Image
not
a vailable
Columbia ©nitJcröitp
tntljfCitpDflfttigork
THE LIBRARIES
üßKraDMBüCH
Sur
Ges^dite der jetzt die Preussischen Begierungsbezirke
COBLENZ und TRIER
bildend eo
mittelrlieiiiisclieii TerritorieiL
Bearbeitet
von
Heiniich Beyer lieopold Eltester
vnd
Adam Ooerz
Sgl. Af«itiTM«r«tlr.
SWnXDL BAD.
Vom JaktB 1169 hü im.
COBLENZ
iH ueiiiiifleioH Bsi j. hOlbobbb.
1865.
Digitized by Google
f r .
<
3 4- :> . l
Digitized by Google
V Q r w • r L ,
Der sswdte Band des mittolnbeiBiielMii Ückmdinbucbs , den wir hier-
mit den GeschichtgfrettndAn vorlegen, ist seinem gtote nckundlichen Inhalle
Däch das Werk dee nnnmekr in den Ruhestuid gdretaowk KLfiiugl* ArebiT*
i«tito Beyer. Sebraiber dicier Zctten darf ea aidi wobt vmm^w, hknnil
asüieiii irnheraii "VwgmtMn/ und freondUehaa Aalaiter m der ffunntniif
d«B Arcbitiregtei, Embatoiidm daa am «ameii Bätadan übanioiiiiiieDeii EJi"
iiigl. ProvinaiilardiiTa fen Coblans, einig« Warte der AaeikaBDimg und dei
0aiikaa nadisenifiBD.
Ali Harr Arehtmtb Beyer in Jahra 1886 ina pjroviiiaiaJaNldT ebi
tnUy fmd er die Arbeiten aaiaer Vorgänger wifea lamm neenaBawwth —
eine fast gändieb migeerdnete BfasM roa Urlranden und Akten vor, welche
aicÄ grOmtentfadlB noch in demselben Wösten Zustande befand , wie sie
voß den französischen Coinmissurion der llevoiutioufizeit aus den alten lan-
deeherrlichcD und Klosterarcliivm zusammengeschleppt worden war. Aus-
gerüstet mit ungew(>iinlicher A i i oitskraft, iinf i [iiüdiiclier Geduld und sel-
tener persönlicher Hingabe für die verwickehua GcsscluchtH - und Ternto-
rialverhältnisse einer ilim nicht heimathlichen Provinz, hat mein fleissiger
Vorgänger beinahe drcissig; Jahre an der systematischen AuistaUoi^ des
Goblenaer Archive gearbeitet und es möglich gemacht, daas dessen gewalti-
ges Material nunmehr der Wissenschaft zugänglich geworden ist. Was es sa»
gen will, Uber 350 GhartalarienbllDde , nabeeu 1(X),<XX) Urktoden nnd
drei dicht mit Akten gttföllte grosse Sttle,. den swUMundae^rigen
fcnndensebala Ptm 39 reiehsättodiicben^ ttber 16D nielMrittembaftUehen»
ebenao vielen Stitta- und KIoeterarchiTen an aondem, m oidaen, au reper-
torisiren, werdett di«femgen am^^berten bemdieilao^ tielcbe die Scbwierigkei-
ttn der Aufitellang etoei feigen ländeebecrliobea odetf Klettecaiebit« pnbr
liaeb ei%annt bäben. Fttr «na liUcbfttgi^ iat ea leiebt, auf eolab«! Fund*-
tnenten weileiea'innerea'AiMbeii ▼effsonelmeik Denun tos AUam dem Ver-
dienate seine Kröne und dem bewbaidenen Uaane dn Necbruf wärmster
Anerkennuf^ und hereKchster Dankbarkeit
Nun noch einige Worte übi'r die innere Anordnung dieses Werks,
die bereit-^ ihre Tadler gefunden hat. Viele Forscher werden es auffallend
und unbequem findoo, dass am Ende dieses zweiten Bande« in dcM lieirostcn
des Herrn Goerz eine die Authenticität und die cijionoiogische Folge der
Urkunden des I. u. II. Bandes kritifirendc Znsammenstetlung nachgeschickt
wird, deren Inhalt zweckmässiger nach Nummern aufzulösen und hinter den
«nttprechendeu Urkunden au ?ertheilen gewesen wäre. Wir können dieaen
4
Digitized by Google
Umstand nur damit entschuldigen, da»» Herr Beyer — wie er dieees selbst
in der EiDloitung zum I. Baude S. HI. ausgesprochen hat — sich durah
Nichts bewegen liessy von dem ihm vorliegenden Urkundentexte Abcu^eheiii
and dass er seinen Z weillitt, biiehtito» 4mtA die Bemerkung: mtB dim «»-
^Miehen Original Bedm«Bg .«i tragen ^m^gto^ .SnH im^ F«l|ge der tidfi^
eben AuMteUongan wagte lika&gelhiüer InhjJtwmgah^ oh|Y>i)|)4og^Nher JSdt
nOnmg» Mdoider A«lhd!i<Millllakiil& «nd LiKaprtwaxoinmiBe bai 4in •!%
lebea Urknnclett wank Heer AnhivsMiBlitr G0««ji ▼4M iri»rgei«Mn
BdUkde mit der Anfrirtigung aoioor Mhr dwüNiuiwevlIieii Bfigesten
iTigf » und boftt «knelfaie •innk «ein« Arbe^ liQnm«Nr «Uen Ansprüchen au
genügen. Zur leichteren üebersicht des Ganzen dient die Tabelle iS. 545
bis 01)9, welche bei jeder Urkuudcunuinmcr dü^ i. and II. Baadeß auf die
cntsprwhenden , nuninuhr streng ein t iiolo^jacU geordueten Nummern der
Retr«*«ten hinweist. Allen eingehender«' ri IVuschem ^eben wir den Jlath,
die Kegcsten des Hrn. Goerz iür sich binden 7>u lassen» um iMb«o
Urkundentexte vergleichend zur Hand su haben.
Ebeitto ist die histonsohe Üebersicht, welche der Schreiber dieses dem
n. Bande vorausschickt und perioden weise bis zum Sehivsse des Werks, luct»
«Httbren gedenkt, so eelbstirtftid^ gebAlilen, dass sie je neoh Belieben entr
ivider dem I. od« D. Bande vnrgebedkft odo* luieb eiefa elleift gebnar
den utifdott kitoni
SSuebie treti der nefaMrkeettrtea BemaSoii ettfiengebKebene anbedel^
tmae Draekfthler bittaa ivfar freaodiiefaBt eelb^t/yeriieafow» tniQen. JSIr-
bebliebe Dmckfehlw vmd BeHchtigungen, an denen es bei den vielen Zeit-
Orts- und Pefsonenbßstimmungen nicht mangeln kann, finden sich am Schlu^äc
vermerkt und wird jede Hinweiaung aui noch ünentdccktcä mit Dank cutge»-
gengenomni^Ti werden.
Den hüben Stünden der Rheinpjrovinz , welche das Zustandekommea
imeeres vaterländischen Quelienwerks in grossmüthigatcr Weiae ermöglicbr
len, allen in- und ausländischen Behörden^ sowie den zahlreichen fVeondfitt
und Gdnnem, streiche dem K5ii%l. Provinzialarcliiv durch Mittheüang TOn
Urkunden, bislerisohen und topegrap^ischeb Nachrloliten UotemtUtsoog ge-
wSbrleD, der Ausdniok vellater DanTrhaAdb Hit bober ¥eitebntag m jfT
Alton de» Hin. OemproiiMs Dr. fieUev m Trisü/gedaehl^ ebne ^leiien Bei-
Ifflfe ^ fimdttalang daa eheb Oieeeesanteibendai der dic^ iMuaebaii Bis-
Mhflaer in nnserem BeahkefBr jelst «md wobl «neb idl» ffi1|HnWge Zeit
«Ine Ünmöglksbkeit gewerdan ^pire. • i '
CtthifBX, im November 1BÖ4. . . i ►
• . • i^opuld Eltester, ^
Digitized by Google
nun
«
ersten und zweiten Sande
niittelrbeiuischeu Irkundenbuchs
von
Leopold EltMter,
•
Digitized by
Digitized by Google
I
Vorwort
He»iifg«ber ist Bach dem Glrsclieineii des ersten Bfttide$ des Tor-
liegenden Urkundeawerks hHufig die Klage begegnet, dass man darin eine
gescUiclitliche UeborsicLit der Art vermisse, wie sie Hontheim iler iJistovia
Trevii-eosi» und Günther dem (Vxlox iliploraaticiis Rlicuo Mu.>eiimni> vuiuua-
i^escliickt hätten. Eine chronologische Aneinniulerreihujig von l ikuiiden ul-
leiD ^ebe ^wat Iciu Muunc vuui Fach kusibuie-s M uteri al , biete aber dem
angeiiendcn Kordeln ?- und inshesoiidere dem L()cal^a<iehichtiifreundc — dem
bei weitem griisstcii 1 iiciie (ier Erwerber unseres Buehs - nur ein Cliaos
?on Thatsachon. Per»onen und Daten, ^ii deren innerem Zu»amoieiiiiau|^* uud
Veiatäiidoias ihm ein brauchbarer ^cldi'iHsel fehle.
Ghgeowärtige Kinl^iUmg aoll daher den mit der deutschen und riiei-
nisoben Spczialgeschiebte weniger vertraulen Leser der zoitranbenden und
kostsfiieiigen Mühe übcrhebeni sich uus schwer zugUngliclien grOMen tie-
aducbtewerkeii oder nnb^kaont gebliebenen Heoographien (oh selir ▼en<chie>
denen vimnoebaftticlicn Werthca) ein hUnfig fiilachea, in den meisten Fäl-
len aber ungenügendes Bild unserer sehr eonfiisen Oeschiebte- und Territo>
riaivcrbältniase erst mtthsam m sebaffeni ehe er an den Gebraaeh dea Ur-
kundenwerkfl aelbat gehen kann. £o sind daher ausser dem von uns selbst
gebotenen Material audi andere wiasenschaftlicfae Hülfemittel benutst und
mSgliehst feststehende Tbatsaehen gegeben worden. SelbstversülndUeh blieb
indeasen die Conjektur (auch die persönliche) nicht ausgeschlossen. Dem Ge-
lehrten — und Sehreiber dieses wünscht möglichst viele zur speziellsten
ITorschung hei an/. u ziehen — werden einige Winke genügen, sobald die Ein-
leitung einen noch nicht gehörig beleuchteten Boden betritt.
fleigmphlMlie HegrauMg 4m ntttehrlieinlMlieii Territoriuni«
Bereits in der Einleitung zum oi-sten ßandc d»»s ürkundenbuehs ist
gesagt, das« die rheinpreussischen Uegierungshezirke (^oblooE und Trier die
eigentliche geographiscbei Basis des Königl. Provioaialarchivs und somit auch
dieees Werks ausmachen. Auch diese Begrensung bedarf noch einer £in-
a*
Digitized by Google
t
IV
MhtSfikuDg, indem der gröMte Theü der Urktmden und Akten der ebemab
zu KurcSbiy Jülich nnd Arembeig gehörigen Ltndeithäle unBerer Knüae
Adenau und Ahrweilar dem KSnigl. Provinsial-Archire sa Dttaseldorf über*
wiesen und theilweise in dem vom Oeh. Archivrathe Lacomblct licrausgo-
gebcnen Urkundeiibuch des Niedcrrbcms berücksichtigt worden ist.
Ks verbleiben mitbin dem Gebiete des Mittelrhcins vom Jieg.-Üezirke
Coblcnz die Kreise Adenau und Ahrweiler nur zum Theil, ganz aber Al-
teokirchen, Coblcnz, Cochem, St. Goar, Kreuznach, Mayen, Neuwied, Sim-
mern) Wetzlar und Zell, dann dor ganze Rcg.-Bezirk Trier mit den Kreisen
Berncastei, Bidburg, Daun, Merzig, < )ttweiier, Prüm, SaarbrUGken, Siarloniis
Kirburg, Trier Stadt und Land, St Wendel ond Wktlioh.
SelbstventXndtieh konnte indessen unser nrktadlichcs Material nieht
gtrikt in diese moderne Qrense dngezvttngt -werden und finden daher so-
wohl nnseie hessischen, nsssanischeni bajeriichea-, * IttzembnrgisQhen ond
lothringischen Nachbarn, wi» die Rhoinpreussen der Beg.-fiedrke OShs «nd
Aachen leiohe Ansbeiite bei ims.
Obgleich das Areal unseres engeren Gebiets nur etwa 920 QHeilen
betrügt, so wird es in DentscMaud kaum einon Landesthetl gleicher OrOsse
geben, der an Alter und Zahl der Urkonden, aber auch an poNtSsebcr Zer-
splitterung mit ans wetteifem kSnnte. Vor der frsnsSsischen Occupation xer-
fielen niimHch die jetzigen Reg.-Bezirke Coblenz und Trier in nahe an 2()0
selbst^tUndigc i eiclisuiimittclbaro (lebictc, dorcn Archive zwar fast sämmtiich
aber nur weni-^e unversehrt in unser Provinzialarchiv gerettet worden sind.
Seilst der Hauptbestandthoil, das Arohiv des Kurstaats Trier, ist nicht voll-
ständig i»ei uns erlialten, da ein Theil lies.selbcn mit den tricris^clicn Besitzun-
gen der rechten Kheiuseitc an das IJiM zogthum Nassau gekommen ist. Das
Arciiivpersonal hat sich indessen alle Mühe gegeben erreichbares Zerstreute
in guten Abschriften beizabringen. Die Kurfürstentfilfaner Cohi, Mainz und
PlUa, als nur Iheilweise unser Gebiet berührend , concurrirc!^ d(»halb audi
mit ▼erhftltnisBinilssig geringem Material. Manches lieferte das Herzogthum
Lttxembnrgy weniger Lodiringen. Fast gana sind erhalten die ArehiVbe-
stKnde der FQrstenthttmer Ottweiler , Prüm, Saarbrücken nnd Simmern , in
geringerem Verhiatniflse Aremberg, Hessen, JtlliGh, Kassau, Teldens nnd
Zweibrilck«!.
2imell?n gans, maiichtp4'stfil^. ttl»n«toM4i)80t^^
die Reichs- Graf- und Herrschaften Blankenheim, Bretzenheim, Dentsehor-
dens-Balloy Coblenz, Dagstuhl, Gerolstein, Isenburg, Katzenellenbogen, Ober-
stein, Ollbrück, rirmnnt , Uclolicnstein, Kheineok , SaHmburg , Salm , Sayn,
Solms, Sponheim, Virneburg, Wied, Wild- und rihcingrafen, Winneburg
und Beilstein.
Digitized by Google
V«a I««l«rt»dteB findet sich Um Wetiüajr, dauu einige Xteichsdorfer:
Aach, KeK»g owl MWwIbwb. . ^ i
Onas iifc^die Za)ll 4» ConArtnioate. Wir hoben das Cruverreicb, das
IMseiiQfal das Didhwriwfc«, daa Nalbaaher Thal, Rhaunen, u. a. m. hervor.
ÜdÄUw irt aber die Mw^ der nicht eingekwistcD, zweifelhaft leichs
u.nuitelbi«i i»d .wiijl,«Ätte«chaftl^^^ TerriU^ien. Sie sind ebenso eu«
Plugc des llMkm ^ dfia QeogfapheD, da hlhifig ihre Lx-ten. ebeoao
ia l üge steht wie ihre Lige. . , , . u • u
Sämmtliche genannten Oehiele gehörten sur Zeit dea deattthen K«oh^
verbanden iind .war die loich»- und kreiwütadigen dem '^^^ ™
nicderilioiniscKwc-^tpl in 1 Ischen Reichskreiso, die racUsi^ttawehaftliChen^
dem rbeimscken iiittedaoiso an. Letatorer zerfiel beattglieh nnserea ^^j^
an der Nahe und Obcmiüsei in den oberrheinischen , wegen des Bb€^
walds, Hundsrticks, der Mosel, Eifel und Ahr in dea ulaL^rheinischcn, «nd
Wnsiehtlich der Besitzungen der Ueichsrlttorscbaft auf deiu rechten Rhein
Ufer im Einrieb, nn der Lahn, im Watorwald und Selbacher Grund in den
aittdrhflimtfhtP Rittercanton.
Daa Ofo- und hydrographische Nete uaMMa Archivbezirks wird gcbil-
dak dareh den mittleMn Stromlwrf dos Rheins von Bingen abwarte bis etwa
»im Siebengebiige, .dKi .nördUchi Flmagebiet der Nahe, die beiderseiU-
gen ZuflOiae der Moael und Setr w ihrem Eintritt in Deutechland b,s
ZOT Mundung, vom sQdlidien Gebiete der Ahr und den dazwischen hegen-
den Höhenzügen und Plateaua dea Seen-, Idar-, Hochwalds, Hundsrllcken.,
Mayenfelds, der Eifel und des Ardennerwalds (OcsUng). Auf dem rechten
Rheinufer begreift es den untern Lauf der Lahn mit den nördlichen und
wesUichen Ausläufern des Taunus, Westerwalds und ßiebengehirgs,
Groflsartige Fluss und enge Gebirg^thlüer, steile Felsenhuppen und
breite Waldrückcn, üppige Fcldüuic^ und unergiebige Haiden, Städte urato
Gründung, reiche Dörfer, Burgen, Kli.ster und ILrniliche Htttten, die sOrk-
sten Contrastc höchster Cultur und ursprünglichster Einfachheit und eil in
nUchster Nachbarschaft vereinigt.
BevSIkenmg, Sprache« ColtnrnrhUtiitase.
Die Bevölkerung des Mittelrheins ist - eine unbedeutende frunzüsi.che
Einwanderung neuerer Zeit abgerechnet (Saarlouis) - eine durchaus deutsche,
sum grössten Thefle der sogenannten mitteldeutschen Mundart angehonge.
Am nördKchen Randd aieht sich der nieder- oder plattdeutsche Dialekt
hin. Die ursprünglich gallo-römische (romanische) Bevölkerung ^d es Rhem
und Mceelthals, schon in den Ältesten Zeiten stark mit germanischen Ele-
Digitized by Google
VI
menlen Termisofat, ist imtk der fHtii)nBcfi«n Kroberiing iin 5. Jahrhunderte
ullmählig in der Uberwiegenden deutschen Einwanderung aufgegangen.
Aus dein Band I S. 759 mitgetheilten Mancipicnvci-zck^hnisp wird man
die üebcrzeu^ung gewinnen, dasa bereits ina 8. Jahrhunderte die völlige (ter-
manisirung iniserci^ (Jcbiet* vollzogen \ind die romanische Bevölkerung auf
die noch heute in Luxemburg und Frankreich erkennbare Sprachgrenze bu-
rückgedrUngt war. Ein mächtiger romanischer üuUureinfluss durch lang*
mikige politische und »ociAle Verbindung mit dem weötlicheo Gallien (Av-
struien, Lotbcingen) h«rvwg6rotcir» in den mittlereB ZeKaa tlntertatltenTdareb
ursprünglich gwinamsehe, aber romaoisirle UenscberftmiKen: MerowSagcr,
Oarolioger, Hensoge' von Loihringen, Qntfeii toh Luxemburg, Umburg,
Caetel, Sabo, Viatiden n. a. m., vor Allem aber durch den Olerus ist durrii
das ganse Mittelalter bindurch von mScbtigster Wlikong; lUibertthrt dtTon
bleiben nur die germanischen (fränkischen) politischen ^nrkehttm|^. - '
Auch diese bringen die Reformatiouszeiten , der üchreckliclie yOjkiirige
Krieg, am meisten aber die franz?^i»che Occupation von 1794— 1814 \n all-
mähligen Abgang. Zur Zeit i&t nach dem völligen Unterj^-nnr; aller mittel-
alterlichen politischen , kirchlichen und bocialen Verhältnisse jode geschicht-
liche Erinnerung und im Allgemeinen auch jedes Verständniss älterer Zti-
stttnde abhanden gekommen ^ eine Pflicht mehr filr deutsche WissenschaH
hier vermittelnd eineutreteii.
Digitized by Google
^ ' • •
KURZE DARSTELLUNG
Geschichte des Mittelrheins
I r
PrtaUflclie oM eatectae Kdnise tind Kaiser«
Nachdem die lialiiiauacuil jährige Hai-schaft tlci' liöuiei' am Riieinc durch
wiederhohe Öt<i«se der Germanen des rechten Rheinufers gegen dea mor-
schen Staatsorganlsraus di s ittlich längtet begrabenen Römerthums e:ebrochen
war — letzte Eroberung von Cöln und Trier 464 — kam unser Gebiet in
die üande der Franken und zwar wcsenUich derjenigen Mnkisdben Stämme,
irelche .im Gebiete de« lüttebrhcins »eit längerer Zeit du mbie Rbduafett
ebgenommen hatttgn: der SifUBbrary Tenchtrer, Chatten u. a. m.
Das KSnigfliMiB dar Merowinget mit Childerich I. 464 f 481 mr Iw-
Vttts cUs aUeuiheciMbonde. Einir .«llMiAiilUidMD UjBbprflittkaii^ dai nM er-
worbenen QebieCee ae|ste ChiUeriehe Sohn und Neebfo^ OUedirig I. dureh
die Scblaeht tqd Zttlpjfdi 496 ei« Ziel, und wwd dSeper 6kg lOgMolk der
Beginn einer sttdliel«! .mid Qetliehen Auadebnung fMoteber HeneMheft
«Mb aber dentMsbe VlSkm Neeb Gblodwig's Tode A4gte fun im Mioben
Gallien und den rheinisehen Landen (Austrasien) eeln Sohto IKelaeb I*'511 t
584 und dessen Nachkommen Dietbert I. 534 t 548 und Dietb<>ld Im 655*).
Des Letztern Nachfolger Chlotar I. vereinigte auf kurze Zeit alle fränki-
schen Lande 565 t 561, übcrlit*.^ duiai aber wiederum das auütraüisdie Reich
seinen Nacbkomroeu Siegebert 1. 561 t 575, Childcbert II. 575 t 596, Diet-
bert II. 596 t 612. welchem Letzteren sein Vetter Ohlothar II. t 628 noch-
mals als König aller 1 ranken folgte, um Austrasien wiederum seinem i^ohne
Dagobert I. 628 f 688 absutheilen. Mit Letzterem und zwar nach einer
Ecihe falscher oder sehr verdäebtiger Urkunden betreten die Merowinger
nnsem biatoriMben Boden. Von üattobtigea M^ordomen n SebetkanlUkd^
•) Diese und die weiter cregebeneu Regontcnfolgen im<J I^atpii \verii<Mi Vii-lou uii^frer
LocaJforscher sehr willkomiueu sein, die vissen wie schwer oft üokhe Nacliricbttu
to erlangen sind.
Digitized
gen herab^edrückt herrschten bei uns nach Dagobert I. noch Siegebert II.
t 639, Chlodwig n. t 666, Chlothar III. f 670, Childerich III. f 67S,
DJotnch III. t691, Chlodwig III. t 695, Childebert UL t 711, Dagobort
HL t 715, Dietrich lY. t Jß7 j,;^ qhü^J^Xy.,tj7ö5, welcher Letetere
sein« unrühmliche Henrchaft an den bbherigen Majordomns und Henog,
752 aber num König der Franken a^flgenilenen ersten CaroUnger Pipin den
Kimen abtreten mottte.
- ; IfTin ivHrei ^ fislnif W8 «ndl eJlier'OÄniilln ß<6ltnide f lÜ
die Stifter unserer alten nnd reichen Abtei Prüm 752 und zugleich den
ersten BegrUndei» m$AtihU^ Mlckt^der EraJbisbhIJft) von trier 760. Sein
gewaltiger Sohn ('arl der Groaae, zum römischen Kaiser gekrönt am 25.
December 800 f zu Aachen 28. Jaii. 814, beschenkte rciclillch das von den
EUcrji gcgtiiiukte Prüm mit GUlern in Deutschland ujid U*UiQtt» tt^kte
Klöster EchtcrnaLli und St Maximin und bestätigte dem Erzstifte Trier die
Unmittelbarkeit; die ZoUfreiheit und andere Immunitäten. Carls Sohn Kai-
air T.ndwig I. der Fremm« 814 t 840 eiferte deni Vater weniger in küh-
nen Thaten als frommen Werken nach. Aneh er wie sein Selm Kaiser
LotlMr *L 840 t m Prüm bedaebten xeiddich die Abteien Mm, Bf»-
xSimn, Oerai in Wer und jei wetocien die Pihil^giien der trierochen Kirche.
Brinb -deb itMiMi Letbar i. «nd aeinen Md^ deAi Deattohen
und Kail) dem Kahltt iaä Aiagu^ «bl Veriha •bgeBChloewaett ThsBnngiverw:
tn^ entsfindeb am (dem 'Eddh^ Karis des Clrtasen 8' beMndcre Reiche
1) Westgallien oder Frankreich unter Karl dem Kahlen 2) Lotharingien
zwiaehen Mittelmecr, Rhone, Saone, Maas, Sdielde, Rhein, also unser gan-
zes linkes Rheinufer mit Ostgallien unter LotJiar L und 3) Germanien oder
Deut>i( hlrind unter Ludwig dem Deutschen. Lothar folgten als Kaiser sein
Sohn Ludwig II. f 875 und als König von Lothringen dessen Bruder Lo*
tbar Xl.< 1 869, beiden als Kaiaer and König ihr Oheim Karl derKahie 877.
- Das rechte Bheinufer unseres Beetrks mit ^ Sprengefan tcn Maiuzj
Wems und l^eyer des linken Ulm wkr dwrch den Vertrag von Verdttn
948"in Ladw% OMilMh«« gekommen. - Aki Lothsv IL sein Neffe ter^
sipitien War, 4lieilto Liidw% liiit «einem fimder Oari dem Kehlen im Ver-
tmge tnn Heemen 8. Aa§;iiit 870 Lotfadagen ' dergertoit «b,'dam von unw>
tm BheUhnden die i ripnaiSedi^n Qam {4, b. der Abr- oder doim- £t>
fei* Zülpich- J«]lsb. «nd OKlti- iMer €KlIgau) der ^ywM6et^ Beda-
Nitha- Saar- Blies- und Moselgaa mit den Btttdton Aachen, Cdln, Trier und
MeiB und den Abteien Prüm. Stabio, Kchternach, St. Maximin, Oeren, St,
Martin und St. Peter zu Trier an Deutschland kamen. Ludwig dem Deut-
schen folgten 876 seine Söhne Ludwig II. als König in Lothringen f 882
und Carl der Dicke als Kaiser abgesetst 887 f 888, b^d« in den libein-
Digitized by Google
und lIpielgegeDden Ton plttnderiiden ^oniiMuieo, die adbi^ Prüm beMb*
ten 882, arg bedrUugt.
Carls des Dicken Nachfolger Arnulpb, Honsog von Kärnthen 887^ Ktf*
Ton I^toKlNl4aii4'Vi>^ I.iOtluw)geiii Ktuwr 806 t 999 und deawn Söbn^
gwentÜMld^ ton Lothmgon f 900 und Liid¥r% UI das Kind, Kö-
nig ron DqiBlieUnnd und Lotfuinffin^ (L«fartei«r gealtrlien nl« der leiste
deutsche Cerolioger 2L Juni 9U) kemiea vir nrlcnndliek de A^ivebner dee
NormannensehisekeiiB, gfosünftth^e Beeehenker der toii ihrea Ahnen gf-
grOodeten ood dotirien Abteteo PHUn, Hazlmin, Echtornaeh and eifi%e Fite«
derer 4er «Unzählig sa tveltfiofaen Ijmdeeherrea enteihenden tiiariedieii fei»-
inicbSfe.
Die Wahl des deutschen Königs fiel nach der Caroliugcr Abgang- auf
Conrad I., Herzog der Franken, aus dcni iiause der niederlahngauiwchen
Grafen 911 f 918. Die kui?,e Zdt »einer tliätljj^cn Regjeiuug tülli ein bin»
tiger aber yergeblicher Kanipt gogon den franzopiificlien Küuig Odo. der 912
Lothringen eroberte und erst durch Conrad 1. Nachfolger Heinricii 1. IM 9
t 936 zur Uerausgabe geewungen wurde (8S{5). Heinrichs wuiuit die
Kaiacrdyniistie der Sachsen beginirt, grossem 8ohoa Otto I. galeog ea
danecnd die kaiserliche Krone der deutschen Nation zn eriialteD und trat
unter seiner Begiarung 936 t 973 das deutsche Bcuh, «iglei^ doo GAfSä"
jNwhi jeiaer Qvtfsse und fiMaohkeit eneichend, ea die SpiMi aller
liebea Stoateo. Auch Otto der Chraese bcneijgle i» einer langen Reihe «on
Qefaenknngen kaisertiehe Milde gegen die iheinieehen Ahleie» «id Stfiter
IVfIm» &L Mawnun, Eehtenieeh, linburg, and bestiuigte er IMer grosf«
FrivvlegieD. Sttn Solia und Naebfelger Kaiser Otto U. 973 t 981' b».
sebcnkie 972 seine CletnabKn die grieohische Kaisertoohtor Teophano u. «.
mit dem K<">nig8bofe Boppanl. bestätigte Besitzungen und Freiheiten an Eel^«
tcrnacli, Maximiu. Ofrcn und St. Mailiu zu Trier und dotirtc die trierif»che
Kirche mit dem Münzxeehte Ivoj unil Looguion sowie dem grossen KyW-
walde 973.
König Ottü III., 983 Kai!*cr 99^ t IU02 bi'tieite nochmals den Erabi-
schof Egbert von Trier und die öeincn von jegiicbcr weltlichen Gerichts,
barkeit 988, gab der Abtei Echt^aeh MUnzanecht und versahenkte bedeu>
tende Beichsdomainen am lUieine an Stifter, Kloster und weltliche Gro««c.
Otto> Nachfolger, Heinrich XI. der Heilige, Kümg 1002, Kaiser 1014 t
10249 Betete diese Groasmuth gegen die Kirche — dem lieiche bald zu bit*
tenena Schaden — in erfatfhtem MeaaasUbe fiwt. Trier, .dem der Kniser durch
aeine Qenahlin Knnignnde T. Siegfrid^a Grafen von iiuxemhorg pecalin-^
lieh nahe aland, erhielt den Kün^of Coblenn 1018 y einen grossen Jagd-
beaiik an der Kyll 1098, Bamberg ein Gut nu HSnningen 1019 und 1022,
Digitized by Google
X!
102B Herzug Heinrich von Bayern des Kaisers Schwager, iler Plaligraf
Eno and 6nf Otto ein bcdentendes Areal der Abtei S* Maaumin.
' Nach Heinrichtr Tode bestieg wiederum ein fränki$i^ Baut den dent-
•dien ThtMn. Conrad II. der Salier, K5nig 1031,' Kaiser fOS7 f 1080,
schienkte 1081 dem Erabischof Poppo von Trier die Gvs&chaft Mar> uiad
Marienfels im Einrichgaa. Conrad V Sohn und Kac^folg^cr der krSftige Hehi'
rieh TU., König: 1039 Kaiser IU46 f 1056, bcwittnirte seine Gemahlin
Agnes mit der Abtei R. Maxiniin, dotirle die Metzcr Kirche mit Saar-
brücken und ordnete in zwri merkwürdigen Urkunden die Kechtc der Vögte
von .Mn\ iniin nnter Verleihung grosser Pririlegien an dieses uralte Kloster.
Sein Tiironfulger, Heinrich IV. deutscher König 1056 Kaiser 1084,
abgesetzt vom Sohne 1125 t 1106, zersplitterte zwar in hirchtbareiii. ver-
geblichem Kampfe deutsclie Kräfte gegen die geistliche Uebermacht der
Papste in Italien, ci'scbeint aber wie sein iSohn Heinrich V. Kaiser Uli
t 1125, in unseren Urkunden nur als milder Spender kaiserlicher Gnaden
gegen die Stifter Trier, Metz' und Verdun nnd die Elbster Ecbternach,
Maximin, Prflin, 8. Simeon und Marienberg bei Boppard.
K»nig Lo4liar 1125 Kaiser 1133 t 1137, dn Saehae, besiätigle Eeh-
ternaeh die SchHRahrt aiif der Saaer.
' Conrad II. mit dem das grosse Haus der Hohenstamfen zu Ooblena
(22. Febr. oder 7. Miirz ?) 1138 die deutsche Königskrone erlangte t 1162,
und sein gewaltiger Nachfolger Friedrich I. Bftrl)aru5sa König 1152 Kaiser
1165, auf der Kreuzfahrt in Palästina gestorben 1190, standen — obwohl
nuiimelu* der ächwerpunkt des Reiches aus dem rheinischen Fraakenland in
die Heiniath der HohenBtaufon nach Schwaben verrückt wurde — an Frei-
gebigkeit gegen unsere kirchlichen Stiftungen ihren ^'orgHngcm nicht nach.
Maximin wurde dauernd Trier untergeordnet, die Stiftungen von Laaeh,
Springiersbach, Arnstein, Pedemaidi, Rnpertoberg, Baven^isburg beattligt,
Trier 1158 mit reichen Silbezgruben beschenkt und die rheinische P&ta ^
wenn auch nur auf kurze Zeit — mit dem hohenstaufischen Hatise verei-
nig Von Friedrich's I. Sohne Heinrieh YI. Kaiser 1191 t 1197 Hegen
Urkunden fQr Echternach, Springiersbach, Eberbadi und S. Simeon vor.
Der Kampf zwischen dem Hohenstaufen Philipp t 1208 und dem Weifen
Otto um die Königskrone brachte unserem Mittelrhein schwere Leiden, in-
dem die bcider.seitigen Heere im Maifelder- und Ahr^an auf einander trafen
und rings die ganze Gegend, Remagen, Sinzig, An(binach nnd iJHzeleob
len7. verwfisteten (1198). Otto IV. seit 1208 alleiniger König t 1218 be-
treite das Kloster Romersdorf von Zöllen 1209, nahm 1212 die mit ihrem
firzbischofc in Hader liegende Stadt Trier in seinen Schuta, fand aber noch
Digitized by Google
XI
n doiMMMB JaliM mnm neacn Q^gner tat dm steiAichMi Hsnse Fried*
fieh II. flenen B«gi«n»g um io die altdiite Periode faiattbefMlurL
]lie.llenMStliilnier wmd gnmen Ckwliiecbler«
Berzo^f In Kraffkfn. Die neuere Forschung bestreitet die Kxi^ten«
eines bcisoiidereü ^eogiaphiM'ii begrenzten rheinischen Fr«iikens. ubwulil 'ler
Namo Francia Rhenonsis für dnw (lebiet der rhoinischen t ranken im (jegen-
Mitz KU den Ostfiranken am Main und den Westfranken in Gallien hiiitunt<ch
fettst^t. Namentfieh wird die B^rüiidung eines besonderen fiünkischen
HflnsogtlianM ans den dureli den VerdUner Vortrag 843 su Oeutacfaland ge>
«chlageoen BbthUraem Mninr, Speyer und Worms mit den gegenüber lie-
genden rechtsrhaDischen Utedem beMrikt«ii. ThaMtehlieb hat aber der letz-
tere Landatrich obVrobl ein vou den Franken erat apitor «vebortea Land
— bis heute den Namen Franken behalten und scheint es wenigstna h»*
glich gerechtfertigt, dasa aonerdem aoeh daafenige als Fvaaksnlaiid hn en-
geren Sinne bekannt oiid genannt bKeb| worin das Franken tot der
Eroberung des linken RheinaiSm seine Stammsilae gehabt hatte, alao daa
Gebiet nSrdlich ?oin Main, nih die Lahn, Sieg und weiter hinab am Rheme.
In diesen Oegenden und in dem Wormsgau sind z-wei yielleicht stamm*
rer\randtc, jedenfalls vornehme und machtige fränkische Groscblecbter au
groswer I'edentunp; gelanget.
Da- sogen. lahRi^aiiiscIic ruiiradiiifsclif Gfschlfchl winl von einem Udo
(rrafen iri» Xiederlalingau 879 abgeleitet, dum man die vier 8<"'bne C'Mirs'l
f^nit' im He»M'a- uud Oberlahngau, gefallen in der Babonberger Fclide 9^>.'5
Gebhard Graf in der Wetteniu und im oberan Rheingau t^lM (beide siehe
I. S. 214), FJ>^rhard Graf im Niederlahngau t 902 mul Hnd.dph Bif^eliof
von Würzburg t 908 zoschrcibt. Eberlinrd's SHhne sind Conrad KurzhoJd
t 948, Gründer des Doms au Limburg 910 (1.8. 219 und 239), und Eber-
hard t 966. Conrad hatte mit Giismnth*, &<inig Amulis sein« Gönne»
Tochter, (fie awei Söhne: Conrad Graf in Heaeen und Franken -905, aum
dentsehen König gewihlt 911 f 918 und Eberhard, 919 von König Hein-
rieh I., der ihm den deutsehen Thron verdankte^ eum Heraog der Franken
emanntw Im Jahre 996 mit pMagiifiiehem Ansehen in des flir DeulMTh-
i»nd nen erworbene LoAringen gesandt, verband sieh Eberhard mit Hcntog
Uiselbert und K. Otto^s I. Brüdern zum Aufstände gegen Letatera und fand
htn Andemaeh 9S9 zugleich mit Giselbert von Lothringen ein gewaltsames
Ende duroh die Hand seines Vetters Cunrad Kurzbold. Otto I. zoj^ l»ier-
auf dan {räiikische Herzogthuin wieder ein und scheint vun nun an es der
deutsche König als geborner üensog von Franken selbst verwaltet zu haben.
Digitized by Google
TTF
^Dk-'SItkmm^limi des Qeaefalechli an* d«r >L«ha. ktmm' «a 4ie.N«^-
kommea dm ihäkm, GfUntd t dl<)» Uteriaaoa ümme^; voi Sohw»bm 986
t 040, unzweifelhaft der duz Uerinianni», der unter Enbischol Ruotbert Yon
Trier, (lie Kirdic zu Uuinbach (Montabaur) erbaute .(I. S. 264), seines Bro-
^ovti tJdo Solu» Conrad Uvr/A>*^ von Sdnvabcn, wahrscheinflcK Jpf Obiirtf-
diis dux (il KSt. der Ui>2 (iüUM- im Ahr»au Ijesas«, f 997,, tlcssoji lifuders
lMf> Rnhii Ilcniiaüu IL Hcrz<i^- von Si hwaLien f 1003, Mitbewerber um
die deutsche Köuigskrohe ll>02 und (jtemalil der burgundiscln n Ivuni^bloclj-
ter Gerbci^, uiit der er iieriuann Iii. lierzpg von Schwaben und Gisela
die Uciuablin Köni^ Coimid II. «engte., Mit Uorniano's Vetter, dem von
Kalinor Heinrich JI. in aeiDer Burg Ilammerstein belagerten Otto Grafen
im Engifr^gpii erldsek um 1036 dieaes lahqgauiacbe Geschleclit.
ito wMühMm «der mHicIm Hits, «tamml yom emem. Gmfen Wer-
«er im .Speyer- luid W^rmagau, deaaen Sülm Comrad- der Rothe 944 von
Kl Otto I* sHm HtnMg von Lofchriogen erhoben und .mit Otto's Tochter
Luitgtfrd ^«cmibi^ dann m die YersehwSnuig dar Sobne Otto*« gegen den
Viitor voKudelwIl, M aefiner HereogswDrde entaatet und 955 in der Ungam-
aaUadit- auf dem Lechfeldo erschlagen wurde. Er kommt in unsei'n Urkun-
den liiiuHg zwischiiii 941^ u. 950 als dux und Lutliaricnsis regui dux vor (1.
S. 248, ÖU, 2, 3, 6, 7 und 2Q0). Sein Öubn Otto, durch K. Otto EL. zum
Menjoge von Karntben und Markgrafen von Verona erhoben 078 t H)04
lialtc zwei Söbne Heinricli (oder Hetze!) und Conrad licrzog in Kärnthen,
Markgraf von Verona f i012, ietstorei Yator doa lungeren Conrad, der
wegen Aufiniiira verbannt 1030 als Hem^ Ticp Kirn^oa X0d9 kinderlos
feratarb.
Ueinrieh (üetial) ümf im Speyer- imd Wecmagwi t 907 wurde. da-
gegen der Vater Goiirad*a II. das Silittis der 1084 rtm den deutsehen Vül-
kei*n in der Hheinebne awiaeheu Mains und Worms cum Könige gerwählt,
cum TOmiachen Kaiser gekrünt 1097 f 1039 i einer der krafkvx>Uaten dcuU
aeben liegeuten and der Stammfater drs sogenannten salischcn Kaiaerbau-
«08 gewoiden iat, ^ovon oben die Ucdo war.
Das salische Haus besa^^ ausser bedeutenden Besitzungen um Wornrn
und Speyer auch ;mbi;ludiclie (Jiiter in unserem Bezirk im Nahe- und UUg»-
g«u, wJehc wir sjOlter in den Hunden der l'falzgrafen und der Uratcn vuii
Siv4>jiluini riudca werden. Unzweifelhaft ist der zur Zeit des Erabisebofo
Willogis von Mainz (975~lUll) mit seiner Uennlilin Jutta und Tochter
üd« als Donator dc8 Klostei*» Disibodenbei^ erwähnte du« Cuno de Beckila-
heia (J. 8«519)y auch ein ^lier und walmefaeiolich mit Conrad dem Mark*
grafon von Verona und Henog vüh KXrnfckcn f 1012 l^lmtiBcbp obwohl von
■ 4
Digitized by Google
XIU
demselben nur eine Gernnhün Mathilde bekannt ist. BdekeUieim. war nach
kundert .):tliic splttt r im Ik'sitze des salisclien Hniiaes.
Herattge von Lotiiriiigcu. LothHngon, d. h. der naeh dem Auvsehei-
den des burgnndisohen li<nchc<< aus dem alton üoicfae Lotiitt'ingien vcrbl«i'
beadc nördliohe Theil von den Qnellen der Moeel und Itfaas abväatB bi«
zum Meere kam 925 duroh König tieiiificb I. zu Deutttchland, weloberid«»
Toü den Lothringern sam Herzog gewollten QMihert bei«ütigto vudt ibm
tehke Tochter Gerberg^ rar Ctvmahlili gab; Gisolbait n»il d«n KranJüwhMh
zog Eberhard verbändet, gcrieth m Kampf mit Otto L und hnA eeinaniTod
939 bei Andernadi io* den WoHen de« RhdAB. Wir lEeoMn'iha ala fidiliir
dbr A*btei 8. Servatit ao Mastrklit aüir e&em OrtBehaflitaaaeba mit Trier in
dner Uri&mid« von 9i8 (I. S. 2S.'>) (ob aueh Gen. Godilde iL 17?). Gl-
lelbeiii nnmÜBdiger Sohn Heinrieh vertlarb mftteeiimh' VomMmde^ ddb ivn
K. Otto l. 940 vuiftHefBoge von Lothifngon goäetiteaOttoi Riehin&'ftMHH
im J. 944, worauf Otto L den uns schon bekannten ' wormsischeni Gi-af^a
Conrad den Rothen zum Herzoge erhob, ihn aber wot^-en Aufrühre t*;) l die-
ser Würde wiederum entkleidete, um die Regierun}^ soiiu?m eignen liruder,
dem Erzbischofc Bruno von Cüln, m übertragen, <ier mit weiser Hand das
von Krieg und Aulnihr rerflcisehte Land flJnf dahro lang verwaltete und
dann in swei soibstständt^ ilerzogthümor' thertte: Ober- und Kieden-i«o-
thringen. '
(yberlothrlngen (Lothringen schlcchtwog , Lorrainc) , uropündHch die
i^thUmer Metz, Toul, Vcrdfin und Trier d. h. das Lan<l von<dea QiitUeii
der Maas und .^foscl bis an die Grenzen der Eifel und Ardennen und nadi
dten Rheine hin bis za den Vogee^n und dem Hundsriieken umCuflend, wer
gen de« darin gaac eingetohloBzeiMif Moadgehiets aocli dncatoe MnoleDiis»
Henogthum an disr MbteV genannt, erhielt 9fi9 aeinen ]£«rzog in dmi Qra>
fen FHedricfa von Barj Sohn dtt bei tme hlnlig genaiiDieii G^ugra&b Jm
Aiidenner- Beda- und* Trieigau, attcii Platograite. sm Aaeben« W4geri«h- od«
Widricli. Friedrieh Ii f 990 venrtto daa-Htttogtbrnn OhtrliMligen auf
den Sohn Theoderiioh ^efcrieh) f 'Vor lOH und den finhel Friedoeh II.,
mit iv^leheni diese Lfiue 10S7 ertosefa. K. €onrad Ii! verlieh^ Iriwanf 1098
Oberlothringen an Gothilo Ilerzog von Niederlothringen ^ i Friedriehs . des
Oberlothringers Tochter Beatrix in erster Ehe mit Bonilacius MwrKgrafen
von Tuscien f 1052, in zweiter mit dem Sohne Herzog Gothilo's Gottfried
dem Bärtigen Herzog von Nicderlothringen f 1070 vermiihlt, vereinigte die
Erbschaft ihres Vaters Oberlotluingen und ihres ersten Gemahla Tu.seicn
zu einer p-e-wnltigr'M Hausmacht in Deuteohland un<l Italien, indem .«^io ihre
Tochter erster Ehe, <lie hokntmte Feindin K. Ilcinneli IV, Mafluldo von
Toscien Gräfin von Ganoasa t mit üem Bohne erster Ehe dea zwei-
gitized by Google
XIV
ten Oemalils nilmlicli Gottfried dem Buckligen Hersoge von Niodcrlothrin-
geOy Termähite. Doch gelangte weder Gottfried zum mbigen Besitze boi'
der HeisogthUmer, nodi ernelte er mit Mathilde NaebluimBMPMM't und er-
losch mit ihm 1076 das ardenniscbe Haus in Lothringen. NeiMD dfin ült*-
ma H«rKogea war M&t dem Anfange des 11. Jabrhnndcrta cdw «ader«t Fa*
milie in Oberlofthringen mSftchtig gewoiden, die man al§ die MHchoHtp odfat
die Henoge von Lothringen des elaXesisohen HaoBes beieichiiet Adalbert
der Söhn Ebetharda von EgiBheim QMfen im Ekaas wird in einem . an-
geblieltea Originale von 10B7 (1. & 363) ab dax et Marohio I^iotboringie
beeeielinet t lOSS, sein Sohn Gerhard wird nur ICarVgraf geaaiint f I0öi>,
über des Letzteren beide Söhne Adalbert, 1016 von K. Heinrich HJ. xuni
Herzoge von Lothringen ernannt f 1048, und (icriiai'd, ur«piünglicli Graf
Ton Bit.«r}» . dcji Bruders Naclifoljrcr 1048 f 107U (bei uns l, 423 mit sei-
nen Eitern Gcrhafd und (»isla, lucr Gemahlin Hadi"\^^di8 und seinem »Sohne
Theoderious 1067 urkuüdlich erwäiint), liaben sich wii-klkh in schwerem
Kampfe gegen das ardennifehe Haua in Oberlotbringcn behauptet. Gerhards
Sohn Theodericb Lotbrii^ dux et marchio 1078 dux Metensis t 1 1 löy
ist der direkte Stimmrater aller Uenogc von Lotliringcn wid des blühen-
den üslreichiBohen KaiserhaiMei ^pewefden. £b folgten ihm nXmlich jutn-
seHm Urkunden häufig erw&hnt Simoa I., Tennahh mit K. (iOthara- II.
Schwester Adelheid , in langer Fdide mit Erabiachof Adelbero von Trier f
1188, MattfaMi») Genahl der Bertha oder Judith, T. Hemo^ Friedrichs von
Schwaben» Simon IL Hersog bis 1305 t M»nch 1207» Friedrieh L ni-
erst Graf von Bitaeh 1196, Herzog 1205 t 1206, dcsKen Sohn Friedrieh U.
t 121B und Enkel Theobald f 1220. Letaterer führt als Theobaldns dux
Lothoringorum et Marchio comc» de Daburch (Dagshurg in den \ ogeaen)
et Metensis 1208 in Si<^l "nd Fahne einen gespaltenen Schild, in der rech-
ten Hiilfte einet» l»;4lben Adiei , itnk^ einen Scliragreehtsbalken, worin ein
Adler steht : ein Wappen , das sicli später in einen rollien 8chrägreoht8bai-
ken in Gold out 'd silbernen Adlern umwandelte. Das Gebiet von Ober-
lothringen war im Lau^B der Zeiten allmählig auf 'die Grtnien beschränkt
worden, welche die Herzoge ▼on Lothringen bia fum Verluste Ihres I#ndea
a» Frankreieh 1766 behaupteten.
NiedefUithrmge» (Lotharingia inferior, Lotfaier, TlSmisofa Lofrick im
Gegensate von Lorratne [OberlothriBgen] genannt) omiasste in den Sltesten
Zeiten dieBisthQmer Gambray, Ctfb, Lllttich. Toumaj und Utrecht, eo daas
aneh Rlpuarien mit dem nördlichen Rande unseres Mtttelrheins dazu gehörte.
Die hnrae Rxi^tena dcü Henogthans und um dasselbe geführten hart
Dickigen Kämpfe Heesen den Namen indessen nur für die belgischen Län-
der jenseits der M.aah bestehen, in Miederiothrtngen sehen wir bereits 9? 4
Digitized by Google
>xv
von Vcrdttn luid
flailuuii, augeblieh ein Brodenolm 4» gleiduEoitig«! Hmtogs Friedrich von
Oberlolfaringen «ua dem ardenniaeben Hause t n* 984 nnd einen frwuiiei-
aehm GaroHogor Carl, den Solin Ludwig IV. d^outremer. Königa von Frank-
zviehy seit 987 Nachfolger seines Vaters und von Hugo Capet entthront 990
t 991. Den Streit setzte mit glüeklioluni Krfolgc lbi*t Gottfrieds 1. SoUü
Gottfried II. (angcblicli 1012 voa König Hriiirich II. mit Niederlothringcn
belehnt) f c- 1<*23 gegen Carls von Frank roicU Sohn ( )ttu (1005 als der
letzte Carolinger verstorben) und dessen Schwäger die CiratV ii Lnmheit von
Lfiwon lind Koginer von Ilennegau. Gottfrlods II. Bnider und Njul tolger
Gütbilo 1, oder (tozcIo t 1044 erwarb zwar durch die Belehuung iv. Con-
rad JI. 1033 auch Oberlothringen, vererbte es aber trotz der Verheiridhang
seiaes Enkels Gottfried IV. de» Buckligen mit der To<'hter der obcrlothrin-
gischen Erbin (s. oben) nicht auf seine SiJljne Gotlillo (I. f 1048 und Gott-
fried Iii. den Uros^ten oder Bärtigen, da K. Ileiorich Iii. 1046 Oberlutliriu-
gm an das ethichonisohe Haus und Niederiotbringen an Friedriob Grafen
von linzemhurg verlieh^ lyelehe beide ihre neuen \yarden in blutigeoi Kam-
pfe gegen Gottfried behaupteten.
Da vved^r Friedrich der Luxemburger, f 1065 noch Gottfried IV» der
Bnek^ge t 1076 mMnnljche Nachkonmen eniciten, so kam Niederlothrin-
geo , von K. Heinrich IV. vorlibeigehond für seinen ältesten Sohn Conrad
erstrebt, durch Gottfrieds IV. Schwester Ida an deren Gemahl Guataob und
beider Sohn Gottfried von Bouillon^ den berühmten Krcusfidirer und König
von Jerusalem, Als aucli dieser 1100 unbeerbt verstorben war, stritten die
Agnaten und weiblichen Nachkommen der ardciiniychcu Herzoge, die Ciia-
fen Heinrieh von Limburg an der Wester und Gottfiied von Löwen, um
den herzoglichen Titel in Nicderlothringeni der indessen von der Deseendenz
des Letzteren seit lir>9 mit dein cinos Herzogs von Brubant vertauscht
wurde, während die Nachkommcnschait des Erstoron den bersKtglichen Tite|
voD Limburg annahm.
Pfilzgrafen an Rhein. Ein iUr die Geschichte des Mittelrhdns sehr
bedeutendes fürstliches Haus, obwohl nicht zu den alten deutschen HeriCkg-
stXmmen gehörig, sind die Pfalzgrafen (comitcs palatini, seit 1115 c. p. Fran>
oomm Rhenij d. 1136 e. p. deBheno, Pfalagrafen bei Rhein genannt). Ur>
^»rllnglich nnr obnste Ministerialen der. kaiserlichen P&lx (paiatinm) au
Aaehen^ von der sie den Namen tragen, treten sie allmühlig ateltverlretead
in die Itechte des Qenogs von Niederlothringen fUr Ripuarien^ d. h. das
Gebiet awiaehen Maas, Rhein und dem trieriscben Sprengel ein. Eiueof
Widrieua eomes palatii 916 ,(L S. 222), mit hSchster Wabrsdlieinliehkeit
identisefa dem ^leichzeiti^n Grafen im Ardenner- ^eda- und THerga^i
Digitized by Google
til
Stamravator deB «rd^ncSseheit Hauses , fol^ ^9 ete Herinbettos «ömes pa-
latinus (I. 265) und 992 und 993 ein Ilcrmannus comes palatinus, richerHch
mit dem kurz vorher erscheinenden (irat'en Ilcrraann im Bonn- (97Ü) und
Eifelgau 975 und 980 eine Person, der Vater Ehrenfiieds oder Ezzo's, Gra-
fen im Mühlgau 996, Aucigau 1015 und Bonngau 102<), eomes paJatmus
1023 und advocatus Franciac 1027. Mit Mathilde, K. Otto's II. und der
Theophano Tochter, vermählt war er eine Ix dcutende Pereonlichkeit. Von
K. lleinricli 1. hochgeehrt und beschenkt 1028 (I. 349 u. II. 19), starb Ezto
lOd^ und Wögt in der von ihm gegründeten Abtei Brauwoflear bei Cöln be-
gmben. Ihm folgte in der Pfatagiafcnwürde sein Sohn Otto, aeit 1045 Hjer>
sog Tdft Schwaben, gestorben kinderlos aof der in seiner (jirafrchaft geU^
nen Tomboig bei ZU]|Hch 1047. Otto's Schwester Richesa, räit 1084 die
Wittwe Königs Ufiectslaua von Polen f 1063, kennen wir aus einer Ur^
künde von 1051 (I. 889) als die Schenkerin Tieler Ortschaften an dbr Bio-
sei ati die Ahtei Brauweiler. Dem Plalzgrafen Otto folgte 1045 seines Va-
tcTsbriidcis liezeiin (irnfen im Zulpichguu lu20 Sohn Heim ich I., der
nach unglücklichem Kampfe mit dem Krzbischofc Hanno von Coln in W ahii-
sinn verfiel, auf der i^urg zu Cochem lOHl .<elne Gcniuhlln Mathilde (mit
hoher WahrschpfnHch]<oit eine Gräfin von Are und Erbin zu Laach) ermor-
dete und kurz darauf ataib. Heinrichs Nachfolger, der zuerat 1064 genannte
comes palattnus Hermann , wohl identisch mit dem lOHS erwähnten gleich*
namigen Grafen im Auel<;au, ist fest unzweifelhaft kein Ezzoae, sond^i cih'
Lnxenibaiget (Sohn des Herzogs Friedrich von Niedcrlothrihgtin?). Ein
getrener Anhttnger K. Heinrich^ IV. sterb er gleich diesem im Kirchen-
banne 1085 und' hinterficas die P&l^;raflehaft, nunmehr schon ein stalülifliäa
Gf^bietrin äipaarien, an der Mosel und auf dem Hundsrlieken, dem Sbhn«
seines wahnsinnigen Vorgängen Heinrich H., der sich auch Hermanns WittWe
Adelheid von OriamOnde, Wittere erster Ehe des Grafen Adalbert von Ba!-
lensfädt, beilegte. Heinrich und Adelheid ncmit die als falbcL angegritVenc
Urkunde von 1093 (I. S. 444) als die Stifter der Abtei Laach und liegt
Heinrich t 1095 12. April als der letzte Mann der czzonischcn Pfalzgrafon
auch darin begraben. Pfalzgraf wurde sein Stiefsohn, der Sohn erster Ehe
der Adellieid. Si(?gfried Graf von ßallenstädt, Trevirensis ecclesiac princi-
paüs advocatus wie ihn die Urkunde von 1110 (I. S. 480) nennt. Er vol-
londefo die Stiftung von Laach 1112, starb aber kurz nachher an den bei
Wamstüdt erhaltenen Wunden am 9. Mära 1113. Seinem Sohne Wilhelin
setzte K. Heinrieh V. einen Anhänger, den Grafen (Ibttfiied von Calw f
1189 entgegen, döeh lehauptefe sich Wilhelm am Cheine und folgte sei^
nem O^er in der P&hgra&chaft 1129 bis 1140, iii welchem Jahre er
Iäikd«rli6« verstarb. Heinrich JaADmSrgott Markgraf von Oestreich, von i^ü-
Digitized by Google
xm
vig Gonnd HL auf kofM Zeil ■am rheimtdieii F&hgtifin betünnity konnle
am Rheine nicht Fuss fassen^ denn dort wütiicte bereits ein hartnackiger
Kampf zwischen Otto Grafen von llheineck (aua deni Ihiu^e Luxenib jrg-
Salm, zugleich als Erbe des früheren Pfalzgrafon Hermann, wie aJ?^ (jeiaahl
der GertruU von Nordheim (f 620), Wittwe des Pfal^graton Siegfried und
des vorhergenannton Wilhelms Mutter, die Pfakgrafeuwüi le pi ätcrulireuu)
einereeits und dem Grafen Hermann von Stahlcck 'II. 367), chcnlalls Ge-
mahl einer Gertrud Markgräfin von Meissen, andeiei-seits. Otto v. iiiieiueck
starb ll&ü aus Gram über den Tod seines von Hermann 1148 gefangen ge>
Qommenen und erdrosselten Sohnes Otto des Jüngeren. Indessen behaup-
tete auch der Stahlecker die Pfala nidit lange. König Conrad III. aaiun ihm
1151 seine Bai|gaiL Goohem, Clotten and l^>»f»T»«y* ab und fortgesctster Ha-
der mit adnoi gastfioben Naohborai aog ihn von K. Friedrioh L dia «nl-
durende Strafe des Himdetnigeiie m auf dem Beiobetege an Wonnt 1165»
«ennif Hearmann tief gelMiigt 1158 rentorb» eeioe StammUnde bei Baebo-
neb dem tapfem Ooniod von Hebenataiifen binterlaeaend, der von leinem
Halbbmdcr K. Fnedrich L 1 155 mit der pfalzgräBiohen Wttrde am Rbeine
bekleidet mnde. Pfidigraf Conrad vereinigte mit den alten pfilkiBeben Be-
lüiQRgen mid Leben in Bipuarien und an der Ifoeel die Stahleekaeben
Güter (IT. 133) am Rheine und aeine von den SaH^n (seiner Qroasmutter
Agne8, T. K. Heinrich» IV.) hen-ührenden grossen Besitzungen im Nahe-
Speyer- Woimsg-au und sonst am Oberrheinc, befestigte diese bedeutende
aber sehr zersbeut liegende üausmacht durch vielfache Burg- und Stadtan-
iagen, resignirte zu Gunsten des Erzbischofs von Trier auf (iie Vogtci über
Coblenz CIT, 163) und hinterliess bei seinem männlich unVocrbton Tode 1196
die blühende rheinisciie Pfalz dem Gemahlc seiner einstigen Tochter Agnes,
dem Wellen Heinrich. Sohn des gewaltigen Gegners der Hohenstaufen Hein-
richs dee Löwen und Bruder Königs Otto IV. Pfalzgraf Heinrich verlegte
den unter Conrad schon schwankend gewordenen Mittelpunkt der pfälzischen
Macht definitiv $m nnseren Gregenden (Tomburg, Laach, Cochem, Stahleck) '
nadi Heidelberg, entäussertc sich sn Gnneten der finbiachdfe von Trier 1197
der beriili seinen Vorftdiien listig gewordenen Obervogtei über Trier nnd
die trieiieehen Orte im Treebifgan (IL S67) nnd verpfiUkdete den Grafen
von Sponheim geUgendidi des Kreuaanges in demselben Jahre die gangrttf-
Üehen Boehte im llnjenftide aal dem reebten Moselufer (IL 211). Aach
Hflinrieh UnteilieBS bei seinem Tode 1227 keine mSnnlicben Erben, da sein
einziger Sohn Heinrieh der Jüngere, dem er 1212 die Verwaltang der Pfiüs
am Bbeine Sbertragen, bereits 1214 Idnderios verstaiben vrar und ging des-
halb die Pfalagrafenwürde an ein neues Haas ebenfalls welfisohen Ursprangs :
die lutyriscben Scheifren oder WitteUbaeh über. Die Tochter Hoinriobs und
— Difitized by Google
4
KYHI
der, hohtfinUafiiehaii Agnes, ebenfalls Agnes genannt^ wurde nämlicii noch
als Kind 12U mit Otto, dem jungen Sohne dos liü) cnihcrzogs Ludwig von
Wittelsbach, verlobt und Letzterem von König Friedrich TL die Verwaltung
der rheinischen P£aJz bis zur Volljährigkeit seine» Sohnes übcrtraij:«!. Die-
fler Otto I. der EHauclUe, Pfaiz^rraf bei Pthein 1228 f 1253, den wir als
einen kiäftigea ß^;eaten in der nächsten Periode kennen lernen werden,
ist der Stammvater des weit Terzweigten GesoUechts geworden, welehcs die
Plalzgrafsehaft am Rheine und die damit verknäpfke kurfUrstUehe Würde bis
snr Auflösung des deutschen Beiches faehuiptet hat und nocli gegqawttrtig in
ktoiglioben Havso Bayern £oKtUUht
Des enlB We^ peoaegel .der Pfidsgrefen, nümtieli Heintiei» dee Wel-
fan TOB 1900 (IL SS^ eeigt aaf dem Sebiide .S. Leopradan (ve«eii fimn-
eobweig), ant der Feline jedoeh bereits den pftJeieefaea goldaen Llivieii in
Sobwan, aber noeh ohne KnnM.
• •
]>le Owe ua4 OaüffraH».
Die Dai'steiluug der mittcirheiniselien (^auvei bknde stJJsst auf die grös»-
ten Sehwicrigkeiten. Die Uricondon bezeichnen die zu den einzelnen Gasen
gehörigen Orte sehr ungenau, häufig geradezu widersprechend. GMaBbft>
sohreibnngen gehören zu den Settenheiten. Selbst die geistliche Sprengele|ii'
ifaeikng, oh^oiil nralt vnd eooet dae ^wiehtigete Httlftmittal Onegeo^var
phie liefert nieht öberall ZetrefienaeB. Oer Gnud des frühen VerfalU der
Oanverfaienng in nneeren G^f^den liegt in der deren «afilng^cher £er-
apUtteniDg in mindeetens drei Henogthilmer mit von vom heeeui mbeeCiBuii-
ten Oranaen und fortdanemdem innerem Hader, der frühen Eiemtion mXdk-
tigcr geistlieiier und weitKcher Gebiete von der Gaugeriebtibarkeit und der
hierdurch hervorgerufenen Bildung selbstständiger Territorien^ endlich in der
Zersetzung dw Gaue selbst in kleinere Grafschaften durch Theiiuugea und
Gegnerschaften der herrschenden Ganchlechter.
Alir- besser ArgÄU (Arisco 880, pagus Aroensis 882, Arg-owc 1<^4,
Ai*chgouwe 1<>65). Er bildete mit dem Bonngau zusammen einen (rau, go-
hnrtf^ zu Ripaapen oder Niederlothringen und zum Sprengel des Erzstifts
Cöla,^ der ein nach ihm benanntes Ahrdocanat (decanatus Arcnensis) hatte.
Seine Grenzen sind im Süden der Mayonfeldergau : die alte VälkeneluMde
swieehen Trevirem nnd UbieiQ, Gkmiama prima nad seoimday ürastttt Trier
nnd CSha, d. h. eine Linie von Bhehteek am Bheine den Viskibeeh (ünenl?)
buMuf Vax Hoohacbt; im Weelen der Eifei- nnd ZOlpicbgaa den Adeowi-
%aeh hinab eor Ahr, den Visobbaeh, die Sllneh «nd Swiel ^tbrng; xm Nor-
Digitized by Google
XIX
äm % OQbgvi in 4ae Biektinig rm Rowbeig, WdHM»iEg> Schwtidorf bii
WcMiing, Omt^fh ttwt fMa den Ahrgra vom Amlgwi. ^
GeDwunr iMeidbaet »tebeik 4ie Grenzp£anr«ieii ^ oSlnild)«) Ahr4ec«-
Otto Bitjttig, W«14or( Königifeld, BlaBw«ilw und KoiMw^ d«ii trifiriiebep
4« L«Bd<aipitoL9 Ochtondung (MAyenfeldcrgau) Lilteingen, G9pu)flndorf)
Beo, Kempenich und Langenfeld gegenüber. Femer bilden die Ahrgauplar-
raicn Alicnabr, Hönningen, Dümpelfeld, Rapperath, Mudstiicjd, Burg- und
Jhurch - Sahr sowie iltiverath die GrenEQ gegen den ebenfalls cölnischen Ei-
fdgau mit Xurl.urg, Adenau, Kaltcn-Reiforscheid, Schuld, Wcj'sUofen, öchunau
und MüüJBtcreifcl. Unsere Urkunden nennen nur: CrachiUiheim 880 {das
mtergegangme Dorf d echelnheim) und Geroisbou« 882 (ebeufaUß jUchi mehr
vorhakdettf bei Ahrweiler geU^en), endlich Smoicba 1064, ^ (8£mig an der
Akrnu'lnduMg aüe Kr^ Ahrweiler) j als zum Gau gehörige Orte. Von Gau-
gmte mabtinm Sioeo 1064. P«lpld 1065. Sicco 1074 (uMwe^elhafi
Vctfabrm ätt Ort^m von Art, die$€).
fHV «Mlw YCigl. mTenWeigaa.
ArMIft- fjNrlrttMgaii Diiver einen TM die» aiten taierischeii L«nd>
eupitele «vch des jetzigen Kreiaee Wetslar einnehmende Gaa sn beiden Sei-
ten der Lahn bildete unzweifelhaft einen Untergau des Unterlahngans qnd
tru^ den 2\amen entweder von dem bei Uerborn in die Dill mündenden
FlQsftcheo Ard otkr von dem Dorfe Erda (Kr. Wetzlar). Von ürtschiilteu
kommen vor: Cruftorpii (Qrofdorf, Kr. ]yetzlar)y Waldgermice (Waldgir-
men Grossherz. Hessen), Laie (Lahr hei MUar) , Brcitenbacli (bei Greif en-
ntein)^ Nievern (Nunborn), Bonemaden (Bomhad^n), Wordojrf ujckd Oberqt-
darf (alle Kr. Wetda^').
iriewefg«! (in Ardennensi 636, Ardinne 762, ilardinna 804. Har-
ducona 864, pagns Ardoennem 842, Arduenna 898» pegus Ardunensis 928^
9oaat$tm Ardennenwe 988). Ediielt seinen Nemen tod dam WaJi4g^b||:g«
ißm ArdneiinA), welehjcm iwh ma^«» dem Eifel^Uteen w^A der HUaa
Ma nnd jetat daa ganse belgMche, den Norden des deatschen Idixembuiy
vipA Ki^rdwesten dea prooMiielien Bq^t-Beiirka Trier dnaimint.
Ein orinindMeher und noch Keoto loealer Name nennt dieaen Strich
auch Oslihc, Osning, OisUng, Oesüng. Der Gau gehörte zum Herzogtbum
Niodcrlothringen und kirciiiich zum Stifte LüttleJi. Die in dem \'ortrage
von Mecraen (s. oben) 870 vereinbarte Grenze duichsclinitt den ( iau in zwei
Ualftrn in der Richtung von der Maas die Ourtho aufwärts bis zu ihrer
Quelle inter Bislanc et Tumbas (Ober- und Niedor-Bensliiig oder Haut-
Baa>BeUain im belgischen Luxemburg und das prenssische Dorf Thommen
in Kiaiie M>ii»^)» und dann die Heeratrasae entlang in den Bedi^fii w
Digitized by Google
Tbommen Uber Hm^Inischeid und Liehtenbom nach Bidbuig. Da der Gm
um nur hinBiehdich ieia«r nordw^stliehen Hllfte: Nord-Luzembnig and die
premsiteheii Kreise Prüm vnd Bidboiig intereeeirt, so wird seme Sstlicbe
Grenze gegen den Eilel* und Btdgau in einer Linie su finden eein, die von
Ifoujoic darcb das Wolfeveen nacb PrOm, den P^rttmfluss hinunter bis Wax-
"wciler , den Diez- und Geybach hinab zur Sauer bis in die Gegend von
Echternach zu zielien wäre. Die Grenzparochien Waxweiler, Liclitenborn,
Riughuöcheid, Neuerburg, Mettendorf, Nussbauni und Echternach sind trie-
risch, gehören zum T.andcnyiitpl Bidburg, also Bidgau, dagegen geh«>rt Ge-
gen (Ober- und Nieder ) zum Ardonnergau. Die südliche Grenze fällt zu*
sammen mit der nördlichen Grenze des tri(»ischen Ltandcapitels Mersch. Zu
letzterem und mithin zum Methingau (Wavergau) gehörten von Osten nach
Westen fortschreitend Vianden, Brandenburg, Dieicirch, TTeiderseheid) Eei^-
dorf, Arsdorf , eo dass ehra ron Schlindermandeischeid ab die Sauer auf-
wärts als Grense festzuhalten ist. Unsere Quellen crwShnen als im Arden-
nergau gelegen: Geina 784 (Oben- und Nteder-Qegm hei Vtemdm Kr, Bid-
bürg), Prumia (PrUm) wird als an der Grense des Beda- und Ardenner-
gaus liegend erwtthnt, gehörte aber sum Bidgau, \llantia 843 (Vilance, helg,
Luaeeniburg, nteht Drenthe wie im Index) y Palasielnm fisciis noster Königs
Zwondebold in Arduenna 895 (kann genau gemmmen weder Pfalzel a. d.
Alutiti, noch f^ahkifH), Longcamp in pago Arduenna 920 (nicht Longcamp
hei HerncastH, ebensowenig) liurz in pago et coniitatu Arduensi 928 (Portz
hei Mellrich Kr. Saarhur(f sem, u-enn nicht wie [fcsagt den Loratitote/i iri-
dersprechende Angaben in den Urkunden nicht bloss vorkommeH, sondern so»
gar häufig sind). •
Von Gaugrafen kennen wir: Gielbald 768 , Herotmar 853, Odacer
901, Ricwin 922, Rudolph 947, (iisolbert (a. d. ardennuichen Hause) 963,
Goailo 982 {Oraf von Verd&n und Heraog von Niederhtkringenf), Sigiftied
und Heinrieh, sein Sohn (LeUterer der Herzog von Ba^em aus dem Luxem-
burg. Bauae f i€26) 998, Tietbald 1072 und 98 (gteidue^ Oraf im Lut^
oder LUUiehergau).
Arcigan (pagus Anrelensis 1000) kann nur ein Untergati des grosseren
Wawgaus gewesen mn. Er begriff wahrscheinlich den Sprengel des trier.
Landcapitcls Arlon, deutsch Arel, im belgischen Luxemburg, d. Ii. die bel-
gischen und luxemburgischen J 'larreien Arlon, Körrich, Kunzig (Clcniency)
und Oljcr- und Nieder-Kcrsciien (Haut- et Bas-Charagc), und wird l(Hj(i der
Ort Plattana (jfif^f Platte)} htn Bethorn im Grossherz. Luxenihurg) als in ihm
und der Grafschaft iJeiiiricha (fhrafen v. Arlon) gelegen erwähnt.
AtdgWI (pagus AualgaensiR 948, Auelgouui 966, Aaelgowe 970) trügt
seinen Namen nicht von dem Oelberg (Au^bergf)^ sondern Ton den aahl-
Digitized by Google
niofaen OrlBoliafieii Amd, in der Auel in der Sieggegend. Der Gm gehörte
zum cölnischen Sprengel und bildete deteea Decantt Siegburg. Er berährt
unser Guijjet, d. h. den nördlichen Thcil dos Ki'eises Neuivied und den Kreis
Altenkirchen nur durcb die darin enthaltene Grafschafi Sayn mit den Herr-
schaften Wildcnbur/j und Schünstcin. Ocstlich war der Auelgau durch <lcn
Westfalen- und liftij^cr-, nürdllcli vom Cölntrau begrenzt, westlich schied ihn
der Rhein vom Ahri^^au. Seine uns angehende Südgrenze gegen den Nie-
derlahn - und Engersgau bildeten die cölnischen Greuzparochien Alpenrod,
HMheoburg:, Altenkirchen, Flammersfeld^ Asbach und Erpel gegen die trie-
rischen Hartenlels, Herschbach, Peterslahr, Neustadt und Linz^ \vo der Kas-
bach die genaue Scheidelinie bildete. Orte gehen unsere Urkunden nicht.
Von Gsugrafen eraeheinen: Herimann 948, £beriMrd 966, Godfrid 970,
£no 1015, Herimann 1068 (btük Leuten die gleiiAnamigen F/plegrafen).
M- tder Beiagil (pagos bedinsu 800, Piatabgewe 895» oomitata» Bie-
deMk 948, BeHgoirae 1051). Er trügt den Namen von dem Römeraaetell
imd StetSonaort auf der Trier-Cdlner Straaae Beda viena, dem heutigen Bid-
bürg. Dieaer groaae Qaa gehörte an OberloUuriugen nnd nrnftaate die trie»
liaehen Landeapitel Bidborg, Kilburg und Theile Ton Remieh nnd Fieaport
Oeitlieh wurde der Bidgan Tom Mayenielder- ond £i£el-, westlich Tom Ar*
denncr- ond Methin-, südlich vom Saar- und Moselgau begren/t. Seine
Marken gehen etwa von Alf a. d, Mosel die Alf aufwärt« bis MÄuderecheid,
dann über Weidenbach und ßiideslieim In gerader Linie auf Prüm, die Prüm
hinab bis Wax wciltr, den I>!ez- und Geybach hinab bis zur Sauci". Ober-
halb Bülicndort setzt die Grenze über die Sauer, bei Rcmich über din Mo-
sel, berührt obcrhal!» Saarhurg die Saar, folgt diesem Flusse bis zur Mun-
dung und der Mosel bis unterhalb Trier, umscliliesst dort die Orte Kenn,
Longpnrich, Fell und Kiol auf dem rechten Moselufer und folgt dann wie>
denun aof'a iiuliie I^fer zurückkehrend diesem Flusse bis Alf. Die Grenz-
parochien der anm Bidgau gehörigen trierischen Landeapitel Kill- und Bid-
borg aiiid gegen Osten Crüv und Mandcracbeid (GiUouleld bt Majenfelder-
gan) ; n9rdlieh Meiabnxg, MUrienhach, Büdeabeim und FrOm gegenüber den
Qolniachcn Parecfaien dea Eifelgana: Dann, Dookweiler, Hilteaheim, Ober-
bettiagen; gegen Westen Deuerbnrg, Mettendorf, Nupbanm nnd Echternach
gegenüber den lOttiehachen P&rreien dea Ardenneigaus: Beaalingen (Bel-
lain), WeuB-Wampaieh, Uupperdiugen, Heinerscheid, Hosingen, StoJaenburg
(Dekanat Btablo) nnd den trieriaehen Pfiunrelen dea Landcapitela MeBSch,
welcboB den Hotfaingau begriff (s. d.). Weiter westlich und aiidlich möchte
die Grenze schwer zu fixircn sein, da nicht zu ermitteln ist, wie viel von
den Landcopiteln Rcnilch u. Saarburg norii zum Bidgau gehörte. Donven bei
GreTcnmachcru , Leuningen bei Kemich^ i aiia bei Freudenburg und Saar-
Digitized by Google
bur^ aelbfil werden tiiedrtlekUeb als im Bidgau gelegen beeeiehnet. Der
grosse Gau wird jetet also eingenommen von dem g^röftseren östUohen Tiieile
des Kreises Bidburg, der Südostecke von Luxembiire:, den nördlichen Hälf-
ten der Kreise Saarburg und Trier Stadt und Land, VVittlich, ond-
Heh von dem Ii rd<siiio>('l]aiüöchen Theile des Krcisos ßerncastel. Urkund-
lich werden im ]>idgau bei uns genannt: Castrum bedense 715 (BuBnirg)f
Nathneim 759 ( Mauenheim Kr. Bidhurg)^ Prumia infra terminos Bidenae
atque Ardinne 762 und noch oft (das berühmte Kloster und QMu^en Prüm)^
Marciaco 762 (wohl nicht Merwig hei FeiiUn in Imeoemimrf, lotufaiii JtfaMe*
rv^ cd» MetMtieh hei BidhurgfJ, Billbciim m (einei derBiOig hei Trwri
WaeeerhiUig m ImamAv/rg, WdeMUUg Landht, Triea^ Diey^e snb flwio
SeliDuw (Di^eie hei WMuAJ, OfficiniM toptt Lnem 794 (Oher- mtd Ni^
dei^Oefiiingen hei WitäiehJ, Wolfibelt raper fluVio Nindeft nnd sup«»
flnvio ProBu» 798 oder 99 (Wolfsfeld Er. Bidhtitg mtd Nieder- Weit Kr.
PHimJj Altbaea (?), Meckela cum eccleaia (Meckel Kr. Bidburg ) , Biliseo
(eines der erwähnten Billig)^ zw. 768 u. 814. Kilibcrgo Castrum 8<X) fKüL-
bürg Kr. Bidburg), Mainonnis (?), Snperior Wich 804 fSefer- oder Ober-
weiek Kr. Bidburg), Epternach super tiuvio Sura 817 ('das berühmte Kloster
und ßtädtchen Echternack vn fAixenibm^^iseheHj, Uöeninge 817 (Ober- und
Nieder - Oellingen Kr. Wittlü^Jy Zuttinge (Zittich in Luocemhurg), Adinea-
heim 8^ oder Edonsheym c. 1098 (Idesheim bei Bidburgjy Uttingon 826
(Bmtmgen bei BidburgJ, Metriehe 826 oder Mesiielie 1140 (MeUerich oder
Meeeeriek hei Bidburg), Iflineohe 826 (ßieeMok hei WeUekbäHg Lamttor.
IWsr;, MeehtoiiTilh aueh Uaoqmla 839 (MeM Kr, Bid^J, Omf^s^
(kann nicht Kirtpemeh hei Rheinhaek cein), Blohefan (?)> BMibnidorf (Bi-
chendotf hei Bidburg J, Durinilo(?) sv. 883 und 888» Crom 896 (Oröfm.
d, Mced Kr. W^h), Esliogis 909 und Btuelinga 1140 (BseOhtgen hm
Bidburg), Beuera 929 (Biwer bei Trier), Waleewilerc 943 (?), Marnemhle
943 (dod auch zimi Mostlgau gerechnete Mehring bei Trier) , Villcre super
fluviura Lisure in pago Mosolcnsi et comitatu Bedensi 752 (JJorf bei Wttl-
lick), Dundeva 959 (Oher- und Nieder- Donveii bei Orevenmacher in lAfoeem^
bürg), in pago Muslensc in marcha Burense in comitatu Bodonsi 967 (Beu-
ren Remich gegenifher Kr. Saarburg), Lendinga 967 (Lenningen bei RemicK
in Lttweinburg) , Mandersebeid 973 (Manderscheid Kr. Wittlich), Buestadi
978, Bucbstat 1140 (Baustert Kr. Bidburg), Frcnkinka 993, Franohingen
1051, Frankingeii 1140 (Frenkingeit Kr. Bidburg), Cirarbelilii tiiiiic aotem
Sarlnireh auper flaviom Sarone). Lniea 994 (8aarburg und Leithen Kr, 3mp^
hurg), Alteitorf (Aledorf Kr. Bidbitrg) und Menoe sw. 900 n. iiO0r(Mmek
Kr. Bidbitrg), Rathefwdorf 1051, Battresdorf 1140 (Bktercdorf Kr. Bid.
bürg), Hustet (temun mdA BmMf) 1051 (Beeten Kr, Bidburg), Ebene 1Ö51,
Digitized by Google
EhlMiia 1141 fl^ hti Bättatdoi^ wtd Mmm Kr, BiHttr^), AUenM wm
Vm fAUdmf hdßülbiirgfjy LoimsImcIi t^ms fla^ h$i Bin»/aä Kr. With
QnmdaOffct o. 10^ (Qrmtimf Kr, WiiOith), Wadcii n. 1098 (?)»
Stadchflim 1140 (Obm^ wd Nüde^-Stetkm Kr. Bidbmrg), SimousfilU 1140
BmtpdA Kr. Bi4burg), %mß t\4Ü (Kenn Schwäch gegmißer Ldkr. Trier),
lasda 1140 (J9»d bei Bekvmeh Ldkr. Trier) , Loncwtch 1140 (L<mg¥nck
Ldkr. Trier}, Vallib U4Ü (Oha'- und Meder-Feü Ldkr. Trier).
Von (laugrafon orecheinen: Luitluird, Leutliai d s78 n. 888, Stepiiaii
S95, Widrieh (der Ardmner) 909, (iudefrid 959 u, 03 {Graf wn Verdün
»ind Herzog öo» hiedtsrloUiringtn f Ottlio 978 (der CarUinger OtLo Heraog
Niederlothringen ?)j Herzog Heinrich (in liaytm f 1025) 993.
RUfSj^Ml (oomitatus ßlcsioais 863, 1066). Der Gau eihielt seiueii Na-
mesk von dem FlUascliea .Blies , we^M Sflargemünd von Osten her in
die Baar tälU. £r gehörte zu Oberlothringai und wurde ^vahr8che^nlich doioh
di» trierwchen Landcapitel Wadrill und St Wendel gebildet. Sein« Q/Mr
aen siod östlidi der Worms- und Spe^wgsiiy nfirdllch der Nahe-, 'westlkh
wid aOillid» de» Moa«l- und SaiuqgaiL Von imierem CMbivto fgiSbSBinak m ihm
die Kroiee Ottwei]v>, SMrbiOokeft und Searlouii leohlaii Siivufen. In Ihm
irmden gmmt die Ceti« a Tenotü 803 (da» Kheter jeM Mof Nemdh»-
kr Kr, OUwiiUrJ imd I«teltiqg«e 898 (Leidmgen Kr. SaarUmieJ. Als Gen-
ipui ene^eiAt Odecer 893.
Caragan (pagua CaroaqaMnis, CherosviUa 762, p^gm Caroeeos 778,
CtmM/fOB 881). £r bildete einen Untergau des Bidgeoi swisdieD dem Prttm^
Qod KiUfluaa, stiess nördlich und östlich an den Eifel- und Ardenncrgau und
Qihm mitljin die nordöatliclie Ecke des Kreiset» Prüm ein.
Erwähat wciUcu in ihm: L>vdunovil]a zw. 762 und 804 Didunlsvilla
(Dingdorf icit alle folgendeu i/n A;-f w« Trümjy Kumeriscor (tis) 7fi2 (iiuincrs-
hnmjj Watthilendorj) 762 ( Weit (Indorf j , Bir^s» Bureas 762 (Birresborn),
ßidoniscaim 778 (Büdesheirnj, Huosa 831 (da^ rUmiAche Aumva, jetzt Om)f
W^lerrun isuiila 852 ( WaHc.rshe.im) , hueuerdcöhcin» 943 (Sch xrirzheim).
Eiifi?au (pagus EHinsis 762, Eifla 846, p. Eiflinsis 855, Ett'linais 898,
Hinflinsis 943, Eiphlia 1197). Der Eifelgau erhielt seinen Namen von deei
Eifelgebirge zwischen Rhein, .Ahr, Roer, Our, Sauer und Mosel. Er ge-
hörte SU Niederlothringen und zwar specicll zum Horzogthum Ripuarien und
daher warn etflniaßhen Sprengel, detaen Eifeldeoanat (deeania Eyflie) er gco-
yraphiieb geean entspricht OestUeh begrenst ihn der Ahr- und MajepfeW
dsr, Blirdlich der Zülpieb- und Roci^, vestlieh der Ardenner- und südlich
dsr Bidgau« Die cSlnlsehen Grenapfarreien gegen Osten aind Daun, Wein-
hH Hehren, DaiBofaeid, Uhneo,.Ue8, Kelberg, Nürburg, Adenau, Kalten-
MHKheid». SehnU, Wershofen, .Schönau und MOnster-EUel gegenüber den
Digitized by Google
XXIV
trierischen Mutterkirchen Gillenfeld, Wollmerath, Gillrabeureo, Alflen, UaOH
feld, Retterath, Weiler, Welohemth, Wanderath dm M*ymMä»isv» mä
folgenden Orten dei eSlnlachen ALigata: Hönningen, Bnppenlli, MndneheMt
Bnig^ und Kiroh-Salir und HnvenidL Die Nord- und WealgienM dm ES-
foJgtns fttllt nicht in anseien Beshrk. Widitig ist aber die Ermülelang der
Sttdgrense, d» sie als Fortaetsuug der Sttdgrenm des Ahrgans eine waiin
VOlkersdittde ist. Sie -mtd dnreh «ne Linie markirt, welche die cöblsdieil
Kirchen Ulmen, Mehren, Weiiifeld, Daun, Neunkiicheu, Steinborn, Kirch-
"weiler, Rockeekili, von den triorischen Manderscheid, Meisburg, Müiieübacb,
Büdesheim und Prüm des Bidgaus trennt. Gegcn^vart^g nimmt der Eifelgaa
von unserm Bezirke die Westhalfte de« Kreises Adenau, die Nordwestecke
von Cochem, fa.-t den ganaon Kreis Daun und den nordöstlichen Theil von
Prüm ein. Urkundlich kommen vor: Sarabodifluilla 762 (Saresdorf Kr. Daim)^
Magininga 838 (?), Mulinhart 888(?), Bettinga 846 {Ober-Bettingen a. d-
Ktü Kr. Dtnm), Gesliehestorph soper fluTio Notinna %4ß (Qämhrf bei Nö-
iAm o. d Erft Kr, OemlUu^, Bnmnilaie 866 {BarȤihr Kr, Admimtfi^
Hnonfelt 866, Hii£EiBlt 875 (Hoffdi Kr, Jdmum), Totondoip 888 {Tmioof
Kr. OemOn^, Opplnga 975 (?), OUdidm 876, Ochisheim 1051 (UeixMm
Kr. Dam, VgL die tehr genam Begrtmmg der Kirekm JJetMm umd JM-
ftretheid ffTS B. I. 8. 301), Riferesscheit 975 (Kalten-Reifemcheid Kr. Ade-
nau), Muschc 975 {Müsch Kr. Adenau, nicht Kr. Mayen), Rodoroii 575 [Hodr
der Kr. Adenau), Lintwilere IIM [Lintweiler Kr. GemVnd), Hoinbuiio 1114
{Hünunel ebenda), noviuii Monasterium in Eiftia 1086, 1112, uilla Monast©-
riensis in Eiphiia 1197 und 1203 {Mümter-Eifd Kr. Kheinbach). Als Gau-
grafen kommen vor: Manfred 844, Matfried 855 {Vorfahre der Grafen von
Wied^), Albuin 898, Herimann 975 und 78 {wahrscheiM^ der gM^^
tige Ffalegraf und Ahnherr der Grafen von Virneburg).
«■rieh (pagoB Hcinriciit 780, Eniiohi 880, Heinnke 888, ESnriohe 1028,
1051, 1107 und 1182, Einriehba 1089, ESnriehi 1042, ßynridw 1168).
Der Gau trügt noeh den Namen und begreift die ganse G^nd fmn Tm-
nus und der Wisper nOrdlidi bis mir Lahn. OeetUch b^granate ihn der
Nieder-Lahngau, wesüich der Rhein. Der Qm gehörte anin trierisohen Spren-
gel und srwar zum Theil des Landcapitels Boppard. Jetzt ist er gan« im
HerzogtliUiü Nassau enthalten. Bei uns kommen vor, tlieils zum Lahn- theils
zum Einrichgau gehörig: Nasongae 790 (Nassau a. d. Lahn A. Nassau).
Squalbach 790 {Ih/rg -Schwalbach A. DietzJ, Haonstat 790 {Haust ätien A.
Dietz), Caldenbach 790 {KaÜeti-Holshau,He^i A. Dietz), Bonmheim 790 (l^w-
benheim, jetzt Kirberg A, Dietz), Thabernae 790 (Dauborn A. Limburg),
Heringae 790 {Heringen A. Limburg), Aendriche 790 {Ennerich A. Run-
kd), Uillara 790 Weyer A. limM)^ Xheodissa 790 (DieU)^ Abothiaaclieid
Digitized by Google
XXV
[Habt tc^rheid A. Dieiz)^ Larheiiii (9i) (noch so A. Dieiz). Beetimmt aber
im EmricJa gelberen sind : in Grambrikero marcu 8öU {Gemmerich A. Brau-
hack), Bruibach 882 {Brauhach a. Hk,), Prichina 1023, 51 u. 1182 {<>her^
mid Nieder- Bredtm Ajiü Limburg), coraitattie Mariuelis 1031 u. 1039 {Mn-
ria^ A. JNattmim), Wslmidii 1042 {WduM Ä, St. Ooanhanäm), Dnif
iftfciigen 1107 (prmtpnMg tag hti Kmd A. Lam^maomähaieh)^ DomlMeii
1107 {iimm diu.), OttedHeffbnbaAh (mk «o A AoitaMa»)« Von QwBi^
iw kooMMii vtfamdlkh vw: H«go 978, Bertiiold 10i2, Arnold 1060 and
IlgerSfM (pa^us Engrisgue 831, Engn-iscgenin 880, Engrisgouue 958»
Ingeris^gouue lOi J, Engirisgowe 1021). Der Name dea Gaus scheint von
einem Volkanamen Kngern odor Ingern herzustammen und entspricht Ictz-
kicr auch den Ingnonen, welche Ptolomaeus (ieogr. II. 11 biidlicli von den
TenchtL) cn am Rheine wohnen liisst. Der Name !cltt iineli in zwei Orten
l^ntrers fort. Der Engersgau bUdeto genau das trierischc i.andcapitel Cu-
Qoi4em-£Dg«n. Er wird östlich Tom Niederlahngau, sUdlich von der Lahn,
Um ihn vom Etnrieh eehadet^ ireeiUeh Tom Bheine mid nOrdlicb vom Auel*
fw begreiut. *
Süd* omI OMgMMe ist dardi die BeMbreibiiiig dei tneritcbMi
BwiBfiMiMw Spukimbetg II. 424 gegeben, der die ettdliehe ÜMlfte des Gew
eiulilum Ton lülederkkiifllriik die Um «iifirMrto bis snr M findong der Am
(fM QM' cder GeOiM) oberhalb NsMaUt letelera Beeh «irfwiiti Iii»
nr HUDdoDg der Isen« {Eiahach), den BSsbach hineaf Uber Meodt neeh
BfllferBkirchen (beide Kirchen eingeschlossen). Von Helfcrskirchen ging die
Grenze wcittr aul iiartenfeln, wo sie sich zwischen den tricri^chen Pfarreien
Peterslahr, Nenstadt und Linz und den cölnischen Kinhen des Auelgaus
Hachenburg. Altenkirchen, Flnniriiersfeld . Asbr^ch iiikI Fai^mA hindurch di-
reict auf den Rhein 2U bewegt. Jetzt nimmt der Gnu den ganzen Kreis
Neuwied, den ostrheinischen Tbeil von Coblenz und den Westrand von
TOD Nassau ein. Von Ortschaften werden erwähnt: Meinburo 821 {Mein-
kern hei Isenburg Kr, Neuwied)^ Ibingdorf 880 (?), üidhergis {Würges A,
Mimkibmr), Hohingen 1019 (M&mmigen Kr, Neuwied), Bive» 1021 (Ober-
wd Nitder-BOer hei Neuwied^, Iriodu 1022 (IWtfft hei Neuwiettj, Omn^
We 1022 (ChimiiMl hei Sdten «n Nat»m), OeDeenrode n. 1100 {f niögU'
Aintm$e dm» untergegangene Veneenrode hei Spurkenburg in Nauau),
•Ton Geugnfon eneheinen Weltbralit 958, Otto 1019 {der gUickeei-
% Oraf p<m Hammentein), Ello oder Hello 1021 und 22, IMHd {öraj
Wied) um 11(K>
HlBdsrAc'k f I hind(\sruchn) wird zwar 1074 neben dem Ti-ach- und Na
Wgau als ein p^us bezeichnet, kommt ausserdem nie mehr als ein solcher,
Digitized by Google
woiil aber auch noch iieutc als die ideographische Bezeichnung der gaosen
HöhenHache zwisclien Rheim Soonwiild, Hodnva] ! usul M(^el vor.
Lüitügau (Lo^ouahti pnguä infei ior I.ognahi 821, p. Logvnacctins
882, Logonahe 910, Logeimhi 1053, Loggenahi 1111, Logeuhai 1154, Lo-
geae 1158). Der Niedcr-Labngau, der in unseren Bezirk fällt, während dor
zum mainzischen Kirchensprengel gelkärige OberUbngMi Hessen angehört^
dehnte sidi su beideii Seiten der Lahn aus, gehörte atir trleriecben Rirdieti*
iMmviiiB waä wulrde Ten deren iUndetpitob Diedtirefaeo aikd Weteter vaa>'
schrieben. Seine westliche Greiise g^en den Engersgan bilden der G«lb^
und Eisheefa bk Meudt, die engenigauisehen P&rraito UetfenildvclMn^ Hnr-
ienfeli, Henchbach und die eölnische des Aaelgaw Hachenburg. In nftrdfi^
cfaer fiiehtong tnuinte ihn der Ntsterfluse mit der schwanen Niaiv bis aar Hübe
dea Westerwalds bei Neokiteb Tom Hai^A i>;aij nnd eine grade Linie tther
Herborn nach Qiesaen vom (jbcrlahngau. ( icgen Osten gren^ste der NiedeiV
Lahngnu un den Gau Wettciiiha in der Juditung von Glessen nach Kloe-
berg, Brandoberndorf, Alt-Weilnau. Siullicli -^tiessen an ilm das Könlgsson-
derc und der Kheingau in der Nähe von Idstein, Wesihcb i>l die Crrenzo
g^en den Einrieb bis Eur Lahn unsicher, da hier Ortsehattcu noch ober-
halb Limburg (z. B. Brechen) bald als zum Einach bald zum Labngau gehörig
angeführt weiden , Limburg aber seibat gana bestimmt in den Niederiahn-
§UL gefaSrte. Unser Kreis Wetalar, welcher Ton dtei Qau Ardahe (s. die»
aen) flingenoninien wnide und ein graaaer Theil von Kassau sind in dem
Qaa be^iflbn.
UrkundUefa eiadieinen bei «na allerdinga tanbeatinuni, - ob aoni Lahn^
oder lÜnricbgau gerechnet, Naaongne 790 {Natäau «. d. Lahm Jl NmBatm)^
SquaUweh 790 {Burg-adnoalba^ A, Dim), Haoutat 790 (SatuiUUm A,
D%etz)y Caldenbach 790 (Kaken-Hdzhamen A. Dietz)^ Boumbeim 790 (BU-
benheim jetzt Kirberg Ä. Dietz) , Thabcrnae 790 (Dauborn Ä. Limbi»rg\
Hcringae 790 {Heringen A. Limburg), Aen(h-iche 790 yLnnerich A. HvMket)^
Uillarc 790 {Weyei- A. liuixkel), Tlieudij^sa 790 {Dietz), Abothisscheid (fla-
benscheid A. Diets). Larheim 790 {noch so A. Dietz) ^ ^Valthusa in der su-
perior logana {Waldhamen A. Weilburg f)^ Brcchenc 910 {Ober- und Nie-
der-Brechen A. Limburg), Lintburc 910 {Limburg a. d. Lahn), Villmar 105S,
Vilmar 1111, 1164 maior et minor, {Gross- und Weniger- Vüninr A. Hun-
hd)j Arenunrt XlH (JrfuH A, Runkd)^ Zultebaoh 1154 iFtdkenback A.
BmKMf), Selebanh 1154 {Stdbach A. BwtJcd^^ Hnmenowe anpedor.et in-
Mor 1154 (JumAMK A, KwiM)f Hnttnenbeieh 1154 (BUÜenbaeh oder
Laittpua-MifMach A, Evnkd), Vlrdenwert 1154 (versekwundm)^ dabpach
1154 (Ober- und Nieder- (Haibw^ A, iMiawblrt 1154 (Tn^fw*
A, AwM), Veld« 1164 (FcUen A. IMmrg), Wih« 1154 ( Weyer A. Em-
Digitized by Google
xxvn
kel), Brichene supenor 1154 (Ober- Brechen A. Limburg), Nassove 1168
(Stadt Nassau A, NassaUf die Burg laq ic ihrschexnlich im Kinri<hgfiH }. Von
(Jraugraferv erscheinen: (^huonra<hi8 liiius Eberhardi 910 {iJoi^rad Kwei^old
t 948), Otto 912. Fbcrhard 954, (Jotebohl 1()53.
^tyflfeld (paguB Maiginensis 682, Magnisis 763, Magninm^ 772, Mei«
niUAd 888, pagiu MeginensiB 895, Meginovelt 905, oomitatue liagnaceneis
pagns Maginensis 964, Meinvelt 1103, pagus Miginoitti wi 1130).
Die Annahme, das« der Mayenfelder Gau seinen Namen von dm hier
Abgehaltenen MaMbldem dar Fnmken erhalttn liaben ao41, eotbebrt histori-
tehm NackmiBei. fiber möcihto di« Abltttqng i& dem in der Bütte 4m
CUoB g«legeiieii Otto lUyan, M^gon» det 10. Jahrfcunderls so finden Mim,
Dir Qm g«hOrto lu OMotfiriiigeii und nun tnmSttkea Sprengel Lendni»
pHel Odileoding nnd dieilwdM Zell. OeeÜieh eehied ihn der BMn voltt
Engersgan. NttrdUoli begienite ilm der ripnaiisebe nnd oOlniMhe Abrgeii)
tveitiiih der SübI- nnd Bedagau; sttdlieb der Tredurgau (niehl die Hösel).
Jelst nehmen ihn ein der genee Erei» Heyen vnd TheOe der Kie&w Ahi^
waler, Adenau, ^Cochem, Coblene und St. Goar. Die als uralte Völker-
marke bereits beim Ahr- und Eifelgau erfirtr i te NtaU- und Westgrenze läuft
am Fasse des Rheineoker liui gl>< r^en vom Kl>enie ab den Viiixtboch hin-
auf, geht nördlich von Ollbriick und Kcmpenicl» auf die Hochacht zu, wen-
det sich dann südlich an Kelberg und rilmen vui l f l aut ( i ilU nfcld, Dann
folgt sie dem AlffluHse bis zur Moeel, überschreitet dieselbe oberhalb Merl
und nm^chiiesBt danu die stIdlichG Hälfte des Moeeltiuüa in einer von Merl
nber Grenderich, Stn'mmig, Lieg, Macken, Marienroth gezogenen Linie. Bei
Lay «etat die Grenze ttber die Mosel und folgt derselben bie aur Miindungy
aodeee Lützel Gobienz znm Mejenield, Coblenz aber seihet zum Trcchirgao
gehörte. Die n4)rdKcfaen und ireetUehen QmDiperoehien «rieriaoher Seite
■ind lifttBingen, Glinniftdorl, Ziaeen, Kempenjeh, LangenlUd, Wandenlh»
Welehemth» Weiler, Betteredi und Uersfeld des Landdeeanete Ocfatondwig,
Alflen, Gillenbeiirsn, Wellmerath md OiBenfeld dee LendeepHcIs Zell. Ge-
gentiber lieigea die oOlnieehen F&rreien Breissig, Waldorf, KSnigelild, BIm-
irdler, Kesseling des A-hrgaus, Adenau, Nürburg, Kelberg, Ues, Uhneo, Dar-
seheid, U ehren nnd Weinfeld des Etfelgani. CrKff gehlfrle, obwohl dunwl
als Buin Maymifelde gehörig aofgefQhrt, mm Landeapitel Bidburg, dso s»>
eher zum ßidgau. Die südliche Grenze ist schwerer zu bestimmen, ist aber
vielleicht in der der Lujidcapitcl Cardcn ui^d Boppard zu suchen. Da^s der
Gau sich auf das rechte Modeln t< i ausdehnte, steht durch die Urkunde 168
II. 211 fest. Pfalz^raf Heinrich vorpfiindet darin den Grafen von Öpanheim
comitinm in Inruclde ex ilhi parte Mosollc d. h. auf der Seite, wo der
Ausateilungaort 6tahleck Uber Bacharach liegt. Der Gaooame Maifeid ist
JDigitized by Google
noeh heute im Gebrauch, beaeichnet ftbo* nur mehr die sehr fhiehtbm
Hochebene zwlsclieii MUnster- Maifeld, Mayen und Ochteudaog. Die ür-
kundcu siiid sehr reich an ( )rt.snainc)i (hcses Gaus,
Antonnaconsc castelluni 562, Anteriiacum caBtelluiri 859. Bei Ander-
nach im Mayen! ( 11 < sehlu«: Ludwig der Deutsche Carl den Kahlen 876,
Andernacum 11. .Inhrh,, Aiuieriiacba 1052, Anturnacuni 1196. {'In.^ liinner-
caitell Afitunnarutfi, Jetzt Andemarh Kr. Mayen), Cootrua antiquum uobiii-
tate Caput 8chuu 562, Ooiitraua 865 , GontereveD 1030 {Gondorf o* d. Mo-
ad Kr. Mayen) , Eccicsia S. Martini in pago Ankbitivo 760» in pago Mag-
niBM 772) baaiüca 8. Martini quac Ambitiunm voefttur in pago Maginensi
964 {MUtuter'Mmifdd Kr, Mayen). Die BcsBeidinuiig pagus Amhitivus für
die Umgebiing ron Kttniler-linifeldi di« vortnflKeke- niUifitritdie I«ge des
Orln, der ratbin das Rhein- nnd Moaeltlud behemefat und wwwcifelhafta
Sporen Hteuschor QeliKiide eufwaist, viDdieiiien ilim die sweifeUuCle £bxe
der Vkes AmbitarviiiB eder AniburtiniiB -sepFa ConfloenAeB m seb, den Pli-
nini ab den Oebnttoort dci GaUgnl« beieiidinet. Zerf bei Com a. d. Baav
hat nieht die geritzte Bereditigung, pMurie 768 (Pommetn der Mo-
9d Kr, Ooehem), OmUm 836, Karduie 1108 (Cardm im der JCr.
Coekem), Condendon c. 840, Condadono 913, Chundcdo 1061 (Cond ^
genüher Cochenn) , Liomcna 865, Limaiiu 10. Jahrh , LicLueiio {^Lehmen a.
d, Mosel Kr. Mayen), Windinge 865 {^Winmnytu a. d. Mosel Kr. Mayen),
Haganbahc 866 (^Haiubvch Kr. (Whem) y Rivinnacha 888 {h'iih'^nneh Kr.
(Joblenz), TTIndiga eum silva quam Cond riuulus ulluit 888 {\\ mningen mit
dem je/isnts der MoseL Iteyeiiden IValdc nm ( 'ander JJnch) , sartus Ridrnas
8upei' tluvio Ridenas {Retterath Kr Mayen), Blcide 895, Piaida 10. Jahrb.
(FIomU Kr. Mayen), Ethegreia 10. Jabrb. {Ediyer a. d. M. Kr. Oochem)^
Alcana iuxta Muacilam lO. Jahrb., Alkena u. 1010 {Alken Kr. 8t. Goar),
Keticbi 10. Jahrb. {Kettig Kr. CoUenz), üelUn 10. Jahrb. {Oher- vnd Nie-
derfeü a. d. Maed Kr, St, Goar), Pruteoa 898 (Bruttig bei BeiUteCn Kr.
Cochem), Mdrla 913, Heirle 1051» Merle 1056 (Merl hei Zeü). Der Ort
wird ISO ab Jm Moeelgan liegend beaeiebnet. Brak 9S6 (Brohl hei Gar-
den Kr. Codiem), Borg 9S8 (Burgen a, d, Motd Kr, 8l Goar), Gnliaa 9S8
(Gide hei CJbNena), Natiahcim and Uerikenroth 948 (NadUaheim Kr, Menfe»
wnd Wdehera^ Kr. Adenau), Die Beadireibung der beidenectigen Paro-
obialgrenaeo I. d40 giebt zugleich die Westgrenae dee trienBchen Mayen-
felde gegen den oSbiieehen Eifelgau. £ilba 963 (AlhemMe hei Kruft Kr.
Mayen Martiliaco 964, Mcrtelacba um 1010, Merthilaka 1103 (Mertloch
Kr. Mai/i/i). Suascha 964 (Mosel-Silrach Kr. Mayen), Cuttiaca 964 (Küttig
Kr. Mayen), Iluueri 964 (liiiher Kr. Mayen), inonasteriuni puellarum Kes-
celenheim 966 {der Marienliof oder bchonborndmt hei Kessdheim Kr, Coh-
Digitized by Google
Im), KiTenhcim 1006 (Kmßmh$imKr, ONiiem), OQtanhdm mm 1010 (ÜTo^
uMm Kr. Mmfm)y OUlMt 1016 (OOlenfelä Kr, Dmm)^ Hbimmui 1022
{(hmHg Kr, CbUaw), Puleeb« 1052 {PM Kr. Ma^en) , silva Putfaena
(VoM ITooAiknA««« 5ct jfr. (JbcAan), Tri8/1103 (2V«i^ «. il.
.Uo.-*?/ AV. Cochem) ^ Allsinza 11U3 {Allenz bei Polch Kr. Mayen) ^ lüricha
llUo {Ktiig hei Polch Kr. Maffen), Eichin 1103 (Kirh bei Ändemach Kr.
Matfen)^ Zeissin 1103 (Ob&r- und Niederz ijnff^n Kr, Ahrweiler'^ j Wilre 1103
[Weiler bei Mmreal odei" Burgbrohl Kr. Mmjm), Btige 1108 (Bergbof hei
f'nrd*^i Kr. Cochem f)^ Inika {Einitf Kr, Mayeu)^ Fraesena 1103 (^Frettefier
Hof bei Ochtendung Kr. Mayen), UheUa 1103 (?), Croui* u. 1130 (Oft»
Kr. WittUek). D«r Ort wird 895 ««ifier kigeyicben Lage enfsprechend zum
fiÜgau gerecbnet AJa QMi^Mkn werden genannt: Megiagos «888 oder
l^pogand 895y Bardiard 906, fieraiigar 913, BTerluurd 928, Udo 968 n.
/ 4. (e. d laknjfa»i$ekm Htmei)^ Becclm oder Belfaelin 998> 1006 vnd 19,
BMiiold 1016, Beriolf 1032 u. 56, Beidin 1103 («üe LtMtrm makf^ekemM
wä de» ^feiekatUiffm Cht^tn im TttMrgmt, wnd m Tni» dktdkm PerMne»).
IdkiiiSau (ooBntatas BMungouniniis 926, Ifitbe^owe 960). Dieew
Gau gehörte cor trierischen Kirchen »Proyine, so "«He enm Henogthum
Oberlothringen. \'om Metzergau (pagns Metensis) ist er wohl zu un-
U^rschetdeu. Er bildete einen Untergau des grossen, fast das gan>5ü Lu-
xemburger Land einnehmenden Wavergaus und umfasste die trierischen
Landeapitel Mersch und Luxcmbiirur, vielleicht au«'ii etwas vom Decanat
Remich, ako fast die ganze südliciic liiilfte des Grusshenüogthum» Lu-
xemburg. Nördliche Gronzpfarreicn des trierischon Methingaus gegen den
cölnischen Ardennergau sind Vianden, Brandenburg', Dickirch, Heiderscheid,
fifchdorf, Arsdorl Westlicher Noobbar ist der kloine Arelgau und sIldJieher
tmd iJitiieber der Bedagaa. üntergMi des lielbiiigatti iat wiederum der kleine
AlNBqiaa (pegw Abeooenits), der aber nur dee Tbal der Aldg oder AI-
«Ite in der Kxho too Lnxembutg begriffi» babcn kaaii. Von Ortiehaftan
nd Qnfeii beider G«oe kommen vor: In pego AleeBcenii in eomitatu He-
AiegOQiiiDio UmnuyE»eoelena 926 {Wemmkiirckm GrtBsker», LtnenOm^),
MttAn in oomitelii Hithegowe eni Oodefridi» eomee fmeese Tidetiir 960
fMitmer ebenda) ^ munitio in pago Methingouui in comitatu Godefridi comi«
tii super ripani Alsuntiae 963 (Luxemburg selifüt)^ Petrisola in pago Alsun-
tia*' 1>?;J, Steinselcö in pago Alsunciao 1224 (Steinael ebenda). Der Graf
''ouiiicii 96U und 3 wird fiir den gleichzeitigen Herzog in Ni^^der)<»tbrin-
gen aus dem ardeoiiischon Goschieclite der Graten von A'erdiin gehalten.
MeSflgftB (pagus Muslensae 646, pagus Muslinsis 752, Moslinsis 826,
Moslaoenai» 943, Moeelonsia 996, Muselgavi 1066, Moaeiguue 1065). Da
im Gaa miipeilen ab d«r gtograpbieofao Name dee ganaen Moaelgebieto,
Digitized by Google
bänfigtr ideotiscfa mit dem Herzogtbome an dir Hösel (ducato» MubHum
783, pro^inciA MoieUana 840) d. h. Oborlotbriogen aufgeTubii wird, eo wird
die fiiiiit«» eines beeondeBBii ÜMfilgatts gelmigoet D» iodfiSBen oicb* Vikr-
Mtninlirii iit, de« dae ganae xvohta MoMioftv vom Bßüf- «od Bad^gwi «b-
■wirti aum TnehiigBa gehikt kabaa a«lkp (pm JS^h^gm kmx^ ee aiolit
gahOntty da deraelba mainawich irar), ao bbÜmi wir tilr diaam lAndatrieli
d. b. daa HmßtMbm wwättkm dar Howl, dam Idar- qnd BoobTrald Mf
dar Efauatena aiaea beMndam Moaelgana beetaban, aebaii uaa aber in die
OflBiögliobkiit Tflnelat, denaalben blatarieeb an belegen, da wma» Urknn-
den nur Orle daa Bidgaua, ala Onte^pia dai ÜMelpagus vatf Obren. Bbenno
kommen der Gau Wanaloo und der comitatna WaJdeirfiuga, sowie impliciie
der Carot- und Rizzigau nur als Untergaue des Moaelgaaa vor, der bior
alsö orten büf einen provinciellen Charakter hat. Wenn wir an der Existeiijs
eines ctif^eren Moselp^aus auf dem rechieo Moaciuior feathalten, ao wüide der-
selbe das gan^e reckte Sa;ir und M.08cluidr {die Ortschaften des Bedagaus
unterhalb Trier ausgeDoninjen) bis zum Hoch-, Idar- und Soonwald, etwa
in die Höhe von Kircbberg und von da zur Mosel unterhalb ZeU d. h. die
tneriBohen Laodcapitel Wadrill, Piesport, ZeU und Garden z. Th. umfaaat
hab(^ und jetat durch die rachtaaearifi/phen resp. mosellaniachen Theile der
Kreise Menig, Baacbnrg, Trier, BenieMiel nnd ZoU repittaeniin aain. Von
Oalaebitfton eiac^einon: in pego Hualensae in marca Burense: Macbara 646
(09<tmmmBhem in Luasemkittgy, Gorriche 646 {Körrig Kr, Saarbur^}, fiel-
ddbmno «4fl(?), Hitdenaehri« 646 iHiUethmm Kr, Dmmf), WnaleWm
646 (WmUm Kr. Mrnmg), Spcia 646 ((ey Ui ZdQ, firannidie 646, fira-
nft» «. 810 (Jons o. dl ^hiner m Lmmhurgf), jSaniagaa 790 (?), Uaa-
«ingum 758 {MtMmg Ukr, Tri»), fieiaeun 762 (Sehmeieh Mibmi.), eaetram
Nedaeon 753 {der Hhmtck» Nowiomagm, Netma^ Kr, Bememdd), Vimt
vt. 810 (AUmet hei Uimiorf tn Isareaiftiir^) , Federieb «. 610 (FtideUth
Landkr, Trier), Lalankin n. SlO (Hetfamt Kr, Banhmg /), OnainMlo 826
(CUiM^rath Ldkr, Trier) j Borias 843 (etat Birgte Bmteete von 762 im Ca-
rosgau ßirresbam Kr. PrUm)j Guchuma 866 (Cochem a. d, Mosel), Falonia
886 {Valwig Cochem gegenüber) j Gonimarc Wanolon 867 ('?), Burmciiuga
9<>9 {Bannt ringen in Luu t uüjurg) , Maremhic 943 in pago Mosiensi et in
comitatu Biedensi [das hereitn oben erwähnte Mehring Ldkr. Trier), V illere
super fluviam Lysure in pago MoRolensi in comitatu Bedcnsi 952 (Dorf Kr,
Winlich), Altreie 952 {Altreirh Kr. WitdicJi). Lcndinga (Lennin^en hei
Bgmiok in Luxemburg), BiiUche 9d2 u. 1056 (Waseerbiilig bei Trier Lu-
memhvrg, \VeUc\\btllig Ldkr, Trier), Mudenfort in pago Muselenai et comi-
iHln Waideleuinga 996 {MudfoH in Liureinhurg), Buoohbach 1002 (iMnaft
Kr, Simmem), Lukaeinga 1088 o. liBS {Lmiem Kr. WiuUeh), Maebm 1066
Digitized by Google
KXXI
(KSniffmnachem hm Thin7wtMe in ^rankptieh), Winechm 1068 {WmektnHß'
gm Hr. 8marbwg)j Putdioip» 1069 u. Mi (PiMmgmi AmH^lbul Mt
Rvmkrmeh), BeMmbercfc 1069 u. 1161 (MetMnkArf m Lummbturff^ fiuMga
IdOfl {Bowie^ Kr, Wittliok), Lmim 11B2 (Litf 4. Mctd Kr. BUymJ,
JGmauim 1112 (BiAauuh Kr, OMem), Md« liMm ofinUr hm UKjm-
fekl gelegen.
Alfl Gaiigrafen und Hdrzoge (yoa Oberlolluiiigen) melmeii hier:
Adelhard 697 a. 99, Adelluird 860, Liuthard 907 n. 9. Sigifrid 982 (trnhl
iLr Luaremburger) y Bczelin 992 u. 95, GiseiLcit in V\ aldelefingÄ { lAi.r^ m-
burger) 996, Beceliü 1000 u. % Albofu dux Mi>sellanorun) 1012 {dei- Her-
zoff Adnlherf von Lothringen ^^s efhichonüchm Geschlechts'), Heinrich 1024
{Ueinoif v4m i%<nif), Bertiiold 1040« 50, ö6, Gennkd 1066 {QraJ von
Xafeegail (pAgus Nauninsis 895, Nai^o 868, NaahogoQM 926, Nah-
^1^0 962, Nacbgowe 1112). £r bildete die HordweetUck to unser Gebiet
ttaspriogende £flke d« Mueeer BirtiimiM «od zwar deeMU 'Landae^k Ai-
gnbflitty KneoraeAh nod <3Ua9i md eriaelt de« Naawnm dm ihn der
pmsm UlQge Baeh dordiiMnafcdm Floiee Nabe. Oeitfiih dnwk dea Bbein
m BlMiaga« gawihiadaa» Ji*ite der NelMiin ttSrdJkb dm TMiir-, inü-
IMi den (aagebUBheB) MonI-, aOdlkii in engem Stune den Womm^^ im
neltann den Speyergoo lia Naebbatti. Premmnher fieili nehmen Im nw
Zeit die Kr^se Suumera und St. Wendel theilweiso, Kieomaeh aber gana
eia. Die Nord- uad WcBtt^ronze bildet im Öpecieilon eine Linie, welche die
triemcheo Pferrsprengoi ikcliariMsh, Rheinböllen, l*oi-scheid, Ki&selbaeh,
Libshauseo, Noratli und liickenbach des Landcapitels Boppard, mithin den
Trechirgaus; ferner Caatellaun und Blankerath des Landc^p. Zell. Mon/ol-
ieid und ßiscboftsdhron des Landcap. Piesport, Birkenfeld und Oberstein
des Landcap. Wadrill (also des supponirten Moaelgaus), von dea «eindaaben
MetKrkirchee liiedecbeiinbaeli des Landcap. AJgesheim, Siramcm, Kireb'
\mf^ AltUyen, Sohren, Laatersweiler, Rhaunen, Bundenbach des Landeep.
fiiiBMD, Kk% Beden* Wejerbdob, Kiicfa-Bellenbeeli und fianmbeUar des
Landeap. Glan sebeideL Von Orten finden vir: Becetabeini 665 (IMMm
' Kr, KreumutA% Hnsfileidcebeiin 886, HoMesbeim 1112 (MMgMtim Smuia),
Oiiimipdwbeim 866 (Wemtkeim i^Mici), (Kirburg) in leeo Bewgen 926
{Kirkm-ff iSh» Kim nw^ Bergen 5c» Kim Kr, Krmamaek uad FUrtlemkum
Bii4»nfeld), Baaenbahc 945 {Besenback hei Cund itfteinbayeni)^ Riehenbahc
9i>4 {HickefibarJi am Glan Hhetnbat/eni), Gossoluesheinn 962 {Gnvish*-uti Lei
Hingen RheMhtäit n) , AIIhrIio 962 (Alhirh hei Alzey liheinht.me^t) , Wiel-
dirtpin 962 (Wöll-ifcin ebenda), \\ ionlielm 962 {Wcirüieim ebenda), Kira
W6 {iiim Jlt. jbaa/umach), Üergun 9tiö {Bergen 4m Jbiim Uirk^eiä), i^«-
Digitized by Google
xxxn
zuuillaPe 966 (?), IlusonhaKc 96ü (Jloaenbach m Birkenffid). Bettinforst
yöö (Vj, Domnissa 996 {das IllhnercnsfcU Drciftni^ms, jetzt Deinsen bei Kirch-
berg Kr. Simniern), Munzecha lü6l, Munzichun 1074 [Monzingen Kr. Kreitz-
nach), Merkedesheim 1061 (Merxheim H essen- Hmuhurg)^ Onicenftchen 1066
(Kreuziuxch) j fUvengirsburg 1074 (ebenso Kr. Simmem), Tonnense 1074
{wohl Densen bei Kxrchberg f) , Enchriche 1074 {Enkirch a. d. Mosel Kr,
Zell), Cheri 1074 {Kürerhof bei Smnmern), Buodenesbeim 1074 (Büdesheim
m HheitAemen)j AlicU i074 (Alzey ebenda), Mannendal 1107 (ManM Kr,
Krtumuuk)f Mwhfliiii 1107 (NoAeim Oenda), Bldnlolie 1106 (BmUg m
]ihMi»keum)f Gqgoiheim 1118 (Jugmlmm, ^bmtda), Tran 1112 {Tnmm
Kr, KremmaA),
Als GMignlen erBolMiiien; Conimd 946 «. $ (der warmt^amteke Com'
rad der Eifthe Beraog wm Loiiringen f 96(1), Otto filiv CoDiiidi dveb 966
(Berzog Otto von KUmOm flGOi), Bnidio oder Amidi» 961, 966, 1000,
1066, 61 o. 66 todt 1072, Endeho «. Bertbold Brttdcr 1072 q. 97. Emidk
and GkrUch Brüder 1112 n. 20 Gründer des Klosters Disibodenberg und
Stammeltem der Wild- llau- und Rheingrafen, sowie der Grafen von VeldenÄ.
Ki£/.i8;aH (pagus Rizogohensis 936, Rczccnsis 962, Rfzzigowe 963).
Dieser kleine Gau wii J als Untergau der (Jratschatt \\ aldelcvinga, wel-
che wiederum ein Tlieil des Saar- und grossen Mosclgaas war, bezeich-
net. Er führt seinen Namen, wie Einige wollen von dem Orte Rut-
tich oder Kou^y bei Rodemachem oder wie Andere mit grösserer Wahr-
scheinlichkeit behaupten, vom Dorfe Ritzingen (der Römerstation Ricciacum)
bei Sirk in Frankreich. Er nimmt den lUdlichen Theil des Grossberz. Lu-
xemburg und den nördlioben deutseben Th^l des französisclicn Departe-
Moielle ein. Von Orten werden genannt: Villa Tlieodcrica 936 (Dkderiho-
fm oder Thionviüe in Franhreki^, DslalMm in Reoftosi pago in comitatu
Waldeiefing» 962 {Ikikem mU tOmimhm (htt^h-ymm Im lUmuA in Lu-
aemburg)^ Fiisinga 968 (R<8mgen h» JM m lMtDemburg)j Hadespelt 963
(JbjpeU ^ehda), EbiringeD 968 {EvervHffm hei Bedemaektm m FrtmkrM),
Vaiioiidorph 968 (FtUdorf hei AapeU). Ab Gaiigrat «ncbdnt im Gm
Walddeviiiga Egilolf 962 n. 8.
ÜMgClgttl vcrgl. SaargaQ.
Saiigau (pagus Sftranis 995) gchöcto tarn trieriMlieii Sprengel and
Ewar der nSrdliche Tiid! mim Landcapital Menng» der iOdliohe dagegen
zum Bisthum Met«. Der Gau trägt den Namen von dem ihn der Länge
nac'li durchHtrüinenden Saarflusse. Die Nordgrenze gegen den Bidgau ken-
nen wir in einer Linie von Remich über Merzig nach Wadern. Oestheh
begrenzte ihn der Bliesgau, südlich der Metzergau und westlich der bald
cum Ardeonor- bald oom Bioaelgau gereohnete iiiazigau. Die specieUcn
Digitized by Google
QltsaqMn «i|id )bngel«.> 9«D«nr Qrltb«ieiobaiiiigett ^hl nie m ennittelii.
JDw iioob.|jpl)il„9^i|jbm.N«me.aMigm diePMer <ib6rhdib Mundg anf
ilMB.iiii)M|i 9t4inif«r b«Mi«hnet wie beim Heyenfold Dw einea kleiiMD Tkml
du alten Qmr de noch 1,606 Belderiagen Kr. Senbuif sam Saargau ga*
dihlt wv^. iJetat meg er eiemlieh richtig dorch die Kreiie Saerbrileken,
ä&arlouii und Uendg wiedergegeben tetil. Der Bettel- vielleicht mit dem
vorigeo Rizzigaa identisch, die Grafschaften Walderfiuga und llappinhaeba
waren Untergauc. itoiiejia in eomitutu l alilrauiiigcnsi 995 (Hode» Kr. 8a<tr-
Sarbrucka in comitatu ]I<i]>[)iiiliacha et in pago Küs)»eIgouwe, oa-
Btellum Sarebnicca iOtiö {Saarbrücken). AU Grafen erscheinen: SIg-ifrid
y64, Öigebeit 10Ö6 {Vorfahren der Grafen von 8<iarbrücken) und Voimar
1065 Ornf ron BUettcastd f),
Sauergau (p&gus Surensis 798 u. 835). Er wird vom Flusse daeer
genannt» der bei Wasaerbillig oberhalb Trier in die Mteel fällt, kann nur
ein Untergail i det Bid- Methin- oder Wavcrgaus gewesen sein und kenuBt
•«eiikiaL.Ter^ > tietetdecf (Qütd^f) und Otteirailie m (Otm^enkr, beide
iNctttM (TMgoeiui »90, Drikeringim 1006, Triebire 1018,. Drachete
1088i TtfecheMilQSS, Xi»2 Ii. HW, Ttfkete 1106, Tieebgeve 1197). Dät Name
«ft noob nnerk]VKt.'|]ler Qau gebUfto aom trier. Sprengel und an Oberlodhriogea.
CMUch tobeidtt ihn der Bhdn vom Rbeingan und Einrieb. NttrdUeber NacUiar
ist der Gao Majenibtd, wettliebtr dir (angebliche) Mpael-, sQdtieber derNalie-
gaa. Seine Iriei^. GrenapaioeUsn gegen die mabmeben dee Nahegaiis aind:
Bacharach, Diebach (Rliein^ vnd' Ober j^Mannobaab, RbeiobSIlen, Perscbetd,
Kisselhach, Libshausen. Norath und Bickenbach des Landcapitelh Koppard,
Beltheim, Horn^ Laubach und Castellauu des Landoapitels Keimt .'»pätor Zell.
Gegm den ^lavenf^^ldergau ist seine (irenzscheidc von Mosel weiss oberhalb
Coblensi ■ über Manenioth, Ehreuburg , Macken, Lie^, Striinmicli, Gren-
derich und Merl anzunehmen, ^^cw;cii den Moselgau eine Linie von Zell bis
in die Hfthe von Kirchberg^ aber so. dass Altlayen, Dohren und Kirchberg
als mainaisch dem Nakegau verbleiben. Kirchlich repräsez^ren den Gau
.da» Landcapitel Boppard auf dem linken liheinufer jedenfalls ganz, vielleicht
nueh Th^le des Landcapitels Keimt oder Zell, jetzt die Kreise St Goar und
Thcile Ton üohlenz und Cochem. Ortschaften des Gaus sind: Boehbärdon
lOQßy Beliepaii «ttnd Boppard 1080; Bocbbardun 1048 (dm nlu i-ömitd^
Bcdottr%§tt .ödm.BonIbtMfe jttu Boppard am Skein Kr* 8t. Ocat}, Oon-
fioerttin UOS (dm BmmBaaefl: Cim0u«iUeBjaat Cobtcna), Ganteredinten 1Q2B
WL litt (Obetf .9mi Ni§dmr»Gwldef9hafum «. d. I[«nd$rik:km Kr, 8$4 Ooar),
RmUMTH 1098 {im Burgberg bei Boppardf), ICortadoef 1103 (Möredorfi a.
d. BymdäHkk JKk. IMm).. >
Digitized by Google
V<m Gaugrafen werden erwShnt: Beoefin 1005, Berchtold 1018, Ber-
told 1039, ßerchtold 1043 «. 47. B^rtlwld und seine Gemahlin Ho<i^it; dne
\er\Naiidte des Kr/.bi8cliofä bitrid (r. Effpeni^ehi) von Mainz lli7'2, Boreh-
told 1084, Bezelin 1108 (wahrsrheinluh tdenhsrh mii dev (fleichzeiUgen Gam-
grafen im Mmfenfehi nn*f d^r» <h'nf*>)i rvn Trt-ii}, Adeibert 1112.
TrierglU (Treuerense 636). Die Stadt Trier als die bedeutendate Stedt
WMtdeiitoch]M>d« bis mm 10. Jahrhnnderte scheint mit der nXohsten Um-
gttmog einen eigenen Gau gebildet m iMtben, dessen Grraf in der Steit
Mlbft (im Pallaate?) rasidirte. Der Gm wurde durch den Uebertng dar
gfüflioben Jvriidielioii an Jen ErBbiaehol von Trier ^ der Graadstock ^
tckriseben Staife^gebieli, der «ieh Mdh im Snrdecwiftl lVi«r wiedattelit.
Als Gaugrafen eneheSnen : Arbogast 472, Addard 868 1. 8(X OiMtr
89a Wigiridi (der Ardtmurgruf) 903.
WtMerlsga (UttaAdenmga 962^ eomiM» ÜoaMrauingensis 896, WaMe-
lefifiga 996). Diese lirafsohall wird Haid ala Uirtergtu des RiuigaiiB; b«k)
des iSuar- und Moselgans aufgcfiihit, iöi uti'enbai nach dem Orte Wallei^a-
gen bei Saailruis benannt und bri^rcift das Südende von Luxemburg; und
Preasseo. Es emcheinen urkundlich iJaHimni in comitatu Ualderuinga in
pago Rezeen«! 962 (^I^^lfi^'im m Tjitxt^Hburf/) ^ Rodena in pago Sar^isi in
eomitatu Uualdrauingensi l(i>5 (iioden bei 8naA<mi»), Madenfort in pago Mo-
sfllensi in eomitatu Waldcleyinga 996 {Mudfmi m Liumukmrg),, Oangtil
isl Giselbert 896 (vm Lif.rmilmrff f 1004).
WavwgM (pagüs Qnabraisis 686, Waforenws 858, Wakannris 887,
Wabfacanrii 886, WawiMus 9. Jabrh., Vimpnmm 6ß8 MaaSs. la Walm
oder Wome). Dieser groMe Gaa umfiuste das gaaaa Imtimhmgm Land
dntMkhor wie wdaohar Zunge bis über die Maat -oad Ifam hiMM und
sahkaa von UDseMii Gaiieii die beieils erwühnten Alng>- Anl* und Melliitt-
gaue in sieb. Von DontMii- Luxemburger Orlen kaomieli tot? Heidingen
und Frisingen 768, Roidingen supor fluvium Alisontia 771 (RoUmffen), Ep-
tiacum 783 (Itzig), castelium Zolveren 791) (Zolfer oder Scleuvrt), Sclniffe-
Hngen super tluvio AUaDtia 795 (ßcht^pUUn(]en), Otringtis 800 {Oetrmgen),
"MnriKrh 863 (Mei-nch), Linoeron super fluvio Arantia 88? (Lifistt-r a. d. Eme)^
Wilre in nmrca Waidaiingas super fluvio Alf^nntia ot ocuiesia quae oonstmela
est in honore St. Laurcntii 866 (Lormzweüer), Hasmaring« 867 (.tfespenib-
gen\ Hemmeingesta/ 895 (Hmn$tal), Befeeiieroli super flurio Simere 901 (kemn
nii^it Bremberg amif da Uteterfs an de»- Aisig liegt) j Erhmt 988 (^idafl)^
Mandofdunga 997 (Mündmicky Von Gra&o enohflint Ragialuvd 888;
Vhnmgm (pagua 0anna«eMia 888, ÜOfmawsis 886, Woonaoentta
1168). Der Worm^gaa, der von der ahn BOMraolmia IMbetMapgaa,
dem in uralten Heldenliedern gefeierten Wormat by dem Bimi daa HamaD
Digitized by Google
dttsen südliche tÜUfte. Wihclca uicht i^usdriicklicli Kreusnach und Weins-
heim a- tl. £ller auf dem linken Nulieuier gelegen noch zum Wormagau
miligMsHi*- m *tM amif g«w$gt fkn bloai anf di« rothie KMifMale be-
i^iwtem ^ lltt0^'Giatt''gelUfrt gtatiis in den Maioaer SpreogeJ und kur» läua
Miimwii>.« liAiUlltMunlifllwfc Orti6ba^n angeht, za den Landcapiteln Algeahdtti.
* 3p|iiM||H|irHi.^it!it;^fiifi läa %«rdcn «rwBhm? AbiiifitiiDa 835 (Albäheän he*
^^S^dMil^^Mdm^ RhimbayerH), Ge«airkhäaheitn 835 (Oüuerskettn rbe^),
tSMt'^'iSfimm 9b&tkäa), UccKenhiim 635 u. 862 {nifht Opgeraheim iH
Säh^htha-f/erny t&ndern Oi^4nhetm hei Ingdheitn M Kkeimheuen)^ (LVuciniaovm
836 {Krt^tnnrh) , Jngx?linhoini HHö yOlm-- und Nieäftr- Jwf^ih^im m>i dn'
Pfuiz K. (■arls dfH Gmsiten). lia^kmmidt'.<bt!iiu Hii:') (V), Dionrnlu-im S-jö
i^ltffnli^i !!■ llin ,' iiIk y^'t- /n , Hmlulfishoiiii 8.'5.'> {^]lv<ii L^h^)tn fhcKilo^ , li;itcijlieiiji
830 \^ ) I l<»i'ii*'-l>^'Hii [lior.riiriin fltfiuhi), l'artOiinri^lieim Sit^i {J'nrtfniiri,,,
■m^f7nM), IlfHiterhoim 835 (V), llosiioli Stiii yHt^sit.rh tni 'hth>>(r,i iUiimhcs
üuimuiidpshnini super tiuvio biiera ö6b { ^Ver/<;^Ae^w» ö. <L M.Uer Ar.
-iUfitOiflA :,!■:..//.■
/^fFii^Ml der ii^auTerttesun^ und ttiklung- «reitet.«
ri:i>;>i., iitiliidllrer Territorien.
JMO iGa«rertailßg «ei^I' bei un» Aüber ala im fibrigen DemwhJaod
die bertfito im 12. Jahrimnderte ttark aanefamende Schwäche der Kai-
^tetfftfmkf nvvilgMifeiid« £:iemtioiM(i der Oeibiete rnttehtlgi-f geiatfiehi^B und
odd ^MÜHdhen Fumeii ▼«n d«r Qaugarichtabark^ii, den Mieabraooh der
Vef^inigemg mebrorer Gaue otfter «ineaa Grafen adrr'dttD n«ch eehlinune-
tvn der Z^i^ptittcrtmg «ia«l Garn» nnter mehrere Grafen (die aKtli hawü^
nl« 4 r6g«ng:ftugf»fen fcindJich ^egenülm-Htaiulen) , yorzüglicii bXh'V tlimh die
von K. Conrad Tl. lOP>7 j^ugeisUndniie l.ihl.ihkeit zuerst der fT»ugrafen-
vrüHe. l\rrnach Auch flcs hlofsen Titels iu den anprf^ lien ton FAiniiiea, -
vnw :M'hr uii^tückiirho Massrc^ol, iiuleiu hierdurch die ursteii. (Irafen uöd
Ht^rmn nllmühlig gevvöhut 'v\ urden, die Orrichtsbarkeit nicht mehr aj« einen
AuEBÜ^lBS dei' kaieerlichen Oe'walt, sondern als ilir Priratrocbt zu betradjten
endlich durch das häufig gegliicktp Bc»irci>«n der eingelioi-cnen Dvuaalen
ton d4n Gclien kleinere JfiriBdiktionAheüirke (UMergnoe oder «■nmitafiön.' ab-
mheilen <md sokbe ihren Familicngliod^rn xMBUwnden« die voii 4enriin
diüeA 0«drken crbaittea Borgen FamiKemiam«D A*niihiii6fa und i«Mk.Mb-
• • . • • ' • • ' . l u.jL
Digitized by Google
XXXVI
HMb.
WahncheinUeh «dium in Folge der Occupation des linken Rheinuiers
durch die Fnnken waren die TorzUglichateD Hknaschen Städte, CasteJJe «nd
8>»tioMorte mil grossen dazu gehörigen Fonün» Aoker- und Weii^gOteni
dl Kii^gibeule m'i Sonderdgentlmin der ftünküehen KSnige ftbeiKqgpiigBn«
and gelwgten «b tolehe Rdehadomunen (fiwu r^gii) ea die denlMbao Kö
nige nnd Eaiier. In den beslgel^gentien dieaer Orte en<iUndeo als 'Ah-
•teigeqaarliere des wandernden Hcfbalts klone Pfiitaen (paUtia)| denn Be>
waiirang Hofomycrn (majores domos) und eineni Tom Hofe direkt abhlli^-
gen, naeh Hofereeht benrtfaeilten Qesinde übertragen wurde (fisealini regia),
aus denen sich im Laufe des 11. und 12. Jahrhunderts häu6g Reichsdienst-
mannen (ministeriales regis) entwickelten. Dieses aniäiiglich bedeutende
Reichügut in un-seim Bezirke mi bis mm 14. Jahrh. durch Schenkung, Ccssion
oder nimmer gelöste Verpfändung bis auf wenige Reste in die Flände der
gastlichen und weltiiclien Fürsten nnd sonstiiren T.amle-slicrren übergegangen.
Von KonifSpfallfM und KuuiHsbrUea werden bei uns erwühni: Antona».
eense Castrum 562 und sonst noch oft, das im Mayenfcld gelegetie Römer-
^iBnfjjl Antunnacum (Andernach Kr. Mayen,}. Den i»cbon von den Merowin-
gm besuchten Köuigshof in der Glitte des Orts (die Burg ist späteren Ur-
spniPg») schenkte K. Otto TU. 998 ans Marienstift in Aachen und den gan-
aen Ort mit Zubehör K. Friedrich I. 1167 ans Erzstifi Cöln. Beteise eaa-'
tnm 715 ist der alte römiaehe Beda vieus im Bidgau (jbit^mrg}, der im 13.
Jahrhunderte bereits den Grafen von Luxemburg gehütete. Bodobneum fis-
ena netter (K. Ludwigs dea Frommen) 890, Bobardia tiUa nigalie 1234,
daa ftoiaelie Bodobriga oder Bonlobrice {Boppard am Hkem) bestehend ans
einem Palatinm, dem sogen. Königshaoae unteihalb der Stadt, der Stadt
selbst, den Reidisburgen Seböneck und Stembeig und dem sogen. Oalgen-
acbeider Gerichte auf dem Hundsrfieken, weleber Oomidex im Garnen das
Reich von Boppard <,^nannt wurde, erhielt sich dem Reiche bis im 14.
Jahrh. Brechene curtem dominicalem im Lahngau (Ober- und Nieder -Bre-
chen bei Limfmrg a. d. Lahn in Xn.'<n(iu) schenkte König Ludwig das Kind
910 dem Grafen Conrad Kurzbold zur Dotation des Stifts zu Liraburg. Qau-
niam nostn iuris curtem Conflueutiam et abbatiam d. b. den Beatusboi;^,
das RönieroAstell Cuiüiuentes (Cotdeyiz) im Trechirgau schenkte K. iieinrich
II. 1018 dem Erzstifte Trier. Der Königshof lag aut dem sogen, alten Hofe.
IhMhlUBa et Clotena (Cochem jmd VioUen a. d. Motd) mit awei Burgen
waren pfälzisches Besitzthum, wurden aber 1151 von KüSnjg Conrad III.
dam Pfidifgnfon Hermann von Stahleck entrin«n und blieben beim Beiehe
Digitized by Google
bii-Mm Hride d« fB. ^ahrh. OnioiiiiMiu rtlla regia et paMni d«t 11.
Jdhiii. (Krevztiach a. d. Naht) kam 1065 dui\:l) König Heinrieh IV. ans
Dorastifi Speyer und dann an die Grafen von Spanhctm. Bedma regia cur-
tii {DezetH a, d. Mofnl Laiidkr Trier) angeblich scLoii 634 voa Kg. Da^>-
bert an die Abtei St. Maximin geschenkt. Doiuniisa (Denzeii Kr. Si'nimem)
der Rümerort Dunmissu'^, 995 von K. Otto Iii. an Becelin . wahrscheinlich
den gleichzeitigen Gau^feu im Ti-echii^au goechenkt, fiuaeratejm {Hnm-
merstein a. Rhein Kr. Neuwied) kam durcli die Eroberung K. Heinrich II-
1020 aas Reich und blieb bei demselben bis ins 14. Jahrb. Die Burg ist
durch die Gefangenschaft des jungen Hildebrand, später P»pti Gregor Ml.
und durch die Flneht Mine» Ckgnen K. Heinrich IV. vor sdnem Sohne
dorthin U€6 berühml geworden. XtadifMI peletiiini r^uin SM («fttna»
Kr, Udmtdi^}, PftUMm fmoas neefeer (£^. ZwmMM) in AidoemM
{PMmH hei BmäUm in der h4gi$t^ JVoetn« Lmoemimrg, wmaek &
XX m hertohHffeH üt). fMHuM |Mktnm leguim 866 (SiMUr Kr.
PHta») gehSrte km naehker der Abtei PMIm. irnitfienm {Mklnun
HeMDtMCum palstinm, Sincicha üscns regina 886 (8irung Kr* Äkrweäer)»
Dm Palatiam atend bei der KJrclie und blieb beim Reiche bis ins 14.
Jahrhundert Zum lieichsgcbiete gehörte auch daä alte Rüinercustoll Ri-
gomagua (Remagen Kr. Ahnceäer) mit der 1206 von Kg. IMiilipp erbau-
ten Burg Landskron an der Ahr, welche letästei-e <lie Reichsunniittel barkeit
bb 1801 behauptete. Wasalia fiscu.s uoster (K. Ludwigs) 820, da« römische
Vosavia {Obertoend a. Rhein Kr. St. Goar). Die Stadt mit der darüber lie-
genden Reichsburg Sehönenburg oder Sehönberg blieb beim Reiche bis ins
14. Jahrh. WUineburg ( Weiümrg i. Neasau) 1000 von K. Otto HI. «nd
1002 Ton Heinrich H. an Worms gembenkt. Als alte Reichsburgen, vrenn
auch nicht aufldrüdüich erwihnt, aber Bieber bereits im 12. Jehrh. eausli.
rendy sind nocb bekennt Ute {bei MUneiermmfdd Kr, Mai^)^ WUkßXkäm
(Kr. Kretumoeh), Wktkng {im SwmwM Kr, Qimmem) nnd XoffMitiift
{eheitda)' Herausgeber ist -ir^iigateus geneigti in Qim du palatiam EepsistA-
nibm sn etkennen, dtt im 11. Jahrb. ervKbnt wird.
Dieses Beichsgut wurde TOn Jtmdmmrnäteritäim (mtnisteriales regia, regni) un-
ter verecbwdenen Titein als Bur^*af, Amtmann (bajolus), Vogt, Meyer verwal-
te*. "Wir heben hervor: die vun Bingen (de I^inguia) 1158, vonßoppord (deBo-
pai dlaj 1144. von denen die Herren v. Schöneck a. d. HunderUcken, die Beyer
u. s. w. abstammen, die von Clotien 12. Jahrb., von Cochem (de Cuchumo)
1144, von Dalheim 1183. von Evernach 1144, die Burggrafen von Ham-
roerstein I112spiiter zum hohen Adel gerechnet, von Kerpen icohl Königa-
Icerpen n. d. Erftf) 1144, von Kreuznach (de Crucenachen) 1158, von Nan-
Hrsbaiig il44y deren Borg bei Lutaeratk firabtsebot' Albero von Trier Mr-
Digitized by Google
Barg ^hdnte aiif Reicbsbotlen Coamd vuii Boppard Ende üi» \ J Jahrh.
von Schorn nbui>; über OberwL.sel zaKliwIie Ptämrne tl58» von Sirrs^ig 1207,
mtrauii dio BiiriJsri a^Vn von ^«iiHlskron hcrvoi gm^cwi , von Stein (de |iutra
d. h. lUieiii^ateiteteijQ) i072y Vi^n .Ulinen Ii.44 V. », in.
• . • '
Trier. / '
' I>M'EilttfHiuii|f einen Bietfaume Iii Trier,, der' nieht hUm< derfSage üacih
eduderh hktöriseb iüteetea Stadt ' DeuteeUitfids geht unawcafethaft bis in die
Zeiten hüianf , wem die. ahe Auguste lÜreTirorun» eßMieohe- Kaltcffretidens
imd "die grösete Stadt dreneite der ^Ipen war. ' IKer Legende verlegt sie
nicht mit Unrecht in die zwcitr' Hälfte fies 3. Jahihunderts. Namen und
PofHilicau^jÄhrc der bis zum Anfange des 7. Jahrh. genaimtew 26 I3i«chÖfe
siBd indessen historisch unsicher. Dio poetische Beschreibun«? des italisehirn
Dichters A'enantius Fortunatus au» der Mitt» des 6. Jahrb. viic dem betesdj^
ten Palla.ste des trierischen Biechofa Xieetius {icakrackeiidUsk Oker Nmma§eH
ZftHtfcheH Droh i ( Fiiiodaous {»arvuius) uml Mosel) ^ der seit dem 6. Jahi'k.
aAgfenoinvietio Titel Ensbiaehof und die Vornehme Herkunft der meim «ua
de» r^Mditiiaelien Gallien ataaemenden eratsn KifolieRniwIeii deuten aehun
unter den Meten Meromfern auf one gefwiean wM nne kiidifiehd liilclit-
atetiung. M&Md Plpine von HcriatBll Schwager 622—640 gilt ab d«r
QyUnder der A.b«ii Oeron (ad Uorrea oder Su Iiminao). an TEler tind diea
StiAB R:Mai«b an Mliaater-Maileld; Ihn folgten «a naeisfattw Ordain^pr
mid Rogicrungseeh '8. Namermny.i 640-^666, S. Uüdulpk 666—671 an.-K
hinter Lutwin genetJtt), 8. liiLtinus ein Austrasier 0*1 N. Lntmiv ti«8
Voriircn N< rte < rründcr der Abtei Metiach 6tK>— Il3. Mil'> sein Siihn TIM —
75.^ und ^\ \\ tüUKul 758 + 8/11 7^1. Letzterem boüstätigte Kg-. Pipin der
KuriM« l7. Juni 760, unsiweitelhah um an meiner jungen Dynastie die niiichtijri-
kirchliche Hülfe zuzuführen (Bd. 1. S. 15), ausser der trierischen Cathedrule
von Set. Poter auch den bereits von den merowiugis^chen Königen anerkannten
Besitz der Klöster und StitW 8 ^iLunin, ä. Peulin, 8. EuGiiariuB^ 8. Marion,
ad Horrea(Oeren oder Intilnen) an Trier «nd 8. Martin nnMllMtar-MaifeM mit
den fibrigcn von der trierisehen Kirebe beaewenen Banükeiv Bucigen; Vülon
und (Jailertfaanen awiarben Rbdn nncl Loire, indem er nUe dieeo und din
künftig noelk so erweibenden tderi^eben Gfitct. der Gcricbtebariieit der <«rii-
fen entfeog und eie der dea Enbiadiofe unterwarf. Kg. Carl der Oreaee \atf
stittigta demselben Erabisohofe 772 } 28; d ie von seinem Vater crtlieilt**
Unmittelbarkeit; die I'reibeit vou Zollen und du» AJsylrtK^ht der I;rieri^hea4
■
Digitized by Google
XXXIX
Site und »prAcii ihm IIb odei- 7 76 aucb den hmxiz des Klotlan Melt»
loch «u. Weomadk Nachfolger 7M1 t 8^4 bcM heiikto C«rl a«r
Grow mü <len Orten Zerf und Serrig «u d r Saai uad einem data
gd^Mr^ gnMQ E^inigirorstc. Die Scbenkungim künde ] 45 vergl. auch
IE. 401 dw «rfWam few»*i) » «»fe™ merkwürdig, als sie
«B OOflh bMÜ erkeniitaM» «nd mewUrw geflchlossene« Gebiet, den eigont-
lifllM» Gnuäitpck des Km»to»ti Trier hm^rfSbt, lUlmlich den Bering auf
im «Am IM- uDd SMmrfer «»n Mwg iüe*He«i«w«» W. ßu-^tfei^
Bi«!ofeld), die PrimÄ (PriiMOti») iafwllrti hßB suf QoeUe bei B«ine8keiJ,
0. dort in ^radci Linie bis MF MOading dei BUdrfioh« B«dis in 4«
rTroganusK den Diüh.i ab^i^rtB bJs Drohn, qtt«r «ibw Sit-
tel -\cun)a-< n eiugehciilu-hcn V; nach Leiwen (L>Tie) Bld ▼OB d* die MomI
t^p. Saar ""aufwärts bis Morziff im Oansüu etwa 10 nMeilen, Die Stadt
Trier seibat war, obwohl in der Grcnzbeschreibuni^ begiiüen, noch mdrt in
der Schenkiuig entbidten. Ricbbod folgte IVa^o, Wazto oder Wizo 804-809
diMm «Bremischer Cardiaal /Iwul/wri«« oder Hamulanm Fortunatus 809-
II, 814. Dem BraWwhefe Heui 8U t 27/5 847 bestätigte K. Ludwig der
Fnmae 816 die ToUatItadige Imm«w»t des triwiachen Gebieu und weihte
Mfae Ewhißchrf die wn den K«>er m erbaute S. Caatorkirche zu
GoUtDs. HettTs Neffe und Naehfolier Ti^tgand abgeseW 86^ t
m 868 wird TOB Paprt Niaolm» I. prim» belgiea» QaUiee genannt.
Nach einer Sedisvacanz von d Jahren kam duieh Kflnig Caiii dea Keb*
len Ernennung 869 Bfttdf t 10/2 883 ttim Beute dea trieriMhen Stohla,
vieifech beunruhigt durch die Bfuderkärapfe der eaioliagiMilien IWon
uad durch die Normannenzüge. Im Jahre 8B2 wurde Trier Prüm
^•on dieaen nordischen Seeräubern genommen und ausgeplündert, der Er»-
bischoC Bei-tolf mit dem Biachofe Walo von Motz ^ ..n ihnen bei Renüch
bemgt und Lctrteier aoger eaohiagen. Bertoli. Nachfolger Hatbod J/4.
883 t aO/3 »16 erwwh 889 von Kg. Ainulph die Abtei 8. bervatii zu
XNMit «nd veo Kg. Udwig UI die Burgen Siriv und Orstels r?). Kg.
Z««BteboU irwiidi ihm B98 dl» wiebtige Privileg (I. 208), dass sämmtliche
tiicriBehe Beritaingcn bu dner ^^^mm öra^ieÄ^, also mit weltUcber
enmitielber mm Beiebe lebenbarer GeriohtAarkeil, ftemirt und berge
bnchter Weise mit einem j^brliebcn Tribut waePferdm an die Krone be^
Ustei w urden Im folgenden Jahre beMte deneibe ZweBiebold die trifr
rischen Unu rtkunen in der Stadt Trier ron der VerpffidUBBg dae kSnigUefa«
Gefolge zu beherbei^n onter wiederholtem Verbeta der Ajiallboog von Ju-
mdiktionshandlungen Seitens der königUchon Beamten und Oveleo m de»
trienschea Ortschaften Dip Unter werfung der Stadt Trier unter die Len-
4rlMrrHtftf^ der Enthiachöfo (sicwti camiti) vt»lienUete enUiicU Kg. Ludwig
Digitized by Google
KL /
IV da? Kind 902 (T. 214) durch die Schenknne- de« Münz-, Zoll Medam-
und Abgabonreg;a!s, sowie der konigl. tTntcrtlmnen innerhalb der btadt, ein
Akt, der auch darin seine Beetätigung hndet. dass 902 der letzte Oatigraf hn
Trürgao (der ardennische Wigerich) crBcheint. Kg. Uarl III. der Einfäl-
tige 913 auf die ^tte Rfttbod.s dem bieriscben ClorüB and Volke die
biAer iast Kgdmlfcbig too den Königen direkt bewirtete Bestelhnig des Enc-
bischofr dnreb Web] M. '■ Eb mehrten neb aueb ^e SchenkmigeD ad das
Enatift ttotor Ratbods NaeUfolgem Butger 91d t 87A 990 und Rmtbert
981 t 19/b 9to. Leteterem, dem vHterUohen Obeim deh Haasg«tt|;rafen
Anafrled, späteren Bbebofr von Ütreeht und Boienfreulids von K. Otto' l.
(die burgundnohe und i^Kehsfscbe Herkunft - Itaotberts sind U^^otbesen),
bestätigte Kg. Otto I. 947 die völlige politische Unmittelbarkeit de« tric-
rischcn Gebiets, die Zollfroiheit auf Mosel und Rhein und 949 die Scben-
kung von Zerf und Serriir. entzf>g aber 953 dif> in der Pipinischen
Schenkung als trierisch anerkannte Abtei Maximin der Landeshoheit de»
Ej2ßtifts — au grossem späterem Streite damit den Grund legend. Ruot-
bert folgte K Otto's I. Verwandter \ff«//iricÄ /. f 3/7 964, der in ei-
ner wegen des ea spKten Datums bedenklicbea Urkunde (17. Sepl 964
S. 1* 278 y 994 ist ein Dmdcfebler) vom Grafen SiegMed von Luxiemburg
Leuken erwarb und Letaterem dafür den Berg Cbnrbeinni worauf die Burg'
Saarburg erbaut war, leihweise ebrXumte. Ensbisebo^ Tkeoderkh 965 t M
977 ertauschte Von E. Otto L das Kloster Deren au Trier statt des femlie-
genden S. ServftfJns m Mastncht und erhielt von Otto II. 973 einen gros-
sen WaldcUstiikt auf dem linken Moselufer, so da^s also das trierischc Ge-
biet nm Trier wohl abgerundet ward«;. Dieses Gebiet f'I. 294) er«trockte
«ich von Manderscheid die Lieaer ab wärt- hi« zur Mündung, die Mosel auf-
wärts bis zur Sauer, diese hinauf bis Echternach und von dort in geradt^r
Linie liber Irrel a. d. Prüm wifflpr- bis Manderscheid, etwa 8 DMeilen um-
fassend. In demselben Jahre bestätigte Otto II. alle Rechte, Freiheiten und
Beritsungen der trierischen Kirche und schenkte ihi* das Mttnsrecbt 7n Tvuv
und lionguton. Theoderichs Kachfiolger Egbeti, Sohn des Orafbn Tbeode»
rieb von Gent (oder Holland) 977, f 9/12 998 ihaf Vieles aur Wiederber-
sielhing der seit dem Kornianneniauge verwüsteten trierischen Kirchen und
KllSster. Der von ihm beklagte Umstand, dass anf Unkosten der Kirche die
Kriegsmacht des Enstifii durch Vergabung von Kirchcngütem «u Ritterle;-
hen veratHrkt worden 9ci, kam indessen seinen Nachfotgem au Statten. Dler
auf seinen Nachfolger den Sachsen Lvdolph 994 f 19/3 1008 eintretende Wald
war nämlich eine zwiespältige. Ein Theil des (jlerus. vom Adel unterstützt.
wHhlte 1008 den durch Besitz und Verwandtschaft mächtii^en ganz jungen
Propst von S. Paulin Adelbero von Laxemburg — Sohn des Grafen Sieg-
Digitized by Google
{ri3d V.' L.» Brader di^ Hen^ogti Hohiftdi «Ott Bayom otid'dw Kftieaiii Kn^*
nigiiiiil»' mid Von mifehti^ «hCefstiltet - WXhmui ein andeNr dtti
sofort dw
Südt'TWefi dtt^eft!UMai«iicfa«nr PkktiiiliiB' und fafoftvtl^rdi^ und die
SiMteHWOAE^I Hegingau'd dfig6f|feii' ^rhifllt die päpstlich^ Beatätijsning 1009
and die' DaienMHBtibg deS 'K^Mrt Helnrieti II. . der obwohl Adelbcro^B
von Cöln aus zwur die Sta(}t Trier, niclit aher
dew trierischen Phlhut einna!itn. In diesem Gebnudc «iner alten, von K.
OonsUiitiu mit ffl!«onfesten Zicgt'lmaueni rrl»aiffeii f'>;LMllka trotzte AHdbpro
16 Wochen lang bis zum November lim den vergebJicheu Anstrcugungpu
dei^ Kamers, erhielt cfurrh die Vei-\\cndung seines Bruders de« Herzogs Hein-
rich von Bayern endlici» freien Abzug, bemächtigte sich aber, nachdem der
Kaiser den Rücken gewandt, Bofort Triers und des oberen Erzstifts, wäh-
rend Megingaud sich im Niederstifte festsetzte und 16/12 1016 «u Coblenz
▼erstarb. Üm dm t'ebermuth Adalbero*! Mi biiuligeD, aeicte ilim naehMe-
gingands Tode K Heinrich U. den kHÜttgen P&ppa, Mn de» Maritgrden
Leopold von Oeiitreicb ent^cigen, der tnofort Trier einnahm, die Adctbenni-i
Mhmi Bui^ B^nMM, Sdi« (BflbatolaSr) und HdKgkreus MntilHe, aieh
mhik didAMh In «ine Fehde mit dem NetiPen Adeibero'a dam Gnien Gisel-
hm wn lioxamtnirg terwfck«lte, wddite 10*' die Abw*a«h«it' PofipeNi
fktäntt WaHfidifC'tiacü Jehttalem benntsic, iim die trieriaehcrt Lande mf
dM»6nMiwuito ib' *erlieerto.' Poppe erwarb dem Erzstiftc 1018 durch die*
Ächehkung K- Heinrich II. Ooblonz mit dem Kloster Bcatuhberg a. d. C'ar-
tbanse/ von K. Conrad II. 1031 die Grafschaft M ar- oder Marienfeiii iiu
Eintich. Kr stellte die Abtei S. Mattheis wieder her. erbaute die St. Si-
roeonskirchc über der «Itrn römischen Marspfortc (porta nigra) z\i Trier und
fand darin seme ÜniieMutte . i\h er 10 6 1047 verstarb. Die unglückliche
Fehde mit den Ijuxemhiirgern hatte fiir Poppo's Nachfolger Eberhard, eines
sehwiibiscben Grafen Exaelin Sohn, Embiachof von Trier 1047 t 15/4 1066
die achlimmaten Folgen. Er wurde vom Graien Conrad von Luxemburg
gefangen, ar<r mis^handelt und erst noch detä gegen aeinen Peiniger ausge-
sprochenen Kirchenbanii m'eder losgegeben. Die PSpele Leo IX. and Vle^
tdr iL bestiitigten ihm ^riederholt \049 u. 1067 den Primat der gaUo-bef-'
giwineit BistHumer. Um irfhe Yerbindtihg dea obeven EraaliftB mit dem un-
teren herzäsietlen, tauachte'^b^hard 1052 vom Qnfen Waltam to» Ätto
asebrete Beinfautigen an der unteren Moeel* ein; Noch aehTimmer -wie Eber-
hard erging es aeitttoi nnglilcklidien 'Naehfoiger C»no von Pftallmgen. Ob-
gleich Neflfe Aimo'a dea michtigcn ^bischofs von Cöln und von dem lan-
gen Könige Heinrich IT. auf dessen Wunsch zum Erabischole von Trier
befördert, war ma^ in Trier, wo man einen Antheil an dei* Wahl bean-
Digitized by Google
■IHntoliter gsgen Chmo flrintttrt, cUm ihn htm Zsge dmIi nmem Bi-
adbüferitw im IM<g>ii 'vqn «n^r bemflsetaB Sfitor «n^aliuMrlt dpt Un-
glBciflWi'^^ g!q&tig«ii mtdf mit aehrecUidiem Hohne toa eum F«b«D iMmli*
gMtttn« wind« 1. Jani 1006. . Dm itfclittoB ISkAMnU W», Boha Ite»
bwdi Gna« m NnUmOmTg, <lirab Clan» imd Volk gojvlililt li066 woA
m luämMtm Heer« gestorben U 11 1078 bei dor Beli^g«nmg
biQgcD fol^rte drirob Kg. Heinrich IV. gegen den Willea de« Papstes Gre-
gor Vli. uutl de« trieriscltea X'olkos zum Er/bi«chof ernannt 6/1 1079 EffÜ-
hert ein Ortf von Ortenbui ^ , eifriger Auhäagei' sdnets k&iseriidien Wohl-
thiters. Um d»'ii Urgorlichcn liiindeln niit der Itrxeniburgiflohen Dynastie ein
Ende zu niacbcn, belehnte er die (irafeu Wilhelm und Ueinneh von Luxem-
burg mit 600 Hufen. Kr dutittc die Kloster Oeren, S. Simeon, ö. Martui
und S. Mattheis. Nach Egilberts Tode 3/9 1101 wurde Mmtw Sohn Ar-
nold's Graleo voiir I^mfen mit Zuttimmvig der Trierer K* Hirfntiek
IV* mm Kmbisobote von Trier enuimt oid. von Pepit FtecbM IL «al dem
Coiwttl m OiMitalU 1106 b«tll%t Br criNiqta den wdlebefi TM dm
Doms «I Trier mit den ThürmeD, stiftete des Kloeler Springienbodi llOT
und ein Hoe|»ijba bei B. florin in Ooblens. Papst Gelixt U. beeiNgtnihm
dw Supremat Ubei* die Bisdillmcr Metz, Toul und Verdiin und befreite ihn
peiöüiilich von der Jurisdiktion der päpstlichen Legaten mit Ausnahme der
a Ifttpre 1120. Bruno f 25/4 1124. Ihm folgte mit kinv^n Regicrun^eei-
ten GvitfriHi, (ein Graf von Vianden?) durch K. Heinricli VI. oiugefietat
3/7 1124, auf dem Uoacü m Worms abgedankt 17/5 1127 t 14/11 1128
and Mefßinker Graf von Vianden, geivMblt im Juni 1127 «nd nach kmser,
vem Grafen Wilhelm von Lnxembur^ — welchem Mi^^inber die Feste Bv-
magen (dae jelmgo Bombogen bei WitkUeb, niebt Menmi^^) bracb — bn>
imrohigilir Begiemng im Gettagnisie su Pannn in Uelien vor Knmner er-
blindet t 1/10 1130. Naehdem ein Neffe de» frObenn Enbiiebol» Bnmo
der Domheit Btuno, spKter Snbiiobof su Cöln, ouf die Wabl Ywmdilit»
gebrngto emn Ersbistban nftebst Balduin von Loxembuig der bedeoteodete
trierisehe KirchenfUrst Albet u von Monsterol (monaateriolmn^ Jetnl Monlveidl
bei Liinevirift; . ein ramanisolKT . frnnz<i«ich sprechender Lothringer. Vena
Papste empfohlen und in zvieHpftltigci* Wahl gegen den Willen des Kgs,
Lofhar uikI des Atlt ls wegen seiner Tüchtigkeit, Klugheit und kriegerischen
fciigenschatteii aun> Krabisrholc von Ttier gewählt 19. April 1131, trug Al-
bero anfingUoh Bedenken , die Walü anzunehmen, ging indmsen , nachdem
er von Pnprt Innooenz II. 1132 die Weibo erhalten, mit gronser Energie
dann, dem feerrUtteteii Krzstifte ^'ieder anfirabelfen. ^Zuerat eebtenderte er
den BannAueh gcgpon den Henog Simon von Lotbringen wegen vieliacher
Bedrioknng von Kircben und Klttrtem« l^dig^ den üebennntb dee Irin-
Digitized by Google
am
trä^lid^on lluOcHnfte dfs KnaCilkp plmdv^ite ipn» b»(to «nd ihm filbih
tritt wchrl*,' «Wang d^y\ Gi«fen Fleimij^ van Salto nir A<wt«itMi|^ Mr iw»
«Jcr ihn erhohcnen Jieschwoidcii lothringischer KPister, »tiftele 1186 «Ml
<ii&ek Wiuwc de^ (Irafen Friedrich von SaarbriKken die Abtei WadpHwen^
gewapn die Gunst dts K. Lothar tluilurcli, dans er ihn 1136 nach Italien uuii
eiDcni stfltth'cimn (infolge von H7 Hiitern begleitete, züchtigte die GeKrttd*r
von Xanterftburg, uelclie wegciagerten, durch Schleifung ihrer Burg, nuhnj
das der tiierischeu Kirclie entfronidcte Arras wieder und wurde wic<lerlu»U
iViSl uitd 1188 zum päpstlichen Legatoa ioDeatscbUnd beatellt. Der ^ich
tig^t« Akt «einer Thätigkeit var indwoft di» too Albcro betriebene, g*^^
diß Aw^rUdio Ilcinriche d«» Stolzen von Bayern gericblete Grhebun|^ da«
Hfvifttea der Hohei^tituliesu auf den dflqtaBhen KMaerthron. In der Zeit xwi-
s<beii denA 2^, F«ihrn«r bi» 7. Hin Itfid wurde oXmJieh von den ui C«lh
leuz verMoiMtep Füf^lBn Qo^ted der Holiewtsufe. (III.) ioid deninheii
JSXimgp geirilUt*) und ero 13. üftrs w Aachep gekr««fc.
Im Hin lias itifiBte Albeio 4ie Al>tei HuBmcix>de, beMiete lie «il
heil, Ben^ierd t. Cleinwi erbetenen liöneben «nd eei^dte» idb (^leaMt
IIL im Herbele desselbe» Juhres gegen die SeoheeD »e Fblde sog*,, ilm 60
Ritter und viele Wagen mit Lebensmitteln und Wem «ur HttKe. Wfl R*A-
gabo der vun Otto l. dem Ei^utk« v titzogem n und ifcifdem als reiebsviMHl*
telhar ancTkanuten Abtei Maximin bei Triei , womit Kg. Conrad III. dem
WuhlthUtur 1139 eeiocu Dank bcthUtigt hnU»\ brachte AIUmu m onien neuere
bedeuklielien Kampf mit dem Erbfeinde der trierischen Kirche, den Luxem-
burgern. Dae stoijBc <ait detn etreogeu Hegimentc Aibero'e imeofinedene
^ M§''<9eschiebte äei ^tSEben Reicht unter Conrad HI. S. 5 fDbrt ans, das« die
Wtkl eiüit in Ckililees, londeni b lifttoelcoldeB« d. b. dem Ceblera aaf den Un-
boB MoaaliAr «lienAbarlligeedeii 1M8 snmftrien Orte slaM«tftuidMi hahe, etan
Anab4it»'die wü ni«bt theQen boenen. Dodedkia m^: „Couventoa prind^na apod
Confluentiam arbein factu» est in cathedra St. Petri, ubi Conradum - Regem eonsti*
taunt." Jaffe hält in .athedr;i !^t. Petri fflr oint- Ortsangabe und übprnpt/t Di»
FärncnveniamTnlunpr wurde Lei Coblenz in lUr St. Pote rskir che, folglich —
da CfihlpKz koiiie. wohl alxn bflt'/«'!r(>ltlenz eine üt. Peterskirche besass — in LOtzel-
tnhhtux abg^'halten Di»*»»' r>t*utnnf{ kt offenbar irrig: apnd steht wie immer in
deu gleichzeitigen I rkuudoh für m und cathedra St. PMri ist keine PetenAcurcibe}
Boadem die ^eitaugal^ Petri ütnhifeiir (31 FebxvM). Da d«r Aeeel. 8e»> Mft!
Coufa4nB<fhQti<me Adatberonv :TteTer«Mia a^apiSQein et qnemedae princiva»
Coeflnentie feria H. ^inice Oenli mel (Meeleg 7* Mta) eUgitar, OMo Vtiümi.
n. Annal. Bueov. «irca medism quadragesimam oder media quadragesima (9. Mftrsl
als die WahTzeit at]?(*brn, so TedktfertbEt ueb die Annahme, dass die Fürsten am
22. Februar 1138 zn Coblenz znaannnen kernen nad dsss die Wahl Conrads am 7.
Uia beacbhNMm edar pnhUcivi wordcw .
KlMter Maximtn rief nXiblleh semen Vogt den Qralni äcinridi toü Namttr
und 'Lulombbrg om Httlfe ao, erwirkte 1140 TtMBi Papele Inooeens H* eine
■eise ünmiMelterireit anerkennende Bulle und die Yorladnng A]bero*B vor
den päjMtüdien 8tnhl. Diese Abwesenheit benutzte Graf Heinrich zu einem
Angriffe «uf das noch unbefestigte Trier. Hier von dein Gialen t iiedricli
von Viaiitien ah«rewiesen, brannte und raubte er im oberen Stifte. Albero
eihe auf die Nachricht von di(»eni TTeberfall rasch aus Italien licrhei , legte
sich mit Hccresinacht vor die luxemburgische Feste Kudolphsberg oder iioul-
mont (die Laf/e üt unb^ctmnt, ka$in ahet^ nur wenig obo^halb Trier an der
Mosel oder Saaf angemmmen werden), wllhrend Heinrieh Wittlich und
Pfalzel niedcrtirannte. Albero braeb nun die Bdagerang ab, zwang Hein-
rieh zum Httelzoge in die Kifel und nßthigte ihn bei Himmerode aqr Sdilaebt,.
worin der Enbiaehof aiegreteh die Luxembui^ aas dem Fdde sprengte.
Dum wieder mnkebrend nabmf Atbeio raaeh hintereinaader Bodolpbaberg,
BSdilernaeli, Zolvereu. Garlandcn, Mandereeheld und noeh weitere 80 luxem-
buri^mdie Burgen ein und erbaute «um Schutze der Verbindung zwischen
dem oberen und niederen Erzstiftc auf dem Mercuriusberg (Wodansberg?) bei
WItÄich die Feste Neuerbur^^r. Kg. Conrad IFI. brachte 1147 einen Frie-
den mit dem Orafon ffeinrich zu j^tande und bcstUtii^tr Papst Eugen Im näm-
lichen J Uire der trier. Kirche tür immer den Besitz von 8. Maximia. Durch
diese krieo^erischon Thaten wai» Albero'a Anaehen so gross in Deutschland
und Italien gestiegen, dass Trier die Ehre eines pftpstlichen Beanehes wurde,
Sonntag 30. Noirbr. 1147 hielt Papst £ugen III. mit 17 Oardinlllen einen
prunkvollen Einzug in die alte Metropole» worin Albero zur Anfhahme sei-
nes hohen Gastes binnen 6 Wochen ein dreistöckiges GebKude hatte anf-
riehtsn lassen. ZwQlf Wochen verweilte der Papet in Trier, fderte Weih-
naohten in 8* Paalin, weihte 13/1 1148 den Neubau Ton 8. Mittheis und
bcigrfisste nach Rom zurttekkehrand die Aehdssin von 8* BnpertalM^^ bei
Bingen die weissagende heil. Hildegard. Albero, obwohl von Gicht heim-
gesucht, liess sldi 1U<) in einer von zwei Pferden getragenen Sänfte nach
Rheims zum Coiicil bringen und erhielt dort von Neuem die Bestätigung
des Primats im belgischen Gallien. Nochmals wurde die kriegerische Thä-
tigkeit des gn :,8en Erzbischofs angefacht, als Pfalzgraf Hermann von Stahl-
eck M.Ol) die dem Grafen Otto von Rheineck gehörige, aber vom £rB8tifte
Trier lehenrHhrige Burg Treis wegnahm. Albero mit dem ihm nun ver-
bündeten Grafen Heinrieb von Namür und Luxemburg nahm, nachdem er
den zum Entsätze heranrückenden Pfalagrafen zum RUekznge genöthigti die
Burg wieder und behielt sie» da Otto von Rheioeck verstorben» für sioh.
Der bedeutende Mann starb von den Zeitgenossen hoehgedirt zu Coblenz
18. Januar 1152 und liegt im Petersdom zu Trier bcgiahen. Sein Nach-
Digitized by Google
t
folger ^wnrdc, vom trieritelien Cleri» und V olk oook in J«iHMur dfiwtlbtD
Jahres gewählt, wiederum ein Bomuie, HUJUn vou FaUeaumait (Falleme^ne
bflt Dinaot a. Maai), ein Wallone ana dem Bisthum LUttich und nkbt
minder tachüger Regent wie sein Vorgänger. Soigsam die doxeb Aibeio'a
Kriigethaten erworbene Macht friedlich au erhalten und au sfürkem beiestigte
er die trieriseben Landcsburgcn , .ror allen die ueuerworbenen Festen £h-
r«nbreit8tdn , Treis und Manderscheid dun'lp starke Thürine und feste Ge-
bende (erbaute den Uelictistcin unter Ehrcnbrcitistcin?). vollendete die Neuei -
Lurg bei Witdich, vorgrössrrtc den Dum zu Trivi (ha Ii einen Choraubau.
begleitete K. Friedriclt 1. auf dt tu Itönicrzuge von 1154 und 55 , erwarb
der trierifolion Kirdre 1 lob da.s lit-rgw erkfiregnl im ganzen Krsstift, schioM
Frieden mit dem l'falzgrafen Conrad 1161 und erhöhte die \'ertheidigun|^
kraft seioeti kleinen Staates dadurch, dass er die Festen der umUcg^^IWi
Grafen und Herren, wie jSayn, Nassau. Siedelingen, Erenbeig, Muesj u*. a.
m. in den Lehens verband der tricribchon Kirche zog. Hillin a^b au Tijer
23* Oclober 1169. Auch ,Uillin's Nachfolger, wiederum ein romanischer Lo-
tharinger, AmUd, Sohn Wirichs von Walecpurt (bei LUneviUe)^ w^ ,j^n
gtücUieher Hehrer der eraetiftiaehen Macht. Auf den Wunsch, K. Fiiedricli
1 doreh Clerus und Volk gewlthlt 1169, .nahm er dem Sohne feines ur-
sprünglichen Landesherren, des Hersogs Matthaeus^ Friedrich von Lothrin-
gen die Burg Siersbcrg weg, belehnte 1171 den Uensog Bcrthold von Z;ih-
ring^D mit den Lehen de« Grafen Heinrich von Naniür und Luxemburg,
begleitete K. Friedrieh 1175 nael» Italien und gab Keinem Vetter Amult
von WalecDurt, V ogt zu Mcraig den mmi der popponischen Zcrstöruuif wüst-
Ü^penden Burgberg von 8chivc frei, um darauf die Fc«te Montciair zu er-
bauen. Mit Hinterku»8ung wohlgelüllter Scbatzkannncrn starb Arnold
Mai 1183. Die nun folgende streit i>je Wahl zwischen dcsm Dompropste
JbmdUfk Grafen von Wied, den K. Friedrich 1. onterstUtate, und dem.^r-
efaidtakon Fohwr Grafen von Blieecastel 1183 gab zum schnellen Ver-
eckwindan dieses Staatsvenni^geps und aar ürgerlichen £ismischaag Unbe-
rafttter a. B. des KOiiigs Philipp Ton Frankreich nur zu vielseitige Vera»,
lawiin^. Folmar erhielt vtm 1186 vom Papste ^Urban III. die Weibe,
wosde aber am 26/6 1189 von Papst Clemens IIL wiederum abgesetzt.
Nach einem zw-kuhou dem Papste und K. Friedrich 1. kurz vor dem Kreuz
zöge des Letzteren goschlwjscnci) Abkommen erfolgte 1190 in Gcgomvart
Kg. Heinrich VI. die Wald des Erzbischof^ Jo/amr/ /., ( imzler des K Wugs
aOB nichtgenannter Familie (dass er in Trier geboren und dem liittcrge-
•chloohte V., d. Beticke entsprossen sein soll, ist ohne Begründung). FUr das
vem vpfbcBgc^faiigenen Schisma zerrüttete Ersstift war der gute Haushalt
iebaasi von djqn glfleklieljaten Folgen. Im An^N^ge aeinw .Pegienigg van
Digitized by Google
MMmAü «o <«iitU6üt, d*n er snr Erlmgnug dsb FiUiiitti* in ftaln die göi<
diMAi «feil Hoohiltar Am Dom m Trier teHmttdceiidda Bildtrefke vwpftUk-
d«n mmsmf awlem Tom GtiAfMi Ftiedrieh von Vlaadelk lüne ZeidAfig ^e£ük-
gen g^hallMi, «leitete <r svaoflicf Mute liing ttiUNTttfUDidi m der'SilUlnM^
der weltikirati llAofat des Unelilb. zentSrte dem Grafen Fol mar von Cä^tbl
die Hurp: Bernaustd, dem Grafen von Vianden die F<»8te Quintenherg, **r-
wirkti" von Kg". Heinrich VI. die Vergünstigung: eines Zoll» bei (''nf)len2
1195. vom ftafzgrafen Heinrich den Verzicht auf die dem Erzstifte lästige
Vogtei über rrier und die trieriscluMi ( )rtc im Trechirgau 1197, erwarb die
Lehensherrlichkeit Uber die Coverner Burgen. Dudoldorf, Giwlanden, Obet-
Ätcin, Starkcnhurg, V^irncnbiirg, die Hälfte von Clairvaux und Ouren, eögto
de» ferne Enteberg im Kraicfageo, erbaute die Grimburg bei Wadetn, v^*
eixrlcte St llbrigen LendeefeeteD» omgeb Trier mit Meuem und hgib ht-
^oemere WeeliQlliehe fieeidenBen in Trier und CobienE an. ' FJretgebig nur
gegen die Kldster aeinee Lande«, besondere gegen daa geliebfe Himnierod'e,
utarb Jahann 15- Juli 1212 und tietB aieh sänett a^rMmen Gnlndalfteen
getreu in Xn&lieben Kleiderü, ntdkt im ftntfiäieii Pompe an fiSmmerode
bestatten. Noeh zu seiner odet* kora naeh »einem Tode tirurde der Bd.
II. S. 391 mitgctheilte Lfber annaliimi iurium arch^episcopi et eoclesie I'ie
uirensis errichtet, die ci-stc statistische Naelu icht Über den Beatami äe^ i^-s-
atiß^ Triff und seine F^inkimltc.
Das Stift zählte dani;iL« folgende Ortschafton, ßur<<en, Dnterthancn und
Rechte : Merzig mit dem Saarzoll u. Mettlach. Füchten. V\'eiler. ßesseringeu.
Stahl. Busa. Saarburg mit dem Zolle and Fischerd in der Leuk, Kahren,
Wincheringen, Mannebach, Lampaden, PelHngen, Henteren, Bitzingen nkid
Nieder-Leuken. Femer Irsch (Heueee) mit Serrig, wo Unterthanen den Hiif-
baidikg der erabiacbl^flieben Pferde au beiot^ hatten, S<ilii6d«n M Oiäc-
ftn, Trier mit dem eribiaditffidien Pallaate und den davon a&hSAg^ndto
MulHieiBsen au Wittlieh, BiikenMd, llacfaeren, Walttvdi, Whilcrich, ^elacb-
bilHg md PftM. Der erabiBofatffficlMn KamMer «tattden «peaiell stt 0e
trierhehe lAtante, JudenaehalBung und Tertcfaiedeue -andere' Redite giflgen'dle
KUraehner, SchaarhSfer (welche die Saumthiere), Glash?!ter (welche das Olia)
und Pergamenthöfer (welche das Pergament liefcneiij. Das sogen. Forst-
amt (uns berats aus dem Schenknngabricfc Carls des Grossen 802 belcannt)
mit Leithen, Drohn, Kell, Reinsfeld, Malboni . Hemte&keil. Losheim. S5etf,
Steinberg, Bischoffs- oder ßuschfekl, Merzig, Saarliolzbacli und allen d^l2^^i.
sehen liegenden Ortiehaflen. Der beute noch dort bestehende Hochwald
Aeote den Knibisehöfen rar Jagd. Dieselbe war vom 15. April bis 15. Juni
gane geschleasen^ Der Font stand unter eitkem Forstmeiater und 7 Förstern,
fvelehto 4iit erabiseltgakhen Aigdhunde so TerpA^ hatten. WalMawb mit
Digitized by Google
BiU. Main. PiW nü Biw«r «. Pallien. CorM »h IMMtd mder MomI,
Mrang mil FiidbtNl. BvlHiBfel^ 'Hiiteni, BmaliAdi vit Beraolitigviigen in
Idarwald und Kanuuerlont (Vogt nhev dmi Idarwald war der Graf von
8{»aiiheiin). P'ischcrei in der Naiie uiiti dem Drohn Daß Zimmer- otier iiau-
arnt (officium dol/^bri) EOfi^ seino £ifikttlifte nu» den < )rf>ci)aftpn Mereig% Irsc^,
Zerf, Feyen. W i lHchViilliir. Molu». Newel, ( ordoi, VVitrlicli. AUiicli, Novuuit.
Bcmoaatel , Monzelfeld, Longcamp, Kieitiich, iirunibach, Liicei, Eirkenteld.
Wahraeh. Emmol, Leiwen, Wiiilric}i, Pfalwl, Ehrang, l^ftkem, Alf, Igtl
«od Gteoderieh. 8m mdoB Ttrweudet zm Unterhahaiig und Bewahrtuig
riebai Ltaadimkmrgm: Amw, Eknnbraliteiti. Grimburg, (Obei^) Utm-
^andhmä, Nenerbug M WitHiab, fiMTbus wmd W«lMhlNÜg. Vma Bm«-
wmmm imbi ikk oodi kefae Spvy woU dUr iMtaiaige yi^rtimiyrt Ar-
n» kMe iiMD FIMmt wmI 9 Wiobier, BhwVrwtitcm 4 TbrnnokarnkttB,
4 ¥PMt« <woMi aMb 9 ■iolK iMneMb Iumcb), 1 FfMMr, 1
EMhraiber imt 4 EmIo, Qmmkmg S TkaniikDedite, 4 WtehlH', 1 JPiM-
nor, 1 Kdhner «nd I Eseltreiber; Mandeneheid 6 Thvrmknedite, 2 WHdi-
ter. 1 Pf<»rtDor und i Estitroiboi : Neuet burg 4 Thurmkncchtc, 2 \\ iiditer
uui\ 1 i'fJ)rtner: Saarhurg 4 Thuiiukiiocbte, 2 WaLchtei-, I Pförtner, 1 Eiael-
trejl»cr und 1 Keüncr; Welscbbiilig 4 ThurmkiitcliU'. 2 Wächter und 1
PfiirUicr — tlie gaiiae stehe d de Ivriogsmaeht des Enwtiftß, k«ine ;")() Mauiv — .
in Aoderaach beaaae da» Ensüft deii Kirchen patrui tat . f»nen Hof und ün-
tnrtlwneii, •beos* Beohte so Namedy. Ferner gehttrte sam Slifte Reinsfeld
Mtt Hinaert Poelflrt, Beuren und Besdieid. <^hiirg müt Thomm, RiToriA und
ML EM. CoUmmi «ii d«a flnblMsköiiolMft (fHÜMiwi König») Hofe, Mttnie
M toadM RMbonincW im ^nnn HoinI biiiMf hm TM«v W<»li*i>
BkiMinhni OtUolin (im f dUn te gtwtfinng) ^«r b«i«n, tn iMi '
Bingen, Oübtttt, Mi «nd MtboJg T«n Alton her anr B«ikil(« verpflidl.
m. Ward» die BImIi Jbefenigt, 00 niMtian. ditMibmOrto mmi Tfaatin Bit
der Mauer bis wran iüfirto» nwnne orbttnen. 'KnokOobtoM geidteton no<ti
Winaingen, Güls, Metternich. Bobenheim, Wailersb<^m, Vallendar, Inimen-
dorf, Aremberg, Pfafteiidort uad llorcldieim. Niedurberg mit \\ altersdoif,
Mühlteim (jetist Thal- Ehrenbreitstein) , Urbar, MaJlmdar und den bdden
Kammerforstcn ho\ Nicderberp; und Krouzber^. Oclitendung mit Waltlorf,
Seckenheim, Fressen and einem KammerforsL lie^^rath. MMideracbeid mit
Bescheid, Langsebeid (ebenCsils nur Stellnog von Bnomihicren HUifliohtet),
Dnblem nnd dett halben HeBicher Walde. Gipperath. Oefflmgen. Witdich
EaAtaptkcmML AUnob mit Pelenhndi, Nofnai, Mebri^, BUmm,
md Gfwdi. immm Di» dem Orafen von BüinesHi nu Leben gereiebltn
fiMtan MtmUtAf iB^waitt^ AAmaiheidMi, MmlMid^ llartnibneb Md Wk*
Digitized by Google
kr mit dm Huüba av Otatdi and WeU«>. ' Samkf^ikxL TtktJi lüaUtfh
oder Hombaeh {dm spSteve MonteUuif) mk SduüuliBftlni y dk toitMe
BolMi Btdliea, Beraebod, Badidtadi» H«i%nn>tfa, Donbwii, Siwriisii» 6t6
«kuiy WirgoB, Dedinibofgi fiodeD» ElgiQiidovf, Homtifi,.Li<|»redi*> od«r LdM-
dingeu, Obor^tEOiert und Simiieni. Dar cnbinköfliche Font: SpwdLtti^ffg
begriff die 'gMiw IsiidKabe HSlfte^ deB iEugerBgaus von Niederidiilttein bia
zur Müiiduug des Aura- (^jetsst- Gehi- oder Gelb ) Buches obcihaib Niussau,
diesen hiaauf bis licckcnthal. den Isen oder Eisen bjich bis Meudt zur w€»t-
iichea Kircheiiwand, weiiti zui v.( st Ii 'licn Kirchen wand von lieifci-skircbea,
den Savnbaeh hinab ^mn Ii Ii eine bei Bendorf und den Rhein hinaui bis
^iederlahnstein. Sobald der i.ii^i8chof nach iithrenbreitotein ssur Jagd kaniy
WMxen die Grafen von Nassau und die üerron von Isenbarg verpflicbtel, ihm
ibre Jilgir und Hunde zuzuschicken. Eine Verletzung des Jagdgebiete wnfldft
huk fgmtnSt. Nur der Vogt (von Udtfotetten?) dacfiM-mit'wer •^«iHtMn
.AoMbt . von Memtbaii qad Handeii aiuwr dem ErriMobelb iagofk; tht in-
BMtfaalb dm gfomen Biimfoiktoi galegape Kammeiiont, *ivlur «mbntkSftob^
M^ntteigentbnm; DiM viar FiMer iffofanteD> aa fiKmiiittii, Eibarti Liapreabl-
odar IieibidiBga& uid- Ems: lillBaler^Hatftld hattb wamat dam nu%»tbal«
dMÜbst -Doah- 13 ÜAtasbfife, die cm eigene (SMditfbildeleD,* fttheT 'mtm
erablscböfliche Münae. Girachenack mit Metternich, Küttig, Laaaerg, Jiur
gen, Kalsch, Keldung und dem erzbiHohöflichen Kammerforst Fach. Gathe-
dralatemcr entriehteten dem Ensbiscbofe im Landdekanat Keimt die.zinar
kirchlich aber nicht staatlich «um Ensstift gelxirigen PfaiTcien Pommern,
Clotteu, Cochem, Cond, Bruttig, Senheim, Nehren, Ediger, AU, Zeil,. Brie-
del, Reil, Traben, Hontheim, LauMd, Gillenfeld , Wolmerath, Bolle, Maa
■ebach, KoUaiU) Lütz, Gontershausen und Beulich, ferner die CapeUeik SL-
kam, ^eeiy Bullay, Uerzig, Bauaandorf, Greimerath, Gipperath, Oefflingate,
Iiiitaeralh, BtnuMa^ GOkmJÜwnmi, üiaahitft^ Strimadg,' Bäab,*MiMiidilf,
Biolhf 8«recBbaiisaDy fijeveniahy^Laiibacb mid Hom. Da» Areal düma 0ablato
lMlrVgi.im Qanaen etwa BO □HeHeD.- Varwaltot wvMb aa-vao dta gaudkaMn
41. HinptbSÜBii oder Baanfluntöi ans diiM> Hufineyer (rUUmy maloree)^ Ida
dffaD Hillttbeamte die Adrocati (Vögte), cbUenrit (Kelbier), sodhali <SdmIl'
beieeen), bidelH (Büttel), scahini (Schöffen), Ocntenani (Zentner), forestarii
i'örsterj u. a. m. vorkommen, • ■ " " • ■ . ^
Sehr vermissen wir für diese Zeit eine Aufstelhintj der Vasallen des Erz-
sttft-'^- (JfO/n/./Ks. ffiuid/fs), da ihre Zahl (wir* die Ileeresstärke unserer Zeit)
den besten Maas^tah für die Macht des Staates abgiebt. Durch dio Urkun-
den und späteren Lebenregistef wissen wir indeaeeft , . daaa im. Aniange des
, 13. Jahrhunderts Trier bereits folgende, wenn auch nur vor&berjg«hend laad
mit anbedastendaftXabab bafietee VaeaUan hmlb^i idie licno^ »imi JOri»-
Digitized by Google
4.
thringen und von Zähringcü 1171, die Grafon von Arlon 1052, von Are
1107, von Arnstein i(Jö2, von Berenbiich 1158, von Castel u. 1200, von
Gütebei^ vo|i HochsUdou 1198, von Kai w 1198, von Laurenboig 11^
voa liB^emburg um;109Z> von Molbach (?) , von Nassau 1158, von Sayn
.1^63» yoa Spanbeim 1190^ Toa Vian^n 1138, von Virneburg 1192rfeitter-
die HormgiBcl^keehter jg» Core» o. 1200 1 fon Dudeldorf n, 1190, ynm
Obcntdn o, 1190^ you W«lee0iirl 1160 a. «. nu Für dioBo Labimiwa-
nim boeUnd ein ihcer Uitte vom Enribieebofe benifener Lehenhof , ^ral*
dm JEL Heitmch TL 1196 (II. 190) bcittiligle, 6m eine 8m«Hge Vori».
dang von lA m 14 Tagen ntr YenirthdlnDg (in eontamamm) genüge.
Die BAHplataiirke der trieruebon SteotkiiftB, die indevcn en jener Zmi nur
eof etwa 100-160 PMe s« vcttmachlagen iai (daa Adelaa«%ebet dee En-
stiftä hat nie 500 Pfinde Uberetiegeo), machten die Mtmtterttdiin (ministeri»-
le» l'etri) auB, waffengeübte Leute, die mit Leib und Gut den) Erzstilto
eigtiitliiauilicli zugeliürtcn und wie v>'ii unten iuireii werden, die eigcatliche
Grundlage d(is riUerbihti«^en LaxiUiiUci^ bildeten. Als solclie tiierische Mi-
iiLsteriaigeschiechter kommen vor; die voji Archa (v. d. Arkcn) m Col lcnz
1204 i von Arras 1192; de Atrio zu Coblenz 1198; von Breitacheid llöö;
de Caatello 1212^ de Cimiterio (vom Kirchhofe) zu Coblenz 1204; von Cob-
lenz t^de Confluentia), wohl mehrere Stämme begreifend 1158 bis 1209; Vögte
von Coblenz 1198; von Covern 1129 (von den Edelherren wohl zu trennen) j
von Ciöv 1211; Dapiferi Trevirenses, Truchsesse des Erzbischofs 1152; von
Dyum 1179 f von Enkifch 1190; voa Shrenbreitotean 1137; von Esch- oder
Aaeb (voft den Eaeb in Ixuxen^beig su <iennen) tneriaebe Kämmerer llto;-
vioii CkndnrC (ChmMve) 1158 'die YorfhbveA dar *Ftti«fen von der Leyen; <
v«^HelfiMtftoin trienftoba MaiaobliUe 116i; Hnonwin von Waldorf 1200; vo&-
Kltrpvt. 1190; IiiBiibeirBD'Vnn Aaulenuoh llS?) ven LahaMeln' (Zjogenaleiii'
d.Ji..^«deF-l4dH»tain) llM;:L^nto(W9lO 120S{ Loaeo 1190 ; »von Mefl
1191; von Mtozig (de Uaaeeie) sodh von .VeldeiiB Mensig, mit ^en>.
d. Brücke m Tner atataunv^wandt 1188; von Hilen 1158 (?); von Mia^
heim 1206; Vögte von Münster^MaifcW 1207; Von Nickenioh 1204; von Pfaf-
fendoil 1158; vom i'uiiaßte zu Trier (de Palutio) 1103; Pincemac trcviren-*'
aee, tnerischc Scbeuken 1158; von Polch 1209; de Ponte oder v. d. Brücke'
so Trier um 1120. Dieses GescUeoht sträubte sieh hefti«?; treten die Mioi-'
stcrialität, nannte pich auch über d. h. freigeboren und l alnii im fol^Tiiden^
Zei^aome den Herxcntitol an; de Ueno aus Trier 1168; von 8aarburg 1158;-
von Si^clingcn 1168; Treviri aus Trier 1158; Burggrafen von Trier na-
nunUiob Lndv^ig der Gegner Alboro's 1131; Vögte zu Trier 1172; Üntcr-
vüglb m Trier 1187; von Urley oder Orlej ttieriache Ctoimerer 1129; vön-
W«kMMir«'ll68' and -Voa Wei£ 1156. n . ' - ' ^ -
■iiMk|«taif#«a ttlniMta«. n. d
Digitized by Google
giHdtc bcsass d&a Ensstüt nur zwei: IVier^ welche» 902 und (hblem,
•welchos 101^ vom lieiche geschenkt wurde. Idt Trier ihachW der zahlrei-
<^ MiaistMoalAUcI den ErzUsohöfen noch lang« sa flohftffBB, Ooblens w«r^
B#br imMenteiHi Beide Qmii» wurden von den m dem dortigem Fkileste
v^. ESnle^bolfi gebariges ttMBohen MliiMterialeii -TerwaHei, sos' dianb
lütte dir Buiggfsal, Vi^ «ad.UnlirvQgt so Tifar, eo irle der Vogt ni'
GoUn» hcrvofgiDgfln. Bmen «ar Seite etaiid eb ScMfolntlb, der iunfliig^'
lif^ nnr tm den Miiiislerial- afSUer aaeh ans aageeelieneii Bttigerfiunl-
lien gebildet wuodeu Ob bftqerüehea VerlililtiiiBae' tKUgeii nodi sehr den
Stempel der aHsD Uafinäeil, wonit die irXnkiseheB Eroberer die Torgciun-
denc Bevölkerung belastet hatten. Die gKttm Bevölkening war leibeigen
(mancipia, coloni, villid). 6ie durfte den Bodon nicht verlassen, eich ohne
Erlaubniss nicht verheirathen, zahlte Kurmutl» und Beethaupt. Nicht jüm ver-
kennen ist das frühe Bestreben 6ct Erzbiscbüfe wie der Kirche ii)K rhaupt,
diese schrort'on Verhültnisse zu mildern. Unser Urkundcnhnch <^iebt eine
Menge von JbVeilassungiurkunden oder Urnwandelung von Leibeigenschaft'
in Wacksstiis. Terra aalica ist wie wir unten zeigen werden, das dem £n»-
bfifdicxfe reaeoffarte Ginindeigcmtbum. • •
Mm Wapipea lUbrte das Eraitift ein rothes Krens in sübemem Felda
Erzlilschdre Ton COln. BrzsUfl; €91n.
Pie ^genüip^ 0«iehiehte der j:nrfMaok(f& iron QUn gaiit den l'iedet^
rlsNii jUK, Wir oehmen datier nnr auf di4jes4ge Zeit and die Flinten Rdelu
stielt» weMie unseren Mitlelriieia berfihren. CAgteieh MiehKeh da» Gefadetr
4fs.Kipbist]Huns CKln dvei girossa Gaee nnseces fieiniu, den Akr- Aue^
iqid Sifieignu begril^ so ist doeb der vellliobe firverb dada, namendieb ini
unserem Bta^ «in nabedAittnder gebüebvk sBMtebiif JWsMA H
— 1131 schenkte den ihm von K. Helnaeh IV. md dessen Bebn Heinrich^
Y. zugewendeten Ort Hirzenach bei St Goar der Abtei Siegburg, die dort'
eipo Propstei gründete. Arnold J. von KüiKieiodc sein izwcitn N.Lchtolgcr
U37 — 1151 begabte 1141 das Kic ster Mai-tilthal bei Springic rsLa< h, erhielt
durch den Verzicht des Grafen Otto von Rheineck 1144 die Vogtei über
das Kloster Laach und durch Tausch mit dem Ivioator »Springiersbach den-
O^rt Sehl bei Cochem. Ihm folgten /JrwcW IT Graf von Wied 1151 — 1156,
Friedrich IL Graf von Altena und Berg 1156r-llö8 und BeiaaW Graf von
D^el 1159—1107. Letzterer gorieth mit dem Pfalzgrafcn Conrad von Iio>
l^qitaefen in Handel und bemächtigte sieh 1164 des seit- der Zecstürang iL*
Q)nred*e Iii, llbl ^eo Bürgbei^ nm Bfa^ecfc, den <er sofort mit ein^.
neuen Feste krönte und somit merst in.ttAMreni BmAtii&MA^Uifuä iuätM^'
.« i * h • 4 .P II S J«.' '
Digitized by Google
Smt:JRhMiigm PkOipp' Xoh ntäT^tTg mi-^Mf ^lehdMid AgA Bau von
Rhdneck «md cfrwarb fl^l von K. Friedrich I. auch den Kt^nigshof An*
(iernach. In einer fncrk würdigen Urkunde von 1171 (TF. 4l) reformirte PM-
lipp die dortig« Schöftenor^nong", indeni er bobtlüimte, dass 14 fuitfcn aus
den reichsten und angeachenstcn Familien des Orts auf Lob^iezeil gt3\viihlt
uttd mindf.'^tens 7 davon "mr Abiirtheilung eines Kapitaiverbrcöhons, min-
destens n aluT für kleinere Fäilo anwesend sein sollten. Im J. 1174 ef-
kau^ der Etzbiscbof Philipp vöm Grafen Heinrioh von Saflenbarg die Vog-
tci über Rhens ond vorpTuhdete er 1182' dem Erzbiscbof AitioM voll l^dä^
die llöfc Rhens, Senheim, Rachtig und Zeltingen. 11B9 belehnte er den
fÜHlsgciifieB Ooorad vdn Hohenitaafen , seine Gemahh'n Inn^d' vmi 1?ocli4
Igt Agnes mit der BurgStehleok und de^ Vogtoi BaobioWdli iiDd IISO dM'
OMfen Theödddeh; to» Wiod wit d«^ Pwte Ofibrilek. PmppA Ni<»6to]g«r
•aS Om! oSMisdmSliiUb ilM^ Graf>«mB^ 1191^ tttlgnirM
.Md^A<'/;n6nif • f«Mi Allflü lidSiiiirde ft!ig«ietat Brund IT. Gai^
^.fli^.vigittil» 1805— lf208l - DküMi H von BeHnjbwg mttä» alige^
^ u 'EfÜiÜtät^ MokAei GfdUot' ww «H dtm BMsm unseres Zeltab-
Mwitlt ww 'iLriieRiaek nit 6t ThotnM ) Kümeidy, Fornich, KeU, SafHg,
Miesenheii^, ibmer Rhens a. Rh. und Zcltingen und Rachtig an der Mosel.
Kheincok war cMlnischo Ijarulesburg „eine der vier Säulen des Enestifte*',»
indessen schon zu Endo dieser Periode an ein sehr widerstrebendes Borg-'
grafcngdflchlecht voiL^abt. Stableck mit der Vo^^fn Bacharach und OUbrUck
^Mien ci)ini8che Loh« n dor Pfaly.grafon resp. der Graten von Wied; •
' Wsj^oD^'doi Ec^stUtß war ein.sehwtnies Kxeoe io • m
Nicht viel bedeutender wie Oöln war auch die Thätigkcit und derl^.
limA dtä Erah'scbölodvii Mains m liiifeerbiD GMtiiB^ obglcitii jhnM'lurGih-
tOH tWttM&.inr^ Cn«ainMir^ti0D äße xaeAtnt VUtoä MOrtelibadk
fljtfflanB >k '4/ HmulHrttdwn. Nffch'ilim rd^eiien ^B^kmMd lOll^lOBlV
AHI4fcSet\ßf^ Vm^ii^if'JBatiiQ ir<m Oppeniiofen: 1061'-'1051v X«^
pM'^M"^' Bo^en 1061-^1059; iEAbisehof SiägfiM L wn Eppcnsteiii'
hMkmAelm> IOQ^'d. .7^-di^''€tiftung des Klosters lUvengiers^
iMüfgsdilliBbfd«! Nlfa^ MMlTwohirgaugrafen Berthold. Wezel regierte 1084 —
lOee. Enhimhoi Ruthard iOS8 -1109 bc^etÄtc 1107 das Kloster Disibo-
dcnhcr^ a. d. Nahe mit Mönchen statt der Canuniker und beschenkte 1108
seine Domkircbe za S. Martfe mit Gütern im Nahegau. Nach einer Sedü-
d*
Digitizßd by Google
vacanz 1109 bis Uli folgten Adelhert I, Graf von Saarbrücken 1111-^'
1137, welcher 1112 von EJrzbischof AUelgot von ilagdeburg einen Hof zu
Oberwe&ol uii<l die Orte Jugenheim , Hüffelsheim and Traisen n. d. Nahe
ertauschte. Sodann kommen in langer iieihe und nur spärlicii in unseren Urkun-
den vertreten, die P>zbi8chöfo Adelhert II. Graf von Saarbrücken 1137 — 1141,
jVarAj/?/" 1141— 1142, Heinrich oder Felios vöb Harbarg 1142 abgesetzt 1163y
Arnold von Selonhgfen 1153, von den Mainzern ennordet 1160, Hudolfh «ob
Zühiingon nicht bestätigt 1160, VhrittiimL Graf vohBimIm 1160 abgcMMi
Courdct J. von Wifctetebadi 116^ «DfaeW 1106, Ckrittim von B».
Qh4.^mied6i<eiDgciMitrt ll65 1183, CpmWi. Yim Wittekbach wieder g^wlOilfe
1183--1SQO, Ltt^pM von SobanW 1200 n^gnirt ISOS vbA Boin Q^igtm
Siegfried IL Ton Jßppenitetn 1900-^1230.
ani Ifit*
telrhein die Orte : Ober-Lahnatein oder die curtis Logenatein, deren ßchen^
kung Seitens der Uta Kg. Lud^Yigs {III. de« Kinds) Mutter durch ihren
Vogt Ruthard an die Mainzer Kirche K. Otto II. 97fi bcBtätigte, wShrmd
die Vügtci den (Trtafen von Arn^toin verblieb. Fcrnor Ober- und Nieder-Heim-
bach and Trechtingshausen mit einem schmalen Saum längs dem lüidnufer
bis Bingen, worauf später die Bur^a n Heimburg, Sooneck, Etetchenatein nnd
Faitzbcrg (Rheinstein) ontstandeo.- Die Vogtei Ueimbach schenkte Eisbisc^ol
^Uithard 1092 u. 1108 seinem Doracapitel, 1219 wolitenoli.der WiUgtai
Ea4 d^nalbea bemäebtigod, woMle aber exeomanakirl ttaA iflndMe daistiC.
Maina iUbrto.ebi «ilbemes Bad in T6(hm FM&, «in WappM^nld dM
sehen auf den ZSiegeln dos rfjmMen Mognntfacam Toikommt und' «In» iM^
erst von Wilkigii, data ^n^gebficbea Wagfi6naohn,..aBgtift<«imen wiu^
JHaKiiiiiii wßA Priliii«
Die BiSChüfe von LüUi<h und Mflz berührten ?:war mit ihren Kirchen-
sprongeln ebenfalls unser (lebiet, hnb n aber darin niemals -weltliclu' Lan-
deshorrschaft erlangt. Der Bischof von i&eta. irar indessen Lehenherr der
Burg Saarbrücken seit 1065. Dagegen waren aber die Achte der groeseii'
kaiaegdicben hMitiiü S. Maiimin nnd Priiai fast gldcbzeitig ak Trier dorak
4ie Blxemtionen der frinkisehen niid deutschen Ktfflige lilr mner^ Zeit
ii^nn auch die B^chsiinmittelbarheii VcbTS^Ha^iiiin: dnst^ Ttkt mik Beobt
beetrittfn werden mochte — wSrkiiebe ■LarideaborMk ttbir ^ ioiAi.nakB'.
d^jotende Gebietstbeile geworden. Vergleidie über eie and A ip0Br anch
von. 'des Abtei üebtemadi geltend gemaebteh AUBprÜdie' adf fLan^blatv^)
licMceit die KUwt^ m SeUfunei d«r UebefMi. . . i
♦I»
Digitized by Google
Uli
Ctrafen^esclilecliter.
Öt'lir bedeutend war am Mitteirhcine die Zaiil und der Besitz der Gra-
iBogcseblechter, vrei«be- iMtö den Airatlicfaen und Gaugrafeniamilien ciitBpro«>
fltDy 0eit dem Anfange des 11. Jabrhimderts T(m den in ihren Amtsbe»f^
ten oder auf ütren Allodialbesitzungen erbauten Bufgen ständige Namen an-
fltnelillien begannen. Die Bildung dieser Geschlechter, -wddie mit den freien
Berreii daii «geodiebeD Ad«! des Mittelaitaiii oder jetst iog«ii. hohen Adel
aoNnaililfii, ist. bei uns theihi w der 'bereite oben aiiflgei|irDefaenen That-
«ehe feenoleitefi, da» innerhalb einei Gaues venohiedene Familien die gaii-
^Sfliehe 'Wikde gleichseitig in Ansprach nehmen oder dass eine Theiliing
des Oani onter veieehiedene Glieder derselben Familie statt&nd. ZorUntsr-
ssheldopg dieser Tttschiedeneb Gaugrafengeschleohier wurde die Beeeiehnong
Weh d«tt Wohnorten ttblich. Ein Bttspiel fttr den ersten Fall Ueferl der
l^gersgau, worin im 11. Jahth. bereits 4 Familien sich Grafen nannten,
deren ßurgcn üur wenige Standen von einander liegen; liammerstein (lahn-
gauiscben), Wied (ardennischen), Ehrenbrei tsteiu (ezzonisch-pfalzgraiiichen?
Hauses) und Ißenburg (eingeborene Dynasten, welche den Gralentitel im 12,
Jabrh. wieder fallen Hessen, für die aber die auclgauischen Grafen von Sayn
üiiitrateii). Ein Beispiel für den zweiten Modus giebt der Nahegau , worin
aickaue der Gaugprafenfamilie der Emicbonen innerhalb eines Jahrhunderts
3 Grafengeschlechler: die Wild- lUu- und die Gcaien von Veldenz entwickel-
ten und lieben ihnen noch die von Spanheim und Strom berg. Im 13. Jahr-
hand^^ war die Ansicht dass die Grafen ihre Geriohto-Gebiefte nicht mehr
als kaitieiüfhe Beamte | sondem als BeichsltfientiSger besSssen, schon ao
iestgewiuEielty daM der Beichsti^ yon Worms 1231 die Gtafon gleich den
ttbr^^' weltfidien Fürsten als ItandesheiTen iiirmlich anetkannte,
Aricuiscfee Gnfcit Mit diesem Namen beeeiGhnet'man die zahlretche
sn bedfiatenden MSnnem reiche Naebkommenschaft eines Gtaftn Wige-
rich oder WiMeh, den w 902 sk GangHsien im Trier-, 909 im Bedar
gao nnd 910 ab Pfiihsgrafen von Aachen kennen gelernt haben. .Urslto
Chronisten bezeichnen ihn als einen Sprüssling König Chlotbars* nnd Ur-
enkel Carls des Grossen. V'on ihm stanmien in direkter männlicher Erb-
folge und unbestritten (nur Siegfried der erste Grat von Luxemburg wird
von einigen Schriftstellern nicht für einen Sohn Wigcrich's , sondern (Ür
dessen Stiefsohn aus 2. Ehe der Kunigunde mit Richizo oder Richwin
gehalten und tielc für diesen Fall das luxemburgische Haus in der Stamm-
tafel aus) die wichtigsten mittelrheinischen Fürsten- und Grafcngesehlechtcr
ab and biUbt Wigerichs Geschleebt noch heute, wenn es als erwiesen an-
genommen werden kann, dass^ di^ Herren von Beiferscheid jetat ^Fürsten
von Salm mkliehe Nachkommen der Henoge ton Limboig sind.
Digitized by Google
Oe 2.
3 B ^
SB
3
S >
^ N i 3 §
•ff,-
lüt^ 1^ * 1 P-
lll'll*»//
■ all
■3 7'
"i ti n
« < S > &
■'S H'sa.
ä§ Ii
• • ■ D
v< 3 X
-•«/
•ul
^•i. Vi £.1
rt> SS ji a)
■d'iA VJli-n.
Uli-«
Iii) i
T>tiL'>oliV i,
-UJ! II
^ 55* ..ii) uili
O
i
p
o
B
15-
(3
n
i''l*Mi "!'>l-'»' 1 ' '
c K
. £• =
2. =• o
CD ^
P o c C 1
— 2 c ° 5.
illWU Jiii
I ii I i
CB
O BS
,1
2 o o
2 2 *
B
5 ^ = «
er
C Ji- o- a>
t3i=
O
6 J
B
i 5 s £7
. • p-.s-
//
i OT* sr
. r- c
IS? S7
~ 2. or. "rs
^ ^ »1 g
cocn ^r.
$1 dg:
■ ■
1 1
.ii '.ti'i
BN"*.
2.8 ^ o 2
2.^c 2,
■ r>\i'H
' »il 'l
• .Ii
''^4 '»vif
, ff-^'jil ir»m.'l i
.1(1 Jh.
' , r
flu
t
/ •>ili
iia«Ki
: tjft . ■
N B P
r/j w =• O
r:w^ I'
1 ^ 1?
2 = s c b
• ■•»'Sa
- n "» ®
o o, s a. C •>»
« - "I
OQB P
iiiiij ii'.r *
1 .i:
i)
,11-,
i O
I H
^ N
er
CO
•sl
I
CD
03
N
C
CO 3.
Is-
2 i-
i
s
i
2
?
3
r
I»
3
I
3
— •
Iii (.
i.'*:
Imii
.1
•
• I.
! .
I
III .:•
i: •<
; IM/
Google
LH
tutm.m Ii» C^« Ära, de AHs» de Ait). Ihr 0tMMD«itii iü
aenbw^ Are ('dfftwnftr Kr. AkmiOm').. 9im wmsam aldi Abkotanifia dm
jSwobeaoi te9a0 dtf KloMer Süriiifeld fadi lilipilttaSiM giQftdel« flad tiaa
fi iiiiBW«if|ttiaft aadi die Blüte SlgAodo nad Bieh^, tralefae 996
.i^a IL Qtl» Hü. etoto 'WiMliete cirMen Aderia«, Ahr, Lien, BUh»-
«eÜflPV KOMgafeld» Bananbäe^ imd^adeiibeim boMhciÜEt vurdeii (Bd. lt.
17). (Peia ,U0T^li26 terkimiDMiBn TliA)d«riebX Gnftti ifwi Ate, Vogt
te KwdMD Münster-Gifd) und gteinfeld folgte sein S6lita Lefther 1139—88
und d6»»en Sohn Th^odci icli IL, mii welchem vor U64 die Uuuptlinie aü
Are erlosch. Ein »weiter »Sohn Theoderirhs 1. Ulrich ( naf von Are 1130 —
llH.i, beit 1169 aber, von der \valirs<"}\< InHch ihn» auf einer Her l»ncff-
stcD Eifclkuppcii ei liuutön iuäcljtiL';eii ljurg NUrbilrg, Graf von Nurberg ge-
mannt^ hatte einen Sohn GürhÄid, der 1196 nach dem Aussterben der älte-
ren Linie wieder den Gcofedtitcl von Are itibrte uml drei Sühne hinterliesv,
von denen Otto der Stammrater der' Grfed^ von Nebenare wurde, Theode-
tNk JXL .4i»T Herrschaft Melbe^g ii^ te £iföl eriietablDto und daron den
Namen annahm^ Jdiails aMr ihttbvkg fhdii^lL : Ein drittir Unktk thodith
oMia .1,. QNd. 1147 fffliMwrtiHB» Btttf d^a BMHaehttf dte Gri*» €M«rd^
9qcIi44ii^ diHih .MlHr faadtnicnd* 6i»ftcli*ft ao te Erft unierbdlb OalU
^.mmt dort iaift OeMlkdit^'k' dtf bodHiadiiiedieD Lntb iwiigtotorbeA
mc» BctbMMtf Gmad Yia Culii 1261, mdr in te iiidbiiiadMD bb MM
teU^Jabiiumdorti'fiiU. OlM%Eftkd:Tli4oa«ndi eiiif Yoft Ho(l^
itadea iMilim mk dM Kurburgitclieti Yettini ebeoldlift oi der ErbtelMlt ^
1164 aoilgiestorbeneo Hatiptlinie au Are Theil ui^d deshalb bei un^
auch manchmal Graf von Are genannt. Are und iloebstaden führten einen
BÜbernen Adler in Roth, Neuenare einen schwarzen Adler in Gold, Nurherg
und Malberg eiden aUbemen Löwea in Kotb Ton ailbornon Sternen um-
gehen.
GniffB ^ü^l Arloii (comitcs Arlunemes, de Arlo). Dieses für die ftiittel-
rheiniicbc und deutsche GeBcbichte später sehr wiebtig gewordene Haus (da
dia Hertoge voa Limbuig und die Inxemburg. Kaiaerdynasiie daraus berror-
gingen) stammt von dem ardenniaeben Grafen Heinrich I., der 963 u. 1000
als Gaugraf im Arelgav Toxiommt. Sein Sohn Walram I, Graf von Arlon
(Axiom hdff. lammllnurgj 1052 jMidile yoa Enb. J&bvrliard vc» Tiier bedeu-
tanda Bmbnngßk a» te Skämmd (I. 593 n. i> geffia fluB hmmt ge-
ligaiio «a'der M<Mi «ifd Baav eift. WabrtuüPa Mao Fafco md 'Wa]ram
n. efsebeben i^ar noch 109S in der Laacher StiftaDgaurkimde (t. 444)
gleichaddg mit Walranu Solin Helnridi II., der aich in derselben bereiia
Herzog von ymburg nennt Ea iat aber djc$ea Verkommen, da beide be-
reits todt und Heinrich bestimmt noch nicht Herzog war^ «in tafügea Av-
. Digitized by Google
gumcnt gc^en die Echtheit dieser auch aus .imlcren Gründen ann^ejrweifel-
tcjn ürkuuüc. Der lotzt^^enanntc Heinrieh Oiaf van Arlon piiilendii-to al-
lerdings» aus dem Ileciito seiner Mutter Juditli, eiiier Tochter Friedrichs von
Luxemburg Herzog von NiedcriothriDgen, nach dem Tode Gottfrieds von
Bouillun UOO, von K. Heinrich lY. begünstigt, die binogHche Würde in
Niederlothringen and "wurden diese Ansprüdie von seinem kriegenschtti
Qolme Walmn III. Graf von Arlou 1116, mit 1129 «ber Hensog (Amt pih
ganue) genannt f 1188 gflgeo die Qni&a Lßirtti «of das Tepfemtia ver>
fochten. IndeMeo konnte sein Sehn oder Bnkil HeimkiL HI. den Uem>f^
tttel für NiedeiloÜiriB^ sieht aoftwiht lutlteii -md Ttetittsdite ihn 1153 mit
tim» Qenogi von Limboig (vdd einer Bwg «n der Weetär svnsohbB
Aachen und Vervien fBä^Jy die aehon Heiuidi beeeeien ^ t&A
seitweiie von ihr henettit bette) und HurkgrafeA ^ Arien. Der 8diiM
der Grafen von Arion selgt einen h^wm (nÜh ia^SOlNV?), der W Unt-
goldg^ekr«nt erscheint. Vergl. Limburg:*). ' • ' '
Gl'äffu von Arnstfiil. Sie sind die (rauiriatL'n im Kinn'ch. Arnold
oder Amolf, der noch 1050 als Graf im EiiiiicU genannt wird, nahm
1052 von seiner oberhalb Nassau an der Lahn gelegenen Burg den Na-
men eines Grafen von Arnstein an. Ihm folgten als Sohn, Enkel uikI
jürenkel drei Ludwige, von denen der Letzte mit seiner Gemahlin Guda V.
Boinieneburg 1139 die Burg Arnstein in ein Kloster verwandelte (I. 653)j
darin selbst das geistliche Kkid nahm und am 28. October 1185 verstarb. ^
IXiB reiche Gut des Hauses giog durch wiihiiohe £rblbige an die Grafea
VQfi Laurenbm^ nnd die Henen von Isenburg- und dle vws der Abtei PrQtA
lehenrtthrige «bdr 8l Goar enf die Qial» m KfetMoelkniboged
ttb» (Wappen?):
. .V. MMi (Yerte Bitnh in den Togeseii in F^aakreleh) s. Lothringen.
T. BoiMCMBbirg 8. Rm- md HTIMgitrci.
f. Cksld (de Gastale, de Gastro, de Gatftrie). Den Statnmort Gastel
(d(u heuüffe BU«$emtd hayr. BheCnffalM) aehenkte Otto I. ^ dem BSs-
thna Mets. Bischof Hermann belioh gegen Bbde des ll.> Jahrbmiderts da-
*) Obgleich Schild und Ilclm als st&ndigc Familicnzeicben eigentlich erst in der nnch-
Ptoö ppriodt' in Gebraucli kamen, so pl.iiibon wir «loch T.oculforichcrn pinen Diinst
y.u t rwf iscD, wenn wir die "Wappen zii'^'leioh mit der ersten Knvrifmuncr der b^tref-
teudeu Geschlechter anführen. Da die Siegel rwar daß Wapjieiibilti , aber keiiio
Schraftiruag (Farbe) geben, so war letztere oft schwer m ermittela. Vortrefiliche
Dienste leisteten uns dafür die gemalten Biu-gmannsreKistef, £csbisdbo&,fialdnii»
um 1840 (wobl der Älteste deatacfae Wappcacodcs?), die Stsinmtafeln des domcapi-
tnlariiclieii Archivs tud das troti uiner IrräiOmer voitrefFIidie Wappenbach des
Jeb. Siebniadier L Bd. Nenbeig 1605 H. Bd. 1609. Di« spSieren ZnsMee sind
mniisr brantbbsr.
Dlgitized by Google
mit Ckttfried, den Sohn Volman Btülm Voii Loiieflll«^ der 106j$ alt Gi«f
-nm OtikA Ataftrht Ihtt^ folgt» sein 8obii gMdieii Nam^ IISY und di^
Mm d^r Mm "V^rfmar' l. 'Ghif von Castel ItW— 1179. Volmar 1. batut 8
fiMine: Hugo Graf Von Lttneville» Hanrieb ffiachof Ton TerdOn mti Vol-
mar IL, der in OasM' SQCcednrte und 1223 verstarb. Wappen: sSlbemerBo-
senstock mit 6 silbcriien Rc^en !n Roth.
' ' Grafel TOB CU*fhfn? (de Clcbcrc) und Üfiri. (Die Bnrg Cleeberg südlich
vüH Wetslar und da» Dorf Ober-Merla« im Gromherz. Hessen ). Zwei Brüder
Friedrich 1169 Ornf von Clcrborjr und Slc/rfricd 1159 Graf von Mflrl, 1 H>2—
l!B9 aber auch (iraf von 01cebcr;j: genannt, de-ssen kinderlose Witfwe die
1196 genannte Alberadis oomitissa de Gleberc sein könnte , hatten zur ein>
aigen Erbin eine Igengard von Cleeberg, die gegen 1220 Bnig und Graf-
sebaft an ihren Gemahl Heinrich ron Isenbarg brachte.
Till Ctenan (de Cleritiaa,'deOIaraiiaUe). Stammsitz ist das jetzige Clerf
oder demn fAn itMßieftaii LmenCbftrg). Ein Gnf Gerbsrd t. O. irard
11S9 «. 89 Broder dte GvilBA IViedtidi von Vianden, ein (WSbMm IW
genaanit, dann Tencbtrindet da» GeadlUielilt.
ftk neb (IXedW,'l!W8tae'; IKbtze), Sbrninäle "ffleier Vedentendeä
Familie lit Btnrg nnd Mdtcben 'IHete an der Labil (HerL Näuau). ZwA
BradiAm !EMvt«bo I.' ii/N.' d^'I>ied;88e liml^felg^ 1107 Brüder <
Heinifeb L'and Gerhard I. Grafen r. D. , wahrscheSrfllcb' ans dem Hanie
der Grafen von Sayn (?), denen wiederum ein Embricho II. und dessen
Sohn Heinrich II. 1 145 suceedirtcn. Von K. Friedrich I. mit dem Pfalz
grafeu llorrnann 1155 zum Hnndetrairen verurtheilt , wurde er später vom
Kaiser hochgeehrt und begleitete ihn auf dem Kreu?;ÄU^a^ 11H8. Von seinen
Söhnen setzte Gerhard II., obgleich auch dieser sich 1208 Graf von Weil-
nau nennt, die liauptlrnie zu Dietz fort, während Heinrich HI. die Seitenli-
nie der Grafen von Weilnau begründete. ' '
W. 2 Übereillander laufende Leopärden, bei Dieta golden in fiotb| bei
Weilnan die Farben umgekehrt.
m MMbreKsteiB (de üh^brecbtstein). Bin Gfal Erembertu* de E.
1019, imbnebeinlidi der Erbauer, der aehon ton den ROmem als Warte
bentHalen FekebfealeEbrenbreitaCeitt gegenüber Cobleoa, gehdrtnaeb aanem
Namen «Ad Bmibmgeä am Mfedeitfacn» (Deattgan) wahtaehcfniiefa dem ea-
aoniach-pfalagrüleben Hattse an'j^ ielieiiii aM entwi^er keine HaohkommeD
enaeit oder £eM dctf Grafenfitbl iklebt bebaopleV'atf bab4m.»'S. Bdelbenen.
V. Ksch a, d. Stver fOrossher». Luaemhürg}. GottEned Graf Ton Eseb
1135, ersebemt bereits U37 als Godefridus de Aadie ohne den Grafentitel
und hat seine NaclJtommeuscliafl : die Herren von Esch (Aäcii, Aix, Aisaey
hx) diese Würde auch niemals mehr präteodirt s. diese. . ■ *
Digitized by Google
. .. ifii fffitibrct (jetzt Bur^ umi Flecken Frewbtfrg a. <L Sieg K, AUm^
fnrfMP Bmb^ .wp^ Fw^ebi«! |odt 1131 ^ tum SoM: AMb«^
comf^ do Fi9(Miibrtfht (Yfm^mh) neni^t .wd der lueirtn flnRi9pii,fii aoMi
scheint, der 1244 enchdaende-HflpDJeiclii Fiv . ^'pigMlft 8iq|B
Mfl^nea inwp, dj» «cber l^.joa Bflntei' ,der Baif-Md gqmrfmft um-
11911. JSjite, 4oaii|4i A^dd de Fxfltubr^.QfiiuiUm dfi BarggrMm Eberhivd
voD' Aremberg 123Q> l^oa^k^ iumIi diesem bedeulesde GHtter mt ?der Sic^ ra.
V. yH/lirrfC (Glichbergi^, GÜEbcrg, Clibereh, Olybei^ nicht rait Clee-
berg zu vcrwechsßlii) etammcü voi» der Burg Gleiberg awischcn \\ ctzlar
und Gi€«8en. Sie gehören unimeifelhi.ft dem ardennisch-luxeaiburgj&ciieu
Hau^e an, Jas durch Hoiratli (mit den nieder] almjraujscben Grafen?) Güter
in Hc-^5Ctt erworben hatte. Der 1üd7 gegeni die Kaiserin Gisela Wittwe K.
^ei^rich UL Aufgeateodeae Oref^Fnednch mn Giitcbecg iet wahrsciieiiilieh
^1 |dem glcLch^ligen Qemge von NiederKithni^^ t 1065 ideptiaefi. Oft '
Des Bruders Theoderich Sohn kfim^ sein Herouum Graf von Gutzberg
^Q64, der ipit ifljft^TffTf .^TTf^f rr^ und Dietrich 1 103 von K. Heinrich
fy^sin aiMbw MwvFirWa«^ ii«iLdi(i|GiUfibii8^'% aum ^
l?^iH«|ii)Biia yu9tß^:/anA l4iJ(«rtTO:P«M m
gii}|i(]et9,^24ii|)i^,9i^ Spbn^,.Wtlliilm .4p« ihm ]^ |)ti9ao|ik«^
13<pbi^HNir • fll c|er:^^|f«ttinin (1. 524) osd beM»t%Ni ürroiS^spotV» 1^
h^.i)[i ,;9ttd Otto Gr^n tod Gl. diese Stiftung 1162,: Beid« i|ttben obae
mttunliche Erben; an» 1168 und i^nng der Hauplbesite des Gkeehleehtes: Giesf
sen cjurch die Krbtochtea Öaluaie 1206 (II. 262) €fem. Hugo von Eberstein
in Schwaben und deren Tochter MechtUd an den Gemahl der LcUtcc^a
Pfalzgraf Hugo von Tübingen über, der 1265 Giessen*) aü lieasen ver-
kaufte, per Gleiberg seibät kam wahrscheinlich ebe^t^i^ durch eis^ Erb-
tochter an die Herren von Merenberg,
V. lUniieKU in (Bwg Hammenteifi am Jikein Kr. Neuwied), Von
dieser^ stjirkea Feste auint^ .^ioh der G«ugrai Otto im Engersgau der letpto
Mi^m des lahogsoiseh-cqiinuünischen Hauses, 10^ Graf von Hammerstjoiq^
Mi^ seiner Base Irpiengard in kirchlich verbotenen^ (j^nde verfaeinMihet^ zog^
er öich ^e |£xfiomi)DiHDiefai<m, und, ,4es frcmnon ^lfUeiB HeiBfiob
•7 Ein auffällipps S'irgcl der Stadt Glessen von 1255 im Fürstl. Braunfelsi Beben Ar-
, • '■ chivc ftihrt daher mit Hecht den PfaJzgrafen von Täbingen SU Pferde mit der Ün-
teftcbrüt pa oomea Teiaoi. ■ ■.*>:' // ! :
Digitized by Google
.. ! IMlim 'MMÜM 4L Alb. ' ^ ' ' f 'I.' /. .'1
glnM 1058, Gorlack 1096, BegtiiboM 1158, m q. 90, ^aMtolidbiMii Afe
die Erben der Grafen von AmMeiii im Eijmdi - und Laimnau. Vergl. die
iAteiiicrrtJi iL Namenfi. . : - ■ ' " • -■ ■ \ ■ • . U
Vüu KalzeuellfuhuKen (de Ka7/enolenbogen). Dieses mächtig«^ drafen'
juu6 mmxi eicii von der ßurg Ait-Katzeiicllcnbo^'cn (hei Nmtätten Herz,
NoMm). Man. Tider, Vogt der Abtei FrUan. im Einrieb 1069, baUie einen
Sdba üeinnob L, der ticb 1102 aaent von K*taenellenbbgeii nennt. Mit
Utgvt (4ifi in 2. HlMl.a0mi Gntfen vondtidikok hd'rathetd' und imt ihm
PfiinHil^ Haiftwn n iftii filiiMfiii ■iingtft flwi niiii riii aiini Hehti^
gtD iwDDt) halte «r dn«ii Sohn Httnridi Ui^ 4Ui'i#!<1140'>4en*'GMU'«aiM
Hmdebf^ODf flriltt fir'fciiiift» ivbn lltiälk»ld ^dn
iitoBchen Krbecbaft berstammende Vier herreng ericht aui dem EJifirioh und
hioterüess einen Sohn Heinricii III., wsldier Vater ist von Beithoid I. arid
Üieiher J. Btide erhielten 1190 vom Abte von Prüm die Belebmunpr mit
kr vorher arnstcinischen Vogtei über St. Goar. Da BerthoW TL, 'Kreu/f«h-
w imd ^litecstürmer ¥0d GonatAntinopel 1804, unbeerbt verstarb, so folgte
hä tma Bmdflff Diether I. and diesem desseo Qbhhe Oif^ II, Graf von
^ nA Hiintrfck.iy. ,Grat von Hebenstem, von einer mnnü der Staoun^
^| M QrbaatM.JBaiql« :Di«'«itcm Ghrdim ll|hM fotfwik Loopov
^ k fliiM; AiB ilin [iinitlrrin i mit «W »Jiiifjii ITii»»! fcrmnin •
IM MMMif J. WIUgnte<
m&aili .viBgL Bftüi^ralea «m:JUi«n. Pflüksnf Hiitöoh te-M^
Mm QMhllMfali, Oriliite Ito AM Lterfv, «einmiii: vM'seiiMr'M
^■M IQofter 1tt>er dem See (laoos) gdegenen Burg (Mr» Mayem} domw
ilLt«h genannt 1U75. • . * i - < . . '
^. Laurfabiupg b. Iv^-ssau. • . ■ . . .
Grafen md HerzM^f von LiuibiirK. Dif^es udb sdner Stammbesitzungen
der Maas (Burg Lioämrg an der W'e.^ter bei rcrDierd in li^hjffn} hal-'
W fem Uegende nlthtiyr Haios intereasirt uns niobt bloss seines ar-
^^saiuKb-«rloniaohai üi^nrimga. und der von ihm fneillaidirten HersogswUrde
a ^MnMmagUkf mnikka hiaptolohKch mgm Mib«< im aHchiteii
Digitized by Google
räume esfolgMi flinAriiifr ui- die*, ni^ liliitiilwft dUr teM m Adbe»
bmg. Wie berate bei Avh^ ii^ Utt '.im^'^A^^ IMaM
Ton Arioa, Walraina II. Sobii, in «Ii '^irtiin füigb^iWüäwk htm-
cte StiOaogerUifanddTOD 1009' Maig^ km \Ii|Bböig, Mit* «ber gewi«
detk JäentOffMk IJOl^llOd! vregoo idoiSniott iifaiD '«» den fUelrte bebicr
Von NiodörloUiriiigen, in
AnsprucU ganommencii IJcrao^tLunis seines Grosevatd«* ■ Heinrichs Sohn
Walram III. (paganus) f 1138 konnt<^ den herzoglichen Titel von ISi^ler^
lolLringen nicht mehr behaupten und naantc sich zuerst 1129 einen Herzog
von I^iniburg. Seine Söhne sind Ueinrich Uiv lienug von Limburg todt
li^nj uiid Wab-ftoi (irrftlton Aiioik Hebrieh*« III. dohn und Nachfolger
ist Heinridb IV. üeraogp Teo^ Limburg nnd Markgraf von Arlon t um 1220.
Wie durch deseak fioka Wahm IV. .die^Gra^Bohaft- LuXfiobiBf iOr 4u
iimborgitfolißiiiNiaiBmvben '«odk*»iilv äollbei JiuwKmimiif faü^H^ imdm^
iUm IJtobvg VbMk^iim itbnMab t^Atä Uiw 1^ aUer.'mil ^
IM« >fü lirtrtfii Ha nnlflinliii'iliiirii innffT öbeKnntniOi^
MbMuee^.'das der Noxddfel ailgeb^M Ea haben «Aäkitv kBBUHt in^
V. LuiPiTihnri^ (Luciiiiuburhuc , Luceienburg, Lutzenborg d. b. die
klüine Burg). Grai Siegfried, der S^Q des ardenukchen Grafen Wigerich
(oder wie Andere wollen nur dessen StiefjBohn aus zweiter Ehe der K«m-
^unde mft Richwia) taiisehte 963 (Bd. II. S. 271) von der trierischen Ab-
8. Maximin mit E^laubniss des Ersbiasbofr 'Brane von CSJn als Roiclis-
TOTWaper die Borg Lneilinbariiiio (die Feste lag 'vor der oberen Stadt auf
dem sogen, UoA) g^en seiae ViUa > Fenlen ein« Ga«%raf im Moeelgao 9B2,
ia dea 'Aidiaimi «tö,« Vogt dac-Klfieler 'fkManuab and 8. liaaiann bia^
terUe» Siegfind lüt Hed!«%' ffaft* BcbfNUv-AdettMcto vobUmh lluftgra-
fen in Lotbtngea, eine seUreiclie N«<ihk<ininwn«fib«fl 'fk dia Stemnitafel des
aKdeaniMben Hiaies & LTV). Sem.kltarteD Mm Wcaa^>l. Osef «tt Ar-
de<iner*t and Bodegbu 999 mde tqh K, Heianab 11.1004 aom Hmog»
▼OD Bayern erhoben f 1027, Theodericb ^ard Binfltof '^n .IIoIb 1004 f-
1046, Adelbcit, l'ropst zu 8. Taulin bei Trier wurde 1L)08 zum Erzbistbof
von Trier gewählt, wo wir ihn als Gegner des Erzbischofs Miigiiigaud ken-
nen gelernt haben, f 1037 oder 38, Giselbert kommt als Graf in WaUier-
finga 996 vor f KX)4, Kunigund vnirde die Gremaiilin K. Heinrich II. und
liegt mit ihm, im Geroehe der Heiligkeit irerstorben 1037, im Domci&a Bam-
berg begraben. Oer zweite Sohn Siegfrieds Friedriob tJ.019 scheint dorch
seine GremfthJin ^dei lahnganisch-conradiniwhan Htrases?) bedeutende GOtor
in Hessen erworben sn haben. Von Friedriefas Söhnen folgte Heinrieb II.
Digitized by Google
hJBU
infrdet dofcfa fietttricli HL f fi«^^ in ÜNderiothHiigofo und MMgtAf • iMf^
ArtiPWfMi'.KlIS) t 106fii'()at&D V«ter tein dee Pfaatgrttfen HeMniilil Ate'
IMbi&-¥4ta €UHM|r>M6<>'' MiWim ■einia! <Mmw TlmNMd^
in Bisdnim Mete 1046 t 1073. SiiglMK ifllndir 0lMamfMM OnAM'
worden. * Dfl^' nkHere^Ini <^tikoK '4i^«g«lti ' 'erhielt mik -4» Vo^tei zu
Echternach und S. Maximin die Grafschatten Luxemburg und Salm, die
lieh nun im Ardconer- Bcdn- und Mething-au bildeten. Wir liaben in ihm
de» ( ico^CT' Erabiachof Poppo's von Trier bereits oben gefundem. Er starb
om 1058. Von ^'nen Söhnen fol^'tc ihm Connd i. in der Grafschaft Lu-
xiemborg und Hermann in der (irafsehnft &akm. Als Oe^nkönig K. Hein-
rich IV. erwählt 1061 und ermordet 1096 y wolrde et 4m StamniTftter der
beiden salmiiilien Linien in den Ardennen vnd Vögesen, sein Breder Coia^
nd L riwr eeteb' »dM hB[faBiUmgitfLke>li>iy tünie fort. Gleich «rfoilMerGe^!
m dtk firsliitehltfe: von Wer irio Mk^ß AtoMmj irerfiÄl- dütaer' dem lU»^
^btOnofy^yi^Mikäb^ BteGttmdi*'
lüdoit) fhmmß$ MK.^ium\Gimm^ där OMA
dcmentift Glitcberg, 1129 wät ikmmMiw mmHhA di^ 6Hincfor de«
Sdiafonberg bd €HcliieB^idiflRelbeMB<m) gebeten ?) Oentkd I. fünfSiihne:
Rudolph und Adalbert geisdiohe Herren, Oinrad^ Heinrich und Wilhelm, beide
Letztere des Vaters Nachfolger. \ on den Töchtern heirMheto Ermesindis in er-
sJerEhe Adalbert Gra£en von Dagsborg, in zweiter Godfried den Grnfm von
Ntmür. mit dem si^ nnter andoreo aurh den Sohn H(?inri<3ih tjwjugte, der sei-*
Qsn Vetter Conrad in Luxemburg nachfolgt«. Conrads I. Sohn Heinrich
IIL folgte dem Vater in der Grafschaft Luxemburgs und den Vogteien ron
Mlkmuskk (desen B«cfate er regelte ,1095 II. 6. 22) und & Maximin 1036
Iii 1086» sowcdirt von geiaein Bruder Wilhelin, wie aein Vater in Hündela
ntd»]Ba8tift»a:riir.vid/initd0mifiMudi lOi Ha--
lUiae T. Odiii4d» GfiMuivtf^ordlfliid wmiA m^P A4a^
hmii Fkidpii m SL-PmÜ!» uaavGttanid Ih, dw sieb k«Mr fii^MingiMlti
1186 di'dülttBle (ht£1nmtsmai>^t|^am'1a^^ adid MMuAea^ani^
mrmMk .-Dud^fiolgtej /wk ^tnjA q^n gesagt, Hfeinrielr'GfMf
mür, dte Sobn Mt^ lmDtMmffkJkairEmKmd T. CSonrads L, aW der viertel
Loiembnrger Graf dieses Namens. Unsoro Urkunden nennen ihn bald Gra-^
fcn von LuBclbui^, bald von Namür, 1166 und 1184 aborce riKy Namucen-
81? et Lnzf^lhurg'enBis (I. 706 nl-H. l-llX 'Heinrich IV. gtnrb orblintlet 1196.
Aus der zv.eiteu Ehe mit Agnes T. Heinrichs Gr. von üeldei'u wurde ihm
die enzige Tochter £rmc8iudis (also die zweite Luzei^l^iirgjsi^he Krbtocbter
Digitized by Google
um
ijiQ^ ; Grafen von Champagne, dann mk TheoK'iTd Grafen xoü Bar^ m.'dor
i;iirkuDde von 1206 (M.. 8. 263) als comes Barreaett^et def Lizelbtp;^^
BOfchnet t>0lSil3 uDci rn^Hitk 1214 mit Walhm^ IV^ Hcm^ roik Limbbrg,
M»y>g»Nt»» Arlon, eine Yerbindll%4. iw^floMdh CMbdiift L«^^
dt» liokbnqBiMdtt Haw.gibiisli^ .V.- i - '0 n .V m-
V, I>wJieBfat4gr;hB«ttbiii^iwiifciiiinwf^^ ■w<g niff Jwn MHiMli nünunn
1^11 L«|hdp06iii oiHniliiMlMft üi giMeli ItodMimto M' HiildhiiAlMfa»
OraischB^ Arlon umffMAto niüiililelk ^UV hwrti|^e QpwtMigogthwH^ M
bcljj;iaGhQ Provinz Luxembui^^ einen grossen TbifliI der prcussiÄclien Ktcie©
Sikaiburg', Trier-Land,, ßidb.ujjg ond Prüm (cxdusiTe der noch sdbssttündi-
gcn ( irafschaft Viftüden) «hd den nördlichen Thofl des franrosischen Moaelr
departeniciits bis in die N«iio von M*»t5! inft (ruwAci) ungefähr J50 n^^eilenj
Die gröaaere westiicbe Hülste ApracU etceu iwuiiacbeii Dialekt (waüoni^^
difi,,kJ|}iim»i'^tliobe doutooh in dea Greiüony <ite i]ioch)illclate'iieitefato^)4i
YoyD, grüaserea OrtschaAMi ;koiilirtea iMi^otfoiiea Theil tot: LuxemBni^^
lHir>i«i wO« lkh!3a^ g^'tEM'te.^^ i - :s 'l
. , J)m^ Uk0M im telMiMA aHiaib. AMU^'oüi. 1960' Mgibde -fl^H
sohlechter dea ^rei6tl (dylla•lildm)^adetol^T.aai^ (Aix,: Bnb •I d.fiKtoV
Vögte V, Arlon, v. Aapelt, v. Beffort, vw BfHMrg, vi Berg b. Eittelbriick^r
V* Bettingen (bei Luxemburg), v. BüUingen a. d. Piüm, v. Bitasingon ,
ßrandenbul•^^ v. Bruch, v» Buwchcid, v. Dalbbeän^ V. Dann, die das Erb-'
marscballaait bekleideten, v. Dildeldorf, v. KJtcr (dp. altario, d'Aiztel) Erb-
saicfichaUey v. IsaJkänateiii a.. d* Our, t. d..Fcls iilrbbannerlierfe% v. Hamm)[
▼.illolff^is, lAnct>od«r Yfin^, v. Kar^U« oder KUni, Vögte v; Lokemburg,!
Mäfihm, V. JkUUw^^ v.. Maiidisscheidy-v.'^leMeiibitrgv Martert,] v. Otifi
itm^ Attd^aohm^' yi Rol:iiiigQii ^ W.fio^äs^' ti Atiiaol^ Ti^Bo^tidi oder!
IU»il«}t». t« MMeby'T.idb OfiliWd«^) V.: SdiliiBilKkqgy ^sfllcfcthb^;<(HBr
TkM,iiU W4lW lEl^Wttdieillii^ wid! ^ gilapgr fd» 4»loWo^» dt? BoKmil^)«
Dm «Ami 111119» IGnsMd&lmltey 0Ö da» in«b nieift «urttMwp 'ftidcC^
wena der Graf Heintidk'^ .Nutfet nndi lioitoiilitr^i gbgentBlabidcibof/ Air:
bero von Xriör mit 150O Mann tb Felde «iebt » • ' •■' " • ' ! )•• -.'
■ ' ' [ - \ - . » u .t .. . V , !. .,.\
^ pn Sprachgrenze geht von Malmedy in grader Linie auf Arlon , welches noch
' detttsch isf (Atel) nfld von dort Longvy dicht vorbei auf ThionvilTe (Dfcdcnhofeh^'
ÜMi'Ul M«». MMi. ibliflail>g«M>««6M^'l^^ ' '
Digitized by Google
UkamA, doch TOrmatfaet man ana dem Umstand, dass dio limburgisiiiliäA
einem
beniUld« geführt hAW, du^Mmet ^AtiiukSM itb Wupperi M iß^Mx
^^uhÜ ietJ'-' ' * '!'!'•' * 'I ■ 1 '>'■ • > ' >M»vi ,:■•„ , / I I <. t.i < >k<<t * * ,
firaTf n von Mvlback oder Helbivb.- ^StriiniMitas ist nicht MSrlcnbach bei^
Prüm, ßondcrn Miiubach a. d. Bßtf (Kr. DUren). Die Grafen v. M. bo^ftfSen deH'
ctmiitatuB nemoriä oder dk) sogen. Wehrmeisterei an! der oberen i{ilei. Wir
kennen voa ihnen den letzten Grafen Albert 1159 f 1177^ seine Witfwo
Adelheid (von Vionrlpn) 119^) hikI lietdor Toclitcf Alvorndi.H V207. i.Viv (ic.
mahiin WilhclniB firrifon von Jiili< )i. (Kni nie ihre (rrafschaft EubraclitCi als'
die frommen Beschenkerinnen des Klosters Miederprüm; •
* fi* NaflSM (de Naflsewe). Di6 Ahnherren des kttnigHöhci^ fmd hct-*
zoglichen 'Haito'NaBau, an grossen Münnem reicher me ir^nd (Hncs anl'
BkmoBf werden «nb -iiiil- Beoht-Hieht mehr in den lähngauti^cheh Saliörti,'
snidm m den 6attg:Mta'4*<KllBlgaeoMeifb^ib WteaM^ib'^^esacfat. Eid
Ghttf lMo' (IV.) kam dtträh ^lM AriMtaidMe' fhrbtdtirte^ kh 'düerlädiBr tfnd^
niluu -wwk d^dort BnA». dus 'lt. Jatu^hbnterCi'MrbLtiten'Bittg'lUfuNteB^
(bti VcUapfd Merk*ihu^J •den 'l^eo' etoee GMfttar ton Lk^i^nftärg^ (il^
LHnBlnBNl»)=«t ' Ha er «bne Nidder TerttM, mI fblgtev ihrt <8^n^ Brä^
dm ]>nMlti IT;'(8lhMe9) die BMldei> -feUj^ I. vdd 'Arnold 1 , 1196 W
11&8 in^dnMni IMnnliflii hlltog genknlii ^äitoM-ll hätbb eincA'SöhnfEfaM
pert (IH ), der aitf dem' Ib«iiKugc 11^ 'tmd '^en ETnlcä' HeAfakmif;^
mit dem seine Linie erlosch, Rupert I. mit der Gemahlin Beatrix dn^ej^en die
Si^me Kupcrt II. und Gethard. Letztere empfingen mit ihfer Mutter Bea-
trix od d ihrem Vetter (Rupert III.) von Erxbischof Hillin von Trlci* Im J. '
1158 (1. S. 671) die Bur^ Nassau s^n Lehen, weWie ron ihren Ahnherren
auf t'iiieni dem f^'fifte Worms ^''^huirigen, aber von Trier cini^-etnn'^chton Rorgo
an der Lahn erbaut worden war. Bereits 1160 kommt Kupcrt 11. mit (sei-'
nem Keßen?) Herarich I.' unter dem Titel eines Grafen von KassAu tot uttd^
find Ersterer, «ein Sohn Walram L llTa t ühd deiatoSohn HWhtich'
n. dw B«efae' f 1247 die -dtfekten Sfammväter des ' ganren' nafsauischen'
B— BÖi gewoMea. 6ie''4n]|«en als piälnsehes Lehen* die Vo^"ttl)er^^€)oft'-"'
kos hk ttan finde' dü- lf.>Jahfh. Ale Wappen: dtof' Ghritft«! ¥on featireii«'^
hmg huam «in^ Madiät hfSiittf tlh datf dIbr Otafe» vdn 'Famad'berdrtü W
Aaftnge* dei:*ia Jbbilu de^ ({bldiM tome in' Bläocn, 'm$t goldAhed' Sbllitx-'
debi betreuten Felde wfc' ' ■ ' ■ - . i .. ' * •• .■ ' >« ' ^ i"i >."l
Digitized by Google
grafcn und mit im Gm^. Tqa.Veidao&.u^ii dfa^ Wü4gV«£Qa tlMUtHirtai'
fimich Graf vQft Sjebmidtbnrg f 1 139 batte zwei SöLne : Conrad Ghairi
fen von Kirberg, Stammvater der Wildgrafen und En^b h'^9P EuAakh»*
Grate tqi Boimeoebiug 1168 (4ktrBamibßtg ^ Kif>0tmai^ 4ayer;..JSI«M*!
j^«iU)t aodi unter dem Nunea oomcs hiniitiu 1140 ▼odcommeiid. ;]SailiU
L 85hne aiiia Emidi It, nodi nm-lltO 6nf toq Bwnwwlnvcr, U94 aber
imiitiis oomfli gmimitf und Oonrad Qnl y. BoiniaiMibvilS 118lrr86. SUdMlI«
Sahne aind Onusad, Aiipert und Qerjherd. Biipert L irwde der StaiMiKfite>
der Baogra&n n Nen-Barnnborg i"^' fnSfta^ «« J^b^Maif^;, iviliraHl:
B«jn Bmder Geriiaid die Linie ,aa Alt-Banmbcig faHfiHiife. Beide laiüeA.
Ittiirten anfänglich denaelbon Schild gold tind rotli geBpalten*
Gral>n \(jn llbelneck (de Rinekke) Von der Burg Rbeineck am Rhein un-
terhalb Aiidornarli nahm ein SuLii iierniaiiJjs Grafen von SaJxQ, G^genkünigs
BL, Heinrich iV. auä Ucui ardenniscb-lu^ciuburgischen Hanse, Otto, den Na>
men eines Grafen an 1126 f 1150. Seine Gemahlin Gerüud Oriifin von
Nordlicim , Wittwe Siegfrieds Grafen von BailonsUidt und Pfalzgrafen anv-.
Rhein, gebar ihm einen Öolin ÜtLu, der gemeinachaltlich mit dem Vator.eJa
£rbc des Pfalzgrafen JUcrmaun I. (dw Lux^mbturgers f 108^) eioon vi^i
S^eifelten Kampf gegen den Grafe^i £|^rnuHln ^ven fiHaMedk Um die p£üfl>
gräfliche Würde am Rhein führte ^ vom Oegner aber gefangen gemmiMn.
und im Gefängnisse erdrosselt wurde. Durch Verzicht beider Otfa>ni>^i
1144 die Vogtei über Laach und 1164 auch die 2in»J.. U&l ymk.X^' Qen-i
md HL dem StaUecker entniaene B«i|g BMMek ip^ AeüBeiili 4er JMt..
acliöfe Ton CSln über. , i, '
ttdagrafti (eomitea de Binqgim milea lUni Vm^ fiingr»Tn>
8ie gehAwi nmprani^eh dem Bhniigatt. «4* deeeen Qai«i*£Nir nie .'iraien.
finelideiii der Bheingan d#3i4» Miei-Qc|Ht Sotienkung im ia^J[a]irh;Mi: Ifanttr
gekommen, wehrte aieb daa mKebtige QeecUeeht gegen dw lbtai von den
EnbiaehSfen aufjgedrungcno Hi^i^terialitH^ und lagen namentlich die (iraica
Erabricho f 1167, deiaen Söhne JOinbricliQ f 1194 und Werner 1. f 1194
in fortdauernder Fehde mit dem genannten Erzstifto. Da A\ orner I. nur
einen Öolm W erncr XL. hinterliesB, der 28/1 1220 kiailerlos der Letzte dc^:
alteren rheingräflichen Hauses verstarb, so ging sfan Titel, aber auch zu-,
gleich der erbitterte Kampf gegen Mainz auf den Sohn seiner Schwester'
Luccardis Wolfram ^ luui Stein a. d. Nahe über, dca- 1194 bereit« fthei»»!
gfaf genannt und der Stammvater dea noch in den Füj^ton .sjon fii»l^ Uft/
benden sweiten rheingräflichen Hauses geworden ist. vi.;.
Das Wappen der älteren Rheingrafen ist nach dem combinirten iSieigei
dcir Blp«]«^ Oni^ OeniahUn WfllfiWP 7m J^Jl^. em ^üfgi^dtor Ad-
Digitized by Google
Mlig«l gtfweMii. Dm Hmig 8lem Mrt iUteite. liöitw
14. Mrli. doppelfldMrclfigfm LaoptMcB'i^ Sd^^ ' ^ . -r
* tato SmiIMmi» db SiMbrugg«, de Sadmcksn. Die Oankü
fwn SiarbHicli0B >. d-Saar «ntopnoigtn dai Gkngwfai ün 8aargau bnd jic»»
um den 10^ 4o»t 4oiifcoiiiiiieiidwi Gnfan 6iegebert dff aidttnattehrihixem-
bargischen Hauses ihron Stammvater Ihm 'ml^ -du; mvmter und dritter
Siegebert zu Nachfolgern gegeben, von dtnen der Letztcrc der Ahnherr der
Grafen von Würd, Landgrafen im Nieder- Eiaaaa geworden ist. Siegebei'ta
Brader Friedrich, 1120 ^iierat Graf \oii SaArbrücken genannt, todt 1135,
hatte mitGiscla die Söhne Adelbcrt, Erxhi^chof von Main?: 1138— 114L \md
Simon I., des Vaters Nachfolger und eine iuclucr Agne«, weiche iricdncli
von Staufen Herzog in Schwaben heiratheto und somit dos Pf&isgrafen Con*
nid Matter und des K. Friedricha I. Stiefciutter gewosdi« iat . Suma I.
Graf T. S., Vogt der Wormser Kirche, gerieth trotz der nahen Verwandt-
Schaft mit K. Friedrich BerlMuresM inFebde^ ia Folge deren Letzterer 1168
die Barg SMirt)rUcken einaahiii md aerBtOfte* Simon L kintedaeM u»A. die
SSbne: ffimbn IL t'1308, der vH Lueeardtt. der Erbia yqil Lefaungen tw>
lidratiiet, die Heuptlufie m Searbrttckeii und die tob ihm iieegeitiftete nock
blttbeDde * Linie la Leimogen m den lelgendea Zeitebsehaitt ftrcfthrtey naid
Heinrich, den StemmYSler der Grefen von Zvreibriicken f 1226. Dae Wapr
pen de» GfesclileobfB iil ein silberner geMaAer L»ire in Uaaem inöl*
ebes niif ' sitbetnen (auch goldenen) Krenadwi betitt ist . i ■
von SalTeaberg, de ^ftenberoh, Sephenberg. Adalbert Gfif Ton Se£>
feuberg 1074 von der Burg Saffenbarg bei Altenahr {Kr. Ahrwet'l^X 1081
der Bruder des Grafen Adolph von Nörvenich im Zülpitltgau gruau nt und
noch 1103 erwuljiit, scheint der Vater zu sein von Adolph vtn Salti jiLerg
1110 und der (iroasvater von Adolph Gr. v. S. 1117 — 1152, dem sein
JSohn Hermann bis 1160 folgte. Im J. 1176 wird Grut lleinrich von Sayn
Graf von Saffenberg und Vogt der cölniKclicn Kirche genannt* und 8( lielnt
er Beides durch eine Erbtochter Hermanns erlangt zu haben. Gegen Ende
des Jahrhundarts kommen indessen Edelberren von SaiFcnbcrg mit densel-
ben Tornamen wie die Qi«fen a. B. 1197—1210 Albert und 1225 Bm^
mmxm t. S., -welche Tmi einein {IlDgeren Solin des Orafenbauaea abatamven
kOnnien»
9M Sita, de'.Salfflo, Salnie/ Sslminis, Salm Aeltoater Stannnmi^
diesen mH yereweigieit Himaca ist die Berg Alt^ oder Viel« (^el!-) fikbb
bei 6MIo iin=belgis«hen Xoxembniif. , Eb ist stammverwandt mit: desto
BaUMr Lnzembttvt^ ans den tedenniscken Thalien bsrvorgegangen. Giselbert,
SoliB' Möeelgra6»n Friedbricli vtod Bruder Friedziolie HesMgt von X^lbiin-
gen, -iHr^ 10d& anerst Oni von Salm gensnatl Seinen^ iltealen SsIhi Oon-
■Heif<|iüiH4is atiiNaM. iL o
Digitized by Google
um
r«d haben -wir beruts als den Stammherm der Gi^en Ton Luxemburg ken«
nen gelernt, sein zweiter Holm ilcrmaan I, Graf von Salra wurde am 9.
Augubi 108i zu Bambeig aum Gegenkönige K. Henrich IV. gewählt und
am 26. Deeomber de.«selben Jabres zu Mainz g-ekrönt. Nach kwrzcm un-
gleichem Kampfe legte Hermann die Krone , der er kciDeßiaiis gewachsen
war, nieder und vrurde 1086 (1088?), bei ä&e Belagerung des SehloeM«
Linboig (tu d. Lahn? a. d. Weticr?) Ton seinen eigenen Leuten ermordet
Von seinen Söhnen erbte Hermaan II. die Grafschaft Salm, Otto di^Givft
Kiuift BiraiDeiik (e. aiaw). Henmoui*« II. SöbM H6iiiriehJ|lj|6-^1163 vaA
Hermaa» III tkeftton die MiifeB 13. JMt, dfie tSMielMi Bch
rftadngea. Heiirrieh aetete & Lioia m AJt- ote 19iedflr*ddm iR|iOialiiig
«der den Axdennen fort, -wifarend Hennaim HL bei EltMi-JBibeni. h den
Togami eÜM zwote Bug «ad Linie Salm gründetQ, die den Name« Ober-
Siifan oder Salm in den Vogesen erhielt. Beider Linien ältere Geschiehta
ist w^en der gleiciizcitig voikomiaendra Namen Heinrich dunkel. Un-
sere Urkunden nennen 1171 u. 72 (II. 43) den Friedrieb Grafen von Salm
einen Bruder des ( trafen Siegfried von \ janden} 1200 wird die Gräfin EIIsä,
1207 die geistliclu ii Brüder Friedrich und Gerhard, Söhne des Orrifen von
Salm, 1210 Wilhelm Graf von Salm mit seinem Sohne Heinrich genannt.
Zu Himmerode liegen zwei Wilhelme Vater und Sohn begraben. Wahrv
flcfaeiotieh gehören alle diese den Grafen von Nieder^Salin ud einem ewei>
ten den Grafen von- Vianden eBiB(»roaBenen Hanse das durch weiblielie
IMifoIga den ardannÜBeh-lnzemborgiieheft Stemm« swcedirte. Die Linie «a
Obermfan dagegen iehemt sieh im aidenaiiohan GaKhlacfa^ d^vph'Houurieh
tf denen Sohn Heiniieh II. todt 1340 — irXhnnd eein ander FHedijeh
die Gxafsn von Blamont bcgriladete in den folgenden Ztikanm Ibitjgo-
pflanal m beben. Des Wappen sind swei Salme, bei NiederJSalm rotii im
Silber, bd Obersalm silbern in Roth von goldenen Kreuischen umgeben.
Grafen von Sayn, de Seyne, Saincs. Auel; ib'cseß von der Buig Sayn bei
Coblenz sicii nennende Geschleolit wurde ehemals wc^en seiner B^teung^ im
Lahngau von dem lalmgauisch-conradinischcn Hause abgeleitet, stammt abei-
unzweifelhaft von den Gaugrafen im Auclp^au und erscheint also gleiclien
Ursprungs mit den Pfakgraien des ezEonischcn Hauses. Seiji Hauptsiti lag |
von der Stammburg Sayn nördlich und östlich weit ab an der Sieg und (
Lahn (die cometia in Hadamar). Eberhard I. Graf von Sayn 1189 gilt als der
Bmd« Heinrieha L G. 8. 1144. Im J. 1162 wd ^^M^d qn4 am j
Brader -von Sayn Graf von Diela genennt» «oMeb elao IiatatAre ,flagraM|«i |
Uiepnings niren^ ma a«cb ihrWa^^ ontentHtiL In deoMlbeQ «nd df«!
folgenden Jafann iraiden die Brtdet Eberhaid Jl^ ftowneb IL und ftnui«!
aufgefiibrt, ven deaenr 4k beides Ente» ibue fii^g Qt^yu tl98l EnM-l
Digitized by Google
t
nhaf-BSUin ron Trier n Leh^ aufbrugen. Bruno Propst zü 8w Mira iä
08b #iA fioD» iia9 ivtede iMisehof eü CöId 1205--1209. Heliiiioh IL,
iUa «ndt £hlif von* Maiknlp wd Vcfft te «DUuMliea Eircbe ge»
■Mini 'wMy «l« lAhndifliiiilidi feihb mfioibnisiBdM JUtochtcr mr G«iiuJi->
ÜB Mb, iit. te VMar Onüba Heiimdi m. te Gnmen ton Stya»
inii ten Hm» Im i^iehilMi ZcÜnnim« 1916 trlM<h. JEbedard U, gfll
db Tatar dm Dantafiboftet^ttii- nnd BemeiHen in Xi«vlaiid £btr-
httd von Sayn f Dm t>i Fbm« 4<e Borgbergos liegende Klnetetf
Sayn gründete Gn£ Heinrich II. 1902. Dm W«ppeo dee Hauses ist oin
güldener doppelsciiweifiger Löop&i'd in Roth.
(^raffD vüU Selulctlhur^, de SmoJeburg. Dm Burg Sclmiidtburg liegt sehr
rviteckt mitten im tioomvaide oberhalb Kirn (Kr. SimniernJ. Nach ihr
nesnt sich der Nahegau :2:i at Embicho oder Emicho .zuerst 1075. Von seinen
beiden Söhnen Emicho f 1139 und Gerlacb 1112 stammt eine zahlreiche
NaebkommeuBchaft. Emich wurde iiUmlich durch seine Söhne Conrad und
Etticb der Ojimmvater .der Wild- und Bangm^i Gerl«(ib der dor Grafen
m Veldenz, s. diese.
^ Grafel fsn S«lins. Don dtammsiti d«r QMfeo Solms das jebsige Bui^
MtoB bei Braunlib (Kr, Wetzlar) hmn BwiBchm 1129 u. 1142 ein Mar^
qnivdni de SoIbmm nnd biMbtn Ikn wibiMbänlkh seine Tocbter 4» den
Sndir dos Qmkat Bep^ von Holinden (vnn weldim die Grafen Ton Witt*
gwutiin ImkffntnflB}, dir nU dar eigwitlicbe Stemmbeor dM gmm. noeb
hllkwiiiliii mMmhm GeifbMAi «Mnsohm iet Gotlfirieds Sohn Heinrieb
naimte aiob 9^#eb lld4**-191S flnen:.Gt!sfepi von Wcgeiiach, dessen beide
SShM Beimsteib md U«ifiwd abw seil IW Grafen rem Sohns. Von Mar^ ^
%Nard entspross die Linie der Grafen von Solms an Königsberg, aus Hein-
richs Nachkommenschaft aber bildeten sich die beiden Z'^eige Burgsolms
und ßraanCdk W.: blauer Li>we lu Gold, bei der Braunfelsiac^en Linie
OÜt blauen BcLiüdülii besäet.
^ ürafen von Spaolifim. Der Stammsitz ist Burg Sponheim beim Klo-
ster Sponhcini ('Kr. Kreuznach J. Mit hoher Wahrscheinlichkeit kamen die
bedeutenden Güter, wekbe das G^chlccht an der Nabe und auf dem Hunds-
fftoken besass, ans dem saliseb* wormsischen Hause an die Grafen von Nel-
lenbur^ in Schwaben, wenigstens ist der GrUnder der Ahtei Sponheim 1044
Graf Eberhard identiseb mit dem Giaien Eberhard von Nellenburg, der 1065
hitm M. gumwtieb bm»» Kine n«Uenbar|;iBobe £rbtocbter mag diese
Güir aft ikm.B^tstm. plbttiaA beben, der 1075 anent aut den Beb»'
wüpinbina rrnkm^lk und dm aidaBniaebeii Qanae Tiengen staqim-
-wmmmA ll|gbib«i4«ler Mainbaid nennt aiib 1188 Giafvefi Span-
es
Digitizedby Google
hflim, 9&Dt Matter J9oph» und Mine MsvoMr J«IU!(L 6. litl).''Bln!ft%>
ted von 1136 an dra Gottfried Gnfen -von Spanheim, Vater, Sohn und
Enkel, die in ihren Regicrunggzeiten schwer trennbar, haufii,' in uiiseiu Uv.*
künden auftreten. Albert Gr. v. Sp. erhielt 1197 von K. Heinrich VI. ilie
Büiehnong mit Monzingen. Ludwig, W nlram und Heinrich Gr. v. Sp. kona»
men 1190—97 vor. Wie Godfricd III. Graf von 8panhcim durch Adelheid
die sayniaohc Erbtochtor die Graischaft Sayn erwarb wad dadurch der Ahn*
herr der noch blühenden ^Fürsten von Sayn -Wittgenstein -wnrdO) soll im
nSebaten Abschnitt gcooigt- werden. W.': ^cbachter Schild, der bei den
Tencbiedenen Linien im nächsten ZehrauMO • ytiaMeämö • Faghfi^* ei hiell ■ ■
Mfi m StiUHflL, de Stdegg«. Die-BtrgSliUe^
(Kr, 8u Goar) kam wahisoheinHch dordi' die Bdratli dev Lneskidb, * Wteiro
Heinriche von KatseneUeiBbogflii mit Ghi^n tob Faifccptwqf an Utk MaM>
Grrafen Ton Steigerwald in ' Fraialien ■ ab ' deren So&n' 'Henakim. .Grafen "wtk
ßtahleck, der 1141 die pfal /gräfliche' Wttrde 'am' Rhiein gegen Otto Grafen
von ilheineck in Anspruch iial ui, wegen Mordes des jüngeren Otto v. Klw
und sonstiger TTii ciiliaten von K.Friedrich I. zum Hniuletras^en yorurtlieil^
1158 verstorben ist. Dn er kinderlos Terblieh, no ging die Burg und kleine
Grafschaft nach seinem Tode an den Pfalzgrafen Conrad von Hohe&staii*
fen Aber nnd ist bis 1801 beim pfälzischen Hause geblieben.
voa SlroHlberg, de Strumbnrg. Eine stattliche Borg Uber dem Stiidt»
ch^ gleidien Namens bei Kreosnacb. Die 1056 erscheinenden Grafen Kmich
end Bertelf von Strombuig, entweder Afakbrnmlingo der TnMt* oder N»>
h^angrafiuiy sind die einsigen bekannten dieses Giaefaieehts. Ihr BeskMhiMS
war bereite im 12. Jahrhonderte in den HSnden der ^tJagnied.
foft Trete, de THhie» de Tds. Der Ort Treis nii«>siins Bitgea «a
der Mosel /iCr. CoiAem) gab einein BertoHils eomes de Trihi» dai-Nane«,
der 1122 als ohne Nachkommen verstorben gem^det und als der letete Gau-
graf im Trechir- und Maycnfehicrgau betrachten ist. Sein Besitt vererbte
sich auf den Pfalzgrafen Otto von Rheineck den älteren, der 1121 von K.
Heinrich V. in der iütcren Biü g belagert wurde (Bd. I. 8.' 505), im Kam-
pfe mit seinem Gegner Hermann von Stahleck im Sept 1 149 die Barg Treis
dem Ersbisdiof Albere von Trier zu Lehen auftrug, sie jedoch unterdessen
an Hermann von Staiiieck verlor, dem sie Avicderum 1150 durch den E^».
bischef Alben» entrissen wnrde. Aibero*s Nachfol^ HfUiii Hlhrte den Thurm
derneoeren Borg neben der alten ntf. * ' • >
VM fdl«» de TeMenee, de Yeldonae^' Die' (ktim' ^sna ^Tiidenit
(Burg Vddem o» der Mätd Kr, BemeatUi) «oleprangte im fSkhif^
grafen. Der Emicho teiles, welcher 1066 dtfei AiMmU« Slitehia YUf-
dena, Dneemohfy Uulilheim ond Burg demf dtiflk» Vet<ailii' aeheMe(Ik'0*
Digitized by Google
LXIX
fit tniC' '6mik 1108 vorkommendÖD Nah^i^^rafen ein^ Person vmi dot Va-
ter Stü^ QmMi, ^ wk Ui2 «tent Gsif Veldes nennt, uid
dSe WUd- ' lind Bn^fifea iMrkoiiunen. Qcrkoh h Gr.
V( felgtwi MB AoiM)«! aicMt altcMa StoDtoei 1360 adelt dsei odw
Tier gloioM NMaenii^die iMÜ^er sa «nktticheidbiiiiiiia. W.i bbMr Ui^
MiiifgdldiMr' Krofce la< SaUelr. .' \
Mfi ra ViAadeB, da Viearniv VManiL Ibvo leider «tt in ituerv
Zeit serstörte Prachtbarg Yiahden lie^t Uber dÜm StUdtehea gleiehe* Na-
mens an der Our im Gru^sherz. Lu\ cniburg. Mit hoher Wahrscheinliekk^t
(Jen (jraugrafcn Im Ardonnorgau entsproa«ea und mit den Graten von Spon-
heim eine« Stanitues, kommt 1096 ein Gerhardus de Vitmiiü voi , dem seit
Il2i< die Gebrüder Friedrich 1. Graf von Vianden und Gerhard Grat von
Clervaii folgen. Als Friedrichs S^hne gelten Siegfried Graf von Vianden
1166—1171, Friedriofa Graf Ton Salm 1171 und Gottfried Stamm vatei der
EdeBierren vöh Branilenburg bei Vianden. SiiBgfrieds Söhne können sein:
Friedrich II. Gr. v. V. 1184 Und sein Bruder der Abt Gerhard Ton Prüm
1187 t 1212. Friedrich II. hatte out semer Gemahlin Mathilde diö Söhne
FxiedndklII..U8i is^dOoEtod 1967, m dfla^ der Ernte lua iw folgHide
Jabcbnnflert Mmuk ak Qiaf w Viaadea Iblgfe und nm 1200. die Bttfgfl»
DoMtet lind CbdMidea EidMiof Jahann: rm^ Trier wa L«heii*H»uftnif.
lDi4 Gnte tlbteBvdla SiMiTVflai llto' daa sMria KloHer 'MbL iWJ jA-
• «it VMMBgi .:Toii :der 'BiB9. Vimebui^ tiber dteö^ BM«ii :g)ei-
elran^ Nanfena m dte Kifel (Kr. AtUnau) nennt sich ein Benui^d ^
Vimenburg 1042 — 1061. Ihm folgt 1112 der erate Graf dieses Namens f
1085) mit hoher Wahrscheiniii hkclt ein Sohn des Pfalzgrafen Hermann doe
luxehfibnrgischen Haaseis, da slcl\ in der virnoburi^iscJica Famih'e' nicht bloÄ
die luxemburgischen Familiennamen, sondern aiu Ii ein Theil der alten Pfalc-
p-rafschaft, die Pallentia, d. b. der heute noch Peilenz genannte Strich' rwi-
schen der Nette und dem Laadherseo forterbten. Hermann 1. iolgten meh-
rere Hermann bis ins 13. Jahrhundert. Die Gebrüder Godfnedi und; Fried-
rieh Grafen von Virneburg trugen 1192 dem Ecabiscliof Johann von Trier
tbre Bürg und Grafechaft zu .Lclicn aut Hermann (Jil>?) Graf von Virne-
burg 1209, wie es scbeini ein Sohn God&id«, pflansie mit Loficardia Grftfin
Yoa liiiaaQ. daa Ibiia iflrtetf<40C0d^^2^^ jUauWapptob führt
er eiaUl geideneb Sehild imift 7, jrl>tbi» ^4. SdiiBanten. iv . : .i :
. WM, de Widlia, iWedeli; . Dib Mdm Boigeii AHwied (die
cbträ äkere h» Nfiiutadt, idk jüngere hei Neuwied mk WiedbaehiJ mnä
die-Stammlillascir dee Geachleobta, daa nbevreifelbaft Bat dea Gebrttdcm fiK-
gehfido iO^lBialKvin ausammenbängt, denen K. Otto QL 992 eiacB Wald
Digitized by Google
hei KtmfmA aohttikte. Matfried oder MefFned 109d (1103 sieher) . Gi^
'iFMi Wied gmnmtf theike mit dem Bruder Bishwin so ab, dafc» Letaterw
IkHenidiaft Kempoiioli auf aem linkai, Matfined aMt dk QnMMlIfWiod
«af dem iMhiea Bkefamfer erUelt Neoh ihm enolMitoi ab Orden W.
die Bzüdii BinUia]>d llU^iMf Sifined lU»2-^im vid' Aaold EnAi-
lebof Ton Cdlii 1151—1166, denen Udelricfa 1187 i»d Thaedenali Chraf v.
W. 1189 folgton. Theoderieli trag 118D leba Bu% HdeMche «der OU-
Mck dem Enblechof Plnlipp m GlUn an Lehen a«£ Thaodeeleh*e 8«hne
•md; Tbeoderich Enbiecbof von Trier 1212 — 1242, Georg* der kUhne Kreaii-
fttlircr, der mit Wilhelm Grafen von liolJand 1217 Li&sabüü eroberte und
1219 vor Damiette lag, Meflricd i'iopfit zu S. Paulln u. Oberchorbischof au
Trier und Lothar Graf wn Wied, mit dem 1243 das Hltere Ilaua ausgpe-
Btorben ist. Im Schilde führt Letzterer 1218 fünf rotho Sohrägrechtebalkrn
in Gold, 1229 aber einen Pfau (eher Wiedehopf?), welche beide Wappen-
■eiehen später der Art yereinigt wurden, daas der Pfau den Balken aufliegt
WlldgMtfICD, comites eilveate Dm Wiktgrafen tragen gleioh ihren Yol-
tera den Raagrafen ihren Namen TOD der "wilden Waldgegend eu beiden
deüan dev Ibha^ in der ihre Balten Sehmidthmg, Kirhmtg, Dhaun, Ah-
wid KenbaumbeEg ftheOt m Er. Xpmmmk Mk de idn^ idyr. Pfd^) la-
gen. Sie ibd die Nachhamnwn der Kmkherien Gangiifti im Hriiegaa.
^eh naeh seinen yaraehiedened fieridennoi bidd Gni van Flankeim, baSl
von Kirberg und Sebmidtburg f 1189 genannt, Bradii» des- eiütan GmiMi
Qnrlaoh im VeMens iVhr^ 110^ tnmt den Namen abea WUgnihn (oo-
mee aireBtris) und rererbte ihn auf seinen Ehesten Sohn Cornnd, ^irihraid
eein «weiter Sohn Em ich Graf von Boimenchurg der Stammvater der Ran-
grafeii (s. diese) wurde. Conrad I. nennt sich 1140 u. 1158 Graf von Kir-
berg (de Chirberc) von der Burg über dem Städtchen Kirn a. d. Nahe,
1152 comes salvagius, 1155 c. silvestria und 1160 o. silvaticu». Sein Sohn
Gerbard 1172 — 119C) zeugte mit einer Tochter Otto*« d. Jiincreren von Wit-
teisbacb den Sohn Conrad II. Wildgiafen 1194, der das Uaua in den fol-
genden Zeiteanm fortführlei
Freie und Kdelherren.
Dia in nnseren UdLVDden im 11. voä 1%. Jahrb. den ndmeteriake ent-
gegen und angleidi voegerteUten liberi, Freien, nobilee tiri »der Sdelman-
nem ans welchen -wir im nXchaien Zeitraum dia von der Ritterschaft oder
•dem niederen AdiA atreng gosobiedeBen EddheEren- oderDynastengeschleeh*
ter entwidcelt eehea iverden, sind gldeh den aua ihiet IGtto erwailieenen
GfifengeMhlecbtem als die direkten Nadikommen der geriniiiMhni £ieha-
Digitized by Google
LXXI
fer zu betrachten, welche im 5^ Jahrh. der Römerherrschaft am Rheine ein
Ende Tiiael\tcii. Auffällig Im Gegensätze ruf dicht ^j^ediiüi^tcn Ansiodeliuig
dar Ritterschaft In den Städten und ( »itHchaften der behauton Flächen und
FioBSthülern ist die edit germanische einsame Anlage der Burgen und Wohn-
sitze dieser freien Geschlechter auf ihren Allodialgütem in den unvirtUt-
chstea und abgelegensten WaldsohlaAteo der Eifel^ Ardennen, de« Soon-
Hoch- und Westerwaldee. Ein grosser Theil dieser Familien ist scbotl in
nniatoimi Zettnum dank äm frtekiBcbe Erfactfcli, wtiehei e«M Gl«Kh<hei>
limg soeiBt aller fieiuN^ herbadi aUer Kiadar ttWrIiiiipt pnliMi iwaniit,
dureh di^ Landetbcnoii in dm hthmmjtihvaA geoogtti oder ddrth Fehden
gbnGdi mi Qnnide gcrichtel irardeo. Iii den' Hoielgegendto' naacbdiiib
hatten aie einen gef^lichen FeM an den EnbisebSfim nm Trietf , dl^ 4r
Ben ftirmlieliew Temektangskampf gegen aie fillirMn. 'In Lnttflibarg vnd
IMaiMifU mrtenrarien n» aiek ichon früke der Landet- «nd Lehenshoh^'t
* der dortigen Herrscher und retteten dadurch einen Theil ihrer früiicien Un-
abhängigkeit. In (Icni alten deutschen Heerbann nahmen sie, der symboli-
schen Aufiaasung des Saclisen- und Schwabenspi^ela geraiü^f*, nach dem Kö-
nige, der im ersten, den geistlichen Fürsten, die im zweiten, den weltlifhen,
dio ira dritten, ihre Kangstelle mit den Grafen zusammen tlieils im vierten
ond In süfcrn «ie LehfiBmaonen der Vorigen gewordien waren M ttnftin
Heecschilde ein*
Eine kurze AnMhlung dieser freien FaäiiUen toseres BeairkS) die -vir
im nfichsten Zeitraanie schon sehr redncirl finden, wird rielen Loealforschem
(die aick noch inaMv riiekt tü deA Unforsi^ied ««laohen dttn Mm oder dj-
oaatisehen Geschlecktem (hoher Adel) und IfitnitirialBii and BlttetMlMft
(niadeMr Adel) finden ktenen) willkonimen «fein* Likeri müfitaa umI mim-
aterialee getrennt and eutgegengeselat giakt ausser Vielen andtfnrrftigen B»-
kfrteUen aii<^ dn ÜAwO» 021 (Bd. 1. S. 677). HOilas Ukeii et aoni
(d. k. mUalbrialiB).koBim«ii tot bei de Lii^%vig Reliq. YII. p. 478.
Anüikruiili (Btitff An9inhmf Orwih, Zäteemiiurg). HnmberC* 1155.
Aremberg (Bg. vnd Fl, Aremberg Kr. Adenm). Enbist^öfliche Burg-
grafen zu Cülii. Das iiiteste Ilaus scheint von den Grafen von Huken^wa-
gen im Bergischen herzukommen. H^rich de A. burggravius auch prae-
fectUB urlis und ricecomes Coloniensis 1166—1197 gilt als der Vater Ever-
hards 1187 und Grossvater der Gebrüder P>erhard v, A. Burg^';rnf v. Göln
Ge». Adelheids von Molsherg 1202—1229, Otto 1202 und Dietrich Bischot
Yon Utrecht 1198 t 1212. W.: 8 goldene Mispelbltithen in Roth.
T. Arlon. (ßtadt %md Burg Arlon helg. Luxemburg), Wuich 1136.
▼.*Asehe, Esch, Hasch, Heaoh, Aixo (Bttrg nnd Flecken Esch a. d.
Smut in .L^mmimrgjf, wohl m iwteKaebeidien von den ttierMw ^ Aaehe
Digitized by Google
oder Esch a. d. Salrn. Die Familie fÜhji auch den Grafentitel e. B. Gott-
fried 1083 biß 1135. Iloinrich 1086—1097. (iottfried 11S8. Iki tliulomaeu»
und Beine 8^»hnc Gottfried und Heinrich 1182. Gottfried von JLiascl» uud
Heinrich von llam zu Useldingcn Brüder 1 194. Heinrich uobilit 1210. Fried-
rieh 1?I3. W.: lOmal silber und roth gestreift.
V. Ai^elt (ßg.MpeU in Luaembwtg), Waher 1186» liB2» 1244. W.:
Adler.
Beeke (Df, Beck in Lucremhurg). Esewart 1097. AnReim Uber 1166
Beehingen (Df. Beckingen Kr. Merzig). Arnold 1195.
V. BiArt (Bg, hiffvri tnMtaoaiAmrg} Btäumtm am dem Ham Wilte.
Walter rtm und Belfiirt 1194. W.: d« wiltmclie ivth und pM gb-
Üietfie 8dnld mit aSMoßä Tbniicrkn^
V. Birbti^ (Bg» Bnhmrg in LmenAimg)» Coii6 de BdperiB 1199. dorn.
Ateölda^ de '<«*Eo Ropis (Fels), Cond Mnt cfi» di Belpere 1194. W.:
xolhii Aidcerkreu'k Silliev'y 'ine Feli.
T; "Brnf fBg. Berg^ Renuch gegenüber, Kr, Saarhurg). Egidius nobiUi
Tir dictus de W&lecurt und seine Brudei- Johann; lieinei' und Adelin 1202.
W.: Adler? ' • ' • '
V. Bettingen (Bg. Bettingen a. d. Prüm Kr, ßidhurg}. TS'irich 1152.
Theobald 1157. Wirich 1174. Niculaus 1165. Robert oiicr Robin 1234.
Heinrich 1234. W.: blauer im Zickzack geschob^er SchrügrechtsbalkeD
in Silber von rothen Kreuzchen tungeben.
• ' f. Billeche (Eines der BiOig hei Trier), Fridelo c. 1169.
T; Bilstein (Bg. BeiUtein hei Weidas Hera: Nimm). Grafto 11^—
1141. CraAo nobiüs 1191.
T. mtuä (FuteBätek i, dL Fo^ese» m J^^nemkrmek), Tkeedenok 1096.
r V. Mukwiheim fBff, und Städtehm i 4. BtfA Kr, MWde»> Man
Mtet aie von etneiai jüngeren Sohne der Grafen tod JWoh ab. Qeriianl
1115^ Anold und Qerbavd 1156. Gerhard 1170^-1212. Oonnd nobilia
"rir 119S. Gerhard 1235. Ein Zweig von ihnen sind die'Henen vi d. Schlei*
den. W.r Sehwaiteer L6we in Grold mit roiheoi Tnrnieriongia.'
V. Brambadli (Gegend von Trier). Reginzo, Engila und Adelmann 963.
Bridin fLiLrfimhtrg). Hunzo 1196.
Bnibach (Städtchen ßraubach a, Kh, in Nassau). Udo ilöÖ. Fried-
rich 1168.
' V. Bnieh ^Bg. Bruch Kr. Wütlich). Fredelo 1135—1150. Theodeiich
1158, seine Söhne Theoderich und Godfried c. 1169. Theoderich, Gerhard
und Fridelo Brüder 1171. Johann Donidechant zu Trier c. 1169. Theo-
derich nobilis 1196—1229. W.: 6mal schritgrechtsgebalkt (ömal g«thei]t).
MntktiiifDf. BUtabHIdem hnaatH^gmnUadwß^xmkmA^ Nicht imt
Digitized by Google
dn Y. a. Bifkok^ (de potttt).» Tri« m vcnrnMu. Wul^ 1158 n. U4P
W..: folfa und sSbern geraotet.
T. M* tMMT JiT. Bwr^T^roU JTr. jf<iy«M;. Voleold ond lein Sifhn
Werner 1098—1112. Theoderich canon. Colon. 1208. Volmar 1210, vir
aobüifi J230. Theoderich 1216. W.: 14 rothc Kugeln in Gold (4. 4. 3. 2. 1).
Brnnsberg^ Cliff. Brminsherq h, Neuwied). Bruno von Isenburg baute
ptM^^cn Ende des 12. Jahrb. die Burg Brunisberg nnweit Isonburg und nannte
sicii von ihr 1198—1212. Gr begründete die braunsb^-wiediadie.i^igi^
idnei Hftiuea. W.: zwei rothe Balken in Silber. /
BnuiilMai (Uf^ Jiramuküt% ß, d, Hundsrüekm Kr. Emmern), Gun-
doTph Dobilis Tir 1098. Ulrich 1140^1157. Hdnrioh Uber 1159« Wemr
118B— im. W.; 3 nTberne Htfrnar in Botk (2.. 1).
T. BM (Pf. B^ 'ä. d, HundaHbikm Kr. Bimmfirn}, H«mMHill5|.
T.JMdiitaii/I^Mnliir^;. BetiMr.1098.
T. Bndion (MitUlrhein). Sigebodo 1130. .
V. BüdeUch (Df, Buddich Ldkr. Trtm-). Anselm 1140. •
Braam (MittelrheinJ. Hermann 1084—1103.
V. Bure (Df. Buir hei BlanJcenkeim i. d. Eifel Kr. Schleiden). Cuno
oobilis U72. Yolcold 1190— 122a £verwiii 1182. W..} Löwe \m Steineo
omgebem
Bnxfo, Bvgeistitbi^ Bwinsheim (ßg. BUrrmkem Kr, Miufm). Sind
Bit dm Henreo t«d iNemMgan, Tra«8 «Bd Uhiiaik sttmmwwAiidt UM-
Med 1157. 'EbMard 1157^78. Seina Mae Rudolph von Matkelberg
(liteg) 1171 «ad Heinriob v. B; 117l'^1186. Baddpli osnoii. Tnrnr.
1174 W. : gesdiobener ^ZidEkMikbalken; bald golden bald nlbem m
t, »itaehifta (Df. vnd KL Somktfm a, Bh, Nmmu). Embriebo no-
1140—49. Embricho und sein Sohn Godefrid oder Gobelo Ritter 1213.
* V. BüLTscheid (Hg. Bursrheid hei Dickirch in Luj ernhirg). Tbcodc-
rich 1122. Jobann und Conrad Brüder 1163. Joliaim de AVilra (Weiler
tnm Thurm., dessen Herren dasselbe Wappen wie Bursclieid führen) et Bur-
scheth 1194. C^onrad canon. et archidiaoonul trevir. 1183—1210. Soger
1233 Ritterrichter der Grafschaft Luxemburg, ein Amt das in der Familie
erblich blieb. Die Familie blüht noch aater der niederrbeiiUMbea Ritter-
iduit. (W.: 8 rothe Seebläto in Sflber.)
de iefM» i. EhreabreiMeb.
' T. OMta 8. Ka^dre.
T. Oaien (mm Burgm Ahe- und Neue- oder N^ederhurff Covern über
den ly. o. d, Motd Kr. CotiUnz). Gerladi Ton leeaborg erwarb wabr-
■dMiafidi durch eine Erbin tob Covern aus unbekaimter Familie die Xltere
Bug gegen Ende des 12. Jahrb. Als Herr von Uovern erscheint Gerlacii
Digitized by Google
1189—1213.' Vfhgea die Ethtmtsng dtir nmii od«r M^Murg gentHh <r
.mit Enbisehof Jobann Ton Trier in Fehde, der 'ihn aQtfaigta b«de 'ifoib Et*-
Stift 211 Lehen xo nehmen. Seine Söhne Gerläch 'und HeiAriobrIlliEieii dm
Stamiri in's nUcliste Jahrhundert fort. W.: Adler ohne Küsae. '
' T. Bicka (Stammsitz unbekannt) vielleicht Slam ni verwandt mit den gleich-
namigen Edeihmen a. d. Erft. Heinrich Über 1187 — 97, Priedridi und
JuBtacius seine Brüder 1196. Alexander sein Sohn 1189—97. IJclnrieh
canon. Mogunt 1194. Conrad 1209* Sie atiaete^ 1196 da^iKlMter Ouini>d
bei Simmern a. d. Hundsrückcn.
' T. IUI (Bg, tmd Df. im li, d, MmmtkHkk^ Kf, BimmmA),-: Adal-
1107.'
15: Bvdolpli^ :il44--<e6. Philip und Anidm 1171 BÜdnias mhto. Hein-
rieh 1181. Walter Philipps Söhn 190L STieolaai 1812, BüM lt2ft W.:
ailhemer Löwe aneh mit Erona in Eolli. - . >. .i .\
«
V. Dummelfiig«! (Df. Duthmddingrfn m Luxemlmrg). Eeiittr 1185.
Dane, Duua (Bg* mid Fl. Daun L d. Eijd Kr. JJatm). Das sehr
iiorbpl Itter te Edelgeschlecbt ist schwer von dem zahktieheQ Minästerialadei
gldohen Isamens, Wappens und vieiieicht auch ^Idichen Ursprungü zu tren-
nen. Adelbcro 1075. Wilhelm 1192— 12Ü9. Heinrich sein Vetter 1193—
1209. Sehon im Aa&mge des 13. Jahrfi. lail; Winoh 1209 iwdgle tich die
Linie zu Oberstein, wahrdchoinlkb durch Heirath i^it einer dortigen Erh-
tochter ab. W.: m beiden Lini«» rethei Gittet in Geld. Von der jetut
noeh blUkeadeaQMliBDfiunttie ^ n Um in Oi^tteicfhi ist Mcfat «cwieMi^ aber
^ahiwihei^lidi, diataia vua #4» alMDy]iaiMA in füngaHer Lini0 «beimpf»
da sie Helm und Sahüd .(nut*eifiett Bd^dobeii) mH ihm gmi« bat
KUii«M (J>f: EdiufM dl ImaiAmf). AjMdt tüd aein 9abn B«-
partl096.
Bldiagea (Df, Ehlingen ebenda). Guno 1096.
V. Erenberg (ßg. Mrenburg a. d. Mauel Kr. S. Goar). Friedlich Vater
und Suhn 1189 — 1197. W.: ^Idener SchragrechtsbaULsn in Blan auch mit
goldenen Lilien besäet.
V. Sranbreittteio, Erenbrctcmtcin. I iirenbrechtestein (Feste Ehrerdtreit-
»tein Cohlenz gegenüber), idapold 1129. Leubolt de Castro 1163. Lupald
1158 (scheinen Markgrafui Ton Oestreich und Verwandte des £rKbischo&
Poppo von Trier). Floren« (Graf v. Wied?) 1190. Sife sind von d^ trier.
Ministeriaien gleiehaB Kanena an traanan, da die Borg in duT' Mitte dea
12, Jabrhttnderia in tnieriadun Hunden ivar.
r. EMh 9, Aaeheb . •
T. MUtmkm (Df. HUringen ilCr, Alai/m), .,Sil90n Tir 90bi|ia 1309.
Digitized by Google
^. lilkMStfliB) FaleontlNB, Valkeottem, Falooins ptinr d. Our (Bg,
Falk&n^tein hei Viamien Kr. litdlwg), Wohl «u unterscheiden von den Httv
ren von i'alkenstein am Donneniberg a. d. liaujie Bolanden. Ludwig can.
»rcv. 1174—89. Henricus dorn, d^^ falconis petr« Tir nobiiis 1177. Hcrbraud
1192—1206. Theoderich 120fi.
V. d. Pell, de Kupc (Hg. u Flecken Feh oder La Hochette im. (rron-
h«rz, Luxemburg). WohoAndm de Rupe und Theoderioh Bruder UoichKnii'
nisterialea 1190. Boymand 1194— 1202 unter triomchen Ministerialen. Dom-
nus AroolifaiB de CMtro Eupis habet beneficium yexillarii, Cuono frater eias
4e Bdpera (««rgL Berburg) 1194» vonack aiio das Geschlecht die Erhban-
nerfacnraiwarde In deiwGnftdiaft Luxemburg tnne bette. Tbüiied u, 1800.
W.s roiiiea Aakevkreei in Saber.
V. AHM» Vidaebcrob, IVeilbfttdit, Vieiibfecb (Bf. wtd Fl
Imr0 3.d. Bieg AUmliMm) e. die Oidbn dieeee Nemene.
OndM (Lmßmimf^ Hugo 1086.
AiWia« (^B^. G^^enaw in' Y^lbadbr JGI^ Ntmm) Tergl. iMbbiig.
Orinbnnb, Ghrinberdi (Bg. Grimburg hei Hermeakeü Ldkr. Trier),
Friedriob nobilis vir et mile^ 1192—1212, Rudolph sein Sohn 1211. Sie
waren nicht Herren der Burg, sondern nur trierische Burggrafen daselbst.
HaehenMi (Xahe). Hugo 1076. Cuno 1112.
V. Haga (Mittelrhein). Diepald 1075.
V. Hagena» Hage, Hagano, ab Inda^ne (entweder Df. liaag bei Hn-
nolstein Kr. Bemeastel oder da» Dörfehen Hahn unweü des apäteren Sitzra
Motten Kr. Saarlouis). Theoderich Uber 1158. Hugo libcr 1179—1200 und
sein Sohn Theoderich 1200. fing* eeaon. Trevir. 1229. W.: rother Bal-
ken in Gold TOD rothen Steinen umgeben. Wohl an nnterscheiden roa den
BeiebamSniaterielen von Hegen in der Dieieidi (JDniMmkmft^ Dan»'
T. mm (Bg. Samm Kr. Pf9m); Beeelin 1068. BvtBÜ iftiterfogt der
pribttMien Kircfae mit IMnen lioa. e. Aeebe^
T. Aaefitein (Bg. Eemmetmdm Bk. Kr, Fh»iM), Kdeeriiehe
Burggrafen md Relehsministerielen , aber eehen frttbe zum beben Adel ge-
stillt Engelbert 1118, minist, regni 1129. Ludwig 1145. HennMm 1190.
Arnold Burggraf t. H. u!i<I Joliann sein Bruder 1202—18. Arnold und
Hemann Brüder 1202. Ludwig vir nobili.s 1204. Hermann, AmoM und
Gottfried Brüder 1213. Das Geschlecht, neben dem auch zahlreicher Mi-
ninterialadel niederen iiangs vojkommt, spaltete sich um die Milte ^ies 13.
.rahrli. in zwei Linien , wovon die Ultero amoldiac ho 3 rothe Hämmer in
üold, die jüngere jobanniscbo 3 silberne Hämmer in Roth filhrt.
JUvekeebnume (Lmenburgf), Bodolpb 1097.
Digitized by Google
V. Htinsenberg, Heminezehtrg (Bg. Heinzenberg i. Soonioald Kr. Kreuz-
nach). Vtigte des benacljl>arten Kl. Itavengiersburg-, Friedrich 1170. Wil-
helm 1206— 12U. \V.: sill>erne Schnalle in Roth auch Blau. Grodfricd von
Heiminsberg Ut ein Herr von Ileinahcrg bei Aachen.
V. Holfel« (Lu.rtmburg). Iscabard 1194. W.: silberne Öchnalle in Roth.
V. Honrein (/>/. Horn bei äimmern a. d. Hundsrück). Gertrud Wittwe
rwt Burch&rd mit der einsigen Tochter Albrada schenken dio Kirohe ra
Honrein ttftch frUnkischem Beobte doib KL BtTengiersburg 1135.
V. WmlMk ^DJ, HMüMbßck iei Kitn o. <i Nake Füttien^ BMcem-
fOi}. Hildebrecht 1112. * « * ' ^
Bonoltteü, Hanoldestdn, advocati (VSgte> Tda H.' (Bg. Huml'
item K9\ Bmteeutel): Söimeii mit den ivon Scbrästoberg bA Wadem .
einee Stammee. Hag« lifad Werner 1192. Ge^lädt Sefawanenberg und
sein Bruder Hugo von Hunoldestein 1197. Hugo Vogt v. H. u. 1200, Hugo
und Werner u. 1205. Die Burg gehörte bis zum Ende des 13. JaliiL den
Grafen von Cflstol und ihren Erben den Grafen von Salm und waren die
Ilunolsteine anfUngücii nur deren Vügte, vTeihalb auch ihre djuastiöche Qua-
lität schwankt. W.i 2 roäie Balken in Gold von rothen Steinen b^äet, aaob
in Silber; auch zwei fiÜbeme Balken in Aoth mit aübernteifiliBislan./
Bnsrin, Hure vergl. Oovenj ' : * ■ '
AmIh (ifd^). Gerlaeb llie. . !. . <
Y. Amb, Huna <ikUUi). Waller 115^ WAlte^ BobiUs 1173 und eein
'Bohii- FHedricb. ' ■« 'r, ■ ..»•;
" v: IkidMif^llre (!>/. rmra^
eil Uber 1112. Godefrlduk Uber iMkno et nzör eiu fierllin ex JrieKbrMi
mbuiteHälibus eccle^ie Moguntihae orta 1145; . r ' ' '.\
V. Inna (/>/. iJiuen in Lu-reinhut-g). \Vilhchn Uber milcs c. 1145.
• ' * V. Isenburg/ Isenbürch; \'4>enburcli (Bg. und J)f. Idenburg Kr. Neur
wi4>d). Ein sehr ausgebreitetes, bedeutendes Geschlecht. Rofjinbolt Mitte dee
9. Jaiirh. (I. 86), Regiiibold Graf v. I. 1058. Ueirnbald Vogt der tricri-
schon Kirche 1075. Gerlach und Reginbold Brüder 1092. Rembold 1Ü9B.
Baimbald imd Gerlach Brüder 1103-1117. Reimbald 1121. Gerlach Vogt
i2u Il5Qaiilgen 1136. Bembold der alte, Rembold .sein Sohu und Salentin
sein £nkd 118Z. . Gedadk' mid Beinbold Brttder Uberi 1189—1145. Bejm-
biddt .I^ntabnld \md aein BMdar Gbrlach e. 1145. Geriaeh, B^HbaM und
Sf^ed IMidir 1142. BembaM nnd Siegfried BHider 1146. ' BeimboJd
Gnaf Li U47. Bembald 1147, 1152. RejnbOd libei* 1158. GMadiUbbr
homoy QtTtA im 6att ^rin die Burg Neaaata li^ yM^' BcHabdd und Gei^
lach sein Nepoto 1I5& * Meinhard ^obiliß 1162. G^rlaeh. 1ll7Si 74 .Geriadi
Digitized by Google
Yogt des Ho«B»'BteM Um Heinrich, Kcbibold und Bruno 1179. Ger-
lach 1179—1212; GerlacL dee Vorigen Sohn 1202—12- Ileinrici» Geilach«
Sohn 1209-1213. Beiübuld und Hnmü Brüder 1 179 1197. nedrich c«-
nüü. trevir. 1131H-1209. Gerla h und Hoiorich iiriuier, OerUcbß : Söhne
1181 — 1210. Bruno heir. Theoderichs, Umfen von Wied Tochter, gründet
Braunsberg und die wicdisclie zweite Grafen dynastie 1109^-1212. Heinrich
undiieinboW 1190-1212. Rcinhuld h'ber milcs U96— 1210 mit dem J^obr^
SftUtin (offenbar nach dem tUrkiüchen Sultan Saladin, mit dem die Familie
dmtAk die, Kreu3SzUg9 in Verbindung gekommen^ so genannt). Reinbold m^d
0er]a4sli 1192. .Bruno und Tlu4«ricii J^rUder 1210. Man bat aus diesdm
Namengewirre xwei Hauptlinien oonetruirt, abgeleitet von den beiden BrU-
dmii GmU6k md B^mMd xm-^UV^, Vo« d«r GwUchiwlwii Ume.iek
tot nua CMiA U89-tl312, 4« die Hmn voa Govoni fa«grüii^a|«^
H«ii«ri«lit dcr.m» 1210 diftBuig GzenMu atldlioh yod iMtolwig urlmiite and
der StuDiDTater der Herren von Areofels, der nioek Uühesddii ^ Herren,
Grafen nnd Fttnton von Büdingen», der Herren von Grenzau mMPor ßinie^
der Bitter tttn :GM>«rg: und der Hemen von Umbui;g «.,4- lAbb gewor-
den ist Von d«r BemWdiacfaen Link d^i^gen soU^ Ji^rlceuHnea die Her-
ren von Bmunsberg sjpiUer GraCan von Wied, dio Herren von Greozau spä-
ter Grafen von Isenburg-Grenzau jüngerer Linie und die Herren von Iveni-
penich zweiter Dynastie. Das Stainmwappeu sind zwei Balken, in der ger-
lachschen Linie schwarz, in der remboldischen roth in Silber. Arenfcls und
Covehi rühren Adler, Limburg einen roth und silbei'nen Schachbaiken in
bhiueiu Felde mit goldenen Steinen, Isenburg-Grenzau den roth und .schwar-
zen Baikenschild quadi'irt und Kempcnieh zwei rothe Balken in Gold, nn-
iMaglich mit einem Löwen, spUtcr i^nem blauen Xucnierkragen bel«gt>. Pa«
.von Nahnes im nächsten Abschnitt.
V. Kaueire, Kauilre, Cavelre, Kalre (Df. Kahler in Luxemburg). He-
metLis 1096. Bolfo 1097. Anselin 1144—1196 Heinrich und Fricdriok
Brttdtf ill0O-iaOa .Wilkelin mon. et ^Vrchidlaconus Trevir. 1181-121SI.
. t: I«BpeM,i GbeibiKuiiisl» (Bg. und Iff. JCempimch i,.d, Eifd Kn,
Atkma^). BMMij Bruder HeffirieOi Qcalm w Wied 1093. Siger 1152«
Tiderieb nnd: Fknwnn 115& . Theodeneb llTOr-SL. Mmlxad 1309. Bhr
Ulf «kUedich kma Na^omme m dem ^ton wiodifeh^n H»aie, 8onc|«eii
ein Herr von Ibenburg. Er tehttint Gem, Hedwig der Yator der M
Brüder Roseman» (v. laenborg 1217) von Kemp^oiok 1232, Tbeoderidi nnd
Sal entin zu sein, welche das Haus in den nSehaten Zotranm fortpBansten.
\V.: In» zweiten isenhurgischen Gcschleclit 2 rothe Balken in Gold, von Ko-
»pmana mit einem Löwen, später mit blauem Turnierkragen belegt.
V. Kerpen, Carpena, Cberpeua, Kirpena (ii^. Kerpen bei Milleshetm ».
Digitized by Google
d. Eifd Kr. Daun). Sic sind schwer \oa den Reiohaminiaterialen gleichet
Namens am Nioderrhoin (Kerpen oder Koniga-Kerpen a. d. Erft Kr. Berg-
heim) zu trennen. Sigibert 1136. Karsilius 1136. Heinrich über homo
1142 und 1157. Qarsilius und Nicolaus lieichsminist. 1144. Albero libw
1168. Albero ond Theoderich 1171-81. Tbeoderich 1173. Tbeoderich
1197. Thomas 1197. £iiie zw»te DjnastSei weldie wahrscheinlich durch
flifie £rhtocbl0r Korpen l d Eiki «warb, gehört dma Hmiw ÜMiteMlMid
in. Heuicos de Mandendiett aliaa de Kerpea und WÜlAimi Min 8nt-
der 1918 mtä One Begründer*). W. dieMv sMlen StuuM» der inendei»'
aolieidisehe vothe» geediobene oder ZiAaäAhdkmk* In Silber.
Slrberf, Oherbero, Kerebergk {ßg. Kwhmf 4iber Kim a d. Make
Kr. Kt^mach). Friedrich 1158, pfidsncher Ifinisteritle 1189^90 idMiiit
ein jüngerer Sohn aus dem wildgraflichen Hause von Kirberg zu sein.
V. Languesceht (/>/. Langscheid in Luxemburg). Beceiiü nobiiia liöd.
de Lapide 8. y. Stein.
V. Lare (Etfel). Megingoz über 1043.
V. Laolinga {Df. LolUngen in Luxemburg), ßichwin 1Ü96.
V. Lnielbug, Lucenbnrch, Luzzenhurch {8t€HU Lnocemburg). Wirieli
nobilis 1166. Wirich 1184. Joliaim denoiift 1184. Tiieederkb 1190. Tbee^
derieh catum. trcvir. 1189 1209.
Xalbeis^ Madelbere^ Melebeig, MeÜberg (Zw0£ Iht^ MMmf dieht
netoi emimdet hnKUIntrp i, dL B^d Kr. BüOmrg). lU^veager 1010. Adel>
ben» 1049--61. Ciibo ond Adelbero nobllee Brttder lO^ft—llOr. Stnem
Gherbischef m Trier 1008. Gottfried 1106. Omoii imd Adeiboro ItOCT.
Oiino end Foloo Brüder de nobüHate 1115. Foloo 1119. Cime Il46--Mw
Cono senior et jenior 1171. Cuno junior 1169. Alard 1169. Cuno canon.
trevir. 1174. Cono magnus maior oder senior 1171~-83. Eberhard von
Burgensheim (Bürresheim) gründete in der zweiten Uaifte des 12 Jahrh.
eine rv«*'eite Dviia-^tie. Sein S'ilm Radolph oder Uudolfus de Matlidberch
wird 1186 als der Bruder Heinricba von Burensheim aufgeführt Rudolph 1204
dominus castri de Malberch nir ingenue conditionis und seine Cbmahlin Ida
htnterlkMen a«ser den Söhnen Heinrich und Eberhard 1209 eine Tochter
Agnes, ▼ermihlt mit Theoderieb, dem Solme des Qrafen Gerhard von Are
und Nurbmgi welcher eueh unter dem Künen wom Melb<»g bi« im dm nliek*
0ten Zeitmum ToAemmt Neben diesen SMmnMn der HUue Bttmilieiin
"«nd Are '■aheinen dSo alten Dynasten nitin Malbetg in Oone d. Oioien
•) Ob unswcn rhehilschon Kerpen Oberhaupt und welchem der genannten Geschlech-
ter der zMToite HocUiueister ilos dfinschon Ordons Otto von Kerpen (Kirpin, Kyrpin)
1200— 12U6 angehörte, ist Maugda jeglicher genaueren Nachtidtt nicht nehr zu er-
mitteln. ^
Digitized by Google
(wignus) , seinen Söhnen Brunicho und Merbodo 1195 und in ßruniclio «
Sohn Friedrich 1206 fortgeblüht zu haben. 1194 besaas Brunicho de Mal-
Wrob gemeintchaftlich mit Rudolph (a. d. ki&me Bürresheim) die liurg Bet-
iuigen. Neben dem Horrengcschlecht er»chcincn schon frühe zaldrciche Burg-
mannen gleichen ISamcns. W.: Das Wappen des ersten iStamm^ ist un-
l>ekannt, Rudolph von Malberg (a. d. liaoso Bürr^eim) führte auf seinem
Grabstein «a fijininerodf einen Schild tm% süberneo nnd rotlxe» Bauten und
TbeodecifslL ton Malb^ (a» d. Hanse iffe) tmm l^iren,. 4er 80ireU«D Tofi
8lewMn ««goben ist. ,
: T. llailr» iW* Mamer QrotAmL Lmomimtg), Conrad 1166. Saio
und O's. M. maximniiMliw JU)he& n Bianwr trogon apiMv die ton Ld:
T. KapimMI» Haadcno^Hir Bibldfracfaeith, Ualdencheid {Zum Buf
gßm Obtr- wid iHeder.Uem4fr$dt»d^ fCr, WMeh), 2u Maadefvcheid beler
(Wie K. Bidiakh IV^ den anMhnriBoben Gnies Gerhard von Jl|li«li 1092.
iMbero Enri^adiof ^ner nabm die obire Bug U40 im Kriege mit dem
Grafen Hemrieh von Namifar tuid Luzembarg ein und behielt sie für*8 Er»>
slUt. Die untere Terblteb den Herren von Manderscheid, von denen die fol-
genden genannt werden: Wajtcrui über honiu 1112. Uichard 1157. Wal-
ter und Jüclard 1169. IJelewid Wittwc von Uiciiard und ihre Söhne Ri-
chaid und Walter 1171 beschenken das Kloster Himmorodc. Tbeoderich
1173. Albero und Theodorich um 118(K Walter 1184. Tidor 1194. Theo-
derich'e, Herren der l^leinei-on Burg Manderscheid, Gem. Gertrud, Söhne
Heinricli und V\'iiiiclra l2ül (die kleinere Burg d. h, die untere oder Nie-
der-Manderacheid ist später die gr()flficro geworden. Öie war AUod, die Vor-
bui^ aber luxemburgiechoa Lel>en). Winnemar Lelienmann Theoderichs von
Kerpen u. 1200. Folcold und Albert Ritter 1201. Walter und Richard
Bruder X^. Walter 1206. Heinridt, bald von Mandencheid, bald von
Kerpen genannt, wo er eine neue Dynastie ^Undetc, und Willekin sein
Bmder 1212. W«: goldenor SehUd mit rothem gescbobeoen oder Ziekeaek-
hilkflDf den die Herren von Kerpen in Silber, fiiliren,
T. Weeabvg^ Hejeenburoh (B^, Meüenburf m Lmmourff)* Walter
1176« Walter toh Wflti und Beffort «nd sein Enkel (Kette) Walter too
ÜMibwg 1194. Adelin nobiUe vir 1192. Nobilie m Adelinue domimiB de
Mejwnboreh veigleiebt eieb ipit der Abtei S. Mazimin sw. 1201 nnd 7.
Gottfried Oanooicni m 8. Paulin in Trier 1203. Das Geschleeht filhrCe
seinem Ursprünge aus dem Hause Wilte nnd seinem Namen entiprediend
einen getheilten Schild, oben roth mit 3 silbernen Meisen, unten j^olden.
V. Merchedict, Merehedicto, Morchedita, Merkedeit, Merchedith (Dj\ Mar-
tert bei Orevenntachem in LuoeemburgJ, Reiner 1135. Arnold 1158. Theo-
Digitized by Google
T.XXX'
dench und Herbisnd, Reiner und Gfliu« BHter iim 1200 oiMcuBuuadM T«-
Sailen. , . '
' T. ]Ier«nb«ig ('l^Uy^ Jferenitfri^ 6ei ff^tZ^iir^ Her»» NasmU), BMHnä
nobiliB 1129. Harlrad Vater und Sohn 1141. Härtr«! Ooi. £lnu»is«4
ll6S. Hitrtrad und sein 8ohn 1194. W.: goldenes Andreaskreus in QtH»
von goldenen Kreoeclien umgeben.
V. IGrchedesheim, Merkcdesheim, Merxheim (B^. nnd Df. Meroehfim a,
d. Isahe Ldgr. Hesaen- Homburg). Adalbert und sein Bobn Qerlaeh 1075.
Gcrlach und Koricli Gebrüder 1128. Daa spUtere Rittorgcschlecht stamnit
wegen der Vonuiiuea sicherlich von ümen ab und führte iu iiotb eiueu aal-
bernen Schiä^rcchtsbalken mit 3 rothen Rosen. ' -
V. MoUberg, Mollosbercb^ Molvesberg (Bg. und FL MoUherg Hera»
Nassau). Anselm 1084 und sein Sohn Guntram. Anselm Vasall von 8.
Maximin und dessen Sohn Heinrich 1123. Hetnrich 1152. Anselm Mü-
faerr SU Mettemieh bei Goblenx 1206. Adelheid r, M. Gem. dea'£berhard
Buiggralen von Aremberg 1206. Floren« (Ministenale) 1206. Flbrens (ua-
ter Freien) 1209. W.: silberner LOwe in Roth.
Koneleri MoncUr, Hondeir, de Hontedaro (Bg. Mmtdair hei MtT'
ng a. d. Saar Kr, Merzig), Ensbiachof Arnold von 'Trier gestattete um 1180
seinem Vetter Amulph von Walecourt trier. Vogt za Merzig ans einer lo«
thriugiachen Familie den seit dei Zerstörung der Burg Schine (Schiff, -we-'
gen der schiflPfJU'migcn Gestalt doä von drei Seiten von der Saar umsehlos^
sencn langgebircckten Bergee) durch Erzbischof Poppo kurz nach 1016 wüst
liegenden Berg wieder zu bebauen (II. 101) und erhielt diese neue Burg
den Namen Moncler (Montclair). Der Erzbischof behielt in der Burg eine
Hofstätte zur Erbauung eines Hauses und einer Capelle, sowie die Freiheit
der Saar von jeglichem' Zoll vor, Verhältnisse, die unter Hinautritt des Mi^
eigenthumsy welches Lotbringen an Burg und Berg behauptete, spilter groaae
Verwickelungen und Kämpfe hervorriefen. Arnold von Bfoodir und seük
Söhn Johann 1195. Johann nobilis 1200. Irmgard ^ f 1218, Toeh-
ter und Erbin (wie es' scheint Arnolds) brachte die Burg gleich nach 1200
an ihren Gemahl Simon Herrn von Joinville und Vaueouteurs, Seneschall
der Champagne , der sich 1218 Herr von Moncler nennt W. des ersten
Geschlechts unbekannt.
y. Moschel, Muschelo {Fl. Moacfid oder Ober-Moachel a. d, Alsenz Rhein-
ioyern). Nebelung über 1112.
y. Henniche {Df. Nennich o. d, Saar Kr. Merzig), Henner 1161 und
63. Bovo über 1179.
▼. Venerbnrg» de novo Castro, Nuhenburch {ßg. Ne^erburg bei WUt-
Digitized by Google
Uch). Larabert and Walter Ürttdar 1197. Lambert AobiNs 1216, trietisdiflr
Barggrat
V. Heomagen, Numaga, Numagia, Noimaie {Bg, und Dorf Neitmagcn
ä, d. Mo§d Kr, BumtaHd), Stammsita des Gresciilechts ist die obere oder
Altebary sa Nennten ^ luxemburgisches Leben, die untere Burg oder der
at. Peterahof -vrar trierische« Kigcnthum. Mehrere Meffried zw. HOB n. 1152.
M^'ed und Sheriiaid firQd«r 1162 abd 57. WLridi Hber 1168. Mafridos
de Nnaiag» ai frater ei« Everat^lo» de Barge&(aliein) 1169. fiebrich imd
Mafrid cenon. trerir. 1174. Mafred und Alexander vergfidieiT aieli mit deitt
Klorior Hisknerod 1173. Hermeno 1178 «^66. WUcb, Hafred, Alexander
und Henriek 1191. Wmcb und leioe SShne Tkaam und AloEinder il97i
Volknaad HStter (Hftuttariale) 117». Uteedwkih 1202—1267. Heffirid und
Tbomaa nobile« Tivi 1202. Meffrid l2l!2. W.: "viel&ch gestreift Man und
silbern mit n>«bcin Herasobild. Statt des üerzscbildt aach db SehrXgreeftii^'
zickisacklialken. ^
V. Oldiogea (LuTfmhnrfj). Thiofn(>d 1096.
V. Ollbmck, Ulbrueke, Üreburg {ßg, OlUn-Uck Kr. Ah'wtnl^-). Bur.
eiwu-d und Heinrich Brüder wahi'sch('ii\lich aus dem Hause der Grafen von
Wied 1093. Burchard III?. 'Hif^odcricb (rrnf von Wird frug; sein Castrum
U«ilebriehe, wie es airf seinem Patrimonium erbaut ist, dem Erzbischof Fbi-
Upi» von Göla an Lehen auf lidü.
V. Orebui^ s. Olibrück.
Gran, Hure, TJro, Omn, ürrc {Hg. vmi Df. Omrm Kr,Frihti) . (Tono
and Fredelo 1136» Cnno U71 und ftoine ßöhne Oon« und Amulpb 11 84.
Egidios nobiBa IfllO. Anieid um 120Oi W.« |*eldMies Ankerkveus mHoth.
de Mim Stein*
▼. Beadelen (Oberrkein), Beginard Canonicaa tni Speyer md Wölbend*
Brfidei lOdB.
B«n {Umd), (Ida Hbera mvlier um 1084.
y. Blifluieok» de Rineoko; burogravSi de'Rineflhe (%. hkemedf wtter^
halb Anderruu^ Kr, AhrweiUr). Sie vafen oSlniaelie Bnrggn^ eäf der
U64 ¥on Eizhiachoi Reinald von Göln angefan^nen und von eelnem Naeb»
folger Philipp von Heinsberg voUcndolon Burg ilheineck, Bcheinen aus dem
Uc^ hl echte von Ulmen i. d. Eifel herzukommen und beiiaupteten oder er-
rangen iu lortwäkrendem Hader mit Ihren Herren die Rechte des hohen
Adei«. Gottfried nnd Johann 1190. Heinrich und Johann 1194. Mcthilde
mit ihren Söhnen Heinrich, Conrad, Ludfrid und Arnold 1194. Joiiann
1209. Heinrich Burggraf von Rhwneck trug sein TIaus zu Anderoficb dem
firabischof Johann von Trier zu Leben auf um 1200. W« geid und roth
genutet mit gaUenam Skhildeibeppt.
Digitized by Google
txxxn
CfreiUBd^* Äznold nobills vir 1193— '1210* Cuno iii 1205« . W« Ton
Blan 5mal getheilt oder 6mal g^ebalkt.
Eüfuß (Saar). Ein Godcfritlu» liufus od. der liothe über milcs um 1145.
V. SiOlant iieuland Kr. Mahiiedij hart an der Grenze von Prilm).
Theoderich 1171, mit Matter, Brüdern uiid Schweatern 1185. Er mä hte
den Kreuzzug K. Friedrich I. mit und blieb Wunder der Tapierkcit ver-
richtend vor Accon 1189. Sein Bruder Cuno u. 1200. W.: blaner Sohrüg-
jechtMidtMckbalken in Gold.
V. Eometidorf, Kumeresdorp {Bg. jetzt Kl. Romersdorf Kr. Coblme),
Qddadi 1107 a. d. Hause Isenbuii;, GrflDder de» Klosto» Bomondorf.
Ittukel» de Runoliele} BankeUa (Bg, und FUeken Bunled o.
Xa&» J7frff. Naum). SiiHd Uber 1158. Siftid im- 1209« Sie ood die
direkten Ahnherren sowohl der ^ Fürsten ypn Wied, wie des griiffiehen
Haoses * Leuungen-Westerbnrg , welohe beide noch blttben. W.: 2 Mieb
3 rothe Pfähle in Silber, im rechten euch linken Obereck ein blaues Quoitier.
. de Eupe vcrgl. v. d. Fels.
V. Eoscheio, Äutiche, Iluotiche, Russeio, Rozeio, Ilocci {ß^. und Weder
Kuttich, liOtgen, Roticy oder Eovs.sij bai Uodemachern in Fra?dcreich, hart mt
der luxemburgischen Grtfize), Adelbero dei gratia praepos. s. l*auiiai treue-
renais dorn, de Ruscheio &c. 1036 aus dem Hause der Grafen von Luxem-*
bufg vergl. diese. Hesso 1097. Gerhardus de casteUo Ruoticdic 1131. Ger-
hard und sein Sohn Hesso vor 1169. Gerhards Sohn Hesse beschenkt das
Kloster Himmerode mit einem Walde bei Littgen 1181. Gerhard nobilis
vir 1192"-- 1207. Jobann eanon. et archidiaoon. Ireirfr. 1200-^1217.
ftdaiaiiA (eiltet der vertchiedenm Balm e^t Qr«^ wm Scdm). Ar-
nol£ oder Amolt 1036^2* .
T. Sddndelilieiiii, Schlndaica, SehindelXr Schinfels, Schonfels (Bg. Sckdn^
feU bei Mersch in Luxemburg). Giselbert um 1150. Theo&id 1182—94.
W.; schwarzer goldgekrüutcr Löwe in Silber.
V. Sokönenberg, Schoneubcrch {Bg. und Fl. Schönherf] i. d. Eifel Kr.
Maimedy). Cuno 1209. Er trug seine Burg von der Abtei Prüm za Leben,
W*. rotbcr Schriigrechtssdckzackbalken in Gold.
V. Sohwarzenbeq;, de nigro monte (Bg. Schwarzenberg bei Wadem Kr,
Merzig). Gerlach nobilis vir 1192. Gerlacus de Sehwarzlnbercli et frater
eins Hngo de Hnnoldeeiein 1197. GerJaoh nobilie vir 1201—7. W.: awei
aohwaise Balken ib Gold.
dl SflMBii» (Pf, S^^rattig m LmeuAwrg), BcKlin lO05w
T. Meheim (Nahe), Hertmann 1075.
ttebenbeni, de septem fontibos {Bg. und pf* Si^mbom eifer 8^
Digitized by Google
LXXXIfi
fBmimH€B m ImecMmtg), Tidttrieh md StJhne um 1150. W.: nlbomes
Ankoflüreai in Botfa.
▼« Wirtherg, Sigesberc, Siersperc, Bigebberk^ Sigersborc (Bg, Sieraherg
hii SmarUmisJ. WaJter und Bein Sohn Wilbelm ttm 1140. Arnulf um 1180.
Jobann nobilis vir 1202. Walter, Boyrmmd, Reiner und Friedrich Brüder 1211.
W. dieses ersten GescLleciits unbekannt.
V. Sigaoheim [DJ .Senheim a. d. Mo»el Kr, Zell). Winand, Albcro, Ho-
uieiiion und Heribert Brüder 1189. AlKero vir ing'onuao conditioiiis .stirbt
auf dem Kreu7zu<:c vor 1204. Sein Bruder Heribert mit 4 Stilmon r Heri-
bert, Winand, Friedrieh ,und Albero vergleichen sich über sein Erbe zu
Senheim mit dem KL Himmwwle 1204. Von ihnen scheinen die späteren
Rittergeschlechter von Senheim tmd Merl, namentlich die noch blühenden
^Zandt von Merl herzustammen. W. : 3 Löwen 2. 1.
T. 8iik^ de Sacieo, Siroh«! SirkeiB (Bg, und fiMkftc&m 8irk a. d. Mosel
m Framhreiph hoH ai» dtr preuutBd^ OrmMe), Wirich 1122. Heinrich
ukd aein Sohn Arnold 1165. fiemrieh nobiHs vir 1202. W.: rother SchrSg-
reclktBbtUken mit S tilbeniGB Uaschdn in Gold.
T. SpioadMtai (MüMein). Gottfried Uber 1158.
Mdle (Df, 8tM Kr. Bidimrg). üdeHmth 1010-61. Gottfried
1071. Burkerd und Gottfried nm 1200.
▼. Stein d. h. Obersteis, de Sieyna, do Petra, auch de Lapide (Zwn
Burgen beim Flecken Ohtrstiin a. d. Make in BirkenfeUl). Everhard 1075.
Eberard 1138, Über 1158. Wilhelm 1171. Conrad canon. trcv. 1188. Evcr-
Imrd 1192. Eberhard und Werner Brüder 1197 tragen ihre Burg Petra
(Oberstein) dem Erzbischof Johann von Trier ru Lehen auf. Anselm 1195.
Wahrscheinlich durch eine obersteiniache Erbtoehter gelangte schon im An-
fMige de« 13. Jahrb. eim Linie der Herren von Daun i. d. Eifel vergl. diese
in 6ßtk Mit- und späteren Alleinbesitz von Oberstein, während die von Stein
zu einem Rtttergeschlecht lierontersanken. W.: Anfänglich ein doppelseh wci-
iger Leopiid eneh mit Kronen spSter ein rother aneh goldgekrönter Löwe
in Silber.
* Y. Stein d. h. Bhaingxaftiisteiii» de petra, de kpide (Bg, Bhemgrafm-
ämm hei Kritumaeh o. «L Nahe). Von den VorigeDi mit denen sie gleichen
StanuneB iind, echirer sn trennen. WoUr^m Beichsburi^lgnif m Stromberg
1072 90. Wclfrtm 1126. Wolfram Reich»mini8teriale 1157 u. 58. Wolframn
Whtwe Luccard und ihre Söhne Wolfram n. Embrieho 1176. Wolframs
Sohn Slegfrid 1179. Sigfrid und Wolfiram Brüder 1179. Sigfrid» Söhne
Wolfram und Eberhard 1179. Godebolt 1179 (wahrscheinlich der Stamm-
vater der Herren von Wigerbneh s. diese). Sifrid 1192. ^Volframu^^ Rin-
gimvius 11^8. 1206. 8. 9 heir. Guda. Sein avunculus (Mutterbruder) ist
f*
Digitized by Google
Albeso Abt au fibcrbach im Rbcingau todt 1208. Sein sororius (Scbive-
atenniim) Philippiu de Bolanden 1208. Die rheütffri^bitks WM9 gebi^
an diew in dem fihniÜchen Hbum * Si4m>iiach MÜMode QwoUeAt durch
dio Heinth der Lneowd T. ümbnoheV HL imd Sehmtar Wetnen II.»
dM ktBtan RheiDgittfen dit aatemi Btmm f 28/1 1828, nit Sifrid yüm
Stein, dei letaigenannlen Wolftem Yetar. W.: «Ibener Löwe, später Lee»
pevd mit Doppelaefaweif in Solmn. Die ttlterteo Siegel der BMognien
Wolfiwn von 1206 und Wemec von 1238 zeigen in einem mid demselben
Felde rechts steintchen LSwea, h'nka aber einen hängenden AdlerflS-
gel, den wii lür das W appen der älteren Rheiiigratcn halten (der AdlerflU-
gel ist im Rbeingau, der eigeotlichcn Ilcimath dox: Ubeingimfen, a. B. iu
Eudesheim. Lorch, Waldcck &ic. recht zu Hause).
V. Straza (Df, Strmsen in LuxeinburgJ. "Waltei lO^M.
V. Tris (Zwei ßurgefi und Df. Treis a. d. Mosel Kr. Cochemj. Beide
Burgen, welche seit 1150 trierisclies Eigenthum waren, und das l>orf Troia
bewohnten Yerscbiedene Qescmechter, wovon eines, wahrscheinlich dem Haaae
Bürresheim entsprossen, zu den fidelgesclilechtern zählte und daher in aieb*
sten Zeitraum den BeiiiMnen VKje d. h. Freie von Treis rdhria Sibcrt vou
(Jimen nnd «Sveriwird Tpn BaK;getsheim (Bürresheim) beben dio CUriobtebar»
Iceit in Treta um 1163. Rndolph and Hejnriob um li80>i
T. mmen, ^e üimena (I^, vnd Bg. ülmm «. dL Mif4 JKr. Cochem),
Obgleiflh enlüa^Ueb ReidiBminjaterialen, epüter eu den Sidelherren geaKhlt
Heinrich «nd eein Brader UinieteDakin 1186. Hdmdii teitt Bruder Rn«
dolph und Min Sohn Heinrich Mitte dee 12. Jabrh, Heioricb Beichama-
niateriale 1142. Heinrieb nnd Rudolph Brildcr 1144; Eeinririi wn 1168.
Sibert hat mit Everfaard von Burgetsbeim (BfkrreebBim) die Gericiilabarirail
iii Treis um 1163. Slbrccht um 1175. Heinrich um 1196. Heinrich von
Ulmen machte den Kreu2.zug Balduins vou iiauJern 1202 uacli Constanti-
nopel mit und erbeutete dort (bei der Plünderung der Sophienkirclie 17.
Juli 1203 oder 12. April 1204) m kostbaren Goldscbreinen verwahrte Re-
liquien und Kirchengefässe. Ein polchcs sogen. Diptychon mit Stückchen
des heil. Kreuze» scbeokte Heinrich und seine Gem. Irmgard 1208 dem KL
Stuben (H. 275). Es befindet sich jetzt im Dome zu Limburg a. d. Labn,
Eine andere Tafel mit einer Ereuapartikcl schenkte Heinrich 1207 der Kirche
S. £achariu8 eu Trier, eine dritte der Stiftskirebe zu Münster- Maifeld. Auch
in der Burgeapelle zu Ulmen, au Laaob, St. Pantaleon in Oida imd Hei:
oterbaeb wurden Reliquien geseigt^ die laut den Inacbriflen von Heinridb.
von Ulmen in Gonatantinopel erbeutet worden waren*' Heinrieh ttnier XUiebe-
miniiterialen 1209. Heinrich und Sibert 1210. W.i Bwrteneehitd in vei-
ichiedenen Farben, woTon beim aüehaieo Abadmttt daa 0«iau«e*
Digitized by Google
V. üreedia (l>f. ütraig a. d, Motd Kr. WitAü^). Theoderidi der Mör-
der des Embssehofr Ouiio mit 4 SsimeD 1066. Tlieoderidi war Burggraf
dar Stedt Trior, lielMcht aneb ka«mbiir|;ÜMlief Amtsrogt Theoderidi
llOai Beeelm 1158.
HiwUUiigaii (Bg, u. Df, üttddingen h&i Mertch m Lusemhurg). Sie
>ind nilt den von Hamm bei Pram einet Staaunei imd Wappens. Heumch
it* Harn imd N« CoatMiiiga BrBder 1194, W. 9mal getheilt oder lOmal
SBbalkt.
V. Vlft oder Vah f /{/'. Faha Kr. iS(tarhttrg). Berncwin und seine Sdiwe-
«tw Hildegund 1126 und 39.
V. VischlMMih, Vip(hcbach, Visbach (B^. und Df. Fisc/thach in Lxtitmt-
bnrg). Udo 1115. Thcodnich 1122. Wirich 1135-68. Th.H.derich im 12.
Jahrh. Vasall von S. Maximin. Tidorich und Bezeiin Brüder 1194. W. :
»wci silberne Fische in Schy?»« (Roth), auch mit goidenen Kreuzeben besäet.
Vro«lite auch Wratho (Df. FrUf^hf hei Ems Herzogthum NtMau),
Egenolf liber 115S. Weteel und Arnold Brüder 1190. • .
Walebadi (Nahe). Emicho liber miles 1136. Wernhar Uber tltiSl
Hermann 1188. Hermann und Friedrkh OebtUder 118^.
▼> WidisttC (Bff, «NN? Df, Waleomrt het LunemlU in Bwikreiek). Die-
■es ttrepranglicb loihringiscfae Geschlecbt stelit aeit alien Zeiten in Verkdif
M vnaerem Gebiete. Wiiicb 1107. Lndolph and Simon Btttder 1186. Ar-
nold Embiacbor Yon 1\ier 1169^83. AAidd li78. Atnnlf Waleearl,
triomebeir Vogt eu Hen^g, «rinelt von keinem Vetter dem ErabiBchof die
Erlanbniss die Burg Schiue 'wied^herzustellen und begründet dort die Dy-
nastie Moncler um 1180 (vergl. Mmcltr). Wirich und sein Sohn Thcode-
rich u. A. 1189 — 1200. Egidiua uir nobilis de IkMgc dictus de Walecurt
vergleicht sich mit dem Kl. S. Euchar zu Ther Uber B.echte zu Senzig bei
Thionville.
y. WalemidL (DJ, Welmich a. Hh. Merz, Na»»au)„ Lambert homo li-
ber 111«"».
T. Waltesfelt (LmenUmtg). Bertolf und Richwin 1096.
V. WaltmaDB^xiien (v^gl. Ministerialen und Bitterschaft).
T. WiDMebatf (Bf, itutf Bttrg Woraier^ «m Warndtwcddy daher der
Hfümif hm 6. Ävold -iS^ Runkmck hart an der jyreiMiMai Chmze), Ro-
rieb, «ein Sohn Iranbard, ein jüngerer Bdrieh nnd Bndolph 1212. Eli iM
oidit dw noek bhibende Gc^^ohlecht von Wattbeiig. Daa Nllhere im folgen-
den Zehrattm.
* Wealerbiiig (Jfp, vnd FL Weslerhwg im Wettermäd Herz, Ka»sm),
DiMea im ginflidben Hanee Leiningen-Westerbnig noeh biöbende Edelher*
reogeachleoht ist mit den Herren ton RnnJcd (jMat Fürsten von 'VfkS) e^
Digitized by Google
LXXXVl
nm Stammei. Si^gficid toh Bankel nennt «cb «neb ISOO de W«tterbergh,
1S19 nahm er das Ereiu und kommt noch als Herr von W. 1221 vor. Seme
Söhne Siegfried und Tbeoderieh setzten Ersteier die Herren von Wester-
burg, Letzterer die von Kunkel fort. Vergl. dicäe, \V.: goldenes Kreoz in
Roth, von klelüen goldenen Kreuzchen umgeben.
V. Wierbach, Wigerbach (Eines der Dörfer Weyerbach, wahrscheinlirh
Salm-Weijrrhach a. d. Nahe FUnstenth, Birkenfdd). Godebold 1170, wahr-
ächcinhch mit Godeboldus de petra 1179 identisch, welcher Name nebat
Wappen und Nachbarschaft für einen Ursprung aus dem Hause Oberstein
(nicht Leyen, wie Bodmann de petra Ubersetzt) spricht. Seine Brüder 6h»tA^
fried Domsfoger zu Maina 1172—91 und Eberhard 1170^80. Qodebold
1208. Wie aus ihnen die Herren Ton Dalberg eotsproasen sind, im oich-
«teil Zeitraum. W.: Leopard*
Wilte (Bg, und FUdeen WiU» m LuseemhrgJ. Waltems do Wilts
et de Beifurt et Walten» nqpoe dus de Meisenburg 1194, weant zugleich .
der Ursprung der Geschlechter Befiort und Meiseoburg gegeben ist W.
i5i>th und gold gtitiicilt.
Wolff (Obere Lahn). Wezelo nobilis 1129.
V. Wolmeriagen (Df, Wolmeringm hei lUäemachem^ in Frankreich),
Gottfried über 1158 1580 u. 1180.
V. Zoiver, de Zolvere, de cclobrio (Bg. und Dorf Zolfer oder SoleuvrB
tu Luxemburg). Wezelo 1136. Wezel und s<^a Bruder Robert von Bitsin«
gen 1104. Alexander 12. Jahrb. Giselbert canon. troTir. 1212» W.: schwar-
ler Löwe in Gold.
^Minisiferialeii und ilHterscIiaft.
Fast gleichseitig mit den freien Geschlechtern (dem hoben Adel) tre-
ten in unseren Urkunden nach ihren Wohnsitsen benannte Personen auf,
wclclic Ministerialen (ministeriales) genannt werden, ein Titel , der einer
EilUuterung bedarf. Ministerium tl. h. Dienst- Anjt wurde bereits im früh-
sten Mitt^^laltcr jedes Amt genannt, welche Jemanden, auch einen Freien
in eine persönliehc unfreie Verbindung zu einem Freien stellte. — Un-
frei war oder wordo dieser Diener oder Dienstmaun. Die Ministeriali tät
unterschied sich daher sehr von dem AbbängigkeitByoihäitniss , welches
der Lehenmann (homo, fidelis^ vasallus) zum Lehenhemm einging. Hier
war kein Dienst (ministerium), sondern ein Vertrag swischen swet Freien
mit gegenseitigen Pflichten, venn auch der eine Freie dem Anderen
sich als Vasali unterordnete« Bei der Mtnistorialitttt war nur der Herr
dar 3eie^tigte, ^ kannte den Miniitaeialieii. vfriwitai» wtaai<diep» w-
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
LXXXVU
schenken. Der Lehenmann stand unter dem fudicium parinm seiner Stan-
descrenosHcn, dem Lehenhof, der Ministerial unter dorn Ilofrechte de» Or-
tcb , wozu er g^ehörte. Der Lehenmann besasa in der llegel aasser saneiii
Lehen noch freie« £ig«iithiiin (allodium) und freie IHsposition Uber sein gaa- ^
MB Vermögen m Leben und Tod, der Ministeriale besass Qnind und Boden
mir fUr seinen Herrn und durfte ohne denen Erlaubnisa weder heiratben,
noch irgend eine VennögensdiBpoBition treflen. Yen seinem NMhltBBe nahm
der Henr des Betthenpt (Knrmirth).
Die ersten Spora rnim htOieren nnd gemilderten HmistetMlTerhldtnii-
tee finden sieli in den aogenannten irier Heftmtani der fi^Uikischen Köni^:
dem' MerBehall (mareaehelcm d. h. Vorstand der StsUe tmd deeKriegeweBen8)|
dem ^Tni^ese oder BeneBehall (dapifer, senesealcnsy Vorstand der Kfiehe
tmä dee Hofhaltea), Schenk (pincerna, der für den Keller) und KiUnmerer
(camerarius, der für die \Vohnun>,- und die Einkünfte Sorge trug). Auch
der Pfalzgraf (coraes palatii als oberster Hofbeainte) war ursprUngllcli ein
solcher Ministeriale. Begreiflich waien diese einflossreichcn Hoflmter bald
der GeL::eiistaiiil der Bewerbung der edelsten und vornehmsten Geschlechter
und die ursprünglich ihnen anklebende Unfreiheit gcricth in Vergessenheit.
Ehlen ähnlichen Verlauf nahm die Ministerial ität dieser yier Hofämter bei
nnseren Fürsten, den EnbisehöfiBn ?on Trier, Cöln, Mainz und den Pfalzgr*-
fen. Auch hier erwuchsen aus dieten Hofdienitleuten die edelsten Familien,
Selbst bei den Ghwfian und Herren finden wir epftter m ihnen ritterbttrüge
Leute urieder. Auner diesen Tornebmeren nnd besseigeBtellten Ministeria-
len finden sieh aber aneb soldie, irelcfae som Kriegsdienst nnd endlich
m immer tieferen nnd nnfreieren Abstufbngen noch Andere, die sn den
niedrigsten LeisMmgen, snrn Botenlanfen nnd '^ehtreiben benutzi werden.
Wir haben es hier vorzugswelBe mit den Ministerialen zn thnn, wel-
ehe Kriegsdienste leisteten nnd die bereits in unserem Zeitranm nnter
Hinzutritt der unbedeutenderen freien Familien die Rittcrschtft oder den
niederen Adel biideteu. Unter ihnen unterscheiden sich deutlich zwei
Gruppen: die Beichsministerialen (minist, regni, imperii) d. h. solche die
dnrckt unter dem deutschen Kaiser und die landesherrlichen Miniiterialen
die in demselben AbhängigkeitsvcrhUltniss zu den Fürsten, Grafen und
Herren standen. Den Reichsministerialen ist es bei uns bei der ziinoli
■enden SchwSche der Knisergewalt zum Thcil gelungen dem Ministeriai-
ncxus allmählig einen Lehensverhand unterzuschieben und sich so faktisch
dem hohen Adel gleichzustellen z B. die Rheingrafen vom Stein, die
Bvrggraüen von Hammerstein, am Oberrfaein besonders auffällig die Her-
ren von Bolanden, Hanau n. A* Bei den Ifinisterialen der Xjande^er-
len war 6in aolches Emponingen schwieriger i obgleidi die Burggrafen
Digitized by Google
von RhebMk aneh dtffir dn BeiBfii«! abgeben. la Trief «« A. Ktii dM
wachsende Macht des Erzbischofs sieht bloss dk» eigentlich trierisoheB Mi-
nisterialen fministerialeä S. Pctri) nicht uus clem >.cxu6 lots, ßondcrn es ^c^
lang ihr auch, thcils durch ücberredtuig und Vertrag, tiioils durch Gewalt
— besondere im 1-V und 11. Jahrh. — ficic f Jcschlechter In den Mlniste-
rialvcrband, der damals sich alierdings schuu gaiiz mit d«m Lohonsvcrbält-
uisa yerschmokcn hatte, hiDeinzoEwängen. In Luxemburg uAd LotimngQQ»
' wo ein sehr zahlreicher freier Lehensadel 4ea If'tiintm VSketk fittb swr 6«ilfi
»tand , hat sich daa MinistanAlYfirfaäUoias «m eh— ten ▼erlogen. Wolil aber
findet es siob oad swar in «ttiMr ncqvünglieben unfreien ^latur a» BdBten
und Längsten erhaUen bei den Grafen und Herren und den gtaieen l^ieiift*
freien lÜSstem Prüm und S. Maxiniiii, Hier eind naacsstfieb diefeni^^
Leute als Ministeritlen aniuaehen, welche liintor Penonen «nJMieitbAr hi^
hma Adeb oft mit denBetben-Yor- und Zunamen als Zeugen vorkonukieB« 8ift
rind ak £e Vorfahren der kleineren ritterlichen Vasallen und Bur^maimefi
anzusehen, ■welcho wir in der nächsten Periode, ein ele oi't gloichon Schild
mit den Heiren^chlechteoa EÜu:eü| nur schwer von dicaen eu trennen vw-
mö^en.
Freie und unfreie Kriegsleute fanden bereits im 10» Jahrhunderte ei-
nen iiire ungleiche Herkunft vermittelnden iBtaad vor, der wie das Prie-
sterthum dem Geistlichen, dem Layen eine persönliche (niemala erbliche)
höhere Würde Terlieh — das IttterllMI«. Daa Weirt Bitter (miles atatt dea
näher lieigeDden eques bei uns euerst 943 (X. 241]), findet neh .ecit der Hee*
leseiganintion doreh £. Heinnch L» der suent eine deuliKhe Baitami tebnii
als die Beaeiehnung deijenlgen vehidbaften Leutei die ihrer HMbaw^ehl
an 'Pferde wohlgerOstet mit rnndeatena einem Diener genügten« Die KieniHttge
und die glerreidien Siege der frSnkiaeben und hohenstaufiscben Kaisar itti Osten
und Süden bildeten daraus un wider?« tehliniie SdiaarcD, welcho die Ileldenge-
dichto des 12. und 13. Jahrh. begeistert mit allen Tugenden eines christlichen
KUmpfors Tapferkeit, Grossmuth, 1 rünimigkeit und Treue bchmiiikejK Die
Ritterwürde wurde, da dem tapfern Krieger auch irdische ßclüluiung in
Gütern und äusserer Auszeichnung «ufloas, der Gegenstand des Streben» der
ganzen deutschen Jugend , der freien wie unfreien Sflinde, so weit es daa
Vcimögca zuIioBs, vom Kaiser Abwärts bis zum Bürger und Landbewohner«
Doch bildete aieh schon frtth «nreislioh aehoa im 11. Jahtii* ^ aua den
nMgm Gedanken, dass derjenige vomagaweiae aum Bitter tätige^ dem dno
ritterliche £nKehun§^ von liMerUchen Eltern geworden, die BeachrünkoDg^
daaa amr, BitterwOrde jedoch ohne Bttcksidit auf freie oder unfreie G««
bu^ da die Ministerialen mit den Idleberea Freien dio Haupteahl »teilten
W ein Bitterb^rtjger (militaDa) gelailgen konnte» ßo ^tstan^qq %lso Qit*
Üigiiizec by Liüügle
L3ÜÜL1X
terg«Miit«c1iter, fn 6taen Her itittentftiid «wtt nlebt Ton aUen du Kriegshand-
werk tteilicndeii Individuen erworben wurde, »ber bei sonstiger f^ter Qualificft-
tion ervrorbcii werden konnte. Die Aufiialuue in den Kitterstand gx?schah durch
einen vornehmen oder filteren Ritter gewöhnlich bei bt^onderen AnlÄssen,
S< 1i]Acijten, Iloehzeiten. TuiiilfieT^ naeli erlangter Mündi-kcit, al«o bei unu
ewischein dem 21. und 25. Jahr unter gt wiHf^en Feicrliclikeitfn r Ritterseblag',
Anlegung des reichverzierten Wehrgehäiigs (cingulum miiitarej, Sporen von
Beiern Metall u. Ä.. m. per Ritter Mnirde durch den Titel Herr und zwai-
vor dem VwtiU&M aittgezeichnet. Dominus Jobannes de £ltz iit ein tUtter,
iMttii er auch idcfat miles heisiit, Henricus dominus de CSreüberg dagegen
(Sd Cdtiilierr, der kete Rittttr ist. Wird er RHter, so nennt er sich dorn.
Hefirteiu dorn, de firentog oder Hentfcus dorn, de firenberg miles. Schrei-
ber glAnbt bemerkt ni haben, dass Ritter dj^nasüsoher Herkunft, die als
flachgcboreno StÜme dclrt den fienrentitel führen oder solche, die sich von
Orten MiiMi, *trotin mehr«ire ritterliehe Famflien hMtMn, das miles In die
lütte teixen, also Wllbelmtts nriles de ülandersoheld. tm Heerbann rangl-
ren die Ritter insofern sie Freie waren, im fünften und die Ministerialen
oder EHenstniannen im i«e<^bften Hcerschilde.
Eine Anfzahlu ng aller dieser unendlich «ahlreichen Geschlechter —
lait jedes Dorf unsere? Bezirks zählt deren , hänfis' «osrar mc hrero — liegt
ausser der Grenze unserer Aufgabe. Die Keiehnrainistcriali n sind bereits
beim lleiehsgut, die triei'ischcn beim Erzstiftc Trier verzeichnet. Hier folge
daher nur eine kurze Erwähnung der in den folgenden ZeitrKnmen bedeu-
tenderen oder bis tnr Gugenvmrt fortgeblühten Familien. Man wird ihre
StemttMltze Moht ermittdii, ^nn man ihre Kamoo mit dem Ortttegister
vergleicht.
D* die fiftoOceie der iMsten Jahrhunderte vielen dieser anfUngliish s«hr
unbodetttendto CkseMeehter ebien uralten und vornehmon Ürs^^iung aflaro-
diehien v«rta«ht6 u&d Schrübtoner, -wie der durchaus lügueiMie Rllxner
noch heule 0lMbon ibden, so genüge dSo VMeherung, da» Uber die hier
angegebenen Juhremdilen htnaus kein Beweis filr die Chriitenfe etiler Fami-
Wh, Ubeir f300 hinaus aber nur in den seltensten Fällen eine zusammenhän-
gende Filiation oder Stammlafc! aufzustellen ist.
V. Altrei 1194-l?0e. CHln. Vögte von Andernach 1187. lenherrpn v. A.
Trier. Minist. 1187-1212. v. Archa in Coblen?: TnVr. Minist. 12()4. v. Arra*
Trier. Minist. 1179. v. Arweüer 1143. de Atrio in Coblenz 1181 Trier.
Minist. 1198—1212 v. Bachem in Cobleni 12D9. V. Baienheim (liaasem
bei Kronmbw-g Kr. Schleidm) Prüm. Minist. 11 7l. v. Bassenheim bei Oob-
icna Trier. Minist. 1204. V. Bsdendorf f^<^»rfor/; 1179-1212 v. Berlingen
im^iaOi. Biagen (de Ht^a) 1180. lUScfaaminist. 1158. V8gte v. BiftgOb
Digitized by Google
xo
1189. V. Boppard Rcichsminist. 1096. Später in viele Geschlechter gespalten.
Reichsvögte das. 1157. v. Briedel 1153. v. Breiteeheid Trier. Minist 1155. v.
Budensheim (Badesheim hei. Prüm) Prüm. Minist 1171—95. V. Garden 1130.
V. Clotten 1130. v. Cochem Reichsminist 1136. v. Cobleni Trier. Miniet.
1070—1168. Trier. Vögte v. 0. 1140-1212. Com Trier. Minirt. 1160,
y. Covern Minist 1129—40. Oillr 1153. Trier. ICiust 1212. Om
i. d. £i£Bl. Vom HemngwdilecKit su tramen. RicfawcL Albert JhmA
Ywx 11S6 mi. Y. JlMua^ l'rüm. Uiiust 11.36. «tI Uta. Diw nodi in
ewal Xdiueii, der gtilfiichea m. Kempenich und der fireiliflrrlidicn «i Bttbe-
mch, blCUieDdeGeseUeobt scheint too Beichflndnistenaleii abnutammen und
»t vielleicht mit den tder. Ministenaigeschlechtem t. Esch und v. Helfen« tcin
eines Ursprungs. Ihre noch wohlerhaJtenc bUmDibuig Eitz bei Münster-Mai-
feld (Kr. Mayen) war bis ins 14, Jahrh. Reichsgut Ihr ältester Ahnherr
ist Rudolf 1167. Dann fulgcn dorn. Eljas castellanus (Üurgmann de Elze
mit Söhnen und Enkeln, Vogt des Klostei-s S. iiunias bei Andernach zu
Trimps 1194. Johann und Wilhehm 1202. Johann 1209. Johann und Peter
BrUder 1210. Von der Abtei Maximin trugen sie gegen 1200 zu Lehen
die Vogtei zu Loef. W.: getheilter Schild. Bei der Qra&DÜwe abea in
Roth ^l44A0r I^^o imten Sflber. Bei den Fr«henen oben «übemer IjSwe
in Rolli unten Qold. y, BnUnh 1171 Tri«r. Mimet 120a t. Bm«
bpraitMB. Von den dortigen Edelhenen su trennen die Trier. Minist Herw
mjum» Wilhelm, Lud^rig offenbfir «ot dem Hanse Hdfensteia 1137—1206*
* Sseh» de Asche, de Hasch, de Hes. Die Fonnlie blBht noch in einer
Seitenlinie. Sie ist von ileni luxemburgischen Dynastenhause Esch a. d.
Sauer streng zu sondern. Unsere Esch sind Trier. Ministerialen, Erbküm-
merer des Stifts und stanimen von der Burg Esch oder Üdenesch a. d. Salm
(Ki\ WittlichJ. Gerhardus de Asch minist trcvir. 1157—1162, wahrschein-
lich decsdhe mit Gerhardus camerarius 1160. Odo oder Udo miniit et ca-
merarins Tievir. 1180—1212. Gerhard 1191—6. Ihr Wappen: getheilt
oben in goldenem Feld ein ivachsender rother Lövsre, unten Süber mit 3 Rei-
hen .|[»laaeir Eisenhttley erinnert sehr an Elta nnd Helfenstein, mit denen ote
eines Stamme» sein m(%en. VinnMih. 1130 Mim'st 114a Oendisj;
de Cantrene, Contiane» Guntamna (Df, O^mdotf miti »wei Burgen o. d, Mih
^r. Mayen). Dies alte Trier. Miaisteriolgviobleeht blüht noch in einem
Zweige: den jetzigen ^ Tflnten t. d. Leyen, weidie die Oberbnig in Qon-
dorf besassen. Engelbert 1158-1180. Werner 1189— 1212. W.? Pfebl,
bei den v. d. Lcjen, die erat im 14, Jahih. luit diesem ünterscheidungsna-
men vorkommen und nicht, wie häuüg geschieht, mit den anderen Funiiiicn
de Petra (v. Stein u. d. jNahe und v. d. Leven bei Uen^ig) zu verwechseln
svi4» ^ aübemer P^hl in Blau. t. Hpliensteia» Helf onstein (B^, Herfen-
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
XCI
äem iMier Ehrefßiifta»tieiii). DiM Gkeefaleoht iMwohnie die angeblich tob
ISmluseliuf Mlin von TMer vat Hülfe von Ehrabn^tsfeein erbaute oder toI-
iendete Burg^ gegenüber Coblens and trag als die TOmebnute trierische Mi-
nirteriaM'amilie das Erbmarschallamt des Erzstifts. Einzelne Glieder nenneii
lieh auch von Erenbreitstein. W. de H. 1143. Wilhelm H. lag mit K.
Friedrich I. vor Mailand U61. 62. minist. 1167 u. 69 Wilhelm und Otto
ßriider 1177, Wilhelm und sein Sohn Johann 1179. \A'ilholm bis 1212.
Wilhelm, Ludwigs Sohn, erbaut und dotirt die 8. Oswaldskapelle auf dem
Oberwerthe oberhalb Coblen« 1210. Ludwig 1180, nobüis vir (was sehr
aaifällig ist!), Gcrardas dominus de H., Agnes seine Gemahlin und Wil-
betm sda Bruder besehenken das Kloster Stuben a. d. Mosel 1194* Ab
tricRsehe Mateehltle kommen vor Wilhelm, Iseabi^ vid Engelbert Bitt-
der 1153. Wilhelm M. 1158 mid sein Broder Werner 1167. Engelbert
K. 1178. Geibard H. 1180. Albert M. Bitter nm dieselbe Zeit. Die Hei-
getheiHtt Scbild oben mit rothem" wachsenden L9wen
is Gold, unten in Blau goldene Lilien mebt 4. 8. 2. 1. ds Horrso, v. d.
Oeren in Trier Trier. Ministerialen 1139—1209. v. Liewr (de Lesura)
1158—1206. V. logenstein f Nieder! a/tnsteinj Trier. Ministerialen 1162 —
1212. V. Indenesdorf (Leudef^dnri) 1101—1202. Tripii^dio Vögte von L
1169—8.3. V. Menig (de Marceto, Marccio) Tilri . Vögte und Minist. 1107,
aocb mit dem Beinamen VsUens 1183 und mit den v. d. Brücke (de
ponte) au Trier stammverwandt, v. Merl Dieses Trier. Ministerialgesehleeht
stunoQt vom Dorfe Merl (Kr, Ztü) und blüht noch in den • Zsadt Merl.
Erfo und Werner v. M. 1120. Ansfirid 1160. Friedrieh 1179, minist. 8.
Petri 1190 a. Bitter 1192—1204. Werner nnd Andreas Brttder um 1200.
Udwig Zant 1198; «usenhsto bei Andernach 1146 Trier. IGnnt iWk
1 leeerbaig bei WtttlSeh (de novo eastro) 1182- ISK). Der dortige
Trier. Burggraf Lambert irird 1210 nobiln genannt r. Paffsndorr bei Ceb-
Wss Trier. Ministerialen 1168-1212. de Palatio Cd. h. vom Pallaste in Trier)
1098. Trier. Minist 1142. Sie hängen mit den v. d. Brücke (de pontc)
rosammen und waren die mächtigste Familie in Trier, vielleicht im ganzen
Erzstifl, da man von ihnen Rwch die v. Eitz, v. E.seh und von Helfenstein
herleitet. Ludwig de F. 1103, wird 1125 vicedorainus und primor Treviro-
nuo, 1131 Palatii custos genannt Er ist der Borggraf Ludwig, welcher
U3l sich dem Erzbisdiof Albero entgegenstellte und ihm die Uebergabo
^ Pallastes and der fonkUnfle des Enstifts, weldie er als Pfand inne hatte,
m weigerte. Seia CreseUeebt kommt noch im nSehsten Zeitraam Tor. nn-
«nae ftwiiemss d. h. Trier. Erb-Schenken mid Ministerialeii 1168—1202.
Im Jabra 1210 war des ErbsehepkensBit bei den t. PaUast MA 1140—
1212. ia loBlt (V. d^Bftek») «i Tkfer. Ibve glndieb versehwandene Bug
Üigiiizeü by Google
stand 4iuf dem reehtcn Moselufer oberhalb der Sudt und der BrtickesmdMn
Barbein und dei- Stadtmauer in ein römisches Monnmeol hindagebaui Ob-
gieich m von ihram ersten Erscheinen 1098 lui nur unter den TWer. AG-
nisterialen auftreten, so waren sie d4>eh gleich den ihnen Btimmverw«ndtan.
V. PuIIaste sohlirame Feinde dm Enrtiae tmd atels w Aofrnlir genest,
Eubenach 1169- im SMrbnif Trier. Ministarialea 11Ö8-190L
dmoh niird 1199' DobiUB nOes «enanni, was auf ft«ie Geburt aehlieas€n
iässt. y. 8Walng«L -Wer. Ministerialen 1168- 1208. ▼.Mey oder Oriey.
m StanttMite lag bei Uendg a. d. Mosel. Im Jahn 1129 trugen si.. das
JMrbkUnunerenmt von Trier, v. Waldeok a. d. Hundsrück. Dic^er noch in
*Bifli T, Waldedc blähenden rittcrlichcii i'amüie künutc angclu.ren
CoÄWd J120. -T, Waltmaaiuhausen. Die kleine Burg gleichen Namene üc^a
W Bademar (Herzogthwm Na»mv). An ihr klebte das Waipoden- (Forst-
richter-) Amt der Grafschaft Dietz, weshalb (]üi Oliedor dieser Familie auch
Waipoden genAiiut werden. Das G<Äclilecht hat sich später am Mittdrhein
»Obr ausgedehnt und verzxveio^ und blüht noch in den Grafen und Freiher-
ren »Waldbott V Bagsenkeim. Da der Amtsname Walpod bei Tielen Fami.
liea verschiedenen Ursprungs vorkommt, so iat unsägUcbcr Wirrwair in die
Genealogie gekommen. Man halte fUr unsere Waipoden an den Voroaineii
^timch. und Sieg^ fest, die bis ins 15. Jahrb. foHgeheo» QeiehMvt
ist freien Ursprungs, sank aber sehneU anr Ministerialim hssab. Siegfrid»
Gebhard und Friedrich 7. W. müxl» laben besassen einen Antheil am DoriEe
^iebeniheim bei & Goar 1138; Friedridi and Siegfried Ministerialen UdL
UasB der eni» Hoebmeirter des deotsehen Ofdens Henrieus Walpote oder
Walbote 1191 f 1200 •) der Famifie Waltmaonahansco angehört habe, (W^
p»d Bassenheim kann er naebl gebräaen haben , da Baasenheim erst um
1B60 an die Walpodea kam) ist nicht bewiesen und wegen des Vomamenb
fl««nwsh'a«sh niaht wahrscheinlich. Die Walpudca v. Mmux, in ^volcller
Jamale- der Name Heinrich 1266 una 1315 urkundlich vorkommt, haben
jeden&Uff mehr Ansprüche. Ausser diesen haben vir noch gefunden Henri-
cos cognomento crus (Kranich) Walpodo comitis de Virneburg 1230. Da^^
Wappen der Waltniaunsbnusen und aller daher kommenden Walpoden«tiimine
zeigt 4» 6, 8 rothe Ständer in Silber, v. Waltrack Trioi-. Minist. 11G3—
1199. V Winningen 1150. v, Wintarich Trier. Minist. 1158. v. Wisse (Mit-
sd- n eiss hei CobleMj 120g. ¥. WittUob llll-lgOß. t, ZeU U79.
^ IHe aiacigeii ghuibwOrdlgen Qoellen zn dieser SVage sbd der Ati«lor Aquiciuct.
H. 998, Hermann von Dusbuif; canoniam tcms Pranisa J. aapi 3. £piluBie gsw
stonim Pni.ssic cap 4. J<'ru8cliin Kroniko v Pnizüilant Vers 901 (gg. und die Schriftr
tafeln von Oliva, Das spätere Vorkommen vou wirklichen Babfit-nlu im unter dm
OrdeatwArdentrigem z B. Siegfried Waipod v. Ba^cnheini oberster Bpittlcr 1Sö4—
9e ^ a«l« 4aau4» im Oadsn, «6
Digitized by Google
£11
Mldtewefiien/
D«s St«dtewe&aa m xoittolirbeinMMi» 36^i^e mt bei dem Mangel von
Orlen selbsteigDer Eotwickelaog und growier p»liti«iclMr Bedcatang ein lieoa-
lieh slttdiföfmgw. . ^hm nnOle Wex hui Aiosials 4» iiUifeeM Büi.
du) «nter den RSnaern «rr^tdbt und keine andere Verfai^ttog aogenommai,
wi» idle ührigea Sttdto und SffiiUfiiiffi» fKe milt «909« AawMihi— m
Wd;|Uar, AUmKUig Hiitnr dj« Utm^htSi dar IjwMmkw gckMMMte aindi
P«r ^Ssifte TheU umewr SOdt« iit «ümiicbM 4>4«r ««ik tikrai gdM»
DepDoeb luit tkh lui^d anoh sar dw gering»!» Spvt ifteMw Imilati»!
ne» (DeowtoQtfujsteia) «r|ia||aii*> AUciJSiKdimKliyiiiiigai benUi«» nf
deqtsdieDy im engoen SwsQ ftXnkiwlMpi Eipriditimgaik > Wk bmtt bdM
Beiohegvte angeführt vrot^Ut ging«» bei der fiiroberong dM Inkm RMiif
ufers durch die Franken im 5. Jahrb. mit höchster Wabrsoheinliobkeit 8ämral>'
liehe rüinischc OrteciiuttCJi von irgend welcher Bedeutung — die violiofcht
schon in loiuischer Zeit als Miiiiuratatioiien oder innerhalb der Militargrenzti
(limes) gelegen zujcu 6t5»ate in einer Art von Dom«niai verband gestanden
hahen niociitcn — in das Eigeutiuan der fränkischen KödI^j^o üI r, wurden
soycn. fisci reg'ii und die ganze darin noch VQrhaudcue Kinwohue^^ohait ho-
mlt\c8 tiacalini. ijmi diucb die {Schenkungen und Verplätidtt£^en ^ caro»
llj^ischen und d^uticboa Könige und Kaiaer diene Orte den Landes*
herren unterworfen wordep. Daraue folgt schon ron nelbet und iat aofih dureh
die Urkunden enpriesen, daas der Grnndzug sämmüicber mittebbeiniseben
Städteverfassungcn nicht die Freiheit, soikdi»» <ii« DtmattMurkflit oder
HörigkeitBTerhxltDiM iat. fiafoU tim denut niolit gmift ^mmdimf ^tmßkm
Hörigkeit übendl yon liagerar Paiper .mid stMigac Uoidbf Qhnuig geweMiii
sei. Domoek bat die »m Hitteb^keint gewi« liQb eingelMfMie Mxwvoiaamg
freier Leote in die StKdte and die gcoqpe Mildei'uiig der Hfic^keit dnnb dn
getslliebea Landeaberten dieien lucsprUnglicb oaMeik (MnMsvih») Graad-
Charakter der StXdiebUdung niobt awgemmt.
An der Spitae der sOdtiMfavi Yervaltnng sieben liberatt db ICntste-
luden: *war der Ort Rmchsgut, die Reidisministerialen der ourtia regia^
war er der landesherrlichen Gewalt bereitö unterworfen, die Miniateiklen
•) Wenn ThcoUerich der Mönch von Tholoy rHoTiüioim Prodromus p. G70) den Theo*
dciicij (v. Uerziff) den Mörder dos Krzbi'^chot'ij funo von Trier I()(jß pracfVrtus ur-
bi», dütenbur mhi» et patroaus neiuit, su iat niciit an die Dct'ea«>orenwürdc der ru-
nnAm MmAiipim sa denkea. Oer rtaiiaeligebildete Mdnch Qhorsetzte damit das
toitscha Burggraf «der Tagt, Aaeb die Berrea Ten Arembaig irerdea als Bnrg-
graüea su Cdla praefectai arbis genaiuii.
Digitized by Google
des landesherrlichen Oberhols. Diese Ilofesniiiusterialen , aus denen tich
g^n £ade noferer Periode die stiidtisehei) Bittarg^eedilediter bildeten, be-
■etsten BimmtUehe ettdliBeken Aeorter. Ver allen ' den Vogt (adtncatos),
Bwrggraf (praefeetafc «h», 'vlcecoinea, vieeiioniiow) bder'8ohalthetts (scol*
teta») d. h. denjenigeo fieMMen, der-Ntinefli dei fioMieriren oder «m-
nes Ohervogts die Geriehtobmkeit ttbie.^ Er wurde stete Tont IiuidesKerrn
ernannt', frenn aiich ^ Amt enwciten erblich geworden tein mag. Unter
ihm bildeten die Schöffen (scabini) das eigentliclie Richter- und Verwaltungs-
collegium. Ihnen zur Seite Btauden isclbstatündig dem Herrn rechnnngspflicli-
tig- und wr iHijcr mit den städtischen als den landesherrlicfaen Einkünften In-
neriiaib Luier Stadt bf lVLS^t: die Kellner (celler^rii, butellarii) , Zöllner (tc-
leonariij, Siegier (sigiiiarli, tabeiliones), iebstere zugleich die öffentlichen No-
tare. Gegen Ende unseres Zeitraums milderte sich die alte Strenge, darä nur die
Ministerialen die Stadttmtsr beseteon konnten, insofern, dais man ins SehS^Bn-
oeUeginm euch reiche, uigmAeM dnd yerstündige Ottsangehttrige, die ^on
ihren Beeten lebten, enfiiehm, jedoch war die Bemreefitnng der Ministe'
riakn noch lange 2eit eine dngemeine (in Ooblens und Aadernach gab es
noch Ui stt^'lransGBi8cheft Bevolution Bitierbttrgenneister, die rot dem bOr-
gerliflhen Bürgermeister nngirtae).
fiine eigentlidie Vertieicing der Bflrgenehait d. h. der bände) , ga-
werb- und handwerktreibenden Ortseinwohncr gab es in unserem Zciuauuie
noch nicht, doch findet sich in Trier in der Mitte des 12. Jahrhunderts
bereite eine Spur der Zünfte, "welche in der folgenden Periode einen so
grossen Eintluss auf das städtische Wesen übten K. Friedrich I. verbot
nämlich 1157 die Wiedererrichtung der commuiiio civium Trevireosiiun
qaae et eonjnratio dicitur, quam nos in civitate distinximus .... quao et
postea sicut audivimus reitcrata est ... . Statoentes ne deinceps studio ar-
duefuseopi vel indostria comitis Palatini reiteretnr (Hontheim htst tre^. I.
594) nnd Pfaligraf Conrad schiffte 1161 als Oberrogt der trierischen Kir-
che den dortigen boigeosibiB ein, no^ qnasdam consuetudines et qoedam
iura insolita coinsdam commnnionis sofort abaostellen *).
£iigeiilSc]ie Stidte gab es in nnserem Bedike bis snm Anfknge des 13.
Jalnlu nur eme nlmlieh
*j Dabb diese coiijuratio oder communio eim Art Zunftvcrbiudung war, geht nuht
bloss ans dem gleichzeitigen Ealstdiflii loldMr Yerbrttdenmgen z. B. in Cöln 1149
TergL Laoomblet Niedendiein. Uifaudealmch I. 3ßt| ia Strssiburg, Msdiela vo die
confratenütss der Qtdda gleiehgestdlt vird, Canbfay, iro die jarata fiomnunfa» sieh
gegen den Bisdiof erhob, sonden aueh aas den Verbaten dendboi berfor. Kg.
Heinrich VI. verbot alle eonventicula et coiOarstioDes In den Stidtsn ttbeHtaapt
1131 8. Pens Oemt Leg. t IL p. 112.
fHä ÄFttOie^ ^ä Augaste Tmironinn, Üki^lfiÜtefalier
uerica Orbs 6^4, Treucri 706, Treiiiris 822, Trcueris cmtaa 842 genannt)!
Die Stadt kam nach mehreren 1 heilsclienkungen definitiv 902 ans Kizstift!
Sie war nach den Aviederholten Zerstörungen der Fruiikon, Hunnen und
Normannen eigentlich nur ein grosser Trümmerhaufen mit wenigen bebauten
Strassen um den Dom und einigen vorstjxdfähnlichcn Häuseri'cihen nacli der
Brücke, dem erzbischöflichen Paliaste und den grossen Klöstern S. Pauh'n
and Maximin einer- und S. Matthias andererseits. Erst Erzbiscbof Johann
I. fing gegen 1200 ah den jetzt noch vorhandenen Stadtumfang mit einer
Mauer zu umgeben, ein Werk, das Krzbibchof Arnold II. vollendete. Der
'weltliche Mittelpunkt der Stadt war das fränkische, seit 902 aber er«-
bischöfliche Palatium (eine römische jetet viederbergeBtellte Baailiea K.
Convtantbi). Die Bewahrung deeselben^ inBofem der Pallast nicht dem
£rzbiBchofe selbst mr Wohnang diente, war einem Ministerialgeschlechte de
Palaüo anvertraut, dessen Haupt ah erBbischöflicher Vicedominus, Burggraf
oder 'Vogt die Stelle des alten trierischen Gaugrafen rertrat und den Vor-
^ bei allen G^cbts- und Verwaltongsbandlungen führte. Er sprach Recht
litt Kamen des Eiabischols als Landesherren, stend aber in welliHehen Din*
g^ 'aattkchst unter dem Obervogt der trienschen Kirche und der Stadt
Trier flberiiaupt, dem rfaenüsehen P&kgrafen. Die Streitigkeiten der Erzbi-
Bchöfe mit dem mächtigen Geschlechte de Palatio und die Ahtrctung der
übcrvogtei Seitens der i-ialzgrafcn 1197, veranlassten die Erzbischr.fc zur
Bestellung eines Schulthcisseu, der von nun an die oberste weltliche BoliÖrdc
in Trier war. Dem Burggrafen, nunmehr Schultheissen stand zur Seite ein
8chotieneoIlegiij[ii ilcr sogen, trierischc Oberhof) von 14 Mitgliedern, wo-
von zur Fällung eines Urtheils mindestens 7 zur Stelle sein mussten. Die
Mitglieder dicsei' Schöfienbank wurden von den städtischen Ministeriai- (ilit-
ter-)geschleohtem und bereits im 12 Jahrb. auch aus den reicheren Bür-
gerfamilien gewählt. Das Wappen der Stadt ist St. Pelm-i mit den Scblüs*
sein (der Patron der trierisdien Kirche) in nicht feststehenden Farben.
' Alle anderen Orte unseres Bezirkes waren so klein und unbedeutend,,
dasi sie den seltenen Namen Stadt (dvitss, oppidam) eigentlich nur dcswe-
gi^ trugen, weil sie noch aus Btfmerzeiten ummauert waren,
Miras (das römische csstollum Gonfluentes, Gonstruentcs (?) 823, Confluen-
tia 959, castdhim u. 980, curtis Goniluentia 1018, uilla Confluentiae 1185) mit
sflbiein Künlgshofe, der in der Sftd westecke des Römcrcastells (auf dem so-
getf. alten Hoft) stend, war 1018 ans Erzstift Trier gekommen. Die Stedt
hatte einen sehr beschränkten Umfang. Ausser dem Bömcrcastell auf dem
Hügel der Licbfraucnkircho zwischen der Moselbriicke, alten Graben, Plan,
Entenpfuhl und Kornpforte existirte bloss eine kleine Vorstadt nach S. üastor
Digitized by Google
Wn, Oberster Vogt war wie m Trier der Pfiadz^^rat Iiis 1197, Vogt der
Graf von Nassau, waiirbcUcinlich fils Erbe der Grafen von Arii&tciii. Die
tricrischcr stiiiltiscbe Vogtei trugen dagegen die als tneriscfaie MiniaterialeB
bereit« erwäbatea advocAti de Ceiiüueati«, welche wahr^eioUch dea Kö-
nigshof bewohnten. Im 13. Jahrb. tritt an die SteUo dec Vögte ebenlaHi
ein erzbischöflieher Sdiolkbeiw^ dwi in X^ei: f»n Sohöücnratli von 14
Mitgiifidm (der Coblenaer Oberliuf) aue den atüdtischcn Minister Inlcn und
beM6c«ii Biicgtra unteigeben war. Gobleos gegHuttber It^ voi dem Unken
MoMliifer der kleine Ort Ullicl«tCel»l«a (p«rv« Ceoflufpti* 1062 t mmoK
1092). Gobleiu} fiibrte daa trimck« rotbeKfew in Silber tnit in derlfitto
anfliegender goldener Krone.
iMCh^ da0 rGniieche Äntunoacom, Andemacnm 7i5 n. 1010, Andema*
cha 1052, Andernach 1069, uilla Andernacum 1128, Anturnactim 1145, dvitaa
Andemacum 1171, kam 1167 uns KizaUtt Cuin, aadidcui K. Otto III. be-
reits yy8 (icu dulligen Königshof (lt lag mitten in der Stadt, wo jcut die
Post steht neben dem Hospitalj ans Marienstiti in Aachen verschenkt hatte.
I>a8 dortige Schfiffengericht ordnete Erzbischof Philipp von Ciiln 117 1 (II,
41), indem er verbot ärmere Personen heranzusieben , aus 14 verständigen
«ngeoebenon und reichen Ortsangcliöngeo auf Lcbempeit^ Dieselben wur-
den gewählt, ergänzten eich aber durch Option, adxvnren den Kid gcrechl
nnd nach den Becht^ewohnbetlen der Stadt Odin zn urtbeilen. 2u einend
Capitalnctheil aellten 7, m geringeren Sachen onndestena 3 anvewnd eein.*
Wae Einer Ton ihnen wegen Hapdoh^^eaeh^ften oder an« eonetigen eeheblt-
chen GrttndeD verhindert, dem Jahrcsgcding ver dem (Straten oder Vegt bei-
anwohnen, so war er nnr einer Geld- nicht aber Ijeibeastrafe miaflen, W.:
daa echwatae cöbische Krena in- silbern und blau geviertetem Feidi^ wmvf
kreuzweise awei goldene Schlüssel ruhen.
Boppard, das römische Podobriga oder Pontobrice, Badobricum h.seui>
rcgis 82() , ßohardon 874, villa Boparda 99.1, Bochbanlon 1005, Boppard
1039, B<»1 ardia u. 1120, Bobardia villa regalis 1234, war grössci" als Coblenz
Es bcaaits noch, obwohl vielfach restaurirt, seine sehr starken römischen
Mauern in länglichem Viereck (die jetzige Mittelstadt). Der Königfihof odee
das Königsbaus lag unterhalb Boppard den jetaigen MUhlbade gegenüber.
Die Stadt, der dortige ReichaaoU nnd daa daan gehörige Gebiet an beiden
Seiten dea Bheina ^daa Reieh von Boppard^ genannt, war Aeichiignl und
wurde von kaiserlichen Yogten, SchnItheiaBen nnd einem ans den aahlreichfia
Reichamiaiaterialen-Ctochleebteni aneammengeaeteten Sehfiffi^ncathe venvaltet»
W.! der schwante einköpfigo Beiehaadler in Gold.
lilCMbarg, Lrudlinburhoc jD4d, Lncelenburc 1056, Liutselenborc 1112,
Laaelbnfc 1166 erwuchs allmählig aus der Vorburg, die sich westlich wo
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
dem äcfakMse auf dem Hocfapiateau bildete. Die älteste Eingmauei', welcbe
dem mteo Gkafen Si^ried ^ngeachriöben wird; umgab, nördlich und sttd-
lieh an die steilen Felsränder des AlsigtiMtU anstossendy in flachem BogM
äe S. Michaeliskirohe, den Alt- wui J« jsdnMrkt aU tttwften TbaU der ObeP-
alidk £rwntert unvde diese kletne Aniiedfifauig dnroh die aweite Säai^
mu», mMi» «ngellieh'icfaMi unter dett Qnfbti GiNiberC um 1060^ «cbw
äber im Id. Jahrh. erb«Qt -wurde und die IISO gegrtkideto, 1169 (1808?) «ar
Pbxni etliobeM & Nicekildrclie mit don Heu- |etek OUlwkIe etanldc«.
Oeilüdi der Burg eaCsImid seit 1088 «nf dem Plateeu de» Beeks dM
oediktiDerkloeter Altmfinstor und gleichzeitig darunter im Thale die S. Ul-
ncbfikircbe mit der VorstAtlt GruuU. \V. : umc &ilbci'ii<i iiiuj^ ispttlci Brücke
in Roth,
Hetelar, Witiaia 943 (?), W'ittiaria 1145, Wetflaria 1150, blühte wegen
der günstigen HamJeislage zwischen C'6ln und MitteldeulscbJand schnell auf.
Im Jahre 11 8ü ertheiltc K. Friedrich 1. burgensibus nostns de Wet^aria
das Recht der Erhebung eines Urundzinses und des freien Handels wie
fnukfurt am Main, verpflichtete jedoch jeden HolbealtMr dem Herm (d. h,
ibn dem Kaiser) 4 Denare Zins jlihrliek n sshlen, woraus sich ergieß
der Ort ebenfiOls jm den Fisesloirttti gekörte. BeiehsrKgla Uber die
cslitikeDde Siedt wsren die Hetven von Merenberg, «akfiokeinUek eis fi»*
kn der GtalBii ven GlMeig. W. wie Beppetd der eekwsm fieieksadler
isQsld.
Die Bildang der sekbeiohen Landslidte und Bttdtdien unseres Beorks
fing cnl in dem folgenden Zeitniume ^en den debet und darüberliegenden
kidiikeiHieiien Burgen aus, indem diesen oft uralten, manchmal aber erst
4wh diese Festen selbst (als Vorburgen, ihäler) hervorgerufenen Ansiede-
loDgen. diie au diese Burgen sich anlehnende Befestigung und gewisse Frei-
l*eiten gestattet wurden.
Arch itckt. iiisch boten die Stiidtc aTi<rr( f Periode eine ei^iMithUmliche
Mischon^ romanischer und altgermanischer Bauweise. Die steinernen Ge-
bäude deren man indessen nicht allsuviele ^blte — waren nämlich mehr-
stöckig mit rundgeschlossenen ThUren, gekuppelten Fenstern (2 oder meh-
rare mit S&ulchen in der Mitte durch B(%en verbunden) in kleinen, aber oft
lelir aeriiek bekandelten VerkllCnissettmt« /3okiefiird«ehem eufgefttkrt Ke-
^ änsB kensekten in der Mekrcskl TOr die okne irgend einen Binplan nnek
Sdlisckcrnnd g«naiaaissker Sitte inHokken ederFsebwerk Mi bingdeger-
kn nh Btrok gedeeklon H»fe mit ikren WirtMiiABgebiaden und weHen selbet
■Dsriielb der BtedCmener Usgenden Feldmirken und Wingerten, de die sttdti-
«^Berülkerong neben dem Handel und Gewerbe sneb neck den Ackerben be-
*M4Si Die Hsndwei'ker thaten sich in eigenen Gassen zusammen, wo sie ikre
•Hueitirtief «rtimCTHe. n. g
Digitizea by i^üOgle
XCVUl
WAÄreri in budenülinlicb fiobeu cin*Tidcrli^«nden HHuscbfsn ^Gatlemenj fealbo
ten. Nur -wenig überragten die riiiunlich noch ^cUr be.sciieidcnen Kirchen mit
ihren stuiupl abgeschlossenen Thillrixien diese niedri^xn und zprstrcuten Ge-
biiudegrup}»en. Waren Ötadtkiiauefe*D vorhanden — in den (ueisten i?'älleii
genSgte Kur Lmschliessung fein verpallisadirter Erdaufwurf mit Graben —
«0 erinnerten diese dttrch ihr vörtrvffüclies Matoml luad die Ubenma sorgi^*
tige AuBtobvttig dM sogen. GiniituMicnrHrks (opm «ifepledtotk) an iiiren rffr-
miaehoD Uü^ffwig. SqImhi fing nmn an di* mmmt ^in alten Baring H*>
■
llftaerlic^e und Bodenyei hältnisde filierliaiipl;.
in ntMb TWMIrkMtftn £Mb wie «ks fitKdteHrtien btf«h«i dfo biatr-
lichflll Vieriiiltaiito oowgfi BMiilai Alf uinprikigtiAcr IlflBluit «te U»-
IM«£MlufQteEMber«rhitei-- cinMln« wenige vMduaetOiiiMlModir
gaU(^rS«urfdieiE\MBiliflk (RoMul «infivM regia) a«wM «iAbtigMmi giiM-
MBcfaea GesdMi|«r dw Uakm BMb«tM% i»el«U sidi dei Initniem 4ir
FVasken im 4. und 5. Jdtfh* aogescblosten hatten, auagenomiaen » die
^iuize auf dem linkeo Rheinufer Vorgefundene Bcvöllieruog, mochte sie nun
rcinubclien, galiiiM:hen uUei ^cinjaiuijclien Ursprungs sein» ihrer ^xTsöiiiiclicn
Botniiisisigkeit unterworfen und zwar in dci Art, dass sicii die frunUscbcn
Ki u^'^ei (l ei der liisloriscli feststehenden numei'ischen Schwäche dieses \ ulka-
stamiii.s — Au^ustiii Thierry nimmt die Zahl der fräiikis( iu n Knc^er, die
Gallien eroberten , auf 100,000 Mann an — in einer nn ii <li m inneren
Gallien immei' abnehmenden Dichtigkeit) über das ganze Land vertheilten.
Die größeren, bivs^er geiegesaen Ortediaftea, bosoudexs solche, in deren .Nähe
bedeaftende Waldcomplexe erhalten w-aren, blieben dem Könige reaerviil
und wprdeiiy wie wir oben gesehen haben, fisci r^i oder Reichsdomainen.
Von dein JBesto eignete sich der freie 1 ranke so viel zu als ihm beliebte,
mim, 6lKtnweahiattpt ihm beliees und der ir&nkische Nachbai- ihm nieht •tnai»
Hg mMhie. Am liebalon wibke er dia Hochebene der £ilal| ArdwnttH
flaadftrttektoi, die SeUnobten desSoon« und HoebwiOde, deran Aahliok «»d
Kfinrn ibm un UbeBdigetafk die Muhea WaldhOgel «od Wiesaabikbe aat-
fm faAürkeiBiaobeii BAmA im Waalarwilda an der Gkg vd m Saarn-
kad« IM OadMcktoiea auriieknejStt. Dor^ nbi mnam U fmtaia fkolil» aw-
Mte eiab dar frVakanba KiniE^ inH Weib» Xia^ su^^ttehta gßkmuuh
aAem Gerinde Qttd galÜMbeB KncigqgeCuigfiikan voler dar ttfariggebUcbaiie«
alten BeTöftening an, möglichst geiohiedaD StanuagaaeMen , mk daoi
man sicli nur eum Kampf und Gerieht vemnigte; aber aoeb entfernter voa
Digitized by Google
XCIX
den Resten der Terhasstou römisehon (Jultur, die sich in den Stielten uad
grösseren Orten erliaiten haben mochte. Sehr g^otiel ihm die Nachbars cliaft
der Wälder, wo Jagd den Kraatz tür dea Krieg gewührte, doch wordep
auch di« «cikon vori^indeneQ ViUea, OGkSvi w4 Weilor dar f[\ihffcm,J^
Tidkfruog nicht vexschmübt.
Dieser firäDkische Wohneitz ist d«r frohiKof vom gothischen Fn|ii||k
d. h< der Heir (ourtii daniiinioaUa^ doiiiQs dominiea), der Saalhof (■«U^ cmr-
ti» «alaridw), genas entepreobemd ikm ^^teigahofe 1^ dei| Mobag^toriL
Er bildet» das Haupt» 4ao Mittelposkt des gawseii BoritMi d^ Mao Hall-
os oder dea ihm poUtiaoh gldabatehandpii Fftaste&y nur ootil dem UoteR-
acluedfl» daaa Letsterar vielf FrobnlriSfe, 4er gemioiiie Fme aber meist nur
«Ben beaaM, An dem Frobnbofe klebten alle hemcfaafUiehcn Becbte, vor
Allem die Gerichtsbarkeit ttber einen griSaaeren Beiirky irenn aolo)ie ad^kiin
gan^ oder theiivwe Te« dem Gaugrafen abgelüat yru^ jedenfaUa eher in .
kleineren Pingen ttber die Hsrigen des Hofoa, Waldeigenthom^ ^MB^f
scheroi berech tigung , Brau- und Mahl Vorrecht. Der Herr bewirthBchalftete
den Hof entweder seibat oder, wie sich bei den grossen EigenthUmern d^
xHatur der Sache nach bald ergeben niusste, duicli eineii liufmeycr, Hofei*
schukheissen (vUlious, major ^ ücultetus curtis), der jedenfallfi ein angesehe-
ner Mann, gegen Ende unserer Pcriude häufig ein Ritter oder Ritterbürti-
ger war. Zum Frohnhofe geiiürto nun zunächst das herrschaftliche Gesinde
(gaaindi, farailia in enf^erem Sinn), bestehend aus allen möglichen Arten
von Knechten, Taglöhncrn (serviente«, dagescalci, operaril), Brauern, Bäckern,
Hand'workern u. s. w. , dann aber eine unbestimmte Anzahl von Haben^
üubae, Hoven oder mansi mit dazu gehöriger Bewohnerschaft.
Von diesen Huben und ihren Bewohnern (fianuli* im weiteren Sinn) mit al-
len Abatofongen der HOrigkeitsverhältnisse geben nna das beste Bild des Abts
Ctesarios vortreffliite Registrum Pramiense 1. 142 ^ der Liber Annalium
eool. Trevir* IL aovie die llbnigffi am Ende des zweiten Bandes abge-
dmakton GfitarveKseiehniflse. Daaaeh waren die Hn^ naeh der Freiheit oder
umilrktm BSfigkeit dca BesitieBs Ton oben naeh unten anerat: harrsekaft-
üebe oder «diaahe (mansl indominieati , term dominiea, terra flA|i<9s> bonf
•difl»^ aaUcft a^^ Sallant» Selhnven» Selgat, Achten, Binden» bnnda, bnn-
naria, Condeni Kwnden). A«f iknen stand der Fnohnhei selbst (casa oder
domue donuuea). Wetter Me Hofen, (mansi ingeonilesX Sie worden yon
der Herrsefaaft an geBuInlreie Leote oder Freigelasseoe als Colonat, später
Lehen oder Amtsbesoldung gegeben. Lastete der Besitaer Kriegs,
dienste zu Pieide , so werden ditise Hufen Ridehufen (mansi militaree) ge-
nannt Dann erscheinen Zinshiifen (mansus ccnsuales), die wohl Freien oder
anch Unfreien gogen Zins geliißhen wurden. Ferner Lasäcnhufen oder hörige
Digitized by Google
Hafen (m&osi gexraüfi«) Xtaaeeliuova (1. 329). Sie köiinleif etfar ))ers«nltdi
noch freien Besitzern geii^bren, Letztere faaftea 'ftbet' yvegett der -fiSrigkeit
'der Hufs giewisse Dieaste nnMer N»tur («Brrltta) zu pnesHren. ünter «le
ikOen, vie es sdiebt ab eine bevorsugte Glas^, die manst der «caremamn,
scaiarii Scarhuven (Begist Prüm. I. 147 u. 48, Maxim. Vogtobrdnttng ]1 402
'und der Liber Annal. Ttev. IL '895). Diese Seararii sen ministeriales
Leute, die ihren maziBut noeh naob Lehenrecbt betitsen konnten.- Sie leiste-
tei) im PrUmschen Botendienato sn Plbfde und an Fuse," ^rden nnth tm
Kiiegßdlcnsten iscrvientes . . quos scaremannos uocamus . . cum ceteris no.^tre
familie railitibas servirc debent I. iS. 439) herangezogen und sind als die
Tnrfahren der grossen Masse Ton Knechton. Wcpelingen und I^urgmannen
anzusehen, welchen wir als der niedrigsten Stufe des mittelalterlichen Adeb
in den weiteren Perioden begegnen werden.
Die unterste Ciasse der Hörigen nahm nun die grosse Menge der manai
serviles oder eigenhörigen Hufen ein. £s sind dieses die ganz gemetnok Un-
freien oder Leibeigenen, die in schlimmster Abhängigkeit zum Herren stan»
den. Sie firnhndeten der Abtei Pirüm drei Tage in der Woebe, weMiehen
Herren gewiss noch mehr — ungemessene Frofanden (opera, eonradae)
sind noch in der neueren Zeit ttblich. Sie waren an den Boden gelfeeaeh
(glebiie adseripti}, leisteten an die hen-schafilichen and freien Höfe aOe nuir
denkbaren Dienste^ Geld- nod Naturalg^lle, besaasen nur ftTobilarvermdgeii,
von dem der Herr im Todesfall das Bestbaupt (Knrmatb) nahm, konnten ohne
seine Erlaubniss nicht heirathen lind mussten die Rinder theilen, sobald die
Ehegatten verschiedenen Herren gehörten (Kind^^eding). Nach dem Gegen-
staude der von den höiigen Hüten gcschuldrten [.eistunja^cn werden genannt
Pergament-, Glas-, Kohlen-, SchiÖcr-, Fischer-, Forst-, Süberschmied- u. a.
m. Hufen,
Freilassungen aus dem Hörigkeit^^ verbände konnnen zwar in unseren Ur-
kunden vorzüglich Seitens der Kirche häufig vor, jedoch scheint schon die Auf-
liahme der betreffenden Urkunden zu beweisen, dass sie nur ausnahmsweise
und Ton einzelnen Personen, nicht wie später in Masse d. h. von gansen Distrik-
ten oder Ortschaften und namentlich nicht ohne Entgelt aus blosser Humn-
nitSt geschahen, ^e Milderung der Hörigkeit wtot die Wachsainapiffiliht.
Sie scheint entsprechend dem Besits von Ztnahdfen (s. oben) auch von Frtatm,
nicht unter ihrer Würde gehalten worden su sein. Ueberhaupt war schoB m
den iütesten Zeiten das HörigkeilsverhSltniss d«r Ünterdianen der Kjtdie
ein milderes und glücklicheres, als das der Eigenleute weitlicher Herren, fornd
bei dicÄCu um so schlimmer je kleiner und ärmer ein Solcher war.
Im Anfaii^^e unserer Periode war die ilufe ein geschlossener, untheil-
bai-er Gütercomplex von so viel Land, Acker, ßungert, Wiese, Buseli, aU
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
war. Kclialtung «uier bKuttrliclMii Familie mit 'einem Geepenne Yith. Mtag-
war. Die Ihoaen hsbeii dtAtßr &ne wohl nadi der Fruchtbarkeit yeiBelne^
deae Grösse, die KSnigshofe des «niruohitiaren Ardenncrlandes ^Ite 164
Morgen, es kommen auch Hufen von 64 Morgen (4 quartaria h 16 Moi^n),
▼on 36. 32, 30 uud noch weniger vor. Der Mansu« zcriit;! in Zwcilol (duale),
Drittel (tercia pars). Viertel (quartale) uml Morgen. Der Morgen (diuruaie,
jurü»,lej jiigerum) d. h. so viel als ein Mann mit einem Gespann in einem
Morgen ackern kann, hat ebenfalls eine sehr vorseiiiedcue (Jrösse und differirt
»ein Flächeninhalt zwi.schen c. 150 und 270 nli^it'^»*" unseres Maasscf^. De?'
niederrhcinische Morgen des 13. Jahrh. bei Lacurnblet Ai^chiv 1. 379 hatte
genau 496V» Fuss (doch ivohl rhein.?) Länge und 77 V2 Fuss Breite, urm
38,192 GFusfl oder c. 260'/a Ruthen preuss. ausmacht. Der trieriaeliQ
Hgrgen hatte IfiO QBiitlien oder 249 QRuthen und 25 QFiiss preuss.
ki^Die Anlage miserer DOrfer ist uralt, in dea Thälem -wahrschdnlieh
Ste als dio BörnrikeiTscliaft. UebcraU iCM der Pflog and Spaten anf
Bnineo» die Xlter als die ftKnkische Zeit sind. Die meisten Ortmamea aiti^
Blieine» der Hösel und Nabe berahen aof eeUschen Sprachwoneeln. Das'
riieimselie Doirf im Gegensalae anmrgetinuuscbeli' Hof langgeatreckt'
am Flosse, im Tbale, an der Strasse. Das Wohnhaus getrennt yon den-
WiirtbsQliaf tsgebiudea bertiurt die Strasse mit der Giebelseitei hat aber den*
|)iDgAng aof der Langseite. Es ist selbst in den iütesten Zotten darehadsl
Slidtiseh mit beechränktem Ktteheoraum, mehreren Stodtwerken und
mern meist in buntgernaltera Fachwerk, häufig auch massiv in Stein erbaut
{BuutrnhäuBer in roiuanischem Stile sind an der Mosel nocli vielfach erhal-
ten z. B. in Moselweit's^ Der germanischen Bauart (Westfalen, Nicder&acfa-
sen j nähert sich die Ildaniagc der Eifel , des Niederrhcin.s , besonders aber
de^ rechten Khcinufers in den Kreisen Neuwied und Ältenkirchen. Dort
verschwinden die Dörfer unter zahlreichen kleinen Wirthsehaftfnnlügcn. Wei-
lern und Höfen, die immer dichter werden, je mehr man sich der Mcimath
des fränkischen Hauptstamms der Sigambern au der Sieg, im Bergischen,
weetfälischen Sauer! and nibeift. > m , .
Auch die Franken hatten ursprünglkh die von Ladtns bes<diriebene all?
jährliche Vertheilung der Fddmark unter deren Genossen, so dsM also nur
4u) SammtbcaitB eines Dorfes oder Hofes an den dasQ gehörigen Hufen be^l
stand, indessen itnosste die oben-besohriebene ge^rinaltsame Occnpation des rei-'
olMm C«itotlandes an Mosel und lUidn mit Nediwendigkeit auf Senderbesits
hioAingen, und so sehrieb schon 674 ein ftftbkisehesGesetE vor, däss «renn,
ein QM^) Dor%eaosse bei seinem Tode Kinder oder* Bruder hinterlMst^
diese den Aeker des Verstorbenen erhalten mMl behalten sollen, nicht wie
hwblMr ^ itomtgchen Dor%enossetf. Eine eehtgcnnamsehe Gemeinaehaft-
Digitized by Google
ou
dar log. GdiSienehtfioi an OdiUaiid and Loftiheek«n besMit nodb ' im Sr;
Mfnig.
BelMuit warde da« Ackerland naeh dem Sjateme der sogen. Dreifelder-
wirthschaft d. b. man tSete im eisten Jahro abwechselnd Roggci^ , Weie^n
oder Wintergerste, im zweiten Geräte oder Hafer und liess das ield im
dritten Jahre bracli liegen. Das rietrcidc mass mau uacli maldrum = Mal-
ter (1 Malter trierisch Pallastnians = 4 Sclieffel 4*/n Metzeii preus«.), modius
= Mütte, Sumera = Sümmer oder Virnzel .S S<iaimcr zu S^-, Metaeo =
1 Malter ti'iei.), Viertel, Sechstel (4 Seeter zu 2'Vioo Metasen preoae. = 1
S9mmer oder Vimeel trier.), Minkel (4 Minkel oder Miübsolien an *^'too Metz,
pienas. = 1 Sester trier.) u. s. w. Doch differirten diese Maaaae bareHa ta
Xltester Zeit und awar das Malter zwischen 40 und 79 Meteen prense.
Sehr iriehüg tOr Bbcia und ICoael und alle Mlantiilller, fMofem die
Sanwmyage ea erianbte, war der rva den ROmem eingefttfarle nnd beraitB
fahr odtiTirte Weblian. Wir finden Iiier noch die meiaton rSmiachen Ab-
Uinge: Tinea e±s Wingert, ohon» b Cbor die (TefraaMmnanem), petitnrae n
Piehteren, petia » Petaen (Finten?) die kleineren Stücke and «ieln lateMaehe
FInmameD : Bommont, Sammtt (lununnB naons)^ calmont, calmit (ealvns mona).
Die Wiügertc zcrficlon in Mannwerke, petia, auch in ilorgen. Ob man schon
rothen und weissen Wdn (was ist vinum hunnicum, viniim francicam ?) sog,
ist zweifelhaft. Als Maasse kommen vor: die carrata das Fuder a 6 — 6'/»
Ohm, die Zo^Iast oder Zulast a 4 — 6 Ohm, die ama, (ihm (zw. 120 unH 145
prauBS. Quart, das trier. Pallastohm 139 Quart), der Eimer amphor»,
qnartaley sextarium, situla daa Seidel, Stopas das StUbchen oder scopa der
Sebappen. Daa litafig TOikommende Wort oica oder nlca fUr die bei Utto-
aem liegenden ongeichlossenen Wingerte ist galHtohen ümpninga (fraan.
ooMlke) nnd bedeatet ein eingekegtei Stück Land. -
Reebtszoslaiid und QerlclitsTer(|U8S|iDv<
Daa Volksredit der Fmk» war mehr ein dmrah daa HeriLeaunen ts^
tnigenea und daher mit dem allgemeinett Fcnrlaobritt der Oaltarverlilhitee
auch wandelbares sogen. Gewohnheitsrecht, als ein starre« geschriebenes. Des-
halb sind die zwei berülimtcii frünkiscKen Gesetzbücher der Lex Salica und
Lex Kipuariorum, beide im 6. Jahrhunderte und zwar ersteres in den viüoai-
gchen Niederlanden, letzteres am Niederrhein niederi^esehrieben , nwr »Is
der Ausdruck des damalifren Rechtszustaiidch, nicht als eine uoeli -[liitfr
und allgemein im Frankenlande geltende gesetaii«^ No(m an betrachten,
obw<^ die Hauptgmndsätze dieser RechtsbUcher noch lange anerkannt blie-
Ken «ad «im Tkeil aeeh henie aind. Die OapitnlaiiaB der Mnkiaohen Kik
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
ein
wk dem ÜiBtlMim fiMhte.
filgtnililliiilkslke GfondiXlM dea früpkiadMiL FmmHimmfehU nntf: 4hi
MnabB (dM MiMMidllUie Gmk ik« Hanaratom über Wnm, Kin-
md Gannde) , die WnIriiMiidiaft odep ÜB VavahndtaBg sutlar fiba^^»
ten über die GIeict»teliuiig des Erbi'editB der Kinder aus frühareai Ehen
uüief sich und mit den noch eu ei'acugenden, untei' der 1^ iktioii ais seien sie
aiie in einer Ehe g^eboren , frühe Groasjährigkeit mit 20 oder Ül Jahren,
ibrenge Ansicht über Miasheirath (nicht blof» zwischen Freien und Hörigen,
sond»?rn sogar zwischen Freien und ritteriioben \iini8türiaien), beim Eh^il-
terrcdit die eigenthümlicb fränkieche sn^an. particuiäre GrUteirgein^BsclMi^
Mobüicn imd der Mo- und ImmobilaisEmingenaebiürt, \7äbr¥dQd die von
den Ehegatten eiBgebrachten Immobilien (Stocka ador toWBigtttet) in daidiR
fleaiMaigaulbiuin Tarbüibaii, andliok daa aafar vMdiHMm «nd htHnttCW»
IMa barabute SlaUaii dar hex fiaJifl» § VI. Tii ^ d»
d» hoL fiqmikraia §. d m 66 tMmvk ^ «wciitiMdklkaa
im Ibnar «b dav tana aaUaa «dar •vtaMca d* b. «ie «Amd g^eigt
al^ an dam frd«i HauptntBe oder Frabnbof. Ba varati alaa 4iQ ^' ^iba? 9ß
lange dar M&nnsstamm der Familie noch blühte, vom Bei^it;;e des li^upt^v^t^
au^gesebloesen. Dieser Hauptgi undäMt^ hat beim iioheit Adel uud zum Tbe^U
»neh bei der Rittcischaft bis Kur neueren Zeit in der Art Anwendung go-
fonden, das?* die Töchter an d(u' Erb«chiift des ( inindee und Büdeas, q^t
mentiich aber der Burg „dos liauaee binnen juiern und Jaunen ^ k^in^Q
Antbfii aEbieitan, sondani oiit GeUl abgatoidfiii wurden. Dennoch h^t die@f
Btttimmung entweder von Torn baiain — scbon in dM^ äUfalia ^eilea 9-
wn Markulf wird aie aiaa bartßi nnmesBchlicho genannt — kaiM dqrchgrel-
Inda Qaltaiig «riaasl, odar ai b^l di* iMi fii»w^^
üva WkriB gamildart. Wir finden nlmlicb neben dorn Vamuf daa MMMib
dHana aciMw frOk ein voUbmuMen gldahaa JSvbaa^t aller Kindfr«
Eine Bevonugung einaa dar BäkkB (MAjoraty Mineral;) i^ir din ^M-
Iwniehli 6nind (die vialan BaiebatbcUungen dar Uarawitiger md OtTolWiiir
bavoiMi aalM» dagegen;, -wabl aber b^agaen fcban ftHlb ohier
gkstigung d« älteeten Sohnes durch das sogen. Praeeiput d. h. d49 Vor-
laoht, sein Krltlitiil vor aiien Ijrüdeui /.u wUhlen, eine AV^iUl, did W deß
«aeiÄten Fallen den Haupt»ita getrotien haben wird.
Bei den Städteblii ^ei ji war das gleiche Erbrocht allw Kinder yon jeher
uobe&trittcii. Wohl aber war ^ wiederum ein beiHjbiänktefc bei den Hörigen.
Da der Hörige nur Gut des Herrn besasi, die Hufe über untheilbar
Üigiiizeü by LaüOgle
CIV
davdis LoM gewihH, «hü A^kopgol and rmmgte BMtt utod SAhbUmh
— der Unprong der bis in die nenstea Zeiten baftteadenen Vofgkk-f fiohaA-
wmA StockgiSter in der JSifel . . .>
Dm Verkeim* oder OUigmiommMhi nehm adMi ftitte dtt lelv mIk
gebildfite rtfonedie Beekt mnr Htife «nd kommeD schon in sehr alten Urkun-
den die brannten Exceptionen beim Kaiffo: non numeratae pccuniac u. s,
w. und die Rechtswohltliaten der Eiiefiauen vor. Der Kauf von (rrund und
Boden vmr m eine symbolische Form ^eklcid» t, die soe-en. ffstui^atio d. h.
der Verkäufer üborg-ab vor versammplteni ()rtsgenchtö den» Käufer einen
Halm oder eine Erdechuile unter Ausöpi-echung feierlicher Woote. Dm KmMi
gescbah dann „mit dem Halme und mit dem Munde". . « >.
Bm «agentbümliches bei den Franken wahrscheinlich eotitendenet) iiciHr
aber «o^büdafees ReobteTerhältnifla war das Lehm d. b. dee TertaigiiBifaaigo
AblSagji^eilmriililtniiBy in irakshee ein Lebenanunn (fidelii, bomO) •^rnnj
vaeeUas) snm Lebenabemi (dominas) dadarcb trat, deas Vasall vom- Horrm
ein VermSgeosobjek^ meiBtem ein Gut aber auch eine Benle^ eine Bireeb-
tigtmg, ein Amt mr Nnteung (dewlBinm ntilc) erhielt, dagegen deb wk be>
gpnderof Trene «md namendfeb Kri^dkneten gegenüber ätm Bem vsp-
pflichtete, der das Obereigenthum (dominium directum) dieees Lehensobjekts
behielt und dem Vasallen scinexi Schuf/ /luagtc Lebensfähig war nicht
bloss der Freie, sondern auch die höiieie Oiasse der Hörigen die sogen. Mi-
nisterialen. Annaiglich waren die Lehen nicht erblich. Ein lien ii^^^e^etz
Karls des Kahlen von 877 und Conrads II. von 1036 verlieh aber, zunächst
nur der männlichen Nachkommensohaft des Vasallen auch ein Erbrecht ins
Lehen. Dieses Erbrecht war unter gleich nahen Descondenten ein gleiolMe
d. b. alle lehensfähigen Brüder and Vettern eibten das Lehen zu gleichen
ThiileD. Das Leben fiel an dan Herrn aarOefc, sobald der Vasall oder aeina
»ianfieha Deseendens starb oder Felonie beging- d. b. gegen die- 'dem Hems
scMdige Trane bändelte
Isk den Ütesten Zeiten war das Leben bei nns ein iLnsaabmeifarbldfaisa.
Der grSsste Tbeil des Gnmd und Bodens war AUod in d«n Bxadeii des
freien Bedtaers. Dvreb die inmier mebr sunebmeBde ünsiefaeiiieit der deot^
sdten Zustände bis zum 13. Jahrh. mehrten sich die Lehen sehr rasch und
zwar UeigeoUlt, tlass entweder die Freien ihre Giiter nuuhiigrren Herren :
den Erzbischöfen, Herasögen, (.Irafen (See. zu Lehen uiiftrugon rfeuda ( I I ata)
oder deren Güter empfingen (fcuda data). Die Kleinen gewannen dadurch
den Schutz der Grossen, während diesen durch die Menge jener Kampfer
eine Machtverstärkuug zuwuchs. Die Zahl der Vasnllen und der durch die»
selben der Fahne des Lehensherrn zugeführten berittenen Krieger (Helme oder
Glane) wnide dar Msasstab der Maebt Bereits firab. Ggbert von Trier
Üigiiizeü by <-3ÜOgIe
cv
•H IidMn feniclit K. IMivi«b II. «lilzog 1029 tei SUiMtr KtziiDio
6666 Hufen Landes, um damit den Herzog von Bayern, den Pfiftlzgnien u;
k. iti belelinen. Das Kloster Echternach hatte 1194 zu Ritterlehen 777
Minsen vergabt. Bereits zu Ende des 12. Jahrh. ö-ab es in unserem Be-
zirke keine freie oder ministeriaie lutterfaniih'e, dei f n DesitE niski Mn §^00*
Hü XheÜ au^ Leheu verschiedener Herren bestanden hätte.
Die GericitevfrfSMSUi; war in annrcm Zeitranne noch eine sehr ein^
faebe und kUgt, ObmtK JDiehter war der König, unter desien Frieden
(Königsfricden , secunta? , pax publica) alle ITntcrthanen Freie und Unfrcici
ttaaden. £r äbte die Omthlagnn^ oder den Blatbenii denk Idie Gnftii
oder die ihre Stalle eiimeluneiidatt Lendeahflcfra. Der Qni eb kdBectiolMii
ttdrter bielt in den iQteete'Zeiti» penfSolicfa, ipllter dmnik BtoUmrtNter<
4a» Omiidmff, Leitldiiig, Qfidbftdiii§r, 'Laadgeriebt (pkoitMiy jiidiemnr'
«iMiale) gewttlnlich dreiieel i»MUk an bestimnleii Tagm weiMunralHM
Ml habe Bsnme, grotsc Steine, Brdbtigel (Tnmben) beMÜsbaeUa BMbm
(Malbergen. MalttHtten) unter freiem Himmel ab. Beisitzer de« Grafen und
Urtheilslinder wareji die Schöffen frachimburjj;!, sachibörones, scapioncfi, sca-
bini) (i. h. 7, 12. 14 ällt re, erfahrene Männer freier Gebuit, Zu diesen
Gaödinfjc n rrsclH< 11(11 aiie Ireien Männer des Gaus. Verhandelt wurden vor
ibaen aiic Verbrechen, die gegen den allgemeinen Königsü-ieden genchtet
waren (der eigentliehe Landfriedenabmch) d. h. Mord, Raab, NothEuch^
Bnuidstiftang and Teceinigtcr Angoß Wohnungien. Waren ielebe Ver-
tewiMC durch Geständnis oder JÜSeugen der That überwiesen, so erfoi^fer
üa Ymaihmtmg 'mmA 9B#6EnJieh each die Yolktredniiig^der fiMm len
lirt. Daa Urtheil wurde von den Schöffen entweder .erie bei «na doidrenM
SrhloMacnteiiB naeh Stimmenmehrheit gesprochen , oder es wurde allmah»
lig dnreh dne Reihe Ton Interk^utea gefunden,, die im Frageibrm vom Ora-
fto an je zwei Schlaffen gc^tellt worden. Die Strafen waren grausam: HXn-
gCD, fildeniy Pflthlen, OHedfrabechnraden, aber amh GeidbuaMn (Wehrgeld,
eompositio). Letztere in viel weiterem ümfano: wie bei uns. Rine eigen-
tMimliche Vertheidigiingsart war der Reinigui)g8cjd durch Eide^helfer (con-
iacmjnental<"« , (^oitiuratores) und das ( Jottcsnrtheil (ordale), wobei der ge-
nektlichc Zwcik;inipt mit dem Ankläijer *-iiio Il;iu|>tr(i!!(' spioiti'.
Von büi-gerlichen Streitigkeiten gehörten vor die Gaugerithte alicFras
gta, die das Eigenthum betralnn, ausgenommen die Lehensaachen.
Der Gau aearfiel in Hundertc oder Zentcn (centena« von unbestimmter
Zahl, of^ nur wenigen. An ihrer Spitze standen die Zenfgen'chte (hunnaria)
ia denelben Veriaasupg wie die Gaugeriebto ^, -h. n^it eioem Zentgraien,
MtMiraa, hantto a]Hltar ^peh fichilkhiiM faudMa] geaalt nad i7 bia lA
Üigiiizeü by <jüOgIe
cm
eiigrite nwdtti-, Diil«<Me unii Miigtige g«ritagefe Nls, m UligsilMifli
awi^gsinsB «MV cm mb «sni 4MNnw tum mv T^vBBSg^w or^pmcnoMD rn^
9«n UTiheilte». Die Riohter der Zentgcricfate wapen anfänglich auch nur Freie,
zu Ende uuserai i'eriode aber schon die hiierlichexi Minkteriaien^ 8. Bd. II.
a 246 u. fgg. 270 u. 312.
Die Zentgericlito sind uach dem Verfalle der (rauverf^ung die höhe-
ren Gerichtsstf'lhMi ^^eblieben, und ist ihnen dio Gompetcn» der Gaugerichte
mgelaUen. ihr V erhältoifis zu dm Landesherren regelte namMdiok das b#-
rilhmte Beichageeetz K. Friedrichs II. Tom 1. Mai 1231 *).
Den aiedersten Rang hatten dio ziemlich bei jedmi Fvolabofo hm(^
handoi JMmfeneMe, Herrang^ding», Hube»- oder Der%oridiii. Bei ihiMtt
hatte genrdhnlieli der Ortahenr oder dtsani YUUaWy Vogt od«r 8<h»Hliwtf
VMte. Um mm S«ite mam 7 Iw U QrtMciiHiMa ana im aagei»-
hmum BahmhmSamnk vmi IMto gvnVbilWi dai B«oltft dasa an der Hdb
aiUii4 Dom UfluMi OfcHgcriciil», irdeiM b ihnt mahthm, mkt prak>
Mmb CMh^ alMT Mhr bBSeMnkter Ckmptkmmj Ua m fraatftoiiebin
Um'wftlBimg siegreieh allen Nenernngen vrideretanden hattea, urtiieslfeea in
unserer Periode nocli Uber alle Verbrechen und Vergehen unter den Hö»-'
gen, spmchen Reciit über Mein und Dein und bestätigten ssugleich die Ver-
ändert] rffcn. die durch Kauf oder Verkauf iu den BcBitayerhältniiwaft der
ländlichen Grundstücke eingetr^n waren.
Für alle SiNitigiuiten Uber Lebepsangelegenlmilii war bei jedem gvöat
aeren Lehenshem ein Lehenhof (cnrüs feudalis) taltUfc^ deeten Vocattaar
der LakmieliiBr und die BeiaMaer m dan LdMMMMtti im batreffandae
Borg^ealiaa. Bargren.
BmchneBd flr uomn Pariode kl 4k BaMdliing der m UMAm
9ö übeaNMM aahMolMa Bvgen (oastra, earttUa) und burglieiieii BaakB (mh
nitioneet fortalitia, tiirrea, domus fortes, defenBabilea). Unser Gebiet wefttei-
iert in Alter und Zahl dioeer kleinen Festen, wclclie noch heute wenn aucii
meist in Trlimmern unsere Berge echniiickon , mit den borgen reichsten Ge-
^^den EuropaH : Mittelitalien. Nordlrankrcieh, Tirol und (TraiibUndton.
Nimmt man das Areai uuaei'ee eogereu (iebiets (dia Ü^.-Bea. Uohlani
*) Wichtiga Stellen dewdbeii eiad: CenlgnTÜ recjpiaat eeatu a domiaii Iflna,
ab eo qoi per deaiümm tene flierit iaftodatu nnd: Loeum eeaie nemo matdiik ahia
eeDMBin doniai ttitei eia veigdUickarTcnaA n Idadnai $ßm die tUbeig^ad^»
«M QarUhtimma aieb dca htMkmOMm tefsa mä Ottana varifgt nmim
CTII
W4 T>i«r) m 220, äm des mtemo (HM^Hmhi, Dtfttaok-Luxeirimr^
m4 3vlEwlbH) M aOO aMflam ■» lubüi «lir 4«nMuulllidi mai fö*
^ OMadt «06 Bnug, BpmmU» G^gente «ii«d Qo«k iMket dtiwu DM
Era« Kremoacli s. B. ^It auf 9>/, oMeilen 22 Burgen, CoVIm Mi
4Va QMeiien 12, St. Goax 14 auf 8, Mayen ebenso riel auf 10, Nenwied
15 auf 11 QMeiien. Sehr bur^eiireieh ht das ( ridsslieris. Luxtmbuxg mit
4Ö ßurg;eu auf 47 QMoileii, burgeiiarm aber ftuftäUr£::cr Weuwe nidit otir«
die öde Eifel und der rtube Hundgrücken. soinlcrn das mhr cuitiTirte Thmi
der Ohermosel und Saar. Krklärt wird dieser Umstand durch dje g-ermani-
sehe At>ncigurtg ^egcn eine Nicdorlassung in diesen von den Köii>em etark
bewohnt geweBencu üc^efideo and die dortige Uabermaebt grower Laude»-
herrcu : Trier, Lothriogen, Luxemboi^, die eine Betestigoig des Adeb anM
gettatteten.
Das Kecbt feste FlSli^ m «teip«« nad s» hm^m mtv wwptingtkh
nie hente an YoiF^tbit 4«r ICrone. Ajo/M dfq» voa m giigebfneD 8^
«M^erbote dm Papste Gn([^ Jl. v4»ii 799 (L dvi I^Mintiid «vf dm
Bojfftn ilaB El, M^yiitim BumteBi iiv6 m&en eaacue viel jnmutieMni elMittinü
od^ YcprrilimaDgeiii ycrpaUitidiiuiigeQi) garadfua vmHnM» «id 4aii Ißpto*
TC^Iseo lionpti flcpditeler 4f a Qiaien an^t^ltii;
Dennoch iirar der Bnrgeobna in davi Bmderkilinpfei) der CsrolMgtr «b4
naeli dem NofiDannenachrecken eunächst zur Vertbeidigung , dapa aber htA
der zunehmenden Erschlaftunu der Koicht-centralge'walt und Gau Verfassung
zur Erhöliuüg diia Ansehens, /.um i esthHiten dci Krwoibrnon und ondlich
aoch zur Unteretützung des Angritfc auf den Nachbar nicht mehr hiiv-
dem. So erwucjjaen in wpnderbai-er Schnelle »nf jedem gele^gencn Platze
dergleichen Festen, vorerst durch die Landeslierren , dann durch die begü»
terten Freien , endlich auch — aber stets mit Zustimmung dm Ideftu
dorcb die vornehmeren Ministerialen oder die Ritterschaft *).
Kaeh der Zahl und Stärke der Burgen nebst der Anzald der Lehen-
mannen bemass man die Macht. Trier besass z. B. gegen 1200 sieben Lan-
dfifbiirgen und etwa 20, 4i9 ibm ftu laikm rttbrten, das deutoch« Ln*
jßfßhnrg einige 40.
WMifir die JilwMren FmIm mmIi dw viMeilifilm Minirterialen hatten
dM WM «gvotfiolM BufgMi m «rbaiM»! ancbiea «bar Ibra uaift in Hols
«rbaBtea Frobnböfb und Hkoaer dureb Wall, Graben, PalUsaden (Hage,
i>4« »ItfiflteQ orkuiulliofe«« BwrgbtnlOtt bei uns sieh um 9^0 99lt L B.
2M, M8 I. & 349, 9^ I. & 971, «6« L & »a a. » «.
Digitized by Google
9
OVIll
Bdsmi 2&ibne^ PlMiken) ncher bv stellen und bertthmten »icli ^cliun eines
Gistranii oder Tufris, wenn sie ein steinernes tiiuim artiges Wohnhaus mit
hochgelegenem Ein^anc oder in der Mitte ihi-eo Hofes emen «teinemcn oder
höizcrnen Bergfried (Px rwcs) besassen •).
Eine genaue Untei-suchung der Trümmer der dem Reichsministcrialcuge^
schlechte ron Nantersburg um 1136 von Erzbischof Albero «erstörtcn Burg
( jetat Enietsburg bei Lutzerath) ergab, dass deren Gebäude in sehr kleinen Df-
mensionen, auf steinernen Grundmauern einstöckig von Hob (Fach werk) er-
imuk und nyt Stroh oder Ginster gedeckt ^aren« Ein Tkiirm irar nicht vorluui-
dm und die Hanpt-Befeetigiuig die lang hingestreckte Lage auf emem schma-
len Fekgiale, der in der eincigen AngriÄselte dnrüh einen tiefoi Graben
dinhsdiDittan wtat,
Aach btt den Fliesten und dem hohen Adel waren die Burgen nur selten
dtahitektiinÜKh sö bedeutende Bauwerke wie die Wartburg, Gelnhausen oder
Trifels. Ein ein- oder zweihtöckig^es Wohnlinus (Pallas, palatinm) mit rechtwink-
ligem Dache, eneren rundbogigeu Fenstern und ThiJrcii mul grossen in den
Seitenmauern ausrn kragten Kaminen, daneben oder inittfii im Hnfc Tseltcn
schon in der Angriftsfront i ein niedriger Thurmj meist viereckig, häufig auch
rund und ftinfeckig (so daas die scharfe Kante gegen die Angriffsseite stand)
in dicken aus Brucfastetnen oder erhabenen Quadern (Buckelsteinen) oft nach
rtfmiseher Bauart (opus emplecton oder spicatum) aufgeführten Mauern, ~ das
GMwe umgeben von einer sinnengekrttnten Ringmauer mit Thor und Zug^
biitclce, In der Yorbnrg hSheeme WirtfasehafiqgebSude und Bnrgmaimshiit-
iir ^ genttgte den vornehmsten Gescbleehtem
IKe Verteidigung der Burg fibernahm eunHcshst die dort irohnende Fa-
milie selbst; war 'diese abel' eine mVchtige, ^ie Burg Landesfeste oder von
grossem Umfange , so finden sich unter dem Befehle efnes ftn Solde öder
der Lehenspflicht des Herrn stehenden Burggmfen eine grössere oder klei-
nere Anzahl von Burgmannen (castrenses; castciiani) d. h. Pen>oneQ meist
*) Eb soldier Tham «adstiito au HAuilDfen a. Bhsia (Kr. Nemried) bsreüs 1041 8.
Bd. L B. Süll Nodi steht einer im romanisehen Stüs sn Ldnaea bei Ediger a. d.
Mosel. Audi der Tlraim in derDietrichifasie sn Trier wMiA lüieihin so gdtOreo
**) Die besten Muster ursprAngl ich ster Form und Einfachheit, zugleich die ftlte'itcu
I^urizbanten am Rhein sind die beiden QuaderthOrme von Burg-Bponheim und Ober-
Alt- Wied, die l>i'- 7n ih'n Carolingeru hinauf reirh*^?! kömieTl , die fnlnKsiilfn Ring-
mauerrpste von HarnmeiÄtein, die von i rffiidi erhaiteiisUnimsprlnirL' /u Hudeshoiui
(uiii 1100), der schöne romaiu^ hi' Pallasbau von Gutenfeis, von .NK ils i- Altwied, die
etwas kleineren, aber gut erhaUetu'n Oberburgen zu Cobern, Treis, Manderscheid,
Saarburg, dann die ThQnne von Arras, C!ochem, Rheineck, Gleiberg, Drachenfel»
(sv. 1000 wbA 1200). Die gronartdge Kflilaff i d. BHbI ist sin Ausaslm^bsa der
Miels dss IS. Jshfhnndnis.
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
ilt6 uiüiiererijAclela aber auch Handwerkor, besoudürs gern Sehmt«de^ welche
gegen ein vom Ileirn der ßurg ihnen oingeräurntes Burglehen (feuduui ca-
?ti*eDse, doinuö castrensis = gewöhnlich ein kl(Mru'> IJaus in der Burg oder
in der Vorburg mit eini^n li Uruudstüt ken und Cietuilen) dauernd oder
zeitiicb (ein halbes Jalu- lang, o Monate, 6 ^Vochen) die Verpflichtung über-
nahmen bei der Vertheidigung naiteu wirken. Aui»eer den Burguiaanea im-
den sieb als etehende, fest besoldete BurgbUter allmtlMulben vort die Thurm-
knechtc and Wächte^ (viriles), ITdrtoer (pofteD«rii), Rellnfir (cellerarii),
fisdstmber (asinarii) u. id. Die einer Burg zunäch8Uiegendi.'n Orfasobaf-
ten waren sttin Bau uad zur Ujiterbaltung der Burggebäude, zum Wacht-
dienste darauf, sowie sur Anfbringnng der Lebcnamiciel lUrsdie'Bingbf'
«almng mit sobweren Frobndeo oder BiMigwerken (opers casteili) bilaste^
woYon die Urkunde von 1087 (Bd. I. 8. 863) ein frOlici Benpiel M^A
.Besaaa die.Buri^ eine ,0»pel]Qy die ««ob bei den g«iitlieli«n HecMO .Ugt im-
Bi^ vorfindet, so war dafür ein Bui|foaplan aogtetoUt.
• / Die Angabe der speeiellmi .Er^uungs^f^ri.QeMfer Burgfeaten ist bein
^langel iast aller positiven Nacbnifb^ill und .,ertbi^teniwbent«ZiHi' ibe» «nb
ind&wer an ISsende Frage. ' Niumt man aber Mwb den allgtoielnen hiatoB*
scben Sätzen an, daas den Landesherren etwa seit den Oaroiingem, den
Freien seit den Saliern der Burgbau gestattet -war, ferner dass die erste Er-
wähnung eines spater burggesesacnen (ieschlrchts uulcr dem Namen dei*
Burg z. B. von Ercnbori^, v. Hclfenötciu je<i utallB die damalige Exiataö«
dieses befestigten Wohnsitzes vorbedingt, so {^riippiren sich untrere Burgen
nach der Erbauungi^^zeit, dem Stande ihrer Besitzer und ihrem aixhitekto-
niscli merkwürdigen d^rmaligen /uf>tando folgender Maansen : Bib zum J. 12CK)
werden bei uns etwa 160 Burgen genannt, wovon 1 dem VT.. 1 dem VII.. 3 dem
VnL, 3 dem IX. 10 dem X., etwa 40 dem XI. und über 100 dem XII.
Jahrhunderte aDgebüren, so dass also die Hälfte sämmtiictber mittelrheini-
sehen Burgen bis zum Xlll. Jahrh. entstanden ist Davon waren bdm Be>
{[inne des XIII. Jahrh. Keichsburgcn 6, Landesburgen dei' Fürsten und aeä'
Migen X^tndesberren 80»,.Ora£BiiaitBe «iO, Djnastensitsei,7&; BitflBilittrga» 19^
aeistärt waren danrfa 8» in KlSster umgewandelt 2. i ' •
! . MvAurawA^By Are a. d. Ahr (Kt. Airweiler)» Gre^Muitn dflr' t<- Am a.
nOlf Castrum 1167. Auf deiii hiSebslen Bcrggiplsl Beste «M-Wevlfi^
damnter gegen Süden das fiaapigebiiide mit rookaniicbor Qfcpete.
f i ^rmmäxmasa»f Boinieoebjiig a. d« Aliens (hei Memburf huiffr^ Mein-
ffitls). Site der Nabegau- und T.en ibnan entiynpigenwi; Beogntfae fi-llSg.
Qtrmm Ruine • In drei dntcb Gfi&ben. ^ascbiedenen AbtbeUtngen mü swei
Thurmen und »ehr altem Mauerwerk. . -1 • ♦ < 'i n
Axtwied, Wiede, Widhe a. d. Wied (Kr. Neuwied}, Es sind «wei
Digitized by Google
«hid* itl die Ute» «od ■. ICBH Sita d«r Gm^rI t. Wied. Sie irt lioek <i>-
fadAn wtd iMii <ia«i ßeckton Thum «ui folMi Quadotetaiifen ^udfelBtei-
US dcp MRlb
dw IS^ Jdirii., JmI NOManobe BanHieild mid ist iu» den Üeberrestei
itttDitchtt CaeleUt von Niederbieber et%inl
AMSiarBtrscr (Oronherz. Lwtem^mrg). E<}eiherrens!te g. 1135.
Arembkr« a. d. Ahr (Kr. Adenau). Dyiiastensitz s. 1166. Sehr grosse
Kuiue uuä Ba.sftlts;iulcii airf einem sehr hohen Eifelberg.
Arlon, das römische Oroianum (btlg, LuxembwgJ, Grafendts s. 963—
1162. Ganz verschwunden.
AxNSTBm, Ariiistein a. d. Ijahn (Ütr», NmsouJ, Grafenahz s, 1062,
Kloeler umgebaut 1139.
Ahras ; castram Atrabatam 1120 e. d. Mosel f'iCr. ^€22^. Die GapeUb
beetaod achon 1120. Die Barg, wert» Trier Miteigeathmn besnsprachte,
iHtteii ain 1140 die G^brQder t. Nentanburg mBe, weldie Erdbiedkef AI-
*beBQ ^fiftrieby tm 1148 den Ovefts JPnedcIdi ▼« Vienden mit dem Thorme
od dem mH Iteem «n^ebenen trieriiebea irestliebea und nMUcben Tbe!tA|
aigenemwien Thor, Brannen und CSapeOe m belehnen. Um 1200 bensa
Tfior diewn TbeS eb Landesburg, die Übrige HUfte ab hnembnrgiiebtt
Leiben dee mit den üanterBburg zosanmenbltngende Rittergesehleebt
Arraa. ^Der starke viereckige Thorm steht noch. Edelherrensitz s. 1194.
AsPBLT (Luxeinbw^). Dynasteusitz s. 1136.
Bef>-üht, Belfnrt bei Echternach (Lux^mhvrg). Edelherrcnsitz 8. 11^4«
. BiiiLSTtix, Hilstein bei W etxhr (Herz. Nmmu). EdelKerrensitas b. 1129.
BERRruo, Belpere, ßerrapir (Luxemburg }. Dynastensitz 8. 1192*
BxEQ A. D« MOSEL (Kr. 3€uirh«rg). D3'nastensitz s. 1202.
Bm* BXi BTiSLVltoK A. i>. ATTER! (LtKomburg), Dynattenaito's. 1191 (?).
BmiiOAriTST., Beronls casteUum 994, Baronin eaitrum a. d. Mosel (Kr.
Bmtetutd), gAükta onftogHeh den Luxemburgern, bis 1016> Erzbiaehef
Yöpf« ttuvBW bneb. Eine MWtim Bmg des Qfelan Fotmsr ^. Blieeerttal
aenWrte Ersbiflcfaef Jobenn V9A Titar glgen 1900. Die neefa «ftiriiendene
drille trierimb« Barg stammt $m dem finde des 13. Jabrii.) ebg^Meh dnveh
4im KriedfliSTerlrng swisehen Jehann mid IViInunr festgesetal trofden inr,
dass kein Tbsil m^ sn Berneaslel eine neue Bni|» etba«MMi dte^
Bbttinokn a. d. PRÜM (Kr. Bidhurg). fichlberrsoM e^ 107T. Das
caetrum gehörte 1 1 94 Brinicho v. Malbei^.
BiDBüRO, Bedense Castrum i. d. Eifel (Kr. Liulhurgj 715 oder W. Iift
nicht die spätere Burg, sondern das noch theii weite wn seiaen römisoheu
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
llmern aB)g«b«De Städtehen (B«d« vIom), ortprdnglich ft-äf»ln*s<*«r Kialgt
bof, seit ümk 13. Jabifaandcrt im BesitEe dm Graüsn LoxMnbtvrg.
BmoB, i. d. Vogeem (FroMÜrM), %MAvä^ vmä Dyn«a>eawte
Bill WIM L B. KM (IlV. MMm>. Dywtmili «. Iii». Silir
feiiNti i. 1098. Die jel^fMi SitfMii liftd lUMM Dctpftag».
BtauBJBit» Baekilahiiin «. 4. SUbe /Xr. iyr«MM«ib;. W«r Ende dei
X. Jtbrh, iiiiBeii«iftdiiitHmogiGiiM ymwiiftUiaft mm ttXMam Hi«to
«Dd faliab hm kMtanm b» EaJier HeiuMi IT. dwBuig 1066 dwnBhwhofc
Ösbbud Toa Speyer sehookte. Um 1980 mar cfo bortit» hk fUmitii
der Grafen v. Öpanheim. Nur schwache MaiMmste.
ßiiAi i)A< M. Jirubacli a. Rhein ( lUrt, N€»ntm). Edle v. Braubacb koni-
iraen lii^3~=i231 vor. Ob sie bei^eita die Dluk; ütcr Jirauf'ach (Marxbarg)
bcsaeseB, ist zweifelhaft, da diese en»t iiu -lafnh. voi kommt.
Brausshrbg, Brunieberg a. d. AVied (Kr. Neuwied/. I>ie Btn? wurd«
gegen Ende des XII. Jahrh. von iirunu iicrrn v. Isenburg erbaut, wird
12 W d«a cÄfiiruüi Broni^barg gouaimt und zeigt obwohl Kuiae ooch gut dän
•itfl Einncfatuag.
Bbavnskokx, Bruneakota a. d. Handirtiekeii (Kr, äi» Goar). Üftusten-
mm MÜ 109B. Oio Bui^ ^nndo iron ihren Beiitwniy nadidem dieee Beil-
•teia a. iL Mesei «rbaut, -writiMH und Migt aar noob ämm AcdwaH ait
BvoK Jm fi>i«^te (Kr. W^tMek), IMelbmnaita 0. 1138.
BuKm A. «>. HO« «dbr BüoihrlUium M 8>iy(wiii*d f'#f«iiAreA*|.
fidiUieMiite a. 1158.
SkiK» n mw. Dm Bug d« t. 4. BcOcke <de poiM») m Tvkr
M. «. 11^ mv in tantkmB$mmunmmmi{Tnmafkk9sta d«t OmÜmi «nd
Yiitmtiiiiin?) «ngabfea^ da» hmm Kümtm & Bmkmm /BmM^J nebte vm
firtcke hmm Wm^t in Uitr »omM dar im IS. Jidiik. eftaAtti
BtidtMitr 2>ai Gaaaa mk Pfarlti TUMbwondtn, Mb brtan naa tt»
AaÜqaüatw 'et Aliaalei Tnwlriia» vm £«am «mI Ibaeniai Bd. 1. p.
d5 eioen Stieh dieMr merkwürdigen an SLam «riaeatndea ITtsle eriialtea.
BüuuBSüEiM, BvrgeBshetni, Burtnsheini a. d. Nette (Kr. Mm^m). Edel-
hi'.ncnaltz &. 1157. Dia liurg vieiJuich craeuert und vergrössert sielit noob
Tollniiiudig erhallen ao&echt.
BitxAaen oder HumACH wurde vom Grafen Wilhelm v. Luxen ihn ig
um 1100 erbaut und 1127 vcwn Erzbiachofe Meginher von Trier verstört.
£a ftobeiu^ 4«<m m öimot i^teiia kum juMihber die tneriaobe i üeuerbui^
Digitized by Google
eoUland, «i* <ia« Dori iiumag«a joüst Bombogen (Kr. Witdwhj grade unter
dieser Burg Ufligt .und dM «iBtnun £bHUiga nocä 1150 erwülmt vird.
Eine Buho bki BoDjuuimjUbA» an dei Kill (Butzmeääie Ldkr. Trier
höchst wahncheinlich Ramstein, arhaote finbiiohai Bafebod) vah Tnar um
00p lUBil tlfatwUiw finhiHlioC ]Mgw dan Fahwn mit de» Jawafilahrndmi
QehXuda um 920 aainem yaaaUan Volmar pBO.&ciaiida maaiaÜncnby waHm
4ar Anflaga diese Farte ainem samar 85bDa. «i Mntelaaam^ .naafa deasao
Tode na an die Irieiueha Kirahe aurüdcfiülan wUe.
.Eine Btau» am dsb kiba hei Bergen, wahwahaiaitoh die Ejithmtg Uber
Kirn an der Mündung des Habnenbaohs in die Nahe (Kr. Krmmuteh)^
erbauten die Edeln Nortpold, Franco und Humpen und tauschten /.u die-
sem Zwecke montem et rupem c^iiaudam munitioni faciendae aptam van dem
Kloster S. iSIaximin ein 926.
Die BüBG DES TRiERiscHEX BISCHOFS NUKTiL« an der Mosel aus der
,|^te des VI. Jahrli. sebildert der Bischoi v. Poitiers Veoantius Fortunatus
mit wahrscheinlich etwas starker Uebecfseibiing. Indessen ist die sehrdeut-
Hflhe BeMhreibong — welche lebhaft an ein ähnliches um 300 in römischer
-Oiatnlton bef<atigtae Palatiam K. Diacletiaas m Spalatro in Dalmatien eria-
«v^ ^ banlieb ao merkwürdig data irir «a gmm geben. Der PaUaal nahm
in amnntfaiger Gkgeod auf dreifiMsher Maaerterrasse den Q^M eÜMa mliii-
fmiyjrllck^fVlMi Migea, mU WeUirebeii bedeckten HUgjik nmcban dar Mo-
lal nnd 4emt FJUeMhea Bbedanaa am. fimter dem Palatmm, der eine vüb
VarmomXolen getragene Halle (aula) hatte, i4and auf dem sietlaveD Berg
rand (des Rhodanus?) ein Thurm mit der Capelle und balUstenbewehrter
Plattform. Von der Höhe dea Berges liefen zu bdklen Seiten der Mosel-
front Mauern zum i lu»ä hiaab, um dort » lue Suidt oder einen zur Krbauung
einer solchen b^tiramten Raum mit 3u ihlirmen (?) oinzuschliesaen. Dass
dieser bi- auf die letzte Spur versohw-undenc Prachtbau iiirht ganz ein Phan-
tasiegemUlde des V enantiuss i' oi tunatua -war, wird ausser einer anderen Stelle,
waiio er den Nicetius als den Wiederhersteller der trierischen Cathedrale
(senior domits), sowie der dortigen Kirchen überhaupt preisst, besondeia
durch einen Brief des Biacho£s Eofus von Octodurum (Martignj im
Wallis) vmi b4B bewiesen, nakher Nieetios itaiieoiaobe Bauhandwsrkgr" (mr-
tites. da partflftus ItaUaa) ansandie. Früber anefam man den Ort, <pa diaae
Bmeg yrtMiden, auf dem Biaebafttam bei GMan, dessen EMstahung im
.lA.- Jaludraadert abor bekennt ist nnd dessen enge und einsame FeheDlage
der Ortsbeeebr^buug widerspricht Jeiat deuten all» Sporen aof das bll-
gelige Vorgebirga- etwas natalialb Nennmgan swiseben Meael msd Drohn-
fluas (bei AusoniuB Drahonas, urkundlich 802 Tröganu«, was s^r an Rho-
danus anklingt), wo iiocii der Fluniamo ialz (ilaiz) und die Firiunerung
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
sn das ^ttsgegangen^. Dorf M^elingen erhalten ist, dessdn Nltiit« in
delt AlMlintiiMbttelieni; idii«r BteU^ ikr Aainmiw «ktepMclt«M, fiir
Beste dee GasteUe des GooBtentiik „cii^ Obn^iifini inOyiU^ jgehdiitti 1^
iääf Mt MJdttto ^ deü liilHnkak od^ n^h hün^ beidenr äAoh^nMb ge-
dient haben kSaneD. Ih JEtÜnifl findbi tieh Aock Stolenbrndiitttekii^ *
(Daslmr^, Neoerburg?) flüchtete sieb beim "^mAtMwuMAl 899 'tttf'Bd-
tttlkerang. Die Fc«t« wuhie übet vön den NormamMi erttUhnt Md die
Flüchtigen niederircmai ht. • ■ ' 1
BuRGBuoHL, liruie am Laacherdee (Kr. Mayen). Edeiherrensila ». 1093
g«Dz tnodernisirt. .... . .•.
Burgsolms s. Solms. • '
BuRSCHETO hf'i Diekirch ( L^(Temhtirg), iG^elberreiMitz s. 1122. Die gross-
arUgeu Ituinen sincl nr^jrrpn Ursprungs.
CLAUäTESM; Intra oniKitum castH quod Ülanstrufn dicitur in Trier,
dem PrapBte Adelbefty gehörig, «Kb«iit«» fimbischof fibotbard toq Triet^ dua
OHrteriRuii 8^ ÜMthiaiö 1061.
Gleebebg bei Wetzlar (Orossh. Hessen), Gnfensiti e. 1121^) mit, wi
i^2Q i^B fi«ritEO der Ueiv^n v. la^nbAr^.
Quam 9ä»t QtiäBYAtXy Clara valii« i. d. Ardennen (Nord^Luotembm'ff)^
Qninrim Qeiillt^' 13061 den Qui^ ViätidMii die aiifr den Vi
OlerVMT Am gtttoiB ribd «md das GmitnkMk roia Trier s« hatueä trageni
Oovi*!^ G«l«aid, OobniiM^ Ot»vWii* k d^ floeel fJ&^ (Mft>ar> . 2«*^
Bw^^ Die ob*re oder AlMdbo^g lidt Mi alteiv Tbmt «iid/dfir iidi An^
ftüg^ dw 18. Jafaklii «ebnita MtttfanMpdtt, io^ die «atel« od«^
neue Bdta|^ #dlidier hMtve tob dein H«mi 'Ovma -Getlnäb ▼«f-ÜNbbwg
gegen Bbde* dei 19^ «bteh. effanit ^cnrdjBB war, - «ibg >dioMr .1195. dmd En-
biiibof Jbbami' TOB Xriir «o Lektai »qC; - M
OooBBi m 4 ll60cl ("JS^. Obdy»;; duelionn oMthmi lO&l, Cbcbeih«
easteUom 1144 gehOhe dbtk enöbiachen Pfiüxgreftal am Rfaeib, urid sdienktö
die Burg Ezzo's Tochter liicheza Königin von Polen 1051 ihrem Neffen
dem Pfalzgrafcn HciüricL, der daselbst Hol hielt und im Walirisinno seine
Gemahlin Mathilde erschlug. Dem Pfalzgrafcn Ileiinaim v. Sicilihik nahm
Kg- Conrad ill. 1151 die Burg ab, und blieb sie durch Keiehsniinistcrialcn
besetzt l>- im Ftelclio zum Ende des XIII. Jahrh. Die sohr gro?sf nnd
feete Burg bat einen tebr alten äeeidgeB UAapttharm , ^er später ecböiit
worden ist. >- ■ »■.• .•..».■' i i • ' \.n •■»j«'».!
Digitized by Google
Dalbbbo, Daiburch a. d. NaLe (Kr. Kreuxii0okj, Das Castrum Dal-
burch erbaute um 1180 Godebold Herr Weyerbaoh (.^irobadb^ imdrdhrt
•ein.£okcl Johann 1235 «aent davon den Kamen mfm.Morm. ^ Df/^teaef^
Die isfoeßb Botne gehört grMentbeiUi aptttecea Bauten «n.
. IX^üNy DoiUy Dune L d. Eiiel ^iir. Z^inm;. Dynwienwte «.1076. Nor
jiodi ein Thnrmetempf mit Biniimeuer.
DjDUf oder Disnuv a. d. Lahn bei Lunzig (Ein, NoßfvuJ, gehfirte
1190 den Grafen Diete. Moderniairt aook. erhalten.
DisTz, Didiflse a. d. Lahn (Merz. Noum)» Gnfenaits a» 3<079. In
modernisirter Form noch erhalten.
Dill a. d. II uad^^ruckeii [Kr. öitmHcnij. iü^delherrcosiiz a. 11Ü7, im
13. Jaiirh. bei den Grafen v. Spanheim.
DuDEUxiM* i. d. Eifol (Kr. Wittlich), EdeiherreoaitJ! . 8. 1052. Alter
Thurm erhalten. Im Jahre 1200 waren zwei Burgen daaeU)gt| welobe 4m
Grafen Vianden von Trier zu Lehen trugen. , . .
DuimniAilioiK (LmmimrgJ. Dynaatensit« a. 1135.
Eebjsnbüro, Urenberg a. d. Mosel (Kr. St. OoarJ. Das Caatram Eremr
hetch wurde 1X61 Ton flrebieehoC.HiUin ven Trier dem Pfiiligra&n Conrad
r. Behenatanfen au Lehen gegeben. Ab pfUibeher VaiaU bwam. ee 4^
1189 ein Edelgeaohlecht E. Die jeteige groiaartige Mn« iafc neaoMo
Oxsprange.
EBB»iBBaiT8TsxN, Erembrecht^teu^ SqBnbreilMflin» ErenbieMitfl^ fii-
renbrechtestein ist aof den Rvinen .einea rOeHachen Waehtp<)eteniv wabMthein-
lich um iUOO, von dem 1019 urkundlich erwähnten Grafen Erembert er-
baut und nach seinem Namen benannt. Ihm folgten Edolherren 1129 — 1190,
Die Burg kam gegen die Mitte des 12. Jahrh. in die liuade der Erzbischöle
von Trier, welche, namentlich Hillin 1152 — 1169, sie durch einen 5eckigen
Hanptthurm und in die Feigen gehaueno Werke verstärkten and au ihrem
Yornehmsten Waffenplate erhoben. Von der alten Feste ist nicfati mehr übrig»
Eltz a. d. Moeel (Kr. Mmfm)^ £Htz eines 1157 vorkommenden, nodi
blühenden nnd ananahmsweise auch noeh das Stammhaus beaüaenden Qo^
aehLeehta. Die noch erhaltene Bnrg.alamml .in den HaupttbeUen ana dem
15. oad 1/6L Jahrh., et ärt abor aoeh ein XUens Boighasa in romaniaehem
SlUe TOKhandea. ...
EaoK A. n. sAut, Aashe, Haacli» Eaehe, ajrtttfar Udeneacii bei^fieiklerii
(Sr. WittUehJ. Die Burg war aeit UÖ7 der Sil« daa taieriachen MiniatcrinL*
and Erbcämmereigeaehlechti gleichen Namens» Weitläufige Ruinen.
Esch a. d. sauer, Asche, Hasch, Elsch, Aixe, jetzt K^ch im Loch ge-
nannt bei Wiltz (Luxemburg). Die bib auf zwei Tiiuime xuuürtc Burg ge-
hörte aeit 1086 einem Grafen- und Djuaatengeachiechte. ^.i
Üigiiizeü by <jüOgIe
FxLBiMSvsiN ▲.. B^ODB, 'FaleunslaiDy Faloonk petr8|- bei^T^Janden (Kr,
Bidinurff), DyiiMteiuiite 8. 1176. Hoher alter Thorxn.
Fmls, 3a^ bei fichtermmh (LwxfemlnirgJ, Djnastensil« «. 1190. Graeee
milerische Ruine. • '
WmooBÄoaj YiscbebMh bei Feli flmeomfmt^), Bdelberrensits e. 1113.
Die Birg- .ist liuA erhwMeik
FteitBK, Vftrno bei Sdiwoich (Ldkr, Trier), falls das Castram Vürc, das
gegen 1200 trierUches Leb^ wurde, wirklich Führen und uicht etwa Oa-
rcü ist? ' !
Freüsbübo, Frossdobrat, Froisbrot, Vroinzberch, FroisLiecht a. d, Sic^^^
(Kr. Alttnkirchen) kam nach dem Aiissterbeu der Edelhcrrcü und Grafen
gleichen Namens, die zwischen llbl — 1190 erscheinen, an die Grafen von
Sajs, toa denen die noch erhaltene Barg amgebaut und erweitert wurde.
Gablakden, GerJant. Dieße 1140 vom Erzbischof Albero von Trier
dem Ghrafen Heinrich v. Luxembuig abgenommene Burg, -welche 1200 teie-
BMhei Leben dea Grafen Friedrich Yianden w«r> iet so ginalich ver-
idiolIeD, daea niebt einmal ihre Lage ermittelt ist ßeiSMneeken i. d: Eifdf),
ÜBBOLmm i. -d;>Biiyy Gerhardestein, Oeratstein a. d. KM (Kr. Daun).
Dioe apUer aehr vvrgräflserte Binrg erbaute Im 12. Jahrb. ein €^hard
Harr v. Blankenheim^ und blieb aie' bei deeaen Kaehkommea bta in die nKeh«
rtea Perioden. ' '
Gi KiitKUG, Glichberga, Gh'zberg, Cliberch, ülybcrg d. h. die glänzende,
glitzernde Burg, bei Giessen (Kr. W^tdarJ. Grafensitz a, 1U57, 1103 von
K. Heinrieh IV. bolag tr und ^ciri^w las Ende des 12, Jahrh. im Besitze
dor Herren v, Merenberg. L>ie scitönen iiaincn zeigen oincn sehr alten run-
(ien Thurm in Basaltmauerwerk,
Gbekzau, Grcnsowe wurde gegen 1210 von Heiniieh Herrn laea-
botg erbaut Dreieckiger Hauptthurm.
GBoainNi, Grimberoh' im Hoehwald (Ldkr, Trier) wurde als trieriaofae
Lndesborg um 1190 von Enibiachof Johann von Trier erbaut.
GumiffSLS, wBprttnglieh caatmm Cuba, Über Otmh am Rhein (Heri.
Natsau) acheint auerat den -wetteramBdien Giatfen Nuringen gehört und
«Kl dieeen an dw Edelherren t. .Miaaenbeiig gekommen wa aein, welche
Barg und Ort Caub bis ins 18. Jahrb. besassen. Daa iSehleaa hat ein
■ODianiscbeg Pallas im Stile der Mitto dea 12. JaM>. mit alMrksm viaiv
ttdttcm Tburmo.
Haciienfels. Lage unbekannt an dci isahe. Ldelherrcnsiu LUTö — I
Haoen. Indago f irnsicher ob das Dorf Ilaag bei HunoUteiii Kr. liern-
OdUel oder der Weiher Haim bei .^foffen Kr, Saarlonü ). Edellierrensitü seit 1 1 58.
Haiqbb, Hegere im Weatorwaid bei Dillenburg {Jler»i Ncmm)» Dy*
k*
Digitizea by i^üOgle
cxvi
nastensitz s. 1158«. Die Bmg der Südseite dos Fleckens ist gäiuUch
Terschwunden.
Hamm a. d. Prüm (Kr. Früm). Edelherrensitz s. 1052 oad Lehea der
Grafen ViandeD. Die Burg mit Capelle besteht nooh.
JBUmmbbstxin, Hamerstom a. BJbeis (Kr^ Nmmiid), Dm Gaftnim Ha-
meratem, Sita des Engetagangrafen Otto, belagpvte und iiakBi durck Hm»^
K. Heinrich II. im Winter von lOSOßX. Sdtdem Beichakug^ wurde
819 von K. HciDrich XV. 1071 befestigt und diente den Eaiaer mm Sdntae^
als derselbe 1105 mit den Beidukleinodien dorthin tot eeinem Sohne flak.
Ein Burggvafengeachlecht y. H. verwaltete die Borg «rknndlieh eek IIIS.
Die gewaltigen Quadermauerreste der Bingmauer aeigon gana römische
Struktur.
HüiLiGKREuz, Siliiofa crux dicht bei Trier. Eine dortige Burg des lu-
xcmbiirgiscbeii Adalbero Propats vou S. jl'iiuün nahm durch Löst und aer-
at^rto Jbirzbischof Poppo 1016.
Heinzenbsbo, Ucmmezeberg a. d. Nahe (Kr, KremnachJ,, UdelhexreB-
ätz s. 1152. Gana verschwanden.
Helfenstetv unter Bhrcnbrcitstciu (Coblenz gegenüber), XMo Borg aoU
von fimbischof UiUio anr HUlfo von fihienbreititeitt erbaut mü»». eine B<»>
hanptosg, der das Vorkommen des datavf aogesesBenen trierisebon Miaisieriar
lengeeehlechtB H. sehen unter Erabischol Älbero 11S7 widfln|irklit Dtta
Fort Helfenstein steht genau an der Stelle der aUen Bw^
HoBBiiaTBOf bei Iiaogenaeh.iwJbaeh (Hm> Noaaa»)* Die Bhifg ist toii
Diether I. Grafen t. KataeneDenbogen, der sich 1190- wHohenetein nennl^
erbüut, doch die gegenwärtige schöne Ruine jüngeren Ureprungs.
Holfels bei Mersch (Luxemburg). Djuastensitz s. 1194. Die impo-
sante Jiurg ht noch erhalten, aber ausser d^ Thurme und dinigen roma>
nischen Bautheilen iii(>ilcriii.sirt.
ÜUJfBXCu. In ilumbacensis castelü suburbio (ilem hexttigen Montabaur
Herz, Nassau) hatte Herzog Hermann (des lahngauischeu Geschlechts 926
f 94d) eine Kirche von Holz erbaut, die Knbieohof Bothflct von Trier
weihte. Der Ort Juun im 12. Jahrb. an Trier.
HuvoMmH» Hnnoldestetn, Huaoldi petm a. d. Hochwald (Kr, Bem>
MMteQ. Die Borg gehörte 1197 den Grafen von Büeioaatel^ deve» yi%le
unl Veaallen die von Hnnohteiii. waren» die sucst 1192 Tukottnee.. Die
Burg ist bis auf wenige Reste abgebrochen«
iMSivroen, Imndawilre a.. d. Alsena (&a^. BkeinpfaU). fidellierreii-
Site a. 1112.
Isenbürg a. Rhein (Kr. Neuwied). Dynasten- und Graiensitz s. lüöö.
Die nmfaiigreiche iiume hat aeiir alte Bauthoile«
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
ILiaua^ KuBWf Otvebe, Kilre (Lmnn^), DynaitensitB s. i096.
KAnaMnunraMM oder Aup-K. b<i Niattttan (ITm Nattaa), Gro-
tentz 8. 1102. Schwache Reete.
Ki MPKMCH i. d. Eifei (ÄV. Adenau). Dynastensitz s. 1093. ünbedeu*
tende Ruinen.
Kk&psn, Carpena, Kirpona i. d, Eifel (Ar. Davn). Djnastcnsitz seit
1136 (7). im Mandcrsehcidisciien Hause 8. 1212. Hober Tiereckter Thurm
and viele alte Maaerreste.
KiLLBimo a. d. Kill {Kr. Bidhvrg). Das Kilburg caatrnm iiin 800 ist
nicht die etit im 18. Jahrh. aafgeCiihrfe Borg, sondem dai iehon darch
iwM hob» Lage feste Stidtehen teibat
KnsiJMii Ohflrb«rey Kw^iwfjt üb« Kirn a. Kthe (JSr. J&MmeMA).
Did Bvg, "woKdie wabnoheniUch mit der Ton den Edeln Kortpold, Franeo
und Himipert 926 (a. oben) erbauten dieselbe Ist, kommt vrknndfioh stient
ib 8üi einer wildgräiHcsben Linie 1140 tot. Alte Grondmanem.
KoppntsTiiK anf d^ höchsten Koppe des Sooowalds {Kr. Sifimem).
Ist vielleiciit mit dcia Palati um Kulfinstein 79U oder Kopsistanium {wofür
man bu^Ufr Kostheim hei Mainz hielt) identisch? Die Burg* mit einer Avelt-
läafip-en Vorburg hat einen 5ecktcn Thurm von nicht allzu hohem Alter«
6ic gehörte gegen 1200 der Abtei Sponheim.
I44CH, liM^s, von seiner Lage am Laachersce (Ar. Mayen), Die Buig
des Pialzgrafen Heinri^, Gründen von Laach 1093, zerstörte Pfalzgraf Si^
fried 1112. Sparen eieht min noeh woi der Südoelseite des Sees auf dem
Vsnpruag Altebug.
LaMMnov e. d. Abr {Kr, AkfweSUr) wurde im Herbete 1206 von Kg.
Fliaipii T. HebeostraliB in der FeMe mit dem Wellen Otto IV. und sei^
Mm Atttenger EnbiMliof Brune Ton C81n gegründet und von seinem Geg*
eer Otto, der Lanlskron gleieh nMliber eroberte, vdlendet. Im September
1214 nahm Kg. Friedridi IL die Borg ein «od ritumte das Gestrom und Pa-
lstiinn L. dem Gerichwin oder Gerhard v. Sinzig aus dem dortigen Reichs-
ninisterialentreschlechtc ein , dessen Nachkünimen seitdem den Titel Burg-
grafen V. Landskron führen. Nur Ringmauerreste erhalten.
Lalrknbukg , Lurcnhirrch a. d. Lahn iJlers. Nat<mu). Grafensitz seit
1093. Hohe vicrecktc Warte in vortreffliciier Struktur.
LanBroao a. d. lahn {Herz. Naaea»)* Auf dem Felsen, worauf jetzt der
Dom und die Stiftsgebäude sich erheben , stand 941 das Castrum Lintbure
Beben dsr von Conrad Kunboid 910 gestifteten älteren Kirche. Die Buig
ging eirtwider direkt von den Ishnganisehen Gmlsn oder duxob die QttStm
Anstei» «1 ^ fienen t. Innbuig Ober, vrdehe dort im 18. ^ebrb.
l^M^ eigens Synielie gvQndeten*
Digiiizeü by <jüOgle
oxym
JjtJXBMBüBO (Qros^ei^» iMOBewJbvrff). D«8 Oasttlliiin LntiliiilHnlkntj Ln-
ceLenbn» d, b. die kleine Bui^ erbaute Graf Siegfried -deiienbDaiicben
Gescbleebts 963 auf tob der trierischen Abtei* S. .llaadiiAln einipetaBselileiD
Boden. Die Feste, der ente Anfimg der starken Baidesfestung Lraenaburg,
stand anf dem gegen die Aisig vorspringenden Felsen genannt ^der- Beek*
TW der oberen Stadt, die aus der Vorbur^c orvrachseii ist. Gottfried von
Verdun Herzog von Kiedcrluüiiiugcii zcrstiirtc die Bur^ 984. Sie inuj-s aber
sogleich ^vicderbergcstellt wurden seiiij da sie als liesidenz der luxemburgi-
schen Dynastie bis 1542 bestand , in welchem Jahre K. Carl V. das alte
Schloss abbrechen Hess, um den Felsen in neuerer Weifäc eu befestigen.
Malbeko, Madelberc, Maleberg, Mailberg i. d. Kifel bei KiMbnrg (Kr.
Bidburg), Das ältere ruinirtc Schloss war Dynasteosita seit 1010 und ge-
hörte bis zum 13. Jahrb. den verschiedenen Stämmen Malberg aas dem-
Slteren Hause, den t. Burgenaheim «od ^ Are.
Mameb, Ifambra, Mameren bei Itasoembni^ (ZiuMmMi*^. Dynaatetasäk
s. 1166. Die Burg stand auf dem Sofalossb^rg (toflich vom .Dorfe.
Mahdemohiid a. d. Lieser (Er, Witäiek)» Der Name, komnst dehMl
973 vor. Die obere Bui^ aiif dem rechten Lieseraftr ist die lütenk' Si»
hielt bereits 1092 eine Belagerung K. HelrtTlchs IV, in dessen Fehde mit
Gerhard Grafen v. Jülich aus. Dynustensitz seit 1133, scheint sie von Lu»
xomburg lehenrülirig gewesen zu ficin, denn 1140 nahm sie Erzl)ischof AI-
bero von Trier dem Grafen Heinrich von Namür und I^uxomlnjig ab und
behielt sie für das Emitift. Erzb. liillin bef^tigte sie ^^egen 1155 mit dem
noch vorhandenen hohen, viereckten Thurme. Die untere Burg a d. linken
Ufer verblieb als AUod (nur die Vorburg d. h. Nieder- Manderscheid war
loxemborgisches Lehen) dem Geschlechte von Mauderscbeid. Sie 1 wird: 1201
die kleinere genannt^ ist aber im Latife der Zeiten bedeutender als die 'obere
geworden. Auch sie hat einen alten heben, viereckten Thnürn* .
S. Mazuin bei Trier. Das Castellum S. Maximmi 1034. ist die mit
Hauern befestigte Abtei gleiohen Nameue*
MmsENBüBU bei Fils (Ltuoemiurg), Dynastensita.s. 1176. Das Sofaloes-
ist erhalten« aber moderoisirt.
MxBBNBBBo bei Weilburg (Herz, Nassau). D^nasteusits s^ 1129. Giroese
Ruine mit hohem altciu Thurmo. " . ' :
Merxheim, Merkedesheim a. d. Nahe (Hmen- Homburg), Edelherren-
sitz B. 1U75. Neuerer Thurm.
^^loLsiiEßi*, Mollesbcrch, Molvcsbcrg bei Hadamar {^Jhrs. Nasmu) Dy-
naetensitz s. 1082. Die Burg ist 1760 abgerissen und neu erbaut worden.
MoirrCLAiR, Möns clarus, Moncler, Monclcir a. d. Saar (Kr, Mermg),
wurde um 1180 mit Erlaubniss des £rabi8cbe£i Araoid -^nrXriev.iViiiir de»*t
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
CXIX
■en Tetter Azntilph Walecoitft, trieritdieDi Vogt zu Ifenig, an d«r Stelle
der 1016 '"Von Ercbiscliof Po]»po geretKrteia Burg ScbiTe erbant Der En-
bnekof AnoM bebie!f ttieb eine Hofrmtte mr Erbemnig eines Heines and
eber O^prile, so 'wie *di^ Frabeit der Sa«r von jeglicbem Zolle Tür, Yer-
biltzuise, die unter dem Hinentritte des Miteigenthams, das Lothringen an
der Burg und dem 'Berge behau ptete^ später grosse Streitigketten nnd die
2«nt6rang de^ Batg btelMinibrteo. Die Barg lag westHch -von der jetd-
gen jüngeren Bufg anf der Tordenten Spftse des Berges Uber der Saar,
fiin rotlianieches Tbor wurde dort vor einigen Jahren aosgegraben.
Nantersbübg, Nantirshurch . Nentorsbiirc a. d. üeas ( jetzt Entershurg
hei Hontheim Kr. Witdich). Diesp den Rcichsniinisterialen gleichen JSamens
gehörige Burg «erstörte Erzbischof Poppo •in der luxeniburgisrhcn Fehde
1136. Die p;pnau untersuchten Ruinen h'esson keinen Zweifel, dass die auf
3 ?ich gogenseit:^' überhöhenden Terrassen eines schmalen Gebirgsgrats er-
baute Burg h(ikernc Gebäude auf Mauersohlen, mit Stroh oder Ginster ge-^
deckt, keinen Thurm and nur einen Graben gegen den Angri£bpnnkt vom
Gebirgssattel hatte, während die drd anderei^ Seiten durch die Uess und
die steil abblenden Felsen vertbeidigt wurden.
Nassaü, Nassoue. Die Borg, welebe dem Stttdteben gleidien Namene
aof dem'liokoi Lähnofer {Bem. Nauau) |;egeaüberKegt, iat ton den Yor-
frbren der'Oebrttder Bapert nnd Arnold y.' Laaienbniig aof imprllngfidi
dem Donutifie Worms ' gehi^rigem Boden um 1100 erbaat "«rorden. K*
Lotbar sprach den- Besite diesem Stifte ohne dass die Grafen ans d^
Borg "mchen. Birsbischof fliHin ton Tnee taascfat» das Gsstrom Nassoue
1158 mit dem anliegenden Hofe (Berg-Naisaa) ton Worms ein (I. S. 065)
nnd belehnte' damit, am dem Streite ein En^e an maehen, in demselben
Jahre die OiSfiet Bieatrfx and die Erben der Grafen Rupert nnd Arnold
Laorenborg' (t. 8. 671), welche nunmehr den Namen der Grato t. Nassau/
annahmen. Die Ruine mit dem alten, hohen Tburine ist seit dem Theilungs-
vertrage von 1255 noch gemeinschaftlicher Besitz der beiden nasaauischen
Haoptlinien Nassau und Holland (Oranien).
Neuerbtthg, novum Castrum bei Wittlich (Kr. Wdtlich). Die Barg
wurde ron Erzbischof Albero von Trier nach 1140 auf dem Merouriusbcrg
(Wodansberg) , einem aus der Fläche aufsteigenden Kegel erbaut, worauf
vielleicht schon die von Erzbischof Meginher zerstörte Feste Bnmagen (Bom-
bogen Hegt am Fusse der Nenerburg) gestanden hatte^ nnd ton seinem Nach-
folger Hillin tollendet. Sie blieb trierische Landesburg.
Nbomagen, Nooiacum 752, Numago 1048, das römische Novioroagus,
vomagnm „diti castra incljta Constantini'' (Kr. Bemcatld). ZahlreiGbe
Qaaider iiiid ikfo^ WM^ Tfanme der iHiteren Böxg
Digitized by Google
xerbout, crjpnem ap Ultere röi^t^j^p^g (^i^i^p (y^s^idit auch »n P»l-
hjfii clc3 Nioetit)«^). Die Oberburg war seit ^tjc E^^h^rren
P^tfniiQf w 4agfi^ rnon^cb» «te iin.1L3viralurK.
g|9os|^^ (Ii)} £p))iwkof i^ltflo^ vm T4q| Hin ISOIO WeR^ Bnil^
gpvi»e^ fu 9«ifi, 4m man 18^ fbriw.
NiST£B, Nistrk a. d. Ni9ter beioi K|ostcr ManeqsUtt ffier». J^aaatm),
iutlt'lUciTüHsi^s 9. HCös. (Jraf Heinrich v. Sayn zerstqrtc die Festen 1211.
NüRBüRQ, Nurberg i. d. Eitel ( Ar, Adenau). X>ie8^ sehr impoeaut uad
hpoh gelegene Burg erbaute auf dc^ bereits 943 genannten Berg Nore ua-
»^YeifeIhaft Graf Ulrich v. Are um 1160, dcvsca Enkel Johann die Edel-
^r^ Y0tn Kurberg begründete, ^e. ^osec Uuine in gewaltigem Ba^ai^
mi^u^iYfUr^ ntiil n^4^ Wartq, romanisch ycrziertf^ Gewölben ^^d viel^i^
^^nm«|\, igm^\m Ton einer umf;^ngreichen Vprbipipg, gii«bft ^ gq^BS
^urg^y die i^lte iui4 4ic^ neye^ xie\>ßt ie^ ^ «Heo. 3>rg ainei^
Kirche ausgehöhlten Felaen »Loch* uad d^r Vorburg im Thal (dem j^twh
^^uu Stüdtclien) trugen die GebrüJc: KbürJiard und Weruca: v. Stein 1197
dem Erzbischot J ojxapn yoA Xrl^ zfx J^^e^ei^ |k,u^. Qie J^m^ ^H<'g
ejne schöne Ruine,
ÜLuaRügKj Orcburg, Holebricho i. d. Elifol, (Kr^ Ahmoei^^). Dynasten-
8^ 10^4 CöliMftcl^ Leh^n der Qrfd'e« y> Wied 1190* Uiesc schöne
l^^gelegene, weithin den Rh/OA l^fjt^^^B^cfre^^ ^org» mit 4^o^ i^^^edk^
W«E^ W fpätere^ Zeiten erne^^
Oni»jm« (jetzt C^^AM« 4 i^. Äw*|ify>. «aa*
Bchlechts glfiicheii NameuB 1167.
Obj^ ancli \f^m. Die 1690, iwti tei, ^/^l^^a und KMi»«
90<^ «rh«ll|S9l«U Fekqnlmrg Lej^i?, Fetu^y qdvr.^li^cticilfley (Kt. 2km-
^telj. Bits ein« trieviiebeA Ifuiioterialg^ficl^lecUs 11^ - -
€t;j»en, ürre, ürcA 4. d. Q)^ (iCr- PfW^ ^dqlhprre^vwt^. U8JI..
Vergl. Föhren.
Pjai.zel, Palatiolum a. d. (Ldkr. Trier). Der Ort scheint schon
'm römipchcn oder den ältesten fräiakiaehon Zeiten aus einer kleineu Pft^fai
eriB^fpl^Q^ m ^. ^ B<%^ mlfuii#oW. v«irl«omnU Al:>
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
«Wll634wallt««fii]^Piattm i^ Die j«taige Pm« iHiKiigiri
Qmmpqni«.. Bqacg l«f wibmMqlicJ» Qbir 49» Oit« Qw>t. «i
d. Motel (Ldkr, Trier), Enbiscbof J^biam Ten OVifr 09Pil9ii«» i4e vm 110^
Grafen Viand^, als cܫ Verbiii4ung sirii^em dm CHht* qo^ Nie-
dfrstitt bedrohend. • • ' '
B*ü;<aw>, liulan«! i. d. ArdooneD (Kr. Mabnedy). EdelherrönsiU a 1194,
Rheixeck, liinükke, ^ynecke a. itheia (Kr. Ahrweiler), Grafeiisitz a.
1126. wurde die Burg 1151 von Kg. (lonrad III. zerstört, lit>4 vom Er»-
biscliof lieinaid von Cöin aber ia Besitz genommen und von ihm und sei-t
nm Nachfolger Philipp wiederherg^tellt. Eine Urkunde von 1300 sagt,
4ta5 Philipp V. Heinsberg, damals Decbant, auf Befehl des I^rshischofs BeU
iMÜd, der n»it iim Emu» eioer BfiflMdUurt »(mviHid, 4en Berg Bheisv
sdi in Besito swQwm, m ^ JBnutift» w dev Clin fiMmgiM
CWbKiuto <Uirt «hfleobM»«» iM «vü dem B«rgb«vg« nH gcl^Mmm Tkwc^
l^fle («unk lininm^o «pno) uSedcr eoig^rioiiM helM« AI» PhiMpi»
Mwehqf gpiw^eHi M^. «r viKk Kii««MNr hergesMttt Dü «OH
Uf p ernolilel)9-QelHlli(le mit S^^dkiger Thanncapelle 1^2 ah|^hf««li«i»
letEtere aber beim Neubao in den alten Formen wiederhergestdlt.
T^ereckte "Warte mit Quadeimaucrwcik rührt sicher von der iiltöst^ai Burg her.
RHEi:>.(iKAFiNSTEiN , Ilingrebeatstej Ji a. d. Nahe (Kr. Kreuznach),
Geschlecht vorn Stein (de petra), welches seit 1194 den rlieini.aiiflichen Ti-
tel führt, kommt zwar schon 1015 urkundlich vor, da eö abe/ mit hoher
Walu^cheiniichkei^ ein Zwoig 4f9i 4ieKrfn yon Ober^ein ist, 8o ist dieliixi-^
stena 4«« BJiieii^afQnstcins , der urkundlich enl im 13^ Msrh« «rv^tthnt
in OQWBrer Periö4e ««cfa sweifelhaft.
▲void ("^oMb Dsporf. Motdie) <«iirde 1164 vom Qnln BflMcb IV I^'
aae BliillMun vorpfMel, »bor Vm yon. Ql9l»
BoMuaDOBF, Bnmentenpli bei Sayn (Kr, OMm»), DynifltMlHV XW
»1 in eitt Biterter TirwiadcHl^
RoDOLramsOi, Radoluisberch, Rudolfisberg, Roölmont kann nicht fr«i|
oberhalb Trier an der Mosel oder Saar ««clegen haben. Dic^c dem Grafen
lieinrich v. Luxemburg gehörige Buig eroberte und zerstörte Erzbischoi
Ailcro von Trier um 1^140, uji4 v^pMiohtfijt« aioh djer Grat U47 «JÄe
nie wieder aufzubauen.
EiFMipp. ^ d» ^hm iiamm)^ {XyneslenAiti und SlttOMuhaw der
jilBgco Färsten Wied s. 1158. Die imposante Burg i^it zsm starken,
^vmltio WiHEtthltanien. thiiliiiriiit maAnaüutL irt nodb im FtiM>iimtMr^
Üigiiizeü by LiüOgle
fitivttok^' iMehev tUMieiiim , fUMam, "Aus. Roii<7 loder' Bontsy bei
Rodeinadieni^ (jfcM <{er ITetliir Rödgen firm», BepaH. MotdU),' Im Ikisitee
te' )tiX4ADbHrgi0di^ Albero; Propste von S/Paulhl feu Trier 1096/ kernadi
' &AA'RBRüc«EN a. d. Siutr (Kr. Saarbrücken). K. Heinrich IV. sclicnkte
1065 das Castellum Snrcbrucca dem Bislhum Metz. Grafensit« s. 1120. K.
Priediicli 1. j^erstHrte die Burp 1168, ßiV wurde aber p^lcich wioderherge-
8t( 11t lind blieb bei dem (Jrafenjreschlecht als metzischefi Leliert bis zum fol-
genden ZcitrftUme. Daa moderne Schloss steht an der Stelle der älteren
Burg. i ■
SAA&rtcBG, Sarborch a. d. StkAV {Kr. Saarbü^g) «nf dem Berge Chnr.
belün iswiechen der Saar und Lenk erbaut^ ^wtrrde vom Eri^ischof Heinrich
Tun' IVittf ^) ckaim ttfdenniaclien Crifeü Siegfried (erstem Oraftn von
Iimtembtt-g) vää seinem iütesten Sobne Hdnrieh •sinsweise eingerlttinii, fln>
det- Kiek' *kev 'noA 1066 im BesilEe -seiiM* )6i%eif«n Solmee Adalbero, des
Plii>j)6ttri^b'8. PauliB. Naeh' Ad«lbero*s Todie fiel das Gastnim an Trier bii>
rlleV und wurde, spitter' vergrSsserl vnd erwatert, 'die festeste trierisehe Lan-
desburg im Oherslifte. Die gro88artig«n Rninen zeigen eine sehr ftlte runde
Warte, der man alJmahlig andere Formen gab (Viereck, Fünfeck). " "
' 'SAFKKXBuao, Saifenbcrch a. d. Ahr (Kr. Akrweüer). Grafensitz s. 1074.
kam <He Boig Tor 1176 an die Grafen v. Sayn. Nur noch Grundmauern
sichtbar. '
' • dALMy Alt- oder Nieder-Salm i. d. Ardennen bei Stablo (helg^ Proein»
IkUila/ii^urg). Grrafenritz s. 1085. Die Äuinen sind neueren ürsprnngs.
• ' Sayn, Seioa a. d. Sayn (Kp» GM*m). GralensitB s. 1139. Die Gra-
fen Eberbard und Heinrieb trogen lltö ihr Castmm Bejma dem Encstül
fld'lidliMi int ■ Die: «sbttae Aabe bat eine slarke viereeltte Warte ond viele
jttt)^ 0eblad4. : <
' ' 9dbiüiimmO|'-8chowenbDtg a. '4, Lahn (Bern Ntutm) gebSrte 1194'
den Herren >i^/'iseilburg. Das jetzt praohtv^Ii ansgebaoto Scblose bat irenig
ylUH TktüW: 1 • ' '
ScrvA , SomvE d. h. Schiff, von der schiflffbrmigen Gestalt des weit in
d!e Saar vürbpriugendcn Bergrückens, jetzt Montclaib (Kr. Merztg). Dai>
Castrum Schive des Propsts von S. Paulin Adalbero von Luxemburg zer-
stflrte Frrbisebof Poppo u. 1016. Im Jahi*e 1180 bebaute Arnulpb v. Wa-
iecourt mit Erlaubniss des Erzbiscbois Arnold von Trier den Burgberg mit
der Feste Montclair.
" gctr^.KtDiiiT c}gentKt!b QemjBoaaif Sle;fda i. d. Eifel (Kr, 8ehle£dm),
Dynsstensittt -s. 1140.
^ 'SottiiiMimMi',' toidAoMb aio BiüMlbiliii {Kr. 8 Aelleetev^
Üigiiizeü by <-3ÜOgIe
Site 4«ie;JNpIi^^ ^mam WiMgailiB :Bi>1076. ^OmtB^AHm' tnil'tlMil
Tharnie. , • . i ; »• -
Goar) wtr 1158 B«ioli9l>nfg asa im Anüag dm Idi Jalirh. Aktt§tm BMa)
mmistepalensfitiivnfii^gehörig. 6ffoaii»<RdiDe flkit'4 TbfinMil, woM der ▼ioP'
edcte Thordrarm jäm sitoile Sil.
SohGiokr a. d. mQit>0a;ecK£N, Seoneehe wudle Tto dem BtiehiiDadsli^
riaien Cuno von Boppard auf Reichsboden {Kr. 8i. Qoar) im Anfange de»
13. Jalirh. erbaut (1222 nonnt Uaesarius v. XVüm die Burg em Jiovum oa-
striim). Starke Mauerreete nr^u aosgebaut-
SoHÖNFFXfl hies» urspiüii^iicli Schindelremi, Schindaica, Schindek, dann
Scliiufeltz utkI Schönfels bei Mersch ( LuxnnhurgJ. DynMtensitz seit 1182;
Das schöne gothischc TburmpaUaa ist am dem 15, J^iirii., die iibiigea Go-
biMide fiiad ganz modern.
SoHWABXSNBBBO , Ligot mons im Hoeh-wald bei Wadern (Kr. Merzig)i
EdeUittieniito .iiiul:irie. ei aobaiat lothringpMh« Leban t. 'lld8. :W«ii]ge
Reste. <
- SiflBBiPC^ify jei^eiB foBto0,.fbiafl.*8^tioiitaiii6i M MeMch /Lmiw Juiy/
PynasfceQalJI^ 9» .119A. . Iak|>O0Mite Bain«« • i
antteLuram 4. Seer (Kr; Seorftw^)« D« OeelraiA 0icUiike|ili lidinr
1150 der EigettÜlfliDflr ii&d trieriedie MioistariAl Johämi r. 8. toib BnliiJ
uM HiUiii tbn Tner «i Leben und vnrde 1191 boftimiBt, du» idto oMhi
iiHie< 6., womnf Ifabigi^ Gonmd Yeiniiit geleielet and 4eMn.AiidiM|p'
Ton dem. Grälen «rj SaeiMcben er.<libenwiuAeii> ier den frbien Beate iei
Erzstift» Trier (als Lebenalierm) übergehen solle. Wenige Spuren.
Sjebsjberg, Sigesporc a. d, Saar {Kr. Saarlouis). Dynastensitz s. 1140.
Um 1170 nahm Ai'üold Erzb. von Trier dem Friedrich v. Lothringen Gra-»f
fen V. Ritscli die Burg "weg*, und sclieinen sie Kcitdom die Herzoge von Lo-
thnngeii a!> trimpchos Lehen und die Edellif n ( n v. SiersbcrLr als lothrin-
gisches Aftt ilelic^n besessen zu haben. Von der F>urp stebt noch cia alter
yierecktcr, in mcJireren Stockwerken absatzweise sicii verjüngender Thurm.
SiBK, Bericom, Sercha. Birke a. d. Mosei {fram. Deport. Mosdle). Die
Burg war 1036 im Beaitase dee Luxemburgers Adalbero, Propsts von 9.
Paulin, fiel aber nach seinem Tode an LothimgeDy' da in castello Sirke 1067
bereite Herzog Gerhard datürt. £delherren 8* erscheinen seit ll52i. Die
Bug ist im 17. Jehrhimd^ toü -den- FfttBoeeD- in ein Fort omgeiMmdalt'
< Solas, Seimew. :Di6 ytei 'fetediwaiidene Biny Bttt^r^Dliw (Mn IFete-.
£M»)'&trder'8tema«te der EdeUieaen'ind Graten* t. Solms e. llfl^>i
BpoxHiDf, Spanbeim a. d. Nalie Kreuanaeh), Grafonsite a. 1075.
Digitized by Google
Um tit^ QnadetthoM. IM einer der XiteBtea, MM irfitht Atoste Borg«-
bta am Rheine aod kann Ins wa den Gerolingern hinanfreteben.
fitAHtn^ Stel^OKC^ SüMeck^ BMn ttber BtcbenMli {Kr. 8t. Ghary
Ghliteite«^ Keeh dem Tode de» Grafen Hcunami Sialileck, der
dem iahr» 1140 die Pfikligralbiiwttrde in AnsprucAk nahm, ging die
Burg mit Bacharacb 1168 auf die Pfahgrafen des hoibttistairfbeheD, 1195
de» «ilfiaebeii mid lfi97 «af die des whteisbaeiiMken Hauses über, Tvelche
Wdet 8. il89 Tona Knestift Oötn zu Lehen trugen. Oie jetnge Ruiue ist
ein Neubau des» 13. Jahrhundorts.
kSi AKKENBüRO, Starkinbcrg a. d. Moi«l (Kr. Zell) wuiUe gegen 1200
vom Grafen ({einrieb T. 8panfaeim dem Knbiscbol Johann von THer zn
Itehen auigetrogea.
• ^ firxiiKBEK«; Sterrinbercli a. Rhein fiber Bornhofen (Herz. Nomou), War
eine snm Reiche von ßoppard gehörige ReichsfestOi die sefaon 1110 genannt
wd. Alte-vieraeftto Waite und seneM TiMile^
BukäMOM, Staa '(ijMwdiftw^). Djnastensits s. 1000. Dfo Bnig' stand
ntfrdlioh am Ort, ist aber spurlos verschwanden.
^■evateQy Stfimhurg {Kr. KMmmmh). GralMte 1064 imd 66,
war die Borg sdion 1066 in den BkndsB der dentsdiea Kaiser vnd
widrde ItfiO' von Adalbert Ersbisohof ve« Haia« eerstSrt Ckigen Ende des
12. Jthrh. (wahrscheinlich von Pfalzgraf Conrad oder Heinrich) wieder-
hergestellt, blieb sie von nun bei der Pfalz. Die grossartige Ruine i»t znm
grössteu Theile aus späterer Zeit, hat aber einen hohen runden, nach Oben
sieb verjunt^eaden Thurm und ein romanibcbos Palla» älteren Ursprungs.
Tholey, Teolegio, Tanlegius, Toleio bei St Wendel (Kr. OUweUer}
wirfd schon 636 in der äkceten Urkunde unseres AroUte Gaatrum genannt,
mid sobaiMl damit nicht etwa die Borg Schanenbnrg, sondern da« Sttdtobe»
bedbiehaet^-aft sein, daai auf iröimBchfin Roinen steht.
TMv THhis a d. KqmI (Kr. CknAerny Dar Ort geiriirte den»
ohim Hrbei-wsttebeaan Gisüro Bertolf TnUs nnd kam von ibm «n dea
Qn4M Otl^ <ivBbiWMcky im im hiotBr» #bese> dbr segea WiÜeobeig bei
Treis erbaitey w«kAe USI tos E. Hmnadi' beUgert and tt^bott ^nirde
(k 606). PfitTagraf BarmAnB Sliblaek, weldiar ne dem geaaanlso Ollei
entrissen. cMid mm bef^tigt hatte, wurde daraus 1160 dnrch den B^bwchof
Aibero voa Trier vertrieben., dem Otto v. Rheineck, bald nachher kinderlos
verstorben, djo Feste im Sept. 1149 übcitragen hatte. Seitdem war sowohl
die obere \\ iJdcnburg , wie die vielleicht schon vom Pfalzgrafen Hcrmnim
gegrönckfec, jedeufuDs aber v^on Erzbi^chof liilün von Trier g-pgfrn 1160 mit
dem noeb vorbandeneo mveekten Ihvrm befimtigte matox £iirg su Trei»
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
cxxv
idbit w. • •
Die ObcriHn;^ ist mr Biwm» ab« 'ib««nM«k gvf «AftHeft, ihre
UdBA YorlkXltBMM, dar obdrige viowM» Tbaftn «d* 4i» «^«lAMkUg«
Pallw mit flachem Dache geben, da die JMMntngszeit tfnibehett' I'IOO ttiid
1120 fcBtatolrf, ein rattifflkiiM luRdkiies Bild i«ner Zeh.
TüRANT, orsprüngHch Thurun d. h. Xiikirnj über Alken a. d. Mosel
i^A'r. ö'f. Ooür) Nvurdo 1190 vom Pialzgrafen Heinvicb erbaut und 194» dem
pfälzischen iiause durch die Erstbischöfe von Trier uiiJ Qitn entrii(S€n. '
Die grosse Raine bat »wei Thllrme, die vinJIcicht gleichzeitig, mcJgK-
eher Weise aber erst ia Folge der Thoüung zwischen Cdln und Tfier 1348
dBch Hinaiirdgaag eines aweiten zum älteren eniitaaden ftinot.
Umtioßj Urcecha, (bdch a. d. Mosel {Kr, Bemeand)* Ua Jahre 1066
«diu EnAMcbof Gon» voa Trier deeek de» Betiiwr dir Bin« Xheod^rid^y
Buggiafoa oder Vogt an Tiiery hier den gia— lottfn Ted, äideiar ihü LeM^
im teah idae 4 Sihne/va» ein« Ealaeiiagrifeü dieiiMi iMfalMiaifeefi und
aber aoeh Idba&d daT0ii9ekflMineft,..uni de«i Sobweeite eüiKiKte )iM
Bit Berg icbdnt mit der B1119 Leyen hd Umg edcir der J«ittt. sogetiaiiifl^
tat Mididiley , irddie im IS. Jahrh« Toihemeiftv ^tdeeliMdi mt Min.
Ulmsh, IJlmina i. d. Eifel {Kr> Cochem), Skt oin^s Reieh«nbini6teria-
leu- und EdcllLcncug&ädilccidii &, lldU. Bedeutende aber jüngere Baur^te.
Ürley 8. Orley. ' '
UssKLDixGfiiv bei Morsch {Qromhers, Luxemburg). DjmastenBitfl s. 1194;
Hober Thurm.
V£ju>£>z, Vaidentisy Veidense, Veldunce a... d. Messel (Ar. lierttc^gtel).
Grafensitz s. 1112, Lehen des ßistbums Verdün. Grosse Boise mit ueee^
m Gebinden und doreb den Felsen gebrochenem riiure.
YiAXDXii, Yieniia a. d. Oor (Lueßemburg). Giakosita b, 1096«- Die
Mh6ae BaiM^ die geoeuBl^it». aia MittoMudOr leider 1^ eevelBr^ atammt
i» Ifw &ttptlMeft. «Bt ana dcnr. la. JaUnndei«, flcbSae Gtipimr ^
ViimlBia, Yinianhttg^ Yeneoiorgb L d^ £UbL Admmji Qf^
Wti iflH im^ terteßnm 1000 «nd llld. Die Qebrüder QettfVied o«d
IViadrieh trogen IM ihr Omtnni VenwbaighSMMiM Jebetttt ifon Tli«r
fli Leben auf.' Unbedeatende Ruinen.
Waldeck, a. d. KUNDäüücKF.N [Kr. Si'tnmeT^). Ist der dominus Conra-^
doi de Walthecco c. 1120 I. ß. oU4 ein Ritter v. Wfildeck u. d. Han(]s-
riitken. wie wahrscheinJich , so rückt der Ursprung dieser 1242 urkundüeh
orschemeaden Ganerbenburg bis in den Antang des 12. Jahrh. vor.
Waldagk im wifipJUXHAL bd Lorch {Mera, Na§»au). Sita einea main*
Üigiiizeü by i^üOgle
hatte, seit 0. 1200. Starke Ringmauerreste.
W^i^isMAHHlliUilMii hol Hadamar. (^er8. c^^a«Mll). BiMiMiti 4er t. W.
nod .iaMw S(|iii|i}«ite..<l«r Walj^ote WatonaniiahimMii (joteC BiBM*
Wbilbum, WilbfliBEg!«^ ;d. Um (iTciw. Nanm»). Wu 9^12 der
HM|pte|bB lah]!igaiuBdk-<«]ii>iiidKUBchia Qtattltobltß, JL Otto HL sehenkte
dp« wrfgwhniolwh^ «IS dw fUMiuift d« fivxogs OounMl timi iSchwab«a
dieses Hauses f 997 herrührende Castellom Wiltnebnrg excepia eorte no-
s^ra ea parte castclii, (^uac est per transvcrsum respiciens dem Bischofo
Burcbard von VS orois, welcher Freigebigkeit K. Heinrich II. 1002 ciyita-
tem nomine Wilineburg et omncm dominicatiini quicquid retrias respicit ma-
nm . . . CMUi btonno regio hiuaufügt». An Nassau kam Burg; und buidt durch
wormeische Vogtei iiMwlhtt eont im läw Jabrh« Di« Bnrg »oaw«ifelhalit
IH^, der 4ec jeteig«! neueren. .
! Wm^.nm taxm^ Xtn^fti ViUitrii, VtlkiiuBi» VilUris^ Viliers^a-Tomr
|btt {ji|^tHi«9 (Immibkt^uMihaBtmuM 9. 1188. Ber Oh ibI •röint'
aohffH Uvpsaiigi 1ui4 «der^ateride lioecwklel TlmHii • der' ifiufg- iffahnMMiilieli
ein Rest, davon odec.in irtther. Ztö «at 4i(hfaii«liea ' WeHnMlckeii «ii%Mhrt
. . W^Vfumm^ PiUMie bei Trier (Ldhi. IM») .trieri«ch» Lftndee>
.lifUg. l>«reU8>£egcn 1800« Die jetzige BaiBe-istjHiiger. ^
WiTBBBAon, Wigerbach, Wirebach a. d. Nahe (jetni Sahn-Wif^htuh
bei Oberatem «» Birkeu/dd), KdelherrensitÄ seit 1125. Die üuig ist vei--
schwundcn. - ■ ' ' - ' • '
WiLTs .bei Mecstch Djuasteosite s. 1194 Modernisirt
enhalteo.
WoLMEBUfOs» .bei Rodamaohern (franz* DepaH, Momüt). EdeUn^rren-
eit«s..U£f8.
,2t0^fPi|« CeJkrbriiun, fransösisch Soknn>e bei Long^ {LuatnAurfy
Z^T^n Castrum kommt schön 790 vor, seit 1186 auch ^ Jüde&er*
HM^ehlec^ i^Melkst. &sbi«iliel Aibeeo . von. Trier mAm eie<tiA 1140
inr.,d«r.,i?-e|ide mit dem Ckftfen Hdncidi .t«:tNeiiilltiiiii4 Lüxeiibiiig^^' Die
«f»i4ofi.)ipeiiNliw«iiidebe B«i|g lag' nfindfidi nwn^dctai' Ottei '
Ea iat keinem Zveifel nnCerworfen» diu« aeeh' eine- gKhaeife Anafthl TMi
INigtti miMRK Pttriode angehört ^ irie aolebee «tiiilaktoniacbe Delailft, ro-
umtMUh» BimfaRDeii ^tnt/Samu Wiririrden^icht «ttrfebien, darauf aüfaierl^
8iam zu machen, aobaid .wir dieieiben in den nächsten Perioden historisch
einrühren. / : - ji' > c . •
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
Klrelülelie VMiiäKiitee €ag « MItif Irtiff ün . Ii
Viel gfiajnfitd und «iijg^endere ^achi;iclLteii nU , üb^r diQ, welUich(q|k
Sinriojiktiuigeo gewähren unsere Urkupdea, weil; ja Uberwieg^ad kirohliQb«|
Unprungs, ,ttber di«c yesbilltiQiM te lUroM nwd Uurai:. D^e^er, ,d<r QeUt-
Uchkflil. Der totm^m^^ Phü^t^i' 4dl«r geittliciien. Imtitattane» luid.^i»
«Vi 4^ iUtNien ^«eilea Ilb^rluiQuiMipift wd anvep^iUideisfc (e^^igidi^^m GUedir
niog. der Hierasebje ^amnt dev ihiiftoiMMtt FAnohiiag jwbr «i £M«m„
lelitere in den iiMKte& FKlletL-ew späteren ZiutiMW;«iMl> ei<4)eM.MAir
leUnpe auf tt^k^ gawinftt. GietraM.;^ dienir YenMt ovr dwiek dje
AqUi^ der FäMmiQg, welcj^^Seileae diK biitorMMn. Eriiik gQ^n dt«
XltMleii ai^d wicbtigslea kirehlleheii ILIrkaaden erbeben iil, SeUietyers^nd<»
fieh kum ee die Aufgabe einer Ueborsicbtsdarstelluqg nicht seia, dieeen
Punkt näher ius Auge zu fassou uiul dn^ l lir und Wider cu erijrteiu.
Den eingehenderen Forscher verweisen wir daher aut die von unserem Mit-
arbeiter Hrn. (jör/ diesem ßande beigegebenen Kogesteii, welche die iiittter
lAtjor d^eiaer Js^mge in iieiaeigetej: Weise suijammeosteUen. ^ . > I
Btnfllbriuiff dei Cilriateiitliiims unii ftlieiiifce
HIreiienelnriclitantr.
. .* '■,•».,
Die Ulfcesten Nachrichten Uber die Bekehrung der Benrelner des Mitlei*
cImui» mm ChriitenAim andi wie übendt^ dorek Legenden nnd Xfedllio»
nen veriliitCeIt^:imlelie.tndM«a nlekl immer ftis^abMioriaekmrtfckiuwAl^y
Mndecii. 4wek ein* billige Kntik ihres mylUMken Gewende so enlUei»
dm lind.
Eine anMe Sage, eeweNlieii'eekon des Jelnrii. ^ fiiaUeohor AsiVerl
von Trier bcgrOndeto daraaf 9dß 4in Veimbt wd die SrIMiung OlibV ddb
Gfoeaen ^ bsneiehnet drei Gesuidle des heil. 'F^etr» S. BnekarniB/ "Gk Va-
Mna vd 8. Ilalenne ah die enten' Apostsl «de« (sJUritlB&lIrtmM ein »illtt«
fiwD y aUe drei ab die ersten Biachttfe von Trier und Materntis kmt^ als
solchen zu Uüln. Desgleichen knüpft Mainz in seinem ersten ßiscliofc S.
Clemens und Metz ebenfalls in eiuem heil. CJeraens an den Apu^teliuiöten
und letztere Kirche ausarrden^ durch Patiens direkt an Joliannea den Evan-
gelisten an. Ebenso wie Trier und Göln verehrt auch LUtticb S. Maternus
als seinen ersten Bischof von Tongern.
Mit Sicherheit ist anzunehmen, dasa Soldaten der am Rheine stehenden
rOmisobea Legionen oder, .ibfer A^tfxiliartruppen j von deiieyo einige, gfo» be-
stimmt ans dem ObImA^ mm Aemten» Syxien^ mia»L$m Pnlnsirins ^rekrtt»
Digitized by Google
im
:7m
0mDf die 0tttft B^kmbetdmd Verhraitar des Bferio^ittoa M tui gbHi-
iflo «04 Darauf dentol Ammllik teA eine Im in*« & Jalukuidflffi
hhunMkhtoä» XmditMm (Eoduvins fiStdiol von Ljob f 449 und €(regor
Bbchttf ¥ott Tom ^ 804) vnd dttdi QtflbttteDde iitjMrief Ztff ^ Ii^^mh
%I{|||0 MiiflltticM von ^fon JCiityneBk cbtii&^llef floMMen enor enri Tluitpflii
Ml Ait^iypton httkiiiiMiiiaMictt Ij^^mi sutef K. IMoelHiiii nb HcfüiMe 986^
2ar Nie^entwfimg der unter dem Nataett der Bagandea MMorfwh Beksun*-
ten attfiriBtediwAen ßardern m Gallien bestimmt^ Terwergerten die«« TiH^^e6
beim (Jebergange über die Alpeii tla» iieidnieche Opfer u:id somit auck den
miiitärififchen Gehorsam und starben an ▼^rschiedeoen Urkn Galliena: zn
Agauntun rS. Maurice im Walüp» durch ihren Feldherm Maximian Hercn-
leus, zn Qiln. Bonn nnd Xaatta. namcnüich aber zu Trier riui ch den dor
ügm l'raefekten liictiorarus den Märtyrertod. Die S. Paulinskirche zu Trier
|»eirahrt als ihre t^eueraten Reliquien die Leiohett dea heil. Thjisttti elnee
der Anführer der thebaiichcn Lejgion, von Rieben Conftnlarpersonen nri^ an-
^IpUch 9d0 Soldaten, wMitf im Oelober 986 eaf dem Menlelde ver 4tt
Feru Mertii (nigni) iriedergettetwil wordm iveceu«
Der nur weii%o Jahne epMer 811 oAnr 19 «folgt» Cebeitriil X& Odik^
■tentine erhob dea eben noch veridlgte Chriatenthom war StaetareljgM».
IpDi 814 eBNdieint oai den Geodl oo Adee benite der eert»- Mo-
riadi featetefaende Biachof von Trier Agrititia oder Agroedus, und folgen ihn
noD 8. Eeximlniia 335 and 344, ä, Fanlinoa 34d f ^58 aoine die ftbrigen
weniger hi ihren Peraonen^ als ihrer Beihenfolge
und Regierungszeit unsicher, EfecDso siud die Bischöfe Matci/uu 314 und
Eupbrates 348 zu Cöln und S. Mardnofi 344 und iSidoDius zu Mainz histo-
rische Personen. Unhaltbar ist dagegen das Concil zu Cöln von 346. Schon
336 erhaute man zu liier grosse chriFtliehe Kirchen, und erzählt der als
Bek^mpfer cies Arianismufi gefdwte heil. Aihanaaina, daas er in einer vor
ihcer VoUeodong Gotteßdienst gehelten habe.
Das gewaltsame Hereinbrechen und aMnihÜge Festaetaeü der heidni-'
aelun V.öikeratämme der Franken und AHemanneik seit der Bitte dea 3. bia
itar.mile dn Jehehmdetta lüheMe did gemltigd Aeebieiluii)Blaaft die
<) bC«iMiiMlll8tftL maitf ieiftalinnnMde vMfr8d^
iuin Xfegda darekholo* lod dar (KataindieD ) insM» ^ amm mA
Mi Baa im RifwdMiui «eiathen Mett ita4 Naa{| 18KI aaf 4ai dniiah eina Oi^
pelle und lasdirift ron 1S62 ala Mwtentelle beteidueten Chuap dea knbca bei
Pompey eine Menge Gbräber von auf ähnliche Weise Hingerichtetea (Blei in den
Ohr^n und Mundhöhlen)' aufgefunden , welche nach den Kreuzeszeichen und den
MÄnzf^n , naTn^mfich de«! Maximian Hwnlpns, mU hödhstcfr WabrscheiliäiällEeit ali
• ' '^ffnf ilnr liini imiiiiliih[iii fliliHn.iii iiiftilijum rfilnüil eiHilwn '-i -
Digitizea by ioüOgle
BvaogafiflDN in unserem Gebiete keineewegs- Die zwar roben, aber anvert
darbeoeo und empfitoglioben GciaUÜi^ dieser Naturvölker erfasaten die.httlü
ImgtBde Ij«jice niii der grSüten lnbroiiit. fiereil» 47d — also bor 8 Jahre
aadi der leirten firobening — -war der frSiüdedie Graf in Trier Argobail
eis Claii^ nnd 496 tanfte man aohon an Bheinia dem Frankentoig QbMi
"mg mit den Yornehmiten seiner Völker.
Doch blieben die kiroUi4shen Würden noch bis in*s 7. Jahrhundert nnd
bbiger vorhemchend bei der gallc-rdmisdien UrbevOlkorung als dem gebil-
detereu Theile, oder weil die Franken den geistlichen Stand geringschätzten
und kcanen wir schon den trierischen ßisiliof Nicctius als ebenso eifrigen
Beförderer klassischer Kunsi und LitLeratur unter den Barbaren, wie als
würdigen Kampier für die Kechtc seiner Kirche gegen die Anmassungen
weltlicher Herrscher. Mit dem 7. u. 8. Jahrh. diingt der fränkische Adel,
nicht immer in würdigster Weise, in die hohen Kircheuämter ein. Durch
Ihn wird der Clerus vorzüglich in den Zwicspaltcn der merowingischen und
karoüogischen Dynastie immer enger in die Thetinahme* an der Staatsregic-
isag Terflocfaten und gewinnt zuerst als Vermittler, suletat als äehiedsrich-
tar avischen den kSmpfenden Parteien Beichthum und politische Macht-
iteDoiig.
Grossartig ist Tomehmlich das Wirken des heil. Winfried, bekannter
•b 8 Bonifacius, gestorben als Erabischof von Mainz 5. Jani 755* Vom in-
saren Deutschland als Apostel verehrt, ist er iiir unser Land der Fdrderer
in anjGrtagenden karolingischen Hauses^ der Wiederhereteller strenger Kir-
cbeozucht und der eigentliche Begründer der deutschen Kirche ^e\\\>rden.
Von unei'mcsslichstcr Wirkung auf Staat und Religion war die durch
diij KrüauDg des Frankenkiinigs Karl stuni römisclien Kaiser ausgeprägte
Id<»e einer christlichen Wcltmonarchie, kirchlich durch den Papst, weltlich
dorcii den Kaiser repraesentirt.
Der gewaltige Kampf d<» Papstes Gregor VII. gegen Kaiser Heinrich IV.,'
mit Erbitterung Ton den beiderseitigen Nachfolgern fortgesetat, führte
n der längst gewünschten AbgrenauAg b^der Gewalten, und wurde 1122
darch das OaÜxtinische oder Wormser Concordat die erste leste Grandlage
Hir das VerhSltniss swischen Kirche und Staat gefunden: der Kaiser ver>
scbtste auf die von den frinkischen Königen angemasste einseitige Bestd-
^ Ots GsgenSbeistattea vim ksianiies eccleaiattici und homines firanei in Prflmsr Vt»
knadea des & mid 9. Jshxli. (L 84 68) hat nicht Uott den Uatenchied des Stan-
des nrisehea Gefertüdiksit tmd Add, soadem snch den der Natioaslhat sar Giund-
lUSk Wandelbert, der Chronist des hoU. Gotr» enslhlt neek 896 von der Veraeb-
tQag, welche der Franke KegnüMT dem Ahte Astens van Prflm, sls aiasai Boaia-
am, nicht verbeisen konnte.
l
oxxx
luDg der Bischöfe und grösseren Aebte durch üebersendung ron Bing und
Stftb. Die Wahl dieser Wurden wurde dm Capiteln reep. ConTenten frei-
gegeben, dem Kaiser aber die XlMilDshme an <^er Wahl und die entachd-
dende Stimme bei einer streitigen zugestanden Kr belehnte schlieaalidk
doi Qewäblten mit den B^galwn and -vreltUcben Gebidea dvnb UebON
niokiittg des Scepten.
Biseliilie, Capltel and 4ereA Würdentirairer.
Die Ernennung der Bischof f (episcopi) geschah — insofern sie nicht
missbrUuchlich direkt durch die Staatsgewalt geübt wurde — seit den älte-
sten Zeiten durch Wahl des Dioecesancierus in Verbindung mit den Nach-
barbiscliöfcn und unter indirektem Einflüsse der vornehmen Layen. Von
immer bedeatenderem Gewichte wurde im Laufe der Zeiten, namentlich seit
dem Wormser Gonoordat, die Stimme der Presbjtemlcollegien oder Dom-
ctpitel.
Die Würde des Bischof, änsaerlich dmrch die Mitn oder Infol und den
Bischofs- oder Hirtenstab gekennzdchnet| um&sst ihrer Instttntion gemäss
das christliche Lehramt (Glanbens- und Sittenlehre) nnd die Bestellong an
diesem Lehramte (Ordination). Daran knUpft sich Ansspendung der beson^
deren Gnadenmittel (Sacramente) und der persönh'chen und sachlichen Wei-
hen (Sacramentalien)y endlich eine richterliche Gewalt über die Gastlichen
und kirchlidien Institate des DioecesaDsprcngels.
Zur Handhabung dieser Episcopalrechte bereiseten die Bischöfe ihi«
Dioeccsen, hielten Visitationen und Synoden ab und erhoben gewisse kirch-
liche Steuern (cathedra tica). Papst Hadrian IV. erneuerte 1155 dem Erz-
bischof Ilillin von Trier das alte Privileg der Bereisung des ErzLi-tliums
alle vier Jahre zur Consccratiou der Kirchen, Bestätigung der ßeiieficiea
und üebung der blsehüliioiien Jurisdiktion, sowie das J\echt dafür in diesem
Jahre den ganzen oder alle Jahre ein Viertel des Zehnten zu erheben,
p. 650.)
Die Erzbiscliöfe oder Metropoliten übten als ßepraesentanten des Epis-
copats einer Kirchenprovinz im Wesentlichen dieselben liechte wie die Bi-
schöfe, sie beriefen Provinzialconcilien , visitirten unter gewissen Bedingun-
gen ihre Suffragandioecesen, leiteten deren Bischofswahlcn, schlichteten Strei-
tigkeiten und übten Stra%ewalt. Eine die erabischöfliche Wärde cha-
Pen von dem Calixtinum festgehalteiiea Grundsats, dsss sieh dar Kaiser für die ver-
nünftifare Partei zu cotscheidsa ksbe, spfidM sfihen mmm Uikonda K. Sari das
Stnfthig» Bd. I S. 221 aus.
Digitized by Google
GZZXI
lakteHsirende und sie darchaTifl bedingende Anmicbnung war die Verki*
billig d«8 PaUiuaM äank den rtfouBobeii &HahL Alle erzbischöflicben Amti»
fwiiehitt!ig«n olme diflMt Symbol dar iiitei'wttiflgf YfoAimduag mit dem
MhMlpiiBkte dir Eirehfl xriren ill^, und irir wineik, damBnbu BvptiM
Ton Ttiet die Abavtamg drohte^ «Ii er venociito oImm FftUism so fimgiree»
Ak Fipit Jobum XIL d«m fimb. Hnnruh 957 dai PtlUom UboModta^
anterwü» «r ^ im Gebmudie mid der Bedentuag demelben (I.
Die BoMq^lM erwaebsen eus den bei den biidiaffiduni Eiiefaen mk
dem Ürehrittentbem bmtandenen G}llegien ym Presbytern wid Diakenen^
-weldie inr einer gewUeeieDen Gfiederang der Haoptkiiehe engefügt traren«
Sie erhielten den Namen Canonici, entweder weil ihre Namen in eine Ma«
trikel oder Canon eingetragen waren, oder well sie seit dem 8, Jahrhundert
nach der vom Bischof Ciirodegang von Metz cingetühnen iiegel (canon)
des heil. Benedikt von Nursia lebten. Ebenso nannte man ilir Collegium
Capitel (capitulum, daher ('apitulnrcH mit Canonikern gleichbedeutend), wie
Einige behaupten, als gleichsam unter einem Haupte (dem Bischöfe) verei-
nigt, oder wie Andere wollen, weil den Genossen täglich ein Capitel der
heil. Schrift oder der Ordensregel Ö. Augußtins vorgelesen wurde. Das ur-
sprüngliche Zusammenleben dieser Canonikcr liiste flieh — unzweifelhaft in
Folge dc8 Zudrangs des Adels zu den Praelaturen — seit dem 9. Jahrh.
In Cöln wurde durch Synodal besohluss 873, zu Trier unter Erzbischof Theo-
derich gegen 970, zu Mainz 1081 den Capitularcn der Oathedralkirchen da»
Beziehen ^gener Wohnungen (curiac) inneriudb eines den Dom einscbliet-
eeoden BesirkB end die Tbeflnng der £infcttnfte naeb dem Baogrerbttltniie
der Hi^lieder gestattet
Die firgünenng der Domcapital geacbah per tnmnm d. b. dnreb eimm
ui atntalavisohtti Bestimmmgen bcrubenden Wablmodi»| nacb welchem
anerat dem Erebisebofe^ dsoan in «betoigender Rangordnung jedem X>ombeKRi
(lumarios) anf eine gewisse Zeit die Praesentation an einem innerhalb der»
aelben erledigten Capitniarbeoeficimn anstand. Da seit dem 8. Jahrb. £ik>
tiMh nnr S6hne ▼omehmcdr Geburt in die Gathedralea]ntel dntmten, nnd da*
WormsCT Gcncordst denselben das -weitere ansaebliessliehe Recht der Bir
schofswahl zuwies, so bildete sich seit dieser Zeit eine yornchme Abgeschlos-
senheit der Domcapitcl gegen den übrigen Clerua, eine strenge rrüfunj? der
adeligen Geburt des x\ufzunehmcnden (Ahnenprobe) unJ durch den i umuä
ein starrer Nepotismus der einmal m den Capitehi vertietenen i amilien
zu Gunsten ihrer Verwandten aus. In allen rheinischen Domcapitehi wur-
den bis ins 15. Jahrh. hinein nur Personen des hohen Adels, d. h. Söhne
von l^'ürsteni Graten und Dynasten recipirt, und sind deshalb die Wahlen
i*
Digitized by Google
CXXXTT
der Erzbischöio Johaun L von Trier und Peter Aspeit zu Mainz — beide
wftiirsdieiulich bürgerlicher Herkimft — nur als Aasnahmen su betrachtoa«
Dia Zahl der Praebenden -war bei den Domcapiteln ursprUoglicli eine
grössere als spSter. Trier hatte zuletzt 40 Domherrenpfründen , wovon 16
— in Horlbus el InictibaBy steUum in choro et voo«n in capitolo haben tes —
das Gapitel im eogeren Biaae, Cftpituliim dansoin bildeleny wlhreod dk
24 DomiceUaEptsebenden nur EzapektaDsen ~ in herbia ^ f ttr kUnfk|gei Hin-
anfrUdcan ins Oapitel danleUen. Alle muaaten toh retchafireieiD, mindflBteiui
reichantteraehaf dichem Adel aein und 16 Ahnen Att&ohwöran. Goln sKhlto an-
lelBt 45 FfrQndner, nXmHch 16 Domeapitolare dea engeren Gapitelay alle Ton ho-
hem Nichaeütndiachem Add, 8 Domcapitolace niederen Adels und 21 Domieel-
lave rom hohen Adel, Maina 40 Dompnebenden *) oder 24 Domoapitelare und
16 Domioellaren von Feicfasfeeiem Adel. Als Rechte der Domcapitel kennen "mr
bereits in onserem Zeitraum: die Bisehofinrahl meist ans flirar Mitte, vollstän-
dige Selbstständigkeit in der Vermögensverwaltung, Ergänzung nach eige-
ner ^\ alil, Theiiiiabmc an der Vergebung der ivii chciiäniterj am VisiLitions-
rcclitc und an der weltlichen Landesregierung namentlich bei erledigtem
bisch Ii ichf^n Sitze (sedc vacante).
Die Würden der Dunicapitd (dignitates, praelaturae) wurden mit Aus-
nahme der Arciudiakonen, welche der Bischof ernannte, durch Wahl inner-
halb des engeren Collpgiums besetzt. Das Haupt des Capitels , der Leiter
der Versammlungen und Vorsteber der Vermögensverwaltung war der Propst
praepoaitaB, presbyter praepositus, in der gallischen PGrche auch primioe-
lioe genannt). Ihm folgte der Dechant (docanus), ah der Vertreter des Prop-
stes bei den Capitelsveisammlnngen und der Handhaber der Rechtspflege.
Nach ihm rangirte — insofern diese WUrd^ wie z. B. in Trier bestand —
der ChroBsärckidiako» (arehidiaconns major)» ala Stellvertreter ittr die bi-
schöfliche Jurisdiction in dem dem Bischofiaitae snnidist gelegenen Benrk^
In Trior im Obererastift Hinter diesem folgten die übrigen AriAiüUakanm
oder Chof^ohefe, Ton deren Wirksamkeit anten die Bede sein wifdy der
SeMmeister oder S^clcuUr (sehdasticas, arehischelasticns, auch bibliotheoa-
rina) mit der Aufiriciit Uber die Bildung des jüngeren DioecesanelenBi nnd
dessen Prüfung vor Ertheilung der Weihen , sodann der KUsfer oder The-
emirar (oostos, tiiesaorarius), mit der Sorge für die Kirchengehäude, Gerathe,
Reliquien, Almosenspende und Kjrchendienerschaft betraut. Den Schluss
der Praelaturen bildete endlich der Sänger oder Cantor (praccentor, succen-
•) Um Hbtttoebeneii yorst^angea hhuichtlieh der Dotinuig dieser Pftltnden au be-
gegnen, sei gesa^, dass die Reicksdeputation za Regensbnrg 1B03 eine trierische
volle Cathedialpraebeode auf 2200 und die Dignitfttea bis aa SOOOBthlr. berechnotSi
Digitized by Google
cxxxin
tor)| 'wdoher die Xfeitnug des ÜBierlidieD GbNesdicoBlOB im Chor der Dom-
Hrche tmd der Obondschale hatte.
Für diese CapituUren waten in den Cediedralen neben dem Biaeho6-
HiTone reidiTerzierte und mit den Wappen der Liliaber beeeichnete Sitae
(stallu) errichtet, manchmal auch die Capitelschöro durch Gitter oder dureh-
brocbene Wände (Lettoer) vom HuuptßcUiflfe getieaat.
Cliorlilselidfe. ArcMiliakane. WelliliiseMre
und Dekane.
Ein wichtiger Hül&beamtcr des Bischofs war der Land- oder Chorbischof
(chiwcpiacopua, von 'Xw^u: der Plat», das Land). Ursprünglich eine eben-
falls durch die bischöfliche Würde ausgezeichnete Stellung neben dorn Stadt-
biscbof (civitatis episcopus) einnehmend, gerietb der Chorbiachof Uber die
Grense der bdderseitigen Befugnisse mit Eraterem in Conflikt, bis unter der
PSpste ordnendem Einflane im 9. Jahrb. leine Stellnng in der Weiae be>
edufinkt wnrde, dam der Ghorbteebof dem Stodt- oder Hanplbiidiof TSllig
untergeordnet, dem Ghorbisehofe aber unter Behuaimg der alten biaehtlfll»
eben Aiuieichnung die StflllYertretuDg dea Hanptbiachol» fUr alle die Jmn-
diktion (nieht den Ordo) betreHiMiden Angelegenheiten ttberwieten wnrde.
Hierdweh venehmols aidk die chorbiBeii98tehe Würde mit der dea AnMdto«
liaifB ^) ursprünglich' dee Haupte der Diakonen bei den Preabyterialcollo'
gien, bemach einm bischöflichen Beamten, welcher den Praetensionen der
Landbischöfe entgc«;-enge.setzt worden war. Die Archidiakoucn ador Chorbi-
schöfc übten nunmehr als oculi episcopi das Visititionsrecht fjus circum-
cundi parochias. circuitus) aller Piarrkiroiien des ilinen zugcwicsenca Spren-
geis alle drei oder vier Jahre — wobei letzteren die Verpflegung (servi-
tiam), Beherber^'-n 1 1 ^ (^hostiiitium, Na^'litselde) und ijowisse Gebühren fsyno-
daticura, cathedrutioum) zu leisten ol»l;ig - - beaufsichtigten das Kirchenbau-
wesen, den Cultus und das Kirclicngeräthc und hielten Öendgerichto (»yno-
dalia) zur Ahndung kleinerer Kirchen- und Sittenvergehen. Ausserdem stand
dm Archidiakonen zu eine Gerichtsbarkeit erster Instanz (forum archidia-
eonale, anpremum Judicium) über s'ämmtliche Clerikn ihrea Sprengcis und
Uber Layen in Patronati • und Zehntstreitigkeiten. Ein ferneres sehr wich-
tigea Recht war endlieh, als Best der alten landbischSflichen Würde, die
Goüation der Ffarrbeneficien , noch im 12. Jahrb. von den trierischen Ar^
♦) Archidiakonen koninu^n sohou auf der Trior«;r Synode Tr.r» vor. Erzbiscbof Bertolf
nennt 874 den heiligen Ciinibtrt f als Erzb. von ( uln gegen 650 einen im Erzstift
Trier Erzo^^cnon atque archidlacouatus officio sublimatum. In der Cölner Dioecese
er»clieuieji zuerst 1040.
Digitized by Google
cWbktmen at selbstBliiDaig dns Pa|)8ft Admil XV. Ihpoi vKfiiete«
mnsstey ohne VonHsaen des Ersbudicfe P&ner mi boBtcUai (L 659).
Die Wtfrde de» Wdk-* oder fMriaifcMili (epUcopas in pertibm Infi-
deÜDiii, vienioa in pootificaUboi) wer der aliett EiidM mlMkiiuily komm^
aber bei vos tdien 1042 yor, indem damals Ersbisdiof Po]ppo ipon Trier
einen ordinirten Bischof vom Papste Benedikt IX. uls Gehülfen erhielt (I*
371) Ständig wurde das Amt dieses liturgischen Gehülfen erst nach den
KrouzzUgen in Folge der Vertreibung vieler orientaii^clieu Bischöfe von ih-
ren Sitzen. Die Würde des Vieeotlicialcn gewannen die Weihbiflchöfe erst
in neuerer Zeit, eines Officials noch später.
Die Würden des Officials und des Vicarius als vom Bischoi ernannter
Vertreter in spiritualibus datircn erst aus dem 13. Jahrb. Das trierische
Domeapitel nahm schon 1286 das OfiieiaJat ak ein aoMcblieiaUobes Roehl
eines seiner Mitglieder in Anspracb.
Eine vnlte und wiehtige Ünterbdi6rde der Arebidiakonen waren die
Mamt, in den Ksebotetlldlen InMMe (deoani burgi seu etvitalis) auf dea
Lande teil • oder LuddeAtttn (decani nuraleh) genannt. Sie waren er»
eprlteglkfa die Pfarrer der llteetan duMieben TanfkirdMn (eeciaiiae be|K
tismales), welche deshalb ein höheres Ansehen unter den übrigen Pfanrara
genossen u;iil ;^uweilen mit dem Titel Erzpriestcr (archipresbyteri) ausge-
seicbnet wurtlen, Ihnen war innerlialu iLier Dekanate, Land = Ruralc.api-
tel oder Christianiuiten vom Arciiidinkon das Recht der Visitation ^ der
Abhaltung kleiner Synoden (syn. archipresbyteriales , capitula presbyteria-
lia), die Investitur neu angestellter Geistlichen und die Handhabung der
Kirchen- und Sittendisciplin der untergebenen Pfarreion anvertiant Dia
Wahl der Dekane geschah unter Yonita de» Arehidiakona Yon den Pfar-
rern des belrefienden Emaloapilels.
Pfarrer und. Ffiirreien.
Die ältesten Pfarreien (parochiae, plebaniae, ecclesiae schlechtweg), in
welche die Dekanate zerfallen, sind ihrer Entstehung nach gev^Iss schon in
vorchristlichen Zeiten bedeutsame Cultussitze gc^vcscn. Darauf deutet vor
Allem die Lage unserer ältesten Pfarreien Innorbaib alter RömerBtüdtey Ca*
stelle und gallischer Ansiedelungen in den FlusstbSlem öderen den gros-
sen Heerstrassen (Pfidael, Nenmagen, Keimt, Garden, Gondorf, Cobcrn,
•) Der 901 siB Ticeepiasopat trevirensis gmaanta I«e«^ Apeerisiar dss Finales Jobaan
UV., acheint nicht sowohl ein Weütluschof als sin pipitUcher Lagst tu eine eveu-
tosDe Sedisraouis gaweaen zu lein.
Coblensi Boppard, Oberwesel, Bacharach, Kreuznach, Andernach, Bemagen,
Bidborg, Oos» Altrich) oder auf hohen weithin sichtbaren Bergen, Hoch-
oltoen und in einsamen Waldgegenden (Dietkiroben, Kirberg, Hoeo, S. Mar^
gßnlAuakf M«ieo£il»j Alten • «od NeukMieii en dtr Laba mod «if dem
Weiterwaid, KuNsbbeig, Nun- und CrebeplurdieB auf den Httndsriiek, MQn-
üw-lfai&Id, Neebtdieiaiy to'fimlkeid, Ue^beim, S. Arnolpbabetg^ KiUbu^
m det ESUel, tfenkirchen an der Sewr» Weimeidutchen and Arlon In den
Avdennen)^ der grosse Uaafang ihrer Plamprengel und das Dunkel, irMm
ihre «ft sebr leiebe Delation Terbirgt. Ancb die ans Filialen dieeer irndten
Parocbieii gebildeten mittelelterliehe» Pfurreifln des ICltelrbeins sind immer
no<di mtsr ale das 13. Jahrbundert, irie gans schlagend die Vereeichnisse
der nach Mettlach wallfahrtenden Kirchen (I. 610) und der de» Landcapi-
tels Keimt (11. 427; beweisen, dieselben ullLl nur bereit« die heute be-
stehenden Pfarrsysteme , äouderu auch schon deren Filiale und CapeUeii
geben.
Die Rechte und Pflichten des Pfarrers (parochu», plebanus, pastor, ou-
latus) waren zu allen Zeiten: die Seelsorge durch Uebung des cbristlichai
Lciiramtii, Spenduog der christlichen Ueüamittel (8acramente) und Handha-
bung der christlichen Zucht und Sitte, sowie die selbstständige Verwaltung
des Kirchen vermt^gens, beides unter Beihülfe der Sendachöfien (s^modales)*
Jede Pfarrkirche mnss der Ordnung nach ihren F&rrer haben, und ist es
deshalb schon in meier Periode ala ein aiger Miemtend so beUegeo, dem
dmreh die einen grossen Tbeil ^nserer ürkondsn füllenden Sebenkongen und
ieeerperatittiea benile bestebender Parocliieii in die StiAer und KlOeter ei»
Untencliied enlsteDd sirisoheii dem Titolarpluxer (peroebos prineipelia), eir
nem Dom-, Stifte- oder KlosteEgeistUcbes, mloker die Pirilnde bemg, wid
dem Pfiurverweser (^earius perpetuus, coretos), der gegen ein tob dem Er-
■tem» gewXfarteB Abkommen die eigentikhe Seelsorge übte. Selbst die Dom-
benren wohmabten es dorefaens nicht reteh doliite Ptoeie« in Anapr««l>
m nehmen. Eine rilbmifobe Ausnahme machten die Prediger- und Bettel-
ord^, indem sie es als eine Ehrensacbc betrachteten, die ihnen incorporir-
ten l'farrcicn mit ihren besten Mitgliedern zu betjet^en.
Die Klagen dej* Kirchenoberen über die Vernachlässigung des Pfarr-
dienstes, die üüwürdigkeit der Stellvertreter und die vergeblichen Anstren-
gungen zur Besseruns- dieses grossen Missbraucbs ei^en »ich durch das
ganae Mittelaiter hindurch.
Innerhalb der Pfarreien begegnen wir endlich Filialen, Capellen, Ora-
torien, Sacellcn und Altären, welche an Cleriker niederer Ordnung unter
dem Nanion CSapellani oder Altaristae mit meist sehr dlbitiger Dotation rta>
gabt waren.
Digitized by Google
CXXXVI
priHnile. Patronal;. Zetalen.
Die Verwendung des KiidbeirfttniQgaiB, welcbee Kum Theil wohl am
ütem heidnuchen Tempelgat, «im gr6oooron «im mildfchMligea Z«w«iidaii-
g«n (eleemiMyDae) der enten Ghrislaa, sum grltetea «ber «tos dar Freige-
bigkeit weltUcbev Gboaaen herrührt — man erinnere «eh nor, ifw allem
▼on den deutsehen Kaisern geeeheokt worde — geacfaah in den sHdsteii
Zeiten gemeinscbeftlich von Bischof und (^ms ia der Art, dass Enterem
ein Vierte), der Geistlichkeit das sweite^ den Ajrmen das dritte, der Kireheo'
Fabrik der Reat zugetheilt wurde. Doch wohl nur dem Principe nach. Die
Pfarrbeneficien entnahmen ihre Dotation gewiss schon Ton vom herein di-
rekt dem Ktrchenvcrmospen und ropraesentirten bei ihnen das dem Bischöfe
reservirtc Zehntviprtel oder CÄthedraticuiu , die Almosenspende und die P)e-
dürfnisse der Kircbenlabrik die übrigen drei Viertel. Auch bei dem um den
Bischof concentrirten Glems ergab sich, namentlich seitdem das Zusammenleben
der Pres^rterialcollegien nachgelassen hatte, eine weitere Theilung des Kir-
ehenräikommens dadurch, dass entweder (ältere Form ) einem CHeriker bittweise
ein seidieker NieHbraneh an einem bestimmten Kirchengnt gestattet: die
Precarie oder aber (in einer jüngeren dem LehensTerhSltnisse naefagebüdeIeD
Wense} einem iregea dieses Amtes — benefieimn datnr
ler offieimn ein lebenaUnglinhes, von allen Kaefafolgem reehdieh forderbn»
res NotKUDgsrecfat an einem fest mit diesem Amte yerbondenen kifoUichen
mOgensobjekt eingertamt -wnrde: die Prftfheade oder HMH« (beaefieium).
Die Verleihung einer solchen Pfründe (provisio) erfolgte bei den höheren
Kircheuämtern durch Wahl, bei den gcring-eren durcii ^lon JJischol und Ar-
chidiakon entweder nach ihrem freien Ermeäscn odei* auf den Vorschlag
eines Patrons fcollatio, institutio, invstitura).
Der PatruDat stand erweislich schon im 5. Jahih. allen Personen, Geist-
lichen wie Layen zu, welche aus eigenen Mitteln eine Kirche oder einen
Altar «^gründet hatten. Man betrachtete den Stifitcr als den EigentbUmer
sein<»> Stiftimg. £s bestimmte Karl der Grosse 794 demgemäss, dass jeder
freie Mann, der eine Kirehe baue, andk das Beoht der Vergebmig nnd Ver-
Snsserung deiedben haben soDet insofern nar die Srhaltnng des GebSudea
und die Fortdaoer des Gottesdienetea gesichert bleibe, nnd sein Sohn Lud-
wig der Fromme wies 817 den Best des KiaVonnmAa« oiner Kirche naeb
Absog der Kosten des Gottesdienstes nnd der baoUchen ünterhaltoag ohne
Weiteres dem Patnm zo. Gana eonseqoent vererbte sieh das Palnmat daher
aodi bei d«i Layen wie jedes andere VennOgetmobjekt naeh dem welMbeii
Erbrecht, und wurde die Unsicherheit desäelbeu liauüg genug Anlas» zu den
bitteraten Streitigkeiten.
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
cxxxm
Dm HauptaDlcommeii der Kirche "vmt ' der iMsroito sw den sHen
rtamente bekannte, vom römischen Stcucrvvescn ausgebildete ZfllDtf (decima)
li. Ii. die Abgabe eines bestimmten, nicht immer zehnten, auch neunten «.
ft. w. Thcils vom natürlichen oder künstHchen Ertrage einer Sache.
Ilicso Kcailtist haftete zu Gunsten des Pfarrers auf allem Grundeigen-
tbum seines PfgtrrsprengeU, des Bischofs im liezirke meiner Dioecese. Jeder
andere Zehnte wurde nicht vermathet, sondern musste bewiesen werden*
Der Cleriker zehntete dem Cieriker überhaupt nicht. Unsere Urkunden ge-
ben ein lebendigee Bild d«r Terschiedenon Zehntarten: Feldzehnten (dee.
pnediilei), Blataebnteii (d. eninudes), Neubrneh- oder Bottedinteii (d. no-
vilfli) im GegoMali sa lolehem ron Iwreito filiher belMnrtem Lande (d. ve-
Kirdient^t und üessen Terlelliajigsarten.
Der grosse Ueichthum der mittelalterlichen Kirche — im Erzbisthum Cöln
nach dem Cataster von 1669 ein Drittel der bebautcu Bodenfläche — o*wuch8
derselben theils aus der dem Glauben und der religiösen Begeisterung mehr
zugewandten Richtung der ganzen Menschheit im Mittelalter, thcils aus dem
politischea und öocialeo Einfluss, den die Kirche Uber alle andere Kich-
taugen meoeobiieher Tliätigkeit länger als ein Jahrtausend behauptete, end-
lich aber Auch sns einem sehr weisen und klugen Haushalte. Im grellen
Oegeosatze zo der Im AUgemeinen ttbien Wirthschaft des frUnkischen Adels
Mt die Kacbb, mi ne eSmnal heuM, dorob dm Gnmdsate der Mielilver-
Wiwmig feity femelte durch EvUiehkeit mid geringe Abgeben tOebtige
Bebte«' nnd föiderle dnrab Einfttbrang beeMrer Pftunen imd Gidtnntflen
die Fmdiliierkeit des Bodene. Noch beute sind die bestMi Wembergslagen
an Bbdn irod der Moiel alles dostergat
HtnsichtHeb der Qualität des Kirehenguts yerwdsen irir «of das eben
bei Auseinandersetzung der biiucrlichen Verhitltnisse Gesagte.
Ebenso und mit denselben Befugnissen, wie die Landesherren und der
Me Adel besass auch die Kirche ihre P'rohnhöfe, ihr salisches Land, ihr©
Haben und Hörigen und vergabte ihr tligenthum entweder iiacli Lehonrecht
an Fürsten, Grafen, Edelherren, Ritter und Ministerialen, nach Zins- und
Colonatrecht, nadi Emphyteuse, Erb- und Zeitpacht an Freie oder Hörige.
Doch liebte die Kirche, als sich des klareren römischen Rechts bedienend,
Torzagsweise die drei leteteten Yerleihungserteni bet aber encb mehrere ei-
gmbllBiliche Vefgebongsarlen eosgebüdel, wekbe aebon in «nserenB Zeil-
nuM m üikunden Torkotnmen. Wir sielen auf die ima sehen bekannle
heearie gegea 2Stm in teeognitienein dominii und den bei Webbeigea aabr
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
■«itUdia "SmmWmg ^wm KurdMognto g^gea AbgaW tunae QbgIb d« Br-
trm^c fii» mUde, fliii DrM, VieKtel, den hähtOf dfittMi odar vkrte Tndk
ben erliMll.
Es ist begannt, dass nicht blos die Loge der durch Vertrag, sondern
auch der durch Hörigkeit an die Kirche gebundenen Xioute eiuc ungleich
he9«^r€> yvMf auf weitlichem Grund and Bodea,
■
KIrebMreclit. KtrelieiiTogteL
Das KfCht fkr Mukt lusBtG dem romanischen Ursprange der letsterM
entsprecbend vorzugsweise auf dem röini^ohen Rechte und twve d^eoigea
FassoDg, welche dasselbe durch seine Umbtidung im canonischen Rechte
angenommen hatte, also auf dem sogen. Decretum Gratiani als der Haupt-
basis, auf den GondlbeschlUssen bis Innocens HI. (später in den Beoretalen
Qfegonr IX* Terarbeitet), endUcä auf pKpsUkbaii YerocdnimgaDi epooielleii
Qnneil*. und 87aodaJb«sefa)1iieen.
Aus den eehoa toh Gonstantin anericanntatt Sohiadacichtaraiile derBt^
schdfe (episcopalis audientia) bildete sich uUgemach eine Gerichtsbarkeit deor
eelben in streitigen Sachen (jurisdictio contentiosa oder forensis) , welchor
nicht blos die Geistlichkeit, sondern auch Layen in Streitigkeitön mit dem
Glcrus unterworfen wincn. Ih l tlrm iViischen der Kirche und der UuvoU-
komnienheit der weUlicUeii iiecluipliego wurde dieser Gerichtsstand zuletzt
so weil; ausgedehnt, dass alle Gegenstände vor sein Forum gehörten, die uur
in einiger Verbindung um Kifcke standen, vor AUam die EhoaacbaPi 7ttkmk
und Patronatstreitigkeifien.
jBbmo beatanA ach<m in den mtartaa Ztiften «ne 6ttd|f6i&ofalBbarkiiift
der Biachttfe (jurisdietio coeroitiya) Ar die Kinheavergebin d«r GeMicb-
dl« iidi namentUob seit dam CapitoUr JUrii d«i Growen toh 789
auch auf die bfligtrJieban YfKgAuk 4m Clerua und auf die karobUtlieii te
Xmym euadebnto^ aodaaa nklit niciit bloaaKeteorei, Apostasie, Kirobemaob
und GettBaiMetwig, sondem Buch Meinieid, Zlnawuefaer und FleiadMt- noä
Sitten vergehen der Layen der kirchlichen Strafgewalt unterworfen und von
den Arcliiiliakoualävuü Juli mit Kirchen busso und Kxcomniuiucatiöii , ober
aurli mit LuTingnis^ belegt wurden. Gapitalstrafen filllte die Kirche nach
dem Grundsätze öccleeia non sitit sanguinem niemalsi sondern UberUess diea
dem weltlichen Arm.
Der üivUprocesä war gan^i der altröraische der letaten Zeit: Sfibriftuii-
Wechsel, Beweisverfahrea, UctbfliL Vom Archidiakon konnte in giniima
Biabeft 9» dfln ßiMbo^; to» dimm m .dfla Fefiat appaUki wardoi.
Aach der |ieinliche Prooess beruhte auf dem römisob^a AidüiigQTarfajb«-
I, aus dem sich seitlnnocenz III. 1199 d«r InquisiiionBproceBS (im juriiH»-
Hhen 8iime, ab» die Verfolgung der UebtithAtor durch den ^icbt^r oder
Official Ton AmtoiTflgeD) entidckeltoy übrigena bia anf fnnoeein lY. nodit
Sfiendick yerhandelta
Eiiie vjcbtige Hittalipflqon fibr die imnnneidliebeii GoUiMkiieoL} f»
velcbe die Kirche ak die Herrin weltiieher Gebiete und Leate mit 4m
veldichen Hechte gerietb, vrar der Vegt (advocatus, defenaor).
Das oberste Schutz- und Schhmrecht über die ganze christliche Kirch«
übte der Kaiser. Zum Schutze einer jeden speziellen Kirche bestellte Karl der
Grosse auf dem Concil zu Mainz 813 auch spezielle Vögte aus den w^tlichen
Groseen. Ihre Ptiicht sollte sein die bewaffnete Vcrtheldigung der Kirche ge-
gen Ungebühr, die Vertretung ihrer Ileclite und Unterthanon vor den weltüchea
Goichten, die Anführung der kirclillchcn Vasallen in Fehdezeiteo« ihr Keefat
eine gewisse Auszeichnung Seitena der Kirche und die Leistung vod Abga-
ben Setlena der Sohatabefoblenen. Leider iit, namentUoh bei den KiMni, ava
dieeer vohltfuttigen Einrichtung bXufig eine sehUmme Zuehtrullke gewefdeiv
üebersehreifiuig der Vogtelrechtey UnterdnicktiBg und Beraubuig d«a K2^
cbengntay Bestenerung und Vexalioneo der gdetUeben Untartbanen und Ye»>
aachlütBigung der YogteipfUehien sind aeit dem 12. Jahrb. die atabeade
Klage fast all^ Kirchen, und muss man es daher unter BerüoksiditignDg
des gleichzeitigen VcrUll» tlei alten Gs,a und Gerichtsverfassung und des
Zoßammenziehens der landesherrlichen Gebiete sehr billig finden, wenn die
Kirche dieses l:istige Schutzrecht auf alle Weise los zu werden suchte. Wo
dimeß nicht gelang, ii^t häufig aus einer anfänglichen Ailvcujitlo eine Lan^
desherriicbkeit des Vogtes erwachseUi unverkennbar u. A. bei der ursprüng-
üek dreien kaiaorliohen Abtei £chtofnach im Gttoaten d«r Grafen von La-
KireMenlian»
Die Krbaiiung imserw liUeatea Kirchen ging » abgaeehen von das
■chon 336 ni Trier featstehendon Erricbtong colcber ana Staatimitlelii
amiehst inon den Gemeinden aelbel aua dordi fraiinllige Beitiige oder Selbit*
beeteucrung. Oaa ans dem KirehenvermSgen herkommende Yiertel kam ge-
wiss den Taulkirchen zu gut, welche zur Christenbekehrnng in heidnischra
Gegenden en-ichtct wurden. Dann eiiislaiulcn viele Kiiclien durch die Ei-
genthümer des Grund und Bodens, namentlich die weltlichen und geistli-
chen Grundherren, andere endlich durch fromme Wohlthäter in Folge von
Qetofeden oder um ihres, fleelenheil« willen« Behs häuhg ooncorrirten auch
Üigiiizeü by i^üOgle
GXL
hei «Heul Baa mehrere Fandatoien, und einigte man deh dann, irer Thann,
ym 6cUff oder Chor an errichten habe.
Kan kann mit Bestimmtheit annehmeni daas namenlliGh Im 11. und 12.
Jahrh. mit yerhSltnloBmlissig geringeren Mitteln mehr geldsiet wnrde, ab
in allen folgenden Zeiten sosammengenommen, weil eben damals die durch
Äo Kreazzüge zur höchsten Gluth angefachte religiöse Begeisterung die ganze
menschliche Tiiätigkcit durchdrang und sie dem Dienste der Kirche zufülirtc.
Deshalb gehört auch der überwiegend grösste Theii der Kirchenbaawerke
des Mitteirheins gerade \inserer Ppriode an.
Ebenso vrie die bürgerliche und railitärisehe, schloss sich auch die kirch-
liche Architektur der römischen und swar deren letzter AeosBerung in By-
zanz und Ravenna an und adoptirte von Ihf zwei Bausysteme, vrelche bis
heute die Grondlage des ehristlichen KirchenbauB geblieben sind: die Baai-
lika nnd den sogen. CSentralban.
Die BcuSUka oder römische G€rieht8ha]le| ein quadratischer oder oblon-
ger | oft durch Sinlenreihen in mehrere Langschiflfo getheilter, mit flaeher
Hdsdeeke geschlossener Baum, eignete sicäi wegen der runden ^die am
hinteren Ende (trtbunal, apsis, concha) deshalb am Besten anm Gottesdien-
ste, weil man nur den Altar in die Nische und etwa nur noch einen Glo-
ckenthurm neben den Eingang -/.n stcKori nöthig hatte. Wir besitzen ein
sehr grossartiges Bauwerk der Art in der von K. Constantin gegen 330
erbauten, von Kg. Friedrich Wilhelm IV. in der ältest christlichen Form
wieder hergestellten Basilika zu Trier. Alte Basiliken waren ferner der
Dom von Trier in seiner Urform, die ältere Paulinskirche daselbst, Echter-
naeh, St. Castor zu Coblenz und mehrere kleinere Dorfkirchen, alle mehr
oder minder verbaut. In ähnlicher Form, aber in den kleinsten YerhjÜtnia-
Ben und MrmHchstem Hohban haben ynv uns simmtiiche Kirchen unseres
lisndes bis anm 11. Jahrh. vorausteUen. Steinbauten waren etwas so selte-
nes und kostbaresi dass ihrer a. B. 8. Castor zu Coblena 8869 au Hambach
oder lAontabaur 956 ab einer A^uanahme rähmend gedacht wird.
Die zweite Hauptform, welche die christliche Kirchenbaukunst der an-
tiken endieh, war der (kiitrafhau: ein runder oder polyguuer Kuppdraom^
der entweder allein stand oder yon mehreren anderen umgeben wsr. Ge-
bäude der Art dienten vorzüglich zu Taufkirchen oder Baptisterien , in-
dem hier der Taufbruniieü die Mitte einnahm. Man pflegte sie Johaunoa
dem Tüufer aber auch Maria der Mutter Gottes zu widmen und neben die
grosseren Kirchen zu stellen. Das lU in Mittelrheine nUchststuhcnde Beispiel
eines solchen üentralbaus ist der achteckige Dom Karls des Grossen in
Aachen. Jh^ine Nachahmung aus dem Ende des 10. Jahrh. besitzen wir in
der Bcgen. LntwinacapeUe au Mettlach a. d. Saar, Beste eines Bundbens
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
CXLI
dee 11. Jahrh. finden sich zu Lonnig bei M^yen. £in sehr Kierliches sechi*
ecktes Baptisterium der Zeit um 1200 ist die S. Matth iasc«pelle auf dar
Oberbaz|f m Cobena. Auch die iiiebfraucnkirch« M Trier gehört ibr«ai
GninidiiMe nncb so den Oentralb«iten. Du Polygon war des KaoaM^nff»
mssea wc^en namentlicb bei Bargctpellen aehr beliebt (Rbemeek, Yiaiidefi)^
Dasa man aie gern Uber den Thoren anbiacbte» mSehte aTSiboUMlie OrOnda
beben.
Einen höheren Schwang nahm die Kirefaenbnnknnat in der Zdt svi-
a^en 1000 bia 1200 dnreh die Anabildnng dea rommiithm oder Bumibth
gmttS» nnd dea denaelben bedingenden OewUlbbaoi. Daa Langeefaiff der
Basilika worde nnn ein- oder sweimal in Kreoaesform donsh em Querschiff,
oder Transsept dordiecfanitteD, die kleine Aitamisehe an einon rcichge-
achmückten Chor vcrgrössert, liUufig dem Ost- auch ein Westchoi ^^c^^en-
übergestcllt und zu beiden Seiten der Portale hohe (Jlockcnthüiüio in or-
ganische Verbindung mit dem Hauptgebäude gobradit. Die Fuasböden wur-
den durch Unterkirchen oder Krypten — Ruhestätten von Mai-^Tcrn und
Heiligen — unterhöhlt und allentliai ; en reiche und phantastische Steinver'
aierung-on apokalyptischer Deutung angebracht.
Der romanische Stil hat in den Rbcingcgcndcn eine so grosse Anzahl
bedeutender Bauwerke hervorgebracht, dass man ihn mit viel grösseron
Bechte als den gothischen, den eigentliob vatcrländieehea nennen kann.
Das schönste Muster einer conscqucnt durchgeiubrten romanischen Kirche
ist das Kioater Laach (1003-1166). Altere Formen zeigen S. Willibrord
an Echternach (1031), die Westfront des Doms zu Trier (1045—1121),
S. Floiin nnd S. Gaator an Ooblens, S. Johann zu Niederlabnstem (um 1100).
IMBiche Details hat S. Uatthias an Trier (1148). Durch reiche romani-
sche ChorbaQten sind ani^eaeichnet: der Dom an Trier, S. Simeon daa.,
Garden, Lonnig, Andernach n. a. m. Kleinere Kirchen dieses Stils finden
dch an Adenau, Altenahr, Ems, Bengadorf, S. Thomaa bei Andernach
and allenthalben an Mosel nnd Bhein. Sie hOndigen sich schon voa Wei>
tem an dnrch ihre niederen Tiereekten GlockenthOrme mit vier Dachgiebeln
nnd quer darObergeaetzten stumpfen Tharmpyramiden.
In fast unmerklichem Uebergange schliesst sich gegen 1200 der gothi-
fcke oder besser S^itzbogenstil dtm ruuiaiiiscbpn au, keine fremde, etts-a aus
dem Oriente eingctiihrte Bauweise, sondern die technisch nothwcndigc Con-
sequenz der immer kühner nufstrebonden Gewüibconstruktion des Rundbo-
genstils. In Nordfrnnkreich bereits gegen Ende des 12. Jahrb. zum selbst-
stiiadigea Stile ausgebildet, fand der Si)itzbogen bei ganz gleichem Bedürf-
nisse im westlichen Deutschland gegen 12U0 bcreitAvillige Aufnahme, an-
fitpgiioh als unteigeocdnetes Hiüfsmittel bei aohwiecigej: Gewölbspsjann^g^
Digitized by Google
dMHi alt Begleiter in ^wunderlichem Gkmiscli mit gäns roniaiilacli6ii BAU*
fbnuett; endMcAk tb tkk frei «artendes selb&tBttnd
Üntar dieBOi VefliKltDisseD iind in dät ZtSt mMfaen 1800 und 1250
tm Blieme tan» gtoBe Bmb» achSner oder beaser «erUditt und maleriadier
Kitdieii entitttideiiy -««kbe Ubdnnig dee Rtmd- und 8pifsbog;ite0 sei-
gw. Sie Umm « «imileQiafty welcher Sdl ▼<ir\\ icgt^ noch sweMbUnlter, ob
sie näher dem J. 1200 oder 1250 aufgeführt sind, da es historisch ieststeht,
dasa an einem Orte gleichzeitig vollständig gothische imd vollständig roma-
nische Kirchen gebaut wurden {in Coln der Dom und S. Cunibcrt).
Als Bamverko dieses sogen. UebergangsältU kennen wir in unserem Bezirk
Jen nifilcrif=clien Dom von Limburg a. d. Fiiihn, die Kirchen zu Bacharach,
Boppard, Liebtraucn zu Coblenz, Andemachi Sinzigi Miinstermaifeld, CardeOi
Hereig, Roth und viele andere.
Bis auf Weniges ganz im Spitzhogenstil und als die älteste deutsche
ffirohe dieser Bauweise werde zwischen 1227 u. 1344 Liebfrauen zu Xriefi
ein zw(0Mtiger Gtotraibaii roA hober ScbOnhflört und fast ^eiehzeiti|f der
Dom m Wefelar ausgeftthrt, Bavwetfce mit welchen wir bereits die ^Igende
Periode betretei.
»
KIrvdilielie Hntli^iiair «es HflttetarlielMb
■
EboDBO wio an firtther politischer Zeisplittarang leidet nnser Gebiet an
stsdcer Diveigenz hinsichtlich der geistlichen Sprengeleintheilnng. Der Be-
giem^gsbesirk Trier s* B« gehört drei Kirchenprovinzen und nickt weniger ,
ak fUnf Bisthamem an: lÜer, Göln, Mainz, Liittich und Metn. Indessen
bieten diese EirofaenlSnder Im Gegensatz an den nnznsammenhängenden,
bnnt durcheinander 'gewürfelten weltlichen Territorien wenigstens den Vop-
theil, dass sie im Ganzen ein ziemlich abgerundetes Areal und bis in die äl-
testen Zeiten hiuaaf erkennbare Grenzen haben.
I. Xrieri§clie KtretaenproTinz (ProTlncla
TrevirensisJ.
IMe 'WOrde des finsbisdiofr ▼on Trier als Metropolit» der glddinailii-
gen Provinz entsprang unzweifelhaft schon in römischer Zeit aus einem dem
ßangc der StaJt Trier als vornt lunbtca iu Gallien entsprechenden Primat
unter den gallischen Bischöfen. Man legt schon Papst Silvester I. gegen
330 den Vers in den Mund: Accipe primatum post Alpes Trcvir u!M(|iie,
cj^uem tibi Borna nova l^e dat et veteri. l>em entsprechend redet das {ladr
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
üte) DMKt äMM^ P«pM, 'Womit wir unsere Urkunde ^t^MheMik» 6m
Bki6M rwk IMer üb Prinuka raper OaUoi u&d prioir tnpf/t CkfrtnuKM ad.
ladoiB«!! bcatttigtefa sttch UitDkMi üMhw^bir Ripal Kiodods I. daitt fiM>'
bMof TiflIgAiid 965, Johann XIII. 96^ und Bmdät YH. 976 d«tn Th^
dttteh dw FyiaiftI k GaUieik Ab Enbisehof Bbe^btrd 1049 lof der Synode
n Bhdms mit dem dortigen JEbsbiseh<if Ober den VonHa iik tSam al-
tn SMt gerieth, etboMiteii die toweeenden kiNos^ gaffiMhen' Bla^hOfo
Trier iSkt^ sv. P«pet Leo IX. «m Behiedaridrter dAgenifen , beMIU
tigte — der thatsächlichen Entscheidung durch dre Beertimmung , dass die
Bischöfe im Zirkel sitzen sollten , aus dem Wejjfe gehend — noch in dem-
selben Jahre dem Erzbischof Eberhard den Prinjai zwalr nur Im belgischen
Gallien (I. 38B), wahrend Papst Gregor VII. den Erzbiscliof von Rheihm
bestimmt anwies, dem Primas (Trier) ut magistro post liomauum pontificem
zu gehorsamen.
Die wachsende Macht der französtpcli» ii Kirclie entfremdete Rheims indes-
een bald diesem Primat, und wurde letzterer — obwohl von den Püpsten Victor
n. 1057, Innocenz IL 1137 und Eugen UT. auf dem Concil zu Rheims 1149
theoretisch anerkannt, dennoch daroh die Papste Cah'xt II. und Innocenz II.
1120 und 24 in Wirklichkeit auf die [zu Deutschland gehbrigen lotfatiligi-
aebeu BisthUmer Mets, Toul und Verdtin beschränkt.
Der ErAiatM von Trior hat bis eor fran^Saisehen Revolution die Md«
(MpeUteareclite nur mehr fiber diese drd Snflnganbisthttmei'^geiibt.
Ebe fealB gtigUftteclie ütsUH erhielt die irieriaehe Kirehenpnmns ent
unter den Mero^ngem) nad ht um enflallend, fm OegomsC* snr gtoasea'
Ausdehnung und rollen Abnmdong der beiden Naebbarprovtnasen Csln mrd
Mtms, dais sieh das titere nnd Tomebmere Trier mit einem Terbftltnisbmila*
flig so kleinen Gebiete (wenig melir eb 800 QMdlen) and einer sehr' im-
glücklichen, langgestreokten Gestalt begnOgen mqnte — ewiscben Hunds-
rück und Eifel ^rd es dorob C5hi und Hains bis anf 4 Meneif Breite zu-
sammengedrängt — . Indessen spricht diese Erscheinung sehr bestimmt für das
hohe Alter unserer Provinz, indem die Chri?tenbekehrunir vom inneren Gal-
lien ausgehend und den Culturvcrhültnissen folgend, das Flussthal der Mo-
sel hinab zum iihtine und über denselben die Lahn aufwUrts vordrang, sich
also ihrem irallo -rrtmiachen Ur^pnmg entsprechend, mehr an die ceitische
Urbevölkerung hielt, die Chrislianisirung der Franken und Alkmannen auf
den Hochflächen aber den rein deutschen Xachbarkirchen Coln und MainsS
ttberlieas. Dadurch erklärt sich aucii, dass an der Lahn und Sieg unter
tein germanischer Bevölkerung die £rzstifle Mainz und Cöin an mehre^
leien Punkten dem £nbiacho£e von Trier daa MetropoÜtanrecht streitig
isiehteiL
Digitized by Google
Die Nordgreoze der tneriachcn Kircbenproviiu beginnt auf den Höhen
des Weeterwalds südlidi von Siegen, bewegt sich in der Scheidelinie des trie-
xuchen Haiger-, Engers- nnd des cölnischen Auelgaus auf den Rhein zu, ttber-
springt denselben bei laos (Oasbach), folgt dann dm uralten Völkeigrenae
(Yinxtbacb) ffwisoheo dem oSlolsebea Ahr- md EiüiigßMf dtm trier> Umy^otd'
der- voä Bidgan bis auf die HochflXdie der Atdenaen nffifdlkih vqsn PrUm
und flchlieast sieh weiter der Msrhe xwiscfaeo dem lattiehscheit Ajtdeoneii- uad
dem trieriedien Weyer- reep. Hethingsn bis sur Hess an, welchen FlBsa die
trieiieebe Grenee gar nicht -weit von Bheims bei Mouson und Sftensy ecreichl
Von hier wendet sich unsere Provinz die Maas aufwärts in südweBtlioher Rich-
tung bis unterhalb Verdün, überschreitet dort den Fluss, umfiassl. das obere
Gebiet der Axonne und Orne, biegt von Guise an der Marne ab südöstlich
den Kirchenprovinzen Lyon und Be^an^on aus und geht um das Queiienge-
biet der Maas und Mosel liorum auf den Gcbirgskamm der Vogesen los, wel-
chen sie bei MasmUnster im Eisaas etwa beim Baiion d'Alsace erreicht. Von
hier ab ostwärts durch die Vogesenkette bis in die Nähe von ZweibrUcken von
den snr Mainzer Kirchenprovinz gehörigen BisthUmern Strasshni^, Speier nnd
Wonns geechieden, wird die trierische Provinz durch den mainsisdien N«>
higan von den H5hen des HoohwaUs bis aof den ICoselnttid des Honda-
ittdLcns snrttckgedrXngty eireicbt den Rhein ent in growem conve^ren Bo*
gen nach Osten hin oberhalb Bachaiach (Diebeeh) nnd aetst dort ttber den
Strom (Lorehhaosen). Zwisdien den trieiischen Qanen Einrieh, Nieder]ahn
und Haiger . und den mainziBchen Bheingan, Wetteran nnd Oberlahn die
Linie haltend und die Lahn oberhalb Giessen kreuzend, kehrt unsere Grenae
endlich Lei Siegen wieder zum Ausgangspunkte zurück.
Wir haben bereits bei Lothnagen ausgeführt, dass das aite Herzog-
thum Oberlothringcn unter Hinzutritt des rcclitsrheinischen iMaukengebiets
ziemlich genau der tricrischcn Kirclienprovinz entsprach.
Jetzt wird dieselbe von dem grössteu Theiie der preussischen Ke-
gierungs-Beiirke Cohleoa und Trier, dem mittleren and nördlichen Theiie
des Herzogthnms Nassau, der SUdhäUte des deutschen und belgischen La-
xembiug, den französischen Departements Maas, Mosely Meurthe und Voge-
sen) endlieh den WeBtründem der bajriseben Rheinp^ und des Fünten-
thnms Birkeofeld eingenommen.
Die sttdweitlidie grlSssere Hltlfte der Eirehenprovins spnoh und einriebt
noeh firanaösisch nnd wallonisch , die nordOstliohe kleinere dentschi
Die BeschlüBse einer trierisdieii ProviniiabTnode au Hets vom 1. Mai
888 gaben wir L 812*
ü'igiiiztiü by <-3ÜOgIe
QKUr>
t)as 'Er7l ifthum Trier nahm die nordöstliche kleinere vorzugsM-eise deut-
sche Hiiilie 'kr ProTinz ein, umfai>ste dort dir Gaue Niederlalin mit Erdcche
Dod JÜaiger, Eiigers und Einrich, Mayeafeld, den Bid-, Waver- resp. Oa-
ros-, Methin RIzzi- und W'alderfingr r-, endlich l^lqsel-, Saar- und Trechir-
gaj^ Seine Grü»»« betrug etwa 350 Q Meilen, wovon beinahe yi^ Fünftel
in üneer weiteres mittelrheiniecbes Gebiet fallen.
Das Enbisthum wurde wahrscheinlioh schon in den fränkischen Zciteüi
— 924 kommen bereits 4 Archidiakone vor — sicher aber 1030 (I. 355)
in^nf Arehidi^onate oder Chorbisthiimer eingetheilti die doppelt bewich-
nSPsind, einm^ nach dem EJrehenpatron d« Sitzes, dann nach dem Sitee
•ctbet: i)'8. Pefri su Trier, 2) 8. Lubentü su Dietkirchen, 3) S. Gasibra
an Garden, 4) 8. Agathae an Longnibn und 5) 8. Mauritii so Tholey. I^ner»
LongoioD and Thole|^.'^l(H^ .^"^l*^ Garden und pietklroben das nie-
dere Ersbistliiiin.
^ Jeder dieser ArchidialEonate eerfiei in eine kleinere oder grössere Zahl
von^andcapiteln, Ruratdekanaten oder GbristianititeB, nnd diese endlich in
Pfarreien. .«j .
'IM
Leider entbehrt daa Erzbistluim in Folge der Verschleppung der Ar-
chidiakünatsarchivc wälirond der Irunzösischen Revolution gänzlich eines offi-
ciellen ScbeniaiiMiuis oder einer Mutrik». !, und sind wir daher auf die Reste
der zum Theil sehr ungenauen und unvollständigen Archidiakonatsrep'sttT
d. h. Verzeit hnisse d( s v(;ii jeder l^fan kirehe und (^apelle zu erhebenden
(^athedraticunis . die \ isitaut>ii>pr( tttkclle und die offioiellfu Staatscaieudcr
angewiesen, aus denen sich folgende Zusammcnstciiungcn cigeben:
.i^u^. f 1) ArdMlihMit S. fclrl «fbls.
Vom Dom« S. Pctri zu Trier so genannt, war dieser Archidiakonat der
älteste des trieriachen Landea und wird schon unter Erzbischof NIcetius er-
wähnt. Sein Spreni^tl umfap«tc den Bid-, Trier- und einen Thcii des (von
nns supponirten) MoseJgaus. Er zerüei ursprünglich in drei, später in vier
Landcapitei : a) 3. Petri minoris oder burgi zu Trier, b) Bidburg, welches
rfflh später in zwei Dekanate Bidburg and Killburg spaltete und c) Pisir
port. Das älteste Archidiakonatsregister datirt erst von 1569, die Deika^
natsregisier, ¥igitMieii^piotok<kUe and offioieUen ZwsmmensteÜnngen gelm
a. Burdekanat oder Capitaliui S. Petri mmons seu burgi sn Xrlif.
Dieses kleinste, aber unzweifelhaft die ältesten Kirchen unseres Lan-
des, selbst von gana Deutsehland nmfassende Dekanat, residirte sa Trier
Digitized by Google
GSLV2
in der iiiTiliinfl ilif Fiiinilhnmlih^i tliiftliiMtertDiiiiftiÜ^faJinMifc hin.
ter der LiebfraaeDkirdie und repiimtiit dm. «lim Trittcfan. £■ lagen
dann die vnJte trierisebe Domkirdie und fblgende Ffiumqieii imd Oont-
cipeDen: Aaeh (aoeh snm Landcftpitel Bidborg gesllilt), Bevelieli and
PaUicii} Batsweiler, Coidel, £hrang, Euren, S. Geniumi id «ttdat (nun
Hand)| Gnstentfa und FiJidk («neh warn L. WedriQ geseolinet), Gntweiler,
Ige], S. Jobannw md martyres, Irsch, Liersberg (mtich L. Bidbnrg), S. Me-
dard! bei S. Matthias, S. Michaelis bei S. Maximiu, S. Martini und Ö. Ni-
colai zu Pfalzel, Pluwig, iluwer, S. Antonii, S. Crucis, S. Gaugolphi, 8.
G^rvftsii et Protasii, S. Isidor! , S. Laui-entii, S. Mariae majoris, 8. Mariae
ad pontem, S. Pauli, 8. Symphoriani und Ö. Victoris zu Trier. S. V. al
burgis bei S. Pauli n und Zewen, insofern aie noeb beiteben, im Stadt- und
Landkreiae Trier gelegen*).
b. Landoapitel Bidbiurg und XiUburg.
Dieser gnase dem alten Bidgan entsprechende Bmldekantt batti ael-
nen Sita in dem Inxembnigiscben Städtehen Bidbuig in der fiüfel nnd wurde
erst im 16. Jahrhundert in der Weise getbeilty dass die nordSsdiehe Hälfte
ein besonderes Capitel sn KiUboig bildete. Noch In apiteren Registem sind
die Pfarreien beider Christianttäten nicht streng gesondert nnd werden bald
in diesem, bald in jenem aufgeführt. Aach (auch zum Burdekanat gert^ch-
net), AJIscheid, Aisdorf, Auw, Bech, Baustert, Bettenteldj Bettingen a. d.
Prüm, Bickendorf, ß. M. V. und S. Petri zu Bidburg, Bicrsdorf, Bollen-
dorf, Born, Densborn, Dockendorf. Dudeldorf, Echternach, Edingen. Esch-
feld, Esslingen, Fliessem, Frenkingen, Gindorf, Gransdorf, Heckweiler, Hole-
Weiler, Hönscheid, Irrel, KnrlRhansen, Langsur, Lichtenborn, Liersberg (auch
Bum ßurdekanat gozählt). Meckel, Mes^f^nioh, Messerich, Mettendorf, Metterich,
MUndeo, Neidenbach, Meuerburg, Nnaabaum, Oberkail, OberweiS) Ohaaeheidy
(MokS, 0«w«kr, Ootashaid, Peffingeot Balm^M, Biiigh«Nhaid» Bi«endd4
Boaapoctott, fiohinkwellflr, SeU(tfdw«lkr^ Soinafidd, SpMür, Staiiiheim, 8lft-
eioam, WaacweOir, W<iidingeii| Wiiiteiidevfimd^^^HiManidetf w«rianiri
«um Landeapitel Bidbnig, die folgenden abci|: Bttdeabeim, Dahlem» DwideiftU»
Duppach, Bhleni, Erdorf, Fleringen, Ittel, KiUbuig, Lauch, Mmidenoliflid»
M^erfeld, Meisburg, Mürlenbach, Niederprtfin, Obheiro, Orsfeld, Pkvnsf^ld,
Prüm, Bomersheim, Salm, Seffern, Stadtfeld, Sülm. Tricrweiler, Udelfangen,
Wanaheim^ Welschbillig und Wetteldorf su Killburg gerechnet. Die Ortsch«f-
•) Zum Anflbdstt der Ortschaften wird dis TMtrefflidie Bsimannsche SpedsUterte
von l)eutschIaDd, Verlag ron C.FIemming faiGlegsii, Msns MapfoldiiL Bie rekht
' fftr lUe Localstodistt foUftoBBin Mft
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
WM
tmWigm iM lD im [imiiiliAii KnIm BiAmür Dmm» Ata, Trimi
■
Es residixte im tiiariiiciien Dorfe i'iasport a. d. Mosel (Kr. BmmcasUl)
und enti'ecktc sich Uber die Ojtscbaften der Mittelmoscl und der Nordal^^
hiBge dfp Hundsrückens und Hochwald.«* , wo wir den Müselgau fluchen.
Ais Pflairreien sind verzeichnet: Altrich, Arenrath, iJcrg, Bergweiler, Beni-
fiHlili Betdiaidy Bitebofedroha, Budelich, Oluaeerath, Cues und Wehlen, Dtt-
Mi, Dreis, DtMemant, Bnuntl, flnsch. Feil, Föfaven, Graach, OvoMHigm,
UmimaWeT. Ifinefafeld, Kestce, Eirchh<tf, Köwerich, Ije!'weD,ljieser,Loilg<Etnp;
Imgmtk, UAoiig, Mmfaeid, MuiImmb» KoneelCBld, Merscheid und W«M.
Mm, ThdUtog, TkilliBMpi, Ttakh, YcUm, WdImmIi, .WMiitb
Zeltingoi, in dm EveiMD Bernoastel, Tri«r*L«nd, Witdkh und Zell ge>
Disetr «ehr gnMt Afiydiritiniif hatte «oiiMn fite bct 3er artiten trie»
rirtjen Stittakkche S. Lnbenlii, oberhalb LiBibarg a. d. Lahn maleriseli auf
etneRi FeJatjji gelegen. Er begriff (wenige Pfarreien bei Boppard aosgenom-
amj den gaioen rechtsrheimachen Theil der trierisohen Provinz, also den
Nleda"lahn-, Engers-, Erdeche-, Hai^r- und Kinrioh^'-Än oder jetzt das gansii0^
mittlere and nördliche Na.««au, die preussischeu Kreise Neuwied und Weto-
Ur gaiis, Altenkirchen 4iad Siegen zum Theil. Ursprttnglioh sählte er nefAn'
Uadotpitel: a) Omioetcin'Eogtniy h) Dietkirchen, c) Kirberg, d) Wetalar,'
4 UmkaUk vnd f) Hai^«, mm inum «ber dia vier leüleii dureh die Re
hliitiin lu^idHitt aad ihre katheliidii goMMbeM ftanei^ den hmM
^■Ihi IMcMaieii aipgiMUMain tnvdeii« fii lii^M AnAidliikoiiatMEiiiKblef
«d andm VwieMmiiie von 1667 bie 1794 ■
Sts des Dekans war der trierischc P'Iccken Kngers (Kr. CohUn»), aucli
Cnnostcin - Eogers ron dem dortigen festen Schlosse benannt. Das Capitdl
TitWa vor der Rek»rmation genau den alten Engersgau ein Von Muttw-
kircbcn kommen vor! Almei'sbach, Anhausen, Aremberg-. Arzbach, Arx-
liejin, Bendor^ Breitenau, Dattenberg, Dausenau, Dwnbach, Dierdorf, Drei«,
Ehrenbreitstein <aonst Mülheini im Thal), Em«, Engers, Feldkirehen, Fiseh-
iwflh (ficihar «almheinliah com Landaap. Haiger gehtog), Gebhardshain
mm mm eWnhiMn h^ mtijkm^^mik^ «mIi so Halger gMtig^,
Digitizea by i^üOgle
.GMBi»Ut"€MflaMiiiliiiiv Hitoiltls^/Haoäailww ^ftfrtbriOalatwiis^j^/tBgiU!
HOehsCenbMli, HSlir» Hönningen^ HoroJibcun, Hpriunsen» Httnefeld, Hund«-
•ngen (auch siim L. Dietkifehen'^e^It), trlfchf KiiohSlir, Kirchen (flonal
ihbIi. Hdger geiMbiet), Lmtetef,!Lba,<lCai9dMlid«f» (flttlMr
HMftbacb), Naaaau, Nauert, Neustedt, Nwrtedy^NiafcrhwgvNirfigt^
Kiederhammcrstein, Nieder! aluibteiü, Niedcrwambaoh, Nievern (sonM; (j. Ha-
rienfels), I^ordhofeiii Oberelbert^ Oberhaiiimei-»lein, Oberlahnsteiu (sonst L
Marlenfels), Ohlenberp^, Peterslahr, Pfaflfeadorf,. Puderbach, Ransbach, Renj^a-
dori, Rheinbrohl, Rossbuch, Riickcrod , Ruppach. Sayn, Schiuibpig i^auck
L. Dietkirchen), Spies» (sonst L. Marienfeb), Urbach, Valiendat. Waidbreit-
baeh, Wehrheim (sonst L. Wetdacj, Weinähr» Winden und .Wüi^ X^Mic^
L. Dietkifchen und Kirberg), tbciis in dett Kg<i8eb.tAI*aiikiid<tn»n.C6bliiii.
mi li«ii¥i«d| .liMÜa im HccMglbliitt NaMäa gäaffuu ■ i . / .»n:- ':'] .tu -
• r\ . ♦ • . .-1 A « i . !• », \
Q. Laodcafitel Dietkirchaii.
£• hatte Minen Sita beim ArcfaidiakoDat und nahm die westliche HxUto
det Niederlahogaa» ein. ' Planlclidiea und : Abeädlrode dd^Obentrode (aoa-
^angen)^ AitMidot^ Atfort <aneh nm L^Kirbiig^gevidne^ iBiMaiHfffln,
' lorod, BiMenhei« oder Keoa.& fihtfK, Diiihifoh^
Kirberg), Ek, Eppenrod, Q^mfaden, GroflshoUiach, Hadamar^ Haingea, Hm-'
Selbach, Hirsch berg, Hoen, Hundsaiigen' (auch L. Engers), Kamberg (auchX»
Kjrberg), Lahr, LiiJibu);^;, Lindcnholzbauscn, Meudt, Mindorvilmar (auch L»
Kirberg'!, NentcrshauseiJ, N( ukirch< n, Nicderbreelien (auch L. Kirberg), Nie-
deiüi- i»dor Ericbach, Niederselters auch L. Kirbrrg), (^bcrbrechon (ebenso),
Obertiefen barh (auch L. Marienfels), Üfiheim, S. Fctei-sberg bri Dittz, Uotzieari
hau, Salft, Schönberg (auch L. Engers), Schupbach, Beck, Steten und
Deiirn» Vilmar (auch L. Kirberg), Weidenhan^ Werschau (auch L. Kirberg)^
Weyer» Wilmerpd, Würges (aitch.ii. Kirbefig -imd liegen) md &xuham-
•XmmtUch im fienogthom Jimtn^ •
. , DÜiier hl«inA.Dilc«uil<hallft mhm fite b« der altenKMhe'ni KSrcli-
derfrtek 14. MihoudM um den Ondhn DieCa as «bem icüen*
Städtdben Kirch- oder Kirberg (Herz. Nassau) erweitert. Er zählte an P&r-
rcien: Arfurt (auch L. DicLkirchea), ßechtiicim, Bergen \hl& auf die Kircbo
verschwunden), BlcBscnbach, Dauborn, Dietz, DöBsdorf, Dreisbach, Eisen bach
(auch L, Dietkirchen), Ergesliausen, Esc^, Essershausen, Fachingen, i'iacht,
Freiendietz, Hahn, Uanstätten, Hefterich, Hettijogßn, Idstein, Kamberg (auch
Ii. PifltkinihfiL)i Kpttuniharhi Kiiritfiriri KKnenlhanhiiliinainhinhi Mamiiddam^
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
CXLIX
bnaUft^Aoch h,.1MtaM^r m^MyMmä: (wmk iL Wtiritf^, JSli^
LulKTefaUi^), PuilH^Böd am 8«ig^ Rdd a»: WUK, BABnWom, MbM^
aiii<WO|iilt>'if Di Ti I V 1 UfiiDgen /»TOawhi^adiilÄ^.Diuihiiiuhiiih ,Witol<ii4
D^i? bedeutende Rurak*i,pii.ci W vjuinr, wegen seines Decbanten, wekiiei
dvii ältotrn Ehrentitel Erzpriester trug-. Arphipreslivterftt wAnannt, liaflete am
Lie'>ft-aueüdom der Hfich^^.^ühU W^t^lnr uuti bcgfitl licn n'-tli<'h€n Theil des
iNiederlalitts'aTi^ Kis nach iiesfieü iuueiu. Als das^ugchoiig^ i'aiorhipn kom-
men vor: Albä*:lä (?), Alsbacli. AltendoH bei Linden, Attenkirchen bei tio-
hen:«oIms, Attenkirchen l- ; Philippstein oder Braunfels, Altenstetten boi Ho-
hensolms, AJtenstetten h» 1 W f zlar. Asifirtr, Bis- oder Hi^chofskirchen, Bom-
bäden, Burgaolm:^ . t ' il ucli, üillhausen , nillheim, Doi ln , Edelsberg oder
Deimberg, Erda, G^rbenheräi, OieiMnj Griedelbach, Habicbenheim (?), HaaMtf,
äM^ElÜt^g^* K8ri^b^'<ifiMflMi>liaBV ft«^<»H) 'KrGäiib&^i'*tiuh]mik,
£ttgg^ EMH^, I litoii, • lilIfceHiiMittH , = If eKg^kiwb^ii V Mim iidKlr>M«A
Ifili (iiühi«giitti»e^ (?), OMM^
$Mk, bl<lirtltil^'fäti^i>^fe.^Kifb«ry)j Oberin^ Fehlg^rm oi»
-lilMliN^ralK^ (V). Rödii«lfti"lii il. Biebet-, Röttgen^ od^ Mi
•gen (?), Rohrhaus^n (?) , Kolshausen (oingegungen) . ^Tfdlideirf (■woMt'Drei»-
fbach auch L. Kirberg?). Ulm, Vollcnkirchen . Volpertshausen, Waladorf,
Weilhur^' lind WcLzlai. Da« Gapitcl liistc sich durch die Reformation gänz-
lich auf, iiTifl lie^i^en die noch heute nact wciBbarerj Orti> — vi<»l#» d#»r mit
Frntr'^z*^i'"li'^ ii ".ermerkten inöireti wohl Untergängen «ein — im Krrisr WCfx.-
W lud dem angremBeaden nitödauiäehen und het^cndarmstädtischen (icbicte*
ttf#< e. Landc^apiUl Jelar- oder Miuieufielfl. - ■ '. ^^ ■<^':i^
H'^^lfe»' HyTaltc Kirche Murieufcls bei Xa!>tätton im sogen. Vierbemschf»!
fS^z. Nas^ait) gßh nicht bloss dem Dekanate, sondern einer ganzen Graf-
«ohftft den Naraife^'MbiMkK. Conrad II. 1031 an Trier schenkte, diesem
tfi&ter aber wieder verloren giiig.U>Das Kuralcapite) begriff ziemiMh :geiiiiB
ii^llllM ifii Wft* £ii^n«ai/ BiMimiliMr ««l^e Orta«lUft«ii».f^diilr^
Digitized by Google
Bif^)^ DUHM inf BflKg^ DMiUd im m><DiM- «dfir MMh
äa0dtäi, UMmmm Auf teHndo^ ln^bteMü» Li«Nidi«id, Li|^poid^ Mb*
Iii»« 4d«t Maffsli^ IbO^sto, NmMMii ^JljAMr L. Bo|ipai^, VMmfkm
baeh, Niefern (später L. Engers) , Oberlahnstein (ebenso), Obemdorf, Ober-
tiefenbach (auch L. Dietkirchen), Olwn^•a^ttleflö(*h, OsrterspÄ) (auch L. Bop-
pard), iiod!enrod, Rupertghofen , BAuerftail (»päter L. Boppard). Sohönau
(ebenso), Schweighansen , Singhotcn. Weisel, Weltfefod, Weytr und Zorn,
sSmmtiicli im Herzogthum Nassau. Ab die ReforftiÄt!<>n den Dekanat »et-
«türte, Warden die weDi|;«n kathglisdi gebliebenen i^arecbieo so J^iif^eci und
t
t Landopitel Haigtr.
OiMer adrdliehete und abgelegenste Dekanat des fiisbistbums hatte Ml-
an Site m den wunrnschen Fleeken Hei^ar bei Dilkvbntg im WeBti^
^•Ua Troll der grtMten Bemttktngen iü « stebt g«!«^^ ein Yeweii*>
BM der PfioMioi 4iiMB RnriVwftitiJi in echpiMD. Soheii m dn ftmhiiii
^oiMvigiilv TOD 1&&7 Mt der Baum für aelebe oflbn golnean»
Docb aiod trir direb die QMpen dee «Ifteft Haigergeus , di» Ginm-
Mripliminteide der Pfiml Heiger eelbal 918, eoMHift 1018, und die
G^renzparoobien der anstossenden trieriseben, mainaiechen «ad eOluaebeii De-
kanate ziemlich in den Stand gesetzt, das teljlcnde Verzdichnisa bu reconstrui-
ren und nennen didier iolgendePfan eii n: Ballet bacli, Bergebei^bach, Bicken,
Bürbach, Daaden, Derschen, DIllenLiuig^, Dresseindorf, Driedorf, Bisenro6i,
Fischbach (auch zum c ilaischen Dekanat Siegbui-g gerechnet und später zuin
Ldtep. Engers gteogen), Gebbardsbain (ebenso), Gilsbacb, Frabohausea,
iUger, Herborn, Herbem -Selbach, Hergenheim, UolahAoaen im Hieken-
grnnd, Kirchen fspäter L. Engers), Medenbach, Merckenbaofa, Niederacbelt,
QbttteeMi, OfidiUn, Qfmbeili, SdUtaUeh, 6peiaic«tb und WUigeid^,
«Mi ita fianNgtem MeaMo, thttla in den premtiMtoi Kwiien Atehus
ehen vnd Siegen gelegen. Der Dekanat ging in der Befonaation Ua «af die
drei genannten, itait ^toNtefigM» KMipM^' veiloien.
%\ iMrcUdiaktiiU 8. Quteite ü Caiict (CudtM).
HaupliHa dieses Archidiakonat^ war die uralte Stiftskirche S. Gautorie
im trierif^ehen Ffeckcn ( ardf n a. fl Mosel (Kr. Cochem). Er amscbrieb d«n
ecbönsten Thcii des Kirabisthums : das Mayenfeld, den Trcchir- nnd einen
TkmL im eiqifDdirten Meeeigana, d. k^ die jetaigen ^jctise Adenau, Aiiv-
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
f2Ll
wmkm^ lOMm, Q»Am Ihm & Gm»« &mmmf IVfUttob Uji Mif
Mi» ypidiHfini wlMit AMMiMdbi OMMtefteo im mtofln llHtfTiifir
Wm twifim wb iiiiMn AnUdM^mk vidi di« tttlMiiMi und ■■■■ifiiii
liirfirifli<wii fttr 4m UndMiHld km tan Anikoge das 13. Jftlidit&aHti,
Üv die lb«ig«o bia 1467 binBa&tdgend und ganse Reihen von Vititatioiit-
^tokollen v(m 1593 ab. Seine UuralcapiteJ «ind: a) K«imt odfii ^eH^ IQ
ÜditeutiuniP und c) Boppard.
a. Laadeapitel Keimt oder Zell.
Di^se Chrutianität hatte liire erote Ke$idcjiz bei der alten (gänzlich rer-
iobwuiMiaoeo) B. Peterapfairkirche aof dem Berge hinter (km trieriAchin
fhtt Jüwnt a. d. Mosel , welcher im 12. Jahrhundert den Namen Marien-
hwrg erhielt (I. 565 «nd 96), nnd ging eret epüter auf die gleichnaiDi^
KiB^ >• Uber, ^MtfeFilMNl d^KwIer P«mi AJfMntMdniMi
ivttdfln'and swir grOestentheib schon um 1200 erwibiii: Alf, Altoi Banaeii-
BaMof Bdl, iMtliflnii, BerfaM^ fieolieli, B«iifai^ Bbuikanitli» Bon-
h^in, Uftum, SkAMf Bruttig, Boeh, Bnllay» Ondt», Owfadhnm, OUMm,
(Mmi, Quid, Oittf^ DcxnmerBhaoMi^ DriMofc, lödigw, EDew^ EUev, Sä-
^ireii, Font (aueh L. Oehtendung), Gillenbeoren, Gillenfeld, Gipperath, Grei-
moi-ath, Hontheim, Horn, Keimt, Kinderbouren, KIrinich, Lanclkcrn, Laubach
kToa Mainz ba^tritten«, Laufeld, Lüt£, Lut^^etath, Macken, Mannebach und Wal-
dwk, Maffter?haosen, Merl, Mörsdorf, Muden, Nc5cf, NehreQ) Niederöfflingen,
Niederscheidweiler, Oberem;*!, Ol[>f!rp'oriderBhaii8cn , S. Petersvrald, Pom-
mern, PUndericb, KeiUurohan, Roth, Sabershausen, Seohoim, Serenidi,
(Mittei-) Strimiiug, Strohn, Strotabiiaeh , Stuben, Traben, Trarbach, Treil,
•Onng, Urschmitt, Valmg, Weiler, Wolmcrath und Zell, jelat in d«i SM'
Bmt mJlüArMMlieOitQt dimo dinge, anf danDim; d. ii. deinQMi-
gvMite d« Mi^coMds^JKr. MmjenJ, war duf eig«nllulia BtM ditMi^Bnnl-
«■pittb (1809 wird «ach Pdoh als aoleh«r genannt), weldiM sieh sSemlidi
genati den Gtenien des MaTenfetdergaus anscUesa. Der Dekanat aerfiel in
filof Tractus : 1 ) Meyenfeld d. h. die je*»! noch so genannte engere Hoch-
fläche »vrischcn Mayen und dem Mü.sclabliang , jI ) Mostllanus : das Mosel-
thal, 3) Bergpriegiae: die Dörfer am Rheinabliang und der Moselmündung
bei CoblenK , 4) Pellentiae: die Reste der alten Ptalsigrafschaft südlich vom
l«a>cheniec und 5) h^mAe; die Ortachal'ien nördlich und westlich von Mayen
«id folgende PCnnreieo: Alken, Aliens, Andernach, Bassenheim, Buclihob^
Üigiiiztiü by <^Oü,
GLn
Kollenlicini. Knil, LMigwiMil, L«p, Lotf. Lmi%; UHHMiM4aiitgeg«a>
gen;, Ma-sburg, MaTeD. Mertloch, Metternkb. Miweahoim . Mfiorari. Mml'
kerD. Moielwcbä. Mün^termaileld, Nachfesheim . S^^i^ueim. Nickeiücä, Nie-
dcrlehoieo, Niederlützingen. Niederrrj». ndtg, Niederzissen. Oberfell. Ober-
\f:hriL^n, Oherlütaringen. Obermendig. < »chtendongr. Piilig. Plaidt, Polch. Ket-
terath . iitedea , Küheoach . Saftig^. S Sebutiaaea^rs (Oberengers) . Thür,
Trnape, Uertfeld. IJrmitK, Wallersbeun, Wanderath, Wehr, Woier bei Bwcg-
ktM, WeBer bei Monreal, Welcherath, WeUing «nd Winfeiagei}. jetel in
Brfrfcg «piter Iriwlifiiw Steil BofipHd. Ak
«OB 4m tiMM ZtHen Imt %itK mmim- i^i
mm Miritfifcilii daam geschlagen. Von IfatmyidMn hf^m dtrimi
räch, Bickeiibacli, Boppard, Camp, Capellen, Caab (firüher Landcapilel M*-
rknfelü Coblenz (Tcrgieiche Oehtenduiig : . Dablheiiu . I>am8cheid. Filsen,
S. Uoar , liali-cul ach , Her>cln\i'"scn , Hirzenach, Kestert, Kisselbach,
Leinin^en. LiebAbauüen , Nasi* neii huher L MarienM?}. Nii^erbur^. Nie
der- oder Kieiebpaj, Norath, Oberdiebach, Oberapav: B. M. V. ad grados
aod S. Martini zu Oberwesel, Osterspai ^aueb L Martentels)y POTscbeid,
Piftlzfeld. Pradty Quiotenach (jetzt Carbach). Rheinböllen, Rhens, Salzig,
Sanerthal (früher L. Marienfels), Schönau (ebenso), Schönenberg, Wefanidb
tnd Werhni, dacnuäm zu den Kraaen Gobkna, 8. Gear md flaDmewi und
Naaaai
4) ArcfeMUkMat & Agalhee u LeigpiM. .
ßerideos dieaes aehr omiangreieliea AreMcfiakoMl»
S. Agathue zu i.oni^'uion bei Long-wy, 'm\ ehemaligen üenogtham Btir ^frant.
Mofifldej>artP7/t^/if ; Er bepi^rift den alU'n W «vergau mit ««einen Untergauen
Aizig, Are) und Metitin, also fa.st da.« j^anze «iltt Herzcigthiim oder ]• t/t die
«ttdiiclie Hältle de» deutschen und bel^isciien Luxemburg nebst den wostlidi
und sUdiieh anstossenden französisdieo Ortschaften des Maa»thai» Da der
ArebidMkaBel grOiaera ThoUa der «xbohen Zongff aagelriSrte, «e treg
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
CLTH
cr 'aaoh den BemaimeD gallioos. Seme Kiroben melden ein der Schrift naeti
«OB dem Ende des 16. Jahrhanderts, den alten lateinischen Ortsnamen nach
aas viel .früherer Zeit herstammendes Re|;;'t8ter, ein sehr genaues Visitationi-
Protokoll von 1570 and jüngere Zusammenstellangen bis 1794i Zum Arehi-
diakonat gehörten sieben, anfänglich (Rcraich wurde erst später an Tholey
abgegeben) sogar acht Ruralcapitel : a) Luxemburg, b) Longuion, c) Iroy
oder Carignan, d) Bazeilles, e) luvigny, t ) Arel oder Arlon und g) Mersch.
-1 r/ a. Landcapital Luxemburg. • ! .n «-"! • nX -<irl^
Sein Sprengel stellt mit hoher Wahrscheinlichkeit den südwestlich von
.Luxemburg sich ausdehnenden alten Al/ig- oder Alscnzgau. das Thal der
Alaette dar. Hier seine Pfarreien : Arovilia (?), • Audun-le-Roman (gallica\
• Aometz, Beles oder ßelvaux, Bcrtringeii, Bettenburg, Bettingen, * Beuvil-
lers, • Bölingen oder Boulange, • Crunes, Curra (?), Dudelingen, Elkringen,
*Errouville, Esch a. d. Alzig, Fenningen, Gonderingen, ♦ Havingen oder
Harange, I Jollerich, •Hussigny, Itzig, Kail, Lahr (Fontes), Leudelingen,
Limpach, Lubergo (?), 8. Johannis supra lapidem, S. Michaelis, S. Nicola
und S. Udalrici zu Luxemburg, Mamer, Monnerich, Nörtzingen, Oberkom,
Reckingeu, •Bedingen oder Redange, Roeser, * Rüssingen oder Russange,
^ Sancy, SchiflFlingen, • Serouville ^Sorori^ villa), * Thil, * Thiercelet, • Trea-
tingen oder Tressange, * üttingen oder Ottange, *Villerupt, Weiler, Wei-
merskirch, Wendingen und Zolfer oder Soleuvre (Celobrium). Die mit •
bezeichneten Ortschaften bildeten eine d* ra Landdechanten untergebene be-
•ondere Definitio lotharingica ducatus Liixenibnrgici . weil dieselben ur-
sprünglich zu Luxemburg gehörig, im 16 und 17. Jahrhundert durch Frank-
reich abgerissen und später mit dem eb nfalb an Frankreich gekommenen
Herzogtbum Lothringen vereinigt worden waren. Man findet die Pfarreien
jfaeils in der Südwestecke des Grossherzo^thuras Luxemburg, theils auf dem
^ipgreozenden Rand de* Mosnldcparteraems. . .,.^|| no-'io.l
h. Landcapitel Longuion. , ^
residirte beim Archidiakonalsitze und ist ganz wallonisch. Parochien
sind: Alondrelle, Arrancy , Blöe oder Blcid, Chenois, Cons-la-grande- ville,
Colmey, Dampicourt, Epiez, Etalle (Stabuiis), Ethe, Flabc- ville, Frdnois-la-
Montagne, Grand -Failly, Han-devant Marville, Uan-devant-Pierrepont , S.
Laurent, S. L^ger (S. Leodegarii), Longuion, S. Marie (in ürceto), Marville,
8. Medard oder S- Mard, Meix-devant- Virton, Montigny-sur Chiers, Mont-
qaintin, Mussy la Ville, S. Pancr^ (S. Pancratii), Petit- Failly , Robelmont,
Remigny, Rouvroy-sur-Othain, Rouvroy-devant- Virt»)n , Ruette, Ruyl (?),
Bigneolx, Sorbcy, la-Tour, Vezin oder Charency, Ville-Houdlemout, ViUers-
Gi)ogk
IQU?
Mm» ipiKICoiibI'Mi mukmu • <: \
. e. Luuimpitel Ivoy od«r QaxigiiiiL
^ 8itB dq« PekaniOs war dv luzemborgjach^ S^i<^<ibi9|^ I^oy^^t inB^iJ'
Jahrb. Gangnan genannt, am Chiers (Deport, Ardamem) imwut Sedaa d«
Haaa. Za dieeem RiinJcafilri>9Eliffift<m dfaMBtcuD: Anflanee, Baien, B«mi>
fort oder NeaicIuMbeau, Bertrix, Blagpy, S. Geqjiev Oharbeaux, Chawwpienra,
ChiDy, Clemcncy, Cuguon, i-es-deux-ViU^, Ebl}., i cujjlj, i JurentFÜle, Gy-
aeicy-j Jamoigne, Ivoy oder Oarignan, Izelle^ L^Eglise, Lim^, Liaay, LoA-
glier et Neufchatoau, Mathoa, Mogues, Mouzay, Mouzon, Mono, Nepuant,
Oü^j, Orgcü, ( »Bnes , Puillj, Pure, ätenay (Sathanacum) , Straimont, Te-
Uigne, Xiutigny, Uly, Vaux, Yilly, W^imd Wilii^i; Qxte. iin. b»igW*jien
X«qnwibiny.imd in den PtpaA. Ardennvn iwd |l«f» S^kgan* • . . • .
d. Landcapitel Bazeilles. ' ' '
♦
D^' Hauptort Bazeilles oder BazaiUes im Herzogthum Bar (nicht ro^t
dem bei Sedan und dem bei Montmedy so verwechseln) liegt oberhalb (j^^
gillon am Crunefluss ( Moseldepartemeni), Seine Parochien sind : Andern^»
JUkOnoLf BasJieux, Bau de BaseiUes, BeuveiDe, .Bonvilien, Clj^^udKea, .Ciie'
flonrt, Ooenes, CutEy, Doncomi, Ferment, Fniidre»> Haiiconrt^ H^yj Jo|^
P^iirt^ LandieB ond Mont, Leix., t^exy, Maicy, MalaTiileaci) l|ipr^-le-lNiB,
Mercj-Je-bant, Morfontaiiie, iPierrepoot, Prenttn, Rehoi^ Severy; Ugoy, Vil«
len-la-Ghdvre ond Xi^iy-le-franc, sämmtUch im Moeeidepartement.
Der früher mm HenK^hnm Bar g^Srig gewesene Ort 'Jav{gny-8fir>
Loiaon liegt zwischen Montmedy und Jamete im Haaadepiirlement tkan
gehörten folgende Kirchspiele : Avioth, Bazeilles, ^ Biftvres, Breux, Brouenne,
Chauvancy-le-Chäteau , Chauvancy-S. Hubert, Clers, Flassigny, Gorouville,
Grand - Vemeiril , Jametz, Juvi<;ny. Lafert^ (E^Ieeia de inlirniitote), La-
moailly, Lotrppy. Marg^ny, Marpriit, MoT)tlihert. M<»tmedy, Othe, Petit-Vcr-
nt iiiJ, Qaincv, Removilie mit ir^-le-ßec \ Ira Ricca) , Sapogne et Hcrbeuval,
8iß;nr et MontHberl, Sommetbonne, Thonnelle, Thonne-la-longue , Thonne-
lee-prez, Thonne-le-Thil, Torgny und Ville-d^re im frans. Maas- nnd Ar-
denttondepSirtement mid im b^gischen Lmcmbninf gelegte.
i Landoapitel Are! oder Azilon.
Haimteii..ist im ifillidldbm Aiei »^AilmiV im:-4lb«aaJMB#i Smam^imm,
Digitizea by ioüOgle
CLV
(ad OmÜm, <AiK'flw431oje), Analar <A«1k»), AmI (Mm), OhMU«^
Bardenburg (Clairfontaine), Dahlem, Diedenburg, Freilingen, GKoäAy G«r-
Ungen, Halan^y, Heietert, Hcrseringeu, Ilervordingen, Herzig, Hondelingen,
Hü hingen (Aubang«), S Johannis-Helcherod, Kuerrich, Kunztch (Clemency),
Loiigvnch (Tjonp^y), Mpclitxig (Messancy), Meix-le-Tige •), Musson, Kieder-
tind Ober-Kerschen (Bas- et-Haut-Charflcc). Racliocoür, Se!iniß:en oder Lo8-
brack«ii, Stirpenich (ßterpigny), T()rnich, W annen (Vance), Villcrs-la-Mon-
tegf!*, WoHcnngim neb«t Kreuz (8. Croix). Wie die Doppelnamen bewei-
•eii, igt dktm tDrsprttllglich tet gknz deutsche Landcapitel im Laufe der Zeit
Unk imkudrirt yMÖm. Mau Haäat di« Onsduifieii theils im belgisdiai
'ittl dMHMlite liintQiiibitti^y tfiiifls Im fnun Btfeiwtheli Mosddfspirtttiittit«
Dar Dtksnat Murt «idi toa dätt haflnimigiMbaa flüdlulioa Mmib
«■d «dulat dm idtatt tfeduagMi duMCftttmi. Mne ITiiAtii find: Ai«-
dicf| AlMMy ficahtfribhi BiAili Bfiidwrikiff Bcsfang) Batttndoifv Bite'
doK^ BlleMD, Biw, Bottdoi^ fitatidttilNiiig, BmAeid, Bum, €ol|MUsb, OM-
dM«, Onutoia, MchtM a. d. Ald|r, CrUoiilflli la. d. fiamry DMMi, 9-
aeabafeii, Ell, Ellwingen, Eppeldorf, Esohdorf, Ettelbradc , f^ensleb a. d.
Our, Jb^euieß, Fiaxwcilcr, Fuhren, Geichlißgen, Greisch, HeHingen, iMpeft
(Heilberg), Hemstali, Henderscheid, Hobscheid, Holz, Kirchberg, Llnster,
Lorenzweiler, Manternach, Medernach. MerscTi, ^lompach, Nommern, Ober-
pallen, Osperen, Rambruch, Redingen , Reisdorf, RinFcWfiflfn , Rodenbom,
Eoodt, Roth, SSol, Sehönberg, Siebenborn (Sept-Fontaincs) , Stegen, Stem-
el, Tintingeo, Usseldingen, Tianden, Vichteo, Wahl, Waldbillig, Wallen-
dolf , WaM»blU%, Webeheid iind WolfiiTigc!!, grSesteoihelftB im ^3imhtta.
httumhargy «inig« Sm ptvoMiMsheii Kteis Bidbatg.
Dieser Archidiakonat, der an der Stiftskirche zu Tlmlcy im Herzogthuari
Lotliringen, sf^ter Zweibrücken (Kr. Ottweiler) haftete, l^^t zweifelsoluie dör
jUng^^tc de-s Erzbisthums Trier nnd scheint, da Rem ich ursprünglich zu Lon-
goion geborte, anflbigücb nur swei LaiidQa{»tel : den Saardekanat and W»-
*) Die Beinamen le Tige (genuanicom. das dcntsche) im Gegensatz zu k Bomau (gal-
licom, daa vilsdie), vddia ndmK gtoicfanzmig» Orte dortiger Gegend lUuren, ba-
niAaMi feaaa die Itotte, J^tit «ehoa Mlir zum Kaöhdieil des DoatMhen v<ttii>
'dirta 'fl^cacftgtiBMi iUls XhMunea auf lagaa md^tad IttMn daflir dia
Üigiiiztiü by L*üOgIe
a. Laadcapitel FeiL, ,, ...
, . . Die ^i|Mi«fii/|^t j^^ed) vifii dein trittrischeii Qitp. (Kr» ßgm^ffnfttg) m^0^
OfOUiV yrird . if^ den jÜlunaD Rigis^m 0t«t# an^. IfiisHiF iD»bMi^;elti|«i^..«i|fl
^ «f;)i .on^ Ltiid«a|iit|»|, iHt<^ KiU^ilg. ^ 3jyd]hn9«,iQn( M 46.
J«]^li4 daTDi) abg^o^dert, nien^ls' aber, ao sdiarf , .daaa njeblt j|9cfa Vit
de(^,lets^ YeisBej^iiiMe^ einige PCtp-epao bäl4 diesem ^ b|ild -fa jenam
,g!Bre^hnet werden. Zuletzt gehörten zu Perl: Bedesdorf, Beseh. ßUdingeji,
Premmersdorf, Freuden bürg (daa alte Usma) und Weiten. Gciit laufen, iTross-
henimersdorf, Hachen- oder Uackenberg (^auch vom BiäüiUü* .Metz in Anspr.^ch
genommen), Hemmersdorf bei Kclrperich, Hilbringen, Holz- oder Halsdorf,
Ihn, Irsch, Itzbach, Kcrlingcn. Kirchhofen. Kirchnauinen , Kirf. Kirsch,
Körperich, Kreuz weiier, Laomersdort'oder -feld, Lauoadori, Lisdorf, Litu>rf|
MalliBgeD, Mandern. Merz- oder Martinakirchen, Monden^ Mendorf, Nennig,
K^ÜnkiffolMii a. d. Nied', Niedaltdorf, Oberkirchen, Ob^rkohz^ Oberleuken,
Ped) Porte, lUskUngen^ KaiM8oga% Belhefc »dar ficctiel, Saütbnfg, flaBrJMili.
fltbiiMnitfi^ :8Hil% Silk, TalMUir Tiwenv .TettingeB, .Tttnadoi^ Udeni.
Mui9iB,..W)8iKer. and WiiMariiigta, Olta, wsUlie in. den < Kraben. -lieiagv
<8tfffbiigt«sdiSait!l<Hiiaiiiid dew> /amlfcgendep MÜMirildapairti— bi n ünddaabid.
, . Der Dc^a«t7.sU>^ u^pijiiBiglii^ sunt Acehidiakoj^ Lupngaiqii, weliiii
^, |ive]|,geographiseb,geli|K];t, und v^rdf wohl erat «n; Abnt&dnngidea klo-
nen Ij^liole^ Sprengcda )ierUt)ergezogQQ, .8^ Sita i^t 4^ faxxen^urgiaelfte
ßt»dt. Reinicb .an der l|(o9et. Ab Mntterkirehen kon^neo tot: Ajizingen,
Beuren oder Beyren, Contem, Conz (auch L. Merzig), Dalheim, Donvco,
Ersingen, Frisingen, Gandern, ürevenniachern, Lcnnin^cn, Machtnm, Mon-
dorf, Mutford, Nittel, O^trijpgen, Püttlingen (auch Binbum Metz), Reniub,
Remcrmchen, ßandwciler, Schüttringeu, Benningen, remmeis, Waldbrcdiraus,
Wasserliesch, Weiler zum Tliurni (Villcih-Ia-Tour) und Wormeldingen im
Chrosshcrzogthum Luxemburg, den Kreisen Trier-Land und Saarburg sowie
im ^'Moaeldepartemeut ' ,
e. Iuiet|itel Mttiif .
■ * Der Hauptsitz dieses früher sehr grossen Dekanats ist die trierischc Stadt
Merzig an der Saar (Kr. Sanrhtrg), Häufig mit den Pfarreien des Land-
capitcla Perl vermischt, komnien zuletzt folgende Parochien vpf : Bcckin^en,
BettiDgeD, Beurich, Bitaen, Britten, Brotdorf, CffjkdL, itifliiMiiy- iGoM (auch
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
■Mliftn»i€k'.€to<grtyh,^«omy'niiibat> &Mta; »ifofcliiiwuii; IIi)Mr«fi«fs'
HOttandov^ Knonciieidy KsUwIImI, KommliDg«!!, Lampadeo, Lelkmilkf^hlm^
huhj Lothflim, Malrtidt, Menig, 8. Johannu (Gangolphi) so MettUeh, NaI-
h$A, N^rolafd^l■)l<ilitl■ii^^■l^^^lii^MM^^llillll^^i^ PeiiiugeD,
Pilttliiigen a. d. Saar, Reimsbach, Reisweiler, Roden, Saarbuss, S^hwal^Micb.
S|"iijjMenhoIz , Serrig, Vulklingen, Wadgassen ß. M. V., Wahlen, Wahl-
eid, Wellingen, Wiesbach, Wiltingen und Zert, Orte, welche jetzt ia den
Kreiden vierzig, Ottweiier, Saarbrücken, Saarlouis, Trier-Land und S. Wen-
del liegen«»; ivifoiiiT 9b oah^Siqid^iAt a9ioiiu5l>«:'j. \t,ij:\^<fiiqiüJtA a
aod-|iüit,Mtig ist, '^'^^i^ mti^
W«hde! o4«r tholej Sitii €l»rterf Kuralcapitels wurde; 1290 ^r?ril d ie ( 'hrl-
stianitkt Wolfersweiler genannt, unzweifelhaft aber nur, weil zufällig der
Dechant dort als Pfarrer wohnte. Wadrill rückt dadurch zu hohem Alter
hinauf. Innerhalb des Dekanats lagen die Pfarreien: Achtelsbaeh, Allenbach,
Beuren, Birkenfeld, Blcuderdingen und I lopp-^tatten . Biie>en. Bon.sonia (?),
Castel a. d. Prims, Conield, Exwciler, Farj*cii%Yeilt'r, bVeif^en, < »eisleid, Gu-
sterath und Filsch (auch zum Burdekanat gerechnet), Uasborn, ilermeskeily
Hinzert, Lockweiler, Marping- n, Mettenieh, Morscheid, Xeunkirchen bei Tho-
ley, Nohen. iConnweller, Oberstein, QJnilltb oder S . Thomas, Osburg,,
."cheid . Uein.'>feld . Kichenbach. Schouren . S'^hillingen . Scliniidorf, Söt^n^
Theley, Tholey, Thomm. Wadern, Wadrill, Waltrach, Wei^ircbcn ,
Wendel (vom Bisthum Metz bestritten), Woileraweiier und «i^Uscb, dermal^Bl^
in den p^ussiscben Kreisen Berncastel, M^n^^ pt^^&V Trier-Land unk
S. Wendel und inl Fiintentlume Biricenleld enihaltcn.
Da« tricrische Suffraganbi.«thum Metz, an Alter mit dem Erzbisthuine
Trier wetteifernd, berührte von Süden her durch die Herzogthümer Lothringen
und Lnxembiirg, die FürstenthUmer Saarbrücken und Ottweiler und ver-
■ihiodfiiri Irlfiinrrr Herrschaften unser Gebiet, und gehören deshalb mehrerer
MiMr Archidiakonate und Landeapitd oder Archipresbjtetite in unsere Dar>'
iMBMg. Wir geben di« betgtfepAw ErEprieftersciMkften nach ätsm Ptffyo^'
tMilrtlMivm n^PO**) aiid wmr pam (kneb di« fnu». Orte), dü idie
<) PmOM dn diociae'de tteti pw Nie.' T^Iboofllot Mre bMBctiB I7ld. U^ame^
• ..'|.
Digitized by Google
mvtm VSmmm okbt hkB der miMm md wm$Ukm Bi^fwiH^
dar teMUMr Ttm uaA Mmmtf mUm mdk «um SMh»
iMili i>BiilMb)Mid> ittttflr ndkr wtMa/Mmim Spui^— la w-^WId»*
1) ArAMatMH 8. JtlftMli Bapttettie Ii HiniL
Der Archi(fiakonat8itB , das ehemals metzische Städtchen Manat, Ue^
öri&dtk Nancy. Von seinen acht Snpmstaiehaftm gthm uns nur dl»'
fli]gi0nden an*
• ■
a. Aicbiprasbjtarat Jhadwüiofaa (4nsbiFr«tdaa da Thioanlla).
Sita dea Landcapitela m di» laa 1610 IiizflBiburgiBelid) atttdam fiwii-
tSßmmdub CkmMnng gl«iehan Namena. Ei gimt aDdlioli «n dia liMaehen
Dekanate Perl, Remich und Liucembnrg. Die Pfarreien «nd: A.DSweUer (Axk-
gevillers), Berg, iiertringen, DiedtiiLofen (Thiunville), £*>cliringen, Feutscii
(i ontois), Floringen (l'leurange) GrUnningen, Halingen, Hufilagen, KAolien,
Katenhofen (Cateuom)| Blarspiok, Monhofen, Oetriagen, Reniugen, IMe-
machero, Sinuningen, ßuitgetj (Zoufken), Uckingea, üss^Ukirfü», Wc4it»Uk-
^ and yaota (^), ^mmAkck im Moaeldepart^maot
h. AreMpraAytarat Kedfngan (A. da Sadange).
Der FTau|>tort des Dekanats das ehemals luxemburgische Dorf Kedingeo
liegt östlich von ThiouviUe, und begrenet letzterer südwestlich die trieiischen
Landcapitel Perl und Merzig. Pfarreien: Aboncourt, Altdorf (AItroff*la-
faattta)| Bettingen a* d. ^iied, Bettlaiuvüle, Biiiiich, Brettuach, Burtonpoort|
dumeejf Drogny, Ebenireiler, Ehlingen, Eisingen, FiUdorf^ FtMmlf
QonunefingeOy Heedorf (Heatraff), Inglingeni iUmpUak, Keding^n, ]^öi^jjgia*
nacheni; Xiutlingen, Menakindi, MeCBcareaoh, Metaerwieay YiehT^, Yiy, W/alU
mttnater, Woderdungen (Vandnchong) und Woladoif (Vobtroff)! alle im
Hoaaldeparttment
a. Anb^bjrtafat Wiabalakuahia UU de ?a|jM).
0M mflMftliff Dorf WidmhHralian edar Verne üaet an ii&i^mkmk
Nied eviaebao Beerhriktoi nnd Meli. iSv «eieen neettieb eoe trieriidNi
Landcapitel Itoig anetoaaendan Spf«n«ei gekmm: AsMvitte, Aube, Btb-
zoncourt^ Bechy, Berlize, BionTÜle, Boeux, Bolclien (Bouiay), CbarleviiJe.
Kumm iCouina), UoiiU^-l^ortiieii, Cüuicelie£-üha\ifesy, (Jrkiüügofi (Crchauige),
Dalheim, Dentingen, Flettringen, Quin (Gehen 0 kirchen , Guinlingen , Har>
galten, Hey, Hinkingcn, Luppy, Maicpx)7, Momersdorf, Niederwies, Oden-
ho£an, Ottendorf (Ottonville) , Pange, Bollingen (j^^iUej^». #ein#;9 %pel-
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
GLIB
mtmamMy gufiiihij) Wo*mM, VÜiiso«ri,i1>lim*ihiiwn (1^
>) und WohainwgiH» iwli— iiniiilKiufc> - • i
d. ArdiipreibTterat S. Avold (A. de S. AvolA <ni Habcw).
Dm ohepialB metsische fitlidtcheD S. Avold od^ S. ^abor (iegt Smjs
bitic^en nodi Iiiiber 'wie Vcnsei Z» diflsem Dekanate , Bühlen : S. Avold/
Baninbidendoii , BeDningen, Berweiier, Berns (Berus), ßisehofB-HoiDbuig|
(1BtomtM>arg Dorweiler, Falk» Frttmeageiii OersfUngen, Bäsun
«ntar 'WarsWg, BeinncliadörF (Henri viÜe}', Kameren (Lacbambre), Krens-,
wald, Ley dingen, Langendorf (Longcville-l^S. Avold) , Matientbati Itarin'-
gen, Meflebeob, Herten , ObecBUen (Haute- Vigoeullee), Planreberaweiler,'
Porcelette^ Beimecu^gen^ Kodendoit (Cl^teau-rougc), XrittlingeB«.Utte|^dorf,
i^mniiugcn uad Zmideiiogcn , alle im Moselaepar-
temeat l-T =1
M^-^^^^ %) ArebkUakfiAt & StCfhAii It mtHfL ""^ ^
läufig raM 4m In^fnHfben ^bui^^.yeini|reob«a^ bwIwkIip SiMi-
Tebourg biem ifObet) Kairfin«nii«rSaarbrttckea find Hegt an dar iol^^
1^ Saar |^ ^^lajt)^g. .X014 ^intm fiUi^ 4x,clupre.sbyterateu .^reffe^ u^j^u-
aHi>.i».^ 4 Ai^Upiikiytiint i: Änmal (A. de InunuU). ^
^.J>^ Landcapitel redete bei dem Stifte 8, Arnual ünweit SairbrilekeB.'
iSiB gehörten die Paroebien : Bonnefontaine, Buacfabach, FarBchveiler, Folk-
Imgen, Frauenberg, Grossbidersdorf, Heckenransbacb, Hesslingen, S. Johanns-
robrbach (S. Jean-les-Rorbach), Kerbach, Neuscheucr ( Neufgrange) , Neuii-
kircbeii a. d. Saar, NosH^VL;i]ur , l-uttJiugen ( ruitelarige) , Remcrlnj^en, Kös-
seln, Roth (Rode), Rublingen, Saaralben, Saargemünd (Sarrcguemine*), Tcnt-
Ilsgen , Tlic<^Irj-;' 11, Weilerwald, Wittringen, WfJlferdingen und Zechingea,
alle mit Ausnahme yon S. ^nual und Kossehi des Kreises. Saarbrücken
im Moeeldepartement. ' j
Ii. Anhipresbytenl Veiaiaiter (A de Vrafinoutier).
Der Dekanai nannte sich vom Kloster Neumlinster bei Ottweiler. Die-
ses und das vorige Capitel umfassen von Süden her die tarierischen Ruraldc-
kariRte Merzip^ nnd Wadrill. Darin laevn die Pfarrkirchen: Btbeleiioim,
filickweiler, Büescastei, Bü^brücken, Biicsmcogcii , Biicsransbach , Breideo»-
bech, Contwig, Ensheim, Jikfweiler, Geroheim, Uabkircheii, Hornburg, IHin
gen, 0* Ingbert, 3^ Jobnnn, Lautzkkchcn, MedakbeiBij Mittelbexbach. Neiui-'
kiMhea der Blies, Nünsdiweilor, Ommenbeim, OnMsheim, Ottweüer,
MBfaMli, 'Bodatt»en, iUlbeBbeim, SeUuMh, fllänhausen (Qroes-), Walsheim,
WMkUagao, WieebMih api: ZnmOMtat, gtMntksOi in dir iiafr.
Digitized by Google
phh f riu* {MreoMischen Kreisen Ottiriilat luwl IfliMÜ ndmij Qii
■chifteii «och im fransOuaeheii iiwmlifinilrtimllhl geligip.
- ß. Asduprasbytorat Hftmtedi (A. da H.)
Die cliemals zweibrUckischen Orte Alt- imd Neu-IIonibach liegen süd-
lich von Zweibrücken in der bayrischen Rheinpfalz. Die dalnn zälilenden
Pfarreien: AcUen, Altheim, ßettwcller, Bitsch, Grossrederchingen, Hornbach,
Lantzweilcr, Llederscheid, Mombruun, Niedergelbach, Obergelbach, Bimm-
lingcn, liohrbach, Siersthal, Sucht, Waldsbmnn, Wetzheim, WiesweUer und
Wollmünster, thei^ bayrisch , theils franzö^h, bilden die Nordos^greaie
dee BistboiDB Mets geigen die Mainier KirehenjproTins."
II. CSInisclie KirdiMproTUiM (ProtUieia
Die grosse Ausdehnung der cölnisclieu Provinz Uber die Niederlande
and den ganzen Nordwesten von Deutschland verdankt dieselbe dem Um-
stand, dass sie zuerst auf dem rechten dann auf beiden Ufern des« Nie-
derrheins das eige&tliehe Heiknathlsod der Franken enthält tind somit
sowohl an deren ersten 'Erobemogen nach Westen , ine an der spKterai
Ansdebttong dee Fraakenreidi« witer Ka^ dem Grossen nae|^ Niedenach-
sea hin Theil nahm.
per äauptbestandihetl der Provins das Enhisthmn Ctfln entspraeh nem-
lieh genaa dem alten Heraoglham Ripuarien; rechnet man daad diis Söffi**^
ganbistfafimer Lüttich und ütreebi, so ergiebt nefa das alt^ Heraogthom
Niederlothringen. Die BisthUmer fitinden, Iflinster und Osnabrück reprae-
sentirtcn die Erwerbungen im SacLsenland.
Uns geilt von tlcr Provinz nur der Südrand des Krzbisthums Cöin und
die öiidf^stllchc Ecke des Bisthuma Lüttich an, da diese sowohl h\ dir jotzi-
gen Regierungsbezirke Coblenz und Trier, ttrie in das Grosshersogthum
Luxemburg einschneiden.
A. Enbistbiim Cöln (AxoMepitoopatiui Colonienflifl).
* ■ « »
Dm firtfasilhim GOln aaM erwddkh mbaä m 11, JnM. in AmU^
diaheMio imd Landcapitel, deiai Gfiedsrang uns Ute «ad geMNur irie
Trier darefa eine siehas bis 1816, irahaabsinlleh noch ins 18. Jahihnidart
hinaufreiehende MatriM, den st^en. Liber viJoris, censos oder dadmarum
aiciiiepiscupatUö coloalcasis aufbewahrt ist, und bis zum J. 1750 leicht aus
dem Status modernus arcJüdioecesis colonicnsis vervullbtändigt werden konnte.
Viigtc der cölnischen Kirche waren die Grafen von Saffenborg bis tu üuioai
AaBStejlxy gegen 1170, dann die Gfisfen Ton.äajrn. ■ -
Üigiiizeü by <jüOgIe
ArtlMlikmt 8. Gusli n Un.
Dieser uns allein berUhrciide ArcLidiakouat, liaftend an der uralten
Stiftskirche S. Cassü et Florcntü z« Bodü, zählte zuletzt tüuf Landcapitcl :
a) Ahrgau, h) Decauatus buranuK oder burL*:! ''dem tricris<^!\en Burdekauat
entsprechend), erst im 17. Jahrh. voui Ahrgau abgotreout, c) Eifei, d) Zül-
pich und e) Auelgaii oder Siegburg. Wir haben bloe mit dem enten, <)ri(>
teo iiod fünften Capitel zu thun/
a. Landcapitel Ahrgau (DftC&natus Arcuensia). . . - „
Die^^c l)ecauio eotspricht . genau ilem alten ripuarisdien Ahr- oder Ar-
gau und stösst in der uns bereits bekannten Völkeracbeid^ von Rheineck
aufwärts zur Hochacht an den trierisclien Mayenfeldergau an. Die Würde
des Xjanddechanten stand seit 1067 depn Propste der CoUegiatkirche von S*
Georg zu Cöln zu. Sits dea Capitels war d«r S. B|i^bafacbor ^ ä> Cap^
siosstiftakirelio lu Bonn. Zum Landcapitel geb9rfeeii| aoweit er onserttj^
airk d. b. die Kreite Ahrweiler und Adenau bcrOfart^ foljgende PiMTräomt
Ahrweiler, Altenahr, Blasweilcr) Bodeedorf, Dernau , Dümpelfeld^ Feankeirj
Gekdorf , Heimersheim a* d. Ahr, Hünningen a. d. Ahr (aueh L« EiM),
Holsweiler, Kü|vwal6r, Kesselingy Kirchdaun, Kiimnthidieid (aueh L, E4fel)|
Königsfeldy Ijantershofen, Lind, Maisc^ioM, Niederbreitaig, Niedei^pahr, Ober-
breissig, Obetsabr, Oberwinter, Oedingen, Remagen, Ringen, SaiFenburg
Capelle, Sinzig, Unkelbach, Vehn (Im 14. ^oc^ Pfarrei) , Viaehel,
Wadenheim, Waldorf und Westum.
♦» ' • • j- . . <
iff^ pifB«e gnwBe Bntakaphdl Hält genau mit dem alten liilelgan üutm^
1^ nod achob aiob alldwlrta wie ein Keil Ewiseben deft tiieriteben fkkU
naten Oehtendang und Bidburg-Killburg beinahe bie awr Meael vor, aö daai
es fa-^t ^anz in unser Gebiet fallt. Wir geben alle seine Mutterkirchen,
da auch die ia den Regierungsbezirken Cöln und Aachen gelegenen, insofern
sie zu den Ilcichsgrafjjchaftnn Aremberg, Blankenheim und Sclileiden o^e-
liörten, noch ( ifgonstand uuöcrer Erörterung sein werden, Laiiddecliant wajr
seit den ältesten Zeiten der Propst von S. CV'^siiis zu Bonn. Das Capitd
residirtc in der Stiftskirche zu Münstereifel, l'aiochicn sind: Adenau, Alen-
derf, Antweiler, Aromberg, S. Amolphsberg, Auw, Baasem, Bärendorf, Bar-
weiler, Bettingen, Billig, Blankenheim, Blankenheimerdorf, Born, Brock-
achaid, Badioekbart (?) , Dahlem, Daun, Dockweiler, Dollendorf, Dorsel,
Daltd, Dümpelfeld, E^berg, Esch, fitswailer, Okad, Hartaheim, Hilche-
iHk, Hileabda, HirmaMaid, ÜVnaiagw «. d. Ahr (aneh L. Ahrgan),
IfilUMi, Iföeaheim, Kaltattbam a^ d. ijoctofct, -KaiWuMImuiihiiid, Kelberg,
Digitized by Google
Keldenich, Kirrnnthncheid («ach L. Ahrgau)^ Kiwiaihorg, Lea Walpretis
Lissendorf, Lommersdorl, Xlanderfold, Marmagen, Mehren, Mesnen (?), Mtihl«
heim, Münstereifel, MQsch, Nechtersheim, NiederbettingeD. Niederehe, Köthen,
NtbrbQiigt Oberehe, Ormond, Ripsdorf, Rockeskyll, Bohr, RoUi, Saresdorf,
SelmudtheSm« Sctooau, Scliali, Sudtkiü, Stoffel, Steinboni, Topdodi Üdel-
hefen, üdenbreCti Üas, üexbehti, UZmeii, Weini^d, WefshoIeD, Weyer,
Wittbiom vod Zingibeim. Die genaDiiIeD Ortschaften mthdlen sieh jetat
auf die Kieiie Adenau, Cochem, Dann, Slalmedy, Prttai, Bbeinbaeb nad
SeUiidflo.
• a, ^adaajrital ^AilMa adar ttaelMw. '
Deir «lle Auclgau sn beiden Seiten der Sieg bildete die Orundla^ die-
sei' Dekanats, dessen sfSndiger Decbant seit 1096 der Abt des' Benediktiner-
klostera Siegburg war. Sit» des Capitels war dio Pfarrkirche S. Serratii
zu Siegburg. Lüs gehören folgfnde Pfarreien; Alpenroth, Alienkirchen,
Asbach , Bruchhausen , Erpel . Fi»chbach (war faktisch «eit der Mitte des
17. Jahrh zum trierischeu L. Engers gezogen, ob^^leich es noch 1750 bei
Cöln aufgeführt wird), Flammersfrld, Fricsenha^en, 0^bha^d^hayD (wie Fisch-
bach), Hachenburg, üamm, Kroppach, Mehren, Oberlahr, Rheinbreitbach,
BOmershageo, Unkel, Windhagen und Wissen, jetzt in den Kreisen AJten»
kkdita, KeniAried, Sieg and im Henogtham Nassau gelegen.
' , 8. Mflliiiiii Lüttteh (Bpisoopaiiui Iieodianiit).
Ursprünglich und zwar historisch sicher schon im 4. JaLi lunulorte —
Bischof Servatius 359 zo Tongern gegründet, wurde der Bi3cho£»sitz von
dort in der Mitte des 5. Jahrh. nach Mastricht und 721 dnrch den heiL
Hnbett nach LiHtiok verlegt Von seinen Arohidiakonaten betrifft nnt nur
dir» dem «keo Ard«nengai ettlsprtehende ^
♦
ml» «ioMlMtt iHutfim dir Bunlcaipltd Stoblo und BitMMcb oder fiertogn«
(Uidi Belgien J. •
"Aldtfingnn,- Asel^ Artafald, AeielbefB, Bleialf, Bot«ing«i, BÜBngeii,
Btttgeebach, Daleyden, DClrler, Blehtreiler, Gnesdor^ Grosscampen, Heispelt
oder Tarchampfl (auch L. ßastogno), Hciiierscheid, Uelsingen oder Hachi-
ville, Hosingeu, Huperdingen, Liltzcampen, Lullingen, MUnohbanacn, Neun-
dorl, Ouren, Pintach, Rocht. Reuland, Steifcshausen, Stolzenburg, Thomroen,
& Vith« Weiss waiHfMipi),^ Wicheidingea und Wiits, Orte, wekhe theila su
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
CLxm
den preassischen Kreisen Malracdy und Prüm, theils zum Grossherzogthum
Laxeniburg gehören. «»b j^mio<l'iCk&'4il (n1> itfrt.B-uii stü ua vii-joiuiu^vT ioiafl
b. Landcapitel Bastenaoh (Doyenn* de Baatogne)?"'*'** ^^«'^s'^*
ßau8chleidfn, Kerl, Brnohtenl.nch, Crcndnl, Dcrembach, HarllngenytfeiV
jMt oder Tarchftmpö Cauch L. Stablo), Kaun- oder Kokondorf, Trotten oder
Trofene, Nieder- und Obcrwnrnpach, alle im Grosslierzogthuni Luxemburg.
III. .nainKi.«c*lie üirclienprovinz (Proyinclä '
x^losriiiitina)*
Die fast da.s ganze mittlere Deutschland umfassende und darum auch
mit dem Primat in Oermanien geschmilckte Mainzer Kirchenprovinz, ihrer
Bedeutung und geographischen Ausdehnung nach vornehmHch das Werk
»If* htil ßoiüfacius f 786 . Karl.« des Grossen und der sächsischen Kaiser,
berührt uns nur in dem Erzbistlium Mainz selbst. «l'Hi 'i>i/i i/i jiuj
Erzbisthum Mainz (Archiepiscopatus MoguntinusX •
I ji'Jil "11*1 1'-. •.V'tiiiT-: II «n tj'it MIC
Dieses ErzbiHthura, dessen Auf äuge, von Mythen um woben , ebenfalls
io römischer Zeit verborgen liegeu , verbreitete scineu Sprengel durch den
Nah^au über den Soon- und Hochwald bis auf don Ilundsriicken und drängte
'Icli dort tief in das tricrischo Bisthum hinein. Aucii es zerfiel er-
weislich schon im 11. Jahrhunderte in Archidiakunate . früher noch in Ar-
chipresbyteratc, Sede.s oder Stühle, deren mittelalterliche Eintlieilung und
Begrenzung wegen de» üutergangh oder der V'ci*»chleppung eines groasen
TheiU der Mainzer Archive nicht mehr mit Sicherheit angegeben werden
kann. Nach der Reformation wuide eine neue Gircumacription vorgenom-^
aen und ist dieselbe zwisclien ITöU und 1794 noch einmal abgeändert worden.
^, Soweit die, allerdings dürftigen und unsicheren Nachrichten reichen,
^»r die Eintheilung unserer mittelrheinischen mainzischeu Pfarreien folgende:
i) Grossarcliidiakonat udfr Vrchidlacunalus praf|>«si(i luajuris zu Mainz.
* Er zerfiel, uns angehend, in fHnf ErapHest^rsehaffen : a) Bingtnf, %) So-
bernheim, c) Münsterappel, d) Kirn und e) Hirsau. *
a. Arcmpresbyterat Bingen. ^
Der Erzpriester und zugleich PfJirrcr der mainzischen Stadt Bingen am
Rhein fHheinhessen) residirte beim S. Martinsstifte daselbst und wurde seit
1251 vom Propste desselben ernannt. Zu seinem Stuhle gehörte u. A.
»ach die Pfarrei Niederheii?^bftch und Trechtin^^-shausen im Kr. S. Goar.
b. Arohipresbyterat Sobernheim. ..';>j.v., . , ^
Er hatte seinen Sitz im mainzischen zuletzt kurpfälzischen Städtcheii
1*
Digitized by
CLXIV
SobenüuwB a. 4,N|UiO:-^ wenn im 13. Jahrfau^Hiab Ensprietter an Waldbilekel-
heim vorkommen, so ist dies 'nur die Bezeichnung des Wohnorti ~ und tfblti
folgende Pfarreien: Bgeteeniieim , .Dalheim. oder.I^iU«D (di^ «uig^gMigene
Mutterkirehe Ton Sponheim), Dörrebach, Gebrotk» Gehenkirobe mit Seei-
bach, HeddesbeuDy Hoffelsbeim, Langenlonsheiai, Iiaubenbeim» Mendel (Man-
nendal), llonsingeny MUnater bei Bingen, NeunlMken bei Allenfeld (vugt-
gaiigcu), Niederlieiiien, Norheim, Pferdaleld, ftoxbeim, Bttdeeheim, Sermi-
hdro, Seiberehnok, Sobenbeim, SpaMtken, WaMbSckelbenB, Weldhilbem-
heim, Waldlaubersheim, Wallhausen, Warmsroth mit Stroniberg, Weioshciffi}
Windesheim und Winzeulielm, alle Kr. Kreuznach.
•
e. AieUpfeelpyliat KBaiHn^fel.
Beeidirle in- dem sifeihrttekiaclken Dorf Mttnetenppel ("ftoyr. Hkeimffiä»)^
und eXldten wn ihm die Parocbien : Kreusoioh« MOnaler am Stein und Bbctn-
bürg im Kr« Kreusnach und der Rkeinpfals.
d. Arcbipres byterat Elim.
Sitz \var das Nvild- und rhoingräHicIte Städtchen Kirn a. d. Nahe. Der
Sfenbl itmfiu»te mit hoher Wahrscheinlichkeit von Kirchberg iat es er^
wieaen — alle Kireiiea der oberen Nahe und dea UandarQckens bis sur trie-
riechen DioeeeBet AUenbaeh, AlUatyen, Becherbach, Bergen nnd Waasenacb,
Btebem, Bnndenbeeh| Gappeli Chnmbd, Hatuen, Hennweiler, Heralein, Hot-
lenbaeh, Idar, S. Jobaaniaberg, Kellenbaeh, Kirchberg, Kircbbollenbach,
Kim, Laobaoh (von Trier beatritten), Laufen weiter, Martinatein, Mcckcn*
baeb, Mengeraehied , Herxheim, IHSrsehbach, Neuerkirch an der Küla, Ra-
yerschied, Rhftunen^ Schaurcn, Sensweiler, Sinimcrn a d. HundsrUcken,
Simmern unter Dhaun, Rohren, Veitsrod und \\ irHchweiler, theils in den
preusa. Kreisen Berncastol, Kreuznach, Simmern, ß. Wendel und Zell, theils
im oidenburgi»ch( II i< ürstentham Birkenield und hessen-homburgiacheu Amt
Meiaenheim gelegen.
AwhlpukiiMii UiiMU
Der ehemals pfälzische Ort Hirs- oder HomeBau ist verwtistet und sein
Pt'ari recht auf das Doli llintzweiier bei Wöllstein (baifv, Uheinpfoh ) iihcr-
gcg^nngen. Unter seinen Stuhl gehörten: Bauroholder, Ousel, S. Julian und
Dftenbncli am Glan, f^auterccken, Medard, Mcisenbeim, Odenbach und Sulta-
hach Kreises S. Wendel, in der Kheinpialz und Meisenheim.
2> ArclMiakiMt S. NMritti n IMn.
Unter ihn und zwor zun» Archipresbyterat Rhringau gehörte au.sn.*tiaiis
weise, als unzweifelhaft vom gogeuäberii^gaodfin Lorch aus gegründet, die
i^farcei Obeiheimhach Kr. S. Goar.
Üigiiiztiü by <-3ÜOgle
Mehr nooh ab m dar Ühitm Mer ip^nfebtate die BefoniMlioD in
dem poNtiHh «o sehr MrriNeMD EnUrthnin lldnü'die alte KxrehflirfeHks-
«aoy. ISnkutM ThmA (16ft9^1582) iMuiMe (fie mmring» EcH, «ir die
iMiigtt unbequem gewordene Zwiseheobehörde der Ardiidiekoiieny welche ihr
Amt poieetate ordiiuum ntid nicht del^^te üben wollfen, sa beicitigen und
ihne Jirf^uime d«m Generelvikar oder Spedaloomminarien ra Ubertragen.
Bam wmm KeeMbJger hob endKeh im 17. Jahrb. die alten Arehipreebyte-
nto a«f «ad —hui eine gans nette BMeilung äm Erebletfauma in Land-
eayetel Tor, deren ur8prting>liche , bis in die zweite Hxlfhe des 18. Jahrhun-
dert» dauernde Verfassung uns die seltene Moguntia ecclcsiastica hodierna
des Joh. Seb. SoTeruB von iHo'd folgender Masacn beschreibt:
■ ■ *
a. Laadeifitel Algedultt»
licsidirte in dem mainzi&cbcn Flecken Gaualgcsheim (Hheinhcs.'ien) mit
den Pfarreien: Algesheira, Appenheim, Badenhein', Bingen, Bretzenheim,
Dietersbeim, Dörrebach, Dromersheim, Freilaubersheim, (iauisheim, Geuain-
geo, Grosswinternheim, Huckenbeim) Heddesheim, üeidesbeigi , KomptcB)
Münster a. d. Nahe, Neubaumberg, Niederheimbach, Nieder- und OberingeU
heim, Oberhetmbacb, Oberbilbenheim, Ockenheim, Pl^euecbwabenheimi
8anenchw»benheimy SchSneberg nnd SchweppenliauseQ, Sommerloohi Spona*
harn und Aspisheim, Spabffieben, SpWfidlingfii, Btrumberg, Trechtingshau-
aen« Tolkaheim, Waldalgesheim, Waiderbach, WaldbilbembeiiiH Wallhi^en,
Welgeeheimf Wiiuenheim and Wsllstein.in den Kreisen S. GosVi Eceus-
nach ond in Rhdnhesaen. '
h. Iiidct|itel flOaiL
Erhielt seinen Namen vom FlUsschen Glan, welches unter dem Kloster
Di.sibodcnberg in die Nahe füllt, mit den Kirchen: Altlayen, Badenweyer-
hacli, B;i um holder, ßayerfeld, Rochorbach, Biebern, Bockenau, Bundenbach»
Brau nw* Her. Cappel, Cusel, Gemünden, Hcnnweiler, Hüffelsheim, Kirchberg,
Kirch hol leribach. Kirn, Krcuznacli Alt- und Neustedt, Laubach, Lauferswei-
ler, Lauecheid, Lauterecken untl Uffenbacli, Martinstcin, Meisenheim, Münch-
weiler, Norheim, Oberkirchen, Obermoschel. Ravcngirsburg , Rayerschied,
Kehbach, Reichenbaob, Reipoltskirchen, Rhaunen, lioxheim, Schnorrbnch,
Seesbacb, Sien, Siramern a. d. Hundsrücken, Sobernheim, Sohren, Sponheim,
Theis- oder S. Remigiusberg, WaldbfJckelhcim, Weinheim und Radesheim,
in den Kreiaen Bemcastel, Kieusnach, Simmem, 8. Wendel und Zell» io
dltr ElieinplUs und Hebenfaeim au snehen.
Zwlsdien 1768 nnd 1794 umrde die Oltoomscriptiott viedemm rtsAw-
deit nnd MM irir ann im:
Digitized by Google
von )tM prisMaohc» PCvrT«leni IHiifMr b«l Bbgu, )li6d«rh«itfliii«h mit
TwAlingAtwwi «od OberlMiiiiMi im Kr, 8. Chitr otiid 'Kremntidi.
. b. LaiidpftpiUI(Xreiiiiiaidi.. , , . ,
Bcanikivwlir, /BnlMhMm» Dtfireliieh, Qw«nig«ii.«n4 1— guteiuhMi) IM*
MMiin, HitfbUMWB, AH' una JSimM KrmmA, NmWb MdifibM«
togt fiox^pn xß4 BlIflflilMioi, MüvelMvg «od StfcfwppflwipiK», Stbmim-
htußf Somm«rloob, Spahvlidcea, Sponheim, SponibttM mi At^Aäm, Wal»
dalgvbeim, WtOdMudheim, WiOderUak, WiüdlulbMdMitti , WaUhMiMi^
Weinsheim und Mandel, WindesUeim und Stromberg, Kr. Kreuznach und
lÜieiuliCÄSCii. .... 1 I.
fit IftiBiwiii'itifl IRtt« '
Ba<t«iiM«yerbach, Bkomholdär, Ba^erfeld, B«eherbadi,'Bei^eiierj Cos«!,
KbdibdUfiiibftdlii Eirn^' Lauschcid, Laoterecken und Otfentiaciiy ifartiiiatoiD,
HfliMnhdm, Vttnchwdlar, Oberkiielien, Obemoachel; fteielienbadi, Reipoltf-
UroheD, Sien, Staudernheim, Theis* oder S. Itemigiusberg in dei|^ tCreiaea
Kreuznach und S. Wendel, Rheinpfalz und Meisenheim.
d. U^täKfM Umuat: • .
Sitz die pflldsche Stadt Siramern a. d HundsrUcken. Altlayen , Bie-
bern, Bundenbach, Cappel, Gemünden, I L i awciler, Kilchberg, Laufei"8wei-
1er, Ravengirsburg, Rayerschied, Rohbai h, Uiiauncn, Schnorrbach, Soesbach,
Simmern und Sohren der Kr. Berne» ^tei, ^immern und Zell.
üilfler und Klöslert
Ati^ WKb. ftja dü mOMyicbe Zvmme4,fkvk ia-KlMem, mur 'die
gemeansohaftllche oder cafioniwfcft, IjebmiW<iibi>-vo» CWliwa . i» imWUi^*
Wir haben oben bereits bei den Domcapiteln ausgefthrt, das« dieeolben aus
den bjoi den Haupt- odex- Cathedralkirchen .'?eit den ältesten Zeiten bestan-
denen CoU(^en von l'iCbbyteni und Diidionen liürvoigegangen sind, welche
durch den heil. Augustin i > .-.clnjf von Hrppo im Anlange des 5. Jahrb. ihre
erste Heprel und durch den Iiis* dof ('l)rodegang von Metz negen 750 ihre
eigentliche Organisation rhielten. 1 oenso ist dort angctUhrt, das» die ur-
sprungliche Gemeinschatt dieser Cauoniker Im Leben und Kigenthum und
die strenge Disciplin, welche die Stifter Irühei* mit den Klöstern thoilten
(i^Miitrum und monastenum bedeuten in den üheren Urkunden soyrohl Klo-
iHr, irie Stüt, dar AiMdrack «ooIam ooU8|;Ut& fite tpMtppi
Digitized by Google
cLxvn
Unprung«), in Folg« EindringcDs des Adeli m die reichen arid vor-
uebmoD Stifter aufgegeben wurde. Es entstand nunmehr ein grosser Un*
tsncbied zwischen dem Stiftsgeistlichen (canonicus), welcher seine völlig ge*
treante Pfründe ausserhalb seines Stifts verzehrte und sich nur zu gewissen
Zeiten zum Capitel einfand 'residontiam habuit), und dem Klosterbruder (fra.
tsr, aonachus) , der durch die drei Gelübde dor Keuschheit , der Armuth
Bod des Gehorsams sowie durch die strenge Ordensregel an sein Kloster
gefesselt war. Es fehlt daher nicht an zuweilen geglückten Versuchen der
reichen und adeligen Klöster zur angenehmeren Stellung der Stifter tiber<
BOgehen. ..i ..\ . lijji.j.i- i^.. ..i. . <i:>.^...". .<.u, .. .. .^.li^jX»
Die furchtbare Sittenverderbniss der letzten röm'isdhen, die RoKheit der
fainkischen Zeit und die Küropfe, welche das Christcnthum gegen den nur
dÜM weichenden heidnischen Aberglauben durchzuführen halte, bewogen
ichon im 4. Jahrhundei-te — der heil. Augustin erzählt 38t> von Ascoten
»u Trier — fromme Männer zum Entsagen der Welt und zum beschau-
lichen, allein Gott geweihten Leben in der Einsamkeit. HUutig erwuch-
ten aus solchen Einsiedlcrzellen Klöster, entweder dadurch, dass sich meh-
rere Asceten zum Gottesdienste verbanden, oder dass sich JUngcr um die
GtabftMtte eines im Rufe der Heiligkeit vcrstorboiien Einsiedlers vorsaro'
■eileu. Nachdem das Christenthum den Sieg errungen , galt es denselben
durch Institute zu befestigen, die als Mustcitichuien christlichen Lebens, als
Zoflachtsstätten aus dem Treiben der Welt, aber auch als Mittelpunkte hö-
heren geistigen Lebens und Werkstätten einer socialen Recultur im christ-
lichen Sinne anzusehen waren. Dazu kam das Bestreben geistlicher und
weltlicher Grossen sich durch ein Gott wohlgefälliges Werk schon diesseits
«nen Anspruch auf Belohnung oder abor Verzeihung begangener SUnden
iB Jenseits zu erwerben. Endlich bewog zur Stiftung solcher Anstalten die
Sorge der Eltern für die Nachkummenschaft, du eich vor Allem der Adel
dar Emsicht nicht verschliessen konnte, dass bei der (nach fränkischem Rechte
nlä»aigen) Gleichtheilung des Grundbesitzes unter allen Kindern , seine
Macht sehr bald gebrochen sein musste. - ' •. i • m : .•
Fttr die Klöster waren in unserer Periode nur drei Ordensregeln be-
haiiBt: die des heil. Benedikt von Nursia aus dem 5. Jahrb. BsnttUktiTisr^
0»^; sodann eine Abzweigung der Bonediktinorregel 1098 eingeführt vom
^te Robert von Cisterz, Cislercium (jetzt Cümva im fr am. Dep. Cöle cforj,
verbessert and "weit verbreitet auch bei uns durch den bcrUbmten Abt von Clair-
*Mi, den heil. Bernhard f 1163: Cüterct^nMrOrdfn, endlich der durch den
heil. Norbert Abt zu Praemonstrat, Praomonstratum (jettt Premontr^ hei
iaon ün front. Dep. Aisne) 1119 gegründete und die Regeln der heil. Au-
gwtin and Benedikt vereinigende PraemongtrcUeMerorcUn. *
GLXVUl
Die Ver£aa«uQg der KUwler war km a]i«D Orden ciemfich dicMibe. An
lier S|iin jedes ConTents stand der Abt <«Mim) mit fM«t »OMriiriwinr
OtmJly Ol eiteren Zeiten häufig von den RlosterstifterB cnMMt — daher
4m «MeUge Institut der Leienäbte d. b; writiicher Pcnmioi, gewöhnlkli
VfnvMdle odir GüMtimge der Stifter, «Mm die ÜÜpkHBft» il» lüBif
lMM«an, im giMÜ^vi FaUe tidi «irt eber wMA um damlbe tiiiiiiiiwi
«-».y nftoh «lern Wnrn« OctteordiA» tor 11» abw fmOnvota gewttit
«id rf«a.Beprta «itr fiiwbgfe bwIMligl and «mibt. Die Aeble iron fM».
i«L mul aMrf^.KUtatan» nddM tob der bMfettdM «nd griittte
Jnriidiklion «umirl» ako sogideh Laodeibineo wann, «ie s. B. IMa, ki
IliM Zrfle» Audi EfibtanuHk imd MwMb, mna mMut d. b. eik der
Hilf», dM HirtaMlib lind dar DidiMiik«, -wi» di> BkASh ItkiiiiBl imd
batleii Rang , Site ind Stimme aitf den Kirdmi- and Reiehtligen. Nadi
dem Abte folgten in älterer Zeit ebenso wie bei den Stiftern der Propst,
Dechant und die übrigen Dignitäten. Später vcieintAelite bicli die Absto-
fttog. Die goistlicheo üebungen urul die Ijebenaweisc in den Klößtcrn wa-
ren nach den sieben kanouiscLen Standen oder Hören (horae) ^ereg-elt,
welche durch Giock^chläge angedeutet wurden. Um Mitternaclit riefen
die MatutJn, g-egen 2 Uhr Morgens die Landes, bei Sonnenaufgang die
Ffiniy dann in gieichmäasigen Pauaen die Terz, Sext, Non aum G^otteadiea-
alt. . Um 10 Uhr begann die Messe, wonaeh die gomeinschaftttabe- Mahlaeil
im Refektorium follgte* Bei Sonnenuntergang ertönte die Veipar «ad tbuiE
das GompletOBimi nr Nachtsruhe. Die übrige Zeit w der Arbeit oder
dam Stadium gewidmet Der Aufnahme ins Kloster ging ragebaissig eine
PrifeigaMil» dM Nmnat» b« den adeUgan StiteD mA KUMbch anab aia« .
AluMoprobe yamnai Naben daa ICSnoban lindaa.iiab bei den. Kiga^ »ab
GannmD d. b. aekbe Penooea, die aiak rom Weltlabea «Mfttekgiawgeri . b»-
ban« LaimMdlPiwid in XUcran Zailaa aaeb aogaa. Oblaten d^bsEindar^ ml-
abaturtecdarBeeteoMuig des geiatlkhan8ieadaaiada>&jteeteMai»ag»'iwa^
dflk So.l«^ dw alto Dimfi» in daa iKlMara «bang gehandlmht wiitfda
und ihr VermSgen nodi ein mXaaiga» «ar» babaa die Oanveate — oad^
ist dies w>a unserer Periode .aoab mbadtagt au bebsupten ^ ihre Baetim-
mung vortrefflich erfüllt und sind nicht bloss in religiösem, sondern aneh
in volkswirthschaltlichcni Sinne ein Segen des Landes gewesen. Das lieich-
"werden und d&a damit steU JJand in IJand gehende Nachlassen in der Strenge
der Ordensr^;el haben stets dm Gc^entheil hervorgerufen, wie wir in den
folgenden Perioden , bei einzelnen Klöstern schon in der unserigen bemer-
ken werden.. Hierarchisch und in Bezug- auf die ( m i khtsbarkeit wan.n die
Klöfitcr in unserer Zeit noch ganz unabhängig, nur der Bischof hatte ein
Aiifuchta- und ViailatMywcaabt aad mek diaeaa. fiel loct, aabald linm IfAeniar
Digitized by Google
ImmumtiU vi^Flif^ HIT« ^ fNmi dw» M«l mOtt dhn Bifftt«. JniMr»
iyUb d«R I^Mqvt fMü» «id'flnAtt AM dkin. .
. Dk Zahl 4<r fitito lad Kll»te> lnWigfcimiiiMWü wrilMM (atebil» itt
Guimh 160, »Hlüii'ie mm» MlwmuQ^imkm, ]Sknmmmunä, AmB^ffimk
WlßWm^f^» jj^BjjjtHlß hw amt Aafeny d«. 18« Jahrb. Dag^en ging dkSlo^
}ltfmM^^^^ jp4Vihi0fli«Bh«h Qulftar ibl9«Bd, eotgegenaM idtet fiurgoi*
^ ARiIUiI voik a«r Hfifae an» Tbaia luedantwgoni« indUcaileBiaia
IKBitf|B|q^< "^»91 4«K(f1«ii|lh&lm ikut und dnung dvrch didie an 'dab' Htab-
fttehan.«»«.. Di« Q^gend tm Trier zählt die roeisten ond Kltwten RlMi^
UandarUcken, ?Iifcl, Westerwald und Ardenncn die wcnier'<ten. Au9'd«n
IV. Jahrb. sind 0, dem V. 1, dem VI. 3. dem VJl.. \ iii., i\. je ti, dem
X. 5, dem XI. 7, au» dem XII. 4n Stiftungen Ltkaant. Davon gingen 14
von den fräriki-v Keii und dtuiatlien Königen und Kaisern, 39 von dor<^i»}8t-
üHiktit — ailoiii 17 von den Erzbisclnlfen von Trier — , H'^ vom Aütsl uad
anderen 'weltlichen Wohlthiitern aus. Drei Fütiftcl ^vn tiir \Irinn«*r, rwn'i
^gp^ßl für Fraaea bestimmt. Stifter und nach der .Augustinerregei lebende
Conveuto zählen wir 36 (24 für Männer, 12 für Frauen), BenediktinerkÜi»
M- 7 F.), des Cistercienserordens 1 (1 M. 6 Fi), daa i^imcmöti-
^^gf^^atm\%k^xM* 1^ S^^y yani«jiaahiaB. £rQha bh QatmdB gegutgmm JUtt»
..^ixTBHBiB« a. d. Lahn (Kr. Wadar), Enbisthnm Trier. Sin addigM
T^pmiHDifritlfiniicii Nooneoideater, nicht au verwaohaeln mit dem uA^eit da-
W^a^^tMII^ Ciatarfianaer Mannakloater Altanberg oder Arntboig. fiiiM
MieohMi jaaf dem Altenberg wurde von d^ Prieeter G«dfried In
d^^Miiteiii Bdfko das 18l Jabrh. erbaut ond vom Abte Engelbart von
RnnaradaKC 1178 mit , Nonnen aus Wülfersberg beeetat Das entstehende
Kloster bestätigten und beschenkten Papst Alexander lU.'. Kg. Heiniibh
VI. uiid tlk- £izb. AiiiuiJ uiid JuliHi.n von Trier. AJb erste Aebtissin oder
MeiAtcrin erscheint Laodomia 1180—1223. ' '
A p'^TT i vAui- 1 FRA n, Khnin (Kr. Mn 'r. Her). E. Cöiii. Eine Propstci
der I »' iifHiJktinci ii! u i biegburg. Kinwon; *'r von Ileniagen übergaben IJlü
dem Jinsb. Friedrich von Cöln niontcm quendam B. Martini ecelcHiara ge-
slHilanri antiquiasiaam als Geschenk fiir die Abtei Siegburg , welche den
Berg mit Mönchen l>esetzte. Bischof Erlting von Wünsborg weihte lliT
im Auftrage Erzb. Friedrich J. von Crdn die Crypta einer neaen Kirche zw
W^mm^ ^^»<r 6S.-^i'homae» Stephan!, Martini, f^ieolai &e. Erab. AmoM
^ liybiilM^Ki die Stiftciig .1189.
msJMmbot' a.:di Lahn (Herz. Nauau, A, NaasauJ. £. 4'rier. Frae-
laiWinilii Mt ^Ifiiifiii H. V. et S. NicoUi. Graf Ladwig UI. v.
Anatflin und seine G^ahlin Guda von Boimeneburg kinderlos und über
Digitized by Google
ibro Stammbiifg in do KUtMii^ d«ldi tü« BwiiftAg Vota It Btttdeate nd
Jfi OoavM« •Ml. dm wftDMMDMiliitoMukhrt» (MMq^Mide iii SädiidD.
Darflltttif mit ifchtwiMiiim ritiwBrfton OdolgiB' <wrt igä- gto>ttt> '<fa and
v«fttrb dir litM tAinai fltuiiAMi mf kkuof IM»^ Mcli'dta) ihm ge^
grthidrffeii ElwlMP.OiwuBW hIiiihi iflS/iq 1186 IM« Stiftung heattHgten Ptapst
Ltnooeoe II. 1148, K. Conrad 1146 and die Erab. Hillin und Johann von
Trier ] 156 und 1197. Letzterer weihtf anrh 1208 die noch vorhandene
Klosterkirche im (leberL'^afJir^^tile mit 4 Thiirmen. Aebte: Gottfried, mu
Schüler dos deii. Xorlurr t TJ/IO 1151. Kustachius 1156 f 1179 oder 80.
fiichoJf 1196. Herbord um 12Ü0. Heidenreich f l^H-
ß, Arnual a. d. Saar (Kr. SaarbrÜckMj. BiMhnm Mete. Dieses Col-
ligittutift-flir Oanoaiker Ord. S Aoguetini soll rom Bischöfe Arnalf^ dem
BiMnfTitow dei karoU^gisohea HtnmBf im Aafimge des 7. Jahrb. au Ebrea
dar ML Aauwld^ mam- Mmmkkgm^ goMMet'iNlik- 0er Omignf CMiMOir
ühNd» dh£M» 99d, maä äal6iilm<nA Mi moMk ItL I0«( nil
d* benaehteMb Vük fiuitenfikaBL BteM B&Anm ^ Mmi bMhfateto
118Sj>4n» d«r Aitflttoahg des genoMMMMMB'IitbeM der OuNniksr ror-
eoheugen« das« nnr den bleibend Airwieeendmiilfr fitipendiäm zq 'TMI "vrov
den Sülle. Die jetzige, schöne ^othiäche Kirche stammt eni aus der folgen-
den Periode. * • .
S. Beatdsukuü oder die (Jarthausi bei Coblenz. E. Trier. Zuerst ein
Beoediktinermannskloster . dann (/"horherrenstift , cndlicli Carthäiiscrklustcr
Die Uebertragvng des Leiobnamü des heil. Beatus durch Evzh. Poppo gegen
1:000 Mttb einer Klieren. angeUitb ron Erab, Milo im 8. Jahrb. verwüste-
liaiiyiiiiiiiiibii gab Anlass rar Gründung eines Kkateffs, welches Ersb.
Aftcm U4a nü Bfoediktinm de« ÜMieidÜos«!» wk Trier bMMsle.
Inb. IfiOb» beMMigte 1 IM den Klurtttbwto, Md> iMeiiit dMMb def
ente Abt Reinger.
: B»um ("tf 1 tfMW it. iifldbsMr;. II Trior.
dis Kküar mh 1160 ift der Mnli OMdrcta' «rbavl «id Mir eMi»-
uNing' d«i Vogts iHilher ihtMm rm «KaiMiittinbogen ditt ilKi AneMlü
übertragen. Der dortige Abt Eustachius bcsetate fiesetitbi'Biit Fraemonetra-
tonfer-Nonnen, und bestätigte dies Eizb. Ilillin 1163.
Bfc^M,],iCH ! Kf. CobUnzj. E. Trier. Bereits im 12. Jahrh. soll an der
Steile einer alten Marterlcirchc cm Klobter unbekannten Ordens gegründet
worden sein , dessen Kirche Krzb. Johann am 16/4 12<>4 weihte. Dios^s
Allere in Vorisll geratbeoe Stiftung wurde erst im 16. Jalirh. vvieder erneuert.
Bomoivins, -BMAviAy QmamtQ *(Qrottktm. Immmkmsi). & Mir*
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
Dieses «delJge Cistercienser Nonnenkloster soll mn 1200 du Hr r. RoiB*
macbem gegründet haben. ittt wmvr m^m/ -«mit n i imiu iiuMi
Boppard a. Rhein fKr. St. Go^rjky E. Trier. K. Otto III. fundirte
Ende des lU. Jahrb. in Boppard eine Propstei des S. ^Urtiubstifts lu
Worms, welche Papst Clemeas III. 1 190 lebenslänglich dem Bischof Conrad
von Worms übennrieB. Letzterer bestätigte 1191 die Gründung eines fünf-
ten Canonicats bei dei* S. Peterskirche zu Hoppard. Dieselbe ist unzweifeU
halt mit der noch bestehenden im 13. Jahrb. erneuerten Severuskircho iden-
difich. Ein Propst öifrid 1157— 1192. t« r.\ .r« »i-m»«' i > «Tl^t 1« •
f Bbukxnburg (H. Nassau, A. Nassau/. E. Trier. Grat Lud'vrig III.
V. Arnstein gründete ein Praemoustratenäer Nonnenklostor in Bethlenrod«
▼OD wo die Nonnen zuerst nach Stetten und Marienthal wanderten, um sich
dann dauernd in Brunenburg niedcrsulassen , welches zuerst 1224 genannt
, BurHJH>Lz (Kr. Ha§tn). £. Trier. Sin suorst 1136 ils Coonobiam
,)|\^i]ren8c (Weiler) gegründeter Convent wanderte gleich darauf nach dem
nahe gelegenen Buchholz aus und kommt dort 1163 als Propstei S. Viti
der Benediktinerabtei Gladbach bei Neuss vor. rji.|..« nt. .fisui jr; atü «i.*^
*. Cardln a. d. Mosel (Kr. Coc/tetny. E. Trier. In dem bereits ünter
den Römern bestandenen Caradunum lehrte im 4. Jahrb. ein Aquitanier S.
Castor das Evangelium, und wird ihm die Gründung der dortigen Stifts-
kirche S. Salvatoris et B. M. V, zugeschrieben. Dem Gullegiatstift S. Ca"
stor bestätigte Papst Alexander III. 1178 den aus einem alten Güterver*
zeichniss von c. 1100 bekannten grossen Benitz. Propst war seit den älte-
sten Zeiten ein Domcapitular zu Trier unter dem Namen eines Ghorbischofs
oder Archidiakons tit. 8. C-a^toris in Caradonn. Ausser ihm woixien 1183
noch ein Dechant, Gustos, Schola^ticus und 12 Ganonici aufgeführt. Die in
frühgothibchem Stile mit romanischem Chor erbaute Kirche wurde 1183 be-
gonnen, aber erst im 13. Jahrh. vollendet. Ein gut erhaltenes romanisches
Haus neben der Kirche scheint dasselbe zu sein, weldies 1212 Earb. Johann,
dem es von dem Erbauer Canonicus Friderich (1183) angefallen war, dem
Stifte snr Curie für einen Canoniker schenkte, sich darin aber die Herberge
vorbehielt Pröpste: Bruno 1084. 98. Godfried 1121. 38. Folmar 1178.
83. Conrad von Spiegelberg 1196 und 97. Ot^in 1200. 10. Dechantcn:
Lancecbin 1121. 37. Stephan 1138. 83- Othwin 1211. Hermann 1212.
Cbumbd (Kr. Simmemj. E. Mainz. Der Edelherr Heinrieh v. Dicka,
seine Brüder und Kinder übergaben mit Conseus ihres Lehensherrn des
Plalzgralen Conrad 1196 ihre Capelle zu Comd dem Cistercienserorden zur
Gründung eines Doppel k los tere für Mönche und Nonnen. Erzb. Conrad v.
T»Kj -^vIIo / oil» -l'iin •fU\ü/. «Hl .tM' iy. > i>yiii'.' .«1«.::,.
Google
huiD und der Aebtium Barl». V9gte waren die Fb^iMSsn W flMh.
ObAimimim oder.Bi&«tt>aifBime d. b. -8. BntKHAKMmn (Oroiah, Iah'
wgmhmtg). IL Tiier. DieBee adelige Oisteicieiie^ NonnenlcWer wntde too
der GiVls finMad» II. Luxemburg ^wübrend ibrA* Slie mit "dem Gm-
fim ^HMoMd Bht, abo'ftft den ersten J«hren dee 13. Jahrb. gegrIiiiM
und 8. Bernhard von Clainraux zu Ehren benaunt. '*• ^
8. Castor zu cobi^knk. E. Trier. Erah. Hetti baute und woilitc die
Collegiatkirche S. Castoris am Zusaij}ni('iitius8 von Mosel und Rhein schön
gelegen 12 11 83fi Acht Tage später besuchte und hcschi nkte. sie K. Lud-
wig der Fromme, und hat eine angebliche Tochter desselben lüzza ihre Grab-
stätte darin gefunden. Die Kirche sah viele Akte politischer Bedeutung: 842
die .Verj«ammlung der Söhne K» Lndwiga «ur Theilung des Reiclis, 860 f?er
Söhne K. Lotbars, d22 eine groeee Synode lothringischer Bischöfe , 11%
die WaU E. Coottda in.(t). Vod der * älteeten BluiHk« ton 880 nttr wo-
n^e flaaipliiiwMtB. Die nidMi TMte Ar TlillRiie ^nnd dka ScUff eitie
Meoeraig dei Anfange d«B 18. JflM. Der Ohor, d!e toftteren llinrme
nnd diA Spitnn der Toiderai wmden tom'I^ropsfe 'Bruno' II. etl»ant und
die EMie 97/7 1208 vom Erkb. Johanrf wrederora geweiht. FWJpete:
Adelbero 10Ö7. iilO. Sifrid 1127. Bruno T. 1142. Bovo U46. 59. 8ifi4«
1160. 63. Bruno II. Graf v. Sayn 1182 (Erzb. von Cöln 1205 f 3/11 1308}.
Johann 1213. Dechanten: Höriger 1110. Godschalk 1153. 60: Wilhelta 118».
9Ä. Emelnchll97. Wilhelm 120<>. Johannes a porta 1209. 10.
S. Flobin zu ooblenz. E. Trier. Die Gründung dieser Collegiatkirche
B. M. Y. et 8. Florini wird der Wittwe Kl- Tf^inrichs I. Mathilde v. Rin-
gellieim 940 a^eieiuieben. Als Monasterium S. Mariae iüfra (unterhalb)
Ooaftieotin CMtalkitt pence Ifoseile tipam kommt sie schon 959 vor. K.
Hduidh U. beedMkt» de 1016. Die gegenwfrtige Kirchs mit swei atar:
km IMniMB erbante in ibfen HAnptdieilen finb. Bnmo (1102—11947 me^
lioTO aehemale. Daa um 1110 nSrdlidr der Kirebe gegrand^ Boapilai
mde '1216 dem deatscbbä Orden abgegeben. Der leirte Oeblndeiest dar
TOB verachwand 1855. Pröpste und Provisoren: WrtMmaBn' 960. WiMng
uTTi 985. Eberhard 1071. Bruno 1110 57. Luther 1182. Conrad lim.
12. Dechanten: ileriger 1110 Heinrich 1136.4«. Robert 1157. Gerluud
1182. Theoderich 11^1. Wer- oder Winfried 1202. Wolfram 1202. Jacob
1310. 12. . '
DiETKiTicirEN B. d. Lshw (H. NosBou , A. Limburg). E. Trier. Die
Coll^atkirche fl. Lubentii, nach einem christlichen Lehrfer des 4. JahrU.
benannt, der unter den Heiden dm Lahnthals wirkte, gilt mit Recht als die
Stteite dortiger Gegend. Ihr Name Diet- die Volks- oder deutsche Kirche^
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
(JUüüJi
der Sitz eines (Jhorbjschofs, welcher zugleich ötiftnpropst war und der gi r«!»«
öprengei (ieuieu auf eine urchristliehc GrUndang. D*jr angebiicho 8titit*r
l^tgerus iat spätorer Ik^duog. jj^batkiingtudwadqi der ikircbe i>e>
Hannen nüt 841*"
DcBBTsiK^ TiEBSTEiN jctzt Oraiu6nsteui lu d« Lahn f^. Nassau, A. Dietz).
£. Trier. Ein Benediktincr-NonnenkJoster, «aerst im Testamente Krab. Jo*
bann f 1212 genannt l^eine Johiwn« dM TAvter gmibta JÜMb« -weikl»
Tbnodeooh 1221^ . • ti
^^.^^^D|t8i90Ds^Bfii^^,a. d. NaIi« (koffr^ MMifffalM), • B. Hains. 8ol0D-gile^
gen aof ^inqn. Ber|se Ub«r der MUndui^ dw Gkn in die KkIm,- «Mpia^
dime iui^lidi dem Benediktiner- epHlev dam OiiU«WMMeiotdea:»*iiiHiOt
i^^^lo^toir ,. seinen l^amen rtm etaem iiMuo QleubeBftb«len '8l DfidM^
ijrelcher sich aqgebliob im 7. «fehrh*. oMt den GefiHortai GwwtM« Ckmmn
i^^^^lfimtiua Mf dem HOgel aj»«iedBlle. K. (Hto I. ttb«^ da» Ktealer
969 dem Erzb. Hatto von Heins, vnter dem die Stiftang verfiel. Rndii
Willegis r<^tituirtc um 1000 dan Entzogene, bante eine neoe Kirche and
besets^tc 61^ liiil CliOi"iiCiit;ü , weh^he 11U7 von i^^rzb. Kutliard wieder durch
Benediktiner ersetzt wurden. Der Grundstein den aeuen klostei*?! wurde am
20/6 1108 gelegt. Den bedeutenden Besitz bestätigten Paptit Kua;^en III.
1148 und Erzl). Conrad 1187. Abt Cuno vollendete 1138 die noch in Rui-
nen vorhandene Kirche und errichtete 1139 dem Stiftor S. Disibod ein Mar-
morgrabmai. Damals war ein au da:^ Mannskloster sieh östlich aniehnoadoe
Frauenklostcr gleit^^en Ordens vorhanden, von Ersib. Will^^ja um liiUO ge-
landet und von Erzb. Ruthard imederbeigeateUt, wolcbee 1148 durch seine
Aebtissin, die Seherin Hildegard nach Rupertsberg bei Bingen vei'Iegt wurde.
Aebte: Burkard 1107. 18. AdelUe» U18 f U28. Folcard 1128 t 1136.
^ono oder Conrad 1136. b% mvigdt IIM. 79« üoonid lUa Gebbaitl
1191. Philipp 11$^. 99. H^Em^nn 1200. Aebtiieinnen: J«tte Gfifin
Sponheim 1112 f 1186. Hilde^^d 1136 bis 114a In. dem iüiMlar aal«
Btand 1147.-y ;29Q eme F^rtMtmng der Chmik dei Uarianos Seotns« ien|^
als das Werk des Podeehin. von Lahntteia baaeichaet.
\ Ebbsmaph a. d, HümI (Kr, (Mem)^ £. .Trier. Bittav Johann v. £v«r^
naeh und, ^leiiie Ea^an MiehtUd aehenktni 1130 das von ihM getliftilo
Sacelluna B. K. Y. dem Benediktinorkloeter Laach, welebes dätalliet cutt
Propstei errichtete.
EcjlTKRNACn, i'll IKRNACH, Ei TKHNAC UM, llii lERNAC A, EpHTEBNACUM, A.Sii,K-
XACUM (G. Luxtrmhurgj. E. Trier. Die (Jriiudung dieses berühmten Klo-
sters Ord. S. Benedicti ist ein Werk des merovingisc\\en und karolingischen
llauscs. S. ^Villibrord, ein Angel atli o, predigte das Evangelium b«i den
Frieeeo und erhielt durch Pipin t. Ucristall. doci die biaohöfiiehe Würde 696.
Digitized by Google
InninAf die Toobtor Kg. Dagobertu II. gründete unter Belrath der trier.
BmMh Smam wtA LiiMi fiido (iet 7. Jtk^h. Urdilldie €M>itide (ftm-
Mke Mönche und ttborgab in mehreren Urkunden 698, 699 'und T04 ^eee
StiNttig' dem fittebel WilUbMid co» Y^HettdoDg'. Ffpin ^hennt ihn liaher
io-d«n ach—kgnyett foti TOS den fliheiier von EehteraiM^. ' WütHArord
Mg «eW Mch laagem e^enweMMM Wiriten *ftiteh dordiin mrttät mid »Urb
daeelbit oder zu Ülieoht 6/11 739. Relehe Sebenkungen der RAroünger
▼On Kmtl MarteU 118 • u. «. 726, Kg. Pipin nm 745 und 758, Karl dem
Grossen um 780 n. 794, Karlmann nm 780. Swentebold 895 u. A. wurden
httuJig durch gewaligÄinc Beraubiingen uiul Rinsetzungen von Laienäbten
getrübt. St) entsjoir t. B. Kg. Arnulf>h dem Kloster ad Mripplendum scutum
rcfc^iuin '^voh^c Hcslt/iini::pn ii; l><ithringen . Brahftnf. PJniidoni und Holland,
nameutlich das Caateil Autwri ju ii i H S^hoMo. Karlmann, der Sobn Karts
des Kahlen, 873 geblendet und mit Kchternarh ab^'-ofunden. verjagte die Be-
nedikfeiaennöncbe und seiste Canomker an. Erat K. Otto I. stellte die alte
Ordnung wieder her. und führte 973 der Ton ihm ernannte Abt Ravenger
40 Beoediktin^ a«s B Maximin bei Trier nach dem Kloster, dessen Privi-
legien VBd< inmuniat K. Otto iL 980 bestHtigte. Die Unabhängigkeit von
te eMbtMfatifliohen Greweli fahrte bald -su «cbKmmen nnd langwierigeil
8inlti|^älen- mit den tarieiMieB SMhIe. Obgleieh durch die PriTllegSen'
K. Otto^ II. t0ä 980^ IL Ottn'e HI.' 99^, wldober <km Kloster sogwr MBni-
redifr nfeUeh, &. Hemriebe U. 1088, K. Heinrich« tVL 1056, K. Hdnricha
IV^ lO6|^rd0p JE^pBie Alexander IL and V!ctor IV. I<j69 titfd 1161 sowohl
die )ieiilbebe, wie dt« |{eMehe ImmntiiHit feebtitadv - du Kloeter also' aof
dem Wege war reiehsunmlttelbar aa werden »bertrtig dtonoeh 1192 K.
Heinrieb VJ. die Abtei Öem Ekh. Jdiami wn Trier, zog «War auf die Vor-
stellung des Kiustei-« diese Unteroi'dnung U94 wieder sooHfok, konnte aber
nicht verhüten, dass ^ieh die V5gte des Klosters die Grafen von Luxemburg
&ktisch die Landeshoiieit aumassten *) und diese ebenso fesüiielten, nmc die
Er^bifchöfe von Trier die geistliche Oberherrschaft. Die Hltesten Klosterge-
bäude brannten 1017 nh. Abt Urold begann einen Neubau, den sein Nach-
folger Humbert volloiuli le und Erzb. Poppo v. Trier 19/10 1031 weihte.
Diese Kirche, eine mcrkwüi'digc Pfeiierbasiiika mit quadratischem Chor und
ursprünglicher Holzdecke ist, obwohl im 12. und 13. Jahrb. vielfach ver-
Kadort and vergrössert, in den Haapttormen noch vorhanden. Aebte: S*
^ • * '
*) Vergl. die BeHchwerd«8chrift des Klostsrs bei K. Heiarkb Vi UM QanM^i Bist.
' " Trev. 1. 623. Dsr Graf bssass 777 Hafen Kkwtsi|at als Lebea. Ansssrdeai muraq
10 luieittbufgische EdeDierrea aad die BngipaaneB von it lazsint>ttripscbsii t'estsn
Digitized by Google
WUUbrord 698 t 6/11 7^9, iS. Acl4^btti m t 776, >Beni«ftd «der Beonrad
(Erab. V. Sea») f 798, Ado 798-818, Sigoald (BSsöbof v. Spolele)
816 t 827, Tb4N(ia9d (]M>.- w« Xfwr) 8S7*^daft| -üdti <Mw Tffor)
^:p-8^, m t M9v KaA tJttOi 1S5 Jahn iisg LteSbH»
fl^^«%H$ar]ppr9^ £MM) Ad«IM 1. Gtaf in LßAjaägn^m^'f m$i
Neben ihip 4ie Pir«|iite 0«mtf«% Biilgvi;>«iid Pulm BiMbclMatUo itl-i^
9iL Ji^makm h Q»«i »i Iiolfaid«gw («Mi.abbM e*. teelof) «64 t 871.
KafdnuHiü^ Kadi dt^lUlM SqIia STO^m. Adelbwd H. Qm^ ILo^
jieb^ .ilMD pO^iPf^^ JoliMM' ttod fiemmd. 877«w9MI. Qnf
l^^^f^i|lii^,,f|^ Pröpsten Heligaud ttnd Hn<MB 889^mJ -RitMiMi
T. Trier 892—897. Keginbcril. (Longicollus) Graf und Uensog in Lotbrin*
gen, der Gegner der Könige Aruulph und Conrad i. 897 i" 915 oder 16,
unter ihm als Propst Hcieugaud 905 — 920. Gbclbert, Keginher» Sohn, Hei^
zog in Lotbringen 91<> + 939 und die Pröpste Godewin und llerin. Her*
mann (wobl der Sohn Herzog Gottfrieds von 2sitHierlutlir]nL''en?) 949 — 957.
Sie^lVied Graf vun Liivemburg', letuter Lftieaabt, resignirte 91,1, l-eln. Jtaber
für seine ^»»clikoiijnieu die Vogtcirecht«. JDcr 21. Abt Itiivenger führte 97.H
die ßciicdiktinerregei wicdet ein f 1(K)7. Urohl 1007—1027. Uumbert
1028. 41. ilcginbert 1051, erhielt IaImI 1000 f lUi^i. Tbifiied oder
Xbeofried 1081 t lUO bJb Verfaasei' einer Vita & Wiilibrordi bekannt.
Gerhard I. 1110 t 1122. Godfricd mgleich Abt fn Prüm 1122—1166 t
1162. Qerhnrd U. ^ Uerard 1155-1171. Ludwig 1. aoeh Abt la &
MfttthiM b«i '^rier XiZl^im. IMbki U. 1181. f 1210. iUrtMuakcni
1210 t 123L Pi^püa: Awitor 4ß9 •bcngeD«nötin,. HArtBADivX«i»%-inri
PofifK» Cbrbftrd U44. Tbflidimb
Ufi6^U7^.«,WUia .mit; I u .1 ;
adelige Nqn^»i»HfH(|i|wr. A^pguptfaiecoffdeiit bommt auent im Tfirtunonti &ab«
J«ll^ t 1219 TOT. ; ■
j^0aMOKi>BN im WfstMnrajM (B.Hitum, A. Bmmirod). K Trier, Qitf
Gebhard des conradiniecben Hauaea stiftete 845 eine Prieatercaogregation eu
Keitenbacii (e. dieses), verlegte sie ober mit Erlaubniss des Emb. Hctti nach
QemUnden, erbaute dort h novu iundunient<> die Stiftakirchc B. IL S.
Crucis, SS. Petri et Sevcri, ge^^'ciht 9/11 829 in Oegen-wart Kg. Ludwigs
des Deutachen von Krzb. Bertoll. besttlltc aie mit den» Propste Bcrtolf, 6
Priestern, 3 Diakonen md 3 SubdiakoiJ<ii und nahm hcibtt die Tonsur«
Pas Stift hat indessen keine weitere Bedeutung erlangt.
riii'JB- GoAB a. Rbein (Kr. -S. Goar). E.Trier. Das Grab des hoil. Gt)ar,
eiQ4l Aqoitauiera, der unter Kg. Cbildebert II, im Rbeintbale des Christen*
tei Uhrt9 (geiti ftpgtUMb all)» gab Aniam mr Bildung «iottr ZaUa^ dia
Digitized by Google
Kg. B'jfrn 765 dem KloMcr Pxtim soheokte. Abt AsvM baute Kirche vmä
Kkttcr» die 7a8 geweikt invden, ab ein PHtan tbbiagigtt Priont De-
nedDctiofrocdeiie. Karl der Gboase entBcbied 789 bei dnem- Bcraebe der
Zelle BH QniMten toü Prita g«g«tt Enb. Weomad THer. Er imd eein
Sobn Ladwig der Fcomme beBokenktto 8. Qoar reMilkii 794 ood 890.
EbeBio HeriDg Tkenilo von Bayeni, weUker 780 derl ak Mttnteh ehitnt
Abt Gottfried t. PrOm verwandelte 1136 du Kloster m ein Cfaorfacrrenstift
und erbaute 1137 die tbdlweise noch vorliandene Kirche, "welche die uralte
S- Goarscrypta einscbliesgt. Neben der Kirche hatte der Abt eine befpstig-te
Eesldenz fl2ül von Werner v. Bolanden bei a>: ort, 1222 oppidum) mit Lc-
henhof, Minist* riaKn , Münzrccht a. a. Prlvilrglen. Die Vogtei kam gegen
Ende des 12. Johrh. vrahrscheinlich Ton den Grafen v. Arnstein an die ron
KalaenellenbogeB, welohe nachher LandeBherran wurden. Oeohant Theode-
rieb 1171.
GmovAU im Anrieb (H, Na$$am, Ä, LongmmkwiÜMek), £. IVier. Die-
Ma tefdiktmerkkaler toll 1180 von einem Gtaftn Laorenborg sn fih-
' ren 8. Sebaatiani gestiftet aein^ deaseo Hanpt Papst Honerioa II. geaehenkt
halte. Auek Mer fttkrte die Vogtei der Oralen ▼. Eateenellenbogen cur
Landeskemehaft. Abt Wickmann 1156.
HnoinoDa urBprUngKeb GLAVSTat« i. d. ENIbI (Kr. WiM^). E. Trier.
Erzbisehof Albero Trier gründete 1133 mit vom hei). Bembard Glair^
vaux i!;csandten München die CiKtercienserabtei Claustrum B. M. V. zuerst
im Killthale bei Cordel , wo jetet der Hof Winterbach steht, verlegte sie
aber 1138 nach der Flur Ilimraerode am Suimfluss. Als erste Ansiedelunjr
bezeichnest ni im dort den Hot Ah llimmerode oder Altenhof, von dem man
der rauhen Luit wegen bald nacher in's Thal hinabssog. Von dem Stüter
sribst, seinen Nachfolgern Hillin, Arnold und Johann I., der dort seine
Grabstätte wühlte, reich beschenkt, und von dsa Päpsten Inn ocenz II. 1140,
Engen III. 1152, Alexander III. 1177, demens III. 1190 privilegirt, ist
Humnerode eitte der bedenteiidatMi Abteien «nattes Beaiiia und die Grab-
alitte ddi gsnaen Adels der Eiftl geworden. VOgte waren die Pfiüs-
ffakai. bei Bbein 1800. Abt Randnlpk ttntemakffi 1167 den enien EleatOK^
bau. Sein Naebfolger Giselbert erfiektote die in Roineii nock vorkandene
Kireke, welche fitib. Arnold so Eben 8. Trinitatia et B. M. V. 1178
weihte. Im folgenden Jahre raffte die Pest 85 Brüder weg. BrA. Johann
I. bcäclicukte 12H das Klostiu mit den Ruinen des römischen Amphithea-
ters zu Trier fCatoldi solium , Caskeller) zur Erbauung eines Hauses, und
spricht es für die Bildung der Mönche, dasa »ie den Zustand des heidniscbca
Gebäudes vor der ZerBt(>rung durch eine notli vorlmndene Zeii^hniinfir den»
Qedäcbtnifls erhielten, Aebte: liannulf oder Kanduiph 1138—02. Godeürid
Üigiiiztiü by <-3ÜOgIe
OLXXvn
1158. fidnulpli ote Btnvipli IIM f 1167. GM- oder Gübert f
1184 oder 9. ADo ScMlcr des häl BentWd. Rdner 1180. Hernuum
1190 — 1200, auch Abt zu Strombcr^-IIeistcrbach im Cöliüschen. lustacius
oder Eustaciiius 1201 — 12. Prioren: Meiner 1183. Werner 1200. Adolph
1201 und 2. Cono 1203 uhil 4,
IIiRZKN'ACH, IIiKZKNAU a. Rhcüi (Kr. k). Guar), E. Trier. Erlolpli t,
Steriiberg über Bornhofen, Miiiisterial K. Ilcimiclis IV. übergab Letzterem
«las AJlod Hirtzcnauwc und der Ivnisor auf die Bitte Erzb. Friedrichs von Cölu
dasselbe weiter der Benediktinerabtei Siegburg zur Gründung eines Klüstei-s,
welche Abt Cuno 1110 vollführte. K. Heinrich V. 1114, K. Conrad III. 1140,
die £rzb. Friedrich und Arnold v. Cüln und Bruno v. Trier bestätigten die
nova cella in hon. 8S. Marie, Joh* ereng. et Bartliolom^i ap. dem Kiostev»
Sngburg eb Propetei. Der Ritterstamm Sternbecg, dann die fiheiDgrft-
fen, Qnaim t. Bpeoheun, snletsi "wieder die Stembcrg betten die Vogtei
inne» bis 1308 eu Gomten yon SiegbuEg derauf Tereielitet wurde.
HoeiMesx i. d. Ardennen (Q, Luseembmr^J, B. Lttttieb. Ein Angorti*«
ner-Noiuenldeeter, deeeen GrOiidiiag unter K. Hcinridi IV. dem Grafen«
Qerk&rd Bponheim angeeehrieben wird, eine Angabe, die awar nieht auf
Sponheim, wohl aber aaf den dem Kloater btoachberten Grafen Gerhard
Ton darvall, Bruder de» Grafen Pnedrich v. Vianden 1129 und 1132 passt,
welche beide allerdin«^ Agnaten des sponheimischen Hauses sind.
Kesselheim a. Rhein (Kr. CuLUmJ. K. Trier. K. Otto I. .schenkte
966 dem Erzstitte Magdeburg das Nonnenkloster Kessolheim in pago et co-
li lita tu Meinefeld, nachdem ein Rechtsspruch der fränkischen Grossen das-
selbe den geächteten Grafen Conrad und Eberhard des conradinischen Hau-
ses abgesprochen hatte. Der Convent erhielt sich niclit lange. Er soll an
der Ötello des Hofes Marienfeld (jetzt Schönhornsluat) gestanden haben.
Kbsst.inoen a. d. Ahr (Kr. Adenau). E. Cöln. Kg. Pipin schenkte
752 und 772 das Monasterhun oder die Cella Casloaea, auch Basilica S.
Petri super fluvio Casleuc genannt, dem Kloster Prllm. Indessen erhielt sieb
die Stiltang nicht und sank, zu einer Lendpfarrei herab, welche 1298 dem
Klosler Prüm inoorporirt wurde.
KsTTKNBiLOH (H* Ncusou, A. Wehm). £. Trier. Graf Gebhard, der
Ahnherr des lahngeuisehen Hauses der Conradiner, stifteAe an Ehren Jesu
Christi und S. PeCri su Eettenbaefa am Ardafloss im Lahngau ein Stift fttr
regnlirte Chorherren, weIcheB^.845 durch Kg. Lud^vig den Deutschen be-'
acfaenkt, aber schon 879 vom Stifter nach GemUnden (8* üem) Tersetst wurde.
S. Peteb zu krecznacu a. d. Nahe (Kr. Krewtnack), E. Maina. Das
Augustiner - Nonnenkloster S. i*eUi lag oberhalb der Neustadt -KreuiBach,
wo jetzt der Oranienhof steht. Den wahracheinlich von den Edelherreu und •
Digitized by Google
CLxxvra
BkuhgnSak t. Stab gegründelMi Gonfvnt {üb hatt» hm 1898 di« Sclnini«
uiae) aaJun 1198 Enb. Oöwad ▼. Ihios m 8Am und gestaMo
ibai froia WaU daa Propsts, dar HaiBtenn ii. a. Bachla.
Laaot, ad lacüm ^A>. ifa/z^-^i ä E. Tmr. Die Stiftung erfolgte 1003 •)
durch den 1095 verstorbenen und im Kloster begralieucn Pfalzgrafen Hein-
rich II. , Ict/t< n Mann des ezzonischen Llauscb, und seine (icmahlin Adel-
heid Cxrkiiii v. ( hlamfinde zu Ehren 9, Nicolai ot ß. M. V. an einem vul-
kanischen See. lU iiiueiis Stiefsohn und Nachtolger Sip^fru tl ( Jraf v. Bal-
Icnstedt vollendete die Öliltung 1112 und wurde ßic von den i^apsten Inno
cenz Ii. und Eugen III. 1139 und 1147 g^ehmigt. Laacli war von ße
nediktinem des Kioeters Haffligem in Flandern besetzt worden uud diesem
anfünglich untergeordnet, seit 1127 erhielt es einen eignen Abt. Die Vo|*>
tai aland ursprünglich den Pfalzgrafen, dann den Grälen v. Bheineflk, aak
dann Verzicht 1144 bis 1209 den Grafen von Are eu. Die Oberrogftai
ttbfrtnig P£y^^ WUbe&m den EiHtift GSln, waldies aia mit der Land«
hehah 1688 an Ttkr abtrat Die aahr ach$ne Kleaterkirebe im raiiMtcii ro-
naiiitekflB Stib mit Doppelciier, Seckiger Koppel oad 5 ThUfmen, a. 1888
«iedeviiaignBtidlty ist am 24/8 1158 von Emb. fiilUn Trier geweiht ww
den. Sl«anthiatdaa im 18. Jahrii. aa^Miofatete Oiabmal de» Stifte». Aebte:
Oiadbert 11S7 f 1152. Valbert oder Fulbert 1162 f 1177 TeUeodete die
Kiiehe und kgic einen finteritaaerengskanal dea daa Kloetar bedrebendeii
Staa an. Gonnd 1177 f 1194. Maurititia UMt lld8. Albert 1198 f 1217.
Lnamo a. d. Lahn ( U. Nasmu, A. Lknimrn). 1^. Trier. I>ic Stiftung
der Coüegplatkurche B. M. V., S. Grueis et S. < rcorgü oder des Doms von
Limburg geschali 909 oder 910 durch den Lahngaugrafen Conrad Kurzbold,
Vetter Kg. Conrads I. Da die Erzbischüfe von Mainz Hatto und Adclhert, Er-
Bterer der Stifluni^ assistirte, Letzterer 1129 in einem Streite zwischen dem
Propste und Capitel zu Limburg entachicdcn liatte und seit IlÜT den Propst con-
ferirte, Po entspann slcli zwifrlien ihnen und den Krzbischöfon von Trier ein lan-
ger Streit über die geistliche Oberheri-schaft, worin Trier siegreich blieb. Dan
onprUnglicb sehr zahlreiche Gapitel (1 Propst, 16 Canoniker, 1 P£umr und
40 Vicare zur Bedienung der 32 Aitlire} vermiederte aiefa. apitter anf 10
Ganoniker, 3 Exspcktanten, 8 Vikare und 2 Chorgcsellen. Vögte wa-
nn anfiUiglieb die Gaogrefen der Niederkhn, dann die Grafen nnd £daU
barren von laenbwgi ans denen sich im 13. Jabrb. eine eigene Dynaalie
von limboig abibaülef wekbe ibre Burg diebt neben dem Dem betta Der
♦) Die Echtheit der Urkunde von 1093 (I. 444) uiitorliegt wcircu der Schrift, der Zeu-
gen, des Si^ela, seiner Umschrift und wegeu des im zweiten ätiftnn^bricl^ von
IIIS ftUmdm BoM, vm ivekhea in 13. Muh. seatriuei» werd«, den erheblid^
itan YardaetapiiidHb
Digitized by Google
jetzige groBHurtig0 waä nalemdi« Dom in Kxwdotm Hat 7 TbltaaMa iit
dem stark ins Gotkiseho itHenden Stile gomäai ent gegen die Mitte des 13.
.Tahrh.j wahrbchciulich unter Krzh. Tlieoderich v. Trier (1212 — J242) mit
Beiiiülie eines Grafen Heinrich aufgdülut, clor sowohl der letzte (iraf v.
Sayn, wie Uciiirich der Reiciic v(>ii Nagpau t^ein kann. In demselben der.
mMrkwüitiii-'e Grabstein dos Stüters Cwurad Kurzboitl. Dcchant Conrad 1191.
Lipporn im Einrieb (IJ. Xassau, ^i. S. Ooarfihrn'ytJi ). E. Trier, Diida
Graf V. Lauronburg übergab 1114 die Kirche S. l lorini zu Lietprunin der
BmediHipeiinbtei S. SslTfttor zu ScbafFbaaBSQ in Schwaben zur Qrilndang
eines Oonvents,- nnd genehmigte £»b. Bruno Trier die Depcndens dse
ntonasterium lie^anen von SebaflPhnusen unter der Vegtei 6m Stifiers.
Nachdem 1135 ganz in der Nähe das Klostor Schönau entstanden war^ wurde
1182 dntch £nb. Adalbert Meini des Abhltaigigkeitsvecbiltnias nt Ssbafi^
bansen gelfist* und lipporft mit Scbonaa an einam DoppelUeelar Oed, S-
BenediMi weinigt VeigL Sebtoen natar den ElBsleni nnd L^porn
tcr den Ffiusden.
LoNino A. d. llaiield (Kr, Mayen)* £. Trier. E3n trieriMber ICnist»
ilal Werner (vehiscbeinlicb yen Gondorf) erbinfte gegen 1180 nif seinem
Gvle m Lnnneobo ebe Capelle B. AI. V., die er dem Kloster Bpfin^teve-»
bftoh Übevgab. Abi Richard unter Beihttlfe des Bnb. Albcro gründete d»^.
bei 1142 ein Kloster AugustinerordenB fiir beide Geschlechter, verlegte aber
1143 den Nonnen CO nvciit nach Scliöi ;^iatt bei A alLndar. Das zu Lonnig
znrUekgebliebene Mannsklofitcr wvndt /war 1148 von Papst Eugen III. bc-
stätigtj kam aber Mangels gehöriger Fundation nie zu rechtem Gedeihen
und wurde deehalb lü26 nach Mayen verlegt. l>io (»ebiiudo tragen densel-
ben Stempel der Nichtvollendung. Es sind llcste zweier dicht aneinander-
stosFcnden Kirchen vorhanden. Der ältere Rundbau mit <]uadratischer Vor-
btdle scheint einem Baptistcrium des Anfangs des 12. Jahrh. anzugehören,
der romanische Chorbau mit Thurm stammt aus dem 13. Jahrh.. ist aber
nie fertig geworden. Aebie: Fobnar 1143. 47. Wiebmann IlöG. 63.
• Ai.T-MüNSTBR XV lüXBMBURo (Qt, Lucrenihmj). ß. Trier. Die Sti£tvng
dieser bis anf «inen Thurm ahgebro^enen Benodiktinertbtei B, M. V« geMhalk
g^gen Aiifinng des Ifi. Jabrh« dneeh den Gmfm Wilhelm nnler den Mamro
seiner Buig Lüteelburg. Enb. Brano besfiiligte die SCiftong 1123 nnd Snb.
Aninld 1178 die Tereinignng derselben mit dem Kloster S. Vanno'nn Vev-
d8n. AM firerwin 1184.
HAsmimG fiber Boppard (Kr. 6, Oour), K Tiier« Die OrOndvag
dieses adeligen BenediktinerJPrauflakloslera ging Ton den BeiehsMtnistewalan
imd der Bürgerschaft ron Boppard ans und genehmigte K. BynriAh V, 11S8
die ßüfkun^ zu Kiuen B. M. V. et S. Kuoharü. Dio goistliche Aufriebt irar
Digitized by Google
QLXXX
t
dem Kloster S. Gachsrii oder Matthiac zu Trier anTertraot^ welches den
Propst zu Marienberg bestellte. Als erste Meisterin gilt Clara, des in der
Stiftungftui künde von 11-3 erwähnten Conrads v. VV aldeck Tochter.
IMariexbitro , Castrum s. makiak a. d. Mocfl 'Kr, ZeVj. VI. Trier.
Dickes in malcrisclien Uniium auf einem schmalen, auf drei Seiten von der
Mosel bespülten eisenrücken gelegene Augustiner- Nonnenkloster gnindele
Erzb. Albero v. Trier angeblich 1127 in der Nähe der alten S. Peter8pfan>
kirche von Keimt, und wird ea mit dicker als in monte qui dicitur cjistnmi
Sb Mariae gelegen 1146 zuent von Papst fingen III. erwähnt. Sdne Kirdie
mifate £nb. HUlin,
ManzmoDB a. d. Mosel (Kr, OohUMj, E. Trier. Diesea adelige Prae-
monstniteaMr-Ffatteiikloster soll darch Herren v. Sohöneck d. Hunderttcken,
riditiger xvohl durah deren Vodahren die ReichsminiBteriaIeD v. Boppard
1181 unter 'Ersb. AJbero gegründet und soerat dem Kloster Floreffis a. d.
Maas, spHter Romersdorf ontergeben worden sein. Der nun gänzlich ver-
wüstete Convent ist nie aus ärmlichen Verhältnissen hei-ausgekommen. Mei-
sterinnen: Agnes V. Schöneck (?) 1131.
■ Marteltiial, valliö mautyrum (Kr. Cochem). E. Trier. Dioses bis auf
die letzte Spur verschwundene adelige Nonnenkloster Augustiuerordens lag
in einer Waldschlucht des Endertthals zwischen Kaisersesch und Lutsseratb
und wurde anfönglich für Männer, seit 1212 für Frauen durch den Abt
Richard v. Springiersbach gegründet, 1141 von Erzb. Arnold v. Cöln be-
schenkt und 1145 von Papst JEktgen III. bestätigt. £iae Srmliefae Dotation
hat den baldigen Untergang herbeigeführt,
Mehtbit, Ubbohbdxotx« a. d. Mosel (G. LuoDonburg), E, Trier. fiiB
sehr altes Priorat des Klosters 8. Maximin bei Trier Benediktinerordens rnid
1200 erwSlhnt
Mbreio, mabobtüh a. d. Saar (S^, Mersig). E. .Trier. Der trierisebe
Ministerial Rudolph (v. d. Brücke zu Trier) gab dem Erzb. Albero Güter
zu Merzig zur Ciründung eines Augustincrklosters mit Mönchen der Abtei
Springiersbach her, welches Erzb. Hill In 1153 bestätigte und beschenkte.
Wrg^cn niruiirelhafter Disciplin ordnete Erzb. Arnold 1182 die junge Stif-
tung dem Kloster Wadgassen unter, welches daselbst ein Priorat errichtete.
Die in romanischem Stile mit uEsprttnglicher Bolzdecke erbaute Kirche ist
gut erhalten.
Mettlach, medioläciw a. d. Saar (Kr. Merzig). E. Trier. Die Stif-
tung diewr ebenso alten ab wohlhabenden Abtei Ord. S. Benedict! wird
dem aastrssischen HerM)ge Ludwin oder Lutwin sqgeschrieben, der gegen
Endo des 7. Jahih. ein Oratorinm S. Dtonysii Areqisgitae (spfttor 6. PMri)
etbintey welches sein Oheim Enb. Basmoi «dhto. Lodwiny aadi Baainiia
üiyiiizea by Google
CLXXXl
Toilc selbst Erzh. v. Trier, erbaute neben der erwähnten Kirche eine zweite
der lieii. Jungfrau gewidmete und ein Beuediktinerkloster, })e8timmte aadi
698, da«8 fortan die Abtei, der er selbst als Abt vorstand, Eigenthum der
trimr. Enbiscköfo und diese fortwährende Achte sein soUten. Nieh der lei-
der veratümmelten und unklaren Urkuntle Karls des Grossen von 775 oder
76 <I. 32 und 77) hatte Mettlaeh (MedoUigo) imter Karl UnM imd^pto
dem Eisb. LadwiD (Leodoniui) imd «einem Solme und Neobfolger Ifilo
hlkt und dieee des Kloster von Trier mk mit VieeKlte beidak Die Naefa»
kommen «nes sveUen Sohns von Ludwin , des Wido Hemog Spoleto-
die G«lirilder Wido» Hrodbld mid Wamorv Lsntberte Söhne, i^erietfaen musb
dem Tode ikm Gioesolieinis Ifilo mit dem Vioeriit en llettladi Binkol
Hjsrtihsn in Slreit, levIrielMii ihn ans der Abtei und setztci deh in deren
Besitz. Karl d. Grosse^ auf ein Schöffenurthell gestutzt, wies indessen die
Eindrinffling-e aus und restituirto Mettlacli dem Erzb. Weomad. Ebenso be-
stätTijteii (Ion Iriorischen Belitz K. Lothar I. c. 843, K. Karl d. Dicke 884
und Kg. Arnulph 888. Das von den Normannen 8R2 zerstörte Kloster
baute £rzb. Ratbert wieder auf und bestellte ihm eigene Aebte, den ersten
in der Person eines Rnotwig-, Gründer einer vortrefflichen Klosterschule,
die unter ^inem sweiten Naehfol^ror 'Rrmigios an hoh^ BlUthe gedieh. Abt
Hevel erbadte gegen 1000 an der Stelle der von Ludwin gegründeten Ma-
lienkirdM nadi dem Muater des Doms von Aachen die noch vorhandene
aditeekige Marien» oder LodwioekapciUe» welche von seinem Nachfolger Lioffin
vollendet wurde, wohl das siteste in ursprUngHefaer Form erhaltene Kirehea-
gebinde des Hittabheins. Die nidit mehr vorhandene Hauptkirohe, die Ba-
eHioa 8. Petri, wurde von Abt Niaao H. im Anlange des 11. Jahrh. mngo-
bant und mit 'einem Thurme versehen. Den Gttterbeetuid des Eloeters go-
ben wir n. 888. Als VioeXbte ersdieinen unter Erib. Ludwin, MQo und
Weomad : Ebrcfo , Bisehof Raibert , Bischof Hartban , unter Erab. Rutbert
der Propst Erkcnbcrt. Als Achte: Rahwig, Isithard oder Nizzo I. um 980.
Remierius f 998. Hezzel. Lioffin. Xithard oder Nizzo II. Folcold u. 1050.
Libo 1095. Adalbert 1121. 27. Giselbert 1127. 30. Stephan 1142. Rudwig
1147. Theoderich 1155. Adclheira 1152. 56. 63. Adesselinua 1167. üdo
1186. 95. Sibold 1196. 1200.-
Bencdiktinerkloster , hernach CoUctj^iatstift , geht uns nur als fitif(un<r von
Priim an. Abt Marquard v. Prüm gründete den (Konvent um 83U und eis
hielt 844 durch den Papst Sergius II. die Reliquien der Märtyrer Ohry-
santhus und Daria, nach denen das Kloster benannt wurde. Von den Ka«
rolingern und den Erzb. v. Cöln privilegirt und reich besohenkty wurde daa
Kkater im Aniange des 11. Jahrh. in ein CoUegiatstitt omgewandelt, das-
Digitized by Google
♦
CLXxxn
seo Vögte dio Graten von Are und Hocbstftden, b, 1197 die Aebte jPifUo
Mlbst und d» End», t. {Ma irarea.
MüKSTBBICA2f!BU>, HONTASTEBIUM IN >rKTNK(-i:i.D (Kr, Mayen). E. TriOT.
ZMesai nndte OoUegiatBtilt bu fibren des Fn«kcii|MitMiii: g. Martin
Enb. Magnedob gegen Sude dw 6. Jabtli. i« ^ego Am-
UMiTb anf tltamsdieii Rimitti (&at onsweifelhaft des Vmqb Ambiathras aaper
OonfltfäiteBy den Pliiuiui ab d«i Gebmtiort dea Oaligola baaeidiiiet) ala
Skiier gegvHiidet und 760 ala eealesia 8. Martini in pago smUtiTo»
als basiliea S. Marthd eoniesa. Chrisd qiiae AmbitiTiini roeator von den
Frankenkönigen als hier. BefliMhom anerkannt. Nachdem Erab. Rntbcrt 952
die Rdiquieii tles heil. Severus aus Italien mitgebracht ii.iue, wandelte Erzb. üg-
bert Ende des 10. .lahrb. das Kloster in ein Coliegiatstift S. Manini et Severi
um, und wurde es der Kern, um den sich allmähüg das Siaiiichen Miinstor-
maifeld ansiedelt e. Als Erbauer dm unteren Thcils des burgartig mit Et-
kern imd Zinnen gekrc^nten Thurms bezeichnet man den ersten bekannten
Propst Arnold. Die Kirche in frttbgothiscliem Stile wurde arischen 1225
and 1267 begokmen, iwt Tnattssept und Tkumkrikrattg aber «Mt Ififid ipmlko-
dtt'FMipaiei Axiujld, GeramniA 1062. 68. Giodeftied 1108. WiriobllM.
S». JfibaBn r. filieineolc (?) 11:68« Gedin v. FeUemsgae, Nefia Sodb.
m 1179 w 1189 Gh^ibiseho^ Engebndd 1190. Friedrich 1196. Cenrkd
von 1196 ab. Ingebrand 1200. 12, wohl odt dem IngebAind Dato iden-
tisch, welcher Chorbischof und Propst au Garden war. Deehautenn: Lkidolph
1166. Iludolpli oder Kicholf ll87. Gregor 1200 f 1210.
NEUMÜNÖttlB, ÄONASTRRirsl NOVUM. NBtJfMüUl IKU { AV. OiiweÜtr). B. ,Motz.
Wurde angeblich gegen 8t>U als Coliegiatstift S. Trinitatis et Terentii vou
Bisch. Adveiitius oder Adventitius v. Metz inueihalb der Pfarrei ^\'iebell!-
kirchen im Bliesgau gegründet und von Kg. Ludwlj^- d. Deutsction 863 be-
stätigt und beschenkt. Die Bischöfe Piotbert und Aibero v. Metz 893 imd
1005, sowie Kg. fieintidi II. ebenfalls 1005 vermehrten die Stiftung. Im
Jk 1160 War Neornttnatar ein adeligeti Nonnenkloster Bencdiklinetordeos, ais
^festen V?fgte die Grafen v. Sftftcbrtteken erscheuen. • Aebtissinnen^ WallMns
gis; 1160: Hade- oder Hefwidik 1186. 90.
NiBDESEHB L d. Eifel (Kr. Dam), E. Oöln. Die EddfaMien qnd Qe-
hirllfler Theoderich, Alexander nnd Adalbero v, BLei pen gründeten aw. 1175
imd ^ vnter Erah. Phib'pp y. 0^ auf ihrem Allod Ye ein adeUgea Nefi-
nenkloster Augustinerordens, welches von Erzb. Ado^ 1197 seine Cen&>
maüün erhielt.
NiEDEUPKi ir, puüMiA rvTinnoit i. d. Eifel f^A . Vimu,. E. Trici*. Das
adelige Benediktiner- Nonnenkloster H. M. V. SS. Gordiani et Epimachi
wurde von Gerhard Abt su Prüm, einem geborenen Grafen v. Vianden und
üiyiiizea by Google
dessen Schwenter Adelherd, verwittwctea Gräfin v, Molbacli (.\Liubac!i a. d.
Eo^y nicht Mürlenbaciij ^egrüu<ißt und angeblich schon 1190 von Erzb.
Jobann v. Trier, kuras nachher von Ei*zb. iVdoipii v. Oöln, den Fap«.t«ii
GoetoBtin IIJ. 1194, Clemeoa Hl. 1195 wd Honoriui HL 1219 beetäügt-
0ie Vflgtoi itond den Attbtan Pittn n. Sute AMmA Mr fiopiMe
Oimmtam, xkbvla snriaiOB im Rhön (Kr. CobUm). E. Trier. Ein
Mkgl» B«MdSfclSp«r'Ngi»ieDUote aa Skrto S. Oiwdtds boitoad «oboD
wte finb. Albaro 1143. £i»b. Aroold wiOite £biqptillMr tm 36. ikfifl
(ll60-88>. D«r tniriMlift Umifltefwl Wilhelai t. H«ifen9triii, Lud««^
8diB» ecbMil» eine Gbpelle hei dem Klostv, dnea DeUti»n EM. Jokiim
1810 bcritttigtd «ed eie am 6/B 1811 m Ehiin S. Osvidd« veOite. Dae
Kketer war der Anftieht de» Abts ton S. MetÜhin iiiilei^geben.
Offekbaoh ä Glan (Kr. 8. Wendd). E. Mainz. Ein freier Mann Rein-
fricd <üb der&cibü deni Ritter geschlechte der Reinfritde v, iUideöhüim bei
KrouK&aidi angehört habe, wie die »püteic luöchritt in der Kirche meldet,
möcj^te schwierlich zu erweisen «ein i erbaute auf seinem Boden in der Pfar-
OfEeoba^li eine Zelle, die er mit dein Marktjcciite tlciu J3encJiktinerklo-
Ster S. Vincentii zu Metz schenkte, je^Joch Mainas die f:;eistliclie iiorrscliaft
vorbehielt Diese Scheokong bestätigte iurzh. Heinrich v. Maiaz 1150. Das
Vioceoskloster zu Mete begründete zu Of^enbadi eine PrQ|>stci, welehe im
la. Jabrh. im beBtea frttligofcbiNbeB Stile die leider aar HKiae aacatfitte
Kirake aaffUlirtB.
PspBiUAOtt a. BheiD (Kr. 6. Goar). E. Trier« PleMt gana Tonchwun-
daaa A<(gioatineii[ilaal<r an der Stelle, uro jetat dar JakaWaiger Hei aaf
dem Boppardar Bergeatoht wurde ron Bopt***^ 4mtar K» Fiiadneh d«n
Bothbart in einer dorob Bäubereien bccttobd^ian G^^end gagrite^ wä top
dam ganaiwten Kaiaar 1157 hmMgt. Uai^iiMisIieb am DoppeUddMer ftr
tfibuiBr nvd Frauen» war es anlatat aar FrananeonTan^ aber «von »nnliflhar
Iftriirttna V9gie wate» die Bcaehamlniitjriai» roft BefifMardi Paonionn
and fiaktetent Heinrich 1157. Gebhard 1157.
PyALzai') TALAtioLüM a. d. Moael (Zdbr, Ti^), E* Trier. Adeia oder
Adula, Tochter Kg. Dagoberts II., gründete gc^en Ende des 7. Jahrb. in
dem vielleicht schon zu liüraerzeiten von einon' kleinen Pnllaste benannten
Orte ein Nonnenkloster Benediktijiorordens au Ehren B. M. V. SS. Petri
et Pauli, in welches die Stifterüi ab AobfcisHin eintrat. Mangelhafte Disci-
plin der Koaneu veranlasste den Erzb. Puppo in der ersten Hälfte des 11.
Jabrh, den ('onvent auf^u!^^^^eü, die Frauen nach S. Iriuinen in Trier m.
versetzen und ein Gollcgiatatift für Oanoniker zu crricbten. Benediktlneraeb-
tuainnea: Adek, die Stilteriiii 721 vom heil. Boiui]aciui besucht t anfiobliscb
Digitized by Google
734. Warciitrudis, eine Schwester Erzb. Hetti'R 851. Ruüthild 98Ö. Pröpste
des Cülleglatstifto : Adalbero 1Ü68. Heginber 1071. Rupert 1163. 62. Ger-
hard 1167. 83. Otwin 1212.
Prüm, pbumia i. d. Eifel f Ar. J*rv'm). E. Trier. Diese weitberühmte,
bis zur Auflösung; freie und reiohsnnmittclbArc, zuletzt gefUrstete Abtei des
Benediktinerordens ist eine grossartige Schöpfung des kuroling^aolien HawUi,
tmd gesobaik in echt germnooBoher Weiae ireilab veii aller CUdir intnittco
der tanhen BeigflKohen des ArdeDaenraldea. Die ente Stükong (I. 10) er-
folgte am 83/6 720 m lären B. M. V., SS. Petri, ' PanU et Vartini fWk
einer Bertnid« oder Bertha nnd ihrem Sohne Gharibert (nnewaiftlhatt dem
783 gestorbenen Grafen Chaxibert von Laon, Vatar der «weiten Bertha,
Gemahlin Pipina d. Kureen). Man bewMincte als die Kirche dieser Fun-
dation die S. Benediktsoapelle zu Prüm. Die iJauptstrffeung erfolgte sodann
durch Pipin d. Kurzen j seit 752 König der Franken, und seine rieniahlin
Bertrade, Enkelin der Erstgenannten, in mehreren Urkunden von 752 bis 762
in 80 reichlicher Weise, dass Karl der Grosse 797 mit iiecht sagen konnte:
Ifonaeterinm S. Sal^atons quod dominus et geoitor noater .... Pipinna qnoii-
dain gloriosissimus rcx et diwaina et genitr&i noatra .... Bertrada tegbuk
in loeo ^ui dkätor Pnimia novo opere construxenmi Die Pipimaeho Fun-
dailioa war eine wahrhaft kUnigiiehe. Daa iU««er, welehm sq Ehren S6.
EUvatorö, llariae, Petri, Pauli, Joh. Bi^, Stephan!, DionyaU, Mattritfi,
llartis!, Vedttti, Gennani et Benedict! geweiht war, wurde mit einer Menge
Ton Ortadiaften am Rhein, der Moeel, Maas, bia tief nach GalHen hinein
beschenkt, ron allen Zi$llen nnd Abgaben nnd 768 aneh von der Gerichts-
barkeit des Grafen befreit. Karl d. Groeae beeohenkte ev's weiter mit Gütern
im Einrieb, im Engers- und Anjougau, befreite es vom Heerbann 775, 90
nnd 97. Ebenso beschenkten und privilcgirten die blühende Stiftung alle
nachfolgenden Karoli'nfrerr Ludwig d. Fromme 815- 35, Lothar I. 841—54,
Karl d. Kahle 845—64, Lothar II. 856—65, Ludwig II. 865—73, Kari d.
Dicke 882 und 84, Arnulph 888 und 91, Zwentebold 898, Karl d. Einfäl-
tige 916—20. An die Karolinger schlössen »ich in knger Reihe die dcut-
Bchen Eaiaer Otto L 948, Heinrieh IL 1020, Heinrich IV. 1066-1103, die
Pitpste Lmocems II. 1133 n. A. m. nnd die Schenkungen nnriChliger En-
l»Beh6fe, BiHchefe, Henoge, Gtafen und Herren.
Kaeh dem Ton einem unb^annten PrUmer Mitnche romaniaeher Her-
kunft 898 au%eetellten, 1222 von dem Exakte Gaeaarioa commentirten GO-
termzdchniaae (I. 142) — dem alteaten und wichtigaten Schriftdenkmal
ftir die Culturgeschiehtc des wostlichen Deutachlands ~ besass Prüm damals
bereits 110 Villen oder Ilaupthöfe. Den Reichthtitn des KJostcrs an mit
Gemmen und EdeLsteinen geschmückten, goldenen und »ilberneu Reliquie*
üiyiiizea by Google
, CLXXXV
mtk, Geiäasen and sonatigta KirchengerKthschaften weist das 1003 auf den
Wasch K. HeinncbB U. angefertigte Soke(diiYentar (L 717) nach. Ein
gVDsser Theil dieser Kostbarkeiten stammte von K. Lothar I. her, der sieb
•Ol Sept. 656 ab MBiidi ins Kloster Frfhn tnrOeksog und darin 6 Tage
iflAer ^«eiateh*). Am Feste Spiphane 88S pIMerlen und ^erbiannten
die Honmaam Kloster and Kirche vnd iriederholten ihran ESniall 801.
Dia TDBi Ahle Regina wiadMefgesteilteD PfpiniiGhen KfostergMnd« ilaNh
dsdnrdn ao heschlidigt ivwden , dass Abt Bnpert eiaitt ytut Onind aus
ieaeb IdekeahaQ mit anrai Capelien antemahm, der am 1/11 1068
finsb. Bberluvd v. Trier eeieittol wnide^ Diese «brigens sehr eiuMTe
Baaitica mit Hoizdecke bestand bis znm Bau der ^c>,^cnw%rtigcn Kirche im
Rococostill im 18. Jahrb. Als die Riütluzcit des Klosters ist der Zeitraum
▼6m 8. bis '/um 13. .lahrh. aiizusehen und soll es damal.>< Iiis zu 30(^ MHnche
jczithlt hal)en. Die oberste ^ t ;:,-t( i der Abtei w«r von den Stiftern dorn
fräTikisohen Herrfrlu i liaiis vorbehtilten worden und giui? von diesem aof die
deatschen Kaiser über. Wirkliche Vögte waren die Gaugr.afen do« Beda-
gisos, die aus ihnen entsprungenen Grafen v. Vlanden and deren Unteriinie
die BdeHierren v. 8c!iönecken. Ais Untenrdgte and «war schlimmer Sorte
hHftaeBirllOS die Kdelherren Hamm a. d. Prüm ror. Die Guter itk
Ahiei lagen fast «ber gaoa Westdentschlaadj die Niederlande und Gallies asr-
slwat, doch besaas PrÖm aneh «in kleines geschlossenes Gebiet — daa Spi-
lan FOxatenAnm oder Oberamt Mm (4~-5 DMeikn gteai) ~ am das
KkMmr heram mit t5 BanpihOlito oder SohaUheisSeteien: Bineshora, BW-
iir, BttdeAeiaS', Gondenbrelty Hennespand, Mllrlenbaeh» Nlederprtai, Ott-
heiin, Bomenheim, SshWirtaheim, Seffem, SeUetieh, Wallarskeim, Wettelii'
dsrf, Wiflfterspelt; der sogen. DaaniBehen Maieveii Leken der Herren r.
Daan und 6 Zelmeteien (Oentenae): Lissingen, UiateiiwQeQD, Kopp, Nieder-
hendorf, Obeilanoh und Oos. In jeder Sohultheisserei , sowie der Heyerd
Daun beitand ein Schö^ngericht, bestehend aus einem vom Abte ernannten
Schultluiss und 7 Schöffen, -welche von den sogen. Stock bcsitzern gewählt
%viirdea , Janeben ein Älaicr zur Beitreibung der Klostergefälle. '
Schon zu Caesarius Zeiten war der Lehenhof ein sehr bedeutender. Er
nennt als Vasallen: die Herzog« v. Limburt';, die ('lat« u v. Are, Cleve,
Hochstaden. Jülich. KatÄcnellenbogen, Leiningen, LuxenibuiYr, Namür, Sayn,
Spunlioiin, Vianden, Wie<l und die Wildgrafen**), ferner die Edelberron v.
Blaokeaheini , Brempt, v. Covern, d. Dicke (Dyk), v. Dollendorf,
*) Sebie Oebeiae wurden l86i wisder auigefimdca und erhalten ein Denkmal.
**) Wer ist der comss wandsiseaorihe (I. 200)? Die Grafen von Naring waren 1200
' idH» ««gestorben. Iit er vlsOeieht der Otaf tosi Baadnaek d. h. der FMsirraf,
der sbsr ato so gsasnnt ydt^f
Digitized by Google
E$ck (im LuxfinburgHcbea), v. Utnlwi'gr, v. Kiw (in Idtfujag«), v. iU-
bei^. V. Malberg and FaUu&jburg a. d. IfaM, HSmti^f^ O^ijpwihadi
J«iMMi0 do6 Rheins, r. Ouiieii) lUjiifawtb» f. ffuhhinifti, «n Bflldii- a, wr-
.ii«}«!«! ICmsteriAlen: diftHtt'm Bolaadn ani DoniMfatergr t. Dm«
GMh A. d. SaIb^ V. Sobfitaanbiu^, «omi noeh rfna Mnngn flmnlildrilifcM dcrTtiHMr
tcfaaft und dm meäann Adek trete». F^. diw» UHoaiaiiMtt kMtand «Is
«igener Lebnhof dw fideloMiunn^ oder fiddi«b8fl^g»Heht m Ronranbelm.
Die prflininfthfln üntertbanen waren sämmtlicli meiu oder minder börig.
Das Oüterveraeichniss des Cnoearius theilt sie von Oben anfangend in 1)
Sc-araiii seu Ministei.iales , welche ihi-e Güter vom Abte zu Lein d tru-
gen, Kriegs- und Botendienste leisteten und daher von sonstigen PraostÄtio-
II pu befreit waren. 2) Maistaldi d. h. mlohe Bauein, welche in den ViUm
icwor Hau« und nebst Antbeil an Wasaer und Weide, sokbcs aber mr
«U abteiliehe» , b«iiii' Tode jedes Inhabers rfickfalliges Eigenthum beMMta^
mmk .die apiter flogen. Stbeft- oder StoekMlMr denteU«»*). Die mm-
ele Biofia imkmm ein 3) die eMiuieiierii «ter gewrahnJkben LeMgeAeB, «n
die Sdiene- gdhniolt, ohne Aotbea- en der GeeMMmteueip «nd jede WmI»
mift 3 FMbtagea belttlet. lien .tieiu^ sie in leMe» 2eN fi&ilM- oder
Biffrwiiiniwi'. Bedeutende and wadkt fiefliteeegeil 4^ ähtA PlfOn mwxi
awser dem Förstenthum noch die HerrwfhaftM» AvanB, Fef>|»in, Fnmay, Lon-
ein unti Ii^3viij an der Maas, Ahrweilei' und Kcssliii^^en a. d. Alir und «Ta-
sten im Jülieherland. Die Aehto residirtea meiai iü l'i üui selbst, hatten
dort und in Mürlenbach ihre Bur<i' und hefestif^e Residenzen eu 8. 0>oar und
Miinstereifi^ Ihnen ütand aln unmittelbar unter Papst und Kaiser ßtehendou
Praelaten die Infal, Radi^istandscliaft, IIochgericbtBbarkeit uod Ifünsrecbt sil.
Die lukge Reihe der Aebte beded aocb sehr einer genaiMeeB: SiofaHin^.
Wenn ei waeh gt/wim iai, dam sie tod den äkeHen Zeiten eti nlir ▼enuii-
«) Ii» eigntolkbe» ftiddmhn dustei nwohinlaw Mieiilt diOMr
Sdudttwite — das ersigeboreue Kind eliae UnterscMei dep CMUechts ertee
den ganzen Gütercomplex des Stockguts, alle Nachgeborenen worden mit Geld ab-
grfiiiiden oder blieben als Dienstboten anf dem Hofe ~ hat manche Forscher rer-
fiihrt , in diesen Stodcbaiiern Nftrhl<oiniii('ii drr trefaneenen f^ncbsfii zu verniuthen,
welche Karl d Grosse in die ftde Kife) veipHaiizt liabe. Dji solche V('rpflanznn«»en
historisch feststehen, mag die Mögliclikeit ciuer derartigen Abätautuiuiit; mgegebeti
werden. Wir mOssen aber den Vertheidig^n dieser Meinung erwi«dei'n, daös das äto«b>
gotssftftea eine $ßut fotnefonite Felge der Hftri^Mit iatundJidi nUenÜiaibett in dar
Eäfd, den Aidennen, an der Saar, im Hediwalde findet sftcbsisclien Urspmng alao
nidbt •wnnifai bniaebt. Die Hwraoliaft woyte der ZM^dittannig d<<e tond-
bfliitaea voibeugen, dae mgetbenin Beilli in M» Binde legen nnd durch die
AasBchliesung des mäanliGhen Msjonus Bclir kluger Weise deu dann fiiaiiegelBAa-
aif eintretenden Schlendrian In dar BewirrhsrhallaeK evtganeairiikan»
üiyiiizea by Google
TOLXZXVIl
AMD Ooiihlfifihtrm entsprwMn wiren , ao siiii doeh aäiumtticbe Famüieb-
Bumm lib «tf OerlHuni w, YimAm 1184 ab ipitm Erfiadviig «ib«diiigt
m utiMihin. Oft dfo enitn HOmIi» ns Meräx in FnaktMt Immm,
m muA Midk Viele der Aebl» mtaanwibtt Zaagt g^weam. AeglMld
m Amrw odoe Momim ein BonMe W-*«04. TiMnd 604^^ ^
11/8 W). littehecd ote Uin|««Ed 896 t Bode Juei 868. Usier ftm die
KIflBlandivie In kobw BUHii& fiigile oder Egil 658^ resign. 860 t ekfiM.
V. Sioe m 868. Anebeld oder beid 860 f 12/7 M ecKtt den enlBb Mei-
manneoeiiiiaU. Farebort I. 6/8 886, raägn. 682 neeli der ewdten Nonnan-
nenplünderung t 1/5 893. RegiDo t. Altripp, der bertthmte Chroniet und
Kirchenschriftstcllcr 892, abgesetzt 899 (Abt zu S. Martin in Trier 899;
Miinch EU Ö. MaximiD bei Trier f 28/r» 915). Riciuir 899. 920 t
«la Bisch, V. Lüttich 23 7 945. Kuotfrird 921. resitrn. 935 t 94«, Farabert
11. 943 t al« Bisch, v. Liiui^'ii 28/10 953. Inpam 941) t 976. Everhnrd rroTi-
sor 071, Abt 976 f 966. iiiiderich 986 t 993. Stephan 993 t InOi. Udo KKil
t lüUö, Immo 1003 t 1<X)9. Urold 1009 f 21/1 1018. Iliidrad lolS t 1026.
B4fert 1026 t 1068. Niso od. Nizo 1068 t 24/7 1077. Wolfr*m 1077 f 1103.
Pep|K> 1103 t 26/7 1119. Landfried U19-1131. Albero Graf v. Froh-
hm§, ttaehof r. Baad 1131-1136 Oodefned lid6<-1156 t 1162 zagleieh
Abt SU Ecbtoraach. fiether eder BiMker lt&6 f 1174. Betbort od. ßopett
1170 t 1171. Geieer od. Oeei« 1171 f 6^1^ UM. Qeriierd CM v. Yim^
im 1184 t 19/4 ISIS. JPMpele: fiaceld 860. Manfried 86% 86i. Bodi«-
u, Artis Fanhert »dlignin 948. Gkianw od-Oiafllbert m. 48. «ffil-
dmb 971. Lothar 1187. DeshantaB: Werioer 88i. AB» 848, Ebavbenl
9tl. l4i»o 1102. HafaiiHli 117t GMard 1190. flft. Unter den IfOneiieb
«Md ttabfot» ala Gelebrte imd Sekrilbtelier bebttHit WaMMbcrt geb. 818
t c 870 lolineb ein neteiaehee IKartyroiogtimi ubd enw Yila & G4aäL
Regino AUripp sehlieb das bekannte Cbronioon Reginonit fm Okriali
Gebart bis 905 und de diseipiina ecclesiagtica chri^iana. Potho lohriob im
12. Jalirh. de liuiiio vUm und de magna domo »apientiae u. A. ui.
LiEUFKAUENSTn T ZU pul 31 (Kr. Pr^tm). E. Trier. Die CoUegiatkiif he
S. Salvatorls, B. M. V. 8S. Crucif . Ötephani et Nazarli wurde lOlii von
dem Prümer Abt ürobJ für 1 Propst und 12 Canonikei . welche bestän-
dige Gaplane des Abt> und ConvcDimilcn des Klosters sei« f-ullten, tcgrün-
dei. .Vbt Rotbert iuüorpunrto 1171 das Stift dor Propstei und wurde ihm
1199 dAs Recht der Vergebung dieser und ehr Uhrigen Pfründen bestätigt
Die nidit mehr bestehende Stiftakirohe war sogleieh Pfarrkirehe Ibr dae
Stidtoben Prüm. Pröpste: Johann 1171. Bertelf 11S7. 95.
BAVENOiRäBUtto a. (1. ilundsriiekeu (Kr. Simmemj. E. Maien, fierthold,
Gaagrai ioaiieba- und TreebirgM and HediriB aeian OeiMUiB lteaBMl078
Digitized by Google
CXJUÜCVXU
durch den Enh, Udo t. Xkier (als SfteUvwMw t«a. Habus) ihre Capelle
in loc(» JKebengeresbore von iler uitiht genanaten IfiiliwthiiMi (fijyiuBtni?)
bttnnan n&d übergaben aio dem 8. Ibrftunaltar der lUum» Oomldrefae aar
Stifkuoft eines DoppeleoUegjaMiAi Air Müiuier ondf^cii, wekdm a (M>
afeo]^ ^vweiht «ad vom Erab. Siegfried toh Maina 1074» aonic dem PapsAe
Innoom U. 1189 beiültigi wi:^. Obente Yögie waten die FCik^flte
am JUmib, Vligfe die Wüdgrafea and OntervUgte die Eddhcrren r. Hein
Baadt>6il^ 1170. Die noch erhaltene V^orderfront der Kirche mit z^vei mäch-
tigen Thürmcü iiu ri,'berjL>:aQgS8tii eixtötuiiU im Anfange des 13. .ialirb, Pröp-
btc: Dißzeliu lu7ö -liU3. W«aelm 113Ö-39. Richard 1169. 70. Gevio
oder Gevenus 1196. 97.
Rrthel, Rettel, ßüTuüLA böi Sirk a. <1. Mosel (frunz, Moiel'Dep. hart
«at tkr jpreuss. Gh-enze). E. Trier. Der Uispimg dieses Benediktinerklo-
stets S. Xysd ist imbekaoiit. Regino Prihn erwähnt es schon 892. Der
h»L Bflcnard ron Olairvaux betehenkte das Jüoster 1147. Aabte: Folmar
1167. es. Itloliacd 1198--1B12.
RoMMMPOM» RbMiBBSDOBr a, Bhein (Kr» .NeiHoitd), fi. Trier. Dia
GbUndiing «rfblgte auf eber tüoMm Kiedadasrang gegen 1190 dnreii die
dem laenbu^giiohen Haaie 4ammverwandtea Eklelkenen von Bomendorf.
AjifiUigliob But Benediktinern des Kbaten Sehatffaausen hi Sdiwaben be-
setztj ginj? die Abtei 1135 durch Erzb. Albero ans Kloster Floreffe und den
Praemoiistratenserorclcn Uber, weicher die noch voiiiandeue Kirche neb«t schö-
nem roirianistliem KrcQ^gange und (Japitelsaal erbaute. Ei^b. Johann and
ßiscliot Iii uii ward v. Schwerin weihten dieselbe 13A1 1210. Die Päpste
Victor IV. und Alexander III. bestou^ten die Fundation 1162 u. 79 und
K.. Otto IV. verlieh Schutz und Zoilfroihcii 1209 u. 10. Fraemonstratea-
serAebte: Theodertch I. 1135, resign. 114ö. Macarius, Heinrich 1156. Ru-
doipb, resign. 1162. Alle aus Floreffe. Engelbert erster gewählter Abt U62,
wign. 1181. Heliaa 1107 f 1201. Beinar. oder Rdubold 1209 f 1814.
BosaavHAL, Valus MaAsmi a. d. Moael (Kr» Coehem), fi. Trier. Die
Tradition beaeieimete einen Grafisn v. Virnenbargy einelnaehtift in der aer-
alSrten Kloaterkirehe einen Theoderieh v* Wesel 1189 als den Fnndator die>
sea adeligea Cisterdeaser-FranenklosteBs, das nie bedeatend wurde*
RlTVBBTSBEBe, M0N8 S. Rmsvi a. d. Nahe (Kr, Kreuanatk). E. Ifaina.
Dieses gänzlich verschwundene Benediktiner-Nonnenkloster Bingen gegenüber
aul dem liuken iSaheufor gründete 114i die duicii Iluc A isioncn boriilunte
heil. Hildegard, ursprünglich Aebtissin zu Disibodenber^'- Sie erbaute J148
die Kirolie Jind zog- mit 18 nus Disibodcnberg ausgewanderten Nonnen ein.
Erzb. Arnold I. v. Mainz vermittcite 1 158 die Aiiseinnndei'setzung lier neuen
Pundation mit dar MutteBStifiung und beatütigte den ihr «fgetheüten Besita
üiyiiizea by Google
CLXXXIX
(lergl. n. 986). K. FfMeMkl. vmä Fiptl Uumm III. iiglMi ihm Mute
ra 1168 «. 1184 AabÜMonmi 8. HiUkgftid lltf f 17/» 1179 (1178?).
Se tefcaitb: Vinmiim et-iwahtfonom Ubri UÜ, VitM mwHoffuii, Vit» 8.
Bobeiti (des KlosterheUigen) , Vita 8. Diribcxli n. A. m.
Satx, S£yj»K a. Rhein ( AV. CohlenzJ. E. Trier. Graf Heinrich v. Sayn
grüDdete 1201 am Fu88C seiner Bnrg ein Kloster ß. M. V. et Johnnnif!,
welche« Kr?!». Johann I. 1202 lüit Prnemonstratensern des Kl. St(intVUl i
d. Jb«i^ besetzte und der (Jardinaibischof Guido v. Praeneste als päpstlicher
Lc|0At bestätigte. Das Generalcapitel von Pr^montr^ sotetc f)ie neue Siit^
tang 1204 mit dem Mutttrklf^ter Steioigld tmd dein henftchbarten Romw
dcHrf atisebaader und verlieh Papst Inttootra UL 1208 dem biibeng«ii Prop*-
fll8 Heantan dm Abütitet Dimer t 1890.
tomwniM tu d. Ltlin fOrouak HftMUj. Tfior. Bhd). Her-
ber V. Ina beMligte 1129 die fldielibiiig des Ortei SebiffeBbaiif (aaf ei-
IM Beigie bei Gienen, der ecbMtemig mh der Ebene adbteigt) deitont
der Gilfin OetteBiui v. GKteberg (Gleiberg), der PfSdi^rilfiD Gertmd und
ibnr Toeiiler Adela ear Errichtimg eines Chorherrenstiftfl sra E3u%n B M.
V. Erzb, Albero und die Grafen Wilhelm und Otto v. Glitzberg' geneU-
uiigten die Stiftung 1139 bis 62. Pröpste: Albero 1142. Ooarad 116..
Wexelin 1151 Hai^crt 1197.
ScnÖKAU im Kinrlch (B. Nasmu A, S. Uoarshavsen). Zwischen K.
Mainz and Triw streitig, aber von letztt^em behauptet. Irraf Dudo v. Lau«
iibiuj^ übergab 1 1 14 unter der Confirrnttion dee £»b. Ouno v. Trier die
qm tehon bekannte & Flonnriurohe zu Lipporn der ßcBediktinerabtei Schaft-
Xmmm m Sebimben cor Gtttndiuig «nee MaonaUoetete, neben weldiem 11S5*
Chef Bvport ▼. Lenrentnog den Frsnenconwl Sdionenwe erbeotey der
im <vem Enb. AdelberC t. Heins feine Bestitigiing erliieit Bi entstand
m «in Doppelkieetar BenedHünerordenet beide unter dem Namen SohSnan
beylBeuy aber m veieiiiiedenen Dieeuwen gelUto%y wae vwlen Streit hecbei-
fllhte. Aebte; HikteHn 11B2. Oe. Ekbert 117a Simon 1 191. a Theobald 1196.
Radger 121 1 u. 12. Aebtisainnen : Die heil. Elisabeth v. Rupertsberg •{- 1 165.
ScHÖKSTATT, BiLLU^^ T.ocTTf am Kheiii (Kr. Cohlmz). E. Tiicr. Im
J. 1143 Terlegte Erzb. Albero das schon erwähnte Angustinr r-Nonnonklo-
Bter Lonnig in ein anmuthigc« Tiial liinter Vallendar auf ein von don Ge-
bifidem Bembold and Siegfried von Isenbarg geschenktes Gat. Kun nacb-
bor titifrtar^ die in den Thürmen noch vorhandene Klosterkirche.
SpimniK oder Spomheim a. d. Nahe (Kr. Kreusmaeh). E. Maina.
CBle Anlage dieNe BenedikÜDerlOoaters B. M. V. et 8. Martini Toura
gMbab Anefa den Grafen Bberbard NeUenburg in Schwaben and seine
Xnier Hedwig (tnbiaebeinlieh eine Erbtoehier dei ealieeb-ironnneehen Hau-
üiyiiizea by Google
Gza ^
8€fl) im J. 1044 und itneite &Hh, Bit^ Mtfnft ^ ttteie'Kir^Ae.^
1047. Gnl Steplutt, aeiil ScAii lUgudiard tmA IMilM GMfiü t. Nrflen^
bwg äanm Genfthlio» die Mnhanen dw H— bm Spoohewi» 6rweil«1iift dis
Stiflang und iOlirtoii dfe nook {»oiMheiid« aevkwMije vmia&iMhe KJydM
mit KnppeUhum inf , ireltlie f2 4 11S8 dqrob VMhoi Buggo Worms^
Namens des Ertb.. Adidbwt Maiu gvweilit -ward«, Grtf Megiiilitrd W
set/tc 1124 doa Kloster mit 12 Mönchen der Benediktinerabtoi 8. Alban zu
MuiiiÄ und behielt dorn zeitigen Herrn von KreoEnach die Schirmvogtei vor,
K. Heinrich V. und Papst Hoiionus bestätigten die Stiftong 11^. Ein von
deoBelben Fundatoren 1125 errichteter Frauencoarent ginü- 1254 wiede r ein
und worden die wenigen Tonnen naeh Rap^isberg versetzt. Aebte: Bem-
oder Wernbelm 1124 f 1151. Craffto, des Grafen MAginhnd 3obn, 1151
t 1175. Addlger v. Mainz 1176 t 1181. BiOdMftar r. KrtMMk llSi t
1199. Rttpert Thfiriogm 1199 t 1213.
SranooMiACiiy BnnrainnnBAOit ^JKr. Wüßiek), E, Trkr. Du nth
dar Umeü im AlfthAle gehgenbOMmwatSt Ord. &. ängtaidm gril»-
deto di« EiUüem Bmagaa,f Wittws Bmgm (fn Dwm^} $ti Q«le
TJMnmmt im Candelwdde od VhmspJb es vuttr Zortiumwuig des hAmm*
herm Pftfagriin Siegfried dim Snb. BnuiO) wMMt 1101 die Fmditio»
gcncliniigtc und den Sohn der Stifterin fUchatd znm ersten Abt bestelHe.
Eirb. Alboro wiiihto die Kirche zu [üiim^ dvi heU. Dreifaltigkeit 6/8 1136
und beetätigten die l'apHto Calixt II., Innoccnz II. und Engen III. die Stif-
tung 1119j 30 u. 45. Pfalzgrat' Wilhelm, der da.s Kl<xstcr reich beschenkt
hatte, erhielt dort seine Grabstätte i 14U. Aebte: üicliard I. 1107 f 115S.
Richard U. sein Neffe 1158—69. Gottined, dw Vongoi 1169^ 9».
▲fauLon 119d. WanMT 1196. 1210.
Stubbh, Stuppa, ftruBA^ Iksüla s. NICOLAI tn der Mosel (Kr. /idH^
&Tii«r. Bio Edd^itw JBgUotf whaakte db: mamämmi arit der IBciMc».
p«ltoiMdMd«rai Gtttsn intaMbZdl damAbtolttAMrdLT.fifivigifri)
utr GtÜndang «iaea adtUgan FfueaoantwiilB Ax^aaniaat Otedo». fiksbu Ai*
b€M Mteinte die Sliftng und dk üataroniaiiag orttf SpringinbMli 1188%
y«ti d« Bnib. Alb«KO- »d Jobaan, mytm toh dent SddMfm Hrimrfi t.
lÜiM» flMcfewfirdigcn in OonstsBÜiiopd erbeuteten Reliquien benbetikt
1208; blühte da« Kloster schnell auf. Die KitcLc wcjiiLc Erzb. Johann kurz
nach 1190. Meisterinnen: Gisila, des Gründers Tochter 1138. Irmgard v.
Ulmen, Heinriche* Schwester 1208. Prior: Heinrich 1179. Propst Sibert
1184, wie OS geheint AlJe von ülmen.
Tabsn a. d. 8aai' ( Ar. Saarimrg). E. Trier. Ein dort tob der Abtei
a JMbzinii& Iii« gigcttadata» Kloster BeMÜkftmar Ortes, ncbhet Abt
üiyiiizea by Google
CXCI
Iffif^tt 1 966 ttit 9Q IlIfcMhflD ImwM lMlte> erifMl Mi nnr «Ii Propste!
laouiTy Tawumiot, TAUMimi^ Tmiounita, Deoleotüm, Tholi va (Kr.
OttweiUr). £. Trier. Als Stifter dieecB alten lienediktiiierklusters S. Mau-
ritü geg€ü 620 werden der Frankenk mig Dagobert I. f 638, dirssen Vor-
waadcr Grimo oder Adalgiflol , Diakon zu Verdün und Erzb. Madould v.
Trier t 640 be^ieiclHiet. Grinio, auf dessen lioder» das Kloster erbaüt war,
schenkte es bei der Erhebung heii. Eremiten Paulus auf den Bischöfe-
Kiiü TOB Verdün 6B1 an diete Gaihedrale and Wilimmte in seinem Teslu-
meote voa 6S6 (I. 5 Klteste OrigiDataAid» onseres Arcfam), d$m der
Deauft uDfll di* ctem» Tealigimi, imibi- et dne Kirtlie erlMiit habe,
«fndrifaDlicb dm Stifts TetäUkt^. hwniMmk aber dem fiMie&ume Trier
««diUben eotttb Die flrlwnhuiytrhwli K. Oc^obertt «n Ebb. Modoatd
na 699 irt iMhl Trier mMMdf dit Wi<thUgkdt der Leg« Bwi«eb«n
lUm wmA lief» ^wohl im Aoge toead^ ein AfdMakoMt bei dem Kloster,
^ttMuB 9kmt euvTeU mit Yerdün, ak dem Eigentfaimer, wie mit deren Viig-
den Grafen v, Veldenz und den H«rzo^n v. Lothringen als den Lan-
desherren liäuti^ in ('onliikt geri^h- Au« deoi Kloster sind viele BtschKfe
V. Vcrdiiu hervorgegangen. Aebte: der Schotte S. WendeJin 681 say-enhatt.
Kkliard Anfang- des IL Jahrh. Gregor 1157 — ß-i. Hug^o bo^anji gegoti
I2lA> Ueo.uin die Mitte des 13. Jahrb. in gothischem ätiie vollendeten, noch
Torli&ndenen Kirchenbav. Ein Mönch Theoderioh tob Tbolej besehrieb Eiide
da IL Jahrii. den IrnngeB Tod £rab. Cuno's v. «Trier.
S. TwQiUB au AKomurAOH, ursprünglich B. M. V. forie mumm Ander-
iMi (Mr. lfayMi> K Trier. Ein iftetes Menn«ritkMer, angebliek von K.
OigoibaKl L fmd tkMM Modoeld gegen «80 g^grttadec, aott 2x«b. Müo
719Tenr«iteA babMi. fibnb. Utgbhm THer «nd Riehiffdl. Abt Spriii-
galierii gfibidelen dw Kloelir B. Harii« fltr PnMe» des Auguetinerofdens
«ed iveihftett <fie Kiidhe llSSi Dfo Stiftung wurde mrter Springirsbeeh ge^-
«ieUt, von Erab. Albero 1138, Papst Eogen TU. 1145 bestätigt und im 13.
J&hrh, zu Ehren des heil. Thomas v. OauLerbui v umgetauft. Das Kloster
blühte so rasch auf. das« II8B ein Thril des Convents nach Hoven bei Zül-
pich iiberf^'eoiüdclt werden inusstc. Das Kloster wurde im Kriege >:wlHc1ien
Pbiüpp T. Schwaben uud dem Weifen Otto 1198 total ausgepl Hindert. Die
«igenthUmliche oblonge Klosteridiebc (ohne Chor) in gutem romanisehem
älile besfcriu noch. AebliaBimien: Die KiostKehreaik bezeichnet dieselben'
svir genaii mü FawilienntiDin and Todestage ds dime Angpben aber mit
^ PibmiiWi kst scMenditen Widersptneb stebeDy s» ft»lge Wer aw dl»
UAaami^s &inMlkllfi& lli«;ätra TmrMii^ FrioiiM Id» an« I^pe^
Oi» BSttb 12. Jifarih
üigiiizeü by Google
QSLQO.
S. Thoiias a. d. kill, ai> QEiJiOl (Kr. Bidbvrg), £. Ikiiar. Der Bitter
Lndwig DadflDBfeld (DendeMd) und seine HwiifeMi Id» grOadelm 1170
imt«r BeibfiUii Gnb.. Anioldi <ui Fnamkimm GislaNiaMr Ckärnrn n Ek-
reo B. M* V. tmd de» heU. TlMWiae Cmteilnuj» orakln von P«iieC CMe-
meoi ni. 1190 und £nb. Johann 1103 hk iSld wiederheif beeütt^t wde.
Die EinweihnDg der im Uobergangsalild trlMaien KInke eifidglt 132S. Bui
Isenbard wird 1185 praepo6ito8*et stmctor eedesie B. Thone geoaimt.
DoMSTii'T i'KTRi 3JAJ0KLS ZU TKUtB (iStadtkv. Trier). E. Trier. Der
DüDi zu Trier, eine der ältesten christlicheo Kirchen iibcrbaupt . ist jeden-
falls der histori&cli älteste Kii'ciienbau im i^nn^en iiördltcl>f'n Europa, da der
quadratische Ziegelbau mit 4 kolof^salen kormthischen Öaulen, welcher den
inneren Kern des Gebäades ausmacht ^ imaweifclhaft röumcheo Ursprungs,
wahrsdbeinüch ein Werk K. Constantins und Tielleicht eime der christlichen
Kirchen ist| welohe der heil. Athanasius 336 zu Trier bauen sah. Der Dom
ist der Hanptsiti der KirelMiprama «ad de» £iibiathimis Tner, www dot
Stilli S. Belri m^oria, hcIoIm ala wm einem m^sMoAm "^nAfj^mtM^
Icjginm erwaohaeoy ala das älteste nateres Landes «ngeaehen weiden mwm,
Eicb. ÜKeeli» mtaarffte den Btfmerban gegen 660 (et iorel senior te re-
pacanto domna sagt von ifan Venantioi Fertnnatoa). firab. Poppe 1016-^
47 erweiterte ihn gegen Westen, indem er die gegenwärtige Fa^ade nnt
oincr KiypU, deni runden Wcstchor S. Xicolai , zwei nereckten Glockcn-
und zwei runden Eckthürni(?n anftigte, ein Bau, der von Erzb. Bruno 23/10
1121 geweiht wurde. E^b. Hillin 1152— 69 setzte den schönen romaiii=^t lion
üfetchor mit der östlichen Krypta an. Erzb. Johann I. wölbte endlieh das
Ganze ein, gab ihm die noch bestehende innere Form und weihte den Haupt*
altar 1/5 1196, den Helenenaltar 7/12 1196. Bei dieser Restauration wurde
1196 im Nicolauschor die merkwürdige Reliquie des heil. Rockes Christi
gefnsden «nd in den Hanptaltar gebtnekt Dem Domcapitel besütigte Kg.
Änral]^ 89S seine IQiakanAo nnd Praebenden mid Kg. Ludwig daa Kind
900 seine Privilegien. Den nef eben GUtacbeBtand g^g«n finde des IS. Jahili,
sMtke IL 86L Di« Doneapitalaivn etammlen ana den Tofnehmslen gallioehen
und ftintisdifm Familien, romaniseher nnd deotNber Zunge, dodi dringt iralir*
sebeinHeh TOn den Erzbischöfen begünstigt, gegen Ende des \% Jabrb. aneh
trierißcher Minibterialadel ein : de Atrio au^ Coblenz, v. Andernach, v. Mer-
zig, V. Rübenach «. A. Die S. Andrcascapi He baute zu sein« Gmbstätte
£rzb. Egbert t 993. Die Capelle 8. Apruncuii entstand um 1180.
Dompröpste: Helperich, auch Archidiakon 924. Teudo ebenso 946. Sige-
bert 952, ebenso 967. Luzo 973. 81. Rambert 1052. 61. Arnolph (d) 1068.
97. Borcbard 1075. Bruno Graf v. Laufen 1083-1102, auch Chorbiscb.
und Enb. t. Trier 1102 f im. Aambert 1098« 1119. Godfited 1108.
üigiiizeü by Google
Gzcm
MM 11», Aidudiam 1102. Bodolph Gnf WM 1107. W «mh
AicydklTOB. Conrad Spiegelbeig 1198. 1819.
DottdMhuitMi: SMnbart 940. 58 tiieh Gaftoi. Alderod 907. Berken*
bert 973. 81. Um» 1058. Arnolpb (d) 1008. 85. D«dMliin 1088. God-
6ied (Gril v. Vurnien?) 1098-1124, Ereb. y. Trier 1124— S7 t 1128.
Theoderich «uch Arehidiakon 1126. Gerhard 11.54. 85. Folmar 1131. 45
auch Arehidiakon. Hillin 1150. Rudolpli (»rai v. Wied UÖ3. 64. Johann
1167. 92. \N iihelm v. Kavdrc 1192. 1223.
ArclmlKiLonen und Clu i l isi hufe. Man bat zwar vei-sueht fllr jedes der fünf
Archidiakonaie ilio Üeiheiitoigc der CborbischHfe von den iiltrst« n /( iton an aui
stustellen, indessen widersprechen sieh diese Versuche sowohl unter einander, wie
mit den Urkunden und genüge daher für diese Periode eine Aufstellung nach
dem chronologischen Krecbeinen. S. Cunibert g^en 650, später Erzb. v. Cöln.
Garibert 664. AdalmarSIl. Thegan oder Degan gegen 820. 36. Kr schrieb
eine Vita Ludovici pii. llelp^ricb auch Prop«t 924. Bernold 924. Hubert
924. üidtfwolt 924. Teudo auch Propst 946. Martin 946. Ansm 940.
Ooapoia 940. Xiedo 904. 07. Lindoiph 905. Rvotbert 985. gigebvt «aeh
Pk«ipfl 907. Itotner Ml«r Reglnher 907. 81. Wieftrid 907. 75. Gcriiird 973.
81. Ueniiluui 978. 81. Hermgur 980. UelureM Folmar 1017-^-71. Adel-
bero lOaa 50. Hsager 1080. 97. Bombert 1038. 98. Ancid od. AroUi
1058. 59« Bmkh 1068. 71. Mebraro BroM i. 1008, dtfonter Bnhio Graf
▼. Uialn PMptt 1088->1108, ein Zweiter ClioMpiMopiM eivitads 1088, &
Peiri 1097» ein Dritter Ohorbiieliof and Propit w CuOm 1083. 98. Mek-
tm Gottfried 1088—1103, danmter swei PMSpite. Poppe 1085. 97. Win-
rieh 1085. 97. Burchard 1092. Rooer 1108. Adalbero 1106. 17. Tbeo-
derioh 11(16. 25, auch Dcchant. Hugo 1116. Meinfried 1116. Arnohl (1)
1125. 69. Bols.. 1136. Milo 1135. 38. Alexander 1136. 57. Kolmar 1139.
45 auch Dechant. Bruno 1142. tiT. liudolpli Grat v. Wied 1153. 83 auch
Propst und Dcchant. Adalhero 1157. 63. Johann 1153. 82 auch Dechant.
Richard 1169. Folmar 11 «;9. 83 aueJi Scholasticus und Propt %u Carden.
Godin V. Faliemagne, NtÜe Im/I». llillins 1173. 89 auch Propst zu Münster-
maifeld. Alhert 1191. 121U auch Propst zu S. PauUn. Conrad v. Spiegel-
beig 1191. 1212 auch Dompropi^t und Propst eu Carden. Wilhelm t. Ka-
▼elre 1191. 1210 auch Domdechant. Otwin 1192. 1212 auch Scholasticns
und Propst zu (Warden und Pfalzel. Conrad v. Burtscheid 119G. 1210. Theo*
deridi 1200. 12 auch Propst zu S. Paulin. Johann 1210. 12.
Dooiaebolaalcr und Bibliothekare: Eo^ekbold 1038. Warner 1068. Win*
rieh 1008. 75, der Verfiuaer eines merkwürdigen Schreibeua an Papat Gre-
gor Vn. Peter 1083. 1117. Uototd 1103. Begm- (Beinir) bald 1180. 40,
Winiieb 1135. 39. HiUia 1148. Balderieh 1158« 83. Er war aHaFWriniMi
m
Digitized by Google
im Lattificheii« Gebildet in Firu, brachte ibo Bnb. Albcvo xnr Leitn^ ikr ^
Doniflcbule nach Trier 1147. £r h«t eine vortraffliche LebeosbeeohfaboBg
Albero*« hinterlaBBen. Ivo 1171. 73. Qeriiacd 1172. Evcrbem 1179. Ar-
nold 1181. Fohnar «uch Arehldialton 1181. Oerbird 1190. 96. Olwin
Auch Archidiakoo ISOl. 13.
.DorokUster und Thesaorarc: Alper 924. Folcmar 1043. Adalbero
1075. Folmar 1083. Bcruewiu 1095. Pctor 1101. Tlieodericb 1110. Hum-
bert 1136. 54. Peter 1158. 63, Fnearich 1179. 89. Conriul 1190. 97.
Ingebrand 1200. 12.
Doraaäiii^er : OHer 924. Mamauiis 946. Grimmann 9G7. Widemur
1083. 1117. Eberhard 1129. 40. Heinrich 1142. 63. Weaolo 1168. 89.
Friedrich 1190. 97. Johann 120C». 10. Cime 1210. 12.
Domkellner: Gclfricd 967 Wosclo 1136. 74. Sibodo 1181. 92. Tho^
roas 1208. Arnold 1212.
AIb VQgte der trieriscben Kirehe kommen von Hoodilbert oder UdU
bert adTocatns 962, Ticedomi» am 1000. Sigebodo um 1010. Bomb 1000.
38. Tbiedfried a«io Sohn iw. 1036. n. 63. Theodertcb 1066. 1073. Bmbold
(y. Isenbmg?) um 1080. Pfahgraf Siegfried UOOf 1113 ond seine NacUbl-
ger Wilhelm 1113 t 1140» Hermann t. Stahleck 1140-66 t 1168, Con*
rad V. Hohenstaafen 1155 t 95 und Heinrich v. Braunachwcig 1196. Letz-
terer vfirzicliteii II97 zu Gunsten Erzh. Johanns 1. auf die Vogtei.
Lll-ltl HAUi .S> riKT Zü TRIKR. KiVh. B. U. V. KT JOHAWIS HAtX. üUCh Ma-
KiAE .MA.roiu.-^. Kirchen zu Kbrcu d( r heil. .Jungfrau und Johannes de* Täii-
ters in ßaptislenentorni , a\m Kund- oder Polygonal hauten hndeu l> in>i
regelmässig ala Tautcapelicn neben den alten Cathcdraien. Eine Bolche inusa
auch in Trier in den ältesten Zeiten bettandon haben. £nb. Rutberi iteUte
nUmlieb schon 955 nostre Virginis aulam quam fotustate (emporum oontigit
feie penitns deperisse in Maner^ nnd Dachwerk (muxo et ooopcrtuta) wieder
her und dotirte sie von Neuem; Ebenso Eivb. Poppo am 1180. Indemea
stttrale der alte Ban im Anfange des 13. Jahrb. auMmmen and Erab. Theo-
derieh begann 122? die ^^oo;cinYärti<^e sehr schttne Kirche in gothisehem Stile,
die unprttngUehft Polygonalform im Gnmdrisse festhaltend.
Das Liebfraaenstift war ein Annex des Doms und seine 12 Ouionict
pracbcndati standen unter dem Duimh thanten. Zugleich wai* die Kirclie
Pfarrei für den ältesten StÄdtunifang Vergl. rtarrcicn.
S. IrMINEX , C>KHKA . AD IIoUUKl M, Ar) HoRREA , ZL'B (.)eRI \ !\ I niKK.
Die (falsclie^ Urkunde Kg. Dagoberts I. V(»n 6?j4 nennt Erzb. Moduald dun
Erbauer des Augustiner- später Booediktincr-Nonncnkiofiters 8. Mariac quod
TOCatorOrrca (wahrscheinlich von einein römischen öffentlichen Gettvidema-
garin, welehea anCecn des Mosalwerfts stand) und bestiligit demselben in ei«
m
t
üiyiiizea by Google
cxov
MT sw«il«n (falsoheD ^ «r starb schon 9S% —) Urkaode fon 646 die rw s«i*
Der To^ter Innin« («lao der Graastante der GrOndeiiD von Eehtemeoh)
getehchene DoUtion imm OeaTente. Atieh die (edbten) Urkunden Pipins
und Karls des GnMven von 760 n* 73 nennen finb. Modoeld den Gründer
A fbndsmento. Papst Leo VIL bestKtigte den Nonnen die freie Wahl ihrer
Beraterinnen nm 938. K. Otto 1. Unsehte um 970 mit Erab. Theoderieh t.
Trier die bisher kaiserliche Abtei Horrea gegen die trierisehe Abtei S. Ser*
vatü an ICaetricht ans und garanttrte 97S K. Otto H fioreensi eenobio den
ziemlich bedeutenden Besitz. Im J, 1127 werden Nonnen und Brüder in
coiiobio llorreum erwähnt. Unter Er/J). Ililliii wandten sich die Nonneu
von der Regel des heil. Augu.stin iil> zu der S Benedikts, welche Aende-
rung Papst Adrian IV. 11.^)5 veranlasste in einer .scharfen ßuile zur Rück-
kehr 7.U crmahnen. Doch bhVh es hei der Benediktinerre^l. Vorsteher des
Kloster» waren iVw Aehte v. S^iringirshaeh und regulirte dieses Verhältnis^
Krzb. Johann um 12lX>, zugleich die Zahl der Nonnen auf 40 festsetzend.
Aebtissinnen und Meisterinneu: Inninn die Stiflerin wird im 10. Jahrb. ab
erste Aebtissin beaeicbnet um 640. Modesta, die Nichte Erzb. Modoalds ihre
Nachfolgerin. Anastasia 902. Geba lOoo. Gertrud 1067. Eloeia um ItOO.
Lnocharda odef Luccardis IU6. 27. Olficia 1174.
S. MaBIBII^ S. MxkOEK, B'. M, V. IN BtTA) AD LITUS HOSBLlAEy AI>
nABtAn vnTBBDc, Ai> jioNAonos» AB MAETvaae (aur Untoischeidung von Lieb-
fraaea am Dom) su tbsmm. Als Fnndatcr dieses zom Gedächtniss der Ifar-
tjrer der thebaiseben Legion anf dem alten Marsfelde erbauten Benedikt!-
nerkleeters beadohnet man den Erab. Lutwin 695—718 unter BeQiQlfe des
Majordomus Pipin Heiistall und des heil. WiUibrord, Erab. Theoderieh
stellte 973 das Kloster, von dem er sagt, dasa es früher der Bischoiasila
gewesen sei (aUo vor der Erwerbung des Palastes 90^), wieder her und ver-
lieh den Aehten das Stelivertretungsrecht des Erzbischofs. Gleichzeitig fand
ein Neubau der Kirche Htatt, dessen Krypta Erzb. Egbei-t weihte. Die
unter Erzb. Meging;uul vorgcnoiHmenc Liuwuuulmig in eine Collegiatkirehe
hob Er/J). Poppt) wietlor auf 1017 und bestätigte dem Kloster freie Abts-
wähl uihI ihn bedeutenden Giiterbestand 1030. Achte: Deodat 973. 76.
Hildeboid 981. Warinar KKKi. Wrald 1030. Bernard 1115. Folkwiu.-
Peter 1139. 42. Ludwig Uö3. Ol. Heinbald 1162. 86. Hermann 1196.
Theoderieh 1197. V2i7.
S. Martin. S. Mabtini TrRoicEN.sw zu vbis». Zu Ehren des fräoki-
sehen Nationulheiligen, der 38.^ zu Trier Wunder verrichtet haben soll, er-
baute Erzb. Magnerich gegen Ende des 6. Jahrb. awei Klosterkirchen, eine
auf dem Marsberge über dem Amphitheater (Kreoacapdle)} die andere am Ho-
adufer unterhalb Trier. S. Martin auf dem Mambeig bestand als Donninka-
a*
Digitized by Google
OXGVI
nev^NoniMiÜEloiter bi» 1287. Das BenediktinitF-llMinaklotler «n d«r Ifoeali
das uDserigc, wurde 882 Ton den NcrmanDen TerwQatet, 975 von finb.
Theoderich wiederbergestellt und von K. Otto II. bcaüUigt» eodlich Ton EM».
Egilbert v. Trier nach einem Brande bcfclicnkt und die Krypta neu gcwdht
1097. Aebte: Regino 89l), vorher Abt v. Prüm, der berühmte Cbronist.
Bertoald, liruder Er/b. liutberts Laienabt 916. Eng^clbort 975. 95. Eberwin
995 t 1040, Gelehrter und Schriftsteller schrieb Lein nsltescbreibuugen den
£rzb. Magnerich und dcp beil. Öinieon. Siegfried. Uemigius. Ernest. Hugo
1074. Sigcberm 1090 f 91 baut do8 Kloster neu. Theodoricli. Otto. Ronald
1138. 42. Gottfried 1154. «3. Reginer 1163. 65. NjHver 1168. 79. ßbi-
ner 1180. 1208. Wilhelm U97. V 1210-17. Richard 1202?
S. Mattbus, Mattueib uraprUngiidi S. JCvcBABnra sbi «üb. Dm
Qialte und berühmte BenodiktiiierlüoBter S. EaeharS oberhalb Trier > menl
1080 (?), seit dem 13. Jahrb. aHLndig S. MaCbiae geeaiint, fiibit aoAe GrOndung
bia auf BiscboC Agritiiia 314 and K. Gonalanlin bisaef «od beiMtiglen die
1829 auf aetnem Kircbbole gefundenen altcbriatlioheo QrKber dieMu fttnu-
sehen Urspning. Der heiL Cyrillus soll die von den üunncn verwitotateo
Gebäude wiederhergestollt und die Gebeine tior drei ersten tiierischen Bi-
schöfe Eucharius, Valerius und Maternu«? darin bestattet haben. Gregor v,
Tours kennt das lUoster bereits. Sowohl die unächten Urkunden Kg. Da-
gobert.^ I. von 634 u. 646, Pipins von 760. wie die ächte von Karl dem
Grossen von 772 bestiitigtcn den Krzbischdfen v. Trier den Beatl» der (Jella
S. Eucharii. Erzb. i*oppo restituirte 1038 dem Kloster entzogenen Beaila.
K. Heinrich III. bewlienkte es 105.3 für die IJeberlafisung dc3 Körpers
des heil. Valerius nach Goslar. Das GUterveraeiohmss der Abtei 8. Maxi-
min (IL 4M) giebt die domini de S. Enebafio nnd de 8. Hattfaia gelrenat»
gleushaam ala bXtten swel Gonvente nebendnander beatandeo. Ein Nenban
der Kirche ivird 978 Etsb. Egbert nnd IL Otto IL eageBchriebeD. Das jemige
Weric eine merkwilidige Pleilerkirdie mit nraprUnglichev Holadeoke in ro>
mamsfihem 8tile mit Kr^ pu nnd atarkam viereakten Tborm begann Abt
Ebeiluffd 1127 nnd weihte sie, obwohl 1131 dnrdi Brand beeebudigt, Papat
Eugen III. 13/1 1148. Bei diesem Neubau wurden angeblich die .Gebeine
des Apostel.** Mattlua- aut'getundcn. Den grossartigen Klo8tcil»uu mit Kreuz-
gang im gothischen Stile führte erst in der folgenden Periode Al»t Jaiul»
aut. Die Kircbc besitzt cbenialls o'mr 1204 in (/onstantinopel erbeutete uud
von Heinrich v. Ulmen 1207 geschenkte Kreu/.parlikel. Aebte: Gother 977 —
990. Engelbert 990-1002. Gundeiad 1002 Richard 1005- 24. Ber-
tulphL 1023 - 48 od. 50. Reginard 1050—62. R(^l)ert 1074. Bernard 1097.
Benedikt 1098. Eberwin 1106—10. Eberhard v. Kamborg 1110-36. Bar-
tolph IL Xld6 62, Oerwieh 1162— 68. Lodwig 1168-87. Johann 1187-
üigiiizuü by Google
cxovn
m GottM 1190-mo. SiboM 1810 «. 11. JMob UHbri&gai 1811-^
mr. I>«r Meiiob Dietriah von 6. M^ttldM gehfieb gegen 1090 Uber den
beil. Celuie. hk dem KloBter entotaiid Mob» viellbeb tIbentrbeiteC und ver-
nebH, die bis sor neoecen 2eH fortgeseCile Oescbicbttf d«s CnetiAi Trier,
die Oesle TravironiiD.
8. HAxtMrw RKi nrnsR. Der Ursprung <l<«r an Alter mit S. Ifalllilii,
an Reichtliuni mit Prüm wetteifernden BontHliktincrabtci 8. Maxiraini unter-
halb Trier tallt ebenfalt« in die K<>nierherrdchaft und bezeichnet die Legende
die heil. Helena und ihren Sohn K Congtantin als die Erbauer der älteeton,
▼on Bischof A^ritln!^ 'M9 dem l'^\any;elisten .Itthannes» gewidmeten Kirche.
Die darin niedei^^:* 1( L^ten Gebeine de- trierisehen ßisciiofs Maxiniin. an^ebHch
gestorben 351, wirkten Wunder und beförderten die Gründung ein^ Kiostei*»,
das im 6. Jahrb. aehon bestand. Gi-egor v. Tours kennt bereits Tempi um
et basiltca 8. Maximini. Im J. 853 wird auch gemeldet, dass die Bischöfe
Agritiw und NiceÜua darin bestattet seien. Enb. Hildulf unternahm, wie
bebanpftet wird, $70 etneo Neabea mit Krypta und erweiterte dm Kloster
mr Aofnebme ven 100 Mönebeii. Die Ilten Geeohiebte ron 8. Maximin
»t wegen der mweiMbeften Fttliebnng ibrer wiehtigaten Uikonden ver-
donkelt NementKeb emd die sabIreicbeD, die Imnimkll beetWlgenden Pri-
vilegien der IriftbieeheD und deuteeben KSnige offiBober emt neeb dem tf*
Jebrb. da BewdaniHel fttf die UnnitlDlberkeit des Klottera, dt in nnge-
aefaiekteeter Wmee geftrtigi weiden Ais gelttiobt rind erlceimt die DI-
phtne Kg. Dagoberts h tp. 688 (4). worin er der Gelle 8. Hylarii, quae
nunc appellatnr Cella 8. Maximini Unmittelbarkcnt zoaidiert, Papst Oregon
II. 729, Pipins 766. Ivarls de.'^ (irosnen 807. Ludwigs des Frommen 882
und Lotlian» 868. Aeeht sind die l*rivilegien von Karl dem Dicken 885,
Arnujph 888. 93, Zweutebold 897 nnd Kail aem i^.infdltigen 912. Auch
outer den übrigen Urkunden unterliegen melirei e den scliwersten Bedenken.
Am 5. April 882 nahmen Normannen dfi?' Kloster durch Ueberfall,
plünderten m aus, verbrannten die Gebäude und ermordeten die Mi^nche.
Abt Hugo odet Ogo baute die 933 eingeetOnte alte Kirche auf und liess
eie am IS/U) 942 zu Ehren S. Johannis evaog. Ton Ensb. Rotbert weihen.
K. Otto 1. entschied ^3 in einem Streite zwischen der Abtei und £rzb.
Rutbert tttr entere, beettftigte 956 u. 66 ihren Besitz und bestimmte 963,
dese daa £leater iteta Wittom der Kaiserinnen und aeine Aebte deren sUtn«
dige Capline aeia aoUlen. Im J. 1170 erfolgte dai widitage, naeliber so bef-
*) Von K. Otto II. sind 1». drei rikuiuleii Ue&j» «1 beu Dalum b 21 Juli yiio vor-
handen, eine Achte zn Solage Lu Italien und zwei falsche zu Trier und Ingelheim
imgeftrtigt.
Digitized by Google
GKCVin
tig bettritteoe PriTileg (I. 290) Uber f^ie freie Vogtewahl, Gieiobstellong
Klosterunterthanen mit den königlichen. B^bwag von ZsUeo, OMileB waiä
jeglicher Gerichtsbarkeit dar BkMU. U«nogtt «ixl Onleii, mit mmt Worte
der lUkhiOBiittelbericeft» ein VeiliiltiiM% wotchee anch von ä«a foi^eodeii
Ottonen aBerfcapnt winde, Aach K. Heinrieb IL coafirnurte dieae Pri^ae-
pe», mfcattorte aber die MaebMcUnng dee IQealen dnrob-deo Abt von
lOSS bia mm ionenlfii Uuk. Er enttfeaa da«elbe nimlldi der Eeet^Mmia-
ind Hofiffienaipeidit, entiog ibA aber 6856 HofiBn (naeb mittitfwr Sohttnnlig
eftwft 9 OlleUen) Land aod bdebnte daaiit irdtliebe Gronee. K. Heinricb JB.
bowictomte 1044 aeino Gemablin Agnes auf S- Maximin und ordnete K.
Beinrieb IV. 1056 in ein«-r merkwürdigen Urkunde (11. 401) die Rechte
de» Vogts. Im J. 1066 cihielt die K ai^erin Bertha da« Kloster nlb \\ jUuiu
K. Heinrich V. wiederholt«^ die BfstJiiii^nno' der Privil^w» , des Besitzes,
der Vogtei Verhältnisse und da» Verbot des Bumi nbans auf Klo^^er^ebiet
1107 big 1135. Graf Cou rad V. Luxemburg beurkundet auf die Eotschei-
dung von 1056 hin seine /^dvocatiobefugnisse 1135. Kg. Conrad IIL , of
fenbar durch die dem Enh. Aibero v. Trier filr aeine Erhebung auf den
deuUcljcD Thron (S. X) gegebenen Vcrsproobiiligen verpflichtet, warf 1139
die bisher wohl niebC ma besweifoinde Beichsun mittelbarkeit des Kloster« über
den Haufen, indem er unter BemftiDg auf die Hildnlpbaebe Fnndalioii von
670 den Abt Qerbard nwiee (I. 667) dem Entbiiebof v. Trier nu geboi^
iamen and U40 aneb eine ZuetinmiiBipbiillo Papsili Innoeeos II. (I. 575)
erwirkte» demelben Papetos, weieber m demeelben Jabi« dem Kloster niobt
bioa amne Benteingen» aondem aneb seine politiscbe and gektKobe Inuna-
inttt mit den anedracUiehen Worten besOligt balle (I. 573): at videlioet
idem loeog onlK omquani aedi veil aeeeledae eobdator, aed anb 8« Romanae
Modeeiae jure el petrociDto el Imperatomro mondibardio aea toitione eon-
•«•tena ce libertate el tmmiTnitate froatur. quam &c. Er«b. Aibero zur ß«-
l^imig des mieih'chon Verhältnisses nach Rom berufen, wurde von dem Klo-
stervogte Grafen Heimieii v. Luxemburg und NamUr befehdet, kehrte aber
raseh eurtick. schlug den (Trafen, eroberte seine Rurgen und zwang ihn 1147
aum Frieden. Diesem; Ki iegsunglück traf auch 8. Maximin sehr hart. Aibero
verjagte den Abt Gerhard und die ihm widernpenstigcn Mönche und behaup-
teten sich seine Xaclifolger im Im. sitze. Wir weifden später hören, wie im
16. Jahrh der Kampf um ilie Unmittelbarkeit mit neuer Heftigkeit ausbrach
und wiederum zum Nachtheile de« Klosters au.««8chiug. I>en grossen Gütei^
beetand ergiebt das Verzeichnis« II. 428. Die Vasallen: Gräfe», v. Dietef
die Wild- und Rheingrafeii, die EdelUerreii v. Isenburg, v. Bolanden, viete
Luxemburger und Trierer s. II. 467.
Aebte; Jobannes monaebus Antioobenos 849 l^sendariscb. Hamilinnaa
Digitized by Google
CXCIX
634 (2), Basilius 726 (?), Utilrad 766 (?), Uerinolf Ende des 8. Jahrb. Hciysa-
char um 815 t 836. Graf Adalard od. AJard Laieoabt 853.65. Waldo 868.
79. Erkenb^ f 887. - Megiogand Graf im Mayenfeld 887. 92. Kg. Zwen-
tibold 602 t 90a Conrad des UhugaaiseiM» HaivMi d. h. £g. Connd L
606^ Min Oheim Qobhaid und sein Bnid«r dtr FnnkMÜMKMg Eborhaid 906.
Bia^nher Gnf und üexsog in Leffaringin 612 t 915 od. 16, GMboi des-
•en Sohn 916--9i34 1 d39. Mo Laieaäbto. - Ucnog GiMlbert vestitnirte 684
dis Klofrtor dorn gewtUchen AUe Hugo oder O^o 934 f 948. Willor oder
WiUiluur .953 t 957 (V). Wiker 969 wird fifMoplMi der Keiscrin 96d t
666. Awdf 966. 67. Thiedincd 967. 78.. Ogo 987. FoUunar od. Folauir
990. 93. Oferad oder Oftcrad 992. 10U6. Hariobo 1023. Johann 1033. 36.
Poppu audi Al.t zu Stablu und MoJmcdy 1026. 49. Theoderich luöl. 82.
Heinrich 1084. 1100. Folmar HOL Berengv>/ 1107, 25. Gerhard U2Ö,
ahg«^etzt von Krzl> Albtno i UM Siger 1140. 63. Arnold (f) 1168. Conrad
1177. 1200. Uartlioluniaea« 1201. 7. Anselm 12u8. 12, Pröpsu;; licri-
wiii 838. Albuin i^uy. liodu 923 Asolt 963. Kcginibert 1034. Gerhard
1181. Dechanton: Wumbert 909. \\ ultiaich 923. Komuold 963. Luther
1084. \'ögtc: Harlmann 909. Volmar 923. Adalbert 960. Uüdrad 960.
63. Volcbeit 975. Waroer 978. Siegfried (Graf ?. Luxemburg) und seuu
Nachfolger. Ein M<"»nch äigebard von & MAximin verfiasäte gegen 960 ein
Werk de miraculis. Ein ÜogoneoAtery diiu .man fiir Adalbert, den späteren
läisbiachof Magdeboiy btUl, seCste die llcginonische Chronik bis 967 fort
rt S* Paüulk bsi TBuui. Der heil. Paoliniis» NeehfoigeCr jdes iieii, ^^^'FPtn
«of dem trieriscben Siuhl«, hatte sich dureh aotnen WidenlMid gijgen die
Ariener um die Kirdi« verdient gemacht und wer in .der Verbannung in
Phrvgien; 858 gestorben. Zur Aofnalunc seiner Gebeine beute S* Felix fii«
scbof V. Trier gegen 386 eine. Jdeine Krjptenkircbe eiif dem Jlbrierpdetee
diTh-tbebaiBcheii Xiegiou ttntorbelb Trier unweit Ton S. Marien und Maxi-
min. Diese dureh die llunnenseratörung ^erwOstete Kirche reetawirte Biach.
Marus Ende de« 5. Jahrb. Normannen plünderten sie 882. Angeblich schon
«on Kg. Dü^übcri 634 ilt-m Erzb. v. Tiicr zij«;csprüehon, wurde das dabei
pntst;inH**ni' ( 'oiiv^iaUlitl von Ludwig d. I roinnun, den Lrzb. Lutwin, ilotti,
Kaibod, nanitiitlich aber 980 von Egbert reich beschenkt. Erzb. EberhurJ
begann 1047 einen Neubau der Kiichc, welcher um 7/9 1049 von Papist
Leo IX. (Grafen v. Dag^bur»;) geweiht, indessen schon am 1/8 1U93 durch
Brand verwüstet wurde. Eine merkwürdige Blcitßfel und viele Keli^ulen 1072
aufgefunden brachten die Kirche zu hoher .Verehrung. Propst Adalbert un-
ter Beihttlle de« Ei-zb. Bruno unternahm im Anfange de» 12. .Juiiih. einen
««reiten grossartigen Neubau — nach dem noch vorhandenen Plane eine 3scbif-
Jge fi«eiüka mit der Fa^adenanordnnug dee Dome tw Trier — weldhen
Digitized by Google
CG
Papsl Eugen III. 1148 consecrirtc. Die Papste Alexaadei und Lucim
u. A. m. bestätigten und beseheokten unser Collegiatstift 1175, 1182 u. b.
w. Die S. Cniciscapelle bei S< Paulin wui'de vom Propste Guno erbaut und
am 22/9 1088 von Ersb. Egilbert geweibt Pröpste: Lnao d8l. Adalbero
Luxanbnrg (der bckimite G^oer der Eneb. Megingaud und Poppo) 1008
t 10S7 od. S8. Ciuo 106a Adtlbort 111& 40. ConnMl 1141. 50. Altai
1181. 1310 audi tricraehcr OiorbiMhof. TliMd«rIdi 1210 ebeow. '
8. fiiMBoif ZV TBiu. Ein in den Mieheii TIniniie d«i allük Bihame-^
dio» dar Porta Martti oder nigr» eiiiNedl«iiob lobendor» von Enb. Poppo
1098 «QS Jecunlem iiiitg«braohter Aaoeto Simeon , w«r darin Wondcr vor-
richtend 1/6 1035 gestorbon u. 17/11 1042 durch Papst Benedikt IX. hei-
lig geöprocLmi Avoideu. Leber seiner Zelle et i ichtete Erxb. Poppo sofort die
baulich meik^vUrdigo Collr^riatkirche S Miciiaeiia, B. M. V. et S. Stmeonis
(vergl. die Abbildung von 1646 in liiower und Museuiua Auiial. f revir. I,
p. 99), und zwar in der Art) Uasa dos Doppelthor der Porta Martis bis zum
eisten Stocke mit Erde genülti rmg. als Krypta beibehalten, von der Stadt-
aeite eine JTreitreppe zu dem den ersten Stock einndiinenden Langsclillf kte-
ao%efiihrt, an den (fotlichea Thurm der noch erUtene roimuiiMfae.Ohor an-
§mM voA der weedidie anm Gioekentbanne ertoht winde. Poppo
lehenkte aeine Sliftnig MiflUkh und wshile darin aaine Chmbalttla. AaA
Papat Adrian IV. 1164, die K. fieinrieh UL, IV. und VI. und Otto IV.
1066 bia 1310 and die Krsb. Udo 1071, EgUbert um 1100 and HUlin 1163
beatlitigteii and begabten unsere Collegiatkirebe. Das Oratoriom 6. iBartho-
I<miaei auf dem Kirchhofe von S. Simeon schenkte der Custos Adalbero dem
Stifte Lade de^ 11. Jahih. Pröpste* Geraronus 1U48 i\S. Horich 1071 <?).
Burchard lü75. Poppo 1085. 98. Albero 1135. Folmar todt 1152. Bai"
derich 1153. 63. Arnold 1172. Gerhard 1181. 1212.
S. Symphoeian bki TuiKR. Dicses uralte, gänzlich verschwundene Nonnen-
kloster mit Pfarrkirche lag unterhalb Trier bei Zoriauben. Erzb. Magnerich
t 6d6 schenkte dasselbe dem Kloster S. Martin und boBtitt^n 975 K. Otto
Q. and Erzb. Theoderieb diese Sckenkong. Daa Kloster, vom Propste Adal*
bero ▼. Panlin wwflatet, ging frühe aa Qnmde, die Pfarrididie 8. Sym<
phorian rnxA noch 1168 erwähnt. Die Aebtisrin 8e^a» Erat». Modoaida
Sehweater, ^ ^ ^üch^ historisoh.
WAnftAMiiii WADtooamoBN a. d. Saar (Kr, QaadmU), fi. Tri«*. K.
Bebridi IV. aelienkle 108ü dem Otafen Sigebert, Stammvater der Grafen
y. Saarbrücken, den Könip:shof Uoadegoeingen and ttbevjgaben 1186 €Ksela
Wittwe von Friedrich (Traten v. Saarbrücken und ihr S>lin Simon dieses
Gut dem Erzb. Alhfi » v. Trier zur Errichtung eines Kloster» des Prncmon-
stratenser-Ordens. Die Piipate Eugen ilL, Alexander Iii. uod Coelestin HL
üiyiiizea by Google
CGI
ooniifmirteii die Fundation U52, 79 u. 97. fitk/tti WqIAm »ns Premon-
tr< 1142 t 1158. Hfliorich 1163. 7a (Fegotkot m Pnmoiitr^ t 114169).
QodfrMd 1179 1 ISOl. HmiiMli 1908. P«nernn» ISII t 1919.
WmwmnOf Wiuiiimno a. d. Um (H, Nmtmm), £. Trier. Di«C«l-
kgiMkirobe B. M. Y. et a Walboi^ wurde ^tgm 090 Ttn doM Leha-
gangnftt Conrad d. AeHenn «uf lefaieni 8tM—nitie dm WiUpebarg ge-
gri&dek md von sönem Sofaae dem denebea Könige Gonred L 018^ 10
«. 15 reieh dodri Kg. Otto HL imehe^ 998 Dertnm abMtm Will-
Bebnig o. 1000 «mIi die danebenKegeiide Burg der GeoMdiiiir mm Heck-
alift Wenns und blieb dieses bis zur Auflösung des Stifts im Besilrc. Pröpils:
Pnricho 913. Uuolcechiuu« 1000. Wolfram 1048. Werner U45. Giael-
bert 1149.
Wetzlar, Whtz*laria a. d. Lahn (Kr. Wetzlw). E. Trier. Auch
diese» üoilegi&tetift B. M. V. ist eine (iriindung der iaiingauischen Conra-
diner. Man hrreichnct als erste (aündcr die Grafen Hermann und Udo
784, mit grösserer Gewissbeit aber den (irat'en Eberhxud t 902, Kg. (Jon-
rads I. Oheim und (Jonrads Kmaboid Vater. Des Grafen Eberhard Bruder,
Bischof Rudolph t. WUnsburg, weihte »Is Stellvertreter des finsb. Batbod
T. Trier die erste Kirehe an 6/10 897. Diaa aeiir reiche Stift hakte einen
▼om destaehen Kaiser praewatirten Fftopal nü taa Titel JSnpriester, die
Qcriflhlebarinit und dieEmeuitti^ deaflebHihugmiriiti derBeiiABatadt We<»»
iar. Die GerieliM«^ iN swar ipRler aa die Bridurttgle, die QnAa
Neeeaii imd Landfnlen HeMen vmkna g^ga^gen, die SchPÜwiberteüeBg
aber Terblieb dem Propste nnaerer C^llegiatkirdi« bia sir AalOeiia^. Der
eririfne gothiaabe Dem ist mr eeiaen Haoptdiflileii aaeb erat aeit dem An-
fug« dea 18. Jabrii. a«%aiklfart, lu* aber aneb «Itere, romaalMsbe Bantbrile
(Heidentfannn). Prdpstet Hartmvth 1167. Conrad 1214.
Wüi.PEESBBBo a. Rhein fKr, Coblenej. E. Trier. Dieses stets unbe-
deutend gebliebene Nonnenkloster PraemoiMtratenser-Onlens j^iindete Tbeo-
derich , der erste Abt des benachbarten Klosters Horaersdorf als leeibliohen
Fiiialconvent 1140.
Mirr- and andere Kirchen.
Eine Speaialgesohichto unserer Pfarreien, bei der Fülle der Urkunden
an sich keine acfawierige Aufgabe, würde Zweck and ftaom nnaerer Ueber-
Sichtsdarstellung Uberschreiten. Es folge daher nur ein kurzer historischer
Vermerk für die grösseren und wir! i tigeren, die erste hi>toriHcbe Erwähnung
vöd die Zogehörigkdt für die unbedeutenderen. Man wird erstauiien} wolebe
'Xeni^ von Planeien den KKSitem und Stüters namentliob 8. Maximin sn
Digitized by Google
qcai
Trier (beiaaiw 100) iiicorporirt wafea« Die Weihungsdaten gCDAa isa geben,
hielten wir wagaa des fitiekacfaisMes auf fiaoaeit md Stil ^on Widiigkctt
HiusiehtUdi 'dm luenmimthen >VerhHH3eB Tcnvdwii mv aaf dt« allf|ciii«De
Aufttdlinig der BfetbiliiMr tdh 8. OXLV ab. Die deni»lSge geogra^ische
Lagri gibt die Oitiregitter.
Aämmi, Homaii. BaMÜka tron Graf Ulneh v. Are-NUrboi^ Kode des
12. Jihrh. dem JolMnnilerordeD geaeh. *) Ahrdot-f Fil. von Uexheim von Oxef
Henirich 980 S. Maximin ^ch. Ahrweiler Pf. 12()4. ABicit 962 Maxi-
min best. Aliiöheim von K. Ludwig d. Fr. 835 l'rüm gesell. Alf Pf
1200. Alßen 11(X) Carden be^tt. Mirnohr lionian. Ivirchc mit Adeimu von
gleichem Alter. Roman. Burgcapeiio mit dein Schlösse. AltenJcirrkm h. Weil-
bürg 912 von Kg. Conrad I. Fulda gesell, AkwJ (Kr. äaaHou.m) 1145.
Aknck Pf. 1178. Akeij von Graf Bertbold 1072 ßavengirsburg gesch.
Von diesem 1 103 an S. Stephan z. Mainz und von letzterem 11^ dem
Mains cedirt Andtmaek Pf. 1196. Oie ältere Kirche^ von welcher der
nBfdliobe GbordnviB bentthit, ging 119d dmoli Brand e« Grende. Die
{eteige'adiilDe KkeheB. H V. im Uebergengütil tod einem der tri«r. Enb.
dir. ernten HliAe dm 18. Jahriu erb. Anhtmtm Pf« 1904. JmtmnW 976.
1147 a Hatdieie b. Tner best. Armtfiberp Fl 180O Ma»min geh.
Jhtntimn, Die iMSrte PfaBtirohe S. Bfargaralhee, 1139 Amate» incotp.,
miMi eme der ältesten an der Lahn gew^en sein, da sie 72 Tochterkirehen
gehabt liabea soll. At'rwf ßurgcap. 1120 und wahrscheinlicii damals von
Kral), iirutio v. Trier gew. Arzheim Pf. 12U0. .Usdborn 1140 S Mhxi-
nÜD best. A.fpelt Cap. 1112.
hnchnmch 1^94 g. Audreaa «u üöln inoorp. Jetzige Kirche mit Zin-
neuthnmi c. 12ÜU erb. Buruokeid von Erzb. Poppo 1030 S. Marion za
Trier gesch. Barweiler Fil. von Uesheim 980 von Graf Heinritjh S. Maxi-
mtn gesch. Bavsendarf 1200. Bauittert 978 8. Maximin geh. Bech 1161
üebtBmeeh bmt. BeMi^ 1145. BmUndtmf 1140 8. Maaumin beat Beid.
mmiUr 1161 EofalenMudi beü. BtU Pf. 1900. BMeim Pf. 1800. Bm-
dorf Roman. Kircbe em 1200 von den GMvadem Heinticb ned Bmno
(Erabiaciinie G$]n) Ghrafen t. Sayn, dem Burggraftn Ledwig v. Harn-
meratein nnd den Rittern Theuderieb Hadamar und Wi|iert Rttbeoacb
erbaut und 1204 von der Mutterkirche Engei*» getrennt. Beiijent 1161 Ech-
ternach beat. Herg h. Sirfc vom (irafen Heginher 915 Echtemiicli gesch.
Berg b. Hemich 114U Maximin best. Berg (?) S. Martini 12UC>. tierledingtm
*) Erb. erbaat, gew. ^ geweiht» best. <» bestätigt, gesch. = gescheakt, geh. »sge*
höffte, gehörig, inooip. a lacoiporirt, Pf. Plurei, Ca|i. ^ Csikelle, ^iL « FOitl.
üiyiiizea by Google
raff
ISOa 50w«Im» im BtmeatldK UBl. ;»srlft<!jk. Ria Achtelt von &
fiartod 1097 8. Simioii b«t. BtrlrM^ £in MM Bhide 19. Jabrh.
MddMh Iflgirt. Bmu Vt tm Waagawen gdi. /M 1140 Mashiihi b«t.
ßeUmberg 1069 Eobtamach tet itei^ 1179. £etttn^<m 6. 1145.
MjrA Pfiirrei 1200, 1212 MUnstermaifeld geh Beuren h. BfmM^. Vom
tri«". Chorbif-ch. Wiefried 967 dem dortigen DomcapitL'l \ laut-cLt. 1222
Prüm ^li. Bickenbach Nachtquartier des heil. Bernhard v. Clairvaax 6/7
Jan. 1147. Bidbtirg Pf. 1030 S. Marien zu Trier best, liirkenfeld gegen
7(X) S. Paulin gesch, Bwingen b. Matäui 1140 Miixiraiii best. Barer b.
Trier. Cap. 1017 Marien g^asch. Biicer h Luxemburg (?). Von der Gräfin
Fredelindis £ade des 12. Jahrb. S. Ai*niilph mi Metz gescb. Blaubach h,
Wetäat. Vom Grafen Eberhard 787 Fulda gMob. Blemif 1187 Liebfrauen
n PHim buoffi. Btiemwitbßtk FL 1142, Bockenkeim jetel Sarre-Üuion,
sw<i KirebeB 8. UkdiMlis d. a Htrtbi vom Gnte Summ v.:SMrbt««ken
Lwewdb iem«r 6«. und Albwadia Gtüfti ▼. CMieig, dnen Sobirator,
tm WtAgßmn gmk. BoekeHkem h. Maim 1140 Ibximin b«Btc B^Umt-
ioef 1161 Behiamch bert. Bombogen 1140 Mncimki bMk. AffMr^ Die
Eirahe 8. Poiri eft Job. Bitpi iron K. Otto III. 991 8. Martin «i Worms
ge§ch. Die jetzige Pfarrkirche S. Severi im Uebergangsstil von Erzb. Theo-
darich V. Trier 1242 geweiht. Das Stad»iegel von Boppard 1236 gibt ihr
l^etreucs Bild. Brechen (welches ?) von Kg. Ludwig d. Kind ans Stift Lim-
burg geach. yiO. Hrensiig (Ober?) 1041 bestimmt £rzb. Poppo y- Trier,
üass die Kirche ao 8. Florin zu Coblenz kommen soll. Ih-emtn. Ein Ach-
tel 1097 an ^raeon gesch. Bretzenheim b. Kretiznach 1189 von 8 Stephan
zu Mainz eingctanaobt. Bretzenheim b. Main» 1140 Maximin bait. Briedel
1154. Brombaeh ge$m 700 & Paolw gttob. BroUorf 1145. Bruch Ende
12. Jabr. Btmtüff Pf. 1900. Bubmtheim h, Cohleiut. Das von GliMMmt
«baatQ Orttormm 8. Aadma w«bla ibr Bruder Enb. Eberbard- f, Trior
2»/4 1062. Bt^benkmm jetzi Kirbmy 1142 Anutem bmt. Bwk g«b. 1100
Garden. Huddit^ 1140 Maidmm best Büdethäm h. Prüm abi Pf. 1066
von Ereb. Eberhard Trier gewaht nnd Prttm bMt BuOtty, Gap. 1200.
BnUivgt^dor/ (?) 1145. Bvrg b. Veldenz. Von Emich Gr. t. VeWeM 1086
Verdün get^ch. Bvrg h. %eü S Gertrudis 12. Jahrb. Bvrgalben S. Adeifi
1197 Wadgassen b^t u. 12Ui^ incorp. Burmeringe^t 1140 Maximin best.
iW» n. d. Sautr 1145. Hvtzfceiler h).k) S. Marien be^t.
Capellen S Mcnnascap. 1153 Beatusberg best. Varden, PI. B. M. V.
1100 dem Stüt geh. Vleen (Ober- und Nieder-) Vom Pritbter Randolph
beide Kirchen um 800 Lorsch ge*^v].. Clotten Pf. 980. Ein Oratoriura S.
Pflka et 8. Mazimim dar Abt« 8tablo geh. weibto £nb. Ludolf Trier
üiyiiizea by
oonr
im 1004. Vohem Pf. 1204 abur aiehtr weit «Iter. S. MaMUnetp. *. 4.
Qberbmg'im Aii£tag la Jiluti. «riiaat. a»N«M. Die Iltere Ffcnd
ist diu iQiMKliaib^ ctei RümflmitaUft gelegene Liebfraoeokiiebe^ eneb^t aber
flfrt orioiDdUoh 1182. 'SohoD dimals war^ne dem Stift 6. Castor inoorp.
iiad ab dam Propete miterwwreD von jegliehem Arobidiakonats- und Deka-
naliverbiiidA, eacimirt (IL 858). Im •J. 1218 theiiten Saulinn» Pleban von
Bw M. V. rnid der Pleban S. Cruci.s zu S. Uaetor, als der zweite Stadtpfeir-
rer, die Pfan grenzen so ab, das« die Altstadt Li^bfrauen, diV damaltjj^ Vor-
itüdt aber S. Caator ^ugetheflt wurde. Da« Haus des Vogtj? v. fuibenach,
welches die Grenze hjldete. ist unzweifelhaft der Eitz -Riibenacher Hof an
der Danno, welcher sich an die alte Castellmauer anlehnt und Boniit das
et^ Haus anaserhalb derselben bildete. Cochem Pf. 1200 und 1217 Pfalzel
iBoorp. Vmd Pf. 1200. Vonlz oder Kont b. 8irk 1200 8. Maximin geh.
Vordd PI. 1174. Gomuf Fil von 8. Peter au Keimt und Springiiebacb
beet 1148. Oxäo von PSpm 768 Behtemaefa geseh. und 997 bicorp. Die
FfiMi^ bafteto niebt an dev jelaigea Ktrebe S. Reraigil« eondeni der alten
Peleieeapeiie. Aoeb Stabb besaae aeic 882 eine Capelle daaelbet.
DMMm d. Sj>onkeim, Von der 8ponb. Cbrontk alto die Molterlcirebe
dea Klmtirs nnd die »heete Pforrei der Gegend beaeiebnet üaUyden 1220
Prüm geh. Dalheim h. liemich 962 von Thiede an S. Maxirain gesch. Dernau
Pf. 12C>5 dem Stift Rees inoorp. Detzem 1140 S. Maximin best. Ihudeg-
feld von Lud wie* Rittet- v. D. erbaut, 1185 S. Thomas a. d. Kill gpjsph it.
1205 incoip. DiebacJi 1190. Dierdorf PI 1204. Üietlarchen uralt 1163.
Diümgen 1146. Ättwwr 1087 a Matthias v^oM^. Didhodenberg Pf 1112
dem Kloster iaeorp. Dommernhamen Cap. 1200. Domheim (?) 1179 Ko-
nraredorf beet. Dreis h. Wittlich 1161 Echternach be$t. Dnidelinffen (ana-
* gegangen bei Remieb) 1140 8. Maximm best Ihchrvth 1190 Domcap. an
Bfatiia best. DUn^tiMm von Eivb. Johann Trier n. 1200 Stuben gescfa.
IHlppenweihr llbB an Springitabaeb, U80 an Wadgwsen geaeh. DutOMmt
1086 ▼<» Bmkli Gr. y. Veldena an Verdün getob.
ISbeno l Bidga» 1140 8. Maadmm beut Ebm^tkem ebenso. Ktklernaeh
227 der Abtei ineorp. Ediger 1097 ein Aebtel an B, Simeon gesdi. Die
Qbrigen Theile rerkaufte S. German zu Speier 1230 ans Ensstift Trier.
Edingen oder fdgeti 1161 Echternach best. Khi-nng von Kr/U Tlieodcrich
V. Trier 923 an S- Marien stu Trier jopnsch. u. 1208 iiicorp. lihr^nh^rg ßui^-
CÄp. Il6l. Ellenz Pf. 11 <X) Carden irvU. tiifjers- (\mo8tein uralt. 1202 u.
9 mehrere Patrone: Sayn, Hamracrstein. S. Marien zu Ma.'jtricht u, A. A/r-
ger9 Ober- od. -S. Sebastian Romersdorf 1162 best. Enkirch von Kg Ludwig
d, Kind 908 dem Erzstitt Trier geseh. Cap. 8. Trinitatis im Ravengirsbur-
ger Hof 1186 ron £nb. Albero geweiht Eudmgm 1140 & liaximin best
üiyiiizea by Google
ccv
Smukeim «bflOMw JMMofc U61 EdHiniMb beil.. Eitnn «z»lt 'Gl*b
dM BiMb. NnaMria« f 657. Dia firittm Kinke Se/S 1075 finb. Udo
?. Trier B. HoUam gewdht Everlingen 1140. S. IfaxHOui bot
FddUirühm Pf. 1204 und kura vorher tom Gr. ▼. Wied erbtnt. Die
Kirche sollte nacl» Irlich komraen, da aber die Ochsen der ersten Stcinfnhre
von der jetzigen Steile nicht wegzubringen waren, wurde sie aut dem Gebiete des
Burjtrorr. V. Ilaniuierstein erricliUit und dieser Mitpatrou. Fell h, TnW 1140 8.
Ma\iniiii best. FeUerich Fü. von Tawern und S. Maximin geh. 1030. F/^je-
itn ui Lmtemimrg 1140 dems. best Filsen b. lienicastel von Karl Marteil
die ecci. S. Pauli an Echternach gescb. Flmhi 881 Prtttt gek. FUmk$im
1051 S. Maxinain best. 1181 demselben und B. Mbnn zu Mains geh. and
der max. AntiieU ans McrieoalMt wn Fienheim fedirt. Fimgi&rf 6. Mmutm-
oäU Cep. 1153 llmg o. 1188 Wadgaasen geNli. t\ramkm»«m 114^
kmge» 1051 8. Kaxiran bert. F^tmm^^f 1145. Rfishgm yon dar Ar-
dmoeivQiiaii Uda 968 a lf»inm «eNh. Bfc/sM 1200 demsetben geli.
CMemmk 1145 FSL vea SeUffinbiif«. Qmithtm 1051 a Mannin
best (hgem 1068 Eehtomaoh beai GalMiwAe (nrinirt k Moneingen). Von
WieaeliD erbsut und Ende 10. Jahrh. an Disibodenberg gcsch. Von Enb.
Willegis e. 1000 demselben best OeiMingm Echternach 1069 beRt. Geii-
Ungeil ebenso. Gennetirode (wohl das onstre^an^ene Denzenrode bei Ktaa ?)
i 165 S. Mattheis best. Gensingen c. dem Domcapitel zu Mainz geh.
Uerlejangm 1145. Gersüingm b. Hou»onviUe WAh, GdlfJibeurenüap. c. 1200.
Gälen/dä Pf. c. 1200. Gindorf Pf. 1179. Gipperath 1154 8. Simeon best.
Uirme» von dementia Gr. v. Gützberg 1141 Schift'enbcrg best. Givenick
m lALc^-mhit-g S. Maximin 1200 geh. GondtfHhausm Pf. 1140 a Masiasia
beM. Qonäorf von fiab. ^Igborl; v. Tnar 8tti a Marien eo Trier gwd).
Groodl 1121. finb. HiUin war Paator des. vor 1168. Gramd^ 1154 a *
Simeon best und 1312 incorp. (Sreimeroth h. ZmJ tob Enb. fintbod v.
Trier e. 900 a PaaUn geeeh. Qreüimdk b. WmUek Cap. 120O. amdiitt-
^ PL 1177. CHäs 1181 TOD Henfeld an a Senratins so Haatrieht ver*
tonaehi Pf. 1189. Alte roman. Kirche.
Ha/;kenberg b. Thi&nvtUe 1145. Ilaiger uralte Tautkirche, 918 fon Kg.
Conrad I. nn Weilburg gesch. 28/4 1048 von Krzb. Kberhard v. Triti gew.
und circumscribirt. Hamen h. Münnterappel von Karl d. Grossen S. Maxl-
rain gcscb. Hntff&n h. Odemheim 1 !9<^> dem Domkapitel zu Mainz best.
Hammen b, liltaunen 120C» S. Maximin geh. Haustadt ll4ö. llfvkenran»-
hnrh S. Mariae 119t) von Bi.seh. Bertram v. Metz Wadgassen geech. Ued-
df^dorj von Erzb. Bruno v. Cnln <)fi2 S ('aecilien zu Oöin geseh. Pf. 1204.
Heddesheim h. Kmmach 1200. Heimbach b. Bacharoch Vi. 1211.
boob fr. Aiy» Pf; 1204. H^lfmU 1087 a Matlheis geteb. üdjmkiteh^ g.
üiyiiizea by Google
OCVI
980 Ton Helperioh erbaut und dotirt. Eävmngen 1200. Htipert ocL HeA-
berg 97B Irmanen m Trier best Hemmmdoff 1145. HmMoH mo Irmi*
nen so Trier iDCorp. MttUerm 1147 8. UaAtheie best, niid gegen 1900 in-
eor^. ae$dmi b. ßongomrili» 1146. BUJMngm 1146. Höe» od. SdtMerg
Pf. 1100 8. Florin m Ooblei» g<ili. iföii«MfM an» Ukein Pf. e. QeoigH
1136 a 8inieofi best H^fmeder vmi Eid}, fielbod e. 900 8. Paniin gesch.
H(mnef Pf. 1204. Hwmefdd ebenso. UimMm ebenso. HwMHm ebenso,
/fu;«. Die Edelfrau Grertrud v. H. schenkt die halbe Kirche an Ravengirs-
burg 1135. HiiJ^ehheirn. \ oni liA/.h. v. ilagdeburg mit dem v. Mainz 1112
vertauscht. liUinini-l Ii 14 zum Theil an Münstereifel gesch. Hüttersdorf
1145. Hüttiiujin. \ Uli Grnf Siptrd 826 ein Viertel nn Priiin eodirt. Hun^^
hath jelet Montabaur Herzog Uermann v. bchwaben f 949 erbaute eine
Kirche von fiobi| welche Elrsb. Rutbert v, Trier weihte und S. Florin zu
OobleoDJB incorp. Propst Willimann von S. Florin erneuerte die Kirche in
Sleok-iiiid weihte sie £nib. Heinriob em 13. Februar eines Jahres um 959
S. Peter and Q, Q^rg anter Angabe des Pfun^rengek. HutuUbaeh von
fintb, WiUegli n. 1000 ei4iaut and I>iribodenbefg geseh. Euama od, Umna
;«M ßreudmibmrg 1145.
IdeMm von Grnf Sigard 826 ein Viertel an P^ abgetreten. Ihn
1145. lUmgen Pf. 899 von Erab Bodbert Mete an Nenmanster gescb.
Irsch FW. von Serrig c. 1900. T§td 1140 8. Maximin be«t Ittel 1212
Ptakei incoip. Itzharh 1 145. Itzig 1069 Echternach best.
Kail 1200 S. Mnxtmto geh. Knltenrcifersrheid vom trier. Archidiakoii
Wiefried S. Maximin eedirt 97.') und Plariaprengel hoHtimmt. Kaviberg Pf.
11Ö6 u. 1197 Arnstein incorp. Korlingen 1192 8. Aruulph zu Metz best.
Keimt. Die uralte Pelerskirche aut dem Berge Martenburg hinter Keimt
*von Erab. Albero v. Trier 1142 Springirsbach geseh. Mntlcrkirchc von
Kaimt) Kell, Oorray, Merl und Pünderich. Keim S. Maximin 1140 host.
Kerig Garden 1100 geh. Kerlingen b. Thii/neiUe 1145. Kesten 6. Bern-
eoMfl 1126. K$tag PI 1904. KilUmrg Pf. 1992 Prttm geh. Kü^ikherg o.
d, HundtrUek uralte Plarrei grossen Üm&ngs.- KirMaUenhat^ von Erzb.
Willigis V. Maina e. 1000 erbaut und Disibodenberg geseh. KvtMorf jetai
Kirberg angebfieb c. 800 erbaut und 1142 an Arnstein gmh. Kirf 1145.
Kii^HuthscMid "BxxAe des 12. Jabrh. der JohanniterkircKe an Adenau meorp.
Kimeh b. Birk 1145. Klemwh Cap. 1200. Knomrheid 1145. K^rpenrh
1145. Krmzncu^, Die S. Martinskirche vor d« oi Hin^ertlior !<clienkle Kg.
Karlntaun 822 u. 38 dem Hochstift WürRburg. Die S. Kilianskirche wurde
von demselben Stiit«" S. Martin auf Jcni rechten Ufer an od. in dem Kr.
mercastell Hoidenmauer erb;iut. B<'ide jL;ingen zu Grunde und Wurde ihr
P&i-rrecht im 14. Jahrb. naoh der Wörthkirohe verlegt Krevxwcäer 1145,
üiyiiizea by Google
& HavMto C'tXO SMttenoiA 1147 lUtÜMi gdi. IBOS inoorp.
l&iS^ S. Dionyfiit voa Pfali^ Hflaricb 1098 LdMb g^di. 0.II86 hioorp.^
Kmuig oder CKoMncy 1140 Q» liAximin l»e«t.
Laimpadem 1147B. Mattbo» h«it. n. 1209 iMOrp< IwmMcmL Die von
Enb. Arnold v. Trier geschookto S. Niclascap. Hiiiinerode 1184 beit. Lnn-
genhjiiahrnn 12<X). Langmr 1147 S- Matthcls best. Lauhach h. Üimtnern
Cup 1200. Luw/f/./ 1161 Echtomach best. Lohu>'s,i,,rf b. BmzoMmüe W^b.
Lavu^dirrf 8. Maximin be«t. Linf h. (hbUnz Koinau. Kjk ho. Leharh 1145.
Lifniwn Beide Kirchen IICH). Die obere Carden 1178 best. u. 11^2 incorp.
Lenningen 967 vom Domcapitoi zu Trier vertauBebt. Lessenich b. Züifith
1169 S. Maximin be>t. Leudelingeti S. Maximin geh. 1200 ein Vierld.
Leuteedorf Bomitn. Kirche. Lieg ü«p. 1200. Limbach b. Saarlmti» 1146.'
ÜMtgen h> Meneh, Von Rotger eclMiQt, £nb. lUtbod Trier 896 geweikl
«nd 962 6. Muittm best. hkmmeiUr voo BMi. AiKmilnii v. Mete 866
Neiin8i»ter gensb. Iif)»^-' ^^^^^ ^ Fkrim 1114 b dn Kloster
icrwendelt, mit Schönau yerainigr und 13U Iatitereai.*ib Pfsrrei iecorp.
Unorf 1146. W MmIiiiui best. 1800 (Wdett geb. Unek 1140
a Xsximin beet Löeumch 1131 8. Caeuos in Bonn beit Lomgmeh 8.
\Uximin U li) best. Losheim von Abt Folcold v. Mettlach 1050 eciüoiii
Kloster gcscb. Liäz Vi. 12»X). LiäzdcobUm Pf. 1200 S. ('astor in Coblene
geh. Luh rt((h'U-ra (? nicht Lausdorn. weil diese?. lütliciiiM h ) 1140 8. Maxi-
Diiu best. Lutzerath Cap- 120() dem S. Germansstift zu öpeier gel), und
TOD diesem 1230 an Trier verkauft. lA/xemburrp. S. Hiobaolis in der Vor-
bei^ des Schlosses entstand wahr^tehviolicii schon iwk 10. Jahrb. und wer
onprUnglich Fil. von Weimerskirch. S. Nicolai in der sweiten Ummauerung
wurde von lietzelo 1120 geatiftot and mit Bewüligmig des Gnim Ueiu-
lieb sowie des Pfiumn von WeiflMnJiireh dem Kloster AHrottneter geieb.
Ob sie «dum 1166 Pfarrkirobe «erV Sicher 1308. 8. Ulrioi in Gnuiä
cnWsnd 1083.
Jfadfcai P<. 1100 Gerden geh. Mewmt 8. Obriitophori f<on Kg. AnmlpK
898 a Mexmnn geecb. Mmtekeid Pf. 1204. Mamer 960 toq Lutgaid an
8.'MaxuDin gescb. Mmdel 962 S. Maxhinii beat. Mmidem hei Birk 1146.
Mtmnehaf^ n. d. Hundsrifek Pf 1200. Marien- oder Marfels. Uralt, be-
stand «ichcr schon 915. S. Martini C'ap. wo? von Emmn an S. Floriu äu
Coblenx gcach. und diesem 1071 best MaMnn <j Vi'. 1 1(Xt ( arden geh., 1212
ihm incorp. Ma.sholder. Von Ludwig d. Kiorninen S- Paulin ^^cHcb , 981 dent-
scWiow wieder entzogen. MastPr^hauscft ('ii|>. 1204. AI»-ckel von Uarduin uni
bWj an Echternach ge.-'cli. Meckenbach. A on ]^ri\j. Willegis v. Main» c. 10<HJ
nrbeat n. an L)i»ibodenberg ge«ch. MeerfAd 1200 S. Maximin geh. Mek'
von Abi Gechard ?. Prüm 1190 NiedwpriUD geseh. Meieburg ä Ma*
üigiiizea l^y Google
acvm
xfaniD 1140 bvt ifrffclyiii fUMm A. Ntutmmy 874 & Omikmk n
081a g«k ütfNciy^ IM PC tnd a Florin mi GobleM «Mlergvbeii. Mtm^
gemkUd. Zu Ehren Trinitatit, Philippiy Jaeobi woA Wtlbugit von clor
Witkwe d« Grafim SteplMii 8ponb«im (VMndon) Frkienm criMnt und
an BftTfRgtrftbfiirg gewsh* 1000. Gegen 1140 nur Pf «rhoben und dem Klo-
iter incoqi. Rnine unter dem Nitmcnn der Bcr;^kirehe. Menek 8* lOdia»*
Iis von Erkauliicdc, Gem. des Gi iifen Nitliard 853 8. Maxlrain gesch. Der
Piarrbcairk 960 von Erah. lieiuricU v. Triei' ciic unisci ibir( Die uralte 1851
niedergerigacne Kirche war Rüi? rf^mi5»<*heni Mateiial erbaut. Mertesdorf S.
MAximin 1140, best Merzkircheu S. Martini, uralte Kirche und Malst;itti^
1145, Ö. Maximio 1200 geb. hietenich von Abt Wolf heim v. BrauwcUer
erbaut und von £rzb. Kgilbert v. Trier 18/11 1088 B. Nioolaus geweiht
oad sor Pf. erhoben. Mfas^rinh 1140 S. Maximin best. Meltendorj von
fivab. Eberhard t. Trier ab Ff. lOOS geweiht «nd PHIm beat Mmmktim
von Bkeh. Conrad t. 8j|Mier 1B09 v. 11 «n HinunoMde gOMli. Mmtrkk,
Ein Vietlal 8S6 diiMh Pita ebgetsMebt JlfMermeJb h. CoftUm Pf. liOl.
Utmdt, OieNaebnohl» d«to 8. GangolpU m der Pftligiifin Adelheid 1003
gertiflil oei) ist nnr im DatMn irrig. Die genannte Gemahlin dci P£iilzgra>
fen Hennaan aehenkle daa BeneAf hnn Ihm Gaplane M anegeld 1007 an Idm*
borg. M(m8 6. Michaelis (wo?) 1179 liomersdorf beet. Minhean Von End».
Eberhard 1061 mit dem Oratorium 8. Matthiae Inira la.strum zu. irier dem
Dom lapitel da»eibst g^esch. Möi'f^''//h(f('li. Von Thiedrich erbaut, von F^rzb.
VViiiegis geweiht iin<l der Pfai i sj u ena' ! besohricbcii Mörsdorf 1103
ein Viertel durch iüivengirsburg eingetauscht. Mondovf bfi Merzig 1030 u.
von Herzog Adalbert v. Lothringen und Gem. Jutta an 8. Mattbeia b.
Trier gesch. Mimdotf b. Hemßh 1069 Echternaeh best Matmeri' h. Ebenso.
Mmweol S. Trinitatia 1210 ?on Graf Plermann r. Vimcbnrpr und Krzb. Jo-
hann V. TvitT iifvatiitet. Monienach 1145. Mcsbaef» 6. Wiesbaden, Von Krsb.
Eberhard Trier n. 1060 an 8« Simeon au Trier geaeh. Motdumu aeit
1901 von Coblen getrennt nnd eigene Pfarrei mitir S. Oastor so Gobiens.
ftomnn. Kinshe. MähOmm h. Veidsn», Drei Viertel von Gi«f Emich v. Vel-
dem 1066 an Verdttn geaeh. MMer a. d, loAn. Von Biach. Beinrtch
V. WensB (wohl ak Geaehenk der Salier?) 1184 an Arnstein geacb. MUn^
nter b. Bingen 1189 dnrch daa Stephansstift zu Mainz eingetauscht. Mltm-
.ttn'a]>2*^( ^"^'^ cella. 1056 colhilfl. 1140 ccclofsia S. Maximin best. MUnnfer-
rifel Pf. S. Chrisaothi et Dariac uem 8idt seit den ält. Zeiten incorp. Mut-
ford 1140 S. Maximin beM.
\aeht»heim von Erzb. Hetti ^weiht, gehörte dem 8titt Miin.<»tcrraAi-
t'okl. Erzb. Hatbert v. I rier nennt um 940 eine Mufterkirche S. Ste-,
phaui und beaahreibt ihren Pfairapcengei. Ntdhadk 114& 8. Siamen gsh.
üiyiiizea by Google
eouL
Ntumu 9»[ PrOm-geli. .Nauborn 778 von Teufbir^ ttod 806 als «cd. E,
U. V. von EngUdnid md fSi^bwint noobmak m Lorch g«Mk Neef rm
Unk. Albifo toar TritBtf ii4i n gluboii gweh. N^uf^ PI; «b 1200. v^M-
Ikubmik i«fi finlolpb Rn. v. mibcff l'iM an 8. TbvmaB & d. KliU.g«MhL
von- Ad«lbflMiT« LuxoMborg Propd wm 8* Päblül 1007 8« HtilKwi
twXM t;aMU NeiMiiyvii' Am l%fLd 1190 voli.firdi. Mäuis ^.
^StSkk am i&na 8& THiulirtiB, CnMM el fif IL T. MD genaikt I«g idit-
4aD in Ort, - NfwMkeken bei'^WeUhr Conrad I; 918 Fulda «mfa^
^UfaMfrirM«» ifouMMrOI« 114». • Ntti*> 9d» NtuiiMkm. iiMt> 11«.
JCMtL/Mt^lgcl Jiligtfbari an 6. Paviiii geMli., 981 demadbin eiitBogen.
Htekmieh. Ein Viertel d«» Kih'che 8 Maximini (jetat S. Amulphi) geh.
1009 8. SaWfttor zu Toni. Nitderht-tij b. Khrenhreitatein von Erzb» Egil-
bert V. i'iier ImhIo 11 Jahrh. an 8- M&tÜieis b. Trief geach.- Niederhieber
Pf. i2<>A. Komnn. Kirohp aus dem Material des dicht dunf»b6n lio^ecdcD
Knmerai-^rclls. Niederbrn'ht^i 1140 8. Maximiii best ^i^-derehe um 1170
von (It'u Herren v. K^^pen an da.- Kb ister (Insclbst jjtjjscb. .\ irfl^ria/i>L-<feiii
ll4ö von Pi&hf^rnl Hermann v, Stalileck dor oi-zbisobi>H. Tat'ol zu Trier
^wch. Rofnau. Kirciic nou wieiierherfrestelit. isM'deröffling&ii. EclitctjiacL
verzichtete au Gunsten de« tirzh. v. Trier U79 auf die Kirche S. Aitnidia
t^Bdeltrudis). Niud mater occl. lUSO 8, Marien zu Trier best. Nohn. Cap.
-mit der Mntterkirche Uexhoim vom < rrafeii Heiofidi 960 an S. Mnximin
gcwh. SorUim 968 8. Maiximtii g«h. N^^ant Pf. 1177. NMrbur§ ümig-
cap, 8. ICMai 1208 von den dortigen Gitfen tJliiah und Gerhard .dolirC.
Umtkirtim^ h. Winimhmg 1100 von Graf Mcginbafd v. SfMnhein g«gHi
llOOmi OiribMnbeiys^gpBikl ■
€)h€ii>hnahm 114T & llattU« 'b. Ttfler bott. nnd kuns naabhar iooorp.
4lfc»<tyiirt<Mdr« 116d von Harlrad Herrn r. Marabevig an Amatain gesch.
ijihmmmd 1140 & Vuimbi beal. OhedahmiUin. ■ Pfttnm Gta( Lnd^g v.
Arnatein f 1185. Oiemdorf a. d, AUemt von Adalbero nnd AdcUk^d 1188
«D^Diaibodenberg gesch. Oberndorf b. ßraunfeU von Rudolph 788 an Londi
gcsch. 0f*hte7tdtmg. Uralt, fiel nach dem Tode dos trior, Minl.*<t(rialon Jacob
dem Erzb. .loimiin v. Trier heim und wurde von ihm c. 12u() seinem Dotn-
eapitel incorp. Olsdorf 1161 Echternach best. Omhadi von Erzb. Wille-
gis V. Mainz c. llXM» an Üisibodenberg «.--esoli. Pf. l&OO. Oofi 1069 Echtei*-
nach best. Orenhofen 1181. fhhiirg von ii,r/.b. Johann v. Trier fnndirt und
der 8. Stcphauscapelle bei seinem Dome incorp. um 12()0. Osperen geh. c.
12()0 S. Maximin. Ostern (8. Katharina«} von Erzb. Willegia v. Mainz c.
lOOO an Dinbodenberg g«ch. Qgterapay tun 990 8. Oonibert zu GiSin eot-
^ "IPoMtett ^1145. Pa^^em Wn^ Adelbcro^ v. LhMnWrg Propat an 8. Pa6>
mmitlctaif^cl ariIntailM». iL o
Digitized by Google
lin b. rier 1037 S. Mattliiaß best. PtUingen 1147 S. MjrttbiaH bwL o. igt-
Q«! 1200 inooq). ttd 1145 dem trier. Domcaflite) ^eh. it 1200 ihm in-
ooi)>. Ptknkmm^ Oap. c 1200. Pfafendorf IdOO S. Castotf {n Cbh-
kM oiHtttgebeB. P/bM 800 tou Eriri». Bübod v. Ttim i«di^ (b
liiiKiMiii, dih«r a». KMie «a 8. MatOnM k Tc^ar koBMi/sott. KupvM
m IMUush me «Iii Donioifltel ^ Tcler. «bgünlen. MmA ^ Sri»
1140 a Uiiimm bcrt. FdA fUm länih. 8b«M Trftr l€fii n lOttl-
iteMiftld i^Mch. und ihm 1196 incokf». Pmumü» Ff I90O Fümimtk
•b Fa a PMri ra Keimt 1142 ton firtb. Albero v. Trier %fdtk^
girsbaoh gesch, PüttHngm h. Saartfetnüud iU6Ö Koliteruacb best,
Qumienaeh jetzt t'arbueh S. Qnintini 1109»
Bringen von Erzb. Arnold v. irier 1182 au Wadgasscn ^csrh. iiöA-
Ungen c. 1145 von dem trier. Ministorial Rudolf {v. 6, Hriioke r.u Trier)
ftn Merzig gesch. HeH beeass 1193 eine Kirohc neben dem Springir»bHcbn
Hof: UtiUdrcken 1006. Remdimgen h. .S/>/.- 1145. Uem^sbaek von üium
de Horreo s. 1160 ao MettUoh gescly. HenutkircUen 975. £eMii^ 100&,
PC 1018, 1181 Siegburg best Die Kirrlie im 13. Jihrh. neu erbMil, «tai«
Im fittaiMrcMleU. Dm Tiuir «m FÜMrrhai» mit apokalyptischem F^ora* «na
tai Ena« dm 13. Jabih. BeuM l€2d a MäjJMa buL ^BmgBdmf. Uv>
ahe Baiaika a Oaatoris dicht am PfiiUgnaben (lim« RmMfnoram)» dar i*k
Ütr is.m erwiihBt i^»d. Mhtmkrohl Vi 1904 Kalsm^iräHh gdi. i^Mf
von Enb. Wichfiried CSln W S. UcsitU in C«lh gmek Itiwf 1140 a
Maximin, 1155 aber a üatthiM b. Trier bmt Hiupftdoff 1140 a Maxi-
min best. Rodemachem vma Gcafen Rogin ar 915 an Ecliternaoii gesch.
Hoden von Folmar und Bortiia ÜijO an ÄletLlacU geacb. Höhl von Kg. Da-
gobert an S. Pauiin b. Trier gesch., 981 ab6r ihm bereits entzogen. Hoeser
1155 dem Propst von 8. Simeon 7!ii?p«f»rochen. Holmgen Saarburg 114Ö.
RomerBheiin von Ürzb. Eberhard v. IVier als Pf. IV/G ) geweiht uuii Präm
beet.) 1190 von ietoterem an 14iederprUm geseh. Rmcheid b. Trier (mckt
KoB^idJy geh. S. Pauiin bei Trier, dem ea iwSikQ entrissen und i^
Heinrich 1. teatitoirt, vor 981 wieder verloren ging ' b«>t SimmtHk ^.
1100 CMan geh. Muktmuk 888 veo £g. Aniidph nn a Maximin gmih^
^ehea im 13. Jähih. die Gfiifen Diila dittiit beldmte. Hmt^tf liab>
«rnftneb« nMk Birk 114$.
aodcMhmiaMi c. 1100 Oudtti geh* «SmwrsiAwtt&MMn 062 «1* «llmr
Berfte a Maaümis beai und ihm UOl matilnirt iS^yn IM afo PC von
EngerR gelM and data Kkiakr fli^ii inöbrp. Mütrfeld 1140 a Mnnl-
min best. S^^ßweU^ Cap. za Illingen geh. 893 von Bischof RotberC v.
Metz au ^ieuQiün5t('I• ircsch. Schleidtoeiler Pf. 1181. Schnorrbach Pf. c.
1200. Schöfüferg m Lruxemöwg 1023 S. Marien best. ödi^MÖsrff s. lloen.
üiyiiizea by Google
hekütinngen 1 140 8. MxTuam best Schwalhoßk b. Saarlmi» 114ft* Schwer-
darf b. BovzontnU« 1145. See^hach von £rsb. Willegis t. tfftii» «« 1000
«Uml' nad mit der WMckbftrtttiGtlieakwobe aa Duibodeob«!; gtadi.
/«m lOaa 'wm finb.. fibetluuA Triar «b Pf. gewillt niid Pji)«) ImH^
1140 & ll«ii*iiir bort. SmAiw P£ um 1200. iS(m> 1146, Pt
iB laoa wSbMrfofc Up. um im iSimmm «oU die Mvtt«rkiiidie> in d4>
na ßpreDgd -10Z2 fitTengirsburg gegrOndit md? jKjpHmcm tm^/^ihvwi
XUB B* llmdndD tot ^n« 1147 a IMbm best. Oapw S. Peld
855 von K. Lothar 1. dem Dom zu Aachen gesch. Zierliche Kirche im
Uebergangsfitii aut d< ni Auikii^^ ike Ii). Jahrb. Sobernheiin von Erzb. VVilr
V. Mainz um lißJO an Di.sihodenberg gesell. Spay (welches?) 973 S.
frnunen eu Trier best. Sttien 1140 B. Maximin best, ^f^ifibach h. Giesen
1145 FiL von Schittenburg. Steimel 1051 S. Maximin best. Sfocl-fm b,
BMlburg von Fredesuudis 1132 au Prüm geich. ßtraesfelä Caj>, ä56 voa
£>i«otbar I. an Otbert gesch. Strimimg (MiiUl-J Cap. o. 1200. StrotzbUscK
Prapat Poppo von S. Simeon schenkt Vs »einem Stift 1097. Cap. c 120Q.
dtfm w Kg. D4ig»beBk «a a PanJin b..Ikieir gescb.« di/eM vopr 981 wie-
der «ttlflD^fln. . ' k ^
8. .Qntimi 9#2 S. JihxiimB ImL rop BEnnmum 1000
Hirieii b. TffMT gmdbu JAaj^ciy 1140 g. iiftiOiniii bopt TAeOfM IM? %
HätAim best 2Z%MMw«Kf füiedenkofe.O mk Kg. Henrich I. o. 9^ aa 3.
MaximiD .g»eb. Traden lOW d«m Mnrigartift. zu AwßhfQ bwt. Pf. 1153.
rr^fAiyiAflwwH 1313 an 4^1onioiimUn^t6r gtMSb. Tr««^ Pf. 1137 CMen
geh. J'rier zählte in unserer Periode bereits 13 Pfarrkirchen (ö inner- 8 au^
scrfialb der Maner) und viele Capollen. S. Vrucii. Die Gründung dieser in
isacii/f'>i m gebfiuttjji gaoa vürsühNvundi nun Pfarrkirche in der Mühe der so-
jEcn. Winiisehen JüJder iwjrd der heil. Helena .*528 zutrescluiebcn. 6'. Gatp-
ffUffht noch besuUiendc Staidtplarm 9<>t>. S. Germani ad undcLs (zum IJundJ
bei 6. ilttUhifs zuerst im 12. Jabrh. cnvübnt, besteht s. 1803 nicht mehr,
i. Q^motH 0t Fr<4(u*ü Pf. 1147 lag hundert Schritt nordwestlich ron deo
Bädern anf dem Engelherg, 1805 aerstört. <S. Imdori Pf. des 12. Jahrh. lag
im fler. üopfilbröpl^Ci. : ß, Lauwmii gali als die Xlteafte Sted^ptoei, Mtend
\m 180^ «wt^ .^em.JÜUia«^ der B^irg^ .oder.Hofptoe neben dem Bnndf^or
ht MliMi Liehfamm nebm den» Dmn PC, dm «Iteslen Stadttb«»!» 9(5
&nfilUig|eit b«3Fgp9teDt, 1178 d«m Domeap. geb. n. 1220 dem '
Stfdtterinm denpriben .iacorp. Vnn 1227 an der jetzige aditoQ ^n. Y^rff,
4ie Stifler and Klf>et<u:. Liehfraven sur Brüdl», B. M. ad pontetn, Pf.
ileni D(.mcaj»itei ^,^eh. atand bis 1674 ausserhalb der Mauer zwischen derael-
ben un<i <iei Uurg zvir Brücken bei S. Barbein, S. Malemi b. S. Matthiaa
II 979. & M^i<i^ d^i^el^en, 1X47 4^ }^oüUx S. Mat^ best.
üiyiiizea byi^OOgle j
in die Klostorkircho verl^;t. hlin (Jratortvm ^. Matthiae inftw ctstitiiD
ClaBBtraili erbaute und cihtc Eksb. £beiiiarci am 13/11 eines unbcknnnten
Jähret und übergab den Domeapite) lOdl. 6. Medardi oberhalb S. Ma^
4iiiB8, 1200 demselbeo incorp. il< 1803 in di» Klosterkirche verlegt. S, Mi-
4Aadit b. S. Maximin find dieaem l20ü geh. 8. i'amli SCidiplirNi bii 8.
^nnineii, angebUofa thd S. Willibrord Im 8. Jafarh. gwreibt «nd dem Iivi-
Mldotftflr 1200 b«8l. ümi«e diduffige fiaafliU gegen 18^.0 abgebcoeben.
& i$tep%«Mn Gap. im BiiehofigarteA hinter Idebfraaeo ak Sta des Bttrdeki-
Mta von Erab. Johann gegen 1200 erbaut oder doUrt. 6. Std^idi gegeor
Über dem Bischofehofo 3 8 1 129 von Erzb. Meginher geweiht 8. Symp/to-
riani. Uralte ^diiz verschAvundenc Kloster- und Ffurrkirclie unterhalb der
Stadt bei Zurlauben, Pf. noch 116^. Stifter und ivlohtor, ij. VidoriB b.
■S. Isidor vor der Mosclbrüvke von Krzb. Magnerich gegen 590, wie K.
Otto II. y75 best, als Pf. dem Kl. 8 Martin gosch. Ganz versrliv midtti.
St. Waiburgü b. S. Paulin bc^tan«! whon il.'iu als Pf.. IHUrt abgebrochen.
Trietweder 10(39 Eahtemacb best. Triutp« 1198 von KL Kanfongcn in Hes-
sen an Erab. Johann r. Trier abgetreten und von dieoem an S. IHiom«» b.
Andernach geach. Trittenhem 1147 S. Matthias best Tütudorf 1146.
Üd&m Ton Stephan nnd Beniowida IfettiAeh gesch., von firab. Ratbert
IVier 26/2' 932 S. Latwin gedeiht nnd Piarrapreagel boMhiieben. V^ir-
% Gap. um «1200. Uejehem PI von Graf Heinrieh 980 an a BCakimin
gesch. Urbttdi Pf. 1204. ürtckmU. Als Fil. von Olotteu 27/11 980 vmi
Erzb. Egbert v. Trier S. Peler gew. ti. UM» Stuben geh. VntdkirtMui b.
Thionville 1023 S. Maximln best.
Valleiidav angeblich von Erzb. Uetti v. Trier 2/6 886 S. Marcel Ii n und
Peter geweiht Cap. 1202 Pf. 1204. Vehn h. Ahrweiler l(»n.1 v(,n Erzb.
Heribert v. (Jülii der Abtei Deutz gesch. Pf. noch 1300 VeiUrod Pf. 1200
S. Maximin geh. Veldenz 1086 von Graf Emich v. Veldenz an VerdUn
gesch. Vilmar von K. Heinrich III. 1063 S. Matthias b. Trier geseb. u.
1153 demselben incorp. Pfarroompetensen 1154 geordnet. Gap. an Mmder'
vttmor 1191*
TVaeA€n/ort (ausgegangen) von Beriand nnd HUtwIch 971 an Prttoi
gesch. WadriXL Uralte P£ vor 981 8. Panlin gdi. dann ihm enfsogen nnd
Metdach, auletst 'wieder S* Paulin geh. WiM»9dMmu Ein archipresbyter
im 12. Jahrb. Wahlm h. Merzig geh. 1145 HettUeb. WMm (wdcbeeT)
1192 S. Arnulph au Mets best. WoRerfangen 1145. WaUmimu^, Toh
Graf Udo und Matgunt an Mettlach gesch. und diesem 1145 geh. Waltrach
von Kg. Heinrich 1. u. Ü25 S. Paulin restituirt , diesem 981 wieder entzo-
gen. \\ a.^.trbilU<i 992 u. 1051 S. Maximin best. Wiu tm 1030 Fil. von
Tawern und Maximiu geb. Wehr Pf. 1187 dem Kl. Steinleki geh. Weüer
üigiiizeü by Google
CCXTIT
108 Dinboaedbeig hmL WnmerMwh^ itM die IllBBle PfidfiSii 46^ Imh*
iMil)iirg«r LimdeB, von Kg Amlpb'898 «a 8. llaxhnifi g^idi. "Hafleif-
lircfae von Luxeraburg noch 112<K Weiiifeld S. Maximin 1044 best. Wei»'
hfiHi ebenso. Weiashirrhen b Marsal S. Maxiiuin 1200 geh. Writen 1145.
We^teraih van einem Ratbcr erbaut , als FIl. von Nachtsheiiu von Ersb.
Bstbfll T. Trier um 940 geweiht und Münßtermaifeid iiicorp. Weh/firfh^'fmy
Cap. und Fropetei 12U0 iiupcrtsborg geh. WeUingeti 1145. WeUcItbdLtg
ron Kg. Dagobert an S. Paulin gesch., aber dieaem 981 bereits entzogen^
Welterod von Erzh. Aibero v. Trier 1132 Schönau gesteh u, 1311 ihm ili-
«orp. S. Wendd Pf. 1180. Wtmei bei Kinheim a. dL Mowl (ftusgegangen),
im Kari iUctoli a. 726 Üchteriiacb geaoh. n. 1066 b«st Wetdar Pf. bei
8liMiKiie 1221. Weyef 6. UuM Fü. Vürnar 1166 & Uatduas
k bflil. W%M$kifiAen h. OUweOer, UnJte Pt sdioii 898. WiUiif
fm H IQBO Marien b. Trier geh. WhehermffeH yon Ersb. Poppe t. Trier
Segeo 1040 8. Simeon geach. und ihm 1068 ineorp. Winningm 1147 dem
Kloster Deutz best. Pf. 1204. Wittlich dem Erzb. v. Trier um 12üü geh.
^'ölUtein 1044 S. Maximin hesL. Wolf angeblich von Papst Leo .III. (im
Wmter Q04/b'i) gew. HoUnterath Pf. 1200. Wi^rmeldmffeH llßX Efibtefw
«•ch geh.
Zeü als Pil. der Pctcrakiichc auf dem Berge bei Keimt 1142 Spriftr
^nlMch 9Heb. ZetüMgen Pf. 1200 Kloatec Gladbadi beaL Zerf 1145. ,
Krenxllse. Ck^fef liehe mtlerordea.
•
Die Sroberung veii Jeruealem daich die seldiehoUscben Tfbkea 10711
Mf in ebristliebefi Abendlande den von gewaltigster Begei^raiig getrtger
MO, Gott aelbat zogeBcliriebencn 'Willen henrori die hefligen Orte top der
Sdaaacb ungläubiger Herrachati au befreten. Nächst Frankreich nnd den
NidUriaadeD hat sieh namentlich der llitteliliein an den Kre«niigen ia her-
«mtgender Weise botheiligt.
Der dem erston Krouzzugc 1(^6 vorausgehende Zug Peters von Amiens
misflglUcktc bekanntlich in Ungarn wegen mangcliiafter Disciplln der regel-
lti«?n Haufen. Die ihm aiigchörigen Sehaareii des Grafen Hermann (un-
z'ff^iit Ihaft des zweiten Graten v, Sahn) und des Grafcu Emicho {des Na-
^^ugrafen) tfmordeteu in den Khein^tUdten, zu Mainz und Trier die Ju-
welche n«r gegen Annahme dc^ Chriatenthama bei den Ei-zbischöfen
Kuthard und Egilbert Schutz fanden. Dag^^en Avar der Kreunag Gottfrieda
Bouillon , des heldenmiithigen Heraogs von Niederlothringen , 1098 vom
tHkcklichaten Erfolge und wurde 1099 Jerusalem erobert. Ausser den Fran-
«iMD und Kiederlttndem^ welche den Kanptkeni seines Heeres bildeten»
üigiiizeü by Google
Mbite ateb moLtik Kkmj^ \mem Gegend Ii MiMrii -.^kM^' 'Wtfi^
im B. M der Btbgeniiif vbti Niete« Aiwgetoiehnet den Gnrfen Her^
mann (II. v, Salm f auf dfem Zu^i^c 1098) und die beiden Luxonjburgex
Heinrich und Gottfried von Ascha (Esch a. d. Sauer), olle drei \ün (Gottfried
von Bouillon hoch geehrt*). (rlcichRcitig' mit dep Gründvinii de« Köiii^reichfe
Jerusalem hil lote sich bei dem 8. Johannisspitaie daseibnl der älteste Jäitter>
Orden der Chiistcnheit : der Johanniter später Malteser^ ials dne kldaterlidbe^
nach den Vorschriften S. Benedikts lebende Vereinigaog ton Edeflieiim
aller christlichen Nationen zur Krankenpflege und fi 1 1 f i nM ■ Ii iii Kahipfo
gen die Unglünbigon, bestätigt 1U3 durch Papst Paecbal II. ITurr mohher
1118 ebtotend ia euMBm Harne bei dilni Tempel Saloaio^« derOtdflBd^rffaipierk
Der slreitoEreaang des deitAehen Kge. Conrad III. tiad' hmhAgrVU,
y9ü Franknleli^ in den fifaeinlanden mit hinreiiseiider BMedatnkeit dtreli
den lieü. Bernhard n>n Olatr^aex gepredigt 114^ und 47 •**)!' aber InAnn
durch ictotitHdie Judenverfolgungen an Mainas Baehagaeh (wo sie anf
ßtahleck Schutz fanden) und Cöln befleckt, seheiterte an griechiecher Treu-
loeigkoit. Mehr Ellfolg hatlo die Kicuzilüttc, welche ( irat Arnulph vüe
ÄJWchot mit Nieder- und Rheinländern von Cölrt au'^ geo^en die Saraa^en
in Portugal führte. Diesen Zug und die 1147 geglückte Einnahme von Lia*
aabon beachrdbt als Theünehmei' Dodechin ein Priester von Lahnitoio in
einetU merkwürdige Biiefe an den Abt Ounu von Distbodenbeeg;
Der dritte Kreuzzug K. Friedrich des Rothbarts , hervorgerufen durch
den Verlaat des heil. Grabes an dultao SeUdin 1187t ^^jfe y)f nglUck-
lich mit dem Tode dee KaiBem und der geliehen KerrUttong dee dentocheo
HeeMs An Hnn bellieüigien eieh aaa «Becite CkiffendeD: BndufGon-
lid T. UaiDC) PiGüngtaf HeiniMi der Weife***), Walitai Omf
*) Wohl als Verwandte &%mvv Mutter V Gotttriod v. Houülou als der 6obu dcb Grafen
Eostach von Roulognc tind der tda, Schwostor GoftfrietI d BneWipen letzten Her-
I Kogs V. Xtederlothringen a. d ardennüchen Hause, war mit den (iraten t. Laxem-
borg und Salm und wahrsckeinlicb aiidi oiit den m Stadl ib-i. täam vwvettei*.
•*) Die 8age^ daia te lieSL Bataheid andi .aa CoUeas in S^ Cartor dtt| Snaa gqne-
digt kebe, Igt vldleitikt alcht mm gnmdloi. Naok dem genaa fettotchwiden Itl-
oerar kam B«iahii4 von Öpeiar, ve er Sg. Coniad ean Kieannge bewegVB hatte,
an 6w laaiiar 1147 aacik Xvemnack, Qbemachtete vom 6. aof deli 7. la Bickenbach
a» d. HandsrQcken, ging am 7. über Boppard nach Cobleuz, wo er in S. Florm die
Messe hörte und ledenfalls auch 8. ( nstor besuchte, da ihn o» Canonicni ton B.
Castor nach Remagen begleitete, von wo or am 9. Uiu;h Cöln aatkiaali. Trier b€h
Kuciitc Bernhard erst vou Fraukreii li ans ani 27. M&rz 1147.
•*•) Sollte der Xume der von l'fiilz;;i af lloitiru li it^*^ über Alken d. M '-fl erbau-
ten Burjj Tburuii, Turou uiiht tiut lürimierung an die gerade unter seiner I^eitung
von den Kreuzfahrern belagerte Sarazcnenbiuig Toron bei Tyni;^ sein, welche ihrer
Pertiskeil wegen idekt geaMnaite vorde (vtei^ Wllktli XMMMge T. '
üiyiiizea by Google
OCÄV
«Bd }§mrkffn£ Arion, die Gnlm Ueiniioh ▼* Obarulm» Qott&ied «ad
Afanak Sponheim, Heinrich v. Saarhrttckea and Zweibriicken, Tbeod»<
rieh WM, BBÜmfa r. fibTii, Bofierk (btttb w Plolflmaie) and WakM
iw üiMMi, flMttMh dar ptagßn r. Diste (gorieOi ia tOrkiMiift Oefittgen^
mM4 md Loduur fiMiMrtiidM. Dar Bddhttr TlNod«ridi Bokiidi^
todtfaank Wvtdm im Tapftrkdt urmtoiid w Ptolomaii. Dw «ri»<
iMm Hidilml Uidwig v. HttteMtm bigdblerte m d« SeUwAt m
lliidiaiii 119D 'inine Mitetnater durch das &Mk Idmmlitdiflr BitteiMluUN
reo in iretssen Gewändern, wdcho den Christen en Hülle eilten. Bei der
Belagerung von Pioiomab entstand lliiü der dritte christlicho Ritterorden
der Marianer oder Oeatachherren unter boinem ersten Meifiter Heinrieh Walt«
pol (Ober serne H( rkurift «. oben S XCU) f zu PtolomaiH 1200.
Dem vierten Kreuz2Uge, vom (J raten Balduin v. Flandern nach Con»
•lantinopel- gflfilhrt 1202, schlössen sieh an Berthold Graf t. Katsenellonbo-
geuf Aibeio w, Benheim (der nwkt wiederkehita), Hflinmk Mlikelin Cob*
lens. GuMMsfiahm «nrarb Heinrioh v. Uloieo, «b er, güleklieiier wie
Taiweade aAut Oeülirteiii die bei der Kwttenwg rqm BywMi «ii 1). AiftSi
19M m: de» dopUMlMie erbeotoB IneAifen BeUqaeijan In aeiae Heimeth
fcimlii md ariiMfliM KMea damit ImdMBkte (teigL 6. IXXXLVy
DiflMlnngw der drei Bilterardni in woMm Miete warn denft'Allvr
•Aahrfidgeedet WeMamktr und ewai deroo Groasytiorat DertacMend baiei
•ee alNii seit H50 die vom Grafen Ulrich ▼. Are und.Nurberg gekündete
ond von dessen Öolin (ierhard dotiiie Commende xidenau i. d. Eitel, 1224
Xenedochium 8. JuanniH Jerosulimitani genannt, seit dem Ende des 12.
Jahrh. wahr«cheiniicl» auch schon die Oommende zu Trier. Die Templer
hatten ebenfalls im 13. Jabrh. (fratrcs de templo il. '6b4) ein Maua zu Trier.
Der dmuaoke Ordm dagegen fasste erst in dtat folgenden Periode bei una
Fusil, indem er gegen 1312 Güter au Wieabeden nnd 1216 aoidM za Cob*
\mm emmby tm weleben die Bal% Coblm enmoli«*
Tolkstlmm and Sprache.
Sine der schwiengaten Fragen ist die Geachichtc dee älteren Volka-
tbama am HittelrheiDf enerat die Auadefannng und der Verwendtschaftsgiad
der Jbnge vm die ltt>eingrenee ringenden gallischen und gemeaiacbfn Vtfl*
ker, fltr beideraeitii^B T^ldltniaa eu den CSeiten» denn der Vnpnafg dar
Die zu Ensheim bei BÜeacastel b^tttorten fratres de S. Sepulcro (Tl. 209) gehöras
keinem Bitttrurdeu an, soudem sind Canooiker der Aiigustinerregcl, seit 1114 von
d<*r heil. Orabkirchf zu Jcniüaletn bonafiTst und 1122 von Papst Cidixt II. zn eiaeal
«ifsnea Or^ erbsM», wsldiw ein«« Besiuuogea in d«f BheiaFftda hatte.
üiyiiizea by Google
ocxvi
Franl«! und Allemanucn, deren Glicderujig und BegrenxuDg vor und nach
iiurem üc bergan g vom rochten «ui das linke Kheinulor und eudiioh deren
YermischiiDg mit der Urein'w'ohiierschaft zu der mittelalterlichen BevOlkeriinir.
Wir ehliesscn uns der (von den grötaien deutschen und< francötiMhea
%»Mb- ulkd QeBobichtilbCTcberp J. Grimm, Gumofeuoil Aag. fThietry r»-
Idcfatentti) Memimg.a&y ^olie Gallier imd GtimaMa f)k Awar (indal^iD*
mAiUMb) fttenmi*?arwaiidte. imd in den MllMteii' hiitmebeb UaduklrteiL «d^
ttt dem gwndnMmfln Namen CSiltsn bqyiffeiM»». m Caesam Zoiltti; aber aadt
S|irafihe und Sitte bereits getrennte und neb teindlieh gej^oibeiateheBde
KatiflDen erklirt Die Treoirär und Beigen halten wir ilir ufaprOnglich ger*
manische Stämme, welche bereits lange vor Aokuoft dei* Riimer den Rbein
überschritten, au der höheren Cultuj- der Galltei" ihcii ^ijjiüiiiuien hattco
und somit als ein Mischvolk crBchienen , da§ sich , obwohl aeiner oetrheini-
achen Herkunft mit Stolz bewusst, auj^serllch von den (lallicm nicht mehr
untetischied und ebenso wie diese vun nvn EiDfallen der Germanen zu h^icien
hatte. Die ein volles halbe«» Jahrtauaeud dauernde Rönierherr9«hai't und der
gewiütige CuUuratrom, welehen aie den galliaoben ProTinseo eufUhrte^ hat
die Treviror allmählig ebenso romaniflirt, wie das eigentliche GaUiea. Data
kam.neoh, daaa die niilitärieGl)ie.BeMlBui)g der Wekrfiaie-te jUiiwiy vebdier
nnsflren BecbtariieHi vom TauniiB naeb dem SiebengebiKige bin dovMriebt^
wd der swiscben ibc und den^Bbeme 4ieg«nden agri decuttatei 6Ü|A ttteke
Einwandening von Golesisten ans dem ganeen Umfange dee rgmisihea Be^
ekes bcgilnstigta Anderenraita .TentSrkten eich aber aiieh die gennanieeben
ESemente im.> Lande durch friedliche oder ge>«a]taame Yerpfiaoaung dcni-
scher Stämme vom rechten auf's- linke Ufer e. B. der Ubier unter Au^stuÄ.
Man iviijiii iilfcu aunciunen, diHr-b gegen Eude der llönicrherrschatt unsere
Bevölkerung eine bunte Mischung gallischer inid gerniajiis^ hcr Kinwohucr«
Schaft, «Miier aus allen Pro\'inzen des jiiiiiiseheii Reichh, .NtHi>t ;(.u> A^iiri
und Afrika recrutircnden KiiegsbeFatzuug und mit ihr eng zusammenhan-
genden Coloniaatiou dat^teilte, derer Spraehe - neben dem von den Behörden
und wenigen echt xi^piftQ^ii^V'u^l^y.g^liJilu^t'^ Lateii; — innerhalb der ein-
seinen Bcvölkerungsgmppen zwar das angeborene Idiom^ im wcehoelseitigen
Yerkebre irod in den grosseren Ortacbaften, aher diejenige romanische 2unge
waV) welche «äs oorrompirtem Latein , vielen galliscbeii and dnigen deut-
sdien Worten zusammengesetst, die Qmndlagc des heoitigcn WaUoniBcben
und bi hüheilsr Entmckelnng des FransKsiseben eaamacbt
Seit dem dritten Jahrhunderte beginnt das Hereiobrecben neuer gcr>
maniscber Stiimme vom Ostrhein her. Anßittglich mit Glfh'k offensiv, dann
mit immer ermattender Anstrengung defensiv bekämpft, schwoll seit den
grossen Iiiiemubeiga.iigen der Franken und Aliemauneu iibbf 388 und 406
üiyiiizea by Google
CCXVII.
iQkhon Miwyfmhnftigkeit an . d$a» das ältei e gemiscbto VoOcBthum entwedÜ'
geradezu vertili^t und TCrdrUa^t uder ^'ri'mdlu'h ^^ermanisixt wurde. Beim
Bc^unc unserer urkundlichen Naclirichters iiuliri>eu wenigsten» deutsche Spra-
che und Sitte bereits diejinii;* n ( Ireiiaeü > ni, welche aie nocK heule bis tief
uAch Frankreich tunl B» Igjen hinein behaupten *).
Du; bei um> eingedruiigwittt ^etUMkn- gielfHrten zwei gromen Kriegsge»
Qosseuschaiten oder VölkerbUndni»s(;n nn, welche wiederum in einaelne Sttmme
sertielen. Im Süden de^ XAttaua Uber Mainx durah dio Yog^Q uad das Kah^
tiial dr«o^o die AUemmtfun bis tmeh Mels vor imd lieM«ii tißik m beutigea
Khejubajeroy RheiniieBa^, LothrjqgeQ, im sfldüebcn Lnunibiirg und Bbein«
praiBBeii nieder. Die swucfaen dem T*imaft und Wettorweld su beiden Seiten
der Uho wohnenden Mettiaker nnd Obetteo, troti Ibrer mitteidenleehen hermio-
niichreqeTieehen Herkonft mehr m den Franken elsxa den Allemannen neigend,
«hoben sieh ttber den HendnUcken nnd die Hoeelmttndung gegen da« trie*
mebe Gebiet vor. Nördlich des Westerwaldes von der Sieg, Wupper und
Lippe her verbreiteten sich die niederdeutschen Stämme der Si^a rubrer,
Tenchicrer, ßruliterer, Chattuarier und Chamaven, mit den linki^rlieinisclien
übiem zu den ripuarisohen Franken vereinigt, über die Eifel und die El)e
ueij der Erft , Uo€ir, Niers und Maa« bis zu den batayischen Inseln. Trier
unil du» reiche Culturland der Mosel und 8aar scheuif Jäugere Zeit ein Zank-
äpfel swischen Franken und ^Ulemannen gewesen en aein» bis die Schlacht
von Zülpich: 496 der n^idliehen Auadehnnog der Alieroanoeo ein. Ziel setzte
lud sie ooter die Obct herrecfaaft der (?innkeo braehte^ welche nvmnehr ihr
Adel nnd ihre InitititfionAn bia weit den Hain nnd Oben)iein hinairf
aoMlehnten nnd .nnaerem Gebiete die durch daa ganaf» Hittelaltcr hindureh
berrsehenden ataat^ und priTatrechtU^ben Formen anfilrfiekten.
£a reprösentirt eise «naer Landeatiieil anf engen Ghrenaen ein wunder-
(nu« Gemiach von Nationalitäten, Sprachen und Sitten. Noch heute ist
^«»tlieh nach Dialekt, Tracht und sonstiger ii^igeuthUnilicliki it die vorwie-
(CtnJ allcrnÄnnische Bevölkerung in den Grenzen des muinziKchen, die tre-
wo-ch«ittiöche raft vieäon gallischen ElcnK rit( ri un tri' risi lu n. die ripuarisch-
fräakische im c ilnischen ErzbistLum erkennbar. Für echte Franken halten wir
eodlich überall in onaerem Gebiete den freien dynaatjaebcn Adel der Gra-
•) lk*zeicbi'<-ml fnr ;i!(pstf> L'ef^enseitige AuffasRiinß flov Volkstlmms zwi^fhen dOB
rwmaniMi t« II daDjcin und den Deutschen ist. dn^s cUs u';in;r(> Mittelalter hindurch
die fmii/i "ibcli spreclionden Bewohner tier «letii.-» h«u Ht ii li-^-t ult MeU ihrp Sprach«'
nicht die [rauzu&ischc, boudern die romaiüHdie (lu üomanj, ihre dbotächredtuden
Hacbbareo oiobt AUemaods, soudera Tige« (Dietache)»^ die Deutschen aber sie irte-
dm HUUan eta WiMe («alUir» WaUam) aiaaUa.
üiyiiizea by Google
IBwiitomliiM ^tef^roMien , sieh ebenso wie die Gmtlichkeit mehr aus der
treririschen UrbeWiJkening recjutiit iittbcu im^. Wir b«ge|?nen wenlgsteni
aberall einen) m alten, feindseligen Gej^nratae dieser beiden Ötände geg^
den hohen Adei, ■ • • i f - t. - • \ . -i. . ■ *
' iSelbsi ^ienn-es-fiiitorisch nietft festttllnde*, wtlrclen^ % In frier erhal-
tmik Bni^estb 'und di4 «llentfiAtbeik ftW nnserem-^en iii ^age getl^er-
iei^ OegÖMlkiiile lAaer edleti Ettust- and tttclftSgdii OewerbBtteUglreic bewei-
fl«»; dnM die Oaltair Bttmeneit Wb^ eehi* Hbhe^ der heoHgeik 'fiwi gfeieb-
komibeiide war.- loso^ dieselbe cof dein' Hi^<)enlflii]ittr' beruhte, ging ne
dureli'das Ohristenthutn, ihrer otaatliehen Grundlage na<ih mH dem Römer«
reich zu Grunde. Der Hoeialr Kinfluss diisr-r Cultur d. \\. ihre Wirkung
hu( Kunst, Gewerbe, Haiid^verk und hKu^lichew Lebcii blieb aber nucb lange
m «ngobch Wächter Krnff hcstt hon und vorbandon sirli erst a 11 mäbl ig die sprö-
den Ft tfiii !i de- klassischen Aitcrtbums mit den jugendlichen ^permaniaebeii
ßfementen 20 einer ne«»»n OaUmmtwickelung.
VorzugBvreifle war die Kirche die Rettorin und l^rllgcrin der klassiecheD
höheren Bttdung, insoweif sich solche, als nicht geradezu heidnisciier ll^atnr,
ndt ihr ye^trug. Die fiSnehe lattft^ «ieht Uoa^ iden ^ermanisehen Eroberer^
^ leibiie ihn aiwA den Weinbau und %stoenf' iidaerbertnHutt^y sie aefchnete
ihm den Bise aanea Stanbaraea» aebdfte* 'Axt swedkikiiiail^ere^ fiaui^geElllliey
fertigte fhtt PMmUdeitfer and Pradit|;e»lhtf. 7or AUem beWa&rtie aie die
dürftigen Aetito der Wiifoe^schaft Oter&er V^FteNa bad Mbrioben unaere
• • • I L I
oiigiSfeB Chroniken tmd vreftschtv^elfigen UHlimd^n. Die wenigen Schalen
waren einzig hei den Stiftern und Klöstern zu finden. Denj fränkischen
Edlen dünkto jede BeschSftigung ausser Krieg nnd Jagd nnwür lig und vei^
iiclitlicb. Autfallcnd ist aber doch im Ge^ensatr zum mittel- und süddeut-
schen Adel seirtc gänzliche Xirhtb^'thciligun^ an dor Kittorpoo'^io des 12, u. 13.
Jahrhunderts. Oer Grund liegt eines Theils in dem Mangel grosser und gläu-
sender weltlicher H5fb bei uns, andererseitti aber auch in einem frühen star-
ken Uebergenfriefat kirchlicher Anschauungsweise und einer gewissen materi'
eilen' SbrineMurt, die aeft* alten Zeiten' dem Rbetnittnder som Torwarf ge-
macht wird*).
• ' *) Aoftser den Lamentntioiieu Ach Eunn'mns im f\. .iKtirli. uh*^ rtie JM'hwftlfM^i der
Trierer und Tölaer ft^hr*>it rtr (Jns nii> 12o<J rtithtaiidtuc Sjmtt^t da lit des ft>sterrpichi-
üchen Minnettaügtih Marm r mit die (ironisch) b^chcu d. Ii. edkir Gesaugoskuust
gewof eneo Leate am Bludne an. Er wirft ünea Sianeigai^ xu h ans Harifcii ^lathe
nad Sitle» eigeae Qumii^m, dbmüiwuimm^ fMoite Müir vor.
Üiyilizeü ßy Google
UngifiMh Met tJ» tof <MraO«bnt» d«r' Wiwentchsft und Foeei«i stekt
der Antheil dee Mittclrheins an der Kunati'atl^'ic■kclung, namentlich der Bou-
kunat uiwi Biidnerei. Die fortdauernde Vorbindunt^ mit Itilien und Frank-
reich gt^t higtorisch test. Bischot Nicx^üu.s bezog sclian im Jahrh. BffO-
kundigf iius liaiien zu seinen Bauten in und um Trier, Bis in ^ V2. Jahrb.
hinein war die Mauferb^chnfk eine gan» rtanisclio. Einem berUhoiteo (Heil-?)
Künstler Sigenand schenkte Kg. Arnulph 891 u. 95 da» Kloster SUsteren
a. d. Maas. Die Biidnerei in Stein, Metall, Holz und Ellenbein stand ki
Trier, CCln und Maina im 10. Jahrh. in hoher Blüthc. Unter Eni. Egb«l
iactigte man ih Trier ein Kunstwerk (in Emailarbeit?) tür di« Gnkednle M
RbeiflM. £in Albert Trier tirifd im IL Jahrb. als •mgmMaotkx MI«
MfenMr mA CbdMliiilber gorilUit Die im ih, i% 18. Jalvk
nü bedeatondem Koeteuiilwaiide fibcnU aa^gfcHArtea Kirah«ii- ind PtaAn*
bntett'IMortBD. die Maimtg mä Teebnik vqgeMiD.
' Di« HMMlttii^dl twnr fltf der MBrIiaiMo W«1Mimm, welehe diip
Ehrfa iifiiAwdaDi M«n «ai KMin Eimi^ UldH, mk wMm SMltu
4iM «elf l«lilMlle: Di» ZoBpiMI««iaB dct Sttflr 9. Simeoii fir CMilw
ton 1104 (I. 467) lind 1309 (II. 280) gewlhren ein anschaoHohes BHd di«>
äcs Verkehre. Rheinaufwärts gingen auf von Pferden gezogenen Schiffen
Zinn aus England, Vioh , Käue und Fischü nus Holland, gefärbte Wollen-
stotfe aus Flandern, BrabRnt und Liittich, Kupfer- und Metallgeräthe aus
Huy, Dinftnt und Namiir a. d. Maas, Bier und Schweine aus Westfalen,
Honig un(] ^Varhs uns Duisburg und Neuss, Wachs nnd WsfFi'n au^ CiAn.
Rheinab'Wärts schvramm daß i^lossholz vorn Dberrhein und kam Wein aus
fast aHen Orteik des Ober^ and Mitlelrheiiis , der Mosel, Saar nnd Nah«.
Am Höchsten iwutä bceteaert Sklaven, Falken, Sohirerdter nnd Jodes. Für
die 2eilan8Qhauai% elunilteristiscb ist, daas sch-wangere JadeofreiMli de|^
piilia' jSoU erlegta.' 2« Lande ging der Handel anf den alten ftosge*
Mvtneü BSoAMMeb nittelfl mMderiger Karren oder Saumtbieren
m BleliHi Uber des HümürihAMii (tMnyfai ^Dmm) Mb Mer, m
ibar'lfenhhdHB BMh Ikü eder ^onIi die GUL «ber Bldbvit,
ml^,. Marmagen, Zi^lpidi nach GSb. Anf dem ieehtea,BlieimifiBr fthrto
die Mm ^er eShiaeha Stciaae. m Fiedkfivt ttber Lunbnig dnidb den
WitwiinJd «Beb Gab efrd den fMirleiidea. IndenTbA« geb eanoeh
Men fahrbar« Wege. ISn gi tmm HMerHiie ftr den eefblübendeii Haa<
del 'Waren die wahfcwsliefendh flehen tH dtti H^RieraflKen, lieher aber m den
merowingischcn eingeführten Land- und Wa^serzölle. Als ReichazHlle sind
in unjcrcr Zeit bereits bekannt die zu Boppard, Hamnicrstcin und lu inageu,
die trici iseUcii xu Coblenz luid Goadorf, die pliil/jb; huii zu Bacharatii, Co-
chem und Alken. Sie mehrten sich leider in den folgenden Pecaoden in
Digitized by Google
voxx
to uavMVndigstoa WfliM.: BlIlbeNUB' «nd ' Wegelagerung IcMM ii an-
•cm engen Thtbohlvolilen niid «inmiieii Waldgebirgen : «war K&ufig ge-
nug, vor, doch betheiligte sich der A.del noch in geringerem TerfaMltiuH^
als später an dioaeiii ilaudwerke, da die grossartigen politischen \ erhältnissc
unseres Zeitraums die Kreiizzüge und RJimerfahrten der kriegerischen JuL'^end
nocl) hriheiti und lohiiendere Ziele steckten. Löblich, aber nllerdinrrs sehr
vereißjceit, war daa Bestreben einiger Fürsten den Verkehr zu erleichtern.
K^t Lothar gab 1131 der Abtfti Echternaoh die Schiffiahrt auf der Sauer
tm Qiui liess deren Fahrwasser auf 24 Fuss verbreitern. Erzb. Willegis
V. Mainz erbaute gegen 1000 die noch bestehende steinerne Nahebrticke b«i
Blttg^Ob IL Fmdrich scbeokto 1168 dem Enb, HUUn r. Itiim die Sübev*
grabeo \m Vkam (Ucnetee d. h. Ems).. VmI« Orte «rkiillm dnwb Ihn
I^andtaberreo ICarklpfinlegiaii,
Das BfOnaweBeii war divch Karl dm Grviaaert dkhin geregelt wocte«
daiB aus einara Pfunae SiJber 20 8olidi (Schillinge), ans dem floüdia 12
Denare (Pfennige), mithin aus dem Pfunde 240 Denare gemttnit .wetdcd
sollten. Streitig i>i iiidctjaea wie schwer dus karoliugischc Pfund war*) und
nur gewiss, d:uy» schon knrz nachher eine erliebliche Verschlechterung des
inneren Müuzwerths eintrat, wenn aucli die Miinzeintheilung dieeelhe blieb.
Im 11. Jahrhunderte kara neben dem Pfund, offenbar weil der Begriff des*
»eibeu in Fo%e des nicht mehr zutreffenden und übereinstimmenden Gewiehls
der daraus geschlagenen Müjoaen ein unbestimmler gewordaQ wair, die eöl-
Diaobe Mark auf liOtb oder 33ä<8i> (iramm reinen Silbera, welche ihr«
Galtvag. jm. MU^sweeep bp. auf den bwitigaii Tag «fif!«>ff*>' onvertlBdert be-
haaptet hat. Uraprtti^GJi wuid« 'djeao leiDatMaik eöliMdi m \% Solidia
ai*y« kafplingiadb) odar 144 Dof^ran, w«»ler m OMm^ DMiingatf mi
Vierlinga» amy Hillnat , jadoob erging ea diaaer MBnri- odflr..ZaUiiiark ge-
rade .irie ^Iwn karettogMMO. Ffmdip, .Die Denare^ wwdaa im IS'. Jalicb,
aohon so geringhaltig gea^blageti) daaa man deren bia «a 94 auf die föne
Mark rechnete, das einzelne Stück also auf die Hälfta seines ursprünglichen
VVerthes ges^uk^n, ^fur. Neben den Silbermünzen: Denaren und Oboleo
*} Gntourd and Uoile 'l erechDen das karolingische PAmd zu 407,92 Gramm ^ 28 Loth
' alteo Gewichts. Da die karnlinjfischen Denare aul 26V» l^th IV» Loth Zusatz ha-
' bsn, also beinahe 15Va)öthtg und, m wflrde das karoliagiscke I'fttnd nach heutigem
Oelde auf 23V« Thlr., der Solidns nuf heinah? P « Thlr., der Denar zu beinahe H«
b|[r. zu ln-rechnen sein. Die merkwürdige Reduktion II. 401, welche III lU rae et
Obolus ad poudus Karuii ^ VI manae, mithin 720V, karul. Denare = 8ti4 trier.
Denare achtet, wtlrde also fUr den Anfang des 13. Jaiuli.. den Werth des trieri-
scheu Solidus Mif etwas weniger als 29 Sgr. , des Denan auf 2 Sgr. 5 Ff» bestioK
mm, eift TeiHltaMi, das In >d«r nat bei den veAaadnaa StMtai Hn*. AnMk
üiyiiizea by Google
(xaai
(soiidi kommen geprägt nicht vor) erscheinen in unserer Periode noch Aiirei
oder Goldfloiidi k 40 and Byeantiner k 60 Denare. Der Werth des Qoldes eum
äilb«r sUod nur Karolinger Zeit wie 12 : 1, tank aber «p&tor bis auf 10 : 1
und ttäeg erst Dach der Entdeckung von Amerikii auf das jetzige VerbtiC-
niss 15 V4 : 1. Merovingische und kaiRerlioke Mttnzetiittcn be&ndeii aieh wä
Tffier and ApiwwteK. Im Anderniflb Mhlug«ft «noh die Henoge -ron Ober-
and Ni#dirIotlirii^gflii. Die EnbMOlb YOft Trier mlltteleii in Folge dir
faMicte PttnMgiea 073, 1018 o. 45 «i Trier, ifo im Anfbng«
it» Id. Jdirfc. eiDNailttazmeiMer nnt 6 Lehrlingen ÜMHig wer, m Coblea^
IfpMnMifaM/il^oy nnd Longnion. Die AMd Pm» baeaie i«it 861 Mind
i«cbt an BeaienbehB, 888 m Mttnatmfel, die KlMer md SliAet SJ Mmid^
■U'1s«'fWeiHiin)% seit 892 und 1056, Eokiemavh mÜ > 998t lUiA 408^
& Fkm Oobiene la Gnienfeld 1016. Bekannt aiiul tMmhb Mite^
aen (Obolen und deren Bhichtheile) neit den ' Enbisetiflfen Tbeoderioh und
Poppo, cölnwche von Pil^rim, niHindsche von Aribo ah. Kbcnso 8ch'«\ierig
wie die Ermittelung des Munzwertbes ist die des Verhiiitiiis>üs zwischen iuAä
und den täglichen Bedürfnissen. Alle LcbcnKmiti» I waren unglanl>Uch bii-
Kg, Korn, Wetn, Vieh, Land z. U. zu Knrls dt s (in»ss(m Zeit zehn bis zw5if>
mal wuhlfciler als jetzt. Dagegen war aber aucb Alles, wa.** durch künst-
liche oder längere Handarbeit hergestellt weiden ujusste z. B. Leinwand«
Tuch^ Kleider, Waffen gana ausserordentlich theuer, ja absolut theurer wie
jetat. Hieraus erklärt sich auch der Umstand, warum oaab dem Verfidle
4ler allen Ueerbannepflioht su Fuss nar ein ferbiknisemässig je^eringer Tbeü
der allen i«'reieo im Stande war, die Kosten der ritteriieben AoarttetaBg an
bestreiten und darin den reichen Miniaterialen die Waage za halten.
'f" ' Der Untinefaied d«r Stlnde, ven. aMor nationaler BtammeifaisdBcbaft
^pBtiagea» nar «D^imdHwr'Ut noeh ein tebr mkgv&et. Der Adel fiiakiacber
Heikuntt ba»te Im» ab ^en der Oaltar der StXdte auf seinen einsamen Bur>
gbn obd FrobnbBÜBa. Wie der Freie nur mit dem Freien, der IGnistiiialiB
wm mit dem Uinieteriaten , lo volcehrten amA Borger .und Baner nur mit
BaHigieleiten; Doch war aebon die Primter, Bittsr- mid Sobilienwttnde die
Bt/Mte , wmnf sitil eine^ Aiinlbisrong- der Men nnd- unfreien Stünde an-
bahnte. Die Sitten und der ganze Zusdinitt des liinalicben nnd Oflentlicbea
Lebens waren in den friinkischen Zeiten Husserst roh. Das Zusammentref-
fen der fränkischen Uiigciialiiutheit — Franci vrang im HoUanci. irechj a
f eritate nomen habent — mit der Sitteid'Uuiniss des letzten Hömerthums ver-
darb dieselben auf lange Zeit. Die Ultero !Iaui^geschi<r'hte der grossen und
kleinen l^rankengeschlechter ist ein torL^^esetzter Familienhader und Ver-
wandtenmord . « ine ewige Empörung gegen den Gewalthaber und die stete
Missbandlung des bcbwlkberea. Krsi seit 4ea Ifcraftigea sftqbsiaohea Kaisern
Digitized by Google
iiod den Kreazzüg^n, durch ein glückitoh vereititaat Wtrkeo aatioaiJbea. Kriiy r
nibnis und gehobener religiöser Stimmung, zieht ein bess^er GMrtk. bei uns
«in^ bdm Ad«l sieh äuMeneod ui dbr Aiusbüdung de» JUtterthumg , in daa
SuuiteD in ^etn ersien ftegen corportÜT« Vaninigiiig; crbttbtev. fiMdüt^
Qairqfbi' und HaiwinlnIhMtiglreü <
• Dar Todier mit dor fitceitet tuid «dem kvtfMi flptwiT mit TTidrhahfii
(MniMiicA} M JWm fclbnpictoda ü^UOcMm KA%m h^Hug nimf mtPAnov
iMnd, «aoriMB fltlnie b &egel> oder TopfibM^ doMii llnlda mhI QflMte
mMlMff (xnkmf. mteD apHi soMbsdemScUdiir Imm' (ber :Fttcslifl «ai
QMitti.mft«iBe Fduie fe«cliiBltelLt)| IreUeoi «nd liingem Schwierdte gewftp|i-
aeft «ein Bom*) und nahm dieses seiii Bild aucii in floin Siegel auf. Die
ältesten Keitereiegel unsores Archivs sind — von dem verdächtigen des Pfak-
gratVn ntinrich 1. 444 abgesehen — die der rfai^rafen Biegfried von 1112
und V\ iiiii'lui von iliitj, lits ( irulcn iieinrich v. Luxiemburg von 1166. Aus
den Beschi^igen und iiemalungon des Schilds und dem Umstände, dm die
Rtlslung des Ahoherrn ak ein Worthstück oft lange in der FjuniUe t«Bl>
^iftebt und nm« 80'>kiiher gdwilton vurde, ak tapfere Thaten untdr ihr vet^
tiehtet «ronka sniren^ «ilttrickelte sich in der «weiten läm iS* JabriL
dM Wuppili, ^ erbliches F«müeuiMheii. ]>M iütaile« Wipyinwgul
«IM Aicbitk «ind die dee Ukmmfftfyi^ Qmäm. wm 1806 (b«mte «in. eoiitt-
Airtai Wappw entfuiltm^ .vid Oarkih m Ortm'/ mi IM.. Ois
miiirft gffl bBeb bkiiw 14 Jabih.»hMn «b Votttdili ides bdutti AdaM,
-Mlrend die BittanolHft aidb des randflOf dreiedcigen, «««leii» plirftbaliMbaii
dbc. SchiM«fl|^k bediente, ivovwi dat «Itt lUcliMUMtteBiiUB Otto^Yi fioli»*
nenburg ron 1213 unser «rate« Beispiel liefert. ".« ;
Die ersten Anfänge 8elb»tständigen BürgerthumB ivaben «tr liemts oben
S. XOIV^ in dÄn unter dem Namen CünixateriutÄtcs oder Genjnratlonee sii^
bildenden Bürger- und IIniidTvei k^^euo*ü»eascl)afteii k<in!i''n s-eitaut. ivacb
ihren Beschäftigungen gesondert, wie nocl) beut«* in Italien , wuhnten die
Gc-werbsgeneiBen in ikam Bkmdr, Jfleisch Mebl> OtmüBe-^ Bm«-, <jierbe0-
Mah^y ilianMr<,<>Sofawerdtfeger> Fischer- u. a. m. Gnenen^ .boiMBiBMnp
BbeMo vmKn die stadtitchen Koro-, .FiBefe.. PlordAri O^bata-, KraoMlKfk»
' i> Aur'deii fmUkm des BUdabmnhs, «««le den in dn Suri^ntlbea^gelknUMen «nAJ-
i Md UiiiBi^ HaMicn aagiaht akb tanawilMi^
. . Im vimnm Bßmumm^ junajagHobaa nkMte^k^bep Wv^, twd^ die wß^
aebalidie, aber sehr starke npd daaerbafta. Ardonner- und WeslenrUder-Ba^o no-
serer Ritterscbaft d in Streitrosse lieferten. Der häufig vorkommende Ausdruck equi
silvestres lilsst darauf üchliesseu, dass man die Pft-rde bis zu eiuera liowissen Alter
im TreiPii h^rnTuhnfcn lirs'^ imd "jif ent dann r.mn 'KriPiXädiettite abrichtete, tkx
Preis »owie der eines gutea Sdiverdtes war ein -sebt faeber: " i' '
üiyiiizea by Google
UCZJSJU
9ü bestiiDiBte Plätee gebuode» md 4io • JündJicbdD VtildMri .fli gmihiii
Abgaben (^IfA^geldern) od^ BoitrXg» «ur ,aifcdtfc<feitig|utoy 4 Ii. Erbaamg^
nii^ 1314, Boppard «ISlfi»- > t « r < > . i
Dm wegen der tobUmmen BfQnanistXiide sehr gewnmbriBgOBde'Wfeli»
Mlgescbüft w«r itut gami 4« den BXndea der Jaden^ ^veM!» ni ikkm Ytst-
Achtung, rohem Drucke und blutigen Ausbriiehen religiösen FanAtJsmuR nur
zu üchr au*gej-et/,t, abged(.üilij.sb€ne, schmutzige Winkeljcassen bewohnten und
lüöinhandcl und \V\iehergwchäfte botneben. In Trier waren sie «ier ara»
biwij'iHi« heil ivÄmnirr leibei^an, hatlcn einen eignen vIiidt-nbTSchftf (11. 400),
weichfir jedes «labr einea vom Jb^rsUicbote abgelegten Mantci emphng nnd
das Pririleg des Pefaduuidels , woi^ac sie aber verpüehtet ivam /den ifinbfc-
nhoC den ntfthigeQ PeUbedaif uoeotgeUlich so lielern.
Per mmc Udjrigo auf dem lAndo friBtete unter harter Frohnarbeit ein
ii«]ieh#« durak fWhd», .tond. «Hd Mrab eeiMr Hotwibufc h]iBig/grftt>>
düM Dm»h. : fir luid iMir ia KMm- «iM» still illir iks. wiilutoii»
WobtcMfr- ««d ia 4m kMliebMi FesMn «im JiMdng- senes-bassbiiiib
KD gewogen . VfROl^güll. ... I 'I r.i • . «'>
Dli» «miblieh^ Q«HhM>tr 9mk |;mMUiMier Jkasefaumiigr die BeßtiKO-
tia, nicht die Sklatln 4t» Melioeb tnd ütti bi'Rsi^ .und Ehteti gleich, Mlfc
Dicht höherg<'9to)1t zei^t bei uns seit alter Zeit eine nichtige wirtlischAftlicbe
iliuiigkcit unii iujsste in einztjhieu Krscheiaungon ilio gcif^tii^en Interessen
uögleich h^Uier und inriii^ri aut, als die ifutlebigeti rhi'inisol»ei» Männer. Wir
nennen ab (re^übr die swoi bekannten Selieriiinoii Jga 12. «Jahrb. die bcü.
üild^ftrd V. Kupertsberg *) und die heii. iidtfiabeth v. Schönau, ileirathen
wurden nach altgerinaiiischer 8itte durch eine Art von Kaufvertrag (Hillig)
abgesoblossen. Die Verwandten boitbn Theile traten zusammen, bestimmten
die von deB olt noch im kindlichen Alter befindlichiü Br autleuten einsabrin-
^enden Qttter oder Renten (beides schon frtthe dos und donatio propter nnpr
tlis genannt), das Wittom der Frau, die Aoseinanderaetsong des Ueberle-
bsadsD mit den Kindern, setelen wohl aneb GonTentionalstrafen für den
Bftcktretenden fest ErbtScbter d« h. solche, wolehe beiin Aussterben des
MsnnsBtannw eines Gesehleebts oder einer Linie als «nnveniiigene* d. h.
oisbt an! ihre Erbportion veraiehtet habende, bekannt waren, wurden sehr
*) Ihee sehr Berkwanligen AossprQche ftbsr dea dersiastiKeii Vor&Il der Kaltem oad
Papatgcwalt und das gleichzeige Erwaikea eiaer Alles erforschenden wisieBiebsll*
liehen Thätigkeit, vörtlieb auf oasm Zeit pasiead, t. bei Bodsiana Bhsiiigsa.
AUsrthttiaer S. 421.
üiyiiizea by Google
ktgßkst^ man Buchte sich ihrer seltfst mit 0«^lc «i beniächtt|gt^n , doch
aoffgto miist; Üe Vorwandtaehaft, dass sie nicht mtc der Familie heiralhe-
tUL Dae genatAiselM StanmeBgeMhl gerieHi 'dann kffnrftig 'iii MimkÜdieA
Cwflikt mh den kivobKehm V8Et>oteii''der £h«ii ^unieir^Veri^dte«. ' Roch-
MheD, Kindteufen, die Vertefhang der ItitMr^ edar PrfertltHrardd mmn
FeBte, die mit «Uem Aufwände — namentlich umuitaeigen 'Trinkgelagen —
geftiart morden.
De die hörnernen ein iHchtiges MBtotiaeliee lAettent, gewiMermaaeen die
Natienalit&t des Trüger» in sich Rchliemen , so haben wir die Ultesteo Man-
cipiennameii (1. 7ö9) zusammengestellt imd überlassen es der SpnMjhforschung
damns ihre 8flilii^^^P «iehen. Die o-crnianJwehen Vornamen wiegen vor.
l'ür gttlliHclio lialt(-ri wir Airoiii. j >od. I'^i i^ri^, T^amma, Gebbft, fiv^ar, Focco,
Ita, Ozo, liatza, itiiiol, VV oppo, für roraanisirt gÄllisehc Agnarana, Al^rnas,
Aaateria^ Avitis^ Blaninus, ßobona, GUbcria u. a. Hömiech »ind Constan-
eins, Modestena, Morinus, Quintinus, Romanoe, Vivianus, durch das Chri>
■tenthun vermittelt Benedictina, Bonafides^ Bonos, Domiuieiis, Johannes, Kri-
atittt, üeriii, lfmtiinn, Petrus, Poterte» BemiglMy ^phiuws. Vidie Adeb-
geMhUchler - haben Jahrhmiderte Ung en thr^n llKlii*eeii«n^ FelttHfi^natteii
ftilgehatlen, so die leenbutger «n RemboMf O^kdi, Meniln f8iMn)>' dfm
Grafen v. Yinienburg an Hermann und Rupert, -die Namau ' «it RQpm
und Wahnun, die Sponlieim an OettÜried, die 'Hennen t. Merenbyrg an
ÜMtrad/ die Helfeilsleffle an Williilm imd Lttdwig» die Walpoden an Fried-
rich und Si^ricd. Auch die UOrgerUchcn und bUuerliehef} Vornamen tro-
gen in unserer Periode noch nicht von der späteren Sitte, sie an die Local-
hfiligcn anzuknüpfen, sondern sind noch ganz von einem kriegerischen Na-
iionalgefühl getragen, das leider später immer mehr in Abgang gerieth.
*
( Ir
üigiiizeü by Google
I
Naebirag im mim Theil.
fler gtt (S^tcvnad^ Sin^cTtcn 3U 1^. (^rcuf^ l&ci Xriev. %ntx, 704
bcu 8. ÜJJai.
Domiao lancto et in Chrislp apostolico patn WäUbrordo cpiscopo. Ir-
mma in Christo deo saorata abbatissa donatdz. Quic([uid onuBqaisquo homo
de rfboa suis ad loca aanotoram nel seniomni dei spontanea uoluntate con*
dcMiaiiGrU. hx» ühl apnd ^eam merccdia prommm ore^tar in dot nomine to-
dpere in futoro. Xdcirco ego Irmina dono. uobis ad monasteiiuni uestrum
Epiemacum. quod nos a nono eonstruximu.s. situm super flimio S^urm, dona-
tumqao esse uoluiiius lapcrpetnum ad posäidcndum. Uoe est nineam infra mu'
nw Tff'iierts ciuitatls nd rrucem. f[Uod nobia hngda dco sacrata per curtu-
lam donationis condonault. plus minus centuns tres ab uno latcrc Folcbertus,
et ab alio heredes MummoUfti. et de tcrcia parte uia publica, sub ca condt-
tionc. ut qnicqnid n prescnti rlio iios uel pars monastcrn cxinde decreucrlt
faciendi libcram et üniuini in omnibus liabcatis potestatcm. et nullius ex hoc
repctitiüJieni uercamliii. Si quis ucro quod licri non crediraus tani cgo cjuaiii-
aliquiä de licredibus aut cohcredibus meis uel quelibet opposita persona con-
tra hanc cartulam donationis ucnirc C\)natU8 fucrit aut cam irninij<erc uo-
mmt. priniitus iram oninipotentis dei iucurral. et insuper iiiterat fisco
auri iibrani iinani. argcnti pondo duo. nec sie quod repetit ullateuus ualeat
ttiiodicarc. maiicutc niliiloniiuus firmitate. Actum Treheri. sul) die .^'111.
Idas Maias. anno rcgui doiuini nostri Chädtherti regis. E^o Warenher-
tu presbster roganfce in Christo deo aocrata Enaiina abbatissa et ex per-
ouno senioris znci J/tt«a(m» presbiteri et anunonitione baue eartulam dona-
tioiuB perscripsL et ipsa subtcr manu propria cum testibus firmanit et qui
nbicdbereiit nel signarent in proseoti rogauit. Ego Ermiaa suhscripei. Da-
goinug, Uadober^, Gavtebetiut. WiUarius. Alagnobertvs, JJuntfo in
OinstD BomiiM presbiter.
üiguizeü by Google
2
t. $(t^O0 ^vm% ©ol^n bed iverftotlbcncit ^ctjog« ^roQO, f^ctift bcm
Äloftcr e<l^tcniod^ feinen St^cil ber mia ©eUcnborf*). 715-716.
Anno primo domini nostri Chelprid rcp;h. In nomine domini noetri
Jesu Christi Ego itaquc AinuJ/ns dux filius Drogune^) qnoodam ducis pi*o
anime nostre rcmcdio uel cterne retributionis dono per hulus cartule to
stiimcntum ad niojiastcrium Eftej'nn'uv). qiiorl est conatructum in lionmo ss.
apostolorum Pctrl et Pauli. Ipstira monasteriiim est constructura super ilu-
uio 6ura ubi s. Willibrordus ') custo'* preesse uidetur dono in uijla cui r>o-
men habet BolJnno uilla. hoc ost laiii niausis casls cainpis pratis sihn's pas-
euis aquis aquai uume decursibus maneipiis ibidem appendentibus ^) quaiUuni-
cunquc in ipsa uilla hoUane mihi legibus obucnit mea portione**) in integrum
dono ad ipsum imonasterium uel ad ipsa luca s. Petri et s. Pauli doiio trudo.
ut ab hac die presenti ipsa res subscripta. ipsa loca sancta ucl ipsi nioua-
chi omni tempore habeant teneant possideant. possidendum succeraoribi»
derelinqnant. Si quis nero quod fieri non credo. od ^) Oos aut aliqui de he-
rediboB nostds nd ulk opposita persona contra hoe teetamentum uenire temp-
tauerit uel *) emutare uoluerit imprimis a 8. Petro et ab i. Paulo inde ex-
oonuuunia fiat. et insupcr inferat se auri libras duas argenti pondos 9118.
et quod lepetit non naleat euindicare. Et ut hoc testamenium apud loira
sancta * 0 ßi*mum et stabile permaneat manu propria subter subscribimua et
testcs qni subscriberent **) uel signarent in presenti rogauimus stiputatione sub-
nixa. Actum publice eattro hedenai. anno et tempore quo supra
tCirt brm gslbnm 9u(| ber Hbtei 9i|ttTiiai!|, M, 32 u. 37.
3. ^arl (SRattcO 'i^tnft ber mtl (Sd^temad^ ebenfal($ fctneii ^niMl
an bcv SBitta SBoÜettborf. 718, ben 23. Jtebniav gi^ianim.
In dei nomine. AV/ro/f.-* pro dcl intuitu uel rtorna rctributionc et pro
animc niee remedio dono ad ecciei*iani s. Pptri et jj. Pauli cum sociis corum
tiillam que uocatur Hollunuilla siue Bolhntorf. quantunieunquc mihi ibidem
obuenit de prenitorc meo Ptpplno. quod contra allodiones meos reccpi totuni
ad integrum dono atque trado (transfundo) terris. siluis. campis. pratis. man-
cipiis. ccclcsiis, aquis aquarumque decursibus. mobilibus et inmiubiiibus. to-
liini ftJ iiitegruin. quanturacunquc mihi ibidem obuenit. in ca ratione ut ab
hac die ipsa ecclesia habeat. teneat. possideat. uel quicquid inde iacere uo-
luorit. iiberam et finnissimam m omntbns habeat potestatem. £t si ego ipsc
aut ullus de hereditlus uel proheredibus meis uel quelibet oppoaita persona,
que eontra hanc donationem uel testamentum uenire temptanerit uel emutare
uolnerit. inprimis a s. Petro et s. Paulo exeommunis fiat et socHs eorum. et
*) @iue jnjfitc '?(it*MVrti;puic\ liat fcicintbc 9?ari<uitnt: ') Drogon*». me^. ') et etanta
rotribütione duuo per hanc cartuiam testameati. *) W. episcopus. *) ascipicDtibnit.
*) niMni portioneiii doao aftqne trado. «t a {»rMenti di« IpMMn rtm moMCli. «t
räi« pMsIdMidaia denliaqnant \ fel^It. *) ant. *■) Imo. ") loeam mnetaiai, *>)
fttbtafsoriberaat»
üiyiiizea by Google
ff
3
imm dei incoinit et insnper inferat IIUb ecdesiis et &eo awti Hbiam umun.
ttgenü ponilo (luo coACtiu exaolaat et 4ulcqiiid repetlt noo culndicet sed
piesena donatio omni tempore firtna et inuiolata pcrmaoeat. stipulatione sub-
nixa. Actum publice in uilüt quo uocatur Fidiacut, die mensii Februarii
.XXiUL (Anno t'hUd€trü primo.)
4. !l)cr ^ojoibcuuiv ka\[, ^oh\, fd^ciift bcm .Ulcjicv 0\bta-;
715—39.
Ego in dci nomine illostor uir Karolm maior domus filius rijijahu qaon-
dun. cogitani eanam humene fngtliüitis qnaliter peccata nostra peaiimua
allucre et donante domino ad etema gaudia peruenire. Idcireo donamns a
die pretenti per hane paginam noslri tortameDti donatumque imperpetuum
ewe nolamm ftatribm in Epter^aco deo et s. WiUibrordo fanralantiNs. höc
eftt ecelestam qiie eonstrncta est in uilla Felwm nominata: in pago AV««^
hem m benore s. Pauli apostoli dedicata. M vir apostoliocv dominM et in
Obristo pater nostcr Wf'ittbr&rdM arcfaiepiseopus pastor preessc uidotur. boc
«(t easatos .VII. qui ad tprani nillun aspieereuel deaemire uidentur cum omni-
bu8 mansuris et omni peculiari et omnibu;« corum quicquid habere dinoscuntur.
Siroiliter terram arabllem bouanos ,X\X. ctlam de i^ilua totani dodmam pnrtoni
iiitojs^ram. Ilec omnia supcrius intimat.i ad niciü^ani tVatruni doo et f. Willi [»rordo
in l'.ptfrnnri, «seruientium tradiniiis attjuc (Ulcganiu.s porpctiKiiitor in di i iiv/iiiac
ad poshidcndiirn. VA quicijiiid supradicti fratirs ucl illui inu minibteriale^ cltgerint.
libcraui ac iiraiibsininni iu oiiinibus lacicmh iiabeant potcbtatcm. Si quis hunc
traditioucm a s. Willibrordo et a fratribus cidcm sancto seruieutibus abstra-
licre uel cmutarQ uoluerit. imprimis iram dei et s. Marie genitricis dei et s.
Wiilibrordi omniumquo sanctoram dci incurrat. et cum Jude traditore patia-
tur supplicium eternum. et a limiaibus regai cdesiw alienatus expellatur. ncc
Ulla dei anpor eum misencordia ucniat. £t de eccicsia Weade in codcm pago
Sita cadem firmanimua et annuli nostri sigillo signauitnos.
Xu« brtn solbtm 9u(^ bcr Hbtri Gt^tcrnac^, foL 87.
eci^tcrna^. 741—52.
Duininus iii euangelio dicit. date et dabitur uobis. Idcirco iiecessc est
ut omnis christianus quamdiu in hoc seculo uiuit ecclcsiis uel pauperibus ali-
quid in elemosinam eirnfent ut in futura uita pro ipsa donatione merccdcm
recipore ualfat. Guiua rei Pippinv» maior domus «atis cupidus uolo scire om-
nea amicoa nostroa tarn presentea quam et futnros. quod no9 pro mereedia
noatre augmeoto eeclewam qne est in Vrovüt cum omnibiu rebus ad ac per-
Digitized by Google
4
tinratibns nue in umeis siae in ecteris tcrrarum possessionibus. necnon de-
dttuun qne fisco noMro nenerrt ad monasterinm E^tmttumin ooncefinHit. M
ipse 8. WiUibrordns corpore requicflcH. ut omni tomporo üratrai ibidem d«o
seruientes meKns delectet pro Baiute nostri misericordiam stipemi indicn
iugiter deprecari. Haoc donationem firma ratntie iiolo esae ibinataiki. qoa-
teniis nnlluB snccessorum iii«(Di«m de tpia eoclesia qoiofvid alitraliere uel
mmiiere preaumat sed Semper ut diximua ipm s. congregationi quicqnid cx-
inde uenerit ad seruitium proueniat. Et nt certius poeteri nostrl credant hanc
cartam manu propria subter Srmammus et annulo nostro fideliter BigillaoiAraa.
^Uttenl^eim. 759.
£go kl dei nomine Hüdegarda deno r^ meaa in looo Q<mriQgo iu pago
Btdtmi in uiila Ntttknem totnm et ad «t^grum et ki exquiritau «att|M.
•U«u8. aquis. pratia. aquarumue d^unibus ad monaatorium 9. WiUibroidi ei-
tum super flttuium 8ura pro remedio anime mee. ut ifäi fratraa deo aeniie»-
tea habeant. teneant atque poBudeant. Si quia uero de heNdibiia mefo qui
fiontra Jioc teirtamentum uenire ooluorit. inain dei inonnrat Actum aniH> .VIU.
n^ante F^rpmo rege*
SM hm gplbimi 9ui| ber Sibici Clt^tmui^, fei. 56.
7. ^hibinuö uub fein ^o^u ßüiicricu? )d)cnfcn il)vcit %{)c\i ntt ber
In nomine patrls et liLii et splrllus suiicti, Ille benc po3sedlL res suaf»
in lioc scculo qui sibi de caducis comparat , scmpitcrna. Ideo cgo (huluivs
et filius mcos Elmericus cogitamua de dei misericordia uel pro animc uostrc
remedio, ut aliquid de rebus nostris propriis ad dei partes oommittamus. ut
per boc iDdulgentiara peccatorum accipere mereamur. Iddrco portioocm noa-
tram de uilla lasenacka ad ecclesiam uei ad monasterium in EptetwKO, quod
est conatructum super fluuio 8ura m honore s. trinitatis uel äiorum sancto-
rum eondonare debererous. quod ita fecimus. hoc est sopradicta poi^o nostra
d0 uiila /ssenac/» in j^ago Jkdenn. id est curtila easa..eampugu prftts. aihiia.
pasouis. aquis aquammue decucsibus. et mancipio uno uel quiequid ibidem a
die präsente habere uisi sumus. totum et ad integrum Iradlmus atque trans-
fundimuB« ut supita*). Actum .XI. anno regnaate Fip^ino xego^ ,^
Mts hm oolbRm Qv^ btr INblil 94|tRim^, teil
bfv bfö ä^Ibiicu ünclifn^ auf eine Oer i^orftenjeflauäciicu «JJ^luHfoiincln. luitu 3U er*
mitttln % TÖnittc bl^e HbTTirjuitj) nii|t «tfi^t »rtben. *
üiyiiizea by Google
5
770—771, ob«r 774
Eg^o in dei nomino. Xehffhrit/uti pro ilcl Intuitu et pro remedio animo
mee ad eccit'siani s. WiJlibrordi doiio res incas in uilla «juc uocatur /-/»^v^/. quic-
i|uid ibidem iiisiis »um habere, id est. inaiisos .1111. cum omnibub suis ap-
pendiciis. id est. tarn (prri.s. casis. campis. prntis. paspiiis. siluis. nqnls aqua
luniuc dccursibus. niancipiis. Si quis uero de licredibus moi*. utsupra. Aü-
Uaa anno .III. rcgnnnto Karolo rege.
toer<!^e ^irmentlbU bemfclBen sefd^enft l^t. 770—771, ober 774.
DaiiiijKi ueiieiabiH in Christo patri Adtht-rfo abbati. Hirmenüdh dona-
triÄ [kaupcium donat nJ ba^iiicaui b. Pctri ubi s. ^Villib^ordus corpore tt-
quiescit res suas in uilla que uocatur Luiigin. quicquid liiibi ibidem de pa-
temis legibus obucnit. et postca illa defuncta ego llangUerus per manum
propiiüb doBO eaadem pro dei intuitu et pro fidvaii Ifirn^^ Ad prei^tum
■KHUtttoriiun. Si quis uen> di» l«B0dibi|B mm qui hm <toiMitioagm xo&^t,
gare odacrit. inun dei mcqcnt. Aetaun ianp JIL legimnlie Karel^ nge«.
10. ^(Ibcricug f<^cntt ber ^tei ($(j^t€vna(i^ feinen ^l^eil an ^l^boirf.
739—76.
Domino saucto et in Christo patri Addherto abbati. ego Alderifju« quon-
dam donator dono pro a^ioie roee remedio ad eccle^iam s. Petri et 8. ^I-
libionU portlonem meftm in loeo cognominato Aleteradorf, id «t tatn terrb.
eampis. pratis. paseuis. siluis. aquis aquaramne decumbqs. Si qua ueco per-
■opa oontr» haue donatioDem uenire conauerit Irain dd Incorsat
11. X^cugcruß unb |)ftrbun)iaiö fd^mfen bev 5(btci (5^tcrua^ i^rc (äJüs
tcT 3U ©egenCO i^n Slrbennens««. 780—781, ober 784/
In nomine patris et filii et spiritos aancti. £Sgo Thugu-m et H^räth
vim$ eogilantes ueniam oomequi de poceatb noatris. Idcirco donaipus ad
ecdenam b. Willibrordi ree noatraa In pago Ardiuetue in uilla que uocatur
Oeine super fluuip Geihe cum terria et curtili indominicato. et uiia et pec-
vSk, domibus. edificiia. campis. pratb. pascuia. ailuta. aquis aquarumue decur-
abos et mancipiis ntriusqoe aexus. et quioquld ibi uisi lumus habere. 8i quis
nero de beredihua noatris. nlsupra. Actum anno .XIII. xegnante Karola rege.
9al km gal^ntn 9w( btv tütci ^Hmtt/^, foL ei.
üigiiized by Google
6
12. 9öotafribftmi5 f<!^enVt tcr m'd (S^Utncii) feinen, l^on feiner SKuttct
'^.MUivirtvba cvcrfctcu %^)cii au (>)iUci*n 511 ^|)viuu 3111 Vci;. 798—799,
ober 802.
Ego in da nomine Walafridimua pertraotans tarn de dai parto, quam
et rouerentia mnctoram teil pro remedio anime meo, Jddrco dono a die
preeenti ad ecdesiam a. Petri. ubi a. Witlibrordus corpore reqaiescit hoe est
pordonem meam in uilla que didtur Frmma. et quicqaid ibi uisus aom ha*
bere. et quod mater mea Wültgarda mihi ibi in heieditatem dereliquit. id
eat. tam tarria. eampia. pratis. paacaia. ailuia. aquia aquarnmue decuraibits ei
mancipüa. Si qnia nero de heredibus meia. utaupra. Actam anno .XXXI.
regnanfe Kardh rege.
Vttl bcm ^dtbnm Qu^ hn Wbtd Q^Um^, foL 6t.
13* $atbntomu0 unb feine ^Bcfrau fc^cntcn bcv ^M6tn (^c^tciuac^ i^vc
@fltet im m%<ai SoUfelb unb Setö. 798—799. .
Domino aenerabili in Christo patri Adoni abbati Eptemaoemi* ego in
dd nomine Httrdiiwkwm et eeninnx mea donamna ad minitterinra a. Willi-
broidi rea noatraa in diiobna leoia. qui dti emit in pago Bedeim, adlioet
WolfitaU» quod aitom eat auper fiutiio NmütL et in Wys. quod aitom eat
aaper fluuio Prumta. et quicqutd ibi uid aumua habere. 81 quia uero de be>
rediboa noatria. at anpra. Actum anno .XXXI. regmuite Karolo rege.
14. ^)ci*icu« fd^cnft bcv 9Ibtci ßdjtcvnact) alle feine @ütcr an »crfd()icbc:
neit Ottctt im SRofel^au unb bieffeitd bciS W^tM nhtxi^aupU
808—809; ober 812.
Üencrabili in Christo patri Adoni abbati Eptemacensis monasterii et om-
ni iuis non habetur incognituni. qualitcr Herieun pro aniore dei et pro rcmc-
Uio anime sue in pago Mml^nse in diucrsis loci?, lioe est in Wisse siuc Jiru-
nike et Fedrich et Lefankin et quioquid in istfi parte Heni fluminis luilpuit
(otiim et nd integrum ad ecdesiam b. WiUibrordi donauit et mancipia ,Ixx.
üUiasque sex US. Si quis uero de hercdibus meis. ut supra. Actum anno
.XLI. regnante Karolo rege.
15» n?agiiülbic^ jd;cutt bev 3ibtci (i-^tciuac^ i^v Ü)ut im il3ib<jau ^u
äia^fa (0* 768—814
In nomine patria et filii et apiritus sancti. Ego Raginädia cogitana tam
de dd timore quam et remedio anime mce. ut neniam adipiad merear de
üiyiiizea by Google
7
paeeitH ums. Idcli*co tndo b. WilUbrordo res mcas fn pago Bedente in
ailU qoe WHSätax Altham cum quatuor mansis. id cat. tarn tcrris. pratLs. sil-
tiis. aquls aquarumue dcrurf'ihus et mancipiis et quicquid ibi uisa »um
habere. Si quis uero de licredibus mcis. utsupra. Actum regoaate Karolo
Sil« km ^Vtmxa, 9«^ bor ISIM tt((tama<|, fol. 68.'
16. Ü)^ait^cuo unb feine gvau §cngera }^cnfcn bcm jltoftcr üM)tcvnac^
i^c <ä{ut itoifd^cn J^eid, ^ubdnborf unb a^cntutidetu 768— 81i&.
In dci nomine, cgo Marthem et uxor mea litngda cogitaiites tarn de
dei parte quam et reuereotia sanctorinn seu pro anime nostrc rcmcdio. ut
nos deus de pcooatis nostris libcrare dii^nctur. Idclrco doiiauius eaiupum
unum ad monabtcriuiu b AViliibrordi. qui iacet inter 11'^^ et DadltiidurJ et
Ueimegen, Si quis uero de hercdibus üostrifi. utsupra. Actum amio . . rcg-
iiuite JSuoroZo rege.
9iit< bem gctbnm ^hc^ ber Stbtct ^temacl, foL 60. äicgienuisdiA^c ni(|t ou*
^arbiitoinitd fd^enft ber SCbict (Sd^temo^ fein ®iit im ^ibgau au
SRcMtu 768—814.
Ego in dei nomine Harduioinm oogitans de dei miserioordi« et pro ro^
mcdio anime mee aliquid dare de propriis rebus ad loca sanctorum quod ita
et feci. Idcii co dono s. Willibrordo a die presenti res meas in pago Bedensr
in uüla que dioitur Mekfla cum ecclc^sia et ominbu'^ sibi adiacentiis. id c^t.
terris. canipis. pratis. pascuis. siluis. aquis aquarniinH t^li cur^ibus. et quic<iuid
ibi nisiis sum habere. Si quis uero de heredibus meis. utsupra. Actum
aimo . . repiantc Karole rege.
jtud bcm goibncn ^ud^ bet 3(bUi ^d^tcrnad^, foL 6L
18. SUcgtiiatbuS f<!|ett!t bcr $Cbtet (Sc^tentaij^ fein ^efifst^um im ^ibgait
5u öcl[d^Hlü(^. 797—814.
Domino aancto et in Chiisto patri AdotU abbatt. et omnibus fi-ati'ibua
Dionasterii Eptemacemia. NoD est incognitum. qualiter ego Eegmardiu b.
WüUbcordo tradidi res meas in pago Bedenke pro salute anime mee in uilla
qoe uocatur Büliaco. id est. tarn tcrris, easis. siluis. pratis. pasciiis. aquis
aijnnntmue docursibus. et quicquid ibi uisum habere. Si quis uero de her^
dibas mets. utsupra. Actum aimo . . regi&aute Karclo rege.
9a$ hm Q^Ibncn Qb^ htt WUi i^muM|, foL 6S.
üiguizeü by Google
8
h\t t)Ott il^rett 9(cltcnt crerl^ten <Sfütct im SBtb^au ^ Oefflin«
301 iittb 3tttittßctt. 817.
•
Locram maximom credimoa anlmanim. si dum quisque corporis morti-
hm tcrram inhabitat pro amore eogitat domus etcrnc uol pro ainore tempo-
ralium rcrum sperandarum slue ambulet munimina dluitianim aut certe si id
quod rcm.mcndam pcriro potucrat in peculo in elemosinis pauperam uel ad
loca distribuatiir sanctorum. Quamobrem ego in dei nomine lieiginhertus
et llfTnuinns i,'eimaniis mcus pertractnuimus tnm de dei parte quam et rc-
uercntia eanctorum scu aiiimc uostre reniedium. ut ante tribunal Christi ue-
niam uel indulg-entiam nobis dominus prestare dignetur. Idclrco donamus
ad iiiona.steiiiun quod uocatur Ej/ternach. quod est coüstructuiu in pago Be-'
densl super fluuio Sura. ubi ipse dorapnus Willlbrordus corpore requicscit
et ubi Ado abbas rector preesse nidetur. hoc est. quod donamus m pago Be^
denti 'ia. loeo qui didtur Vjfemnge, et in alio loco qui uocatur ZiuHnge.
quicqnid in bils duobns Iocüb nobis de hcreditate parmtum nostrorom uisi
sumoB babcm. tarn tenris* prafia. ailuis. aquis aquarumquo deoutnbns* Ingresau
nue egressu. omnia (et) ex omnibus. quicquid in hiis duobus lods nobis de
hereditate parentum noatrorum legibus obnenit seu de patre. sen de matre*
uel qualicunque ingenio nobis aduenerit. totum et ad integrum tradidimna
atquo transfundimus in dei nomine ad possidendum ad ipsius ecdesiam sn-
perius denominatam. quia magis uolumus partibus ipsius ecclesie quam cc-
tcris bercdlbus nostris- In oessionibus ucro pena non adncctitur. scd pro fir-
mitatis studio nobis placuit atqiie conuenit inserendum. Si quis uero. quod
futurum c^se non crcdimus. si fuerit nut nos ipsi aut ullus de lieredibus uel
propinrjuis nostris pcu cuiusllbet oj^puaiia uel extrauea persona qui contra
bano trtidltioncm. (|Uod nns pr()In|)ti^^sinla uoluntatc ficri et affirmare roj^aui-
mus. ucnirc conaueiit. aut cam intVingere uolucrit. inpriniis iram dei omni-
potcntis incurrat offeuRam. Actum ,1111. anno imperü Ludouuici impcratoris.
tlu4 bcm gotoam löut^ bet WaXti <i(^tenia(^, £ol. 4:i.
M* $ctti, (Sva^^f isDit %tm tutb 9Kbt gu (^^ternad^ t>c¥let]^t boc
9[Da btc toon bcrfelbett an ^enatmte« jtloftci 3c[d)cnft(tt <9ütet im
©ibßau 3U SKa^cn; in (Jovm einer ^vccaric. 832.
Uenentbili in Christo patri ITseh' arehiepiscopo atque abbate reetoreque
Epternaeetui» monasierii. Dum et omnibus non habetur incognitum. quali-
tcr Aua pro amote dei et pro remedio anime sue ante hos dies per donatio*
nis titohim corani testibus in elemosina sua ad monasterium nostnim Epter-
nactim condonauit in pi^ Bedensi super Huuio ISura* ubi ipse dompnus W^il-
librordus corpore rcquiefcit. et uLi e<;o Hetti arcbicpiscopus atque abbas ip-
flius ecclesie prcesse uideor : undo et tu Avm precariam nobis emisiati. ut ip-
Digitized by Google
0
4
I
IM rm qm ta- in «Inaoiiii» in ad momilwiiai Doilram «mdonaili. tibi
eoncedsreonit per nostram benefiduHi avb om fruotoano exooicre taa fult
peticia. ci Mtra fuit benluolentia. ut ipsaa m hoc «t in pago liedewte in
Jooo nuncapanto MachiomtiUare. id est manfoa tre* eam manso indoniaioalo
aam toriUlis et cisU snpwpofttii. tarn terrii, oampis. pratis. pascuis. aqnis
aquaramue dccarsibus cum watrncapis et per uias Icgittimns. nim ingre^su
et egreasu. omnia et ex onin5K\is fotnm ft ad integrum, quicquid ad ipsos
mansos tres cum manso indoniinitato j crtinct. tarn de allodio quam ot de
comparato seu de quocunque in-onio tibi adaenissct. et mancipii hiis nomi-
nibuä. Uatarium. Thiocarmm. Hdihergam. cwm infantibus suis hiis nnnii-
nibus. Cheicarium. liapurgam, lieiginoram. Willefrttdnm. Kigihjajil'Dti.
Meginarium. Engähertum. Et insuper quod uuper Uuiiitüti in rebus uiobi-
libiis. id mt in auro. in orgento et uestimentis aiue omni supelleotiU nfll
omni coUaborata. Ideo hanc preBtariaro tibi ex hoe emittendam deemrimaB.
ut ipns lods iam anperiiM denominatiB line quod nuper donastf in rebna mo- ,
bilibua tea suppeileetili nel oonlaboratn tibi ooneedimiu .per noilrain benefi-
dum. ut qne ad nsum £iKtiiariwn oum omni bt^gritato una cnni dei gfatia
et noetra uolnntale absqne preindicio 0. Petri et s. Willibrordi diebus uite
tae nsualiter tibi iioeat teoere. Actum est anno .XVIIII. imperii Ludamniei
imperatorit. ,
Xul hm galbaoi OiU| bir Sblri (S^tccnod^, UL «I.
JN« De« €t3lifd^of« §etH tjott %r\fx, STBtt ^ (^^temod^ '^mmt tnit
jifS^f^ ^ouagau iOSipeilev luib ^toijc^en <^temen unb ^rier 835.
^^^'^ üenerabiU in Cfatiflio patri HttH archiepiacopo atqae abbaie rectorequc
Iptemacenm monasterii. Dum et in omnibus non habetur inoognitom. qua-
liter }Vuitanus pro amore dei et pro rcmedio anime nie ante hos dies per
donationis titalom eoram testibns in elemosina sua ad monasterium nostrum
Ejpternacuin condonauit in pago Bedensi super fluuio Sura. ubi ipse domp-
nus Willibroi*du8 corpore requiescit. et ubi cgo Ihtfi archiepiscopus atqnc
abhas ipsius ccclcsic prccsse uidcor. unde nt tu ]\','fnr!vn prrrnriani nobis
cmisisti. ut ipsas res quas tu in elemosina U\i\ ;ul inanaBtenum nostrum con-
donasti. tibi concedereiwusj per no-trum benelRuun sub usu fructuario ex
eodcm (excolerc) tua fuit peticio. et nostra fuit beueuoleatia. ut ip«fl.s rc><.
hoc est in pago iSuren.se in uilla que dicitur OstfeuuUre casam indüminicatam
cuoi curtc et cxitu et omni supeiposito suo. de terra salica plus minus ill-
gcra .XXX. de prato nero ad carndas .XXX. et de nineis intcr Steüiem et
TVeiterHH pedHntam .1. mansum ingennilem .1. ssnriles .II. emn omnibiM ad^
iseentiiB suis ii^ tsiris. pfatis. pascuis* silois. aqnis aqtianimue deeiirsibiis. to-
tem et ad integrum, quiequid in marca prefote nillnle aliqoando uisna fui
haben nel poseidere. Mandpia nero .IUI. Ideo hane piestariam tibi ex hoe
emittendam decreuimus. cum ipsis lods iam superios denominatis. Et insn-
Digitized by Google
10
p«r adduDus tibi bmhmos ingenaiki .II. maMiim «MÜm X tarn vanm um
et mftncipiu. Uta» rabus denominatiB per nostrum beneficium t^1l6 ad
Ufluin Cructuarluin cuiu omni iiitcgritati una cum dei gratia et neetra uoluii-
tate absqiie preiuUicio ». Petri et a. WiUibrordi diabiii uite tue usualiter tibi
liccat tcnere. et p08t tuum qüoqae diMcasura re^ nostre «neliorate aiiie ull»
contradJctiono rcucrtnntur ad dos. Natu de hercditate seu de mancipHs nec
c.\trftlicn«]i ncc unHloiKlI potcstateni non liabeas alitor. nisi stcut ipsc pctisti
ad usuui tructuariuni res ipMis cxcrcerc ualeas. et ccnsuiii annis siogulis ad
icijtiuitatcm s Wülilijorili de cera ualenteni «oüduui .L Actuiu aono JlXU,
rcg:riRiito Ludmuii'o inipcratoi'e
3lu« beut dcl^ucii tu(^ tcr *4l>tct ^UvsmS^, foU 4ft.
♦
22« ^^muntrtibe fd^enft ber ^iei Gil^tema^ bte i»on tl^rem SRomie @cs
Tolbud ol^ Witgift ctit)>fangencfi ®ütet ^ iOStDcilcr; (i:i)enac^ itnb
iTvicr. 835.
In de» nomine, ego L rinnitnida pertractaiii tarn de dei parte quam et
rcucrcntia ^anctorum. ut ante tribuiial Christi ucniam mihi dominus prestare
dignetur. Idcirco dono ad ecciesiam s. ^V'illibrordi. ubi ipse prcciosus cor-
pore requiescit. hoc esi, tjuod uir nieus OertMus in dotalitiuni dcdit in {fs€n-
uüre de marca et in comitatu Alberici casa domiiiicata cum tenris et pratia.
et siluis et watriscapis ad sc pertinentct» et alios mansos .11. uestitos cum
tci'n's. pnitis et siluia. uel omnia que iaeent in OaenvUrt marca. quod obre«
neU'icis (?) suis *) ei cuenerit. omnia et ex omnibus mihi tiadidit atque tians-
fundit. ut Iiabeam. tencam atque possideam, uel quicquid exinde faccre
Qoliierim liberam atque finnisaimani in omnibus habeam potestatem fii-
eiendi. et donee mihi aimili modo in loco qui aocator Büuncuka oiUa
Diansos uestitoa .IL cum terria. pntia et siluia ad se pertSneDtea. et pari
modo donee in Treuen duitate uineam unam et donec mihi mandpia .VI.
omnia et (exj omnibaa. totum et ad mtegrum trado atque tranafncdo in dd
nomine ad ipsam eodeatam ad posaidendum. Kam si quia contra hanc do-
oationem uem're conauerit aut eam iniringere uoluerit eaueat ne iiam dd
oninipotentia incurrat Actum est .XXU. anno Lodottuici imperatoris.
hm dotbani 9tti| bfx ^^Inn«^, fbl. 45.
23. 5lt?a i'c^cntt ber 5l6tci (Sd^tcmad^ @ütcr im ©ib^au ÜRcrfcl unb
anbmi Cxkn in jener (SJccjenb. 832—38.
Lucrum maximum credimos animarum. si dura quiaque corporis mori-
hm terram habitat» pro araore cogitat domus-eterne ud amore tempordium
rcrum sperandarum aut certe bi id quod rcmancndum pcrirc potuerit in se-
culo In nlinioniis paupcnmi uel loea distribnatiir sunctorum. Quamobrem
ego Aua pertroctiuü tarn de dd parte ^uain et reucreotia sanctorum seu
*) Qottd oUta genatricit
üigiiizea by Google
II
«itiflie remedio. ut ante (titawl Christi vmä»m «d ioMgwfiMB ^ pw»'
cutis meilr müii pias dominus prestare dignetur. Idcirco dono atqne tri^'
res mets in pago Btdtnn ad tccl&«;inm s. Willibrordi. ubi ipae preciosus
dompnus in corpore requieseit. et ubi dompnos HetH archiepiacopus et ab-
bas rector esse uidetur. Hoc est. dono in ullla et in marcn. quo dici-
tur M(tcqtiiin casa dominicata ouni tt iris et praln et sihiis ad se pcrtinente«.
et mttr Martjuiht et Crispininro dono mnnsos ledales .1111. uestitüs eiini ter-
ris et pratis et Feruiluiii uniini in\<-titniii cinn terris et pniti.«*. pari modo dono
ad ßlaheiin et in mnroa que uocntiir 1 1 ii /> kendwf easa (ioiiiiiiit.ata eiim terris
et pratis et siluis ad sc pertineutoä. et alios mansos scruiles ucf^titos cum ter-
ris et pratiB .V. Simili modo dono in uilla et maroa quc dioitur Dirriraio
maosQm niraiD cm ttrm et praiM ad ae perlmcfDlea. el mnt», quicquid ibi*
dem m ipta mueat dIm fni habere* omnia et ex dmaibw. toloiii et ad hitv«
gMK 'retn ^oeaHam «t inquesttam. aquis aquammue decnrtibua. mooUibM
et immouittbi». « die'preaeiite tmdo atqtic tranafiindo qmeq«id in iUia .V^
loet» Qiaa tat habere, partibaa ipaimi «ealesie in dei' nomine «d peatidendaM«
ha hm ftplbncn IDut^ hn IC^td <l<(tniuii(; fol. 4S.
. ' I',' ; : r
24. ^ev ^iaconue S^nhi jd^euft bem Üloftec ((^c^tmtad^ fein Q^ui
mcm. 852—853.
Dommo in Christo patri Jlethi ucnerabili diacoiio ac donaton. quicquid
unusqulsquc liomo de rcl>Uö buis propiiis ccclcaiis dei cimduauuerit. hoc sibi
credit mercedis prcniium accipcre iu, futurum. Ideoquu cgo Ilethi duuu hc-
reditatem meam ad üiOttMtai'iuui a. Willibrordi. ubi ipae pi-eciosus corpore
reqnieaeit. in looo qni dkitw Bmerm aine Midumum wmtem, quicquid ibi
eomparani in caaia. caaalta. terris coltia et incultis. ailuia. paseuia adiaeentiis.
mqmB aqnamnitie dceanibns. totam et ad integrum, quicquid aliqnando ibi-
toi oiraa fnt habere nel poMideve. tnido a^ne tranainiido partibva eedesie
8. Wfllibrordi nt ab hodierno die et tempore habeat. teneat pan» prefote ee*
eleaie. et de meo iure et dominatione in ilUus plonisslnie trailifMrt potestatem.
Kam 81 foerit quispiara. qnod fieri non eredo. de bcrodibus uel propiogoia
m&B aeu qndibet uUa opposita persona, que contra hanc traditionem me
promptis?ima uohintate factam uenirc uolnerit aut eam irrumperc ucl immU'
tnre eonauerit. inipriniis iram dei omuipotentia iocurrat. Aotum anoo vXlil.
rf^uonte X^tAarto imperatore • ■.>>■• ■■ ^ -r- . Fi
..■V,^ (HTM; ff 'f.
to* ©eevauuiö jd)enft bcni kh]:cx i5'(hkxm^ feine (iU'itev ^ii CPbiuvjcu
uub mi^, mit Uu^ä^lui^ §incS ^.Diorscii«, 861-862/ '
DominuB et redemptor noster Jesus dei filiaa salnbriter nos ammonct
dicena. dato elemoainam et omni» mmida sunt nebia, Htia et aiiis quampln*
Digitized by Google
12
nbus et salubrilHM vafimHäß <^ in dtfi nmk^ ^üwtitf saluM «Moie vm
4i%9ntor iatendess. pfionim pio doi anoi« puilaniiie eiua iiiMre uel tfkm
pro eterna retributione. ut inuenite vei^ear a deo ommpotenti ueniam de pee*
catis meis. Quia ab ipso domino «um edoctus. ut quiequid in olcmoai«» patt«
pernm 8cu ad ioca sauctorum donatum fuerit. hoc fioliuiinMldQ da ial^ miinAo
IQ futuro iimoniat apud deum retiibutlonem. lücirco cgo qai aupra. nomioe
(iiHr(un}iH moiite delif'f^rata et .spontarsca iiuluutate ac promptlissinia deuotioiie
saiiüiju»' < oiisilio et nullius cogentis luijM lio dujio ad nionasteniHii s. Pctri et
8. W iiiibroi'di in !oco nuncupante hpftmacuiu. ubl ips«» preciosus corpuru
requicscit. in pago Uriitnöi. super Huuio Sum, et illia caiionicis «|ui ibidem
die noctuque sub re^nda deo descruiunt. ubi ctiam nunc uenci'abUib abba« et
reetor Hattho epiKcc |>i'eejise uidetui, ho€ est. quod dono de beretliUiüUu»
meia in locü liMucüpnnit jLUimjtn ciiin \ \ ij A.i uicdietatenr excepto iugero uno.
pro reraedio anime mee. trado ad prcdictum monasteriuni. et lae ipaum npini-
deo deo seruiendum cum omnibus que ibidem in preaente uisua sum habere tarn
tarm. pralia. paseoia« whm. aquis aquarumue decursibua* cu)ti# et iuculti».
mobOibni et immobilibaa et maiiejpiia. ingreaaibiis «t redi|ibii9« totom et ad
integrum tndo atqne tvaneftiDdo et de iuro meo in iure et poteatatem mo-
Dasterii ipaiui et aeraonim dei. qui ibidem deo lunnlantor habeent teneant
atqufi poarideant ud quicqtad etiiide laeve uolverint. Kbemn in osmilmi
babeant poteatatem ftdendi. Si qnii uero &e. Aolwn anao .VIL MfiiAnte
Lothano t9g6.
Sil« bnn gorbnm 9»^ ber MM Q^temac^, foL 55.
2%. Sitttfmb« VImfttic mit ^oftet mx fein Oiut ^
^Dbctibotf, ®fitft $ram |ift fia^ itnb 9c<l^. 862*863.
Dominus et redemptor noster Jesus de! filius salubriter nos aroiuonct
diecns. date elemoeinam et « innia inuiida ftuiu uubis. lliis et uliis cjuamplu-
ribu« moüitis ego in dei uumiae Lmtjndm salutem auinie mee diligentcr in-
tcndcns. primum pro dei aniore pariterque eius timore uel etiam pit) etem»
retributiono. ut inucnirc raerear a deo omnipotenti ueniani de peccatis moi*.
Quapropter 4uia ab ipbo äuai cdoctu6. ut quiequid in elcmosioa paupe-
rum seu ad loea sanctorum donatum fuerit. hoc aolummodo de isto mwido
in ftttun» inueniat apud deum retribütionem. Idcirco ego Liiujfiim meoUt
deliberata et apontanea aoltmtate ae* promptiaain» deuotioiie aanoqne ccmaiUo
et nullina cogentia imperio dono ad monaaterium a. Petii et a, WÜlibrocdi in
loeo nnneapante EpterHae;tm, ab ipse precioeua eorpore requieBcit in pago
Bedensi, anper (lattio 8ura. et illia eanonieia qni ibidem die noetaque anb re-
fQla deo deaetuimt «bi etinm nvno uanerabilia abbaa et reetor BaUko epia-
copoa preesse uidetur. hoc est de heredibiia meia qaod dono in loeo nuncu-
pante Qoderdorf. qutcqoid ibidem uiaua anm habere tarn domibua. edifioüa
enrtis. terris. pratis. uineis. paaeuia. aquia aquaromiie deeniaibna« isgressIbiiB
«t eiitibua uel maneipiia. in ea oero ra^na ut pio recompenBatipne babeam
üiyiiizea by Google
iS
'^m Ml iMtm HÜ» inie. et imlnv rs. qiiM * mIm rtptliid «um ooimm
Batthtmis eptscopi et ibbatii «I fintram. Id mt. Pmmiia «t Becke» 4)t post
oUtem memD ipte icb ad uundictam monuteriimi sine alicaiiu eontradicCione
NuMvtiir. 8i qm «ero. qood fotonmi ttse nob erado. «i «g» ipM «nt ul-
Ih d» iMreditiiis meift imI nncWIwi hUr «kIIsdm persona, que contra hane
fevditioBtm veidre aolmrit ant ufielaM conaMrit, imprimis iräm dei omnipo-
tMtu ineuml et omMini tanolenim. Aetam anno .VIll. regnanle Lotkairh
ngp rantore.
«
^er ^tieftet Sincmannud f^!t bem illoflct (Sd^tentad^ imtcT beut
i2}orbc]^a(t le^cn^Unj^tuj^en Ülicgbvau^e ein ®ut i^biugcu unb
Dominus Jesus tilius dci salubrilcr nos ammonet dieens. dato deroo-
nnam et omnia munda sunt uobis. idcirco in dei nomine Wmomajinva
iiKlignuB presbiter sahrtein «iiiine dilig>ciilir intendoM. prioMini pro dei amdre
fatteqae eioi tinM»re «el «tian pva etanui tetribntione. nt nraenfre merear
a deo onmipefleiiti a«uam de peecaUi ms. Qoapropter qnia ab ipso tum
edeetna. ut quioquid in eiemofina paupcra« seo ad loea sanctornin do-
aatnm Iberit hoc aolammodo de iato anndo in lUtnro moeniat aptid deum
mribntienmn. Iddrao cfo Winemamtu mento deliberata et ipontanea no-
hiDtate ae promptiamina denotiooe aaneqiie «onsilio el mUSm eogentis impe-
tio doDO ad monaBterinm a, Petri et a Willi brordi m ioco muKupante Ep-
temncwtn. ubi ipse pndottis corpore requiesdt in pago Bedensi super fla-
aio tkira. et SÜb aaoonicis qni ibidem die noctuque sub regola deo deser*
qitint. ubi etiam anMe He^inarim «mnea. abbat et vector preesse «idetur. hoc
est de heriMÜbus mcis quod dono in Ioco nnncupante Edingen sine Wiä
.IUI. et quicquicl ibidem nifTi? •?nm habere, icl est. caßam indominiea-
tam cum .II inansis. edificiis rurtiH. ton is. pratis. uineis. pamiis. nqin> aqua-
nimvie dcctti^sihti«?. in£!;rcssibu8 et exitihus uel mancipiis. in ea ik l o ratione.
m i.«ta (uniiia supcrius tlenominata babeani diebiis nito luee sub usutroctua-
rio. post obitum ucro meum ipsas res. que donaui et accepi ad monastcrium
iarn denominatum et ad fratrum qui ibidem die noctuque deo dcseruiunt.
enjciiorata cum omni iniep:rltate ad clemosinain ijisorum reuertantur, et an-
nis sinsulis ad feetiuitatcm a Willibrordi ocnsuiu solucrc studeant. id est.
denario« .VI. Si quis uero. qood futurum esse non credo. si ego ipeo aut
ullus de Iieredibus meis uel quelibet nlla extranea pemona. que 0(mtra banc
donattonem «enire conanerit. inprimia iram dei inenrrat. Aetnm anno .X,
regnanle Itothario fege.
üiyiiizea by Google
mtvc im Abgalt tbii!0m unb SSßei«. 666—807.
Düiiiiinis ac redctaptor noster Jesus de! Tilius sululiriu i- mos ialinonct di-
Ci'iis. dalc i Iciiiosiiiiim et üiiinia iiiundji sunt uubis. liui cl. uiiis quiuupluri-
lus et saiutaribuü JiiuiiULs. (^uuüi üb rem ut cclesti.s sutiraijatio mihi copio^ior
aJiiit ob tuorcjßdis mee emolumeutuiu et aboliüuneia meunun iAcinoruni. dedi
ego UdmgoMdvs diaina preueniente grucia indignu» proabitor quasdain ras
proprietatis mce ia pago ßedensi in marca qoe dicitor Edutgen et alio no-
cabttlo Wut»era marca super flauio Sigona. quicquid mihi ibi obuenit de ai*
rorum nobilium et quicquid com preeio meo comparani. Ideo ego qui sn-
pra prefiitU8 sum. mento deljberata. spootaaea aoluntate et jpromptiflBima 4»-
nolTioiie saaoqtio consi'lio et nullius cogentis imperio dcdi atque' tradidi pre-
dkCaa res mea« 'iliis Mtribos. qvt die noctuqne deo seraittnt ad s. patroniitu
WiUibrordum. ubi etiam uenerabilis nir Beginarim abbos et reotor preesse
uidetur. iU est. casam eum curtiiem et celeris edificils circumposids. terris
ttineia. aqqis aquaruiaue deevmbuB ciüfie et ineuUia. mobtübus et immobili>
UjUä et iiiancipia. lata omnia totum et ad intf^nim qiiieqiiid in ipso die ui-
.MAn Ali babere. tiado atquc transfundo. et de iiu'o meo in iure et potestat^
ipsorum seruorum dei qui ibi fainulantur. Verum biis rebus, ut prelibatum
est a me cum con^ensu ipsorum fiatrum Iteruni pro recompensatione per pro-
carlam cauoiiiee roboratani niüii Inrgircnlur. id eat. quod ego iteruni de parte
j)rcdictoruin ipsorum frntruni acccpi in ipso pago Bedense ac in !»jeo
v]ui dieitur Ldi*>'jt/i ^eu in 1 1 i!tsera marea. ubi ipsa iSifjontn tiuniiiie c'iii|^-i-
tur. id est. easam indomlnicataiu cum curtiiem et Cßteris cdiiiciia ciicuiupo^i-
tis. terris. uineis. aqui.s aquarumuc dccnr?ibus. mobilibua et immoMlibus. in-
gi'esaibus rt exitibus et iiiaiinj>ü.'?, i^ta uuinia totum et ad integrum quicquid
in ip:^o die prcdicti fratrcs in illoruiu pute^tate babucruut. mihi ut quamdiu
aduixoro. prodictss res per preo&riam iure absque cuiiMounque inquietadiiie
iid meam ntilitatem tioenliam bibe*m pmeunuidi Si qvis uteo* quod fulii-
rum' esse non «rede, si ego ipee aot uUns'de berediboi» meia» ant4lla extra-
nea pecsona. que contra hano uenii« uolnerit donaüoncm iwl eem irrum]>niv
eonauerit inprimi* iranl det-omnipottiitjs incumrf. Actam anno JCIL.fNig-
nante Luhitno rege ivniem
' 'Iht« bm Qslbneit 9it^ bct H^tri 64l^tvm<t^, fei. 671
29» i^cobcfrübttö fc^lt bcnt itlofur (ä^ttxnaö^ fein (But i» ^b^ait m
§oIatfnim Oft «iWittg). 876 -«82?
rcii.sundum nobis est, quanta .^it pietas et largitio redemptt»ris Idcirei)
pgo Leodrjridvs jno (b'I intuitu et ob bonorem sanctoruui dono ad monaste-
rium Eptevnnrv Iii. ubi s. W illibrordus eorporc requicscit. res moas in ]iago
/»rfA//.s" in nilla nun».uj)anto Jhdzhttm. quiequid ibidem ui.-us .sum liaberc
id Cbt uian«»uui unuiu cum casis. terris. pratis. siluis. pascuis. aquis aqua-
üiyiiizea by Google
15
ramue deewnfbus. mobil ibus et immobilibus. et mandpiiR utriuBque sexi».
8i qois iiero de heredibus mm &c Actum anno rt^ante Lvdewico re^.
äO. S3crctfubi«, bic mit bem 9^onncn[Alcicv bcHcibctc SBilUue i^^altluni^
l'cbenft nad^ ber (vimorbung ibre§ eiim^eu 3obne^ J>?egtnbolbuö bciii
illofter (£(i)tcTnarf; il^re ®üta im tPieiengou uub iljrc Üiie^btaud^ds
redete an (Gütern gu ^emftal im ^atoergau. 895.
In nomine sancte et indiulduc trinitatis. Mlscricordia domini infinita sup-
pHciter est exonnda. nt exereitatio bonoram operom neneranda. noatra ad-
Jioct purget fiwinora. qnatenna largitor aommna qui pccealorem de aia ana
nuda conuenum iuatiun iacare dignator. ea nobis paaeoa indeBinenter laigia-
tur. qnibna hie deaotornm actuum aumamvs augmcntum. et fliic in uelamento
«larum eiua eteme beatttndinis perctpiamua emolnmentum. Quapropter ego
in dtt nomine Beretrudü licet indigna aacro tarnen aanctimoniain habitos ue-
lamme obumbrata omninm earnalium amiconim propinquorum scilicet atque
iamulonim deoeptiosa respiciena aolatia. necnon et terreni predii calcans ob-
lectamenla deum qui scdct super thrunum et iudicat eqmtatem. cstquc refu-
gium panpenim in tribulationc. consolatorem petti. atque post scnioris mei
beate mcmorte Waäheri ex bac lucc disccssnm sanctissimum Christi pontificem
Willibrordum Epternaremis monasterii patronum cgrogium sub canonici re-
c^tmmis anchora cimctis tiltc mec dicl)U? ui'^tiirn adtioratttm adli. Apnd cn-
iiis patrocinia iniinorsa ijuc milii in nuici Hiii mei iieginbohii nrco accide-
runt. nccnon fi cordis nici sccrota in amissione charorum aniinu .iniorc ad-
iicriMitia sua largiente gratia coniicrterom in gäiidia. Omnia etiani siuo in
diuitiis prcdiorum scu in obsoquiis mancipioriim mihi a largitate iamdicti sc-
iiiuri^^ nici in dotem collata ahmoniis canonicoruiu in tnoiiasterio mcinorato
doniino suoquc almifluo prefato confessori dcseruicntiuni. interius et exterius
pcrpetuo transfundcrcm usurpanda. Quorum ita piura dcsidcrium conscquuta
comitate superni luminis gratia. uninena parti mec in pago Meginmue in de-
iiia dofaltbna tradita aiipra dictam casam dei et fratres Icguliter ueetliti Dono
itaque inprimia in oomitatu Megingaudi in aarto Ridenas uocato aap« flonio
ipsioB Htdentu casam dominicatam cum caaticiis inibi fabricati« et omnibna
drcnmquaque poaaeBsionibaa. tarn domiboB quam siluia. pratis. campis. cul-
tia et incultia tenris. Similiter in alio loco qui uocatur Bleide in eodem co-
mitat«. qnioqvid ibi In alode uel mansia scmiUbDa cum senritonbus in ea ma-
nentibns poasideo. dono et ad integrum transfando. Et in t^rdo loco Ethe-
greift nnncnpato anper fluoio Muteüa. de uinea petitoram unam com ingrena
et eg^cssu et pernio legittimo. In pago uero Wabrarrv.n in uilla et marca que
dtdtar Uemineingestal. quod mihi dompnu? Itcginbiddus duflque nobüissima
coDiunx Vda et traditionis priuilegio. condonationis priuilegio condonauerunt.
ut qnamdiu uoluissem 8ub usufructiiario illud excolcrcni. deindc ad ianifatiim
s. trinitatifi cenobium et uictualia canonicorum ob cteme fdicitatis gaudia cia
üiyiiizea by Google
16
repcndenda deuotc conti aJorem indubia üieutc amboruni saluberrimum com-
pleiis imperiuiii cusam tluiniiiie^iUtin cum domibus in ea ediücitliö et poiuenis
honorifice consitis cctcristjuc seruitorum habitapulb tarn domibus quam terris.
mlub. cainpis. pratis. aquis aquarumue deeiusibus. exitibiu et reditibuB. totum
et td intqg^ram luctni fratrom memoratorom dono atque transfundo. ut in
ilfia ad honoram da pcrpetQatiler proficiat in au^mentia. Si quis nero. quod
fiari nulla 0(g* Actum anno .YXII. i-egnanto Amoldo rego.
3L ^&mg ^arl III. (bcr rtttfaUicjc) Bcftäti^t bcr 5(btei (^d)tcrnad) bic
^(^enfung beö ^tafen DieginaviuS übet ^cig o. b. D}^o(cl; ^obe?
magern uitb SSdabevIo, ^atbcv^ ©ti^cmfnit^ ^ Xl|^a«tinga (9) «nb
«tte ßltfni ©efltmitgett. ^ttt^n^, ben 16. ^tmm 945.
In nomioo sancte et iudiuidue trinitatis. KaroLm diuina fauentc clemoQUa
rcx. Si pro ecclesiajsticis nogotüs et seruurum del utilitatibus nostrorum ßdelium
poatulantium suggestlones suscipimus. eonimque petitionibus spontancum prciit^
iiius assensum. id pix^tceto ad regni iiostri ötatuui et quod iiiaiius est ad eternam rc-
munei'ationcm crcdlimis profuturuin. Omiiiuiu ergo du l.->tiajiC reiigiüuii. iio.s-
troruiiique jidcliuin prcseiitium et futuruiutu compcriat aguitio. quod Itegina-
rim illufitris Conus pro nostra suaquc clemoaina stipcndia fratrum in monasto-
rio 8. Willibrordi aciiicet in Eptemaeo deo &malantiiiiii de rebus dosdcm
monasterli aogmentare et jneliorare atataens, addidit eoram prebende locm
tria luis oomhiibiu. Berg^ auper fluiuum Mosdle et HodemaMem cum ee-
deaüa et oeteris omnibua eorum adtacentiia. et in Teoeandria aUlam unam
ttocabiilo Waderlo oam ecdcsiis et Getoris omnibua auis appendidi& et in Thri-
mmaa traditionm Thiathere» unde noatram popeaeint celaitndinem. yt hee an-
pra scripta loca et insaper omnia que preiati monastoiii firatctti prius babuisf
noscontnr nostra eis auctoritato asscntientes confinnarcmus. Quorum loconun
ista sunt noniina. Stf^ineim. Karchera. Epjjlendorf, lioiJL&^rf, Arensa, Mar
kde», Gladebach. Vßeninga et ad Cfouiam eccleslom cum uincja. üuncta
itaque supradicta loca cum nniuenis eeram appendicüs. cum eoclQSÜB.qmdeni.
cum terrts cultis et incultis. campis. uineis. pratis. pascuis. siluis. atjuis aqua-
rurnque de^^urslbus. niolcndiiils. piscatJonibus. uiis et inuiis. cxitibus et regres-
sibus. quesitis et inquircndis. niobih'bus et immobilibus ac mancipii^ utrius-
qno soxus propter prcfati coniitis dilcctique fido-lis nostri saluhrein deoque
plai itani }ii?titioncm prcdictorum fratrum stipcndiis dcpotata per hos nostro
Tu insiK tiiilinis apiccs consciitlinus et regia auctoritate illis pcrpctuallter ha-
beuda ( iiliiiiiamus. prccipicntes et omnibus modis sanctiento». ut presciitii*
precepli cuuliiaiaLio inuiülaljiii teiiore seruata pcrinaneat. Et nullus unquam
eiusdeni moiiastcrii dominator existat qui de conscriptis relnis aliquid tonütra-
bere uel quolibct modo ab corum scruicüs abripcro picsumat. sed onme^ iam-
dicte res eorum «sibus sine idJa ooinslibet oontradiGtiono perpetua stabUitate
deseniiaiit. quatoans pro regni nostr» statu utque pro nosira salnfo» ae4 et
üiyiiizea by Google
17
^co «mnialnii pradeoeMonim noslTDram aanptr cu ^rnini natmosikm ck*
orare delectel et in landibiifl diuinls ftUtri deuoHone promptioitt exigiHii
Gl ut hec noBtro oonfirmatioiut auetoritw incooiiiiiLNt sUbilitate per cuncte
8ac«edaDti« fcompora custodiatur et a nwtn» successoribna diligeotiuB obacr»
QClar. manu propria subtcr eam Brmauimus et sigilH nostri inipresslonc ias-
simas adnotarl. Data .XVII. Ka! Kohr, anno Incarn. doniin. dcrcc. xv.
anno wi. rcgu&nto Koivlo rege. Actum ^luiniaco palatio. in dci nomine
feli<iter. Amen.
Kit« ftm goibnni tKc ^btei «et^trmad^, fol. il.
iZ. ©obilba f6cnft gu i^re« ©ema^U, be« ^)erjO(i« (StifefSert, wnb
Ü)ieinfclbergmi/ mit ^^cr6cl}alt einer kben^tän^Uc^en ^^räbcnbc. 8. d.
(aud hix elften ^aljtc bc^ X. ^a^rl^.)*
in nomine Jesu Cbriati, eterni uirgSn» nati^ opificis iummi, lar;^tofM
hooi, arbitrio moderno per aecälo concU ordniantii bone^ uniuersani cre*-
tacaiD* Hmnani generi« termino appropinquante non incerla ruinis crebrca-
eoitibufl secundum prcseos finiendum denuMutrantui* iiidicia nndique onicair
<|ue murUliura eternitatis ula attentius premcditanda est. per quam i^gnum
et gaudium consequatur eternum. Idcirco in dei nomine Godüda ob amorcm
dol f>t icincdiiuii animc domini raei (riselherti ducis et anime raee dom> et
traii^tuiKlo ad monasteriiiiii s. Willibrordi et ad altarc s. et indiuidue Iniii-
mtis, in cuiu» honore iutVa immunitatem ipsms s. pafri.s constat conetructum
vi aJ uictualia cnnonicorurn inibi domino fnmulantiuin in pago MeinJtU uo-
catu. iii cumitatu Lueraräi. et in uilla FLaida Diuasum uuum et molendiiium
onam et in alia ailla que nocatur Aleana iuztä M^Mdlam fluuinm pieturas
.11. et in alU uUla qae uocatur Keticki mansoa duoe et in uilla ÜdU» pie-
toram .1. et in uilla Limana picturam unam. qnatuor loeis dispeziam. cum
mancipiis .IIIL ea acilicet ratione. ut quamdin uluo in hoc teeulo preben^
dam unam de ipeo s. Icco aingiilk annis carratam unam de uino acoiplam.
et hec oronia saperius mcmorata a die preaenti teneant atquc possideant. et
qoicquid exinde uoJuerint faciant. Si quia autem. quod minime fieri credo.
ego qnod abait. aut ullua heredum uel auocessorum meorum scu quelibet op-
poeita persona contra hanc traditioneni a nobis factam nenire temptauerit uel
eam infrinja^ere uolucrit. omnlpotentiu dei iram incurraL
btm golbtun Suc^ bct %bui ^i^Umad^, fol. 46.
^tümg Ctto III. v3ibt bcn ©rübern ©igcbobo uub Diidjkniuiw tcii
f^Tiic^tid^ett iSöifbbcjnn jnjifcfien ber 3(benau unb bcr 9l^r bei 991q§^
)podkx, bniö^^fclb , öiaincr^bad;, ilöaben^eitti unb bct 5)veicid^.
9U>bU}Uk bm 19. mai 992.
I» nomine aanble et indiuiduae «rinitatie. Otto diuina fauente dementia
m« Omntum fideKnih noetromm tarn praesentinm quam et futurorum pateat
nttttUltWHftcl IMirtf ata«. XI. 3 «
Digitized by Google
18
indaatriae. qiiomodo noa ob pedtionem dikotae atuM nottrte adaOtmdu ut-
delicet impeMtrids aiiguita«. nee non et interoeiitii fidelium Dovtronim hiU
dihaldi Mnormaciensvi cccicsiae ticnerabUis cpiscopi. ae herimimm palatini co-
Ziiitis. fidelibus nostris sigelxidmi et fratri oiua riehumno, concessinius ut fa-
ciant IbreBtum infra spaciam quod hie praenotatuiii est. tibi aJenoua floniim
cadit in aquatn ara uocatum. indeque sursum oaque ad Hemdes admom et
item inde sunum illam semitam usqne ad eamponi xmalderudagiudU iioca-
tum. indcquo sursum usque hohtnegga. et iterum inde per toUm scnii tarn il-
lam, usquc ad niüntcm sursum arrha. indc»jiic deorsum per totam plntoani
illam usquc locum marrmsole nuncupatuni. et itoiu indr u^que ad uillaiii
hlat^snunnlayr dictiim. et sie summitatcin illam qiic est iiiter <aningennrld et
roiiicyt sharli uäque ad hohen^^ichi et de illn loco totam suniraltatom illam us-
que ad huheiiherg. indeque ad uillam utiadtnlieim usque ad poiitein. et de
ipso ponle sursum flumen ara usque ad praescriptum flumen adtnovo mm-
cupatum. et in eodcm foresto dedimus eis Sannum nostrum. exeepto solum-
modo tidclis nostri ntonrndi ducis prucdio. ita.. ut nuUa persona magna uel
parua. infra spaelum supradictum. aliquam feram uel boatiam. hoe eat eer-
uum. EQt eemam. aprum. uel apram. ant hinmdnm. siue aliam bertiam. quae
ad bannrnn neetnim pertlneat. sine Ucentia eorum insequi. oenari. ant capcre
pneeumat. nisi statim aibi aicut nobia fieri aolet in fotvatia noatrb regium
baniittm pCHraoluat Et hoe noetro regio edieto finnit^ inbemua atquo atnd*
IIIU8 qai taüa deincepa agere preaumpaerit ut faeiat et adimpleat. Et ut haee
nostra donatio praeaenti ac fütuio temporo firma et inconimlaa pennanoat.
hoe praeceptom inde oonecriptam. aigiJli noatri impresaione aig;nare imsiiniia.
manaque propria ut infra uidetur eorroborauimus.
Signum domni Ottonia glorioaissimi re^s.
HUdihaldm cpiscopus et cancellarius uice umUiffui arehiepiseo}ii reco^noui.
Data .XIIU. Kaiend. lunii. Anno dominlcae inearnattonia .DCCCCXOII.
Indictione .V.
Anno autcm terfll ütt<>/>is rcj^nanti» nono.
Actum Nouinillc t'eliciter. amen.
Ha« km Drigiaal im 9$(0)>.««r(^it> }u Ü>flf|elborf.
S4» SBameruS fdjcnft bcm 1^. SD^a^nmin feine ^a<|b S^obela mit i^vm
jlinbeni unb einer \)QXhtn §ufe '^>löttcu (bei JDf^jeni) im ^^rl=
gau. 1000.
Nouerint omnes in Ghmato pie uiuere uoleotea tani prcsentea quam et
ftttari. qualiter ego Wttmerus pro remedio anime mee quandam mec proprie-
tatia ancfllam nomine Uodetam s. Maximioo tradiderim cum filiia et filiabua
suis. Et qoja iuatnm uidetur ut qui fideliua perseuerantiuaque deaeruiant,
inaiorem ooteris aeruientibua recompcnsatmneni recipiant. conceaai Uli dimi-
dinm manmim in uilla que aocatur PlatoMa in pago Arrtlensi et in comitato
Henrici oomitia in propriam hereditatem. filiia et poeten» aaiir ea aetücct r«^
m
üiyiiizea by Google
19
tione. qaod siogaiiB «mus inter eundoB peraolaant quitoor dentrios «cl cur-
la Emdmga higo toti» altariiis seniitatis Boluti. ted sub miindilnirdio et
Mnakme imt »daoeati s. Maximini. sieot eeleri homines de Btterlinga. 8i
quis oero propin(juormn meomm ud alia qoelibet persona banc dohationem
•imHDjpcve eonanerit in priiiiitae omnipiitenth dei iram moorrat cmninmqne
■iniitiiMi ena. et qnod «ult nun eflidat Insnper coactua in erarinm
0^ oelo fibraa tm et aoxaginta Ubraa argentf persoloat Acta est tra-
dilia m monaaterio s. Maxiauiri confeBBoris Chriati. per nianuni ünhizo-
«ö. Mtantc abbata Ofter^do, canctaqnc rorgregutionc sub fidel. issoribus Theo-
deriro, Waningo. Listigero. coram teatibus Iiis: Ilervardo. Uffjin^ro. Hvn^
Mdo, iiertkoUlo. BaaitAcm. Ila$mfro. Bemacro. Harkero. Sararhotie. BcM'
«dmo, SiUiordo: anno dominicc incarnat. Millosimo. Indict. XII. regni
domini Ottonis tercii .XVil. imperii .V. — .
^•Moihrt ktoi tRarimtnct f>i)>I«matar C. LXVII. d. Nro. 151 in (Soblms.
39. Itatfer ^einviii^ II. em)>f&itdt l^bti bcV Slbtei e. äßaji'imm G656
Ü r ^"f^<^ belehnt bamU ben ^ci jog ^teinri^ )>on üBaicr»/ bctt $fal^'
<^rafen 6530 iinb bon ®rofen Otto, bomit fie für be» STbt Me ^<t^
bicnftc Icifteu; ^uo;lcid} hftcitiv^t iinb fid>cit cv bcm .Hlcftcv bcn 'Keft
l*^*^ feiner ^cfi^uiu^cu unb tcvjü^t ivic bic (^infüufte bcvfelku ^eii\)cn=
bct toctbcn jottciu iribur, ben 10. 2)ccembcv 1023.
0$ßßM DOmiBe' aande et indiuidne trinitatifl. H&nrirua dinina fanente de-
llilMa J^MNOKontm impentor angnstna. Quamins ab eodesiastiei» inatitntio-
libiia et a patemia prdndictia niüK ^t lidtum deoiare. noBtri tarnen hiris est
pBM oeleria id aolam et speciale, ut unde fiddea noatri infra regnfiro noatrotn
grouantur. aut unde aeoeUaiac dei detrimcntum nm^is qoam commodum pa*
tnaUir. io mdius commutare debcanius. Idcirco üddiam nostrorum tarn pre-
a^um quam jEotttrorum aolerti^ not«m fieri cupimos. qualiter dos ex abba-
tia 6. Johannis enangeitst^ et s. Maximini qu9 in aubnrbio Treuironm aita
est. ubi Ilarif'ho abbas preossc uidetur. quasdam curtcs et territoria. uillns
et poHsossioiies scilii'Ct sox millia soNceiitüS (juinquaginta hox niaiisos. iit iic-
riu> roruputari potuit. a prchito abhatc in beneficiuni acccpimiis. et Iiis fideli-
l>us nostri? I'zznnt uideJicct palatino coniiti et llenrira duci. nernon (>tf<nii coiniti
ea conditione beneliiiariinuis. ut (jiila prefatus abbas iani senio confectns coin-
mudc nohis doiid militio(jiio i^c-ruiro non poterat ipsi et her('<lcs. qui lioc bc-
udiciu iiabeut. pro eodeni abbatc suisijue ^ucccssoribus euriam rcg^aleni pe-
tMit et in expeditionem eant. abbas ucro suiquc .succe.'ssoreä a curia re^^ia et
1^ omni expeditione omnino aint liberi. nisi in Magontinemem siuo Mften-
fm,m^ Odomtmtm «iintatem ad generale conciKiini ant colloquiunt aliqua
Maritaie eagüite foirint i«Blati. Bt ne aimne aoatre inde delrimentam pa-
tiaiaar* al «a qm * fidefibaa Ghriali ddem aacratissimo loeo tradita aunt aut
anllata bm imuale nidcaoHBr anferre. aenüdnm quod nobia et qnibuadam pre-
iofeweiibna dcatria in üendo aeaper aamo de eadm abbalia traditom est.
üiyiiizeü by LaüOgle
20
pro timore dei' 6t ueomtioiie 8. JoamM «t a. Maxiniiii «t ob ktatiMBlHi
AribtmiB' Magoneiacenau 6t PtUgrimi C^ltmiemu 6t P^^ptmu Trmimm$
nerabilium arcfaidpisGopornm dionimqiid fideliqm D6BlnHnNn dm mtutoqm
Joanni et b. Kaixiiiiiiio. dmetbqtte pott oo» laibi «bbaAäbw in parpeteom in-
djulgeado ignauimos. et I^OHoeDdo uidnldmiifl. Et ae qun aoeeeMotva »Mtve«
nun regum uel imperatorom Idom seniiliiim in penoelum aniae amiM ae
sne inde olterius exigat. nisi cadem bona, qtie nos non tun in nottrnm qwm
in eoram Beruitium inde distraximus. ex integro reddat aut rcatitnit. neatn
imperiah* nuctoritate constitaendo precipimus et predpiendo caa&Brammm, J«-
bemus ctiani atque interdiclmiui prefato abbati suisque succeasoribus in per.
prtuum. ne de roliquis cnrtibus. ecciesiis ac possessioni^i)'* quß ad pecnHa-
rem prebcudam fratruni Ueo ibi famiilantium a nostris predecosaoribus reia^-
bus aut imperatoribus. Pagoberto uidelicet, f'rj>r'i>"> ( 'nrolo. Lvdoi/ico. /Ii*-
jwljiho. item Ceuolo. Zuendiboldo. nonwn ;i tr ibus UUtmUma in noi^tra nsquc
tenipora. et per nos etiam delegata sunt et concessa. alicui de maioribus siue
libcris liomiiiibus aut altcrius ecclesie uel alienc fainilie (fiiibu.slibet seruitori-
bus quidquam beneficiare. uel ab eoruiu iure quuquu iiiüdo abalienare prc-
suiuant. hoc est in bis locis. Suabheim. Hesinesheim. Briciuln im. Kurt^nes-
hem, Wddinttein^ Alhucha. Goaolueehmm, Bingin, Hohku^a. Aptda. AI-
wnHa» SeeringeaudL, Hukinedteim, BuicMemi, 8i€meru, MmmläaL Nor'
heim. FoUmaretba*^» Pf^tbwdentotk* Cfracko, Decmtu üaUi» eam tun per-
tinentibns. Ba^iereadorf. Bioendarf, Mei^raß. JChmo, Amolfnberg. tont-
mc&. Okiihem. Büanaeha. Loauia, Windingis* LukeaingiB» et in pago
8tdiing<mue* IHnktitAe, LucUcurt* Bitangis» et in duitate MttenU et eireem
circa domoe. uineaa. agros et areolas. et in bis locts. Diedemkmtm, Wüore,
BeBtiaeo. Lucelenkiridia, Tanena DrufiddiHga, Murmiringa. M^roldtHiUa»
Wimereshiricha. Straza. Crufta. Scranna. Marckidith. Krisho. Büliche,
Ourmirmge* Brntmacha. MammUeri Inaaper etiam in pago Drache lo*
cus qui uocatnr GwUereshuaen. neenon in pago Kinriche locus alius uoca-
bolo Prichina cum omnibus ad se taste et l^aliter pcrtin^tibas vel aspi-
cientibus rebus. Tlas duaf? curtes ad sagimen et ad femoralia. mantelas etiam
et niCDsalia f'ratrum. necnon ad infirmorum curam et debiliuin. et ad suscep-
tiononi Ivospituni. iiccnon nd recreatloneni pauperum et peregrinoruni «»icut
anU ( ( <, ijrea nostri oonBtliucrunt. ita et nos specialiter coiistituimus atque tir-
iuauiiiius. et iit ex bis iocis et eeclesüs nuUus abbas. nuHn alia p( r< jfm »iaL'ii:i
siuc pariui alicui Jibero aut alieno homini. nt antea diximus aiiquid benefi-
ciare uel a prebenda tVatruiu ijuoquo iiJutK a>ia]ien«re prysumat. firmiroime
prycepimus. Sed liceat inde abbati suisque successoribus luminaria eceleei^
restauraro. ^diticia recuperare. et qu^ nmieMaria tantumroodo iratribus sunt
pcoeoraie. De eooleeüs uero et de omnibus per totem abbeUem eelieis deo-
mattenibne noUi emnino beneficinm efiqnod coneedi permittimiu. eed fai urae
bfiepitwn. paupenan et pergrinonmi perpetnafitor oonttitBiniai atque samN»'
mus. Conatitnima» pteterea hoe et -bae neatra imperiatt andeiritrtB ftnuamua.
nt si qoie fortame illorum aat filtt.filiomm aaomk qnibaa baaa et peaaca
aioaea s. Maximin] benefieiamoa. aiac bfi«de fiierit Minotai. bcaeflaiwa nd
üiyiiizea by Google
21
«jnidqiy'd tb flodeai low habti« mtm «i siib iw oi domiiriimi pre&tom»
meloraiii «t «bbcti» -ae MniiB ipnos monasterii redeat et trtMeat et ad
Miylifaamlaaa ' peagitgatioacia. neeDon ad in^ale aeniidum quantom aUiaa
iadb timb detikMflto aÜafiwi renmi acdeM^ beiie peifieaie poeiit abaqiie omni
oODtedietione permanaat Inanper etlam concedimus atqiie pveapfamia. «t idem
alte MHque emotMores potostatem liabeant. aduocatiaa omnes monaMmi am
foi letiDt dandi. cai ualut iuato iodicio toUendi. et at aduocati nullom post se po-
m» audeant qai nocetnr proaduocatus. nulliimqve pUdtom preter tria iure de-
bka in abbatia tcncre presumant. Neo culquam illorum liccat aliqua oioientia ho-
mines graunre. nut ui paraucredos coruni aut pccora toHcre. uel qmcquarn ßupcr
ofticialfji aut niiiii?tro^ sinr maiisioiinrins «fu omuia iura abbatis cnnstituere.
Et ut hoo nosTr*,' auctorilati^ prcccptum indc conscriptam finnuin ot ''.tnbile
acimper periiiÄncat. non solum hoc manu propria firniauimus et sigilli uostri
impressione mnniri iuseimus. uerum etiaiii ut ürmiori auctoritate polieret bea-
iki^iifli patris liustri domini nidelicet Benedicfi sedis apostolicy presulis priui-
leg^um inde C(niscri|itum et apostolica auctniitate roboratum prefisito cenobio
oUtuere meruimu^. ut bi quod absit. uliqui^ bucce^soruiu iiostrorum rcgum
mI imperatorum diabolica auiditate corniptus quicquam de his. qu9 sq>e pro^
&ü menaateni fratribw ad quetem iUorüai eoiiatiiiQimiia imminaere teniptip
wtt abl>aa qni tono ibi proMoe ludebitor a« fnibcm fibere apostoHeam ae-
den. em iAtm loena aaeraliisainia attb antiqina tamponbiia Cotulmami impe-
nloria el AZoif loatria Slins addictos ene dignoMatar fidndalittr afpeUent
et ad «an quasi filfi ad matrem coiifii|paiit. nt ab «a aienti digunm est fal-
dti aot «a qa^ inde abaluliiima bona aaa vedpiaiii aat qvod noa pio tantia
booi» et poaDeeriopibUB a. Jobannia et a. Mazimiiii inde abbatum ad quietu-
tarn lUenun «rdioamiiBQi atqne fiimawmiia apoaloHco auatoritata roborad
obtiure preoaleant.
Signum domini Henrici Uomamrum inuictissirDi impwatoi& angnati«
OuMhertts cancellarius uice At-ihonut arcbicapellaiii recognoni.
Data IUI. Idus Decembris. indietione .VI. anno domin. kicant. M.XX.1II.
«DDo uero domini aeoundi üem^im. r^nantis .XX.III. imporii aatem .X. Ae-
tuu in l^nbmia r^a uilla. palatio pubiioo. in dd nomine Amen. Amen. '
fftfacn bi-r iircfim ^PcvfcticbcitTicit ^r.^ Tr':tf<^ vn' \nv. brx l!rf, :W0 im I. 5^bf. über bcn^
jrfbftl O^Mfintanb . M idi Zillesiua „^M , iiiio Winkolmann , iiistoria hoff^i^'i"« Flisül etha©,
35 akgeciiwau tubt ininflfu hm iridjtißc iDocuincut in toöiUic^ei UcbctcuHtinmuiuö au» üqn
W, XÖnig §cit!nc^ III. bejiätijjt bic ©d}cntimf\ cincö §cfc? 311 ;öc|)= ,
)}atb t)on @citen ^aifer (£:onrabi^ an ben Woi ^^nebict ^bvaX^
f^eib. ^j(a4ctt ben 8. ^u^vSjt 1039 *).
Tn noiulnc ^am^tc ot indiuidiio frlnitatls, lltiiirivus diuina taucriK; clc-
irientia rex. Oinniuni Ciiristi fideliuni tarn et presentium quam et futurorum
*) 9cik||uiif Wtttaff a« L MS*
üiguizeü by Google
22
nouerit industna. qualiter üeveiiutnnm nobi» dUeQiwfiiaiiM 4)olwueiuis «rckifr*
piscopiis iDaieetatia noAtrae cxccilontiam adiit. petens ut nM «bbati Bi>neSekk
fcdeaiae «. Johannis J3aptist^ presidcnti in ioco fH}rcetvm dicto ta!e {»fedflm
qualc n piissimo domino et genitore no&tio Chuonrado impentoffe angusto,
sola traditione accepit. hoc e?t. areale unum. duo raancipia .XII. iugera in
loco Jkihepart nominato. in nuuite Intreiare. in pago Trerhere. in comitatu
Berhtvldi comitis situm nismi>-< » ,pti tt^tanionto coiitirnini cnjus. ( 'iiius peti-
cionem benigne suscipieiites. super ea (jin^' piae mcn?«>ri'; patcr nostcr t'/tÜTt»
radm imperator augustus prv«cripto abbati Btntäicin iradidit manuscriptum
fieri iussiniu.'-. et sibi successoribusque suis eadeni maii« iniji et prenominatum
prcdinm cum uii>*. inuiis. cxitibiis et reditibus. aquis a<]uarumue dcoursibus.
pratia. campifl. pascuis. ^IIuip, seu tuiu omnibus appendiciis ad hoc iure ix:-
spicientibus. nostra r^ali auctoritatc in proprium tradidimus. eo teüoie. ut
pfenomioattiB ablws Btmdiehtä iuique Buoceesoroi libenm deinccps potMfev*
tem habetBt t^nrndli. c<nDi&iitandi. precariandi. oeneambkiidi. et quidquid mU
ad atilkakm eiotdem fcdeaiae s. Johannii Bapt. placocrit fadendi. fit nC
nofliraa oonfimialnDia auetoritas inconQulsa et atafailis per ftttnni «aad^
vom onniGiila permaDaat. haue caftam inde oonsoriptam anbtwqi» mami pio»
piia roboralam sigilU noatn unpreasione iuaaniiia inalgmri.
Signum domni Hemtki tercü inuieliMmi. '
Theodericxis cftn(^llariiis uice pardoms arebieanoellarii recognoui,
Data A T. Idus AagoatL indictioiie .VII. anno dominice iucarnaliBMa
.HJQCX .Villi, regni MtUm X Aetaro A^migram, feiieiier. Anasv
tbu hm Criniaal im ^nytffiii^ 9laffaiiifi^m etaaManli» 9Mldn.
n« (^af i^mxiH^, htx (Sol^ti trafen (Sonr«b, nai^^em et htt Uhc
tet ^d^temad^ bie i^i utt()ere<i3^t<r Seife entjogette fBt^d ^wM^tfi
geBen, Bcfttmmt bie JRcd^tc ber ^}^k bcrfefBen. 1095.
In nomine sanete ei indiuidue triuitatis. Notuiu !^it tum prosoiitibu^ quam
futuris omnibua. quod Henncu^f comes t ünraui pie memoric cooiitiä tilius
Bertrami deienßoris nostre eeclesie circunmentus et deceptus consiHis. raunc-
liLus cl Uaudibu» iu.s aduocuti in aratura et mcfi.'^ione ininunti i.-^ a Uiue mc-
morie abbalc ILeginbertu suruitiurum et donorum impcndüs rcdcmptum et ro-
gali concessione traditum nobis abstulit. et omni honore et iure quo usi sa*
mus sub omnibus aiua et aoatria anteoeBaoribus noa priuaiHt ae exnit. Sed
propido et miaerante deo postea in ae redüt et optimatum aoorom eonailio
ablMa reddidit. et pieaideate.dompno Henrico palatino eomite. cui a domm
nostro gloriosissimo imperatore augusto H, in ItaUa exeratum ductante im-
perii commisse sunt habene in integrum hoc online reatituit. Juraro fecH
honestioTea aeruitores nostros et srabinoa. ut neque pro anore neque timore
ulliua dj'mitlerent. quin secundum nudam et puram tteritstem. quid aduoca-
tus. quid iuris Hscu» noster ex antiquitate iustc retinuisset b'quido edioerent
et aecernerent. Jgitor iureiurandu obatricti aftirinauerunt. ((uod non liceret
adoocato conatituere uUum anbaduocatum niai ex ftmilia ecoleaie et per eleo>
üiyiiizea by Google
23
tiooem et consensum cius(]ein familie. et quod cottidiani seruitorcs qui ad co-
qainam. qui ud pistrinuin. qui ad niolendinum. qui ad lauatoriutii. qui ad
costodiam nionasterii. qui afl (juodquo cottidianiiui fratnini .seruitiurn pcrti-
Dciit. nihii Uli iure dcbeant pcrsoluerc. Et decrcucrunt quod nullum legit-
timuni placitum uJij aduocato Jchcant nisi qui bannum ab imporatore babeat.
et si die constituta illc non adfucrit et jM-idic le^ntum non miserit. qui cum
Uüi m utiJitatc regni uel loci uostri occuj)atuiu esse certissiroa üdc et ueri-
tote confirmet. pJacitum et seruicium non rcstituant. neque si die domiDica
iti floMun feste dies placiti euenianU ConfiitnauwttBt ibidem c[iiod in .XXUII«
«bMiinicaliB eant. que ad hortom et celleFariiim attinent et in biis niUnÜB Erima
uiMMt aoXnCeritima qoarum altera ad lauatorinm. altera ad eogwinam fi»>
tarn temitt.et m Bdlauhrf, ßtettum. Jk^e et Erle nnllns adnoeatOB d»>
Wut liabcBW pladtam -et aeraitiiun^ niai pro mooemadiia et aangidnea per«
coMnu et seabtnia-eonatitneikdia. aisi foerit inmtatns ab abbate nel pre^
poBto nel ab aliquo qui iusticiam obtinere non potnerit a preponto wA,
viUeo. et • .^BO' iniQtator ab eo soruitium aooiplat Itepn per fidem in-
Meraerant quod aduocatus Dulli debeat equum suum per uim et
toUert, et si in furti crimine aiiqois ex famiiia ecdeaie'deprehea*
M et connictus fuerit. quicquid possederit fkcns obtineat. für secundum iii<<
äcam decreta legibus subiaceat £t quod aduocatus nullum debeat percuterc
et male teactare absque indido. Dccrenemnt item ut quicquid in placitis de-
ponitur. secundum posse qui deponit misericorditer ab exatorc uel uillico as-
lidente aduocato uel eius ministro cum scabinoium consiHn disponatur. et
J'ie partes fisco. tertia aduocato soluatur. Item approbauerunt ut ai quis de
taiuilia ecciesie occisus fuerit. si pretiuin eius quod rrerfjehlvni uulgari locu«
tione uocatiir abbn-- ncr|uirere per sc potuerit. totum habeat. per auxilium
a^^i'iocati \\\e sui iuris terciam partem obtineat. Et si quis iiüVcgerit banmim.
4Uod theothonica liugua hurghan dicitur. pro quo .LX. solidi soluuntur. duas
partes fiscus. terciam accipiat aduocatus In placitis ucro de priuato peculio
et osufructn ecciesie neque intersit, neque quicquid indc accipiat. Affirma-
W^t idem nobiliorcs et maiores natu ecciesie nihil amplius erga aduocar'
tan tui ease iuris nisi pro utilitate et defenaiooe eoelesie noatre per dnomm
^ktam apattiim eom suia süpendiie tre. Et ei comes aliquam in dcino ur-
bn« qne eontra regnum et iocinn noetmm sentiat obaederit pro eins amore
«t honoce per duoe diee miütare. Hec acta sunt anno domin, inearn, )I.XCl V*
ladiet III. anno nero domini imperatoria augoiti Hem^d regni .XL. Impe-
lu .XII. annitente nenmbilis domini abbatis Begif^erti aneceasore T^rido,
Testes aotem hnius oonceBsioni» et confirmatioiiis idonei et nobiliesimi soDt
irti. Menrieua palatinus. Herimannm Henmanni comitia filius et frater eins
Theodericus. et Becelinus diß Arlon% tt Adelhertm ^ Becelinus de Knrjelfnga,
Amfelmn» de Edinga, Mupertua filius eius. Johanne». BuUo. ThiboU, et filina
tm Gitdbtriti». Hugo. Hmm. Et ut rata et inconuulsa sit hec confirmatio-
nt« pagina ad maiorem successorum fidem eam impcriali sigillo et auctorl-
Me ronfirmari po-^tulauimus et ditiina amminiculante dementia impetrauimus.
üiyiiizea by Google
24
S6* (ir^bifd^of giicbiid) ton (föin jc^onh bcv '.Hl tci <3icgbui^ bcn Ort
ben 4. 2»« 1110.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Friderimts dei gratia s. C'o/o-
niensia ecclcsic arcliicpiscopuß tarn futuris quam preis cntibus. Cum sit offi-
cium nostre liutnilitatis omnibus in genere prodesse quantum ualemus. maxlroe
domesticis fidei secnndum apoitolam. qm abnegantes ixopietatem et sMolatia
desideria aobno et iuste et pie «e idnere pcofiiMitnr avfafiNBne Faktum* «t
oensiu eornm augeatnr et nmiMris firatmm miiltiplicetiir. et in eis et per «ee
dens magnifieetar. Hnias rei ^«tia loeom qui nocatar Hinmame inpriaua
ab Bmunoo teroie Bomtmonm imperatoie et poat hec e filio eioi MtmnoQ
qiMifo BammuruM impfitatoie mignifico oem ntriesfiie üUDnie ben««alentw
Impetrani et b. Peiro et apeoiaUtar eeöMe a. ICcliMlia In monle SigAmg
iite tradi hi fitmam poiieMioiiein fecJ. ea aoilieat oendieionei nt eoeleiia ibi*
d6m oonitrucrctur et uita cegolaria. id est. roonattioe. profaiweDiB illic iosti-
tnerelnr. ^od dei diapeneDte clementiA per Cunonem abbatem eiwdem Siff*
Jm^mm» eeclesie strenuum admiBistratorem stodiose adimpletniii est traÜB
tu eit autam ille idem loeos a prefatia imperatoribus eam omnibus aak ap*
pendtcÜB. agris uidelicet. nineia. terris cultis et incaltis. uiis et inuiis. pratb.
Bilais. uenationibus. piscationibus, molendinis. et cum omnibus utilitatibus quo
jn(lo pro\ienirc pnp?nnt. Sed ego Fridericu4 ob remedium antme mee ae pre-
deceasorum successürumque meorum .XX. ius'orft iiinfaruin cidem caenobio
in ullln que dicitur Diepach. que uilla jKitinct Burharnrliii, iwaYni cum de-
cimatione et omni utilitate. que inde prouenire possunt. Iliud uero concani-
bium. quod inter congregationem s. Michaelis et congregationem sanetarura
uirginum pari cünüensu utriusque conjeregationis factum est. firmum et ra-
tarn esae decernimus. uidelicet In uilla quc dicitur Tngmd^rf. ubi quidem per-
soluit trcs liiarcas et trcs solides et dimidium pro curte quc Quitüinacha uo-
c&tur. liuius rei testes fuenint. ArmldMs prepoaitus. Joannes decanus. Wen^
ädo prepositus. Henricus prepoaitiii. Adcihertus de Nomemdt, AeMfitM fiHM
dea. Adtilfit$ de Saffenherg. fiUtu eiua ÄioLfit^ Hermmmm» oomea. Imdo-
uiew Cornea de Armtem, Oeriaeua comea de Itmberp» BmhMtB frater ei«.
Bemmo, qse omnia «t ammodo lAoomiiUM permaneaal aigiUi BoeCri imptea-
aione aigsari Mmoa. CoUrne* aimo M.O,X. IIIL die Haii.
fiibiailKte 9«4»ie an» dncm itcutcn l^ifUmiivt bcv ^iiieaa^ \m Qcfl| |>am
6tcam&erg.
SDer Mni^ 2ot^ax beft&%t bem iTlofter (^(^ternad) bcn ^efi^ bct
(Sftpettc fgn (Ml», tocld^ tx bemfclbeit itm gcfd^enft, olbcr an fci^
neti ®a))cltan ^ercgaubud t>erllel^en l^atte, toie tie bo3u gcl^l^ngen
SBmgertcn an ben trafen mitJ^tvinn«. S. d. (1126—1488.)
In nomine omnipütfnli? dei et saluatoris nostn Jesu (^hrintl, Lofhonns
diuina prouidente dementia rex. Si locia OGciesif^ticis quippiam n^uueris cou-
üiyiiizea by Google
25
ferirous et presIcUs niumticeatiaui cxe^^uiumr et diuinum per hoc nobis £auo^
rem ffilidus condUandum confidhous.' Idcurio nolam «M6 «dlmas cimolii
iikßJm MiMta eaekne. et Mlris. prantibiia MÜlcefe «t Intiitis. qim di*
«DO te«ti ßmm «ottkuliMOB «d mmaatiriam ia qw Willibioidi oorp«»
aiMteft ene hmnatnin qoa&dMB capaUom mofllve proprietelit oiun owübiit mI
w pertmentiiB. qvam EßrtgamAiM pretbHar atque capeilantt iiMtar «deniM
n Bari» nmiifieeDtiA in p«go MigmeaH*) in nitta cniuB oocabnlim «it
in fafoefido babnit naenon «k iiiDeaa quaa iura dusdem qapaMa
tbi/^umfM aooMi eac nostra Urgitiona in banaficlum habweaa dinoecitiir. aa
per hoc nostre libuit aelaitedini memoratam numifieentie noatre UberalitAtem
ite firmare et imperiali aanctione solempniter roborare»- Froiada
{Zvidt) . . iien decraaimaa par qnot iubemm «tqna
«nedmos. nt okaflaonita capella cum ommboa ad ae Iure ^ l^;aliter perti-
nentibos et mandpiis ab hinc in futurum mh iure et dominatione iamdicti
moQÄ^teni con«5*'tnt, et qincf(uid nostris iirl publicis obscquiis inipcndere do-
buit. actn pro cteina ri niuiierationc ad ius rt profectnm eiusdeni monaaterli
deuDte persoluat. rjuntinus fabrice ceterisquL^ liun cmdliiiiiciitls degeruiat et no-
bis ciaadem beati confessoria Christi Willibrord! gioriosis intei-uentionibus di-
aina propiciatio gilorloyiub cumuletnr. El ut hec nostre largitioni!- auctoritas
noetriB successui unjquc iiostromm tcmporibus inuioiabilem et iiiconuulsura ob-
täneat funiitattin. iiiaiiu propiia nustru eam subier ürmauimus et aunuli ö4>6-
ta iiiiprc?sione aaeignari lussimus.
Ml WiOfAwi, WA, §tt et ^dtün m mn, ))etgleid^t fi^ «dt beit 8«»
ge^5n3en beS Ätofterl^of« in SSinningcn über bic ktbcrfdtigcn JRcd^te
; unt tjßflic^tcn. 1140.' '
In nomana domi&i noBtri Jbasu Christi., W'iUidmud diuina anuuaote
lialia abbaa e»iobii a. Mattmi in dnltate Vdottia omnibne Chifsti fidaKbip
fpm fatsria quam praseotibtis. In neteri lege atque noua antiqaa moleoit con-
•iMado. nt melioni qua dirfimia aiit fadmna aeriptorarum firmanlnr te8timo>
da» proeadante enim tempoinm euiricuh) d qua per obUniotiam aegliguntur.
ümm ai neceaM fnarit aertii» per littaras ad oemoriam redocimtnr. Itaque
in uilla noetra Winningen benigne fidalium nostrorom condlio acUicaC frmi-
Bk ehisdcm curie et iocolannn. qui terram nost^am hereditario iure posndent
qaedam ad utiKtatem nostram, qoedam uero ad maiorem eorom et postaro-
mm raorum commoditatem apte mutauimus. mutantes meliora ooneesaimua.
Singulis namque nnnis in uindriniis oportuit hob cultoribua nostna uinum in
torcular nostrum ferentibus dolia ad parandum uinum amminbtrare. scd pro
mnltitudine diucrsas siistinrntps iiiquictudines uix potnimiis abstjne pirandl de-
triiueiito hoc peragere et daborare. Tandem communi consensu omniuro uni-
*) 39 ein änt^m« ari^v log nit^t im SRdiifclkiiaM. .
uiyiiiz(3ö by Google
26
iMBMÜitar apud «m obtinoiaii». quod «ocundum qoMilitttom toire «t reddi-
tirom Ulis ddli» in propriain tatelain diliinmilf. ipii «ntaBi dflioccps aieiit in
«liomm solet fieri domiiUKniin euriii dolia libi et nobii ad mmraaeni umna
preptralrant ligate atque probate dabont. p«acloqtte »fgotio ad BaoaUBOi m
doiBoi MUS roportabiint d dofaM uetottata oel aÜo qaolibal iMdo MMmp»
tis« nana «z m parte anodo amminiatrabaBt 8i wn «egligeoter parat»
Ittfiriufl «c imram ad cadura itel diios süUaiierit nediatatMOi domioo d« aao
rcstituenl» Herum si ultra dnoa stillauerit negligentie rei l^to abbatb nod
ttiliioo eampOBitjoDem facient pro delicto, et dcinde sicnt dictom aet damp*
Bom restaurabunt domino. Porro nc huiua bcneficii uidered^or logvati quod
Matri liiit iuris pro recompensatiune induLsiinus illia. annis atmim aiogalia
tria no8tra placita oUeruare debebant in quibu8 diuorsis questionibos obnoxä
crant. et ex ülis duo remisimus. tercium nostre ditioni retinnimus. Peticio>
nem quoque tjuam uillicus faciebat condoiianimus, nisi presentialiter iierbum
ad Ipsos neccsHitntc interdum coacti proferauius. Ad hec etiam duminicalem
terrani. que legali ucrbo Selcf/iref apjtellniur possidentibus hcreditario iure sie
001 ( r simus. 11t post (leees^^uni abbatis succw'sor cim illis auferre ne nueat. ©t
düMum scrael collat itn iMnnutabilc permaneat possepsor (juippe bona sun (^uietc
teneat. (juo defuiicto proxinius horos absquc contradictione »uccetlens prius
ciiiie »atisfaciat et dcinde eadtia 1k>iu« cum pace tirina et omni ^atia iiabeat.
Nomina testium. abbas di Lacii UtselberUnt ot fratres eius Uorich et GerLach,
ratres claustri nostri Ortuuinus cclierarius. AdalhaMm armarius. _ Ti^poldhi
eapellanus. üenricm decanu» s. Florini Co^uentie, Nomina laksonim. Ar-
noltku aduocati». ßeberftu. Heiddfua de Metrieke, Emett 8de, Oitdber-
iU8 et Conradus de Crufia* Heinrieus de Mesenheim. Lamberhu de Botaen*
Mit* ßn^elberluB et Mmarut de Boparden, Memiem de THt, BuAmt-
ift» de jPfiZdIa. Budol^w de Wirnttmaeht, 8«^€iimma de Cot^Utmitia» ikidim
sunt beo anno dominioe inearn. .M.C.XL. indictione .III.
Hill dncr in^t<l|flft m 1563 in ^Mo^c^adm et>on^mn c. tricE.
4L ^er ^r^Bifti^of ^Ivnolb (^Mn bcftitigt eine (^ütcrfc^cnfung (eines
!02iiiiftmaUtt fß^vm an bie <^u(|blirget ^itd^c ^ ^tr^en^. cL
(1137--1143.)
In nomine eanctc et indiui l ue trinitatis. Notuni sit omnibus Christi fidc-
lilus taui futuris quam prcscntibus, qualiter cgo sciiicet AnuAdus dei gra-
tia f oLunietm» archicpiscopus peticionem dilecti ministeriaüä mei Uohnari
cum summa beneuolentia susceperim et pro intuitu omnipotentis dei et spe
merce*bs etci'oe dcuotc complcuerim. Koü^auit eipndcm nos. ut piedia sibi hc-
rcditaria sciiicet dwUiuui ^uam et curtim. uaiiem in qua cadem domus sita
e»t cum unmibus appcndicii.s eius. id est. uiueiä. agria. pratis et ailnis. nos-
tra uoluntatc et permiesioDe liccret siU pro remedio anime sue. ecdeeie 8i-
gehergenai delegare. ea tarnen conditione. ut eaden pcectia eoeteaie HircMmor
wiewi Semper semiant et snbiaeeant cum onmi frueto et ulUhnte. et pest
üiyiiizea by Google
27
mmmmnmmmm mm mtmtmm m»rctk'^m%
|M»ltiüiiiNt1iifihtt>-ai iquo^i I«b4inrai #«iMl«Bto pr«dtoi#>tai>#^
dnjl^ nostn^ ^<pp« Christi «mbtfcitate b< P«tn atqpf p^^fifH^tfaMew oo*-
In^ie officii paocni tirmi^siniam Mipor ondcm bonn 6X bob nunc et umjiic Iii
Bccuhim indicimus. £| ^ooniun dies mAÜ «tmt et praua honolnum ingeiim
(j-firtidio ;ir! rofendum promptlora. hnno cartani sigilli nostri impressione fir-
niaiiiiis. HC i|iiis postea i^qtio in<2;onio. uol auxilio uol oonsillo liec infringei'C
pregunriat. i|uib»f !.r-rn ! i ni ilronim et i<lunoonim te^tiiim adstipuhitar auf^tn
ritus. r|nornm liec jjuifiiu.i s^nui. ( 'unu al>bas i>i(j('her(]emU. Gerardug abLa»
de s. }\ntfaleo7ie. livdolfus abbas de Tuicio. Amilius abbas de lirminthrp.
Wilhehuus prior et to+u» conuentus Sigehfrgenais. liec tiutem 8U4it iiüiiiiUÄ
iorum qui hoc idem allodium in ride sua susoeperant et sua manu cum L'oi^
Hüinfc'^iit' il<'j4«;M<AM 'ilhii'Wrarte e^^^
MtüMMMW»! cognali i'UtlmtiH» de ' qoA" •minu» > 4eptti Ädolfim^ -a^acMlM»^
J>»y^'^faio#^Ci<l^■^l>>k^li» d»lw 'iftfrMiiimmarwMm^
pigfep^ücttcr ibiaii 0&hm^6 prepontuo de üonna* Tipaldm-^^ttfdB,^ de if.
^ Seuerino. •Qriiift'htiter Uohnnri. Wfzflo fiater epiecopi. Otto comes de JMltf>
^c^«». Gerardft^ iit Multen ai'i . (.'hri.tfin)tv,s de (fvuiMiftiic/toYf«. ConraduH «d^
uocatus VofomensiA. Hartm'/-n.s. Emirho. lirrimnnm'ff. S\ (juis port hoc
tarnend iiuius ulolator oxtitcrit. dolcatiir n(»rrtcii ciua de libro uiueiitiuni »»t
cum cor.?mb.it\ir, qii<'rtTni ür-nri?« non mohtlir -el i|f'Di» ' ooü «esbün^uitur^
uiÄ| di^iü.T }>oiii tciitia aatisfeeeni et.elesic. ' "
citamb 1 1»^ '. ■ • I ' -
ny,\' I , ■ • r: •. fir:. •• : • ■ , • ■ ' . , •
III- W^Ätiöt btc «IBtci @. SÄi^imlii., iwn »eft*
Sfikuii« Cell o, %nl 1148.
AV<7^iwic» epweopu» senil» lerueruin dei diKi to tilio 8i§ero,, ebbuli
ewegee fratribns »ilutem et apoetoJicam benediefeioneiii. Reeum gt-
itar'kim sbnes liHecarnm tidei cümmendatorf ne posteroram hominum tDemorlc
subtrahatur. Ideoqiie refutationeni. «junm monasterio s. Maximini conies (Mio
de Htjnerk super tribiis ecclesiis AHhk I'h uicielieet . W iiiilipiyn . (iozolh^nn et
earum decimis 1 reuirin in pre«ontia no^tra et tVatriini nostronim cardiriflÜuni
Ol Treuirensis cccicsie tecisse dinoscitur. piosentis ^c^ipti serio tcciniiis aniio-
tari. Nor itaqu« possessKtnem eanmi cct'lcsianmi, dibcte in domino tili t^.
abbas, tibi tuieque succe^eoribus auctoritatc aedis apostoiice coiiünnautes iu-
Digitized by Google
28
terdadaiw, ut nüU ommmt hominum occloeias ipaas uel earum riecima^ te-
memio «liu imMdera «it, quod 'Mif diOman pramMirt. Si qnis autem
htm» mislBg eonfiraMtioaiB pa^iMWi ««iets «oBlniMiii temtOB mu» tampto-
UAti«, iodjgMtionwn «tunipotfiiilit «ki dU. Petoi et P«iüi ipiwlifcjiM dkm
M ivnaerit inmimiiitt. Datun Bmü .III. Non AprUw*
8lu« bm !£5ipIomfttaiicu bei Sibtei i^. SWavimiu C.LXV1I. b. Nro. 169 u. c Nro. M.
43. 5Ibari^arb, $lbt ju St .aOkitiii in Ctöiu, ucvglcid^t. (it^ mit einigen
bafeOft 1148.
In nomine sancte et indiuidue trimtstis. Adalkatdma dd baottiamlbSIk
dementia oenobii b. Martmi in CoUmm prouisor lidöt incUgnns« 0$mc6» m
dominum sp^riuitibus tem futuris quam presentibus. NonDulla rorum gesta-
nun idoirco scriptis ooromittantur. quod per succedenüa tcmpora tenaeius re-
cojaatur. ut que preterea hoc studio omnis temeraria presuniptio caj>setar eo-
rum qii! ntilitpr decreta raalitioso eunruftrc oonaiitur. In nilla que )1 auuji-
(fen dicitiii- in ripa MoseUr sita duo quidani tVatres eommanebant. Adeiber-
tvn vt (rndflx'.-f US in fnniilic fcciesie iio^tre <2:pnp.ro«ioi'cs einadem uille pros-
tantioree atque tortioi-ö^. unde ut probatujm e»i nimium de presumentee.
partes quasdam uineamm ad nos pertinentium aliquantisjier pertinaciter oc-
cupauenuit nee hominii rationc neque annuuni inde ceusuiu pcrsoluontes.
qoasi propria« eas sibi upndirantcs. C'ontia quan) presumptionem cum in
placiLii» Bepius et »epius pro recipicndis eiedem uineis operam dcdisscmus.
iam dicti duo fVatres diuino rMipectu conipuncti futuramque discussionem pro
preeentibus temcritatis sue abusionibus conuerti. ad consemum samoria con-
rilii tandem sc iiiclinantes easdem uiueas neminc reclamante nobii resigna-
neroDt. Et quia occidue etatis annos iam attigisse uidebantur pietate super
eot moti tun nortrorum quiin snonim fidefinm preces in hoc pro eb Boace-
pinus. ttt diun adnraerent ipsb reiignatii tiostra tttdulgnitia ftverentiir. eof^
pore imo «Is exitffo pMe Imm^bi «Miene noilre miit cim ott&i Jikertate
fi|Kaxifaililr. Qec «onpositie tttrarumque partniin qiw oomieoenuil iMsdeme*
tione et conaenm herednm solempni deterBninatione «el^rata «et et tem de
liine poet son lengum tempone emricalum preCatia dQobtie fnitEibiiB iiiam
onieene cinue mgreseie. hcradei eem Ü ert JMkm^ «lericne. pveectipti
Addh»ti filioB. de^qoe tteptoe deedem elecici. £lle aeilieet G^deberti petod
nn pectoni patram eet eis wneDtibw non ransi-faeieDt peetpotttetes. diun
Kttnnm ab eis dudum leitete nobis oocupeiü eenarentur ipMote neliiiirae
faMteiMia reluctati sojMia* Quocirca in qaodaa plaeitonim nostrorum dum
pro tanniiittDdo eedem ncgotio intentius ageremus. et iem dictenle leiticie
aortn recipefe noa dabitaromufl. nonnollM atriasque partia uocalonub eii^
gerentibos ac intiaie sappiicaniibua in niiidaai tabieate raiionis cum ipda
beredibat. ttoei aMgnepeve reaiteatea tandeai ftenweniwm. ^ Partei naa^lM
Digitized by Google
29
nDearam a patribus eoruiu. ut dictum est posseesaram eis post obitum eo>
rundem pftlruin pro misericordM. mü pro quolibct iuris debito conceesimus.
al Imm iMiaB »innMit mtnm aiiiiiiatiiB temporibi» «inleiiiiaruin d«»o-
■itaft» ttoriw AJkütm dxm mias.. 4«e mplm ehaa totida& amas mnl 4e
ifKt aiRMMia • Qooia iiMw eoiti noraw tn- wrvnunffen ropnianwran*' 6u
«lo ie uMdio ÜMJlii anhienitaB hniiu eonoMloma ah^que cmni contradie-
liaoK abateeolo fai ma redigeratar eeclcaie. Oetoram apud haredea. «mieo«.
fmÖM. aoQ ijiiüaüfc»! alioa pro eanrnden tiinMrvni ai«Mtiofte mlb pn^
ML Dobia «Kcaptia. ape mnanente. Hee ut pari noto eft eodem oouaenatt
atoiB^ "dneraiiiiiB. daanim eartaitun deaeriptioiil eommittar« f«atiDaiimiiia.
na aanna -pmm dm Maeniate.- liKi htMSbn aaaSgnate in nevM dteonaib-
tw. qnippe «HIB ipail oMeaa «erbis per omnia ao&cordare uideantur. eapHft-
kB iiCleraa eonliaentee nomen b. Marlliii- denotaatea dimidias in altentw carte
<<lP«Mitaliu. dinidiaa ift atterlaa aapfemitete. quas cartas idctreo daaecari utila
aimn Mt. lal ai in posterum rea «xpoatulaMrit in tMfhnonmm preaentis ae<
Ma prolato et aibi applicatc scrupulam remouere «t^ae oontrarios conatm
fictant a nobia cesaare. Post bviiia cause ikO«tre tarn paciferam diffioitiDDem.
«i quis malitie attactu quouis argumento annihilare et munimen priuilegH
nostri inteirurapero tcniptauerit. etcrnis incendiL? cum diabulo cruciendus tra-
'5st»r. si non celcrrima satigfactione in presenti ueniam consequalur. Nomina
>>tni[n fff^nrini^ decanus s, Fl(>rh}> in (^onfufiifia. f'vf^pirinus canonicus.
Artioidus aduoeatus. (Jonrmiuti uillicus. Gerwichvf^ et ' 'flu,. Waliherus. Äj^
mMim de GhUc. Reinardus de En/fn-srhe. Sewardiis. ILrinardits de Mt')'-
telache. Ei'tihardus de M^tterirh. et alii quanjplures, et tota familia nostra
df \VrHfit/ifff>n. Acta sunt hoc anno dominice incarnationis .M.O.L indict.
Jül. apostolicam scdcm ordinante Evfjento papa. regnante uero glorioso rege
Vunrado tertio. ante rcditum auura de Jherosolovitn.
äu« einet ä(bf(^nft Don 1563 in ^roae^actcit ^pon^etm c. $ner.
4i Stijt ©igevud $u 6, 3Ra>'tmin bei %mc ^txW^f nac^^m bic toU
15U^ gn St^cK 9mU|tm Bexten imb ^tfonaM^e tocvf^
bener Mrd^en tn bet? 5>f*cefen bon Wl<rhtj, ^rlet mtb Wtt%
^ciidjtUd^ Uiubei' ^u^cjj^iüiijtti lüinbcu^ bic[c Inni iluucm. 1155.
In WMHit MDole «t Jadinidoe ttanilatis. £go dei gMia abba»
^ ^taxioBUiii COB diebos nostria quedam queadonav de üiMalitaris aliquarum
MilMim'iHii. qoaran deoiaif infe(»^ft^ oidebiaDlar. «al anb epecie feodi aio'
iMr nebia feallebantur. «xorte faiasent. et oonun eo>sia indieibaa dem
in parpetBiuB Mte. iua inaaetittir^ obtimdaaemoa. nt omnibus m peetenun d«*
bitandi uel malignandi materi^m attferfemus. scripto idditer obunmendare
stoduimoB. Notom igitar faeimoa presentibus et faturis. qiiod coram Amvlfo
Mnfpnttin^ sedis archiepiscopo harum eccteBiartini. Ahfifke. Wmheim. Oo-
zolff:*hfmi. quarum decim^ uiolenter nobis auferuntur. inuestituras sicut ius-
UuD eimt obtiiiiimMis. ei eeotoaiam ^idem de Alueke U0de4€aUio de Uwetlf»-
Digitized by Google
80
häm. eeoleBMm de Wiiikmm OAtm WfnMn. omhntm ^ /jhmimtkeim
Emereomi Uber« «I caaooic» contoUmias. Item iiiiiflrtiUlfMi eoeleei^ ^ Bo^,- adui
deoiipam tieodeoewor notter Oerar^m rufhmnlt.otpitalo infoodsitanl oesM* cb-
Biino üüUnQ Trwttonm arohiopucopo. priwunt» ifemwii» •rthidiatoito. in eomi
ftrebidiMomitu eadem «Mieaii. p^ita est. n<»tr«i]i libare «cise toHmiinMna«!. |mo-
bewniis at euidam hoofisto dorke Germ do oonioIiiiiiM. idem tttreitBi parim|HM>
tFODAtuB eceleti^ de Z'mm. eoran Theoderico M§Mm «leeto n<ls«nuii libare a»fe
qwuuuis pAra XMBtr-a dcciray. infeodata esse uidoretur. probaaimas et cum eouseoMi
CQofnitram uoetrorum abbatis s. At'mt^HMitlii^MecUoLacensis Theoderico cm-
tuUmi», Etquoiiinm diuersia locis et eoram diuerNS iudieibili b^iSMl» sunt,
quos io singulis locm testes habuimua. pAucos de miilds annotauimus. In
yia^tmtinn (^cclcsia teste» affuorunt Anidfus maior prcpositus. liurchardM»
prepositus s. Potri. litrimaniruH cantor. In Trev^rf^isi ycclesla ßntno et
ArmUfus Aic^üdiacoixL iiaiäricf s m&g'miev scoiHruni. In M^tenKi evcicsia JIvffo
primicerius. Sf/invu maior decunus. Frülericwt arcliidiaconu». AÖ'uerunt
etiam tidelcs nostri. JIn</(> de Uochintjin. Siffridtis d«; Marene. Hodvlfvs
dc> Kditfiläe et qiiamplures alii. Acta sua^ beoauno dgniioie^ incaroatu M.CLLV«
iod. III. epacta .XV.
mit i^icm ^lopftc über t>ic Mc^tc M i^c^tcren. 1155.
In QOQibie sancte et indiuidae triaitatis. cga Jtaihenti dei gralia P^^v^
muHm abbaa« Kotiim ait uniuersitati fidelium tarn piWDtimii ^naiii ttomn-
rum. qnod orta controoeaia inter eanonicoa mottatterieHnt eoekaif et. mar'
tyraiD Criaanti & Dane, et prcpoaitum ipsorum lohannem de prepoutur^ iure,
aduoeatia uiris reli^oei«. domino Rifhtgrdo abbate de Spreiäciri^ack et ma-
gistro VUrieo prcposito de Stetmeld, ^ firatribus ipaios prepoaiti oarnalibua.
Q0defi4do et Eppom. allegatis binc et inde que pars utraque adaenoe a]t4^
ram hd»iiit. taftdom consitio pienettinatorum quatnor.rCt ex oottuenti auo ca-
noniooniB quatuor ae subdiderant Iii igltur in conailio, conuonerunt. utile
et hone^toro. tarn, preposito. quam fratribus. siüaque su^ceasohbiia fore iudi^
caatcB. quod coiisnetudinea eedesiv Ipslus de prepositure Iure «|iialcs ante«
iuerast» tales etiani naaerost. sei licet quod iu oonstitueiHUapaatMribus In ec-
olflsiis eorum. et in uiUicis suis Jocnndis. et dcciniis. et bis qui trcccn:*um
quemlibet anuualem ad prrbendam tVaiium spectautem reddunt. ipM ftati-e»
in personani quamJibet prout ipsis placuerit commuiiitcr eonueniant. Coii-
Riliuni autem hoc principalitcr ex dcrauo. preposito. et ningistro. et »Huiuris
oonsilii fratribus jn ndcat. Do manu autem prepositi persona in (juam con-
ueniunt. prtMiuiJuiuiiorum tjuudlibet recipiat. J«m dictajn igitur lonsuctudi-
nera et ccteras di' pt ( jiositure iure a predeccNsuribas suis uaque nd i jisca uni
tempora i u.<todiUt!>. ahMjUi iiiiuutacione omni tarn pi'epu.->ilu^ tjuaui Iratrc«
imauimi consemu teiicnda.s ti gtabtiiendafi cauucmecunt. i^t« ijgitur aiiimad»
Digitized by Google
31
mrloitii. <puä aiiat n etmootäk rar piinw M nagniB orMnit. in «t p«r
diacoidlaiii mtaam» dUabunlar. nt |NraMnu]itioni lemerarie qne in 'pot^erm
oriri pofiset obiuarenm» ipflom» frutroni eft prcpoiiti cooMMm» 'd« eotm»'
tnÜDikw prediA ttnondis. no«tre avctotfkatis Mit» tde cami bimmi prepoi^
tem ioeipii pemmi » fintribiM doeto ooitflimwnat« Vt autem huie diacre-
tioon MNtr« cuto nemo ooutnidioere audeat sigilH nostri imprensione niuniri
eun precepimuSh Anno iiUMrnMioiiiB doMttice .MCLV. indletiene .111. Aetn
suDt antem hec monasterü in conoenta qi9oniro tratrum. cjaoram nomina nmi
hec. Algervs decanus. Johannes prepositos. Anuflrims. Reinardtts. Itenerng,
Hmcifs. HudUfvs. (htnradvs. Alhertm. Tkeoderietis. Giselbef'tus. Sift*id«s.
liermannus. (Juno. iieceUnwt. Germulm. (Jeraräfts. (Joil*^fr!dvs. Gothralem.
Am(Mns, Güdefvijhm. InKlolfiiH. Heurints Harpn'nn.f. Henrirtts. Oorl*^'ri'
än.i. Aderant eciam cum abbato flo Sprenktr^bnch. ot preposito de steinield
ccncarioniri ip orum Wol^Tcmmu» ©t Erwinna, Laici. fratres preposid (Jode*
Jrnius ot l 'ppo,
ÜvA ^tm Original hn !ßroio.>^i(^iu. '
. • ■
©mö|cn bie burc^ ©(i^enfuitgcn unb fonft cr(<m9tcn 33cji^uu9cn.
SKaiiii bcn 22. SWai 1158. '
In nomine ssnotf et indiuidnf trinitatit. AmMi* diumA feuente cle^
Molia Moffutttin^ oedia »rchtepiscopus. QdSs dignum est ut monwteiii que
nb ngtmme noMvo sunt omni denolione nenerennir et diligafnus« nutum
ttt tÜMk. ot toto «nnian mentia et corporis pronideanias, ne donationeB qo^
pio soraiciö dei in eSsdem monasteriis regidariter ninenttbiifl «onfenmtor. eis
per rapiniB. eeti per negUgendnm tniuste niifenuitur. Huine rei gntie. omni
pMleritati siifeeequenthim nutum fiictnras. quod Hemumnue fxdatinus de Reno.
voa com uxore raa Qetimde ad locDm b. Rnpperti cOniPeBsoris iuxta pir^
gißum «itom qnodam tempore ucniens allodiutn snutn quod in jnnguia intra
d eitra mnros tarn in areis qnam in umeis ponsidebat. ad utiHtetem ^^le*
«Qsdem b. Rupperti et sororum inibi dco fnmulanthim. pro romedio anini^
omni ivre et übertäte contuUt. Post obitam nero eius cum tofrceh%irch
ueniaBemus. nidaa predicti Uermannl In presentia nostra et domiiii Kberhardi
«wnerabilis Bahe/iberrjensi}* episcopi. et aliomm quamphmmorum liominnm
»bfcque omni contradi<"tinnf» »lonnlloncm hanc dcnuo rcnouauit et confirmauit.
pretatum scüicet allocllum cum mundiburdm suo tratlens libero homini JIh-
jowt de lapide. quatinus illiid ad altarc prcdicty occlesiy iusta ohlatione per
oinnia offerct. Quod fnt tum est multis ccmeiitlbiTs et attestantibuB cum p(»»-
tea ^iinr^viran utjriiJs6i.'Uiu&. llc^ sunt etiam düiiationcb cetery quibus idem lo-
cbj" ndbif bciciitibus ampliatus est. Rir/xirdis hunflfionüsa allodium quod in
oekenhenn hiiltcliat ad ipsum locum dedit. Marctcfwdus ctiam ministerialiii
noster man^iiin in hfrtpm. et uineam in b^edenea^ieim ad f/unUcm loouni con-
tulit. Odaln'cu» etiam comcs scjlicet de aro dimidiuni luansum dedit in bef\
Digitized by Google
32
mtnh^m, In «Mbon ^upque «ilk Hmgi» oantor de domo, et fratar das Drwt-
«NMiM. «t «Iii qiudam jSdelfe..V. imiimm «C dimidium dederuat (Fciidbla
9il9que .IUI. raa)i8O0 in wMtrtkiim» et mamaum in Itarweskeim ptr manuro
BUtadiburdii sui tradidit. cum seXte .f«rl# dcieiinf iu KodbeaMn. et .XX.
maaoipia* G^kdß ck ffüenJiem pro filia sua aahirna manfloai «1 dimidium por
Hiftnqn* filii sui Ar/ioUli dedii 'in appenheini. et embrico conae» /^«a» aHoduin
au um quod habobat in ufolufisfirxihmi. Uineaa autem quAs HermanniM prc-
positus de s. cruce. et Hlii frati'i» ein? poilioet Bettihc^di uicedomini de Htf-
denesheim iuxta pim/uiam habebant. ptefat^ »orores eodem Ifermanuo per
inanum muadiburdii sui dante. fiJiis eliain predicti Hei-nhi-irdt tradoiitibus ,XX.
marcis comparatas. niuitis atteatautibus emerunt. Uineaü quoquc in mun^rt
sitas a qu HUiii t.nfjtUmlco niinistemli nostro de jjLnyma .XV* marcis quam-
pluribus astautibus persoluerunt. A quodam etiam Godelierto .et uxore eius
de ädsuffi III. maiiti js in bemiemkemi .X^L. marcis sub te&timonio multorum
redimerunt. In appenheim ^uoque .V. mausos. et in logenskeim mansuni et
dimidium. ubsquc omni contradictione possident. Vt a«tem iiyc ouiiiia apud
oranem posteritaiem rata et inconuulsa omni evo permaneant presenteiu pa-
ginam impressione sigilli nostri fecimus insigniri. et «aetoritate nostra corro-
borari. sutatnles ex uirtiilB dü pstro ooiiupotMitfa. et «actodiWe K Pttfi
ptiucipis apcNttaierum et qfiitRa. ut quictti^iie eoQtr» tife ue^ire eMiptatte-
rit. perpctu9 anathcmatia pen^ nisi mipiseat^ aubdatur. Haius eonsoriptf rei
testet sunt Harimmmiu maior prepos. 'Amotdiu custba de domo. SÜffelaut
deeanoB. WilUkms magisler. Muffo canlor. Jhldemmm Mm e. eibeni.
(hd^rOif abbaa a» iaoobi. Helmgitrm abbaa a. Dyaibodi. Amdmus Mm
a. iobanQtB ia bkawethfreh, Bwr^^mdm prepoa. de gkhebwrth. Btimkiiim
pc^poiL B. Maumii. }i€ildnnmt$ prepos. s. iohannis. Godefridm piepoa. de
fraiinimf'9H, i^mndM propoe. s* Gingolß. Capellani. liddinffus, Dragthodo,
QmMotua. ortwimt«. Cunradm eo|uaa de kirbei'ch. et frater eiliB» JMAo de
Immeneburek, Godefridm oomci de ßpaen/mm. Bertoldus comes de netkee»
Qerhardu» comea ei Irater eiuB iifxpertua de berbach. — Liberi. Oerh4tr4m
de keliieloioe, Marcwardm de bergeätat. Wernkerm de iodUbuch. Dcunmo
de hadtnheim. Mioistcriales. Uelpricns uiccdorainus et frater eius Hermai^
nue. }*etrv». Wicnandus, Kmhrico et frater eju« Meuujotm, Amoldfis. Ihido.
Godeholdiis marscalcus. Wenihervs. Heinhodo. Ditdericag. Uarirous. Fre-
det'icu» et embricho. et aüi i^iulti. Acta sunt bec anno domin. incaimt.
M.CL.Vni. Jndictjöne .VI. Kiib papa adrianv. irgunnte i^Joriosissimo irar
peratore hruitrico buiu.s i\onunia piimo. Data Matjtiniw. .XI. Kai. iunii.
47» <&5^nc ^-Mcbrii^^« t. 8ickiiBorn inib her ©onücnt 35U (^dbtcr-
ita<!» tattfc^cu (Hilter ^abingett gegen anbeire ^ <^(l^u>cul^ unb
mtf(^ oxA. 1144—1168.
Ad BotioiMti tarn preaeotiam quam ^Htoi^triim iBdicio litteraniin dederere
duximita. qiialiter domino Tidtrieo de VIL /on/thf« apud Kfiernaetmte ee-
Digitized by Google
53
Böbium sepulto. fiUI eins cum cognatis sois allodinm apud uillam RecUngen,
ooram abbate Oodefrido Um dkt^ eodm^ oontuleranU libere adiicet et in
omni iura quo iUmi |Mtar earam Adkoo viuonB ponadent. In hoe ovo co»>
Motai predig eecM^ peücioiii ipeamm ad^enil. ut mtir iptomm ifvd
madm eodoiiiiii locom w|nJtury obtnent. et mniamaiafl diet i$m mvm
quam mniti soi de boms raprameiiMHrati allo^ ageretnr. fiBosqne eins 2V>
Mm ofrtkwmm omiinimqiie beac&ctonna qn« finnt in ipea eodem parf^
npt haberetor. Dehtnct» igitar Ula. et congruo ibidon honeie eepidtR. fiK
«m pKo dinudietete allodH qnod piimitai contalemit. qoedam boaa apvd
idllaa. Seei^e. et öun^teit, asaenBn abbat!« Cferatü. iechiBqiie oonuentiiaw
mmmhkk Mo eoeleaif tndidenmt Ne «uttm »la pn> lemponiiii pecsona-
lumqiie dineisitate. facUc quod abait a mamoria labemtur. litterarom aaaig-
Daü'one. et teatinm anbacriptione confirmare neoeaaariiuii duzimiia. Sunt ergo
Im tastBl. Qerardus decanus. Albertus prepositus. et ceteri fratrcs ccclcw^,
<mdnmt de cauelre. lihdolfus de Dfxdele^idorph. Giselhertus de Schiridelzeim,
aliique qiRMiiplures. Precipne Jtiehardus abbas de BprencMrsback, et a. mar
rif in horreo. (Anno Henrici aeptimi .XXV. anno dom. 1208.)
48. »tl^t^, aiit $K @^stei«ia4; l»c¥f^Tci(t chter föolU^tmim fei«
ne» Älof^t*: Suftina, §au«fr«u ht» SWttet« ®te«jifdcb, für bfc
£d}eiituiu^ ihxn OTobten ^^DLjdjcit (Sl^ imb £ic[cr, itamcntUd) ber
§5fe Urojcib, ii^ülmcvat^ unb ©jjrint eine SBcmrcnte öott 8 gu?
bcm,. in UUl ^ Uefem. S. (1120—1169.)
Tn nomine sancte et iadiuiduc trinitatis. Notum esse cupimus tarn pro-
atotibtia quam fatam Ohriati fidelibua^ qualiter quidam nobilia et ingenuns
nitlea Sigefridus nomine, et nxor ^Sm Jtutitiaj qae et ipsa generoei aangut«
n» lineam duxit, pro remedio animarum auarnm et parentam anomm et ma-
lone JlberomB patris prcdicte matrane, de cutus patrimonio maodme heredi-
tati et ditati faemnti quo ledemptione, inquit, aba et anoram quidquid pre-
dionun poaaedernnt mter rinnm Eäza et rianm qui didtar Lyaerai BciHoet
tRi cnrtea Vm^rfdd, Wolmerode, Prineka com miniaienallbiia et mandpiia
Qtriiiaqiie aezna, cum manaia, nincJa, molendinia, pimtia, ailms, cultia et incnl«
&, deo omnipotenfi et dei genitrici in coiobio qnod didtur 8prenf^r$hach,
et fratribas ibidem coramanentlbus contradidernnt. Qnla etiam dei nolnntate
et ordinationc priuati sunt omni berede auoeeaaionia linea, ülum prc omni-
bm beredem aic eonstitacre deliberauerunt, qui preolaram in oelia heredita-
tem eia oonforret, proinde quia in hac fragili came manentibus snstentaeula
oUe neeeaaaria sunt, et bumana conditio neccssariis adniiniculis indiget, con-
stitütum est et confirmatumy ut octo oarrate uini antedicie matrone Jtutme
per abbatem lilchardum et fratrcs cius in Colonia singulis annia dentur, cum
subnotata detenninatione ; omnia enim prcnominata allodia cum indicta tra^
ditio facta fuissct, inuacligata fueriut et inbeuefidata, ita ut nibil eonim in
Digi^ized by Google
34
libeios tunia «edetle efc fimtnun oetee poMDt; ittqiw in connHo sie «ondio>
tum eat, «t qnantom de pcMOWOiiibiis e«)cl€nle tnditis per abbatem et frir
tres eiua et «micos eorom expediri possek ad libere utendum fratribui) MCiiii>
dum boc pactum dandi aini finmiaretur a fidelibus uiris ecdem et amitii
domifluB Juaime eine contentione et omni dolositate. Ubi hec acta sunt pre-
aentes fuecunt predictus abbas Richardua et fratres eius clerici et laici. Go-
defridvs de Bredeshach et frater eins J^ppo, Henricua de Ulmena et frater
eius Budolpkm et fiüus eius Uenricus. Theodericu» de Clottma. Rudolphe
dt Düna, ministenales Henrici doeia de Lmburck: üddtünu, Weremboir
ßm, Eiderums et alii quamplurcs.
einer i'on bem (Eecretair ^icn bci^laubij^tCll i|lbf(|itft bc« MCiflCit 3a^f^ltnbert* in
49* S>et ^rieftet 9htbengevtti8 [d^enft bem 9lonnenflofteT @t Stl^omad
bei Slnbeiuad; äßiugcrtcu 3U SSobenborf an ber5(^r. 1129 — 1169.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Notum ut omnibus Christi fide-
libus. qualiter quidam sacerdos Rudengerus nomine, honeste uite et bone opi-
nionia quasdam uineas in uilla B&dendarf sitaa ioxta fluniiun Ära de rebus
lois oomparauit. et pro ramedio aniine sue et parentum suorum easdcm Li-
neas cenobio Änturnacensi summa libcralitatc et bcneuolentia delcgauit. ubi
propitio dommo sancte et dilecte in domino sororcs et snnctimonialcs com-
muncm et rcH^io.sain uitam ducunt ad imitationom primitiuc ceclesio. quibus
cor unum erat et anima una. qnibus omiiia craut communia. llanc autem
eis donationeni hoc modo distinxit et determinauit. ut quouscpie ipse uiueret.
ecdem posses.siones usibus suis oedereiU. et quicquid ipse exiade ordinäre uel-
let liberaoi facultatcm siiic ullius coiitradlctione habcrct. Eo uero de nicdio
decedente. ad commoduni predietarum sororimi ut rcdirent ordinauit et sul)-
stituit. hoc pacto. ut in aiiniucrsarii öui die haniani uini et tres tertune-s ad
emptionem panis pulchri et piseium. insuper etiain luincn quod per totuoi
, annum noctibus in domo infiimaria ardeut. prouisorcs illius ecclcsie illis so-
roribus summa alucritatc amministrarent. Ilec antcdicta. ut finna et incoü-
uulaa permaneant. cgo Ricitardus Sprenehirahacemia abbas hanc cartam sub-
scripsi et Bjgillo nostro signaoi. hoc testificans. ne quiscj^uam uniusuis ordinis
. ud honoris hanc cartam presnmat niolare. iid in aliud quam litc atatutnm
est Gommutare. Si quis autem hanc nostre pagine tenorem infringere oona-
tus fiierit anathema sit.
$66 tin I. Oanb«
Digitized by Google
Zweiter TheiL'
tfm V ^ V« «An
• I • • .• I s r •
^)aö (5a^)itc( bcö ©tiftö 6. (£ttp 9^oun t>crfati|"t ber 5lbtei
>«> il@^Titi§ücd6ac^ bm ^of @^ei bei ätol o. b. S^ofeli cL mn 1169.
In nomine sanct^ et indluidu^ trlnitatis. Notum sit Christi tidclibus tarn
futuris quam presentibus quod canonicoi uin i;cclesi(; b. petri qu^ est in ßunna
antuersitas. scilicet ego Lrtherus prepositus. Gerlaeus decanus. Wamen(s
luagister scolarum. et ceteri tarn iuniores quam scniore?. curtini quandani
quy est in iS^jeia 8CCU8 MTmAlcviu. cum omnibus appenditiis biiis in cadcni
DÜla.. siue alias existentibus. agris. uineis. censu. et mancipiis. ü-atiibus yc-
clesi^ b. Mari^ in Sprenkirabach .LX. niarchis colomemis moncto ucndide-
runt. eo uidtluot iure, iit sicut liunnemis ^cclesia prefatam curtiia multis
aiiniis libere posseilerat, scilicet quod nuUus omnino aduocatus. aut uillicuä.
aut alius exactor. c^uicquam potcstatis in prediis. aut hominibvs haberet. ita
Irsti^ prcfat^ ^cclesi^ s. Mari^ ad utilitatem ibidem deo seruientivm. cuncti^
Jibare ordmarant Sed qui« hoc aitte oonseomi «nshiepiscopi fieri. im debidt
am potnit Ego .LplA«r9« prepoutut« Ego Oeriaeus decanus. ^ Warner
im» magistor scolanun eum oeteria pnlatf Botmetms ^cclesi9 fratnbiia um;*
«ecaia. memoiatam euiptiooem. inacriptiooe ac sigillo nenerabilia eahmienna
aidliiepisüopi domni Phüi^pi. xobonii. cominiiiii aasenaa poatulaiiitiiiia. et no
IgBB iiDtam pvediet^ omptioiua. oeoditioma. ae poaaeBsionia tituliun in peiua
nviare aot infringaro audaat. banno «uadem epiacopi feeimua eonfinnari. adi-
«iantflo etiain noe quoqae bannvm noatnmi. et presentem paginam. aigillo f o-
ilen^ noilr^ «onfljgnatam. Si quis ucro aduocatiam. qua nune predicta car
üt curia, aul qulcquam oxactioms. inioate sibi inde uaurpaucrit. omnipoten^
tii dei iram nisi resipiacat. in die tremendi incurrat iudicü. Acta sunt hee
ülomi^ anno dominicf incarnatioDis .M.C.LXVIill. Begnante. Fridertco.
ji^wratoro uictorioso. et ^residente domno J^kilippo ucncrabili. coloniemi.
präoBtibna teatiboa« dooioo Am&ldo. treuerenn tunc archielecto. Brunone.
maioris ^leaif m colonia preposito. livgone ciusdcm 9cclcai9 decano. Sy-
MONf s. Gerecmis preposito. Wezelnw s. Ancirfv preposito. Nicholao Siher-
geusi abbatc. Wicmauno. ^. Panthalto/ns abbate. et aliis quaniplurlbus prio-
nbaa, Laicia qoo^ue nolMÜbus* Gode/rkb de Heiminsherg, Comito MverardQ
Digitized by Google
36
de&uut. (hrardo eotomeme advocato. et «Iiis multiV eoloniensis ycclc^iy mi-
niBterialibiu. et bTigensibv».
%a bem Dcigiiial mit an^angenbcm 8iegel \)ou u>eigem Sac^d. 6^ jeigt jtvei 39?art9-
tfr in gftnicr 3*8^^/ Titauf^ gcTIdbct mit ¥alm)tod0cn in bm ^flnben. tlntf^rifl: tteaetns
Gaaiiw. Btaetu Flortattni. €ie 9«n) fid
Syrier ntit ©obfrtb ^. ^k\itl ükr bc$ £e(^tem ffU^U auf ben
tem bet älbtei gu £e(i^eiti(^. 1169.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Amoldm dei gratia Tre-
»irorMWi archiepiscopus. Officii nostri cura cxigiu ut paci atque utilitati no-
1>is tommiBSortim scmpcr studcamus. nee solum prcscntibus cum illo ucteri
Üstecllya. uemm etuu» faturis proiiisaia' eate «upiatau». Ketem igitar fad-
tniis presentibiu et futoriB. quomodo inter ecdesiam s. Afaammtm et Godefn-
"äutn de Omele compdsiiiinttt. Ip^e idera Qodefriehts de Giitde de ^ikudam
liommibus et bqnis. qno sunt eirca partes illas .XV. solidoa cokmimtm mo-
nete. ad refectionem firatrum in die palmarnm aingulis annia aolaere debebal.
et quod reliquiim erat de eisdcm bonis de manu At-nniß abbatis. qui tttiK
temporis cidcm loco preerat in feodo tcnebat. Preter hee quod patronatv
^cclesic de Lezenich ad feodem suum pertiAeret ncn iuste asserebat. De
pacto ctlani. do quo supcnus dictum cat. iam per tre« annos niohil fratrlbus
pcrsoliicrat, aftirninn^ quod iiaiic suniinam pacti de i'lis l)oni8 pcn^oluere non
possct. tum proptcr inopiam hominum tum ctiam j)roptcr terre doua.statio-
ncm. Nos igitur habito consilio amicorum utriusquc partim, wt idem (V. et
omnes pofteri m\ .IX. solidos eolon. monete. die qua prcdixinius fratribus
pcrsolucrct. non sine couscnsu abbatis et firatrnm f^iuüiiiims. et quod reliquiim
erat propter prcdictara necessitatem abbaa et firatres eius eidem G. et here-
dibus suis in perpetuura remii^niiit. Quod ii tempore etatuto faoo pactum
ipse uel sui bmdes aoluere ncglexerint. ad prlmmn pactum id eat .XY. fle>
lidoa cofentViwes persohieiidos cogentui^. et ni^i iofra spadum udiub aniu r&-
aipiacant. omni suo iure pmabuntur. Fatnmatum aen> prediete ^ene qncM
feodali Iure aibi uendicare nitebatar. Kberum abbati aieot iustmn «rat dmit-
ait. et quod nidifl iuris in codcm patronatu haberct coram nobis. coram ab-
bäte et fratribui. coram amicis et cognatia suis qui multi adcnmt recoguouit.
Fredictus uero abbaa a uobia rogatu.5 promi.'^it. quod eandem ^cclosiam de
Lezenich cum primum uacare contingerct. ad pctitionem ciusdem G. dare de-
beret. et postmodum ab ip?o et ab oinnibus lieredihus eius 5uper Iruiusmodi
petitione über esset, llanc igitur factam intci* ipsos compositionem. petitione
ntriusquo partls presenti pag-inc commisimus. ot imprcssionc sigilli nostri nc
aliquando in irritum rcuornri posi^it. conürmamiis. Iluius rei testcf» >*unt.
llvdolfiiH prepo.situs niai^ris eecl<^ie in Tmtn'i. Johannes decanus eognatus
ipsius Oodefridi. Folmai u.s archidiacoau.s, Heinems de tun-i. lieimboldu» tih-
bas B. Marie. Waleramus prior s. Maotiimhi, et omnes firatceei eiusdem ca>
Digitized by Google
n.
pituii. Laici uero. Willelmus do IhlpenMein. Friderinis de Marceto. WaL-
teru9 de Fcdatio. KudoljUs de Emhchlr. lUrivwntius Uc liiuenache et quam-
plures alü. Acta sunt hec anno ab incarnatione doiumi H.U.LX* Villip Jio^'
QAIitc i ridet'ico giorioso Uoinai'-'ram iiupcratüre.
m]^x\h ) (NU jTiiiHtnaec ane DiiitinAi mit 6irael «nb «kn v^fi9^)^ mit:
SascUui Matiminoe» • . • '• ' " . ' *'
' . . •■ ' Ii.': • " •! 1 ■ • !
.^Vn'l'j'OT* ;h.'i(jlt!fi, :jt'.nfrMM ■! I'. , ' * 't • »! )|-. ■»:■!• j-.M->!ilt|i
J* rrSiM üMtte^rt a».&a$ ei^ft .l^ftbtwngi^totife bteii^&Ifte (i)t<;i:.9W|l?(
Ol 31t ®ett^iMtf «Olli Un bttfi^en 4MtAhieAi SIMf imb SScnttv. 1169*i
.jjn.rnoraine sancte et Indiuidu^ trinitiktls. ego Fulbertus uocatus abb^ii
Lacensium sub pagln^^ prcscntis attpstationc presentium et futurorujn n«;ni-
tiuni dignum duxl inslnuare. (juod cum duo fralros in. bettendorj). scilicet
Adulfun et Went^run tjiiuclJam mol^ndinum commune posaederint. partem
Adtdß datie cjuatuor marüis coiii[)araiümuä m\m sub bnc conditione^ ut si
finitis ücto ajiiiis in die s. Martini Adulfus uel }Vcrn> ni!< aut liberi corum
prefatiim moleiidinum rcdimcre voJuerint. reddita prcdicta pccunia rccipiant
et in pace retiueaut. Si autem prcnominata dio pecuniAm illaro. scilicei qua^
tuur inarcas non recoBsignavennt. acclesia laoenau molendinum iUud abeque
uUft^ c99tnfif^Sa .^imf^o |i«rpe^ iure possideat Oamem uero ealli^ta«,
tem «^Lclnsimus. ut si redlmiBre uoIuerW. wA fit filiis bqU re^unuit. noQSub^
eonim iiopiine debltum alter pc^oluat. ut in eins |>o8ä^oneiii tranafiat. Facta
sunt bec anno, ^qoo, ^pminuB Arm^us oonA^cratnil est tremrewitr arcli^puM»^-^
Qae ai quis infii^ngere temptauerii anaibemato feriatur. • ,
' .1 ' .:
fteft §tt ,8laMti0ieK<|ui% Bcgett fdnctt S^ogt $ncbtii| ^9 ^citi^cifs
Ux^ irti«i? b«:en^^e8f«ttfcttt(^c JKc(!^ew 1170.
In nomine sauctc et indiulHno tt-initatis. Cristianus dej gratia inaffun-
tine aedis arcbiepiäoopuä. ^statuta pactionuni quarum longciia rccorilatio ad
concordiam hominum et paceui ccclcsiaruni uutriendanj neoeiisana uidctur.
digne cyrographurnni attcstationc Hrmantur. ut duni -scriptura scricDi actio-
num stabiii pt"üiuquii.ur ucaitatc. nicliil contra cam prcsuniat huü.itüura iugo-
nium per vim aut fraudem moliri. ^'üuennt ergo presentes et futuri quaJi-
ter Kicbardus prepowtiu f^cck^ie iu rai(e7ig»'re»hurc et firatres sui. inaduoca-
lun ehisdem Ipfii ^ri^tmemn eoram iucifcio nostro dintinani intendebant
ffniationftin qnod iure iiQi&i^imolentia •dii|0cati9 su^. bomlpM adcm eoeleme
attin«Dlea» crebria .ejt; iDtpIarabillbna in tantnm nexanit «sa^tinnibus. quod w-
f^euA m uaatitatam r^diret. fit cpntiana ^«onim, l^menta auaiiDere ncn po»-'
Bei Ganaa igitur diu nentilata honestorum tandem ulrorum consflio diriro^da
ntnmqoe Gommittitar. fiMilia compromisBione nt qokqmd Uli ex oonailio Btar-
Digitized by Google
tuerent. pars utraque sine dolo et malo ing«n1o mcommutabiliter deinceps
conscniarent. Tcinparanientum ergo quo ecclcsia illatam sibi iniuriam pos-
sct rcniittcrc. et ei in recompen^ntioncm aduocatus ita quod penitus a Biia
utiiitate iion excuteretur possct cxliibere. tale arbitri ex consilio promulgaue-
runt. Aduocatus de sua peticione non debet ultra ab aliquo hominum eccle-
8i9 illius. etiam inter ditiores plus exigere quam maldrura spelt^ a pauperio-
ribus maldrum auenr. secundum niensuram kirhpergensem. et soll habentee
iumenta deferant hanc frumeiiti coUectam ad babitacionem aduocati kereherc.
non habentea uero iumenta ea qu^ dant presentent subaduocato. quem eis
raaior aduocatus prcposuerit. Ad placita quibas ter in aimo presldet aduo-
catus non exigut cxpcusam seruitii ab liominibus. sed prepoeitus ad singula
duas uncias ei soluet. et quicquid iure placitandi acquiritur. sie diuidatur. ut
du9 partes preposito. tercia cedat aduocato. In querimonia uero que non Ben-
tehtU 'aed oonsilio dedditor. quicquid pro oompositione offertur. eque inier
eo6 dhddator. Fratofea Übtadmes In feodum hactenus ab adnocafto miliäw
ooneteai, nullam deinceps eis a qnibos ita posseasi fuerant aaUectionem A»r
beftQi 66d ;tiiiiiU 'prepodt6^^' nee ph» eh seraitiL'
quam ab läM '^iikA iiH^iieortlbiis quis requiimt 81 qni de fiuniEi eodeel^i'
preposito aylfiafcipnij'iti'liitMitc^ & eoquino. pSstrino. 'molendmo. sine figna.'
«ut firiimentQiii''fet^d6: ttet i^gnim cdioidb. ant in qnoKbel aendtio cottidiano
deseniiant. abaolnti annt. ab omni peticione aduoeaii. et pUdtomm raeknie.
Officialee fratmm et prepoeiti. «dBoet scnltetos. preooM. nemonim enstodeiC'
• sua petidone adnoeatua peimitCat tmniimea^ nee eoa ad soa noeet oAeUJ
qaamdin eodene offido teneant Si quem suoruni offldidium in eadem adno-
catia uoluerit mutare aduocatus. tres d de fiunilia eodesi^ efigantur. de qm*^
buB nni qui plurimum d placeat offichim suntn eommittat reliqid sfaie nm-
neribns absoluti maneant. In uilla quoque ranengerabwrc nullus presumat in
tabema uinum uendeire sine prepositi licentia. Hec de predicto consilio de-
finitls'sant ad obeeruandum I^tdenco pietaxatb. qnia et homines illius eode-
phnes qunn .CL eaeramente oodilmcQerunt in presentta mogv/ntine eccle-
d$. patrem suum. eundem .i]|eduiQ in prediola adaeeatia tanuisse. Coasenait
autem prepositus in petidonem frumenti. non quod eam bominibus ecdesie
pro lege statuat. sed quia metu grauioris dispendii minus tolerat. dum eccle-
sic securlorcm dcus paccni prouideat. Vt antem bec rata et inconuulsa de-
inceps stabilitate conscruentnr. auctoritatc dei et nostra precipimus. et ob hoc
prcsentem paginam imprcssionc nostri sigilli roboramus. Testes autem huius
actionis sunt hi. Aryiohlv-^ maior prepositus. HeicienrinLi decanus. CPrnm-
(hts niagister. CPoiyadvs siluentris comes. hirnuttts comes. Gerlacus comes
de vf ldenze. WalteriK^ de hmen, U eriiheritn de honlaiuU n. Sifri'dvs prepo-
situs de boparteii. Cl/firadus de hoparteii. et hi predicti consiliarii fuerunt.
Prctcrea de clero. Wernhem» prepositus s. Marie in campo. Henna nnns
prepos. Cönradiis prepos. Egeno. Her< ngerus. et de laicia. Dado caroera-
rius. Amoldua rufus etiam unus de consiliariis. Luduicus, Hermanmu et
Digitized by Google
$9
plunmi tarn de clero quam populo. Acta sunt her anno domimc^ inoariUr
tiooifi .M.C.LXX. ind. III. regnante imporatore FricUnr,..
bftn Originär int ^r.^JfT*. mit htm ouff<ci^rff?tfn ^\t\iV coo i^hjtni^cfe' i^on »tu
fecm Daffflfe^ in fvcKSmnö u«b jeijjt fei« ganje ^^^vlx auj cman <,t\\tl in hm au«gc»
ßccdtni ^anbm rcd^td bcu ^irtenflab, Iiaf< (in offciici Oh^ mit: Pu vobls. IDk fcäpc^cnbe
ttmf^ft lautet: Crlsttaaiu d«i gratim MtfOtttiM fedis ardiitpt.
4 a. Älaifer f^ricbrid) I. Bcftätigt ber 2lBtci ©^jrmöiev^k«^ alle i^ie (i^ütct
uiU) SÜcd^U. eölu bctt 24. Sutt^ 1171.
loBQBUMBMiile^tmdhiidaetrinilM^ Fridmem diuina liroento clementU
i2bfiiaii«riimkBp«Biitorft«giiilns. Impflnlovi^mtiMtatiBadeanobiscNdtttttn «et.
«ffioivDi« Ol qvod suum eit nnicuique in inre mo conseruemaa. et qneBnnque* pv^
decMMffw noitnidniiNg«» a^nBimperitomi eodauis oontalenmt et ooUtta oon*
fin&auemnt in robur perpetuitatis renoncnui. et aactoritate nostra oonfiriDcmuf.
Eapropter imporatoii^ pietatis animum ad ecdesiam de Sprmkersbach dement«
aduettenteß. priuilegium quod predeccasor noeter felicis memorio rex Cvnradm
eidem ecclesi^^ contulit. rpformarnns et auctoritato nostra sibi confirmamuB. quod
ut cTiidcntiu? innotc-cat diuine retribntionis intnitu et affectuoso ucncrabilis
eiusdeiii loci abbatis Goäofruli intcruontu scriatim subsrril)Ciulani censuimus.
cuiub forma li^ est. et continenlia. f^VoIgt lüüillid} fcie Urfuiibe toon 1144, 1. Sttr.
632 biJi : ) quorum nouiina hec sunt, AniolduH T re^Urenain arcbiepisoopiis.
Fhdlippm Colonie7ini^ archiepiacopus. GodefriJu.'* 1 1 aiectetisis cpiacopus. lio-
«Uilfiis prepoaitiu maioris ecclerie Trettirensü. Brutto prepoa. maioris eccl^
flie OoUmitnmB. Snm» prep a. Chreoma* OfkKradm prepoa. 9*8eitmm, Lq-
tm*m§ prepos. Bumtmmt» BtHoUbu das da OtrmgeiL Mmi^ warn 6» Li-
mmßiH* EtUfiurduB oemm de ßeifne. UMritm oomei de Nwrhen^ et alii
fiigiiaBi domhii Ftidmei Komimomm imperitom imaeliaiimi.
Henricut imperiaHs aule oanoeUariuB aice CritUasn Mo^ujUCne ae-
d» archiepisoopi et ercibicancellarii reccgnoui.
Acta sunt hec anno domm. incarn. M.CXJUCX ind« IUI. fegnante do-
mino FnJerico Romanorum impcratore glodoao. Mino MjglU «lia «XVUIL
imperii uero .XV III. fcUcitPr Amen,
Data. Colonü; .VIII. Kai. Julj.
%naifh m Znix bcm |)crgog ©crt^olb bon Bdnngcn ba« 93ette«
ficium be^ (trafen tooli !Ramui mit einigen ^i^ibc^alten il^ertiägt.
^l^mtoegen 1171.
In nomine aanct^ et indinidu^ triniteti». Fridmeua, dioina. &uente de-
mentia, ronuoMnm imperator et aemper aogoatna. Justitia eat qu^ nnicoi*
Digitized by Google
40
que quod suum mt conscruat. seil quid cui conferuari debeat. finc uoritatis
cognitione. nulli Jiquido constat. Igitur defectui }iu!nan9 memoiir. qui ueri-
tatie ignorantiam solet inducerc. huius priujlcp-ü anlidutum oppunciites ndtum
facimus uniuersis tarn presentibus quam iuturis. quod dilectus ac iideiis no-
ster. Arnoldm treuirorum archiepiscopus peticionc nostra ad iioc mdudus.
beneficium Hmirici comitis nwnwsensU. quod idem cumes ab ecclesia treuC'
misi tcnebat. per consensum eiusd^ oomitis. BerthoLdo duci de Cerinqa.
et hWo ßuo Beriholdo. iure benefidaU ooAcarit eo beneficio excepto. quod
Cono de malherch. qui müot et SGoior i^pellatur. a predicto comiic liabebat.
uidelicet aduocatia de TFä*McÄ. com oetem ad idem benefiduin pei tinenti-
buB. mal forte per gratkra archkpiscopi. d«z illiid poitaa obtiiiero possit.
Corte qvoque qu9 fnoie&ent niUMnipatur «xoe|^ta. in qua prediekQaMMa Wiefi-
diU imttlefall pwaMet nin qaod pemuMteoa. |N«d«BeiiQni eoL liqii^ momn^
dcnoial ^tflSM ire^rirmuu aMhiapiioopl dorn tani««t WHiifriMsfinDi m eate-
tarn capere permiM eat TaHi um eondill» intacpoftla eet. quod si pie-
dieto dttoe. oeK filio eopenlito pmominaltuii eonutiia deeedüe oontioge-
let ipee duz nel fiBos «h». a die obitas <soviti» iofra «XV. ebdooHidM ai^
dkki|pboope 2VeiMraM^ oel enieiiiiqoe ipee aangaaviBit XTOaU luraB. pni
argentL TrMMr» pefwdoai fii uero diiee decedente. prenomniatwt fite eioa
amuje remaaicrii. tatala «ioadfliii poeii B^M^ Lenärnui epnoopo
gefe&da coaUbitteiikr. Ad bmns uero eontraotua ennea mkagBakütm rmio.
«endam. eft firmam inde eecuritatem exhibendam* per mamuBt noiMm. et
per aaeeoanm filii nostri regia Eenrici. curtem noMcam qa^ «mui dioitar.
com Omnibus suis attinentüs. tremr«m archi^isoopo pro pig&ore olU^puii-
moa. Smiiliter Leodumia epiaeopoa. pro eiusdem oontraotai firmitale. et ae*
coritate preatanda. cortem saam in coueme. com omnibua qu^ ad ipsam per*
linent. eidem IrmiMSiai arobieptfoopo obligadt. eo tonore. quod polt oUtoi
coroitis. arcbiepiscopoa treuerensrs utramque curtem in suam sasionem pooere
debet. et omnes redditus et omne ius de predictis duahus curtibus tam diu
percipiet. donec prefnto CCCL. marcy. ei ex integre peryoluantnr. Qaod
autcm in exceptis supciins boTicticiia Commu de Malhi^r. neque dux ncque
fiiiüs cin?5 arrhiepiscopiHu ii:<|nietabunt. nec ab eo exigeut, nisi quantum ex
Ipsius ^ratia obtincre pritenint. neque m curtem machera maniim exlcndent.
ipsc dux et filius eins s-iniul jue mim illis Lfodtensü episcopus. in piescntia
nostri et principum. et nmltoruni qui adcranL nobilium. data fide tinriiter
compromiserunt, et ad maiorcm firmitatcm. ISos. et Uodimsem epiacopum
fideiussores interposuerunt. Huius rö testes sunt. Henricus imperialis aule
canceUarius, Lüdowims Lantgrauius Turingif, Henrims comes de Dietae.
Theohaldus comes de Leohesgmunde. ContttdttB burgrauius de Nurenberc,
Burchardus de ümnherc. üuamervs ^dU/omde, Acta sunt hec apud
Nouiomaffum, anno dominic^ incamatioDia. M.QXXXL indicüono .IUI. reg-
Dcnte aereniarimo imperatc«e draamo I^%dmoo, aiim> v^i eius XX. imperii
uero X Vm — .
Sind btm Original im @el^. 6taat«ac(l^iD Berlin.
''I
Digitized by Google
4
41
@tabt 3liibetnad^ , am 16. ^e|^tembci 1171.
In nomine scjicte et imUBidiie trinitelaik Phüiffm dei gratia atnele Odo-
nienaii eodasie arcbiepiscopus omnibus tarn pretentOnta quam futuris sncrosancte
eccl^ie filiis iustitiam sectari et ueritateni diligcrc. Rccte ciuitas gubcrnatur et
r^itur in qua 8unimi regis honor procuratur, hominunique saluti pie pro-
spicitur. Ad quod soUicitiidiins nostre operam attcnte diriirf^ntc«, notum esse
cupimui^ cuijctia in deum pie ciedentibns, quod in ciuitate beati Petrl et no-
itra, A'i<hrnaco uidelicet per multüs rctro computatos annos scabini uon cx
melioribus, aon ex ditioribus et potcutioribu« electi, sed ex huiiuliuiibus et puu-
perioribus a&sunipti ad iura diceiida sunt constituti. Undc sepe uuinero ac-
cidit, quod in exercendis iudiciia dcbitua jusdtie rigox nuDÜne est obsenuKlWy
padaqM tnnqidUiiM et raitide tramee In dampnoiD maitormn est turbatusi
eo qaod pauper fermi^loeat ed upeetom et minas potentis, qai forte in cm*
sam trahebator, territoa Imta iualStie leglsque tenorem sententiam dictaie
fimaidaUt» Com aaMm expadiat nipablfoe maleficia punlri, eo pretexta m*-
leie» inqniaita xdanqiiera ctitt dolore adaertenteai et ne ioati iadiBii oltie
in DOS desceado«!^ meltienliB, oooaiietiidiiieDi pnnam et periculosam in me-
liiit oommutandam fore, pie proapexhnus. CotnmiUiicatG igitor prionim co-
lomeTtsis ecolesio et nobiltum terre, qui tunc preaentes aderant, consilio ex
predicte cinitatis petlcionc XIV acnbinos ex prudentioribus, meliorihus ot po-
tentjonbrif» electos, uiros uiniinim probates et illcsc fanie fidcm ciuitati iura
dlcturo.s indulsimus et pi ttecimus, slatuentes, ut nulhis antodictorum virorum
ab ho€ officio refederet, lusi quis uel morte pronoiUiis decederet, uel ad ar-
tiorem uiLam trauairet, nel langnore ^auatas scmuue fatigatus, siuc qui in
paupertatem redactus minime boc officium explere ualeret. Prcdicti quoque
scabini tactia aacroeanctis reliquib sacramentuin prcstiterunt , quod ncc par-
tium nee pralü respcctu, non fianorie nel odn intuitu, non ttmore territi, uol
proprio emoliinMiiito illeeti}' in quenquam aententiBm dicerent, nhi quam,
omni dolo exeloMy instam cgedeient, «piodqne s. nudviB CdUmie alianimque
cSrntatom noatmm eonsuettidfaiea imttantea. in dieendia aententUs, jnra ipaa-
mm pro fatrlRmB obaeraabunt Intor qne etiam decreoimos, nt si forte ali-
qooe aq>e£etomm oiroram mereationia nel cuiusuls impedimentS eansa ab-
ene oonüngereti eomm abeentia in aententiis fercndis null! esset dampncm
in tantam, ut ai quoque capitalis questio agitarctur, et scptem duntaxat sca-
bini preaentea easent, conrrn hidicio et conaensu iuxta qualitatem negotii de-
bituB finis cause imponereiur. Minoribus uero oansis decidendi» sentcntia
tn'iim iiol fpintuor sufHcerpt. Fiiis autcni adicientlmii j nnitile duxinuis: in
locum detuiu ti scabini ahum 8ubstitnf*ndi b'berani eis ciectioiicni coii -edere,
et ah ipsis electo coiiuadicendi facultaicm prccidcrc. llas quoqi]*' < atenus
bonorari censuinius, ut si quis eorum mercatura uel qualibct Icgitmut causa
prepeditus. legitimis iurisdiotionibus, quc annuatim coram comitc ucl aduo*
cato ucntilantur, inteieaae pon ualeret, dummodo ins noatrum nobia exaoloia-
aet, a capitoaa oomitwD et adnoeatomm inpelitione obinde imnronii eaaet ^ .
Digitized by Google
Ut igitiir htc ioooDUDlia permaiieAiit»), aactaritole Mtra MlicfiainiiiB et
sigiUi noBtri impreesione commiimiiimas. ^) Si quis anttm hoc ■oBtrum ratio-
nabile atatotttin ausii temerario ullo iimqnam tempore infinogere tcniptauerit,
iraiD d« ommpotentiB «t beati Petri contra ae aenliat et «aathematig ntnculo
ae Jimodaiain uerigaiiiia ackt. Acta aoat hoc pubh'oe .XVI. Kai. Oetobr. co-
lam pffiotibna «eoleaid anno mcamat. domioie^ .M.CXXX.I. ind. . . . anno
preanütus nostri III. Teatea hnina r« aant BnmQ makr pvapoa. Hugo
decanus. Lotariua bunnensis pMfMM. Simon a. Qereonis prepos. NycMmm
Sihergensi* abbas. Euerhardut comes de Seijne. Qerkardus aduocatus. Oo-
dt^rülus de Wolkembnreh, Bemardvs Tiuirwiiata. Jokamm de Lu&nme. Ch»*
wmua de Alfiere, et quamplorea alü.
?ru@ fafi viiei{|jetti9fr 9(tfc^rlft «uf ^citiammt tm^r.«»!«^.; wnh <ni4 JNnMhtgert 6amni*
. . . •
Kt Ä6t fftttUxt gu ^rüm bcrcin^t bic %>\axvd Süftcn mit bcr ^roj)-
ftei beiS (ötiftß 8. Wlaxid ^ii ^>vüm; unb tcvfügt bU 33ctö«n=
btmg mel^um' (Stnfftiifte betjelbetu 1171.
In nomine aanctf et IndmdY^ trinitatia. Ego Kotbertm dei gtatia aanct^ j^rS-
nUennt ^ccieal^ hamilia miniator. Omnibna Christi fideliboa tam futuria quam pre»
entibua aalntem. qu^ est in Cbriato Jboiv« Cum ait eertus et breinspreaentia nit^
decuraos. summa nobia ope mtendnm est. nt d{gm efficjamur penieiuieadiUam
beat^m et etemam felicitatem e^eativm gandiorom ad quam per gratiamaoeati
fiitmnp in aanguine Chriati. et at tam glorioaa et ammiranda fedemptio penna-
neat in nobia. id agendimi eat aubuenientibna bonia operibna. et iateraenienü-
bna aanetonim meritia. Hae spe a^lubri ut^ ftam9 Sgo JUitbertM»* abbaa pru-
mwM» fcdesi^. animo proposni honorare et promoaere pro remedio anim^
me^. et 8ucce58orum meoram ^tecna sperantium. ^cdeaiani pcrpetu9 et glo-
rioB^ virginis Mari^ genitriGta dei et domni nostri Jbesa GlirialL in ^ficüa
lapsam et reditibus nalde attenuatam. Dum uero quod meote conceperam
aepina ioter £uniliare6 meos pa sollicitudine retractarem. Theoderiem. cano-
nicus DOSter. et in ecolesia hta^ Mari^ dictua aoobutioiia. fidi)tia bon^ toIiid-
tatis me^ animatus. occlesiam de JusUno in maaua nosbraa resignaiiit eup-
pliciter cxorans. ei diligentisaune noatr^ discretioni commendans : quatinus
subtil i indagationc et sapicnti consilio prouidcrcni. quod eadcm ^cclesia ad
proHciendani nostr^ deuotionis intcntionem. hnnrsto locaretnr. et nobis. iio-
strisque successoribus nicliil dcrogaretur. StatminuH igitur soUerti et com-
muni consilio. ut quieunque in occlesin 1» ^ H ijinls ex uoiuntate et aussensn
nostro nostrorumque successorum et coiifcjii ' ti(]eliuni nostrorum, prepositus
eligitur. cum dono prepositiirc siist ipiat eriani iiivestituram piefate 9cclc8i9,
et in fidelitate quam domno^ auo atatim iuramento de dono prepoaitur^ bo*
a) 3a iHnMingnS 6Ainm(un() befinbct eine Vbf^rtft nai!^ bent Origmal; in hk\n Mfit
^ifr: et perpetuum ro^ur nbUoeant. •
b) t>ie «bf^tift bes \^it^ ifia mit bm tXrtuw, »«flfBcn tk Bei Itiabtiaflct foct^ct
Digitized by Google
4S
takm fiictarat att. firmiter inoludttur. ne ei liceat umquftm de dermis ael
i«£tiba» piecHet^ ^lesi^. aliqnid inneditfe od eoi(|ttttii in beDefidmn dare.
Plaedt fltiim nobis. quod idetii propotHos Magistro 7%eodenco, nngalis an*
■ii dielrae idtf 00^. quinquaginta modioa triüei e^hmewis menanr^. Jfonc^
aiam ahie Frimie penofaiat niaun eal enkn nobia ewe pium. eqiiam et ho-
Aeatqm, qaod non eareiet temperalt eoaaoUtione. tme totum quod ha^
Mt Uboiter expoanerat. pro ^ten» mmuiecitlaoae. Post mortem aviam ip-
aioa, qninqiiagbta modü. qnoa ipae tenuerat. ad auemeatandam et aupplen«
dam fraitnim piebendam. aine omDi retractacione, in peqtetuum pertiAeant.
Fveterea decrawaiw. qmmi in karitate omni« aoUdantur et rata permanant.
qvod fratribua ntnnaque ^odeai^. in natiuitate s. virginie Mari^ diuina com«
maniler et sollempniter apud s. Mariam celebrantibus. geruitium in kan'tate
doBetoT. fimtribuB maiorn ^ooleai^. modius tritici supradict^ meneur^. dimidiA
mm «Di. el aex aaiidi ti'eueretitii mönetf« qni ante qmndeciin dies sollemp*
niMia oellerario peraoluantur. qnatinna tempus habeat oomparandi piscee. siue
aHa. m die feetiuitatis firatribus necessaria. Canonlcis uero panis clanstralis,
et sitnla nim. et duo solidi pr^dict^ monet^. scolaribiis sex pares et diio sex-
teria uini. De cetero ex priTiilegiis antecessorum nostrorum ueraciter intel-
Jfximns qnod qtinndam aiitecessor noFtcr pit; memoria liothertus abbas fra-
tribus ycciesi^ sepedict^. decimas de salica terra sua in agris. pratis et sil-
uis. pro remedio anirn^ su^ donauerit. sed temporibus domni et predecesao-
rii mei bony memori^ lietheri abbatis. de decimis siluarum. qu^ altv nuncu-
pantnr. ex presumptione et negligentia quonindam ueritatem non satls dili-
gentium quc^tio mota usque ad no-". indiscussa et iiideterminata permansit.
No« uero saiutiicrani antccessoris noKtri donationem inconuuLaiii et latam
pcmiancre uolcntcs. uiunls qiicstionis et tocius ambiguitatis molestiam preci-
diuiuö. et caüdcin decimam Irutribus gIorios9 virgini seruientibus. integraliter
donauimiu. et pro emolumcnto anim^ me^ successorumquo meorum stadiose
coofinnauimus. fiaa itaque inathaciones aeu traditionea noatraa ad laudem et
aeniithnn gloriea^ mTginis. raiionabiHter preordinataa. et ab omni fiimilia lau-
debiiiter approbataa. ante ahare aanctiaaime Tirginta neoientea. aatantiboa om*
ntbna fratribea. tothiaque eongr^tionia. nol>iHbii8 ac miniaterialiboa. qnonim
qoonmidam nomina in teatimomam anbaeripta annt. deo et glorios^ geni-
trid ane Mari^ obtultmtia. et anb atola nincalo anatfaematia con&mammua. nt
quiennqne mntare nel inflnngere attemptanerit. aucfcoritate ]>atna. et fifii.
et apiritaa aanoti hi perpetaam anaihema rit. trarnque et indignationem bea-
tiaalm^ niifinis Mari^ et ineiritabilem filii eina domni noatri Jheau Ohriat!
randiotam. ftemalüer incurrat. niai hnmiHter et tempeatine leaipiaoat Heü^
ricus maloria ^leei^ (sc. Prumiensis) deoanus. Heinricu^ custos. Tkatät'
fteiea eeUerariaa. Willelmut acolastieu». lA>tharmB elemoeinarina. BeHramf
mm» oamerarnia. ßifridu^ comea de Vienno. aduoeatus ^cclesi^. Fredericug»
frater ipsius. comes de Salmene. C&no de Hfire. Cfmo de Malberch. Theth
dericM de Rulant. Ministeriales. Heinardu» HerUngesth&rp, Amdmgus.
et frater ipsias. Peregrinus de Wetelenth<yrp. Wirieus et frater ipsius. Ch-
deftidm de ßtuenheim» Joharmea de ^iuini«^^ et ^taea eina. Wwimm
Digitized by Google
44
BodtMm, Thmdm/Bm. et alii quampkiM« Mtaai hßkk tk Bjgüli no*
stri imprenioii« roborata rani. Aaiio doauvep inoMniilioiiiB '.HiC1jXX.I.
Indietbiu» JV. Epftcta..Xn. OonoiifräDle ,1111. B«gii«ite f^onow
tare nostro. Fttderieo, m kudem eHionoron befttiwiDif el glonos^ mginn
Mori^ OAtm dombi mtri JJiew Cbmti. «« est Jmw»v miMte. el-ün^
rinm oanc et per lofinila aeools ieeiilomiii. Amen.-
aWHiflersmfd. 1171.
In iiommc snncte et indiuidue trlnitatis tam preflonUbue quMn fotarisl
Ego Gregorim per doi misiricordiam abbas in Frumia. super moiendieiB qitt .
sunt .Vo?ia,«ffprü' piam et laudabilcm predecessorum incoium attendens otdi'
natioiicni eaiQ laudaui at<]ac conürmaui. Tria eiiim iiiulciidina, (juc liabebant
prctcrque nec aliquod ibi erit nee esse dcbuit iu seruicim» dei deleghucrunt;
imum naraque canonicis deo ac sanctis inartlribus Crisantho et Dane in eadeoi
uiila fttiiiulantibus ; duo uero ecclesie doiniiio nostre, que est in Frumia eoa-
talerunt. Cum ergo predicti fratres certi et prefixi sibi emolunienti fnictom
longo tempore percipcrent, contigit ut laJci quidam autiqua institutiono posfr-
posita et iustioiü aegiccta in iiilk cadcm et clrc* eam molendina plura edi-
ficarent, emolumentique tVuctum, ut quisque poterat, sibi attraherent. Qua-
proptcr cum iamdicti canonici de ujolcndinis ßibi collatis Diodicum uel fero
nullum fructom perciperent, prebendequc sue intollerabilem defecturn atten-
demt, super iniene $ua querimoniam frequentissime fecere» eed cos impedi-
«it leieonmi nielende aeu pecunia ; taDdem eeiam aateeeiaoce meo iUlftrt»
preaklaote eomtte Theoderw Arenae, iamdiete nüle adaecato, iadidie aedbi-
Derma el eooBenaa fiunititi Saluatoris, que tono multa aderat^ optiauennüt m
eadem iiilk aoD niri tria roelendiiia, qne aibi collata erant eise debeie» neo
in alUs esse mokndiun. Ego uero noii meia meritia^ sed gialia diuiii» abbafe
■abalitatus predlotusqne Th^odeneiu adueoatns, q«e bene initiata eonaidflca-
iiiniiis et qoerimoBiam eoolesianim imperpetatim tenevemnii boe eenrilio-ter*
minaeiiniiBy trea tantem moleiiditaarida iure hereditatia elabllitoa (OoAalitaiQiaBi
et ipai emolementem de tota ii31» equafitcr reeipiant «e aeter ae -^eidantf
etriqne eodeüe» quod eia pfeerdinatum fuerat, absque omei eeeideoe defeo>
ioa penoleeDtea. Hörem quoqee arbitrio alia molendiiiay que non legitima
eaae comprobata sunt subdidimus, ut liceat eis ea tollere uel ei magis pia-
eeat sfbi resertiare. Unum tarnen ad riaulum ^oeere shtttt} quod aub iiMB"
perantaa frigoris uel sictitatiB uiJle noatre posae eaae neoessarittoi uisum ett,
peoQoia ab heredibua comparaui, banoo nostro legitimum fore oonstituimu«}
et tribua legitimis molcndinis addidimus. non ut proptcr hoc predicti trö
raolendinarü plus pei*süluant, sed ut hoc in cautclam et maiorem b.Hbeflnt
pJeiu'tudinera ; legitima autem uor transterre nec tollere licebit, Interdixmius
eliaiui at nuUi aiü umquam moicudiauia aliud in uiUa eaiden teu cüpca eam
Digitized by Google
46
td prekeDcUm pirtiiMiit eaaoiiloorDin ibidein deo et predictis mavtirilM» 1^
Ttnitaümikf m ipo moleiiüao ael nbi pistori eonm plmerHy absque «mo-
imiit» Miotk.Mmi iMMUMie mokttda est ^MiwiBi aera raptr moltti'
ämm -irtnyi» eodeiie toamwiupi. Htae ergo enÜMtaeaein- ego (9r«9CK
fw» «Ums ten» danini nostri Jeeo QukA cH beati F«lri apoetoli. et cm-
lauD äpmixAonm It mptco wafemawimUB, tit li qua eam mtanerit «el m-
iioglBiit, donec de» et eotlarifai eite aalHfeeerit» puUtee «xeommanicationis reos
habeatur. Thmdenem qwqw adaocatus eoiMillo et epeve eiasdem nobttemii
ordüuitioniB ttuotdr, bezuw eno benigniMiBie eam confirmauit. Placuit etiem
BeWi^ de omiliB pauoos teetes snbseribeve; aiüiit enim Uudolpktu in MonO'
äerio decanuB j in Pmmui b. Marie pxepositus Johannes ; ia Mxmtuterio pre-
poeitus Crtstianua; a. Chart» deoffMia magifiter Tkeaderüm»; ma^stcr Sifri-
, dus: Theoderints comes de Are: patmus eius Uln'ats comea de Ntirberch;
Ameliingvs . Hudo y Emardm et raulti de familia domini nostri Saluatoris,
clerici et iaici, diuitcs et pauperes. Acta sunt hec anno domin. incarn.
M.C.LXX.I. octogesime indktiouia &am q^uarto; epactn JLU« coDCurreute
.IUI. regname Frtden'ro liomanonim imperatorc.
Siotanea Nfllaubtgtc Si((|tift hm XIV. 3a|r^. im gir.'ttri^.
8. Tregor Slbt 511 ^svüm, t>«glcia)t bie ^ix^t ©. üWancn 311 ^>rüm
mit bem@tift TOnftct^(Sifel ökr bie SKu^len baf. 311 TOnftcu
1171.
Ia aemine eaaely et tadividuf tdnHatia tarn pKeBentibai «{uam Hitiiria.
htwmimtu foelen^ ebbe» Qreg<trim nir piua. moribus et vita landabilii. et»*
hnm dft meiendait eeelerianiin doffiin^ noetre uidelieet in prumia* et bea-
twa amrtyiUBi CSlriMiili et Dari^, m mMo numatterio. quenmoniam sol-
larii etadUo beoo fine termipavit. Ecolena enim domin^ noetr^ dao molen-
dina» peediotsnuD nefo martyraiii maan in ulk lam dieta habebat. pietar
fif Ina in bauo loa iUiae. «t iiulitQtiim fiienl nuUom ene debiiit aieat
iiini -indkio eeabnonm poslea eoaftprobatom eet. Antiqua lameD imtitutione
nb labeatia tmjfmm «patie poetpoeita et ioititia negleeta. laici qnamplares
■loleiMiina eonelnNbaiit. et emolumenti iructum prout qtnaqiie. poterat tibi
attrahebant Inde coBtigit. at ^oden^ predicty modieom uel Ibre ntdlnm pre-
ordinati sibi emolumenli fructum perciperent. Abbas nero pi^ nicmorit^\ in-
tifaiabile eoalenarum conaiderans dampnum. oohbiIio et auxilio Theoderiei
orensü tiill^ prenominato aduocati. moleodiDa qti9 non legitima fore eompro^
bata Aierant. tribm iegitimis subdidit. nno qtiod ab hercdibns pecunm con-
quiaierat. quod et legitimom fere institaerat addito. Troa ergo molcndinarios
iure hereditatis »tabilitos qui ^mohiraentum de tota uilla orjunlltcr rccij^erent
constitüit. Tit In trp?^ nol liprodps coruni prcdictia ^oclesiii^ prcordinnttiiTi sibi
f|p nioieiidiiiis ti ibuturn. ali-ijup rmiTj] ocrn'-'iono dcfectu in pcrprtuuni por-
aoiiiereiit. fcx^ieaif qao^iie beatorum martj-rum aunonam abs^ne emolumento
t
Digitized by Google
46
raolsiit omnem quoque Ucentiam aliud molendinuin ia tMaao illo edificaodi
sab armtKomate interdixit. Hanc igitur piam ina^itotioiiwii ego PAy^i^piit
da ^ratia s. colonUnai» ^edteot^ homilis minister, precibua abbalii «mmo-
nitas. sigilli nostri impressione sigBaoimuB. et banno domni nostri Jhesu
Christi et b. Petri apo§toli. et omnium apostolorum. et nostro confirmauimus.
ut si quis rautauerit. uel Infregorit, donec deo et ecclcj^iis njus satisfecerit
excommuaicationis reu» teneatur. Decano quoque. qui et pastor est cinsdem
uill^. auctorltatc nostra Koc iuris üoncessimus. ut post terciam nocnlioium. si
non priuri satisfecerit. scnu ntiam public^ excommunicatioms in eum proimn-
ciet. Acta sunt h(;c anno dominic^ incaniatioai» M.C.LXXl. octogesinic in-
dictionis anno quarto. EpactA J^lU. Conourrente IUI. E^;nante FrideriC4)
Bomamrum iniperatore.
%ua bm jc^r befd^S^iatot Ocifliaftl im '^t.^Wc^., bo« €iege( fe^lt
9^o!>ert ^ii %mn\\ über bic ^^farrei ^iiftcn unb bic äliü^len
mx^Ux:^^i\d. mn, in i)ev ©enetaljvnobe 1171.
In nomine sanct^ ei indiuidaf trinitati«. Ego Fkylij^pm cUiiin» erdinante
dementia uncte coZofttCsn«» ^cclenf archi^Maoopna. omnibw Um fulnri qnam
presentis temporis fideUbne salutem qn^ est in Obmto Jhetu. Gertam est
brenem esse et momentanevm pcesentis nit^ statom, qua non babcmus liio
manenltm .doitatem. Competit eigo nobis bonia opedbns wigilanter inandare
ut ad Celesten! patriam et ciuitatem 9ternaliter manentem penieniie oaleamos.
Quod bene discernens uenwabilis et dilectus fratcr noster sanct^ prumiensut
^cclesi^ pios abbas UuptrUt». eodesiaa a deo sibi commisaas pattnia aoUiei-
tudine diligenter gubernare. et protttoonquc potuit lapsas refimiiaie. attenim-
tas locupletare et sabümarc studiose cwauit. Canonicis namquc suis in eo-
olesia b. uirginis Mari^ ibidem jmmi^ deo seruientibua et projßter intptMB
et defectum rerum tcraporalium loDgo tempore preposito carantilräs. magnum
solit^. pictatis contulit suffraginm. Statuit cnlni sollcrti et communi consilio. ut
quicunquc in ccclcsia b. Virginis ex uoluntatoet .is'scnsu suo. suoruniqiie surccs-
sorum. ot consilio fidellum suoruni prepositus eligitur. cum dono prcpositun; sus-
cipiat etiam inuestituraui ecclesic in Jiisteno. et in tidelitate quam domiuo suo sta-
tim iurameoto de dono prepositury et hooiiuii facturus est. ürmiter includatur. ne
ei liceat unquam de decimis uel reditibus predicto (^^clesi^ aliquid inuadiare
uel cuiquam m beiieüciuni dare. Preterea in uilla fjue noumu tauHit^ttrlh- m
dicitur cisdem fratribua de niolcndinis adulterinis plenaiiam simul cum suinnio
aduocalo iusticium fecit. ita quod scabini ia iidciiuite et iuranicnto. quod ec-
clesi^ et abbati fecerant. districtc oommoniti communi consilio et omnium assensu
iudicium dederunt. quod nulli unquam licuisset ncque liccret infra bannura ab-
batis molendinam. construerek preter illa que anteceasores sui ecclesiis dona-
ttSEant Haa itaque institntionea sine nstMiradones ipae abbaa com mnHia de
funilia s. stdiuatorü monaeh». deriois. nobilibua atque BHUBterMilibHS ante al-
tere wmctiasimy Viigims ueiDienB anb atok baano. oaniinpaBifc et qnod neque
Digitized by Google
47
nbi nofN «Soui MMSMBSorani aoGtai. iiM>aJkiii an^[iiiuii homiBiiin. mutMt
ml inficingere lieeat frmMme dfcreoit mai nobn poelea scislpto'sigDifica-
qit cum omni manraetiidme et hvmilitete sopplieiter exomiiB, üt et noe ear
doD con£iiiiare fieUcmi». quie infrm dioecesim nostri trehiepiscopatus iita
amL Not nen» condigMbi ^IcmttuteiBif nirginit neneralmeiii humUiter at-
taidnte«. et honett^ petktooi ipaini abbetie MlUiicei« uelcnieft. «erbe illiua
in gsneiali abodo mMtre axpoBflimne» Qnod qnia preUtb ^edeu^ noetr^ eett-
gtfBin et lipiieBtnB. et emm .ailiolUli araltitadiai leodAbile nisom est. nos
fob uinculo anvIbeiiMiLi confirmamoa. aneiowtite petria. et iilii. et spiritoa
ttBcti. et beüinink apostolonim- Petri et Paalt et noatM finaiter pieeipieii-
tn. qoed aee prediato .abbati neo aticiii anoeesaetniiii snoniiii et nulli omnino
braiinam b^ mutare uel infiiogere liceal aed sicut ipse instittilt et deoie»'
ait et in pnnilegiia aais foMitan pfolixma annoCari fecit. rata et inconiralsa
imperpetuuin permanent. Si qais u&eo hanc nostr^ institutionis confirma-
donem uiolare. mutare. uel infringcre presBinpserit iicl temptauerlt. in per-
petuuiu aiiathenia sit. iram<jue et indignationcni beati8sim9 et seraper Virgi-
nis Mari^ iiuurr.it. et incuitabilcni filü clus domni nostri Jhesu Christi uin-
dictam otenialitcr sentiat ni?i huiuiiiter et tcmpcstiuc rcslpiscat. Kx omm
moltiUidine s}iuH];i[is conucutu.^ quorumduni noniiiva prclatorum et nobilium
in testimoniimi sulLscribi iussimus. Ihninn prepositus inaions ^cclesiy. Sijri'
'bis prepositus 6ant€mis ^eclesi^. Si/mon prepositus s. Gereonis. L^dhariu6
prepositus bcnnemia. Hern iciis comes de Gelre. 1 h^oderictta eomes de Cletie.
Eugelberius coaies de Monte. \VUlehnm comes de r/ufiacii. Albertii.-i coiucs de
UoWach. Annoab incnrnatiune (K)niiiu .M.C.LXX.l. ladictionc .IV. Epacta.XlL
concurrentc .IV. liegnante glonoso impcratore nostro Friderico in g^ertli sl*
Bodo Qostra secundum consuetudinem et iusticiam in 90cle8ia b. Petri Botteupniter
«tbgiliiiie eelebnita. acta sunt h^c et oonfirmala. Poet panoos nero dies defattfll»
•bbati jam dieto aueoenit Qregwiits abbaa vir nalde iiobilia Datione. sed miilto
Boliilior mmmm boneatate et niitale animi am. andiene fratrea mtmtüUnmm
eeelene. et qnoadam ciaea eirndem ieei «aper licta anteeenoria ani de mo» '
Icttdioia eoBtosbari. omiiea in prcaentiaai aaam coDHoealoe aapieoti eonailie
coaoQfdea et QDanimea eaee fectt. Ifolendinnm eaim Godffriäi .Xn. mareia
«Dit. et ante altare beatonim maftyrem Ckrim^ et Dorif . cam uxore. fiUo.
ae filiabna Teoiena eiuadem moleDdioi dnae partaa ad aemiciiiiii a. Marif] ter-
ciam beatoram mai^nim Ghijaaiitbi et Dari^. aolonlarie et in bona fide
dooaait, Ipae nero abbaa acripait uoIhb quam intime deprecana. nt noa £m^
tarn antecesBoria am. et nostram confirmationem et laudabilcm aue oonatitO'
tioim stabilitatem. in prioilegio annotari preciperemur. Nos uero boneatf
pelitioni ipeios satisiacientes. b&no cartam conscribi et sigilli nostri iznpres-
ttme aigneri naaittiiia. sub banilo nostro firmiter precipientes. quatintis
qti^ aeiipitit- aunt. rata et ineoimniaa in perpetuum permaneant. Si quis uero
c^oicquam ex bis infringere prarampserit. sit anatbema. amaianatba, boc est.
pereat in aecondo adnentu domioi. Amen. — .
%ie bem fr^r ^t^igtcn Dngiiial im %^xMx^. ti9» 0ro|f ^\t%ü ht» CTraftif^of^ ttwi
fBM^ ifi mit (naiir Otdtfd^r anaci&nflt
Digitized by Google
4^
M«. ^tr (^v^Hf(!^Df i^^viftian Mm^ befreit bic im ^^eingau unb
i»ott «fielt b^<j^(füd^ett ®tmeni. 1171.
Iq noraine sancte et iiiiiiuiduo trinitatis. (\'tsftanm dei gratia mafjvit'
lifiQ sedi» archiepiscu])U8 omnibus Christi tidelibus tam prescntibus (juani fu-
turis. 8i quid uenerabilibua loci», ad subsidia deo ioibi seroientiiun. de hk
^iie hvit iMHiri tont eoBtakriaum. «pttaaoi ^ nobis «t MMrii MoeessorilMii
•d perpMium nlufom profaftnB. qmbM ind» BMnMNM dokclar eratieimin»
Nonaeiiil igitar fiilcks tun iiMirf quam post folarf «tetis qnaUter ego orv
ifMiNM «o^iialuif iiMtrftpoliB liQinUi» pwwMmr ffo htoev« nuMle M g«ni-
tgtem ad ecwlawain €■» aite eal pm^mf m momtß $, Ukm iurii
BQtIri nram. peopria manu ex «dumüii ^ hortiM jtwwia meoniin contra-
didi. ut in pa§9 rheni et in oamibua locia qui naitM «tlineQt eoeletd^. de
«nriis alüsue poasesfiionibna ametimonialium in pn&t^' «Mlfsif eeoobio deo
fnmulantlum. nulluni deinceps supplementum episoopali nc»;tre petieioni. a no-
strie dispensatoribus exigaUir sed ab hulu« pensionis debito. libcra prorsus omnia
que illic ad cas spectant. ex auctoritate nostr^ tmditioni?? perpetuo iure hal enntur.
Et quoniam licet episcopia. ut de facultatibus capitane«^* ecclesi^. pauperiores adi«-
uent eccl^ias. ut hec nostra tradiciu et iiostris et successonitn nostrorum tempo-
ribus inconuuUa pcrseucrct. huiua actioiiit- contcstatiuam paginam nosti'ii ini-
preasione sigilli roborauioius. Testes quoque quibus preeentibua actum est
•nnoteuiiniiis. Hi saut. Amoldm mmmr prepoeitus. Swrcarduf s. petri pve-
IKMitw. TTerdkemt i& tampo s. man» prcpoailw. Jimiddm a. warnt ad gi»>
d«a piipcaitaa. Hemricm eaator. B^riäti» a. ioluuuiia prepositiia. CiiMiaMfcw
pMpoaitaa. Rerwmmm prepoaitaa. Egerns Bobo», MdtL Bermgm^ eelle-
lariaa. 06iirudm, htm, QmimmB oameB de uditmu, Qtrhurim 4MMMa de
mMnges. Cunradm oomes de hcmmuihirc. Walterus de htuen. Uartmam-
mia de h&tmgeiK VolmaryM de meiu Wemherus de honlande. Dudo camtf-
rariua. Ringrcutim senior et rmgramms iunior. Amoldus rufm. Reimhoto.
ihmrttdtis de UUgeatere. Ilermannus. Vunradus de rvdimkeim, AmoLdm*
de ge$m}mm. et fratfr cius meingatus. et alH quamplures.
Acta sunt bec anno doniinice iucamat M.U.L1XX.L Indictione .Uli.
re|j;nante serenissimo imperatore Friderieo,
«ttö bfm Original im ^«jOi^I. 3tafjauij(i|im €tattt«ar<l^ite ju 3b|irin mit öcm in htt xt^-
teil uuterrtt ^cfe aufdtt^reltein, ii^Uenm SiegeL
II* (hj^if(^)cf ^molb t)on %xkx beurfunbet bie ^d^enfungot düij^avH
m SRanberf^tb an btc äiitci gm. Glaustrum (^iicr»be) fiin
ftattnt lt. f. to. tUttnberfd^^cib, 1171.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Amoldus dei gratia Ire-
uirorum archiepißcopus. omnibos Ciuisti üdelibus in perpetuum. Ni^nwiftf
Digitized by Google
49
ümmm Imb ptmwbu ifotm fatnii «d qooniiii min«» liUore iste penMnenBl.
^Qod Ilefrwid Rieardi de maldaracheid qaondun uxor. et filä ipajiur. lAucor-
Am. WaUetm. in nostra pneentia upud «laMnwflAeKi leoognoaerunt. et ycv
mamirm nostram confirmauenmt finatriboa de tioMittro usaarin qu^, idera Hi^
rardus a mulds retrodiebus consensu nisticorum minon's h'dirh^ eis donaae>
nit in tcn-itorio ciusdeni lulfiln^ in pascnls fjiiorumlibct animalium protcr id-
domitorum iuiiRnlorum. fall intn ji sita conditiunc. iit a fe«to b. Reniigii us-
que ad pasclia por onino** liae?« iilus liboro et (|u!ctf> paseant. cxccpto qnod
do antematutinalibus pasiuis rno<liin) rt niorcni i K-ru mum UHque ad testum
bcati Martini btruubuiit. A pascha uoru usquc ad ttstuni b. R^migii iofra
terminos quo« hie denominare curauimus. quandam uidulicct albain ypinam.
loMfi^qithdteit« ^(»niMMrwb^^ hartcel. tercium qui di-
6Kk^iAit.*'^lliM^am qni aoeaiur ddtel, quintuAi adfontem. infr» hoi inqDam
tnlnoe pcocon saa man paaeant. niai equoe auoi ant boa€ft com curribM.
ent big», fette pertnuueiiiitea dmungant ad paaeaa. H^c etiani uobieula que
qirtiibel prata nel qüamlibet fnigcm licet eis ai neceBse habuerint dedaeere.
ipNlifll^MUi 'quod intulerint iaata estination^ reBtitucrc uolucrml. Recogiio-
a#uilt'Mim äl fitniter laudauemnt memorata Hdemnd et filti dtia. Ricar-
<ftif^ ty>im>l»^ ^quod famdictus Rüardus de mandersrkeid partem quandam
aihi^ 31tm qne RembolduiUari contigua est. infra metas qnaa rostici utriuB-
<}ue milarüt jwsxierunt. scpcdictts fratrib«;? donaurrat. per maiium atheronis
de rhfrpene ü «ino bcnrtiriuni illu<l bnbebat. Et pretorea decimationcm sunm
dp phff-na infra tenriinos (|!!o« pi ^uerunt tarn rustici eiusdem uilh; ijuain con-
uerbi ile Ilnrf. illis sub annuo censii in perpctuum concesserimt. i(a uidelicet
ut .VI. maitlia silijLrinis uno uunu .\ I. niabba nutMu; anno altero soluaiit.
tercio uero anno quo terra sine fructu iacet libeii sint a ccnsu soluendo. et
quod ratum hoc et illibatum scniarc, et dominum suum Majredum de 7m-
mtfim^'WM ^d 'fimetor «»«Mtt rogare tempore oportuno et cum bona fide
poetalaxe debeant firmiter promiaenint et ckonanem^de malbere. Frukrteum,
I%omam. Agedinim de Udedte obstdea dcderunt omnia apud mander-
admid vcn^iuita' et per vtaniim aoetram confirinati aunt iiidoalibQs boc et
altaetMitibue* lUduäfo in#ioria domui prepoaito. Johanne deeano. Lndoteico
abbate a. ewsharü, QirardiO' pqiatioU prepoaito. Magiatro Wtnando. Theo-
derico capeUano. Herentanno comite de tterneburck. Älhenme et Theoderieo
de ket'pene. Lodemtioo de tiudenesfeld. Chonone de nmlberc. WiUelmo de
logestein et h'atre eius Emf^chone. Theoderieo de valtndre, Wt'nando. lie-
sn'eh'no. Afherto. Fvlmaro de mnndors^hpid. Sd)odone de witeliche. Asnelino-
de Lidecke. Eppone de herpf )i&. lit-sctiinu de herlinge, et Enqclherfo soro- '
rio 8Uü. Ut aotem hec rata et inconciis.sa pcrmaneant. presentcni pai;inani
inde conscribi et ßitrilli nostri munimento fecimus curroburari. Si (|ua ii>itur
ecclesiastica uel accuiaris pei^oua liuic nostro scripto cuntiaii-c ueJ iihid te-
mere infringere attemptauerit. secuudo tercioue coiiimonita. iii.si resipuerit. in-
dignationem doi ommpotentk incurrat. et in cxtremo examino districte ul-
■MHitiiibiMci «ftaitMM o, 4
Digitized by Google
60
tioni ntbiaMAi A«i» nuit b^c apod mamleiwshfeid aniio iiramurtioBe toM.
M.GJiXXJ. Goncarrente IUI. Epacto .XII. ImHction« ^mrto.
M hm OHflfaMl im ^.iVr^. mit hm eu^ä brt •rjbif^of« »fl|m Qa^, M
an bttfrn Seberfitetfeti miflf^aiif^t ifl. ^ir Urfunbt trS^t auf brr 9HÜfillt Me 1M9#iifl: Stvt»
d9<Biai JrMWi. dt pMcw ia Mum* Udtkm •» Mmi^ in 4>l<ittiM.'
bonife^cn Äloftcr^of« ®viebel. 4171.
In nomine saneto et indiuiduc trinitatis. E^o Amoldtt* dcd gratia tre-
Vi'ronini arehiepiscopus. auctoritate ucterum in ianuain oonsuctudinis intro-
mi??stim e.^t. ut immortali jijnid mortale«, iittorarum memoriy committatur.
quod not] '^mo perlcitlo in postfTOs Ignoratunt iri uidetur. Notuni i^iiitiir fa-
cinujs preseiitil)u.-5 ot tuturis. quod comes de Huimi/tift, WäheJums de ptlra.
^oclesi^ b. Trii^i'>fiis. in curte qu^ e»t in uilla hredal. cum iniuriam tacere
uellent. et pauuiium tjui uulgo dincuogt dicitur. ab eadom curto exigerent.
iaculis adlujc rcccntis iniuri^, armis iustici^ rcstitimufl. et eundem comitom.
una cum Wähelnw ad hoc rerum pcrduximus. ut liUiUi.modi iniustici^ rc-
nunciarent. caiidem curtim ab ompi iure aduocati liberam affirmareut. Nec
pretcreundum. quod peticiojio ipsoruru in auctoros huiusmodi presumptionii.
seutentiam exogmnmniaitionk io presenti pronuntiauimva et in fotonnii. m
qiiis qaod ftbiH. idsm pretum^pserit. a groiiuo s. lOßüim ^odesiy ipsuni sa-
greigamiii* Umiu m teitee sunt Johanmet deouma maiom fodwij^ Fd-
manu wdiidiMOiMi». Stephamu deoanus oardonemit ^odosl^« üemriciu d0
eüikirhe, Emme dea. Trudcm, LUharii/M etqnamplurM alü. Acte sunt
mm Ab incanmtioae domini ILCLXX,!. ro^BMite Friäerieo glorioao Hornau
nanm impecatora Semper ai^gnsto,
mn» krm £M*niaI IUI WbMtA^ init acttaifimnii. an Mdm fltbttflitiltn faftttiihii
13« (Stgbifd^of 9lntoIb »on Stier bflütidt bnr ««ft sau OlmBtrnm
(§immcrobe) bcn freien Söeftfe bt« bei berfelbm gelegenen Wüm
^oj^i im Älü|ter gen. Claustrum. 1171.
In nomine sanct^ et indiiiiduc trinitatis. Ego armt^m dd gmtk Irw^
renttui eccleat^ ardiiepiaoopiia. uniuersis Chriata fidelibtn. paoen m perpetwu».
Ex iniimcto nobia officio paci et quieti uninerioniin. maxitne uero relign»!*^
mm uirorum qui nosti'O diuinitUB committuntur regimini soliicitius prouiden?
nos decet. Eapropter qu^dam qu^ in proscntia noBtra gesta sunt, ne facilc
labantur ä memoria, ad notitiam posteionmi «rripto commendauimus. IVo-
uerint i^itur uniuersi ad qiios littere iste perueiuiint, ijuod thf(yihrirvs de
broth et trutK s sui Giranh''^ et friddo. apud daustrum coiam notjiH n futa-
uenmt calumpniam quam super grnngiam de Hemenrotk cwn appendicii*
suis liabohant plane recogiioscentes. quod pntruu« eonim Fridflo idem bene
ficium de hemetirotii. quod de comite hicelhurgenae Vonrodo tenebat per lü*-
Digitized by Google
hl
trodiebtw e^olfui^. de c^toltv Uber« j«dt (fgitima donatione coDtulclmt. Noa
flflio utUilali «t quieti mmoi«^ «coloiv^ proimlfBPtd«» «baolutw iHrimum Um*
disio fridelfme et «ftis doediulotfibiM & uiiieid(>.ep*tfaeiiaUiB qna.jniiod«^ qranl.
pro infinelioike aefMidie^ gtang;)^ se euotutiooe teiBporam in diibiiim .ueiil«iit
a«l QbliaioDo dcleoutinr aoripto iila mttdBiiiiikiw, e^ aigilM WMtA imprmone.
mwita ut iouioiabilifeer taneantur Itanno epbcopali confh niaulnuis. Acta sunli
hex; 4jmd tiaiuirum anno ab incaraatbne liomini .M.jU«!««^ I. Tfei^w: Lu-
dnwmt abbaa ,a. fUeharn. Johanncf tuaioii« domu^ U^canus. Fvlmarui ar^bi-
diaconus. Oirardus palaei^i prepositus. Magister \ uo, Theodericus. Wil-
lAm*»' <^i6oUa.. canonici de 8. Petro. Magister IVinm^s. Ciumo de mal'
ierc Jidufif/ßt9 d«- .TitäOfkriom de-
thia ^OR Original im ^T.^ffrc^. mit bem an einem Qftnb«! (rinmfr ^eit («j^t^t getof:
fnini, }Cfi>ro4nint Siegel von nrnf em Sa(|«. Miiffcfnrift her lliftiiite: OuaiuifjiititiM d» gnu»»:
U. A^tv Slbt Ü^vegoi $rüm bcftatigt toicbev^oU Slnorbnung (eis-,
neö iOong&ttgeve »cgen bec i&^tlen Wn^ev^^fci. 1172.
In iiuiliiac sancte et indiuldvc trinitati». Egö grego?u'iid dd ^natia
sanct^ prvinieusia ecclp^te UuAÜÜ!^ minibter oninibue (JIhristi üdciibus. taui iu-
taris. quam pr^Qi\tibua.-«4Uitem quy aa( in Christo^ Jlieau.. Sieul. fi^datore«,
Mde»iaiiim dci eterna felicitate et pentnoi g}ona .peifnii credknu&r ita et
ao8 post breoem preteptia uit^ cnnon illja goarcgnando aemper in Cbriato
flflni« eonfidioioa. 4}Qefi in aookeia fiancta «ninuiiim gubeniator et; iades deoa
nbGmare. et iDeflabili dementia aua rector^ et iu^oe« conatHaere di^atüa
est. «i aabditaa nobis eecteaiaa diligcnter guberoare. in edificiis lapsas et red- .
ditibiiB ettenuataa nigilantcr reformare et contra raptorum inaaniam atudioae
de&naaro enramns, ]nde eat ,qaod cgo ^efforiua OKDct» jfnmiouC* eccle^i^
bemiUa mlniatvr et paator. cum ecclesiaa milü comm«|$a8 pia et ^patcraa aol-
licitoduie perinstrando nisitärem. i c])peri canonicos noatros in ecdesia beate
nari^ Virginia« et ai. marle. rrisanti et dari^ in m$naiteru>t aliquanlulum
^iieofdartt. et bingenaes ciusdem loci ualde coutristari super aontentia anteeea-
aaris niei beate nuanorie ri^berti abba^ iudiciali ordine legaliter pr^mulgat* et
sab itoia i«bcu)o anathematia yationabiHt^r. confamata. Oomibus itaque in
ftesentiam noatnua efAoopMi»* oonaiUo aluiemm nodtruruiii uidelicet
rtci et ieodericl comitom. quos lljica consanguulitatitt ^ tideütaa.luumiuii «a^
bis firniitor coniuiixcrat. aliorumque fidelium nostrorum oninc^ cunocu'daro . et
mußime» esiic in bona pace eluboraiiiinuB. et i^ejitentiam ac cgrfirmationein
auteceäüorls nostri deo nuxiliaiite Uone^tifiiaime conüriaauimui». MuKndinum
g<Hiefridi .XIL marcis coinparauimus, qui ante altarc beatuiuiu m.u tvruiu
crisünü et darie. cnni uxorc. filioi. ac filiabuö ueniens. eiusdem luoiciuliiii
dua<i partes ad seiuiiiuni h. luarly torciam. bcat^>riifn M.'n tx rmu crlsanti tSc daric.
uokuurie et ig. bona lide donauiL .Nos uuio Mi>HUtttii>iiä m\x\\^ iiuu^ivi per-»
4»
Digitized by Google
et niius donalionem. et laudabilem nostri coofiiUi oompositioiicm. sab stoW
mnoulo anatheniatie confinnaainiufl. Delndc ante altare 9. Mairi^ pfoeeden'^
tes. monachis ac dericis assistentibas et aliquibus nobilibtiB 'Ooftris. QKlelttoel'
coroite fn'dt^n'rn de salmerip. rfmonf de ht^n-f". Ludfdfü de n'fnnrt. et multist ec-'
desic miuistcrialibiis. ac magna niultitudinc plcbis. iterato sub «to!a auctoritat^
putris. et filii et Spiritus saiicti. et beatoruni apostolorüm pctri paiiH. et
torum patr\mi nostroruni amoldi et phylippi in ecciesln ircuf^eytni et eviotittmti
archiepiscoporum. et oninluni !»Ree!*dotuin. quibus adeo data est potestas Ii-
irandi et soluendi, factum anteccssüris nostri et not^truru confirniRuiiiiuH adi-
cientcfl etiam qaod nalli umquam liceat molendinum construere infra tmni-
num bftnni ttliiM «btqae üostn aottroromqne sncoMoniiki pennittione^
fnirom atniwqiie oongregattoo» «tsMiati. 8i qo» vero hano aoilw iaatito-
tiowB 0Dii6flnAti(iBeni niolMie» mutare. od iofiiDgero preeumpsent «el «tfcOBpp
tauerit. in perpetmim anathema rit imnqiie et imt^tiatioiiem beaturam mat^*
tynim ciysaiiti & darif. et beatissinnf aemper ttirginiB jnarif incumt. ei ine-
uitabilem fiÜi eiua dotniiu Jhean Christi uindictatn etwnaliter sentlat. niai
9
humiliter et tempestiue rosiplscat. anno ab iBcamatione domim nriUeainllD*
G.LXX.1I. lBdicti<me .V. epacta .XXIII. Rag^nante pänimo imporalore
nostro Friderirv. acta sunt heo. et contirniata et sigilli nostri impressione
Risrnata. ad laudem tS: lionorem et scruitiuni beatissinie et prloriosissime sem-
pen[ue uirginis Mariy uiatria domini nostri Jlie^^u Christi, cui e^it hooor. po-
tostaa. uirtus, el imperiiim. nunc et per intinita secula. Amen. — . "
5(u€* bem £>rifliinal im *^r.-älrdj., btm 6ad fret^runbe fl^et ?>" circft* Siegel ©un lothem »y^ icfc^
an rotier 8(^uuv ange^ngt iii )eigt eine unter bem knie abgefi^nittene fi^^enbe ^i^\\x mit
aii«8#RA(n «m«, Mt mite ^nlk f^g»»^ Me Hai» «ff«; jnit ^It )ii8f(U| <ia «ffeaH ««^
auf bem £nie. $)cr Jtoi>f iji »«it etn«nt ^(iügmfi^a mit f amgcbcn. ttvtf<^ft:.8i||raxac
aumdi in tlnciabn.
: ■ • . .
15. ^e« @aftö @. ^imcoittö )U %dtt $tftl&cnbei:i6nef ffir £ifmitb iiiii
(Stiftung einer «Wemorie für bicfelfcc. 1172. ' ' '
In ncnnine aancte ( t indiuidue trinitatia. Qvalteru» decanua ^tdeai^ baati
SimeotUB qnc est treiieri. et uniuersi eiusdem ccclesi^ canonici, tarn preeen-
tibas quam futuris. pacem et ooncnrdiani in ucro sal«tan. Quia facta bo-
minum diuturnitate tcmporum in dubiunt poIcTit nenire. uel omnino A nie-
moriH cxcidcre. reniedio (|Uo potuimus. obiiuiom obiiiauinnus. et ea que ui-
dmiu.s et audiuimus. immu dci preeunte auxilio ctiectui mancipaumuis scripti
jiiuiiimine ad noticiam tarn presentium quam futurorum tranöniiSHun'^. Que-
dam itaque mulier Lifimudit nomine, pie deuotionis intuitu. una cuia Ülio suo
«fMtioMtf. noa udak» a* uineam quandam et molendinum cum domo ipai mo-
leadino adkioente. neo non etiam aheram dommn oom dnobna torcolaribus
w alltra parle eidem ninee oontigiiam per mamiu domni Öveteehni» mär
iorii fedeiif oellenrü. coiin lainitione eandam peasowiciiein häbcibaal 1^
iamt del^tiooe deo et a. Symeoni oontolermit Tanto autem bendBeio noa
Digitized by Google
kB
tm mgn^ mügDm mit MdMaalee« pMaamurttm mulierem et fiUam «iw
in consorcivm el ftiiteniHatem noMrani sineeploiwk et stipeadiam antae pre*
kado ei» eoMMwiler .eonceasimai. Annmeisuiiini quoque diem eorum poit
obitOB iptorum -suis tcmporibvi. ncenoTi et patris et matris ipmn» cellerarii*
XI. Kai Deoembm. ipsiu» qaoii}ii6 oelWarii buo temino. not in perpetuum
cekbratwee «nnuirowk lieiit qui pro noatris teneiBiir omre benefactoribus.
Vlilitateni uero totam poesesaionis collate 9ColeBi9. quam diu umorent com-
iDDiuter haberent. excepto quod de uiiiea carratam uini et de molendino
maldrum tritici fratribiis ?ing;ulis annis rrdrierent. Si uero matre superstite
äliui decedcret. mater diia? earrata" et \. maldnini tritici pcrsolucret, Quod
>i prefatii« ertif'sto prjpria uoluiitate. ucl aiieiia inlqua suggestione aduersus
matrem malignari quod absit adtemptaiierit. et nibi a nobis coinnKniitus. hoc
ccleri emendatione corre^rerit. prenominate matri eiu^ sorori iiobtre in pio-
taxato iure suo ridoliter a<»pistemus. et ei diinidiam part« m stipeiidü ßx iiito-
gro per omnia dari tacieoiuä. et hoc idem de dimidianda utilitate iam dicte
uinee et molenduii ei facere bona fide tenebimur. Huic institutioni domnus
archiepiscopus arnoldus qui tunc temporis preposituram in manu sua habebat.
assensum prebuit et auctoritate sua confiruiauit. Adhibitls ydoncis testibus
ijuorum uomina h^c sunt. Hbdolfus maior prepositus. Gerhardus propositus
jfdatioU magister scolarum ycclesi^ nostrc. Wezelo cantor maioris 9ccle8i9.
Qmelo cellerariue maioriB ^cclesi^. et Euncddus aduocatos eins, per ouiuB
Boamn delegatlo predicte poeMidoiiis eedeiie ikete est L6Avüut. Wegdo,
Emtto. üertboräm. Vm l/iimtkm, BWipfm,. Mnmimm. JruMu» >
MmdL UmMmnrmut «hitepm» ifmm eellenunt et midti «Iii. Yt auteiii
hee iMtitatio nl». el fatecis tomporibui inedonolw in perpetuum habeetar.
pMCDtnn inde pagiaam eooaoribi. d sigillo ^edesi^ aoiti^ el CMuMit hh
wm tvufgmn» Act» toitt Ihm in eodeei» noatm i^mo eb ineunalioiie d»>
vim •M.CXXX.Il. pontificAliie donuü AmoUU aiiao taraow
8ue bnn Crigiiial im ijjr.^itic^., baö mit jtijci an blauioeiBcii cc^nüieti aiiget^ängten Sic-
ttinsertcn iBiefev. 1172;
In nomine 8anct# et indiuidue trinit&tis. Nouerit omnium in Christo
Meliam, tarn prescntium quam futurorum industria. (juia ego lieinhaldux dei
gntia abbas s. Mariy ad Martyres. pieque deuotionis fratruni meorum opcra
»c assciisus a manu Henrü i de frfndebach sub consensu heredum suorum
tluab umciis in Lisuz-o pro «juiiHjiio mureis in pig^nori? iure habeiuLis rrne-
pinius. ea-sjjue colendo aiiqi anto tempore fructum cxiiulc jien epiinu*. Cum
liero i-ub talis iure conditioDiü eiihnre laborcni ampiius Ioii l nollemus. cum- '
qw prefatus UettrieuH de rc<ldeiido debito sepius anmioiiiuis. quid daret non
feaberet ipsl diu licsitanti. tandcm in illud conailii iucidit. ut ulneas prius
•bpiguurataä omni modo ac iibere uenditioni expooercL Ad mooasterium dos-
Digitized by Google
64
tram itätpiei uonie». MpediciM vincM Ifbm aendMeMiia Ini^fHMle. mone»»
terio lUMtro pro sex ttiards neiididit heredibiis iu(» wtentibuft; nee aohwi non
«ontrsdioeotibafl. inutio eluuii cstipulBiitibaB. Nob etiun irt obnua plai ro-
bom ^ certitoditiui hftbwent amnes huie nwitati opntmir» AMnptanlM «mb-
tiiainatis vineulo innodtn vmiQtt «C rogtnit quod aoctorilate ommpoteiltis
dci sueque pfiMiiHe gwiitvio» Ifari^ omiuuiBfiie MiictoroiD iiivoealtoe cos*
pleuiiDUfl, Aeta mint hec dbmimee inoatnatioiitt aniiQ .M.C.L2[X II. Ui sii-
teiii beo rata et inoönualaa permaneaiit. «gilio eoolfMe Bostre muaire desr»*
nimiis.
Hi teste» adoränt ItnnhalduM abbas. Wex^ pr«9l»itcr. Ilermannvs proa*
bitcr. Btrtrammxis preshiter. cei5<^ique fratrea. Tkeoderivm filius ac hercs
predicti llenrid. duo etiam getieri sai. Wido de Lmira et ülius tiua Bgwiim^
JUdolfiis, Martimia et Sibodo* conaerai. Otto mika da Jtfuifie&ciii«
• ► . • • I , . . ... . ,
17. 5Daß ^cmca^itfi ui 5:rier kuvfunbet auf illagc bcis Klcitaö lUicU
(ad^ <^<?<tcn ungebührliche ^-orbcrungeu be^ 2)oitt^)iofcft€Ä Oiutol^^
ata ^kftcr hix Äird^c b, Marine öit bor ^Brüde gu ^rier: bo^
. ' bet bap^^ ^ol^aiinld^of ititc 2 Olmeti Sein ^tt eiitn<l^ten ^a^e, unb
ba« ^loft^r mit Uttreii^t l^M^et bcftttf)>nt(^t loetbt. 1173.
In noniini» ?ian<>to <>♦ indiatclne trinitati», prcpositiis. Jonnnt.s tUci-
nuf. et «R'iiidiacoin. et uniuersus s. ?ma/r/i.yf« eccleeie couuentus. Ju-
statia est qin; cOnseniat nnicuique quod suum est. sed quid cui coii8a*uare
UCl quibus deboat. t»ine ueritatis cognitione nulli liquitlo coiistat ergo defoe»
Irf bumtiTic memorie. qai ueritAtiß ig^iorantiam inducei^ »olet. et per hoc ia-
stiele derog<are priuilrgii huius auctoritatem Opponenten, notum fuciimis nniF
Qflnis Christi fidelibus tarn futuris quam preseotjbus. quod MedioLacemU eo-
desia super flmiiam Sorem sita. in qua K LatwiniH oorporalitfr raquieidl;.
eurtem quandam iusto donatioDiB titulo. et in carte ecdesiam in honore a.
Job. Bapt. oonBOcratam Treikeri prope ripam MottXt^ infra muroe tarnen ci^
üM&tid aifti^ pM^et. et tarn eurtttn qutoi ecdiesiatta cutt agria et-nl-
neis. et com omnibns appeadi(!iis ;et longi tqmporis {vreaeiiptioiie b^tbid le-
gittiroe et rationabSiter ad sut propriebitem conoertlt. de agrä autem ad
|«reiifc(aiii iafii eortem x^m eeekslan speetnntibutf. ^la ftatm eedeaif Ue-
4U>ittteMi» totum «cAsum et totam decimattonetn antiqna iure obtinent et itK
tlpftittt.' slue ipil tämm «olant sim eorum penunsione alii eam eolunt. I>a
vmieü "aattem ad predietam Gartem et capellam pertinentibus. totam deeima*
tionem simiUter recipiunt. et antiquitatis auctoritate »ibi iui'e defendunt. boe
estc^to. qnod 'de omni^ us predictis oineis duns am«B mni in tretnremd hmi^
' anra annuatim ecdesi^ b. Mari^. qti^ eet Treuiri iuxta poDtem MosdU^ per-
solnnnt. et nunqnam aüquid addunt nel addere tenentnr. ttoe ipsi eas «olant
siue alii eonim pötujissione. Ego ipse Ä. s. tfeinrensü cccleei^ maior pre-
positos. pastor eed^ie s.'Mari^.' qn^ est nmta pontem tremf9»*tm, diu naxpiii
Digitized by Google
et in causam duxi fratres Mediolaccmis cexilosle. dicens quod uniuers« deci-
matio t&m agrüruiu fjuani uinearuoi ad iiicaiii pcrtincret ccclcsiam. taiidem
cui,'nlta per antiquuä houiin^ et per scripta predicturum fratnnii rei ueritate.
redii ad cor et ah iniusta Mpdialncf »h>'s redosic iiexatioiic quicui. Vt autem
hef Mediolrtreiixi ecclesi^^ in perpetuum incoDuulsa permaneant. et ne quis
auiu temcrario ea rescindere conetur. presentem pagiiiam. qu^ ücripto me-
diante predictia asscrtionibus lidein prostat. sigiUi iiostri appensione corrobo-
rare et in perpetuum oomnaunirc dignum duximus et perutile reputauimus.
quod qui uiulaic pi*e8uiiipsei it anathema »it. Iluius rei testes sunt, (hrhar-
du» prepctöitus l'ulatioli. hvidtriciiti de Atriu. Ludouicus abbaß b. Kucharii.
Htmboldm abbas a. Mafi^. OUuervs abbas s. Martini, et alü quam plures
dfritt. montcbi et kici. Acta sunt hec auuo dumin. incara.
«diel. V.
9lu« ^rm ncurni <i^anulai btx W>m Metlac^ im ^r.^^c^., aVUL c Mro. ans.
18. <i^a^tf4«f SCmoIb Don %xkt ieurfitnbtl, bag tf^^wch Don (Stthm
^ai. 1173.
In nomine Mncte et indSvidue trinitatiB. ArnMis dei gratia TreoirO'
r^m «rchicpiscopus. Kotum (kcimiu univenis Christi fidelibi» tarn fiitnriB
quam presentibas» quod Hü^ardus de ClodeHbaeh in presentia nostri et sub
tntiiiioiiio nostro et eohim, qui de bäte intereeee tonebaatuT; quendam man-
soin In viJla qne Engranmerode ntmcttpator, ab omni exaetione llbdnimi
communi coasodsu liberornm fratri« ftut et omnimn heredum et omninm illo*
nm, qni atiquid inrit in eodem maaso habere Tidebantur aine omni ocmtra-
Mone dilecto filto nostro Qodefrtdo abbati et ocdesie s, Marie que est in
Sprinkirtihtteh tfontulit et perpetuaUter contradidil, exduais omnlbus impedi*
mentis, qne huiusinodi donaliönem in irritum revocard potaunt. Igitor ne
quis boe ÜMtom irritum r^vocct et temerario ausu rescindere attempCet, Pre-
tens scriptum buios absolilte iiberalis donatioois voritatm oontinens sigiUi
nostri impressione communirc et conflnoare decrevimus, co quod mediante
iustitia et ratiuiie facta esset. Huius rei testai sunt Sudol^ Treoiremis
©Pciesie maior prepositus, et Johannes niaior dccanus; Gerardus prepositas
Pnhifudi Wezdo oanfor. Lvdmncns ahbas 8. Eucharii. Olirerus abbas s. Mar-
tini; Theodfnru.H niilcf de Novo rastro', E^mbriro Jh'ffff, f4nrf('friduM Cionef,
Rermminn.'* de Noro fosfro f>t tratrcs eius, et alii quam pluK s. Acta sunt
hec auno dominice iacaruatiouis .M.CIiXX.IIX. Indictioue quiuta.
Digitized by Google
66
Id. <^^l>i(c^i}[ Mxnolt i>ou 'Iiicr iibciu^cift bcm JJloftci 9cn. Olaustrum
f^^^immetob«) bic t?pn bcn ^cbrübern unb Knfelm bon $)tts
belnbotf btcfem 3^^^ reftgititten <dftter SftetnBoIbtoeUet (8evgs
toeQer?) unb einige ®tttttbftü(!c, ^elc^e i^ermanti t^tt 92ol»tAiit fSv
cme ©elbf^itlb bem tUftcr üBctlaffen ^at 1173.
In nomine «mcte et indnidiie trinititb. Ego Arjuidua du gmtia treue^
remis ecclcsi^ archiepiecopus unineraw ecdesi^ filiis pacem eternam in do?
mino. Noun int omnes tarn futari quam presente« Chiiati fideleai, quod
lippug de dvdemlvrp et frater eius cmelmu« per manum nofitram dederont
GW>>hfrto abbati et fratribus f!f daustro qu^^dam loca dcscrta qu^ pater eo-
rum liaduLf\is commiini aRsensu rusticorum suorum de UtlnbolduHlari infr«
metas qnas idem rustici posuerunt. iiidelicet ab arbore quy castenbom appel-
latur usque ad alteram sihiam de liv mlrfctf-rcd. inde siciit de hufnbrecterod
uia dueit ad vülare u?qiie ad immensum lapidem qiii positus est in eadem
uia. et a lapidc illo sicut riuulus quidam dcscendit uö quo ad praiuin quod
merrosed dicitur. hisdcm fratribus pro remedio anim^ su^' douauerat aub ui-
niia eeora .VI. denariomm circa feetnn b. i«|iaiinit eiU el aiie«iaBoribiia aus
persolaeodorum. Et preterea quicquid in Heinbcidu^areiui bfnno In atlin.
catnpis. pratia. iamdicd fratrea ipdna RadvJß ud aliormn qaoramlibet fide-
Hoan lai^tione aut vendhione iuate adqaisieraot ilUs in perpetunm pcwpidere
memoratufl phylippus et amehnm libera donatione 0t abaqae nlla retentiune
Gonoesscrunt. solo censn .XXX.III, denarionio) excepto. singulls annis circa
featom b. iobannis illis soluendo. Nos uero utilitati eorundem fratrum in pos-
tenim prouidaites. peticione ipaina j^kHUppi ^ anselmi qui ban^dom illud
i nobis rcceperant. cum hanc donationem «imiil et pactionem quam pater
eoruni Vadvlfu^i focrrat recogiiouissent. et nuam forte Inde calumpniam
bnbere po^sent. in manu Dostra refutasscnt cadeni bona qiiia nostri iuris eraut
ecclesie de cla^istrn libera traditione contulinius. et j^cripto hoc ipsum coni-
meiidauimup. scriptum nostri impreesioue sigilli. et banno episcopali contir-
mauiraus. Testes. Fohnarus comes de Castro, et frater eius Hugo. Mag^ister
Rftdulfus de 8. Paidino. Magister } wo. Magister Winandus. 1 heoderictu et
Lamhertus capellani. Theodericm de manäerseieieL JtÜMrdm de dunis. Hugo
de hagena, Benncuä. Tkeodericm. Beremannvs de
et Godefrtdv« de »ovo caetro. lUad etiaro aciipto conunendan neceBaarinia
duximus. qaod Heremanntu de nomant Kodulß filioa ad rumum catirum ad
noB ueniens. cousensu et laude Rodvlß fratris aui. et Fulenandi nepotis aul
pro .XT. niarcis et dimidia quas dcbebat fratribus de dauttro, per manum
nostram ibidem conce^>it eisdem fratribus donatione perpetua piatum unum
in Qrerte». et pratum aiiud quod dicitur ad pom^n. et uineam unam in Bo'
veranch. Rogam't nicbiloniinus idom herf^iuanntu^. ut ad hoc benigne nee aa>
tentin^. et «rriptn id confirmarc uellemn?? Quod et feoinnip. Et nt incon-
cussum et inimutatum in perpetniini tnaiieat. bannuni episcdpale superposui-
mu8. Testes. Thevden'eus de cUerpene et milcs suus L^^o. Emercko, Wasr-
Digitized by Google
61
Müll. F9$$mm* 4e mim <tt<ln>. Smmem* l^tbcßo». .GMio. de Wükdkk»^
Henriem dietos de kerne. JängdbertuB mtinchalciw Aetii suBt eeno
iowiMtioDe ^wü .M G 1«XX.I1L £|pecta 4IU. Concurrente . VU. ledic-
tione .VL
inl tan Oi%hud tan 9r.*Vr^. IDm 6if9rf Mn »d^im IBfti|« ^net wt ctncrn b«^^
(n lebrmcn 9ttcaica. Snf.dnem an t»er Sitte aii(pril|c|m .Bctttl^M Don ißergament tfi
nnft: Nam d^hltum censum .XXX III. denarloruni. qn«m .singults nnnU tu fe-to h. Jo-
banni« soluebant. Ulis überum iu perpotuom diiuberuot. et corntn oobU Mtipulaueruot.
Sbif bn iKüdidte fie^t aU &Itcfie Stuff c^rift : K&rta domiiii ^moUi de po«aea«ion« qa«m lia-
feMM • flM^ affjNioMwUbrt «t de ITarmmt* <to AWaitf. 9en fjlllRfr ijl b€*
MRtt: i» «fliui Ml» Batfkmnltr •! IMht*
fexu Olaustrum (^immetobe) ont Wta\}ah ititb SlU^enkv Den 9laM
modelt über ^ti SRiTCiec gel^ittai. SMxx, 1178. -
In nomioe sancte et indiuidue triniUtis. Ego Arnoldv.s ilei gratia Tre'
uir(u-iim archiepisoopus pre,«ent!hus et futuris Christi fidelibus pacem in per-
petaum. Licet ex inluncto nnliiü pontiticatus otticio omnibus nubis commis»
sis dcbitores simus sua cui(|Uc iura scruare, illoruni tarnen quos in cunÜuuo
dei seniitio desudare uideinus utiJitati et paci curam propensiorem exhibere
debemu£, Kapropter de controuersia t^uc diu babiUi liuraL de dcciraatione de
AUrea inter abbutem de CLauatro et Ma frednm et Altxaudruin da NutnagiOf
qualiter eub presentia nostra tractata iuerit ad notitiam posterorum scripto
dazimos oommendare. Noacant igitar tarn preeentea quam futuri quofi iam*
dicli Mafredm et AUoecmdtr Qitäh9rU> abbati et fratribn» de (^Mro pro
b«ie peoii eeMwcrttst «maem decimetlMMin quo de agrieBltare eoram quam
Imo pewidebent, et- de «Iii» qne dedmart sdeiit ed eoa inate pemenire debe*
tet iafra temuBW eeelette de AUrta aub ennoe qn»« XVUI. maldroree)»
MUB indelieiit ailigHus et Aoaen auene, qee «iogalia tmua in ieitD b» Ver-
tini ill» peivolyi d^beol in eiurte de An« AKam ueie dedinaiioiieiii deno»
uHboa oidelicet q,«e imtra de CSbuatro de ailoa ftoaftie exeoluernnty m qua
JfqfMia et AUimder ae aiehil .iuria habere reoc^eeruBt qeie ex teto
Mila iDni eret, eeden libtrtate .qua et aoteeewqrea oeetei eedeiie de Ctoif^
Mro contoleffBBt et aert|»to oonfirinaaerant, et noa illia concedtBMW et banBnm
gtiHtafialem superpoiMMites» aenpto eoBfirmaaM». Haue igitar cenfinBelieneBi
Mitnai qnicunque immutare Bei quequeBMido infriogere attenptaBtrit eae-
^ma sit et QBinipotentia dei et.n<^tra auctoritate a linuDibiis a. Biatria ee>
deaie alienes exiatat, dtinee eom pienisaima satiafactione ueniam adipiaoi
Bereatar. Teatee. Ludouicua de a. Eudiario, OUmerus de s. Martine. 7'Aae»
dmcHn de Campo abbatea. Johannes maior decanus. Höävißm arckkUaieo*
nus. Gerardvs FaJfttioh' prepositus. Wezelo prepoaitua 8. Andree. magt-
.«ter ) I/o, W ezflo cantor. Euerhardvs de Ihirtjen^fthehn et fiüi eins Ilo-
'iiiitus pt Utnrxrna. Anioldna de W'niri/rt, Conu de Aicdberch. Wiricus
ti ifeartciM de J^tmagia» Jdfinerm et Walterus de taUui»,. Xatdomam
Digitized by Google
SB
et JV^j^wiM de PotUe, Ad«' suiit bee TremMi «Uno ab ImmmISoim do*
Mini M.OXXX.II]. .
• ¥
Sl. trjbifAef Wtt eWit befreit He }tt gelcgcneii €Hiter
bed *öliftÄ <©. ^eöciini in ^5ln öon ben SPogteiftcucrn. 1174.
In numlnc »Aiictc et indioiUue tnnittti«. Kgo J*Aäipfu^ de! gntU
CvhtiieHniii ^clesiy arcIuepiKcopus in perpetttnn. StontibiM nobis §vfer cu*
stodiam uu^tram totia diebua et tutia noctibua. uigiiar«ttain in nobis exciuni
felici8dlm9 mcmorl^ prcdecessores noetri qui large ditauerunt et dotaiierunt
^cclesias. in quibus sacra collegift constitaerunt. perpendentes non aolum no-
bis iiimmberc. subditos prudeoter et discrote regere, uernra etiam bona et
pubäC5siuncä eoruni ab inuasionibus niultiuiodis tuon« Vaiu^sitati igitur
Iniiii tum presentium quam tuturoruni notum Cßsc uolumua. qualiter ob im-
portunitatcm et intolenihilcs exactiones aduooatoruin. aduocatiam illam qo^
est in llensa. dnccntis niarois alt eo qui de manu uf>8tra eam lenere debe-
bat. «cilioet U>utrtco comite de lüyafenberg per eni]>th»ii( in nolns (t suceesso-
ribus iiotitnä. in perpetuuni libcre possidendam comparauimu». et anatliimÄ
adjunximus. ne cuJ aiiccessorum nostrorum quacunque occusione Jicoat iminu-
tare. In ipsa quuque eniptione. intuitu b. Scvcrini. et indesinenübuß preoi«
bus iJtmradi dilecti no*tri ciusdera ^cclesi^ prepositi. et totius conuentus. ae-
cepto ab eis ad etnptionem perficicndam aliquo adjuinento otnnee uineM
tmai pre&t^ ^ccleai^. et qu^cunque ibidem poisidec ^ocletl*. iOoM adoo*
catDruni iure, fibem la perpetuuia eia eomtiittiiiMt. «oniiti petitioiie diilui^
guentei. ea qu^ per dotkakoiM» predeeetioniiB noscrormi «Mtpemot. «IiImi
({u^ per emptioaem aibi «•nqoiBMnHit. PreMräm eota watst^ ei&ptiuflii
tMo. poMideiiit donmm et uJms quat «neruBt efga HaM^m et
uioreni MMitm* et eomm heredei et eaheMdce. et ea qu^ eigm €h9wi»m
de JJkHra mioitteiMiciD noitrum emerant qmftam itfdelket perfem reipeilii
iein diclimim luaeeraai üat4Um» et ojacttri InieriaeeiiteB. qua* ieai diotoi w*
nbüerietla aestcr Qm^imm intule aiU «eodiealMt. nae eniid ]ile eptiaeant
UiaeiB etiem «d iMna prepoeki eiagliiaritttr eooMHat«/ ia libHtal» quem ex
•otiquo hehatiiint. eonaeraaaitts. Et qaia ea. qv^ ob piatti eaeiatn ^«ü«
eeoferinu». • aaeeeieocribtt* aoitris inaiolabüiter coeMroeri «I eeafirmari de-
eideremai. ipeoruni ctiam constitmiaBeB taniquam nereaanetM amplealiiMr
el conaeraamus. HeacipieBles itaque eirilatia feraorem in predeceasore no*
Btru Anioido bon^ momori^ arcbiepiseopo priore. monteai sihiam. quam
ip»e b, Severino. et scpedictis fratribue coinmunem cum fratribus de Berffn
donanit. trt ipsi sine omni h'te et infestatione usque in (^ternitatem temporuia
pnsM?f!oiont. donatio?»<'nj rntani luiliuinius et oontirniaiiimii« ft uineani quan-
dam m pcde montiß jactMitmi. in »nia eoH uillici curtis nostr^^ äepiu8 fatiga-
uerant. et danipiios»? impediu<'rant. ita lil ciarn Ircuiius, \\q de cetero hÜ-
quod grauamen in ea pertmnescaot. \ erum quia iiia diebua ^oeleeiani« booa
Digitized by Google
m^pttin ttl» nmt. et a circtttniiMuiOBtibilB undiqtte ii^liiatur. pUcitit
hm et ftitribw h. Sevarlni» et HMNiMliis Btrga» fiimtHf MMlr^. «t circiiai»
amiortfaiiii toneiM«. et dcaigjMtione. otrtia teribiiiis moBCim proCiitiim el «l«
wtt oanunniMm ckndere et tcrminire» ita nt neque fiunilia noilnL aoqiMI
dnooittaiieBtee. eooe terminoe io dam|»De ^eelesümm iniwle eitenderattt
ie|ae ^oderif ioter ee tit ^odk»^ 6eri Meolet de •«» temiiu» diioofda'
not. Ciicniiidaeti iQnt ita^ue tormini et denotati a riuo qai Sdretba^ di-
flilnr w^oe ad MeginhoUitbumt, et inde ad nardiiam Oci^mdi^ et sieat
doiit eemita et laeoa. iden» designatoa in arboriboB terminoa. Vt igitor h^e
emnia rate et iDteeta in sua itttegritate pertnaiieMit 8ign«euto karactcris no«
Mri et baano neetra ca moiiiiiiiis. et wt&emäma»* iiMioeelA ad lioe apiritoe
MDcä giaiia. ut qoieqaia ausu tomerario ea oaasare. uel aannlUre conatua
kerii avetofitate omeqioleiitia dei. et b, Fetri apoetoU. et b. Seteniu patroni
•OBtri. a eencortio electonuB dd aeoloaea. anathema sit. Tentes qiooqae hn*
m m asQotari preeefmaui, qnonm nomina sitbeeapta sunt. Brwito meio«
m ^eai^ prepotituB. Hu^ einadem ^cclesie deeanus. Luüiariu* Bunnen*i$
prepoeitns. Symon a. Gereonia prepoaltua. tkinradm t Sererini prepoaitua. UV
»fimu g Andree prcpofntui. Theodericua as. Apoftolorum prcpositus. Httgo s
Gereonis df-canus. Wa/terv» a. Seuerlm dccanus. Si'fridvs s. (Junib^rti decanus.
hu^dbert'is 9. Andrt'«;' decann^i Theoder-iffs ss. Apo.'-tolorum decanuH. (rei''
nrduä 8. Mariy ad gradus dccanus. Ih/ anannus 8. Gcorgii il( ranus. Fffrth
wiHD oiagigtct scolaruui ». Gereonig. Ainoldus magistcr scolarum h. Severin!.
fnrua-stiia magistcr scolarum s. Kuniberti. Eurardus jnagi^tci olarunj a.
Andrer. Heinboldm niagister scolaruni a. Mari^ ad fj^i'aduii. iieiijiui magister
'toUiuin s. Georgii. Nobiles quoque terr^ noeti"^. Hemricus comca de Saf-
fenberg. Heintnetta comes urbis Coloniensis. Theodericus cAmea de Hosta-
dfif. Engt^tei-iu.^ comea de Montf. Mflnsterialc» <|noqiic n. Pctri. Oerardt^tf
tinooitus. lleinntncH de VolmudUten. JleinriGm de Alpkeim. AcU sunt h^c
Moo domtii. iiicani. M.U.LXXII1I. glor'roao Homamorum irap«i'atore Fride"
füo. anno presulatua mei .VI. doniino feliciter o^nia gubernaotc. Ameo.
tui btm Original im ^r.^ätrc^. XüfieUorf.
B *
*
ill ^jBtf^f SbMib Mm 5&let mM^I ktm ^ctM^ Hott bdr MMte
iidt htm Softer gen. Olaastmm immetobe) fito bett 3'^^^'^ P
Vorbei. 1174. ■
In noaMne aantle et iadioidM kiintatia. £ge Anudfiu dei gaaiia tnmi^
fem avelMpiaeopvi. remsbiie Ofariiti fidettboe pacem eternam in domlnu.
Knerfiit OBiiiea tank'firtori quam peeMotee qued Tkeoderieu» J^}>iderioi de
ponte fiHee prepicr paeie oimtatiaqiie euatodiain iater eoin et liMves de otau-
ingilar conaernaadani; por aanum noatram roiiiait iUia omnem dedmati-
ooem de agriuultum eoram quf eiii ioria erat in parrochia uüi^ cordul^. et
liianim rerum omnium de qoibOfl dcciiua dari solet uoluntario et libero aa.
•um Litthmiei de ponte^ i qfto beneficium sUad babebat aiib tali «idebeet
Digitized by Google
MdltkNMk. ni m^tik tiMu*t .¥111. OMÜni «ligiftt» infr» ociMM'i. MuM
sibi Boisque noeeMoribiB penoKiaot.- B» i|iiit aero tmie ^aetiovi' obniuttb
iMnum memevatoB fmtni «li^m sapor hoo efthnapnian none» aohini
kupdictos ThiodmieuB et dominus (Kqs lAidamiiem 0t fi2ü etnuD qnoidno»-
rfitt ihurtndi «oram enmt. (Jt aittqin rata hfo et inoenevase omiü tmuftm
pdnnaiicaat- benno primQtu epiaoopali anporpoeilo pneafoleai paginaiB «ade
oönacribi. et tcttibus idoneia -aäiKytstia aigiUt noatri 'mimimeiii6 Mtntai com^
bomri; ' TcBtea. Lui{<nivicu$ abUaa t« £uoharU, Johiinnes maioris doanii de>
ranua, Girardvs jfolaiioli prepostsus. Wexelo odlcearius. Wezdo cantor. Im<^
dowicva de Falcunntein. Tluodericus de marceio. Fridericws Ynernhardi filioik
Theodtrims capellanus. Chom de inalhcrrh. Wtrricm Mafredvs et Ilenrlrn»
de niMM^üb liodulfua de burgeneslieim. Liberi homiaes. i2«tMenHa d XiMfe*
tnueu« de pcnte. IV^aZ^arva de palatio. Erneste, lUfid etiu» memone oo»
mendaDdum. tjuod Win icuM de betthinge & quo memohttiim benefioiuni sQ'
pradictus Lndr uuicus habebat. euoluto poetmoduni aliquanto t^apore tr^terim
ad nos ueniens rogatu ipsius Ludouutri hanc cnnflera pactionem laudauit. et
per manum nu^trani quod sul iuris inde erat, c cclesit^ de clanstm In perpc-
tuum düiiauit. Testes qui lioc uidmint et audicrunt Ludouuicys de ?. Eu-
chario Itfinbaldus de s. Maria, abbates. Qirardu,^ pnlatioli prepositu». H f-
ceio cantor. hridt -icus de afrlo. Magister Jm. Tkeodericu-» capellanus. Co-
mes StfridtiH. W'il/rdrmtia de luiteatein. Heinents de palncio et iVatcr eius L«'
douuicus. iVcti.tefu.-i de paUww. Acts sunt hec. anno ab inoarnatione doiuioi
Miilcsimo. cpnte«imo .LXX.lIIl. ' • • .
■ -1.
in 9:det bettt&f^t fxii^ »tt SntteK biifc« ^fiter^ tH%m elfter m
fcicjcu i^citaufien iinb betn Stift ^. ^imeoTtie baj. i^eiiuad^ten iinm
gelten b. 20. $)cc. 1174. " ' '
God^firidnut det gratia aivrmAririaetfitmm fratmm et aaneliDioiiialiaiii ^
den^ b. Marif qae est in Harreo deaeruieniiiiiii. aub patria Domiae seruua.
etinotis iddibQS aiteMm ei jUiffpoliMiii In Obriato oniteicia. Kectm» «t iaa
preaenlibi» SQtDi fjuturia. qiM pi9 .veBMttj9.«£'n<*'«09M fofdeuf. f^jwieooia
canomcua quMdem uineas ad proprielalein ^eai^ noatr^ qn^ eat In Bwm
attinentea. et cenaum annualem nobia peraolaentes a quibnädam noetcto enut
liamimbee. Qu&s pro aabite aiiim^ au^ apeeialiter ad usus paiipcram prefirte
b. Symeeais in tastamento reAiqiiit ^ocM^.- Oelebcalo itaqoe eoDlraetu emp-
tionis et uendilioiu» kiler; nee et bomiaea neetroa controuerna aappullulauk.
quod res eedeai^ in elpiorato noatru ^aove. mdio MwHtiowa «oatnietu pe*
lucrint alienare. Quos Hollicita conuenimas ammonitione. qoatenoa pccuniam
pi'o uineis acceptam prenominatt; s. SNTTieonis ecclesi^ ucllent rcsignare. Ulis
itaque pr»)teniientibns rt pcrTiniani (juam acocperant roHdere nolcntünr«' tno'
Boatra decietum- est parte, quod ad n08tram> apeeialiter attioecct iurisdictioneftt
Digitized by Google
61
mm iolmi «ie praArtii' pwNUMionibw. ucifiin oliua. integralitar ^ itlmmk
eavun^eai «toaldono pQAMBsionum matibtivB ■iuKti nostri ItberlBtan frbhm
onfiiMun»« 9t 'preoipTOm nos habeve auQtoritelMi fcransferendi quo uellomue. ,
«BBi de noatra 688cnt proprietate. No« ttaque cwn prefata b. Symeonia eocle-
si« fraterne agere aolentes. coUatum ab ea noluimuf aliennre bcneficium. immo
»pi.H^ mfnu« plcne actum fucrat. solidiari effeetni Tt^^-ti- miiiu i -ii;iti- riii?tnc*i-
püuil auctoritfi'ä, et pretnYato fnrmnm dolog'atioüj?' üiijk-I i';t rnruTnuiii tauor«^
et plfna ?«niu'iiiiiiiiiialiuiii lauik; uiiefraj^ubili sa»>rtionf^ 'i i nl)' 'l auiriius. ita
Iii t^iu iiüiUÄti ext't uUu ijtcti «ollempnitcr coK hiau »wJjda et in perj>€luuiu
liabeatur incünuulRa hoc tameo pactp iDtcrceUuntc. quod ccusiu duodecim
denarüs &ßmiiio»^ wMt^'MmaMl^ « Tw(a»)fcnideB- loci
rto&o. Friderünui villicos. Ctoonid s. SjmeoniB. Walterus decanus. Wamenu
ewtat. TTeiffe. Ifagitter Joediiau, Aetum. ineamationia dominio^ anno
dlewiyif. Qerirudi$M Bertradi». Beatrtx,
ÄM6 bftn Orij^inal im ^^r.=9lT(|!' Kn dtter aditfrt<^en rothfeifcfucM 53T«itf(^nur f)fii^t ka< jer«
trortKUC few^el bc« Jrlofln^ Oeieu ton ttciijrm 5öa*' ■ ^figt btt Wuttft CÄrttr? mit bm
lot^rinden bie ^r^e au Wsfi^vi. 1175.
In nomino sanctc trfnitatls vi indiuidtic unitatis. Quum renini pn'f*>n-
taium labiiis esset oiemoria nisi scriptur^* amrainieulo uiuarctilr. idcirco pn-
senti anuotatione prcsentibua et futuris notum facimus qnod og-o TJtdewinr^
dei gratia epternacensis ^ccfcsi^ dictiis abbas. et cotiimunifl couseusus capituli
iiostri ecclesiam de Atfeim cum suis appendiciis quam pastores diu negligen-
ter gubornauorant. W^erto uencrabili abbati de Tung&h rais succeno-
ribiis at tint In loco paitöris donivimua. ^oibus eo libentiaa et ptfiktB ^
cle8i9 hoc ooncesaimin. quo feruentiörea 6os< circa dininüm cuknn et ^ode'
aiaBtieim diidpHnam cogntfutmus. ' Qai ttingerltnm «bbaa pro prouentu de-
cSmaram qöf eptemacengem ecclesiam contingere debnerant. ^ingnliB «nnurin
rogatlonibus mardam argenti apad rixxderlo reatgnabit abbati transmitttedem.
Cttiua dedm^ recorapcnsationem ideo pro tarn brcu! summa cstimauirnns. quia
«bbu tungerlensU omnia iura et scruitia cpiscopalia pcrsoluct. et in ^cclesia
de iure reparanda reparabit. Docedcntc ucro ahbatc hotgerUusi. omnes snc-
cessores eius ad abbatem rjfter)iarensem qui pro tempore fucrit uenieut. et
8ub eodcm iure predictam ciclcsiam sine omni contradictiune et exactione re-
cipient. e^cepto qiiod fratribus eptemacensis ^cclesi^ in comraemoratiuneni ac-
cep(i bcncficii senüuum persülueut. cuius summa marcam nun eiKcetlet. Sta-
tutum est etiam intcr nos ex consensu utriusque capituli. ut m quauUo obi-
*) iM Cfnfl^attffHiH» Hl len-on^mr 0mb bi Ue affn» tM^ (|if#itclfib
62
tiui aUMÜB od AtttiiB de dtenMm juwImIii« £Mi faiwa « mowik
dum quod suis frnlribns faoiaiit. mattiat orationw aoliHiDt Ei oft h^e pwilio
^ finna et laooHuiili* pernNUiaiL .«olteiiis ut auctoritete sigilli nArinsqu* akktt
tis ooram testibus roboiüte ia ulnM|M fodeaui Mnutur. Testes aptermicenm
feoleM^. Teoderiem doctmia. HaHmmmim cantor. Ttfdenenf mtAuHkm,
eum miMimi oonaenta. Okueru$ abbas s. MaEinii*- el «us eomeatiMw florl-
UMHint/ä prior htnffetiensi» 9cclesi^. IVoofericua aaeordos; J^hamnes saocrdos.
wm roliqao conucntu Acta sunt w^ma domisic^ inctmatioaiB .M.C.LXX.V.
indictione .Vlli. Kegnante Friderico imperatore scmper augusto. Katedrani
treuet^enaem Arnvldo gubernaote archipresule. sub aduocato Heinrieo «fier-
MOivtutis ^cclesi^ Godefridu, tUMgerlettsi aduooato Lotar\n(j!,e diice.
K«« hm Dil0tnal hi bcr etttMU^Oai^ ttter, mit 2 «n^Anficitbm eiiBcfn.
^ö^>tt ^liTontcv III. bcjt&tigt bem Kloftcr ^ch, Clanstriim (^hnmc:
tobe) atte f<tiu iaefi^tigett nnb ^t^it, S^enebig, b. 2. ^tug. 1177.
AUcmnder cpiscopufi aeruus seruorum dei dU^ti» iliiis UUielerto abbatt
tDonaHtcrii s. Marie de Clau^o eiusqae fratribus tarn presenUbua c|nam fi^
turis regulärem uftam profesns In perpetmmi. Reiigiostai ttitam eHgeoiibiii
apustolicum conaetiit «desse pTeudium ne forte coiiulibet tcmeriliftie ioomiB
aut cos a proposito reiu>C6t aut robur. quod ab^t. ««cr9 religionis in^ingi^l.
Eapropter dilecti in äomino fiUi. ncstris instis poatulatiombua clemenier an-
nnimus et pre&tam monasterium iii quo diuino ertis mancrpatt obaeqdo. sab
b. Petri nnstra proteetione 8UBcipi|nua et premtia tcripti priuilegio com-
nranitnaa. In primia sjquidein. statuenteB. ut ord9 monaatipua qni «eoundoin
tem el b. Benedicti e^^mi iaalitntiqiieqi (;^tcrdenaiiim Iratram m
eodem l<wso noMatar ioatitatua. perp etuia tbidetn Jtenponbi» Injaidabiliter ab-
seroetur«. Prctarea ^aas^naque ponettiones. qo^unque bona idem monaste-
riatn in pieBentianun ioate el canonlce possidet. aut in futunim concessioac
pontifimn. Urgitlone regum uel principum. oblatione fideliiun ^eii alüs iustis
modi« paranl» domino ppterit adipiaci. £rina nob'iß u^t^iaqae aiicoesaorilus et
illibata pennaneant in qniboa bee pro|)rU8. dipjmoa ezprifnenda uocabulis.
loemn tpsum in quo monasterium situm est cum omujbus pertlncntüs suis,
moaria que habetis in Homcheiüi. qne comes Oonradtis. Fulco de Malbtrc
Theolnddus de Bettenge, et Henrictis de Kerpene raonasterio ueslro dederunt.
Terrain quam Gerardus de Rozeio. et usuaria que idcm Cr. uobis dcdit. in toto ter-
ritorio de Lidtcha. et terram quam filius ein? Kftsu itidem uübis dedit. item ter-
ram quam Cofio de Malherc. Wirricu» de l^t thenye. uilbero et Teoäerictts de Car-
penr. in llonsceit uobis dederunt. (jiraugiom de Etnenroth cum appeiuliciis suis,
niaii^uu» de Molbach, terraoi de Uvvchchole et Rnj^enrode. et vsuaria que lia-
betifi in silua s St/r/nonis, et que liabetis in tenitürio minoriä Lideehe. (jran-
giam de \\ (ntfrba<h cum pi^i atione sua et omnil us aliia appendiciis suis,
ex utraque parte Ä't/r et quod habcli-: in «ijua de i i anch. Grangiam de
Belcamjß cum apptudiciii» et usuaritö saia^ Grangiaiu Oeuti^Aor^ cum
Digitized by Google
63
mAnm Boumis. mtoso Ottomi, nunno AtmamdfL et iujmibo quem Qodfffi-
dm de f^rnffwAgiw iiobie dedit. cum omnibtti uliit «ppMidicüs fuw. AlkKÜiim
4« Sidenbutk et gittngiMii de r'reo« cmd oauUbue «ppendicüs sui». Gran* .
giauk de Hodebo9 cum appendiuiis et usoanisBuia. Gnmgiain de VaUibtu aam tar*
rifj. qua« a HadnJfo sca^ino et fiÜIa eins PhtHppo et Anselmo. et a llirra>'do de
MamievHceith acqiiisistis cum omnibus apprndirij« et usuarüs (trangiam de
HttrÜi <^um cmiiiiiius appcndirns et usuarii» buin siout boüu uieiüuia A/hf>n» et
Ilillinuc 1 1 fif /■t H.t*:H arv,\nppi A'^)^>] uobiö ea contuierunt. ( Iraiiii^-ijinj «Ip Nejy(r/yt/c>«-
fi^«ei>' cum uiiiuis. c^mpiü piaUt» *|ue Crüttinnii4 <lc Marang et uxor eius Magaldi»
mibis dedonmt cum oiuuibus appeiidicüs et luiuariia suis. Uio^ qu|u» habetiä Lu<
eMM9lu«iHfMP Trenerui |i«betie ot i4|em 49«Milllr«xtV*
- terrae ediaeentee in montf s, Martini. Sane laborum uestroram qaas propriis ne*
mboB aut enmptibus eolitis. taat in tetrio evlti^ qiuuaiUiiniMes ewedenotrineiitie
uumalium nestronue. imllua a vobie decunaa eougere pr^siunat eiLCSj^ illie
de qDibw annaiim eensum epontanea noluniate reddero eonstUuistU. per m^num
beale mßaMti%.4lJt»ertmii^ quondam archlepiecopi. HiUini et .It-nvldi succes-
gomm eine. De grangia.iiidAtieet Stpiemfontium et h» que habetis ia teiri-
torio Novf'oTit et Maranrh pastori eci-lesi^ de Xouia/it. tres am«» uini. de
bis que in ten*itorio et termino ccclc.>^io de Affrein liaboti» et docimari debent
pa.xtori ecclesie de Altrtia maldrum utmm siiigirus et aliud auen^. decimatio-
nem uero terrarum quas de silua quam Aliero et HdlinuH fiunndaui irnn'-
ren»es arciiiepiseopi uobis dcdenint. cxeoluisti?» quemadmuduia archiepUcopu^
Armddus uobis coniimiauit et uos lationabiliLei- pojiMdctiti uobia auct(»*itAte
apofitolica confirmAmus. De hia qu^ in tcrritoriu Witelich hsbotis maUlruni
imiiiD afliguna^ et aliad anen^ et aaa» aaaim uini Mügulia anaie pastori ec-
eleeif de Witdie. daee ncro partes decioationis eocuBi que^.iwqpft a4 decce*'
mü üiinin eidyiiejitla. archiepiseopus Hälmm liberae iv>bie djwIllTet ifripto
iWHiwmiBiiti. f^RMM Ment raCioMbttiter habetjs oobis eonfimpniui* De bis qne
iür^irBiiilfli.^ IptfTOcbia de GrtmdeHorp babetia paatoH eocksi^ do Cfrmtdet'
lerj> tres denarios. fratribus de s. i>imeone sex denarios. de bia que apnd
grangiam Uod^bos habetis paston fecclcsi^ de BfiUenvfU, 9tTi denarios. de
grangia Winterhach pastori ecclesi^ de CordfJa »ex denarios. de bis qo^ in
termino ecclesie de Liddik*- liaHetis pnstori ecclesie de Liddikt> sex denarios.
Psci quoqtie et tiaöquiUitati ue&try pa,tcniÄ diligentia pronidore uolentes aue-
toritate apostolica prohibemus. ut infra clausuram locorum seu grangiarum
uc>tt ar urii nuiJus uiuli utiara facei*c. luituni uel rapinam conimitterc seu ho-
njiaein capcre aut intertieere uel igneni apponere audeat. Liceat etiam uobis
clericos uqI laicoa liberos et absülutos a scculo fugientes ad conuersioucm
ocstrapi recipere et eos sbsque uU^ contradictione in uestco coUcgio retv
DiTi. Pfttbibemw tnavper qt imUi fimtiiim ttestromm ]^oat üietam in eo^em
J^.ff<iiei>jtefip> imitetewae abbatii suj ^kf^tia fas sit de dnwitvn
diaeedem* dMice<|iBtcai neso al^iqne oopumaimn Jitteramm caulione null^
a^^MA retnifre. Decefstpaa ergo nt.ipidtt omnina IvMninon iice^t. pr^fiitimi
Bynemterinw^ .t^meve pertufbire» Vit eine, poeaeteiones auierre oel ablatas re-
thiere. minuen. nea quibiialibet- «exatioiilbin &tigare. ted illilwte omnift ef
iotegr» 4&ooseraentur eorüin pro quorum gubematione et aaitmtetfone «oneeasa
sunt' Qsibiis omnimodis pro fiitam. saio« aadis apoalolk^ Aadoritete. Si qua
jgitut* in ftttorum «(sd^Biastiea Beoiilatisiie persou faiae Mkit^ oottttttntiottiv
paginam adena contra eam' tamere ueniro temptaueril. a«ciindo terdona aoin*
monita nitn prcamnptioneBi auam digna aatMaetione eorrexerit poteatatis hono-
risque aoi dignitate careat rcamque ae diuina iodicio esuitere de perpetrmta
ini(|uitate cognoscat et sacratissirao corpore aeaangolite de} et domini redemp*
toris iiusti'i Jesu Christi aliena fiat. atqad in extrODio'exuniine diatrictf id-
tioni subiaceat. Cuncds antem eidem loco aua-iura aemantibus sit pax den
mini nostri Jesu Cbriati qnatenua et hic fructum bon^ actionis perdpiant et
apud districtum iudioem premla elem^ pada inaeniant Amen. Atben. Amen.
Bene valetc.
Ego Alexander catliollcy ccclesio episcopus. ■ *
Ego Hrbaldvn Hostlm^is eplscopus subscr.
Ego Gualtervus Alhnnf^nsis episc. s.
Ego aimnrndvs Mofjn nt inus archiepisc. et Sabinensis episc. s.
Ego OutUelmvs Fortutu'^i^ et s. lUtßn^ epiaCt a.
Ego Manfredns Prefiestinus episc. 8.
Egt) Johannes pre^^b. cardin. tt. 8. Anastasia s.
Ep^i» Jjuso pre«b. cardin. s. Pudentian^ tit. Pastorin s.
Kgu Theodinus pre^b. card. s. Vitalis tt. Vestin^ 8
Ego Petrus prcsb. card. tt. s. Susanne, s.
Ego Jacobus diacon. cardin. a. Mariy iu Cosmidyn. s.
Ego CütlAfm diaoon card. a. Adiiani a.
Ejgo Hugo diac cardin. a. Enstadiif nixta templam Agrippe a.
£^ Hugo diao. eufdin. a. Angeli a.
Datum Veneiiit in Riuotdto per mamim €fratian( a. R. eecMf anbdb-
doni et notarii .IUI. Non. Augustt. indietione X- incatnatienia dominici^
anfto M.CLXX.V1I. pontifcatda oero domini AUacand^ .lU, pap^ anno
XVUI. - .
Vtta brm Cci^inat (m 9t**Vn|., Uc VuKe fc^tt
M. (Ih:aei{<j^ef 9[molb »on %xwc bcftatlgt ein Uvi^til, iDonad^ ^^eobor
u Gaacbitrd feinen )[nh>rtt(^ an bc« ^löfhte 6. f^ortini M Sttier
3c§ntcn l^ot; ' 1177.
In nomine sancte et indiiildue trinltatis. Ego Arnold/M dei gratia s.
Treio'rf}if»'s ecclesic minister lunnüis dilecto in Cbri*^tn Hüo (Hivem al)bali
8. Martini, suique (^apituli fratnbu?- ibidem den perf>;^i inantibus in perpetuum.
Quoticns illud a noltis petitur. <;n(Ki reliL;ioiü et llülH■^tatT rctnuciiirp dj^j^nosci-'
tur. animo nos decet Ührnti (( luedrre ol potentium defeitieriis coügruuni siif»
fragium impertiri. Vestris igitur pctitiunibuH dileoti in domino filii. libenter
annuiinua. et ne ueritatem uestram meuüacii neuu« iopoi^terum denigrare ua-
Digitized by Google
65
hmt pret^tem pAginam »oatro sigilio roboraiam fatotorum notitie transmit-
laiai. Om^huiliafl elcoin mihi wnm «k makribui düeiilo jiegotU» contro-
mnit iMstre «t Jiteoämm de Smhutg uaoti« Hon licet eam «enertbüibui
abbuiboi Ludauif» seilicel b. fiacharii et HMMo s. Marie fioe eanonioo
iMlendam eommbi. qei pertibos In pveaentia sue comtitatis. utrinsqtte aUe^
fMiooes dStgentor aadiaenmt. Ol a«e aolfieitiMliina cautebun stodioBe iuterpo-
nente. attaatationani et oenfirmatiimem antkiuemm et «endiconiiii. lam die-
tm Tkeodmimm de Barkm^ nü mios in deoraaii oorie oeitre de Qrmdia ht-
bflie didbenint Uviitiiata igitur et exaniiiata veritate eonuBiiiii aaoaaiorpm
nonMb eonaensa pfolata ncnintta aactoritale aeetra qua In hoe «aan fonge-
bantar. in dcdaaia prefate «irie I%eoderwi> et anecwroitbus suis perpetirant
inclieantes sitootHmi. Ihiotum suum nroetre ywieutai'uat andientie. Nor itaque
tantoram «rormn tam TatioDabiie et iustem factum mpostcrum irritari no-
iealet. pacem aesirain preaentif atteitatKine pagine appeesione aigiUi notiri
iMigaite. uobia in perpetaoni confiriDainuii. Si quia uero haac aoätre ancto-
ritatis paginam irritare noluerit. sccundo. terüoiie commonitas. nisi reatum
correxorit. anatlioni.itis percussus scnt^ntia. a conimuiiiono s. ccclcpio alionus
fint. fttquo in cxtremo cxamlne distrioto ultioni subinceat. Huiii» rei tcstes
fiieruiit Andrean abba-s s. ^[axiIl^iIn. Lvdo/ririfs alihas s. Kucliarli. Bfinb<4-
(iitöabbaH ».Marie. Jorriuws docanus €t archiUiacoöus. Urrardu.^ prcpositus de
Fal^e. Ministeriales autera K^nbricho. Oarniina. ciuihiis Wfinif rus. Hem-
ittfits, Waifjpfttt. Ludori/nis. Fridft'ims (turemt. Aimo iiicarnatioiiiH dominice
M.O.LXXVII. iudictioiic X. cpacta XV 11. wncurr. V. aono uero domini
Arnoldi uencrabitis archiopiscopi iX.
Äu^ filier im ^^«r.-«n^. bcftiiblic^cn «bft^rift an« bcm XVIll. ^rt^rbnnt'crt.
Sit ^r$bifd)of ^titeTb m %nfX eRtf<|etb<t eii»it Streit g\9i((^cn her
Diavinuni luib bcn ßcutcn 511 (£mmcl einer, bot 9(6tci
6. ^?u(^avii Ux %xux anbcvcr, imb b.n 9?5(\tcn SßJiUingcn brit^
tcr <^eitö Übel' ^ie ^eibc iBamerot^, 1177.
Id nomine aanete et indioidoe trimtaiia. AmMiia d«i grafia ireuitanm
«vrhicpiscopna. Ivatiela est que conaeniat imioniqne quod annm evt aed quid
m cooeenieri de iure debeat iine verltatift cogidtione - ntttli liquido oonatat
Igkor defeotui bimiane menorie qui verilatia ignoraotiaiB'indiioere et per hee
iütieie folet abrogare scripti hains peipetohatam epponentet. Notom Ami-
■m vniiKtrsts Christi fidclibns tam pmentibus quam futuris quod quedam
qacstto et diaoordia iam dudum ycrtebator inter ▼iroe religiosos Cinrmhim
•Miateiii et eonuentiiro a. Maximini Tfeeerensia et eorum homines de «nmdde
Tna parte« et virunt religieeiim abtwtem iMdowioum ot conuentum a. Bn-
cfaarii super quibuadam pasmibi omum et pecorum sitii infra tcrminos de
mmeUe et hernyroth curtem abbätls prcdicti s. Evcharii ex altera, item Iis
et dtscordia iam etiam dudum slmilitcr vertcbatur inter vln?ra religiosnm
Lvdowinim abbatcm et conuentum h. Evcharii predictuni et \nrum nobilem
«ioininum de fcdeoms pffra lienricum et The^ttericum advocatOR de wiltinch
Digitize.
G6
raper qulbusdam pascuis o^^um et peoonim utis inln tiBtwmm btrtneroA H
Tillun wüHneh ex altera. Tandem post nmltas et dioenas «Itereationee ex
ntraqoe parte scilicct s. Maxunioi et s. E^charii abbatum naonon atiam ad-
Toealonun de wiUinch et eorum hoaniniun extitit de alto et basso vnaohniter
compromj?snm in viro« rcligiosos, GisUherfvm ablmtcm de (laustro cyster-
tiensis ordini.s et Olhi^rtnn nbbatem s. Martini ordinis s. Bcnedicti Trfrt'ren-
ses, promittcntCH ecdcm partes iide data quod difBnicioni, proDuneiacioni et
ordlnntioni prcdictorum abbatum .super premissis stabunt per omnia et invio-
laliiiittr observabunt perpetuo. Prcdieti vero abbatcs de Clansfro et de s.
Martino post cxaiiiiuatimi negocium et veritatcin diligeucius llH|ui^icaln per
iuramcntom a nobillbnB et Ticinis ▼iUarom qaibus de premisäis plene con>
stabat oQtmm nobiB et in preacBieia pararam neo noB praUtoram »calMDonim
trtuermtium et atioram multomm hommnm et tertiom Bübaeriplonim reta-
leront qnod ad tempora nobilia viri et konorabilia Adetbrnmia prepoaiti a.
PMdliii. qni pradlclo monaaterio a. Eveharii .En^rire et tatty^eden et earom
atttncDcia com pascuis et aliis que in priaU^o predicti prepoMli eootinen«
tur sanus et Incolomis dam adhac viueret contulit. Hoc est anno dommi
,M.XXX.Vli. dicta paaeua pre&tum dommiun a. Evoliani abbatem et samii
conuentum paoiiicc poasedissc in terminis ilJorum de emmelde usqne ad ripam
que fluit in valle de monte iuxta vinciis iUoruni de fnimeUie. Etpa«*cua in
terminis iiiorurn de wiithirh »sque ad siluam Jiiagnain illoinm de tciitineh quia
predictc vilic tnonflde. u'iUi?irh et aliarum viHaruin iura banni supci' sanguinis
eft'usione vei liomi i ii j perpetrato uec nouetiam iura pa.'^ewarum vcnatieonim in-
tcr mrhurch et ciuiUitcm trevcmiaein pertlnchAnt ad castiuin predicti prepositi
sarbvrcJi. (jue eüam adbuc ad ecclesiam trevtrtnsem pcrtinere dinoacuiitur rutioiie
predicti castri. Hiia relatia partes prontiseront ae ydle atare et quod ea in poste-
nun firmiter Tellent obaeniare. Noa Tero amoUtiu dei gimtia trevirorwoi arobie»
piaeopoa andita veritate a predictja inquiaitoribuB dicta pascna et terminea earan-
dem paseuarom abbati et firatribos a. Evcharii adiadicamos et monasterium in
dictarom paacuarom mittimiis in poaseesionem. Yt antcm bec rata et Ineon-
iralaa permaneant et ne qiils temernrla aosu hcc rccinderc attcmptet presen»
tem paginam oidinem veritatis continentoin sigilU iioatri impressione ad pe-
ticionem partium roborarc et tentium subscriptione communire decreuimua.
Hü sunt testcs. Oi.si'lhertns de clavstro cystertiensis ordinis, Olivervs de s.
^lartino, Beynholdii'^ de s. Maria, Öodeßu'dvs de ^jn-cnk^rsbach abbates, Fol-
marvn archydiaconus maioris eociesie. Gei'Uicus *) prcp«iitus pnlaoioli. Theode-
rirvs de merrwhe**) et Friderwm canonicus s. Petri, Wezelo cantor, Lvo***),
Winaiidv'i et T//6^o(/<°rie»/A capellani. laici. iViriev« et Alexander de nunmgen,
WtUtelmus de Eljhisttii et iratcr eius Otto, Ueynnenia de palatio et TAtdo-
mcu» de ponte fratres. WaUervut et WaUerua de caetde, Jacobtm de Uon eo,
Tbeodencu$ de aof^bureh, Frideneue antreu» et alü quamplurea derici et loici
de cioitate TreuereiuL Datum anno domini M.G.L1XX. aeptimo.
Vit« bmi an0«U(iHn Original im ^.*%t^. !Daf @tr<)cl bre Qn-)&tf(^of« »on tot^m
9Sad))e an einem etionnf toei|f(ibenft $Sben.
•) 9Ru| Reifen: Oerhanhu. **) aRu| ^ei|en: Mareeio. ***) 9hi| feilen:. Jm».
Digitized by Google
67
4
n. ^ft Woron^a III. kflfi%t hm etift €fttbc» oKc feine ®efi^^
ttiidcn «nb dit6)k. Lateran b. 30. mh^ 1178.
.fiKeroM^ «piseofNis seruus sorumm del dileclo fiUo f Wmoro CtniUh
wnuk eodesie pcepouto. eiofique fratribus tarn presonlibus quam futuris ca-
Düjnce substiuiendifi in perpetuum. Quotient a nobis aliquid pctitur. qno^
relig^ni et honestati conuenire diüoeeltur. animo nos decet lib^ti conccdcie.
et petentium d^iderljs congruum suffragium impertiri. Eapcopter diiecfci in
domino filü aettris iiiatia pMtulatiouibus ciomenter aniiuiiDiia. et prdatam eo>
clesUro in qua diuino mancipati estis obaequio. 9iib b. Petii et nostra pro-
tcctionc suscipimas. et preseutis scripti priuilegio cominunlmus. Statueotea.
ut quascuraque possossioncs. quccumquc bona, cadcm ecclesia inpreseDtlarum
iui^tt' et canunicQ possidct. aut in futurum coucest^ioiio puutiiicuui. largitioDC
regum uel principum. oblatioiic fiddium. seu aliis iustis modis prestantc do-
mino poterit adipisrl. firma uobis uestrisque succesaoribiis et illibata pcrma-
ncant. Adhec ex litteris uonerabilia iratris nostri Treuerensis arcliiepiscopi
Dobis inaotuit. quod tota dccimatio de Cardonio ad prebejidam et u.suä fra-
fruin pertinet. et due partes dcciinaiuin de 'J'n'.i et de Modena que ad Car-
donemtm ecclesiam spectant. canouicoium sui.t. tt toitia prepositi. Decima-
tiones autem de nouem viJlis circa locum qui ut^catur \ u.^<:<isitui. et curia e.um
appendtcim suis ad prebejidam ucatrc ccclesic spectont quaruui uillai uni due
mit prcpusitL et omnoB alie ad canenicoa pectinent et de predicta curia
Mmcmd dimidiam argenti. et unaoa hoapitatiooeia pei dpere deSet prcpositua
aanoatini. et namm bonis aaie onmtam Trmtrim dedncere. ot omncs lias
■Uias predietOB arehiepiacopna inlra parreckiam ecelene uestro aaserit consti'
teltB. De eodeeia nero et parrochk de Mamepret qiie ad prescriptam ecde-
«IB pflKtineiit. fwepositua nngalia annis debet dimidiam macoun habere. Et
feneebia de Aßvne est eedeeie nestre. et lusiiper .eadem eceLeeia ibi habet
cmm com appendiciia aiiia. de qua prepoaitaa emadem ecdesie decem aoli^
<Ios percipit auniiatim. In ecclesia uaro et parrochia de Bucca» de Bode, de
Sm^chmen. Machena* et de Liuhut. quo ad preBcriptam ecciesiam spectant
pNpoiitiu ipsiua eooleeie non debet niai inuestiturani habere, sicut in omnl-
bu alna ecdeBÜs et cappcUie ad prescriptam ecciesiam pertineiitilai«>. inuesti'
tanm prepoeitus spccialitcr habet. De decimia antem parrochie de Belfema.
que ad ius pertincut Canlonensit ecciesie. prepositus tautum habet, quantom
canonici, Vcram ecclesia et parrodua de Kirricha licet ad prescriptam 8pec-
tent ecciesiam. de iure tarnen prcpositi sunt, et dccime de Elenzec ad ius
»pcctant scolastici in duabus paiiibus. et pars tertia est pastoris. De uilla
uero de Hot^lfjidorJ . que cum appeudiciia suis ad prescriptam spectat eccie-
siam. prepositus ipöiuj» ccclesic dimidiam marcam debet habere. Ilec autem
omnia sicut distincta sunt, et ox antiqua et rationabili constitutione liacteniis
obficruata. et alia prepositi. alia ucro hr daHtici. et canonicorum usibus depu-
t&ta. tarn prepositi quam scolastici et < aii< ;iicoruin Ubibuf^ cimjÜi iiianius, De-
cemimus ergo, ut liiilli ( iiiuiiiw hoinnjuni prefatam ecclesiaia liceat temcre
pertuibai'c. aut ciua puä.sc:?äiüuci3 auferrc uel ablatas retiuere. ruiiiuero-. uel
6*
* Digitized b/Google ,
68
iJii|iip}ttt ttexatl«nilbiift Mgm. M omnm Sntög» to'ritiiMenittr, eonjm pro
quoram gubernatiohe «iistenlatiDii» «oufiesfa sunt, mtbns cnniaMdb pro-
futora. Salua in onmibiu apostoHce sedis auctoritafe. et diooeuni episcopi
canonica institia. Si qaa igitur in futonim oedesiaatica aeeulariBae peraona
banc nofltre constitutionis paginam Bdens. contra üam nenire t«mpttiuerit wt-
cutido. tortioae oommcmita. ü non satiB&ctfoBe eongroa !d «meadaueril. pch
Cestafia honorisqne soi careat dignitate. reamqne te dtoino iadldo exiMere de
perpetrata iniquitate eognoaeat et a tamtlsBiilm ootpore et sanguine dd d
ttoniini rcdemptoris nostri Jhesu Obriiti aliena fiat atqne in eiktremo exaikifna
tliume nltioni sul)iaceat. Cunctis autem cidem loeo aua iura intitglra seraati-
Übab. Sit pax domini nostri Jhesu Christi, qnatintts et hie frttctuni bone ac-
tlonis percipiant. et apud districtoiki htdhDem pi^mla eleme pacis hraeniaal.
Amen. Anten. B^cvalete.
Ego Alexander catholice ecclesie cpisoopfns. S.
Ego Tfrhnidirs Ilo^tiens^'s episcopns s.
Ego Johny}}!,-^^ proshyter Carrllnalis ss. Jolmnnis et Pauli, tltoli Pamadlii. s.
Kgo h<'Si' presbytcr Cardinalis s. Pudcntianc tituli Pastaris. s.
Ego Johannes presbvter cardinalis tituli s. Marci. s.
Ego Petrvsi presb. cardin. s. Susanne, s. '
Ego VinmmtH presb. cardin. tituli s. Stcfvhani in Colin nioQte. S.
Ego Jacobun 8. Marie in Cosmydin dinconus cardinaiis. s.
Ego Anlirio diacon. cardin. a. Theodori. n.
Ego Cinthifus diac. cardin. s. x\<lriani. 8.
Ego Hugo diacon. cardin. s. Angeli. s.
Ego Lahorans. diacon. Cardin, s. Mari9 in poi*ticu.
Ego fUmerkui diaeon. cardtn. s. GeorgK s)d neliini aurenm. a.
Datum Loltei%mi per manom Alberfi n. HtmannE ecelctie presbylieri car-
dinalis et Caiioellarii .III. Kaiend. April». Imiictione XL Imeiimationfa
domiiiiee anno .M.G.LXX.yil. PoätificatoB nero domini Ahsnmdri» pape .III.
anno .XVim.
ICal bmt Drij)tnA( im fßr.s9tr(^.
tft. mivamJtttx III. ^{rittst bet mui mb^\e(t uttc i^vc im«
mtnWi^ ftitfscfül^rtm Hilter imb fRtä^tt. fiateran b< 11. 9t|)Til
1179.
Alectander episcopns 6(>nraB seHiorüm dei. dilectis fiHis Oodefrith abbatt
<»ccle.sle s. Marie de Waderjozen, ciusquc fratribus tani presentibus quam fn-
turis onnonicHni uitnm professis in porpotunm. Religinsam uitam eligentibns
flpfi«tolicuni conucnit ade.ssc presidiuni. no forte cuiuslibct tfmoritnt*« inrnrsu!*
aut cos a proposifo rcuncct. aut rohur. quod absit sacro ri-lio^ioni:^ infViML'at.
Rapropter dilecti in doniino filii ucstris iustis postulationibus clenicntrr r\n-
miiinus. et profatani eoelesinni in (|ua diuino jnanoipati estis obsequio snb b.
Petri et nostra protectione sufcipiniu? et prescnti.s priuilegio eommuninjuji.
Digitized by Google
69
4
stfttuentcs ut quascunque pogsessioncs. quccuiuquo boiKi. cadcni cctlcsia in
presentjarum iuste et caiK iii< ,■ possidet. aiit In futunun cum-c^^sione poiilifi-
cum. largitlonc rogum iiel pn'ncipiuin, niihit oiie tideliuni. >cu alils iiiütis
nioili» prcstantc doiuiuü pütcrit adipisci. tirnia uobis uostrisque succcssoribus
iUibtta permancaiit. iu quibus hcc pi upriis duximub cxprimenda uucabuüs.
AUodiuip quQd uo€«liir Wade^oxpi iu (^uo ipsa ecclesi« sita Mi. quod nobilig
fiiolier Qinela relict.a «»outiii Ffidmei de SarhrUeffe» eoo^^iitieiite Simone suo
ßUo. eolip ^pt^ri^^ exceptts. cum dominicalibu« «uis mafisioiwribus. man-
Äit9)Pitf^U<^J|p^f^iW iifstilia. ,fßpmpm utriii8(|ue aexus. agri«. «Uu». pimtia»
cultis if^f^i^,, j||(|aj||;^q«:nt9i^ 4lKtir«ibi|i|. mdieiidiiiia. pj»m|tioDibi||. m-^
mtfff.^ iyre J^V^^ QflO^ ^ini^ Ipco l^^bebat ita liberum uobis absQ|utuiiiqu9
^Ii9«ssit. quod nec aduocati'am q||jcqi^pi iuris siue dominii preter mi-
pis^erial^ yibi iHit »vu* hcredibnp fCMpiaret« 4^jyodiutn intenaoons antcdicU^
allqdiOf quod emi^tis a Colione ac filiis eins noucm talentis. In WUre aU
lodium quod fuit Uuntramini et fratris eius. uecnou et Alhen>niH m Bilni** et
a^^rift. in Hahecheaial allodium quod fuit JlerbpiUs et aJlodium aliud ibidera
emptum a Uanbuldo octo talentis. et aliodiuni iuxta positum. In Uredeback
cou>pör|itu«] a Stej)hano .X. taleiitis. in Kuiderburu aihj lium quod fuit (jer-
ucdci et hcredum ipsius. Güelberti et fiatiuiu cius. et liiititui quic(|uld Jltln-
rfcuß Nutwilre iiabuit iu UUdeif^ßfi^ifiäre, in Uuunhtim ailudiuiu quo4
lifi^ m^bllif olri moils» Frid^i^, Kaveri, J^rQf^iß, P^tmßti. i^ec^oa et allo-
fvfitrum 4e a, SfptUcrß et #a/i^» de IfehiiiiL. . in E$eheringa aUodiuni
t^\ii^ ^^Pkimn 9uie ibiW babetis. In Wopß$tei(rß idMl}im qnod
p^. Tif/miß 9t fratnim ipaiiM et ^oioria. aUodiwifi qiipd fuit Borki et Adtr
l^ffiß^ in ßurgoSbß aUojdiwn quod fuit CQUfitiii ßigfj^p^ m fiumlla. aqiiii.
,et..pnijtift. in ciuitate Treveie/us,' cw^ßJBß domum et niiieem ei conti-
jpimii et aÜfk /qoe ibidem habetis. In Uanenitigeit ^ßmv^ßL nnum. in pur^-
aljodium quod Jiabetis a g:>n?ite Sigeberto et a fillo eius 8igebtrto et
h^iua filip iSigelferto. cum decimis et omni iusticia. In Mcwsala aream qunm
habetls ab ecclesla s. Naboris sub censu duorum solidorum. in Horbach al-
lodium quod erat \V(dfcri de JJarendorf et OtnnU et tilii eius. Jn Jlriich-
mrhach allodiuni quod liabctis a (Jodffrido Jü'^ca. Allodium In Frnnefutlcrf
quod Cono/iiü et Snpliie Qx&i et cetera quo ibidem habetls. allodjum Ditnuiris
in Bo8. quatuor talentis emptum. Iu ciuilate Metemi cujiain et uinea« qiias
tenetih. In Kemj/tam curiam et uineas cum omnibus appenditä^ äuis. In
Etutorf alii^i^ Jf^Qep^uttdi. in Uarnes^cich allodium qviQd bebetis emptum
a eoDgregatione ßißeffffiffrff e^ <a^iu4 ab jMs^lim Horbach, #llBd ibidem ab
Ehrmm milite in Min^vflrf, In VqldenifKh qi|o4 ab ecoleeia
HerhodeMm sab iHsna« <rigv>te i^i^rum et tredeeim aoIi^onuD Metßwü mo-
nete. Allodium Albetonit in Kirwärß, In lV(4ßrttalwilre mai^am unum. in
Itwbach pi»twin Walteri. ad hec omnem ilfam )tbertatem quam be^tc memorie
Addbero quondam Trtmrtmju. jarchiepiscopus iiobis et per uos ecclesie uea*
tre concessit. et felicis memorie papa ^ugmiiiß confiitnauit. Koe etiem auo-
toritate apostolica confirmai^im et futtiris tcmporibus illibata maxiere deccr-
nimut. ut videlicet aduoeatiam eiusdem loci nemo prorsufi ocoupare presumat.
Digitized by Google
70
sed tantum TrmireimH archiepiscopug qoi pro tempore fuerit aduocatus iies-
tcr cxistat. qui tarnen nil de rebus ecclcsie uestrc in usus suos inflectet. ncc
nliqtiilxis e.nn moicstiis aiit cxactionibus fati«;al)It. Scd in rius nbcdicntiii
humilitcr persistetis et luilli curopiscopo. nulli oninino sub arohiepiscopu Tre-
uereii.si persona erotis aliquaudo suciecti. nec ei pro vo quod cccle^ia ucstra
parrorlnnlis est obcdicntiara. censuui aut aliquod seiuiciuin ooircmi«»! exhiberi.
sex (lenariis tantum exceptis quos ccclesio h. Pctri Trrne/fji.^i annis siiigu-
lib debetis exsoluere. Adicimus eiiam ut iuxüi prenominati archiepiscopi coii-
ccssionem predicandi. Laptizaudi et sepeliendi cos qui se in erclesm ucslra
sepebri spontanoa uoluntate delibcraucrint. nisi excommunicati fuonnt aut in-
terdicti. potcstatcni libcram habcatis. t;ahm matris ecclesic iusticia. Obeuntc
ucro tc nunc clusdem loci abbatc u*.i laorum quolibet successorum nollos
inibi qualibet subreptionis astucia seu uiolentia prepouatnr. iifbi quem fntra
commnni cooaentu nel frstrom pars condlii saBioris secnndam dtam et b.
Augustini regnlam prouiderint eb'gendam. electus autem archfe-
piscopo presenfeliir. aDimarttm caram et benedlMionu gratiam ab eo n fhettt
ydoneoa reoeptortu. Saae nonalram nestronun que propriis mambUB ant attinp-
tibi» Colitis aiue de mitrimentis animalium uestrorum deeimaa a nobis* nulloi
prc9amat exigere. Decernimiu ergo at nnlH omnroo iiomRiiitii prcfatam ee-
desiam Itceat temere perturbare; aut eius posBcssiones aufctve. uel ablataa te-
tinere. minuere uel aliquibus uezationibua litigare. sed omnla Integra cbn-
aeruentor. eonun pro quorum gabemalaone ac auatentsfione 6>nces8a sont
uslbus omnimodis profutara. Salua in omnibuB apostoliee aedia audtoritBte.
et diocesani epiacopi cauonica iustitia. Si qua igitur m fiiturum eoclesiaftici
aecularisue persona hano nostre conatitutionii paginam adens. contra eam ae-
nire temptauerit. secundo. tertiouo commonita. ni non aatiafactioiie congma
id emendauerit. potestatb honorisque sui careat dignitate. reamqae se diuino
indicio cxistere de perpetrata inquitate cognoscat. et a sacratissimo corpore
et sanguinc dei et doinini redemptoris nof^tri Jhesu Christi aliona fiat, atqiic
in extremo examlne diuine ultioni subiaceat. Cimctis autom eidcm loco m&
iura integra seriiantibus, sit pax domini iiostri Jhosn Cliristi. quatinus et hic
fructiim büne actionis percipiant et apud districtum iudiceni prcmia cterne
pacis inueniant.
Ego Aleceander catliolicc ccclesie episcopus. s.
Ego HubalduA Hostiensis episcopus. s.
Ego Ccfiradus Salzehurffemis ecclcsie minibter et subepiscopus. s.
Ego Johannes presb. cardin. m. Job. et Pumaclüi. s.
Ego Johannes presb. cardin. tit. Aujistasie. s.
Ego Theodericiis presb. cardin. s. ^ italis, tit. Vcstine. s.
Ego Petnts presb. cardin. tit. s. Susanne s.
Ego Vwianm presb. Card. tit. s. StephanS in Celio monte's.
Ego Jiteolms s. Marie in Ckismyduii diac.. cardin. s. ,
%o Ardieio diac card. s. Tbeodori. a.'
Ego Banmua diae. oardin. s. Georgn atl' Telum aureum s.
Digitized by Google
71
Cgo OraUmnu diae. cardin. m. Gönne et Daniiaiii s.-
Ego Matküu 8* Marie nove diae. card. s.
Datttin Lalerami per manimi Jlberti 8. Btmaue ecdoBie prasbiteri car^
dioalis et catkccllarä .III. Idus Aprilis. mdictionc XII. incarnatioiiis doniiiiice
aoDo .M.i/.LXX. Villi, pontificatoa uero domini Alaeandri pape anno .XX.
IN« bm tti»CMMtar »cc WbH tat ^.4ln(. .C.XLU. Vw. IM.
M. ^ft ^ejcaniycv III. ht\mi^t ber mui 9lom(¥«boif i^re tidinentli«^
dneegefeencit mttx uttb SDed^te. 3m Satctatt bcit 22. 9fyvt 1179.
AUocandtr episcopus seruus seruoiuiii ilei. üilecto filio Kngelbertv abbati
monastcrii b. Marie in Romerstorph eius^juc liatribua tarn presentibus jnam
futuris regulärem uitam prafcssis. iu perpetuum. Quociciis ea petumur u iio-
bis. ^ae rationi conueniunt atque iuBticie taoto fiicUiorem prebere debemua
aneniiun» qnanto hoMmMSk atqse iiütiae locom tanemiis. Eapropter dÜecti
in donuBO filii. neatria ioatb pedtiombas MaentieDtei* eodealam b. Uarie yv>
pxoB in RimtrtUir£lh, in qua diuino mandpsti eatia obaequlo. predaceaaorum
noalrunim ftficia menoriei papanim Pofoftoto et lumocmtU neatigiia inLeren'
tea. a«b b. Petri et neatra pcoleetbne anadpimua. et preaentu aoripti pritül»-
gio coinmaaiBQa. Stelaeataa. «t otdo oaooiiiciia wcandnin regulam b. Au-
gustini ad teooren premoostratensis monastcrii. qui in cadcro eccleaU inaU,>
luium cäse dinoscitur. perpetuia ibidem temporibua inuiolabiüter oonsonietur.
Buna ctiam et posscssiones. qims in presentiariim iustc et canoniee possido-
ti.s uel in futurum coiiccssione poiitiHcuni. largitionc roguni uel prineipum.
üblatioae fideiium, scu aliis iustis niodis deo propitio poteritis sdipisci. firma
uobis ucstrisque succo^surilnis in perpetuum et iliabatu pernianeant. in qui-
bus hec propriis duximus cxprimcuda uucabuL's, Cell» que uocatur comilium
dei CODI ocele&ia ia Dornheim. cotorisquo ad eam perüncntibus. Ceila in
ntonU s. MichaheLis, Ceila in Wulf^ei-aherc, Aldemtede totum. Oladebctck
modietatem. l£ode. Niderkwen**" SimhAoA* eun decimia. molendioia. ailuia.
paadw. tefria cohia et ineaHb. riaia uel a^oia. aquanunne deoambua. ad pia-
eatSoaem ad predieta loe* pertmentibi» atque uniueiaia eonun xeditibna ae
famiiiia. Qoieqind etiam iuria bebetia in Vdendra. et Wiaia. et ia Bedin-
darf» et in Langimdwf com agria et uineia. Obeunte uero te nunc eiusdem
lod abbat«, uel tuorum quolibet auGeeaaoniin. nuUna ibi qualibiet anbreptio-
nia aatutia aeu uioleotia preponatnr. nisi quem fratrea commtmi conaenau. uel
fratrum pan eonailii aaaioris secundom dei timorem et b. Augustini rcgulam
prouiderint cligendum Liceat quoqno uobis dcricos uel laieos e seculo fu-
pentes liberos et absolutes absque alicuius contradictione ad coiiuersionera
recipere. Probibcmus irifuper ut nulli tVatrum ucsirornm post t'actam in eo-
deni loco profe»i*ioncm aliqua louitate sine abbatis sui iiceutia fas sit de claus-
tro discedere. Disocdentoni uero absque communi litterarum oautiono imllus
audeat retinere. Saue nuuaiiuin ucstruruiu quo propriis tuauibus aut bump-
4ibus Colitis, sine de nutrimentis antmaliura nwtrornm. nnUna « uobia deci-
Digitized by Google
72
Hills preBiimat exigere. Sepaltoraai quoqae looi \\\vm Uhmm eMe deeerni-
inuB. ut eorum deuotioni et extreme uolimtati qui m illic eepeliri delibera-
uennt. lusi forte excomnittnioati uel interdkti not miltus olraktat aeliu tar
jDQn institia ilUrum ecolestarum a quibtts mortnoruin oerpo» «MuniiDilur.
Deeernimus ergo, ut nuHi omniiio liominum lioeal prcfatam ecdeaiam tevaittm.
pcrtarbare. aut eius posseesionee aufcrre. uel ablatäs retiuero. minueie. seu
quibuslibet uexationibus fotigare. sed omnia integra oonseruentur eorum pro
quorum goberoatiooe ac austentadonecoiioessaaunt usibua omnimodiaprofutura.
salua aedls apoitoUce auctoritato et dioceiaiiii e|ua€opicaii<nuofkii|Btitia. Si qua
igitur hl futurum ecclcsiastiGa aecidarisue persona lianp jioetfe consUtutionia
paginam sciens. contra eam temerc uenire temptauerit. aecundo tertioue com-
monita. nisi reatum auum digna satisfactionc corrcxerlt. poteetatU hononsque
aui dignitate cai'eat reamque oe diuiiio iudicio eauatere de perpotrata ioi^ui«
täte cogDOBcat et a sacratisslmo corpore ac aaBguivo dei et duiniul redeinp-
toris Dostri Jhcsu Christi aliena iiat. atque in extrento examinc di»trictfi ul^
tioni subiaceat. Cunctis autcm cldcm loco sua iura seruantibus. sit pnx do-
mini nostri .Tlicsu Christi, quatinus et hie fruetum boiio actionis p#jcc»|Maat»
et apud diätrictuui iudiccni prcniia etoriie pacis inueniaiit. Amen.
Datum LaU'i-ani per manum Alberfi s. liomaue eeclr^^ie prc.sbiteri car-
dinalis et cancellarii .X. Kalend. Mail, indictioue .XII. incaiDaticiiis doiuinice
anho .M.C.L.XXVlliJu Pontificatua uero doiumi ALexamdi-i pape .Iii. auoo
.XX, — .
9lbf(^nft toM ORflotbwm Xvt^Mrt 9flntl^rt 9M feca Sbuialm bc« ^tSmonfltaMifcr Ortmi«.
SI* ^«^Jft 9(ffvaTtbcr III. 6eftStiat bcm ©tift ®. 8imcüui« %x\tx
atU jcinc iöc)i|itngcn unb Siechte, Lateran ben 8. ^mx 1179.
AlexoMder ^bcopua aeruua aeraorum dei. dileetia fiUia Fvimarg deeaao
et eanonicia ecdeaie a. Simeonia eorumque aucoetsoribuB canonice aubstituen-
dia in perpetuum. Pie poatiilatio uolUntatia «fißeetu debet prosequente oom*
plcr(. ut et deuotionis amoecitaa JaudabUiter emleaeat et utUilae poetulata ui-
res indnbitanter aaaumat Eapropter dtteeti in domino filii uettria iuaCia poa-
tdationibua dementer anouimua. et eodeaSam oestnam in qua dhnoQ inand-
pati eetla obeequio aub b. Potri et noatra protoctione euMipimua. et prveii-
tia seripfi prsuUegio comnuinimua. Statue&iea. ut qnaaeunque poaioiiioaei.
qaeeunqne bona .eadem eodeaia impreventiarum ratiouabiliter poeaidel. aut in
futurum «onicessioiic pontificum. largitione legum uel principum. oblatione
fideiium. aeu alüa iuatia modi^ praatante domino poterit adipiad £rma uohis
oeatriique auccessoribus et illibata peemaneant lu (juibus iicc propriu» d«uu-
mus cxprimenda uocabnlia. Nahelbah cum ccolesia et auia appcndiciia. Wi-
nikchere eum ecdeaia et auia appendkiiB. Lienima eom auia appendieüs. Hq~
inguen cum eccleeia et suis appondiciis. Curtem in Maranc cum suis perti-
nendis. Curtem. in Gracha cum suis pertinentüs. Cnrtpi>i in uilla quc dicitur
JJonatterium in ripa MoieiU eum auia pertinentüa. In ciuitato Treuätmn uineaa.
Digitized by Google
73
t«m§. domo«, et posaenioneB alias quas ibidem ioBte poBsidotb. Ch-endettdorfcam
ecdcsU et sois pertinenttis. Terras quoqlie uineas. nemora prata. molendina
et |HMKcs£ionc alias quas alibi railoDabiKter et pacifice poMidere oosciniini.
oobw niebilomiDus doximos oonfirninmlns. Ad hcc libertatcs. et iinmunita*
tes a regiboa scu princi'pibus ael ab aliis dei fidelibna rationabiliter uobis et
ecdeaie ucstre iodultas. aatiqtiaa oeoooQ et approbatea eiuadem ecolesie con-
«Mtudinea nobis et eidem ecclesie aiictoritate apostolica conürmatnits. ' DeetD-
nioiiia oigOb ut nuili omnino lionuniiiii Jiceat }>refatani eedesMim teveve perr
tarbare, aat eias poaaeiaionea auferre uel ablatu» rctincre. minuere aeu qiti*
buBÜbet uexationibu« fatigare. sed omm'a intcgra conserucntur eorum pro
quorum ^nibernationc ac aasten tacioiie conccsßa sunt, u.sibiis omniraodis pro-
futura, salun sedis apostoHc^ auctoritate et dioceaani episcopi runonica iu«
stiiin. Si fjuü igiiur lu tuturum cccl^iiasticft seculariaue porsruia hano noRtr<^'
ü0Qätitul3ouis pn^'inam scieiss, contra ram tfiiicre ueoirc teujpuiuerit. !>ecun<io
tertiouc conunouita nm rcamm öuuui digua Hatisfactione cuirexerit. potestati«
houoikque 8ui dignitate careat reainque se diuiiio iudicio existere de perpe-
trata iniquitate cugnoscat. et a sacratisaimo corpore ac sanguine dei et do-
mini rederaptoris nostri Jhesu Christi aliena fiat. atque in cxtremo examinc
«ÜRtriote uitioni ^ubiaceat. Cunctis autcm oidcuj loco siia iura aeriiantibua.
«t pax doiiiiiii uo^Ul Jheau Uluiöti. Quatinus et iiic inictum bone actionis
pttiipiant et apad districtom iudicem premia etern^ pads Joueiuaut. Amen.
Aimh. Beoe valele.
Ego Alexander eatholicy, ccclesi^, episeopus. a.
Ego Hvbaldvs Hoatienaüi episoopua. a.
epiac. 8.
Sl^ Peema SViam/amrir epiaeopns, s»
figo Htmiem ASbemtntiU eplao. s.
Sgo BemereduM Prenetihim epiic. a.
Ego Jökmme$ preab. eaid. aa. Jobanoia et Pauli ct. Pamaehii a.
Kgo Johomm preab, Card, tt a. Anaataaie. a.
Ejgo J^kanrns preab. eard, tt a. Ifaroi. a.
£^ FMnnia prcab, eard. tt a. Stepbani ia cdiu monta. a.
Ego Cim^yuB preab. eard. tt a. Oedäe. a.
JaeinUta dlao. eaid. 8. ICarie ia Cosmidyii. a.
Ego LeAoram diao. eard, a. Blarie in porticu. a.
Bmnentu diac. eard. s. Georgii ad velum aureum. a.
Ego ÖrmtümUM diae. eard. aa. Cof^ine ei Pamiani. a.
'Bgö JokaimeB diae. eard. s. Angel i. s.
Xhkn. Lateran I \^QT mmwm Albert i s. Ro)uane teitkw» presbyteri cardinaii«
et cancellarii .VI. Jdus. Juay. indict. XU. Incarnationis Homtm<'c anoD
-)LO.LXX. Villi, pontifie. oero domini Aiwandri papy .III. ando XX.
Stuf htm Original in bcr @tabtbi6npt^e( ju Xnn.
Digitized by Google
74
32. (^pnvnb '^u '?i)ibübc«6cvc\ Inftatic^t na^ bcr 5lbtrettnuttg beut
jtio)tci :>iuvcrtebcrg bei Döingen alle erlatt^tcn tj^eil^cttett^ Me^tt
mt> mttx. 1179.
Iii nomine sanctc et indiuiduc trinltatiB. Ego Ceurathu dei gi*atia ab-
bas 8. Disibodi. OiDoibiw quideiii de noliis bene prosumeDtibus benefiMMce
debemi». maxime tamfln eis. quo« artiori douotioiiis uinculo dao dcorum da*
mino scruire coiispicimus. Kaproptcr notain faciiniTs prenentibus et futuris.
fjii..f1 anmiWo MöfjfHtiiine eocicsio nec minus asscnsu fratnim nostrorum soro-
ribu.s in tiionfr s. Uoht-rti dco faniulantlhiis eandcni quam ad iiostra ustjuo
tempora lil)ertatcm obtiauerant. gicut in priuilegiis pio nioniorie archicpisco-
ponim llenrk i atque Amoldi reperimus deuotc coä < <i^>inius Igitur prcdictc
Borureö et locimi et predia sua a nobis soluta ühere tcuebuut. nec uliiiin in-
pcdimrntuni in qutbusqiic oausis a nobis sustinebunt. Nam cum doiuliui 7/ii-
detjanli» de lytcmfe b. Disibodi acT montem prcdictl h fioberü cum quibusdam
puollis cum ca deodicatis ucnissf't.- quem iocum ipsum do diuersis personis
cum uineis sibi a quibusdam fidelibus coIUtis iußto concumbio in pioprieta-
tem redcmi.'iet. dominus Cinw predfM'essor noster comniuni tiatrum conailio.
pro oblationibu8 quas eedcm puelle ad monaaterium b. Disibodi pro sc c^jn-
tulerant. ipsis et posteris earum in diaersis locis octo maosos in ooncambio
in perpetuum contuüt. Quod postea dominus abbas. UdLmgef, Bmiant et
in presentia domini Amddi arähiepiacopt et elkmuii quamplarteonMD' enn-
doitt looum aaaensu cuoctornm fratnim abaque omni coDtradicftioiie aiettt pre-
dictum eat liberam dimiait. Noa quoque pro utilitete et neoeaaiftate earundem
aororum benigne concedimna deeementea «t hecque eelare qoe eia in quibiia-
conque oblationibua data aunt uel dabnntur. abaqne emni oonditiona noslca
et aucceaeorum noatrorum poaaideani iSed tarnen ne ipae per Inoerlitadiaeiii
aacerdotum negUgantur eenaiiimna \A noa oanea^e awseeaBoica noatri. eoraai
aniDiaruro earum geramua. ita ut aaeerdotea monaioboa adlieet boni teatimo-
nii qui cas in omnibna procurent. aecnndem iitilitatenii et petidonem ipeanun
eis prouidearoua. neo iterum itloa aine aobintate eanim amoaeamus. Bene-
dictionem monaatice professionis secunduni reguUm b. Benedict! eia per noa
ooncedamus. atque in omnibua causis ad quaa noa aduooaiierint* eia benigne
amistamus. ita aane. dum talis religio in utroquc prefato inonasterio uiguerit.
quod b^c digne ab bis qneri et ab Ulis conoedi potertnt. Statoimna etiam.
nt ipae aororea post ubitmn apuritualis matris earum aliam üim in exteriori-
bus quam in interioribus utilem et idoneam communi et salubri cooailio aibi
in spirltualem niatrcm secundum regulam b. Ficncdicti übera cleotione eli-
^ant. cui onines per oninia ol>ediant. ad quam cuncta quo in prelato loeo
dinponenda sunt rcspiciant Si quis ipitur .^ucoessoi um nastrorum. si qua lai-
(iilis uel rrcb'sia.*itioa persona liuic no.^tro att(.!>t;ilitiiii et confirmationi terae-
rario aiisn oontrndicere uohierit niiatlicnia sit. Iluius rci tef^tcs 8unt. Uenri-
CiW det'unu^ niaitiiis» ycciesiy. S((jtfn\lus niagistcr scolarun». Hti mannux can-
tor, Folberhiit abbas 8. Jacubi. Aibtro prior ycclesit' nostr^, Otttw. War-
Digitized by Google
76
nerus* TkieHnarw et omhe« fralres noBtri. Acta saut h^e anno »b lncania»
tione doftiim .M.C* ...
Tlui bm Crii\inal in btnx ^rvjcc^I. Jiaff. 6taat*ar(^iD( ju tt'obleibftllcne
€iffl<l bSiivif an fiiutit brcitni *Pei\wnuninicifcn unb jfigt cm bif*cfli*c^ ^vnnuib mit ^ol:
liiim unb ^eiligeiij^ein ; in btt iKet^Uii tcu ^^irtrnOab; in bnr Vittfrn ^t« ^ü>ei. Umic^rift:
8k DWhodiM «piscopus. ^a^rjo^I ijl tii<^t audgcfi^mbcii; uad^ btn ^cugen fottt fu tt.
33. ^ermann to. $(rra« i>cv3id>tct auf [ein ^crbcvvjöve^t iu tt»? jUe-
ftcr« ©tuBen ^ofc ^üud^cnl;cim. 1179.
In iiovBM«aBcte et i ndiuidTf tciuitatis ; Cum bamaa» aitn fng;ilM stt et dn-
bw» etlMminwi memoria labilis et tmaitoria. neoesMUrtUB est. utnortalrampaeto
foborentur per aeripte. ^at$m sli ergo Obrieti fidelibos futuris «e pNMBtibua.
qaod herinunfmus qui oognominatur de itarraz, cum fratribus suis, accept* occasi-
oneex aduocatiaquam tenent in elm fiuoddnm scruitium in uilla qu^ uocatur fAw-
neciiingin. dcbonis (j^cclesiys. Nicholai <|ui est in loco sita. qui dicitiir {n»uln anrm-
»tim sibi persolni iu)I(*hant. in bunc nioiiuni. ut quicuiiquc mluocati« potiretur
in elra. curtim pr( iluMo ^«jleai^. quam habet in sn j>i odn t<> loco. uldelicct
Üintuchingm. in uesjxTC octauy 8. Martini, cum quaiuor uiiiitihus intraro
deberet. et c^tuuu in uespere et parandium in mane de cxpensa bonorum
^6^9 supraBonÜHil^ ibidem aiiniei«, Quod iactaai qiia pniamptiiMiim
fall et ioftici^ ABMiftite eontnanü. doniinut OodefrÜkt» abbea in «p*m>
kmimA terth». Motoritete joilieie et ralie&is leprobeoit et penilvt exma-
rinil. el imMate iwtieia ed bco negotium, et btnc camMin peiduzit. ut pre-
i^itae Serimannus une e«n fratibua «na. et in eis omnet eorum sacceaBorei
hvie aeratio intwieae n<|nnlo in |MMrpotaw eonin domne Ärmilfo treuit-o-
rwm ercb'ipresule abreouiiciarcat et deinceps so hoc non repetere. firmiter
pmnitterent. Si quis ergo quod absit de cctoro iioc iniringcre tcniptaucrit.
msi resipiscat. anathema et maranatba sit. Acta sunt hvc anno doniinic^
incarnationis. M.C.L.XX.IX Indictione. Xll. Uoncurrtntc sexto. Papa
Alexavilro. Imperatore rvmanoitim fridtrico. Anno donini annilfi trevernr^tm
arcbiepiscopi. cuius sie:illo hec cartlia roljoruta est. decinio. ('ur«m his testi-
bus. Henrichu priuie in InsuLu. lladuljo conu€i»o de »^rtitkittibacii. lii-
chardo. et Danielo de <ft(«a. Henintho de encriche, Friderieo de merU,
Vifiknando de mtmoffm, QaUeto de palatio* Hutklfo de ««Ue. militibvs.
«n mtx, iMülantiun AmHilBiinti.
* W I
27, SRO». 1179.
In ttomfne ^uniTn^ et indiuiday trinitatis. Ludoieicus dei misericordia
9jpUmae«ma' fülM^ ibbas; Omnibiiir Chriati fiddibna in perpetoom. Cum
^ ^ . j d by Google
1«
lege tarn natury quam »cnpta opcrari bonum ad Qmnef (e|i<^iir, roaiimQ
all doniesticoa fidci fiatrcB uidelicet iiobis commissos opus ^Qum extendcre,
et iitilitati eoruin banestQ pronidere bcniuolcnti^ s^dio opnainur* Onv» att-
litutts rxccutictiicm qnia nu notloiani tum futurorum quimi pren^itiuiii trana-
niittere congruum ducimus. litterarum monimentis eam mandare prouida do-
liberatione ourumus ut in <,Mitim ratiim et inconaul^ura ualeat permanerc.
quod sine scripture ammiiiiculo inuctcratus tcnipürum dccurpu? a memoria
lioniinuni poterat aliolrto. Nouciit itaque tarn prc?eus rtas quam oiunium
futurorum j) ^-ifritas. (jucui lOgo fJdlowfcnn dei f^rntia ejjtßruactmsfiit occlcsi^
abbus. et toiu8 coiiucntiui oiu.sdcm loci de i'lemü>ina cuiupdam rtdeliö frati'ia
nostri IfnrTonis conunrsi. quinqiie marcaä ad pellicias IVatrum delocauiniup.
qu^ cum aiiUa .^t< iiü K» t,ülunini ulo auno. de aliis quinque luarciii Hlia» con-
lingeatibus darentui. nu» de pr^fuia elemosina quinque adici«ntes et summam
X. öiamu-uiij tiligulis annis inatituentes. ut uiiuiibus deinceps nnnis pellici^
fhltrjblM .gCJicraliter distnbuaniur competentcr ürdiuuulmu&. quutcuuü ip^i iittr
Irw in diuioM laudibut alaori deuotioDC promptiores existaut. et t&m pro
iMlr^ quam pro memovitt tntm anjinf remedio domiiii nusdcioocdkm pnur
IMMiiis eixfliwre non dcaatent Sdtnt «nte omnoi poftari. aoiiri qdu^ qw^r
«unque bon* eicleiD ^eolesi^ onKoMierannt. iptonm tmil «i ^qiM Uli« «1 omr
hk pvofatoni «i oongaudcant nidiiiommi» temporaMter «t ^tepulitar
liu». 81 pmiUiim domni gregon a tvaa^llitata mwlie qut^ a«uis do lüOMi
M9m flft ali4|«a temporalia emolumcnd cÜADaiaDiie perterbam miäf9L Vt
u«n> hf» ttoakn iottittttio rat« et inoonmlift aoMadeotihiiai «niib«« lQiBpQi&-
bw penaaeret preaentom paginam si^lli naatvi iinpreiaMMe< robfltiatam mn-
Mribi fecimiia. ^ ad maioraw kniiia rti «onfinnalnntin tMleitdittiO» .<yi&iMk*
lerfuemnt subiecimi». 8i qiua aatem auan- ttoMPario hiie ÜMto oontnii^
toBiptauarit aiae ^ooMaatiaa aiiw secuiaris persona sit. inuB omM|K>U3Dti8 d#
jjMwnrat. et in extremo exaeaiae diatrict^ ultioni subiaceat. Teatea. Theod^
runca dccanus. Heufmmm» piepoakua. Ludomctu prepotiitus. J'imdtinmif
aoolaeter. Wilhdmm canimrius. Ebrniim» jcelicnuaus. iVaUfirm fliiatOIU
Poppo prepof^itus et omnis aimul conuentus. Acta aujit h^c auno domiWfl^
incarnationia .M.O.LXX. \ IUI. indicliOQe .Xii. die V. lUiM- DoMlBMe.
publice coraiu omni oonuentu.
9M htm Otiginol in bn BIMMtU^ itt Xtifr.
33* CStjB. Slinolb l>cn %x\tx teitvä^t li<^ mit bcv ^llta C^ctücvnad) über
bcn (^Tlaft einer iittBcftitiimtcn ^tbgabe t?on bc^ ^Uoftm ^iiidjc in
iixöt) unb becdtec^tc ^ui^cbvot^ <^c<)en Cfejjion bcv abtciüd)cu9lec^U
pt Oä^Mi^^m^, iiR^ »e^ctt einer goOfrc^eit. ^er 1179.
In nomine sam-te et indiuiduc tiinitati.s. A> /iuliJu.s (\el g^ratia fretnrot iim
humilis minister uniucrsib Cll^^ti fidelibus iniperpetuun». Quuniani tcmpora
pretereunt more flueutis aquc. et mens hiimaDa p|X)diui8 est ad obliuionero
cap/i;c QBt ig^oji'aivtj^. t^ia ad conai^ndMip hm m\im\^\^^ 1WU9 ü^tterv
Digitized by Google
11
1mm inuetitus est. ut pet* eum trotitJam et mcmorilim reuocctur. quod
ioago tetnporun) spatio Aiitiquatttm siDe Htan'ptare aMnaevIo facili«! a cog-
nitione hominis elaberetur. Inde eat qiKHl preiaiw factum quia see a ratione
exorbitat nee a bona eonauetadine deaiat. ratam inconuubumquo permanere
itolentea presetiti pngina ad notttiam tarn prcsentium quam fohtforam trans-
mittimuB. quod ad preceB domtni Loc^cmth'abbatSs Ej)tf)'naeHMi8, consentiente
quocjue dnsdem ecc-lesie conuenfti pro senütio quarti anni qnod idem abbas
nobte et eccieate nostre de ecdeila qne est io Vfoue soluere tenebatur. quia
incerta ftiil estimatio iUios semitil et älSqaando plus aliqaando minus exige>
bätnf. sab tili composltione et eerUtodine conuenlmus. quod Idem abbas et
eodesia BOä mntua recoiiipcnsatione quicquid iuris habttlt in Vß'minga com
bominibus. cenRu et decimis et locatione euiasdam partis ecelesie integral iter
nobis assignauit et in pCirpMuum tenendum tradidit. Item eadem ecciesia
Epterhacentiis pro sc et pro coitidiuiis ministcHalibus suid. qui coUidie ec-
clesie illi deseruiunt. iure tbelonei ecdcsie nostre singulis annis persoluere
soiebat vel boucm unum vcl fslimatloncm eins scilicct dimidiam marcaro.
pro quo idem abbas iterum ( um f^rtii.scnsu coiiuontus sui nobis quicquid iuris
ip^c habuit in Gmerode cum hüniinihus trlbus. Fef^inhnhh. CuJpfriJo et
Hermanno. et censu. cuius estimatio asceiidit ad rniiiique soiitlus et cliio*^
dcnari(>s annnalim. et ex alterti parte ad tres solides et sex donarios et i inii
>e\ia parte dcoimo perpetualiter agsignauit. nt de cetcro predii ta ccclc.si;i
eum ministerialibus suis .sicut iam diximus cottidianis nullani a Trerire>tsihu^
teloneariis iniuriam uel inquietationem sustinoant. Cau(tur auteni hoc seripto
ne in dampnum Eptet-naren.<is ccelcsie cedat si qnocunque casu hocqne pro
theloneo prcdieto et pro scruitio quarti amii data sunt deteriorata siue lulno-
rata uel penitus alienata tuerint. quia hcc mutua recompensatio satis ratioim-
büis est et esse uidetur et a prima origino institotionis hliius summa summe
atia equipoUenter tespondft. Ut igitor bee rata mscneant et tnconaulsa pre>-
sentem paginam Seriem neritatis oontinentem sigilli nostri imptetöione mn-
nHftm conseriiri fecimns. testibus «nnotatis qui interfiierant. Si qnis autem
baic "ftieto oontnifa>e temptinierit *aiue eederiastidi persona fuerit siue se-
CüWris indignationem omnipotentie dei inconrat et hi extreme estamine di-
stricte «hieni snbiaeeai Testes buins tei mrot ^vMphus msior preposi-
t». Jokmme» maior decanns. Fohumu arehidiaconus. Qödlnus preposi-
tm Monatterü. Oenst^ prepositus PalatioU. Fridetnrus et TheoderieuB
csnonica b. Petri. abbatcs. U^inhMus de s. Maria. OUuerm de s. Mar*
1ino. liberi. Hugo do Hagene et Bouo de Nenneche. ministeriales s. Petri.
Wilhf'lmvs de Helpenstein et filius eius Johannes. Walte)'t(.t et lieinents de
Palatio. Jacohu» scöltetus. Theodevicvs de Sarhu)rg, scabini cinitatis. Ar-
noldxtv. LofUmiiUs. Herbordua. i'kUijiptut. et alii quamp^ures. Acta sunt
bec Tremfi ptibliee anno dournieo ineamationis .M.C.LXX. Villi,
Digitized by Google
78
gen. Olanstrimi (^amRefthe) Mit bcR ^fomni §a Wim nik
ÖinbcT] üb« ten 3^^^^«^^ ca|dbft. 1179.
Ib Domine nnde et indiiudiie trinitetU. Ego Arrf.>Uu.4 Trtmircrum «r-
c!iicpi.«c0piit in pcrpetnum. nr^caat omnc-s Chmii tiJeIcs &d quoruw umuui»
iste littcreperncDerißt. qucxl sicut ex ^cripiis predcces^oris no^tri beate memorie
JJiOini Treniroriim archiepiscopi didicimo«. quoüdam pa-tor de
Jffr^'n Ifnnjfvh'o abbati de r^au*tto per manum .[rmilr turic tenipori-- archl-
(iiaeoiii et rnemorati predectssoria Dostri domiai ilunm omiicm decimati*:>neim
agn'culrurc euriiin in termmo memorate pcdesic de Altr^n. .jue 5ui iuri> erat,
in pcrpetuuni libere couce^sii. annua pvi.sione duorani raaldr^nim ui]iu>
feilijjiiil* et aiteriuä aaene. qaod icripuä »Uii U»m monioratus predecosäor noa-
Ur litJi'i'i'.'i quam gtuumus pi>ütilex hugt-mu;! c^juhrmare ourauerup.t. Lerum
defuncW pretaxato Gtflh*^o sucec?.-or eius G"dfP'idu» ablatem et tiatres de
('laustro eisdem »ua iniuste auffteiido äuper predicta decima inquietauit. et
de ciä in conspecto no&tra querimoniam deposuit. tauJeu; uero iiispect;> £ra-
trum io£truineDtiä et perlectis apüätoUce sedis priuii€|piB coram iudicibus ne-
ritM inhmt, hee niddicel qnod feitrct de drätr» km potipieiidi {»re&oiiu-
Utes decimas nttioDabiliter «depti Icj^ttune eis poviderait. qaod et Gode-
/ruh», ntioiie oeritetis copiiictiis recognotiit et per BenteDtMm fiompolraB eb-
dem üratribos abtäte ratitinl. G'Altfridv anlrai de hoe nnindo toblaSo £ac«r-
hardn» de Namagia ei in cura pafitondi »ttDoedeni qaaAonaak iam div m-
pitam in intres de Clmtätro siisciteait qui dam hidiis rei ueiitetem ratioae
et pnuUegi» nuiutam diligenla inquiatiQiie ^ojgnoniiwef factum predeoflssonon
snoraiD iggitiimia taalniiDeotiB inaiolabiliter lobontvai latam faabnit et boc
coram miinena tynodo Treiurüt cdebiate domioo Jokmmt maioce deeaa»
prpnimeiaiite reeognouit. Noa igitur wunmarum pontlficum bette memorie
KugenU et AUstandri. sed et prcdeeensoriB noatri domim ütiUmi nestigÜB in-
bereDte« prefatas decimanim pactionea ut rata an pcrpetmna et iucouuulae
maneant ficatnbn» sepedidi monasterii oanfinnanras et banni noatd ninctilo
eommonimiu. ut %\ quia contra bane eonfirmattonem nostram ftenire tempte-
uerit anathema sit et in tremcndo iudicis di'stricti examine d^gnos tementatis
fftic cruciatus acceptui'Uä non cffugiat. Testes. Uodulfns maioris ccdeiie pre-
positu.«. Ji>hann'-s niaior decanus. Lvd<>v''-u.^ abbas s. Kucharii. Gerardus
l'cdatwli prepositus. Uuezelo cantor. iiia<4:ister Kuerbfro. magister Yuo. Oo-
defridua inoiiacbus capcllariiis abbatis s. Euchnrü. Siniill quo«|iic modo J?^
nulfnn pastor eoclcj^ie de f i int ntiirj) pactioneu» quam lurtmir/fi/s abbae. de
Clavntro eimi prcdeccösuie suo Lambtrto fcccrat de dcciuiatiunc sua coram
nobiä reeognouit- Quoniam uero in eadem parrochia de Guit-nil'o-p Iratrcs
de Claii.Htro possessioncs a^rorum plures iam acquisierant. uisnui r^t GiUe-
herto abbati et t t n tri Ihh suis ut sicut possessiones eorum crcueraut Itu et pac-
tio decimanim pr»» bonu paeis in quautltatc maior tieret. Statuimus igitur
coraOBtieote nobis in hoc Rodulfo archidiacono et niaiore preposito sed et
ipfio pastore iam diclo Amolfo. ut pr^ati monasterii fratres pastori ccciei>ie
Digitized by Google
79
de Ommdot^ da» maldrt tpelte pvo «grionham eomm in mflinMVhi ]Mrro>
ohi« et pfo elüf que decimeri airfent. anniieiiin peraoln u t qua re ut hoe io
perpetuuin ratnm et inconunlsnm permaneat. scripto illod ofwirniare et mo-
nimiiie sigiiU nostri roborare neee^arium duximuB. Huiiu rd testcs sunt.
Hodvlfvx maions ccclesie prepositns. L\iäouini!f abbas s. EnHiarii et Gml^-
fridvs capclianus cius. (itrardva Palntiuli prcpositUJ«. Cn^zelo cautor. ma
gister Euerh^ro. Acta sunt bcc anno iiuarnationis dominice M (^LXX.IX.
epacta . . . concurronte . . . iridictIoTie ... Si autem proressu touijioi Is pos-
sessio frati'nm in prcdicta panoclua augnientatur et pactum decimaruui se*
cuudum considcratioricm lationis augcatur. — .
Su0 bm C)q?ioinat. I. bti SXü^M ^immerebe im ^.>%r(^. .LXXXUL a. iNro. 2öi>.
37. ^ijtnj^^oj '^Uiiolb i?cn 2vicv bcftätifit ein lieber einfomtnen be« ^far=
Ter« 9^ofivi!tt mit bcm Älc[tev gen. Clauatriini (^imincrotc)
teegcn bcÄ ^e()utcn baj. '1169—1179
In nomine sanete et indiaidue trioititb. Bgo atmokht§ doi gntie iremtth
tum «rcbiepiioepui tarn presentibin quam sncceasuris gaudium et pacem In
perpetanm. Nouerint uniucrsi Christi fidele«. quod hiUleholdus pastor 6<v
rlc»si^ de noniarit In preseiitia nostra recognouit. quod ipse per manum hon^
memori^ lliUini quoiulam tri vi'mnim archicpiscopi et amoldi tunc ttMiiporin
archidiaconi concesscrat Jiainivlfo abbali et fratrilms de Clavstro omnei)i de-
cimationem. quo sui iuris esse drbcbat de .lijfris et ulneia quas tunc habe-
bant ucl post habituri c»ticiit. et do DuiriiuciUi» pccoi iun äuorum in tcrritorio
de nouiant ei mamnch. sub annuo ccnsu .VI. dcuarioram. Porro Hanntdfa
abbale niaiii «nmefse cernts ingrcsso. et OiUeberto abbate loco ipsius sabro-
gato. C11ID ipee OUUhtrtit$ conaidcraret in iam dicto tcmtorio tarn in agris
quam in uineis poBaeMiencm snam in dies auecreaeere. et putoria deoimatio>
ncm panlatim decrcscere« comainmcato fratram aoonun et aliorum relig^oao-
rtim inrofiim connlio. jHctatis intuitu tres amas nini ae aingidis annis datu-
rum pro bono pacia concciait hädeboldo prcdictu et &ucecssoi'ibus auis pro
hi». qu9 iam in parrochia sua possidcbat Et noe idem benigne coocedimus.
et ut ratum in perpetuum mancat. scripto confirniamus. Testes de
s. Maxiniino. Ludouuicus de s. Emhario. liemhohlns de s. Maria. Olivp-
ru,i de s. Martine abbatea. Girardus palattDh' prr[)osltiis. Hycv/o eantur s.
Petri. Fridericus eustos ecelcsiy s. Petri. Magister iuo. Magister Winan-
du8 cappellani. iSihodo canonicum.
»tu« bm Original im i^r.-^r^. ^ai Siegel bti Qti!bi\^o\6 )»on rot^em 'Bac^d ^Sußt
Ott rincr imtm. Mau mib toei^ gemuflttfot Idnimn S<^ur.
38. SDcr Gonrab gum fiaad^ IBft einige ßcl^cn gegebene ©fiter
hti S3enboif unb §eiiiibad^ tvicbev C^igcnt(;iim ein. 1179.
Necessarium est et congruum ut omni.s ambij^nitas auferatur ea qur mn
naateriia vel fccieaüa ex fidelinm oblatione confeniniar. uel eerta redemptiooe
80
«dquMtuilar ratio nAbiliba« instramentis conseruari tarn fiitvomill ^utin pDfr-
atntium eognitioni. Nutum itaque Bit oiuttnrsis suh pag!o9 pMtentr;; attcata-
timie. qtiod e^o CvfiraäM dei gratta uooatUB abbas de Laett. nlchil ferens
elon^ari a rae de bonis domus mco. (juasdaoi jiosses^ioncs ceusuales. qu^
feoda iiocantur. ad ciirtcm me^ni f r tr arum nioorum quy est iii Iktttrnrlorph.
<'t in Hciinharh pt'i tiiientos. ab homiuibus ycclcsi^ mee qui ea? ccnflualiter
de nuuiu moa possidebant congruo dato precif» redeini. et ptUestati mor et
ii8ibu3 fraituui lueoruiu libei^ taiuquum a^rus salicy terr^ subegi. Aduoca-
tum uero predidf eortit aeilicet OeriMcttm de ifseuburch. qui adufinuai not
reclAiDAbAt pro iure proearutmia snaron. qqu dt pitfaHi ^ommnoinkm «e-
cipiebaL datii YI. marcM oompcscui wad qnarala quam contra iMia pre-
tendebai. ita ut poaiewiones illas a iare suo ease liberaa. et taaiqnam sali-
oam tonam « aobb powitedaa conam fiimilia noatra at aoabinwaUMM edice-
bannoqae eos obstringcret ne de öftere aliqna in plaeito fieret de illia
accosatio. Ut autem Ilquidu patcnnt on)nia.«qaorum comparauimus fcoda. h^c
aant nomina. In liettendorph. iienrinis cogrwmento Wdccep. Henricus de
katHer»tein. In tttiffif>n'-h Grzemannm. Hudolfits. Wernerus. Jluzmannv<f.
<'t 1ifrtrndi< Ego i^itui AmoUins ^ccloai^ treuirensU minister humiii«. cai-
tulaiii Imnc sif^illi mei impressione confirmo. et honim uioIatoii!)iiR nnathenia
intendo. Egu (juoquc Gerlacm uiliiocatus signurii laciiiu cartuie buic at'tigens.
iiyc rata eä^e a^sero. et liberal a mc et u liliis mei« pui»8C8sione.s illas de^»
«C 8. Marif dünitko« Acta auiit b^c anno quo generale concUium lioiM ba-
buit doinniis papa Al«Kand£r, regSMAa Fridfrteo Imperatore augualo Uejüdl^or.
Teate horuai aaat Uenriciu» BeMoidus, et Jüricno de fgenhuräi, Qtrlmmt»
de eoloma* lUnmbotdiu de wia, Stbodo de heimheuA, Armldm, AIhtnm,
QiatdbtrUM. WipeHuB. Philippus, Meinwardvs de Seine* Ouo, Ro9^me,
Ludewieue. Wemerua de BeUendotph.
Wt$ hm Oiiftiaat im flr.tVr^., bim |tDii «ra x¥lhm WM^ «i Tfiirnira« qi«*
ben Binbfabcti aiu^f^^'^nA' t'iit^; ifi br« @n(*if<^f^ %nio(6 tcii Xricr; b) ba< mafbims
fcrmttv, ben icii^em ö^iüi^ %m mit Ut fm^e^bca Unff^tift: äigilio» Coaradi ab>
bAtiit de Laca.
(^immerobc) ben dit\t bcg faliid) cu Üaubei^ ^ui 4)art gegen etiicil
crBU^cn ^ornjin^. Syrier, 1180.
In Bomtne aancle et indioidue trinltatja. Arnoldm dd gratia TraiirO'
rum archtepiacopuB omnibiM Cbriad fidelibua in perpeta««!. luaiilia eat qof
conseruat^ unieuique qnod suum est aed quid ctli eonaeniari debeat aino
neritatia cognitionc nulli liquide ooostat. Nos igitiir defeotita bmnane ne-
mone qui nubc ignorantie lucem neritatis plerumque obfui<care ei per hoc
iustitie prciudiciuni solet gencrare. presentls priuiiegii perpetuam auctorita-
tfm opponore deoreuimiis. ut millani errorls materiam cxaminatiom in poste-
rum relioquanius. aed ioüa» dubitatiooia occaitionem ocoaltate ueritatiii ob«
d by Google
tBDta fruklitfif pffBcmdaimit. IVoiKTtt igitsr tun preMiitniiB quam fbtdroniiii
fiiMii uiHMnilMi. qood primo qmm in a. trtueremi ecdeeU ad ic|pmea
pmitificdia «fficu nuta dSniw crdinatwiiis ficet indigni aeeederemm. qnuHlaiit
iemm aalieon ivt epifoopalinm redttnnm addwtara. niddicct in Shtppil'
berA modico contemiain fructo inueoitmiit. prolnde quia uenerabites prede-
ocasona nostri beaCe memorie Albero et Ifitlinus ireuirorum archiepiscoiii
^uandam partern prcfate terre salice. quo Hnrt nuncnpatur. libwe donationia
pia largitione usque ad piiMionni strrttjim fratrÜuis äe daitsfro sanctc cari-
tatis ioliiitu cum mnni iiitcuritatc et iure, inio i[i<i p(tssi(lel>;int afsi<^nauere.
Nos etiam coiriniunicato consfho prelatorum nostrorura trtmrfyisium. qucnrni
eil i lanspecta (lel'heiutio cnmiiiuiii rn lutncstntcm et profectum ^v(/tVr«^^/^^ ec-
clcj^ie digiio proscqui consucuit clVcttu. reliqunin partcni eiusdem teiTC »alioe.
que nostri iaris erat tamquam nobia antea parum utUctn cum omnibtts ap-
peadidis suis. exoeptiB quibwdam partibiw inferins annotafia. anb annuo
cenan nideiioeft .XXX* maldria siliginia. et .XXX. aaena in feato s. Martini
amuaiSia nobia exaducndia. a nobia et onmibna anoceaaofibiia noabria trM-
rmmhm9 #ttfaifpiacopia- inra beveditario perpetnütar obtinendatn. cariflaiinia
in Christo filiia OtUibeti^ abbat! et memoratia fratribna de ViaiuirQ in omni
intcgritate et iure, quo nos poaBedimos eonceasimiiB possidore. boc pairto. nt
hoHiMa oireumiacontiiun nübroBi. qai ex aaetia silaia quasdam partes ad
campcf»trem pl.initicm noscnntur redigissc. eundcm ccnsnm quem nobis con-
sueucraiit oxpoluoro. niHrlicft qu.irtnm manipnhmi. poprdictts fratribus de
cinmrfro quamdiu ai^ros colöcrint exsoliiant. 8i autem aliquaiidn dcstitcrint
al) usu culture. licitmii et liberum sit j)rrta\ati.s fVatiilms extiine et in per-
petuimi propriis usibus. ccssaiite omni cahiiiij)!!!;! et eoiitjatlictione. eornndem
agruruin cuUuiain et fmctum uendicare. Porro fratribus prenoDiinatis indul-
simus. qnatinos uniucrsa silua tamqoiun llbera proprietate pro Übera utantur
ookinlalc. aieut nsui ot utilitati ane per omaia deerenerint inictaoBiua eotpe-
diie. hoe annexo nt nnlli miquam ex ilia Üben et absohrta donatione p«-
tcait aliquia locw «el oeeaaio qnerele nec alieni nisi com conaenan et wdun-
täte eoinindom fratnim liecat aliqnatenoa mannm apponere. exeepta (amen
illa par^ula quam in exlrema parte memoratc silue tttpia qvendam rinuliini
sitana et sUne de Osanna contignam hominibus de marane et nouinnt, qul
ins secandi ligna in prcfata habnerant silua. aequcatrauinins obtinendam. ex-
ccptia ctiam quibiiJ^dam pibiis. camprs et prntis que qutdam ministerialis no-
stcr Jjiinlterii,'* de paiatio iam pridem übtinuerat pro dimidla marca nobis
et «uccessoribus nostris archiepiscopis tm/irt u.^f'hus qiiotannis exsolncnda. TTt
autem Ista eonstitutio iiostia in facie totius fjcmre/ifiü ecelcsie ratiorial>ili
omniuiu cuuftilio aolempnitcr celebrata et approbata. omni calumpnla nunc
et in pofiterum sopita. rata perpetuo maiieat et iiicouuuiäa. &igilli nostri im-
preasiooc eettfinnaninras el testhmi subseriptione eam muniaimus. Si quia
igitar b«nc noatre eonfirmationis paginam ansn temerario infringere ud ali»
qao modo labeÜBCtare attemptsnerit. Indignattonem oranipotentts dei et bb.
apuatolermn Petri et PanU ineonnt. et in extremo examine diatricte oHiom
snbiaeeat. Testea. RudUfia maior prepoaitas. Joktmnea decanns. Qerar^
■Httel«|«lBi|#« ntfnbtrta«. XL 6
82
«Im ptätoCoU prcpositos. lAidouieua «bbaa 8. Eocliarii. ChdefMm Mu
Springirbaeentii, Beinenu Mu s. Hjurtini. Qcdefrühu abbw ^ Uuad^
gtmngen* Friderunu de airio, OwUfiiduß oapellainiB. Magister Emef^mro,
magister üuakeru» bmmeims. Theodmeus capeUanns. Badit^MB a. Padiiii
oaDonicns. et lOBgister Raduyv$ capeUani. Avo et Bemenu de berge mXh
toB. Ludouiem de ponie. et firater tarn Reüienm, JaaAm$, EmMoa* Odo
de hesch. Lodom'öus de helfinstem, Henerieu» de dommddmgm, Jaednu
de diunü. Bcddeumnm et Ilereheriiu de florenges, Odo de ur^. jSAodb
de mtkUiiche. Uvaltei-us, Johannes, Thomas de Listtra. Oerhardus ma-
rescalcus. Oode/ridua de ttifKele. Acta sunt bec Treueris in capelia domiin
ardiiepiscopi. anno ab incarnatiofie domüu .M.C.LXXX. epaota JÜUL con-
comMDte .Ii. indiotione .XIIL
XiK bm lOiplmiKit I. bd jrfeücre 4^<imit(nbe tm $r.«M(. L.XXXin. a. Hr«. SIT.
40» ^j^cfi'o ton 3ntttid> enicucvt unb bcftätic^t bie 8d)enhing feinem
teii^ über einen ^dSib ^itt^en an bie älbtd gen. Claaatrum
(^immevobe). Stviet 1181.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Notum sit uniuersis tarn pre-
sentibus quam futuris. quod ego Ilesso de liuzheio donationem quam p.iter
meu8 pridem coutuleral iiiüiia.sterio de clcustro de quadam uidelicet portione
siluc apud lidecha quam in proprietatem dedit. et de succisionc lignorum ad
omncm usum. et de communibus pascuis per totam territorium de UdsAa
primnm recognoui. et quod &ctDm foerat Qt tatmn maueret laodaiii. Iwepcr
et de iamdiota ailua ampliora donani. et ut melaa apponerant ruslieifl ibmm-
ratv uill^ precepi. PoBtea oero abbati et fratribm de dattstro inatincta «o«
nmdem matioonim meni queotioneni super eadem donatione. Sed quonian
nentaa nalet. uincit et optinet in ^ternnm. attestatione prioilegU« et tertim
ainorum aasertione ipaa neritate tandem micbi manifestata. i nexatione fia-
tnuD de eianulro oeaBani. et ooram ecdesia treuerenai, qnicquid in prinflcjgio
domini häUni anper eadem donatione consoripto oonttnetornemm ease reoogp-
nooi et ratom babni. Et ne in poaterum nd ego tiel aliqnis sueoeBsamm
mcorum idem monaaterium moleatarc atteraptet. hoc prinileginm conscribi. ci
slgillo maioris ecoleai^ treverensis. et plurium posonarum confirmari prelatos
einadem eoclesi9 rogaui et optinui. Concessi ctiam nt aconpto domini mei tre-
virorum arobiepiaoopi qoi tone in expeditionc erat super saxon^^ cum redi-
ret hoc ipanm con6rmaretur. Huius antem facti te.stes sunt. Hoäoljus ma*
ior prq^oaitns. Johannes dccanos. Albertus prepoeitus s. Paulini. Lodewicus
s. Eucharü. Reinhafdns s. Marie. Rements s, Martini abl)ato«. fr^defridvi
abbatls s. Eucharii capelianus. canonici. Ma<2:ister JiacinJftfs s. Paulini. /n-
dertruH de ys-Pinhurrh. WillAmus de caneyw. Wartiemii* custos s. pvinooni?*.
- f^ihoth) celleiariu'« s' f^ctri. Ilartmannvs decaniis de Ii /.•*. ArndtlnH luagister
«culai uni. (Mo saccfdos de beäebiirch. Milltcs. Theoiienem de mreintrch,
iynibi ico. Jacobua. Boeiuundus, et Tkeodtncvs frater auus. Thon^m de de-
Digitized by Google
citttn. W'altrrnii (3o cmtffUo, J /letnUricun de cum. et Jlenrii-us frnter suufl.
U irriciia st'Jteriii/. Ueriod-dus. Henricxts de rria. Acta sunt hyc tnoeris in
Cftpitulo maioria ccclosio anno ab incarnatione domini .M.C.LXXX.l.
ätu^ t>«ni Original im '{>r. ^^rt^. j öte angehängt <)r>ocjeiicti fct;ieii.
4t ^^avft ?ac>anbeT III. tcftatigt bcr 3tl)tci £aa(^ bw Üc^utcn gu
(Ettift. ^li^cttU 11. 9l)>nt 1181.
Alfvander episcopus seriiii» seinoiuui dt'i. Dilcctis filiis C. abbat! et
fralribua roonasterii de Inett in diocesi treuerensi sito. saluteia et apostolicam
beae^ctionein. luetls petentium desiderm dignum est nos faeile probei-e
coveneiim. et ooto qae a rationis tramite non discordant. effectu proeequente
complera. £a propter dilecti io domino fitii uestriB hutiB poatolatiombiis
grato ooncarrentes asseosu, dedmam salice et matricem cum dedma in uUla
de eröfta, sicat eam inste et canonioe poBMdetb. aobU et per uos cidem rao-
nasterio auctoritate apostolica confirmamus. StatueiUcs. ut nulli omnino
homifiom liceat hanc paginam nostrc confirmationis ia^Dgere. ael ei anra
ternerario contraire. Si quis autem hoc attentare presumpserit. indignationem
oninipotentis dei et beatoruin Pcti*i et I'anli apoBtoloram eins ae nouorit in-
eursuruni. Dnhini Tfisntlani .111. Id. Apr.
t(ui bm Original im ^c.-%c(^.
4t. 4f * @TM4«f 9[niolb «on Ztin Beft&tlßt bte IBtrMi^t ha Pfarrei«
'%ifti9beri(!^ 311 6<|letbibeifer mit bcm Stt^ittt gen. Claustrum
►ilJCvWnnwobe) fi6cr bcn ^'•'^^^tcn S^teibtoeifcr unb Orenhofen.
uV. ^rkv llÖl , um |?iuig)tai, (Snbc SDtai;.
[,i jiln nomine aancte et indiuidae trinitatis. £go amvUbts dei gratia tr«*
vitarum arebiepiseopus. uniuersis 9cele8if filiie paoem imperpetaum. None^
vint omnea Cbdoti fideles tarn futari quam preeentee. quod theodefiew peator
Qoeicuf de SUtwäre. coneeiMU et iaude Jtoidulfi maioris domus prepositi et
ar^idiacoDi. per niunum nostram eonces«^ Oäleherta abbati et fratribus de
clauatro. omnem dedmatipaem que sul iuris erat, tarn peoofum suorum quam
in agricohura eorum. in campis uidclicct et pratis. quo prefati fratres La^
bent in parrochia ecclcsl*; de Slettcärf et ecclesit; de oryianh. sub nniiuo
censu duorum solidorum in festo b. Martini ])ors()luendorum. tali inteiposita
cüiiditionc. ut si memorati fratres suas ftnimodo possessioncs auginentauorint.
exiiidc deciiuas plene persoluaiit. Nos ucr«> utilitati eonnuieiu tVatruni \\\
postcrum prouidentes. ooiisilio et laude trercrt usut ecclc.sie et maxiiuc iani-
dicti Üodulß arcliidiacüiii. lioc illud perpetua donatione conccdiraus. ut tarn
pastori Th^derico quam mue saecessoriboa .XU. deDarioapro m qu^ pnesi-
dent In parrocbia de Sktwüre et .XII. denarios pro ds qne Babent mfta
6»
84
terminos ccclesio de omauia, annuatim pcrsoluant. illia tarnen terris sicut
supra duximus exceptis. quas post forte in eisdern tcrmlnis adquisieritit.
Quod ut ratum in perpetuum et inconuulBum permaneat sci'ipto iliud com-
mendare. tigilli npatd impres^ne firnuQs robori^ ii4e«88iMriui» diugmits.
Si qois igitur hanc nostnun oonfirmationem infringere uel quoquo modo ini'
minuere presumpserit. anatlicma ait. et omnipotontis dei iram incurrat. et i
partictpatione corporis et sanguinis dommi et salnatoris noatri. et i liminibtis
eodesie alienus existat. et in tremendo dei ezamind ae - dampnaadum sciat
nisi cum plemssima redditione et congrua satisfactione ucniam adipisd me-
reatur. Huius rei testes sunt. Bcdotfa» maior prepositus. Johmnest decaona»
LodeudcM abbas s. £ticharii. Öerardua prepoaitos- 8. Symeonis. ErberQ
magister scolarum s. Symeonis. Wameru$ custos s. Synieonis.
Acta sunt Iiec trereris. aimo ab incarnallonc clomini .^I.C.LXXXl. circa
penteooflten. Epacta .III. concurrente .111. indictione .XIUI.
fbie bcm Origtaal im 9r.«9r<^ IDoe an einem Si«)i)»(Iriniicn ipeilcn SfM angc^lail
gmefnie 6i<sel von T9t|U(|<ni litgt gftiti 4n(n<|cn ba Uthtnk b«l
n. ol^ne Saturn.
In nomine sanote et infliiiidiir' trinltatls. Ego arnnfdu.^ dol g^ratla treui-
rorvm archiepiscopus. uuiiicr.sLs Chiisti fidclihus paceni In pcrpctuuni. No-
uerint unincrsi Christi fidclos quod Tlifoderinifi puhtur ceelcsi^ de 6let-
ißilrt. post diutinani contcntioncm habitam cum Güleberto abbate de rlav»-
trn de dociniatlone sua de K>Utwilrti et hvrmme. ammonitus tauUern ab ip^xj
abbate ucnit ad nos in daustrum saiicti Symeonls treueris. et tani no-
stro quam iladidjt arcliidiaconi et maioris domus prepositi. conscnsu et lauiie.
diuinc rcmimerationis iutuitu concessit meniorato abbati et fratribus de dau-
stro. quatiniu- portioncm dccimc siio tarn de nutiiiuenti.^ pccoruiii suonim
quam de agricultura corum in tcrritorio ccclesi^ de Sletwilre et ecclesi^ de
homaue. sab eodem iure et eadcm conditione ex tunc et deinceps quiete ia
perpetmioi posaiderent quo eam in temporibiis anteccBSOfum saonuii diu poe-
sederant. ista tarnen interposita conditione. ut de agrioultnra eorum quam
apud 8Uiw^ uel apud härmme ex quo memoratns Theodericiu euram pe>
storalem miscepit adquiaienmt uel« postroodum forte adquirere poterani
et suis snooessoribns dectmam padfiee soluant. Qaod ut ratsm et inuiolabile
maneat in perpetunm. sepedieti ^«>d9rin petitione. et radu^ arohicKiConi
noluntario assensu. acripto illnd confimtari. et sigilli nostri muDtmenio
mm eonolHyrari. Testes. Ludournau. s. eucbarii. OUuerw. s. Martini* *b>
bates. Radulfits, maioris domus prepositus et arcbidiaconns. Jehamtea deca-
nuB. Weedo eantor. Fndentnts de a0rn>.
fLu€ bem OHginftI im ^n^Vr^. mit hm Sicgcf m fot^ SBa^« an 4 lauern
fSrbtm teinrnm @4l^nftrrn.
Digitized by Google I
85
U. 3ircranbcv TIT. Beftätigt bic «PritUegien bc« Stift« ^^^au^
lin bei %xia. Sttt^cttlani bat 3, Sunl 1171—1181.
Alexander cpiscopus seruus seraoram dilectis filiis Alberto pr^Kisito
et ODDoentiii s. PauKni Balatem et «poitoJicam benddictioBein. iustls peteattum
dcnderi» dignuin est im» ftcilem jamhme conseosum. et uote que ft rstÜHns
Inunite non disooHüit et «Aeotu prosequente ooiii|»Iet!e. Eä propier dUeoli m
domino filii. uestriB itutis postulationibus grato concorrentes consensn. priui-
k|gia ecdedtt oeitre a ielkia memorito ÜMtf« nl JCngenio Uomanis pontilMr
bu8. predecesBoribvs nostris indulta. pcrpctuls teniporihui^ clccrcuimiiB uelitur».
priuilegiiun quoque ab Egherto arehiepiscopo Treuirenn ooHatum aobis ues-
(riiq«o guccessorlbus anctorttate apottolit-a confirmamus. et prwtotis scriptl
patroeimo munimus. statuentds. at qoia eadem eccieeia fait a predicto patre
nostro papa Mugenio pridi« kal. febr. dedicata. quicunque dies anniucrsarlns
({»iicationis euenerit. cum gloria in excelsis deo inissarum in ea solemnia
oelebrentur. nalli ergo omnino hominum liceat haue paglnam no«tro oonfir-
mationi« et ronstitutTonie infringere. vel er ausu temerario contraire. quis
ÄQtem hoc attoiitarc prefiimpscrit indignationfm rmnipfi^'^iiti'^ dfi rt beato-
niin I'etri et Pauli apostolorutn eiuA se nooerit incursuruin. Datum Tiwow-
imi .111. Jany.
tiii)elnc Wfi^cift au« bm XVU. :3a$r^unbcct im ^L-^äf,
15» SS>a (S«itfab au ^otuBai!^ bcmMel^ fein <Sfttt ^ iKotBa^
imt Bube^5r m bU Sßabe<^affni. 1181«
Tn nomine patris. et filii. et spirituü saucti. Ego Cunradus dei gratia
Hornhafeiish abbas licet indignus. notum facio omnibns tarn futuris (juain
pnsentibus. quod allodium nostnim in Ttorhaeli. cui (Kiüno^t Slzwilre et dimi-
«üug mansQS in wemehacli omnium fratrum nostrorum consilio et assensti
«bbati Godefrido ucnerabili de ]Vadegozingeii, et successoribus eins integre
rt omni ivrc quo nostriim est. possidendura. et perpctvaliter utcndum
concfösimus. ca racione. ut aiuiuatini in festo 8. Pinnitui qvinque solides
Mensis monet^ hereditario ivre nobi^ »oluaut. Et ut boc tocius capituli
noitri decretum et in cspitalo factum nalla posterum nostrornm oecasione
violtti ualeat. kaftakm baue Mtro dgillo firmatem eins iii pcAamt teati-
monivm seroandam donanimw. Acta aunt h^c atano ab incai^natione ^omini
.M.CXXXXL ÄUxandro Papa sedem apostolicam regente. regnante glorio-
«rimo imperaton Fridmit», Mitttnn ^od^i^ B€r§i»tmmo epiecopo dignis-
M preaidente. Testes bofiim twi, Eriderknu deeantii. AittrAwa came-
nrioi. Hmfrükts aemor. Theoderieua eantor. Ood^idm ontoe ^cdesif *
iZM^oZdua cappelianos. Hemediew prepoeitus. Hemi. Sgmon, CItnradua»
monachi. Hi aant derici et latoi qui ae buic testimomo ässcribi rogauerimi
Bekia$ eanomconuD ptepositns. Vdalincm, item Vdalrioiu. Hdifas derici.
Lmdolfiu^ casttdieas. Henticus pincerna. AmMt$ dapifior. Emest ma-
Moakos» Fridiritm, Gern» mtlHw. Büshart et m dos. LmMf et
Digitized by Google
86
Biohart, De Wadegonn^ qm h«<ic h«redil»teni siiMseperani OodefridüB
abbu. OerhardM prior. EngHMtt prcpoaituB, Heinriau canoolcus. Oo^
deäcalau. Oeiiach, Folcwin. Frowm, frfttrcs.
Hu« hm Oriflin«! im ^r^lTl^. mit an^anftenkm GUflet, »el^tf ha^ 2 t)erf(^trbme
Ccffimngm mit H.Micn Tcinrnnt 'itf'm'irfn bffefttflt xft; c\r. ru:ib , \^cn rctf^cr tttcnartifjfr
TOofff, \(\c\,t «!■ tax Jlbt Ino au bie Miiti\ mit bcm t?tib ir her -i^fd^tm : bU Um^lift
2)0i{(^(n Jiim«lmim| Ultb tautet: Cuuruduit Uui gtm. liurub&ceuitii» iibbaA.
fen dlac^folgait 6. SOtarün in ii^onl^eim bie bafi^e Stix^c, 1181.
In nomine sancte el indiiiidae trioitetb. «go OßnraA» dd gnrtie aUms
Maximni. sieat «k benefido pvedeceesorom nottaroram noble pronSniBi eet.
«I de eie qne ante nos geete ennt non dnbitennu. ite Aimirum filiw aoeirie
oquoin est ut prouidt^annu«. notumquo faciruus presentibve et faiuris* q^icxl
petkaone dilecti nostri Gerardi silueatri» comitis et aliorum amicorum noetro-
rum non sine asscnsu capitull nostri ecclesiam in Flanheim. cum dofuncto ,
pastore uacassc contigisset. nam ius patronatus cum abbatc s. Albaiii altei
natim possidcanus. Weremhulilo preposito ecelesie b. Marie, que est m llnii-
hftiH. omnibusque succrssoribus eius in perpetuuni iure paatoris habiiaUm
conoessimus. Et quia prcUictus comes decimam eiusdem ecelesie de uobis in
feodo habet, ne aliquam ipse uel successores sui de iure iüucsticndi questio-
ncm mouere poflsent. manam suam adbibuit. et orane iuris aui ai quod babuerat
una nobiaatm ipsis cootolit. !Bt qnoniam in anfiquioribtie printlegiis eedeaie
nostre eiusdem eodeiie mentio fi(. at omnem super boo dubiiadoBem rae-
oeaaoribue noetrii nec minus beredibus pre^cti eomitis auforremoe Imprenione
sigilli Dostri atque dusdem comitis presentem cartulam communlniinus. fii
qua i^tur laiculis uel ecclcsiastica persona huic nostre attostationi ueritsiis
i 1 fracücere uoluerit anathonia sit. Huius rd testes sunt de Moguntina ee-
desia. UoLpertim abbas s. Jacobi. ArnoLdus prepositus maioris ecelesie. Het^
ricus deeanuB. Ifeniirtyimfn onntor. De ecclcsia s. ^luximini. Walramtis
prior. GerrrnhiM prcpoeitu.s. Kzeh'nnf^ cnntor. De hominibus comilis. JI*'r-
vianniis de llnftfnhnrh. Wfrnpy'V^< de llvite. Ifcrebordus dapifer ot quanipiu-
r©l aJii. Acta suat hoc ab incarnatione iloniini .M.C.LXXX.I. indictione XIV.
@in)elnc ^b{<^rift aui bcm XVIU. ^^r^uubert im ^c^3tt($. See ^biftl^f (Sotnob Mit
2)iainj beftätifltc bicjcn Uebntrag. 1186.
47, (frgbild^oj 2lniclb t^ou Zxkx fdicnft bcr 2{6tci gen. Claustrum
(^hnmerobc) bac^ , t^on tfMit bcn (^cbrfibevn @crtfld) imb .^"^einri*
\)on ;3f<^n^^^'d abgciauftc @ut £ang[(^eib, frei ^on aUec ^o^tei.
3:rierll81.
•
In nomine sancte et indiuidue trimtatis. AntUdt» dd gratia Ireuirorum
kwmilis ministar dilecto filio Oiüeberio abbvti de dm^OriK omnibusque suo-
eessonbus dus* Ibidem eanonice substünendis. fratrlbusque illic deo miütBB>
. j .^ d by Google
87
tibuB imperpetuum. Qaum quo in tempore fiunt plerumque uari&titur cam
tempore. oeoeMe «1 hominum factis que ad perpetaam stebilitoiem fiant
sflriplnre fidem adhibere. ne loii^ioris prooeisa temporis nel ab hmiiaiia me-
moria poMmt deleri. aiae arte nel ioguiio alieuiiu in itritam renocMun.
NoiMril igitor omniom fideUum tarn fatoi« quam preMDS etea. quod nea
alloduun quorundam nobUhun. Omiad nideUcet et hemnd de üeuAoreh
fratmm. in langemihtit et in lods iUao pertin* Mtibus. ab omni iure aduocatie
liberom et absolntom. et oniueFnim ins quod iilic habebant. in agns. in pra-
tis. in sUuis. in aqais. et ntriusqtie sexoa mancipiis. proprik rebus nostris
iusta emptiono oomparauimns. et codcm proprictAtis iure quo ipsi illud pos-
sidehant. IiIhiuiii ah eis rcccpirnus. Cuiikjuc decein aimis sine ull." mlrr-
ruptiono quieUb in no^uu usu vi dominio ideni allodium libcro iit ) l ojUiuni
po8sedi38emu8. nob pro salute anim^^ noetr^ et in spc rctrlbutiuiiis cteui«; mw
iiaöterio saiicte Marie de clauatro libera et perpetua dunatlüiic illud trudidi-
muB. quatinuä coUidiaua uostri memoria et dum iu Lac uiüi uiuimus. et poat
flUHrteiii noatram in benedictione et fratrum oratione iilic perpetuo habeatm?«
Yt «atMU donatio itta firma inperpetonm maneat et ineeneutta. preaenti aeripto
eaaa confiimamiia. et s^Oli nostri impremone flignamos. Si quis igitur dein"
eope hane nortram oonfirmationan iirfringeie ud quoquo modo unminnere
pNMimpaerit anathema ait et omnipotentis dei iiam incnfxai et i partiei*
patione corponi et nangniaia domini et aaluatoria nostri. et 4 liminibiis eo*
eleaie alienus existat. et in tremendo dei examine damnandum sciat. nin
cum plenkwima ledditione et congma aatiafaotione ueniam adipiaci mereatur.
Huitis rei testes sunt. Itodolfus maior preposititt. Joltannes decanus. Fol-
mants magister scolarum. et archidiaconus. Lodetn'nis abbas. s. Eucharii.
Girardus prepositus s. Synieonis. Wiilelmits de cauene. Iridericm de
atrlo. Erbero magister scolarum a. Symeonis. Tramer«» custos s. Syraeo-
nis. Theodefycm de atrio Laici. Uwfjo de indogine. Wcdteru» de yala-
tio, JacobuH. Ueiueru» de jjalatio. Albtrtiia dapiter.
Acta sunt b^c treveri. anno ab incarnatione domini .M. c^tesimo.
LyYYT. Epacta JH. Goncorrente .III. Indictione JQIII.
%ui bfm Original im ^ßr.'Äre^., beffen ^»ifgcl öctloren (S« tt>ac bem unicrii um^c
{<|lagnn SIftiifc mit dvcm EefecnifiRfii aufl^Mnfl^
48. 2)cr ©r^bifcJiof ?(motb t)ott Xriet cntfc^eibet in @a(^cti bei %hici
@. äRattini Ui %twc gegen bcn Pfarrer $u fdmtaftd tocgeii M
^ai|er ^tf^ntmi, 1181.
In nomine sanctc et indiiiidiic triiiitatis. Ego Arnoldu» dei gratia sancte
T revirewtia occlesie minister huuiilib dilccto in Christo filio lUinhcro abbati
g. Martini et eure sue fratribus ibidem sacre obäcruantie regulam profe&äis
in perpetuiim. Qaoniam ex ininoete nobia adminiatratioDb offido eure nos-
tre eommisna promdere tenemur, et eis potissimum quos diiiiniB onltibua ata-
dioflina mandpari nonimua. ea propter ueatria iuatia postulationibiia dflecti in
. j ^ d by Google
88
domino filü dementer ranvimw. el ne ueritaii maite pommirain fnhitn
iopoitenun nouercari uaieat. presentis foripti tattimonio futarorain notilie
transmittimuft. quod dommus Fridericw imperator cr«l»ri8 pertastu qumiBO-
jiiiB ooBtrouersiam qua pro decimis cnrie ueatre in Cfrmoba hatat hob ai Jl-
^ei^tum de Bpanheim pastorim acUicat de BerneaaieÜ detenninaiidam al aar
Bonioa penitos deoidendam tttb interminatione nobia commiBit parttbos igi-
tnr in preaentia nostra eonatitittia. Binc et inde all^atioiiea dUigntar «mü*
uamua et non pauooxnm antiquorum ei ueridioorum atteataliona «oa in hac
oansa indebite uexatoe. et iaxu dictam curi'am iicsti'aai nalB eBcleaia aliquam
deouDam aliquando solmsse nd aoluere debere didicimiis candemquc causa» m
preaentia domini et predecessoris nostri Hiüini uenerabilia anbi^Hsoopi neu-
tiUtam et fine canonico decisam pagina ipBaa inaignita diaraotaie teaMn.
Koa itaque maturato et eatia inter nos decocto oonailiQ. ex decfato onneBoa>
tre sententia procedente iam dicto Alberto et auecMnoribufl eins, pastoribus
acüieet de Berenemtd, auctoritate qua fm^imur in perpetoum de prediotia
decimis silmtiam indiximus. et pacem uestram. ne quis ausn teoMraiio alfr-
qnando uexare presumat. uerltatem uestram sigilli nostri appensione confir-
mamns. Si qua uero ecclesiasticn seculariMK- persona in futurum banc nosti'e
institutionls paginani sciens contra eam irc uoluerit. secundo teirlouc com-
monita. nisi crrorcm suuni correxcrit. se in die extreme dij^cussioiii^ c\coni-
municationis uinculo innodatum e?«e sentiat. et se a orremio sancte eccleaie
segregatum cum sathana et auf^eiis eius locum et corainunionem habere sciat
Huius rei testes fuerunt Ludowicus abbaa 8. Eucharii. OodffridHn abbas de
Sprenff^irsihach. Bodvlpltv^ preposihis de s. Petro. Joannes üci üiuus ci urclii-
diaconus. Gerhardvs prcpositus s. Siuieonis. ministri aulem lieinherua. Lu-
dowicus. Walterv». Enihricho. Anno dominice incaruatiunis M.C.L.XXXI.
Indict XIII I. Epacta III. Concurr. III. Anno uero domini Arnoidi ue-
nerabilis arcbiepiscopi .XIIII. Amen.
ttuö einer äU){($n|t hti XVU. ^a^r^. im ^'.%xi^,
49». ^te ^XRaingif^ett dlt^ter Bcurtttttben bie $eTcr())a(^tund elticv ^^lt
owf ber ^dht t?on ©eiten bc« ^fter^ (B. Itlbau bei ÜJioinj an
^xop\x unb Content bc« Äloftcr« a^u^eit^becg bei ißingeiu llöl.
In ncMi^ne aanete et indinidiie tnnitatis. ludiees a domino cMilmo.
magmUinf aadia ardiiepiaeopo delegatt AmoUhi« maipr prapotitna. Stfrülu»
magister acolarum. Hennanitu» cantor. cain uniuerso capjtulo maioni fede-
ai^ in maguntta* Scriptis memorabilibus annotanda c^sc decernimus ea qu^
in nostra preaentia nel aenditione transferuntur uei koationa oondoeuntur.
aen in cnphitcosim. qui contractus inter oenditionem et locatlonem medii»
eonsiatit xationabiliter coneeduntnr preeipiia inter danoa religjioaaa et loea
diuino obsequio maneipala. et hoc tarn in recordatione. ne a memoria homi-
num clapsa in obliuionem ueniant. quam etiom ut iirmitatis 8U9 robur per*
petaaHter obtineant. Quapropter nouent uniuena preaena ftaa ao auoaeMUim
Digitized by Google
89
fiddium Christi posteritM qiifcütw Ueimbodo de |mm^mmi et filios eius eiuBdam
noniinis «uper molendino in ripa fluminis. na. sito quod ab abbatc p alhani
et fratribu» ipsiu?' rrn -hii iure enphitootico. quod in linL'ua theut uiiicft uul-
g^aritor ervesraf dicilur lencbant ocnnentlone et iif lulitiune intt r j^im s et ce-
nobium s. Roborti 8ub precio centum et uig;inti Enarcanini ta ta. quicqnid in
ipso molendino iuris babcbant. abbati ß. albani et fratribub Miib preci»^ r»-
«igiiÄbaiit. abrcnuntiando ot exfe«tU4 juulo siciit moris est quod habere uid©«
Waftor. ita quod nec ipsi nec berede» illurum. qvicunque &tori nitthU vm»
^WHB d» «etcro in eo ribt utndMure contendtrait. Qdo &alo abUfl s. •1*'
kmik «am fntribi» i]Miiif cenebii. molendiniim ipfum preposito •. Babcrti et
MMliiiiMlilibiii iUdm dao fltmQlMDtflm. nib eodem iure «I pftcto quo t»
^ «Nanoisti^inllileB Jl^n&Mfo et fiUui «Sus temerait in epphif win quod
aolgui nocabulo eruiaehaf noneiipelQr. peipelQelil« eoncesseruut. ita uid»-
licet ut singulis annis in feslo s. Martixii. prenominalD abbati et fratrlbm
«JÜLV. bmIi^ f üiginis maffuntine inensur^ penolnent mmgufOt^, et si aliquo
impedimento supemenientc hoo adiinplere non posaunt, in ttigilla natiuitatig
doraini qu^ fp«tuni' illud subseqtiitnr. omni occasione postposita prefntam an-
nonam cum integritatc pcrsoluant. Si nntoni hoc ah'quo modo neglexerint.
de o€?tero niohil ^ifn' i^iri« in ip'«o molendiTKi i!f»n<b"onre possunt. sed ad po-
testatem et usuni fratrtün cum oiuni redibii intmi itate. Vt auteni byc omm
euo rata et inconuuisa permancant cx consensu partium et omaiuia aataor
tium tarn clerioorum quam laicorum distrietam excommunicationis sententtiBi
ne qw» tcoMra Iiis qu^ rationabiHter acta sunt coatntire atlemplet. imiaediiini
pnoaulganinMU et häne cartam inde oonscribi. et ntroque tigiUo b> lUrtmi
.# b* Albeni iuMuntiii iaeipiirl et Mei rabeeribi, qearoim aoaüna sunt bfc.
AtmMu prepoeitiM. Bäinnott$ decbenua. Brnnrnmu cantor. 8iff^firiiut nm-
giiter scolftram. Oodtfridtu prepbeitiiB in Frankewrt, Eogfirus cantor a. Pe-
tri. FulbertUH abbas 8. Jacobi. Ueinricus oomea de äigt. BÜdo canifrarius.
Amoldus intfus senior. Theodericus uioedoittDus. Cunradus officialis. GV
descalnts et Amoldm officiales et frater eorum B«r^oidu§» Harüibu» diues.
Di'ethertts pcultetus. Arnoldua scultetus. de ohni'no. Gt^tnrjvx et WalthehmiH
et ub'i (pianiplures. Acta sunt aatem h^c anno domin. incarn. 1I1.C.LXXX.1.
Indictione .XV.
Hu« bm glra^icitMim «fttcriw^ itloM Miipcmbrrs im l^n^ Shtff. etoat«*
St. 5Dcr Sdt ^bfrib gu ®)mftdiet«ba^ ((i^cuft beut tieftet gciu Claiu-
trum (^hiwiicrobe) bcn i^e^ntctt \u Or«!i!>üfen, tta^b^nt bcr Ife^tu
mann »on 2iUntci§fcoij caiauf tHn^icbut l^at. Wer 1181.
In nomine sancte et mdioidae trinitatis. £go Godtfridm abbaa 9prm^
kyrnhacertsU* uttiMnit taoi preacntibus quam futintt pacem in perpetunm.
Nouerint omnes Christi fideles. quod i'hlUppva de Wi/tfer.-idurph pro sex
mmm qnaa acoepit 4 GüUberto abbate et üatribaa de ctatutro. orane iua de>
90
oimatioius quod h Dobit iure foodali tenuit tma de natrimentis pecorum qmm
de omni agricultura eoram et ID omiubiM quf deciniari solent infra termiiiM
eedesio de onumia integraliter. excepta unius agri decima qui titm est
iiixte Umetutk qae didtur DomeeheHMre coB0e»tt et laude nxoris et fillo-
nun in manns nostras resignanit Nos oero consensu tocioB eapituli s. Ma-
rie de orrfio. pcticlonc et per manuni ipsius Philippi predictum lus decima-
tionis inm dieto abbat! et fratribus de rlaustro perpetua donatione contulimus.
Hod qula prctaxatus philippus prcdirtam decimationcm ä nobis iure feodali
tciiuit. slcut prenotatiim est. ad recompensandam possesaioDom nostraui de
piedio suo quod liabebat apiid WlnterAtlurph tantum nobis reddidit. et item
ä nobis in benelicio recepit. quod inajori.^ precii e«se dinoBcitur qaod nobis
cuntulit quam quod hatrü^us de ciaustro donauit. Nec hoc sileutto pretere-
undum. quod »epedicu fratres de damtro. si quos deinceps acquisierint agros
iiitra tcnninos ecclesic de omania. iam dictu jthi'lippo et suis succefconbus
decimnH iiulc pucifice periulu» nt. vi autcai rata in peipetuuin et inconuulsa
permaneat ista tiaiisactio. scripto iioc confirmare. et sigilli nosüi impie^sione
firmiiM roborare neceaaarium duximufi. Testes. Ludewicui abbas s. Eucharii.
et oapellaous eius Erfo* Ofrardus 9. Sjmeonis. et palaeioU prepoaitoa.
Waruerm aukm a. Symeonu. Waedo «iwctem eedede eeUenEkn. St/bodo
eanooieQ8 8. Petri. LaLcl Beinenu de ptlaiio, JJheHm dapüer. Henrimut
wuoekekmA, LndewieMB adnoeatiis. Weedo» Amdchu. Howm aeafaini.
Hmnmt$ de dudddorph, ErembeHue de heddinff^. Ood^fridm üommmm
a. Marie de Hotreo. Aeta aimt fa^ trtmiru, anne ab incarnatiene donim.
.M.O.LXXXI.
Uni bftn Original im $r>9(r(^. mit jtvei Riegeln, tocf<^ tu bcm rnnsejc^tageiicii ttntcnt
Xanbe mü Un^ «wiftni Wtmm anf^t^lngt fiab. IboM nfbt Ifeiiu inib ItiMniabe m iact>
|rnt ^ad)d in^t bic Butter @otte« mit bem ^^fudfinbe auf bcm ^(^ooBe m f^lbtx ^ur;
bic ni(^t eiiuicfret^tc Umf<^rift laiüft: S. Maria in Horroo. Trer. T'a«? grBferr« oblongf,
cbeiifaQö c>cu tcetBem SBac^d ^eigt ben Wit in gaiijer ii^tgur in pontiticalibiu ; beit ^irtenitab
ht ha fRtüjUn, ht hn Sinfm ein Dut^, kibc Wmt aaegrfitnrt ^( mit flntr bi^tm Sbtif
cingtftt^ ÜmMrif foultt: GodafMd» doi fiaMa flpnnkirbaaanaia ahbai.
gm, ClfM]8tniin (i^immevobe) euieii (Sütortoufil^ in ^OtMevonf mit
^etmatm D. diadjü^, 1170—1181.
Tn noniino s.inrte et indiuidue trinitntis. PlnlifiniM doi i^ratia Colo-
vü'Uftt'y ecclesie humilis minister tarn presentibu» quam tuturis Christi fide-
lihus pacem in perpetuum. Nouerint omnes ad quos presens scriptum per-
uenerit ([ jod Iltnuannxis de Itattch duos agellos qui sunt in Hnveranc ad
curiam nostrum pertinentes ecelesie de Clanairo uendidit. qiiod cum ad au-
res nostras penienisset et euodcm msticum conuenissenius tajidem de iniusta
agrorum nostiorum uenditionc nobis satisfacien? cquiualens nobis restituit.
Coneanibium ergo illud ralum liabenius et predictorum agrorum posse^ssionera
ecclebic de Ciaustro conccHÜuiUä. et lioc ipi>um pre^cnti scripto attestautes si-
Digitized by Google
91
gilli BOBiri uDpreMioiie robomnw. Testet. Wttdo iirepoiilas de b. Andrea*
Oerartbu adnocatne. Q«rar^ teloneanue. Vuiriem piocenia. Theoderif
CM de Chniq)eiuch. Qtrwrdu» de BlcmkwJteim. AJhero adaocatus de Ker-
fmt, et Thioderieus fratcr eins. Slhodt> tufus. JM^lfita, OimceUnuB.
9tdu9. Uvarfunu arniigeri. Qiü^eriua oeUerariui.
Sue hm ^IcimaHax, I. htt JHepn« ^Ivtmervbe Im ^.»^»1* LXXXnL «. tfit, IIb.
&t Mcr Sricbriil L U\m^i bcr Wietel 6. a»a;iiniit i^e mux.
m<mi htn 31. Wl<d 1182.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. FrifWiniM dluina fauente de-
mentia Uomanorum imperator aiigustu.s. Ad eterni regoi merituni et iid tcni'
poraliß imperii incrementum apud regem reguni nobia proficcre noa ambigi-
mas. si ecclesiis dei possessiones euas ac iura conscruando imperiali demen-
tia salubriter prouideamua. Ouius rei consideratione uniuersa bona, que pre-
dece!»sor noster Heinriem sorurtdu^ irnjurator ecclesie s. Mfiximini in subur-
bio Trfin'rijriim reliquit. quanüo sex niiilia sexcentos quinquaginta sex man-
Kt* nomine fcodi inde alienauit. et eandem ecclesiani ab onere expcditi( iium
liberault. cidcm ecclesie et abbati Cunrado. suisque succe«sorilms iiapeiiaJi
auctoiUate confirmamus. in biis uidelicet locis. Friclnna quod in pago £"1«-
rkhe situm est. Giintereshusen quod in pago Drechtrt iacet. eum suis per-
tinentüs. que ad sagimen fratrum et ad infirmorum curam pertineot. Snalh
A«wi. Heitinetikeiai, Brieinkem* Wüdetten. Euemeaheim. Bingin* HoUshuta,
SegringtBmdi. HvXßhetMm' B&kinhem, AUomUa. JpUa, Furmwk, ,8S^
menk MemnendaL Norheim, FolmereMi» Prviobuetderuoth, Oketheim. Ar-
nolfoAere. Meishraht, Bateresäorf. Ebeno, Bikendorf, Lietn^ia, Vteima,
FcKm. Bumaaskak ffmmteüere, Merdiimäa, Wimaritodtsm, CrüfkL S«r-
mmm. Luadenkirchtu WHare, Tauena, Betaiaoo. Brukdddmga» M^mnir
rvtga. et m -eiuittte Mttmti et dreomcirca nineae. doiiHMi et areelaa. et in
pego Balingfnoe, DindaMe, ludeurt, Bimitgatm, in pago MutoUnsL uiU*
qse Qocatar Lukesinga, et Loawia et BiueHcicka, et inter MoMam et SSram
Marchidith et Büliche et Kriske. Item ecclesias ac reditus priullegio proaai
nostri Heininci imperatorie quarti prefiate eccleeie a. Maximini eoDiirmatoe,
»bbatibus ei pro tempore presidentlbus nostre auctoritatis robore stabilimus.
uidelicet eodeaias in Gozohumheim. Albwho. WildiiteiH, Wiuheim. et .XIT.
taienta ceneuum in Ajivla cum ecclesia. et uillam qxMUidaiD nocabulo Fol-
maresbaJi. que ad uestituram fratrum et ad luminana monasterii ceteroeque
DSU* pertinent Statuimus itaqiie et auctoritate nostra firmisslnic prccipimup.
nt nulli regum scu imperatorum seu abbatum nee eul(|iiani hominum lieeat
quippiara de eiadem bonis alicui inbenefieiare uel nomine pi^nmris obüirnrr.
sed omnia prenominata ad ucstiturani alin-ifpie usus fratrum et ad Inniitiariu
conciimanda et ediücia reparanda ah.sijue omm inquietudine onini tempore
peniianeant. Si quis aiitem (pnul absit. iiuiuö preccpti nof»tri in aüquo uio-
iatoc extiterit nostram noatrorumque c^uccesaorun^ uifeusionem incurrat. et
Digitized by Google
92
pro penft XtX. Ubrai a«ri oomponat. qaaniiii nna medfetM fino. «Ilent um
ooelesie et «bbAti imuriam piMo portoloattir. Et at hec in onaie euoin nU
penhaneant et titconunka. presentem paginam eonserlbi et eigiUi noatti im*
pfwakme Mmoa oommamri. Huiua m» toatea sunt* PhiUpjMu Vokniemit
archiepiacopne. Hermannus ManaBterienaia episcopua. ülriew Spirenaü epia»
copus. CfinradM abbas JFWdietuu. Amoldm maior prepositus in Maguntia.
Rudolf US imperial is aule prothonotarioa. Benriem decanus tualcrls ecdeaie
in Mc^fUia. Sifn'du.^ niagUter eoolarum. HertmauHU» cantor. lutckertts ar-
ehipreabitef. Jt'ridericus dux Suerie. C?inraäu4 Cornea pahtimuf de lihmo,
Gerardus comes de Lon. }*opj)o de Werihem* comcs Suno7i de Sarebrucke.
Heinricus conies de ÜCetae. Heinncus marscalcus. Cunrculus phiccrna. Kart-
mannus do Budiftgin. t^mradus de Bockedtetüh, Vudo caiuecaciiu. Heimr
hodo de Pinqvia et alii quaraplures.
Signum domni Friflfn'-'i Rmnanomm iiujuratoris inuictisaimi.
Ego Gddefridus inipcrmlis auie ranceUarius uice Christiani MaguiUine
acdis archiepiscopi et (termanie archicaiiccllniü rccognoui.
Acta sunt hcc anno dominicp incarnatioüis M.C.LXXX.IL indictione X\ .
rcgnante doraiiio FrüUrico liomanorum imperatore gloriosiseimo. annu rcgni
eius XXXI. imperii uero XXVIU. Datum Maguntie in solempDi curia .11.
Kai. Juny.
tctffer ^aTtiTtiliand tronffunU ba ^rMIcgim ^er Stbtri 6. aRoxonin ton 1S23, ab*
\^x\\Üi^ oor^anben im $T.«ICr(^.
53. Slrtiolb (SrjBifc^of i>on %ntx »ertragt bai> ^tift SimcouU ba=
felbft mit ben bürgern ^cblen^ übet ben^oli. (^obleng 1182.
In nomine aanela et indiiiidue trinitalia. AmMut dei grmtia
tremromm arehiepiacopoa« YnineFaia Ghriati fidelibna in perpetwmi. Omiam
netenim «ollen deateak pradaniia. qvatbma inter lagitimea kominsm ooft-
tnctiK. qui £gni mümoria repperirentnr. tebaci anctantate UttararDm. qaf
fidelea reram aibi oommiaianim aunt-indioea. ad notieiam poaleronini trane-
■Hfctarentnr. inde eat quod ipaornm ueadgiia inherenlea. ea qu^ inter eccle-
aiim s. Symeonis est in trmeri, et vniaefBoa oon/u^n/inoa. tam minißterialea
quam bnrgeMet« nixta im» tenorem et etiam anieabilem oompositionein. in
eonapectn nootro geita aunt. ad plenam cognitioneni tarn pr^entium quam
futumnihi eptaaf^ pernenim. Nonerint ei^ nniuorsi in Christo fiddea. ad
qnoa pwaeniia pagine teatunoniuB peroenerit. (juod dotnnns Pcppo Yenerande
memorie tremrot'vm ardüepiaoopDS nostcr prc^ecessor theloneom qaod in
conßuentin tam in foro qnnm a transeunribns nauigio uniaeriis. et a so-
mariis persoluitur. cum in manu sua liberc nmi omni iure suo tenerel.
ecclesie 8, Sjnieonis fratribus. picter aiios reUitus quo?: in nsum prebenda-
mm ©18 cootulit. imjieriali c.onco.'-^ione intcgraliter contradidit. Öed ne ht;c
tam sancta tamqiio douota donatio nllimi umnino postcritatis fimeret con-
eussom. imperiatorie maiestatis priuiicgio. uecaon apotitolice sedis ommumque
Digitized by Google
8d
jnitB&mnm nostroim. i tanpore venenibÜMi prefiati JPiippomm arohiepi»-
eopl Qsqne ad tempora noBtrm tigilanti studio repperitur oommunita. Frtr
tm itique s. Symeonis eam lam dictum th^ooenm multia retroactia tempo-
libai quiete tcnuisscnt sicut predccesBorum nostrorum priuilegia aerc tentan-
tnr. scabini conßucvfinortun in annuis placitls suis, quorimoniam qualenicun-
(jue super fratrurn theloneo cornm aduocato suo et uiiiico. cum tainen Ira-
iros numquam usqun ad terapora nostra in ius tracti fuerint. deposuerunt.
dicentef quandani portioncm ad ciuitatls ydificia pertinere. Ulis itaque in-
iiirie su^" ucrho inliprentibus. et uiolcntas nianus iu iura ip.sius tlielonci tan
teui initiondibus. utriqun parti diom prdiximus. ad qnom tarn fratrcs quam
eorum aduersarii ucnientos. et liiiic inde pro alley-antes. ipsi fratres coiuiu
iiohis utpote qui a prima donatione u.iquü ad iii,«> iheloneuni suum quiete
et inconciii<se possederant. per sententiani obtinuerunt. Nos igitur indempni-
t»ti ecciosie prouideiites. iiitei- ipsos fratroj? ot mnßueiitinos. ex utrorunique
coDseoau partes oostcaa iuterpooentes. perpetuam paoem et coocor^tam fir*
mumm, Preterea 9A jiiMorem eeeleaift et fintnun canteUn «onmunioftto
ymieoSämm conpUio, ipai cmflu^mmi d^ta fide in mm» «nMnvi» pro «9 et
po pwtm vm compnNiuMniiit qnod nimmiuHn fimtrlliiis in rnftn^M
IhelttMi «Uqiiod MiMitwenl impedimentam. imno etUm quanto poflfenl ai»<
«rios fratmiD ntiliUtl IniiigjUdräiit. pro.qR» tan» aBncAlHU lei aittcem «ompo*
atwn«, ürfttres ad oeneiKandiun aibi pooteiitatis ipMriwi fMiMeai pevpetwim»
(t ad eompweadoe piedü elioiuiis i^dHos. ob ivilo ooiwpiMitionNi mfimoriaiot
«pcdjcti eof^neiifMoru» cliilbHa .LX* marearum peeanien dedenut Ad
^ etiaiB omoes eoi qui aliquo iu«ria scrupulo« fratMA' snpev ado theloneo
«HO temerario deincepi attendarent ^it^iara. snb «tola corum petietone «x-
mmimiiHcauimoa, et eudcm aano quo £Mta est. quam diximus traneactio. per
tuei totiua anni domiiiieai* Üaidmo pastori parocbi^ s. Mari^ in cwßv'-
tüM preeepinius. nt excommniucatoa denunoiaret Ad maiom etieoi atabn
^'^tis vagiottm laieaie pcetorium ingressi» ubi conflueHtinorum ciaea coDae<
nrrant nmaersi. ex Ipaorum communi asseusu ot p<»tieione instanti iterato
"miie.s COS. qui fratres in tlielonci stii possessione aliquo modo grauare pro-
i-umorcnt. vinculo anatlicmatis innodauimus. Ipsc quoque liobcrtit^ eoniea
üe masoH'a cunßat^ntiiwrmH aduocatus. 8ub pena baoni sui districte inhibnit,
^ umquam aliquis in postcrum, super scpedieto fratrum theloueo aliquara
QM^ueret querimoniani, Uyc autem ut pcrpetua tiroiitate tarn futuri qoam
presentes sciant roloraia. nostri sigilJi imprcssione tccimus commuiiiii. Acta
tonßuentt'e aiiiiü dominice iucaruatiouis .M.CLXXXIl. Indiotione ,XV,
Ep^tta .XIIII. Coneurrento .IUI. Regnante 1- rUlenco imperatore anno im«
pttii tm .XXV, Anno ucro pontificatua nostri .Xlll. sub Iiis tcstibvs Hi>'
^/o maioris ecclesie preposito et archidiacono. Johanne maioris ecclesie
^Mmo et archidiacono. Fo/tnaro archidiacono. Gcx^ma archidiacono. Gerarda
Mtkne 8. Sjmeoius preposito. Alberto preposito a. PanUni. Oumrado abbate
%. MaiTmiiii ImSowißo abbate a. Ettoharii. BeMMo abbale a. Marie. Bd*
«a« abbate a« llartiBi. Imtkero prepoefto u. Floiiai. Chrutdo deeano eint*
dcni eedeiie. Brwume prepoaito s. Castoris. WiUdmo deeano eiusdem
Digitized by Google
94
ccciesle. Minkterialibus. Ludewieo, liemero fratre suo. Waltero. Rein-
Ixddo et ßrunone de umburch. De miniBteriaiibus conßuentwvu Lvdewieo.
ßf^gäberio. Henrico. Cunrado. Cunone, Henrico Warnero. Oertaco.
Alberto. Sihodone. De ciuibns. Wikmtdo^ Diediuo. Theoderico, hertolfo.
Wideehone» Gedaoo. Uudolfo fratre rao. Vonome. Herebordo, Bentu»»
Ktt< bcm OrifltnaT in brr 6tabtbiU»t^ff {u Xttfr.
54. ©vgbifc^of KrrtoTb Don 5Cner ttitter«ttM We berfonttnenc ^tVit |u
In noiniue sancte et indiuidue trinitatis. Ego Armldns del gialia Tre-
uironim archiepiscopus dilecto in doniino (rddffrido Wate^jotim^i ubbati eiu^-
que successoribus in perpctuuni. Ex iuiuncto nobis officio compclliujur ut
Omnibus nobis in doraino creditis pia solb'citudine prouideamur. et ad- inera'
mcntum religioniB oonfoueamus. lüde est quod bone conaerMtioiuB tos m
eirctimipexitniM , edlam in MareHo aaetoritste pradeoeesonim noetrornft i^
henmit et BHUiU archiepiecoporum .per Bodo^um miinstfltialem 1». Pein et
noetri toiMtracluD, sed moribut et 'dndplina pene deBtttotam, es eooBilio re-
Ugieeoram et aaeensa ▼enerabOk O^defridi abbatia de Sp^nkindMek uobii
aeitrisqve raeeetioribua tum appendioSa' eins iure paatoraii perpetuo tegm-
dam oomoHtimfiia. Ipaam videlieet eellam in predio iamdicti Hodt^ situa
paatoralem enram in Maroeto com teroia parte deeimei et ecdesiam de Vüt
lari emn omni integritate sua, quaa predi^ti predeeenores noatri «dem looo
aasignaueruDt; ecclesiam deEaldingeii cum inoeatitnra, In Marcelo piscariun
et molendinum ; item RarldingeH, Vüxe, Frmetttorf .O.XZ. iomaleB. bona
in Hmeusi, que idem Rodolfus pro remedio am'me sue et uxona aue Ge^
ibidem tumulate prefate eoclesie contuUt; predium in Kestenten^ capeUam in
Flaintorf cum ambitu buo et dimidium massum ; predium in üolmen. Non
floium autem predicta que possidetis, uerum cdam que possessuri cstis sicnt
prelibauimus , sub tutelam et dcfonsioncm nostram et omnium snccessoruni
nostrorum susccpunns: super hoc nulli aduocato vci ulli *,'cncraliter cccIr-
siastice uol secuJaii peraone lieeat, in prcfata ecclesia aut in prciioraiiiatis
posscsAionibiis \m aliquod aut diuinuni aut humanuni sibi uendicarc. Ut au-
tem hec rata et inconuulsa pcrnianeant, ne quis de cetcro hec infringerc uol
temerare presumat , sub contii niatione cpiscopalis banni prcsentis scripti pa-
gina, et sigilh' nostri impressione roboraulmus, et subseriptione tcstium niu-
nioimus. Nomina te.stiuni sunt hec. Jvhomie» decanus et arcliidiaconus. He
dolfu» maioris cccicsie prcpositus. Folmarna arcLidiac, Conrndvs abba» s.
Maximini. Ludeicicus abbas s. Eucharii. lieipiboldvs abbas s. Maiie. militn
liberi. ReifnhokktB de Ytemhtwg. Hugo de Hagau, ministcriales. Fttnu,
lUMfllm, FridirioKs. BeinherUB de FdMo. AJheriM dapifer. WMerm
Digitized by Google
95
AeU sollt hec anno dominke incBrn» lf.C.LXXX.II. tndiet XV.
ooocorrente Uli. cpacte .XVUII.
%ntt Wc ^-^I jc 311 9i^cn«, ecn^cim, SHaci^tlg imb 3ct«ti<|€n fir 232
Tlaxl e^lncT ^Denaren unb ftcttt iöüvgfc^aft für biefc emnmc, 1182.
In nomine patris et fiüi et Spiritus sancti. PlnUppus dei gratia VoUmim'
sis ecclesi^ bumiüs minister. Omniboi Christi fidelibus futuris et prescotio
bus. Cum omnis bon^ fidei oontractus. sua debeat firmitate sabaiBtere. nm-
xime inter ecclesiasticas pcrsonas. immo intcr 9cclesiarum prelatos et reoto-
res Habitus, firmissimc stabilitatis robiir immobile dcbct habere. Eapropter
DOtum sit omnibus futuris et prcsentibus. fpiod karissinius fratcr et amicua
Doster. dominus Arnoldt's TrenironnH ai ( liieplscopus. uostio ductus aniore.
nostrisque prccibus bcui^uuni prcstans asseasuui. ad releuandas necessitatCH
ecclesic nostr^ et ad rediniendas curias nostras. dueentaa et triginta duas
raarcas Coloniensium denariorum uobis commodaiiit. nos uero de solußudo
soliciti. et dampnum preeauriites umiei. curias no.stras uidelicet Remise. Sigen-
fmiii. lUi/ifcche. Celtanc. ei pro hac pecunia ubpii^norauimus. tali uidelicet
pacto et conditione. ut easdcm curias in pignore liabcat. et in sua sasione.
u&t^uc ad £olutioncm pccuniy. Pecuniani ucro totam rcddere tencmur intra
tenninum huius anni qui sumpsit initiuin u feato«. G«2JI. et terminabttur in
proximo festo eioBdem aaucti. poat leuolationeiii anni. Interim antem. om-
ues redditaa harum cnrianu» tarn in annona quam in uino* sine in censibiML
teo et aliis pronentibns. nuntius noster. nna cum nnntio TreuerenaiB arohie*
piscopi. noetris snmptibiu et ezpensis con<;rcgabit. congregati redditus statim
aeadentor. et peennia inde aoeepta Trmerenai arehicpiscopo nel eui ifise as-
tigDanerit dabitor. Vemmtamen si infra bdas anni tcnniniun. oel in ipso
tenntno. de iam dictis curlarum redditibns. pecunia ad plenmn sokita non
ioerit obsides sabscripti tarn clerici quam laici. dcfectum pretaxat^ pecanif
snppkre debent osqne ad festum omniom sandormn quod proziine subse-
qmtmr. post tenninum huius anni. et hoe fide interporita pvooiiserunt nee
tliquis obsidum. ab hac promissione absointas erit. doncc tota summa pecu-
ni^ soluta sit. In hoe etiam pacto expressum est. ut si quod absit. interim
dominus archiepiseopits Trtuerenais deccsaerit» et aaior piepeehns Tremmm"
*u dominus Rodulfua superstes fuerit ipse simill modo, cum malorl decano.
et fratribus maioris ecclesie TrenerP7isL'<. etiam bas curias In pignore habe-
bit. et pecuniani recipiet. et de ea iuxta ordinationem arclnepiscopi ordinabit
H disponet. Si uero et raaior prcpositus nnn supererit. ntaior ecclesia hrati
IVtri Trenerensis. fraties sriücct maiori?^ (tclesiy. easdem curias in pi^rnire
lial I l iint ot pecuniani accipient et de ea quem;tdmodum arcbiepisropus do-
miQUü Armdäue ordiaauit agont. Igitur ad babundantem cautdam lacti ho«
Digitized by
96
ii» et pActi firttiitaitein. oinnes prelfttoe etelesi^ Chiofdmm» snbmnpti
saat aftshiepiBOOpo Treueretui obiidos dedimiis. ut quioquid de nobis eaeaiit
ipsi preafiaiiiiAtün pecuniam solannt uei reddi iftoiaiii wque ad (enninum
prefinitum. et hoc data fide eompromiserunt Nichüommiu etiam hominea ec*
desi^ Cdoniensi'«. liberos et mlnistcriales. qQoriim noinina Bubecribi fedmus.
sttb eadem conditione obsides dedimiis. qui iiuupcr data fide compromiseroDt.
nt Bi paetnm istud non üaerit seruatnni. usque ad feetiuitateni omniuDi saiie>
toram quod pnmo oeourrot post huiiis aimi terminum. uti predictuni eet ipsi
tunc confiueiiticnn uenient. et donoc tota pecunia suluta sit. inde non recc-
dent. In argumentum igitur ucntatis et facti liuius. Imnc sccdulam inde con-
Hcriptam. sigillo nostro insi;!*!!!! ! Iccimus. Hec autcm sunt noniina persona-
rum ecclesir (JoUmiensis. (juas obsides dcdimni?. Bruno niaior prepositus
lvnuii»i» rhe tderirits niaior dccaiius. Loffiarin!^ hnnnen:<in prepositus. >Stf-
man pre|>oisitü8 8. Gereonis. Cunradfis pn positns s. Senerini O (,'ielherhii
prepositus s. Andrej. TlifoderieuH ss. apostohuuin prepositus. Unrn,. pirjio-
Situs ö. Marie de Gradibus. et prepositus s. Castoris in ro/ißuetihn. Utxie-
fridm decanu» e. Gereonis. Johannen prej^wiius SfßiWnsis. l'lrinrn preposi-
tus Eesensis. Nomina uero laicorum uobilium et miuisterialium hec sunt
Kobertus comes de Tiasaowe. Henrims comes de aeina. et frater eins Euer*
hardu$, pro quibus frater corum Bruno pr^ositus spospondit Renerm da
fraiahret, Miniatorialia. OeramAu adnoeatoa, Oodefriehs de Weikmbmr.
OmUdmm jc&iSuic. OomomuB de afftre Hicholfue aqKengie, Ootuianiiinti
de mofKe. Oerardus pinceme. Jekaames de hdae* OerarAte de kerne. Jo-
kmmea fifim burgrauii (jhdefriii. Aiolnm est hoe anno donunSe^ inearoalio-
nia .M.CXXXXJL Mieiter.
3luß bem Original im "^jr.sSlrt^. mit äciluHV"um, au jicujamcutftrcifen ^5nöeiii)en
gel mt iDri^tm Oa^.
51. ^o^fi 2ucM HL Ikfratiftt in ^eloftl^iilt^ev ^tm beut etift e.
^dttfin Stier alk feine lOefl^nnsen nnb füt^fc. S^etfetn bei
22» 0eBniat 1183.
Lucma epBBcepna Beruus f^eruorem dei. dileotis filiis Alberto ecciesie s.
Paulini preposito dasque fratribus tarn prcsentibus quam futuris canonioc
substitaendis in perpetuuni. Pie postulatio rohintatis eftectu debet prose-
quente complcri. ut d k'uotionis sinccritn'' lautlahilitcr cnitcscat et utilitas
postulata uires indnbitantrr assuinat. Eapropter dilceti in domino fih'i. uestrn
iostis postulatiouibus i lruientt r aniinimus et prcfatam eeclesiam in qua diuiDO
roimdpati estis obsf iuio ad rxriujilar felicis rccordationis Leonis et Kvfjenii
f^edcciÄSorum ni stiDruin Iio,nntiuri(Tn pontifioum. sub b. Petri et nostra pro-
tfctione snscipinius et prcsentis scripti patrocinio conimnnimus. statuentcs. i)t
qua.'^t'unqnc possessiones. (ju< ( utKjiio bona eadem eecle^ia in prescntiarum
i liste et ennoiiice po.ssidct a.ut in l'uturam concessione poatitieiini hirgitione
re^uui uei priiicipuoi. obiatioue tidclium seu aliis iuslis niodi.s prestante do-
Digitized by Google
9«
miiio puterit adipisci. iiiuia uobis ucsti'isque succcasoribus et iliibata pcrmar
neant. iu qulbus licc propriiä (luximus cxpriiucnda uocabulis. locum ipsum
In quo prefkto eodesj« sita est cum omnibus pertüientiis suis, quccunque
ab JCkherto bone memorie quoD^ani Tremretut archiepiscopo ecdeBie ues-
bre ooncewa sant. aicut m eimdem «rehiepiacopi scripto authenfioo exinda
bcto contineri dinoacitur auctoritate uobia apoatoUca confirmamiiB. Que-
cunqne etfnni ;ab ^berhardo quondam Trmt'remi arcbiepiicD|io eidem
clcfiic resignata sunt uidclicct uillam Grimolde^rode cum occiesia. piscutioncs
in Wadcrola et in Ceruia. mel et medemam in slliia et ulia omnia siout in
ipeios arobiepiscopi scripto autcntico cx bis facto noecitur contineri. nihilo-
minüs uobis ot aacccssoribös uestns auctoritate apo^^tolica duximits contir-
mnnda. Ff)no anniuersaria dodloatioins fvrb'sio iiostro die« ucnoratioiie de-
bita celebreiur. et quicuiKjue illiic die lUo (ii'uota mcnte conuciicriiU. intcr-
cedente b. Panlino nmrtyrc benedictionem oninipotcntis doi vt graliarn con-
&cquuutur. Cum autciu generale interdictum terru tucrit. iiccui uvltiu iuiiui»
dausis. non puUatis cainpauis. exclugis exeomraunicutis et interdictia sonh
Misa iMioe diiims oAida <MMn»9.. Scpultanm pretqrea ipslnt loci libcrimi
MW daeernimoa. «t eonun dmotion «t exirtiiM uohmtafti qiü ae ll^ie sepe-
liri delibeimiiariiiti luai forlo exaomniiintcati iBterdidt aiat« nnlliia obai«
stat lalaa tarnen iatlieia iUanm eoelerianfm a quibnt mortuonim coapoi» aa^
awDUAtar. Inblbemos inaaper «t cum in malefactorea eeclosio santentia fue*
nt promulgata oaaiimoe absquc satisfaotione congraa non relaxaiur. Daoar«
nimus orgo ut miUi aiBiiino honitnam liceat prcfatera ecalcMam temere petv
turbare. aut eius possessiones anferre. uel al)lata8 rctinere. nninuerc. scu qui-
btjslibft iinxafioi»il)U8 fatigaro. «cd orania integra ronscrucntur ooruin pro
qaorutu ^'^ubcrnatione ac sustentacione conccssa Mint, nsütus omnimodis pro-
fatura. saiua »edis apostolic^ auctorit«tp et dioce.sani epiecopi «inoni<'a iusti-
tia, et dcbita reuercutia. Si qua igitur in futurum ecclesitt.stica socularisuo
pci-sona iiunc nostr^ conhrniatiouis pagiiiam sciens. contra eam tenicre uenire
temptauerit; secundo tavtiouo eommonita pisi reatum suum digna sati^&ctione
aorrezent. poteBtatit honor^que äui dignUate eamt. rcamqae se diuino ia*
dioo oxifltere de perpetrata iniqaitato cognoseat et a saeratisBimo cer^ove 1^
aangoHie dai et donini redeonptoria noilri Jbesu ObiMti aliena fiat. aique iit
«Jttnm» estMAme dirtrtcte «Itieid anblaeoat Omefaa antem cidem loco atia
rata aeroantibtiB. sit pax damini noitri Jhesu Christi. Qnatinua et bie fmt^
tum bone actionis percipiant. et apud districtom iudicem premia etern^ pa^
da inueniant. Amen. Amen. Baue valeta.
yj^j^Ego Lucius cat!)oh'cc eccicsic episcopus. s. , , ., • i
if>..i Eg-o Theodinxts Forttieiisia et 8. Jhtßne sedis episoopoa. 8, '
Ego Henricus Albanensis episcopua. g. •
Ego JHnherhis prcsb, CÄfdinab's tt. s. Laurcntii in Damnso. a.
Ego Arditio diac. cardin. s. Tbcodori. s.
Datum VeLlttri. pci" nianum Alberti s. Jutinniie ecclesic presbitcri car-
dinalis et cancellarii .YIII. Kaiend. Martii. iudictionc .1. incarnationis uero
■ttlflT|«i«iMlf »llWltltflMl. iL
7
98
(lominico «auo puotiticatus uero domioi Iahcü |Mipe .IIL
aoQO .II,
9114 bew fttfttfi|m C^i^Iomoter im pv. « ün^. C.XVIL Hra 17.
57. ^cß Stifts ju Farben vi^tatut iuccjcu bcv -(jaluil. 1183.
In nomioe sanetf et indiuidv^ irinitatis. Sicut adhnc ex sUta pranintL
maiufeste poteet pcrpondi. ecclcsia Cardonmm» a prima fundacionc sua in
possessionlbus pauper. in redidbus tenuis. in constructione tompli et cetera-
rum ofHcinarum multrint fuit Jebilis. unde iam multis q^ms^ionibus patct et
ruinis. Cum uero p( r]);iiici et penitus insufficientes a primordiis «uis ad
edificationem et repara* ionem eiusdoni ecclesie fuisseiit recHtua deputati. et
ideni ab ipsa prelatoruoi presuiajUiruic cs.sc;iit alienati. caiioiiici ecciesie sii-
pradicte. suo cum eis coiiscntieiite prcposito domiuo Fubnaro uidolicct latio-
nabili et Icgitima compulsi necessitate. stipendiam onioBdam que apud eoa
iMcabat piebiiide. honevto et pia iDi«iioi(in«L fiimo iM»to eteonimiiii ooneeiMMi
«neenqiie «oapromimione. nnbas seraire •tatqoniDt eoelesie. «d ipniw mel^
oimcionem et Cabriee coUapse reedificadonem. et non aolmn ee tone preflon*
tw* sed et aibi in poBterom aaccedentes in iwe obHgandoa et obligates caae
oeaaentea. molto meliiia eaae deliberauenint. ut ipsi oommuiiiter defeetum
nniua aupplerent penone. quam quod eccieaia naetacioiii subiaceret inhoneate.
Specialiter tarnen ad consummacionem cuiusdam noui edificii. ibidem ad ho-
norem dei et ampüficationem tempH nuper incboati. eadem est prolx^iuln
deputata. Ne qiiis autcin nunc ilii niancntiuni uel et Buccedcntinn}. r.iuiiu
et lionostuni inunutare ualeat Cüiisilium et factum, scnpto est nolalum. et
sijü^lllo düuiini Fidmari prepositi nostri et ecclesie nostre corrobuiatum.
Nomina quoque personarum. et canonicuium in hoc facto concordaiitium.
&ubäcripta sunt. Fulmarm nofiter prepositus et Treueremii et MHerutu ec-
clesie arebidiaconua. Stepkanm deeHius. Bodengerut seelaitioiia» Budaljv*»
Bwtkarduß, Jämbriety, Theoderüme, jl<fo{/iMu Cono, Friderieus, Oake*
rtM. Theoderiw». Si^^hanm, Mareumut, Frideriem. eanonici. Aota amt
bee anno dorainiee ineataalieiiia .H.G.LXXXJII. Indietione X eoncoBraBte
.V. Imperatore rommimtm Friderko augnsto. afebipresido kremrorwm An»
mUfo, Amen.-
Vtt« hm OngmaT {m $r.:9(r<^. mit jtvei an ^fr^tamentHretfen t>Snc)rnb(n 6ifflrtii D»n
locilnn 9Ba<^0. IBeibc oblong unb von flenn<)rr &tl^t, rrc^t« ein (^tifHi^tr in ganjn t^igur,
mit ^(•i^''n .ViSnben ftn ^ucfi vor fid) l^attenb inib mit ber IlmfArift: 8. Caator Cardoui;
UnU (in Qiti)üi<ifn im c^^orrocf, in bcr iXrc^tm fin( "^Im, in ber Sinftn ein quer fUegenbed
99anbi bie Um{<^n|t i{) unieebar.
d by Google
99
Farben 1183.
In riüjuine saiicte et indiuidue triaitatis. Ego Cunradv.'^ dei gratia Pa-
lailnus comes de Ueno recognoscens. admlnistrationis nostre officium quud
diuino instinctu suscepimus agendum paupere« iiidclicct Christi, quosciinque
ab Incursibus malignorum dcfensarc et protcgert uiaterinli <j;ladiü quem feri-
niUL quod iufitum et ^^quum est anime nostre salutare duxiaius. uidelicet pro-
jwdioate mfirmitatis Impotcntia gladius ipse iadiolalis finem debito non attin-
git oec prodewe omnibva qQtbus uolwniu pouiimiis. apeoudi affectione in fr*-
m« canoniooB iS^rUgersha^nn» ecdeiM tttecemi predtcte ecdeste utilitetibiiB
<l li quod «bsit moleBtam ingcstam aliquid ad ineonunoduro iuerit in i|>sO'
nun defeoaiooe noe totos exponsre non ])igcbit pro anime nostre salttatione.
quin {ironierari aperamns. ipsoram auffinganlibi» meritis et orationibus.
Gi^ notmn en» uoliuniis Um preBeatibos quam poatena, qood ficatrea pre-
tcripte eccleaie cartem qiandam in uiUa ISrmem iustiasime posaidentea
a Qodefrido eomite de Sponheim auslmentea pro eo
tuitam quod eiosdem cortis quedam bona ipaiua aduo<^tie terminia indude-
reotor. qui tantarum iniuriarum caurtas sepiiu ad aores noatnu afferentea
DM pro ipais sollicitauerunt* quibua oondolentea enndem comitem et iilios et
ooHMa parentes iniustitiis conaentientei. et de nno eodemque ubere sogentef
■venuinuBb et ipaoa ut üratribos pro iusto et equo responderent monuimua«
Com itaque cauais ntriisqae in sententia dcfinitionis contcndcntibus multorum
prudenlium nobiseum csscntium meditatio laborarct. in hoc tandem coiHieuire
uisum est placito. ut uidelicet fratrcs prcmcmorati licet sccus iustum agnos-
cant. pro dcteriore nialo uitaudo. et ne ecolesia de occasiope huius ulteiius
fluctuaret. et quod in surculum iaiu • xortuni tuorat. grassaret in arboreiu.
ipsi comiti et tiliis sois .XXV. nian as pro omnunoda curtis eiusdem et om-
Diom ad ipsam perfinontium de ccteru Übertäte donarunt. eo interdicto. ue
»bba» uel de sui» alu^uis aliquem de eiusdem aduocstie advocariis aut de ip-
soruiu bonis ulterius sibi attruliere teutaret ipso iuconsulto ucl cnntradicente.
Ut igitur buius pactioiiis sententia uel ronfirmatio iuste taiiiijiiani de bonis a
Doetra donatione detiuentibus exspcctatui a nobis petitioiic aitbatis et Ira-
trum suorum. comitis et fiiiorum suoruin et utriusque partis amicorum prc-
tuatam constitutionem sigilii nostri attestatione uerificantes conürmamus. ut
dooMpB in perpetuum predicta caria cam omnibus ad ipsam perünentibna
maiieipiis. agiia. nineia. pratia. a modo ab omni iure aduocatie libera tonea-
lar. nec aliqoatenae exactionibos uel noeftoalibuB a eomite neL a qvouia aibi
ia adoocatia sncoedeiite nexetur. Si quia itaqoe prauo ingenio deinceps contra
btt agere tentauerit et ecclesiam dictam Snfeatare preBumpserit. tunc ma-
itttMit reua imperialia iadicii gladio. quem ferimus sobiaceat et etemaliter
^Dtarni« gehennalibua flammia niai reaipiacat ineludatnr. anathema aemper
uQtnoatba. dicta aunt hee Kardoni «nno dominice incamationia M.CLXXX
4U. r^gnanle fridtrico imperatore. Trewirtim eccleaie preaidente ArwMo
7»
Digitized by Google
100
fluis. preBcntibus b» testibus clericiB: i^non^ de Loejfe, Stq^aao doctno.
Hudmgero magistro scholaram. Burchardo. Laicis: Gerlaco conute de
denze. domino henrico. Simeone, Jjudovtco de Spanheiia. Bertholfo de Hon-
rat. Fohnaro de jl/fs^. Jlermanno de PTaWeiocA. Menrico de Dirka. Mi-
nistcrialibus bis: Theodericv de Klotlene. Julmnne de daVieim. Jiichardo äe
Ihina. Petro de Marcelo, henrico. Conrado* Mppone de Z^o^. fdrico de
iSor«?!«* 8iberto de Kardene et aliis muitis.
i(u< einer i»iMmirtcn <Sopic ^ ZVm. ^A^t^un^^^ im tpr.«9[n|.
59* ©rjBtfd^of 9lmolb ton Mcr bciuiuubct bem ^loftcv c\cn. Cluustrum
(.^immcrobc) ba^ ?Äcd^t ber äSovlefc in ^tt>ci SSingcrtcn gu Seubc^s
borf, llG9-;-1183.
In nomine sancte et indhiidue trinitaiis. ego Amctdm fretemrmm tf^
cbiepiscopus in perpetuam. Notam esse uohmnis. tarn pfesentibiifl quam fn-
taris. quod ffüeUterius de ludeneuhrp Henriei filiiis. et ftoleteitttmw adooea-
tos ludomiei filins. Godefridiii» de cro/^ jfttwamw et (Aomo^. et oitricw eo*
mm CmraäiM, aed et reliqni dusdem nille tarn milhes quam inferiocis grir
dos parochi&ni unfuerri. connderanteB dampnum et fatSgattonea fratmm dob-
trorom de dcmslro in irindemns quos eis ante bannt oommtintB edktdm hac-
tenus mchoare non licebat. pro remedio animarmn Boarmn pari noluntate et
unanim! oonaeDBU per mamim Tioitram eit peipetaalitar coneesaerant nt dnas
nmeaa snas qnas habent in eadem parocbia. in loco qui didtor md rvpm*
quandocunque eis opportunum et commodum iiisitm fuertt pro iiolnntate ana
nuila impediente contradictioue naleant uindemiare. Hanc igitur predTctam
oonoessionem intaita pietatis memoratia fratribus indultam aucturitatc dei pa*
tris. et noatra nt in perpetuum rata maneat et inconaulaa acripto nostro con-
firmamus. et ne qnia eam infringere. uel contra eam temptet uenire. anb
anathematia aententia prohibemna. Teatea. (ftl^tai.)
Kud bem Original im ^i. ;!rvifK ^ag Sieget btö Ch-3tif(^of^ »on rotl^em ^-actt^ ijl an
bem uiRfi(f(^la()eiicti untern Siatibe bei: Ucfunbe mit einem 5Do|))}eInrmen »eilen £eterd bcfcfHgt
60. (l:vsHlrf)c[ 5(rnolb bon %xkx bcuvhmbet bcn i^cr^ic^t (^•mcrdjo'^^ bon
ÜRaiaiui pbcr S^cueibuvg auf bic angefod^tenc 8d)cnfuncj (einer 5(cl=
tetn, ta)cld)c i^re ßan^c ^abc umfagtc, an bad bloßer gen. Claas-
tram (^imwctobe). 1169—83.
Im nomine sancte et indiiiidae trinitatis. cgo arnoldus trmirorvin arclue-
piscopus uniuersis ecclesi9 filiis paccm in poi potuiim. Noscant omncs Christi
fidelcs. quod chriMianus de maraw^h et uxor eins mtiiJiiMis per manun; nos-
tram contulerunt ecclcf^ie de clausfro sc et bona sua onniia tarn mobilia fjuam
immobilia cum Uuubu;^ lilüs nins. (^ma super altarc clusdcm monastcrii oblu-
V
Digitized by Google
101
lerunt. Demum uero euolutis non paiicis diebus mortuo memorato chriMmno,
et iino riiionim siiuruiu. Kmmercho de iiouo nostro cainmpniain iiioiiit ad-
uersua donatioiiciii tjuam meinoratus i-hrt\stianu.s fecerat ccclei?Ie de davstm.
Qui oostro consilio ad so tandcm roucrsus in man um iioätrnin refiituuit ea-
lonpoMm» quam habere uidcbatur el in prcscntia noetra recognuuit se niohil
Hm Mone in bonis lUk. qu9 oftmetofitM ok wuar «im eoatulerrait sepediot^
MdeBi^ ao clanstm. lllod etiam soiondom qiiod memomtua tmtrdw fide data
pvomiui nobia. ai qnis forte in postenini aÜqoam adaeKBiiB fratrcs de donubro
BMDflrit qaerimoniaiii de avpradietia bonia. quoil ipse bona fide media omni-*
hm qaiboa potent adiunace eoa atndehit. nt in quieta maoeant poaieietene*
^uid ot intam manealia perpetaina et inooneoiaiim. pimeiitt aoripto. etat*
gpiU noatri anudmenio fiiciniiia iUvd eonroboran. Teates bornm aiml Kih
iidfitB mteie ^otnua pr^positoa» Joktamea deeanna. Fobiumu» JMvJlfua
aidydlaoom. , Oewdm ptiaiioU pnpoaitua. Lndfmiwm a. malfaie abbaa. CKono
^ mgJherA, Wühdmm de fofwiato«.
%mM hm Ori0ittal im ^r^Vii^, hm ho» 6lcsel bc< ^bif(^of« m\ arüncm ®ad^a wtt
äSer bat ^ftü imb bie ÄtSel^cn^t^cr^ttiiiffe «net l^ttrs <n^f ®^
iiitb fiber fHne 9hd^te im ^faotgait. i 169— 83.
lu ii<)in}j\p sancty et indiuiduy trinitatis. ArvrJdxs dei p:!"«!!*/! imnrurnm
bamiiis nüiiii^tor, omnibus tarn futuris quam prcsentibus ucnt.itüra scii"c uo-
leotibus. salutem ni eo. qui est ueritas et salus. Quoniaiu nicinorl^ bciieii-
ciuru fiiifHx est et labile. )itt€«urum sutfragium neceaaario inuentiuii cognosci-
tur. ui quod uei diuturnitate teniporls a memoria aboleri. uei iniqua oialo-
ruiQ tei-giucrsationo a nui status rcctitudine seiet inmutari. iittcraruiii tcätimo-
oio cemmendarctur. et scripturc indi( io posteroruin iiütici^ transmissum inc^n-
Qalsum in perpetuaui scruaiotm. iiidc est. quod prcßcnti scripto ad cogni-
lioiieni tarn prcseutiuni tiuam luturorum transmittimuiä. qualitcr Amtdphus de
waUcui t. uduucalus in curia nostra marceto. cum non esset nobis ita familiaris
lieot ei expedirct. propter iniurias quas in eadem curia nobia inferebat. noe per
leat per aoucos saoa bniniUler adlit et qI ei in proprietate eedeaif noatr^ ni-
Uioet in loce qni dieitnr admte cattmm edtfieare permttteremna. diligenter
lagrait Noe anlem aceepto connlio. caatrnm in partibni iUis proprium babere
propfetr tneiinna raptomm neoeaaarinm animadaeftantea. et controoaniam il-
bm. qu9 inter noa et ipaum cacat. de pelidonibua qu^ in eadem coiia fiebant
otiDgiMve uolentea. aub expranione «wnditioiuB. qu^ anbaeripta est. id fien
flineMimnai Noatr^ itaqne pactionia est eaatmm ibidem edifieatum. qnod ipee
i naUs et aneeenovea eina in beneficio babebnnt* ad tnidonem terr^ noatr^
(t ad emnes uana et necoaiitatOB noatras. contra omniom hominum incursus
■eaiper paratem eaae debere. et tam iptam turrim cum caetellanis. qaam ip^
laai totam ambitnm ceetri eontn queiblibet bominwn. ad mandaUim noatrom*
Digitized by Google
103
aperlenduni fore. Firmissiiiiani (juoquc noble per se et per amicos suos secvh
ritati'fii piestilit. quod de codcm Castro nuilatcnus ipso nubis. uci ecclcsi^
nostry. uel aliquis successorum suorum snccessoribus nostriti non solum noa
nocebit. sed pretatum Castrum nobis et sucooBsoHbos absque omni oootrafc
üonc patebit Cavtum quoque est et fideliter promiasnin. qaod casteHtni ifA>
hv» owtodia tunia oommista erit nobis et Baoeeaaoribiifl nostris 6delHalga
lorabmit et loniiuento et fidditate nobis tanqmm ei estrieli eniiit. ita vt li
forte inter dos aliqua diiaeBeio qaod «btit ort» luerit. de eodem eastro nee
enm contra noa. neo noe contra eum inuabanti led nee ipee eontr» noe gim^
ram inde exeroebit £t ai forte contra liginm domimim
licet Lotharinffif, in pereona sua not immie non poterit reKdo nobii caaW»
cum caiieUanjt. qai noi iauabnnt Inde esibit et ai uoiiierit ad dominnm
aanm liginm ibit nee tamen ad dampnnm neetram neniet «bi enm homce
M exdpere poterit. immo etiam ai damponm noitmm preraerit. nos inde
premnniet si poterit Keddetorque ei eeonueieo. securitäs sioe malo ingenb.
per DOS et successores nOBtroi. apondentibus pro nobis eccle8i9 luiitr^ peno-
nis. maiore uidelicet preposito. decano et arohidiaconis. abbatiboi qnoqne d-
nitatis. aut etiam hominibns et ministerialibiia noatris. qni prcscntes emni
quod conamnmata inter nos et inimicos nostros guerra. uel sedata inter noi
et cum per oomposttioncm. uel per iudicium discordia. ad eandem doroom.
aieut ad beneficium suum. liberum reditum habebit. Infra ambitum autem
castri. arcam idoncam ad edificandam nobis domum propriam et capellam.
ad arbitrium nostrum nobis rc^icruiiuimus. quam iure frodi. nnlli obligabimas.
et lioniinera conucnientein ad custodinm domus nos^tn et uictualinni si ea
ibi habuerimus preiiciemus. Peticioiu s ucro siue exactiones. quocunque modo
in prefata curla f?ant. uel in ualle iila. siue in annona, m\o in nnirtmis. ex
^(jii<> (liuiiemuJ*. et quod de dimidia pai'te. terci^ parti quanj ci rocoi^nosc*-
baniiis KUpcrcrit. ad augmentum t'codi. et noniinatim ad custodiam castri ha-
bebit. De placitis autem terciam solummodo partcm accipict. et ncc in pla-
citis. nec in peticionibus uel per se uel per nuntios suos nos aliquo modo
circumueniüt. Ministerialcs autem nostri et officiales. scolteti. forestarii. ba-
bnlci. piscatorcs. et alii ad cotucluiman scruicium noetrum Bpocialiler depu-
• tati. ab omni cxactione liberi erunt. et ante idcm Castrum, nulluni a descefr
dentibu8 uel asccndentibus per Saroam theloneum exigetur. neo eis aliqoa
molestia uel dampnmn bferetur. Dedit autem ipae «oUa qaeada» de •»»•
da suis, qui nobis pro eo inranenint qnod heo omni» obseroabit et d con-
monitos ab ds nd a nobis. infra .XV. dies non obaenmient. noeali ex parte
noatra Trmerm uentent ncc fnde exibnnt. quousque omnia qn^ nobis ex oon*
dicto faeere teoetor. integraliter perfidat Qnod ai ipso idem. od aliquis ei
parte sna. in pre&ta onrie marüeto, nd aUbi contra noe nd anuamaorei nos-
tros excesserit ud connentiones qu^ dccaatro conacript^ et oondiet^ simt in
aliqno dolanerit. si de omnibns seeondiim fonoam pnscriptam .non satisfe'
oerit hanc in se et in snos beredes lagern excepit qnod exeomnranieatos ha*
bebitnr. et tota terra ana svb exeommunicatione tenebitur. feodmn quoque
■onm eadem condicti lege, dne omni tndido tamqoam vss^natim nd drin*
Digitized by Google
108
diMtam. nttbb Jitem «rii Bt nt ho» iftte et lo pailcmm tarn ex- notte»
^«UB €x Ml» pwto iMOfiauka pcauneftnt |»feiQDteiD ptguiam tade eonMiribk
«I aigiUo Dotffcro liwimui iosigoiri. adhibitis twtibiis et fidfliuMorib«. tam pro
parte 8W. ^Bam pro parte noilra. qvoniBi nomui« hee Bant. Pro aoa. eo»
mm Sifmm da aoneftm^ QadiefinAf ooomb de qNHiAaNi» «k fiUi am. (TucS'
Mm de mMkd. el filitta anwu Btirtkdomm* JmmIAm de merafteyv.
daaMttarai Gern et Jnmjpiifajde Kr«. J^tero et Th&)dm4m deataMcfeyvcAcäL
(FMbiii. Motr^dm», Ainoandfr. Hmnem de muna^ üod^jAiM et Hm-
fin» de lr«k Pro parte aeetva. BodUfhiu laMor preposiius. Johannes dee»»
aek Fohnarus arehidiafionue. Lodowicus abbaa a Eaebarii* Oerardus pre-
po sitos. IlVreZö cantor. Fridericus subcustos. magister Jvo* Thtodsriem,
Wüidmus de helphenatein. Theoderiwa de acbrehurc, Walterug et Renerus de
jwfirtM» jLaijamoiu et ^rMtsriisMa de irantei Jacobua, Itenbarduta de lao^^raoA»
Mü Im CrlgiRal im flr.*9M|. mit bem gani s(t^(|aRa 6iC8cf tiilif^efi aea
96fm m<i(^s au iner ffibcnm 6(^nfir(n, bmn 2 ^fOorftig 2 «M^ ftafet. ^1li!knike iftitc»
^ q^ro^fg^vt tati bca Soden: C^cgtayhaw
It, ^^Bifd^of Knto(b l)on Itriet BeittVitnbet ben SSet^ic^t ^t^atb^ i>on
^ßiirregl^citn auf ein, hm .Ulcftcr ßcn. Claiistrum (.^■^iuuucicbi:)
trn (^Tifa^et^ i^on ®toc^ t)ermad)tcö SlUob 3U Ucv^iÄ; iinb U\ih
tic^t einen alten ^aii^ttoerttag ber Pfarrer in ^«cbcl mit bcin gen.
mfUt über beit ^t^nUn bafelbft 1169---83.
In nomine saiicte et indluidue trinitatis. Ego Amoldica dei gratia Tr^-
»irefists ecclcsie apchiepi.scopus uuiuersis Christi fidclibiis paccm in perpetuuiu.
Ex iiiiuncto uoh'm officio p;ici et quicti uiiiueiborum jjjaximc ucro religioso-
ruin uirorum. (jul nui>tiu diuiiiituö committuntur rcgimijii sollicitius nos pi'O-
ukiere deoet. £a proptcr quedam quc in nostra presentia gesta sunt ne far
dk labantur a memoria notitie posterorum scripto duximus commendaieu
Mocaat-igitar tarn preaeotea quem fiMwri» quod .ßWranlii» de Bm^rntthem
friaMm Sl^fm»o deeano d« Cardew cowfaeori a«o« ddade mihi et mtUtia
Im derioia quam iaiois qui mecom erant apud Tria aeleD^witei^ iNOOflnouit.
qaod allodiun qnoddam. nineaa videlieet de Umdks* quea Mütßbät de Bro^
•oofette de tUm^ pro lemedjo anime aue coAtttlenL «Udenter aibi oaurpar
attat et per fluiea aniMM ininita posaederat demque graiu infimutate leoto
tentaa peoiteolia dnatna mammtutn aUodiom onm onm integiitate per
mtmm noatraoi iralribiia de doifitro absque uUa letmtiojie xetignaiut et de
iaiaria et dampno sibi Ulate eatiafecit. Sed otsi quam super cisdem bonia
«akopniam habere uidebaiitnr ipae et.filii sui HodvJfm et Hemrimu in mar
aiun nostram refiilaiittrunt et data fide abbati de Clamtto oonceMeroot qiiod
d ^ya inde adiHtaiia eccleßiam suam aliquam postmodum mouerit quotdam.
^ tMiquam eaa propria sibi itu fideJiter et constanter ad utilitatem et pa-
cero ccclesie de damtro hec eadom bona tuebuntur. hoc ipsum Ckono de
Mtibmh ae- &ot«tnuii omioeerii Teatea. i^anua decaona de Oardm» Mei-
Digitized by Google
104
iMriM prior. Armtl^^)\er$nvu^ffimütod^ Ckmo^iialbmik Emmtn
eH Hudulfo» de Burgenesheim. sororiiw eorom Ueik«^ de üetmhtreh. Htmi-
an CoAnamU, Sibreektmd» ülmene, Thetderkmidit Nvmagiä* Addkardm
A&MtOhureh, JMmiem JMetmdt Hetmöiu JtMJmtA^mi
dieluB. lllad etMin niemorie coninMAdandttm. qiiod Btrewkm^uiAM eeelcBted«
Cordula deamaloiii pB^tfooem. quam pTwtecmüiwu» dui feoerimt
abbate iet fratribm de dcMetro oormi no^is reeognonit et ut i4ita in ftKfh-
tuum permaoe&t. quentum ad cum specUre nidebeter conoeMlt qaetkiv iR-
delicet memoratl fratres .VI. den. sibi et suis «eoeessoribue «bmwtiiD soluant
pro hiis que oi dedmari debent. apud graiigiain de WtjUirhack. Ita ean
antiquitus statatum fuent. qoie ioeot ille ex toto desortas erat, et uasta mh
litudo. antcquam fhitrei em excolerent. Kos autem ut hoo ipsiim incoenl»
tum senjotnr omni tempore beatonun Imtoomtü et Mvgenü apostolieomiB.
sed et Hiüini Treuiromm archiepiscopi neatigns inhcrcntes. scripto illud con>
fimari et sigilH nostri inuoimento fecimus corroboriri. Si qua igitur eccle-
ßiastica secularisue persona luiic pagiiii contrarre . . . atteraptaiimt . , . . in-
dignationem dei . . . incurrat. et in extreme examine distiicte uitiuui gubiacett.
km fi^octttloc iL iba «»(ö 4>imnciob« ia bn etabtNbttal|ir tu SUiic.
^c« 5!>cmca^>itcle 311 %x'm Cvibjiuehicf ffu' baö ^(oftev gen. Claus-
trum (^^imineio^e) übet eiftige äJ^ngettm im ü^aitindberg
Stricr. 1169-^83.
■ In nomine sancto et incliuiduc tiinitatis. Kgo llodidfu.^ sanctc treviren.v's
ecclesi^ maior prepositus. Johanneg dccanus. 1- olmarm archidiaconus. Gerar'
du8 palacioli prepositus. et uniuersitas capituli noetri. Notum esae uolumus
tarn prosentibns quam futuris quod intuitu piotatU et diuii^ remuneratMi.
tres uineas in mmt$ mmcU Martini sitas OilUberto abbati et. ftslribi» d»
dauatro et eoram tMceMocibos sab eadfiit peniiooe ^ WeeA» bdof v»
mori^ oeneaBonim et ceUeierioe nesler ft iiel»i tenoit. niddieat triim nto-
lafum üiiil. et eanpam mam puloo et nhno adiamntem. qoem fralves bi
«Itteain exooluertiit. aub eeiiaa odo 4eiiariotfuiii imperpctutmi eeiteeintDiiii
ll^. atttem pebeio deiiarioriim m £toto ». Marlani iUi qui proeet elemonai^
nun efficie aanaadm Bolaeoda est. iiinum ueM ataHm poat aindeiBias. qnod
apud torenla^ fretram m pre&to monte aasignabitar ei qid effieiiim filiginii
administrat. Yt aetem hec noatra coaeeMRo Imperpetaam mta et IneoDQiilaft
pennaneat. dominua noater ünrnjoUiw trtmaritnm arcliiepiaec^os ifigialii
impreseione sigilli sm ipsam oorrobomit. et ut emn» scrupulw qtieKieiiM
et ambigoitatia de medio teUator. munimiiio qiieqne sigilli eccle^^io nostre oMh
ifiranamilB. Si qala uero hanc eoncessioncm nostram intuitu pietatis factaa.
aiiau temerario uiolare temptauerit. dei omnipoteDtia et beati Petri apostolo-
nim principis. indignationem {ncatrat. Tertee. P€tfu$ tuUensis efieeopas
Boduyu» maior pMpositus. Jokcttmes dccanus. Folmancs nrchidiaesniM* Oer-
ardnu ptepo&itM. Wecdo eantor. (Jonradut de pt^tra, Ltuherm, QM^
Digitized by Google
105
flriiitet.
n?«ir, bif abfr terlomi fmb. *.'luf bn- .Hurfifitf ift bcmerft: Karthu de aineis qua« TreMerl
habeuiwt a, tuüioci prepoüto et uuüori eccl««w. 430H Q)(it {pitaa ^iib: «4 longuiu Cooteo*
M. ^Bifd^of $crtratn l^on 9(e| Icfthnnit; bag miv bm antoefcttbcn unb
BkKenben Qtationifetn (mansiouariis) bcd 6tiftö @. Arnual i^r
@lt)Wttbtitm au ^^eil tocrbm foO. 1183.
lltrlnannH (lei gratia Metct.sis cpi^-copu» eeciesic h. Arnuald in pcrpe-
tuum. Commissi nobis officii raliu nos hurtatur et fidmunet, unllicitfMu ad
hoc impcnderc oporam. ut in cornmisgia nobis eccleBÜs diuinun) cre«cat pu-
Ih» 6t «ogMiar seraitimm quam «liqaid per noilnua qaod ibiit iBcurism
aentiat detrimentiim. Oam iteqae ad Dottrta sepivime penieniflseC anree. qaod
pleriqne fraires- «ooleiie s. ./£^wi2w de lacte potios et lana et peroeptioae
ftipendionim quttn da adote Mllfain OaM loi^ooibiii et «lemotiinB. qiit^
rom eandem fandatem OMe «seilet eodeaiam «<dUchi aie prinafia uacaroDt
eommodis et negotiis. ut ex negligeniia atque absentia ipsormn et religio
deperiret interius et bona temporaHa exterius pcriditarentur. Tandem huic
male snliibre prouicfimns remedfum cleri nostri communicato consilio ordi»
nantes et multo rop^atii frafrum loci illlus nostra tirniiter auctorltatc stntuen-
tes. ut illis foh'-^ fratrihii^ rlr- retcro in totie.s dicta occIoMia « f .v???^?//-.- sti-
pendium exhibentur. qui ibi mangjnnarii fiim?it et sciuitio eeciesic ^ ■ iul t et
deuote uacauerint. Hanc ergo nostram constitiirionem. ut niilla poMniodum
leuitate reseindi conting-at. et ütteris eommcndai t focimus et »igilü nustri ini-
pressione coninnmiri. nottia insupcr auctoritute saneiente«. ut si quis forte
procesf'u tcmporis d contraire ipsamque infirinj^re attcmptauerit. donec oon-
digne resipoerit anadiematie uincalo pemaneat innodataa. Acta sunt bee
anno domfnioe nieamatlonis M.O.LXXXJII. indlettone .1. epaota XXV* con-
carrente .... anno ponlSfieatUB nostri .Ifll. Domino Friderieo romanorvm
imperatore fbücSter imperante et cfins filio Hentuso regnante.
9tt< bm !Di|pToin<itar bc< 6fift6 <5. Kntitdl Im ^.«Xn^. CXLUT. Uro 39.
CS'* ^cv 51bt ©obfvib p ©^tiui^taiSSadb beurhinbct bif (^duMifuiu3 be^
mß\Ux aut etubeit. 11S4.
In no«me aanetf et indiuiduf IrimtaliB. Noa Ocdefndu» dei gratia licet
indignus abbas in l^rmgir€9bmek vniaenit praoena leEiptnm inspecturia in
porpetmmi. Ne gestitem rermn memoria proocmo tempom aenwt in oUv>
okmem Beriptarf teetimoiiio roboeari aeoene est. Hbe noaerint lam praen»
106
tte qaiDi ftitari Christi fMm, qvod oobilb vir Qermim ^onilüiis ck Hd-
ßnaien et uxor tu« Ägm» ob tnerMi 4eootUMMiii qtUMi oeoobittm i.
Nicolai in Stupa ioxta Motdtam h«ctcntis gOMcrnot ob det et b. Mari^ stin»
per iiii^nia amorem dederunt et ooatnleruQt reiigioiia domioabw «■Bdem
cenobü pro reeepllone filif Oertrudu eoriaai sunn in Lmmmdtt oon
duobus mancipüst domibiia. agris. siluis. pratis. paacnis. aquis. et omnibm
suis attincntüs In perpetQum possidendam. £t nt hee traditio pia mente facta
io omne euum fima sit et inoonuulsa presens scriptam stgiiii nostci muaa-
mine dedimus roboraturo. Testes huius rei sunt. Sibertiis prepositus cios-
dctn ccnobii. Fn'dtj-tcus conies de Uia/ie. Wäldmus frater predicti Gerardi.
Walteins de Manderscheid. Henriem de Ulmena» Johannes de Kucheme
liichardus de Düna, et alü quam plores. Datum anno dominic^ incurnatio«
nis .M C.LXXX.IIII. indiotionc 11. rcgnante' Friderieo Imperators et ^
ntddo TrmiremU ^^cdesif cwrriun aurigaate*
6«|n(|tc Wi\ö(im ati bcm X?iIL d«^. im 9t.«IIn|.
■ ■
M* ^qlbtfd^of ^^Ui|}^ m\ (£öln bcurfunbct, toie it)in unb feiner ^it^
^ie SBogtei be« ^loftcrd £aii4 übcttttt^n tootben i(t* 1184.
In nomine öaucte et indiuidae tnnitatia. rhUippii^ diuina fauciite de-
liieiitia Siincte Cotonienais ccclesic archiepiscopua. uuiucjsis Cliristi lideiibu*
ad. quos piescas pagiiia periiciicrit in pcrpetuum. Cum iuxta dominicc aan^
tionis cxhortationeni et suöcepti rcginiinis officio omnium ecclesianun in*
dempnitatibiu prouidcre. et eas in sui iuris conseruatione clemtnlcr. oonfouere
et detoosare debeamus. maaume eorum pa4si et salntt inteodere ipigsque ma*
nutenere et protegere teneamr. qui desideriis et dolicüs spretit aeeiiüiuibiis*
sab regola monastica milites Chtisti fieri decreaenmt, et pro eiqs nomioe»
usque ad effusionem sanguinis intcepidi dimicace. Ne qua igitur üetustslis
posteritas ea qae in Jan^em dei prouida moderoonun agnnftor dispositions*
ualeat aliqua pertnrbare oalomnia nsl in&ingere.. omaibus tarn futori quam
presentis eui Christi fideübus onpimus per scripta preseotis dedarescere. quod
monasterium qaod 2acM nnnonpatur ab üliulri Utmrieo oomite palatimo Bern
eins fnndatore iniliattun felicitor. et a comite Sißrido berede suo legitimo et
SQCoeisore in magna honorificentia et largis possessionibus gloriose sublima-
tam tempore untcccssoris nostri felicis memorie domoi Friderici Colontensis
archiepiscopi b. Pctro et eodesie OoUmieMi per ainom Wilkehn fllü SifriM
iaradicti contradituni est et subiugatiun. Postea ucro coroes Otto de Hynecken
qui prefatis principibua in dignituto suooessit ad piam et uniformem Oüelherti
abbatis ciusdem monasterii et confratrom suorum petitioncm. propria ductus
ooluntate cum uxore sua Ga tnide et filio suo Ottone qui dcum diligcnt(^
ad omne bontim proni assensum corum ridliibebant. monnj^torluni prenoraiaa-
tum in prespntia domni Jr/JoWt iienerabiiis ( 'olomensis archu jH^-c npi ab omni
suü horedunique suorimi iure prc< i«c nbsoiuit. et b. Petro et eccleeie
nitmi commuaicata manu predicti abbatis l^liter oontradidit et subiecit
Digitized by Google
107
nb m «ondHaoM. qmd fratres post obHna OUonis prememorati libcram ha»
beult pokitatem adnocttoiii m capitulo eoram eügendi. qm im uiilgari dici-
tur cUitcuoghet. qui pro remedio animc suo seeandum tcnorem priailegii ab
Henri/^o oiusdcm loci fundatorc ipsis liberaliter indulti ad hitelam nionastcrii
sepcdicli lianc humerl.s suis inipon-it "ftirjnam. prouisionem eani de inunu
al'i'iitis suscipiens. IJt etif^m maiori IiIk t tatc inonastf^riifni perfruatur supra-
dictum, adieotum est et priuilegio conhrmatum, fjuixl uuiMjuam archiepisco-
puji LuiuHietioi^ a]ioui persone aduocatiam piedii tam in trcilo concodere pre-
samat. que constitutio illibata usque in diem permansit liudicrnuin. et do-
mino fraeolB iMOSfitilsa perdurabit igitor hoc &ol«m piun «k ntionl
comentanenm «b diqao m pottamm poüil infnngt. ofrum oame in euum
fobm perpetoo refclgwl et eUbile peneoeret. presenti pagine tigiUam not-
tRun lecinMiB apponi sab eiwtbemato dietricte predpienteB. ae aliqnis' baie
ftMto oontnire lemere piceninet Hniw rei tesles iiitit Bntm syuor pra-
poaitQB. Ado^m mtior decanaa. Lo^iarim BemiMM prepeaitua. Öonradua
prepoaitoa XarUensut. Theoderioim piepoiitiia aanctoram apostolorum. Sigil-
bertus prepoflitufl s. Androe. Brvno prepoaftus a. Marie ad gradoa. Ulricua
capellarius. Otto comcs Gelrtmi». Heinricus Cornea 8eynensis. Euerhardus
frater suus. Simon comcs de Telenhiirch. ThfOflericus comcK de Ho^tnden.
Ueinerus de Vroinzh<»rvh. Gerhaftlufi fi'luocatus (JoionieiuU. GosiripvH de
Aluetre. Wühdmus iSckillinek. HerimaHHus camcrarius. Wenemarnti pin-
cema. Henricus de Volmitutfin. Get'harclu^ Suam. Jleinric^ts de Alpheim
et aiii quampkirc«. Ac(a sani hec anno iiicarnatiuniH dumioice M.C.LXW.
IUI. regnanto Frideruso impoiatoic limuumrwm aereoisainio. indictione .11.
attDO pontifieataB noatri .XVI.
%VLi bcm $rocr|: tn^i^ c. (iolti puucto iurisdictioota io Craft
Wl* $a)»ft SttciuS III. Beftatißt hm Softer gnt Olanstrum (^irnme«
tobe) ale feine ^efit^un^en «nb dted^te. S^mna bcn 14. Ott 1 184'.
■
Lucius episeopns seruus seruorum dei dilectis filii» . . ^ abbati et fra-
tribus monasterii de Clnunfra tam prosentibiis quam tutmls regulärem ui-
tam profpJ'sis in perpetuuni. Keltüiiossam uitam eligcntibus flpostoliourn do- .
bet ade^se presidium. ne forte cuiusübet temeritatis incursus aut eos a propo-
sito reuocet aut robur. quod absit. sacre religionis infrin^ut. Eapropter dilecti
in domino fiiii. uestris iustis po^^tuiatioilibus clementer anuuiiijuä et prefatum
monasterium de daustro. in quo diuino cstis mancipaii obsequio. sub b. Pe-
trt et noatra protaetione auaoipiBBm et pieaentia acrlpti priuilegio oommtmi-
maa* la pnmia aiqtndem stataentea. nt ordo moaaatieaa qui aeoBadam dean
et b. fiemedieli regolaia in eodem monasterio dinoadtur eaae inaiitutaa. atqae
iaelitalioaeai Gatefdennam fratrum perpetaia ibidem temportbaa inaidabiliter
obaerueter. PMevea qnaaoiinqae poaaeaaioaea. quecunqae bona idem monaala-
finm in presentiaram ioate et canonioe poatidet. aut in futurum conceaaione ponlifi-
oaBi» kfgüfcme tegam wl princapam. oblatione fideliom aea «Hia iuatia med» pet>-
. j .^ .d by Google
108
sitfite domino poterit adipbci. firma uobb iNB4ri8C|ve MidMiioiibniellKtilMite.paw
mancant. inquib»» hec piopriis dHximuteKprimeadb DocabuliH. Locum ipsumui
quo prcfatuin nionasterium aitom est cum omnlbus pcrtincntiia suis. Decimaloi
CC08UUI1I p.u'tiones, a Treuirorum archicpiscopis Atherom. Hülüut, Amoldo uo-
bis rationaljjlitrr eonfirmatas. archidiaconoruni et pa^^torum <}ui tunc tcmporis il-
li.s ccclo.sij.s prefdi i unt communi et uüluntariu mBQom. sicut caDonice factc sunt
ratuii habonius rroflinm in fj(iHfft>^<-/i£U. et tjuioquid habotis iu iocis iliic pcr-
tiiiüntibu.^. cum capclla s. Kiciiolal. quod mcmonitus aichicpiscopus ArjioUluu
A quibusdam noltilibus* Gi^rl^co et iltnruu do Isenburch. lusta eiuptionc re-
bus propriis coniparuuit et pro taluto animo auc mouaatcriu uci?t.ro pia et per^
petu« doDAlkmo libernm oonoMUk «t scnpto proprio conficmauit. Torram et
iMuam quo Oeratd»» de Bototio per totum temtonuiD de J^äekf uob» dov
dit et Biloein quam fiKw eins Hemo uobU doqeuit et Mfianeuit p«r wh
Bum A, «roluepisoopi rapndidi. GreogSam de Wiattrhadk eom pieoatioiie
eua mquo in Mc9elimn, et oanubw appeaditiia mm ex utnque parte J£f[i^
GnkDgiam qiie Harth appeUatur. odm partem bone memorie Jlbtro et BiUmm
Tremirenae» ärohi^HSOopi «obiB eontulerunt. usque ad stratam Trämrfmm^ reli*
quam aero partem ultra stratam atdelioet Stuppefbeteh com omnibiii appendi-
cils suis, quo prcdictns archiepiscopus .1. sub annuo ccnsu triginta maldro-
runi silig-inis et XXX. nucne. «ibi rt suis successoribus pcrsolucndis. de as-
sensu ecclesie Treuiremis uobis donauit pcrpctuo possidcnda. f'irut \\\ autea-
tico scripto ipsius archicpiscopi plenios contiuetur. Gran^ias de J '^floccmpo.
de Molhach. de Oeuelendorp. de V- soicen. de Uode/ihoscit. de Ueinmtiirvik,
de ValLäyus. da Sepfemfontt'hus cum oinnibuis appuiiditiis earutii. Tcrras quas
sepedictus archiepiscoput» Amoldua rebus propriis comparauU. cuuj i^uotituii
molendino apnd Mmimk. et alio apod Jhirk^ qua pro ai^me «le aalute mo-
naaterio ueetro donauit Terrta et ailuaa qoas Hermannü» de Käme aobn de-
dit apud ViVare. predium qaod Ulriow de Hemersbach uobü dedit. ultra itte>
mm. apod iiiUaa qu^ i^&^tf nominator. et allem qu^ Wiüud/eäm appeltap
tnr. cum omni inti^tate et iure quo ipae Ülud pOMcdcrat. Vincas quas ha*
betis in Ludensdorp. et Confluentie. Logeristtn. MeUerick, Vrxeke, Üactike,
Celtanc. Grtxc^e. KesUnde, Kemetfiam. IVetcerü. et domoa. et tmaa. quas
ibidem habetis intra ciuitatem. et extra. Prefatas uero grangias et possessio»
ncs uobis libcras confirmamns. co cxcepto. quod de ^^raugia de Wwterbach
pastori sex denarios aimuatim oxs« hjitis et de grangia de Hemmenruth pas-
tori ecclesio de T/ifdeche sex denarios. de g^raugia de llodtnijuifah pastori sex
denarios. de g^ranii^ia tieptemfofitium tres anms uini. de grangia de Harth
pastori maidrum unum siliginis et aliud aucno. de graugia de I aUibua pas-
tori maldrum unum siliginis. et aliud aueiie. et unam amam uini. De bis
qne in tenmno et panroebia do Orandeatorp babefia. paatori tna matdra ai^
liginis. de grangia de Bdlocampo et qnibosdam campia apud Ww^baek
paatori dnoa aolidoa. Predidam antem predinm in Lmgeaektit wm uillaa et
ioeis eidem perttnentibua. '8iettt memontua archtepiaoopua ilmo^cftta pia ooUe
liberalitate liberum et abaolatnm donanit et deoem aunia liberum abeque ad«
nooatia quiete posaedit Sane laborum ueatromm qliie proiNnia itaaBÜina Mit
d by Google
109
sumptiboB Colitis, tarn in terris cultis qatm iocultis. siuo de nutrimeot«» animar
lifun neaitronim. nullus a uobis dccimas cxigcre ucl cxtorqucre prcsumat. Paci
qüoquc et tranqaiIHtati uostre patema in postcinim sollioltudinc prouidere uolen-
ff^ auctoritate apostolica prohibcmu?. ut infra claiisuras domonim scu ^rangia-
nim uestrarum nullus uiolentiarn tacere. furtum uel rapinam comniittere scu lio-
minem capcrc aiit intcrfice rc uel igncni apponere audcat. Lic«at rjuoquc uo-
bis clericos ucl laicos Hberos et ahsolutos e seculo fugientes ad oomicrsiunom
uesti^m rooipicerc et eos absquc uUius contradictionc in nestro collegio rcti-
nrro. Prohibemus insuper ut nuUi fratrum aestrorum post factam in eodem
loco professioncm aliqua leuitato sine abbatis sui liccntia fas sit de claustro
dUcedere. discedciitcm ncro absque communium littcrarum cautionc nullus
«ideit retinere. Decanimus ergo ut nnUi oomino honnntiui Uceat pre&tum
ttflfButeriina temero pertorbarOi «vt eil» poBBeBsiones «liefre ael «blatas re-
tiiMR; minuer«. sea quibudibet aexationibia fittigate. sed omnia integra
epttwueator eomm pro quomm gubematiime tt snsteotatiene oonoeasa sunt
mbns ommmodis pro fatan. sahia tedts apoatolito auetoritate. 8i qua tgi-
lor in fbtitnim ooclesiaatica aiocidariflne persona Kane nostre oonstitiitio-
in paginam adens eontm eam temore nenire temptikuent; secundo tertioae
conmoiiiCa nisi presumptionein auam digna satisfactione corrcxcrit. potestatis
bonorisquc rai dignttate careat. rcamqne ae diahio in^ieio existerb de pcrpe-
tnta iaiqaitatc coq-noscat et a sacratissimo corpore' ac sangnlne dei et domini
redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat. atque in cxtrcmo cxamine distriete
ultioni subiaceat. Ounctis autcm eidem loco 8ua iura seruantibus sit pax do-
mini nostri Jesu Christi quaft^nus et hic fructum bone nctionis pcrcipiant et
apud districtum iudteem prcmia etcriic pacis ioueiiiaut. Ainen. Amco. Amcu.
fiene valetc.
Ego Lucius catholice erclcsic episcopus s.
Ego Theodimis Portuen^is et s. Untinensis scdis episcop, s,
Ego Henricus Alhnnensis episc. s.
Ego Theohaldus lIoafieiii<is et Velletmisis episc. s.
Ego Johannes prcsb. cnvdin. tt. s. ^larci s.
Ego Lahorans picsb. caiU. &. Marie Irans Tibcrim tt. Calixti
Ego Hubertus presb. cardin. 8. Laurentii ia Damaso s.
Ego PaMdulfm prcsb. cardin. tt. basilice XII. apostolomm. s.
Ego ArdUto diaoon. cardin. 8. Theodori s.
Ego Oraiiamta u. Cosme et Damian! diac cardin. s.
Ego SoffredM s. Uarie in tiia lata diacon. cardin. s.
Ego Alhimta s. Marie noue diac cardin. s.
Datum Verone per manum Hugonit s. R. ecclesio notarii .IT. Idiu Oc>
lobtifl. indictione .III. Incamationia domitilce anno M.CLXSX.UII. ponü-
ficatos aero domini lateü pape III. anno .IUI.
9lue bm Ori^tiAl im '^t.--%ol^
110
•8. ®obfrteb t>on SSabgaffeti l^euvVutibet bm f^ieb^gend^tU^nt
trag mit bent Softer ^f[ertl)al fibor i(te bciberfeittßen Otec^te im
^od^ivalb. 2oibm 1184.
In Domlne sanote et indinidue trinitetis. pati» 6t fiUi «t a|»«ntiis imcü.
£!go Oodefiridvs monasterii Wadegoeenaia uocitiu «bbas. omnibiia eedwlailioe
pietat» ordlDibos seu secubris poientie dignitatibiiB ia Christo dotnino d«o
eterno perp^ne pacis et beatitudiiiM Bilatem. Siout aatiqttisuiDi uirorom fadt
SU* forda et nobilia aoriptararam relatu ad Dostrornm tempomm cogoitioBeni
transferro stndueroDt ita ctiam aostrorum temporum gesta future geaerilMNU
litterarum monumcntis plerique nundari soloat. Hano itaque iormam ini-
tantfis ttniuersis Christi üdelibuB presentlum relatu notum facimus. quod
cum fratra de Virittal totum allodium inculti nemoris* quod uulgo dici>
tur Howald in lobüs sibi indebite uendicassent. et econtra fratres nostri
quartam ciusdcm allodii parteni sui iuris esse legittime probare uolulsscnt.
et i.sta contentio contrfi MiunasUcc discipiine honestatem multis seuicns annU
iicquaquam per laicas pcrsonas. quas sepe uumero pro reformanda pooe oon-
uucauimus debito finc terniinari potuisset. nntu diuino rcll< tis srccuiaris lui-
licio uirU tani no.s quam \ in'iyUiUlense.i ad rcligiosarum conuolauimus iudicis
personarum. id est. domni Alhertl l'Uarensis et donini lialdmnL monti* s.
Marie abbatum. qui pari conseiisu iudiccs electi cum ipsam causam seiiiotiui
8ub cquitatis libramine subtiiiter examinassent pro diutina discordia sopienda
et pacts atqne conoerdle nnkuie inlroduoenda. tres ^upraiati allodü partes fstr-
trilius de VtrML et nobis quartam assignauenmi pastnre uere commmula-
tcm et wamcnta per totum allodium nobiscam habere ilUs mdnJaenmt ita
saue, ut saluo reliquo iure nostro ecusum sex denarioram in euriam nostniD
Bwgaüttn amiuatim in festo s. Martini peipetua l^e solu^ teneantnr. Poiro
de arhoribus talis lata est lex. quod nentra scilicet partium sine alterius eoo-
niuentia arborem nel magnam uel modkam dare poterit nee promittere nec
aliquam prorsus iamiliam ad manendum ibidem introducere nec uiciniora
trinsecus habitacula quaodoque instanrsM. conuersi etiam de lobiis ad nostrs
se pascua depascenda extendcie ex eonditione non potuerunt sed paseois
sepius dicti aliodii content! esse debebunt. Et sciendum quod quicunque
utriuslibet pfirtls conucrsiis sc« familiaris legem huius pacti quoquo modo
trausgresäus fuerit. cx prcoppto Rl>hati? ?ui ad nlterius partis monasterii lores
cultans tamdlu satlsfacturus iaccbit donce de reatu suo congrue indulgenciam
conscquatur. Ut igilur contractus istc diuino muncre inter monasterium nostruna
et Vlrisfalden^e cenohiuin procuratus inuiolabile robur obtincat. cyrographuni
cum te^^tiunl annot^itlone fieri lussimus. cnius pilmani partem sigillo ViUjrien'
sis et Vir (Molden ^ii iiipressam abbatum penea nus conseiuaulmus, altcram Vr
gillo nostro et item VUariensis abbatis communitam VtritUüdenn monasto-
rio in teslimoDium rei gcste tranwnunmus. Testes. QtrwdM» eamersriw
noster. /oA. de LueeUnburg clerid. Seubardiu, Volei^imu, et Mbertut
conuersi. Dominus Beedimt$ ahhas de FlnSifat. Mogerut senior et Hernnm
eeUerarios. monachi. NiuH$tnpu, Htmfrtditi et Wincm wanenL domimw
Googl
Iii
ÄLbei tm abbas Vilarienms. Uttouerinis. Job de lijistingeti monachns. Slfinar-
dus et Fietrinu.s conucrsi. dominus ßalJoinujt ahbas de monte 8. Marie. Si-
fridus conuersus et aiti luulti. Landol^hva scultctuB. et Oerwinus milites de
WüemUin, Acta snoi heo »pnd Leihen, anno uerbi incarDAti M.C octoge-
nmo qvsrto^
Sit« bm 2/il}Iomatai bti '4btci im |>r.i3(r(^. .C.XLII Nro. 229.
^iciTtrid) ©raj Den .Uanuiv uub Siixctubuvß Ijcuvfuubct bic burd^
(SjLCOuuuunication cr^^üuugcnc Slucfgabc bc« 3^^)"*^" 3" X^ionbitlc
t)on eaten ©obfrib« )). Rc^n^cim an bic mui e. äßa;:tiiiiti. 1184.
In nomine sanote et indlulduc trinitatls. P]go Jlenricua dri ü:ratia eomo.'; Nu-
mucensi'g et Ijuzenhu)-(}en.sis . 0»um ex rcuulutione temporum obliuionoin ple-
nimque patitur buniana iiiiiriniUiä. quecutiquu digua auul ad noticiain po&tero-
rum transmitti. iramortali apud mortalcs litterarum mcmori^ debent commcn-
dari. Notom igitur fadmuti preientilius et fotaris. qualker dilectus noBtor Ofin-
radH» abbas ecdeaif b. Maxlmim. decinam de TAco^ontwilUa. quam Chdefnduä
de Keth^em» et filii «us Oodefridus et Petrus Bub specte ieodi. maltiB diebus
iniuBte sibi uendicanerant. ^leBiwfic^ diatrictioniB aofiragio noetro qooqae coihh«
Co et atixHio recnperanit Nam predictus Pefrtw ad ecdeBiatn b. Maxinu'ni eam
auis amicis ucnicns. pro sc. pro patre suo. pro fratre suo. nam ipae et illi ex-
communicationia uinculo tenebantiir. lacrimabililer miscricordiam qucsinit. et
ad pedes cruclfixi. qui proptcr ipsum. aliosqnc malefactores eodcm tempore
in pulucrc positus fiicrat. dccimnm resignauit. et quod iniustc ipsaiu dccimam
rapuissct. loiani omnibus confessus. ut absolutiunem excommunicationis me-
reretur rogauit. et impetrauit. Postea ucro in presentia nostri coram homi-
nibus nostris ordincrn facti idem Petrus rccitauit. et quod nicliil feodalis iu-
ris ipse uel predeccsäoies sui. uel quisquam liouiiauni babuorit in predicla
decinia. pix)6teri non erabuit. Noa uero peticione abbatis. »ec minus ipsiua
PeirL habito consüio fideliitm noatrorum. ordmem facti preaenti pagine com-
miaimua. et poateria ndatria non ignorandiiin tranamisimua. Huiua ret teatea
auDt, Oodefridm abbaa Epttmaeen»». Everwimi* abbaa TAusenhurgentia,
Wi^elmuß. Ciinradus. Teodericus canonici maioria ecclesie in Treuen. H&-
rima'nnvs et Stg^fridus capellani nostri. Laiei uero. Ilesso et Godefridus
frater eins, Cüno de Hören et fratcr eius Amtdfus et filii Cunonis. Arnvl-
fus et Wiricifs. Wirictis de Lucenburg. Hoduyue, Anselmits de Kaueire,
Wecelo et liohertus de Bretingm. Herein de Jiirsingen. et Philippus fillua
eius. Lodeinn'nui. Hereman. et quaniplures alii. Acta aunt anno ab
incarnatione domini .M.C.LXXX.IIII.
%nS h(m Criflinar bn StabttiMicttuf ju Trier, bem bat \4^t KtttnflCgel bc9 (Stftfen
9on xii^vn 3Ba(^9 an breiter Seberfd^nur anael^augm
112
70. fiubiüig Flitter ^on $)mbei8fclb unb feine .^^anefiaii fd^cttfen
ber Jlivc^c <S. ^^r^oinac au bcr £\)U ifn- Vanb ju ^'nflbeurcn, bie
.1ilird)e 5U !I)eubc«fctb unb einen 2i>ülb. ^?tuc^ XT)coberid) l^on »Ru;
tanb, feine 3)2uttet unb @efd^)oi|tet fc^enfcn bem ^lofter SU(!er unb
Sßicfen. 3:ncv bes 27. ^uni 1186.
Iti in iiiinc Süiicte et in(liuidu9 trinitatis. Notum in postcruin uoliiinus
preRcatiüii.s et futuris cunotis fidelibus qiiod üiilhewicus niiI(S qiiidam de
Dudensutlt. et uxor sua Ida totiuii j>uaiu terram (^uam habebant m Idco qni
dicitur ErnUthure 9CCICSI9 beati Thom^ absc[uc omni contradictiouc contule-
runt. filin et filUbus. et onmibos heredibus consentientibus et ^yl^tq^nwt pmi-
<neado ut mos est in popalo. se in eadem tm« quicquam iuris ulCerius ha-
bituros omnimodo respuenint Ibidem etiam duaa filias induendo in habita
et in ordine sanctimonialium deo et beato Tbom^ ad serniendum deBfinaue»
rnnt Insaper cttam placult eis. quod ^cclesiam in dutdemudt quf fnodata
erat super terram ipsorum qn^ lier^itarlo iure ipsos oontingebat beato Thom^
cum omni iure sno et appendiciis suis in perpetuum possidendam donarent
quod fccerunt assistentibus bis pcrsonis. abbate scilicet Qiselberto dohmtm'n-
rodke. Radolfo de Mathelherch. Nicoiao de hettingin. et allis quam pluri-
bus ratioitabilibus pmonis. ita tarnen quod quando ludhewicus clcricus filiua
eius dccederct. ^cclesia illa qua ille^ inuestitus erat in perpetuum ad bcatum
Thomam pertineret. Nomus quoddam quod dicitur irilriso^rin siiper altare
])ratl Thonu; donaucrunt pro candeiis quas in nicnsa sua et in domo sua ferc
per annuni conibusscrunt. Notum ctiuni ])cr has ipsas littcras licrl uolurau*
quod T^ndtrinis de livJant et niater sua et fratrcs sui cum sororibu.s. pro
remciiio ipiuruin et parcntuni vSuorum. agros et prata ibidem iiiter duos man-
tos iacentia. bcnto Tli -mo et deo ibi seruicntibus oontulerunt. Sed quia h^c
omnia rata et inconuulsa absquc bonorum uiroruni tcstinmnio tencri ncquirent
conununi dccrcuimus conscnf'u et cuiisilio ucncrabiles adducerc persona», ab-
baten scilicet. ministeriaics. burgense in capitulum maioris ^cclesi^ treveremi»*
qoomm eonsuitu et tcstimonio rem nostram scripto et sigillo eiusdem
sif trwertmi» muninimus. Aetuni est hoc publice anno incamationis domioi
nostri Jhesn Übristi .M.O.LXXX.V. V. Kai. JoJii. in preiato eapitoliol as-
sistentibus bis personis, JMn5af*0(b sdlioet prepostto. et stnictori fcidesi^ besti
Thom^ qui predictas donattonum elemosinaa de manu lAdSi^neiei et uxoris
eins Id^ ibidem suscepit cum consensu beredum ntriuique. Ocdsfrido abbate
Kptemanensi. Vdone abbate medidacengL HsinAtddo abbate beat9 Mari^ ad
martj'res. Citrardo preposito sancfl Symeonis. Frid<riro custodc ^cclesij
maioris. WiUielmo de kalre. Cunrado de hvrst^iekh, Petro de wUenze.
Sibodone de ponte. Amoldo scabino* et c^teris quam pluribus. de quibos
modo longum esset numerare.
?riu^ bfin ClifliTial im ^^'r. Hrdv, brffcn luitrrn" fTfaub in eis^-iUknulidui l^^aic mit rinmi
511 cchnur (H't'vcbtcii ^■^rroatnriitftreitcn fcmäht ift. ?(u(fi biiü* vcifcrfu ■if.vsM.irnf 'Zif^}ä vcxt
uj biejrr äßfijf bfffjiigl. »tte ^erganwntpüdc jnib ou« fincm SCuplicat Hex «itunfcc jfltp if-
wiyui^Lu cy Google I
113
iBic^avb unb [ciiicv ^xan .^clotoinbc ^ottcii3, tvebuv6 Cr^crbad^
m jcbem bafe((ft frei toirb, natl^beiu bo^ <^tift ^. ^imco-
Iii« gii ZxuXf M Scfi^n be« 3eac0, be^l^K «ttfd^abtdt lootben
ift. 1185.
In nomme aancte et mdhiidite trimtat» Amen. Frater Amoldiu dictos
abbsB HKHiasterii eberhttrmaia et uniueraaa eiusdom loci conuentus omnibiis
Chriati fidelibuR saloteiD et deuotaa onitioneB in doiuino. Cum uniaeraa hu>
mcne colidiliolUB opera et instituta temporuin mutabilitati subiaccant. opere
fndnm est qacmniKbet negotiorum coutractus littcraruni monimentis et cau-
tionibufi consignare. nc res ratioriabiliter ge«te aut obliuionis uitio. aut ma-
iignitatis studio dcpratirntur. Nouerit igitur omnis gencratio lain prcKeiitinm
qüam foturoiuiu (juod II irfiarduif thfloncaruis in oonßuenlt'a tunc tcmporis.
coopcittiite iixore sua HfUvinde pro rcniedio aiiimc suc et fraterna orationum
nostrarum oommunione in ecelesin sancti Sxnieonis 'rrfueriH. ad quam ins
tlitlonei ip^ins spcotat. id clalxiraic stiiduii. ut fratrc« no.stri luonastorii in
Uilla (•'•nßutntie ab uiiiiii dcbito ihcUiiiei oximeret, lliiiu> rei gratia uir pr<*-
fatus de libcro predio mu> uinec porlioiiem scilioet iiicdktatem iugeris sitan»
in lUnowe^ hcredibui« »ui» una äccuin rcnunciantibus ccclesic sancti Symeouis
eentolrt. in rccompen»ationcm thclonei quod IVutrca nostri apud confiuenHiam
soliier« CMMueaerant. Testiiicati» est autem fideliter am^äiorem ntilitatem
eedcrie predicte ex proprietate uinec pronenturain quam si thdonei consacta
iutioia a fratribm nostris solueretur. Vincam vero predictam ab eccleaia he-
feditario iure poesidendam snscepit sub censo duorum solidorum cdonien^
•wm. in nigilia omnimn sanctorom annoatim soluendorum. hoc condicto. ut
quieonque censam prescriptam in predicto terraino aolnere tardauerit. in pe-
Dam negligentie. in spatio octo dienim sequentluin censum duplicabit. Si
uero et hoc tempus pretcrgrcssus fuprit. J»ine ulla litis contestatione USUS Ul-
oee ecdesie s bymeonh cedet et bcredes suo iure priuabuntur. Hn; (> enim
le^m pene uir prenomioatns ultro in se et in suos accepit htM edos. Census
quidem de uinea ei prci^rntabitur qui thclonco prcfucrit conßufntie. Annexa
p'st fjiiorjue hniüsmodi coiiditit). nt si fr.itros nc^tri quod nlisit alicnann sub-
^tantiani rebus suis ninniixlani transpnrtnrt' tiolucrint dcprchcusi. communem
pcnani que pro tah oxccsmi dobctur cxripiiiiit.
Huius rei te«;t08 sunt, S(^i'jt(f/itf.^ jucpubitUi. Tlieodericm deeanui». ilart-
libvs caiitur. Lndeirtvn.'i cauunii ii;*. Lmhi ico de 8. ( V^.v^)/v et CUiiitHH. yl/-
b^rtun de porta rhiitatis. UV/ /«Arri/.s Cullf)iai)tiinicli. Orttröiti.-i milo?. «SV-
warduB. Goiffridus de Ohfraforf. Hodolfus de Oltersforf. ikttwadus Cftt$-
fke, JSm/riäm do tor^hidorf. Acta sunt hec anno ab ioiQaraatioue doiuiui
.11 C.LXXXV. Indictioue .III. Imperante Frederico impevatore.
•MteblcMMcl Biftai»citii#. U. 8
cy Google
114
72. Sttftdla^ttel toon ®. isintiptt gn Stritt genc^uiii^t b<m
Ätoftcr GSctbad^ ettoitftc ^^HcUfvei^cit \n (JoHen^ llö8.
In nomine sanete et indiuiduc trinitatls. f!. dei gratia ccciesie s. Synieo-
iiis dictup prcpopitiis. et uniiicrsus oiii-<i< m loci conueutus omuihm ('fin<stt
fideli1>ii«! ^aliitf iu in domiiio. < 'um uiiiuci'J^a IniniMnc cutiditioiiifE opera et in-
stituta temporum niutahilit-iti tul i.nceant, opcro j»i( < iun; t ,-t ijiu-rnmlibet ne-
gociorum contraotus litteraruin muniinoiitl.' et oauiiuiiiUus consi^uaro. ne res
ratiouabilitor geste aut obliuioui^ uiciu uut uioli^uitatis studio dcptaucutur.
Noucrit igttur omuis gcucratio tarn prc^cutium (juain futuiorum. quod JV^
eitofdus touc temporia iHMter thclonearim oooperaote laxore aiM HeUwmdt
pro remedio Mume aue in nostra ecdcsU hoc elaWare atadnit ut fiwtre»
£berbacen»es de auhatanUa mooaaterii atii in «itia conßueutt^ ab cmvi debito
thelonei extmoret Uuiua rei gratia de libeio predio iiine^ pansiontai
licet mcdietatem iugcris sitani in Rinnotee ecdeaio ncatre contuh't «andeiii»
que a uobi» hereditario iure sub censu duorum 8oUd<»'um foloniemi* monete
possidendam suscepit hoc quidem aub Hdclitate qua Celeste iioetre teoebar
tor affiriuana prcfatam summani ccnsus utiJitatl. que eccb«ie ex ofHcio the-
lonei prouonire c ^nsueuit prt poliere. Prcfixus est autem terminu* |><'rsul-
nendl C(^n?\'nt in ui^piia oumium sanctorum. hoc condicto ut quinniiqiie ui-
neam tenutnil s^i in preseripto termino ceusum noii s iliKi it g^niinaie huniiiio
in pcnani ncirlii^cntic intVa .VIII. dios scquente* ilicluiieaiiü uu-liu dt'l»itor
t« Ii. ;ifur. i>iiiaüt«.m et .Vlli. dies transgrcsöUß foerit et thelunearium cen^mu
trauilaucnt. sino ttlla litis contcetatione usus uinearuio illiua ccdeaae oedat et
berodes suo iure priucntur. Uaiic entm legem peoe tarn ipae tcithw^us quam
aui bercdcs in se uitro exccpeniat Huiusmodi autcni negligentia uel oeoaoa
detentio in dampnum uel in incommodnm fratrum /■Siti'hacetuuvm noUatenua
fedondabit Uoc etiam eonditioni «tnesiuai est. ut si quis fratrum Lberbth
rtnsitim alieuani aubstanUajn elam rebna monasterü admiscuerit. inlvDCione
fraudctudi theionei penam conununou qne pro tali exces»tt debetiir eoicipiat.
Huiua ra testes sunt. Strj,/onius proposiuis. IVffW« rin/.«» dccanus«. Hart-
IthUM cantor. Kmhrüo de S. casturf. f /(mens. ^\lh>^rtujs de itoita riuitafts.
Warnerns. Orttriut's milcs. Sticuidm. Godfj'rüius de QbeirUort\ i'amruäu*
gouch*'. Kusfridti^ ilo f'-itTt-udort.
Actum anno domiiü M.CLXXX.V. Ijidictiüue .III. Kegnaute impe-
ratore FridcrioK
tim Ctidtndl in fr na ^cr^ccil. ^«ii. «^ta«t4ar<bit> ju Allein.
73* Skr 9(bt ©obfrib S^abgaffen l&^t jid^ Ho« bcm Scrfiufar Sftii<
hilf bcn Te^tltd^en ^mon^ Mii Saitb ^^bc^m kHTfutibfit.
117^—1185.
In nomine aancte et indmdve IrinilatiV. Quum <reneratio pretorit et aJia
•duenit. et quedim posteris ntilia n memoria faeUe labuntur mortnlium. ali-
^ . ^ .^ .dby Google
•
115
^ua nostrih teuipuribus lacionabiliter acU. et nostris isucccssoribus neccssaria.
seripto comHaendnre üignum duximus. Noucriut itaquc tarn preseutes quam
futuri. presentiB pagine lectorcs. <|nod ego. G. Wadegocenaü dictus abbas.
don temm de hande^iim a domioo Umd^lfo, qiii tune temporit domiuua
lerre illitia eise uidebatur. aMcnsn filiorum raonim emore debni. eandem t«r-
nun domini de Flanhtim in elemosinam raeionabiliter eis datam ealumpnian-
tea ne emereDiua comtradixcnint. Noa nero eccleaie nostre m poaterum pro*
Hidentei quadam parte pacte pccunic retcnta. domiuam londHftm ut pi*»-
dirtan ealaiDpiuatn «icut de iure dcb« i>at sopirc-t rogatiimtis Rogatti igitur
noatro motOB. eoin pieposito et prcdicte dotnat domtnis amicübiliter compo-
Boit et ut eonun in hoc facto aBBensus calumpnicque depoai^to si expcdirot
probareliir. presentis cartule scripta oorunt sigillo muniro loguiiit. Iluius
lestCB f^unt. ] ollK-r/v.H abba« b. iaoobi AIhtro nbbas de ottt^'hiirrh. ]IVr-
boldv.f prepositus. Lotan'vg prior. Gerwräm comea aduocatUB. JL&demoa^
eomes et frater de armtein.
Hwi bfm Criginol im $r.»3(r(l^. Taö cimIc, 2'/«" ''^''''r ^^^'^c \iii\^cl von rol^m
•f^-uitö !>'iiu-;t r.ii Tn'rAammtnrcifcn, inib ^i'icjt bic lilülln' r^'ottco auf cr.n '2ofii't, iii bvv anö.^f-
<iuiftcn iKtt^un iincu ^Ivfel, in ber ifinUnV öer iroiid^cii Vinicn ftrt^möm Umjc^rift ift
nut iu)(^ ^u. Irfm: «ie FJunheiD.
74- ?ö^jft Suciuö III. erlaubt bcm Vitt uub (^oni^cnt .^u Vadd;, bi«
Pfarrei (^ruft buvd) ^oni>eiitual€n be)ov{(€n la|i<tu liBcrona bm
16. JOctotn- 1184—1180.
Lv/'im epiacopus senius Bcruoruni dei. Diloctis liliia . . . abbati et frn-
tritius de Loch, salutem et apostoUcam bcacilictioncm. CSum aabditorum uita
prelatorurn moribus iii^truatur. dignum C£t et consonum latloni. ut cum ple-
bis dcuütio rcligiosos uiros sibi piTfici pobtubit in pn'^toros. eius piis desidc-
riis couRcnsus facilis prebratiir. Viule <|iija ad aiuiicjillajii apostolatiis no.stri
pcruenit »^uud qucdam pnmu bi.-ili'^ vcrlf ^a ^ ad ucstrum moiifistci luiu
pcrtiacns. per uos uel aiios rcli^iuju?. uuoj^ postulat gubcinnii, auctoritate
uol>h pii'SCiUium indulgemu». ut uacaiite Ipsa ccclesia liceat uul/Is in ea üey
uel (jii.iiiic)r de fratiilms iirstris statucre. fjuonun uiui.s C})iscojio prosentetur,
qui ab episcopo curaui aniiuarum rccipiens. oi de spiritualibus. uobis autcin de
tcmporalibus debeat respondere. NuUi ei^o omnino hominum liceat haue pagi-
nam noatre confirmationiB Inüingero. uel ei auau temecario contrairo. Si quia
aatem hoc attentare preBumpserit. indignationeni oninipoteDtis dei et beato*
mm Petri et Pauli apoatolornm elua so nouerit inciarsttram. Datum Verone,
XVU. Kai. Noverabr.
8«
Google
•
116
75. I^nnft ßttciii« m. irfimnt bo« ÄTofffr fllhi^jertSbcrg in feinen 8^u^
imt hfiStigt i^>m jiinc @ütcr. 'Xhxowü ocn 22. 1184—1185.
Lucma episcupus scraus seruorum ilei. Diiectis in Christo üliabus. (owl«
TAtetrt) . . sorortbus de Monte s. Uoberti salutem et apostolicam benedietioncni.
iSacrosanctA Hoinann eccicsla dcuotas et InimÜcs in C^hiisto filia?. e\ n<»stiete
pietatis officio diligcre propcnpius consueuit. et nc prauornm lionniiuni mo-
lestiis agitcntur. taiuquam pia matcr sue protcctionis imininiiiie confouere.
Kapiopter dilccte in Cl»rish> tiüa uotris iu.-tis po>tuIatioiiiljii.s donicntcr aniiiii-
muH et ecclcsiam uc-stiam in qua (iiuino e^tis obsüquio niaucipatc. cum omuibiu
quc Iii presentiarum iuetc et cauoiiiec possidet. aut in iuturuoi iastis modis
deo propitiu puterit adlpisd. sab b. Petri et nosti» protectione suMapimas,.
Specialiter Mton poesenioneB Brannehem, Appenhem, Bermersheim. WUre*
(tebkt) et molendinum in flauio qut dicitnr. Na» super Ping^iiam. uotiis et
per noA sicut ea ioste sc paeifice possidet». eidem ecelesie ueetre anctoritate
•poetolica confirmamus. et presentis scripti patroeiDlo communimus. NnUi
ergo oninino hominnm liceat Iianc paginam nostro confirmationis infringece.
HC 1 61 aus« temerario contrairc. Si quis aotqm hoc attrntarc prcsiunpserit.
indignationom omnipoteutis dci et beutorum Petri et Pauli apoetolorani diw
m nouerit incursurum. Dat. Verone .X. Kai. Deccnibrts.
S(u« bm Ortghiaf mit htt QuK« iit bem tRaff. ®taat<ar(|it) Sbftrln.
unb ^. ^abox ü&cv bic (^i^cbmii) bct fleiueu ^c^iitcn. 1185.
Bertrammus -dsA gratia Mettenaia episcopus. Omnibus Christi fidelibas
ad quorum noticiam presens scriptnni peraenire contingwit. salntem in do-
mino. Uniuersis iustict^ amatoribns notum fieri uolumus. quod inter trade*
goztensem et 8. Naboris abbates. super minutls nutrimentoram dedmis con*
tronersta diu uentilata est. que ad petitionem wadegocienalA abbatis tandem
domino TuUend episcopo eommissa est ab apo^toh'ca sede fine canonico de-
cidenda. Ad cuius scitsitloncm quia s. Snhni-is abbas uenirc et responsalcra
niltterc contempsit. aduersc partis ijuc sui oopinm cxliibiiit allegatlünes au-
diens« ot asfcrtiones. et eas procul a fal-o residere. per sufHcieiiteiu probatio-
ncra illi online iudiciario adiudieatain ricognoscon«?. ecelesie s. Nnhori» et
sententia ^ilenliuoi iniposuit. et in abhatem auctoiitatc (idegationis sibi eorn-
misse. sententiani suspcnsionis doncc rcsipisceret promulg«uit. Hac ita do-
miiü pape coinmissione pleno ab episcopo prcnominato iu.xta tenorcm aposto-
licarum litterarum execnta. nos ad bonnm pacis et ad pacem et ntilitaCem
ecclesianiin intendentes. predictos abbates ad componcndum et eoncordiani
inter ipsos reformandam nocauimus. et ausilio diuino talem inter eos 6eri
tninsactionem. in faeic Mettenai» ecdesie fecimus. viddicet quod abbas s. Na-
hori$ miniitas deeimas in perpetunm resignauit. et nobis quod nee per pro<
priam nec per diam pmonam saper hoc de ceteoro toadegoetensem inquieta»
d by Google
117
ret eccl(>iaiii pronuVit. nbbas uero iradegocitri.'^tH f|uod m.'inus ad alias non
extcnderct iltoimas i:iiiiirer afHrnuiuit. Hoc auteiit ut tatuiit et iiicotiuulsum
omni cuo peiii tauen t. (am iiostru 4uaui ccciesie nostrc sigillo et testium sub*
acripdoue fecimus commuuiri. Testes. Hugo primicenus. Odo maior archi"
diaeoniii. WülAm» tattaStot, Frtmeo s. Vioottitii. Dämel b. Sympbomni.
Alherieu» Kactiiii. Menjfotu8 Nouäaretuu abbiUes. Acte Bunt Imc anno
domink^ incamatiofiiB .M.CJjXXX.V.
tbif hm DrHtiiiftI im ^.«Kn^ tAt Sitocl warn an gribi unh fnüb ormifi^tni 6<^ttft'
ICH Iftcfcfb^t»
ba§ dcnrab »on i.'citc|tcv imb feine gia" ^V^^^w^ti)^ bem kio\Ux din^
^ert^berc^ i^re naha baki unb im ü^üttfUtt^l gelegene 8ütet
gefd^titt ^a^n. 11Ö6.
In nomine wncte et iodliudue binitatia. (Mnradus dei gratia mibmemtt
episcopua et magunÜM aedia arcbiepiscopua. nniuersis Christi fiddibos hanc
paginam inqiectiim aalutem in auctore aalutis. Hnmane fragilitatis oondicio
oariia aetionibos ac desideriiB occupata facta snorom tempornm acriplo eon*
sgenit autentioo commendare* ne lapsu tentporis in obliuiooem et altcrationem
tranaeat inimicam. Notum sit omnibiis tarn pmentibua quam Cutoria. quod
domniH Cunradm de leUceatre et uxor elua hazzecha bona sua que babebaat
circumiacentia claustro sancti Buperti et in mum edal pro rcmedio aiiime sue
et parcDtum snonim sine omni contradictionc ccclcsic s. linpcrft contulei'unt.
\jt autom lioc latuia habeatur pre^entcm pnginam conscribi et inpressionc
feigiiii nustri tecimu-s roborari. Testes sunt, llti inannua aduocatus. Reinhvilo.
Meingotii!* et fratres eius. Arnohliff. Dragebodo et fratrcs sui Kniherclto et
Eigeh/inrus. llarilibint eschero et liaires sui Geniodus et \\ albtrtus, et alii
quam plures. Acta sunt hec anno dominice incarnationiä .M.C.LXXX.VI.
indictione IUI.
Sua hm OTiginal im 6ro|^ ^e{(. ^taAt4*llt(^iv( ju Damßabt. f)a< oeaU ®irge( Den
üKt^rai k^M/fß «n |Sff|«meitl1ltcifcn unb i{l fonft bcn frfl^ {jlrii^ gilbilbct. nmfi^iifl:
Cunradoj del gratis •. Mognalin« f^s «rchiepitcopns,
78. ^et 9lel6tiffinn ^nbetanb au Ü^emnfinftcr Utfuttbe üBcv bie Gefrier
Wgung jtoeicr Ißfl^cttteute, bereit Sellen ciitgqogen hjorcn. 1186.
In nomine taoete et indiuidue trinitatis. £go Hadewidia diuina propi-
tiante dementia ecciesie beati Thcrcntii in y<>vn Mopfrsffrto abbati^^^n. Si
ecclcsie dei nobis commissc pre eetoi is curam gerere ut utilitati ipsiu;^ aut in-
«]uisitioni ätuduerimus consulcre i l procul dubio ad cterne reniuncrationis
augmentum nobis perfuturiim nun dcbennis ambi<rcre Quapropter omni
sancte ecciesie dei nostrique iidcliuQi tum pro.scntium quam futuroruni uui-
uersitati notum fieri decreuimus. qualiter nos ex communi uostri conuentua
. ij d by Google
118
consciiPH. rctcroi Mrni|U<' nc»8tronini ti(lr>]:uni taiii clcricorum quam laicoiura
conKÜio cum Anseliuit et fratro ipsiiis St, jilittiin pro !itr.iriini<|UO partitiin opur-
tunitatibus. controuersiam iuter uos diu a»;ita(ura descidiinus. cuius tale tuit
initiiim.^ Veneruut ad nos idem AiiHelmm et StephanMB et de uniuersis eo
clesic nostre curiis trnns fliimen Sm-e iacentibus quednm l)ciieficiu ad nien-
s.'im süioruin iiostranim pertiiientia. u nobis iure feodnii rocipvic uülueiunt.
1108 uoro de rebus ewkt-ie adbuc ignarc existentes quod super hoc nobls
•gendum foret. conueutum nostrum ceterosque nosti'os Hdcles. cousuluiniuti.
Ut atltem ab eisdem petitionem predictornm fratmm illicitam esse di^imiiiB.
uoluntati i|Morum non acquiescentcs. quod petiaenint oninino eis iK^ainmu».
Ipsi uero quanto eia negauimus. tanto magia institerunt et utolentaa nia»ui
in na noatre eccieaie miaerant. Qaa de re excommunicatjonis aententiam al
episcopo Meterui in sancto aynodo aubieront. Hae igitur damnatione oon-
aioli. eodeaie noetre et nobia Batiafeoenint «it quioqod in prelatia cnvUs ooi-
tria iuris habere ueluerunt ipBorum nzoribuB et fiKia oonaentientibiiB. in ma-
niim noatram reaignanmt. Eoontra autem noa ex rebus ecciesie. cui nos deo
tuftore preaidere uidemiir. capituli noetri okb^o et Sitnonis eomit» Sarf-
ponte^miH censüio. qui noster maior adiiocatos tenetur. ipsis deccm talenta
metenais monete dedimna. hac conditiune. ne uel ipsi uel ipaorum uxoreü.
uel aliqui corum hcrrdes ceelcslam nostrani in hac cuusa de cetero niolet--
tare presumant. Tlniiis rei sunt te.^tc?. Lorf^trifus pastor eiiifdem ef^lfftp
et reliqui sacerdotes. Theodor if"^'-- et Vohnarux. MathiiJi.s deeana. (Mäia
ccllaria. Martn custos ecciesie. onuii>que coiuientus eiusdeui ecclcslo. Si-
mon eomes SarejwnUiisis. Et nt hec actio btabilis et incunuuiaa perroa-
neat iianc cartnlnm iiisslmun inde couscribi et ut subtus cemitiir »igilli
nostri et comiti« Sipnnnis Sar^pant^isi^ eani dignuni duxiniui» irnpi-fssioiie in-
signiri. Acta sunt l»cc anno ab incurnatione doniini M.CL.XXXVJ. indic-
tione .IUI, regnaiite domiao Urbano papa .III. et impcratore Fi^edericü primo
et episcopo Bertramo feliciter. Amen.
»fj^tift au« hm XVIII. ^<x^xf). im ^pr.^ilrd).
I
m
79. UtBan III. Befitatist bem etift ^avbm attc ferne fftti^tt unb
<S)ütev. SBcroita 1186.
UrhamiH episcopus scruus serudrum dei. dilectis üliia. . . decanu eccieaie
Vasiort» (^ardonensus ciasque frati ibus tam prcaenübus quam tuturis canonioe
snbatituendia in perpetuum. Quotiens a nobis pctitur quod religioni et iio-
nestati conaenire dinoscitur. aninfio no5 deoct libenti concedcrc. et petcntium
dcsid«Tiis foiii,'-niuni Buffrnjrinni impcrtiii. I''npr(»pter dilcrti in dontino filii
ue.^tris iustis postulationibus clementer annuinui^. et prcfatain ecdc^iain in
qua diuino niancipati ostis obsequio. snb b, Petri et nostra protcctione siis-
cipiinus. et prescnti« scripti priuilegio cuuiniunimus. Statuentes. ut (jua.sciira-
que poesessionof . (piectuinjue bona, cadem cedi'siu ioprc>entiarum iuute et ca-
nonice poswiidet. aut in futurum concessione poniiticum. iargitione regum uel
Google
119
piincipuü). übiatiune fideliuni, scu aliis iustJ^ modü^ presUüiie iluiiuno poterit
adipisci. firma uobis uestrisque successonbus et iliibaU peimaiicant. In qui-
hiis hpc propiliij duxiniiis ex[Minu'iulA uoeabulis. Fiooiim ipsum in f^uo pre-
fata ccclciiia sita est cum oniuibus pcrtinuntiia suis, iutatn dccjmam de
Ctu'ävrtio sicut pertinct ad prebondam tt usus fratruni. Decimaä do Trw
4|iianim dae partes ad caooBiooa pectiiieol. et tama ad prepoaitum. Deel-
maa de uillis drca loaun qni uooatiir Vostra. quaram uiUarom due ad prel-
positam. et alie ad caaooiooa pertioent et curtem eiiudem loei cum perti'
Dcntüs suis, de q»a curte dintidiam marcam et unam hoapitationem debct
perdpere prepositus anooatim. Loeom qui dioftur M(t8$enpret, Ecdeaiani
de Affxme. cum carte et appendttiia avis. de qua prepoaitua decem aolidoa
[x i-oipit annuatim. JOeolesjam de Bucha cum pertinwtiia suis. Locum qui
dicitur Itode, Locum qui dicitur SauMiu^^n. Maekena, Limetui, Kocle-
«tam de Beltema in qua prepoaituä tantom habet quantum eanonioi. Eccle-
aiam de Kirrieha cum pertinentiis suis que perttnet ad ius prepoaiti. Deci-
maa de Elenze qoanun dae partea ad aeolaaticutu pertinent. et teroia ad iU
lum presbiterum qui serult in ecclesia. villam de BittellesdorJ. cum appendi-
tiis suis, in qua prepositus habet man am dimidiam annuatim. Possessiones
i{ua8 habetia iii Dichetet. in Piimera. et Otimdeda, cum iure et libei'tate quam
prepositus seu decanus. scolasticu? seu «npitulum in his habent ex antiifua
et rationabili constitutiüne ecclesic hactt-uut* ub.seruuta. Preterea iiouas ei in-
debitajj exactlones ab archicj)iöCopiis. t'pii«cupi<. aicljidiaronis. seu decanis alii^ijue
oiuiiibus ccclcfciiasticia sccuiaribusuc pcrsoiiis otunluo ficri prohibemus. Llbcita-
teä etiauj et imniunitatcs ecclesic iiiistro iubtc coUatas. sicut hucteuus obser-
uate sunt ratas habemuä. et cas pcipetuis temporibus illibatas pcrmanerc sanc-
eiiBua, Prohibemus iu&uper ue mfira fines paj:rodue ueatre uUua aine aaaeoau
dioeeaani episcopi et neetro capellam aea Oratorium de nouo coDatruere au-
deat sal«B pciuUegüa Rwtanorum pontifioum. Auetoritate quoque apoatoliea
iDterdleunna. ne quia in uoe uel ecdeaiam uestram excommonicationia aua*
pendoDia ant ioterdicti aentendam nne manifeata et rationabili eanaa pco-
molgare pieaamat Cumautem generale interdtctum terre fuerit lioeat uobia
danaia ianuta exdoua excommonicatia et interdietia non pnlsatia campania
suppreaaa uoee diuina ofüicia celebraie. Decemimus ergo, ut nulli omnino
bominnm prefatam ecciesiam liceat temere perturbare. aut eius poaaesaionea
aoferre. ud ablataa retinere. minuere. uel aliqaibua uexationibus fatigare. aed
omnia integra consenientur. corum pro quomm gubcrnatione concessa sunt,
usibus ouinimodis profutura. Salua in omnibus npostolice scciis auetoritate.
et dioce.«ani ppiscopi canonica iustitia. Si qua i^Htur in futurum ccelesiastica
»eciifarisuc peiisoua hanc nustre coni^titutionip pagmam sciens. contra eani uc-
nire tcinptaiK-rit. seoundo. tertiuue coniinoiiita. nttn sati.«fai-fionc cuugrua id
emeudauerit. potcsiatis }u»noris(}ue -sui caieat dignltatc. ix'ani(|ue se diuino iu-
dicio cxistere de pcipetiata iniquitate cognoscat. et a sacrati&simo corpore et
»anguine dei et domini leilemptoris nostri JheüU Chrit^ti aljcna liat. atquc in
extrerao examinc diuinc ultioni subiaccat. Cunctis autem eidcm ioco sua iura
integra seruantibus. sit pax domini noatri Jbesu Christi, quatioua et bic frue-
Google
120
tarn bone «cttonii pcrcipiAni et apnd diitrietuiii radieem premm etenie pa*
c» inueniMit Amen. Amen. Bene ralete.
£!go UrbemuB catbolicf ecdesie epMcopus. 8.
Ego Henn'cm Älhanam$ episeopiM.
Ego Faniht PrtnuHm» epiBOopiB. s.
Ego Petrus presb. oardin. tt. s. Susanne, b.
i Ego Lahorans presb. card. 0. Mari^ trang Tiberim tt. C^iixti. s.
Ego Pandtdjfts presb. card. tt XII. apostolorum. s.
Ego Melior presb. card. ss. Job. et Pauli tt. Pamacbii. 8.
Kp;o Adelardus tt. g. Marrolli presb. card. s.
Ego Jacintus MMrio in Cosmvclin diac. card, s.
Ego Gratiann.H ( o.sme et Damiani diac. cardin. a.
Ego Boho 8. Angeli diac. card. s.
Ego ^offredua s. Marie in via lata diac. card. 8.
Ego liollandus 8. Marie in Porticu diac. card. s.
Ego Fetnis s. Nichuiai in carcere Tulliano dinc. card. s.
Ego Radulfus s. Gcorgii ad uelum aureum diac. card. *>.
Datum Verone per manum Alberti s. Rom. eccicsie preabiteri cardhudit
et canoellarii Oer £ag i\t aui^gef^nitten) H.C.I1XXX. VI. Pontifiieatas vero denmi
Urbam pape III. anno .1.
Sil« bem Original im
80. ^^ei\)(ci* bcv Slbtci ü^ctlad^ mit bcm Pfarrer 3U iöenjtovf üBcr ben
ih^a^ienev ^e^ntm. liS6.
B, det gratia Metentis epieoopos noiiienia ad qnos piesMis soriptam per*
uenerit aalntem ab eo qui mandat aalutes Jacob uniuenitati uestr^ notan
esse nolumus. quod causa qu^ inter ccclesiain Mediolacentem et BanUum sa-
cevdotcm de Benstorf super decima de Wales uentilabatur. in presentia nos-
tra. auditifl biiic inde utriusque partis allegationibus decisa et determinata est
ita. ut in postposito litis discidio inter prcdictam ecclesiam et sacerdotem transt-
actio in hiine modnm facta est. ut qnicquid iam sepe dictus sacerdos in de-
cima illa queiimoni«; liahuit et sibi iuris liaberc uidebatur. rennnrianit. Ifoc
autem ut stabile et inconunlsnm permanent. Htteris nostre auctoritatis sigillo
sij^natis muniuimus. Testes huius rei sunt. JIojo Metensis primicerius. Si-
moii dccanus. Odo archidiaconus. abbas s. Vincentii. IhirrlinrdMx abba? 8.
Arnolplii, Sohfrtus abbas s. Clementis. Alibas llfut'lvujs de /no/tte .s. JUtri.
Reineras abba« Basoni^uUle. Bcdduimti* abba^ de Freistorf. Albertus abbas
de Wilers. Wälelmvs curator. Gerhardts sacerdos de Freittorf, T^eMb-
rißM aacerdos de fhrangef, Cuno de G^^'^^otide deeanua. WiM&nu de
Broü^» WaUkeru» de Dose* Godefridits de Orun, Martmu» de Barmtoi^'
EahddfM decanos de Mettala. Cimradua de Benttorf» Cono de Mm^erek
et alii quamplnres. Factum est isfud anno domin. incarn. H.O.LXXX.VI.
anno episcopatiw noetri .VII.
IUt4 bcm nencrn <Sl^artit!(ir bcr Wbtn 8Kct1a(( hn |lT.sKt^. CfTO. c Hro. S46.
Google
121
■
S5orfo^r Salier »ot 16 S<*^wti mfmblid; c^cfc^el^enen $ctfaitf eis
(BttteS 3u dtameSSad^ an bte ^6tei ^abegaffeti. 1186.
Heinerti» de! gmi* i^u^omtwtUe. OocUfrido Wadegudemi abbati et ee»-
clesie eiusdem loci in perpetuam. Quoniam pro lapsu temponim tiarietatc
per>unnn!r?i niiitabilitate rrrurn solct drpcrirc nicmorin actioniim. si non fue-
rit ifcripto maiulata memorir«. postcrorum ea propter et presentium et post
nos fnturonim paci prouidentes scripto curauimus eternare. <jue rata et In-
comuilf^n uoluriius pcrmancrc. Xotnm sit igitur presentibus et futiiris prescii-
tia .«oripia looturi^. (jiiod ecck'sia in iusend'o-f totiim allodiuiii suum in Ha-
vttfpnrh quud eidem tum propter raritatem incolcntium. tum propter dium'-
»06 eoiitiaiios eucntus minus utile fuernt consilio anteceasoris nostri pie nie-
oiorie abbatis Walteri. assensu quoque totiua capituli. ecclesic toadegotiensi
precio XX. et octo talentorum cum omni integritate et iure quo iilud ipM
jMrioi poiMteat in perpetnum oontalit possidendum. Sane fQom wte' atiiiir
que eeclesie tnuuactio snb recolende memorie patribus. WalUro abbate iv-
mmimtide. Henrieo abbate wadegoziente cdebrata. per ipsos ex negligentia
BOB fbit scripto niMidata. ad roborationem totma que gesta sunt, industria
«I «Biensa prioinm prouidentea in perpetaum paei «t oonoordie ntriuaqiie eo-
den« scripta bee eommciidare. et proprio et eeelesie noüre rigillo
com testium qnoqae annotatlone. qni et in prima actione et in sequenti con-
firniatione interfueinnt studuimus confirmare. Hentniis abbas JhmmumilU.
Lmdewieutt abbas s. ETcharii Treverü, Bermmnu$ prior. GaraUius ccllera-
rin. Amohbis sacerdos. Oßno saoerdos. Symon sacerdoe. Qode/riditB dia-
conos. f^onntantinu» subdiaconus.
Anno dominice incamationis M C.LXX. celebrata est hec actio. Anno
oero dominice incarnntionis .M.C.LXXX.VI. cflohrato actionis ronfirmatio.
?lu? fein Criijiiial im pr.^?rvcfi. ^^on ben fceibcn, an btcfen (uufonen ^«bfnbünbflu banf^enben
Ciegeln tfl nur bod cr^r ninbe &on tot^em 93a<^ o. 2" gr. gebli«bm, okti bie llmt^nft fe^U.
8t. SObt Sbmbolb §tt 6. Wimm bri ^rier bt))utttt etnic^c gu biefem
^njccf tom Cu]tcy .^eiinaiui ^^icjdjcnttc Si^in^aitu jum JOffidum ber
^üfterei jeinecl ^io[terd. llöti.
In nomine sancte et individue trinitatts. Ego ranMdes dei gratta in
monasterio s. Mari^ ad martyres dictus abbas. ad notidam tarn Ibturontm
quam presentiam transmittere aoiut. qttod Hermamu» custos monasterii nos-
tri ▼ineas quasdam inter riuulum et villam noKtram »itas. a rusücis quibus^
dam videücet Hermanno. Ihmimco. Henrico. qui eaadem vineas iure he-
reditario a nobis receperant sao studio et suis rebus nostro monasterio cam-
parauit. et eas ad officium custodie iugiter ordinandas pia detiotione a nobis
expoatnlain't, Nüs i^itur catitc pictatis Studium cffootui manripare uolerites
iam predictas vineas a prememoratis rusticis in manus nostras resignatas. ad
122
peticioneni pi'enominati llermcami, in coniieiitu fratmm nostrurum et eorum-
«Icni consensu. officio ciistodie ca cousideratione licpiitauiinus. ut exii)dp >iiie
luiiiinaria »iuc alia ni^ccssarla ad usus Imius üfifieii pertinontia. plcrilus admi-
iiistriiri pofsint. E'silom otiam usibus X. et VIII. dcnarioä de huspitali s.
Janibi in die Pt tii porsolueudos coucessiimus. Iiis quoque adnecti dignam
iudicauium*. quod si j)ret'atu.s Ilf-nnfiniws in cjsdiüii poäsesäionibus plura coa-
quisii'rit. pisdem Ufiibus astimiuro nuatra com-cssiMno ei liccat. Ut igilui' k^c
ncc nouitas cucllcrc nec antiquitoü immutarc jiosüit. presenti scripto inunire.
et sigilloruiu no&trorum improssiunc couüriuarc curauiuau». Acta anno io'
caruAtiop]« domini .M.C.LXXX.VI. Testes. H, abbas, //. |>rior. iT. cwtot.
Q. caDt<Mr eeterique fratrcs capitoli. Cr. Jhrkwmmut, Fetrwu Conrad»».
Manäiiu. Lodomcm. S^fridm» cetoriqae mioorak Laid. WilLervM», l^ngii,
Bot^wut* Syhodo»
Mm 6cm Orifiail im 9r.4(M( ; yaüm mit A-N. ct;rogra)>t|irt wi> tH «M«^ ktfu^tli gmctdk
83. 2)cr Stifte? §cnnanit ^ii *3. Ü}iancn bei Xricv kutfuubet tbm
faß« aJovjtc(;cnbe«. 1186.
Notum Sit oumibti» Clu'isti iidcllbua taiu futurls quam prennfiibiiv. qai»
ego Ilermamm custoä in ccclesia beaty Mari^ ad martyrcs in eroada nostif
ecclcsi^ ceosuali iure aioioolit» loc&ta integrum diuruaio Uermamu, dimidiUB
diurnale IlenrU-i, do dimidium diurnale Dotulnlci. ad custodiam Im
perpctuum pcrtlncre. per manum doniiii abbatiti Uemlmldl tali tciiore conqui-
>Iui, ut »^^o ot sufMC-sores nioi dimidium fcnsum solaanitts Aiitniiuiali ueiv
tempore de cüiiigeLnJo ud quulibct couslarnjuis frt'auaniiiu; üben siraus. hoc
c\cepto ut de commum uino situla ad commune praiidmm sumatur. Si uero
nuritio nostru cunt tliit» prämiere non placuertt suu» .III. scxtarios uiui. u))i
uoluerit expendat. illi suis tribus pro uelle puo fruantur. Scd ne ijuod titri
üülct aliquid ccclesia scrupuiuHitatis uei inpedimenti ammodo in hoc lucto pa-
tiatur. prcdictarum iuiit;urutn possesaores in omni iure ip»aä ueuditas eoclcaie
contulerunt. hoc solo cxcepto ut si bereditarium ius uendere udlent. in sno
foret arbitrio. Acta sunt hec anno inearnalionis donrinice .M.O.LXXX.VI>
3tu« btm bffitöflt gewffcnen itnb mit Ä-N. ojroflrftp^irteu Original im i^.^Sr^.
H\. 85. J^iibtvia 39ftrj^er imb p Xviev, fein ©ruber i^n'^d G^cUciai
6. Simeon, Obiiie bie grau eines* 33vubcvö bcvfelbcn ^^crncft,
geit. iBräber ©d^lceftcr mit ij>um ÜJfann '^Ibclbcrt, gcto&^nlic^ 2;ruc^)c«
genffttttt, uRb kalter WAXtt ml iEafteft »ertoiifen i\ft ct^iic« a^*
Äadbtie bcm JWopcr 6. X^^mo» m bcr ÄIH. 3ti l^f^ 3Cirtfetttfluiiscii,
1186.
L
In nomine snncte et indiuidue trinitatis. Notum facimus umuersii» taui
presentibus 4iuiro futans. quod LvätwicM treutrensium koueslus ctaia. et
Google
13$
«eabmuB. qui etiam dicitur «duccatu». et icezHo frat^r tstius cMionicus et eo-
dem tempore cetlerarlus in ^clesia bcati Symeonis. et Ida suror oorum cum
marito mo aibefto, et waUenu miles de cmtello, et Odäia uxw Ilerneittoni»
fiMXM eorum conscnsu uniucrsoruni coheredum ipsoram. et coinmuni manu
eorum. nullo contradiceiite. uendiclcrunt aniiicrsura allodiuin cjuod habucrunt
in iiilla qae dieitiir /»T^^rAfr. sanetis nioniftlibu.s (sie I ; iiabitaiitibus apud sanc-
luni Tbuiiinin. in kllin<df. pro et XXX niarcis. Iluius rei teste» sunt.
Lvd^tc i's abbas iu ^ccletsia s. Euchuiii. Qudejridm abbas Ljfit rnaf:«'nsia.
G-rardiif prepostitus In ecclesia beati iSinieonls. ('onradus du licrsclieit.
iVtlUmiiiKs de rawilre. L*rnhardt/.s prior in prescripta ecclcsia «>. Tliom^.
Gozzelo et Fridericus sacejdute.s. (otlnii Vuttc) Herbort seultetiut. AnUMt»*
«duocatus. Anwld hvwaa scahmus. Ludewicm atinbitkus. SiuwH miies. HoH-
n.
In nomine eanctf et mdiuidii^ trinitetk. Vniucnm tun preaentibns quam
hilam lidolibue notificire uolnmui. qnod Lißtl^üm», treu^femmtfh dak et
adnocatw et firater tnos Weulo cancwieus et celerartm in 9oel«Ma beeti Sy>
meooui et odüia uxor Uemttkmu frttrie eorum et Ida gueor ipsorum com
marilo sao ^Mberto d«piforo a plnribiie eppellato et Waltervs miles de ea-
atelio cum OMttmvni con-sensu omnium heradum suui-um et conmiuui manu,
eenim omni remotti cuntradictlouc. uniuerfrum allodium quod habuerunt in
oüla que dicitur Hntecha fratribus et sororibus apud beatum Tjioniam in fnj-
Umalt comniorantibus nendidcrunt. Hnic etoiiini rei rationabiiiter peract^.
Pfn/I'ppus f.lf,v'\- uonerabiii.s areiuepigixjpus supcrucniens (juam ipae baniio
suo et eigill) -^ui tof^tinionio eunr omni iure libcrtatis pretaty ecelesi^ confir-
mauit. ut si qua cleritvilis iaicalisuc persona teuierario ausu ius iibertalib eius
infrin^ere uel uiolare prcäumeret anathemati» uincnlo sc innodiituni lore non
dubitaret. Actum est hoe publice «uper litu« MmeUe ante curiani dotoini ar-
chiepiscopi quam habet Hateche, Jiadolfo de Alaütelbei'ck, et iieinrico fra-
tre eius de imrensheün, et omnibus uillanifi eorum quo« habuerunt rateehe
et eeUanc ««isteDtibus. quiboi etiam adnoeatiaiii ibidem aimut tenendo wm^
mmiiler dominabaotur. et bii omnea dietia et factts omntboa domini arthia-
piaeopi aaeeoBom eommanem prebueront. Scripta et acta sunt li^ anno do-
minier Incarnationis Mitlesimo centeaimo XXXX.VI.
^tibt äu^fcitigutifien au6 bin bfiicjjelt aftt>f|fneti Oriaiiiolien im Tic frflf ift
am imtcni <Snbe umA<(<^(a}^eii unb mit mtx Nifcn, au« 'Pergament cir^i^^t^^^i^ (Sc^nuv DernS^t ;
kkt «cfefHuang brf Giqctt vm nid^t bfo^ einen ilinfi|Ritt, feiibertt ftu^ hv«<^ itac frat«
124
86. rcr (h-,^bifdBof C^onvab leu Iiiani^ bcftätii^l bcm ^llcftcr :iüi|;cvtß:
bcvg bd ^^Hiu^cn bic gvei^eit J)en bijd^öjlic^cn Steuern, alic ^uttXf
me(^tc unb ^^lUileeten. 1187*
In nomine sancte et indluidue trinitatis. Cunrad«^ dei gratia 8 magun-
tine sedis arohiepiscopub et apostolicü bcdis log^atus. omnibus L^liri^ti fidelibus
taiii t'uturis quam prosentibus. Si quid ueneralulibus locis. ad subsidia dco in-
ibi seruientiuiii, de Iiiü qiic iuris nostri sunt coatiiUriuius. sperujtuujs et uobifi et
nostris succossoribus ad perpetuaiu saiutcm profuturum. (juibus inde memoria
debetur orationuni. Nouerint igitur fidelos tun oottr^ quam pont fiitur^ cu-
tis qaalHer ego O&nrmäua maguntinf metropoUt hamüis protusor pio homn
lancto dei genitricis ad ecdesiam eins que sita est pinguie m murnte a. rfämiL
talem iuria nostri uaam. propria mana ex consensii et hortatu priorum meo»
rum cpnfradidi. ut in })ago rheni et in omnibus locis qui nostre attinent
ecdesi^. de coriis aliisne possessionibus sanctimonialium in pre&t^ eoele*
si^ c«aebio deo fkmulantium. nollum ddnoeps aupplmentum episcopali
nostre pedcioni. a nostris dispensatoribus ezigatnr. sed ab Jmiiis peDsionis
debito. libera prorsus uiania qae illic ad eas spectant ex auotoritate nostr^
traditioois perpetuo iure habeantur. £t quoniam licet episcopis. ut de facuir
tatibos oapitane^ ecole^^. paoperiores adiuuent eociesias. hortatu et peticioiie
maiorum ecclesi^ nostr^. hanc donationem fecimus. et in hac carta conscribi
rnandauimus. Preterca ipsum locum ßub patrocinium 6. Martini, ac sub tu-
telam uostrani succossorurnque nostronim sii-^ripimus. cum possessionibus mo-
bilibns et immobilibus et predii« et curiis. quaruin nomina sunt Iiec. /ypr^/i^ry-
httm. liriiniit/thrL.'/t. ! hiengeshemi . fsi?ihtim. .i^penheim. Beryt. L<jjnjtshtim.
Basenheim. L oikexhtim, Wertärrshelru, Scrinne. llodr. Ej)ilen}(heim. ^\ el-
lengesheim et in Hinge, et Ockenheim. HtideiKxh^im. et duobus inolenditii^ in
ripa. A'a. sitis. necnon omuibus rebus ad prcdictuiu locum pertinentibus.
quas nunc habent uel in posterum deo donaute poteruut adipisd. sub nostra
tttieione suscipimus. atque omoes iusticias quas alia monasleria qu^ aub
gimine nostro sunt, in nniiieniB spiritualiboa oansis babent. el bnio eonoedi-
rons. nee ei oUiim adooeatnm pieter nos et eos qoi nobia in nostro officio
.auoeednnt. a auocessoribos nostris prepooi eonoedimus. Statuimns etiam ut
sorons eiusdem oenobii post obitum ^iritualis matris eararo aliam tarn in
exterioribus quam in interioribns utilem et idoneam commum et salubri eoo-
ailio sibi in sptritualem matrem secundum regulam b. Beuedicti oligant libera
electione. cui omnes per omnia digoam obedientlam exhibeant. et ad quam
cuncta qn^ in prefato loco disponenda sunt, respidant. Adieimus etiam ul
quicimqiie in vMnte s. Dijsihoäl nunc et in futurum abbas fucrit. curam aoi-
marum carum gerat, ita ut monachos boni testimonii qui eas in omnibus pro-
curent. sectnidum pcticioneni et utilitate carnm eis prouideat. ncc iterum il-
los sine uoluntatc earuni amoucat. bencdic tionem monastic^ professionis se-
cuihIuiii regulam b. Beuedicti eis per se cotu i lat. atque in omnibus causis
ad quas ipsum aduocaueriut. ds benigne assijstat. ita sane dum talis religio
cy Google
125
in utroque prclato monnsterio iiiguerit. quod hec dig:ne ab hi« quori et ab
illis concedi potuerit. Si autem ex aliquo defcctu monackos idoucos qui eas
procnrare poMint. in prefato motiuterio s. Dysibodi non inuenerint. au<>lori«
fite nostn prefatis soforibna conoedimoi et confiimaimu. qaod de tliis ec-
desns viroe honeetos qnt eis in regimine monastico preosse sdant et possint.
aine eontradictione prefati abbatis et fratram a. Djsibodi aibi Kbere eligant.
acqnifant Omnem etiam andoritatem et poteatatem in rebos et poesesrio»
nibaa predictanmi sovümm abbati et fratribiia s. D^bodi inlnbemus et in-
terdidmus. ne fai poeteriim aliqua eontrouenia inter predictaa eecleeiaa onV
tnr. Ut autem hoc noiooabiie factom noatnim apod omnem poal^totem ra-
tum et inconualsnm omni euo pennaneat. presentem pnginam impresaione si-
gilli nostri fecimus insigniri. et auctoritate nostra eorroborari. facto nc^tro
testcs adicient08 et statuentes. ex uirtate dei. et auctoritate b. Petri. et no^'
tra. nt quicunqiip hr-r inA-Ing'Pre attemptjinorit. porpctui; anatlicniatis peny nrsi
re-sipiscat. suhclatur. iSunt autem her tt^tium noniina. AmoIdtiH maior pre-
pn.*itus llf^nriems abba.s %. albnni. Foljtertus abbas s. Jar'«b!. Butehafdun pie-
positii- s. petri. Ihitin'cu.i maior (If-rnnus. Iluggerua custos. Petrus scolasti-
c*u.«. "//Ao cantor. i/« i/i/v propositus pingvienms. Eherhardns ccllcrarius.
IVitjena/iduii subcustOS. Jlt nnrus cajjrn. Godt frulus de {(nrt hmkk&it. Kit-
Utardus. Walthertis. maioiisü ccclesi^, Magitntine canonici. Laici. WtnieruH
de hoviandeiu Tbudo comerarius. Üeimbotho de ^tmguia,. llennamms ad-
nocatoa. Meingotku» de güinheim. et Arnoieha frater eins. AmoldMB de $e-
Uhmien. CSnradMs winxo, Dießems acultbetua. et alii quamplurea. Acta
annt bec anno domin. incarnat. M.C.LXXXYII. indictione V.
ni^ <mf9«pt(tt ift.
87. S)eT ^X6p\t (Btxaxh Dmt eimcon Imx itol> fernem (^a?
einen jnm Bc^ntener $of gestrigen S9e¥g jnt Slnlegimg 1991t
aSBittgcrten. 1187.
In noiuiue sancte et indiuidue trinitatis. e^o (lerardus ])rcpüsitua cccle-
fic s. Siniconis Ivf-uirm. omnihus In Cliristo fiilrülms salufeni rth oo qui est
salu.s oninium. Cum ea que a fidelibus prouihioue salubri tiisponuntur obli-
uionis tcnebria aoleant plorunnjue inuolui et piwcssii temporis eali^ino ue-
t««»tatis a memoria homiuuiii aiienari iieteruin prudentia scriptis huiusceinodi
conimcndari consiieuit. Noa igitur conun in inis ue-stigia s^equcntep que cum
iiauibuä ecclc»ie s. Simeonis utilitcr ordinauimus scriptis commcndata ad no-
tidam uniuersorum peruenire cupimua. Nonmnt ei^o tarn preaentes quam
fiitari in Cbriato fidelca. quod montem queadam ad ras pioprietatia carda
noaiitt que eat Lyemene portinentem. et tarn nobii quam ecdesie pretoiaite
inotilem mebora pronidentes. a iore ipeioa enrtis abflolnuniia^ et fratribna pie«
&ti eapituli. ut de ipso monte tamquam de alUa leboa» ad eltmoeiamB eerum
perÜDentibus dispommt eoneesrimiis. ut in eo nicea propagantes nineas ex-
i^iyui^Lu üy Google
m
ool«ent et Dobw et sttooessoribiu uostrif* ijpiorQin uädelioet prepodlStp 4|Qi>
taor amM uint et dimidiaiB mensnre illtw loci aingu]» amiis Trewri ]»er>
soluiiot. Scahiois oiusdem eurtis sub ncnmento fidelitutii coaipiehentibtti
hee pre|>onto «t prepoBiture magis expedire. Quem quldeoi multiB laboribui
et expemis pluriuiis predicti &Atr«8 a potcsUte eorum qui in ipso montc iat
banui feraruiu imbere uidebantor rediincntes. uioeis plantnuerunt. donationeiii
a Dobia ratiooabUiter et atiiitar ut dictam eBt füctam scripto eoniinnamus. et
ne quis 8uccesiu>runt nostrorum allquo modo moUi leuitatia uel Uotostande
cupiiiitatis. factum tum rationabilc uttemptet immutai'C cx' parte dci i-t b. Si-
mennis proliibentes sigilli nostri appositicnc rommuniraus. Hoc autem acU
sunt anno iucarnatioDis dominlco M (v.LXXX.VH. indictione .V. epncta,
\ IllJ. eonciirronte .III. in eccicäla beaü Sinieouis suli papa Vrh<j/u> ill.
regnum Jiomation'm glonoßissimo imperatore /*'/•/</<?/•/< (< - il inantr. anno regiii
8ui .XXX. VI. Cum autem scabini per gacramentum liiKliiüiis do {»nulicfo
negotiü cornmonereiittir. Pt(,iuf suucli Simconis decanns affuit a prcpo&iW
et fiatiibus ciusdcm cccic&ie pro codcm ocgotio spocialiter tliuc dcf^tinatua.
Nomina uero sculteti et vlceaduocad et acabinoruai. qui buic commoiiiciooi
interfuerunt bec sunt. Gerardnu acultetna. Ast'tuMm Ticoaduooatua. Friäe-
riem aoibini». Lu4Ußu scab. Meingvch scab. Hw^erus scab. Conrads
acab. 8t0phanu4 scab. Ordulfits acabimu.
beut fteiiuvu X:4UoiRatar be« lotifti» im -ilv^. C.XJX. Nro. 96.
HH, S)er ('^•v^bijt^Dj '^^iiipp i^on {>6in be|tätic\t Ccr 9lbtci (ctcinjelb alle
t^re ^cfi jungen, itatnentUc^ aber bic au ber WU\d unb ^br iiub
in beten m%t, Uln li87.
In nomine sancte et indmduo (rinitatia. PhiUpjniM dci gratin sancte (V
ImienBi» ecc^ic archiepiMcopus et apostoiicc sedia Icgatus fidclibu«: doi inper
petuum. Notom sit dci Hdelibus. quod domus Steivfdd^'nsiM a multia anni.«
in quietc omnimoda liec bona posspdcrit. 1)a{){iNninl(>ni vidcÜcct eocicsiam in
Htrio suo aitam cum omnilms dc-cimis suis . . . vineaa iuxt^i MoseUam in bis
villi» ('rovf, H^ape, f'Mff/^rn. Fiijttrs(h/rp et in aliis vilfis .\r<rilrt-\ fffiinhin
fjislioren^ W rulialienii, Layitirslniren, Bwht^iiu . . . J^ia «pic sunt enumerata
religlosa domus nominata in sua pot*scssione »juieia a multis anni« habuit, et
ideo auctorltato patris et Hlii et spintiis sanoti. Petri et Pauli et nostra dis-
trictc prccipimus, ne aliquiü pr^umat hcc usurpare. Si vero aliquis salulis
aue immemor et iusticie inioiicaa contra nostrum preccptnm venerit, ooele-
■an » bonis nik ledoDdo, aDatfaanaüi vioeiilo ait ligatns . . . Hee cardis
ad anbaidiem reUgieae deo aenrientinn noetra «netontate eat oonscripta at
date in a^nodo (Momami In pveaentia pnoram et totitn eleri, nobiliom et
anno ikm» inear. M.'CXXXXVU.
Mtm^\vn ^b bei etfinfrlbfr Wri^iaarl %v, ^l«fRt, im ^.«Mn^. |U QflR^lbetf.
Google
127
89* Oferatb mt a» ^runi mttotift hm HoJUm^i^ bafcHft ba<
trenot bcr ^rd^c 311 9(If unb befttmnit bie SDeriveitbung i^rer (Stm
fünjk. 1187.
In nomine sancte et indiuidoe trinitatis. Omnibus tarn fiiturt quirm pre-
fientis temporis fidel bua. eternam in Christo salntero. Cum huins uit^ breuin
H incertus nC uideri polest sit tennmua. nt qut nnne diaes nullius indigens,
nunc nndecunque pauper indigest auxiltou uidetv et est congnram. 'tempts*
tiue ad aliquod qucmcuuque eonfugere patrocinium; ne subita oocupatus ne>
cestsitate. ioops eonsilii. inope snlTnigü. scro quidcm doleat. non precauisse.
Inde Cflt qnod ego Gera, du» prumiemis eecJesii* abbas. glorios^ uirginis Ma-
ri^ patrociuium. et in omni neccssitate mca snbsidium deuotissime eligens.
inuestiturani ecclesl^ quo est in alue, prelatis et canoniris in suburbio nostro.
eidcm reginy celi et terro siib obedicntia nostra scrnicntlbus, contradidi. Hanc
urro Inucstituram coniL.s ninnfnsis ffülf-rir^t» imiit>r Hlius fVatris inci friihri'ci
« nriiitis. frcquenti aniuionitiüne nustra. et ililigeuti pctitionc nobilispiniy uxo-
lis siii- MntilfJv. in mantis nostras rosignauit. et ius hereditarium beneficii,
quod et ipsc et anteccüijoie* .sul ii nobis nostrisque prcdecessoribiis legitime
possedoiaiit. uoluntarie exfc-stucaiiit. ea quidcni conditione. (jUütl tt nostro et
Ruo uxoriaque ipsiu^ consilio prelatorum ofticia. et fratriim prcbcndy augmen-
tarciitur. Congruo itaquc consilio fiddium nosti'oruin statuimus quod decano
quem Jegitimum inuestitorem ecclesi^ lam predict«^^ preordinadmus. siugulis
«nnis .X. media siligints prumiensi» mensur^ persoluantur. scolastleo a fra*
tribus canonicc electo .X. modia. cuatodi ad augmentanda luminaria eoeIesi9.
X. modia. et quod maximum et deo acoeptius est eleinosinario .X. modia.
qui In hoapitsH consilio fratrum seruire debet pauperibusj ad eommunem
fratrum prebcndam quinquaginta media persoluantur. De cetero quiequid
res^idaura est. in decimis magiiis uel paruis. et omni uttlitate ad eandem ec-
elesiam pertinente. pnstor A decano cun^ordi fratrum assensu inucstitns eX
iut^pro suscipiat. Ynde parrocI)iam sibi commiasom Jaudabiliter gubwnet;
et prelati« suis, cplscopo uidelioet et arcbidiacono. atquc decano. sine omni
grauaDiine fratrum honestc pcrsoluat iura dcbita. De cetero quidam nir no-
bilis nomine hecffrnus, allodium suum in latujes^rhf it. quod iure hereditario a
patre. auo. et attauo. sexaginta annis quietc |>o.c«odorat s. Marie tradidit. ut
pauperes Christi in Kospitali cgrotantes. intle su^tf nian ntur in perpctuinn.
Hec autem in pnneipali (jCelcsia sancli Saluatoris iuiliciali ordine ratio-
nabiliter preordinata, ante altare gloriose Virginis firmissimo anatbema-
li* ujiieulu nuilo rcelaniantc confii'raauimus. et sigillo s. Saluutoria et s. Ma-
ri.;, nostro. et fridtrici comitis. signari iussimus. in prcsentia multorum de
fauiilla nostra hec pcracta sunt monachorum. clcricoruni. nobilifUn iaycorum.
quorum nomioa in testimoniom snbscripta sunt crUficemu cellerarius. Lofha-
rtV< prepoeitus. Theofridm scolastictis. Heremannvt decanus s. Marie, her-
tolfit$ prcpositus. fterlrornKs eustos. fiidenc»» ooraes. hftviMMiHut frater etus.
Hvgo, Theofin'dv$. Hinisteriales. Oodrfridv* de hatenkem» Loiharws, Wi*
Google
128
rieus ot (rater eins iheodKritm* Anno ab incamatione domini .M.C.LXXX.yiI.
Re^nante glorioso ioiperatore noetro F. et filio eins rege H.
Tfti aitfle^ftngt flnb; Ted^M ba« SüfleE bc« <Safite(e mit SnWator nanill; fnift bae Siegel M
<9rafen, t?oii bcm j(b«<^ nur dit 9t(itfr )u nfmnni ifl, mit bn» (g(bUb )>or ber 9titfl wib Hat«
fiaOapitiiib.
M. 5t)cd etift« jti «0^ünftcTUtat(cIb (Srif^a^td^rief «er Salb, WSHit
unb aitber€« bafcteft für SRabutf ^-^uiib. 1187.
In nomme aanete et indraidue trinitatis. Hicolfii« .decanus uniuerausque
monasterietisis ecciesie coniicntus tsm presentibus quam futuris in perpetuam.
Qtium uetera nouia auperuenientibus obliulonis caligine frequenctus sopiuutur.
m ijuc in futuro memotltcr buberi cnpintus. scripto commendare digouD
duxinius. £a propter scripti attcstatione ooofirmantefl. notum faeimus. quod
Badulfo cani siluam sancti Martini et terram attinentero et dimidiara partem
molondini in eodcm prcdio constlHiti hcreditario iure conccssimus. Tnde quo
libf't anno .XVI. nialtra spcltc clau>'trali8 nicnsurc in fcsto s. Remigii ab«
quo onnii labuils leconponsatione persoluere tcnetui'. iSI ucro in pn-fahi die
mm pensoiucrit, summa XX. dcnariuruui Icuis nioiu te oxorssns sui neclip'ii-
ciam cmendct. et si ad XV. dies in eadcm tenKritate jire^titerit. totidoni [»er-
soluat. et sie deinceps quoadusquc satisfactionem plenuriam de debito opiu-
h'rit. Nobis autcin et »ucccssonluj! liü5tri^ iu posterum prccauentes. staiui-
mus quod mortuo Radulfo tantum duo heredes sui stmul ci et nun plures
auccederent et tantum duo paritcr poasiderent. Decreuimus etiam quod. abe-
que omni mercedis Inpensione feodum suum sincipere deberent. Pratum uero
quoddam 'et dimidiom diurnale. ad coromunes usus Badulf et noatros exce-
pimuB.' Ad opus autem molondini partem terrc. Rndulfm censu III. dena-
riorum leuis monete. et obulo comparauit. cuiua eensus medietatem anouatim
persoluere tenemur. Si quki uero istud mntaucrit.' anathema sit. Datum est
hoc cvrographum anno dominice incarnationis .M.O.LXXX.yU. Testes ha-
iua rei sunt fratrcs prcnoniinate ccclcsie. Heseelo, Lavtmcius cantor. Ahsr^
dttS* Oodescalrus. Jacahu»^ Henricvs. Reimaru»* AUjrander. Walferus.
Gregorhis. et laici. IL-rmannus scoltetus. Hermcmnv* de merdelarlie. AI-
hejo de uietfn'co et Kchertua. Sifn'dt(s. Arnoldit9 de nionasterw, Uetihtmi-
nv8 de tneUricQ. . Johannes de curia prcpositi.
tfni hm'06ffmi im ^.'«r^* bo« n^cosn^irt iftv vvb aü mU^ M ei^d ata
ipei^tni ^ac^ an «inrr bunten 9iunbf(^nnr hSngt. (^i ift nuib, 2'/4" ^t. unb ^rigt bfn ^.
Wattin al« '?tfcfTcf mit i)3allium, iUb unb *Pn(^ unter eiiicin Vo^cn mit 3 ^^üpntbcni in
falber <^ijjur, llinjd^rifl \id)i fici: f Sigiilum eccle«ie »HiH ti Martioi..
cy Google ,
129
ttcn Stnbmad^ ft^ev einen B^^nten bafelbft. 1187.
Erleboldus dei gratia tlictu.s abbas. succe*«sorlbiis suis In perpctuum. Vd-
liter et prouldc coDscribuntur oa ijue a nobis de posscssionlbus monasterii
nofitri geruntur. ut in stngulis quibusque x^has quid quu utiiilate poscente.
uel qua neceesiutc cogeute actum bit. a successoribus nostris non ignoretur.
iddrco quo utilitatis fiunt intuitu et pacis respectu tanto nos diligentius ob-
Keruare. et postei-orun» coinaiejulHie aicmorie atlcntius oportet, quanto et
commis&a pa^tuialitofi. et dicrum malitia soliicitudinU hmus nos admonet.
Huius ergo respecta rationis tacceflMrilms et posteris noitris notum facimus.
in dominicAtaris serenisaimi impostork nostri et uenenuidi patris noetri Co-
UnUenna archiepiscopi decimam In Andemaeo noe habere, super qua fratres
et aorores ecclesie b. Ifarie ante daastrum euriam unam habeut. cuius de*
eima ad ecclesiam noetram Meämondariensem pertinere dignosdtur. Conuea-*
tione itaqoe intar fratres prefate eoderie uidelioet b. Marie, et fratrea nostroa
M^dmtmdariemes habita. ueoerabili abbate Qodefrido de Sp-lngirshaeK me*
diante in hanc fiaem deucncrunt. quod pro prelate curic decima fratrea no8'
tri dimidiam marcam coloniemU raonete in natiuitate s. Job. B. et agnum
Qoum in nocte resurreGtionia domioi a fratribus b. Marie accipiant. Nos ei^
coramunicato fratrura ecclesie nostre conäiÜo statuiraus et irrefragablliter or-
dinamus. et finuitcr interdioimus. ne quis per f^u'-rcdciitlH tempora immutare.
et aliter <\\mn\ a nobis dctiiiitum est ordinäre presuiuat. et ut hec rata et
iuconuuba maneant. carUuii harn liili^pnter conscribi et sigilio nostro et ec-
clesie muniri fecinju«. siihter auiiutatis fratrum iiostrorum nominibus et qui-
busdam AndernarensU ville tidelibus. testes hü sunt, de fratribus nostris Phi-
lippus decaiius. Juhaiuiea custos. Mauritius prepositus. Heiiricus c^llera-
rius et ceteri omnes. ülq ^^i^xhxxs Andcnmcensüim testes fuerunt. come» Vdd-
ricus de Wiäa^ Benriem Lenhero, Oitd^ridua et frater etw Wicardus filü
JHtkwiffU. Engdberhu de JBitchiriga» Meäach de Wida. Damd adaoca-
tua. Comrodm Wolff. Frideriau* Mathold, BertdfiM CaUride»^. Benoi'
evs. Bruno. Am/Udut villicua r^;i8. Enfiridm, Richwinu$ de Ouergpurch,
Hec Caeta sunt anno domin. incam. M.C.LXXX.V1I.
Sa« bim C^actalor ht$ Stlo^tt^ 6. X^vaiAf Ui WxbtxMiS}, in ^rivatbeft^.
92. SDft« ^omca))itel in mxt erfauft m feinem (Svabiff^of um 500
^«tt IB^n^erte ecn^eim an bet SOiofel. 1188.
Xotuni pit dei ßdeÜbus quod dtimini inaioris ecclesie ([uinMontas niarcaa
dcdenint domino archiepiscopo et ipsc dedit ecclesie super altarc b. Petri ui-
neas quas habult in Sijfjerfhfiivi. qiias ipse »uo tempore de pr(i])rii» bonis ac-
quisierat. post f u (am ab eo doiiationcm ipse banno 8U0 in niultorum presen-
tia iiios ligauit quicunque^uineas predictas aut'errent ecclesie uel in eis iniu-
jiam ecclesie inferrent. Antequani hee tierent. cuuie» de livstaden quicquid
WmU%tiM\W$ UrtHXbtftbH«^. IL 9
130
iaris in Uli s habuit sind in teodo siue in uadio totum resignatiit in maiiw
episGopi et eftiestucauit coram multis. Dominus arcliiepiscopus dulu fide in
manu prepositi maioris. decani maiom. subdecani. clioriepiscopi. magistri et
domini ütHonis fideliter promisit qaod omnem querimoniam que moacretur
de uincis prcdictis contra ccclcsiam peuitus depoui faceret prooneit etiam per
Hdem intcrpositam quod wsque ad festum b. Thome domam illam ante pa-
latium suiim quam ) ko in pignore habet, ecclesie darct lihpre ciiiiliu*^ pre-
sentibus et conseutieatibus uel in ipsa die h. T!)omc intrai< T ciuitftteiii nec
iude cxiret. donec redderet doniinis luaions ecclesie ü. marcas. In oatloin
prüiiiissione etiani compreiiensum est quod indude ncc petcrentut iii<" liaren-
tur ad protrahi uUum quod promissum est. Aota sunt liec anno dominioe iii-
carnationis .M.C.LXXXA'Ill.
bcm ^^iar A btß 6«hia ^omßiftO. Z^mt nur ein 3lu0iU(^ ^ct Urfunbc.
93« ^te soviel fIRairistttit i^ev^id^tct aitf hk boit il^ ftl^otoen Sbtp
f)»i;üd^e aitf <Shtt git S)mdferati, ba« ble ©fMber t». i». S9frßm
gm imb t). 2)iatl;cu clU ii)x Slttob nad^^ciiucjcu l^ftl&ett. S'*^
Waxi 1189.
Nos Canradus bumilis prouisor eoeleaie sancti Haxinimi treuerensu to-
tiiaque eonueDtus ibidon. Notum facimus TniucrBis. quod cum mouerpmtia
queationem bonestis Tins. TT. de Beriengen. et II, tU matthene fratribus.
super decimis de boDis eorum in nwickeroth, eo qaod in torminis »fundi nos-
tri ipaa bona niderentur esae aita* ipaia uero dicontibus quod uerum aDodium
eorum esset, et salica terra, et nunquam alicui alitjua iura uel deetmam dp-
dissent. Tandem instructi consilio bonorum et testibus idoneis super hoc
examinatis quod illorum allodium cspct et nichil inris nobis in illis bonis
conipetcro uideretur, Vndc rcnuntiaiiiinus et ett'estucaiiimus omni qnerolc»
contra prediotos fratres habentc? rntioiic predirtorum bonorum, et contra om-
ncs in püf«teriini illa possidcntcs. Prrftestantcs nichil iuris in eisdeni nos ha-
bere et nunquam eis nec alicui (juebtionem de cetero de j)rodicti.s bonis nio-
uere. Vt igitur hcc iinpcrpetunm Hrma permaneant. higillo nostro ad pcti-
tionem predieforuni l'iutium et conueutus nostii. presens pagina est niuaita.
Datum anno doniini .M.C.LXXX. nono. Mcnse Martii.
9{ud im Crigiuai im ^r.:9l;-(^., bad ^ie^iel von braunrotem 'Ua^i ift mulornfomug
iitib 3ei<)t bm 9ht mit km etaft in b<r ^aub ; llmfc^rift ganj »«^rftA.
(SLmM IlL cittfej^t ben (hit>&^lten a« ^viet Colmar
tDegen fritted ^Kfi^tcrft^einettS in ffim* Sfttcrait beti 26. ^uni
1189.
CUmfUB episcopus .«teninR sernorani dei. dileftis filHs. Bninerso capitalo
Trtwirenti* eccleaie. et omni elero et popalo. per Trenertnaem arcbiepiaco-
Google
ISl
patum oonsistoniihus. salutem. ot n]i(iMoli( uiu hciieilictlonfTn. Mirltiplioibus
pertiirltatioiiuiii ^Tuuaxiiinibus. (juc uccasionc diääcnsionis in ciectione aichic-
pisco]>i 'rrf'fin-fiisin incurrit cccicsia patonio compatientes affcctu. coiisidcraa-
tes etiam (jUüt et t|uaiiiu unmersali ccclosic. ux diissensione que inter Ruma-
nam eoclesiam et imperium proptcr boc emcrserat dispcndia potcrant cuc-
nire. ab ipso nostre promotionit initb. quanto aladio qvantaque toUicitudine
potnitnus ne ulterius dIcU mala prooedercnt et qne excitata faerant aopiren-
tor. per noa et fraCres. et legatoa nostros w'ne iatecmisBione euraninm» labo-
rare. £t quoniam ipsius pacb traetatus, et totius negotii consuiiMitio venera-
Ulia fratria noatri Fuknari arcbiepisoopi ueatri preaenti'am exigebat ipsum
ad BOB impefrata sibi a karlesimia in Cbristo füiis Doetris illustribua. F* tm-
peratore* et //. ülio eius reg^ Ronianorum aemper aogiMtis omnimoda secu-
ritate. apostoiiei aui toritate prccrpti. curauinuis euooare. DilcctI ctiam iilii
nostri. F. titiili s. Petri ad uincula. et J, a. Pudcntiane presbitcri cardina-
les. apoatolice aedis iegati. Iioc ipsum ei ex parte nostra et sua missis b'tte-
ris. cum quanta potncrc districtione iniungcre curauerunt. Adlcctum est ctium
quod nisi pridie. Idus. Frbruarii iam prrtcriti nostro po coiispectul presen-
taret. nicbüoniinus ad negotii eon.'^iinimationt'ni de tVatnini nostrnrum oonsi-
lio procedere curaremus. Quoniam i^itiir luirtonus ncBciniUB qua intentioue
»eo animositate nobis suan» «oluit preicntiam oxhibere. ipsum de rummuni
fmtninj consillo. ceu contiimacem et inobedieutem. aucturitatc qua fungimur.
illu quani in uu* eocle.siain Treverensf^n. siiffraganeos. et totuiii archiepißco-
patuni de iure arcbicpiücupali luicteuus babuit. j)ote8tat€ priuamus. statuentes.
nt tarn ab Ipsius. quam a .U. pi^positi obedi^tia tarn uos. quam aniiierMiB
arebi^iscopatos. aitis detocepa in spiritiialibas et temporalibus qnantom ad
\m arcbiepiscopalc pertinet. pcrpetuo penitoa absoluti. sicut dmn Vercne es-
aeoms uivente adbuo bone memmie Yrhrnto predeoessore nostro inter ipsvm
et impenales nuitios oondictum fuerat et statutam. prent in littena compo-
ationia apparet. dtctoram cardtnalium legatoram nofttronim. et Tenerabiiium
fratrum noetromm . . Bauenhei-fjennis. et ö. Met-bipolensü episcoporum. et
dilecti filii. S, Herfddenw abbatis aigiilorum testimonto consignatis. Preben-
das tarnen et b^neficia qne utcrquo et clerici (jui pro Fulmaro decti fuerant
•paim electionia tempore posaidebant. omnibus uolumus et mandamna sine
aliqua diminutionc persolui. Nos c^enim lulmaro iam dicto alicubi per se-
dem apostolieam bonestc uolunuis prouideri. Interdioimtis etiam nc idcra
Fulffmrn^ iiüo uiKjuam tempore in tota Tn m dioeesi b^iratioT^r funga-
tor. aut cum pontitiralibus debeat insignilnis niinistrare. Si quos aulcm oc-
c^ionc non impense sibi obedientie. moinuratus FvlntaruA deposuit. cxomn-
niunicauit. ofticioquc uuspendit aut beneHcio. in intcgnmi e^so deccrniutuH
i^titutos. NuUi ergo omnino honiinnm liceat banc pagiuaui nostre coiisti-
tutionis infringere. uel ei ausu tcmerario contraire. Si quis autem bot- at-
itmptarc presumpserit. indignationcm omnipotentis dei. et beatorum Petri et
Pauli apostolorum eiua. ae noucrit ineoTtoram. Bene Talete»
£^ Clemem catbolioe eeclesie cpiscopus. a.
ASbinuM AlhanentU episeopua. a.
9*
132
Ego Boho Fortuensis et 8. Itußne sedis episoopas. s.
Ego Octaxnamis Uosttensii< opiscopus et TJelUtrensh. s.
Ego LaOui-aas picsb. card. s. Marie trans Tiberiiii. tit. Calixti. s.
Ego JorcUmm s. Pudentiano. tt. Pastoris presb. cftrd. s.
Ego Johan»e$ tit Glementis cardin. et TwocmaMi« e|H8c s.
Ego /aeoitta diAc. ctrd. b. Marie in Cosniidya. b.
Ego 8offred/nt8 s. Marie in uia lata diac. card. s.
Ego Berfutrdus 8. Marie noue diac. card. b.
Ego Oreg&rius b. Marie in Aquino diac. card. s.
Datnm LateroMi. per inanum Moffti a Kcmane eodeeie snbdiaconi. Ticnem
agentis canccllarii .VI. Kai. Juljr, indictione VII. incarnationia domioice anno
.M.C.LXXX.1X. pontificatOB ttero domni Clementü. pape .III. anno .11.
Hu« brm Original im ^.«Vti^
95* ^i»-' ^U^tci ^Siecjlnu^ oieftct)t ben 3^^"*^^^ ^^^^ ^"»^^^^ ^^)^^^^ 33cii^un=
gen im .^ir(J^fpicI ©ülö tem (Stifte 3U Wa|tvid>t ^11, trcciec^eti te^-
tered jid) t'er^fiict^tct; tev ^tci jä^vUc^ fünf gubcr ^ein Ue::
fem. 1189.
C Iii nomine patils. ot Hlii. et Spiritus sancti. Amen. CouU'ouersia
diu ueutilata inter nos uidelicet fratres SygebergemU monasterii. et canooi-
cos beati Servatii in Irmecto. super decima proueniente de terra noBtra inxla
«lOMttam In ailla que dicitor gvka. decisa est tali tranaactione. Noa enim
de omni terra noatra sine salica sine non aalica qne continetnr infira tprrito-
rium parrochi^ diisdcm uill^. tarn proprio sumptti et proprio nostro labore
culta Bino in poatenim oolenda. quam de ea quam alüa colendam diatribui-
muB uel adhnc diatribuemuB totam dedmam eia recognoBcimuB et ooncessi-
moB. tarn de uino quam de frugibuB et de animaUboB. et de omnibus de
quibus homines dedmam darc solent Ipsi uero ceontra de suo torcolari aei
oellario qninqne carrataa uini nec optiroi nec deterrioii omni anno in an*
tumpno nobis uel noncio noetro promisenint persolucre. sectmdnm arbitriiim
noßtr^ et 8U9 fami1i9 si ad hoc tuerint iuuitat^. Vt autem hoc in perpetuum
iHibatum firmumqne prrmannat. ox parte monasterii nostri confirmatuni wt
iuramento abbatis Oerlaci. Willehebn! prioris. ceterorumque fratrum qni rf>-
lonie compositioni intcrerant. Ex parte uero (^cclesir b. S« i vatii iuramento
decani Godefridi. QittilbfrtL Ade. liicholß caiionicorum eiu-tl* rii ecclesi^.
Hyc acta 8unt eolonie in capitolio b. Petri sub tcstimonio et presentia pre-
dictorum canonicorum. et de canonicis b. Petri Magistri Ruddß, Johannis.
Bezelini. Herimannt. Ltideuuüu. W irCci. Jleinn'ci. Magistri Juonis de
ßanctis apostolia. De capitulo Sygebergen»i predicti abbatis. et priori» Lam-
herti. IJildegerL Phüippi. De laids. QerhtvtU adoocati de oo^oiim. Rieholfi
Aquenti». Heinrici nepotiB Ha»mi$, Anno ineaniationiB dominie^ Müleeimo.
CenteBimo. Oetogesimo Nono. Indictione aepllma.
tu« km OftginaT im $r.«Kr(^. 311 ^uffdborf.
Google
133
mai)l\n i^rmentrub itnb beten Zod^itv ^gnc0 mit bei; ®urg ^taUd
unb ber SBsgtei $u Sad^evad^. 1189.
In nomine sanoto ot iiidluidue trinitatis. PhUlppm diuina dißpensalione
9. Colonietutis ecclcsic urchicpl.scopti.s. unitjcrsis Cfiristi tidelihus tarn presen-
tibus «|uaoi futuris in perpefmim. Scirc uoiunius omncä in Christo renatos.
4Uod Castrum Ütalielecke et aduocatiam in Bacherache a manu domini pala-
(im comitis Cktouradi cum aliis. quo Illic a nobü in benefido tonoit. ipso
rogante et heo nobis mSgnata auscepimiiB. et m eodem momoito ipsi et
eins togftli domine Irmeniritdi, eiasqne filie Agneti Iure feodali concessimiM.
aoeepto ab ipais dommabns hoimnio. statoentes ut dsm nixerint hee pariter
poandeaDt. et »i am» ant duo deecBaerint. quiennque illorom ropentes faerit.
sme omni contradictione benefidnm idcm babeat. qnod quia pna eorum pre-
oboi amraentes sie lostitaimiui. nee ab aliquo interitnra reuocarl potent in
presenti ebarta oonscribi et hanc impressionc sigilli nostri muniri fedmufl.
Facta evmt bee anno domin. incarn. .M.C.LXXX.YIIU. ind .VU. ClmmU
JII. ». Rutnane sedU antiitite. regnante Friderico Homonorwin imperatore
dusqoe Hlio Henrieo rege, sub teatibus bis. Johanne Treueretm archiepis-
copo. Brnnone preposito s. Marie in (\>fonia. eiusque frntrc Fverhardo co-
mite de Scjfnf. Theodenco comite de Widhe. et filio eine TlieoJen'co clerico.
Regiiihere coiiiitc de Froi^hrecht. Ulrico comite de Nnrherg. et eins filio
Gerharde comite do Are. (lerliardo comite de Dietsa. ßertholdo comite de
Knzniflpnhnge. f.iu/^xico comitc de Spanheim. Simone comite de San^brac-ke.
Htm ICO comite de Kti-mele. Heginfxtliln de Isenburch. öerlaco de Couerna.
Friderico de Ertnherij et eius filio Fruien'co. Henrieo de Mileicalt. Wer-
mero de Bruneshorn. Henrieo de Dikke eiustjue filio Aleaandro. Hennanno
de Walebach et diu fratre Friderico. Wwanäo, Ä^tero, Hmeihono,
Htr^berto. fratribus de Sigenheün, Friderico de Kirberg. Humberto de
Seonenhur^A. Cunrado de BojMtrde. Bifßiardo de Dutm, Oerhardo pinoema
episcopi CoUmienei» qui didter Swtr. Hermanne aduocato Finguenei. Tkc
oderico de Clattene. Johanne de Dalekeim et alile quam pluritnie.
einjcluc abfc^rift auö bem XVIIl. 3a^r^. -im ^r. = 9(rc^.
n. ^ud« StBt au @. ä^iton in SBevbutt mUu\t htx mui e. ÜRat^ei«
bei Strtev ein ®ut gu ^^TiwerSbDrf. SBei^un 1189.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis amen. Ego Hnfjo per dri mi-
«-^rioordian) t=ancti Uitoni Virdunfni^is abbas dictiip. cum uniucrsis eiu^dem
nionasterii fratribus. omnium Christi et ccrlesiy dei fideliuni uniucrsitnti. nunc
et in per| otut;m. Quoniam fortiii a rutiulax et uolubih's in contractibus et
jrestis liomiiium (antum sihi nouiicauiL Iuris, quod eorum nicnioria tabescit
Je tacüi. littcrarum inditiis ac tcötimonio debent perennari. Pluius itaque ra-
tionis prospecta omnibi» prcscntibua et futnrii notnm eaae cupimus. qaod
Google
134
quodflam allodiiim monasterii nostri in willa <jU9 dicitur Frutnertdorf sitiim
in pago Snrof. rcclcsi^ s.mcti Eucharii sanctifjTic Mathic Treueremiff. pro ui-
giiiti libris meteusiinn uendiilimus. et in pcrpetuuni quicte possidendum con-
cessimus. Huius autem uenditionis causa fuit priiuipalis et prccipua. quod
predictuMi allodiuni propter sui remotioneni uoIhs niinus fuit utile et omnino
iiit'ructuo^iuui. re-tluionio siquidein scriiitui^. moiiastcriis et jbculcöiis peruiit-
titiu' minus utilia ucndere ut utilior.i prospiciantur. Ut igitur pre^sentem liu-
1118 uenditionis cariam tcstinionialciu. raaiorls roboris et Hnnitati.s rcddamus.
et ut omoiB ttenuti9 caluuipuiam excludamus. appeasioDc ^Igilli nostri et cmt
pituli noBtri eatidem cartam oommuniiiiinuB. Acta sunt aatem in cnpi-
tulo aancti Uitoni incarnatianis dominio^ anno .11.C.LXXX.VI1II. presenii-
\m abbalibus et alüa bojMttis viria F«r«2i<«» oonatitutia. Ad maionm etiam hu*
ins tteritatis roborationem in presentia sanct^ matrie noatrf ireuermm eedm^
haue cartam relegi fecnniia. ut eiua mietoritate et testiiuomo in perpetonm i»*
eonuulsa permaneat. TeBles autem confirmationia huiua bü sunt. Arnmi^s poor
B. Vitoni. Fetrua prepositttS. Gerbodo et totus conueutus. WwAenu abbaa
a. Pauli et oonoentus suna. Heinriew abbaa s. Agerici et ooQuontue auu».
et alU qaamplurea Virdunensium* De ^ccleata autem Treueren«i. Johanne»
malor decanus. cum uniuerso conuentu maioris 9cclesit,\ Lairi autem. iio-
dulfuH de Marrei maior aduocatus ciufldeni allodii. Sibodo dt Ponte. Johan-
nes de Gerleviitgen, Väo äe UoLingen, Gerardm äe Fruinenäorf et «Iii
quaraplures.
%ia hm Original in ktc €toHl^i(liot^ }tt Zdtf,
98» ^cr ^pricv l'. tu isiücnbai tifatift vcm .'Kitta 43citbiMb bon 60=
t>crn bc|Ku 'l^ogt- iinb Ü}^eicrrcc^tc am Jftlcfteil)üf ii^ounic^ mit
einem ^ingei^t, ben et ii)m etbU(^ berlei^t. 1189.
In nomine patria et filH et »piritus saneti. Ego L, humilis prior in «o-
leHdra, uniuerBiB Christi fidelibua presratem cartulam uiauria sdutem in per-
petuum. Auribus uniuorsitatis ucstre manifestum fiat. quod herioldM miks
de kohruna ius adnocationis et uilllcationis BU9. quam ipse auique antecesso-
res iure hereditario super curti nostra. que est in Lvnnecho poBsederat. ^
clcsio nostr^ valmdrensi cum uincu quc ci^t in sinisto latcrc ui^ qua dcscen-
ditur kobrunam, publice, absque alicuius uel alirjuorum heredum suorum con-
tradictionc precio .1111. marcarum coloHteuais nionct«; uendidit. videlicet hac
conucntionc. ut dictus .B. et hcrrdrs sui. iure boreditario uinc^ prcfaty pos-
5cs><»rc? cxisterent. Sic uero. ut ncc eam ucnderont. nee apud allqnnni pro
pignore colloonroiit. 8i autem facult«ti.s defectu seu sui pos.Hcs.sori.s exilio
inciilta pcrniaiirret. in t,r'''<'^i'^ uoft m! rtii.'<is rediret po!».«esf!Oiiem. veruntanien
DC predietub Ji. et litrede« sui minub iubto dicte cintis noslr^' utilitate tVue-
rentur. annuali iure, nomine census. dicto .B. uei beiedibus suis, prenomi-
naia ciirtis .XVII 1. nummos monetr riyhmiemiii reddere tcnctur. Vt ergo
istiuti couuentioniti actio BtabiÜB et rata iii perpetuum permaneat. nec eam
v^oogle
yftTTi Mpoltem poeti&odiim maiiaolonmi presumptio luolftn temptauerit , pre-
sem seriptum sigilli nostrl imprcBsIonc. et tcstluiii fidclium annoUlione cor-
roborandunt dlixmira duxlnius. Iluius ita([uc rei tcstos. donilntis Orrlacu» ko-
fcrwM^j.fM eiuäquc filius .0. iuuenis. Reipnann^ ritis capollanus. Dominus
Hritno. de tfsmburcy. Datjemai'Us de heifmboff. henricus^ue fratci* eins. 7'Aro-
dm'rn'i de hoijngtn. Godffridns de waidorp. Hirhardus de Ri/mnarhr. Jifin-
fridii-i de LetJieche. Tluodertcua de hoi'tijluyui. plut'c>i]ue (|Uoruni uuiuina
i^norsumj.^. Acta sunt autcm hec ab incarnationo duiniiii anno M.C oeto-
^[Gsimo .Villi, venera bilifc Ji idtrict iaiperutoilb tenijjoie. tuüc temporis ihe-
romdimcun pcrcgrinantis.
«Cü? bm rnntnnl im ^r.r«(r*. 5?iMt Km mit Oicrfa^ Idnencit Jii^oi l^cffft^ttn 6ies
lyel au« tDei|ein ^ot^d tft nur ein 6tüct rrdaltou
99. 2iM i8iibh)i(j 311 ©t. (Su^av bei 3;ricr ijcrtvagt feinen ^T^ienftntann
^m^ctt mit beffen Sc^eitmaim 9Rai:(|ttarb über ein ^(ü<t £attbed bei
SOboiL 1164—1189.
Notum Bit tan fotiiris quiun praMotibiw. qwid tigo iMdmmioM abbis ecdttie
aancti Eucharii. coatroHMBiatD qu^ uembator iater aJhertum oottidkniini ini-
aistemletn cccMe. et mar^^Mrdmn de s. albam* comilio fidelium noetrorum
Jta terroioaaimiia. vt de oeta^. nitUa ex inde questio oriatar. Predictus esim
albertua qnaodaia part^ terre a ndUb tomiit at tonet, que ad benefidum
cottidiani seruitii srii spcctabat. sitam juxta uineam nostram ad s. alhanum. qnaro
mnrffuardus a tenij)orc antecessoruau iani dicti alherti iure quo inter se con-
vencraut se tenul^so dicebat. et per hoc eum ab utilitate eiusdem tone ali-
quantubim rcmoueie conatus est. Cum igitur ex hoc inter eos questio orta
esset. laTHlcm cum ad audientiam nostram peruenisset. sub hac forma Pos
conuenire tecimus utriusquc tarnen aj^sensu, nt vidclicct inar<]vardm oaiidcm
tcrraui ab alitrto tcncut jvre colondl. et tliuiidictaLciu iiuctuum exinde pro-
nenientium ei fideh*ter assignare studeat. dimidictatem etiam totlus iuris inde
persoloeiidi «ine oontradictione penolaat. Et ut fiddiw et diiigcnthis eandem
ttvimm in nioMiii exeokt qninqiie aimofl ei ad subsidimn laboris sui oonsü-
toH De aliqnid ab eo exigat aUhertus. postea ex integro suam peircepturus di-
nmUelslem. Poet nortem antem marguttrdx, Sibodo priuigntie eiiu eodem
iure quo ipae^ predietam vineam tenebit. Vt antem bec omnia inconualsa
permaioerant pwwBtena pAginaiti eonaeribi feeimus« et snbscriptorum teitiom
testimonio muniuimiM. bii sunt testes. Anthonius prior« Oerhardus cantor«
HM^fim eeUerams» et alii fratres nostri. Petrus de marciaco, i^f/hodo de
ptmte. Hermanmis de biez. Mkiisteriales nostri. AnselimtB et Henricut»
ei ÜHnilia eoolettf -nostr^ affiiit.
M htm priginal im $r.>Sr^.; bo« ^te^el ifl MtloteiL
Google
136
106* f)ct IK(t iBttbtoig gtt ®. ^ii^ar Bei 2;nrv «»ctctllel^iit M M
^o^ann 311 ^e^c ge|(^en(te (Sut an bcffcn 9^(ff(n iStocratb. J164 —
1189.
Nottim esse uolunius tarn fatnris quam prcsentibtis. quod quidani de f«-
milia saiicti Eucharii. Johannes nomine de Leto. instinctu diuino dooium
suam et uineam s. Euchariu sibiquc in ecdeua sua famulantibus. podt obi-
tum suum possidrndam contradidit. ut eius memoria et in uita et post mor-
tem iugiter habcatur. Pf>Rto;i ;nitcni aliquanto transacto tempore, idcm
ivhanneni. ad nos ucnicns rugauit. ut eandoni düruum et nineam. cuidan; filio
fratris eui F.ufrnrdo nomine, beredltario iure a uobii» teneiidam coüci dere
uellemus. ita uidelicet ut aingulis aoniii. de domo .VI. denariüs pcrsolueret
uineam auteni coleret. et dimidietatem ecclesi9 prcscntarct. Ego aut<?m Lu-
douuiciis dei erratin uocatus abbas ccclesie s. Eucharii. conimuiii consilio et
conseiLsu üatrum lioitu ruin. predicto lohanni quod pctiuit concesäi. et iaiu
dictum nepotem suum ^^ub condiLione pacti quod prcscriptum cbt. heredem
iUioa domos et uine^ constitiii. Si autem ittn dtctus cognatus suua a pre-
fato pMto renlire uoliiont. ooDcedimuB ddem it^otmL tit «livm amicam suom
qui fiddu sit fccl«sif. in lociun suvm heredem asBumat. sah prenomiiialo
tarnen pacto qaod GonatitninniB. Yt aatem hßo rala et fe* pennaneant
presentem paginam. sigüli noatri inpreBrione. et snlMcriplofam tesCniin mnni*
mine oonfinnauimna. Hi aunt testes AfUkoimt prior. Albent elamtralii
prior« Bemuardv^ hospitilariiM. BudUfiu oeUerariot. Oodefrithu Cappel*
hmu, MiniaterialeB ^edeaif. A^udmms, IMartcii». Otto, et alU qiiifii
pluree.
Vai bcat Orlglivf iai 9r.>lfr4. ho$ c9i»gca)i^ t$ unft «»4 t(f(csett «»ir.
101. '3)cö ^DemcapitcUi Iricr $?ci\3lad) mit berv <56bncn bcS ^tif=
tere bn (^a^ellc ©. 51bruncuU bafelbft über bcren ^etUi^uitg unb
bcn (ä^ottedbienfi in betfclbcm 1173—1189.
In nomine sancle et indititdne trinitatis. Jokatmu dd gnü^ eooleaaa
beati Petri Treverentia maior decanua cum reliquifl peraonia. et «niiiemM
doadem eccleaie conuentoa. omnibiu Quisti fidelibus tarn fiitiiria quam pre>
aentibua aaiutrm in domino. notum eeae cupinma omniiuB fidoUum Bokievai-
lati. quod qoidem fidelis Imcm Wtwdo nomine mia cum deuotiaeima uiora
ana MUwine in ape retributionia eteme et ad aalulem tarn preoedentium p«-
rentum auorum quam aubaeqnentium heredum capeUam aancki Abmnouli n
domino Alherone aenerabili Treuirvntm arehiepiacopo poetef coiiaecralani.
qua est ad parietes ecclesie beati Petri suis propriis expenaia oonatru^cerant.
et que ad peragendum illuc iii|pter diuinum officium prcuenti morte uniua
plene ordinauerant fib'is suis ad implendum rclinquerunt. Cunnjue succe&su
tonnporis n)t«'r (1o<'Arium ccclcsIe iiostrc et filios prefutorum tidelium IVetz^lo-
nem uidelicet cellerahum eccleaie s. Symeouia et fratrem eius Lodoicum die-
Google
137
tum aduoccUum de subHtituciido illic saceidote (jucstio ccpisset uriri. dicente de-
eanu saccrdotem sine electionc alicuius a se illic institucndum fore. illis uero ccon-
Imio dkantibiii inmtitnniii quidem «d ipeum pertinare. nuUmn ftatem abseile
dctftioiie cotam elfciirfsenlatkme iniMtliTi debere. T«ndein mediaatibi» parao*
DM eetWe noalre tUonm^ fidclinni et pradeDtmn conslHo. subkto qneMioiiis
toln» ionipalo percnpiiiler uutitiiluiii est m pvdkti fraires Wndo et Im*
rfatwfg qwmdhi trixerint et pott iiioii0n#eotiiiii In perpetuum duo senper
nmoies nAttt vd» derioos et alter Iciens de inius generu parentda et pro*
ytiMoie» ins etigesdi aeowdotem ad illam eapellani habeant. Decanua nero
DoUiBB aJMm Olli quem ipsi ele^rint et prosontnuerint. si tarnen ^unenm
et digmuB petBonam oblolerint inuestii*e debct et sie illorum crit elfgcrc. sie
ftd decanum apectabit personam si digna uel ydonea $*it cxaminare. Ad hec
pronida et coromuni ordtnatione eternaliter atatutum est. ut sacerdos taliter
inetltutus pro redditibus iUi Capelle assignatis non ^iolunf Capelle qiiemadnio-
dum ordinatuni est debltum niinistret. id exhibeat. missam uideÜrct pro de-
functis cuttiiiie dum lit ( t illic celebrando. sed etinm ol rtlientia decani
existenä tamquam unus cnii jnicoruiii choruiu ex debito trequeiitct et in choro
iocü vicarii deseruiat. Quo*i si sacerdos \n »eruicio Capelle uei chori nebli-
gem fucrit. et tcrcio aut sepius a deciino cuncptus n«>^'-li|;^entiHm nun emen-
dauerit. licitum erit hiis (jui ius eiij^eruli liabuerint Aliiiin eligere quem de-
canus prioi'e amoto muentiet. Igitur prefati duo fratres Wczelo et Ludoicu4 •
inila eom decaao et fratribus capitoli tali eompoaitione ad inperfectnm patrii
ac matrla filiali afleetioBe feapidentea. et qood inorte preueoiente illb adlni*
plere oegatoni eat optato et felioi Ane conaiimiDatileB aUodiam auttm. deea
teilieet nineea in UaAe^ €$fe\h prius assignatu oontelenmt. de qull>ai .XV.
•elidi seeerdeti, tni aeo aeelari. qvem aibi ad oelebiattoneoi dinini offieii es*
nmpeerit qvotaoms dari conititaeniiit qoaa nlneaa per aoeeeMorea beredom
et ipacniB illi d«o de quiboa prelali anmna maloiea natu illitu parentele in
pnmidentia aenper habebact et colent. et etatutam penaioBem annualim inde
persohient. Prcterea prenomroati duo fratres TT'', et L. quotuor anniuorsaria
aing^lis annia iü eadem capeUa haben sollempniter in memoria inatituerunt.
petria nidelioet ac matris. a quibu^ hec reli|^o primum habuit initium Wetze-
lonts «cilicet et Druhivin«. aui quoque et auie. Hnnoldi uidcltcct et Fro-
uuete. In qunlifjct autem anniuersario preter predictam summam dcnariorum
.X. dtnar. >a< eiduti et duo suo Scolari .XII. pro panc <'h1 uf-us pauperum
de f-i-ileni iiini i> aiimiatim solucntur. Quin iieru non t*einpcr berede« bono-
rum liereUes sunt et inoruni. si duo illi maiores natu generis huiua in hc-
ctpta eligeudi et amroiniötrandi poteatate animo njalignandi discordes fuerint.
siue per negligentiam aut desidiam oineas non bcne coluerint et pensioncni
atatutum non bene aoiuuntur. a'i muniti a decaao et sacerdote et a cognatia
uoorrigibUes appanrint li^eat cognatia duos alioa ydoneos uiroa de eadem
cogoatione eligere. qui in onwe iua eligendi et amnuDiatrandi anccedant.
Qaod al eegiatt inier ae qnod abatt dieerardei flieriDt iiofat aacerdoä cum
prudeaHorilMM de cognattone lineaa ad auum ae anceMaomm avoram aaoer*
dotoB ceaunodom locare. Frelerea aepedielo W, et L. VII. aolidea eenauun
138
ift duitaia soliieiidos et piiilopliis ad lumionw ctpeUd« ptMnfeibiw •«!■ cBm
dcpntaitw flidem Capelle oontulernntt Prefalns etiain Wetäo eeUernniu vir
Beam qiiandam a aoroM sua Drutioine Capelle prius assignatam. quam ekia
ordioationi relinquerat Capelle soUcnipniter ^adiUit de qaa aftamennuno
sororis situla uini fratnbus soluetur. tres donarii ad panem in proprnatione.
\vc» cuätcHÜ ». Mario (lnfim;hir. Ifcc oninia Wfzflo eeHemnus dum uiuet
amministrabit. et post moiteiu ipaiu saeerdu.s Capelle. S« tjuid superfuerit
ad emolumentuiii cedet »ncerdoti, Interim autein <)iiain diu uixerit pro cop-
lutioiic düuatiüiiife huius bcx deuarios siiiiculis aiiiiis W'etzfln de uiiifu soro-
liü dabit sacerdotl Pro Ulis uoro sex deiiarii. de quibuä tr^a paues ot tres
eoatadi k. Mona dabäntar. Idem W49elQ sex dcnarios ceoraum aitigiiauit
^ui raddaolur aiogidia «nnia a filiis et kttiediliaa. Menrioi. ZMMt.' de> «»<
«ee quadam apud s. cm««» iiata mUmm poHmu AA hee idem W, taiäq—m
nir ei^eiiastieua adaaagmeiitum diaui euUw ia iam diof» oapella ei ainflaai
qaaadain apud Kaaule muro ciuitatis adtaeeotem tradidit quam ipse dum
nUecit babebik, et ad reeognitioiiem deaejignii sex deitarioe ouigulis aniua
aaovdoli dabit; poai morteia »ero euam tota cedet iu usus saoerdotis. Seien*
dum preterea quod Henricu» sacerdos qui priuios post factam talem compo*
sitionem a prcdictis fratribus W. et L. ad baue capellani clectus est et a
decano ioueslitii^ uineam <{uandam in foribus oiuitatis. quam de douo ipso
plantauit ad lumlnarc cripte. (jue sub cuUeüi capella C8t. ubi ossa !i<l< ljiiiti
repüsita i^nrrectionis diein exspectant .' ^^ij^nauit. do qiiu ipse dum uixerit.
iioctil)us düiuinicis et iu magnU fustiuri uibus sanctonmi luinio&ria iiiHiüiäiR-
trabit; post mortem ucro suam berede« siu^ai.quos dimisent ^inea^I it^cresU^
tario iure colest mediain finetHum ip«i labore »uo pei!eipieDl.!dleiiMi
partan aaeerdoa eapella qui poet eHm utiotiabiliter iji0tituetiir*.'bebflbil# ;ek
wi^dis uoetibua luiuea oripte aaunfolitrabit. nee iguoraiiduviMqpodi'lMfciia.«
peanuD eapeUe aa^goataram et loea cetaeuom plettius et fNtoifiaHoau:i»«|iua*
sali libro Capelle annotata sunt Huittl rei tOKtC!» auat peneaua et fratres ea-
pituH. donioas Öodinvs arcbidiaconiis. Qetatdm prepoaittie i^. SyDieonia.
Wtzdo cantor. Fridericm custos. Cono sacerdos. L(uh<<i:n.-< de Lalkenvtein.
TheoderivuA do Lniczenburch. Co/irddus de luo tsf ln-t. W Ultlmu:* de Cha-
uene. Fridericus de Uenhurch et alii fratTfSs et cauouitit. iaici teatei. üm^
IfHardu«* Üi^ta^pug, Albertus dapifer.
?TTt^ bftti tcmpomle bt$ <h}bifi|8f6 0alb(ttin v«it tkiet ht bet dr&fl. iteffelfhibtif«^
. . ,' III- ■•Af^j'ion lai' ■
102» iSontab ^folsdraf Id SR^eitt orbnct bie ©tnifvslBeriSrtttige M
[Robenfl|iT«6urf^cr ^Icftcv^of^ Set !S)te6ad^ itnb SKemiebaö^ §« bcn
baiicjcn ecutcmbcn. etalcd bcn 1. 9lpYil 1190. -'uu^rt^^yj^
Kea Vonradu» dei gratia ctm» palatinm reni oomibUB et aiogolis. ad
^uea pieaeoles iitlere perueneriot cuptmus esse notum. quod cum curtis et
bona nona^erii s, .Ohrktefferi in .fieiwN^trs^^^i'^pttd uiilaa« ooftKtmDitkack
. j d by Google
199
et Jdwinenbark sita do manu ilhistrls Bertholdi comitiß fundatoris dicta mo-
naötorii ad ipsiini mona-stcriuin dinoscuntur iure libcrrliiio dcuolnta. imnio
etlani iure pleno sibi suluo. tarn in aquis et pascuis. quam in uüö et inuiis.
ailuis et nexnoribus uillarum noslrarum prcdietarum. quoad omnes usus cur-
tis et bonoram eorondem xdigio« niri ]>iepositii8 et eoiraentas monuterii
pre&ti curtem ipsam et bon* contribottoni aimne procarie uniuenitati dicta-
mm 'ttfllaraiB noatimin ab antiqno impolite ail alleuiandum da omis hviua-
nodi |ifr boc neD aolmn dicfta muiuHUtati iod nobip et noatna bsfedibm
oomplacere speranteB anb certa attmma ^taoc marearum deaariornm
uolnotafe apontanea aabmiaeniiit tali eondicione. qnod ai quid de curte et
boda bna alieuMri eontigerit in faturam. al füerit in ualore xmm matee dooa
daoaeioa pcfitabit dicte precarie ab huiusroodi allenati possessore. queem-
ifiie in antea exiatente ame nobilis »iue alteriva eonditionis extitarit ammodo
pcTBoIuendoa. eorti iiero et bonis predielia de summa (juatoer marcarum pre*
fatarum in perpetuum defaleandos. eodcm modo de reliquis que alienari con-
ti^ent oh«;eruando proportionuHter. nee non dtiobus donariis Trf^t^ifnsihw
»ei altera moneta equiualente pro tempore computandis pro denario quoübet
de prcdictis. Nos autem cames palatmus prefatus considerantes in premissis
di( toruni religiüsonua aflPcctuoi^am circa nostra et nostrorum ben( [>lacita
uoiuniatem et precipue fauoreni nionastpriis impensum dco fore acceptabilem
intuentes. ipsum monasterium cura ii uibus suis in nostraiii et hcredum nos-
trorum protectionenv perpetuaiu assumpsimus bona fidc. Veruntameii quam-
k itaque nea et nosbri berede« nostrique et eorom oi£ciati ac tota universi-
taa twte iioette dietinii' monaateriuiii ni peKBonia et rebus debeaavta deeetan»
lidelitar defanaaie. anhwnitaB tauen tnUaram Dupaek t^Mmmnkmok piedipp
taram raüoae eontribntioina pranotaia dabit «A hoc et wataatM ed oanaiui
ticnem turia et Hbertatia enrlis et bononiin prefatoram eperain pre dwi «m-
pHoram edam ootttn omiMMi bonrineoi dictia iari et Kberfati cMnnum kr
cientem. ad qnod ae diota miraersttw apimte aacringk pvo a« et ania aaeeea»
aonbos onunbua fide eorporalt dictia religiosis loco inraiMOtt prestita ebiiam
oobia. diela enitn cartis et bona in omnibiM aliis preter cointribetieneBa me*
moratam libara sunt penhua et exempta. ita qnod etiam nobia et neatria he*
redibus ncc non dictarum nillaraa Diqjack et Manninhack uBiBttnitati. ex-
ccpta duntaxat contributione cadom nichil iuris seu potestatis cuiuscumque
ft)nipetit in cisdem ac in eorum incremcntis. emolumentis ot proncntibus
uniuei^is nec nun in diote curti« incoiinis. faniilia. iumentis. u< ( tuij8. hospi-
Lationibus ac rebus aliis quibuscunquc. Ne igitur iuri et libcrtati huius-
modi per aliqucra niortalium in pot^terum aliqualiter dero^etur. dictum cur-
tem et bona in nostre et hereduni nostrorum prüteotiuuib ti pacis eratiam
rccepimn« specialem, liante« eisdem religiosis prt^eutcs iitteras 8U|»t'i iure et
tibertate predictis ac super omnibus premiaais nostri sigUli appensione firaoiler
roboratas. Acta sunt hec presentibiia ona cam apeetabUi eMmWaas feäatima
Jrm*Mdrud^ noatra eotuuge legitima teatibya aobootatia. Henrieo dapifero
DoatFo. Henrieo de DScke, Dudone de Lorch. Friderico de Kenhergk.
eedeaiaatico de Ba^Utraco* eodeBiaadco de Dü^i^ et aliia quamplaribua
Google
140
Mo dignis. Dalum anno domlni .M.O.XC. Kalendts Apriiis in CMtro oofttro
103« '^oUnw (^rtoafyltev p Sttkt t>er^f&iibct feinf« 2)onK0^Uel für bit
I0ef(^affttii9 bor ^ttiumfle^iber gclbcnett ^nnfftoetfm He
bret ^i^t pi ^JfaT^er, (5^r<incj unb (JorbcT. 1190.
In nomine gaiutc et iudiuidue triuitiiti.s amen, h ftamies dci gratiu tnvf-
rijntm clcitus .uiiaibus Christi fidelibuis ueritateni ain|)Ioofentibus sJalutoii ip.
domino. Cautum fuit et prouisum a uiri? prndontihns ( t ilifcretib. ut ca ipn-
rliutiuj» et stabilius permaüere uolebant iudioio iiltcrarum perhennabant. Huius
igitur npprobate con^iderationis intiiltu. »jue ob antiquis sapiontil>us ad nos
usque (ieriuxit. prcäsentis scripti testiinonio uiiiuereitati Ulirieü litlelium notum
facimus. quod cum ad regimen eccleäie TreuaeHnis nouiter assumpd fuisse-
tmw. honeatae 9fi aenerabiles persona« pro pallio potendo ad curiam liom€^
tum dcatiatturi. quod qnia noo magnfe fieri D<m polerat e«qien8ia. in peemiift
prepamta mimia aufficleoter habiuMjantai et enrtaa cpiseopatos aoMlo fnifiri
danpnoae exponeve Ibrmidantca. daaa imagmcs aureaa operoii tk laudabilia
artiÄeü. undecim marcsaa auri et dlntdiam. qnarla parte firtoms mittOB. qve
dieitur. pveter gemmaa ponderantea in quadam tabfda ^te matna al-
tare b. Pctri rialietai a iratribaa eapfiub' nobsa aeoomaodandaa reqnimiimiia.
Qoi petfokmi nottre bemgohia ooonrentea aunim nobia oominiserunt. pro
auro aatem ex iotegro quantum ad pondiia quantum ad opus rcstitaeodo«
trea caitea. uidelicet P4diatiohm. Iranc et Cordulam eis obligauimus. sab
huius eondilionis tcnore. qiiod onrlea predktaa iure obligati tarn diu peeside'
rent et uniucrsos fructus in omni prouentu perciperent donec atinim cum
omni integritatc pondorie et operis et puritatis. ruius est circiihis in tabula
rrlictus reparatnm liaberent; quatuor auteni de fratril iT'^ capituii fuerunt as-
signati. scilicet maxister ''/Vrar6//^'< sc-ola«ti(Mis. Frt'deri ry ^ cuntor. Cuno. tiibodo
cellcrarius. (|uj fructus obliL'^atnriun cuitiuiu in unum colli'.'-erciit. data fide
promittentes nobia in iden) ueritnin conäsentientibus. qiiod de fructibus per-
ccptis neque per se neque per alios in aliis iisibns aliquot expcndcntnr. sed
tummodo ad reparatiouem auri omuia conscruarcnt. lata iiero obligatio
Uiti», pr^ntibuä niaiori preposito. decano. arobidiaconis. et uniuersis capitiali
fralribna in anno doniniee ineamalmna .M.G.L.XXXX. no In puatenim tm-
dater oUiaioni preaentein pnginam hntus otdinationia testimouiideiti aigillt
aoatri appeoaton« cottimnniirimiiK. a predieta tarnen uniuenilale proneaftuam
totem aemNiani ei iura minuta exoipimoa» qne per minietn» neetroa. qui
Bobia fideUcätem turaueniDt peccipiemut.
ttne bent t^emfe bfi (^}t>if(^of0 9albmtn Mn Zrict in bn grSflid^ jtrffdftabtifdfim
«iftlM^ bof.
Google
141
104. $a)>ft Ulmtni IIT. (eftatigt bem er^Bifd^of gol^atin Don Strier
oQe 9te(!^te unb ^efij^ungeu feiner ^ird^c, 3lin Saterati ben 4»
3uiti 1190.
C(mwm cplwsi^in aenias «enionnn den ctiletto fiKo Johamn ^Vmmnrt
eleeto. eiusqae saecOMoribas canonioe snl»tituendifi in perpetaum. Ineflkbt-
lifl prottidentia imuMtetit ideo nos in apostolioe ledt» tabiimiute constitait. et
ooiuttRMiruin ecclesianim nobis gubernationem euninque commisit. ut coi^MMri
eiufl qaod est eccletU prouidere utiliter debeamus. et fratres ncwtro« epii<co-
pas. aliosque prclatos ccclcsiarum in iure suo nos oportout attontnrs coiif(V
uero. Ip.si oiiini tle suoruni t-ubiectorunj süliite et rpj'iniire «iibiiitoruni non
ueie poici uMi ess- solüciti. ncc officil j^ui ]u »socutioiü poterunt ci'Hcacius im-
minerc. nisi lius liaburulantiorcni sibi senseiHit iionorem impendere. et since-
riori attectu diligero caritatis. Intcr ceteros auteni ecclesiaruni prelatos eos
€ODueuit nofl amplion affectioae Uilig;or«. maiof^qoe illit honorem lugiter
et grstitm exbibere. quoa hoMBtate ao religionc premiMti} oonapidinua. et
quo8 amplioreoi dt«o4NMin ailqve fideUtatem Mcroaancte Bomane eedeeie in
•CM BeoeiBitotib« • mm promotionb tempore cognoecimittP preetttiaee. Qooh
ciroa dileeto in domino fiU. ttue inttis poetnladoiübtiB grato eoneanentes aa-
aenau. penoDam tuam et Trmeren$m eocletiam cni deo aticCofe preeese di*
noaoans. aub beati Petri et noatra proteetioneapeciali qua dam prerogatiua etae
censemus. et digoitates omnes. seu honores. ac libertates ipsius. a predeeea-
soribus nostris Johanne .Xlll. Bcriedicto .VII. Leone .Villi. V>'efore AI.
Iiinnirufto. J-Airjfrn'r, of A lrinno. fcliciH nicniorie llonifinis pontiHribu". aut im-
peratoriliu- uei regibus cidem ccclosie coucessa.s. tibi tiiisfjuo siicoes^oribiif auo-
toiilate apubtolica confirmanius. et prcsentis scripti priuilegiu couHnunirr.iis. Sta-
tueutea. ut nuascuntiuc posscasiunes. quccunquo bona eadem ccclesia inipresenti-
arum iuate et canonicc possidet. aot in futurum concessione pontificum. largiti-
one regum ucl principum. oblatione Bdelium. aeu aliia iualiamodji preatante do^
mbo potent adipiad. finna tibi taisque tneooeaoribiM ei tllibata pennaneant Wh
mtoalini ecdeBiam de Logentten, castram de JÜviuiier, cattnm» 7Vm appd-
latum. cum banao et appendidie aiiia qnod nobilia air eomea Otto aaaenni
ei noluntate nxoria aue Q^rtmdta palatme comifiaae prediotc eedeaie ratio-
nabUiter noadtur contoliaaeb Sancdmus etiam ut iuxta quod in saero Chice-
donenn oondlio atatotttm eat. null! regi uel imperatori aea adnocsto. miUi
ecclesiastiee aeculariue porsono liceat. deecdentium arehicpiseoporum. seu pre«-
byteronnu. uei reliquornm clerleonim Tr^verensis ccclcsie bona peniadere.
8CU diripere. sed potius bec ipsa ad opus cligeiidi antistitis luxta dispositio-
nem yconomi et clericoruni liberc. consenientur. Ob majorem quoque reue-
rentiam et decoicin commi.s.«« tibi eociesie tani de cquitando per stationc«
cum nacco. quam etiam de cruce ante te defercnda. quod a predecossoribua
nostris apoatolice roeroorie niria 7VmMvw«t^f# archicpiseopis est concessum.
et antentida priuitegiis roboratam. no« quoque tibi apoaloliea au^loritate con-
eediaana. lUad prelerea iuris quod illaatria memorie ihnrach» Itomanorum
. j d by Google
142
rcx. siue ipsius antecessorcs in abhatia s. Maximini habuisse noscuritar. pre-
decessori tuo bone recordationis Alberoni et per euni Tj-euereiisi ecclesie ab
eodem Conraäo collatum scu restitutum est. quemadmodum in eiusdcm regia
Scripte de reBtitatione et coofiEiiiatioue radoii«bilitQr conlineiar. üIm taisqne
suocessoribus. confirmamua. GariMinraa uero filius noster Frederieut iUnatria
Uovumorvm imperator «andern abbatiam a. Maiwrini cum waii wre proprie*
tatia habendikm. ordinaadam. et ea lateigritate et «in powidandam^ pre-
deeeiaores aui eui babuiise noacantar. at Tremttnd eBoiem aiiia prinilegiia
oonfirmaase reoogooseena ipeam abbatian ad dum eaalaaiam mtioiMbilstar
paartiiicre. et ipaiaa inria eHN^ emnem de ea calompniam* monem qaerimo^
niam fi^uria tetnporibaa rescjadeiia. per Jllinum predecessorem tnm ZWue*
rMWt eotdesie. sicut in aeripto enia oaottnetur. concessit. atqae in perpetoati
conBrmauit. Predictuni quoque Castrum quod Trta dicitur. cum omni banno
et districto suo. et cum omnibus ad ipsum pertincntibus. omnem similiter ca-
lumpiiiam et omnem quorin/oniam (juam de eodem Castro et pertineTitii? piiis
aduer^us Treuereiisem ccciesiam u^debatur habere, oinnino re8CJiJi(]oii>. i icius-
dem ecclesie iuf*titiani uidens et recognosceus. Trfnert nai erc iusie penitus
refutauit. suufjue | iiuilegio couliniiauit. Omnia etiam cabtra. oiimes uiUas.
atquc possessioncs uJ Luum episcopium pcriineiites, eo modo et tenore quo
uä(|ue ad tcmpora tua eccleäia Treuerensis posi^edtt. cidem ecclesie libere in
perpeiuum babeada conoessiL et anetoritatia annimine roborauit. Nos qu»*
qne eoeleii« tne sicnt spacMdi aaensaanele lUmmm eedaaie filie i« aaa üli-
bata uekotea et iiuu^ru eonseruare. quicquid predietna iiliaa noeter Frederi-
4Mt illoatria Rcmtmorum Jmperalor aicnt aoperioaidictiini eit et quicquid pr^
deoeMores aui T^s» een etiam iraperatores TrtMtrenti eodeeie eoneeaaennt
et eonfirmaneront. apoetoliee aedla auotoritate ratum ene deceEMmua. et tarn
tibi quam aneoetsoribua toia pceaeati priuileipio in perpctanm eoBfirmanoB.
Paeem queqne atque «onoofdiam aine transaoftieAem. qn^ intar predictmn pfe>
deoasBoreiB taam Aßteronem, et nobilem airum Hmiriaiim Namvc^nser»
nikem in preientia memorati rcgis Conradi per aanete recordartania Jiet mmr
dum qnondam ClareuaÜensern abbalem. et principe« Teutonid regni. rati^
nabili prouidentia sicut infcrius coiitiiietur facta est. etcJu.^drm rcgie Scripte con-
Brmata. ratam et inconuulsfini futnris tenijiortbus deccrnimus permancrf. Co-
nifs siquidem autedicto arcliiepiscopo per omnia satusfucienK. hdeiitatem
iterato iurauit. at(jue de predicta ubbatia eidom archiejiiacopo omnem calunip-
niam omnimodo refutauit. Sic itaque absolutionem ab archiepisLH»{>f) jni|unra-
uit. et excepto i-abUo i.le Maudrenheit cum suis pertincntiis Lciiciiciuni ^nuoi
cum iütcgritatc rccepit. Jurauit etiam idem com es quod liuduluisbereh no-
quc reedificaret neque aliquem reedificare iuuarct. Quod m adnersus ista prc-
sumeret et infiem deoem et oeto ff^«»*«*« eongroam emendalkniem eorbibere
Bttiteo nellet terram auiun ita in manu ardbiepiscopi obligauit nt benifiniati
deincepg benefieia ana ex ilU terra ab 4uvljiepiäcopo. libere leoiperant. atqva
tenerent. Decemunua eigo ut nulli omnino hommto lieeat piefiitaBi eeole>
Slam tenere pertutbare. aut eine poaseaiionea anfeire. nel abUitaa ratisera.
minnen. aen quibuslibet ii^xationibua &t{gare aed omnia iatagra oonsimen»
Google
143
tir eonm pro qtiorüm gaberitatioiie ae siuteBtatione eoncesBa ^unt usibns
omnimodis profutura. Salua in omnibus apostolicc sedis auctotitate. Si qua
igihir in fntnrntn ccclosia«?tica semlarisue persona, hanc nostre constitutionis
pa*2piiam sciens contra eam tenicre uenire tcniptaucrit. pccumlo tcrtlonc pom-
niociita ni?i ivatuni pinim oongriia satiffactione correxcrit. potcstatis honoris-
qwe mi drgniUte careat. reamque sc diuiuo iudicio cxistere. de pcrpetrata
iuiquitate Cognoscat et a sacratissimo corpore, ac sanguine dei et domnl re-
dcmptoris no*«tri Jhcsu Christi alK ua fint. atque In extrcmo cxainine distrlcte
ultioiii bubiaceat. Cunctis autcm eitlem loco sua iura scruantibiis. sit pax
domhii ttostri Jbesv Christi, quatinus et hic frnctum bonc actionis pcrcipiuut.
et «päd distfktam iadiceni promi» eton« pAch Ittneniant Amen. Amcu.
Amen, ßene valete.
i{gQ Ctemtm eatliolioe ecdesie episcopi». 8.
Ego jäßtiMu Jihttneniü episcopus. 8.
Ego (hUtiMtnus Hottiemis et VdletrentU episcopus. a.
Ego Johanne» presb. cardin. tt s. Mam. s.
Kgo Panäutfn»' hmiicQ .KU. apostolorum prosb. cardin. a.
Ego Fetrm prari}. eardin. tt. s. Oecilic s.
Kgo Petrns prttb. eard. tt. s. Laurentii in Damaso. s.
Ego Petrm preab. card. s. Pctri ad uincula tt. Eudoxie. a.
Ego Jordaims 9. Pudcntianc tt. Pastoris prcsb. card. 8.
Eg-o Johannen tt. s. Cl^^n-ientis cardin. Titsrrmus cpi.scop. 8.
Ego Joha/i)i'.s FAix tt. s. Susanne prcsb. cardin. s.
Ego Jw'ohu.i diac, cardin. s. Marie in Cosmidin, s.
Ego Graftnnus ss. Co^me ct Damiani diac. cardin., 8.
Ego Soß'rt'dffa 8. Maria in via lata diac. cnrdin. s.
Ego Grtycrii/fi 8. Marie in porticu diacon. cardin. 8.
Ego Johanuf s s. ihcüilcrici diac. cardin. s.
Ego Oregot'ivs s. Marie in Aqtrino diac. cardin. s.
Data Laierani per mantmt Mm/d s. Rom. ecelesie anbdiaconi. oicem
•geotis «aneellarii .II. Non. Juny. indict. Till, incarnatioms dominice anno
.M.C.XG. pontifi<!ato8 oero dontni Clementi». papc .III. anno .III.
MM. fß9Sß mtmM III. Uftm^i aQc aeft^uitsen^ Siedete itnb ^ritu
legten bed iM^flerd gen. Claustrum (^tmmerobe). 2|ni Lateran
ben 4 2^m\) 1190.
Clemens cpiscopus scnins scruoriim dei. dilcctis filiis Tlenncmno abbali
monasterii de Cfnusfro eiiisque fratrlbns tnm prcscntibua quam futuris logu-
larera uitim professis in pcrpetuuni. Reliniosam uitam eligcntibus apostoli-
enm debet atlesse prcsidium. ne forte cuiunlibot tenicritati.s incursus aut cos
u proposito reiiocet aut robur. (piod ab.sit. san-o reliLnfuiis infHngat. Eaprop-
ter dilecli in duniinu iilii. ue^^triä iu^ti^ posiulationibu8 dementer annuimiu)
144
et prefatum monasterium de Claustro, in quo dioino estia obsequio uutndptti.
ad instar felicis recordatioinB Ludi pape prcdeoeesom iMtflri. tuh b. Petri
et nostfa protectioDe «ludpiiniu et presentia scripti prinilegio comiMiiAiii».
In primis Biquidem statoentes. ut ordo monaaticns qui iecundun detm et h,
Benedict! regulam atqne InstitutioBem Cistereieiiaiiuii fratram in eoden mo-
naaterio dinoacitor eese inatitutus. perpetuis ibidem temperibw iniuolabititer
obseruetur. Preterea quascunque posMMioncs. quecunquo bona idem monaa-
terium in prescntloram iitste et canonice poendct. ant in futunun eonoesaione
ponttßcam. largitiono xegmn uel prindpum. oblataone lideliam eea «Iiis imtia
modifi prestante domtno potent adipisd. firm« uobis ueatriiqiie suoccftsoribus
et illibata perniancant. In quibus hoc propriis duxJmus exprimenda nocabuHs.
Locum ipsum in quo prefatum nionasterium situm* est cum omnibus perti-
nentiis stiis. Üecimales censuum pactiones. a Treuirorvm archiepiscopis Al-
berone. JUliiint. Anioldo uobis contirmatas, arcbidiaconorum et pa.^tl'^um
qui tunc tcniporis iiiig ccclesiis preiuerunt. communi et uoluntaiio assensu.
gicut canonice facte sunt rata.'^ habemu?. Frcdiuin in Langeseheit cum iure
patronatus in Grandestorp et quicquid Imbetis in loeis iilic pertiuentibus
cum capella s. Nicbolai. quo memoratus archiepi&copu« Amoldm a quibas-
dam nobilibns Qedaco et Heniico do Uenhorck, iusta emptione rebus pro-
priie eoupaiatiit et pro ealnte «nime lae monasterio neitro pia et pcrpetua
donatione libemm oonoessit et acripto proprio eonlinnaiiit deot ipae illnd
ante donationem nobis &ctam .X. annia liberum et ebaolntam abaqve advo-
eatia qniete possedit. Terras et uauaria qne Oerttrdtu 6q Boeei per totam
territorium de Iddeka uobie dedit et uluam quam fiHoB dos Heuo qoUs
donauit. et confirmauit per manum A. arcbiepiscopi anpradicti. Grangiaro
de Winierhach cum piscationc sua usque in Motdlam. et omnibus appendi*
tiis suis ex utraque parte Kiele. Grangiam qoe Harth appellatur. coius
partem bone meuorle Albero et MdUnua Trtuirentet arcbiepiscopi nobis con-
tulerunt. usque ad stratam Trenerensem. reliqnam uero partem ultra stratam
iiideliect Stnjjhelenberch cum omnibus appcndiciis suis, quo predictus archi«
cpiscopus A'mohhs sub annuo ccnsu trif^inta modiorum f-iliginis et .XXX.
aueue. sibi et suis successorlbos pcrsolucndis. de assensu ecclesic Treuiretisis
uobis donauit perpetuo possidenda. sirut in antentico scripto Ipsius arcbiepi.s-
copi picnius continetui'. Grangiaö de Bdlociviipo. de Mvlha>h, de Gf'Vfle^i-
dorp. de Vrsowe. de liodenhoach. de Hemenrod. de Vallihus. de Septein fn/iti-
tibtts cum omnibus appeuditiis carum. terras quas sepedictu^ archiepiscopus
Armidiu rebus propriis comparauit cum roolendinis apud Marank et Burck.
quo« monasterio uostro donauit, Terras et siluas quas Bermanmus de Gn^
uobie dedit apud VUare, vineas. terms, domoe agros. que babetis JBüno^.
JMiiuäorp, Oonßutntie, Logemten, MHitrieke, Emkerka, Vruha. At-
teha. Cdteme, Oraka, KeaietOe, KtmeUm. TVeiwm. domos. et terraa.
quas ibidem habetia intra eiuitatem. et extra. Prefatas uero grangias et poe-
sesdones enm omnibus pertinentiis eamm in bosco et pl4no. in pratia et paa-
cuis et omnibus aliis libertatibas ad eas pertinentibus. uobis Übens confir.
mamus. eo excepto. quod de grangia de Winttrhad^ psstori sex deaerios
Google
i4ö
annuMliia exsoluiliii. de *^ran;;'in de I lti,t*-)iri><i pastori occle-^lo de Luh/cf sex
<]enario.s. de grangiA de iiodtnhvn pAbluii sex dunario«. de grajigia Sefitt-m-
/(uUium trcs «mas uiiii. de graiigia de Htut pastori modiom imam filijgro»
«t «Uiim aaene. de if^rangt« de. Tol/t^ pastoti modiom imam eiligiim. «t
•liimi eniaf et iummi emtm ttini« De ■hie qua in tominte de Oitmifeidiorp har
iMilia ^lori Mplem ntodios »iligiiiifl. de grengie de ßeUoetmp» et <|wiNiidiun
eMüptis epnd FF<»liw6a4)^ ]iMtori duoi sottdoe. Sme labonmi natronim quee
IHDfNdjf DUinil^is aiit auinpiibu* ootitk. aiiie de Mtnmenia»Miimaimm neslraram.
ii«11A8 « uobU deduia« exigorc uei eitoM|ucre preamnet iofCeat^llOfoe ooUa
olericos uel laicus libcros et nWoiatos e scculo fuglehte« ad conuer«ioncm re-
ciperc et eos sine conti adietinnn alic|Tia rclinerc. Prohibemus iusuper ut
nulli fiatrum nestjoiimi post faetaui in codcm lo<*o profcasimiein aliqun leui-
täte «i!\e aldnitin sui ijcontia fp>^ --il de nodciij Inco diaccdcre. dlHCcdeoteui
uejt* .'^aje littenirum comiituniiuu lan^ione huIiuh audeat retiuere. Auctoritate
4M04ue npa»u»iiia districUua piuliibeuiui». no tcrras biuc aliquüii bQor:tiviuu
oedeaie uesti«. QdtUaiuuii lieaat alioul pemwatitHr dari. eine alio medo alitnart.
abaqvke eoAseiiao neatro ual amoria partia oapitaH iiesftii j9i qne «ero doaap
tknaea uel «li|»nationea «litor quam dictum est facte fuerint. eaa arritaa aaae
aeoaemua- A4 Ueo etiam prokibemva. ne aliqvia aBonadii» iine oonnecsq«
sftb profewieive dumus ucstre astrictaa ainc aascnsu abbatis et lioentia et iita
i<tina fMirtiti capituli uestri pro aliquu fid<- iiibeat uel nli aliquo pecuniam
mVlnftf #^<'ipint ultra- pcctium capituli ueatri prouidanti* eonatituftum, nisi prop-
taf manifcstam domus uc8irc utilitatom. Quod «i facero presumpRerit. noa
taneatur conueiitus pro his aliquatenus reapoudere. Ltcituni jnoti k/i nohis
»It Iii i'jiusls proprii» »iuc ciuilem ^'inc ciinaimU'ni continoant (jutslioiicm tra-
truin ue.>troiunj te-Htimoiiüb uti. ne pro üitcctu tesdiim iiM uestruni poBsit iu
allquo dppcriie. lusuper auctontaie apostcüca probibcniu.s. ut nuUuü cpia-
copus nec^ue ^uylibct alia persona ad sinodos uci conucntiu fareoflcs uoa ire
ud iudicio sectilari de pi-opiia aubatantia uel poawaakubiaa aubiacore com-
pellat. nee ad domua ucatraa causa ordtnea eelobrandi. cauaaa tractandi uel
aliquoa publicoa conuentui eenuoeandi uemre preaomai nee regulärem electi-
oncm abbatia uestri impedial. aut de inatitucnde aat vemouendo eo qoi pro
tempore fuerit eootim intilDtaiiCiatereiepais ordinia. et aaetorttatcm priuilfgi-
orum ucstrorum 80 nllatcnns Inttümittat. 8i nero episoopva in cultB pan oebia
fundata domus uestra cum hundlitatc et deuotione qua ooBuenit reqoisitus.
anbstitutum abbatem bcnedicerc. et alia que ad officium epiacopalc pcrtincnt
uobis confc rrc rcmicrit. licittim fit eidem abbati si tarnen Pacerdos fiierit.
proprios noultio.s benedleere. cf alia quo ad ttltiriiini ßiiuni pertinent cxercere.
et uobis omnia ab alio epi>ci;po pii tipt.-rc. que a uci^tro indebite fuerint de-
negata. Preterea adiclt-ntcs htatuituus ut in reeipicncils professionibus (jue a
bcnodictis uel beuedicendi« abbatibua ea *-int cpiscopi foriiiu et fxpressione
c^ntcnti. que ab origincordiBis neecitvr inetituta. et hactenua obaoruata. ut
scilicct abbatca. saluo efdSiie auo profitcri debeant. .et contni ataluta ordinia
apostolic9 sedis priuilegio roborata. nuUam pffoünaioficn laeei« eompeUantttr.
Quod ai sedea dioceaani epiaeopi forte uficauerit. inferim omaia ercleaiaatica
d by Google
146
sacramenta a uicinls cpiscopis lihere rcdpere et absque contiadii tjoiic icti}>ere
possitis. sie tamcii ut ex iioc in postcruta piopriis cpiscopis nulluni preiudi-
cium generetur. Quia uero interdum proprionun epiftooporum copiam non
poteitia habera. ai quem epitoopMOi «te «jua pleoam B«litiamiial»eiti8 per
tvanalre contigerit *b illo bmdktMDes iiaMmm. amiiwni. wamenfioom
$ltuvm, moiiMlionam erdinea recipei« uaiealia. Furo m episoopl «1 M
«eetosiarom reetores in moMstem MStr« nel pwfaii« inibi oonilHirtM. ahM
in mereaiiaRoa ueatroa pco co qaod deoBaa noo aolntlb anl 'diq«* oe*-
caaione aocwD* que ab apostolica banigaiteto «obb indttHi ewat sca boM»
fitctores uaalroa ao quod aliqua uobis bcncficia uel obaeqnia ptaalHarial. na-
penaioiiia. excommmiacafcioiiia. uel intordicti sontcntiain pranulganerint. m»*
dem seut^tiani tanquam contra sedis apostolioe indulta prolatam deoernioMia
irritandam. nec littere ulle fimutatem habeant qua« tacil» ordine Cwtertienai
eonstiterit impetratas. Decernimus er«:o ut null! omnino liominum lioeat prcfaUra
ooclesiam tcmerc pcrturbare. auf oius posscssiones auforrf . iicl alilntns roHn(»r6.
rninuci*«. scu quibuslibet ucvadouibus fatigarc sed omiiia iiitf i^ra röiiseiueii-
tur eorum pro quoiuiu ^ubcrnationc ac eustentationo conceesa sunt usibus
omuimodis profuttira. Salim iii oinuibus apostolice scdis auctoritate. Si qna.
iifittir in futurum ccclc.sia:?tica secularisue persona, hanc nostre constituiioiuH
p;ii;iiiaiii sciens contra eam temero ucnire temptauciit. secundo tertiouc coni-
ni(»ikita nisi reatuiu aumn congrua satisfacdonc correxerit. poi^tatis honoris-
(juc sui dignitate careat reamqqe ae diaino iadido exi^are. de perpctrata
iniquUate cognoacat. et a aacnMmo coipora. ae sanguine dei et domni re>
demptoria nostri JhcsQ Ghntlt alien« fiat. alqne in extrano examfae diatricto
Motu aubiaeeat. Conetia «uAeaa cidem leoo am Mm aamastibiMi. ait pax
domim noatri Jliear Chiiati. qaatinua et bio frueium bone aetioiiia percipiaat*
et apiid diatnetum MieaiD pteaM alene pada mveiiiatit. Amm* Amttu
Amem Ben« vaUl».
Ego Clemens catboHce eccleaie epiacop». a.
Ego Albintu Albanensis episcopus. s.
£go Octamiamti Motiimms et Velleirensi» epiacopw, a.
£go Johanne» presb. cardin. tt. s. Marci. s.
Ego PanduifuM basüicc .XII. apoatolorum praab. eardUl. a.
Ego Petrus presb. cardin. tt. s. l^ecilie s.
Ego Petrus prosb. card. tt. 8. Laurentii in I>ama80. s.
Ego PetruH presb. lanl. s. Pctri ad uincula tt. Kndoxie.
Eg^ Jordonus s. Pudi ntiane tt. Pa.«tori8 presb. card. 8.
Ego Johannes tt. s, Clenu iiLis tardin. Tuscnnvft episcop. a.
• Ego Jühanneg Felt.r tt. s. Susanne presb. cardin. s»
Ego Jacobus diac. cardin. s. Marie in Coamidin. s.
Ego Gtatiamm aa. Goanie et Dantani diac^ eafdki. ».
Ego Boffr*dm9 a. Ifaria in via lato diac. eardin. a.
Ego Orfigorim a. Marie in poHieii diaean. eaadin.
Bgo Johmme$ a. Theadariai diae» caidin. a.
^jd-Orefunus a. Marie in* Aqnino diae. eardiov a.
147
Dati Laterani per nwnQm Moysi s. llum. «odene subdiaooni.' aiocni
«gentis canoellarü .Ii« Non. Juny. indict. VlIL inciu-nalioiMi domiiiiee asB*
.M.C.XG. poatifictttit iiero dcnni OUmenti», pape .III. aano .III.
IM. $a^ft Siemen« III. nimmt bad ^lofter @. Stl^omaQ an ber ^tt
in' feinen ®d^ut^ ctt^elU i|m toctfi^lebene ^m^ten unb IfeflAtigi
t^m otlc feine Sefi^ungen. %xi\ Sateran ben 4. ;3unt 1190.
I It^imnn .'^cruas seruoi-um dei. dllectis iu Christo tiliubus . . prioiiKse mo-
'Bastern s. T/iomf de Erltshvren. eiufcjn© sororlbus Uim prcsentibos quam (n-
ttiris rogiiiaieiii uitam protVssis in pcrpctuum. Prudentibus uirginibus que
sub habitu rcUgionis accciisis lampadibus per opera sanctitatis ingiter se pre-
]iankot 'ire obulam sponso. sedes apostoliea debel pr^idiiini imparliri-.i ne Ibrta
enioaliWl leoierilatiB meanua atit e<0 a proposatö reuocot. ant n>bur qimd
aftth Mor« tdigionit Infnngftt Eaprople» dileete in Chiuto tiie. iieitm in*-
fh fiMtakilionibiu «lementer annmoiw. ekpte&tiiH» monaMiom >s;. I%ii>Meie
.&iai^i«ren. in qöo diiiino estis obaeqnio monoipate. sut» b. Pbtri et tiostra
pf««0ctH»ne sudpimiiB. ee pment» acripli ptHiilegio «bmmiiniiiiiis. in prinift
atqnid^m lialuentes. ut ordo moDasticus qui sccundum detun et b. Bcnedieti
regulam atquc inßtilutioBCin CbtcrcicMium fratrum in codein monasterio rti-
•^ItutM ewa dinoiottar. perpetuis ibidem temporibas inuiolabiüter obfieruetur.
Pt-eterea qnascünque pbi«HC9S)onos. quecunquo bona idem monasleritim in pre^
sentiafnm iu^tc et canonlcc popsidot. aut in fotimim concessionc pontificiim.
larjj;-itione logum iiol piiiK-ipum. oblatioiK! tidclium seu aliis iustis nutdis te-
sUntr doniino potRrit adipisci. firnia Uijhis et ois (|iie uobis PucressiTiTit et ü-
libata pcrmancant. in qiiibiis lioc piopriis duxiinus exp: inin^da uorabulis. lo-
cum ippum in quo prcfatuni nionastenum sifuni est. cum omnil)US suis per-
tinentäs. tcrras et ugaaria quc L\i<inin',:iis loci ucstri fnndator apiid Krf^'^htf'
t-eii monasterio uestro duiiauit cum onmibus carum pertlüentiis. ios patroua-
tus ecclesie de Ihidensvdu et quicquid habeüs in locis ad ipsam pcrtinenti>
bus. nemus qaod ^vAf^ Wißtitmetmen cum pertinentiki aaSs. poase^ionM quaa
Tkeoäerums de Ktdant uila tum' matr« et oohchredibi» mm uobb donaiit in
agri.s. in piatia.' iÄ piano et' bcMto.- et älüs suis j^rtincntUs. terras; domos.
ulneas. agros qua habetia in Ralkhca. ' Uredea, Withliet, EnAHdet,^ cum
omnibna pertinenttis suis. 8ane kboirani oieetronitti 'quos propr)!8''tnAnibua
ant anmptibuB e&Ktie tarn de tefr» etlt» quam intthle. iSne de et uir-
giiltia. uel de nntrinlentis' animalium ttestrormii nullua -a uobia c1ecSl»R8 c\I-
geare nel extorquere presumnt. Liceat quoque uobis pewonas li^eras et ab-
■olutaa e seculo fugientes ad conuersionem recipere et eaa absque oootradic-
tkme alJqua retinerc. frohibemin insuper. ut nulli ^orornm ue.<(trRnini seu
conuersorum pa«t faotam in monaftcrio ncstro conücrsioncm fns sit. ahsque
priori-ise sue liccntia de eodcrn locn '«nn fli?;crden\ discedcntcm aero ahf^que
communiuni littcrarum cautlone nullus audeat retinerc. Statuontcj^ ut prop-
ter conuuunia iuterdicta terrarum monastcrium. excommuuicatis et iDterdic-
10 ♦
^ly u^Lu cy Google
148
ÜB «scluBii a dittiiiis. non oompellatur oflioiii abRtiiMre. Pro cx>nsccration!-
bvfl uero altariam ucl ecclcsiarum. siue pro oleo nncto ud quolibct ec^le*
sinstico sacrnmento. niillus aut sub obtentu consußtudfnis aut alio modo quio-
quam audcaf cxtorqucrc. sed Iioc omiüa gratis uohis epiflcop«? (lif>ccf niiiH
impcndat. alicujuin liceat uobis (jiicimunqtie maliimtls cafbolionm adire an-
Uatitom gratiani atquo romniunionem gj;. lumtmip sodis liabcntein. qui npütan
fretus aiictoritate uobis (jiKul pu^tulatur Inipciidat. Paci qiioqwo atque tran-
quillitati ucstrc patorna injiostcruni .süllicitiidine pnnildcrc iioloiites. anctori-
tato apostolioa prohibcniu>. ut infra clausura.^ looimini ucstroruni nuHiis uio-
lentiam uel rapiuam seu furtum facere. igneüi appuucre. i^aaguineui fundere.
bominem eapere u«l interficere tomere andeat uel prcsumat Pktijteret i^m^
nea UberUtoa et immanitates a predeceBaoriVoa ooatm UomanU poniificibm
erdint oeatro conrnsBas. necnon Ubortotos et exemptionea aecularimn exaetio-
nma a reigpibua et prioeipibvs uel alüa fidelibua ratienabiliter uobia iodultaa
Mctontate apoatolica cofiBrmainiift. et preaentis aoripä priwfogio coaimiiiii-
mna. Ddcemmw ergo ut nulli omDino bommuin iieeat prefintuin nonaate-
rium temere pertorbaie aut eins possessionea anfarre. ucl abktM cttiiiere.
minuere seu quibuslibet uexationibus ktigare. aed omnia integta ctuMiernen-
tur. eoniro pro quoruni gubeinatione ac sustcntacione conces^a sunt. unibuH
•onnimodis profutura. salua sedii« apostolice auctoritate. ßi qua igitur in fu-
turum ecclesiastica scculans\ic ])Cisi)na banc nofitrc constlditionis papnam
sciens contra eam tomero ueiiire tcniptuuorit, socuiido toi tlou*' « omnionita. ni»i
reatum finnn conG:nia ßatisfactiono corrcxrrit. potesintls lioiioriaque sui digni-
tate oareat. rcajiiquc sc diiiino iudicio cxistcre. de perpetrata iniquitatc cog-
noscat. et a sacratisäliuo corpore ot sanguiiie di-i et (I rnn;! redeiTiptori^ no-
»tri Josu Cbristi aliena fiat. atfjuc in cxtrcmo oxaniiiu' duiiue ullioiu .*-iil>i«-
ceat. Cuuctiä auteiii eidoiii ioco iura sua iscruantibas bit pax doniiiii uoetri
Jesu Christi, quataoua et hie fructum bone actionis perdpkQt et apud di-
atrietum iudieem premia eteme pocia inueniant Atueii.
Ego Clemem catboliee eodeaie episcopua. a*
£go AXbim^ AVbanenm eooleaie epia^pua. a.
, Ego OcUttUanm Hottientu et VeliUirtmi$ cpiscop. s.
Ego Johannes praab. cardio, tt a. Man», a. -
Ego Pandu^us basilice XII. apostoloram punb. Card. a.
Ego Petrus presb. card. tt a.. Cecilie. .s.
Ego Pfitnis presb. card. s. Laurentii in Damaso. s.
Ego Petnin pr^b. card. s. Pctri ad aincula tt P^idoxie. a.
Ego Jordanni prosb. card. 8. Pudcntiane tt, Paßtoria. s. >,
T^ro Johannes tt. s. (ylcinontig cardin. Tv^cnm'e episoQp.>a«
Ego Johanuea Fdir tt. Susanne presb, card .s.
Ego Jncrihvx diacon. card. s. Marie in Cosmydin. ». " , .
Ego OrnfianuH SS. Ccsme et r>amiani diac. cardio, a.- -
E^o Soßretlus 8. Marie in via lata diac. cnrd. s.
Ego Uregorivii a. Marie in porticu diac. card. s. . • .
149
- Sg» Johamm «. TJieodeiki diae. eud. s.
EgQ Qngvnta Mari« in Aquino diac. cardin. s.
Datum Laterani per inanuiu Moifui s. Ii. cccleaie aabiliaconi. uicem agw-
tis caiiceilarii II. Nun. tfimv. indictioiic VIII. iucaroationis domioiea anno
M.C.XC. Poatificatais um ilomni Clementi» pape HI. aono III.
hm l^i)»faiMttr kt» MU^itit t|«aia4 «n brr it^n Ha f)r.tXt4. XCVnL Hm. 1*
107. 2)cir (£T^M)c^cf i^cii CSöhi bcurtuubct, \inc C^Hof X()Cübeiicl^
»ou äBicb feine ©urg Oibrürf bcm (Eiraftift (£öCn 3U Üc^cn aufs
■ tt^t 1190.
In nomine «uicle et indnudae trinititii. Ego Phü£pßm§ 6m gtatia a.
tötuenm» eoBkaio Kuaulia minisler nnmersk Christi fideUbn« in perpetenm.
Ke ea que intcr homines udliter aguntar dinoloat obUnio. comniMaidmn eil
•oriptnre bene&ao. Notum facimaa itaque presentts pagine annotatione tarn
presentibus quam futuris. quod comes Thtodortcu* de Widht Castrum suum
Hohhrirhc in patrimonio siio fiindatuni. rt quou8(|uc fossatum eiusdem cai>tri
pi*oteiiditur. et solo et jiditu ca-sti l. cci losio s. Petri in Cohm'a sub hoc pucto
eoutulit. ut idciii conie» et uxor sua icodnli Iure a nobis et succcssoribus
nostris receptuin poHsideant. et oöines succcssores heretlitarii eiusdem cumitis
utriusijue sexu^ firmiter tanquaui alludium. uxcepta ülia sua uxore ßriinv^tiU
de Uenbureh, quam ikoh'xh presentibus statuta et data pecuiiia. ab omni SttO<
cenione beitditBcia tarn mobili quam inmolnli exelnnt et qnod idem caatnni
a anoocMoribüB ania nnlla powit eccasione alienaii. et in eoiui heiedum wo-
nun partem beraditatis deaanarit. a oobit nel aneeetioribni neatria abaqoe
omni mnmria donatione, et eo qood uulgariter het^twedä dioitar redpiai £t
si forte is cui idem beneficimn eastri eeliatum est propter aliqnem excessum
iUnd fdumre demaruerit qui proKunns iiii in cognationia linea fuerit> lino
aaina exceptione. sieut predictum est. in dominium prcnominati casti-i sucoe-
dat, (Jt auteni hec rata et inconuulsa stabilitor pcrmancaiit. sigilli m>Htn
impreswione munnnmiis. et si quis ausu toraerario infringcrc attemptauerit.
et contra boc y< 1 ipiuni nostnim quicquam niali machinatus fucrit. odium dci
et SS. apostoloruin Petri et Pauli incurrat et uinculo anatlieuiatis astrictus.
a conirnunione fideliuiii u^tpio ad dignaia &atii>iactioncm segregatus »it. Acta
sunt hoc anno Uoiuinicc incaruationis. .M.C.L.XXXX. loco taii. sttb testimo-
nio iatomm. ego Phili^jjUi s. CoionieimB eodeuf arebiepisoopua. üinem
tttnm de Nwrbereh. Oerardus fiUus inua. oomca de Jre» Memitm HBita-
mrdnt comitae de Set/ne, Bühertm eomea de Nmtawt et FFaZnnmw. FUh
rtniim» de Doi^enderf» Remerus oomea de Vroiihre^. FloretiUM de Ertitr
hreehieHeine. Fridericus de Vimehurch. Ilenrieut de Jamfrw^ et Jtdmbol-
dua. GumperiHM de Dollendorp, et Geranlm fratcr suus. Rorieiti de Reck^
doi'f. Heimannua rujm de JIoingeH. Wetzel de Vruckte, et frater suus
Ämoklu». Widekindus de Vvoutberg. Volculdiu^ de Bure. TheocUricus de
Q^rcheii, üerm<amu» de ilamerstetM, Adtd/us de Mugimciie, Godefri-
150
du8 et Johannes de Rineke. Otk> osmcrMni». Enigidhmitiä 4e C(MifiknHa
et alii quamplures. regiuiite Friderictf- Bmikamtrmn Imperalofe «Bgpiito,
♦
108* (Bor^ftvb 3u ^vAm ftiftet M obüge i»ottnettll»{le(
bet^Tfim. 1190.
In nomine sauet»; et indiuitiiu; tiiiiitatis. Ego (terarduH diuina fauenle mi-
sericordia .«ftnctc Frrwi>/it>is coclesir linniilis miniwter. \'iiiuer8is Christi fide-
libus tarn tuturis. <juaiu |)ic.sciitibus j>uluUiii tjU»; est in Cbristo Jbcsu. Quod
ad liuiiorciii dei et ad utiiitatcm dcü scruientiuiu pie a uobit» et ratlonabiliter
factum est. juemori^ litterarum commendare di^um duximus. quatiniu per
boe et ret geeia neeeuari^ mhi fitiaitatk robiir in. pr^senli obikmt. et om«
IIS Mlompuiaiidi occano in latiiso conqnieicat Oum eoim- eertnA ail. bnucm
cae et BUMBentaneiim preaentw mt^ etetanu ^[iiMidoquideia »oix bebemi» liia
■■iwiltem eioitatem. competit nobw operibnt boo« u^tttnter mmidtn. nft
cfiertem patriaot. et cnütetem ^tenudittr maneoieBi peraeuraiMlflamu«. PU-
eoit iteqae nostr^ diecretionL deo aevoieiiteB cttuieviique am» eodinism kMi*
täte Den iicta diligcre. et in neoMaitate rerum tempocaliam in quantutn po«-
snnius dornino avxiliante sustentare. Inde eit qnod quaadatn nolvlem mülie-
rem. linea oonaaiiguixiitatis nobia pcoximam. habitu. uoto ei oOHiMiiatMMie
honestam moniakiii. JSopAym nonme abbatissam dictam ot conaeoMiam. in
partes nostras cum paucia sororibus eidem subditis uenieotem benigne saa-
ocpimus. qM*;" rellctis cognatia et aniicis. terraque nationis gu^. in terra sibl
äuisf^iie aliquantum aliena in pace et quietc omnibus dlebus uitt; sut; deo
seruire deuotissime desiderans. nostrc nostrorumquu amicorum prouideati\\
tvitioni. consilio ut()ue aiixiiio liumiliter se supposuit. Nos iicro tani dcuo-
tum meutis eiuä coiisiderant^ desiderium. et immutabile in fexii tra^iili pro-
poaitum ammirantes. situm uoluntati eins satis con-iuuni. juxu capellain
coitftdani curit^' (|U^ inferior Frvnäa nimcupatur. et eaudeni capcllani iiostraui
cimi appendicüs ex integro. et beneficiiun atque allodiuni cuiugdam hominis
noatri ab berediboa legitimia in manua noalraa uoluntarif reaignatum. eonailio
fidlfon neitPQrdni ei perpetualiCer dowHräiiia. Ipaa uero Int «ufgiaw oalda
pamaa. iam ^od benefidi et aUodii hcredea aolita petate nU adimiiit» qiaa
«Mtinif dileolioxiia affeetn. sab regulari diadpliiia eui ordinit ad aendendani
deo enidire atadkwe curauit. eapeflan quoque in eotidiano dei aervHib du
negiectam nenefabiUter refonaaiiit. Koa igitur beoia eiiiadem anciU^ Cbriati
principiis congaudentea. cum predido loeo duaa matres ecoleaiaa nidelieet
Merräee et Sumerskeim eum filiaboa earum. prefat^ abbatissy. et hiis qv^
poat ipaam &tur^ aont. perpetuo jure possidendas tradidioma« saiuo per om-
Uta et intacto jure. quod. ad prebendafli FriMentmm monacborum ex anfi-
qxm eonstitutione pertinere cognoscitur. sii^ulque seruitio quod abbati de utira-
f\\m ecclesia debetnr. de cetcro nbbatisisa qiiicqnid ad comniodltatem Ruam
inde ordinäre potuerit. suia et c^obü sui usibus accresoet. NiobUominiia et
Google
161
•itote. qa^ «wl in eoUa ikk&r Ckmimrwont «■ egiiflciaiinin. fta Qt iot
ä&mmo» mi» ■B—iiii aohMit Uftnaa quo^oe molflndiiio MMtraaBdo idonevin
ci teMWMM. <|iiod «an edMMlMn hint, qninqu» maUfaros MÜgiDv es Me
pir «BOOS «Ingiifes M$A rMät Do cuteto Mror mm A^tkidi» ommdI-
lim 4e MiUiA iMDorabilis vidiuu de allodio c|«od • pi-oauo. auo et patre
iBgitilM potw^rt. partem nnam uidelioeC uillulam qu^ Hm^erode appellatur
cum oniniboa apptudictk. ma&d^. agria pratis et siluia. exceptis inbenefi-
ciatis. pro salute ;»nim«^ stip sniqnc mariti et natorum omniumquc fjnrco««r.-
rum Fnornni ad seniiendum deo nlnrins««iji}f» tn'rp-mi Mario, et 5s. ni;u't\ i il>u3
Gordiftuo et Kpvniacho in jur[>etuurn (ieuotr.«».'-irito Icrd ctdrtii doiiaiut. et mo
»ucce^J'Or^qiic moos s. Hrrnuensis coclesi^* abbate« aduocatob ac dofcnsorea
auctorrtate et gratia uauiipou'ntis dei sollempniter instituit. Tretcrca de de*
cioia m Nhtktfrken, quatuor modios trttid. sex luodios siligpnis. uigtnti mo»
aiMDf . nMNualflnM ia csdem copella domioo a«iiiien<ibu0. «bgoKi mak
Mit« dktn ntftilis doinini nMi Jhmw Obrirtl «Im omni inpediiMnto ptmhi
ürmitir et mllem deoole iDalltmt. Kos igittir com prediete oemlliiie «i
pluilNB bonevlii iilrit. ante elttfe snpmdieflDinuii nertjniii iMiiSeiilos* seb
sliiis viaeiilo «naAcrnttiB eenflnuairiiini«. qfubd imlii omqvun honiann
imtate ud mfrioger« liceat. sed rata et jnoonmilBa jnpcrpetuaai peiiDaiieaiit
$ qva eetom baue nostr^ institutionis confirmatSoDaii eiolare. mutare. aea
tnfringeie proBninpserit uel attemptauerit. perpetao anatfaema sit. inmque tl
iiidfornatlonem beatiVsim«' iiirginis Marir mciirrat. et ineuitabilcm fiHi ci'us do-
mini nostri Jhesv (^!nj.^ti nindictam rteriialitor .sontiat. ni»! huniiliter et tem-
pestiue resipisc at. K\ nmltis DÄsistentibiis (juorundam nomina in tcstinionium
conscribi ftxiiiius. (trmrdu» ^cclesii; s. Saluataris decanus. BertrammuM cu*
stoB. Cl/no cantor. Beftoldm prcpositus eocl^i^ s. Marie. Herimanntm de-
canos. Theoderictis scolaaticns. Bertinmmu» costo«. et plurea ccclcsi^ mi-
inteiialet. Hfo acta aont et sigUlo s. Saluatoris. nostro quoque et oomitiisf
iongmla. attne domiBief inoainalkiiibi .U.C.LXXXX. IncBetioiie leptfatia«
£paota dsadediiHi. legnaiile demne Beintico, glorioai imperateris FrUhmd
ttio. feüdter.
* bmf^ in ^ <3labtb&Iict^ef tÄvc.
9licberi^tfiin. 1190.
In nomine saucly et iitüiuiduc tiiaitatis. Egt). Johannts. dd gratia. 2r*-
uirurum arohiepiacopus. dilcctis in Chriäiu. uniuersis. sanct^ matria nostr^
tremre»0i$ fcdesi^ filiia ia perpetatun. Offieü noalri fado postnlat et citea
onmei qei noWa in deo crediti tenl pii paitoeia eieea agamoa. apeoialiler ta-
Mi pro hia qei monaaleriem et «Dgehrva eitam ynimi optimeni pertvn
M elagerent piopcnnoreei eonun habeaoras. qaetam» ea qee ad aetieaBi
pevliiieBtia heanaia wibea espedinnt. qoentem in noini «et. atadaamea eii
proBSdere. ne pie temporaliBm inopia oompaUurter a ipiritoali eontempla-
152
lioiie rotardari. £a propter ad jnataatiMi cA pcticionem vawrabiKi Üb ao»
Btri.' Citrardi, abbatls pr^mitnai», alioruinqac rcligiosorum ainmuik qoa»*
dam Dobiiem uirginem. üdm oonsunguinitalia sibi uroaumtai. castimooi^ aoto
et eonuenatione hoAeBtam aauetimoniALein. qve ob «tnoMiii Obdati vaUelit
parentibus et amicis. insupcr et oranibus que pos«idoi>e uidebatur. ad predic-
tuni ahlnttcm confiigcrftt. et per cum ad ])rcscntiai»- nostram dcducta est. bo*
nigiie ro( e))iniu.s. et propositum eins in religiunis deuotioiie ooiisideranteh.
petitionibu» eius lioncstis asseiip^niu nofitrum aecomodauimus. Siquidcm iücum
(jueudam «jtieni i[i.sa sihi ad >c'i iiieiiUura Christo cum sororibus suis olegerat,
et ((ueiii iain dietiis abbas ooiisensii fratrum suuiuin nihi suisqiie saeccasori-
hm ijiperpetuuii) düiiuuerat. »|ui inftrio?' J'nimia iiuiicuj>atiir. cum eapella el
atunenciis eius. aucLuxitaie i^ua tVuigimur ei uidelicet venerabiii virgiai. 64
omoibub äibi regulär! ter in proiessione regolajri et uoto oastitatis sucoedenti-
bu8 coofirmamuB. Ad b^ etiam f coletiaa dvaa da Bvmerdttym, et Merrehi*
quaa predicto» abbaa per nuuniiiii noatram d perpctoalitar contalit poaside»-
das. ipai et looo eiua iam dicto. iub tili detommatiMie ooninaamua, «t qw^
amqae per ocdinatiMiem eiuB.pfoworaa. imI prepoaiti Umu UlSoa ftitriat« aiM
pfanea» aiüe eoloa. uice pastona uel paatorum. eiuam aiiinara«i iam didanini ^
dMurun, de Bumerdte^ et Mwreke. gewkt. Oaieatnr tarnen hoc «oripto. na
•liquod preiudiciom abbatias^ et ioco eius fiat. uel locia. in eo qued eufa anim»'
nun pxepoaito auA commlttltur. qoi ai tUe fidelia et prudeoa diapenaator inaentus
DOn faerit Hberam babebit potestatem fdibtttistuu eum ab amministratMNie iU«
d(|»eiiendi> et aliom ad hoc sibi idoneum »uWUtuendi. qui slmiliter euvam
animamm m predictis ecGlesiia babeat. fructus uero decimationum. in u«aa
münasterü. et sanctimonialium cedet Preterea allodium quoddain Uonerode
dictum, quod comitissa de MoUxxh ioco ilH pro remodio aniniy sue. et ma-
riti 8U1. cum omnibus appendiciis suis, maucipiis. agris pratis. f^ilnit-. ei ]>as-
euis. culiis et incultis. c.xccptis infeodatis. lee-itime contulerat. ( um juadam
pai'ie deciiu»; de Ncnkir/rin. sicut in scripto predicti abbatis e£ cuiiiiti&s^ de
Molbiich contiiu'tur. eidem Ioco perpctualiter confirnianuw. AddiuLuius etiain
quod iam dictus abbas et ümnes succcs.sorcs hui. regulariter sibi äub&tiluendi
patrouatum et defcnsioneiu predicti loci tciieaut. ea tarnen lege intcrposita.
ne de rebus eiusdem loci uel honesta institutione pret^ uoluntatem abbatissf
et aoromm auarum. aliquid commutandi uel alienandi poteetatem baibeat niai
Horte qitod «bait, abbatisa» uel sorores bu^ a regulär! tramit» deuiaiilea. mw>
tarn lod aui oonauetudinem (|uatn a prim^ mntria au^ uberibua auxemnt dc-
relinquant quod ei feccrint «bbaa 'conailio et aasenau aucoeBsorte noatri trt-
mirimiB arohi^iaoopi. eaa ad priatioam couauetudinem -reuocabit. «t ea que
ad honorem dei et cultura dintnum apeelant. eia paterua dileelkme. el oaato
conailio prouidobit. Ordinamus etiam atque constituimus. ut claufltmm et
ambitus sanotimoniab'um ibidem deo »eruientium aub firma clausura et cuf>to*
dia seruetur. nee paieat introitus uiris eninseunque cwiditaoDia. vel emitoa
eanctimonialibus niai summ^ et ineuitabilis intoiueniat causa neccssitatis. Ab-
batissa qtioqwe curam ji^rat p^eps sibi commisf?!. et poteetatem habeat con-
atituendi aibi magiatrum ordinia aui et custodem. cum conailio tarnen religio»
Google
15S
Hmin pmonnmk «lue ooairadktitne otnyalibet rnagu^ uel paru^ persoii^
Hane «ntam nottre coiMtkutioiib pagiaam ae • .(mncdeiiliitiii ««1 moeeden-
tfioi eUbi poMit raemorn. ngilli nMtri imprewioDe corrotxHSiuiiniiB. et ne
qab flMi infringote iaparpeCuvm codcttt tnh ioBliiiio&ie ^Um^ noslr^ banno
«piMopati coDfirmauiiuiM. Qaod qnia considerationc pm pro soli ftonti pire-
nii manmCMtHme ÜBcimas. onMi q[iii hot weimtet infnn^ere attcmpteoeKnii.
«qoe ad debitam Ratlsi'actioncm. auolocitate. doi omiupoteotb efc beaftoraiD
i^MStokniB Peiri «i -Pauli et domini pap^ et nostru eos excotnmunicamn;«.
et a communlone corporis et sanguinis domini nostH Jheev Cliristi. et k Ii-
minibus g. matris rcclc*'*«^ ?p<j;i*ogamU¥. Oninlhns antPHi qui Irl cuii'üborHre.
H illibatum conscniaro studuciiiit. salvs- et perpetua bwiedictid a tlpo pati*'
et hiio eiua et spiritii saticto prestctur. srd et cum omnibus buou» eummu*
nionem oplineaot perpetu^ iiereditatis. Amen. Ameo. Amen.
IM bciit'9rigma( in ktt ^tobt^iiUot^ |lt %xm*
IM. $aHt iSUmM III. Beft&tigt beut «tfd^of iHNt 9^mi «uf fi^kiHi
©e^tcmbcv 1190.
Cletnefis episcopus seruus seniorum doi. uenerabili (ratri W'onnntien^L
episcopo salutem et apü&toiicam bencdlctioticiii. Quanto lualorcm yiatiam
BMruisti. taiito libcntius petitiouibus tuis in Im <jue iui>te rec^uiris annuimuB.
et promptiori tibi deferimua earitate. - Eapropter toiä' noleiitei petitiomboa
quantniD cum iosticia possomcn. benigniua oondeBoendere et aestigiia fdida
focordalioiiia Alexandri pupc predeceatoriB notti detiberatione cungruac
httcre. prepoeituram de Bopardia que s. Jtfarrtn» dtcitur. tibi aicut ueneite'bili
fiiiri Boatro aolentea proinplo «aimo promdere ineliorandain cum omnibna
pertinentiia ania. dam nixena retlnendl liberaan'oimeedimiia fii^ltatttii. arctioa
inhibentea. ne qnia tibi, quominus eam in uita tua retinere ualcas. molestiam
Inferat nel grauamen. ea nimirum lege appoaita. ut tibi nun liceat. de bonis
prepositurc s. Martini aliqua in feudum dare uel alio quolibet modo aüe-
nare. Statuimos insuper. ut stipendia prcbcndariim. quas uaeare con^ngerit.
öcc in priiiatos tisns ctjiuslibct hominis transferantur. sed edificüs et orna-
mentis eiusdem errle^ie }farttni. qiiamdin prcbcnde uncaucrint. deputentur.
Nulli ergo hominum liceat haue paginani not^trc confltniatiunls Infringcrc.
od ei au»u tcmcrano contraire. Si quis autem lioc attejitare pTCSumserit.
indi^natiüiiciu oniriipotentl^ dei et boatorum Petri et Pauli apostoloruni eins
se nouerit incursurum. Datum Lntcrani .111. IVun. Sept. pontitieatus
nostri anno .III.
«bt4ci|l au« XVUl. M^lwibtct iai i|tr.»3li:(|.
III« Si^of IBcitram t>t>n miti^ Beftftttgt ber ^C^tiffiit ^^cmibtl 9«
9lettmiittfteT il^re IRc^te $tt äRorfaf. 1190.
Bertraiiiu.f dei ^lutiu Metensis episcupus dilecte in Giiristo liiic Hertcidi
ttl>batiij«e '<o«<i' monaxterii et uuiuersis CiOisdcm loci buroribuf in perpctuutu.
Quoeiens a nobiä aliquid petitur. quod a raUouis tramitc uuu diäcord*t. U>
beoter prebemus asaensum el quantum in nobis eet effectu prosequeiU» «MA«
pUmiii. £a propfer dUeela ia Gbikto filit. tak intcvi p^stycioiiibvi mwm
fiatis 4iu» pi«t»UM.6t JMMi eiraa* «{Mid JloridliM» tutoätwom ntitri
nMmMtedo tuo liberat SMemnt tibit et «mnetiariba« t«M hrtwidu in otifam
«onoedmiiis libwtetci »mtontato .|Nr«Miiitiaiii dacwaciilai. «I «b mub tarn
eocAclioae ^mun «aiiiu inununw.sbt el «wmt thtolate« ifmtmmim AhInm
aliis pttelltt et seMibu» ««k. quas in ea4«« niU* powim »Inta dfli «I
sius monasteni fauore. cui preBides. hoc institDiimia» ut solnto nobb censu quem
debenl «b omni exactionis gimiumine liberentor. Uf autcm hee inititatioiui
nostre ordinatio firma in perpetuam obaeruatar, piMWlii munimine ptgu»
tibi tradimus. quam sigilli nostri impreasio roboraoit Si quis super hoe
fiaeto no0tro tibi postmodum aut monasterio tue cootik)uennaiu fecerit indigna-
tiüneni omnipotentis dci sc iioucrii incursarc. Facta sunt hcc anno ab in-
caiuatiuiie doniini .M.C.XC. unno cpiseopatuä no«tri uudecimo. Tentes sunt
huius lei. Hugo primiceriuß A. decaniis. G, maior arcLidiaconus. W
W. iunior et tarn canonici quam clerici ain quanipluies. De laicis. Ho-
dolpliuii dapifcr noster. Anselmm tVater eius. Uudoi^lnu pinccrna et Jere-
mim et Sit'ridm militeä nnui ca»tr{.
3tbi($ti|l au« Hv, XVUI..3A^utii»tct int ^(.^«c^.
112« (5r3ljifc^o[ 3®^^^* IBciitfunbft, bo| er Me Jütd^e ^uc
(Stuben geloeil^t; i^v bic Jüia)c ^ün(^cui;cim 3q'(;^i:ntt unb
<mbm (SiUcr beft&iidt i^obe. 1190.
In n<)tniae sanet^ al indinidu^ trinitalis. Ego Jolmimc$ trtwtrenmB eo«
desi^ minister bnmilip tarn piesantibus quam futpris in perpjBtamn. Dum
«or^e attento d«aider«iem. qoie eaaet finiB renim tempondium. jiroepezi nnt*
nersa in uankatem uorgere. ipsamque uiuentium memoriam üciit iiaibiaD
cum DOrte preterire. et intellexi potius debece manentibiB quam timmitorti»
adheren- Hae igttur ammonitione expergefactus. rdigiosonun oongre^tio>
sibttB pro modnlo nostre poesibilitatis placait subuenire. et eorum possesaio-
nes ut seonrius diuinis insistant mlnisteriis augendo stabilire. Cum itaque
" pro dispensatione credit! nobJ« a domino patrisfaniilias talcnti. episcopatus
nostri eccicsias uipitaremus rogatus a düccto tratrc noßtro (iodrfrtdo abbate
de Hpre/tkirhach. :ul ceiiulam que sue 8ubiaccb.it ecclesio que vulgo shipa a
nobis autcm vcciesia s. Nicholai uocata est vieniinus. ipsamque nondurn con-
secratam ipK<» priino anno d ).-trc ordinatlünl^ piimitus in honone s. Mariy el«
s. Nicholai aiiorumque piurmioi um sanctorun» quorum reliquias ibidem condidi-
Google
155
iM» e— eirnninniB. OpitulaliiMk» dkiM soHwMitlar didiettiott« pameta. quo-
akuk iftäm etdmam rebus tenuem nidiiniif. nec auU poMwitonibm «ufli^
cere. ad neoesutatou deo fiunulanttiiai. exMnplum booum sumentes a felkjt
meniorie predecessoribus nostris. Treuere n-in's ecclesi^ arcliypresulibus. AI-
h^rmi^. HfUf'n'^. Am'tfrlfi f|n{ capellas in laoute s. I'Hr' Pt ur.imadi''' oulom
i «.1. lc.-i<; iiriiiÄiieruiit . in>- r;uieni tonna capellani \n ttint< Jit^nijen. piTi imu iiio
;i[;!jjie iii>«trp cum unüi iiitpo-ritate coQtulimus. ut sicut hacteuu8 pieiat«^? ca-
p^l^ de iiac Ucüiuttuiii iuutiauu. sie de cetero j)astOiäli» eure ad utilitatctu
■■■rtjiunniaJJum deaerDiat soUicitudü. nec excipiatui* cuilibei pi^prium. «^UO^
boBAMifdaiiMlMi la wmm redigimw oonnnuBeriiv «alno tMoeu parv>i9iii# no:
ili»}«LjiMli7)due4Mtt iuiMui PpMm- deoimMioii« mimll W - <lldim f KffW^W
mÜMlifti qaMi|vteBripti predoeshiorM oottri iptis finlEibn»^ et .lOMriUn
ofFerimus. et conBraianMiB. itmeaenlas omaMn maligiHNTtm «iolttoliain a quicto
(ideUum.injgMiiiüf saactc ycokeif quictcantiliiD» Vt iUtqv» pr«$<eiif paglna inuio-
k^fliiftooinmilBa eleriuüitee ftoMout pruta^hm testibuf qui lübse^pti sunt
eam ^rpIH nostri Inpressione feeimua «iirnari. tradcntes perpetue dampnationi
contra li.uu moHentes. uel quod Iii» obsistero possit presunientcj^. Testibus
bis Vilm ai ta ^unt ^/•'»'/«»/rtV/o abbate s. ICucliarii. (h-'^^rfruh^ nbbate de »prtn-
kirüa<h. ' '""i-ituv nblnate de lacv. iJunracf" »•n'-iodt ineuuu» occle^if. i\ i('
helmo üct^iiy 8. Castoris, Libcris. Cttm-ado //uiuUuo »eni. Llricv ci^uiiU* de
fiurbercJi. LPnleiuco coniite de spanhfim.' iJenrico coniitc de kei*»ele. Cor
mite Jkim¥to Mluisterialibub icgui. Theudericv dü doUne* Johanne 49
rfaftnut i FoUtumdo de rupe. 2'heoderieo intre auo. MmwtwiaUbiia a. Petn.
Fälthß]S$'^ vMeMe, Friderico de mtrU* Henrieo de Enkttvke. Kenrtco./ifaoo.
ThßtÜmtO' de kerpene. et aliia miiltia*
\^ WIMI Cvigtütiif im ^.*%t^. t>«» ^ic^tl br<? (hjbifc^e^ wn rot^ ttM^« ^ngt
113. Sei- C^r^^btftj^of Gonvob tjon DJ^ain;;, 39tf(^o{ ton ©a^bitiutn Bcjewgt
iinb !^eftdti^t feer 9lbtci (S. 5)?Qii]nm bcn an9c{orf)tcncu 33efi^ bcr
1191.
In nomine sancte et iodiuidue trinitatis. Ego Cunradus dei gratia iäia-
himmA ipieeopiis. Magmutin^ sedi* arohieptbcopas. Quotieo« aliquid per
nei nel per delegfttoe a aobie indiceB agilur. quod a pottont noa «ne peri-
nee mima latnronm
quam pfeseiitiiun päd prooidflfeb Notem igilnr -fiMHiniiB pMaentibiw-et liiCa. -
m. de paftronatu ^ccleaiarom de Wüihem, de AJM^ de ChmaoheMm^
que in noetra dioeen aite Runt quid c<^Deverimu8 et quo ordine ueritatem
inuesiig^are cnrauimiia. God&fridus de Cmcenaoho et frater eiiia Emhricho
patronatum ecclesie de Gozzoluesheim. Godefridus de Schelkevena et frater
eius Beinricm patronatum ecdesiamm de Albecho et de Winheim aibi ven-
. j d by Google
dMue ditebBotar. de qoe InlBr ipsoi «I wMtan» •» HasdaiH dutmu^. «t
iKMi modiea «pestio ueiMlntar. Kmi CMkfiridm OMmma ecolenuB dte
WinCim mebotem JMncAoiu d» iittiflAo «»An« piimyiWiU qaaiii te>
n^en id«in Emht icho optinere non potttit donee qaöd nting gBOftfWWt r»»
»ip^nrit et mtettieiiientibuä araicis suis do manu S^eri predicte eocUne tfaba
Iis sicut iustum ci*at eandcni ecctemm recipcre morail. Cwus petitione et
CDfiditcta «amm ammaiiim de imm ^rMo(^ makiis pnpoolt et aiMhidiec—i
canonice suscepit. et predictam ecoleitlom usqne ad tcropora noetra in p^ee
possedit. Kcele^iani de Albecho uacantetn Conradu» abbas predicti loci Hein-
,•>'•*! filio J.r<Tid'i[fi de WiUtem ooiitidit et ^iniolfti.^ maior prepositus et ar-
chidiacti!,!!': ( uiani aiiiiuaruin prtitiom' oiTj^dpin nbbatis ipsi concesfiit. <|Uod
cum Gv<i'-f'ri:-lii^ S -ethmena e t ttüti r eius Henricun contradicere ei impedire
oelleDt. aoii potueriint. et corain codeni inaiore prcposito coteriaque deleg-atia
iudieibus constitiiti a iure qtjod sibi ucndicai-e presumebant defecerunt. Ee-
clasiaiü i^uoque de (joszolutsheüu dum uacaret pi'cdictua abbaä peüiioue lioeua
llrioo filio Merhodam« de Sowelnhean indolait. Godefind» el Mmbrickone de
(Jtwfm&^ ittliiste reolamatittbuB* Neu Ue» ebhet entlDiifetii fciiafagiomai
aaamn nee mimui emminleaki nmorom Mio» eotmi eoatfidiettoni oeauxift.
et qvod '^eelesie aae U8<iiie*id tenporis in pece poasedent eenm aieion pi»
potito et 'delegetie ivdidftii« erdine quo vatUmm. erat optimnl. Ne aera de
petroBMii iem dictaram eeisMenntt «liqae m poktevim qoeado omi poeik»
prdati» abbaa €on9wht ed mW ncnit el de aeritaito eodeaif auf ntdiiigw^
tha eogndaeeie iielleiiiua* aepiea noa ngaait. Koa evtem iuate pelilioai mtf
fliintieiitea. «bbatetn e,* Alban! . abbatem a. «Taeobi. maiorein prqioßitum oel»>
foeque prelalos Mogunüne ecclcaiv. nam eoadetn acritatia su^ testes inuitabat.
quid anper boc ipaia notum eaaet interrogauanua. et in uirlate obedieiilif ut
de B^ritate aibt cogiiita, nobig Consta re facerent cammonuimoa, qui onaea uno
orc. uno assensu. de patronatu carundeni ccclesiarnm ab)>atl testimonium perbi-
biieni!it. et «^uod ita iiiderint et andterliit. slcitt supcrius dictum est. fidoHter co-
rain nobis asserucrunt. Xos igitur uontatiMii predictr cccicsiy priuilegiiaxorrobo-
ratam. et totiiis pcno Magv/itin>' ecclrsiy att(\statit)ne firniitcr et lideliter con-
firmatam. noptrn ([uuqiie aueturitate forroborandani estiniaiiiiiius. et super hoc
preaentem pagiiuiui imprcssionc sitjilli nostrl insigniri tociiiius. liuius rel
teates buiit. litinricux ('orUn^U cpisco])iKs. (Jtritariludi abbas I*rutnitnai.s.
Ileinriam abbus s. Albaui. Kzekinu» abbaa 4>. Jacobi. At Huljua luaior pre-
poaitua. Burcftaräus prepoaitus s. Petri. OrttMUtt» prepositus a. Victoris.
Hmnom deeaaua ihaioria eoolene. Huthirn» eaatoa. Peirva »eolaatieufc.
OodfiM^ eantor.* BeHoUku deeaoua a. Petri. Eidkmdfßf decanaa a.
phani« Wertutu» aoolaatieue. Conradm eanonicua eivadem eeoleae» Frtie-
ricm eomea de WkdingertSMek* Uubetiua eomea de Nut§cm, WahrammuM
eeoMa* Ihido eamerairae. Amvlfitg rufiu. OonraiM H^Miae et filii eine.
Emfr^ irioedoiiiHiinn. IHtherm acoltetm et qaanpiutee alih Acta aut
heo anno dominiof moaniationia .BC.O.XCJ. indietiime JL .VII. ^^HiJTff
Google
16V
Jolii. aniMi reueisknio noittr9 in .«tcdem Mn^ntmam .VlU. ifgniiMa ümm
rico ßomancrvm impcratore inuictisaimo anoo imperii sui J.
MnMiimcvi $MMMhiii0 am lfm bcfkfiiftcit Oii^liKf« '
S9l)4of >Hourab II. )}on ^^onii^ kftatt^t bk ^unbatiou füiiftiitt
Ü^Miottkal^ mMv ^iv^i ^. g^ttti. ^o|>$(ut. ^m^itü» 1191.
CWftTfw/tr«. 8«cundti8. Sei* gratw. Tromofi«mtfV. ccclcsic. ipiscopoM. E«
s^w ntioQtbilijter. genintur. sf^pti et tatium ipwitjoDe roborand*. si^it se
ueritatis et inemQrie statuoi, falUcie dolus, ignornntie «ituf infirmet Pra-
^entifl ijgitiir pi^'f e «eripto ad nQtioUun preneDtt» etatis. et aue^seafure potte-
ritatis deduc^re Qara|iijnfv. qQali^ quatuor fratres eeclewe Petri in Mo-
bardüu Vunrat. Pi'u,tiotn* Bevleirin, Volrmav. coosideraotes paucitutt porr
sonarani oirca exeoutioncm ccdesiasticorum offuioruoi importabilcm Jaborem
incumberc. 'le propriis stipcndii? quiiitam canoiilcani institucrc congrua de-
libcrutionc decreucrunt. ac iiustro consen>u. et conriatniiii suonini cuiionico-
rum s. Martini in Wuniiftln adhibito. houcstum ' !< ridirn. llenimnnum de
alcaiin in concanoiiicuin a'^^^uIups('^^nt. porcoptKtm la ceii^^uuni cl oblationun»
suarum equa lance sibi commuiiicantcs. et fiuctus «j^iuauindaiu uiiu-ariun ludli
adliuc stipendio spccialiter pcrtiucutium. (^uas in prcsi^tiarum possidebant.
pa'bende ipsius awii^^anti». co qmdent. pretastu. ut iutenm de annuis oJb.lar
UonibuB uii^eanitD> quc lecclesie in futurum ainc cciwu acpoweriul. ip^am pre-
bendam tamditt aagare ßon, dcaioant. donoc ccrta. ^tttpatjono reliq^ia ado*
quari dcprehfitidatiir. Pooro dictus MerttUMm^ bracuolcntiQ iititruip pro poa-
aibilitata sua. dcbita stodeas dcuotione roepoudcrc. aUodiitfn tu^i^ti marcls
jpoinparatum ccciesic oontulit. De cuius aan« fruetibua ätmuis ia, cqin» quio-
quc portioncs distributis tantum ipsc «j^uantum quiiibct aliüruni fratrum'faOi-
cct quintani parteni dfbct porcipcro. At si piTtiieniornlus Ilt-nminnvi* priuf
in fata concesseilt. (juod prebciitia suu ad statuni rrlu^waiiiiu co)iu:t!oscat.
alius in lopum suum assumatur. et ]>rcbcnda nichilomiuus ad equalitatem prio-
rum augcatiir. Nc»8 jgilur ratioiiabilem prebende illius institutionon) appro-
bantes. et oblatum uobis a fratiibus buniilitor postulamlbus. sepcdKluiii Ua -
ma/nwm iouc^ticjptcs. cum. pfpposjtur^ijii Uobardte^ traditi^ne et confirroatiopf
trium I^fmaHormn pootificum Alwandri, f^ucä et C(ement£ti poseideaiattf.
auctoriliäte bb. P<Qtr| et l|a«\i apostolorufi) ^t dyfniiji^ popo Vek»tj^ni^ et nofltr^.
artius iDhibevus. ne quia, Itoitia prebende .instituticüDcip, caaparOk.spu prefatum
Sermantivi** aut aibi su^qcflaures iu ca.ujcxarc pmuniaj^. .$i quif .ai|tem awd
teinerario hoc attcmpt|ire/pi^unipscrit i])dtgne(K)iit in oii^|i{^ff Dtifl| i el}lfb.
Petri et Pauli apostplon^n^ et doinipi ^apc (^ehstini et uos^afn qoucrit
incunnrum. Vt autem hcc nostrc confirmalionis ,pagina rata et inconuulsa
permancat. testca bubscribi et slgillo nostro comniuniri fecimus. Acta sunt
!iec nnno domhn'cc Iiicainationis ■\^.(^XC. mcnse iulio. indictionc .Villi.
Testes. lltrholduA docanus cathedrah's ecclesic. hherai dits cantor. CiOiraJns
decaDUS sancti C^'riaci. ßei-toldm scola^ticus. Ueinriaig. Friderievn dcca-
168
nus fancti Martini«- Wie^frn» Cfdtor. Jcfridua* Vmnrmdt». Üi itimm. JS«^
Uwin. VoUntw*
9biM bm Orifliital In hm Otai^. M< fM^tfoa^ p 1)A|n|||iMr NN»
nd 9^co>Ulanl an ter iSiqxSe |a 9Riiilcf«$ilaMi mib htxtn
Sßtx^mtd^t lux Wtmti^t in mmax. 1191.
Tn nomme sanctc et indiaidut; trinitatlg. cgo (Tofhfridns humiKs ecclpsi^
8. Kvcarii in T rrvfri abbas. Ne sana clbpenBatio predcccssoris nostri fcli-
cls mfmnri^ doniiii Johannix circa capollam in mivnri 1 ilnifre ohliuionis
ncuo deieretur. placuit iiobis cam cx nobilissimi cornitls Fj iflert'ri de Lrjniiigt.
et ftliorum prudentum consilio presenti pagina coüfinaaie. Contigit cnim
maiorcm cccicsiam et matrcm in Vihnere pluribus gloriuri capcllis qulbus
non paterat uuicus sufHccrc plcbanus. Cum igitur parrochiani de minxn^
Vilmere sapcr hoc sepcnumero conquererentur. dicti predecessoris nostri con-
silio et eonteittu plobätiiift präsenter diapeasaaii nfeeplebuidtii 1a mimori TÜ-
mert oonstitoi. ' cm soUtiam .YL solHoram ad iA>bftl6ni pertioentinm idem
iblMw' Indnlsit et cetera de capelk ad ptebanum de Vämere attnieiitia
eidetn plebeDiis ooneeesil. loteroepit tuBcn radobe sabiectioidis« food par-
rochiani de min&ri ^Umere sommis tempoinm sonemptitatibas* aicot m n»-
tiiiitate domim. in piseha. in pentecosten. in ieäio omnitmi Bandoram. et
itf dedleattone se ad ifaatrem trinafecrent. pr^etiBa baptüsmum et confea>
Rioaem in ca suscipcrcnt. illac cruccs ferrent. et qui ueücnt ibi scpulta-
ram haberent 8i quis autem cx eis in cymiterio capc% intomulari uei«
let. possct hoc sine contradictionc. tarnen ita quod plcbanus sibi deputatam
haberct lusticiam. qui cclobrarct ibi missanl ?i uollot. et rnortmim scpelirot.
Verum uiceplebanus oblationcm ctiam (jue ad nianuin plebani ucnirct omnino
susclpcrct, et cantaret ipso si ucllct pro rrmrdio defuncti missam. Ut autem
huius pagin^ uigor inconuiilsus manoret. ei nostrum appondcre uoluimus. et
supradicti coniitis appcndi impetrauimus sigillnm. Huius rci testes subscripti
sunt. Comcs Friderirns de Lyninge: Sifridtts de liunchde. Craßo de
Bilegtein. Godtbertm de Lyningen. et bii uiinisteriales. Conrndn.H de Hn-
gene. Uenuannus, et H^uinU» de Elkerhuten, Hemricus de JJ deute m.
FMetieui et Si/ridua WaUmeOkniKhmah ^Conraduk d^canos in Lyyn-
füre, "SmiMo custo« et eoolasticitt. U6didfkf$ oetfeiariiw. Crafto ibidem
eaabnieoiB. et oeteri quamplut^s. Acte saut annö dominic^ incarpationk,
;lf.CXG.I. ' Itodictione .VUtt. regnante' «ietoriotiasiino twnanorum iJtapen.'
iore. doauM' fieinnco* annp ebnäeäiatlonis eins .L Keneten^Mmo Trevtrtmi
arebiepiseoito ^^oänt pvesidente.
!ciec»fl 6f« »rafm. IDifff« tfk rimb, W 1% 3oQ ^urAmener mit 5fr Um((^rift: Fredeiicui
eomes de Unidg»% ifigt ^him t((^< [thtxi^ti 9bfnr ttnb ^(lm|t an oYiitrt fridenft fkti^
Google
169
]1§» IhjHfc^cf 3<^^Äntt \?on %nac BefHitigt bic 3(ttorbtntitctnT bct 5CcWc
ton ^(|or (et ^riet toegen bet ^a)>en( S^linbcvsSiUmar;
1191.
Jti nomine sanctr et inditiidur trii)jt;itis. Es^o Johnnupf dei ^ratia tre-
nirort/m archicpiscopus. Ne saiia dispensatio abhatum i;ocIesit; s. Kucharii
Johannis et Godefridi circa capcllam in minori vümere obliuiouis neuo dcle-
ittnr. placaH hoHb' eam ex prclatoram noBtrorum et nobHissiini comitb Fr(-
deriei de UningeiL et «Ronrin procletitiim consilb presenü pagina codfirtnare.
OoBl^t Olim feclethim maioirein. et RiEtrem in Vümere plorfbiu gloriarf
cepeilifl qm%iis noo poterat ynleus sofficere plebaniu. Cum igltitf parrochian!
de ntincrtt tümert super hoc siepe nnfnero conquererentar. dictoinm abbatum
c<miiiJi€> eC oonsensn. plebanus prudentcr di^pensaint viceplebanuin in nanori
rdmere constltni. cni solatium .VI. solidormn ad abbates pcrtincntium idem
a^bates indulserunt. et cetera de capclla ad plobanun» de vilmere attincntia
idem plchaiin? f^oncrfpit. sahio tarnen per oinnia iure et dc lma abbati.^; et
^K^l<^»^> s. Kni harii quam in eadem iiilla bartenus pn?scdit. Intcrcepit hinien
ratione »tibirrtionj««. (piod parrocbiani de mhinre riltnfrf siunmis temponiin
soltempnitatibu.s. sinit in natiaitnto domini. in pascha. in pcntecoßtcn. in testo
oraninm sanctorum. et in dcUic^tionc sc ad matrcm transfcrrcut. prctcrca
bapf&mnm ift eonitnsioAcm m ea suscipercnt. tOiie eroccs ferrent et qni uel^
lent ibi aepnltiiram haberent 8t quii autem ex eis iil cimiterio eap(^ in*
ttumdari vellet poaset boe sine contradictione. tarnen ita quod plebanus sibl
depQtaitam baberet fosticiain. qnl cetebraret ibt missam st vcUet et'mortuam
sepeliret. et oblationes ad manus stia» iicnicntcs rcciporet Üenim uiceple-
büio» elfam ipee si vellet. pro remedio defnncti missam cantarct et oblatio-
nem qtif ad ininiim snam ucnirct susciperet* Si quis autem huius nostr^
cnnfirmationis uiolator exstiterit gi correpftis cmandarc nolucrit pf^rpctuo cum
excommunicatlom's iiinrulo subicientp? a communione s. ocelcsi^ segrcganms.
Vt autem l)uins pa<;inc uiiror inconuuisus mutieat. cum sigilli noJitri inipwa-
siono corrob »laiiimus. Huius rei testen 8ubK<'rifiti sunt. Willehrimtts ei ( wn-
ladtta arcliidiaeom'. dmletridm abbas s. Kucharii. Friderims comes de U-
ningen. Sifridvs de rtmcheh Ileinricits. et oeteri quamplures.
Äu« bein Cn^uul in bcra ^tcrjogl. Jiajj. ctaalö= ilt<^i»?e ^biitin, ba« bfi'iegftt utib
Ätoflcr« «tÄfi^liefelidfi ^unÄifvft ^uv iPcffrcitwng ber heften cittct
' " S)^(id^bc({nn9 ttn iBfei <mf bie SÜti^t %tx bann 3ttTga(nf.
2)en 19. Sanuat 1185, Beftatigt ben Ö3. Omr. 1191.
In nomine sanotif* et iinliuidue trinitati?. patiis ot HHi et spiritiw «aneti.
Notuiii sit amnibus taiu {uturis quam prcsenlibus. quod ego Godefridus
^maoemis ei^elesie dictu» abbas consiKo et communi assensu fratrnm noitro-
160
ruf« fiibricani tectoruni ccclosie nohtre pie uotustate penc lAm follapsatn ile
pinmbo cüopcrirc ileo iuuaalc proposui. Iiido delcgaui ad hoc upus siiiguii>
(aiiiiis?) quousque perficiatur Jecluiam marcam argenti quod de Wuhrhraut
vel de infcrioribus partibus teuandri'^ nobis peruenit. et bona nf . üa apua
HaterUe et tidenen et nie et in enchrerhe. unacuiu decima. Salicam qiio-
quc in MtrkUu et in Oateilre et quicquid allodiorurn interdum datum fucrit
eocksie. hec oDinift fideliter «>Iligen^fi et sagacitcr ad idem opn dwp«iuS«nd«
tradidunus ib maniu pnobabilium uiroram Walteri eimtodi«. -H'jrac» 8«cer^
dotla. IJtnnanni coei ot oiiiiiatorklia nosiri, et ita eSß ia r«amumeiß peoca-
tonim oomnusirous. ut nec pro Umorc jiec pro amore noatri uel aacooia^rum
noatronim ab hoc opqre un^uam ifeaiatiuit. quouaqae illud ad konorom dei
et tttilitatem in hoc loeo deo seruieDtium perficiatur. et poatmodum eadetn
booa ad ediBcia eccleaie intos et exteriua mdioraiida iu| ^ep4^1lA4a oouii
tempore permanearit Ut autem haue noalram ordinationeiii preuentat et
subätB^iiatur ac iugiter coniitetur saneta karkaa. quo ereatnria omniints qu<y
dam est ut ita dixerim diulnitus infusa suauitas. ordinaaimus de cisdem bo-
nis iu die s. Mathie siiiguli« annis fratrilms et clericis decem solidos ad ka-
titatis rcfectionem. unde et ipsl deo dilccti fiatre» iiostri atVectu bcneuolentip
pue ex asscn^■ll communi compl{»lnl^^eruat uobis, sc et posteros suos po«t obi-
tuni nostruiii sicut apud ipsos mos est. solcmpniter Semper acturos aaniuor-
»arii uostri roininemoi-atloiioji). Itatpie ut libontiiis et seiiirliis possiiit et ue-
lint proposito iiuiu» operis hec ita scmper administraic et uirilite.r ad dec*i-
reoi et profcctum domuB dei laborare hoc honestum et utile communis deuo-
tionia nöatro decretnin baiino et aigillo nosfro ita placuit eoniumaro. ut
quicunqu^ poathac. uel nos ipai quod ab»it. uel qi^iÜbet socoeiiamm nattra-
rum biia eoptraire uoluerit et de predktb aliquid alieaaiiorit ai^ aaathema
niai i^ipiaoat. et quod anbtraxerit intqjre reatitaat. Ajcta aai|t hec mpri-
mja anno domiu. ineatn. M.C.LXXXV. Indietw III. JCltll. lUL Febr. et
poDtmoduto plenarie oonfirmata anao .M.C.XCX Indiet. IX; decimo Kai.
«M loa fattaea 9iu^ let WM aM(lmM#. '
• ;. «
^oblcti^ tergleid^en fid^ mit bem (Sanoniaid ^9^, to. ^in^i^c tot«
j^en IcBen^Utisltd^cn i^rlaffe» bcr SReftbena. 1191.
In nomine suncte et individuo trinitatif. EgO Tk^oderun» in ecolosii
»ancti Florini iu cvitjiuciiiia dictut» decaiius. et totus ciusdem loci conuoiitus.
Licet qui eiusdem ec^lesic stipondii^ iiiilitaüt in ea cottidiani seruitii eque
debitores es«e uoscantur. ratione tanieu itecei>äitati3 eonsiderata speci^lius eo-
rura abaentia a fMtribos supportari meretur. qui ceele«ie et confratribua suis
Ifonaf» »iM|in iiol|ii)tatcBi frequenter opernni exhibitio— . eatendewmt. Huiua
itoque conalderatioiiia iotuita enm eoiifti|treio ^oatnn|i.f/oift<pfitf4«a de toe<yr
es,tpartf^eiw bfiMWolentta .«rga noa .et eedeiiain.icuiiia £Ihm ipae aiwil ao«
Google
Ui
btscum esse dinoacitur. pro sui disoretione beniuolo et fraterne absentem sup-
portauerimoB. ipve Uaum vir booe ditcrettodb. pAstocaliB eore neoessitete de-
tentiii. «lim pobiiGiiin tkiUlomodo «ottidUiuw «aee pMMt timens hob grauari.
<l ^Qod giMtiiM emL .adpoMdiiuii pco. quo non seruiret «cctpore* fraterne a
mÜb postnlauil. quod oomiderate aaa neoesBitale. pro semitio ad quod in
«ootaeia noitra tenebattir compeautioDfiai admitteiites .XL. marcaa acoipera-
rat in neGwwriitft umv accMe flxpenddndaa. ut ipse ab omni onera ohori
alnolatNB quoad oineral atipeiidium tuain plsnarie perciperat. post obituin
uro Ipaiua iü oaiis eoolane continuo cedcret. Dioiidiuni etuin inmalem ui«
im qae iita a»t in floro qood di^tur üaUkeim eoclesio nostre contulit qua
(0 uiaente in auppkinentum sue septiniaiie. at poist obitum tpsius sui memo-
riale ab ecciesia possideretor. Libi't» mm etiam eodasia Boatra teBtamenta-
liter legauit. Missalco] uidelicet et matutinalem et alios qu08cun<}ue habere
poterit. Nüs itariue corunmnicato conailio talem compensationem admisimus.
enidenti^.sima etiain iicccssitate inducti. cuni ad curtini nostram kerleche
CüOilm.sta erat quasi de noiio rcformandam. et ad domum no-^tram hrtsrht'
edifieaudam eccle«ia iiostra niaxliiie indigeret pecunia. Arfunj c^t aimo ab
tQcarnatione doaiiuicu -M.C.XC.I. presontibus fratribus ecclesie. Th&oderico
decano. St-t-j^hano. Ih lnrlco cuatode. Gujühti-o caiitüi*e. Gadefrido. H olf-
ranut. Locletcic«. Maglätro Heiirtco. Wichero. Kngelberto. Chunoiw, Cuii-
rtido. Dithartlo. H
äXLS ccm Ociginal im 'jjt.sävt^., au Wel(^(m 2 ©ugel »cu ivcißfm ii>ac^e mu ^licigamcn^
ImM M«1Hflt flnb. ^< ft^h ifl ntnb, IVt" i<ro§ «nb jdgt ein UrHg«« 9nt^bift, mit
€4irftbt UU& iCud) in tcn ^Snbcn (s. Potruj); oon bev Umfi^rift ifl nur bcr 9(nfang: Do-
■ine ne(f) Icöitar. T5ci5 :(Knitc ifl eirunb, 3" breit, 'V ho* , nnb \nc\X bie ^TJuttfr @ottc« auf
tinna 6<iftl mit au«äffuccftcii ;>Iiin£ii, m Der 9te(^teri öic 'ißelifujjei, in fctr 2infm ein Silicn» '
ftnOrdttf bcm ^(^oc^e ft^i txxi ^^\k9V\x\jt> tie dtec^te fcgnmb ergeben, bie üinfe rn^t im ^C^oo^r;
imb Knf« (airn i»d ^eUt9e; «He tOngl^ ^ben 6^nr. ttmf^dft im «(cm ^nKfreU:
8. If«rfa GoaflmiititMi; umtfit tf^M: 8. liiiiocwiliM; Ifaifi: S. FlorUiM.
119. Urfuitfcc, Ca^ buvd) i^emittelung bc»5 ©vafcn ^einric^ bei ®obn
te^ tcrftcrbencu C^^rafen Sikvt feine ?{nfi>vüd>c an ba^, t?on bic-
fem bcm Jiloftev äi^abga|jeu gcjc^enftc (init (iurbert uiib ocn
teffeti iDhitter bemfclben ^(ofter betfauftc ^r&biuni iSerbac^
l^abe fattcn (äffen. 1191.
Qaoniani rar^cente in terris tidc et iusticia uerburum et factoruiu taula
sequitur iiiooustantia. ut dopereat utilium memoria actionum. si non fueril
cominunita bciiptu et tcstimonio illiistrium uirorum. Eapropter studuimus
scripti contirmatiüue et prubüruim uirorum testiiicatione ad posteros transferre.
que sopita omiü de cetero querela pacilice cupimus in perpetuum posi»idere.
XovAriiit igitur tun |ire8anleB quam fotari. quud dara memorie comes Biher-
<M aitenmi coniogb. filto eias adhuc coiutitalo infi« annot discretlonia. omna
pndiam aanni in (hwhero deo et mncte Marie in Wadegozingen pro ramedio
i&iiDa tue obtuüt et com omoi bt^gritate qua illad ipse posaederat fratri-
■üMftAcWiatt Bikife^aa. IL 11
boB ^60 ibid«iii fiuDiilaatibuB posaidendani donauit. PreterM pre^ct! frirtrcs
a bupradiete iD«^na aliud prodium in Berhaeh emernnt cnm omni iure quo
iliud ipia posaedttrat potaidendnin. Euoluto ergo roolto tempore prediolt co-
nitia iam d«AiDcti filina quomodain nuU^uorani oiroumvoitua et deprauatue
oonailio super hü«, qua pater pro remedio anime sae obtolenit et hlis. que
Hiatar uendident prcdictos fratres cnlumpniari cepit et tarn patria obiatio-
nem quam hoc «juod mater uendidit. in irritum uoieTt«« reduoere. sm dhioai
stibicerr» tcmptauit. Super hac cr<za tniurin n comitc lU/inrn cngnatd eiii!»
et alii.s uiris illustribuB conucntun. deo quorjMf» Tiiiscraiite ( (»npunctus ul) omni
de cetero calumpniandi oocaaione mediante ])redict() coniite llentwu so ahfäti-
nere firmiter promisit. et quicquid pntcr ohtulit aut matoi" uendidit. cum omni
iure et tenoro. quo illud posscdcrant de cctcro in omni quiete predictis tVa-
tribus pouidendum priuilcgii aui munitione. sigiüi ^uoque eius apposittooe
eom teitiuiD anaotatioiia oon&mauit. Acta «unt bec anno ab incamatiow
domini ILCXXXXXJ. iMettino papa Mdem apcatoHeaiii regente. regnaate
Hmrico ^oriosiniaio imperaftora. Btrtrammo Mttemi eodeaie preaidenle. do-
mino Qodefrido abbate Wadegwieim» cenobii cunun arnnshiiatraiito. TeatOB
herum sunt, ffmneus comos de Zweinhrudceii. Rorints et Uvffo de Alhe.
Sifirtdvs de Oencelmga* Foimamä, Beedinui de Forpofh, et BeceUnut iunior.
laO. $a)){l S^Icfltn UI. beftattgt beut ettfi (Tatbett beit Scfi^ bcr
Äird^c Sc(;mcn. 3'« ^fttw«« ^«tt 16. ^ccembcr 1191.
Cde^mut epiicopus aeraus serttorum dd. Dilectis filiia. derida ecelcflie
Cardonemis, salutem et apostolicani benedicttonem. Cum ab ecclcsiaaticis ui-
ria a nobis requiritur quod a ratione non deuiat. tanto c faciliorem debe*
raus prebcre consonsum, qnnnto corum cura nobis specialius est eominissa.
Eaproptcr dilccti in doraino filii. uestris iustis postulationibus ^rnto concur-
rcntos assonsu. ecciesian» de Liemoyie s'icut enm .... luetropoiitanus uester
rationabilitcr uohis conoessit. et uos caii) pacitico popsidctis. uobis et ecclesie
uestre aucturitate apüstolica ront)rniamu'<. ot jirosentis scripti pati'ocinio com-
munimuH. Xiilü erg^o onmiuu hominum liceat. haue paginam nostre confir-
mationiä inüiugcrc. ucl ci ausu temerario contrairc. Si quis autem hoc at-
temptare presumpaerit. indigoationeiD omnipoteDtn dei et beatorum Petri et
Pauli apostolorum eiua ae nouerit incunurmn. Datum Latmmi .XVII. B^.
Jauuarii. pontificatua nostri anno .1.
%ü9 brm Original im ^x.-Hxd^.
d by Google
163
IttU 55cr ^fctf(^of 3^1**1" ^öJi '^^i^^' bcftätigt bcm Äloftev genannt
ClauBtram (^tmmetobe) auf dicfiguation bcr trafen ton Sflaffon
bie ^Tci^t bn im (Sollender ^nld^t gelegenen <$fiter toen jebev
iBogteu 1190—1192.
JohamutB dti grftti«. tri^inrorHm immilb mini-stcr. uuiuci-sis Christi fidc-
Ubus ad quos prcaeiis pa^in« deucncrit salutcni in duniiuo. Cum in eo 8U-
mus officio licet indigni diuina pnticntia constituti. ut iuxta apostolum com-
moaeamiir op^'niri bonum .iil omnc?! jn <)pensi{)ri iii curum < t operam le-
nomur inipfndL'ie. »jui in arctiori iiilu et uittii laborantCi<. et moliori redo-
Ifiit upinione. et sumfidri .spIciuliM' l ('nnu<'r>;i)iiiiie. Fluins roi Kiatiri. ncocs-
sitati et »juieti paii|)cruiii liatniia •■InuHtro pit^uidi-rr iioleiitcN. ad üutiiiani
tarn proscntiun» quuiii luiuruiuni piiöt atis scriptl auiainiculo tiansiuittori: dig
iiuu) duximuä. qualitor iidcm ft'ati*c» super umnibus büuis suis, siue in domibus.
MQ« m areis. sme in ninds. que In aduocatja uel ittrisdictioiie cmßuentiua habere
noscnntur. ab omni iure uel oonsuetudine aduocatie sint exempti. et Hbertatem
et imtnunitatein perpctuam consccuti. Siquidcm comes Hermann»» de Nrnnowe,
sicut et pater .eius bonc memorie Jltßb^rtua conics priua ordinaucrai «t IfV
lernrnmu* co^natus eins .',,)<i!>irnt:, In n,.-!ia prL'.*^entia constituti. oiunc iua
aduocatie quod habere uidebantur in boniü iam dictoram fi iti uni in manua
nobilis uiri Cunradi pnintim cumitis do reno. a quo illud beneficiuni tene-
banl rcsignauenuit. Qu.) in manus nostras per j,<r}oiun(in rcsionato. ut hoc
bono uohintatis eoi uiu lioiirficitmi cf nübid pr<-dirt»tiuni fVatrnni ('(»nflnnare-
nius Cüüimunitei" po>>iil;iiunt. Nu- i^iUn' eoniin (It iioiioni i^rato eoncurren-
te^ asscnsu. hanc (>uruni (■(>nces>ioii('in (t tloiialiuncm rütiiiii et aceoptam ha-
buiuius. et aueturitate nustra sub iateiniiiiunoiic anathematis coatirmauinius.
statuentes ut si »j^ua. in posterum eeeUfeiastiea secularisuc persona hanc coruju
libcrtatem et nostraiu voniimatioo^ scicna aliquatcnus uiolare attemptauerit.
indignatioDcm omniputentis dei et bb. Petri et Pauli apostolorum eins incuiv
rat et in cxtremo c-xamine. niai reatuin suuui celeri satisfiictione correxerit.
diaine subiaceat ultioni. Vt auteni hec rata et inconuulsa permaucaut pre-
sentem indc paginam conscribi et aigillo noMru lecimus iosigniri. adiiibitts
idoneis testibus. quorum nomina sunt hec. ilmlulüis h t^idremia eeelesie ma-
ior preposltns. An>erti(ii areliidiaconus. ]\'i)/t/i>uis arebidiaconus. Conradv»
custos. God(fridv>i abbas s. Euebarii. C<>iii nduH abl a.s .s. ]\Iaximini. Iteinf-rtis
abbas 8. Martini, (]r.,J,fruh>s nbhas de sj>n itJctr.-<ht'rh. IJer)nfuiHtis ald)a8
de rlni'üh'o. (!e?'hr!/-iuis j)rep(>;-itiis s. Siuieonis. U d/i/mits deranus do cou-
ßv.pvtiit. ('it/iradiiH j^xilnti liiis ctinjcs de /v««>. (hrlm'it-i i'iiin<'s de nddunzi'.
Viril US Cümcs de Sorhoi'tli. et filius eins (t'trdriiiis. Ivtuiv ho de
Hoimenburoh. Ilmvicvs comes de .SV///^ et frau r eins KurrlKh daa. l'Dlnia-
rua comes de Caatelf. Geraräus comes de Ih'fsc. Gerlacm de Koioua.
KevttAddu» et frater eins Brune de hinlntrcK HaHmanuu» de Budingtn,
Qodefridu» de Kppenatein, Cvno de Miwmherg. Henrieu», JtortcuB et Kth
11*
164
bertm de Sa*»awe, Htnriem et firater Cünn de Cin^heftiM, WaUerüH
pincema.
122* C^rgbifc^of ^ol^autt t>on '^tiet reftihitrt beui 8ti(t Horben bie bcm=
felb€ii ctitfornmene unb ^tf^nUn 3« ktl^mtn, unb bcftimmt,
toie biefetbe bcrfe^cn iDcrbcn foQ. 1192.
Johannen del grmtia treueren.'^ is eccleaio «rchieiMScopus omnibus Chriati
fidelibufl tarn futuris quam presentibus in perpetaum. Quotiens a nobia pe-
titur. qaod rationi et eqiütati consentancum esse dinoscitur. congruum e«t et
decet Qos iustis petentium prccibus annurrc et spoutAnco atque libenti animo
incuDCtanter occumTo. Eapropter notum esse cupimus tarn futuris quam
presentihu?. <jiioil cum ecclesia de Liiiw-uf culu» ju^ patrouatus ad Cardontn-
.-itm pt itim t t< ( les»iäm. ab eiusüeni cccie.-le ulilitatibuü luugi tractu tenipofi»
subtracta. et pine fiiisset alicnata. uacta congrui temporis oportunitate. de
eonsiliu pioiatoi uui üu^Uurum. et pctitiune et cunseniiU archidiacoui ipöam ec-
clesia in *) cum omni iotegritate d«*iroatioi)nm. et jiir» ad eani pertiuentia. Obtio-
nen» restitiiimiis ecclesie. Statuentes quatinns ▼icaritu saoerdoa de ipsiua eede-
aie de L^tnene prouentibus stipcadiiun eqmvalens stipciidio canonici pcrcipicna.
sab obedientia decani in Cardonenai ecclesia deseruiat et in nuUo ab uno
canonicorum diffcrat. eo tatitura excepto quod eorum noii intcrerit capitolo.
cuius vicarii institutio ad noa et nostroi» auccessores archiepiacopos spectare
debebit. aed prepo^ittia et decanus Cixrdimen»e$ vicariiun in Ljfmtne inatitoent.
conueniens et vdoneuni Ribi assignantes Stipendium. Stutuinius etiam ul in
anniuerfario obitiis noftri die. de residuis ciusdem eioiesie triictilMi'; dut» mal-
dra frunioiiti. uiiuru nialdrum piso. hania uini. ob remodiußi jh r( ,it .irmn no-
stroniia ct;f'iii> eiogontur. < t unit'ui«jue tVatrum eo die prcseiiti u^quc atl con-
summationciu niifso ,\ T, inimini trcrt^rensfs ti'ibuentur. et si qne de eisdem
prouentibus .supcrluoiint. tarn presentibus <|uaüi Hbbeiitibu> fiatiibus equaliter
distribuentur. Quicuni]u<i i^itur hanc nostrc conatitutionis paginam aliquo te-
merario ausu uiolare aut infringere attemptaucrit. anathematta nineolo inno-
datua. indignationm dei omnipotentia. eiu.o(|ue genitrida. necnon et apoeto-
lonim Petii et Pauli, eanctique Castoria. ac omnium stmul Mnctoram ae pio>
cal dubio nouerit incufaurum. Acta ucro sunt heo anno .M.C.XGII. ooram
biia teatibus. HcJul^iho preposito. Johanne decano. Gerordo seolaatico. Prt>
deriro cantore. ('tnnado custode. ac aliis tunc maiorls ceclesie c&aonieia.
Laicis quoqup Godfj'riilo couiite de vindutrch. Heinhaldo et Gerlaco de ysen-
hurch. fiud<>lj'^'" de tiinlberrh. Ministerialibus etiam Jacoho dapifero de di'ne.
et Daniele fratre auo. Fetro de tnerceche, Nicoiao de arras» WiUdmo de
*) 3m tDu^Iicttt jle^t ^in m^: «ab» jW« tmkiefi$e»fi il wnkiiiacmL
d by Google
165
h^yiinttem. Frideneo de Herle. m «Iim quampluribiu tarn clericw quam Iai-
d» Tiris veaenbilibi».
^nbfitfc^nnr bffefitflt tft, 55fmfrffn«»cTt^ ifi bet »OK |ier an oft »orfornmcnö« ©ebraudj bf«
▼ tttib j. 1^. (Sdciliit ITT. umi^t Mtfe Xnotbnung ia gcttB^nlt^et ^onii, d. Latemoi, XVIL
Kai. Janoarii. pont. a I. 1 192.
123. '^^m (^efeftin III. 6cft5tigt bcm ^rp^?ft <B. ^nxiin in Sorm«
(uiib ii?op^)aib) in bicfcv ^i^iirbe unb ftellt biefclBc toiebcr her ges
grn bie ^notbnung i93i{4ofd €onrab »on Sotni«. 9tmit bm
15. 3um 1192.
Cel^invs episcopus seruiu« seruorunj dei dilectis fiKi'g F. decano et ca-
pitulo B. Martioi TTaf-wiatirafiff s«lnt«ni et apoetoUcam benedictionem. Gtog
rwume aedis auctoritu in eeeleeiarom negt^iis ad ipaorom miuiimen neoes^
•ario requiratur. equam eat et eonaooam rationi. ut robur aaaequantor pei^
petue fimiHatis. qua ipsa in snia dilfinitiooiboa defibarattona prooida duzerit
fCatoemla. «tiua atique aaactioni tanto dfiaotiai quilibet obedire tenetnr. quanto
es maiori niaturitatr procedit et bia qua aenuuida decernit de prorogatiua re-
ocpte a doraino di>^nitati8 in ipso apo<;toloni]n principe muniraentum potest
fortius adhihcre. Accedens slquidem ad pmentiam nostram dilectus filiui
noster Sifri^h'-' occlesie uestrc prepo?itus tum iicrbis tum litteris«. r\x\as in te-
Btimoniuni atfcrchat pxprcssiiis ostendeie prooiiraiiit. qualiter fucrit in nego-
rio preposituro ipsius ccclesie heati Martini procosMim. Nop autom üisis Ht-
teriö iliiij et iiitclleoto. «juod prcpositura ipsa per malitiam CoHntfl» (njorulam
Wormafie?}iia cpisfopi et pcrnitiosam ati|ue inutilem adnainistrationcm ipsius
graue nimium dispcndiuiii incurrisset. i^uum utiquc prepositurani idcm epie-
copus primo per conceesionem bona mcniorie Mexandri et poatmodum Lu-
dani et Clement^ predeoeMonini noBtrorum fuerat coiuecutus et cognito etiam
eaadem prepoaitam a maiori et «aniori parte aeatri capttidi in prcpositnram
ipaam deliberatione pradeati electum commiiojcBto fratmm nostronini eonsi-
lio electionem ipsain dusimua ratam et firmam babendam et littem conees-
aionU episcopo factis eam prescripti prodeeeHoris noatri Lvcmni. qui perpe^
tne quam alionim. quI pernonallter tantoinmodo eam scpedicto episcopo con*
ces.<>orunt. peiiitiu vacuatia candem prepoaitiirain dccreuimus nunqunm de ce-
tero iroi //iaf/>;w/* episcopo assignandam. sed curam et administrationem ipsius
per proprium sempcr prepositum exercendam. Verum quia multa de bonis
ipsiuA prepositure per eniuleni rpi>eoj)um alienata iioscuntur. statuimus ab
eodera preposito prepofsituram ipsam in oa intcgritate dignitatis et rcddituum
possidendani. ijua Sifn'dtts ultiuuis eiuü prepositus eam noscitur babiiisse. ei-
deni preposito iudulgoutes. ut revocandi ea, que de bonis ipsiu.s prepositure
alienata constitent. nullius contradietione uel appcllationc obstante. pleiiaoi
et Kberam babeat facoltatem. Qaocirca uniuenitalein ueBtnm moneinufl at«
tentiaa et per apostolica scripta precipieiido mandamus. qnatenua eum tan-
quam nertrom prepesitom diljgere ac bonorare earetia ot eo ipsum fenien-
I
106
tMti eiritete compl^flti. quo idetn «t morum unplftttdiiie et gieneri» noWlitate
resplendet. et ecdesie uestre commodis dü^entius et ettltefiii9 ppoposnh im-
firinere. diligenter ergo ei et efficAcHor «mstatiB. nt iNitni «uxilfo eoaailio-
que munitus prascrljttum prepofiifuram fkcilius ad statum tialeat pristinutn
reuoeare. Ceterum quia is. qui Wormfxtiensejn se gcrit episeopum in electo-
res presoripti prepositi et amicos suspensionis ab offii'üs et beocficiis senten-
tiam pn niuliiauit. uolumu'; nirhilnmitnis ot maiiflanius. nt cadoin sontcntia
nTillntPiiu^" ohsrniefiir. sc«! auotoi it;i(r r:r^tra nuncietnr penitus irrita et ina-
nls. Datum h'oif,- apud sanctuni Petrum .XVII. Kid. Julii, PoDtifioatus
nosti'i äuiio secundo.
bcm (^rjftift 2:riiv fia 1600 ^^finu^ iiicv. rcnarcn i(nc (%affc^aft
unb ^t\u äJimburg p ^iic^en ou{. ^cn 9. Sluguft 1192.
Koe Ottiefriäui et fWiiiimom fratres comites de Veirmhor^ notum fk>
cimus muucrsis. qiiorl nos unaninii uoluntate et coDsensu pro mSUe fl&xcentis
libris treKirt'niiiuu' denariorum loi;aIium et bonorum nobis a' rcucrendo in
Christo patre ac d^niino nostro domino Johanne tt'eneren$is ccclcsio arcUi-
eplscopo anto contectioncm prescntium intcgraliter persolutis. et ob pluria
alia beneficia tu »bis per prcdictinn dominum nostnira arcbiepiseopuni impon^a.
cflstrnm nostnnu Verrenburf/h una cum romttatu a<' nniarr»!« eorundem iuria-
dictionibus. pcrtliicntiis et npp< ndiciis. que omnia allodialltrr bactcnus ad uos
pertinucnuit siipor qiioruni ciiictioiic no? et hcredcs nostros in pcrpctnum
übligauius. in majius prefati doniini nostri aiobiepiscopi totaliter resignauimuiä.
ac prescntium tenore resi^narous. et ab eodcm domino archtepiscopo. suo et
aiiccessoriini siiorum necnon ecdcsi^ 6U( tr^u^tmia nomine predictos oomi'
tatum et Castrum VetTenhurcU una cum omni iurisdietione eorundem. necnon
atagnis. aquis aquarumtie decnrsibos. pratis. pascois. siliiia. nemoribtts. tcrria
cultis et jncultia. agris. molendinis. censlbus. exaetionibua. incibus et perti-
nentiia uniuersis recc])Imns et recipimuj*. ac recepissc nos rccognoscimua per
presentcs. iure feudi li^ii et recti. cum onerc. üdclitate. iuramoitia et aerui-
tÜ8. in tallbus feudi« debitis. consuetudino et de iure, per nos et hcredcs no-
stros legitimoä perpclno recipiciidos et tenendos. ut est dictum Promittimus
in=up«n*. (juod nos et bercdrs nncfn prefata bonn. quc ab ccclesia treverettiti
tencM alii \ ol aliis in totu uei in parte abs<|ue arciiiepiscopi pro tentporc
consriK-u et li( rntia non infeudabimus nec alienabimus «^uomodolibet. et quod
ipP! (Idniiiio ai cbippiscopo elosquc succcssoribus. ac ccclcsi^- suy fre«<?r#7i5i noii
rcbellabimus in futurum. Acta sunt bcc in presentia illustris Henrici comi«
tis palatini renL adaocati ecclosi^- predict^. necnon nobiHum uirorum Wei-
rami comitis in Spankeim, Conradi de BUmkfnhehn et WilkHmt domini in
Dhuna. et aliis quampluribna Üdedignu. In quorom omnium tertimonlum
Oodefiridu» et Früieincua comites et fratrea predicti sigilla noatra hiis litteris
d by Google
16T
tffanAmm, d ftö umm boram fifmitete «t robove. ro§«iiiiiiiii pradMios
dorn Hm« Hmunmm oonuttm jm^Mumm rem. WtirammiL V^nradum et fFtt>
helmmii. ut sigilla sua iiostns ecoutingi et bis appendi &daitt. Et nos Hm-
riVuf.i coDies palatinvit. Wabrammu oomcs in Spanhe^* Vonradua de Blan-
ktttktim. et Wähebnua dominus in Dyna, recognoscimus ad prccea predicto-
nim fratruiu et comituui in Verrtnbur^k, sigiJIa nostra bis littcrie appendssie
in promissoruR) omnium tcstimonium ueritatb. Datum anno domini .M.0*
liXXXX.Ii. die noua mcnsis augusti.
.^adurag (lue htm XVI. ^a^r^anbfrt in hm lu Berlin vmMl^rtcn Mttcit extniilM M
IJrei^citen unb ^c)i^ung€n. ^eifi'enau hm 24. Sliigitft 1192.
In nomine sancte et indiuidue triuitatis. H^nrimu aextua dinina br
Mte dementia HmaHorum Imperator et aemper augpuatus. Imperatorie ma-
' ieatatia eonnenit eqnitati. eodesüa et eemm rectoribus ad iustidam preeese et
pacem. quatenua nostre toieioma munere gandeant* qui ad ainum noatre aub-
IteritsCia eonfagfaiirt. et a pranornm bomiDun moleatiia et pertarbatiooe noetro
«tadio protcgantor. quibna noa diuiniun nidioiiun in insticia aua oonalituit de-
Intoraa. Uolentea igitur. ea que aereniaBimi anteeeseores noatri Bomam aolü
TMtoree ad bonorem dei oenaura imperiali alatuenmt. pre oculis omnium fide-
lium nostrorum memoiiler teneri. ne proecaau temporia in aliquem reeidlue
iofinnitatis scrupnlum rolabantor. notom eaaa ottpimus et ^tatl presentium et
aooeeaaioni futorornm. qood dos ob prouierendam diuia^ retiibutionis laigi-
taltB. et piana apud deum sancti Ciementis Willibrordi interccssionem. nee-
Don ob interaentuin Godefridi abbatis uiri uenerabilis. abbatiam Efteimacen-
m loci, quam idriri j>. Clomcns Willibrordirs in lionorc s. Irinitatis constru-
xit. eodeni iure et rndem lilxTtafo, qua ab autcee.->suribus nostris usque ad
teiupora iata extitit. perpetua stal ilitate firinamus. et presentis scripti patro-
cinio rohoramws. o;i uid<>Hcet radone, ut cadem ahbatia in nostro nostrorum-
<|ue tfssuruni njundÜMinlio et dcfensione subsistat. libora semper et secuta
t tiii!< legalis seiuii ii juujuiiitjue cetcrarum persoiiarum nisl .solius dei. Öanc-
eiijjus etiaüi ut prcuieta Uftfrixicfmi» abbatia. ncc a iiübis uec a successori-
bas nustris ab iniperio proccäsu teinporis alit^uo ütulo ficri debeat alicna.
Gonfirmamus ctiuni eidem monasterio quicqmd ibi timqiiam per regea et im-
peratoi^es preceptoriu \vpi sine per dneee. nel alioa fideles Gbriati in qnoeomqve
ptgo uel GoontatD. ab<]ua traditam eat uel eonoeaaum oblatione. onm eurtibua
ei cettilib«. 9difidie. mancipSa. eeaan. aquia aquarumne decnraibua. piacatieni*
btti. molcndinia. protis. paacuie. et omnibos pertinenAüa. utenailiboa et appen-
toa locomm ibi attinentinm. Statnentes et imperiaJi edicto preoipientea. ut
nvlla oronino peraona alta nel bumilia. eedeaiaatioa ud aecdaria. banc nostre
WOwaioms confirmationem aiideat infringere. nd eam aliquo modo pertur-
iMie. Quod qui fccpn» attemptanerit. in dtionem aue temeritatia oeatiuu U-
Google
166
brai auri oomponat. quarum medietatcm camere noetre. reiiquain uero pre-
memorat^ Efternacend ecclesi^ peraolui censemus. (juod ut ueriufc credatur
preeoDteni indc cartam eooseribi iuttunus. et mdcstetifl nostre «igiJlo insig-
diri. HiiiuB rei iestes «mit Bermammui monatteriekMf «pisoopus. Bemri-
du abbas s. Albani. -Pelnu deoanut s. Symaonia. Crnntadtu oomw jMiIti-
etMitt de Beno, Oerardun oomea de DynUt. Godtfriäm eomea de VekU^m
Beriholdtut oomea de Calze»dUuboff€n. Wemerm de Roamte. Cuno de Min^
zenberc et filius auua Cuno. 8ifridu$ de Petra, Hermamm» de Numayem
et alii quam plum.
Signum domini Heinrici sexti Romanorum imperatoiia iottictiMimi.
Ego CUnraduB MoffUfUtne aedis archiepisGopiia. ^«niMisitlp archicancel-
Uriua recognoui.
Aete auat hec anno dominice inoarnaiioaia .M.G XU.lJu indiclione JC;
regnaate domoo ifeuinoo aeito Romanorum imperatore gluriof^lmmio. anno
ngDi eins XXIIT. impern aemmdo. Patam Wizenowe iu\U Moguntiam,
VUU. Kai. Septembr.
Kiti b<m Original in bn ^tabtti&Iiatldf ttier.
126. ^jbifd^of ^'■i'^i fcf>enft bcm bciiica^)it«lan(d)cn Cfelterar
©iBobo einen beim hofier Sl'^öt'ien ki 'irier oiccien ei=
nen 3in« Don 2 a)2alter ^orn an bic ^attai^cttnevel 1192.
In nomine aaacte et mdiuidoe trinitatis amen. Johannes dei gratis tre-
mrorum archicpiacopus. omnibna Gluiati fidelibua ad quos proaeaa pagina
peruenerit in domino ualere el taatimoniiim neritatia 8eoq>tan. Offiflii poo-
tiftcalia expostulat aoUidtado. nt iila qu^ ad eplaoopetiim pcrtiiMt« dmoacoa-
tat. et maxime ea qu^ nnlliua aant ntilitalifi. m meliua commatare. Qgia ai-
ent scriptum est präato Hoet non deleriorem. aed eocleai^ sn^ meliorem red-
dere oondiciooem. huius r»tionia intuhu et maturo diuque deeoeto fidefian
noetromm et ^cclesi^ trtnermuu oonatKo. atagnum quoddam. m uicima mo<
naslerit s. Siari^ ad martyre« situm. cum banno et cuiisu aqu^ eiusdem loci
naque ad moaellam, dilccto filio noatco. Stbodoni s. petn cellerario. ut «qof
memorat^ carsum ad omnea miKi auos et illorum quibna poat deeeaawm annm
asstgnaret. in perpetunm contulimus. Kt hoc quidcm ei sub annna penaione
duoniin maldrorura kfirne. in fcsto s RennVii in palatio nostro persoluendo-
runi iiidubimus. ut cx hac donatione aliqui.s «altem c\ luco stcrili et infruc-
tnoso. nobis siiocG??5nnbusque nostris tr»irfns cliceretiir. unde nullum prins
fimohiitiontiini percipiebatur. Quirn ueio hanc nostnnn douutioueo) onmiiijode
firmitatis uis-orem pt stabilitateni habere decreuiniui*. presentem paginam *i-
gilli nostri apjiei.siono niunimus. et oinnes qui hoc nostrum infirmare factum
attcmptnuerint. mu toiitiite doi patris omnipotentis et s. Marii; scmper uirgi-
nis. et b. Pctii apostulonini priucipis. et pote^^tatc u deo iiubU conceasa. uin-
culo excommunicatiunis innodauimos. Facta est autvm i nobis bec donatio*
anno domink^ incarnaHonia .M.G.XGIL epaela JIIL eoacvrreiite ,111. iih
Google
dictionp .X. anno pontificahis nostri II!. Test^ huins rci sunt: Ttadolfa.f
raaior prepositus. Willielmns malor decanus. Albertus arcliiHiacontis. Wü-
lielmiis arrhiduiconus. Lhinradu^^ fir liidiacomis. Gerat'dm prcpositus 8. Sy-
meonis. Iruiericus cantor. Cunradu» thesaurariu». Magister Albertun. Ma-
gister BartholotneH^. Milites Fridericm de merla. KudolfuB de ponte. Ja-
cohus de dune. Boemvvdua. Burgenses. Siuta^^m scultetus. Herbordu$,
Cunraätu de «vre. Waktrut de pdeehe.
Xue bcm OriQUial im ^.^Ib;«^. mit bnn an rot^ < btau « gelber Sribr f^ait^oi^n
»eil ttSitnlt^em Sa^«. Suf bcr SUltffeitc ber Utfkmtc fle^tt: De augno, inxta &'jfiirlm«
•d «MfÜne ejrad Trererim*
In Dumine sanctc et indiuidue trinitatis. Noueilnt uniuersi tans future
quam prescntis etatiä hüeles. quod cum dominus (rrrlacuM de ki-ut-nu- eci'lc-
siam de lacu in curtibus suis, et precipue in H^inbach et Bedendorp. fre-
(^ueutor grauaret. in lioc coiiuenerunt abbas et dominus .G. pariterquc uiii-
aevri «asdem eod^^^ fratrcs. quod nec ipee n«c filiu« euoe. neque miles.
ueqae eenrai taus in hoepicio tiue in alüe qmbus ledi poHent predictie <«iv
libQi quict^uam mdestif inferrent Siquideni 4oinmo O, in propria penoa*
in predieth caztilrai ^iiandoeunque cmm naeenitAt» ieoere debet hoe tSbmfiit
omni dsmpno ^cdesi^ &ceret. Item ei eliquod IkeneÜcHiQi qyod £«b^ dif
«itar. necere contiDgat. abbas liberum poteeti^leBi habaet iUttd'lecandi cul-
cumqiie euo placuerit arbitrio» Nec hoc pretereundwn. ^nod csn dvffliiiuil
CMamM geneeaU plaeito 4|iaod appelUtar tmddinc presideat abbes. uel ip-
sius legatus quicunque. seruitinm quod appellatur uoiddinüt super sedein tri-
petiam ponat. no ?iHr|iift ex.ictio ciiisdem seruitii In abbatem amplius cadat
quicquid indc accidat. Hoc pretcrea conscquenter et memoriter appositu.
quod domino abbat! omni contra dictione reniotii. plane iiceat forcstuin Miunj
inddere. lig^naque indc ad quecunquc uoluerit liccnter deducere. Si quid
caubc emerserit qua ycciesia grauari potcet. liomiuua 0. neclecta ucceptione
pmonarum. ujndicare debet. et uacante bcneficJo probibebit ue quis contra
jUitidiBi intnre poeait B^c quidem intacte et inconwilsA da«pJiiiw ,0. «e
msliiniin fide data finniter promwit et avper boo tdoseoa fidennaorea'
pDaait «idelieet ßrvnoMem prcpositom de grädibiia m eol&ma* Btnriaum et.
Eußtwdum eonutea 4e Seyn«. JUidenferum et Tkooderieum qoi duo lali
aoto ae obligaiMraiit. ei aliqiiod preindicilpin in prescripta fonna fieret ae
wi^lufniiam itwoa. nec inde exituros. donec ecclcsi^ aatialactum esgct. Infcer
oeteea quoque memorie inprimi expedit. qood abbi^ et alü fratres Oerlw-
m». Stbolduft. et Albertm constanter pron'isrruot. quod numquam prefatuni
predium uendcnt uel alicnarmt. sl dominus (7 hoc raanuxcriptum illi-
batnm custodiat. et niei iniperi«)!« niaieetas extorqueat. Vt ergo hoc n per-
petuum rata et intcmerata seruentur. placuit ut sigiüa prtdicionim domino-
170
ram api^endentur. Acta sunt kad anio doniaio^ iMiOMiliouft .M.C.XIL(0.)
Rcgtiftote impenitor» Htntiao»
5fue bcm Oriftinat im 'iU.»9lt(^. S)a€ ruitfte, «ili einem ieberrienteu anc\ft)anfitf c.2f
<^rll%( Birgel tmt weitem ®a(^« ^ri<tt j»fi (\aMj gf^^mtifd«^^ Wttn- itcti'n cinanber auf xv^ti
Mtdim, Itiifd ft^rritrnbm Stoffen; ^ec am dtc(|t«n mn em et^rrt an Oer 6(^er. Um«
f^c^ )»if(^in bitfm ^reidlinioi : CMtM H«iHi<»t «I Bvamvd«« 4« Mm,
5tntt mit htn Sßbgten gu SUtingeu aecr Sdbm^ U$
$>ofc« ^cvmcvotl^. 1192.
In ndiikiiie sMite «t iftdlitfaM trüllitii. Jithamtet. gmtb. SHtmato^
/-um Irchltyilpoynifc 'IimMi «it. ^a« «mmrt vmomqui qiiAd surnu est
Sed quid cui conseruari de iure debett. sine veritatis cognitione nulli liquido
ooaMit. Igitar defectui buirtane mcnnoHe. qui veritetii ignorancism tndncere.
et per hoc juaticie solet abrogare. scripti huius perpetuitatem opponentee.
Vr!iner?«iR pm«pn'5 -^cripfnm intnenHbus notum facfmtis. qttod cum causa dtt-
dum vertorctiir inter viroi^ > c^ifriosos . . abbntciii ot coQueutum »aiicti Evcha-
rii Tn-ift'rf'Vft's ex vna ptutc et dominum JierbrniuJuui de FaJroms j/etra.
HevncuiH najrinu. et Wtzflunem. aduooatos de Wiltinr milites. et eoroni
homines. super quibuf?dam pascuis ouium et peoorum sitis infra ternünos.
Bermenroht ourtein abbntia predieti et villam Wiltinc. ex altera. Tandem ex
viraque pArfee iß Nw üttt M «Ito et bano rnaminiter corapromissum. Per-
mittenles eedem paites. Ilde data, quod nostre dHfinteloni. prononciMioiii. et
offdiiMelDiii fluper premiieiB stabunt per omnia. et ipaa inuiolfttaliter obaerna-
bunt perpetoo« Nos rwi diaoepitlioneiii htiinsmodi. Tolenfes aiiie alrepita ter-
nrilMti. iiiqMeioiiein nedtalis de eomenaof.paftßiiim ODnniiamiis Um fidedlgnie.
Tlmden60 de fiMmW«. et Fndirieö de Orinherrh noblUbuB'fidelibus nostris
jniiMibiie. n ipsi swper hniaamedi dkeeptaeionc inquirereot. a Tifii Hdedignii
ticenaram vilianmi et etim ä Bobilibm vioittiA per iunmentom. Ipsi vero
post examinatum ne^octnm et reritiitem dib'geneiuß inquisitam. coram nobis.
et in prescnrin parcinni retuleruut. quod ti tempore, quo nnn oxtat nicmoria,
dicta pascua. prehitum dominom . . abbaten! et auum eontientum pacificr pos-
sedisse. uscjue ad siluaiu niagnam Wütirw. ot ad arborem. que dicitnr vul«
garitor Melbovm. Hiis relatis. partes promisei unt se vellc stare proniincia-
tiüui predictoruin inquisilonim et quod ea in posterum firmiter vclJeiit ob*
seruare. No8 vcro Jokanne» dei gratia Tt euitcrum archiej^aei^fnu. anditavA-
fhate. a pfedictiB iaqiiintoribne 4ieta pasoua. e* tenniBoe eMniodem pascua»
nHü , . abbat! et fMibm b. BvelMurii adittdicamus. el itioiiüMtiviD m dlite-
ram paacaanim mifehnas posscaiioneni. In caiiis ret memoriaiii. preeena araffh
tam de oonMOsa pardirai inde «onfactiiib. sigilli noetd omniiDiife. neeaen
mgillff religioeomiti virontm a. Maximiiii. et s. Eveharü. abbatum. duxioras
loboitonduln. Et testee qwt -iuterftienmt annotari preoepimtis. Testes bii Btfiit
dim^ath»» maser pt^poeitois. Wiihtkiw» maior decimaf . AUt^rt^u prefoeftus
d by Google
171
8. Paaiini. Odomnu» ai^cbidiacoiius et Jöhmne$ cantör. Ingebfandnä cufetos,
Cino oapellanus. Item nobileii viri. Ääelinvs do Meyxenhnrch. Gerardw
de l{-u$»^to. Armldxta de Hod^nntächet-n. Menfridns de Svinarf&n. Hvffo et
HV;v/f )•?/.<. de Hiinolsten. Everardtis de j)etrn Gerlarvs de /rj'/^ro monte:
iTiiiiÄterialcs. Syhodo r,vdoicin's ot TWo. trat res miütcs de Ponte. Hrr-
ntonn'K^ et- Andrenn tiiitis eins de talavio. FriderktiH et Hutnerns fratres
roiittes de Vonte. — Mathias sctdtetni« Trmt^rf-n^i!^. Herhordus. Si.'<fappfr!f.
Alexander. Vugel. Phütpptts. \Vi. fs llnffacias. Wezelo. Thtoderi-
rm. Wernervs. Oodffridus. scabini Trcuereiiaes. Datum aQDO domini
.M.C.LXXXX. aecundo.
Slu6 bm ein^thliä^m Original im ^r.^Stv^. t>it btü ©iegrt »on bluttolbft t^onartifler
W^t Jansen tm» M €r)Mf(^öf4 tmb ktf WM dstU^vtMhllt« vvtt SItfrImm ati tM^ä»
Nrci 8liM*f#ni» Id* lei «AI* ««Ifilib m <M|Ar «n AMumiM*, ^rfibcc, lämmt
itiu w grot><T. $rfltf^«HV. . ,f , •
tn. Äfttfer $d«rt# VI. l&ef^ÄHgt ' ber e^)rmgievei<a(^ tl^rt ißti
fi^ungen ©op^javb ben 28. 2(»)nt 1J93. ; *.
In nomine smmA^ dt indiuidu^ farrrtitaMa. limriffk» diaina faa^nte d«>-
mentia ^nanomm imperator AVffmtf*». Imperatone majestatia a deo nobw
creditum est offieium. nt quod auum eat uniotiique in iure suo cönsenienliia. et
'ineeumqtie pfedeceMorea noflri diu! rep^es atque impOTtotorpf? ^oelesn* crmtui
lerunt. ot collata cotiflimnnernnt. in mbiir perpetnltatis renononniH 1 1 aiu to-
ritate no^tra conHrmenHiR. l-^ftprcpter iinpcrfttoi'ie pietatis aiiimum reolc-
üiaiii de i>fr^/ikirsha''h cleiiicntt r adiiertentes. priuiiegium quod pr« dei (•^'«oi'
noiter feli^is mertiorie rex (h'vmdvH eidem ^cleai^ contulit. fefofniamu^ et
auctoritate nostra ^«iln ( oiiHniianiUK. t^uod i»t cttidfsnthi« innoteäcät. dmin^.
retriljuiioüis inriiiiu. et ;ili'eeluo«!0 venorabili» cinsdeni loci abbatia AhHCtloni»
interuentu. sermtim subscriberidum cciisuimus. cuius forma hec e*t et con»
tinentia. Justici^ diffimtio est constaiitem ac perpetotm lulbeM aolunttMItt
triteendi onieuiqfne qvod ftibi hire oomp«til ^am eam ottine homldtito g«*
M» «»lere flemj^. et exerMte ^porttut pr^ipoe taiMn Mglid digttitali
cmiiienit tslem imiini habitmn ImmutebiUter hidiiere» oi eam hünaiif Mvci*>
taiat portioUeBi tingalin protectlnsi* gcitii dcfboBfcre. qn^ «pretä mvadl ha-
rne proptietark- poiMitioiie. elegH siib regttieri inedtato eomnuiMli «ItMl
iaMde. tewem tihientfiim possidei«. Proinde MflÜem noitrMiim tarn fticarf
quam preeentie ^tatia indikitr'^ nokam eeae uohtmus. ijuod ueuieue ad aoi
Ätc&or«^ venerabilis abbäs monaitMÜ Hprenkiribaeh dicti. quod moiu^te-
rrum mat«r eiuadem abbalia Btnigna nomine, ot preseolia abbatia Oodefriäi
ailia in propria herecHtatia aw; poa^^essiune be^iicare e^pit. et ad Trentrett-
9fm epiaoopatum ex consensu Sajifridi ^ahilni comiti? ctiiua ministeriali«
erat, öine ulla censiia uel cuiii-slibet «j« n<»ris penf^ioiu' cnntnlrt. a nostr« sere-
nitafe rnfcnicntu domni Wihnfdi rei)ernbilrs Sfahv/^f/si.-< erelefije nbhatia ob-
tinint quatinua idem monaatcrium mm auia pertinentSia anb noatry et om*
17^
Tiiuni successonim nostroruni regum videlicet aeu impcratorum ditionc. ac
spcciaii protectionc accipcre. et collatas ibidem pofißessioiios re^'m maiestatis
auctoritate coüfinimre. atquc aurtPiitica prccepti nostri pagina comniuTiire
dignareiDur. Quorum piam ao roligiosam potitioncm olcniontrr atlmittentcs.
euudcm locum Sprenkimhach cum suo arubitu acocptis liiaiiibus sub rcgi»^
sublimitatis manu et dcfcmionc. in onnic tciiipuä ätabilimu». ita scUicet. ut
nulius arciiiepiacopuä. nuUus episcopua. uuUu» dux. aut comes. seu vioeoo-
mm. mfU ^cMwticf toealariBae dignitRtifl penoB«. mtaätm locum hoepi-
U^MÜbui- uel cxMÜooibin slue aliquo prorsus iaoomnuido inqni^tiie. ««1
molestare pi'CsumAt ted pacc pcrpetua. et commod« libecUte smi^ndm
deo perenoiter einadem lad hnUtatorcB fnumtuc. Qnpd eo i oobii «tiMD
preler ragiu eK^dleDtiam firmiori» rationis oomUnita ital«itar. ^od Mmtto
hm^ moMmf WüUImo JPidaim» «auta, onuü* ein aUodw iwib modii in
ttgat pfopii«tat4?m iur« deomeniiit Etm igHur parteib nemm» Ctmtd pi«'
fato monaiterio adiacontis. quam predictus Wülelmus ptästtmu comee ibidem
oontalit id «tt In longitudine a fönte ElueriehuimmeH usque ad agros sn-
pranonunaC^' ^lesi^ perttngentem. in latitudiDC) cx transueno i liuulo £[pNf»>
kirihaich Qtque ad riutüom Vüirubadu cum siluis. agriB. et Omnibus utUit»'
tibus acquisitis uel acquirendis. memorat^ ^cclesi^ confirmamus. Preterea
fundoa tr^s qnoB sepedictus Vnloft'nvf manuscripto sun ab omni placito. seu
neniitio. et exactiono aduocatoruin ucl uillici nnt publiconim officialium cnian-
t ipauit. aciiicet eurtem unam in iiilla ^'rovin cum capella qu^ ibidem hedi-
ficata est. et alia» du88 in uilla lUle. unarn iuxta ^cclcsiani. alteram in ex-
trerao uille sitam sub plene libertatie ut prescrlptuni est immunitate, ab om*
niuro hoininuju dominio et iiiquietatione a!) oluimus. Insuper theloneuin
quod in rastello Cocfterna eadem constitutione prefatis öratribua remissiim est.
perpetua donatione remittimus. ut naues iam sepedicto monaaterio perti-
nentes. et res fratrum uel uictualia uehentcs. nuUum in descensu udi io
eensu fluminia sea rip^. theloneum. aut publi«am soa prioatam penttOiMB
pawolnant Pom» unineria qu^ eidem uenecabili loeo luMtaniis itotis idelmiB
«MlmdHa. ud diiDoepa imlii modi« tndenda sunt, pari defestionis et patan»»
omii priuilegio eommunimus. agroa. ridcilicet quos prediotua jpiäatüim in mar»
lia Mf artioola. pro «niin^ 0119 renedio largitua eat. io nilU BaingiM didA.
im daroanro «quo ad agroa ^lon^* vioeaa et agroa in «illa Cnmia, vineas
in lUtfo, In Trauendrebae^ «urten unam. ügcos. uineaa. pcata. In ifa^
kircha uineaa^ In Ber^a curtem. agros. ninoas. et pcata. In aolitudine su-
pm: Mouellam in loco qui dicitor MoUm af^s. vinnas. cum.eiutibiM et ia*
grtaaibos suis. In Hila vineas et agros. In Pondreka curtem- unam. Ttaeas»
^ agraa. lu BrieUd. in Keimetam uineas. In Speia domum et uineas. In
Bitccwesaluen uineaf^. Apud sanctom Aldegund^n domum et uineas. la
Bremhn. in Nogp/'a uinoas. In (loihma: domum. agros. et uineas. In W-
kebach domum cura uineit4. agris. pratis. In WitheUka domum agros. prat»
K uineas. In Nouiri^ntn uineas In Alßn curtem. agros. molcndina duo.
siiuas. prata. In J^ifijriiiiirnrode curtem. agn)S. prata. molendinniu ununi. et
ailuam. In Winkeln curtem. agros et prata. moiendiuuui unum. et siluaro.
Ie beo Sckdda ourtem eam agro. pratis. In loco Bntaa carteni citin Agfh
et pntiB. In Doch wäre cartcm. ngros.. oft prili* In Uunresdorf»- mantot
persolnentei letdocim .MÜdos« coLouitmiwu denwifirttpii« et qfiolMdviiifn nnnm.
In i/om curtem. agros. et prata. In Lozzebura curtem. agrae. et prata. In
loco Summtmt'cmiem et agraa. Jn loco Wercin» domuni. ugros et pnrta.
In Othtn^oL que ibidem possldcre uidcntur. Ad hec ut ycclcsift in Kf^'me-
tam i pi^ recordationi'* Adelhfroiw Rrcliieplscopo 7V*'"^tv m.-*/* contradItÄ prt»-
dict»; ccrlf^j^iy. robur Hrajuni et iiKoncußeuni ohtineat. injperiaiis nostrc ?Bnc-
tiooi:» pa^ma. cidem traditionl aiKtoritÄtem udhibrnin«^ Pretcr hec etiam im-
oerialJ aucttrit^to couhrmÄmuH eideni (;cclcsi<,'. h\ ( 'vH'^h,-rfh cuitem unam
et molendiiiuiii uiiuiii. In StK/nennrh curtem unarn. In Sademirf curtem
iinan». In Wolmernd' et ]\ afjttenhyiseii ourtem unam. In Dructsievck cuf*-
leui uiuun. In Frenke curtoin unam. In Sttitna et ücheitewilre ^vo».
prata et mancipia. In Mtäeeheix ourlem onan. et molendinum unum. In
Huntmrn eenan qnoe ibi poaeideve iMMMiitur* Hee uiunili qu^ supm' soripla
Mnt et eonela qu^ postMOdam legilSmii rallvnibiia ihtlrea aej^etl' m«-
naatern ßpf^ei^MaiA aeqvireve- quantmciioqoe peraotiarum deuetione 'cum
inria euffragio poderunt in mMtrom ndelieet regttm et' imperatonim p^
tradmon. hi onine twipi» aeeipimt». nee )iee«t alSeuiiiB conditienlB per-
ton^ in ttiifia oel leoia vkn pDaMesiotieB lubiiermt, intreitiM ad t/tiUm tm
(nterdaoerei mm aquani uel aihinn oommunem. uel paacna aine pubTicnm
rceum nsum. uUiktöius pruhibere. non trun^itum. hon pontaticum. ab ip-
sia uet ab ipserum' rebui exigcre »p6 buU iiiipentfoiic tuitionis beiiefi-
eio. ^iiiet4im eis uUam cum omni libertatH» pi-crogntina Wvcnt agere. Et ut
omni ddncepe tempore rata et in(*oncu>9a pcrniancant. hanc carUun inde
eonscriptiini ^rgilli nostri imprc-SMonc insigniri infif*iirHts. rt teste« qui prc-
»ente« adcrant. eubternotari fftinnis. quomni nonuna liec Buni. foltnnne.i Tr&-
ver&n^is* aif hiepiflCüpiis. fiertrttmn's Mf-fff-itsi'-* »«pi^ff-HpUh. Jlennrtin Ii f^rmaciert-
3i* episoopiis ( 'u7iriiiiii> ([Qvixnyy!^ Aijiit s <. 11 j//fV///^^s ilecanus J rfticrcnsw. Von-
radvn ( iiuo'» palattnas de Wenn. Alhertnn oonic*» de Da.^borch. Gerardus comes
de Djh. i inmecho coincä de Liniutjve. Thf^od^^r C4)nies de Ilo-rtade. Vlrinm
comes de Nnrberch. Gerardm comes de Are. Htthertus de Dnrne. (Juno de
Mincetnberck, Marvkuardm dapifer. Si/rtäm munsicalcus. hermannus de
Nuimme, Hmtiim de Dum. FtederieuB de MerU, • FMiiiimä** de Mg.
Qmnrwt$ 61 NuAoku de Ama, Rodulpkui de Fmte. fit «IH quamplurea.
SigiiQU donuni Henrioi aexti Uomimorfm imperstoria iiraictiflrinn.
Aelft mmt hee «nno dooiinioe ineernatioua «M^CJCCIIL Indictiane
.XL Rc^puuite domino Htnrißo lento ifoewnennw impefalore glorieaMinl».
aiiQO regni dna .XXIIIL imperii uero .III. Oatum apiid Ihpirdiam .IUI.
.Kai. Kay.
Äiw Of m Criginal im '^r. ilrd;.
v^ooole
17.4
m>a ^ftn sefttmmted ftO^bium m. 3. %tiet 1193.
in nomine saoct\f et iudiuidu^ uriniutis. Ego tlei gxatia. Treoü orum
Iwmiiliii mifliMer. vniaapiis Chru4t fideUbua. Um pr^aeotibus. ^aiun futuris.
p«ise«k «t wbtm in depiino. mmnumo nobie dimnilw. pwlifiraios «f-
^ debitore» iKit .«pse reocigno«(iiBiw aaMqw pro poH« noslpo ra« im
tlffOf^« P«d quoque «t.qtiiali onmtBm pfwiHbc« um eonaflnit. «onun pre-
mfm qui ia sftncto profisHione. sub eara iiotla rigSwinii dM •* aoete di-
^i]|wi -pbi«q4»ii« maofipantw* lud» mt ^nod renim .geataniin oerilaa. ^ueiMl
mMtimn . »udieoti»» preferuntur. ne par oUUiuoaein diuturnitate tritipwiim
sapprimatur. ea qu^ Bub nostra fiunt presentia. ad notMÜUBD po^terorum ßcripto
düximus trauAiiiitteada. Nouerit Igltur tarn presentiiim quam fututorum fide-
jjs uwiucr»it»s. (|Uüd Loffewicus. tiiius Lodeteui de dinif Hundt, paterno reli-
gionis pius iiuiutur et heree deuotug. unluersuiu allodium suuni sieut iure
!>ue('cä.3iuiiiä cum cuiitiagebat. pro iralutc aniiu^ su^. pia et perpetua dona-
tiauc luuuaätürio s. Thuine, in tkcic U ircrmai^ 90Qlc&i9. libere et absque omni
coptradictione per maoum itostrum cuutuiit. cum omnibus portiuenciie suii*
nbicuB^ imeuuwt. m uIhm. iu pnHiiu m jfumB* m. agris. in nqnä», et
«qwNmoi d«oartttw. in maiwipiti irtriHBqiM «okiul ia vMMis> iß fdiuaii«. in
pen^ cultft iocultBii 0t onoiUw diii libeitatibiis ad «im. pertinenlibui. ^«e
propriis duzimvB expi'imenda «ocebiili». Qvicqiiid liabebai «fud WUt^. Clu-
perte, Suwult, fHäinffiu. Jlmlngian* it^lL^tMgmt Btrgtrltem. 2fiurcingw,
}Scauen. ItfHitnUturm. ÜMlemuelL N«fl vcro tttilitati ot quieti memotate 9«-
oifai^ prouidere uolcutca. vt h^c pia donatio, iuüte et canonloe c^lebmtft.
omni calumpiiln iinnc et in puMtorum supita- lirma perpctuo maneat et in-
convuiBa. umtv'i siglJli inipi'eisäiono cain luuniuiuius. et testiuiu >iiWcriptiaue
feciiuus lüiifinnari. (juünini norninu liec sunt: JuhauHta tru/rtiruin archie-
|>»sco[)US, IioJddfn4. niäior prepuitiilitö. H Jitl itnis. demnus. Uodrjrtdns. ab-
lia.s tittfmacenüi'*. llermammit. abbas de rtfututro. II iUelmim et < '<>,n-(fdvn
an liidiacuui. HtxitjUjiu*. de maibo'hv. et .ile.ra)uitr. Si qua igitur in lutii-
rum 9^ie«ias^ica aoculariau« pcmoA« li^i« iioftr^ OMifirmationi aciens wa-
tnui« #^teiBptiiii«cit. janatb«!!» «it Ot |l luiauiibua «tnotv ^cdesi^ alioaua tarn-
UHk nipi mtwB «wm congm wtisfiMtiotie eorageu$^ a aw ioiqiiitate reai-
piscat* Actii b9c <>««<y*iv. anno ab mcnfnatione domi«! Jtf-CJuXXX^CJII.
VM'bcm Crifthial hn ^t.'Mx^., m iaeI4«R tot Sicftfl ' Sa^ «n riner
131. ^tet iÖiWof Imuhim, VapftHduv l'cc^at, ^cftatic^t ber UMei
311m Saail ben ^eelael^nten (Stuft, j 177— 1194.
Fetrtt» dci gratia Tasrulanu.H cpiscopus. apostolice »edis legatiis. Dilec-
ii« in Cbri»to Hüls Cottraäo abbati de Lact/ ciusque fratribus tani prc«enti'
d by Google
176
k» quem fotarn. in pevpelmiiii. 'RüionaWiibw pcteatSvm vuult müim
fom «ODoenil obsteoolinD tardidalii. et hims imumne ijiiAiitfo ÜM « nobiii
nqiiiritinr. tfooA id twtontttioiieai religiöse iifocttCiiim iMMitar pertineM.
Eapropttr MmA m dcNofo» ülii rcKgi^b feruoran in qiu um «innipotevli
domino audiaimus et iridimu» nllitare. studioaiiiB atlNidentcs. decinnun salice
oel dominic^ tcrre qinm in uilla Crafthe per sententiam bone mamorie
Uüiim qnondam Treueremia archiepisoopi. apostolioe sedis Icgati. Ftilhet*hi$
qnondam abbaa ecclesie nestrt» contra Oimrdum tuiic teinporis pafitorera ec-
elc^le de (Tofthe. (\\\\ oam ml so iure pastoris coustanter a^erucrat pertinere.
asseiisu Fvlinnrl arclmliaconi et eiusdoni (lirardi optinnis^se dinoscitur. sicut
in autentic-o seripto predicti arcluopiscopi exiufie factu expressius continetur.
deuotioni uettre auctorltate le^ationis qua fungimur Ccnhriiiflmus. et presen-
tis prripti patrocinlo commurniiiUK. Statuerxtes. ut nulli v)iiiniiio hominum li-
c af liani; pagiiiam nostre confirmatiüuia infriugeie aul ei au^u ttuierario
ciiuiraire. Si quis autcm hoc attemptare pi-csumpscrit. iudignationem umui-
potentia dei et beaton» Poiri et PaaU epoelibinuB wm, ee noiiantiiocur-
Vul bem Original im %x.-%x^. mit bcm an ^eroamentfireiftn bcfe^igten ^it^t\ »on
*
lim (et üttbcmiid^ ndt 1Ett«9 toim ^3 ftber bte 9h>std \
bell 27. Wki 1194.
In nomine sanctc et indiuidue trinitatia. Ego Johanne» Cm fgnüUk 7rf-
■uironnn archicpificopus. hono^to rei laudabile fertur esse indiciwm. quod qaan-
doquc si neccssitas compuleut jH»r scripta prohari potcrit testimonium. Mn-
iua prospcctu rationis prcsentrs ( ai tulo sui srriprione taiu pi (i.sentiuni quam
(uturorum dignum duximus memorie comniendaro. quod doutiDn« Hflynx ca-
«t^fHanns dp Llze operi« doi instiiictii. H qiionindnm aniicoruin snoruni ro
jiatu uuurie sue reatUTM (jinni P('olet»ic Marie in Aiulfrnnro sopiuH intule-
rai. taudem pciiitentia Uik tus recugtiuuit et Uiguitatem aduoeutie. quam in
honunibus et curte quadam prefale eccleiie in uilla Trimpze se dixerat Im
bcre. filiifl et nepotibiis eunctisque sm hcKodibus hoc fiictiiiii cum ipeo ap-
probfentibas. deo et b. Marie ex Integro remisit. ^ si que forent patris de-
fimcti eommisfla et {»tris pro hac re diutiua iniuste reteuta. sibi remitti hu-
nititir popoecil. AAtamen ut ipae et berodce aui «olttUUffim bnie fiteto^ft-
«MQiB piebflMiit .Xini. mareaa. quinis Mn aatia eiute aceafcril, aoroiea
IM pereolaeniKt. nillani q«oqne ad peraoliiandiun biiiua peeonie aununam ad
praeni. quia nil eonfiarro poteraet. ceoaum quatuor solidorum. quem domiiio
iw bactenus kuoele persoluorant. quatcnoe ia pace et sine omni esictione
ädneeps dcgeoe poesent. aingHÜs annis sororum coniientui reddere pfiMie-
runt. Ut ««btH hoc fSeu^tum ratam de cetero et inconuulsuin ol^ereetir. pve-
Muten pagiami iade coMoribi et aigiüi noiiri iaiprmioiie iaaeimiu eonuM-
IM
nln. Huiiis facti testes sumus nos. ngo Johannes dei gratift Treuii'orntn ar-
chiepiscopuB. et Theorlerims oomes de Wide, et Fridericua de Heretnherffi.
H*'nrt4>u$ et lohannf^s de Hinecke. Ämoldns et Knqf1hf'rt¥Ji et Godefridva
de J»ti«7';jo<:o. et alii quam plures. *]uos louguiu esset hic euumcrare. A.cta
sunt hec ab incarnatione domini nofiti-i Jhesu Christi anno .M.C.XC.III.
VT. Kai. Apr. die doitiinK a}! et in media quadragesima. sororibua fere Om-
nibus assisteiitibuH ooiauj ultare b. Marse.
Mit Sa^nfteiii imb feiitti grau ^rmtnib I9erf<iitf WoH |ii
fifüMborf unb gal^r <m ba« tieftet 3:^oina« %fk 9[nbenia^,
imi ilbweijun^ bcr flagcnbcu ßrben. 2)cii 27. ^vX il9r4.
Ia nomine suusla et imihridae Irinitetie. ^ Jetaimci del gnti« IVm-
roinm «rehiepiscopus. cunctis iidelibus tarn presentibus quam fiituris in booo
eonlTACttt Semper fidel babere coustiuitiiiiiu QuoiUAm igitur preeentiiiin eta»
•d inforendum pro iustioia iniurias semper prona et laaciua esse eonsueoit.
rem gestam et ad presentiam nostri demuni perlatRni nostri sigilli munimine
et presentis tesdmonio pagine confirmaraus. quod ItHinhvrfjn scilicet de La-
genstetM cum uxorc sua h^mtrvde unanimi consensu et oonfederata mann,
cunctisque heiedil)ii.s utriusqne eoui^en^um prcbentibu». omnc aliudium quod
babebant in Läidrusdorjdi et in loco qni dlcitur l are supra ripani ^ili^^nt. ^
eccle«ie b. Marie prope And» i iin'-i) ad panctimoninles uendiderunt. et pro €0
LXXXX. marca8 r«!oepcrunt Post hoc ucr<t orta est quedam contradictio »
(ioniint» l)id<fne. tiatrc iit-^ubuiyunis. ijtu »e in tali contiactu aliquid iuris lie-
bere dicebat. cum tamon non habcrct. scd quem de iniusticia aigui poterst.
propter pauca muttuscula. bpc est solam marcsm. ipse com anico filie et le-
iiquo fitttre ««> AMUmi» eb rami qoerimoDia dceiitebant • Acte smt hflc
pvbHee anno M.O.LXXXX.U]!. V. Kai Maii. asskteotibaB fflüs Mt^if
de Atfiedb. Henrik» (^nrmlo. lAtd/rüi&. ArmoltU, et filüs demif ....
Joamme, ^Tkeoderiei^» et do jE^MÜmstorp HeUa et Mem^ero, et aliis qiiampli-
Rbm miUtibiiB et vflianis* oiris bonestis et neridieiB.
fUtS mm (S^artiifsr brr 96t«l @. t^oma« in 9riP0((<|i|.
IM« ^aifer ^änrit^ VI. bcurhmbct einen (^uUrttttt)^ ^if<i^en m
WMm SBeiffenbiitg imb ^immerebe, loebur^ crfterc emen fB^
gert SU (Snftr^ on bcr Wti>\d t^m. ^rifel« bm 9. Wtai 1194.
In nomine sancte et indinidue tiiiiitatis. Fleinrinm .sextus diuina fauente
clemcncia /^w(fT?;orj/;?i imperator et Semper aiigustus. Ea que in pri^encia cua-
icHtatiH no8trt' iuste et racionabiliter termiuuntur. ne proceBs^T! temporis et pie-
dencium molicia uyl successorum ignorancia nliquatenus immutari debesst ue)
•
L^iyui^Lü Ly Google
177
afrifi. MCtoritatis noslra BHUinune dignvm dnimiii ecmfirmare predpue.
oatteftqueail lAeeqiiiiim M «tilitatem peMOMrum deo miiitancium con-
dac«re eegnoteamus. Qtiapropttr notum facimas nninersis imperii nostri fide>
Ubua presentibus et iutum. fjnod dilectiis nr.ster (rodefndns abbas Wicem'
burgemis cum confratribus et ministcrialibus suis prcdium illud in Mette-
menhmn et Kt'chJiolz. quod Eberhardm de lledf' al) co tennit in feodo. di-
le^to nostrü Hermatiiut abbati de Hemntenrode et raonasterio eius per manus
üostras dedit in proprietatem in paludibus. molendini». aqui« aquarumque
üeturhibus. canij)is. agrii. eultis et incultis. pratis. silui.s et omnibus ntilitati-
bus. ^uaä ia eodeui prcdio puteruiit habero. cconuei'so iamdictos abbas de
Emmumrode at confratres sui predicto abbati Wicemi^urgen^i et HKmasteiio
«Ol dediwmt per Banns noalrai in proprietatem idneam «päd EtMrke in
iviidietkiM neatea propo Omm. quam emenint pio eentam raare». haae
igptar donacioiMoi et eoBcambinm. quod per dob et in presenda neatra &c-
tm (it catDUi habemna et preaenti pagina dinalr confirmanraa« statoentea.
et impflffiali aafto^efUea edietOb vt nulla oouiino peraona bnmiKa nd alta, se-
colaro uel ecclesiaatica. pEcdictani coneambiuiii aliquatenus immutare presn-
mit uel predictos fralrea de Hemm^mwU in predio. quod eis datum est. et
«m udlitatibus anolestare aadeat nd grauare. quod qui facere attemptau«nt
nginti libras auri pro peiia oomponat. dimidium eamere nostre et reiiqmiin
pft-*fiis iniuriam. T^t nutem hec imperpctuum rata permaneant. et n nnllo
uncjuani iinmutentur. presenteni pag-inam ii:dc conscribi iussimus et inaiesta-
Oüstre sigillo conitimniri. Huius rei te^^tes sunt. Otto Spiren^'s opiseo-
pn^. Siif/i<-// (lux Lofhan'ngie. (Jtlo ii>tlntifiiis comes livrgundie. Pliilippvg
frater noster. Sibertus cumes de Franciceubnrch. JierthoUlus comes de Jii^r-
gw. BerthüUlm comes de 2sueinborch. Bopu comes de ln^yphe, Hinjo dic-
tUB Luncwig Vüle. Crodefrüius de W^neäen. Rudolfus de KUdat. Mar-
fi»du$ de Wäre. Btmriem de Wüden^ein. WaUerua de Eichelhei-g.
(^Mo de Mineenherek, Wesdo de Bergue, ü&nradus de Rotembwe^. Oun-
rtdiu de Anmmbre, Hmttneu$ de Tanna. Asuehmu de Spira. Sifridut
«ttMtaealieuB de Hugewupe. Euerkardm jnarescaloua de AnAw et alii qnam*
plttres. Sigpttm demm Bemtiei aexti Bomamnm imperatoria innictiBsinii.
%o ^^otti ifflperiaUf a«le oaneetlariiia uioe domni Vonradi Mogmimeim»
MÜS ardiieplacopi. todus Oermame archicancelf u ii recognoui. Acta sunt bee
aano incarnacioDis doroinice. müiesimo .U.2kdlll. indictioae XiJ. regnante
Domino ifeuiru» sexto Homanwum imperatore gloriosissimo. anno regni eiw
XXÜI. imponi wro lia datum apvd TrmeU VII. Idoa Maü.
m. 4$a^ft i^ölejUnud IIL beftätigt bem Mo\m ^i^ihtxpum feine i@e?
#^01. 9tm bcn 11. 1194.
iklestiniM episcopus botuqs seruoruin dei. Dilecte in Christo filie. So-
pkU abbatisse ctmubii de infwwn Pruvua. salutem et apo»toücam benedic-
Maifi|<tRif#(i iMMImM' n. 12
178
tioneoi. loftis petentium d^deriis dignum ert hob fteileni pretMi« eoBM-
Biim. et iiota qne «Tationls tnunite non discordant. effeetu prosequenle com-
plere. Sicnt Aut^m TenerabOu frater noeter /. TremrentiiM ardiiepiBeopiM.
suis nobis litteris intimauit. et ceiiis est quonrndBin aliomra ralAioiiibus dle-
notatum. creatoris obsequiis omoino te mancipans. bona que ad te iure ker^
ditario pertiDebant. ei eai nunc preei e^obio deputasti. cupicns in eo cum
boncstnrnm sororum conuentu dignum creatori domino dependere iamulatum.
Vt igitur hec tua oblatio firma debcat. et illibata manerc. Ipsam prout a te
rntlonabilitcr facta est. auctoritatc apostolica coufirmamus. et prc^cnti«! «eripti
patrocinio conimunlmus. locnm jpsum et persona» in eo doniino famuiaiite».
cum omnibiis bonis Uini ccolcsiastids quam mundanis que iustc pofsidere
noscuntur apostolica statueutea protectione gauderc. Specialitor nutem occ-le
»las de Mti'reke. et de limne»hem cum pcrtineutiis suis sicut eas nionasteriuiu
ipsum ex concessioiic dilccti tiiii nostri .0. abbatis Pruiniensis. rationabiliter
est adcptum. et ipsas iubte. ac sine contradietione possidet. et in scnptis ex-
inde factis plenarie oontinetor. «»dem oanobw dozumis eonfirmandas. et pre-
•entis acripti patrociDio muni^daa. Kolli erg:o omnino bommum lioeat bane
paginam nostre protectionia et confiraiatioD» infinngere. uel d aoau teoM-
ratio oontraire. Si qoia aatem boc aitemptare preaampeerit. indignaiioncin
omiupotentia dei. et beatomm Petri et Pauli apoetolorom eim ae nouerit- in-
cunurum. Data Bom^ iqiud a. Petnmi. Idoa Man. pontiflealiia miBtri
aono IV.
Kita tcm Orismal m brr Stabtbibnotlcr in X^tt»
138« (lonvab (^:v3bii(^ot üon ^ain^^ ^ifdiof Dou i&abmitm^ ^et^ügt au
$&A\t^ 9la)>engiv66tttg, ba| unb XcXt ^ beffer ta>ic
bie (SeelfoTge itnb ^ßfanflTd^e in Sl'^eitgevfd^ieb ^fCegcn foOf. 1194.
In Tiomlne sancte et iml i iidue trniitatls (\inradus dei gratis 6ain'?t^n-
sui episcopus et s. scdis Mm/u /if}>i& arcliicjiiscopu.s. Ad paptoralom officii no-
stri spectat, sollicitiidincni saluti onmiiini tidelium. quonim cum nobis a deo
commissa est, pro possc iiivi^nlare. ne culpa aut negligentia nostra jacturam
animarum suaruni patiantur sempiternam. Nouerint igitur uniuersi tarn prc-
sentes quam futuri; qualiter quedam comitisa^ Frülerv» nomine dittina In-
spiration e admonita pro remedio anime soe et mariti ani St^^am eedeaiam
in Mi .tijc.^t-od In bonorem aa. trinilatiB et as. apoatolonm Pbilippi et Jaoobi
Tirginiaque Walpurgis aatia venuatam exatmziti et ipaam proprietelia iure
eccleaie a. CbriBtopbori Rauengereshurgk com dote uniua manai et qDoran*
dam mandpioram liberali manu tradidit perpetuo poBBidendam, sicat bviiia
donationia largitas in litteria a dinnino 8ifndo anteoessore nostro desnper
confcctis pleniua continetur. EJapao autem aliquanti temporis spatio dominoa
Addberhia etiam antecessor noater eandcm ecciesiam rogatu villanorum loei-
que arcliidiaconi in ecdcsiam parroehialem subiectis sibi quibusdam in cir-
cuitu iillabuB inaignioit et prepoaitam dicti mooaatBni Haöan^eretburek qui
Google
I
179
pro tempore fuerit, in parrochianum consHtuit eique ficaltetem toticB ne^
«etntaa exi^t inibi bapfctzandi, sepeliendi et o^ra divinorum solcmpnia ad-
muuBtimiidt indulait Amoldo maiore preposito eiufdem loci ai-chi«
diacono aliisque ecciesic nostre fidclibus dolenter percepimuS} quod dicti pre*
positi .«alutem oviuni sibi crcditanim vilipcndentcs hactenus sacerdütes minus
idoueos ad sacia ibidem cclebraiulu institueruut , per quorum ignaviam plu-
rima in spintualibus detriiiicntn rvencrunt et in postcrum ut apparet eve-
nlre potennit .... de pontificaiua no.stri officio, quod a deo susccpimus cx-
pc»iuiat soUertia, ut bis luaJis , nc ultra invile^cant salubritcr occurrere stu-
deamus. Ilinc liubiu> predicti ArnMdi niaioiis prepositi aliurum(|ue prelato-
nim aostroruia coasiJio districte prccipiiiius atque iiiaiaiamus, ut e\ nunc et
in poslerum, quoties prcdicta parrochialis cccicaia in Meugeresrod uel ex
ohitu preporiti vel - das vkftrii pMtore wwe «o&tigerit^ sdoflns et Idoiiei»
tMerdoe «x capitnlo in Bamng^m^r^ com oonsensa prcpositi, si ipaemet
amnMnoD euraai siucipere Doluerit, in rectonin pn&te eedesie eUgatur, elce*
to» «b «lehidiAeoDO ut iuria «st benefido investiatur, «t de ddnceps alt«r
dtari in tectontn com competente stipendio lubrogetur. Ut «otem buius
otdinationiä nostre proceptttOi omni tempore inconTolaom permaneat , hano
pagimmi inde describi et auctoritatiä nostre sigillo iossimus roborari. Testet
sunt, ^h-noldti» maior prepositus. Heuiricv« decanus. Htinricu» abbas 8«
Aibani. Hezekimia abbas s. Jacobi. Theodet-wus prepositus;. (s. Petri) Hein*
ncm decanus s. Mauritii. Wernhems scolasticus. Godefridus maior eantor.
Heinririis de Dtkke. Waltei'us. Ruthardns. Ocrhodo. canonici maioris ec-
dcsie. Laiii. Embricho irsvtvs romes et iiiius oius t'unradu». Lünradu»
rfijne^ siliie.'itn's. lltinririts couies de Spankeim. (Jodtjridvs de Epjjiin'fcln.
\V jljramiis ringranu:!, iiariraduB de Merinherg et fih'us suus. Hermannus
et Gerlacus de Büdingen. \Ver?iheru.s riagrauius. Dudo de M izzenowe.
Henricua rujua. iierdegenus de WitUtmheim et alii quamplurcs. Acta sunt
hcc anuo domin. incarnat. M.C.XOJiII. indict. XII. reguunte gloriosiääimo
imperatore Heinrieo buius nominis sexto, pontificali» yero nostri anno XXIill.
poat exilii mtftri roditum, quod pro rtmana paad sumns ecdesia anno .XI.
MM ltiitbUng«r6 ^atnmliuig.
137« ^einnd^ ^bt $u @. ällban bei ^SRam^ beurhmbet unb gencl^migt
einen Don ©ütent |tt S)emrriS|ciin iinb SUbi^ dtoif<i^ett
bem (Elerifer (Snunertd^ itnb beut StUfttx 9ht^rt4(er$ bd IBtngen.
1194.
In nomine aancte et indiuidue trinitatls. Jleinricva dei gratia abbas 8.
Aibani in maguntia. Gcncratio prcterit et geueratio aducnit unde cautum
est ut sc.ipto nmuiantur ea que intcr mortales ininutabiliter )H>rniansura con-
trahuntur. Nouerint igttur uniuersi Cluisti fideles tani futuri quam presen-
te« cjuod cum Embricho cliütus (iJui> J ] rr/inrdi in cUbifho qucdam bona
(Quorum proprietas ^desi^ ngt>U:^ uideiicet s. Aibani iu Maguntia pei'tinuit.
12» *
180
In iiiik Btmtrtkem hemütMio mtt «d iptiuü douolute pewidttret plMoil
iym et sanotimomalibus cenobii s. Rnberti *pud pin^tua» qu^ eortim miani
et .LX.VfiII. iqg«ra ab omni eensa lib«ni« in uiUa olbtoko posederant de
concambio oonnemre. hoc modo ut EHUrticho dericas bona stia cemalU qn^
in Bermersheim poflsedit. in predinm et pvoprietttem sanctimoninlibni et ^
cifiei^ 8. Ruberti per nostram uoluntatem traderet. et conuentus sanctimonia-
liura predicti predü am in albeeho proprietatem uidelicet unius curtis et
.iiX.VilU. iugcruDi, tml>i8 et 9ccl^i^ nostr^ c<mfbiTet. hoc ordine «t prefi^
tus clericus Embricho iam dictam curtim et iugera hereditaric possidea^
annuum ccnsnm .IUI. uiidas et .X. deiiarios quem ccnsum de prcninnora
tis boniB suis in ßenntrsheim qiie iam per commutationcm ad -ancriniüii alf^
et ycclesiam s. Roberti dcuencrant solucbat. nobis quo4ue et ycciesi^' nostry
scilicet s. Albaiii cum integritate annuatim persolueret. Qu^ bonorum com-
mutatio quia absque lauore et conseiu^n iiustro et nostri capituH eftectum ha-
bere non potuit. precibus Ranctimonialium et Embnchonm hinc inde iacli-
iiuti. commutationem hanc sub iamUicta forma tieri concessiiuus. Ut igitiir
iste contractus et horum bonoram oommntirtio iouiolata rstiabitiene gaudenL
preeentem paginam super bie conaeribi et imprcailoDe noetri aigilli voborari
fedmns. Testes apponentea quorum nomina sant b^. BiUmmtB prieir.
HarfämmgM, WoifraiimB, HemutHmu* Owuteliimta cnetos. Hmthardm oel-
leranus. et reliqni omnei ^oeleaif noetr^ fratrei. Laici Hemriaut de «i6M&«.
Hugo, Ocmoinwi. HertwicuB, Udo de hudM»heim» Bfumcko de Shet^otk
et^ plures alii. Acta mmt h^e anno domin. inearnat. M.O.XGJIII. In-
dictiono .XI.
fkia bcm f)Iei(^)ritigen Ofttnbu^e bc« $Xt^^ liRiipnttiCKg in bm ^tcio^t 9taffantf^
6t(l<it«ftT^li» )it dbjlciit
138. 6r^bijd}of ,3p^QT^i^ J?ou %x\tx i^ev(^Ieicf)t ba« iKoftet §inimeiot>c
mit bcn ©auern ju üJ^e^ringen uub 9bbiont trecken einiget ^nlc«
^5rben bed $ofed 6i€benbom. IDiel^nitgcn 1194.
In nomine sancte et indiuidue triiiiUiiis. -luhanit, 0 dci giatia tretiiruruM
humilis minister. omnibuB Christi fidelibus tarn pie^cntibu^ quam futuris. In
perpetuum. Uniaersis ueritatem scire uolentibos notam esse nolumui. quod
oontrovenia que longo tempore uertebetur inter fimfrae eenobü de Hemmte-
r^df, et nntiooB de Metnmo et de mouiani* aoper quibnsdam tenammntia at>
tinentibns grangie se^um fontium, bono pacis interaeniente terminata eat. ite
mdelioet. qnod quicquid questtonis. contra iam dietoa fratrai et utrioaqtie nOle
nutiooe nidebatar oompeAere. diuine retribatioaiB Intttita« eommtinl «olimtate
el asieiian omnivm dimiserant, £x hie qoedam dnximva nmuiMatan ezpri*
mere. qoioqnid iiiria eis debebatur. pro tonte ante grangiam cmanaute. Öm*
ccBwrunt etiam qnod eiusdem fontis rinnlnm ad omncs coiumoditaftai snas
per fotfata. aeu alio« qnoscunque conductus. libere possint dedeiSM biobI
sibi peiBpexerint expadire. item qnicqnid babebaat quereie anper clnnran
Google
181
iuB cleto gnmgSe. et loois «sm ex omni parte oontiogeatibiit. Loo» quoque
doiiorum autumpiuJium. et quioquid Ivan w ezlnde proaenin debeÜat
bere diiniaeniDt. com indagine de ultra pontem. dual uias per qnas ex «all-
quo nt aaiereibant oiaram diapositlone. in owribiis et equis minure poteient.
vnam scilicet per ulneaa eorum in buuerane* aUam quo per terram q)8oruili
diicit ab ecciesia de Nouiant usqae Mm^anc. in duabus seoiitis restrinxcrunt.
▼nam ctiam quo ducoljat a pfanfirs. nsquc ad magnum htpuleiiK et uiam in
gr^i'j* per pratuni prccludi statuerunt. Ad liec dederunt eisdem fratrihns ter-
rani que iacef iiitor dccursimi h^urp et «fpcni eoruin. pretcrca quiitjriid iu-
ru» uol qurn ii*km rusti« i lial ere polcrant in eadem grangia acptem Jun-
tiunt. et in uiiijubus suiä pertinentüs. iu nostra prcsnntia per pcahinos suos
et meliores utrinsqu«^ uiJle. quos ad lioc efficientluat ad nos traii^iiUbeiuiii.
libeif ae diniississe lecogTiouerunt. et iu mauus nostras per eosdcin dcnuo
xefiitarunt üerum ne predicti tratres. ad tante dcuotioDU eiTcctum apparc-
rent ingnii. ad firmandam perpetuo in^er eos pacia et dQeetionis custodiam*
aso labofe et aumptibus api»d Marone poirtetn eia l%Qeum Qua. tantum aiee
eonalniere promtaerunt tarn oommodiiiii quam neoeaaeriam tranaenntibi» eqao
tetam et pede et n<m oorribiw. quod et feoenmt. Ut autem cuinalibet qvaa-
lioiiii Booereaeena eocaaio. inter eoa in perpetaum pieeidi ualeat. nonunatim
faae loit cxpceianm et colkndatam a partibna. ut nee oceaaioiie poatB inafean-
rati ex kiritate. nee de ommbua tone ibidem danairnm peaaidelMt. pre-
SeA frattea et eorwn auccessores. aliqua in posterum exactione uel moleetta
gTBoentar. Nee uero quie debito pontifiealis ofßcü. futuris caaibna tenemur
oeeurrerei. ne ea qoe in preaentiii noatr» rationabiliter acta sunt, aut nieio
obliuionis possint ftupprimi. aut a quoquam studio malignitatis aliquateniM
infirniari. ea que prenominatis fratribus dimissa et donata sunt, banno epis-
copali oonfirmauinuis. et redactam iu presenti paf^-ina ueritatis luilus conti-
nentiam. slt^llli DOJitri impressione fecinuis eomniuniri. annotatis testibus qui
hoc iiideruiit et audienuit. quorum noniina liec sunt. Velrmi de rpft^flnee.
J(u:vbnA de Dune. Bui^uiwndm de Hupe. WaUei-m pineerna. StOodo de
triflitha. ArnolduM de CHUet*(t. Teod^ricu^ de okmh^lm. Thcodericm custofl
de cnrdoHe. Hect/o de allreta. WiUelmv.f notarius. et alii quaiupiures. Aeta
•MUt bec apud Maranc. anno domini .M.C.XC.IIII.
Sfaia ^ftn Original im $t.' :iiri^tD £)a« 3ied)el »on ivei|fm ^(^4 m tig^tnif^ümU'
4|if e<fff hm unfffttt Stande «ngcliiiat. «ia Ma ii« Iitoattliicr f)i<|t|cit intt mtU lufcinu
mmgrtoebte«, fe^r breite« weifeleiunie« 53anb ifl Vi Sc'H mxiex bm oberen (^nbe ber 25u<jc nac^
<^ft!ieill, Mc inhtn ^bfn burcfi (^inicfinitte tti bem umgcfd^Iaflenen jRanbe itnb bouit bucd^ ha$
ffftc jroi?ffnbe aejoften, uub nun erp ba« <£ieflel an bie|< freien ©finber befefHgt.
I3j|. Sbtx m ^crl^acb tmt taufet mit hm Softer ^unntevobe
bte fSHÜd ^taen^^eim ^ecjen b» ^Vft ÜRutterftobt. fSSkm» bcn
19. 3uli 1195.
In nomine aanctc; et indiuidue tfinitatis. Ego Gerkardus divioa proni-
4aDai» Prfnmm§u abbaa notum fiaek» aniuetaia «bdati fideliboa tarn pxcaesti-
Goo
182
hm quam futuris. quod oenobium de Heminrode per emptionem «b HeUfn-
gero de Franekenstein et colieredibus euis Hellengero et Wamero «cqubinit
nillam. qiie vocant Hülenshevm attioeiitein feodo. quod dux Fridericv» quon-
dam auQs domini Heairm sexti üfomanorwm imperatoris touuit ab eoclena
Pnimiemi. ser! qiiia eandem villam de manti iam dicti imperatoris iure feo-
dali coines habuit de Tjyjvingen. a comitp autem de Lynirifje?) iam dicti niri
JJfiV 'vqfnni. de Franrkf>}i<fein et no])(ites elus H^lhnt/' n's- ot U ut
firmam facerent prefato renobio de ISeminrode hanc doiiatioiK^rn oportuit. ut
supradictam uillam HelUngerm et nepotes sui in manu resignurent comitii
de Liiningm. eomef» uero in manus imperatoris. fjiiod quidem factuiu c»t.
Imperator auteni quod siinin erat per Frlderirvin de hirhtrg et Amhelmum
de Petrn Prumieihfi coclesie et ihk iii abbati illud resignaiido transniiiiit as
signandum cenobio de Heminrode. ego uero ex consensu toeius eapituli mei
et de codmIIo tarn noUUum quam plurinm minlaltriaKiiiD FrmKittmk eccie*
■ie proprietatem sepediete uiUe in ffülensheim omnt eo Iure et Kbertate. qua
prodieti nobflea iMam poBsedebant. cum omnibns appendiciia boib in eamp».
in pratia. m teiria. caltia et inoolCiB. in piacariia. in aqttia. in aquaram de-
ennibuB. in nemoribns. monaaterio de Bemuirode libere donani et «ontradidi.
prefiitia nfria nobilibna Friderico et Anakdma ex anctoritate domini intperi'
toria, et aub nomine oenobii de HenUnrede donaeionera que uulgo sah dien
tar recipientibu«. econtra Gerardo et Ph'Hppo de lÜfertfAeU niria nobilib«
eK parte Prvmien»i$ eoelesie curtim. que MutertUA Tooatnr in concanibio le-
cipientibus. sed iptia prcdicfca cnrtia de Muterüai uinua qnani preftta nilla
Hillensheim ualere uidebatur. centum iumaUbus et quinquaginta marci? afl
allodium Prumitnsin eccicsie emendum. ut ex omni parte concambium oqiia-
retur ab Hdlingero v^f rocompensata. prenoniinati uero uiri i rid^wirO) et
jh^^hphiius coneambium approbatum ab omni ecclesia Fmimien^i imperatori
detuierunt ut sicut prius erat de HiVms}}f^'m comcs de f/ffningen ab impe-
ratoro Hillengents et sui coheredes a comite reoiperent in feodo enrtiin do
Miit^rMat cum prcdicto additamento pro cijjicariibiü. quod Pr^rmifiKsi ocdcaie
est reconipensatum. Ut autem prcfatum concambium lactuui de iiie* uoluB*
täte et consonsu toeius conuentue Prumiensis et aliorum predictomni ratani
perpctuo et firmum monatterio in ffennnrode obBemetnr* preaena iode ptrn-
legimn oonacribi et aigillo meo fed oomnransri. Acta avnt hee apod Ww-
maeiam .XIIII. Kai. Aug. anno dominiee incarnatioDia M.C.XO.V. ind. XIU'
regnante domino Hemtieo aexto FUmanorum imperatore. Haioa rei festes
annt JoKmiMs Treuirends arcbiepiscopua. Uvialem Auffunttemü epiac. HeM'
rtcua Wircenhurgenais epiae. Otto Spiremi» epiac. HeinricuB WonnacieTttii^
episc. Bertranmtua Metensls epiac lAffKildw maior prepoattua in Wormatia-
Gerardtu monacliua et doeanus de Pmme et totus monachorum einsdem loci
oonuentua. Fprtholdus prepositus et totus clericomm Prvmietmmn cooiien-
tna. Conr€ulus dux Sueuie. Ludonicm dux Bnuarie. Adolfvs eomes de
Scoirenhnrg. Burrgrauim de Nuremhei'g. Geuardus burggrau lus de Mndel-
herg. Wezfih* de Berge. Trtissardus de KestfiTrherg. Cono de }h/)renhfr<j.
Fridericm comes de Vitama. Oerkcaxki^ de Hiferacheit* tt, PhiUitpm frater
Ly Google
188
mm, Frid^iem de Kitburg. Atuhdnm de Petra, Johanntt de BittsM««
Acm. WermtmB eemerariue. WcUheru» dapifer et alü quamplures.
Ufi^fi Ott« bm XIX. dal^r^uttbm im ^r.^^rc^.
140» ^hr»% S^mdii^ VL l&efrcit bo« ^of^et %l^wS^ bev (gntnd^«
ttttig b€0 Sll^emaoIId gu i@o^)>arb. ^ngel^eim beti 23. 1195.
if* dei gratia. romanoi'um rex. Semper Augustus in perpetuum. Cum
oniDeB romami imperii iideles. ex oolku nobis a deo potestate. dementi
Semper respectu. defensare debeamus. rcligiosos maxime uiros. ob cultum re-
ligionis. ut liheriiis tloo famulari ualoaiit. siib alis protcctionis nostre fouere.
et in temporalibus ]vrc rnr>uere uolunius. <!!iate!iu.s eorum orationibus adiuti*
misericordiam et gratiam apud rogein regum obtiiiore mereamur. Noucriiit
er^o presentes et futuri scriptum hoc audituri. quod nos audita benignitate
?pecinli quam p«tor noster F. rovwnorvm imperator niultis modis sepius ex-
hibuit ehf^rhncfmsi eoclesie. pari den otionis aflfectu liispirati. indulgcntiam pa-
tris noetri prescnti scripto contirniaiiius. concedentes omnibus fratribus ciiisdem
cenobii. ut cum nauibus et substantia sua per alucum rheni descendentcä et as-
eeodentes liberi sint peuitus et immunes apud hobardiam, et in omnibus locis
qniiMStre ssDtiiirifldiclioiiie. ab omni theleneo et exacttone. qne ab alns traue-
«notiboB eolent postolari. hoc adidentes. ai fbrte fhdoneum hohtardU alieui
facrit eommisBiiiD ud expositum. ne aliquam potestatem habeat prebtos fra-
tnt granandf. aut qmequaiD ab da exigendi. predpue cum eos ante talem
eonwiiwonem ab omni granamioe intuito dd et pro aalttte aoime nostre ab-
sdoerimui. et contra factnm nostrum nichil ad ipsorum dispendium fieri de»
cnoerimus. Datum apod Ingdnhem .X. Kai. Septembris. Anno imperii
Mitri qdnlo.
Ibrt km Original im ^09!. 9kff. GtanMav^i]» }tt ^ftfleiiL
MI. 5?QifcT c^einvid) VT. Beftativ;^t bem 6tift 3. (Süiiecui^ %r\tx
alle nantcnt(i^ aufgeführten ^efi^ungen. ^i^outctn bcti 17. ^e)>s
tcmbev 1195.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis Henrieus dei graüa sextus Ho-
memonm imperator Semper angostut. et res Sieäie» Garn omn^ etM ab
addcNentia m malum prona nt. et dum nbi fiMsiat laeram qulsque non ue-
Nter alH ingorere detrimentam. ex imperialle dignitatia offido ad qnod. om-
■potentis dei gratia aublimauit noB. tenemnr iura ecdeaif dd conseraare
«t ne ad diNoliiendom ea Uber sit impetoa a seenlari potentia defenaare.
Qnod enm omnibus noetro imperio aabiectis debeamns. ecdesif beati aymeo-
ms pHs inducti commonitionibus non n^iamns. ISIomorata dqoidem eodeaia.
ietaeedentibus Johanne uenerabili Trevirarum arcfaiepiscopo. et Cunrado dnce
Amimtmu. licet multia annia saa bona ciuiele poseederit ut ud sola tempo-
1S4
EH pveveriptione tat* esse nalett tNom «t fimut uMiam finnttalii ndbur «b-
tineant. super omnibiis cartäuB et piedüs suis. necBOB «I «nivenis ad eean
spectantibuB nostrf imperialiB auctoritatu oonfirmAtioneD» poitnUtivn i oobis.
impetrauit. Sunt autem lieo sub bonis wu coniprebensA. Tbdoneum quod
Conßuentie tarn de nauibuB quam de summanis. et alüs rebus ucnalibus dari
coosoeuit. Et eurtcs elus. uidelicet Hoiwjen. Oladeback. Merihelac, Leir
men$, iMu-gene, Edegrm* Enckerche. Pundirche. Hespe, Croue. Orache.
Bcrencastel. Kvvese. Lesere. Kestente. Emhrlde. Piezjtort. Mfinstre. Mo-
räne. Noui'ant. OJl-^jiharh . f'!(fen{shenn. Egla. Winchra. cum omüH'US
appenditiis. Nnhar/i cum oiiuiihu.s appciiditiis. Deciina eins iiitcgraliler in
Musclu'bach. Allrxlinm cius in S(}ter»tfin. Ourtis eius in Mtrkesheim. Bona
ad usom elemosißai ioruin biiic ad quodcunque officiuni ciusdeui ccdesie apec-
tantia. ubicumque siiit sita. Hec itaque i^muia bicut posscdit liactenub cuhj
omni iure siio profate ecclcsie in posteruni possidenda confimamus ; et »ub
iM)stram prutcctionGni speciulitcr ajssujiiimus. statuoutoä. ut quis frütre^ eiua-
dem. ecclesie in predicti» bonis. ucl in aliquu suo iure iudeUte iu^uietare uel
gr»u«re prerampeflorit. tanqiuiii eontra nostrum edictoj» agena. imperuJeia 00-
fesflam se aonerit meiurarttm. Ut ergo omiiis elidatar calumiMiia. et iioe
noetva eonfimiAtio nue conatitatio finniter teneatur. hoc acriptam noitri li-
gilH inpresnoiiA duximiu mborandom.
Signum domni Hemißi aexti Uomanorum imperatons et regb SiciLie,
Ego Ounradua cancelknaa uice dowoi CumwU MogwUmi MchiepiseoiM
et arcbicancclliu ii l ecognoui.
Data .XV. Kai. Octobr. anno ab incaroatlune domni .M.0.J1(.}*V. la-
dictione .XIII. Kegnante domno Hem-ieo aexto Homanorvm impentore an-
gusto. anno regni elus .XXVI. Imperii autcui ipsius anno V. rc^9l S^eiUf
anno .IL Actum est Lutkere in dei nomine felidter. Ampa.
9(iK bcm Original in bcr 6tabtbtbltct^ef jtt trier. Do« SUgd »en rot^ Sa^f Mafft
Alt bt(fdr ficllb unb rottet 6i|aiK tun ^ei^r.
142, iiaijcr .^einvic^ VI. bcftätigt bem ©tift 3. ©imconi« p 5W0r
bett; in alter Sf^ctfe ^ergefteUtea ^oU ^ £«iUeni bot
17. ee))tembei* 1195. - .
In Boroine aanete et In^uidiie trinitatii. Bentieu« diiiua ÜMieiile de-
nentia seixtiia Bomanomm imperater aemper augujstqa. £i lez 8{eiU$» Com
dd omnipoteDliB nuBflnoordia ad imperalis dignitatia Ivatigium aobltnali bi-
iHUib. flummopere nobi« fwoiiSdendiim est. ut e«m. cuiuB Imperium aicul omni
earet prindpio. sie omnem a ae exdndit terminttm recognnacenleB« et ipaina
miliiee honoranies. diqua nostr^ pietatia Indida posteria reUnquamva, Qood
non eolum tunc fiori inteUigitur cum noua benefida per noaUram munifieaii-
tlam ecdeBÜa dd coi^ernntur. uerura etiam. oom anteeeflaoram noatrornm c«-
ritatis Opera per approbationem renouantes. nostre auetoritatia robur eis im-
partumir. Nolum itaque fieri uoluaina tarn futurie quam preBentibiia GhnBta
Google
185
iiilfti fi»d antaettWMMi OMiri dhi9 memoi^ kipttwIÖNS «t ngw pi-
titioDem uenerabilkim ^««MtiorM» arthif^ne^ponntt iodueii. tbelaneHuii qvod
CStMi^fnailitf tarn de oauibuB quam de anmmariia et rebus ueoaKbus deberi
CDgnosdtar. pleoe et cum omni inm exeepto eo qtiod Beoltetiu erobMpiaoopi
in dnabus fesduitatibtis beat^ Mari^ ex conraetodiiie aatiqaa. dimidium elus-
dem theloTiei ronpueuit acdpere. ob eterna eni mcrooria. eccietie beati Sy-
meonis et ibidem Christo niilitantibu!?. in temporaJin uitc subsidia contule-
rant. et coUatum suis prluilf^iis contiroiauerunt. üerum thelonoum qncd ni-
delic^t inercAtorc» de quolibet summario. fjuatuor leues denarios, aut diiou
ccdonifHseg pcreolnere dehnernnt. diu negiettuui tuit et intcrmissum. Noe ita-
€[xn ut elemosine ooruiii t|ui ßit ut tempore, eio et deuotione precesBenint.
participes inueniamur. ad peticioneni Johannis uonerabilk Trevtrorum archie-
piacopi. neciiOQ et dilecti fratris nostri Cunradi ducis aueuontm commoniti.
rtieluiär.iiiu de ammtuunia diu neglectum et intermiesam iinperiiH tuctoritate
cpiMn tlkid de nautbut et reboi
WMdünii tteariiiaie eodesieeMu moä» ouafireaamiia. ttalaeDtotw m ^ue
«iBidmi «oeWe fnttm* m lue mokslwe prM—ipaerit jieut- etorni i^gie i»
mmak edfineaai. ne nupenaiii eenecÜMiB enbieeene indide. grawler pwuelnr.
3P!wtwee cm incneloffei de qnibiieden leeis vcmcotei eeeendiiBt teMnple
«■toceMmin noetrorum quedaa in ikdeaei aolilione dave tanenler* pro qei-
boB eos qoi nuBiis aibi pgowideint ' naeodegue accidit uexari. aepe Doeoiiuite
eederie frilEia. ed petitiene« mereatoroiii w^lenm knie ia oertam tmh
■HB dMii I lorum prout eoBgruuro eis uiaum 6it pro eorum coainiodil««B eott-
mittancrant. Uelati ot omnes de ultra Mosam uenientes de qaacunqae cioi-
tate ucl oppido nel uil!n pro calrlarii?. f»t baeriniig siue pellibiis ucl aliis que
dare consucuerant. fertonem et denariatam uinl Cohmimäis inonete persol-
upntes. non ampliiw dare exi<rcrentur. Similiter et omnes de ultra Wale»-
gcmi^fid" pro iaudabiü palmone quem dare consueuorant persoluerent. In
alHs (juoque uiciuioribus iocis cojiif)f»tenti cum mercatoribus fact.t taxatione.
(jue dare consucuerant in denarios cuaiiüutÄuaruat. Quy omnia ail iiostram
perlata noticiam. cum rationi innitereDtur. rata habuimus. eis similiter auctu-
riteiHii noetram adhibentes. Ut ergo super bb omnlbua noatra imperialia
ecMifiiwitiD peq^etulilir Arme pameiieil. bne oertue Me aeneo^taoi'dl-
giUi pOBtri iflipreaaieiie iaavnae folwreri*
Signum domoi BtnM mti B/omamgimm imperetoris et regia &ieiUi6,
Ego Cmwmduta eeneeOeriiia ttlee domtii OmiNnÜ McfmitM «nhiepiaeepi
el efdiieeneeUeifi feeegnouf.
Deta .XV. KaL Ocftobria. aniio laeeraalienia dombii M.C.XC.V. indie-
lioM .XHI. R^gnente domno Henrieo aexfo. Bt/mmorum imperatote An^
goatow Inperil anteitt .T. Bcgni BieSUf .11. Aelum eat X^iiftoy. In dei ao*
BuftDie ftfieilei'. Aneii«
Kai hm, Criginat bl Ut 6ta^tbiblt«t^cf $ri«. je^r ^ut er^oltenc a^IaieflStefic'
0ct aan rot^tm SBa^ ^Ait^jt aa cuuir Utfot ^ctbs anfc totl^m felbenm 6i^nitr.
Google
143» i^t^Sifd^of boii ^ Mt auf lotfcdM^ «nm^iiittid Wtt
M iti (SoHcns fcfl. <l!>ett 17; ®n»tcittBer 1195.)
In. nomine, pancte. et. indiaidue. trinitatis. J. d« ?ratia Tr^^n front m ar»
clur],[Fcop!js vniuersis Christi fidelibus ad qiios presons scriptuni perucnerit.
m perpetuum. Cupientes vt per boni cxcmplum opcris. postororuin uirtus
excitetur. et id qnod rncmoriter tencri oportet, ubiiiiioniis iiube ne obsciu:©-
tvr. digiiuin duxinius. per ueracem scripti huiiis continentiara. tum presen-
tium meniotiain finiiaii. tum futurorum noticiam preparari. Notuni itat^ue
ait imiuersis. tatu presentibus quam futuris. quod gloriosus domiüua noster
romanorum Imperator, et semper auerustws. et inclytus rex Sicilte HeitiricM».
diflloMiiBi acilioet de singulis mercatiirum saumariU per eot^ueatiam tamh
Mtibm. qvtiaor denarios o(»ifiumUinoa. aut duoa oohmeiuea. m domiiw MBr
pwatete beal^ memoria Smmieo prodepawore ino. ^eai^ belli Symoonia
iD Trewri, in ebnuifliiiam oollatoni. et «am per ivperi«lift qom per ipoete
liea acixpte memorat^ ^eoleaif eonfinnateBi. Sed ätv negleelMi. aleoMolar
Iflttoiyniit el vt tarn imperatorif maieeliilia aoetoritate qwan Boebm. piefiiif
eeoleiif peeeaa in ana pöaseniond a nnHo tnrbari predperean»^ nolaa nieen
ioeii et aucton'tatem plen« avignaiiit Nea igitvr domnu impentoria aift-
mentiam benigne adtendentea. et ulds su^ eomneakiBfln lenewptoi suaa»"
pientea« et predict^ elemosin^ reatitiMioiii oongamdentea. et eam ratam Jinbea-
tea. Imperatori^ maiealatis aaetorkaile. et noetra. anpn^ictnm «heloneam iri-
delfcet de singulis inercat(»niin saeroariis per «ai^iientiai» tranaeantibos. 4|«a-
tüor '•nnßn^tinoü ant duos colonienfes dmarios. ^cclesi^ beati B^-meonis con-
tirnutiiiu.s. et sigilli nostn vmar^^ine corrobnramMS. et fidülib\ ■> ]lo.^tds hoc ab
omni eontradictione. et infestacione . . . ohsoruari distncte precipimus. Et si
quia hia t&ni rationabiliter actis ausu tcmcrario obuiare adtemptauerit. odium
dei et indignationcm et sanctissimi Symeonis et omnium sanctorum se incur-
aurum non dubitet. ipsumque anuthemati perpetuo donec re&ipiscat aubidmoa.
Xu4 bm Drigmol in t>tx Stabt&ibliotl^rt ga £riet.
ptxtibtx^ hd iBinaen einen bem)cf6en m^c gelegenen SGßingcrt. 1195.
In nomine aanote ei individae trinitatia. Oonuentua da a. Senintio in
Iraiecto. Cum in omni genere hominum commendetor. et neecwam eit cqb-
oovdia in ^edefliaatSda tarn apiritualibus personis. ut omnis Ktinm adimatur
«»ocasio et controuersla summa adhibenda est dil^i^tia. Notum »it igitar
ennetii in Christo fid^boa tarn futuris quam proKnlibiis. qnod fratrea a. Ser-
uatii in iraiecto quandam particulam uinc^ qu^ contermina claustm s. Ro-
berti adiacebat in pingnia. de qua sororos oiii^don^ conobii iam dictis fratri-
bu8 annuatim hamam franconici et scxtarium hunici uini pcn^ohinnint. dun-
bu8 marci? iam prcfatis uendiderunt sororibiis. Üt autcra hoc ratum hatu a-
tor. predictiB^ue fratribus et sororibut» intringcre non sit lidtum constitutum
Google
187
i8t utriusqu« consentii fcelCB^ ipsam hutc eMlun fiDMOri et imprenion«^
gilli ^cc]e8i9 b. Seniatii maniri. Iluius rei testes sunt Winricus dechamii.
magistcr Winandus. Simon cantor. Alewinus. Stephanus. Gerhardus. Lam-
hrrtvs. Kiehoffuf<. WirirtiM. Bniduxnus. Oim'lberfus. Franca. Arn«Jdv$.
Ueinrictts. Willelmu». lltinrü-vs. GUilh&i'hts prepoa. Ilezelo. Gerlachu».
Fridericua. Acta sunt autera hec anno domin. incarnat. M.C.XC.V.
?(ud brnt f^Ifii^irtHgat (|}iUtrtii<^ bei J^Ioficci 9iu)^tl<6a9 hn |>er}«0{. Siaff. ^taati«
on^io au 3^<iR*
145. ^et 9nt ^bfric^ ^ Sab^offen t^ertra^t ft«^ mit beut #«tfni
^^\hr 'j^^^^9 ^- wbcv bic 3?05tci Sfiertac^, unb empfingt
i»!^ J)e|ni>lSef| cimg^c^^ Stiftung jemcr ^cmprie, , 119p.
^ ^ dei gratia dictus abbas WadegoaienM pr«8eoti|>ui «t ftituns paceis
mligere et aaritetam. Qoum rerum g«staniiD leriet aliquando mpilft tesipo-
nun antiqiiitate aliquando pnnoruin hommum ainistn interpretetiODe solet
obnvbUari. immutari atque peruwti. ne iocum ueritatis folsitaa gbtiiieatqiie
formitla« qvibus prasenttbuB et a quibus uoetris temporibua facta sit litteris
commendare duximus nocenariuni. Accidit quibusdam caosia cxigentibua.
comlteiu L&deuicum de Sarwerde aduocutiani de Ii<"-h(xrh cum quadam terra
allodii m\. quf in confinio rinsdcm uille sita est. ouidam militi uidelicet //er-
tnanno de s. Engelhertr» Innmlirtsse. iius iicro ad if^ lirnoiidain eandeni aduo-
catiam datis .XV. taleiiti.s |»rc(lict() coniiti fociiuu.s .sustentamcn cum tali pacto
suhsequente. ut eandem adtiocaliam null! in posterum uel ip*e uel berede«
8Ui inuadiarent. uül quuquü aiio modo a propriis manibus alicimrent. Ipse
uero intuitu dei et ut sui et nxoris sue et beredum suorum inperpetuum ani-
mamm haberemiu meixiori*m. quoddam allodiuin soiim aciUcet manaiim anum
apad ^pue fwilrefj. dimidmm manBum Horhadk. qnartam paitem manBi haue
M oetanam partem nemorie qnod dieitor Puaertc«^ per mamis patronl nostri
Symam» eomitis de Sarbruche in elemoainam nobi« contradidit. Ut igitur
preeens contractns ratus et Dübatus tani nobia quam posteris nostri» perma-
neat dig'num cluximus presena Bcriptum tarn noatri quam ipsius comitis uide-
licet Ludtwiri de Sancerde appositione sigilü quam testium subscriptione
communiri. Teste* t^unt. AJhertus abha^s ] UcirienMs. Odo abbas Medioln-
cenaiif. (ladefridns prior \\ ail'^O"-' >^'f>f>s Jlafiriem comes Getuiniponfis. Ar-
noldus de MoncUr et Johannfs liliu.s eius. Bm/itcho de \Jafh*'rch et Merbodo
ürater eius. Aruuldua de Bechingen. Juhanaes et Uoricus filü Boemundi.
Bartoldtu de Vechingtn. Hermannm de s. Engdberto. Huckerus de Ode-
notpen. Sewaldus de B&i. Lodewicus, WHkdnm» de Mcrthärck, Acta auot
' . . i . ' . . >
bec anno ab mcarnatioiie demml .M.C. noDagesImo. V***
«u« bcm f>t)>loinotttx bct übtet im ^.^^rt^. .GJLUl. Iba. 144^
Digitized by Google
m
146. f)er #rttf f^mnüi^ i»oit l^c^utci unb ^^otmtr erlB^t hm $5fen
3tt Sciniiißcn luib i^cuvcn alle ii;c^ii.ividni\ iiad>bcm bae jDomca^
)}itcl gu ^riev biefelt^en ton ben ^c^eutvä^crn mit a6geI5f t
1136—1196.
In nomiue saacte et inUiuidue ti'initatis. Henricus dei gratla Lvcdbur-
fj&UffiH conies et Namurcemis, Vniuorsis Christi fidelibus tarn presenlibue
quam futuris. ad ijuos presens scriptum peruenerit in perpetimm. Uniuenii-
tatl uestre presenti scripto sigilli nostri vinag^ine roborato notum et certuui
ease uulumu». curtes de Lende^igen. et de Bure, cum omnibus appendidu
(lauu iBMori eodflfie tnm^Hmi übQrii& et ab omni titulo aduocatie. et ex«di<l-
Ais. et seniieu deluto temper ^AmüalM iuisse. Sed cum diDtomm looomm ineole
teiupore predeoenomin nostronim. .W4ldm et CMracf» ooniitum. a pre^onibos.
raptotibuft. uenatoribitt. aiolestiain M inHaetätioneoi iniiiste ft^uenter peten»-
tar. prefikta eodeiia. mamoratie pradecessoribiiB noetrie. ouiatuii nini de cel*
lario suo 46 Lendenge» annuatim dandain ooneeBSit ita tarnen. q[aod iidem
predeoeBtotee 'nostii. dictas curtoe et ineolas earum. ab omni predonnm. nsp"
toram, ueDAtorumque mfeatotione. efc- ab omni alio ^uamine et inqnielafioDe
fiberare et abaolnere tencrentur. Et enm hanc uini carratam. a predeceeeo-
ribus nÖBtri». quidam ministerialis eoram; Qod^fridu^i de h'ud^nhime in h^^
neficium snscepisset. memorate curtes. et bomines eiusdem loci, pace sua et
iure suo et libertate sua diu gauise fuerunt. Postmodum uero WiUelmus de
AldengpH sollercie sue studio, de consensu nostro. a Conane de Kotf^nhume
.eu<TCP?orc predicti Godcfridi obtinuit. ut picdictum beneficiuni. sciHcet car-
ratani uini i^^ono in nianiis nostras rcsig-naret. et Wülelmus a nobis. ipse
uero Cono a WiUelmo in beneficium recipeiet. quod et factum ost Tempore
uero precedente. et mallcia hominum excrescente. cum prctiictub 1^ illelrmut.
supiiulit torum locorum incoIas paulatim. primo cquorum pabulo et hospita-
cioiiibus grauasset. et tandem exactionibus et iniuiia inmodcrata opjaiineret.
nec ab iniuria sua. et uiolencia a ireueremi ecclesia. et a nobis sepe com-
monitns desietere nolnkset ipee tandem a tiMuetwsi eedeeia de paeieneia
neeCra poet midtaa citacioneB legittime fiitt exeommmikatna. et DQÜatenai
poetea reaipiaoens, extra dmiterium est eepultae. In bac quoque malieia.
diclo WSldmo filina eine Hugo .Uxf^ est sueceaBor. et aupFadicterom cnrdiim
deuaatator et incolarom granlaafmaa Infeatator. benefidümqtie quod a nobia
anaoeperat. adlicet earratam uini. Widtero de Hoifoibiiume* qni Vmomi herea
saeoeaserat. babendum oonceaait Vnde treueremU ecclesia. de bonorum aao-
Tum amiaaione et hominom anoram tribulatione. et deatrociiooe dolena. et
memoratam malieiam in eoaanetQdinem dnci. et quasi pro qoedam iure re-
patari attendens. paoem suaro et auorum comparanit. et curtes suas de Z^n-
denges et de Bhvps a carrata uini. quam niagis ex uoluntate quam ex iure
reddebat. pt ab omni potestatf' et uiolencia. quam dictiis Tlvqn. et pater eins
nomine aduocatie in prcdictis curtibus oxercere conßueverat. ccntuni et dua-
buB iibria Metetmmn. sepedicto Hugoni, pro bac absoiutioiie coliaiis absoluit
Google
189
m lune nodom. fnAAM Wulttrw nmmnUmm huMMm im maam ipiaw
ÜM^omB rnigBaiiit Mitff^ ctMm idem bcDefidmii. «I qmdquid la fmdkiiü
enrtibiu it «min «ppeiidicilii inüo uel iniusto sibi «endicaibaL in wamm
aottn* omn omnibos kMredibua et coheredibus utriusque tttauß nMÖgiMuiit. et
a ae et * auia «Uetaa enrtea esse absolataa. et incolas similitor Merqoa eenun
recognouit. Nos anlem mal^Mitoribus sepedicte ecolesie nuUam inalignandi
anetoritÄtem prestare uolentes. accepta ab Hvgone parte predii m\ ad esti-
macioncm prcdicte pecunie. et ei in benefioiuni rcddita pro qua tamquani
pix> diclo beneticio. nobis et succewioribu^ nostrif. spruire tenetur. Intuitu
lüuini amoris. oarratRin w'un cxic&xQ trßurrt fi^i 'iw perpctuum reinisimus. eam-
(pie ab omni grauamine. quütl ratione nieiiiorate carrate. uel occaaione ad-
uacatie in prediotis cnrtibuB fieii solebat, Jluff&ne et Walitro preaentibus et
causencicutibus per sentcnciam lionuauni uostrorum penitus absoluimuä. 'l*^-
tes hii aimt (Ttriot^^ de WcUecui^ et filios eiua Theoduien». Adnocalus de
iii» et filBi eim Jäkrnim de Mmektk. WaUtmt de Meysenbtu^. Aw-
Mm d« RidmmtttktM et fimter warn, Jmdmm de KaUrt. Tkmdmeum
da VuAmek. de demo oomide. Thmdmeiu de HnfaliB. Agffo de Mrlm^
mrt, Waimmu de itmiMiiii. Qodefi'iduB de Judmcara. Bdbirtn» d^ ütr^
IM^. WaUmu de Jutpdt, Gadefridt» de Bris. Fkä^pfUB de J^^üanftaivA^
JmMu de iloneAeym GapeUaiii. Bdbertm aetarius. Sifridu». Bece-
Imm* ßurgeuMS. Hiezenumwus**), Cunraäus, Theodenem» KortfA«^
fCM rtncm tvanffM mtcr ton Gfcgel M «Mi« l^ambert von ^«(flni^ttfcn |14S9-^)'
o^ne Oatum; unb (b) (incr 1568 imt 2 tfieff#CR 9l«laitii dtiifiB* mH kern OiliiiRal fifmiiP
147» ©t^Btl'd^ct i^bülf öon 6ßlu beuvfunbct feine unb feine« (Sr^fuit»)
^S^t^t in ^e^ug auf ^o^i unb iöcft&ttgung eine^ ^bt« ^u ^aaefy.
1196.
In ooinme eeaete «t iadioidue trinitatia. Adol;phm diuiae fiiueete de*
Mlie s. CS^IomifMia eeoloKe «fchiepiäcopua. hd. Botieiem tan preaentiiioi
qeani fillwcioiiim peraeniie nolttmaa. qvod noiiaetfiiiim qiiod od Unnm- «o»
atfnr. «b iUnatri eonite ^miZMu» Anribo fanditere eine pie inilialan. et a
«Muti jjglott'np Sigfffrido lierede enooeBafweqve eins tdaedniw liberaliter pro-
' motum tempore predeeesaoris nostri äxebieplscopi bcatc mcmorie Friderid.
b. Petro et CDlofitcMt-metropoli per menum Wühelwi filii eiusdem Sigifridi
ttsignatma est et salueetiim. Processu uero temporia comes Otto de Eimcke
prefatomm p*«««pM«* eaeeeaBor QUdberto eioadcm cenobü abbate et uniuer-i
sift fratribos e^us pari douotione petentibus propria spoute cum uxore ^ua
Gertrude et filio suo Ottotie idem monasterium ab omni iure suo et potestate
beredum^ue auoram peaitus abaoluit absolutumc^ue b. Petro l^aliter coa-
190
tmdicKt ac subiugaait. hoc pacto. ut dcfuncto abbate eiusdem roonasterü ab-
baa electus ad Colon/ensem archiepiscopum accederet et inuestituram prefate
abbatie ab eo rcciperet. nihil oraniDo vi ucl aiicui capellanoruin uel ofüciit-
torum suorum prot<'r orati uios oxhil itui iis. et mc jier sc non udhiblto con-
duclu taii qualeni alh abbatcB qtii nme&tiiutuh ^ua» a Culonifusi uiciiiepis-
oc^o recipiimt solent habere, ad cceleaiam 6uani rc^ndam libcre rediret. Ad
▼obwtiteni igitvr uencnibilb ftvtris noilfi MamritH iamdieti nooMtarii ab*
bfttM «I petiGioiieiii qui cupieiu libeitali. quicti et iBdemoltali BMoaatarii wu
m poslenmi praapioero montli. eti«in jpiA deaoiioiie «asdem wonaaterii qua
ae oircft lUcMMiuMn «odenain et ettam «rea omnein honiiiifliii qui «d ipun
dealiniMRl gerit. spccialiter ad h»e indaeti Hbcrtotem suam mim. moiMate>
rio consenni et eoaäUio prionun eonfirmaiiiniit. ito «t eloetuB a ooaiMiitii
iaui dicti mouaaterii ad nos rel ad nostros succeasores aeoedat et innestitii-
ram sne abbatie recipiat. et nullam obsequii exactionem uel ias aliquod no-
bis ne! surcosponbu« tuistris uel capellanifi uel officiatis no«trIs uel successo-
rum iiüsLioi iini ä>eu ttiaui r uKjuaoi honiiiium niai orationes exhibcat. Et ut
Uec nctötra conErmatio iusta et ratiotiabilis rata et inconuulsa permaneat
haoc pagioani comcnbi et aigilli noätii imprcääioue feciaiu^ commuuiri. i»ta-
tjieatei «t sab dittpclo dei olnuipotantis et bb. apoatolorum P«tri et Pauli
el oostn» amthymate iaUbenlei. ne aliqua persona secolam «el ecclaiiailica
eam aoHi teneniio infUngere andeat nal imouilare. Quod ü qiua inaliiMta
diaboU fiMce presumpaerit icaai et indKgnatkMiem d«i emnipoteotia ^ totMR
milltio celestis iucuiTat. Actum anno dominice mcaniatUMUe M.C.XC.V1. in-
dietieiie .XIIAL presidento dumino CeUntino ammno pootifiee. anno pcmtifi>
catus sui V. reg^anto domino Htnrico Hoinanorum iniperatore 8einp<a' aa-
gusto et rege Vicilie inuictissimo. auno regiii sui .XX. VII. anno nostri pon-
tificatus .11. Huius rci testes sunt. Lodewicm maior prepositiis. Uln'cits
nattior decatius. Bruno hvHiinu'*is prcpoaitUH. Cunraduts Äanteuats preposi«
tua 8. Gereunis. Thtodericus pi'cpositus s. Andree. Thewlericun prepositus
M. apostolorum. Thtodericm decauuä b. Marie ad graduä. Guzwintm abbaä
de Monte, W^ddeweru« abbas s. Panthaleonia. Oevi^Aanim abbaa de Bei^
«terftodk OodifndiM eapeUariua aotter. Oerlacu» onstoa a. OMtons^in Cbm*
ßnmitia, Ood^ridm aeriptar noater. BmrieM eomee de /Seyne. Gerhantn»
oomee de Are. fratre» aottri ooiMe Amotdm et oooieB füdeneui 4»Jitemu
Rekihokku de /«eniwrefc. HefmmamM adaoeatus Colomium9* Otto eamen^
riaa noBter. Sei^manmu mambaleoa noater de Altera et alii quamplune.
Ku< hm ft(tcUii|m 9ntff{« 8«a4 contra »(gfii tSnift.
UH» .^aijei ^^euul(^ VI. Bc|iätij^t unb ^Mif^licivt bie ©entcu^, ra^ c^ev
(Jrjbifc^cf i>on Mer bic ^ebenleutc vedbtlid) nur 3 'Mal, \i in
14 Siageu, citiren haui^t. SBo)}^atb ben 3. 3^iti 1196.
BenricM§ dei gratia Homanomm iinperator «emper augusttta et res SieUie.
Uniuenis baminibitt 2*reueretuis acebiepiscoputus ^ratiam auam et oinne bo*
Digitized by Google
191
hbdi. Qflki qo^flio apnd iios fuity qnod dileelus noster Johannes Treu^ren-
«M aidiitpitoopai hominet nioe super feodo uä iiu per XIIII. dies debebtt
nooerB. quidam illlraMibMit per sex septimanas per triosm uocatbnem curi^
noBtr^ dictaait sentcntb. ^piod idcm archiepiscopus hominefl suos super feodo
ad XIV. di« tantum per trinam iiocationem iiel ad sex scptiroanas peremp-
toriter teneatur oitare. >IanrLimu« ij^itur et districte precipimus. ut nullus
oinniiio contrn hanc sententiaiu uenirc prcnumat. Dtttum apud Bopardiam
.Iii. Nonas. Juny.
«US fem Baldaiaeo dito. 167 im ft«^.
149. ^a^ift^^f 0bo(^^ tooti (S5(n ^cVunbet bcm ^(ofter Saad^ b«s
bei [icun 3>Dijt^^üal)l. 1196.
In nomine sanctc et indiuidue tHnitetis* AdiUfhv^a dim'na faucnte clemeil-
tU s. eMnitmU eodesie archiepiseopus omnibus Christi fideübus ad quo«
pr^cns pagina peruenerit in pcrpctuum. Dignum est et a rationis traoiite
non discordat. ut pa qne per ohUuionpm uel ullam fjiiamcnnque occaffioneni
a ueritatc toinport'^ inttTiiallo po^-^unt defiocti per scripture Heriem linmimim
meroorie conimcndeutur. Indc est. quod a<! noficiain tain futuroruni luaiu
presentinm cupimus scripti prepciitls attcstÄtiuiu-iu pcrucnire. rjuod uionaste-
rium quod lacua appcljalur ab illustri hettnco coiuitc palatiiiu rtm iundatore
eins feliciter iniciatum et a comite Sigifrido berede ac succc^sorc suo glo-
riose admodum et liboraliter promotum tempore predeoessoris nostri pie re>
oordallonis Jrideriei eoiomennn archiepiscopi b. Petro et eoclesie cotonünn
per manum WWtekni filii eitisdem SiffifrüU eontivditum est et subscriptum»
temporis uero processu coines Olfo de Rinei^ prefatoruni principum sucocs-
sor. Oisdberio eiusdem nionasterii abbate et uniuersis eonfratribu» ml» pari
deuotione postulantibus. de propria iioluntatc sua cum uxorc Otrhude ci filio
9U0 Ottonr Idcm monastcrium nh omni iure f»no liercdtiniquc !;iiomm penJtiJS
abiioluit. absolutiiraqiic bento Petro coiumunicata niaiiu abbntif predicti Icga-
liter contradidit et eubiugauit. ea forma coiiditlonls liitcrjiositü. quod fratres
Ottone prcnomiuato defuncto. In capitulo conini lilicraui lifll»ercnt pote^ta-
tem. aduocaium eligeudi qui piopric in uulgan dinckuoit dicitur. qui btcun-
dam tenorem priuilegii lieiii'ici fundatoris eiusdcin loci hanc prouisionem de
manu abbatis susdptat ad tuitionein monasterii sepedicti pro salute anjine sue.
ad muorem quoque übertatem mootsterii prescripti firmitate adiunctom est
et priailegiatam; qaod nollus aaleeessomm nostrorum siue nos seu aliquoa
sneeesaonini nostronun alicoi homini adnocatiam premenioratam in feudo con-
eedere presmneret. quod usqno in hodiernum diem firmiter est obseniatam
tarn ab anteoeMoribns nostris quam n nobis. Ut autem hoc rationabile fac-
tum ratum in perpetuum roaneat et stabile, prescntcm paginam iiide eon-
scribi et sigilli nostri appositione iussimus coniinuniri sub anatiierjiate districte
prtcipieiites. ne aliquis hoc infringere au«u tenierario presumat lIuiiiR rei
teäteg sunt. Ludowicus maior prepoöituä. Lii iciM decaous maior. Bruno
pigitized by Google
m
prapoiito* Bcimmsis Conrad»» |irfpoaBtD8 Xantenns. TheodeHtm fnfmt
tiui 8. Gereonis. Tkeoderictu prcfoiätitf s» AadBM. TheocUr%cu$ prepoaitus
B. Cuniberti. Godefridus capellariu«. Heiiricut oomes Seynemi» et firater
eius Kuefhardm. Otto cotucs Gelrefi^ü. comes ArnoUitig de Altena, Her-
niajinus rnirmie-tutüf aduocatus WrrlJewerun abbuB s. Pautlialconis Gfiz>ri-
nvs nbbas ile Mimfe. Hf/ ma/uiua riiars* halcus. OWo canierarius et alii ijuani-
piures. Acta suut hüc aonu domin incaniauums M.C.XCVl indictione .Xiill.
auiiü pdPtificatua nostri 11. regnante Hertrieo romanorum iniperatore sereBift'
siuio. anno regni sui XXVII.
9(u4 ^infelingert Sammlung.
IM. S)a $(Ti|ibiacotnit unb ^top\t ilToittab 3U (Earbcn be|l&ttgt bet
IKtci 8aa(^ bie 9efugnig; bte Pfarrei <Sruft burc^ i^rc d^tniMiis
timUtl HMiUcti $11 Inffciu 1196.
lo. nomine, sancte. et indiuldue. trinitatu. C&nradug dei grata» Treu/t-
i'ensi/f ecclesi^ areliidiaconus. et in knrodono prepositus. Notum fieri copi-
nuis tarn presenti etati quam successure postcritati quod domnu.^ L'-dtis sa
crosancte Romane sedis summus pontifcx. audicns dcuotionem monabt« i li fjuod
ad Lacifm dicitur. attendens ctiain karitatem. et liM^[titalitatcm eiusdi ui mo-
Tiasterii. (jue omni liomini est paratum et obscquiosum. dccrcuit ipsuin mo
nasterium tarn emoluiuentis temporalibus. quam douis spiiiiualibus pio n pu-
terne promoucrc. Et ut ad etlectum perducerct quod mentc concepciat. ei-
dem monasterio indulsit et confirmauit. ut uacaute ccclcsia in Crcfie- «bbas
litndieti monasterii. ad quem ins patrooatas etiiMlein oodeai« liWe perttnet.
coram animanuii diele eodeiie in perpekuum habeat et de apirilualtbitt
domno nostro Johamu renerendo Tremrartun archiepiscopo. eiQiqae aaeoea^
aoribos. nobia. efc noatria anceeaaoribua reapondeat nnnmque de firätribua auia
Goneenau ei conailio eapituli aut. eidem eodette pceficiat qqi ai in ali^no net*
gligenter egerit aliuni idonenm loco auo aobatitoat. Noa igitur banc eonfir-
mationem et pietate. et ratione conditam. zeio dei dacti. ratam et finnatt
babentea. com consilio uniaeiaa coninentia fratrom capituH decanatna in
quo eadem eodeaia conatitata eat. quatinua anniuenaria dies obitua neetEi.
ibidem rite peragatur. preaentem paginam conscribi. et sigilU nostri impres-
sione commnniri. et corroborari fccimus. et Pub dlstricto dei omnipotentis. et
bb. apnstolomni Pctri et Pauli nnalhemate iuhibuimus. nc aliquia ipj?8ni
ausu temerario infringcre presumat. ucl inmutarc. Quod si quis instinctu
diaboli presumpserit. iram summi regis. et totius militie ceiestis incurrat Ac-
tum anuo doininioc incarnationia .M.G.XC.VI. Indictione .XlIU. Huius rei
testes suüt. Rudclfua prepositus maior. WiLhdmm decanus maior. WüM-
mus de Kaueire archidiaconus. Albertus archidiaconus. Cunraäus de Bur-
$ceä archidiaconus. Gerhardus s. Symeonü prepositus. Godefridus abbas s.
Eu^arn, Otinradu» abbaa a. Maximmu Biboldua abbas b. laUwini m Met-
2aco. Serhwimvf abbaa a. J/er<e od Martire», Reinerus abbia a. Martimi,
Google
193
WenieruB «bbas Sprt^nkirbmcemü. Gisdbertm deoanat et pMtor in GWmj
tierünannvs pastar in W'ere, j€Uobu» pulor in anluniaco. Jaeobus m»-
natiteiitHaU canonioos, IV^runM comos de tttir&ero4. Gerardus conies de
are. Uemriom antumaceiuia, c4 «Iii tani pastoras quam, vioarii lolivs oapitvü.
Slu« bcm Oriciiiial. T>ai <Bi(i}t\ von rof^em 9Ba^8 ^finßt au eiitcm SDüiibcl töf^er fiis
b<ntT i^SK-it, tu ninb, 1" V' avcv, itiib ;t'iv)t ein vccf^löfcfunbf? ^'niftl'ilb in (inftficfior ,fj1i-ibimci,
m ter ;Hra;teit riii i^tidikM'idu-o VnA\, in c er hülfen cnic >4>ainic. Um((^ü|t ^i(^cn {(hiut JinU
Uli: t C'uuiuü. tii. giu. u«-v. uiiliid. et C'urdou.
1^1. üijlnji^of ^ol)auii von Xvicr Kftätißt ckufall^ bei iHlici £aa4
bic ijovftcljcnbc ^öejugni^. 1196.
In nomino maeto^ et indinidue (rinitetis. i^gu JohtmuB dei graäa ir«-
uirorum archiepiscopus. dilectts in Christo filiis. mattritüf ablMiti«. et «uniucr-
•is fratriboa in eodefiia a. Marie, in Zacu. aecnndum r^ulam b. Benedict!
deo militantibuB. In pcrpetQQm. Offioii noitri ratio poitulat. ut circa om-
nca qui nobis in dco crcditi sunt. }>ii paatoris uiccs agamns. apecialiter ta-
rnen pro biis. qui monasticam et singuUrem uitam ptx)fessi sunt, propciisio-
rem coram liubeanius. qnatenus ea que ad aetiuatn pertinentio. huitiania tun*
boa expediuui. quantum in nobis e»t ita studeajnus eis prouid(;re. ne pro
tcmporaliuni inopin compellantur a spiriuli conteruplatione retardari. Ea
propttT cuni donntiüue niagiioruni principum. et multonini rcligiosorum ui-
TOrmii j»rcdicti^ lacfu^n rrclcsiy plura collatu dicliciiimu.« ufi^ (|Uoqne CDnim
imTUaiti's ('XJ-mpluni. (■ans^iliu^^ filiis imstris liati'ibus olusilcm i;<'<icsiy prup-
ler lioDcMaiuai cuiHiei^atioiuK eonini uoui aliquid cx nu.'-tra parte super ad-
dere uolumus. Vndc cuiu iüüciipto sancty meiuoii«^ donini Lnrü pap^j! com-
pcrifisotuu». quuuta beniuolcntia cidein ^cclcsi«^' contulerit et cunüiiiiauerit
qoandani ecclcäiam quo dioitur Critßte, ita ut pasturalom curam. quam «nl^
■«««rdoteB deriei de ntaniy a]»batis recepowit ipae abbaa et omneB aucoes-
wpea aui regularker eubstitaendi. et ipaa laoensta eeeleii.i in perpetuvm tum.
muÄ inle^tate pusaidcrettt. noa quoquc pro remedio aaim^ nöatn^. et ut
aHiimnaim obttoe noatri diea in proiaia ^ocleii» celebiotor. neenon et jpto
anittabwi pivdeeeBaonnn noatrermn et attbäcqnentinm epifoopofwa pmdietua
paatonden earam de Vrufte, aam omni inlegritatc Mavrioüi abbat! et md^
BÜMM aneceasoribra suis, et firatribus Inrensu» «ccleaif in perpetaum pofslden-
ämML oontulimuft. ot boc rogatu et beniuolo aasensu C^ntmAi arahidiaconi. in
caivB arciüdiaconatu cadem parrocliia sita est. coDfirmauinHiB. aaluo tameft
per onnia jure nostro episcopali et arcliidiaconi. Ordinamus nutem atque
eonatiliiiniaa. ut abbas et conucntus lactusis sacciilotcin de {ratribus stjis.
qtti cidein occlesi«; deHeniire debeat. et populo [joiKste prcofsp posait et pro-
coiJstitiTant. et si ali(jua nep^ligciitia inueuta tuerit in illo. il!o aiuoto
aiiuiii item do tVatribus .suis seciiiHliiin tiiiiurein dei sub.stituuut. Haue ij^i-
tur ilonatioiiera et tiaililioncm rogjilu et aä<i»cas5v i 'thtra'l»' ardiidiaruiii. «^t
ex (.»iisillo reüqnonmi arohidiacoDoruni. abbatvui. et relii^uaruni perr^oiia-
13
Google
194
mm nostramm publice promulgatam. nc cam infringero vel mutarc quis-
piam in perpetuvm audeat ox totivs deri et populi «asenau. per aontontiaiii
banno episcopall coufirmavimvs. et scripti nostri muiiimeuto. ncc non et si-
gilli nostri iiiprcssionc. diligenter eorrobüiavimus. sul» hac niclulomiuv.s iu-
tluj^tria. nc nostro beni^iiitatls concessio a preseiiliuiü vcl u -ucccilontiuin
aiiquatciius olabi possit luemüria. Acta sunt hyc anno duniinici. ia( arnationis
.M.(/.XC.VI. in prcsentia pubseriptorviu te&tium. Tentes liii sunt. liudoljUH
luaior prepositus. H'ilh<lii(r.s ilecanus. Albertus s. pauliiii jucpositus <t ar-
cbidiaconus. Cunmdus ((inlujieiisis propositus et arcbiUiucunuß. W ilhtltnu-t
archidiucuüub. Cu/iradus de hursrei archidiacouus. Gf rhanlm prepositus &.
Symoouis. Godefridus ablas s. Evcharii. Cunradm abbas s. Maximini. XT^
rimannut abbas de dau^ro» U&rimanntts abbas 8. liario ad martiros. Wem-
henu abbas IS^renkirbadtensia, Fridericua monat^eriejuin prepositus. Vir
rious eomes de Ntfrbereh. Oerhardiu oomes de are, Hemriev9 de lutdemoho.
et alii qaam plvres.
%M t»nR DridinftI hn $r.<9M^ mit bcnt an (^rünfeibcnm t^Sbnt l^Sn^ien^ wieset tcs
td$ ü^^ünfter-^cittfiib (^egcu bcn ^(o)>ft ba|clb)t koegcn )}af(^ifi<
bener iiBefii^toerben. ÜJ^^nftev 1196.
J'jftnnnt.3 dei gratia Trtuirurti m artluepiscupu?. omnibus in C'hristü
Hdelibus in pcrpetuum. FJt ea qnc nostiis ^eruntnr unjjKJiibus llnniura per-
mancant. litterarum debeut indiciis ctcrnan. Sciant ergo prebcule** et poisKTi.
quüd uacantc prcpositura monanteriensi. cum ad locum iUum accessisacinus.
fratres eiusdem lod saam de iniuria sibi a quibuadam eonim prepoaHis illala
qoerimoniam deposaenint uidelioct de ooria in Ounäetce* et de curia de rore.
et de anneoa de Met-tda^, et de auena quam pactarii reddunt prcpoaito
aonnatim. in quibos idem fratres diu per nielentiam querundam prepositgrum
snorum iure suo iiierant spoliati. Nos uero statu rei düigenter Inquisitor et
eomm ueritate prout asserebant eognita« querimonie isti finem debitmn uo-
knies imponare talcm et tarn firm um. quod iater ebs et prepositum nnlla de
oetero controuersia siuc discordia oriri debcat. talem cause finem imposui-
mus. quod uinum de curia in (Jundeze in ccllarium fratrum singuli? aiinis
totaliter dedncctur. et intcr omncs fratres cqualiter diuidetur. ita quideni quod
de eodem ccllario fratnim babebit VJ. carrata« claustralia mensure. uel sta-
tutam redomptionem prepositus annuatim. Curiam autcm de rore. licet in
ea tratres multuni iuris haberent. pro pacc tarnen prepoüito lihcrani adiudi-
cauimus. exeepto «juod si fratres ntonasterii ad ordine* uel s\ nodum. seu pro
negocüs ecciesio titnerin) adien'nt. in uilla de mrt' jirepusitiis eis in neces-
sariis pronidcbit. i>e Mtiiiiatht uero ubi .V . nuKlirtü silif^ini.s nd editicium
eceleaic et claustri uel ad alias otiicmas renaraii iaA pciiUKic* asserebant. ta-
liter deercuinius. (juod predicii IruUet» de iiUi> .C. iiiodii» .L. recipiani au-
Google
195
noAtiin. qui per minmii deeani. cantoris. et soolatdci duobus firatribus distri*
fauendi oommittantar. et iUi anno completo reddant coram fratribiu compo*
tum qaomodo talentom illia commissuin fueiit diatribvitam. et ne uideantur
offidmn ialud perpetuo poasidere. lioeat decano. oaatori et acolastico eoa aania
singHlia immntare. Auenam aiiteai quam reddaat pactarii qne ad ceniisiaiii
fratram fadendam ordinata iuerat ab aotiqno. prepoaito remitti voluimus. Sane
qnia uisnm est nobia fratr&s in iure suo nintis graaari. pro salute amme
nostre ooncessiinus illis ccciesiam de jjolecke defbncto paatore qui aapereat
perpetuo possidendam. ius paatorale in liberam eonun potcstatcm penitns
commutantes. et eis tarn uicarium ponendi. mutandi. quam de alüa ecdinan-
dis potestatem liberam concedentes. taii quidem Diodo quod anno bissextili
iiiarcum uiiam aicliitliacouo. scqucnti uero duas cpiseopo pcr.soluant. et ron-
suni. Ceteiuin (|uia prefato ecciesie monasteriensi iiiniis teiuiia nobls uide-
bantur ofticia. de annoua pertinentc ad ccclosiaui de jtoleche ordinauiinus,
quod decaiius liabtat iiido .XX. iiioulüi'. aculasticus .X. custos .XX. iu qui-
dem quod iu t'cileaia Maitiui luiiicn per])etuum die scilicet et nocte dare
teueaiur. et in puiiiicatione singulis tVatribus candclas ilimidie iibrc quo non
rcddcntur. 6cpcdicti uoii> Iratieö piu tali douü dicni ubitus nostri soUcmp-
niter cdebrabunU cuneum et panem iuxta modum eorum et dimidintii aeoL-
tariom nini aingulia tribnentea. et in die obitus magistri Oerardi prcpoaiti
5. Symeonia et eiuadem eccleaie paatoris qui ad hoc effidendum curam appo*
aoit diligcntem. Vt autem faetam iatad peraeoeret immobüe. ordinationem
iatam acripto tradendam deereuimua. et aigilli noatri munimine eonfimiandani.
Actam Mouasterii aniio domimce jocarnationia M.GJCC.VI. preeentibus pre>
latia treuereiaui eccleaie. WiUdmo acilicet maiori decano. Wiüelmo archi-
diacono. (Mnraäo archidiacono. et altera Ounrado archidiacono. Qodefrido
ftbbate 8. Eueharii. et magiatro Oerardo a. Petri acolastico et a. Symeonia
preposito cum multis aliis.
Crigiiial im ^r.^^lrd). ^«a eUftd brt <ST}(if<^ofa m tot|nn j^Aafll
an einer jiaxfea (tünfeibtnm 8hmbf<^nnr.
153, ©iition @raf »on ©aarbrÜrfe« unb fiuwtfci«, feine ig^aitiSfcaii,
f(!^cnfen bcr 5(btci Söabßaffcn bo« ^atronat bei Kiid;c <B. 9Wi=
c^aeli« 511 ^odcu^cim, wo^cacu Kloftcr sUnnitoexjanctt feiern
föO, (1196.)
In nomine sanctc trinitatls et indiaidae unitatia. Qaoniam generatio al-
tera adnenit altera procerit. et lapsu temporia septiia labuntur plarlma a men-
tibus mortalicuD. digna memorie aoUcmpnibua apidboa exarare et scripto po- •
stemm innoteacere industria plcrumqne conaueuit nobiHum. Eapropter ego
tSfjiiton Cornea iizSarhrw^een una cum eoniuge mcs Lvkardu de cutua patri-
monio ius patronatua ecciesie a. Midbididia in BuckeHkevm nobis succcssit. il-
lud enangeUcum attendontes quod didtur. sicut ignem aqua sie clemosina
extioguit peccatum. ius patronatua cum ecclcsia pretaxata abbati Godefriäo
Google
196
efuBqve tmoeosforibtu omnique conucntui Wadegonnge eeeiceln rr»gatu Bi^
berli tunc tomporis eiusdcm ecc'r^-ic j>lcbani. diaine remtmorationii» intiiitu et
Uac conditionc intcrposita. ut uidclicet ^InirnHfl annia annluersarius dies noster
et patris mei et matris mee. et anniueisariu?* dies ooniitis ICmmerhom^ de
Lin^ng'' ot ciu8 uxoris. filioruin filiarunKjue suarum sollenipnitcr in eadeni
ec* let'ia < eJebretur. in perpetiuim p<».-^i(l('ii(lu ni uiclpauiinüP. L t vr^a prej^en-
tis pitgiuo tcnor ratus et iliibaius uiu uubi^ cpiaai posteris ucstri.*» peiiuaiicut
Uiguuui diiximujs tarn appositionc ai^illi nostri quam Hulisiu'iptione testiuni
communiri. Nomina testium sunt hec ....
^(^lup fe^U ?tu«ä kein abtciUt^n l^ivlomcitai im ^"r.sJlK^. ( .XLII. Nr^. M.
htng, bcn 17. SuU 1196.
In notnino panctr et indiuirlue triniUitis. Lupp f<l>'.< diuina faticnte cle-
UK'jitia II ur»M<ih' //n/.s rcolcßic episc-opii>. l'^celcsiaruiu iii-to ciHHjiii.-^ltiujics uel
«jui i iiiii juc pic dunaüuucti. '|U0 iliulni iiinitris Hunt, ijiiuiin. m»- tiini «cripto
<juam »igiilo corroboraudc äuhI. »ic U^üuin MiL.'>criptiont5 lii iiiaudc. mo tt autle
utalcticorum a sancta dei ecdosia ualcant aiicnan. aut a postororum luemo-
rift pottint aboleri. Nouerit igitor onminin Cbmti fidelium tarn presens et««
quam sttcceasura poatentaii. i|uod doininuB SfftnöA comc» de Sarhi-uükf, ufia
cum oobili uxore sua Lvliatäi. de cuius pstrimojuo ius patroiiatus ecclcsie
B. MIchahelis lu Bikfnhnm ei siieccsserat. idem ius patronatuA cociesio b.
Bfarie in WaAigozingen libcralitcr cootulit^ xios qaoque auctoritate cpiscopali
archidiaconatusqnc iure freti. cuiu« potestas tunc tcmporis in UAStris erat cnn>
Btituta manibus. ad petitioiiem lam dicli roinitis et lu^pfirti einsdem ccciosie
CO tempore plebani «"«enstt et bona tiolnütafc. (jodfriifo prcfati cenobii ab-
bat). (]uia uiiuni religio- um et lionc^tc ('(umcr-ationis ipsum esse non dubi-
tanius. sui.s <|uuque suixc^äOi il'us cnram anini.uiin. e<vle.*>ie b. ^fichahclis in
l'/Mit-nheiin et omnia iura taiu in tleoinus (juum in nblatiuniliu.s tamquani
plebano plcnai'ie conccssinius in pcrpctuum habitora. cpiscopi et arcbidiaconi
iore quidein tbtvo. Ut tiec igitar rata et inMniralsa permaneast baue dcuuip
tionem pie et caoonicc factam sig-illi nostri monimitto m preseoti pagina itia-
aimiis commuojri sab anathemate diatricte precipientcs. oe aliqnia hiiie noatre
Constitution! ausu presumnt temerario contraire. Huius rei testes sunt. Euer-
hardus cantor maioris eccle^ie. llenrioji* Limezelin. liarttmgus. Bahlema-
j'H.^. Titerm. Itudijlpkus. Godebertvs, Rud^geru», Wemheru» de IVor-
thoilM'ry. ConrndiM mpore. Vfj'td'.'* de Uii^etn. Ilenricm Adeh'ni filius.
Wi/.rainUH deranus A7)Äf Conradus custüs. Btrtdiftts scolasticus.
IJerinanjiiis c-iritor. hb^rhnnlaH can^^f. f ri.-«'!herft!^ s i'auli docann?. ll^i-
rit'Uft cu*to>. \anti,ijns cantor. Qr^tj>>rius scoJiisticu^. Ii« /■noUiiin, lliuh l-
jjhvs s, Andree liocanu?. l.bfrhanlns custos. ('rnftv scolasticus. hadfijtrus
H. Martini custos. VoLi:iiiuidus äcoiasücus. Wifhenui v.mtor. Khcrhardus de
Durneberg. Hertnldut Bdeh, Henricut aduocatus de Jlejjjjfenfiehn, (Jeruo-
Digltlzed by Google
197
d%Uf et Gerardus tiiii UichezonU. Sifridua iilius Oeruodi. AlheHm cömes.
IWälerns tlc Nickf. (lozmaru». ( 1 istfhertus. Act^i sunt hec anno *l) incar-
natioiic tloiiiiiii M.C.XCVI. Indicduou .XIIL XVI. K;il. An<rwir. pontjfi-
cahts nostri anno ptiiiio. Regnante glorioaiäsiiuu Koiitanoram iiuperatore
HtHrico i»euij)er aii<.:;u.''to.
bm 5Di))lomat<ii btt mä im $r.s9ln^. C .XLII. Nro. 314. ' '
155* 5^fv (iv^biidji^j ^V'^wni tocn %xkx ucvf faucd ccu §of in ^öiUiu
^cim an '^anix t>on ©olanbcn. 1191— 14 96.
Johtmmef dd gratia Treuirorum ai'chiepiscopua. notnm esBC uoiimiw tam
IMTMeotiB quam fa&ri cnl fiddibus. qao^ nos düecto nostro TFcmA^fo de
BonUrndtn cariam nostrstn in JpMüefAeim per manns domm dostri Ü. ^Ic^
rioaieaDt Üemanontm iroperatona pro .0. marda edaniemHan denariocam
.XU. soUdis pro marea computatb. obllgfauimüs. hoc pacto intenieDr6ato.'iit in
lesto purificationis a. Marie nos nel saccessoreB nostri eam redanimiis. qttod
81 tunc redempta aon fiierit. predielue W. froetes eiusdem ernte usque ad
aec|ucntis festuui purifioationis percipint et aic de anno ad annnm fcstum pu«
rificakioni» ad huius pccunic solutioiicni expcctctur. Testes sunt. Godefrirfvs
abtae s. Mathie. WiUehdinus freitir&nsts arehidiaconus. Rudolfun de Mnl-
herc. DidericHa de Bruch. Heinricus de Bmie* Fridericus de Uede. Ja-
robuft de Vune. Qodefridus de ßoffardia. Ihnricus Lehenere de Andemaco*
FtU m de Marceio. Gerhardm de £se. et BoemuMva de Hxtpe.
%ta bem Baldainco in bc\r orafTt^ ITrffrtflabtifc^m 8i1»liotl^er in Slrier.
156. ©ifc^rf ieertTaiu i^eu kftätigt bcv ?I6tci Sabvjaffen bcn®e(i|
bct Äird^c ©. moxiji 3«amc^l6ad^. 1196.
•
ifetiramtHU» dei gfalia Mtkmis epiäcopüa. Qvde^riäo abbati et uoittor- '
aia a. Marie de Wadegoeenges finatribus eorumque aiioceiaoribua in perpotaum.
Cara ausoepti regiminiB noa menet propenNus et iinpelik. ut ea que a noet^s
ad propagandimi siie religioDts augnicntum a nobis expetuntur. per nos m
eifectum feliciter dedueaDtur. Proindc dilccti ia Ciiriflo filii qui in ecclesia
b Marie de \Va<lego<:en<jeH diuino esti« obBequio niancipati. cum ad niiJitan-
dem deo uix uobis stipondia aiiÖioiant nccessaria. loco uestro et iiohis nosUani
üpcri?« rxhibitionc uolentes mohstrare deuotioncni ])iis po»tiilationibiis uestrifr
rioi^tniiii benigne inrlinauinuif^ aßsensuni. Vnde j>arrochralcm ecciosiaui e.
Mario de iiaiMsspach <juc ael uos iure fundationis pertinerc «linos-eitur. uobis
ue5*tn!<quc smcco.Hsoribus j)ro nc^tra nostroruniquo prcdcc(Mssüi uoi ac j^iucc&üo-
rum hulute (juitle, lil»ere. et iure pruprii pastoris integre tarn in ublationi-
biiJ« ipjanj dociniii» et uliis pcrtinentiis suis, nostro taiuen et arclüdiacoiii no-
Htruruinquc successorura iure sahiu. de conacnsu et uoluntate Bertt'iAiumi ar-
cbidiacoDi camerarii et uepotia nostri pcrpetuo teiieodam coii^csNaMie fit li^-
. j . > y Google
198
bendam. floo iphir a nohi«: et archidiacono predirto iuslo et rRt'OTiabili^
actum, ut ad postcronini notlrlaiii si uvcpssü fiicrit contra ruali^naiiduni uer-
suiia» transmittalur ot littcraruiu ti"a«ii nuMiimoiitis et t^im testiiun subscrip-
tionc ijuani noslri appo&itione sigUU corroborari feciinuä et inuairi. sigillum
etiam archidiaconi ad hmwi robar donttdonu ap|>oiii fiMsienCes. Noatrs el ip'
sioB archidiMoni stetnentos «udtoritate. qood quisqu» hoie noetre sanclioiii
tiontraire. ncwquc super hUs iniiuta nexatione ioquietare preeompscrit donec
resipisoene ad emendatJonein uenerit com Juda proditoro et Nemne impil«-
fltno tjmuino diuine sabiaceat ulrioni. Huhu rei fett» mnt. Hvtjo MtiUn-
a» ecclerie primicerius «t archidiaconiv. Gerardu» cireator. Ukkardm» cano-
nicum et sacerdos eiusdem eeclesie. Bertoldvn roaior capellaans noater« Feims
Oorriemi* et IIu/jo h. cmris abbatcs. Jnffo dceaniis. Ifaffueno cantor et ma-
nflstor. J^rommus scoiasticiis s. Saluntoris. Radulpht/.^ dapifer Ansflmus
frater elus. Jiodtdphvs pincerna et Simrm filiiis eins et alii <juomplures. Da-
tum Metis per manus Walram* eancellaiü nof«tri. anno douiinice in« amaiio-
nis .M.C.XC.TI. Indictionc XIIII. cpaeta XVIIJ. coucurrcatc Y. pontifi-
catns nubtri anno XVII. Amen.
btm S}t)}IomataK ha VbUi hn ^x.*%x^. CJLLU. Nro. 297.
137. ChigBif^of C^onrab teit Ttm^, SBifd^f toott ^alfttnuni; l^mifuM«
bct He ^tiftuitd hdi ^lofitc« i&mlh hn SOtenftimnctit binr^
^citttid^ bon iittb beffeit JMnber unb 9rflber. 1196.
In nomine sancte et indiuidue triiiitatls. Cii/iro/In.'* dei gratia Mnqvn-
tine scdis arrbicpispopiis. Srr}>tnensi<i cpiseopns in pcrpotuum. Pontificalis dc-
bitum oflicii cxif^it et piotas persuadet. fidcbuin dei e<]U'!« petitionibus acqui-
caccre et iusta dcot^ue placita desideria ut ofticaciter promouoantur annaere.
ünde notum faciiaus tarn futuris quam pici>cntibus quod IlenncvH de Dicke
cum fiüo 8U0 Alexandro et filia Misaheth et fratribus Benrki. Frtderieo ui-
delioet et Jiutkaeto cum eekeris raie eoheredibi» respceta dinine remttiicra>
lloiUB el pro petatione pahuim eomAü Conradi. ooniagiB eqe IrmSngm^U plv-
rimorumque nobilimn et nligioftoniiii capdlam que Comtäa appdlatar in
epiKopatD Dostro. prcdecessoram noBtromm et nostra penuiBBiODe fandalam.
frntri Fherhardo et UDioenk in perpetomn ibi deo seruicntibüB totumquc ter-
ritorii 11 lins prcdium sine ?pe qucstus ud adyocatie insto donationis titulo
tradidit. Cum autem baue pietatis traditionera nostra auctoritate roborari tc-
neamiir. ita nt licet inhabitantibus bec que nd ea pcrtineant. iuste lep*^ime
posgidcre auctoritate qua fungimur confirmantes statulnius. quatenus niona-
»tice religionis ordo sccuudum regulam b. patrls Beiiedicti atque institutio-
ncni CiRtcrcicnsium fratrum ab ibidem conunanentibus scmper et iuuiolabili-
tet obäeruetur. illud quoque ipsi« firmitcr stabib'cntes, quod et ipsis et orani-
boB ene religtonis et profeMionis a domino papa Altsrandro pIwibviqDe Eth
tnane sedtt poofifieibiis indultum et conceraom «sie dinoseitiir. uidelieet nt de
noiialibiie et de locnt sno kbore ipnsqae impenos ad enltoram redactis nee
Digitized by Google
199
Don de ortls. aninialhimqiic suorum nutrlmcntls nemiiii deciiuas nliquns oxäoI-
iiiitit. sed liec sibi co..- .-ss;! «^audeant incliilgcntia. Instttnimiis ctlam ut protaxati
proiiisor rcnobii in iieiidciidis et cmondis ccclesic rebus, siuc in sortitibiis siuf»
in f^nscipicndi«' conuersis sine abbati^^sc couscnsu romuM)tu>'(jue c-oiisibo per so
uullaui bubeat potcstateiii. ncc sine conuentui» comiliu editicia uel crigat uel
dcstnttt oblationeB quorjuc quc ad manus sacerdotum oifenmtur. eft que de
remotia aot aiditis psrtibiis eoclene supradiete diferantnr uel mitfamtur. ia
looo ad hcc depntato sub abbatine. prepoati «t seiliortim nurtx)dia z«MraeB-
tur. Dornas utensOit cum appenditÜB sana adliiset et lactidniit svb dcHnio»-
rum custodia toneantiir. Abbatieiia tt eonaentos süne prepoiiti consUio in
predietis nibil ordinei prcpositus quoqae sioe illia nihil disponat. Obeunte
aatem abbatissn sine prepoetto non ibi quacanqae sttbreptionis aatuda uel
uiolcntia abbatissu iicl prepositus institnatur. nisi quem aut quam oonuentus
commnni ronsf^nsu no! pars fanioris ron.«ini snciindum doi timorcm et b. ße-
netlicti ti L'iiInm olof'-print Rtntinmuf« etiam ut non nw iUarum ordino
abbas ab eodr-m rni:tM iidi ]\rn v'iiroro nrdini« cojiHeriiamlo aut que«tionibuB
ad qua« sibi iiidfibitm fonuentu.s non sufficere deci<lendis eb'gatiir , et ilie
iuxtu maudatuni nostre institutioius non debet cloctioni in cum facto contra-
dieere. Oonnerai prcposito, 8oix>res ucro abbatisse obedientiam promittant, et
sine mmmaratioiie secundum b. Benedict! regidam penoluaiit. Precipimns
etiam ne connerei a predieto loco sine licentia debita cseunles in ab'quo lo-
eoram redpiantor. Qnicunque igitor eontra nostre eonstitutionis haao pagi-
nam aliqno temerario aosu qu^d absit uenire atlemtanerit et ordinatiottein
pupra notatam sigilli nostri imprrssionc munitam ot corroboratani ullateiuis
infringere aut pcrtnrbare stodoerit. indignationem dci omnipotcntis et bb. apo-
stolorum Pctri et Pauli perenni dampnatus anatlicmate auctoritate domini
papo ('elentini et nostra sc incursurum nisi resipnerit cognoscat. Aeta sunt
hec anno doniitiioo •n'^arnationis M.H X(^.VI. indiif. XTV. domino ('Aestmo
apostolice tirtli prosidt-nfo. Tlenrim Sf.Mo I!(wion'>r>nii Jniperatore gloriosia-
simo iniperium et regnuni Sieifi^ felicitor gubernaute. anno quoque nostre
eleotionis in Maguutiutusem nrcbiepisoopum tricesimo sexto. cxilü triccsimo
secundo. rcnerBionis nero qnarto dedmo. sab bis tcstibns. Lupctdo WaruM- •
tietm et Ottone ßpirenai episcopis. Tkeohcddo S^cnaugie abbate. Hennbo
decano. Godefrido cantore. Prepo»it%no scholastico« Rwthardo eellario. Rur
chero, EmuAone et aliis quam plaribns majoris ecdesie Mogtmtine eanonids.
Sifrulo in ecciesia b. Peiri Mo'junfinieiwi». Gerione in llrirmgiresburch pro-
positia. tienrico pastore in Barheraco. Carolo fratre de JJemivrode. Jo-
hanne prcposito et Berfa ejusdem loci abbatissa. ad quorum instantiam hec
pag^ina consrripta est. Laicis ncro. Poppone connte de Wertlifim. Wer-
nero dr Brunislivrn . Oodefrido Bf^merothe. Hfnr>''o dc Mflewald. Ausfhiu)
de II (lidrcke. Uenricu de Stalerhc advocnto. Matiriti't et Ansfrido fratri-
bu» de Dille. Heiirico de Als/tetm et aliis quam pluribus honestis et disoretis.
Iftud fafl 9lri(^}ntigec älbft^rift in ^rioatbeftl.
Digitized by Google
900
158. (Scj6ii'(i§of (Sonrab bott ^aiitj, Sifd^of t)cn Sabtnum, a(« »om
^atfcv etitannter ©c^uj^l^err be£ ^lonncnnoftcr« ®. ^etri 511 ^reu$s
md), i^eflattet biefem bie freie Sul^l em«B $to)7)'tc9 u. o. SHe^te.
2«am5 be« 18. Stobember 1196.
In nomine «uiete efc indraidtte trinitatis. Conrctdu» dei iiiiTeats gnÜA a.
MoffitnHnB aedifl arohfepiseopus.. j8a6»n^nMui episcopus. aniTiRtib ChriBti fide-
bui in perpetttom. Ex credita nobis a deo paatoraltt offidi aoUiottudiiic. lo-
da aaeris et peraonis Christo fanralantibua päterne conaidoratioDia vigilantia
tenennr intondore. vt ipsorum «pud deum proficiamus meritis. de quorum
trancfuillitAtG et prospero statu nostre Rollidtatur aft'ectus caritatis. Hinc est
quod cirea cenobium b. ]*orri in Cruzcnarho situin in patrimonio noV»iliuTn
virortim WoJfranü rpiondam de Lnpide et Sifridi iilii aus ob relifrioncm Pt
vitom Ifuidaliilem sanctimonialium snb canonica profeasione ibidem deo mi-
litantiuiii pie volimtatis curam extendeutes. lomm H pirsonas cum ßois per-
ttncntiiä. bicut iniperialis privilegii tuitione vnllata dinoecuntur. ita et no6 di-
rine remuneraAMNUi mtattn ea maantenere proponirous. et ut pace gaiideant
et temporaliam augmentia fdicitor convalaaoant auxilii panter et conailH aab-
ri^mn damealer impenderei gratnm pre ommbat habeatee et aceeptom. quod
ab advoeatie iure abaohiiam •«10 apeciallter ptotecfiom Iccum ipanni aaofeofi-
taa imperialis addixit Unde et noa lamulanim GhiMii iaatia pelitiombm pä-
terne seduKtati» tävvn aoeedentes. boc ipsia noftra auctoritato concedimua.
ot decedente pr^podto afium sibi cligendi quem voluerint. bone iame et eo^
nitc rclio^Tonis vimm infra terrainos tanicn pcpl(»!?i(^ Mtt,jiinHn*>. liboram f>ra-
nino habeant pcitcstatem. Elrcto nntr^m tarn sorores qnani fVntrcH perliaen-
tes intus et fori» c\ univenso ohedicntiam faciant. salvis quideni per omnia
possessionibus suis, pro vite continontia ot babitus inodestia nierito ipsi per-
mittendis. Similitcr et magistre. quam ad dlvini cultus et saerc diiiciplinc re-
gimon ipsius eollcrtia convenine erexerit. aororee introrsns obediant. Quibi»
hoc qnoquo premaitis pririlegii yigore indtdgendnm dnximua. ut pcrsooaa
qwtlibet ibldäin deo militare vdentes. seo ob aBimamm reqwero sepultunim
expostalantea maa et defiwctae. non obstante ooiuacvnqiie eontradicdone col>
Itgenda babeant libertatem. salvo tarnen iure atriuaqne tarn parroehialk eo-
dede quam predictl cenobii. Ut antem hec rata et omni ovo inconvuba Hbp
baantnr. preaentem inde paginam conaeribi feeunus et sigilli nostri imprea-
Rjone muniri. statucntcs et ea qna funpfimiir anctuiitate firmitor ^anciciitce«.
wi nnlli omnino hominiitn presetis [uivilegium iafriogere liceat aut quovis
teineritatis ausu libere concessis contr.iire.
Hiiius rei testes sunt. LfUpuldiu W nnnatiennta episcopiis. ()tto >Spireniti,>(
episcüpuö. Sfyanii<if LavrensU abbas. lltiaricni» maioi is ecciosie in Maguntia
docanus Jtcberta« custoa. Sifrtdn.s prcpositus s. Petri. 6'. scoJaruni magister.
Godefridut CBMktOT. Wortwinns pn'i\mitm in Aachaßmburch. Godrfridvs Wir'
a«&tM^«nm9 uituor prepositua. Johanne» Fritdanemis pt t positus. Ö«-i»MV«pre-
poaitos 8. Severi in Erfordia. iMtheru» decanua ecdesic a. Marie. Heinrieu» ab*
Digitized by Google
201
iyjwM abbn s. Difibodi. Ditühut «bbai de £jpadl«MiK Lani« oom« ÜDfipo .
de Wertheim. WaieromuB oomes de Ntmoive. Ueinricus de Hagmtm» Oih
d^rkkta de Eppinntein. Wemhen»9 de Bonlande. Wolfranm^ Htngravius.
Emhrirho Ticedominus. Dudo caroerarius. Conrads vioedoiMDiH in Atch^
ftmbmrch. Bembodo de Finguia. Armldus rufua. DitUtut scultctns. Tm-
dewicm de alta domo. ICmbricho et Arnoldus filii Winzonis. Giselherttm et
Emhricho de Rftdemhf'im. et alii quAm plurc^s. Actum aniia domlnicc incar-
nadonis .M.C.XCIVI. indict XV. »uiio clecticmis nofilro in cpiHcopatu Mo-
piDitino .XXXVI. exilii XXXIll. reveciiouui noatre .XiUi* DaU Hagun-
tie .XIIIl. Kh\. Dercmbns.
9lu6 jtinbüngec « Sammlung.
(Safttbrü^mt tmb fdne ^emel^(hm Sucorbt^; fdvie beren 6(^to€fter
9Ctbcrüctx^ i^on Cleeberg bcm Iticftev Sabgaifen bic Äird^c
^octen^eim üfccrgcbcn ^abcn. 1196.
Zflrteus in W&rmatia maior prepositus . . netam feeimm , quod comee
Simon de Saarhrucken et nxor eins Lutffordüt oontalenint' ecclesiom s. Mi-
chaelis in Bo^enkem, qoe eis hereditarie iure aveeenenit. cenobio 8. Mariae
ia WM^^tngm pvo lettedio animarum suaruro. aeeooil eliam jtarentiim
siionim. Preterea comitiflsa Alberaäi« de Cleherc seiQr prenoainM^e comi-
ti'ssc. marito et liberis orbata zelo pietatis agitata ius patronatos ecclesie s.
Martini cum omni iure in eadem uilla Bockenheim supra dicto cenobio con-
tuJit . . . Anno ab ineunatbne domini M.G. nonageumo sexto.
Xu« bem ^tpIpmatoT ll^tci fffiabnaffen im $T.>1lr(^. C.XLII. Nro. 34.
164). fieo^5el^ ^ifc^of bcn ili^crmö be|iätic\t bie ^d}cnhing bcr i^ircbc
@. ^J^artitti 311 ©ccfciibcim an baö ^Ucfler S5^<tb(^a|*[cn biird^ bic
Ü^rajinn 3(I^er(;abU Müw Cleeberg, ^en 24. ^lo^cmbcv 11 9 ü.
In nomine Mncte et indioidne trinitatis. LujfpolduB diiiina fancnte de-
nentia wonnatien9u ecckiie episeopttB. PacHe per dtütrmnitatem et rettola-
tionem temporum a memeria labitnr hominum. qnod nec seripto. nee sab^
fcriptioae testitun perbennalttr* Nooerit igiter OMniwa ChiEiMi fidetiaai tarn
lneuBU» etes. qHUD euecenora potteritaa. qaod liberhadis nobilis comitissa de
tUberc» nanto et liberis orbata. ina patronalw eecleaie b. marliin in bidcM-
heim, qnod abi koredilario iure succosserat. pro romedio anitne sue et pra-
deeeteeroB» Mornm. de eonuüo etiam fralris aui fruietna comitis de Immigen,
eccle^iie s. marie in wadegozinge. eiusdomque loci abbati Godefrido uiro ro-
itpopo sTn8(|no ^ucccasoribuf . vxjm omni iure rt appcnditiis in pcrpctunm
iibecalitar donauik. Vlrieua quoque matoria oooletie in wormaUa prepoaitiM.
202
outiun aiumanitn prefate ecolesie cum deciwuB'at' oUattonibus fidalioiD. mm-
tegotiemi eocleäie et iam dicto abbati mueque raocMBonbna in usus fratrum
doo ibidem fainulaatjuni. per manum nottram canoiitce coniulit Hoe adr
iuncto. ut cidcm ecclesie per fratres suos quos ad hoc idoneoe esse cognone-
rit. allVctuose prouide<at. aaluo iure nostrc dioccsis. Si quis autcm luiJc do-
nationi pic Qt caiionice facto rontrnrni.s esse presunipaerit. indignntii mein om-
niputcutis doi et nostram. oxcoiimiuuicationisqtie sontcntiani sc noiicj ii incui^
suruQj. Teätiuiii aulcm nomina in quonim picf^cntia ista st.ibilita fuernnt.
sunt hcc, Sigehardus abbas lavrisseim'.s. Iii im icus dccami? niaion.^ ei clei>ic-
W ücyaiuus dccanus ecclesie in nuhvuieii. L'unrudcs cuütoä nithuaeiiai». Jitt^
dengerus cdlcrarius. H'enie/iiji de wartenherc. livdUßn» de dre^itai. äf/r*-
das vriteuh, Hodolfim archiprcsbiter do kolgfstem, Oerardm et gamodm
filii rieheascni», Eriemmt» et frater Bona godefridua, Erkenbertue. Alberiiu
come$. Eddwinua* Aetm sunt hee «nna «b Jncamatioiie doroinl BülleBimo.
MCattlne. nomgcsiibo sexto. Indietione 'XIL Till. EM. Deoenbria. PM>
tifioMvi noHri anno primo. ftegnante glortoakumo ätimrüo Bomanormm
hapmiUm^- aemper auguato. et nge ataZw.
Sbii bm OtigÜMl im ^.*lb,-4» Itm €iQ(el toar an hüa, gtfin itnb t«t^ c^ebtc^lct
6(ibcitf4iinr Bffc^gt
181.. ?>a^)ft (Tcreftin TTT. Beftatigt bnn etift 311 9T?ünftcv=^J)Jcinfelb fad
Uxti^iii be^ (^r^Mfc^of^ ^o^ann Don Zvkx übet bU ^w|^|"Ui bos
feibft. ;äin IB«terAn ben 21. SDcecmbcr 1196.
Celesti7iu<i cpiscopus seiuus bcnjonirn dci. Diicctis filiis. Capitulo Mo-
naaleriemi. Salutem et apostoüeam benedictiouem. Justis petonüum deaide^
riis dignnm est nos fiicilem pnbtte consenaimi. et uota qne a ratioiua tf*-
mite Don disoordaoL effecta proseqqente complere. Ea propter dilecti in do-
laino filu uestria ioatia postalationibua gratum impertientea aflaenaum. deeioias
quaadam et aliA bona que oobk ad prebeadarum ueatrarum aqgoieiitatioifeiii.
TenerabUiB frater noater t/. Trtutireim» arduepiacopus libenJiter oeooeaBiaae
dinosc Itur. sicut ea iuaie ac pacifice possidetia. et in inatronieato oonfeeto
exinde coDtiiietuir. uobia et per hob ecclesie uestre auctoritate apcatoUca ccm-
firmamus. et presentis scripti patrociiuo oomuiunimu!^. Ad maiorcm aataro
huius rei eaidentiam. prcdictum instrunientuin de uerbo ad uerbum huic no»
atre pagine duximus infercnduiu. Cuiu^ tenor talis existit.
Ji ^dei gratia Trmt«rmui$ arohiepiecopua. Omnibus in Cliriato fidetifana.
in Perpetuum. Ut ea que nostris goruntur temporibua £nniora pennanerat.
litterarum debcnt indioüa etemari. Sdant ei^ preaentes et poaleri. qvod
tiacante prepositura Monasterienm. cum ad locum illum accessisscmu?. fratr«»
ciiisdeni loci stiam c^ram nobiK qncrimoniam deposnernnt. nidclicet de inju-
ria sibi qnondam a qnihusdam coruiii prepositis illata. ut de curia in Cun-
dezf. et de curia de Höre, et de annon.i de MrrtJielacke. et de auena. quam
pactarii reddont Monaateriensi prepofiito annuatim. in quibua idem äratrea die
. j . > y Google
p«r nioloDtiaiB quonindam pi«pcsitorum iBorani iore mo Aieniit tp#lniil. Ati
fiec uero. qiiod ♦|iiidani laici qiii bona ecciesie que pacta nocantur. et ad
prebendam eonini pertincnt n\h rjuadam tencnt pciifionc. non taiitum ca sibi
heredifario iure uolunt Uiuiparc. ucruui etiam intcr licrodes pucj* flinidrro.
et inde lilia« sua,-^ inaritöre presumunt Nos autem Mntu lei diUt-eriter inqui-
aito. et eorußi ucritatc prout afisoiebfliit cognita. fjucmnoinin istis fineni ta-
leok et Um finnum uolcntes imponere. quod inter cos et prepositum nulla
dt eeftero sqper hitt powit oriri diieofdia ita tenuinauimus. quod vinum de
oorm in Ckmdeke in oeUtriom fratrum Bingulw aanit totalitär d«daeetar. et
iAter ottiBaa t^ttam eqiatiter dinidetur. ita qaidein quod da aodem cellario
tiatram habetiit acx oarralas «ini m1 ttatotom reden^onem prapoeitus aoi-
nnatiiu. Gamm uero de Nore licet in oa fratrea mnltam faria haberent. prd
paqe taaen prepoaito Übcfam adiudiiDaaimaa. excepto qaod ai fratrea Monast^'
ritim» ad ordinea uel aynodum» aeu pro n^tüa aookaie sue Treuerim adie-
rint. in villa de liore preposihis eis in necessariia prouidebit. De Merthe-
lache quidriii ubi iaindicti fratres centuni modin«! sill^Inis ad sartatectn eo-
nim eeclesie uel claustri. et alias oificinas reparandas ««'^orr^ aTit pcrtinfro,
taliter deereuimus. qnod pietaü fratres de iHis cenlum niodiis ((ulii<iuagmta
recipiant annuatim. qui per maniun dccani. caiitoriti et tscliulastici duobu«
fratriboa distribnendi committantur. et illi anno conipleto de illis reddant ra-
tioDem et'oompotnm. quid inde fiierit ordinatum. Sed ne uideantur eomDuV
iienein' iaüi» pcrpetuo possidere. lioeat- dictiB deeano. oantofi et acfaolaatieo
cntt 'aMenoo'-firiirom eoa annia aingnlb imnafare. Anenam antem quam red-
dsnt paetarii que ad eennatam fratnun fiidfliidam ordinata fiierat ab antiquo.
pMposito remitti ooAninraa. Sana qnia triram eat nobis sepedietoa fratres in
iure 8U0 nirois grauari. pro aalute anime noatre concesahnaa illie eedesiam
de Foleche poat dccesaum pastoris qai aupereat pacifice et qniete perpetoo
possidendam. ius pastorale in Hberam eorum possespionem penitus coinmtitan-
te« rt eis tam uicarium ibi ponendi. mutandi. quam de aliis ibidem ordinan-
diö potostatcm oranimodani concedentes. taJi quidem modo, quod nnrio bis-
»extili man liriiii lui tm üit huhueoMo. sequenti uero duar^ arcluepiseup«) sfduere
tencaniur. cl tertiam parteiu census. jUaiii :scilicct parteui que ad curam per-
tinet paatoralem. Ceterum quia prenoaninate eeclesie MoiMstenemi nimia te-
nsia nobia eaa nidobintar oflßeia. de annona pertineiite ad illam eodeeiam
de PoMm. deeanie tuginti modoa. danatraln menanre. arehiaoolie deoem.
euBtodie niginti adindicauinina. ReÜqmim autem quod supnreBt inter omnes
fratres eqoaliter dinidetur. CaUoe aotem inde tenebitnr in ecdeaia a. Mar-
tini die et noete Inmen pcipetuum n-iniatraie. Decrenimua etiam ut in pn-
rifieatione s. Marie aingolia fratribaa eandelae dinudii libre dare aimüiter ter
neatur. Hec qm'deni acta sunt, dum prepositurnm uaeantem in manu noatra
teneremus. Post modicuni uero temporis pretaxati fratres Cunradum arcbi-
diaconum TrenerfT^sein et prepositum Lardomense/n in propositum smini ele-
gerunt. et postea coram eo nobis preaentibus de pactii» qtiorinioniam imk ua-
runt. Ipse autfem C archidiaconus et prepositus pietatc conunotus, cum inde
uideret magnum eeclesie danipnum et periculum imminere. non rogatus. non
Digitized by Google
sm
UACAre dum uioeKet. ad oommtnu» mm firatrum reduccrct «t quo non ua-
caut. pro possc suo et bona fide reuocare studercl. IirFsupor iiliu» dorn h<*-
lUKs cmiilutor exihtons. quod supracliotU iVatribus leceraniHs <le ecrlcsia de
J'olechf uh'i ipse archidiaconus erat, suprascriptam mnrclvam ijuarn prenorai-
uati fratres inxta superioreiii ordinatloneni anno bisaextili de eadeiü ecclesi*
debcbant iiii per.suluere. Ipsi.s de asseosu uoätro et prelfttorum ccck-j^ic Vre-
uereiisi,^ amore dei perpetuo diinlsii. ita ut omniiio de cetero ab illius luar-
che soJutioiLC libeii sunt et innmnes. Kc ucru sepedictus C. ai'diidiacMUU»
et prcpositxis alicuiu» pt^ua äuggestJooe posset a taxa boBO {uroposito nmO'
ueri« mDoittodam preacriptam fmäm$l&wm M fiimitar obnEoatonm aacn^
oai^nto firma^i et sigilli aui robiire coiiiiqittiiiiut» Sepenonninati «atem fieulroa
pro talt dotM>. diem tarn obitaB aoatci quam memorttl G* aieludiaeeiii et ppe-
poitti iBBaiiatim «ellea^^iilter eelebrabiiDt. euneum et panemjuxta modym eo-
rttm et dinidiiim acKtariiUD iiiiu aiDgQlia fratvibaa tnbiMiitea. Noa uero q«i
ex iniiiBoA) nobia officio oniueniB oocIesUa twemur adease et coiuraleM. fii0-
tum iatucl oniiupiodiiiD ratum babenna* et aigilli no«tri jnuoimiae confiom-
mua. aub »nathematw peoa firmiler infaibetttea. no iandictua arebidiaeonwi
et preposiloa ueL allquls sucoes^orum suorum sine quiouA^ aliaa ordinati»-
nem Istam attemptet infriaif^w» nel ei ausu teroerario contraire. SI ffU» äs-
ten) hoc attemptare preaumpscrit. una cum Jiida rocipiat portloncm.
Decemimns ergo ut null! oranino homiDuiii liceat iianc paginaiu nostre
confirmatioiiis iiüriügere. ueJ ei auau temei'ario cüntraiio. Si «j'iis autem Loc
attemptare prosunapserit. iadigiiatiunem oiiinijMitontis dei, .1 beatoruiu Peuri
et 1' auli apostoloruni oius t<e iiüuerit incurburum. i>atuui Laieromi .Xll^
Kai. Januarii. Poutiticatu« nustri anno Sexto.
Xu« bem Original Hu $r.s9lt(^. .
162. ^cv i£i:5tn)d;üf Don ßöln beftätigt bm Älcftcv ^^äcbet<}ruitt
bic ©^enhingen bcr ©räfinn Slbcll^cib Don SWolbad^. 1193—1196.
In nomine aaaete et indniidue trimtatSa. AUoljjhm diuiaa ianeote gra-
tta a. OolmieHM eeolen^ arehiepiaeopttB. uotaafsis Gfadsti.fidBlibiia. tarn Ah
tuna quam pceeentiboa in perpetmm. Scnueotiutn domino in timore et cat>
ultantiiini ei eom tremoce inatia petitieiHbaa. tanto libeainia amem dement
deberous iBdinara. quanto eertius constat pro tale atudium sincei-a dano-
lione ndimpktnip. nobia pariter cum ipfia fructum beat^ remuneradonis accres^
oera» fvoumttente ipeo domino ac di^ente. Qoi racipit prophctam nel iustam in
nomine propbe(9aiae iueti. mcrcedem iusti seu propbet^ accipiet. lüde est quod
noi^ bumilia anoiliy Christi Sophye dict^ abbalispo. qu^ in Inco dioto iii fertöt-i
dco cum suis uirginibus scruire doloi^it. douot«; pc ■tii!ntioni satisifacere cupksQ-
li'-. pif^senti scripto contirmamus. et tarn sigilli nostn iniprp«sione. quam et tC8-
tiuni idüiieorum astipuhitione roljoranius tiaditionem cuiti-(l;iiii post^essluiical^
factam ad mouostedum cdosdem abbatisay in prenomiuato loco sub hoaoro ae.
. j . > y Google
205
MBTtyram Qordiani et Kpymachi confrtractnm. Scinnt fgitur pi^ntea ^üm-
cant pofitcri. quod AäMeüUs comiti.HOA r)c M^Mach ueneni)>ÜtB m&uM. de aU
lodio. quod ab attmo. itiio et patrc legitime p0886<lefttt partetn nn«ra nide-
licet uillulnm quc Hmtci'ncie nppf'll.itur. cum omnil)!Js ftppf^ndToiis. mancipii^.
ag;ris et prutis af sibii^. exco]>ti.s in l)cikcHciatw. pro saliito anini«; sii^' stii<|ue
Qiaritt ac iil)croriini. oinniuiiH|Uti successorum suonnu. n<l «rnnendum deo
glorios^que uirgini dt i gonitrici Mari<;'. ot bh. rnartyi ibus < lorrliauo et Kpy-
niachu in perpotuuin donatiit. Pretor«'a de deoinia in Nuf'/iktfrkr. c|uatuor
Riodiioe tritäci. sex raodios ^iliginis. uiginti modios mieny. raoinalibus in ec-
deiB cenobiö deo senientibiw. aingulf« uam «nie -diein mitelM dommi iitwtrt
Jhcan OhriBti. »ne omni impedimflnto peivolw. firmiter et muHum deaote
eonstitait. Noa itaijue tarn comidaif oonferaitia detiotioncm. quam abbutisa^
siweipientis atqn» aorürum ipaiuB iltilitatetD grata nti animo amplertettten. quam
quidcm prediotam beneficium TD dyoeeai pa^toralitatia woatr^ aitam c»\. sitb
Stola, lUBcalo anathcmatis interposito. coirfirmanimcis factum, et pontificaKs
banni atirtoritatc intrrdiximus. \it nulli iimquam hominnm donationeni banc
mutare uei int'riii<z;cro Hwat. scd tit rata, j^tahilrs H iiii><inuulsa in poppctuum
peimaDeat. Si quis nutctn Itaiic n(«ätiy> contirniationis pagiiiaiii uiulare. niu-
ta»'0. ttol ii>f ! 1 - ITC ipiod absit aiiau temorario nttemptaiM»rit. perpctuo anathcniato
iuiiodatus. iiaiii et iiidignationem beatisfim*- dci gi'uouici« semperrjue uirginis
Mari^ incurrat et iaeokabilcm fitii eius domini noatri Jhesn Cbristi salnatoria
nrandi uindialan fternaliter aentiat. nin hamilHep et tempeatieo reaipnc^tdo ta*
tbfaciat. Yiiiuanna anton tam noatram coaiimiaiwmein. qvani predtctartim fn-
■Aulanm Chriati pacem et qiö^ein oonaeraantiboB. nt pax. aalaa et miseri-
eofdia a dco patre nostro et domino Jhosti Chriato. et ab omnlbu» satictia
eius. Test<» hutua fai sunt. Lidntokm maior pi*epo8itiis et arehidiaconui«.
ytricus niaior docanns et archidiaconus. ('n/irf><!tis Xantengig et h. Soiiermi
prcpositu« et arclildiaconns. T/norl^^-ioM et limokarditu cMieniei a. Gareoim
fratrea «iias. et aiii quam piure».
^ud brm Crrc)tital im ipr.«ttt<^. mit hm an rinem ^ir(|amraHiTfifcii BcfdKgtcu @lfflrl
«Ott weitem i3«f|0.
i'
l(;ic Gütev. 6obkn5 bcu 20. ^^^i^^i^v 1197.
■ i
JCoftanfM» dei graitia Trmtirorum archiflpiaea]nt8. univanSa ObtiatI iideli'
btifi taaa pnacniibiia qaam fiatana in pcTpelann. Ad hoe nobia cm paafo-
ralis a. proumore omnium br^norurn doo aommiisa e»t. ut pcisonaa religiosa»
diligamus. Proinde dilecti in Chriato filii TTerhordi abbatie AmetHneiysis ee-
clefiie totiusque coniicntns lusti» postulationibuH climpntcr nnnuentcs. run-
dem Antsteinentein < Ii sinm b. dei genitricia s«mponpio uirf^inis Marie et
irlorio.«! confessoria ("Imsii Nikolai nomine fnndntam. sni» t> iVtri et nostra
prott « tiruif ( uiiipliH'ieules. et presentis scripti priuilegio inuniontes statuimus.
ut qua.^cunque possessioaea. t^ueounqno bona tam ex dono quam ex conces-
Digitized by Google
206
siooe illustris uiri. comitis iMdeumci fundatoris uidfllicofc iptiufl eccic»ie. tam
aJioruni Christi iidcIiuDi In presentiarum iuste et canonice sapradictii posst- •
det ecclcsia. uel In tnturuDi . . . poterit adiplsei. firma fratribus in perpctaum
et i)iibat& pcrmaaeaiit. in quibus hec propriiä tluxunns cx]>r)mcnf!a uocabn-
lis. ccclesiani s. Margottthe cum omni docima i*ua. quam em un ij atani v&&e
ab omni iure archiepiscopi. archidiaconi. deiani ae sinodali prcdeeeKsonim
aubtroruin nci^tigia sequentcs decerninius. ecclesiam in Kirchtorf cum omni
decima sua uiüclicct ipbius uillc. et cum mansis ibidem iacentibus. molendino.
Qi mildk Qormeroth cum .XIII. maui>is et oumi dcciuia. Chinemo cum omni de-
dinu. et mmuam qui Uicitur Chud^uäm, Bedelentrohi emn .XXX. mansia et
omni deuitn». VderaUk, SUUtenhuiein, Br%meiUmre, Bmme»ha<^. Chtdemuker
cum Berhaek. Werentrüth com omni dooima. eeclmiam in DiffenbcK^ com omni
decima. totamque deciim«n in Jkttendorf, el mediun parlem dooime in Smren,
et qaandam fomtem qne dicitur CMMrvortt qne Apeotnt ad «andern oillaai. et
ailnam toiam quo Bru&tenhat^ dioilur. preler qvintam arborem qua perlinet Cla-
mindehogeti. ipeam etiam nillam cum bomimbue ad ilain pcrtincntibus. siluU. agris
et pratis omnibue« atramque etiam iaindictarmn eccieeiarum ab orani iorear-
chiepiacopi. archidiaGOni. decani emaucipatam esse oonfitemur. Prateiea sif
pradicte ecdeeie confiraiamus uillom quo dicitur Monasttrmvi. cum eeclesia
ciusdcm uille. annu(!ntc archidiacono Adelbirto. et cum l'undo elusdem iiillc
et tüta decima et tota deciuia uiiie in Hrnnchmen. et Wnifhvsen, et Hen-
gtubach. et W iUtmanneshagen. et HutLelifishmen. et insuper omuom decimam
noualium. ipsam quoquc uillaui cuoi omnibuB sui^ appeudicii«. cum bomini-
bus ad eam peitinentibus. siluis. pratis agris et nudendinis .Uli. mausen et
dimidium in Wilre. et IUI, in Krimh^/-''. kStaltiimu^ Ltiani ul nuilus tu ea-
dem ecclej»ia diuina CA^Icbrarc presumat. aiat quem abbas de Arenstein eidem
eoeiesie de suis fratribus prefccerit. uilbuu insuper quo dicitur ßelebaeh cmn
omni posseisifme. et duas cnriaa Salet^^U et ^oUmriMla» caiiam in Hfimh
ladt, cum uineia et agris et pratis. Cttriam in Oam^ com mneia. niriai in
ßrubaek cum uineis et a^is. curiam in inferiori Loffemtem, cum molendi-
nis et locia. ubi molendina fieri debent. cum uineis et agris. curiam in Jfo-
ricketm cum uinda in Wvm, curiam in Kduske cum molendino. uineia et
agris. totam uilJam in Blidtnharh cum omni decima. siluis. agris et pratis.'
cum molendino. curiam in We^endal cum appBDdiciie sihb. curiam in Ikt-
benheim cum eeclesia et cum omni decima. et agris et pcatta et J^Mninibus
ad cam pwtinentibus. Prcterea Gvmerskeim cum omnibus suis appcndicüa.
uideiicet. curiam in Bertolueaheim liudoluen1t€im et Qimemlieim, Precipi-
mus etiam. ut clcrici fratrcs et sorores ibidem maaontcs. obedientcs sint ab-
bati in Arevsteüt. Befiel ich etiam cum onmibus appendicüs suis, ibidem ma-
QCntes obedientcs slnt aLibati in ^liensttin.
Teste«» buius rei sunt. li^niAfus maiuris dunui's prepe>8itus. H Aiiriinu.<
decanus. AlbeHm areliidiac. et s. Pavlini piepos. Cunradu:s artliiUiae. ia
Voi'd^ne. CuHriulii-i de liurthxclieit arcliidiac. WiUielmH» archidiac. Jinmo
prepositus s. (JcuIchLh. Uodefridm abbas s. Evckarti. Htirbordua abbas iii
ArfHatein. Ueliatf abbas in Bumenftorf. Üimüa abbas in Scenmt^ia, Eituir
. j . > y Google
207
rietta d^canns ft. Oattorit* Oerhardu.^ oantor, tokminn sdiolaiitieufl. Oft^
laeHM custos. Wements canonicus. W'nlrmto comcs de Nansowen* Kmherho
comes de Liningen. Fhnricus et Kb^hnnluM coinites de Scipie. Relnhol-
dua et ßnino de Isemburch. Wei-Tifrus de liulamie/i. Fridtrim^ de M&rl*^.
WiUieii/ii'.'* de Ileljen.^ff'in. l'tfnui de Marvfto. lUtJnndnK de Papendorf.
Henritv^ et Alhn-fus ministoriale». Acta .'unt hoc apud Confn^-nf/aut .XIII.
Kai. Fcitr. anno <]on)in. iiicarn. M.(\X(IV1T. ind. XV. coiuMir. II. epat-ta
uulla. prcf^idente a] i h licc sodi deUntino. anno pontificatus ucnprahilis ./o-
hanuis Tt-euiroruiH aroiuepiscopi .VUl Henricn inipcratoro Jiomnvoi'um im-
perium gubornante feliciter. Amen.
äbii^rifl aud b<nt XVUI. ^a^r^unbert im ^v.^ätic^. Die Urfunbe ij) jc^r ab|)rfftrjL
164. ^a^jft (5:clcftm III. id}ü^t ba$ jHoftcr f@ ^ftcmaO ^ei ^Inbcv.
nac^ Wi einem, mit bcm ^tift gtorin in (ioWcii^ gctrcjjcnen
^üte(tau((^. 3m Lateran ben 23. ^9lx^ 1197.
Celt.Ht''»iis episcopus seruus semoiuni doi dil(>ctis liliis s. Paulini et Mo-
»a^feriensi jjrepoüitls. et W. de Vnldrt aic hidiacunu TmiirenHi saluteoi et
apostoiicam bencdictioucm. Signitk-aruiit nobis dilecte in Chrieto filie suro;
res mooastoni in Andemaco. quod cum ab ecclesia a. Florini in Cvnßweuiüt
agroa quoadain in commutationeiD pro quibusdam iiineis recepisscut et hec
commntatio a ueneraMli iratre noBtro archiepiscopo Treuirenn approbata fui»r
aet canonici s. Florini Treuerenai$' dioccsis nidentes. agroa iUos laboribns et
autoptibua ' monialium solito fertilius abundare. eandem commutationem irri-
tare nituntur. super hoc presumentes ipsas media pluribus molestare. Quo-
circa discretioni uestre per apostolica acripta mandamus. qwatenus sl uobia
eonatilerit de premiaaja. ipaam con>nuitationciu facicntes in debita firmitate
peratatexe. predictoa canoniooB a monialium iudebita molestatione per censuram
eoclesia-sticam. appellatione remota. dos-istere compcllatis. uullis littcris ueritati
et iusticie prciudicantibus a scdc apostolica iriiprtratif*. quod omnes hi;*
cxequendl.s ncqniiic! ifi^ iiiteres.«se. dtio iicstrorum ca nichiloDiinoa exequantur.
datum Laterani .X. Jval. April, pontif. nostri a. VI.
183* ^pcuivic^ ^faljgraf bei Oü;ein t)ci'^id)tet ©unften bed ikx^hU
f(^of« ^1^^^^ ^■'^ '^^'^^^ ^^if V^"^^ SDogteit^te über ^trd^ nttb
©tobt %ntx, SDeti 6. glpri( 1197.
Notuni Hit tarn pre-'^ontiluis quam t'uturit^. quud Ih /trinr<^ pafatmu.s comos
rheni. qui t hani jiKMicoesHoris sui Conrad»' pfd'tiini ooniitis lo<riti?narn duxe-
rat. resign iu;1 1». IVtro et uenerahili Trivronnn arclin imm < j n .l,,hanvi die
pascbe in curia cpiscopali apud Tretiej-iin adaoealian» eiusdcui cum oranibus
. j . > y Google
20b
appciuliciis (am ieodatiB <]Viani non foodatis. necnon antiuaUa seruitia. ijuc pre
diM'jfs.sur siiuH .supradiotds habiiit in uilliR nrrhiepisco|>l. .^iti.s in pajjo t^ui '/V«?-
rheif liicitur. iji «.nuiubuä uiilif* aliiti arcliiepi&cupi Mtis - ^jir.'i Musrllam. sub
tali forma, quod idoji) eomes jtidtthnus iuraiiit super iliuiuui uoiüini vi su-
per omiics reliquias in cudciu cupi^idc c'oitteutiu. i^uud ii€c . ipse iicc ^ü^uis
hci^dum euorum candcm aduooiUiaiu et prodicia fcuda DunquAin repoterct.
Arehiepktcopus .^lu ^ue siib pena exeommunicfttioniB ioliiUiit. quod nee ipM
nee aliquiti succeaBoruin suoruin predictam «daoctttam et eadam fimda im-
poaterum alicu» homiaiun infeudaret. vm indignatknem dei omaipotentia ei
aeDtenciam exoommunicationis incarrcre iieUet. Aeta sunt hao anno damin«
incaro. M.O.XG.VII tostea aoot. Ocrhardua abbaa Frumienw. Kudoljtu
maior prepositus. WäUhnu.i maior dccunus et omncs arebidiaconi. uccnoa
qnatuor ciuitatis abbates. uidelicet s. Kiicharii Godofridus, 8. Maximini Von-
radw* l^heodericu» a. Morne, WiUelmm a. Um-tini, Friderictt» cantor. Cow-
rculn» custos ecolcsie 2'reuirensiif. Laici. Iltnricus dux de Lemhurdi. l'ri-
df^Hciitf conios de Liningen. Simon eonics de Sarthnirlce et frater eins JJein-
ricus comes de Xif^it^zhmi-^k«*. CuHradiLs comes A/rsw/M-s FruJf>ricuH comc-"*
df ]'if(itih'n. Heuriru.s comcs de Sp yu/fPim. Gerardvs corms V^ fi/^nz*^.
\ '>>l}nnrUH comes de Castn's. L Inciia tKjmcs <1q Xucr/jurt/ et üliu.s riu;> (t-^rar-
de Are. Eu( 4ii/'äu.f de I^eh-a et frater eius Wi-r/ihrrns. Miniskilales.
J't/rit.s de Marcptn. l do de Läcli. Jacobut de Don*' et fraU^r eius
Xicolautt do Arm::. Friderlcm dc Merle. GeAncu^ de Schwarzinbt^rrli et IVa-
ter das Httgo de Ilunoldestetn. Hugo de Uagene et filius ciuä 1 keodericu^.
Hudolphus de Maäberek, Wiricui de Kumagen et filü eins Th(mM$ et vi^an-
<{pr. Thomas de Kfrpene* Theodericua de Bruche, et aJli qnnmplurcj» tam
laici quam derlei, et totus clerus & populus ciultatis.
Slb{j^rift au« bcm XVIII. ^a^t^iuiibert im ?Jr.= «rc$.
(et 9{l^ein <SrjMf(^of 3^^^^"» ton ^tur utib feiner ^iri^e
tefignivte. jJJen 6. sii^Jt« 1197.
liic rcsigiiat llenrif^v^ f^omcs palafimi» revi b. Petro et Johanni uene-
rabili Trouirurum archicpjscopo. aduoratiam Treuertmis ciuitatis eiim Omni-
bus eius appcndiciis tam fpodatis quam non leodatia omnia annualia soriiitiu
qu9 prcdcc-e.«.sor »um eomcs palatnuis rtni ('i'nr<uliif< habuit in uillis arrhio-
piacopi sitib m pago qui J're/igere didtur. et ia oiünibus uillis archit;pij»copi
»hl» ^uper Mu^Uam sub liac forma, quod idem imlatimts iurauit super cla-
uum domini 'et super omnes reliqviaa in oadcm capaide coateutaa« quod nec
ipae nec aliquis heredam suonim predicta feoda nunquam repeteret Arehic-
piKopus quoque sub peaa 6xc<»iiiaitiDieatiootf iahibuit, quod nec \\m mbc all-
qoia succeMorum morum ea^em feoda in po»tenim aliout bofnini infoodaret^
niai indignatiooew d^i omnapotentis et sente^iam excominpnieatioiiiB ineunra*
ret. Acut aunt bec anno donunkf incamatlonia M,C.LXXXX,VII- preaen-
. j . > y Google
tibus hÜP lestibus. abltatc Prumiensi Ger/iardo. -^084^0 maiore prcpoBito.
Wtffi4nto decano. et arohidiaconis IV. abbatihus clintatls uidclioet s. Eucha-
rü (rnilfifrüh. s. Maxiniini Conrado. s. Mari^"; iheoderico. 8. Martini Wd-
littiHo. Fridii-icv caiitoro. (Tntraäo custodc. T.aici qtioque. Hetin'nis dux
de Liiiilnirrh. Fridtricuti »onifs de hinitujta. et biuwu conics du Sa/thntg.
et irater eiu» lletiricus comefi de Zwciuhrucke, Conradus cotncs Irsutua.
FrideruMs oomes de Viiimien. Sutrums de SpankeHm, Qerarim oomes de
Vddeuze, VUmaru» oomce de Caatri$, Vlricu* ceniee de iiurbertk et filius
ejus Oerardut comes de Are, EuerhardM de Petra et frater eiiu XVemhe-
ru9, Minütemln quoque. Petrus de Marcelo, Udo de Jacohu* de
Z^t/«^ et frater elus Daniel, Nich/olaus de Arratz. Fn'derirus de Merle,
Gerlacus de Swarzenht^nj. et fr«ter eius i^i/^o de JlunoUtcin. Hugo du //a-
y«w et filius eiua Theodericm. RudolphuM do Mailbf^h, Wiricus de A'/%
matff^ et filii eins Thomms et Aft.randfr. T/ieodpnmn de Kerpen^'. Tfi^o
dericm de Brtige et alü quampluroa tarn clorici quam laici et totiui cieiua
et popuUis ciiiitatis.
9ul 5em Balduiueo im.^r.^^Arc^. ^'ro. 179.
/IÖ7. ^^vH^ft (?Mc)tiu III. Ibcftätigt bcm iiloficv Jßabßciffcu alle (eine iia-
mcKtUd; aufgcfü^cten (^ütcr uQb ^Kvc^tc. «jni Xlotcrau t>m
't&pxil 1197.
Celestinu» episcopus seruus scraoram dei. dileetis filiis Oodefrido abbati
de Wadegagen eiusque fratribiia tarn presentibus quam futuris. regulärem
uitam professis. Rcliglosam uitam cligentibiis apostolicuni conuenit adcssc pro-
^idium. ne forte cuiuslibet tCDieriatis incui'sus aut eos a proposito reuocct.
aut robur quud absit sucrc reli«jiofu?« infriiigat. Eaproptcr diiecti ii» dutnino
filii. uestris iustrs postulationilms clenicnti'r anriuiiiuis et prefatam c^rlc^iain
de Wadegozen in qua Uiuinu mancipati c^üs obiscqulü. auh b. Tetfl et nostra pro-
teetione snseipimus. et prescntis scripti priuilcgio communimus. In primis si-
quidem stataentes nt ordo eanomcus i|iu secundum deum et b* AugusCini re-
gulam atque institutionem f^remonstratonBium fratram in eodem loco ioatitatus
.''ease dlnoecitar. perpctuis ibidem temporibus inuiolabilitcr obseructar. Preterea
quaaconque poneeaiones. quecunque bona eadem ecclesia inpr&sentiarum iuste
et canonice posBidct aut in futuram concc8»ionü pontiHcum. largitionc rcgum
uel* principum. oblatione fidcÜam seu aliia instia modis prestante domino pcH
terit adiplsci. firraa uobis uestrisque successoribus et ilÜbata permancan^. in
quibus hec propriis diiximas cxprimcnda uocabulis. Locum ipsum in quo
^prcfata ecclc^ia sita est cum omnibus pertinentiis suis, in Wdre allodlum
quod fuit Gu/itraiH/ii cum a«^ris et sliuis. in IJniustdJ alK»dium quod fuit
' Erfoiiis. et aliud alludiuni ibidem eiuptuni. allodium ia Ih tdtbatli. ia illit-
derhure allodium quod lud Gerualci. \n IlonUhtim alludiuin quod fuit comt-
tia Friderin. allodium fratram de a. gepulero. allodium quod fuit DitiharL
et alia qae ibidem babetia. In }Vopen9würe allodium quod fuit Vdonis,
allodiuib quod fuit JtaricL allodium quod fuit comitis Stffeberti cum pcrti-
imtciffiaiif<H« tt«AnA«BH#^ 14
Digitized by Google
210
nentiis suis, in duitate Treuerenn exaiam. domum et ninestn ci contiguam
et aiia que ibidem habetis. In Uageninge» manstini unuoi. in Vvrbet'e al-
lodium quod habctis u coniitc Si,itherfo cum decimis et umiii iusticia. Mar-
9eta aream. aUodium in Uor^MtcU. uliodiuni in JJrucJterbacii, allodium in Fre-
mertdorf cum pcrtinentiis f-uia. allodium Dihnari in i/oea In ciuitat»; Me-
tensi curiam et uinca?. Jn K>-rnj,fa)n curiarn et uincas. in Eneifforf allodium
lioeitunidi . in J!'nnsjHi' Ji alioiliiiin (juod habctis a coii^rtgalionc li?ii<ttiifhi>'f
et aliud ab ccclcsia Jl'nhm ft. aliud ibidem ab l^hrm'/iu niiiite. in Mu/tevii-
irilre. in Cald^nbai h (|ue bubctis ab cc» lesia JlerLuJtiihtun. allodium Albe-
ronis in KirwUre. In Woj^traawilre mausum unum. in Horbach pratum
Wfäi/eri, Jus patronatos et coram animarum ecclesie s. MichohdU in Btk-
keRheim, jus patronatos ecdesie s. Jlartini in eadem oiUa cum oninibi» ap-
pcndiciis suis, ecdcsiam s. i/ort« in Hamapach. cum decimis. joblationibus et
aliis pertincDtils suis. Cellam in MarcHo cum agrta. pratis. uinels. molcn-
dlni». decimis. oblationibus et aliis apjicndidis suis, ecdesiam de Vtüari cum
omni integritatc. ecdesiam de liaidingf^ com dedmu et aliis pertinenttia
suis. In Marctto piscariam et mnlnndinum. item in Mnrfffo. in IlarUe/i^e.
in JiiTte. in Fma^mdorf centum uiginli diurnaics jiretliuin in //i/sfad. ter-
rain domiiticalcni de ('epjjffyihfrrfi. et fjiiod a|aui litstt/itt pt».<s,i(l( liat allo-
dium in fhtrf/alben. eccloöiani .s. Adt/ji in eadcin uilla cum deciniin. aduuca-
tia et aliis pcrtinentiis suis, dei-imam in l' urca^. in JI( /n'sheiin quuttam par-
tcni allodii cum omnibus pertinenttis suis, et aüam t^uartam partcm ^uam a
tempiariis accjuisitis. allodium in SmgeKheit. aUodium in Jhrehach, et;dtmi-
diom mansum. Neue quartam partcm mansi. octauam partem nemoris quod
didtur Fuezeruttalt, mansum uuum apnd Spize, bona omnia quc habctis in
SimoUre. Sane noualium uestrorom quos propriis manibus aut somplibas
Colitis siue de nutrim<mtis animalium uestrorum uullus a uobi« dccimas exi-
gere nel extorqooe presumat. Liceat quoque uobis clcricos uel laicos iib«-
ros et absolutes e seculo fugientes ad conuersioncm reclpcrc. et cos absque
contradictione aliqua rctinere. Prohibenius insupcr ut null! fratrum uestro-
rum post factam in eadem eccle?ia profcsgionem fns <it. de rudrni loco tii^i
arcioris religionii« obtentu di.scedcrc. di&tcdenteni u< j o absquo communiuni lit-
terarum cautiuuc nullus audcat rctinere. «Vdhcc ciiain inhibcnuif?. ne eui
cpiscopo uel aliis plus a uobis pro ucstris decimiä pcteie et reclpcrc liccat.
quam fucrit a predccessoribiis ooram usquc ad hoc tempora requisitum. Cum
aatcni generale interdlctum terro fuerit üceat uobis clausis. ianuis. exdusis
exGommunicatiB et interdictis. non pulsatis campania. suppressa noce diuina
offida cdebrare. Criama uero. oleum sanctum. consocrationcs altarium seu
baMlicamm. ordinationea oanonicorum aeu dericorum uestrorum qui ftd sa-
cros ordincs fucrlnt promouendi a dioccsano susdpiatis cpiscopo. b\ quidem
catholicus fucrit. gratiam atquc communionem apo^tolicc sedis habuerit. et ea
gratis uobis et alisrque prauitato aliqua uolucrit cxhibcrc. alioquin liceat uo-
bis (jucmcunquc mulueritis adirc antistitem gratiam et communionem aposto-
lice sedis babcntcm. qui ncv^tra tultus auctoritatc uubi.s quod postuiatur im-
peudat. rroiiibcmus insupcr ut iufm liucfi parrocliic ucstx'c nulius siue as-
Digitized by Google
211
aeora dioceiAni epitcopl ei nestro capeilam ßea Oratorium de noao coiutruere
aacleaL saliuB priuUe^is Romanorvm pontifictun. Ad hoc noius et indebitas
exactioiiee ab archicpiscopis. cpii<copis. arehidiaconia seu decania aliis quam
oranibos ecdeaiasticiii sccularisue peifionis omnino fieri probibemus. Sepultu-
ram preterea ipsius loci liberam csae disceraimus. ut oorum deaotloni extreme
uoiuntati qui sc illic sepelirl Ueliberauennt. nisi forte excoii üt lücali ttel in«
terdkti aiot nuiltis obsistat salua tarnen iusticia illaram ecdeeiarum a qmbua
mortiioram corpora assumuntur. Decimas preterea et possessloues ad ius ec-
cleslarum ucstrarum »pectantes. quc a laicis dctincntur redimendi et legittlme
[iberandi de nianibus eorum et ad ecclesias ad quas pertincnt reuocandi Ii-
bera sit uobis de auctt>iitute nostra facultas. Obeuiite iiero te nunc eiusdeni
loci abbatc uel tuorurn (^uulibet ^uecessorum nullu.«» ibi quaiibct surreptiunis
.vtuoia seu uiolentia prepoimtur nisi quem fratres communi confenfu uel fra-
truju pars consiiii fianioris sc(un(iuni dci timortm et b. Au^u>tini regulam
prouidcriut cligcnduin. Deecniimus erg-o ut iiuUi uuinino huminuni liecat
prcfatain eeck'siam teniere perturbare. aut cius po.^dc^aioncs aulcrre. uel ab-
latas retinere. minuere. seu quibuslibct ncxationibus fatigare. sed omnia in-
t^a consenientur corum pro quorum gubernatione ac auatentacione concessa
sunt usibua omnimodis profutura. aalua sedia apostoUce auctorilate et dioce*
sani epi-Hcopi caoonica iuatitia. Si qua igitur in fttiarum eccicsiastica aecula-
rtsue persona banc nostre oonatitutionia pagioam sciens. contra eam temere
uenire temptauerit. secondo tcrtioue commonita nisi reatom auum digna aar
tbfactione correxerit. potestatis lionorisquc sui dignitate careat. reamque se
dinino iudicio cxistere de pcrpetrutc iniquitate cognoscat. et a sacratisaimo
corpore ac ganguioo dei et domini rcderaptoris nosti'i Jhesu Christi aliena
fiat. atque In extremo examinc districto ultioni aubiaceat. Cunctis autcm ei-
dem loco sua iura seruantibus. sit pax domini uostri Jhesu Christi. Quati-
nus ot liic fructum bnnc aotionis percipiant. et apud districtum iudiccm prc-
mia ctcrne pacis iinuiiiant. Amen. Amen. Bene valete.
Datum Lattrani per nianum Cenril s. Lucic in Orllica diaeoni eardina-
Us domini pape camcratii .XIIII. Kai. Maji. Indirtionc XV. InrarnatioiuH
d»»niiiiice anno .MoC.XC.Yll. pontiiieatu.s uero domini Cdestini pape tercii
anno ?<eptimo.
•Au« bm grolm ^i)>(omatai; bcc Übui im ^r.^äbt^ C.XLIl. Xro. 160.
M8* ^cvaog ^mxlö^ bttpf&nbet belauf« einer ^it::
gerfal^rt bm <Stafen ^dntid^, ^tbctt itnb ^obfrteb i)on @)»an$eim
. ber ®r<iff(^aft (SinrUnfte im SReincfclb, fo toie ble brei <^^xftt
(Sngelftatt, ^cbbcö^eim unb 6icfcnba(^. Etalcct hm 27. iPiai lll>7.
Henricuä dei gratia dux et coraea j^alatinm rheni. Omnia facta tempora-
lium temporalem sequttntur motum et pereantibus hominibus ipsorum facta si*
mul intereunt im de necesse est. ut qua sua natura tendunt ad interitum. littera-
nim admioiculo fulciantur. et ab obiiuionis intcritu defcudautur. Noticie igitur
14»
. j . : y Google
^12
tarn prescmtiiim quam fiitiirorum presentSa scripti tesd'monio 'tnin»iniitiiniiB
quod cum ad implendum pcrcgrinationis noatrc propositum peeumia nobis de-
est nos a comitibus de Spanhem. Heinru» ecHieet. AVbetio let €häffrido,
BCL. roarcas mutuo accepimus. et pro hac poeunia eomitiam in Meiiuniflde
ex Ula parte Moidle. super peticione annone et denariorom et aliorom quo-
' stutim eis in pignore dcdimus sub hac forma, ut quandocttnque* noa Iam dieta
bona redimere uolucrimus. libera nobis et uxori nustro et pueris nostiis uel
aliis heredibus nostria redimcndi detur facultas. Impignorauimus nichilomi-
nus eisdem comitibus pro cadem pccunfa siib eodem tenoro uillas quasdam
'Engfhfad et JTedenesheim. hns diins iiülnp ciim coniitia pro .D. et .L. mar-
cls et uillam Sirkcnharh pro .C marcis. Huius rei tcstes sunt, propositus
Geueno de liaiiengeresbuvk. Emicho imutua come^. M cniernn de lii vves-
hüru. Jltinrietis de Di'fka. Alfjntmlrts filias Ihuu-iri. fVideriniif d( (tal-
hach. Gerlarus de ISeut^nlcU. Dieiuianis de Mfuj^lintje. Ilenrtnn^ de C t-
tesheim. Godefn'diis de Svmersvhtiihunj. hbet hardus liere. Wal jn rti'!* de
liinqe liertramtuus de Bickenbach. Friderictis de Kre^iherch. GtHhlridua
de Enckerich, Wilhelmm de Glane. Emericiig de Dille. GerlarxiH de Bom-
menkirchen, et alii quam plures liberi et ministcriales nostri. Facta sunt hec
anno dominl H.C.XG.yiI. indict XV. Ke autem in posterum alia super
hac impignoratione oriatnr dubictas. hoc brone rccordatioms inde conscribi
et sigUlo noetro insigniri iussimus. Datum Sialecke .VI. Kai. JunK*
%\)\i^xi\t fttt« hm XIX. ;Sa(;r^unbrrt im ftr.>9(V4^.
m* ^aifet ^cittrid^ VI. Mtffut toteberl^olt bett <ShrAfen boit ©panl^dm
ntlt feinem $r&bium fEyiongingen. Stitav ben'l2. 6€)}tem)&ev 1197.
Heinricits dei gratia lUmanorum irnpfrator senipcr Augustus et rex Si-
eilie. Inipcralis cxccllentie noetro deeot tlomcntinm dcnofa fideliiim suornni
obseijuia nicntc attcnta respicere ii>(|uc pro beuc mcritis liherali inunilicen-
tia dignc rcspondere. Qua sanc t on.sith ratione pre oeulis liabcntes purara
lidem <'t Indefessa obscquia (|ue fidelis diicetus noster yl/6rr/«.^ cotnea de tS/<fin-
htiin per niultüs laliorcs ail exaliationeni iiostram et honorem impcrii con-
stantcr nobis cxliiliuit et irequenter. de consueU niaicbtatis nostre ctcmentia
conccdimus ei in fcodum et heredibus suis predium nostrum Muvziche. in
qua iam pnus ante hanc noBtram ctmeessionem ins eum et fratres suos ha-
bere cognouimus et ipsum predium ei et heredibus suis presenti pagioa in
perpctuum eoxifirmamus. statu^ntes et diatricte precipienfes. ut nee Icarustmus
. fiUna n oster Friderieus Ulustris Romanonm rex. nuUaaque fifater noster. nul-
la^e omnino persona parua nd magna predietum Addern nostrnm oomitem
et heredea suos in hac maiestatis noatre conocsaiono audeat grauare uel ali-
' quo modo perturbare. Ad cuius rei noticiam prcsentem paginam inde con-
scribi iussimus et maiestatis nostre Sigillo communiri. Iluins rei testes sunt.
GuiU^mua du« 8j)oleti. Marquurdus senchcalcus marchio Aneonen:fis et duz
Ravennemtia, comos ßertuläv» de Lescittmvnder* Hermannv» de Sfriperf,
. j . > y Google
213
ülriiHs de Tanne, Euerat'didi cainei-arius Aquensis. FoleninniH oanierarlus
de /inpardia. et alii (jiiamplurc^?. Datum in T.itinria. anno domini .M.C.XC.VII.
duodrcirau die nicii&ib SeptembrLs. Iiidict. prima.
170. Subtotg 3)o«l^To)>fl GHn l^erlet^t bcr mhi gum £aai$ auf
Stcfidnatioii feinet ü^el^enmatim^ 2t9 beffcn £eT;cn5Ütetr gu SRetbcti.
1197.
To nomine, saocte* ct. iadiuiduo. trinitatis. Ego Lodewicua diuiua fa-
uciitc clpmfntia malor in colonin prcpositiis et arcMdiarnntis, Vniuersis
Christi fideÜbtu ad quos prcscns scriptum penif^nerit sinn;iutico. «|Uod qtiidarri
uir nomine Leo. bona ijucdanj in ll> ide a mo tenuit. suh tali forma, ut quo-
libct anno quadraginta quatuor denarios et sex sumbrinos auenc. et tres pul-
los iudc micbi pcrsoluorot. Prcdictus uero Leo ad me ucniciis rogauit. ut
emleni bona ccdc^ie de Ijache conferrem in hunc tnoduni. ut quicunque ibi-
dem cajnanrius exialeret predicüi bona ad mua auos in perpetuum baberct.
et ea jara que alia booa istia aunilia ibi persoluuni deinceps miclu peraol-
ueret. Haac antem ordinationem ratam et 6craaro> tenens. camenrio eiusdem
eocleaie. bona isfa Leone mingnaote ita conoesai. Et nt hec ordinatio rata
et ineonqulsa permaneat. hanc |»aginain scribi. et impreMione sigilli mel com«
mttniri ied. Hec ordinatio facta est anno dominice incarnatioma .M<C. no<
nagcaimo .VII. indickione quinta decima
?rud bm Criiiinat im ^r.^Strt^. Do« Giffttf wn lpel|m Sat^t, «it (|cl6<(|rim«tol^fa
171. ©«tfltb All %x^m Bcftatii^t Me Um trafen fiotl^ar teoti ^oA^
\u\U\\ ficiunUic^ 3cfd)e]^cnc '-?(ufc^cit>c n\m ^J^cileö feiner a3ü9tei-
rcd^tc an baS eti[t Ü}üin|tcv = (Sifcl. 1107.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Oeraräus dei gratfa prumien-
«ui ^cclesi^ abbaa. Noaerint preaentea. et non ignorent futari tempons fide-
1». qnod noB oppfeaaioouiD aemina. taiuquam inutUo gcrmen d nobis com»
missis auelli c^entet. tranquillitatem pacis pariterqoe firugalitatis ipsis pro-
uidcri gaudemua et confirman. Notum autem est oinnibus in Christo fide<
Illnis POS quos uocant aduocatos. in annis rrtroactis rcclesiarMm cxtitisse tu-
tures. Unus autcni c\ ipsis T oihnrivH nomine conics de honindin. pcrpendens
lalicntif* secuh* spucia brouia e!<.«e et incerta. et aliquid rctVi^^erlum slbi pro--
«pici«ni.s in futurum, ca que äubscripta äunt que anliiio concepit. diuina in-
spiruntc gratia compieuit. Ipse namijuc cum maior esset aduocatus uülc vw-
nasttriemi» quy est in eiphlia annuali exactioni. et omni opcri quod dicitur
bvrchcerc (|uv sui ponedieae uidebantor aotoceaaoies. nutu dei dnctua. acce>
dena ad altare bb. apoatotoroQi Petri et Pauli. Crisanti et Dariy. fostucando
Digitized by Google
214
libere renuDcinint. picfer iusticiam XXIIII. lolidorum quod dicitur mhdde.
ijuia aIÜ8 erat infcodAtuni. in regio foro. coram bominibus liberis et mtniste-
rialibus. ea oonfirmanclo. tactis reliquiia Mnctorum iurauit. Budclfua nutem
aecundus adaocatus 5119 rcnuncians exactioni similitor iurauit. Impcrante au-
tem prefato comitc quamplurcs quomm nomina subscribentur. id ipgum ia>
rauernnt. Me aiitcm prcf>ente. et alibate Steinvelchyise Erinfrido cum suis
capcllanii». prefatiis coiiios eadcni coufirmauit et statuit. ut nulhi.«: piio-il prfv
cio Conductus, nec aliquis ciuiiim nirn ciuc. nisi de niortifcris ijcl manifesris
uuliiorlbus monomachiam ingrcdiiatur, Maueipia qn^ in prepliuta (siel) uilla annl
spaciuia compleucrint. ad extcra placita nec ucniant ikc citentur. domno >uo
annuatiin. cl in niorto sua. dcbitam persoluant iusticiani. Nullus iudicuni
de aliqua aJicuius rei emptionc uel incnsura prcsumant iudicarc. cxcepto con-
turione cum scabinis. nisi forte ad cum deferatar. propter alicuius importu«
nitatem. Prefatiu itaque comes summopere i nobia petebat ut htuua rei oon-
firmationem. seripto memorlalem sigillique noatri presentia inuiolabilein. Icsti-
busquc probatam redderenraa. quod et fecimua. inaaper ipsiua conitia. aigil«
lumque aooesait ^desi^ MonoMteriemiB, Cuius rei testca aunt Ermfruhta
abl>a8 ^inuädemU cum auia capdlanit. Bdym decanua cum cetcria cano'
nid» moiug^erien&Sbm. Cunradus de hlankinhem. Lambertun et frater auua
W{dterU8 de nuhenburch. Volcoldm de hure. Uelnrims de calmumthe. Theip-
derieua, Wewholdua» Xicolaut, F.kehertUS* Gerard hs. Johanne», lleri-
«mmfliM. Johann' s. WiUielmut iiuhenha^en. Hcinricus de toitinAe, Heinf
rtctis latro. Mar^i'n/s. preterea incole et acabini eiusdem iiill»;. Reinnerus,
Heinricus. Sihoda. Gerardns. Wiricus. Cunradus. Godt^gcaldvs. Kuer-
hardiiA. et octcri r\x\am plnrof. F?i ([uh aiitom lioc ninlauent quod ab^it. uel
in irritum duccro tcmptauerit. anatliematizatiini sc auctoritatc patris. et tiiii.
et Spiritus sancti in pcrpetiuini nouerit. ita ut a ucra liif^o soparatus et cx-
torris a übertäte Hiiorura dei. tenebrosani abissum possideat in ^ternum.
Acta autem sunt h«,^c. anno doiiiinior incaniationis .M.C.XC.VII. Indictionc
.XV. Rognantc fcliciter glurioi?i>i5iuiü lUinrivo lionianorum imperatorc au-
gusto. arcliiepiscopo cohn lerne Adolphe. ' -
%iA b(m Dciginal im ^xr-%xii.\ bo« (Siegel {c^U.
17t* %^ 9titterd ^eter tooti Sßetbcnj, ^cnaimt l»on ^evgig Scl^enre^
gegen bcn (Sr^bifd^of 3^^«*^ ^"^^ ^^'^ fei"« ©Jltcr jtt
iViCci^ig. 1197.
Ego Ptftnta miles de Veld^m€ dictus de Marpfio omnibus (^riati fide>
libua futuris et presentibus notum esse cupio. quod ooinia bona qne prede-
cesBores mei habucrunt. tenucnmt et pasHcderunt in uilla de Marceio. et que
ego nunc teneo ibidem, habeo et possideo ab eccicsia Treuerejisi et ab ar-
c!itepi?copo tcntiinius et po?srdinius iure fcodali. Et ne ali(|ua discordia uel
Iis in posterum oriatur inter succes;?ore.s nieos scriptum istiid ?ip;illari pracu-
raui sigillis uenerabilium domlnorum meorum Johannis dei gratia Tretiiro-
. j . > y Google
2in
rum nrchiVpiscopi et nohili« nirr Gerlaci comitis de Wldmze. Et nos Jo-
hannis del gratia TrenintriDn archicpjVcopus et cgo Gerlan/s Ao Vehhitzt»
ad pctitioncni dicti Petri niilitis fig-iDn nostra liuic scripto appoöuimuö. Da-
anno domini M.C. nonagosinio. scptinio,
9(u4 txm Batduiuco im ^r,.-9[r<^. 9tro. 89. ,
«
118. 2)ie trafen ißeiitti^ iittb SRoBett toott 97off(ni ettüffeti fcct HBtet
9{omer«borf bic $09iciab$abeit $Bcig 9013^1 eine &ttfd^äbt0tttt3
t»oit 48 tDtftif @ilbet9. IBal^uftctit beit 20» Wx^ 1198.
Tn nomine s«nctc et indiiiidno triiiitatis. Ilmriats et liohertus comitcs
de XnMiowe. et Konefjnndin mator oomm. (^um homincs de suis npfrnrü«
tractatiis intor sc ccichratos littoranim hcncficio contra oWinionis interitum
c<insiicvrrint roiiorarc cn. fjiio dco jironiltfuntnr tantn ma^is expedit mcmo-
rie comniciidnri. <|uanti) pcriculo.'^iii.« est si quod abislt in irritiim rcuoccntur.
et uouentiura uuta suuni non scquantur effectura. Ilinc est (|uod notitic po-
sterorum prceonti« scripti testimonlo transmittimiu firniitor tencnduni. quod
cum cx quadam conmietudino in bona ecdesie de Utm&Morph quc apod
WUe stta annt. ratione aduocatie annae fierent exactiones. nos BenrioM et
Hoberiua comitea de Xastowe una cum matre nostra communicala mann fide-
Iram et mimaterialinm nostrorum. ammonitioni domipi noatri Johanms TVtf-
uirorum archiepresulis. et alionim bonorum niromm conailio acquiescentes.
pro remedio animo patri^ noi^tri Walraveni, necnon et noetrarom. quiequid
iuris uel consuetndinia nobis uidebatur competcrc reralsimus. et in perpetuum
tarn pro nobis quam pro nnisfrls surrcssoribtjs rcpip^nauimiis. cadem bona ab
omni cxactionls onore p\iiiifntos. factum iiostruni ctiarii a prcfato domino
nostro Tre^it retisi archicpiscopo per anatheiuatii^ oonclii.sionem postiilauimus
roborari IhJiiajf prctcrca supramemorate ccciosio ahhas. ut oiniils caulllandi
occAsio uoäti'is aniputarctur postcris. bona sua uoluntiUe .XVllI. niaicas ar-
genti nobis tradidit. pro aliqua poKsessione in recompenutionem reflignatorum
compiminda. Hee itaquc multorom roborata teattmonio. suppositis aliquibua
qul ioterfiierant aigilli noatri impresalone signamns. Quod si quis aueeeaso«
rum noatrorum uel aliua per so uel per quamcanque auppositam personam
quocnnqiie uaua ingenio rescindere attemptaucrit. nosti is statutis nichilominua
in 8110 tenorc pcrmancntibns oranipotcntis dei sentiat ultioncm. Actum est
Loyinstein .Xlll. Kai. Aprilis. indjctione .1. anno doniinico incamationt^
.M.C.XC.\ III. Testes huius rcl sunt. Brvnh de TsfiifiK,-;/!/. IVeiiternft do
Bonland. M ignndus de Hinge. Henriru^ do f)rhti)}ieiin. Ilenrims de Atrio
in Cotifiuetttia. et Alhertvs fratcr cius. Fri'l^rii-nx de Mrrle. Uenrinis Leu-
hf i-re. DithardnH de i'rtjfh' ndorf. Cuui} aduocatui» in L'unfhientia. Ilenri-
cua Durch den «caldt. Cnnradne Mundinc. Ilenricas scultctus. Wilhetmus
filius Eugelherti. HeidenricMS de Ifctta«. Hec sunt quoquo nomina ministc-
nalium noatrorum qni interfucruDt Roricu», Egenolfm et Htwrieua iiliua
Egenolß. Kgemlfu» loiigns, Antdtnus, Theoderieua et Hmriem filius dus.
Digitized by Google
2ie
Sifridvs pincerna. Hirhwinus Tineke» ßobertua matschailoM. et BoricuM pi-
ner diu. Henricm filius 8ifridL
Mu€ bcm aiomnlioTfff 9R<mttfcrii»t. 9tro, 43.
174» $)ie ©ürc^cr in GoHcng übcvToffm bcn Dccnncn 33örffnbav einen
3;:^eil i^rct 3J2arf bei ©icbciibi>rii (jc^t ^iinTiievn) gc^cn einen
etUt^m äin« t)4>n 8 Uln. ©^ilUiigcn. SO^oi 1198.
In Domine BÜcte et mdiufdue trimtatis. dnes CVm/lbt^iif«^. Cäni omnw
facta mortalittin temporalem sequantiir motom et bominibos pereuntSbos n>
mul eorum facta intereant necease est ut que sai natura lubrlca sunt et ca-
duca. litteranim adminiculo fuloiantar. et ab oblioionis Interitn defendantnr.
Hinc est qttod.presentis scripli aoflVagio tarn fiiturorum quam presentium no-
ticie tranamittimiu. quod commoni inter nos babito oonailio et bona dclibe-
ratione. an noetre relpublice expcdiret. partem marchie nostre inxta Seu^*
htrneti a totali aeparantes sororibus in Valendre deo dicatis in perpetuum
concessimus snb pcnsione octo solidoruni col<nien.st7frn dcnariornni singulis
annis in festo b. Martini nobis ucl certo nuutio iiof^tco ad hoc a nobis dc-
putato pcrsülueiulfnum. üt auteni ürniior esset contractus inter nos (•el(4)ra-
tm proprictatein cuiuhUiim uincc Wyse in Irleyesetze sitc. que in i|uaiiutatc
iurnalem unum cciitiuct et fuit quondam Mengavdi qui marcravim agnomi>
nabatiir. ad cautelam nobia contuleront. nt ad Ulam de pensione nobie per^
aoluenda baberemua retpectum. Extenditar itaquc prefata poBseasio. quam ä
mardiia nostra supradictis sororibuB tradidimus. ex una parte ad uiam qoe
Qocatur Hericheidet' Berg scilicet Suterse» ex alla parte ad uiam de if««5acft.
et tangit quodammodo Hanechesdal, Latitudo eiusdem ex una parte tangit
oampoe Seuenbumm* ex alia parte continuatur Boluetirodt nh\ curtis est ea-
rundem dominarum. siciit per lapides clrcumpositos satis deterniinatur. Sicut
ergo fjuidfjinti infni pro^^criptos termlnos ad nos npcctarc dignosccbatnr <'is
in legitimam posse.«sioncm sub nicmorata pensione eoniniuni consilio trai 11*11
nuis. bic firmum immobile factum nostnim fore ciipientes. ut oninis eliilatur
calunmia hoc scriptum eis tradidimus cum sigilli nustri inipressione. Actum
Cbt bolcmniter Confluentie anno dominice incarnationis .M.C.XCYJll. iudic-
fione primä. mense maio» anno cpiscopatus domni nostri JoAattnui Treuiro-
rum archiepiaoDpi .VIII. nobia omnibua tarn de n^quo ConftueMia quam
de Wiu ministerialibus et burgenaibus preaeiitibua. .e quibus quorundam ho-
mina huic acripto inaeremos. et primo eorum qu! limitaodoa termmos sunt
destinati uel qui euin eis profecti sunt, quönun htc nomina sunt. Albertus
de Porta. Conraäus Mundinc. Cuno aduocatus. Wilhelmu» filtus Engtl'
hertL Henriens rufus. Lt/dev icus Zani. TJlriciis de Cleiiarde. Henricua
filius T.f'drwici. Kngelberfvs fr.iter Wdhelmi. Wnlferv» filius Alherti. Alio-
ruui lieo sunt nomina. cx coniiciitu b. Fiorini. Ovnlerv» cantor. Wil^^-mn
et (ierardu.-< raiujriici. Laici prfter supradictos. Ht/irictut de Atrio. (Jun-
traminm aduocatus. Conradua scuitetus. Guntramus tiliua Harllim, Ludo-
Digitized by Google
21T
nidis de Polieka et Henrious frater elus. Albertus filius Srunrdi, Theode'^
ricm filius Orf&nü. Godfscrdcus. Johannes. J^itolfns. Arnoldm. Jlucfce-
et alii onincs de Conßuentiri. De Wlse aiitcm Gnntrnmits. Rudgerm.
liurcarfh's. Theodericnn. llenricus Nuneswin. Ilenriciis rujus. Gisolarus,
Gwitkerus et UenrivUa £rfttrefi. LudewuMn. Qemn^u» et «Lü «moef. ' '
3ue bcm (Bütcvh^ bcfiTfollE^^ «.BslMMie )U «o6fai|» tM fStUllt^ LSI^VIt ft. fol
1 ^ft^nttt« eimwoii.
flopcr« |tt jtaufim^ett mit ^em 9lütttteii0oftev 6. SKamn ^ei
In JMunme sancle el indlaidue trlultatls. Ega Johanne» del gratU Jr»'
tttrorttm ardiiepisoOpUt omnibte Christi fiddübw ttm prasentibus quam jfnta-
w in perpetatim. offieü nostri oommoaeiiiur cenanr*. si honesta patu^
rit occasfo. amplificarc refa'gioaorom loca. nam rocmbria patientibus caput Sem-
per compatietur. Indc est cum in dilcctas fillaK nostras safictimoniales scili-
cct apud Andernadim forJs muros commorantos per abbatissam et coniioii-
tum s. f^r-nris in KouJ^ngin cessio quedaiu facta super iure patronatns cccie-
we in uilla »jue dicAtar Trimerze et totius dominii cum homiuibus, terris ml-
tis et incultis. uineis. pratis. pascuis. decimis. tributis. uenationibus. aquis.
tqoarufn dccursibus. piöcationibus. et oiunibus iiiribus et appenditiis consue-
ia et iiit|uiieiitii8. que est tcnoris scquentis. Lucardü dei ^ratia abbatissa
totusque counentus s. cruoü in Kouffungin uaiuersis Christi fidelibus presen*
tib« et IntBrift ufiriiBli tsetimotiiiiiii perbibere. Notata eese nolumi» qnod
vm iäU» BOB et magietrtai eoconmi 8. Mttrie «päd Ändemaeim raper iure
petnmatui eeelene ia Trimene alnsque dominns et turibus in tote iiilU olini
«mtentio eiaet Ut Mtem litia toUetor oecaaio suAoaaaoribiia tnediante uene-
fibifi in Gliriato patre Jokaume dei greti« treuwwum «rohlepiacopa. ed takn
leem tdem eit negothm prodoctiim. ut luatia dB caieia pcnnote erga con-
(%num eccleeiam dietam totamque uillam cum hominibus. terris cultia etln>
col^. uineis. pratis. paacuia. deeimis. tribatia. uenationibiia. aquis. oquaniu
decursibus. piscationibus. omnibna iuribos et appenditiia. toto districtu qaonio^
dolibet poaaideadia. gaudondia. u^urpandis et exercendis contulerimus iu ma-
gistram sororam predictariim cum pleno fundi dominio. itn tarnen, ut liec be-
neficia tarn nobis quam nostris siicccs'^oribus d cüi mng-istr;i vrirt) sua eccJesia
in po'steniiii recoirnoscat. Sclotito,-' igitnr rjuod ex df'tido paterno charkatls
frequens benelicium prrstaie teneamur üliabua rie^titutif. per presentes c-es-
»ionem preinsertam ommno validam et perpetuam esse uoiumus. Deccrni-
nius ergo ut nulli omnino liominum liceat dictam ecclesiam snnctiiiiunialium
tarn in dicta uiiia quam aiibi temcrc perturbarc. Si quis autem hoc tcntare
preBompserit rcom sc diuino iadicio cxistere de pcrpetmta v^iquitate cognos-
. j . > y Google
21B
1 1 .
cat. Data sunt licc dilectis filiabiis nostriB predictis anoo dominica mcaniAp
tiODis .M.C nonajß^csimo octavo.
176. ^cr (^rjBifd^of ^ol^onn ton Stricr mcüt^wtht beut ßlofter bei
SCnbemad^ btc (S<i|)dlc in Stttttb«. 1198.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. ogo Jolianues dei gratia Tr*^ii-
rori/nt arolucpiscopus omnibus Christi fi 1 Ili us tarn presentibns quam fiitu-
ris in perpetuum. Ex officii nostri coniniunt uiur ccnsura. si hüncistu patue-
rit occaaio ampli6care reb'giosorum loea. nam membris pationtibus caput sem^
per compattetar, si afifectauerit ut ipsis quandoquc conglorificetur. Inde est
qiiöd dileetu in Christo fiUabns DOitria aaiudmoimllbi» Bdfieel wpaäAmder'
naeum fori« iniiroB «wnunanentibaB aaüatia patecno aflbola et iaime ooodo*
lemns. nidentes angustiaa non tam animarom auarum. quam corporuro. quoa
in mstanti bellonim diasidio in domiboa destrtteftia eft «zaTOB. in onitibai ex-
apoIiatM et penitua inouHia reliotu. et per aHa qnamplnrinia reran ammn
dfapendia aibi contruterunt; et ne ipaaa inter tot et tantas adnenitates mi-
aerabOrter deficere patfamur. mgenti earum necessitati per qqedani bentficia
apiritualia subueniendum eis esfc censemus. in alio aiqttideni i^uo proprio^
qnod habent in uilla qae didtur Trimzn. fundata est quedam capellala qnam
ipaaram rogatu et pia meorum interuentione priorum cum onmi dote et om-
nibus appenditfis suis integraliter eis possidenda concedimus. et Otuinas tre-
Hirensi'ff eccloslo arrliidiaronns pnri nohisrum affoctn et compassionc ipsanim
comniisortiis sue saiuti per oninln folicius coi»«fi!r»ns id ipcnm mi^-pricorditer
eis conpontit. Prefatif» uero prinrihus bis dietis et t'a< tis interoxistentibu.s. et ea
que a nobis sunt tam g^esta quam ordinnta fiii eliter cunctis approbantibus.
saluo tnmon por omnia iure nostro et archidiaconi. quod et nobis et succes-
Roribns nostrls aiitlqua institntio pcrsoluendum hactenus reltqiiit. Üt hcc si-
quidem nostro pictatis opera tam futuris quam presentibus rata habeantur
per omnia et inconuulsa. factum tfltud amboram nos^orum munimino et ai-
gillorum impressione corfoboramus. Si quia uero auati teinersRo boc fretnm
nostrum infringcre ud niolare presumpserit. anatbeoiatls eom lotiboa pema-
itum et damnatvm a aommo et omnium pastoro esse promnlganoB. Data aont
hee filiabns noatria iamdodum sineero alfeetn a Dobia ptenotatia. ainio donin.
incam. M.O.XC.Vm.
!ltt< beut Sl^arfulftr htt XUfM XfymM, in ^riiHtttefit»
177. ©ctl^arb ^ro^ft ^ii <2cf(macn lUcrtrSf^t baö (^ut letitev .Hird^
5U 9l5^tett an bie ^btci ^aac^ gegen b ^(^ittingt ^imS. 1194 —
1199.
In nomine aancto et indiuidue trinitatis. Ego Otrardiu prcpoaitns ;Se-
ßi^mm eodesi^. tam presenllbua quam iuturis etemam in domino aalutem.
. j . I y Googl
219
Quoniam aliquotiens iura ^cclesiarum per succeseionefi alioram mmns integre
di<cernuntur. plannt nobis qnc noptro gcfta sunt tempore, ad posterorum
noticiam transmittere. Siquidpm qucdam bona qiie ex antiquo jure in Xore
po-vsedimus. eum consensu totius nostri capituli. Lacensi ecclesic contulimus.
cum integritatc nrntii juris tani in agris. quam in uiueis et reditibus et
POüionibög. qiiia prefate ^cclesi^ uiciniora sunt, et ampliorem frtictum con-
«iqui possunt. hac taincji raciune ut sex solidos unniiatim in fcsto 8. Mar-
dni ^(«19 nostr^ pcrsoluant. Si quis autem eisdem fratribus quicquam
mofeiti^ in collaitt bonis intulerit ta obtinenda uisticiA eorom iteut nofiti^
(ccicsif aaristere debemus. antom nt rata et inconvalaa pennaneant. ai*
gillo BOBtr^ ancteritatia. et totlna oonnoDtita roboramus. testtbos decano Teo»
iaw, cantore (offcnt BM). luagistro eoolaram JoHwme, abbate Mtntriew La-
«ua ^cderi^ Friderioo priore. Hmtrico, aeoundo priore et aliia fimtribiia.
Sbt« bem Original im ^r.tflrt^., an toelt^ ^ mid^nförmige 6i(()el oon »eifern
178. Slic&tevTi^e (5ittfd)cihnui bee 8ü€itei§ 5toif(^cii bcni 2(H (Bevarb
au $tüm uitb hm etift 6. 9Rarim bafelbft übet bic SBcrlci^itns
ber ^tfiBenben. 5Deti 10. Wt<a 1199.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Otho dei permiBBione s, Lau-
rcntii dicfii« abbas. Waltems maior decänua et Üuerardris decflnus s. Mar-
tini in Leodio. omnibus ad quos presens pagina peruenerit suiutcra in j>ahi-
tis anctore. Geste rei niuax momoria et litium sopitaiun» recordatio scmpi-
terna tanto debet sollicitius procurari. quanto in biis diebuB malis utilius esse
wn ambigitur et pacis ac tranquiUitatia benefido perfrui benegestaruoi rcrum
etaapbribaa eradm. Nonerit itaqiie miiiiermtae naetra. qnod cum uenera-
Um pater tnnoeetdm papa terciuB nobia 'caasAm qne iater domimim Qer*
Mm FrmmienMm «bbstem et capitnlmn a. Marie PrunUam auper dan»-
(rane prebendamm eiosdem eooleaie. qaam abbaa aibi competere proponebat
et «leetioiie eaiuHucoruD. quam ad ae dicebat idcin capitolum ptttinera. no-
bis comanaaiflBet appellatbne remota ßne debito tcrmiDandam partes debita
aoUempiiitate dtauimt». Saue dictus abbas qui litteraa ooBiiiriaaionia tinpe*
tnucrat et procunitorea capituli littera» de rato monstrantea in noatra poat
Hictuin tercium preaenlia constituti legitime conteatati sunt litem. et noa otri-
quc parti super assertioiie sua teste« adiudicauinius. Et dominus abbaa twtea
tercio produxit. sed canonici ntillos penitus prodnxcnmt. licet ad testium pro-
'^nctionciü eis quatuor dies CTim intcrsticiis conipetentibus fiicrint assignati.
'indem Bertraninus custos. llermannm. Orffforius matristpr Friderimts. ca-
nonici s. Marie FrumienitL'i lilteras. capituli &ui »igiJio signatas die sibi pre-
fi^o et prcscnte Prumienai abbate Jiübis pc)rrexenjnt. in quibuö coutinebatur
i^uöd prcpositus et ceteri fratres ccclcsie sue ratum liaberent. quidquid isti
super eadem caa»a «e! causam ageado uel componendo uel (juocunque alio
iDOdo ducerent ad exequendum. lidem aero domini nbbatis et ecci^ie sue
j l y Google
paeem et gratlam sibi et liatiibuß suis recuperai-e uolentes. cum codem ab-
IwUe ftmicabileiü coaipositionem iiobis mcdiautibus inierunt in h«c forma. Ipsi
in iure cocam nohis ex parte sua et prepositi ot fcairum suorum oixiui iuii
eligendt «mcaiMkiuco« ouoi. quod- so li«jb«r6 dixflnwit. ai c^uod habuecaat. pro-,
pria noluntele ranindiaiiQKttnl domiDO Maid benigne cMkoedentei. «it et
saooesieMe mvm in perpetuum prebenda» eoeUsie b. tfavia FrvnUenw Uhofi^
poaient eukunqve uellent ydmiee penose «t obicunque uelleiit ooofecre. el
Qa|iiliiliUQ 8. Marie eos. quibnaoiinqiit prebendaa jprvmßiue» al^batet oonfiiB-
rant in oanoniooe sine aliqua eleetume et contrAdictIone redperet. ncc un^*
quam in posterum electionem occaBione uel loci, in quo prebouifa daratac*
aliquatcnus roolanmrot. Super elcctione def^ani in ccrlcsia b. ^farie postino-
duni talfter cunuenciiiiit. c|uod cum decnin« in rr»flom ccclcsia cllgcndus es-
set, dies eiectionis preligeretur et eligeretur decanus de coinmunl abbati»
Pnmuemüi qui pro tempore m^ei capitulique consensu. et ablias de cura
animarum et decauia ipsa prout moris est. inuestiret elcctuin. debita sibi ab
codem fidelitate recepta. Prcterea ab utraquc parte ad Loc iudices fuituus
eeoslituti. ut ai qua partium ab aJjcaius prodictorum omniam articolonmi oV
aetvantia reBiloret not retülenAaii parte« ad obfoniatipDeii^ n^miiipn pr^ist-
aofiim aina aKeniiw apptUatienja obataeulo pcs diatrielionem ecdeaiaattcam oo-
geremus. Ad maiorem etiam firmitatem pred{cti piociiratQrea coi^iaot^r pro-
mtaemiit. quod litteraa auper hoc testimoniales capituH sui aigillo aignatas do-
auno abbat! conferrent; na igitor in poetttnino tarn solenipniter niticmabi-
liter ree dedaa in dubium aUqua poaset occasione reUbl nomina peraonamp,
f\ue prcscntes fucrunt duximufl subtiotaiida. ot paginam istiu.s cirographi sl-
gilloruni nostrnrnni iiopretisionibttg robur&udain. sigilla etiani ( oolcsiaruiii no-
alraruni appendi t'ccimus. Fucrunt autem preseutcs Jienricus cantor, Hdym
Bnllon , Lamhertvs de ^^ ahart , Wilhthnus de Lier» et cetei*i canonici b.
Lamberti. Jlobertujf prior, llturim« capellÄnus, ilenricua caiu^ariu& a. Lau-
reutii, Umriem caotor, Johamte$ de V/eff, canonici s. Martini AkmoI/ms
doeanoa a. fiartholomei ol «Iii mnlti olerici Imdimm» AjaHm-mM domioiee
inearMiieaia U.G.XG.IX; VI. Idiia Uaii.
fijiem neuem ^türncr ^aitHtot im ^Mc^. LXY*- Nro. 179. 3n bfni(elb<n fm«
btt fU^ ml» Nfo. in Me ttiMfftiHaii Mcft« 8ei|lffl^ »on ^ tfa^ilcto ban Ck «a«
ricn in ^dlta, dl II. Neu. Jiwy. 1190, miö sab Nro. 193 b«r c«mmiflfiÜ(|e «ciü^ aa \kt
ikmt, s. d.
17§. (^T^btfd)of ^ol^oTttt t>oit %i\vc Bettvftinbct bie ^fttd^t b€T 9IS<^q1N
einer 14))fünbiacn Oftevferge toon Seiten bcv 2(Mfi ^^"^"^f^^'^'^^
an ba^ Stift S. ßaftcv s^i Cvobkn^ ^-it^vn bic 3^^«*f^«il>cit bei
abteüidicu @üter a)iiejenl?eim, too boiS genannte <ötijt
^)ctr ift. SDcn 2. Sluauft 1199.
In BMuane Mmcte efc iBdinidiM trinitalia. «/oAoiw^a dei giratw fewiVwnai
aoPchiepiBCQpiia. QMUiiam qne in teapofe gerantur lubwc» ami el tcropora-
Digitized by Google
281
iem fleqamitDrm otom. tte hominibt» pereaatibtn. Bionil eonim f«eta inter-
«tfit. qM sah DOst» «eta sott presentia hon» scripti saffragio ttudttiitaua
'etttnare. Ndtam Itaqne sit tarn presentibus quam faturia ^uod fratres de
hmnnemnode ecciesie b. caston's quatuordccim libras otte sicnt Mmgandus
^qm margramu» dicebatnr. et patcr ipsiiis in eorum mentoriam ordinaaerant.
de qnadam uinea que in boudf sita est. nd cereum pasclialera se debere boI-
iiore m T O ti'T prcscntia rcco^notn T-nnt. et in postoriim se soluturos singalis
'önnij* bj)üpoiuierunt. Fratros (juo(iue sancti castoris iuxta generale priuile-
^giuni suü üidiiii apostolica auotitritate indultuni. curtim prcdictorura mona-
chonim in mettenheim. a, niinutlH decimis. iure exemptani esse, bona sua uo-
^'luntate coufcsai. ab cxaetione «amm tarn in ortis quam in nutriincntis ani-
'tDfclium. et alils miiradB ae in perpctiram attpeiveraoroe promisenint; et nt
'liec OBriria.maiorn finnttatis robor habereot cooaeribi et & nobts rigillari
' petienmt Testes rant fratrea prbfate ecdeaie. Alhtro capeHanus noster. et
Joharmeä netaritia. Jacöbus saoerdoB. Laici. He»rictt$ de atrio, A^ertus
''firater eius. Henn'eOB rufva. Cunradus ffJindmc, Actum est anno ab in-
carna^tione dottini .M.C.XU.ViIlL Uli. Nonas Augurti. Indictione secunda.
t(ud bm Original im ^v. :?(rcf). mit an biannrv {fibcner Stun^fc^nur (cfr^gtm Siegel
'tön Trdfum fSäi^S. S>ic boVpoIt i>ov(ianbciu-n (hciiiptaif fhib ot^rtl mit bcm @]9nt^ CI^TP"
^ra{>i^trt: . Fides dicitur i^aia sit ut die itur.
i»ciioiv#hR^ citicfi ^atrtm ec«ba^. 119d— 1199.
In nomine iloiuhii. l'liilipiin-i (lictvH abbas in vwnte. a. Dmhadi. Notum
esse uoiuiiiii.-i. tain presentibiis quam &upcruentiin"s cocicsio nostry filiis. quo-
niam nos vi iratres noetri. dilectis uüsü'is frahibus in Utvitigerslmrrli. ai-bu-
stum nostrum iuxta Stininsbach. intuitu magiä familiaritatis quam precio in-
dttcti.. pro duobua talentia in pcrpetnam babendam indubimue. Et boc ut
ratnm et tnconoiUsum in posterum permaneat hanc eis kartam porngiiniis.
aigiUi noatri impreastone munitam.
' • «Rl>;kim<ßTi9iiMiriniii^!b^, lOa« Siegel j^ängt ar inmtt >^n-^<nnaitflr(iffli un^ ici^^t
'181. '*^af^«3^of Sor^ann ^l0tt' '$T!n 'Wcot^rfrM be«
Oicfcctmium^ \a\m\i 2)omcapUcl bie iiivdjeu ''■^ixl uub ^^^^
In notnine sancte et Indiuidue trinitatis. Johanne» dei grfttia Treviro-
rum arcbiepiscopua, vniuerais Christi fidelibna in perpetnum. Antiquonun
ac prudcntum adinuenit industria uirorum. ut ea qn^ in perpctua desiderun-
tur baberi memoria, beneficio .scriptur^ ad prcsentiam posterorumquc noti-
cfam tran&mittantur. Huiusitaque raüunis iutuitu preat^ati scriptu sigiJio no-
Digitized by Google
222
stro commmiito notnm facjnmi. oeiHtm etiAm et iadulntotam hahm nolumvi.
quod uacante niaioris ^cdesi^ Treveremis prcpositura. dum uices prepOttÜ
giureremuB. Mekjridus pastor 9cclesi^ de Feiria, cuiiu donatio ad prepoM'
tarn pertlnet. eandom fodcsiani in mantu noitras et Cönradi areliidiäooni
rcsignauit. Nos uero $cclesi9 utilitati prospicerc desidcrantes. persozutaiD
^cclesie prefat^ cum omni intci^iitatti porcionis. que le^^ittimum contingit pa-
Htorcm. capitulo b. Petri tanuiuam uni person^. et iegitiino pa-slori ad cmcn-
dationcm et mcliorationem rutcctorii in poipctuura contuliiuus. Ipsa autom
cccicsia uidclieet fratruin uniuorsitas in raemorala ^cclesia proprium uicaiium
ponet et iucubit. Öaluo tarnen per omn/a iure arcludiacoui. Adhoc cum lu^
patronatUB ^cclesic de Ofhtendinc ad noa deuolutuiii fuisset. uacante cadim
ycciesia ipsam eodtüii modo sicut et prcdictam scilicct. c^uaniuni ad persoaa-
tum habeadam in pcrpetuum. et uicarium pouendum. saluo per oumia iure
arehldiaconi. dilecüa filiis fratribua maioria fcdeai^ Treiferem»i$, bae ocdtoa'
tione aubiuncta et permanenter obaeraanda in remedium animf noatr^ eon>
tuHmiia. ttidelicet qaod de fructibus, emolumentia. et obaentionibas iam dktf
^iesif raaier ^lesia qu^ peraonatnm eiusdem ^\en^ in perpetaum reii-
uebit. in purlficatione b. uirginia. in qua fratres 0. PauHni. ae b. Simeonis.
cum candelis suis ad maiorem conuenient ^cclesiam. suis et iam dictls fratri-
bua duarum ^cclesiaruni tros libras et dimidiam diatribuet ita ut maiuriafc-
clesi^ et aliarum duarum quiiibet canonicoa de consolatione laboria et acm
8U8 sui ad maiorem 9ceiesiam sex dcnarios percipiet. et rcsiduum quod üc
ti'il)us libris et dlmidia siiporcrescet. minister ialibus trnim cc-eJcsiarnm preHic-
laiuin coiiferetur. tt iiiter eo.^ debito itiorf et C(jua proporcione distribuetur.
De fructitius etiam eiusdem ^ccfesi^ tantr cl riusdcm summe tn'um soilicot
librarum et dimidi^ eodem modo inter fratres et niiiiistcrialcs maioria et ai»»-
rum duarum ecclesiarum. duahus anni uicil>us. scilicot in dedicatione raaioris
rocleRie. que in Kalendis Mali, in festo üidelicet l'bilippi et .Jucobi celt'bra-
tur. et in anniuersariu nostro in quo et in dedieationc pretaxata de duabus
sccundariis yeelesiis sepedictls. fratres ad maiorem conuenient ^ccleaiam. leicul
dictum eat « maiori ecdcsia fiet distributio. Si autem fbrtasse oontingeret
quod frttctus ^cclesif non aui&cerent ad faciendam tribua nieibiv momontis
predietam distiibutionem. uolumus et statnimaa ut ordintlio aoatra de distri-
butione frcienda in dedicatione fceleaif pocius omittatnr. et in alüs duebos
uidbus. in pnrifieatione et in anniuersario nostro finnitw obaenietar. Ncs
tarnen deo opitulante de proprio tantum adieiemus. quod dicta ordinatio tri-
bns uieiboB prefati^ auffieienter potent adimpleri» Sed in uita nostra cum
annluersarium noi<trum celcbrari non sit nceessc. quiequid in duabus soUetup*
nitatibus purificationc uideb'cet et dedicatione de obuentionibus predicC^ fC'
clesi9 superexcrcuerit. ad meliorationcm cedat refcctorii. insuper eam ab onere
catbedratici esse uolumus cxcniptani. Hanc Ordinationen! sub interminationc
anathematis auctoritate dci onmipoimtis et apostoluiuni Petri et Pauli, et
omnium sanctorum. siin»nii(juc potitihtis. et noNtra ab oninibus successoribus
no^tris inuiolabib'ter precipinius obscrn.ui. ita ul si (|ui.s (|Uod deus auertat
eam iufringere attemptauerit. maiori anatlieniate sc nouerit iuBodatutu. Acta
223
anno dömimce mcarnationtt .M.CC. Epaeta .III. Indictione .III. Concur*
rente aexto. PonU6catu8 nöstri .XI. Testes. Conradus maior prepositus.
WMelmu» iriaior decanus. Tirtieu» archidiaconus* MbeHut prepositus sancti
Panlilu. Otwinm Caidonensls prepositus et ardbidiaconus. et Johannes can-
tor. Ingebrmkdus Tesaurarius. (Jonradm abba« s. Maximini. Qwiefridus
abbsfl s. Euchaiü. Utrmannut abbas saiict^ Marie. Rt iHfru^H abbas s. Mar>
tiiii. Nobilos. Jxhattnea (Ic Moncl*'ir. Undvlfus ilo Malht^rrh. Tirn'ruH de
Itrurhp. Miiiisterialcs. de K.^rli. Nirofmts r!o Jrrnz. F/t>f*^^rinis de
Alettia. JJtiD-i' Usi Lenktrro. Ciuoä. lierOoräus. iSaitaji^us. Matiiim. We-
ztlu. et M (dttruM.
?(itö bcm mit bvci an rcthicibmm <E.cl^iiihfti luius^cnbcn 'cir^iflii vcrfffinifii Oriflinal im
9l«|lfn kßaM {i<^ boS ninbe br« Mn^lMoncti OlttHi; iur fitnint bo« Id^lic^^rnnbc brS
9lrd>ibiacouen (lunrab. 3'"'^^'* runt', 2" ^roH unb dum (i^rifilii^fn im Jtnicbilb
nac^ rec^tö getpatibt, in bcr Viurcii au i-ii''*l'-'iT^iu^ T'ud), bie ;H\*ti' heilt rinfti ^«(m^n^eijj.
Umf(^rift j»oif«l?at ÄreioUnieii: f Otwinus lUi ^vhüh Trevircusis imhidiaconus. Vit\<i tjt
cht Obfongum, jeigt ctiun @ri)lli(4rn iit ganjtr i^tgtnr, in brr 9t«^tm «in« 9a(Wf, in b«r tfn»
!m ein (|«f4(e{|nies Qu^. ^ie fintificbnibt Umf^rift ('oaradiw det giatia srabUia-
eontts Trer.
;^d^iiuu. 1200.
Quod facta homiuuui prcscutium ad noticiam poit^iiiit pe4*uenu:c futuro-
rnm. cauari solet beneficio scriptorum. Ea propter ego grt-yoi'iut deS patiMi*
tia Mmuuterienna ecdosifr dietns decanus. ac itniueni fratres ibidem deo .fii-
mulaotes. notnm no indubi^kbite esse cupimva faoi fulnris quam pratentibw.
- 9uod cum Hennoo agnomeoto iöcuUuore. »uper ^uiidam uinea ecdesie noatre
in medio uille que dicitur Lnu'ne in hae foxma contraximus. quod Jlenrums
pfedictun Qioeam fideliter ac diiigenter cxcolcret. et tempore uindemiarum
pronisorem nostrum qucmcuraquc sibi illiic d( stinarcnius. in uictu sicut ex-
podircr procuraret. ac dimidii-tntrni uini indc prouonientis. suis cxpciisi« no-
ijis ibtdeni fidollter absque dimiiiiitioiui pre«ciit^irct. Ködern quoquc tempore
C4illcrario' no&tro quartalc uini. suinbiiüum aucuc. octu nummos ieuis ino-
nete ad expenaam persoluet. Preterea in domo eccicsie nostre torculai- et
dolia sufticicütia. tarn ad nostram quam ad suam uini portionem rccipiendam
pi ociirabü et peraelD uindemiarnm tempore, daues doniiis .ceilerario oostro
restitoet. et durante autampiio. uioo DOitro tarn nodo prcseptato. si quid uti>
litatis sibi ex usu torenlaris proaenire poterit. de .perinissione oostra perei-
pere potest. Si uero uel ipse i/. aat uxor eius iWeiotrA decesserit qoi stt*
perstes fuerit. predicto gaudeat jure* Simüiter si prolem habuorint. unus ta-
rnen iiliorum integraliter et iudiuisara cxcolet uineara. et pretaxato gaudebit
iure. Si autcm prole deccsserint. uullus hercdum in bis bonis optineiulis. se
aliquo jure tueri poterit. Ad istius igitur coutiactuH robur conlirDiatioiieiii
prcseiia sctiptum impressione sigilii uosiri muDiri et roborari fecimus coram
Digitized by Google
224
bis tcstibus. Gregorio decauo. Jacuho. Waltei'O, ekeberto custode. ceteris-
que ciusdtiii ccdcsie ranonicis. Laicia uero. Hentnco de ^lendich. Halde-
wi'no. liiß'rido de Limine et Syholdo. anno dominire incarnat. M.CC
9Ui« 6nii oben c|iPfltftt>|tYtciw .tttttm ^ugel^ gmcfciiM ^|(^gUaOrifliii«(ini4te4^^
183. eUf« ©tapim §u ©öttn WetgfBt bcm ÄTofter fHeber^jrüm bo«
^ßatuMiat bcv ilivcl;c cciuctq (im Göluijii^cuj. 1200.
In nomine summe et indioidue trioitetts. Elysa de! gratia comitissa «Sa/-
mensis. Omnibus prcsentem paginam inspecturis in perpetnnm. Humanf
.mf<nori^ imbecüliUtem Bcriptare.8ulm4iO:fi]i«are cupientes. quod pia et ho-
nesta conaideratione ordinauimus. scripto oommcndare decreaimus. Hinc est
quod pref?enti cartula ad omnium notic^am tarn prcsentium quam futurorum
jteruonirc uulumus. videlicct quod nos ob salutcm anim^ nostn; et antfcesso-
riiiii et sucecssorum noBtrorujn iua patronatus ecclesi^ Sigefidorf in allodio
iioütru sity ßaiictimoniftlibus in loco qui in ferior Pfitmia nuncupatar sab rc-
puln militantibus. cum eonsensii üliorum nostiuiuin libcrc et absolute con-
tuljiiiu». ita scilicüt ut abbatissa oiusJcm lue! ad libitum et placitum ipsius
prouläurciu in prefata eccleaia instituat. qui sibi terciam partem dccimatiouiii
reseruet. rellquis doabuB partibus in usus aanctimoniaiium cedentibus. Ip^
-autem prouisor episcopo et arabidiaoouo iura aua petraolu«« teneator. Si oeio
iB non satis tdoneus nec utilia eodeai^ reperiatur. ipso ainoto .alter ad nolan-
tatem abbattssc prcdict^ institutionis idoneus seruatur. aubrogetar. Ne antem
anper Ibeto noatro in poaterum aliqua dnbitatio. emergai presentem paginam
•coiweribi iaasimus. et sigilli no^tri impressione corroborandam dnximus. Ae*
itim est hoc anno dorainice incarnationis .M.CC. hiis testibus. Tideiicet: Oer-
ardo Jt^rumiensi abbate. IVillelmo decano maioRS eceiesif Treuerensis. Fri-
derieo oMnite Vümnensi. cuius aigillum etiaoi appensam est. Mtkthü4i eo-
mitiasa Vwmenri, et oliis plerisque.
titt« btm Otiginat in ber @t(ibt6ibUoi^<( |u Xricr,
184. 5(H Ste^bftn (Slingctimiinftev t)evc|letd^t ft^ mit bm Woi
frieb 311 3Babga(|ctt ütcr ciwcn 3"^* ^^u bcr ^ja^rci SKattini
gtt ^ocfen^dm. 1200.
In nomine sanctc et indiuiduc trinitatis, ego Stephanus muna.sff^rii rlin-
gensis abbas tarn proseuti (juam fiitnre generationi in Christo perpetuam pa-
cem et beatudinem. Sicut fructucsa discretione aiitiquisslnü sapicntiuui facta
8ua nieraoric digna ad cognitioncm futurorum soliditatc h'tterarum oommcn-
dare atudumint ita ctiam modemorum gcsta anncnimi uetustate uel per-
aonarum mutatione Snfringaotar cautione acripturarum. annotatione testium
perhennantur. Hac igitur forma imtructi uniuersis CbHati fidelibus notum
fieri uolumus. quod pastor eeclesie s. Martini in ßdekwhnm octo unceaa us-
. j . > y Google
825
fv mI tniipofa OodefinÜ aVbatis in Wadegmm. qia im pABt^nU eaadioi
ttdmm nsgcDdan» «iiocpi^. cwiciwi« nwire «nnuatim tei^lwtnr iierpoluere.
Venun lam dictos abbiis dum censum DotDin«taui se non datumm «aaererot
et coDtrouersm contra monastice discipline honestatem inter nos sculrct. ad
iudio« delcgatos Magitntin^- sodis conuolauimus. qai pari assensu iudices fide-
les Heinricutu abbatcm b. Albaiu. Oodefridum cantoreut maiona ccclesie
sutuimus. qui ip^Am causam sub equit^ libenuniue examinanteB. pro dis-
rordla sopieoda et pacis unionc rcformauda co tcnore. ut ccciesia prcnomi-
iiaU a supradicto censu liborn (juieta perpetuo mancat. qiiinquc marcas
nhniftL^iii iiioncte ad ooinparanduivi niansum nnuni in Jiolbach in mm ee-
desie nostre dari dccrcucruiit. Nc igitur aliquis tcmerarius zelo prcnariea-
tiuüis Stirn ulatus uel pi'iuilegio otxicüic nosttf tciuerarie i'oboratus factum
in^truiii attomptet infringere. pruseiitem pnt;inaui tuätiura subscriptione. sigilli
liuötri impressioue ruburaii fecimus. liistiuiu nomina sunt Iiec. llei/wicus
ibbfts g. AlbajiL Conradu» prcpoä/tus. Fridericus dccanus. Godefridu» can-
lor maioria eederie Jüt^ntine» iSvrcharda» prior. Walt&rm custoe. Ber-
Mu eellerarioa« £ckfharduB subcelleFarii». Maddhoto oapeUaous. dt alii
fiütrw Doatri* de laicis. Beinmu. Crafta. mUites. Acta sunt hec ab in-
csunattanc domioj .M.OC.I. prcaidente tcdi Moguntine Camrodo aTchiepiscopu.
au9 bfin t)tplomatar brr VbXtx föa^o(f(n im |)r.<9(rf^. C.XLIl. Kru. 27».
185. ^cr^arb ipcrr t?cn ^retijau i^cr^iAtet (S^imftcn ber bittet ßaad^
auf eine 8cbu^abgabc au^ bcm §o[c. 43cuborf. ^Dcu 25.
ccmber 1200.
Xos Enerlinrdujt dominus de Qt'en»au tenore presoiitium publice proH-
tcaiur. qiiod curn nos ex cui ti (loiiiinoiuüi de lam m bedendor^ habucriniua
aoouatim duo paiia cothurnorum ratinne aduocatic. quam nobis dominus et
|«ter noater pie roemorie. dum adhac uiueret eonfS&r<^t. dielSa cothumis re-
nnetuMia et renttBCiavimuB pvo nobis aostritque liberia et suwOBSoribus pure
et «iDpliciter prapter denm* ptonnttautcc bm fide oosden ounquam lequi-
rare, non repcrtere. nee repeti proenrare per noa ucl per «lios aJiqna ratione.
nigaiio. aiiae causa, munciantes tarn omni esceptioni. quam breuitor omni
OMptiMii iuris et hdSi quod nostiam reaignationem. eoUatlenem et felaxa-
tiancn prcdielas poaaet in postcrum uvolaro» Jn coiiM rei (eatimonium da-
aras et dodimas .... domino abbat! et conuontui prescns scriptum sigillorum
Mita uidelicet ac domioi ImcLmici de Chherg fraktris nostri munimine jrobo-
lata. Afltnm at dataiaa mono d(Hnini M>GO. in natiuitate domin i.
. j . I y Google
226
(^Qitl»ettt de Ciaustro ba9 il^tim iitmfillid^c Sanb gittit Kitbati.
1187—1200.
In nomine sancte et indiaidue trinitatis. Oei-ardits doi grati» ecelesic s.
Stmeonia prcpositus. Petitis dccam» ei totas eiusdcm loci conncntiis dilectis
in Christo fratribiis de rlnu^^fro In pcrpctuum. Pacta et conuehtion(^ que
utiliter et fidclitcr tiori noscuutur. crrtitudinis et firinitatis dcbent toTif-re ro-
bur immobile, et ne malicie 5*tinlio uel obliuionis uicio a t>u»' statu rcctitudi-
nis ualeant immutari. solcnt ad noticium postcronmi littiMarum t.uiiVa;^io trans-
niitti. Eupropter scripto prescntis itduJt' iiujstoc uulunjuiv tum prcscules quam
t'uturoä quosque fideles. quod nos terram quandam a sempcr retroactis dicbira
nobis et ptedecessoribiiB Bostns omnino tnutilon frstribos de dau$ito crcdcn-
tibus. fliam aibi fore atilem et maiime eam iUa nobi» et fllis eommonift esse
DoecatQr. delib^ato coDsilio rab annuo cenen eoDcesaSmiis. ita uiddioet. quod
pro qnolibet inrnali tres obuka treverenn» monete. qnantum ad noatram per-
tinet dimidietatem. singolis annn in festo b. Martini redderc tenebuntur.
Summa ucro iurnalhun estimata et mensurata ab homintbus nostria bec sub
iuramcnto fidelitatis. qua nobis tenentur. comptehendentibus .XL.III. sunt
Vi autem hcc rata et tutun's temporibus iiiconuuU>a tcncantur. prcscntcm inde
j)a<^iiuini conscribi et si^allo nostro feeitnus iiisigniri adhibitis idoncis testi-
bus. quoruiii nomiua sunt hec. Oerardtts preposiius Petrus defaims. l^t-
dcir/rti.s. Ludowicus CUStüS. Wezfilo. hrjridtis. hrntsto. Latrhtru sco-
itkälicua. UtHricus, Gerardus. Berwicuü. Oode/ridm ubbas de fiukario.
Wähdnms eiuadm lod monachuB, Hermannm abbas de HemmUrod^, War-
neru« eiosdem loci prior. Johannis. Oaufridu« monaohi.
181. Zft (^a^if<^of Sol^ann bon ^ttict cirfctmt bte ^f^t^U ht9 mH
(Blabbd^ in ®efe|ttn0 bct Pfarrei ^^Umgcn audbrüiifti^ an, nwS^-
bem bevfclbe ftuft StUcffit^tett bie i»tr«^t«i&gige ^e)MuKd berfdkn
mit betn trterifi|en $(r^tbidceiicn ^tirab genehmigt ^at 1190 —
j200.
/. dei gratia Treuwomm aicbiepiicopoa dilecto H. abbat! de ötoJgt»
totiqne ooniNntu] salutem et aineero düeottoius pJenitndinem« Umomitad
neatoe notum esse uolaianas ^od honeatatem ueetram omnibm modis quibw
possaraus intcndimas Honorare et itiri ucstix) nallatenus derogare. Inde est
quod cum ecclcsia de Celtan ultra tempus definitum et exprcj^um in cano*^
nibus post obituni pastoris sui uaeare crcdidissimus et enni dürrto fi!?o f^,
Treiferensi arcliidiacoiio intuitu honestatls '^iio (X)ntuli.s.semu3. po tiiiodum in-
telligentes quod caruiem ecclcsiani cuidani t uro uc^tro clcrico borjcsto Mat-
theo pastori de Kernpene infra paucorum dicrum spatium post moi ttui sui
Digitized by Google
227
pastoriK cüntullsseti.s U'stiiuoniuni prctati M. clcrici adiuisimus et doimtioni
ijuam r\ n ccratis. dctmo tlignum «luximus et doiiationom quam Inm dieto
Tri'tit^rrttsi arcliidiacoiio feceraimis. in irrituni roiiocantes oiiine ins patrona-
tus in inomorata eccleaia de (.eltau vobis et auctoritati uostrc integre recog-
m^^mufl et in testinionio prelatorum nü.'-tronim et aobilium noetrorum quo-
r^l^ Homina subsc«j[uuntur. rt < ognouimoiB. Qiiia üero liberaytatem uestram
in hoc plqdi^iiiD coromeadabilom esse sensimus quod supradictum Conradtim
ff-«p^rf^<^n «rohidiaconum in deuotam ucstrum adoptar^ et honcstatein suam
9j^lf|9fP%tpf|^ ob^ redde^ QohMii et prenotatam eco|ei|ain^ de Cd-
predictum M. clericnm ucstnira testimonio iil^nurap^ uestra-
rfim conta'i<^tis. donatione eidem M. clerico a wM\< facta per aoctoritateni
q^trani penitus irritata et irrifationo ist.i ab codem A/. coram nobis et 8ub-
Rcriptis testibiis rccoi^nlta bencuolcutiiiin nosfrani et presidii nostri fauorem
in Omnibus rjuc poterinius et tjnbis e\|u'diiH' vidchuntur. haljcbitls seniper
proniptiorem. Nomina t''.stlum .sunt bcc. prelatorum (>. abbas a Euebarii.
Conr/t({i(s abba.s s. Maxiniini. Albcrfiis Trcuerenxis anbidiaconus et s. Pau-
lini prepo.situs. WUhehniia arehidiaoonus. Freder ictm cantor. Cpno Treue-
rensis canonicus et noster capellaiius. Johannpt ^it "tto^np IVcMAvnn« oano^
nici» et reliqui fratre» mMons ''QOi|iI(j»pihi^^ llomina Werricua dt
l^fB^e«^ et filii ei!;^.,^ ./oÄiiif« dt jfcnteeioro. Rwlulphus de Malherc.
■ w
[ «Mi be» mfwMax ^ «btei 01«b»a(^ im in X>fifftn!9if 9. I. fol. 5.
188* i^a« Xoiiicavitcl in ^vicr bcuvfuiiCict ^^cta^ t>o\\ SScIbcn^ uub
fetuec ^auöfvau ^ba Qd^ntun^ ü^er ein $(ui4 unb SBingertc
gtt JNfteti an M Mfter ^tnmi Olaustram. 1168— 1200*
('. dei gratia niaior prepo-^ilus 11 . decauus. totuscjue luaioris ecclesie
tr( xicrenaiH cunuentUB. \ niversis Cbristi lidelibus ad quos pre.sens scriptum
pervenerit. tcstiniouiuiu vciitatib acceptaru. Vuiuex'sitaU vestre notuiu cs.se
voluDw ^vniBwn jMinmi d» mUmmm ^ azorem diu doiouaiu idam, do-
mim «i vineta« ^um jubebaot «pud kaiwU cum omni intcgritate soa pro
MDodio animanmi ■ourum. monatterio et «oottentoi de c2atc«(ro. in elemou-
nun eonfealiite «t donalionem ittam per teetimonivm tarn cierisomm quam
MHiMiehofnin. et milttum qui preMUtee aderant. et convooati fiienmt aoUemp-
niter «OftolMMveBe. Tcatium nomina sunt haoi Conradm maior prepusitus.
Johanmt» eaator. C'ono. Lamkn <in. Mermannus. Heuricus. Thomas. WiL-
ieUnvs canonici, et alii quam plures. Godtfridun s. Eucharii abbas. C^v-
radm s. Maximini abbas. TheodericuH s. Mario ad martires. Rduerus r.
Martini, in treueri abbates. liichardns abbas de ruide, Fridericua do j^onte
miies. et lieinerua frater eius et alii quam plurcs.
Vn« bem Original im !pr.<Xn(. mit an^angenbem <Sle(|C{ «on loci^rm
16*
^ Digitized by Google
228
189. ^e« (StjMf^ofd Sol^ann i)on 5ttUv S^ntRig mit >em @rafm
mar ))oti Haftel; bag fem 5£l^dl (d Semcaftel 193ttrgcti (aueii
fott. 1199—1200.
Notum sit tarn presentibus quam futiiris. ad quos sciiptiim htuA poriie-
ncrit. ucnciabllcin tretn'rorvm arcl)icpi.scoi)iira Jokannnn ad pcticioncm et con-
siÜum. ot cünscn.->i]m pielatorurn. nobilium et nilnisterialiuni. ad trnferennem
auctoritatem et ecclesiain spcctantium. et nobilcm uiriim Folmarvni comltem
de rastele in hoc conuenis^c. ^uod in niontc de hariuicnstrl, scu in ali(pio
ulio montc infra teriniuos aduocati^ dicti cumitis ucl fratris siii in Oi>dem
banuu nulla m perpctuiiin a domino ujcmorato arclileplscnpo. scu aliquo aiio-
runi succcssorum. seu nobiliuoi. uel ministciiulium tiuuruni. uel dicio cujnite.
seu aliquo suorum heredom muuitio coi.struatur. Et ut huius rei obscroan-
tia debitum habeat tenorem. placuit utrinquc talem peoam aupponi. quod si
a domino treuirensi qaem prodixiaius. aeu aliquo auoram aacceBaoram in pre<
notato monto. aen in quoeimque alio moate. infra tarmuioa memorate adao-
cati^ tnunitio constniatur. uniuofBum aUodtum suum infra eoadcm terminoe
conetitatum dominus tremrenu» archiepiscopus in ieudain comiti de easide
habendam conoeasit. Similiter ai a prcdicto comite de casieU* acu aliquo ano
mm heredum in prcfalo monto de banfncnMeL aeu infra memorate aduocati^
terminoa in monte aliquo quecunquc municio eonstruatur. Universum feodum
quod pre&tuB eomea a domino treitiremi archicpiscopo. et treuirensi habot
^«elesia. ad liberum ius. et liberam potcstatem domini treuirensü archrepis*
copi. et treicereJtsis ^cclcsir. idcin conies de cantefe. et filii aui reuului con-
ccssonmt, Dominus etiani arcliiepisritpus trer{ren-<(.'i prenominatuni tuonteni
UV (jiia iti eü munitio eonstruatur. .sub Intf^nuinatutnc anathcmati« conclu&It.
bi quin rti n»i infra terminos pretate aduocatic nuiiiitioneni <]iiamcunque cdi-
ficarc prcsuiiipserit. ex comproniisso domini archiepiscopi et comitife auxilio
dcfendetur. Et hec eonstitutio iuraaieatis utrinquc intcipo.siti!>. et appcnsis
sigillorum imaginibus domini irevirenais archtepiscopi. et comitis de anstele.
qui hoc statuerunt. est oorroborata. Pro parte domini traUrmsu iurauenint.
tkmraduB maior prepeaitae trevir€nm», ardiidiaeoiri» Tkeodaiau et^Ottmmm,
Ingebrandua nMtnttttenmn» prepoiitus. Jvikcamt9 cantor. (J«m capelUnna et
eanonieuv* XrofnftuffM oanoBioua. Coturadn abbaa a» Haxinüni» iStioUiia ab-
baa medvAa/oenn», Jiberim abUs laeentü» The^dtriam aUias a. Haiif ad
mar^rea. Hemerve abbaa a. Martini. €Mefriibtit «omea de yjaeiw, JBm"
hicho contes AtrsuMw. JchmneB de üumle daro. Ministeriales. WtüdmMM
de hdfintUin* Petru» de «wrcetü. Henricm Unherre. Fridericiu da wtmie»
Odö de ponte. Ingebrandu» de diüe. Mmseto do wmUtaehe* Pro parte au-
'fem comitis de otutteU iuraaerunt. ipsc comos primus. poat ueeo Q^d^ridm
eomea de sj^aneim. Conradns filiu« himuti ooinitis. Johanftm dt MOnle
daro. Tkeodencu» de hagene. Hugo aduocatus de kmoUiein*
bm Criiiinal im ^r. ?ti*. Tic Z\<:^,i\ i^on v^tf>ciii ©ad^« Rannen, ba? bf* OTjti=
Kiiofei au ^iclber. b<k^ bcö ö'iafcn au blau ovci^ici tcdMtur. Vc^tm« tp an ni<-iirvfif^<l unb
jn^t fincn ^m^ äc^rnij(^tfn M\{\<\, ui bei iiac^ rüdu'ärlo auegcjtrfdten irc^ini vaiit) h^i
. j . y Google
229
Q^Vfrt, bat €4pH> üor ber Sbvn\t, ba^ brr i i.it quer gct^eUt fd^chiL S)U llmfc^rift lautet:
^^iim Yolnuuri comiUs de C«8tele. ®ie Uif uu^c i{i auc^ cijwgrapl^irt mit: Cjnrografium.
IM. 8B. SfHttfV gfitoitiit m Serftn^cn iit bet SIM «itb feine groK
©cilev uiib ginfiotfe. 3« 5l^>ril 1201.
Ii) nomine dotnmi amen. Nos fF. miles didus de Bedingm, in <4^ta.
et vxor 6ua iiotum fadtnus vtiltienis preMna seriptom riBans. quod noa
pro animanim Dostmium ae parontum nostroram aalvtc sani mente et eor-
pore. pari consensn et manu sociata. de conaenan omnium heredum nostro-
ram omnia bona nostni aalica qtie inter duas niilaa sdlicet wilre et fincrotk
Sita sunt et clroumqaaxnqoe marcata et signata. sed incalta et deserta habe-
muß et !»ahprp dinosoinmr. virii» religiosis abbat! et conncntui dp Uymerode
dan)us et coiiferlinus libcrc et nbfolufc possidcnda. donatione f;ifta inter vi-
uos. possessiiuum et dominium ipsonini bononim statim in cosdcm transfe-
rcndo. sie uidclicet ut nulH p^trono nulli adnocato dccinias. census. exactio-
nes. ncque aliqua alia iura de eisdcm bonrs soluere teneantur. sed b'bere et
quicte posf:idere sicut et nos quiete posfedinius Vt ig^'tur hanc clcmosinam
noatram nulla persona ratione Leriditatis feodalis uel cuiUFCiinquc alterius
obügatMMiis predictifi religiosis poasit suscitare quereiam sigillum capituii ma-
ioria eceleaie Trewrenai» ad petitionem nostram prcsentibus est appenanm.
Datum anno domiui M.CC.I. menae aprfli.
Viul bcm Original im ißr.s^r(^. mit bcm «Siegel bea l^omcopiteld in Xrier )>on (raunm
iBa^ «M ^l^amcitfflnlfcn.
Uli. ^v^bijc^of 3)tiev eutjc^eioct einen 8tveit bcr 5(^»tci
(Ä'iKjiar bei 'Girier mit bem %\tUx 3n<^ebraitb t)Ott SWftntcvnoc^
lt. 3(. ü^ct B^^ntcn tti b€r $arod)ie bon Sßinii^ctlngen. 1201.
^»us Joanne« dei ^ratia Irfvironim arcliiopiscopus oiiiiaLuö ad quofi pre-
Bcns .scriptum peruonerit ucritati tostimouiuoi periiibcrc. xiotum esse uolumus
latn ftitutia «juam prcsentibus. quod uif rcligioaus Qodofridus abbas et ft%r
a Eocharü de IgmbmAt de Mimtimaiken niilita et de Bmikmimm
armigero et eaaCreoai de ßarkuMrA noatro eo .qnod ipai eoa qoedam deeima
apud Bozede in parroehta de Wmdtere iu tenia ilUa videlieet qiiaa dietna
uBei et dictna armiger et eornra predeoceaoMa poBaedcrant el eMma^ in
dieta oiUa in lerria illta que anlgo appellaotwr. una area in gnnuk alia qne
appeliatur armte. alia qve didtur in Assleif. alia qne Jaoet ia ailna ioxta oa-
•tram. et in omnibm alna terria. noualibus ailttia. nemMibM. piatia. qoas
dietuB abbaa.et oonoentva longo preacriptionit tempore possederant. spolias-
aeat. «Ofam oobia grauem querimoniam doposucrant anper legitima eiusdem de-
dme possessionc prubationem assercntes. quam causam eandem predictus miles
et armiger noatre conadentie tandem terminandaoa eoamiaemnt. unde soatiis
280
et religioaorum tarn dericonun quam luooniin aclmonitionibiis prafmti mile«
et armiger admoniti coram nohn in iudicio alias rocognoueraot iniiiaticiaa. et
de ablatia satäsfacientos oonquerenttbus. ddem decime cum oohcredibus eorum
ia perpetoom cenuaciauenmi Noa nero qi^i^tonun bononim aaaertiouibas
et testium qui produoti et iurati et diligenter examinati faerant. depositiunl-
bus. et inaxime ex ipsorum rai^itis et urmigcrl recognitione satis et sufficien-
ter iDstructi. quod ecelesia s. Eucliaiii predictam dccimam legi'tinio prescrip-
tionis tempore possedisset. eam ecclesle a. Eucliarii auctoritatc n^ strn per
sententiam dnximus rcsti tuen dam. ^upQr oadoin dccitna prcdictis nuliti ot ar-
migero et cohercdibus ipsorum pcrpetuum silentinni impoiientcs. et sub pena
cxcummuuicationiä proliilicates. iie ipsi de cetcro presuniant ccclesiam ?*. Eu-
cbarii in ipsa Jeeinia perlurbare. Vt autem hcc rata et tirma permaneaut.
seriptum istud sigillo nostro muniri fecimu^. et testes qui iuterfuerunt anno-
tari precepimus. Testes bii sunt. Co7irad>'i* uuufiV prcpositus. Albertus pre-
positus s. Taulnji. Vdowinu^ archidiaconus et ui.ipstcr scoUnim. Joanne»
cantor. Engehrandus custos. Cuno capellanuä et alii quam pliirea clerici
X^uci. Menfriduß de Numageti, Jacohm dapifer. Sihodo et Fiio frater ciua
de j^onU* Mathüß» acultetna. militee. Her^borduB, . Siataßpua, Wesdo. Wal-
Xenu de Pidche. BarthqUmeiM. scabini. Tre»£ren»es* Datam anno duiaini
.K.CC. priffio.
tbU htm SDi^Iomatox A. btx %btti 6. 9Rat^ele im $t.(S(n(. CJCXTni. Kl«; 304.
ntib Oerm %xits ftber il^re Siedete girni Stwn^ obtx f£ii£p9tt,
1201.
Johannis dt^i gratia '}\-rniri>rv,ii arrbiopiscopu.s uinuibuB presens scrip-
tum inspecturis voluiuuä üs.so notum. quod cum causa vertcretur inter abha-
teia ( rodffrkhtm et conuentum u. Evcharii Tr(n'ert*n^if< ex parte vna. et iim-
gistram et conuentum sanctimonialium in Idorreo ex ultrra snper eo videli-
cet f[ue et gcneralia seruitia vel iura recepissent. hactenus et per cons€<jUi ns
in postcrum reciporo deberent ab hominibuB uianentibus in loco qui vuiga>
riter dicitur Wizpoi't in manao ipsarum dominarum. hqiuaoMdt dtsoeptatio-
aem volentea sine strepita teiminari inqulntioiiem veritatt» de pariiiim coa-
aenaii oomnMBiniiui vivo religiosa Barihdomeo abbiti i. Maximtni TVepermiaur.
et Vdom'mM de Ponte, nobis postraodam refeiende Ipet vere post exa-
minatam negoebm el veritatem dUigeiitiiia iiiquiaitam. coram nobia et in pre-
■entia paniimi retuleniDt quod ootmeiitua dominarom in prcdicto looo habe*
bat maosam et qood ab eiusdem mauaionariis reoeperant bactenus eenawod
debitom ex ipao manao. Beferebant ctiam quod eiusdem raansi ratione mim-
sionarü veniebant qnelibet anno ad plaeitum obaernatanim aped Horteum
ante fenestrara Magiitre et qai satia feeerat do censn qui aoini consueuit in
feste 8. Martini absqae omni grauamine reeedcbat. alioquin satis faciebat ma-
gistre pro cenao neglecto emende nomine aeoundom sentendam scabinonna.
. j . I y GoOgl
2ai
Ueterebant etiaui »juod cum dominc liabcbant torculur in loco äupradicto pielum
ipöiii> procuraro debcbant aböijuc omni labore et expcnsis hominum preiato-
nira. Referentes insiiper quod omnem rcliquuiii mattiiatn ciiisdem toreula-
m procararc debcbat conuentus dominarum sed eandcm deferre debebat pro-
prib IftboribuH et expennis ad locum dicti torcuUris bomines momurati. Pro
piurte vero abbatis efe conuentas s. Evcbarii retvlerunt quod idem honrioeB
abbüti profidseoDti «d conciliam generale «t.aircbiepiscopo 2VeMr«NM rabn*
diuin facienti. iaoto inter m collect» c|UAndaiii miinfflam peeimio sabaidü no-
mine Gonferre tenentur. nichil ex Hac causa dominabus oonferentes. In summa
retttlerant qnod preter ca qae snperius narrata sunt domine nidul recipere
debcbant neo baeten» receperunt ab bominiboa Mpedictia nee habebant etiam
iorBdiationen. cum abbaa et eonuentus «am baberent. Hiis relatis partes
promiaerunt se veilc stare et quod ea in postenun .firmiter obseruarcnt. In
cniin rei memoriam presens scriptum de consensu partiam inde confcctum
siplli nostri munimino nec non sigillis virorum religiosorum s. Maximini et
9. E^'charii n! »Latum predictorom daximu3 roborandum. Datum anno domini
.M.CC. priiüü.
^na hm Cr\ci[m\ in brr etabtbibliot^ef ju Zvitx. htt «uffM^ 1^1* «: Friri-
kfiau de Kaact» cruce ville naatrs que dicitur Wigport*
*
in. Sbtx @v3Bi)d^ef ^fi^om t»on %xitt Bcutfunbet bot fBac^ln^ bed
Itlefler« ^itntncrcbe mit S^l^eoberid^ ^crm t>on ÜÄanbii|d)cib n^egcn
1201.
Johamie$ dd gratia Trmiirorwn arcbiepiseopus omnibw Chiisti fidelibua
tun presentibiia qoam fatoris. ad quos bee carte peruencodt otemam in do-
ming salutem. Notum ossc uolumos nniuersitati uestre. qnod Theodericus do>
otiniis minoris castri de Mauib i-srJu !t r irji aliquando prescdisset annuo pla-
citu rusticonim ip nilja sua de Kpäle. Uomincs curic illias iratiibna de Uem-
wilrode questioncs mouenint super terns et poitsct'sionibns. quas idcm ccno-
biom possidebat in banno et tcrritoriu prcfate uille. Quum itaque diligenti
satls npuH esset inquisitionc. tit tarn ccclcsie uidclicet quam rußticis iusficiam
suam coiiscruaret intellexit plane quod possessiones. quas ibidem prcdictl
frutre-s liabeltant. uhicunque sito es^^ciit in cAmpis et pratis. in afjuis et aqua-
ruiii dcciirsibus. in terris cuJtis et inculti>. h longo eas tenucrant et iuste
fuerant adeptl. unde ut bonorum iam dicti cenobii de cetero paiticeps tam
in iiita .su;t qu.mi in tnoitf extstcret. bona ipsorum. quc tunc liababant. in
euiuii defcusiuncm suscepit et eonccis^iit eis consensu rusticorum per totum
bannum suum communcs assentias tam in pascuis quam in siluis perpetuo
possidendas ita sane quod de cetero nnllas ibi amplius adipisei poesent sine
sna eooniuentia uel succeasoram soonim possessiones. Huic antem pie do-
Dstioni predicti Theoderiei nxor Qertru4i» prebuit asscnsum cum filits snis
Ucnrioo et Wiildmo postdantes. ut quod &ctnro est. eenobio digna firmetor
. j . > y Google
$92
sUbilitate. iie in posterura malignantium cou^ilio poMit aliquatenus müi-iuAri.
Ul autem hec ruta et inoonaulM permsMiiL pivsentem pagioau et noBlro
et ftupradieti Tke^ri^ sigillo feoimus comitiiuim. T«fliB» hiiiiis mdI.
JuHacme Jamdied oenobii abbas. AdSlfiiB pnw. Juatamtu, Com». Be/^
wardu», et quampluns monaobi. WaUeru» de J}udtUhd»f* FUooltI«» de
Ma»iirtieheit et AlberUis iniles de MandirMJmt, et alii quamplutei. Acta
Bunt beo anno ab ineaniationc domini >lf.(X/.L
Üttf hm ^Xmt^tn U$ iMvfieit ^inminttc im ftr^lln^ CXXXJn. a. Nra. 88.
IM. ^TO^^fi Hüb Üt^m gtt @. ^«ftov in MUn^ U^fim m<%
SD^ofelVDcig. 1201.
In nomine sanctc et indiuidiie trinitati». Bruno dci gratia prepoi^rtus s.
eaatoris in Conßuentia omnibus boc scriptum inspecturis aalatoni in ilomino.
Ordinata feliciter in nostris temporibus ad dei honorem et aa^ sanctissime
roatris Marie laudem. ne per exorUim obliuionis cali^nem euan«Bcant et pc-
reaiit. uiuaci sülent iitterarum to^timonio confirmaii. Innotcscat pirspntibus
et sciant posteri. quod cum VM de Wise remotl e^sent a Vonßvetuio . ita ut
sacerdotcm Icnipore necessituti- iiou »emper habere possent. et idco tarn in
coiifessionibiis (^uatu ia baptismatibus et aliis saciainentis froquenter perloii-
luin incurrerent. Iimniliter pccierunt a iiobis ut saconlotem ris conrederemus
qui cum eis eotidinnus retsidcret. et ip^i ei de proprio ad Mjitem iuareas in
certis reditibus shaul et oblationes assignai'ent. Nüs Igitur eoruci iiuentio-
nem piam attcndentes. prcces eorum admittendas decreuimus Statuimus ita-
qne cum consensu capitoß noatri nt babcant ibl sacetdotem penes ee reri-
dentem. qni eü in officio ditiino et in confeBsione et in bi^isniate et alfti
aacramentis prout neeesse est. prouidcat ita ut si qnando enm ant mqii cnt
alio modo inde amooeri contigerit. ant nos ant snccessor noater com capitalo
alinm ibi statuant successorem. Ne antem a panocbiali ecciesta extmi ui-
deantor. ordinauimus ut in pascba et in pentecosten aliquoa parauloa bapti-
x.andos Conßuentiam deferant. Ttem io rogationibu» et aliis processionibus et
sinodis oelebrandia prout antiquitus consucuerunt illue conucniant. uero
qu^ usqoe ad li-^c tomporn rominc elemo.sinc ecclesie b. Marie coUata sunt
que uiilgo Helegcf'fde dicuntur uolunius ut integralitcr ei permaneanl. Iii
autem res ista m-inerct stabilis placuit prescntem conscribi cardnlam et si-
gillo nostro et ^'cclesi^ confirmaii. Acta f^inif bec anno doiniiiic«; incarna-
tionis .M.CC.I. Presentibus. Johannt scobi'^tico. OtIucu cmt< de. Lud*-
wiro ceüerario. Emhricoiie. Bormvnd<t. Jlmrirv. IVernero eanoniri« s.
ca^^M is, IL Hnrn comitc de S tpie. Henrico. l^hyli^^o. Hennco, tHrtujne
nulitibus et ulil-^ tjuanjplurlbu.s.
bem Crit^inal im H^c^ri^., mit )tori an rctl^(grün(u feibiiim ^abeiibünbrtn befe>
iti^tm Siegeln. 1Da$ bee ^rop^cd Don nxi^em Sad^« jrigt benfelben in ganzer ^ignt anf ei^
aem 6cff(f 11^^ la bcr SMIm fht On^, In b<r Steint eine 9i(ir. Itntf^rift: Bnmo pa»>
. j . > y Google
P?itus s. rastoris oonflucnrir. Da? |ii>eite oon bunWbraiittew MMß jHdt ^ ^•
'vr'rcr ficbcnb, in bei l'inffii fiu iMicfi, bic Dichte fi\incnb erf^obeu, UUl ba4 CtQCtl j^C
uu«g<vi^<>B'"i ^(^ein. Umjc^rift: 8ca, Castor in coudueatia.
1*3. 5Dcr m ak>tfvteb gu SBM^cti f««ft «uf »iibciilftnis gtoci
2:^eile be« 3el^ntcii 311 ^ul^lcicj öoti bem ^fro^ft gu €ell. 1171—
1201.
Egro G. dictus ahhim Wadegocemü eoclesie iinriiiu esse uolo taiii prc-
sentibub «juaiu luturis prcacntm scripta lecturis. quoci ego una cum capiLulu
meo Symoni prcposito ctUmsi .XV. libias euper duas partes decime de HuU-
pereh. ^oas nobis in tttdiandi ab abbate i. Dionysii libertatem aceeperat ea
eoo^tbne «eeomodaiitnina. ut idem prepoeitus pre&tae dedmas infra qnatuor
■DUOS redbneiid! mm habeat fiicnltatoD. quorom niddlcel annorum emoIii>
menta lotoitit pietaf» abbaa s. Dionysü noatre eodesie conoeraHr. deeatab
qoatoor amia anpra mamonifaia prepoaitna decimaa anaa reditnnidi qiundo-
eniiqne tiolaerit poteatatatn babebH. in itestoonhim liiiiita eontraetionla ab*
baa 8. Dionysii litteras haiaa UttiUitia ootttentfuas anctoritate sigÜU ni ibii'
nitaa per dominum S. cellemem prepositnm nobra direxit. Aotiim ort hoc
anno uerbi iDcamati .M.O qaod nt titum permaneat aSgfllo nostro tnn-
Biri feouBtia.
9rud bftn T'ipTomatav ber ffttti SBo^affra hn ißr^r^ O.XLII. Nio. 924. tM
IM. iDit Slbtiffttm |tt ^etbobai^eim isnabj^a^tet bem Xloftex SSi(^a«ff^
i|te (Bilto 31t Seimen, ^otteiibd^ mtb TObU^ifct. 1171^1201.
Quia pleruiiK^ue digna memorie a cordlbus mortalium facile labiintur
iiisi 8cri]»to ad postcros transferantur. qucdam qiie nobis snccedcntibus posgc
prodcbsc band ditüiliimis prc>enti pagine cümmcndarc digjiuni duxinuL^. Nu-
uerint itaquc tarn presentcs (|uam futuri presentium inspcctores. quod cgo
Sophia dei patiends s. Marid in Berhodemkiim dicta abbatissa domino Oo-
defiidQ. abbati Wadegozensü eeeleaie omnibnsqne ibidem ' nunc et in pcrpc-
tno dcgentibw allodinm de Leminen. üholdehack et Mvnißhwt:dre. quod
ptraa mimiB rationabiliter. ut noater oonuenttia aiebat. multo tempore tene»
bat. GonaUio et aaaenau totiua capituli noetri. in omni iure, quo predicta al*
Aodia JI»hodd»emi$ ecoksia poasidebati e« coodittone ooncesaimQB. quaMaua
^uotanni» in medio «naio .XXXII. agnos. et in aastunplione b. Marie .XIII.
solides metensM monete. in decimaa omnia annone. quaa in predictis locta
ÜRalvei de Wcukgoxingtn adquirerent. prediote ecclesic noötre aine ratarda-
taeoe darent. £t preterea. si aliqaia heres in aUquo predictorum allodioram
iure bcrcditario suam portionem a curia et fratribus querens posaedeiit quid-
quid ccnsiTs de sua hcrcditftte debuerit. fratribus pi*edictis persoluere debcbit.
IJt i^ntiii- preöentiö p«giiie sciipta tlriiiiL>ia pei^i-tant. sigilli nostri ini]>re8-
aione et (estinm qui affuerimt Bubecriptioue. ut df^mmus munice ciui^uimus.
. j . > y Google
2U
Hiiiis rei teetes sunt. HvnycUu rtn.s prepositne. Oeranht» prior. Rodolfum
sacerdos de Waäfgozinfje. lieafrür dcoana. TjV't '■'!':- sicrista. KunegundU,
Juliana. Mathildis. AdfUidU. capellaiii. GuHthdm. l'Anmo. Kandv» de
Uerhodtneskeim. miiiisteriales. Folmams. Hermannus. Alheru, Gvdefndum,
' ■
197. 8etttam 9Bif(^of ton iD^c^ imtetfa^t unter ftrettßcr 8frafanbro«
buu3 bie Bctjnt'^^forbwttttg bon ben 9t0baUen uuto bcm Sdtclanb
bei ^Ibtei aBaOaaijcn. 1180—1201.
JJertramnns dei gratia Meiteiim epMoopoB. Oodefindo wadeffodenM
ffibbati et, eiuedeiii loci firatribus in perpetmun. Justicia est qu^ conamMt
uniculque quod suum est. Sed quid cui oonaoniaji debeat. sine ueritatis oo^
.lutione nulli liquido OQiWtat Igitur aduer»tis eos qui iustint^ aolttit irrogm.
Bcripti htiius remodium opponcntcs. nutum facimus taJOQ futun's quam pr^en-
tibus totum ordiiiom premonstrateusom solulione dccluiarum de nouaübus et
nutrinientiF. nuotoritatc sedis apostolicy nun tofieri. Cum igitur ad «nlutio-
iioiii ( artHideui wadego<'ien»iui rrrlcnia que premonstratensom prolcisa c.'^t or-
djncin uiulenta quoruDdam exa« tiuno ucxarctur. sedeni apostoiicara ut .--uper
hoc grauamine iusticiam consequuiui. cxpctere compellitur. Ab ipso ergo
domno apostolico super hoc in mandatis accepimus. ut liuiuscemodi attenip-
tantea clericoH. ab officio et ecclc^ia.stico beneficio suspendentes. loca ip.sa
etiam interdioto snpponamas. laicos uero exoommuDicatioms sententia pcrcd-
larnns. Preceptum igitur apostoUcum cui contnu'ro ut ne&s iurami». in oqn-
nibi» obsemäre et obieniari' nolnmnsi et ae quisquim in ttostni dioceri pio-
Uelun ^<*»in eKMtioliO '4ediiianiin HtttrimeaCdMiii et DouUnm inquietere
presiimet. sab aenteiitta excoaununicationie et interdicti. apoAtoLcC» iittetoritete
mterdicimus. Et ut acripti nostri pagina irrefragabiliter ab omnibos in
e|H8copatQ ttostro d^^tibus teoeatur. sigilli nostri impressione eam corrobo-
rari fecimus et muniri. quis aatem instinctu diaboH huius apostolici do>
creti conteraptor extiterit nUi ijondigna satisfacttone reisipuerit. a tidelium
cominanione separatom. sortem aus cum Juda proditore. et aliis infidelibus
deputamus.
%xA brat Otigfnsl im |k«>l(i4. HU fi^tn cr^flltene ^ftag^ a« gsfimc €cttc.
199. 19Eßicftrb f(^en(t bent attft ^um 1^. (Simeon lel l^tict ebtcn
gcrt bei (Toblens jur <Bi\\\m% ferner ^cmovle. a)en 24. fKSvg 1202.
Quottiam uarius rerom enentus Lumank eepe pvopontis aolet oftmiare.
et dum maior tempoHs coromoditas uel rerum facultas exspectatiir. expec-
tans plorumqne minus idoneuH inuenitur. IIuIuh rei proppectu ego Wrfcar-
r/i'A adluif^ nif^iitis mcc compos. corpore inroltimi??. iiiiitam meam Confttit^H-
frp in der iuzf/i. nulli aliqno censn obnoxiani. contra monfem s. He^yf! uor-
Bu» onentem sitam. ccdesie s. Symeo^ in Treueri totam et jnt^ram tnulo
. j . > y Google
m
poBt obitum neotn qualemcaiiqae tunc muenorlt Hbere pOMkleiid«in. quoii^
«|De com Qiitero uel retinere nohieio. mihi rtseniMis wnmfraotiini. Ho«
ettUD adteeto qaod si quandoque BAoiore deliberatioDe halnto afiqaid
iU« uittM in etdem ecdesta fieri statuero ad quwiiniD^ nnim oidinaiMro
Ana omni aoiitraditlione ratom habeatar. Qnod si nlohil alind disposuero.
BM alJqttid apecificando exprassero. ftatribns in anniuersario moo secundnm
qnod ipai ordinanennt et rerum iinantitas patiaiiii^. aliquid inde caritatis in-
pandator. M itaqne in hoc facto oinnis eessat cauillatio sigillo ecclesic a.
Florini. qnia qoidam ex fratribus eiusdem huic ordinationi interaunt. et si-
gillo burgenslum liec postulo roborari. Actum est anno iiicarnationis dorninice
.M.CC.II. .IX. Kai. Aprilis, Conßnentie. Teste» huius rei sunt, fratron s.
Floriiii. dominus Werfrulas (?) decanua. Cono cantor. Engelht-Hm et Gerar-
dus. laici. üenvicus scultetus. Cwio. Ctuntramus de Wüse, Jacobua, Jo-
hanne» de Clotene. Uenricus steilleiocdt. HicolfK.'*.
«u« htm Hnacccn ^l)^lomatar ht$ etift« im !ih^>8(r^ C.XIX. Mro. 83.
IN. e^ifb«r{(i|ttrl^er ^ergleid^ ber 9(Het e. ^^ar iei ^tiet mit
bcm SRittcr (^c^ib toon 93crge genannt i?en SBatccuvt ükr M lc^=
tevn Steckte m bm ^of ein^is* 30. ^uni 1202,
NoB Henrieus nobilis nir de BtriM et Joanmt adnoeaint de Bidtiinffen
nulfls omniuni Cbröti et eodesie dd fidelium uttinenitali aalntem nnne et in
perpetnom. Qnoniam 'fortuoa mendax et nolnbHis in faelis et gestiii homi-
nam taotdm aibi iura nendiciiuit. quod eortiin maiDoria tabcscit de facili.
ideo litteramm indioüa ae teatimonio debent perhcmlari. Huiaa itaque vatieniB
ponpectu omnibuB prOBontibus et futuris notum jMae uolumua. quod cum nir
tMoerabiJia dominus Oodojridus dei gratia abbas monaaterii s. Eucharii (re-
uirenns pro se et conuentu suo ex una parte, et dominus Egidiust uir nobi-
Ks de Berfjfi dictus de WaJentrf ex altera, snper omnibns controiicrsiis. dis-
urnsionibas et querclis. (juas hahebant ad inuiceni occasione quorumdam iu-
riuni et iurisdictionis de Si/izir/ie curtis dictonmi aldj&lis et conuentu?. ubi
diclu.s nobilis uir dominus Eqidivs aduoeatus existit in nos de alto et de
b;LS8ü commisernnt. nt quicquid super premi^sis ürdinauerimus. statuerinms et
diffinierimus concorditer. latum et firmum compromisemnt fide data, liinc
iode se perpetuo inuiolabiliter obseruaturos. Nos itaque diligenti prehabita
eötnideratione et deliberationis industria. comnunicatoque consilio fidedigno-
rom. qni aoper talibns ezperientiam et notidaln oenlatam habctit Mcimdnni
Im et ttiriiB coDsnetodinem in dei nomine pronunciamaa. et pronnnciando
dilßaimiB. quod ad dictam seu reportttionem scal^inomro eortiti de Swmu^
uterqne. nfdelicet dominna abbaa et Bgidint nir nobilis gandebunt iofe sno
et eo coniend crunt apnd Sinzitik» et ai dicti scabini forte disoovdarent anper
pranissis. nec ueltent concorditcr reporture. recttrsaa liabebitnr eodem modo
et sententia ad scablnos de Nmniehe et Palzdf. quomm dicto et reportadoni
•tabitnr nt soperins est expreasum de aeabinia de Sinaieke, Et ai lioe tsüm
236
fieret de bis softbiow. domitiiu abbps predMstw'm aolaseu domicilto bvo tpud
monastüriiini ipsum cttabit prcdictos scabiaos omueB. et ad dictmii et repor-
tationcm scabinorum Booroni ibidom ad boc liocatorum et inqiinitorain more
debito et consueto omoiboB pi'omissis libcre gaudebit paoifice et quictc. Hee
pronnncifttio facta est in preeentia uenerabiliam donunorum Joatini» dei gn-
tia Treuirorum arcbicpiscopi. et iJjiistris uiri Fridenot ducis Lothai'iHgie et
marcliioni.s. prescntibus etiom multis prelatis. clericis et laicis in marcha et
in loco inter Sarburch et Sirket'ä iuxta eoclemam s. Mcwtim. ubi priucipos
dicti sua plaeita Rolent obseruarc. Vt autem predicta pronunciatio rata, et
tirma pcrnianeat. nos et coilega noster. (juia si^illa propria et autentica non
habemus. Bcnptum i^tud sigillo uciiCiiibilis domlni Joarmis dei gratia Trevi-
roruiti archiepiacopi sigillari procurauimiii. et tcstcs qui interfuerunt anno-
tari fecimus. Et dos Joannes dei graiia archiepiscüpus Treuirensis ad pcti
tionem iK^ilis uiri Henrid de Sirkeut et Jbamm adaocati de Bidelingeu mi-
Jitis. oecoon ad petitionem religiös! uiri abbatia a. Enoharii predicti. et no*
bUis Tiiri Egidn de Berge sigillum noatnim liuic scripto apposaioraa et ap-
ponl precepimas. Testes hü sunt Cinradu» maior prepositns. WiUdimu
maior decamiB. Aüurtm prepositua t. PanKsi. Odowum arcbidiie. el wk*
ipater aoolanim Joatmea caator. l00ebrandMs coatoa. (Mno eapellaoua. item
nobilis uir Joannes de SiePiherch, Menfridua de Numagen. Mnerkardu» de
Petra. FridencHe de Grimberch. item Joannen. Heinerm^ AddUiMU fratrea
nobilia uiri de Bei^ge. Garadius. Aj-noldus de WoUcringm milites de Sir-
keU. Beinoldua. Wüldmiut de Helfeli xnilttes de Sideli^ffn, Mathia»
scultctos TretUremeie. Jlerbordue* Bittapym' ^Vezelo. Waltents de FoUßhe.
gcabini Ti-mirensei^ et alii quamplurea cleria «t laia fidedigni. Dalum anno
4aittim. M.CC.II. pridia Cal. Julj. .
««a hm SDIptsaiotttt bcr »Mi e. !DM^ Int eJCXVm. Min». Mi.
6c^n. 1202. '
In oooune tanote eb indiuidue trinitatia. Qvido dei miaeratione PremeeH-
nm epi&copoa. apoatoU«6 aedia kgatnsp uninecaia boc scriptum inspectuiaa aa-
lutem m donuao. Cum aoUioitodinis nostce requirait officium, noa omntum
Chriati fidelium insndace profeotibns. tarnen tenemur eot debito fiuiorem so-
atnim propeoaitta bis ioeUnave et eorum eommodia atudioiiaa et deootaua oe-
leria inuigilare. quoa rdigio aanota et deuotio pia Ohrtato ooDiunnt, Koiae
iteqne uoliunus tarn raodemomm quam foturorum etatero. nos bona unioersa
deootionia iatnitn coilata monastttrio. quod uir nobilis Jlcnricvs eomea de
Seyne ob spem retributionis etorne a pvimis exetiuxit fundamentia. ipsi mo»
nasterio C4:)nfirmas8e. uidelicet curtim in Witershergh cum omnibus appendi-
ciis suis, ciirtea in Onnun-p et Thf/re. bona in Kn(jtrs que fuerunt Rorid.
bona in UeimhiMsh et ualie iSeine que üuecunt Armidi Merü^gs* bona in Ar-
. j . > y Google
^7
mitrf et Htminigith0»en. urncns in Btdmdoff^ bona warn, qtie |>nuH «ttin«-
Unt Capelle in mrbe vcdtensi. cum nmow ex utraqnc pfirte u*liis ti«que in
Bnrrjrndfd. dwimnm in Mentutlt. decimaiu in Mettriehe. Decrcoimas etiam
mediaute consensu ucncrahilis hatvh Johannis archiepifwpi Ti evirenaiSi eon-
senttentibns Hrunone j)astoi*** et patronis e^rlesie. (pKx) tarn coniinajientfs in
caMro ^V^?{(' quam in uallc prefato fuliunxit munasterio. ut baptiMei lurii,
Mpuliurani. confesaionem et omnia spiritnalia ibidem ^'x^pec'tcnt. PivtiMca
ut niatri cccicaie in Enger'* rccog^nofccrtte« hoc ins debitum et lioiiorem j*v-
noduni cum alüs parrochiani^» obscniabunt. et opus cimiterii sicut al» antii^uo
consueuernnt perogere non omittent. Verum ne ist« fierent in damnum ei
grauMoeD eoelene m Engtn. in recomptiiiMtifHMni con<Hgnani et sirffictena
iwiiiiram alkidiwtt .VI. amnBte ab ipso eotnite oomparaNitt ipal eedeiie est
assignataiD. Flacdt eCfftm- hulo- scripi» annotari qaod idem «Maafleriam per'
peloD reeogiMwek im filiatioiüs et debitun eabieetiofiis ctnobio io Steineudtt
de ^00 ooMKptBi primo exioit et teHipe in predietam «alieai emanatrit. Vi
MiM isla etdniatio maneret stibilis et int^ni in perpetitam. eirea ipeam
mütvimn. quod neu eooperante domino. dum iegatioob fungeremnr ofii«
eto consecraaimas. prese&tcm pi^;inaBt etlnMoibi «hiximns. ctsigilli nostitmti-
nimine confirmari. et nt omnia eoram bona nanc babita et babenda de ee»
tCTo nostre ccnHriiiatloni;; auctoritutc ei in perpotuum conscruentur. Sf qoitf
afir*»m ausu tenierario l)nnc nostrc confii niationis paginiilam infringere attpmp-
tauent. indignationem omnipotentis dei ot sanctc huc matrif. et bb. aposto-
loruni Petri et Pauli, et anathematis scntentiani so inourrissc nouerit donec
rpjiipi«cat. Acta sunt bec publice anno dominice incaruationis .M.CC.II. fn-
dk't. V. Testes sunt. AdtAfu^ Cvlouietixin arehiopiacopus. Vdo inaiür de-
csnus. ßrinio IivntU'7i^i}> prcp«.>8itus. GerardiLs Xanfenvis prcpositus. Theo-
doms prcpositus s. Gereonis. Hermannus prepositu» b. Seuoriui. Theoderi-
««• prepositns a. Coniberli. 2%ANMeM prepoeitiia ts. epostolorum. Engdbertua
preporitna a. Qeorgii. Oermthu deoeinii s. Oereo&ls. Lodomau deeantu ». 8e>
MriaE. BüMmthe deeanoa e. Conibeiü. Oüthtrhu decaau s. Andt«e.
ia» m, apostokrani deeannt. Oodetodm» e. Geoiigii decanat. Hmr(cw§ de-
ctmit B, Marie ad gfadua. HmrieM dux de Limpnrch, AtMp/tut eomei de
Moaie. Oerardu$ eomee de Are. Loihariva eottee de ßotUule. W^idmma
comes JnMacensis. Otto de WicJcnd. JJermannuif aduocatus Cotoniensis.
Omlberhu, Amoldus burggranius. Ämoldus Vinceldorp. Amoldus de Wol-
ftendorp. OonratkiB PcUkamer» Henrieut de Sekonrod, Wibertut «k Otto
et alä quam plnres.
Ibii bcnt S)t^tomatar bet Mbtti Gafit Ivt |}r.«9T<$. CXY, Km. i.
ML 2)cr (^r^bijd^of S^^ft^ti i)on 3:vicr bcftätigt bic Btiftung be$
ftct^ ^e^n buT^ bcn (Stafen ^einn^ )>Ptt 0€))n. 1202.
In nomine sanete H iticbtiidiie trinitatis. Johonnfs dei gratia treuiren-
ti« ecdesie archiepiscopus uniuei'siB Cbristi Hdelibtis tarn prcaentibus quam
j y Google
2313
futviriä inperpfituutn. Que iiostiis temporibus prudcnti geruntur couKilio. ul
uti dtii cultuiii tclioiter ordiimutur littoraruni uluaci tftsh'raonio p«rhennari dcH
crcuiiiJUK). ut iii posterum litiä et coiitruucri»!^ umtüa occa&io amputetur. De\
clttr^tur ergo prc&entibus et sciaut posteri qaod Henricua coiues de seme,
mr iMH» ob spem eterne retrIbntioiilB ^iMtnim to ualb $emt « pnmk «x*
slrozit ffiiidAJiieiitja, quocl picdüs et allodus oopiqiiA dottn». Kiheat, -curiad^
wäertbti^ vsaa omniboa appoadiiÜB ww. curia in ormunze* boai? in enger-
»tJt£ que fo«nukt domini UoricL boois . in kemback, boois jn uaUe aant que^
iueiriint doinim ylnu)i«f« htr.mg\$, ouria »b tifii*. I^dM ip.^ri^p!6r«f;<^<«Mi^«h
h9MU, ttineis.in, hwUndorp, bonia omuibus que .prius attincb&nt c«|idl« mo^-
Zetuii cum ncmure ex utraque parte uallis uaque m hurgendtd. .^eßm^ ja «««^
ntmttU, decima in mtiUru^ conseDsu nostro niediant» / cppwBianeiit» tan ii^
caatro seine qui^ in ualle prcfato adiucxit monastcrio. ut baptistemun. Mr.
palturam. coufesslouem et otnnia spiritualia ibidem cxspcctcnt preter ea. qiio4
rnatri ecelesie in r/igefsrhe iccogno8C4'iiteä hoc ins debituni et hcnoif-m stno-
duin cum alii.s parüchianie ohscruabuiit. et opui» cimiterii sicut ab aixtiquo
contiueueruot peiuguro iioii omittcMit. \'eruni ne ista tiercnt in dampaum et
gi'ttuaniPn ccciesie in ( ut/tmche. ui m ompciisationein coudignam et öufficiens
rcstauvuiti piudentuni uirorutti coiusiliu allodiuiii ab ipso coiiiito sex marciä
eoüipaiatuiu eidcaj cccluaie est aö-sigualum. Tiacuit etiarn de coiisilio ruligiu-
»uvani uiiuruoi buic ^crlpto auuutari. quod eadem ecclesia perpetuo reeoguo«-
cet ius filiatioDiB ^ debitom auUeetionii matri eede«io in Htimtili, qua
coAuetitwi. priuKi exiuit. et religio tn.pEediotam uallem emiinaait ,Vt aataui
ista ordioatio stabilii et, integra uaoeret in perpeCwim. placoit prfscntem oodt
»cribi cartnlam et sigilli nostri maniaiine oonfirmari. Si quia aeio diecosdie
aeminator et pacia et concordie turbator hanc nostre confirmatienia pfgiaam
iofringeve attemptauedt indignationem umniputentiä dei et adfliioneni matrii
eeeleme ae incurrisse noucrlt. et borribili anathcmatis sententia ae percusBUBi
seotiat. donec reaipiscat. \i etiam digaiori rebore bce pagina conqaJ^ecat
dominus Guido cardinalls qui ipaam oeciesiam eenaocrauit. auctocitate banni
sui eam coofirraauit et sigilli sul impressionc niuniuit. testes quoquc aanotari
statulnius quonim bee sunt iiomina. Bruno prepositus hTinnensU. et Gerlor
cm trater eins, (/'ttnradus luaioris ocelosie prepositus in tveueri. Ereinfri
dm abbati iftainatiden.sis, Chaaräu» abbaä de sfrutuburch. lieinerus abbas
de romersiorph . Laice persoiie et nobilf^. KutratduA comcs de seine. IJeu-
riai9 eoiuea iuuior. GuiUfriduH comeä de spaneim. G(;rarduH eouics de are,
Adolf im conics de bt-rf/he. ICneravdua burgrauius de arberch. et Otto frater
eius. Emicho comes de ILninge, et hirsuius comes. item ministcriales eonii-
tis de seine, At-noldus burgrauiua et Lodomeu$ filius eius. Gilbertua pin-
cema. Wij^fertua et frater eioa (?wo. AmoLdm Vineddorp. Henriats de
9^<mrade< ArwfldMt de wolfUndorph, Oähertua rufiut. Item ei^iellam de
hlankmihen^ Theodericus bui^auiuB et frater eius HenricH». Lodtmiat*
de mendene. Conradu» de h^enecke, et filjus eius Henricua, Borieui* Wir
nandue. lUaaunvt, Lmdotf. item domini et miniateriales de . /«Mi&vreA.
Gerlaau et filiua eius Qerlaeue, Henricua et frater eius £utrardua, Hen-
. j . > y Google
2ä9
ricUH f)iir^rauiu8. Wesflo. Dainan/.i et H&nrintH trater eins. 'i'heodet*iou*
de Ilolnf^t n. Acta mnt iiec unim ab Iik arnntiono domini .M.UC.Ii.
•^2. Ä^ftnig ?P^i(i^)^ titmnit ba« (^jftift Stricv in feinen ©(^u^ unb
terbünb'ct fi(i mit i§m. SDcn 11. Octobcv 1202. "
imw ^imrsis preventcin pagintm intucntibuw quod nm p«r|i«i«a> äileetione
ftiquc bcaefieio ecclesi^ Trev^'mn Fmlatis. clericia. «bbatifam neiHion mini-
sterialibos. et yniuereis oiuibin ^reuiWnsibus obligati mraius. et ut etiam ipsi
cum «niuersali occlcsia prompte atque pe»^Huo nostrr maicBtatif «icc acraa
obligati sint ob-^rcjuio. de consiliu htloliiii." n< strüruni et »ana .sup<M- hoc ha-
bita deiiberatione in hanc formani com ip^i>: L-unueniinus. Priniuni id de no-
str^ larg^itaiis miinerc prcdict«^' ^.cclej«i9 iiidulgcntos. quod fios omnes prclato«*.
clericoB. abbates et eorum doinos. luinistcriales quoquc et coi um honiincs. et
altineotibua. eum unincffliB quoque ipsorum possea-
aknlbttS 'feQb' ipeeitleiii noitre iiMn<atatiV tnidoneiKi rt<ie}»imii8. aelentoe. ut
anioeni. ^locsnqae j«rinl. tine io>flainiiubi]» reu» uel moteüe. aursam. acu
deonom. »ine per torras uniocrsi noalro tuti pataocnifo. d aub noAtro con-
dncto aaliiia et penonia et rebus ubicunqoe locorum eaut. et i'edeant. Item
ad peticionem qaoqiie ipaeram- thdoaeinn quod npud kot^ttmf quasi de nuuo
fdcrat i[i>titiituiii. omninu reraisimtis. scraato tarnen iure antiqui thelonei.
quod temporibus predece^sorura nostronim din^* niemorio rmnannntm impe-
ratoruuj illric solebat lialicri. Mxactinn^'ni qiiurjuo iti'l 'Mtain apud finmfr.Htpin
omnino ipsis in pcrpctunm reniiöimus. et ut hec ipsis inuiolabiliter ex parte
üüstra obsementiir. ujiaucmnt de parte nostra. Phüipptof de bonlandtm.
WoLframmva de lapide. henrieu» de rctndeke. Conradus de hobardia. hen-
rtotta de dime, arnoldua burgrauws. et Jokamtt fnrter aant. kmddw et
jSernMMmtca ffaler warn db kamtniein. llem bii quoque ex pari« ocüBtr» in-
ranenint quod ipai tiiia.eum onmibus fiddibaa et miniaterialibu» noairis i
aofMto memort infra iouabunt. et fideliter awiatont ia omnibua agendJa ants
aep« dkt^ ianifi^ ^cclcsi^ «r^MrMwta. qwBcieiiacunqiie tpii oonailiuni sluc anxi*
KiiiD ip8(Mrum reqdaieriiil 4t si per ipsos non poterunt ad pleonm hiaari.
nea in fin^aa penona ouin oinnibus uiriboa nostris ad ipsorum parati osae
tencmur auxilium. quoadiisquo de suis iniuriis et grannmiuibus ad plcnum
pfltisfnciat. et ut bmiitcr dicanius. ipsani treverc)}<*'*ni ocr]r^'^,nm et eius
antistitein. in omnilm«» nc'f'T^dis suis pro possc nostro et uiribus no8tn> firmi-
ter atquc fidoiitcr piomisiiDus toto tempore uite nostre defensare. hori( rare,
manutcnere. et per omnia promouere. Econtra ipsi omncs cum uiiiucrsitate
ciuiom Treverensium, fideliter atquo firmiter proniiserunt. toto tempore uit^
noalr^ fideKter nobia asBieterei et quocienacQnque a nobia niqoisitf fuerint.
eontm iainicfla imperä fidele nobia per omnia eue peasibilHati obsequium
prcatare. et ai tpamn Johanntm qoi nane ibfi prendet decedere contingerit.
Digitized by Google
240
firmiter promiserunt. fjuod nunquam aliquis gibi sul>f>titiiclar. ni.si qui fidelis
nobis fdorit. et qui in cftUeni proiuissione nobU iucta pcrpetuo reoianebit. K
ut inde maioi* nobis foret securitas. cx poite ipsius «cclesi^ iurau^imt. WH"
UltMu de helfenaiem, Pelrug de marceta, Vdo de eadk. Nieda de
Firfderinu de merU, WiÜAmvs de dvne. lioemtmäuB de rvpe. Johamu»
ei }Väfälmm de Hmriew leuktrre, Jawhä.do ^im«., £UM9^ et M»
de j»o«l«. Ingehrandua de J>iiU«. et alü quam plpres pum unioieiinlfte eittinm
treperennum. Si autem aliqoia siue ofericoB. aitie laicna in (retten ciaitate
oel in cvi^ßMMtia r^iertus fiierit. qui contra bane forma ni et securitatem ue-
niie atfeomptauerit. et seruare nelaerit» kemuiee aoitrL i*h*lif;pm* de bonla»'
dm, llenricm de dune. Fridm-imu dft jHmie. Heifuma el Bkhanku ft»-
|er 8IMIB de ptdatio. quos ad hoc constituimus ipai tarn in persona quam re-
btta ipsius noetra auctoritate et mandAto uindioabutit. et extra diocesim tre-
rermsf^i peintus eifient. et ad hoc tarn niiiueU'rialos quam eiuo3 trcrertma
au^^iiium. pi^f^babuDt. Datum Trtetrü V. idus octobna. ifidictioDe Vi.
203. ^cnrab ^ifd)of t)on ^|)eter bept%t bie ^ncor^oriTung unb <£in:
jkl^ung ber ^^anci ^uigalbcn in fcae Äloftcr Söabgaffen. 2)eii
18. JDctober 1202. " " " . '
In nMiiiie aeacle el indiuidue fainilitft (Jmuwim tpimmi totkmn epi»»
mpot» Qiiia ex inifibetQ nobie oflieio eeekNanim .et ttiifpmmm üinrnmi
inroAuoditatibiia coudolerie. eoihiDiqife beneri. et prefedm intendere. neenon
loopte ipsorum ruitiam loGo et tempore pro posae ttöatro folcire teMnnr.
nniuersi« CJuitti fideübui peftom esse deiidiramuB. qnod aase babito conailio
OUonis prepoaiti. Alherti decani et Mies ecekiie Spitentia -eapitiilL aeio pie-
tati^ duofci .eootesiam in WtideffozmffeH rehus atenuatam oegaeacmlie indul-
aimua ac libcre conc^gsimus. ut iam dicti loci ablias IIAwicus. ipaiusque sar-
ceBsores inperpetuum pvoutMitus ocrlcsie parrochialiij iji BurraJhn. ciiios itis
patronatfis ad ipsos apectat in integrum percipinnf. et ij)8ornm ordinia sacer-
üotcs m cadem parrocliia diuina celebrantes curain ibi<ien> crerant aatniaitim.
et In Omnibus iure gaudeaut pasturali. saiuo fatneii et indmuiiuto in omnibu;*
iuie katlieiü-alis eccleale. videücet in frequentiuidis sinodis ojt aliis. quo ad
curara ukicntur spectarc paituraleni. Uuoi itaquc hoc pie oidiautiunis et dis-
pcnsatiom« noetviS -iiotuni in .generali ae solcmpni sinodo predicaluni et pub-
lieataiD foiaMt. et diseretis ac iieiMarabUtbiu"ab]MtilMiA prepoaitis et pralatii
eodfl^e nortre. lotique elero ine|M!«li«DsibUiter ,pkeuisset. «t perherailer «t
uHwuiulnuB peraMoeat. preseotem paginam aigUti nurtri nniiiimlne dvximoi
eprvobonodaip. et testunonium preiabtliom ulrecan induxuiiiis. .qMnni w»-
mi«a hec sunt, abbas Wniframm de WMhwrg. abbaa iSMAm de (Mb»
tifiim. abbaa Conradm de SunTteaheim. abbas P€hm$ dä IfumUmrf, i^bas
Becdimts itterine uaUis. abbae EvHtarhiu» de ümm^wodt» itouiüm Jhtioh'
dm d« ^'»n^e, CMrodu» ^repeaitiwi 9. Andt^ Aete aast hee anno ineuv
j . ci by Googl
lijttiuiiiM domiiii .M.CC.II. indictione .V. roucurrcnte ,1. epacta .XXV. Wor-
matü. Ulricuü picpobilui) s. Stüpliuni Je Wicenbttrg. Sibodo canoiiicus. Dy-
marm de Lettmr^akeim et filtus eius. Bodulphu» de KieelSwe. Jatselmua,
•duoMtus. Mbertua ftmerariiM. et toU »toodos. date S^e per nutim» CV.
«Mü notarit .XV. Kai» Nouembrb.
mit bem- flitttei ^cinvit^ i»on Seig tüegcn eine« ^itigertS <m bet
' ÜJ'lojcl, ber bcm jttofter l'ou einem 35cv\vanbtcn bc3 iKittci^S »ev-
• ♦
Johannes dd gratia 2V«mron(m hnmilis mimster omDibus Christi fiddh*
bos tarn presentibaB quam futuris pacem ci salutem in domino. VoiticorBitafi '
neatre notum esse nolumus quod Theoderiev^ citdB confi»eiiUinu$ cum de^'
combmf in Jecto ru:ritadinis et uideret sibi imminere diem eiitua soi umcam
qnandam quam habebat in moseUtad fratrlbus de liimmtnrode pro reniedio
anime suc assignauit et tradidit per rtiamis Httulim plcbani sacerdotis et ^1?-
htrti ministeriales nnstrl. Ko itaquo uiani uiiiuerse cai nis inj^rcsso Hairini»
miles filius (i n Htnnniui (Ic irisHi laiixürtis fratfibns ^iijicr eatlem uinca niuiiit
(picfstioni ML a-8PreTis quüd pt'efati fit' "flfrici piopinquus cäscI et hcrcs. et ad
ipsuni deuulm tk4>eret hec uiuea raiiuue propiuquiutis et iure hucccssii.nLs.
vnde parlibuii iti nostra presentia constitutis. cum iain causii dcduecnda iuret
ad iudicium. intercepta est consilio. et de consensu parciuiu per compositlo-
Dem termiuata ita quod fratrcs prcfato H. sex mareas dedciniat. et ipsc A.
omni iiiri aiio quod habere ^idebabir in tUa utoea abveoaotiaait. et huii die-
los fratres elemoamani soam sil^t.oa a^gonU fn^^^t in puce ppBSviero per-
ntbit. Fromisit etiam ^cpedictus H. fide data quod si neceese fuerit ad ob*
wdionea et calumpnias miuste malignantittm de eadem umea pr^ Iratribus
stabit et eis waraudiam portabh. Acta sunt hce Oonßutntie anno .lf.CO.fI.
Tentes qui hec aiderunt et andiärunt sunt hü Oonradua prepositos. Wvlf"
rmmßu decaous. (Jona eantor. s. Florini* Mitiistcriales. WiUelmus de ket'
pemtein. HenrieuB patconus de lAtdfn^my. HenricM de airio et alherttts
frater eius.
?tu« bcm Originftl im 9T.*t(T^. tSiegfl bes iET)btf^«f6 ^oA ^tfhm W^^ff an toei|n '
€4nKt. •
» • I
HS* S)er &'5l)i[c^cf ^o^Aitti ton %ntx beurlunbU ben SSer^icj^t (Berotb^.
Äelc auf ade an bo« ^io\Ux §)immerebt gemachten 3luf^>rü4fi
tocgcu einiger angeblich i^m gc^i^vigev i'änbercieu. 1202.
Ego Jokeumet dd gratia Treuuronm archiepiscopue. Vniuersis Christi
fiielibai writataoi •ctrc oeloDlibus notum. faciains quod Qtmtd^ de KeU
j y Google
343
Güiibtitutus in prcsentia noetra apnd claustrum de HHtimerod^ abbati et tra-
tribus loci illias super quibusdam icrris. quas de allodiu suo cme diccbat.
moiiit qoestioiieiiii afierens quod predicti fratres prcfatas terra« iniuste possi-
derent. Econtr« cqm predioli fratres parali eneiit in prmutui nosti» MBpim-
dere et parere iudido. iam dictos .0. causam istam ultro posuit m ooafxnen-
tÜB trinm fratnuu quos tpw ad hoc ezccpit ita nidelicet. quod iUi quicquid
ammoniti per obedientiam de bona conscientia reportarent ipse ratom habe-
ret et numquam de eetero de aliquo allodio suo uel aliquibiaa bonw cenobium
inquietaret quod et factum ett nam predieli frattca sdUcet Ädolfk» prior.
Com vcstaarins. Sifrtdus qucndain fleUerarius ab abbato suo commoniti per
obedientiam reportarunt. tcrras illas pro quibus iam dictus. O» eos inquie-
tanerat. et iuste adepti sunt et bcne po^sideant. Postmodum vero admoni-
tione prudentum tiirorum ad hoc inductus est. quod de omnibus poss(»»ioiii>
bu» quas dicebat esse suas siue iure feodi siue iure allodll cas tenuis«ct. quie-
quid qucstionis contra prcdictos fratres tunc habere uidcbatur. libere exfcstu-
cauit. Nos itaque quia in prcsentia nostra gcsta sunt, liec uolcntos sicut te-
ncmur cenobio prouidere in posterum ne quisquam audcat ri Mtra hoc rna-
lignari factum istud conscribi fccimus et .sigilli nostri numiuiine roboi'ari.
Acta buuL liüc auno ab incanial.ioiie dunuiii .M.CC.Il. Testes auteni horum
abbas Justacius. Adolfus prior. Qodefridus subprior. Sijridus graugiarius.
Jacobus capellanus archiepiscopt Jaecibus piucerna. Vdo de Aach et quam
alii honesti uiri.
Vu4 ^em Dn9inal in \>tx <5t(U>tbibUot^ct p £ncc.
206* ^et @rg6if(i^of ^o^aim t)on %mx f(i^eti(t bem M^\\tx beö 1^. (Su^
^ar H ^i^er bte ^td^en gu ^ottcm, Dettingen ittib !0itb«vb
|UV Stiftung feinet aRcmoflc. 1190*— 1202«
In nomine patria et filü et spIritus sancti. Ego Johannes dei gratia Tre-
v-vroruni arcbiepiscopus omnibus Christi fidelibus in perpctuum. Notum esse
uolumus tam futuris quam prescntü us quod ob honorem ijanoti ac gloriosi
Mathie apostoli et propter debitani rcuercnclam bcati Kucharii patris et pa-
troni nostri uenerabiliumque sociorum eins Valerii et Materni. pie prospiccre
uolentes utilitati fratrum in ccclc.sia predictorum sanctoruni dco et sanctis
CJtis deuotc scruiencium contulimus trcs ecclcsias pastoralcs. uiiara que dici-
tur jjellinc. aliam que dicitur hem^tre. tcrciam ad sanctum Medardum pre-
dicte ecclesie s. Eucharii dono perpetuo possidendam. Eo modo et forma,
quod abbaa illias loci locet ibi uicarios discr^os et ydoneos. salno tarnen
iure «robiepiaoopl et arehidyacom ipsisque Tkarüs eompetens Stipendium .4M-
algnabit mde ipsi oompelentw et honnle powot vostöntaisu 4luiiaeiBariuiD
quoque noflmin fratires eioadem ecdosie de pronentibos iUarpm ecdeaiarom
sollempniter et deaote celebrabunt et in ipso anniuersario die abbas lefeclio-
nem firatribns in rdeetorio de eisdem prouentibiB dabit et diio auldi» si&
ginis pauperibns erog»bit. iMm com ^dem uonaMtrio sit eeoemiB n bcM
. j . > y Google
243
mrmone ndelherone nato Wilhelmi comiti.s de lucenhurch preposito 8. paulim
(f Stabiii tCBtainento confirmatnm ut nullu.s herediim seu succcssorum suoruni
m uiUis Hemptre et Lampeidi lu et ipsarum attiiicntiia uci pertiuentiis aiitj^uid
inm uel aliquam iurisdictioncm uel ctiam infra tcrminoa bann! sibi ualcat
onitpare. ant «endieai^ pmiiiiiAt. Hoc solam «xeepto. quod qneÜbel domos
pndietanim uiUsrom aidais exclusis dimidinni maldrom A110116 ad Castrum
noHrmn in 8arhwth ei'ngolitf annis dare teneatar. Licet uenerabilis prede-
emor noaler Alhero arelifepiseoiras TrwertMis in dictia liillis e( earam at*
tiaeittii de qnalibet domo tarn uldaanim qnam comugatoram dimidinm mal-
tlram anene propter malta bella et guerras grauissimas quas tunc faabebat'
io dyoeeri Trevettmi. abbäte BeriKolfo mro rciigioso et sanctissimo contra-
(licente. et parum proficicnte receperit contra iusticiam. Nos ucro dcum ha-
beates pre ocuiis et iusticiam. et propter merita glorioaa b. Eucharii et socio-
rum oins Vnicrii et Materni. et propter gloriosa mcrita h. Matlile apostoli.
qui erit consessor et iudex nim Christo, cum alii« rli: ripul's Christi in dio
iuiiifii restituirnus et reniittimus dimidium maldrum aucnc de qualibet domo
uiduarum. ita *.|Uod de cetcro aliqna uidua in uilH«^ prrdiotis. et eanim atti-
neiiciis uicliil persolnat. Oidinauinuis etiam de nostro proprio duas anipul-
ie« oiei. unam corarn aJtari h. Mathic apostoli. et aliam in cripta coram al-
t»ri bb. Evctiarii Valerii et Matcrui et aliorum sanctorum ibi quiesccntium.
trt indeeinentcr ardeant. Eo modo et forma, quod quicumquc prior ciusdem
loci (norit pronideat bonia ad idem oleum p^rtinenttbns el inde amministra-
Ut oleam. quod iM ardeat in perpetcram. Eldem etiam eoclesie de proprio
oöBtro oontnlimua. unde empta est dornt» in citiitate treuerenti. de cuius censa
CBMtap oteom. nnde predicte ampalle luceant in perpetnum. Ne uero iam
(Keta eodeaia a. Evcbarii anper reatitntione. donactone. et ordioatione lata ä
Bostris ancotaBoribn uel ab arehidiaconfbua et^auceeMoribus eorum aeuapra-
Dorum inqiitetari possit uersucia. presentem paginam noatri «gilli inpresaione
et episeopalia banni eonfirmatione coitoborauimiiB.
bcm acrtS^tigm Original im jpr.«1lr^. KM ^teQtl l^ing an rinnit nrnfdftmm
tn, JDet etjHfiJ^of ;^c^ann ten Zvicx beftätigt unb etncuert bem Älo*
fler @. (^^arii bei ^ner bie ©d^enfuitgen {citieiK SBovgftngnft u*
SL 1202.
lu nomine sancte et indioidae'trlnitatis. Johannes de\ gr&tiR. treuirorum
archiepiscopuö omuibus Christi fidclibus in pcrpetuum. .Quocicns ad utilita-
tent dea aenkfiBntium quicquam salnbritcr ordinatur nc labsa temporis ab ho«
ndam labili meinotia ireeedat expedit ut perfaenni lilterarum testimonio com-
nittilnr. Kob igitiir ' Jbftoictt«» dei gratia ireutrorum archiepiaoopus ad un!-
wnoffttm tarn preaeneium quam ftituronim noticiam volumus peruenire. quod
can reoeMndui pater doiAtÄi» poppo quondam treutrarwm arehiepieoopna pre-
daeenor'ttoaler 'monasterio Sanofi £ucharli extra muroa trmirentw tres uÖIaa
com campia, silanB« areis. edlfidia. pas*'
16»
2U
cois. uuicis. HÜB. iiDiitui. exitibus et reditibus. pJsqvtioaibus in flaiiio Bawfr^A
diclo a loco qui dicitur ad oIdoi ii«|U6 ad hüdinami' pontem 6t in Jlftf^üa ^, ■.
sQperioii insola iwta duäeehini moleodinnm aita ex utroquß liltore fluoii vü^,
que nbi <Aeuia Mfia^lam infloit rcstituere curauorik super cmm mmMtem.
nniaeraain familiam ut ab antecessonibuB snis skatutum est nuUi iil»! soll aV
bati ttd eiusdem monaaterU piouisori iuatitiaia ccminram oxigeodam diatrioT,
tioncn placitumuc tenenduin. onincnKiuc omni tempore potestatem exeMea-,i
dam. Cxcepto thclonci lucro de mercato dumtaxat in prefati s. Eucharii ioibi
constituto natalt; bannltjuc iure de hoinicidio eoncessi cuius liomicidii rcdemp-
ciüueni abbati pcrsoluCLidam iiulluinniic ctnturioncm absquc eiusdem abbatis
fratruaiuc con&oiisum ac legaii t";miili(> clectionc prctieiendum esse censjicrit.
Item cum ucnerabilis prcdeccssoi nuster Hälinus dei gratia nuondaiii ireui-
rorum archiepiscopuf picdictos rcsütutioncs. concessionca et oensuraiu et .eai
omnia quo per qacodam aanctittiiiii patria H dßToim ßttgmii pape. et domini i
pojppoma prod^oÖMMria noetn prcdkti priuilcgia ^unt uobta confimitata »aid>;c-
rit eoRoborare et si^Ili aoi inpreMlone yobk cMmfiriDaufirit vidd^Mt, lällMi
Lampa^am* p^inch. Ivücho com caropU. siluia. areta. edifieiia. paaeuw. ti-i
neis. viis. invüs. agria. c|iltia et incaltia» ingrchsibus et exittbw, «tiftte pinea-
tionibas io iluuio £k>ff^a nominato a loco qui dicitur ad ainoa wqae ad i/tit- ;
dimanni pontem et in Moseüa a supcriori insola iuxta dvdechini müIendiQum
sita ex utroquo littorc fluuü nsquc vbi oletn'n Mnsfffam infinit cum aliis »u-
[icrliis (\\j)re.'*?is. Item cum vciicrabili.s preiioceiisor no^tel• Hnmo bonc m©-:
nioi ie I /•< iin-oriiiii quoiitlan» epincupus viruiu reiigiosum abbatem Ecertoinum et
t onucntum sancti Kucbarii de cunsilio prelatorum et 6deb"um ecciesie treiieren-
.HiH qui tcpporibus pic rcoordationia EgiUbtrU et Vdonis pi edcceijäoruui naätiu-
rum quondam episcoporum qui iivpa eodeaie tt'euertnM rexerunt et manu
tenaeraj^t qoibas etiam plene coDatabat da:iiiribH8 et .innadictionibna eooleaie,
predicte nec; noe etlam. super iuribus nuHiastcfrii a. Eucbarü Jn pncatcura in:
Rouera a loco qui dicitur ad alnpa usqne ad Büdimami pontem et in ifo-
sella a superiori insula iuxta duderhiw' moleiidinum-sila cx utroque littore
ilaaii usque vbi oleuia JUoseiiam influit et in banno venatico villarwn s. Ku-r.
charii Hemptre. Lampaida. Baldertngin et earum attincntiis munasterium
predictum s. Kucliarii et vilias superius cxprcssas ab iniusta impnticione ab-
soluerit sicut in ipsius doniini Hrunonis pnuiicgio coiitinctur. Item cum pie-
dicto monasterio s, Encharii sit concP8*!um a bonc mcmorio adeJbcrone pro-
posito paulini ot stabili tc^tamcnto cuiiiirmatiim ut iinllus hercHuni .^-ni
successorum suuruiu in villiß Jlemjjlf t. Lmnpaidain et ßoLderingin auL ip-
sanun attinentiia vel pertinentiis «liquid iuna -vel aliquam iansdictio&eQi sibi
▼uleat usurpare aut .?endicare presumai boe solam ezcepto quod quelibeti
doipius predictamm Tillar^oi yiduls exelusia dunidium '|Da|di:um a^fene ad«
Castrum Sarhurdi stngulis aiuua dare teneatur. ratione cuiw nos <t aueoeakhi
ces nostri de Castro predieto easdem iriUaa ab Omnibus aibi violfliitiain ani
inlnriam fiwaentibus defensare teuebuntar et tfinentur. pretor abbatem et ooor
uentmn monasterii supradicti. Nos iteqoe patemo a&etu ioAlioati et special,
lif^^^ade fauoris anuniaiculo glorioaum pradljetiun mpnaitanna^ a. Üao^rui
Digitized by Google
245
Mfictiquc Mathie aposioH tanquam nostiTini mcnihruni speciale aclploctcntes
et SÄnctissiniorum patrum et dominorum romanorvm pontificuni ac predeoes-
eonim nostrorom archiepiscoporam Treuererunvm prcdictorum vcstigia ut con-
deeet imitantes supradictas'restttutiones. donationes. concessiones. absolutio-
tm. libertele«. potMarioiiee. iaht et. inrisdicttones prout superius sunt expressa.
grata liaboifecr per oimiia atque rata tibi Oodefrido abiäti taiique fratriBne
mooavtern antedfed tem presentibus quam foturis regalaron vitain profbBsis
in perpetnum conroboramiis. oonfirmamua. ac ipsa Tolunras. et statuimua i*h«
lioialiäiler obrarnari. Si qua rtto persona huiwinodi restitudonnm. dona-
ODBuni ef concesimmiiin noatram corrobo^ociöneiri et conßnnacioiietn aut qitic-
^ antiquaria tradicione Ab abbate et fratribua eiuacicni monastei^i ».
diarii sanctiqne Mathie afjostol! posäjderi Ytdctur perinutare teil temeräna pd-
t'^itAte infringere prcsumpserit uel attemptaucrit fpiofniomodo anathcmatis
dampnacione p^masa in perpetoum luat et lügeat. £t ut hec firmiora pelr-
msneant ipsa omnia et singola no?tri sigilli impressione manu propria firmJ-
ter ct.nimunimus. et tcstcs quJ interfucnint nnnofnri prccepimus. Trstcs hii
sunt eonfirni.'icionls- nostre Bartholom nrs abbas ^ ^^<^ximini. Tf/codor/'rus ab-
bas 8. Marie ad martires. J'ulnrdus abbas Hartini. Wi'lhfhims maior de-
eanus. Theoihrims inaior archidiacomis. Alhertvs prcpositus k. PaiiHni. Odo-
tcinus arehidiaronus et magister sc(jlariim. Johanne« cantof. Ingchrandvs
costos. Cuno capellanus canonici Troerenses Item nobilcs viri Gerlacus
comes de reldencia. H^nnannvs comes de viriimhurch. Gerlacm nobilis
Tir de coiiema. M^ßridim et Thomas nobiles viri de Nvmagen. JRnerardus
de petra. et friderieus de grtmherch nobiles viri. Item Maüiiaa »cuitetus
Tftit€ren»%9* BerborSu», Si/stap^tm. Wezdo, WtdUmt de polühe scabini
Treuerenees et alü quam plnrea äerid ao Uid -ßä» digni. ■ Dätam «nno do<
Buni M.OC aecundo.
fbi$ beut »erbSi^tiocn Originftl im t|}t.*t[rc^v an grfliun fetb€n«ti^$ftben
M8. ^TsBifd^of Sodann ttiev cnff^eibd enim ettdt ^ (SrafHfi«
mit ber ^Ui 6. ^^mi Ui %xivf ittjer bereit {^tfd^eteived^te in
bcr mQ\cl 1202.
In nomine »ancte et indinidno trlnltntls, Amf^n. Nos rff>}ia<>t'*< dei
tia Tnrirari'in nrcliicpiscopus. Ümninm et ecolcf-ic dci üdeiinni viil-
Qcrsitati nunc in perpetiuim. Quuin fortuna mcndax et volnWlis. in fac-
ti« pt gesti.M liorainuni tantuni pibi juris vendicaiiit, ipiod cOiiim memoria (a-
bescit de facili. ideo litteraruni indioüp ac tcj^timoinis dcbent pcrhennari. IIu-
ius itaqne rationis per?;pcctn omnil)ii? presentibus et futiiris notum esfc cupi-
mus. quod cum inter nos et piscatores nostros Trevtrennes ex parte vna.
et religiosos viro«. abbateni et comientum monasterii s. Eucharii Trererert'
m-ex altera, super piseai'ia M^idle ex vfroque littore finwi a supeHör« m<
laTa iQxta Dud^im afoleiidinttni- srte. Tsquc vbl (Heuia Mhtdhm infloit, et
h flanrine Hmtera noninate. ä-Ioeo qni dfcitör a<l ofno«. fique ad Häd^-
. j . I y Google
246
manm pontetn. quedam questio Twtaratur. poat multea et HamtM thtntt
iioocs. Tin rdigioei . . abbas et conuentos prädicti ia nos ooapixiBiiaannit et
Boatre oonacloiitie taliter oommiseniiit Tt priuüegiis ipaorum düjgantar ÜMpea-
ti8. a Boatria etuun fidelibua ««ritatem ioTattigan faoieiitea ipsoa aecnnduD
deam axpedire dignaremur. Nos igitur priuilcgia predactwaoniiE noatronam
patrum Popponis et Hülini archiepiscoporum TreutrenMvm et aanoti pAtfia
Bumnii pontificis ExigenU papo. diligonter inspiciente» at anrammantga Mo jpaa
revücarc Toleates vel infirmare. sod pooiiia confiimara proponeotea de can^
Ho prelatorum nostronim . . decanorum. prepoeitorum. arcliidlacononim. ac
etiam iurisperitorum scabinorum Treverensium et fidelium nostrorum. ipsoe
expediulmus in liiinc modum vidclicet, quod «cpedieti abbas et conuentus
pisoariam in tiumiüe MuaelU ex vtroque litture lluuii. a f?uperiori ui&ula luxU
Dvdekini moleüdinum sita. vsque vbi Olttiia MuseUam ioflult et In Huuio
llonern nooliüato. a loco qui dicitur ad aliws vsque ad Uildrinanni j/onUin.
filcut eam hactenus pacilice et quletc tcnuerunt et püsscderurü ita t'niu dein-
ccps pacifice et quictc tcncant et possideant! ncc ipsos abbateui et coiiueji-
tum a baliuis nosiris. et burcbgrauiis. vcl ab aliquibua ofBciatis no^tria. super
dictia pjacariia rolnmas inquietarL parturban tqL in aliquo molestari. Vt an-
tarn hee lata et firma permanemt aoriptam ntad aigillo aoatro nraniri feeir
maa et teBtes qui intefiaanint ansotari precepiiniia, Taitca bü annt WA-
heUmu maior deoam». Ätbertvs prepositaa a^ PauUoL Othmmu arehidM-
oonm et xnagistor ecolarttin. Jdkmme» canipr. Xngebrandt» •cwtoa. CÜmo
capellaniis. Item Henßridm de-Ntmagm, Eperardiu de Pelra. Fnderiau
de Qnmhurch. MaJttkia» aisaltetua. Herhordn», Sffttappus. W€::elo. Wal-
tet de Fulicke, aciibuu Treverenee». et alü quamplurai clerid ae laiei fidedigni.
«na bon Ctiginfil in b(c.«takttttIiolM I« fester.
209« 5Dcr ®rof ©erlad; l^cii i^c(bcu,5 untcvtvivft fic^ einem j^cbdric^
tctlid^en ^udf)>tud^ übet feine $unf(]^aftdred^te in ben ^(Tfcm bet
e. (Sttil^erit fm ^icr. 1202.
Nos Gerl<ici(s comos de Veldence. Uniuersis tarn presentlbus (piam po-
steris prcscDs scriptum uisuris sen lepl audituris iiolumus esse iiottnu quod
cum Iis et q^eriraonia inter iios ex mm parte et roli^ioso5 uiros Godefn-
dum abbatcm et conucütum e. KiKharü Treueremis uerteretur ex altera, su-
per iaribus seu iurisdictionibus que uulgariter dicuntur hanria villartun cd-
deEeet £f«Mp6w et Lampaiden et aarum attmaiitlwi. a qap aea* a qnibw im>-
mine bomagii buiiumodi iuia et inriscliclionea eNeDt* leoepta et redpienda.
tandem per «iam eompromiiai inoedantea' Tnanimiter 4soiiipromtfimiia- in ao-
blies ulroa Menßndnm de Numagei»» JEitetardum d» peira, FruimoiiLm de
grmhertk, Fridertcum de Jtf«r2e in buao mo4niD. nt päredioti nobilea a fide>
Hbos nostris nee nen J& prinilugUa pgedietornm obbalia et eonntttaa narita-
lem diligentcr inquirereot ae acroiarentur. a qno nel a quibos bmuamodi iafa
et inxMdictioneB baberent ertum .leu dciKWvniw. et eoi odL quibna bcni^^iim
. j . : y Google
247
it pvpdielii iuriboa «C itti»dM)ttibii§ tot Mendiiin. Qu noliilM Mmm-
iam tenMn oompromlsn in Ipaos facti luHUiinodi n«riftiito diligontor inqiii-
■la. Bcvatendoqae iDoeDU in pretent!» ranerendi pAtna ao .domini JokanmU
dfli gratk IWutronem ardudpisoopi por inmncittuni /»nim depowMniot pro-
«flIgMido pnmimcMnteB huiaiiniodi iura «t iuritdielioDas' predicUrüm uilb-
nim nb abbnto et eonuantu »ocastcrli prcdicti tanqium a ueris dommis ba-
b<n ortvBi eeu descensum« ei ipsit de dictia iMriboa et iurisdiotioBibua bo-
maginm litwe fadendum. et petru^ de Marc^o. qui nunc tcnet et possidet
Hum predicU et antecessores eins tenucrunt et receperant in ÜBodo ab abbate
^ conuentu monasterii predicti. Igitur buiusmodi ucritato inuenta et proniiil-
gando pronniiolata. no de cetcro intcr nos scu successorcs nostros et uiros
reüiriosos ah)!);itcni et coniienturn moiiaiitorii prcdicti discordia seu Iis aliqua
super dictif* iuribiip «cii InrisdictiombuB possit orirl. scriptum istud sigtllo no-
»tro muniri feciniii^ rt testes qui interfiiprnnt annotari prcccpimua. Testes
hü sunt i'onradus niaiur prepositus. WiJh imm maior decaiius. Albertus pre-
püsitus s. paulini. Odotoinus arclüdiacrnüs et magiator scolarum. Johannes
caator. Kngebrandus custos. Cuno capcllHnus et alii quam plures clorici.
Lttoi. Menfriduü de Numagen. Euerardus de petra, FriderUMs de ffrith
herA. Ffidericm de JKMe. Jaeo^ dapifer. Sibodo et Vdo frater eiiis
ie pomte, Mathm aoultetu«. H^hordiu, Sutappw. Wado, WmUerua de
jpolä«L acabini Trmi/irenies, 8tMo de vddenoe, The^tdenetu de Nwtw^
et alii quam plurea. Datum anno domini .M.CO. secundo. - <j
' «u« btm htpptU i^cv^mihtntn Original im ^|it.»3tr<^. 5)a« 6ifa«I Wf^ ^)
|cB nnb 6ttitfelfinni gc^niftcn Mnmm 9nilfc|niu| hd h) an cinrm flrftn«9c(6fii fd^w 9a>
810. ®raf (Verlad) ^cn ^tlhcn^, tcuvfimbct ^ctcrS Ur\ 2]ev^
^fäirbung feiner $im{(i^aft in beu S)^rf€ni. bei* ^tei ^. ^c^arii
«n btefe. 1202.
Ego Qerlacus comcs de veldeme. Kotum facio onmibus. tani futuiis.
<)uajii pre&eutibus. quod peims de nh(»rceio. assentiente Frideriro fiiio fi.itriß
8ui. et ceteris fratribug eius. iurisdictionem suam qu«,' uulgo uocatur hunna.
quam iiahu't ia uillis s. cvcharii. obligauit abbat! Godefridu. et conuentui eius-
dem ycdesi^. pro ceutum libris treuirensin monet^. et hoc fecit per man um
domini arcbiepiscopi. et per manum meam. ea uideHcet eonditiooe. ut nee
ipe. nec nnndi eine, aliqtiun potertatem de eetero in eipdem nilliB exerceant'
wd qoicqaid inns. nel ininstiei^ ipM uel nuncü eiua ibi exerenerunt. totam
in manne abbatis et foderi^ reddidit ita qnod abbas anncittm auum in ea<>
doD innidiottone jbabebit qui «eoundum seoteatiam eeirturionum iodicablt
qiucqnid ibi nidieattdum est Si fiir ibi depcebenBUB faerit nuntiw abbatii
enm per aententiam eentanciiiini. et populi swpendi faciet. Si autem tale
Mgotinm ^t. quod se redimeve potOit redempiio erit ebbatis. U^c ita dili-
gMv-eiiiiotari M. ut otowB» eeiiHit qnodjMüfnia. uel nonoü mii« miUam ivt-
. j . > y Google
248
risdicttoiieDt. in uiUib abbatis. et eoeleal^ haibeiie ponant. qao nsque ipse ei
btt^edea sui. reddairt fcclesi^ tseniDm librM treuvretui» mccnet^. uaro jm-
tnu dampnum patiatur in iure suo in allis uillis. <|U9 non «unt de {»otestsle
abbatis. hoc et indulsi. quod teroio anno qiiandb exire seiet ad pledta ane.
niindaft abbatii addnoat illac centuriones. com aliia qui ei ibi neceaaegn sunt
ne oocasione absenti^ eonim. alti qui non tmi de potente eeden^. ae iie>
Unt Bubtruhere A iunBdictione sua. et cum hoc perfecennt. redibunt ad pro-
pria sine dampno ano. Si autem ipse ucl berede« sui redimere Hölnerint in*
risi^ictioneni istam. in purifioatione b. Mari^ Tirginis redimere tenentur. et si
in illa septimana non redemerint. usque ad annim) iti manu ^ccleei^ stabit.
et sie per singulos annof. Si autcm petrus. uel alirjuis heredum cius. ea
quo predictn sunt infroixcriiit. et ammoniti non micndancrint. fstatim '/»ino oj-
tacione excommiinionluintur. Ut autem liyc rata, et in^^onuulsa pcrnKineant
scriptum istud .«if'-illo meo muniri feci, et to?t'^«! qui intcituerunt annotari pr^
fcpi. Testes hü sunt l'Hnntdu^ niaior prepositus. \V\Uif4mus maior deca-
nus. Alberius prepositiis s. paulini. Odcmimis arciiitiiaconus et roagister eco-
Ifii um. JohanneH caiitor. Engehvandvs custos. Cuno capcllnntis. et alii quam
plurcs clcrici. Laici. Euerhardns de petra. fridericiis de grimherrh. fride-
riciis de merle. Jacobm dapiter. Sibodo et Vdo frater eius de ponte. Ma-
thiaa scnltetus. Herbordna.. SiHapptu. Wendo. WeäUherui de poliahe, aca-
iMdi duitatia. Sibodo de veldenze. Thiodericu» de Tmnagen, et alü quam
ptnres.
tba bm Ocisiiwl im tm eUgiA W*- ^ tttfunbe ü|t <a^ «tt A B C D
211. 5)eir (^r^Mfd^of So^nn. »Ott Zxitt Beft&tißt toorftcl^enbc ©et^wibs
luiieeu. 1202. ' r • . ■ ■
In'nomnie sancie ot indiiiidue trinitatiK. Johamifs dei |^r£tia Treuinh
rr/w archi( jTiscopus. Omnibus Christi fidolibus hanc littcrara intuentibus ac
legi audirntibus In domino Jesu Christo .«salntcm. Qiioniam transeuntc ac
flucccdente tempore quecunque fiunt aut facta Kunt. Ipsa a memoria hominimi
reccdunt. scripto annotarc et non soUim preeenciura sed etiam ad noticiam
futiirorum tranj»mitt<»rn curauimus. Qualiter Pefrn» de Marffio miles dirtus
de Veldfinrin jirot-entibus filiis fratris sui Uvdolß. Frldfriro et Jieinero mtli-
tlbus. iu noi^tra constitutiis presencia iura et iurisdictiones que uulgariter di-
cantur hunria. quc hubuit in uillis Heintre et Lainpeijden et eonim atiinen
eiis. abbalia et eonnenttu'e. £y«harii recognouit predicta iura et iurisdic
ttonei ae babere et roc^me in feodo ab abbate et conuentu monastcrii prc-
dieti. seoundaoi qnod nobilee niri Menß^duta' de Nnmagm, EtttrarduM de
Petra, Endirieub de ftvnherth. Fridietiena de MerU. m qnoe etiper bfis
inribos et loriBdiöÜoiiibiia ten px parte -Oedaei eemtde de Vddeneia. quam
ex parte abbatis Godefridi .elr connenlus predlelorum eirtittt compreteissfini
per inramentum snum Iii iM»stra presontia et eomitie furedieti ac-älionim flde*
dignoiM pn^niinoiaaeiittnt.- bninsniodiMW et-MsdiUtioiiee Ml abbatem et
. j . > y Google
249
conuenttiiit monaiterä prcdicti pertinere. et ipais de talibus iuribtn et hins-
dictionibus homagtum forc faclcndunl. quo iura sen iurisdictumcs in fitrti»
liillis. a predlcto Fetrn tlc Marcelo hahitÄ et po^sessa ac recugiiitione facta,
«bb&ti et couucntui predictis, idciti Pf'friL-< Je consensu coiisanjruliieorum
?Qonim Fnderici et lieineri statirn obligauit pro ducentis lilnis Im iiürum et
legalium dcnarioruni Treiiiremmm per manum iiostram. Ea riwidicione. ut
neo ipse uel nuncii &ui seu quisquam heredum 8ii< mrn hIj juaiii potcstatein
siue iun'sdictioiu'ui in dictls uilHs excrcere presumanl uut uHleaut usurpare.
qnomque dicte duccute libre pleoarie fuerbt 6olute abbati et conuentui pre-
did». 8i Mtem ipse uel heredes Bit rediiiiei« voIiNrint iiuMietioiMB pre-
dictes. infica odaws pqrificationis b. Vifginit rodiiMra tenoilnr. et ti in iU*
«ptinans noD redimeiuit. luqae ad annom in mann aecloiie ttabit et kic p«r
■■([iiloB aatfos. Adidenltt nt abbe« per se im1 per mmdam taoin eeeofr'
im qood muaa pio ten^re «i%et omDem ivriidictioiiein et omne indioiMoi
•eouidDiB peaam corpofaien. nel peenniariam pro nt eemtenoia eentiirionis ei
MiMnoram predieterum vlllanmi pro tempore eorret habet et habebit iudip
eue et enieJoiaentain de talibus proueniens jteriiDei ad abbattm et conucn-
tom prcdictum. Si uero fvr ibi ieerit deprebensus. per nundim abbatia «ab
BeoteiiGta debka erit dampnandua. Redemptione ig^tiir facta per solucionem
pleuariam Rumme predicte. eedem iurisdictiones recipi debent in foodo de
manu al>l>atis pi rdicti Ut «utom hcc rata et firma pcrmancant. scriptum is-
tud sigiJlo iiüstKj riiuniri fecimns. et testes qui intcrfuerunt annotari precepi-
IDII8. Totc^ iiri sunt. Cmrutiif.'^ maior prepoeitn?«. ]VühImns niaior deca-
Dus, Albertu» prepositus 8, Pauiini. Odowinua arciiidiaconus et magister sco-
ktiun. Johannes cantor. Knfjfbramius custos. Cunv capellanus et alii quam
plures clerici. Laicj. Menfridva de ^utnagen. E'-evardut, tlc pttra. Pride-
rieus de (/rinberch. Fridericua de merle- Jaoobun dapifer. Syboäo et Vd&
frMer eins de pontt. Matten se«)lettif . Berhord/us, Sisk^jms. WtaAo,
IFe&enw ^ fAAe aoibim Ttmwmw», S^bodo 4t Vdimee, TAcedeiintt
d» mima^m et alii quamplures. Datum anno domini M.GG. seenndo.
Sue rem Criginol im ^r.--äi(^., an aclc^cm caö vt«e$fl mit rtt^:»«! mdimr ©reit*
f|nr tcfrftigt ^doffea aMf. • > ' - " . .
Suf Iii SRüctfeite biefn Urfunb< fle^t noc^ folgende (Srflärung:
Nos Johannea archiep. Treiurorum notuni facimus omnibus quod si jura
et jurisdictiones in villis infrascriptis descendissent a comite jure fecdali. a no-
bis dIctuK conves tpnerctur recipere in feoduin. (junrc nullo modo consefislesc-
luus propter poi lcuiura animaruni viro taiii religiöse dare vol r(>n( t dci pö-
CQDtan! gjiaui pru feodo alieno. quia spccios est u&urc. Iteiu (juia cognoui-
uimos per depositioiu m tideüum et nobilium et etiam quia vidiiuuä in pri-
uilegiis abbatis et conuentus nos nichil juris habere in villis predictis exccpto
quod qoeh'bet domus in villis predictis tenctur nubls dare dimidiuni malürum
•oene ad cajjtrum in Sarbvrch. sed comes nulla iura. nuUas jurbdictiones
biboit in TÜlis predictis et idcirco pennisiniiu abbatem redimiere vexaclonem
vXkr^m pfodifilwim contra j^^tr^ mül^ ^ 9d(kf»^ Bogniüt tm
oomp^ et dictwi »j>. mUfli haoc cwctam «%iUiui,
iit. Sbtt <N^tMpf 3f)^Min topn ftifttt feine fKRentMU .im ^ft
^wi 3>tn 58. UeBtrtftt läOS. • :
In nomme «aiiote ci iiidiuidne trinitatis. Johannen dei gratia Trmmih
niiti archiepiscopiis. ueritatem diligentibus in perpetuum. Qaoniaoi facta mor-
taliiitn teinporaleni srqmintur mutiim et eis non cxistentiKnf! 5p.«on!n! «inml
faot«. sun natnrn t^riHnnt ntl intrtitmii nnrff^sc Cf^t ut liltornrum ammuiiruio
fulcianuir ut sie saltem ab obüuioniH iuiiu^ioiio dotVndantur. Noticie it^ue
tam prc'aeiitiuin quam futorortim prchcntis scripti toüuiuiiiu transmittiBiua
<jUod ecclesie l>. Marie sauctiquc florini in conß^vtntia. partem areo iuxta
ooquiMm noetram illbm nideUctt loonm qui inftm mari propugnaouk et do-
mvm conliBeler. quantuta In Istimi: ioin pmeriptoe teminee: et in longoa
Oique in eoaunine fonpi ezlenditiir. «kpote noÜi non uttlem. preiate nero
«col€M«r fintribnt nooetiiaiiin in peffpel&am öantoljmiui in Biioi mos ooum^
tenduBii. boc Immon onera omtus eidem lodo impMito. quod shignlit txam
iMi nobif- quam nostns snocoisOFilNlB ' in meoMi- maio uol in proximo aduentn
neeteo 'diio-igallinatii siue cappone« ex parte eorundem fnitrutn ad ooquiaun
nostram presententurv IIoc etiam haic oensui ndiecit fratrum deuotlo. ut ma-
sollcmpnis i'n prcfata ccdcsia nostrl pcrlieniictur memoria, quod uiiienui
8tjis ( omparatam denariis. ad lioo onlinarunt ut ox ea due propinatioiies fra-
tnbus üant. vna uidelicet in anninersarlu nooUo die. et altera in oespcra pro-
«cdente. Hoc itaque tactum aostruui stabile et ßrmum pcrmanere cupieutes.
suecessores eUan» nostroe hoc ratum haftere commohemua ut iram omoipo-
ientis' dci quam iikdniVent oimtrs hoc «ententeB naüetnt ^edinaiie. No nevo
quo per nos gcstA '«ttiit 4e^ipflnim aneo^one' n meMuriai netaatetn abradaii'
tur- ea acrihi et ^Ui oeatri ioipMaiMmo fedniiia vobpjcari. Aetqm eai anno
incarnationifl domini M CC.III. Indictione .YI. PoutificatW «eairi UMt
.XlIIl. Cyclo lunart .Yll. Epacfa A'I. Pridie kalendaa martü. TestoB
huius rei sunt Cunrad»« maiori« eccLeaie in freoeri prcpositiis. Wüldmia
maior decanus. John/inen eccicj'ie euisdem cantor. Ingehrandus ibidem cu-
stos. et monasteriensis propo?itus Ocxf^fridus abhas s. mathie. fowo prior
de claii.«tro. JnroliHs <>a}>i*llainis frator maions ooolosl^, I\rni'sto et Orrhfri'
dus fratres '^vu eonis. Lalci uero Hti^nrui* tt-vherre. Jaeohvf de dune.
Hefniannus de jtalatio. Qodefridv.-* de Heterude. Henricm de «^7^0. ALber-
tM9 frater eius. tlenricus scultetus in conßuentia. Com aduocatus. et alii
qoamplur»- tam «Icrioi qmitr laioi nfinistmatet noetri»
■ 3lu« t>cm jDrigmal in^ ^(.»^cd^. £)a«. @U$c( fc^It. • . ,
Digitized by Google
'HS.' 2)ct Sr^Sifd^of ;3^1^ann ^on Xtler toetglel^t M jHbftev genaititt
Claustrum (.^immerobe) mit bell SBaucrji 511 ß^^rang über einen
m<At> bei 2öintcrba(i^. 1203. ' '
f
Johannes dei o^ratia J reuirorum humllis uiinißler, ouiiiibus Chi fiiio-
libus tniij pre^eotibuä i[unm futurLs ad quüß liec carta p^nienerit pei p( tuinii
in duüiino salutem. Vniüoi sit;iti uiA-iie notuni es&e uuiuüius. (juud contro-
uersia quc liiu muta et uentilaU* esl nnei iVaUen de riaustro et rij?ticx>ß oü-
«tros de Yranc super fcilua attineute grangie de WüUerbacÄ ad nostram au-
dieotiaiu est dcducta. Itaquc coiiuocatis pärtibus et audiUs allc^atioDibas utro-
mnqiM tUutm ipvuii aeomiiDiiii. uU dil^tuler in^wila uorilalB * cir-
cimikofntibiis tom aöbillbi» quam müwMnulibiv. im nop M ifm^at 4e fion-
iOio prodentom nironun. quos ad :hoe deenfuioiiilf oMoiMuidos in biiiw bui^
dum Ktem detwaiinaniniiis« quod predkutiB 'ÜMtribtii oivrtes -Ulas (M^iMMHK^ip
eoDcessimiii' «I eonfimaiumit». qm a yctiak ftind^tione grao|^ .d« fi^iwlcr-
ioeft A pcedeooBflore noslco. fcliciB^ möidalioins. damiso Attirone «rchiq»U-
fiopo obfeiaiuwaot iibicuoque iacuii«t in ailiiia« in tatris e«i|w' et iMevltii.
Plroeorauimus ctiara precidi arbores ei ai^^oari DOUia «quoqqft e^^exprcitsaa per
loc» diaponi ad .babeiidam in pmt^nna pUmam et pei pctuam noticJam teriwi-
noram. qno tameii loca et per naaiina ei fer. ciircuoiatiintias euidentcs duxi-
mus exprimenda. uidclicet a lapidc illo signato qui iacct in summitate mon-
tis. sicut seniita que dicitur loolfpspat per directum ducit ad lapklcni qui po-
situ5 o.«t in strafa iuxta scpteiu fagos. et ab iilo iapidc usfjiie ad imincnsiirp
qucndam lapideni. qui iteiw biguatus est. et inde item pn ilitccLuiii ad ru-
pera quandam quc; etiam ßignata ^t. et ab illa ad foueiim carbouum. et inde
usque ad riuulum i[tn uocatur QuoUa. Oinncj> inijuain posee&siones illas. quo
ultra laitidictab inetas iacciit uersus Winterbach et contingcntot^ tcrnuaos de
Hodf et Sletwilre memoratis fratribus conccsein^us perpctuo possideiitcs. Nc
igttur hec nostra osdinatib aut obliuioni? uitio aut duuspiam maliguitatjs stvir
dio infirmari posnt Id po^terum. haso caituo fiHnrauB ocKnsaribi at sigUli ao-
•tri moBUDine roborari. annotatis quoquo Mibus quoram nomma boe aont.
OSmradvs maior prepositus. Wüidmua maior decantis. Oodefridw abbas
a. Enebarii. Jwmnea cantor« TheoderieuB a. Marie ad martirea abbaa. WVr-
rkm de Iflvma/gen. Thtodmevt 'de Brüehe. ' Vda 4e MtiSk: '
Shms. Petrus de Vddenoe. FriderUuH de Mtrie» Wernervt de'Vieime, *7o-
(uuif^s de hacnmne. Hehnhohlus uillicus de Cordde» Ada sunt bec anno
ab ineamatione domini .M.CC.III. - - r.i
■ ff
Uli bqa ^fnaalat n bcr ^materebcnn LX2UC|V. Kro.,1B. , ,
. j . > y Google
092
814» $)cr C:i3biic^cf ^on ZxUx Bcfütivjr bic ©cntcn^ in beut
^re^cffc bor .t^'tcftcr genannt Claustram (^iiiimcvobc)^ Uti^ iOcreii
^lier übcc ^^änbcrcun Ui ^(i^5n[elb. 1203.
Johannes dei gratia treuiraruin huinilia müiister omnibus Christi fideli-
biifl a6 ^aÖB hoc Beriptam deneaerit perpeitum In dotnino Mlittttn. TOtnerti-
-lati veatre nolstn CKa nolumi» qnod diebus noatris orta est aliquando cön-
tronenia inter frMrea da dawtro et sanetiiiioiiialet de Aorreo anpei' qaibm-
danr terria qne iacent inter gran^aiti de Bekmeudt et atratam quo dueit ad
«Mtfcttom. Tilde partibm eonatitotis in prcecntia conradi tunc maioris prepo*
aiti. QwiU^lmi decani. Jchmm» eaBtom quibus uices noBtras in hac caitta
cognoseenda et terminanda comnnWramus. auditis qwoque allegationibiis que
hinc inde proponi potcrarit ro^; deducta fuit in iudiclum et prcdicti fratrcs
coram niomorntis cognitoribus opÜmienint per pontentiaüi ft tcstibu» idoneis
comprobarunt quod a niultis retroaotis tcmpüribus bcrm iJla fuisscnt de pro-
prietato ecclesit» siir* et L. amiis et niDpüus quicte ca et pacificc posscdis-
f sent. Ipsi tarnen prenuniinati fratrcs iain dictis sanctimoiiialibus de sua li-
boralitate dederunt tre« libraa ireiierensU nionete. ut cum pace et uoluntate
omnium bona am iMytufaMilt opliiiere. Nob itaqao cognoseentei veiflateai
faeti boiitB latani acntenliain confimaaimna et uolenfa alcut tencmttr iiiiieui-
que raatidam auam conaeruare nt 'prtidieti fratuea' ab hinc et ddacepa iure
auo gaudeant et In pace booia aula in poaterani perfruantur carfaun hane fe-
eiliiltt 'cooaeribi et Bigilli noetrl munimine roborari. appOBitia etiam sigitfiB
predictortim oognitomm. et sigillo pr( dicte eccicsiy de hon-eo. subscriptia quo*
que teBttboB quorain n^ina sunt hec Qodefridu» abbas s. Eucharii. Conn
eanonfeUB s. petri. Eme»to s. sj-meorn's. henrlcm. alardiis. karolvs. Ei-
cftrdvü. ConraJn,^. Bureardu», confratrcs de horreo. Acta sunt hcc anno
domin. incamat. M.CC.lIl.
bctn Cri.^inal Im ^r. :2lr(^., mit 5 cii\^fln von flclbfin 9E&a(^« an Vfbrrfirflffn.
t^it Orbnunq berjtlbm Ifi: 3. 2. J. 4. 5. i.hjbiict)of, ^vopjl unb T>c(S)anX in gonjer gujur,
bann 4. S. Maria In horreo r. unb 6. ciitf fd^Bnc anttfc ®«mmc (Äopf) mit fett Umft^rifr:
t Aogdhit paoii.
215. jDet C^iaf l'ctljai: am ^o\tahm feefc^ranft mit dc\nm 5ßcrji(^t bic
3a|l htx m^Un SKfln(icr«(^fcl auf bie fttfti{^n btci. 1203.
In nomine sancte et indiuidue tnintatis. Omnibus pre^enteni cartulam
legend bu8 preaentia uite aubsidia et poBt banc uitam eterne beatitudinia pre-
niia. Longinquitate tetnporain et uagis diernm defluxionibna a^e conting;it
ut rerum laiidabiliter gestaram ntBi scripto eomprebendantor. inatitutio noB
oompareat vel origo. Propterea ^go Lotharius oomes de ho$tade quantum
deo perinittente et prudentom uirorani conailio suggerente potm. controuer-
siarum et lidum occa«ioneB de molendinia qae in banne MonatUrie/uiü vilie
in E^Ua aita aunt per presena Bcriptum amputaro penitoa et ladicitiia ex^
Digitized by Google
2üa
stirpare curaui. In tcrritorio uaiüquc Mona^riemi non debent esse nisi que-
dam If^ilima molendina do quibuiv ec4dfiMa JliMioiterwfimi necDMi ot eed^ai«'
8. Mwrif m Prvma MiiMaaa et oMtouetM dtobent vee^re pcMioDes. Tnr^
enirn molendiiiani nire lieivditMio' ibidem 'Btabilüi prouetatnm et enelvmefrJ
tum (Alme moleodiiieruiii oquftiiter el ft9 Mt» pevoipieiii ei ]»rodictie eede*
ftiie .»beque omm iuv'is sui dimiootione debitu peraoliMiit pciisiones. et fratii»
bue Mimf^itiiM eeokeif omnoln «moiianl quam de prebondiB Miis haben*'
eb>qQC aiKdomento^aliquo molcrc debent. verum hoc idcm por sententiam
pie mcmorie domiii! Grfgorn abfiatis pntmiemti» et patris niei TheoHeriM co-
mltlsi oiiisileru villc aduociiti. et iudiciu scabii;orum ibidem tunc commoran-
tiuiii approbatuni et cunlirniatum tuerat. a domino etiani Philippo tunc C(t-
lonie/isi archiepiscopo ȟb interrainatione anatbomatis pidhiliituiii erat, ne qui*"
in pago Monasterienni prcter ilU quy Icgitima de iure OBko dobciit aliquod
molcndin^^ c^^truqre attefnptaret^ sicut «dl^ue hodio ex priMilegio ipaiua
episcopi roanifcBte declaratnr. Huic itaqae tarn euidei^fi jueritati et ,iiuticie
ego Lathariut comce de haüttde Buggestionc quoruiioam contnüre uolens.
duo.iDoleiidiDa in banno Jod jUim edifieare |>ni|>oinieramj< Denwa ueritate
et iusticia pjredfiqtf^rum Molcaiarum oognila propendi quod aine gfavi M in-
tollerabili carum iacitar» et anim9 mö^ pmriculo taiia edificaitio.eon6ammatio-i
njifn haberct.. et peniteneia diictus nou solum ab eo quod male inciMMt*
tum fuerat destiti. sed ctiam etR predicta molendina cum on^ntbus succeaso*
rihufl moia absque ulla heredum mcorum roelamatione libore et qoicte cum
omni iuris sul Ifitegritate possidviula rcliqui. pro me et pro h^Tcdibus lueia
renuiii luiis quod in l>anno loci iilius. nee per al!)Htrin /To/ftii uec per
me uec per heredea meoa nec per aiiqueiii ijoinnuim uliquud de cctero edi- i
fieabi^ar, molendiuum nisi ecclesia montuitrHnsia ucl l^runtiemi» aliquod de"'
crenerit ibi4em constpuendiuii. Id* «utem eub oevlis mulcomm faetam est*
tarn clero. qjoain populo .etMsbinia lod iUio» attoitantilNiB aob quorani pre^'
s^ntia hec ,acta.8Uftti :]io aliqua vetractatid postmodiim eaiqoam. oel Bcrupa-:
lus contradictioniB reinaiieai ei ne quid in posterun lieeat inmutari. aed muUi
tiplieatia teetimooiiB rei uoritas roboratfir.' Sed quum testes fatis urgcntibus*
der OMtdio. toUuntur raUonabile et neecBBarinm eiae duxi« ut sigilii nostri im*''
preaeionc preeens scriptum firmaretur. Hanc etiam piam ordinatlonem domi>'
nus adolphua dei gratia s. coLurdensia eccicsie renerabilis archiepiscopus 8t»i
gilli sui impresslone me petentc et Impetrantc et priomm cinsdem ceele«re
sigtllü sigiiauit. et banno domini no«tri Jhe«u Christi et b. Petri et oniinum
apohtoiwruui et suo confirmauit. vt bi quis ausu tcmcrario huic scripto eon-
traire. presumerct. duuec deu et cccleaiis ciua satistaciat uincuio anathematir^
i^lfpfMi,te^tur» fitiio ordinalioiH niterfnenrnt.^ G^pdm abbat pnmitW '
9^,;pp;iiQrea.iWi^^«naea'iquoraBi nomiBä liio.8ttba«»ipta mmt Vd» eoIcHiieit-^
aif ,l9pq|9iefM«(eff rd^oanuii Tkmdmieu» prepositua «. GaMtouia. B€iimmMa\
preipoaitua.a. Beuerioi. ^Th^odmitm prefMiitua'«« Konibaiti* TImdtfiem prei
pusitus s. Andrej. (^erar^UB. ideoanua s. Gereouia. Ludeuntui dMailUA 8*^
Sofierini. HileUbtWfätta d^eanuB' b. Kuniberü. OueUnerH» docanus s. An-<
di9Bi|. riaia .deeamw aa. vpmkikKmä, Mti^imJtHm» ilocaniia Geotgti. he^'
Digitized by Google
254
rimcuinus decanus s. Georgii. Heritnannua cfaiorqnscoptu. OliufrtM inaioris
ccclesic scola&Ucus. Heurkm »colatticii» %, OmoBÜ. Q^Mnim* aotflMioiii «.
Seuerioi* Remm^ MolasliciiB a. Aiidf«^. LaM^eHiM MQlasticiit n. «postolmiD.
Lftid. GferanAw aeJBMM^tm. MinitieriAiet. SwdttheHw^kmrt. Wäkd^
nat$ de Nuhenkoffe* Henrieiu de üFtcMrcA«. Scebini' if oiunlfrfQmMt. Oodeted'
cu$».. WtrieuM, (Mnrtdit»* iWonlit«! Qwu^dtui, B^fftrUm ClrMmm
et'idU qtttin plures* Acta ernit hec «ddo domimce iBoern. M.0G.11I.
t»(i|tei 9B«^ l^ftüfl^ an einem tAM nt^t fribener 9lbcn.
neu ber ^fürrfird)e <£nget^ bcicilUgte @e)>aration bcr ^a)?cUc
: in ^enboif, unb beftAHgt ble S)otatton bei^ ^eneficten. S}m
6. mti 1204.
In nomine sancte trinitatiß. Johmi/us liei grarin /miiretixi^ eoclepie
archiepifcopus unluei>ls Christi titlelibns in perpetuun» tum presentibus quam
futuris. Quo iio^tris tciuporibus prudenti geruntnr eonsilio et ad dei cultuni
feliciter orduiantuv. littenmHii «mm» tectimonio perfaenimri decnoiimis. vt
tmpoetenim litis et contronenie onniii oceasio anpvletar. Dederetnr ergo pre-
eeotibos. iit Mtaat posteri. qodd Hmnem cotuee de Sepia. Brun» (rater
eius. prepoeitiu Bonnenn» et pestor in £ngtf9, LifdemikuM de HammersUin,
uiri lUDbiies., Thtodericm de Matkanagy, Wfper^ de BmammA milites. mii
patroal perrodiialis ecdeue En^ets, dura adlivc in carnc uiaerent. eb tpem
eteme retributionis noetro de oonaeDait eapellam in uilia Bedendorf a primis
ejcitruxerlnt fiindamentit attente considerantea paatom abaenliani in otihim
ueirtj pemulum ,ac rapacitatem lupi fugaia caosare mereennrii; - ueratn qnia
ptitroDOs laicos in pastorcs conlingit presentare mintia idön^os. ordinauerunt
perpetuum uicarium in mcmorata ecclesia Engern. qni tarn matrici. (|iiam
Capelle preesnet ccclcsiis. una eaedeinque dofaiites nidolicet duodecim jiigeri-
buB terre arabilis in Encjtrs dl^tnctu. cieciraa in monto Stromherg. decima in
Bedendorf dicta 6dtenck/.' ittmi. quc C58t media pars decirae ejiisdem cüm
pamis decimis animaliuin. oiturum. lu muliuni. duubus ju^eribws uinearum ac
quatuor niaidris siiigiuis et ttibud uiui» uini singuiis uiuiis in Bfidendorf do
decipiis paatoris Capelle ibidem applicandis cum oblationibus uniuersis per
totiaro .parochiam Engers., et limiteB cjpsdei» in perpetuum aino paatores pre-
m/ifA 4ut (ibaei^tei} ion^ co^gak , üttope» diapoMemt. qiiod atndniiw el
emwIHildia de creaoeniiia ettdeoiiiiia fimiMiitavum et'vtftearoib pMMÜiManitt
eootepiarttm proufnttaDtja: w eiurtibilB ..dotia. tatn in. Ennert quam Bedtndwff
panDmure^. qiMa.flwetea .paaleveaii» perpeMiiHn in deeettt»iteiib<ftt «tnfdnm.
qil9fq;«a.«icario.petipettto oaniiidbia .pcoteiiamm lieclat buMi« ifi «ida predfe-c
tia eiictibus habere et cum euis akiiaialibna infra limitav paMebie^ meoionita*
rum ecclesiarum Ibu- pasouiB sine contradiotiom cejiiaeitnqiie/SDpplicant^
bi^^iliainili^ •t.cum.JiiataiKMk debita. \qua*iinia^ tnkpemoiHia eoeieiiaa aotv
. j . > y Google
255
toritatc nostra ordinaria in tinum boneficium ecdesiasticum erig^re ac insti-''
toere. separatiancni uicaric a pastoria fundationem Capelle cum legatione seu
dotuttione bonoram ad cas quemadoiodum fteds approb«r6 tt coliftrttftre. nec
noD endcm haoM cum justo titalo äcqaireAdi Infra liinitea ccclesiarum preba»
bibnim ascribtt« dignaremur etiolesiastiee libertati et ab -onere noslri atqtie'
neoctfonini n<tetronmi. etiam quorumeonque tSM im in sabaldmr aot decMa
de jdr6 Bin !fiiclo nendicantlQia Kb«ra dncernenda. prout bec et aKa in pab-
licö iiutnmiento. ctti preseiltes ISittre tran6fixe sunt, plemos cotttin^tiir. Noi
ergo supplicationibas ac aüth bajustnodi eo lavonibiHus anmieDtOt' qno ma-*
gu in diuini cultoif augmentum tendere cognoufmus de bonorom prefatorum
B&SktlßM iocatorum uälotö annuo studiosa fecinmd mdagatione pcrcuodain. in*-
fmulSqQc sufficlenter. quod eadcni bona pto kompetent! sustentatione ptwt
bitm in dietls ccolesiis diulna cdebraturi ac ouram e''^'**^"tls raiumque pro
tempore ^^tiflicere possent. ulcariam nun cnppüa in unum hrncHciurn occl^-'
sitBticum erigendi duximus et erigimu!* iumla* ioncni et dolationeni. ut pre-
scrihitur factas approbaiiimiis et confit nKuiimus. nec non approbamus et con-
fimiamus in dei nomine auctoritate no^tr.i ordinaria per prosente«. bona ad
ipsum b^neficium jain quesita cum acquirtiidi justo titulu in tuturuni eccJc-
bia^^ticc libtitali oscribenda et ab omni onerc imposterum a nobis seu no-
•stris iacccssoribus racione »ubsidiomm. dedmatiiiii aat pniAoruin fructuum
imponenda Ubera diseemeikda. qiiia do his omnibus nosin ecolesie pro' nd-
bis ac oostrit «ncceasoribua par nobilem Henficum, comitem Seynenutn s\v
pleoarie aatbfiMtoin. In quontm lestittionioin et gM>niiii leoidenflain jossi-
mos haue paginam notftri agilli appensione eommmiiri. Datum Cknßueniie
lotto domini uillesimo ducenfeflimo qnaito. t^tä die mcnsii -Mardi.
Alf einer »lUintTtnt S[6|(^nft XYIII. 3a^rl^unberl« im ¥t.<«n^.
tu* SDcr ^jbifd^cf ;i30^anti i>on ^licr bcjreit nac^ Um ^öergatii^e ber
trafen t»on iRaffou bie ©fiter ber ^btci ^tommcrdborf in fS^nf^
atten ©teiiern. S)«tt 10. gul« 1204.
In nomine sanctc et indiuidue trinitatis. Johnnms doi LT/itla trem'ro-
ruvi archiepiscopus. ecclcsi^ s. Mari9 \n rom€rstorj[)h in pcrpctuiini. Cum eo-'
nim qui diuinarum scripturarum notitiam non habent. pietatis opcribus in-
tendens deuotio religiosas domo» ueneretur ac diligat. et in ei» manentibiis
pro cius amore in cuius comparcnt obscquio. sua frcqucnter inipcndat bene-
fida. exenjipli in sc habet pernitiem. si uos quibus diuiua disponentc gratia
ecdcsiarnm iopumbit prouuiqw minus eis ad toll^nda ^^auamina siue onera
ttram inaeiumiir Studiosi. Binc' est quod isni' sex aiinii 'tränsactis postquanl
kont^mdü conniisiia ' et fiÜi ithh 'eonxiteB' d«' lioMnoe» - detbdctO' domino wiär
rmmd patf«'«ongu-j|]iitDoafitioaMrriio«tii mciiaiite/ lafaili piiodieti taia^tis eon-
sdeDtes. eommunieata manu ministerialium suorum bona sua uoluntate ex-
icHonem qtif 'eit 'qtiadäm eonsuetudftie Introdneta. in bona ^iMf ro-
merttofph, cpif* iii uiUa. 'qti^ didtur isiUi Mintf/ siMt-in' rd}^[aikni']p<>pn*
256
hm ipsioft iifll^ rmtioa^ aclapc«tif exercebatar« oquuqo rdasMMiit et pro M
suiaquc sncoesBoribiia in perpetoum migiutfseiit et at littenunun memoria
eomimitercraus supplicasscat «d pefitioncni et iiwUintiain Ueiaeri^ co tempore
prcdict^ *9ccle8i^ abbatis. nc taataun iicrbo hortatorai et nonfsclorcs uidere-
mur. iio9 slmlllter qiiod adbue noDioe nostro sub pretcxtu iam dict^ consue-
tudioiB a fratribus prcnominat^ ^cclc»]^ exigcbanL do bonis tuiic habitis in
totum ac in pcrpetuum rcmisimiis. ut memoria nostrf nostrorunique succes-
soruni in illn rccto.sia ?5rnipcr liabcrctur. Siiprailicti* etinm fratribus promlt-
tcntitiii-, nu«Hi Ue cctoro in ilia uiiiu uuUa bona (xrirtH ui oLnoxia. titulo
emptjumh sibi coinpararcnt. ut l si aliqua .supra exprcssani consuetutlinem per-
hoiucütia in clcniot'ina eis cout'oi rentur. quud alicnarent. hoc indulftimus.
quud si aliijua in elemoainu aJ cos dcuenirent. qiiy priui^ niohii persoluis*cnt.
ipäi quoquc fratres oadem gaudetent libcrtato. Quia igitur quorunicuuque
foctoruin notitia oix ad posteres transm^ttitur. niai litterarum amminicnlo fuJ-
dantur. bfc scripta sigilli nostri impresatooe dnxiniiiB roborare. Si ^nie so-
tem huic conoeaBiom tarn a oobia quam « juipradictts eomitibos legitim^ factf
inimica temeritate cootraire preaumpscrit excommwucationiB et perpetu^ damp-
nationis aenteotiam ac nouerit inoinunim, Teates oeatri facti aunt eleriet.
JüßgehranävB montuttwiemU prepositus. et maioria eedeaie in ireueri canooi-
cua. (^roi^ ^, f]lorioi in confluentia- prepoaitfia. Meffridm maioris ^cde-
fi^ in treueri canonicus. EngelberW« oanonicoB 8. florlni. Godefridm de
vteiaenhwrc^, canonicus r. Symcon»^. Heinricus custos s. Florini. Laici. Gu-
defridui comes de ^anhetm. Gerlacvs de ysynburoM. et cius filiuH Gerlor
nm» Heinricu» de ijuinburch. Fri<Lricus fratcr comitis de rinieburcJi. Vun"
raäu-g fratcr comitis de wiede. Ileinricux de milwalt. .Ministoriales b. Petri.
Wtlhelmrt» de lltljenstein. lieitiriro» Unherre. Jacobus de duna. Jleinri-
eus de atrio et Alberhis frater eins. (^Dno aduocatus. Heinricm scfilthctus.
Wtlhelmus do archa H hngelbertiia fratcr eins. LodA^irimts de j/olf^ije. et
Cunradus tiatcr eius. G untrammva et Alhei-imt oogn«taa eius. Cunradv»
mundinc et aibodo frater eias. Wilhelmya cauieiarius. De tcise. Heinrinu
huneawin, l^eodencuä de ni^edlg, Guntruwm et Heinricui firater eiua.
H^nricn» filiua OhUranu. ßertrammiiM^ PkiUfpvs de' IfMeenhem* Bymom*
KhM et vcUaiidm* Actaro eat anno incarn. domini .M.CC.IIII. Indlct YIL
Epeeta J^VXI. Deeem nouenali ddo VIII. VI, idna JtIü Pontificetoa
atttem nostri .XV,
Ibü bcm Ofiüiaal im fr^llnl* ^a« et«|d «on tpt^flm sSki^e ^iSngt an «Ulai fette«
818. $)aö ^cncvolca^jitct 3U Pr^montr^ bev9(ei(3^t bic RXb\itx iKcm^
m^dboirf unb ©tctnfclb ülev bie $crl^$(titiffe bcö bcm erpcm att=
alMifti^ctt ^ioft(«B ^etfo, iiiib bcgn^Mct lU Qcai^ kiber. 1204«
In nomine sanctc et indiuidue trinltatLs. Nc quod salubritcr factum esse
ot^iataJU ,^4ittü> .in posterum pbJjtteret. t^o % \\\ dei ;niseratione ^remtmUrati
. j . > y Google
257
ibW. «t gencnle AbbatumjprMndiMliYtfflMft otdmw c#pikaliim. presenti soriplö
ttni pfesentittm qvam fiitaroram tradia»» memori^. ^od litein qn^ inter ^
dfntm de lionutstorph. et ^eelemam de BteinueU. pro nmiM uidnitate loci
de Sifine, qneoi prefata ^cclesiA de tteinuelt, sine amensi] ^den^ de Homer*'
tot|iA smceperat. et in abbatiam promouore intendebat. acrtcbatar. de com-
muni otriusque parÜB assensu tali coraposttione teroiinandam decreninnu* Eo*
desia de Hmnerstotyh susceptioni loci de s^jne. et promotioni eius in abba-
tiam fauorabileni prehcUlt össcnaum. Verum iio prioris abbatic coranioda per
postprioris et nimiuni uicino propagationcm iiiij)cdiantur, ^'cclesia de» Seyne
nn hil intra teriiiinos cceiesi^ de HoTneratfnyh et powespionibiis cius cfniti^os,
.«(illrf^t in tüta piirrorldn dp ll^-imhack, in tota pHrrocliia covßi/f^nfif^. in tota
parrociiia »nse — *) /nmerjit. — winnrngen. ■ kHüje. — hotjtnjen. — bride.
— vtUkirfjen. — Itv iinem-H. — hanhtis^n. — Urbach. — dyi'dorph. — va-
Itndra intra liuulun) Mtnnbaiit. in parte ipsi valmdra contigua. cum in al-
tera parte ipsius riuuli Merenhach aequirendi et possidendi iiiB nmul com eo-
dcna de Hömeratcrqjh obüneat in tota panocfai«. kedtnUorf. ~* hiuerne, »
üfCtelM. — > horehcü». nlohil tnqnam intra prcmisso« terminoe. in terris eul-
Hi nel immllis. aineia. «tlnv^. pt utis. ortis. donibus. molendinis. tcmgiie.
eeara. redkibw. oe) in qnaeonqtie omnioo alia poesenione. aiiquo empiionia
ml oommntationia contractu, aiue alio quocnnqne modo, per se iiel per alkia
deineepe acqnirot. uel haetenus acquisita retinebit noo domnoi aliquam. noü
molendininn. sine qoediibet aliud edificimn ibi oonstruel. ud eonstmi foeiei
Do }ui> autem qaf intra predictos termlnos per elcmosinas ei prouencrint»
»ue de hfis qu^ ante hanc compositionem acqtiiMcrat. talis de paotionia jure
seruabitnr ratin. Ecflc8i9 de* liomfrstoi-ph . ea sub conipctrntis prccii ta-^a-
lione inprimi» ucnalt.i cmittitiue ottrrrrt. Qnod ipsa sepe dirta occlcsia de
H'm^i'ittorpk ea conipai*are sibi oportunum uoJ commodiim niinirnc duxciit.
tt lonoparare pcnitu« rf tinuorlt. fratrea de >*ft«e cum aliis perHunin cccJetsia^^ti-
ei? U( l seculuribus. neu (ai icn cum aJia ^cclesia. indo quo citiu?» oportunitas
sr i.btulerit. Jibera toiitiahcnt facultatc. Pretcrca huius compositionis pngin^
aiiucctciidum dtiximiKS. quod antcdicti^ ^•cck'si(j' de :>iÖ!f'. nec oucs ncc alia
ipi^libet animuliu sui uci alicni iuriü. siue in propria cura et sumptibus. siue
atiis hominibus secularibus. uel cuiuscunquc religionis. ad curam et custodiam
pro parte firaetonm alio quoltbct preeio eommissa. intra aupradietos ter-
niniM, ttlUte» habere Keebit. doperaddimiiB etiam. qnod aliaram ecclcsia^
rum neJ eedesiastioamm. sni etiam laiearom pcrsonamm ad censnm sen pro
qnotalibet fructnnm parte ucl alia quacunque ratione molendina teuere, ter-
ns od poesessionea eolere. intra anpra nominatos terminos. predict^ ecclesi^
de aqfiie mlnime licitum erit cni etiam intra ipsoa qoot premisimus termi-
nos. partiiehialeB ^leaiaa* et ^clesiarum pntronatum. altaria uel quascunque
capellas. dolSB. deciniaa aequirere. uel ettam sponte oblata suacipcre. ani
ipssa in dinfno officio procnrare. uel animarum cnrnm ibi gerore. sine per
diqnem anomm eanonieorom. sine per alinm quemlifaet undeounque condnc-
/
•) etat! bcr SBtfbcr^cIiini her fiorte: in tota parrochia.
nittticIciaiM«« Ut{«RlKRba<^. U. 17
j y Google
258
4tuQ. de compositiotiis pacto. ' pcnitus iulcrdkitiir. Cctcrum ut in omaibltf
qu9 bic utiliter et ratiouabilileir couetituta sunt, tiah rnc karitatis non uiolc-
tat afibctus. domul de seyne cautioue pruuida Hdciiu-i oLseruandum nuiiel-
mus. ne ad ^ruuuDieu ycclesly dv Jiotntr.storjJL (jny in poriculosnm i^ul uici-
nitatcm caiii kailtntiue admiMt. alias eccle^iHs*. neu codcsiasticas penioim^. iii
terniiiiOH. de (^uibus proprio asHensu et scntoiititt coninmni rcmota est. tom-
poraÜH (jiiestus gratia per nl!(jiiaiii coiuiiiutationis palJiationcm. ueJ per aliam
malv tldci quod absit subtilitatt in intruilucat. C^etcrum cum de ^quitati> iure
aiiti(j[uitati3 et primy l'undatioiii^ vuiiu. f>c}>ediclam (^cilusiaiu de f'otHet'»lorpli
piiuilegiaret acc sub pariä iuterdicti cuuditiüQe aiiti^ua eius Jibeftis colli»
benda. iuäticia diotaate uideretar. ipsa tamen ^eelesia de Jiantentorph, cari-
tatia lAtaitiL'in hoc articulo ecdesi^ nouv de neyne eondeacendens. aimiiia in'
terdicti aibi ipu legem imposuit. Jgitur in parroeliüa iiifira nomioandk. qua-
rum teiumini alicuius posscaaionia tituto. iam a tempore hoius conpositioiüa.
ad ins- ^eeleai^ de 8eyne, de ordiius sententia et dispetiaatione «peetant. ^
desia de Homerstwf eam per oninia tencbit. conditiunis et ioterdietx obaer-
nantiam. quam ipsi ecclesi9 de «^//ite in ternunis sui iuris tenendam preaori|i-
sit. cxoepto quod ninras hedindorph. qua» ante fundationein aepe diet^ €)ccle-
si^ de Seijue acquisierat- retincbit. Noniina uero pnrrocbiarum qu9 in hoc
caus^ articulo Icco de Heyne atti<l<'iaiitur. h^c sunt. Engerache. bfMnilurph.
Oiitiu/fze. Metteriche. Tore. Aiendidi. \\'<id< /(heim. Are wäre. Altinesfvelt.
iiuuf t' . Salua igitur generalis capituli auctoritate mh pona c\Ci>iuniunica-
tioni» iiiliilienu];:. nc aliquis nostri ordinis prelaius huo äubditus contra bu-
iu» ooraposiiioins et nostre coiistitiitioTii»* paginam uonirc. uel eaiu rontuiua-
citor ininiigt'ic pitsuniat. Iiii;ii|H r ad ]>( r|)<'tinim ruhur. sigilli a«l -j^cnorale
capituluni pertimiiiii< appt nsiuiH- i|»>am |uigiiiuiii niuniri. generali dclibira
tione et fauorc coiiäouu di^uuüi duxium«. Acta sunt b^c aimo dominicy iu-
carnat. M.CC.IIII. Jndict, V.
Sluö bcm Oriätnal im >jjr.-^i<^. mit fem jft^oc^enen »^iegfl be« (J*<iuraie in rctbm
ia>ac^e an leinen gtfia* rot^ = gellten «^&bM.
vobe mit bcn ^xUu ^ibeto'i^ Don <&en^€im übev bo» @ut
Scttl^eiiit/ ba« btefcr Dov feiner Steife tttii^ ^tx\x\^m beut ^(opcc
gab. 1204.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Johannes dci gratia tre-
uirontm archiepIscopUF. omnibus Christi hdclihus tain prc^cntibtis quam fu-
tiiris in pcrpctuuDi. Ea quy perpctu«; firniilatis robur halmc dclicnt, lu' per
ühliuionis uicium. uel cniu^ühet lualignitatis Studium a siatu .sue rectitiidini>
pusäint immutari. scripto .-«ilont coninieiKlari. liuiuB rei grali« uiiiuciaitaLi
ucstre notuiu lacimus. quod alien> de Stynilo i'ni uir infjcnuc cuuJiUünls. pro-
ficisceiu^ ufiMh-r partes iher<mil'mifanati. alkniiuia *j[UuU iiabt'Lat in Sii;t tiheitn.
in uiuciä. Iii dumibuä. in aruib. pro rcmcdio anime suy coutulit ^ccleeie de
. j . > y Google
259 .
Utmminrod^. Quo defuncto In iiia per^irinatioiut sae. Henhertus cognt-
tus eins abbati et fratrihus clusilem niüii«storH mouit qnestioncm. (licena sibi
competcrc ius aduocatie in prcdictis bonis. viido cum ad iiostram audicntiam
res dcducta t'uiisset. arbitratu bonorum uirorum fjui partes suas iiiterposucrunt.
predictus h^-iherttts et (juatuor fdii eius. scilicet. 1 [erhertu&. wittaiulus. Jri-
deru'us et Albero ad hoc inducti Hde data couiproniiscrunt. quod quamdin
predictc posscssiones cssont do proprietale ccciosifi de hemmenrode, nidla ex-
«ctione uei cuiumpnia de cctcro prctataiii ycclcsiant giauaiont. sed in bona
pace pcrmittercnt eos gaudere bonis illis. siue fratres aepedicti raonastorü
odtm boaa propriis mniubas ocl sumptibus ttdlnt iouH>lere: iiue ah'is oolce-
ui «xcolieB^ diatribuere. Vt «vtem hec rata et ftttnrk qnibiisque tempori-
boB oMonmla« permanfiant hanc kartam fecimoB «onacribi. «t aigilU noitei
mimimme roborari. anootatis quoqne teetibv qnonim nonuna hee atint. Qer-
ardm abbas de Siromhere* domiDQS Ounnttdu» h. florini in eov^ueriHa prepo-
ötus. Oomea Cfodefridus de spainhetm. Cornea Gerlaais de veldence. Hen-
rieus de cimUerio. et frater eius albertvs. Hemncu» lemhart, Fnderieu»
de Meit'Le. Nycolo de nn-alz. Jarnhim daplfer et alii quamplures. Acta sunt
bec anno inearnat. dominiee .M.CCilll. Indict. VII. Epacta .XVIJ. Con-
currente .IUI. Kegnante domino nostro Jhesu Christo in secula aecalonioii
Ameo*
brm Cri.vitat im 'l>t. - ?llc^., beffm ^icflcl m ^nfclbtüttncm Vki^ mit eittOK
SM» ^eir 4Sr$(ifd§of Soi^atm Don Zxivc Befiftttgt bU ©d^mfuitdeit fftu?
belf« i^ttm SRoIberc^ iinb feiner gvau 3^« f^i* TOobhim
3" «i^ld; uub bae '^^atvouat bcv SWvdjc iJieibiiil)a(^ au ba^
tieftet X^oma0 att bec ^^U. 120i.
■
JokanMt dei gratia !ri-€Mrorum hnmilis mimater. omnibns Christi Üde-
liba» tarn prescDtibos quam futnria. paeem et aaluteoi i'n domino. Ex io-
iondo nobia dimnitus pontificatus officio, paci et qineti subditomm noatro>
nun ooinimodia tcaemvir intendere. eis tarnen preeiptte nostrum noa debct
deeaae anbaidiom. qui in sancta religiono et ancicHn uita eonalitiitL et meliori
radoleat opinione. et sanetiori re6<plendent conueraalione. Eapropter uniuersi-
tati «o»tre notum facimus. quod Hudtdfua dominus castri de Malberck. uir
ingenae conditionis. et «xor eius Tda. allodlum quod hnbebant in Yraowe.
sicnt iuste et pacificc raulto tempore possederant. cum omnibus appendiciis
suis, cx utraque parte ki/e. in siluis. in pratis, in ag;ris. in aquis et a juarura
doctir.Kjbus. in tcrris cultis et incultis. ecclcsie b. Thoinc et pauperilni^ Cbrl-
iti ibidem deo seruientibus in elemosina contulerunt. prcsentibus et collaudan-
tibus hanc donationem gencro siio. llieoderiro de are. et iilia sua fujucte
uxure prefati Th. Dederunt etiam picfati nubiles .it. et /. iam diele eccle-
sie ius patronatus in cccieeia de Nidenblich. ut semper in posterum uaoante
eadem eccieaia de NidmhitnK abbatiasa et conuentus aanctinioiiiAlium de a.
17*
. 260
Thoma iua liabcant ibidem instituendi pastorem. et hoc quoquc factum est.
de asseiisu et bona uoluutate preiati generi sui .7'. et lilie php A. No» ita-
que nocessitati et quieti pauperum Clui.sti de s. Tliüinu in fuiuiuiu prouidere
nolciite«. «t hec donatio üriua seuiper et inconuulsa perniapcaT haue kartam
conscribi fccinius. et sigilli nostri tniinimine roborari, annotaiis quoque testi-
bws. quoriim iioiiiiu«A liOC sunt. CuHj-advs inaior Trtnärensin prcpositus. WH"
Itliitus maiüi' dccanus. Johannen cautor maiüris ccciesic. Justacim abbtu« de
Eetnmenrode, et Cono prior.. Wakenu manderscheii et fratcr buim Ri^
emvhu. De mtUbtreh Dudo, Theoderiott$ «t fnttor «ras Chäefriim 4e Ida-
heim. WaUerw et fimter stius Ludewicus de Demdrodt, Si igil«r«e-
deniastica seenlariaue pcnona buic uontre «onfirmationie paginam acmeit ati^
qmleiius woiwe altcmptaiMrit. indigsutioiieni dei «ronipotanlii el baalonHB
Petri et Pavli apeetckioruai ineunat et ia eztremo escamins vm ftatani somb
ederi aalisfactionc carrexeiit. diuine siihiaoeat ultioni. Cunctis antam nürw
loco benenolentalMis et sua iun seruantibiis diuina nüaerioordia eternam pre-
paret et coneeraet retrilmtioiiem. Acta sunt hee aane denunioe meamaC.
M.cumi.
Hu« b(m Origlnat tm 9r^9T^., mtt bH <lr$i(^oft 6ifg(( in (Toimem Üffac^« an china
^rrgAmentfkrctfni.
821. 3^c§ ^cmca^itcfo 511 j^rier (^vblei^cbricf ü6ev ein C-lüdE ^nkö
ba|elb[t ^ur ^^nlegung bon ^slBingerUn. 1204
C dci gratia maior preposituf. W. decanus. totii^quc maioris ecciesie
ireeermns coouentuB. Tnluenris Christi tidellbiis. ad qUot« ecriptam istud per>
neiierit. laoA fiitaHs (|uani preaentibus. in perpetttum. Maioram ooetmniin
prudentiam ünitati. dignom duximaa Teritotia notam scripto caiQmitlere. quam
ad posteromm noBtrorum aotitiam decreuimus reseruare. Notam itaque nt
nniuenitati tuelre qnod nos die communi capitali nostri coneenao. dmtnrioQ
tm, treueren» quandam tarram fncaltam in rumtu^remf,. ad nostrui eodd>
siam spectantem ad uincani plantandam et excolendam. et NOB poit em fae^
redibuB jur» hereditario babeadam aub aimuali oensii cooeessbnoi. Hane an-
•tem inter eodoeiaDi nostram et prefatum daem aea aiiain hcredem erdiaatM-
Dem obeentandam statuiiutew. qnod annaatim nsqae ad quataor annoe. iam
dictus ciuis elmenricus siuc suus herei? quinqiie solides in ff«sto b. martim
super memorata terra refoctorii nostri administratori teddcrc tciicdir. In
f|iimtn uero anno et deiooops a prcfato ciue sine mo berede ama una uini
cum claustrali mensura super cadeni terra prcnotato anirainistratori annuatim
reddctur. aut si uiiuini defccerit .X. 8uJidi pro ama uini in fest*» b. inartini
»oluentur. IIoc etiam adneckre curauimus. quod pretaxau licretiiias non in
plures heredcfi diuidetur. sed integra a sola persona raenioratus censa.s pcr-
Boluctur. iii&uper si sepcdietua ehtenncus siue saus hercs prenotatam here-
ditatem aibi aliepare et aendere nolet. hoc primmn eeeleaie noalre ^uidcider
deamtiabü et al nee ad ojraa «eooleaie noHm nee ad epoa eniiwqiMni fitateva
. j . > y Google
261
MtroffM intte frilr«i oapitnli nottri emptoMm ianeufrit eaioimqlie alit no«
let oeodMidj libema potestatem habcibit «d hec prefatos ^hmmem uiuiimb
iam qiiod m tDe||Boralm iem habebat. genero «oo godefrü» ei fiU» sue ei»*
M&e^A tiontilil intogritatem. Ad Iiwiib «ntem hf& veritatMo «Mrtiw memo*
nadaiii. tigiifi noatri et aigiUi ouiain trwurtHtmm tmagiaeiii huk asripto
ttttfnMniiill fecImuB appfnidi. et nemtna tostium coram qmbiis lioe tractatum
et appiflabaten fait aunOtari. Testes. Conradm maior prepouti». WülA-
1MU deoanot. Jt^annes cantor. Ctmo. Tleuriettn. Lamjyerlvs. hmmämm».
Tkomtu. TitmatHj). et alii qutiniplurcs. Scubini. herbordvs. Bistapptts. We*
zeio, Wctrneru». Bartholomem. Ministeriales eccicsic. Wtsielo. Qermgiu.
he»rünts hatn, alexmider, factim est antem hoc domin. Incaniat. äimo
.M.CC.U1L
?{uö bem Orifiiiwl im <ßr.«lÄrc^. ntit betn 6wr4fd^mttftifm Cyrogmftiiii atff ^etn Ii»fcn
:Hano<, unb bm an ^itftftmctilftRifni ^&ngm6ftt Siegel hti Dotncapikl« ooit bmninii Sa^pl,
6a« onixre ft^lt
nS. 9btt iSv^li\ä)o\ 2^^(m bon tmx iticor^orivt bent Itteflct 6.
5t]^oin<t9 tttt bnrÄt)ll gut 53crBeffcrttng ferner ?Pr&bettben bic ^farts
tud)c 5u SDcubeSfcIb. 120Ö.
Im notaue. patris. et filii. et tpiritoi sancti. Johamea det gcada treui'
ronm» anliepitcepim. inwieEiM tarn presenllbtta quam faturie. in perpetuom.
Antiqua et prudentum adiauenit indiwtria uirerum. iil ea quf in perpetua
desiderantor haben memoria, benefido acriptur^. ad preaentium. posterorom*
qaa Dotioiam trammitlantur. Huius itaque rntlonis intuita. preieiitl idripto
ncftom faclmufi. certum etiam. et indubitatum haberi uoltmnu. qnod hidomm*
ma pastor ^ooleM^ de dttdemweU, ovioa donatio ad domom a. tboire speotare
dinoßcitur. ipsam ^cclesiam in maoiM noatraa Iib<»e reaignaoit et absolute.
Et quoniam in reKglono locus ille per patrcm suum pio rocordationis initia-
tua fuerat. et soror sua. mindern deuote ac relicriosc rr\ciat cupicns per ip-
sum aliquid subsidii eidcra domui nrrpdrrc. liumilitcr uiia cum prelatis. et
prioribus ^ccl^ic nopfro a nobls po.stulauit. ut fructus predict^ ^ccle8i9. et
uniuersas obueuticitn rjui; Icgitiiiiuiii rontingere dcbercnt pastorcm. prefal^
domui ad SMtentatiuneni sororuni ibidem deo seniientium confcrrenius. Licet
enira decim^. et oblationcs. speeialitcr clericali dubeaDtur miiiti^. polest ta-
men ^cclesia omne quod habet, cum ümnibus pauperibus habere commune.
qoaDio magia cum Iiiis pauperibus. qui relictis faoultatibiia proprüa. non In
aagaria bavSantei enicem Chnatt toeontur paupcren Gbriatnm. Noa itaqua
tMn pi^ petitioni iacilem aaaenaam prcbenlea. ape remnneralioiiia fteni^ frno-
ta» ^floleai^ aepadietQ et liniaeraaa obuentionea. quo piepnom coDto^ere de*
benst paBtoreD. ad emendatioiieiii et roelioraiNneBi prebendamm dornt» pre-
nonSoat^. Iheadtrißo arefaidiaooDO lod illina eonaentieiite. perpetua indol-
auDQB. et eoneteaimw. et preaenli aeripto aigilli noatri et prelatonim ^eai^
noUrf impnaMiai» eonuunnito confirnHatiimiiB. ita ut lioeat domoi pM&tf.
1
262
unotn de ^tribus suis, «d eanun ammaraiii reaipi«ndtm Ardilditeono pre-
aenttre. saluo tarnen per omni« iure arduepisoopi-et Ateyditeoni. Htoc igi-
tiir ordinatiooie nostre ( onfirraationeiii. sub iDtermitiatioiie enathcmatis statui*
mus. ut qaicunque quod deus auertat eain infringero atteraptauerit. indign»-
tionem dei omnipotcntis. et beatorum apoatolornm potrt et pauli. et domini
pape. et noetram. et excommunicationcm se noucrit incurrisse. Hü sunt tcs
tes. CirnTndnH maior prcpositns et arcUidiacontis. Wifhelmw* niaior decanus
et urchidiao. TJifoderteus arcliid. Alherfr/s prcpositns s. paulin!. Oftrintts
archifl ot rardi/tensig prcpositus. l >utfl}*randun oustos et monasteni jiropo'»!-
tus, Juhan/ies cautor. Ctmo. Jacohns. W ilhfbnus dpcnn. Cuno. Ernestus
et alii quam plurcs. Acta sunt bcc anno domin. incarnat. M.CC.V. indict.
VIII. epacta XXVIH.
Ku« bem Dnginal im %x.i%x^. mit ficben Siegeln oon cctl^em Sa(f|9 an gctb«totf»m
feiteurn ^abcnbünbeln. 3^ ber Witte |Si^t ba« bed (Srjbijd^of« ; bann folgen Mn ^er Stitle
ttod^ K^tt; i2) bft« t>emco^it«(; 3t GvUlelnius trerir. cboveplM. in flanser ^iottr; 4> bec üb»
lec bf« t). Johanne«, in ben jtlauen einf Scftdft. Umfci^rift: .\lhertus trevirensis anhidta-
conus. Tfmxi folf^en »ett brr Witte iiat^ XmU. 5) runradus dei gnitia archidiaconus; 6)
Tbiodericus dei gratia archidiac. . beibe in gait^ei: (^igut; 7) Utwinus d«i gratia uvri*
ramis ardiid., ihiUfKitf. tM SUng^rbnung ift alfo : 5. 4. 3. 1. 2, ^ 7.
223. ^or (^^Bifd^cf ^ol^^^^n Doit ^rict bciiifimbct bic t)on ^gcitcn
f&mintti(|er ^ctrm SKettemc^ erfolgte ©li^eitfuitQ M Ibtöl^et
ttttde^auten Sanbe« a^^f^^^ ^ettemi^ unb siote an Me QD5tei
^intmctobe. 1206.
In nomine snnctc et indiuidiic trinitatis. Johannes dei gratia humilis
Tre>tirr,rifi7f ininif?tcr. omnibiis C^hrj.sti fiilclilius tarn prcsentibus quam fnturis.
pcrpetuam in dumino sahitem. Yniuersitati uestre notum esse uolumus. quod
domini uille de Melricha. iiidelicet Henricvs comcs rle Heine, et frater eius
EuerhardiHf. Jlvhertus couies de Nansowe et nepos suus Walerommm, An-
selmus de Mohu.sherf^. Saloimna nobiiis et deuota iDatrona cum filia sua
Maihädi. et genero suo Uudolfo palatino romite de Thuingen. Hermannv*
etiam miles eiusdem loci indigena. rusticoruni quoque tota comniuiiio. qui
hcreditate poeridebant osaaria. Omnes isti unanimi uoluntate et pari eon-
sensu, sicot quemlibet pro parte sue proprietatis et hereditalis eontiiigclML
teiram quaodam iacentem in ano territorio super ripam M<t8dU In loeo qol
uocatnr Rore» monasterio de Hemmmrode in elemosmam eontnlernnt lam a
dectma quam a euiuslibet seniitiitis debito liberam et prorsus absolntam. Ban>
dem autem terram tunc pe&e desertam. et ab antiquo Semper inonham. pro-
dicti featres suis manibus et sumptibos excoluenmt et in ea uineam planta-
uerunt. quf extenditsr per desoensum MoMÜe usque ad ierminoe mmoru
C&nßuentie, Hanc autem donationcni quam predicti nobiics contulemnt pre»
fato monasterio de Hemmenrode. bercdes eorum uidclicct prefatus Rudolßt$
jialaiimts comes de Thvi'ngen. et filii sui Hugo, hvdolfkis et Wühelmus,
Menricu» iunior comes de Beitke, Muhertm et HmricuB filü predicti FFde-
. j . > y Google
26a
rammi comitis de NaM9we, Euerardtis hureffranius de Arbet^ et nxor sua
Addeüiü de Mcluü^erg prompia deuotione oollnudaucrunt. et appensia aigil-
In suis eam confinnettorant Verona quio noatr« interesse dmosoitnr fnci et
(jiiieti omnium prouiderc. eoruni tamon maxime. <]\u noctc ac die diiiiniK snnt
oKseqtiiis nianclpati: ne predioti t"r;ilro> iifl per ohUirionis iiinuni. iiH ruins-
libet onaiigiiltatiV "^tutllinn nUfjnam in postcruni <'ahjmpniani iiido siistirsonU.
hanc karfam feciniuä ii iiscribi et .«iirilli n*>strl luniiiinine roborari. Qnn uti-
ijiie i<;itur (.'cclesiastica socularisue persona luiic nostre confirmati'oni scicns
cüfitmire prf.'-iinij>soiit iii^i rito ro.«ipiKrat. et reatiini f^iiuni celcri satisfactione
corrigat. intli^^nationi m dci (*iiiiiipotci»tis se sciat inoursiirnm. et in extromo
examinc cum diaLolo tt aii^eiis eins digna nltionc plectcndaiu. Testes liii-
ias rei sunt. Cmradu» prcpositus. Willelmus decanus maioris yccieaio. Theo-
derieuä arohidiaeonm, Albertns wnAudwomm* OdewimtB arefaidiaconiis. /o-
imMea canlor. Ingt^€mdtts preporifus Monatimentiä. Conradus prepontee
a. Florini in Conßmntia» Mbiateriales. Odo de £9eA. Jacohu» de Ihnim
fk fttter eioa D&md. Petrug de Veldenze et Odo de Ponie, Fhrentius de
MMetg, et W^tdmu de Hdfmttein. Dithardtu de P^endotf, Lodern"
im$ de BtrenbrettUin. Hmncu» de Atrio et Albertiis finater eiua. WtBd'
9tu» de Confhtentia. öitulhirtva de M(9mhtvm. Oodefridm de TFoZdarf.
De N<ui90Wfi IJenriciiH et EjimvoJfvs ftater cius. Tlenricus. Hildeger. et
Htnricus filius Sfifridi. De Seine, Meinwitrdus. Gistilhertus de Engendke.
Wiperius fitiua IK^p^rli'. Arnoldi/.i vt filius suus Lodewievs. Acta sunt hec.
anno dominice incarnationis .M.Ct'.Vl. Indirtinne .VIII. Epacta .IX. Con-
ctirrrntc .VI. Rog-nante dnniino nostro .Tliosii Chnato. cniua rognam et im*
pehiun perinanct ia sccvla sccvloruro. Amea.
Xu« bem fai brr 6ta^tMMiat^cf iU Xder btflnMi^cn Oii^tnat
3^9^^^^^^^^ <Sftd)cn be« ^loftcve ,r>iiumevobc gegen {^viebri*
t>en ?[l?albcrg tinb Öenoffcn tvcgcn bct SJogtci in bcn 4)avbt,
eUbenibom unb gaild. 1206.
In Domiiie patiia et filii et apiritw aancti. Amoidm de Atipe. TA<o.
dmmt de BrutJie, Henricu$ do Mandenchtk. omnibua Chriati fideliboa tarn
lutaria quam preeeDtibua. ad qaoa hec karta pcruenerit pacem et aalutem in
domino. Yniueraitati neatre notam eaae uolomos. quod dtebua noatria orta
cat diaeeneio inter fratrea de BevMnenrode et Ftidenetm filium Brvmeoma
de M<dberg, propter boe. qood iamdictua Fr, et patraua Sana Merhodo dlce-
baut sc habere ina adaocatie anper tres grangiaa ipaontm sdHcet de Hart
et de Vidltbus. et de S^emfo '1 . Econtra asßcrcbant fratrcs. quod ni-
dul prorana iuria babercnt prefuti et F, in omnibns bonia auis. presertim
com a multis retro annis prcdictaa granglas cum omnibus appendicHs auis
et juste adepti fuerint. et quietc semper iure proprietatis pos.scderint uniurrsn
Cum jtaqtio jamdicti fratrcs et Fr. inter se ccnuenire n^n potuifsciit. res tan-
dem perducta cat ad audicntiam domini Theobalde comitis ßarrensis et de
264
Luzelhurg. a quo idem F. tcnebttt in fcodo aduocatiam super i-usticoB qua-
nindara circumiacentinni villnruni. Comes autom uolcna scire iusticiam et
Moritatcin partium, nobis tiilnis coiiuiu^it. \it ad partes illns accederenm*-. et de
iure partium dili<>;cutciji liiac inde faccroiuus iiiquisitioncni. Ad huüc cuam
diem dominus Johannes T retnrorxnu archiepißcopiis ufficialcs suoa transmisit.
scilicet. Oodcfridiim abbatem s. Evcharii. et Ingebrandum MonasterienMm
prepositnni et Johanntiu. moiom ccclcsi^ cantorcm. Noa itaque del^gati •
oomite cognttores. simul cum ofikialibut predicti arcliiupiscopi. veniflütOB ad
diem psrtibiis apad Wi&ieke constitutum, mdiores et prudentioore» militei d«
cireummanentibui eonuoeauimus. qui super hoo adiurati fiEO testimonio rata*
lerani quod Semper uiderint et andierini pvebtoe fratree iam dictis giaDgue
cum Omnibus attineatiiB wiia iure proprietatia tenuiiee» et qniete poesedint.
et quod Aumqiiam uiderint uel aadieriiit. qned aliquis pifdeoewer predicti F,
quioqnam turii aliquando habuerit in bonia fratmm de Bemmmr^' Ad
maiorem etiam ueritatis huius euidentiam dizecont quod tempore letipia
reeordationis Ar?whH accbieplscopi. Com cognomento m&0mu. qui erat
pater Brumeomt et a» huiua I^rideriei predictis fratribus mouit qucstio-
nem ooram mcmorato arcbiepiscopo. vnde idem bone memorie arciiiepi*-
copus conuocault Trenerim. ministerialcs et prudcntiorcs a Kemta usqiic ad
ciuitatcm mancntcs. qui ab eo adiurati et saernmeiito tidciititis ft fytulo
chriRtianitatis dixerunt. quod pret'atus f 'onu uichii iuris baberct iu Omni-
bus bonis mona?»torli de Ilemmenrodf. IVooedentc tempore cum scpedio-
tus (Jono prefatiä fratribus itcruni mouiseot questionem. prefatus archiepisco-
pus conuocnnit secundo apud ilundn-ctrod^. meüores et )ii uJcntioKs de tota
illa uicinia. qui dixcruut sicut prius dixerant quod nicbil iuris haberet ad-
uocatus in bonis fratruju do Ilemm^iirode, Ynde iam dictuB Cono, tot ettaa-
tis testimoniie ad pleunm de uentate instmctus. iam dicto dauatro remuH
perpctoo omnem questionem. quam ei mouerat occanone aduoealie. Poetmo-
dnm defimcto Arnaido archiepiioopo. Brumnioa filius predicli OtmmU et pa-
ter biutu Fr, Qccasione Item aduocatie et maxime quia aciama tanc erat in
^eclesia Treuerenti, et non wat ad qntm monaBterium tunc habrael recorsum.
aepedictos firatres uezare cepit et dampnia et iniuriia eoe affecit qui tarnen
inspirante diuin« cletnentia ante mortem auam renputl. et de dampma et in-
iuriis monasterio satisfccit. IIco omnia retulerunt qui a nobis fuerant requi*
aitt. et a uenerabilibus uiris Qodefriäo abbate a« Evcharü et Ingthrmido
MonaMerienn preposilo et Jolio/me mdore cantore. qui uioes arcbiepisoopi
gcrebant comnioniti in ea fidelitato. qua ei tenebantur et in salutem anima*
rum sunruni. quorum nominn sunt hoc. Oodefr. abba£i s. Eucharii. Theo-
dericns abbuft s. Marie ad ,Uartyre*>. Itij^bratrdug Motiasterünsis prcpositus.
Joh. majorii) ecclc^ic cantor. WtUehehnm de ilemnie zeher g. Udo de E$ch.
Daniel de Ihnn: Jaeohus dapifer. Sibodo et Odo de Ponte. Wi'lheimm
do Helpei^.strin. l'ttrus de \ rldtme. Theodfricux de Sinnage. Thomas de
Liiture. ßaldewinus do Maranc. (Jodtfridvs KumtL Gerardus de Bürge,
Hewißua de Lideche. Ysetihardus de AUreia, Christiamts, B<ddemnu4, Ja-
colm de WiAUhe, Walihtrm de Ma/ndkrtikeiit, Dudo de Malhr^ Yh^
. j . I y GoOgl
260
hardiu de Wüliche. Jaeobu» fiüus CkmeL Akwtm^»' «i Theoieifimm if$
NouioML Htmmm» ät Enhirk«, Hmhrmd et Tktodmtm 4a VtHm^km*
IfarMTM de J^ntcft«. Nee Ifta^ue qui» de iieritate tratrom plene nobn ocni-
lilit ad petleieneei eonind«m fratroai. ut id posterum sua libertale et per-
paliia fttmitiile gradeirt ^oelene. bano kertam ÜoeiBiiia eoaacnbi. et ad BotU
ftam poateronun trmiiBiiiHli. Acta sunt bee anao ab ineafnalioBe domini no*
«Iii Jbestt Cbriati .M.GG.VI. indiotione .VIIU. Begoante domno nostro Jbeni
Chzulo cuios r^nrnn et imperiiuu permanet in aeenU aecnlonun^ Ameo.
Sni bem mit 3 eil atfn i>(rf<|nim Original in bcr $tabtbi61iot|ct ju !i:ricr.
125. 2)0« S)omca)>itel Xtter nerev^ii^tct {dit ©ut gu $evlc 1206.
. . doi gratia prepositub. W. dccanus totumque capliulum mÄioris eccle-
äiö 1 teuirefisis omnibus presous scriptum !ns])L'( tiiris subscqucntibus fidem ad-
hibere. riotum tacauus uniaersU. quod nos .l/idn.e de l'erle et Ba^tiano filio
ip«iuä doteu ecclesic nostre in uiila de Vtrie iaccutem a »oio hcrcdum suo-
im fiusoei0ore iure liereditario in perpetuum pro quatuor maldris ü-uxnieoti
TfWNr. menaore anauatiBii nobi» In Mo b* Slavtmi Trmm, panatoadb poa-
iidwidain eoneenimoa. adieienCesw qood dieti» jMdreot et Bartiamu fiUoa
M. lel nnna beradum anonun ia ipaa dole Hci^ phmtare potenint at edi-
iicaie. eaodem tarnen dotem noa in plana beredea dinidere oec inuadiare
nai a ae qnocnnqua modo alienare nalebunt et ne quia ipaoa aaper pmaia-
aii presnmat molestarei Uttacaa piesentea s^llo nostro monitaa Mem in te-
iliiBoninip eoatolimua. Aetoat anno gratie ,M.OC.yi.
Ali Hm ltm€i)rfiKl«HH|cii (|n|ni flMj^Ignifltat (n 9i;«lfr#. LIX. a. Cd. ML
IM. SDer Sfil^cingraf BeftSttgt eine @(^enhing fetner ^ema^n ©uba
Aber bm SBUigett ed^iitbc^citgft bei 9a)^t>arb «tt bo« JHtftcr
aScilcT. 1206.
In flei nomine.. E^O U''. Uingrauim. l*er jjfcsontls srripti testinio-
niiUD notici«; ümiuum trani?mittifcur pro tempore constitutni um .[uum vxor naea
G&da. et coUered^ cIus. dominus Wemherun de Bonianikn. et frater suus
dominus phitippus. Puer de r^nlkp-nsfeirt. cum cetcns. vineam cjuandain in
fiaibus iliorum de Bobardta »itarn. quo vu]go appcUaUir K>cinndthen(jist. ad
ipflo» iure liereditario deuolutam. monasterio b. Mariy in vilari legarunt in
acaMtfiaie sempitornum proanorum omniom et parentum suorum. necnon et
•wnaa ^peQcmn. nt diiinen 9a. boo ibidem eelabcetar aaonficiuai. Poat d»*
Biwanem amtew beredifataai intor ipaoa beredea faeftam. tota iUabeMfmbaa
aidaB ^nea pertiaebat in pertionein vxoria ina^ oadebant Noa nero. dmo»
tiana doeü qna bMedaa ipai pro xemedio animaiom noatmui ei anteomao*
nun MMtranim aapedictaia vineam prelat^ eooleri^ läge qoa sepra. paaBiden
dam eai^iwaa. notiiilaa qiiod lafltem emt in uritam Moaeaire. aed aaagia
366.
tam habere. P'ropter quod iptan Muni, ei een^ et UffXUmUa Boaliety
comikiiiiiiri {edmiMr teatimotiio. «nno dominice mciinl. M.GO.'VI.
SIu« bfm Criainal im JJiir Don bfin »Sicj^fl bei X^amc ifi ne(^ em Siüd «■or-
baitNn; BtntfVmitg, Mit f«^ toei|em SS<u^4 )fif|t f< in iiidfln1|«fler 9rrMt Me Mfimi ftfVfl
in hn Hte^ten eine 93[ume ; mit brr Sinfen ben WantrI »or ber ^rufi fcf^ifftcifc. i!«
227. Oil}ciUijvaf 3i}cnier bcr 3"wgcvc iibcvivcii't bcm jlloftci j)hipcno;
bcro[ Bei ^Bingen i?cr bcm eintritt jcincv ilvcu^fal^vt feinen |>cf in
^cm^jtcn ^um Söeften feiner in'ö (genannte ^(ofter gettetoten ^^tßts
' ftet 9lbcl|cit^. ^eti 1. 3»<n 1207. •
In dei nomine. E<ro ]Vcrnh''n':< Iu'n(p-a>u'ns tvrn'or umaibus Cliri^ti litle-
libäs notnni cssc cupiu. qualitor e^'o ^iirno cru^^is (lc>igiiatus et in procinctu
thnnsfrctaic constitutus pro rcmedio yiiiinc mrv ccclcsie s. RtfpcrH apiid Pin-
guiam et sororibus ibidem deo sei vientibus curia tu ujcam in huif'ie ah omni
Bcrvitio et cxactionibus liberani cum agris. vincis. pratis. domibus et pis«^-
riis contradidi perpetuo posBldcndaro. hoc apposltu. iit sorori mee Äddkeidi
ibidem reduse siogulit ennis due inar6e eolon, denar. um in nifiTitate do-
mini et altert ie fcsto Johannis in meliorem sastentttronctn persolveiihtr de
eadem. 8i antem ego de peregrinatione. quod deos pndkibeat non rediero.
aonirenariam pro quiete anime mee in pradieta eociesia babeatur io perpe*
tunm. et ut hoe semper atabile et firmiini sit. preaenles litten» sigiHt mei
munimine roboravi. Datum anno domini Jf.CC.Vn. in die bb. I^ilippi et
Jacob! apost. Testes huius rei »unt: Oiselhertm ytier de Hvdensheim. Kiu-
hricho Crifirclowe. iJenricus Suse de Appinheim, Emhricho de Loricho.
Wcriihtnif. de Waltafen. Franca de WfdUi^en. Sifridus dictus SuUe, Vun-
radtt» de Albecho et ceteri hominea noetri. qui in hanc traditioueBi auum ad-
ivbaerant assenawn.
In« JHnblingcte 6amntlvn{).
2t8. 2)ie (viräfinn 5ni>ciabtö i^cn SO^olt«* fc^enft bem Mh^itx 9tU^-
$Tum i^r %m au ^»ieuntir^en. ^en 22. ^uU 1207.
In nomine sancte et indiuiduo triaitAtifl. Qiianto maiur et altior est per-
aona tuto debet curare oautiut. ut quc gerit negotia nalli« poesit proceitM
ttttporia infiimaDeb Inde eat* quod ego alueradk diuina elemeatia oomitiMa
de vMadi pro msoram cemianone peoeaminum. et eterni patria miMneor-
die- ooiueqfeenda. allodiam ibeum in miinkerchm quod ad me ab ano. et ma>
tre mea perttenerat legitime, eom omnibw a}^>eRdieil8. «Meptia Mdis minNO'
riaiftraa et Iwaiaibna. eceleue de nOetpfwne in qua et maier noetra aepvi'
tvram habet,- et monialibiia ibidem deo militantibaa in perpetuwn donaai. et
ne ftfltim Boatnim aliqtia petnt uetnBtateebAMoaii rogatii demimm et amm-
. j . > y Google
267:
ruluui nostium abbatem prwniemetn, ut eleinosinam nosüvm Utteris auis. et«*;
gilii sui. et eeclesie te^timonio. confirmaret. huius rei lunl ftwtei. Q^nxfdm ab-
bas prunuensis. Pridericiu seolasticut s. marie mprumia, ikeodericu9 SBoerdoa
de luend^. Godefrüiua clerieus et noerdoa. Oerardus clericus filius comitb
de wonn^ JWefert«ir« et Gerardvs clerici filii eomitis de «oJmeN^. P&v-
(^ipw moDMliiie et Mcerdos. OmSUrn dericus. werantdiu dericoi et aln
^umplnns. Actam publice in oedena ea. martinini gordiani et epymuchi.
XL kaL angaati in die a. marie magdatone. anno ab incarnatione dem. M*0G. Viiv
iiMÜctione aeptima.
due öcm Crifliiial im ijir.*3lt(^.i bi« ^ifQ^l Idingen an ä'Jl'f"t>f»«» <S(^nuren, ftub a^er
tMifncn gtgttit(|fii*
^l^Ui^^) in bem ^ro^e^ ^Heinbolb^J i>on 3fcni»wr9 gegen bc.^ Äbs
fter ^hntnetobe loegoi bet @ätcv im ^Utoalb. (1207.)
Screuissimo domitio suo. PÄ. illustri romanorum regi et Semper augu-
^to. J. dei ij^ratia trexa'rorvvi humilis minister, deuotas m Christo orationes
et fidclc suc deuotionis obscquium. Conqucrcutc Tiemholdo de I^f^nlmrc] de
abbate de hemmenrode et conuciitu ciu«. quud bona saa de kdwalt abstulis-
lent ei. et ablata ulolenter possidercnt. operani dcdi ut de iustlcia titriusque
pmie ioquiaita iieritate possem eogaoecere. et secondum doam etbonam con-*
BdeDtiam inde iudtearem. Tocani itaqne nobilem nimm Qedaßum de Konumt
patmelen Bmboidi. et tnnltia tu neo anditorio conetitiitis tarn ecdeaiaetida
^ttim BecnUribuB penonli. adliintil enndem Q, per eacramentnm fideHtstie qnod
anbi feooat* et per fidnu chriatianam. ut dioefet quo iure monaaterinm de hemr
itenrode predieta bona poerideret. Ipae nero tamquani uir fidelia et deuotus ad'
iaterrogata aic respondit Pater meus et pater rewAdU cognati nei bereditatein
mm fioiserant inter se. et bee bona de kUwcdt ceaserant patri inao. et quiete
poaedit ea .XL. annia. Patre roeo sublato de medio ego erazn quatuor anna-
rum ei frater meus iunior. Postmodnm patraus meus prepositus Brnno ea-
(lem bona aliquo tempore in usu suo tenuit perraissione fratris aai. qai erat
patr^ius of tutor nostcr. Procednntc tempore cum adiiltl fnissomus ego et fra
tT mcus. defuncto patmo nostro qni tutor nostcr fiierat. bona illa in nostram
potestateiu et usum deuenerunt. V.u t( mporo comcs alhprtus de Molhach uo-
Icns emere bona illa. pactum de emptione feccrat pro centum et dcccm Mar-
os. Quod audiens pie memurie nmoldus Trevirorum archiepiscopus conue-
nit nos- et sibi rogauit uendi iianc posscssionem. et hoc obtinuit a prefato
oomite de Molbach quod ipse recessit a paoto suo. et d emptionem conces-
ttt Itaquc ego et frater meoa et mater mea hec bona archiepiscopo .A. sine
MBoi oontradictione aendidimua. et com ipse ea libere et quiete per sex an*
Boe poaeediiMl pro remedio anime ane ipaa monaaterio de hmnmimrade con<
tüfit H anwurtariiMi hmn edkm ptus qti«m JLX.. mnk KiMi» et qmtib^fß»'
aedit Hm prefiite CMtums de AmierfM adinratiia ntoUi
)^n^ bcm Crtfiiiial im ^r.^atc^., mit bem an '^ergammttltrtfen l[^&ngeitben S\t^e\ hti
^r^Mfd^cfd tu gelbem Sac^e.
SSO. '6nitntj M Jt^nig« in €a^en bet SIBtei ^mmctobe
gecjcu :luim6o(b tjon 3ffnbitrg tvegcn eine« @ulc3 fiangfc^eib
im jl^aujalb. moxm& t>m 8. ^uguft (1207).
rhilippua dei gratia Homamrum rex scmpcr augustus. vniuersis fideli-
bu8 suis ad qnos hee littere pcrueneriiit. ^ratinm puam et orone bonum. Ae-
oeseit ad prebGutjain nostram abba» de hernmeni ode. et siia nohis intiinuatiMDö
8U^;e8j»it. quod ipsc et lieimboldus de laewhurch. cot aui dikilu iidele nostro
Jchowne treuerwi arcldepiscopo stetorint in iudido de quadam cauaa. que
inter eos nertebatur super allodio de Um^ttkeü, in qua caiwa cum idem
BtMiolduB uidcorek le Gadeie. et qnod eontis ijunni fi>cet( ferenda aentontia.
ad Aoatram pccsendam ab. audioiitia prefiiti CnmereNm «lohiepiscopi appellar
uit. el diem sae prefizit appellationu In quo die emn dietua abbu de km^
minroda ooma nobia ceaponinfna companiiaiet reMoUtci de itemtmrA oec
uenlL nec reapoasalem miait qui eim abaentiam legitime, immo nee etiam
aliquQ modo ezcuauret Paatmoduiii sepedictuB abbaa qved fccit in aeottti-
cia si ipso pro sc et pro sua ecdcsia iuste ioret abaolntOB. tJb impelitioiie
iam dicti reimboläi de üimbureh. qui eum ad piwentiain neflttiatt appdlane-
rat ab audientia treuerensis archiepiscopi. cum nec ipse die pEoeequende ap-
pcllationis comparuissot. nec aliquem misisset responsalem. qui suam abseti-
i'mm allegasset. Tunr Tiero scntenciatuin est corani nobi? quod idcrn abbas
de heinmenrode recte dcbcrct esse absolutus ab omni impetitioiie ipsius rtim-
boLdi de tseiithurch. in illa causa que inter eum et prenominatum abbatcni
de hrm :n< ii r<><lf uertebatur de bonis de l'n/'^;r>i:It>^it. qiiia ipse de illa cauj^
dittideiib. €orum nobi.s non eomparaueiat- Ilano scntenciam ut iuste et ra-
tionabilitcr lata est fonfirinamus. et ipsuni abbatem ab impetitione ipsius
reimholdi quantum ad banc caui>am perünel iadicamas absolutum. Supradicta
quoque bona ipsi eceleaie de htvmumrode adiudicamua. et sab noalra redpi-
mw protecttone, mandantea et prccipieute» ut prefatum monaalenum in es*
pnadictb bonis nemo molmtare pseBumat nec aliquam ntolentiam inBot^ oei
grauamen. Quod qui facere presnmpsent iram et indignatioiiem noetnm ae
grauiter sciat inourriaae. Datum Wormaiie .VI. idua augnati. Indict X.
Hui bm Oridiiiai im $r. *9{r(^.; bat v^ttgd frl^It.
. j . > y Google
131. i>.tx (Sixfii\6^t>l Si^f^nn t>9n Zxm )»er$Iei4t bloßer ^.
not Weit Ui %ntx mit (Svclaü^ (Solvent ilicr beffen SSog«
tdre^te in be^ etfieren $of €ot>eni. 1207«
1» Bomitte tancte «t MraUkif trinitatis. Ego Matme$ dci gmKh tre-
wkomm «rehiepjaQopus. OompoaUiootm qua» doQ «oopoBAnta difil«ittaiua e»-
f&c dSaMOtioiie kü^ite ialer abb»tein s. MAii^ «4 nuurtn«! Immt^ 6i ikmir
IM ^IctcHm de tfoutfrnei» que ipitim abbatem et suos predeccseores iamdih
Am twrbMiit: «d tttotelam prcdict^ «eolcsi^ «C fratrnm ibidem deo leraien*
«iini. Omnibus ratam uolentes oseendare. scripta eommendaiuiniM. AgnoMMut
itsque unitiersttas chrtvtl fidcHnm. tam presentium quam futuroram. quod cur-
\cm in cotterne cum uineis et ngris ci Rt^iacentibut. ab omni iugo aduo-
ctti lilcrftm. nd solum treuiremtm aiciiiepisoopum uespicientem. ekkeber-
in» pi»^ menioiiy prudecessor noster titm'rtnsLf arcl)iepi»copU3 iam dicte
«le<ip liberc po^isidcndai» contuiir Memoratu« autem dominuä t/. predicte
ti% *duocatus. in bona fraUuiu ibi iacentia uianum uioieutani extendens.
II la se juB Labere aflirmuuit. Nqs ucro errorem illiua cognosceutos cum st-
piM nm Mpper hii argueremus. ipse nichiloxiiinus in errurc am pcrücuerauä.
pRfirtim ablwlui «t fiitrei «noi mdefaila di« iojoria mol^stauit. Tandem
•nUiit DOflCri MMMnidwie «i ipnis abbatia preca dtuiottia. Jti fort« diuioa
■napisilione oompnoetttB. qukqnid ibi de iuie uel «te eitwatladiiie in jw diicta
I« habitnrum dieebat. omntdo rciigiuiirit el omnibiu eis ipie eum fiUis fpiq.
f^laeo uidaiioet et htnrieo renandana. «bma abbali et fratrtbva suk. aioo.ali-
qua infestacione possideoda intogimliter reatitait daaa tarnen ama& uini coa-
liilanorum inri prioa deputatai. de bis bonia nnnuatim percipiet. quod ideo
a fratrtbai ^XMIQSMam e^t. ut ipso uincai soai uindcmiaute. ipsi nicbiiominus
aindcmiare suas p« rraittanttir. Hii» ita conipositis eiordinatis. doniai fferh^i
tiiiua iuninr scilioct ^erlacm ad sepedictam eccJcsiam s. Mari^ perucnit. ibi-
^)ae coinnmnionpm irateroitatis df^uoto suseipionrs. uotuni quod antn pater suus
''t ipso cum patre uoaorut. coram altari s. Marit;. et cuuctis fratribue eiusdcni
«Ci'lceie. iterando confiimauit. Hoc iüfitnr «»iper^n iptam sigilli nostri impres-
aone signauiraus. et ut hec ntriiini niiuugere liccat. »ub auatbcmatc cunfir-
mauiisus. Acta »uüt hec ann^ iucüi natiouls duminic9 .M.CC.VIl. iluluji
Wi teetes sunt Cunradim prepositu^ uiaiuiis ecclesi^\ Willelmus dccanus
noidein ^cclesi^. Johannes cantor. TngebranJus custos. Cuno canonicus
fn&te ^cciesif . Irndt^vifw poiNC 9. iWift et (otus oonaen|iit. Laid narow
M^ridm 4» 9»M»rgkm hmrkms hmdL . CSnradv$ de veoUcene, Balde-
nwiii» (rater dqa. Siboldm. aduoeatas.
, Aul i>tvgi wit 3 @i<0elii iii ro^m S&cu^ji Dtriel^rncn Original in txt i)»mbi(^liot^
tntt
270
23^. ^tv (i5caf iBcxiciä) m\ iBclbcti^ 6curfunbet unb gencfnnigt leiten«;
(cbttt «Ott ©eiten Ißetetd (von tD2tt|is) an baS 0. ^attlitt
(ci %xitt. 1207.
In nomine dominl. K<^(j (rorLncus. eoiUL'^ de ueldenee. Quociens int^^r
evilcßiaHticiw uel iaicales perh<juim alit^uitl contraiitiulo. uel tran^igcado. uei
quocunqiie modo agitur. quud pufitciurum noticie exigcre uidetur. nec€^e est.
ut litterarum metnorie conuucndctur. Notum igitur eeee uoiumu& pi-eg€ntjbufl
et flttaris. quod Petru§ ÖB rnetreeto hunriam» et qnicqidd iuiis «pnd oerue. eius-
que Appendkiis. «päd QrimUderode: et Mederiekntde, in ftodim da miui«
aoBtn ee hebere fiiieliir. habito eomeiiao heraduin aneinim. iMlroqifee ninrmm
a, uencrebili prepoeito t. Piuilmi in ätetm, pt» eeolam Jibde iteiterenm
nete obpignorauit Igitur predictus .p. nec per M. Me pe^ .ouMkie 4fioe m
eifldem uiIIIr placitabit. nollus inibi maumtiom ad eundem .ji. TWiwy^Bt ba*
bebit. ad nallam placitum quocunque in loco eclebrandum ipaoe oompelleC
fcd id«M!i |>ropbsituf quiequid sibi iuris predictus .]). uendicabat in etsdem b#-
iiis sine omni contradictione tenebit et pro sua uoluntato ordiuabii. donec
predictam pecuniani nl- ipso uel ab hereililm» ei^is cum umm integrltfite rc-
cipiat. (jiutd si mediü tempore ipsuui prcpoajtum obirc wntigerit. oaiiem pe-
c'unia iVurribus s. Paulioi persoiuetur. Terminus uero dande ual rccipt«iude
pecunte .VIII ^eB rate iwl poet pnrificetloiien. b. Mirie. uel in ipao die.
Hliiai rei teitos eunt. iJÜntradtts propentue. WUldmm deoeniit. JohtMm
centor meieris fcelette. toUim<|iie <e|titaliim .6^. «bbae a. Encherii, Ing^brm^
das eustoe •maiom eccieeie. Omo cenouifua eioedum ecKsiesio« Decemw a.
Pauiini Hvrrhardus. H. leoUaticO». Uugo cantui*. Laici uero. Teodericua
de brücke. Teodericm de nmnage. Godttfridm de bom, Dragehodo de dUU.
tStbodo dapifer. Ricitardus de palcUio. Ttodericus de croue. Heinetim de e.
alhano. Tfodf'riru.i t(yh et scabitii ireairen^tit. Siataj}pii'<. Harlalomeus. v(h
tnc&r. et quam plurcs nlri Acm sunt tiec anno ab incarnatione domini
.M.CC.VII. Et «ciendiuii (juoU kiuporc quo bcc pecunia data est .XXVFl.
flul. et Uli. den. fni-ei-ernüf uiouetc pro niarca pun argeati Uabantur. ut cuw
uoiuenda erit eadem estimatione persoiuetur.
9Ui« htm beic^Sbigteu Oiiaiual im |^r.<%n^. Da« Siegel fc^U. ' ■
«
tu, S)e< (j^q^f^of« So^Atitt «Oft tticr (Sittfd^bitiig Aber bie @trd?
tigfeit bcv ?(bt« ^Wojfitnml, SCbeKn« «oti Ql^r^ftnlur^ unb ib^
rer ficute Gunnet, mit bei IHHci 6. ^uc^ar Bct 5:iicv ivc^cn
bcr 2Bcibcied;tc im ^amc Don €mtncl uub ^cmcrot^. (1201 —
1207.)
In nomine aencte et indiuidue triDitetls. J<tkannea dei grelie treuirorum
•rdkiepiecopnB. InaticjA est. que couseruat rnicuique quod iniim eet. Sed
Digitized by Google
'njftoi cui conseruan de itive ' debeat ' nne ?eritati8 cbgnükMfte finHi liquid
constat. Igitur defcctui humane inemorie qai veritatis ignoranclam induccre.
et per hoc justlclc solot ahrogaiv, scripti hiiitis pcrpetuitatom opponcntcs. uiiiucr-
sis scriptum prosens intuentibii" ndluin facimus ((uod cum Iis et diöcorilia ver-
terotur (.liulum iuter viioa religiosos barikolouietnn abbateni et comientuin
8. Maximiiii trtiter. et nobilem viruni adelimtm düminum de MeyseHbui'chr et
eorura homines de anmelde ex vna parte et virnra rcligiosum Oodefridum
abbatem s. Evcharii et conueDtum ipsius super q^uibusdam pascais ovium et
pecoram aitis infra t^tnmos de emmdde et bermerotk eurtem predicti abbatb
8. Eveharii ex altera. Tandon ex vtraqoe parte in Noe fuit de alto et bano
^«iigliiila^-jQQiiiproiiiiMjii^ Fermitlenka «ödete paitea. fide data, lfuo4w^
jrtre dlfßnicioni. pronunciacioni. et ordiiuioi<Hii «uper premiaa» »t^bunt per
omnia. et ipsa inuiolabilitcr obseruabunt perpetuo. Noa v^ro diacepiationem
huiitömodi. volcntes sine strepitu terminari. iiujiiisicionem uentatis de con-
sensu parcium conmisiraus viris fidodignis et nobilibus predictorum abbatuni
oonsanguineig videiicet M^ffriJ" nTimafjfn et fri^lr'rirn de fjrüihercJi Hdo-
libtis nostris ut ipsi super huui^^motli disceptacioiie inijuirerent. u viri.s lide-
diguiis viccMHriim villorum et etiani n nobilibus vicinis per iuiauiontuni. Ipsi
Vfiro postt cxaminatuiu uegociuui et vetiUUem diligcncius inquisitaiii. corani
iiobM.j et in prmucia parcium retulerniit. quod a tempore, quo non extat me-
moria, dieta ipaitcua prefatum dominuip abltatem b. ETobarii ^t suum conaen-
tum pa^ifice poeaedisse vaque ad ripaip que fluit de monte pdlinch In valle
iüKla iHneaa. Jlloriim de e9nmHde, mediante otiam eensu quem curia pr^icta
t>ermeroih>i:9^'9SKtiqüO aolebat forestarii^ et paBtoribus in emuiAde peräolüere.
Uüa reli^tia parte» premiaerunt ae velle stare pronuntiacioui predictorum in
qaifiitorum et qiiod ea in postenini firmiter vellcnt obseruare. Nü« vorn ./o-
fifTvn^s Hol gratia frevirorum nrchicpisr'opiH utidita veritatc ab infjuisitoribus
prc(li(.'iis. jifiuilogiis etiam voncrabiiis doniiiii nmoldi dci j^ralia ti-^-riro/nm
archiepi^copf j>redecesßori8 noätri et viri honorabilis ad^lbti-'on.-i prcp()>iii ec-
clesie ». pauliiü tre'ier. tjui pascua predict« cu»a iuribus et iurisilictiniiibus
et aliis bonia eontulit Diunasterlo predicto inspcctb et diligcutcr exauiiiiati»
de eonsiüo prelatorum aduooatorum et fidelium noatrorum dicta poscua et
temiiioB earundem paacnamm . abbati et fratribua a, Evdiarii itdiudieamua.
et monaaterium in dietamtn paseoamm mjaimoa posaeisBionem« In cuiua rei
floiemenam* preaena seriptam de conaenen parcium inde confcetam. sigil^t
jnostri muntmine necnon Agillis religiosorurp TiKfftim a. Haximini. .et a. Et;
jcharii* abbatom. duwmiis roborandem. Et tealea qni Interfuerunt annttari
pcecipimuf^. Wühdmu:f maior decanuSb Albertus prepositus s. Paulini. Odo-
iBi'nus aichidiaeonua et Johannes cantor. Ingebrandus custos. Cuno de lio-
demarherf. Mf^'ridns de nvmag^K Adelimm de meysenburch . Gerhardus
de li'vttrw. 1' ruirricufi de Grimbei c/i . fnirit de nigra muit(e nobiks viri.
MinisteriaJcs. Fi idericvs et Iteinnevus militcs fratrcs de ponte. I do. Lu-
dewicus. iSibodo ntilites de ponte HetTtiannu^ de pidacio. Mathiaa sculte-
tus Treuirensiä, Htvbordus. Sütappus, Ale.rander. VSgÜ, FlUUpjnis. FFi-
^ . i . I : ■ " . ■ ■
Digitized by Google
272
TVtftuiiMilJMii
Hui bell aiTAftttifien rric^inaTfiT im ^r.»ar<^. mit 3 3io^eln tn vot^cill X^n. 3Da« M
tftjbifjf'O''? r^tbn , bie bcr beibcn Mtbtt an blaunt cc^iwien.
3m ^uplitat bfgmiKH bit ^tu^tn mit Vunradus maior piepositas. S>te Mbikl tM
4ciMiAr«. Hugo et WtrwAtfnw de Hunoldestdn. Frid. de Grimherc. Gerl de ni^jro
mon«f. Ministeriales . . . IJerwannm et Atidreaa filius eins d»^ 2)al(tc{o. MathtM &c. Ac.
^iet ^äiiflcn bic abtcK. Sieget ait tori6>9(lti'bri-.un melirter !9reit{4iiur.
tßo^fl Simocentttt« III. niimiit ^fter in fcuien ®^ut
itnb Bcft&tist beffen €(ftteT, 9tcd$te mh ^^\ltf^ fiatfrott tot
■ ' ^nuocentius episcopus seruus seruorum dei. dileetis fiHis IJermanno ab-
bat! et fratribus ccclr^ie n. Marie in «^»twa. tarn presentibus quam futuris
regulärem uitam professis. in perpetuum. Rcligii>8ain uitiuu eHg«ntibu8
apösttilit'uni conuenit ade.sso prc-idiuiu. ne forte cuiufilibet teraeritatiß incur-
SU8 aut eos a pi*oposito reuocct. aut robur quod abeit sacre religionis infritt-
gat. Eapropter dilecU in domtiM» Ulli. uMlili i«tla poBtalttioilibiiS ekmenter
anuuimns. et pr«fataiD eceleBiam b. HüHnt tft 8ei9kt m qua divino estia oImw-
qüio mancipati. aub b. Petri et nosttm protectioiie aaed|yiiiiua. et preseotia
Bcripti priuilegio cohmnoniniiis. Iit primia aiqutdem atatueutee. ut ordo eano-
nicnB qui aeeondum deoni et b. Augustini regulam. atqne htatHiitioiiem Pre-
monatratensium fratnim in eodem loco institutus eise dinoscitnr perpctuis ibi-
dem temporibu» inuiolabiliter obsei-uetur. Preferea fumscunrjne possessioiies.
quecunquo bona cadcm ccHesfa in prc?oiitiaruoi iuste et cauomin possidot,
aut in futurum conccasiono pontificum. lartritionc regum ucl pruicijium. ob-
latione tideliuni. seu aliis iustls moflis pre^tante domino polerit adipisci. fii ma
uobiß uestrisque suecofsoribuf et iiiibaiu permuneant. In quibus hec prupriis
duximus exprinienda uucabuli«. Locuni ipeam in quo prdlrf» eodeBia Uta
est cum oninibua pertinenciiB aa». CapeUam in easftfo Seine ctm qaiboa»
ilam vineis io Talle, et decimbi !n Metirii^e. et in Mmmdden, e«m omnibus
aliiä pertinentiia Bub. et decrmea noualium in QvtUnotk^, et Strumktrg. quaa
b. mein. Henrictu et Euerttrdm oomitCB de Seine de oonseneo dioccsani epis-
copi ccdesie acatre pietatia intuitu contulerunt. ßilunni quc dicitur Burgholz.
et allodiain in Withirnherg. allodium in JSngerscJte. allodium in Heimbach,
»llodium in pnrrochia Yaiendere. allodium m Th^'^re. allodium in Ormunzr,
et allodium in Hetnrtthqhhovm. Sano noualium ucstrorum quo propriis ma-
nibus et snmptibns Colitis, sine de uestrorum animalium nutriin cutis, nullus
a uobis decinias e\if;erc uel extorquere presumtit. Liceat quoquc uobis cle-
rico^ ucl laieo!; libero« et absokitos e seculo fugieiit^ ad conucrsionem reei-
pere. et eos absque contradictione ali«|ua rctinere. PfohibeBitta inauper ttt
nuUi iVatium ueatroruro post faetam in eeeieaia uestra profeaBioiMai iha att
sine abbatis sui lieontia de eodem loeo discedere. Diaoedentem ncr» abaqiie
Digitized by Google
27a
commaniDm litterarmn nettramm oautknie. nullus tndeal retlnere. Qaod ri
qais retinere forte presumpscrit. llnttim nobis sit in ipsos fratres uel conuer-
?f)s. regulärem senteotiain promuigare. U\u<] rlitstrictius inhibcntcs, nc terrns
*eu quodlibet beneficium ecclesie uestro oolhauiu. liccat alicui personaliter daro
siue aüo modo alionare. absque coiisciihu totius capituli nel niaioris aut sa-
nioris partis ipsiiis. Si que uero donationcs uel alicnatioues aliter quam dic-
luii» e*t iacte tueriiit. cas irritas ossc oenseniua. Ad Uec etiam inbibcmus.
ne cui cpiscopo uel alii plus a uobis pro uestris deciuiis petcro et recipere
liceat quaui fuerit a prcdecessoribus eorum usque ad hcc tempora rcquisitum.
Cm autem geDorale intardictiim terre fnerit liceat aobk cUusis lanuis. ex-
flbMB CKflommmikatw et intodiet». non pukttiB euapasoB. suppresB* uooe
«ÜBtta cl&ow oekbme» CriBm» uero oleom sanotank. oonseentioiiea «llariam.
am .Usilkemm* OfdiiuitHniet elerieonim qui ad wcros ovdmes loeriDt promo-
Modi. • dioceNuio aaedpietis episeopo. tü qnidera catholicoB fiierit. et gratiam
et conmaniaDeiD aacniBaiMle Homam aed» habnerit et ea uobie noluerit
linc prauitate aliqua exhibere. Alioquin liceat nobis quemconqiie malucritia
eatholidun adire aatistitem. gfatUm et communionem apostolice eedis baben-
tem. qui noatra .firetoc anctoritate uobis quod postulatur impendat» Quod ai
aedes dioceeani epiacopi forte uacaucrit. iuterim omiua eccicsiastica sacramenta.
a uiriiits cpiscopis acciperc !ll)crc et absque eontradictione possitis. sie tarnen
ut ex hoc in posteruin piopriis episcopis nuiium prciudiciuni generetur. Pro-
bibeniu.s etiam. ut intVa fines purrocbie ucstre nullus sine assensu diocefiani
epi8coj)i et uestro. capellam seu üratui iuin de üouo construere audeat. saluis
priuik-^iis Itomamriun pontificum. Ad bec nouae et indebitas cxactioncs ab
artliicpiöcupis. episcopis. archidiaconibus seu decanis aliisrjue oninibus eccle-
üttticis sccularibusue personis. omnino ücii prohibemus. Öcpulturam quoque
ipnoB loci liberam esse decemimaa. ut eorum deuotioni et extreme uoluntad
qat 80 illic a^Jiri ddiberanerint oiai forte excomiDumoati ud interdicti «nt.
Dollttt obabtat. Salua tarnen luaticia illarum eoclesiarum a quibus mdrtuo-
nim Corpora assnmuntur. Dediaas preterea et possesaiones ad ius ecdesia-
ram nestrarum apectantes que a laicia detiuentar. redlmeudi et legitime
berandi de maniboa eorum. et ad ecdesiaa ad quaa pertinent reuocandi. Ii*
bera ait uobi^ de nostra aactoritatc facultas. In parrochialibus autem ecde-
nis qaas habetis. liceat uobis ^acerdot^ eligere. et dioccBano episcopo pre-
itentare. quibus si ydonei fuerint. episcopus curara aDimarnm commtttat. ut ci
spiritualibus. uobis uero de temporaliboa debeent respondere« Obeunte
uero te nunc ciusdem loci abbatc. uel tuorum quolibet successorum. nullus
ibi qualibet subreptionis astutia seu uiolentia preponatur, nisi quem f:atres
PODiinuni conscnsu. nel fratrum pars maioris et sanioris cousilii secundura
•it um et b, Augustini regulam prouiderunt eligendnm. Paci quoque et tran-
quillitati uestre patonm in posterum &ollicitudine prouidere uoleutcs. auctori-
tate apostolica proliiljeuius. ut infra clausuras locoruin seu grangiarum ue-
»traruüi nullus rapinam seu furtum lacerc. igneni ajiponoro. honiineni teniero
capero. uel interficere. sanguincni fundcre. seu uiolentiani audeat cxcrcere.
Preferea omnes libertates et immunitates a prcdecessoribus nostris liinnanU
n. 18
2U
pontificibus orilini iie«lro ( onccssas. nnc non et libcrtafc» et exemptionos se-
cui&t'iuiu exactiouum a reuihus vt pi iticipil us uel aliis fideliöu» rational»iliter
uobis indultas. auctoritate apostuiie-a cuniimiamus. et preaentis scripti pnuiie-
gio communinnius. Decerniniu» ergo ut miili omnino hommum lioeat prefii-
tum lu iiästerium tomere perturbare. mit eins possessioiics aufeir« iicl abia-
tab letiiiüie. inuiucrc. scu quibuslibet uexationibus fatigarc. sed omnia inte-
gv& conscruentur corum pro quonim gubernatioBe et suatwitatione conoessa
»mit ustbos omnifflodb pio fatara. mIoa sed» epoetoKee ioctontete. Si qaa
igitur in futiinin ecelesiMtiiMi seiwlanne penone bene ralre- ewwtitaliwiie
pagioani acieae eontnt. eam tonere iieiike temptimrit MsaDdo Mieve ceoi'
vomta niiri presumptioMiB tmm, digiuu sattifiMtuiiie eermeni polesletia ho-
ooüisque siiii diguteie carait. reunqoe ae dimao iodioio exiitefe de perpe-
tnkte iniquiteie oogiUMBcat et a sacratissiiiio ooipore eo aangme dd et de-
QUni redemptoria nostri Jesu Ckriali aBon» fiat. atqoe iii' extvenio excHrim
diatricte ultioni subiaccat. Cunctis asteon etdem ioco sua iam aeruantibus sit
pax domini nostri Jesu Chriati qaatBiqa eft hie fructam bone actionie perei-
piant et apud districtiim iudicem pieina etwoe paeia ioaeniant. Amen,
figo Ifmocentius caUiolice ecctesie episooptia subacr. Bene Taletoi
£^ Petrus Fortuetm» et s. Rufine epise. aa.
Johannes ^llhanensi.f cpisc. sj».
Ego Johanms Sabinenais episc.
Ego Ni'rfiolavs TutfculanuH ppisc. as«
Ego Uuido prtntstinuH eplsc. ss.
Ego Hugo Hontiensts et IWI/efi-emt^i episc. 88.
Ego Gvithvs tt. 8. i.auieiiiii in Luoina prrsbitor c^rdinaJis. ss.
Ego Solß'edus tt. s. Praxedis prcsb. card. ss.
Ego Cencius ss. Job. et Pauli preab. card. tt* pamachi. ss.
Bmidietim tb a. Snaaniie pmb. eaxd. aa.
Ego Leo tt. a. crocia in iemaalem preab. card. aa.
Ego Rogerius tt. a, Aoaataaie preab. eard. aa.
Ego PcfrtM a. PDdeutiane tt. paafeoris preab. eard. aa.
Ego Gr4gonus a* georgü ad tieliim auream diac. eard. n.
Ego Onido 9» Ntebolai in earoere Tulliano diae. card. aa.
Joh. 8. Marie in via lata diac. card. aa. •
Ego Oualo 8. Murie in portieu diac. card. sa.
Ego OcUmanua ss. Sergii et Bachi diae. eard. aa.
ijgo Joh, ss. Cosme et Damiani diac. card. ss.
Ego PdoQvm 8. Ladne in aepta aolis diac. card. ss.
Datum Lnterani, per manum Johnmiis s. Marie in Cosniidin diacon!
Card. 8. ßdn. ccclcsie canf^ellnril .1111. Non. Maii. Indict. XI. Incarnat.
domin. anno .M.CO.VI. PoQtilicatua uero domini /nnocenfu pape .HL auno
▼ndedmo.
«tt« kern Oristnal im ipr.>f(ri(. mit brv Qtttlf an geHaMt^ct $nbe.
j y Google
275
US* ^eitiric^ t^on Uhmn fd^cnft bem Äloftcr ^tuku bcic Sanctua-
rium 8. Crucis u, a. öicUquien mib ftiftet fciucv iinb [ciucc grau
Snttgacb aOf^etnonen t>a\t\h\U (^en 9. ^uauft 120aj
FeÜaHfir terrena possidet qui de tenenis eelealia poandere intendit. Hu-
100 ifpunr MidtelSB «onridertttione mottii. et dimiia inspiratlone commonitos
lSg& Hemnm» de Umene super omnei terrenaB poMessiones oordi meo sem*
per dokifleuBU». videlieet SandMtariam «. CVtiei> et plure» raliqQias
nibas pertmentüs. liben "voluntate. et eommum mann heredom nleoram ^
etceiy Ik Ntkohi in BtvjM pro remedto aniiBf mef et Txoris me^ IrmffardiB.
•ab teil pacto contiili. ut nuUa alicdas occasione neeesahatii. ab fcderia alic-
BilQr. aut impig^oretnr. statai etiam ut de allodio meo apad seaictam Aide-
jßmdem dknidia kanata Tini Bororibos ecolen^ prcfat^ annuatim ad rciedao-
neni ia anniuefsatio meo et rxom me^ Irmgardis. patris mei et matris mee
tmtninislretur. quatenus ipsum cum debita deuotione et oratlonc peragiure
neu omittant. Conwentiia itaque mper collato bencficio non ingratus
Uufi htm. unvcllonbct oie^'f'ift'fncu Cri;iiiial im ^x.'^X(i). Tc\i i^rurfifliicf ftc[)t auf einem
gtS^em ^eniament^üd, bae an btiben ^inktn mit je givet Siei^eUi oon toet^cm ^a(^«>, 2/^^ —
2" gr., an Tünnen Qmbf&bcn verfemen ifl. £ia4 eißc ^igt im freien ^leidraum \t^6 gerate ^
{Mltt Scdm anb bic Umf^tift: tSigiSuoi Siberti de bolmene; ba< i/ntüu dnm bt«i<tfif}ca,
et»eiafaQ4 gerabe geioecften 8(^ilb mit einer nic^t me^r erfcnnbaren Umfc^rlft. Offenbar foCite
bif UrfMtibf bc5?VfIt <\ef*rifben imb ano{\rafihirt »vaben; crfl nac^ bcr Seflrgdung icigte fi(^
H« »petäomentftücf fletn unb blieb unverÄnbert (tegrn.
r
UH. S>e« ^itis« ^f^iJ^p ©d^u^bmf fftt bU ^iird^e au diolatibttoert^.
(1198—1208.)
P/i. dv'i p:ratia Uumanomnt rex et Semper au^u.stus. yniucrsis quibus hoc
scrifitum prtsciilatvni fuciit gratiam siiaiu et omiie bonum. Aducrtentea et
rccoguoi>centes. ad quem vsuni re<^na potcstas nostra materiali immx tenentur
gladio ....*) cetera genera hominvm. specialiu» tarnen bus quos ja dininis
übficquiis iiovimus iuiriter occupatos manvtenere et dcfeudcre. Semper \ulu-
mus. et «OS bcutvm et ^aleam pro ipals contra jnimicos ipsoriun oppouere.
Semper parati eriiam Omnibm» itaque jn regno uostro coostitutiEi. ex serie
prcsendiim liquere ndumos. quod noa ecdeBiam jn RUiehetwerde eum om-
ajbm pertinenciia suis eub noetra protectione recepimiis. et in teatünoBirm
btiius proteetioaie noati'e preaentem paginam eonacribj. et noatre bnlle karao»
tere aignari jasaimna. regio edicto noatro atatuentea et firaiiter precipientea!
ne qniaquam jn regno, noatro cooatttutua. pre&te oodeaie jn bonia auia Tni-
venia, nlla dampna. nel grauamina inferre preanmat. quod ai qiua aoav te-
merario contra boc preoeptrm nostmm ipeia nocendo yenire preanmpeerit
pretamptionia ane penam nos ab ipao aeoeriua nnHatenua dubltet ezaeturoa.
Hwi bem mit an '^ergamentflreifen ^angenbent Ctigd mf<|mfn Original im 9r.*lf^
Son bem (cir^e( ^at ft(^ nar bn niittclfU Zi^eit n^oltitt.
*) Scgm cinca %^ anldbar.
18*
j y Google
276
237. Der ©r^Sifci^of ©nino »ou (Söln ibcutfunbet [cmc ^ogteirci^tc üfccr
Ue ^btei :i^aa4. 1208.
La nomine sancte et indiiiidite trimtatis. Bruno diuina faueote domcn-
tia a. öolonieiuis ecclesle arduepiscopua onnibiw fidsUtnia in perpetonm. Sieut
ea que irrationabiliter statuta esBe noaciutor nuUam debeol fimitatem ha-
bere. ita et qne rationabili sunt prouidentia diffimta in aua coottenU atabiü-
tate conaiatere et firmitatiB robur in poateruin optinere. Inda eat quod no^
tum eaae volumua omnibus ad quoscunque presentia pagine tenor peruenerit.
quod ex scripto fratris nostri pie memorie domiü Arnoldi iiitelieximss. ad-
licet quod pie reoordationis jUustris isomts palatimm Jtlenricus in predlo ano
monasterium Laceiue in bonore deä geuitiieis Mario funduult. quod de aoo
patrimonio et rebus propriis in presentla Iledherti venera bilis Treoirorwm
archiepiscopi copiose dotauit virosquc rtllgiosos Dionachicani vitam sequcn-
tes. in CO ordinaviit Procedentibus ita(jue tempoiuni inteiualiis cum idem
lltnricus comes paiatinus humane sortis cicbituni cxolui»set. Si/riduj* e: suc-
cessit et vniuersa ad utilitatcni La<-(-/(si.i cenohii inchoata libcraiiter piüino-
uit. que ouiuia Wä}ielinu.-> clusdciu Sifridi filius de bona uoluntate sua tem-
poribus predecessoriö nostii bouc lücnioiic Friderici archiepiscopi b. Petro
apostolorum principi et Vohmiemi ccclesie titulo *) comniisit et assignauit.
Oeterum quia ipsum ccaübium b. Petri patrociiiio tcnacius et fidelius astringi
oportuit procedcute tempore comes de Rinecke auccessor predictoTum prind»
pum Oiadberti eiusdem mouaaterii abbatia et uniueraorom fratram petitioni>
bua summa deuotione acquieseens. cum oxore sua OerMuk et Ott&ne filio
ejus ab omni iure suo et poteatate b<aodumque suonirii memoratn») pcnitiMi
abaoluit oenobium aolotumque b. Petro legaliter sub liao conditionia forma
contradidit et aubiugauit ut ipso Ottone dduncto fratres in capitulo suo Ii*
beram babeant poteatatem eligcndi aduocatum qui dicitur Dinck-voht qni ip-
sam prouisionein de manu abbatis iuxta scriptum Henrißi sopedicti cenobü
fimdatoria* ad dciensionem monasterii pro salute anime sue soscipiat ueruni
si aduocatue qui fucrit pro tempore ex constitutione Henrtcl cmnitis palati'ni
aliquid egerit et quos fouere dcbucrat grauaucrit et nmmonitus crrorcni suum
infra sex hcbdomadas non correxorit anathematls uinciilo iiinodatus conimissani
sibi aduücatic ruiam pciiitus ainittat et de comrmit;i frn(rum clecdonc aliu?
qui i'ebu« ccclesie tideliter et etlficaciter cum omni strcnuitate prouideat se-
cundum pre^criptani formara //enrfri fundatoris siibstituatur. Hoc etiara digne
adhibito mcmoriaii ut nulüs ColoiuensiuDt metropolltanis alicui homlni luuic
aduocatiam in iure fcodali liccat coiicederc. Nos igitur huius attcjstatiünis
paginam a bcatc nienioric Arnoldo prcdceessore nostro conscriptam et ratam
et inconuulsam hactenus consematam approbamus et preeentis pagine scripto
eorroboramns. anatbematia uinculo predpientes ne qnis auccessorum nostro*
rum monasterii Laeetms iura minnere aut infringere uila temeritate presa*
mat Ut autem bcc futuris temporibus permaneant rata et iDeonmdia faaac
*) 9f|lt ein fioit: doDStumis? sdniaisttationis?
. j . y Google
27T
paginam sigilli nostri appcnsione duximus roborandam. Acta sunt hec anno
inoarnationis domiuicc millcslmu duccutc^imo octauo. indict. XI. anno ponti-
ficatus nostri tertio. Huios cotntitotionw tett« sunt Ctmrada» major deca*
AUS \ik Coioma. Theodencus prepositua aa. apoBtolorom. Godefiüu» capel-
larius. Qtrhardus prepositua Ketyene, Bruno ablMS Tuttünurta. Simon
abbas a. Martini. Hennanms abbaa Oladebaeensi», THeodorim* de BrUle
et Lampei-tits de Ihlh lulorj/. cnnonici raaioris ecdesie. Hermannw pleba-
luts s. Hartini. üeaulo canonicus ad Qradm,
238. D^^cingraf Söolfram ftiftct feinem C^eim mUxo, cinft 5lbt
©bcrbad^, ein SccU-jerSt^ie in bev Hi\d)c ,511 .'oii^'iuii). 3^ 5tanf=
furt am Stagc bcr ^a^l be« Äöitige Otto IV. {Ii, 9^oi?.) 1208.
In nomine domini Amen. Wolframtts Ringravivs omnlbus CLristi iide-
JiUus notum esse «upio. qualiter eterne felicttatis memor ecclesio in JJirzze-
notre cx .CC.L. marcis rolon. dcnar. quas railii dominus noster Otto hotlie
in re^'oni electus ex tliolonio in Bopnnfni in solutionom servitiorinn mro-
riuTi lihere assitrnavit percipiendas .XXV. njaroas dictc mouete le'iitima do-
natione coiitradidi. ea videlicet rationc. ut ibidem singulis annia pro salute
anioje Albervnis. quondam abbatis in Ehirharh avunculi luei. uninucrfariuin
cum dcbitls vigiliis et misäaruiu oftieiis devotisaime celebietur. lu uiajorem
ig;ttttr premiasonim evidentiam sigillum meum una cum sigillo Philippi de
Bclanden sororii mei prcsentibos est appenaum. Datum apnd Franktnfiuri,
anno domini M.CCYlil. Testes sunt Th&jhtddua abbaa de JShMnu^, 0er-
bodo canonicua Moguntmug, Oodeb<ddu9 de Wterhaeh, Simon de Bopurdia,
Emhricho de Heppmkefte, Güdbertu» dictus «v^pes. Hdfriem dapifer et
ceteri famuli nostri.
SbiS JHnbfingcrt Ganunluns» na4 bm Dviflinal.
239. I'c^ (iapitcU <S. 5pctti in ^Un ^^Sad^thicj übcv [ein @ut
iHentagcn. (3)eceuiki 1208.)
In nomine» sanctc et indiuiduo trinitatis. Capitulum 8. Petri in VolomtL
Omnibus (^hristi fidelibiis tarn fiitnris quam presentibus innotcscere oupimus
iiniiirrHis s, niatris ecclesie fdiis. quoruin conspectibus buius annotationis pa-
pn;i fiiciit oldata. quod allodiiim ccclesie nostre in Beimn^o situni ^Volframo
et suis lieredibus locauiraus eo pacto. ut annnatlni sex carratas uini indc per»
soluat. Si uero uindomiaruni storib'tas euenerit. tantum uiui. quantum in ui-
neia nostris creucrit persoluat. pro reliquo uero .XVIII. solides pro qualibet
cairata soluat. Hanc locationem pnifiito wdfram et tnis sueceaaonbus fir-
mem esse nohimuB. quam diu allodii nostri diligena cnltor exstiterit. et an-
noum uini canonem p«rsoluerit Sin antero. liberum erit nobis aUodiom no-
atmm loeare alteri. Acta sunt hee presentibus eanonieia maioris eedeeie.
Dlgltized by Google
276
B4rimmM ««bdeotno. Bmmamm diorejwKNipo. Etifiii» ai BtHei^
Mrdotibns. Herimaimo. Oerard», 0&nr«äto. Jlru». G^rordb. «t «Iiis dui-
oombi» «t flubduiooAfbui. et impressione sigiUi b. Petri commiimU. regnMiis
gloriofio Romanorum nge OttoHo. et T^ocIm^ ooMcmm archielecto flacütente,
Iii« bcm Drinhia! lim 9c.sf[td^. X>a< Sichel fr^It
m
240. 2)cr GvjHfd^of S'^^ö"** '^^^^ [d^enft bcm Äloftcv 1>. AT^riae
ad MartiroB iei %vitt bie g)fami 'ju ®^im3; mit l93Kb<]^aU
bct ^itfleUund eine« aSiconS. 1208.
In nomine fnncte et indiuiduo trinitatis. Ego Johannes dei gratia Tre-
uirorum arcliiepiscopus omnibus Christi fidelibu« salutcm in perpetuum. Cum
uiri religiosi monachi acilicet et deo deuoti diuinis oiüeiis et eancte contem-
pkciom iu^ter uacaie debeant. ctuendum est a ams bone actioni dcditis et
maxime in regimiae ecclesiarum sabKmatis. ne penaria rei domestiee et oc-
casio inBaifidentie elaustrales et aitam coatemplstiaam professos a medita-
tioae dei et ab oratioae iogi xeuocet. lade est gaod pontificum largitioae
et boaorum liberalitate fratribas ia* conimuDi et de coniniuni uiucntibus nc-
cessaria sabmiaistraatnr. et aite caraalis solatia pro mercede spiritualb aite
eis recompensantur. quorum excmplis iiv^tructi et auctorltato confirmati con-
sldcrantes buniilitateni et paupertatem fratrum in cccle.'-ia b virgiüi« Mane
dei ironitricis ad niartirwi in Treufiri dco seruieutium pro remedio peccato-
rum nostroruni. dilecto fiho nostro Theo(UriLo eiusdem ooclesie abbat! et fra-
tribiiR illiua loci nobls supplicantilms. et temiitatcni rcium suarum conque-
rentlbus. cnram pastoralem ecclcslc de >/ranrh et bona ci anncxa ef inde pro-
uenientia tenore subücripto concessiiiius. Possidebit slquideiu prcdictus abbas
J%eoder£eua et sai sacceBsores ad asus fratram saoram pre&tam ecdiesiam
cam oara pastorali et proaeatibns eim liberam ab omai impetiiioDe. ia ea
qaoqae de eonsilio fratrum saoram jdoaeam et boaestom vicarium siae alla
ooatradictioae coUocabit qai popalo ibi degeati diaiaa exbibeat of&da. ar^
diidiacoiio qno^ae sao et reü^ia prelatis suis obodlens existat. synodam tani
archidiaconi quam nostram cum ccteris sacerdotibus frcquentet. cul etiam vi-
c&rio prebta ecclesia s. Marie in stipendio prouideblt. hoc uidelicet modo,
ut dimidiam partem tercie partis. que pastorem contingcrct. cum oblationi-
bus et con?n rvmiterii ipse percipiat. Huir nutom no.strc concessioni pro re-
medio animo nostrc facte. dilectus tilius Iheodei-icvs treverennüf archuiinro-
nus. in cuius archidiaeonatu predieta ecclesia sita est consensit et eam ap-
probauit. liuius igitm bone rei tenorem scriptis mandari et sigillu nostro
mnniri deoreuimus. Et ae quod pia deliberatione et diaina inspiratione a
aobb &etoia est a aoatris saecesseribus ad srehidiacoao et poeteris eins,
ad a quoquaiB bominam inqaietari poasit ad iafinngi. auotoritate dei patr«
cmaipoteatis. domiai pape et aostra 31ad coBfinaaniua. exeofamuaieatioBis
senteada taaodaptes et a oonuaaaioae fideliam et sacFaraeatonua diaiaoram
separaates omaea) bomiaeni. qai baae aostraaa coafinnatioBcm mfinaare at-
Digitized by Google
279
lim|»laiient ^ookiiuafiM pfoftctam s. Haeie ot frttres in «o lonutatat
in cura pastorali prefftte «oelAue de yroneA et prouentibus mm mdgotancrit
lUad dti&m annotare dignimi duximus. quod aUmb «t ooraeotm predicie «o>
clpslc anniuersariam nostrum celebrare. et pro remedio anime nostrc dcum
exorare proniisit et tenctur. Huiws vo] teste« sunt. Atii<elnnn< abbas 8. Ma-
ximini, (rof^^f'rt'fin» al)lias s. P^uciiarii. Heneras abbas 8. Martini. Cf^nra-
dn$ prepo^ituB inaiuiiä ecclesie et archid. IViUelmus decanuB eiusdem eccle-
bic et arcliid. Albertus prepositus s. Paaliiii et archid. Otwinun archidiac.
Joh^mnett maioris ecciesie cantor. Intftbrandu^ custos eiusdem ecdesie et
prep<iHtii0 fmmmterii io Meneiuit, BrntAm^dm dMftniiB s. Panliai. Om$
capeliamn. Rodolpku» Leodimvia arehi^M. et pirefrtB eeclMio caiitnioat.
Lamherim, Cono. Benrusua. Thoma$ oellerftrius. el eeltien CMionid miiio-
rit ecdesie. Aeta sunt hec »nno dominioe incunat. H.CC.VIII. anno pon«
Kitt «incm ^dalatf^HMniKl »ok 1286 im pr^4. ffivi/fi ^wmüM m. btfUUisI
btcfc e^^rahntfi s. d. Lateran! .IT. Idu« Norembr. ponk a. XTII. (bm 10. 9l«Mntct 1215).
Der C^TJbif^cf ^ifrib Von Waiii^ bcurfiinbet ben S3crglci(^ ^em?
vid^ ^ebo^ mit bem (Stift ©tmconiö in Syrier über bie Söogs
tei b€d i^of€« ©(i^terfteitt ^eit 26. Sebniai; 1209.
SifrithB dei gratift a. Magumtim aedit arehiapiaeopiia omnibiia ad
preaena acripinm peraenerit ealntein in domtno. Quoniam gweraik» aduanh
et gcneratid pfennrit seriptora «ero in eternam alat. neeeiae aat. iit aa ^ua
perpetva eaae iiolwnm aotiptnra teatimoiiio committanw. Sa propter pro-
aantibts Jitteris notam fiMmraa preaentiboa et Ibtiiria. qnod cum Henn'om
B&do Im adaocatie nU wunpavet in kurte cabonieoniro a. Simeonia Tttm-
rtmi» apnd ßoentein. que lÄ» moni aduocato aeraper fint libera et immunis.
pnsf multos ipsorom canonicorum labores et expensa«. ad ammonitionem no-
strani meinor?»tns lleniinfn ooi-sm nobis inturiam yu rni reeo£rnoRer*Ti«. ins qnod
bibi in eadem aJu icatia cumpotcro dixerat. in munus nostras resiguauit. iido
nohis data repruniittens. (juod de cctero nec in aduocatia ipsa. nec in ali^uo
aiio tam ipse quam berede« eius aliquam fpsis canünicis in curtc supradicta
Kiolestiam inferrent aut grauaitien. Memoratj uero canonici omnem actionem«
quam contra ipsum U. babebant tam in dampnia illaÜe quam in expanna
proptor hee ftctia pemtna Kmiaenmt. tali eondHioiie apposita. ut ai predietiia <
H, oel bfltee suoa contra paotom uenerit pretaialom. ai ad primam ammo-
nHioBflni noMm oel ameeMomm noatromm. hoI iodiciiiti noatve oodeale do-
kgotortm non aaliafeeont nnlla alia dtatione ftela «el ittdido exopminitm-
eatns denoncictur. ipsa etiam ecclosia pro dampnb qua eoram noble remiait.
contra ipamn H, ud ho^edem eius .XL. marcarum actionem habebit. (Jt an-
tem que in noetra audientia gesta sunt et partibus plnruerunt permaneant
m perpotnnm mrnnnu!<jn contraclum ipsum si^lli nostri <:t ?ip-i!H maioris ec-
deaie Mogimtine munimine ioBdroos reborari. cum testibus annotatis. qui
Digitized by Google
280
iamdiGte siuiD adhibere cannenuit preseatiun uerilati, ComrmeUtt abbts «.
Jaoobi. Cvvradtta uMuor prepoeltus. Frideriemi maior decanus. Qi»defridm
cantor. Ihnrün» prepositus s. Marie in campo. QodefrUlus archipresbiter.
Hoiariius cellciarius. Wühelmug prepositus ntjnemis. MeffruiuB oanonicus
treuerensis. Burchardus canonicas eolomientu, Laici ucro. Oameru» et Phi-
lippus flc Bola7uhn. Wülframus rtngranCus. Giselhertus de rudeti$hfim* (/i-
berfus frater prcdicti Uenrici et alil quaniplurcs. tarn derlei quam laicI sunt
huius rei testce. Acta sunt hec auiio ab incarnatiunc doinini M.CT.IX. in-
dict. XII. Data Maguntie .IUI. KaJ Martii. puntitic. doiuiui InivrentU
pape .III. anno ,XI. regnante domino Otfo/te Homanorum reg^ auguato.
SItt« hm Onginal in brat ^ogL 9{aff. etaai«*Slc(^U> ^bfldn.
3>e« ©ttft« e. eiweoitl« in Xtlct äoHrotte fftt (Soblcna. SDcn
13. Suni 1209.
Qaia bominizin memoria labitiir cum tempore ut in hoc casu eodcsie s.
Symetmia predpne prouideatur preaenti acripfo. sab eiuBdem ecdesie et d*
mtatiB ConßuentU sigiüoram munimine. juia thelonS predieta duitatit» ad dio>
tarn ecciesiam pcrtiuentia sunt annotata et aubscripta et in biinc modum de-
clarata. De nauibus Conßuentie» Henum ucl Mvsellam adseendentibus ve>
nientes ultra Wnlegenumde de vnaqttaque TÜla dabunt feitonem et I. dena«
rinm. isti solebant dare tnaximum salmonem. De nuvnago reffiam as&atu*
ram bubunibli Id est magni bouis. Que posita super ftistom. coIHs duoruni
Tiroriim. puperpo.'^lto. ex vtraque parte dcpcnden?; terrn?ii attlngat. ucl theo-
lonano pro ista assatiira cum denariis satisfacient. Ünitics de Nvsia et jn-
fra Nusi'aj/i et walegenumde I. loyth. preter uenientes de Dusburch qui da-
bunt leuoüi denariuro et duas tabulns cere. que ponderabunt itiarcam et dimi-
diain. Abbatissa de Nirsio dabit tria talenta cere. alii ^ ( lJic^ltC!^ de epi&co-
patu colonienM ab assuKiptitnc s. Marie usque ad fc.-tum .s. ^lartini VII.
den. coloniemcs. A festo s. Martini usque ad asceusioncui domini IX. den.
et obolum. ab aBcensione vero usque ad assumpUonem ». Marie tres den.
eeHm. Qui sunt de a, Comelio, dabunt dooa eaaeoa angUeots» quorum vterque
a Tiro vix ona manu leoari posait Venientea de (?«r<c«ti^ album anaerem
et duaa tabuUa cere. que ponderabunt tria tälenta. pro quibna illia aestta»
nun opium vini xeddetör* quod tunc Tenditor in TÜla M<m<uk%* Qui annt de
i>fiM tantum. dant IX. den. coUm, Clauatram de Sybei-eh dat II. bottonea.
Monadhi de Ourveia I. porcum trium annorum et magnam oUam cemiaie.
ant pro Iiiis fertonem. lUi de a. SerwUio aaeendendo niehil dabunt. eed X6-
deundo duoe denar. oohn» preterea tenendo unum pcdcm in naoi alterum
in littore. juramento confirmabunt. quicquid in ana neue de&raat. a bonaa
ipsorum in Guhe perceperiut. Omnia loca circa llenvm in epiaeopatu tre-
uereiisi vel ultra Uenutn .V. den. librales. vel .III. den. rolmi. — (>nmia de
cpiscopatu Vaguntinensi preter in Duringia. a fcsto s. Martini usque ad a«i-
ceoBionem domini C.XX. allecia et ieuom den. — ab aacensione dni. usque
. IJ . Li by Google
281
id ftttaiD 1. Marlam .Y. te^ UbndM yd JH. den. col, Qai innt de enu-
tele WorntaiM daiit vt MagwutmL OmneB «lieiii qui Mlebtot dare O.XX*
iUmm et lenen den. dant pro hiia .IX. den. ei obdani. Omnes de Spiria
XL den. libral«§ ant JIII. den. coL Omnea de ßtrazMrth .Vlll. den. Ii«
hailm vel .V. den. ocXon, — Oninea de epueopatu treuü^enti a flairio qni to-
catur £Za0. naqne ad Palatiolum .X. den. Ubrfclea Tel .VI. den. edon, a Pa-
UmUo nsqae ad poniem Kunz .VIII. dan. treuer, a ponte Küns wpM Tul-
Um JL den. Hbrales vel .VI. den. cd. Omnea de Jhmngia et omnea de
epiioopata Womiattenn, Sj^iWusi et StraMrgensi preler de ipak tribus d-
totatibu et omnes de ßauenberch. et omnes BasdemeB et omnes de Baua»
ria. Sitew'a. Zurc^a <\m vnlgaliter dJcuntur zvlchere. nsque Rcmiam .XII.
den. libralof vel .VT. den. rol. Hnmn*fi tiorn .IV. den. librnics rrl .W den.
col. — Tulle/ists et a Tuilo guperius. iufra confinia huius regiii maucntes.
XU. den. Hbrales vel .VIII. den. colon. Aquenaea mVhil dabunt. sed tan-
tum thelone&rium teneiido unum pedcm in naui. alterum in littorc certifica.
bunt, quod in sua nane deferant eornm sit tentum. Venieiites de vltra Mo-
s(m de vnaquaquani mansloiie. et oniiies de liege^iesperch. et oninefi qui non
manent infira confinid hujub regni. siue sint iudei siue christiani. dabunt fer
tonem et .L den. Judea vero si portauorit puenim in ventre. soluet pro eo.
dieloneDm. Jndetia de lato regno debit .IX. den. Hbrales yel .VI. eolon. De
TOoquoqae sdamo emptioio et de qnolibet aeoiphre venali. et de qnolibet
Mceiniario .IUI. den. fibralee. De .X. eentenariia atagni. dimidinm Hartoneitt.
De vnaquaque eazrata enpri qsod aont' .IIIL oentenarii. ftrtonem. 4e oen-
tmn gladiia dinudiiim Hortonem. de eentenario phmbi leuem denariam. de
nadbiiB deeoendentibaa niehil dator. aed ai hifin teraunnm wi^tieiuim jodieii
moiam iaeientea» aliquam portionem reram ex nanibaa vel in nanea. rd veii-
dentea t«1 ementea. vel de nani in neuem, vel de nauibna in nauea tranafe»
lenlas. de qnot nanibiu. vel in qaot naues hec fecerint. tot tiielonea aeenn«
dum suaa nanaionea. sicut predietom eat. dare tenentur. de nauicula. quo
vulgariter vocatur Woleahif. que regitnr remigio de manu vrri. dep(»ndente
in aqua non ligato ad nauiculam. dimi'diura theloneum secnndura suam man-
lionem daliitur. de nauicula. ex boIo ligno excisa. que vulgaliter Narho vo-
catur (lat itur vnus den. coUm. De quallbet massa Hgnorum. que vulgariter
vocatur i ioze dabltur integrum theloneum sicut de nauibas ascendentibu» et
deecendentibas aquam. «ecundum suam mansioncm. sicut supra dictum est.
Si quis vero Renum ex ist« parte littoris ascendit vltra lapidera qui vocatur
ZoUteyn sine licentia tbeolonarii. satisfaciet theolonario. Si quis vero Mosel-
lam aine licentia tbeolonarii ex ista parte vltra qoam ad aadvlum aaemde-
rit theolonario aatiafaciet ^ qois ex altera parte Beni vel MoMe aacen-
dnit rine lioentia theoloaarii. aatialaeiet theolonario. 6i etiam theolonariiii
aoUet credere aaoendentibua per nanea. mai pltun sint in nexiibuB. thelo-
neun peraolntora. quam leferant aaeendentea. aaanmet aibi nnntinm villid
coii|lM«nlMMrMm. qei preoo ville nuneapalor. et cum iUo temptabit na-
nes. Si plura innenerit theloneum penolutiira. qnam retnlerit aatiafildet
theloneario et villieo* Keo eliqnia oeoennet euin biga. nel eam mediim
28S
pUteiiD. ^«e Tocatur retro htren. trlmflgrc^tt foerit aatis&cere debel
theolonario. Est autcm quelibet SAtialactio debita supradicU persolutlo .LX.
8ol, rolitn. et vnius den. theolonario facienda. Her vrro sunt jura thelonei
rcnifii vcnaliuni super forum Conßutntie. De quolibet teutorio. <|uocl vul^a-
li(ei dioitur ormüi. sub quo m habentur venales n fe^^to s. Remigii usque
ati ft'ijtuTn 8. Martini in qualibet feria fori obolua diibitur. a fcsto s. Martini
usqcie ad feetum a. Heniigii quadraiis daLiiur. De qualibet nienba et quoli-
bet mragom. in qiiibua bab«ntor res renales a fb»to s. üemigii u&que «d
ÜMtOB tfaxtim m qiMlibek lima fiMri quadnoa. « festo MaMuü inqüe mk fiwtan
s. fittnigii- iB daaboB üeriit ^ri. ^«idrtnft. Dt coclii riiie 4» de Immi
Blee de {»eiiiio. eiiie de eeto^ eme de fanna. qiie nee avpire menaaiii« nee an*
pi» acragotum. Uec aub tmtofio ^vendant;. dimiliter dabitur. De qualibet au-
laa re aeoliU. ^ue auper terram ponitur. aiue de casois. siua de ouis. ako
de Irnetibua arboruin. aiue herbis oleruni. alve de alüa ^nibneelliiqiie rebua
vena^bus. parvula portio jaxta quantitatcm rerum venalium. quaä veDdeus
apud se liubnerit. tbeolouario ap.<iigiiabit. De quolibet equo duoe denar. co-
lon. de ujulö tnntum. de mmo tantum. de boue aiue vRCca obolum. de porco
aiue de aniin.i]) poK ium gcneris. qnadrans. de oue. ßiue de aßiniali oiiiuni
geiieriH uiiius quadiaiiB dabitur. De qualibet rota currua portantil i"«t> vena-
lea. üiue bige. leuem duuar. de quolibet bodmtoae vaäia. quod itnplcdir Com-
ßumtif* v«i (Tue. Tel Collen, vel in j^ama -Cai^ftietaÜL eb «ztoaaaia be-
mmiboa dabitur oolm. Aenar. Ovnea toiiud eiiieiilea üonßmtti» aiue in
Wi$a aat altn Moaelkm. «Bceptia embua. aelattit iheloneBn Poat ÜMtain
^noqve n* HertiiiL dtedeMorio M viUuso dabunt autoffOi CanßtmUe eia et aca*
binia Bernitittin laudabile. villioo ae<»m babenlto mUitem Dt aarwun* Qood ai
la«dabile non fucrit semitiom. satisfaoient theloneario el Tillioo. aecwidiani
qnod scabiiii judiaaaeriiit. theolenarius autem dabit eis cairalaBi lignoram«
diiuidiuui octariiim snlis. dimidinm talentum piperis. scutellas. rasa viniuria.
.nd siifficientiam. Mensalia et manuterg^a ad sufticientiam. Si uero ftutorea
aliquam scuteUam vel aliquid vae viiiarium. vcl aliquid mentale, ve) manu-
tcrpnm ruperiiit. tencutur sati^facere thcolenario, Coiüplelu t^iruitio. dabit
quilibet oijiuui theolonario .V. den. exceptxs duobus magistris ooruui et piu-
cerna. Theolenariuü quideui dabit dimidium cadum vini et taotum eaaei.
quantam fortiaakniia eorum vBa maou leuaUB poterit. Itam aob qatEtenteUiiiB
|«dioaiD in aUqwbiia oauaia teaetandia. quam tketdanariiim. niai eiteedtitt Uta^
que irulgaritai' duiliir fi%edebretke, Datiun a. dnL K.CCJX. Idaa Janii.
9ba bcm C|«iWlar bt» «Hftt in htt CfabfMUiot^ef au Zntx.
MS. Mng Otto iV. befreit ba4 illvfief ai«aniKt«biyrf un hm^mm
attf Stfeiti imb ÜRatiu Bpdtx bcn 80. Sitilt 1209.
In nomine snncte et indiuidue trinitati«. Otto dei «rra^cin qnnrtns n}ma-
noniin rex et Semper aiiß-iistn<;. Pi fjuipti utilitati et [jix.itectilius ecclesiarum
det pio studio, ^cacique (diligentia intendimua. ab illo nofeie iu oteroa qoiele.
Digitized by Google
ei ia luultiplioi iructu rerum temporaliuiu respaitideri coofidimus. apud quem
mlliiDi ixmiiiti xttmiaflt inramimerahMD. De 9110 «lina speranraa. «I tpw
■116 pMM OPdl*
Dflt «I idiipoMt. B« crnot ctiun in effiibili mitwimriB» pramnutinB. vt i|wt
CK «oi anpariuibiuDdABti fmk äo aebia iwintitnlw ia culäuie lapiMii. «I in
aulino lenw »fMia. conoodat tcwro p«r baoa temparalm. «o ^^Manla
ooDsequamur eteroa. Hino aal jqwnä noa «edeaiaiii Rumet$tOrf ob nudtaaa
italigioiiflBi qua iliam iiorere oagnouimus et ob dilectk)iien. el ab nultam
precum instantlam. Ueinheri ueoerabilifi abbatia illius loci, cum persocis deo
ibi famulantibus. et cum Omnibus bonits ip«orum que nunc possitlent. uel in
poeteruiü poteruut adipuoi. sub regiaiu iiu&lraiu rocipimus piotei tionom. ut
ipsi tut) nustra defensione. et a strepitu. et in cumi Becularium aducröiutum.
liberiuä dtum pro nobis ualeant exorare. Concedinius etiaui iumdicte cwle-
fiie. ad maiorem »ustenttttiuuem pcrsonarum dao ibi seruientium. ut omnia
bonft eoeum ^ dacte foarint per alttean £01^ aun M»$i. lunm et im&t^
awn. in büa Imu. obi Bobia et Imperio tfadooeom eolet eiadoi. et precipw
•piid Wtrdam, Ubena ainl ab enm Ifalonei aofailiaie. ata iamcn <qiK»d batii«
nea ^«i iamdioto eocMa beaa daftorant. noUa «lia inmiBoeanl ml apymaflt
ne sub speoie boAenini «pnfrfte enidiaie, aliqna aüa bona ipM inaibcta. aba
theloneo delerantor. Vt aotem hec naatoa aonccssio. rabor obtiaeat perpe-
tuitatia baue jpnaentem paginam inde conseribi iusaimua. et aigiUo nofini
coromuniri. Hulus rei testes sunt. Sifridm Moguntmua arcbiepiacopus. Theo-
dericus coloniensis archiepiscopus. Johannis Trmiiren»is archicpiscopus. ab-
baa 8. Corneln Imicn-^'s. aMjns LfteniacefwCn. Thederürw^ prepoHtus im--
densii. (Jerhardua prepositiis Carpensis. Comes Adolf m de montibus. i vn-
radus de dikka. Sifriäus de Hnnkflla. Wemhent» et FhUi^jnu de Bvn-
landen. Reinardua de Lutra. et alii quam plure^.
Sigiuun damini OUtnua quarti Ramanorum regia ümictiaaimi.
Omrmdm ^^mrmma episcopus. Kcgalia aul» canaallariua. «ioe do-
mini nfrtdi Moguntmi archiepiscopi. todoa Oermame arcbicancellarii reeog>
BINli.
Aeta sont hec anno domiii. iaaam. M.CC.IX. Ragnantn doroiaa Otkme
RomoMorum rege glonoao. anno regm eiw .XL Datum ayad ifnriem. prid.
kaiendaa JoUL I&diet XU.
thia bon Original fnt ^'.«Si^.f nttt Qicgfl In xoHl^m fiNM^ an fribis^fllMti Whn
fdkcaca {jabfliUkabcte*
S44« $Dc0 ^otTtcni>itcT^ \}\ (^Mn wcuce ^taiwi fibcr bic Obebien^
9^emagen, genannt ^elamt $)en 22. ^ugu(t 1209.
£, prepositus G. decanus totuuique capituluni maioris ecclesie in Cki»-
nia mtu wawa preBentos liUeraa iospeotaria iioIdib eaie toIiiiiiiis ^od««8n obe-
diantiaimde Rtmage qai ofBdiim q«od valfa d&Ltmtt dieitor a oobta tenuit-
propter defeetma qnen» in eodem otteio habuit ad plemim nobia ammiiu-
Digitized by Google
284
strare non TAlerat cIa eodem offeio ttUtor doxlmus ordinaDdum. qaod ob9-
dtoatiarios qui Aonc est vel qui prb tMipm faerit dictam obedientiam quam*
diu ipsum viaere contigorit obseruet noc eam aliquo modo resignet. hoc ad«
ieefto. quod idem obedieatiariiw qui de dicto officio ddamt cuilibet doinuio>
rum nostronim duas amas vini singulis annis dare consucuit. dictas amas uini
retineat et do cctero pro qualibct ama quntnor «;o!idos donariorum (^oh*n>^n-
sium in festo b. Tiioinc aniniinistrot. I hilniiiii'^ cliam cidcm obcdicntiari*i s:n-
gulis auuis quatuor marca.s denniionun Loioniomum in subsidiuni animini-
strationis predicte secuntlum l uuditioüem quam in subscriptis videbitls conti-
neri. Et saluuiii erit (ipsi omnc) ius quod peusioiiauis quibuBCunque saluam
est secuiidiiin eoabuetudincm terre generalem. Incorporauimus insuper et
uniuimus dictum ofäcium delamt cum obedientia de Monte s. Walburgi^ ita
ut qaandocimque diotam obedientUm Montis s. Walburgis vacare contigerit
qoHi perpelaftlitar aot uram et imadmnt indiutft et tmc deooluatiir obe»
dientu iiMBlit s. Walbuigie ad obedientiftrinin dielt Delamt, Ha quod tun de
aae qoem de alU pre&tus obedienHarii» dicli Ddamt wub temporibiM eepi^
tnlo modo debito amnunietret Cum «ero premina ad pleaum fiicta idernit
et muta. tone qniti et abeolali erimna a aolutioBe qnalvor marearvm predio-
tanun. In cni« rei testuneoiiim piewalam paginam aigillo capHnli nostri
duximus roborandam. Datum et aotom anno dorn. 1I«C0>1X. octam ammp-
tioiua bt Virginia.
tu« bcm Orlgracil im fSr.*>t4. )tt IDftjfelbmf mit bem Sicgd bt$ ^omjHfMl In htt
ebii^enatnmrrten, burc^ (Sonjectut na«^ ben »orbonbrnm ©pKlta ICKgcjMlMl GlflllV f» »ie gt"
im Oabc btc ttifank in SOftc iwn WUaafßol^ Zi^.
* 245. §eimicJ) ^fal^v^raf Ki 9Rbciu nimmt ba« illcftcr §immerpbc unb
bcffcn ^^o^ ^licicit^cim in feinen befonbern <£d^u^ unb Befreit
baffelbe tom ^utoner ^od un^ einer grud^tobgabe, 1209.
//. dei gratia palatinim comes reni. tara nobilibus quam ministcrialibua
per totam terram saam constitutia. salutem et omne bomim. Voitienitali
oestve notm laeimuB. quod noa domnm iUam de hemmenrode, aicst eam epe-
ciali deootione diligimns. et semper uolumns promeaere. tu noatre tmtionia
deCeniionem com auia attmeotÜB aiuoepimua. maxime graugiam ipwnun de
Mieenheim, et qoieunque eos in aliqno eine cauaa moleetare intenderet aon
pomemua inde non moueri. Bemisimua etiam eia theloneum apvd thurun et
a awaitio annone quam rastid predicte uillo de Misenheim nobis annnatim
teneatmr persoluere. eoa pronus nolumua ease liberos et absolutos. Ut autan
hec rata deinoefM et inconuulsa perinaneant. hanc kartam fecimus sigilli no-
stri Impressione signari. Datum anno dominice incarnationia «M-üO. Villi.
indictioBe «XU«
Xüt bem Orifitnal Im ^r.»ar(^. mit f(^8n<m Stdterfifgel an ^Tgamentftrnfm, Mhn frtt
)<cta«c^ «nf bem €kpb 2 itt^tiAtn, ta bor ^o^nc ein Stoe; bev et»ff i|l a)ci|ci tt«^.
. j . > y Google
«
285
£46* 2)er (vr^l)ifd)cf <iol)ann lu>n Xvicr bcftätic^t bcii "laufd) bc5 8tifW
vcniironici 511 Striev mit bcr 5lbtei l^iciinncvvbovf über einen
$of 311 labbac^ gegen äßingeite ^ Mojcltoictg. S>tn 8. iDc^
to^cv 1208.
In nomifii saucte et indluiduo trinitatis. Johannes dei gratia treverorvin
archiepiscopus. omnibus Christi iidolibuf« iraperpetuum. Quam coriini quo
g<;runtur ab huniinibutt meinüria scpc pcrit ipnis muiiciitibus. 01 Uiutariiilas
teiupuriä äuper biia que aliquaudo certa fueiuut. poltet iutciu io dubium tra-
hit antiqmtas fdici prouiiione modatii adiniMBit per quam teiliiiiii morlali*
tati per icripttinuii immortelem subiifliiiraliir. ut idlioet in loenm tMÜam da-
fidentium ad rei geiie Seriem probendam snocedat fides inftnimeiiitonnD. Prs'
aeoti igitur seripto qniocovis Christi fiddibus tarn Aituris quam prowntibH
notum esBO uolumu.s quod cum ecclcsia a. Syitteonis ourtim quandam qua
dicitur gladebach bahei t t sibi minus utllem. utpoto ab eadem ^odesia leaao*
tarn, et monastcrio s. Marie In rimeratorph proximam. cum eodcm monasle-
rio pro qnibusdam aineis apud ^r/,s>v- «upra nvyfieUnm iiixta confluentlam con*
stitutis. cani cmii omnibus appcnditiis su'- perniutauit. eo <juod et oideui mo-
nasteriü curtis prcdicta foret utiJiur. et j)rouentus uincaruiii predictc ecelesio
aptior ef«set et fructum maiorcni afterrot. V inra.s aiitem casdem pro supra-
dicta curte permutataä. ecclcsia Sjuieoiiis uiuiiaüttriu b. Marie ia tomers*
iorph. sub aimuo cenfiU sex marcarum iiupcrpetuum contulit iure beveditario
posaidaidaa. qaamm marearom solutio medio tempore a leato a. remigii iw
que ad festiim 8. Martini fieri debel treueri in manu eellerani a. aymeonb.
si presena fuerit si aut^ contigerit cum abesse, decani. qni si abfuerit eu-
stodts. quorom si nullus presens fuerit cuieonquc eanomco presbitero uel diar
cono. qui presens inoemtur. fiat solutio sub tcsttmonio. vero census iste
aupradicto tomp<»is spatio persoluttis .YI. septitnanis a festo 8. Martini elap-
sIs. scpcdictum monasterium in duplo scilicet in .XII. marcis illo anno quo
cessatum est. tcnebltiir sopedicto cccicsi*' s symeoiJ?. ita scilicet. si ncc in-
fra predlctas f<'x scptiniunas t;olutjo sex marcarum facta fuerit. Si vero pre-
diclab .XII. mai' ultra annum et dicni preter spi iu i-c-luere distulerlt. ab
omni iure prcdicturuni uincarum in pcrpetuum idem nKuiasierium sc cccidisse
cogDuäcat. Quod si uiue^ ad piedictuni cenöum äolucndum non fucriat suf-
fidentcs. nicbilominas tarnen idem monasterium eidcm ecdcsie enndem cen-
fium persoluet in perpotuum. Gensua antem preteiatos ai statuto tcwporo
fuerit pcraolutus. nuilo unquam tempore nulloque casa intemenieftte* uel a
monaaterio minui uel ab ecdesia debet augeri. Hee sunt uinea eum predicts
curte permutatc. una drdter quatuor iugera estiffiata. et aiie portkaiea nt^
aearum ad estimationem duorum iugcrum. qu^ sex iugera wi$ife supra mo*
»tüam iuxta conßventiam in vlure qui dicitur Ivzzelen wUueUhurch sunt sita.
Uec itaque ordinatio tali soUempnitatc ceJebrata est. (juod scilicet ecolesia s,
symeonis eiusdem prcnonunatp curti.s <juc dicitur giadebuclt. cum omnibus ap-
peoditiis sui» vonasterio s. Marie in rumer»totjfh ius et proprietatem iotegra-
Digitized by Google
286
lites Buper altare resjgnauit mittcns idcm mODtsterhini m posses^lonem ehii-
dem cartks debita sollempnitatc. simiJiter et moowterinm allodiiun lunearum
predTctaniin flociarie s. syiueonis supra alurc resignauit. mittens eandem ec-
clesiam in posscssionem earum sfcut d'ebuit. Et ut res acta maiorem 8ortia>
tur efTectum et miitua Caritas inter fralrcs predictonim locorum rcparctur in
perpetuum. plaruit uti'inujue iit ecclesia et mnnastf^rium so ifUMooni roclpe-
rent rcgulariter in fratcrnitntis plenitiidinciii et conimunionem oratiinium.
Quia ig^itur quonmicumquo factorum noticia. uix ad posterorum transrnittitur
nisi litteraruin aiaiiiijiiculü fulciatur. hunc prciiictum perniutaUoni> lontruc-
tuni tarn sollfinpniter celebralum. poiitiiicali auctoritate daxiraus coiilirmaiuium
et sigilii aosti'i iiupressioue roborandum. ut si quis umquani hüniinum ean<l«»ni
confirmationia no8ti*c pagmaiu auau temerario infringere attcmptauerit. indig-
nationem dei omnipolentiB se noiierit ioonrrine. €t excommuiiicatioDb uhiciilo
ittnodatiuii ena. Hü nnt testet hviv» faeti. 06nr&ehu preposita». et Wil-
hdmuB doaamit nudoria. eedane. Chdefridv» abbas s. eodlarii. Engwhran
im prepoattm momuttfiemw* Fridmeua prepo«itii8 de monmtem in ^jßia.
BmMfm arohidiaeooua Uadioemi». üttno de ntdlornttein, Wolfrtmtmm «m-
nenioBs s. florini. VorUmiu aeolaatieuB s, caat^is. Bemricuji hwrgfmiiHs
de ysenburck. Dudo de hüUtgenr^), He£)frirm de hacftem Ileinriem de
atrio. (Juno aduocatus. Chtntrarmnvs et Heinricus de wisse. Damarus de
heimbadi* Crafto et fratcr eiua Theoderinis de heimharh. Acta i*unt hee
anno incarnat- domin. M.CC. nono. Indict. XIII. domino iwnocetitM tercio
apostolicam sedeni »ubernantc. pontificatus tpsins .XIII. Iniperante glorio-
si&sinio domino ottone impemtore. anno- impcrii eius phoKK Datum 0O9^ttfn'
tie .VIII. itius octobm.
9lue bfm Criginal im ipr.^^vd). T^a^^ 'Z'Ui^d ihmi rctf^i-m IS^ac^ö l^Snc^t an roil) 'griium
feibfiifn »v^'bt'Ti ; mififrbcTii ift bir UrfitTib? f^n'^ri^rl i; t nut; Dens est tcstis veni>;. T'er
%au{(|c(>uiract \ti\i\i iauist tcricnUic^ gan^ gu-ic^ uiio i)i mu i ^ievjeln in rot^cm
Tc|ni : 1) bt$ 9>vms9lfiUU in %wx: ordinatw «omilio maiotia fodealf et pMtataiaa
treuerensiwH consunimata est 2) Sig. s. Symeonis grcci. 3) Sig. abbatte et ecciesie
Homersturph ; alle 3 an ^rrgameutßreifen befeßigt Sui^ bicfe Urfunbc ifi c^rogia^i^rt Mit:
Deus est veritas.
MI« ®t«f 9eri^it Dilt 9Cfe »er^tci^tct «mf blt angeinagte Sßogtet Mft
ba« ^loftcT fiaad^. 2)cu 15. ^Dcccmber 1209.
Iii neMine sancte et indinidee trinitatia. Oerkaträtm eomes' de Are
nnSaersit CEristi fideUbns tarn Aitnria quam pnaentibui ia pcvpetmuii. Sieol
bonarum nentiom est. ibi oalpan ageoeoere ebi culpa non est ita meNofii
ert anmri et mentis. ibi culpam recognoscere. ubi manifeata est et incorrecta,
Hinc est quod domioia raeia Joanm treuirenifi archiepiscopo iudici spirituali
et domino Theoderico archiepiscopo coUmiensi temporali patrono laettum ee*
deaie conüteor me inioate et iniurioBo contra statuta' domini hmiriei. eemitia
0 ®>M>liMt : hoge^, UeruMHHut, *) 3m Sauf(|^ folgt l^icr w^: AU>«rtu9 d« oirio.
. j . > y Google
287
palatini fun^ntofis clusdem loci et priulleg'ii sui a\ictoritatein aduocatiam. qTlR^^l-
citur Dincuoidie predicte ecclosie niilii usurpasse. cum egt> do electione tantunj
abbatis et fratrum ibidem deo faniuiuntiuiu aduocntns qui in uulgari Dtvntoit
dicitur in prememorata ecelcsia esse deberem. uec in curtlbus et huminibiia
etdeni ecclesie atiinenlibuä alit^uid ordinäre, nisi de eorum rogatu et uoiun-
telt. nes non oliun b«i» comobsq aduocarct. quod si in aliquo isla ordina*
tioM aboteror coimniaMun mihi adminiatnitionoiti demertmü Kben IkevM •
me reoedara ek aliuiii aib» qv^nMmiquo neUmt eligerc. aicat • pradtoto eo-
mite ptiatm» reni primo fimdatore fnit inalHiitam et poatmodum priuÜegtia
romanorttm pontificum JnnocentiL Eugenii. Ilenrici inipcratoria qvarti at
archiepiscoporum colonit-nsium Arnoldi. PhUipjii. Adolphi, Urununit fuit
confirmatura. Cumque itaqoe bac admioistratione mihi oommissa abutendo
tarn in possesaiones quam in homines scpedictc ecclesie manus uiolentas prc-
tcr debitum frequentiim immitterern. ab AlhetHo abbate iiniuersoquc eonuentu
laceiud coram domino Joanne, frtuivf arcln("piscQpo üt donnno I ht cxierico
coluniensi archiepiscopo in causam tnulus scpius tandem post niultas alterca-
tiones rccognosccns. me commi&sam mihi administrationem dcmeruissc. in
manua pr^Üctorum archiepiscoporum aduocatiam eandem. quc dicitur Dinc-
uoidie, entt omtu ioM« ^«od in pvaacrtpta eodeeia nee non in anrtibiM e|
hemiBibna ei afttnMitibiia habet« indebar. una com ujcom me» et nmuenia
liberia mela rangnaw et in- perpetoum remmciani. firmtter promitteap. me
hecedeaqve mooa et mioenoa auooeaaorea meoa mraqnam* aliqmd iuris in
eadem aduocatia. que dicitur DvMvmdie vepeCituroa. Quaproptor eepedieUim
pttOaaeteriiMn In facti huius commemorationem et firmum teatimoniam allo*
dium auwm in Wadenhevm. in L(yr»d4>rp. in Curie, in Hemingeshouen. in Ar»
wilre. in Watpretishone. ecclesie ('dlnnieyisi in manus Th^oderfri colontensis
archiepiäcopi contradidit. que ipse arcbicpiscopus mihi in feudo conoe«8it a
coloni^si ecciesia in perpetuum iure feudali tenendum. Insnper prefatuR ro-
loniemis archiepisco]tu^ aliodiuju im um in Ihiiijtnsheim pccuniu l(irt)isis mo*
nasterü uidelicet .CC.LX. marcai um u nie coluniensi ecclesie coiuparauit. hoc
eläam mihi in feodo cooeesait «imiJiter a coUmiensi eceleaia in pcrpetnom mtt
ÜBiidaU tanendon). per iatia mihi recompentando f?pedictam aduoeatiam. que
didtnc Uinaundii, eulpa mea amiaaam et aponte poeimodum renmitiatara.
Hoo fiMtam. ne aliqtw herednm nostromm uel quonimeiinqae Btteeeaeonim meo*
nun aliqua nnquam ooeaaione infringere naleat In poatOTmi. et nt maiorem
obtineat firmitatcm. presentem ebttrtttm conscribi feci et In foturi temporia
tostimoninm sigilü mei impresBione corroboraui. et aigilKa notnlium qtu haie
facto Intcrerant communiri. Acta sunt bec apud Laaim et consummata apud
Andemacwn infra umbitnm pcclo^ir s. Marie anno dominicc incarnationif.
M.CC.IX. XVIII. kalendas Januarii. indietiono .Xli. legnaiite scrorlssimo
rmnanorum impcratore (JtfMie IV. anno uero impcrii sui primo. hiiiua facti
te&tca sunt quorum hec sunt nomina Engelhtrin!^ prepositua raaioris ecclesie
in coloTtia, Conradm oiaior decanus eiusdem ecclesie. Theoderiai^ prepoai*
tna aw G«veoiiia. Thtoderieus prepoeitus a. Onniberti. CWoeiv» prepositua
a fkmm in ConßttettHa;, fftnmu abbaa a. Panthaleonia in «ofonux. Itrvnö
Digitized by Google
288
abbas Tuitumma. Godefridus abbas s. Euchaiii Trevfri. Reinervs abbaa de
Romet-sdorp. Hetiricus coracs de Seyne. Adolphtut comea de monte. Wil-
kelmits comes hdiaceml». Gerardxts et Htitrin/s comites de Dieze. Her-
mannusi comes de Vinienhiirf/h Kverhnrdus burgrauius de Arhergh. Reim-
bolduii de Kempenich. Ktu rhardux de Ilf^ngebarth. Albertus de Saßenberglt.
Hmricua et Qerlacus de heuburgh. i heoderirrm de Ditrendorp. Florrnfinm
dt; MoLurtiittrgh . Sigijridus de \\ eaierbergh. Joannps de Reinerke, Theo-
dericvs dapifcr de Coelar* Joltannea de Ciue, Com-adM de ßopat-dm. JJtm-
rteuB de ülmene, Amoldiu buigraniiis de Bmamemem. WUhdmm de A«£-
prngtein. Johannes de Elze,
a;Men<i^ i£rabifii^f Don (&51n kfunbct bic S^eraid^tlctftottg bc«
(Btafcn ikr^rb Don SC« auf bte SBogtei ü(et boiS ^ßet Saa^.
SDeti 15, S)eccmBet 1209.
In nomine sancte et indiuidue trinitatifl. Theodericm de! gratia coZonun»'
sis archicpiscopus. cunctis tum prcsoiitlbus quam futuris in pcrppluiim Cum
auf'tore deo in s[KMMi!a pa^torali» eure positi ßuniiis digiium est. ut cura ec-
clesiaium et moTia^-t« i i n um firmiter ooiifirmemus et humilea spiritu et deo
soniientes def« tiMijnis nustrc clipco muniti (|uicto temponmi perfniantur. Que
i^itur ]MHililicatus uu tri tempore aeta siuit prescntibus dceluranius et pujite-
liiLctis commeiulau tEaiit-miiiiiiiu.'s. Est locus, qui dlcitur Innis. quo feli-
cis meuioriu Jlturicua comes palatiitus reni constltuit monasterlum bbertate.
ot abbas et conuentoa eiuBdem monasterii eli^reot quem uellent defensorem
bominiiin et bonorum auonim. qui ntügo üinimoü appellatur. ^qm ndliua
lua exactiotus in eoa baberet aed 'ai aliquando Boeus agcrct ipsos graaendo
uel non uiriliter defendeodo liberajn ramonciidi eundem aliumqoe instituoiidi
baberet facaltatcm« Qaod et jpriuil^s romanorum pobtificiim Itmoemtii et *
Eugenü et Uennei IV. romanorum imperatoris oonfinBatam est snb hao igi-
tur proecripta forma aduocaudi. uubilem uirom Oerardmm oonutom de Are
olegerant in Dinkuoit. qui cum lege aibi atatuta oon ae cohiboret. scd freoa
inaoleatie lazaret in homines. cnrtes et bona monasterii. ab administimttODe
tali amoucri meruit. unde abbas et oonuentus ipsnm coram nobia tanquam
iudice scculari. quia idem locus cum sit in diocesi treuii-ensi tarnen b. Petco
et mctropoli eociesic cohnievsi Icgalltcr contraditus est, sicut scripta testan-
tur predcccijsorum nostrorum ^Ir/ioldi Philij^pi. Adolphi. Bnmonis. qui-
bus fulcitur Inct/i.sis ccclesia ubi dictus comes in Iure confessus est. adcp-
tum fuisse admiuistratloneöi ipsani bub conditione suprascripta. sedquc iniu-
riosum. negligentem et grauem usquc a deo in ca cxtitisse. ut ab ea romo-
ueri penitus deberet, tarn ipse. quam sui bcredes. sine spe recuperaüdi et
quod liceret abbati et couucntui aliara quamcunque uellcnt personam ad Ijoc
eiigcic. ipsamque aduoeatiam dmgvoyde cum omni iure quod in ipso mouu-
■terio- nfc noa in cortibut et bomiDibtM oidebatiir hebere, uiia eum usorm
. j . > y Google
289
ras et uninen» fibm diu migiumt in msniis nostriii puiter et domini
Joannü archicpiscopi treuirensia. ^ui tan quam iudex spirituAlis huic düfini-
tioni ißterfait. promittens fide interpoeita. 86 saos^ue hen^es num^nam io
jvelata aduocatia que Dinguodia dicitur. aliquod repetituros. quod si fidei
date obliti prcdictus com es et $ui hcredes contra tarn solemncm resignatio*
ncm et priuilegpi noatri libertatcm uenire prcsumpserint ucI ccclesiam uel ho*
mines ecdcsie grauauerint onmia beneficia et feuda que a b. Potro et a Do-
bia tenent tarn diu in manibus nostris siue sucoePAOnim uostrorum seruabi-
mus. quousquc ab inhiria illata monasterio rcstaurauerint et nobis et cceiesie
condigne satisfcccrint. Quaproptcr monasteriura scpe dictum in facti huius
coinnieiDoratioiK iii et corroboratiuiu ni allodium mum in Wadtnhtvi. bona
tiua iu Lorsdarpe et in curto hnnnie^hovp. in Anrilre et in Wal^pt'etishoue
colontf^!<ts ecciesie in manus no^tras coiitradidit. que ego comiti in feudo
conccjjsi a nie et a niois Miccrssoiilius in ]>crp'^tuuni iure feudali tenendum.
lasiiper allodium eiuf^iicm coiüitj^ in liuhjtnsheim pccunia lar/^Hsit monastc-
rii. uidelicct ducentis et sexagiiita marcis ab ipso coniite ecclt^öie cvlu/tit/isi
comparaui et hoc etiam iu feudo coucessi. similitcr a colonienai ccclesia iure
feudali in pcrpetoom tenendum. hiis recompenaando comiti aduocatiam Dlay-
vodk culpa sua amieaam. Ne igitor reddiuom grauamen ualeat ortri de elee-
tione aduocati DmguoidU ex pctitione Alherii abbatis et totiua capituli in-
hibemna ipsi albbad et omnibua sacoesaoribua eius aub pena amissionia uel
priuatiönia officii et beneficii. ne de cetero aliquem eligant ailuocatum. aed
liabeant totum refugium ad coloniemem metropolitanum. quia tenetur defen-
derc ipsam monasterium. noa autem iura monastcrii laeensi» nee minuere nec
i'nfnngere uolcntcs prccipimus sub uinculo anathematis. ne quis successorum
nostiorum hanc Dinkwoidiam aiicui bomini in iure feudali conccdore ucl 8ub-
aduocatuiu constituere presumat. ut omnis nialignandi occaslo auferatur. Ad
euidentiam huius facti nc ab aliquo pos^sit infringi. sod oltineat pcrpetuam
tirniitateni. hanc paginain cunscrihi fccimus et sigilli nostri iniprossione coni-
muuiri. Acta sunt heo ucrbi incarnati anno .M (J'C.IX. Indirtione .XIII.
imperante .scrcnisaimo romanoruni inipcratore Ottoiu (junr'to. anno imperii sui
primo. pontiticatus nostri anno primo. iiuius rci tobtes sunt. J(ßu>ints trt-iii-
rorum arcbiepiscopus. Engelbertus prepusitus maioriü cceiesie in nl'.-/<ui.
Vonraäun maior dcoanus ciusdcm ccclcüie. Theodoricus preposituä ü. Gcreu-
nia. Theodoricua piepositus s. Cuniberti. Conradua prcpositus s. Florini in
wnfiaenHa, Henrieit» abbas a. Panthaleonia. Simon abbaa a. Martini in co-
lonia, Bruno abbaa TuäienHS, Oodefridua afbaa a. Eucharii TreuirttuU.
Beinen» abbaa de Eumerstorjp. Henricm comes de Seifne. Adolphua comea
de M&iUe. WüheUnus comea JulMoenais, Omtrdua et Henrku» comitea
d€^ DieiBt. Hermannua comes de Vimenburgh, Euet^hardm burgrauiua de
Ax^)ergh, Beimboldtis de Kempeni^. . Euerhanlua de Hengehaeh. Albet^tu»
de Seffenhergh, Henrichs et Gerlacus de henburgh. Theodericus de Dv-
rendorp, Florentinus de MoUherg. Sifriduv de Westerburg. Joannes de
Reinecke. Theodericus dapifcr de Ckular. Joannes de Cissen. Conradm de
Hoj^ardia. Henrichs de Ulmene, Cuno de üchonenbergL Amoldua burgra*
«Müilctoif M IMmkMlM. IL 19
290
uius de Hammfiratetn. Cftrkardus Sehmeege. Wähelmus de HHpensleM.
Johmme$ de £{m. BenHcus Lmkeim», WühdwM de Ar<^,
M9. Xheobcrid^ Slrc^ibiacßnuö gu Girier gcncbiiiic^t bic äüTt (iJcr:
UKib ä^e^cins an bad ^(oftcr ^licbn^tüm. 1209.
In nomine ^asicte et indiuidue trinitatis, Ego Theodericun dei gratia ar-
chldiaconus trefirr usis dilectia in Christo uniuersis sancte niatn's ccclcsie iio-
stre trmeren^i.H ülüs in perpetuuni. atl notitiam oninium tarn prosentiuni quam
i'ulurorum hoc scripto pcrtingcre uülumuis. uidelicet quod dos ad instamiani
ac petitionem uenerabiÜB domini Qyrhardi prumienM abbatis et ceteronim
raligioeonim oirornm. doBationem quanmdam eocleuaram oidelicet lUmen-
heim, et MermA. quas iam dictus abbaa sanctimonialibiis in looo qoi wferior
Prwma nuncapatur sab regolari dmticme deo militaatibas per manum ar^
ehi^iioopi oontulit perp^oaliter ponidendas. ntpole pia et booeata eonaide-
ratioae fiieta pro £uiore proaequimur et assensum prebarntts. conoedimus ctlam.
ut qoicanqne per ordinationem aanctimonialiura. prouisores ael prepoaiti loci
illius extiterint. sine phires. sitif» golus uicc pastorum siue pastoris curam anl-
marum antedictaruni eccleaiarum gerant no. antem alifj[Uod prciudieium nanc-
timonialibus in ioco ipsarum fiat. in eo quod cuia aninuuuni preposito siio
coramittitur. stahiimus ut si ille iidelis et prudcns dispeiic ati t mueutus iion
fuerit liberaui iiabeaut potcstatem eum administrationc amoueiuli et aliiim in-
atituendi ad hoc idoncum qui similiter curam animarum in prefatis ecclc»iis
habeat. fructoa uero decimationiuii in usus monaaterii et aanctimomallttin ce-
dent. buins antem asaeiuQs paginam ne a preoedentium uel subtequentium
elabi possit memoria aigiüi aoatri impressioiie eorroborairimua. Aetom est
anno ab mcamatiODe domml .M.CC.ViiII.
250« ^oÄ ©tijt in Söcibcn Dcrglcid^t mit bcu anbevn 3<^I^»tr)crrcn
ü^cc bcn atteiniden ^vl^ be« Seutael^ntcn« Dl^eiiibrol^l. 1209,
Theodmeua dei gratia leerdensü ^cclesie prepositus. Engelbertus dcca-
nva. qm et plebamn in hrhla. totusquc ^c^k. b. Sviberti int werda con>
nentos* Notuin ait tarn fatoris quam presentibos. quod noa canonici werden-
se9 nninenam dedmam ninL percipiendam de nineis sitis in taminia de ht^da,
quo decima attinet in hoingen. illam uidelicet dccimam. que Goramimis est
9ccle8i9 b. Symeonia in Treueri, et fodesj^ b. Georgii in hoingen. et ple<
bani in hoingen, de eommnni coneensu omnium eorum qni ins aiiqood ba«
beut in lila decima. aocepimus sub certo pncto .VI. solidorum col(mien»ium,
ita. quod ecclesia nostra werdfntFts, ül&m decimam in perpetanm absque oon-
Digitized by Goögle
291
tradictione obCbdbit. 6l HOB sine iiioeeiBores nostri. annuatim in Mrtmi^^«
iiide persolucmus Ulis ad quo;; pertinet decima prcdicta .YL aoUdos edonienr
tet. et nichU «mplius. Ufc autem hee ozdisatio firma in enam et inconuulsa
pflnnaaeat paginam prcsentem super ipsa conscripsimus ordinatione. et si-
gillo t'wlesi^ nostr^ communimus. Huic ordinatiool interfiicrunt bii. conca-
lionici nostri. Ueinricus scolasticus. Ileidenricus arciiipres biter. Geruan-
Uns. Hvffffnis. Mamilim. Leo. Leonins. NiuelunfftLs. et alii. T^äieales
etiam personi^. Dodo de hrula. Gtrlarus aduocntus. (i Utlbtu-tiu. UtrUi-
cu». tmffelhert.us. Pippinm villicus. CPnifadua. et alii quampluros. Acta
siiut hec anno duiiiiiiic*^ incarnatlonis .M.CC.IX.
fimt ktn U^t^tÜt» uub oben mit bem ^ttl^^abet c^rogroy^icten Origiiuilni im ^t.i%x^
Utrct^t mit bcn OcBrübcrn toon §amincrftcin imb t?wi 9iühti
nac^ ühix ba^ ^atronat ber ^ir^e in (Sngetd. 1209.
In nomiiie sancte et mdinidae trinitatis. Johamm dei gnti» Treutro^
rum archiepisoopiiB. Omnibiis Clicuti fidelibvB imperpetauni* JuBtom est.
el ntioDi conaetiit equitatiB. at quf tnfta terminoB äyoeem umtr^ reoie ge-
ntDtnr* si auctoritatc nostra funguntur. iure mcritoque cftectum maiorcm sor-
liantur. et firmitatem obtineant. Notam igitur faeimiiB omniboB Christi üdelibus
tarn futuris qaam presentibus. quod procnralora legitiino fcoIeBi^ e. Ilari^ ia
IVmeeto de communi omnium fratrum conaeoBa ad ea qu^ conscquenler subi-
ciuntur specialitcr clestinata et anioldo de Ilamiratein. et fratre suo Johanne.
similiterque Klchivinu cum fratre suo Hennfnntn iHt-)iarn, in prcscntia
nostra constitutis. post multas altercationcs. liciunKjUC uarictatca. super iure
patronatns ^celesiy in Kn(jirsc!i< inter coh liahitRs. taadeni romplacuit. ut
patröliatua eiusdcm ^ccle8i9 in Uuas duiiitaxat diuideretur partes, unanifjue
babereut intcgram predicti fratres de Hmenaco. et reliquam communem pos-
sidercnt prefata ccclesia cum prelibatis fratribus de Uaiuivaiein. ita uidelicot.
üt premcmorata Traiectenais occlesia. et fratr^ do llamirstein. uiia uice com-
muniter. et fiwtrefi de B^maeo alter» niee. peraonain ad eodeiiam Engit-
fcA« preBedtBient et eie TrakoUnm» eeelena yuA emn frctribw de Htuwir-
Bfem iratfeeqve de Bimumeo per se «Iternis vicibaB g«aderaDt emdem eosk*
819 pTeatDtatione. sioqw imperpotmiDi promiBenmt se SBoecpie eaoceBBores in
dediBft oiidem feeleBif aibi Bnooedenfees wniolabiliter obBematmioB. Ad m*-
lOfem eliaiB Iniiwi OTdiMtioiiiB enidentiam* et geste rei probetioiiem. ei «mf
tingeret preter spem. super fai'is beben qneetwnm. oonuenit Tt tria avper
endem Ordination« fierent instrumenta, sub eadem fonna <ff parte nostra. et
nanm baberet Ttakctensia eeclesia. alterum tenercnt fratne de IlamnHtm,
akarani peneB ee esatodtrent fratrea de Miuenaeo, emnibaBqae succcssoribot
BtUB usque In mfinitum eadem instrumenta relinqnerent custodienda. Uanc
fgitur aitctoritatis nostr^ paginam invpcrpetuum sanceimus ualituram, nec cui-
c|aaai bemipnm liceat ioiriBgere eam. iSi «^uib uero iuinc Ordinationen! no-
19 •
292
stram femenuno aosii aljquo modo «ttemptauerit uioJare, omiupoteotis dei in-
dignalumeiii se nonerit incurris.«e. et nocUtum excommunicationc. Acta mal
b^c anno domin. incarnat. M.CO. Villi, et tanc aepedicti frntrc« de Uiuenaco.
uice sua fungcbantiir. presentando liichwimm maioria fceleai^ in Treveri
canonicum, filium JLrmamn de Hiuenaco. Presentia tiero cancionis teatea hi
sunt. Otuinus arcliidiaconus Treiiirenst's. T-ngelrandus prepositus Monaste-
riensis. (\mradv,-i s. Florini in (\<nßuentia prcpo-^itup. Wolfmntnff eiii^dem
ecclesie canonicu.s. Vortlivm scolasticus. Wat^neruH cantor. Ücdacm eustos
8. Castoris in Conßumtia. Boemuadus et Hugo ibidem canonici. Hazechi-
nus canonicus s. Florini, SauUnv^ plebanus in Conßuentia. Henricn^ co-
naes de Seiua. lieinüioldus et Henricus de Y^enhurch. Hturicu» de Dnne
et WiSMmmu cognatua suus. Wälelmm de Heljemten. Johannts de Elze.
Omraiiiu pner de Bobardia, Henrieu» Uttherre* Henrieut de atrio et AU
heriu» fnter eina. Oerardua de am8ieh€. Düardt» de PtcgßwUnf. Witid-
«MW de ar«Aa. Eit^übertm firater eina. AXbeufM henni. Ctmo de Bo&or-
dia. Hemictu rufiu, OwOraiinua, Q*Ȋberiut pincerna de iSema. Lode-
wicm fiaier eina. AmMu bargrauiiia de Seina. Hertwinm et Amoldus
de Smmaeo. et alii qnamplurea.
Vtti bfm Ortflinftl fm ^.»Vt^. mit hm Gic^c! bei Gri^lf^of« in fot^rni O«^ aa
toon (ftttittgcti auf feine ^Cnf^jriid^c an ben 3<|nteit }tt 8oimtd^
@imften beS ^(öftere ba{e(bft 1209.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis, Johannes dei gratia Trtuü'Q-
runi. arcliicpiscopus omnibus prcsenteiii kai Umi iiitucntibus in perpetunm. lu-
atum est et rationi conaenianeum. ut quod in preseutia uostra gcritur. auc*
toritatia noatro tastünonio ita maniatur. ut iure meritoque effiectu uiti d^>eat
et ne qnia in poateram lüde iia]eat oocaaionem anmere nialigiiandi. inno-
teacat ei^ omnibna fideUbua tarn futaris quam preacntibaa. qnod 8mm de
mt nebilia. ouiii eodeaiam de Lonmehe frequeoter uesaret. exjgpeodo
deeiiiiaa animalinm et aliarnm renun que in&a ambitiim. mnroa et aepta eiat-
dem ecdeaie continentiir. emaque eadem eceleeia aeenre aUegaret ae ezemp»
tarn esae ab huinamodi ezaettonibiia« et priuUeg^ miiDrtam summi pontifieb
Ifmocentn .IL ae noatrorom prcdeccssorum treuüwmt arebieptaeoponiiB. AI"
heronia adlioet et aliorum. que etiam in prcsentia nostra mopstrata fuenmt.
taatem post multaa aitercatieiiea idem Simon ad nostre ammonitioilia inatan-
tiam et nobilium uirortim naua oonailio penitentia ductus suam coram nobia
in indicio rccognouit iniuriam. ins quod in scpedicta decima sibi dicebat
competerc tarn ipse quam liercdcs sui et doniina Agnes de Malberch. quam
ipse Sinwn hmm foodi laudabat auctorem. resiü^nantf^'* et penitus exfostucan-
tes. Kos uei o ex ofHcü nostri debito uolentes ipsi ( ( lopie de Lonmcht et
fratribus iu poaterum per omma prouidere. cartulam baue couacribi iusaimua.
. j . > y Google
293
et sigilli nostri ac subscriptorum testiam miiiuinine eonummiri. statuentes el
sub anatlicmatis uinculo firmilcr inhihcntes. ne aliquifi predictorum heredum
aliauf persona ccclcsiastica uel laicalis ecclcsiam ipsam in iam dicta dccima
prcßumat j^lifiiuitenus riiolcstarc. Si quis autcm instinctu diaboli hör nttrmp-
tare piT'^unipj?erit aucturitate üiiiiiipotentis dei et suc inatris Ixatojiniujue
apoatoiorum Petri et Pauli et nostra cum excommunicatioDi pcrpctue et nisi
rcsipiscat. diuinc 8iibiicliiiu>^ ultiuni. Acta sunt hec anno domin. incarnat.
M.CC.IX. Iluius rei testos sunt Otuinun ü-euirunnu archidiaconus et car-
denensi» prepositus Conradvs a Florini in conßuentia prepositus. Johan-'
nea decanus. Vorüwm Bcolastici». CMaeut onstoa. Wemerus cantor co-
deeie 9. Caatoris in conßuetüüu Laid uero. Qwrgwä oomct de TFäAe. de
Vimämrg Eenwumua eomes et Friderieut patroiu diia. Emulo et Meitti'
au frfttra de Covema* Oerkunu cum -filiis Gerlaeo f^Hemieo de lämburg,
Htnrieua et EvLerhardutB firatrea. de Malher<^, Theoderieua predicte AffnOü
jnadntua. Ministeriaics etiam. de Helfenstein WüUSmm, Hmrieut Lenktr
i'iu^ Dittardus de Paffendorf, de conßuentta Henricus et ASbertu» fratres*
Wüldmm. Henricu8 et Cono aduocatua de poliche. Henricus et Vdo fici-
trcs. Lodouiciis. Conradm et Henricus ira^es de Wisse. Henrims Ihmz-
win de Waldorf. Godefridua et Menriciui. HumUd de Kirriche, Isfridua
de ^eigene Conradm. JHemumnus et üermamm^ de CaU&aheim, et alü
quam piurimi.
Ib^rtft Oll« ^ ZVIIl. ^ol^iitikrt im $v.«»c<lft.
Sßcrncr ^\\\m bcS ©tiftö ©. 6iui£om« Girier ftiftet bftfcftft
(citie äRetnoYie. (1173—1209.)
In nomine sancte et indfuidue trinitatis. Ego Gemrdus ecclesie b. sy-
meonifi prepositus. totuscjue eiusdem loci conuentuB ommLus Christi fideübua
in perpetuum. Quum breues sunt dies bominis quibus militat super terram
«I firagilis memom, expedit yt que digna memoria agaator ne obliuio vel
ignonrntM que mater eat errona ea valeat obfuscare. vt per acripturas ad
peateromm netidam'tratwmHtaiitfir «eterum aagadtaa Ttüiler adiniienit No-
neriot eigo unineni fidelea tarn pmentea quam futuri quod wammu eoatos
eedene b. aymeoiiis ob remediam anime eue et dbi eonianclonmi ddem eo-
dene pia donatione ad pfedinm eemparandnm .XXVU. mareas eontolit Or-
dinans Tt inde aingulis aoou ftatam oonnenionia & Pauli ap. in ecclesia pre-
dicta aolempfliter celel ictur. et in prima uespera propinatio fiat et in ipso
die qttiaia fralnin .lill. denarios recipiat. et dimidinm sextarium uini dau-
atralia mensore. miniatenalia 'JL den. et staupnm uini. Postmodum autem
communi et utüiori consilio nos frati'es predictum argentum collocantes in
monte apud limene expensis eiusdem argenti .XVJTT. mnrcis uineam utilem
excoli fecimus. et .Villi, marcas que supcreraiit de predicto argeuto ad ui-
nea.s riuasdam comparanda* in graca et doinum edificandam assignauiraus.
Statueutea vt pretaxata solempnitas vt dictum est celebretur. et de communi
^4
compatatorum elemosina frairibus wt atatatmn «sl «üspöuietur. 8i qnia
tcm 1ianc dotmtionom et ordinationem aasu temerario peitarbttre attemptar
uerit odium üei et b. s^eonis incumt
Vtt« hm Odflinal im $r.'Xn(. 6icge[ fel^teti.
254. ^efkmcnt hi^ ^tmi iBbegcig in %ütx, 1174—1209.
Notum sit Omnibus taiii futuris ijuam presentibus. ([uod in digrcssu do-
mint Uitezeizi apud s. jacobum consilio amicorum suorum. intei' uxoreni suam.
et frfttres aiios et sororam. qaia aaa uxor prole heredlteria carnit. de relnB
sttia bIc ordinauit. Quia neto predicta iixor sua superezistenta xdoneo iesti-
momo omnem hereditatem suam sibi donanerat ad enitandaa mter amieos
atrimque partit eontentioiiw. de omnibns iimcb ae domibiu suis rebiu aie
dfoposiiit. Vzori tfD^ dedit domnitt in qiia manau erat £t dpmiim retro
mensas carnificam. Et mensam ad eandem damnin pertineDtem. Et domam
que fuit hunoldi super fossatnm. Et domura furni in noaa platea. Et daaa
domancolas in beheim. Et ortum in heheim. Et locum domus in heheim. Et here-
ditatem suam apud i^me. Et nadimonium quod tenuit de domino Oarsilio apud
«mr. Ad hcc autera omnia rcstaiirancia quc pcne ad nichilum redacta fuorant
multam pcciunani consumpsit. propter quam corisuuiptioneni dimldiam partem
tutius suprudictr hereditatis. quacunque die uxorsua decoderet. frntre? suoa etso-
rorem suam habere constituit. De altera uero parte ipsa domina. pro suo disponat
arbitriü. Super hoc omnia optimam uineam. nullum bonorum suorum cqueua-
lens. uidolicct superiorcm uineam .^uam ex integro sibi resigiiauit, ad uit^ p«^ con-
ditioneni. laii pactu. ut quacuiique die ipaa ddcederet. post ucto dicö ti'atribuä suis
et sorori su^ absoluta remaneret. et eandem uineam nec ucndere nee inoadiare
poeset. sed finctam mde prouenientem quoUbet anno aetaiperet. «Keepla «lemo-
rina quam pro remedio anhn^ su^ ex ea dandam oonsCifoii Poalea
800 hemewino dedit domam in qua hetewiem manaii ante et retva S^mrü»
avlem dedit domam qu^ erat dornini %ino9im. Cetera aulem remaaeiitk.
smt domu». uine^. agri. qu^nque sint ipai tros fratree et aoror eoram aav^
cabiliter diuidant. Elemoeinam antem quam p(0 remedio amm^ dandam
constituit in anniucrsario suo quoqiie anno in perpetunm agendo. sie ipaam
dandam institoit. De superiori uinea sua in qua nxor sua conditioncm tlil^
habet, fratribns p. pefri nmam nmi et cnstodi 8 ^lari^ daos denanos in
pulsandis campanis. De cadem uine^ tratribns s. Syinriuiis dimnliam Hmam
iiini et duos denar'o« in pulsandis campanis cugtodi. De eadcm uinca tra-
tribus H. paulini diiiiidiam amam «ini. et .TT. don. cuj^todi. De inferiori au-
tem uinca sua frntribus s. Maximini dlmid. amam uini. et .IT. den. custodi.
De eadcm uinca tVatribus ?. Marie ad Martires. dimid. amam uini et .11. d<»n.
eustodi. De omnibus uineiä suis apud sccUbede. frati'iUus s. Martini dimid.
amam uini. et .II. den. eustodf. l>e ninea in moMe $ JUüti^ dominabua a.
Mari^ apud Wrewm. dnnid. amam uini. et .IL den* eu^todi. De allodio suo
apud e. Becharium. ftatribw ^dem eoeM^. dimid. amam «ai. et .II. den.
Digitized by Google
«utodi. S. GaogoUb dedft nineim tmu riwiliiaL nuintm auf ulne^. et Jl
dan. cuBlo^. qww d«luri snnt Iteradet giuiimImii qni 0<me nomiiMtHr de bn«^
«Ptdk. de ioco domuB in media idlla. '•roictnu» autem de horreo debet .XII,
den, oeMunin de oampo ante jjortcmi domini mfmum laeenti. De eisdem dena-
riis gacerdoti qui diulna celebrauerit apud s. i^rum trans pontem .V. den. et
unum castodi darl con-titnit. Sacerdotl autem qui diuina celebraucrit apud
s. victorem de eisdem cjennrii« \. et .1. custodi. flaue autcni clcniosiuam
daadam iuatituit pro remediu unlmy sno et aiiim^' u.xoris su^. et aium^ p»-
trig et matris su^^ et aninud»uf; orunlum tidelium defuuctorum. Deindc qui-
cunque ienuciiut supradictam iK-rüditatem. sohuuii ccusus indc pruucnicatcs.
quibus iure soluendi &UQt. Postca autem precatur uxoreui 6uam et {rrntrom
snam imIormwi el hemmiMwau et tonurea aum. ut qnUibet eerom dei qain-
qne firtan«* et lunc BonuDam argenti deot oognatis ania. iüis nidelicet qu
per optinfie indigeot ITanrMD autrai fratri auo denominatam hcteditatwi et
quiequid aibi attiguerit cannuait in maniia anltowU et henrnnm ficmtnun aoo-
nun. vt nee aendere nee innadiare poaait led frnctum iden prouenieotem
mmeret quoadusque sibi caute et sapientcr prouidere ponet. Omnein au-
tem supradictam bercditatem sie dcJit. ut A quis firatnuB anerum sine prolo
hercditaria deecrct. alii post octo tlios absoiutam tenerenf. Nunc autem pre-
dictus Livezeizus monet et prccatux' in doniinu et ol> amoi rni jacobi. ut ad
quoscunque litter^ ist9 perueuerint. uv srniinator zlüani^ diabolus inter hoc
pi^ dcuotionis factum quippiani pcminaie possit. sctl coruni iuuamine ßrmura
et rtitum teucatur. Ad continiiandam autem buius iaeti ueritatcm. quataut'
cartis inacripsimus. voa domino wamero custodi s. sjmeonia aeruaadam com-
ninmiia. Seenndam dommo arnUfo, et domino herdnirdo, et domiiio Aeii^
rieo dedimna. Terdam autem nxori me^ tdiUe dedi. Qoartam nero finatri-
bna meia cnatodieodam eommiaimna.
«nf btm OviQhfol fm CMtfttf ff^; «Acr am 8bm^ M «iocttflgi
«mf^aittt,
255» Sba @tift« @. ©imeont« au %tmx IBetdUi^ mit tdeHfd^eti
ftWen 5Pforwi ÜÄo«5«e§. (1180—1209.)
In nomine patris et fibi et Spiritus saneti. in rardus dci gratia prepo-
eitus ecclcfiie s. Öymconis treuirensü, Petra» decanua cum reliquia fratribua
eiusdcm ecclesie. omnibus Christi fidelibua aalntem in eo. qni eat omniiun
Belm aicitt bone fidei aotb uerititiB anbaiatit fiindamento. aie ad aue finnitfr-
' t» xobnr neritatiB quoquc gaudefe teBtimenio. et ne ab bominnm memoria vet
laeiie ]abi vel Blicmiia miü%mtate poaait inunntari. scriptore anffiragio Indiget
adionari* £e propter noaerit omniom fidelium uniueraitaB. qnod Theoderietu
eapellanus de Lucelenhurc maioris ecolesio treuirensi» canonieaB« enm eode-
ijam de Mtischehach. quo sita eat in arohiepisoopatu maguntino, cuins patro-
natua et investitura ad ecclesie nostrc prepositum pertinere dinoscitur. dona-
tieiie ecddrie noatte poaaideret. et propter loci inoommoditatem minus quam
Digitized by Google
296
« I III
Ipee TeUftt nsA neoessitM ezigerei ilii eodeaie providere poatet et exlnde. non
■olutii ipee mini» utilitatis quam deberet perelperefc. nerom etiam nolils damp>
nom proueniret. Ipse etiam soam insufificientiain metieiiB et eodesie noetre
dampnis ftaterne compatlens. eandem ("cclcsiam in praiattia firatrom nostro-
mtn in maiiiis deoaDi et WeceioniU ceUevarii. quibus ego O. prepositus vleea
meas in hac parte coromiseram. uice prepositi liberc et absque conditione re-
Rignaiiit. et stio (^ampno crcleslp d.impna lotiauit. Erolo.^m ncro de ingrati-
tudlnc pnssot icdargui. ad retribuenduni in hnno pari carit-atis igne succensa
gratinm rcddens pro gratia. sponte se orga i:lMii) ;nMi\iali bcncfirio obligauit.
elque gratuite voluntate et de mera liberalitate singiiHs annis in festo s.
Martini duas libras Trevir. denariorum. qno duarum niarcanim efitimationem
habeant. se dattiram bona fide spospoiuÜt. quas quicunque fratrvim collera-
rius extiterit. de communi fratrum prebeuda. quotaimis dabit. üt igltur hu-
ius promissi spontanea obligatio a fratribus qui nunc sunt et postmodum in
ecdeaia fntari sunt prefato TIL ommbi» diebua ^te aue per singulos annoa
nraiolabiOter et bona fide seroetur. preeentem cartnlam inde conacribl et
deaie noetr^ prepositi quoque sigillb eam fecimua inaignni adnotctia iratrom
noBtrorQtn nominibiis. qui so m bae promisakme obligarunt et qnornndam
csnonicoram nudoiis eodeaie qu interftierunt. Canonici de a. Süneoiu. Ger^
ardtu prepositus. P. decanus. Litdowicm presbjter. hudowicus dytcoaua
et CQStos. Wezelo cellerarios. . Erenfridus. Ernestus. Erhemvs magister
socrfamm. Henricua. Qerardut, Robertu» et Theoderinta de FrUheim. Hor
tdo. Wemettta. Canonici maioris eodene. Fridericu» de Ifenbure. Ctmo
de Nouiant* Cmwadua de Petra.
9m bem Oti^iinol im i^vc^ 9la{f. etOAtM^toe i« Sbfliiti.
256. -Dci? 8ti|K^ '3. cimccn v^i Irin 9?crgtcid^ mit bcm ^anonicuß
(SnjjcBianb bafel&ft tocgcn 5lnna^iuc bei $[ami SWos&Ud^. (1 180 —
12090
.Ne ea que a preaentibaa ob eedenanun aalntem et poMeerioniim eoii-
aemationem aguntnr et utilitef statanntor per temponun diutnitatem et pcr-
aonarum mutationem ullia in posteram malorum hominnm inaidüa ualeant in-
firmari. ego G, prepoaitiis. P, decanus cetcrique fratrea ocdeaie b, Symeo-
nis notiiicari desideramus omuibus Cbristi fiddibi» tarn futuris quam preeenti-
bu8. quod frater nostrr Fn^^brandua post susceptionem eeclesie de Mmt:h?h€tck
nobis üde data hoc iirmiter promisit. quod de eadem eccle.^ia nolli hominum
qniequam infcodaret. et quod eandem ecclesiam nulli railiti in pcnsione t«- '
nendam tradcret. quod ctiani duns marcas pro quibus ccclcsia nostra domino
Theodertrö do Aftno tenetur obligntn rinnuatim in fcsto b. Marti?!! solneret.
preterca nuf^d si ouriam nostram in bt^rstfin nrl diias partes decinie ecclcsic
de Mufii^lubarh orra?ione tcrcie partis. que pa^t> ri cpt doputata. ut aliquando
accidit nialornoi lioininnm rircuniuentionibus occnpari uvi uiolentor imi.iili ( r»n-
tingeret. ip^e cam suis expeusii» et laboribufi liberaret. Ut uutem bec hrm&
Digitized by Google
297
et rata Imbcrcmus. ideni rnbi< picl rridam auam ot (](>rnuni ad i)ai)un(lantio-
rem sonint.ttpm inpiffnorauH. Nos uero ea. ut illtbHta et inconcussa mnncnnt
in fiHuiuin. preseiitis, scripti patrocinio ot sigiiii ccciesie noetre iinpressione
muniri di^num duxinnis.
tn. t>eT @v3^if(|rf ^o^ann t»on ^ficr fc^enft beut Stftfttt ^ei^n btc
3c5ntctt au ®ir«nad^ uub ©tromlbera. SDcn 12. Sl^jril 1210.
In nomine sancle et indimdne trinitatis. Joanne» Treninmnn ar-
chiepiscoptis- omnibus in perpetuum. Quia cuncta htiiiu miin^ transitoria .
dignoscuntur. neque hic manentem habemus ciuitatem. operibtis miserii^ir-
die prccaucndam nobia est. ut in eterna tabernaculu n\m beutis recipiamur.
quia quantuni qni« in hac ulta sciuinat. tantuni in iiiia ('{c-vv.n metot. Notnrn
itaque fieri uoJumus tam poi^teris quam presentjhus. (juod nos intuitu diuiiio
retributionis. necnon ad instaiitiain precum abbatis et totiu? comientus eecle-
sie b. Marie in Seine, quicquid iuris habcnms in noualibut«. que ipsi fratr««
homines comitu in montibua scUicet aut ualJibus quo dicuntur Qirsnakke
et Siroenherdi. et in nonali «rfti oMlifiM adbeeDÜ 4e now) in asam agro-
rum ant ninearani in allodio ipniu eomitis excoluerint. ipsw oonferim» et
aveloritate noetra in domino copfirmamua. 9i qvie AUtem boo Inetm nestnim
infinaare nel infringere ansn temerario attemptaiterit omnipotentia dei indig-
nationem et nostram ae sciat Ineursuram et uinculo analiieiiia.tis se noacat
innodatum. Vt autem huius faoti rata permaneat exeeatio et ioooncusaa.
Bcripti nostri munimine et sigilli nostri imprcssione fcdmus coramuniri. Facta
sunt hcc anno domin. incarn. M.CO.X. pridie Idus Aprilis. Testes sunt hü.
uenerabili? yfnguntin^ ureliicpiscopiis (hinmäu^ prepnsiitus h. Florini
in Confrientia. Jm-obua docaiius eiusdern eeclcsie. Joannen decaiius s. Ka-
atoris. Qerlacm custos. Laioi. Ilenrims Lfn/urrUH. ]'olinarv4 de Wenele.
Ku« bem tttplmaiax btx Stbtei im ipr.'Srt^. .C.XY. unter Gc^a.
HS* i^oifer Otte IV. (cftatigt bet SIbtei {Reiniiitr«bovf bot but^ StouH
mit bem €tift @. Simeon in %dtt eil90irbenen (Srnbla^.
Saubc ben 2. Wlai 1210,
In nomine «anete et indiuidue trinitatia. Otto dei gratia Homammtm
Imperator s«mpor augnstus. omnibus Homano imperio subiectis inaperpetnott.
Quüniam rofrnnuimus ex relatione abbatis «s. Marie in Hvmerstorph. et ex
tenorc cuiusdain instnimenti. ad etcrnam rci gestc memoriam conferti «ipl-
lis etiam niaioris eccIoi>ie in Trfuevi et infra scriptÄruni ceclesiarum muniti
atque corroborati. etclesiam s. Svmeonis in Treueri per eiusdem j>rop<usituiii
et decanuni. atque couueutuDi cum predicta eccle^ia s Marie per prcdictum
abbatem eiusquc similiter conuentom talem permntationein febnte. iridolieet
Digitized by Google
296
q«od eodeaiA a. Symeonis dedit eobleiie s. Hark quamimb ciuMu que di>
dtor (?2aK20i«M&. com ommbus auis «ppendicÜB. proximatii ddan UMMUMletki
«. Muteii remotom ab eadem eocleaiii s. Sjmeoo». et «eekaiA a. Maiid
dedit eccicsie s. Symeonia ^uasdam uineaa apiid Wue ebnatitataa nfept»
«eZ^m iuxta CJiott/^tt^nltam. ^aditia Line inde possessionibus. ne unquam ullo
in tempore super eadcm permutatione alicuius iuris uel facti occaaione dabi*
tacio emergat ud questio oriatur. et ne in eadem ecclesia seu monasterio 8.
Marie pro tempore deo seraientes abbas et fratrea in poeterum occasione pre-
dictc perniutfttionis aJiquibiis uexationibus ?cu inquletationibus perturbcntur
uel fatiVeiitur. candem permutatlonoin nostra imperiali auctoritate confirma-
mus atquo corroborainiis. perpctuam ei attrihnentes tiriuitatein. SantxM'mua
etiam atque deceniiinus ut nullus hoininuni uaicat de cctcro ccclcaiam s. Ma-
rie super predicta curte cum suig appeiidiciis seu pertincnciis. occasione pie-
tatü perniutationis molcstare uel inquietare. aul tjuoquo uiodo fatigare. aed po-
« ciu8 eandem eccleaiam s. Marie [)ietHUiiii cartem cum omoibaa tliia pcrtinea-
tita tfimqiiMii rem propriam et ex iusto titulo perffiutationM ei acqnintain.
et noatca «uotoritata corroboratain. libere et paeifi€e «tquo qiuete tcnere «e
potridere permlttat 8i quia aatem huiua noatre aerenitatia confinufttioneni
awtt temeracic» quoquo modo inCnngera ant eontEauenlre preaumpaeril uel
altemptauerit aoiat ae noitni mdeatatia iDdigoatioiiem incnnere Datum apnd
Xottdm .TL Noo. Uaü. Indict Zm.
SM» ^cx C^ij^bifd^of Sodann toon Ixitx tcft&tijt bie etiftuna bcr 6as
^ae Osmlb« auf bem Cbctmi^l buT^ Bil^lm ben ^
fcnflem. ^ ^tptmhtt 1210.
In nomino sancte et iiKHuiduc trinitatis. Johannes dei gratia treniro^
i'um arcliirpls( opus, cunctis tani preseutis eui. quam futuri Cbnsti cultoribus.
imperpetuuni. Apici prclationis prouidcntia dluic«. onus accumuiani^. in ensi-
nenti ordinauit spccula. ut non fjoliiiu ncrbo exhortationis opera caritatis
plautemus in Christi nicmbris. ucruni cDam ad hoc acicm nostre coii&idera-
tionis uigilanter dirigamus. ut cultus diuinus crcscat et honor ampUetur. Yodb
A, ßi^wok qviapMm pia devolioiift duetna. offid} donniiid atadaerit niere-
mento. bonia notb grataoter tenemur asaiu^ce. et quantam in nobia eat
qoantodiiB effectoi mandpare. ne aliquo temeritatis iacuFsu nd ineqitam im*
pediatnr. ud lam eooaummatom in irritom dedueatur. Hioo eat quod om-
mmtk qni pnacBAem pmapexermt paginam notide tmnamiiiimiH. qood Wi|>
hdrnm £liu8 Lodewüsi de heljJn'nifif iv. saai eonaulta aptatu«. ob suam suo-
romqoe affinlum perpelnam in Ghriato memoiiam. oapellam in iimUa domi'
narum. funditus propriia aomptibua exstruxit. quam in dua eonaearalione ank
facuUatibus sicut subsequonter perpendi potest dotauit. vascula i<acrata. pal-
las allarii^. coteraque usui dinino nccessaria conferen«. In dotem itnquc tra-
didit. quolibi^ in> «uio carratam uini* quod uinum suimtur de uitt«& ipaiaa in
Digitized by Google
999
9ruare qnf nta est ioxte rmi litat. et de oine» qof est lablus caateUnm hd'
ßmmem. etiam rent in Uttore^ Oultor iatenua uineAnim «onbit muMimn do-
nunaruBD in unuU tnapore aindcmiariiin. et eo praenle exiis impensis hoc
idem uinum deducet usque «d intuUuo. et ibidem leponet in u«e doiiiina>
mm. Idem etiam cultor simul cum uino representabH daas libras cerf. qoo-
libet anno. Istud uinuiu sie di^trihiintur .V. nmc fissig-nabnntur saccrdoli
qui iJiam officiat capellani. pro nutrimento suo. de nma uero soxta in aoni-
uersario predicti Wi/Jttlmi in Rcro prnpinabitur doiuii film« Keliquum uini
ccdet relcctioni ipsarura in raano. Eotiem tempore de uiia libra cere fient
dye caod/^I^ qu^ incendi debeiit iu sero. et ardebunt tota nocte iuxta sepul-
tunun iisqiM ad consnmtiiBtiofleiii diuini ofiBcä. Keliqua uero libra cer^ «i-
millter in diu» redigetur candelas. que ardebunt in uigilia dedicationn (cele-
aie. tnque ad eonBnmmationein etiam offidi diorni. Preter hec in dotem do-
■aait medietattiii ymptlf cortii la^ in «mßutntüu de oonaeosa pneroram
Quorum quorum intereat. De qaa eortif medietate aoleitor peeeio. sdlicet
.XXVn. solidi eoUm, in fttto b. Martini, de illis numuia percipiet .XII. so-
lidofl predictus «aeerdoi. ad opiia nestimentorum snorum. De .VIII. solidia
ordinahltur lampas. dif> nocteque nrdens in fronte altaris Capelle. De .VI.
solidis coniparabiintiir cilulm fiumiuabua in die anniuersarii predicti .\V. De
reliquo solido nummürum ementur natule spartjcndo per donnim mpituli do-
miaarum. tempore hycmis et algoris. Si uero idem .W. uel aliquis guorum
successorum propriet&tem istiu» curtis rediiiiore u( Iii. hoe faciet .XXX. mar-
eis. do quibus oiuctur prodium. cuius predii pensio disttibuctur tsicut dictum
est Item pro dote assignauit medietatem nolendini qaod est sittim in mlla
Mihie tnh km^irtcktuin, de qiiu paotarina ipaii» moiendini qvoübet antio
in Mo b. Martin! lolaet dominabva in inaola .V. maldra tiUiei« eonßugmü
menaor^ et tn» Kbrae eer^ Bepaiatio uero ialias meleiidini et aK» molen*
dini iura et onera. spectabit ad aolum paetariem. De kle grano recipiet ao-
pradictns sacerdos .IUI. maldra. Quintün maldmm ordtaabitur leiaolioni do-
minanim in anniuersario .W. sieitt dictum est. Tres uero libr^ cer^ conoer-
tintur ad Inminaria altaris. per Bpatium totius anni ardenda Bicut neccwe fuc-
rit. Statutum preter hec. quod omni die in hac capeila mlesa deoantabitur.
bis pro defunctis in cbdomada. et semcl de b. uirgine In qualibct niiftsu
dicetur collecta. in qua babti)iiur memoria sepo noniinati fundaturis. Missis
istis etiam intererunt domine sicut scpius et nunicrt»8iu8 posaunt. Iluuc uero
sacordotem. eliget et inucstiet pro suo arbitrio conuentus in insola. Alterum
iftorofD pximkgionim repontnm cet apud kdjßhimtem, lefiqnom apnd demf-
naa. Ne ergo hmua aalutiferi fecti tenor aliodaa nel in preaena iieil in po-
aleroni nielentia. aut qnonia ingenio praoo letraetetor. preeentiB aeripti pri-
nilegio aub anatiienetia InlorpoaitioDe decenimei. ipnim qnoqne aicnt pse- ,
ooneeptvm eat. firmun et inuiolabilem perpetunm habere uigorem In «erbe
domini. Acta sunt hee anno incafnati uerbi .H.CÜ.X. Indict XII. mense
septembri. Data Conßuentif testtum talium in presontia. quorom nomma sunt
bee. Altu^fns abbas de lacv. Cfmradvf* prepositus p. florini. Jncühus de-
canos. Wolframu» de kwtgtn, et Theoäeriom cantor fraies suua. Magister
Digitized by Google
300
A«KBMft«MM. Johannei deeaoua s. Castorts. Oerlaeua coiitos. Wamerm euh
to^, et alii derlei quamplares. Fridericm comes de virneburcJi et frater suus.
Ernestus et Heinriem fratres de vimeburch. "Bnmo de t/si/iburch et Ty<ii9-
rjctw frater suus. Heifiricus Lenherre. Ditardtu de pqfetidorph. Heinricu*
iuuenia de cimiterio. Cunradus de Rudenksheim. Johannes de eite et Pe-
tru» frater suus. Wilhdmus de archa. Cuno aduocatus. Guntramvs miles.
Ffeinricus kunzwin. Bruno scabinus in confinentia. Heinriem de andernarhe
et [jvdtwiom de scabiui. et alii quamplure» de eonflu^ntia. Tros £i»-
ties de }J°lne. Co'iiraJm. Wähdmus. lioricu^. iSihodo iauiidef/ni.
Viu^ bcm Cnginal im $r.s9Ir(^., brat ba« &t^tl «oit rot^em S(U^< «tt nt^elben feU
bellen 0&ben angej^ngt i^.
MO. ^et iSra^ifd^of So^atm Don Sttier l&etttftonbet bot 8kt:^t bei
trafen ©erwarb ton 9lre auf blc ©ogtelted^te üBer bic 9(btci
Vaac^. 1210.
In nomine sanete et indinidue triiiitatis. Joktmnet dei gratia Trmtü*em
9i$ arehiepiwopm. ontniboi Christi fidelibus in perpetuum. Nowrit tarn pre-
■ens ^aa quam aoccesstirm posteritas. quod cum olim Lacenae monasteriom
a bone mcmorie Henriro comite palatino Reni fuisaet fundatum et institu-
tum pa libertato. nt abbas et conuentus eitisdem monasterii defensorem ho-
minum et bonorum suorum qui uulgo Dinkroit appellatur. quem uellenr eii-
ger<^i5t. qui niillum ius exactioni? in eos uel in bona eorum haberet. sed si
qiiando grauanien eis inferret lilt* i atn reiiioucndl eundem aliumque iuätituendi
haberent facultatcm. sicut eis priuilcgiis romanorum pontificum I/uiocentdi et
Ejugenii nec non Henrici quarti romanorum imperatoris et Colo7U€?isium ar-
chi^iscoporum Amoldi. Fhilippi. Adolß, Brunonia confirmatum fmt, no-
bilem ninini Qtrardum comitem de Are mh oonditione predii^ in «Umkooä
eleganinl Qd eum bomines. eortes et bona monaalerii contra itistitntbnem
memoimtain Mpins gnuiaaset et «b amminutratione tali remouerl menuHet.
abfaaa et eonnentos ipaom eonm nobia tanquam indiee apiritaalt el cocam
CoUmimri archiepiaoopo tanqnam indiee seeulari et patrono trazenint ia ea«-
aam. ub! dictus comes in iure confeflans est et non nc^gauit sc adeptnm fiiiase
ammittistrationem ipsam sub oonditiooe anpradiota aeqae iniuriosum negligen-
tem graueai naqne adeo in ea exIvtiBfle. ut ab ea remoueri deberet penitus
tam ipse quam sui hcredes sine spe rccuperandi. et quod liceret abbati et
conuentui liboro aliam quamcunqnc uellcnt personam ad boe eb'gcrc. ipsam-
que adiicK itiain f/irh^koüdie cum omni iure quod in ipso monasteriü nec non
in curtil)us et in liominlbiis r]u> nidobatur habere vna cum uxore sua et
vniuersis iiberis eius in inanus nostras paritcr et memorati Colonicnst-i arcliie-
plscopi rosignauit fide interposita proraittens se suotique hercdos nuufjuarn
HÜquid in prefata aduocatia que dinkvcKÜe dicitur recepturos. Quod bi lidei
date obliti predictus comes et sui heredc^^ contra tam solempnem rcsigoa-
tionftn et priuilegii noalri läeHitai line GöUmmuiU aidiiepiscopi naniiie
Digitized by Google
presumpserint ucl ecclop-am uel hominojs ccclcsic g-raiiatjerint, f^mnia bf^nofi-
cifl et fcoda a b. i'etro et CoUmiemi arciiiepiscopo tenent tiimdiu in ina-
nilju!^ ar< hiepiscopi sine succcssorum ipsius cmnt. quouöt|ue ab ill&ta iniui-ia
monasterio cogantur cessare et arcliieplscopo et ecciesio condigno ».kti.sfacere.
Quapropter monasterium sepedictum iu facti liuius conimemorationem et cor-
roboHnüoBeiD «llodiam säum m JfV^adenkeym. in Curie, in Lor9€hrf. in He-
ndngtihsuen. in Arwär«, in Wäipretühoum eocl«sie Oohmmti et in mann«
aopraBMmorati Colomefui» wchiepiscopi conlradidit qwA ipM oomiti «dem
in ieodo cancenit $h ecc]c8ia Cohmetui in ptrpetoiun iure feodali teDendotn.
Insupcr ipee Oolonieiuü *rdüe|n8copai allodium eiusdom conitis in AtiC^i»
keim pecunia Lacensis BMKMileni. oidelioet ducentis .LX. marcis ab ipso co-
mito (Jolomensi ecdesie comparanit et iioo etiam in feodo coneenit nmiliter
a Colcniensi ccclesia iure feodali in perpctmim tenendum. hia rccompensando
scpf'dicto comiti aduocatinm fjue dicitur dfr,k>-<>die gua culpa amissam. Ad
euidcntiam igitur huius facti ne aÜquis iieredum suomra uel quorumcunqne
succesaorum ipsorum aijf|iia uuquuiii ocoasione infnngere ualeat inposteruiu.
sed pcipetuam habeat iiiuiiuitem et ue aliquod grauamen possit oriri de elcc-
tioiie aduocati dindevodie. ex petitione et consensu domini Theoderici Colo-
mtnm «rohiepiaeopi et J&erti abbatb et totiue eapitnU Laeenn» bhibemua
ipat ebbati et fratribna et onnibiu saceeMOiibiis eonun sab distrieto anathe^
pata et pena ef&cii. ne de eetoro aliqnem eligant adaoeatom. aed habeant
tat» refoginm ad Oohniimaem mietropolitannm. qnia tdeni locw dim sit in
dioccsi Treuirensi Ujg^Uter b. Petro est contradietot et ecclesio Caionieim,
Hane inde paginam conscribi iedmus et sigilli nostri impressione comtnuniri.
Acta sunt hcc anno uerbi incarnati. millesimo. ducentcsimo. decimo. indictione
XIII. impcrantc sercniRsimo Rumanorum impcratorc Ottone qiiarto. anno ira-
peni ^^ui primo. pontiücatus uero noötri anno tricesimo primo. Teste« huiu»
rei sunt, Conradm prepositus maioris ecclcsic Tremrensü. Wilhclmus maior
decanus eiusdem ecclesie. Ingehrandvs prepositus Mfmasterü. (hfirinvn ar-
cliidiaconufl. Theodericm arcliidiaconus. JoUaniies cantor maioris ccclesie.
Qodefridm» abbas s. Eucharü. Aiiaehnm abbas s. Maximini. Theodericus ab-
bas 0. Marie. Jtoynenu abbas de Hmam'Btorp. Otmradua prepositus s. Fto-
rini in Cimßuentia. Henricm comes de 8eyne* Hermanmu eome» de F«r-
ftenhvrgk, QerkaräM et Benrteua eomites de JXe», Bemhold«» de limlmrgh,
Hmrieus et Qetlaeiiu de ImnJmirg, Aütertu» de Saßenherg. Euirhardia de
Arbet-g. Wenierus et Theodericus. Vohnarnn de Brule. HeinricM et Sl-
htrlMB de Vimine. Wilhehmts de Helfeiistein. Conrndus de HopOrdMt, i/b-
hmuMB de jfi^te. M^nticm Lehnherre, et alü quam plures.
Wnü ittii^Iiii0itS Gsmiiituno. > :
■ I. i : ! • ■ '■ •
Digitized by Google
302
mit brutto t)on ^f^nburg übet bcffm IS^ogteited^te im ^ofe (^lob?
bad^. ^cn 8. Octobei: 1210.
In nomino ttacte et indiuidae trinititis. Mannet d«i gntk ZVmwt»-
mm archiq»iBcopiu ommbos Cbrieti BdoUbiis i]ip«q>elauiii. Qaia labeiU» tem-
pore, memoria homimam Ubitmr et qne nunc a preeentiiras ovtiteime leitn-
tar. tempore proeedeate a posterii lignoraiitar. necowaria est in relma gcwtt
die aeriptaca. euii» oon £wule perlt memoria, et qa» in fatnram lescraati.
com aaper re gesta aliqua fuerit dubitatio exorla. pavera uSm optinet. eam
testibni. in rei dubie fide facienda. Qnaproptor ommbw Ghritti fideübi»
tam presentlbus quam futuris notum ewe uoltimaB. quod cum moilaBterium
s. Mario in Rümerstorpk curtlm cjuandara. que dlcitur Qladebag. ipsi mona-
stcrio uicinam ab ecclesia. s. Synieonis in Treueri pro quibusdam uincis apud
Wijae supra Moaellavi permutationis titulo sibi comparaaset awctoritate iiostra
acccdcnte et coiifiiniatione. nobilis vir Bruno do fsejiburg eiusdom c.urtis ad-
uocatus. cidcni monnsterio indipnans. eamdcui permutationem oinnihus niodis
conabatur irritai'e. susplcaiis pcuuutationem eaudem in posterum min in iure
siio fure nocituram. propter quud partes aostras duximus iiitorponendas. do^
biaque mediantibiis taj» iotepceimt composiiäo amicabilia. scUioet quod pre-
dictum moDasterinm eidem Brvnonii JXU, mareaa contalit qiiib«a aliodivm .
aliqaod sibi oomparare debutt« in recognitkUiem ÜMtti aeqnentia. Oenaoqup*
ter er|;o Bruno omnem mneorem qacm adoetsni monaileriimi conoepent. et
indjgnationem remiBit pMdietamqne permutationem latam habuit et appro-
bavit. et ad rcmouendas omaea moleadaa que occasione permvIatieMB ciae-.
dem hioc inde timebantur future^ oonucnit quod idem monasterimn nullam
bonmn de bonU ad eandem curiim pertinentibiiB. da quo soluitar eenaos. niai
de oonsensu ipsius Brufionia a eemai liberum curti acqmrat noc ipse ß. uel
aliquis mllitum suorum ullo umquam tempore aliquid de eisdem bonis. quod
ante prcfatani porniutationem nun linbuit. sibi aliqno modo dcbcat cnnjpa-
rare. Monasterium »juoqnc siluani quandum iut^ r riuuluin qui dicitur ö/^m-
iag, < t iiiiur dccursum funtls qui est in ualle que diciiur ekseif sitam. Z>Vm-
noni coaliadidit Consuctudinas et iura prefate curtis ab aotiquo < b.^Ci iia-
U»ö Bruno non mutabit. neo possessioneo tiusdem curtis indebitis et insolitis
exactionibus grauabit Abba^ ctiaui fellcis memorie eiusdem monasterii
2ya«.. permotatienis titalo uineam que dicitur Iddenhufe. que noao terra am-
bUia est prope Jjangmdorf aita» ipai mooasloria fee^perat a ßrmome patie
predicti Brummia pro mente et ailiia dioa moiitem in qno BnaMerf qo»>
stractom esi quam permutationem idem monasteriitm consequentw ratam ha-
buit et Bruno firmiter promisit. se terram eandem arabilem. cutus eomme-
moratio precessit. liberam et absolutem ab omni impetitione facturum. Hanc
ergo nostre mediationis ordinationem ratam habentes pontifieali auctoritate
confirmamus. ut nuilus umquam iiominura ncnire audeat in contrarium. quod
Bi quis contrairc presumpserit indignationem omnipotentis dei et nostram se
noucrit incurrisse. et oxoommunicationis senteadam meruiase. Uii sunt testea
Digitized by Google
308
hin faeli. AlUrlm Mw de 20011. Cänn^ prepoMtw s. Florini. Jaeöiui
dteaaiB s. ilorini. U^ffridm canoniotts maiom eodcne TtemireMM, Bembcl-
du» de Isinburch et filhis eins Salatinw, Oerißciis et Heimime frater eiui
4e XMü^ttrcA. Heinrictts de Isenhwch et Euerardw frater eios. Htinriouä
Imrgrauius de Isenburch. Theodericus de Oeresceit. WiüeUnus de Helpen-
äem* Heinrim» Leinherre. Cuno aduocatuB de CoyiflueT^tia. WiUi^mm de
nrrÄcr. Damanis de Hembach, Hermannvs do Stedebach, et liorictis ntger.
Htrhicinii^ de Hivmnrhe et Hetmannvs frater eius. HnJfJjrhus winkeiche.
Acta Flirt t liec anno in^nationis dommice .M,GO.X. Datum C^^t/i^Men^te
.Vlll. idu8 Octobris.
t!)cil bie C^anonifcr Farben mit bcr ©cmcinbe iveuS g(eic^c
^oi^' unb onbnc ^e(i^tc ^betu 1210.
Mwmes gratk IVfiMreiMf« eocleiie archiepiscopos. omnibaB ObriBti
fidefiboB. tom {btoris quam presentibua in pcrpctuum. Cum memoria prima
tit m quam senectns ineidit. ne illa que utiliter gerantar ad oblinio scpe-
Sai. nd Gdiimpma hominmn miqaorum subnertat. neecasario taU morbo per
scriptaye remedhim proulJctur. Notum igitur dt tarn preaenfibtia quam fu-
toiia. qiiod fratres eedeaie eardonetuU. nobts et multiplicl et aupplici coq*
questione monstrarunt qaod cum per rniraeraos terminos et communitatem
de thris iu8 haberent secandi ligna ad comrauncs ccclcsic suc titilitatcs, et
speciales ßingniorum canonicorum, sccundum quod Ipsi incoic de th?'L^. tarn
militp? quam alii jure hereditario possident. et possederuüt. jure suo uti non
potjcruiit pioptcr prohibitionem et uiolentiam inc^larum. mde nos qui ex
debito noi?tre öollicitudiniß jurisdictioni nostrc subiectos. et prccipue ccclesias
dci in suo jure, et debemus et uolumus cun:3cruarc. diem partibus diffiniti-
uuiu coüötituiiaus Trtae?'i in synodo generali obscruandum. Pars autem utra-
qne tarn diem quam locum acceptauit. ubi in nostra audientia. ac prdatorom .
ooalroram. et w>bi]iam* et totias aynodi. lata M% aententia. et ab omniboa
approbata. quod eodaaia eardonensi» intentioma ane aaaertioiiem canonica pro-
liatioiie finoaret. Probauenmt itaqoe eedesie diete fratrea. qnod ad comma-
iHB Qsiia eedflde el fratrom. pretavea et ad apeddea em&ium iUanim perao-
aarom que doadem ecdede aunt in preaenti. nd- fiituri eanonid ONDpetere
debeat plena libortaa per aUuam de thris. eo iure, ca eonditlone. eodem In
I0C0 et tempore, prout sibi attrlbmmt ipdna loa incole. in lignonim ineidone.
beta eat autem probatio per testea omni flKcepfione mdores. preterea per In-
Btrnmenta in quibus contincbatur cuius super hoc iure habiicrit ccclesia me-
morata donrvtiouem. et quod non tantiim in ccdcndis siluis. cum inhabltan- -
tibas liabcret commercium, uerum etiam in pascuis. fluminibus. et ab'is quo
ad commuuem ipsius popnii nsum pcrtincnt et utilitatcni, nee extra bannum
preter cardonum tantum. msi de Ikcntia coberednm ügna deferri debent
■ ^
Digitized by GoogW
304
Communicato itaquc consilio cum preintts qui nobia assidebanl. in audientia
totius synodi judicatum est. intcntioiK ni rcclesie eardonensis. tum tcstibu»
tum instrumentis satis esse probatani \ t ergo diffinitiua sententia tam sul-
k'iui)nitc'r et iustc lata debitum sortii etur clicctum. canonicos nu luoratos cum
ipsii ecck'sia in cuipoiiilein ipsius iuris possessioucm mtiiuliuus, et ipsam
rciitltutionem auctoritatc dti uninipotODtie. et sk. apostoloruru Petri et Pauli,
et uuiuium sanctorum. nee non suiumi pontificis InnocefUii tertii. «^ui tuiic
scdi romane prcsidebat et nostr». sub pen* aoftthepifttis confirmauimua. et
ad maiorem huius rel confirmationein prcaentem paginam slgiüi nottri im-
pressione insigniri fedmus. QuicuDqao itaque contra huiiia coDttituCioiüa saae-
tionem aliquo auBit temerario ueniro attemptauerit. indignationem Jheau Chri-
»ti. ac omniam sanctorum Buorum. ac anathematii iooodationeni bo procul
dubio nouerit' incursunun Acta sunt autcm hoc in facie generalis ajnodi
Mino dominice incarnationis .M.CC.X. comn bis (estibus. prelatig Hid^oel.
Cow-ado maiore preposi^o. et archidiacono. WMeUno maiore decano. et ar-
chidiacono. Theoderico maiore archidiacono. Alberto preposito s. Paulini. et
arehidiacono. Otwino cardonensi prcpofito. et archidiacono. Johanne can-
torc. Ingthrando monasteriensi preposito. et maiore custodc. Anselmo ».
Maxim ini. Uudtfridu s. Eucharii. Tlitodei-ico s. Marie ad Martyrcs. Wil-
lelmo s. Moitiiii. Alberto de lacu. Wamero de tS^jrenkereshach. Ju^tatio
de (iaiintro abbatibus. Burchardo decano. hugone cantorc 8. Paulini. Klya
duaiio. Warntiü scolastico. Johanne custude s. Sjmconis. Conrado pre-
posito. et Jacobo decano a. florini. Johannt decano. Gerlaco custode. War-
mro cantore s. CastcaiB in confiuentia» Gregorio decano mtmatteriiniu Lai-
eis nobilibua. WiUdiM comito de «a2m«n«. et htnrieo filio eius. WüiUero
aduocato de ArUt» henrieo de eick» Egidio de ore. £gid£o de berge, Ar-
tuido de rodemackerm, M^ido de numagin, Lamberto de.iiova eoslr».
MiniaterialibuB aero. Dapifero Jacobo do dftne. Pincerna hermanno de jta-
laiio, Camcrario vdone de each. Jiichardo et Mituero de ^alalio, et aliia
quam pluribiu tarn eierids quam laiciB*
ilnb an ftcKrot^ OfinMn ftibencr ^fiben «n|c|ftimL
*
goi ^tt ^lUiünftcrstl^kinfelt betoirUe (Lüftung (einec Witi
«tone« 1210.
Johannes dei gratia treuirorum archicplscopus. Omnibus Christi fidclibus
tani futuria quam prceentibus in perpetuom. Mcmorabile dignvmqne memo-
ria et salutiferum celebrat commercium, qui per largitioaem temponüütim.
eteme diuineque remunerationis lucrifadt premium. bonestas quoque pie ge-
ntorum non inmerlto cautione litterarum aenit in piam recordationem poate>
ronuD. JElapropter prouidam et felicem ordinatiouem dilect» filii Aoatii 6W
^gorii M^natteriemü eccleiie decani diligenter coDsiderantcs. et non inatiÜter
Digitized by Google
305
^oimidaflrtentci. d^om rt neceHatinm dmcinras Mm iciiptl nottgi iuotari*
täte eonrobönure. ne in postcram cuiquam malignari. aiit probis Mtibue in-
saltara conanti Hceat. aat fiMultas ait bene gcsta molare, ant qiioqQo modo
lafirmare. Memoratot itaque deeanna ctmi dedmam qnandam in wlla Nveth
• heim, eeelciM Monattmemi ittiiieiitem. a laicii qniboadam quaat horeditario.
Bub certa tamen penaioae detaiktam. propria pecunia sua. non sine graui et
niulta difßciiltate. a pote»tate et manu laicali liberasset. eandem deciinam
de uoluntate et consensu nostro per manuni dilecti filii nostri htgcbrandi
tuiic Mouasteriensia ecclcsie prepositi. ad quem spccialtter ?pectabat iam dicto
deciaic porrrfctio et institut.'o. nltaii b. Job. bapt. in eadem ecclesia iri .lucr.
Diciitum diuini Qiiniaterii assigoauit. ita tamen ut fratres ecclcsie in nuUo
ipriona et anii«|uc pensionis dimioationem sentirent. Sac«rdo8 uero in eodeni
'«altari diuina ceiebraus. <|uicquid in eadem decima priüii peiii>iüiü buperfue«
<jrit ant exoreuerit; com pogaeaatombaa qnaa pretaxatus decanus .XXX. Mar^
da eomparaoit uaibiu ania habebit. et ibidem deo limnlanlibiia fratribua in
natioitate b. Job. bapt. nona cantata rite propinabit. In anniuenario quo*
qne «epe dicti decam in memoriam ipaius. oailibet prebcndarum aimilam cum
oenali libo et .metretam nini. aicut consnetudinis illlus est ecciesio penolnet
Idem etiain presbitar de ooatra nobiaqoe anccedcntiuin perniisjionc. ncc non
^prepoaiti fratrumquo coucoeaioM in maiori eaatabit alUri. et sub obcdientia
deoaui constltutus utpotc unus ex canoniois choro tcntbitur. et in prebcnda
quo fJ'citur saccrdotalis iicl ebdonindalis ut canonicus saccrdos participium
Ciipicus. ius ligna sccaiidi iu ncniore (jnod dicitnr ('(nnif. euni canonicis eius-
dem ecclesie liabebit. et memorlani noi-tri sin^ulis dabu.s in nltnri cum spe-
ciali coUecta faciet Ipso quoque defuncto de consilio cnpituli. alium idoncum
prepositus et decanus iuätitueot. iicc propter prepositi alterationcni iterabitur
inneatitora aemd IQ aepe dieto aaoerdote facta, neo alieui prepodto. in aliqoo
«eocaaa ad paetnm qnod «ulgo dieitar vMu/r^ uoqoam nunistrabit. Ad Üu^
iua .itaqve ordinalionia et oonatitutionia robnr et munimen paginam pieaea*
tttn aigilli noatri impreaBione roboifari et eonfirmari fecimna a gremio aacro-
aancto matria eedeaie. avcloritate dci omnipotentis. eiusdeab genitricis pefpe-
tae- nifginia. neeaon apoatolonim Pctri et Pauli, omninmqne aamstoram et
nostra. sequestrantea eoa et anatematixantoi. qui aliquo ausu iomerarlo con->
tra hanc Ordinationen uentrc altcniptauerint. aut eam infringere machinati
fucrint. Acta sunt hec anno domin. inrarn. M.CO.X. sub hiis tostibus. (V%<-
rndo niaiüre preposito. WiUitlino niaiure decano. Theodericu niaiore arcbi-
diae* 10. Alberto s. Pauiini preposito. Otwino cardonemi prcpoi^ito et ai-
cbidiaconis. Johanne raaiore cantore. IngehraJtdo monoäUriensi propositn
et custode maiorc. Cvnrado preposito s. Florini in confiumtia. Qregorio de-
cano. Ounrado scolaatico. EkAmio cantore. Jaedbo, Ehfo. Wühdmo,
QiJEbaio, 'Zaehw^fh. Btmneo^ Älberone, Sibodone. Kadvlfo, Wükdmo,
Qcdetedoo, . (Xtto'ßäo* fratribna monoMUrietmi ecclesie eum aliia pluriba».
tili km Qnginal im ^.«3lr(^. mit bm Glc^elh M <Si|bif(^ofi tttib ka SaiacA|>H«la
fa roli^ Qa^S; inua an ^ßtt^wX^, Ucfta aa flifin'nt|m fcikam 9«b«nMnkfH.
mMffritiM« IMnif »4. IL 20
Digitized by Google
306
264* 5ltt (^cravb ^rfim fc^cnft bcm Stritt iWlcba-^Jiilm bic neu
l^cv^cftcUtcn Jöattuöjcu in ^rünt. 1210,
In nomine toncte et Indinidne tridiist». Ne presentis elatii nogotia con-
sumflt obHuio. littemmtn indicUs. et tettium imetoritaite solent etsernari. 8ctint
haqae presontes ao posteri qaod ego Gerarth» dJaina faneirte gratia pm-
fnienM ccdesie abhos fumos mcos banndoB per aHteoenBonim nertrenmi ne-
gligentiam deletos Inboribus mcis et expensis re^dificaui. et ccteros farnos in
noBtra uilU non iore ab bemtttibna babitos iusticia dictante penitus destroxi.
et pro meonim reniissionc pcccarainum. et cterni patrle miserioordia consc-
qnenda funios qnos reqtiislui pariotimonialibua dco m mitiori prvmra militan-
tiliiiR pcrlicnnitcr donnui. ttkIp nc qua post$it ab ollqno in postenim suboriri
calumpnia. feci mandari Jittcris. et sigilli mei munimine friderico comit<c
nstantf^. roborari. Acta sunt hec anno dcmin. incarn. M.CC.X. regnante
glorioso et sempcr angusto romanorvm rege ottone.
Ktt« bcm Original im lßr.>9lr^. S)a9 &tq<l mangelt.
.M5> ®Tiino ^ert SBrandbct^ berfauft bcm j^eftev 8li»iiiiieT«boif bk
guttcrbcbc jtt 5Dicrborf wiib empfangt baßcgcn bic i^iubbcbc tcn
einigen cmgctaujd;tcn £cuteiu 1210.
Brvm doniDUB de Hmnesherck omnibns prescns scriptem mqieelem
salutem in oronitim aaluatorc. Ad ueritatcm deelarandam et scripti euide»
tiam prcsentibus protcstnndam notum facimue« qvod abbia et eOBventaa de
B^mei-sdorph quandam inrisdi«tionein sine annualein petitionero. qne in li<4-
gari dicitur u&derheide in parrochla Dyrdorp ratione quoramdam bonomm
antiquitus posJ'esBa. nobis iicnclentibiis omnlbus compnr.TnPnmt hprcditario iure
qnicto de ct;tcro possicicndun» sine cuiusiibet nostmi uiu iicrcdum impetitiorir',
Insuper quoedam homincs nobiscum et cum dictis consanguincis nostris il,
et Th. dominis de henhurch penmitati«, qui qnoddam ius annuaJis petitro-
nis. quod uülgariter kmtJxütie dicittir pcrsoliicntcs quieto iure nobis contulo-
runt. ammodo coJlig-cndos. In cuiiis rci tc^^timonium nostrum eigiiium duxi-
miis apponcndum. Actum anno domini .M.CO.X.
lOibimiite (So^U im 2)i{)Iomatai: Ui Sl&tci 9iommer«bor( im ^^r.^Sln^. CJiLIII. b. Nro. 12.
266. Itf t (^obfvteb %vi ^tertta^ Bctitf unbet bie Sttafe iaxit^ grlebeiifs
l:icd)cit>. (Saecul. XII— 1210.) ' .
In nomine domni. Oodefndm EptetiiaeetMi» ^edesif abbaa. notnni
facio tarn fatnris qaam presentibes. qnod Hezd^mem de ßttge. q« bannnm
nostium frogorat. Hupettatn molendinarhim noatmm inaidioao percuticndo. ei
pluribna nnlneifibils usque ad debib'tatem mcknbrorum aanfiando. ad talee eon*
dtlionea eo^i eom iadidali aententia eaaet adgrauatns. qaod in gratiam no*
Digitized by Google
1
307
stram se dedidit, et ci quem lesornt sin^ulis auiiis dlinidinm in fosto s. He-
migii modluin tritici. ipse et uxor «iia cummdin aheiutcr eoruni uixorit so
soluturos cssc compioxiiisit. de qua rc aie ctiam fideiiissorcni ipso idem 7?*"-
pertua acoepit it» ut si aliqiuuldo hoc pactum infregerint. doraus sua ot om-
11» poMirio äonuB in potesitttn nostrioi eadat Tcftw hniiM rei de fira-
tnbm JSm^man, Frithm». Tiderieu§. UtlUmu, Wiricm moerdcw. et
i2rMMif0Mk De laioM. FrideHaiu teolletaB. Ood^frühu. Wirirus de Kt*fnea.
HuiHberiv4f. Hermamm$ in foro. . iSfariMiiMiiM ante portam. et emnoi rpA'
biai. el de cinibva noitrii ploriaMi pars.
UM km OciginM in 9r.>CM|. nit (m^nQfii(«iii €tfj|ct.
267. ©obfiicb .Übt 311 3. @iid)av tci Ivicr c^iii .liandf l^cn
(1187—1210.)
Godefridu» dd gratia abbas eookaie a. eucharü. tarn fufcum. quam pre-
seDlibua. in perpetuun. QQoniam g«Btanim mcoKiiia renn». lengilnrnUale
iemporis a poeterotam eognitione solet alicnari. Idcirco Ilttoraruin suffragio.
ad succcssorum reuocamus uotleiani. quod liadulßt» knuitllo» Tineam qu.nin
a nobis in fcodo poasidcbaL uobis conccdcnto comniunicnta. manti ecclcsic
nostre. cflndcin vlnonm ccclesic 8. ilarie de riferlo contradidit. sed «e ccclc-
siu nostra suo fraudarctur bcneficio. vincaiii suarn cquo hoiif«ni jiixta fönten»
bahtisnii Mtam. eodcm jure quo superlu.s dlt tain uincaiu a nubi^ j)Os>-edt rat.
a nobis in fcodum rcccpit. Igitur nc maJoi nni torgiucrsationo iicc "qwonnt
imnjutari. sigilli nostri. et ca le&ic de ^•^/o•/o iuipicööione corroborauimus. llu-
ius rei tcstcs sunt. Abbas de vileyio. et ciusdcm loci prior. Albero prior
eodesie Mnctt ETcliarii. Anstlmm prcpositas ciusdem ccclesic. Wtdter^a
sooltefin ■. evcbarii et ccteri qunmplurcs.
atu« bm Criginal im ^x.i^x^. Sie Urfuubf ift an 6er rcd;tcu ^tite an oaiai'biU mti
btn fttcrrtnatibcT^r^tni 9n<^{lai(ii MfSotliCjrograftiia; im «n^ (efirgrlt. 9iif bcrUtftct»
fritt: Garta de feodo Badnlfl.
268» ^et (ir^bijc^of ^o^^"*^ ^^^^^ beuituiibct bic <Sd)cnfititc\cn
J -:' SBaltcv^ ton '^^c(d) uiib jciucr ^^vau ^AVatI)i(be on ^ic ^^(btci
©ud)av Ijci %v\(x ilK'v .C^atiö iinb ÖYMnvjcit tun' bcni .rtfrftcv imlD
;,,,,Ji4t?sPfnriw^ v^^^^ ,(119)^^1^10.). .
' Iii nuininc sancte et indiuidue trinitatis. Jvhnir>ifi^ drl nratiji arclMoj)is
ci'pus tyeun'oyum omnibn.s fldelibns in peipctmnn, Nc ifnini licstaruni me-
morinm abolcrc po&sit oblluio. prcscuti v^^cripto ad notlclam txfn» pi^erttiutn
qunm futororam traiwmiitimin. quod fidelis noster lealt^a de pohcJiK ttoiri'
monicafo esneUJo com nxore'atii^fiiarMdSp. d<lnvnm suadi iu iqUa tlabitat cum
20^
Digltized by Google
308
Ottini ambitn sno. cedon^ s. e^duuii fjHQ icnnedio aiiim^ sof tt moHt mt^
mathildia eontradidit. Siniiliter etiam uincani quandani. qu^ est aale poftain
eiusdem ^oolcsi^ aita. cadem dosationo predict^ 9cclesi9 contulit. Ad
etiam ad candcm ecclesiam aUodium quod didtar diergw'den, ab herediboa
mbriehcni» quondam i-iiß. pro centum niarcis comparaaeet. iam dicttis wtA-
tefua. et uxor sua MathilUs dimidictateni Illlus pccunio persolucrunt. et 90-
clesie ]>re<licff' pro remetlio nnim»^ siio coutulciunt. Pro hac itn']uc bcnouo-
lenlia. iam tlieta ^cclct^ia uon iiimeraor acccpti bcncficii. nnguliä annis pre-
dieto ituilttro et uxori su^ inathildi. promisit so daturaui quonduiucrcnt duo-
dcciin inalJros siliginis. et trcs tritici t,enereHS\9 mcittur^. Acta ^uat autem
licc in presentia nostra et piclatoruiu nüstrorum. per sentenciani scabinorum
treutrtiusiatn. ila quod iunidlctus walterus omni Uereditatc. et possc&fcioiie du-
iiiud su^. et uinearani. et omnnim iam dict^ ^cclc^iy cootuiorat. sc cxuit.
et in manos dHecti nostri Qodefridi abbatis eiiudem ^ckai^ eantradidit ita
qaod iam de cetero abbaa et 9ccleBja sua ccnaum teptem denariorum de
domo BQa in palatium nostrum solaat. Coücessit autem predictua abbaa widf
Uro et Qxori suf nattiUU, nt inhabitarent iu domo illa qoemdiu uiaerent.
non aicut faeredcfl. scd aieat euloni. et aineas de dCergarden, com (cdeala ad
dimidietatcin colant. et medtetatem finetoum. usqae ad exitum nit^ sof re-
cipiant. Vi igitur ista donatio, firma it incnrtmiisa permaacat. potente eo-
dcni waltero ad cavteUm predici^ ^cclcf^i^ placuit nobis prcsentem cartam
Bigilli nostri iniprcssione et tcstiiim qui interfucnmt subscripttone corroboräre.
llii sunt tcstes. Willtelmvs maior dccani;«!. Afbei'tus archidiaconus et prcposi-
tus s. paulini. Cunradrrs et Wilhtliniis archidiacorii. Orrhanhis prepositu«.
Cuno de noviant caiuxllarius. Ministcrialos. Sihin/u et IWo. de ponte. Ki-
chardtis et luinhfriiK. de prUatto. Scabini ciuitnti^. llerhurdm. Sisfappus.
Alexander. Mathuu^. V"'(jd. l'hUippiis^ Wiricvs. Bofiefacius. Wezeto,
Thtvdtrirus. Wei^nents. (ivd*f ridrts.
MV. $cinn(^ mxUvx l>ev[itst Um Slntatt einer ^euifaljfrt «ecr ^tas
fcn iw ©unftcn be« ^. (Softer in (SoBrenj. (1196—1210.)
Notum sit omnibuH ClirLsti lidolihus tain prcscntibua f|TiMii t'uturis. quod
ego JJtinriens agnumiiic Mirk-Llimi.-^. dum itcr crucis airipciem statui. tjuod
hercdes mci colcntcs viucain quandam in Geseze post obituni meiim <!abunt
annuatiin in fcsto I). Martini dcccin et octo denarios rolonu tun's ihoik fc b.
Castori. ifa (juud duoducini dcnarii dentur in anmuer^-ai'io mcü pro putu ha-
tribus. et uiiua dclur pro ccra. ut alius detiir canipanarils et obulus sacrifi-
cctur sacerdoti ceiebranti misaam. et scptom residui obali dcntar aeptem al-
taribua in conueuta beati Caatoris. Vt igitur Boc factum ratum et firmam
habeatur. aigiiium domini nostri .0, cuatodia et sigiiluni capituli b. Caatorti
ad prescntca litteraa appoui rogaui.
Digitized by Google
309
?Webarb. (1198—1210.)
In nomine sancte fi indiuidue trinitatis. Ego Johannes dei gratla Tre-
vn-'^nnn arcliicpiscopüs. omnibus Cliristi fidclibns in prrpctiuim. Nolum sit
tnm luturis fjunin proecntibn?. qiiofl ad in^tanciam et prtirioncm dilcrti filü
nostn Go'hfrifli nbbatis ecdef^ir Evcharii. ciirnm pastoraiem rcrlcjii^? s.
Medardi. (]ue in sn})urLio treuereuifi. ante portam pi f dict9 9cclcsi9 g. Evclia-
rii conpjstil, cum coiiscnsu et manu archidiaconi noptri Theoderici. in cuiiis
•rcludincünatu cndcm sita est ^cdesia. ipsi Gudtfridi> alibati et suis sucoesso-
ribus. liberam et ab omni iinpctieiono cxcnijdaiu. in pcrpctuuiii eontulinius
poasidendam. atatucntes. ut abbas pro suo fratruniquo suorum consillo ido-
neom et honeBtom in eadetn ^cclesia s. Medardi collocent uicarium. qui ibt*
dem (fi^ne deo dssenriat^ quique synodum iam dieti «n^idiaeoni. et sDceea*
Mtnm «iu8 Olim eeteri* aaqerdotibtis freqfiientot - coi etiam ab abbate et aufs
laoocBaorlbus in stipendio compctenter et boncste pronideatwr. Ne nero iam
dicta ^cdesia s. Evcharti snper eadcm cura paatorati. a ncatris aucceaaoribua
uel ^b nrebidiacono et aucecaaoribua eins, aea a pranonim inquietari poBsit
oenatia. preaentem pag^naiA tjgPII nostri imprcasione confirmanimna* et te-
stet qui Interfiioniiit annotari prceepintna. Hii Funt testes. Cunradu$ mator
prepoeittis. fFt7Ae?7n7f5 maior dccnnus. Odowirms archidiaconns* Johanna
matoris ccciesio cantor. Engeh-anätis cnaloa. Jacobut capeUanos et s. pe-
Iri canonici» et cetcri qnaroplnrca.
Hüi bem Cri^iual im '^Jr.^Jlrc^. T/wodcrki s I i Tii'urrtfnsia archidiacouus
Vit fdnm donfcu« {n b^onbmr fa{) gldi^Iautdibec Uitünta sm^ o^ue 2)atttm. IDte ®icgc(
(Soitr«b ^om)n:o^ft imb Slvd^iblacDtt ^ Striev gcitel^midt bie gtu
. <£tmcttft(i^ fit ble min e. (^iid^ar. (1198—1210.)
•
In nomine pntria et filii et apiritna aancti. Ego Cunradua dei gratia
nuMHr prepeaittia. et archidiaconna treiierenm. omnibua Chrisd fidetibus. in
pi^Mtiiinfi. Notum sit omaiboa tarn futnria quam pieaentibus. quod domi-
im« mena Johannrs trevironim archicpiscopoa. eoram pastoralem de Hendrfi.
de Lampeyde. de peUinc. et de kritteiiache. qti^. in archidiaconatu nostro
oonsijftunt. Oodefndo abbati suisqne succcs5oribus ipsiquo ^cclesi^ s. Evcha-
rii. cum confenpu et manu ncstra contulit in perpctuum liboro po.'-piflrndam.
cxcejito quod census qui de eisdem eocIesÜR solebant dari. pinguliH annis pcr-
Boluant. Nof uero uolentcs parrcic oxpensis prrdict^ ^cciesi^ ». Evcliarii.
cum conscnsu don)ini nostri aroliicpiscojii. et prclntonim trevireTisiuut ordina-
uimus. ut pro scruitio quarti anni. quando synodalis cxitus nostcr solet pro-
uenire. singulis annis nobis persoluant quiuque solides tretterenaia monet^.
Digitized by Google
310
Abbiii> ctiaui pro öUü fratruititiuc äuuiuih conaillu. id()neum in oisdein Cücle-
tili« cullocct vicanuiu. (|ui nu^Uuiu et succcssoLUin uostrorunj firc^ucAtct ch-
|>itiiIuiH. cui ciiani nb ubbato. et su» Aucoessorjbua ja stipondb competentor
et boocsle prouidcatur. No uofo iam dicta 9Ccle8ia a. Eudiiim. super earun-
dcDi 9Gclesiaiiim libcrtute qunai pieBcripumvi« a aoitrii tmetmnhm Yel «
prauoruni possit inquictai'i uorsotia. preBenlcm p&gioAin ngilK aoatri impreft»
8iouo cauHinifttthuus. et icstcs qoi intcrfuerant annotaii fcclmus. Hu uuit le»
8U». IFtMe^;<(/s nioior dcaiiius et archidiaconus. Theodeneu$ archidiaconua.
O'.futcinHs arcliidiaconu$. Jvliaunes inmoris ^cclcäie cantor* KngenhranduB^
i.tis(us. t/actf6u« capcJlauus cts. petri canonicus. et tolus luaioris fpclasi^ eon-
vcnlus.
neu ^icitj(^iuii angft^im^t.
272# 5lMci ^. Ü)ia villi ad Martvrea ^ricv iJCVcvB^ad^tct ^ilcs
cter 3u Kobern au ben 9Uttev ^cinrid^, au^ ^unolb geturnnt.
(1198—1210.)
In nomine sancte et indiuidue trimtatit. ega TAccxicrKwa abb«s a. Mati«
ad niartires <y e{ ( et totus eniadem eodesie connentus notnm esse ndop
iims unlucrsis Christi üdclibus tarn ftitaris quam presectibus. quod cum eo*
clesia noatra duoe agros in Cobruno secus piscinam domioi Otrlaci posside-
rct. railes quidsm Ileni-icua nomine, qui et Uunoldvs nos conuenit et ut eibi
buisquc sucor«<?orilnif eo^dom ngros pro ccnsu annuali conccdeiemus cxpetiit.
Nos autcm confilio apiid nos habito et dcmum dcliberato prefati niilitis pre-
cibu.s taiulcm aniiuiinus et agros iam dictos eidem Uenrico suisque succcsso-
Vihm hereditario iure po8stdcndos coutradidimus. ea uidelicet conditione. qua-
tcniis prcfatus Ilenricua sui(|uc eucccsßores singulis aimis tres modios sili-
glnis AndemacensU mcnsure In aasumpUone b. Marie V. nel in hebdomada
proxima preeedente nel iperan f^tom asaumpfienia sobflequeiite proximif !n
cnria vosm in Qunimm aao oomtnnin« adMCti» pxo cenao oeitimiBe per-
soluant. Si uerob quod absit eenBum dcnominatu» qoaainqQe aeoedente ca-
sus oocasione infra terminum diffinitdin minime persoluerit ab Hereditario
iure prorsus dectdant. et ccclcela nostra i^froa suptadietos ut proprium fun-
dum libcrc poäsident. Quod si dcnuo agrc» preaeriptOt ausu temerario HMh
Icutcr inuaserint. iudi&.'^ohilali anathematis uiuculo ex auctoritatc domini no*
blri Jesu Christi et b. Marie perpetue uirginis et ss. apostolurum Petri et
Pauli et uniniuiu sanctorum astricti. nisi ccnsum supradictum ucl reccntuni
peivüiuciidü loaipi-pant. in perpetuum obligcntur. l^ta bunt uero tcatiuin no-
niina. Ctna adm prepositus maior. Wiüteliims dccaiius. Joannes cantor in a-
iorisi eeclesie. Kiig^hrandns pit'pobitus. Ui egorius dccanus MQuaaterU min ec-
clesie. (Jtdncus Ctibrunensig esstellanufu Gerlacua filius cius. Wemeru»
de UuMttxmia, Qvdtj'riä/M de Waldwf, Hübcidus MimaiUmtmB tduocatw
et ceteri quamplurca.
«fn« bfm SDi^lomatat Ut Kttei hn 9r.»lfr^, .CXXI7. INkdl 9a
Digitized by Google
311
273. $>cv (£vaBifd^f So^oiui fon %mx uUx^ht hm Ätoftcv Dcvcu in
^Hcr 3tti ^Hvl^cffcruno feinet ^(anfctil^attfciS bie ^ir^ 3U ^cm«
In iKiiüne s^incte et indiuiduc trlnitatisr Johannes dei p^ratia Treutro-
ruin aicliiepiscopus oiitnihuB tarn fiitmis quam presentibus in perpetuum.
Quum ea quc ucritatc subgihtunt cl a honis discrclij>(jUO uiris caritatiuc ge-
nnitor firmitAtis robur debent babcrc. digninn duximos 6a que pietatis CMlft
gescHDOi pcrpcrtm tulHone firmari. Notum i<,ntur eise volnmitt tarn fotam
Qsam pvesentibiw. quod ^leelanim jtoBtninim fitiaram rdatu Mmettmoniaitom
da icmo intetkxjniiis. qnod earum iDflrm^ nnllo reram temporalium preter
sola sua prebendula mtentarehtur solatio. unde miBedooidie moti uicoribui,
preaertim cum iuMm jiH dignitali» olSdi iDfinnattliaiB enniu gerert. discre-
tionl nostre de oottsenaii uenerabilis ao dileeti in Christo filii WUhdm ma-
ioria Treuirorum dccani 6t archidiaoofii cimctorimu|ue nostrorum prelatorum
placuit consilio. ccclcsiani do Hmmhigestal. cuius ius patronattts od preflitM
pertinebat dominas adbenignam peticionis earundcm dominanim diligentiam
infirmarie pro r^fedione figrotsgäivan oflbm et sub interminata anatheniatis
scDtentia confirmari. profecto cum non solum temporallbiis 8cd potius ani-
marnm remedlis prccssc et prodcsse teneamur. ad!!in\inii!>^ \it in prelaia cc-
desia uicarius prosbitor qni nirfim nnirnnrum rnnt a conuentn sanctimouia-
lium perpetualitrr instituatur. torcir<ni pailcra redituum et proucntuura ecclc-
sie pearcepturus. et terciam pariCDi archicpißcopaliß iuris et aicliidiaconi et
ciiisdcm ccf losic cdificii com tentpus ingruerit soluturus. qui euam negotia
dictaruni ilorniii;irum üiniijuarii sua in Omnibus ßdclitcr agat. Ut autem iata
inconcus&a et rata perniaiieant. eigiiii noatn et maioris eccleaio ct domini Wf^
hdmi aafimorate ecdesie archidiaconi et maioris decani app«ni<NM sunt mu-
niU cfc iioiiuM testiom qui interfumnaiit' sunt apporit». Conrodus midor pM*
poaÜMB. WiBtimus maior docaa«^ Tkeoderiew s. Pstilini prcposttas. Jo*
kaimeg awitMHsaoaas. Ouumm» arehiduiooDUB. Oun^ oa&lor. EmfArmaAu
wmoA «nleBio <uit«i et canonlcus. Ministeriales. Petru» de marotto, Her^
mmmim de paUoith Jfaechw dapifer demSiii afobie^isoopi. iLotft snni hae
woo ab jarsomalunie .M.CO.X.
Hits bm OH0fnaI Int ^r^lln^* ^ %itc^d fcBtcit
«)ctt 18. Octol« 1214.
Notum sit Omnibus tarn tuturis quam preaentibaB. quod cp:o Ji. dei gra-
tis abbiis- efter naceiUiis. assensu et consilio conoenius oiusdcni loci, moicndi-
Diiui apud Overekeii. pertincns ad clcniosiiiam paupcrura. couccssimus wal-
tero sub ccrta pactione. annuatim persolucnda. Possidebit 6iiiia molendiiium
f&r .¥111. aanoe. ei prirao asno soluet Y. autldtof. dunidietotem tnlifli. ..et
diiiiidietBte» aiügiwi, idiie vero septttsnannvi. ^ooHbet anno soluet YI. mal-
Digitized by Google
312
Siros .III. triticf. et III. siliginis. Hcc autcm pactio ßoluenda est a fcsto t.
niartiiii u.'^(]UO cpyphaniara domini. Picilictus quoquo tvalierus lapides et
iitciibilia et edifuia molendini taüi uiUinsccus quam cxtriusccus suo labux'O
suisquc cxpcnsie binc supplcmento ccclcfiic ud fratris qui prcfuerit elcmosine.
per VIII. anuus procuraÜiit Explelifl YUL aimla. odiBoii et utenailibi» mo-
Icndioi aatiii. üu^oribiuqa« qmm m iouenerit lib«re in potartaieni ooilna
idcm moleiidiDum redibii. Si «ero pactionem Biq[>im deMKipteni. stetato iMn*
pora idem woZtentf dod aoluerit * potsesnoiie mokodiiii per not ramoyeD-
du8 erit. Ad» ioat heo anno mcarn. dorn. M.GC.XL Initiimi «mMmn,
Laoe crangelifto. Testet huiiu rci sunt. HilUntu d«ennuB, BemMn, WA*^
hdmu9 cftinenuriiui. Becelinus clcrlcus. Uenrkm ecolteto«. Wirieui &tEr*
rwMa. BtrmmmiM» m /oro« Qodrfridm de Mdudoffh»
«M Nm iili^l kt^in^ifkn, c^tognät^Mm driahuf Im ^.t«M|«
273» S)n* (£i^bi[^of 3^^)^"^^ ^^^^^ ^^'^f^ Bcurfuubct bic S9ctl>f5nbiii^
bcr .^unj^aft gu ^lutoig t)on leiten be^ S^Uter« griebrid^ i>en bet
IBrfi^c an ben ^ont^ro^f^ (Sonrab Siticr unb bit (S^ecftettuitg
bet Sflcd^te bctfclbett. 1211.
Ego Johannes dci juratia fma"ro;-eo/t arcliicplscopus, notunj facio tani futuris
quam preeeiitibus. quud jrtdcn.cm milcs de puuie. conscntientilius Beinero tValrc
suo. et ptti-ü do mai octo patruo äuu iuiidictioucm suaiu quo uu%ü uocatur hun^
ria, quam babebftt in eorti de dilectoin Ciirlßto fiiio eunrado inaiorU tre-
iMTMiti eodMie prepostto et «rduduuMiKk pro X!iL3L ISkrk trtmttimi» moncte
oU^nii et hoc ÜMStom eit per ooniensam et mnanm noUfii niii fidcUt aertri eo-
mitb de««U!aiMt» a quo ip«e/.iui illud tenei «ondilioM teil inietpeiita.qiH»d nne
ipee nee moeeBvores eioi. vA eorum nnntü «liqiiem potertirtem de eetero tn
predicin corti de ^^iSmei exercebnnt oum idem ./« qnlequld iodB nel cenwo
tndinie iuste ud imnete. per ee ucl per nontios nioe eiKereen idebat. in
manoB Beiona pnipositi contulerit» Si nero tele sit negotium, ^gmi aiiqwi
rena ibi captuB. se possit rcdimere. redcmpUo maiori prqpeaito aooedet nan
ut predietom est. in pactionc ista diligcntcr est expreBsura et ptomiaaiiin.
quod nec ipse ./. ncc hcredcs cluß. uel nuntii eorum ullam iuridictionem uel
qualcmcumque consuetudinem in predicta curti habebunt. uel fibi usurpabunt,
donec ab ipso .F. uel hcredibus suis prcdicte .XXX. libre fueriiit ad plo-
num rcstitute. Ne ucix) prcdictus .F. dampnum aliquod patlatur in !uro suo.
super aliis uillis quc non sunt de potcstatc maioris prepositi. iiulultmn esst
ci. quod tcrcio anno juando cxlie solct ad phicita sua. omncs liuiuincs nia-
iurlü prepositi ad priuiuiu et ad eceuuduia ueuieni placitum. ad Icrcium au-
tem ucnict cenUirio cum quatuor hominibus quos ibi putat attn i^cessaiioa.
ne ooQwone abeentie conua. alfi qni mm mnt de poteatale naiofis prepoeiti
Be nelint abatndwre. a iondictione -ana. et cum hoc feoerint. xodUmat ad pro>
pria aine dampno. S uero ipse J?. nel faeradea ani inridiclioneBi btam i»>
dimere noloennt in pniifieatione W Ifarie nii^pnia potctü ledimi, qnttd ni
Digitized by Google
BIS
in septiinana illa purificationis non fucrit rcdemptii toto nnno In nire mn'o.
rU prcpüsiti ponnanebit. et mdem leui rcdimendi per singiilos oduo» Milnfl-
ccbit. Hunimam uero illam (Icnariuruin niaior prepositiis ) of( ctorlo iVntrum
inaioriä utdcöiL; treütreima iegauit. Vt igitur hcc promissio ii.cci uiilsa pcr-
zuaneal. ädeiuaaoritai catttioncm pretaxatus .F. cm'mi. et fi.itrcm suum Bei'
MMMib «wnioibt fOM. Bekunm el Eidimtdum» et «ognatoa 8000. Sibodo-
mm et V4mm» Jaeohmm de ftfnte. et Thepdmctm de CVotM niilit«s fideiui*
feiee eenatitait ita «t potk ointam . vkih. alii in teton teneantur. (jui pro
ipe apependefWBt emMm IdeBpelCatem st adeentti ea quo promista snot
faif m ibuit nudoit peepeeito promittentes. 8i mko pfcdictna *F. uel aliqiili
heredatH seoim predjdaa pactranem infregcrit. et aminonitus non cmcnda«
nerit. jpee .F. soper «0 nccepit quod sine citatione eMCt exconunnnfcandtn,
et pnUiee deimpciatoe uitandoi* Vt autem hcc rata permaneant et incon*
tmm, pteMmtem eartam aigillo noitre. et «igillo capitali maioris cccksie 2Ve>
utreims. et sig-illo predicti comitis de reldence fidelis nostri. corroborouimug.
Facta est autom hcc conucntio anno dominico incarnationis M CCXT. pon-
tificAtus nostxi anno .XXlIl. Huius rei tcstcs sunt. Fridericus de grimherch
et Koduiphua filius suus. ^fß'ridm de Kinnagen. aduocatus do liunoUtein,'
WilUlmn» de hfinrenbcrrh. Ministcrialcs. tluoderlrji» de Croue. Odo do
poiite. JÜchardus et lltitKrus de palatio. burgenscs et äcabiiii Slatappus,
AUxander. hartholomeus. Wnrntruis et (juampliircs ülii. **
9(ud bcm Cri,viial im ^n-.^9(r(i). mit t>cn 3 <;£tfgeln in tvet^em ^ad^ an ^agameulfltcU
feiL Cö« bc« (Broten ifi ein fc^öne« igfiterf fgel
S7f « SD« (8i96if4of ^f^rnx m S:vlct fd^cnft beut bloßer ^tmmcvebc
He (r^mtfd^en) 8hiineit im ^allrtter lei $rier, um (ScfSubc ^te^
fcaft Sil erraten. 1211.
nemhie aancte et indiulduc trinitatis. Johemnet dei gratia Tnuinh
rum hmmliB mfmster. omnibas Christi fid^libus tarn preeentlbus quam fütu«
rii. in perpetaam» UoioeraHati ucstre notum facimiu. quod diebna oostrii
fratMS de üemmmrode, cmcrunt uincam iacentom in auburbio ciuitatis no-
Strc. in loco qoi dicittir ad longvm fonfem. nt ibidem cdificarent domuni et
mansiones suis nccessitatibus conipctrntcs (\ini igitur in enden tTinea. in
loco qui du iliir CafoJdi solnnn. starr nt muri uctcres et ruinosi parietes anti-
qaissiniorum cditiciorum. pro nimia netusinte niatrna iam cx parte collapsi
et diruti. rogauerunt nos predicti fratrcs. ut easdcm uetercs ruinas. qxiia no-
stri iuris crant. eis confcrrcmus ad amminiculum none suc edificationis. Kos
itaque considerantes. quod per illos muios paruni uel nicliil utilitatis in po-
atcnim üniucrsitati possct acccdere. sicut a niultis rctro secuh's Semper crant
inotiloB. predieijs tarnen frafribtts in Kae parte poisent este neccssarii. ddi-
berate eanolio nostre eedeste. de assenau quor^ue et bona' nolnntate homi-
mok BoetniviiM tarn minittcrialKim quam burgeoamn. pre&laB ruinafl et mn-
ramm relifuias. abicunquc eaa in lao fondo ibidem inncniront ipsis intuitu
Digitized by Google
314
■
pie dfluotionii contaUimis. nt in mn mos eas libera «mocttirettt iloat idrent
sibi potissiiuutn evpediro. Vt autam Imnovlra doo«d»lutttra qifbiüqwtempo»-
hü». Bnua cit> et incoocu :t ; enmincflt. praMolta Judo karlaB oonaotibi fMioiiia.
et sigilii iiostrl iiuininiino robcrari. adootutU quoqae tntilMH. qaoran nomii»
sunt Ucc. Couradua m&iov prcpositus. WiUdtnug decanos. TkeoderiougJih
hannes Otwtnua arcliidiaconi. Cono cantor. Ingebrandn» cuatoa ot Momaai^
rünsüf prcpopiltis. Bnrehardu^ decanua s. Paulini. Hdyas decanns s. Sy-
niconis. II umtrus sculasticus et Johanne» cmtos ibidem. Jacohu^ dccanua
B. riuiiui iu ( 'onßutntia. Sifholdtts abbas 8, Kucliarii. ^liigebnvs abbon s.
uximini. 'J hcuilericus abb.i.s s. AIüi'ic. \\^illd'mvs nbbiis s. Martini. ( otio
Lüiubevtvs Frncfitiis canonici nuiiorifl ccclcsie. Uobnarus conics de CfUitflc
TheodericHä de Bruche. Thomas de ^>'umn(jen. Ministcnaica ()d:j de Ironie.
et nepotcs eius. Lodewicutt et Sibodo. Thomas et Jacohm do Tonte, et Hi^
ckardut r^äamo, Scabiai. Systa^pva Wamerm ot frator cioa Jgcotm.
y^g^* AlatoMdtr et alii quam phirei. Aflta siwt hm mao ab- immiMp
tiun« dojniniea .M.GCJI1I.
fciteacn 0Min.
877. 4^cvi' ^dcv tcv Gleitete ki'täti^t bic 8d}culunv3 cimö §{iujc§ in
%vkv toon leiten feiner tcrftovbencii §au^fvau *Ott SJcibcu^
an bad ^(oftcv e. ^I^omad an ha 1211.
In nomine saccte et indiuiduo trinitatia. Noturn sit omnibus tani futu-
ria i^mm prc^entibus, t^uod nobilis fcmii-ü. b.*ne mcmorie. ida de ueldence.
vxor domini pttri senioris. sauctiaiunialibus de s. thoma. pro rcmedio aoime
aue leguuit domum treuei'i. quam emit a theodrico saccrdote de hUdeboß» cam
area ei adiacoat& qaod legatum domiaus |Mitrtei uaritoa eiua ntam liabmt.
et tmtri in clauAtro maioria eodene» wem. miiltia. qiieruift itmioA mb-
seripta Bunt. haue donationem cooficmauit maim propna daisiiii^ et pn^nan
prodictam. in nianua abbalis de dauatro et prioria do i. thoma ad opuapro-
dictarum aanetimonialiiini contradeDa. et eoa mittena in eoEpoMlein.posaeBaio-
nem ipflarum rcrum. Quod «t .Dotam et atabile pennaneat testimonio aub-
acripto. tarn clcrteerum quam militum est foboratum. et sigillis qaocondam
munituni. Testes autcm qui interfuerunt aunt hü. abbates. de clau^Uro^ ets.
niartini treueroknU» Ouumua arcbidiaconus. Cmo cautoc. Cono de n&uiani.
lamhcrtus. canonici maioriß ecclcsie. bochardm decanus, iheodrCcus. hngo.
canonici s. paulini. Helias decanus. wescelo cantor. Johamies custos s. sy-
niconis. ^lilitcs. frederictfn de pvnte et rcincrus tVatcr ipaius. ThonHua et
laruhiis iVatics, liianiliis de palntio. !(nl(uiuci(s de ponie. Item custos Jn-
ytbrandas maiori» ecclcsie. Anno iacaniat. dumin. M.CC.XI. liec sunt acta.
Im« bm Orifliaal im 9r.4ltt|. ttnc ci» n«tica %wsA ^ timußM ^agt »M| mu
Digitized by Google
315
^tvcitcö mit bcn (^k'hiibcvu S^ocnuinb/ ^i'ciucv unb gvicbvi(i^ übcv
eiucit ^a)fei'ku[ unb chun gugtoc^ f^ui, 1211.
Iii jiüuiiue saiicte et iadiuiJuc triaitatis. l'aconi dilijEJ^re ot ucrititcm
^ula qucstionibus probabilUer decisis. pro habuudanti cautela littcrarum cu-
slodi» credittur neoeeaaiift. £a propter preecntibos littoris. cgo ^eregrinua
difitas ablm wadegozemU eodesie. noium fiel*! nolo tarn prcseoübas quam
foturis. qmod pMt explotam lUam cslumpniam quam ft tetittro de sygMerk
flvper tttoario aquo pertinentis ad litos uille de hta et libcro tninaita per
pratani ad moleadiimm aoper lifcaa aitum auslinttiiuiia sicut aiztenticam anU«-
qunin inde hctxm ostandit. candcm litem leaiiacüare ToJentea. Jioj/wMaidu$^
et fratrea sul Beiaerm et Fridericm post multas mulestiat m noa factaa lau«
dem in capitulum nos^m uenientea. peoiteniia ducti. prcaente domino ay-
ma$ comile de $arhrucke, et umueraa xMMstm niuidtudme iof ecclesic nostre,
Becondum tenorem antiqui instrumenti nobia recognouerunt. et ab inpatitaone
nostra d(»istere quieuerunt. Nc autem sepius sopitum ultcrius nobia crcscat
ifi Bcrupulum huius facti memoriam etcrnauiniu3. tarn per infitrumenti ccn-
scriptionem quam per tcstium iiiscriptionen), Quod fattiiin presens carliila
sigiilLs comitum. domini Henrici gemini pcnüis. et doniiiii JSymvnia coiuiti»
de mrhrucke notata tcstatur. testibus subscriptis. lioricus de wartisherk. et
filius 8UU8 Isenbardus. iunior rüricua. Johannes de Irukke. liodidfm de
warHübtrk. ludewuus de weüinge, et alii i^uumplurcs. FacU &nnt iiec anuo
dorn. incarB. M.CC.XI.
iLu< ban Origmal im tj^LfSlrc^. mit ;ioet 6it^In uon ivri^cm iBac^iS an ^ero^amciitftiti«
fm; ^eibe futb bimf&rmig unb ^eigm ciiun uuflefrünkn bo)))?c^^(^))^äl^i^ql Uwm. S)te Um«
nt* <Swf ^dnri^ bon äloeibmrfcii, 5ll6cvt «pvo^ft gu ^auliii bei
5l«tev imb (Svaf ^inm i»9ti ^aavbiMcn mit fdttev älRitttcv £11«
cirbt« Moifm ber ail&ta SBab^ffen beit Sptt^erQ. 0208^1211.)
Notum ölt omnibua hoc scriptum intuentibus. quod Hnnricua comce do
duobvs potitilus et Albertus g. Paulini in 2'reueri prcpo*itus et Sgvion co-
mes in Sarhn'iJ^rfi et mator elus Lucardis comitissa quandam terrani Pmz<;;'-
hfc/-g subiaceiitem iiospitaJi b. Marie in ]\'adego^iHga teniporibus abbatis Pe-
rtgi ini et llaUri-tci Hazen ciusdcm hospitalis procuratoris intuitu diuine rc-
maDerationJa ei pro aalute animaimn auarum et predeceasorum auorum eo-
dem iura qmeta peaaeMioma. quo ipai et pvedeoefsorcs eerum eam per mul-
toram anuorum apatia poaaedenmt. contulerunt et in teatimoDtum ueritatia
bane cartam dgiUomm auorain impreaaiombna munire euraueraut Nomina
autem tealium bee aunt. (fd^kn.)
WH hm Z)i))lciiMlat Ht fOM im |)r^|[r0. .C.XLIL Kro. 14S.
Digitized by Google
die
280. ©d)U'b%vuc{i jiii|iiKu bcm StU^kt ®. iWartin in C?6Tn unb bcui
ilBinumgcn. SDcn 6. gcbntat 11^12.
In noiiiino pancte ot imliuiduc trinitatis. Conradvs dci crntin maior ia
folönin dooamis et nrchidiaconus. et Uvtchervs ubb.is de /i'<>t/<^. oninibus Chri-
sti fidclibus imporpottium. Cum csFct controucrsia intcr mona.stcrium s. Mur-
tSnl in eo2o»»0 et ccclcsiam b. Mario aquenns super dccima ciirtls. quam ha-
bet idem moDasterium in Wmn'hghtn, post multos laborc^ et cxpengas pro-
cumtores drctarnm domorum habentes speciale mandaium iam componendi
quam Htigandi. tandem in noa; qüi indicca cninitis ox pari« domin! pape coro*
proraiacrunt. ita qnod titraque pars ntfiTationcm Ihctt secundom opmionem
aoam. bona Üdo nobia acribere deberet et qnicquid nos utrfnsqne parüs nar^
rttiono et attestatiom'bus aliiequd fnstmroentis inspectis Btatoereibiia aine oom-
poncndo. aiuo dtlfinicndo. Btue quodlibet aliud ordinando. fpel piocuratorea
dicte domns ratum habcrcnt appcllatione rcmota. Cumquc factum ipaonua
procnratorum domibus prctaxatis atgnifoatuin fuifsct. factum ipaonmi ratum
et ffratnm habcntcs. et per Htteras suas hoc nobis significantes. narratlöncs
facti srcundum form am promissam in scrlpll? por oosdcm procuratores nobis
transiuiscrunt. ad lialnind.intcni ctiain caiitclam utratjnc pars, qiiod »icut dic-
tum est. per omnia iiostrc ßtarct ordinationi Hde data promisit fub penn .LX.
marcarum colontmsis monrte per sHpulatloncni promissarum. et «ub pcriculo
tocius cause et mih pena exct mmunicationis. Nos fsptiir inntnimentis et nar-
rutionibus pnrtluni diligenter inspectis de consilio prudcntum uironim sie ar-
biti'ati Bumus. quod monastcrium s. Martini ecclesic aquenti f>oluat iiiipcrpc-
taom aingalis annis duas carratua uini de uineia curtis in Winnmghen. dd
quibui badcnua aoluebat nonem amaa. da terrk uero caltb daidem eortia.
de quibua aquefuis eeeleeia bactenna perccpit dedmaa. ai in eiadem plantaCe
fuerint nioee. xtqvensis ecciesia aimiliter ox cia decimaa aedpiat. do t«v«ii
edam cultts eiuadem cnrtia. de quibna monaatcnam a. Hartint hactcnvi ao^
cepit dedmaa. ai in endcm plantate fiicrint ninee. tnonaaterhini aVlbrtini ai-
militer ex eis deciroas accipiat Pdblicalo autcm arbitrio nwtto ntraquc pars
illud ratum Iiabuit. et processum noatnim in scriptum redtgi petiuit. igi-
tur hee nostra ordinatio In dubium deupcari possit in posterum hanc pegi"
nam conscnbl et sigillis nostria fccimns communiri. Acta sunt hec anno do-
niinicc mrarnatIoni*5 M.COXIT. npud s. Petrum in colonüu Vlll. idus Fe-
bniarli. piT>idrn(Il>iis ninuistro (Hotem rt Gozurno dc mllne s. Pctri canoni-
ci» ('t (liiioruni apostoloruin caiitmicis. iiin<^islro Gerarf'if) et Ulrico canonicis
aqtt( /tsihiis, m??gistro Elia. Sihoäone et T/k uchricu et JJfnrt'ro cnnonico s.
Marie maioris. et abbatc s. Martini Brunone. et frati*ibus suis Giselbcrto et
VorlUuo,
Vua km OriftiiMl im |)csKt^ )u ^lifftlborf.
Digitized by Google
■
317
881—282. SDeS ühu^ £)tto IV. @(^ti^^ iinb ec^imbrUfc für bie
etabt $m(. ^agcnatt ben 18, 3l)>ra 1212.
1
Dci gra^ C^tfo liomanorum inipcrator et scmpor «oguatas. Univem
iropbni /idojübus prcscntibus et futuris quibus Iic littcre ostcnae iuerint gru-
tiam sifam «t <mitio bonom. Notum uobis facimus quod nos pre oculis ba-
bcntcs sinccrnm dcuotioncm dilcctoium ßdclium nustroruni tani ministcria-
Jiiim ijuara eluinm Trein'rfnshfm. (juuin luibrnt rrga imporiuiu et nos. rocc-
pinius ct)5 cum pcrsoiiis et uiiiuersis rebua ipsotuai iiiubilibtis et linmobiJibus
5nl) lUKSüiim et impcrii specialem dofcnsionem. ab omni cos grauatuine et in-
iuriu immunes esse dcccrncntcs. et quia nicmoruti ministcrialcü et ciucs qucin-
admodum i^b iis postulandum duximus. iiiandatum uuütruiii in oiuuibus ad-
implcre cnraront. et ^ 8eraitio suo ad boaorcm imperii contra omncm lio-
niincm uiacntcm aecuros nos rcdiiidorunt. nca quoquo uoraa uice ipsia mini*
aterialibus et ciuibua fidelibtia nostria pronuaimtia* et noa ip»ia obligpauimua.
^tiod ncque cum papa. ncquo cum aJio aliquo homine üiucaie 10 nqgotiia.
quo ipsos tnngcrc uidoantur. compoailiontni aliquam scu concordiam lacia-
mua« mai ipsip in ea compoaitiono et coneordiu inciu»iis. uolentcs cos in Om-
nibus Semper manutcnere et bonorcm ciuitatis U-tuirensh et eoinmodum co-
niin diltg{ titcr et ubiquc promoncrc. Ad cuius rci certitudincm hanc pagi-
nara exindo eonscrijitam >igilli nostri impicsflioiio jtJ^^si^mfs contmuniri. Da-
tum apud liof/tHou i . an HO domin. incarn. M.CCXII. Xllll. lud. Mail.
n.
Dci eratia 0. 'Rr.mnTiomm impcrator et sempcr Augusms. Lniuerais
impci ii fuiclilms prcsciitcm p.iginam- iiispecturis grntiam suam ot omne bo-
nuu). Nouerit uniuci^itas ueetra quod cum iidelium no^trorum tarn mini^tc-
naH«fla quam ciuhim TrweteMotm douocionem et aineeram Kdem operia exe-
cutiene «epius oegneoerimuB. non indignum reputamua. at et noa eoa tam-
qnam apeciakt imperii fidelea Semper honorcmiia. et in omnibas tkctb auh
ipaos maauteiMamiia. «crumque aperieli deoo munificentfe imperialia cos ad sei»-
wtiinB nostrum oUigaic uohunos ommlius presentis pagtne mnotescci*e uolumua
inapectoribns. qaod noa tarn miütea quam bargenses memorato ciuitatis tnib
protcctiouc noatra Bccepimua et quocunqne per totum imperiam nostrum ine«
nnt. aub patrocinio nostro salnis rebus et pereonis eo« Ire et redire uolumus
in Omnibus negotladonibus suis sccuiitate dcfcuRionis nostre cos gaiidrrc un-
lenteä. QuicuiKj ie igitur nioniüiatis militibus siue burgonsilius sub nostro
cou^uctu euiitibu8 tlampnum .?cu grauamcn aliquid inferre presumpsorit. sr^a
aliquod in nogotiutlonibus ipaorum impedimciiiuiii eis intnlerit. imperialem
ißdignutioncm sc nouerit grauiter incurriase et in corum molestatione. pciat
se pnpillam ocuU noslD teiigiwe* nee dabitet ae tamquam temeratorem im*
Digitized by Google
318
periaUs euliiiihis grauisslmam pcnam reportaiunim* Datum apud Hageiüi.
Xllll. Kai. Mail. Indictionc .XIV.
Aue fiutm Jiouafunit vcn 1374 in bfc Stabtbibliotl^cf ju Xütx.
189. t>tt ^tjlbif^of So^aftit tooit Stier iiicov))odtt bem 6ttft in $fals
3cl 3UV ^cffcrung (einer ^tSBcnbcn bie ?Pfanfir(^e auSttel. 1212.
In nomine simcte et indiuidue trinitatls. Ego Johannes dci gratU tre-
uu'Orum archicpiscopus omntbus Cliristi fidelibus in pcrpctuum. Kt si cunc-
torum incuiiihat dcuotloiil fidclium. t.nmcn prelatorum ecclcsie quorum saga-
citati nauis Pctri gubcrnacula disponentc dei prouidentia deputata sunt, spe-
cialius interest caritatls pcnurlc pauperum Christi seruitio deditorum miseri-
corditcr subucnirc. ut qui uariis occupationibus prcpcditi. dcbitum domino
famulatum cxsolucrc non ualciit. rcligiosorum saltem quos sustcntant prcci-
t>08 adianentnr. Hmus itaqne ni gratia tonoitato atip<aidioraiii eanoniconim
in palatiolo pictatn studio pensata. Ipsorum ^llegio'noatre paternitatia affeo- .
tom homitlter exoranti. plaeuit in subBidiam alimooie cmram pastoralem ee-
derie in Ttde coneedcrc. dHceto filio Otnmo trtuerenn archidiacono et pra-
fiiti GoUcgii prcposito. cui ius patronatus iam dictc ecclcsie ratlone iHlus pro-
positure competebat eoUationcm hanc approbante. dilecti quoque filii. Thwde-
rici ecclcsie Ireuerensia arcliidiaconi maioris. in cuius archidiaconatu paiTOchia
mcmorata sita est. asscnsu paritcr ncccdcntc. ut tarnen tarn nobis quam no-
ßtris succcssoribus. quam arcliidiacono et succcssoribus. qni pro trmporc
fueiiut. per oninia sua iura illibata pcrniancant. deccruentes. Ötatuinius etiara
ut idcm fratrcs nostrc dicm agentcs memorie. anniuorsarium nostinim cum
dcbita ccicbrent sollcmpuitatc. Placuil hoc quoque pia deiiberatione subncc-
tcre. ut pcrpetao ibi nicario prcpositi prcaentatione inatituto ab archidiacono.
in doto totiiis parrodue ipsi prouidestor. Addiim etiam ad procarationem
IpMBi aacordeiia. dednoam ciniHqiie r«i in triboa uillia. aeUieet Htm» Würe,
et ÜTtZe. Sint etiain ad aektiam ipni» mearie ^mnqae aolidi. qd dantar in
Iledemheim cum quatuor modib apdte adlicet et aneoe. qninqve Inaipcr ao-
lidi in Jledentkevm et Gdme, quo menia tempore per totan parrochiam ab
agricalUMribtts persoluuntiir. et oboli quos qveltbet domus parrochialis in do-
minicA qna cantatur Lctare Jcnisalcni huc iisquc pcrsoluit. perpetno cedant
ad utilitatom nioarli, pretcroa rtinjn prouentus alii si qui sunt oblatlonnm uel
etiam Icgatoruni. Cathcdratici iiero duas partes ipso conuentus arcludiacono
pcvsi luat. et ad tercie §ohitioncm se uicarius obligatum agnoscat. Nc igituc.
quud pia deiiberatione et diuina inRpii'atione a nobis tactinii est. a nostrta
successoribus uel ab archidiacono et posteris oius. ucl a quocumque homiaum
ivqaietari poaait uel udriogi. preaentem paginan oommiuiiri aigiUo nostro do*
«teoimiii« et supradietam donationeDi andoritate dei emnipotcikilv* ODumi pon^
tifios et noettft eonfinMioiva. exeonunwiieatioiiis aentontiinb innodntaa. *
flommiiiiioBe fideüum et aaerameatia dhrinia a^psrantoa omnen IioaiiMai. q«
Udo iMMtDMn 4omltknm et cootoatioiieni infiingepi «ttoDiptaiHiüi Mdt»
Digitized by Google
319
aJaraqno prcdictam s. Marie in paiahvlo. et fratres in ca dco scrnicntos in
cura pastorali ecelefsic in It^le et proucntibus dus moleslnuent. Uuins autcm
facti tcstcs sunt. Coui'adus niaioris coclcsic treuerensis prcpositus et nrchi-
dtacomia. Wilielmus ciusdem occltn« decura» et treblduicomn. TheoderiatM
nwior wkiÜnoomu, Jekanne$ ovcfaidiaooiHn. (Jtmo esator. IngthrandM
ottiM« AntdmM» abbas fl. Muximim. 2%Mtkneii9 abbas a. Maria ad inar<
tirCs. WiUdmm abbaa a. MartiBi. CW«ebca prepoaitiis «. Florini in am-
ßumUtt» Vouo do lYotiumi. ^molcfcf« ccJIcrarius. jPmnM). Mfffridns de
n'ü/i?. canoniai maieda aoalnie tveueretmt, Bwchardus decanos s. Paulini.
llelyas decanua a. Simeonia. JmefAw deeaaus a. Fiorioi in eonflnentia. WH-
lelmiu decnnus Lcodietisis. Lnici (]UoqMe. Folmnt-n.t eomcs de casiria. et
Henricxii Blius suus. Theoderiins de M(dber<li. Mttfridua de Nvincfj^fi.
TheodericHn de Bnuhe. JJenvictta de Mandtracheit*). et H Vi/rÄ'i"/?f's fintpr
Sims. Mini:itcriales. Tt/o do >l.<f. liV/^*»^Tn«s de HeJfeiuttein. Henrichs Len-
herre ct filiua 8UU9 JItnricud. Jacvbiis dc Vuiia dapit'er. et Daniel fratcr
suus. HeiDiannu» et Ilicliardfiß de paUitio. Frid&'icua de powfe ct Heineitta
frater soaa. et allt qoamplorea. Acta aont boo anno domioiee uioanistionia
.M.GG.XII. epaeta .XY. IndictioDe .XV. concorreote .VU.
Ktt« btm Qriginaf in btt €(abt(i(Iiot^ef ju Xtlrr, «n lo(t<$«m eicr €{egrf m rot^brau«
nm Skkl^4 mit 1cl)r bidcn onlifrot^ru fribeatn Qdibfnbfmbcfn brfrf)tiit flii6. l^on brr rcc^tni
jitr Itnfcn erttc gqaf)!! fcigm fi<^: 1) ba« ^»ntcavittf; 2J irc^ibwc. ^cobcri«^; 8} brr <h)*
k{(^of; 4) 3(t($ibiac. Dtn>in.
284« ^ev <£)e)l&if4«f ;i50^tt Don stritt befOttgt bem ^lofter e. 5t^e«
vMl an bcr attc fehle Stfi^imgett. 1213.
In nomine sanclc ct indiuiduc trinitatls. Johannes dei gratia treuirorvm
humilis minister, omnibus C'hristi njcllhus tani proscntibus quam futiiris. pcr-
pctuam in domino saliiiuni. i ucUi quc pcrpctuu .-Labilitato uigere debent. ne
uel uicio obliuionis. ucl studio cuiuslibct malig;nitaU9. a statu rectitudinis poa-
aiot tsmutari. scripto solent commendari. Inda cat. qood vninanitati neatre
notom esse uolumus. qnod aororoa eccleaie de a. tbeom diebua noatria et per
mantiB noatraa adepte aimt tenras et posteasinoeiL qaaa proprib lummubna
duximiiB exprimendaa. nincaa et domoa. qiiaa babent cum appendiciia aiii.
Kemiwn. Mtrh. Speie, domos et uincaa qvm dedennt eia MaMdü de •
arraz ct filii sui. apud a. aldegunditn, uiaeaa et domea quaa babent in vr^
ceka. Bona que Ilermannns et adeleidis uxor sua eis contulerunt per mantU
Ptfj-i de irldenze. a (juo in bencficio llh tonobnnt. qiic lacont in Marrank et «o-
uiaiit. itcni bona Ihldewini. quo in Cüdcm territorio iaccnt. Demos, terras et
uincai^. quas babent in ]Vitlicha et Plattena. grangiam quam liabcnt in malholz
cum attincncüs sui.s. et bona quc Iiabent in sweicha. Dornum quam dedcrnnt eis
rttriis ct ida uxor eius in ciuiUiic trcuircwi iuxta iiiaiorem ccdeslam. Ilaa
omncs posscssionea tamquam iustc et legitime acquiaitas eia oonfirroamue. et
afgilli noatri mnnimine roboramofl^ adbibitia etiam teatibus. quomm nomin«
•) 3m üvifUidi; da Kerpen**
Digitized by Google
320
hcc sunt. Cum'odus maior prcpositus. WiUelmxis maior dcc&nus. Theo-
derictis prcposlius 9* pauiini. Johannes arcbidiaconus. Cono cantor. Cono
de nouiant. Amelmus abbat 8. llaximini. Theodericiia abbas a. Marie.
\Viüdm\u abbas a. Martini. FridtricHt ^ frimberth, TkesdericuM^hrWke*
NycoUm» de Duädendorp» Jmobm dapifer. P<«r«(a de ««Uniet. ÜliMr-
dtts de |Ki(<il(o. Uftnriaui de I'mnIo. et BodolfvM fliter eios. Hcmthüm
»eheUui, Warnerua aduooafua. De cmtßitmUia, Conr9i»$ prepositos a. Pl*-
riot. Jwoobua decanUB. Witl^rmimm oanonieaa. JJlBiflterialeB. Htimiem
do atrio. WciUrw. Cum aduoeahis. WUUhmtM de oreAa el «tS quam-
plorci«. Quecanque igitur eceUeiaatica aecslariaiie penona predietaa aorores
aopcr Juis ncxaro. ucl in aliquo perturbare prcsumpserit a corpore et san-
guiiio domini nostri Jesu CbrUtl alienus existat et in die extremi iudicii
diuinc ulcionl subiaccat. nisi rcatum siium condigna satisfactionc corrigat.
Acta »\ir\% licc et eontimiata anno domiu. incarn. M.C0.X1L indict. XV.
epact.i .XV^. concurrcntc .VII.
9(ue einem Dtficta(at4»3:raii«iumt oon i37ö im ^r.-Vrc^.
283. ^Bt uitb <Sptttoent 3U @. (Sud^ar bei Stiicr bctf^reiem ttntt äBo((«
t^tevin, bcv $rati Sbcleib, ein (c(cnM&noind)(< e%ttbiu«. (1212.)
J. dci mlsericordia electus. totupquc conucntus ci:o]esi9 8. cvcharü tre-
uirensui archiepiscopi. oninibus ucrltaiciu scirc uülcutibus. saluUm in eo ^ui
ucritas est et aalua. Nc pretcritorum memoria aliqua ucl piauorum boini*
num uel netnatatia. naleat obaearitele cooueUL Üttoramm tufira^iü eonaiileB-
diuD eBt ut quod diutoriiiUite tiirbari po«M nidebater. aenpü ainleritafe xo-
boretiir. Inde est quod ad notidam tarn preaeotiiiin qaam ftttureraai pre-
aoDti acripto transmittiiiraa. quod domina Addei^ anSm^ 8U9 conaulere vo-
lene. ad noa magno denetioniB atudio a«eeBflit fratemitattan et communkman
orationum neatnumm expetooe. quam nos libcntl animo communione oratio-
num noetnunim et benelaeforam in Tigiliia. misai». ac ieiunüs donauimiie. In
ipa« autem sua peticione tres domos fodeaif dedit, ac picnam traMenem
feeit eo ficiiicet paotow ut duaiiim quoad uluerct usum sibi fractuariam ro-
seruorct. de torcia wero qn^ maior est c^'tcrls ccclesia quolibct modo libuis-
' 8ct. dciiK'cps libere (!i'^[>ojii:nft. habita tarnen piius diligenti sollempniter in-
• qulsitione. iitruin suprudi' 1:1 dojuii.a prcfutas domos absque contiadictione tra-
doie passet, quod ei a jucsontibus. scolteto ffevereusi et scabiiiiö adiudicatum
at<|ue dctcrniinatuni est. Nos autem bunetit iu/n bcneficio rccompcnsantes. pic-
nuiü ci prebeiid^ stipcndiuni adsignauimus. quod iu .summaiu rcdi^cijtes. sex
modios anDOu<^. tres tritici. tres siii^iiiin. carradam uini. ac X. 80I. treuir,
mooet^ qttooaqoe «ixerit quotannis dabimus. Haiaa nero nd festes annt
domtnna Oeratdus preposittta s. Sjmcofiis. FTeeeb oellcrarius. Lodewiewt
et Sibtdo esooniei. Stem. H€rhodtt$ seoltetm. Wirkm teherlink. Sittaj/^ms,
Anihonnu «I ftmler eins ßernwttnn, Ortmmu et alii quam plures.
«Hl Um CHfiliiftf im fr («c<|., M m Testen dtmht mil MaOUas c^^rogrof ^irt wA
Digitized by Google
331
186. ^er ^vjbil't^of ;^o()anu i'cn '^Ivicr mUi\)i cvhü^ ein $au# ht
Zxitt att feinen ^aUafhuciftci (^t>to. 12i2.
lo nomine ^aucto et indiuiduc trinitatis. cgo Johannes dci gratia /;•«'<•-
roncm atoiif^MeopiB omaibus ttd qui» prcMM pagina porvenerit {& pcrpo-
taim/ Scantitit fiddis exhibitio digna est rotribntionni beneficio. Ad rccom-
pensationem tarn, dei tenemar «zemplo. qui rMlt • nniouiqiie iuxta opcm
.äna. Notttoi Igitar fiiciiBiia lan iiittiris- qvam preadkltbus quod oom Jir^
fl«niieii0 nostcr et magi^tcr palatii,' fidfdlter ot diligenier multo tempore suum
nobb exbibuilMUit oUequian* nolentci pro mcrito ano sibt et auw hcredibua
in poaterum prouidcrc. domum quandcm ante pomcrlum noatram aitom ati-
pör riuulum. iuxta molciullnum jure licrcditario possitlciulnm ponttilimus. »ub
annuo censu .VI. dtnnrioriim. quos I<lem Erpho et sucoc^fiOl• suu.s. persoluet
ccclt^ie b. Marie ireiu rtusU. (juc sita est iuxta inaiorcin ccclesiam. in noti-
uitate ipniiis |L;;lüi'ius5isi<iujo (loi j^ouiti'icis. JJniic itaqne donatidnem cornm pre-
pcsito iiiuion. Uocano. et capitulo. et muhis uliis factum, et curum cuu-
seofiu approbatam rcdegimus in scriptum, et sigilli noslri appcnsionc cor-
roboraaimas. adnotantea etiam nomina tcaliait. qui aldem bcto inteHii«>
rant AbbaCes. Ai^mm 8. Haximioi. /aeofttt« a. Mathyc. Tirvica$ a.
Marie ad marlyres. WUlehntu s. Hartini. Eostaeki»» de dauttro, Bar-
^clometu eptemaeenBii, Hiduirdus de roUde, Clcrici quoque. CunraduB
maior prepontus. Wäldim» dccanus. Tlrricus ptopoaitiu b. paalioi et ar>
cbidiaconua. Johannen archldlaconus. Otwimis archidiaconus. Cuno enntor.
li^ehrandus custos. Ccno de noiu'ant. Fridtricih<i pr^Oftltus de Hankenheim,
Jamhvs de aildemachen. GHihertus de zolcere. franro. arnoldm ccllerarius.
Meffridns. Tf>}-fiinfs. Tittnantfi. Erneslo. Ministcriflies etiani. JtT^ohir.^ dü-
vdo (Ir csrh. Ptfr)'^ de rddenre. Ihrmnnmfs de palntü». et lli'-iinr-
du9, Fri'dericv.'i et Ueuiei'us de ponle. Thouias et ddctdius ctiain de ponte.
Tim'ni:* et jinselilius de castello. Ilec auteni acta sunt anno incamat. do-
niin. ^r.CC.XII. pontificutus nostii anno .XXIII.
?lud bitn CviaifMt im $r.<^r<j^ mit >m ^i^dcf. «oh (»t^em an ^cl^rctl^
fctiihl«6clit. ' ■ '
287« SDcc ^r^bifi^of 3^^^^ ^^^ev fibctgi^t bem @ti[t Farben ein
"i ='b(ifefbft in ber -{^e%tt ' 0eT€()«ne9 If^'antf gut SBol^mtng ffit einen
* ■ (tanonffer, mit* SorBe^alt einer ^cvt^crgc für fid; fclt^ft. 1212.
Johannen dci gratia tre^terensin ccclesic archiepisoopus omnilus (JIiHsti
fidelibus tarn fntnrlfi f]uam prcscntj]»!?«; in prrpetnum. Vt bene gesta prescn-
tinm ni\ noticiam peruenli'o ualcai.t t iruronim et Bnccedentium. caueri polet
beneiitio littcnrrotn. Innotcscat \'j:\x\\v ftitiiris ac presentibus. quod cum quc-
dam domus in fundo emunitatin cayduHimis ccolcsie tnrri opposita. a fvide^
rico ibidem caiiunico fuigsct construota, et proceBsu teniporis ab eodem nobis
esset ooQtradita. nc per aliquam laicoruni malignuii uolentium callidam oc-
«ltt(cl((ctnif#f« llifMiliili#. IL 21
Digitized by Google
9
322
cupationcra. prcdicta forte peilclitnri J)o^-^^L•t ecclcsia. ipsam domuni cu quo
posscdimus iure iamdicto logauimus ccclctiic. i^tatulmus quoquc sub pcna
anathematis. nc candcm domuin al:(jiiil)us laicis lioeat inhabitarc. aut violcn-
tcr occuparc. scd de consciisu et coiiiuentla capltuli unua canonicoium cam
inhabitabit. pensioncm priorem ccclcslo duplicando. duas uldelicct sarcinas
uini annuattm sotnendo. et nos nobisque Buceewan» «rcfaicpiscopos honesto
hospitio rccipietido. Quiconquo igitnr hanc nostre oonatHutioBis paginam alt-
quo temererio ansu uidlare «ut infringero attcmptauent anathciiuitti tiinealo
innodatns. indignationcm dei omnipotentli. eiosqve genitrids. neoiioii et apo-
stolorom pctri et pauli. sanctiqae castoris. ac ommnm Btnml sanctoram so
procul dubio noacrit Incnrsiinini. Acta antem sunt hee anno dominice in-
camationis .^I.CC.XII. snb hiis tcstibus. Ctmrado prcposho. Wtädmo de-
cano. Theodtrico. Johanne. Ottrino* archidiaoonis maloris ecdesie treverem-
813. Ingebrando custode. Citnone cantore. CStnonä de nouiant. Wiüelmo,
Qiselherto. Ernestone. ciiisdcm maioris ccclcßic canonicis. Ihr-manno dß-
cano. Marcmno. Waltere, Sfephano. Fn'drrico. Oi'selherfit. Clfnrado ca-
?to(lr'. Tiirh(u-(h. God^fr!'>l>K cat'donemis ocdosie canonida. ac aliia quam-,
pluribus tarn clcricis quam laicis.
Xu« bnii OTlgind im l^k.silr^. 3« ^ ctcKfalTi SifUgfltm ^plicat finfr fotgcak
Snt0cn a«ft)cftt^tt.
(^mradM tnaior prcpositus et arcbidiacoiuis. Tirricu9 ardiidiaeomia.
Wiüdmu9 deoaniia et arehidiaconas. Joh. archidiaconua. Otwinus arcbtdia-
conus. Cxmo cautor. Ingehrandm eusto?. Cuno. Gäherhis. Ernesto.
Ulmus raaioris ecdesie canonici. Laici quoquc Jacohns dapifer et Danid fira-
tcr ein?. Fridericvs et Iteinerits mllites de povte. lluliardus et Hermotum»
milites de j^tUatio, ac alü quam plurimi tarn derlei quam laid*
9In leiben Urfunbm i|l 6icfld Mn flB«|« tm ücfbm «a^ xntfym frittMn
ins. ^cv C5:r3Hfd)cf 3^^;«"" ^«^w ^^'^^^ f(]^cnTt bic jlirrf^c ?u Waohiv 3
bcm (Stift 3U (Laiben ^um bcfi'crm Unterl^aU bec ^anonifec ba{cib}t.
1212.
In Dominc .«nncte et indiuidae trinitatis. E<^o Johannes dci gratia Tre-
veronu/i arcbiepiscopuä oninibus Chrbti liddibus in perpetuum. Quo pro sa-
luto largiuutur animarum. et utilitatc dco scruiontium. pcrpctua dcbent con-
•istere firmitaie. xie dettotio largieiifis «ue priaetar efiiMstu. et spea accipieutia
BOG deatitoatur prouentu. CnpieoteB igitnr miseneordiam eanoborara et es-
-lampniain euitare. aotam faeimus tarn fotuRS quam pveBevtHraa qood q^^ntft
ecdesia de maspret^ (Afospres Dupl.) uolebfes conralere anime neelre, et aap-
plere tenaitatem stipendionim eedesic Vanümen$i$, pfedkAam ecdenufr. cni
omnibua bonts que ad paatorcm ipdiia pertinere aolebantk coDtaUmiis caoooi^
^ Car<knen9thi*$, ad siiateDtiitioncm ipemm» oonaenlieiife et id ipanoi
Digitized by Google
323
lente dilecto in Christo filio Otwino. trevereiui archidiaoono. et predicte ee-
detie prepoeito. qnt ius patronatns m BOpradicta eccloi« de Maspret (Mas-
pres) obtinebat. ad quem ctiani et suos &uccc5sor(^ pcrpetui victrü ipsiiiB^
puTochic pertiiicbit institutio. qui vicarius ab ipso institatiu* pro jKnrtione
aua tcrtiam partem dccime ipslus villo Maspret. et tertiam partcm decime
curtis sororum de Martildal. pcrcipict. ipsarum cenobio adiacentis. (im Du-
plicat : tutam decimam curtis de Moi-fhedat in omnibuis bonia peicipiet.')
Reliquc antem dccime undecumque cx ipsa parrocliia proucnientes. sicut
due pnrtps ex anliquo iure iiitcgralitcr ccdent canonicis Cardonenifibiis. qui
pro iüie cailiedratlci. archiepiacopo. et archiJiacono unani taiitiimmodo raar-
cam. tempore eaecdoois ipsorum persolucut. Vi autcm nostra donatio rata
et inconeiNBa penaancat. hanc paginam scribi itiasimua. et aigiUi noatri ro-
bore comnramri« Si qua autcm inatinetu diaboU hnic &eto aoatro con-
traire pieaumpaerit iram dei omnipotentia. et sue matris. et beatorum apo*
atolfMrum Peiri et Pauli, et noatram se nouerit ineaiaiurum. Testes buiua
donatioiua sunt. Cuf^adm» maior treveretisis prepontos. Willelmus maioT
decanus. Tirricu» et Johannes arcludiaconi. Cuno cantor» Ii^ebrandm m-
8tos. Ci no de nouiani et Wüldmu» eanonid. Actam anno incarnationis
dominice .M.CG.XIJ.
cinciirarbirt mit öinegrap^um , Imt im In t b=? otcu an;V'iübrtcu 3lbti)et(^uiiflm. S(u M^CU
^ättgt bui €te0el toqii rot^cin !Ü:ad/e au ^cUi'u uuo vot^m jcibmcii traben.
289. 3ol)annö (5rjlbi[(^of$ bon Zuizt SScrhag mit (Berfa^ Don SN^^rg
üha cic iiui^ciL ha HoiHuu (1190 — 1212.)
Notnm ait omntbufi tarn presentibiis quam futoria. qnod dominas JbAon-
ne$ TrfUeromm ardnepiscopu^ r nti Getiaoo de Isenburg ivpcr eontrouersta
que nwtebatur inter ipsos de ediHcationc castri in Aldenburg enb Iiac forma
conuenerunt. ita uideiicct. quod prefatus Qerlacus de Isenburg proprietatem
rn.«tri de Aldenhurg et eastri de Centerna inferioris domino Johanni nrcbie-
pisoopo et eeclcsie Trevcrensi recognouit. et prcfatiini Castrum Aldenhvrg \\-
beraiiter et absolute in mauus eins assignauit. et preterca omuia bona pro-
prletaria. rjuc ulcm Gerlacus in iurisdictione uille de CoKema possedit. per
manus uidelicet uxuriä et filioruni suorura archiepiscopo et ecclesie Treue-
rfnii in pcrpetnam contiilit proprietatem. Quo facto dominus Johannes ar-
ehiepiscopua de conaenientia. et deliberato con&iUo fideliom suonim idem ca-
stnim de Aldenhwff aimul com Castro Cauerna inferion et omnibiis bonia
predictia Oerlaeo et eins filio aeniori et heredibns filii aonions fieodali iure
conoestjt. sub ea iimcn conditionis forma, quod prenominatue Oerlaeui et
herea eins possidens iiliid feodum domino Johanni archiepiacopo et ecclcHio
Treueren»{ contra omnem hominem in eisdem et de eisdem castris fidelia ob-
seqnia prestare dehoant. idque pacraniento solenni confirmauerunt. Quod si '
cpotigerit dominum Jreuerenwn wntra aliquem guerram inire. cui Qei Lacvs
81 •
Digitized by Google
324
et eias hercs prcdictom fcodum tenons mIua ineuitabiK faonestatis oft neoen^
tatis fido aasistcro non possit. castram cum tarri in Alättifmrg domino Trt-
wrtnsi «wignabit. ut finite gwnra sepcdicto Qeriaeo cnaftruDi realiloat. 81
autem. qao4 deaa auortot. int^ J^vuerentem wcbieptsdöpiim et Qeriaamm
nel eius hci-edcs Iis et controoeni» aliqna emcrset-it. eo catu auperii» «tttmni
et omncs illnd inhabitantes neutri ^sonim presidium uel aaxiliara oonlemit
ucl dnmnum facicnt. idquo iuramtolo fimauenuBt. Sab prcdicto etlam aar
erflmento a Gevlaco et cius filiis comprehensum est qnod si ipi mortQ pro-
nenti fiierint. et feodnics hcrcdes non rcliqucrint, castra et omnia bona »»-
prnrlicta nrl ccclesiam prcdiotam siiiü omni impcdimcnto lihcrc rcucrtentur
Adicotum e>^t etiam nd robur funauä .^iinerioriim. quod si U'vlncvs ot eius
heiedes licc infVogonnt. ooinc feodum fjuod ab ipsa ccclcsia t<?nont Trt ue^
renal, libcic ad cius aicliicpiscopiim rpucrtcntur, Prctcr liec quc snpra dicta
sunt, lidelitcr promlserunt. prestita lidu in manus domini Treueren» archio-
piscopi Jolumnis, Qodefridus comes de ISpanheim. Gerlaous comes de \ A-
den». QodfridiM eomei. ^ Vimeh%trg et fbiter cius FrUericm. Reinhcldu«
et Hetmett» de Isenburg, quod n heo a Otrlaoo et «i» beredibas obaeniata
neu foerint. ipsi domino arebiepiscopo Trweretmi eontra eoadem oonsUittfli
et auxilium in omnibus prestare non omittenf. Ut autoK bee bmnia que ath
lennitor preordinata sunt firraa et inconaulsa teneaptor in perpetttoa. pre-
Bens cautio preaentibtv aignaciilis aaetorabilibus signata refolgcL
W}\<S)xm m» tritt XVm. :3a]^r]^mibcrt im' Vr.'trrc^.
baö ^atroÄftt Ircir StMjc gu Dd)tenbwng mit- cltieitt 'JÖrtttcT oUcr
(^•infüuftc bcvfcltcn. ^Wci ^viUcl bcr (elftem a(a vcrlci(;t er bcm
ßvbcn bt« Icfctcn ^cji^jcviS ^mh, Qkxmx ^on ^ouWrj. (1190 —
12120 ' •
Johannes dci gr&iiA Ireutrormn^ arclsii^oopus. TuiuorHU Christi Hdeli-
hm* «d quos prosena .aeriptuni pernenent in perpeftonriB. ICaptenles t|im in
presQOti etato quam In poatcra eontra aaemorie' humane ^Mtniitaltin ro/t- uo-
lignanträm calumpnianticoKte ot firme patrodhhim cantcle prcpafari
dm'nius preaenti acriptb. ädnofari. qnod c«m patronatias do Of^entefltme
eobo ireuirensia ecdetie mmiat^aH eine bei^ode defiinete. quia ina foeäale ad
üHas transferri non solet. nobia libeie naeet» et in usua proprioe nel tteiHM
«el aiiee diote ecdeete reditos conuertero poescmaa. noa anime nostro eailüti
prouidere curaulmus et prcfatc ccclcaio patronatuni et tertiam omnium fmc-
tuum ciu!« pnrtcm et quicquid ad ius pastoria apectat maieri eccieaie tr^i*
r^Tiffi contulimus et ab omni onerc oxnctlonis qiie arcliippi^copo reddi soleC.
rc-tcntn tantnm ronsu aiinnali •^n]iinr|:rr» inrn archidiaconali. oandom ccclrsiam
Cxeiiiiinus, ut exindc duo pcruitia. imitin m pnrifioadonp b '^■'ririiiis. nlitifl in
^iuersario nostro a. Paulini et e. öimconis Iratribus ad maiorcm ecdeaiam
Digitized by Google
eoiiiieo!entfbi]t prout res extendi potent exhlbeantar. aIios aiitem duas de-
amo partes Oamero do Ountreue/qva commcmorali JcuxtU ncptcm duxcrai
in nsorem bmltum rogatt p^ Indulgentlani concessimus. hoe tarnen firmitor
Mdioata quod idem Oamertu qaicqtdd iuris in bac eoelesia Imbere uideba-
tur sab testimonlo comparium snorum et multis aliis presentibOB vos^nauit.
Nos ucro quod pie statuimns perpetaum csso uolcntcs suh anatbematis pena
diatricte iutcrdicitnus. ne quisquam contra id ueoko andeat neo iUud immu-
tare ant ab assignato bonelicio alienare p^esumat.
S91. t>tx ^13! [ r of Scr^anlt botr %xict Bcftaticjt beut @tifi 6, ©imcott
ju Zxkx Un (£cbicu3cv ^f>\l i^cii üicucm. (1190—1212.)
Iii nomine stncte et indinidae trinitiktis. JohanneB dei gm^a Treuir^
rum arofaiepiäcopin. dilceti4 in Christo fiiis. canoniciB eeelesie s. Bjmeonls
in porpetanro. Jn eo anmus loco licet indigni disponcnte domino eonstituti«
tti posaesuones et iura eedesianim noetro sollioitudini cotamisBanmi. quanto
pominp dttigeotin et studio ibanntenere et feuere ex eredtto neb» effieip
debeemiUL'et nd fntarata ^earnai paeem et perpetuam qiilet^ qnanto meliiM
naleonw auetoritalis nostre munimine eis benigne et prouide ecmfirmaro cw
rcnius. Inde est quod karissimi in dotnino fiiU preciun uestrarum bumilitete
loeUnatL istis postulationibus ucstris dementer annuimue. et tbetonemn co^
ßitmtic quod tain uuiuersaliter de nauibus quam de ipso foro. a vm^rabiU*
bu8 b. recoidationis predeccssoribus nostris treuerensihus arcbioplscopis con-
ccspum uobis et coiifiimatum. legitime et quietc iusto titulp et nbsquc ca-
lumpnia cum intejjLiitate pof^s^cdissc coLrnosciinini. uobis et succcssoribus ue-
strls ad omnem usum et utilltatein ucstram Ii bore habentlum conccdiimis et
in perpctuuia cüiitiriii.'uiius. et ut succcssoribiis iiostris siiniliter facieudi for-
iiiani presteimis. illiid iilcni iiubi.s prc.seiitis scripti pntrociniu. et t^igilli nostri
iiiprcisüiouc eomnmuiuiuä. öub liac uimlruni niodica et sola exeeptione. quod
iD fcstiuitate b. Mario ekououius avcUiepiäcopi dimidictatein thclonei babcbit
per unttm diem Integrum et daoe dimidios. Deoeminms Itaque omntno ^
firmlter »tatulmus. ut si aliqiia oCciesiastiea seeulatisue persona, bano nottre
confivnuitionjs paginam sciene contra eam temere iro attemptmecit. et aeeondo
tereiove commonita. nisi reatum suum celeri satisfiietlone oorrexetit indig-
natienem omnipotentis doi et beatorom Potri et Pauli apoetolonan. et s.
Sjrmeonii eonfiwsoris incurrat. et in extremo 'eoiamine distncte nUioitti iitb*
iaoeei.
9(11« bm Orioinol im %Xjf%x4i. bcm M Siegel )>ou tot^cm 3Sa^d au gcl&nc((;cu (cci'
Digitized by Google
826
292. S^cY (^r^Hid'cf 3^^^"" fi^ftnimmt für [\^ imb feine
Siadjjolcjci bic IHujjid^t ukv ba§ itlojtcv Ocvcu in :^iia-, be|Ummt
bie cnt)>vc(!^cnbc Dvbnung uttb fd^enft i^m bie Mit^t @. ^mU
bofcieft. (1190—1212.)
In nomine sancte et indiulduc trinitatls. t/oAannei dei gratia Treuii-o*
rwn archieplscopus omnibua Christi fidelibus imperpctuum. Quoniam tem-
porum mutubilitatcm rerum quoquc uarictas solct iniitari. uccessc est ca que
ud pci'pctuam ßtabilitHttiii Hunt Itlterarum suflrngio ctcni^ mcmoriy coinmen-
dari. Nouerit itaquc oniniuin fidcliuiii taiu futuroruni (]uniji presci.llunt uni-
uersita«. qiiod sanctimonialea ccclcsi^ s. mari9 treuen in horreo. cum quon-
dam 8ub rugimino abbutias^ uiuerent tempore beatissimi pap^ Evgena factum
est. iit quo prius clausi,' non fuciant. de cetcro sub sora osscnt. et ßub obe-
dientia Richardi abbatiü äjjrencherhaceHaU. rcligiüsi et sanct^ coim<'t>atlunia
utri uitam rcligiosam duccrciit. quüd quidcrn factuui Cöt conäideratioDC per-
Bonf. non ut h^c ^cclesia Uli ^cclesif pcrpctuo fluttet addicU aed pro tem-
pore, qnla nir 8anct9 reb'gion» erat et pirobat^ uitf. Guoiquo tocoearareB U*
liua abbatcfl. conaensn predeeettorom nottronim treuirenmm archiepiscopo*
mm ehttdem ^odoai^ regimen aibi poat mortoni ipaius uendicarent. ex fre-
quenti mnlaeione prepoBitomni. quoa jpai etsdem aanotimoniaiflMU ft^&atF-
bant qiiia omnea ni.igis sna quam qu^ Jheau Christi erant querebant oepit
locus ille in exterioribua nimia aporiari. ita ut ex hm, q«e ad maltoni»
usus aoppetebant. ui\ pauois pcaset prouideri. Itaque cum locus ille allquam-
ditt reotore carcrct. taudem consillo prclatomm nostrorom et deliberato oonh
Bcns« dominarum sanctimoninlium scilicct predict^ 9ccle8i9 huius regiininia
onus nobis assumptimus. itu uidelicot. ut do cetcro nos nostrique guccetjsorcs
Trcin'rf fLsft^ aichiepiscopi. post nos canonicc Fuhi«titucndi oninistruni eiclrrn ^c-
clesu,' preliciamus qui ^cclcsu; utilis et nobis uideatur idoncus et duuiiuabus
gratis sit. et acecptus. qui et in cxtenoiibus eis seint utiliter prouidcre. et in
liiia qu9 ad auiiiuuuni spectant sulutcm diuiiiam uüscatur habere tKiientiam-
Qui tarnen ea lege sc institucndum esse cognoseut. «t si post institutionem
suam fflinos idoneos esse domioabus et ^cclcsiy. illi uidetur. sine aliqu» con-
tradietione deponatnr. et altns in locum eius magls utilis et idoneus aubsti-
toatur* De commiini quuque consensu dominarum <NrdiiMitam est. nt magi-
stram que ceteria presii aliasquo in diaciplinä sancia erudiat int«r se eom-
mnniter ab omnibas deetam intrinaccus liabeant. et preter illam generakm
obcdientiam. quam nobis nostrisque sucocssoribus ex officio et dignitate pon-
tificali debent. sicut eam abbali exhiberi aolebant. nobis nestrisque aaoeesao-
ribus faeient. Quia uero sunt quidam qui ab eadem ecelesia iure et lege
hominii fcoda habere noscuntur. statutum est. ut homines fcodati archiepia-
copo in loco illo nidcllcet apud horreum hominium faciant. et fcoda sua de
manu aixhii pi^cnpi in prescntia coiuientus illius rccipiant. et fidclitatcm ec-
clcsi^ iuront. In qua ordinatione hoc cautuni est. ut si fcodum absquc le-
gittimo berede uacarc cootigerit. ipsum liberum et libere ad usum et ad «ti-
Digitized by Google
327
jMidiam dominaram ccdat. S! uero in coDfercndo feodo lu&tis hercdibus qiilo«
qwm Ibodati isro dui ooatigerü quod nulgari appeUatlono hevwtde dicitur.
ä ipBoni quoquo ad communcm ulilitatem et usum dominarum debet träne*
ire. Si ecclesiaiii enios iniMititiira ad .ocdesiam s Mari^ apeetat uacare con-
tigerit. archicpiscopus cam non alicui suorum faniiiinrium uel pnuntoriim. nc
qucmquam cxinclc rcnnincrarc uidcatur da]>;l-. seil commtmicato dono cum
manu mnglstre. cam alicui idone^ Cünfeict | i r>nT>f; qm> In eadt'iu ccclcsia
uoHt et possit in propria persona seruire. Cautum quoqiic est. ut si domi-
narum aliquam iubento domino ab iinc nita mio-rare coatigerit. iiulla per auc-
toritatcm uc! potestatem archiepiscopi intioduc4itur. uel assumi cogatur. sed
ca tantuin uiodu assumatiir. communi consensu oninibus dominabus
cllgctur. nec cogcnd^ sunt domin^ nuuierum .XL. sororum exccdcrc. nisi
fiat cum bona dominarum uoluntatc. aut de magna nccessitate. aut cum magna
^lesi^ ntifitate. Ad h9c. quoniam ex officii noatri debito paci et quieti ea»
nndem dommamni paterna eollldtiidme promdevetenemur. foderiam s. Paali*
qiif est in ambita eioadem loci enm omnibitt eaia appendieiii. decimis et ob*
litiradbite prememonttf fccleeif s. Mari^ communi astipulatlone penonarmn
^ۥ1^ TteuettmU coofirmaoras. atatuentea. ne quisquam de cetero iua uel
Domen paatorale aibi in iUa ecdcaia uanrpare presumat immo capellanua do-
minarom. quem ips^ ad hoc elcgeriot. quique in babitu rcIigJonia ae perpe-
tuo illic cum eis mansurum profiteatiir. in diainornm celebratione niccs pa-
Btoris expleat et parrocbianis qu^ ad anlmarum apectant salutem sollicite
exhibcat. quique a dominabua uictum et ucstituni pcrcipiens fructum laboris
sai hiuc In obLitionibus slue in elcmosinarum largitionibus dominalms fidcli-
tcr roportct. Hunc igitur traditioncm et donatloncm consilio et auxilio ar-
chidiaconoium. abbatum et reüqnarum pcrsonarum nostrarum. in generali si-
nodo nostra promulgatam. ne eam infringere uel mutaro quispinm in perpc-
tuum audeat. cx tociiis cleri et populi assensu et iudicio. banno cpiscopali
confinnauiüiu.H. et lioii .sulum btiijiti nostri nninimento. ucrum etiani sigilli
impre^iooe diligenter corroborauimu^. sub Lac nichilominus industria. ne h^c
ao8tr9 benignitalt* concenio a prcsentium uel a aaceedontiam aÜquatenua
clabi poaait memoria, quod quia oonaiderationo pia et oculo simpUci pre&t^
fcekaif pro aola eterni premii vemuneratione contttUmus. omnes qui hoc «cicn-
ter temerare nel aliter Immntare attemptauerint. pcrpetuo anaäiemati tradi-
mos et osqne ad debitam satisfactionem auctoritato d<9 omnipotcntb. et bea«
toruni apoetolomm Petri et Pauli, et domini papf et noatra. eoa excommu-
aioiuiinus. et a eommunionc eorpoiia et aangninit ChriBti et a limiaibi» a.
BMtria ecciesie segregamua. Eos aotoin (|ui id corroborare et illibatum con-
seruarc studuerint. salus et perpetua benedictio a deo patre et filio eins et
^ptritu sancto prestetur. sed et cum omnibus boois oomDinnioitcm et parttcl-
jMUionam obtineant perpetu^ here^tatia. Amen.
Xtti Original im ^MKn^. fe^ft.
Digitized by Google
328
Attf hm ^Mmtt^ Iti Zxitt Icfrcffenb. (1190*-i(Sfl2.) ■
Predilecto doniiuo suo /. venerabili treuereuAi archicpiscopo. //. doi gra-
tia dux de Lemhurg. Marcbio do Arlo. paratiini sue poF.'^ibilitatls ultettjuium.
l'cllit a mo dilcetuR et deuotus iiicus mniristcr W. sancti Dionisii in Leodio
decanujv. quatcnus liiis (|U0 a Uübis et ob uliis religiosis uim ad lionurcm dci
po&sunt ordinär! iu ccclosia s. Martini de montc. cuius patrquatum a uobis
Ot eeclwia irwet'&m habeo. et WiOtdmw do Udfmuten tenek a me. udlein
conseMwm adbibcr«. Quum igitur piis pctitipnibui et prccipue bii|S qae «d
honorem dei inatituuntur. facilem, ol aolo et debeo adbibere eqiwciBaom. ut
meroedom reöpiam in retributione iustorum. consentio et ratamb||beo.'qiiio-
quid per uoa et m^idiaeonom «t Wühdmm do E^tntUfk ad bndetn et
obiequiam dei poteet ia predicta ecclesi^ .ordinari* it» ut ibt meL et parea<
tum nueorum fiat nemeria. .
IL
TT. dci gratia dux de Lemhuro. Marchio de Arlo. dilc<'to suo TT", de
lldfensitn salutcm et sinceram diiectionem. Petilt a nobis dileclus et deuo-
tus nußtcr. inngi.'itcr W. sancti Dionvsii in Tjeadio dccanus. quatcnus hiis fjue
a to et d<*nniio treverensl archiepiscujio. et archidiacono ad honorciu dci pos-
Bunt oivhiiaii in ccclci^iu s. Martini de vionte. cuius a nubis habcs patrona-
tum ucllemus adUibcre conscusura. Quum igitur ad pias preces cxaudiendas
parati ewe uolumoa et debcmus. consontimus et Vatupi habcmos quic^nid per
te ^t dominum' trettereiuein archicpiscopum et archidiacbnum. ad laudem et
obscquium dei in predicta ecdcsla potest urdinari. ita ut nostri et parcntum
])08trorum ibidem fiat memoria.
IBcibe Buft^riftra aud bcn Crigiiialm im leiten bae OlciUrfitdd M ^ay^fß
aiiSt|aii6cii ifl*
295. ^cv Gr3Hfdr}of Sot;aiin t?cu STvicv mMjt auf 5^it(cn bcö
SCufelm ^ @. SÖ^axitniti bcn ®5|ncit^ M ^dt^ ^^nnö in ^ob«
(ett) bte eteiierftetl^cU; im ^gvsfüft, tote bie ait{mtflcriaUli
f), %kixv» getiiegen. (1203—12120
la iBOttine emcto et indiuidue trontatia.' JcJümna dci gratia Tremur»'
rum archicpiscopus. onmibus pnobcntem paginam iiite<|ntibuB iaipecpctuoiii»
Quoniam üneta mortalium cx proccssu temporis ncenon succcssiua uariation«
goncrnttonuMi ncbulu oblluiunis solent ubfuscari. rcnirdio quo possunms obli-
uioni nbuianuis. statucntcs. ut ea <]U(" ratlonabilitcr a nolii-j facta fucrint. au-
teiitici sa'ipti munimine ad posterorum noticiam pcrucjQiant. Vnde notum
Digitized by Google
329
ficB> a«lfttaiiii:tirfi Mm qäuD pnämdäbm» am ad pteok 4tteeti no^
ttMh.JnMhii abbat« J. Maximini. puoris Cumtmü dkld adwmM ia mtißum*
tia. qvi minitfefiakHt'fiHlt.ls Muximiui. de coDsensu fidelium BQiCroMnilrii&
ibiniaterialium quam ciUium in eönßuetttia et circa ^emßuenttam ihanralkttBi.
tale iu8 et libertiitcm concesßmius. ut ubicunquc ipsi infra tern>»no8 no«tro
iurisdictionis fiicrlnt, ab omni pcticlonc et exafhonc. sicnt minigterinlcs b.
Petri siat exempti. et omni iure gaudcaut vi utfintur. quo luinifiterialcs b.
Petri gaudenC et uti cousueuerunt. Ke autcm iiuic noäti^ ordinationi alii^uis
Cüuti'aiie. et prcdictos pucros indebite prosumnt mole^tarc. prcsentefn pflgi*
nam coaseiibi. et tarn aigiUi nostri impre^ioue. quam ipskis abbatis. necnoa
U»$mm » inavtatlötie f feeiraua mBigMjri. qmmua > liurtiM ■ «üftft beci . ^iiiiriiiii
«jbbM lltidminl WßUtru» pviov. Wwnmimt. BeHotfiui t äMm mikm^iOBL*
sillilialtii.; WiOdlrm 4« ktfßmiän, ifwüM« lenkemm- NtäBimn 4m mMd
et'Afriter eius Albertut. Emrieui ilinior de «Mriiph Walierv^ filius u?tii<6
Ditfardm de FaffiMkrf*" 'ütm'icu» antiquua .vHllinife* d««iRrdb« M
fratec eiOs Kngilheriu». AlktHm herme, CfawtrwwBÜt». j . ^i'tf <t<in otHDfiiBMHia
8ud bem aRaHminer SRannfcri^t in Sedto. 9i< ff«))ic UnbÜit^ct^ ' aud brat mit ben
rinjctum u^nei^:.n^^r qnlcntm ^ut^fNilci Stoff« gygpfnyAf»! fyi«SQ4ri|lltni .«Hb (c*
fiegdtm Cris]iital fä^rt bfi •) fort:
Conradvs et liort'rvH, Sibodo immäinr. Jlenrinis do polliche et frater eius
Frfo. Cü/iraJus lic FUiiche .H fruti c.', ?ui. Ludewicns et Hmrkm^ Metir.
mamiKs kohl c.spe/ni ine. et frater ciu» H j/(/fVi'cj/.s'. Henrirvs IJiivesimn, Hen-
ricus üiius Guntrammi et frater eiue. Svmon. Henricxt^ ntfus do H'<j*5t.
VdkcidUa, Amoidus roice, Oodifridus iriiter ('o^o^». FhiUpf^* de i^im»
Hanl». ^ifAtfriw ft^wn. J(I*«niÜ9 fiüiH &mUM' «t: Mer cte JiüoIAmi
lirttMiMl« de Wu^d. Enijßbertttä 'd» CHUm. Heivticm paf&uus. et >fratar mmh
Hertw{»m9, Bärolfu». et fiiius euua. Thkodetidua. Oftfeiffm. Didagmä. äi*
fiuku. Theoderic\u iiHa£^ Hoäldfi, Henricus scheUetiMtU. Godetoakit^. Jo-
hannes de Ci^o<4«nf. et ftlrus buus Mbero, et fratct suus Henri'^us. £UMb
toheßene: Theodancus Beheim et filius suus JoAaMicefi oetari^ae &Q*
. ■ - • : ■ • ' ' > M ... ;.;
■' ! ntcon au^rift bt^ ^tfuetfrH^cü ifemer ^fttei 311 Wlik tm f&im%*
ftel 9;c0cn Hc ?lti|>nüd;c ocö (JJtftfcn »Ott €a[tel alö Sßc^t au bcv
ii. - jCs» Jchatmt» ähanA gntk' ITrMMrtuHfnf archiepisoepttf. omblbus baue
pigttAik iD«pttrtilrid/in pcRpeUmin. 'vttiueifeitall Mt*» mMu» &«imw ^|o4
Digitized by Google
330
muB mtm de ttukßia. a 4}aifaudui haak oeoMft 8/tiiiieoi4k itt nSNi wOI*'
cct. groehe^ hernecmteL üome§e. Liwre, ketkmlt, sab adoooitf« sua sapi»
MMeüixm coDstItutis. graues et inluriosas exoglssct exRctIonet. Not ad eorum
ijMe^ak iostonowni sepisaimo fatigati. hsiua rci ueritatem -^iiiBifliHies niai
nimua pcrscnitari. veritate igitur. pn'mo per iheodtriewin de «i*M(«> pott per
liieardvm de palatio fidcles noetroß. ad ultimum per proprinm pmonam. bis
uel ampiius. a rusticis ot nropinquis diücifntin?? inqtitfita. prellbatam j«. sy-
mconlg Gcclesiam ab omni exactinnc Iit otain inuenimiis et nbRolntam. ITnne
autcni Tcritatcm quam omiiibua cupimus esse notariarn. np ijni,^ tciucrc pre-
Bumnt infriiigcrc. sub ilistricta aiiatlicmatis scutcncia liUeraiuni no^nnnun tc-
•timonio. et giplli mimiininc confirmamws. Huius vcritatis testcs ^unt hü.
(Abiiwjwfl maiork ccclcsie prepositus et archidiaconus. Theodericus maior
Hnkmsmtü MohidiaconoB et s. pauliui prepoeitos. Johannes archidiaconus.
OAmimm äMiSkßmm et acolwtioiii. maSork eedeue oantor. J«^
hmnäm tbenumuliM. GuMafoi. ONo de mumtiä, OtSbaim- de coImim.
«Mte.^ BmhmdH^ •» penliDi'decMiw. ITiij^o etnior. FriitricM onetoi» Mt-
BMtaBnbiw PdHif de JUemiltf.» ilbeodw de idiMA (TlepiMnia de cnme,
ci(<»0M<iM in ept^heiUicu
' M tew Cridüml im ^x.t%x^. M Giesel fe^It.
Ego Jokatmt» diaii» nuterante dementia Treuirorum arcbiepUcopoa.
vniiirnfs f^ni prcscntem perspcxerint paginam salutem in doniino. Cum na-
tiirnli nieliil eerttus sit iiioitc hora tamen diuino reseruata iudtcio. oycie pre-
tium e^t snlutis contcmplatione it hus ordinaadis iocombcre. Hinc eat (jiiod
per ahibäiou grutiam sani et incuiuines tale condlmus tcstanicntiuii. Conuen-
tui soronini in (Jvmmode Icganius .X. libras, ut de ipsis ordinetar. quod la-
men ante iiiains altare die aoctuque ince^santc!- aideat. et similitcr iial in
omnibQs ecclesiis quibus .X. libra^^ legamuä. quarum notüinu hec sunt. Gccie-
■ie t. FlociiM im d^^memUa .X. libras. ccdcsie a. Gastoris ifaidem JL. lihne*
Bmmindoff X UbiM. F«Mv« X libnM. eonifibt» in.Amimmo X Ii-
bres. toimbm in BobmÜa X Üfaraa. Brunübtri X Iifans. aorotibee in
Cattro a. Marie supra ifoscOem .X. libm. eeaobio s. Martim Tremrü .X.
Itbns. Wadegotutgm X libras. IFtZre spad Metim .X. libfis. ed Aurtam
uaUem X Jibns. Stemudt .X. libras. item ad s« STmeonem Treuiris .Y.
l?bras et lumen ardeat ante maiös^altare omeibiii hM et slmiTitcr fiel i»
omaibus ecclema quibus .Y. Icgamos Wanm, ed Horremn .Y. Mbraa. ad e.
lUrberam .Y. libras. Falcele .V. Ubiie. Metlach .Y. libras. ccnobium so-
forum in Lutra .V. libras. ad Stupam supra Moeellam .V. libras. L'-ntuche
.Y. libras. Mardirdal X . libras. ecdcsie Hardt ifi^^ffi .Y. libras. e< < Icsie 3/o-
fifitf^rtfvn V. lü rns /üw/t Y. libras. rederiia< Jie .Y. librn?. sorDribus in
J>ir0tein .V. übraa. ilnmteiM .V. Übraa« Qrum^e .Y« Übxas. 3eib«ave
Digitized by Google
3:M
.V. ISbm. DiScbMeii .V. übn». BeaUA .Y. fibnf. il2fft;fiher0 .V. libra«.
SAiftnherc .Y. libras. ccDoblo sororum prope Kerpen e .V. Hbrw. J^n<c^i-
frtit .V. libras. Freisdorf .V, libros. FFtwoitc .V. libras. claustro sororum
prope Achen .V. librsg, iOTorlbus cic IJouen .V. libras. soroiiblis de Honte
I. Walpurgis .Y. librat. fororibus in Wulßrsberc .V. libras. ccclcsie Justi*
montia .V. libras. Kuningisdorf .V. libras, confratribus in >?fi/"^ -V. libras,
Lvnniche .V. libras. Prcter hcc leganius .C. libras diiKisonuii loeorum in-
clusls ncc non pauperibus et cgenis in domibus suis iaiitaritibiis. qui puncm
et nects^aria cx nunc querere non ualent. Item ad rtniuiieräuda fumilic no-
stre obBijquia incntcm decrcuinius (liiis:cre. Legamns itoquo Jaeobo decano
.X. libras. Uetnrico capcUano .X. libias. Helie .X. libras. Godefrtdo .VI.
libras. Folmoio ,X, übra». Ottoni .VI. Jibras. Mathie .V. libras. üenrico
€oco JC. llbiii. Qerha^ de BlatMikfm .VI. libni«. Walmr& ^ For»-
hm .V. libnt. Magill« X. JibM MmbMoni plfbMW In
dmuM» JL KbiM. WiüAdmo -plAMo in Gntflmnitia .V^itiM; nmtM
iitJErMreMaem X el dänid. librat. nagiiCfo Eugoni 4t t. Oaatora illv fl
dim. Hhna* Pjirodem autao JL et dia. HbiM; Viuimi «taoctlo il>iiiii
fiio.X.libnB. ifcira» de Beilaide^ WtfiüUlß^
d0 ßoklmdi .VI. libras. Qodefndo ot Alberto de Ptdatio utrique .1. librMHV
Rvdegero janitori .V. libras. Gerbodoni fitio aios .V. libnMU Oodeßndo p9in»
.Y. übns. Oerardo de FofiiMir« .Y. libras. Rudolfo OMwratio .V. libraa.
tfortoMintio .V. libras. et sorori ejus Adelheid* .1. et dim. libras. Oodefrtdo
de Loginsiein et fratri ejus Diderico utrique .11. et dim. libras. Etnmudo
de Lnqrnstein .11. et dim. lihras. Ueinriro de Insida .11. libras. Ariwldn de
nVy.st^ .11. et dim. libra.s. L'dv.rndo de H'i>«<? .11. et dim. libras. t'vnmdo
tacuxn .II. et dim. libras. Johanni capellario .IL et dim libras. HeinricO
Btrahuch .II. et dim. libras. Sibodoni .\\. et dim. libras. Ounrado rufo .11.
et dim. libras. Joicobo jmruo M. ot dim. libras Johanni de Andemaco .11. et
diiD. libras. Bifrido de Mnkirche^ .11. et dim. libras. Lodewieo de Spit-a .11. et
dmi.lib«M. 6i«iZaiM0 Ol. 6t dim. Jibr«. FIribo de i^«/^^ .V. libras. Jvüm
.1« Übrutt. . AmdUo nondad ' .II. eft di'n. übne. duobiis gcrdaBibba «wMnt
JUtf et Niedaü utnfae J. et dim. lifacai. cetm gitfdcHipbi»dQbbdi iridd»-
cet de eemera et tribiu de coqotiia coilibet .1. libism. BUdeiKtni^^ .IvISump«
Septem naois aenni de pdat»o edUbet' .1. libnm. Engäberto J; et di». fibrai.
S^rido «n. et dim. libras. Htnrico fratri ejoi .11. et dim. iibras. Ditmd^ JI<
et dim. libras. WoUfenmi .II. et dim. libfaa. m^S^ridi .U.0tdkn. Jibns.
alüs .VI. libras. Item in exequiia BOStrii pro ccra et aliis neeessariis et WM»
dotiboB .XX. libras. ad iqfectioilim pu|»iRiin midtm Iritia et «X. pemaa et
.1. carratam uini. Equum nostrom ambulantem soronbua s. Thome. doxtarium
nostmm soronbus in Commode.. ncpotl noptro O. npcbidiacono on^n^s culritras
nn5tr3H. et suojj^aniani nioflernam. Huius itafjue tot;\n:io])ti rxecutionoin pt pern-
nie difetributioneni ahhatibus de Hemnierode et de l^nh'e s. Vetri. et do Nuenburc
In AUacia. et de bchimemmc in Fraticia, et Karolo abbati s. Agathe tan-
quam fideicommissariis committimus. ut ipst in obitu nostro de pecunia no-
atra aiogolia singuia diatribuant. Ad habendas quoque expcosas in couue'
Digitized by Google
nicndo et ista pcragcndo legnmns abbati de Hpimerode. qul eos conuocabH
.X. libras. abbati de Valle s. Petri .V. llbras. rcliquis ucro tribiis, quia re-
oioti sunt, cuilibct .X. Übras. Siimraa huius carte iiubet .D.OC übra«. item
l^aitjus Otfirhac .X. libras. nt iuinen ardeat autc malus altaro incessantcr.
Mulne .X. libras similiter. Nueiihvrc in ÄUv^ .X, libras similiter. Item
ad .s. raiiliiiuiu pro prcbciula .XXX. libras.
53cv^ld;iuS bcr bom ßr^Uf^of [einem ^i^fiiit Züu ei>
. o.'^i idam . ftrdii«|MM»pilft ' cocqueslnil 4 üM^ de Yuulburg caateam
C(WftfWa.<t «AMran. totiAn albclhmi Mmn U tImIs «t in t««!»
IMlU«i.'«im:CM4riAii*l» «mloisjjaUia ättfi «Im «viiibiM mE« aftpeadidui
•» iUpdo. 6t «ft .loftait.. .qiM»d • {lerfauKt' et nii <fwe«M>«i. «piM^io. iÜil
Olilioit attooes^boi dcbcnt nWiattii^ flt ab hüa oattBk flom iM&ara ak 4ontn
MUhem bomiaeMt anXiliiiBi ferre. et ti MclufipiMbp«» «onlm «liqiiem g^w*
mmrilübjteni. oentra; qttCfUi ^«rioolM non potent eiim Jaano. salaa fide sn»
caetrum de AlcUnbwg <sum turre ei roprcsentabit. et qnos voluerit miUtea HA
loeabit. Militca qttoque ibidoDi babitantcÄ simul cum aliia arcbiopiscopum im-
uabant, qunmdiu eins pwcrra durabit. gvrerra uero finita, castrtim ippTim ipai
doniiiK! r;i:-tri bona hdc rCKtituet. Si uero aliqua discordia inter rii'cliit'j^isco-
pum et ipsuMi donünum caötri orta fuerit. ipsum Castrum de Altlinbarg sta^
bit cuui pace. ita quod neo ' ipbu aichicpifieopus' dorniQUlu. castri iudc offcn-
det ncc ipse dominus castri archiepiscopum inde ofiendct. nec mlLites ibidem
liabitaiitcij ureliiepißcopum offcndent. Si uero filii Geriuci. Gerlacus adlioei
et BenriouH. sine berede üUo dcoeBserint ipsa castra uacabunt et Treuer^»*
tm BkckaäpiMpm m4iuä bsMfitfo attooedeL' imo tdiqu» hmävai .iUonim fl-
U.«ftep«teaidia^ H)iiiii.k«i. tatlai «ddI. edmitw de fisuie Bmt>iem ife&ir*
Mm. 'JikiiiHMii,tOMiita de Spmbtheim. - Tkebderimm^üm^ de^.YTydc. JZcmi>
WHdm ^\I$tmh»if* G* edian de -flcriaciis eenei-de Vdieim. ]&•
mrtttfitlflk ^uoqito O^nriom de iC^MSrndD CDi^foailiA £eiaernfK .Jihermf
^'JflMm-^^flieniie^^ GodefindmMWMorf et alii ^pini! ^weeit Vdnm
rUs «iMM»'de -Ctoru« (äMorcbn' comes de Veldenae.
u Hio idon Jicfaiepiecop« eoaperaoit tk MtkHco oomite de Lenutufm to>*
ttim allodium euun. (jimd habuit in Hademar. qaod ille etcleBie Treuerensi
tradidit. et ab a'rchiepiscöpo idem in bonoiicio reccpit. Hic idem arehiepis-
oopus comparauit a Qerhardo comite de Är€ viilam qnc dlcitur Bol^f cnra
Omnibus suis appendieiis et liominibus ad cum pertin( i tibus. et villain quc
dicitur Thirhe iiixtn Cochme cum suis appcndiciie. qua* idcm comoa ocdbue
TretiercRäi coutradidit et ab eodem arc)»ie|nsc()po in beneficio recepit.
• liie idcm arcbiopiacopus conqucbiuit Castrum Starkinb&rg supra Mo?el-
Icmt' & comite Ileitrüio de Sptunheim. et Castrum de Haytn (Harn), et m&>
dietetem icaetp F«fre.:>fif mpdietätftnl wäoL de O'^efietfoi. et mansos in L»-
Digitized by Google
nienhach, qne omnia conccssit <» in feodo. Haius rei festes saut oomeB I^W*
derieUB do Lyningen. Oerhtci's comcs de Veldenze. Wainmm comcs do
riales quo^ne Vdo de Petrus de Marctto. Jacohm de Z)i/w^ et fra-
ter. Ollis AiniV. tTenric^s do VMerxo. Mb^Uvi Jm^efioh^.i.^Wd^ de
Helfenstein. Lenerius et alii quam plures.
Ilic Idein archicplscopus roiipni aiiit a God' f riih> coniltc de Virncidm rg
el (ratre cius Frideriro idcm cuslruia cum omnibus cius appendiciia. quud et
ijp^i ecclesie Treuirensi tradiderant et ftb M in benefiflio wcq^iBt sub d«-
cas^ra i^n« Dudelendorf. et Castrum ffmyi ^1 Qfi'»ti>iiM^ai"'tf<>i»if IPta>MM
■jr^/^^rf/j.st tradidit. ot fiil^„^^^in f^PplU ,mnm
Hic idcm arcliiepiscopus conqubiuit f^^ CIpn^i^ oovfiiiß^ f^ Kaleu>«^^^
^j^lrpm quod dicitur Knrehevfj. qiiod situm est in pago quod dicitur Crez-
^wue in cpiscopatu 6>t:/ft/J.st iHi!fj^.7,jj||«8,,gHfii.VP««^"f
jjg^c^nceasit in foodo. '..j-o«,«!-.
iHc idem .iroliiopiscopus compaiault al) Lucritardu de Vttra et frttro
suo Wvrnheru i<lcin castiiiin. quod et ipai eccleaio IV'i'^e/Wt tradidcFU^t.
ab CO in bencficiu rcccperunt sub ^cbito ligii bominuL ^j, , , ■ \ \
^ .^|llc.i^d<jr][^ y^rchicpiscop\i3 cpjapara^it doiniim htU^as Jfffj^t^^Lfi j^jj^
^iiäimdm'iiik^ quam Wemkero d« BrÄfe^ ffgi^pc^^ in>o^9, .y^.
Hic idenf 'ldpdüepiscopus conj^arauit domos et uincas ultra pontcm Tre-
itxrensem sitas. quas contulit Artwido do Hupe et Anioldo de ^ re in feodo.
iffoiri'jpitiiideni^^archicfkiscopvs; öbnpnrauit in Lff$mB,^ Gbttmptfi^ GUiSerefia^
n^ qwas concessit JImric4> de Ksch in feodo. '
Ilic idcm ar( !iicpiscoj)U.s conparauit tcrram in Brutdorf, ^uam conoewit
■Fruhrirn dc Knophn-g in foodo. '""^ ofriim.ir nf
• Hic idem archiepi^copus conparauit domum in Andtrnaco li^rito
bnrgraiiio do Hini6kt quam concessifc ieMnf'f66^/ ♦*^*^ «• «*mio^H?1 •«
idcm archiepi8C0f»t8!ebn|ilii«Mi^WlrtmiMmi^W^
flri»iiHfcftfmrit'iii iffiinitfii^ 'Mir ■H'^nl^fniihnr iiim'ti^Tmlliri '^'o^tfbib.
tife '^iirtiii'fiidiiijiN^aiiliüMi^iili^ uwumui". iV>^h»u^«\ ^i^ 'jiiuii<( üir.b
3ilr lilRii|ln^Wlliii|liBcft{»b^ «onqtiMurt ci^am in NCd^rnlerrj cntH otii/nihiA
-iilg^lj^pendldli'tiSin 'fcodatis qaam noh fcodatis scilicet agris. vineis. prnfis.
-MIolliliAritn' agnarom dccursibas. qae omnia ad tiRis contulit cjiiMdi^i««.
*m)S^Hti .!> u- '.'- <i im f\ II I im I iilKiiij >i'i 1^ V'-"--''^ .!i5)nort
1 ■ 1 1 4; Ii
Digitized
334
Naeblrag von iiiclit dalirlen, scliwci besliiu-
laeiideu llrkuudc» und Güterverzelcbuisseu.
♦
t t • • _ ' •
1. gricbric!) iSraf l>ott'"8*lttln9cn ft^fttrÄjjt bcm ^o^ann
■ jii ©. 9Jtatl)ci5 Bei Xt-icv [ein ^^.Hccaiu :)icd^t au ^»cvlobiö ©ut
. . ©Umar^ auf be[jcn fiekHd^cit. (c. 1191.0
- In nooihie Sftfici^ et radloiduf trinitatis. ' .Kotuin fieri uolumus fam pre-
•entibos quam iatQri«. quod Fridericus ßuudto gratia 'comes Li^
ninga. ius procari9 mc^ qaod ad me de liohts Herlouuis in Vtlmre pertinch
bat iiiteroedente karitmBia mati^ mea tum pro delictis mcis tum pro rcincdib
tfirimarum omnium antcccssoram hieorum. abbäti Johanni 9cc1csi9 8. Mathif
apostoli. sanctique Evcharii. qu^ est Tremrls. libcro et absolute in uita aoa
possiJendnm conccssi. Qiiod iit ratum habcatur. sigillo mco signari precepi.
€ft in prescntia cornm qui subßcripti sunt confirniari. Testes huius facti. C!c-
riei. Cunrndvs decanns in Limburch. Itudegents plebanus de Velmre. Bo-
bertiis capcllatuis comitls. Laie?. Higolfu». Jimardus. ilenricu», Frat^
ßifridus. Stephanus. Winandus.
aRat^eU «MT mtn nnbtfannt. ^ <
; ^ %nBf^M^ «Itfei M|iie mit ftinem
iBogt Übcd^vt )ti fkr ^tn fMfit} (1192—1200.)
In nomine sanctc et indiuidue trinitatis. Ad memoriani tarn presentiom
quam futurorum rcuocare cupieiites. notum facimus qunlitcr iiüs iiatres ec-
clesi^ 8. Sjraeonis in trcveri cum aduocato nostro ad<:ibtrto de Nagilbach su-
per discordia rcbcUtonis quf. inter noa fuit. ad pacia concordiam conueneri-
,inus. Mcdia.n^*baa igitur uiria ho^esIlB OtoHUikdmo nuiHire JVwTi^wmm eockaif
deqano, .Qmrado .arciMdieoooo. &90üiehämo «ichidiMWie* .IFardAen» ^ftm^
dam piiore de hemdrode statatom epi. vt qiiisquia Un TiUiciM'iiwtilvtni Im-
rit* 4Hiim eocaotioii« «t ^lofpitiuieiie adroeali Über Int emi ttmpaoa TiUi-
cationia 8Ufi> Temm. v^titi dcmrioe de rebus fodesif s. SjtBmim idesi vü-
)ieiia 'a|G||Bipiais )ii#l<9m poiefit porcum indo oooparabib et inpiiiguatiiBi dftre*
bna aoja propriia id iwttvitate domioi aduocato dabit. qnem si aduocataa re-
Ibtatterit. quinque solides pro porco illi dabit. Preterie* si qiiis admimsfn-
tioBem predict^ eortis a pieposito iam dict^ eoolesif Me^triC, wUkiim duUo
Digitized by Google
m
rttpcctu habito ad aduocAtom. sine electione institont '^ttemadmodam 4ottll^
nus Wfrnhf^i'ttg mr rcHgiosus de hem^Irode quondam ecclesi^ s. S^^eonis ca-
iioni« US et cu?toP. qin" clusdcm rui tia aJministrotionorn dcconi annis ttniiorat
villicoa se inslituipbe ad uoluntatcm suani sine omni uit?« ekrlionc jiiibßce
asseruit. sed si liominca eiusdcm curtis cleotioncin in inatitutionc villioi se
habere contenderint. ipsi autem docom aut pliircs cx fpsia. qui Üdcliorcs aut
maioris auctontatis invcnti fuerint Trevterim acccdaiit aponte siue inWti ab
aduocato ooopidsi. eonun piepoaito ptdatf eodesif cxperientur. Innipcr in
ipl«eit9 anmiiU. quod iol«t c«Iebrari posi mteU. dWitti. Ikec dabuutur aduo-
cato. nidelicct qoatuor mensur^ auen^. quo faciMt doo mMam ti-evertmiB
mensor^ et qoatiior mcnsoraa tritici. qoaa idcm do Nagi&ae uoeaat sexta-
rioa. qnorum tredccim trewrense maldcrnm peificiiuit. et octo aoxtaifos ■tlt.
I^inis. et diK^dcdn» sextarios yini treuermtü menanr^ «limj^ttai Jlbnim piue-
ris. 8ex''Märiata^ piaclnm habcbit. In alSfi autem 'diibV^ iniii^ fit^
eitis. nullum aliud aduocato dabitur seruicium. nis! sex de&ariate pbciom.
quos si forte pisces accipcro rccusaucrit. »ex denarü eidem pro piioibiie da-
buutur. quorum trcs dcbent esse nietenseiß. tres tr€upre7ii4fis, Piscatores autem
eiusdem curtis duobus diebus in cbdomada. nidelicet quai tn fprfa. et sabbato
seruient preposito in piscibus. sexta tciia aduocato. Sed ai contigcilt. man-
sum qui pertinet ad piscadonem uucai-e. primo anno aduocAtiis tcrti.^n pnr-
tem fructuum aoctpiet et nieliilr amplius pcctcr piscca illos. qui sicut dictum
est annnis pladtis ipri debentur. veryuB ai oiUpa aduocati aiue prepositi pre-
dietna mansos piscatorom aine cultore nidelioet piseatore lucuus rcmanaerit.
iua quod tunc preposito ael aduocato de oodem manso acabini Tel ministe-
nalea sine firaude et malo Ingenio conpelero iodieanerini a pnpoii^ oom-
hioniti. ineonnutram sei-uabitur. In nemofo - antent et bcnna nemorii e^*ia
ideevailNis mpmnm et banno ipsarum aduocatos nkhil iurii luäMt, lernet»-
rioB vcro prepositus constiluct. prout udnerit ai4w|e|ltes etiam in eis nuUam
exactionom. nijüam liospitationcm fnriot. sed personale seruicium illi facient.
secundum quod C( nsiu tuJo curtia iiuc usqiie obtinuit. In mansioeario domus
prepositi. nuiluui jus ntluoratua dcbct Imberc. J luius rci teste« sunt hli. 'Laiei*
Arnoldm de h'^chni. Liugu de hage. et eorum mini^tteriales. he^iedia. 8imth
ru§. Öoczo. Jl^inrimis. niilea. - ■•»!! <»
"" " au3 km cprcflra)ji;irtm Oriamd im^..-ar(^., bcm fibecbi(| 2 Sichel an |S(nflm(ai>
an^rl^ftngt mun. -••,/. i
ji .//./•." { ' • i''' '. ' '
q« " I . . r !• t •• • .
«antra» i^dil Sctfftttf ehiee- Wob« tfloDUnt imif Wcthts «in bat
Äfoftn Benannt Cfatostntm:'' C^^^ '
Vniuersis ucritatcm scirc tioleiitiluf«. conuentOB maioril
sis. salutpfn in en qirt of^t uera salus Vcnlente« in presentiam nostmnn Be-
verwinxK lUn-'^harduH. saoerdotes. frater Teoderints laicus. allodium quod
babebant apud muiant el maranck, fratribus de äauttro sub nomine auf fo*
Digitized by Google
de lutre. titu|o iustc uondicionls contulerant. et aiictorltalera huius do-
nationis. si ncccssc fucrit. so ornuiinodis preslituros promiseruuU Yerum.
quia ium dicta ycclesia de ItUt'e. sigillum uon hubuit. rog.iucrunfc nos. quati-
um ucntatcm huius co^ti'actufi. aigillo 9cciesi^ nostre confirinoi-emus. Quorum
peticioniljus libeat^r aiiinumua. Prctcrca fuüto huic uiterfiicruiit. milli^^i;^ia-
Jcs. lodeiüicu-i de ponte, Ueneni.i iVatcr suus. Fridericm do tuei'le. Jiodol-
Jua pontt. Jacübm 4c f^we. civcß. Atfr^(^t3b<4 floulteUis» Loilewicin^ ad-
■ ^ui trm Orrdinol im t^r.^ m-($., mit bmt Ott einem '^d<tme»t{)reifcn Ufk^ttn %i*fßl
be4^QUicAl^itfiI# in mi^m ^M^. ". ^i..* :
$;r;cobm(i^ öou itcvpcu (jeCoH, ,nad) bcm ^obc feinet iPef}ciimauncS
Tkeoäericita do Kerpena Omnibus boc scriptum inapccturla. Natum uo-
bls esse uolumus. quod nos fpodum quod domimiR Wineniarus de Maudir'
echeit teilet a nobls. conC€«8imug donüuG lliläf ff ardi uxorl eius. M,di(8tUS IF.
jj^ai'iUis ciuä ante ipsaiu abicrit. por uitQ ipäius teuoi^duoi.
: M fiwp ^iwniHWlw <l|arti|tof in 2Mer. ' ' -
.i-.. ".II l-.v ■ - - ' • • • 'I ' : . •
M ^ä\i9 B. ^intcmii^ eine kbcu^län^nd^e ißeufUii \kx feine
.MiKfii^^pMOtifiliPivn'^HosikiiiiM uedilt « |gfc»tolwa»^it -timumiMÄ' icniiifc. palj-
49,,l«m.i^Mlil(9Kaii>- ^litM-ipivfiPliiii» ionptp 4l«il8■^ttii[l1M• ^|iMd'<domi^^
Mfo cellerarius ^oelesi^ 8. symeonis. saluti su^ prospioiait. 41 iiLlotuiiiin pre-
caiiens. occicsio s. cyditt^ )Hj|ii«^id|9p,;;fii|p^; PM^ nietlU>n«,doiniii0
ftbbate JokoMne JCX. mnrcas et trcs domos contulit. scimadt ^üVtem. in
probationem cxcrescentis diicetionis. siib domino Oodejndo abbate .XXX. Ii»
bras donoiitt. Ecclesia nero cxbibitionom bf^nluolcntic eins ncccptans et ap-
probanf. pari uicissitudinc dntin.uii manuni df'liriinit. cumqiH} in plenariam
fratoniltatcm sufdpiens. aniiuatim sex uial li M ti liici. H XL), pilpginis. et fruc-
tua dc< inu; do nole quoad uiuorct ei ex iatc^ro a^ülgDt^uit. Vt antem bec
inconuiil^a mancant. sygiili iinpressione domini abbatis. ^cclcsi^uc confir-
matu sunt ' . ' ' - I nt I
• Haldem DrfÄlnal m ^.'%v^ , bt\\tn eie0(t fc§(<n. ' ' ' ' '
Digitized by Google
337
C Skid Ä'foftci' (''■'ucf^av Bei Zxicv vecognoocirt bic 3Wcmovicnftiftutt2
gcrt bc6 SelTevavö äBcscl Don <B, ©iniccn, iinb »?crf<f)rciM i^tn ein
U&endl4itdl^€d ®%nbtutn. S. d. (1181—1212.)
Notum 0.S50 iiolumus. taiii futinls <|uain preseiitibiis. quod dominus We-
seio ccllcrarius s. syinconis. uiiicani quandam que sita est iuxta dvde^nolen.
pro rcmcdio ftnimc suc. et parentum suoruni. ecclcsie s. eucharii contulit. et
eonm scabinis eituttiti» «linque honestis niris. per mtm^mtibodonis placHi «dao-
eati. raper altaro noUo conträdicente deposQtt. ea nidelieet oonditione interponta.
nt fratres ciosdem ecclesie anniuersarium pafris au! et matris. insaper etiam
aaimieraariiim snam aingolia aniris oondi'gna excquiaram aeneratione peraol>
iiant. ito Ht de quoiibel toniaenano horum trinm ad refectionem fratrum a
procuratore einsdem alnec .VI. sol. assignentnr. Ecciesia igitur. et firatres
iiabi dco eemlcnfo?. nccepti beneficii non inimemores. singalis annis quo ad
nsqoe iam dietus dominas toeaelo nixerit .YI. modios tritici et carratam uini.
ipsi se datiiros promlscrant. Eterne etiam memorio infii^cndom rst. quod
bcncficinrn hcneficio adicicris .XX. Tnnrcn?. (jiins flliqiiaiulo ccclosio prcdirfo
pro rodcniptionc culusdam prctiosi allodii prcstitorat. ccclesic contulit. Pro
<jua bcniuolentia fratrcs ei singulis anni-^ quoad iiixorit. carratam uini. et .XIT.
mr.dio.s ?iligiiiis et .X. boI. tretn'r. se daturos conij)rornisonint. Vt aiitom hcc
firiTin pcrmancant. sigillo eiusdcra ccclesic pieseutein pnginani luuairi fratrcs
et dominus abbas proccpcrunt.
3lud ban Original int '^r.s9lr«$. SDie Riegel fehlen.
fcnl^eim »Ott ^tm (3nt. (Anfang M XIII. gol^t^.)
]\'( ?->iIti rus Jii/if/raifiif^i. vuiucrhis prcscns .'^i'riptuni intuciUilnis iniiüte.'^cat
quod bona inonai horiini de Ifunmeuvodc pcnitu.s absoluta dinii.'ii ab omni
f xaotioiic que ßület bcii L' Lseu/ituu. tibiquc runntdu de ubhtnlttiiu et cunctis
nicis lidciibus hoc obseruaro districtc prccipiu. ita scilicet ut siuc renum de-
accodendo aiue asccndcndo nichil pcnttus ab eis exigati.«i.
%\x9 brat Oriäiital int ^r.eSIr^. Da« aut^anaenbe bieget ifl biiufoimig, unb jci<jl t»n
€4llb rinnt £c9)KicbM fl^ec «innn^lftflcl; bicSegmbe ^|t: SigUinni Wemkeri eomit» Real.
8. 3^"9^'B "i^ci einen rMiitcvtauf(| 5i\>i[d;ctt bcn Älßftevu \Jou 2)Jac^cm
unb ^immerobc. S. d.
Notum sit Omnibus hoc scriptum Icgcntibns. quod cocicsia de Macra
eoucambium quod fecit cum ecdosia de Hanrodin quibutdam uineis in Ke-
Stenden sitis. sab testimonio iuratorum in pcrpetuum ratum habebit et no
hoc factum in poaterum aliquia infringere presumat sigillo ecolesie nostra du-
zimns xoteondum.
fCn« hm Original im '13r.«Vri(. IDa« ^Uijct fe^fi.
«
Digitized by Google
338
9. 2)cv '^Um^ gvanfo frf;cnft beut 9? cntien Softer @. SWaricn M 9(ns
^ernad) einen SBin^eit S3obcnborf unb bcftimmt beffen (Ertrag
gtt Derf^iebenen ^cftcn. (1194 hi» ^fftng be« XIIL ^al^r^.)
Quoniam per obliuionem. qua mater est ignorantio. nota picrumque ne-
<^uiia humane exddunt memorie. plene ntique rfttton» est ac prudeiitie. wä.
litteraram mowimentiB committere. quod oternum uelis permaiMiw. Eliweeett
igitur tarn presentis quam £ature cognatioiua fiUia. quod ego Franca motuf
dbus de meanim conquiaitione olcmoaularuin comparaui quandam mneam lo
banno de Budenthrph. m monte qui dioitar Bölingen, quam pro remedlo
anim^ me^ contuU conucntioali eeciesie b. ^lan'o in Andemaco. co uiddiMt
paeto. ut conuentaB doruinarum proxima dominica post iflftnm b. Lnoe acm-
per uencrationcm aa. trinitatiB ad omnea boras et ad puplieam -iftnin pflr-
agat sollempnitcr. ipso quoque die tarn principalia altaria. suminain seil, et
8. crucis. et quod est in choro dominarura tribus candelis ex talento cere
factis. quamdiu duraucilnt. illuminabunt. in crastino autcm omnes domine et
Borores corporali disciplina rcccpta uigilias et puplieam missam pro fidelibus
defunctis propensiori ^^tudio celebrabunt. Preterea ut iu nataliliis bb. mar-
tTiuin lieiiigiü et l^ha^nii noucm lectiones Semper babeant apud cundem con-
uentum. ab ipso nicbiluiuinus obtinui. de uinea prcscripta ita siquidem statu-
tum est. et quisquis frater precator curtis in Budendorf extitit. ipsam uioeam
cum quatuor plaustriV £mt excolat annaatim. et dtmidiain paitem Bini do-
znine magistre resjgnabit ex quo In preseriptis quatuor feriis. dominica aeÜ.
et aecunda feria et in natalitiis martyrum quidpiam caritatia untueno oon-
nentui pro reoompensatioDe aui laboria adminiatrabit Acta aunt autem bec
tempore domini Warnen abbatis SprinkirehaeenM eccleaie coram hia tttli-
bna. Texwinde magist ra. Ida priorissa. Ottone preposito. Oerardo sacer-
dotc. fratribus Oa'ardo. Godefrido. Herümio* Nicolone milite de Buden'
dorf et aliia quampluribus. et sigillo tarn prenominati abbatis Warneri quam
antedicte ccclcsic roborata. ut quisquam hoc statotum uiolare attemtauent.
anathematis nltione percutiatur.
10. ©ütcv5 3S«v5cicl)uiß bcv Slbtci SKctlaci^, bom X.— XII, Saculum.
Es besteht dasselbe aas einer 12 Fw» langen, 6 Zoll breitan PezgunentroUe, auf bei-
den Seiten, jedoch nur in einzelnen 8&ti6n mit ireitea Zwisdienrftiimen beschrieben. Dia
Bandschrift ist sehr Terschiedcn in der Form uml ira Alter, reicht aber nicht Ober das
X. Saec. zurftck. Das \>rzoichni<3 zelchuct sich tliirch die Kürze seiner Nachweise aus ;
sn licträrliflirh di«' /ii «Mitriihtcndr'n fJoIdsuminfn sind, so ■wfrdeii uurli die Frohnden
njeist nach Monan n und Woclu'n hestiiiUMt, und die Fruhndäibtitcu suibst gcneralibirt.
Der Beaitx aerftllt in «eefe«»a, «tHa, terra ortMi», vinea, P^Oer», i^orrief prahm,
siha nnd nemWt i^«r, orhu. An Wohnsitsen erBchdaea AaUmms aÖboHt, domus, Mon-
sio, sedeSf curtili«, curtkulum, moUndinum nnd arcn. Der t^riindbesit« serfiUlt nach
dem fetande des üesitsen in manem imgeHmlis, dommcaUe und iersiUti emrmiot
Digitized by Google
339
croada ist terra domniealis. Der ftrme Mann hciist mancipium [dessen Angehörige als nniine
gezilih vttdai)» nuttoutf d«r ftftnti» aveh Mmu». Dm belMatft Land wiid bcmohaei iimIi
MMMit, Bßbe oder Oha, jußman oder die«, öfter nach quarta^ stxtapar» abe. Part mid
mcMura sind wie frusfrum »nhfsttinmte Maasse. An Gctrcidcartcu werden unterschieden:
tritifio)!. siliijrn, arma, fruinentum, frumention /iror»/ fc»'<i», anuona. Sie werdfii jTf>fnos-
8tn iiiicU ttmldrum, maUler , owdius, Virdd und nt jlurius. Das Maas ist nu nsiiiratiis
oder r«ta<MS. Der Wein wird besttmmt imch carrarf«, ampkora, Bhiure, sextarius, ein-
mal anek nach vtodiu», wahrscheinlidi alt Gewicht gebraucht Gohlzinsen und Abgaben
berechnen «ich na< h Jibra (= 136 nii/wiit), taUntnm, uncta, HoUduH, dennrius, oholm und
mtmtmts. In Hozna anf soastim' Loistmifron ist zu bemerken dif nvrjnritt. acaria, Frohnd-
iahrt in oft weite Knitcruung. bie gtseichali mit einem piaustrum, d. h. viers|)üuuigeui Wa-
gen und liattc je nach der Entfernung zu laden: 80 modia$ Hafer, 1 earradam «im, lo
modia Wein oder Fracht, 5 modia Salz.
Von Amt- und Dienstlouten w('rd<'n nur prnnnnt der r/?^V«s und die opcrartiy letz-
tere imrh dfn vrrschiedencn Feldarliritoii sjh i iti( irt. lUmiTkcii-wcrth ist der huhifator,
baiutor oder nuncinx. Die Besrhäftigung der operuni iot in der Hegel nur allgemein he-
aaidMCt: opm uritis, /HwieirtMm parare, 9«9l>kiwn facere, pergere inhotkmf nuSMmdtt»
«mtt MUßtartt pnparnn, «tnmmam iaborare ; von £inaelahelteA aind m bemerlcen: die
Beiachafinog der furca und des Sucingeh in den sedea zu Wieb (Moyenric bei Dien*e)y
noch beute Salzwerke sind; das rigarc et mundare pmtn et mrssrs'^ pnfjinarn facrre
circa pratUf vineas, horrca, mta oder ckutdcrc. Die Gegcnütunde du Al>>ialjeu sind aus-
ser den gewöhnlichen Producta dca Aclcer- und Weinbaues j>ru-(r/'m//,^>orc<i, vklima, ot cs,
puJIif wa^ eoriMf, pane», ligna, fitwhf tt^k, äeindele, ItHtm in poHdw, lintu» cami-
iiah'st narh cubitus ; allgemeinere Abgaben -Bezeichnunßen sind: gnUtnacntm , Ihnvina,
Tf^rtmal oder Jie9thauj>t, ccenia, die iura molendini, fian's-, risitficionnn fncrre. Au (ic-
genleiaiujigea von Seiten der Ilerrsdiaft erscheinen als Mahlzeit cQucitiim, sonst nur
vilum et pam».
In uilla iradcr&Ua haliemns ccclesiam cum decimncionc .X, uillariim. di-
tatam cum uno manso. ad no.«tras manu« .XL. VIII. niansos et diniidiiim ha-
bcmus. In pasca solnit unaqueijuc aut .X. uenaiiufi. aut oucs eiusdem pre-
cii. et .11. pullos. et .XXX. oua. In medio raaio .X. dcnarios. In natale
domni .III. piillov. et pro ligno .II. modi« domink^ «aeiif. et sccundo amio
JIII. denarios pro porcm. In octobri angariant ad monllam, de tribufl obis
plaastram .1. facimit. In aprili seraiunt J. epdomftdam. in ma:o .IL in
nio .1. Insoper debent .III. dies de nnaqusqiie domo onnm ad urbis opus,
•lium «d fenum. tcrcium ad araturam. McVsom ducunt ad monastcrium quan«
tomcunqne sit. Ante fcstiuitntcm .s. liutwini .1. cpdoniadam scrulimt. In
noaembre seruitmt .II. epdomadaa. In dccembre .1. in ianuario .II. In fe*
bruario .1. Diraidia oba in ladacheKroth. soluit in festluitatc s. andrc^^ im-
ciani unam. De dnniinicali terra habemus .ITH, carruadcf .IT. aranfnr ex
nostro aratro. et aliy .II. cum familia. Prctor ipsas in bcncficio sunt dato
.XII. et dimidia. qu^ omncs similiter soluuat et scruiunt. Insu per ibi .sunt
.11. ob9. quas tcnent baiulatores. et soluunt .X. dcnarios. Area quoquc mm
soluit .II. dcnarios. et dimidinm. Ruocho habet unam obam ibi qu^ sohut
unciam .1. et angarias .II. nnam sibi. aliam nobis.
Wadef^* annt. XXZ.IIII. et dimidii» manstls. qnonim unnsquisque '
Soloit «d festtim s. Reuigü .IL modioe anene. In oetobre JIL mansi ad-
dacttDt cumdam vini» poetea BeqocntI mcnse JIIL mansi earradam .1. ai ui«
22*
Digitized by Google
340
nnin habctar. ti noD. VIII. Dummos imusquisquo mamtu soltiit. In natala
domim nnusquisqne mansiiB JIJ. polloa. In pascha AIUI. oua; in mcdio
maio .Y. namtnoa. et octo fleptimanantm oomptet serutcinm. absqae astiuia
diebus. Sohuint nutom cx Intcgro .XXX.II, solldos pro sccunda angaria si
ttinam non hnbcnt. In pnsclia unu?quisque mansus .XII. nummos. In Quo-
rum summa inucniuntur .III. librc. et .VI. numral.
In villa Wnimfionafiffi'ii habemus pcclcsinm ,1. et de terra dominicall
r
.VI. corruadas. Mnnaos ingenuilos .V. fjue oriincs soliniiit in paJJfha dcnarios
.X. pullum .1. Olm .X. In maio denarius si non pergit in hoetom. In
fe^tiuitnle .s. Marfiai dcnaiio'^ .XII. In natale domiui dcnarios .XXX. II. V.
uidclioot solidüs per niinuiu. piillos .11. oua .X. Scruit in kalendis ianuarü
cbdoniadas .II. in kalcndis fcbruarii .1. faciunt angariam iutcr .III. mansos.
treuere siuo mettte. aine ,ieichn Incipinnt araturam suam in capite marcii. et
perficiunt in fine ipaioa« In aprill daudunt corruadas. mensuras. et prata.
In maio serniunt epdomadam X. at iscivnt angariam aodem modo ut in fo»
brtiario. In iunio excotnnt aratunm. et poat maridicm operantar quod eie
intnngitur. In infio sccant fennm. et introducunt. In augrnto circa mcooera
occupantur. In soptcmbrc similiter circa mcsscm occupantar. et scruiunt ep-
domadam .1. In odubrc araturam cxcolunt In ncuenibre scrulunt .II. cp-
domada.'^. Kst cciain ibi sexta oba ingcniiilis qne per omnia scruit sicut su-
periorcs. soluit tarnen uncia miuua. ISaui per annum .solnit duas tantum iin-
cia?. Sunt ili abi .XXX. VIII. mansi. qui eodem modo .seruiunl et .«oluunt
eicut supcriorcij. niäi quod in nutale domiui^on soiuunt .XXX. dcnarios. nee
in fcstiuitatc -s. martini .XII. scruiunt tarnen in decembre cpdomadani .1.
Sont alie tms oba quarnm nnaquaquo äoluit patn&adini);. ant .VI. aoKdoa.
S^oicium aKad non faeiuiit neo aoluunt. . nisi trca dies ad araturam XI, ad
messem. et .1. ad fonum* Visiradonem faciunt in natalo domini .V. pancs.
modium ancn^ .1. et .L seaLtarium uini. et porcam nalentem .VI. deoarioa.
Kst ibi area .1. quo aoluit tantuin in natalc domini .XXX. dcnarios. Est
ibi alia quo {^oluit tantum .XV» dcnarios in festiuitatc .s. martini. Kst ibi
alia quo soluit in fcstiuitatc .s. martini .XX. dcnarios. B'^st ibi alia quoque
que «olnit .11. dcnarios. Debciit aut(ni onincs prcdictc übe scoundo Semper
anno &\ eis dominus conniuium t'cc(M-it .soliicre porcuni ualentcm .VT. dcna-
rios. Ad conuiuiuni tarnen f|Uülcunque scdcrint in oba non ucnirc debcnt
ex ca nisi unus. Quoü si dominus eis conuiuium non fcccrit .IIII. tantum
dcnarios soluant.
In vdera habcmus ^cclcsiam cum «na oba dotatam. et cum dccimatione
nillarom. Laimmenestorf» BrunUtorf. Jhtcdwhof* Heüinga. Munddar, Hun,'
tingO' Wrentüingä, Corruadas «VI. tfansoa J^XX.VI. et .III. qnartas pat^
tes obe. alie .Uli. in bene£do dat^ sunt Omnes in fcatiuitate s, martini
soiuunt .XU. dcnarios. excoptis tribus ingennilibus quarum unaquaque soluit
.XXX. denarios. In natale domini soiuunt omncs iino anno .VI. dcnarios.
altero anno .II. dcnarios. In maio .V. dcnarios. In natale domini goluit
unaqucque .11. pullos. in pascba .1. pnllum. et X\". oua. Operatac una-
qncf|ue in dccembro trcs cbtlomadas. in iauuaiio .11. epdomadaa. in februa*
Digitized by Google
I
841
rio .1. epdümadam. In apiili .II. cpdomadas. in uiaio .1. epdomadam. insu-
per de unaquaque domo .III. dies ad sublcmentum. In augusto unaqueque
lAft ADgariam &oit eum suo pkwtro ad monasMom eam fromeoto. In oo-
tobro »ganun uiDi. ffiter .III. obas plaustrom ad monasterium. Ex illia
edam JIII. parafecdom singule solaiiDt
Iii ■ Wtda babemui ^cdosiam cum djinidia oba dotetami com dodmacione
Tillarum. JUnaOorf, Munehinhard* CarinadaB .VI. Maosoa «XV. Oomea
in modio maio soluunt ,X. dcoarios. et inler .II. obas angaisam com J. plaa»
itoa. X. modia uini. aut .X. media frumentt ad monasterinm duccre. et sta-
tim operaotur .U. epdomadaa. In fi^tiuitate .8. martioi uno anno .IUI. pol*
los. altcro anno .VI. In natale domini aut uisitacionem. auf .VI. dcnarios.
In februario iternn^ nngariam intcr .11. obas unnm plaustrum aut ,X. dcna-
rios. et operantui .11. epdomadaf. In pagcha unaqueque oba .XXX. oua sol-
ttit. Et de unaquaquo oba ,11. honiines haiutores uo! nundos mittere ubi-
cumque neccsse est. Do mansionibus quoque .JI. solidi soiuuntur in maio.
et unusqui.squc qui illns habet, in festiiiitate .9. martini nno anno .II. pullos.
alter© .1. ia pasclia .XW oua soluunt. Alieni ctiam qui utuntur noatra
aiUia ^ pascuis .XL. pullos et imum siniul soluunt.
In iiftdtna sunt .XII. maiuus. ex quibus proueniunt libra .1. et .XXX.
deoarn iure oemus. PoHob quoqu^ JSXX. et cma .G.XX.IIII. iolvntnt. ac
ia natale domüri ni uiaitacioae aua JLI. aolidoa. et JUj. panoa ae .XX. mo*
dia aaene reddnot Pfo ügnacio ,XTT. denarioa sinriliter feddunt. et de van
■anium .XT. iDodia aiiene ueBioat;
In Tilikwrtbeha. babcnius qoartam partem feelcBi^. et quarte partis ter*
ciam partem. De domiiiicaii terra .XII. dies. De })rato ad .Yill. carradaa,
Xns staeaa. Tres parita sila^. ^Manaoa «XY« et dinudimn. In pascba sol-
uit uaaqiicqne oba .11. pulloB «t .XV. oua. In maio unaqueqac aoluit .X.
denarios. et inter .II. obas faclunt ang^nam com sale .VI. modiorum de
iwcÄ. ad monasterium F;uiunt paginam suam circa prnta. nineas. horrea.
In fpstiiiitatc .s. ilartini unaqueque ßoluit .1. pulluni, et illarum ,V übe.
qiKiruai unaqueque soluit .XVIII. deuarioB. et äexta .111. denarius. ^optima
VI. denarios. Uctauu X. Lknarios, et sex alie obo unaqueque soluit .II.
aoiidos. et .VI. denarios. Vua diniidia oba .VI. denarios. Est ibi adhuc
nna oba quo »oiuit .11. sulidus. et nulium seruiciuui iacit. Itcrum altcram
•ngartam de Uipkracha ad momifitcrium inter .II. obas cum .VI. modiis sa-
lb. £x oeatra aoteiD prooitratiooe. idem com JIL denarib debet oeDite de
wie^. ad Unkara^ki, Yinom quoqne ä ibi est intet toreiam dimidiam obam
mm «YUL modüa uini debeat dooere ad monaaieritun X£« etiam moiSa
£roineali iiDax|tt€C|tie oba debet paura in honeo. In febnroario operantor
XJI. diea. et de' unaqmqne domo .L diem ad aublementmn. De ligno etiam
■aaqaeque oba. .IL carndaa debei solaero. excepta .1. oba que nigüat. Er
nostra ctiam proeeralicme. qiiando opus fuerit. deportabitur furca. et de^uper
dependem lignuin. qood nocatur mtimgeL ad puteum aalia in wich, Ibi ha«
bemus .\\. scdes. Quas qui a nobis susceperint. tempore Statute, responde-
buiit Qobis ifk tinkirei, de iure no8tro*quioquid negiexennt* De predieta f area
Digitized by Google
B43
•oluimtttr 8U0 tempore .V. sotidl et «IIIL sextiria nini. Ex hii .XXX. de^
narü nobis dabuntur. et nmniii in comuuni com oUeDtibue aoetris bibetor.
Dabuntiir nobis de unaquaqae aede .V. media salia. oiun tribiu tonnia. et
inter omnea .1. modina uillico de Unkiraiaa. Qui com pro anicipiendo aalt
die Statute aduenerlt. qaotqaot diebiu eum rctnrdaucriiit. de auo ewn pascent.
In treueri ad a. Joha^nem. octo mansi. Unusqulsque illorum .VI. dat
unom opcrarium $d peragenda .III. seruicia colend^ uioef .IUI. ex ilUa de
.IUI. pihteren. unusquisquo soluit JLllI. eimera uini si crcscit. si non .II.
aolidos ad festiuitatcm .s. martini. quorum summa octo sunt solidi. Adhuc
iina piehteri .XII. der arios. cum illis denariis (jui soluUQtur de .XI III. cur-
ticulis. ad .s. pertinciitibus ad festiuitütotn potri. quorum summa .VI. so-
lidi et .III. denarii. ad uineam colendam. do aludorf et de intrare ia betgve
.Vill. modii siligiois. De betgöe .11. solidi. ad f(»tum .&. Andi ce.
In WiltingtJh sunt .X. mansi. et illi oolunt uineam ad JXI. seruicia. et
metunt. trituraut. f^nuni secant. et illis datur prebenda.
In. villa. Menneche, ihi .VII. mansi. quo uiila pcrtinet ad wt2ti»geiL
Illi .VIL mansi soluunt .XX. modioa. imum de ^Ugioe. «t aneoa. in ftele
jL Remigü. et tone aanaqnia^iio manana de Wüting, et Mtimk^ tdoit »Y»
pulloa.
In* vilift Dod(m{$ viUar6 inneDimaa de Im» domiDicali aaMoieoter JKL.
manaoa. Quarom .1. tenet UedaU, et aolnit es ea ia epiphania domini de-
narioa .X. pullum .1. ona .Y. de ligno c&rradam .1. loter fefaniarium et mn^
tiam .YII. dies, aut .II. denarios. In pascha pulluin .1. ova .Y. de ligno
eatradum .1. In maio medio JLX. denarios. et .VII. dies operatur. aut JUL
denarios. In natiuitate iohannis donarium .1. aut seindolas .C. si ci lignum
datur. In festiuitatc .s. renugii. soluit denarios .VIII. aut scariam inter tres
mansos ad monastcrium. ucl ad treveris .XXX, modios. siue mettts. uel fhie-
donis uiLLam iuter duos mansos carradam .1. In fcötiuitate .s. martini pul-
lum .1. oua .V. de iigno carradam .1. Claudit circa curtem paginam suani
circa pratum. et circa sata. Arat croadam. et menburani suam. £t in teroio
anno ducit ümum .III. dies si opus est. aut denaiium dabit.
In tvotwilre. sunt .XL. mansi. et .IUI. pars. In medio maio. soluunt .IJ I. ta
Icuta. cxccptia .XX. dcnariis. de uocte. in maio .VI. solidos. cxccptis .11. dcuarii«.
In festo .s. iohannis. pro tc^lis .III. solidos. cxcepto .1. denacio» In festo 3. Be-
migii .XX.IIL aolidos. et .1111. nommoa. In epiphania .XXX. aolidoa. ezoqitia
.X.den8riia. Infebruario.YLaolidoa. cKceptis.II.deiMiriia. Deenw.iXXX.lIL
denarioa. Summa bttina oenaus .VL talenta. et .VUI. aoHdi. et .II. denarii. Ad
iZadk^aunt .XV. maoai. qaoram aniim ntUieoa poaaidet. De «eteria iuniBqiiiaq«e
manaiia ad fcatom .a. Beosigü aoliiit .YUI. denanoa. In medio maio X.
Pro angaria .VL denaiioa. in aatalc domint JH. pnllos. in paacha .1. ona.
XV. Ad fcstum .s. martini pondus iini* aat soliduia .1, • Si autem lianaa
dederiot. addet .II. denarios. et modium aucne. Soluuntiir autem iUdem ad
festum .s. andreo .XIII. solidi. In medio maio. solidum .1. absque mansis
qnos siipra posiiimn^. Faoiunt angariam pco aaaoaa idem pro frumeuto ad
waloinoiuuttrium» ot Uoc semel.
Digitized by Google
84S
Wtiimu et frater dus Ardo. filii Oisdheffü de mrew. imcKdettuit in«
per altere .t. Uatwini .11. cortUia. pro saluto animf malris su^. qu^ sunt
ioxte propo palacleiii.
Rdstiein quidam de BuMinga, Qehüo nomine, üradidit JT. iogera. qo^ .
BODt in cadän nilla. In loeo qvi dicitar. Cvdinagker, pro remedio anim^ suf .
Himo de Boaemeäinga» tradidit anper altere Liutwini .IL iugera.
pro Salute aniro^ fili^ su^ Gertmrg^* qni sunt inter meh», et Jhtdingam in
loeo qui dicltur. kvndesdale.
In Hodena sunt .XV. obo. quo soliiunt in festo .8. Martini .Xlll. soli-
doK. In fcsto a. Andree .III. denarios. In natale domini .IUI. solidos. et
dimidium. Porcum ualcntcm .XU. nummos .XII. pancs .III. scxtarios ulni.
modium aucne .XII. pullos .XL. oua. Itcra in natalc domini .XIIL dio-
dia auene. In pascha .C.LXX.VI. oua .XX.IITT. pullos. Jn maio .Villi.
soHdos .III. nummorum minus. In ultima ebdoraada maii .XVIIl. denarios.
In natalc .s. ioliannis .Villi, äenarlos. In natalo .s. Petri et Pauli .XXX.
denarios. In mcdio augusto .XIII solidos. et .Till nummos. Pro opnre
.III. bolidos. et hoc bi.s in anno. De iaie niolendnii .T. njoJiam tritici .1111.
eiliginis .Uli. auene. De iure nauis .XII. modia auenc. bec omnia ad in-
tegritetem todua iorie compatete aoni qood dicitur .DarciiM. Ad aeruicium
adnocati de predicte uilla ,Bf>äena, In natele domini. porcum nalentem .XII.
nvmmoa. modium .1. fromeoti. tritiei et aOiginia pariter. Amphoram uini.
modnim attene ad pabala eqaorom. In pascha amphoram laini .Tl. denario-
rom carnes. dimidiom medium fnmienti. tritici et äliginia in aimnl. pabnlom
JIII. equis. In pentecoste. ouem .1. ualentem .Tl. nommos. panea JCII»
tritici et nliginis. III. aexterioa nini. H. aextaria pabuli. et cnstodes eqao-
rom per noctcm.
De uilla Jfina soluuntur in maio .X. denarii. in feeto .s. martini .X. de
TOO uidelicet raanso. Do eadem uilla aolunntur etiam .XVIIL denarii in fc-
sto s. Andrej. De hiammtorf de nno manao in festo a. Martini .XV. in
medio maio .XV.
Reginiciz de losnui tradidit 8. Livlwino in Znringa. iiiaiisDin et dimi-
dium. in CO ipüo iure (juo ipsa tenebat. In festo s. Martini niunsus suluit
,TI. denarios et drccm sextarios tritici. et .XX. sextarios aucne. et IT. pul-
los, et .Uli pancs. et in nutali domini II. pullos. In pascha X. uua. in
medio maio .III. denarios.
In Tilla BUesa» tont .VI. obe^ qoe aolirant In medio maio .VliU. soli«
doa. In feeto .a. martini .XYUI. modia auen^. JPro opero .VI nummoa. In
natali'dommi pörcom nalentem JUI. nummos. et .VI. pancs. com .H. aex-
tatua nini. ant predo.
Notam dt aanet^ dei ^leai^ fideUbna tarn prcsentibna quam fotons.
quod fcdeaif oonaeciacionis dedieacio in mUa uidelicet udera acta est .V. ka-
lendaa mardi. gerente Bcohiperto archiopiseopo consecracionis ministerium.
in konorc .s. Livtvini archiepiacopi. cuius cciam res ipaiua uill9 e9sc noscun-
tnr. et doteta uno manao cum mancipiis prcsencinlitor super sedontiboa, Kam
et oronem dedmadcmem ipsius uUl^ determinatam ibi oum largidone Bvo^
Digitized by
344
perti arcliicpi'scopl scitote. Simlllter et de iiilla Leim^rsthorf. In siluU. in
pratis. et ucnols. et flgri.s. et ouiüibus illuc ascipientibua. et de aliis uillis sl-
militcr. sciiicct hm /umjf'sdorf/i. änodtnliofli. L'nutrstarf. lltitiiign. hmHiiiga.
et immdtlar. m-' nJ'Unqn . et qilicquid de dcciinacioiio ad iioi^traui parrorliiam
pcrtincrc noscitur. totam cum intcgritato ad prcfatam i;ccl( ?iam pcrtinontcra
scltoto. Kt qui hoc irritare aiupliiis studucrlt. ideni l»eate nienunie Cj)iscu-
pus Roitjjertus anatheniatizauit. Stiaiit ergo sc ßub aiiatliciuatc c^üü. i^uicun-
qao hoo studuerint adnilülarc. Ucc autem gesta sunt tcmporibus Ueinrid
regis. ducift QiaÜberU, et aduocati Oodterti. et prepositi kegUonis* et de>
cani Oaganhardi, et JmrgümtiL et vvolmundL fratran de monaatorio mediih
laeenai, et presbiteri BuozperU. dusdcm ^cdesi^.
Lohaonte sunt «XX^IH. maim. Ex iQia «VII. et .X* aont quonun imua-
qvisque aoluit «XL nummoa. Ja pascha .YL in feato maximini .V. m
quorum summa iiiuemuQtur .XY. solidi. et TU. denaril. Hcliqiu »y» Bclr
unnt .XTFII. solidos. et .m. dcnarios. Ex iliis .VIL ot .X. unusquiaque
uanaua aoluit in feato s, martini .II. pullos. in pascha unum. oqa .XII. unua-
quisquc. Ynusquisquc autem manaus .VI. scptimannrum coQiplet scrui-
cium, absque dlebus quibus in estate seruiunt. In ootobrc addueunt V. car-
radaa uini. et dimidium. In mcdio maio similiter faciunt. si uinum habetur.
Si non. soluit unusquisqne mansus .III. Duramoe. Faciunt nngariam pro an-
nona. scilicet unusquisque mansus plaustrum .1. ad vdei'am pro frumcuto. et
hoc semel in anno.
laucnimus in lohsma ecclcsiara cum dccimacione .XI. uillarum. De terra
dominicali mansura .1. mansos scrulles .XVi. et diiuidium. Quai uui .1. ha-
hct drudo. et soluit ox ea in festo .b. maiiini pullos .II. seruit ebdomadaa
.n. In natale domini earradam .1. de iigoo. la febraario. Operator aliaa
.n. ebdomadaa. et .VI. «arradaa de ligno. Tone arat menaoram auam. et
croad» facit JI. diea. et perfidt ante finem mardi. Claudit cicea meaaem.
et prata. Ante pascha camisilem .1. lin^um. cubitorom .^V. in loitgitudin«
JI. et acniia in latltudine. ai linum dominua habuit. Si non .VL deoarioa.
puUum .1. et ouA .XII. In maio .XIIII dtea. si opua est prata ri^are ^
mundare .V. deoarioa reddere. In iunio. cdificare. preparare. quod iubetur.
et unuaqaiaque earradam .1. de scindclis daro. mesaea mundare. In iulio. fe-
num aecare. parnre. et induccrc. similiter et mc!^srs. In auguato ^MOkturam io-
dp^. et ante fcstum s. niartiiu pcrficcrc. In autmnno ani^arifim .1. quo
precipitur. aliam in nmio. Similiter unusquisque maii^us seruit et soluit. De
silua ubi sagiuari possunt. DCCCC. porci et hnc de ycciesia. De unaqa*-
quc hoba .0. porei. Census unci^ .Villi, et unus dcnarius et obolu«.
De infdAiitija .V. solidi. De mincü'he .V. polidi. partim in iunio. par-
tim iu fcsto .s. inartmi. De WintiricJie in festo ..s. Liutwlni .\ I. sulidi. et
dua eolidi de daleadurjh. Vdo de jirumia cciam tunc soluerc debet -XJI. so-
lidos de Aoinaerufft. De vwda .X. solid!, et .XXX. denarii.
In Kirchesch est allodiom quod aoluit annuatim in festo .a. Hartini .XIL
denarioB et dimidium maldrvm tritici. et dimidium maldrum auona. Medio-
lacensia menaure. quod prcsentabit iii thalamo abbatis. .
Digitized by Google
345
Iq huoddinga mn% ma^i .VUII. dimidius. et ^VL p«yr^ iwius mansi.
qiDiim ceosas talis est In maio BQluJt unusquisque jonrnfi »VUI. denfprioft.
excepto DUO. qai soliiit plus ceteris. uidelicet .III. a^lidos ciusdcm: ocfisufu
Ppmatur .III. ebdomadoa'in eodcm monse,, aug^r*ulnl'4ctwBMIl cudcm mcnao.
^na aoIuifQt .VUII. nuipipos. In äuguato unaqiipjquo obu stAv^it .^LL-iuioir
mos. dnos homincs ad secandttm. fetmi». In.naUlc .s. martini. £oltiit wia»
quequc oba .XU. ddiarioi. (accpta .1. aoluit JIJ. solido». Jii fc#tO:»a»
LiutwinL uicüiuani iiunm. aut .XII. ouuidius. de bei uiiliuus. et .IUI. pauefl^
€t .U. scxtaria uini, lu. deceiubre operaotBr JU- ebdoniudas. la &a(alc ilO'
mini soluunt lignaria. pro q^uibua soluit unaqucque oba .11. nummoB. o:(copp
tis duabua. que soluunt .V. solides. Item in natalc dornfni soluit iinnqucquo
oba .Uli, pullos. utiaqucquc .XV. faculns. Post iiatalcm clumiiii op<u'autiir
JII. ebJuiiiudas. Iii jiaacha boluit uiiaqucque oba .XV. oua. uuyqucquc .1,
pallum. Villicus et Diinistcr cius soluunt in uotale don.ini .1111. (jalliitaciaa,
et .Villi, paiu's. et .IIIL sextaria ulni. et .11. nioiUa auenc, Umjiptrtt'a de
theäna. lancea perfossus a quodHm fridchardu. ita uuliiLratuö ad iio^ deuc-
nit. et tribus dicbus in magno dolure corporis apud nos m lecto rccubauit.
lotcrim oko unctua est et commaotOAiem susc^pit.wdc^sque siU «dcssft fyma
Qtt^ finttres conoo^utt et alladiaro A)}um quod in Uäna p<)88Gdera^ sopfar «It^e
b. liTtwint pro salute «Dinif su^ tradidit co^titucos -iitda dari qmtii aniio
•YIII. spUdoe« tq feato .s. Andrej JUI. et m medio siaio .Uli. eteuoi ^v^m
eomm qni eandem terram incQliuit de bac uito decedcret. opti^oun ^niiiul.
qnod uulgo dicitur herhnal ecclesie dari <*0D8titttJt» Hoo factv ttitARi finlttit.
et ia§n monasterium h. LU t w lm scpultur^ traditus cät. Suui. antem teft^
biutts rei. dominus lioi-icm de Loma^ ^ ministcrialis ^iua £i^ai-w. Engezo.
Siereith, llartpern. Actum primo anno Lutheri, regit». tci|iporibiia Oodt-fridi
aroliiepiscopi. et Adalbertl abbatls. Ego Lamberlus decanus, ex prccepto do-
Diiiu iJiei rorcpi.'^copi et pelicioiie donini abbatis. et fratrura. coram predictis
testibus. et liomlnibus eosdem duos mansos incolcntibus traditicncm istam.
auctoritatp bcatorum apoätoiorum Pctri et Paidi. et b. I.ivtviid. et doniiii
p.ijie. et dumiii ar('lilepi.*<copi .(/. banuo confiniiaui. Si qul.^ uliquaiii iiiiuiiam
iü hac traUitione uei conhtitutlonc Cüclcsif vitdivlaceiuii iiaulcrit. lianno sub-
jaceat. et alienus a regno dci fiat. donec plcnitcr et digne rcfeipiscat.
In tvntiniifiorflit ei Kuriedarf k. et Warhinga^ et Bun4end(h. et Bizxm^
dorfh. et Nitersdcrfh. et Nofton .VI. mao^i, fuQt. et ^luu'ta pars uniua.pbf.
qaorom cenaiis .talis est. In majo .X. deaarios apliiuot. In eodm idchbo
iopriam dcbei^tt pro qua soluunt . IG!« numiDoa, In.natale a nwitiDi »IUI*
aolidoe» et ^Vl. puUo«. In feato .a^ Andrej JX. djsiiaxjio^^ et..yiH. aolidos-
In natalc domini it'enia .Xll. deuanovum et oboH solu^nt^ ct-.YI. ,mod4a
auebeJ et .VI. oua et dimidium. In pascha aoluit oba Jl. oua. et illa quarta
pars X ebdoinadatii operatfir.- ,£^t: a^ nohon. et ad huntendde quatuor cbdo-
madas operantur. dttaa. ebdomadas iu maio .II. in fcbruario. In cadcm uiUa
Umtinisdorf est mansus .1. quem trndidit super altare .s. LIvtwIni. Bernewi-
nus de vah. pro salute sororia su^ JiiHdegvitä^* ,ß quo ^olifuntu^ VJXl» et .X,.
' deoarii. in fe^t^ ^4 AJEukeff . _ . , >. ,[ .., \ . ..
Digitized by Google
846
Malier quedem. ava. nomine, de Fvohta. tradidlt super aitaro .8. Livt-
wini. curtile unum. in cadcm villa. o[uod soiuit in festo .s. andre^ Jili. de-
narios. in curiam Reche.
Quam g«o«ratio nenit et generalio pretetit inde est quod notom fuä-
mna tun lotiiri» quem presentibns. Heiuonem de horreo bone memorie ici-
lilm. omne allodfotm snain com foeleaw in BnmaAaeh pro peccatis an» abs-
qae omni relbgatione s. Petro et a. LiYtvino tradid^. Poet cuina obi-
tum qutdam caraalis frater eius. Amulßu nomine pro ipso tllodio ^cdeeiam
medüüaoeruem nimis infestauit. Vnde consilio inito convenfus hoc deereiut
nt prefato militi arntd/o, funrhim allodii dimittcrent. et donuQi ydeaiae com
dccima siM rctinerent. ea uidclicet conditione. ut nullus postcronim snonim
pro fiac re. iniurjam facoret ^cclesi^ quod et ipse arnoldvs libcnti animo spo-
spondit. Nec silentio pretereundum est. qaod decima lini de oavk'm t cclesia.
Qxori predjcti militi«. atnoldi pre familiaritate tantom qnotannis traditur.
Hec omiiia supra meraorata temporibus Hüh'ni archlepiscopi» ^r«MiVort^m. et
temporibus abbatis niediolacensium Adelhelmi esse pcracta. cog^oscat omnia
poeteritas. Notificamoa et hoc quod idcm abbas adelhelmuB omnla prefata
sie onm enetfaemate eoDfimuiiit m preaentni Ipeiiw amulß, nt quieunque po-
Bierenini pro hac re fcdeBiam inftataaerit eKOomnumication! se aabditom
eiae aeiat Hahm lei teatea sont ' Johannei arehidiaooaiia treuirorum, olfrar*
tu« de hcrrto. Egüolfm elericiB. Th^dericm de Vtmen, et alü plnrea laicL
Nam et totus Mediolaceims connentiia rei neritatcm cegnoadt.
Bewdo de pakta tradidit auper altare .s. Petri. prescnto domno lihone
nltbatc. pro tixore sua b^da. qn^ iacet sepulta in monastcrio .8. livtwmi. una
cum filiis suis Frfone et Bezelino (\nm mansos et dimidium. in Rinnine^torf.
(Tuntinestorf?). Una cum mancipiis euperscdentibus libere et absolute, si-
cut ipse eog posscderat. quorum nomina hcc sunt, Williman .et uxor eius
Imita. Bermcho et Ooltwif, Euerhero et Engiza. Rlthart et Bvimilt. We-
xelo. Bencelo. Et oranes qui de corum progcnie proucnturi esseut. Fucrunt
autem eadem die de progenie supradicte (famiÜ^?) XXXIII. anim9. de qcd-
bna idem domnna Sexdo iSbi daoa exce^it. WüUman et Manta. WÜliman
lieentb donni aoi postea acoepit nxorem de ftmüla ja, PetrL et permanait
com eeteris. Ezcepit etiam aibi aimiliter adaocadam. hoc uiddieet iure, at
omni anno m ^arto .a. Thom^ qu^ae domiia aibi aolaerct quartam partem X
unum virdel anen^. et unum denarinm. Siue autem unua homo totam poa-
siderct hcreditatem non plus aolneret quam .1. denarium, et tantum auen^.
Si autem mtilti. unusquisquo eorum tantum soluet. Qu^ si non solucrint in
festo .s. Tlionit;. solucnt in prima die natalis domini. Quod si tunc non aol-
ucririt postea culpabües erunt. I^ichil ampliua est corum iuris quam quod
dictum est
ßernewinus custos monasterii .8. Petri emit in ulllu Walfinf^a .IIU. obas
de Uezdone. et patrc eius. Heimone .VII. talentis. quas et ipsi apud futram,
ooram acabinia et omni &nulia b. Petci In oommuni placito preaente Wirieo
aduocato. domno L^oni abbati. debde per manoa einsdem Winei adaocali.
auper altaie b. Petii tradiderunt. Testaa httiua traditionia. eat ipse domnne
Digitized by Google
847
TTcrtew adnoeatoi. Oirordn» el Vdo ünter ms. d« OimwAt. WuMim
et Wemerm de' Btzzeringn. Heinrkm de TeiUa, ASberivs de Bardel^
horch, Beringema. de Tkeüa. Manne. Burchatdu» de l'ci»». Actum.
•QUO ab incarnatione domai .M.XC.V. In eadera uilU idem Btrnetcinu$
custos. emit eüam obam « daobns fiatribw SÜleodertbo el Xam6«rK» takntii
daobiiB.
Hec sunt que ex parte fratris miriree livic loro < ontradita sunt. In monto
qai dicitur speriberrh q\n adiacet uilJc que uocatur merlle. trndidit .III. par-
tes uineo. in uno liuiite (.1. raarch.), *) In puzchnrt .11. pnrtps In illo limitc.
In bihz .VI. partes iu illo limite. In hudrnnn .IUI. paitt^. item in illo
limite qui in media tUU (merüe) asccndit .III. partes uince. In fllo limitO
fü dieitur mmsI JIIL |i«rtes. In illo Ümite (marcon) qui didtor. Strtmte
Jn. pertei* In illo lünite qui hmrla, inxta moleBdlnnm .V. partee» lo Wo
Unite q«i dioitar. mtkmntk JÜL partae. In lUo limite qui dkitsr UniMr§
X ptHee. In Illo limite qni diator. pUmtM X partem. In Ob fimite qol
dicttor baserdroth .II. parte« vinee* Soperiim .tt iAannü, in ilk» limite .VI.
partes. In illo limite. qui dicitar. viUirs III. pertee. In illo limite qai di*
oitor. coUout» in villa que dicitur cella .1111. partes. In illo limite qui est
tnxta .8. petrum .V. partes. In |ilIo limite qui dicitur pumeros .Y. partoa.
In illo limite qui dicitur holis .Y. partes. In illo Ilmitc (marchon) qui jni»-
ri/nr .V. partes. In illo limite» qui dicitur merttal .1111. partes. In illo li-
mite qui dicitur. buri .1. partem. Ex parte rinuH illo in loeo qui dicitur
Nuderi .II. partes, et ab codem loco ultra moseliam .1. partem. qu9 aimul
sunt .LXXX.IIII. exceptio duabus domibus. que in cadem villa que ^Beitor
edla site sunt una quam uulgo kelterhus uocant. altera in qua ipae firater
mtdreoB com fiuailia mw habitaiiit. loniper hee ImieDimoi de boBo cii» fnr
im JI. parae vinee inzta molendbum. et mferioi Aorret JL Item in looo
qni dicitur wübmmeita .Y. et iezta fonttm j», pehi .HE. partes. Svpttina
fontefn in loco qtn didtar Im^nmM JJL et in loco qui dieitor hüfHwmd
JL et ioxti eoadem loenm .IUI. Wemerua de Merlle .11. nineaa dedit no»
bia. pro uno orto optimo. qoi lirit eiusdem fretris mtdree. (qoe) TAe oinea
iacet inferius uille chemptam. supen'us uiom. Duo eciam iugera agri dedit
idora frater in loco qui dicitur huochon. et .IUI. partes in looo. rjui di-
citur prd iuxta Jontetn aluini. et .1. partem prati. in loco <]\n dicitur hnin-
rumpridel et iuxta cundcm locum alteram partem prati. Inferius horum est
pratuni maiud in iuco qui dicitur grihenneva. et iuxta quercum .1 pars prati.
lufcrius uillo neUeche .1. pars prati. et .111. agri. et in loco qui dicitur ge-
necrUt .III. partes agri. In villa burgun .III. curtilia.
Hec £rater WinecKo» looo boic. tradidH. Li eilla punteri^ .1. oloeam
dedit in löeo qui didtm leüa et alteram in loco qoi didtu^ orünou. Ter>
ciam qooqae oineam iuxta wmeM ad portom* et JIII. eciam ioxte portom.
qoe fuit m4emanm .V. nineam dedit in loco qoi dicttor meatevvri. et .VI. in
looo qvi dicitur lodern .VII. uineam loxta ibntem qoE dicitar fiintenevd. iA
*) M in JMsaincm 9cigcfet|t('t|i im Ori({itiaI ktaSbn ijcfi^tleSciu
Digitized by Google
348
«VIII. iuxta eiusdcni fDiitls flucnta .VTTTT. uincam detlit in loco qui dicitur
het^nmUeiii et .X. in loco qui dicitur leidä .XI. ninea est in?rta domiim /iV
jHci senis. et .XII. superii.s uillain qoe d'mtur hurf^a. iuxta ecclesiam .s. Ger-
U'udis. lik eadcin u;!ut tlcdil Jumum suuiii buiiuin. cum orto. Piutum .1.
^eiül ittxt^ tiiiiam quy dicitur lorcibura^ in loca qui dicitur NorkirsL ad .III.
carradaa. Alterum pratum in Dieedün liuulo ad .DI. carradaa. Ad kag^m
4adit pnitttmi cuitia diie partds'aunt t^iwnecioiiw' .III. pan tat paerorum aoe
afW^ria JIU. prativn in Äaa«l»lftMA. quod amuh et aue aorona eat. ' V. pni«'
tuoi dodit i& Wo qtil, dieitur- wUhii, ad .L carradam. et «VI. ^ didtnr
' Fcimartui oi äerfo. filli Maanonis do Vd^ra. contcadii^nint super alitert
.a« petH . YIII. iugera (uel dies) ailodü. io t uilla qve dloitulr Budtnga, qqt
iuxta supradictnm uillain vderaml et prattim UBlUtt ad .T. ' carradiis feoL
i^oZmarii« filius Fcltnari de f^rtnoAe»*«. tradidit raper altare .s. Livtvrini
JITI. iugora (ucl dies) qui adiacent hono monasterii quod est in bolcinga. et
vineam unam que iacet in supradicta uillu Wincht^ra. in vallc. (que soluit
omni ai)no .XV I. denarios.) pro salute aiiiiuv uxoris su^ Thi'^derade. I Otcs.
liuodvlfuj de )tterr-ia pater eiufldom doom^. et Mitgo frater eiiw. Ar/ioidM
Ot JlenrifHs frator siiu8. . . ,
Walte)'U9 et Ardu iVatcr eiu.s. fiUi Guäberti do A/e/cia. TraJideruut
super altare .s. i'ttri. pratum unum. quod adiaeet curi^ iiostr^ Hecke, roccp-
^ U. aoJidia. ab heiiBrluapdOi hßrhato. proeiirttore tune «hiadeni enri^. jPo^-
Mmcm iBtiam pro boe JBa«2«K«a prior etadaab .dcdit. In pvato atttem plua
quam .QH. «airrad^ feni. aeeari poteat, '
Gtutkoit^ do. hma, tradidit auper «Itaie .a« «HrtFrini dimidium flaut-
auln^ qui iaoet Jo 4^d«Bi uüla. pro aaluto abin^ i)lii tui Oimmmii^ Tettn.
\W^d g^ner jfiiiua. Boricu$ dQ 2(>«nm(. at Oerardvs et ^olma^ minlstri eiua.
iiMAiarfftM filiuB Irom^re» da lomtL tradidit aupar aitare .a. Xiivtvvuu*
tDaamiin unum ndhuc uiuenfi. pro rexiiedio anim9 SU9. quam Qoztlo pos«-
4ant Heruit. qui defunctus posiius io mmmsterio .s. liutuuini i^uicscit. in
mobumeato patris sui. Idcm niausus est ia uilia loimtat Actum temporibtia
ßoäefridi episoopi. et Adalberte abbatib.
Gerardus de lioteche. in.*;tiiictu diuiiii amoris. 5iniul<inc adalfu-idt' su^
uxoris. tradidit monastcrio hu'ic dirnidit tatoiu nioleudini ciim cuminodu ciiis-
-dcm ad sc peitinentcm. quod e^t in uilla l]'ihsf. iuxta uillam Mnv<Hi(ndvi'f.
Froficuuiii diii)idiotali.^ est. Singulis annis buluii iuAxio mülcudiiiaiius" .V.
iiialdros tn-uerens^s frumcnti pronmcui geiicria, Jn pascha .MII. panes .11.
sextaiios uini. ties numoiatas carnis. Pani« uni||qui$que lanty. magoitüdinb
esse debct. qai ad «ton Ulf; rufilieiB apperhabundet Porcu* vnom »XK-inuin-
il>o|fum preeii a udI^ eodem-molendiiiario dctar. <yii aA^iilatiu »VI. «bdooiAr
ti|)W «yiil« Bq]idt»um predi ^tituatvfr.
./ ; fyginßfdw, iij?iia. Bntfri^, da »idilMifa, ti»dldit . aupar altrne .s. Lin-
fviviai duo iugor« (duna dks) pro ealiite anim^ uxoris SU9. Soenehild^^. qua
iacent in mtrjea iuxta bezzeringam. ultra fluuium. Testes. Oito fratcr ciua-
dem Reginoidi, H(cd,.dß pore, AdaUf&rtut et JUgmdiilm fiUoa «ioa.
Digitized by Google
349
MJmost clcncus qui pcefuit 9ccIoi>i9 .s. Lvgcri. adhuo paer. ante -ordhiap
tionem suam sacerdotit in lioc loco prebendftm ii»buit.' Ppospitiv'factift dctt-
nutionem in uiUa cramtara pix> prebend^ mh\ datam pMaedik. Ablto paacoa
diea mortis aoo huc ueniana. aliodium euum qwA in uiUa numaMeno, ■ vbir
eüaia miasa» celAbrauit. hua sttpei; altarc 4. pötci tBididi& 4Mt^e in Jioc loco
nioriri mansit. Familia autem nostra ibi ccmsistcns. dimidium Maoaom ex^eo«
dem allodio mcriti sunt, quod huc pertincna deieniit* .Hectemparibaaifntft'
mmis episoopi. et ailallxrjii abb^is aeta sunt.
Bernewimis eu»(os Uuius moiiastcril commutationcm fecit crga WoLtiera-
dum. tiinc ccllcrarium. dans ei .Ii. iugera et dimklium. qui iaccnt in hezzf-
ringa. pro uno quod cs^t in Waeldinga,. quod iuit alue^-ici. de htz-eringa,
T<>t(s. Erchuiberfus. uillicus. Wichmaujiita. JUeiminildm, adiutoc ciit»d£ni.
herntuu (Iii. qui auctorcs Luiua rci cxtiterunt.
Hm ktruä. filius Ituok^'i do lioteche in cxtrciijit^tc uite iacens. accersi-
ult ücrardiim de licteche. et Geuehardum 4e heteaheim, Uixitquc ei.s. uolun-
tatein suam in eo esse, ut IcrciaiQ part^mjecclesi^. (^wi^ wiiu-ii^uiiringa. qu^.
ad se pcrtineEet. pro saliito anunfi^sttf ^4i^M*^^ «odi^i^ si» tGsdm ucjjti^
et insupee .Vlllj. iug^a a|^. et cqHttin 8iiam..Bi siji^roMur.' qui, stbl <^n^
placero hoc dixeront, «t nobia illnc cum reliqaÜR. sogaitt .auo jaenics qwinto-
cius mandancimt. In «pacio autom cuniitiin 9t c^dmntiui^. finwfti ii«t^ s9w
adcsse sentiens. eundon Qerardum roganit ut mcmorstam partem ^ccIcm^,
cum agro. manu sua super roliquiu iAPctoruia» quia oqiialis sibi in libartato
niundana esset contraderct. si ipso.noe iciqut possot^ «nee uiuecet. Quod et
ita fitctum est. Cum enim adueoissemus cum reliqulis. Qeraidu» tradidit.
firmauit. indcquc idcm Ttdkents sublutus. et huc allatus. honorifico siisceptus.
in horatoiiü .s. Liutwini. nonis Maii. rcquiescit sepultus. Testes, idem Oey^
aril'i.s cum niinlstrls suis, lieinbolilo. Kvencino. Walteru. Geuehardvs de
k' f>^)i/ifi'm. llar{h(rnv» ncpos cius. Suitt udi^ iiK'uiatüi'. JJuuno. et fralec eius.j
Adf^fi'i. et .111. cleiici. ^\)i(lr((is. HagaiM et filius cius Stephanus.
I!"ricui> de biz-erdorf. quoJidam caii^-a oratioiii.s in palmiü liuc vtcdtlo-
cum ucuit. lucquc cgrutans. nioritur (Vi. i(^^s ^prUiß) e^n^i dQ^ini a4'
ucspcrani. Qui ante .IQ. diem obitus sul m l«€to iaoena. tradidit super ,cajH,
sam sanctarnm roU^oiarum. qpiequid posscdit aUodü ii) ^ai)^i) uiUa 5t!n«rt-.
torf. pro Salute anini9 su^. Absquo liberis anim eri^i»>idcbxo Gbristqm ho-,
redein fecerat Actum, anno incamationis domini. HilletimOf c^ntesmo JUj^VL.
indictiono .IUI. in presentia adalherti abbatts. et fratrum suomin .II. mp,
Jjutteri regia .111. anno. Godefridi episcopi trenirorvm Testes. hezeL fra-
ter uxoris eiusdem Hovlci. Uazzechp Begincldus, Otto de aidelinga. Ruo-
doljus -de luca. et filius eius Waltenis. JIermüni[$. et Gerard^»* uas^in^A'
BOcati na'itri Wi$'icL Jierncutuniis de vali. Lamherius clencus.
Ht'o «tmt quc pcrtinent ad s. Johnnnem Trereris. In fcsto s. Pctri .VI.
solidi et dimidins. lu fcsto .s. Paulini .1111. soiidi. In fcsto .s. Andrej .11.
solldi. Sifj']fridn.-< (lat illof. DiefriduH do .s. Euchariu .soliduni uuum. Do
meniiiflin .11. solidu?. ad uincas excolendas .III. sol^dos. Pro Eolutione uini
soUdus. In festo .s« Paulini. ad li^apdas tuAOfui .YIUX.. dcnjirijQfi, De.
Digitized by Google
350
uilU mertsca dao nuUder tritici. et duo siligiois. et uaum auen^ Summa hec
Ott .XXX. solidi. et ,111. dcnnrii.
Dominus folrnnrua de furpnch dcdit .8. Hutwino. in blichwäre .II. solidos.
anouatini pro rcinedio nnime suc. ßtzelinuii filius ciusdciii deUit in huue-
fcili'e .XXX. denarios. annuatim. et .11. mancipia. Hanricum et icetiddmut,
et luonaebtis frctm ap«d not obüt.
DomiM kadewip de sigertibertA, et fhüi^pu* filios chu dedenint s. L.
1. mansnin in lomna pro ranedio anime ane. ek .V. mancipia, Bessdin. et
Inrtnm Baem BoAdfim, et matrem ipsoram cum duabna fiiiabns suis.
Nooerit uniuersitas fidelram qiiod qnidam milei nomine Vdelin de hd-
Imiiorf. aeenk» abronuntians. allodiom anrnn. scilicet tcrram arabilem ci prata.
et qnecanque possederat in ailla qu^ dicitor Ettetha monastcrio wedida'
cenn et s. Livt%vIno. fratribusque inibi dco scruicntibus donanit. ipse ucro
fjuamdiu ulxit in eo<1om loco dco niilitan? Fiib obcdicntm. iM ult-ini finluit.
Item de fhU^r^dorf quedam matrona friJervn nomine, allodium sunm quod
in ipsa uilia possederat. prenominato monastcrio. et fratribus ibi deo famu-
lantibus pro salute anini^ sh^ tradidit ca uidclioct conditionc ut post mortem
itn sepeliretur. et memoria eiua in perpetuuni habcrctur. Quas donatione»
aett tnuÜtionee. Oiulbertw abbas. qai timc temporls predicto monasterio prec-
i»t anelerilate dei emnipotentia. et aa. apoatolornm Pctri et Pauli, et confir-
matiene Tenenbilia MeMeri Ireumo^ sedis arcfaicpiscopi auactpiena. ad cen>
anm persoltendom annnatitn adlieet .VHIL aoUdoa in kuetka qnibusdam tra-
ifidit. et in HdUdorf .VI. solidos omni anno dari constitueiu aeruitio pau-
.peram in ecna domini assignauit. Si quis ucro has donatione» uel oonatita*
' tiones racionabiliter et ab stipulatione heredum eedeiif dei collatas. et an-
pndicti preeulis auctoritate confirm&tas ausn tctncrnno iniia5;ent. uel alicnare
ab ^cclesia tcmptanerit. iudicio doi oninipotcntis. et auctoritate apostoloruni
retri et Pauli, et s. Liutwini et omnium aanctonun uinculo anathematia per-
petualitcr et sine finc fcriatur. Amen.
A I beringe mnt obe. ad redimendam angariam ad Wahnonasferium
ona<iutquc .1111. dies, ad festum ^8. Martini, uuaqueque in ccnsu debet .XI.
denarios. ad annonam laborandam unaqueque JL dies, ad purgandam aano»
nam singule .TTTT. dies, fnaqueque In «prili ,V. dies sioe in campia uel in
pratis uel ni ailtiis. SimiHter et in Haio. late ad adnoeatiam pertinent. et
solnotit JCXX. sextaiios soene de illis adoocato XDIL aeztarioe JL men-
surati. et .XII. raaati.
Ketom Sit tarn rotniia quam prcsentibus. domnmn adalberonem treueren^-
§etn archiepiscopam. aduocatiam in uilla cumnga. et. holcinga* super bona
jl. Livtvvini. iusto iudicio ministerialium .8. Pctri. sibi suisquo posteris peiv
potualiter uendicasse. ca gcilicet racionc. ut nullus posterum suorum illam in
fpofltmi uili hominum dcbcat prcstarc. et boc sub anathcmote firmasse. Ilanc
enmi quidam Folmarus do Wiiiecho-a. fih'us Folinari sibi al)sque ullius do-
natione usurpauit. rusticosquc ibi dcgcntcs. censumquc mtdiolaceji^i monaste-
rio ut iure debebaiit darc uolcntcs. multis infestacionibus ciccit, et hoc dcuic-
tos. iusto ut diximu» hac est iudicio priuatus. Actum temporibus innocencü
Digitized by Google
851
pape. et .l^IH. inno ordiiiatiolus tapnunemonti «rehiniaadrito booe meiiMK
rie odalberomB. et JL aono Cu^nradi regia, indietioiie JH. Testes. Engil-
haiiu, FriderieuB fester eins. Beremanm». Wedterut freter eins» OrlA-
wftnu«. Heinricus. item heinriats, Herenumnu» de (Mei, Wiricm» Chr^
ardtu, fmter eins, de wweeAe. Folmams uicedomoos. Eueruuinus Hcc&nm
de eroKO. Eeremannus de goHandcL, Qi quis h^o imits üseerit irritet sd«
versarius nomcn eins in fincnu Amen.
Notum Sit tarn presentis quam postcris. quod Erni$t et Luczo gener sai».
nomus In pmfuvrJo Inm positum est licreditario iure sibi et succcFsoribus suis
a fratribus luiius loci suscepissc. A quo longo tompore rrricpin niilium usum
acccpit. Sccl de cetcro dccimationcs et Keptimum mnnipulum congruo tem-
pore persoluant. Testes abbas iy^boidm. Wemerus, ^te^kanm, Diderieus,
\h SBcrjcic^ni§ Don ©ütciit, dUnkn unb ^cfättcn t>t9 S)omca|)it€U gu
aricr, (c. 980—1180.)
Nach den Vermächtnissen nnd Scbenkimgen (elemoima) aufgestellt , urofasst dieses
alle OftteifigtitBr, denen (MgiMl in An»r.>AfdiiTe bsrnkti mr ^nen geringen TheQ de»
vWSdieD BesitiBlMidet «nd ier Bflneilungfii cor BeaHMUniig des Cnltentsadts iliiid
Bv wenige ehige6ossen. Auffallend kt bSKMdtn die äbwMmde Bedeutung eieiNtesr
"Worte. Pf r Bf'silz hosttht auch hier aus ager und eampum, vinea und ulea, ortu«, pfO^
tum, silra. Sfine Mause hestthcn iin matiHiis , diumnlin oder Morgen, Juch; für Win-
gerte uur in dtr j^articuki uud frustmm ohue bebtiiuuiteu Uuifuug. An FelUproducten
cmbeinen nur avena vsaü firumeitttim nadi nmlärwn ^anufralü menatfre. Der Wein wird
bcredmet nach oimti äesttariumf Seicier, und sitiihi. Die Oeldwcrtbc sind lÜ5rtt, MÜMftf»,
dmarhu, Obolus et nunmus. Die hurii^t n Leute hoisscn srrri, sie haben nur acapula
nnd pant'ii m liefern. Die Wohnungen isedallen in die curia epi^'^vnpi, ffot»»«» am rurte
oder uica »ua, beide letiiere Worte hier für area gebraucht, domiciitumf tummio, curtM,
ptutertui vaä mokndümm» Sehr Interansat Bind die «ngegeboitn Ocrtlidikeiteii in
VB Trier. Die eingeUintmerten Znaltss sind im Originsl ▼€& spiterer Band «berge*
ackriebea.
ElGmoBAtUkSug^ttü boB^ memoria metenaii nagislri. et in. haseUis prepositi
JL librf. ElenMieina lufridi siilitii. m campo m der kerräee JH. diinudes et
dinidii«. 10 campo emem« JL* et dsaiidiBS. inxt» «Miefia. ipa ooeatn höge-
morgem» et JL dimidii* qui pertingnnt usque ad tilllam A siDislra oi^ ad so-
lam fossam JL diuniales. In riuira JJÜl, divmaWs. inxl» ttliam ümkardC
pciton dtmidins diurittlb. et eimpiita duui^as dinalis» In yrfasesw uut»
ram ^midivs dinmalis. Pieterea donsnin enm enrti soa. et .VL froste
neamm. qoamm dn^ sunt communes cum doto ecclcsi^. ad hec mansam
annm unde ama uini solmtiir« euivs raansi diornales sunt inxta ropem hruns-
conis .11. et dimidius. dcsuper in ttaile .IUI. ad cnicem. onus, in loco qui
fvndrvnga dicitur .T. et super montcm .III. in scarta dimidius. Prctcrea de
alii.<; po^sc^sionibus eiusdem heinezo debet singnüs annis amam uini decano
et fratribus.
Allodiom godejridi in ztuem XL diurnales. et dimidius, intor utrum>
Digitized by Goqgle
363
quo- k^rkh^ ditiitdias. super Unktit .11. ad crncem .IF. m sarta .11. in nkat
diaiilius. snbtos tillam dimidius. tk dcsertam domum- com t6ta atca et man-
sionc. quo cs^t ante turrim. super uinain pratum. et paricm »In^ dedit pre-
tera .111. maAs&s dcbcntes JH. acapuloa .VI. panea .III. aextaria uini .III.
maldra in tiatali domni.
FJenK siiia itiagitstri Winrtci*) in Keuetia .11. frufltra vinearnin. in »im
.1. in ulca iuxta et oxtia porlam uersus s, «fCÄotwi» ,1. (de uctcri clcmo-
»inu) in monte egelf Jll. diunialcs. in »emena tuper fo^^sara .11. diarnales. et
.II. fnisti-a nineamm qaamm altera m «grum redacta est. in niderkertehe
.III. diiirnnlr«.
Kkniosina mnrlivi de h!~ ot y>'ulvr(ii<i iixon« oitis in noua platca do-
iTins .1. rijtu ortn. pcitra pontcni di itnis nli.'». in porta media .III. fni«fni nt-
ncai um. et retio tli)niuni (Uk us es!) f i'niräi .1. (vndc sin<^ulis annli^ .VI.
nummi dabiintur in fcsto s. martini. quorutn noniinii 'l }i> odfrinnt. Jupurt/is.
beren^tr. liii solucnt hos nummof.) preterea AA . dimraales. <j[uorum uriuä
apud 8. fftmutnum» et in dmjwH .1. in biz .1. i(i.Tta camminum eaUis* apud
9. alhamtm iuxta tiliam .11. diurnalcs. ultra moseUam sub molendino dude-
dumis .1. et' auperin» J. tn loco qui dicitur lafiffemiein .III. in kfrrkhm di-
mklius quod dioitur vjujra* in campenna iuxta atratan .L et dimidiva. iQxt*
aUodiiitn a. aimeonü in oadcm utlia X rbtdeni .1. tfpA Aiit fniegeri. item ibi-
dem «I. et dimidiua. de eadcm olcmo^ina. cenaua de ortis in I>^hi»tm in natali
8. petri üuntrammvs debet .XV. flenarios. frtdericus gmd .VI. et in natali
8. stephani .VI. lamberhts super fossatnm el.«?dom teniiinis .XII. azeUnug icip-
sccida eisdcra tcrminis .XTI. henricxis barbat us .XV. Wiricus sdlator .VlIJ,
In festo s. stephani alhero .IX, denarios. et lioduljas .Villi, in epiphaniA
Meiriardtfs (Gerlacus de rore) .VII]. et in fcsto s. iohannis ^VIII. — (ra««
btrte Äücft.) In festo s. st<"pliani de domieilio qiiod est iuxta hiHempr^, con-
»tanU'nus .V. denarioj*. Udmerufi .VI. de orto in^ta bavdfnhoue lIn<Ul><-lt
.VII. dennrios. Predicta stt^nhurcji^ post mortem inurtuU addidit his diurna-
lls partes .11. in kern'cha sitas .XVI. solidis cmptaa.
Klcmosiua lodowict burgmm't**) ulca in pontc a muro circumdata. et
ibadem domm. i» qua' «XU. pauperei'in anntttcraario en» dbare debet ele-
* *
umibiumii^
EltaiMiim frfom* de meitt^ «lodhim aiMim in «äetVa et domom ««&
Offio -in mtudun,
■ SiomoriM luadfwiH adnoofiti do <mederw, trmUt^a in agrla. pratia.' aiU
uia» et «eraia eum adoocalia eorvm «mnium h. petro deditis.
Elenosina' h^Hrmmi, ttinea in omfrUo (in .11^ miliario ab ufbe meteum,)
.GL soUdia- empta.
'Elemosina WuI&jm de llaanno de qua dobcntur .V. »olidi. in annioer-
pario ein«. auDt- .11. manii. de Wit^iche .11. eoKdt. (f et .XV. fhiatra vinea-
ruju. t).
Winrinis archiscrilnst. et liil-liotlio .u-in>. 107'. T. 4^!".
Digitized by Google
353
Etemodnft warnen de »araburk .IH. diiini*les (snpttr iuiiom) in nur-
keäet.
Henrici's miles interfcctus dociit .11. uincas in logenstein* de qaibus fr»-'
ter giselbtrtits in anniuois.uio cius suluit .X. solides.
Elcmosiiia Theodtnci canonici in ura .M. uiue^ (de ueteri elemoainft)*
in inontc du^. et infra uillani unam cum domo.
Eiemosiaa barkardi de stalle .XXX. deiiuiü in hanberck.
Elemofltu FridericL iilce ultra pontem et .im. leMdi oeMiiam in
«riet.
ElemeMiM Biffridi .11. diaraaloe in niderkeriAe. et .1. ioxta Upidem aer-
Bos «mm.
De widemariibacli dcbentur .XXXX. dcnarii ad rcfioicndum ciniltcrium.
Eleniosina mafridi in Nidinlmeh (nxor JrideUmis soJuit) eolueiit .IL eo-
lidoe in feste s. pctri.
In ura habontur .X. diurnulcs ad elemosinam pertinentee. qaorum hee
•ant nomina. (et loca.) in ingrau .II. diurnalcs. in langewara Jll. diurna-
nales. ibidem .II. conimunes. in oposito hasenwingar .11. in durlnderstal .1.
uci*!*ii8 frerten'm .II. conimunes. — . Anselvivx. in vrn .1. in scalhedn .III.
in paleyenna .1. apud iranrh .IUI. fniftra fjuc faciunt .1. et diniidiuin. In
monte aerritrtrhi .1. (arnulfust iial)ct.). — litirieiiH in Würa .1. loeo drin-
bruniiun. [h^nrico commissum.) Item ir) munte a. marie .1111. uinc^. In ri-
uirs .IUI. In machera. (curia cpi^copi) .11. uiney. — . apud s. eucharium,
diroidiasdiarnalis. (nuWatenct.) J uxta»tf tta^ono. (nnUabona, dn^ac^.) particuta
.L Juxt» ttlcam geraldi particula .L quam siboäo dedit Jnxta »UuamfrO'
irum JIII. diumaleB. In kameckul .Ym. quoa euerwanu presbiter dedit
In rttaelinMr^tea J. in rotir X In brHenbäch JL In i^euerm<tnt (quod
didtur geaherfA) .YIU. In monte «. martini J. retro menwriam .III. diur-
nalcs. et ante memoriatn .1. (inde debentur .III. solidi. llenricus et Herne-
ttto debent) Inter maros .IUI. Jnxta scpcs .1. Juxta ortum cellerarii .II.
(in pusterna niram montis) (dominus prepositus debet .III. solides). In cur-
ueza .1. in uaile et in monte .11. In ttpiza .III. diurnalo.s. in muro iudeo-
rxini .1. De ninois citra mtiHtilnm sitis. ante portam f. euchnrii qund omcern
dicitur .1. retro (lucicurn J., in iutroitu ii>siua uille .1. (juaiu ricliardm tenet.
versus aibam portam iu Leia .II. citra iiiani .11. In eaatello .Villi, preter
uicam. In monte «. martini^ .VI. de quibua Wamerm tenet .IUI. Wincni
quintam. Fetnu sextim. In euriM»» .IL De cennbns infra nallem. in fe-
ste s. martini aUodinm hemuami in muadm, et eirca paladum Boluit »VI.
Stades, et .VI. denarios. 0nde redditar sezter uini.) Beraurnmu eeindmt
.YI. 4enarii. (super molendinnm s* symeonis in ktZa) Heretnannu» textor
JCXX. denarii (in uia s. eucarii infra mumm). Meinardus .XII. denarii. In
uia ucrsus pontem .VII. solidi et JI. dcnarii. In spiee de alodio domn^
lanof .V. solidi et JH. denarii — > .. In feste s. Andrce ibidem •VIXI. so-
♦) 1059—71. I. 732.
Digitized by Google
354
lidi .^ J. denarii. lAttherns irirhrv^r .\'! I. Honarii. In fosto s. pctri .X. den.
In feüto .s. btepliani fratei" rri/iMtruö vl^iati doiiarii. de ort.» in in-unflttn,
et .XII. denorii de silua ia anticd. Krfo .VI. den. de diurttali quem inelii-
sit iuxta inurum urbis. In fcßto s. maiiim htrebeiins .111. srd. LcJoicus .UJl.
£mtC68 de feinp7o .VIU. den. In fosto luci^ de niokndino in ura
JCII.. dcnarü. Item quatuoc aoUdi «oluontur in fc'^to s. mtirtini de .VII.
frustxis uincarum et doobns diomAlibus et prato qu^ »unt in fvalttacha. In
]pQnfifiatioiie &, mai de soeide .1X1 üoHdi et cJaustraUs monsiire .11. maldra
frumonti, 'Eodem termino de pilirkn tantiimdcni frumciiti et .III solidi. De
täla .VI. Boltdi in nutili domini .quod dedit cv er in Inns de greiHÜt. Gadefri-
(Ins de .stnlla .X\ 1. d ii. in gotüfrsffrf. — . Klrnio>ina Gtfnrdl in mamUn^
sckfld de qua suluuntui .XVJ. .<«oI. in nat..!! s. peiri. — . De turri in in-
troitu t'»ri .11. sol. — . limjdherhis dedit unum qiiod dieitur itfch iuxta l^u-
(Irrltiii nullen ci curlim pro filia. Itöririis iti LUUrlta .XVI. diurnulcs.
Ih xn'rii.'i de /iO«rt dedit uini ain .1, quani i* uet c}irisl>'<i»ti:i lilius eius. i/e/i-
riCMj» de rinicha tcnet pi.uuin .1. inter puntcni et rtnultum.
Elemosina Ileinrm et cononis ü'atrb cius .11. diurnaics. //»««a dueiMa
dedit fratribus domum in foro sitam. de qua constituit solui jo anniueraario
8U0. quod est in feste b. Gerlrudis .IUI. solides. In anniuersario eliorepis-
eopi brun<nii9**) soiuuütur .IIL solidi. de quadam uiiioa ia tuinneheim. Valco.
pistor dedit fratribus uineari) pro Salute aulmc suc ultra pontem. ArnfteianuM
dedit ccclcsif dues diurnab.s iuxta arciun. in uilla vra .X diurnaics et di-
midius quos AoHa&'/jf^N cutit. la Ugrau Ah Langevora .III. ibidi in .11. eoni-
muncs. per 0|>posltuni hitst inruKjart. quarnm Ijisc eulit .11. DHi'iind<-»dfd .1.
uorsii;- (reiitiuii .11. commune«. Intrr omne* cvniJ-idera diiij'cliuni, Lrbci^
fVatvr itgis entrliurdl dcbct .sjtuiarn uini de «^[U.'ulam uinea in dnntf^lberch
quam tii:dit Ixd'/. 'r,,/o.< fratcr hnUiric! rirji Tj cdi' :u> frater ludtwieus de
quculam uijiea iuxt.i nicuionaiu in festu s. t^u phaui .\ 1. den. sohlet, in lestu
peiri et pauli tautum. — * De diuuo iuxta ponteni quc cdiiicata est in arca
qoe data fuit Lodowico monocvlo ,VI. den. in parifieatione. Isentlwdut /o-
hei- g;encr Etwstonie ^intoris, uiodo tenct. — . Johannes de s» maxitnüio
.IUI. den. in feste s. 8tef«ni. Apot paltjenJie soluuntur .XII. den. in feste
s. Stepliani de eampo qui modo est stagnum. £x büs soluit godrfridus
halbenifien.f {fdin.^) .VI. den. In feste 8. martini dabil Itucherus presbi-
ter .Vi, den. de uno divrnali iuxta fjuleni j/orti/nrhin. In feste 8, andref
dabunt pneri L^dfirifi monocHÜ .XVllI. den. Fohrujrus de ueterf foro .^illh
den. oboli ininiis. In fri^to ^. Luejr soluuntur XU. den. in i^-i'o de nio-
leudino 8. Matli!«;. In festo s. Andrce. in platea tpia itiir ad pontcni (Jo-
defridus faber suluit ,XX. den. in eodeni lesto pueri oidaiji X». dew. £o-
dcni fe.sto Conradtis gvidsitm ..\II. den. et obolum.
Ad vineuia b. Pctri soluuniur .X\ 1. den. aput Lden»he;/m. de quudani
prato. quod dedit kenricua de kastele n-iyti- et uxor oiu^ ad elcmo&iiiara. pro
*) liege iwrus ardiid. 981. I. 3! 4.
•♦) Brum chorepiscopas 1063— 1102. I. 731.
I
Digitized by Google
355
«nninoiwio Mrom. Qula codcm die celebrabitur uel in uigilia eiiisdcm
dioi. In passionc apostuloruni l*ctri et pauli. soluont monaclu de mettC'
lach .VI. den. de p.^rticnlA uinc^ ivxta curtcm corum aput s. Johannem
soper litm Tretterf, In fi»to ». Stephan! solnunt ivdei .VI. den. de ciniite-
rio conim.
12. Jura prepositi s. Castoris iu Contiuentia, 3(nfang bcS XIIL
Ecclp,Mla ti ('astnris. iion ?inc magno cünsiü'j fuiidatorum .«u*>runi. priiil-
le«r;o tali al) anti*|Uu u^a ^^crnjicr Iwisse oogncsritur. ut in drclinaticnc uel dippcnsa-
tioiic stipoiulim'um suoruui. fratrc.'; noii ( um liabcrciit rcsiicctum ad prci)o>itum
suuni qul in plciisfjvic ecclci-iis oanonlcoi tun habcrl s(t!('t. liocquc antifiuitas ip.sa
confirraauit. et niaiii(c.-*tmn oninibus icdldit. Cuius libcrtatis sie tradity frar
tribus a piouidis statua ^cclesi^ ordinatoribus. hec fuit causa, ut ueraciter ex
antiqwHiini relationc coinpcrimus. Vidcrant siquidcm atqae audicrant et co-
mm deo et horoinibiis indccons esse uon inmcrito cstimaucrant ^celcai^ hu-
ius fandatores. ac ptim? scipondiornni ordlnatorcs. quod qoamplnrca aJiarum
eccicetarum prepositi. iure dispcnsutoiio qnod habcbant. sopc et nimis abusi
soat. Bona namque ycciesi^ distraxcrunt. plurima in alicnos usus, residuum-
qUC ad usum proprium conurrtr^runt, SI quid qnoquc ujctiialluin aliqnando
re>tituoniiit. id dcmum quod uiliiis. ot Icuioris prccii inucnicbatur. fratri-
bu8 ienuiter et minus iuslo dcdenint. Viule cum sio (pilc!; oornm in qua di-
uino mlnistcrio iiacare dobcbant. inlolorabiiitor ab illis turbarctur. alii ooram
inJ i^p rr»ntrn p!'op()?itum sinnii qnci'clani moucre. ox ncorssitate coacti. pnst
nuntas uexationos suns et dclr inicuta ( ock>ir. uix tandcm iu-t-ri;ini consccuti
sunt alii u<tü cori5( <pji illam uon uab iitc.^. tanquani in bmiiMiiudi negotiis
minus oxenitati. diirlo in cau«ani prrpo^ito. ((xpic utpotn foitiorc in sua
uiolontin pei dui anto. a <liuinis co^saL^uit. rncrornu i-uuiu 1 1 dt !< t tnm tani i i'C-
torÜMi? quam niiinoi.so populo fidoliuni tali modo. C(.nipa'^>ioni,s yratia signi-
ficantcs. sie ergo quod ad commoditateni et quictcm fratrum institutum fuc-
rat. finem intentioni inucntoris eontrariuin habuit Nc igitur occasiono po-
testatis dispnii^atorl^ posset in hac ^cclcsia cultus diuinorum inquictudinc tali
nnquam a preposito impediri. hoc a prcfatis hnius ^cclesi^ dispositonbus sa-
labrtter inuentum est rcmcdiuni. prccauend9 scilicct mcmorat9 distractioni et
inde cmergenti disccptationi cffieacissimum. Tei'oiam quippc partem fcrcpcr
omnia quo tunc poSFidebat ^cclc^ia d( putauoi nnt prr positur^ libere habcn-
dam. tarn in precliis qnam in qnibnsdam dccimis. lieliquum uoro. id est da*
^um eornm. cum bis oninibus quo poi:tmodum deuotio Hdcliuin in awgmcn-
tnm prebendarUm adiccrct, stipendiis fratrum sub tali libertato assignaucuint.
vt i;>*i.- CA ad ronimodam et ntilitntcm suam tantum. et honorem dci. et cc-
cle.'iy. ordinäre picnis.sinie liccret. r.' <• uüuni mijk t hoc rcspcctuni rid prepo-
aitum liabereal. nisi quautum opus tunc cäsct eis. quaudo ad consiliuiu et
Digitized by Google
356
auxiliuoi ipsiQS confugere necesse habereni qu^ omni« deineeps plenit» et
distinctias per ordinem dicemiiB.
Ilabot itaquo occlcsia sancti (\n?t()n? villas quinquc cum appendiciis sui.«.
qua.^ usnaütor ( urins appellarc solnmis. uidolicot Wt idenhagen. cum omni
appendi'nte s^il»! predio; Onneze. \\ a'/rr.iheim cum liria, (■rtfir/w. W'^rie,
et (leriinnni quandiun npwl J' offen diu- f . (jnatuor (i^'"'» oxistis. id est U <"/•/'
h<i(/< n. <Jiunezf. Cuttirhe. W aUrri^ln im cum ;ij>i)'>ii(icnte sibi curticula de
liria. stipeiuliia fratrnm libcre dcputatc ^uut. Quinta uero. id est Werla. cl
dccima iani dicta de Fafftndorf. codcm modo ad usus prcpositi tan tun» spec-
tant. quasi tercia pars nel panlo plus minus ve. ad ea qu9 fratruro osibus at>
tinerc dixiiKUS. Pretcrca uint c qucdam. cum ccnsibns ctiam quibnsdam ngro-
rum. vinearum. ud 9difitiorttm. scu mancipiorum. ad prebeodas fratram tan-
tum pertinent. Hoc autem prcpositus habet cx dignitate prclationis. ut ab
ipao officium suum susdpiant. tarn ccilentrius qui exlerioribos negotiis et «n-
oonf Beruand9. quanj subcellerarius qui uino niaions prcbeud^ adminiatrando
preficluntur. prccodcntc tniticn fratrum electione. Prouisores uero minoris
prebcMid^. id est clerooain^. uel dccimarum illariim quas de salica terra pif
recordationis Jt^oppo trtuirormn ucnerabiiis arcbicpiscopus eontulit buic co-
clesi^ qii9 a potcstatc et pnrticipio prejiositi oninimodis secluduntur. et ou-
stodcs nutiimjmnlcs nmiics do mniiu dccani proiiidentic su^ curairi acdpiunt.
f.)ccim;iturcs (juorjue ct uillici. cum oiHriis pistorum. coci. et carpentnrii. ad
Dianum celkiMiii spcctant. qui nog*u iis IVatrum prcfcctus est. Sed nec de-
cano ncc cellciaiit) llbcra adco in Iiis concessa est pote^tus. ut sine consilio
et preordiautionc tutias conuentus. ab'quam in eo iure uini luibeant. Nec in-
congruuin uidetur. quod otlicialcä isti. qui ccilerario stipcndiurum ainmini-
atratori subministrant per manum ipsius ad commodum ot arbitrium fratmm
ponuntur et deponuntur. Scmpci «juippe et ttbiquc eis. qui pleDitodiDe po-
testatis dispensatori^ fun<;untur. subiciuntur non immerito hü qui in partem
BoUicitudinis ipsorum assumuntur. Nc igitur auccedentium prepoeitorum ali-
quia. aliarum fcclesiarnm consnctudines attendens. huiusmodi libertatcm fra-
trum. ponendorum et deponendorum officialiom dissoluere unquam poaaet
atatutom est. pei petii^ confirmationia et certi teatimonü gratia. nt qaolteiia>
cunquo a treuirensi mctropoli c<mßuentiam prepoaitns deacenderet ataruire-
tur ei cum sna tantum familia. in exhibitiODe praudü uniu8 et cen^. et ia
procuratinnf cqnormn Quorum nocto unn. a dispensatorc fratrum ccilerario.
de communi ipsorum fratrum exp«'nsa. qnoruni potcstnti ct nrl)itrii> suhicitur
officiorum dispositio. que ficut di\imu>' iv- disj)Oii>atonum comitaiur. Qund
ßcilicet ius disponsationiis. al quaudu prcpit>ito alnisiutmi. et minus iusümi ui-
sura fuerit. ad tVatrcs et ccÜerarium pertiiicrc dcbcre. eaquc (»ccasloup >uy
prelationi.s lionorcni. ljuius honoris usurpatione conteudcrit ampliticare. licet
ad munimcntum iilorum sufficcrc dcbcant antiqu9 institutionis auctoritaa. ct
iustitutorum laudabilis intcnüo. loDgnque et quieta huius consaetodinis obacr-
uatio. tarnen hae qooquo rationc ille retundi et conoinci poterib qaod in qvSt-
buscunquc 9€c]esiis plcn.im habet prcpositus potestatom diap<aisandi atipendü.
in bis etiam tlium etatut^ quantitatis defoctaro. ipse merito suppleblt qaem
Digitized by Google
357
ucl sterrlitas nntiuiuiii. uel ncglectus agricuUur^. uel qullilet casus attulerit.
quoniaiii et in annis ubeitatis pari lop^c quod supcrcrcuorit. ad usum pro-
prium rctiiicrc potmt. Quod qu^a iate aliarum ^cclesianini iure faccre noii
o(^tar. restat ut et illi a coiutuetudine quam diximue. et picniuä dicturi su-
miis. ad paottn et ntiliUtem 9celesi^> dato est. eodere uon compellantur.
kleoqiie netit detrimeDtum memorati defectns eqnanimiter sustmebunt. ita quo-
qae usuxD ereoieoti pcrcipii ntes. nichilominus ex gratia diuioitos collata gau-
debuDt Satis jgitur dictum est. qualiler et quare stipendiorum ordinatio. et
offiomlivm poeitio. negontur prepoeito. et quibus fratres ionitaiitar munimen-
tw. Sed hio subnectcre non superfluum duximus. quod pastus Ule quem pre-
posito a scdc metropolitana aenienti dcbt rl o\ rHtiunc iam o ten>a predixi-
raus, com aliquamdiu ei iuxta btatutuin aotiquitatis exbibentor. placait poet-
modnm siiocedeutibas ^cletsi^ prouisoribus. commoditatem et quielem com
certa et determinata utilitatc fiinc indo attcndentibua. hoc seruitium redimi
per sinpulüB annos murci.s siiigulis argenti publiH. bis dnabiis dp causi«. quas
tr.iiKjuillitati ycdesi^ aiiquaiulo posse obuiare prcMideruut. hinc fecilici-t. quia
id quud pacitj et karitatis intuitu piiojitus factum esst, tuue fierct grauaminis
occa&io et qucrele. fratrlbus seruituris. quuiulo uel sopius a prefata fede pre-
positu.« in breui redirct. uel coniitatum suum supia niodum multiplicaret, 11-
linc quuque quia hoc seruitium. quod est quaai reconipeusatio iiiius seruitii.
quod aliarum ^cclcsiarum prcpositi ab officialibus suis cxigcie soicut. ipse
quod«m modo ex ntione io anno illo omnino perderet. quo ab eadem eede
nuUo f»rte tempore oonßuenUam ueniret. Ad quod utrobique intercipieii-
dum. par eonsensus perpotuam stabüitatom butc rcdcmptioni quam diximue
ürmaDit. qu^ tamen pabalum equorum noii iiicludit. Qualtter autem et hoe
redimatar. in eequontibus dieemoB. com de modo diuidendf decim^ ecnßuen^
iine traetabimiu. Scieodam quoqne est de iam dictis officialibos. quod si
quid qucstu ox <^oti susceptiuno. u(;I transmutatioQe. a uiliicis. sou dedma^
toribos. Qt fieri quandoqoe seiet, forte })i'()uenerit. toreiam eius partem cello*
farii» dabit pr^Kmto. et duas reliquas fratribus. quod tunc plenius oatcnde-
mus. cum de omnium negotiorum ^cclepie quc^^tihus latius nfremn«. vnde hoc
pnruni prepo^^ito coiiferre iiidcretu!'. si niainim ipse illis porri^'erct. quorum
.'•eruitnim tali rnoiL) fratribus pureienduni e>set. ühesse uero i]t>i.s idem pos-
t-ct. quonium ad quos r(.sppefun» de oJHeii dono iiii nou lialn-rent. eus iiimi-
rum minus uerendos estimarciit in stalutis rt dditibus pci.-olucndii?. et consue-
ti*; niini«tenis dehita cum diHf»-entia perticicndis. Sunt ergo merito uitanda.
hiiu niuliuuj nücitura iiliuc ucru inodicum profutura. quin potius perpctuo
silentio. prefata mcdiante recompeosatione. iudicantur sopicnda. Pistoras quo-
que ^cclesif. eocus et carpentartus. aioguli in opere siii ofifieti se paratoe Sem-
per exbibebont ad seraieinm prepositi. atcnt fratram. dum tantum eorum aer-
uilio noa inpediantor. Hfo de officialibus edlerano aübiectis. quid honoris
uel seroitu sit exhibendum preposito dicta sufficiant. Hinc ad dedmam oo7\r
ßuentmorum* trinam in oa qnoque partilionem ostensuri transeamus. In con-
ßwntia igitur nunort et minore, et in wüm. tripartienda est deeima fccie-
. ea tsmen exeepta quam supradiximus. et hic dieemus a potestate et par-
Digitized by Googl^
358
ticipio prcpositi scciudondam. Trlpartlt^ autem deciai9. duas partes accipiuai
frati-cs. tei'cJain prepui^Itus. excisis pnus indo dcdotii ciuium ecx. «^ui iuta*
omncs ]iai rocLianvs estininntur linUintlantlorcs in vmc» et «gris, nel altili*
bns. quy i'ic exci^c. superadduntur prcposito. Qaod ideo fit. tmn qui« Imh»
9cclesi^ infra terminos parrocbif conßuentinf eonte&ta. Qnde pan terci« d»>
cim^ debebatur prcpoaito. non preposito. icd tautum üratribus decimaot. Um
quia cisdom fratribus taiuquam üliis ^dosif concessa eat ex niaicnia gratia
taJis ab anti<|Uo libeitos. ut s\ aliqui coruni. ucl etiani ipse prepositus qiiio>
quam in culturis ucl nutrlturi» propriiä licciinandum babeant. dcciiiias do auo
qulsquc sibi (Ictiiicat. Kaücm indulgcutia utuotur etiam niinis>tri tVatnim an«
pradicti in bcueficiis tantum .siio niinistcrio deputatls, (juia hunt in luniio
cie8i9. alioqnin libcrtas ca qua Iratrcs Juraiu'« utuntur. iilis ouiiiino iioj^arc-
tur. Hec itaque decimatio fratribus siue uuiuoisls siuc singulis iudtiha. quia
terciam preposiii partcm attcnimt. inde est quod a«] lianc rcdintcgrandan«. de
communi sex decini9 excipiuiitur. ut dictum o.st. de quibus prepoüitns «jui
pastor est parrocbit; c-^vfueniriyi. et nreliidlacuiiali ibüleiii et in pnfirU'i'.'rf
fungitur potcstutc. a:?^••^llalc tleLel sacerdoti suo tantum pivbeiiüc. ut ^uaun-
tari possit honeste. Scicnduni quoquc e^t. quüd si predictorum sex ciuium
prediis aliqutd lael fortuna addidcrit. ucl infojrtttniuin denipserit de «ddito
utilitatem. de dcmpio dampnum uterque uel alter iüorum pari icgc hnbobit.
in accipiendia ucl pluribus uel paucioribus deciDus. Si uoro ael uaoi uel
plure« ex illis oblerinC. et bona eorum in plures partea per «uoe herodo» dt-
iiisa faerint. prepositus uel saoerdos qui uicem gerit pastoria. tK>n per singu-
las partes sequentur deoimam. ßcd loco dofuncti. eUgent alium qucui uolue-
rint* Cttius deinccps dccimam accipiant 'ita ut nou »int uisi sex nuniern. qui
deciment eis. Postremo reticcndum non e&t. quud supra prouiL^lmus bic di-
cendum de asaignanda redemptione pabuiL quod prepoeito in aducntu suo
tunc debebatur. quando a cellerarlo ci iuxtu prinuim institutum seruit-batur.
Iluius autem redimendi ;::ratia. dccinia andu;. ^pelty. et ordt i. ^clTlai^quo le-
guminis per medium diulditur. p;tr''quo alicru preposito. et altera cetlcrariu
datur. hac uidelicet raliuue. ut id quod tereiy parti prepositi hie accres.cit.
sit ei pro redemptionc liuius pabuli. nam terciam partim e\ iure suo p\.»*gi-
det. (^i'llcrai io uero eo quod pro exterioribus < ec)c>ii; iiri;(aij.^ tuU» üuno per-
tractaiulib. cquitatura earcre ncui potest. paii, alura piu {»uLulo quoque con-
cessa est. cum ea decima quy apud esch iutegraliter ci assiguata est. 04>-
loiso hactenus modo particionis in possesiionibus fcdesi^ et dediais c(m>-
finentinwvm» conscqucnter hie de qucsübu.'« qui circa ca in quibuacunquo iie>
gotiis prouencrint dicemus. qua rationo. qualiter. uel quibua siot etl^im par-
tiendi. et prtmo loco de synodali questu.
Omnes itaque synodales cau»^ qu^ per prepositum in cwfimentia et in
pafendorf ti nctantur. ubi potestutc archidiacouali otitur. non sine cellerario
uel fratribus ipsis tract;m<lv uel tcrniinand9 sunt. Nam hic quoquo scjKiii( ta
paiticiuric utcndum est. duabus scilicet partilius que&ftiutn sioodalium ad ix»^
trcs. tercia ad prepositum pertiuentibus. liie quer! potest qn« rttiono fratres
aliquam partem synodalis questua obtineant. ad quoa auÜ* pan uel «rclu>
Digitized by Google
dkooMl» uel pastonHa. «ar^ peilbiet tad tonimn' sd' persönam prepositi. ad
^»od re8)»«ndetiir. quod de qucatibos fratrum pi cposito draidendta- liiie dioe-
nas. i}uoram aidiUomiuiui ex per» esso debtut ipse» to qaod in rebus '^ol*-
«9 icteodictis. » friktribiis ita fuerU s^gregtttiw. iit ana ieroia paia ipsi; et tt-
üqo^ duf iUia liboM in eoneii» uttbaa aubaermrcnt Qq^ aegregado taip «rU.
»6 quasi qycdftsi «lienatiö pr^dato dedecofOM forte Dtderotor in ' poatenni.
pJürint untiquis ^ccl«»!^ ordinatoribus tnJe fim coDcäinbiani. müto^ fimifiari-
tatis intiiitu. ut picpomttts i^yiK dale» quc»tua Buoa in ecnflnhitia et in paf-
fendorf ikmi dictum rat fratribua partiretur^ et ipsi econtra fuos prepofiito di-
uidciMJt. qui Iii Hupra nfißtnoratis qimtuttr mrm suis Oo placilis et potitioiii>
bus. et Iii» ^«inl^libus ne^otiia. per imlubtriam ccllerarii et co(»porntoruiii sUo-
ruui proucnirci;t. eieque particio altera, ahoii i*'spt»ruleret. Vndo sicut ibi
preposituä iion siiie cellerario ut diximus. ita iiic ctlltraiius noii sine nuntio
prepositi. uel ipso picjut^iio si iiecc-f^e t'uerit cnu^am nlifjUiini traotHblt uel
Uiiutiiubit. de qua iuui aiiqukl expcck-tur. l iticbiquc* eaiiu Urciiuii iilius
purtc'ui prepositus. et reliquas dua« fratics Labcbuut. Nunc de üiunibiis aliis
quoque parrochiaUbud ^ocle^it^ s. Ca^^toris subiectiä dicumua. quid iuris pre-
poaitug. qiiidae Sn^t» in^da hubepot allter quam \u' wnfltimiumum ^ax-
Oonddetua eteniih earabdem ^lesiartinir qu^/in'«kcimi8. taia fdeloBif i.
Castorie ae^uiMAi «Mb potcatate prqxwiti tautum eaya debet ^t ^ttiA paalo-
raa eoriuD partcio- mediam deoimirum uei terciaiii lulbeiit^ ^uiw! ex gralia et
benfrücitf odndactovis aui. reliqua atipqudiis fratnin^ Hbera deputaCUr. Tilde
bic notai*i potft^t i t im «jiKMlMiuniodo parlicioni». 'ntodiia. iolor prepo>situlD''et
fira^^cs. qui supcriu>. ubi terciam p.-iftcin in p-'i-sistivuibus ^ccleöivi preposite.
et rsUqua» duaa fratribua asai^^iiifuioins. Constat eaiin t^rcif partis dooiiaupn
qDodamniodo illuui e«»^. in cuius arbitriu est. qücmuiö pastorem et posBds-
forein iliiuü constituorc. nulia i'H|>ituli siii prce<?dentc clectiono. quam ex pri-
uilegio l»abejit quanuidiini v;rc!«,-!?iMnini cat.nnici. qiu etiaui in dispensatione
stiponiiioiMiii a prt po.->iio >uo uwn bt-jcriiuiilur. Ixon iacon^^ruo igitur rerum
qiuu ijiucumqiif duiniiiUiu einn iudicuiini? hu!» ouin.-s duniiiilü r< s ijisy tali re-
-juviu jt<).v~i»li'iilur ah ;iji>. If jc inquam iju d ' pii |>u.Mtui<. cui üuli taiKjuam
leiupuLiliA ciiiuiuitu üü (iunatori. «upor krci.uu paitoiü deciniarum tstaruin
dominium, ex ItuIuAUiüdi iure cundueloriu rccu^uo^ciinu^ diiiisus uidctur ctiutn
hic « fratribtla in uaibus docimaruin ut «uperiits. ubj fere pes omniii il)i • ter-
oiam.piBrtoni eorun) quy v<^^^''>' antiqnu pob^ii^/Bt^ tarn' in decimia quatp
in paredlia deiputauimus. et iatia duplum. In w€fla ucro prepositua ta&tum«
et in ürd^eim m|i|$iiter scoiaran» deciinain qu^ a paatoria parte diuiaa eat
lAcipioiit. iratrea. Cum igitur ob eonfirmandam ti^tediotia irat'^ibua Ii*
berom diapenaandi atipendii aui arbitriun« tercie pars sit de ouinibos aupni
ii0;4itk cxcisfi prtpoaito. dignum' eise et iu^tum proouldubio credirous. ut tev^
iiünia auifi ebnteutiLs pcruumeat coaquc iu deputatia .aibi atipendiia 0rdinan-
d:s ad coniiiiuduni et utliitiitcm suani. et Uonorem dol. nuitquam uexare iO-
lendat. Solet quOque Heri ut a^!^ig^laty coi'unnUin fi'atrum usibus decini^ su-
pradictaram .occi^iacum* contiuetui propoaiti subicct«jrum. certa sab penBione
Digitizedby Google J
860
opud «liquos probat^ fidei niroa qnaodoqiie loeoitiir. quam paefeum tmalilflr
nocamos. paetariam noro eom qni oertam summam eetto tempofe de eom-
mmo se redditurum paciadtut« Quotienacanqne autwn hoc den opoftet te-
Ub aeniaodua est ordo. nt primo ptiotarius a fratribna cui crodere leoora poa-
aint quarator. et ab ebdem avmma pacti iuxta estimationem oompetentem do*
BOminetur. deinde a manu prepositi pactio ilH oonfimietar. ai h tem-
pos uit9 ipsius prepositi stabiliendoa est. sicut de quibusdam tantam dectraiB
nana habel aotiquitatis. Ybi uero annaalis fit mutatio. uel pauconim anno-
rum ccrtus statuitur tcrminus. ibi rcspcctus ad prclatum non habetur, scd
fratrcs tantuni ad hoc pcrfiriendiim sufficcre debcnt. Cum i]Lritiir pro tri!
etabilitnte qu(; a manu ])ropositi su.scipiliir quandotpio ei muiioni rrpendan-
tur. queetusquc huiuRmodi supradicto modo tripartiri soloant oa soJun inodo
excipiuniur. et indiuisa illi hac ratione rolinquuutur. quia frntt il iis quaf^i pro
muncre non leui hoc reputatur. quod hic eorum commoditas et utiiita:* ita
omnimodo attenditur. ut per concessam prcpowto stabiliendi potestatem. nul-
latexiuä impodiatur. Yniuersalitcr quoque de omnibus bis decimie seiend um
est quod quotienscunque earum aliqua a pactario uacauerit lieebit fratribua
eam ad mmn proprium totam oolligere. ti eb ezpedierit nel paolwio novo
peniionia aummam intendere et remittere. pro temporia qoaUtate. Inde eat
quod ai ea Q«! tota. nel ex parte a paotariia niolenter detlnctnr aine caau ali-
quo perditnr. rcatitatio a prepottto non exigitor. «ed aient tarn ipaom quam
ftatrea tangit ininria. ita ntrisqne coUabonoidam eat pro eoDaeqoeiida in-
aticia. Haeteous qualiter. quare. et quibw ait ooncessa yconomia huius ^
eletif. pro^t pleniua potoimna iuxta teoorem prepoMti noatri explicauimoa.
G^terum non inntile reputanimua hoc quoque subnectere. ad quoniro uel qooa
usus beneBeia peraonamm ^oderi^. uel fratnun stipendia uacantia. conuertt
dcbeant. quia diucrs^ in diuersis ^cclcfiis conpiictudincs habentur. qu^ auo-
toritate antiquitatis roboranttir. Cum igitur archiepiscopus prcpositum. pre-
posjfns deoanum. mfiiristt um scolnnim. et cflntorcm. (juus canonice fratres ele-
gerint. inucstirp dfl punt. Ixmw H< ia quoqiio e< nira quando uacaucrint. ad in-
uestitorefi redibuut. donec locu earum perrfonarum ordinc iam dicto ali^ snb-
Btituantur. Custodia ucro ita appendet prcpositur^. ut cam sompcr couiite-
t«r. Ne auteni uol in luunero personarum ycclesiy. uel in seruitio cjuod ei-
dem a singulis earum debetur. ullus unquam apparcat aut sentiatur defectua.
hoc de ipsa custodia ab antiquo institatum toietur. ut prepositua nnvm ex
^altibua tali officio competentem querat qoi huius aoliicitudinis pondus looo
et uice aua. aiue amoie ben^oii. seo gratta ipsius suscipere uelit et aub iio>
mine custodia ministret. Ynde constat hoc c^ciom com bcDeficio auo quo-
deacumque uacanertt. quodammodo apedaltua ceteris iam dietiB ad prepoci-
tum redire. donec item ab ipso per consilium tantum fratrum. quoniam cIeo>
tione opus non est. alius statuatnr. De huiusmodi itaque benefidia qualtter
uacantia ad inuestitoris usum cedant satis diximua. aliter uero de uacanlibua
fratrum stipeodüa fiori aoiet.
Frater namque quiuis. sJue in e^ctremis po=!tu'<. scu liabitum et uitam
uoleoa mutare. si testsmentum £acere uoluerit« do probcnda sua pro uoloa-
Digitized by Google
861
fale Ipsiiif odltnaDda aeü d«nda. plcntm potcstatem hftbebit. uaqoe «d diom
annmenarinm ab obitus uel couuersionia die. exelasis tarnen omiiimodo a tali
lioentia. bis qni ea indalgentia utuntur. nt in propria persona presentea et
eottidiani non seruiant In ^cdesia cuius bonis fniuntar. fit autem cum detor^
minatione tali. talia ordinatio. Fratri decedenti conceditm* ad opus carorum
anonnn. aeu ad nsiia qnosuis prebenda .2^X. dieram ab obitu. tarn maiar
quam minor cum omni inte^itate. deinccp» uero usquc dum dies illius an-
Tiincn-nrins recolitur. iM tantura quod cottidinnum »tipendiura uocamus. do
mairri [nrbcnd:i soilioot paiic« cuttidiani outn ])ulniento. et e;v pütiJS menMira
fju«; singulis di"!;u> dcputari solct. et cum s(M-uicii8 ßollcmpiiitatum dempt«
jnirto tereia. Ktlitpitim prebend^'. canonicum loco illius clcctum comitfltur.
ii a preposito inuestitus est. 8in autem. tantum minor prebri du. id est cle-
motiina electo contingit. post receptani a dcoano canonicum, u^^quo dum io»
uestitus sit. siue infra. siuo pOEt tcrminum istum annualcm. Licet eoim eon*
ilet qnod ab anoiuenano die firatris defuncti deinceps tota prebenda fine ex*
eeptiooe nk daoda iratri locam illios noniter ingrcsao. tomen n k oeettiona
aliqoa iürta uel neectsarla adhuo oaret inneatitura. earebit et prebenda tota
preter demcainau. qu^ de mann decam com canonica euscipitur. Hoe quo»
qve Dotandum est qnod et ai iateatatua sepedictos frater motte fuerit preuwi-
tos. proxtmns berea ipiins bi certua habetur, obtinebit Stipendium iuxta tc-
norem supradictum. gi tarnen et crcdatnr. nt et frmili^ tlliua sercritiia. etde-
bitia peraoluendis. ei forte aliquibus occupatoa deocssit. c\ ^qpo rcapondeat
et pcreoluat. Qui ai dehierit. redibit iiiud ad usna omnibua qu^
superates ille possederat. cruntque oa in manu dccani. et fratnum tai.tnm.
qu! ctiam de eisdcm tcnentur redderc dcbitum crcditorlbus et faniiliv <\wh]
ijiiiiu? factum couötübit Nee hoc rcticrndum est quod eudem libertus ordi*
naii'Ü stipendii qu^ fratri in extremis pcj^lto datur. mutanti etiam habitum
non no*^atur. nisi quod intcjf^ritns prebcndy daiid*; .XXX. diebns ineipicnfis
amii ist! non Keruatur. ut iiii. scd eadcnj f«ubtractio tit in eis. (|U(; et in •'■e-
qucntibus ciu.'-dem anni diebus. Quod si is non ordinato pfipoidio suo ad
babitum illum trunsierit. merebitur u iure huius ordmationis dcinccpü excludi.
qnia aui oompos fuit quando a fratiibus suis discessit. et concesaam gratiam
saper ordinando hoc stipendio prosequi neglezit sicqae sab prcdicta deter-
Buna^ne ad usus fcclesi^ per maous fi-atrom iUud redibit. PoBtremo hoc
diltgentins attendendum est. quod quantocunque tempore prebenda electione
protelata naeauerit. nkhil umquam ex ea ad innestitorem prepositnm redibit
ex rare prelationis. nee infra scilioel. nco post terminum anni. aed quieqnid
nel electo nouiter uel innesttto. m qais esset assignanimus. totnm hoc ad usum
^clcsi^ deputabitar.'usque ad successoris noni introitum. eritque in potestate
et diapoeitione iratmm et ccllerarii. inde reparare oiBcioas ^cclesi^ ubi hhs^
sunt, uel nouas ^dificare ubi dcsunt. Quod si necesse non est. ad quoslibct
mm eo< lt sie ncces?ano8 conuertatur. Eodem modo per eiusdcm cellcrarii
manum cxpenduntur -tip' iidia fratnmi inobcdicntum suspensa a die suspcn-
aioniH. usque nd dlrm e\liibitr ob«'dicntie. et satisfactioniß. Talis autcni eon-
saetudo non inutiliter discrepat ab iostitutis aliarum ecclesiarum. in quibus u&*
Digitized by GoQgle ,
flanlla. wa auapcnsa 8tip«nd'a. ad cum de culiis mimu ipsorum p«n^
nuin ixfdiiw aolciit iom quin dum ^ccletia \hi\v iunatur. abusjo sie uitatur.
tum etwm quod cupiditui» itla. «pio uel prutraUuiidy inuLstitur^, ud iuiiuode-
rnti «^rauaniiuis Ciiu-n r po-sct. tut.c propusitis niiipiUaUJi*. quando in Iiis
nulltis ab eis fru< tus pi iuutus cxpectatur. De hubiuculis! quoquo iittiruin de-
cedentiiMii uHCiiijtibu.> m if udiini «pt (]uid iuris prcp(J!~ini> iiubcat ßi e^unt la
fuiuiu txiiesi^'. De yililitiis ijuippc coniin quouiani iiuilus ad cum habetur
respectug. tacduu^«, tiiiidus in-\o a manu ipsiu^ >\uv < nmi exru tioiic uel cun-
tiadietiune pui i igciiiliij» cs>t iVatri illi. qui asseuhu cypituli pi iiiüLUÄ uLiiimcrit.
ttttuuicu ad u&m iVutium ccdel duui uuinbit. Quud si ceiisuali^ est fuiiduä.
A manu de&uu ctfnsensutn itcin tmU'um ftiiecipitur. qugd sit «üb iure
olcinosinali. , UacU'Uus quuntuni poHuiiUMs. jKuposito aatiafbcimuitw Idco «utem
«atiquitfuip (^leai^ liuiii3 pr^uisorjoni statuija Mri)i(o cooHnfodmiiiiaiii. ne
forte fjipenieoln dubitatiODii. tcnninoruii) pr^scriptorunt ^«Hquand^; fiwet ezr
ceflsioki et »io paci» intemiptip. . ConaUt quippo CX' discordia icomnaoqntimii
i'fa maxlm^s' tlcor/ceccre.' sicut lk«b€t eniusdaiQ aapicDtis.aifjrtorhaa.. miiiünaa*
qu« per coDjCordjaia ecoDtrario crc&cera. Quod p^treiofaiitiUaB baotuoliim. pro-
uiduDi. et in commisso ■ fidaleixi. deoet a^per attcnd^i'e. Ua- inliüttt pcioali
mioliimenti aliquid eorum ultra atatatun antiquitatis apyfiUstp, quonuu uaur-
patione. seditioids occasio cmergat. qu^ tutam domuiD. illi CTüditaui. in sto-
Uun deteriorem permutet. qnod deiis ab 9cclcsift sua scmpor auert;it. Anien.
Original im ^r.s9lrd). (&s fmb fiebcn 531&ttev in ftciii ^elic. T^ic fdimudlofe, ahn fere^»
fA(ti{)^ nur wcni^ abc^cfurjt« Schrift bcguint cnif öer nuurn criic bid crucn ißlaUcd, jpö tiue
^4ni) auö beul XV. ^faeculo Lumcrft I)at : Episcopiis lüi^uitur, . liiuc iUcu^e antcrcr 3"!^"il?'
Auf bftn 9i«tubc f(^cmrii für ^Sufti)«» @e&r<m<^ fprrii^nT. Sn^crc ^«ti b(4 crilcn '^Haf«
!i' ifl mebrf.ic^ mit ?luffd?rtftfn ton ri'rf*icbfiu-v ^ctnb iinb oiu* rTn'diicbfr.cr ^t'ü f»«f (^rirint ;
bie Sltcpf fagt: Compositio int^r fr ifrf-j h. Kastorts in fVtiifl! '<ntin ft pnnjm j>!viin«itnm ;
diu )tt)nt( OHä bcni XUL Baociüo l>Mpt : Kock^ia i. Castoris ia l onüueucia petit a üaoc-
til«it« umtra. ^uatentis rattmabUe» coosvetudioes in cartala subKryrtaa.awtcaaoctO'
i-itau» confirvuure dignemiiit. '
13, ScUt^um bcv Üicc^tc M etijt« e. einiccnic in Zxkv Sinn-'
Hcc .NUiii iura super turiain de Wiiielii';i.
II .•,■-.]'
' Dm M^eadtf ITeiallnua 'd«p IMhie äes tri«l«Hieik'-8tlfti iSüliMiils stt WJncfcerf«-
ppn ^»ei JSaartmrj hat in tojioffniphischfr B<'zifhnnfr ein bcsondi'ii > Intere«so. da at %m
riiifiiD'J: liii^er curia doininiettU't* und zugleidi tlic Uestandtheilc dti- < llit ii .tu-führllch .m^
gibt. Die Uezeiclmuugen i-uxtimlia phbs, incolc scbeinpn auf q'iva-, jung" /.eit der Eat-
i>teliiMtg dtiä ^yui.stLums zu deuten, vidleiclit gchürt aber nur die Kinkkulaug cinur kl-
eben an, nrährend die NaBienformen der Oite und Maui-ipien der Mitte de» XU. Saec.
entitprcrhe» \ wie aucli die Kinlhcil&ng dos Laudos in utatuti plc: tn'ms crmtam itoh*'ntf$,
SraT', Kiri'e-, Visirre- yxnd DinittcJt^ mi ; .*ti!ira terra. Pit'T « '-'^ sIikI i?»?r Mcnt|re:
twifti'tf. fh»rnri!>8 *inart(l pftrsi i'f\r (Vif Kf-^i lif^. nuiln'rirhi. Octorn nf-r); t^<'T piaa<ii ,'n fjrftnil-
rit o(i«r fiomitiivifliü. Für den wird nur ttäuio fjfnuünt. An (»etreidearten pibt es
f(wiif:nt»mj menu und animna. Alles Geld wiid natüi noUdi» j^crevlmet. Von den Lei$Uuir
Digitized by Google
863
gen sind nur die Anlegung steinerner Clausurcn, die Lieferung «jltpr ujjd Ju^r Hfiboer,r
d«T I^att ni'Miliditer zu 1iriii< rkeu ; von DienstJeuteu : sculkttua^ wamtontmitSf tlccimciUh
ri'tf, mohndiiiurn und fhrvMnrH.
Simoottis in Treueri fratros oontra humune memoria lufiiuiitatem ro*
medium qacrent^. et oontra raram r^slicaiis piebis fidclitatoui et frequentee
officialium suorum rarit tatcm sibi et pucccssoribus suis prouidcrc studentcs
opcre preciuiii credidci unt bona et jura ud ccclcsinni suain spcctantia. c|ue
apiid villani ((iic dicitur tciutchra et in aliis viliis ad banmin» ciusdeui wi*
iitrlirc spcctaiitihijs hnbentur prcscuti scrijdo adnotm i et sciij>tiini pvcFcn« ad
iii.-ttu« ti(ui(.jii ccTtitudiiiis suc ot Euoi'uni ptistcrfiuni caute rrsciiuiri. Ad baU'
nuiii prctulu viilc \icu:lii('t winechre isto villc sp^ctaat. viache, i miltiUyrf. Ue'
linffe» JCeriki. Kafiie. llamdcetuje, Uvoluenge. wen-, in icineciim hübet
Simeon duas purtai decuue. et in »ucke. et in hukinge similiter duas par*
tes. ad corttin de wintgikm spcoU^l .]^XX* manii iileurium «eoMip) aal*
nexitee. vnnsquiaque DutDst» a^tät aDnuatim .IUI. nuÜros ad mfinitirain gra?
mtiu dimidiam parkem da fnuoeato. altnrora dunidiam puHcm da. atiaaa. actr
Ueet diioa maldroa de fruroento ad ÜMtudi a* Ramigii afc dvoa waldroa da
aoeoa ad naftale, Solnir etiam aniiM|Bisqua maaeitaaBiiaatin tr«a gellinaa. duae
ad carnipriuium. tertiam nd pasca. f)o predicla aninpQa tonetur qoUibet Oinn*
ßionariu^ id qaod debot ferre ad granariHm fratrum proprüe fxponait. Qui«
übet etiam supradictorum mansorum tenctur aoluere annUatim quatuor toli*
dos Treuerense» .III. sol. ad oatiJe. quartum in medio maio. Quilibet maOf
sionariiis teuotur eoluere parteni prenominati iuris iuxta portionem mc pos-
sessionis. Quilibet uniu.«» maiisi possessor debt^t dauderc octo podes in curia
dominicali. si fratres s. Simoonis volunt haue ciausurüm Ii« li de vimiae. moii-
sionarii dcbcnt quicquid in hoc ncccssariuni C!>t ainc auxiiit.> diotui um frati uin
ministrarc et opus facero. Si v^ro Uiideni fratres de lapideo muio ciatK^iinini
niciiioratAni ßcri vohmt ipsi dtbcnt calorin et harcuani tHntiim. maiisiynarii
autem totuoi quod supciaddcnduin est laborem et lapidcs. In clau^ura venn^
tenetur <|uilib«t unius mnoa posscsacu- JsLIl. paJoa pcmiiiarQ.. «!( ifMeiiKSt ew
in venna comcntare. m piscatorem oam naQt Ma pamrtmn ad .vennaA inii^
niet. ti veru piscatorem paratum ad renoam non inuaiierit palioa sub>boiHl
testtmpnio in ripa dindttet. et über reocdet. Freier snpredicto* .«XXX. man»
«ea lont .VII* alii mansi. qvi dicuntuc 90wrphu»e ad .menstm pF^peeiti apee»
tantee^ quonun quüibet debiet .VI. aolidM in ncdio mardo et oaum maldrum
frumenti b. Remigii ad treuertiwm nansuratn et maldrum anenc ad fealpm
b, Andree. Sunt aiii tres Tnand et dimidius qui dicuntur'^iV^^/</ru«. quarum
quilibet tenctur soluere ad irtatr. nion^urani dimidinni maldrum frunieiUl-el
dimidium maldrum auene in fe&to b. Kemigii et duos solidos. £«t alius man-
sus qui dioitur uisrerthfme. solucns ad natalc domini .XX. dcnar. ad officium
scultetii. Sunt a!ü.X\'. nians^i dhvfi'Jiuvc <juortini quilibet .«ioluit .1 1 1. den.ir.
in mcdii) nuiio et ihju.'* inuenes *,^•ll]iila!^l ad ojiM.ijuiuiuni .IH. ^allii::i> adul-
ta* ad pa^clia. quiiibet .XXX. oua. in nudi » juiiio .XXX. teguhtt ad Uc-
tiiiu duiuiuicalis curio. soluti? blis tc^uli» Uc!m lit lionnn mnMBoruro pojäses5^t>-
r^b dominicult'iu doinum et horrcuui detcgcie. et teguia» tcctonuii et urcaa
Digitized by Google ,
864
intenm pargaro. Hn etiam debent in pralo fcnnm falcare. aie^are et «d hor-
rcum fratnim cum suis laboribus et expeosis ducere. nocriiutn ununi de feno
incdioercm ncc nieliorem ncc pdoram debeot post coopletoe labores habereu
Idcm mansionarii debent ft segetibns fratrum tum a frumcntia tum ab auo-
nis inutilfs herbas ex^tirparo et eicere. Ex biis JCV. mansis .Xllll. de-
bent sin^uli singiilos roaldros domlnicalea de annona. si tantum opn": de ca>
ria (lominicali accipcrc. et si prcocptura eis fucnt panem est exliibeiidus
laborantibus in uersatione tcnc et tempore nic?.-^is et tempore seminationis
preparare. quintus deeimus vcro niansus debet custodia m vincarum et cum
unus it»torum mansorum uno aimo i-ii<todiani expleueiit. alius man^UB ei vi-
el nior sequei tt anno eamdom c\jtlel»i(. et ille <jui prioi i unno expleucrat ad
commimes ftliorum laborce redihit et ita per omnes isto» .XV, monsos cu-
stodia lata transibit Incolc quotjuc omnes qui sunt in baniio predicto de-
beot noucm dies fn anno in aerutcio frstrum. waum dicm ad iaiea&dam f»*
num. dooa ad eolbgeodom aegetes. et ai dao isti non auffieiiint dies JiV»
memoratt mansi laborem istam porficere debent alios sex ncmorati incole
»oluent in opere qnod eis iniooctam foerit sine circa domum et hotream aine
eirea vennan et melendinam eom «nis expenaSs pn> «mnittnibos pascuia et covk
niunibuR aquis. Quilibet iatorum .£V. mansornm debet nnam maldrom do-
tniuicalem in horreo tiatmni tritorare. ad campum ferre. aeminare. occaroet
totora laborem qui ad hoc spectat cum proprüs explere expenais. eonindem
mansorum possessores debent oua et res fratrum Treuiris fcrre et animalia
siuc porcos siue alia ducere. Ex eisdcm mansionarii:^ debent tres prc]iogito.
illic vcnerit seruire. duo C(|uos eius reciperc et eos et res alias serunrc.
tertin'* vero Hfbet vigilare et doinun» [)ro iru'eTi'lio v\ aliis easibus custodire.
et si \in perditum fuerit debot liiud restituere. ( t ista seruieia debent
per omnes suis vieibiis et »uo ordine transire. Quilibet etuim mansvis debet
in fliiiK) .XXX. faces ad luccniam prcpusiti. e\ biis riiani (Kbct prepositus
nualium ad tria miliaria habere. Si quis contumax vel negligens aliquid
oaaiserit quod ei fiMtendom Aierit. aecundum iodioiam scabinorum pnniendos
erit. £st et alioa minaoa qni dieitur viacerhftu« aoluena- cellerario .VE. aol.
in medio nmio ad piseea emendos quando iHir 7^tmdnn et tfitmacum, m
Bupra dicta vilia oadetn snnt .X. aree de mdioa terra, quo simul et eonuna-
oiter debent daoa aoHdos. Sunt etiam in eadem villa «luo diurnaleB aolucn-
tea singnli ringulos denarios et duo aiii singuli soluentrm unam octanam an-
none elusdem. qui eam tolerit nichil soluere tonebitur. Apud eame est »nlica
terrtt solnens quatuor denarios in maio. apnd Idelorf est area de saLioa
Um aolneiis qnatnor denarios. haruni autem arearum inucstitare pendent «
mann prcpositi. sed censns e?t fmtrum. Debent autem fratres aduocato tria
ßcruiela in anno, in qtioliliet seruicio unnni maldrum (b niiniralem de ancna.
et dfmidiuni inabirum de frumento. et .>e.\ (biiatios ad fTiu-ndimi camc.s vel
pi.Hc«'.-,. ( t f>i nnntiug aduoeati earnes vel pisccs nun «cct piau» rit. ei dabuntur
dcnaiii. et una gailina. et unum dpi'Aiium ad ceram. et I, den. a<l gab^ni.
ef unam situlam vini. Pro hii.s .scru'tiis debet aduocatns Mipradicte eccle&ie
iustieiam acere. et ubi potent subueu're. In liuolmnge sunt duo mansi ple-
Digitized by Google
865
nnm ccnsum soluentcs et dimidlus. apud vere tret nMiiui plaram oeoeom
solaentcs et quartus qiii tlicitur viacere/inKe. in huJrhige unus mansns plenum
censnin solucns. in Käme Ires niimsi pletinTn censuni solucnttf. Jn Uamfl-
uetifje dijiiifliii.s mnnsns plenum oonsum soluens. in Käme diniiMius niaiif^u;!
soluons .iL den scultetio. in L>tf'>rf unus mansus soluens plemiin cetisuiü.
in üdfce quatuor niansi pli iiuin ccnsum solucntes. in heleudl tjuarta pars
mMMi plenum ceusum soluens. alii .XV. mansi plonum ccusuoi soluentcs et
qaarta pars maosi. Sunt apud Wütehram mansi eliam qai dtcmtur dmBU'
h&tte. Bunt in Win^era .X. et dinud. in liuduen^ awnt JIII. ek dimid. et
diniid. in Heddenge et vietcht et kenhe rant .VII. mansi- qui diouninr tMr-
h(tv€. item in Windtra sunt tres tnansi et dim. qui dieontur kirlu^ihie. Seul-
tctius dclx t proposito porcum vel V. sul. ad natale. Tres dccimatores de-
beot scultetio ad emendum poreiun .XVUI. den. quilibit eorum .VI^ den.
Duo molendinarii unus dominorum. alter prepositi .Xii. den. utcrque eonim
.VI. Tres fore.starii .XVill. den. quilibet conini sex. Sunt ctiam loca .V.
in quibus tu« runt niolendina. in quibus qnod coustiuatur mnlendinum a
manu scultctii pendet inuestitura. auctoiitato Uimon prepo.«Ifi facienda. 6i in
aliiä loeis eonstruitur niolcndinum ubi niuiijuain Uirrit. ;i manu prepositi pen-
det inucstitUra. borurn molendinorum iauc^titiira e.st prepositi. ccnsus vero
firatrum.
Nomina manciptoram apud Windieram que Folinanu tradidit s. Simeoni.
Lamprwh, Weztd et oxor eius. item Rm^r. ' Iläda et filia eins et filii«
Albreeh. OermrL Heed et filit filieque eorum. Summa agrorum. Yincanim.
pratornm. arearum einsd< m prcdii. quod/o^marua dedit a. Simeoni .LXXIUI.
diumalia. rel plus .Uli. vinec. prata ad earradsm feni. areo tres. et silua
et pars lapsus in moselta. et medictas loci duorum molendinorum.
Her predia sitn sunt in Winech-a. lk>lru}ga. Hudhtingn. que emerunt
fratrcs a FoLmaro et sororio eins Simavo fcre cum .XIll. luarcis. prwcnti-
bus clericis. ministerialibus et burgcnsibu?.
bem Original in hn eiabtHbliot^ef ju Imx. ?Papfl ?lbrian IV. bejiStigt 1154 bm
\f. «bimton )U Xrirr unUr Stubcrtm: curtem in Winecbra et allodium Folouuri. (I. 634).
14. (^ütcrbev^iid)iitjj beS abliefen iBencbtctiuecs^Jlouncuflojtet:^ 2Ku)?erti&2
berg l&ü fingen. 1200.
Das Güterbiich des ««leligen Notuieiiklusters Ruperlsbcrg b«'otclit in fiiicm gebundc-
oea Volumen, hoch Quart, 6& Bl&tter Perfament) cwiscben denen sich einige mit bsBchrie*
benen Pcrgamentsti eifen beklebte von Papier, auch einsetne Pergameotstüclie befinden,
und trägt die .\ufs<liiift : Tu (/isfratio rrrum et ce»fifitit}i nintinstfrü ,s. JRupcrii ab anno
1147 m^qup 1J70. Die Blaitcr sind liniirt , jede Seite z:Uilt 27 ZeiUMi mul ist mit brei-
ten Käiuldu vergehen. Die ursprxknglkhe, älteste Schrift von 1198—1212 iht eine fettOi
sehr gleicbmiissige und soiffiütige Gursiv; Initiftlen und Uebertdiriften sind glftnsend rath;
die jcaUreicheu Ablcansnogen die gewöbiilicbsten mid kicht ku 1ö8cu. Wo Locken and
leere Seiten geblieben , wurcb'n von verschictb'nen fpiltoren Händen Nachträge gemacht
meist l'achllrriefr bis zum Jahr 1270 herauf; weiter dngcst reute Bemerkungen gehen bis
1630. Die altem Handschriften rühren offenbar von Frauen her, wie nicht nur io\, 26
Digitized by Google
866
die Msdriteletklie Beseldiiiaiig einer seriptrüe huins tetttmeiiti beweist, sooieni aack die
Naii'ität in dem Kampfe mit der unxureichcndcn Kenutniss des liatciniBChen, welche gltck»
IkbiT Weise die Vc-rderluiug der so iiitercssuDteu deutsjclicu Fluruameii vpihiiKUirte.
Die. luJg«»nde Ahschrift bosoluaiikt s'u h auf den iUtestcn ursiirüuylii In n Text und
ist iu äu fern abgekürzt, ul^ blu.säo Autzuliluug vuu GrujiUcitückeu uhue l-liuiiauicu uud
die Öftcrc WiciderholiiDg der letztem vermieden wurden; zur tFebcrsiciit ist aber fllierall
die l^ammi' der Ormid-stüi ke am Sdiliisse des Sjil/.es zwisiheii Ivlanimorn aii>:ei;elteii. Da-
geir^ n mtli ilt dir r'.ptp jode Flurbezetchnniig, jedes Maas und jede Bemerkung, die sich
Wif den Krweri) bezieht.
Die Güter des Klosters zerfallen in mit Fracht bebj^utes Ackerland: agri, Aeherlandf
AUuTf Gürten: horiiuf Wingerte: vmee, letztere einigemal als tneulti beieichiet;
Oedland, I^fetdt} Warlattd; Mühlen; eierfo«, cwriiUa; Eove^ede», äret, ebenfiüls et-
nit'cinal iuculta iiufgetüliri ; domus mir iu Biuj^en; liacküfcn: prütrina und einen
lüllri: cili'tri'ttii. Gülten uiul Zins>eM fallen in Geld: marca , uncia , .«'(/üV/«s oder
Schiliinc, einmal nusdincklich in trierischer Wahning; drnan'us oder Penning; Jffilhe-
liiic, obolus, niinmus, firdo. Die Fruihtgfllten bestehen iu Weizen, Korn und Hafer; de-
ren Vsaae im IfaMA*.' uMtldnm; modm«; ^«rtofe oder VirieÜHfft Viiimalef Fentetul;
der Wein wird geiMssen uach der hauui, quattaria oder qmrtaU, und dem sextariMf
an Sorteu kommt nur eiooial vimm hunkiim vor. Feruer werden dem Kloster entrich-
tet: Hou in llaujt n: acervi; ("apjtcn: capponcs, cajiuui; einmal mü>fpn qulliHarii ge-
titelU werden. Von deu ^iw;htvt•rhallni^^eu kummca nur geleycniliihe iiemcrkuugcu vor,
es werden'llalb- und Drittelgfiter angefahrt; andere Füchte wechselten in ihrer Hübe.
Die Landmaase, welche fttr alle Ländercten gelten, sind von unbestinimter Grdsse.
Die JTube oder Hitba, ««wi»m.< enthiUt im DUrchschnitt zwar 80 Morgen: jufjrra , jurua-
les, aber niriiinh trenan: so werden dafür gerechnet: 32 Jnriern und 5'/i Z/r,iririI, d b.
'66% Ju/fera. Die haVfe Ilube zählt 15»/,, l5'/j, 14'/,,, W/m, l^Vi» 14'/, ^w</t,ra. Eiße
Vierteümhe euthiilt: 7'/,; ü'/, Juntaks aud 4, particuie. Der Mprgme, Aklcr, Juyerum,
jumalis wird in der R^el nach der Dreitlieüuug zersetzt; Zwetdeil, Zweiätly dwdtf Ist
Vj c\\w^ Jiujcri; es kommen daiSU vor: II ilh', Drittel und \ ierlel des Zweitheils; einmal
ein Viertel eiuf^s li.ilbm. Ferner finden sich: Drittd, tcrciii und .'<f',f//r pars jugtri. Aber
auch die Zweitbeilniip des Ji'gt ri ist liiuifi'/: Vfirtdeil, Vinhl. qntirtalc KleiiifM-e Maase
sind rirga und pcdcs, purtictthi, AHcrsthckc. VAuc genauere IJerechuuug ist nicht mr»^-
lich, weil die im (jfitcrbttclie angegebenen Summen niemals mit dem eia«lavirteii wirfc^
Unken Krgjdmiss der Additioa aberehiBtimmen.
Allgemeine, Laj:*' mul lieschaÜeuheit dor Laudercien bezeichnende Benennungen sind:
Ober- tHid y>> fln-fi ]'! : lUimhi Vdti 10™. |2 Moriren rmfang (,]5euml'\ vri-zi;.!li' Ins Acker-
land nuch jetzt). Anciccudcrc, triainde: üannus. Sttegda ist wohl ein schmaler Strri-
fen, Zitgel. Die Flnmamstt sind von gumnaa luUieaBe and sprechen fOr sich selbst ; ouf-
fiUlead ist die öftere Wiederkdir der BexeiebnnngeB Gkpp und FaBikor. Letztere« war
eine Vorrichtung zur Absperrung des Zugangs zu einzelnen Feldern oder Wegen. jCm
nachzuweisen, wie schnell sii^h diese Namen im Miindf tUsl > veränderten, sind «Ue
Formen, wie sie iu den llegisteru bis 1270 vorkommcu, iu Klauimcru beige^etiit.
Anno incarnationis 'dontmicc. Mnicsimo. ccntcsimo. qundragcstmo .TU.
ppiritu sftDcto bcat^ matn nostr^ HUdegardi rcuclatitc. cio monte ». Dinibodi
od iocum patroni nostri seil. b. lltiberti transiuimus. ia quo loco cadem beat«
mater nostra .XXX,. anDis felicit^T uixit Et cum ibi\kiu nichil onwiino pos-
ficitsionis habererous. primum fundum a doinino ßerttftardo comite de //</-
denskeim .XX. marcis emimu?. Ea iicro qu^ modo possidemus aliqva emU
tnua. aliqua pro animabus iideliam collata sunt.
Digitized by Google
•
367
Frrdiom nermtimi palattnl nimUfs.
Preditjm quod iidbis ilrdit in pijifjm'ff Il< nuainms palntii ns c(.nH*s et
UMT eins (Jrrth vilis. fv fli f'^t hn , ihn iiiNta uailcni duo iu^cra siiiiul. In
bntiifpiiadt (lintidium iu^<iuiij. In qnj'U iltr Leu n ohtutiuLn.ii J/-t.<i iuwn-
7ifn uni:ni zuwcideil, lu vmdtin dimid. iiig. item in icträun nna paiticuU.
In dimA nmn dim. ing-. In lert^un neaie o5ewfnd?«VA brunnenpoäe» X au-
vreideil. In daßun obewcndieA akenkeimer wff/f^n .1. iag. in runderw^
nnum suweideiL et ibi ^roipo dim. iu^. In der leiun di». iug. In »rmcAeid
.1. euweideiU In ethd^rt JI. «tiw^deil »militör. la aekenke .1, Buwpicleili
In fiffeser fuiiediin tpnrti Y^ra inj;. In nu'dei-na dim. iug. Ibi propc widtnm
T ing. In «ünno «r/<^'>/no fnunm/o^ dim. iug. lu i(rrH^r<ir(/u/; dno iugcra suduU
In hormre dim. iiig. In Mtnrteo mnriVn leiun .1. znwfidoil et ibi prope tri*
der rin ze lu rewe .1. iug. In ^ptttderun dim. iug. et ibi prope in futkif^
ru» .1. zuwoideil.
BerncresbeioL
In }>f ni<(reshewi ilcdoi iint dorninabiis nostris Hngo et fi atrcjs eins 7?or/-
I f.s et Trviu-iniia cmtini lumni cinn rdiiii'iis it iuxlu i^t.im (juatuor alias iii-
cullas. In (UiN ni iiilla dodit noMs idrni trvtirnnf.o in spize.-:hf-i/un' ireg^ in
uiio locü .II. iu^. et dim. In alhtrcfier vtldf umuii iuy;. In htldun ing. I.
Propc uillam luxta kerestrazvn in ono loco octo iag. In ffeh^b'^cke in nno
loco dcccro iug. Propc nillara in valledwe in uno loco .II. iug. In ileit-
dun in uno loco tria iug. In codem loco iug. umim aeparatim. Ibidem in
richin in uno loco .II. iug. lA Happrei Je.idrulen in uno locb .II. iug. Ih
caldtnleich simul .II. iug. In su|)(Miorc parte ceddenhick simill .IL iug. In
lontakeimer Meigun .1. zuwcideil. In lonesheümr ndde .11. iug. et dimid. et
.1. suMreid^ii simul. Ibidem dimid. zuwcidcil. In irihfre sex tdg. et dim.
in uno loco. In ifiP'->->'.-* vlsini .II. lupf. prat^ siniid. In inforiom parfc un-
hr')'r>: dim. inc^. sinnil prati^*. In geren duo iug. vinrr ftnud. In kirphadf
ing. unum. In iir<Iio muutis uincarum iug. unum et dim. scparatim. l'rope
uiilnm uiuariuni unum.
iu catlctn uilla dcdit nobis luefatus JJvgo. in lonf.-^lieimer vdde in uno
loco tria iug. ,ct dim. Ibidem .II. zuvreidcil scparatim. In hrttcite iug. I.
In »pvseaheaner trtge .II. iug. et dim. slmul: In creehen eruee unum et dim.
ing. fimul. In herestmzun sex iug. simul. In alhrrdter ttelde .II. lug. si*
mal. In hdedvn fug. I. et dimid. In wUre .1. tag. In gfhdireeke octo si»
mul. In aundeiuien diui. iug. In ttalledore II. iug. simul. In dntdtin ntg.
I et dim. Juxta sezelinge iug. I. scparatim. In geren tria iug. et dim. si-
mul. In pret des dvrlennt .Ii, iug. et dim. .«;fmul. In ebennofhe iug. F.
et dim. In holriftrcavn iug. unum. In emt^chendole .11. iug. siniu! et unnni
scparatim. In gn'nfhvsse .II. Iug. simul. In Io7n<<firnner .^friijwn iug. I. et
dim. In d>f<-'n rirhe .1. zmvcideil In piizzp dim. iug. In iri'hrrfi .11. iug.
pratc sinuil. In gucn .II. iug. uinenrum .««ininl. In Invf^hphnfr •ftinjun iug.
I. et dim. lu lonesheimerphade .1. zuwcideil. In medio montii* uincarum
Digitized by Google
368
(lim zuwcldril. Uctro ooolcslani (lim. lug. Retro uineas campus qui incul-
tuä iacet et adliuc cum alliä communis idcst Innengarih, OdUia» Judda et
iodiuisus.
in eaüeiu uiiiu licdii tiobiä pixi'ütuä lioricu» m geren .II. iug. uiuc^ si-
mul. in Icirphade dini. iug. Itcin in oadem uilla pro dementia sorore do-
•tim data est nobti cnrtis una. In ebennotde htg, 1. aeparatim. In soM^nt-
hun I. snvrddeil. In heimeres tct f/e .11, saweideil aimoL In ketewmgwt JI.
mg* ainiul. In pu^erwege IL iug. aimuL In lonethemer anewandvn .11.
iog. ot dim. In crechenoruce .11. aawoideil aimul. In albercheimer udde .1.
iug. In Luzdtoutun diru. iu<^. In stt'OiOfaii tria iug. simul. lu hogfre .1. iug.
In hMk .1. iu^. in tuudtrbe diniiü. zuweidcii. In Ueithdtui .11 iu^^ siinul.
In leazzerlari'le .1. zuwcideil. lu aUifbuhele unum zuvreideil. lu paLerwinr^
garfhe .1. zinvoiMcil. In gochftethde dim. zuweideii. Juxta kitrchpade dim.
auwfidcil. In l'ildt'wiyifi hig. unum et dim.
Predium (au vatirt; in bemut-Jitiui in unu campo an demo högere .1.
iug. et dim. snnui. A/i der herstraznii .1. iug. Ze sunderse .II. iug. simul.
Vnder demo riche quinquc iugera simul. In aWedier wtye .1. iug. tt dim.
et ibi prope in alheeker toege ste <arumbm on^erun .1. iug. ÜJfe demo def-
IMe .11. iug. aitnnl. Ohewendiek des seatimgea .II. iug. simnl et In illa ner-
git una parte .1. euweideil et in alia parte .1. auwdddl et ibi pi-opc dim.
wweideU. In hfimenkeimer wege .1. iug. et ibi prope uhenwendidi .1. au-
w^eil. In tmic^en dale .1. iug. In alio campo. zegoclisUthJe .1. iug. üfft
demo riebe dim. auweidcii. Ze beldewine .11. iug. Ze stalbuele (lAalhokie)
•L iug. Ze puzze .1. iug. An der herstrazun .1. zuwcideil. Juxta sewiawt
.11. iug. simul. Ze langengewandttn .1. iug. et ibi prope oh^w^ndirk .1. zu-
wcideil. In spizesheimer wege .1. iuu*. Niilewendich bibelheinur irege .1. iug.
Ze clittt'n hfiele .1. zuweidcii. gthrucke .1. iug. Prat^ an demo wigere,
tria iugcia sinuil. Juxta crenrruee .1. zuweidcii.
Predium quod duminus dttriti tcu» de ßaiduim in bermerslieim babuit cum
conscnsu uxoris et filioruni auorum pro quini^uaginta quinquc marcis cml-
mus. et ot traditio ista firniior ewct per manum domini sui inuti oimki» no>
bis eam tradidit 8uper quo tesCea sunt Emkko trgtUibs eome» et filii eiua
C&»radHa* Mpetiu», Qtrhardm et Emlhrieihü frater eiusdem DiethericL Die-
terieu», DteUrieus iiiius adeUwdis. Tragthodo. Hüd^cld. Cvnradm scul*
tetii8. WolframtM. llartunc. Jietikoldus. et ccteri omnca qui in uilla sunt.
Predium Qothberti de adttun. quod triginta Septem marcis emimus in
Bermeraheim in uno campo. In a-encrure .1. zuweidcii. et ibi prope .1 zu-
weideil et ibi prope dim. iug. et item in crencrvce .II. iug. et diinid. simul.
lo hibehfhet'mer irege. dim. iug et ibi prope ze langt rgtvdudun dim. iug.
Item ibi in crusleuhdun .11. iug. et dim. simul. In gtbrucbe .1. iug. .4«
der hersiraztu .1, zweideil. In crudtähdun iuxta creiicruce .1. zweideil. Xide^
wendieh gebelriches .111. iug. simul. Under den loidun .III. iug. et dimid. si-
mul. Ze hoigerc .1. iug. An der eicJie .III. iug. et ibi iuxta an der eantgruhen
•III. iug. In Icnnedumer vdde .1. ing. et ibi prope Nidevendick megenMer'
' mgee •UI* lug« eimul. An der etrazen loneahemer veide$ X ivg. et ibi prope
Digitized by Google
369
»h sweidell. Zu leidm hechtn .1. zuaeideil. la pwtte wege Septem iugera
simul. In alio caropo roZ heldttn .III. iug. ?imiil. Ze gebelriche .11. iug.
An detno rnlledore .11. iug. Nidewendich des sezelinges dimonis .III, iug.
In albecher tcege .VI. lug simul. qiiorum unum et diraidium mmhfuimu!*
cum einherchone de flanhriin. li^tro !<ezeltnf/e UiimtHifi .TIT. iug. .»iuiul. In
der hültn sirazen .1. iug. Vffe demo berge .1. zweideil. Ze pJuL wingarthde
dim. iug. Rctro ^cclesiam .II. iug. simul. Ze beiden heckun Jll. iug. Ze
jmsstf .L sviMdeiL Ze hirchgaswa .1. iug.
Halm Btimnoi canonici de a. Martino ^aam decem mards emimos in
Btrmtrtkim, Ohewenduk wnderme .1. iug. vnder d/mo UiiAe .II iug. An
demo ätgeiUn^ .1. zweidoil. Ze nmdenue .III. iag* nmul. Nidewendiek $lal-
bueUx .1. rwcideil (u. b. v. Sununa: ICXXU. iug. et .V, et dim. aweideU
.a>a5Va Mgn.)-
AJlodium quod comes idalricus el uxor eiua cunegunt nobis in bemiera-
heim dcdcrunt. et pro quo etiam Gerlibo de Sobernheim duas marcjia dedi-
mu>» iu J'r-rruf'rsliftm. Vjfeii dej'bude .1. zwcideil. vnder den edechen ditu. iug.
Über albtehrrtcege dini. iug. "tI« dei- Juresirazen .1. zweideil. An kursLeit-
dun .1. aweideil. Bi dtmo geren .III. iug. simul. Ze gochstede dim. zwei-
deiL Obewendich des iceges ze gochstede dim. zweideil. buut uiue^. vn-
der dem» rieke .1, swcideiL it. parun particula. et envtia.
Prodinm Hermtmni in hermeraheim quod decem et octo marda emimaa.
In nno campo se kOugerun J. iurnalem. Ze würe dim. ium. An der htl'
den vnder der hedeun .II. inrn. aimnl. An demo koUwege diio ium. a:mu].
^e dflmo ehe/iothde .1. iurn. Ze baldewiite .11. iurn. Ze kestwingcurthde AI,
inrn. Ze kasuienhumdMn ,11. iura. Ze stalbuhele .III. iura. Ze k&gerwn .1.
inveideil (u. s. vr. Summa: XXX VUL inrn. et V. nweideil.)
Arnoldus dedit nobis iugerum unum in bermersheim. Ida dedit nobia .1.
iug. in bermersheim. Kinbercho (fc^It etir»a6) pro quo data est huba et dimi-
dia ja bermenkeim et fuodus domus cum odificio ipsiua ^ingui^ in saizgcusun,
Predium quod lUchardis marchioniasa nobis in ekenheim dedit. 11^0 cat
proprietaa einadem prcdii. vine^. in demo ^hade .1. aveideil. In huelnbaA
.1. cnmdoil. In mxtddwege una parliealä. In uertioe montia in huelinbae^
dim. ing. In »emerhe (se mereke) .1. iug. In keuuenloche JI. aaireideil ai*
mnl. Iten» ibi .L saweidetl ineoltnm. et ibi auperius JL iug. inenlta aimul.
In hapenbucle tercia pars itigm. Agri Memeidce dim. iug. In niderwisun .1,
snweideil. ]n foiwHekeimer tcege tercia pars iug. Item in goiwelsheimer
markun .1. zuweiddl. In hohen-ege {hoUewe) .II. iug. simul. Ze horwUtm
dim. iug. vß'encruce .1. zuweideil. Vber darf in der strazeh tercia pars iug.
in dimo slitdeicege .1, iug. Nider sh'tddrrge .1. zu"weidcil. (zc hind^rdorf,
Ketro uillam in platca blasegazze.) H^c est hercditas eiusdem predü. vine^.
In fmticege dim. iug. In nchieege .II. zuweideil simul unde persoluimus
quartariam . . . (otfen) et uLuIuni, In demo dämme una particula. Item in ober
dämme (In ine dämmt) una particula. agri zc Uidenagkerun {lendeticiggerin.)
inMi|ttiiif4i« aiMflN«. IL 24
Digitized by Google
870
J. iug. ct'dim. sitntil. In ^puM^ceHhemfr fcege {apurhtrwege) dim. lOg. In Iw-
wender wege .II. suwddcil. et in fllnd uergtt dim. iug. vher lernend wtgv (k^
merwege.) .1. zuvreiddl. vffen cruce .1. snweiddl. Hoe est piediina iiroe*rniii
quod babcmus in ohenheim. in fu^wege dim. ing. In richwegt daas partictiliis
Separatini. Hinder nos^im^n vna paiticola. In nUtddwege vao» particula.
Vine^ quas domina Gepa ecclesi^ nottr^ tradidit.
Hco sunt particnle uiiioaiuii) ([iins- tradidit domnn f/ryia occIepTP h. Rfi-
bcrti pro rccordatinno aninn; siic ot inariti >ui Stfplutni aliornniquc |Kirriitum
snoriiin. In o]cl'(^)i}t< nu .111, inriifil. siimil. ex quorum iino persoluiniun >cx
nummüs. zu under din-f. zu dannuf .1. iiim. quos .XV. inarcis comparaiiit.
In pintjma zu morfsfrfdm partem unam pro .IUI. marcis comparatain. lü
egeaer kelden uineaiu pro .V. marcis et dira. Zu muyenen .11. particulas pro
noucm inarcis et dim. (V qvederen particulam pro marcis. Ct mun-
are in frone hanm In der leigen particulam pro.^^ex mards «t dim. In «fi-
hdetherge iomalcm pro sox marcis. Ce angden [Zu den angelin,") particn*
lam pro JIII. marcis et ferdone. Ad cmtodlam ^cdesi^. pro ooncimiandis
Inminanbns particalam pro .VI. marcis. Pro caKce deaurato .1111. mareas.
Constitnit etiam ut in oigilia apostolorum Fhilippi et Jacobt. in annineraurio
mariti sui persoloantur quinqne soliifi m refcctionc sororum. Pretcrca eon-
stitnit at ab intrante maio mcnse nsqne ad kalendas octobris singtüis men-
sibus persoluantur .X. solidi pro emendis caseis et onis ad rcfectioncm soro-
rom ad ccnam. Constituit etiam ut in anniucrsario suo persoluantur .V. so-
lidi in rcfff^tionom soronim. in annincrsario domini sigehodi. in rcfectionera
.V. .?ol. ötatuit ctiani ut .\T^IIJ. poI. drntur in .VflTI. anniuoi-sariis. in uno-
quoque aniiiuersario. sol. I. Constituit quoqtie ut in anniuersario
Hdd{<]ftrdi>i duo Rolidi pei"soInantnr. et in aniiiuersario mnrqnardi. de Tttei-s-
dal sol. 1. in rofcotioncni surorum. Volenmidv^ de ohh-Mih^ivi qui dcdit no-
bis .II. iiirnales ct dim. ofe dnne gehouwentn /regt. Lrtikardis quo dedit
nobis iugerum uinc^ in okkenhem. vffe demo recke. Judda pro qua data
est uinea in okfcenhem, Oemotk qui dcdit nobis dim. ing. uine^ in okkm-
%eim, ßermmmi» dedit nobis nnnm zoweideil nine^ in <^enhetm in Xirhwege.
IteiheiB.
Prediom qviod qnadraginta marcis emirans in Isenheim, gemunden
mticin .XII. iug. simul. /r ha:zen$teine vnder den mngf»idt!Hn .1. ing. Xe
hrwukelnne .11. ium. simul. Ze eng^nwege .1, iugw. rffe irestderherge .11.
iug. simul. 2e tagde .1. ing. An des abbede» bundun .Villi, iug. »innil
et ibi prope diraid. iug. Vßen sif>ed>ehe{mer icege .Tl. iug. simul. .^i« in-
gelheimer trege Iug. An fmrngiHlvv rrne/'-hidfirr .II. ing. pfmul. Ze kirrh-
hrftnnun .1. zeweidcil. Itcni an irniHji^lun rr/u /rt'ndere .1. ing. \ h*'r drtm>
huhele .TT. iurn. simul. ct ibi jn npo iuxta agrum prcfecti .1. iug. et ibi prope
.1. iurn. ct item ibi prope .1. iuin. Ze trelkelduncli .1. iug. An der heidvn
.1. iug. Quod sunt .XL, iugera ct dim. (39 Jug. 6 Jwrn. I ZwHd.) In
alto campo an bimdtnsheimer wege .111. iug. simul. -i/« d^^mo nxletcegt- .1111.
Digitized by Google
371
iog. et dim. Item o» budenkeimer L aaweidsil. Ze gewieke .IL i«^
Rimul. ,Ze hemetiheimer wege dim. iug. Zmsen den wegen .1. iug. et .1, zu-
weideil Minul. }[ffe deino holzirege. .IJ. iug;. An kurz^en aMwindere X. zu-
weldeil. Ze di^^n brannen .1. zuweiJcil. Vlh der tnegenzersf razen .1. zu-
weideii. Ze ItoUlcre .1. zuwci<leil. lictro cmtim .IUI. iug. »iinul. Zc sa-
lecheii heckuii .1. zuwcideil. Jiixia baiidan Dädonis .1. iu«;. Vß'e s<U^ti wege.
dim. iug. Ze muLdun .1. iog. An deino muUnicege ,11. iug. ocnnbtrge Ii.
«Ig^. Biiniil. Qnod raat .XXXJII. iug. et .1. saweideiL (25 Jug. 11 Zweid. ^
d2y».) H( auDt ainef w AroMeniABwe X suwddeU. Item ibi in hethdenetheimer
wigt X iog. et dim. Ze mgm teeg« X iug. et dim. An demo gthovwenge wege
diBk soweideU* Jincta uiocam s. Maii^ dim. auwcideil. An demo grünt win-
gartde dim. iug. Ze hrunkde .1. zmveideiL et ibi prope dim.. iog. Yffe ndk-
deidferge .L iug. An oatemdale dim. iug. Uffe vnm^erge dim. iug. Zende
deiwf ostmmdaie .1. zuweideÜ. An olmannarkun dim. xaweideil. Qnod Bunt
4eeem iugera. Prat^ ze oherwisen dim. iug. (O'/a Jug.)
Aliodiuni llfinn'r.i et fVaUum eius Ue geMitbuthdet^heirn. quod .L.il. H-
brisi argeuti emxmus in Istnheim. In uuo campo an der heiden tercia pars
ftttweidcilefl. Ober ingdheimer wege .III. iurn. simul. Bi buthdenheimer wege
JLL iura, simul. «4» ciuuamrcicher wege tercia para üuweidcilcs. .^In iw^A-
d^enekeiuur' to^gesceiden .III. iuru. simul. Ze kurtenanewendere .1. iurn. ife
ftwiehß X «iw«dflü« Zu «mn^ wegen X iunii et dim. Ze kirebhrunnen
X ioEik.. Fj^ demo halmeege XIIL iurn. et dimid. tiaaL An den tmewinden
dim. «iweideil* Ze dißmbrtmnen .L iurn. et dim. Ze aaiehen hecken X
iura. et. dim. An demo graben .1. «iweideiL An den Ilubagkeren X iura.
, et dim. Am der seUun .1. iurn. et dim. Ze »calkendaU X iura. An tkern^
ikimaf\ mejfe X iurn. Nidewendich an demo mülenwege .1. iurn. et ibi prope
tercia pars zjiwoideiles. Ze hreithwisen .11. iurn. simul. An dm luxzen «Vb
iurn. siraul. Ze hrmtkmle .1. iurn. In alio campu zc lanckwinun .111. iurn,
simul, Ze brunckeie A. 2u\veidcil. Ze förtde .III. iui n. Ze vumdes vwen X.
iurn. -l« der helden .1. iurn. et dim. An hethdtnet^/<einier wege T. iurn. et
ibi prope an dam zagele .1. iurn. An dir aneuiindun iuxta uilJaiii tercia pars
zuwudieileB. Ojfe westtrberge dim. üuweidcil. igdt.^ittÜHtr ölnatu X. iurn.
Am'iagelkeimer wgeBeeiden d, Iurn. V Je demo bueU dim. zuwddeil. ßi der
heuim Inteia pers «vwcidcil. An demo gr&nde- mmmcm demo hireherm' JXIL
imn.. tmvL Vjfe ewaberheünet wege van igdekem» iMe .XX. VII. iura.
Yinef in oeUrndtde .1. iurn. An den gatthden dim. iurn. Binder den mh
mm .1. zuwdidelL Iber bereÄ .L iurn. et dim. Prat» se breitkifikemn .1.
itam. Ze i^terwienn .1. iura.
Longeslicln.
In longeslieim ciusdcni incola ulUe curtim cum cdificiis iuxta ccciesiam
B. Nicolai dedit et iugerum uiiicy /,c honex-ingurtditn iuxta fluulum nmiam.
Ze Utdengazzvm dim. iug. et tautuiu. Ze beigentlaL (JJtuidal) quartam par-
tetn Ingeri iuxta buiulain presbiteri. Zo diu/tH Ju nnnfn, ze gremeze simili-
tei'. Zo mlechenrodt dim. iuiwcideil. Ibideiu dedil GudtbUt de jjinguia taor
Digitized by Google
372
tttra. Ze rodin octauam partem iugeri. füe<Aenpfmde dedit dammo de
fingnia patticulam uiney. /e crumben mngtiart€ktH qiiartuD partem. J^e bere-
hiimien particulam. In iiallc rodm quartana partem. In media gemmda
tantum. In abechheldun particulam.
Ibidem quoquc Berteart dedit hos agroa. /»' sanfnhrvnntn dim. iug.
Ze bra^hh'lme iugerum. Ze ucdle dore (juarta parte minus iugero. in sU-
iietcege dim. zuweideil. In »ewendiciu diin iug. In qt-ä-nn quartam partem
iugeri. Ze clriin uiium zuwcideil. lliiddu <lcdit Godtbolt dim. iug. Tran.«
nauam dim. iug. Ze kunengeüicingarttn dim. iug. In didttcege ununi une-
icendere. In uia hricceheim quartam purtcm. In atdzelndal lug. Ze clokß'en
(doh) iug. Ze diß'enwege dim. Vffm lotin dim. iug. ennemJuim q«uu>
tarn partem uine^ Ze hmgtragkmtn niram BUimdeiL Ibidem inÜBnus ioxiii
plateam quartam paitem. Z« drvm dedit QoiAoU dim« iug. agri.
In contiguo morwn hetdentheim dim. Wiegerua dedit in difmumege' ^m*
iug« et in uaüedore unum suweideil et prope nnam paHiculam. Woyram
dedit in huneg&wingartden (kung^Hhec.) iug. et in mareun UtktMkeim «e ro-
4enbvhele iug. et dim. Jikhelo et BerUteh dederunt bfc Retro hohen berge
iug. et dim. agri. Ibidem in Uingefigtoofidun prope arborem iug. Prope
ofptt» unum. l^enensheim ing. Juxta 2>i/7}?f im quartam j rtrfcm. Vffenbergitm
iug* rf^fhflenaghenin (in reiclnna^kt r.) iug. et dim. Prope hundam co-
mltla dim. \ j^'enhenshdm unum zuwcideil uine\* et ibidem '.^ ro'Un quaitam
partem. Dedeiunt ctiam dimidium molendinum iuxta nauam Huuium.
Ebernant et Llvppnrch atquc Gerunc eiusdcm nille, incoly seil. LongeS'
heim dederunt ourtim cum rdificii» Zt^ letM^ quartam partem uiiie^. Ze
leiniKn particulam. Zc rodm dim iug. vor rodui (juariam partem. Ze bein-
dal dim. iug. in duabus partibus. Zt hujjenmuldun quartam parlciu. In
monte graweUheim (grtilet^tmw herg.) particulam. Vber dStde/tihrmmmem v^.
agri in tribua partibus. Vjfe iteine sie heinM dim. Ze reAelmaggeruH quar^
tim partem. Ze 9<miienbrUuneH unum suwetdeil. Juzta plateam pinguemtem
dim. iug. Juxta cruoem in heltbtn dim. iug. Ze bohde quartam partei
Vnderherge» dim. iug. Ze en$bem in buuo iug. üßm htage quartam par-
tem. Jug. et dim. an eneenhemer wege* qu^ de Ilemtieo de dikke fm'F^fle
et de ineulta area ooluimus. liudegerut et Si^ehart habuemnt iug« et dim.
in deAun quf pignus Bmdegeri et propria Sigehardi emnt qui cum aoluere
non possent eommunieato conailio pro remedio animarum auarum nobia de-
derunt
Predium quod hubemus in l4jnge»keim. In eadem uilla curtis cum f^di-
ficiis. Ze seweadiche ununj zuNveideil. In dtmo hndeme an demo uare .1.
iug. et ibi prope an der owen .1. iug. An dtmo hhujenctaf' dim. iug. Vher
na fluuium dim iug. Vffen shtdiin an dpino <inttriiidrrt iiuwni zuwcideil.
Zf Htorches/ifistt dim. iug. Ze ku ntntjtsir ingartde vßtn sletdan .1. iug. -1«
bt i( enltotner wege vffe dehtdvn dini. iug. -4« demo slüitdewege iißen btrgun
dim. iug. Ah den pfyden unum suwttdeil. Ze elrun dim. iug. Ze ensen*-
keim demo reine duo iug. aamul. Oße dogpe qoarta pan iiigcri. Ibi
prope in Mwie^en den wegen unum iug. In tukmdtde X iug. Jn dem»
Digitized by Google
373
f$t€n iuxta oMin .1. log. Ze difen tcege dim. lug. Vffe loze quarta pars
jagcri Ze gmnt al-kertm hiuder hohen bärge .1. soweideit. Vßm den win-
gai'tdvn ze irlUnbounic Jim. Jug. An dnno cruce dim. iug. Uingruben
tlim. zii-weideii. H^c sunt uine^. d^'denherge .1. iup. An friderichea bun-
dun dim. iug. Zf ffremezze quarta pars iugeri. Zf b-rclthruiint^n quarta para
iugeri. Minder l ulhdun difii. iug. Xidewendich nn demo dtvhe purticula una.
Obewendich an demo ^ifadt dim. iug. Ze leithdegazznn dim. iug. An der
haljy des wegea dim. zuwcideil. Ze haue icmgai'tde .1. iug. V^e heme/uheim
(ieaziBgai.
Alkkdium qnod Fremoo et nzo^ eins in gemmgun nobis dedenint. Retro ^
closiam in uno caropo .II. ioniftlla simuL X^bingergemmtdun Ä»\van, et dim. 5t-
mul. Item nidetcendich des iceget in hütgergeirandun dim. iura. u. 8. vt. Juxta
kpidem .1. suweideil. Zf Jangen aggemn ,11. iuru. Ze aandun .1. iurn. et ibi
prope in osterlangvn .IUI. pars iumalia. Ober' dale .1. iarn. Ze wargesberge
( Warshfrg.) ,111, iurji. eimui. Juxta itellegeshtim. vber den vfch .1. iurn. Obe-
trendirfi megezerivegp ze sandnn quarta pars iurnalis. In alio caiiipo ze bm-
chen gewandun dim. iurn. Ob^'r demo sieine (iffemo »teine.j dim. iurn. Ze
strenge J. iurn. Ober ttfh dfv&s huele .1 iurn. Vor drmo htirge iuxta ui-
neas dim. iurn. Juxta brunnun zusgen zeirein wegen dim. iurn. «rfÄ-
mäum X mweidcü. Ze riehen .1. iurn. Item tn hmnnungewandun dim. tiurn.
^ engen naMm (engen magen. Engeinnden ) J. «aweideil. Vnder reiden
•L suveideit la ippUntheimergeicandvn X mro. Ober den dieft X iarn.
Juxta egdpfide .1. imn. In d^ren thoen dini inrn. Gegen rixeHbrumum
quarta pars iarn. Item ioxta hippUmhemer lenm .1. iurn. Pratam iuxta
uillam nidewendudt X turn An den genm (an der ieren.) dim. iurn. In
gegen den sezelingen quarta pars iurn. Xideieendieh det U€iehea quarta pars
iurn. In der ßheweidun ober der back dim. iurn. quem nonduui liiibcmua
ablatuni nobi.s. Juxta pontcm (an der wlthrucken.) quarta pars iurnalis. Ze
horbrttnmnt dim. iurn. Sideirendich egeljpfvh in d^-r (»wen heinricus dedit
uubih .1 Iiijj:. et ndfUtfid «iidit nobin .T. zuweideil vinci^'.
Prt'diuni quod nobis in gtncin»jvn dittuni c^l. pro prcdio quod est in
ledjfi'heim. in langenaulzen .VII. iug. simul. Zt sandun (in dm Mauden.)
.11. iug. simnl. Ia langen akkerun .II. fug. In Riehe .1. iug. In holdere
wen iug. simiL Ünder fifeden XL* iug. In gegen nwUn JH. iug. In bar*
eken .Iii. iug. In rtcAe t« der hedcen X iog. oine^. Juxta quercnm dim.
inrn agri.
VtfkesheiDi.
AUodinm quod doiaina Qepa nobis dedit in voMwa^m ze mitddbmtkm
.1111. iurn. et dim. simid. Ze kalnbfntiege .1. iurn. Hindei- howun .H.
iuni Vffe denio berrje .T. iurn. Oß'e dnnn holen icege .11. iurn. f\ffen btich-
kfhe (birkehej .VII. iuin. siiuul. An ivilrmyer tr^(jf .1. iurn. /■'- lotichsteine
.1. iurn. An hackenheimer irege .1. zuweideil. An deino »Uthdtwege .10.
Digitized by Google
zu
Iura. An der ^nen .1111. iurn. An bunnenheimir foege .1. iura. An den
hrailiun 1. zmvcideil. Hindu- >r!thdf>nrAth .VlI. iurn. Vfe Icuchelherge .11,
zinveideil. Bi klopjw dim. zuweidcil. TVr Moppe .1111. iurn. Juxta pülam
.11. iurn. Zende heckun .11. iurn. Ä21 dtmo anewindere dim. tium. Qj^e
demo berge .11. iurn. simul.
Uine^. Oß^e kloppe .1. iurn. R*>{ro uillam .1. larn. Prata ze bigun 6\m.
zuwoidcil. an dfnto bruvele ad kairadum feni quia idem bruwel iudiuisus
6it et aljornm commanit« »e «äre .IQ. iarn.
Yine^- ujf'e tcasegen J. zuveideii Prata xe »olvn X sn'weideü. Betro
hdnherge dim. suyreideil. In alio campo an demo muleHw^e .1. iorn. Ofe
welder^eimer tpingarthm .1. «uweidcH. In alio campo an der hohe .1. lam.
In biinnenheimer wege .1. inrn. An basenheimer wege .1. iorn. Pimbt se Wf
hm dim. zu-weideii. In cadem uilla dedit nobis Methildis pro filia sua h^t*
Oft der keldun Jl. iurn. aimul. An leibersheimer velde .1. iurn. An crvf
ceiiheimir wege .1. iurn. Vinr^ f\ffe klop]?e .1. iurnalie incultus. ZendeA
der heujhvn parficula nna. Itom in cadem nilla aüodinni Gözwini quod
.Uli. librls et dinifflia argcnti cminius. Jn rhr nrrv.n .1. iurn. 1?? d'-'v hf>r^
strazun .1. zuweidcil. Vber swabeheimer wege .1. mrn. An biithdersheiiner
wege .1. iura. Ze nCmmorgenun dim. iurn. An demo loche. .1. zuweideil.
^4?! demo rinne phfade .1. iurn. Item in eadoni uilla allodiuiu berngtri niili-
tis quod .Vm. libris et dim. argenti emimus. Offe birMehe (hirhAe,) J;
ittrn. Ze boUtteimtn .1. sowaidcil. A» htnnenkemer wegfe iuxta poilten J*
cuweideil. Offe withderndde (wtdmtkuhe) .1. iura. An dm erwn&en gewann
dun din. iurn. Rctro hw^dberge .II. iurn. Retro Hoppe X loni. Ze buth-
deuoüle .1. Iurn. Vor Moppe an des c&neges atrazun J. lu^iuddL^^ f.^.ml.
Appenbeioi.
Predium quod hahemns m apppiiheim. In muldun (134B: tiefe Teile.)
.III. log. simul. In medio hilhf^rffifimer wege IT. ztnveidcil. In -T^»t,•^(^? ÄiZ-
bersheimer wege nnde cn'ceffrrjfl .VTIT. iurn. in sc iierg'entia. Itfin nidfU-
icendich crvcetcege .II. iug. Item ibi prope in oherhilbers/ieimer ireq'^ . \ IUI
iuff. 8?mul. in quos unum zu^vci(^eil uergit. Item ibi prope in momtre ,L
eu weideil. Item in pluehwege AI. iug. Itcni in mor.icns gewandun .V. iug.
•imul. Item in obennorseres g€v'andu7i 6im. iug. Item in vashe (1343: Vadtee.')
.III. iug. ainml. Item in hipbelee ^«mtMi .II. iurn. Uem ibi prope In dum-
haeh plus quam XX. iug. ainm). Item ibi in herger igege .VI. iug. Ilpm
ibi so gardun .LX.1III. iug. aiDiul. Vine^. In wüligoz XHL-nim. In ge^
udte .1. iura. In frethdun J. zoweideil. Pratum. Jurnalis .L pvopu frone
molcndinum. Hos iurnalcs dedit nobis hecloj'hnnlue in proprletatcm in con*
cambio pro hereditate EmhricJionia in appenheim. In nider kübersheiyner
fpege .1. zimeideil. In eriteetfiege .II. iurn. simul. In nanzenbrvnnvn .1. iura.
Nidewendich wulfdes reehes (1343: ibf untlßngesriehe.) «e ateeA« .ii. suwei-
deil Ptmnl.
Ailodium amoldi do souwdnheim quod JQÜL.Xl. marcis in appenheim
«nimua.
Digitized by Google
375
Ze vtendtbmU» X ia$, Zvmen hUheniheimer teege m iug. sionil. Vfe
dmtf rfdW retro curtira noatram .XV. iug. siinul. Zo oh wisim .X. iug. si-
muL lo de» crummm ggioanim .1. snweidctl &c. quod sunt .XL. iug. et X
ng. et diiQ* (42 «Tog. 4 Zweidcil.)
Id der la»ge» gewandim .11. iurn. ot diin. Ze vcuhe oh detno hoetisteine
J. rariL In kursunhuaduH .IX. suweideii. Zu liibpäenhnnmini .1. zu^vcidcil. An
dumo holzivege .XV. iuj^'. siniul. rctro s. IJartholomci Jucchuu dlni. ztiwcideil.
Ze kal/ienbn/nnen .J. zuwcidcil. A itifr rffe wefjfi/izenrfge .1. j>articula. /■•//^'^
frone inultn tercia pars unius zuwcideik«. Quod sunt .XXX A . iug. et dim.
(18'/a '/ug. 4'/a Zw.) et uinoatuin umim m^. et dim. (1 Puit. ' 3 Zw.)
Item iuxta curtim no8tj*ani in nj)p' nht im sitiis csf ii^er Einbriclwnis de cr^»-
gtakeim q^uem ui^inti tiiLub uiarcib cuiiiuuä iu uiio luco .XXX.ill. iug. ^imul
habens.. Prediwn quod dedit nobis domitiA Ouda pro fiJi* sua* In «ftot^oM
vXXX.III. ivg. Ja 000 looo aunol. Iq gwanekeÜeun .II. iurn. aiinuL Id
fotidun JUI. inrn, ainui].
Dolengcsheta.
Allodium domini Ha/^m de Ad«»» quod pro remedio anim^ su^ soro-
ribus de s. Ruperto in doLgethtm una cum Addkeide uxore sua et Friderioo
6iio 8U0 dedit. In uno campo ane wintersheitner iceye .1. iurn. -1/* &mps-
heimer wege ,1. iurn. An (•tuershenner rnarkun .1, iurn. An der utitdelge*
waudun .IUI. iurn. An demo mf'lenwege .11. iurn. An milechhrunntn .1.
iurn. An selber Ivhele .1. zuweidcil. An der ßhetreldnn dini. iurn. et ibi
propc nnder demo ni/te .1. iurn. Zt Innithvr'j^ .1. iurn. siniul. \ffe demo
' reine .11. zuwaideii. quod sunt .XL. iurn. et .1. zusvoideil. {21% Jurn. 16 Zw,)
lo alio campo an kildeth^üner weffe .1. iura. Ze m^edrnne .1. iurn.
Ober odemhemer teege .V. tnni. Qfe emcebvrge J. iurn. et ibi prope ««-
d^r demo reine JL iurii. Än mUenhra&lL iurn. An uider odemkeimgrwege .II.
iurn. Zu neehkuu .II. iurn. Item a» pdemhemer marchun .11. zuweideil.
Ze aalzen quarta pai-s iurnalis. An bertholfesheimer wege .III. iurn. Tjfe
d<r wiißun ,1. im-n. Ze ludeujse .VII. iurn. Ze inathensdale (kn"t(JnlntaU€.)
.tlU- iurn. An demo herthwege .II- zuweideil simul et nidetcendich nechun
dim. iurn. quod sunt .L.VH Iurn. et dim. Iurn. (öO'/a Jurn. 9 Zw. =56'/a.)
\ in« i- ad liortrisvn .11. iurn. simul. .In elemo hercitjjiade una pn' ticula et
ihi j)i()pe una particula 8cil. tercia pars iurnalis uinc»; et curtis tnun cdificiis.
}*rv Hüiiua domn^ adelhetdLs uxoris pupradicti donini »rniteri Frideric>is liiius
Curuui ücdit in dinenhtim .11 uineas (|iiaruiu una c>t in loco (jiu dieitur aid-
«»dtt^-rttÄ contineus .II. iugera. alia in fraileHbururu similiter duorum iugerum.
(0]pAtn Eommcn in biffft (&emarluug iioc^ tor: mdir deme riche. — au Ifiuwi'
»en. — »ül^gnAen* eUbMeeg* -^ ludentee, an dem irregangt. — an dem
Vtgirbaiimeh
' ' Wrltdersta elm.
Hoc est prcdium quod nobis Wendeln dedit in weildersheim, latud eat
qaod dioitor edegv** Hinder demo eewe Mß, iug. aimul. Item m leurzen
Digitized by Google
976
hundun J. ing. htm an der bundun in J2oet«aMner we^ .II. ivg. Item
an d^no langen rode .1. iug. Item in der ünetaaiubin an der hindun .II.
iag. Item «n watdenerhusun anewandm .IL mg. item iuzta hübersheimer
wege an detno geren .11. iug. Item iuxta hilbersheimer wege ein warlant,
»eil. 1. iurn. Itcni drr owun ."V. iiipf. simol. Item iuxta holmwege J.
zuweideil. quod sunt .XXX. iug. ot .111 rt dini. iug. (29V2 Jug. 3 Z"w.)
Ilyc sunt uine^ in bet'chenholewege .1. iug. Ot quarta pars ius:. Item in ha-
nechevhf r^/t: dim. iug. Item in demo gründe ^ in remezejiberge .III. iug. si-
mul. et retro ccclesiam dim. iug. Item an demo aldenwingaride dim. iuger.
Hyc sunt prat^. hi demo hmwele .II. iug. et dim. simul. Meyinboldi .1. iug.
qttod emimns .XIII. ttneiia nnrnmonim et tribu8 mahris fhimenlL
Hube integra wienandi, «m demo vaUedore 1. snveideU. Item in me^
dio de» ihres .1. iag. et giurta pan ingeri. Item m der nMun ofiawa«-
dun .L ing. et quarta pan iogeri. Item mi demo letngenrode JI. rag. nmvl.
Item in bingergruhun an der heädun .VI. iugera simul. Et ibi iuxta an
demo hagene .1. iug. Et item ibi iuxta .1. zuweideil. Item iuxta hoige .X.
lüg. simul* Item a» demo lache .11. ing. aimiiL Item obeieendick demo
hingericege .Uli. iug. simul. Item an demo steine .V. iug. et dhn. simol.
H^c sunt uine^. nn dfmo gründe .1. iug. ^35 Jug. 2 Z\r.)
Dimidia Jinpperti hinder dn} zvnini in dmio ßure dim. iug. Item
iuxta der bundvn iv demo ebeuothe .11. iug. simul. Item an demo ladie .XII.
iug. simul. Hyc e^t uinea .1. iug. (15 '/a J^'g"*)
Dimidia huba wolfrmnrni. An demo mulenjjhade .1. iug. et dim. Et ibi
in demo steine .Y. iug. Item ohewendick de» holeweges .II. iug. simul.
saut ninef in der binger grufnm J. sQif»de3. Item <m d»i> lani^ hefdeun
dim. ing. (U Jug. 2 Zw.)
Dimidia fanba wemheri, Jn langen rode dim. log. Ze wddenkneener
marktin .1. zuweideil. Et oheteendieih demo eddenwingwrde dim. iug. An den
gründen .1. iug. Et in of langen aggere .1. iag. et qasrta pan iug. Et
nidewendich tcindenethevmer wege dim. iug. et iuxta aquam .1. iug Et ibi
inzta molendinuro dim. iug. Et iuxta velse dim. iug. H^c sunt uine^. an
demo banech^nherge .1. jsaweideil. Et in langen kekken X iug. et dim.
(11 Jug. 2 Zw.)
Dimidia buba TtTtdolß mef^^phe. In demo ßure iuxta waldeHhuifun ßvre
dim. iug. Et iu hanenbach .1. iug. Et in stiffatere .1. zuweideil. Et iuxta
sigtbarthes gründe dim. iug. Et hinder demo sevve .1. iug. (13 '/^ Jug. 2 Zw.)
Bascihtl».
Allodiom quod wenddmvih b, Rupperto dcdit pro remedio aium^ ra^
in hatmheim* Quarta pars bub^ wUffiimi in uno campo. Obewendiek gru-
her tceges .1. zuweideil. Ze birlöche .1. zuweideil. An demo gruber wege .1.
Sttweideil. Vffe hulzelhfiele ,1. zuweideil. Ze luzen .1. iurn. In alio carapo
an deyrio f^mre .1. zuweideil. An de» hersögen hundan .1. zuweideil. Ze eth'
d^-rhp (]int, inni, vtTioa in "irahcimpr »rege in crt'mhentrege .1. zuweideil. Pra-
tum bi der brucchun S. iurn. ('/^ Uube: 2 Vi iom. 7'/« Zw.) Quarta pars
Digitized by Google
377
Imkt^ektm^i in uno c.o.po. ^c^ J. t^MtUcü.' In Arno 1
W/mAAeti. An dei" hekehun .1. CQWddeil. In «lio cAmpo vor demö 'berge
dhn mvreideil. Zussen den stroBvn (Knr. etNreidcil. Vber hechelheimer werfe
J. zuweideH. An bUthersheimer wege dim. zuweideil. Ohewendich dtr owun
dim. zuweifieil. Nidewendirh Imnnenlieimer icege an dnno rode dim, zuweideil.
Vine^ znssen wegen ,1. zuweideil. ife gewizze particula. Supcrius der mti-
len. particula. An blenercher marchmi dim. zuweideil. Stiperlus den h^mes
.1. srnweideil. Prat^ zuseen toazei-un p«rtica!a. An bienecher fnardtvn par-
ticda. (»A Hube: '/a Jurn. 9 Zw. 4 Part.) '
AUodium in batenhtim quod simm et wendelmuth uobis ibi dedei'unt.
H esdetsi «üb eattik. pi Semo mUenwege .1. znwetddl. C^e demo rük§
X jmweicML ^ aUMberi» kntei^m o» 4et BoM X ing. ^ dl&i; Ze ha»
wenlmmmm ,i lug. Ofedema iMinrveMi X simdddl. (J^fk demo rieh»
imdu^ eler ktcA «lim. mamfiätSL An Herzogen hümhm dinr* h»g; Ah
äem» dkieteeffB imnnee» dm tMwein wegen J. nmei^eil. ' An deiko wdier^
wege X Binraideil. An der he^ hi- dkt dim. Kig. Xe tt^fd»
hrunnm X foitddfliL An demo rade X wiuwfML An hmminheiiikii^ iiegt
dim. htg. An m^eeeimaelker ^»ekk J. ing;
■. BttBBenhfifu.
Ze hunnenheim. mi der wimtn .1, iiig, et dim. et ib? prope und<»r dalun
.11. iug. An der heldun dioi. ing. et ibi propo .1. zuweideil. Offe demo hu-
hele .1. iug. An demo sezeUnge .1. iug. /^u demo dorf sp buntteuhewi .1.
zuweideil. Ohewendich demo dorf an der heldun .1. zuwtnleil et in illud uer-
gens .1. zuwddeil. An dero hirzero gewandnn in hunnenheimer velde .1.
zuweideil. An den aneicandun zu demo holdere .II. iug. et dim. simu). Aa
crucenheimer wege .1. zuweideil. Obewendieh den teingartdun .1. SQirddcil,
hctn an hwmenkeimer "wej/e :1, um^deSl et ibi propc ehewtnduA X. sowei»
Mf. Uem offe demo rM^ om htminh^mer uekk JL iug. «V dim türnH. 'An
hMenheimet tiidde .Iii mg, silliiil. heHHn hmenkeim m etmemhe^ter wet^
X sow;'«! iUipMpe wÄAdMA dim: cuw«idlft9: An dim&'i'adi Wm'
weideil. Ah demo «mm .1. it^. Öhemmibsk Umei^mUfemn .1. itig.'k dU;
Ntdemmduih hUmetherttratUm X kig. Ze-mee .1. zuiireideü. Ze Iwzzen .1. iug.
An azzensteine .1. iug. Ze hiselettpade dim. iug. An demo graben L zuwci-
diSii Ntäewendich' ge geren .1. «oweideil. Ojfe dero wisun dim. IraWadeii.
Ober bienecher etramn M' gtrem dim. iug. An den tifingaiihdm' i^nekalf
der hadk X lag. Vine^. an demo' nuzbovrne .1. tuweldeil. Ze ateaherhemer
marJevn ditn. ünwcideil. Ze dnfeles rechen dim zuweideil. An demo rethden
wege dim Tsuweideil. An demo rrrmhen -fr-ffffl (juarta pars dimidii zuTTCidei»
1«. Prat^ BMena an der back .1. iug. et dim. simui. • ' ■ ' " ■"
Baseiliela.
In hasenheim. an demo gehurforste .IIJ. iug. simul. Juxta uillam an
demo gartden .1. iug. dim. Ze hehelnhuatdie .II. iug. aimal. In ojfenhei-
mer toege .VI. iug. simul et ibi »e hebMuoM .XL. log. Jttxt» hortMi
Digitized by Google J
.lUL iug. aimul. In wizerwege .1, iug. et dim. Zt rmun .1. iug. Prata.
ze nakke particuLa. El duc curtes. Vine^. »vhun T. in- et il j prope
.1. zuwcidcil. Ze kazzeitl>rit,(.'i>ia .TL iug. sijuul. Ze nakke an d'^n !jart>u/H,
dina. zuweideiJ. Ze fro>ie qutL<U X\. iug. simul Kt curtie retro <juaia UDum
aowflMcil Äre^ eet et alia curiit*.
Dimidw buba fratrum de nuhtmi». In cUbecher toege .U. iura, »ioiul. Itom
«26ec&«r leege J. et dini. ilini. aimul et X zuvreideil. In der kmitramm
J. jum. iTe kaldeiileeh dim. wrn. iH frope dini. Im -ifMcaMfiuP; wf^c
.1. iarn. Retro umeas J. iuro. Q6^««(l^ «sa^Ai^ .11. iorp. amiil»
(iemo lemu^ JX, anwddeil. Et iurna)« pqMi. (XO»/» Juni, 3 Zsw.)
^)'tu«jmit& de emmtnhetm, Ofen.hßtenkeimet oHemmdm J. iunu iln
AU^um qupd Baldtmarv^ de ^n»dM«*m pro .VIILL li^rii «igenll in
hasenhevm 04^bis dedit In uno campo t»irfgicwmAirt 'bleite^er M/razun an detno
pfule .1. zuvreideil. Nidfonendirh crucenpcher strmm .^kd. zuweideil. i/»»-
nanxvnh'uniiun .T. iurn. et dim. .4?» blenecker wege ober der sirazun J.
zuweidcil. An demo bruchercege dim. iurn. Än grvber wege .1. zu>veideil.
An cmzenerher irege .1. iurn. et dim. simul. Tor detnu berge .1. iurn.
/en haaenhtiiner anewindere. inrn. ^'/?> tcargesreche .1. zuwcidcil. -1» f/^^J
hfrzogeubii lididi .1. iurn. > o>rpj)phade .1. iurn. f^<mo slitdewege
.i. iurn. et diiu, simul. Pj^at* /v^ iu^thpi^H X auwftidoU. -cU citf^iw bigen
•I^ ntweid^ ilt curti«,
' Briiiiejikeiiit-'
. ^nmMMAtfw» de^t nebi» «MifparCtM ei)iuwa«m,. . . Imb« qiuruvi cmit
» • . . «tu« fl«fqreii» atüiD lif^UM^ pKO.iBAnw ex quibu« um vV. .dediinpB.
Et be9 hubf ip eadon uU» in.bn btgjf auntsit^. IiKmew«i(^jMrf^ .VJiig.
flinml« |n/niA«MMir fl|«,lii|^,)iMnpL In ^iMCM^^uMer fi«2(ie ^ Infi-
Trennen irh iug..^iil« lÄ m^Mm^XL lüg. Item in denio dale quatoor
iug. 8imaL Item iioto ^andern uillam in der heickmX iug. et diio. Itcm in
oberdüle .YU, et ditt. ii««», JSt in Uimgruhun (Ujfmgruftu.) prope, uUlam .|*
iug. Item in Jealwenherg^ JIL iug.. aimul. Ul e^e Xl kfgf aiipiul. Item
super brunnenkeimer berge ^m. iug. Item in nuwdheiiHer wege X zuwci-
deil. Ifcpin in stneHtboime dim. iug. Itera m flanheivier /rege .1. iug. U»i
iuxta in ßanheimer uelde in hehfv morgun .1. iug. Itcm retro kouun .\ JIJI.
et dim. iug. Item in uno uaUeäore dim, iug. et in allu vallt'dore dim- iug.
Item in mulmwege J. iug. Itrm in aulzun fof der sulzen.j .1. zuweideil.
Itooi piupe candem nillam in lethden foffcin< ietthin.) II. iug. Kt in d^itw
dämme .1. iug. Item ibi iuxtÄ in demo leimen (an dtme leun^n.j J. iug.
separatim. et in kalioenberge X iug. et ia Imlenvege J.. iug. uine^
lacibctt {II Burnkeim no(^ genannt: iuxto wetbamm, in der mMni. eehenMerge,
Wilre.
AUodium IV^nkm cefipnici in wlre fqod «X-YIII, libria aigenti enii-
aww>. Zi^Usiigrubtin JJX* iuKiL et dtm. aininl. Ze nmncn X mm», vor köne
Digitized by Google
dini. iurn. Ze heche .1. iurn. Ohewendich ze he^fie ^fh& ) II. invn. «Imol.
Zq mugf>ne hmnnuti dim. iurn. Ze hiccnn .11. iurn. mmn\. Et ibi prope an
demn an^ '•ri,i<h're .1. iurn. Pratum ee hegeuf quart« pai-^; iurn. brurhun
(juaita pars iurn. Vine^ in mvnzedal .11. iurn. öimul. Juxta uillain .1. Iufd.
et curtim. In huthdene*heiin . . . iofjm). H\c dederuat «obis qui sunt in wäre.
atneizere .1. iurn. Ze nidaneiaun Othwieh dim. iurn. vßen
vom» Otmiremim m «lAnm' dink km. iqnam In caviiio lotepfaum ab ftir^cM«.
Itera M «wriMi ChrhO^ dim. im». Vimb m Mlk«. Oidb din. im. Um
, ; Allodium in wilte qiiod ad eaipalkMn «. figidS in piit^«^'.:« sitam rei|iida^
bat. qnod uineis in «onMmbio im Jwiwyiii dMBfanimaiat. Theoderico sacer-
dote ot amoldo «duocato eiuadero on^idl^ conaentientibuB. Ze lengruhvn .1.
iurn. An d^o averrhid^r^ dim iurn. Ze langmhechun dim hrrn ,4n
wi^mm quarta pars iurn. Juxta hnnrAp dim. iaro. J?« kf^rchcicnvn .1. iurn.
i^e hagene dim. iurn. htthagq^rv n «lim. inrn. if« dizeiisbuhde ,1. iurn.
For £/«;/o Äfz/ze dim. iura, c^io ieimen ze beche dira. iurn. der leV'
kun .1. iurn. An demo hagene .IIII. pars iurn. An der heldun .II. iurn.
iinral. Ze grize (an dem grize) dim. iurn. Ze hardowitun particula ctmiBa*
lifibuB et ibi prope item particula ctim aafiabm«' Am kfiinhherge diwl loro.
Ze htAvm X iaro«' Pkatiiin nixta hagwe paitieola.
vi J$oe flfl aUedilmi qao^ tigAdim da M^t pro . .<. libiii argortf in-
dam wUa »obii dadlt Hii annt imeiMleB aittadaoataUodii de qnibtis cenram
non Boluimna qaia ad proprietatem nostt'am respiotunt. heehk dini. iant*
Ze lechkun (Lecken.) dUm. iurn. Ze herthdenbundun Äini. iurn. Z& Himer'
herge JIII. iurn. timul. Ofen etmemere (imtm&re.t) dim. iam. Hii auteni
sunt iurnales etupdcm «llodii de quibns censtim sine pläa'do persolm'mu». Ze
langenhechm .1111. pars iurnalis de quo dabimuu canonicis pingufH.nbvs .III.
den. in fosto s Martini. Isti autetn iurnalcs n«i okkenbeim respiciunt. Ze
gerthdenherge .11. iurn. et ibi prope ze gei-ihdetibt-rge .11. iuh*ji. simul. De
bis in festo s. Martini uillko abbatiss^ de neteri nionasterh .XX. den. per-
soluimus. et in feato a. Walpur^ aduocato quartam partem maltri auen^ et
X denaxiam.. lali auimi mii.'itilhdmgeehu^ teepk^^
im* Zh flNirNi# dim« iimi;-' Hitidet dir Acttbrn X kba^ ek ibi prope em 4it
hmeetede X ian, Ze üete X mau- Z& wIMmr^ imte w^wMi ^pirom ^iHok
ioni. Juxta eeelanam dim.' iaro.' Ze ttfihoege tfamx\k pan^fara.- -''Ze genm
dim. iurn. Prata. B\ demo hagene aexta pam imraiB iiirri. Ze hruckun .YL
pars dimidü' iam. lei^m diroidia curtis etidnonÜdia dbrnuB. De im in ieiA6
8. Remi^ in troihdingeshießw^ ^ttiiÜea abbatia %n4tkn 'dimidiam nudtMi
siljgimi el dimidiam maltraav aooi^ pamoMmiik > '"i
H a r e s Ii e 1 in.
Prcdium quod babenius m Hareshexm. In eadem uiiia curtis. Item offe
demo riche dim. iug. Vnd&r heldun dim. iug. In rathdolfetdal hi der baoh
dim. iug. Ofe demo hcMtHade dim. iag. Ofe wüberge .1. iug. ^e der
Digitized by Google
380
tteUe .1. iiig. Da htndena ofe wiseberge dim. iug. Oß'en hartreche .11. iug.
rimol. ßinier den toingartkduM offe hartreekf dim. iug. In demo dale dim.
iug. In dem» mtewiitder wt hoHe J. tag. Ze slitieke .1. iug. Z« «nu-
• hfkiiif» rode dinik ing. & A«MUk< dim. iug. Ze »nmbem ag^entn dilti, iug.
FdM» m^gvkr gruhmm Oau.mgi . Vißt t/Mde dim. rag. hitämeaheCmei^
wegt dim. iug.- Z« bntmum dim. ivg. iln Aeineerkeimer herge dim. iug. ^<
ßrmeathl .1. iug. Oft«r ivmcärhfimer wepe .1. iug. Binder dojppe dam. iag.
Vioea dophe dim. iug. ^t/ shabemakJcen .1. pars uine^ Obewendich
muUnhruniien J. iug. Bi demo herenw^ge .1. iug. Duo iugcra <»i tfcr
Tl. iup. irn/Z^T wüiUii. dim. iug. cum tritico. et iug. et dim. cum
auena. leckf^n ,1. iug. An demo grabt^i .1. iug. /e beche .11. prat^. An
tleiHo Uivitii f^iin. iug. Jug. et dim. an dt-mo ß?ire an det* tav^len. Obewen-
Jtrh (UiiM htreu-f^ge .1. iug. Zu »tokkehe .1. iug. Zu berthe bunden .1. iug.
Jn aiengesheimer wege .1. iug.
HermmHHut de gegenkexm et uxor cius addheidi» dabunt nobis ad cen-
evm in' feKo e. Martini JOL deiuvief. ei neglezerint oportet eoe penolaere
jMütei* Ummtß^.ta m^-er m dmge nk gern m JMt,
WclieifeslieiM.
PrtdiQm 8. Rupert!^ qnod »tÜkMt cd prcposituram m wdienye^im. Itk
leimgrt^en .1. iug. In roi*e nnum et dim. In Ixtchbrunnen unam. In ebe'
node unuro et dim. In wolfgruben dim. In herpdcu .11. et dim. iug. In
<:rurt>^n(]*>ff>nndu7i .1. iug. In oddendnl tria iugera iimoo. In mnnt^cerche unum
auweiUeil. duo zuweidcil in profunda uia .1. zuweideil iuxta cerasara arbo-
rem. In hansherge .1 ino». In ueteri uia .1. iu^-. et dim In <]enzenreche
.1. -£(i'Weideil. In ride .1. iw^. Hcc Oodefr'du.s in let'Utng' :<lu:i,u nobis de-
dit. Ze rore I. ium, et dim. Ja.xta uiilaa» .1. zuv>cideil. Hy^c piopria sunt
proprium JI. zuweideil aimiil ze rkhe qu^ Isenbreth erat et emit godefridm
ift o<«filc^ «I ihidwn tce rieke -IL soweldeil scparatim propria. inno
«o^ttemAflv^ X Inn. et dim* mniil qnod minea fett proprii. laot ei
benediMi. Item isMi nillam .1. im. Ze otkdendaU .11. sirweideU. An
demo haelißdme äm, wamMäl Pmam. he h^wütm J. ium. De his
nichil datur sed- »eognatar-ibre JL «ndaa dabimus. Ccnsum ab dähone de
algeaheim emit pro ledBcim unciis. Adelheidi» de teelltngmheim dedit (?o<i<^
/r*^ pro .VIII. marcis. Heinricus dodit nobis .1. ium. uinc^ in trellenges-
heim ze hamenherge: Oiedburoh de^t nobifl .1 inrn ibidem ze bachbrn nnttn.
Vv<^him quoä doTninus Ditfherus pro .X. marcis coniparsnit a Ht>'i'h<ino
in u'tllrnqfsht-'im his loci« Bitnni est. In agro qui dicitur »teingeirande .i. iug.
Juxta hrntwi.mn 1. iug. Juxta breithwege .11. iug. In loco qui dicitnr her-
pelcu .II. iug Juxta n'de .i, zuweideil. Juxta wolfg^uben .1. iug, uine^ et
sub loco qui dicitur htudebvchel .1. zuweideil. An demo mitdelme pkade JL
iug. agri. Ultra uiam qua itni' fbilre .11. lug. Li loco qni dicitur othden-
dal «jdv .iug. Joztk pralim denms MeUmkem Ä, «ivreidcil Sexta pars
ma|;iH prati qood cel neniii geHcütgmt. Qniikqve pedes et aifgit imrta latmn
piat«m.< uiiga liia mxl» pontem. Wia edrti^ eeeoe «imiterinm. '
Digitized by Google
Allodium quod auxilio domini LT/dewici ahhRth comparttum est in wA-
ieiigesheim. et tu expensas ecHcraii^* rtmstitutiim c«t. tiTs habet curtes. qua-
rum prima adiacot capellr. secunda est ibi iuxta qu^ cioriiinicalis uel pubiica
dicitur. tertia ibidem ex altera parte ui»;. Do terra arnbili sunt ht/c. Juxta
piiUtem duy buned^ quaiuin uaa .Xü. iu^eia cuntiaot. ahcra decem. \ nder
äeim keUwege .X. iu^. et iii ipsa oia ulterius quataor iqg. et dim. lo ^rata
hmguentwm Jlll. iqg. dem» tmtmmdttt Ina ing. JvsHi pratmii i. Pe*
tri X s|iw«i4eU. Supra otllam mi» iiiMiBtei .X. tugertim. et Jost« dotaicm
iB«iMin J. svweiddL An dm» ßtm^eX ii^. M dia. in MMHJbdberMI-
teege IL luweidcil. Juxta JAf vmgmde .1. img,- Stellt Aaryrfol supm X.
iog. In wol/grahen .II. iug. Ja iMgtlangen .11. zoweideU. In iMMfiM .If.
illg. 1q rS^ieUku J. iug. Super «(«aoc/e X iog. In wUrewege inferius X
iog. In asceoHo Ipsiua uty .1. iug. An demo gerin iuxta uiam bihfmetimMi^
tVL iug. et iuxta in eampo (jmzxn(jeiiAixim «ex iug.
De pratis \^^;c sunt, ir» supcriori prato X Villi, iiirgaä. in inferiori .VI.
uirgas. Itcni pratum quod hoitus dicitur. bupra pratum s. petri .1. uirga.
Juxta Stege .1. uirga. Secii^ uirgas s. Mari^ habeinus .V. uirgas. Ibidem
inferius duas uirgas et decem pedc». Juxla bunedam .VI. uirgaa. In der
owen'dnas uirgas. In prato getuingemimm unifli uiigani. In pittlo magno
.VI. aceroi de fene fiuai ex aecipiDins .IL- e* dim. In pMto a. pe*
tri diroidium aoerumn accipimoe. Vi»e^ eunt k^- In ädilMidt trit'logi'et
dim. In aldenberge .IIIL iug. et dim. In tüol/gi-uhen .II, iug. In difm
wegt X iug. In buneda .III. rag. In hattseherge dim. zuweideil. In huh
nenburfien .1. iug. et dim. la areUmhelden dim. iug. In /firtbormen doo zo-
weideil. In marka mlremtüm Mper ktideH Ji. iugi^ • Im ktUäMtn X^ tag.
Ja wa»ebudieh dim. iug.
Do ipfo allodiü sunt h^c ccusualia Juxta breitioüen J. iug. in tftrata
hlnqvievsi mit lü. iiip^. .Juxta wegdangun .1. iug. Ju\ta tcailandc .1. iug.
Juxtu d'AaUtii manöHiii .T, iug. In hahtitdieimt nsmin uia .1. iug. In oica
dim. iug. iSub leimgi-ttben .1. iug. In baehbrumten ßuzze .1. iug. 6t .111.
eortili«.
JH maaao dinudio quem' tenent Gir*»n^ dt ^iderim .1; xttwdden-M
in introitu uill^ Juxta pratum noitrom .1. MuweideS:' In haekßoue'iSiä,
snwddeiJ. In ro^ diio iiig.,.8Bb nie mogonlüim Irk iag. Sopra hinger redke
dim. iag. In hrei^mm d«^ nirg^. '-'r
..►i.
Hey sunt oinef %aai ^ fing uia Iub«intta.
sunt particuJy uinearum qo^ nob» in pingnia apud ncs in dioertts
locis tradile sunt In mvgmv'n pars uinc^ in barhlanguA unde .VI II. kalen-
daa iunli cullor eiu^dem uine»,^ dat nobis .V'I. nummos. Item in niderswa-
lechxin dim iug. Item in pletizere particula uua. Xe rolrtihtlf particula una.
In luunzfdal particula et in tcalze .1. iuij. Item in s. manenbittnnun parU
una. Item ibi prope in 8. marierürmn iugerum uine^ unde eiusdem uinef
cuitor pcrsoluit nobis .XVI. Kai. octobris .XU. numiiKM. Xtcan inJliMlr*in«
iug. simul W^ihtrii aduocatL et ibi prope in hMtAm ahken X ing/ <l
Digitized by Google
dim. wmnl. Itesa in nidereffeseberffe Jh rag. NidewnuliA dnmweg0t wider
rm (lün. iug. Vffe drmebrunnen .1. iug. In akkentn .1. iug. In
jfUthdfrueshd'mer berge .III iuj»;. siniul. Itcm tiinc^ quas iii pitt^ia habemas.
In (U'iino banuo iuxta /fi7M Huuiiim. et ee etrhe .VI partioult;. In spoiiKio
hanno ze lungen akk'-rr .W. patt. In tercio b<^mo duf part. In qunrto
huHHO -HU. In <j|Uinto baniio h&jl. In sexto A<bwwo quatuor. In septimo
hanno ze mugenuti noueni. In oetauo ba/inn nonein. In nono hanno .XVI.
Walbertm aduocatuü dedit nobis umeain in yuujaia. Iteiu (eS folgen luiii l'xt
älaoKR ®eber, o^nc glcic^n ^ufa^: dedit nobis uintam) ßezzecha.
AUmmder^ (khmek EoArkko de hm^. Eddmdia. Muff». BO-
kmffu* dodit Qobb.^vod^fe^QB mokmSiomai m jjinffuia* LiMa, Wfilpmn
dedit -dim< iug. uine^ in pingiita iuxito •* Mmrienleim de qoo hcredw mm
pmdattBft in «nniacitMio ipw» JCIJL dcmr. JMtm^ vineun t» keutm-
hier. Wemherus dedit nolÄi «ttan ivzte ponleiii fiimgydf. OdegAa*
mdxis dericus dcdlt nobis luncani in walze ot in boAededkea oMwre. Godt"
fridute et /perlte dedenmt aobie oioeuii in pim^Mieu
4
Item vme^ ^oa» ia Wilre habemiu.
Gei'lachu$ dedit nobi.s iugcrum uine^ tn wi/re ze hnnerhtrch. Item i^e-
deicich do piMguia. Gerhilt. Meihild pro datttSk ert dim. iag. agri
et M «tudlMf^ item Bertha do watkeiin,
Tiiie9 quas in Longesheim habeanuL
■ ^ HeAoch pro qua data ebt ujiiea in longe^iieim. WolfraDnis et Adelhei'
die pro quibus datus est iurnalis in longe$h^m. VdaLricus (de hnmeshore)
qoi dedit nobis .IL iug. ai&eaniai. Item Haddoch de longeskem. Embrieko
de AfdMkMH» • DmcK». ßmbriekit d»>{mye$keim.
Item Tiae^ in Okkenheiv.
Judda do okkenh^im pro qua data est uinea Item WicJtertu. Hermannue.
qia dedit nobis .1. zu%vcideil. in rickwege. It. lÄukardia de okkenheim. ui-
neam u^e «fmo r^cAe. lt. GemoUi do pingttia^ VoUmemih» de akitettheim
qui dedit duos iuruales q/Te <;^r»|o ^unue^u^ inege^t
Nachtrag auf eise« Pmgmmxtatitit ven lersdlb^iD Hand.
De uineis quas habemus in occhenheim ze -merche .II. iug. ze hirgew^ge
.II. iug. ze inittflewege .III. iug. ze aldelant r>'n zweideL ze howeniceij> ein
uirdel. quod doniinn Gt'pa etnit sant .III. m^r. In'nderdr>rfe .1. iug. Lt uiui
et fifUtoenti »III. iug. aekerla/uies. ze ringuifesktln'Di .III. hig. zf g«'p^id& zt
fuMe vir ztoetdei .1. iug. etozzet gegen den freuijisrlienU-rye .[. zweideil. ze
cnimbelaJiden .1. zweideiL m lemgrvbm .11. iug. au tieino holzgetce .11. iug-,
ae kemerwegß iug. ze horavlzm an budensfieinvu' annetcmdin .1. zuwei-
dcü. tWMÜsr dar eirmeen ae. amoe ein Mpddd etoezel daringene otnik in kmrnm*
diKmgeit.Mn moeideH Memui -am hingen X heg, aleaset em gölgeJitimier wtg,
ein drSM m dem» ieinrne» • dhn. in(f, em dir hoA Ji weg, on tHedher
fde^ mim. atsfitfrf es Unden lae^erin diim iug. geginipir^inkeiHur megfe. «ms
Digitized by Google
»weiM an irolfispad .IUI. ing. quü emlt domina Ida. «£n sioeüteä uinee
M /wM .L iiig. <e «fAn^nr^ik' da« Ug^ «pi etferdun .III. tag. m caztenloeke
vbmmeindkh, lUfli. tag. «e keäden hrummn .1. s««idflil. fti «püfft.
xweided dt$e mtte de» teeges ze interwUen,
Itm viae^ in drehtingethusen.
Woibtirrh pro qua datn est nobis uinca in drhetirigffthusen retro cccle-
pjam r<p ff/ miuIp hcredru persolnunt .Xllf. nummos. Adelheidi» aduorata
pro (jUA data est uinea ze fj^^^ntn. '/p prlcv^^frln^e an d^nu hetujc Indc pnr-
soliiunt lieatn'x et Uerhardua filius suus et tiik SUA Mitlnld uiiuni aolidum
in festo s. Martini ' ' ' '
Amcldus dedit nobiü J. iug. i!ihhridi& de BVn^uta pro quo data cät
kuha et dim. et iiindus domf» cbm ecKÜdor ipihis pinguie in i^lzgaxtun.
Tliüf In WelliafMkti«.
AdeBkeid de »eO^M^eaAifiiii de<fit nobis m ttdem dtla vhleim ttnam et
■ ' t
Frtden't^is pro C[uo data est ainet iD appenheia^ Hemrietm de wintder*'
A«rif» qui dedit nobik^ .11. iug.
Viüd^ in Eiidenaheim.
Wolfrttuivs de nidfn>^hei7n pro quo data est uinea in plenzei^e. It.
noldxLs de i'udennfieim. JUinru^is de oZ/-dedIt nobis duas u!ncas. unain in
lintgruhun. alteram in steine. Enfjfhralms dedit nobis uinrani sitam in dcia
lucherun. de qua per singulos anuos iiamam uini persuluexxiuä. '
TIm^ In 0eaiimgm&
IHtHhetkutrpfA d^t nobis dSm. iug. gencingnn in eiehmbtunnun* R-anko
de hdehihhem q«! dedH -nobis dnoe mansos in genxhgun. H&Mufgit de
4reüeH dedit nobis tras iomales ninef in haitenhem et JI. ing. agri iü «»-
meUtehm. Meütgost de lir^M«» d^ nObis .IUI. 'ing. ninearnm fn crvce-
nath&n. Margatetha de sconenhirS pro qna data lest nhiea in lüüdon. Eigd
et (7ir<:^a pro qnorum animabtis datns est manstis in »narhach, TVutlindis de
tembenk^m pro qua dntos est itiger aine9 tromersheim in chelun, Sophia pro
qua datus est iuger uine^ in Tramershetm ze li-nt. Diethericiis de hekkeln-
k^'m qni dcdit nobis in eadcm niHa .ITH. inrn. Fmbricho comes reni qui
dedit no!i;< prrt^njm in iroJfesgnthe/i et Agnim .XV III. iii^rurti iiixta gfftni'
hfii". I: herh<i/<(tis de rrxvdf'ftMfit qui dodit nobis unarn htibain in toindeitifen.
Hef fiburgiti qu^ dedit nobts dilti, iug. uinc^ in k-emmeduiu Birhhnt qu^ de-
dit nobi* dirr.idiftm hubam in bvrgeMat. AIrfhildi.t de pingriia pro qua data
eei uinea in butdetifkrim. Ufrmanmts qui dedit nobi» doniuni in mvmterp.
Digitized by Google
364
Hudnlfva de mimstere qui dcdit nobis fnndam et locnm molendini superiiu
dUe/'g/tetm et C(juuin. Waltf-nis de Unsi-n pro ^uo dat^ sunt tres hübe et
.VI. iurn. agtotum et curtiä cum L'diüciiä in dolgeiJteim, Detfiodis dQ Urum-
burch dcdit nobis uineam in pinguia*
Hl nal tm^m g«i jpmibittlw.
Hos oonraB dfiueni poMeswnei, [»«poiiliD nottro poEiclqiiol; 2k ittmcr-
^OcA«« Yo/t /r margenen Juxi* tetriflf. Pe tribui iiuie*li| qßu tmidtQ ckh
ricus de hettnslieim ibidem Dobls contulit possesaoret ctroiii omni aimb in
fe.sto 8. Martini .VI. denar. peraotuOoL In vclkethem ntcm zuoein houesteten
.XVllI. den. et duos j;allinario8. mn ein&r anderen houettete JCIili. den.
In hancesfieim persoluuntur nobls .11. unci^ et XV. den. De predio quod
babemus in Rode persoluuntur nobis in tcsto s. Martini .XI. unci^ et .VT.
den. In leihrrsheim .XIIII. den. De predio <{iiod habcnius in marbach in
feato 8. Martini JLU. uncif et dixn. et iu mcdiu maio tantuin.
Nutani sit oninibus tarn presentibuji quam futuriö quod pastor dauid de
tnarhach dedit hnic ^cclesi^ iwwii ih.matiaek, ftndo dantnr den. ia
jpaio et ip feilo. b, lUitiol H «x vicw oorum n mm beredii» .moritur
Qt beredet sui penoIiiaDt dimidiam firdoDem et doniiia pietcft berediiii^
iure aJii concedat
In irilre uon eintr hmmk4t dnn In wettdier^keim tum einer ho-
ve$tede .XII. den. ifu »ancte Martjen Ui^tn .XIl« ^Iml ^fpft ekutme wiftgarde.
Zu liipoUeskirchf^n .XII. den. Zu «Uttnerlachen uon .IUI. morg^nei^, JUV
den. Zu hfrfjfu bi klrcld»'r'-h von ^iuer houedt-Je tres den. In w^jyensheifn
de dimidin iufjcio uno anno dabitur nobis modiu« siliginis et in allere anno
nichil. In d i oin^rsh.tim dabitur modius irumenti de diraidio iugcro. et de duo-
bus paitil US iugeii dauidiuni nisltruiu. In horicUre de trlbus partibua iu-
gen tcrtiam partcm. Zu okktulieitti de ,X. iug. dabitur nobis in uno anno
.VIII. maltra. ii^ a|t<^Oi apqo 4e .V. iug. qujituur maUi:». At-iufldm autor
dabit oobis in feeto a. petri ad Macula quatoor vnciaa« Mtrtwim in ftato a.
Jaeobi .1111. vne. Qcäefrüm iw'ßedmvengert SL ▼ne* Jl£€tc^ßft »IX« ▼nc»
Hartn^ de ciueiili X den. Sk^tow de pnetdno JÜJU wie. Wernktm^ de
borto .VI. den. Scuitetiu de cnrtili JÜI. 4en. De. «»ol^dino dantur .V.
aolidi sacerdoti ad lumon vccleei^ nt djiuna jbi (ae. in wcddaffun) celebrct
Et nos damus do eodem allodio ad rfeil^ a. Martini (ad 5üÄ«riiei«) JCVL
den. abbati de s. Cornelio duas hamak Pro Heinrico e$ matre sua tram»-
truda eniimu'? uineam .XTIIF. sol. li-eutr. et in capitc iciunü .VI. deo. Ire-
uir. indc 8olucntur. Preposito de domo .IIL linnias et .II. ijuacUciaa . oini
et .XXVI. den. uno anno, altcro anno .XVI. obolo minus.
Godescalcus orlaz omni anno dabit nobis .X. den. JLdewigÜH uxur ste-
jfhani .V. den. et quida^i in wäre .Iii. ueu. Istos .X. et .Vlil. den. cauo-
ijiicis pinguemiln^* in festo 8. Gregorii dabimua. Eodem die cclleraria isdem
c^opicw de. uinea deptn^ Mefhil^ de Uw4b .X- et .YUI. c|co. dabiL Ab>
batiss^ de ^Kt^ri mowtßftut .XZ» den. I>e mqlendiDO 4 nod nobin UmHoym
de matßttere dedit d«bbnii# .Y. •oj.,fratiib«9 ^ s. JambQ«
Digitized by Google
385
YjUmo 4e «Ui^egkeim' von eineiM akhere zu hergrni .XII. den. Sacer^
doti de droiii^rslrehn .XII. den. To hergm ad altarc .11. den. Scalteto de
pingnia .Xii. den. de nnu'a quam nobis arnoUbtt de giaenheim pro anima
eoniugis su^ tradidit. In okkenlieim damus sacerdoti modiiim Biliginis et .III,
obttloa. In festo s. Kemigü dabimus .111. den. in hudenstieini. Zu houeufifif
ffnrd*' uineam quam omimus a werendnul» et filio oius Hewrtco damus sa-
cerdoti in >ri/)u' .\ 1. den. in epijilvii]in dnniiiii II. den et in capite ieiunii
.II. et in inucntiune s. crucis .Ii. Üq cuitili in ba^nhtim dabuntar nobis
in festo s. Martini .XX. et .Villi, nummi. •
Teile» vnper icedim It«fridi et Begelindii.
Predium quod doiminus Luf'ridm et domina liegelindis uxor eins in h»-
detuheim nobis dederant et nineem in hnnerherek. De prcdio in hvden^eim
persoluimos scnlteto .XI. maltra pinguensi» mensur^ et (juurtam park^ mal-
dri. et .III. den. ad ferendum mnguntiam. In mense martio persolnitnus ei-
dem scolteto .III. ßemeztda et dim. auen^. In festo s. Martim dabimos
JSLXX.Y. den. ad eensum. et in purificatione s. Mari^ tantrnidem. et JCTUI.
sexfarios hunici liinl. ze rekde,
ßaldemar et ßlius eius herbort. Ihido do lorechen, Beter filins fimhri'
conis. ]Vectl der sctffene. Ueinricm aduocatus. Wasmnf de pingnia. Die'
tfiericvs de hudennheim. Hetnricv^ filius etahrieonis de alengesheim. Tjiifri-
du». Sigefridm. Lodeuurus drr hidfl. HdnrirvH sconeherro. Hü omncs fuc-
runt ubi dominus Lufridus et domina Ilegdiiidis bona sua in budensheim
nobis dederunt
leitte Bypntf ie.
liii sunt tcstes de domibus et dp uinea duniin^^ Dipinirgis. Aduocatus
de pinguia. ReinOoldus. Cunradm der leitlceatere. Hungeru^» Dragebodo.
Hwkb»tu8 enudpennie. Hartlip et frater eins Oemodm» AdeUeriua de mei-
»enhemert, Ortlip grin» Hü omnes in priori dinge affiierant Et item po-
«tee ante diem obitus sui eollcgit istoe. üertwim^ der meier. Qodtaeaüm
adooeatoe. Wdframm* VnAenandu» der houenunL Oodefridus urhano et
fratree noetii Friderüma» 0«idacu$, Mmhrioo,
Testes super Volke slieim.
MegiidwAo et Hug&ni et filüs eorom dcdimus lirdonem et duas maiees
qui querimonlam habuerunt de predio quod habenius in volkesheim, cuius rei
testes hl siint. higehrant. Di^marns. Gicilhfrfvs. filii Ilugonis. Megitda-
cus et filii eins Hugo pt Oiitviarv« et filie eius JudJa vt Demodi^. Pnr-
rochifmun. li'olfraitivs. Helewick. sndf^'fn TJvtra. \\ int/terun. Lmicho.
gaonin, Liutrat» Emicho, Embrico. Otto. Folmanäus,
Teitet.
Super allüdium quod, dominus heinrtctfs de olf et uxor eius oapem Wh
bis dcdemnt in Hud^i^eim H m mdäafen hi teste» intedoevimi ffeitiri'
«tticfiVHrtf#ci itfiMftnH«. n. 25
Digitized by Google
386
CH3 de LoiftMtin. Hut/o et /ii/nhvti trau-r tiuis. iiemru^t^ iuiicf/owa. H'-iffä-
^oi'dv.-i par-rodiianU'H, LoL:nandus inmjn-t- et trater eiua }%ibUungm, VuU'
radu» sebili«. ArnaUim gutma». HartwinuM de brunnengazzvn, G&rlacu*
haM80ekf. OunraduB in mdtrtioH>. SeUwiev» proxisiw ohit. Jleimrum» htii'
kH. ^ido^u», Lindolfu», Amfiricu».
Pristi'inuiii quod luibeiiiiis ib ptnguia « .domina litinbod** .XL. marcis
eniimus. hü tntß» interfnerunt lierMitmntim «duoMtmi de pingma. Remboi-
du* Pt filiu« eius. lifi'nrtnttt meitjf^re. Ileinricvs der meigere. Diethericus
dt drehtingeshmen. Jhi/u ifiis s'mstfi'n. Hvmb^Utn. Arnoldu.-i de gisenhetm.
6^(tt| UTf^rAngai^en ^anbfi^rift fti fMgt (tae Ulla» f^tne 4).
Heo snnt bona eoclesie 9. Rapttti apad hudentheim sita. In spoHshei-
mer wtgt vir xveideiL In hftn haUentaresgartin ein zueideil. Ein halb
morgtn hmdir dtn wide», Xu rnnrcuektre «im»« morgen. Zu nortadieere an
dromertkeimer wege ein meided. An ockeiiheimer irege zml ZHfideiL Ohe-
icmdich der mortgrnht n ut'r morgen. An ostirUnger ackere zuene morgen.
Mm ztieideä bi der Inngtn'sen. Xn bruce»iriatn andirtwlb morgin. Ein
zueided an der idnthfrmftr irigt. Aii /cseidtu/nh uudir drtbihheim iinett
morgen. dfr !il{rdftfisf)i tti'r'/f^ffflh murf/»». F.hi zvit'dffi vdewendf'r d^a
yulin. In (In/k JltiT'ii iiii/i hhtH'i'lic »m halb ::ii<id<il lufft in n/^kflnJu'U/ii-r
wegt. Lin kalb nun-tjen undir ktiatbarntii. ein ZHtUUii tagtyiit dtm uundd-
tietne» Ein halb tnorge» an blngir wege. Zaene morgen iij^e den steinen
hi der hddein. An der kaamt^raxeH zwene morgen. An astirlingerm ok'
Itere snene nunyen. An der ditä^piten vknf morgen. Ein morgen hi d^
hilfin» an dem oetirpade ein kalb morgin, Ingegin htm hoMeharie heken
ein wueühü*).
^(intf^rih \>m c. 1210 -20.
Hr«' sunt l'öna ccilcsio n<istrc ap»!«l (i'tningin sifa (jue colit Jhlfn'cus.
Zi tchudnjrntn duo iugcia. da hi utiutn ing-, et dim. hinder der htl.-km .11.
iug. tcsrlten den weg'n II. iuji;. rher htngen .tu/rcn .II. iug. rpunu »feine
•L iug. tu oüteiiandt J. iug. /// den mnden .11. iug. in langen akJcereii .11.
ivg. (£ix hi ofbaz .II. iug. in demo ßueze (mme etd^e .V. iog. quartale mi-
nus, hinder dem berge ,1, duale, daz gvt Uget in demo »iderwlde md »int
JlSlSL tria iuger». (30 V< Jug. 1 Duale, 9 virge.) An der höbe» »eile» me
an der hecken .IT. iug. vfbaz an der ueltbrveken .II. iug. trf der ba^ J. *
iug, et dim. drin »tozende .1, iug. tfharbomen .1111. iog. <wi drin »tit^Jeen
vnder demo »tafeUteine dim. iug. gegen der itieen .1. duale, m» den riehen
•) 3m XIV. 3a^r^unbfrt ^«ifeeii t>\t $l\atn: fortackir. — oMetModtir. — bruimite,
briifinciw. brniswiiscn. — tn'lMlshn'm. - nff stheineckere. an me steinpade. - an
me aewe. in aewe — i>ee. — antiquum Castrum. — dorch den pf'l — apud longum
Up^bm. rla kemmedim. — Kewerbere, Kenerenberge, — Osterberc. Otterberge.
' ^* Ottaenadbee» AyNNb* in ofe»taa»
Digitized by Google
387
X Sog. an der reren X ittg, tW en^m ma^ .Vit. uirgaa. dleifr» 6fb0m .IL
imü wege der da get tt ipetuheim X mg, Bi wUMmte tnden .1. ing. I»
rff.« nhhatis elren .1. iug. ft» clev* brvckm .1111. uirgM. Oegm demo alden
bnie .1; ing. t/aAi niderbaz rf der hole .1. iug. in der pafen wise dim.
gam. winkele .1. ing. N*derbaz imder pedennen .UI. iug. 6t rthmtger»-
horperfi mrlen .III. iug. kinder gewanden .1, daftk). t^üm .VIII. r»*
ci^n Jnxta uillam zv brvckin .1. iug. pnti. jgninA^M» .illL iug*
prati. tlaz grt lirjet an demo obei'"'fffh'.
Hec sunt bona ccclcsie nostre que colit ^ff'Jn. «pu l irenzingm sita. yJ«
<^rti hinger wege .III. iug. f»/* demo kei»e .1. iug. '/t 5"'i7'*"^ .HI. iug.
piw/«* wingarien .111. iug. hemido-baz .1. iug. ?e m&lden A. duale, daz gvt
höret ZV demo nidere velde. An der hrckken gewanden .III. iii^;. da na .1111.
iag. pber den etrengen dim. iog. rber den teelteret^chele .11. iug. (h(/m den
I. iog. Oft flfe>* «M&^«re^i»n m bomengewonde .1* iug. </a gene
itvthbomen .IUI. iog. &b demo setben ofbax X ittg. In fpeneem» leren
dim. iug. in ypenek^ner di^e X dntle. an MewUn «Cmsümii fti (iw hfwdten
an der owen .Uli. uirgu. «bi t» dorren Owen .II. ittg. et dim«
rieelhomen .1. iug. <m <2nno ^ae&e nn geredte iN« ^<zf obene .Xl. nii^
gflt. 0«d!e mdena nouem virgas. aber niderba» eine wiea di hat noaem uir-
gM. daz gvt höret zr demo oberweide. Nidena Oft wetrentherge X iog. n*
nee. ofba» JI. iog. Oela eolit eentum iBgem agri .IIH. mimie. Mclesit ri.
Hnperti.
Hec sunt bona ecolesie 8. Huperti apiul .hnhp7i<}frfj>ii pita. quc habiieniftt
olim rdo et Gerdi-vfis soror sua a doniinp wilheiino de bnrfiir^h ot uxme
G( r'Ir>'<!e. of d'^mr» sfDide dim. iug. gfcff-rnno höhe .11, particulas. obenwen-
dirh des weges in der grrben .III. part. cretenpuU eine stregela hinder
deme hus. roi' demo kirchdore ein witten plez,
Daz gut liget in demo nidep'uelde. Nitlewendt(^ bi uachwiBen eine Stre-
gda, ofbaz gegen den dornen XI. parUc. daa iet ein morgen^ Slv im ef^
genden /retten X iug. gegen den frethen cfkole an der hdden . . , hi h^en
M»n JC htg. Oegen weeea lotht .VI. log.^ Oegtn kamdbumm eme heida
SL iog,
JHa ist dag mwe gm da» die kirtogen mfde an longesheim s, Uaperto,
In cloppe dnale. an deine selbe ofbaz .V. quartaKa. zu heehene qaartale H
duo iugera. in um' qtM ^xadi h^dennheim duale, zu heldenpade dao ingtm
in daoboB iociB. zu wUen Idiome duale. mkäeHne nnder den bergen ai^der*
hdp morgen, zu p/ule .V. quartalia. an der raeengnzzen qnnttior ingera. zn
cvm'ggfshecl-en ein morgen, nff^ fdefene drittehedp morgen, zu tttege anderhcdp
morgen, diz gvt h'get in deme oberen velde.
J}iz ijff daz aide f]nt daz da h'f/ft zu longesheim s. Ihipf-rti. -rw Hoppe
in oia que ducit hetdensheim andeidtalp iw>rgen. an deme rethe?t vege qu6
dacit hetdensheim quatuor dimidia iuffera. zv endesheim tria iugora of me
•teine. über ioxe anderhalp morgen, an der holen duale, bi me stege duale.
25*
Digitized by Google
888
in WA qtic diicit wmeenkfim .V. iug. nidenicendick dea»elben weges henceri-
dere ein halben morgen &c. diz gut liget avhc in deme oberen uelde. In
denie oberen ueUl^ b'gH /upffftalj) morgen rnd Hihi-nzirlt morn^yi*-.
An deme vrill>'lorr aiiilffiail ji morrffn. zit bolnle duale. Iiinder d^u zn-
nm duale, dar in</')U/ ein ino>'gen. an d^iue aindt nidnu- .VII. iug. m S'-
dtclie duü iugera, an drm*' weg^ der da geit zv lingiu under dt-n dorjifn
ein mirrg^t. an leibenJi-eimtr ricJte duo iugei'ii. an gra/t^hlieinkcr berge duo
iugera. zu ^aUnennlilt driUeUalp piorgen. t-nd^r Udden anäerhalp nwrgjen.
eu tmmenhomm drklMlip morgen, deme koUtwtge .V. qnwtaln« o»
tibe gütt amtiU einen M^äUne- pennta^ «m einte, au Imndalt duale etiam
dabit amoldu0 .VL don, ad eensuin. Uemü^ tmderMp morgm, m dn-
dmhome duale, an deme reehenackere ein morffen. w $9hen driUeMp mor-
gen: an deme edhem ofioeHdere bi der kolen duale, mittene in den wingaH-
den wtt dm herben duale, der anewinden u^r den bergen duale, da in-
iVBtene qoartale. an deme legere wtge ein halb inwgen. frÖ OerpnU »on beckel-
heim cor den bergen hat ein sweid>^il dan abe giht si •cwene tappen. Hndir
keldenpade k«t knrtbem ein zweideä dun aite gikk er einen capjjen. O^mot
gibt von eineine hall" n zrceidtil liget himltn' der Capellen dun abe giht fr ein
cappen rnde haip nuze «Jcc. Diz !sf daz nn>'-f- gut daz di hirzogen agnes
roufde zu longesheim. rnde liget in drme nidri tn ueld' . Diz isf daz ahh gi/t
zu longeshetni d<u och Ugtt in deme nidtren ue nidr^ne an denn rall' du, r
duale, nin r na ai'derhalp morgen, in den >riu-d'- duale, oße den stein' n Li
deme unn- .11. iui^. Inivie sediche duale, an df/uf^ crucp ein morgt^n. an
deme apisze ein morgen, an de^nie diffen wege duale, zu ueltwingarde ein
morgen, an deme -^de wege in siglickt duale, vher den Ugere tcege em ewei-
deü* Mndene mn-dtf AtKnm .11. uig. Dia gvd«» itt in deme nideren velde
im«« minre dan oetoglntiu
Hm sunt iMHaa eooleäe iwstreapnd ffteenheiminU^ Nidene em detfie rvuAeU-
heimer wege, quatuor iugera. da hi ein anetnindere. anderhedp tnorgen* «orbu
mn di selee gendeu, jb-itde^fialj) tncrffen, doi'ch ne id>er d^it n ec: aifderholp morgeH»
em kmgewisen an ewein piew^i. vnmf uirideiL da ufwei-t of eießenren .1.
iuger. zu brunchele. iug. of crthenhomen .V. quartalia. ebene an talchejt-
dale duale, an denie ael.'terfrpnf^. nnderhalp morgen, rnder selserheitnfr fcege
• III. iug. an ■wijrinbcrgt. iUger. dabi niderrrertdere offe der leiHtn. ander-
halp morgen, oße /•ardcnberge, duoLe. in d^^r.-^elben gewanden ope deme ab-
bede anderhalp morgtn. mder des hole /ideresbunden duale, z^i f,'orzen
tmnden bi deme hahelcjmce .Villi. quuiUija. Dar ingene uor den iclngart-
den ein halp zwtideil. Lber tberJieimer tcec gtnde .H. iug. Lber nunzer
wec onderhalp morgen. a>A deute selben niderbaz oße diffenbornen and&-Jiaip
morgen, offe kirhbomen .III. iug. Under he^M^gem JÖ. ii^ em dem bei-
ainbeimer vißjfe ein zweideä^ an deme JtageJcmee .duale, birkirwee an-
derbalp morgen, an bmiMU duale. &e. Bite n^orgem Ugiat i^tegene ataleki-
nitFbeeken» vmde »int fttedeoini iugerfu .et centam iqgv^^vwle ein Aofp morgen^
Digitized by Google
589
An hemnh&imer wegß .1. ioger. xu wi^Medmute» mmderhtdf morgen, her
ofhaz tln siehelde .V. qiiartale. vorbaz .1. mger. aber ttorhaz über den bo-
hef. drkti'halp rnfhuj^n. Uber syrahthfimfr wer zihende .11. iug. an .XC.
morginiii .III. vnde flit ha/p m'^r'ien. l gsinkeimfr ueUlp q^nde in
di X\. luori/^ite p>'n -ngfl lein monjtit /. ojferne dttrff .\ II. (|uaMalia. Oße
kazeiititeinn' bofiiefi .JJIJ. iug. An deitw dorj an tter haUUn anderhalp mor-
gen, chegene der munche boirne .J. iug. zu kaztiuUein .III. iug. eihint in
der rnmi^ «iJttke. VoMennleSn tnie dAenheeke .VlII. iug. J3« mmmmikg*
uen .III: ing. 5» dm zmttn wideH, an dum h-^ehe Ji. iug. Oße d§t hrwAr
wirin anderhalp morgen. Ein morgin i>bm her ingende* w» minniievffeH
dmile 6e. Diue morgem Ugmt ingene tgMeüner udde, vndß eint JCIIT*
morgene md .C. lugw».
THz üint die wingarde zu ysinhelm. Zu kawemtn/m am gwendeilem Ji,
iug. Obene drane duale, ein egerde duale. In mamieercke anda-halb mor-
gen, an rnvdetibet'che .1. iug. In hohewingarde ein morgen. In wormberge
.1. morgen. In ho.-^t^i-dale .1. iug. da hi duale. &c. Diz .nnt .IIIIXX. (iicl)
iugera. JJiz aint die wisen. Zu oberwisen uirdehedf morgen wwifM.
Hec sunt bona ccciesie s. Ruperti apud dolingesheim »iia. An wintere'
Hemer wege. iugcr. Zu mizenren quatuor dualia. Offe hildenütemer teinr
garde dude. an der arumbei'geatanätn dtto iugen« mn dem odmtüktimer wege
.VI. iug. Zu muleiArat doo ingen «AhMnf m ein ^n»\e, hinder ktedwiten,
ioger. «I» aUtdenbirgen dno iug«». Uber eakengraken doo tngem. m Vke^
deneee .VII. iug. zu pawenkeöken .V. rag. au deme herUife$keimer teege
doo dualia. dahi ein tereia pus. In der guhen duo dualia. ofe cruceberg^
rtfger. 7}iz gut liget gegen edemheim in deme niderveide, nnde sint quill"
quaginta .V. iugera.
Uzene an dr-tite hnoie duo iu^. uher irinterheimer free t\uo dualia. hin-
der irertdere duo iug. ff> de nters duale, henrertdere bi tdutrsheuiier icege.
ingpr. nn deme winvlverskfim«'r fpege iuger. a» der mitdeige^randKn ebene
an wmtßivei'sheimer tcege (juatuor iugera. cß'e deme berge duo dualia ikc. an
der keckrn (juatuor dualia. Zu niden duo iugera. an deme %mUnwege duo
iugera. ^fe «eUe btthde duale, bi der widemehoben duo dualia mi ein awe»*
deil genär. Die gut Uget m deme oberenudde gegene uluenAeim. unde awM
f|uitiquagiiita iugera et terda pars inmalis.
DiM iet ipingari.' zu ibetale. iuger. rnde meene morgene di sint /tMCfl
(wiiale?) vnde eint geeoriben in de uordersorit. Eine wise die heisit bretwif
WA. zu mane toieen ein ecalhe vnd odk eine wiee di Uget esn der uorder»
mfrifde.
Ho (sie!) sunt ceusus eoolosie s, Rupert) apud in mcrakeiin. \\ emeriiif de
Monte dabit de domo et de oifo .V. sol. et .IUI. capunos. si non dabit so Jioi
er zu underpaude gtsazt dini. iug. uinec dirr atozet an endeeheimer wec. Cun-
radue earmfex daUt. de domo et de ackere Uget hi der weiden uße der etei'
Digitized by Google
gen .XXV, (lew. et obuluni et maldnim silli:;iiiis et dimid. et .V. capunos.
DidericuM iilius n/p^rfi dabit de diuiidio domo et de oellario et de iugero
uin66 lig^t hindeiif an der marktn .VI. düii. (?t obulum vnd aiiderhalhe ui-
renzcdle. Godtfiidua dtr lutdere vad nints erben dabuut do .liL. iug. LigetU
deme »ieinhavfe .XXU. den. et tres GJ4>aAM. Ud/riem de bvh^skeim
iMA de «ao iugefo «iiiee m tmidkenit^ ,¥111. den. üdm«nu debit
^putnor deoar. de dim. Sog. ninee Uget ktildmUdi, Cimmdieh da|»it de
deebvi iug. uSneo Ugene an d«t diuewegm hchetitde tMn üi^ßtMie X aoL fta
' Hee «ttiit eamß eockae e. Reperti i'a oohtnkem. Irmmärud nzor. fn-
dtriei ffU von em^ni« morgene winga$rde Ueget zu atengrubeu ^ pännütfft.
HäiniKf VSOr cunrttdi git von einenie ztceidtÜ vinffttrde ligit zu atengnthen
.VL denar. Offe einir hobestede säzent dri man. daz ist Cmtrad eimde dat
XVIIT denar. rndfi von einetue stuke ligit oße kii^ele git auch IUI den. ^'nd^
wicnant poße von der selben hobestede XV den. dabh ende heinrich kfizfiltre
von derselben hobestede mde mezze dabunt XVI den. Uer dudtnkiut von
time halben morgene ligit au (i'-mr qehoicene trege II den. ArnUt dapifer
gU i^Qu eiim ziceideil winyardt iigil zu luzeUeubach einen heUbeüinc. Iridtr
rieh von bergen ein egerde da a^e git er VII den. et obolum. &c.
Neditrftg su IfOngeftheim pag. 371«
Heo «ut bone donynamia de monte Babarti ^ domne agne$ diteiem
emit in longeeheim pro domino Eemhardo de eißa el uxoce eius domine Ott4*t*
dimi(Uiiin teroiom iogerum üi steMe hingnemi. et dira. terchim m strata &em-
dal. contra spinaa X mg. In monte gralesheitn duo dam., iug. In leibe»'
heimer reehe .II. iug. in eewendic^. tria zweideil. In aqua naha ,YIL iug.
Iletro uillam inxta aquam .1. iug. in hohele .1. zweideil. Juxta uillßm in-
ferius aJterum dimidiimi iiip^eriim sub colle helde aJterum dim. iug-. Itoru in
strata binguensi beindai .ü. iug. rüder sn/fffehirueji .II, iuj^ in uia eiiue
.V. quartaiia. In reichenäcker .1. iu^. In 'iäffUstaJ alterum dijn. iug. In silua
.11. iug. äub aito monte aiu;ium dim. iug. in roidt dim. lüg. et .II. zweideil
et X qoartele. In eiob JL. iug. In d'^e^iwec X zweideil. In uia hetdetk-
Mn JH. iiig. In hirff*m JL ieg« «um ^tMttale. mper herye .V. qnafte-
lie. Snbtw herff9 eil. dim. ieg. hi uia hrwenhem JIH. Iug. Super Mie
Imem dim. iug. A» bungmüe ,h iug. lateiui in eampo dim. iug« Juxte
]»rata comilia .L sweideil.
Hec sunt ninee que pertinent ad eadem bona. In heindal alterum dim.
iug. In huUebuU (hmttebuhele) .1. zweideil. In der absitdetm .1. aweideil.
Apud montem graleeheim .1. quart. In gründe an der hdde J. zweideil.
In rotde .1, zweideil. Sub grenze f'qreTnize) .1. zweideil. In crttmbentcingart
.m. iug. In mcdio raontis .1. zweideil. In qnmde .1. quart. Ante montem
dim. iug. In uilla .11, inir hnhel. In havimen dim. iug- Fabrica domus
soluit in cenBu dominabus de nionte s. liuberti .XVI. den. Item altetsa cu-
ria Boluit scdidum denar. et duos capponea.
Predinm qued heh—im in tj/^eln^keim* In mtdden Jin. iug. »» etiler-
«NV« ew «M et.TI. ing. eor hiegeJül, iug; c* dim. Ufeimm hUme^
Digitized by Google
391
.JUi. iug. zu iewe .1111. et dim. ztt schonenh^H^ *^ - ^^S- ^'^^^^^ alc«itt-
wege .X. et dim. «m der aantgrvhen .III. iug. An demo geren ing. an
kundetbad^ ,Yl. iug. au demo «fodMffÜMr .1111. purlem iugcri. et
«mi. iug. Jn <f£» «tftleeA«» .VI. »u erucen, .II. el dim* an oderetäteimera
wge JL iog. jsk er«te»mN« .ITH, iug. «w ft«r«tfviM» JUI. iug. et dim. «ü
iUM<foiMMi«t JI. iqg. au 2o .XL et dimid, tfi diMMAaftawiera we^e
Um. p«rteiii Ingeln.
^ftnbf ^Tift 1210.
In RinMde JL vtorgena (iagan). In }Uth^r»ffarden unam |>ftrtiai*
laro. Zu Urnen .L tugl Zu etrigden .II. perde. grabewiten JL pert.
2rtK <i^o ff arten retro dMDUB. geuMden .1. part. in o6«nm2r«. quartan
partem tugeri. In d^r Jrhiden .III* jmrt. In der lachen .1. part. Nideweth
dich der gezzelen .1. part. In der nuwen htlden .11. part. Zu kuaen JI.
akkerstuk'ke. Oj^e demo berge .II. part. Off ap>pelrode Jll. part. Zu breit-
den wege .1. part Zn muldm .1. part. Zu lintgriiben .] part. Zu liame-
stein JI. iu^. l>i h^T r^^feriche» phade .1. part. Zu itzzdmgen X pact.
In Uorakkere dim. iug. Zu eantgrube» .1. part.
15. Liber annfttiam inrinin archiepiscopi et eeclesie Trenireiuiii.
c* 1220.
Obj(leich dieses uml'a»seude Weisthum io Dr. Lu( omblets Archiv für dit' GtscluV hte
de« Nlederrbeins , I. 297 &c. bereits abgedruckt* ist, forderte d-jch die Wi( htigkeit des-
selben die Aufnabiiie an dieser SteUe iiin fto mehr, als es eine MtMi^rr ErKuiterungen für
die Qbrigeti Stücke Uiti^er Art euthült, und die stete Vergleichuug mit einer etwa 100
Jalir tj^Tü Erneuerung intei-waante AnfscUflsse fllier die Fortschritte 4er Cultnr bringt.
Das ursprftnglicbe MaDttfleript ist in klein Folio, PeicHneitt, mit idir abgdtfirater
enger Schrift geKchrieben , kennt nur den Punkt itls Scheidung der WOrter» nicht der
RedetheOe, auch für v nur u, hat ein lan^^es s nm Knde der Wörtr.r und stellt alle Zahl-
reichen zwischen Puncte. Die gelegentlich genannten FersönJichkeiteu fallen in die üeit
vuo IIUO — 1220, und darf daher letzteret» Jahr annähernd als die Zeit der Entstehung
des Werikee aogenommen werden. Eine aweite Ausfertigung desselben nrnfesst 24 Perga-
nwntbtfttter in gros» und ist gnnx In demlben Weise geschrieben und verziert, wie
das grosse Balduiu'sche Urktiudeiibiu b unnores Arrhivp, mit dem es ohne Zweifel gleirhea
Urspning hat. Nach anc«'fiilii-tt'ii .Tabrzablt n entstand es etwa 1348. Es beweist durch
seine hier soi^fiUtig bcfuerkten enclaviitea Vunaiiteii, wie schnell in der amtlichen Fra«
zii die Benennungen iwd Becbtsbegriffe der firOhem Zeit verschwanden, denn es ist of*
ftnhMT, dass der Sclweiber schon viele Ansdrttdce des Originals nicht mehr kannte und
sie daher in unverständlicher Weihe wiedergab. Auch die Reihenfolge der Abtheilliogen
ist eine ^anz andere , vermuthlich der neuern Eintheihjnp des L'rzstifts anf^emessenerc ;
der Woiüaul aber, selbst in den Namen der Zinsleute, mit geringen Auh.nabmeu oder
Zus&tsen, derselbe, wie in der Urscbrüt, Die neuere Ausfertigung trägt die Aufschrift:
Jura domini ortM^ßiw^ JVeoeremie, seiUe^ atUiftuim re^islfum (»rdine fuandoqne
mutato.
Das Mitabare Land «sdiUi m die ifftflf als aUgemaina Beaaishaiu« dis aaltlvir-
Digitized by Google '
h$n& Bodeuft, üc^ hom fofiea, 9aUei agri, jndU; IkAi, hMiu» hmäi, Mmm», 4«Ii
plenaria dem ITof (cum arm et orfis) entsprach; prata , hrtiU; vinee, ah regclmässigei
Znhohör zum mumsu!^ : pihfrn' . pichfn-r fnni^li mit r{rm\ns und orto versehen), peetren,
manewerc, silva, n^tuHif, Hilvn alta, fnresi ton s. neiitu^ camcre, kttutervarstf tußtalia, rura
in nhfa; artus, pomerium; venne^ pkeorief vivaria; endlich tHolendina. Die manti sind
aehudea vetere» et immm* oder inadü. Die ad «mm* proprio» epüeopi TorbflhftHenen lona
fahca, mansi dnminiKth^, BO irie die mannt b. Pftri d doUtles eechnie stehen gegenflber
den ad feodum oder ad sercicium ausgethanen lunum'i*, dinesthuveu, deren eine presse Zahl
nach der siiecielien VerjiAichtiuig oder dem Amte ihres Inhaberij besondere Namen trägt.
Wir finden: bardent^rin ; berinhute; bueeVarie; budeUtuve fflr den Buttel; capellarie,
de qm eoMuftantni» mvitium debehtr ardu^püeepo} ceUarii in palatio; dde^uven ftr
den Honigsammler ; coftidie gtri it tifes ad quodcunque^ fterricium ei» mperahitur ; eotti'
difittt tiunfii, quem Obere frnrt tiuutius archifpiicopi ; dolabri officii, 5«' >'> mfanhir
en ffuud ad e<U(\citm perUmnui : draseUtuve, fflr den Drechsler? ad fabricundum anhte-
püeopo pertiuentes ad quodcunque ^pse voluerit edificiim, aed fabris ferrum damium e«^f
fHtkigmmt, ttat den FleisdiUeferer; jIm^mw, imm«i vikri, «OMterral cA^rap.jOil »flhuyp^
liflfttm^flie vünm portenano ad maioreM ecciesimn, ad dotuum ar<Mq^it»oopi €t ciua c<ft<
peUani; granan'f'^} in palatio; iseiüuive, de quo prepambuntur ferramrufa archiepist-
Cfijii, std ipne dahit ferramentnni ; kolhurr fflr den Köhler; mauHU» ruari^ralco ilrputü'
tuf; tnilitares maust, qui proprio sumjitu mque ad montes debent ire &c. molendim;
mmui nmofVMt fMrtgknriorum, vort^mK, mit tdiirereii ond weitliaftig^ Verpflieiltiuigeii,
irOiVüber die Abschnitte de officio fimtM vmd Bpurginberch nachzulesen sind; mansi pis-
Catorunt , piscunf . ris< hirhurr , manffitü tmru.'i de risxt ric i t sueirie (Pahi/dum) ; Peri-
minthttrru (Udmut jtri finmmium mUario artliii /K : purtitor uero dahit orino/t pellen : man'
xiM pomurii- parnel-, panUlishuceti ; ridehuce^j, qud tet^iur dttre aervum ducentem (rpp
maritm irana aJpes, rel neee^Mrium re? pannicuh$ ad eoetura» ardtiep,f^9fiafkhuve, für
den Schaafhalter; gcar = scharhurett^ dabunt anhiepiMopo nouiariot^ qwmdbihtrwt eH
adcuriam impcrnturis 1 i l in expeditione trausaljuuti . s/'Jrirsun'dehure : viaiisi. qui fh hnif
unum stipenilidrium in liuifjundiain : nwnxH'^ lir Kt')c)ir (Stock. Ff*?>»'l) : lonhelrin, rura
siiva cuüa de quibus dantur III iibre ccmas unnuatim et nichil plm, quod dicitur
beUn; mtfhMSbinf de hi» tmentur a/nhiep. venari et pieeari, guando t/ciuerit
Wdche^Bewandniss es mit Bezeichnungen hat, wie »tansm insule, YsaCf gisilis =
gchus = scurhme. Steht zu untemclken; es scheinen nurFlnr- oder £igenn«men der Be*
sitzer tax sein.
Der Haupt&itx des Er7.biäihofs heisst douius. Das paUUium in i rier erscheint nur
jd^ Sitt eines Hofenipfängers. Auswirts hat der Landesherr nur eurie oder tmie» auch
in Stftdlen wie Coblcnz und Andernach ; doch werden alle diese Bezeichnungen , eben so
wie arca, hovestede in der verschiedensten Bedeutung abwechselnd gebraucht. Die ofßcia-
les, offieiati, ytiittistri, ministeriifft:? bc^telipu aus dem filWeus, maior, mriir, oder dem of-
ficiutti rillicationm mit genau bestimmten J!linkUnften und Anthcilen an den Erträgnis&en
des Landes ^ dem eeiMetiUt der noch 20 persAnlichen Dienatleistnngen, Ftsserbinden, vw^
pfliditet Ist, aher wieder eigne oflkiati hat; dem advoeaiuSf bidellm, budel^ den ecabi'
nis, Centcnere, Cin^rr/ : dorn uimfiiix rii/i. qui rintnn co«</r^'/7a< (Windelhot) ; (\om scu:;en,
den mansioturrii*:. Die iSilrL^tr in 'l'ricr luis^fn hiirffrn^rif. Die Ilöri^ren und Hauern im
Allgemeinen: in bauuo mnnentes, qui nec habeid alloditim neque herediUttem , coloHtf
rmtici, po89e89ore$, moofe, mrteofe, homineSf endlich eivee. Dem Landesherm persönlich
sind zn Diensten verpflichtet die camerarii, foreetarii, Vorstere, veitatores, pieeaior^,
m'ftfnn^frrr. Im Palaste zu Trier finden wir den crVerarius ; in der Mflnzc die tuon^a^
rii, Husgcmssen'f in den Burgen die servif vigikSf cuetodes, portenarii et a^imrii,
I) Mu&s einen Mitter darauf halten.
^ Seil spil«r anr «in Bitler oder Wepaling beittmn htaaen.
Digitized by Google
Itte JPMtbpflege gmlialiaitf deu festvoi pcschrieb^^ncn plmti«, Dinkt dertn .jedem
Kunge und Budinch folgten, zur liosnndcrn ßcaufstihtiguDg der Arbeiten und Leistungen.
I>fr Landeeherr besitzt das im« snhi nDi, den hanutm mit «einen Aiisflttgseu: bannumflit'
mmif, Vroindef bandachr, haiuMlh »etricia, Baute in. Zum Strafrecht sind «i bewiMr«
Icen dM htdieium aque frigide als Beweismittet; die BcfitiniiDtiiig d«s Straflgeldea nadi dem
panäM KatoKf «o wie die Httrte gegen Jagd- und FontfreTel. Die Leistungen an den
Gttindherm bestehen zuerst in i»ers6nl iehen Arbeiten in und mit alb ni. was Ackor-,
Wingert - rmd Wip>^t'TihHii so wie dio Waldbcnutziuiu; frfm-df rt • <tiud ferner bestmder»
henrorziiliebeu : mognts diebuft arme: m'perf; tt/wi/wwrr«- furnum valci» ; fahricarc, ci-
MMN Mulare V> legationem ire ; Xachscilde; hospiciuin prebere, kctos prejiQrüre; W-
äe» «Mwdal» afflsm, pheOa prestartt a poitidere, StoeSt faeere. Zveiiens in Abgt^
ben »n Frflcli t ( u trifieum, Kernet aiKgenf ai-eim, ordram, frimuntm», ntnwitaf annona
tnixta ; pisc : besonder«« «'ntsprerhende Abgubcn sind da^ Mr.clorn. Jlmtitru, yf- ilnncorn,
Hnlzrnni, Jurhcnr)! fanrh ITnfer boi«-t Wii^nirrir. Ahtrnbfn an K iiiistprnducten:
limm, tegule, circuli snlicfs, caxei, pnnes, rinnm, panmaili, fpatule, rasa rinaria, rirgf,
mht, «eiiMfe, «AMwffui, «copa, f\trce, Stelke; von nfttflrlichen Erxettgnitten waide»
««iMbrt: j^irW dpaRtee» oHate), «Mtf»«, ova, pcitei, flritektge, tmnm (H0»iia, p9ma);
Jll'ieii, äOletiä, oees, agni, lapide», Jigna , /ocMfc, coriiceo, Ijihden (Louste) ; mellis, ccm,
pttte», pt'prr. A I ! g e m e i n e A b u e n sind : mr/h'rhfs, tertia. iininfa. rlrrimn pa ri : ficpf'-
m?/.« nuiiiipulits jH'r omniu rura, qu€ tu silra coianiur: Medintr, Medimiti, Mf (Innen ; quin-
/m« mumpulm; rurehurtf si quis moritur in manso, ei gitccedens in co dat tantum quartum
tMent$us; hredefenke: Hnovm arddep. eUrtw vel iiMtifufu»fi»erUf iohent rusUei pro
hite fuodam ($c. pro redempUone nemartm}^ qwd hred^lmkt äMtur, ipsi (trdikp »oUd^ :
dehtde reddent idem im in septimo antw: DftWf si fhititts ^uereuum et fagortm habuitda-
errit: HtrlmH. optimum pecns. meTinr h^stia vel melius restimentiwi mortui nMnmonarii,
qut habei äomuM; Cupemiinyr; p^titio in Ueld und Frftchten; tlieloneum. Die Uerrachaft
dagegen gab dieila üirett Dienern, tibelk den Arbdtern die nftAigen groeBen GerBÜie und
' Kleider» Sala, Nahmngamittel und Getrftnke, daranter dareium. Interessant ist das Sei-
com» das hundertste Malter von der Aemte des Enbuchob, das derselbe den manaio-
narüt zu geben h
Die Ländereii'n aller Art werdt-u L't-rpchnet nach dem manaus, Hnce . dumäitmy
qvarta (quartale), octava par» mansi : Jugerumf Jugarium, Jucb, iurnalis: eiiunal beisst
ea: X. Migeru, eomtkientia iatidem itumatiai aueh wird der Umfang dee Beaitcea mit gau'
aea und halben aratrit bezeicbnet Die Frnditmaase zerfallen in die mcMura palatii,
tmii^jr, (hiinitiiciiHs, futcemaze : trerir. undcrnuc. mandrrstceid. cutnulata s. uon cumulata :
und b<'>t< ht'ii im innhhtim, ir>nrsnra — qifnrtfih. Virdril mädri; wodiM, mmbrimmf 9cx-
tarim, octava par.s, gtlinia, manipulut = 30 Bozen.
Wdn und Honig werden gemessen mit earrata^ mm^ quarUäet wma, anetortif«»
Info; die menmnn mot^eMi» wird ausdraclklich genannt Die GewitfttslMatiBlmnttgea
aiod meist nur ungcwiBBC: ausser Uäf, marca, uncia, fffrto erscheinen currv)*, plamtrum,
rarr'i. fttmlruhiH, onan nitini. Dic vorkODimendon Gcldwei*the endlich beschränken sich
HUl hbra {marcu, uncia, ferio auri) , tulcntutn, solid , dengriu«, qunrtale «. quadrans
denarii. Ais liesondere Wähnuigen unterscheiden sich levi« tnon^u, travir. et colon. Auch
hier werden die ZaUungen oft nach ihrm Ursprünge oder Zweck genannt: demtrü frif
Hec sant iura Mrchiepiaoopi apnd Maroetuio.
In mercehe habet domiiius archiepiscopiis (Trerirenni^) .XX. mansos ex
quibua habet in beueBcio aduocatas .X. et dominua Fetms de mtrehe (habet
*) Uml*86t den ganzen Kelkrdieust.
Digitized by Google
304
pi'oprios.
UoQS nianftus soluit dimidium maldrum slligiuis et .11. maldra «ttene et
.1. sumbrinuni in natali domini. et iu iesto s. Martini .VIII. denarios et II-
biuni lini ucl .VI. dcnarios'. et in natali domini .XTT. denarios et .11. pul-
ioB. et in pai^iha .VIIJ. denar. et pulhini et XVJ. oua. in medio m*io XII.
deiiar. et tcrtiu anno in niedio niaio IJ. solidos et .1. dt n.ir. ad secanduin
prata in iulio. et metit .11. dies et imo die eueliit carduos et uno die coed-
ccruat (choacervat) fenum.
Kt (juilibet in banno manens dat banimleui deniirium et .III. diebus ban-
imlilms wraiet ardbiepiscopo. qui ncc habet allodium nequc hercditatera .XVIII.
inami araot dorn, arebiepiscopo .III. diebus in hattis (agris) arcbiepiscopi.
.V. manai ex ilÜB .YIII. manaia qni manenl arebtepiscopo sduiiDt mnk
mpfHcriptum eat aestai uero mansiu aebit per omnia .V. lolidea JL aami
reeidat idaant idem per emnia quod üli .Y. «xoeple hoe qood nieUl eii*
none tolannt. pro qna annona aeniiQnt dorn. arehiepiseDpo .XXXII. ^Beboa
cum 8U0 uictu.
Si aliquis colonua habuerit .II. uel .III. uel .IUI. mausos uel partem
nanu quantuUmcunque. si nir moritur in maoso uzor eiiu uel beredca ip
sius primo aeeipinni optimum pecas quod relinquitar a mortno optiinam
Hippel Icctiiem si nou habet pecus. deiode dorn, archiepiseopas accipit quod
melius est. si nee peeiis nec aliqua suppcllcif iniienitnr in domo mortui uxor
uel berede» niA\ifnn?ii pensioncm dcnt pro peecro uci suppeliectile ^uam sol-
mint de nianso innj tcnijn re.
Quarta pars niaus>i e^t ibi (jui dioitur btn'nhvae ('beri/icl*"'Ut /. nude &ol-
ntintur .VI. denar. in natali domini et in medio maio .VI. denar. (de uoa
quorta tiunt noDcio arcliiepiscopi).
Piacatores babent dimidium mansum qui erunt .IUI. qut ueete «Ueqiie
Semper parati erunt ad seniitium dorn, arebiepiscopi. i|ui cnmt Kberi ab
omni rdiqno iure et ezaetione. et eniuseanque bona teneant qut in banne
arcbiepiscopi unt nullam alicni inde aoluent exactionem. due neues dabontar
eis et duo pillei noni^et .IUI. cjroteoe et .IUI. calcd et .XXXII. fiuKicoli
mdia Hnl jfaneicuUß» erst tantns quantus potent eontineri sab aaeella naann
ceplicata ad itia.
.VlU. kaUkm (agros)*) habet archiepiscopus in Mtreeke et .11. bnile
et .VI. nemorn camcrc. in Himngtu fltitnegro) .1. in VnkHm fVucktinß J.
in Metelache .1. in Wilre. .1. in Mercehe .L in Buzin .1.
Vnlucrj^um tlieloneum tarn de foro quam de nauibus est arcbiepiscopi,
Nnnim dabit arcliiopiseopus ad transuebendum homines. inde dautur maldra
auene ,XV. uel amplius si potcst haberi.
Habet etiaia aroluepiscupus in Jferr^'Ae molandinum unde ^ 'hmi tur ITl.
maldra tritici. .III. maldra siliginis .VI. maldra mixte annone. et A. porcu«
ucl .V. «ulidi.
*) ^üt hatthin \u^t in bm (üiigmi ^X^iaitufaiix )t e ti agci, mat ^ier aul^rätfUc^ braicrfl vnxt.
Digitized by Google
m
r
Samma deoMrii^rain est .XXXIXII. BoUdi excepti« .II. denariia pcftwr
bannales denarios et preter Y. solidos qui dabuntur de moleadino« Siunnu
pidlonrn tot JLXiXU* puUi et ouorum .O.XX.II.
Eeo sunt iiuä archiepisoopi in Yuclithe.
]n Vuclite ( Vuohtej uuut .XI. mansi. de quolibet soloitur in fof > s.
liemigii maldruiii tritici. in feste s. Martini .X. soxtaria auene. libra liui aut-
.XII. deuar. et preterea .1111. dcDar. in natalo domini .II. piilli et II. de.
narii iu pascha .11. pulli et .XIJII. oua. in iiiedio maio .\JI. deiiarii. tei*
cio auiio i»euiper de quuiibet mauäo ^»oluuutur .IL solidi in mediu maio. Man-
sos sduit in iolio JUI. den. »d soean^wm pcata, 6i uir pooritiur in. mvcm
fioloitnr inde quod de iqpradiptie iuansis. maiwus nietit «rchiepiscopo ilU.
dies et .im. diebuB eardyoi «mHH. et .lIU. diebut tiitnnt- et mwA cm-
eemabimt fennm prati arcbiepiscopi. ceteri rnttid banno arcbiepiscopi uten-
tea ibidem JIL diebaa Id^ anno uaaleat ad düfttki «vehki^iacbpi ad arandon.
Iba «tuun «unt .V. $oorhߥm ftewrUhm) et X jj^a$kuue (glwMn$)* ar-
fkiepiscopuB habet ibi .TU. aühin ] jonariat (agixia plttUHnos). quilibet «ca»*-
lmt€ sdait .IL maldra tritici et .III. atieae. et twöio anno .X. denar. (in
feste s. Eemigü triticom, in feste a. Martini ay^nam). plaahuue soluit .V. so-
lides. Habet etiam ibi arcbiepiscopus .11. prata que dicuntuv brule (brule).
ibI ctiam sunt .III. haipdmhuuin (bardauhttvin) qai seiaupt JCY. aolidoa JI*
uicibus in anuo.
Msior (vlllicus) in Vnchte dabit in natalc douiini porcuin i^ui iialcat .V.
solidos. et mtulam uini et .Mil. panes. in paacka .Uli. panets. bextariom
uini. cetere curtes idem fadunt ubi inaioic^ liabentur (villicos iiabent).
Ubicumque in isto banno comiiiuücb canipi coliuitur. »eiupcr luanipulus
septimuä (quod Medmae dicitut) ai chiepiacopo soluitur.
Stunma denariorum est .L.V. solidi et .Uli. donarii. suuuua pulloram
.XLJIII. ouonim .C.XL.IIII.
Hao Mint iun anihiepiMafi in Wilre.
la Würe habet archiepiseopns .V. manBoa et dimidinm. illi .V. aaluniit
•XV. solidos. dimidius soluit .XXX. denar.
Ibi etiuin habet .III. atthin et .1. hruU.
Qwdqaid est ibi in agris uel siluis quod art^epiaoopi ett «iceptia man-
sis terra salica est. Habet etiam ibidem .UI. roansoe quomm pensiones te-
nentur in beneficio. hoc excepto quod tribus diebus ueniunt in atthin arcbi-
episcopi. Omnes nnancatea in BMUDaja lUis. aiuali^r omnes oommorantes in
baiwo illo idem faciunt.
Si quis moritur in mansis idem aoluiiur inde arehieptaeopo quod de au-
pradictis mansis et eodem modo.
Bae Bonft inm anliiepisoopl in Beiiering es.
In Btzzeriuge» ( Ilesjierinffen} babet arcbiepiscopus II iiiaiibüß de qui-
bua ciistoditur ailua et und« (inde) aoluuntur in naule domini JL .maldra
Digitized by G(>
396
«tiene et .IUI. scapule non excofitte et iill, pvncs trJtim «t .Ulf. «iguli-
nei fsih'urinfi) et .11. scxtaria uini.
Li inediü niarciu ueniunt nmncntcs in man»!» ilii« uü palatiutn arcluc-
piscopi et scruiuiit et pro pytise et facuUfttc 6uu et Jibcii »uiit ab omni aii«
C'xuctione.
8i «juiö ijioritur in ninnsis idera «oluitar inde arobicpiscopo. <jui>d de au-
pradjcti« luansis et cotlem uiuUo.
r
. Hae iwt im aidrifilfaifl In BtftlU.
In fittUie iiiaiicfilai omiie iua suam solimni arakiepiscopo mc Blhm Iw-
bent «luocitiim .IHI. sölido« soluunt et .III. deoario». lumbrimim aaene .III«
paiice .III. jMjlloB. tria iata preMntantor m fMdatinm.
Pnieroa senimit et pro posse et facaltale toa.
See Munt ioia arcJüepiM^pi ia fiaze.
Jn liv^f n^Tizfi) habet arch!<»pi!»oopUfi .Vllf. mansos et diniidinni. QmI-
Hl>et niHiL-us .solnit in festo 8. Remigii .1. niahlium et dimidiuni tritici et
tautuui aueno. et in tVsto 8. Martini .XU. denar. et .IUI pulkts in luedio
maio .X. den. in pa.sciia .Jlll. denar. in inlio .iJII. den. .IIU. diebu» car-
ddoe ouellit ex annoiia et totidem tnturat et totideni fenuin coadceruat (rhoad-
cervat) et totidem metit .1111. ex Ulis mansis in natale doroini selaunt .V.
aol. plus pre aliia.
Qmllbet manena in banno illo fiiicit troa dies ad atthw, exeeptia illis qui
manent in manto domini Petri. et in dotidi terra eeelesio. Habet etiam ibi
,\'{. atfhin et .II. hi-ule (MUeJ, liaior (villieus) dat poream il. eextaria
irini .VI. panes triticeoa.
Somma dcoariorum cet .XXXV. sol. piiUorom .XX (1.
Hec saut mra archiepuoopi in Barbar^-
In suburhiü de Snrh)ir// episeopi fr^'^ir^n^is est iuri^diotio. rnedietas tbe-
lonei aquc et fori sj>ct. tat ad (archi)e|»i»copuni. In eodim !<m1>iii liio sunt .VT.
donnis qoe dant niiDuatim .XU. den. de foro ibidem 1 1 censibus euluuntur
.XII. solidi (quoruni) .VI. sol. debentur arehiepiscopo.
fiannus illiua flominis qui dieitur Luea (lAikf) est archiepiseopi a Sarah
nsquo ad »tm^Hattin, in bamio ieto habet arcbiepiscopua .11. piaeaiorea fco-
datos. qui pi8eabQDt(ur) arehiepiscopo quando aoloorit. et euatodient Ipsuib
fluoien.
Item ibidetn est molandinus (molendiflom) qui (quod) dat nrehiepiseopo
.XIL maldra siliginis et .XII. maldra fhimenti et porcom .V. solidonim.
Ad ea»tnim pr^etsm pertinent de archidiaoonata aare .V. talenta. horum
nicdirtas est archiepifiropi. et .V. carrate uini emsualea in Lttia et liarum m9>
dictatem reeipit aicliiopiscopus.
In tercid annu in Sarlnn-q eompnni del>ct arrlilopisedpo pro deeoqucnda
calcc ftimns. iiu uic de Kavnr preparahimt ftn ruuü nsijue ad impositloneni
robot'Uiu. curia de Winrchet'e ad eundeni iuruum ducet iapidea et lignu ti'i-
Digitized by Google
^7
bus dicbui». similiter Uli de. Mannetihach Uuceiit ad euntlem furntim Upides
et ligna tribus diebuK. *) Similiter homincs curiarum s. Matliio de Lftmpeäe.
ppUinc. et J/f^ntre ucnicnt nd edificium eiusdem castri .111. tiit'iiua cum piXK
prii8 expeuais tcrcio aauo.
Item homines carte de BUowgm (BuUingm) de littore ID cutnun pre>
dictum superportabuat iiiDam et ennonam episcopi.
Item bominet de inleriori latta qiiotiei» lu^tepiflcopus oeaerit Sattnirg,
preparabant lectos io cAmera (ad cameram) erehiepiacopi el eia pcopinandttm '
eat io appertoodo et deportando koloe. et liberi budI de iheloneo.
Hee sunt iura archiepiBcopi in Heueae (Eueich).
In curia hev^sr fEnetfch) habet archiepiscopiis .XI f. «t (Um. roanso.«.
ij<ti solumii m iVsto apostolorum Petri et Pauli .XII. gailiiias. el .XXX. mia.
ikin ia t'cbto 3. Rcmi^ii .Xll. €t diin. ntuldra .^iliginia. U. mQiandiuum quod-
dani foluit pro ctiisu .1. et dini nialdrum siliginis.
K.v eisdem mansis sunt .VUl. «Quorum quibbct äoluit .XU. d^u. in fe-
Ho a. Andrea. reli<iui .IIIL manai dieantar liberi et soluit quilibet «XXX
den. qnarta pars dimidii manai soloit .VII, den. et ebobim* et de alii^ qaaflii
parte daatar .III. den. de eiadem «umaia dantur in natale domiai JCU» gal-
Hm, et JCXX. 01». et »XG. üiciile id eat «mve» (»d^urcen), It ia foal» a.
Siepbani ex cisdcm manwa dantur Jv.ll. et dim* maldra aaene* et ^XV.
den. et »XXV. gaUincL et quilibet manaua codem die .IUI« pauee et diml-
dius Dinn?;u8 .II. panes. It. ex eiadem manais dantur in paschiN .XII. gal-
line et .XXX oua. it. solutntttir uno anno in mcdio maio ÄII. aolidi et .VI.
dien, alio nnno .\ T. ?o!, et JII. den.
lt. tjuisque poa^essor mansi triturabit arcliiepiscopo .XII. diiibus, iuter
f^tuni s. Martini et s. Marie puritiiationis et cum propria expcnitn. > t bI ni-
cbii ibidem fucrit ad triturandura .XII. dominicalcfi dies iu pi'edicta curia
qnilibfit maiiaus poragat cum propna expfiiiea.
iL de eia^lem manaia in febräario^ diintar .Xlli. eenta tegubirum et «L«
Icgttle 4id borrentn areliiepiscopi t^endum. \.
I» BtnUeke aunt .III. manai piaeatoribua eoneeaai prepavatia triboa na^
ntbuB, iste naiea sinaliter dabunt per singulas quindenas dierum .L.XXVIl.
ptsoes reti adUerentes. £ mtrario dabitur piscatoribna hoc ius. uidelicet .Villi,
maidia aüi^ni» cem meniaca palatii et pciiia in carnisfM-iuio et .Villi, pel-
le« tterueclnaa et nouas naues. sed arobiepbeopua cecipiot uetwea.naoea «t
manipuluni continens .XXX. hrtzm.
It. ibidem suut .11. raan.^i et dimidiuü ad fabricandiim arduepiscopo per-
tincntes nd quodcunque ipse uoluerit edificium. i^vd fabri» (fabiü) ieiTum
dandum est. et ai forte aicbiepiscopuß iturus Cbt in expcditionem. coloni pro-
dictürum mfinsoura (mafiaorom) ex ipeis unom (animn ?)' flbU»- et mido poh-
frido preparatnn arebiepiaeopo miltent. ut ferratnram equorum auoraip pro-
csret eft Ipae afdiiepiscopua leUqusm apparatum fabro protiidebit. ,
«) IMifR (k^tt.iflr tfaflini «ftiRirtar.
Digitized by Google
898
It. ibidem est dimidhis tnansus pi«o«toribus riaalorum toüotmoä. Irii
piscabuntiir in rluulis qoando aoluerlt Archiepwcopas. et iNistiMlienr nuiilo»
ab aIÜs prscatorihus.
lt. ibidem sunt .11. niansi ncmorum. nterque '^oluit in festo «. Bt6pliftiü
maldruni aut'nr .11 «»'.'ipiilas .11. doii. .IUI. paiie".
lt. ibidfrn est dmiuliu.s mansus mariscalco dcputiitus.
lt. de man.sis ncmoinim dantar in festo Petri et Pauli ire^ soiidi et in
festo 8. Martini .XV] II. denarii.
In Sodk^ et Ocfikent fSehüyde et iMheumtj ad pemociatioiieiiii «rclriepi»*
copi daot siDgmle domus quaitam partem .... aoene .1. panein, gallinaiii et
denarimn»
It; ibidem' ftunt .1111. manai de oiSeio dolabri.
It. in ftttto 8. Andr^ de Müieia tewis -Krthiepiwopi dftbtirtiir .VH. «ol.
Ii. per (otaih tufiem queKbet deimia in tüitele deimili d«Mt denerimt
proter scabinoB.
It. ibidem iii ikiediö nmto dabnotor .Vlll. solidi qui dieuntur denarii
ffistngontm uno anno, alio .XU. solidi pnv frkmgia, it in feste Peiri et
Pauli .VI. den. de snliea terra.
It. n>!dem habet anhicpiscopns .VITIT. nHn.9 (agros). Üiia concessa fumta
concesisus) cj^t ad medietatem eolenda(us). s<^(l potorit reuoc.iri qiuuido udlucrit
archiepipcopiiw. de reliquia .VIII. recipit archiepiscnpus qiiintam et docinpara
partem. umnes iste hntte conti nent in se circa .C. im nalia.
It. C8t ibidena pratuni id eet bntie, de quo poieruut proucuire .XX. car-
rate feni; < ,
It quiQis mansionarius In banne eioideai euiie debet .Vllü. dettnnie»-
)M die» «rebiepiscope c»m aratart> ^'«f«tiNim babuetfi* et q<ii non eqm ligone,
It babe* lb2dfliti\afQbiepiio«pi]»- leliim üema« dMMM. d*qa^Teci|ll iiitf
nmDD ^o«Iee«nque. '
Eiusdenn curie nilUeuB dabtt in natate dMnittS afobiepinoavo potetml .Y«
ftdUdorum .111. scxtdHa lüfaT et» ;1H. denaHatM panis.' Ad tna ammalia pla-
dta rccipict idem uillicus scultctum se qulnto et procurabit cum illie trtbos
uocttbus. in matte scultetos sibi ipsi prouideat Keontrario habet idem Qiili>
eue iJimidium rnanynm cum omni iure »no et .IUI. iurnalia et pratum.
,\rchirpT?oopijs est patronus in Hmese (Kue.trhe) et recipit ibidem duaa
partes decime de matrice eccle»ia in tieruiche. incole eiusdem uille rcciptmit
annuatim decimam unins hominis ibidem manentis qui fnerit dirior post di-
tiorem. ut ipsi preter expcnsam archiepiscopi cdificicnt rnndem ecciesiam.
' Ad peticionem apud hme»9 (Euesc^e) et Servicht dantur im in anno
.XII. libre.
Hm mfc im asdiiiiiMDpi «ttfaiatu paUli« treiMrf n^i.
Ad paiatiüm in trm^ri .XXX. V. Manfli peftinent qae^vm qtriHbet d«
.XXX. par est 'altcri in iure, ied .IUI. perlment ad eelkuimn. qoorom dn-
minuB Wtätenu de j^eMo bebet unum. et .1. mansus pertinet ad grsnarioBS
nbi annona reponitor. quem dominus TFai(«Ni» comraaeql babel am ttm-
Digitized by Google
399
trude suo Hetmanno. et dicitnr (dicit) ilhim communem esic smim et ne-
potis 8ui beneficiuiu et lil»rt im ab cxactione. U'n autem .V. ruAHfil excipiun-
tur ab boncrc .XX \. muik8<»rutu. quod (quia) suut oflicialiuffl qui ligaut ton-
nas et mutUHl (iiiittniit) / luinn.
l*redictoruin iiuteiu .XXX. maiusorum i^uiais dcbct tres uiros a fcsto s.
Mai tini deinceps ad tnturanUuni per triduum aimonam firchiepiscopi. et in
autumpno debet qailibet XXX. manBoram tres uiros per triduum ad appor*
taodttin niBum afishiepiscopi. et iu oatale domioi debet qailibet unam (salU-
nam et ,V. oua. et in ieeto 8. .Job. bapt. debet quilibet .1. pullum.
« Add hos quideoL raansoe »XXX. pertinent JCXIUI. ninee que pißthere
( Pirhttre) «oeantor. quaruan .XVII. site sunt in Qtrueee et .VII. apud FtV
eaan (i. e, ^uwenber^). Ex biw datur -medietas Iructvum arebiepiacopo (ex
hiia medietas frnetuum est archiepiscopi).
Pt«torea .V. sculteü, scilicet ille de Witlich. ille de Hirkemtät, ille de
Maöhere. ille de Waltracit. ilie de Wintriehf. quilibet coram debet in mi-
tunipDO in palatio .1. tonntim ligare eum suis circalis saliqbus c^. auniptu.
ael qnilibet redlniat sc .111. solidi'^.
rict«>rpa .JlTl. ofticiales cellatij debent ligare rcliquas toanas »iae 8Ua
expen^a. qiiod i«i pci eoniivi oulpain cifusum fucrit ip.**i solucnt.
Proturca babot an luepi-'icopus .XL. iuj^cra iti loco ubi uiiianuiu (uiua-
riinii) liiit aichiepiscupi quod mar dicebaiur. iiide aimuatim solu^ntur .XL.
iwaidia i^ihgiiiis in ceiisu.
liii (VI.) Kuut liculteti qui daot maDdatwii. aeilic^t deBirkenitdt, de WiUt-
t-ache, de WinineU de PMkke. de PahMo, de WiUkfi, quoram , quilibet
dat JL Duddra Iritict et uiwim maldrum pise. et »CG. alleeii^ e^ .C. «oa e^
JC. denarialae caBeonim «t «IUI. deuariorum viensilia. jcitieet.sctttellas. cal-
dvria. ligoa. et aalem. .et portiteri X denaiinin.
lu monte retfo Treverm prope tumbam dantur de quodani agro qui
atka (oAUi) dicitnr i(eoDtiaM8 .XLII. iurualia) annuatim in feste Hartini .X,
solidi in censu. ^i nger in nullo futt atjlis ^«sbiepiscopo asque ad tempore
arebicpiscopi Theoderiei. qui eundem agrum coneessit ad oolendum.
■
Heo sont pertinencia ad caiaeram archiepiscopi.
Her sunt iura canieic aichiepiscüpi Ueueremii, Arclüep. {'Irtmr.) con-
sUio priorum tr^tf^rtn.ii-i eceleüie. miiu.strrialiunj et burj^cnsium. nuitabrt mo-
netam treue$^iAcm quando rantanda c-^t. et cani camerario suo in- (non) bc-
ncficiato custodiendani in pondeie et pmitatc committct. et unam libram no»
uorum dcuanorum aigillatam i^sigiilatiiu) faciet reponere in eustodia maioris
ecclesie. ad probaudum postca cuiTentes deoarios si depranati eint non.
Tiini» quidem die qua dandi sunt nout denarü. dabuntur .V. solidi seui-
teto tPtimtmL «t JCXX. den. eeulteto de Wi&Sch. et .XXX, den. seulteto
de üerMBeoita^. et JCXX. scnlteio de Mareeio, ut eomm studio et labore
aoni tearü eonfinmtur et «tabitiantar. Et a die üla et deino^ps non da-
hnnlnr neqne ncipieatar «eterea denariL qui autem eos dsie uel recipcre
puMminiiiil (tarn in piKsOna qua» aeraitia?). quwi isantwoax puniendus
Digitized by ^-^J^ogle^j
400
est. Judi'i tcnetitur ilare singiilis annis .V.L. nisro»s nd nionctani et de
qualibet tnarea uiu'iam nlrij^^ii-:. st^x (li.>ici|)uli siail in imnitti et soptiinus
est magistcr niouote. Isti nun da bunt tholonoum in * inii.iiUjiJs que libcre
sunt archiej>ls:eopi tr^'K-n >i^'s. Ivontra omno atgentuin quod de rationc uel
reditibiiü arobicpiscoj»! jiioufiiit. sine mercede scd in archiepiscopi expcnsa in
dcnaiio» fabrit abuiit v\ .XX\. niarcas eamcrario similitcr sino mcrvedc sed
in cius expensa.
Oaroeniriiis Mt niAgistor mdoonim. ^iioticiisotiiiqiie iiideiB pn» aU^oo «k-
cesBU aut containacia camorario aaduiierii. uadiabh .XXX. den. ciin»llbet
monete currentis in ar^fatepisoopatu liru/r^M. ei uera eontuaiax tiadiare (re-
culeitiaaerit ' et tandem coactus uadiai*e) oportobit nadiabit dimidiani ferto-
nem auri oamcmrio et iudeorum epfecopo. et erik auram illnd arohlepiiieopi
dabiturque ei.
Jndeua qni paccm uiolauerit infra (extra) domos iudcorum. pro uioUta
paoe C4iptus fuerit et tcntos stabit iudido scalloti. el si «uaaerit redte« in
doRios iudeoruni. rmlli n:«pondcbit nisi camerario.
Judvi dabunt singulla annis arcliicpiscopo .VI libias piperis in natale
domini et in paschu. et .IT. Itbtvt'f camerario eisdeni teiiiporibii«*
EpiscopuH iudcorum tcnelur crederc singuiiü anriis archiepi.vcopo .X. mar-
cas sine usura. et archiepiscopus dabit ©piscopo iudeoruni uaccam. amum uini
et .11. modioä tritiei et mantellum «etus. quo abiecto doinoepH indui non ^uit.
Judei dabunt aiviiiepiscopo et cius capellauo in (iiOJi> bcneficio. et ea-
mcrario et uxori äuc zonas et sericum ad ucstes curum nouas .A'I. sunt pel-
üfices et septimi» est ma^iter eorum. qui periinente» *d «amenun archie-
piscopi uettee tencntnr eönsuere. eamerariue att(soiiK>d«rt Met equam ma^i-
stro pelliiiciiin. at prdieitcaiB (Jdomam ael Diapartum (Düparatmm) tutA
ad um archieplacopi uariaa peiles enida« fl«m teetimomo eamnnü uei ip-
BIOS Duncii Üdelis. allatu uero pellea eradae preparabuot pelHfieea et magt-
ster eorum «ne mercede sed ia eKpeAM eamcrarii. Omnos peUifieea irmrri
mancnies. quando fnerit oportunum. hoa aepiem pellifieea npidwol aut ae
dtmeut.
Satorum iura cadera ^nt quam pellificum. magutria satorum et pellifi-
cum dabuntur .II. sextarin inni .11. .spatulc m quinqiingc-^ima. discipulifi au*
torum et pcllificuni dabitur nrna uini et perna .V. «olidci'? ualons.
Kadeiii die fabri tcncntur facerc omne opus laln ile ai ('biepis(M)po nc<M>s-
sarium ad curias impcratoruin uel cxpeditiones aut urbes. ubi arclue|M8eupus
habet uigiles aut portitorcs sine mercede.
Scultetus ti'euirr>isii conf?tItuct magistrum carnificum qui oamerarii disci-
pulus cst. et ipBC ibit ex prccepto camerarii in legationeu archiepiscopi ad
sex railiaria circa Tr^ftrtm.
Camerarioa est iudex monetariorum. peUifienm. iutoram. fiibrorMm. eC
eamificum in omai causa preter eam (cauaam) aeUioet uiokre paeen.
Gamerarius est 'magister ommum »eai4imun (»carhhwej. glaakmtm^ p«u
rminihuuere* Seorhmtre dabunt «rchiepitoopo aomarAw ex mandate cauMm*
rii. quando Stnrui est ad curiam imperitarit ml in expedilM»e trwalpiwa.
Dlgitized by Google
401
ubi si sofriarius moritur. capuU ot caiula iiuh; reducta redditur r?\merf^rio et
ipso \. solidos de dcnariis archiepiscopi d.ibit illis qiiorum fuit somarius. si
II in I IS re^ucitur redditur acarhuuei-ea et ipsi pascuiit eum quousque iterum
rcij^Uirctur ab eis.
GVodkiHMM oomlwrenl eincMt «d uitnim d6 sicew ügnis et üniiiKbiia.
dabimtqoe mtnuD portenirio el ipie ikbit illiid ex mudAfo eementrii tA
■Mdoreni eeofemam el ad donmra «rehiepiacopi et dos cepdUiii.
F§rtmmÜu»M»'€ dAbunt peigamestom pertitori (porteoerio) et ipse dabit
II lud ex precepto cnmoi uii notario areliiepiscopi. Perltlor (porteDariiw) ttero
dabit ooiM» palles que diebus lune et martia per totom raensein meiam pro*
Heniunt de seruitio illius scultetl. qiii illo nienfc sennre tenetui*.
Uusffmomen imiereiw«« JkL. MÜdo» aunuatim tenootur domino arclii*
epiaeopo.
Hee wtjA im anbiafiieopi de elBelo Unrerti 0m tuM>.
Uec auDt iura magUtri CbresUriorum. quelibet area ia qqa fit ignis per
singnlaa niilaa ad bec apeetantea debet (arebi)epif6opo dimidimn maUrum
anene «nnoatim*
Tecaaiiiiia aatem huiiM officü iodfut in TrttA^iim in ripa ubi nauea
teaoaeant* et tranait moatem per uiam que uulgo can'ol dicitur. et per aquam
que dirogeiie didtur mqqe ad mediam predicti riui. et de per aacensum riui
illlus proteoditur in itla ripa que ucrsua uillam /tW porrigitar usqne in uil-
lam iTranHf' I Drtiiitf) et inde usque in nillam HiaUn-a fMafhrff^'i) et in atritim
usqiie ad purtc medium, et inde proteiiditur in uillam diit-ndtlU et indc ad
pratum quod uuljt^o (If-st-rtum < WxMtfflfUe/ uocatur. et ibi de^condit per aquam
que brtinze uocatur usque ad locum qui traf appcllatur. et inde ad uillam
que uilla epUcopi (Bustudt) nuncupatiu'. ubi duä foi:^tarii sunt, el inde ad
rioom qui lummige didtur. et per ascenaum illtua riui porrigitur usque ad
aillam (in yitU) loitmt^, et ultra eam uaqne ad locuoi qui gadere (/mrtgctrde)
appellatur. et lüde ad riuum qui 9tff«n^ didtur. et per deaoeoaum illioa riui
naque ed mare^m^ et ultra beekmgin et uaqne ad flnuium aarom. et per
dcsceDanm aare uaque in uMsellam» et per deaeenanm numÜe naque ad tri^
Unheim ad portum unde incepinius.
Infra hunc ambitnm nemo dcLet uenari. piscari uel in alta silua nouale
facerc nisi permi.<^s!oTi«' episoopi ud dua cui ipse hoc oCäciam comniaeiit.
uon est enim benebcjum.
Omnes apes et md quod infra hunc ambitum inuenitur in alta silua. magt-
stro forestamrum medietas oorum exbibeatur. Qui «utem nouale feeerit alitcr.
mnt pucatuma ant neoatuma (piacatua^venatua) fuerit. aut md totom detinnent
.III. libnis et obolum alK^episcopo componet ad pondm KaroU, adlicet «VI.
roarcaa. ai ibi deprebeoaua fuerit. Si autem inde (in die) enaaerit et n foreela-
riia aeenaatus fuerit. aut .III. Ilbras. ut dictum ^ componet ant ipae iW»>
däftfi ßfiu Jri§ide «ubibit. et dolium ipse acquiiet et addncot snum aaoerdo-
tem ad locum quemcumque officialis archiopiscopi in^ prediotum ambitiun
d prefixerit in manso tum (taoMa) liDreatarii iuda.
Digitized by Google
40«
htm a nwdio vptSm mqae ad mcdhun hm Tomao daoot CMMm m «1-
lim filHaai uri in oondemt fnrticani propter tcBeritetani hyoMdorpm. qiMd
II qiw «am ctne ibi dcprehensat ftierit .III. libras et obolum m jnmmIii*«
KwrdU exsoluet aut iMdieium aque frigide «ttbibit ut dictam. Si autem
uonator aut forestarius ar<'lnopiacopi nüuni quempiam nenntorCTn ant piscato-
rem in recenti tartn dcpipltfiiderit. uel otiain finmmn ucl fos-soriimi ue! fu-
nern de in l i^^inc noi aiit^uod conim instrunientum rapuerit et in ea tidelit*te
qua (archi M']u>c»>pM debct requisitus dixcrit. iiec (hoc) se ilH in uenando uel
in piscaiido lustc abshiliesc. deinde reus iudiciuni aque non cxbibcbit acd
.111. libras et obolum ut dictum est componct. uenatores enim sicvt forest»-
rii aadia simtaat >
Ina aalHfi Moatoram tala est. qnoCienscunqua nagiatar foNrtariaran ali>
qoeoti in- (non) ben^datnm ueDatoFem ad aeraidun ardiiq^ioopi noflanerit»
nnnm eanem quem ad inuestigandaa feras in fune ducat. et alios .VIL eanea
mouentea feras adducerc tonctur. quod si ipsc ucnator ceruum moaere neeeie-
rit. ibidem ipsi uenatore« in siiua iUi bene6cium saam abiadicabunt. nenator
autom qui militis officio fungitur, et pqtnim in quo sedeat et de"xtrarium ad-
ducere tenetur. In prtlfrfn'Jo ceruum moue^it et (aJ) dextrrtrinm ad insidias
pro(prclmittft. ut num receiitein inuonist et iidelitcr feram sequatur.
bi autcm uenator ucl fuiestarius aiiquem dopreiienderit qui eippum aut
l&qucum tendat. poliicem ei aniputabit.
It magistor forestariorum .XII. uacoas congregabit de aitimallbfi« mor*
toerom qne kertmal ßereinalj uoeantur. el de caaeis illoa uonaloree paeeti,
et ai qui anpefefenerint inde eis vinmn aeqairel. Preterea in Uue est manew
qni diä eanratam mni magistro fereatariorum ad eosdcm nsiw«
Ii. ferestarii .VIL eattdoe arcfaiepiMopo annuatim nutrire lenentar. «a*
natorea antun matres catnlemm fbreetariis committere debent. ne post nobi-
lem conecptionom adulterina comixtione degeneres catulos producant. Post-
quam autem catuii adulti fuerint. foreÄtarii reddcnt matres renatoribBS. et
qoilibet .VII. forestariorum dumuni oani suo aptabit pro custodia.
It. ille ofticialii« qui earnbus molet auenam et pulnicntÄ faciet. tenetur
lantum farine ncn eri brate reddere quantuin auenc cl datur.
It. in quolibct manso huius iuris equus paratus eme <iebet ad uenatio-
MOi ardü^iscopo deportaadam*
It. si vir hnios inria meritur. non eqnom Ulom sed aliara beetiam opü-
nam quam habet nel nestem ai bestiam non babneril peei|net aagialar
leatanonun*
It infra pvedietom banniun niiUi licet sine pemiariene atckiepiaoolii ne^
lendiDau «tafaucre. *
Ii. aque non debent ad moiendiiia ad ad liganda prata abdaci ila quod
piadbus absit.
It. conde!>«n fruticum ubi sunt lustra ferarum, non debent excidi.
It. u fcislo K, Rpmigii u.'^que ad epvphaniani debont ferestarii Tnf/i-rndwht
perrurnpere ut pi«;ibus patcat ascensus. quo« j»i quis ciaudere et reparare (in-
terim) prcsumpeerit. rous erit et .111. libras et obdum componet. Si quis in
■
Digitized by Google
409
MO« WM mmhm imü TtuSkm «iMtur. Ikarai mit «st. St qais wtm extMr
»tat iuxte t«mii««s huim ^mni atmtluv et caok etoi tonauK» inlrMMCii
dominm «iiii capnk eqiii stu & temio« biani MMrltoe «omn cnnon maooii»
bit tt autem et ipse tcrminuni intnir« imeompserit. equum et oornu mittet
It. uenatores a fwlo t. Romigü usque in feetum r. Audree epros ad usus
archicpiscopi tenentur H^itarc. (|)K>d s! aper cqaaiD neaalonti oeciderit. ionr
stariorum magi«ter aliuni ei reddeip tcnctur.
It. dum uenatorcs uenanlur. piscatorcs in(non)Ltencfici8ti ot eis et fore-
Btarils piscarl tcnontur. de .V. uero manijuilo (pii de nouiilibus prouenit pas-
ceutur uenatores. It in messe et dum tenuia scuatur. magister fbre.stariai üm
umm ani none dtwi aeiMtlQB KnwiliM» .VU. dienim mdulgebit uleissim.
Q«i«iiiid tttro de iure kuüii bMmi toto «ano ncgligitor. w pkeko quod ^
itfTiMmo ntrmctari debd. ArehiepiMopue autem m fetto • Pa«liiu ceraani
debtt frelribvt eiuedem ooditie. sed ipei fr»tm teneiitiir joenatorilnt JI. nud-
dra aueae «t .XIL tibds paiiee megnos et imeni wimid vim et unem aex-
tarium elartli dare.
It, 81 quis fibllaiulü uel alio modo uoJucrem iJlum cepcrit qiil luil^o
fiMwe naneupatur. Imiini rdi« »rit. It. si quis «apittn.^ in frtns niistrit .suffi»
c»t srl cum comiinctwulimi 8ii»^'iüa ei at^lata. dum tatiiei) u('i:;itor nel tnrr?-ta-
nm qui huac ddpreheaderit per tideiitateiu quam aroyepiscupo deUet. lurct
sie fuisse.
Preterea maoai qai xMmtkuuen (-Jkmere) et cideUmuen (-huvere) uocan*
tor iB potertaie. sant aicbiepiaoopi.
Iti in apri iaaeatjgalioao quilibel forottani» debet .1. »anabrliiMD »uene
J. gallinam et .1. panero.
Heo sub scripta etiam ad oi&dom forest! pertinent.
Tn c«rm Bunt .lill. maosi. quilibot maiiaas soluit in f to Homigii .11.
maldra auene eumulato magistro forc.starionim. in fe.'=to Steplinui .1. maldrura
aueno non ctuuuUtu quod dicitur uui»uu</i-. et .11. si-apulas iiol .X. denarios.
eodem die .1. frisch in(/utn i'fi'u'htngiim) ucl .111. solidüs et mttü- f inllicus)
accipit .1. acapulam. It de quolibet manso soluuntur .IUI. .«olidi. It. illc qui
dicitur meUr (it. villicus) quando recipit ufiicium. soluct .V. äuliduä, et in
feeto Paulmi »IL anserea et Jl. puUoa« In nackaeilde (mümUd^j queUbot
danuia dinudiom maldnun mene (qviennqM ecperii .Z. .Ata^e. medicitw est
acehiepiscopi). In festo Petri et Pauli qniuiB meür (villicQs) soIult ^rmngwBi^
(fnekmgmm) agnianm uet .XVIII. des. It. n q«ia in bome iUia deecfserit.
wdoa aooipiat meliii» oestinaentum (iuaeotiuii) et poatea dabit atobiopiioop«
tteKw» et per annum erit ab amni iwe exempta.
In ßUinh^rch .IUI. manai. quorum quilibet aohiit forcstario io feaio
migii .IUI. m]. et .11. maldra auene cumulate (&c. ut supra.).
In h'fin.ni-dlt .11. mansi eiusdem iuris. Iii Heru*anins kt-lUde .1. munsus
qui boiuit ut supra. in .1. mansus ipii soluit .1, kurratam uiui et in natale
domini .II. »capulaa. iu kdiede .11- maiwi ut supra. Ibidem .1. inansus qui di-
citur uUckirkum (t>i9chifrhitv<$^ qw eoluit in natale domini Jl, sumbrinura auene
26*
Digitized by Google
404
non cumulate et .1. acapokn. iMtm .1. wunam qm didttw e^MMme (mf-
ddhüuej qui solttit .1. maldrum uu«ne non omnulate et .11. Mspahi. m iih
slo MartiBi .1. amam mellis. ibidom in nadkteäde (imUtikk) ut tupn. ibi-
dem meür (vilUcufl) de officio mio «t mpnu
In anrhulsbach .VIII. mansi qaoram quiuis solnit .IUI. tolidos nt ?*u
pra et .IL maldra auene. inter hos .VIll. manaos .1. mansas aolak .IILL
«itulaa seimmü et .IUI. libras cer«. Meür (vülieua) de ofiieio «t «apni.
Hee tuit inn MoihiejiMOj^ In Waltraoh».
Apud WaUr€icke habet urcliiepiscopus .XVIIII. et ditnidiurn itiaiiBus.
pireter manoin qni dicttor ptrimmthuue (-hiwerej, £x büs .XVII. et dimid.
manti «olmt ^iÜbet ammatim .VII. lol. el .VI. dvn. «Iii .IL mn» «olimBt
.XVL 8ol. Mediefaui «muam pndioCorum ceiwwmm sdnoiida «it in fiMi» b.
£aeh«rii. «Ii« medietes in üwto 8. Sjmeonti. qaomm totalis muma aal .VIL
libra et .YII. eoMi et .III. den.
It. predictorum mansomm .XVII. et dimid. edoit qailibel ananatim ad
officium dolabri .VI. den. eodam termino. Jionim oeiiiirom auinn a e^t .Villi,
eol. minus .III. den. Soluuiit et quilibet maaeomra annuatim .VllL aitilia
i. e. (et) pullos. et cum quolibet alttli .V. ooa. raddnnt at .Us paUna atngsU
in festo apostolorum Pctri ot Pauli.
It. de perinu'nthmie (-haverej annuatim JI. soHdJ de arei.s. orns et pra-
tis in wnltracJie in niinutis ccn55ibup dantur aniiuatini .XXX.Illi. «olidi cl
.II. denarli. pretcrea in censibus de aiiis udiia qui pertineot ad curiara widt-
räche dantur .XXXIIII. Pol.
Totalis summa censuum arcliicpiscopi .Xi. libie preter .XXXI. deoarioi«.
exoeptis cennbua dolabri.
It fapradietoram maaaoram JLV. at dimid. lokaDt imwmlim .XV. et
dimid. maldva eiliginii. et .1. maldrum aolmtnr de tumbi, da moleDdino wait-
nwAtf .VI. maldra et qnandoque plua. smama eiliginii JÜÜI. nmldra et din^d.
Bx eepins dictie maosie eolannt .VII. quilibet .IL maldia anena. m lifit
et .VnU. mansi reddnnt singvli- .1. medium attena. Apad phmei debetor
etisia in euiiam Wt^itw^ modtOB et dimidius. et apud nmimt dimidiya
ttodiua auene. summa aoeoe .XXV. maldra.
Preterea sunt .X. aree in wdiraohe de quilws annuatim daniur .XXX.
(.X.) puHi.
Habet etiam nirliiepiscopus in faltradie .XV. uineas que appellantur
pichtere. quarum uinearum fruftus dditiir archicpiscopo dimidius. cuitoresi
autem Harum uineanim trni]>ure ujndemianun pascftut et nuntinra archiepis>
copi et equuni si forte habuerit. ucl dahit quilibct III ilcivar. et XVL sum-
brina auene et pascent .1. maioretn uillicuni. (maiorein fe^lt.)
Sunt etiam in eadcm uilla JIII. j^Utrin (pioktet'e). que perlinent ad of-
fidom etosdem uille. Est pomeriwm ibidem, quod ei afcfaiepieeoptta eoamut-
tere «oluerit. ille eui oomminvm fuerit reddet fruotaaiii medielatem.
Qnidam da «as«0a qui in plaeito waltNU^ CMe teaentor. ecnal aana
Digitized by Google
406
MulMo de waUraclke boipitioiii iura praMont Eit «tiMi ibi pirmmthm»
qne soluit dinudietatam «im.
Igitor qateoaqiM iD*net tcaUrache .III. bandach arohiepiflcopo Nroir«
tenetor eoiuscunqoe homo ait ille. Ad uennaitt ibidem episcopi. si forte ne»
ce»se fuerit. homines arcbicpiscopi de ozburrh audca ferre debebunt et homi-
nes de waltrac/ie terre affijjent. et illis in iure e« die qua l«buraiir»rint d»-
bitiir maldruni siligiiiis. c: [lerticere non ualueritit. pruprii mausionArü qiu>d
»Hperest eupplebunt et pauis et uinum illis üiiuistrabitur,
Apud waltracht quilibet aiauuj um ilobet t«r in aimo archiepiscopo .11X1.
denarios. in wedtrache ctiatu ucadetui uit« kartata bannalis uini. iu petitioae
daDtnr ■nnmtiin apud wtdtrttAe mnität/pMopi^ .1111. lilwe ^ dinidia. nedi^
ta« in Btlale domioi. «Im in fiosto «posi P«fcri ot Pauü. Sumn» puBoram
.CG. poOi.
Hec sunt iura arohiapiioopi in Piiliche.
In püliche sunt .XVIL mansi ueteres quoram quiiibet soluit .VI. dan.
«enfsalei in die s Andree et .XX. den. in natale domini. et .VI. den. in
mcdio martio. et XXX. den. in medio maio. et .XX. den. in uinculis s.
Petri, B!C>|ue soluit quiiibet man«us .TU. sol. II. den. minus, F.t soluit .IL
pttilub 1 1 ,X. oua in die s. Andi-ee. et .11. pullos et .X. oua in paschs et
.II. pullos et .X. oua in uinculis ?. Pctri. et fio .soluit quiiibet niaasus .VI.
pulloB et .XXX. uua. Et äoluit utium modium kernen, et unuui modium
auene que dicitur Jvchkom in die a. Andrae. et solait unum modimn anen«
qoe dieitar- wuuMpt in die s. Stophani.
Sciendum est quod quando aoluitur wieunge. soluit quaübet pars mansi
diniii qmalum 'manana integer et indiuinis. eoontra aliqoia diuai agiieeb pln-
rc« habens manaos non de multis roansia plus (pinra) soloit quam panpar
»oluit de solo manso ucl de parte mausi.
Preterea sunt iliidem Jill. noui mansi nrtvnhs dicd ab acto acehiepis«
copi treiierensU. qiiorum quiiibet soluit .1111 s^ol. Uli. den. minus in dies.
Paulini. et in die s. Mnitini. et sie soluit quiiibet ninii.-up nouus .VIL sol.
et .1111. den. ot pulluH vi oua et hrmm et aucnum ut .supra.
Preterea esst ibi jic*ifhfiuu^ f-hvrtrf i soluens .V. sol. (tantumj et p< titiünein.
Et .'<unt ibi .III. manfli et dimidius qui uocantur jtar^elhuuen bulueutes
.XXI. so\. et reliqua ut supra. Et est ibi kolhuu^ fkothiwerej^ soluens .X.
den. et reliqua. Et sunt ibi .V. 9carhuven (-hut^erej qoi feenaotaK dare aa-
tnorMMi cum senio trans alpaa et aiinnatim petitienem. et est iU inliHrsmMio*
huue( 'h&uere ^ seloMw petitionem annuatim delnitam. Summa mansorom «XXU.
et dim. summa denanormn est .VIII. libro et .XII. solidi et .II. den. summa
puUoruin est .C.LIII. ouorum .DCC.LXV. kernen .XXV. modü et dimidioa.
auene .XXV. modil et dim. qne dieitar juchkoni. aucnc .XXV. et dim. qne
dicitur tpisunge uel forte inaior propter particioneni (divlsionem) mansorum.
In stdmen^ fSnlme) »uut .XVITI. ninn'-i mderes preter c1iii!i(]ium quem
habet Meiere (viüicus). querom quiiibet bolujt ut supra in deuariis. puilis.
Digitized by Google
m
MHi. ■Dom. ftuena» jiefHione. Pretam awit ibi XL mwA tmotik ^ß$nm
quilibot soluit ot supra nooi mansi.
Et eat ibi acmfhuwt (-hmere) Boluens JII. lol. el [lOtUuMMiD «t idBqiia.
Et est ibi dnudkM»$ (-Mkoe) wAnam .T. soL «I p«lition«m «I nli^u». Et
Mft ibi scarhvme ('hmm) u>ltt«iM .VIII. sol. et p«(ilioB«iii et ntiqua. fit
eit ibi ridthmu ('h&ue) qui tenetur daro aeraum Jucentem »owmnmn tma
al^ ael Moassarium uel panniculoa ad ooctucaa aivhiepiscopi.
In rtt2e sant .Xlll. manai ueteres. qnanim qailtbet soluit ut Hupra. Pre-
terea est ibi (Hmidius mansus ot octaua pars mansi noui sohicns .Uli. sol.
et .XU. (Ion, et .III. puUoa et XV. otia. et .V. vird^il krrnen et .V. vtr-
deU auLiif jiirl'i:',rn oi .V. vlrdeil wwowv. irUmiffen. ucl forte [tlus.
Et eät ibi äcajhuue {-huvej et itUtuue (-huvej solueiis ut supra.
Seo iimt iniE anihiapiMOii in Kiaiia.
In miene (Mijeaej sunt .XII. mansi uetcrcs quorum quilibet soluit nt
lOpMt.
Pceteraa ast ibi MvßuMB (Mve) et aant ibi .11. mui q«i Mmtkim
ckhwten aoIwentcB ut aupra.
fit aant ibi .II. manii de qnibas aeoltetiia inuentuu aocipit qnioqiM
proaemt preter petitionem quam omnes maMi daat aichiepiteope. eniiiMMp
que Bint aiti in banno pUUeeHBu
Qtticanqne pertinet ad euriam in piUJte ant habena bona cnrtis. non dal
teloneum Ireueria. redemptia finielibttB mantonim in miim«. quoa aocipit acul-
tctuB treueremis. Et est ibi maoaua pertineni ad eameram agehiepiampi. pe>
tiftionem soluit et nil aliud.
Summ« — in petitione annuatim .Xll. libre et de quolibet aratro .XII.
den. Pieterea sunt ibi JUX. molendina et dantut* in petitione annuatim .C.
maldra kerntn.
Mansum receplt kO inerm ooram Johanne archidiacono. caniore Ounone.
SGubiais et curia in i'alaciolo.
Eee nat im aiduigiieofi in Pnlfteiele.
In fdaMo aant XXXIL manai. ex liia JCXV. manai aotnnnt in ftato
a. Paditti X. maUsa silig^inia (<fVvtV. menaure). de quiboa oanoniei anadera
loci JK. maldra leeipiant. alia JSIL. aiebiepiscopus. De omnibiia mnnaia pie-
dietia aolmmtor in feato a. tfarUni .XVII. aolidi. it. de tribua nmmna lK»nun
in feato a. Andrte de aingaUa .XX. den^ it. (id eat) .V. solidi. de eiadem tri-
bot mansis Jn paacha tantuadem soluitur. it de predictis .XXV. manaia in
nateta domini .XXV. denarii. de roliquia .VII. inansis .XIII. den.
It. de omuibul predicds .XXXII. manels singulis in medio maio .XX.
den. (cuiiw -summa erit .LflT. sol. et .TV. den. hoc erit) uno anno scd atto
pro illis dennriis soluuntiir dno millia .Ü. tegule (eolvunt . . . tegulas).
Preterea de areia et salici-^ aij:;ris et pratis in fcc^to s. Peiti «nluuntur .X.
solidi et .1111. den. De molendino in hibetf (ßtfeiien / in natale doiiiitii
sol. et .VI. den* in pascba tantundem. It. de qualibet domo in pfUtginm
Digitized by Google
407
fPcUigene) soiuuntur .11. deo. Horum deuariorum summa est .V. übre et
.XII. äolidi.
It de predictis .XXXII. vom» rnngulu in natile domini sohiitar id ctl
(idem) hamumaldnm «aene. It pndicti .XXV. (XVI.) m«D>i solaont in
natale domim X. panes. alit .VU. manu JCXYL panes. It. quiHbet maiuna
«aaoiiun aoMl in anno ,71. imlloB aal gallina« et .XY. ona. It de molen*
dine in paUuiolo «XVIII. maldr» siligtnia (<r«i>ir. mensure)«
Pnüerea «nnt ibi .III. hatt^ fagr! qui) qne babent .LI. iugera. Prete-
rea de mlüs agris sunt ibi .XXXV'III. iugera. sunt etiam ibi II. prata. It.
JCXVUil. maoai de supradictis totaro annonam archiepiscopi que in agris
eins creuerit. sino sumptibus eius tritvrabuDt. eandem cdam metent. sed sin-
galia raessoribus singiilis dif'hii« qiiibus metunt dominus arcliiepigcopu» sin-
gulo« pancs dabit. tales iit .XXXI. panes de iino maldro dominicali iiant.
Eodem iure fecum archiepiscopi coaceruabunt. tarn Uli de curäele quam Uli
de yranc. quam et isti de paiacado.
Preterea in mostlla bnnnum liabet a 8. Maria seniore usque ad üumen
illud quod kilan dicunt. in quo quicunque pi'scator uel salmonem uel lucium
uel silurum uel carponem prenderit. qui .VI. den. ucl amplius ualet. dimi-
toatem arehiepiaoopo dabit aed «rebiepiseopaa ei ad prandium panem et ui-
nnm dabit uel X den. eoinet Piraterea ai rethe annm in eo banne prim«
iamiierit (intneiaerit). u pcedictorom piaduro aliqnem abieunqoe extra ban-
Dom lUom prenderit idem iua arehiepiscopo inde aoluet. sed arebiepiscopne
per anonm dabit ew JCL. manipules anen^ et .XXX. üKginia et .XXX. faa-
ciculoa lioi et In pnrifioatione s. Marie .IUI. maldi'a sÜiginis. Horum do-
minicaliam piaoatorom erunt et .IL naaea habebunt ad bee. babent etiam
feoda aoa.
Summa denariorum \. libre et .XI. so), summa putlorum .OC.VIII.
summa ouoruni .C(/CC.LXXX.
It. anno duiiiini .M.CC.XV. nouum fecit ibi manPum arcblcpiscopus de
vi«$erie et HUtirie. quem contulit »teinfro et suis heredibuß. qui soluit cum
.XXV. niaiisis et est Intcgraliter ibte cenaii-s archiepiscopi .II. maldra siligi-
nis et dimidiuin auene .11 pullos et .XV". oua et .XI. panös et .VI. dena-
rioe in feeto Martini, in aaäumptione den. in natale dorn. I. den.
Ose sunt iut» weMepiieopi in Trane.
In Yrmm bebet areluepisoopua ,XX. niansos. de quibus sohrnntar .V.
libve. (medietes in fetto a. Andree. medietas in paeeba.) Preterea sunt ibi «in«
Mem fvmbelem). de quibus in aatale domini soiuuntur .II. libre et .VIII.
solidi. predicti manai per annum soluunt .CGC. ona et .0. galUnas. et in na^»
tele domini JLh. panes et JCX. maldra dominiealia auene.
Est etiam ibi molcndinum de quo per annum soiuuntur (ardki^useopo)
•XII. maldra sUiginis et .II. maldra frumenti.
De iuchis per .1. annum soiuuntur (archiepii»copo) .XII. maldra et di-
mid. silig-inis. secundo anno tantunidcm auene. tercio anno nirbil. it. de .VL
iuckü qui etiam ibi aunt medietas fructuum arehiepiscopo aoluitur. ^
Digitized by Google '
408
It de quodam benelieio X mildnini itUgiMi*
It per omnM rura que in silua coluntur. omncs medimm (medemm) mnt
«rdiiepjscopi.
Sunt ctiam ibi .111. JhUU quoroon estimatiu est .XXV. iugfTft. et all«
sunt ibi .XVIIII. iugera. de quibus omnibus raedietas iructuutn archiepiscopo
soluitur. Cüdcni iure liabet ibi .IT. iug-era prati. ]>ictcrea de qualibct domo
aoluitur octaua pars uiiius uialdri aucne. «juani sctilt'tus et scabiui recipiunt.
Iteai iili de Yratic tribus dicbu^ iti anno utn/iain piscaric parabimt in
proprio uictu. it. de uenna tnolendimim faeere tenentur.
Preterea habet ibi aichiepiücopus .11. piscatore«». qui in qualibet ebdo-
nada soluent .XL. piacea aat .IIIL denarioe. aed archiepiacopus dabit eis per
aonuni JCXX. manipulea auene et totideu ailiguiiB. et in pvriSc a. Marie
.Uli. maldra aiHginia. Sed in Küa nulla nauk erit piacattoois niai quaa iaii
«II. piieatorea hi^ent preterea udem piaeatona liabent Isoda aua. ^ -t
Summa deoarionim .Yll. libre et .VUL >o1. C. pulli et .CCC. ooa. »i<
Bm mmt bm aiehiepücopi In Oordele. •* ' ' '
In cordele habet ai chiepiscopu« .Vltll. mansos minus octaua parte, »ed
quarta unius inbem ticiata est. Horum singuli soluiint in testo Petri .II. sol.
in tcsto ouinium sauctorum .T. huv*>ii((t1dnint (hai'f — i tritici et J. aucne. in
natale d^mini .IJ. duraiuicalia lualiJia autiie et .VI. panes .II. ßol. V i. pul-
lei et '.XXX. ona. el .XXX. corticcs quod luhtin (luchtinj appeUaai^.u^ u •
Fneleifta est ibi dimidiiu meauu* pitceuie qoi de ompl iura idliH ilU.
aoL '^^Eii tti'eliam'l. f^a$dmue (hmet^J que (qui). aeloit per! jtotaflfe«»IUJw
flol tit dimidtnm dominicale maldnim tritici. et .1. et dim. auene et JiII».^|ii^
lot et .XV. oua. Est ibi parBÜlikmta (— käoe), £at etiam ibi X vorttt-
hntie ( tcorathuvere).
Preterea in eadera uillu de singulis domibus in quibna ignia fit. iu na-
tale domini .1. den. De una liuua 1iuva) que est in miene in fealo Petri ael'
uuntur .XXllI. den. in natale duniini tantundem.
Habet eüam in L'videU f Curd^-l'^ II. haitas quurum estimatio est .XX.
iugera. quorum fructuum medietas sine expensa episcopi ei colligitur. eodcm
iure habet tnienf .11. iugera agri et in curdde .11. iugera agri. In jjtilche est
pratum pertincus ad cordele de quo — soluuntur .YIII. den.
Prefewea de arda aaKcw in Mride in natale domini aoluuntur JCL. den.
et oboltia. preterea per omnia mra que colontur in ailua qne kävttU dicttor.
medemm sunt omnea arebiepiacopi. per iila uero que fiunt in nlua que lorehe
dicitur. medieb^ est arclüepiscopi. medietas abbatia u* Marie.
Quicunque in piUkhe et in micue babet aratrum unum. in nicdio mar-
cio soluet .1. nialdruin dominicale aueoe ad curiam in cordfJe (curdeU). qui
uero dimidiiini liabet ditnidium soluet qui .1. bestiam traben tem ligoa habet
quartani soluet ])arteni.
Sunmia dcnariorum «LV. solidi et .VII. den. summa pullorum .LX.VX.
euorum .CC.LXX.
Digitized by Google
409
Hm Milim iwMmiiiiiipl in Blrkti««It «t Im IriA^tdk
in Imobo htrkemteU lutbet archiepiscopm JC. inansof. quomni quilibet
V. maldra oliginw et JL maldra auene mensure
paiatif. et bee in paUtHo trenerenai preMntebuDtnr a nuticis.
Preterea quiübet ma&Biis «Avii .YI. soliäos et HU. den. qui attinent
officio uiUicatiooia. in terüo autem anno quilii rt aolmt pretar predietoa de-
narios .11. 8ol. pro porco et hoc attinel niÜicationi.
It cb ommbos maosis istis aoloitur annaatim ad ofiKium dolabri .1* Ii-
bra cum mansis infeodatis.
It ibidem sunt .IUI. mansi preter quartam partem. quoram quilibet bo1<
oil ad ofhcium uillicationis V. solidüs.
It. apud Shotere (S,,t^rfj r^t T. raansuis ^ui teuetur annimti'm archiepiH-
Cüpo in palatium V. muldra siiiginig et .X. auene (mcusure palacii). prete-
rea ad üfficium uillitationis .VI. solidos et .III. den. et in tertio aano .II.
solidoa. sed lioc negiectum est multo tempore*). Ibidem etiam sunt .II. man»!
et quarta pars qoi attineot offidatis tcultett et ei inde scruinnt.
It. in banno apud hramitaok (JhmtbaehJ habet arehiepieoopai JCXXVl.
ihHineoe wl ampHoi. qnoram .XX. mami sohinut pl ennni loa in palftlhitn ar*
ehiepiscopo et ad nSlieationeni «cot aop^rius acriptQm est sex nero solonnt
.XXX. aoUdoe. Ex Ma mn» eotoit .V. maldra aiHginiB et .X. anene ad olBeiani.
afit autem manai solnnnt scaltefo plenum Ina aieat aaperina (prina dictum est).
It. apud branharh sunt .11. maust et quarta pars manai, bü attinent officia-'
tia SQulteti et ei inde seruiunt.
It apud Malehru (Malehruch) de nemore quod dicitar Idcre (yäere)
dantur annuatim sculteto de birkenuelt .XX. sol. it. de eodem nemore scul-
tcto .X. solid? ex altera pf^rte nemoris. it. in banno apud hirkenmlt (juilibct
manens soluit scuiteto de uronJ^ nnnm mcnsuram siliginis et .1 aiiono. qua-
nim .IUI, faciunt nialdruni quod dicitur haccom. in banno uoiu hranhnch
tantum ujia mcnsuia siliginis soliiitur de vronde. lt. de toto nemore quod
dicitur Lltrc. de medencotn septima geluM soluitur gcultctü de birkenuelt.
Illud nemus incipit in looo qui dicitur Wizuloz (Wtzvlorj et protenditur in
loDgitudine naqne ad locnm qui dKdtor Sföwthime. hk latHafine ineipit iftt-
UfirtA (Bulenherch) et protendltar usque mtübtnt (MtäMg), In boe ne^
more nnttoa aliquod faciet nouale nisi de licentia arebiejMseopi uel sui offi-
ciati. nnÜna edam in eodem uenabitur neque piacabitor nisi de peruussione
aMUepbeopi. si qnis autem confiregeiit eomponet arehiepiaeopo aeenndom
^üM aetitentia dederit. Cornea de Spanheim qm aduoeatus eat einsdem ne-
mona ipciim defendere tenetur. De eodem nemore soluit scuketw de 6»^
kani^ an^iiepisoopo in pialatium unam araam meliis {trevir. moianre).
' " Ii. de silua que dicitur Cantirror.'^t uniiuatini sohiuntur Bculteto .XX.
ai4idi> atiqua ligna in ea .secanda sunt ni<^! inntilia et arida.
It. notfuidum «jijod torrniruis bonorum archicpiscopi de bonnit de hir-
kenuek et bta/ibach utcipit in lirtinichenburne et protenditur in huhefilmch
^ _ j j ^ , -I _ ■ 1 . ■
1
*) tlicfc fkft^tMc^e fe^It im ifingetn 6reiii)»lar.
Digitized by Gopgle
410
et do illo tteqne «d (in) mlhn <]fm ikktat AUfena fMimumß «I ftt •Haam
qi|e dicitur dnreholz et UB(^ue htna (Yuen) aU poutem.
It. scultetus de bi'rktnuelt soluet annuatim ad maodatum in pala.tiuiu .II.
lualdra triticr et ,1. roaldrum pise. et .CO. anccia. et ,C. oua pt ,X. dena-
riattts caaeorum et .Uli. denariatas lUenBiUuiii scii. acutella. oUdariAk ligQ**
wlem (sal) et portitori I. dcuaiium.
It. notnnduiii. L|Uüd arcliiepiscopuö aauuatim dabit conriiti de Spanheim.
^ui aduucatuä est per totuiu bannum hirkenvelt in tcblu b. Rcmig^ii uci post
diem iUnm pro seruitio .II. maldra tritici et .1. am&m uiui de measura mo-
tdU et JI. porooB. ueL »VI. foltdoB. et JL caseot et .Y. pulloa «I X ierto^
ncm piperis et X libram eere et .VIIIL maldra aiiene. eom« aero iudioar
bit arobiepiacopo de omni iniustltia qae defsEtar ad i|»siin. De omni iodi-
eio de banao hiriemiuU et bratihaeh arcfaiepbcopiia xed]^ «IL pwtes et eo»
ines tertiam« totom etiam indioium de banno diihbmMb ü brtai^ ipedit
ad archiepiioppiim» tmde «oulteliie fSm aemper iiidicabit nisi de aduntite mm
•duoeet aduocatom. Aduoflitw «ero ür in tfluto indioio pmidebit di*
oitpr cUfik (dinch).
Preterea si quis doprehensus fiierit in ailiia archiepuMMpi que dii^iir
cameruoi'st. in qua aduocatus habet niclill iuris, ita quod incident Ugoa
tjuc incidcnda noii sunt coniponet archiepiücapo uel «^uo officiato .LX. soU-
dos. in quibus nduocatus nullam habebit partem. si autcm siluain exierit ul-
•tra riuuni aiuc-quam depreheDd|itttr. quicqjiid poatmoduni dederit. in tertia
paitc crit aduocati.
\n Inglinheim flngenlheina rannent quatuor pißcatores. qai tenentur pis-
oari ai'chiepiäcöpo ouiui leuipoie (^uo uoluerit in aqua que dicilur drogene
et Na. et nemo debet piscan in büs doabu« aquis nisi de Ikentia ardhiepia^
eopi ael predictonmi piacaionim. FSsealio aatmi arahiepiscopi indplt iavir-
m«rMi<Ki& et protenditnr usque «bi wwnftgd^ (SnMadiJ floit Ib. «• <i inde
iiBqne kametawüre, item ex altera parte ineipit io dUnwätt et ptiotenditiir
Qsqne dagebreMeewac.
It. arehiepiMopoB debet habere in Iranhach et birktßmU JUL officia-
tot qni dieontor ciTuere et oewtciMfa. et bü .Uli. debent ene «xeepli «b
omni csactione et petitione.
Heo sunt iura arohi^itoopi que pertinent ad officium dolabri.
Ad officium dolabri pertinent apud marcetvm XVIJ. sol. et .XVI. den.
(trein renne») de mansis quos habet hftzo et uteinii n h oX voUnorUi de r^o&<e
ei apud eueche et »euechf est pars eorundera iiian.Mjnitji.
Apud cerue .VII. den. et ubulu.^ ((uo.s dal qucdam uiulier (uoniine Minia).
Apud uumnam prope s. Euehanum .Xll. denanos Uat LPaietiicuji aduo-
catus et .VIII. deaarioa dant ibidem .IL ruricolo. preterea est ibi quidam pi-
JIM ad hoc ^)eetan9.
Apud ßälidie et ndtm et umieb et mtM (CMUte) dmktnr *2^XIL ao»
lidi. quo« nniiB miniater aiae officialis ooUigit aed notandam qnod preterea
in predietia qnataor niUis JU^VIU. aeiidi mntifoitai- dtfceninr.
Digitized by Google
411
.Aptid witUch M olMi .XX. aolidi dantar. Mpnd Mitiant dalttr diiäl^k
aini quaadoquo. Apud berinecuieie (BerHcoMtl) «i mmaimäe et lonmmp
et clenniche (deynicke) .L. solidi antiquittis dabaMfev led lum 4uiA«r. A|Hi4
ltranhn*;h ot fwcet .XII. Bolidi daiitur.
Apud hirkenv.eh .XX. sol. dantnr. Apad waltrach et embeiäe (ÜMeldf)
4^ so), antiquitus dsbantor et adlmc partim dantur.
Apud live (hßte) (juot sunt ibi aree leg'itinac. idcin ad s. Petmm perti-
ueutes. tot. unie uim dautur. apud winttich .11. oarrate uini dantur utoaelleH-
»U mensure. ' • • •'" "
Apud pthMim yrcm« aool .II. BMiiai. dö qintMi duitur .VUI.
ltdi 0| .IUI. dm* eft noto quod prelor prediolum paotam- iehuter AarfNuil
f'A<!r(MM; .L meiitr bMli» qoHB habet gait m hmkU. qiMDqiM kiibM do-
Hütt 1d predictia bonii dolilm* quj Mtlan dAmnn «ii iim halü. AartMot
fj^cma() noQ solwt. '
Preterea in f<wto i. JoJi; bapt dantür de plancetie omom ligbti#s •! fbr-
rei tridentes iliioB uille ad parandum clauos tectorum. preterea de lin^uliä
raan!4is talibua dant magnam ^pstulam porci et .1. sumbrinum auane. i^r^a-
raa de alue dantur tot ligones quot sunt ibi maneuverr..
It. ad otlicium doiabri pertinet uuus ruansuB apud s i^ucliaiium situ»,
quem habeilt duo lapicide aiue latomi qui Luttidie seruiuiit inde (seil. ArnU-
duB et Türicue). It. in e^ls est itnus mc»8U8 et irmeris iuxta pontein est
J:. maWMi nnde oollidiaiia ddMtttar sevaitfa. Psalefta miede de fftMrkk
debent aedaa itiodalei «flEina
. fit iiote qeed dicwitor XXXIL ene dakbnu id ^it. leddüua qiii aia
jteaiitiir ee quod ad edifiaiaaa partiaeüBt*
'%\\ ' • '
' (A u n i & c 1- u 0 r u m.)
Annus eeniorum in mnndirsceü incipit in festo apoat PetrI et Pauli, in
turri sunt .TT. pfnii. quorum (quilibet) cuilibet .1. libr» t?t Vf. maldra sili-
ginis. medictatem in tcsto apostol. et aliani partem in uatiuit^te dorn. it. II.
ujgiles. utrique .XV. sol. et .VJ. maldra siljginis lisdem teinporibus. porte-
nario .XV. sol. et .M. maldra siügiiiis (eodeia tempore), aäiuario .VUI. so-
lidi et .V. maldia aU^;inis eisdem temporibus. cuilibet horum .1. awmhiiwm
•atiB.
Aeni» BerDorum de Arrm iaoipk ia fiaeto a» Bflloigii JI* eigUla et X
]f<MtMiiriua (quUibet) ceilibat .YL lealdra ajUgiaii ei uiL mmitmm.
Annna aemonun u Barhmrg ineipit in fcatt) Wilpwrgil in tarn «oat
JUII. Sarai, quoram euilibet dantur .XVII. aol. ei .VL maldra ailiginis. mcdie-
talem m-ftata Walpnrgis. in festo s. Remigii aliam (ptrtem) il. uigiiea (aunt).
quomm cuilibet dantur .V. sol. et .VI. maldra siliginis. uni portcnario .V.
sol. et .VI. maldra siliisrinis. asiaario .A solidi et .VI. maldra siliü^inis et
auene .VT maldra. uiliico .X. maldra siii^ims et .X. maldra auene. oel^a-
rio .VI. maldra äiliginis. onuiibas .1. maldrum salia uol .YIH. solidi.
Annus aeruorum in grimherch incipit in feato Remigii. in tarri .III. botiü
quorum coäibet daator (in denariis) .1. liWa ei (ia süig^) .VI. maldra.
Digitized by Google
418
.IUI. uigü«i qaoram cuilibet dantur .V. solidi et .VI. tairii et .V. m&ldr«
ailigiiiis. portenario taiHondfiiii. oellecwk» X übm et .VI. Bildr» vligimi.
lUHfiario .V. nialdra sili^nis.
AnnuB seruorum in piUirh^ inoipit in festo Walpurgis. in turri .IIIL
Bcmi quorum cuillbot .T. lihra datur et .VI. maldra de molendino. et dimi-
dium maldi uiu |>ise. omnibus hiis in f?alp datur dimid. maldnilD. it. doobOB
uigilihus et uuü portenario cuilibet .\ I. sol. et .VJ. maldra.
AnnuÄ seruoi-um in nouo rastn< iiu ipit in festo 8. Marci. in turri JIII.
■erui. coOibet datur .1. libra et .VI. maidra siliginis .TT. uigiles et .1. por-
WnanttS. cuilibet dantur .VIII. maldra siliginis et .VI. solidi (trerirensesj et
dimidiiim uuddrum nUi.
Aaam teraonun In etmiredttütem (£^6.) inoipit in fosto s. Reoiigii.
b toni JIIL aenai. enfibet duilnr .VIIL aol. et,VI. niBiatB a^bte .Uli.
nigilibus cuilibet .III. ad. eohidente» et .VI. maldra nligfaik pertenario JSL
aoL et .VI. aaMi» aifigimB. annario .VI. nwldra aUigiiiia et dimidiiim. et
Till. ttSmk ^nalHMt lepttMana .III. oetaae aaeae. dnoboa fugilibia «xl«rrai
.II. JDaraaa.
(Nota, quod illo tempore eodesia 2V«wr« habebat solnmmodo .VIL m-
■tm et «rat oonwa paUomm Bern adoeeatw ecdesie Trmertmi$,)
Hec sunt iura archiepitoopi m Andernaeo.
Hec sunt bona que doni. archiep. habet i?i .htfJ^rnaco et homines qui
sue ibidem attinent curie. dom. archiep. hai)et curia m m Andf^rtmrü quam
Unhermn expo«uit homiiiibus pro cen.«u. Quidnm dat de toicularl in eadem
curia constructo .IUI. sol. et IT. pullos. it. quidam de alio torcuiari ibidcui
dat III. J*o]. it. quidam de area in qua horreum archiepiscopi situni erat
dat .III. sol. et quidam ibidem de alia arca dat. XVIII. denanos. Quidam
•tiaiii d« quodam orlo dat .IH. denar. Preterea TK de mm0iiM» dat JI.
solidea de quibufldam bcnii ciiMdem ctirie (attinenlilKia). bö oeasua preacriptl
Hbere el abaol«te «nt den. webiepiDcopi.
It. qiidaai mcmikmnm de miderma» toluit aichiqiiBcepo in ccnM aiMUift-
fäm JfXVnil. denarioa et obolimi. a^miiMi .XL den. nütiegam'JL den. in
iHdenadoff (LudänHorf) nhOdm .XX.Vmi. den. godefridit* .XV. deB. «1*
Ileus de herleche .XIHI. den. et obolum. in miMheim {Müecheim) alheHm
.XII. den. iohaiM^ .VI. den. rv/telmtis .VI. den. rucJumu .VIII. den. ar-
nolduä .IUI. den. gutta (Oirtia) .XII. den. Summa (XVI. sol. coloit.) .XVIIl.
»olidi .TTT. obuKs minus. Tstonim denarioi-um habet f*>nhertv>* in foodo .X.
eoiidos .1. denarJo minus, arnoldug de o/ta iloj/m ei tiatrc« sui et A r--
de ae 'helhewi .VTf solides et .VI. den. quicqnid c-st ret^idui cedit archiepiP-
copo. hil censas soiuuntur .IUI feria in diebus pasche, in festo s. Martini
iterum iamdicti bominea tot soiidos soiuunt ut supra in censu. (quo« iterum
redpitmt Levherius &c.)
Preterea quedam petido ex antiquo constituta datur annuatim eidon «o*
rie in festo Remigii que nulK infiMdat* dorn, arohiepiaeopi hbtn «it et ab-
•ohile. (U Aniemm» Tiddiett HüMwf da«v III. sol. JTmsMm JL
Digitized by Google
4J8
OeriruiiB .IL aalu teytegam .VIII. öoi. et ipm^nuVem. Agikkm JX. den.
In Ludenatorf ftc. io KmÜeke aillioM J. «öl. ttil de JIA«»JI«iiii ut supre.)
SoviM ieliiu petitionie .XV. sol. et .V. den. et qnednun.
Dom. aeehiepiscopns (Treuere7t»üj fandetor «it fittdeeie pftiroefalalii hi
andernaco et habet daa« partes de deoimii eaiiODe ibMeoi. lectia pen eil
peiioriB docima uini infencintn p«t.
Protei ea attinent curio archiepisoopi ihidem .XL. iurnalcs quarum ^emi
nantur un ) auao JlV. altero .XX V\ Pretcrc« sunt ibi agri qoi cum auetut
üduinantui'.
Preterea habet arclücpiscopus andetimci .VII. ameaü paruulai;. in qui-
bs» aliqneod» cmcinl JIII. anc iiiBi «iit .III. hee omnia abaqae ulle itt-
feftdaliftne wak erthifpiieopi {Tr6ifitmm$)t in nrnmM «km mnniiin locaUf
«ehiepiMopM .1. teuMen qui dnbit tpii erehiepiacopo de teli officio .XII. deol^
eolomemei. «rchiepiscopiis etian habet ibidem agram .1.'
Hec aimt iura arcbiepisoopi in Kejieai&ail.
In rtnesxieli (Apud Jieinefpelt) sunt .11 IL mansi qnonim singuli iioluunt
annufltin^ archiepi8co]>o ,V. solide«, in tWtn Pflulii^i medinm pnr^f»in. reli-
quam in ii-^to s. Maxtniini. »oluunt etiam lioruni irian'vdriun Hi. singuli IL
maldra sili^'iuis archiepi«copn ot dimid ninMtuin ui;:llllii]s paintii in fV.^to a.
Reonigii. i'retcrea soluunt iidem iLan."! quiiibft maldrurn nuene in natale do-
mmi. preter hec (Boluunt) idem .111. maitsi singnli JIIl. den. et quilibct
.im, altUia. et enm quulibet aMlt .V. oua in paaeha et in natale domini Ui-
tidem alülia eiun emi. 8im4- etiam ibi .Uli. maofi doariiueilea qia cioadem
inria annt euiM et inperiona. Eit adhne ibi dinridiaa manaoB qot eiaadem
inrii est. Debentnr et ibi .11. solidi ea die qua pntun aiefaie|iiteopi metitor.
Apud huncenroth (H^ncenrod) est roansus qui apectat ad rmmwiU qui
solnit .XII. den. in fcsto f. Mai'tini. ei in polroth (polrod) est mnnsus qui
»oluit tantum in eodem terraino. Pratum quod est ibidem archtcpi^oopi
mines ibidem, cuiu.scunque aint. nictero. con^rogaro v\ in liorrcum dncoro
tenentur. et illis in iure dabitur. hoc scilicet .11. modh eiiiginie et dimidtua
et cuilibet faici dabitur obulutii.
Apud reintäudt. huneemroih. j/olroth et bure dabil quilibet amtrorum
ter in anno .IUI. den. et eedem uiUe im quoddam qnod uoeatnr Jeme»
{deme) «dnera ' debittt. m hwibm querenum et fi^am fanbnndanerit Pre-'
ter haa aolnit idem im qnedam idUa que appelktar hme$tth (Bmeteß),
Qnod ai nonoa awhiepiwopua eleetaa «el inatltatoa Iberil aolnmmodo
nmici de remmitdt ]>ro quodam iure qtK>d dicitur br&defenke (Bvnclofnike)
ipn aMbiapimapoi .Villi, adiidoa aolMOl iMiide reddent idem iu» in lep*
thao anno.
Decin-.n qtndam ante aihnm (attma) andiicfiacopo prbcul dubio dari cog-'
noasitnr ^•catur).
. Iba fiofe im nrahiepiaeopi in Bagbwdu
In hoximrch aunt .VI. mansi quorum quilibet loloit in ftsto a. Eucharii
Digitized by Google
414
.m, wlidai et .VL iko, «ir iatara (inlv) Mau Bymmmb «1 s. Ffltii «I-
nuliter .Hl. vil, at .Vi. 4qp< «Uqiie alU satiafiMHoiM,
Item quilibet oonim. munsorum ^at in fiesto s. fiemign J[t. iMl4ni sili*
ginis et «II. raaldra aueno. it. in natel* dorn, quilibet maldrum auene. (it.
in Marcio similitev quilibet maldrum auene ) Cu^todibus ctiam palatii quili-
bet soluit dimid. maldrum siliginis in festo s. Martini, lt. ex nis'dem m«T>-
s\3 quili!)Ot dat in natnle doni. IUI, g-nliinaa et totiens ,Y. oua. siiniUter in
jj|j|3cUis loti<lem gaUiaas cum totidein oui?.
In niaitio dantur ibidem .IUI. n»akhu siüginis de molendino. it. de .V.
iScarJiut/cH {-hüve»'e) dantur in festo 9. Keniigii X. lualdra äiliginis ot .X.
maI4i'a auene. et in iiat. dum. \ . niaidra auene et JlV. (X) den« et .X. pa>
1^109. £>e iflhw iQ«OiSia in hozbuich et 4iimdi« in kmhm dsatnv .IIL oMldis
aiMtte ft dimi^Qn) da tMmf^ in nntela donini. It de dknidio aeneo m
rouerüa dimidium m^ldrann enene m nel dem.
It. de teai4tuMen (-kiverej deninr in tertio anno .XXV« iolidi. si eatto-
ribua datum liierit iMBdimn^ si nen. tanlaiBBiedo dantur .XX. solidt
Ii il^«deni in fc.^to s. Pein et Paolt dabwitur de pratis et mioutis cen»
si^ III. aelidi* it de niaD9o ytuxo dabnotar in eadem feste .Xil. daa.
In bau na do koabmvk qiiodUbet aratrum pro redemptioae daibit aaawa-
tim .Xn. denaiios. it. in ro%i4>ristte de quibu.^dam arcis dantur annuatiin JCXIIll.
den. Villlcus eiusdcm uille dabit an^hiepiscopo in aat. dem. II. icapuias ot
.1111. denariatas paiiis et .JJ. sextaria uini. in pasehis .II. «gnos .1111 de-
nariataf» pauis et .11. sextaria uim. Kcontrario quioquid iuri.n pioucrnt de
.,^11. (juartis uniuR mansi recipit ipse uillicus. in uellf datur uaa ania uiiii.
Archiepiticupu.'i luudaU>r ecclesie in hosburok. unde ibidem reoipit duas
See mt im «Äi^lieQpi tu Kellede.
iCHgdB aaat .V< tnaiiai ^WNnim quilibet aelait in Ivta Andsea JUL dan.
i» feilo f. Gertrodie — • a. Ifazimim — • a. Peiri MaMBUg qaiKbet am— >
dem manaorum .XX. den. It. quisque dat in Ctita a. fiemipi .II. iniHba al-
liginis. aimüiter dant in natale domini et in media mairtü aingati mumm »II.
mi|14ra auene. It. qaiaia aalnit in temunis noinaicunmi .VIII. gallinaa» et in
fe8(p 8. Paulini .IL paUos. et quot dant g^linas totiens dabont .V. oua. It.
eorundem mapMOiw oataje dorn, dahit q|«ieqiie irspatam et doaarium at
ja. paiies
lt. ibidi ni sunt .VI. mÄnsi, it. U, ({uorum unus est eccl<^ie et alter per-
tinet aii uitiiun. niansus uitri aoluit .Iii. den. censualei .Vi. manai qui con-
ceasi sunt feoiiaii iure et niansus uitri dat archiepiscopo in natale douiiai pro
wisvnga .VII. niaJdra auene. saipulam. dcnariuni et .11. panes. Üranea de
baaQq.i^PQdem i^iUe ^iui« räd^n^ptieae asatri dabit aanuatim JCU. den.
qui non baboerit aratram .III. dominicalm fiidet diea arcbiepiacopo ad qaad>
eonque opus uoeatua faerit It piadietorum .V. maDSonim qailibet dabit in
ftato a. Job. Bapt LX. ■ Iqgataii «r- Ii. cel Ibi' )N«lam^ ärebiepiseopi. id eat.
Digitized by Google
41§
krUe %QoA netnil honuo« de onria ftrahiepiMpi i*^ compMMMit twun €l
dneent in horrea.
ViUiiMM «Nudem mlk dftbil in BsUle domini .11. sextaria uini et .IUI.
denariatAs panis et .II. soapula.s. simTlitpr dabit in panea .II. «extaria uini et
.IUI. (lonariatn^ pnnis et .II. a<j;no.i uel .VI iL den. pro redcmptionc iflnrum.
Simili inoilo dabit in testo Joh. Bapt 11. scxUu'ia uiui .1X1. denariataa panis
et ou€iu uel rediniat sc .Tllf. denariifl.
Cum iiuuus iuerit institutus at ckiepiseopu«. dabuntur ibidem pro rederap-
tioBe nemonun archiepiscopo XYIL^ioKili. datar iMiMii «tdcm redeinptio
MB]Mr Mptimo «UM :oiiid ieHtAmikr MÜdii. In mim oilk «mt .VII: aiM
iohmnt .V. g»ttnu» «t .YIUI. den. it. Ibidmi dtbnntur mtldra ri«
liginia dn nuknän*. (Snnunft pidkram .LV.)
■
£ec ao&t inra arduepiu^ df curta ixk Coafiuaatia.
Episcopalis conßuentine curti.s nsus est ist«, nt per singtiloe aniiM ^
.aXIUI. mansia ad hanc ciirtem pertinentibiifi peifoluanttir .V. »nlidi III.
deaaxiis minus, et .11. nme tiiiii et .1. porcuj^ flut pro poroo .XII. don. III!«
autena anno quo pa-^oluuiitur porri mldnnt man^i .V. solidos .11. den. minus.
It. IUI. rnansi debent uiiuin .^ttipeudiarium in burgundiani et alii .IUI.
bommem ujuim oom naui quantum .Xliil. diebu« ire potest. et tria itinera
«m 'MMttbna nsque trmm'im tarn »no et «onona. Sex nuuui «etlidi« mt»
ikntw nd ^piodonn^ wmva/ämnk eia imperaMtar. «iiin8q«iM|iie de ipeia man«
aia penofant JCCX. den. et X uas ulnariuRi»
Dno mäA&rm mann pmpiio sumpte ot^e ad monlea dcbent fre.
aed ultra progredientes arehiepiscopi donaria eoa debent sustentare. 81 ad
mt^lo» uel tentdo» sunt mittendi prooideant interim sibimetipsia (in erpen-
•as) impensas «sqne irnhufjmiu'nrfi. ultra protiidoat archiepiscopus.
81 de rrmiiuentin treuenm crit itor Rfchtprc^ulis. piscatores rrrn-ffi/i^ntie
d( liont >^*'cum piscando irc usquc ad pontem trfnericHin. »ed unicuiqu«> iinni
dabuntur .11. paiics cum ulno. pulmento seil, pisa uel alio. et intcr omni^
naue» dabitur una urnu uini. ud purtuin uero dabitur ad ineiiHafit Hrchiepi8>
copi qaod melius pUcuerit. aut pisoia decimus uol iaefus. Si sturio ibi com-
pmlNBÜlnr. araU«|weepi «it aed piMsaterea habebant .1. modittm paiiii et*
X medaun ttini et X pcrnam.
Qgando anfaiepiaeopaa in expeditioMin est knnis. dabnniar avtofibitf
pellei et adeps ac sal atqoe iinom ad eonaattda et prepafanda Moeri ne>
o«Man«. aed inter dnes sutores dabnotor .II. panes et pnimentum vinm. et
inter omnes una urna nini. Similiter pelletarii debent ooneüere cum suis dis>
dpali.9 que necesBana aiinl. et eandem eonaeoontor oietoa ^aantitatem quam
»ötore».
Archiepiscopus si rcedificarc uult ronßventmm. omnes qui de j/inga sunt
er utraqne re>ii parte debent ndiunare et ob hoc nulluni unquam ab ei« ex-
igitur uadimoniuju. Simili modo debent adiuvara qni de ooehekme (CoehfneJ
aont et qoi de to i . w enm eiaadem «adhaonit intwrmhaiene, IIH qol de tw^
twuM el de tuMmf (IMMrgj. qai aatiqaitaa pietbelMHil m^h^tHm. illi
Digitized by Google
416
|>oterunt reu«rti si quun pattHniar iniuriani. sed. ex dcbito »i impertbilMr
eis. debent cdifieare tumm imani cum dausur« intemiptionis tmiu«.
]VimHngetuifis debent semper in fi^tinitate s. Martini dimidium talentum
ftd curtcm. et exactoris tria sedore placita. et ei dcbont obsonia tri». «I tri-
bufl tcmporibus arnre. et duas niessiono« meiere et tres lii^ni ductus.
G i'ltKCH'it s debent .C niodios et gaüiiias L. et ngriculturas tres. rnf-s
piones cluas. tres ligni ductus de eurte dominica A III. denariorum carnes.
et .1111. denariorum poiies. et urnani uini et auenc n.uniptilos .VIII.
De 8. Seniatio debentur auene uiauipuli .Uli. et .Uli. tienartoruin car-
nes. et 'II. deoariorum panes. et dimidia urna uini et obsonium unum et ae-
d«r« tria. pladt«. De itl« nfSitete ü ^id contradizerhil contndioendft Mi
eis utüitaa ailue. et nemoriB auiltoa habat eoa ooDatringere «qua dam qne-
rant muerieordbm.
Uli qni- m«<irM&e'lre8 ddient agribttkons et duaa meBafonaB et trea ligni
ductus. oontradictoree eoaatringendi sunt HB qui de huohenheim (Vkobem'
heim) sunt debent de oarro duos modios auane et tria plaoit» sedcre. et obae-
quium unum daro. tres agriculturas et duas messionea iecMe. et gallinam uiuaa
dare. Uli de waUrtsfteim tres debent agrieulturas. duas mession^ et unum duc-
tum paloruni, (Jarrus illorum de vaU/itra ad alteruni annuni debet carratam uini
et asinu.s duo onera iigni. Carrus de Thinedorf {Ihmedorf ) debet .IUI. modioH
auene et .1. niaiiipulum et .1. j^ailiiiuiii et .Hl. agrieulturas et .11, m^iones.
De ut'Oitt siiptriort .111. asrriculturÄS cum duobus me-s-^ioiabus. De jmfendt'rf
{^Pnjßndi, f ) unam agriculturaui debent et iiiodium uini et unum duetum pa-
luruni. Uli de horcheim debent dimidium talentum et unam pellem byrci et
«Dum plscitoiD »edero et dara umai obaequinm.
fiae aaiit inia arehiaijiaapi in Xid eieabera.
Manaoa JCIL et qttafta]e.habeC arduepiacopiia in nidenmbei^ bornm maii-
seram JL cjvUibet in £wto lUitini aoUit .XVIIL den. edl»tiietisei H thobua*
et uniia maoana in eodem fcsto pro tote .III. »olidoe et .VI. den. et item
onus mansQS in eodem festo .IJl. aol. et .Vlll. situlas uini in uindemiis. lt.
predieti .X. manai quilibet in cpiphania .II. den. et oboium. et quartale Mar-
tini .IUI. den. et oboium. !t. in pasca predieti .X. mansi quilibet .«loluit
.VIII. don foloit. et .11. puilos et .Xil. (X.) Qua. in festo s. Joh. Bspt.lli»
BMinHi quiiibet sobiit .X. den. coloti.
Omnes nianentes in banno mdetettberc meieni doni. arehiepiscopo in
hatti» (agris) suis .II. diebu» in anno preter mansionarioe. arebiepiscopus da-
bit cuilibet ipsurum uuuiu puuem quorum .XXX II. üunt de maldro.
Pre^ea est ibi dimidius raansos qni dioitor hwUUwhg, Fketarea ap«d
wäitndoff eat dimidiua maosus qni teaetnr omne ins quod tenentnr aü JL
pvadieti tnaMi. aed 4hi negleetom aaU i
Ii apud mufiw^ «t vmm niMMw qni Met aiwie aaniiliwi «ad iMbI
aeruit ii dimidiaa.malia«i q« diailttr ^iHtMe (MOMe) qiii .iHclHl aarait
It. eat ibi mansQs-.qiii diieitur volkenandeahube ^vi niehtl aoluit.
Pripr da noMbt* aolHit XUL den, .de Miiitii <inf«f% It de pradio-
Digitized by Google
417
ti» .XU. mMBM .Vlil. fohiunt qiiilibet .VITl. «itiilai umi. et tuiw niAiiMa
• Vi. eitutag. ot unum c|DartAlo .11. ^ituins. it. apud orf/nv sunt .XXVUl. nrce
que soluunt in (qü\o Martini .XXVIJI. den. colon. it. VJIII. aree apud ni-
tferefiberc soluunt fodoin tcrmino XVJII. den. rr,l,»i. et oholum. In maUler-
lutr (M nlend^'bacli) quedam uincfi i^olint .YI. den. colo». do pindani ae:«)
qui dicitur (ft'rhfnpnz .VI. den. do eodcm agro ecolesi« moaiaiium in caleu-
dar olf-txlrfi) .1. denuriuin.
It. liiirnnliis dc quodiim molandino apuU luolrnc hA\\\\ .V. den. it. duo
mansi huiit apud oiuzt attinoites cijrio^in iiider^nberr. quoium unu« soluit
in feato M&rtiui JlV. deu. alius inieodatus est.
Ii. d« qnodam bpide in transH« apud nudene in qiio cnkeiiA religaliir
foKmninr tr» d«iukrü< et de qnadam neue artuilduM Roliait ibidem .XII. denar.
Ii lieimiiet ettinealfle cvrie nidertttbetv (NjfdtrenberekJ quilibet uir sol-
uit m eeos« in Aisio Mff&ii .VI. dea. mulier .III. den. io fiwto Andrce.
It ^bot •rclnepiioopui mJermbav unum cankernorsL in quo adooeelpi
ai^^ iwns bebet, et ente cestram er^nbreiskti^ein ( Ert nibretsiein > nnum ea*
meruorst qat crueebercfgj dicitur. qut attinet eurie md«rmiierc* it. habet av-
«biej^oopus curiam niderenberr et quatuor ortoe. quorum unum habet que-
dam hÜdegvmdU, et keritoinuM .1. et htrtUfuM .1. de q<iibu& datur mediet»
iwctunm.
Onuies iiinee in rmUtKif'rhnrnt) sunt aiTliiepiscopi ot fsfilniuit tertinnj
partem. (et trofs vi'nce in i\ jf(/f^r»/»'rr/t (juaruni dno solimnt mcdietatom. ti*r-
eia. aut^m tirclani parte-ni.) Üjnnc?^ uinee in iiinli ultath iX omncR qua» habet
archiepiicopu.s m-noi' üoiuiint tertiaui paium. |(jot/»r .1. quam habet (fodefri-
dm. que i«oiuit medictateni. iVetcrca huKct ibidem in agri.s III. hattaA. in ei»-
dero haitU (agria) habet capclhiniis uille toreular quod bunde dicitur. et. rao-
lasdioom apud wnlent et unam aream ptope niolendintim quam habet wi-
Ukwtf eamerariuB in £todo.
h» apud pauemiovf (Fvfwiarfß bebet anehiepiiseopue .1. uineain qae aol-
uift medietatem atüncoa mdetenbere(h), it, habet arehiejMscopus mtüme .1.
mrtma tt Aimum propa ortam.
Summa deoarionim .1111. marce miiiua .IUI. aoHdie. preter censua
oiiium (borum). ex bii« iniiodati JLXV. aolidi.
' Eec suQt mra archiepisoopi apud Ofdemedine.
(Arefai)£pi8Copus ( Trerir.) habet apud Ofdemfffhic ( Orlitindinv j curiam
ad quam pcrtincnt .XXXA'IIl. man^i. rx hii.s .Xlf. et dimidiuR quilibet aol-
trit in fei^o Rxiniig'ü porctim ucl .Xliil. den. rolon. lt. omno« ]M'ndI(ii tnansi
quilibet soluit in festo Andrre .VIII. don. roJan. it. prcdicti .XI 1. niansi et
diinidiuB quiiibct aoiuit in medio maio .XII. denar. Summa dcnarioinim .XII.
aol. et .VI. den.
It. ideni .Xll. mansi et Hinndins quilibet soluit in fosfo Petri et Pauli
.X. doD. et oboliDm pro anseribuR. It. XXV. mancii et dimidiui« quilibet sol-
uit in eodem festo .III. den. col^n. It. in natale dorn, omues manni »oluiint
.Y. ouddra anaiie preter Jp. MHimam d q«SUbct/.l. dtn. €tkn. It. in feeto
flnMi|ttBif#tf a«fMalM»a#. u. 27
Digitized by Google
418
Martini onmos m&m'i quilibet soluit .11. puUoB et quUibet mansxiA in palm«
.XV. oua. it. de salicA terra in festo Martini JC. aol. et JIU. den. et obo-
lum {colan.).
It. predicti .XII, maiiJ^i et illmiil. qnilibet arabil arcliieplscopo trihus die-
bus iü auno qui uocantui" itiagni. äus. alii .XXV. manni et diiuicl. arabunt
quatuor diebus .H. uidelieet lonpos et allos in utre. et preterea idem iaoi
dicti mau>i arabunt in autunipno duobus diebus cum .II. e4ui8.
it. omnes ia baimo ofdeniedina (Ochtindingj lucteut ai'chiepi§copo quin-
quo diebus in anno, archiepiscopus ucro dabit ipeif cuUlbet Dimm panem qiu>>
mm .XL. fiimt de aaldro *). Jt iUi äe tooUw/. »aheHkeim et weaoM motent
tribo» dieboB et üdem panes reddentur eia. It. quicumquo maneionariiia est.
aine habcat plus uel mmus .V. duet« csminm oum s^gpete lusiet in ommm
de agris in horreum archiepisoopi. Ii quanob nontii «rebie|nMopi aeniunt
ad eongregandam meaaem. ai primo ad panem meiere noluerint (volurcint).
qulibet drc* mediam dtem usqne noctem ipsis mctct ad faeiendum penen.
Per totam messom seruient votiere (vonidere) et bidellut arobiepiBCttpo et
mctna ministrabitur eis.
Archiepiscopus habet u/Jemnlitir ' Ocktindiucj .XI. ogros qui dtcuiitur
bufiden quorum segetcs mansionarli trltiirabunt totaliter. quilibet mnti«-ti?t tri-
tiirubil .11. maldra ad -ciiiinnTidum ante festum s. lieniigii. et reliquani par-
tem tiiturabunt postea (|iiHiKioeumque nuiitii archiepiscopi eos comaonuerint.
it, mansionnrii habebmil uuiitios suo.s in mes.se in horreo archiepisropi ad
poneiidaiii se^eteni. it. mansionarü habeiit «jUuUdani ius uidelicet »firorn. een-
tesimunt uialdrum de M-getibub archicpiscopi. de pieUietiö agris qui banden
dicuntur. ducent xuansiouarii omnera annonam conßumtieun prcter .1111. mal-
dim. quilibet manaiis. qoe ad aeminaiidmn vemam^nt in. eiria.
ArchiepiäcopuB habet .1. eameroorH ofdemeeUne (Ochtmämgj in quo «i-
uoeatus nichil inria habet et imum moleDdinum. habet etiam ibidem hon»-
Bfa aitinentes curie qui' bona non habent de caria. aoluunt cenamn anno»*
tim. aliqui .VI. deor aei minua. mollerea .V. den. uel circa hoe (in feato a.
Martini). It. quelibet douius in ofdemedinc dat anmiatim dimidium maldrum
aueno in festo Gertrudis, quod dicitur holMo^m* Proter ministerialeB aarcfaie-
piacopi omnis iurisdictio apud ofdemedinc. est atchiepif^copi. sed adaoQatna pci>
cipit terciam partem de iudicio. et archiepiaeopua debet adaocato in amio tri*
amraalia aeruitta.
Hec 8imt iura arclüepiscopi apud Eethirrode.
In banno rethirrode habet archiepiscopus fTreoirensh) .LXXV. man.HOä
quorum quilibet in festo s. Martini soluit .Xiiii. denar. colon, iu festo f.
Äiidree quilibet soluit unum maldrum aucne andem/re. mensure. codem ter-
mino uel postca quandocumque uoiuerit archiepiscopus. soluet .Li. gaiüoaa.
n paschis .XXX. oua.
Omnea mmiionarii in iato banne, ezoeptb eeabinia et miniftvriatilMn.
*) ^icfe Qcfttmvnmd fe^tt in bcr iingcm ftttfcttigung.
Digitized by Google
419
tenentur un« uice in anno domino arehiepiscopo cum plaustris unnm her fa>
oore nol ftd ohtrmedmc (Ochtindiit<j ) uel monn<>tt>y'ivm uel cnrdon. qui uero
jioluciit Iti 1 t"ac( re. rodimot quatiior den. leuis monete uel H. rolfmimsi}>uB
(ieiiatiis. it. qujlil)et inanj»ionnriiis qui aratnim habet duobu^ diebus in «uno
in hattis fapris) arcliicpiscopi aiabit. «ed archieyviscopus cuilibot aratro dabtt
quAtuor paues. quurum .XXX. Haut de uao luaidro*). It. eorundeni maik*
lionarionnn qniUbel fbibit arehiepiscopo primo die .II. mMeores. quibiu «r-
«liiepiBcopua dtbit «mmi parnem. it. qniUbet friturabil tma die. aed dvolMp
dtbttnr puia^
Frcitge» de aalieia bonia eiogoli« «nnia debentor ftrchiepnoopo in cenM
•XV. iolida kaii moiMle. it. arehiepiscopus habet ibi tri« molendiiia de qai>
baa per aniinni dMrtar archiepiaoopo .YHIl. maldra annone mixte, borum
trium molendbieruin .1. soluit trrs denarios rdW. aliorom .II. utrumque »ol-
uit .X. den. ccinn. et .III. denariata« panis et unum maldnim nuene. pretf»-
rea scabinis .VIL den. coUm. aculteto .1. den. adoocato .1. den. forestariia
.11. den. hudele obolum.
Item ari'hiepiscopuä habet ibi .Iii, haftan (agro.^), haruni .1. ^-oluit .XII.
den. cuLj/i. aiic JI. contincnt .XL. iurnaüa. It. habet ibidem .III. prata
AtkcI (hrfde). de qilibus prouenict circa .X. carratc feni. It. forestarii arohie*
piscopi eottidiano aamilio Imntw ei. el lettltela dabwit JL deo. eotm. et
JI, Buddra aneae. et .11. denariatM pania et dintdiain
Ii quieomqne manaieiMriaa in eedon baano noritiir. acultetos «edpil
aNliofim beatiam. aed qtii nailaa beatiaa habuorit. boredea eioa .VI. den. co»
Ion. soluent. It. aivbiepiacopua habet ibidem .VI. foreata camere. it. babel
ibidem curiam. ad qnam pertinent .LVI. iugaria agri cum aratro aoo aranda.
Summa denariorum .VITT, marcc et .IITI. solidi et ,V. denarii. summa
auene .LXX. mnldm minu.s uno maldro. et de raolendinia .Villi, maidra.
I^allinanioi auinma est .<JX. ovorum. duo miliia .GU.L.
fiac sont iura archiepiacopi in Mandilaoekifc.
In curtc mnndfhchpi arebiepia<sopus..JCI. manaaiii borum X. qui-
übet in maio piimo anno soluet .III. i*olido#. aecnndo anno .XX. den. It.
quilibet in feslo Remigii soluit .XVI. sumberina nnene et .111. (Uli.) houea
üinr prestabit et nuntium ad fittercnduni uinum arcliiej)i<coj)i. It (juilibet
dabit duo« den. ad ua.«»a liganda. lt. in aduentii domini quilibet dnl)it .1111.
carratas li^uonim et .XL, corticcs quud louatH /Inchtin) appeilantur. It. in
festo 8. Stephaiii quilibet soluet quntuor maldra auene mensure illiu» uillc et
.XVI. panes (quoruni .LX. faciunt moldrum) in pascia .IIIL gallinas et
.XX. oua. *
Preterea bominnm in Ulo banne manentiuio quilibet qui aratrsm babet.
tribna dieboa in aano agroa archiepiaeopi avatHt. Item quilibet in eodem
basBo maneoa ad metendiim et ad femim eoadeemandam triboa diebua aer-
*) t>i()e e<^iinmuna \t^t im iuitgmt Qremi^tar.
Digitized by Google
i^kA. iria plfM)ito in «bdo powidebuot. U. ^(uütlifit qui benefioium tml
^ minus uel maiqs .1. d«n. aoluet ad secandum fcnum archiepiAcopi.
Item prcdl<^tnrum rnftiiwtruni (piUib^^t iaier fesium Keraisril er narnlr-
UkUu dabit Fcnutjum unius hoinini- XTl. tlicHuK in prf)pt'i.i expcixBa iiitra
t^mioos bamii. «cd w f*\tra tfinilm» illos arcliic'])i^c<.fius uvc^^e hAhueric
T^fij^l eos. In februai'iu U)i OieJ? si iuire twentur. in innid idpni liiofni.
In eodcni banuo lialn i archiepigcopus .U. haUna (auioto) de tjuiLu« uiujd«
pavios hümiiiibi^A tüluc^ua üiibut» conc^i>o «»uut. uiUelieet orcc et orti. uud« ia
cen»u per annum soluumur in feato t. MarUai .XL denarii. protM«« ImIhI
ibi .II. prata ^u« diwniiir. It. quic^nM «n RowMt cü. diM. Mx^bie-
piacop^s totm» •g^H» «hj^ «cmi. 4«I anle twu^em mt JL MBBi ^aonn
loliiiliur. uid«Ij4set J. «wiiptito «veUopiiMpik. it-ia m^in4tmi fUmm
4ahAnt) 4« arw ot prMta Mlaiwiiir »rBhiffWOHpot JCXX. 4<n. et .OH. «m^
brin» jmene.
Samma denariorum est »III. libre et .V. aol. fit «VI. den. cum uillia
pUhieqoeDtibiiB .XL. galline. ouoniio .CC. •
In lanoffimcheit lotius aliodji tertja pafs cum omni iure Riinui «um ho-
minibus est s. Petri. &Cfl nulluB c«»nsus ind*> floluitiir archiepi'rnpo Prriore*
quidam lioiniücs ibiderit ti'iient froda. uiide in expeditionr jirchieptscopi tm-
uentur s(,viHCin'o$ suns duccre fjuiitaiu ItiDCiU ibidem tcod;!. unde arriut-pia-
Ijopo ud »jue^'u/Hjue teiuitia uoiuerit seruire ttii^üiui. in it<u/teim est dirui-
dius fluauäua. unde .JUwX. ^m» »oiuuiitur. m mdir^'« nifdicta« tomü eat
^^biepifcopi.
9t0 lUKt im Mthinpiaagpi in ••p«nie«4«»
In gejit/ni'vde liabet nrciiiepiseopufi .IIL manso» qui in fp«to s. Mnrtini ««o)-
uunt V'llIL ßolidoa ftrfn iy.J minus .IIIL denarin. Eiusdcm uille scxta pai-s
decime est arcbiepiscopi. Prctcrea de bonia s. Symeonia in eadao» uiUa «d-
Qocatia ett «rcKi^piiicopi.
«mt im «nU«pitoop in Vffiningin.
In uffnitijfin a. Adtrudi» (Yffinintj^'n) b«bet «rcbiepiscopuui .UL niMi'
fOB. quofvm quilibet in fcato a. Marrioi so^^ .V. 9(^id(w> lt. bitbet ibidem
Iffi, jv^^ 06 quibua prediQtQ termino «olqvntnr .V. aoUdi ^ .V. denmii,
Ii ibidem de agris quoa uhirhnde diount. soluuntur JCVJL den. It. ib)d#ii
Ina patrotiatiis eceicaie est archi^iscopi »ed de^tipn dividitur in tfV» pwlo»
vniua partia *) dae partes dcbentur «rehiepiscapo.
Kec innt iura arebiepiaeopi in Witlich.
Jura de (in) trlUicIt sie coguoscuntur. ibi aunt .VIUL nmuL quonn
quilibet dat in festo a. Martini .XXX. den. aimäütor in feslo t. Job. Btqß,
XXX, den. Ex istia manaibua .IUI. ducent uinum trtuerim et si non dn-
*) t)i«fe bribra SQotte fehlen im ifinQcm tfmtq»Iar.
* >
Digitized by Google
4»
xerint dabunt pro rederaptionc .IUI. soHdos intei* fMtum omnium »anctorom
et s. Martini ] eliqui .V. similiter ueheot Hiniun tmta%m m ti Bon oßienak
d«buiit in fcstu 8. Martini .X. solidos.
U. Ohl ibidem maiktus, qui in tet*ii> s. Martini suluit .X. sulidoti. hos rt-
oi|)it oelieiarius de huuo castro ad preparauduni oecmaria arcbiepiscopi. iL
^^bli QUUi^ug ct^ dimid. ^uii aiatro arclilepiacupi. iu l'cstu Maitiui dazitut
.W' nii dtainHif miuMi-^qiB ditott^ .Quitaii^Mi ittora»
QMNMWnini poi<aM9fttr^ «rt/j daUt m mitaim dotttbi' X ^«tt«. ■Imilittr iiat Uiuii*
JHIf>plHii«tft>?ti iwflii<i> dabit quisqM' anaibraiiUki ilKgiiii» in Mti4fWiiliv-v fl
THvnfk^(JKtlpriDmh)t.'0lihmmwt nicipii «rdiiipiwwpiM! tertinm t>Itulam uini. D«
uimk qne dlcvmtüv peeiren detur mcdietas. uiiuiui de eis^dem häb^ expib
Diotur iu torculari or<|hi«pis<»f>ik IMn( qitiiiis ciiltor de ciädcm uinci^ hum-
briniim niinic nm tlo archlepiacopi (jui uiniim ofO^fpcegß^ Dit , Ikuftt i<>tt<iii^i<#
d« titcloueo ii'i ipit arcliiepiscopus dun* parte».
Afl ruiiaiii |fii!(i?n' in ."itUch priti:;rnt .II. mnnf*i. (jiivniui utrVijuc iti
ftutmapuo ifoiuii arrlji''|KM'i,]hi .XIL ui'uao ima. m feöto s. Andri c uroiXjUfr
.Xll. den. et ia nauJü doui. II. maldra aueue. boniinoe» <|ui teneoi hos dkui-
»o« J'ejtmm {U'u|uepi8copi sccabunt et coadcci'uabuut aed «^uatuoi* boniiiiCa «j^ui
mtl^fm mnvtim nterqm d»bii J^Nh liomim atirqii»
qnolibet meiuo JCII. diebas BCraitiiiin- «ihiu» bwiiiiia pteitebitr .ii r -m. \
.iAltdbi^iiii^opus «si ^MiidMii eocieiie toadtiHibt in tßüUch «nd» fMiffc ibi-
dün. dM^rte» decinie; boc iure te^j/ei eandcm .eecleeiMl« ' ' i.
H6d nnt hiM snAiepiieopi iik illtr«ft. if
Jitm de curia aitrem hic cognobcuntur. in qua s-unl .VIJl. mansi qoft-
nioi quiiibct suluit in festo b. Martini .XXX. den et iu fesio ». J4)ii. Bapt.
siniiliter. It. de quolibet ifltorum mansorum du* rutur .IUI. ."»me uini de wit-
lick u»que tretterim. lt. dü qiiolibet ii»k»i'uiii iiiaiij»<'i um secabuatur .IIII.
pkaelra onernta uirgis ad sepicudam hattam episcopalem. sed currus arohie-
pi»oopl deduoent uirg;«» ilUs. Quicunqud planus ueßtnnim ad aehdad'um ui-
niim noii baboerit pro rcdcmpfione anie u^bendo dablt .VX. den. £t sS toiU
dum uiiium dtK»tur per iiifortumuni currus eiiertatur nt uliium effundatttt.
qui CQnuiu illufu regere debeat uinum illud 8oluat. st uero Mne euersiofUI
plaiasftri uinum effiumn fucrit nichil dabit. Gcontrario aeoiiDdimi numerum
maiMcaiim dabuntnr .Vlll. aeztarii uActoribua in wMich et irwerim pania et
uinuiQ in prandio.
lt. qiiicunque feodatus fuerit nmnsihns kth XIUl. dies dominicales an-
fiifHtwn i'ac'iet. ceteri üinnes de banno predicte curie siue in aratri« hIuo ligo-
nibite uel aliquo alio instruniento .Vlll. dies singuii peragent. In uere quando
aratur episcopaliö hatta aratro. aranti ibidem dabuntur .II. pauet». dimidiu$ sea-
tariuB uini. et .11. allecia. trabe ponis. allecia. et teroia pa» atstaurü. idmi«
Hri»! ibidem paftie. aUcoia ei tertte. fos wstM», mtoiidiB ibidem dabüdf
Digitized by Google
428
aboranti cum ligonc. It. in ieiuiuo dabantur aratro aranti ibidem dao8 |M'
mes et r-A^^m ohnli. laboranti ibidem alto modo panis et dtmidius caseus.
lt. ibidem est nianstis in^ule qui dat in tWto Martini archiepiscopo
.XX. solidu*«. It. ^unt iluileii) .ITH. iiiini i <iuüriuii ijuiuis .«oluit in fc?to s.
Mariioi A'l. sol. It. mamsus de p<>ieHbin:!i dat in Ichto s, Martiui .X. 8ol. et
.III. den. It. ineultus mansus de poleHbaeh est aichiepi^copi. It. eet ib'dem
maTisus frisingwum ^fusingorumj qui dftt in fetto s. Martini .IUI. sol. It.
€0t tWdaai mammu eouatani nrntOÜ uobiepiscopi quem lsl»a» «Met mmliM.
It. eit ibideBi mmmu eapeßane de qw> coUifEuiiiDi MeriMpfli Metiir uekt-
Ii est ibidem idmim» hMBarit. Ic eit ibidem ftMMm molmimi.
It moNMM jNMMTM. it mmus de 9h^. h, eet miaeiii Iii ingerib«. It
«nte epi8co|Ndein curiam nMiwae. it. inxte fkma mansoe.
It. qokimqiie bemimmi ed predictam curiam pertinet abicomque roan-
gioiHuriiis sit menauram triam pednm et dimidii de curia epiacopdi aepiet.
De monte qui dloitiir .«fuphfiJenhft'^h dantnr annnitim .XXX. maldra siligi-
tm et .XXX. maldra aueoe. Ciucs de Nouiajit et de maranc. qiiis in eodem
moTito itjs luibent secandi Kgna. quiuta eorum de cum? d«bit situlnin uinl.
Quilibet ciuium de platem prcter ministcriales dabit in manio de banno m-
lum d^ariom. Bi archiepiacopus ibidem edificaiierit molendii\um. omnes de
banno illo homiues ueoiunt illuc molere. et quicunque po&tquam illuo uene-
rit. n infr» tridnmii meiere non petaiit neo expeditre iioliierit quoesque mo-
kt debit tsmea emolamentiiiii et abire potent.
Glnce de ^efte trifaoe dieboa in hi^a «vebiepiieopi «nbost «ni6ne et
Ugonibtie. et .0. diebns annoiMOi arefaie|MBeopi netant. It. arcbiepiaoopae
habet ibidem pratum. i. e. hrud. Item quiuis hominum de bauno istius cu-
rie dabit (a natali usque ad caput ieiunii) denariimi et in martio .III. obn-
loa pro calcis redemptione. De feodo quodam (|uod est in wülich. prep«n-
buTitur ferramenta aicfaiepieoopi aed ipee dftbit fiomm. It eet abidräa omuI'
am in paffeaircth,
•
Heo tont iura arehiepiioopi in Iis er e.
Omnia bona aita in H^n tenentur aeniire archiepiaoopo (Trevir.) pre-
tttr tree areas. quaruro una cät dominorom de s. Hupcrto. nna e^i Thome de
lisere et Theoden'n' (lo Sarhnrij. Adehidis in curia cunomx de rvlant habi-
tnnn in cadem uill«. babot dc hoü'iß ad seruitium archiepiacopi pertincntibua
ad carratam uini.
Hee sunt eurie comiti de Castro conoeaae.
Hec sunt curie que in libcro feodo comiti dc rcutro concesse sunt, idco
ut aliis rnrii^ et bonis arcbicpiscopatus trenerensis. quorum ipso adnorafn^
68t. libf'itas sit tali.s. ut nirbi) in eis e.xigat niai quod stricto iure ;n!uo<ncie
sne debt'tur. üna nidelicet curia in morschfit. curia in r/nmin/i ( nnulavej.
curia in suarzträin. curia in merschtd. ruiiu in manhach. curia iu Würe.
Preterea eidem comiti conoease sunt quedam h%ihe in grache et in loeüen«
Digitized by Google
423
ate. ilc (juit'u> iilnum habere dcbct. sie nmi placita suu de iure aduoCAcie
teoct. homiueci aut biiua predicta in expeosie suis grauet.
■
Oeuoa inhiepiscopi (in Treuer i) qui daatnr in flrato loh. Bapt.
Heiiriciisde Age. VllI denarios. WalpurgU .Uli. Jwii. Ingtbranduä .1111.
den. Couradus Mmniyv .1. deu. llerbfandm luagister polatii. .III. den. de
platon paktä dtH^on^freA .XII. den. Htrhronäm magitfter palatü de domo
aoo iwito Bjtrmmmm» .Ylil. den. alie dae domus prope ilUm .III, den.
doDMt Wtäieri de polige supra rimm qne modo eet domiiMMnim maioris ec-
okeie .Vlll. den. (Smnnw .XXXI. den. (ra&.) De eurmize Vohnarut .II.
den. Bmnttt» kpioidA .II. den. Bttmtm fiUu» awtap JI. den. Fratres de
Milario JL den. 7%. de hUchnbopk JL den. Wallen» .1. den. Hetirtm-
duä mag. palatli .1. den. Hellewif .III. obulos. canonici Paulini .L den.
i^hi. uigil .1. den. Qinlberhis kt'ndnflieJtn (Kindtmlen) .1. den. Matheus
Jl, den. Mecktildii .1. den. Gerardu» Meire .1. den. Jacohm de s. Eucba-
Ho .11. den. Lodewicus WeherUtig .III. obul. de utrkan Lodeioicm oetHUna-
riuM «VI. den. Jaooibm ekrieiiB X den« Lodemieu» §ßm» .III. den. ftc.
Hec 8uat iura arckiepiieqii in banno uiUe de HimbaoL (Jura m Montabar.)
Ad curiam in himhach (Humhachj pertinent .LXV. mansi. honim dicun-
tur .XXXVIII. seharhvben fscarhutierf ). lioruni quilibet per aunum soluet
I. .^ulidos leuis monete 5px uicibas in anno, uidclicct in festo s. Martini,
in natole den), in puriücatione. in media quadragesima. in inido maii. in
festo 8. Petri. :
It. eonindcra qiiilibet soluit inter festuni s. Kemi<i,li et s. Martini .IUI.
modios auenc. exceptis tribus qufvruin quilibet tantum duo« soluit*). It. corun-
deu quilibet in anno .V. dicbus succidot ligna archiepiscopo et sexta die du-
e^ ea aot erMteMtteiii fEnbrtateyn) ant cm^humiiam, H. ewimdeBi qidK-
beC aolnet .III. gaWnas.
Tt. eorum qnUibet habebit nnntinin. (equitem) paratom preatare arehie-
pieeopo quando o|Nie haboeiit enndo ad enriaa ptktcipum. eed quamdiu illum
arebiepiacopoe tenet. interim de manao nidiil eohiitor. et ei perierit (equns).
arcbiepiecopus estimationcn') cius rccompen.oabit illi qui eum prostiterit. it. d-
dem manci feniira arcbiepisoopi de duobna pratia que babet ibidem eoadeer-
oabunt ot introducent.
Alii XXVII. man.'^i quilibet per annum soluet .V. solidos predicte mo-
ncte pt fl.Hdeni terniini.';. ^^t TTTT. modios auene et .III. (.1111.) f^alUnas.
PretcrcÄ sepes circum prata parabunt et fonum in horron oon^riT'j-abunt.
et honiinos qtti istüP hnhont. tenentur arrbiei iscopo aernire ad quell bet serui'
lia quando nocessc e.'«t. sed nrchiopiscopus eus pascet.
Iteiu de cmia in btrenacheit dantur ,XXX, modii auene. de curia enchü-
hach .XXV. in aUlendorf de curia .\ 1. in hi/nbach fHumbachj .VII. et di-
mid. in hildigerode .IUI. in dfrinhach .11. in sigarshagen ,1. et dimid. in
•) flNi^ ea| m frfttir.
Digitized by Google
ntokin .11. in uiäi/tiff.i > Widrigiaj .III. in d^ili/ufbur^ .1, io §$iAimb€keh <ie
moleuJinu .X. niodii. in l>täiine do inuk'mljiio .X.
• lt. archicpiscopub habet ibi .M. iuiosta camorc. horuui .II. guccisa sunt,
de altcrü honim in ohditno fOhdimej dantui* .X. iliftldia auene. de altero .XL.
modo (et quiu^uo plya dAbatur). lt. m §lökmdi»f uuus maofiiu soliiit.DC.
seuttelkB. b o^tM» dimid. mansii» .GGC. scvtteUa«. in hetmtduä dimidit
maiunu .CCC* »catdlas. it in Uei^-thdingin (LetmydUgin) iuAet X wMA-
bin. in detvarohU .II. in wize (Oimte) .1. in tihinhrmiimm X de Ivi .V.
tenentur ei uenari et piacari. %iiaikdo a«olu6pii«o|»ii» iioluint Pfttoraa in
eodem banno ad petitioiMin .CO. modia aueae.
gamma denariorujii est XVIU. libre et .III. lulidi leuis mouela. ai&SD4
MNDma mi .DQ.XI. modii. gallUiatfoin .CC. minus .V. Ii. da daoblia Ihtü*
tia nouiter attoeki« «khittiitar awlMtepiaoqpo .LY. modu inaiorii ff*^«nrt
Bm ituit Im «lehiepisoopi de lOiift Bpntglnb^rdi' (Spurklmb^rg).
Silua de apurquihercJi iuüi|»it '■■ijinsti-in. ubi Ißgima i&k'at et ton-
ditur siirsum super loginam usque in tiuuiuni qui dicitur anra. et ab anra
asceiidit ad fluuium isena et uadit usquc mvede ad ocoidentalem pai letem 6o-
clesic. Jeiiide ab ecclcsia ynuede usque htl j.»* rsh'i rrln it ad occidcni.ilt'iii paric-
tcjn iUius cccle^io. et pur tiauioluüi iliius uillc de^ci-üdit u^^i^ue m «ütiquaiu
stinam. et per seinam descondit usque in ttmim» iudc per renum ascendit
usque ad loginanu
In hao ailua quemcamque forestarius accuaauerit aub (ab) imeniBi
illf nuUam offemi potent ianooentiaBi. aed conpooel .LX. aolido«. et bmi li-
cet alicai in et uenari aliquo moda niai cum licentia adaooatocum qui tcMat
ab af<dut|naoopo. et qaaado aeeuaatoa oonpoaaeDt «LX. .aeüdoa; iliee preaea
tabit in (ad) euriam arcldepiMopi eitcheletibaeh» Et ai pignua alicoim aocap
tum fuerit pro uiolatione banni. illud in eandem curiam ÜBretv» et 4i qwn
captiuafur. etiav illwi ducetur.
Si quia aueepa hanc aiiiiam iutcaucrit pro auUo genece uolucrum con-
pooet. niai capiat meisam que didtiu* banmeüte. et pro illa conponct .LX.
sei. tanquaoi pro ccnio. Quicquid in Ivac ailua conpositum t'uerit. due partaa
avnt archiepiscopi et tercia pan» aduomti.
It. ius archiepiscopi e>st qiiod <i(uandocun<|ue uencrit erüibrehti^ttut { Ei in-
berMein ). si istnbiir<j miacrit. omues uenaturcs et canc.-^ cjiii ibi sunt ei niir-
tontur. et ani*mi>te sinn'liter. Tt. si arcluepiscopus ante natiuitatem uel aute
lUHJiipriuiuui ud quundo nnnutui> tuerit triubfehtiUnH. LoicoUtJUs ».jui dicitur
ttätfornUre. Ueoetur ibi c^c cum cane et func si atcbiepiäcupub ci luandaue*
rit. et capiet arcbiepiacopo feram iUie unam uel duaa. et atatim indagineai
cioalnn^t. fones eooboret. ne inpo^terom illic aliqua fera capia&nr.
In omnthoa riunlia buiua ailoo nemo dabei piaoari uiw de liccatia ar«iua*
piäcopi uel adoocatoiruai. ei ai aliquia aine lieentia ipaoruni fiMedt itat pm
minimo piace componet XX. aotidoa aicui pro oerao inicauerii» De quoBbet
inairumento quod didinr. dabii .1. den. ei'ai tan aagiwuB lifjMm in-
Digitized by Google
425
cidarit q«i*d securlni» Aj^fioMiefit. do qiulibel tmn ^tkU »TL d«D. «I j)e hii
di»«ak oedenl 4u# partes aralu«piiio»pa d loroift adiMM«te.
It. (juicunqiie a .A ll. dicbii» ante iniiiuBi VM^m ad .VII. dktf.pttitMp
inni cum uliqiio canc liaiu' ^iluani Inti'aiicrit. qtinüsciintjUf cnuh tuorlt um
(\uci\t euni in manu. conpoiHt .J^X. PoMdos. cv (piictiiMHK* inf'f:! ♦undeni tct-
luuiuMi cum cum] candeui silunin intraueni. omnia iunieiita quc sunt ante
cun uni et quicquid est in curiru. uut^retur ei et ipso pr^rM eottp4li0t .LX.
twltdo«.
It» a teab) a. JLainUeiü us4|ue ad epipltuniuni uetno mujendiiuu'ltt« de
noete eofii ndtnditio molm debet na tmpedkt coauMiditlteio piMiitHi. H
qnioun^oe ho« feoarit qMtimiMBiiqiie SmnM. todfiM Mil .XII. den» It hoa
in ÜBilo hm JLftioberti iD^ OBiallMift ewtewi» In bae tttua ttUtentibi» piwifi
FoKSteriiif redpiet adttoottnm uIlU bis ia anno «iiii ano militc et eo-
nm imHe« cum uno u^iatore «1 doobus eeruis paditibua. «m .XII. «Mkubiia
et uno oano leidehvMät. et beut proutdebitur «ms in uietualibiis. in ^wo. m
luune. in prnndio. Poetniodum idem forcstarjiis cum eis ibit cum .11. cani-
bu« ad (rartain. et si ceruua ueuorit. illos catics dimittet et cum ei» ceruttm
sequetur. et ei captus fuerit ii^-^c accipiet ius suum quoil dicitur fvrduih. Kt
ei aduocatua poateu moram tucere uoluertt. forefitariu.s nichil ci niinistr»-
bit nt»i ignem et saleni et ^tl-äm€u. in aliii» onuiii'U'^ uduucatus torc^turiuiii
^ eius fiimiiiam procurabit. el iCerum cottidie cum aduocato intrabit aikuuM
slcBl prio». 8i nero adoocalna 'amn nm proonniiieirit ipte cm ao wImbi
wteabit aed dimmia aambw ai «oliierit domw» reuertetiir laal quo oolutrik*
•fe eopnlam in arbavan aoaptadet. qnia non pvocoiauit euro. ai ai aanw par-
ditda fiiarit. fomalariiia qucvat au« per tokim baa&nni.
ft. si foreatarilia inaolonlta« facci-It (|uod in uut^ari dicitur tucaut, hoc
ai4, ai ipao nel feras ucl caprcolum «d piscca sine acitu ai'chicptiico|M al ad*
uocntiaruni cepcrit uel alteri licentiauerit. ipao citabitur tribua uicibuB. quali'
het iiico ad. XFllT dies, et i-tim uenci'it. (et) »i per iili('> tre« foreftario»» de
iioc conuictiib tueiil ue! pt'i' aduocato«. conponet rcHigMutiunem aui tVodi,
Et *\ ab alüa (Iniö) aiccusatus t'u<a-it et conuinci non jH>ttiit (potent), »rjifrnia
manu so expurgabit. It. m nliquis Riue Jicontiu eaibune^ cuinbujsÄertt. iliö
oouipouct de quuübct fuuea .1. soiidiim. Kt litvcntiaui forefitarii habuerit.
■on conbitret niai arida ligna. et si aliquani arbomn fartilani cgaabiwae>i>.
ftarnm oanponat XX. autidoti.
It. eilua qua didtar cmntt'uwrgL Boliua ai^ieplacopi aal u\ ipaa naliieni
eam incidi. fociet. et decimain et medtmtti «olua redpiet »od ad •asua aratri
terram illam sine coiiaDio adBoeatoroni noik eoftiMrM« ee^ »ilnani recroscere
sinet n tiolaerit. It per toiaui »ibain duc partes de medtmen sunt alxshie-
pitcopi et tertia adaocatoruin. Si uero aliquia t^ine lieentia ai tbiepiscopi nu-
uale in »ihia feeerit. ips« archiepiacopu?* prwipiet ndiiocati!«. quod sc^t te^- il-
l«3 de»truant of tnnioti illf t|ui focit. conponct .FjX. swlidoe. »i uero ae^etei
uaqtie ad niatuntatom ttetenut. arrhiopiacopus aoeipiet lüde duas parle» at
aduocati tertiam. et iiiuhiloiiiittua die conppoet .LX. i»oi.
Digitized by Google
<)iiiiliior tMiwi MBi fwesterMnun. um» sktti nbmikmMn, «Her I^prdk-
tingin, teroius dew^iin. qutrtos owiM^e (Onüimv). Hm BMiiao» poriig«! ar-
chwpMtopw de ednmlio «daocatoniiii.
Hec saat iiug arcMepiMopi in ouriA Monaiteiiansi
Ad curtim illam rm > na^terii gpecttkni JUll. curtes. ipsa decinic qUAfti.
ilie .XIU. curtes fanuiit ununi placitum vuma»t^t'i*^ni*i curti »erael in anno,
in tVhto s ,T<'Ii l»;i|it. Si (|uis lu^niinurii atl Ims ourtes pertlnentiuni ab h«>c
piacito sine ieptiiua oocasione uoI iioocssitatc dcfuerit. satit^fnottoncrti pro "«ua
«b«enti« f.iciot In istis curtihiis nulliis erit iiillicus mt-\ sit ex earundem i ur-
tiuiij iioniinibus. qui fidelitatcm forennt uel de proprio corpore uel de bonis
curtiiini. 8i aliqHiR eoruni huminuij] Luntuiiiaciter abtuetit. fi quid siib tig«
»i« domus» eiuij iuiionitui-. dii<^ partes nionaaUritnjfi eurti daatur. tercia iUi
curti relinquitui' ud quum ille portiact.
Villiein Met iostitiain in ioro. aduooalue in e«?ia.< et qmcqoid ia bu*
MHmodi luonti Itiennt «qeniher pertiuntiir. BeuDttin uendeii^ uuMim habe!
utlNtD» mmamisrii .XV. dies ante fBstam «. MarM .XY. diea intw ualala
dMttiiii et fertun purifioat. %, Marie, ei JCV» dies inter paseha et iggatiiw.
H bonum «Snum uefidr Mat ot si bonum'foerit, «irius uno M deMrio
uendi fiiciet quartale quam leliquam uendatur.
Ipsc uililons habet nnun hvdiwh »ine aduocuto proxima die poet füiitiaii
Martmi in flirte monatttfi'ii. qaed nliqtiia hominun) ad curtim iUam cen-
•um 9i)on) pertinena ilia die non drderit. indutta« liabet dandi ccoauin .VI,
obdomada« antequam publ'cotm 81 infro pubiicationem honio nioritiir. qnic-
quid ad ipsiiia n ]mrciiiil«n>- li< r( ditarto iure deuolutura est. qnicquid ha-
bet allodii. exeeptn doto uxori« -^nr. traasit in saÜroin if-rmtn rurtis archic-
piscopi. Curtis scarapaa et sodilia et sed^ pararc liebet in «juibu-s ad placi-
tum uemcntes sedeaat. et ( Ippiua siue 8to<*h siniililer facier. in quibua homi-
nea cuitis seruentnr fjui tideiussure» habere non possuat. uulli aiii rei ia boc
acruandi »unt. qui muh (ni.>*l hinn fuie^ u«*l latruae*^.
Honetam luibebit hic arcliiepiecopus. denarii istiua tnonete eruiit eiua pon-
deria et eiua examinaftioim cmm erant (m^eultim dcMrii, Quaadaeunque
bie fit ntatatio monete. monetaWit* dabit uillioo .V. aolidos leuia moaele ni
fooiat ei iusticiam. tWum aiiuin qnod colitur ibi feria .III. babet bannam
«aroumquaqne miUaro onum. quem bannunt si qui» uiobuicrit iafra apattwn
istud. uel feriendu uol captiuaüdo aliquem ad foruai iatid tcndentem. rena
cet baoni arcbtepncopi.
fi«9 ioat iura aroMopitoopi in Oersinaohe.
fii g&vBinntH^t snaf .VII. maiiai. quilibet soluit \^ solides et Uli. den.
et obolum leiiis nionetf. hü .\\\. man«i soluuat .VJ, laaldra «li^iais in fe-
8to s. Martini, et .VI maldra oi(l«*i in nietlio martir». hovmaz^ in ui^lia s.
Wartiju ^nUxmt luoDo^t^-i'H nd (';-iiier.ini nrchiepifsndpi .VlI, |il;iu^trn liimonim.
Matisiif« etinia out in inti,-i<;h< iji i >oluit oninin iura C(iu xijtraciicti niansi »oi-
laint et plaut«trum lignonmi. oxcepto quod iiichii soluit aaaone.
Digitized by Google
427
Ulis qui tenoDi istoa «VUl. «MOiot dmtur ex carte arohiepifcopi anum
(▼innm!) *ticA« cum taena et unum (vuiuiu ' j iuche cum siligioe in mewc. Si
quis moritur in manso. ei succedens in eodem dat toaCam ad v^nhurt (vurchi
terre'ß. qnantum dat census seil. V. ?ol.
Septem sunt dln* sthimeu .1. ( 'vticiu'. nutnatfifvii .11. metrkii^ .111. Um-
sarie fLi><ä(trf'i .1. (jiiilibet ex i^tis suluit .1111. m\. Icuk nionete. in luci-so
Cluillbet istorum üoluit .IIII. inuencs [lullos iiel .II. nfttier<. In hviij>-)if e«t
.1. L)iun»us qui soluit .XV. den. in fc&tu b. Martini. .Ii. acopati et .iL l'urcaii
et anum reche in messe. In lis»arie est .1. maasuii qui Mliik .Uli. tol. in
«MfrtiBitf siiiit .XVJn. rnanti ex qnilnia .11- solmint .VlIL tol. omnmiiniter
in ÜBfto e. ICartbi. trat «x tlllt aehmiit .XY. tol. ooiiiim«iter. Ifolandhrain
ibidem eolmt JSJL deD. el maoraB .1. ad qoeoD apeotit inoiaidinttm aoloil
.Hl. aol. it. I. manstts .III. lol. Ii mamos .11. eol. leuia monet«.
Qiiiiibet omnium Bapradietonun mansoi-ain solult in medio mai-tio .1. el
dimid. Bombriniiai aneiMt exoeptiB .Du masaia. curtis in mtlieke .1. et dim.
maldrum aaene. curtis de ccdeach (Callesch) dat in medio martio .1. et di-
mid, mnlflnmi auene. una curtis in gersinnivhe fOtrsmaohe) .W. sunibrinoa
auene. altera ibidem .VTI. houemazen. lioueatede in nionasteriit .XXI. sol.
in iticdio martio soluit ieuis inonete. In chdeaun (chelem'n) 6.st .1. nuiriMj.s
qui dicitur hüenhutie. unde uillicus percipit .VIII. sol. Icuib uiuucU*. »dliuc
.II. mansi ibi. unuü dicitur aohmhuut (saJiuthtiL'Kj. ulter acurhuue. isti s^i}-
uiunt ittj curiapi monasteriewein epiacopalem. \ ,,,,{. i / ^,
. , enria lata aiiia (ecOieel) numattmi hMt arcbiepiacopiis .111. kumde
u e. kaikui quo oontiiienk In ae drea «C.LXX«V. inrnalia. habet eliain ibi>
dem .XL.VI11I. iog;en centinentia totidem iamalla. fireteroa habet .LX* lor-
nalia. habet etiam ibidem .H. prata dantta dreit .V^III. karrataa feni.
Habet ibidem archtepiscopus nemus camere quud dicitur faich. de aqu%
per idem nemus decurrente dantur arcbiepiscopo .VI. »uuibrina .III. siligi»
nis et .III. ordci. in feato 8. Martini, in gertUmiche quedam area aoluit .VI.
d^. ieuia monetc.
Cen.sus }nvn(i^tcritnist£4 itacendunt ad .VII. libra« et .XX. den. Ieuis niu-
nete. et alia iura qoe debent faoere curic positasunt pro .11. marcis et .III.
sol. et .Vm. den, omne« ascendunt ad .VIII. marcas minus .VI. denariiö. '
► ' , . . ■■ .. .1 • • • . . . . :• . 1 ,1 • - t ^-
Ale giil im iMUqplMepi In deeuiH 'keimt m de im «alMnllie. ^
, . Jf'iWKre ,ViII, nneie et ^y|., marce. i . ,r
■ » •
■ «
.m
ff •• . 1 ; 1
ff
m.
ff
C^nda .im.
■
ff
ff
.1.
, et dloiidia.
Prodeeha .VlIL
II
ff
.m.
n
Sigenheim „
ff
ff
.VI.
»
Norf^n .XII.
9
Edegrei .VUl.
n
ff
.VI.
ff
Alue „
»
»
.n.
m
Celle „ ■
a
ff
.VI.
ff
Digitized by Google
m
BrM JUI. und« tl -UL auMdi . .
Emhrigm nidiil.
Traacnu ^ „ »Vi,,
IlutUk^ün .111 r. 4
/voue/i««'// .ViiJ. ,9 ff .Üi. ^
IU/»/.^/W , » » • » .
butnayt luciiü.
Alflo iiichii.
belU .lUJ. uücie et .UJ. m»rce.
M€htHmbeu:h .VIIL uiicie.
K^Uem^ .IUI. ip «t Ml mtkiM.
lim JUI. • n
^Otmtei'httm .QU. • « » »
Hao MBft ifaüii« fei Kwltni
Ktenza JL doRftrÜ ir«tter6iiM«. ^«um .11. uncie. Mreme ilicMI. Ko^^*
.11. dneie. l/VetcA» .11. uncle. Bumuhrf .1. uncit. dhrinuideroä .XII. il«tt.
Gepenrod .VT. den, UfeiUngen .XfT. den. Ad «. ll«i*(rirNM nidifl.
'v>;iro</ Ii.- uncie. Stmtfenlnt^ .VllI, den. GiUenhnreit .X. deo. UrMtitda
.VIII. den. Flt enurhrt .11, uncfe. 3/<nteniAt(jieii nlchil. /^«cAa .1. nnria.
Mcfvesdorf .1. niifiu liCt/t^a .1. mic. Saut-rshusen .1. onc. Lidlo iiichil.
derghvueR nichü. Dnmmehihu$en rticbil. 8evi*meh .1. nnc. Ltmpach .II ur'
de; Bonren «X. den.
16. ^iltetril^et^cic^niB tcv ^bki ^. SRajiimmu 'Anfang bcö XUi. Sa^c.
Um BuMuhtirie QtterwwBoiAniio <wr.(i»iil» du UM ▼oi AI»
Heun c. 1689 tesorgt, in der StedttoiMMhek /u Triur, Fol. 79-125, isttilr die Culturge-
bchirhte dps tri(*r-;u(l* itni>cheii LaiHl»'> vou iltThelbtMi I?e<lcutuii'_'- \^i<' \\:\- til rr .Tuhr .il-
tcre (U^r AllUei Prüm, und ciitiiiWM'kt (l<<in^olb«u a«) )i in dtfi* AuuKiiiitnu und di m rmt&ugf-
Doch K>^>ss ist bereits »i«T l literschied in den VcrhÄltniöseu des (inuidlierni und dea»Leibeig-
Mn gegen jene fHlhere Zeit. Wie die Rechte de» «vten Ii» beMiauntnter Wdse feKfwtdh
bind, sind «s Midi die AitB|iraclifl des letalere io eineoi r^ufenge, weldwe d«»Fiirteciiiltt der
Zeiten in fiedit und MeiiBchlichkeit Zeugekt gibt. Zwar ist iiacli den B<*1>auer des P"-
^enü Tnancbiiiül kanni etn Drittel d<'^ Krtrays -ij-iiH-r \rli«'it voi'behaltftii ; r>lit'r aber sinkt
die Abgabi? schon auf ein Diiiti i. und «eiüge perhunliche JitPiratleistiiogeu iiud ubue ent-
sprechende , hw in des Kleinste geregelte Ergötzlicblieit. Deutlirh findet man hier die
^nindlegeii der spfttera, oft M chM«cteriiitii»chen Weistheniet.
Die 6<lter sind eingetheilt nach « Nme, deren aach dmidiae niid qHOirtw r^eikim-
men ; cttrtrs. curtifhts: nffflli. An WHliitun'-r''n ;.Mbf c-j iVw ilnnm* Tfrrm, wf»»«»V»
et cam tür dt^n Batiern : iin Min^t itHtxbureit, von Höngen zu unterhaltenden Baulichkei-
ten die tmUrHdma^ ctHttae. et narr«.
Digitized by Google
42U
T>t» Ackerlfti»d. cultmra, affer. wird ff#Bi*»f»«<»n n»cli umnius, kurf ; rurnftf oi!/*r »m-
gU HHi, änctie vo. dur Xaitegep^uil; quui tarium \ uubestiramteb l'oUAug«iH »md ft'nstum, p*-
$m IMmI «lifa. Pi« Wingurte «erfilltci nujiwt ip petüwra, &k «iU «am maMtM fuh^^rtf« Paiw
•eist niKhim^lBti^nm «juismar «adi itett viempauaiffcn pkHtßthiM, inWv dam gwm-
spilnnigon rurrus, carrtt Vnr Kriiiiial »iid zwar im Metzisrhrn. hi dfi t'niMclicria ^w-
«[«■n b«>»tiuuut(t Vrrbühiiissf »HMt'iif ben : v% hat durt ilnr ^Mfx.yN f 4 qHortana , dH« <^uar-
^(ir«ft*M 1^ vtgefü; d^r MmMKuii »iti« 4M itigem. ihrer recLtliilieu Stvihtiig uacii 2«fi»t-
4i* WWMI i» ingemuik», Hberi, immißah», oder MmmMbiiI»; mtktkttrmtm, miv^
(fi^ iMimiPiKilM; i»»ii«Mrtt» uuU xwar oder MMMOiMiale«; in moämlu, ««oit-
fTi&Khf . riiii;h^Ihupfn ; nmh iioerkUrl ist «Iri* »«-(InitnitJtf«. Andere CrmndRtflck« iura un-
miueib*reÄ (j^ebruucJi dt'r Herrsdiüft Bind die nhtef*, enntrt'. ntnnnf mh*v rr/mdr . «ie ir*r-
tm s^Mm g«auM4MU AUMewciuen wertleu Ufiu mi etrrätum »dtr uä fto4%m r«r-
flbeoM OnmdiltflC^W i«dier An ^ iaminMi» l«rr#, uKittf«, doMwr 4it M&bn fetr<,
^^ibfit^H^ ^^^^^^^^^ p ^b^Ää^^i ^^^^ ^^JJ^i^fc^ttÄ ^y^fpoQt^li^y ^pOÄt^H^*
lJUl4ereteii wfKdoi wdk ihns Krtr^^i BestkMituiir tMuget heilt in die mlhirm,
terrn arnbffu, ajfdh^'^ n'nfia . rlneUd, pffä^oa, olcu; prottt . hortu» i t pnmfnd : tit'lra
^ftii uUif ifiita uiinuttt, nemui, lurmtum, küm/sn oitit, twUmarchrn, sthevtris ierra, noeeiia;
ilie hQ9 r(fc«nUn UMd Hunderuf^Hf que (f'eüien dictmtur bedar£en nocli di'r Krkl«»ru9f
ÄaFriicb|g«t(«ii^«n ir«i4eii wigalUiit: ^riiieimtpdf^ tüi^» mJtum, mm«
IIDA xviür iKKsb beu^erer: couihusta fttr «U« Hände, grammi, f\rimentiimy mmmm, )mi^
tercr p)bt es : htmalif, eUktüi» imd w^irtifl^i ; eadlicli pi9ß, ohewn (icd nttte». Sie werden
gemessen jiach mahhum; quarturium, qnwirttm oder qunrtn : mrtnriuw: nmdtttft, Su-
mera; firttUuui und memura. J>ie Miiaüe siud douiitikulen , cluHntratex oder iocete xa
Trier, Andemwdi, Bingen, Metx in Frandieria, Wcio nnd Bier werden berechne umIi
4er eMftttkh «der dem imw mit 4 Odieeii geftbren; «m«, betondert die muuiOdna} ftutr-
tak* qwirtaritm; aexktrium, »esfterciä; ftitttUi, ttopni oder »copa.; ne«^ dem /week deh*
Akigftbe werdi'U. wio früher La-hte»ifr, hier iri>ww<7 «uid AYf^rÄrMW f^enannt. Sun Laf»-
genqiaa^en tindeu wir nur den pts, die u/»m nnd juilumj run Ge wi<;h teu nur iibm;
der cumuhis, die tarcma, da» oni«« «ind uiijr nngewi>>6e Beatiinniungeu. Von Geldwef-
then erscbeiDen: «MTrcfta, nncmi, libra, 9oUdu» und d^fiiM, nnch Zweck oder Gnrnd
der Allgabe tennäU», tmaU$t vuntaUs, puuperum Kpeeificirt : elien so firling; a^
bestimmten W&hntogen die ii^tirfntis ^ eohmicMiH, meteim'*^ leodieusiäf fu4hah»iemii»f
fFancherie.
dvm^ die Zahl der J)ieu8tJeiue und Arbeiter, du- mich ihrer J kutiptkeit henn
FeldtMUi, d^f Frucht-, Heu- und VVeinkuicu ^utjiiieXalirl werdon. An der bjiiuc dai- Dienftr
lerne steht der «Mieoeo^^ al» Vertreter des emnee (niplieh vwx Locoemburg) Vogt» dw
b. Ibu^imln, der die PoUMi flbt und den Scbnli des Klcntergut«. Die Aufeicfat «nf die
Artveit im Ganzen ftihrt der villicits, der zugleich den scabinis im Gerieht vorsteht. Der
hfidrlJ}(i^ di'^tribTiirt di^' hon-arhaftlifhfii 1 ;rt!idfrei<'n 7M?n limi. }<»>s»>nrt den H^n-pn dsi^ Hott-
mig, ihren Pleidcn die >^t«Hnng. l>er carpettartus beaiitsichtigt die Grussdiiiitter, die
Ackerer tmd ä&dftte, und die Arbeiter ssr Arbeit Er bestimmt ibueu dea Begim
a«r fti>chWl> nnd biK« Am VeM vUrad 4sr ^Ktm. im Wag tbeat er den des
^ti^ßß». Im Beriet bindet er die F&iser, trägt mit dem Uöbner dien Wein aus dem Wm
ffui snr Kelter, bewneht den Wcdn Ja Setd^Sop bis svr s^acklifi^en AUiiilemiig j||
f
^ WaA niM^ ipUem WMmü der Seebti «Ines VrefsM m MtaUr-MeMrid Und
• Jfcinunfmri änindstOAk^nJinr Art (Wingert«, Aecker, Wie^^en, Driesch mit Bftamen,
Häuser, wilche einem andern Grundstücke beigegeben vsordon und keine Lasten
tragen, au denen sich aber der Grundlierr schadlos hält, wenn letzteren schlecht
gebmt «M.
Digitized by Google
430
Trier. Oer fißft^rm* probiri die zu IM^M'udeii Bixxle, mw»i die Früdite, nüt di« Schuit^
m wm JuMt, mdl «rigt Bateduift Mit 8 IMltB W4f «tk Dir vmd wmOkm <WinMM^
4«itMMt i^aiknm abbutü, pmtinariu» «. j»nMiiMrt»r (miMttiM, ianüor, eutto» tineantm,
molcndinartHS bedürlcn k^-iuer Krkliimnp. rnter den Kupchteii sind be'sionflrrs m ho-
merken fatuu« Ulf. prohibet ruHi» catUare (t. Mjunbre) und die comekide, dtuiereM
uimone , m der Mosd. /
hia^ nt dfo icfte d«r Pcodycte des AckerbrnM, «tar ▼MnM*t «nd det gvfüigM
KoBstfleisses. «reb he der amie Ifami m entrichten hatte. Aiissor nWen Krtrignissen
cigrentHehcit Feld- und Weiubatte^. so wie dos GobUs zui?i Tliril aU Krsatümittpls föt
Produkt«' oder Arbeit erscbeiiieu : Lkbter, Salz. Wachs, Pfeß'er, dfcnciim uu-lUn: Mctb,
H&ringe, halmen, Keifen, ^^rhindein, Scoawc^ brenn- luid Natzhoiz in Stämmen von 7
nd M Pom Uaf», WeiBpfthte. L«ltflBde, Toimra, LMtm, HindewBideti, BiiMm/Hcls>
fockeln , [>anb«erk zum riit«rlefeea niiter das Hen, f^trolneilef HonriöM und Letotndk.
Es falb'ii dein finuidbcmi dir f'orhiwh, dfr I^ritto. PllnftP. Siebente um! Neunte, der
Ihn-cifiH. wiiitiis iitoiiM, thehnettm. Ausser allen Frohndiensten , welche der Landt>an
iii wbiiciiier Auftdfhuuag erfordert, (hibei iiurh dwngare, Dflnger, sind noch hervorzuhe'
.kM die V«rf4Uditiiiig Mr BdiMbergung uttd BMdiafltang iOM Nftthigen imd fie^fenni
itt d«r Wohümai, Herstellimg der 2flune, MtdileBwege, Fisdiieielie und d«r Mdier; dM
Tragen der Kahiirn . liotendien'^te und Fahrten jeder Art. Was die ArMter daftlr Ctt
frrnies^^'n hshe?). lM'>*felit in «iinzen Mahlzeiten: prfindium, gentnculttm , eatNpagium *.
compuuattcum, udci lu Hnnleii von verschiedener Uröj<!*e und Güte, Häringtm, Käsen, Biw
4Bid Wein} nnür den mberettetan apeieen aiAd Erbeen und Speck da« HauptgeridiL -
Bo^ Tiel anr Itebenickt deis an krtariManten INaaehiheilflii «kerrei^fett ÜtMnef
«fli«kttieiei. .
lo «rchiepiäcopatu ^^tttmi iiabemiu ecelew^m «• Miekakelta intm tm-
Utam. Mclenam de JEmeUU. eccloaiam de Timena, eeolennan de j&imwrfpiyjL
JE^eaeA. ^ Wilre. — Martini tfttH^ia* — XMImri* — Mudemim, ~ Stki-
tWf^ltgK — Momibm. — U^ii>i<-ht^. Sconfherch, — Mersch. — K/y*»/*na. '— .
Voete. — ihinxrun. — Bidtche. — MenAecU^o, — Rotersdorjph. — Kiue-
Unfjfi. — LttHCUitivh, — Deciinn. — Tcäfuaitc. — Ffisinga. — St€iftte(€, —
CIm:». — Flwsffi*;/. — -Inrnrnf--:. — Givcm'cJi. . .
In epiacopatu Uodiensi ecsdeaiam de AsteUnim^.
In archiepiscopatu mogiuttinenni. ecclesiam s. Vhristophort cum dofmilMia
et areolis in ipsa ciuitate. ccclesinm de S^taphpim. — AptUa, — Gozöhiet-
heiw. — Afbi'cha. — ]Vi>ipheim. — Si/mfirn, — liodt.
In arcbie^Iscopatu colonienai, eccleaiaiu de Okisheim, occl(^iaiii do Le-
In epiücop&iu tttcteusi. ecclesiam Je Ihtod'jutäuäla cum . \ . uiausis. eo>
/Ektiam de Lugärnkiri^i, ^ Bmmfe» ^ WiMreikA *- Tmereif.
• MmMiot» nitre t^m» IttBenttt 0dtmm .XXX. fagemn. et cal-
tonnt duoran iiig^m .VL inamios. de .IUI. mÄniis qvtlibet soloit in fe-
lito i. Andree .III. solidoa. et maldrum fromenti. et meldrom «uene. et in
meio .III. doieriof. Quiutus aatem soluit .V. solidoi. et maidmin frunieoU.
et mildnim mmm. in iaUß & fiemigii et nioUl e^ontar. nli^» Miliin ope-
raater. MKtos aatem eamtiM aini etanatnlii mmmtan «l mwvf&Mft». He>
•) tUhmt, Si^emt, «MiiqHilM hßHorwm, WeUe, Beialf kftndei WeMlMa mm 1B40.
Digitized by Google
431
bcrauR etiam ibi Icgitimum «ituni niolen^tni. In ip^a laitcin uilla Mercheditk
habenius quatuor cultutas. in compenna Awm. iuxta domiun nustiani umwii.
et unam iuxfa liUus. qu»! aliquaado pratuiu fnit. Habcnms ttiain .VL cur-
tes. queliU't sdluit galliuani .1. et .XV. oua. et lect» nol)i-s pre-stant. Et hoc
4scleu(iuui quoil quicuuquc in carnipriuio galUnani solaerit uu« iioii ^abit,
m. fttttem. OM cum galUiM dftbit in Pudi». item .XI. ourtei et dimUMUb.
quelibefc aohilt JU. dciMurios in Janio. dimidia uero JQ. obtiloi. efc nciM*^
tibi» nobis cquiit DOttros recipere dobent. \k. V. cnrtes iuxia Bkate, qnelibet
adwt .VL den» tt nnam curtiin qne aokiit gtUinam .1. et .XY. oue« et uk'
Htm eccleate nostre vsquc Jh-edene» de iure ducit. et a uillico /urentaculura re-
Uabemus etitm .XII. manHoa Eeruilcs. qnilibft »olyit X. den. iu feeto
8. Andree. mnldrum tritici in iesto 6. Uetnigii. inaldrum aiu no in nniitio.- qoi
autem non dedorit. uadium ei sltio contradictione ttdiitur. »olait etiam in pa-
^•clla .1111, gaiiina» et X.\. oua. et in f'-vfo s. JohanniK .C. («'^^ulas. ooto
dies luanöus nubl> opeiaüii. fi ox^til•[)alHli^ tH il.!« in JiL'nrm. nrl nd mctcn-
dum mittitui'. intnittiUm paiM-ni tccipit. »i atl l'odieadmn iitl amputanduni ui-
ueÄiu uui ail ilagvliaiiduiii u m jnan». gcntacultim rocipif. quis reqtusitus
prinoA die id fodktuduin unuHni non uenent. iard« de iure carebit. Qiiis-
qttit manepB fa*ber\pelftaram que tolnit amam oini. H«b«»iiei etiein- tree in*
gcnuilea.naMos.. qiioiuni quisque eokiit .V. Milido« in letto e. Androe. et
niddraffi tritiei in festo e. Renigü. jniddnim «ueue in uinütitr.
Apad Lelikw est maustts. qui eoluit pituskram In fetCn »w Jehannie et
maldrum tritici iu feato a. Ronigii.
In Dundfun ent niansu». qui söhnt .Xil. denerio« in festo ». Andreei
aeldnini tiitioi in festo 8. llemigii. tantundetn auene in martio.
Habomus et Ufiche .V. maneoa et dimidiutn. <|<m soluunt idem quod au*
pcrioros Xll prcter uimini.
Siaanui ccnsiui ultra bmam .XYIII. solidi. V. nioldra trutuenti. V. auenek
carrata uini. . -
Summa ceosus in uilla Mareh^dUk .XXXVI. aoUdi. obulo minn». gal-
line .LXXII. oua .D. triginta minna (470). XV. maldra finmenü iXIUC
aaeDe. X. atnc aini. Uilfiena debet V. aoÜdoa ad inenanale aernftiiiii .11.
aBaldrQa.,piae ({uoe aoeifit -de nno togere. de enltpfa noatsa .III. eeGdoa inSia-
Udes m aatiuitate dbmini^ tria semitia fratribus. ipso autem ante' qnoflibet
aeniHnitb .habebit ncnnajn .XlIU. diebos. Rccipit etiam minutam annonam
da anneaa que in molmdino preparatur fratribuf^. de duobua molendinia
dnos solidos uisitalea, recipit de quolibet seniitio .XI]. panes claustralea .VI.
»extaiia uini. in t'e^to e. Maximini oiiem onatn. de prato de üeich« carratam
unatii. et adqui.sitiones de placitii«.
lata bona pertincnt ad prioratum s. Maxiniini in Merchedith. Prinio in
campo superiori ante uineas unnni iurnaic terre arabilis. it. in campo iniC'
riori duo iurnalia. it in lit^ore tree petie continentes duo. iornalia nel circi-^
ter.i ii in aaiiqiH> niun» dne pelie ooBtinentee JL imnalla. it» ia laao dkto
üaU .n. petie oontinentea .III. iaroalia. it uf Wtfre JL peUe eonüneiitts dno
iurnalia. nel eireüar. it. in Knine .II. immdla. it. dna ninee in paroo Mita
Digitized by Google
m
Rttuati^. it. H(»mufl com aitinentiis profu» <)omum Phüipjn wpßBA lliiMii.
it. (ieciraani iu ßifren. it. in Mnnznrkfr unum nialdrum p:rf»ni.
In Glvftn'rh Pttnt XITl. man» .IUI. Mbcri eiint, rjtiintns est «iHlci de
Btilicfi». roli<jui iiifeodah .«uiu.
Iti Linit-Arlii habenuiR -tuuai ilinninicalcni. torcular et iiiiieai«. baJ»enius
etittiu aoadiuii .1111. iiigcruni. liabeinu.s ibi .IUI. m«nM>8. »oiiiit mflnsu.« dinii-
dimn ma^dmiii framtnli et ditnidinm miüdruro ou^c doniinicalifi m^isui^.
tu imtiniteto doiD. gtlKnaiii et V. (nia. In paMhüi tftnoiiii. In pafinitafe dorn.
ÜIL den« Habenwi ultra MwUmn politoroni ad quam p6rtine«t quatnor
iiigtra larfe. soiuem dmiidi»m iiinum. liiabaiiHM etlam tbi tria frusta uiiMaram.
Geoaoa vam* HmrnMnHm dim amas. V^dni «liiaa amaa. Ovno qua.
tuor fittalaa. 04rlacn$ d«aa atnaa at da holaa quam «mil. iiiiain litulaiii. JUr-
<u//'ut Septem AeztertM. Chrardujt (phctitor*) am&m at diinldiain. fWarmfiMt
«lo IWimV» dijoidifiin amtjn. Philippus de Lüsche quataor aitabs. de
«t^« naiiem situlas. Thfodfri^.nM de BerUdinge ntula«, Htttriom de ^''iMh
situlflm. /«ISO de Merchtdith sitiilam. Uuffo de. qnerca s«i aa»tori> et
diniidinni lierdimiM de Lrtnffesvrp diina gittilas. r//;/f; de Fffrhur^ aroam.
y/»f/o «je Hültlf'qifirjHii aiiiani. do hoiiis carpentarii et det'flni tres amaK. de
bonis clmici aniÄm de carrada ultra ^^nram Alhero dr HiVichr et Tk^oder^
CV8 {Ce»gele) amam. Lwdewtctt» de uiont& et ilii de AV - >< / ^ nmam.
In Billiche habcmus .V. culturn». L\XX. in>f(TA et ampliua.
In Moiit^'HocUe habeuiu« culluras qualuor .XXX. iiigenim. filkam unani.
Diolendina dtio. mansos .V. et dimidium. quilibet soluit maldmon fromenti in
Inlo a. Beniip«, at maldram auen« in leain a. Andaae ^aiMiaai mMiaare.
in festo s. Äadm trea gaHinaa. XV. oaa. m feato a. Kartiiii .XXX. 4m.
Iniar has ournaoa eil qai aolnit .V. aal. efe niafai) «mpKiiaL faitamia ibidem
eurtillaa .XVT. qiieUbet soluit gallinam et unum danar. et .V. oua. Molm-
Üaam quod habet Ing^hrrnttim nüea aolaU doo maldra fnmonli INm«*; men-
aiire. quedam cm-tilla ."-oluit situlam nini iuxla culturam, Operator naAMa in
«aoe tvaa dica. in maio trea* in aHlumpno tres, raetpit lucijrlaB. pv» «oiiua
Jatiaüi paHem ccnsiM.
In Lfitrhf liubemas «vrtiUas .Xlll. et dimidiam. eurtilla soiuit gnHrnaai
et donaiittfii et .V. oun. qncdain onrtilla n^neni denar. est ibi iPanaiMI« qvl
aoiiiit in curiam Mt-frlit-iHilt plaustruin. ei Dinliinnn tritioi.
In Srhiirünia gunt .XXJIIl raansi. uiius» ailinv^ato int'oodnUi<>. et
liftliemus Hir<i .ilinrnm. 8(vlnit mansug in festo s. Maitiiii maldnini frii-
iiifuti douiliuiaieui et in ic%,io b. Miuliui nialdinui aucne H quatuor ^all*-
oaa. ia Paadwi tot uu^ quut denarios soiuit per annum. in nmio .XII.
dcnar. de salica terra sex dcnar. et obolum. in Paacba qaatuor galli-
MUb inaDSionainH ami nobia im. nare d«oi dSca aiant anataalMB «at radpit de
im Um aoitaEcfl panch » ind« dnoa 4äm «laiaytaiini raaipil in «itiipfa
4m» dwa et 'vmpit Ivaa panei. Genampiil» aamota in^nov» el m eMmpM».
«ilBaoB «on .^buab an benb erniaia aü ppobebnnii at habebwO a« Jcmt.
..■■i* ■'.
'.^ M «wjfHiBimtirijl l>€HifiHlllHL M-^m SM^ MtriHli Hafiii« %t^tkm.
Digitized by Google
4M
Operaiur mansioQarlus trcs dies in Juoio et Uuos dies ad dvo molendiiui.
>r3n«ionarii secant fcoum nostniin. recipi't sceans de die duos panes et obo-
li>rn, deducuut ia iioneuin nostruni et cuuipoiumt. anru nam nosünui nietunt.
liabct mcssor panem uiium (jnalcs fiuiit .V. de sextario. (ieducuat in lior rcuiii
et componunt. Man>>i(»nurii lliigcUaut nobib rnaldiuuj duuiinlcalcm ad srrcn-
diun. de rcHqnu inunsiüuarii anuonain fing* ihait. Idibus Februarii iubtute
uüUco cLiiiuram nostram dungant et ivcipiunt a uillicu .\ L denar. Nec hof
prctcretiudiuD. quod censualem aimononi Trtuerim dcducuDt. redduutur du
,maldro 4iio8 paiios. Mler«jii «dmimiii ad pvoxiniHRi nmdk. ^niJibet luanaiuii
pUii9tnitain dedme d««lueit. in horraaitt nmtnim. Sunt in bac «arli noaeoi
.^Itnre .G.XXV. iiigeram uel paulo plas. piratum dttorum lugerum. aliud
aeplem. aliud dimidü. mansns unos de superioribva qni est 8era«twL wMt
MX deoar. pro minuto opere« Viüieoa habet duaa partca deeime uoius mansi*
afx deoarion do qaoUbet ceosu. de quolibet molem^no duo sextaria fritmeitö.
duo sextaria uini. duu^ gallinas. da duobua forcatis recipit idem. A nilourikt
vobia in naliuitale dum. XII. denar. ad carnea. quatoar sextariu frinnaBii.
quatuor sextaria uint. in iiocte s. Maximini dnas oue«*. recipit dimidiam ooedi.
textanum aini. duas galliuus. et paucni uiiuni. Furestarii duo sunt, foreata-
rius habet ])lHU6ti'uni teni cum quatuor bobuB. si in chiccndo |>lau-t!o fiangi-
tur emcndatiüui tcnetur. In cullura in^tra ,X\'. gerb«« hienii li - -t .XY.
estiuaies. Cnrpcntarius» liabtt iura diüiiuii duuim prcter eciisualciii aiinonam.
Aduoratu.s in placito Kpiphanie habet .XII. denar. ad carne.s .Xil. ad ui
uuHt. UuiiiUiuiii jualdruiii tiumciiti duajinicalis. du(>ä aiione. idi. m in tc^tu ti.
Joaiiuib preter auenaoo. bnniiua uini noister est Si qui»" uinuni nustrum emeec
. neglexerit. domum ei mittetav et dcnani nobis aoluentui*. i
,^,[;.^^,i^feiue 6ft bonom quod aolvit tn feato Hartiiii .V. adlid. ntHemi» am-
niqle, et donino abbati .boipitiuin.
,iIq MutfdmHri babemoa oetodeoini nanaea. «olnit maBSM in fcsto 8. Mar-
,tioi maldriim frumenti donuDiealia et duoa aneue. in ^le s. Andree duos
.denar. in Paacbs gallinam. et *V. ona. in feeto a. Maximini .V. dcnar. Ope^
ratur iu Febr.- tras dies uel dat quatuor Uenar. pro reckoiptione. in Janio
similiter. et preter boc mauslonariu» in Junio qnatnor denar. dabit. manaiia
..^t nobis duoa aeeantee ad fennni. quod et manaionarü deducunt et oompo>
nunt. mci«?^eni quoque noAtraro colligunt. recipit mcssor panem meridie. Car-
pentariu"? et bubulcus in Ijorreum deducunt. manslonariu» arat nobis in ucre
sicut aratratus est uno die. recipit quatuor panes qualcs .XL. tiunt de maldro
doiuiaicali. in Jiinio duos panes. in autuiiipuu quatuor. mansus flagellat nobia
maldrum et in culturam detert. Hageliat iinum inaldrum liumenti et duos aucnc
et hos tros maldros et trcs censuales Ireneriin in natiuilnte donjiui detert. red-
duntur piausuu quatuor panes et sextanuiii uini.-' batiemus ctiani .V. cuUu-
ras JCVIIL lugerum. duo prata et molendiuum .1. XI III. iugera. Aduoca-
.tna bftbct in quolibet pladto dnoa'Soltdos. comea .XVIII* maldroa auene et
tres qo^ sont cannoL dimidium maldrum framenti ,XII. denar. ad oarnea
aextaria .II, denar. ad lamea JI. denar. ad salem. Sani in bae n||a
•V^ eortfle. qttcUbet «oluit«*!. deair. et gattinam in nalittitilt dorn« ViUi«p«
mmmm*9 ttrtMbwti». TL 28
Digitized by Google
434
habet tlcnnrinm de dimidio manso. reciplt a carpenUrio m natiuitat« dorn.
quatuoi* panos .11, denar. soxtarium nini n dnobiis forestariis et molon^Jn?»-
rin iflern. Dat nobis inUirus in natiuitate .AVITI. d(Mi«r nd oarne- XII, ?d
uinum. et aimultat (juai de maldro frumenti pote«t facere. quod debet at«
ciperc.
In Dcähetin Iiaberuiis cnhinas ... in bac uilU tMtti .XXXIIli. manti.
Cuntre tluo et sunt iniluniiimnti.
In Vildesdorph babemus tres monsos et sunt infeodati. arat nobi» niaa«
ttonarios mram diem In medio martio mirt ■mtnrtot «rt. in tt«dio mi« niraMi
cU«in. in ratoiapiio tmmn diem, ad itnam
diem. ad anenam mmai diem. S^xh reoepit in hereditatem praCam iti
Fttterdak et libi et postens aoia.
In Fmm^Mi habemus .V. eultauM .G. lagenun. et aiint in bae dilla
•XYI. nian^i. mantOB soloit in festo s. Reaiigii maldnim Ihunenli et maldram
anene dominicalis mensnre. dnaa gallinas et .X. nua. Ifansoi dedncft daos
naldroB irwer, menanre oel pro redemptiono .X. deoar. freiirf. In mai» .V.
denar. treuer, in festo s. Martini .Vi. denar. treuer* operatur mann» tne
dies ucl pro oporibus X. denar. typifet*.
In Mamh/ f nimt .XLII. inansi. nouom sunt infeodati. noueni codunt no-
h'm. 8oluit autcm niansus duo» soliflA«? in fc»to f. Andreo diios in niedio mafo.
octo maldra auene in festo n. Martini. (*ed auena inteodata est. M.mn.sioiianu;^
icruit nobis ^icut aiatratus est. in ucre duo? dies, et recipit niovt;ile[n panem
et sextajiiira seruisie. in iunio duos dies et nlchil reeipit. in autvunpno dnos
et recipit sicut in aci"e. Operatur raansionarius infra festum s. Martini et na-
tiuitatem doraini .XVI. dies, «el pro die dat eboium. dat ooHs mansiu acte
meflsores hiemalea et oeto eatiaalee. qnelibet domaa dat nobis nniim deaarium
ad aeeandnm fennm. mansionarii lamee fenö supponant ^^nod etiam in hor^
teom dedneunt et eomponnnt naiuae dat qnatnor gallinas et .XX. e«ia. in
maio .LX. tegnlas et «fnatoor aepes. fianmia eoeleiie est tarn de fiiribve quam
de aliie emendationiboa. qnilibet homo epeitttur mio die ad melendinum no*
etnim. pro etipitibw et aliis minutis iuribiis duos solides treuirensei* Foresta-
riiia recipit camon ieni quam duo bonos trahvnt Garpentarios recipit de
eami geiiniam unam. Villieus habet diroidinm maldmm. earptntarias qoar-
tara partem. fatuus ille qui prohibet ranis cantiim carum quartana partero.
Omnia nemorn snnt ecclesie preter eommnnitatem que uocatur MorfscJitk.
tmuni nemn? est ibi. quod uocatnr Vikl'en$berg et est kameruor^. ai qius
hoc intraucrit duof «olidos pro eensu d.ibit.
Voeh. in hac. euitc sunt .XXVI. mansi. sex sunt intonilnti. soluit man-
Bu» in festo s. Androe .XXX. denarios et totidem in mcdio maio. mansiona-
riu» ncruit nobif. sicnt aratratus est. in uerc uno die et recipit sextarium si-
liginis. in iunio uno dic et recipit nichil. in autumpno uno die et recipit sex-
tarium siÜginis. mansioaarios dat nobis messorem hieinalem et eatimilem. ad
fenum autem mansus duos aeoantes. qui et reeipiant «omedere. Eabemns
itiam trea oultms J^V. iu|;eniin uel paulo plus, et pntom «eptem iagenim.
qood nee eat anOiili» teita. VfDieus habet de im debitnm dimidn bmmL
Digitized by Google
4^6
«dwealM Met mi qndibel pkMito .XII. aeitana mni .XII. d«iiariof ad eut-
MPK. dnot nuddroi wmik
lo iSoMf^erfll svnt umasi itm et dimidiiu. Boluit mansos in feato «.
migti quatoor Mstam »iliginis et qwitaor auen«. deuetut nobis duos maldroa
dDIwainleg in «utuoipoo Trenerim. quod si in autumpno non monemus. U9-
fpe in malo über eril. nal q«ataor denwiof pro rodcnptionc dabit. in feilo
8. Martini iibram lini. in natiuitate domini maldmm auene domiDioalis. do9S
denarios. duas gallinas. in pascba quatuor gallinas et .XX. ona. oporntiir
mansiH Xll. dies in februario XIT. in maio. uel dat obulum pro die. ser-
ttit mansionaritis, sicut arati'atus est. nno Hie in uere. et rocipit trc« muyta-
ie» panCB. in iuuio duo.«; et reoipit duos muitalc» panes. in autumpno duos et
rccipit duos moytoies panes. 3iIan8ionarii secant nics^eni no.«*t»'ani et habent
»e iuiii cum uillico. mansus ducit in hürreuin nostrum plaustra duu icni dc-
«imaiia. et duo plaustra ligni cum quatuor bobus in domum nostram. Man-
«OBwfi niiwuiii Boatnuu colligunt et in borreym noeti-um deducunt. et geJ-
ham da pknviM Mdpimt Bant tliaiii in hac mlla duo curte«. cuHii flagel-
lal Mfeä» acK diea. nofät mmm panem ia die. sohk in paeeh« f^alÜnani et
•V» 4MM. Sunt qooqne acK alie oortaa. mmli* noatra Trmerm ferQnf .
al predieia dca eortea nimftia noatra T^retlenm fanint bb in anno. Est uaro
q^Mddam bonum. qnod soIoH tares denar. eat qnoque et aliud bonum. quod
aolwt a«x denar, et tria piaailft nabia oelebrat Quicunquc in banno noatvo
avnt at ai anper allodium suum morentur. tria nobia placita uel cetera quando
precipimua eelebrant. Viilicus dat aobia in nattuitate domini .XII. denar.
quntuor g^llinas .VI. panea. aextariwm iiini. in nortu f». >!axiniini .VI. de-
nar. uel ouem .VI. panc« .VIIJ. eascos ticI quarnor denar. pro caseo. red-
dituv el cjuarta parn oiiis. dno pane^^. j-cxtarium uini. \ iiiicus habet ded-
mauj buaiii et alteriuH uicini pui. qup m n optima sit de iiilHci iure, uillicus
eoUigit ouiiiiui decioiani nostram. re< ipir poroellum. ouem, et plaustrum teni.
de cultura cumitis quc est Steimel*' uinuilirt dccinia sua e.*t. Xumevne est
aalicum bouum. Luäeiiger est salieum bunum. de utrisque deciiuam habet.
AduocatQs habet in pladto Epipbanic maldrum frumenti dominiealia .XU.
danar. ad aaniea. XlC ad «inain. tria maMr» auane. in rdiqnia nicfail. co>
■MB babel 9m. aagUaria niili. dinidioai maldmm (romenti domioicalia. tria
•mUM anaiaa doninioalia, XII, denar. ad «anifia. daca ad Innen, at lexta-
BQOi aallik
Nokandam.
He sunt curic. que eomiti Lmcoelhurgensi debent seruiclum. MvdtimH»
Mctmbre. Socntberch, Euerlinge. Mersch. Liitdieh«. Mekkeseforph, BuneS'
dorph. OUlingf. aoluunt autem .XXIIIJ. aexlaria auene. quatuor scttana fru-
menti dominicaliä mensurc .XII. denar. trfver. pro cnrne. dimidium sexta-
rium sali«, pro piperc et cera sex denar rathalonunses. Helckesdorph sol-
uit medietatem predic^i aeruitii. quia quaria pa» CQrie uocatur. et alie curie
tümidia uocantur.
In jSoiptU sunt o«to manai. quorum quiaqoe aoluit in iesto «. ßemigv
88»
Digitized by Google
436
qiiatoor sumeras auene. «t meBeom. et qmtaor denarios pro vectionew fc*
Bto 8. Andrec .XII. douar. metfnfea. Noipdt in aüliuitatc domini dua» gal-
tinas. in pascha duas gallinaa. op«r«tiir mansus proprio stipendio .XV. die>
bus in februario. ei .XV. in maio. quicquid ininngitor. oe) s<^iiit qoatnor
denariofi. ot itcrum quatuor donar. arat ctiam raansus nobis. mcxtt aratratus
«St. seminat ... et iafeit. pnftum »ecant maDSÜ»iiarii et ioferunt w liorrewu
et recipiuut ius.
In Stein^teU habeimis culruras tref .XXX !uy;cnim et pratuni ad dua*
camdas feni. Sunt in \\nc uilla tron maiipi. M liilt mon^us .XllJI. donar. in
festo s. Andr«^. duas •^ailinas et .X. ouu. dat niansus ad annonam liv. ma
lern opexatorem uiiuui. ad cstlualcm uniim. pro moitua manu .XIIIl. denai.
Curtille sunt ibi .Xilll. solait curtilla gallinam et .Y. oua et tres denar.
Ooltonim etiam habcmi» .X. iugcmm «4 Seimig,
In Eunesdorph habcmaa coltnn» ... in bac wU» tnui ttcMMm mtmi.
ioluit mansua in festo ». Andrec .XII. densr. pro consn. efc libnon ISmL ad
«ehendam annoiiain noatram TrramW ires boties« dat naaniOB fpmttm mci-
aorei ad pratom. quatoor flagellatorei. qaataor adnnatorea. quatoor amaoru
aDDone. ad culturam nc«tram sennt nobia mtmm in acre uno die. aieat «n«
tratua eat. in iunio ono die. in autumpno imo die. et reeipit iua moytale.
mansiiB in pascba dnaa gallinns et .X. oua. pro mortaa maM .X. aelidea
mHenses, Est ibi fnansus s. Pctii do (|iio Iiabeoius annuathn quatuor gatlK-
n»H et .XX. oua. ad culturam nostium tres dies in anno, «oluit rtianaua do-
ininic^iteni nialdium t'nimenti. duos maMm* nufnc. dcuohit mansns Trtwuttm
daoB nialdros fruiiicnti. uel pro redcmptionc quatuor donar. /r»*^^*
In Ilechesdorph sunt .XIl. tnansi. ex Iiis duo sunt inteodati Rv<I. de
S((insr/^. duo PhHippo de Luccdbnrcha. dinddiiis Jhfrtdo de Jhtppe. septem
et dirtiidius iura tjüluunt. Soluit manHU» quatuor solidos in festo 9. Andreo
et imum donar. qui est uUlioi. et tres gallinaa. o|H.ratur mansus in februario
.XII. dies, in maio .XII. di^. propriis exponsf«. nel pro redemptioDe unum
denar. Soluit manana .C. tcguiaB. Sunt ibi iugera attiAentia manaia. tgm
aohiunt medietatem. rant ibi octo Iugera cultore. eant ibi eartille .XVI. que
aolnunt .XXVIII. gallinaa. et qaeque gallina .T. oua. adnoeatoa lubet tri-
bus nicibuB ses soUdot. duoa. duoe. duoa. Quoddam pratim qnod tenetifi»^
tha tres galliM. de atftbili terra quam habet WirieM quatoor gslÜDae m
octo denarios. pro mortno manu tnntuni pro redemptione. qaantum cenaoa
aoluit mansiunarius. pratum de .XII. carris feni in feodo babent iUi de I^-
mddinge, de Rokiuge, de MercheJitho Daniel et Odo.
Summa eensoB .XL. aoiidi. es bis tencnt üb de HMtffen JL* aotidoa
in feodo.
In Lindi'-hf hal»Pimi.'^ culturas sex .XXXIIl. iugorum. duo prata XII.
iugoruin. inoleudinum m^m^^ pt duo loea uaeantia. in hac uilla sunt XXIlIl.
uiansi. sunt autem sex huius iuris et uocantur hrttinger m.m«!!. soluit man-
8U8 in festo s. Andrec .XX. denar et librani iini. in nafiuftate dorn, qn.-ituor
gallinas. opcratur maü.sus in februario .V. dies, in maio .V. seruil iiobis
maoBionarius stcut aratratua eit. in ucre , . diea. et recipit tres luovtaies pa-
Digitized by Google
437
oes et duo sextaria sercuisie. frtjr^'r. mensure. in iunio paiicm tantum. in au-,
tnmpno panem et pisam et m ueopero duos paiitv «lat mansus duos myo-
pes hiemales et duus cstluales. recipit inp>sor unuiu panem. dat mansus ad
fcßum äcauutuui quatuur deuani;i> it (^u&tuoi luturcas. maiihionarii in hor-
reuni nostrum deducunt et .componunt. Sunt alii sex niansi huius iuris, sol- .
uit mamot io fiesto b. Maximiiu .XII. denax. opemtitr manslonariuB sicot su- '
p«rias et ictondni. quod linviii ^ood superiores msl maiui aolount isti wx
opcnnlnr* ei ^ übir« dat nobia manaua .XII. ulaaa paoni. dnaram et dmi-
die latitodiiua et nnius |>aline. ieti antcm sex mansi uoeaotur LintAer et Oo-
aäadtnmer mtniii
Habemiis in laHmhet J^IX. eurtei.- que soluiuit in festo s. Maximiiu .XII.
gmllmaa. alii .XII. uiansi qui eunt Scozt et Dukkerer 9unt huii» iiim. Boluit
«•um. in leito a..MaxuMDi .VI. dcnav. qperalnr «leut superlus. recipit man-
BMmariiia .YII. libras lini de Mersch et opfwntur .VIL fruata pauni oam»-
mik. bnutum est .XJI. ulB^tm&.trfii^^iV?/;.
In Mersch habemus culturas quinquc .XXXI IT. iugcnim. duo magna
ptata .XII. iugeriiiii. habctnus ununi molendiuuni et duo loca uacautia. In
Mersch .XXX. sunt niansi. \m\ia infeodatus est. XV sunt huius iuris, soluit
manFu« libram lini in testo Aiidree .\. libras operantur mansionarii de
Berihtjtr et de MtttiHgtr. tres de lltidofiih. VII. de Sooze. soluit mansus in
naiiuiiate doni. 11 gallina». in pat^dm uiiajii ».'.illi] ini et .X. oua. operatur
^ inansiis .V. dies in febr. V. dies in inaio. tlut uiaiisufc .11. Ueiiar. ad feuum
secanduui .II. bilurcas ad c(>uipoQeudum t'cnum. quod et mRosionarii in bor-
team metgum dedqeunt. et oonponimt. dat mausus duo£ messore« Uenalee.
dnoa eatiualea. recipraiit oomedere. carpeDtariiu aDnonain dedudt in horreimi.
4e plaiitlft gelWum .nnam lecipit. mansna deuebJt tria nuiJdra domt-
aiealM T«M*ldA>1o .festpi9^ Remigü et in maio tria. uel dat pro redemptiime
waHri dmm denar. ineiur. redditur deuehentibiis de .XL. maldnt unum et
«ü^flMi^as.. ?8ant ^oatuor alii man« altedua luria. eoluit qaieque .V. soll—
dos in feato Reniigii. uuus eat Glahach. alter Beringe, duo sunt Mersch.
AAü «XII. sunt huius iuria. mansus »ohiit .Villi, dcuar. et obolum. et Uli.
denar. uennalea in feste ». Andcee. in festo s. Maximini A . obuioa. in na-
tiiiilate doin. .1. gallinam. in pnsclu .1. et JC. oua. De reliquo sunt «Ue-
dem iuris cum superioril*ti>. Ilabcnju^ etium curtes sex. quelibet soluit qua-
tuor denar. in festo s. ^Laximini. de <|uil)us uiliicus duas oues eniet et nobis
Ty^t^ri/ii detert. in na tini täte dura, dat nol'is uiliicus .XVIII. denar. duo sex -
taria uini .VI. galliiia> et .VIII. panes. ilabeiuus quoque quatuor foixsta-
rioi et duos carpeutarics. aticrt üobis in natiuitate dorn, duo sextaria uini.
dnos paneij. duas gaUinas. et qnilibet ni tldruni aiiene. unnonam undc panes
Üuiit de moleudino accipiuni. \ illituo i um uillieatiouem recipit. dat uobis
.V. sülidos. tWeötariuji et carpeotarius .XV III. denar. XII. sunt no&tri .VI.
ttiUici. Habet quilibet piauetnmi feni quod quatuor boues trahunt. si plau-
ikOTt-fttnytTTt iliiiendatiom. tenetur. habent de uno iugero tres gclbaa. Ad-
ttoaatoa biiel in quolibet plaeito .II. sol. et naldrum frumend dominicalia.
Ü JL imUmw aiwBft. sed in festo e. Joannia auena non datur* Conea bap
Digitized by Google
48S
bet maldrum frnmenti. ti^ia maldrs aueoe .VI. sexttri* moi. XU. dttar. iA
carncm ,TI denarios ad Inmrn .fl. dcMinr. ad galeni.
Jn i.nerh'nq^ mni XU. niiinsi. quilibet polnit in t>sto 8. Andrew XXX.
dduar. in iiio<li(> niaio .XXX. denai'. iü uatiuitate dorn. iL galünas. io pa-
acha .1. «^'uHinanj et .X. ooa.
In I sji'r/tn sunt .XVI. maiisi. unus soluit .V. solidos. unm est infe6-
datus. unus fMoit K'gationeni. de .XH. quilibet soluit in festo s. Andre« .XX.
denar. in medio niaio .XX. dcnar. in natiuitule dotn. duas galinas. in paacha
uiiAtn gallinam et .X. oua.
In Seifuh sunt .YIUI. mann, nniu est infeodatua. de düa qtiUibeft iol-
trit Io ftsio 8. Andtee .XX. denar. el in mtÜo ayuo JDC« Matt. (gitÜoam
et oaa sseai »uperioreB.
In Widd$ sunt qualnor mand. nntis soloit 4wm eol. ^ nliii qdibl
.XXXn. den. gallinam et ooa ut snpM.
In Flaiena sunt duo mansi et dimidius. In FtUa quatoor m&ßd iolMh'
tfB idem quod Uli de Vtpeme,
In EverUnga sunt JSII. mansi. In MMin^t sex. de tMI arabili .IUI«
iugenu nolendina duo. In PiOa demn» donhiieaKs eudi apptadlsiie aoii.
^natxior mansi. de feno .C.L. carrada.
In Vapeme .XVI. mansi; in Elle unus. in Hou^sted sex. in Walde .IUI,
in Widp7irod duo. in Praf^s .VII. et dimidius. in FUUMa duo et dim. in
Sci/ido noucfn. in Marcheto unus. in Vouvel" mni«.
Summa .LXX.JI. Sexto nnno io Sdnda (IcKcr in tebto s. Maximini
pertns quatuor denar. Amoläm quatuor. AdeUit sex. et aex in tüUu AI-
stein y. et .V.
In Oldinffm sunt nouem mansi. mauäus soluit octo sextaria tritici. octo
scxtaria auene. octo denar. quatuor gallinas .XXVIll. oua. XXIIII. cortices.
croadas .VII. salice terrc. duo prata in quibns molcndinum esse deberet. |k>-
metium quod dicHur Waldonia, et due hckmafehen ncai Mdeeie. M bct*
Petri duos denar. Tkewimeut de orto duos denarios. Mbtr^ trea obolos. «t
galfinam de minsione et duos denar. de orlo. nenatoribos wmHk tiia »exto-
rta uioi. nt in ipsa uilla uel sibi proxima vendantnr. duo lexluia panii. I.
den. ad panem J. den. ad lomen. maldmin eembuste anene eaaiboa. AdWK
catus ad tria placita emn tribits equis nenü In natioHafte doiiini pabohttl
Ikabebit. in aliis non. Quimqite bona noetra inbabitat duos dies tabMI
qnod sibi iniungitur. in noctc panem aedpit fenum oön|;i«|gat Ol In bonranh
ponunt. trea dies aratro. aiait aratratus est. sentit, in MM ad meiymi av-
tarii frumenti. in autumpno et iunio panem recipit.
In Afttelbnrnn. in hnc curtp hubcmus .VIII. mansop. dimidiimi quartario
minus. In HimdiiKje .Uli. niaji^o« et .V. sunt infeodati. et pratum soluens
.III. den. in Domgtn unnm mansum. m Htockehn .1. mansum. in Miy*-her-
udt .1. mansum et quarterimn et .'»Ilodium poluens in festo s. Andreo ?c»y
denar. in Jimnerlfc h f. man.sum. in ih'.rore .1111. ot dimid. \n SmeM' >] tivs
mansos suluentea .XXX. solidos. quartarium .XXX. denar. dimidium ^uaitn-
riam .XV. denar. Summa XXVIIII. mansi. soluit manaua quatuor a«lidM
Digitized by Google
439
Uodientit monete. quatuor deMrioB nliitif. Aül miaiioiiarivi in mm tnbai
dMNUk in iunio tribm. in autumpno tnbus. sioat mtratw et«t. Seminat in
ooltara maneioiuuniis quartarium de maldru. dat mausirtnnriut« ad metendum
fenum hominem iinum. Mausionarii deducuiU in bort-^m. flagellant nobia
ununi iliom de annona hicmali et unum diem de e^tiuoli. Uabeiniis ibidem
duo iiiuiciKljiin. uiiuu mulendiiii maiiaiuiiarii parabiuit. dat manaua duoa xuai-
droö auenc d*. miiiicalis uiensure.
lu Jluntittedtii et Onue snnt oeiu niansi. et dimidius. ex tjuibus V. qui-
libet soluit in feto s. Martini tres donarios. in festo s. Maximini duos deimr.
et o1k>1ijiii. r.\ alii.- iribiia quilibot soluit in iVbto ». Mattiai .XXVlll. denar.
et m JLCötu ». Alaximini .1X11. dcnar. ot oboluin. Ex octo auieiü quilibct maQ>
«olnit ia feato a. Ueougii uiodiutu grajii. et in paaoha duaa galUnaa. et
4» ^ni^dan aUodio aolttiuitar duo aolidi.
In f^miehe* Feodan Jkutüm «p«d Buepe^ingen qaod lutbut «nui anHi
Bm§» «t iMter am» rAoma». in But^mdal oct» minaiiB tun in «beis qnam
tem arabili. qui numms indpiimt in eampo HuihmiHi Vretpe et fininnt in
MaHmi» «I petituram qne hui Cimrixdi de jBocCflniacAarf, que taoent X
maoaum. item oato manaiiB tarn in nineis qaMn campis. qoe oocantor JtftfiHw»
Me luxta Bmche. et duos manaoa qni noototttr Sdlami, Hec omni* leneft
idem Ä ab ecclesin iu feodo* et ad recognitionem istius feodi tenetnr idm
B. et aoi poateri in perpctaam domiiM abbati. qui (aent pro tempore, hvh
pitiun aoum in festo b. Remigii uel .X. sol. treuer.
In Svepesinrjc ccnsiis. Thumm et Th^^^viUrioM dimidinm maldrum siii-
gini». et tantum aucne. et sextarium utriusquc. TiffhraduM tria sextaria «ili-
ginis. tritt aiieuc. JUctliiiu.i et Armldua .II. soxtaria et dimidium siligima
et tantum aueiie. iUchanlus aextanum silig'iniü et tantum aucne. &c. Cen-
8U8 denarioram .II. buiidi et .IIIJ. deuar. XI. ^alüno. ad galiiiiam in patscba
,V. ooa, et iugerum ([uod soluit dimifliuni maldruni Ii uinenti et tantum auene.
Büsdorf cenfcus .V. firtellc siliginis ei tantuin uucne. iioucoi dcuaiii .VI.
gmliine. et pratum octo iugerum tcrre. hec pertineut ad officium cantoria.
In Nospelt annt »VlI. oMoaL quoram quisque aoluit in feato a. Bemigü
qnatnor aommi auene. et nwwoom. et .QU* den. pro neetione. in feato
Andree JCII. denar. {n nativ. dorn, daoa i^eUinaa. in paacha diiaa gaUinaa«
et opontor pn^ptio atipendio .XV. diebna in fabr. et .XV. dieboa in |naio.
qnicqidd ei iniangitar. uel aoluit IUI. denar. «rat etiam. aeminat croadaa et
infett aecat kBum et infert
In Dwndeue sunt .XlilL mant>i. quorum quisque soluit in faito s.
gqgü dominieale maldrum anene. in feato a. Aodree .XVUl. denar. in pn-
aeha .1. g&llinam et JC oua. pro .aeeetione feni dat mansua .1. den. secatun
tart pro uoluntate cMiierarii Treuerim eeu proprio uclu'culo ad littus Varhere.
idem iaciunt de annona et uino ud soluit .1X11 den. pro redemptiooe uebi-
dldi. quando uero uehitui* datur cunui sextarium uini.
In MeJet narh snnt octo inansi. qiinrum (juiH(|ue soluit in teMu s. Andree
.XX. den. libram Jini, mudium graai. ia nativ. dorn, iluaa gaUiuaa. in pasclia dua»
gailina« et Jük. oua. in maio .XX. den. in i:e«tu s. Job. Bapt C. tegulaa ud trea
Digitized bv
440
denar. operatur propriis expends «ex dMn» in febr. et sex tu miiio. quodrfbi in-
ioDgitur. Sunt etiam ibi trea dfMde habentes .XVIir. iugcn». ijnis ooimit me-
toat et conuehunt in borrcnm. triturant dominioileitt annonani et neliinit «d
eoolosi'aiu. facirntr.^ Intvr diios maDsiw cuirutu onam. Habentur Uiie €ft tria
prata. que sccunt et coiiferuiit. recipienlcs im. vUitali» uillici porcus ucl
.XiJ. den. neuem aHn cunei et duo aextaria utni. est et moiesdinum aol-
Uens sex moflifts iirjuii.
In Heticii amü ..Xlll. nLifi"^! .\1H. mi\i huiiis inri?. soluit man.sus .V.
deo. in fet*to .« Maitini. »iiid» in nativ. ddin. «jiiatuor in medio febr. unum
in paftclia. quatüni' in inediu raaio .V. in t'esto s. Maxiniini. quatuor in iu-
nio ad secjinduni ftMiuni, in fe»to s. Remigii maldnim et dimiiiiinn siliginia
trwi^, men&ure. Mnnsionarius arut uobis uno die in uere. sicut aratratus est.
tecipit arator ties pancs niovta^e«. in iunio duos panes. in autumpno duos
dies et reeipit tres panea. pisam et dimidiuiD aextiriam umL liaiiiiii fla^-
lal nobit .XU. maldroa dominiealee. ot ia natioitate iaelum eit VI. mMtm
Treutrim deaehit Dat mannie ad eolligendom fMum quatuor hamines. maa-
aioiMrü in horrevm dadaeuot et eomponunt dat aobia manaoa duo« piohho
m biemaks et duo§ «tiaales. dedneont in boReim noetnia du» plcastr»-
taa meaaia. Operator noble dnoa dies. In M&hereh eut mansoa qm wAwü frei
aol. In Arhhach sunt doo mansi. mansns aoiuit .XVIII. denat. aex a«x-
tan'a fnimenli. totidem auene in festo s. Andree. In Besch est manena qni
süluit duos sol. Bitm sex denarioe habet in feodo. fiet alter mansus qtü
soluit V. soi. in fe^to s .\ndree. nialdrum et dimidiuni .... in feste s. Re-
nii/4;ii. In hac uilla sunt tres culturo .XXVIll. ingernra. sallci boni .XV.
iui^era et in insnla pratnm .V'T. iugerum. Stint due curtes. qne -^olnnrit .XII.
denctr »mir (|ne soluit duos flf^nnn'os. VüJicus habet ius diniidii luanÄi, fo-
re.'^Utiiu.< dimidii. earpentnriii-^ ilimidii. Dat noVijrf uillicus , XVIII. denar. ad
carnem XIJ. ad panem. qn«tiior sextaria vnni. Omuis pisrator qui in banno
nostro piseatur. dat nobis singulis annie duos solidoa in nativ. dorn, duo« in
«pascha. duos in festo s. Maximini.
In Hüdinge V. solidoe. duo sextaria anene Irviier. meoanre.
«t duo aextaria nmi. et dne deoariate panie. dimidietaten in fioeto t. Walpur>
gia. el aliam diinidietatcin in fiwto a. Andree.
In Käme babemoa culturas .XXIIJI. iugorom et prattno .V. iugietiia.
tria ingera »alid boni .IX. ingtra aJlodK. qnod Votcnamdut» emit. In hac
nilla aont .XVII. manai et dimidioa .VII. et dinidiaa wat Modati .IX. el
dinidius sunt medhnann et hee iura eoruni. In die s. Brietii soluit naaeaa
dao maidra siliginis quaHnria niinns. nialdroni auene. ia ualiT. data, aaav
gallinam et .V. oua. in paeeba (antiindem. et septimam gerbam. Operator in
febr. aex dies eum suis expensis in maio similiter. erat oobia roaaaioDarius.
«»iont aratrntus est. tribus diebus in nere. reeipit arntrum quatuor nioytalea
e< sriit< llam pipr. in iunio nboluni pro f^n^pn. in antimipno pisam et dimi-
niuni 8extarium uiiii. in niaio «soluit .V . tognla-*. A fosto Thome usquc in
fefctum «. Mane purif. »ex sardnas ligiiorum et reeipit panem nuntaleni. sol-
uit etiani altere auuo truncum aepteon pedum .VIII. sunt mo^taUs mansi et
Digitized by Google
441
hm for» eorwn. in 4m s. Bri«tii t^lvit mmi» tnaldravi siligiifiii el maldititt
a«eM Irmm fnawiiiie. 4« refiqno ivre rimSI» Bant luperionboi. preter qoed
ligOM Htm Mlnint nee trancom. M sepiwittin g<erbaiu. soluuot etiam nobli
dmtoam. Qulibct mai«k>nMn'u8 da.i nob« nraMOMHi hicmalem et estiiidtio.
mmmm dat nobb deiuuriaiii ad Meaiidum fcnum. raatntioiiaritM oolltgit «t In
borremn dedodt. operatur oiansioDAriiiB ad moAendinain. si a<|iiaro iDtrauerint
redpiuDt qnatoor sextaria uini. dat medimaimi9 pro corinntde .Y. solidof.
moytaii» mamot .XXX. den. habet quilibot maiwos p^toiram. — ViUicai
habet ioe dimidii manHi, sernit scolteto in tribus placitfs cum tribue erpii».
in natir. dorn, flat nnhi'? süx (Jenarios uwitaUn pro ourrio «cv pro nino. 9ex
pro pane. fore.stariiifi lialirt riialrlrum silitrinis et maidnini nuenc. dat uillicui
in nativ. dorn, tros denar. pro (ftnie. tvf'H pro uino. et treM pro pane. Est
ibi renJimi eeruiie uniim et ditfiifitiiin, i|ue soliiunt uiiüco noueni denar. E«t
cortilla quedam. que eoluit ad tunnö& Ii unienti sex d^oar. i^it mansu» cirea
cultnram nostram .XV. pedes. ßannus noster e?t.
In Luncvich babemus euituraa sex et dimidiam salici buni. In hac uilla
flttnt .XYII. mansi. et quatuor ak dlmidiaa mnt infeodati. et hec iura .XV.
nimaenias. quilibef sduit (ria qnaitaria fiUgini» et tria anana tn 'laita a. Mar-
tfni. in natiT. dorn, doas galUn«" ^. o«a. Im paaeha tralwidciii. in mala
.C* tegnlas. a festo a. Thoma tuqve in purtf. s. lUrie aez saiamai iignorani.
et Miendfiiii qnod qnataor maiiai at diaidhn aont tMoytabt. naa ligna sokraot.
aHno airao soloit mansiia «ronaaiD aaptcm padom. babat quJlibat patiturHi.
da qua habemus eeptem partai et mansionarins tertiam. de eoinmuDi dat wooir
teto doas situlos. da proptio castodi sitalam, Radpit edara mansionariua mt"
tamm «nii de eommani. In Febr. eoluit mansus trea danar. in maia trat
dnar. arat nebis manaionarias. rnoat aratratus est. unum diem in nere. in
innio anuni. in aututnpno unum. recipit aratrura sieut de Kenne, idem de
prato. In hf\o nilla Imbenni.« duo molendina. Iiabeinn«« et nmn?uni de nniis
. . . . «olait mansionarius duas partes, de sua tertia dat amam pro censu. Eat
aiter Wolcosi (?) mansi. qui 8oluit ,X. sol. ad seruitimn fratrum in annunc.
b. Marie. Vinee in fy^f{prHfi soliiunt dinudiiim iiiriuni. item in donn'nico
inonte tres uinco. (juo dlmidiiim soluunt. Habemus petitiirani quam ihiehal'
du8 nobis contulit. que ad anniucrsarium Buum spectat iteni due uinelle que
dimidium soluunt. VilUcus unam coUigit at arantibua det mustum. alteram •
aarpantarii» det toreolarfa prepatairtibiiB. In ktnito monte .XII. ninelle que
«ardaaa aaHNmi Üen dne. qnaUbat aolait aitsh» et daanam. Eat ibi aliaai
manana damini Tkom«, qui lolvit maldnun «ßginis. at .VID. acxtaria ami.
art altar manioa. qn aolnit amam tnoi in Kttälurherch, BerUifiu, Brnbor-
im ai HVoel». aniNqQis^e dabit «lliaa in nati?. dum. III. panes. nil. da*
nar. earnis. doo saxtaria nini. galbam recipiant in craada qoia Kgamina
dabnnt.
Kyrache.
Vallü. ad hane uiliam partinant Jj. mansi «na nrnraa JCVIII. infeo*
dati sunt.
In Lmch4 sunt .YIU. mann .V. sant inÜBodati .III. anat in mann ao>
Digitized by Google,
442
«te 6t bee iiir» eonua. Maos» soluit JQDL tmm vM. mMcwm müf^m,
nuMniiii Meae Ib ftito Martiiu. «Hho taaö ium titIHtt ad fuitam m
iMto s. Bemigii* in nativ. dom. duas gallio« et «X. «hml in ftifllift taataB>
dfloi. in (et^ «. Job, C tqinks. in pa^^ha quatnor mmdam ISgßunm* wt^h
pit mansus panem secunilum de farin&. dut uobk wmmm hi maio unam tnua-
cum de .AUlf. podum. nrut nobis niansionarius «icat aratratu» e*t. reei^it
aratrun« in iiero (juattior pane». pkaru et dcrinr''i!n uini, in iunio quataor
panet» et ca«)euui. inmlc> «{UJitu^>r i^imintur pro (iciiario. in a'ittinipno sicut in
nere. ad pwandim» tenuin duo? üeuar. luaiiaioiiarii colli mint et m iiorrewi
dedneuiit. Quicunque in baiiiio noatro pa-sciiis et Ujna utiitir. ad n»o1eiidi-
nrnn et pratuni ncwstruui ue teuetur. m coliiL^iH'-i" U-uq t'uica »juariiuiuiM pa-
ni». rastrum dimidiiim poucm. cumulator inte^iuiii paBem reciptt. m^^oc
moytalem paoem. flageUat nobii manBoa uao die.
Ib Büim tmt XIIII nmi. oeCo «I dnUvt mt 'whodaä .Y. ot di^
mid. simt noatri. et tont bmot inriii, Belait mavaii ^«od el wpaäor* meiil»
^•öd SMiMM aoliit ttes «IM» ».
Iq I^aüi^ aimt .VIL meMt et danu doo iwi lafcodalL V. et dinid.
Mnl nqalri et de Mi dno teni qvonni tfmqt» aolidt emnidBiii vinl» «Iii dm
qeOibet qnelaor aoy» tUab Min«, alter trw amei. diaidii maiiei mmm
el dimidiam. rtliqn» iQra.ctini uperioribv» seliMHit.
I» VoBe seilt dodoii ck« im manai. ties et ctim. sunt iofeodati •X.VJ« efc
diaiid. Mmt BOttri. mansus aebiit dimidiain carradam uini. reliqua een wof^
rinribü» lolunnt Soluit mansus pro cot'inmk .V. ael. In bac uilla sani
.XX. VI III. curtes. flagellant ncbia curtillani annonam noetram et recipinni
moTtam. fornnt nnntia nostrn. si Tr*everim. 8f;oM^}>'>,ch. Dect'mam euut moy-
taüi recipiunt. inha non. fodit uel aliud (juoJ« uijqiie opus tacit in cultora
DOetra. pro coriin*'(h .VI. denar. liabemug et lue inoieijtlinöüi rnlturas .VII,
.XLVTIl. iuß'ornni preter saii( um bonum. altaro unno (juaddu pa>tuju soiuii
mausui«. Cf^t ibi t|uad<iaui buiiuui (^uuU Ual uuutio noatiu treä buuteras tritici.
Lu/irs/ifif. in hac uilla nunt .XXIli. maiud. et quaita pars, tret et quarta
pars sunt intcodati .XX, buius iuris sunt, soluit mansus in festo s. Brictü
BuMrum ai%ioia et raaUnm MMBe frcMr, nMonm et dinidiiiBi MeldniB
•oene ad pabulnm. m Bat dorn, dnas galÜBai el Ji^ ooa. in piariia tatttMa»
• dam. b aMlwnpno pi-e oiiio dedBceade qnatvor den. in «laio traaeam JUHL
pednni. uel ai abba» aolaeiH. pro redemptioiie «inallMir denar. Ib bbI. de»»
el parit Marie aex aardaaa ggneniip «ol pra fedeiHptiai» d«ea danar. in
mala .0. tegnlas. in festo s. Maxtnuai pro teoau mansua aatnifc .XVIU. de*
Bar. aHaro auBO cam illis de Vnll^ in ÜBito a. Bandgü manaas d«aa aaL ad
partoka. pro mortaa bmbu .V« lol. BMuaas. Baiigaa ofana ad eatlwaMi ai
pcatft adnaDt cum aapeiioribas.
In BtfdeU'ch habemus culturas .... in hac uilla sunt .XX IUI. man«,
solnit manfius in festo k. Martini duop denar. et obolnm. in t'esto ü. ßrictii
maldniin siliginit». in tosto s. Andrce maidrum auene trf-utr. mcn?Tmi infra
nntiv <]<>nt. (iimidinm nialdruni auenc ad pabulutn. duos denar. et tJuoc. pa>
nes. quatugr gaUiiia« et »XJi. oua. Operator in fehr. Vi. dies, in maio sex
Digitized by Google
0
44»
dtau in Hwao .C. tegvln^ Bntt iW f Midafei ^cnrtiUe # terre ^ *>ltmiit w
feste s. \UxiiD. .VI. sei. pro ceiiM ittipMllo. quod e»i dvix'in». altero aoBd
» fMto s. BiiiMgä .Vi. des. «d paitnii. in Mt dorn. VL Mroini* ligno»
mm. fMro mortuft manu .Y. so), fieiiul Bobb mansus» aiüit ara^tw «H ad
cttltnram im fioMefrerci itt Itbr. ura difli in mne udo die. ia «itanipiMi
mo die.
In Sci'Hfbei'ch habonins cultiiras .... in hac uilla sunt .XXlllI. mansi.
trca et diiuidius »unt infeoduti .XX et diin. sunt huius iuris, soliiit mHiiHUs in
festo . . . maldt um bili^nis. in festo e. Jbrictii. maldrum et dimid. aut iu' frei/er,
mensure. g-alima« .V. per annuni et .XXV. oua. pro censu .XlJl. «Itn, in
maio tnmcos .XIIII. pedum. in nat. dorn. VII. s^arcinas li^norum. iu maio
.C. tegulas. Upeiatur mansu» iu febr. VI. dies, in maio sex propriia expeii«
tk, Scruit nobis maoflionarius. sicut aratratus est. in hhr, udo die. et rect*
fit mtfttkn penem. in insio quo die. in autampno imo die. Dtt nebit
naaiai nionm imiiiii kjanilem «t eHMeni nniim, ncipit meiier moy*
friim ff. ad htaam mm dianii pro' martm muA .V. «eL tk&n tm«r
.^L teuw ad pattam. IM aat fMdüm quod dtot lAuMit ttpai
th ccdiwa. daoMBD et nBam daeiauun apad Z^Mwe. «Mm kirredaBi aini
ipud Ayoiflm. et apnd ZuM^e diimdimL amam «im da JUmptpeNM moümh
itko sno apud Bndelidk, daolNia maldris tam tiHgiiUfl quam anefte apwd Ntt'
mrilre JLXK, deaania ocnnumi apud Breit, una textario olei. et qqatttor df*
naiSi apod Waltracum, et .V. soHdii denarionim apud Jiuutnmt, atea vm
tfod BemiansMitde eum psato qood dicitur ytlei9is$e. et cum monte qui
dicitur Wth t'gherg cum suis appendieüs. monte qai dieitnr M^mertUÜe apee^
taale apud Bur^ff'pJt. et Xommrüre et Ortcürf^
Decima. In huc uilla habcmus .XX. mansos cum .XX. petiiuri». soJuit
peritura in autumpno de prcsprio .VJJ. situlas uiiii. item \u\i\m situlani do
propiiü. que uuig^o wismitfrinfr uoaitnr. soluit etittiu unani suulitia de wm-
iriuni sooltelo nostru que dicitur xtokftn^r. uillious habet ccnsun» unins peti-
tur€. soliiio oensu omni, quicijuiii de potitura i<u|iorcreaerit. mcdiet^ uosUra
arit Dat uininuntio noatro in autumpno quatuor sarcinaa lignorum. galli-
aam J* «t teKtarinin aneiie. fiiealaa tna. Ilabenwa et Wi laiaaaa que lol*
«ml DMdiotaleol. Habemat iU uiocaa que aolmuil tertiau partero. Ja mar*
ti» manaaa dat ad oloun noatnm .O. atipileB. ja maio .C tegulaa. pro wmntSi
JLXZ. denariw imamk Habamns aliam d» qm'bmdam mamioniboe dilpotiiMm
etnaam XXYt donrionm* qai ta feMo §. Ilartiai daadi Mnt thncim,
Dt alea aoatm daaa amaa. de Lmi^htngarde Angnei amam* in Ar$h§da
Japiifwu. A^herttf, Waltmu» afimm* WatMmt lA§man d^ Sletkarhuck
amam. Wecelo de grandi ainea et de Elker dtmidtam amaili. de mansiooe
am aitulam et prandiam. Wamerui Losmau da mansione Bua custodi situ-
lan. TheöderwM de prato sextarium ^DtderichesueU). liichtMa de HdBohek
duad situlas ia curia torqtiebit et dabit. Cttno situiam de iugero in Pltncett.
Andreas orto puo 5itti!a?n. Wnllerm de niiperiore uilla dnns situlas* de
Vnm^^Umert et UtrvUiutit, Ünä, isuuaidere et aui duac aituUa de mansiotte
Digitized by Google
444
et DDAm »itulam do arbore uiicum iuxta Vtkkerkh .1. de pnlo ioxta Sco-
ntbiteh .1. depnto ib Tr§äe, Odo dtias sitolM fl« .Lato. Sepit bwosus .XVI.
pedes circa olcam nostram. carpentarius et mai»ionanu8 titnum de petitura
in dclouni defeiunt. si cffunduiit ipsi solimnt. dat nobis mnnsus uno die nii-
iiisti iini III coHigendo uiiio in olca. recipit in die quod comcdat. in nocte pa-
nem. (jualc? octrig:inta finnt de maldro. dat obolum carpentario noatro id
eniend»»}; eiicuiofi in U'>\o s. «Toh. Bapt. sin autem. sext.Ti ühi i uini de com-
roani in autuuipno. E/bt nutcm ibi uiuca pertincns ad cu tudiam. qae soluit
dirnkKoni uwum. Sani qiiatii^ agelli et aUuula. de quibus cnaloe quaitMV
gortem fc«bct. £il H «nftiUii qw dü omikM mtahm uiiiL tafinai bonMil
tri» Mg«m 4t dimidiiim «|i panlo ploi. Habcmt .VIL'CwtetövtiiDJiTMlBfti
Irn «ttrias umi.iwhft^duas^ reK^ttanmi qndibei J. ntabnl.' «t/äg«lhH qwiii
Mtait dms ritala» .V. eortw. q«elib«t adait dm dnsr. >tt<?fiMtoidv Jfc^
mini. £•( ibi quedam uinea que soluit sex dao. in nat:4lQliiiui£Vitn((itodam
«inelU qtM BOlait duos denar. &c. Roopnut maniionarii eqaos no6tr«kidMife|
nobia fenum uel ftramen. iectistemia prtstant. iiillicua habet iua nniits maiidi
tie qualibet pctitmn »Inn «^oxUiria uini. serait preposifo in tiibus placitis. dat
etiam .Xll. denar. in nativ. dorn. Bannus nostcr c^t: theloncnm nostram..
•i Bcabinns o(>n<^titnitur ,VI. den. dabit. tres no«tri .<imt tre-? aduocati.
In Pidiilit liabcmuä culturam triam iugeruni. piatum . . . iugenim. Est
et alind pratum. qnod soluit pro comu daas amns uini. Sunt in hac uilla
.XX. mansi cum .XX. petituris. Suluit maDi»us primo de communi uino
ttnim tiiiilMii qoe est titokemmr. de proprio .VIL ntoUa aim et mam e&UB;
de proprio, qne uoe&tar winiiKjaner» Dal Cftiam nnam dtalaiii'< eii«Udi»id^
proprio ad \nmeä eodeaic. poat aobtiim oeiran medktaa uini de petitmAti
ii snperiiabondaaerit. nobi» dabitar. nininmitM) Ja Aoldmpiio aaMinam ligno«
rom. pancm unum. et sextarium uini. gallinam. et trai fiMttlaa daiRt ia mar«
tio ad olkam .0. atipttea. in maio .0. teg:ulas. sepit manaut ditt oikam aoatnnr
.XVI. pedea. pro mortua manu .XXX. denarioa. dat nwnfoa ob<^ara pro«hv
culis ad uasa in fcsto ». Job. 8i noji dederit. in antnmpno sextarium uini
dabit de comninni. In hac parte mv^fUt- sex uinee «unt. de quibus geptinia
pars cedit fratribus. item tres uinee. de fjuibiis septima par« e^'t cnstodi'; et
nna nine? que terciani pniten) söluit. nec dat decimam. trauj? auiöflUiiu ui-
nee Miiit. »jue fjuintani partcni soluunt. nec dant decimam. Elemodna etiam
habet tves uinellas. que dintidium ßoluunt. est etiam ibi curtis que aolait trea
denar. dat nob» quiiibat manaos daoa miniatroe in deiSei«ndo'ainOi>dafilpGBh
emnedere et Ubere. reeedentiboa doo paaea et qnarta(rian») aiaL Mmmodf
bua niDum dator muMÜana an». Dat Dobia maBaoa hombkem mmoi ad
paianda tonmlaria. recipit in maae gentaealam. in nocie qaiaqae paneaa VBmA
recipit uillicus iua oniu». l* - ifr.mr.
In Keitf^rrht sunt duo manei ad l:^mitZda päMnentea. in Tritttenhean 4n(k
taaliai ad Embddf pertinentea. in Emhdde tiva aunt maaai. aolait maaeaa in tm*
tumpno dna.« amas uini de petitura pro ccnsn de reliquo uino petiture medieta-
ten> pctIp*;!;), medictatem manfionaiius recipit. ulninuntio noatro in autiimpno
idem ius debetur* quod Uli de Decima, pro mortua manu atmiliter. et de emen-
Digitized by Google
445
4»|iaDibuD et petitura edificanda. de omni i«tai wtktm i» euBia apoil Jkei-
mttm* » in aliquo duhitauerint iuquirent.
In Erlon sunt .XX Uli. mariHi. niansns solult in festo s. Martini mai-
4rum biliürinis et nialdruiQ auene altoro anuo in feato »«. Heniigii duos »ol.
ad patituni. in nativ. rioni. ciuaä ^aiünus .XX. oua. et tliniidium maldrum
auene. iu pascha duas - lUinaf» et .X owa. in festo ». Job. C togulas. in
nativ. dorn, quatuor .-aninai liguoium. recipit nuui.su8 .1. paneni. iu maio
imociuiL .Xllil. peduiu. et rcoipit duos paiMS. arat uian«iuuariu8. sicut ara-
j|ntiUi«»t.itcr..iii< Janno. r«cipit «iopt «pwl V^lkm* ii4 tdetniliMi pvaAoai im-
»ea^iiMknBioiMriM euocat. quos iivit «Ugit. dOiir in tu«M pmia et ot-
••ftHwi recodenti oio^rta et deiwrins. qni %olcnw feocU )iit»ent cm rMoa ve-
flimit. manitonarii cum liuroR Umm oottigunt et ennurienl. Amui qmHeriiHHi.
Lieoca diiiiidumi panein< reciph. mansionarii m Jicmwi dcducunt. pinuittun
mi^pil*|)fti)eti) unuin. quicunqve in banno nostix) t<unt nrnnsioDarä mmum
no»tram inoidunt me«6or rccipit paocni. UgcUarii flagcllant. mausionarii suc-
oedunt. recipit quisque nioytanv munsus operatur nobi« quatuor dirp in inaio.
«i in silua. paneni et caseun» retipit. »juintuiu dit-ni operantnr tani nmn«iü-
nurii. quam liii qui in banno nostro sunt, rei'iptijnt [)ancin et oa^roni. SoJ-
uii niansus iu ftsto 8. Martini sex ücüarius. in \ \. tion. xu luajo .VI.
d(»Qar. 3oluuntur duo soüdi iu feato Martini de ou^Aende. uiilicu8 hab«t
.hifi dimidil raanai. d«t ei qnilibei mansm 4iiqb dsBar. uiaitalea in n«l. 4ofli.
nobia in nut.. dorn, duoa aoUdos watel«i. fnlribu» sex gaUina» .V. et-
iBeoe.jin tpe9cita idewk in feato Miuninini idem preler gaUinM. reeipit .V.
.pan<t,.;6eKl»rinm uini et dimtdiom. Jkddlm habet ins qaatterü. carprätariw
idam^idat iiiUtce btUdlm sex deAar» Cirpentariua sex dcnar» niaitnlea. haba-
Muk hie tria. taolendina. quatnoc ctilturaa •XXVl. ingerum. et saliet boni
•^V. prata.
In Xuu-ilTt sunt .XXIIII. mansl. man«us soluit in f«'«to s. Martini ,V.
obolos in feste s. Brictii maldrom siligiuia. in festu ». Audree nialdrum auene.
in leistü nat. dorn, maldrum auene uisitalis .11. den. II. gallinaa .XX. oua.
eporatur in febr. sex diebus suis expensis. in pascha duas g-allinas. .X, oua.
accundo anuo .\ I. den. ad pastuui in medio maio. in lesto f-. Maximiui trun-
.oum ael .V. obolo8. plauatrum quod truncos deducit .II. panes aecipik. car-
penteiMS ederit et idem veei^ Qperatur in maio aex diea sota ezpciuMs. in
.Mo t. Job. L. tegolae. in medio mnrtio .L. atipitea ad olkam. aeniit nobia
mansionariiw. siciit arttrata» cat. ter in anno, recipit «ntnim vmim panem
hk mn in lanoe. in neipw» dnos pnnos et diaUdiam et trea oboloa ad po-
tum. qni inoMatUtt dncit. bebet dimidinm panem in*mane. in uespera inte-
gram panem et denar. ad potwn. et sextarium aaene« Seabinua et fi>r«8ta-
riua. serent. de quo'seruicio recipit uterquc den.nnum. et »oiendum quod idem
icabinus et onincs scabini qui adsunt. liabont de scabinatu singuli panrm et
denar. in ue-spora ouni uillico comedunt. de proprio uinuni crauut, Bedeiius
habet panem et denar. et cun» scabino in uespera coiinnlit. Iii iunio recipit
aratrum tre? punes et deuarium et caseum. quales quatuor en.uijtur pro de-
naiio. »cabiui. bedeiius. forestariua panem et caseum in mane. recedeates .m-
Digitized by Google
446
cipimit nmguä paw». in «utuniino trac panes ei dimid. dac« deoMr. a4
uuoK iamentum ducit. duo« paiiM tl fKnoid. deoMrium «d iiinum et sex-
teriiim auene. Scabinns et fortttariu» qui serunt, pancm et climid. et cetera
»icut in uore. nflUens habet his trtbus dielnif? ins utiiti*! arati'i. et acieodam
<juo<l onjno5 (^\\'\ in banno nostro sxmt. tribii.^ diohus nobJs »cruii*o debent.
Cum ueiicrit tempus gocandi tenum. uüliciis oinncs qui in f aimo noetro sunt,
coniiaoflie debet. de quibas aptos ad »ecanduin eligit. reiiqnos dimitlit. r»ci-
pit 9c<^aitö in roaue panem et caaeum. in uesp^ra panem et danariom. idem
^tnr «mhiiImb dinmüt, ad aoHigeBdoni ümmub. qit in buoo iMMiro fMt
ninislH» miMiiiit. nobfH fnraua ftmm quartuMfi ftaik, rmnm Imh» di>
ntt^imi} pMi«m. eitninkim dioridkiiD. In horrMn nostrom Muenttt Miipt
pteotCrun p«oMi wsmm. Osiiics tpn in banao oetlr» saht ummob noitMMi
toMigiUit tfetipit quitque panem «nvm. «Mblui. bedellus. foTeetirim panem
fwipMiiiI m aespera. simul eomedunt. post kec twdeUiM et fofcstanue qois-
qoe gerbam recipit. Sciendum qnod tt-e« solidi. qaatoor denarii. et obolos
sohnmtur iiillico in fest© s. Maxiniini. dat mansiis ,V. üolidos pro rorr'me^^.
uüliciis Imbet ins unius iiiarisi. in die quo fenum nof?truni secatur. habet ioa
»ecantis. quando annonx nostr« inciditur. iu« incidrnfi'. in nat. dorn. p«nea
»ex fratrum. duo .sextnria uini. lu paAciui taiitundeiii. in festo ». Maximini si-
militer. in nativ. dorn, carpeiitarius. fore«tariua. duo molendinarii. ainguii euni
«iaitant. et eex denar. lasttelee dani In nadv. 4om. da* noMa mSAom cKmm
mI. ttimtolee. lenilt in CrUrai pMliB pi cposilo Mi ixikm equfo, io ntit doii.
dat frftribM .X, eMem .V. galliiiM» (X). oua. dimidiMOi mkMvh deeoalj
meliit. in p«ebit tuitandam. in f»tD s. Mazinmi aiwiBto -pMlw gaHioai.
ChrpentariiM habet Ins dtmidU maati» io «Kequo tenum «oslniBi eaeatnr a4a>
Vit. faicantratoMi cotrig^t et ioa eeeantiB i'eeipiet in cnltora aranda uol
renda aderit. panem accipiet. cum scabinis comedet. operarios nostroe ad optit
ducet. Redcllns habet ius diniidii nian«i. dominicalia nostra ad colendura
Hi?5tril)in't, habet dr cnnjnk» teni. quantum dms t'urce iongus est. lectisternia
nobi.s cuiabit. equ'<s •^tahnlabit. IfjibctTiu- ine duo niolendina. duas etiam rul-
turas .XXX. III. Intrertun uel paulu pius. pratuni sex iugerum. in nativ. ?.
.Marie de ineidtMidiM « irculis prccipietnr cnrpeutarii* du Suwilre et Scoftehei^ck.
recipiuut diuiidiuni muldruni siligini« et .VI. denai'. ad carnes. uuo anno Uli
de Soomhet^ preeJpienle earpenlario de nliia adacant et Numirt anahaij»
lUi de Nmwäite Trentrim dadneant. carpentariaa otflrqaa mderit epecaUliir.
et pnbwdani Ihrtria oedpiet.
In Meninge kabeaae eaitoras trea JCXIUI. rogamm. itaai mdierai be*
am .LXX.Vl. itigemm. aihw qua' oocatur kameruomt» Memii^ et Vreetke
aom doe iMfieL qaiaqno tolnit amoin oiai« «f^ratur anator tribua dieboa. fm-
«er htm diea manMis colot uobin tantum agri. nbi dimidium sextarhm siKgi*
ni». et sextaritmi auene «erat, semrntum dnbimus. S<»lnit etiain dominicale
maldmrn anrtin nisitali- in nat dorn, et ji^uiliuani. in pascha g-allinnm et .X.
nun. dat ni I is niiui"«uj» tjuatuor moMores. qui messorcp fiaheut arietem unum.
et duo ^rxtMria uini. in nat. dorn. .X\ . facula^. in t'esto s. Joh C. tcj<ul*d
a«i duo» deaar. ad pratum secandum umuu ministrum« ad eoiügendum dooi.
» Digitized by Google
447
ia bmtmm mostmin omnos dedaoiwt. üRiuiit .XXX. pedes circn cnU
Mnun. circa curiam .XXX. redpit «Mtrum in MVt tres p*nefi. qvaitt JkX^.
int de autkiro domiiiieilj« akM panfndo. cum panifndo «otem quatuor |M-
nee et quatuor alietia. in ianlo tre? panes et caseuni. qualcs tres dantar pro
denario. in autoinpiio tres panos sine equo. rmn f^fjno autem quatiior panes
et scutcUa pisc. Mfvinqe sunt duo mansi eiufdeni iuris. Dortih^ sunt tres
man&i et dim. eiusdem iuris, iu Lnkfshiq^ unus. Flosbarh unus. Ilasdn/'f
roansus et dim. Be»vke tres mansi. horuin quisfjno «oluit .XU. deaar, in tV
sto s. Remigü J^il. in toeto s. Andrw. in nat. dorn, inaldrum auene ui-
flitaliR.
In LvJc€$vnffe e«t bonum quod solnit .XX deoar. do hoo quet^tiü est au
Mi «insdcm inis cum uuptriteaa, im MÜeaai boMmt. In Fioeb&eh duo «oMi
de qnodam -bone. in Dorpke XII. demirii. Id Memnge .IUI. deeerii. in Vr-
iicke eet eeKoiim beiiiim qtaod soloit duae «Ctdas uiiii. «ine» pleniaria. quc
aelnit dHBidiom niavni. diie petitore. de qnibos babemne dma partee. ni«!-
tori earundem demw dno meldrt Biiiginis in feirto s. Job. 8i uon dedctt"
mw. dimidinm uinum recipit Tres ibidem sunt uinelle. qiie ioluiinft dimi-
dium uinum. item uinee que eoolteto eedit. it. saliei boni due partes iugeri.
in Limnge saliciun bomnn. quod sohiit dimidiam amam uini. it. situU, in
Floabach quarta pars silne^ it. silna qne nocatnr B«mart. rt. V. atnee qoe
solaunt dimidinm uinuni.
. In liHC uilla haUeiiuis .X. manso«. »oluit inansns dumiuicum niaf-
druni trunii iiti. domin. maldr. siligini». in fe^to s. Remigü .X. denar. in fe-
ste s. Maximiiii .X. dcnar. in nat. dorn, tres gaiünas .XV. ona. tros panos.
fextariuni auene. et sciendum quod de gallinis et ouis et panil>us et auena
recipit aduocatus terciam partem pro ioäticia occiesio facienda, et nichil am-
plius eeruitü aimualie.
Iß BMeHn^ balMmoi evltun« quinque .XXX.Vni. iagemm. in 'hao
iBÜn quAteor sunt menai el dimidias et oetaina psn. söhnt uaneoe qnatuer
sieldni -dennmcalla fromenti' et dwM selidos in fistte 8. Andree et notuitei
quod «sque in- fettnm a. Ewsberii debiteres emendationi non tenentir. ipeaei
eticm umonam de ieie IS^emerm deoebnnt -Reeipit niiinsSonarnis penea.
qmlee finnt .XXX. de maldro. in ipM eniia « nilfieo* antoqanm ttatmm toi*
Kgel. aeluit manmis fi atrtbua qniCaor gaUinas in nat. dorn, ei non. in pnha
qoataor gallinas ot .XX. ona. Operator nobis nansus qnatnor dies in me-
die martio. qnatuor in medio iunio. suis cxpensis. uel dat octo denar. pro
redemptionc. Metit nobis mansns qnatuor dies in hiemali annona. in estiuali
qxiatuor. recipit fiieH*»f*r panem moytalfm. '^eriiit nobis inanslonarius tribus
dicbus. sicut aratratus est. recipit aratrum in iunio tres panes nioytales et
caseum. quales tre« einuntnr pro dcnario. in autumpno .V. panes et sca-
tellani fh<^, traJm duos panes et denarium. in nerc .V. panes et dimid.
«extar. ceruisie. et scutellam pise, Dant nubis mansionarii .XI. talcef. X.
FCcant. undecima corrigit. recipit falx in niane panem moytalem et quartam
pai tem onis. et denarium uini. in mcridie panem unum et caseum. qualaa
lr«B emnoitnr pro denario. et denariam uini. CoUlgont ienoiB noitran ea-
Digitized by Google
448
116» qu) in bftnoo Aoetro raBt. Mt ins aillici emam riimiiii amuisi et duo iu-
gera. qwe uocnntur schvjtwaztr. De molendino nostro. quod est KyU. ImUmI
uillious .XIIII. pauea. qui Hunt de m&ldro domiulcali. de utraque citrti
pulam et soxtnriiini uiiii. dat nobis in die s Stephan! porcum ucl .XVllL
douar. sextiriuni uini. duus paiirs de eodeni nioiendino, &eruit prcposlto in
tiibuvS placilis. omni» doiuus quc in jiostro bauuo c*t. dat nobis in die Ste-
phan! trc«! panfs et dins -«ürnoras nuenc. forcptarius ipsos panes pixl-ot uel
reprobat, du*,» paneü de ipsis haltet, aünyuaui int iif-ur at idera. couuocat mes-
aores idem. recipit duas gcrb«6 ^e. ^tura iiostra et niojtalem p&oem. fert
nuDti« noKira tribw miliMribuB* coli«cto feao eligit «liqttem'medie aUtee
ttirum, et io loonm ciuhqU itaqne a^i polüonram cubitom • tofia «ttUftli ao-
perpanit. ot quod ille diatenaia brftebäa'anpleetitur. redpit. uiUtoO' in ntf.
dorn, dcsanoa . . . aex panca. diioa deu*r..iiiDi. duaa vcapola» et «lai «o €0-
medlt. Habemua in bac curte molendinum. Defuiuito nanrianaiMi tertio «iie
bftrea eoriiwdem in cutti no^tra coram ulUico addudt. et quanti ualeat com-
.putatttr. ai in prcsenti uult. dat. ai dod. in domam rodueit et trigeaiaao die
HOB deteriorrm dabit.
lu W'l/,t,ili,flf> habemup molendinum ad quod Uli de EnttUngen naolere
debent. et man) molendini adinoniti i'C)>at'ure tcnvftiMr. UnbCflltM ei ibidsfit
de inanfkionibiis et tervis .VII. fw>l. pro censu annuatiiii.
In $i>^<lf}it im habenius eulturas tres .XXI III. ingerun» et «(iiod aliquaudo
pratum tuil. nunc est ager diioruin iugeriun. et iuxta illuti ununi ingeruni.
In bac uilla sunt .X. maofii et diond. tres sunt fjUnictiuualttt .\II. et
ilim. sfnticfinstialefi. Soluit auteni plfutccmuali« in fe«to s. Job. C. t^u-
la». in festo s. Ilemigü .XVL ^ewxv, in feato a. Andrea .1> denar. Jn f<dir.
•U. denv. in rnftio .11. denar. in leato a. Maximni »Tl. denar. Smiem-
iuaUtt in festo a. Job. L. tegiilaa. in festo a. BemigU .VtUL d«nar« in
.feHo a. Andree obcloiu« in febr. I. denar. in maio .1. den. in fitalo a, Max.
Ire» denar. Solout mansu« utriiuqne ioris In fiasto a. Bcmi^ qualnor
.neldra domiuioalia fhimenti. in nat. doni. duaa g^linaa et .Vin. ooa, in
•paacha teotundem. et tertio anno in feato a. Maximini onem nei .VI. dena-
rioa pro ooe et diiea denar*. pro lana. Dat nobia manßus messores octo. re-
«tpit me^^ar panem mojtalcm. feuuni ncetnun uillicus secat. oianaionarii
ooUi^unt et in horreum deducuut. Est ettam mansus in hac carti. qui solnit
quatnor solidos. et scieodiun. quod quelibet domus dat nobia J. denar. ad
mandatnm pa ipenim.
In Metriche liabemufe i\Ci> eulturas .XV. iiiprcnim et tri mm doniinica-
lem. sunt ibi man«! .V. soluii mansus tria maldra tnimenti. dominic. meu-
•ure. et nouoni someras auene donnn. mensure. soluit etiam .V. ^o\. ITH.
gallinas .XXXIIll. oua uillico .VII. panes in nat. dorn, in fcstu s. Kemigii
.V. denarios uinalfs. in nat. dorn. I. denar. pro lignis. in fdbr. Uli. denar.
pro opere. io feito a. Andree .XXX. denar. in fcato a. Ifaxiniüit nno anno
.^boe aol altero .XVII. denar. in nudo .XIL boniottm opna dil aMBaoB. mm
•d domnm doninieakm tarn ad molendinum* in feato b. Job. C. tcgolie.
arat nobii maamaj« ivnio. aicu^ MraUntBa eet vedpit mtor tmfmm^ fNt-
Digitized by Google
449
Im .XXX. fiunt de nialdro dominicali. in Autumpno .Vi. pane«. traha .TIT.
panes. in uore .VI. panes. tt-aha quatuor pancs. • '
In lteier»(U»'ph hab^miiH cuituras .XII. LXVI. iagcnim. fuit pratutn
quod nunc terra arabiiis est .XI. iugerurn. et quatuor iugora alterius salici
boni. Sunt in liac uilla .Vlll niansi et dimid. fohiit niansus in fpsto 8.
Andree .Iii. solido». in fe^to s. Maximini .XVIIl. den. in festo s. Roniigii
.VI. den. uinales. duo maidra frunienti doininicalis. altero anno in festo 9.
Maximini ouem ucl .VII. den. pro oue. in nat. dorn, IUI. galiinas et .XX.
ou«. in festo s. Job. O. tegulat*. et qui dant ipsi o^mperient. Arat nobis
manaionarius sicut aratratus est. et quicunque in banno nustro est ter in
anno, recipit aratruin in ucre .VI. pan^s. trohn tre« panes et pisam. Dat
nobis mansus .]III. inessore» bieniaJes et .IUI. estiuales. recipit messor pa-
nem quales .XXX. fiunt de mnidro. Dediioit manHionnriuH quntuor plau^tra*
tas Begetie in borreutn nostruui. quatuor estiuaies et quatuor biomaleff. fla-
gellat nobifi quatuor dien estiuaies et quatuor liiemalet^. iiic moient annonam.
recipit flag^ellum pancm quales fiunt .XXX. de maldro. Deuebit nobis man-
wm Treuerim .IUI. nialdra Inimenti. recipit do «piolibet nialdro panem unum.
Sunt hie .XVIll. curtes. de illis .XI III. <juelibrt soluit tre« denftr. in nativ.
dorn, et gallinam. in pascba unum denar. et tros somcras auene. rclique au--
tem tre« ferunt lejs^atione» nostras Ti'^^icn'w uel infra. i'ccipit leo^atu^ panom.
Habemo« quoquc niolendinum et locum molondini. Scienduni quod de sa-
iico bono tantuoi excoptum est. quod soltiit -\II. denarios. Hi sunt man»i
alii »d candcm curiani portinentes. qui «lonariuni tantuni et nicbil aliud aol-
uunt. In Bntchf est mansus. qui in festo s. Andree soliiit .V. sol. in feato
». Maximini .XII. denar. In liarffonlf est niansu:^ qui soluit tanttindem. In*
MmiCr)le est man.'«UA qui soluit tantuni. In IIV/»r est niansus qui soluit treu
solidoa .Vil. denar. et oboluni. it. bortus .VIII. den. In Wfr^sdorf est man-'
BUS soiaens tres sol. VII. den. et obolum. .luxta WhfTibet'fi .IUI. den. in
uilla duos «ol. it. in Wfrifdorf .XVIII. dennr, it. iuxta Htffft^ .VI. denar.
operatur mansus quatuor dies in febr. in inaio quatuor prupriis expeiisi».
Quicunque in lianno iiostro sunt uel super snlicuin bonum manent. operan-
tor unum diein. qui dicitiir centenarii. in Hivzfi man^u-^ et dim. qui soluit
idem quod Hater»dovf, iwi» n »k. . t*^.» .....4 • .ii./u.u
In Mnzena. Evenha habemus cuituras ... in Kac uilla sunt .VII. mansi.
soluit mansus in festo s. Ilemie^ii quatuor maidra frunienti et quatuor mal*'
dra auenc. doniinicalis modii .VI. den. ad mamnalf seruieium. in festo
Martini .L. assiias. in nativ. dorn, quatuor gallinas et .XX. oua. et duos d*-'
narios pro rcdomptiune lignorum. et scolteto dominicale nialdrurti auene. in'
fetto 8. Maximini .XVI II. denar. pro censu altero anno, in predicto anno'
uucni uel .VII. denar. in festo s. Job C. togulas. Pal n<»bis mansus quatuor'
i««eante« et quatuor colligentes fenuin. reddimus messori panem. quäle» .XXXI.
tiunt de dominicali maidro. et donarium uel quartam partem ouis. et caseum.i
qnales duo emuntur pro danario. et sricndum quod .X. easei dantur nobis d^*
cemu salici boni. Dat mansus duos denar. pro raniis qui feno supponnntur. dal<
uobia manioa .illl. meesores biemales et .Uli. estiuaies. recipit messor pa-'
mutt(T|«i«if4(l UitBiibcnba^. n. 29
DigitizedJ^ Google
450
Dem qualis supcrius. Operatur in fcl»r. tics dies uel dat pro redemptione
.IUI. denar. similitcr in maio. Quicunque in banno iiostro moiatur ?eruit
nobis ter in anno, sicnt aratratus est. recipit in uero arairum .VI. pancs.
traha trcs panes. in itinio UQi< ])anva et ca.«icuin. quales duo emuntur pro de-
nario. in autuiiipno ^icut in uere et scutelluiii piae. sepit mansus .C. pcdes
uno niiaus. circa culturam Dostram uel pratum. Operantur ouinskniarü. uel
quicunqne Baliciun bontim tentat noo die opus quod aotttar «MMnaiü. tn»
expeosis. dat Dobis mansuB quatuor ex8tir]Mintes berbaa noottM de f^gtUi
nostra. deduclt naanstts quatuor plauatra fem. oeto segetiB ja honreum iMifcruBi.
In Barmlve, Okiieim habemns coltarsn .XL togermiu qve iaoet in
Wegeiog, et pratum unnm» in bac uiU« tant JÜCX. waaam. qdUbet Mlait
trcs solides coton, nionete. in feste s. Andrea in üealo s. HartiDi .V. gdü*
nas et «XXX. faeulas. .VI. »omcras auene in nat. dem. in p«6clia .XIL ous.
Summa denariorum: .Vll. marohe et dimidia. äomma
dra et dimid. Summa gallinarum .C.L. Summa ouorum .CCC.LX. fiomma
facularum : .DCCCC. Qullibct mansionariiis seruit nobis aratro in uere. sicut
aratrahis c^t. recipit aratruui trcs j^anec. quale.s .XXX. fiunt de maldro nn-
lier/uicetisi. duo sextaria mvsellana ctruisi*', duas öcutcilas pise .^^ nlK'ces.
In (H:>^h'!in .sunt due cui'tcs. que .solmint duos denar. liabemus iiiidt'iu do-
miDicaicia curum et mansinii salici boni. in Oß'tU quartariuni sain i ln>ni.
Symoni^ueU. in hac curia sunt noueni mun.si et dmiitliuö. in uilla byuio-
niaiielt sunt duo mansi. soluit maiisu» in fc&to Andreo duo maldra. «ligi-
nis dominiealis mensure. et tres sol. tretur, in oat dorn, duo maldca aaetie.
qaataor gallinas et ,XL. oaa et .XII. panes. in paaeba .dw gaUinaa ^ iXX.
aoa, in maio .IHL denar. Seruit oobia mansns sient aratrütus eat tribiia
diebns in anno, in feste a. Joli. O.LX«. tegolas. Operatur maiiswi qnatMr
dies in maio. et qaatuor in fcibr. .qvodeanqve opv» aibi ininniptAr. snia ex«
pensis. maasionarii tencntur ire ad rndteadinum in Metricke, Habemos in
bac uilla dünium dominicalem. habemns etiam ibi .VL iugcrä. In Lizheim
sunt .\ I. mansi. unum habet l'/teoäer, teefftvoz. qiii söhnt .V. aoL et mcbsl
amplius. in Ovendorf habcmus unum roansum. in C/m«2dbt/dimidiiim m«B-
anm. qui soluit tro.s solidus et quntuor denar. Mansionarii de TJzheim et
Quendorf «oluunt in festo s, Audreo dyo maldrn friimenti et .Ii I. sol. cetei-a
iura soluunt aicut illi de Lizht hn. Est pratinii luxta SSijmonisneli . quod .iH-
quando fuit silua. que uucatur Cameruarst abbatls. quod homines eiii.sdera
uille iure rr-ripiunt hcreditario ab ceclesia. illud pratum aquabmii, taleabunt.
congrcgabuni. cunjulabunt. et tertiam partem feni in boneum ecciesie dcda-
cent. Sunt etiam .V. casc supra pratum ecciesie. quarum quoque soluit .V.
denar. que ante soluit daos denar. Aetom de prato .anno donani .H.CG.ZIX.
in die a. Job. Bapt
In Louma, Muderce babemus cuttaFaa' .y. ^ bidieni iLXXX.VI. Hh
gera* babemus et alia .T. ingera» dito peaibi- diioram ingcmm # dwiidii.
Seoltetna babet pratnm. In bac eott ennt .XXITIT. oMnai. noam mhH in
mlla. soluit quisqae quatuor denarios in festo a. Remigü. &t .0* ■iiwpBlw.
et .VII. den. oiaitales soolteto post oollMtnm ninam. sed tamtn eeiedit mm
Digitized by Google
451
f<K n'} n«m. n es tlennr. et oboluiii tlMbit. Habet quisque petituram. de qua.
liui t nius quatinti situlns pro cenfeii. et diinidiam portionem uini pro f'indo .
upiul OrMf^ftH</< »abouiii bonum. (juod ?iolint tres ilt iiiir. et obolum. Ilnbe».
la^ä et ibideu) qualuur uiau^idf«. qui>quc äoluit .V. aol. in fcsto s. Martini.,
^^lijfc tribii4 dk'bu« «ratro. ntetit duolnu» difibu-^. nulkun aliud opus facit. gal-.
linuDiVel «HM ]ioa,.d»i. Sont «lU .XJ..jhaMi in iMmA Swttteht^ KiU£
dt av^eiriofibus Aonom nMinsit aoiemifiiniest. «piod niMvioiMm com» sonlteto'.
e%m0deDlw «tomn de oonunuai acripient. in nikU dom. djiaa gaSUBa«. in p«-«
Bell* .11., giUiiM» el.XX. oa*. dabunt«! lertto «nrio-iiiiiiqiie auuitns «VL -dev^^
d*)Ht in ISMO, operalor .niansut ,V1. dies in muo iieque «d meridtem. wl.
tnbpi diebus mqvfi «d ueppexiin. lewit trilHis dieUi(|-anitrob ricnt »r»trus est»,
ii|. iiai^ leoipit arutrum p«neui moytaleni. scuteUam-plae .V. aUect^. quarfar,
ifiu» eenilsie. ia iunio cuseuui de ^buJo. in eutuvpiio ^mnieio. qtM utraqu^
parte Bcutellani excedat. et dimidium quartale uini. Si quis tantiim biberit.
i|| sociuin suum u« I aiiqtiem incontinenter otFendat. cmendationi tenetur. Me-
tit mansus .VI, du I ns. Aiium uofitrum scoltotus sccari fac-f. nmitpionarii colli
gont et in hori ' uui no-ti um dcdorijnt. scultctus primurn cuiniiiiini tVni habet,
niansiofiai ji ;>( juiniuiii iin >>oi-('!< novo babeni tres panes üi n \ t j ]< «s in die. man-
siQua.im» in hagellantLi. .umon.i nubtra recipii (iitnüiiuiu inodiurn dc .V. mal^.
dris siliginis. deciiuuai niodium dc äpultu. De illiß .Xl. mansis est uni)^ in-
ValUf, qui Boluit ..^IL ;deßaj.% tautuni. et dimidium uinum. «X. alii loliMIlil.
qijni»^/a%iilk^£w^ jlt Renigii .Yl. denar. ei .0. manipulo«. et tereio.Attno .VI«
«leneK« in .uaio. el mctditfiB «pelto. ei. dlmtdiiun modium siHgiiiie. Nanim oo-^
•MfiltMMiloparii'tium; qIdo TV^wetti» deduennt datar -autein eia primo ai-.
tiila maL qq^jt^tbibunA^ let Tttuiri «ma uini. «t fnitoaiu bibwii. « aotem ab.
hoc labore eoa abeohümiia. qwatuor denarv a quoUbet nanao accipimuB. In,
Bn*lfi »Y. inanii mut, et pratuni. quisqute aoltiit «modtJi^ ei rduMid. eitiginial,
iftjM» ». Martini .11. djßn. «isitaiea. in .nei. .dooi.igiiUiiiaiD et V. oua. in,
ntedto roariiQ »Vu den. Messern nostram iidem mansionarii cuUiguut. colli-
getites auteni rccipiuDt duas gerbus sibgiiiis. i\ua^ 5p< lt<\ diuis ordci. et .V.
auenc. In nativ. s. Marir inodium spelte habet, et metentiuni quisqnc nioy-
taleni panem. Vm nn'leuüiuuni in Ihüli'rhe. quotl ioluit .X. niodios siligtni»
et ordei. i!^st nioiendinimi in Jh vie. (juod M>luit .11. n»odio.s sili^inis et di-
midret .iL uiaitalcs in nativ. doni. Kst nioleudinum \u Sn'iiihj>tr. quod sol-
uit .XII. denar. in fr^to s. Martini. Est mülendniuni in Kalte, quod soluit
4l<f.äoL in fe»to s. xMarie et in nativ. dom. £st uinea in AUcene. que soluit
.XIU^. denar. Atternpos» wdmvt Jlll. den. Mburfu ei Gada .11. dcvu*
^ Chmüt .YL den. . Oardon^ «YL oiaeUe. in Burgta X in JUcfm» .1. it.:
i^aM^idmu^uMdmeMo^iti^.Mmwka' JCIIIl. denar. operaatiir .in mewe qua-,
tilWfl j^.^ft^lttVyTi<fa» »mi^ ' in BniU operatur quiaqae mansna ti^
Wittalv» iidmio X •dicTOw ia antiunipoo X dicm. recipii amtram
i<inTU|JwMi»ilmiqrtidem. -.Si aeoltetua dat seeibtBtem. unum ein ante«, ptvi«
ailüriiia jbr^iliadMflMMt Hb^ erit Mannionarii meas^'m nostram eoltiguiit. q«ii-,
liMyiMiiihni^'IMiF^ quabai, Ji.t». tiunt de roodie. in iugere quod man-
4liliiiilM»äMitil i#<*'P>tig«Mi>>in p<>lMi. o»tligwi in bite^tari i««».^ äi
29*
Digitized
imxoß ia spatio ciusdem iugeris suiuitur. gerba nobiB d« iure redditor. Foai
f«stwi B, Remigii flagdUnt aMKUMun rmMod. reoif it iigelltuii pMiem taoy-^
takai. iptMi tui«u» (kNuUmi draeliasl. Modittiii litt^Bis et MBtablNai
iimii EMi^ In piiHAeati«iM i. Mftiii reeipit üiMloiiiili nnmin ifdle^'
B4I1I6WD IWMIiniBi ui^pv MI MBIIui CQBWnmnL IBMItSi Mpfl Hl nOM WMni
.XXllTT. pdtei Srt moleiidiinmi in HtiMe* qtiod «cliiit «solM» JL Mli
» com 60 comedH. iin aaten JUI« denar. in feste s. Maximini et in pa-^
•eha. Est salicum l»onaRi in Muntenieh. qood soloit .II. so), in feato b.- Mar-
tini, et tre» obalos iiisitales in nat. dorn. In Louene attibent .XXXl. man-
BU* in Mvderce ri Snnr-srfw. et Kaffr XV qniljbot iptonim niftr*««ftnim ^1-
ttit in fcsto s. Rcnii^ni (juatunr laensuras sjteltp. et dnas nionjuras »iiiginis.
qu&mm .X. eonstituiint niocliuni A/idt-rnavens' m. taleai etiam tenentuf mefl*
fturum iurauieuto cont^tituere. ad recipiendam antionam censiialcm. et quatuef
gailinal. .11. in paacha JI. in nat. dorn, et .X. oüa in pascha. et in feste s.
Remigü .0. Mompr. «• X denar. eekm, tt ki mamh .1. dte. Hü tMMtt. II-
aada non aiandit IWiMrim. ti vmö amMÜL nm ttolML Md liiWUtt' dluW
niraai ad tndioMhm. ot .IUI. cbuMm fimi tnpm dka», «l (ViI«mn4 cdH»'
in Mud9tc$^ el .VI. muro. M iiivte ioll. «t tn» miNeMi. et Htm
Mte (ductorcs anaoiM). idm Iwwluy nansi in Lamm, pntitt «MMir
et fimum. In Lcuene .XU. mansi. qailibet istormn manaerum preti^ pr^'
dieta iura et Jimidiam decrmam soltiit dimidietatem fructtis. et de commun}
ujno lITl. situlas. et nontio eccle.«ie «omrl panem. et campAnnc^ium (mit-
brode) rt manipulum. nuntiis uero fcclenie dabit ninum nd .sufticientiarii, In
Cruppt(in(/f treg sunt mansus. quiiibot istonnn ^oluit in testo s, Martini .V.
9cl. trf-Uf^-. et in eetate .ITH. messore«!. si nauis uostra aseendit. hominibuB
quos mansi dabunt. piopinabitnr situla uini in liitore L&uene tantum. et ama
«hii mmire poiietnr in mm, de qua ipsi bominM Ubort ifl vSk^ ^Vi^
MTea enm apud Btt^äe panmaerint. da dabiMt paaia «I ttiniMi prMctf^ttM^-
diotaiB amam. «k oMam propinabiiiir aektariom niiii ad qQoliliel'idiiD-niiilll^^
ria. aliaBi pntar pradiclam aaam apad JSremrim dabitar m de Ml» paull.'
et oampaBagiimi (■iiitbtod^)^ 4t ninutt. in mma avten ytKuB et uinum tanttt».«
Censtn. procnrator tcanaitas aoltiit annuatim amam uini. ki UacelpeH^
Htnnctta habet dimidium manewerch, quod Boluit diniidiam decimam tantmn.
medietas uini et census rantata «at pro terra in Mud^rce. In Alkfnf- Wni^
theru» de hUrtlachf habet unum fntgtum. qaod soluit .1. den, et iutegraa
deciroam. Frider. de OwUre et Mcßn'dvs de Kalte hal)ent duo frastä. qüA
Boiuunt tres ßrlinfjoi^ et integram dcciniam. Garpeiitarius tenctur nunüara
hominibos. qui babent inansos. ut arent terram ecclebie. in meaee nun^bit*
eisdem de maMoribm. et ipae vldeblt «t anflhiant ad laboniid«m. et «l^iBitt^'
pasthie MOianl. in diei qua ineidita» ailfgpo. ipae babet 8«x gtibaa ritginiü
d« aKa Met idem. q^aado inaiditiff>epilta«> Met' aec gwban ajNlMk e» aMMI*
att fartio die. iatia tribna dMw cnitodiil «mpttn et MiM'4abi0nMt"'4li'
pladto qooque omni« pfoeaarabit. licot bedclli» It^ atttUlpiO - llgAbit vaa*
acaleaie cirenlis ftuis. et a feato s. Remigii otque ad f^ttnin s. IfaMd.^ ii^
«pQa feitit. aoatodiai waa in naii. «t Ii nioia awwidit TmmHitt» «te ift m .
Digitized by Google
md« fnwi lifili«! miUQ uni. tiseiisi otmd« vini. pcetor prioiAsi iÄiaior
JUNI. Ginii Mileip «iiiaa 2V«iMriiM perooneiü foo« predlctorimi iiasonim
«rant 4|oti OAfpentftni. uel remanelittikt «i|b gratia ipaitp oeUenirü. BftMt
UMm censum «niw mann. . Si •■tem Mvia <leiooiidit Qon teQflCqr cuaiodifi
M«» habebit kom*
Sundmmgm qm dicuntur geUm. Berioif habet muiiii quo soluit obo*
him coUmien«etn in frato s. Martini. Gerfncus unam et »oluit .VI. deoar.
rolon. EvHtnrhf'tta unam et soluit tres ßAingos. Isla goluunt tantum Inte-
grad (iecimam. qni e<^t s^lica terra. In Budeneim .1. friutum. quod habeiit
puer» Karij<s>me. et t>uluit .Ii. den. et integram decinaara. Omnia frusta sol-
«uot dimulictiiteiu fructus et integram deciraani. In Alkene sub peti ;i est .1.
frustum. quüU ftttinet Cechen et soluit diinietatem fructus. In Kardtne habfr
luus .Vn. Irusta uinearum. quarum medietas fractui) cat tantum noetra. «t
ipae qui habet uineaa. Meancu^ $c. ceoientariu» bftbet ipjnjflaiUQ Austum sep«
tunoin, de quo «eruiet wMtro niiBtip in fwto 4. MklMielia. «I ddhit ei anseieia.
In VdU MBft .V* fivtA uiikBAriiBi* qw «olwiiBt Ip ftit» «. MtrtiBt .Tl.
Jm Rmmußke hahmv$, JüOUl* mmm, .V. mann 4iiiud* Mp»^
iafaodati. prefer «lia bona. ^ liip siiot JUL ministeriales. soluit majuuiB m
fmto 6. Martini .XI L dflBwr* eclon» in m^dip mikio ^* den. in medio
ata> .V. den. lioe poloit mansus qui uocatur ut$ebilhuue. ministeriaUa maiiaiif
toluil in feato a. Ifarljoi JCVU- den. colo7i. m maio .V. den. in auguato
.jm. den. dat mansus communie .1111. racfisore^ hycmales .IUI. estiualea.
daducit mansus in horreum nostrum .VL plaustratati anuonc. arat etiam no-
Ws tcr in anno, sicut aratratus est denciut .VIII. maklra annone apiid Met-
trichg. gi plauötrum frangitur. emendationi tenetur. annotiani eccieeie luansio-
iiarit 'I /mei'iin deducunt. Ilecipit, äcybinus de auauaa bitulam uini. deuehit
manbus ad littus MusfUe s'iuc Rheni carratam uini- Si plaußtru quicquam
iiitortunii acciderit. munsus &oluet. et si uas ampliua quam carratam capiat.
ecciesia dampnum habebit. In uino deduoendo aoabiniia Mcipjt aeKtarium
BinL ai vero XawMo in liMiofe nltim wiin üem «»annoiuuriiui eom iimo ia-
üfiiV eadflüa alipendivoi dabit nanaioiiarii in am4o aitulam njni in com-
iBuai bibabnnt oetopa in nfno dedvaando Tr^Mrim, aieal llli de Xouam m-
eipianl «t aoloam» De wdßvl» caau efftonun «t amiopum .XV. aoL acte,
de gadeaptie^a arntiaiiD .VIII. aolr aa^an^ de cenHi nlue .VIU. aet. üoibii.
et .VI. deeariea.
im Mop9>Htia habftnnM enriai» elc^^am. ha sunt curtille in <iidMaoi-
nitaie. que solounI npbja »omam* rntttSU Meriwigi Jfll. daoer« dsa. aanmi»:
.VI. 8ol. IL den.
In Evf^i^heint. Hwnethfi'm duo sunt raarsi. qui soluunt .X. sol. in feato
8. Martini, et .XTI. den. uisitales. in Tyneitheim et Uvdolheini. tres mansi,
qui »olunnt .XV. sol. in Nßchem .VII. quartana, quo foluunt .XIIT. unciaa
et dünidiam. et .V. den. modium ailiginis quartano roipus. In Batfideneheim
Digitized by Google
454
.II. BMnri. qai «oldtmt .T. toi. in ht/to b, Ihfünl in oltMo tM&a ,lSi3L
in fettD B. Mftrtifii mdinm sifigioii. in nai denk qMtoor gaUinai. ia p«Nba
.11 JL gallinas et .XXUII. ooa in bräzenheim du» m«iMl qiii solottnt diMB
iMkeiiiB i»i festo s. Martioj. et modmin siligin». in toiedie ntM .1.' gdlinaai
«t .V. Oll«, in iSumt qiurtKriiini. qaod söhnt .XV. d«ii. m foto lC«rtMil.
et gallinam. et triu oua. et diiiiidium qcwrtarium siliginis. in Wet'sUk djni^
dim AMbmis. qui solalt .XL. den. et duos c ipp^nes. inf Ooaolueskeim quar-
tMrkifn quod soluit .XV. den. in Buekenheim dimid. mansas. qai soluit JCXT.
denar m^-Hesf^hfim dimid. mansiis. de qüo dantur .XXX. den in liertol--
feaheim .VJl. fjiuirtarift. que soluunt .V. iincias. et V. dcnar. in festo s.
Martini, et .A ll. cappones. in Lftehwilrt trin t|na! tarla. que »ol'iunt fiua? un-
«iaji et .\ , (Ifii. trc8 galiinas et noui-ni cua. et (juarinriuni et diinidiiim at»
ligiTiis, In Hurnheim nmnsus et dlni. qui solnuiit .\ . sol. in Hv-r.Jttm, .K,
maiisi et dimid. quisque soluit duab unciafe in t>j<to s. Martini et .X. denar.
in niedio maio. in nat. dorn, dua«* p^allinai. in paiscim daa« gallinas. et .XU.
oua. E«t etiam in Munhach n)aii&ut>. qui soluit duas uncias.
Istft auut bona s. Maximini, que babemua in JJriz^mkeim ante trbem
M^gwmHmm. nixta boA* domini Arnulfi rußdw> mgn* &e.*) iqzta «eAeoAt^-
jrfWMN .VI. iugera. in Zagdba^erMeigen tria datli«. infra Pa/Ummg J3IL
hgera. In ^ftaviaAeim«* «ft*oMn iuxta «M/^A^^ X higenim. in Bmmdnkei-
merstrcem J. tugemm'. iti IHt'zefeU .XXV. iugeri. it. pi'ope enMem «YI. m-
g«ra. in O(t«^cr(/%»itfol .X. iugera. in ItenheünettirmM 4m iugera j&eiilis.
4tt nia que ducit Difi$en .111. iu<i;-. in gründe prope siluam donäol BtriMi
nonetaiü .III. iag. iuxta bona Wignandi H^tfiOHtvchel .1. iug. et dim. ia
rapeiiori HUzw^ge>i .X. iug. in AlJenbery^ III. iug, in Okket'st^letctge
.II. iug. ibidem in Wt-gescheden .III. iugera. Ober dt Qnakkeren .1. duale,
iuxta Olmefierstrazen .11. iug. ultra Olmenerwtge que ducil Brizenheim .11.
ing. in Ohergraaewtgf' .VIII. iugera. In altrro anno Itixta jilft'S maroa in
lialcrwege .111 lug. i'txtn Ageduth contra ecclesiam iifizenhexm .1. ing.
iuxta uillani propc Hrr-^f"»!/'' im . \ . tu«;, in Mitr^ n-figf .III. iug. in Ea^wekkf
IIIL iug. in Ktmpt'vkcut .]. iug. in biga'Dtal .X. iug. retro Agedutk .III.
iug. Summa iugerum t^unt .C.LX.
In Suapkeim sunt .LXI. iugera et duo uinearuni et quatuor pratorum.
in H^uertheim rant octo manii. qui Mluont doae I^as et dooi solidoe .Vin.
inatdn wliginia. tötidem auene. aex amae uini. ifBum niniain Mog¥initiam nat
Bvngam däueunr. gentaealmn redpiimt ri nen JlIII. IdeA. dalnnt. Mtano-
narnu dat nob!» oiesflorein* ipsom pascimue. peiÄ colleelini OMMem »eiiil«ti»
|>]acitani proponit. a mansionario. ai non meaaorcm dederii exigit onmeaqM
maMtonaiioa paaeü Fratrea d« moato s. Joh. .11. roansea. in "Bmmemlkeim
mansua q[ii4tn OrtMa liabet. mAnsum et dimid. «Iterioa iuria. nam manaas sol-
uit doaa nnciaa et dimid. et cetera gient supenu><. Wolrai mansum et dimid.
Mfngetim .YHI. uneiaa tribaa obolia minna. ftc. (Untn Un CmfHm trfij^ctani
*) 6« fntb flbrraK nm bie Hngabm iiiifflft^Htl, ml^t mit Sltttnamm brid^ttft aab bt*
Digitized by Google
455
teil 9{amftt: Edelmt. Adelof. Hüäetntit. Berta. Herdegm. Mmicko. Herot-
duM. Fridelist. Oernot. Petrma. Even.) In Suelnet'm mansm rjiii soliiit .V. sol.
Monasierium in Apula. Hic eet census qui soliiitur nobis de curtibus
in hac imHb. JixidrtUi' .IUI. dcnar. gailinam et .X. oun. et de alia curti tan-
tundciji. Demui tre» den. «ralünam et .X. oiia. etc. {Mudi l^ier crfctjeineu fol"
grabt 9?amen: Beru ich. dud'i. ^ilbricuä. ^l/*o. Albt-rö. LibunjU. (\'iapina.
Ooanutr. Matküdis. lldrtioinus. Mathoit.) Sumiu.i donariorum: .XII. so-
Jidi et .IUI. den. gallinarum: .XXX.VIl. üua: CCC.LXXX. f '
U» Mt census qai pertioet ad MoiM«Cm»m in Apida, Swäc^rw Erhu.
•VIL dm, (Mitf&täi». OdtUa, Meriwdo, Ottdo, Ruderw» Mathoti. Nmdatuh
Hmdetoiek, Addtmtdit, Aua, Oreko, Aro.) in Ouer^Mten Ewrtmdü .V. obv-
1«. (Arm^, Betweif, Iitgenbrand, Tauida, KaHuma. Juäit, Eütlff,
üerhn». BarmM. ßngehmt,) b Winterhure Oodefrid .III. denar. (H4'
kerne, Tydemmm* HeeierUnt, Rudengerus. entrid^ten mrif) .X. deoarios et
onum uisäalem.) Weldestew \)ro pacto .XIIJ. eol. et .1111. den. Engelo
.V. col. Alue^e: Ber^berd :XL. donar. in Bukheiihexm Folkerus .XXIII.
4m, Qdfr<tt quataor denar. in Wasnekeim Erfo .XXX. den. Uerhodo de
Valkmsfein .XIX. den. Sweche duos denar. Hagenarma .XV. so!» .in Wir
neheim Bickäinvs .V. sol. Ofcnheim idem .XXX. den.
Sifmem. m l^ac curti bannu.s noster e^t. et tres cultiira.« habemus. si
aratra habemus. ip.«;i serimii.«. niaiipfonarii •loUigurit et in borreum nostrum
conuciiunt. qui collipt accipit pajiein. quales .XXX. Hunt ex maldro Big-
neiUfi. si atitem aratris caremus. (juilibet mansionarius aratrum suuni presta-
bit nobis uno die tor in anno, recipit aratrum tre» paues. qualcs superius
poeuimus. et sextariuDi uiui. et scutoUain Ic^umiDis. in uere troa alleces. in
lUDio CMemn quales tree emuntur pro denario. fanum noatntm in pratia eol-
lif^Dfc et in homum componaiii Dao habemus ibi molendina. que solmmt
•XU. modios aonone. tuodlns et dtmid. tritteum est reliqoi ailigo et anena.
moleadlirom eüam quod aolnit .XL sol. HabemnB ibidem XII. manBos. qni-
libct ipsonim soluit in festo s. Martini .XXIII. denar. NotaDdum noro quod
ex Ipfiia oet» et dimidioa nocantor ecarmanei. trea et dimid. seruÜee mansi.
eolnmt autem a se diuer^a iura, uain prcterea quo superius dicta sunt, sd-
litt eeofmamvs .XXI JI. denar. in epiphania dorn, in medio inaio tantundum.
m^mlie ucro in epiphania doos denar. in modio niaio .Y. denar. in pascha
iKHtrmfinmjis gailinam et X. oua. sefvili» aiiteni duas gallina« et .XX. oua.
ä-epit fo'arinnnmi)* .XT..!!!!. pede^ in rnltura nostra. spruiUs ucro .... In
festo 8 Pfuilini pcoltetUM debet .X. sol. et duos modios pisu, in circunifinione
domini .X. so!, et ^almonem ucl ,V. sol. et libram piperis. Eet igitur ccnsu«
ia lesto ». Martini .XXIIl. bol. in epiphania XVTLT. sol, tribus obolis minus,
in medio maio .XVJIJ. gol. tribus denar. nunus. Summa: ties libre .XXVIIT.
denar. obulo minus. Sunmia gHÜinarum .XV. et dimidia. Summa ouorum
.OXV. — .
In Tauitna babemw duaa coltana. iinam .XII. iugeram. altenun trinm.
et pratmn. m natiaitate dem. scoltetoe debet nobis poroam nd .XII. den. et
.XU. panea de fnunenta et . . . sili§;iiie. et tria sextaria uini. Not auleai
Digitized by Google
d*ini)5 ci rarratam feni. et ornne debitum uniii? mansi. iiabet etiam .VI. den.
de niolendiiii). it .VI. gerbaä in iiiaioii tuitura de Ii in luinori quafuor.
iii iR»utllite ^uiituor. Uabeniuii i|Uoquc in cadtm uiJlu .XXiii. curtili&b. tjue-
iitet opcratur nubiü .XII. diep dinnitUcalea, »ex cum »uk expensia tit sex cum
aostris, «eac dies ctoadale», et «num diem tute festam a* ^^Jimcfi ad quo^
bct opot. in «eDDft .XV. pedes. quicanqqe est in buno aoitro. jywrfur wty
bis «nnm dimn alten ex fwrte m tiea&ii. iwcipi't oporatov «Aum panaM. qutt-
les .XXXI. fiiint ex modio. et obolum corvisie. H intor duo« ecotell« piM.
Quicnnque est ht^bitator uille. dabit ad pratm» obolim.. «iiiilaao»iB9t<iditur.
denariunj. fenuiii colligunt et in faorMttm noatnim eompomut. ad eseaatihb-
bent doniiiticalein modiuni. m nie^^em nostrum et decimam in pactum däi^ik
partor colllfff^t sin uutem. inansionarii colligunt et in liorrciini noßtnim com-
ponnnt l^^^nnu^ b^wp' Jiostcr est a Treifritl usque WtinebacJt, infra quos ter-
minos nenu» pii-cabit ur <iini nostra licentia. Manaua de MurswUrt idcin (le-
bet nobiÄ. fjiiod UHU ciutiila. et .V, den. in fcj^tu s, Maxiniiui. quos uiliicua
dat pisces Uetereuubus. Est ibidciu ieoduin. quod qui liabent. debent trana-
ponere omnes uöleotes ßaram tranaire pro nostris ncgotiiis. £»t et molendi-
Bim. qaod lolitit modiim aUigiDia. Quidam «liam (anipiii qiti ttocelar W>
neator, aolnit .II. den. ad piatiiiii. item alter qui «ocatvr UMtva^x qüeda»^^
'tmo prati trea denar. ilen ioxta pomeriu« qnedem curtiUa trea «Moa. it.
Molemidt iieamum* it Rode curtilJa. qne devehit ntnum nostimm'deiTtbiiMi.
oel trea obulea dat pro rvdeoiptiano. quievnqiie ailiia aoetra utitur. debet
•obi« in nat dorn, tres tiuncos. In Wedingen eat mansus. qui sciuifc JULX.
denar. de quibus tiiliicus habet sex denar. In Iteppedingen est Diansu«. qiri
soluit .XXX. den. In nilla «jue uocatur J'crffHt'a .s, Martini est manam. qui
solwit .V. sol. ti'ibus oboÜK luinut). Tria [>lacita annulia aduocatua ibi aale-
brnt. proxinia die pOf?t pa«cba unnm. proxiina die pu.^t tcBtum s. Quiriaoi
Hijiuji. in octaua epiphanie tertiunj. Solet nuteni et jion e8t inetum. cxigere
in quolibet placito .XII. panea et JQI. denar. ad itompanalicuju. et tria aex-
taria uioi et dominicalem modiun auoiei . . : i
In Wüte habemiia nooem manaoa» de qiiubua ununi bebet uitticoa, dimt-
4i«n ierestariiw. qnilifaet manana apliiit libraiD Um nel qnatiier denar. et
daoa denar. in ftsto s. lUertini. et duobiia annia .X. denar. terM» anteni
.XI« den. in feste ». Kaximtni. in AprUi ad ueonam noatrain .II. den. et
in nat. dorn. I. gallinam et .V. oua, in pascha tautundem. in fceto a» Qoi-
liaci tantundem. Dat nobia manma .C. tegulas .XiUI. acctilea oii*ciiloa. ope-
ratur man«!us .XTI. diebus in ma!o. et fi non operatur. dat . . . denar. pro
redemptione. in deccmbri idcm lacit. in fcbr. similiter. ante festum s, Qiil-
Maci operatur tre^ die8. ter in anno nobis arat. recipit arati'uiu ticö paues et
companaticuni. «juair* dies c\i<ü:it .1. denar. ad potuin. Idera iua nobis debent
naan^iuuarii de colligendo feno et tneetie noatra. et decinia. quod illi de 2a-
uena. Duas ibi cnltaraa babemw. una habet quatuor iugera. altwa dne.
Tria prata. quodlibet eoleit .II. den. de nno habemn« dodmaa. de duobua
partem arptitDani. it aliud pratum. quod in neefae a. Qtnriaoi aelnit .YU,
den. ad eenam. quea et peiaeasor prati in eadem jmrte aon eolnarit; prelo
^
Digitized by Google
467
de iore ctrefait Habtsus aalicum booiiai. fand Nullit hg«<ioMii ii«lvt W
bei preter deciraam. ibit autoiu Treiterim. et termini ipsfus cnrtis ex*#n-
dnatur. fbrcstarius ter in auoo Mtt hühti deiuurigt. ^ikm dabwttt ^ai opus
prosequi aon po<^stiMt.
• Ib Machere habemus tre» mansos »lUitiUiiiu minus, quilibet nia)iöU8 sol-
lst' dominiealem modiuni frumeati et uueu£ t't iibruiu Iliii. iloI quatuur den.
•i camtam fimi. et lercio anno .C. ti^las. it. in feito s. Hartim .IUI. den.
k^>inäp anni». YL .dADi fiat ibi potendiiwiii» qaod 8«liiit dind« «odnm
«UMlw.' .iUanaMato 4uo. ^ellbek Ml«it JIU. dm. «fltani wm JII. in^
mmu- ^Mrcntron penienin» mr p0l0it «Umi flst» in MMte §cori» tri« i»-
giMb Ui AndiorAart tria iug^a« iuxl» Af«rad9i]»& JI. iogwa tt diia. i« i»>
■iläv«a>«'>UMiiii< ftpiid Kelukume pmliini unum. apud 3ibtehee hall—
äkuUm mnmvamäi in q«* «dM ^auite gorba doIwi «edit» nlnoMB tAm
terram in qua seruntiir quatuor modii. CuirtilUm quoqae. de qua deciinani
tantam habemus. quatuor etiam n^ansofi. qui soluunt idem quod nian^i de
Baeheim. Seit ucJum quod Frtdfricu» de Merrirhf in ieodo habet tk' eiödero
maoaia linum. denario». ^allinas et ouu. et «.oriniedes. quod reliquuni iuii«
debent. nostrum est. Sunt ibi noaeiu incU?. de quibus habemus deciiuam.
Villicüfi dcbet uobia lu uat. dum. quatuor pan^ et .\ L uidii&i«e» deiiar. et
Beztarium uini. bebet autcm a uobie iun uoiue manei. Apud Niwlgingtu
babeidiu Binetim nnam.
Ib Bmekem babemie diu» enltarei et prataiw. vumo$ Hat irt diiold. qfür
VhtA DMiMiie eoIiiit in fiwio e. Martbii übreai ISnl ««1 quai— r dan. ik Iwmi-
^. /JIII. deik in uigilU e. Uaximini .IUI. den. terolo anno in miio tmm-
nel m denar. Operatur manem sfx bebdomadae dominicale optu soi« es,-
ptBiia. et tree dies ante festum 9. Qniriad. et tree ätea oroadaU$ nostris es-
pentis. in aprili dat duos denar. ad uennam nostram. in feste s. Job. C. ta-
gulas. in nat dorn, galiiaam et .V. oua in paHciiu tanlunditn. in ff.nto k.
Quiriaci tantundem. CoUiguut mant^ionaini j)Ȁtun) in lUtrlif-im et prHtuni in
Tauena. de prato in Jta^hewn liuL^t .XVIIJ. den. et mothunj .•-i]i|^inif'. de
prato in Tauena .\ LI. den. et dimidiuni incKÜunt /süigini^. re<:jpH aiairuni
in die quo nobis scruit. tres nioytalee paned. et in »uturopno sextariont cer-
«me c« dimid. et duaa icatattafi pise. In eadant uiUa rant «lytiUe. q«0 m-
bia eeoauBi aolupnt. in aunioa XXX. den, obvl« miam, Sunt iinidam ma-
aantoe trat» riirain. qui pro mw pmewi naalva lotanal nobie gaUinaBB. opa-
rator quilibat tiw dJes croadaki at rtoipit moyUdee* ncnt pfadiotwi aat^ wi
Bat doni. uillieu« dat nobb quatuor plmee et .VI. den. uiailalMb ^ P€ttlti-
rium uini. habet auteiD a nobid iura dimidii maa«, «t d^ciinura cumulum
feni in prato nostro. Sunt hiter Batihnim et Losmene due »ilue. Valkenart
43t TJndmari* de quibus babemiia quartana arbortm. et de «arte quairtaaoi
gerbam.
In LüHine>i4f httl)€mu8 inHn*>ot5. de tjulbus uiilicufa liHt ct .1. et unut»
ex iilis soluit duoe solidos. et hex^ iniH aliorum. quilibct niänsu.'^ xoluit nobis
in feelo e. Martini oeto deuaiio« et d<;pinicalem niodium siliguu» et auene.
in aprili daoa daaarioe ad laaniiai». in feata 0. MasUnani .UUL den. ftarüo
Digitized by Google
458
•nn« M warnt qmm oel MK denarius. in mi dorn. yliiBim ai iF« ona. in
pMch« tantamdeou. in foitu a. Quiriaci t&ntaradem. operatur '■■iiitiii in do-
oeaibri doaa hcbdumadat. in fobruam tantom. In maio tanttim. ante festtiin
9. Quiriaci tios die« cum sm? exprnsi«. et tr&s die« cum nostris expensi*
in fegtr» Johajinin dat .(>. to^ulas. arntnim hahot trcs raoytale« jKiiicÄ. ra^
truilJ unuin paooiii. ('olÜL'^unt mfiir^ionarii pt'atuni uostruiii in Tnuena. el in
horrcuiii Lüiupuiiuut. rocij>iuiji d iiiinu alcni modium. St'pit mansus cux:» pm-
lum uostruiu et luic in die ra^^utiunuui. iiec protereuiiduiu quod ubique coii-
■wdbs hfcbawM. in ^iiibits ueates excipiuntur. Sunt goaihm -miSXle, idfimii
^ Qaum^ qoe dmt mk daoama. inl» MKaim' iiMii«iqnMi^iifliln^[>ii^^
4tiMriiiai, tm p«rtioneiilo pvatf .11. dm, it .1. portiiitciik '«iiiiiii\iAeM iMh^
«UN in irOre et TTo^^ aaliotm aiiiuiiD. de balMti|itf quMrtfeai gwta«.
Mftnaionwii nMo ««ii«ote »Uwte iMre^Utet' MiuirempiflDCuiUMBViaiMitti
■•litt boMi ad eta4|M «iOiBi Bpcotantia. ! ' t ,> ni mnii;>i
In Mandre rant octo roanai. Solnit manain» Hl- Uftt t dcMnu nöuem dfioa-
riot, in festo s Stephaai maldrnm auene et duop nfln<»R qnalcs fiunt .XXX. Tl.
de maldro frf}itW}iv. in pascha sex dop ft .X\'. oua in festo s. Maximini
octo den in tV«to Paulini duos den. in tV-sto s. Martini sex den. in festo
•. Andrew nouem nialdr« aneno df prati« n < adis. in teste s. Petri .XXXIl.
den. in C^to s. Maximini septeni den. ad lum. n eccieaie s. Maxiaiim. .y >^
In Emhehlf' habemiiM sex culturas. iinam ante domum noatraoiw^udiiaii w
mtnpmna. uuam anpra Onuart. duas aupra J*ruterim9eh, '^ hmhtiaHli^ itlstltci
boni ia MM^N« .XL.VII. vognn, perlineiit ad doiainicakm'^mmniNdMMi
i^W» MKd boni habtmva M eaScob bonon. quod «ooator WäekiihlSSi,im-
garam. ik. ■dieimi bonvm. q«od vooitiir . . . JÜC. ingenimi \t>mMwmihm
dao MHoB* et quatuor wperiu«. it .IUI. «alici boni. quod uoeattir
Lamp^fieig^, it. ÄnAmfpUa qaoA .... tria iugeva. it. iuxta Wiminmgiutwd^
He sunt «Im. qua.« habenius. Auen, Carmoid. Cardois. fuernnt et due
»ilue< in quibna non alÜB quam ilüs de Bvsrhir secare licel^at. C<<iU,'eit et
AJasmh. <[nnd ant^Mn de cifis silui» f«alici boni. nosimni est. cnnj« ibi
.XVllI. mnns. - - iiait quisque eornm in puritioationc g. Marie quaiuuj den
in iesto n. Maxiniini .X. den. in tcfeto h. Juhanni« . . . in festo a. Pauliui
9e\ den. in festo Uenn'gii quttuor den. in fento s. Andi-ec .XUl. dcn^.J»
paseba duab gallinai« et decein oua. in festo s. Maitini duas gail)iii«l4.«li4eoali
(NMi. in natr dorn, duas gallinai eC dwem oua. operatar «ex >diea. Tnir.'AajA.
MX diea iti febtitario propriiit etpesaii. habet quisque manaua patifaipin*t^fe
qua babena» terttam ftÄdm et deoiniaiD. et toxvslarie nostro-ide iaiil«cilM>
■bitar.'aiin« alü inanit ti«i et dimidius.' quorum quisqne -edltiit IXXX. den.
ftato «. Bfaximioi .XXX. den. in festo s. Andree. Sunt alii^tree maali
ei qvartarhim. qui nocantnr Manai s. Banini. sohiit quisque in pnriiicalione
B. Marie quatuor den. in festo s. Maximini decem den. in festo s. Remig^i
■qeatuor den. in festo k. Andree pex den. et obuluni- in pascba dnas gailinas
et .X. oua. in raartio medio duos den et dnos pane« mstodi. in die s. Ma-
ximini quatuor wircina.«* lij^Miorum. Est ibi dimidius uittiisus. qui soluit tri-
g^inta ooelearia Cornea. K»t alter dimidius manBus. qui soluit lampadcin (iu-
Digitized by Google
458
©ernam). in featu s. Andree. Ksi üher dunidiu** inansus qnr 5ohiel)at mensam
abbati. pru qua nunc soluit so\ dcti. in iebto s. MaNiniini et sex den. in
fttto s. Andree. Sunt et alü ties luanai. qui uocaiitur a. Basini qui soluunt
■ifiik» «aiii« «eto> 6ol. el' tkm vMm. Vbm qncttioi:^ wum. qui solmiiit taih
imb it. XZ« maa« quoton «üio -tmii officMlonm« ^iUlMt anmroBi qol Mmt
oatafchiBi. wM^^ \xm aoKdot «t Ikb iwurio». sex giülioas ek triginfh otift.
4qoilwüin diei dotBiniwhi, lMb«oiiti'«liMli in^Mdoin aflia ddo pral« .1. m»-
la itotdbtt* hAfatmus octo cdIIbN». "naam mptt-Bönhe ot^ ingitinm, 4ii
Cämd tem. uoa habot ,XIL iugcra. alltr» (Mtto. tercia deoan. mprtL Ih-
ma4 uiiain JÜC iugoroat «apra A/m/m tres. qu« kabent s0pCna|^ntä duo
iiigera. habemus saliemn bonutn in Hart viginti quatuor iugcrum. \ il-
licuH dat nobis .XVIII. den. dao ^"orcstarii tantumdcni. Habet uillicug a- n»-
bis dimidium mansuDi et pratum. quod üocatur uillici. et sex iogera,
Forctani habent inaDsum et duos cumi?lo8 fcni. Cnrpenturiiis hnbet di-
tnidium nianhum et in hcbdoraada qua jiof)is Hcniit. morliuin domi-
nicalis niensure. et scienduni quo<] ta<l( lu uilla nuliuni liabet aduocatiim ]>ro-
tei abbatein s, Maxiniini. Si quis in cadern uilla carradam aini dcfert. uel
uendiderit. aex dcnarioa pro tbelonco dabit. . .
Hl «mt qoi oensiun dcbeol in RHoelini foaaa. Ordulßu tres (l«ik in
km m MnäUDi. Uuimüm9' WredemaH tret den. filHn Waüeri de iMde
JokoMüH daoe den. ThomoB VUminc obulom. Qodefridua obokm. Domlii»
^ p. Beitel» Hflma den. IMomtt de W^Um tres den. Brbet6 qeetuer
des. ei obolimi. Btpkui imo enno deeeri«» et'ieeqveikti obuiom.- lUgtvm
mediem tree den. gintafyiit qMiaiNr den. 'ItMai^ tU^Jm q«et«ev den.
FrtderieH$ Saate qoatuor den. Wtub paganu» eepiom deneriot.
Ccnsus de Anual. MmAiüi qnaloor denerios &c.
CensQs ad ofHdum elemosyne pertinenles. qui soluentur in die Maxi-
mini. — Theotierinig de tilfdevbo'h quatuor den. in Ihimet'hnth. ('uno de
Tvmbn fiex den. Otto nille.s de UutemhfUi sex den. de niolendino iti Auttal
ocio den. et .Xll. njaldra. sine inoltnra nobls molit. de dimldio nuin.'-o in
Mertineödi-rjJi .V, solidos in fej»to f^. Martini, \i\or Iii Ulraili Pitis .x^'pteni iTen.
de rnirte d^'d^rult. (jfMn de liuvern octo den de Jiianso in Mei tniesäorph
in die paliuiu um .XU. den. Cuno canonicus inaioris eccleeie octo den. sol-
uit in die f*. Martini.
Ue sont uinee de demosina. letro douium tratris Uiläebrandi. duo horti.
hl pUmtm doo/ in '(kruatia via petflm. et in eodem loeo «M. in Amai
mn. itan iB ^«nmZ doe. ■
• Itt Mattem »mem .-snal menel nd ' costoden pertiaenlea* quisque lelvt
nfNMi deneriei. in fotto^s.- Andrte' qmtoorf in nat den. mnn. hi ywi
eeiibDe''e, Mane qiMlnor. in'<iB8lo e; ReeiigH« aoleit nianaea dinddiiMi qua-
dncon siliginin In^ifeato- e. Ifardnl tria quartana auone. pretcrca inansas vnm
eet «pud Ontca^bmrg eoliiena- in festo t. Beniigü maldram siliginia. in fealo
a. Hailim maldrum aueno h'^uivensis inen^ure. in nat dorn, qaiaqne mansoe
gaUinatt. «k ona. 'in Jpaeeba tentnaddem. Ad fenrni ^aeoaadeMi 'danfc oem-
Digitized by Google
m
»iwitar ^ivttuor AniAiBioi. Ad umrteiidiim «t ooDgMgftttdttoi «l foiMwaiii
4it quiBquf iMiiifii famnlirai wo». qvHnn «MftlwitfM V4k ^tim
fMW iiM4d(«> «iligiiiii ft^<r<ii|yi tet jiMenifi da» piMMiM
ffimoi iii«ilieiu|iiin Trmmm ad; Mirtiwitf. «d »m (OQl%aidit dbt
^«t Kuuia«» ^olwlwi. In Mo t. IbxiMnii « pliMt üMtedL ifliwiint «i m
fanwtio moQiwtorli. quo 4ie diutl hwmib oAeni ioMon». qoihai Kiililiiiür
noiieq) piMMP. QiiQftiei)s nottm C9L adminwtouil nipM H lam ■odüii fi»*
liii Hanf et itopu« aiai. in rogationibus preterunt aexlNa. quibns tatet ^pm-
lnor d»tar pänU utiuf et stopq» uini. In C«n<ar2>«i« laal duo mtoat et ^
nSdiuB. qui solunnt duoß solidog in fcsto 8. Martini, in pascha tantumd«n.
In Marlim'sdot'ph est curtüln iina et torra soluen? in festo s. EncViarn
.XII. den, apud uillam liot/ei i est luokiulimim pertinens ad curiam Mati^^.
iolueol OUttodie «XVI. maldra eidiniaicaliä mensuife. Y. uidelicet frumeDti iu
pentecMten. et .V. siligini« in Ichto s. Reini^ü et sex oommum« annoce iu
nat, doniini. Ciwtodits et nioloudinHrii est moleiidinuiii reparare. In singulis
ia»ü& apUdtolurum dat nioluiiUiimiÄu^ quindeiiiu pane^ truiueoti et totidetu iu
eena dorn et uenit Ad pMtum McUtene. YiJlko de M^eMtM snboenM* ad wm-
uitium ewtodi» Un ki imoo td plMton aeaiflüti« de «Uih panikii. Jaa jflaa
noaalor reditai el dedm* euitodjp ott «YL mtnt&m» taat in Ummm, ifm'
fue dftoe (apMurniia aaa die in pfüa. ano in Jioniio. aao In agae ai aega*
iai anlUgeadOk {KinrißG«tim.4«t quisque naaaai a^ Ugaanaa al laal-
In Cmkxrher$ octo sauft mMiai, aolait numaus in finto a. Andoee itm
AileUae siligimf «t aiddwia. aaane at iei'dan. kiiito poriflaatianj« sak deo.
ja natali doDiini galliuam. Ü «V. oua. in paaelui tantum. in iiato 9. ÜHaigii
. . . . Est ibi salieuiu bouum. quod qoi c^lit qointam gelaaaM'eaetaaa per*
soiuit. in feste s. Andrec .XVIII. den. de censn dispopito.
In ourti Tujsela nunt hvx maiwi et diuiidiu«*. sed dimidiua uet^i ind«»-
lüiiiicafiüne iam in salicuin terrani ceasit. quiiibct nianHue «oliiit In fe^to a.
MiixHiiii)! sex den. i" ft's»to Aiidree septem den. it eodcm die ad tritaran
dum duos den. it. eodem die tves^ ^allina« et atl quamJibet galliaßoi .V. oua
in paecba. it. quilibül raansue ud .secüiidum i&uuxa uxiuni denarium. In uere.
in lunio. in autumpuo arat nohk wauj^ue quatuor U>bu«» in dimidio anttru.
reeipit moKtryni in uere trea inoytalea panee. qwdai triginla aaaa fiaal da
maldro dominicdi, et scutenein piae. in iunio trat m^jUikm «t OMaaai «al
abdnn |Hro mm. in antavipflQ .im muyUilm at diaidM Mmtmnm mai-
ai alaiun «ntian Mmat aama dwairiain pva diadlh) aastaifo aadfit k.
in mak> doea deoarioa ad tcgolaa. qoilibet oManonanna aiae plaa. «aa a»-
nnijiabeat. de naaao §dwm daWt eima aallaiim qua iaBEta «Üiam est. man-
tionarii «t eortillaii at qai aaoem in paola habent. aapem Maat in aepi.
m daa^pnum imiente paoore uel ^aaenaqoe modo laaWarit. epwidatiawi ia»
aentur. wm'^^^y da eeteri«. in uere quUibet manaus arabit annm iogeram
ante finem mardi. nihil inde redpit. in iunio arahit. et nnt« t>«tiini a. Jo-
hanna, in autnmpifo. et «nte festom y. R^^mipfii. scmeritem 4 curia reeipient.
Sunt in eadam curia due eurtiüe at dioiidia» f ti4ib«t aohiit in leala a. Aw
Digitized by Google
itm iiiwtwt tai mtMtf duo» den* «it fßMim «#d*in dtoMl-
pMlift'lMt ttfi»'iii|rdn Mlk»lOTe, etilotat ^)»»kKi «IkMtto m. diOiiditfaB düfri
sas indoniinicAtus eii. «{ui «CMitUr m&tlM'Beitltjftt'L it^hgehkto uatttt #1
in Monella eex iiig-eruiti. qiic aliqiiando fiiit pratünit et |irftliltll. hlil)^lliii )^
titnrnm in Kirtfrbf'rch et docem niueas. liAbemiis s^x petitiirnd et ditnidiam
in iiiontp oppmttf Litncii'ii'h. nohi«? dfniirlffjfi! iitnnm <*rilijnnt. tarnnti,
po*!tci'ior<''- v\ (liiiiiflm in toreuluri t'«it'iiii ilt Uent. ei srienuuiii. quod
bi qui peuturiii& jiali>^nt. singulis iuuius ."^inguli tlebcut .V. noiifllns plahtü-f-
taccrrc. et .V. plaustiüUis Hmi impoiipre. haheniU« ctintn Uincain iu Kathereith
«l<WUl vtaMk LunpM, et nnam iuxta Ue^jhemtoch. que »iuiilit^r di^miditmi
wumai wtAnnM, pr«Mr mol sa^elknf «c fbmiditttti iMtfiiiM. tsi tnaoBttf*
iio«atar*iltoM@l/. qni sdiHt M sdmfUM i^ligfnls. et trea aiMrne }ii Mft» i,
MiflMik piaeha iqiwtuar ^ftiluM» ei .XX. <ma. tnfti« daM denai^ nd
fl|gl«Li». et sex denarios ad edjficiiim. hftbrt Mainaus petiturnfii* qoe soluit qu#>
tver aitttioM in prirnis. de roliquo neu dma pe^tett. mansionariuB tertkni« Hdett
mansionarii in curia de Lunowich aemprr scponi faciiint. ad ]>lneituni aduocati
ueniünt. cetera on^nia iura in curia de iuHfln pcrsolnunt. Jus uillici. uiliima
rrcipit im dtmidi' mansi. et uinmn nostrinn de uiih pefitnrn. et de qu8lib«*t
{H'tiuiiÄ duu »cxtaria »lin! do quolibct niaii>»ionali «uum deonrinm in nnt.
«i<^üi, it. iu». qMod recqMüius ft uillico in trihns placiti^. in quoiil»<_t quaiuio
üenirc uoiueriniuH. dal>it liühis duo sextarin iiini. et sunierani auene. et cetera,
et lii^lieiie' HO« rcciplat. iu oat. dorn. XII. den. uisiti^. de Da-mi dantui'
«Mdl'jXV« d«i. in MHar. «i Feiri .VII. dofl» ^ obdlus; in purif. w^ MMiAt
iJilideMt'
Hec saot inra que custoe debet &inifie apvd nilMm. qne dttftof ImeUi,
is f^ito 8. Maximini tri« Motfartä ulni .VI. pan^s .1111. caaeoa. roatid aMem
dabunt in ipao (c^to eiistodi tr<^ «ol. in uig-ilia h. Andree dat ei« etistoS dö*
minicale maidrnni siliginie« «itulani uini .VJ. «leii. earnis. ipsi autcm eadent
nocte dabiint cnstodi pro eensu tres .«loi. et .\ 1. den. et .XV. <;-nllina8. in
ipto dir 8. Andre*» dne (iirf llr' > ol mt odo den. et diniidiii? mansns soluit
dn<j^ «1( Ii. Pratum e.<t nupor insulaui. quud .soluit tres den. in purif. Ma-
tte dtibet custo8 taniilie .VI. ulnaä et diiuidiaoi iumiuia. in pascha quilibet
mamus »oluit .XV, ona. • > . , i
Heo 'Mmt ttlra qbe castoa debet foreetariis in Sueiche. iu fcstu s. JAttxi^
mat hoMUB' deiMhi^^r« 411«/ «ria MULtairia vM .VI. paiiea. diM« dM. eltMa-
nM. ia pMktiiMi doiAiitiea piMt'fwIoni a. Mattiiil dabtt eii pro prandib' trai
aoL et «VI. deo. maldmn et galihiaiii .1. hi pttrifie» s. Maricf 'trai
eiuiddas iMdeoMe trea def^. <
In luUa que didtor Vdle habet cuatoe .XJl. bencficia. duodeciinum aicK
uUlicationem pertiMÜi 'utNiittqaodqiie'aliorunt «oluit doaa situleA uini. in festo
s. Martini dimidium quartariuni auene. et .111. den. in f-^^to s. Andree .tl.
den. 'II f'-^i'^ Thotn*- n ik-I Ad,^' -Mrc'nHx I .-i- -Mni. cen-'nm nini ft
quod creuarit iu uineia. custodia famüia itüim« debet avia aapim Tmmrm.
Digitized by Google
463
custosqiio Uat QUB aü comedendum. quotl ai uinum n<»ii tulciiiit. iimisquifquo
.1. den, pro itincre sdliu t. f|U()<l ?i denaripuj, pro uino dederint. taoien pre-
dictO!» deuMiius yvv itin(M(> soluciit. Villlctjs ciiatodi.s nb .XI. Keneficiutis
denariüs r(K'i]»iet. uiidc It tiuni cu!^todb sfcari tuoiat, quod ?i aiii|uid Uijiuent,
piupi ii^ ex|»cui»ih . per6ciet. ^UAt ctjain in eadeni uiJla lu&usiüues due ad
cast(»deiu pcrtinent^s* manwanarii ciiniodeni .jnanaionum uuus fenum uertat.
dffVQ« iioeetor, . et panom QojitikUiii) a luUHeo iMopii Quando ftnuoi aitiMi'
Ulm (v/ent aaibo. ucfu^nt et. oum eeteria ülad ciunulabant. .notiii^mn Mitm.
quod ia^ duo nuBtia citttodi^. quoticns ii^Uerit* fcruDt apud Dmmm««!, FU-
6t Im«^. solnrnt »tian Jnb due hmumiom» in fest» Mailifii diiaa gal*
livafi «t .X. ou«. acißndum ucro. .quu»d 4}eteri qlii .oum b» ö«ali|n fpaurn con--
gHC^ant. prandiiim a uilJieo recipient. «ut mt«p duoa pania mnb Adbiincv
41iao<l# fenum cumulatum fuerit. uillicns cu^todj niiutium mittet, nt fienuni]
sinni auferri faciat. Guslos autein illis de Mattirtm predpiet. ut illi aftermnt qui
cum bol'us suis apud Vati* ilmiit. et fcntim custodi dcferent. unumquodquc
plausü:um a uillico moytalfiii paiuni rrclpit. U caseum uuum. quules tres
ijniuntuv pro denario. et sextariiui) uiui. quod &i uinum defuerit. duol ii-^ de-
HarÜH rodimctur. Sciendum niiteni. ifuod cusios bin in anno placitum toDi're
debct. unuiii pioxinia die pu^t ItMiuti s. Martini, alterum pK xinia die posi
punhiat. js. Marie, tuac nou uocati ticnicnt, aisi custt^j ditttTic noluerit. 6*
distult^rit postea., cum uoluerit,t<2ucbit. iu puriticat. dat uiilicua expooßaa aMta
ot iiMiie.tde plactto dabujoitur« cNiclelam -.tex ^piilHWram .da1»t cattoa fainilai
in purificationa. Qvi boiiA OMlcne . tvoADl ^pud £omA# et Foalm» «p«d
Vßiln^ placitivn ciutocUt qnevf vA dbeMnts.n«: .«Iii oilHd ibi babfiiitMb anycr
bona ettttc»^ qtiani iUe. ^mi in Y'oM^'iiijUfBM est Sunt protarea irfpaa
todis proprie. qtie eius ditioni subdite sunt qoaa ipse oporatur nd djiitwbiat,
ikd operaudum ad.utiUUtoih eeoIeBie.
^ lati sunt censualcS: mi^iiai.iA- VfMf ad abbatiam. non ad cuetodem apr<>i
tantes. Primus dicitur inapeus CuHra4i de i^mt. de %w id^ ^''"-iwftif
apluit trcs lageiias. Jianricus molc^idinarius de FoftrOt* WMUR.fitdiaB. Mmt¥t^.
t^t» de 1 7< " et ArMobhii* de K/o/a trcs lagenas.
Sioyiuliis dicitur AeiserJiuut. quem Uenrff^}is Keiner hahf^t dmiidiuDt
indouiiniratuin. Aimoldm ülius ü/aum ^oluid amfuu. H^mertf« ei l äa^ti^
]^ia{a djmid ainuni.
Tertius dicitur Hiu Uhuue, quem Ilfn'ma/tuiis liulant hab6t diuiid. in^.
doiuiuieatum. Uei fmmmv.'< inlU« amaiu. Folmarvt Geldre lageuaiu. i
Quartu» dicitur Mvini^'iftefhme^ de quo soiuuntur .1111, atne. &e. *).
niM.fki&0Br aiiwiamaBa. tBrcta pam indomBMinla.gtt. •
Bextt» dioittir mansm Sttj^umi, de quo a^pJbfliiit ,ßlMa.(Mil»a eolal
> €«ptiiBiia Mßtkmefimt^ . ümtniem tKey* heb«!- «iceiwk farttü
IffleHlnkutiMt . r" • <tl 'II'
Digitized by Google
4«^
Octamt dUSUm ^I*l€mtii'*ktiüe, "tarria' fut ; mfloMhucaift -eil. Ütf»
Hmrit terdam partera. &c. . » ■.
Nontn; cttaDi didtiir FlarUi4nhume» IngetMvmdu» L'mmau'^Mimm* DA*"
Uich amani iiulomiiiicatHm &c. .- <'
DooiriJU-s i]icitiir 7 n nhf^ihllf^hwe. (J oitetr>du» tlf Losr/ip aniam «Itc.
XI. (licitur I'iimcheruHtiikuue. <^m suluit quatuor amas. Arnoldm Maekt-
rovrh aiiiaui &r.
XII. dioitui FoLiiwrtskvur. Artttdäu» $oalni)Ui4 tret) lageiias. Qerewif
ütiilaiD.' Mutau) scabmus Urea Jagenas &o. . ■ .
XUI. ^MÜtur BteeimükmiB, JHtmneuä trm \»fgtmB A«. /
X\lil. ikSlntFrMtti«$h9ue. Herimmnimdimitnt «mam imlomiiiicafMi^«
XV. «Uflitiir Mtan>une$ktnt€t,' X^fMdk aoiain 'io^onin. ' Bermon^ 8mjf*
h^dm dinrid. amam &e. • . ' *
XVI. didtur Folmarta Cautrouiceshüve, Oodefi\ de Vastrou trm h^ft'^
DM. Mmrie^a hMlut H WUriom Oaine» irm- lagcaas; tiimvhmnki^'Eyiä-
«opm$ tres lagcnas. &c.
XVn. dioitur Kenehmiealwwt, Thendcf. Ltochf trea lageoas &o.
XVI II. dioitur* Colc'Aumi^ve* l>F«««j«tiW dinid. -amain. LHdtmieu^ivaä^
dir Lr>ive7i dimid. aniam See. i
XIX. dicitur miiiiBus Hetumnnm Tabt^mif'./i. qiii U)tus iadominicatMH «ati«
XX. dicitur iiwkardühwie, Vuwadu«. Longu--* amam 4^. *
I ' ■ • , , , . .>..•,••
De tttrc cvalf Hlü.
(Jeasus m SeruucU. qui damlus est proxima die post featttm s. Martini
Mt ipsa die. .IIll denarrin Chtmune Q0defridm .£ denar. in iSeru*>
uml iabdt edBtoff tot frmta vAMunm.. Büderatku Jl. frnla. iwMwmn Htm*
tiBm Pmüm daa fruita. in VaUd RiehOdid .L fnistam. hi €adfnah Mumt
Oreue dao finista. in PUmtüv Btea» S, tnontem per sc coli! einloa.. in
CMMtf Beriram .1. in Canetk ühlardm .1, fruatuiii. de insnla In Lotch« «Ar
uentnr custodi siimulls nnnis in die s. Maximini IT. sulidi et recipieiit ipai
tii»- sestaria uini. et .VI. panes. .et ai deAarii eodt m die solnti aon feirint.
amam uioi pro denaiio in autompno seJiient. et nihil iuris acdpient. ^
Hec est conuentlo quo facta est in pri^eutia AruoiJi abbatia s. Maxi-
nöini et fratrum suorum. uidelicet (io'ardi prepo?. Alardi mntoris. Anwldi
pyppQy inter ICr/ihonem et Drutwiinn»/ in Ijosehe de bouis ad custodiam por-
tinentibus. De domo, in qua habitat. et de torculari et de arubitu ;id domiim
pertinente. amani uini soluet in auttinipno. De uinei** !am in montibus quam'
in uallibus ad custodiam pci'tTneiit ibus dimidiain parieni dabit ccdesie. Ter-
minata .^unt liec ante scabinos et rtliquum populutn de 1 alle et Lo»cke. No-
tanduui etiam. quod cmtoa quando uenerit in aatuinpno. rodpiet uinnm suain.
iiei jranfiaa ab eo siiMaa. «idtoi Drmtwimt» «t sin tHoeuaaw» :iio<te*et.awiB'*-
tin.daVaoL- Htfvandiam'JiiaDetaiailltttE, ibi «iliaBit iDim mmb «MonqQeri;
&det et quieanque uineas habent ad coatodiam perlinentea. ad idem torea-
Ur «s iwr» -aonieoi.' ei- eoalioa paitom nam ioifa» ledfiel. el ia- «adem domo
qoamdin aoluerit. earaari preoipiet
Digitized by Google
464
In K%r§erbfrek ha bei cottos tot frnsU ninearum. MatkUAif
tria. /'V'v unflim petitur.im. J'^A. tria. 6ifridn4 t^uo Isti rxcf.rguebuat
apud Luttrfirh uiii4Jeniia.s «ua». ubi eoitos iMkiCfit. |iar» tvioiiemit übera est.
i|>si auU-m decim-tKuüt partum «uarn.
In Vfwtriu liikl>6t rusios tot frupta uincaiuiit
In Hitjla Labet ciiataa .V. friuta iiineanam. que tenet Tkeoä, ta»U*r et
»oluuut dimidiom.
Bm SM» tna «Mtodk in FMke. nt m
HD« ia omni Iure est oilUd eeelMM. nlif«
todi .V. sextim U Immm. Ff»tn«w Iwbot iW .V. fiMs ■iannm qae
qa»i «iaHUUr dftt cnalodi aeptHHUH mtMiuiii. «t iMMitoi qatd .V. fra«te
qve partinoit ad faitcniititttii. et hoc qood dicHor Lcml «d laMiil»
MmI petitnre in Lvncwich. Arno!<lun de PtUceU aoain &e. Her sunA
iura qae pertinent ad transitum MotlU apnd Su^i*^h*-. Doraini do s. tfir«
dant apud Kemptnm anam ?itulam nini. apod Plzyort .1. ni8tici de lindal
.1. illi de Vfin'Urrh, .]. ÜÜ de Enkri'h^ .1. Docnitii de Spr&nk'.^lnch dant
.1. apufl /^'r'f^ ' f ;i]H)ii ' '/ ' M«^ illi de Cr">ie AI. Domini de Kpi r}mcfj danl
apud h'tthfiH' unarii. i ustiii eiusdtu. «lillc .1 Uli de Celfttw JI. Domini
de s. yjiit-tiuo dam apud CracU .L et UKiiiiiu ue ft. K^tfuttour .1. et ru^sici in
eadem uiila .1. illi de Beren^^astel .1, Domini de s». Enchario J. apad Cm-
wem. et roslid Mmdaii oiUe J. )tli de Ke^MuHi .L illi de WmbriA X OB
dt Mütk^mi X aK dt EmeUg .L Dvniai d« MMmm X ÜMierf.
UM de X iW de Nimttfm X Don d« «. JI«eA«i«) X afHMi
TrOledMi «t niriMi de tadcM nflla X Htt deObttM X ilK deJ^MfeX
DMUftt dt «. Mm (hI ifortyrc» dtM «fMid AlAiedb« X Im» im»
pMtiBMrii H 6m «wtodi in die s. Hartim XXV. eetidtiL
io HimiHpe sunt tree eraede de mligiilt. toni habet JU.1. iagera. seoanda
.XII. tertia .VIIL et doo ragen iuxta pratum. et ana de tritico haben»
.XXIX !Ug«ra. it. alia de .XII. iogreribn« et tria in*rera iuxta ^f''-~. et .IV.
iug<^ra. (lita donitnicaiia et duo eensnnüfl t. orciilu rle .XIT, tu^ribu«. et
ibi iuxia duo iui^t i a. it. iuxta .«iiluurri et terrani aral^il' m ,FV insrera. it. ioxta
(Mluam .IV. iiiücra. et intra terram titiuci .VI. iuena ila"; < roa la.« ccdunt
et sepiuiu ei iiiCidunt Itonane^ de uilla. Habemus cüani pidtuui de .Xü.
oarrftdis fcni. Est ibi iiomue ad .C. porom. in quo custodiet quilibet tnAUUfi
dMAinictUs pomM per XU. Um, Hafaimiis ibi .VII. imiwob mmmm wMä m
tmÜm nmm .IT. den. in net dem. gidliiiMn* in pinthe gnHfann et Jk,, ea^ m
tee» e. Bemigfi daie mediot trMd epMIiv elkai eet wnitwiieiii m mam
propne Hifwdw el irib« dUraft «nie Mein Qoimii. qeod ei preeipilv.
Digitized by Google
■Mlit et. dag«ila| aDBonaiii doiwttiflalfliii et Mliit Timmen, redpit aeHiioiie-
not. qxkod iUi de ߀uAeim,
la Cmine eil maiMHB loliieM X den. ia B^mmfe eet aeiieve el dim.
eolneatet in faste s. Andiee JtIL iol, et JV. den.
In Kirimge est menaoB aoluens J^IV. den. in $irtjfmifa «ree .1. ed-
mas in finlo t. Kwtini .II. den. et pratum de carrau X feni.
In Widäeniingfi mansus aoluens JUL den. in Hvdmdorph fonvoß sol-
uens de feno ad VI. cAn-ates^ uinee de camte nini.
In JUtersdorjth ecdesia unu^ sdnens »V. sei. in Keraeoke est nanata
aolueas .XXX. den. et una uinea.
V'^illicua habet dimidiiim mausuni. und«' soruit prepn^itn in tribus piaci-
XiB cum tribu.s sooiis. et uisitat. in l'csto Quinaci }H»)X'eiiuia de sex dena-
rÜB. duo »estana uini. »%x panea. in nat. dom. taiUum et seruit in maio pr^
poeito cum ceji^ura congregat.
Id Ratiche soluit Cutio et Ji&maharduH duas amas et se^turium uitu et
sumeram auene. in Vrciche volqt Diecdini duas situlas. Godefridm de Uecite
JI. attilM. beres EMbet J.V. ait herea Heinäe aomeram anene. denariupi
pnaia. et seittadum uini de manvali nino. snmeraa aoene et JCU. dep.
IrsirireMcs»
In Sinei babemoa duas cnlturas JV. iugertun et dimidü. et pratiun
ad duas cairataa foni, Sani in hac uiila .XX VIII. quartana, aolnit i|0^
tariurn doo frm^uiria ftjMienti et duo auDne .VIII. den. uel gallinam. et
.VI. den. et wa4t«Unm> erat nobia quartariuF. sicut aratratus est. ter in anno.
Maosionarü annonam ... et Uno die flageliaut. fenuni Recant &t in borfemn
dedueunt. Imiestitus ecclc^ie oüHigit omncm decimam. preter illam quain
accipiinus supia rjuartarin nostra duas partes,
Apud Finnareiaiüe est quwldani l»(»num. quod uocntur Sciueremunt.
vjuod liumines de Scineo quandoquc bartabunt. et terra arabilis. quam modo
ioiiuut iiüDiineß terre illius cum Semerfinvuf.
In Ilans babemus tres cultura« et teiraui Uuuiinionlem, et .VlJl. mau-
0oa. sex et Uiia. indominicati mni. de quibus Im tet^mle reccpimus. mansua
aoloit tria quartaria. quartarium aoluit .VII. den. iuti^r manaua soluit dijo
aextaiia frnmenti. oeto a«ene .XXIL den. operatnr miwana ut Jamem^
In Jqme» habemqa troi enltliraa e;t tetram dominiealem ad aratnun. aiiat
ibi mnnsi.lV. teaet manaua JV. qnartaria. ^Init quartarium ds»o frtmtke-
ria inmHsi^ti et JV. anene, el .XVUI. deo, illiua mofie^. dnaa eti^ ga^i-
naa. teaet qnartarium .XVI, imgera* Habemns ibl pratum ad octo carra^M
fipL ,aint inansionarius in oere, unum di^* jn maio unum. In aulpmpnn
unva diem auia expensis. aecant fennm et in hjonrenm ded^cunt, baimua teicre
et aqu«>et hpninfis aunt fiedieaie nostrc.
Alba eccUsia iuxta Marsrtf. in hac inlla habet ecclesia .XVI. quartana
terre. ex bis sunt octo quartana, duo soluunt .XI. den. et sie de reliquis.
alia octo quartana sunt alterlua iuris, soluunt duo quartana .VI. den. et
ubulum et sic i>eiiqua. domm^i epiicopua in Maraai .VL den. Hugo .XI. den.
Xheod. de BerqLH .II. den. ►
Digitized by Google
obolum. Samiua: .2XXII. den, et oboliu.
Frttras dt 8alimw9 de «ampM «I pMtis in UuAmcmi .XXK.1L den.
Apttd Biaange .XXVI. qaattari». dia .VI. den, et «bol. el «o de reliqvli.
SlUDlliat .Vll. sol. et obolus.
De minnds dluis. de iugeribus et pratie in Biam^ .V. aol. HU. dcnt-
«m minus. Fratres de CrUta .X. solidos.
In Bisanges habemus tres croadas XLV. iugerum. <[UäB menltioDarii cö-
lunt aralro. et serunt et mftunt. iugum bonra rooipit paiu^. hnbomus tbi
duo piAta ad V. iicl ,\ 1. cnrratn- fciii. iKihemus etiam ilMrJom .XXUl. quar-
tana terre. <|uc lioinni' iialitnt et rcddunt annnntim ad pratuin .IV. sol.
Ci'iibUf. de inedio maio apud Bi^ftuge» .XX III. solidi it obolu;*. I ratre? de
Crista .X. "ol. in medio aii^usto .XX IJ. sol. quatuor denariis minus, in festu
s. Martini et ä. Andicc .XXV. sol. et tiea obulos hei'edes domioi Tirrict
tid if>tum 8. Martiai JCXIV. den. in nat. dorn, ad Marsal .XX. den. et X..
cappoues. Ex h» desirite disnns in feodum Falkmi de Tmkerei .V. wdH. et
«d medium Midwm JUV. d«ii. pro eeneu. W^i^m» de Manmtfnt tinbet .tV.
quirlana. pio cofttodi« benni Burnnffts et Alke eecUwie, Si idem Wmwm§
iiedm «coeperic. reddet e* oillico ecdeete. et oillicos utilitatem pvepeiHi inde
pnKmräbit. niUicns bis in anno debet pveptaite seriiitifiln. pro qualibet nii«
.XKVm. denarioi.
In Tittktrei et Fr^neewi et Mcmü habemus .L.i. qoaitarla terre. irilfi-
•eus bab^ qnataor. decanus unum. forestarii dtio. reliqua pert*ohiunt iura. »
festo 8. Martini soluit quartarium dimidiam quartam fruroonti. dimidiam atfene
¥netemi8 mensure. hümines qui babent qtraiiaria. soluunt in teRto p. MftrHni
.XXX. V. gallinas. in maio .XX. solid, et .XXlJil. den. it. in codom f**<^
.Xllll. f^ol. et .VJII. den. .sceant fenum ecdesic et recipiunt <>eiiiarnUim. »jui
aecare nescit, dut denarium et nihil recipit. cumulant fenum uel (jui^ jup dal
pro sebomiiKiij. amii nain hiemalem sifinlitei. ad aiiitonain eptiunlen» iaem.
ad uindemiaiiUuai uirujm idem. Habcmuä ibidem et in Mcmim et Olmes et
l'rcntfriirt prata ad .X\'. carrata« feni. in O^riMtcurt habemus JlXIV. qnar-
■ tatia. uillicus habet JIU. de quibaa nobia airat in Unbn« annadb« pboüla.
sero et in mane com tribns equis et ^otcwom«. VHlieas de TinlMrfi ainifi-
-ter. deeanns babet tmum quairtarlitin. Bollilt qnaitkriDtn' idem ^qood iOnd in
Ttkkr^ in fetto a. Martin! .VU. sofid. 'et ;VlIi. denaife«. in 'maio .VL eol.
et Jm. den, ü. in eodem fbite .XXUII. gallinas. tel/Ak «damit eicut iiii
tie TViM^'. babemna «tiam ifetdem pratum ad .Vi. camtas ibitf:
. In Tkeodomsuäla habemus pätreniUiHn «edetie et tima paH^s dcciiae.
'babcmus etiani ibidem .V. mausos. Hi s^mt eensoa eockaie ooatre in TJno-
doma uiUa. Amoldii» MiUs tiiius Ottmis nouem den. et fria se\taria fr«-
menti. pneri domini T]ito(hr'''i quatuor den. et !?cxtariuni frumenti de tena
Oucxni. iidem pueri de terra LicanherH et i^kdir^^ tree den. et aeziarkua
irumentt &c.
' In ciuitate 'rrfif^-inHt. in Cutttatta babeffitis .XX. potituras. suluit pcti*
iura acoLtet«.» »ituiam uiui. uimountio duo sextaha. custodi uioearum tna ««ol-
Digitized by Google
tai'ia. bcUt^llo .1. sexrariuin. (llfnidlum uinnin dant ecflfsii; iiastrc. et de sna
iOä^t«iai# dcoiiiianj dunl. bui\i ibj uiiu'o .-alirr. ijue daiit ijuiiita/ii M-\t;u'iiiUJ
liiie dficinia. suluii potiuiia i.u-iiKli eci-l(,'sic (Jcuai ium iu .di^5 a. Suu6i)»nii9u
sunt dies doiulniciUes ammoü^tim et pctituri«. Jiartholomeus .1.
4i6iq^ jDibiBioalein. Qinlhertm .1. diem. MtAkioB de CWwo^ J». MenrUm»
y#nwoiiibiiB. ttHmarm de Fo^ .1. diein. Älhwreh J. 4if^dMio
iJbM'iMP '^^^ ^^^^^^^^^ ''"'V- ' < -^'"'i - ii
Ue b^wjmitiftffcTyMniJa. boni» Tobte, i'iAmmrx M<fijimHMonim^ 'J^\^-
bw .V. dies, de bunis Beruugi .11. licatrix de büiji» domiui H't^WuwiV .(I.
4e Ponte .11. i/a^><:a »»/a .Ii. JiädMü .^ngeiomfe Ai. iJJ. ca-
mefiiriu» et ffiiiftiii])f' jI h'nhat\lus de Vihlngt .11. quidam NOta-^j^ jpifpli'
Lmdemcu^ de Cuim .11. 2'äo»um »S410 «U. 4Uw < blii^r>f;;p
büii^ In MerchPdiÜQ i^o^LA, %'htüdetfim8 4^ kMitM»^ cunUMiji Ilipi.
9«uiuWi {t^eisai' mmdi- ti iai^enim .tusee m hawahii nde idebwtiiwiiwifin
-dHHpK^^nlv euu» if'-,"» ' . r.'.\ -n ii-f . »■■►.rj
Udmkdxngm 'hdbetuV. ' puwmmw' tnm ^adnoetfai tip .itrtWlH
-^i^bf tres ntfronia^lit dini. et vVv eol. de 6uliou terra in Mertesdorfs aliee
eoL habet cantor «Mleiie/neelaw. qui dantur iu festo 0. llAximjpii fetita^-
MIM .1. io Merrhedicto. MlBfttn ec<'losie iMeiB ea»todve tenetur pro ter-
-«1^ arbope. Mathia» de Umkütffen diiaj nuHoamn «t -eenaiim de/ iuffDaitrÄ^iyi-
•lioÄt. 4e quo decima datur eociesic.
^ In Onziff-nqp. Offr, fürij^ f.srnhnrft' rt Hf/.-'-'^f ludiriii tria.Mi|^'a terr« 8^-
..|^ie, de i^iiiltiis nniitiiiiii detiCMiL ecoietiie m piii'k;«* Ahi'/'r<f.
In M o itsvhni:!:> r. AimoDain oonsualcm ibidem Labeat iu itr»>di» U» ! n^ri^H
.iöt aÜ4M^ ^ilitc^ de rrhuiffn. Hiiiit et ihi .XI. ame uini cenfeus. «t^uiduiu
de Movh hab^^nt iu ieudo <ju<ii lam pai Lern prc^iicti eonsuA. et ab ipsp
dem quartam jM^teni' i^^i^o^^ d^^tetmde. aliaizi quajrtain par^tus If[a2tenM
perUdm00 igi^ in feodo. aliaiii medietatem IWMfKMi .d«oiFif|mrf^ liabet
/f^i#Miii aafeatidatiiltfjlrtiHiiMl »te^i iin 4M4a Mmim i |le oe&-
• .iOOitai^ Iflüt-JnlJ^) Ii •» ..;iiif( J'l . i • i f,i M'J Jo
.:ij ftll»>| illiiUr ■ . ' ' . . '1 ' S . ' j .^i vtt.
3ü»
In Mer»dorj/h. Alexander de Zolitere censuaicm annonam cum decima
et cariam totaliter habet preter salicaiu decimaut. i^uam habet Joh, de Hd-
medingen .Y. toi. isdelieot «t Cintar eederie alioB .V. toi. in die s. BfcximiM.
In OwmM dnos maoftot Ingehrondm, Jtk ^ Bdmedin^ duot alao«.
In JfimlanuMAe koda. /ii^i^Am iMbei
In Ldicke,
In Sokümnge Stodtu Sinmukm de Santtoüere dim. mansum kabol. Jdk.
de Hdmedinyem .1. molendunun. Bmd(Afu9 filioa Banhdamm de LMdbrn^fo
In Muderrrt feoda. iuxta banc uillain apud Ih-vr/ie habet Wäletmus de
Tr^ttir^ga .1. niansutn. apud Trutinaf .1. mansum. raedietateiQ decime apud
Hi^e»irc»f^A et mt'dictas est ianitons abbatis
In Dalheim feoda i/oA. de Ildmedinqt'/i et nouem raansos. Thfode-
ricm de l isbaeit decimaia de A»ptU et uiilam de ßunntrtnytn totaliter. et
^uic^iiid circa T^tMMacik habet
In WtUetdorph WiUdmiu de TVitfui^ habet medietatem deeüne.
In Wädeidorph feoda. Oemrdit* de J«}'^ ^ ^^^^ ^ ianitor domini
abba^. in eadem decima habet Geraränu de AMpdt nngntis annis .VIII.
modioa sUiginis et dnos modioe finiaienli «en^dfe TVeteer. et .X. capponee.
et est homo ecclcsic.
In Frusitigen feoda.
In Mambre feoda. Hobertvs de. Beftingen habet bannum de Qosh^rch
qui pertinct ad Lohimn comitem, de iliü nmiqunni placitant nif-i ibi. apud
Holcenhfim dua^ partes decimo, apud LuiUlt/igt n b( xtam partem dociiiie et
. quartam parteni iurispntronatus ecciesie, apud Eua-iugfii «ieemiarn cJausure
uinee. ubi modo ajuiona rolitiir. apud i^uepj/esiiigf clausuras uinee. tiiii ilu'
manm de Jjucceletiburch habent fcodum Luäewioi Clauäi et Hugonis de Am-
mde et Ottmiß de MUmAre et FTonm de jTmlMij^e.
Feodnm Comradi MmAre tenet Thomas de Lueedenbmre* foodun Kk-
4o^ de ßmmdde habet «»ror ems Margateia. feodoni 2%ame de Oeama ha*
bet dorn, abbts de LmtdmAvrA, Iteithardtu de LuMtHmhiirek oeDsaalfloi an*
nniain de .VJI. mansis et dimidie habet in feodo» Cunradna de PrUch ha-
bet salicam dccimam ibidem, de qua dut in festo s. Joh. B. duas lagenat de
-■extario Lutdenburgensi. Nicholaus iiliut TieeUni debet aaiMiatim , anum
fUfuntn et .ifragi'lem et onum «iortdUim*
In Hvderchingp teoda.
In Straze. duniriuis / /< ic f-^sch oeuäualem annonam et de&ahoi. croa-
dai et salicam terraiu iiabct in feodo.
In Lvddinge. Kuberhts de Uertinge sextam paitcm decime.
In Wimat'iekirche. i . . 1 '
In DmudiUnffe leoda. quicquid habenina In Im niKa in eeniu. in jirüis
et croadis. habest (ratres de BÖekingen quartam partem. . ßpÜMt ai Htim
ru* de Mer^edido quartam partem. Beodmua ei -Od», ^nartam iffcartem.
Senricus de Dumddingen quartam partem.
In Seknennge feoda. Jok. de Mtilemht^ et vA pmieipea habfltot ter>
Digitized by Google
469.-
ciam partum (!rc!mc (\p dnabiif partiKu«« ecciosie. alura terci'am p«rt6lli habet
Hizernannm. et aiiam tomiD partem The<idtricm* milet d« i*rüek lÜdt ae*
habere in feodo.
Tn Sconeherch, Matricur de Heluragtn habet luansos circa Arian,
In ^oitptU.
In Steinsele feoda.
In Berledinge feoda. duas partes dednie habet Uudolfus de Stetmel^. et
n quid plus habet eccleeia ibidem, est Uloinm de Durnddinge,
In Walferdinge,
In Hwtadorf Ibeda.
Iii 0^adAin$t,
In Prtttmgm, duas partes dedme habet HenoM'tM de Dwmm.
In Meehe$derf feoda. G'erarAM de J^p«b habet qoertam partem deoiine.
Ocd^ridm de PrittA qnartam partem. dimidtain partem decime Kmiak« de
Bdmesinffe. Itudolfus de Stemidt dooa mansos. Fhüippus de LnccellenhuFA
doos. Tkiefridus de Uuj/pe dim. mansom. lUi de Dxnneldingen. de Rockinge.
de Merchedi'cio. Danihel et 0(/o habent ptetnm de .XU. earratia feoi. LJi
d# Hückingen habent .X. sol. de denariis censuum.
In mUa que uocatur Lif ringe iuxta Esch in .Ir^/^/rwa habet dorn. Ade^
lürne de Metmenhu'ch ab ccciosia quatuor homines cum bonis eon^m
In Umlichp fpofla. feoduoi dorn. Arnnldi de Hnpe. ins patronatus de
Af^mÄfherrh cniii <iecima. et ins patronatus de Ment4t. et Iuh patronatus de
Keüe. et .V. sol. «[uos Jo}> <lo IhlmHÜitge. et uillam de tiikt nhure quam
ni? de Lf if tcnent ab ipso, et partem feodi illiu» de Bertinge uideiioet Oo%u-
bercii cum banno.
In Mersch feodu. Mathias de Biringen habet pratum iuxta pratum ab-
batia. et .1. mansum. quem Beinenu de eo tenet Beinmu manaim.
In Vspemf feoda. Pi^a««# de Afiom et Witieiu frater eins, et AleoMm-
det habent apvd Prates .1. mantam. ReinbMm de Arion JI. manaos. Odo
.1. Pmtif? et }l<ithia» .11. 7%<^^«»r. de l>iraM^Vi^ .11. numsoe. omnes
apod PraUB*
In Oldingen feoda. — , In Ast^lbume feoda. —
In Hemiehe feoda. Qermrdm d« ^apeb habet decimam salice teKre. et
dcrinr>Ani di- < ulturis c^miniinibuB. et quartam partem deeime in Eüinge.
In Martini tedusin. — In W^'rhere. Barlhulorneus dttOS partes deeime
in Wuchere. ~- . In B^rhe. Lvdf^nnts milea de Berge uennam in banne
eccle.«iic in Besch, ot arabUem terram ad aratrnm. prata et nemua quod u(H
cniur Ifoni'rhtntrh. ^t uiiiesm »<*ru« on?*ti in>t Hetge. Insuper in uilla /^t/&tn^« et
in iiilla Wilj f- mansos .XIV. o? anipliii'^ tenet. Duaa partes decime in WUre
et iJilmere. WilMnoi. de Jiei/eh ab abbatc tenet.
In yifdernrirli ftoda. Joh. do Hfilmfidrjiq^n habet .IV. mansos. Hum-
bertv9 de Wiere habet apud Stlr^ejieith .11. mansos. Ingelbert .II. Lutdiche
.1. mansom. Würe et Prettinge dim. mansum. Bruche dim. mansum. Sco-
Mafttfndl .1. Lmeere JI. ex hia dttobos mansis habet TA. prepoaitna quartam
partem et mofenuKnitm et pratum «pvd natv« Lmomn, .
Digitized by Google
470
Ih Thind^u^. — . In Kenne. — . It. In Kenne feoda. Henriru» fittt« ffere-
höriJi .Ii. manÄos tonet. Johfrnni.^ Pnnrjfirun. Gnt^f^fridna .T. et dira, qni fuit
Bertrammi clo T'o// nh'nni mun^um et dlm. tonet ccolosia. Tdcni On^/fr-i'/Ju»
mancnni qui pcrtinct ail canierariam dominorum. Ecclosia tria fmsfa. quo nun-
tiuni debont. liiulolfu.-i linliet maiisioncni suain et tVustum terre trinm iuge-
rum. et aliani mansioneni cottidiani seiuitii. Theoder. III. fi*U8ta. qua fnerunt
feodum lludolß scolteti. Item F. dim. mnnstim cottidiani ««rnitii. qnl fuit
Ottonis. Thomas de Vecima .1. niauäum. Hem-kus de Bettt'ngen salicam
decimam.
XttfttfwteA feoda, Jaeolnu de Ncuo ocwfro habet .1. maiieiim. l%&ma»
de Vieima J. et dlm. WHUrnnwa ^'Hdfettein deoinum. Jeih, TtL Imo-
MB. Joh, Pmgtnm doas ereadas de .X. ittgeifba. qoas tenet Betirieuä filim
Mdif^ordL et petitimiin. et mneam qve aoeatur Hodendeii. Isenbar^s pet»-
toran. BerAordtu ^ Bmfotfits habent eottfdiamim feodum. qood nnothmt
eedeafe facient niqne Ridenhereh et fnfra. it tuque Itetersdorpk, 0! pontetti
de th^ffene. Bi pontem Treveri tmnsi^rint. mMftam vtultn t^dpieat Isttaset
^«frftta ad torcular et molendinum eceleeie tegenduni dnhnnt. et moHam re^
eSpient. Erpho et Mukele feodum habent. qoo torcular cccle^e et moloedl-
nom tcgi facient. et lagamina in croadam dabunt, et moytam recipient.
In lasele feoda. Ctoflrfridiifi. Afhrrhfs et Tjtdmint<i Tiabent feodum cot-
tidinnum. qnod dobot abbat! hospitiuiii. iiol in f^sto p. Andrco V, «^ol. pro
rßdemptioiie. Fridericus de I^onte dira, inansum et apud Fuse dim. mansrnn.
qiios tenet Joh. de Lvnnrirh.
In Valle fcodn. f\/a de Euch habet patronatuni eoelesie cum decim«.
In Kiola feoda. Joh. de Luncwtch habet uiansum c^ui dicitur Sarhnuf'.
qui est heredum dom. Cunorttn de Rulttnt Theoder. de C^iur duos mansof.
qui sunt Phülppi de Cmidle. Joh. de CkutdU .1. taftlieam. fiH( 8ulappi .11.
maiitos et ampHoB. ^T^cwAia de TTti^frotfA« X ttaniaiA. Joh. de £«ii<N9»rA
.i manaam. feodwA eameritrid habent filll BStMpfi et aKf, i^Nd^M de C\m-
<*y) dlihid. mansnm.
In Lunaekh feoda. Heme$ht» mansom et dimid. it. mansum qui did-
tnr Widtenhereh. Otto Decima H siH mifiaum apud Met^oth. qtri diri-
ttalr MiAfrfi. Wamems de Deema X. mafiatoffi. BeddiKäu de tuneumiek
maosmn et dim.
Pudeh'ch feoda. due partes dccime .«unt ecclesie. cuius medietatem habet
Joh. filius Becdini. aliam fllius Rudolf de VnlJ^ idpni habet .1. mansam kl
Nuwüre. Doraina TTadfifridjf de Df^rima dim mansum ibidem.
In Sennphfrrh feoda Joh. «liniid mansum habet, et .ITTT. den. de cenfu
Hernfshin de Wnlfrirhp mansum ntmtium debens '1 vf-vf-rtm. et Stfn*4>riam.
Otto de Vecima et sui mansum et bonum quodduoi. ^uod uocatur Herihord».
Qohohi .IT. den.
Dfrnne feoda. Otto habet uineam in croada eedetie. Hmri&tts de Sm-
mage uineam in croada. et ipse et Otto et aUl tebent iimitam de .TIIL io-
gcribös «el ampKuB. et pntirti. An^otihs dttaa tiiiieaa. hendet m*
Utia partem inaale. et mii«im ifi eroada et idiM ti*eai. DomiM AdMAä
Digitized by Google
iiinearn in floada. aj^ros et prala de manso et ilimidio. molendinum iu Pro-
gem. et prata ibidem et dim d. mansuin in Nvwäy^.
In PolicJie feoüa. Dominus de Bettiiufeii habet mansuui Dietfridi de
Leif. Joh, de Castcle maDSum HeHrici de II ü</a'<cÄ^. Qisäberius dimid. man-
sum. Walterm de KemUe düQ frtiBta terrc.
UeinitKji feod«. TAw<2en de CVtwe manauy J. in JlfaMiie ivxte Biit-
bmtok* W^Utrm 4« iVbtfiwwCro nünsiiiD cjuem |)ftb«t OMmCmcw«. euii» de*-
oküft- eetloBie neitre est.
CHikt feoda. — , JWM{%e feede. Stedehem feoda. Homm^. ßimih
fiteak feoda. Fourtisiw FTa!«* Vi^n liehet meneym.
In Eeiermlorf ieoda. U^odo hebet .XX. lugera arabilis lerfe. C^mro-
<2m de IFtfifc .XX. iuf[;rre. Joflste de Luuea^ .XV. iugera. Dom.
ricu9 de Bettingen habet patronatnm ecdesie cum decima in Frajücimgm»
patroneftim eocleeie eiun dedma in Bustta» et in Crufia, et lalueni deeimem
in Kenne, et booiim qnoddam iuxta Elze.
Hi sunt in Jiancilre infeodati. Birhnrdvs de MandfiytteifJi duas partei
deciine de Xotte ei d»» Jln-ß'eh. et .VIII. mansos, et iiiuoptitiiram ecclesio in
Hifencheit. molendinum in Mui>se. duas partes decime in lieiore. et .III. man-
Bm in eadem uilla. Petnm de Breüsceit in Bepinge .IUI. mansos et dim.
G>^rardm de IFwe?^» duas partes decime in Burlctt. et .1. maiisum in Pone-
pmteii'f. et terciam parteni dccirae. Ileninannm Bernemre dtias part«i de-
cime in Bure et tcii^iaiu in Foueposteir. Hud^ngeru» de Ktrpene duas par-
tes decime de Aredorf. et salicam decimam de eadem iiiJU. de qua soluun-
tor aedeeie noetre .XU. den. GdImi. Ctermräm de H<riie(er«& .11. maBAis et
dim. in Lempmdi^ decimam et teroiam fMxtem deme in Vlktem et in
IndL Qerm4u9 de LSrAadh tardam parlMi dedme in PümpctUir, Aßtmi,^
dB Hn^fdt qnieqnid habel m eadem niÜa de cedesia. prefer aUodinm et man*
um in LeaAen^ Hemrwi» Meie manram in BeiAe et quicqnid hahet in
BefieU. LmhardHs salicam dedmam in Mhrwäre, et manmim de quo dat
p<rje^i<» nostre .XII. den. fotcn* it. ininunm quartario minus in eadem uilla.
Thrfulfr. de Tjudertidoef mrdendinnm in Derhach. et quicqnid habet in Qu'
dtfMt et Hoder. preter allodium suum. Henriais de Buche quartam partem
mansi in Leimhach. et duas partf^s dncimo in bono »yo Burhp. Bald, de
Ür> nmuleim duji^ pHrt«^'; <!o<'!nie do cn'leni uilla. terciani Vlostfiim et lAidera-
dorj umnein declutaiu tb.' arca su.i Geffirdxt^ Un-^cohu decimam de bono
8U0 Lud^'y-sdorf. Sifridit/i de Wegf-^ozen quicquid habet in eadem uUla de
ecclesia no.stiH hübet. Jieinerus de Srkonou . . .
Feoduiu in Ltiachn. it. feoduin ThtH>d^. de Dunti dicti cou b<m 3Rart
duiuuin in Lifitche, et .VJJ. petias uinearum pertioentes ad dictam domum.
cnoi di^ .sesiiiia olei» qaod idem aeeeptauit a dem. LmAtrio de iSmiaii-
hwen abbate. a. 1417.
Cornea de JHtmke habet adnoeatiam in Ptn^iSot in feodo. et ins patro-
ontae enm deoima in Rmm<H^4, «ed pro nnne demieellne Qodrfr, dorn, de
BpjfMUitm kabet predictom feodum qnod aeoeptanit facto lufamento eiga
dorn. LtmliBrhkm abbet^ a* Maximini a. 1438. .
Digitized by Google i
472
In LöK^ feod«. nie de Elce habet aduoeatiain cuni uillis iilic adperti-
nenlibui. JuMülas duo frusta uinearum et .XX. iug^era arabili» tertt in eo-
dtm banno. Henrictts de Bettinge quodilam boiiuiu iuxta AY^?. et hoo do-
mhnu de .£2m habet de ipso. ArcUidiaoonus de iUirdotui patronatuni eocic*
aie iD Zone. U. dorn, de TmAam. UeidMr, de M«mutmo Mewewk
bebet ag^min iuxte Metriehe .11 lugeram. qut dicttur OmNO«»*. it egmn m
Kufieimerdten .III. iugerom. CifnroAi« de CWm habet nuummi m Alkeite.
In Biytnacke feode. Remholdue de leenlnitrg .VUI. »trcti ewne 4e
cum in ünr«n<»?^. et .C.XX1V. gtlliiMie. letud ^Mdmii in Ummtuke ee-
eeptauit domicellua SäUntmue 'de Iaenhur§ a dorn. Lom^erto abbale a. 14SII.
Ito^uiaie et Betimmnuif .V. mansofl et tiineaaii in Oot^kt^tia. man-
Bionetn et manaBoi in nilla Erckeim. et boniim qaed \iioeatnr Petek, et mI-
uetn et .X. lugera de croadls ccdesie.
Tn Magontia feoda. Baldecinu» de Magontia .XV. sol. mqgomtm, de
quibusdam hortis in Magontia. Dtido cainersrius de Mag. XX. ?oI. magüni.
pro duabus carratis uioi* et dim. maoMim ultra Hhenum contra M(ßg<i%üiam
m uilla Agupthele.
In Euersheim feoda. U arneyua de HoiUatuk habet curiam totaüter. naoe
habet Henricu» de St^ge,
Brizenheim fcoda.
Suaphfiim feoda .... habet aduueatiam. Uingrauim JH. manaoa. Ber^
wn^due Suajth .IV. niauaos. Merhodo Jl. i^nirtiDO X filii Ärnfridi de O^er^ '
«i«A«im .IL maneoa.
In WinUirkeiin BinffrauM» habet daas perlea deoune praler quattam
partem. et hane habet Duih de Mafontia» SibchUe Jl, iogera dneenm.
qm nocantor Manuwer^, Fecdnni in' WvUet^Mm» Piimo H«lfeHtit9 et
TTiZA. firatres dielt Jwim ^ Lapide quintam et aextan paitem deeioM groaee
in ailla Vffn^eim, it. tn Winterkorn tarciam decime in uino et blado. it^
ibidem quartam partem iiinee apud siluam dictam Schade traU iuxta WiÜrl'
mtim Flache, it. ibidem dim. iurnalc uince. &c. it. de cenaibus in Sur^Suab-
heim .1. florenum annuatim. it. in Ketnbde inxta Fingiiiani .1. lurnale et dim.
ninee dicte btr 3u(^er. dcc. Säueeter ctmeithehei oaatnim de Dume in leode.
it habet Kempenveit,
Monn<*ff'rium in \p>tln. Sihit-stn- ronwa habet aduocatiarn tt cunam in
AUenze. patronatuni eccie.sle in Flonheim com parte decime. et Ihgehramiiu
de Monn.'<tfrio terciam partem decime.
In Wildesteiii patronatum eccleaie cum deciuia imbet rornes hirsntus.
In Ftirnextelt. uxor Ilemnci de Dale habet patronatum ^clesie et .VII.
mansos. Herimannu» de Bvkmheim terciam piurtem decime et .VII. manaof.
De qno ftodo in F«0m«K«2c Jok. ßooe de Waldedt iunior hebet .XV. par-
tem. et alia bona ibidem, que Hermannve Boo» frater siiob peeaidebat 143^.
In Symera feoda. SUueeier tHmet habet adaocatbm et .XXV. ael. in
Rode pro ädnoeatia einadem uille. it. dimid. emiam eeelerie nostre in Or^eke,
et Oodefr, de Rune aliam medietatem. it. ipse eomee habet aduoealiam ie
Mamiendai» iL adnoeatiam de .XV. eartibue dre» partes de AMyemrr.
Digitized by Google
478
Feoduni Syboäonü de Simera et decimam in Wäre habet WUUmmus
de Hf UZt nbtrrh.
Petrus de I dcUnct habet putruuatuni ecclesie in Husen, et uillam Pro-
iMiltfrolA. JmmInim de Petra bebet in iC«re .V. sol. et pratum ioart» Kert
quod ei abbee (^mmcfcw |nni JDDU mMde redemit (XfmrtliM filiut JBugomi$
i% Pttra .V. a«l. ^ liiro in KeN. "et advoeeliMii de tmiarauire,
nw Ovfte et Jl^geuhrakdui bebent .VI. inansoe In JSCemfMiitiMfl
TVnieiM ieodi.
In Uunmgm aduocatitm teoet a dorn, abbate Henricu» de Jn$M. Almr-
dus de Qulsinffe niolendinuni «miiih in Bi-^fe habet ab abbate.
In 'ihheUe fcoda Sifhodo de f'o/ff^' habet dimidmm nemos in fowto*
pratum de quatuor carratis feni .XXX. iiip^era de croada Gerar(Jt'!< de 1 >-
lei habet diinidiutu neiuus in titrobto. et aliu ut supia. ll'^uihr. de Lidieschf
hdbct (juaitaiii paiteui iiiansi. WiUrlmi's de Ixinidit diniid. lu^p^uu). bifn-
dm duas uineas et quid habet in Mäzene iuxta ßuleburch. ■'fX A""^ ' '
Richaräu.'i de Prt/a<*t> . . . ' : '^''V*^^
In Mmdre feoda. d^ iWUe ä Maf^tm itteM^
pifk ^Avdä mit^ Mm\mi^ spt. quoe eedesiV medU^^^^
Qeritate contia dorn. Rwhßrdüm^ '^ Pamo öbmM ' 'V , ..iT ^
«|nd JMiwfaüi «MWM .XIA^. <d^. .|Sn> eenso. TTanVtu« de ifarr^rliMvBt
JIU. quartana pro custodia banni Bitange$ «t eedene.
Ttnkerei, Come» de Viuira habet adoocatiani de Tinkrei. de Oriuncurt.
fr. T""- I..'., - : .!■ ■ .■; .■>-A \ ■ - ■\
Flazvngei. r, s 7:p' , ut ^ '
Smey. . 'I -Tj
i*Vi; 1,'': /*.(■»-'. ,.'/| .. -u^*. ' 1 :-Lln'ti »• ♦ ')(!! /,> . . '
iM.'; [..j;
. . • ■ i : I f 1 1 / v.v>\.
Uf , M • 1*^ iWW .Iii ,' V.V.*-.»*'^
. . » . . ... ".-L ;»!': H«: .Iii »'»: CA
I
Digitized by Google
474
A. Personeii-ßegister ).
M^ J^H^imiAli^i^^^^ und IMmluf he JUMitee
ffetnrif^ lU. 1089. KSnSg. Sl. Kid-
!«cr. 24.
£f€i»rioA ly. 1095. iuiMr. 23.24.
Chldehert. 101 Komg. I.
ChdnrCrh. 115-16. KHni^. 2.
Carf Martel. 718. 2. - • *
i^i>tn. 2.
Ofl4,>iiia|or donras. 715-Ji. 8.
Chlotar. 718. 3. ^
Pipin , major domus. '741-1. 3. K(Si-
nig. 759.62. 4. '
186. 287-8Ö. 300.
Laüiar. \VKkM. 846. 849.
Ckmroil III. IU9. König. 29. 39.
141-42. 171. 351.
Fridri'rh I. 1158-90. Kaiser. 32. 35.
Carl der Grosse. TTO-814. König. 5. 37. 39. 40. 44-48 50. 52. 59. 62.
j^K^.M ^«.r ,.;f r ' • 76. 80. 86. 88. 91. 9». 90.
Lndwt'g der Frommer ttlJlS. Kaiser.
8. 9'. 10.
Lothar I. 892-63. Kaij^er. 11.
Lothar Tl. 86U67. König. 12. 13. 14.
Ludwig II. 876-82. Konl^. 15.
Arnrdf. 895. Kimi^?. 16.
Carl III der Einfältige, 916. König.
17. 18.
Heinrich I. 344.
Omo m. 99t.l090. König. 17. 18.
Kaiser. 19. Seine Oemahlinn ÄdtH-
heid. 18.
Heinrich Tl. 1023. Kaiser. 19-21.91.
Conradj Kaiser. 22.
Johann XIJL 141*
BeneeUet VIT. 141.
Benedict VTH. 102$. 21.
Leo IX. 85. 141.
Paschah'fi. 7 1 .
Victor II. 141.
Eugen IQ. 1148-9. 27. 29.
&. 104. 141. 244. 246.
99L
105-7. 113.14. 118. 12& 188. 181,
133. 135. 142. 151.
Ihinrich VI. 1183-97. Kiinig. 105.
128. 131. 133. 151. Kaiser. 157-8.
162. 167-8. 170-1. 173. 176-7. 179.
182-5. 190. 192. 197. 199. 202.
207. 212. 214.
thilipp. 1202-8. König, m 267-
8. 275.
Otto IV. 1208-12. König. 277-8. 280.
282.3. Kaiser. 286^7. 289. 297.
301. 306. 317.
Fridrich II. 1197. König. 2l2.
78.
287.8.
300. 326.
Airum IV. 1188. 32. 141.
Innocentivs II. 27. 71. 104. 141.
287-8. 292. m) 3.50.
Alexander HI. im-81.- 62. 67-73.
75. 78. 80. 83-6. 157. 165. 198.
Liiciiu III. U8i-6. 96. 107. 116-6.
144. 167. 166. 192.3.
«ttbcMcitig fe^flilfa.
Digitized by Google
t7H>tfw III. 11811-7. 118. 126. 13!.
ClmemlU. 118»-»0. 130-3. 141-9.
m 107. IM.
CWe«A't{ III mUr 157. 162. Idö.
177. 190. 199. 202. 2()7. 309.
JimaoMlMto III. 1199-1215. 219.279-
4. S79Lao. 386. 304.
WaUgim» archiepiscopus. M2. 18. 8t. 99. 92.
Afiho archiotpiUmni». MM. 91* Cunradus Moffont. arehiap. flftl*ft.
Portio. 1039. 22. 168. 177. 184-5.
OkttitiiaMu Mogant «rchiep. IHU <Si/ViM2tf« Blogoat. archiep. 1909. 283.
iV. rnitslcr iinil Motnre de» kafpierllelieii H oft*».
Hildihaldus episc. et CAnc. 992. 18.
Ovnfhrri'^- cnnc. 1023. 21,
Tbeoderiaia cane. Utät). 22. .
OMMiooMf. IIU S9. 40.
Ghdiftiäiu icaMi IM. 92*
Hudoiphus protliouot. 1182. 92.
Sigelov» cäuc. 1194. 177.
(.'unradu* cane. 1195-1999. I{54~5.
Spircnsii cpisc. 283. ."/V:
.( 'i
Bra- im«
Jtftanefiiw epi«e. Guaiterioa. 1177. 64.
,0ti|p|Mk m9-86. IX 109.
120. .VIMnns. 1189-90. lai. U3.
146. 148. Johannes. 1206 274.
AuüUsfensU episc. UntalcuB. 119^- 1B2.
B(Bmnh*rffmi%»efAt6. Ebei'hardiw.tlSH.
31. — . 131.
Curif'/isiH episc. Ilolnrlcis. 1191. 156.
CUoniensis at'oliiep. Fili«>riinu8. 1023.
20. Ueieniannus, 1039. 22. Fridc-
rieaa. 1110. 24. 106. 189. 191. 976,
Arnoldua. 1131-43. 26. 58. 106.
276. 287-8. 300. Philippus. 1169-
90. 3ö. 39. 41. 46. h2. 5f^ 90.
. 123. J26. 180. 133. 149. 189. 191.
204. 214. 237. 258. 287.8. 800.
Adottb». 1203. 253. 287-8. 300.
Bninn 130M 276. 287-8. 300,
'Thcodericus, 1208-10. 278. 283.
286-8. 300. 301.
R^rUpäetm» epiec. G(o<ifi^). 1189.
131. Heinricus. 1195. 182.
LeofJifH.-<i's episf. RoHnlphus. Uli. 4<).
Mettnais episc. Theo(leric«H. 1155 30.
BertramoB. 11BU1201. 85. 105. 116.
118. 120. 154. 162. 173. 182. 197.
284.
MöguiUinv4 aivhitp. Ariho 1028. 2<».
21. ßardo. 1039. 2i. ÖiCridu». 178.
Adelbertus. 178. Henna». 74. Ar
ufilfoa teu Arnoldiw. lljHÜ8. 29.
31. 74. Ci is|ianii9. ttl|Ml4 87. 46f
- 88. Conradus episc, Sabinensi«. llll-
1200 ^^4. 117. 124. 155. Germanic
arcKicauccilariui». 108. 177-8. 184-
5. 198-201. 225. Sifridm». I209.19.
279. 283. 297.
Mona.«tert'etm's epmt* Hormanout. 1182-
92. i»2. 168.
Oatiemüs epi.«c. Hnbaldus. 1111-9. 64.
68. 70. 73. 'IkooUldm. 1164* 109*
Octavianufl. 1189-90. 132. 143.146.
148. Hugo. 1206. 274.
J'urtttetLtiK ojiisc. ^^Iiiilldnuis. 1117. 64.
Theodinus. 1119-84. 73. 97. 109.
Bobo.ll89. im Petraa liOO. 274.
Manfredua. UTTl
^4 Berneredus. U19. 73. Pauiu«.
Üb6. 120. Guido. 1202-6. 236.
238. 274. .
». Hufine episc. Thdodinua. tlfitni.
97. 109. Bob(K .1189. 132. PeMV
1206 274.
SnbinrHötn opisc. (juiiiadus MogUDt.
and'iiep. 1111-96. 64. 117. 155. 178.
198. 200. Johanpes. 1206. 2741;
S<tljiAHrffa»tii» archiep. 1189. 70.
Spt'rennscpUi:. Ulriciis, 1182 i'2. Otto.
1194-6 177. 182. 199-200. Cod.
radus. 1202-9. 240. 283.
Digitized by Google
476
Trajecte/ff-f ("pisc.GoSffndn». 1171. 39.
TrevireRsii archicp. Hetti. M82-8. 8.
9. 11. Ruotpertus. i)3ö-56. 343-4.
Egbert 85. 97. 269. Poopo. 1088.
20. 92. 93. 243-6. .^^56. Eberhard.
97. Udo. 244. EKilbfit. 244. 276.
Bruno. 244. 349. tJodfrldus. 1124-7.
345. 348-9. Albero »eu Adalbero.
.6a Bl. 94. 108. 186. 142. 144.
155. 173. 243-4. 251. 292. 350.
Hillinus. 1155. 30-40. 63. 78-0.
81-2. 88. 94. 104. 108. 142. 144.
155. 244. 349. Meinherui». 1127-30.
350. Araoldua I. 1169-84. 35-40.
48. &a 52.8. 65.7. 59. 62-6. 75.
80. 82-3. 86.8. 92. 94-5. 98-101.
103-4. 106. 108. 144. 155. 175.
246.264. 267. Folinarus. UHU. 130-
2. Johannes I. U90-1212. 140-1.
151. 154. 158-9. 163-4. 166. 168.
170. 174-6. 178. 180. 182.3. 185-
6. 191-4. 197. 202. 205. 207-8. 214.
8. 220-1. 226. 228-81. 236-7. 239.
241-5. 247-52. 254-5. 258-9. 261-
2. 264. 267-71. 278. 283. 285-9.
291-2. 297-8. 800. 302-4. 307-9.
311-13 318-19 321-33. Theode-
ricus. 1212-42. 399.
Tullemis cpisc. Petrus. 1169-83. 104.
116.
Tvscamemik ^iao. Joh^rnntB. 1189-*
90. 132. 143. 146. 148.
TusetilantM epiac. Petrus. 1179-94* 78»
174. Mcolnn". 120«. 274.
] eüt^i'etuini cpisc. Theobaldu.s. 11B4*
109.0ctavianus. 1189-90. 132. 143.
146: 148. HafpiK 1888. 274.
}Vnr)nntiVn»ts episc. Hildibaldus. 992.
18. 15:5. Conradus II. U91. 157.
165-6. Henricus. 1193-5. 17,B. 182.
Luppoldua. 1196.^ 196. 199. 200-1.
Wireenlmr^eimM episc. vide Berfnpth
. . /f««*» ejpisc.
iV.- Cielslliche Periioneii olme Aii|snl»<^ iler Mlrclief
welcher sie anselidren.
Ädalherua capell. 1149. 28. 20
Alh-rn of,po]! Trevir. 1199 221.
Andreas frater. .347. der. 349.
Amoldua sacerd. 1212. 831.
Beeditnm capell. 1190. 189.
Conratlvs der. 382.
Eqnolfus der. 11.52-69. 3-16.
Elywi D^a^. 1212. .^16.
Embricho dericus. 1194. X79-80.
Bmoet der. 849.
ISeerwkttu decan. 351. presb. 3.53.
Franca monachus. 1196-1810. 838.
Fnden'nus. 1174. 60.
Godffn'dits capell. Culen. arcbiep.
1196. i9c>.
OodejriduB aeriptor ej. 1198. 190.
God^f^üu». 1812. 331.
Hagnno der. cum filio Stepkano. 349.
HHnrinr.. 1212. B ll.
Helmgaudm preeb. 866-7- 14.
B^teamdMB pretb. otpell. reg». tl85-
33. 25.
üereman, capol). COinilia IiMMIlb.1184.
111
liethi diac. 852-3. 11.
Mwneio fttA, IM. t.
Jacohus cnpdl. Trov. 1202. 242. 250.
Jacühu« gac. 1199-1212. 221.331. 423.
Johannes not. 1199. 221.
Johaniue, 1212. 331.
Lamhertm eaodl. 1118. 56. te. Il8i.
30. 345. S49. der.
Fetrv,. 1212. 331.
HohertiK^ not. r.uzelb. 1136-96. 189.
Uoberiu* capell. comitis de Lininireii.
1191? 334.
Buckents «rahipKtb. 1188» 98. MSb.
354.
hvdengerus eacerd. U89-69. 34.
SHodo. 1212. 316.
Sigefrtdus espell. Luzenbunr. tl84.
Iii. 189.
Theoderictis cumH. Twr. 1171-4^ 48*
56. 60.
Cb'ÜHtf cupelL Colon. 1184. 1"7.
Wab-amu;! caoo. Metenaia. 1196. 198.
Warenbtrtu» pretb. 184. 1.
Wernhervs canon. 378.
Wilhf'hmis not. Trevir. 1194. I8l.
Winandus mag. 1171-3. 49. dl. 56.
Wincmannv9 preab. 864'5. 13.
WinHho fi«kr. 847.
Digitized by Google
m aiuwr
417
' TO« mammr
Aachen, cUoekum fiororum juropo A.
S. Agaik« «blM» Ktfolus. 381.
JUenmilmierf f>etm mancMefitim^ 379.
384. *
Andernach m : ecclcsia b. ALarie ia &eu
prope A. , oiti. b. August. 34. 129.
175-6. 207. 217*16. -930. 338. ma-
giMhra Texwtlldli, prior. Ida; pre-
jg$3. Odo; sacerd. Gerardns; fra-
tres Gcrardus, (lodefriduB, lieribor-
ti»s. ii9<»-i2io. m.
Afviensia eode«. colleg. prepo». Wil-
helnius. 1209. 280. decan. Cunra-
dus. 1193. 173. ccmon» Geranlus,
riricus. 1212 HU;.
Arnntein ord. i'rcuiuu&tr. nioiuu^tt't ium.
330. abbu Hefb^rdus. 1197. 2U5.6.
dL ArmuiM «od. ooUeg. 1C5.
A$chaß'evburg cod. coUeg« prfpo»,
Wortwinus. 1196. 2<)0.
.»•hofa ra//<.s monast. 330.
JjoseU^. jtrej/o«. liugo. (V) 351*
Berga, de numte monast 68*9. *tfih.
Qmwixtm, II»«. 190. 192.
tietiUch monast. $31*
ßiHQetutU ccd. collcp. prcjjCK^,
Heinricus. H87 12i|. ilcnncus can.
1109. TboodcricuB «aoerd. 379.
jMMiilM(<l«4l£6<MJot&H»dlll. I1M. 201.
Bonnemis ecd. rolleg, 35. j>rfpoa.
(Jeiharduf. 1131-43. 27. Luther,
Lotliariua. 1169-84. ^iö. 39. 42. 47.
Bruno. 1196.1201. 190. 192. 237.8.
. ftb4, detm- Uorlftcus. 1169. 35;
mag, scol, W»rOecu4 11111^35» Ma|:.
Waltcrus. 1186. 82.
liopard. ecd. colleg. prepm. Sifridus.
1170^ it. 1192. 38. 1(>6. Conradus
. BpiML Woi»at. UiO^L 163. 167;
canon:
lewinu8, VolcnianiS; Hemaiiniii de
Alf^Hita. 1191. 157.
Brnmub^rg inonafst. 330. *
Br^wür* ord. a. Benod. u^. Ami-
li«. lll<0.«4.
tus. 1039 22
Waltorus. 121. K* lncru8. 1106. 120-
1. prior: Beriiewiü. cellerar. Gar-
siiiua, aacerd. Amoldna, Cuno, Sy-
mon; diac. GodefriduSi* evMiar.
Constantinus. 1186. 121.
de (Jampf^ r7Ä?>flw Theodcricua. 1173.57.
( 'ardvncnsis fccl. coHeg. 67. Ö8, 118.
1Ü2. iU. 303. 321-2. 3.S0. prtpoi^.
FoMtiM. m8-88. 67. 98. Ood-
radpi. 1196-7. 192. 194. 2(J6. Ot
vlnua. 1200-12. 223. 262. 293.
304-5. 323. dHian. Stf'|»!ian. 1171-
' 83. 50. 98. 103. UennaiiuuH. 1212.
322. üMt. Theodmcas. UM. 181.
Cattmdus. 1212. 322. teolast. Ro
. dengerus. 1183. 98. canoii. Rudoi-
fufi, HurcKardu.H, Kmlirlco, Thaode-
jicu-s, AdohuH^ Oono. 1188. 98. Fri-
• dfricus, Gaultemti. Stcphanus, Mar*
danas. 1183-1212. 98. 822: OisU-
bcrtus, Rjehardttt« QiMlefiridiia. Iftll.
.-^22.
(Jarfmttits cod. vide Kerpen.
Cfiltmis jjrtpof. Sytnoii. 1171*1201.
233. .
tOtofHirtMih 8eu IJ imniHi'odf, ord. Git-
tert. 49-.') l. .■)r>-7. h9. 7H.84. 86-
0<>. i<H». JlimUrod^. 11H3. 103-4.
107. Iü3. i7ii-7. 180.»2. 221. 226.
229. 231. 241*2. 251*21 2BB.9.
262-4. 267-8.284 313. 331-2.837.
abb. IUnulfu>. 78-9. Gillcbert ».
üisijibertus. 1173-H3. 5H-7. 62. 66.
78-9. 81. 83-4 «6. 89. 104. 112.
üeimaanus. 1190-1200. 143. 103.
• 174. 177. 194. 226. Juatadwi, £n-
stachius. Il01*lt.. 232. 240. 242.
260. 304. 321. prior. :Mdneni8.
1183 1U3-4. Warncrus. 1200. 226.
Adoifus. 1201>2. 232. 2i2. Cono.
; lS«8-4. 200. flßO; mbpriorz 'Go-
d«frtdiiB. 1202. 242. ceU^rar. Ar-
nulfn?. 1188. 104. Sifridus qnon-
duni rellor. 1202. 242. fp-an/jiar.
Siiridus. ventiar. Guiio. 1202. 242.
MMMWM^t: fr. Carolas. llMi 199:
• • dbm. Wornerus , quondam - c«w>
. tos 8, 8yinnoTiis. 335 Johalinea.
Gaufndos. 1200. 226. JuBtÄcius',
Cono, Berewardus. 1201.232. Wem-
Digitized by Google
herus, auondam finot 3a HoM^
rode. 1192-1200 m\-ö.
ClijujfUiyLs moittiHirrn abU. StepiiAllUH.
1200. 224. £} ior: Bnrcliardus, cus-
to$ Wtaltwatf ettUrttr. BcrtoMiifl.
wubcfitter. ßckclindiit ; Madelboto
oapell. 1200. 225.
tWwi«. End. inett'Oi^oL 129. 280.284.
prei>. Aruoldus. 1110. 24. Brnno.
im-B4. Sa. 39. 42. 47. &9. 96.
107 Ludcwicus. 1196-7. 190-1.
205. 213. Engclbd-tuß. 1209 283.
287. 28i) d^roM. JolmiinoH. lUO.
'M. Hugo. 1109-14. 35. 42. 59.
. . Jheodenm». 118t. 96. Adolfo*. tt84.
107. ülnoi... 1196. 190. »)5. üdo.
1202-3. 2.'^7. 253. Conrad. I2t>8-12.
277. i>s:i i'R7. 289. 316; subtUca-
juta Hcnm»uuus. 12^. 278. «rdii-
dmc. litidcwiow. 11M.T 306. f 13.
Ulrieus. 1196. 205. Conr»d. 1196-
1212. 2<»."^. Heri-
maiinus. 1203-8 254. 278; scoinnt.
OliveruF. 1203. 254. ranon. Wen-
xelo pr«p. fienricus pi^p. 1U0< 24.
• (Jdow ilto. 130; mag. kiMt, Jo-
hannes. Bezelinus. IIoriraannuB. Lu-
■dewicus, \\ irictis. Ffcinricn.«?. 1189.
132. The€>dei'icii8 de liiole, Lam-
. bertus de Dolletulorf. 1208 277.
MMrd. ijofiitdw, Berlolfiw^ diac.
Heriiaiinnu-s, Gerardue, Uutirailu»,
. riricuK. 0,.rardus. 1208. 278.
s. A*ifJn'' C'CcI. «•ollo^. pr^i>tts. \\ e-
zelinui». 1169-H]. '6b. 57. 59. 91. Gi-
• «elbertiis. 96. H)?. IHieo-
(lericus. 1196-ltQ8. 190. 192. 253.
ilecan. Kn^^clbertii.". 1174. 59. (Ji-
selbertus. 1202-^ 237. 25.^. tuag.
acol. KvGraidu.s. U74* 59. Heine-
< tt08. i <• .
— - BS. apostohrvm eccl. colieg. prev.
TheodcricQS. 1174-1208. 59. m 107.
: 190. 237. 277. d^can. Theodericus.
U74. 59. Ivo. 1202-8. 237. 253.
99dimi. hMmhmQ^ 1203. 254. can,
. mag. Tto. 089. 132. mag. <3^
kaniiil et UlricuB. 1212. 3i6.
— s. Cwniberti ece], coUt^. prrp. Theo
dericns. 1196-1)^. 192. 237. 287.
289. dt^n. SifVädH«. 1194. 59. HU-
iebntndui. If03.3. 237. 253. mag,
xpof. Oorvasiii^. 1174. 59.
(Jolonia. P. (jtfiorqi'i eccl. coli, prepoii.
£n^elbertu8. 1202. 237. decan. He-
rtoMWios. tl74. 50. GojeBCfcloQ».
1202* 237. Herimannti?^. IMS* 908.
vut4^. srnf. Hellas, 1174. 59.
— 8 G'-rtonui eccl. coile^. jirtpog. Sv-
inon. 1169-82 35. 39 42. 47 i^.
96. Oonfvdm. tlOf. IBO. Thcode-
ricus. 1196-1200. 192. 237. 9&3.
287. 289. d^. Hwgro 1174. 59. Go-
«lefndut«. 1182 96. Gerhardu8.Üe02-
3. 2ö7. 253. /»<'*a. -■«^o/. Pjramu«.
1174. 59. Henrieoa. IM. ^4. ea-
tiort. ThcudertriHijBitrchardai. lÜt*
6. 205.
— s. Muri*' ad pratins ecvi. oolteg.^«"-
po8. Bruno. Il82. 96. 107. 133. 169.
de«m, QtencfitM. 1174. 59. Th«o-
demiM. 1106. 190. Henricus. 120t.
237. inny. srol. Roiniboldiis. 1174*
.59. cft-noH. Hozolo. 1208. 272. Uea-
ricua. 1212. 316.
^ «. MmümM. Wüfcekmw. 1140. 26.
AdAlhai^. 1149. 28. Simon. It0§-
11.- 277. 289. Bruno. 1212 31^.
m-rtiftriHfi AdMlhardus. 1140. 26 cW-
ler. OrtwiiiU8. 1140 26. capeli. Ti-
polduB. 1140. 26. imott. Giseibertua^,
VortiiTm. 121t. :SI6.
— g. }*n/i(h(dmniafU>b.G( rHi\lus. 1137-
43. 27. VVicmannns. 1169. 35. WäI-
ria^v<>ru». 1196. 190. 192 Uenricua.
1209. 287. 289.
* — «. Severim ebd. «oflteir. prepos,
Tlpaldii.s. 1137-43. fl. Connätti.
1171-96. 39. 59. 06. 205. Hemian-
nu«. 1202-3. 237. 25B. d^can. VV al-
terus. 1174. 59. Ludovicue. 1202-8.
^7. 258. «MM. 4eol. i^ldaiLtl74.
59. Godefridua. 1200. 254.
iJomeihi. oiiiOtNiMn oi'd. ». Benedu ti.
1196. 19^ $30-1. p^enm. Jobao-
nc8j aOhni. Berta. 1186. 199.
Conßu^üt. a. aodl. «Jalicg*. b. tkuto"
rjV». 308. 330. 365-62. fn-^. Braso.
1182-1201. 93. 96. 206. d^^i.
Willcl.elmus UH2-92.93. 156. Iti3.
Einelricus. 1197. 2iX)-7. JohaDoes.
1209-10. 293. 297. 300. S04.
Qmrto. m 207, Wmsim.
Digitized by Google
4?9
tM9-10. 292-3. 304. r-ert^w. Lu-
doWcuf 1201. 232. r?/jrf. GeHxcQS.
im-1210. m. 207. 232. 292-3.
297. 300. 3( 4. 308. ticölagt. Johan-
nes, iin-im. sor. vordü-
IHM. 18W. 28t>. 292-3. canon.Vfet-
nerus. 1197-1210. 2o7. 3(M). Em-
brioo, IlerinCus. 12(H 232. Boo-
* mundus. 120U9. 262. 2\)i. Hugo.
Vonfheiuia, ' b. ei?di colleg^. ». Flonni.
MVl 212. 330. y//-/. .s. L^iHimis.
IIH2. 1>3. Coiira.lus 1202-12.241.
256. 25ü. 203. 287. 289. 2i)2-3. 297.
^ 299. 301^3^6. fM9iflÖ.e29. Awwi.
H<inrrcu8. |U0-9 2*^. 29. Gerar-
das. llSt' Theodcricus. 1191.
160. Wcrfridii.s. (?) Wolframus.
\ 119)8. 23r>. 241. .Iiicübus. 121^.12.
fe97. 299. 3<r3.4. 314. 319-20.831.
^''ktptt. Gunthenre. 1191-8. 161. 216.
'yypno. 1202. 235. 21 1 . Iheodeficus
Höingen. 1210. 2tH». nif>f. Hen-
J^<'H6öi(. 1191-1204. 161. 2o6. tYmo«.
^' Hudewintt8.1U9. 29. Step(mi»,Ood-
"'^Iridos, Lodevicqti, Ttiftg. Henflciis,
- Wichcras, Ouno. ( 'unrailus. Ditfaar-
Warncrn^ IHH. h.l. Wolf-
^' ramas de Höingen. 1191-1212. 161.
'<^SB6. 292. 299. 320. Engelbertus.
Wfe'IBW. 461. Mf. ^enis,
' emfMns. 119S 216. mag. Hase-
vhlnw. 1209-10 292.
t'f'vsilitrm t/e,iV 'cell» ' iu Dornhcini.
" 1179 71. 'i'"")* • »;t" -f"k
's. CortteHi tnciiüiiMkm. jßO.
Corvn motUfti^'fmy. "'
Crista. 466. ^
_Cr«ze/iacA, eenobimn b, IfoCri. 1196.
f«fe3€?«''
j.^Arike. abh, Ouno.
74. Heingcni.". 115H. 32. 74. (\.n-
tadus. 1119. 74. Philippus. 1196-9.
. j>r/o/* Albe ro; iiimi. Clino,
•W«rnirba, Tbietmai^us, in9. 74-5.
£ft«*acA ord. Cistert. 114. ISS. a66.
• AnwWAs. «85. 113. Albcro. 277.
• ThÄ)l>ÄlcKi8. 1208. 277.
'iiehtemach, Epttmacum, ord. «. Be-
wü; I. 9-17. 32-4. 38. >62. te4.
ohh. ^. WilKbrordus. 1l5. 2. Adel-
• bei-tu8.7'?0. 5. Ado. 798. 6-8. Hetti.
832-8. 8. U. Hattho. 861-8 12.
18. AegHlerfas comes, abbas et rec-
tor. 8f4. 18. 14. €k)defHdw. 88.
(S^eraitfiB. 1144-68. 33. Ludovicus.
1175-9. 61. 75. 77. Godrfridus.
1184-1210. 111-12. 123. 159. 167.
174. 283. 306. Bartholomeus. 1211-
12.311. 821. rfftyw.Oorardus. 1144-
68. 33. TbcoderIcu.H. U15-9. 62.
76. Hillinus. 1211. 'dV2. jn-f^pos. Hart
tuannus, Ludowicn.'*, l'oppo. 1179
76. camtrar. Wiihelni. Il79-12il-
76-. 312. ettnt. Hartmanniu. tl^.
76. ceUerar. Ebroinu.s. 1179. 76. rus-
foa Walterus. 1179. 76. scolasf. Theo-
dcricus. 1179. 76. f'ratr. Hartman,
Fridcricus, Tiedoricus, Hillinus, Wi-
ricoB sao. et fimiBteb. IBlt. 307.
Rcinoldu. 1811. 312. döm. fläteo.
II». 75.
Erfordit cccI. colleg. s. Severi pi^poa.
Uerwicuß. 1196- 200. s. Martt äe-
6011. Luthenn. 1196. 200.
EHw^rtkrrl, ütrütnlj • üterine ifalUa,
ahh. Bccelinus. lljd4-!202. 110.
240. Roj^erus senior et Hrnricua
eetlerarivit, Nivolunuu.><. liunitidua«
1J84. HO.
FUnkheim eeci. 07*^790». Weremboldua.
1181. 86.
Frandujm'it ocd. ."131.
FranJeenfort. jn-ej/us. Godefnilu8.1158-
81. 32. 89. •
• FttMtorf.-^l'f abbaa Bakhnniia. 1186.
120."
Frit=(rrr. 2'repos Johannes. 1196. 2<Hj.
yuldensis ahb. Cunradus. 1182. 92.
/.Ttir/ieburg jn-ej^os. Burchardus. U58.
32. . •
'iHadSHieh. ahh. Hermannas; UM-
1208. 226. 277.
». Goaris eccl. colleg. cf^rn n." Baajg^gter
Theodericus. 1171. 45.
Oorrten^A Mas Petras. 1196. 198.
"Grunowe ecdee. 330.
HeUtevhach, ahb, Gkvehardok. UN.
•190.
Herhodesheim eeci. 69. 210. abbat.
Sophia; decaiMt Beatrix/ »iätei^ma
LutevUsi Kvneg^odiay 0^waitt,'1ia-
Digitized by Google
4&0 A. P«r«»
thildi«, Adel<*idis ; capellani Gunt-
hclm, Bjuido, Karolus, . inUi^Ol.
Uenfddem$U abbas S. 118». 181.
Bimmermlr vide Claustrum.
Hornhm h. 69. a66. Cjuvadiw. U8L 85.
Hoctn eccl. 331.
8. Hu^trti duiuiiii. 422*
inden»ia s. Comelii abba$. 280. 283.
379. 381. Henricus, 473.
ituida s. Sici'lai, Stiij>a. Sttil/m eccl.
106. 154 275. 330. jjrinr lienrichui*.
in9.75.j>/e^ui( 6ibcmi?.llb4. 1^)0.
Jwtipumiu cccI. 331.
J^0vfungen monist a66a<. Lucfurdis.
1198. 217.
Kerpens preptm, Gerhardus. 1208-9.
277. 283. .
Kfirpen» eBoobiDfln sororum. 331.
JCvitii^ffUdorf eccl .331.
Itacdisin eccl. Loftcfi, ord, s. lioncd.
U)6. J15 169. 189-94.. 213 225.
276. 286-90. 3(X)-1. abb. Giselber-
tuB. 1140. 26. 191. 276. Fulbertus.
\m 37. CaamaiM. 1119-94. 80.
155. 174. Mauiitiu.s. 1196-9. UM».
193. 219. .\lbcrtus. 1200-10. 228.
287. 2b9. 299. 3U1. 3Uä-4. orw,-
Fridericusj jtrU/r secumlua llcnri-
etis. 1I94..9. 219. man. Rorious et
. Cierlaeus. U40. 26. (Jorlacug, Si-
l.oiaus. Albortu.>*. 1192. 1(59.
Laurrfi.o's, LnutuKHenHU ahb. SigArd^H.
119Ö. 21KJ. 202.
Leoäiewiit eecl. maj. decnn. WalttViw.
1199. 219. ar^idiac. Rudolphi^B.
1208-9. 279. 286.
— s. liarfhohuiei d^can, Amolph^B.
. 1199.^220. ....
I. Dwnytii ikran, WilledmiB. tZVt*
' 319. 328. •
•t- i. Lambn'tl caiit. Henricus; caw.
Helyas de Bullon, Lanibertus de
. ., Waiuurti Wilbolmus de Her«. 1199.
220.
^ .8. JjtmrewtU yrkr BQb€rtQS,.,O0-
pell Itenrlci», eamer» Heoricpa.
,1199. 220.
8. Martini decan, Everardu^ 1199.
hmimrg aee^ coUi^. deoim. Conra-
. diu, U9|. 15a 334. oMü^. 01 tcfh
Imt. Emmicbo. reU^. Rodalpfu»*
ca/um. Craito. 1191. 168.
Lonmicke ecd. 292. 331.
LmtHuAe eod. 330.
Lutra, eanobram. 330. 386
Luzenbiirgcmi» M. £venmm* 1184.
III. 468. ' _
Marhra eccl. 337.
Magvntinä meiropU. eeel. 38. 48. 74.
88. 179 prtpw, Arnulf UH. 1155. 30.
llartinannus. 1158. 32. Aruuidu».
1169-94. 38. 48. 86. 88-9. 92. 125.
156. 179. Cuiiradua. 1200. 225.
</c«am. Sigelom. 119& 32. Heideii-
ricu», Henricus. 1170-96. 38. 74.
A9. 92. 125. 156. 179. 199.
200. Fridcricus. 1200-9. 225. 28ü.
rayi/0''.Hei'iniaiums.ll55. 30. Hugo.
U58 32. HermaniMis. 1179-89. 74.
86. 88-9. 92. Ottho 1181. 125.
Godcfridus. 1191-1209. 156. 179.
199. 2U). 225. 280. ceUerar. Eber-
iiardus. U87. 125. liothardus 11»6-
1209. 199. 28<i.cMa<. AruQldus. 1158.
33. Buggenw. 1187-91. 125. IM.
Bobtrtiu. 1196. 200^ »ubau*v\K%'
genniidus 1187. 12.5. sculaxt. Sigc-
tridu-s. 1179-82 74. 88-9. 92. Pe-
tra«. 1187-91. 125. 156. Werühe-
raa. 1194. 179. PrtpoalHiaa. U9t.
rJ9. S. 1196 20<). canonici, mag.
Coiuadus. 1170. 38. Dra^bodo ca-
poll. 1158. 32. Emicho. 1196. 199.
Ücrbodo. 1194-1208. 179. 277.
Gernotos capell. 1198. 82. Gode-
fridua de Sanbriickci). 1187. 125.
Godcfridus archiprcsb. 1209 28i».
Henricus Capra. Ilb7. 125. Hcu-
, rjcuü do Dikka. 1194. 179. Ortwi-
11U8, Rudingus capell. 1158« 32.
Ruchcrua. 1196. 199. Rpthaidna,
Waltherus. 1187-94. 12&.179.ni«.
Wilhclmu.s. H58. 32.
Maguntie s. ^ilbani ahb. Baldemar.
1158. 32. Uenricua. 1187.1200. 125.
1561 1^. 179^80. 200.t 22^.
— 8. GangUphi wmi$.. Oaiupb|a.
1158. 32.
— s. Jarubi. 384. atkt Godcfridus.
' 1158. 32. Fulbertua. 1179-87. 74.
. , {86. 89. Il6.m ftKkii»^ 1191-4.
: .156.179:201. 0oBtfaikjN«.2db.
Digitized by Google
m MfMr nni ««Mw.
491
tt«e. B2. SIühSIus. mi. 48.
Auseirau3. 1158. 32.
s. Metrie ad GrmdttH m'epoa. Üer-
Ktite. fltl. 48. r
— 8. Marie -in cemipo prepo». W«Pn-
' h^T^^^. ItTO.t ad. 48. Menricns.
< 3t. Heinrieu». 1194. 17#.
s. F<pfr/ o/-'y). Bui'chardus. tlS5-
ül. 30. 4H. ^^9. 12o. ir>H Thoodc-
rici». \\U. 179. Sittidus. 11%.
19». 2<X). rf#<yi?*. Bertoldus. 1191.
' IW. ^5oii«or Uugerue. 1181. 89.
— s. S^«i0Aaiit4j0esimrBiehardni.tl91.
156.
— 8. Fviom jir^jM». Ortwiftus. 1191.
156.
4MmoiitiärifnHi9 «t6A<M BMeboMm ;
•dttxOMA Philippus, oHnios tfohAfuies,
^•ufi. 1187. 129. '
1184, iia
M^rienhurg, ('mfrviH n, Mari« «Opm
Martüikä, MaHlmlai, Mm*dtpdfd me-
ii«8t 1212. 823. 380.
MoiArvaAt, Tra^ertHm. monAst. s. iSc;*-
v^itn'. 4!«. v^'/'. ( Jodofridus. 1189.
1.32. 1195. 186-7. 280.
Merzig, M-arcf^um^ celltt. 1182« 94.
Mtimch, M^didacum, ord. r. fiened.
■ M. 55. 120. 3ao. 388-51. 355. 464.
M. Libo. 1#95. 34(>. AdnlUoptuJ*.
ll«l-7. :Ur>. .H48-9. G'wdbertus.
1127-99^ 350. Theodci-icus. 1155.
30. AMiehBM. ItM-tS. 346. üdo.
tm^Vi 112. 187. SiboMh». 1196.
1200. 19Ö. 238. 351. /)/v7;o^. -Rc-
ßurginradus, W'olmundus. 936-56.
344. deeanus Lumberlofl. 1121-7.
345. Kamhertus, prior. 348.
Mefensi.H errl. eatnedralin primirer.
Uu^-o. 1155-99. 30. U7. 120. 154.
198. deoan. Symon. 11S5^. 30.
190. A. nm. m. »Mlime, Ber.
Iramut.n96. 197. Fridericue. 1155.
30. G. 1199. 1^. Odo.
mtmu^fi^ ttfbnii«iAi#. XL
117. m «TMC. AymeiiMf. ii8S.
117. Oemdu». 1196. 101. catuidi-
^« LÄöddfu.s. 1181. B.Ö. miM«. Ber-
toldus, Richardu8. 1196. 198. W.
et W. jumor. U99. 154. raag. Hugo.
(?) »i.
Metemis menaet. s. Jrn«|p4» Bur-
rhardti?. 11H6. 120.
— • H. LlemcutiH alib. 120.
^ a. (irmu abbas Hugo. Ii96. 198.
8. Martini aibba* Alborici». 1189«
117.
— s. Salratnrig a^okM, JeroWBWiO.
U96. 19^.
•--■a.jät^a>WMt»i4i&AarDuii«l. 1185.
117.
— 8. I'mmmmHV 4iUm FttUMo. um*
117. 120.
^We^/tjce« decici: ii)go deeavus, iiag-
neno canUjr et mamster. 1199. 198.
MwüHfrieHiUs in Meynfdd eool. daJ-
leg. 195. 202. 207.* 330. prcpos.
Godiuua. 1119 77. Kridericus. üfß.
194. Conradus. U96.? 202^. In-
^^ebcrnndna. 11119.11. 2S9. SSO. 256.
262-4. 279. 286. 292. 30i. 304-5.
310. 314. detKinl. Riidolfus. 1187.
128. Giegorius. i;2#9-19. 223-4.
304-5.^^10. ca»tor LaumituiB. 1187.
129. oiMo* fidkcboDtoi. tti940.
234. 305. acUmi. Cuoradm. 1219.
305. cation. Alardns, Alexander,
1187. 12?^. Alboro, Cunmdus. Elias,
Gilbeclus. iZ^. äü5. Uodescaicus.
1187.1219. tö8. 305. Gregorh».
1187. 128. llenricu.s. 11874219.
128. :^.<'5. \\ >Mo. 1187. 128. Ja-
cobui>. I1S1-I2I0. 128. 19a. 224.
305. Üaduiliui. 1219. 3C^. Reiina-
. Yiu. im 128. SiMo. 1»9. 305.
WaUenis. 1187-12(». 128. 224.
Wilhelmus et WUbelmM, 'diBtht^"
rlas. 1219. 305.
— in Eiiiia ecci. coil^ 46^7. 253.
prepos. JobtniM». ifti. 30. ikk'
tianu.s. IHl. 45. Fridcricu.«. 1299.
28Ü. decam. Al-crur^. 1155. 31. Ru-
doifus. 1171. 4i). Elia«. 1197. 214.
caii. Albertus, Amelrtcua, Airnoi-
das; Becetiatti, Ouno, OvMwdiu,
Gerard US (2), Giselbcrtue, Godeln-
du» (d)y GodM»Ltus, Hjyrpmaiis,
Digitized by Google
482
: HeAseoB' (2)) Uermaimus, Reinar-
dus, Rencrus (2). Rudolfus (2). Si-
fridus, Tkeodericus. li§a. 31. iuag.
Hbnastmrntm noomi, NetmänUtr bti
Ottweilcr. abbat. Hadcitidis. JEIer-
widis. 1186.90. 117. 154: d^cana
Matliildis, (cHeraria Ottilia, mmtos
Maiia: pastor Ludovicus, eacordo-
tcs Tkeodeiious et Folmarus.
2Ionii» «. Johannis fratros. 454i !
Motu i, Marie v. ^rarienborg.
Montin s. Mai titii t cc l. (Noniiooklostcr
'. si Oatiiannen bei Trier.) 11^12. 328.
Mcnti» t. Michadia ceUa. 1119. 71.
^Moittis a. Pdri abha$ Htnriciis. 1186.
120.
Monfis «. Walburgis aororsa. hs^,
331. . :
Mvlne monaat. 1219. 333.
H. Nabori» ccol. .69. 116.
J^ovilaraun» Ma§ Mtngotin. 1189.
!17.
^uciuön/ f^ensis in AUaoia abk<ns P©«
. trus. 1202. 240. 331-2-
^ntkuMmi» Womiatie deean«» Wi-
kramas, niiif".i Cuncadwi, scolaat.
Bertoldus, cantor I [<m mnnnus, El)er-
liarduP Cancer. 1196. 196. 202. 378.
Äusaie abbatissa. 2dO.
ObertMF^f UmaA» doainsraiD (ober>
lialb Coblonzj. 1210. 298-9.
Othnh^im, ablas Sivndim . 1202. "-Mi'.
Oit^burg, ahhaa Albcro. Il?4-b0.
115. .
Ottirbae eccL 1919. 382.
JPalatioUnsi» ebd. colicg. Fa^<-^lt. Ffnl-
zel.AOß. pi ppos. Giraidus. 1171-83.
49; 5L 53. öö. Ö7. 60. 65-6. 77-
9. 82. 101. 104. Otwinua. 1212.
316-19. 330.
Fedemaek. 1212. 330. -
Porcehtm r. Burtsclicit.
Frf^anstrati aJibax \\ . 12(^4. 2.">6-7.
Fmviiefi^is mouaist. j*. Saivatoris ab-
bottes, Rathei-us. U55. 30. 43. Bot-
. bcrtw. Rupertua. IfH; 42-3. 51.
ÖwgoriuB. 1171-2 44-6. öl. 253.
Gerardus. 1187-1210. 127. 150-2.
. 156 17S 181-2. 2U8-9. 213. 219-
. 20. -m. m. 290. 306. ^re-
poa. Lotbtrius. 118T 127. /
Hcnricus. 1171. 43. Oerardus. 1190-
5. 151. 1 82. cawÄi'flr. Bertram. 1171.
43 ; cantor Gont*. 1|90. löl. otiier.
:Thmdericaa. 1171. 48. OriatUna».
1181. \3^»eustod. Uenricus. 1171. 43.
Bcrtramus. 1190. löl. eUtno». Lo-
tbarius. 1171. 43. »coloir \ViIb»l-
miis.ll71.43.Tbcofridus. 11^7 L27.
canm: Th«9^cncu8. 1171. 4:^-3.
Frtmiemik lelDcL «oU. b. jUori«. 46.
■ 127 . 253. pitpos. Jobanues. 1171.
4ö. Bertolfus. 1187-dO. !27 lr»I.
decan. lieremannus. 11^1-90 IJ7.
löl. cito/. BertiauiUb. Ubi-99. 1:^7.
151. 319. 90oh»t.: aagp TiModeri-
; qua. 1171-90 42.4. 151. Friden
CU8. 1207. 267. ranon. mag. Fri-
doiicu.s, Gragoriua, üermannBa.
im. 219.
/Vnm^aM^ inferiorts IBQMt 1199.
204-5. 224 266. 290. 306. Mat.
Sophia. 1190-6. 150-3. 177-8.
Uavenf/irsburff inoDAst. 138. 178. 221.
prep08. Kichardu8. 1169. ti7. Gevio,
tleyenua. 1199-7. 199. 212.
ReAen^is prepon. Ulricos. 1182- 96w
*liode, abba^ Rutcbems. 1212. -MCk
Hüde, cccl. (Marienrode?) 1919.^.
Huliclieswerde ecd. 275.
Himmersdorf, Rum^remlorf momster.
306. 330. M. Engellnrtai. 1119.
71. Holias. U97-a 206. 215. 302.
Reineros. 1202-10. 238.255-8.283-
3. 285-6. 288-9. 297-8. 301-2.
IliipertsberOf lioberti maus bei Bingen.
iH. 4a. 74. 88. 119-7. 134. 179.
186. 266. 365. abhat, HOd^^wdia.
74. 366. inclusn: Adclheidi«? soror
Wernhori Ringravii. 1207. 266.
Clcmeutia »oror. 368. Fruucs : Fri-
•dericoa, Oeriacoi, EüMoik 386.
RutiUfisis aUMRiolMrdM. 11984919.
227. 321.
Salin ms. 466.
6cbtjtmberg. 331.
^kinienntw in Fraada. 331.
Sehihuxu, 8o(maugia,mi M. Tbeo-
baldiuLll99. 199. Simoa; 1191. 307.
äefßioensi'* nionfi«!. prep. ^t\\\n\^v.(^
1182.96. Gcrariius. 1194-9.210-19,
a %wi/tr«««. 69. 2oa.
Digitized by Google
89gm laoMMi ord. MnmiiiMfc' IM.
236-8. -251 272 297. 3Sl. M,
tyt4)tbetq«Hst; moi\ta&\ L'S". (^no.
UtOl43. 24. 26. 27. Nkolaue. U«9.
ni. 136. 4». O^riwüi. I18*i'l82.
^ü>f Wilhelmwß 1IS7.89. 27. 13i>.
Üpemktimensis ftbba» OiddbuB, UM.
2(a.
6pu'€k)m ecrl. Mtheilr. jßrejn>.3. Otto,
Albertus. 1203. 240.
240.
6prin^ier$lHu^t, ord. b. Augastini csn.
regul. 36. 55 99. 464. M. RrtOutr-
du8 II. 30. 33^. '8T1.
S36. Ood<tfridii^ 1171-KI. 39. 4K).
66.' 82. 88-9. 94. 1()5. ISfiL 164^.
171. Ahsal n 1193. 171. Werne-
rus. 1196-1210. 193-4. 304. 326.
338; fßeMg. Sibertus. Itd4v 106.
Damm, BadAlfoK il^i 7gv '
ähkMnMw 4ittä«*'WibalduB. 171.
Sk'mfeideiist's monaat. 12H. 257-8.
380. ahb. Erinfridas. 11971202.
. 214. 238. prepos. Ulricus. 1155. 50.
Shwnburff. abbt» Gevirdwi 1202-4.
288. 259. i •
Si^Oteh V. Insoia.
SunfiesheitnemtH ktöm ' Cimiwdi«.
1202. 240.
Tenmli fratws. 354. ■ i • «
a 2!&<»iMi^<»i£«Uamec(4.1t85. 112.
123. 147. 1T4. 259-62. 314. 319-
20 ?*U. jjrfjHiff. J cnbardus, struc-
tor cccl. 1185. 112.
Traiecltt^i (v. Mastrichtj^/ Vm7</. 291.
Tr^iperemi» eed.' metropol^.in gepere.
,54. 70 81-2. 155. IP.^. 222. 227.
239. 360. 265. 294: a24-ü. 335-6.
«. preposlti.
Rudolfus. lliO^Ol. 36. 39. 49. 53-
5. 77-9. 81-4-. 87-8. 93-4. 101.
103-4. 16.U4. 169-70. 174. 192.
194. 206. 208-9. (\.nraclus. 1200-
12. 223. 227-8. 2;;u. 236. 238.
247-52. 260-3. 209-70. .279. 286.
301. .304-5. m 311-12. 314. 319-
23. 330.
^Jcdianiiei oö^fiialm Qodeliidi de
Civele. tl69-92 3^,. 49-51. 54-5.
57. 60. 65. 77-8. 81-2.: 84. 37.
93-4. 101. 103-4. 134. m. 164.
%Yiihelmus. 1192-1212. 169-70.
173-4, 192. I94i.5. 206. 208-9.
228-4. 217. 236. 245."247-52. 260-
H. 2^5. ?r>9-71. 279. 286. ÖDI.
^4-5. 308-11.314. 319-23. ^594.
.Johannes. 1U3-63. 346. 406. Ke-
generus. 954. Bruno. 354.
0. j» r cli i (1 i a c 0 Jl i.
Albertii? 1191-1210. 163. 169. 192.
194. ( nrep. »..Paulini.) 206.9. 223.
227. 268. 279. 304. 308. Amul-
M im/m Bnrno. nUh-JO.
Cunradus. 1191-1212. 159. 169.174.
192-5. (prep. Cardon.) 206-9. 222.
226-7. 262. Tprep. raaj.) 279. 304.
md. 312. 319. 322. 330. ' üimradus
aeBaneeiC ItMLlMOi 192^ 194l5,
20619. 222. 226-7. .^08. 334. Fol-
marus. 1169-83. 36.. 50-1. :>1. 66.
77 «7 (magr. scoU93-4. 1»8. (prep.
C;.idon.) 101. 103-4. 175. (jodiiuw.
1173-89. 54. 93. 138. Johamiee
(deean. mal.) 1181-2. 88. 93-4. Jo-
hannes. 12Ukia. au. 314. 319.23.
Odüwinnf. Ot\vinü.i 1192-
1212. 171. 214. 222. (nrepos. Car-
don.) 228. (mag. scol.) 230. 236,
m-0: 262.3. 271. 279.293-8. 801.
' 804-5. .309-14. (prep. Palat.) 318,
321-3. (prep Cardon.) 3.10^!. Ro-
Uult'us. in3-H:5. 57. 78. (map prep.)
83-4. Rüdulfua. U83. 101. Theo-
■ deHe«0,TirHeiiii. 1M0l12. 2231 228.
245. 261-3. 278. 290. 301. 304-5.
..W-10. 314 319. 321-3. (prep. s.
Paulini.) 330. Wilhelmus de Ca^
velre. 1101-1210. 159. 163. 169.
(maj. deeamn.) 174. 192. 194.5.
aOS^ 906-9. *227 . 262. 279. 304.
310-1 1. 319. 322. WUkdmiiB. 1110.
308. 334.
d. eantores. «
Wezelo. 1172-89. 53. 55. 57. 60.
66. 7S.0. 84. 103-4. 1.18. Frlderi-
CU8. 1190-1. I4ü. 164. X69. Iii.
Digitized by Google
206-9. Jobannes. 1*00-10. 223.
227-8. 230. 236. 245-52. 26U.4.
m9^7]. 270. 3ul. 304-5. 309-10.
luno. 1210-12. au. 314. 319-23.
m 406.
e. t e 11 e V a r i L
Wozdf». im-4. 53. 60. Sibodo.
1181-9S. 89. 140. 168. Thon«».
■ Vm. 279. AiRolduB.ltH. aiü. a21.
.1
t scolastici.
Winnens 1015 352. Baldricus.
1155. 30. r^erhardns. 1172. 53. Ar-
uoldu». ?U81. 82. Fokoarti» awhi-
dUc U9t 97. Gertfdiw. I19t46.
14a 164. 195. Otwinus AvMdi,
m%M, 880t m 245^». 330«
g. cQttodeB.
BerA6winu8. (?) IMS. 34«.
VfUbrietit. tllMil 79. K». 112.
138. Conradus. tllOL*}. 155 1Ö8-
4.209-^- Tnpebrattdas. f?li92 pag.
171V 1201-12. 230. 236. 24&-50.
263. 269-71. 279. 304-5. 309-tl.
814. 819. 821-8.
Cuurados. lltö. 169. IngebraacUs.
nOO-U. m 330. •
i. canonici.
Tlu otlf liciM. 353. mag. Albertos.
U92. 169. mag. Bartholomews 1192.
169. Conradus de Bursoeit. UÖS-
». lüö. 112. 123. 138. 194. Gon-
nOüB de Fett». tm-lM' 104.
III. 296. Cm» daMalbcFg. 1174.
60. 459. Cuno saccrd. et capcll.
11Ö»-128«. 138. 14!0. 171. 227-
8. 230. 236. 245u9. 252. 261.
289 279. (Dom. 4N. Nvmit.
cftntellar. 120H-12. 279. 296. .308.
314. 319-23. 330 DitöMinis. Ö04-
12. 261. 321. EvDCM. 121141. 314.
321-2. 330. Diaff. i.verb«ro. 1179-
80. 78.9. 87. Franco. 1218. 319.
321. Fridcricus de Atrio. 1173-80.
55. 60. 66. 77. 82. 84. 87. Frldc-
rie\J« T^^T^ibnvd? filiu«; 1174. 6u.
FriUericu« de laemburg. Ubl-1299.
§2. 105. 138. 996. Friderieti» prep.
de ßlankeuheim. 1212. 321. Oh-
lebertus d« Zolver^ 1212. 321-2.
330; OodefrMi» capdl. im 83«
HclfricuH. 1212. 321. Henricus df
NiDiiagia. 1174. 60. Ilenricns 1200-
8.227.261. t?79 Ilennannuj«. 1200-
,4, 227. 261. Jueobuö de AikUü-
oachen oapell. 1210-12. 309^.
321. JoliMiDc.s de Uoeeio. 1200. 227.
mag. Ivo. 1179^83. 51. 56-7. %6.
78-9. 103. Lttinbertu». 117^1211.
56. 227-8. 261. 279. 314. Juadu-
tIcus de Falkenst«Mi ]n4<«00*- 00r
186u Lulbentt. 1183. 104. ^rafri
dus de Numagia. 1174. Co. Metli
dus de Wide. 1204-12 t?56 2rfO.
.303, 319. .^1. Keuierua de iimi.
1109. 36. lücb^viuufi de lÜveoAeb.
1209t 292; It(»dul8n 4e;i9urg«ii«>-
l»eim,in4.60.Hadolfus. 1208.279.
Sibodo, ini-83. 51. 79. 90. 104.
Theodcricus. 1171-77. 51. 56.
66. TUeoderiei» de Lucc^juburg.
1180-1209. 188. 29&. TlModeifeus
de Mimo. 1174-84. 60. 66. 77.
lfK3. 111. Tliomas. 1209-4. 227.
261. AVillclmus. 1171. 51. WiUei-
mm de Üavenc, Caveire, üawiite.
Kairo. 1181-1212. 82. 87. 111-12*
123. 138. 207. 227. 322-3. nitg.
Winandw. in8uft. 56w^ 39.,. \
TreoirU s, Pantm eccl. coli. 294.
- 3124. 332. 423.
Adelbero. 66. 243. 271. Albertus,
1181-1210. 82. 93. 90. 170-1. 194.
206. 223. 227. 2.30. 236. 245-9.
262. 270-1. 279. 304-5. 308. 315.
Theodericiw, 1210-12. 311. 320-1,
330.
b. il 6 e it M n s.
Üm-cbai-dus. 1207-12. 270. 279.
304. 314. 319. 330.
Biig«H tm-Vt. 270. 304.
d. ctiatoft.
Fndeijcüs. 1212. 330.
Digitized by Google
m. «Ute Mit
e. sc ol A»>|i«at.
Ri mr 270.
- J <» I ^- <^ a 0 n i c II s.
Tr^irlt 8. SifnieonCs eooL ooti. 113.
^8ä-<;. 279.FO. 285-6.
n. p r «' (1 o <» i t u «J.
rreranlus. 1181-1212. 84. 87.H. 90.
03. 112. 114. 123. 12:'). 13y. 163.
, 169. 192. 194-5. 220. 293. 29ü-6.
b d f 0 a u i.
Walterus. 1172-4. Ö2. 61. Kulma-
*'<f6 108 226. 29016. ETim. |||0>
Ii ■ u A • , fi . . •
c cell erarltii. .
yfMib: muvnz. 90. iifS. i3«-8.
, ) d. cnstodes. i
WarMru8i 'tir74>.120». 61. 82. 84.
87. 90. 293. mon. in Himmerod«!
.^35. LodovIciM. 120(1-1309. 226.
m Jobannes. 121i.U« i3ü4i M4.
ÜV.W it'iM ' .'o ■ «• - — .'
e. m: u I a s t i c i.
'.Erbero, Everbero, Krliemu». 1181«
1209 8i. ST 22»i 29^. Warmrui«.
mO-U. ii04.
.^1, , X eanonicL
I'(r!vi> u«. 1200. 22f». Knixebraiiduj«.
1209. 2!i(;. r;t'fri(iu>. 1200-9. 226.
2'X>. KiniMris. 1200-9. 226. 250.
1^52. 2i»ö. (inardiKS. 1200*9-220.
296. Godefridus de Meiseribttr«:.
1203-1. 2.")4. 2.-,i; H i.rlu. 1209.
29(5. II(>iiii. 11». dl). Ilrniiniv. 1200-
9. 226. i'lKi. uiaf;. .Joi ilijiu.s. 11*4.
61. Lodovicu-s. 1200-12. 220. 290.
.320. Robcrtiw:'WMr.'W'SilH>^o.
1212. 32(). I hncxieiicas de Fiislicini.
1209 2!m;. Wcniorns. 1209. 296.
W ezeio. tm-UOt. 61. 226.
Trenrw^ ^ MSank tto IW 294.
— 8. Ma.rimini niou. ord, s, Bcn^.
79. 17U. 294. abh, O^tetidufl. lOfJO-
' >'9. ^Haricho. ¥M. 'fO. '1$g^.
114^-9 27 29. 156. Arnalftg.
1169. 3t>. ■U\?K ?Aii«lroas? ItIT
65. Cunradus. 1171-1200. 65-6. 86.
91. 93-4. III. 130. Ift6-Ö. Ü63.Ö2.
194" 208-9. '22«>: 227-8. 473. %-
tbolomeu5. (71192?) 170-Majll-
7 23(»-l .245.271. An8elnHis.l2#-
12. 279. 294. 301. 314. 319-
21. 329. ' •
ii. prepositus.
Uerartli». .1181. 86. 463. - - .
I». p r 1 o r 0 !».
Waleram. 1199.^.3^
da«. .463. , . '! ,
- ' ' r. (• n II t o 1* s.
lieelimi.«. 1181. 86. jUi^^ui^ 46?.
— b. Mariae ad Mnrtvros. ordj
. ned. 168. 269. 464. ■ . >
11. n b f) a re i ,
Reinbayus. 1169-86. 36. 53-5. 60.
65-6. 77. 79. 82. 93-4. 112. 121-
2. llermanrnLs. 1196. 192. 194-^3.
.TUeodeiicM«. 1107-1212. 26Mt
. 2i^. 2Ü1. 2^ir 1209. 09.
.301. 3Ö4. aiO. min 319.,2X.^:. ,
ü. p r i o r e »r ■ ^ '
f. i' a n t o r. i ! 1
G. et ■ \- '
^•^i TOO. 122. /ra/r.]BfrtoMiC!'S^^
;liiai||f^^exelo , prvsbifcrL' u12. m.
84 Afaif*m Inioii. ord. .s. ßetiad.
294. .330. 464. fhl'. olivcius. 1173-
79. 5.5. 57. 02. 04 0^".. 77. 79. 84."
Kciuir.is. 118U9,6. 1200. 1208. 82.
y-'jf'^rhmH^. 223. 227-8.
279. Willirlnui». 1197? 1211^12.
2<>s-t». 319-21. Bi^ltar-
di.s? 1202? 245.
B. MaLhit: (», Jimharuj nioD. ord.
Digitized by Google
s. Bencd: 134. 170, 242-6. 250.
294. 3U8-9. a.^6-7. 4<U. ahh. Bor-
.thuJffis. 243. Kverwimis. 244. Lu-
•dovicus. inU89. 49. öl. 55. 57.
6u. 65. 7S.9. 8^. 84. Hlr^. 90.
93-4. 101. 103. 121. 12.')- 135-6.
Johannes. 1189-90. SU. 336. i}o-
Mndm. llöO-iäiO. 155. 158-0.
163. 192. l94-i>, 197. 2UG. 208 9.
223. 226-7. 229-31. 235. 245-8.
mO-2. 264. 270-1. 279. 286. 288-
9. 301. 304. .336. Siboldns.
lÄll. 314. JacoUi.«»., 1212. 320.1.
jji'ior Antonius, clanntraitn ißt^vr
Albero, canter Gerhardin, e^jUr.
Rödolfus, hoihUdJ Berwardu8.1189.
135-6. cnnrll. Eifiy.-!n8l. 90. Go-
defiidus. IIHÖ. 136. mon. Wilhel-
mua. 1200. 226. • , '
Tm^eirisin Uürr^, s. rniiniemotL, öro.
8. Bened. 60. 230. 294. 811.- 826.
330. alhat. Irmina. 704. 1. maak-
tra'i Offiri i? 1174. Cl. conrietit. Lu-
purgis, liadewi^is, ricrtrudia, Ber-
Iraois, Beatrix. U74. öl. conversus
Godefridos. 1191. ' 90. eottfitOret,
Alardus, Burkardus, Conradus, llen-
ricus, Karohis. Klrurdus. 1208.252.
— '8. BfTrhare dominp. 159.
s. Trudoitis cccl. can. Einmo. 1171.
• 80. ■ *
Tviti< Hsis inoii. rthh. Rudolfus. 1137-
43.27. Bruno. 1208-9. 277. 287-9.
Tunaei-lf-iuis mon. abb, Wibertua.
U75. 61-2.
YaUnänt^ü ■prior L, 1189. X3^ 4l6-
17. conv. sorontm. tt08. 216.^30.
417.
VndL^ 9. Petri ahhas, 331-2
Vilariense monast apud Metini. 307.
330. 423. abb. Albertus.. 1184-95.
•ll()4^^'l20. 187. .;
filarien^is ecd. b. Marie. 120 fi. 365.
Vmiuneniti» ecd, Vikmi» 133-4.
Wadego::zin<jfi, Winh-tn^^^pn. ord. Pre-
monatr. 330. abb. Hcnricsia 121.
GodefriduB. 1179-1201. 68-9. 82.
85-«. 94. im I15'i6. 121.161-2.
187. 19aL6,^Wl. 209. 225. 2W-
4. Ilclwicus. ItOt. 240^ Percffri-
nus. 1211. 315. f>rtor. Oerliaraus.
U81. 85-6. G,odefriduh.'ll9d. 187.
2'1'ejto.t. Kagelheitus , canon. Hein-
vic ff ratre»: Godetcülicus, G^ach^
Fülcwtn, F«!WMi. 1181. 85-6.
2^3..2yo_l. - ':.
Wici^Mjbiirgemi^ ahb, Godc fridu.-^. 1194.
■ 1^6-7.' aTO.'WöJfrtmus, t
Sibodo. 12M. 240-1.
Winoice eccl. 330.
Upoidu9. U95. 182. Ulrirus. 1196.
201. decan. ütstholdm, 1191. 157.
Heinricus. 1196. 202. eam* Eber-
liardu.^, f'ellei'ai'. l{udeofierm\Vk9^
6. mi. 202.
H. Jndree eccl. df(;. iiqdoilus, cd^t.
Eberhardus, ncolatt. Crafto. 1196.
196.
Wi^rmatie s. Civiaci dmon. Canradns,
.l^ota.s/. Bertoldu.^. 1191 157.
T— s. Martini decan. Kridericu^i. 1191-
2. 157.^» 165. i^ritl. Wicgeiu»,
: tonih'llil^i 158. 196. So-
degenn, seolaH. VolcnMidas. ItM.
196.
IV^rrtiafie 8. Fault dec. (rineibertus,
. cust. Henricoa, cant. Nantogtis, jfco-
kut. Gr^riuB, BernoldiiB. - Mi.
196.
Wirzebxirgemi» prep. major Godefri-
duF. 1196. 200.
VVuljershfrc nionu«t. 71. 331. '
Xantensia prep^^Qoundm. 11H4-96.
107M99..393i 80&. GmrAQ8.im.
'287.
VI F Airflifen^ Gmfen^ FdEe, Freie inid »iitlerc Per-
' ' üiosic^ti ohne ft<'»uill1eu-x%auieti.
AdaTh»iug ^.B4igmoidw £liu« mm, 1212. 320. ««oror Hartmanni. 1212.
348. 331. cum Hiio Dietfricf». .W. Adel-
AdeUidis, uxor liartlivi. 1174. 58. heid. 373. 379. adv<»€Hta. 383. 422.
VXOF HenraaDi. 121je. 019»donii]ui» 43a 464.
Digitized by Google
VULlVttrM«, Onita , Bdl», Sfeato uUL MiflW F«noaM «hu« ir«mltl«ii • Kmm. 487
Adelin. 349. ' ' . . < '
Aäeii'f, 455. ' .
Addcgi'*. 69.
Add^udU. 455.
Adulfue e| WemerUft 4r»(r6B' in Bet-
tendorf. 1169. 37. ^
Agnen ducissa, die Hirzo^en : 387-8.
390. — . Agni^a, 4iiJ«l 3. — . 443.
Älhero, pAter Justine ox^ria S%ifn'di
idlitki. UtO-69. 33. acabinitöTIor-
rocnsLs. 1174. 61 te»t. .ininlSOi.
by. 234. 352. 436. 455. . m
Albericus comes. 835. 10. — .«.4&5.
Alim4m9 «08t^ IIH« 49. knmister. Con-
fluent. 1182. 94. maritus Idc, soio
ris Ludewici .scablni Trcvlj'. 1186.
12.3. cottidiamiH mniisteriaJis eccl.
8. Eudjarii. Ilti4-b9. 135. minist.
Coofloent. 1197. 207. (^uadem fiUi»
Walten». 216. filiua Sewardi. 217.
iDiDiBter. archiep. Trevcr^ 1202. 241 .
cognatus Gnntr.f\nin)l 1204. 256.
. 412. 443. 4jö. 4«0.
Alburgis. 451.. 467.
Ald»i<m. 789^1«. 5.
Alexander. 63.. test. 1169.83- 103.
scabin. TiTrM^ron.«»i8. 1192-1211. 171.
174. 271. 31^8. ni3~14. mini.ster.
eccl. Trever. 1204, 261. — . 382.
Amdrieiu. 386.
Amdvng^ts. Uli, 43. 46.
Antfzo. 451.
AmiLius et llu^O; fraucä. 3ö6.
AndreoB. 443.
Anselmus filiusRadalfi-BCftbini. 63. — .
llHfi. 118. minister, s. Eucbarii.
U64-b9. l'dijJi. Ü98. 215. .
353-4.
AfUannu fnter donum Liveieüi apud
B. Jacebm Ti«nr. U74^18tt. 295.
320. i
Äpecha. 370.
Amol dun 1158. 32. äcabin. Trever.
1112-81. 53. 77. 90. 463. otfi-
ciali« Magunt. 1181-86. 69. 117.
acultet. de Olmino. 1181. 89. vicc-
advocatus Trever. 1187. 126. villi-
cuH rc^is in Andernacb. 1187. 129.
tiliut» \\ inzoBiS. , 1196. 201. test.
CoBfluem. . m8-1818. 217. 329.
348L -p . 369.m.Mton 384^ .
411-12. 417. advocatus?. 379. 438-
. 9. liitps.Miiiie. 462. 467. 470.
Armdfiu dux, filius Drogune qnon*
dam ducis. 713.16. 2, doinim»-.Ar-
nolfus in TreverL 117i.im 995.
— . 353. 456. . 1 . ■ .
Aro. 455.
Aca. 832-38. 8. 10. — . 346. 4ö5.
Baläenuw cum filio Harbort. 335.
Baldewinns tost. MioAsst. in MoMüP-
feld. 1200. 2lM, - . 319.
ßartholouifus lest. Trevlr. 1169-83.
103. Bcabiu. Trerci. iäOl-ü. 230.
' 261. 370. 318: 467. 469;
Bastianu9. 439;
Beafri.r cum filio Ucrbnrdo .tt <filia
Mctbild. 383. - . 467.
Becdinu» vir nobili». 1181. 127. iu-
nior (de FerUcb?). UM. 162. ~ .
439. 468. 470. :
Bfttiffna, abbatuin de Springirsbacb
Hicbardi mator. ( Sotlefridi avia ; fun-
datrix eju^dem inuiutstdrii. 1107. 171.
iBeneHo mancip. 346.
Bercirudis vidua Waltiieri^ flom .filio
Heginboldü. 895. 15.
liereufffv. 352. Bcrngerun miles. 37 I.
BerficicM» Tre\'ir. U74-1209. 294.
455. ; . ♦ , •
Bertas t72.
iMH/..453.
■Btmacrus, 1000. 19.
Benücho mnncip. ;M6.
Berneieimia scab. Trever. 1114. Iii.
frater Li^ezeisi apud •. Jecobfun
Tre . 11-4 12». 294-5. 820.
Bero. 1119. 69.
Beriha. 382. 436. 455.
ßetiholdnü teat. 1000. 19. oomes in
pago Trechere. 1M9. 22. freier
. : Amoldi officlalis. U81. 89. Bertol-
fm civls C. nfluent. 1182. 94. /^r-
tholdus illustris comes, fundator nao-
naätcrii Bavengiersburg. 139. — ' .
368. 417. 432. 441. 47a moneU-
rios MoguDt. 454.
Bertradü in Heimbacb. 1179. 80.
Bertramm comefl, defensor eeclesiae
Ecbternach. 22. test 1204. 266. — .
353.
Bmw^t, 463^ 467.
Digitized by Google
iierK-elf. 455.
Berte ie^iai:is'iH (Jouilueut.ll^i- i*4. — .
U87. IM.
iktedmus. IIU 49.
lÄtfro. 410.
/ieMmo. 1110. 24.
Bezelin maiicio. 350.
Billungm. ä82.
y^;/,Vr;/.. tost. Goafl. -a»^ 217. A-
trolfus.
Jkiemmcltis. 69. nt Tiieodeneus
il^l. ^3. niifeii. im. 169.
tilii ejiM Job. öt RoricuH. UÜo 1 ^7.
/;<.//^/acl'i^H scab. Trever. .liM^l^M.
Iii. 27Ö. .308.
ßusichü. iOm. 19.
^riL-Sd. ÜKO^-o CttHi fraUc ;i49. 44iK
i^ru/io 1!M7. 129. «oftb. ConihKat
121Ü. auu. 329.
SuUo. 10»5. 23.
ChrlHtiamis scab. MooARter. MI BHK«.
12§3. 251. — 471.
Cmmeltch. 39U.
•CbMi'Offiür. dlK» 99t. li^. c'oraos Hlius
Bertraini, cum filio Henru o. 1095.
2? 188. comes. 62. officiaii« Mo-
gunt. 1181. 89. minister. 118;i. 100.
miles. UB3. 100. acab. Tuever.
118T 126. 254. 12<»9. 291. m
329. 8G8. 386. 389-90. 461.
( 'on<^nrifinus. 352.
(Va/b iiiiles. 12tfllL 225.
iJriifj)ina. 455.
CPtnegtint, nxor üdalrici comiiis. 369,
Ctmo. CD. minister. Confluent. 1182.
94. tcst I2«2. 285. 256. et Hcin-
ricus iraUf». 354. — . 4d2J. 443.
465.
JMgomim, 104. 1.
Damafiis et Hemxcua fvatrmj Wiavh
ter. Isenbfir^. 1202. 239,
Uaniel. 436. 407. 469.
Demndh, 385. iMmui. 463.
i)t</a^ Confl. 1203.1S. 8S^.
Dtecdinus. 464. 468.
DiedeHms minister. Mogunt. 1158. 32.
Theodericu» vicedomous, Diethervs
scilltetiu Moguot. U81'91. 89. 125.
156. fiKus Adelbeidiä. domiuui
DUüitru«, 380. 383. Öiu8 Kupmi.
390. ^
Diedo. 382.
/>iV>a4'' u« oiviB Ooiii. 1182. 94.
Dtjjertvs. 438. •
Dtppuivitt domiriH. ööä. • *'
Diardus. mt 391.
Oitdeich. 468.
i)ifJnri'rji\- <nl'u : <Jadofri<luf et WieUP-
iki» .tViideriiaf. IIHT. 129.
Üitmarm. 69. 2U^. fiUys Megiaiaci.
«85.
I)rfig«:bodo, Eroberdio et Eigtßimanis
fratre8. Mogunt. 1186. 1 17. 368. S8Ö.
Ihxigunis «^uundacn dmcm tiliu» Ar-
BulfuB dax. 71546. 2.
344.
Dru9m. 464.
l)rufi(nn$*« fratcr ilugouis -cantoris de
dumo. 1168. 32. — . 367. 463.
Ihnitiaina uxor Weaolonia Trrper. el
aoror WezeiooiB «ellettfÜ Sy*
meonit. 1173-89. 136^.
Puäechnii molenditiiim apud Trent,
vid. s. Ettebarii manasterium.
DadäakmL 390.
JMb auDiater. MoguDt 1198.9L 32.
camcrarlus. 38. 48.
EheriKiDt iiK-(3la Lougesheiiii. -372.
Eberaandvs. 377.
Ebruinua mllcs. 210.
ßoWta«. U40. 26. 1187. 128.
6er/?/N. 1197. 214.
( II )r<^!:<;r!i(! )■>' i's. 374.
LdeUndu. 45.'».
ßiMioMtt«. 1196. 202.
tcr. Nassov. 1198. 216.
383.
Ki'jebnarvi, Dragchodo et Eisbeiebo
traUes xMogunt. 1186. 117.
KUolf. 455.
EMericM min teter. diiCMi de lAukmfg.
1120>69. 34.
hlUabeth. 465.
minerieits filius Gudiui. 762. 4.
Ematdn» Prämien«. Ifll. 46.
Embrioo et Meingotfis, fratres miuia-
ter. Mogunt. 1158. 32. Embricfio
minist. Trevir. 1177-81 65.miles.
82. 88. Ettibetstho, Dragebodo et
Digitized by Google
«Am rtBlllw'
489
! iEigelmaras, fratres, Mogunt H8f .
. 117. fillus Winzoni». HtNk 201. — .
369. 374. 382. Kmbrieonis fiiius P«-
trua. 385. — . 472.
MmukäOdiki. «87-43. 27. - . 385.
455. l
Enfrldm, 1187. 129.
Enqcia doo sacrata. 104. 1; Hmgela
lixor Marthei, 168-814. 7. ' • ■ )
Engelburffü. 467^'^ ' •
Engdinut. 455^ IT-^'r» ■ .'^
irt^Npio. 455.
Engelncalcm minister. Ma§fUbti 32.
383. - H'<-^ir. tM ■>
i:.R^«zo. 1125-6. 945.<MMi)
Engübertus. 1139. 351. «'vis ConÄ.
^ 1188-)^ 94. 215.19. 126». 29f.
— . 331. 35t. .354.
E^iza maxicip. 346. ' '
Emo frater oarnalia Ulrioi prepositi
de ßtenvelt, II». BOi-
Erhero. 459.
JEiV/b. 209. Erpho serncns nrchicp. et
'•iinagistcr palatii Trevir. 1212. 321.
364. 466«'filiii» MMe. 463.^70.
chinherfvs villicus. 349.' •
Erleniannus. 347.
Erlewinus el Goc^cfridus fratres, Wor-
luvi IIM. m* N
Erneato filius Lifraudis; Erneaio sct^
bin. Trever. 1172. 52-3. liber Homo.
1174-86. fin. cum tixore Odilia.
123. ~ . 351. 353. Hementm. 470.
Euttathiii», 463.
Evtn. 466. \t
Ererardn^i comv'< in pago Meinfclt 17;
scabin. Monruster. in Kiflia. 120S.
254. civia Trovir. 352.
.@Mrkr#i liHEDoip. '346;
i-W^a. 4Ü3. '
scabinus; 463.
.&*o pd4tiaiit eonies. 'MISS. 1<^.
P o^o pistok*.
Vogel, Volürer, Bcab. Trever. 119S-
1211. 171. 270-1. 308. -314.
Eoleherius, 704. 1. i'T ! '
V^kmamdtu 4kr Boimaii/ 386: 440.
FottM 466^
1M4. 266. Oonfl. 329.
Folmarus, Volmarus minist Colon.
1137-43. 26. 1191-1212. 162. 234.
331. nuniater. 345. 365. — . 390.
467.
Frafu», 873.
Erideaer. 352.
Fridetiardu9, 345.
Fridelist, 455.
frtrfc^o. 353.
FriderioM, mmitt Atogimt. 1158. 32.
ad vocatus eod. RAvengir.<»burg. in#.
37-8. Trovf^r Uli. 49. villicus.
1174. 61. comes. üH. miles. 1181.
85. minist. Trevir. 1182. 94. •scab.
Trever. 1187. 186. eooies. 1187.
127. 129. dux quondam, »▼usHein-
ri^i TT. inip^rat. 182. comes. 209.
comes. 1210. 30G. .scuttetus. 307,
351. — . 353. 381. 383.
Ftidemn Goiiiiti8s«.''ir8.
Frowata aria Wozelonis ciTis Trerir.
^1173-89. 137. ' ••
Vrowinm Trever. 295. ' '
Oarsäius minister. Trevir. 1177. 66.
294.
Oautehertus. 704. 1. '
Gehilo rusticus. 343. ' ^
GeUmizHs. 1212. 331.
ö^i<r. 387. ■ '
ö*l/r<tti- 466.ä » ' ■ ■ ■■■
Qepa uxor Rudolphi minister, s. Pe-
tri. 1182. 94. domina Gepa, vidua
Stcphani. 370. 373. 382.
Oeraldvs. 353.
Chrard^tä comea advocatus. iliF4-83.
115. scultet. Trevir. 1187. 126.
filius Richezonis. UOf? 197. 202.
scabin. Monaat. in Kiriia. 1197-1203
^4. 254. minist. 1126. 349. — .
354. 432. ' *N»
Gerhodo Trever. 1186. 123. filius Ru-
degeri janitoris Trev. ISIS. 331.
Gereicif. 463. ' =
Oerhüt. 379. 382. •
Qerlacus (2) minkler. et eivw Confl.
1182. 94. cum fiüo Gerlaoo . mi-
nist. Isenburg. 1202. 23 R 1209.
291. — . 382. filius Uazaeche. 386^
. 432. 453.
Chmoduß; 61ius ejus Sifrid«. USS.
197. filiui Biobesoins. 1191 902.
81a
Digitized by Google
490
Gernoth. 370. et U«rdq» fiair«!.
385. — . 455.
Qeroldm et irmuntruda conii^«
10.
OeHruda uxor Hennanni päUtim de
Reno. 1158. 31. Gertrudi» ttxcvr
Ottonis coniltis, palntina comitisMI,.
1190. 141. soror üdonis. 387.—.
413.
Gerunffua Moeunt. 1181. 89* minist
Teem.ldOl- 261. GmMta.d72.38L
Qetüalcuii. 69. 209.
Genoin miies. 1181. 85.
Gesramua. 861-2- X2» i
Qevardus. 458. . :
«Mmanniw. IIÜ. 80.
iüehertics cellerar. 1170-81. 91.
Gig('Ihe)-tu.^ diix et uxor Gociilda. c.
900-1)50. 17. 344. Thibolti tilius.
1095. 23. - , 69. ^Vürmat. 1196.
197. Colon. 1202. 287. 1202. 291.
frater. 353. 385. — . 467. 471.
Giselhurch. 380.
Gisilleri filius Jobaonos, Conti. 1202»
' 12. 329.
Öüol 1202. 237*8.
Gobolo. 470.
Goda. 451.
GodphnJf. '»,72. 383.
Godefridus frater canialis Ulrici pre-
positi de Stenyeld. U55. 30. mi-
nist. Prüm. 1171- 44. et Heseo fra-
tm, Lucccnb. 1184. III. et Wi-
cardus fiUi Dithwigis. 1187. 129.
.«oab. Trcvir. 1192. I7l. 272. 308.
lii>6. mmist. 234. Trevir. i2üi*.
293. 907. Oonfl. 1208-12. 329. — .
331. 351. 380. 382. 412. 417. 465.
459. 463. 470.
Godescalcvs officialis Mogunt. 1181.
89. civis Conti. 1198. 217. 329.
acftb. MoiiaBt«. £ifl. 1202. 254.
Godüda ^Ror uieelberti diioii. e» 200.
50. 17.
Golticif maneip. 346.
1170.^1. 91.
Goimar. 455. ' :
Qo^ertvs «dvocAtos. 344.
aoze. 1174-1209. 295.
Gozelo. ;548.
Gozmariu Woini. 1196. 197.
Gozo. Trevir. 1192-1200. 335.
GcNsvtniM Mogunt. 1194 1^0. — . 374.
Guda dorainn. .".70. :579..'^;83. — . 455.
Gfidinus cum tilio Kknerico. 122. 4.
Giido. 455.
Qwiirammm. 09. 209. ttwIMluii
(HarUivi). 1128. 216. minist Trev.
1204-10 256. 292. mUcs. 300.
Conti. 1201.12.329.*.. 352. 379.
Hadeholt, 3Ö2.
ßadewieh, 455. 467.
Uangüents. 770-74. 5.
Har'd.nrictM. 780-4. 5. BorfMmCo^
Ion. 1187-4«. 27.
liarduwinus. 768 -bl4. 6. 7.
Ewkerua. 1000. 19.
Scmmui, 455.
Haräüma et axor eins Adeleadia. 11T4.
.08. Hartlivi (Uarllioi) filius Gun-
tramus, Confl. U28. 216. UarÜio,
385. /
Hm*0init9. 455. .
Hartpem, 345.
HaHrons Mogunt. 1158. :12.
Hartntattnua cum sorore AdeUittd.
1212. 331. Martimn. 384.
HamurUB. I2M, 19.
Hartune. 368.
Ea-zecha uxor Roricl 349, 386^
Hedevngis uxor Stephani. 384.
Heimo patcr Heaeliitfiis. 1295. 346.
H«wiavo. 351. .
HeUwtch. 385-6.
HeUntsu». 386.
HelÜM, 1212. 331.
Helinburr/L-<. 383.
HeUcerus. 455.
HdUw^, 423.
Helprtem TieedonuMU «t Hermannus
fratres, minister. Mo^^rmt II58. 3-
Mdjswindis uxor Wichardi tiielouea*
Iii Confl. 1185. 113-14.
SeiMdk minisler. HMenrie» UM-
1200. 335.
(H)engela uxor Marthei. 768-814. 7.
i7f /o-i>?/<? com 08 in pago Arrelcnsi.
1000. 18. dux. 1023. 19. comitts
Cooradi filius. 1095. 22. pak^itn»
oomes. 1095. 22. 23. scabin. Tre-
▼er. 1172. 53. Trever. 117$. 56. 57.
minist. Confl. 1182. 94. minist. Pa-
lat. 1183. la>. ijcpos lUzonis. 1189.
132. minist, monasterii s. Kuciiarii.
Digitized by Google
TUL fünl«!!, Or«£ea» Edlei Vnl« «adart Pmonta ohae rifflUiUi<N«in«a. ^91
IIS«. läo-Ö. UÖl. 159. Cornea. Itül.
. 162. Adelixu filius -Wommt. {[^(i.
rici filius Algrandus Palat. 1197.
212. scult. Confl t!n8-12«4. 215.
.1256. filiua Rg^m lti . t filiu« 'Vhf^c^^
derici et iilius biliiili uiiniijt. ire-
1198. 215.ia. filMitLodewid
X'onfl 1198. 216-17. nillos Confl.
1201. 232. et CuntraniuF fratro^.
tilius Guntrnmi IVf^rir. 1204-12.
256. 329. iniiiiaitii. iivvit.
293. ftAtt» la^ttriiTievif. 294^
"Hhi iWlItet Epternac. 1211 U2. un-
tiqnn^ vllllrus Confl 120^-12. 329.
331. i-i Illing. H^l. Ö34. milos.
im. aaä. . 348, 351. milos.
tApp. 423«.;459^. 4631 47a ^
Herbo. 69.
Mtrhrnmlun mafristf r paiatii« 423« .
. 4ö<. miiea. 473. ; ' 4' ' !
Htr^ertus. 854.
MertJhTiJ}!- -cnh. rt bürgcnsis 8. ci-
vis irever. 1112-1210. 53. 77. 83.
123. 138. 169. 171. 223. 230. 236.
S45.B. 26L 271/ii95. 806. ci««
Confl. 11H2. 91 Ihrl.rJ- filius
Embri In- In Albich. 1194. 179.
t Bcuit. I icvif. 1212. a2<J. 336. filius
^ Beairicin in TrecbUDgefihuMlv^3.
mm Baldeman. 44]«'466.
470. '
Uericho. IITr ni. : ■■ -,>
iltricua. 80h-12. 6. '
Uerimannus paiat. coiiies. 992« 18.
367. .Hmma9i4t\adüitn 6li«»«l fi^
i ilar M initoaei4<Htti il09.5 23. vi-
/■^dua paTöi. com. f Ii rtnulis 1158. 31.
367. Colon. 1131-43. 27. Mourant.
iW^IV. 32. 38. 48. Lucccib. 1184.
III. fniter comitis Priderici, 1187.
127. scolt. Monait. Meinfcid. Il^^T.
128. Prüm. 1197. 214. luiniat. Her-
-ibode?^. 234. et Adeicidis uxor sun.
1212. 319. Trever. 1025. 361. - .
353. 369.70. 379. 382.3.426. 432.
E^rloch.
Herlori,. 1191V 334.
Ileroldus. 455.
UtHwkus. 1194. 18U- — ' . 453,
HertiüiHue der Meier. 385. -i- . 417.
455.
Herwarduä. 1000. 19.
Herwinns et Ileginbertos fntnt, 817*
8. 112« 849.
//^.s..oLuccclb. 109.5. 23. et GodeCnd.
fratre», Luccelb. 1184. Hl.
Hezdo et |>ater ejus Heimo. IMS.
346. frater uxoris Rorici de Bis-
Dersdorf. 1126. 349.;i'.^v434i ^ '
Hilda mancip. 365. *t •
IhLdtbold. 368. • .»^
HUdehrandu», WZ, 33t: 450. < - V
HÜdelurg. 412. ■■ '1^^^
Büdrgarda. 759- i.
Hildrgardi.i tiiia domiae .(acßpe. 37(X
Ilüdegundis, 417. i-<'fM -■ \
HüAtmwt* 455.
JKflkiercu/tM. 463. ^ : ' ■ ' : '
iDoniit;i 0.' ',Gu^
charii. 244-6. ...t i
Hw-mtVitit/w. 110-4. 5.1' I.r I 1».* . \
Trevir. 1189. 188. 'm^ l 354
(H)o^erUnU 455.
/foTra.-? scab. Trevir. 118l.fi PO. 123.
//«(/o Luccelb. 1095. 23. Prüm. 1187.
127. Mogunt. 1194. 180, et fratre»
ejus BoricuB et TilfttliiHMu ^6(^
379. 382(»'385-6..^M46&.
Humbertus. c. 1200. 307. 886;
Hnnhahhts. 1000. 19. 'T wo^ *■
Hu/tfjtruii. 385^ I i «' ■ » '
HupertuB 8cab. Monaafeir« In Eifl. IMH.
254. . ■
JIvnf.hluH Trevir. ettm ^''tixöre ' Fro-
weta. 137. 294. '
Huznuinnus. 1119. 80. -i .7 Mi
Jiteobus Beultet. Trtket. -ItW^V-??.
Trev. 1180-1. 82j 87. 103. 283.
scab. et minist. Trevir. 181t*12.
314. 324. — . 467.
Ida, uxor Petri Trerir. 1212. 319. — .
id69.> 383. 4641' ^ •
Lmaa mmicip. 346* /»mmi dnfitoa.
354. . 382. ' .- .Ä ■ : ■■ --u ■
Iko. 1188. 130.
Ingebrant. 385. 423'. milea. 432. — .
455.» 468* 473.
/oAafim« Luccelb. 1095. 23. Bcab. Tre-
vir. 1174-80. 61. 82. filiu.s burg-
gravii Colon. 1182. 96. IMonast.
Mcinfeld. 1187. 128. 1194. 176.
Digitized by Google
4921 A. Ftnoa
filius Boeraundi. U9a. 187. Prüm.
im. 214. Confl. 1198. 217. 329.
- . 412. 469. 464. 470.
Irwegartk 368.
Irrtn.n}frJ"hr, iixoi" Geroldi. 886* 10»
uxor Fndcrici. 39ü.
haibardus. 351. laenbretk 380. — .
467. 470.
/«o. 388.
Judda. 868. 370. 386.
/«rfif. 455. ■
Jupurgis. 352. ..."
Juttetma. 472* : " ' '
Ju»Hna uxor Sigefridi militia. 11011«
69. 33-4.
Iwanus. 1169-88. 100.
Lamlertvs. 1095* 347. . 352. 466.
LoMca, 353. '
Landolfut cauBidicas MetoMH» 118t.
85. donnmii LamUdiu». tili^
115.
Leardu8 Colon. 1110-81. 91.
Leo. 1197. 213.
Leodefridus. 876-82. 14.
Xt^Aei^A. 879. XtMa^:383.
Liburgia, 455. T ■ ' • ■ • ' * . i\
Znerfd«. 342. * ' ■ • .
Lifmudis. 1172. 52.
Lmgerus tideiu660ff. lOOih 19.
£iAMr«ulK«. 417.
Ltukardis. '70.
Liutfridus. 862-3. 12. "
Liuppvarch. 372. ^
Livezeiziua apud s. Jacobum Trerir.
1174-1209.294^.. .
Loiharius. IIH. 60; nuAifet. Pfwn.
1187. 127.
Luchnrdüa. 471. '
scab. IVffs'ir. 1187. 126. — .
386. r
LttdovicHsVLo^ilLlVU^ 38. duo scab.
. civis ef mioist. Trever. 1171-86.
53. 65. J7. 88. 94 122-3. Lucelb.
. 1184. III. fundator monasteni s.
Thome ad Kilam. 147. 1195. iS7.
eomes fundAtor moiMt.'^kHsttSA,
206. Confl. 1198-1212. 216. 293.
329. - . 354. 385. centeoal-iiu. 423.
-.470.
lA^ridtM miles. 351. dominus Lvfri-
dnu et domina llegolindis, uxor sua.
386^
ü«a*). 351. i^lil . ' 1 i-^H
McUiharim. 412. u. .1 j : ■/. l
86a. Im
Magnuhertiis. 704. 1.
Maha gardo arciäep. Xr«vir. DIUL 331.
Mania mancip. 346. . •
JfowMt. IStt. 347; '
Marbwarim nUniittt; Mc^iluit. 11S8.
3L
Mareckcu. 451. ' um, ' •
Maria. 463.
MarBiUvs Prüm. 1197. 214li: .
üorift««« et J^GDgeU «AoT'^äuu UB-
614; 7. ifoeAMM^ 423.
Mart%nu9, 439.
JiafAr(WSCult. Trever. 1192-1262. 171.
246-8. civis Trever. 223.
6cab. 010. 308. - .1331. 469. 489.
Ma^iädia Hlia nobilis matrone Salo-
. meno. 1206. 262. MetJn'Jdi^ 374.
ßoror Walperti advocaü. 578-.9.-J— .
382-3. — . MechtUdi«. 423. .t- .
466. 464. .1.'.::
Mathdld. im 129..if(».l 466.
Megingau'^i comeTiin p«go. Magi-
nensi. 895. 15. : ' I /
Meginlatkna, dt^b.' i : . .« J-L
Meinardut, " \, '
JftliigWt«4>, £rater Embnoonä, ayBist.
Mogont. 1158-86. $2. 112. ^ . 4^4.
Metbaddi. 455. 472. ' ■!
Meregqrt. 384. MetgardU. 455. ■ <
JUipTtfi^m. 384. .«I ••
Minia. 353. 410;t4fla^'-:} •
Miikete. 470.
itfü»mm>^»MM. 704. 1.
Nebiüktiigmt* 770-44 5. JSiibiiungm tra-
tQ^TQlciiäBdtMeigtm. 386/ -^...465.
NicoUms Prüm. 1197. 214j>'-^.;;«Mr-
clo ardiii|>i Tmr. .ltt2.iBdi: .
4(>8.
J\tf/mrt/M4j. 1000. ly.: . *
Oe^öefca. 382. Ti».
(^(fi£»;iixojr Tresir. U14.
1209. 295. - . 368. 466. Ott.
Odo. 13r,. 444.
Otleigns civis Conti. 1203-12. 329.
Orcho. 455. ' ' * . '
CWuMMScab. Tr«v]r.li87. 1».^ .
364 460. ! :f.'ll
Digitized by Google
491
Mo (?) Gonfl. lite^ 917. : >
Ortwinu« miles Confl. 1185. 113-14,
Trevir. 1212. 330. 1186. 361. •
{ HjosterUnt. 455.
Otto Cornea. 1083. 19. — L 63. mi-
nister. IVerir. 1194-98. 166. c(A
litos «wn üköife <jSWtraile palat coi-
mitisw. 141. — . 331. 365. 4ffl-
70. • .
Otwich. 37d..38aiJ»Ä'>ovl»i: v v -''
OtiriZtM. e0i .Kl:l .v't . V II
iMMH456.
P^tryfn Vnintst. Mog-unt. 11.5M. .H2. nii-
nl.-t. Trcvir. 11H2. 94 et Ida uxor
e^ua. l^i^ jig' — A^^' 438.
£Mllll)Nii^iQtliCMMtffl9lllkWI8(^53»
63. 77. 171. 271. 308. nllles Cbofl.
1201. 232. vigil. 423. 4:'.2. . 46Ö.
Pipjn'nua vi Ulcus. 1209. 291.
i^u^ii <,Vugü?).Trov. 1186. 122.
Uarehis. 69: ' -^..l Ii .10 f. i'^ll
Hczo. im I32sr .!?♦<- IT' S'lfl
üeiörfb. 471^ .l'>r. .OlS-f ("r.Vr
iZe^dttf taetfidooM' LiMdil^m
Heninarius comcs illüsti*is. 919- 16.
KeffmfTvs. 1000. 19.
iitgikioldus filius ^Valthori et Berc-
tradia; dompnoa R. et nitilMtiita
conjunx eiü« üda. 895. lÖi«*'^'^ '^
ReffinolduLs. 1126. 34a '
UmMberm et Henrantis fiatres. 817.
.-/•Ä3' ^.'t;- l:7«j
BMbäio niniat. Mogdnt 119^^.
aSil 48:^1(7. -'It.-.. v!m.
Meiuhertfs minist. Trjivir. IIT^^I.
65. 88. 1200. 225. — . 469.
Reinza. 465. ••*''' "
jB«i}iarAar(/t<«. 465. ' ' • -
BmMdm, 60|aitOi 96(16. A; M
Heniisar. 365. V . ..VT
B^^/inrdns Linin^c. 1191. 384.
Jiir/ifrri/'S marchionissa. 31. 3691 '
Hichardua scab. Trever. 1174'.' "61.
«an 618fMiWe£RlelMrt.nfl9t.
85-0. ^ . 353. 489..^>*«»»»>*«^->"'n
JtuiielmMa. 4:1S» •tfUutun ■».v^>M^\fy\ \ \
BMeU. 372. ' .OTP. .Cr.
IMhmo WfmMUtim iei. 909.
Kichildis. 468. • * ' .
Uichäinus. 455.
riirhh'nf. 383.
lUoinoinm et Sigebodo iratres fideles
impermt. 998. 18. oomes in pago
Miginense. 1185*98. 25. — . 384;
1191. 334.
Rüindia üxor Gonradi. 390. . « ' ' '
Üo/tcu^.' 69. 209. filius BoemiiÄdt.
.11198' 187. mbiater. Naaäov. 1198.
215. .'236.= 238. Confl; 1803-
12. 329. - • 348. 353-4. 367-8.
Rr^bertus. 470.
RucheruB 6cab. Trever. 1187. 126.
Oonflo«! 1196. 817. 419. <
ütudengeiMs. 1108. 169. Cotifl. 1903-
."18. '329. ianiter iTvbr. 1818. 381.
- . 372. 459. !':■« > :
Rfüderm, 465. • > »
i{u(^2/ua acibfaL «. llYOjeO. 91. d-
vis OonO. rniniat.. IVeTir; 1168. 94.
et nxor sua Gcpaj '94^ seouodua
advocatus Mona^terii in Elphiia.
1197 214. Confl. 1288-18. m —
352. 386. 4*0. • ..••t«'»ll
Afifl4Ri*iaMip«»34ft .irii
Eukela. 467.. ..' ^Til .i ' i*
Ru<k\o. 339. ; .r
Rupertns. 306-7. 876. 39Ü. 448«:
ii« ^/j ort mancip. ü46. -n//' ' •
8al6m«l&t limnB mstfonar €uita'*ilw
«'•l^duldi et ji^nero RudoIpho'lMUL
comite d6 TlmiAgaii. 1808^ ^
SmUa, 386. • ' '
Seieardu» Confl. 1185. 113-14. 217.
acab.. Trever. 1186. 123.
SibertUB oomes. 161. ' "
Sibodo, minister. Confl. 1182. 94. Tre-
. vir. 1186. 122. 135. — . 331. 353.
Siboldus. 1200. 224. — . 412. 472.
Siereith. 3^0. v^v ma'V
SifriäuB comes. in4«.- 60. Monni
. Meinfeld. 1187. 128. Wormat. 1196.
197. Nassov. 1198. 216. civis (^onfl.
1203-12. 329. — . 331. Frater 5w
fridm. Leining. HOL 334J ^ . 353.
464. 473. .\
8igehertU8, comitcs. 69. 20Ä-10.
Bigebodo et Ricbiviniiit friires; 998.
18. — . 370. ' l .c": • ! d,i::
Digitized by Google
Sigefridw doUKb et ingenüus rnttei^
cum uxore JustiiiA. lljM.4§.88.->**«
32y. 349. 385,
Siaehnrdii.i. 372.
6ivuiruä Trevir. in4>1209. 295. 3;i5.
865.
Simeon. 1183. 100.
Simon miles Trevir. 1180. 12^^ ISM»
256. 294. — . 377.
Siätapp. Trever. inS-8f>. 138. scult
Timr. litt. 169. scab. 1192.1212.
171. 223. 230. 236. 245J^. %1.
• WO-1. 308. 313-14. m 469. 470.
8o2)hia. 69. 383. 469.
Steinerus. 4l)6-7.
Steininoh. 410. '
StepAofM». 69. et Airtdim frttNt.
^mL na Mb. iMr. im 126
maritas Frideninis comitisse. 178.
Lcining. 1191. 334. — . 851. raa-
ritus doDme Gepe. 37u. — . 380.
884. mm oem, ^
BttUmberck. ? 423. ..i ■ • >
Suwendi ioculator. 349.
Tavida. 455.
Theodericus fideiussor. 1000. 19. fra-
ter HcrimaDDi comitis. 1095' 23.
Prüm, im 44w eaum. UHk 6U
2. Trever. 1173-83. 56: 108. int
ter Boemundi. 1181 82. cives Confl.
1182-1202. 94. 217. 241. 329. fra-
ter Wirici Prüm. US?. 128. — .
16a '»ctJbi Twwr. Ittl^lül. 171;*
272. 308. Ludencsdorf. 1194. t76.
minist. NassoT. 1198. 216. Trever.
1210. aOl. Fratcr Th. laicus. 1210.
33Ö. — . 847. 351-2. 438-9. 443.
466-7. 470. ' i
Tkmgerua. 780-4. 5.
Thiathera. 16.
Thiholt iiobilis eoin filio OtieIb«rto.
1095. 23. '
Thiebddm. 441.
Tknum, \m 49. 1188. 100. ^ .
439. 441. :
j^Vrrt>t<j». 411,
Tobi^. 467,
Trutwinw. 867.
Tyderadm, 439.
ifda TObiliaaima conjux doffipni fie>
ginboldi. 895. 15.. . - - . :
Vdo Vram, 1171. 45. -~ . 69. 90t:
Trever. 1209. 293. — . 387.
Udelncim minist. Limbtli^. 1120-fii>,
34. comcö. 51. — . Caalricu* cum
nxore Cunegiint. 369.
üfUardHs. 468. ^
802. 6.
Waldo. 438.
Walpertus advocatus. 378."
Walimrgis. 423. ' .•
Watthdnmt Moeant 11^. 00^
Waltherus et ßerctrudi», qnondam
«oitjogee cain filio Beginböldo. B95.
15. dvi» Trerer. 1177-1200. 65.
09. 82. 223. minist' 88.v-^ . fiL Al-
ben«! Cotifl^ UM; 210. — . Sil**
12. 349. 351. 428. 443.
W<xtiinaui. 1000. 19.
Warholdua Pxum. 1197 ?14.
Wamerus, '^{emerus, 1000. 18. mi-
Bist. Mogant Vn^. < IMH
87. 80. ciTtt Trev. 1177. 05. «z^
miger. 1170-81. 91. lümistei*. Confl.
1182-5. 94. 114.8cab. Trever. ll»2-
1212. 171. 261. 272. 308. 313-14.
Trever. 1210. 301. . 351-3.
376. 382. 384. imlee. 470.
Wecelwind. 463:" - 7' '
W^ndelUt. 32v m
Wenddmut. 360. 376-7.
Wei-emhcldm minist. Limburg. 1120-
09. 34. .
Weremtmdit matir •Ilewrici. 384-5.
Wezelo 8oab. Twver. 1172-1212 53.
171. 223. 230. 236. 245-9.
2tii. 272. 308. fidelis laicus Tr«v.
.».«iiiri^fikoTODniNri^
8. milcs advocatus de Wiltin^^en.
1192. 170. minifter. Licoburg. 1202.
239. miniat. Trever; 1204. 261.
mandp. 346. — . der Sceffsoe. 385.
— . 441. 448. 4«?.
Wileruis. 1202. 237-8.
WicardvSf Wickanh s. civis et Oiel»
ncar. Coüfl 1189_1203. 94. 113-
14. 284. tiiius Dithwigia Anderoac
1187. 129.
Wia^m.' 372. 909L
Wiaiwanmu. 849.
Wiaiandm minister. M^gonl. UM.
32. 376.
Digitized by Google
496
Wideakc civia Confl. 1182. 94.
Wilhelmus, WiUe^'yuF^ Trevir. U86.
-iij^. miniat. LucelUig. 1136-96.
1I8&. jilHB fiB^berd Conü. 1198-
Wüliman mancip. 293.
TTtbortw. 704. JUi> '
Winandua IMti U7t 49.
1191. 334. t
H tnianwj. bSä- 9. — . 385.
TfiiiM.,lki^ UM. fiOl.
fVmcuji ministcr^Pepati. ll71i#V^<43.
103. l?7-8. scab. Trever. 1192-
1210. 171. 271. 3U8. ßcab. Monast.
in EiEk. 1203. 254. . 346.7.
436. ■ ' >
Tr;V-<7,T?7... 412-13. '
itW^e/xj.^l. äl^. 3Ä2^t • -
fFoÄiiro*. 886.^ ' . ■ .1 . . ' ^
Mo/j^an^ civis Coiifl. .ttOt4t; 3^.
Wolfi-amtis, civi« Remagen. 1208.279lj
— . 3?2. m m-m-
■ .i: ■:■.] ■
nU MiMiMiV CSrafeii, fleireii, Wre^ %n%0 ^uMk^
166.' 130. Omhidos ,
Adv9eähur Amktwtö: 'Daniel. Il87.
124. '
Bm(j' <s. lIciTnannus. 1189. 133.
386. A<kikeiii. 3Sd. Heorict«) Crp-
dcscalcuÄ. 385. i-l -.» ^< -...1, .^^
^ i^. Gkd&dM. UM/ 391- ^ '
Oolonie. Gcrardus miniBter. b. Pc-
tri. 1169-89. 42 Ml 91. 96.
107. 1?^? HcrnKwmus. 1196..1202.
190. V^-d. 237. ^ ■
^ OiW^iiu^fi^ ii^diM. 1140. ^.
ruinitanuiii.is. 1198. 216. Ciino.
U98.12I2. 215-1«. 250.256.286.
m). 3U3. 320. .^30.
Moguniie, Gciardus conics. 1185.
115. Hemuinnus. 118*7. 125.
^ )f 'i terü - Mem^reit. Siboldtlfl.
1207-1(1 269. '^Afi
SiuietiSis. Ansehuus. ['dUZ. 241.
_ Trevet: Ludowicus. 1181-9. 90.
136.R. 336.^4 Antoif. 118«:123.
AtneWus viceadvoc. 1187. 1 26. War-
nern- 1212. 320. SHukIo. 1212. 337.
TTuiialdus adv. b. Potri. 1173. 53.
de -^g^ liearicu«. 423. '
d« B.: j4l&tmo Mar«fi]itrdvl8 et privig^
nus eiu» Bibodo. 1164-89. 135.
ReineruB. 1207. 270.
de Alf>f Iloricua et Uw^o. 1191. 102.
de Alhccho Embriclio clcricus. 1191-4.
^^'0« ivirb irirbtrf>c(t brmnft, ba| 4a, Ivo ^a^taa^Ien frl^l<ii/ bic ^«bt W frA^'
grtvü. 1207. 2G6.
JJTnf . . 354. Lodewiciis. 423.
de Alonna ilermannua eierioitt Bo-
pjud. 1190. 157. / : ■
w J^enijf'!^ ^{Mmw et^lOjiu'iBiin
HiiLro. 1136.96. 188-9.
de AideBfhrph Ghdefridiu Jßpt^ni. lüll.
de Alen^eifheim Euibricho. 375- Hcn-
' ncu^mo» Efflbrioonli.
(]v Vfi'... -4//v/m (lozwinus Colon.
inU^I I?. rnfnist. Colon. 58. 96.
'■•>1U7. I l«TiiJL;;iinu8 marf(c»lciUl Co-
lon. Ü9U. ii<0. 192. " '
de J/</r.sÄ^Mn^bkho. ^.y^'--^''^'-
d^'Mpheim ricnncu.s minister. • Cd'-
Ion. 1174-84. 59. 107.
de Alsheim llenricus Mogunt 1196.
199. ■ '" -! ^ » . tMi'I .
de altadwik Ltflewictt^' tfogiitfi;1fM.
201. Arnoldae Andenuo. 419i'^
rjfn rnmr«? Arnoldü'' f-t cnme.i
FriderkjuH li uUes Adolfi archiepisc.
Colon. 1196. 190. 192.
Aiimtk- Hugo. 468.
de-'Attrem llecelo. 1194. 'i^. hta-
bdrdns. 1206. 264. '
Anconensis marchio Mar^t^i^iis |e-
' * Ufr
Digitized by Google
496
7t
X iie^cAle« rit jfhPb'Bavttmeosis. UM.
'212.
de Aiulenuic/itnf AiUurjiact/uns Ar-
; imUus et Eagemm .etllQoda&i-
. dus. 1193. 17G. HflnäMrMN. 193.
4. Iloiiriciis I.olioiin-(\ 197. Tfcnrl-
cus .scabinus Conti. 12ii> ;'.<•*). .To-
baniie». 1212. 331. .MaciiaiiU!». 412.
de Ameboä ETei4ierd«Lf«MMoetoV uU-
perfi U94. 177.
d<ß Aftnetri/n^ ( 'oiiiMdiis. 1194. 177.
de Appüihciiii lleiiiicus Suse. 1207.
266. CoDiaduä de Abbi/üiem tidc-
Ui lUngn^ü. 337.
Agtteii--<'s rucholfiis . nunister. Colon.
de Jffspdt Walterus. 113«-9«. 189.
do Aspe/t ( lerardus. 4G8-9. '
de. ...1^44 Xl^eodecicus clencus. llbl-
- ^mm»^mmmiUsmm AUkr-
tus fi atroR minister. 1>. PtNItI m
Conti. 119S-1212. 215-16. 221. 24f.
25M. 2Ü3. 286. 292. 32<>. .^29.
ilenricus jun. 1212. 329. iiideri-
ona Tide eod. mäj. 3Hhrw^'«*r«ti4 ll
Attenipoz Wasmut, 451. \» H
A»hnnl lladulfus. 1169-83. ](>4. ^
Ai'r(i'> Fridcricu.s Trcvcr. 1177. 06.
de ßacunnue Jo&üuo^ ^ii'i. 251.
de Baeheni <Heiiiiley i M»/
de Txi'hiriga En«;elbertu8. 1187- 129.
.-WM- '•♦O. 132. Jiri'^t^'' iMuienheim D^BUDQt-dliWi. 115^
M Ärhcrch Evciliardus buic^ravius . 32« Go^cfridus. 03. || ,
et Otto, frater äuuä. 1202 238;^ et Bcffwrutiem (jodefiidus. 354.
nxor warn, Adeleidii de MolvilberM HeberluirdiiB proconlira.
.p 1200. 203. EvcrhardusliW|i^gPf|ii8. * " ' " '
1209-10. 288.i». .".(»l.
de Arrha WiUi^wus et Kni^elbenils
.„tralie^ wiiiistCffn.^iKfti»- 1204-12.
S56. 290. 292. S^iSC^A^a 329.
329. :
d^^orj^re coroes Theodcricus, advoca-
tus ville Monasterii m EiHia. 1171.
44-5. -OerbardoS) filiu« ülrici oo-
niitis de Nurberg. 1189-1210. 133.
.149. 163. 17;;. VM\ 193-4.208-9.
i,^37-8. 286-9. .>(Ki_l. 332. Theo-
■„de^ilf ^, .Hxor fcua iVgne8,7, lÖia
Rodalfi domlni «dailfftllmpB «ti^e.
1204-9. 259-00. 293.
d^ u^Hoif «^^^^ BceeliniKs. 1095- 23.
Reimboldus. 1179. bO. advocatus et
^,^)yi8 _ei^8. 189. >Va)^ru8 advoca- de Uedei^^f üj^f^am. 1212., 331 _
liiB. im. 304. Paffanns et Wirifu M4»m'^¥i^m9m.\mai fiUoAJolu
^^jfnp^^j^ chc8 Confi. 1203-12. 329.
469. de ÖfA7iW€»|^f|».f'jcanit«{/DieUiericus.
de Arnstem cooios Ludovicus. UIO. 3f?3. , .1 ,: '-i^,
24. 115. coni^ a ifatcr. 115. BdeU, B^ldut Womat. Üi6< 196.
206. M(|f r>'>M : /> de Bauiorf Conradair4ilft^
de Arm: Ilerimannufi cum fratfibi^» ^ ßpi^IxKh Qerbardus ox>mes et ^finij^
pguls. 1179. 75. Nicolais rainisten tei* sou.«? Rnp»^rtus. 11.58. 32. i ,
Trever. 1192-1204^^ j^l^. 2Ub-9. Bere Eberhardus. 1197. 1>12.
.,223,,^4p. ^9. .CTaiwiiuia et Nicho- de,»^<^^«^, de Monte, de AIoHtib
kfl. Iiis. 173. MathUdis et filii J^ngelbertua. U1l44. ' 47^
8ui. 319. Ado^^n8. 1202-9. 237.8.283. 288-9.
^<ijiß ÜMiik't > I. I! de Bergue ßertholdus comes. 1194.
. 177. '\Ve2el0. 1194-9. 177. m
rie Rcche^ 318. llenricus. 352.
de J'>ar>/' nixn-rli Albertus. 1095. 347.
de Jjiirt ml' >/• I \\ altcvnii cum rilio ()U
yfllo, 6y. Atartiuu8. .UblK. J2a
Barrensü et de LuaelfeHH^ cenfeeTheo-
balduft- 263.4..., J .N> .\
de Bas^uhpim Godefrldus, minisC
Prüm. 1171-87. 4:5. 127.
de BaUi^^/fem XAiiihiivtus.. U40. 26.
Pbib'ppus de Baattmhm^tM^h.
Potri Confl. 1204^1B;.«2Mtlt^ 4l
llozzinhtiiK. 329.
Barnrie dux Ludovicus. 1195. 182.
de Btche Godcfiidu^. 465,
dpHiM«P«faii> JMm^ämmilM»
187. 335. .-.mwl! .
l'ndtUiis ITenncu.«. 403.
de luddimjin Erembcrtu^. ll8l. 9ü.
Digitized by Google
4i. Berge £)|p|lnt vir Jiobiiis dictOi
de U alecort et fratrcs sui Johan-
vm, lieinerus, Adulinus. 1^2. 2^15.
6. £gidiu8. 1210, 304.
4» Serge, de Mcmte, Bavo el Keine-
rus militee l^rever. 1180. 82. Q«tt«,
LudoTicuB. 432i. 9ul«a IM* Thech
dcricus. 465.
de Pßrgii, de Monte Cuiiätantiuus mi-
nister. Colon. 1182. 96. Adolfus
op^-^jppryi^.de ifo7^^ (Moguutt dioc.)
Wemerus, Frietlcndi. 5^9-90.
Bergestat Marcwai'dus Über Mo-
terus. ^7«.
de Berlinde, ii'rlenfjfn Hesoolinua
^euni sororio suo I^n^^rlberio. 1171.
'49. AV. cum ii .itro U. «ic Muthcnc.
'im 130. tW; miles, in Eiflia et
J. uxor so«. 1201. 229.
BernecotJm Qodfijl^duft AtoRunt Uttl^
liemesure lleno^aimus. 471.
de BerUnge, Bretinge llobertm de
domo comitis Liicclb , Wccclo et
.ilobeitiiB Lncelb. U84. lU. 189k
468.
de i^ef/e/t6»-c/( Phi|j{mu8 Lncclb. 189.
de iK«tl«f(i9f7iij^.0^|d(ürf.) Wcrncrus
et alii. Ulf. lO.
de Betiingen, Uettenqe, Ihtlunijt Wir-
. ricus. 1174. t'lV 'riu-obaldus. Gl\
Nicolaus. U!t<y 112. iiobertuö. 40Ö.
Henricus. 47U-2. ^ . i ,
dm Bes^erimga Wieeliuus et Warne-
ru-s. 1095. 347. Alvericii>. 349.
de Bickenbach \^c\•U'^m^\\>. 1197. 212.
de Biez Hermaiinm Trcvcr. 1104-
89. 135. Martinus et Sttinburgisj
ooninges. 852. ,
dp 'BUktUm C: fro noblli.s ft. Henrih
cus, ministe 1191. l&^.u,, ..
de BiUidie Albcio. 432.
de Binge, l'inauia Xiciubodu cum hiiu
JNiib^#^.fNI. 89. 92. 125. 201.
, Hcrmannus advocatu.s. 1189. 133.
?.\Vnlpertus. 1197. 212. Wigandus.
1198. 215. Embricho e( «Iii. 371-
2.. 3b2rß. iiöö. ,
d9 JBMm^ miEi|D0B. IUI. 381.
de Biriwgen Hecelo et filioi eja»
Philippus. 1184. III.
de ßütcein Ulricus Wormat. 1196. 196.
de Bizzerdwf lioricus 1126. 349.
de Blamkink€im G«ttdva, 1170-1212.
91. 254. 331. Conrados nobiUs Tir.
1192-7. 166.7. 2U. Frldericwvtd»
eccl. maj. Trcvcr.
de Blidenhaeh Tiieoderiou», 423. 459»
de Bockesberg Cünradu«. 1182. 92.
Bodo Henrik ei .Albertus fratree.
1209. 279-80.
4f9 BuiiHfurhurch Emicho. 1I5H-92.
32. comes. 163. Cunradua comes
de Bvumiiüjurc, 1171. 48.
de BommenkircheH Gerieeoe. 1117.21 2.
de Bonland fn Wcrnherus. 1170*98.
38. 40. 48. 125. 197. 201. 2n7.
215. 472. IMulippus homo iniporat.
1202. 239-40. sororius .ringrHvii
WoUr. ms. 277. Wetnera^ et
PhilipiMB fntrce. lSOi.9. 266. 280.
283.
de Bo^)arden , Buuaräia Kngclbertus
et J:* ülcmarus. u40. 26. Cunradus,
U70.1210. 38. 133. 289. 28&.9.
301. Godefridus. 1191-6. 197. 8i*
mun. 120S 277. Conradiia puer et
Cono. 1209. 21»2.
de BrtdesOach Godefiidus et Eppe.
U«9. 34.
de Breit Cunradm, 462.
de Breitsceit Petrus. 471.
de J i röche , Broich, linirhf Theode*
rictis, Girardus et Frideio fratres.
1171.60. Theodericus nobilis.
1212. 51. 197. 223. 251. 268. 270.
314. 319-20. Joliannea. 1171. 51.
Ellzabet. 1U;5. Waltenis. 1186. 120l
Waruei'UB. 1206. 2G5.
de Brücke, Bruge, Brucken TKoo^e-
rieof aiiiialer. Itm. 206^. Theo«
dericus nobilis. 120^ 227. Jebam
noa.J2ll. 315.
de Bride Tlieodericus cnnon. Colon.
1208. 277. Düdo. 1209. 291. Vol-
roanui. 12W. 301. WenlieniB. 383.
de Bi-uneahmth domimui Bruno. 1210.
302. 306.
de Bruneshom Wcrncni.'*. 1189-97.
133. 199. 212. üdalricus. 382.
de Bnmnengazgm HfftwiniM. 880*
Digitized by Google
m
de BttheUhem Helfi^^us. 990. ' ■ '
de Buche Henricus. 471.
de Bndmdnrf Nicolo milos. 338.
de Bxiätnsheim Johannes et fratree
. «NM. miirist. Pni^. inl-95. 48.
183.
dfr Budensheim Udo Mogont. 1194.
18f). Diothericus. 385.
de Budinnen, Bfitingen llartmannus.
1171.91 48. 92. 163. Heimmnutf
et QerlB«i». 1194. 179. • •
de Bxihenheim Heriraannus. 472.
de Brire Cuno nobilis. 1172. 52. Vöfr
coldus. 1190-1 149. 214.
de BurenveU Wilhelmus et uxor sua
GerAttd. 887. • '
de Bnrffe Gerardüs. 1296. 264.
de Burgenesfieim Kverardiis et filii
eius Kodulfus et Henricus. 1173-
88. 57. 103-4. Kodulfus nobilis.
lim 6q."Haaoirii8 de Mallielberg
' el Henricus frater eius de Burevs-
heim. 1186. 123. Bodulphiw vide
e<Jcl. maj. Trcvcr.
Burggravius de Blankenberg. Theo-
' dencm et frater ejus Henrieos. 1892.
238.
(hlonie. JohaADes filius Godeftidi.
1182. 96. • .
lainburg. Uenricua. 1202. 239.
— Beine, Arnoldns cum fiHo Lode-
wico. 1202-9. 287-8. 292.
— Trevir, Ludowicus. 352.
Jhu^lumUe palatinus comea Otto. 1194.
der B&vefteft Johannes, c. 1199. 189.
' Gonradua v. maj. eocl. Tre^.
de Sei^dtts. 1195. 187.
de Bmn-HM Wamenis. c. 1196. 189.
de Calmvnte, Cahmmthe Uenricus.
1169-97. 104. 214.
6MMMlg»« BerCeMiii. llQi. 129,
(hiuprariue AjubeMi» Evenrdni. llftl.
213.
— Bopard. Folmarus. 1197. 213.
— Cvian. Uerimannus. 1184. 107.
Ott<y.' 1199-9. 160. 190. 199.
— Ccynfluent, WilhelllllB. 1294-19.
266. 329. 417.
Mo^nit' Dud'o. 1170-96. «S. 48.
89. 92. 126. 156. 201. 472.
119t. 241;
Camei-an'ns Treoir, ^udolfrn. tUlt'
831. Henricus. 462. 467.
-j- Wormaf. Wcrnerus. 1199* 183.
Cam^ liaduifus. 1187. 128. "-^-^ ^
de Gardenie Sitous. 1188. 100.
de Carpene vide Kerpenc.
de ( hsiar TheodcricoB dapifer Colon.
1209. 289, '»^ "^^'^ '
de Cäüir^HMäiie, OoseHj^fiM» Vol-
m.trus (vt frater eius Hugo). 1173-
1212. 56. 163. 208-9. 228. 314.
319. 332. et filius suus Henricus.
1212. 319. 422. — . Jtadöllu8.J70.
dß OaeMe, Gmm 'msmit itwm
tcrus. 1177-86. 66. 459. niüeii;«3.
Kadulftis. 1210. 307. Tirricus
ATisclniiis niirii.stor. Trevir. 1212.
Jlcnricus niger. 354. Philip-
pus, Johann«* 47Öil. i
f'üinrau Ingebrandus. 463,
de ('<ir&rrr. Kalrf, Knüre \n^o\m\v».
1144-96. 33. 111-12. 189. Henri-
cus et Fridericus fratres. 1190-1200.
227. Withdnk. "^de W^'lid^f^^
ver.
de rella Kudolphus^miki. um -V&
Rcinhartlus. 390.
CW/e Theodericu?. 432. " ^ - •
de Cerintfen dox IMiadaa, flTI. 8#^ 481'
de Chevipen ich V. BMl^ch.
Chireche v, Kirriche.
de dmüerio (Confl.) HäuMi"^ Al-
bertus fratres uniiSBtl vlffi. 259.
332-3. Hcinricus juvcnis. 1219. 300.
de Ci'vele Godefridus. 1169. 36. Jo-
hannes coirnatus ei. vide decan. mat.
Trever. ' ' J l'm'
daudu» Lndewicos. ^68. '
de Cleherc nobilis comitissa Albcrha-
dis cum fratre Prider. com. de Li-
ningen et sororc Lutgart coi
de Saarbr. 1196. 201.
de Oleberg LnÄyricos, ÜitelP _ .
hardi domini de 0 rensau. 1299. ^5.
de Clevarde Ulnous ConH. 1198. 216.
de (^It re come.« Theoderions. 1171. 47.
de Cloäenbach Kichardub. 1173*
dfi Chaen^ntlMmiM
Digitized by Google
a. rinUB, Graten, Uan«a, Sni^ &i, mit Sumtn-, Summ- a. Amu-Nunen.
„ 1120-90. 34. 100. 133. 155. Jo-
,u li^oe». JIM*. 235. et^ius juus
OoUetupennich, Kolnespenninc (de de-
nario Coloniensi) A\'ernherus Confl.
, .118». HerinuumH^. 1)^03-12. .
329. .
' (Johni€nn8 «dvooitiis Goportdus. 1187-
43. 27. advocatus Gerardus. 1169-
36, 42. 59. 91. 96. 107. 132.
urbis comes Ilcnricus. 1174- 59.
:.G«rlAcus de Colodia. 1179. 80.
Comes Mhetüm ^civmal 1196. 197.
(KMS..hWFQew. 462.3. (?£iii«rQho
CVm«« urbis Colon. Heinricus. ll7-l. 59.
4e Coi^ttentta Segc>vini]ä. 1140. 26.
Engelbertua Colon. IIUO. 150. Ucn-
.t. WiUiamoa minister. 1206. 26^.
Henricua et Albertus fratres ininis-
. , ter. 1209. 293. Ouno advocatus, mir
Mfter. b. Petüi et s, ^(fuuiniDi. 1198-
^ iftÄ. 3^-1.6. 260. 256. mm
r^ü^. 330. mlnijit et eiT«i iBiilti.
216. 329.
Coslar T\f$o46maß d^^ifer. 1209.
288.
d9 Ofitt4nh»m HernuiiDiiiu et Herman-
null, minist. 1209. 293.
-^\()p'pernß, \Kobri/na Getlacus nobi-
., Iis. cum filiis Gcrlaco et Henrico.
' U89nU07. 133. 135. 163. 169.
345, J&7-9. 310, Bertolc\us ^liles.
il8i. 134. EriMftiM et.HearicQs
...„^tve^t 1209. 293. Ilcnncua Julies
qul et Hunoldus; Gerlacus castcl-
, , Uiüiiß et tilius suu» Gerlacus. 1198-
.:.1216..i^l0,:. „
i;Wij»e(,Bichmiia8. 439.
de i^r^chelheim Henricus. 412.
CW/?rcio/ce Enibriclio.^12074 266.
Crobe Herimannus 473.
de Crove Tbeodericus. 1207-12. 27M.
|Di|€i.iium8t. Trevir. 813^ 830. 47^.
i^.Qmoenacho GodefridQtetKmbricho
fratres. HOL 155-6.
4e Crfifi<* Giselberttis oX Conradus.
1140. 26. Godefiiilu«. 1169-83. 100.
de Cochem iJobanuo«. 1184. 10&.
^(WQo^f^dos. 1119^1206. 55. 264.
Jacobw ALivf gtim^,..1906. 26^.
4e Cu2u Tbeodericus et ilcnricus
tf«8. li8)|4W^ 470. Ll^dQwicus.
467. ib
de Cuuesa Arnoldus. 1194. 181.
de Dale Eppo , luinister. 1183. lOO.
. Henricus. 472. „,
^B'Valheim Jobaoues ^i^naater. tffpA.
U83-90. IWü ,l3Ätnl5o
Dapifrr ('mperotorh?, MfOfhlt^fU.
^ 1193. 173. " 5 ^
coinitU 9i^vestn»:,Hetthord\a,tl}ßi»
86. n oi,
^ Metens. ArnoltH^B. 1191. 85. Ko-
dolplius et frator sutts J^fO^üßva.
U90-6. 104. 198.
— i'alat, Ueurkus. 1190. 139.
Pr^m. Wtr&Ri». U95. iQß.;
ft^/fiimgt^vii: .£[dfricus..t|20^<^
'- Tremr. Albertus. 1181-9. 87 . 90.
94. 123. 138, Jacobi48 (^e^.P,Hne)
lt3*f<t'<(«'^.< : I
de Decima Thomas mileft 118t 82.
,. ,83. 468. 470. Rcnoldas^ .46p. Otto,
Wainerus milcä, domina Hadewi-
dis. 470-1. . >
de Desselrode WaltcrurjtiiBlWPWM
fratres. 1204. 260.
de Vietze, Jh'gt , Ditsf comes ilcnri-
cus. 1171- 1210. 40. 89. 92. 288.
801. Gcrliardus comes., 1189*1210.
133. 163. 168. 288.9. 801. 471,,
de Dikka Ilcnricus Uber. 11H3-97.
loM i;',9. 212. 372. Alexander liliu^i
,üius. lM=P"*v ^^^^^A98. (Al^aui^.
düs^) fl2fEJl|8iibeih filia, F^deri-
CVS e|(Justadt9 fratres licinrici.
■ '1196. *198. (,\niradus. 1209.283.
Henricus canon. Me,-unt. 1194. 171).
de Dille Mauritiu.s et Anst'ridui» iVa-
trcä. 1196. 199. Emericus. 1197.
212. Ingebrandus minist. 1200-2.
228.-240. Dra-ebodo. 1207. 270.
nivp.^ Ilartlibus M^-unt. 1181. 89.
de !>olh rulorp Gumpcrtufj ,et, fratcr
buus Gcrai'dus, 119Q. (149. <
bertus can. Colon. tfOft.
de D' itmMinffei^^imgn^
Digitized by Google
500
A. PtnaiMa'B«|ialiaw
de Dortiuiorf Florentias Colon. 1190.
' 149. Theodencns. IM. 288-91
de Dose Wnltherus Met. 1186. 120.
de Drfhtirifj' sinist Ii Dlcthoricus. 386.
de Ih eiaen llildcburp?, Mcingoz. 383.
de 1/rmmulemi Balde wiuus. 471. ' '
de DudeUlorph, Duddendorph RadoU
fus. 1144-68 33. Henricus. 1181.
90. Walterus. 1301. ^2 Niehp-
laus. 1212. 320.
de Dudendorp riiiiippus et AnselmuB
^ tktr^ m Kadom ins. 66.
de. Dudenerfdd, Dudenvdt Ludövi-
' feu8 Trever. 117149. 104. railcs,
Ida uxor sua et filius eoruni Lud-
hevicua clericus. 1185-93. 112. 174.
de Dvikeldi,ngm Henricus. 468-9.
The<id«lr^bb. 469.
de Ditnd, Dtinis, Dhvne dominus Wil-
helmus. 1192-1209. 166-7. 240.
292 et Henricus cognatus suus.
1193-1209. 173. 197. 239-40. Ru-
dolfus. I12i|-6f 34. fUelmdiis ini-
^ 'iiist. Trever. 1118-1203. 56. 75.
100. 106. 1.33. 251. Daniel et mi-
les Jacobus dapifer, fratres minis-
ter. ,1179^1212 75. 82. 164. 169.
18ll 197. 2Ö8-9. 280. 210. 247—
250. 256. 259. 263-4. 304. 3U.
319-22. 330. 833. 336.
de duobits pontibus rideZwcinbruckeu.
DxirchdenwaJU Henricus Qonfl. 1198.
215. ' ■•■] ij;.
de />unte Robertus. UtS. 173.
de DTirnebcrg £beriiw4u8 "Wodbl^t
1196. 196.
de Eberbach Brunicho. 1194. IBO.
d6 Edinga Ansei nius Luccelb. 1095.
''Ä ' ' • ■ '
de Eichelberg Walten». 177.
Einode Cunrad. 390.
de Elkcrhvsen Ilcrmannus et iiiitui-
nus. U9i. 158.
M Elrestai Rudolfos Wbrmat. 1196.
202.
de Eba Elyas caslcllanus. 1194- 175.
472. Johann-^.M et Wilhcinnis. 1202
240. Johannes. 1209-10. 288. 290.
292. 900.1. ei Petrns frater snus.
1210. 300.
de Emeldt, Embclde Rodulftis, fidelis
8. Maxim. 1155-69. 30. 37. et so-
ror Marnretha. 468. Methiidia cum
^^' filio Niäolao, et dof^M« et Acela,
filie e|u8. 473.
de Eyirtberg Fridericus. 333.
de Enkirlx P. E/icrirhe, Enkerchr, Encke-
rich. Henricus. 1171-1266. 50. 75.
minister, b. Petri. 155. 265. Gode-
fridus 1197 212. Sifridos. 1212. 33t.
de E7ige Hezelo Eptern. 306.
de s. Engelberio Hermannus aules.
1195. 187. ' i
de EngeUnga Adelbertns et fiaeeli-
nus Lucelb. 1095. 23.
de Engirsche .\dolfus Ck)lon. ' 1190.
149. Güsilbertus arinialer. Sein. 1806.
263. ' •« V. '
Episcopua Burchardufi. 463. Buchef.
467. l-rf,db^...i
de E)ppAHikeint Baldemarus. 378.
de i^»en^<^ Godefiridua. U92-6. 163.
179. 201. •
de Erenberg Fridericus cum filio Fri-
• derieo. ltaO.97. 163: 176. 91».
i^Erenhrechlgteine, HerenhretsteinTXo-
' i^entioa. 1190. 149. Lodewicua. ttOO.
263. '~
de Eriiua, Errema Wkicoa. 119S.
307. 312. ^ , -
de BAenctirt Stepno. c. ttTO. 1891'
ErJoji Swikerus. 455.
de Esch, Hesch, Esc, Asch^ As Hen-
ricus nobilis. 1210. 304. 333. Odo,
■ Udo minialer. et camenirius Tre-
ver. 1180-1212. 82. 206-9. 883.
240. 242. 251. 963-4. 304. 319.
^ 321. 333. 468. 470. G^hardiv.
119U6. 197. •
Esdiero Hartlibus, Gernodua -et Wai-
bertus fratrea Mognnt. 118Ö. 117.
de Ettt ring vir nobilis Simon. 1209.298.
de s. Eitchario Diefridua. 349. Jmeth
bus. 423. ' . • • '.'\'
Eabtr Iscmburdus. 354. '^^ ^ •-. >
Faeian Conradmi. 8^1.
■9it FaleHmtfh>. Falconis petra, Vcd-
kerufein (a. Luccelb.) Ludoviciw.
1174-89. 00. 138. Hcrbrandus et
Theodericus. 1177-1206. t>5. 170.
2^. rb. "Mo^runt ) Paer de Va|.
kenetein. 1206. 265. Ladovicus vide
cccl. maj. Trever. — Herbodo. 456.
Flockt WiUeimua. 472.
Digitized by Google
Ml
Wfßß^'^^im dominus. 115. DietMi-
c. log' et iVater «uns l^nil.iirlio. 868.
Flahifmengere Godeliitluh. Jh4.
tos Trevcr. 1)60. 82.
in Foro Hermiihnas EchierD. 1211.
307. 312.
^ FvrjHick BeceJinus et Beceliuus iu-
nk>r. m leS. FolmaHK Minus
filiua ejuf. 350. - '^■^
de Franckenborch -temeb Sib<irti]A.
\m. 177. f
de Franckemtein HcltiD^crus et nc-
potes eioB Heliingerflv^^'lflinril-
vw. 1105. 182.
de hnn'sbret, Vroinzherrh , Froishrecht,
\ roiabrech. Vrciisherrj Heiner, Ue-
•''■ginlÄhl»,' Reinhcruö.^ 1182-90. 96.
107. comes. 133. 149. WideUitdiiB
Colon. 1190. 149. ' !
de Frvinfrstnrf Gerardus. 1189. 104.
de Fuolita Ava. 346. '
^ (M^Fridericus palat. 1197. 212.
ItHMitiNMto'HeMteki^ 351.
de Crj.nh^nn Herttia(nlHlff!«w
Adel ei (Iis. 380. •
Geldre Folraarus. 462.
de Qelre comes ilenricuß. 1171. 47.
' ON0; ^tmim^'imm: ^m^^:
Oeminipontis comes vidi^HüreMbni»
eken.
de GtHcelvtiga^ Silridus Metens. 1191.
•^'•4Äjfijpiiill||>J^^ 303. 333.
de OA-Jrrniqf n Johanncs. 1189 134.
de UeatbutUiylitnii Henricus. 371.
lti''0%8enheim (lüda cum Osbirna tilia
i et Amoldo filio. UM. 89;' Aibol-
• du8 et Mein^^otus tiatres Mogunt.
1171-87. 48. 125. ;{S5-<;.
de UlaUebarh Henri» uj*. 1172 53-4.
4t Ohne Wahelmus palat. 1197. 212.
^MdeUSuf^i^bnn^xm Tr^. 354.'
'Gouehe, Chr,che Conradus. 1185. 113-
de Grania Evenvinus. 354 ' -
cletMitoau ^oijftiBitt Everharda«.1200.
225. «'üutiiwa «/'ii: mu '
6';Yy^*EVe«i. 463.
de Orinh&rrh , (i rimhurr/i Friderlcus
' nobilis Yir et miles. 1192-1212. 170.
236. 245.9. 271. 330.^IttAi(»
filius suQS. 1211. 313.
Grutl Fridericus. 352. '
de Cfulte Engilbertus, civisOnfl. 1212.
329. Conradus. 473. < rrii
de QuUmgen Alardus. 473.
de Gvntrarm Wernerus. 1198-1212.
310. (jrarnerus de Gunireve. 325.
Chtiman Arnoldos. 390.
do Uahchircha Gerardus. 1212. '
de Hadaman* ThMderMU iwt. 1201.
251.
de Hagena, Indagtne, Hage, Hagano
^!#9lberj lllii.1000. 56. 77. 87.
94. 335. et Hlius dus Tbcodericua.
1197-1200. 208-9. 228. Wido. 3ÖÄ.
Conradus minister. 1191. 158.
de Hagenowe äifridus luarescalcus im-
*itor:^4. 177. Hc
Hoffuot.
ItoOi m.
Hain Henrieus minitt. b. P«tiL i|i04.
261.
de Hameratein Henrioos scabin. in Be-
dendorfl im;805'H4hiUbmM. 1190.
149. Araoldtai boiig^graviiM. i2M>-
9. 239. 288w90. et Johannes fra-
tres; Arnoldus et Uermannus fra-
ü-es. 1202-9. 239. 291. Ludewicus
•Tir noUlis.'tm. 254.
de Hart lleckebertiM, mnoiitar. Ooion.
1208.254.
de JJofelxrrh Gerardus. 471.
üazen Pcregriuus et Hanricua. 1208-
1«. 81» ' '* r;.
de Ilebia Rainerus. 69.
de Ueimbach Sibodo Sein. 1179. 80.
Dagemarus et Heinricu.s fnitres.
1189. 135. Damarus, it. Gräfte et
TheoderietM fratrca. 1009. 286. 8(^.
de HeimiriHberg, Jle/mnezeberg, HeiU'
ce^ibervh, Ilei}zenhcrch nobiles Go-
dcfridu.s. 1169. 35. Fridericus. 1170.
37-8. Wilhelmus. 1206-11. 264.
813.478.
de UdfeU Willeimtie milcs do Sido-
lingen. 12«2. 2.^6. 469.
de IJ elU tiJorf \dviinj et matrona Fri-
derun. 350. '•
de HehnnUngen Johannes. 467.9. '
de Ihlinf Hingen Reim-rus. 469.
de 11 elf enstein, Elfen fiten, Helpenstein
Wiihelmus minister, b. Potri. 1169-
Digitized by Google
m 4.
• im 37. 77. m 164-^. 207. 828.
240.1. 256. 263u4 28«. 390« 892-
3. Blius Ludev,'ici. 296.9.301.303.
Ö19. 328^9. 333. et Otto, fratreü.
1177. 66. et tilius ejusdem Wiibelmi
Johanaes. 1179. 7 7. Ludovicus. 1180.
\ ifi^.' €(«rardiu nohilw domiinis 6t
> Agoct oxor 8iia, et Wilhclnuw fra«
tcr SUDS. 1184.. lOfii i WiUemmiii.
47a
4^ MeUchät liicheza. 443.
de Helvragm Henricus. 469. .
de Heviersback Ulrious. 108.
49 H^MOf^i&EttlMv^lSOOwSBS.
89.
de litpen^cke C^onrnrlns mm filio Hen-
ricoy c^stellüui Ju Üknkeübcrch.
:i110ft..O38L.;
de Hep/;«<Ä<!/*tf Embricho, 1308.277.
de Ileppenheim Henricu» '.ndüwiiftu«*
i^mi. 196.
de Hrrbure CuDo. 432.
BermgAraMm. t36^3. Albertm mi-
; oister. 1200^12. 292. 329. ^
4o Bf rlingesthöi-p Ueiimrd\i8 miDis-
tei'. Prüm. 1171. 43.
de Uerfie Gcrorduä Aiioiet. (Joion.
, U82. 96. . • 'i
de Hildene^tm 'BdruhardM rioedo-
minue. 32..mt&eB. 366.
irsutv^ f^nniPH. 3^. 165. 28Ö. 472.
nibricho et tiiiu.^ eins (/onrafUis.
- UB4^1200. 179. 22t). Cuurtuluß.
im. 206-9. Emicho. 1107. 212.
et filii 8ui GfinraduB, Hflpertua. 360.
Noihit Henricus. 386.
de Iloiitgf /i, JJogp/i Tlicüdericu.s. 1189-
1202. liio, iiiiutst. iseub. 23i>. Her-
niamni« ftifus. 1100. 149. Dfido.
1209. 286. Wolfruiuus canon 8. Flu-
rini C, nil 1191-1212. 161. 286.
292. 320. " ^ ,
de HvitUgi.H(fun Hugo. 432.
do HoUbach Wernhcnis. 1012.. 331.
de IlolfeU Aübertw. 471. v. .;
do Jlonratk BertoKus»; Miiiister. p^iat
com. 1183.. 100.
de JJoreghtijm Theodcricuis. 1 189. 1 36.
do Uwreo Jucobus Trevcr. 1177. 66.
Vr«ii(vintt». 1200. 295. Heino im>
les et Arnolfos s. .Arnoldus, fim-
-♦'."Jteea. 346.! ... ■ .ri..
08. 50. 107. 173. 333. Lo
tharius. 1197.1i«3.8ia 237.252-8.
4e Uoibenkack HcrmaBnai, hent eor
niitis silvcstris. 1181. 86.
d^* iic!(>« He^»ric4w Xw. 1173. bl.
de Hufalia Tbeoderieus. 189. ; .
de ^tUae Johennee iBiffater. Gelea^
1182. 96.
Uuneswin Uem*icu8 de Wisse Confl.
. 1198-1212.. 217. 256. 329. Henrir
cuB Uufuswin de Waldorf, mioist.
Trevir. 1200- 293. 300. .1.
de UunoUtetii Hvmldejitem Hago et
Wernenis, nobile« viri. 1102- &07.
17X. 272. Hugo (et GcrUcos de
Scliwar^fuberg irtitrc^O minist
ItOI-Uff . mo. ««Toeetw.
Uunolt Henricus. 120|. 269, . .
de //6>«ö(vide Ouren,
de JJuaen Waiterus oobiiU Mogtm^
- IlTOut 30,45. Adeleidte UMTi»»
et Fridcricus mius nw. 375. -OH-
do liulagine vide Haeene.
de Induuers Godefridus. 1170. 189.
de Insula Henricus. 1212. 331^^ -.«
/o6 Thcodericus. 1207» 27a . . . t .
Joculator Heoncas. vinator Ii<wiieB>
•is. 1200. 223,
de T>enhfrq comes GerUcus et freter
CJU.H iiemboldus (*). 1110. 24.
de Isenburg nobiles Geriacus. 1179-
1112. 80. filiuB GorliWP^ laOi.
12. J3R 256. et Heuricu» ßlius,
, 1209-12. 293. 323. 332. Keinbül-
dos et Hl utio tVatiCs, minister. Tre-
, .vir. Illö-Ul. 80. 94. ICa. 2ui.
' Gerlaeqs et Henrieits Icüres, nobi-
le« (fiJii GcrUci). 1181-1210. 87. *
ins. 144. 2^8.9. 301. Bruno do-
niinu^s. cuius uxor est tiliu Tbe^.
, cvvm Widlie. U89-mo. M-
ter et filtus eittsdem aemtiin. 135.
149. 215. 267. 302. Henricus et
Keinboldus. 1190-1212. '149. e'>->.
324. Keinboldus über milee. 1100-
1210 190-4. loa. 267.8. 301. 472.
cum filio Solatino. 1210. 303. 332.
Reinboldus et Gerfecus. 1102. 104.
. Heinricus. 1179(?)-1204. 356. Bnano
,r et xi>id4Hin8imtoM.am m. h.
Digitized by Google
IX. Fantm, Grafen, Herren, Tn\t &t. n(t rrtnilfes-, SUmm» a. AmU-NameB.
et T!i. dömini. 1210. 306. Fridcri-
, cas vide eccl. maj. Trcver. • \
de Tsenhurg ministenalcs Henriciis et
Everardus fratres. 1202-10. 238.
' 303. Henriens burggravius. 1202-
"10. 238. 286. 303. Wezclo; Da-
marus et frater suus Ilcnricus. 1202.
dfe Jttliaro, Jnh'a(^}n.9 ^cörtihs WiUol-
mus. ini-1209. 47. 237. 288-9.
Junefrotra Ileinricus. 386.
de Kalre vide Catelrc. • ' *' *
de KaUire comea Conradns. 035. *
de Kalte Mcffridus. 452.
de Karne Hermannua, 108. 144.
de Kazinelenboge comcs Bertlioldus.
!189-92. 133. 168. • • -"-^
Keiser Henricus. 462.
de Kelnelotce Gcrardii.«' über. 1158. 32.
de Kele Gerardu.s. 1202. 241.
de Kempenirh, Vhempenirh Tlicodc-
Vficus. inO-81. 91. Kcimbuidti.-'.
' 1209. 288-9; • '
de Kemta IToinriciiÄ et fladolfu» fia-
tres. 1212. 320.
de Kenne Waltcrus. 471. '
de Kerptne, Carpene, Albero advo-
*• catas et Tbeoderieus. 1171-Hl. 49.
" 62. 91. Thcodericus minister. 1).
fPctn. 1113-1200. 56. 155. 336.
Henriens (nl. de Mandersclicit) et
Willekinus fratres. 1212 (62.) 310.
Eppo miles Theoderici. 1171-3. 4i>.
•f-56. Thomas minister. 119". 208.9.
Rudengcms. 471.
de Kessele comes Henricus. 1189-90-
133. Ih^:" ^^ .H i.M.Mi
de Kestenberg Trussanlus Wormnt.
' 1195. 182.
de AV/Ä^'r^rRcinfridus. 1189. 135.
de Ketheheim Godefridus cum üliis
Godefrido et Petro. 1184. III. Gc-
vehardus et Hartpernus nepos eius.
*'Ö49. •'• ■ •• *
tC^dUre Heinrieb. "SÄ). "«•»
Ktnd^len Gisiibertus. 423. ♦ '
de Kirherch, comcs Conradus et fra-
ter eius (Emicho de BoimeneburcliV )
•*"il58. 32. Friderietifl de Kirberg,
^ Kerebergk, minist, paintin. 1189-
'W. 133. 139. 182-3.
de Chirtche Henricus Trcver. 1169-
88. 104. Hunold de Kirriche tni-
nirter. 1209. 293.
de Kiselae, Kinelowe Rudolfus. 1194-
1*08. 177. Spir. 241.
de Kobruna vide Oovtrne.
de Kona Henricus. %4. ^
de Langetnira Becelinns. 432.
de Laptde Hugt> über horao. 1118.
81. Wolframus nobilis vir qnon-
dam, et filius eius Sifridus. 1196.
200. Wolfnimmus. 1202. 239. Hel-
fi'icus et Wilhelmus fratres dioti Ju-
den. 472.
/rortro Heinricus, Mcmei^r. in Etflia.
1197. 214.
de Lerhesgmnnde , Leechemunder co-
mes Theobaldus. 1171. 40. Bertol-
dus. 1197. 212.
de Leia Johannes, de familia s. Eu-
charii. 11H9. 136. Fulchnandu.n ti«(.
imper. 1193. 173. — . 469. Diet-
fridus. 471. ' '
de Leitgest ere, Leike»tre Oünradiift
Mogunt. 1171. 48. et uxor sna Hhz-
zeeha. 1186. 117. 385.
de Leimeresheim Dymarus Spir. 1202.
241.
de Lemene, Limene Riftridus, Monost.
Meynef. 1200. 224.
Lenhervs, Lehenere de Andemaehy
Lenherre, Leinhere, Lenerim Hen-
ricus minister, b. Petri. 1187-1212.
129. 197. 215. 223. 228. 240. 25o.
256. 259. 290. 292-3. 297. 300-1.
303. et filius suas Henricus. 319.
329-30. 332-3. 412.
de Leubenheim Trutlindis. 383. ' • ■>
de Lideeke Ascciinus. 1171. 49. Hen-
ricus. 1206. 264.
de Lilrebarh Gerardus. 471.
do Limburch, Lemlt^trch dux H'Cfiri-
cus. (1120-69-1212. 84.208-9.237.
328.
Limezelin Henricus Wormiit. 1196.
196.
de Lininge come» Emmecho, Embe-^
cho, Emicho. 1171-1202. 39. 173.
182. 196. 207. 238. nobilissimos
comes Friderieus. 1191-7. 158-JJ.
201. 208-9. 332-3. Friderieus Emi-
cho comcs. 1191? 334. Godebertus.
1191. 158.
Digitized by Google
de Idsura, J^MTtf'Wido et filias saus
Svmon Trevcr. 1172. 54. Thm^s.
1(80-1206. 82. 2(j4. 422. ' j
de Lizheim Theodecicus et, Oto^ffl^x-
dm fratrw. UM. .260. \ ' .
Lizzehoh JohaaMBt«.{4l8.
de Loeffe Bruno clericus. 1183. ICKX
ran dir Loiben Ludovicus. 463.
do Loiphe comes iioppq. IIH. 177.
dp hogesteiu, Lqme^itvn, LogifuUim
I WiIhelino»et Emercho fratrcs. 1171.
..49. Willelnius. 1174-83. m. HJl.
1()5. llenibiiigü cum uxorc Irm-
;|ruile, ,ct Dido, fratres. 119^. 17(>.
GodelHcliis et Didericnsfrutrep, E^n-
inudii|»,.|212. 331. Henricus. 38(>w
deXof« cpi!^es:i3kai«rdiM. IJfi^ftg. 92.
173.
de Lon(f€»ltpim liadelocli, £)mbricha.
• 382« i I • I . i '
Long%t» £genolfu8/ nibiisi Nikpiwv»
1198. 215. Conradiu. 463.
de Lt rch, fA>richOf Li rechen Dudo.^
mO. lau. 385. £mbA7cho. U07.
266.
de . Lotm%' Regin-wiz. 343. Rori^iML
1133. 345. 348. Ocvi-Iiardiis- own
iiiio Cuunrado; Adftlbardus i)liua
Lamberti. 348. /
Lowtan Wanieru». 443.,; A
Lotkarmgie d«x. 108. Otdafiridtts dnx.
•1175. 62. Svmon dux. 1194. 177.
Fridericua^ j,ux ^t.niarcliif. 12(12.
236.
do Xt'ca liuodnlfuä et iiliu» aiua W al-
ten». 1184. 849. ' : -
de jAulenesdorp Gisclbci tus filius Ilen^.
rici ; Baldcwinus advocatns , filius
Lodewici. 1169-83. HHJ. ilclias et
Reingerus. 1194. 17C. iiuoiicus pa-
trooiK« 1802. 241.\ - ' ,
Lunaris viJlo Hugo. 1194. 177.
de Lüdersdorf Theodcricus. 471.
de lAincwich' Goze. 1174-1200. 295«
Johannes; Becclinus. 470.
Lwft»' EogilbartOB, minister. Confl.
1203-12. 329.
de Lusche, Luvesche Philippus. 432.
^ OodefriduB. 463. Theodericus^ 463.
473. Jacobus. 471.
Lusco UenrieuB minip^ b. Petri.
UOO. 155. ..1 .H!.l
de I^Ora Wnßvßm. 1200. 283.
Lvzelburgenna comes. 50. 435. Hen-
ricus com es Namuceusis et L. 1184.
III. 188. WilleUnua e^ Conradus
imnim. 188. Adftlbcm, iptot WU-
Jelmi comitis de Lucenbürch, pre-
pos. s. Paulini. 243. 'J'licobaKlus
comes Bnrronsis et de Luzelburch.
1206. 263.4. Theodoricua vidc ecc).
fiiaj* Xraw« " ; • »i'n
de Luzsenhurch Wiricus; Johamocs
clcricus. 1184. 110-11. Theoderi-
CU9. 1190. 138. Phib'ppus de L>.r-
celburcha. 436. 469. iiartbQiomcu&
filifif Rodotfi ; Hismaanw ; ^Diaaias^
Isenbardns. 468.
de Lurzinc Jolianncs Colon. ll^Lf^^-
Mcicliervurh Arnoldus. 4G3.
de Macene Si^rld^s tidelia 8. M^xi^.
mini. 1155. 30. .\
do JU albere, Malhelbercfi, MaiU^^rd^
Madtlberg Fulco. 62. ^qno, mag-
nu8, niaior. senior dictoa. ll'}i>83.
40. 43. 49. 51. 57. 60.,,62^4Ca^
103-4. 264. Rndolftw, ^amm m-
tri, vir ingenue conditionis. IkÜI^
07. 112. 123. 164. 174. 197. (mi-
nister?) 208-9. 223. 227. et Ida
uxor 8ua. 1204. 259. et ülia eorum
Agnes uxor Tj)iD&der^, de Are.
im. 26a Agnes donisa daAM-
(eroft.120»- 2i>2-3. GcvardiWj^urc-
gravias. 1195. 182. Brunicbo et
Morbodo, filii Cononis magni. 1105.
187. 264. Dudo. 1204^6. 260. 264.
Frideriou filina iBniDi«oniiw.Htt.
263-4. Adclhardus. 1183. 104. Hen-
ricus et Evcrliardus fratres. 1200.
293. Tbeodericus. 1212. 319. Uioo
yide occi. maj. Trevor. ,
de MwAre Otto, Oonrados. 468^
de Mandersceith, Malderi*cheid lUcar-
dus et Hclcwid, coniuges. 1171. 49.
Ii3. ci Hlii corum Ilicardus et Wai-
tcrus. 1171-1206. 4^. 106. 260. 264^
471. Th«oderi«H. illS-mU ll^
108. dominus minoris castri cubl
oxoro Gertnidc et filiis Hcnrico et
WiUeJmo. 1201. 231-2. Fulmarus.
1171. 49. Albero. 1160-83. ^03.
Fdlooldna et Albiertwi.milfla. ML
Digitized by Google
DL FIntM» Gnta, Bm», »Mto ^ aU MnlUar, Buaam- n. Imta4fuua. 505
Kei]penc). 319. et Wilickinus fra-
tres. 1212. 319. dominuß Winema-
ru8 et Uiidegardis coniugcs. 1200.
386; 'GenrdiiB. 854.
de Mnntirnachen Ignibfündos milea.
1201. 229. 467.
de Marang Cristianu^« tt uxor eins
Magaldis seu Mathiidis. 1111. 63.
' ■ 100-1. ^ ülitu eontm Emeraho de No>
! vo(\.8tro. 1183. 101. Baldewitius.
1206. 264.
de Marcei, Mar^eio, Marrpfn, Mrrre-
• che, MatHiiaco Thcoiiericus. 1114-1.
6a 66. PctruB. 1183-1218. minis-
te. Trcver. miles, dictus de Vel-
denze. 10(). 105. 135. 164. 197.
2^)7-9. 214-15. 228. 240. 247-9.
270. 311-12. patiuus Fridcrici do
Ponte. 330. 333« Rodulfns, frater
Petti. 11H9-1202. 134. 248. Fridc-
ricus. 1169. 37. filius Hudolli. fra-
. tris Potri, ruilos do Ponte. 1202-
11. 247-9. 312-13. 4ö7. Ueiueius
mflec«, fraterFriderici. 1202-11.247.
9. 312-13. Theodericus vide eecl.
maj. Trever.
Marcrnrhti Mengaudiis civis Confl.
1108. 216. 221. Coiio hlius mar-
ffraviL 1210. 329.
de Marimmt Worinus. 466. 473.
Mnntrhalnts imperatoris lIcnricUB*
1182. 92. Sifiidus. 1193. 173.
Metens. Erjiestus. 1181. 85.
— Ntttsop. Robertus et Korlcut go-
ncr ejus. 1198. 216.
— Tref^r. Engclhrrtu-s. 1173. 57. Gcr-
hardiis. 1180. 82. Albertus njileö.
1183. 105.
de Matkelbereh vido Malberg.
de Mathen« II. et fmtoi saus W, do
Berlengen. 1189 VM).
de s. Maorimino Johaimcs, 354.
de Mederiz Erfo, Ludowicua advoca-
tue. 352.
Medien 8 Ilogerus. 459.
Meter Hcrtwinus. 385- Vnlcnanflns et
Nibclungiis fratrcs. 380. licinricus.
dSQ. Gcrardus. 423.
de Meiffene Mridi» minister. 1209.
293.
de MeiMtikurek AdetiDOB» vir nobilis.
1192-1201. 171. 271.469, Walte-
ni3. 1196. 189.
de MeUtnh&tnei'e Adelbertua.
de Mendme Lodovicw, minist de
Blankctibcrcli. 1202. 238.
de Mpmlich Ilenricus. 1200. 224.
Mennige Conradus. 423.
do Merceche vidc Marcei.
de Mfrehe Petrus. 393.
de Merchedith lmz&, 482. Retnen»
et Gllius milircs 467-9.
de Mercin Waltcrus et Ardo, filii 6i-
üilbcrti. 343. 348. Tbicdradis (uxor
Foimeri de WincheriBgeii) filie Ru-
dolfi, et frater eius Hugo. 348.
de Mer'lrirrrh'- lTern[MU»tt8. 1187. l28.
Waltiierus. 452.
de Merinherg Hartradus cum filio.
im. 179.
de Merle, Meirla Fridoricus minister,
b. X'etri, milea. 1179-1204 75. 155.
165. 169. 173. 197. 207.9. 215.
223. 228. 240. 247-9. 261. 259.
336. Womcn» et Andreas fmtres.
347.
de Mertlach vide Mordeladke.
Messehe Radolftts. 376.
de Meiriche, MeUrieü HeidoUbi. 1140*
26. Albcro. 1187. 128. Hermennns
miles. 1206. 262.
de M^i-. Meti Volmarus nobilis. 1171-
83. 48. lOÜ.
Mite» Bertrennis. 462. Amoldas, filhis
Ottonis. 466.
dtMxlewalt Uenrions. 1189.1204. 133.
199. 256.
de MinchwiUe Ebruiuus miles. 69.
de Mtnntihem Otio miles. 1112. 54.
de Miminbere, Müumbertk, JlmcMi-
herch Cuno et filins suus Cuno.
1192-5. 163. m. 173. 177. 182.
de Mircd>d Giseibcitus et tiiius suus
Bar^oloroeoB. 1160-83 108.
Mirkelinus Heinricus. 1196-1210. 308.
de Misinhet'm, Mesnthevm Heinricus.
1140 26. Gisilbcrtus minister. Tre-
ver. 1206. 263. (412.)
de Moguntia Baldewinus, Dndo. 47S.
de Moirsberch Cono. 118«. 190. Wil-
helmus. 1195, 187.
Molburh comcH Albertus 1171. 47.
Adheleidis comitissa vidua. soror
38»
Digitized by Google
.506
Gcrhardi abbatis Pnimiensis. 1190.
1Ö1.2. 2U5. Alveradis comitütsa.
im 266.7.
MoU lleuricus. 471.
de MoLveaherg, MoUherg Anstlmup.
1206. 262. Adeleidis, uxor Ever-
ardi burcgravii de Aibcrcb. 120d.
263. Florentinm minister ?
9. 203. 288-9.
de Momi^tii-io Arnoldus. 1187. 128.
Ileiddnicu.s, Ingebrandu«. 472.
de Alvuvlir, MvncLeirf MoiUecUiro Ar-
nold« et filiw eiut Johannes. 1195.
187. Johtancs nobilis. 1800. 223.
227-8.
Mo^romltfs Ltidewirus. 354.
de Monte v. de Üergc.
de AfofK« dato vido Monclir.
de Mnurhtim, Mcvenheim Anukldns.
1136^90. 189. ,
de Mnhiidi'rf Johannes. 468.
MundiHc, M'tuidegin Cooradus Coufl.
tt98.im. 215-16. 221. et Sibodo
. ftatrcs. 1204. 256. Sibodo Gonfl.
de Jij'^/t/mrA; Gei'ardus. 1131*43. 27.
de Muhle trcs fratrc«: Cunrad. Wilb.
Roricos. ttlO. 300.
de MumUere Kudolfus. 384.
Naganc Gcrhardus. 467.
de Nagilbach Adclbcrtus , advocatus
8. Simconis. 1192-1200. 334-5.
ütmMemtM eomes Henneos. 1111-84^
40. III. 142.
de Na»KOwe, Nassoir, Nassaioe comi-
tcs: Rüberlus. ilH2-1206. 96. 158.
163. 262-3. llermannus ftlius ßo-
berti b. mem. 1192. 163. Wale-
rammus, Walravo, Walravenus et
Kuoegundis; coniuges cum filiis Ilcn-
. rico et Roberto. 1192-1206. 163.
201. 207. 215. 255. 262-3. 333.
Minister. Ilenncus, Koricus et Ro-
bertus. 1190. 163-4. Hcnricus et
Engenolf fratres, Hcnricus, Hilde-
|er et Henricus fiiius Sifridi. 1^06.
de Nemmite Boro liber. 1179. 77.
de Ntthee, Nidda comes Bertoldiis.
1158. 32.
de Nicht Waltcrua. U96. 197.
4e Hidindorb Oonndas. 386.
Niger llenricu.s mile«, advocatus do
\Viltmc. 1192. 170. Roricus. 1210.
803. Henricus de Emde, 354.
de Nikedig TheodericiiSy mimst, b.
Petri. 1204. 256.
de \'<>rrc/nrh Adalbertus e?t Audolfus
iiliui» ejut». 1110. 2-^.
de Nomaat Herems&nosy Rodnlfi UhUf
cum fi«tre Bodulfo et Fulcnando
nepote suo. 1173. 56-7. Alexander
et l1icodcricu8. 1206. 265. Ueno
vidc eccl. maj. Trevcr.
de Novo ccutro (Wikdich) Tbeoderi-
citt nilcs; UcrawnniiB et ß-ntres
ciuö; Godcfridus; Paganus. 1173.
55-7. Einmeroho filius Chrlstiani
de Maiaudi. 1169-83. 101. Lam-
bertne nobüis. 1210. 304. «Üaeobus.
4T0. Waltcrua. 471. ^ ,
de No'-n Castro (Metz) Jeremies etSi-
Indas militcs. 1190. 154.
de Ntiemborck comcä Üertoidus. 1194.
177.
de Niüienburch Lambcrtus et Welte-
rus fintrcs. 1197. 214.
de Nuheiihrt(/eH \Viiheimu8 minist
1197-1203. 214. 254.
de Nütnagia, Nuimaie Msfredns no-
bilis. 1171-1202.49. 57. 103. 171.
230. 2:36. 246-9. llcrcmannus. 1173-
93. Ö6-7. 16Ö. 173. Wiricu». 1173-
1203. 57. 66. 103. 251. et filii eius
Tbomas et Alexander minist. 1197.
208. Uenricu«. 1173-83. 57. 103.
470. Alexander. 1177-83. 66. 103.
Volknandus. 1177. 75. Everbardus,
1179. 78. Thcodcricua. 1183-1207.
104. 248. 264. 270. Meffridus et
Tbomas nobilcs. 1202-12. 245. 271.
304. 313-14. 319. Hem-icus, Ma-
fridus: vid© eccl. maj. Trever.
de Nurher<A eomes Uaalricos, Ulri-
cus. 1171-96. 39. 45. et filius eius
Gerhardus comes de Are. 133. 149.
155. 163. 173. 193-4. 2ü8-9.
de Nurenberc Conradus burc^raviua.
1171. 40. 182,
de Ii&ringe$ eomes Gerfaardns. 1171.
48.^
de Nuawtlre Hcnricus. 69.
de Nuvde Godefiridus. llbO. 82.
Digitized by Google
S. fIniM, OmIm» Hhmi VMU äii, wäk iwalllut 8liam> i. AmMKmm. 50f •
de Oheradorf Gotefridus, RtidolA».
1185.113-14
de Ochüheim, Okisheim Thcoilcricus.
HM. 181. HeoricDB. 1198. 315.
VolcnanduB eC alii. 870. 382.
de Odenowen Ruekorus. 1195. I87w
de Odemhetm Ansfiklua. 472.
de Odeatoilrt Gerardus et Udo fra-
de Olflleirvdei^ et 0»p ornf eoDiiiffQs,
^83. 385. -1 . !
Oriac Goflescalctis. 384. '■'>
de Ortt/t vidc Ouren. ^ •-' ■ '
de 6i0«n9Nipdi:16clnvSM.>418l: 129j
de Our««, Utire, Vre, Ort/ /i/ÖlreOodo.
iniwB4. 43. et Arnulphus. lief.'
103. frntrM et filii Cünon»»: Ar-
■ iiuiius et Wiricas. 1184 III. Go-
dofridhsMlMlrilSOi Egidiüs; 1119.
304. Arnoldw. 333. ' '
de Owüre Fridericns. 452.
de Pachta, Pahta Hozolo et Rftda con-
iaees cum filiis Erfoue et liezciino.
IV^« Wien«fid. 890.
Paffamis Henricus et HcrtM-lnus fra-
tres Confl. 12U3-12. 57. 32^. We-
zelo. 459. •
•^IIÄ. 113-14. Dithardus minister.
119711213. 807. 215^ 363^ 392-3.
300. 329.^
Palatini comües de Kitcno. 412. Hen*
^ndttttf! eed. L«cf>nBis; Sf-
fridoB licros ejus I I Wil'i iiclrtiUB
filiti« Sifridi. 10<,_7. 171-2. 189.
^'191.276. 286-8. 3()0. GortrudI»,
' uxor Ottonis comitiä de liineckcii.
106-7. 141. 1«9. 191. 276. Her-
- 'Umn^a et ^1 i 'i uJis conjug^es. 367.
Coni^adus. 11H2-93. 92. 99. 133.
138-9. 155. m. 168. 173. 198.
^207. Irmentrutlis u.Kor et iVgncs
Jlia ejue. 1189. 183. 198. HiDri-
cus. 1192.1M9. 166-7. 207-8. 911-
12. 284.
de Palafio Walterus fi ater Herrnaniii.
1169-83. 37. 57. 60. 75. miles. 77.
8L 87. 108. 898. Keinerus frater
Ludüvici. im-83.57. 60. 66. 77.
87. 9U. 94. 103. Ludowicus fra-
''-icK Beiaeii, dictus de PoDtc. 60.
66. Hermannus, fi*ater Walten, pin-
1192-1212 171 250.
271-2. 3114. 311. 319. 32i-2. 398.
491. Androas filioa Hertnaiiiii. 119t-
1207. 171. 272. Reiner frater Ri-
chai di. 1202-11. 240. 301. 308. 313.
llichardus frater Uoinrn", miies.
1202-13. 240. 270. 3(>4. 308. 313-
14. 819.22. 880. 478. GoddtMna
et Albertus. 1212. 331.
de Palcele ArnolduJi. 464.
de Parva ConHuentta (Liilzeloobleos).
Godcbertus. 1212- 329.
Potftoi* Tbeod<yricii6. 464.
de Petra Wilhelmus. 1171. 50. Sifri-
dos. 1192. lOH. Everhardns, frater
Wrrnbcri, nobiles. 1192-1202. 171.
2U8-9. 236. 24Ö-9. 333. Anshelmus.
1195. 182.8. 478. Wernho-ut, fira-
ter Everbaifli nob. 1197. 208-9.
333. Conrad, vide eccl. iiiaj. Tre-
ver. Gorhardus Ulius llugonis. 473.
Pincerna itnjjeratons Cünradus. 1182.
^ Colon. Wiricus. 1170-81. 91. Ge»-
ardua. 1182. 96. qui dicitur Suar.
1189. 133. Wenemarus. 1184. 107.
— Metens. Henricus. 1181. 85. liu-
dolphiu. 1190^9. 164. com fiUo
Simpne. 198.
^ Nassov. Sifridos. 119>^. 216.
— S«/n. Gill.crtu», Giselbertus. 1202-
9. 238. 292.
— Tr€t>iK Walthcnia miles. 1189-
94. 94-5. 105. 164. IHl. Jacobua.
1202. 242. (Uenu. do Palaüo. 1910.
3ü4.)
do Pinmiia v. Bingen.
PüU UUdradaa 469.
de Polche, Pulche, PoU vhr . Policha,
Pol.<j,. Ktithardu.^. 1140. 26. Wal-
terub scubin. Trever. 1192-1212.
169. 230. 236. 245-9. et uxor sua
Mathildis. 307-8. Lvdovieaa, Heu*
ricas, Cunradus fratres Confl. 1196-
1812. 217. 256. 329. IIenricu.«i ttii-
uist. et Cono advocat. Confl. 1209.
293. Henricus et Udo fi'atrcs Confl.
1212. 329.
de Ponte 1 rcvcr. Ludovicvjs, fiater
Reineri, liber homo. 1173-1212. 57-
60. 66. 82. 103. 336. Fiidericus.
Digitized by Google
ins. 57-8. 103. Reinenis, frater
Ludovioi, HKfr Komo. 1174-1212.
6U 82. ooi). TLcodcncuä ülius
Fridoriei. 1174. 69. Sibodo milcs,
frater üdonis. 1183-1212. 112. 134-
5. 230. 240. 247-9, 263-4. 271.
. 308. B13-14. 473. Kudolfus iniics.
. 1192-3. ii>y. 173. 336. Udo, Odo
buIm, frater Ludovid. 1192-1212.
171. 228. 23U. 240. 247-9. 263-
4. 271. 3U8. 31ß-14. Ludovicus mi-
Im, tVatcr Udonis. 1192-1212. 171.
271. 314. Fridericuö uiiles, et liei-
neru8 fratrcs. 1192-1212. 171. 227.
840. 271. 312.13. 319. 98U3,470.
Richoi'dus; Jacobus railoe; Thomas.
1211. 313-14. 321. Godcfridii8. 467.
de Forta civitatis OoiiH. AH(rtu.s.
1185-98. 113-14. 216. üü2. ante
. Portam Friderieas. 467. 1
ante Partam fiptoin. HuiMniiiis. 807.
de Porz Ilccei. 348.
de Porzluivi Walteru.s. 331.
Potzhamer Com- fkdm Colon. 1202. 237.
dft FriB, JMiteh QMnüm. 1170.
188. Cunradus, 4^-9. XbaodiBri-
cus miles. 469.
do Prirmia Udo. 344.
de PuUclie vide Polohe.
Fungerun Johannes. 470.
PusiUn Henricm. 463.
de Queren Hugo. 432.
de Kandeke Honricus. 1202- 239.
de Hatech PIcrmaiiuus. 1170-81 90.
Uavemiensis dux Mai-quardus, soiies-
««aleus, nurchio Aneoneoris. 1197.
212.
Hphm.sfurhel Wignamlu."^. 454.
do Hfchdorf liov\Q\xi>. 1190. 149.
de Hedt Ebei4iai*dub. 1194. 177.
JteiU <^om«« 'i^do BingraTius.
de Herne Ht'idcnricus. 1198. 215.
do lieterode fJodcfridus. 1203. 250.
Ueo' Everhurdaa et Erbero Iratrcs
Trovor. 354.
de HmedetHt ReMeck Otto comos cum
nxorc Geitrudo et filio Ottono. 1137-
48. 27. 106-7. 189. 191. 1>7(;. Hen-
ricus burcgrnvius. 'V.V.]. Jdhaiinrs.
1190-1209 149. 176. 289. Godo-
. findus. 1190. 149. Ileuiicus. 1193.
176. Mcthüdis cum filiisHewr.Ooiir.
I.udfj-ido, Arnoldo. J76.
du LUjerscheii GcrurduH et Philippua
nobil« yiri, Irokwp im. 188.
Jiin(/raiHVs, eomet Jieni Kmbrtoo. 32.
.H83. 472. eiiior oljunior. 48. Wolf-
rnmmns. 1194-1209- 179.201. 277.
28U. WeriiUorus. 1194. 179. 337
W. et Gfida, coniuges. 1206. 865.
Wenihcrus junior et Aiddlhtid. flo>
ror 8ua. 1207. 266.
de Hinicha Umnow* 364> WiUet
mu3. 473.
4e i{i<^ Arnold uü. 462. licincriis et
Üde.462.
dir Sivenaci*e Hermacnus et Riohwi-
nu8 fratres. 1169-1210- 37. 291.
303. 472. HicUardua. 11H9. 135.
Wipertub inileB. 1204. 2i>4. iiert-
ytinvßt Arnoldiit. ttOi. 898. Bieh-
'winuB Tide cccl. maj. Trew«
de Rocei vide Uui>Frin.
de liochmfjin llug-ü tideliÄ a. Maxi-
mini. 1155. 30. Mathias. 467-9.
de Hockte Betso, StelUflVMls -Voh&a-
m. 410.
do Uodenhitrne Godcfridtis,CoilO, Wil-
terus Lucelb. 188-9.
de Bodenmachern Arnold os. 1192-
1210. 171. 189. 272. 301. Cuno.
lSOl-7. 271. Ouonidatf. 4t9.
Ifoto*' Arnoldus Co .f1 1 203-12. 329.
de Itvliiufen Udo. 1189. 134.
de Hure Cunradus, bur^euais Trever.
1192. 169. Gcilaoub. 352.
de Hoswao Wornerni. lliS. 168.
de Hoteche Gcrnrdus et Adalheida
coniu^^o.^\ 348-9. Rvokeru«, ^ms
liuokori. .'U9.
do liotetnborck Couradus. 1104< il7.
de Hudinsheim^ Uüdmkaheim Goiwa-
das. 1171-1210. 48. 300. Giseiber-
tus et Embrlcho. 1196. 201. 582.
G^e!l,ortus pucr. 1207. 266. 280.
."W olframus; Arnoldug. 383.
R«fw8 Arnoldus Mogunt. 1170-96.
38. 48. 89. 156. 80L 454. Em^
biico Trevcr. 1173. 55. 308. Si-
bodo ('iolon. 1170 81. 91. Iler-
niannus de lioin^cu. 1190. 149.
llenricus Mog. U94. 179. Heim-
eua Cofifl. Vm4m. 216.17. 888.
Digitized by Google
IX.
t de Wisse. IZVi. 329. Gilbortus mi-
nister. Seyn. 1202. 2*58. Oonradus.
331. Baldewimis fratcr Lutlttwloi
, Trcv. 354. iäcuibarduä. 4üU. Maria
Mufm 467.- <• ' r • ' '
de livlant Thooclericus. 1171-90. 43.
112. 147. Cuno. 422. 470. Heri-
juaimus. 462-3.
de Jiune W'crneruM, homo eom. sil-
^fBatrie. 1161 €l6. QaAetääm, 472.
1209. 158-9. 283. ; ^
de Hupe Folciiandus minist, rcj^ni.
1190. 155. Bojniundus. 1194.1202.
181. 197. 240. Arooldus. 1206.
263. 333. 469. Thifridiia. 436. 469,.
Huaca\Q$dcindüs. 69.
litt^colve Gerald US. 471.
de lins!<eio, liozeiv, Ru~heio, UuscfLO,
tßocei Güi>rUus. Ü2. lUb. 144. Jiciwo
m» ejus. lllBi. 82. 144. Qerar-
dus nobilii.ll9t.1207. 171. 871-
2. Johannes vidc cccl. maj. Trovcr.
Iivi<te lioduli'us, civia Uq£«ti, J 20^12.
32^.
de Kutemlme Otto miles. 459.
de Bmwm <3tkh. 459.
Sac Thomas. 467.
de Saffenherg Adolfus et filius ejtis
Adolt'us. 1110. 24. Ilcinricus coues.
1174. 58.9. Albertus. 120940. 288.
301.
de Stdimmis, Salmene comoB. 50. Fri-
dericns, frater coraitis Sifridi de
Vicnna. 1171. 43. 52. Elisa comi-
tissa. 1200. 224. Fridcricus et Ger-
«idaa olerid, fllü comitis. 1807. 267.
AVillekMM eum filio Heaneo. 1210.
3U4.
de äanfit'i'lre Sinaiulus. 46S.
de Öarbrucken, iSareOruge Gisela re-
licta Friderici opraitis «um filio Sj*
monc. 69. SyiBMi COOK» «tLnear*
dis couiuges et Symon filius co-
rum. 1182-1211. 92. 103. 118. 133.
187. 19Ö-G. 201. et frater llenri-
eus comcs de Zweinbrucken. 208-
9. 615. Qodefndv» ctnon. Mogimt.
1187. 125.
de SarJnirq Theo<iericus miles nobi-
Ua. 1177-92. 60-6. 77. 82. 103«
17O.40ti HeoohcmannoB castreosis
armigor. 1201 220. Warnrruf. 353.
de Sannrr.^heim Ciumlciath. 37H.
de Üarwerde coincs LüdcAvicut». 1195.
187.
Sasse Fridcrieu». 459.
de SawehiheijH Illj-icus cloricus, filius
Mci'bodoiÜB. 1191. 156. Araoldus.
374.
8e^9i Trevirensw. Alezander. ItOS.*
1211. 171. 271. 30«. 313. Aniol-
dus (Howas). 1181-6. 90. 112. 123.
Bartholomcus. 1201-11. 230. 261..
27U. 313. Bonefacius. 1192-1210.
171. 272. 308. Conrwlus (deRore).
1197.92. 126. 169. iFVidericQs. 1187.
136. Oodefridu». 11924210. 171.,
272. 308. Ilorbordus. 1189-1210.
138. 169. 171. 223. 230. 236. 245-
Ö. 261. 271. 308. Jacobuö. lÄll.
.914. UdewioH» (L II.) im-
3. Ludulfiis. 1187. 126. Mathias.
1200-10. 223. 308. Moingoch. U87.
126. OrduHus. 1187. 126. Philippus.
• 119;^1210. 171.271. 308. Ruchenis.
1187. 126. Sistappus. 1180-121t
188. 171. 223 230. 236. 245-9.
261. 270-1. 308. 313-14. 320. Ste-
phanus. 1187. 126. Theodericus.
1192-1210. 171. 272. 308. Vogel,
Volucer. U92-1210. 171. 270-1.
808. Wafteras (de Poliobe). 1192-
1210. 169. 328. 230 236. 245-9.
307-8. Warnorua. 1192-1211. 171.
271-2. 308. 313-14. Wozel. 1181-
1210. 90. 171. 223. 230. 236. 246-
9. 36L 873. 808. Wirieiw (Seher-
linc ). U92-1211. 171. 272. 808.
320.
Soei'stein Ilcinricus. 386.
Schefftne Rudtci'us, Sibodo, .Coofl.
1203-12. 929.
Sckelart Honricus Trovcr. 1212 . 320.
de Schelhevena Godefridus et üeo-
rions, fratros. 1191. 155-6.
SckelU x-alt licuricus üenti. 1212. 329.
Scherluj, SeherUnk Wiricin acab. Tre-
ver. 1181-U12. 88. 830.
Schmink Willelniusy miiiiater. Colon.
11H2-4. 96. 1U7.
de Schinddzem Gisolbci'tus. 1144-68.
33.
Digitized by Google
510
1
de Schmefffe Qeriiardus. fiMl. SdO.
Srindcsu Ufirnanmis. 853.
de <S'/ionof/ Ivpirionip. 471.
de Üclwnrod Hemious. 1202. 237-8.
de Sehwarzenherg , niqro monte Ger-
lacas nobili« vir ll92-1208. 171.
ot frator oius Hu;_(> <Io ilunoldo*
etcin (V) 111)1. 2<'S-<>. 271.2.
Sconeherro lleinricus. 385.
SconenlMrek, 8ch<menherg% Hrnn-
ber^. 1189 133. Cdbo.1001^. 989.
Margaretlia.
de ticowenfntrg coiBca AdolftiB« 1195.
182.
SmtMi. Binpm. 885. Gmißwitlie. Coih
"rad. 1198. 216. llrnricus. 1118-
1202. 215. 235. 250. 25fl I-rhfem.
Fridericus. 3U7. Honricus. 1211312.
Moguntie. Dictcricus. 1196. 201.
9Wri>*. Arnold. 1161. 89. HerböH.
ttöi. 123. GerorduF. 1187. 136.
Sistappus. 1192. 169. Mathias mi-
lee. 1192-1207. 171. 230. 23(5. 246-
9. 271. Hcibodo*. 1210-12. 320.
889. t. Edcluirfit- Walter. VM, 307.
— . Bttdolftw. 467. 470.
Sfftim fontihuM, Siebenbi^ Thie-
d. i icus. '32-3.
do tieine oumites, Everardus. 1189*
84. '85. 89. '42. et llennens, fra-
tvcB. 1182-1206. 96. 107. 133. 149.
163. 169. 100. 192.207.232.2.36.
238-9. 254-5 262. 272. 332. Bruno,
prcpos. ». Maiic Colon, et Bonn.
nm^Vm. (tei^s frater) 183. 254.
Honricus junior co?nos 1202-12.
'j3H. 262 2.^f^-9. i*:i2 3n|. Minis-
lorialo.'^: Mrinwardus. in«-1200.
80. 263. Arnuidus burggravius et
filitts ejus Ludewiciw; GilEcrtiis pm-
ccrna et Ludt'wicus, fi atrcs. 12dS-
9. 239. 263. 292. ' \Vip.Ttn.« cuni
iiiio Wipurto; Giso. 1202-6. 239.
263.
SeU Emeat 1140. 98.
db BeUhoveu Arnoldoi Hoe. 1181.
12.5.
de SeL^UH Gndebertus. 1158. 32. 368.
Senffehoch» Heriman. 463.
do Seoemeh Gcrlacua. 1187. 212.
d6 •Siddingeti. Sidt^Hnfja Reinoldus;
Joluuiiies advocatus, militea. 1M2.
236. Rcpinoldas Ensfirldi et
SuenchiMis coniuf!:p.s et Otto, fr»r
' ter Ho^nnoldi. 318. Otto. 349.
de tiiersperc, tiigeUherky Bigeraberc
Arnulfoa. 118!fl83. 103. Joanoea
nobilia. 1202. 236. Walterus; Bof^'
miindus, Rcincitis et Fridoricas,
tics fratrcs. 1211. 315, lladcwip et
•filiu* ejus Philipp. 350. '
d4> 8iff«imim ^ihandus, Albero, He-
metho, Herobcrtus fratres. 1189.*
133. Alhoro vir inpfpnuc conditio-
nis et coL,niatiis «uns Hcribcrtus cum
filiia: lierberto, Wiuando, Fridc-
Tieo ot Alb«r^iio. ItH. !M-9. >
de 8. Sykeö^'Uentrix. 467.
Süvestris comes Cfinradua. 1170- 38.
Gerardu.s. imi-94. 86. 179. 47?.
de Stvi^ra Sibodo. 473. • ''^ jb
rini Confl. 1191. '^80. ■"Öerardös.
12(19. 292.
de Sirkein Ilonricus nobUis; G^rsilku^
miles. 1202. 236. •
SUzeweche Lodewieufl Trerir. HlOf
336. ' "
de Soheryiheiin Gerlibus. 369. '
de Sorene Ulricus minister. 1183. 94.
Godefridus. 1207. 270.
de ßpankeiiH ^hmti ^ilO. Godo-
fridu«. 1158-1212. 32. 99. 100.
103. — . 212. 228. 238. 256. 259.
324. Albertus pastf>r in Borencas-
tel. 1181. 88. cou.es. 1197. 212.
HehriomeomeB. 1188U9t. 100. 119.
208-9. 212. 832. Siinön. 1183. 100.
Ludevicus conie.^. 1183-90. 100.
155. "\Vfdramu8 comes. 1192. 166-7.
d^ tipira Anseimus. 1194. 177. Lo-.
dowicos. 831.
apätü duz Guillcimus. 1197.
Spore Conradn.". 1196. 196.
de Stalt'cke comos Herimannuf. 1137-
43. 27. Henricus advocatus. 1196.
199. ■ '
de Statu Bnrkardua. 853. Godofridto.
354.
de titedehach Uermannus, Confl. 1210.
303. '''l'
de Henricua. 472. '
Siemewalt Hcnricaa Codi IM. 885.
Digitized by Google
do SteiTiade Bvdolfiuis. 436. 467.
otradici Ucinricus. 331.
da Striperc HeruMniuas. IWt, 213».
de Strurnhurch Domodis, 984>
Suabl&re Rudolf. 443. i
de Suawedin^a licinio. 343.
Suam Gerhardua Colon. ilb4. IU4.
5«apft Ber wardos. 472.
Bttar G erhtfdiu, pinoerna Colon. 1180.
133. •
Suecie, tSueiorum dux Fi idericus. 1182.
92. fratrca llourici .VI. imper.
lippus. UM. 177. et C&Drados.
1195. 182.3. 185.
SuUe Sifridus Mog. 1207. 266.
de Sumerachenburg Godefridus. 1197.
212. .jT ... : • . ..^
Suse Henricns de .Appinbeiin. 1207.
. 266.
de Bweche QenMrdo» fnt-
tros. .351, . ^
Tabernariua llcrlmannus. 4C3.
de Tome Heinricus. 1194. 177. Ül-
ricw. U97. 213.
de TeilLa Henricusy Bermgerus. 1099.
347.
de Tehtnburg comos Simon. 1184« 107.
de Theilna iiumpertus. 345.
de Thmingen palatinna comes Rudol-
fu8. 1206. 262-3.
de Tinkerfij Folco. 4GG. 473.
de Trereri Ludovicus. 432.
de Tris licmicus. 1140. 26. Kodul-
phiiB et HenricsuB. 1100-83. 100.
de Trirels dojnina Methiidis. 384.
de s. Trndone Emmo. 1171. 5<K
de Trutingen Willelmus. 46Ö. Wa-
rinus. 468.
de TviUz Bernardos. 1171. 42.
de Tuviba Oono. 459.
Turingie lantgnmns Lndovicoi. 1171-
40.
de Turri lieinerus vide eocl« maj.
Trever.
de üden Burefaardni. 1000. 347.
de Vdera Fulnuatnis et Erfo, filii
I^fannonis. 348.
<le ülen Mcinardus. 462.
de Lren v. Ouren.
de ülmima Heoneos et Budulphoa
fiaiiM. 34. Ueoriew filius Badol-
phi. 1184-1209. 34. 106. et uxor
sua Irmgardis. 1208. 275. 288-9.
301. Sibeitus. 1183-1210. 104.3UJI.
Unfeifnu Ad^eidis. 467.
lano Godefridus. 385.
de rVia Henricus. 1181. 83.
de ('rlei Odo. 1180. 82. Ileicmajume.
. 1183. 351. GeiarduB. 473.
de üstntbere Borchardiis. 1171. 40.
de Usinen Tlicodoricua. 346.
de ihtesheiin IJenricus. 1197. 212.
de ] ah Hcrncwiuu.s vi soror 8ua jUil-
dcgunda. 1126. 345. 349. . '
de FatteFolmanu.467.Bado:fo>».470.
de VaUndre TheoderiouB. 1171« 49.
(jrcrardus. 331.
de Vastron Godofridus. 463.. Ber-
tram us. 470.
de Fcoft^^ Bartoldw. 1100. 187.
de Veingen comes Gedo^ridus. IIOO.
168.
de Veldenze, Vrldnme, Vddunze.H co-
mes Gerlacus. 1170-1212. 38. 48.
lUO. 163. 215. 245-7. 259. 270.
312.8. 324 382. Gerbardi». 1107.
• 208-9. 332. Pcü-us senior, milea,
dictüs do Marccto. 1185-1212. 112.
niini.^lcr. b. Tetri. 158. 181. et uxor
eua Ida. 227. 248-9. et Rudoltus
frater tuas cum filiis Frideru» et
Reincro. 251.263-4. 314. 319-21.
473. Sibodo acabin. Xrever. 1^0.
248-9.
de Vetere foro Folmaius Trcivcr. 254.
FiMommi: HelprUnu Mog. et fi%
ter eins Ilcrmannus. 1158. 32. Theo-
dericus Mogunt. 1181. 89. Emer-
cho ^logunt. 1191. 156. Embricho
Mog. Conrad US AsühaÖcnb. 1196*
201. Folmanis Trever. 1188. 851.
de Vtenna, Viane, Vianeima, Ftofi-
den comes Sifridus et frater eji»
Fridcricus comes de Salmis. 1171.
43. Ludülfus nobilis. 1172. 52. Fri-
dericus comes. 1184-1200. 106. ja-
nior, filinsFriderici. 127. 182. 2U6^
9. 224. 333. Mctliildis comitissa.
1200. 2-4. Gcrardus clericus, filii^s
coinitis. 1207. 267. — . Ludevicus.
467.
de VUemge» iMnlNurdi». 467.
FtWci» Riehwloi» minister. 1108k.216k
Digitized by Google
Vincfldorp ArnoI(3u8, mipfater. Sei-
nem i^. 1202. 287.8.
Virneburg, Vemeburcky Verrem-
horch Qomei Hermanni». IHl-ttlS.
49. — . 245. 288-9. 293. 301. Go-
clefritliis et Fiidcrleua fratrc^, pn-
trui IJcrmanni com. 1192-1212. H>4.
16ü-7. 256. 293. 'diXK 624.
HiDiBlorialceRotb«r«(?>. 104.
FridericuB. 11»0. 149.
de FMtl^eK*^ Theoderici» Lnoelb. UIO.
189. 468.
da Vivirs comes. 473.
de Viagelinge Dietmanm. 1197. 218.
VUminc Thomas. 459.
de Volmn(lt)ife>i , l'olmittstein Hoari-
CU8. 1174-84. 59. 107.
Vräach ßilridus \\oini. li»6. 202.
de Vinvhle Weted et Arnoldna fra-
trc^. 1190. 149.
Vulpes Giscll)crtus Mo^^. 1208. 277.
de Vfime W ernerus. 1208. 251.
de WaUecice Ausclraus. IlöC. 199.
de WaUorf Godetridus Cotifl. 1169.
1210. 135 263. 2eil Mn. 332.
Ifruricus Hunzwin. 12(11). i.^3.
do ii'ahhack WeniliLTus. Ü5H. 32.
Hcrmnniius. 1183. 100. et ejus fru-
ter Fridcricaa. 1189. 138.
de WaUcurt Arnoldus, Arnulfus. 1173.
57 1( »I. Wiricu8 et filius ejus Theo-
deiicus. 189. 227. Egidiiis vir no-
biiis de Berge, dictus de W. 1202.
236.
de Waltaffen Wenihcrusy Franeo.
1207. 266.
de Waltrarh Lscnbardus. U69-83.
Einest. UÖÜ. 228. 470.
de Wabmemnethttm Fredciiei» et
Sifridus. 1191. 158.
de Wamsherk Roricu-s et filius suus
Tsenhardus ; junior liorlcus} liodul-
pbus. 1211. 315.
de War^enberg Wernhen». 1196.
190. 202,
de WatBf^ Henricus. 432.
de W azennache iinao\\>\mn. 1140.26«
de Wegesazen Sifridus. 471.
Theodcrieos. 450. Henricm
Weier Vuz. 471.
Wekcep Heoricns in Bettendorph. U19.
80.
Wekerling Lodowicus. 42?!.
de WeUinge Ludowicus. 1211. 315.
de WeUengesheim Adelhcidis. 380. 382.
de Wermwm eomes Poppo. t188-9t.
92. 199. 201.
de WeMe Volmarus. 1210. 297.
de We8terhirgB\^xit\AvL%. 1209. 288-9.
de Wethdendorp Peregrinus. 1171. 43.
de Wkh Cunntdos. 471.
de Wido, Widhe comes Udoltleiis.
1187. 120.' Theodericus cum filio
Theodn ico clerico. 1189-94. 133.
149. 176. 832-3. Conradus fratcr
eomitis. 1904.- 256. Georgius. 1909.
293. :MinL<teiMale8: Meilach. 1187.
129. MeiriduB vde eed. maj. Tre-
ver.
Wkhener Luthoi'Uä Trcvci*. 354.
de Widerwl Otto. 1999. 287.
de Wierhach Godeboldus. 1296. 277.
de W!>7'e Ilumberlus. 469.
de Wildt ntiU in Ileinricus. 1194 177.
de \\ ürnstevn Landulius scultelus et
Gisnrinaa milite«. 1184. III.
de Wilre SigeboMas. 379.
de Wüsiein HetAricosy fiüns LandoM.
1191. 156.
de Wütinctt, advocati: Tbeodcricus
et Henrieofl. 1177. 6^-6. Henriciia
niger et "VVezelo milites. 1199. 170.
de Winchera Foinianiai filius Fol-
mari. 348. 350.
de Wineden Üodfiidus. U94. 177.
de Windenaen Eberiiardin. 883.
Wtnkelch, Kiidolfos. 1210. 306.
do Winkriiv Bertha. 382.
de \V interenheimWevdQQ&a. 1194. 179.
lleinricua. 383.
de Wifaentwj^ Philippus. 1181. 89-
90.
Wintir Cunradus et Warneros fea-
trea Confl. 1203-12. 329.
de Wintriche lleni-icus. 471.
WinM Conradus Hog. 1181-91. 125.
156.
\y ipfi'^-^iJa Azcliluis. 352.
de \\ isehe Gerardus. 471.
de Wisse, Wüai Gunli'amos iDÜtli.
1208-10. 235. 300. Henricus mi-
Icäfilias ejus. 1802. 241. 256. Gun-
tiarrms et fleinricus fratres; Ber-
tramus. 1204. Oonrados et
Digitized by Google
I, Oftta, Bcnmi, tMto Ae. alt HmiUm^ Si
Henricus fratro3. 12(>9 293. 331.
LudewicTis scab. 1210-12. 300. 329.
Heuricuä ruiiu. 1212. 329. Arnol-
duB. 881.
de Witdidie Sibodo. 1171-94. 49.
181. Cono. 1173. 57. Christianus,
BaJdewious, Jucobas, Iseubardus.
1206. 264^
de Wttd£Mer$haeh oomes Fridericus.
1191. 166.
de W'itirche, IVicterche miiuflk. Co-
lon. 1191-1203. 214. 254.
de Wäre Marquardus. 1194. 177.
de WtwdSmskoife» übristisniit. 1137-
43. 97. .
de Wizzenowe Dudo. 1194. 179.
IFo^^ Conrad asAndemao. 1181. 139.
Henricus. 462. ■ '
de W(^e Enkerus. 459.
de Wolknilmtch Godcfridns nuaiBter«
Colon. 1171-82. 42 96.
de WoLkeue Gum-adus. 1207. 269.
de WoUceringen Amoldus. miles de
Silk. 1202. 236. .
de Woh-endorp i^riMn^. 1202.237.8.
Wredeman Liidcwicu" 159.
Zant Ludcvicus Cond. U98. 216.
de Zeüe Rudolfos miles. 1179. 75.
Reiriliardufi. 390. ' : .
deZisse, C\m<> Johannes. 1209. 288-9.
.de ZoLoere Tide cccl. mi^. T4»var.
Aiexaxkder. 46ö.
Zwxh^vih Henriom Trever. 1181- 90.
138.
de Zwembrucken* Geminiponiis,deduo-
hus ponttbua comes lienrious. 1)91«
. 7. 162. 1^7. 208-9. 315. 333.
•1" BifartialHi IL
83
Digitized by Google
Ii
B. TopographiscliQs ße^isler.
Accha moiis; hohe Acbt bii AäeMn.
18.
Achbaeh (im Luxemburgischen?), 440.
Adenoua fluvius, mUndet in die Ahr,
Kr. AdoDM. tm. 18.
J\fflone, Aflone, Alfio, Alflen bei Lutsc-
rafh, Kr. OodMin. 1118. 67. 119.
172. 428.
Aaupthele viLia coaua Maguiit. (?) 472.
jlba eedesia, vidt Wei&ircfaeo.
Alhanu$, Flur bei Trier? 1110-
80. 135.
AXh'f^^f^ , Alveke, Alhucho, Alhecho,
Aibicho, Alueche, Albich bei Alzei
in Kheinhessen. 20. 27. 29. 91.
166.6. 179-8a 430. 455.
Älcana, Alkena, AJkeO) Kr. 8. €bar.
17. 451-3. 472.
Aicter.ulorf , Alsdorf, Kr. Bitbuig.
739-76. 5.
8. Äldeawidüt S. Aldegund, Kr. Zell.
172. 275. 319.
Äldena, Aldt/iau villa zwischen Blr-
kenfcld und Brombach, ausgegan-
gen? 410.
ASenburg caetnim (CoTern), Kr. Gob-
ienz. 333-4. 332.
Aldendorf, ausgegangenes Dorf bei
Bladernheim, A. MonUbaar, Nas-
sau. 423.
Aldmstede, ohem. ein der Abtd Ro-
mei-sdorif susehörlger Hof. 71.
Alengeaheim, Algesheini bei BiiigeD}
RheinhcRsen, 3^5.
Alemiorf, Olsdorf bei Böttingen, Kr.
Bitburg. 467.
Alfetm, Alpen, Kr. Bheinberg? 61,
AMo V. Anlone.
Ahacia, Elsass. 331-2.
AUojitia, Allenz (?), Alsenz in Khein-
baiern. 20. ül. 4ü7. 472.
Ahetthrf in Betgoe, Alsdorf, Kr. BiIp
bttrg. 342.
Althasa (?) in mco
814. 7.
Altrea, Jhreia, Altricli b^ Wittiieh.
57. öa. 78. 4U. 422^.
Ahe, Bleielf, Kr. Prüm. 127.
Alve, Alf an der Moeel^ Kr. Zell.
411. 427.
Andemacum, vl«^ur>naci»ia^ Andemaeh
am Rhein. 41. 129. 193. 287. 310.
331. 333. 412^. 41&. 450. 452.
AngK Volk. 415.
Aftra fluvius, jetzt die Gelbedk, A.
Montabaur, Nassau. 424.
Appenkeim in Rheinhessen. 32. 116.
124. 374-5. 383.
Aovla, MOaeteFappel in Rheinbeiem.
20. 91. 430. 455. 472.
Afptens*'-'. ans Aaciicn. 281. 316.
^Irtt fluMn 11. tluvius, die Ahr. 18.34.
Ardenna, die Ardennen. 469.
Arde»hem, Anhdm bei Ehroibreit*
stein. 859.
Ardinensis pagus. 780-1. 5.
Aredo7'fhc\ ( Irnünd, Kr. Gemünd. 471.
Ar&ma, Ernzen bei Mejrach, Laxemb.
- 16.
Arlon in Belgien. 469.
Aj-raz Castrum, bei Alf «. d. Hoael.
411.
AmolJ'e^herg ^ bei Hilleshdm, Kr.
Dann. 20. 9t. 469.
ArrelenM» pagus. Luxcnib. 1000. 18.
Artrilre, AretoUre , AhrNvoilcr, Kr.
dieses Namens. 126. 236^. 258.
287. 289. 301.
Aspdt bei Frisin^n, Lnxerobg. 468.
Asvetiakeim, Aepishetm, BheHBubweu.
384.
AssUUf Flur bei Wincheringen. 229.
AsteU)U}'ne , Asst lburn bei derraux,
Luxcuib. 43U. 438. 469.
ÄUünamm palatinm, Attigny in da
Champagne, Frtnkreidi. itS. 17.
Digitized by Google
Babenberch, BamU^ig. 231« .
Batharaeha'f Ba^ttaAi toi fihain,-
Kr. S Goar. 24. 27. 123. 139.
Bar he im, fi«Ghem bei Bonn oder Ctila.
Bachem^, J^dbfim . l^ei ^ Besürnngim,
.J2r.f]fetwgi'.4Gk7ii40&:. ... . ~ A
Bddackenroth, FIoT'.W WadoU, Kr.
Meretg. 339.
Badeiüieim , Bathdenfh^irn in lUl^i^-
li0S6ej2, bei Oeui&nach. 453. <
i^o^ta, Benkel, Kr; WitHMi.
Bauieringin, Kr. fiMfburg. 244.
BaLketiinfjin , Bolling-en bei äpeicll^ri
Kr. üitburs?? nm. 174.
Barwäre, Bar Weiler bei Aremberg,
Batenheim, Bosenhoim in RbeiDhes-
»en f'oi Creuznach. 124. 376-8. 385.
Baseaeth, Baseseth, Bescheidj Laadlu*.
T«er. 413..;..;-.. .■ •• ^\:.\
Bcmaria, Bayern. ^8il. . f • >!:
8.^Jj^* jfnoT)«, jetaf GehhauM hm\
Coblenz. 234.
Becke bei Bemicb in Luxemb. 13*. 23.
BtscJte im C6ln*8choii. 471. ■.■■\
Ikdeingim im* iKf ; Hendg. 40li 1 / /
Bedel^ntroht, B6lUenro4» A, Nabw«.
1197. 2(»6.
Bedendorf, Bendorf, Kr Coblenz. 225.
Bedeme oatttrmn, Buburg in der £i<-
fei. 715-16. 2. 471.
Bedeutii^ j)a//ua, Beigove, Bi%aili.i|l.
der EitVl.'4 6-11 :H2.
Beheim, Flur in d. r 8tadt Trier. 294.
Belcanip, BeUum eam^>Hm, Schüiifel-
,der Hof bei Zemttior, Landkr. Trier.
62. 108. 144-5.
Belle, bei CafiteUauOy Kr, Simmenok
428.
Mttmtif Beltheim, Kr. Simmern. 67.
m, 428.
BenesUyff, ^ Bünstorf , Guenstroff bei
DieuÄB, Frankreich. 118R 120. 341^.
Bepinge'i um Adenau. 471.
BmHteh, Hof im A. Dietz, Nasaau.
1W7. 206.
Berbach, im Elsass ? 1191. 162.
Berencaatel, Barvnc€utel, Bemtcasifl,
88. 184. 330. 339. 411. 464.
6U
Birenscheit, Bannberscheid» A. Mon-
tabaur, Nassau. 423. i . '
Btrgerhm ? 1193. 174. . . ,
Berge an der Mosd, Kr. Satrbwig;^.
16. Castrum, 469.
Bergen bei Kirchberg? bei Kirn an
der Nahe, Birkenfeld ? oder boi
. Bingen ? 31. 124.. 364-5.
Beringe bei Mersch, Luxembivs*
487.
Berledingen bei W«lferdiiig«0| lawem-
bürg. 469.
Berlingen bei Eocke&kYil, Kr. Ju^aun.
ml 399. . \
Benneroth, Benratll> Liodkr» TritT.
65-6. 170. 271.
BermtrsJitim bei Alzei, Rbeinhessen.
31-2. 116. 124. 180. 367-9. 3öö.
389.
Berteringe, Bertrli^ bdl'avlqttaBioal^
Frankreich. 349-
Bertolvatfieim in der Biaiz. 1197. ^06.
451.
fl. Bminemf Bectrioh b«i Alf, Er.
GociMm. 428.
Btstente, Bieten bei U' bprberm, Kr.
Saorlouis oder Bissen bei Mersch»
Luxemburg, liyi. 210. 473.
Beedidi, A. Hadamar, NaBsan. 206.
Betmaeum, Baeiaco, Besch bei Perl,
Kr. Saarbarg. 20. 91. 480. 440.
447. 469.
Betensäort, Bettendort bei Diuiurch,
liusembaig. 467.
Bettend(hrf, A. Nastetten, Nassau. 206.
Bettingen, Kr. Bitburg. 467.
Beihenreh , l^ettonl'üld bei Mander-
sobeia, Kr, VVittUcU. 1117. 63. ^
Bezaeringa, Besseringeo, Kr. JA/mg,
348-9. 395.
Bihere, Bt'erere, Bi^pv^er bei Trier. 406.
Bichfeendorf, Bicendorf, Bickendorf,
Kl'. Bitbmg. 832-Ö. 11. 20. 91.
Bidbur^, Bedeme caHmm, 2. 471.
473.
Bikenlntre ? Bttobaabearen, Kr. Zell.
469.
BilUof'o, Büliche, Welschbillich bfll
Trier und WasserbUlich in Lmem>
bürg. 7. 20. 91. 430. 432. 467.
Bingin, Pinguia, Bingen, Rheiohes«
sen. 20. 31-2. 48. 91. Ii6,..i?4.
Digitized by Google
m. 186. 266. mn. ddl.6. 416k
454-5. 471-2.
BirkenveU, Füratenth. Birkenfeld. 399;
409-11. •
BitangiSf BisangcUtny Bisattge; Btt-
iringmf Bisingen bei Bouzonville,
Frankreich. 20.91. 430. 465-6. 473.
Biscovesalven, Alf an der Mosel, Kr.
Zell 172.
BüiUt Btsze, Biflseo bei Mendi, Lu-
xembarg. 431. 473; vide Bestente,
BittrUf^durf, Botelesclorf hg beiWfl^
whem, Kr. Mayen. 67. 119.
Biverctf Biwcr bei GrcTcmacbem,
' liiiiteinbvnr t%.
Bweme, Biebern beiK^in«!. UM.
257.
Bitte, Biste, Bisson bei Meiscb, LtH-
xeinbg. 431. 473.
»Miudorf, BÜHimdwf, BbM bei^
Sarreguemineii Frimkreieh. 345.
- 34i9*
Blansenwilare, Blasweiler bei Königs^
feld, Kr. Ahrweiler. 992.. 17.
Bleide, Flaida, in pago M(^iun8e-
• Heiiifelty Plai^ bei Andemaehi Kr.
Ifaj-en. 995 15. 17.
Bli'^hyrtlr^, Blickwciler bei filieMMitaly
Eheiobain n. 350.
Blidenhack, Bleidenbach, A. Nassau.
• mi. 906. S14.
BUeaa, Bliesen bei Alsweiler^ Kr. 8.
Wondel. 343.
Bloheim in pn^o Bodonsi ? 832-8. 11.
Bodershttaen ? Capelle im Decanat
KAimt oder ZoH, Petoiiiainen bei
Tni»t Kr. Cochem. 428.
Bodime, BodeD, A. MoDtebaor, Nes-
sau. 424.
Bolcinga, Bilzingen bei Meurichi Kr.
Saarburg. 348. 350.
Boley, Bailay, gegeirttber Alf, Kr.
Zell. 333. 428.
Boüana viUa, Bollendorf, Kr» BhblUVy
715-16. 2. 16. 23.
Bclvenrotdt, Hof bei Simmern, A, Mon-
tabftor, Naanii. llOa 216.
Bopardia, Bthe^rty Bobardxa, Bop-
pard nm Rhem, Kr. S. Goer. 22.
173. 191. 265. 277.
B&rga, Burg bei Trarbach, Kr. Zell.
B<f»f Boa, Bu$, Buem, Btute, Bbm
bei Schwalbach, Kr.Sflarlouil.lii#,
69. 210. 315. 4^94. 3Ü6.
BoteUsdorf vide BituUeadorf.
Braiibdeh, EntAM bei Birkenfald.
409-11.
Brechest, Frichina in pago Einriebe,
A. Limbarg, Naiwau. 20 91.
Bredaif Bridal, Briedel an der Mo-
«el, «Kr. ZeU.' 60. 172. 423 4M.
Bredthach, Brebach bei Seerbttehen.
1179. 69 209.
ih-fdeneH, Brcdinius bei Kemich| Lu-
xemburg. 431. t
Breit bei HeMeiibarg. Lendkr. Trier.
443. 462.
Bremba. Breme, Bremm an der Mo-
sel, Kr. Cochem. 172. 428.
Brenize aqua, PrUiQsbacb) fällt in die
Thron. 401.
Brey beLIUifliiMw Kr/&G«ar.
356. »
Bricinheitn, Britzenhdm bei Mite.
20 91. 454. 472.
Briaclie, Breisig bei Sinzig, Kr. Ahr-
heiler. 161.
Brubadh, Braubach, Nassau. 206-
Brut ' ' im Luxemburg. ? oder bei
Witthch. 439. 449. 468-9.
Bruchrorbachj Brttcherhacli, bei S*r-
r^aeminee, Frankreieh. Uli- 09.
210.
Brfde, HhQinbn»U,-Kr.Neiiwied.]iM.
257. 290.
Bruie, Brolü bei Carden, Kr. Cochenj.
451.
Branchusen lag bei Miiasler, A. Rm-
kel, Nassau. 1197 206.
Brwnenhach, jetzt Hof »m» Uew^ Ar
Nassau. 206.
Brufwnburc, A. Nassau. 206.
Brwnickenimtne , Breangenbom bei
Beumholder, Kr. 8 Wendet. 409.
Brunike in pago Muslense ? (Boro
auf der 8auer ?^ 808-lt. 6.
Brunütberg cai^li um , Braunsberg bei
Nenwied. VOKk 301
Brunüttorf, Bmningestorfh, Breisdorf
bei Oudern. Frankreich. 340. 3 t4.
Brunnarha ? Bcvren bei TilioOTiUet|
Frankreich ?
Digitized by Google
511
them, Bornheim bei Alzei, RiMia«^
1184. 116. 124. 37R.
BruBt^hach. Wald bei KatzeacieDbo-
. g«D, Nassau. 1191. 206.
Brutdorf, Bro«torf. :Kr. Henig.* 618.
Aligidiirflit Ug- \m Kifbttg, namii.-
206. ' .
Bübenhetm , Bihohenheim hm • JEUAc-
nach, Kr. Ooblent. 416.
JkmmM» böi Iog«lbain , Rlieinbe»-
•te. 4M.' •
BuU^ btt K6lUlM^ Kr. SMrbwg.
• 469.
Bvrrn, Bucha, Buch bei CastolUiin,
Kr. Simmern. 67. 119. 428.
BmA«? mn AdflMuV 471.
BudeUok, Bfiaiiab, Ldkr« Trier. 448-
3. 470.
Bldendorf an cler Ahr, Kr. Alirwei»
kr. 34. 338.
i(iHl0iMwii ? mtt te «iletD MoMl ? 4113.
BmkMeimy Bitedeneaheim, BiUkd^
neshei'm, Büdesheim, BlieiDlMHMll.
81. 379. 388. 385-6.
Budin ga, Büdingen bei,OiMiern, Frank-
reich. 343. 348.
BUtmh€im}9gM Hartenburg, Wonn-
por Bisthum. 195-6. 201. 210. 224.
Bukifiheim, BockieiÜMiBi bei Umuo.
20. 91. 454-5.
Bukkerer cartifl, Buchcrimf bei Bre-
iSrnwy Lmemb«. 437;
B^lcinge, Bilzingen bei Memeh, Kr.
Saarburg. 363-5. 397.
Bvlenherch, Bohleoberg bei Birken-
feld. 409.
BMt0, Bmilfeh bei GondenfaraMD,
Kr. S. Goar. 428.
Bvlgensh^m, BUlieshciniy Kr^ AbflBlr
bkch. 287. 289. 301.
Bumage, Bombogen bei Wittiich. 428.
BmiämidB, BmUemM», Penlai hü.
Besseringen, Kr. Herzig. 345.
Buodelinga, Badelingen bei Meüwr-
wiess, Frankreich. 345.
Bvvsinga, Bisinge, bei Nennkircben,
Frankreich. 343.
Bure, Beyren bei Oükenom, Fmak-
reich. 188.
Bure, Beuren, Ldkr. Trier. 413.
Jktre, Buir bei HbliiilittMABy-^Q«.'
münd. 471.
Bureveit, Biorfcld bot Hefllle8t^eU/
-Ldkr. Trier. 443. • t ' ' • ' - *
Bmrgdha, Burgdben
60. 11(K 910. 240.
Burgare mens, m paf^ IVecbeTe.
168». 22
Bürge, ultra Rhenum, A. Uerborni
l^ima. 1184. 108.
Burgene, Bwgim, «a der Mowly -Kr.
8^ Goar. 184. 427. 461.
Burgertdal, Flur zwischen 8ejll Wüd
Vallendar. 1802. 237-8.
Burgeetat, Flur um Bingen Und Cktt«'
singen ? 888.
Burgholz, Wald bei Seyn. 1268. 272.
Burk, Bureh, bei Landscheid, Kr«'
Wittlich. 1184. 108 144.
ßurgw*, Burg an der Moael bei Zeil.
847-8. ' .
Burgundia- 415. '
BurUd, Borler bei-Mui, Kr. A4mii.
471.
Bunneringen, Burmeranj^e, Laxem-
borg; 468w.
Bume, Harienbom bei Mainz? 454;
Bvrnacha, Bomy bei Meti? 91»
Bus vide Bos.
Bu^hir 9 469.
BusdorJ, Buschdorf bei Bewingen
liuenibiiiB'. 439. ' ' . ^
Bübingen vide V^isangi8 ?
Bttsejiflorf, Bausendorf bei Neuerbergi'
Kr. Wittlich. 428.
Bustat, Beisten bei jSomnjern, Luxem-
burg. 471.
Bustrelt, ttäla episcopi, Btischfeld bei
Nunkirehen, Kr. Mersig. 401.
Buwelel 221.
Buveranc, Flur bei Noviant und Ma-
fing, Er. Bemeaatel. 66. 90. 161;
Buae, Buzin vide Bos.
Buccore, Boxhorn bei Okmnx^ Ltt-*
xembiirg. 438.
*) Camberc, A. Idstein, Nassau. 1191.
906.-
CatdaAmek, Kevlbaeh bei WoUrteiii
in Rheiobuem. III». 69. 8ia 888.
Digitized by Google
feld. 427.
(MmpeUß, Berg M WittUcb. 421.
Campo, Camp am liheMl, A« Aw*
bfOU, ^ttü^au. 206.
Cnmpenna, Flur ,in vr'rsokiedcnBQ Or-
leu ? 3&2. 4^1. 4Dd.
CBftf«fiae&, CuMch bei Lennhig;on,
Lux<»oiburg. 467.
Capeilm oberhalb Ooblion m JUi«lii.
272.
Cardon, K<tr4o7it, CardotuuM, Kay-
4tnß ea der ÜMel, Kr. Coobenu
99. 119. m 321. 419. 451^.
QueUa, Casel, La.idkr. Trier. 404.
Ca^tellmn bei Mctis, Fimokrei«^ 362.
Vaihalimia, 435.
(M^ «olttMii, KMkeUer, Flur bei
Trier,
805.
LatMinelehogen y Katzenel/t bogen, ^
KüMteo, Nmmu. Uttl. 21)0.
GiU«, Zell an der Mosel. 427.
Celtanc, t'ehan, Zeltingon an der Mo-
sel, K)-. Boi ncastel. 95. 108, 1^.
144. 226-7. 464.
CenUufber», Tarforst, Ldkr. Trier.
459.60.
Vepmviherch ? Flur bd HMUfitty-Kr.
Merdg. 1197. 210.
Cervta, Cerve, Zerf, Kr. Saarbuiv.
97. 270. 403. 410.
(JMdAmoh Tide Uddenbacb.
CheJfsvv, CMesm'i Kcldui^ bei Hüll-
ster-Mciiifeld 487.
Cheiiipta vidc K.
m llentoffthnm JMenea
1197. 20(5.
Clenniche, Gleinieh bei Bemfieatel«
411. 428
(Xerevai caetium , Glerf in Luxetn-
biirg. 832.
Oots ? Fr»DkNkk 430. 473.
Clothena, Klotena, CIolleB beiCoehem.
172. 427.
Cochema ca9teliuin, Koc/ieme, Cogeane,
Goebem an der Moeel. 172. 289.
aS2. 416. 427.
Colmen bei Bujendorf, Frankreich. 94.
Cluzerte, ^ 'hitaercze, Clneere , Clüsse-
i-ath, Ldki-. Trici-. 174. 333. 464.
Cbloftfö. Cöln. 19. 24. 38. 85-6. 39.48.-
126. 154. 173. 185-6. Iä7. 216.
226. 280-2. 284. 290. 299. 308.
816. 400. 412-1& 416^. 480.
450. 462^. 471.
Conda, Cvmdeda, Cond btt Xk^ Kc
Cochem. 119. 427.
Ovtm, Kunz, Ömumm, okerhftlb Trier.
1209. 281. 294. 430. ,
Vonfluentia, Coblenx. 59. 92.3. 96.\
108. 113-14. 144. 163. 184.6. 2<?7.
216.17. 232. 284^. 241. 250.
267. 280.2. 286-6. 298-9. Md.
826. 329. 381. 8664». 415.<4ia«
423. 426. 472.
Conßuentia minoi', panya, Lützel-Cob-
lene, Cobleoz gegeuüber auf der
Moselseite. 1206. 262. 282. 829.
Con^l^\ak& an Mosel und Alf. 172.
CarduUxy CMele, Cordel bei Twir.
59. m. 140. 407-8. 410.
8. Cornelius, Gomeli-Münster bei A*r
eben. 280.
Cavemft Cobrumo an der Mosel, Burg
^ und Ort. 40. 26j7< 269^ 810u d2ä.
4. 332.
Costae, Ouvete, Cues gegenüber Bern'
eMtel «n der Mosel, lai 8801464.
Ghifli rid« Grracbe.
Cramsara villa, Craoies bei £lebleai»
Kr. WittHrh. M9
Crezgowe, Kraichgau, liadau. 34^3.
Onapv»uMimt Kinpinioh» Kr. Bhei>^
bach. 11. .
Crittenach, Ldkr. Trier. 309.
Crovia, Crorc, Cröv, Kr. Wittüch 3.
. 16. 2S). 40. 77. 126. 172. 177. 184
464.
Cmother^ camer^ent, jetzt ein gm-
ser ^^'ln^Mn-t Crcutsbei^ bintST Eh-
roDbrottBtoin. 417.
ad Crucem, ll^gkreue oder Wispert
bei Trier. WL 1. 188. 28t 858.
Vnuienachm, GreamMh an der Naba
383.
Cnuie. Fiur b«M Wincheringen. 229.
Cruftaf Crucbten bei Nofiimern, Lu-
Miibitfg>. lOtt. 20. 91. 471.
CrTifta, Cruft bei Aiidomasfa. 26. 83.
115. 175. 192-3.
Crupelinge, Xripiiiip;or Höfe b. Uci'SGb''
wiesen, Kr. S. Goar, 4^1*^.
Digitized by Google
rVutne ? CouA«r\>lMi ^onky^ iVaiik-
■ teich. 465.
Ottt'sin/ja, fruiningCQ bei IhBf Kl'.
ßaiu-louia. 350» , ^'**^*tr»V\.\
Vumdeda yide Onids. "^^
Icr. 991 18.
Caniaberch'i eingegaiigei>^ llof, lilfS*
171.
CAir6«r«^Helim £iaaM»169. 161. 210.
ttirfc ? 287; 301.
Ourmirxjiffe, im Biatlaim Tvilttich. 2(>.
Owrveza, Cu/oeca, Citrcatia, Kürei>z
bei IVier? 863. 899. 466 "
Trier. 1U4-6H 33.
Cuitiche, Küttig bei Mttuffler^Memfel^.
356. 427. v- ^
Dagebrechduwac, WiAeHwAeide in
der Tramibaok, SklMbfeld. 410.
.'Obüheim^, Dahlem bei IleaM^vLli-
Xcmbur^r AM) l.U. 468.
VaUhelm, Flur bei Ci.l.lcnz, Höl. U;i.
Dalheim, Duhlciii bei 6pane, Kr.
h mtmA:r4». ■ > - ^ '
I^ecima, Dotzcrt) an der Moprl. L«lkr.
Trier. 20. 91. 4ao. 442-6. 462.
470. ' ')..!>
Dedinshurch, ausgegangener VOl^^bd
Wirges, A. Montebaur, NiMMNft\4l4.
Dtrhach'i nra Adenau. 471.
Derinbach, Dörnbach^ Av M«ntebaui>
' NtMwnii 42Ü. • ' < '
^1)MM ißB6ik»KaJMM^ bei Schweich.
461.
,-£hche8et, Dickcnschinl bei Klrchber^,
Kr. Siniin« TM V viclli-iclit nuvU iin-
' teJ'g^augenor Ort bei Car<l«Mi. Iii).
am lUiein.
^K^denJumtn, TheodonisriUa , Thjon-
ville, Frankreich. 20.4Ud..842. 430.
466.
SHtrymxUn, Crut im btaiitkr. Trier.
IM: '808. O'ii .r.«' rrti
.^PifendflU vilhi zwischen Malbont Ünd
it>4e» Prüms, Ldkr. Trier. 401.^
rM^: ... -.1 i^.:.., . . ■ >
hiffenbach, b^^^BMu
Kr. Wetzlar. 119T 206. '
DUmere, DfItiiaJ* bei Sinsy Kt. Sf^-
bnrfi:. 469. •
t>klMt^ fikM^ Tvkktoixi^a, Tin-
kiraoa, ViaSt^v EU* der 'Mtorthe.
< Frankreteh. SO.- #0« M.'Ml.S. 490.
466. 473.
Pirdarph, Dierdorf, Kr. Nenwied.
1204. 257. 3oa. • •
IMHirm» filla ef Mar«« hi pa<n) ße-
dcnsi? 832-8. 11.
Dt'spartum, Duisburg? 400,
Dt»tA, Flurname bei Littgen, Kr.
Wittlich. 49. • . :
IPämheim b<^ Oeneingen iA HiMt^k-
heißen. 384.
Dovhwüre, Dockweiler, Kr. Daun-. I7ß.
Dvlenge^heim, Dolgc-'hoini bei OppliA-
heira, Kbeinhessen. U81. 124. 375.
884. 860. V
Domgett, DoniiingMi bei Olerf, t«-
xembtttig. 438.
Dornheim cum ecclosiu? 1179. 71.
Dorphe, Dorf bei Neuerbure, Kr. Witl-
lich. 447.
Drachef^,' Drechen, tVet^-e pngos,
Trechirwau. ÄO. 22. 91. 208.
DrfhHngeahmen, Tret/tdingeshusim,
Trothdingeshmen, Trechtingshausen
- unter Bingen am Khein, Kr. 8.
Genar. om 863.
Dreisen, Drais bei MaidHi 404. "
(T)Dromer»heim be> Blng^h ,'4tebm*
hewen. 383-5.
Drogene, Traun baoh bei BM^Mkild,
mit in die Nabe. 410. • '
Vrogene eqiM, Ttiroiiba( h , fHkll nÄ-
ter Neuraagen in die Mxml. 401.
Droune, Droine villa, Thi*on bei'l^eu-
magen. 401. 47<^1.
Drueahereh, T^ntebcrg bei Strohn,
Kr. Daum H^Sl 173. '
Druhddin^a, Drühtieldingä h^; bei
Burmenng^n, Luxemburg. 2<>. 91.
DmteimUn, Dudechoyns molendinum,
Ihiiei^^^mulm bei Trier. 337. 352.
355. • . •
ihuktttvek, DeadeiM'd bd W«k^.
*) 9t«i »rrglcii^e D mit T.
I i N . I
'.'II .
\ I
Digitized by Google
. bach , Krw Dmm. im. lU 147.
• 174.
Dwüendorf, Dodonis villca-e, Dudel-
dorf, Kr. BHburg. 7. 333. 342.
JhKmddmife, DummeMlngm b«i Lm-
xemburg. 4üö. 4 ! ^-9.
JM^nifirshvsen , D himh* r*haui?t'ii bei
Gondeibhaiuieii, Ki. S. Goar. 428.
Jhmdeaa, Dtmph&ahm GireTemaobcm,
Luxemburg. 431. 439, 470.
. caatruBy Daum an li«^.
472.
(ThjDuneehingitif Tuiiecfiyftgeii, Diia-
xmenheiin bä KaisencMii, Kr. Co-
chem. 1190. 75. 155.
J)uo</knhof, Duodetihofh, Düdeiiliofcii
bei Kodemachorii, Fnuüu'ptcU, i}4Ü.
;-.344.
JhirehoU, Wald bei Aldensu, Birkt^-
fcld. 410.
Dutke iuicta Cochem, Dohr. 3^2.
Diringia, Ththingcn. 280-1.
Dushurchf Turiaburg, Dxmhxo^g. 28U.
Tuitio^ Deute gegenüber CSln.
280. 415.
MhenOf Evenha lag bei Rittoradorf»
Kr. Bitburg. 20. 91. 449.
EctUernack, Ljtcrnacum, Luxeiubuig.
306.7. 364.
JSdigifeia, Ethegreia, in pago Mfigi-
ninse, Juir/jtm. Edttjri/i , Edegrei,
Edegcr an der Mosel, Jvr. Cochem.
15. 12Ü. 184. 4i>7.
Edetii^etm, Uedetuk^m, Edmtkem,
. Idesheim, Kr. Bitburir. 184. 318.
354.
Mdinc/n} in pagu ricden^i, Idgea bei
Eciiua nach, Ldkr. liier. Ö64. 12-
,14.
Egla, Egda, Igei^. ^dkr« Tffier. <184
352» 411.
Etlza rivus, Elz4 1^y\my die £ls.
33. 281. 471-2.
Ei-nricht pAgua. 20. 91.
"Mipi^ i^M, fiifd.213. .229.2(e.
Mkseii, Mm bei Glodbi^» Kr. Sfeu-
12UV
EU-iinuL.fj, Eigeudurf, A, Montabaur,
IsasiMu. 424.
Metuee, Eleime, KUeos an der Me-
ael, Kr. CkMbem. 67. 119. 4S8.
EUw^rchin, Elewärthi, Oberelbert,
A. Muutabaui', Nassau. 424. 426.
Elle bei Kedingen, Luxemburg. 43ti.
EOmwilrt, Mweiler bei Birtafield.
410.
Ellinge bei Mondorf, Luxemburg. 469.
Elia, Eller an der Mosel, Kh, Co-
ehem. 75.:
El»enehi»lmmeH, Baeh im Cettet-
wald. 172,
Embäda, Emlnldf, Emehie, Kiederem-
mcl bei Neumagen, Kr. Betncaa-
tei. 147, 184. 4U. 444.
Jimmdidß, Oberemmel, Ldkr. IVier.
65-6. 271. 430. 464. 473.
Efiiniroth, üdwbeimtb bei ficnwaefel.
im. 62.
Ern^tre vide Uemptre.
Etuxhetg in der Plabs. 338.
Mn^tkUd, bei Obeiiii^elheim, Bhein-
heasen. 1197. 212.
Engeracke, Engera am Rhein, Kr.
^^euwiod. 29. 236-3, 254-5. 258.
272. 291.
E^k«k Mneheed)^ MhMm, Sm-
kirke, Enckerche, Erücrtga, Enk ri-
ebe an der Mosel unter Trarhnch.
144. 160. 172. 177. 184. 428. 464.
Engrßi/imet'ade, Greimei^atii V bei Nie-
der-Oeffb*ngen, Kr. WittUeb. Ulf.
56. 172.
(H Jf 'UshtiuL, (ll 'jomheiin, HonisJteivi,
Eiusiu'lm bei iiiicscastel, Bhftinbai-
ern. a79. 69. ;J09-10.
Enuke, bei Mebring, Ldkr.Trtv.464.
JSmaddi^ Esslingen bei Meckel, Er.
Bitburg. 430. 447-8. 471.
Eimtorf, Knestorf bei LiBdurf, Kr.
Sa«rioui£. 1179. 69. 21 a
Epdtniikeitn, Eppdnshekn, Eppelalaeim
. itt'Blaeinheasen. 1187. 124. 39a
Erang, Yranch, Iranc, Ehrang bei
Trier. 62. 140. 251. 27&^. 363.
407-8. 411.
Ercheim villa? Horchheim? 472.
Srdene, :bet Zellbgen , Kr.
tel. 1177. 63. 160.
( H )eri$tbrechsfein , Kr in hrerh tistnUf
EremhrHifteiH , ErihnaAeiH , EhiTU*
breitstein, g^nüber Coblena. 299.
331. 413. 417. 483-4
Digitized by Google
ö2i
Brüma TiHolp^ Ertßtze, Emsen bei
Felz, Luxemburg; 1093. 23. 433.
Erle? 23.
Erle.fhvrm^ ist das Kiostor S. Tho-
iniis an der fCjll. 147.
Erloni 445.
Emütbure ? viellelcbt gldeh mit £r-
Icgborn ? 112.
Jüch, Hegt, in Ardcnna im Luxem-
bure. TIO. 5. 469.
i'scA. W'aldesch bei Coblcnz. 358.
BwAeringa, Esoberingen bei Blioscas-
tel, Kheinbaiem. 69.
Egchilbach ciirin, !l:<i'hiviharh, J-
lenbach, A,, Montabaur, Ihuskuu.
423-4.
Esaingin bei Bocketkyll, Kr. Dann*
1193. 174.
Evche, Ilevese, Evesch, Ii^iohy Kr,
Saaiburg. 397-8. 410.
Eteiüta viUe Ebeno.
^m^ii»ga bei Useldingen, Luxem-
burg. 19. 435. 438. 468.
Evfrneaheiin, Ebershcim bei Nicder-
Oim iu Klioiuhosson. 20. ^1. 453-
4. 472.
ßvetha, Eft bei Orscbbobs, Kr. Saar-
burg. 350.
F^rich in pago ^ruslens©? JTlidelicb,
Ldkr. Trier. 808. 6.
Felison in pago Kiuuchcim ? Eilzoo,
Kr. Bmeastel. 115. 3.
KnerolA? 1201. 229.
Firmareivüle, Fr^merdville bei Com-
morcy, Ernnkrolch. 405. 47^..
FLaustorf, 1 iüidorf bei i>UÄcadorf,
Frankrcicb, 1182. 94.
FUmhem, Flonheim in Rbembeesen.
36. 115. 472.
FlazeMy, Flazingei, Flassiopiy bei
Hontmedy, Frankieicli. 430. 473.
Flo»bach bei Neuciburg, Ki'. Witt-,
lieh. 447.
Fotemare^HU^FUmereHbah, Vollmem-
baeli bei Idar, Birkeiifeld. 20. 91.
Fvv^ longm, Flur bei Trier. 1211.
315.
Franeia. 332.
Frankenfurt* T277.
Franhingen, Frnnkingon lag b^ Bet-
tingcn, Kr. liitburg. 471.
Fremerstorf, Fri- Fruiner»dvrJ) Fi*em-
niersdorf bei Beblfngen, Kr. Saar-
louis. 69. 94. 134. 210.
Frismga bei £soh-AJaig, Lüxembg;
430. 468.
Fudttctf Vichten bei Useldingoo, Lu-
xemburg. 346.
-Fiireop? 210.
Fute i Fisch bei Nittel, Kr. Boarburg.
470.
Furnicelt, Fürfold bei Wöllstein,
Rheinhenen. 91. 472.
Fvtra'i Wadern? bei Merjiig. 346.
Oadere, Hargarden Ijei Ilavatatt, Kr.
Merzig. 4r'l.
Gandanc, Gandane curia ? 422.
Qeihe fluvius in pago Ardiiiense, Gui-
baeh im Kr. Bitburg, fUlt in die
Our. 180. 5.
Geina in j[>ago Ardinense, Gegen bei
Kiirpench, Kr. Bithuro;. 5.
Gdime'i um iitcl, Ldkr. Trier. 1212.
318.
Genzingun, Genzingen bei Bingen,
llbeinhessen. 373. 383. 386-7.
Gepe^trode , Gfircrodc, Gipperiitli bei
M.-Uct Hingen, Ki*. Wittlicb. 77.
420. 429.
Qtrkmt casti'um , .Luxemburg. 333.
Germania. 177.
GerHinnche, Gerf^fenache , Gij-s^'Hfrrhf.
Girisnake, Girsnakke , Girt^cimacli
bei Manster-Meinfeld. 1208. 272.
297. 426-7.
Gerstingeii'i 280.
(ref'filesdorpy Gelsdorler Hof bei Grans-
dorf, ICr, Wittlicb. IUI. 62. 108.
144.
Qeverode vide Gopenrode.
Qillenburen bei Lutceiwth, Kr. Co-
ehem. 428.
Gdlenvelt bei Daun in der Eifel. 428.
Gimensheim'i in dci* Pfalz. 206.
Qimendorp, Oindorf bei Ordorf, JUt.
Bitburg. 78-9.
Girifnrahe Tide Ocrslnachc.
Gisenheim, ( Iciscnhoiin im lüiejugau,
Nassau. 337. 383.
(TtVentcA, bei Hombach, Luxemburg.
430. 432. 468.
Olabaoh, bei Nommem, Ijttxemburg.
437.
Digitized by Google
533
CfkMtuk bei Eetdwdl«!', Kr. Witlr
lieh. 16.
Oladebach bei Engers, Kr. Neirwied.
71. 184. 285. 298. 302.
Ooderdorf, Uodcndorl bei Ilahiingen,
Ldlcr. Trier. 863. 12.
Oortneroth lag bei Kirdorf, A. Nm^
sau. 1197. 206.
Qosberch bei Mamer, Laxemborg.
- 468-9.
GoveUhuaen, Hof, lag bei Kirdorf, A,
Nassau. 1197. 206.
QimtTtAorß Gonncradorj^ Kr. Dann?
354.
Qozdiruje, Gostingen bei Fiaxweilei',
Luxemburg. 467.
Gwtddinge, doflseldiiigeii bei Lintgen,
Luxemburg. 469.
Gozolrrsheim, Gozolkeim, Gaulsheira
über Bingen, Hhcinhcssen. 20. 27.
29. 30. 91. 156-6. 430. 454.
QrtuAo, QfwAe, Cfraeha, Oriieke,
Chraka, Craeh, Graacb bei Bern-
castel. 20. 63. 65. 72. 88. 108.
144. 184. 293 330. 422. 464. 472.
Urandestorj^f Grendetdorf^ Oramdorf,
aiansdorf, Kr. Wittlidi. 63. 73.
108. 144-6. 460.
Ör/ '".s, Qreves, Flur bei Novlant lind
Maring. 1194. 5(3. 181.
Gretia, Kretz bei Andernach, Kr.'
tfavon. 451.
QrinAerdi, Grimbui«', Ldkr. IVier.
411.
QrivwMmmde , Grimolderode , Gi*ei-
merath, Kr. W itüich. (981. 1. 312.)
97. 270. 428.
Qrinderich, Grenderieh bei Senbeim,
Kr. Zell. 411.
Qruva. V\nv hi'x Wincheringen. 229.
Oudenacker, A. Nassau. 1197. 206.
Guderscit ? um Bai weiler, Kr. Ade-
nau. 471.
€hiendorf, Gindorf bei Ordorf, Kr.
Bltbur^^ 450.
Giifsrr, (rif!«? an (Icr Mosel bH Cob-
lenz. 2i). 132. 193. 280. 416.
Gumersheim in der Pfiil». 206.
Quntereshtuen in pago Dreehere, Gon-
dershaQsen, Kr. S. Goar. 20. 91.
428.
Övnirametf Qüt»ä<nf ao der Moeel,
Kr. Mayen. .^10.
llnhechestnl , llartstafi wat ZtWSt'
brüekisch. 1179. 69. 209.
Ilacelport, Hat2:cmport an der Moeel,
Kr. Mayen. 453.
M^»dtmar, Nassau. 333.
üagenet Hahn bei Sofaren; Kr. Zell.
348.
Ilagenotce., Hagenau im filsass. 317-
18. 455.
HaH'fsdorf vlde HMetdoffi
II am, Haimp Hamm bei Lnxembofg.
o *> o
ILuinf^-stcin nm Rhein , unter Neu-
wied. 239.
Himermäre^ um Bit^enfeld. 410.
IlamviUeri, Hanetcilere, HannmOer,
Kr. Saarbrücken. 20. 91.
Ha))lnisen. Animuseoj Kr. Neuiried.
1204. 257.
Harn, Han bei Fanlquemont, Frank«
reich. 465.
Haregarde, Oadere , Hargarden bei
Ilaustatt, Kr. Mor/ig. 401.
harganie bei Waxweiler, Kr. Prüm.
449.
IJarldi/ißen , J I aridenge , HaiÜBgen
bei Mensig. 94. 210.
Hart, Hof l.oi Wittlich. 49. Ö7. 63.
81. 108. 144-5. 263-4.
Hartcd, Flur bei Littgen, Kr. Wltt-
Ueh. 49.
Hargesheim j Harenheim, Hamheimf
Harxheim bei Ni*»der-0]m, Rliein-
hesscn. 82. 379-80. 384. 454.
Hasdorf bei Grcvemachem, Luxem-
burg. 447.
na.slniUgm, HaaemnffH^f 09.
210.
Hattenheim, A. Eltville, Nassau. .^83.
Hedenesheimf Hetensheim, bei Oreruz-
naefa. 1197. 212. 884.
Hedensheim vide Edenishclm.
Hedenehrade, Hedert, Ldkr. Trier.
270.
Uedimtorfj Ueddesdorf bei JS'euwied.
Vm, 267.
Hegt vide Esch in Ardennen.
JJeteke lag bei Dieinrch» Laxembng*.
431.
Digitized by Google
523
Undiche, HeiilgcrmOUe bei Kalt, Kr.
, Mtyen. 451-2.
Heiore, HayerUof bei .Nohiii Kr. Ade-
nau. 471.
Heimhach bei Neuwied. 80. 169. 206.
236. 238. 2&7. 2T2.
ü^dketdorph, Hakkt^dorf, II ecket'
dorph, Ueidovf. FT^iiadoif im Mer-
scher Thal, iiu^Lemburg. 436-7.
467. 469.
UdtotU, Helfimt bei Sin») Kr. Saar-
burg. 365.
He/fi^HNfn owtellum 1210. 299.
llf'JftndorJ bei Orschhol?! Ki', &iar-
biu'g. 350.
Hdmmnge bei BleiiiBo), Lux«ttbunr.
418.
Helperakirchen , Helfcrakirchfl©» A,
Seltefiiy Nasatao. 424.
MeUete7 Hüjü&ehea WachawoUer.
449.
Memenroth, Heinmenroth, Uemenrod,
Hemmeroth bei Manderscheid, Kr.
WittHob. 50. 108 144-5.
üeminvmgeatai in pago Wabraccnsi,
Hemmingettal, Hemstal bei Bech,
Luxemburg. 89S^ 1& 3U«
Uerumge rivus ? Xjoaheimerbtclii Kr.
Mf'r^ic^. 401.
iienimingiällQven , Tleminge:<}ioven ,
Ilemnieshovey Hemnicöbeai bei Alu -
iRrefl«r. im m 237-8. 272. 387.
289.301.
He^njttrp . H"ivtrf\ Ih nifre, Hentern
bei Zerf, Kr. öaai burg, 242-4.
246. 248. 309. 397. . ■
Hengethaeh lag bei tf ÜnBter, A. RuQ-
kel, Nassau. 1197. 206.
Hentmnnl'^kelledc , JIen/ian.fkeUede,
HornuÄkej], Ldkr. Trier. 403. 443.
iie^enitemi^ Essenheim bei Niederolm,
Rheintoil«. 464.
'Jlfameöheitii, Heasbeim bei Frankoft-
tbal, Rheinhessen. 20. 91.
Mettiaga bei KlHiigsmacherni Frank*
reiftli. 340. 344.
Müdemanstoilrer U7». 69.
JfildigfTode, UeibgenrcMle bei Uotnta>
baur, Nassau. 423.
/Hjildmge? Kllingen bei Moodoif,
Lttxembuig ? 440.
Eälenaheim, jetzt Ifottttstadt b Rhein-
baiern. 1195. 182.
}JUvtish( im in Uheinhcsscn. 464.
llimbach vide Humbach.
Himmerstorf, Hemmersdorf bei über-
eadiy Kr. Saarlonie. 343.
Hirzenawe, Jlirzzenowe , Hirzenach
am Rhein, Kr. S. Goar. UIO. 24.
26. 277.
(ll)hs^enacha vide i.
Hojfeü bei Arembeiv, Kr. Adenao.
471.
Uohenegga, Bohenfiichiy Hohenberg,
Fluren um Adenau. 992. 18.
Uomgueit, Höingen, Hönningen am
Bh^, Kr. Nevtriedt 72. 184. 957.
290-1.
MoinsceUh, Hoccheid bd* DMkirok,
Luxembui-g. 344.
MMßJirvche, HoUericb, A. NastMia.
206.
Bulebriche castium, Olbrück bei K5-
nigsfeld. Kr. Ahrweiler. 1190. 149.
Ilolzheim in pago Rr d^^nse; HoUthum
bei Bidburg. 880. 14.
Holcenkeim, ttidcinesheim, Holzem bei
Mamer, Laxemburg. 91« 468.
Hdzhuaa lag bei Ci ondarriuuwfliii Kr.
S. Goar. 20. 9L
Eonhercli"i 353.
Honren, Horn bei Simmera. 428.
E^MehejOt, Wald bei Wittliah. 62.
Homheim vide Enisbeim.
IlorlarJt ccolcfia ? Hornbach? 210.
Horicheim, Horrheim, oberhalb Gob-
len/. am Rhein. 1197. 206. 257.416.
Honoür«,' Horwetler bd DraoMn-
heim, Rheinbeasen. '384i
Höre gehört mit Wilre zusammen,
Hofweiier bei WclschblUig, Ldkr.
, Trier, 1212. 318. 3öO.
Hcverode villula? ansgegai^u? 1190.
15U2. 205.
Hori.-ittde, Hostert bei Osper&t Xm-
xemburg. 438-9.
Hovewüre vide Hove.
Bowtdd, der fioeh'waJd, Reg.-Bcaurk
Trier. 1184. 110.
Howi^KUme, Greiue des Idai'waldee.
409.
Hncchchole ? Flui' um Wittiich ? 1177.
62.
Digitized by Google
Huderchingen'i Luxemburg. 468.
Huk ineaheim, Ockenheim bei Bingen.
20.
Uulciiiesheim vide llolccnheim.
Huhperch ? 233.
Humhaeh, Hin^aeh, jetzl Hontebaur,
Nassau. 423.
Hu inbrecterode , Hnmhrctmdp , Ilnp-
peiath bei Wittlich. 1113. ö(). 2»M.
iluncettrodf Uinzct't bei Beuren, Ldkr.
Trier. 413.
Hwndeahurn'i 115,
Hunefe, Iloimof am Biebengebirge.
1204. 258.
Hunesdorph, Honsdorf im Merscber-
tiial, Lmtembnrg. 435-6. 469.
Jlnne^hfim ? im Krzstift Mainz. 453.
Hwi tnge, Hei 1 1 i 1 1 b. Buseodorf, Frank-
roich. 464. 473.
Hunnecelt, Honnefeld bei Anhausen,
Kr. Neuwied. 1204. 257.
HrnnreBdorfi 173«
Buntem, Hontheim bei Lutzeratii^
Kr. WittHch. 1198. 173. 428.
Uuntinga bei Sirk, Frankreich« 340.
344.
Husen, Hansen bei Rhaimeni Er. Bern-
. «astel. 473.
mtsaeil Haustatt»' Kr. Moaag? 1182.
94.
Umsa'i Usch bei Kilburg? 173.
Htutad, Haustatt bei Menig. 210.
Jammez, Jamez bei Montmcc^, Frank-
reich. 430. 465. 173.
Ibinedorf, Ibmedorf, Immendorf bei
Ehrenbreitstein. 416.
Iddemhufe, \\'in&;ert bei Langendorf
(Neuwied). 1210. 302.
Idet^, Idarwald im Nahegel^t 409.
Jentsaletn. 29. 135. 2.'SR.
Innelbert, S. Ingbert bei BliescastcJ,
Kheinbaiern. 469,
Ingelnheim, unter Mains. 18^.* >'
Inqf iiflorf bei Stbmmoln tind G6ln.
IllO. 24.
l /ifjlinheim bei Birkenfold. 410.
Inyie, Ebnen bei Wolmeldingen, Lu-
xemburg. 343.
Ituntla dcmmeo'um, Insel OberweHii
l.ri Coblenz. 1210. 298. *
Iranoh Tide £raQg.
Irsowe, Iraäi bei'BMiiiiff.'ttN' 259.
Isena, Yseu, Eisen bei Adildabnch,
BirkrniVld. 410.
Isena iluvius, Eisonbach im A. Wal-
rocrode, Nas!?au. 424.
Itenburg, Kr. Neuwied. 41^
Innkeun, laenheim, Eeienbeim W
Niederolm. Rheioheiaen» 1187. 124.
370-1. .388-9.
Issenacha, IlUsenacha, Eisenach bei
WelaefabiUioh, Ldkr. Trier, m
4-10.
Issela, Issel bei Sokweieh, Ldkr. Trier.
460-2. 470.
Itele, Ittel bei WelschbiUigy Ldkr.
Trfer. 1211. dlM:
Iviscoy lüiadio, Jxaehf Ldkr. Trier.
. ' 243-4.
luolcurt in pago Salingowe, Julv^-
conrt bei Souill^, Frankreicli. 11^
20. 91.
jMtAm», Güsten bei- Jttliolk. ^. 46.
Kalenionth, KdomontJi, Üerg b. Witt-
lich. 421.
KaUe bei Mtfflstet^MeinMd. 451-2.
Karchernl Kersch bei Trionreiler,
Ldkr. Trier? 915 1^.
Käme, Gabron bei öaarbucg. 363-^'
396.
HeSUh, Kail» Kr. Witdidh. IMl. 231.
bei Esch a. d. AJsette, Lttxenbnrg.
469.
Kdrebwnef Flur bei Maohern. 457.
Kelberg, Kr. Adenau. 333.
KeUche curia? 1191. 206.
KeUede, KeUide, Kell, Ukr, Trier.
403. 414-15.
Kemhdp, K&med^, Kemmedun iu-cta
Pinguiam, Kempten bei Bingen,
llheinhessen. 266. 383. 472.
KempHte^ Kamjien im Kr. BrQm?
12<I0. 226.
Keinetn, KeiriytOy Ketwfhn. Kfi'tnfin,
Kemta, (^lifmpta , Kaimt an der
Mosel bei Zell. 63. 69. 108. 144.
172^. 210. m 319. S47. 427-
8. 464.
K' fnjr'^nrfff . Kempfeld bd Bluinneily
Kr. Bcrncastei. 472-3.
Digitized by Google
635
Kenne bei Longuich, Ldkr. Tlier.
431. 440_1. 461. 469. 471.
Kere ? Kirn an d. Nahe, Kiv Cretus-
' Dacht 478.
Kl r.- lere, KirKperg, Klrehberg l>ei
Siramem. 1170. 38.
Kerikif K^ke, Körrich bei Meurich^
Kr. Saarburg. 363-6.
.KetUeke, CSrliä bei BsMenhefan,
Gobienz. litt. 161. 412.13.
Kerriche utnimque, Ob^rikirch and
Monaiso bei Trier. 851-3.
Kerseche, Kersch bei TrierNveüer, Ldkr.
Trier. 465. ^
KtUendit Kutenten, Ketimomf Ken-
ten bei Lieser, Kr. Berncastol. 63.
94. m 144. 184. 227. 360. 337.
464.
Ketioki in pago Meinfeltj Ketige, Ket-
lig bei bassenbeim, Kr. CoblteB.
17. 257.
Kevenich la^ bei Longiiioli an der
Mosel. 461.
Keverche, Käworich bei Leiwen, Ldkr.
Trier. 444.
Kile, Kyle, Kiele, Kilan flumen, die
Kill im Reg. BeB^ Trii6r- 62. 108.
144. 259. 407-8.
Kile, Kill bei Welschbiilich, Ldkr.
Trier. 1212. 318.
Küe, Steatkyll» Kr. Pratn. 448.
Kämotäbt, Forst an der KiU. 128. 26t.
408.
Kinderimra . Ivindcrbeureu bei Bon-
zel, Kl. W ittlich. 69.
Kinneheim pagus, Kinhrim im OH-
verreich an der Mosel. 715- 3. 464.
Kirchesch^ Kktefa bei Trierweiler?
344.
Kii-chiorf, Kii-dorf, A. Nassau. 206.
Kirieamfh ? Riif bei iMedridi^ Er.
SMrbarg ? 345.
KirJlnf)fi, Kerlin«? bei Hin, Kr. Saar-
louis, oder boi ►Sirk, Frankreich. 465.
Kirricha, Kcbrig bei Mayen. 67. 119.
Ktnuehe bei Lienguich, Ldkr. Trier.
432. 441.
Kona, Conen bei WaBserüesch,' Ldkr.
Trier. 354.
Kri^ho , Kriske, Girst bei Ilosport,
Luxemburg. 20. 91.
Locus proftmäi» iiBl einem WaM. 851«
Laimmevpstnrf, Laaiiftlorf bei Birk,
Frankreit h 340.
Lampeden, Lampeiden, Lampaida,
lisntptdien bei Oberemmel, Ldkr.
Trier. 66. 248-4. 246-8. 309. 897.
Langindorf, Langendorf lag, wo jetit
Neuwied stellt. 71. 302,
Langescheit, Lancginscheii , Land-
scheid, Kr. Wittüch. 87. 108. 127.
144. 268. 420.
Lantirshoven bei Gelidoi^ Kr. Ahr-
weiler. 1187. 126.
Laude, Lodi. 298.
läetankin in pago Mualeose ? Heltuiu,
Kl*. Saarbiug? 808. 6.
Lehmen, IdoMHUi iit pago Meiofelk,
Lirina, Liemena, Limena, Lnemone,
Leirnene, Litnine, an der Mosel
oberhalb Covern. 17. 67. 72. IIÖ.
125. 162; 164. 184. 223. 296:
Leia Castrum bei Gondorf? 333.
Leia an der Mosel, über Coblenz. 136.
Leihersheim, Laubenheim bei Nieder-
oltu, Kheinh<«sen. 384.
Leimeniharph, LümesdÖrf bei Oudern,
Frankmch. 344.
LeliUey Lellich bei Mantemaeb, Lv>
xemburg. 431-2. 468.
Leinback, Leimbach bei Adenau. 471,
Leminenl im Oberland? Uli. 233.
Lendengm, Lenningen bei Bemiob,
Luxemburg. 188.
Lf'odii, Lüttieli. 430. 439.
Lessen iche , Lüseiiich bei Zeltingeo,
Kr. Berncastel. 1184. 106.
. ^Leaemdk, JUmM, LievinkB^ Leefae-
nich im Ldkr. Odin. 1083. 20. 86.
91. 430.
Licha, Lieg bei Treis, Kr. Codiem.
42g. " ' ■
Lideeha, Lydeke, Lideka, Lidike, Li-
*i dicha, Littgen, Kr. Wittlieh. 49.
62-3. 82. 108. 144-5. 354.
Lieprehdingin, Liprehtingiv , Leimu-
dingtn Jag bei Welsehncudorf, A.
> Montabaur, NawaH. 424. 426.
Lierades adenove bei Adenau. 992. 18.
Liethdorf, Lietorf, Littoff bei Nittel,
Kr Sanrburp. 'lf>ß_5.
Lifriiujt luxta Esch in Ardcnna, Lif-
franee bei Elsch auf der Sauer, Lu-
xemburg. 469.
Digitized by Google
I
I
526
,jfltnmr vide Lelunon. ^
Lincere, Linster, Luxemburg. 469.
Linaria. 1191. 218. \
Linchtr, bei Nietlorkerseheu, Luxcru-
Lindiche, Lintgen bei Mersch, Laxcra-
burg. 435.(J. 469.
l^i^ern, Lestira, die Lieserbach, Kr.
7< Wittlich und Berncastd. 33. 181.
Lisura, Lesere, Ltsere, Licscr bei
, Berncjastel. 53. 184. 330. 333. 422.
Lissarie, Liiisare, Laseerg bei Müns-
tcr-Meinfcld. 427.
Liva, Live, Leiwen, Ldkr. Trier. 396.
401-3. 411. i .iii.itr«j.r ./i
Livina vide Lehmen.
Lizheiin , Liesscm bei Biersdorf, Kr.
Bitburg. 4ÖU.
Jjoaria, Lore, Lovene, Lot an der
Mosel, Kr. Mayen. 20. 9 L 450.
452-3. 472.
Lochwilre ? Löi-zwcJler bei Niederolm,
Rhcinbessen? 454.
Lofjennten, inferior Logenstein, Lahn-
Stein am Rhein, Na.sBau. 108. 141.
144. 206. 215. 353. 424.
Logina, die Laiin, Nassau. 424.
Lugeyi.Hhdi/i, Langculoiißlicini b. Creuz-
nach oder Lohusheim bei Alzoi.
.> 1158. 33. f. rri. .i . .
Lohenstein, domus fortis supra L<rn€-
tarn ? .333. .• •
Lohet, Flur bei Wittlich. 49. /
Laiben. III. ^< ^
Lwneratw'f? Läniisdorf oder Launs-
. torf bei Oudern, Krankreich. 344.
Lonkainp, UA Bcrncastcl. 411.
Loufta 'i 333,
Lonqesheiin, Langcnlonslieinj b. Crcuz-
nach. 1187. 124. 371-2. 382. U87.
, 389. .\ \ -A
Long in, Longen bei Schweich, Ldkr.
Trier. T70. 5. ,
Lonienha c/i? 332-3.
Liingun, Flurname bei Longuich. 461.
Lvnniche bei M ü uhter- Mein fei d. 1209.
. 292.
.Lorche, Wald bei Gordcl, Ldkr. Tncj-.
408.
Lorcibura, Lozzehura, LöUbi.uicn bei
, Sohren, Kr. Zell. 173. 348. ,i
.'.'üi -Uli' »i •»•.»/.
Lortdorp, Lohradorf bei Ahrweiler.
287. 289. 301.
Lo»che^ Lttvescfie, Liusche, Lörscli bei
Schweich, Ldkr. Trier. 432. 441.
443. 462-3. 471.
Losnhine, Lohsina, Losina, Loisine^
Loamene, Losbeiui, Kr. Morzig. 344.
348. 350. 401. 457.
LoKpacJt, Laabach bei Kaiaewesch,
Ivr. Cochem. 428.
Lore, Lovene vide Loavio. '
cell, Laufeld, Kr. Wittlich. 428.
Lozzcbura vide Lorciburc. A
Lvcn, Luke, Leucken bei Saarburg.
396-7.
Lucei'i um Birkonfeld ? 411.
Lucewode, Lutzerath, Ivr. Cochem.
428.
Ludelingen, Lullingen bei Clervaiw,
Loxomburg. 468.
Ludenendorph, Leudesdorf bei Ander-
nach am Rhein. 63. 100. 108. 144.
176. 412-13.
Luden/jer'i bei Meracli, Luxemburg.
435.
Lüdersdorf, Leudersdorf bei Uexheioi,
Kr. Daun. 471.
Lukesinga, Luxem bei Wittlich. 91.
447. ,1 .-'r;.!,}. j,»7/
Luncsheit, Lorscheid bei Farschwei-
ler, Ldkr. Trier. 442. 470.
Lvnrwich , Longuich, Ldkr. Trier.
295 430. 441. 461. 464. 470.
Lune»dorjjh ? Launsdorf bei Oudcrn,
Frankreich ? 430.
Lusche vide Loarhe.
Lusingen '} Lukeaingen ? 447.
Ijutarstarre, Lausdorn bei Clerf, La-
xeniburg. 473.
Luterburna, Lauterborn bei Grcve-
niacherivy Lu.xemburg. 23.
Luthtr*', Kaiserslautem. 184-5.
Lmye^che vide Lösche.
Luzelenburg, Luxemburg. 468.
Liizeieukiricha, Usselskirch bei Thion-
villo, Frankmch. 20. 91. 430.
Lnzze, Lütz bei Treis, lir. Cochem.
LuzzeUencoblenz vide Confluentui mi-
nor.
Luzzelen loteveishirch, Flur zwiechen
i- Coblenz und Moselweiss. 1209. 285.
Digitized by Google
527
Mmehena, &iaoken bei Grädenbaoseii)
Kr. S. Goar. 67. 119.
Mmchem, Macliern hei Lioaer, Kr.
Berncastel. 1111. 40. 358. 399.
Maehere, Grev^maehern, Luxembg.
439. 457.
MaeherwU^ Meober bei 'Olemax,
Luxemburff? 438.
Ma rhto H >• iila h* i n pago Bede me, Ma teen
- bei Rittersdorf, Kr. Bittburg. 882. 9.
Mac^ilOf MakeLen, Alekel^ in pago
BedhMi. Medtek, Ky. Bil^urg.
7. IL 16. 160.
Maffuntia, Mainz. 19. 89. 92. 168.
280-1. 295-6.385. 430. 453-4. 472.
Maibm, MaUbr^, MaLbt*ucg, Malhntg,
Mdboni bei ThaKang, Kr. Bern-
castel. 401. 409.
MnUt-rhac, Malend frlna, Mallendaret
Bnrh bei Vallendar. 417.
Mmiibraf Manier bei C/apellen, Lu-
xemburs. 430. 434-5. 468.
ifaM&Msi^ Mombaoh bei BlwiiDeiiy Kr.
Berncastel. 422.
Mnffdi^-ftcheid, Mandilscheit , \fn/df>*-
»cheuif Matuir^heit, Ma/uiirscttit,
castrom et yiUa, Manderscheid, Kr.
Witmdk 4$. 60. 14fi. 2dl. 954.
411. 419-20.
Mandi'p, Mandern b« Kell, Ldkr.
Trier. 458. 473.
Maneldalt Mannendal, Mandel bei
GrevziMieh, 90. 91. 472.
Monis, Meinis, MancebefBriey^, Frank-
reich. 466. 473.
Mannenbaeh bei Saarburt^:. 397.
Man7ienbach bei CastcUaun, Kr. bint-
meni. 428«
Manninbach, Manubach biei BMbe*
räch. 1190. 139.
Mamepret vide Masscnprct.
Mantem4xche, Maodemach bei Gre*
▼emnachern, Laxemburg^. 432. 468.
MäranCf Marandi, Maring bei Lie-
ser, Kr. BornrriRteL 63. 72. 79.
81. 108. 144. 180-1. 184. dl9.
835-6. 422f.
Marcetum, Merzig im Saargaa. 94.
101.2. 210. 214. 89SU. 399. 401.
410.
Marchidith, Merkedet, Merokfdictftf
Merchece, Marchs, Mersch, Lu-
xemburg. 20. 91. 353. 430.2. 435-
8. 457. 467. 469.
B, Marie mVa, Kloster bei Trier. 121.
Marf^aln , ^Jffr^nll^nn. ^t^rsel^, Mar-
8iil bei Dieuüe, f ranki-eich. 69. 154.
210. 465-6.
Mmthteadfyrph, MerM^f bd Rir«v«r,
Ldkr. Trier. 459-60.
Martini ecrlesm, Mi^ zkirohen bei Meu-
rich, Kr. Saarburg. 236. 430. 456.
469.
Martini motu, Flor bei Trfer. 69.'
Massenpret, Masprtt, Mamepret^ Mes-
burg bei Kaisersesch. 67. 119. 322-3.
Mmter8ku»en bei Biankeratb, Kr. ZeU.
428. ,
MäUMfy MaAeaer &of bei Irsdi, Kr.
Saarbar^. 459-60. 462.
Mazenn, luxta Bidburg, Matzen bei
Kittersdorf, Kr. Bitburg 449. 471.
473. Vide Machtonvillare.
t, Medaräi eode»ia, S. Medai-d im
Stadtkreise Trier. 1199. 242.
Meddinsa^ MeHich, Kr. Wittlich?
344.
Medemach bei Diekirch, Luxemburg,
439. 469. ' •
MedicmHf 892. 11.
Medixuf riciis, Moycnvic hei Chfiteau-
Salir-^ Frankreich. 466. 47.3.
Mpfj m hiii'li:<()\irnt',V\\\r bei Rhens, ober-
balb Cublenz. 1174. 59.
Meffinentis, MiginensM pagu», Meii^
feit, Meinfrdde, daa Meinfeld. 15.
17. 25. 21?
Meisbrot h , Meisj)elt bei Kehlen, Lu-
xombnre. 20. 91.
Mutete Tim Maeqiüla.
Meliche, Mellich, Kr. Wittlich. 430.
Menityelt, Menüveit, Meinesrelt, Mernt-
velden, Mensfelden, A, Limburg,
Nassau. 1202. 237-8. 258. 27^.
Mendidi bei S. Johann, Kr. Häven.
26S.
Mengesröd, Mm^j^^resrod, Mengersclded
bei Ohlweiler, Kr. Simmern. 1194*
178-9.
Menmgen, Mefineehe, Mennit^aj Me-
ninge, Meitrmge, Menningen bei
Rahlingon , Ldkr. Triet. m 7.
342. 349. 446-7. 471.
Merchedith vide Marchidith.
Digitized by Google
257.
Merkesheim, Marxheim, A. ilochhoim,
Nassau. 1195. 184.
MeiU bei ZeU w der Mosel 819.
347.
üerMorff bei Meneh, LaxemkNug.
467.
Merd4wiUa, Merl bei Uollericli, La*
zembofff. SO. 91.
Menike, lierreke, Merink, Mchrilgy
Ldkr. Trier. 150. 152. 290.
Merroseä, Wiese bei .ReinboldweileTi
56.
Metmse, Mettaoa, M Meeh bei Bidbing.
342. 350.
Merscheit bei Morbeoh, Kr. Beioetf-
tel. 422.
Mersdorph, Mörsdorf bei Moiiipach,
Luxemburg. 467. 468.
Merthelnche, Merthdae, Mertloch bei
Polch, Kr. Mayen. 29. 128. 184.
194. 2U2-3.
Merveltf Mcerfeld bei Manderscheid,
Kr. Wittlich. 469.
Megenlieiin, il/Zfe/iAtfunbei Andenutch*
221. 2H4. 412-13.
MeursUide, Flur bei Brucb| Luxem-
bui^. 439.
Meti», Mete. 19. 20. 69. 85. 91. 134.
188. 210. 233. 334-5. 340. 842,
4on. \':V^. 136. 464. 466.
MetelacJie, Metüach, Kr. Merzig. 120.
394.
Mettn'chef Metterick, Metternich bei
Coblenz. 1140. 26. 29. 108. 144.
237-8. 258. 262. 272. 416. 453.
Mettrico, Metternich bciMUnster-Mein-
feld. im 128. 426-7. 472.
Mttrü^, Mettrieh, £r. Bitbuig. 448.
450.
Metscheit, Maischeid bei Apbaoeen,
Kr. Neuwied. 257.
MeUetMTiheifnf Mettenheim bei Oitbo-
fcn, Rheinhessen. 1194. 177.
Metthujcii, Medinge» bei üauleniy Lu>
xciiiburg. 437.
Miene, Möhn bei Welschbillicb, Ldkr.
Trier. 4i06. 408. 410.
Jf^iersl? nm Beacb» Kr. Soerboig?
440.
Minciche, Mufiibgen bei Sina, Kr.
Saarburg. 344.
Minneheim, Minheim boi Osaao, Ks,
Witthch. 354. 464.
Modena, ^udeM, Muden bei Cerdea,
Kr. Cochem. 67. 451,
Mogua, der Main. 283.
Mulharh, Mülbach bei Niederjkiul^ Kr.
\VitüiGh. 62. 108. 144»>
Molm^di, Mfihifeld bei OteenheiHeD,*-
Ldkr. Trier. 456.
Mclun, MUhllieim bei Berncaetel. 172.
Monaehil München? 280.
Monasterivm in Mcinevclt , Müostec-
Meinfeld. 188. 195. 419. 426.7.
Monasterium in Eiflia, MUnstcr-EifiBl.
30-1. 43-7. 51. 213. 252-3.
Monasterivin ad MoBcUam, Mustevif,
Munstre, Münstei" bei Neuiuagt»n|
Kr. Bcrnewtai. 1119. 72. 184. 464.
Monatkrium. Miiustor, A. Bimkeli
Nassau. 1197. 206.
Monasterium, Münster bei Heidw^*
1er, Kr. Wittlich. 349.
Monasterium in Appula, KUnplei^sp-
pel; Rbeinbeiern. 455. 472. vide
Miinstre.
MancelcUe, Moozelfeld bei BernoajMel.
411.
Möns 8. Marie, Flm* bei Trier. 294.
Möns «. Petri, ftpliter Maricsiberg bd
Alf. 155.
Möns superior, Arenberg bei üluen-
breitstein. 416.
Montabur, Montabaur, Nassau. 423.
Moresdorf, Möi-sdfiRrf bei Treie^ Kr.
Cochem. 428.
Morscheit bei Wirschweilpr, Kr.Be^a-
castel. 422.
Mor8wilre9 KU Taben. Kr. Saarburg.
456.
Morfsceit, Morftoheid bei Kuwer, Ldkr.
Trier. 404.
lioiiaoheii, Wald bei Hamer, Luxem-
burg. 434.
Mosehtad, Flur bei Cobicnz. 241.
Mouh? Morl bei llolierich| Luxem-
burg ? 467.
MonrU^ Merl bei Zell? 449,, .
Muderee, Möra bei MUnster-Meiofeld.
460 JJ.
Digitized by Google
520
IMbMi^ Matford ho\ Coniern, ha*
xemhur^ 430. 433. 435. 468.
8ftu. 424.
ifvMluv kttUiefaeid bei Kell, Ldkr.
IVier. 1108. 117.
Mvhnhnch, Hof h.Ehr<^t)hreit&tcin All.
Muliw 8ub Herinbrech tslein, jctat Thal-
Eiureabreitetem. 1210. ^^99. 416.17.
Jliili^. IfonOiaeh bei Obw^lngcl-
heim, Kbeinhesficn. 454.
Mmcedal, MUarttilkaif Flor bei Bin-
gen. 117.
Mmchinhard? bei VVaiii, Luxem-
burg? 341. ,
Munder Castrum, Mottcler bei Mett«
loch, Kr. M.vTf^r. 1190, 14!.
Mundelar, Montielftnge bei iüoiiemoiity
Frankreich. 340. 344.
Munichwilre, MSoobweiler, Rbeinbel-
ern. 1191 210. 233.
Munntre, Münster bei Bingen. 11§8.
32. 383-4.
Mifuire, Mustere, Münster bei Nru-
ma^en, Er. Bemoutel. 184. 464.
Vide Mouastcrium et Mustere.
Muntenirh , ^löntenieh bei Gerden,
Kr. Cochem. 452.
MMnaaeker," Afunaeha&ßc^ , Mensch-
eeker bei Irrevemeebera, Loxem-
burg. 432. 467.
Uunzickt, MMusingen. Kr. Ck'eaeiMeb«
212.
Mmomtnuhff, Mendorf bei Remich,
Luxemburg. 348.
Mvrminn^a, ßui'mcringcn , bei Be*
mich, Luxemburg. 2<). 9L
Mu8Öack, b iux' bei Öimmeru, A. Mon-
tbefaenr, NnHe«. 216. •
Mttsckebach, Mosbach bei Bieberfoh)
Nassau. 184. 295-6.
Musella, Mosella, die Mosel. 15-17.
28. 35. 64. 91. 108. 123. 126. 132.
144. 168. 171 208. 212. 339. 244.
• Ik 25S. 262. 280.2. 285. 296. 302.
365. 401. 407. 410-11. 432. 450.
4r)3. 461. 464.
Miioeiun'i Franicreich. 352.
Mu^entis, Musaifmns pagus, Ifeiiel-
gen. 6. 91.
Müsse, MUsck bei Axewberg, Kr.
A<]<'nnn. 47 L
Mustere vide Munstre.
Muterstat, Muttentedt in iUieinbeiom.
1195 182.
Aa, i\ava, NaJui, der NalicUuss. 89.
124. 87U2. 382. 388. 380. 410.
NachetHy Üiadcenheim bei Oppenheim,
Rheinhessen. 453.
NachfjnuTCfi, der Nuhegau 472.
bech, Kr. Saarionis. 72. 184. 884*5.
Namedy Nemedr nnler AndeniMb.
413.
Narheim, Noriieim,. Kr. CreuzuAch«
20. 91.
Nai§ame, Naaaeu. 424.
Nathnmm in pegft Bedcnse. Naüen-
bcim bei Blekendorf Kr. Biburg.
115. 4.
NMeeh» Villa? TeUig bei ZcU. 347.
Nemus sanetum. 120l. 239.
Newniche, Ncnnig, Kr. Saarburg. 886.
Neren. Neef, Kr. Z.'ll. 428.
Nidemberg, Ni(Ui tuUet'Cf jNiederbera;
hinter Ehrenbreitstein. 333. 416.17.
Nidenbudi , Nidinbuck, Neidenbach
bei Matberg, Kr. Bitbm^. 1117.
63. 25y. ;J53.
Nimisa in pago Bedeusc, die ^ims-
baeb in den 'Kreisen PrOm und
Biiburg. 798. 6.
Nitersdarfh ? um Saarburg V 345.
Ni'rulffirtfjen ? um Bachem, Kr. üLet^
aig V 457.
NMretvninn bei Mtlneter Eifd. 1171.
44.
Nogcrn , Norfn, Nehren bei isUler,
Kr. Uochem. 172. 427.
iVoAoWr NorWf Nohn bei Orschhol«,
Kr. Sharbur^ XM. 210. 645.
Umtä, Nohn bei Aremberg, Kr. Ade^
nau. 471.
Nmneicüre, Nonnweiler bei ütnen-^
hausen, Ldkr. Tiier. 443.
Normngen, NSrtttttgen bd BeMM!*
bur^, Luxettibnig. 174.
Noren vitle Xogcra.
Nospelt bei Kehlen, Luxemburg« 435..
6. 439. 469.
None vide Nohen.
Swiant bei Lioser, Kr. Berncastd^
63. 79. 8L X72. 180*1. 819.
411. 422.
34
Digitized by Google
630
Äo'uotnaguiH, Nvmage, Ktnmegm, 40.
NuciväLa palatium. IB.
Norum ea$tniun, NeMrbarg- bei Witt-
lieh. 66. 411'. 421.
Anmheim, Naunheim bei Pokhf Kr.
Mayen. 1210. _
XuUa Uma, Bnch bei Trier. 353.
Nvmeme, Nommcrn beiMeneb, La«
xembttrg. 435.
j\vma{jr. Noviomoffum, NtmiregeD.
40. "2^1 ►.
Numa^en, >»euiijagen, Kr. Bernca-itel.
464.
NeuDkh cbrn bei Dm. UIMI. 15U
2. 2^ f). L>Gl5.
Xitsia, JSeuss unter Cöln. 28U.
Air««^ Ncwal bei Aacb, Ldkr. Trier.
4H>.
NvirÜrc. jrt/t Naurath bei Büdlieh^
Ldkr. iVicr 44.H. 445-6. 471.
Obdtme, Obdimf, Wald bei Munta-
bftur. 424.
Od^^M, Ockfen bei irBcb, Kr. Saar-
}mr^, 398.
Ocktniieim, Uukinesheim, bfri Bingen,
RJ»cinhcssen. 20. 31. 91. 124. 369-
70. 979. m 384.^. 390.
Oeküheim, Uxheini bei Kerpen, Kr.
Daun, m 91. 430. 450.
OjhtetuUnc, Ofthemedunc, Ujätfifiedinc,
OchtindinCf Ohiimtdinc, Ochtcn-
daii^» Kr. Heyen. 222. 324. 417-19.
Offelt, Hoffeh bei Aremberg, Kr.
Adenau 450.
Off^ikf ini 1)01 Alzey, Itbemiie^scu. 4öö.
OidingtUf Oldinge, Oliogeu bei Beta-
dorf; Lttxonbg. 174.05. m 469.
OUcia, Ol^ivMMb öbetiuab. Trier.
244-0. :
Olke, Olk bei Aach, Ldkr. Trier.
447. 471.
OlkinMkf UlMaek bei Neuorbviv,
Kr. WittHeb. 172. 184.
(Hmnffi. Olm. Rheinb^sen. 8ö.
Ohmes f i' rankj'cich. 466.
OiMBhdnt vide Enesheim.
Orimwrt, Frankreich. 466. 473.
Ortnume, Ui niitz, Kr. CoUeils. IMS.
236. 238. 258. 273.
Oma ? 342.
Orna/nOy Orenhofen bei 8cbiekhrei>-
h'r, Ldkr. Trier. 83-4. 90.
Oj*vat/Ä, liorrescu, A. ALontabaurj Nas-
eaa. 424.
OroQt, Urbar bei Vallendar. 416-17,
(h-trili-e, T^rweilei" bei Oberkircben,
Kr. S. Wendel. 44.'^
iimnna, Osauu, Kr. Witiiich. 81.
OmfWtkre in pago Sareauw; Omtta&rt,
Otmürtf Osirciler bei Rosport^ La-
xemburg. 835. 9. lö. W\
()ttm*^f. (fmt^.-rr. (Jmize, Oinue, Kmfi,
Nassau. 3Ö6. 417. 424. 42G. •
iMingal Etgert liei Tbalfitng, Kr.
Berncafttel. 1193. 173.
Oui^y Auw, Kr Bitburg. 4.S9.
(Jvorek en, Oberecken bei AUdorf, Kr.
Bitburg. mi. 311.
Overahusen, Oberhausen bei Mtlnster-
appel, Ilheiiibaiern. 45.5.
OzburcJt, liozhurch. Osburg beiFarf;cli
wciler, Ldkr. Trier. 405 413-14.
rafßndorj , l'fiiib ndorf bei Eliren-
breitotc^in. 388.356. 858..9. 416-17.
J'afcnroth, Fiur bei Wittlich. 422.
PaUgenna. Palgenhe, Poh'tjinne, Pa-
ligene. Pallien unter Trier. 3d3*.4.
406.7.
PaHaüobtmf PiaM an der Meeol, an*
Cerbalb Trier. 140. 261. 899. 406.7.
411.
PalzeU, ValzL-m bei 6uu5, Kr. Sa«r>
bui-g. 235.
Partemkeim bei Wörrstadt in Rhein>
Im^hm. 197.
Peiria, Parte im Kr. äaarborg. 222.
205.
Pellinc, PeUineky Pcllingen bei Obcr-
emmd. Kr. Saarbwv. 66. 242^3.
271. 309. 397.
Petra caatrum, Obeistain an d. Nahe.
333.
Ptezport, Pizport, Pißport bei Osann,
Kl. Wittlieh. 184. 464.
Piltcha, PUliche. ^^ o Ischbillich, Ldkr.
Trier. 864. 899. 4Ü&.6. 408. 4ia
412. '
Pilla, Biel bei W^adern, Kr. Mersie.
438.
Piaida, Bleide, Plaidt bei Andeimeh,
Kr. Mayen. 895. 15. I7r •
Plancene ? Palzem ? 411.
1
Digitized by Google
.PUttana, Platten boi Bettbm, t4\-
x^'nihurg. 1000. IH. 43S.
Jt^kuena, Piatten bfi Osiiqn, Kr.
. lieh. 49. 319. 422.
Pavei, Pluwig bei Scböndorf, Ldkr^
Trier. mV. 312. 404.
Pluzei, Phit.'^civoid boi Diogdor^ Kr,
Prüm. 449.
PUenbach, PoMbairh bei Osann, Kr.
Wittlicli. 422.
^oÜche, Polch bei MUastor-Meinfelt
195. 202-4.
PolkJie, P^icA«, 4*öcUch hei Meh-
ring, Ldkr. Trier. 444. 462. 464,
471.
Polroth, Pölert bei llerineskfil, ixikr.
Trier. 413.
Po^äreka vide I'undcrcho.
P<mepo*teiref Pomster bei Aremberg,
Kr. AdenjMJ. 471.
P^rzheim, Pforahoim io WUrlombcig.
333.
PrtUeSf Pratz boi ii(?ttl>oin » Luxem-
burg; 488. 499.
JPfenket Brenk bei BorgbiolU, K.r.
Mayen. 173.
Prettingen bei Liiitgcn, Luxemburg.
469. ^ ' .. •
Pnc&tfUB vido B.
PfV»f^ Spriuck bei; Gill^llfeU, JKJT.
DauD. 1(20. 33.
prodeeha, Bruttig bei 'Jixm^ K«. Co-
ciiciu.. 427. , , .
Pnaipeturty Frtnkroich. 466; 473.
Prihesderu&ihj PruohutJidei''-ofh, Pro-
restfToih, Prastwt i)ei Bf uorii, Xjdkr.
Trier. 20. Ol 473.
Prumervbqa^, i lu; be^ Littgon iiniji
Wittticb. 49.
JRrvmia, .PtOfti zui* Ley, bei KnufiSl»
Kr. B;t!nirg. 800. G. 13.
Prunua tluviufl jn,.j>ago Bed£ju>e, che
Prüm. 6.
Trmnia, Prüm in der Eifel 43. 46.
806.
Pultirsdorp bei iilUeri Kr. Cochem.
1187. 126.
Pumtm, Poiimici'a, Kr. Cochem. 119.
427.
F'undtrche, Pondreka^ Panfprchef Pün-
derich bei Zell. 172. 184. 347.4(64.
Puzerberchf Flur, wo? 3l5.
PuzeriTidlh, ein Forst bei s. Johann-
Rohrbacli. Rlioinbaicrn. 187. 210,
i^vinba rivulus, bei Ehrang unter
Trier. 25L
Quintinaclta, ild Imsi- G«rWby Kr.
S. Goar. lUO. 24.
llaldingen, llaliagOD/ Ldkr.. Xri<^.
1182. 94. 210.
Rßmeh;eupe, liunuiiel&ogen bei Mcuh
rieh, Kr. Saarburg. 303-5.
Untnerf slxn li bei Kdoigsfoldi Kj*. Ahr-
weiler. 992. 18. ;
Jpjifi€yMicJt, lieeken-iiavsbach boi Put^-
telangc, Fninkroieh. U79. 69. 121.
197. 210.
liatheke, Hnhteilif, liarfik,, Tuitfcha,
Jiateka , Hnfirhe, Kachtl^ bei Zel-
tingen, Kr. Bcrncaatel. 03. 95. 108.
123. 144. 147. 160. 465.
Jl(otfiere.<idorff Jlatt rsdorph , Uetert-
äorph, Rittorsdorf boi Bitburg. 20.
91. 430. 44J». 465. 470-1.
llavejigerabnrc viila , Ilavengir^burg
bei Ohlweiler, Kr. Sinmern. 38,
Uerhe bei Hilbringen, l^r. Jilovig.
312-3. 34{). 348.
Ueäi'ui.'iK um l>ioki^eh, Lurnnburg.
llöO. 33. • c i
Rtgfnnpm^, BegenabuW- 381.
Heide, Rieden hei .B. JoiMpo,
Mayen. 213.
lu ininiii^ lu i/iafj^, Kr. Ahr\Yeiler am
iaiciü. 144. 271. 283-4. \
' ttemholdmllnre^ Beraweilier bei Salm-
rohi-, Kl. Wittlich, im 49. 56-7;.
Jleiv.-^r, (t, l,'' /}eü''t ff, Reinsfeld bei llcr-
moskeil, Ldkr. Trier! 403. 413.
JUUnge, ßclviinjjcn bei Nittel, Kr.
Saarbnrg. 363^.
ßifiUßk4A^hu^(X'^hurg, 430. 439. 469.
/?r7?,«rr, Jteme, Rhens a. lihräl, |Ober-
halb Coblcnz. 58. 95.
Keppedingen V lüppingcu bei Bech,
titixembürg. 4d6.
Bespf, Risbach bei Tkarbaeb. 126.
. 172. 184.
Itetersdoroh vide Ratheresdorf.
liethirrode, Hidetum tca-tum, Retteratli
bei Virneburg, Kr. Hajen. 895.
lft.,418.
IShmm, Jiauta, derBhein. 6. 48. 108.
Digitized by Google
•
532 B.
183. 2S9. 2ff0.3. 299. 887. 415.
424. 453. 472.
HJteni pagus, der Kbeingau bei Mainz.
124. •
Mi^uitmffe bu Redingen, Laxcmbarg.
438.
Kiciienbach, iieichen!>apli bt»i Baum«
holder, Kr. S. Wendel. 409.
Kvekenewrt, Rieheeointbei Omnuercy,
Frankreich. 466.
RicUöh'i Elsass? 177.
liidfn'i'< ."lartw vm^c Rethirrode.
Hidetibtrcli '} iiicdcnhurg, Kr. ßem-
CMtel? 470.
Riferackntf Bdfenehdd bei Adenao.
471
litif, Ik'il hei Bonp^ol , Kr. Wittiich.
160. 172. 428. 464.
Rimaae vide Beumage.
Bim
buTf^. 438.
Hinderbura, Iftg Blies -iUnsbacb.
209.
HmüAoy Reinig bei Wattcrlieeeb,
Ldkr. Tincr. 364. 394.
Jiinowe, Flui Im ! ^^^Idon^. !ir!_14.
Hioh. bei l.on»ruieli, Ldkr. Trier. 336.
442-3. 464. 470.
Rtpokakirahm, Reipoltokfrchen fn
Klieinbaicm. 384.
Hivetiarlia, Rubenach bei Ooblenz,
20. 91. Am. 471.2.
llochealiemij Iloxiieim bei Manilel, Kr. .
'Craosiiadi. 88.
Bode, Gödenroth oder liotb bei Gaa*
tcllaun. (^7. 119. 428.
Kode, im Kr, Altrnkircbrn. 71.
• Bode bei Sü'omberx, Kr. Creuznacb.
124. 380. 884.
Bode bei Schlddwdier» tdkr. Tner.
251. 456.
Bodemarhkn-v, ivodemacbern, Frank-
reich. 91d. 16.
Bodena^ Rodoi bei Fnulautem, Kr.
Saarlouis. 341. 848. 471.
Rodenhume, Rodenbom bei Diekirchy
Luxemburg. 1193. 174.
Rodenbusch bei ßettenfeld, Kr. Witt-
Iksh. 88. 108. 144^.
Roder, Rodder bei Adenau. 471.
RoTbach? im Etmüü Maina. ti80.
225.
Belingen, Bm bti Bo^fandorf «B«det
Ahr. 338.
Homa. 6. 18. 71-3. 80. 132. 143.
147. 149. 153. 162. 165-6. 178.
204. 207. 21!. 274. 281.
Rumersheim. Romnicrebeim bei PrUm.
150. 152. ITH. 290.
/iom, VVingerohr, Kr. WittUdi. 173.
Rorey Rohrer Hof bei Mettemieb, Kr.
Cobicnz. 1206. 262.
Bore, Salttenrobr, Kr. Wittlich. 194
2« »2-3.
Horbach, S. Johann-Rorbach bei Uora-
bvrg, Rheinbaieni. 69. 86. 187. 210.
Borbach bei Pottelaage, üVanlcreicb.
69. 210.
Itosr/iei* hei F^schfcld, Kr. Prüm. 42().
Hovera tiuviu.«*, die KuvcT unterhalb
Trier. 244-6.
KotMns villa, Ruwer, Ldkr. Trier. 460.
Raveri!(»r, Jhtren'ssf , Riveris bei Ru-
wer. Ldkr. Trier. 414. 443.
Ruddimhusen lag bei Münster, A.
Runlcel, Naraau. 1191. 908.
Budendorph ? bei Wallesülnngen, Kr,
Saarlouis ? 4()5.
Rndenesheiih. livdenshi im, Riidesheim
am Rhein, Nassau. 124. 383. 385.
391.
Iivdolhehn ? bei Oppenbehn ? 453.
Rudolvishprrh . Roulmont, fine Burg
der Grafen von Nanuir an der
Grenze des Erzstiftfi Trier. 142.
Bvdt^m^em lag bei MHnstar, A. Run-
kel, Nassau. 1197: 206.
Bvffindal, Flur bei Remieh, Luxem*
bürg. 439.
Ride, Uühi bei Idenheim, Kr. Bii-
biunt, 406.
•Bim^liaM Rimlingen bei AmmMMi,
Luxcmbnr<r 4^8
RumesbacUl Kümmcibaich bei Ld^acb,
Kr. Saarlouis. 346.
Brnrnmettorfi 346.
Rvolvenge, Rolinfjen bei Nemiigy Kr,
Saarburg. 363-5.
linjjmrüde, Flur bei liimmerodc. i62.
Ruselingrore, Ruzeliniaffruva, Flur boi
Trier. 260. 353.
Sademlre^ Sebddwetler bei Nieder-
OeffliDgen^Kr. Wittüch. lüg. 173.
Digitized by Google
B. T«J
Sak^nhem, Hof bei Bamftnhmnii Kr.
Ooblenz. 418.
iSaUadteU, ilof bei Seibucii, A« NiS-
WQ. 1197. 206.
Salingowe, der BtJOan- oder Blieagw.
2<». 91.
Sara ÜuviU3, boi'oa, die äaur. 54.
102. 118. 134. 396. 401.432- 436-7.
M»6rchj Saarburg. 66. 23&*6. 243-
4, m 396.7. 411.
Sare, Saroe parpis, der Saargau. 134.
SityhffL'hach , Saarhölzbacli Vtei Be»-
seriiigen, Kr. Mer/,ig. 4U4.
Smddmt Sa«Ml bei Bi^xhorc, Luxeio-
bürg. 438.
&imUiede, Flur bei Tiier. 204. 363.
Sau^'rrhftse^i , Sßuirthustft , Sanerahtt'
seil, iSabcrsbauaen bei Caäteliauii)
Kr..Si«wera. 67. 119. 428,
8ce»ena Tide Zevene.
Sceringesvelt , Sclüerafeld in Khein-
baiern. 20. 91.
Schtida cui'tiü la^ bei SaroiersbAch,
Kr..Paun. 1183. i^-
Mekmlre beiNleder-Oefflingcn, Er.
WItdidi. 173.
Scherstrni, Scerstein, Serstei», Scbior-
stcin bei A\'icsbadeB, Nassau. J.S4.
g79. 296. 384.
Schiltdeheng isu Finr betBoBpoid. 265.
Schindeice e Luxemburg. 4o6.
^chiteringe, Schttrinffa, Scbuttringen
bei Luxemburg. 430. 432. 468.
öcJuic, heicacb MoiicJcr bei 2ülctti*cb, '
Kr. Merzig. 116Ü. 101.
SehoHfioek, Schönield bei Sclileidwei-
ler, Lflkr. Trier. 1203. 252.
Q/^iida 'i Soben^en bei Kemicb» Lu-
xemburg. 43o.
S€*nt:o bei Firmaray vilic, 1 raukrcicb.
465. , ,
Sciveretnunt, Chtvremoat , Gezberch,
Flur bei Trier und andern Orten.
353. 465,
Schenyis viüa V i i uukreicb. 466.
SconAerck, Schonbeig bei Talling,
Kr. BerncafitcK 430. 435. 442^*4.
446. 469-70.
Scoze, Scltoos bei Jb'iiKcbbadi, Luxem-
burg. 437.
ßcrmnna, Scbr«8eig bei Sehüttrlngcn,
ihMBlfjMir. 533
Scrinne'i 1187. 124.
ScrumoertnühU bei ^Unster-Meiufeld.
45L
Sewren, Sebeuren, mit Nassau do
Ort tt»7. 206.
Seßet^ne rivus, Seffcrsbach, lällt bei
Mer/ig- in «Hc Saar. 4()1.
Stine Castrum, Burg Sevw. 237-8.
272. .
S' ina antiqua, Seynbach. 424.
Sih fMfch. Selbacli, A. Na.saau. 206.
Sthuti, Selzen bei Oppenboim, ßUeift-
iicääcn. Ii dB. 32*
8emiih€K^, Seesbadi b^ Hennogep^
, fi>. Creuznaoh. 221.
Srnrhfhtein, Grew6 Tom Sa^rburger
Bann. 396.
Septem fQnteif viUe Siebenborn.
Sereufiehi mens, Flur bei Trier. 353.
s. Servatii Hof zu Gob oberhalb Cdb-
Icuz. 416.
Serviche, Serrig bei Irscb» lür« Saar-
burg. 397-8.
Sevedie? Söst, lu-. Saarburg? 410,
Sevenich bei GaateUaun, Kr. Siramem.
428. ^ •
Severihirne», Riramern, K. MontabaUTi
Nasi-au. 1198. 216. 424. 426.
Sibinöf^unnin yide Siebenborn.
Sic^kekbaeh7 Siegelbaeh in Rbeinbai-
ern? 1197. 212.
Sitbenbom , Sejjtemfonk.s , , SibinhrUii-
nin, Hof bei Noviant, Kr. Bern-
castel. 63. 108. 144-5. 1 80. L 263-4.
Siemerat Simera, Simmeni iinter
Dbaun, Kr. Crcuzaacb. 20.91. 430.
455. 470. 472-3.
Sigar.shaf/eii, Sicrshan» A. MonUbaur,
Naöi>au. 423.
Sigeiidorfi 224. , ,
Sigenlieim, Scnbeim, Kr. Zell. 1]82.
95. 129..30. 258-9. 427.
Sigona fluvitts in pago Bedcme ?
14.
Simonisvelt, Sinspelt bei Outscheid^
Kr. Bitburg. 450. 471.
Sinei, Signy, (Kampagne, Vrankreieb.
465 47.1. .
Siiige^chtit . Hof. lag auf Kns^beiiner
Bann. U91. 210.
SiHaneh, Smaich btt TbionTi}Ie^ Frank-
reich, ms. 235.
Digitized by Google
534
B. *ropognf tiiidiM Btgtoltr,
Sireginga, Scringcn bd NeunkircheO;
FranKicich. 1(5.''.
Siren bei Luxerubuij^. 432.
Sirkem, Sieik, Frankicicli. 236.
Sütwilrf, Süsfüilre lag bd S. Johann-
Bohrbach, Rbdn&ienu 1181. 8&.
210.
Sleirhc, Schicich bei Mehring, Ldkr.
Trier.. 464.
Sletwäre, SchlbidmMler, Ldlcr. Trier.
1181. 83-4. 251.
Snarbach , Sehiiorbacü bei Kbombül-^
len, Kr. Simmern. 383-4.
Socide vidc Sozcde.
Sodhe, Schmjde, Schoden bei Irsch,
Kr. Saarburg. 398.
Solr&shacli, Bach bei Rhens. 1174 59.
Sotercj Shotere, Sötern bei Nohfelden,
Birlcenfeld. 409.
Svzede, Socide, Süst bei Winehcrin-
geji, Kr. ßaarburg. 12^ 229. 354.
Sotia; Hof bd Merl, Er. Zdl. 85.
172. 319.
SjKriherch, Belg bd ÄtcrJ, Kr, Zdl.
■ 347. ' '
Äpira, Spder. 241. 281. 283.'
apize, Spiesen bei Neunkirchcn, Kr.
OttAveiler. 1195. 187. 210.
SürenkirähacJi. bei Bengd, Kr. "Witt-
lich. 172.
Sjiurginherch, Sptirkkfkbey'g, Forst Und
Burg Spurkenberg, Montabaur,
Nassau 424-5.
SMß J. bei Brück, Kr. Adenau. 452.
Staltcke. Burg bei Bacherach. 212.
Stalle, Stahl bd Bitburg. 396.
^arhinherg caatrum bd xrarbadi an
der Mosel. 332.
Stafffuhnstf'^ Xassau. 1197. 206.
ßtedeheim, iStedtra bei Messej'icli, Kr.
Bitburg. 448. 471.
Siemienacft, Steiningen bei OfUenfeld,
Kr. Daun. 1193. 173.
Steuiherch bd Wderweiler, Kr. Mer-
zig. 403.
Steineback bei Uebhardshaiiij Kr. AJ-
tenkircbcoi. U79. 71. S02.
^eimim. Steinern, Steiiiheim bei Pios-
poit, Luxemburg. 835. 9. 16. 23.
Sieiiisele bd Luxemburg. 430. 435'
6. 469.
SHr^meith, Sterpenicb bd Arlon, Bel-
gien. 469.
StochetvK Stockem bd Asaeibom, Lu-
xemburg. 438.
Stockin lag bei Wirges, A. Montir
baur, Nassau. 424.
Straza: Strassen bd Luzemlnn'g. 20.
468.
Strazburg, Stratwborff im EUass. 281.
ßtremit^^ 8triinini«an bd SenlidiDy
Kr. Zeil. 428.
8trovihi'r(/, \. SelterSi l^aBsau. 1M4>
254. 272. 297.
Strttna, Strolin bei Gilleofdd, Kr.
Daun. 1193. 173.
Struverahus , StrotebüscK ImS Gffleo-
fdd. Kr. Daun. 428.
Qtuppilbfrch^ Shfphp!enherch, Berg und
Flur bei Altrich und Witdich. 1180.
81. 108. 144. 422.
BuMeim, Swtphemf Sauer -Sdiv«-
benheim bei Binolen, Rhdnhesten.
91. 430. 4.54. 472.
Suarcenmle. Flur um Adenau. 18.
Suarzerdin, Schwarzerden bei Gc-
xnUnden, Kr. Simth^m. 423.
Buburg? U9a. 174.
Spf^ifhe^ S/rf'rfiff. Schweich, Ldkr.
Trier. 33. 3iy. 461. 464.
Svelneim, Saulheim bd Niederolm,
' ' Rlidnbessen. 454.5.
Suepettinge, Scfawebsingcn bei VCcU
IcrstHn, Luxemburg. 439. 468.
Svet'ia, Schwaben. 281.
Bulmenff Sultne, Sülm bei Idenheim,
Kr. Bitborg^ 405.
fliim«r2acftM, Sommerlöeb bd Creoa-
nach. 383-4.
SuijiiiJiDif, Sumniethof bd Treis, Kr.
Cochem. 173.
Snra iluviua, die Sauer. Luxemburg.
704. 1-2. 4. 8 9. 91. 450-2.
Svrensis pairu?, Sauercrau. 835- 0.
Siiushach tlillt in die Nahe, ßirkcn-
. fdd. 410. ^ •
8uvesf^€j MoeefsQradk bd Mtfnater-
Mcinfeld. 451-2.
Su-erht^ . Schwdgen in Bbdnbaiem.
455.
Swickerotit, Schwickerath bd Seins-
fdd, Kr. TVitttich. 1189. IM.
Digitized by Google
B. TopofrftpbiMii«* lUgtaUr.
l^aleoanc, Thalfaug^ Kr. Beriicabtel.
48a-
Tavena, Tubett bei Freudenburg, Kr.
Saarbix^. 20. 91. 430. 455-8. 465.
473.
'lenielctu, iemmoU bei Isittcl, Kr.
Burburg. 364.
Tenedoa. 415.
Ttutuutn. 142.
'L''\randria im Nit'derland. Ki. 1(>0.
Theodoitüinlia vidc Diedeniioven.
myamnzal 919. 16.
Thure, TorBf Thür bei S. Johann,
Kr. Mayen. 236. 238. ^^8.. 212.
Thurm gia. 280ui.
TiUa'i 354.
Tinenlieim, Dieoheim bei Oppenhdm,
Rheinheeseu. 453.
TMmicAa» Tinori, Ttnibefifly vide Diu-
kriohe.
Travene, Traben bei Trarbach. 99.
428.
Travendn^MH^ Trarbach an der Mo-
sel. lt9Sw 172.
Trtcltere paguä vide Drachere.
Trevirus, Trier. 1. 9. 10. 27. 40. 43.
52. 54. 58. 60. 63. 66-7. 69. 72.
77^ 82^ 87. 92.3. 102. 104. 106.
113-14. 122-4. 136-8. 144. 164.
171. 174. m. 207-8. 2l(t. 226.
236. 239-40. 246-9. 252. 26U. 264-
ö. 270.2. 280-2. 285. 290. 294-
5. 302-4. 307-9. 813-14. 317. 319-*
21. 326. 333. 335. 337. 340. 842.
348-9. 351-6. 363-5 384. 398-
401. 406-7. 409-12. 415. 419-23.
430. 433-7. 439-42. 446-7. 449-
; 68. 457-61. 465-6. 468 47u.
TribunoB Tilla regia. 21.
Trwmpze, Trimbs bei Pokh, Kr.
Maien. 175. 217-lS.
.Trig, Treis an der .Mosel, Kr. C'o-
chera. 67. 103. 119. 141-2. 303-4.
Trümuga bei Mwfy» Fraakieieb. 352.
TiiOenkeifm, Ldkr. Trier. 401. 444.
464.
Trwda bei Annweiler, üiieinbaicrn.
177.
TrMmffe, TruniiBge bei Waldbcedi-
mus, Luxemburg. 46&
Tmiio Tide Dftao.
Tnuiba, Thomm bei Farschweiler,
Ldkr. Trier. 399. 404. 414. 47 *
T^anshin^ ride DaneohiDoeD.
Tuiituundorph, TUnsdoif, Kr. Saai'>
bürg. 34ö-f>.
Tnotirüre, DudwoiJoT bei 8aarIirüukeD.
342. • '
Turisbur^ vide Dusburcb.
Ttticulanuin. 85.
Udera, Oudc ni hei Thiouville, Frauk-
rcich. 340. 343-4. 34«.
Vßeniufje in pago Bedenbo, Onlflin-
gen, Kr. Witaicb. 817. 8. 16. 77.
420. 42H.
Ulj'riiiheiiih Wald- Uelv^alietm bei O^-
peuhoitn. 472
Ulkebach vide Olkenbach.
Uro, Eiurcn bei Trier. 352-5.
Urbach bei Puderbacb, Kx. Neuwied.
1204, 257.
Urbs antiqua, Flur bei Seyn '397
Urley lag an der Mosoi hei lierncae-
tel. 353.
VrMsftld, Omfeld bei KiUbnrg, Klr.
Bitburg. 1150. 33.
Ur»madia, Untmieda, Urschmitt bei
Lutzeratliy Kr. Coehciu. 1190. 155.
428.
Uraa^ ümowe» war ein Hof bei Witt-
lieh? im 63. X08. 144.
Urrar, l Mar unter Khrenbreitotttn.
;1210. 2'.nj.
UrzerJn , l i'i iche, Urzeke, Urceka^
Utiicig, Kr. Wittlich. 68. 103. 108.
144. 147. 319. 428. 446-7. 465.
UtpernOf Oepern hei Redingcn, Lu*
xcnibnrg. 430. 438. 469.
Vale vide WjUü.
VaUndi-a. Urbs mlltu^^ VaMmtis^
Vallendar unter Coblens. 71. 237-
8. 267. 272. 416.
de ]'(UUbus, Failz bei Wittlich* 57.
63. 1<)8. 144-5. 203
{ ullctff l eile, Fdi hei Longuich, Ldki*.
Trier. 20. 91. 414. 441.2. 445.
460-3. 470.
Valfis. Vf ifej VtUin, Fell an der Mo-
sel, Kr. Goiir., 900-50. 17. 451.
453.
VurCf Fahr am Rhein ^ Andernach
- gegenabec. 1194. 176, ' .
Digitized by Google
VaatroUf Fastrau bei LüDguich, Ldkr.
Trier. 442. 462. 464.
Veickenobf Flur bd Deteem» 444. -
Veleruthl NantUL 206,
Vdhtri 97.
Vt Ue vide \ allis.
VeUkirgen, i'eldkiielie bei Neuwied
m4. 257.
Veneiif Yencticr. 64.
Verona. 115-16. 120. IIU.
Verrenhi( rqh ciistrum, Virneburg, Kr.
Adenau! 11»^. 166. 503.
Vicmnoy Feyen bei S. Mi^eis, Stkr.
Trier. 410.
Vildesdorph, Filsdorf bei Aipell^ Lä«
xemburg. 434.
Vileirs, ein Villcrs in Frankreich. 352.
VäiriMW!^ im Gootelwald. Kr. Witt-
lieh. 172.
Vülari»f ein Weiler im Kr. Wittiich;
oder um Jülich. 49. 56. im. 144.
Vilniere , Vehnere , Vilmar, A. iiua-
kel, Nassau. 158-9. 334.
VUaiMj Milien bei Ootie, Ldkr. Triet*.
456.
Virva, hiess derNeoenberg bei Trier.
399. 423.
Vii'dunumj Verdun, Frankreich. 134.
VirfMri$l«dk vm Birkenield. 410.
Vücher Fisch bei Nittel, Kr. Saac^
bürg. 363-5.
Vischhach, Fischbacb bei Mereeb, Lu-
xemburg. 468.
VUsteinr, VUsUinj Flesten bei Ker-
pen, Kr. Daun. 471.
Feeie, Vowde, Feulen bei Diekirck,
Liixomburg. VM. 438.
Vollctshfi III, \'o]xheini bei \\ öllstoin,
Rheinhcöfien. 1187- 124. 373-4.
384.6.
Voscasitisy Vostro, F(MC9t bei Cai-dw,
Kr. Cochem. 1178. 67. 119.
VoiL'i-lt' vide A'oi'lo
Vrestnej Fressen bei Polch, Kr.
HaieD. 418.
Vrinngen, FriBineen bd Eteh^Alsig,
LuxcmhiTrp^. 4o4.
■ Vuhtifi, Vuctuifif Fitten bei Mcrsi^
394-5.
yflrf eaglnun? 332.
VTize, TW? Fiacb bei Nittel? 1188.
94. 294.
Wah/'ace)un'a pagus. 895- 15.
Wadegozen, W adgosseii bei M«vig.69.
Wadenkeim bei Ahrweiler. 18. 126.
258. 287. 289. 3Ül.
Wtiderella, Wa'lerola. Wadrill bei
Wadern, Kr. i\ler/i|;. 97.
Waderlu im Nicderland. 16. 61,
Watff Heithüsen, Wagenhauaen b.Lslie-
rath, Kr. (\.(!!cm. 1193. 173
Wo'^ll' Ilgen, W elliiv^vü bei Hilbrui-
gci), Kr. Merzig. 349.
Wala, Valey Walde '( Wahl bei lie-
dingen, Luxetobuiv. 341. 344i.431.
488.^
Wailamo n a.'^terin m , Walmojmstfriu m ,
Walmünstcr bei ßuscndeif) Frank-
reich. 340. im. 550.
WaHbachf Zwatbech oder Wahlen bei
Losheim, Kr. Merzig. 468.
Wald vide Wala?
Waldafen, Wallui, A. Eltville» N«»-
sau. 384*5.
Walderadagiuelie. i lux* bei Uexhdm.
18.-
Waldercinge^ WalleiSfiHigeA, Hr. 8mu>
I Ollis. 46ö.
Walferdinge bei Steinaei, Luxeraburf.
469.
WüHa^tra, WaleHem im NiedeHand.
1191. 160.
Walirish'utt, Wallei'sheim unter Gob-
Iciiz um Rhein. 366. 416.
Wal^tretiiltovej WUtpret Ikoven, Wal-
porshetm bei Ahrwtiler. 287. 289.
301.
Weddorf hei i»olch, Kr. Maien. 418.
If^aZ^/Vul bei BialrolF, Fnnkrach.
120.
WaieitQem&tide im Niederland. 1195.
186. 280. 415.
Waltersdorf gekörte au Nlederteiiij
hinter Ehrenbreitstein. 416.
Walttngaj Welliogen, Kr. Meraig?
346.
Wattradiay WaiirtUMmy Weldndi
bei Ruwer, Ldkr. Trier. 354. 399.
404-5. 411. 443.
Warhi7ina, Wohineron bei Tönadori^
Kr. ijaurburg V 345.
TFoaiieMn um jEiiiaterappel in Rhein-
bttem. 466.
Digitized by Google
m
W^n0M, Weidi^M» Shbiifg. .
.Weidenhage»y WeiUeuhao, A. Wal-
merode, Nttwaa. 366.
'WhUher$hei'm ? eingegangenes' Ort
zTrischen Wallliausen, Roxheim,
Hübershdm. \\&6. 32. 124. 376-6.
^84.'
jr«ftfeMiN»i WOieittti, W^lMn,
.'.Hieilibefaen. 20. 91. 455. 472.
WeVcenhße, WeDkyU \m Aiiwy &r.
ßitburg. 448.
WdUne, Wehlen bei Benioastel. 422.
Wercebach, Würzbach bei BlkteiAtel,
. liheinbaiem. IM. 85. .
Wiredmnih, Wfinborg in F|jiüüc€lii61.
Werda, KüsenmwUt «m JUieiii. IMt.
283. 290-1.
Wer*», Wehr bei WiDobeciiigtB} Kr.
Wire, Wdur bat ' finrifbl^hl / Kr.
• aiafaD. 1196. 193.
Werentroth In ff bei AlleidMIllMI i' A.
NMsau. 1197. 206.
Weresdorf, Wersdorf, W^idredorf bei
BiMfedUr^ Ei. mim^, 449.
Werkt, WttiM bei S. Goar. 356. 359.
Wergtaf. Wörstadt, Rheinhessen. 454.
Wertderahetm vide WeithersbeiDi.
Wtsrwisf WicrfüB bei Ponunem, Kr.
CochMn. 193. ' •
We;tde in jMffO Einneheni ? Kr. WiM-
lich oder Bcmcastcl. 715. 3.
Weymdfd curia V Nassau. 1197- 206.
Wich, Movenvic, Frankreich. 340-1.
Wid^marOMdi^ Wetdentwob, Kr.
Daun? 353.
Widtnrod'i Luxemburg? um Ospeni.
438.
WidingUf Widrigis, Würges, A. Mon-
tebftiirt NuMa. 424.
Wieks, MelMT-WieBe bei Tbionville.
843.
Wihsi, Aufwies bei Mendorf Luxem-
burg. 348.
Wüa^ Greutsweiler bd Nennig, Kr.
Saarburg. 20. 91. 430-1. 469.
Wildfistorphf Fibdorf bei A«peity Lu-
xemburg. 468.
sau. 1197. 206.
irtiim? ein W^ eilet Um Trier. 353.
Würe, Hulsweiler bei Smlovie. 69.
209-10.
Würe, Weiler bei UilbnngbD, Kr.
Mecug. 3«94.ö.
Würe, WeUer bei Biogen^ itUeinhes-
MA.. 1)16; »876 J». 363^.
Iftartf, Weiler bei Moanngi»« Kr.
Creuznach. 473.
Wäre, Weiler bei BiersdoH, Jxx. Bit-
burg. 174. 229. 449. . . '
fir«lnv< Weyer, A. Bokel, iNaMU.
206.
Würe, HotVcücr bli WoiinhhiH^gj
Ldkr. Trier. 318.
Würe, ein Weiler in dem Kreise
. BwiMtel odfr Witdidi. 422. :
bürg. 431
Würf. Münchweiler bei W*iiJAn| Kr*
. Mersug. 456. . - < .
Würmwin, W4k^»im»9^, .WiM bei
DendcMd, Kr.flftbufg. 1181. IIS.
147.'
Wüsehach, Bach bei T«beily Kr. ISaar-
burg. 456.
WütMi,^ Wiltingen bd Ghdiien,.Kr.
Saarburg. 66. 170. 342.
Wimereskiricha, Wivinri prcltmi, Wi-
inanitfdrche, Weinier$lvirch beiKidi^
Luxumbutjp, 20. 91. 468.
Wmtdingis^' Winiiingen «n derHoftel,
Kr. Coblena. 90. 25. 28.9. 257.
316. 416.
WineheiiUy Weiiiheim in Kheinhcsöen.
27-30. 91. 155-6. 430. 455.
Wisudemn, Windesheim bei Creus-
nach. 383.
Wtnihchere, Winchra. Winchere, Wt-
nekra, Winerhra, Winchra, Wine-
ckere, Wiuciieringen bd Nittel, Kr.
Sawrburr. 72. 184. 229. 348. 362-
5. 396.
Winkeln bei Gilleuleld, Kr. Daiiii.
1193. 172
Winterhach bei Pfalzel, Ldkr. Trier.
62-3. 104. 108. 144-5. 251.
Winterhure, Winterbom, Rbeinbeiem.
455.
Digitized by Google
Winterheim bei Oppsnbeiffif BheiU-
he&sen. 472.
WiiUersdor^k bei liahlingcii; Ldkr.
Trier. 9ü*
Wüitiriche , Wintrich bei Müblheim,
Kr. Bemca«tel 399 tll. \H.
\Vi!<. Nicdorwcis bei Aisdorf | Kr.
ßitburg. ÖOO. 6. 7. 14
Wi»don, Weisel, A. 8. CrOMshaiMeD,
• Kassau. 383.
Wiissa. Weiss bei 'AdnuBreiacML '71.
255-7.
\Vis»e in pc^o Mublenw, Wihn^ Alt-
■> >ifiee bct Mendorf Lnvmburg. HIU.
6. 348.
JFws^, tV'/.sT, Mosclwcis?« bei Coblene.
206. 215-17. m m'28&. 398.
802. 357.
WUsera marca in IMigo B«deo8i su-
"per fluvSt^ 8igon? ^iberw oder Nlt-
der weis? 860. 12-14.
Witet»heri]h . Witfrshnrrh. WiikirM-
berr/ , W eltersburg bei VaileiMiar.
1202. 236. 238. 272. <
im«etalMf im WBt- ' t
in/fp, Weiten bei Oncbhols", Kr.
Raarburg. 456.
WittLicli, Witelic, WithVra. Wühe-
lika, Witlicke, WittHci». 4U. 63.
147. 172. 264. 319. 859 89^ 411.
420-22.
Wiäen^g '? Kr. Bitl>urg. 449.
Wizeaoioc \^'eis8enau bei Mainz. 168.
Wiakirokej Alba ecdeitici, Weiskircbcn
. bei Manil, Fkwkneieh. 48Üi 4ML
6. 473.
Wüport, jelat Ileiligkreua bei Trier.
tSOl. 230.
Wiznltmi Gvem des UtwiMbi, Bir-
kenfeld. 409.
Wolfenjxtl, Fiur bei Winterbach. 251.
WolßiuiU in pago Bedensi, W oi^eld
.lieiBoQkeiidofr.Kr.Bitburg.BM.«.
lVo{fim»tm\' WoltViibaiiaen, A* Boa-
kel, Nassau. 1191. 20r>.
Wolruerode, WüUmcrath bei Lutze-
rath, Kr. Cocliem. 1150. 33. 173.
. 488. - •
210.
MVopeswüvf, Wopemwilrc, Folperseh-
w eilet bei Sarrgoemmes , Fraukr.
69. 209.
WelteMgrühuny Ftw M Appeohflimy
RheinbesscD. 1158- 32.
Wormntfa, Worms. 182. 268-
Wrentiiinga gehört zu OudfiRli Frank»
. reich. 340. 344.
FTiSdktfr«, Wocherft Iwi Peuly Kr.
Saarburg. 469. *
Zeltnnr, ZeltijiMa, Kr.^ BcoMMtai.
63. vide C.
Zevena, Zewen bei Trier. 351*2.
Skuihe7 gehörte M Wiadieringen. 363.
Zvringa ? 343.
Zurchaf Ziriob in der 8chwebi. 281.
Znffffffje in pago Beden^i. Zittick bei
Bech, Luxemburg. Uli. S.
1/1
1 1. k I
. > I
1 ... A ■ .
I • I
Digitized by Google
6S0
C. Wortregister.
A€k»4nn4{. 382.
Akk^r 389.
AüodiuM. 2. 439^
Alte sihe 43. *
Amphora, $4dl . > ^
Anewandun, Anetevub*':M^l 871^2.
374-6. 379-R2. 38B.
Angaria. 339^8. 344-6. 3dO.
Areale. 22-
Aithin, Hatte. 395. plenaria. 396. ^«c.
^8.9. 4&8. •
Batviator. 339:
Baivhis. 457. *
Bfiivtor. 341. • '
Baiuiach, 405 ' ' •
Bosmh«!««. 424.
BoiwMtfe mnum. 405. ^fffiit» nn». 488.
Bamnts. 382. 394-6. 398. 402-3.
406-7. 409-10. 419. 422-6. 434.
440-1 444-6. 455-6. 46.'5. 16'j.473.
Bidellm. 4i8. Budde. 419. Beddlm.
445.6 J|#7;
JBo<i«ne. 282. ' -
4 *
Bo rar ins. 3*
Boz^. 397. ' • •
Bredefenke. 413.
BHiwfi^ B^. 374. 376. 379. 894-6.
398. 415. 419-20. 422:
Buhulciis. 433.- • *
Bildete. 419. • ' '
Budinch. 426. - • •
Bunda, Btmeda. 370-2. 875-8. 380-
1. 4^7-18. •
Stfr9iitM.''23. ■
hvrgmses. 399. '
Burgwerk. 213.
Cappen, capunm. 388. 389-90. 454.
468.
Oiwerrors«. 206. forestom, ncmns ca-
mere. 394. 398. 409. 417-19. 424-5.
427. 434. 446. 480. .
CarpentanuB. 433-4. 487.' 441. 444^
6. 452-3. 459.
Carral via. 401 . "
Varruadi*. 339| oorrmdU, 340-1.
Casatm. 3.
• t
OMtendom. 56.
Caatusia. 15. _ .
Cf/jffw^?'*'. 410,- 449-50.
Chorris. 347.
Cinsere, 410.
Clartftam. 408.
Claumra. 468.
6%). 372. 374. 380. 387. 390
Cortnied^ 441-3. 446. 448. 457-8-
Corneleide. 452.
OomA, 282.
ChNMio, 843. 344. 432. 488-41. 458.
4R4. 466. 468. 470.9.-
Cultura. 430-2. &Ci •••
Cnnfra. 434. '
Cunneine. 4ö2. • "
Oupmuut^. 421.
iku'tUlani 442. - '
Deme^'. 413.
Denarius bannalis. 394-6.
Jrismgonnn. 398.
t>mn<Mt». 437.
vinah\t. 448-9.
miüaUs. 431. 441. 445.
450-3. 455. 457. 461.
Dickengriz ager. 417.
lHe$ yd wofr. 348.
Dt«« 5o7)n^». 394.
„ croadmlis. 4.56-7.
, d&nii'niralh. 397-8. 414; 421.
456 467.
„ magmis. 418.
DwkJ. 410.
Dinrvoqf. 50. 107. 19!. 276. 287-9.
300-1.
Düpontnn reiiHUH. 443.
Dominica avena. 359.
Digitized by Google
640
Duale, Zweideil 386-90.
Dvrcins. 343. 443.
Eaerde. 390.
mmera. 342.
Erueaeaf, «ruüchaf, 89.
Facule, auree», 345. 1 397. 448. 446i •
450.
Fanciculu». 394.
Feoda Ugaiwia* 445.
tinitzala. 385.
Firdo. 384-5. s • ■
Firling. 452-3.
iJ^irftf/Za. 439. 4ÖU.
Forestmiua, 433^ 437. 441. 440-6.
448. 466. 459, 461.
Francheria. 465. ' * . , ,
Friedehrech. 282.
Friainga, Früchmgm. 403- 422.
Furdag, 425. ' . ♦
<?aZ2MM0ui. 845.
Garcio. 466.
Geisen, Snndmiinge, 45d>. .v ' t
Gelima. 409.
GßWQMäa. 3ß8. 3T2^. 3?6-7. 388-9.
Ifotieom. 409. ,
iiaffe, 394.406.' 41^11^ 419.
421,2. 427. - ' . • ,
HeilheUnr. yOo. , .
//eAia. 387. 390. • . . : ' • .
lle^ta. 424. ' , '
BereairaeeH, herweg, 367.^. 374. 37^«-
9. 391.
HertmaL. 345- 402. 41Xf
lierwede. 327. ♦ •
Hirtibe. 403. .
Jlospäivm, 433. 439. 470.
iic*2>a, o6<z, An6a. 339Ui7. 369. 376-
8. 38.-^-4. 408.' 422.
HoLzcorn. 418.
JIvU>t/iurckc. 438.
B^sgenoam. 40};
ühfCf Bairlenkuue, 395.
9 BerdiniühiMe. 462..
„ BeritiJiuvf. 394.
0 JJtoiimatfrhuue. 462.
, Bim2«2A«i(«. 416i.
0 CauwaueshuMte. 462-
,9 Ciddhuue. 403-4.
p Colihune^hnve. 462-
„ DineatehHue. 363. 365. 4^7-
9 Dntadkme, 406.
, folmoru^ 462, , ,
JSnSf»>, Fnuah$huue. 462.
Gmli.-<fnme. 416.
„ Glanhuue, 395. 400-1. 408.
/«enAvv«. ^7.
^ f ^ Keiserskwie. 462.
f 'j, . Keneltoüesfimic. 462.
„ Kirkehuue. 363. 366.
0 KoÜmue. 405.
y IforritfMiAtfKe. 462.
, Olkenhuue. 462.
Par«e^^. 406>
408.
^ FeremintMmu> 400-1. 404-Ö.
]f Plant irslnive. 462.
I ^ ,,\HiakardÜhnat. 462«'
Bifhlnnie. 4* Mi. ■
^ Uadahupe. 462.
„ Scafhhuue. 405-6.
^^^oraAfMie. .303. M^Mne.
365. 395. 400.1. 405. 414.
423. 455. 470.
^ Schftktfieshwiie. 46&
jp ISeurlmue. 427.
„ Bdkvme. 406. .
^ Siluirsmidelninei,4ff^
• ' ^ SohiisJiuuc. 427.
, ; lunbfdelle^huue. 462.
; j* Viacerehuue. 36^..Ö. l'i«^«'^
, , i«ikf.408; FMdMUiNif* 458.
^' T"or^^;t."uf. 403.T4i8.-
„ WiUh&bm, 424.
iioue. 187.
Bfmemaidtvm, 407-8.
Houemase. 426-7. i
Hma^ 384. 390. 427.:.
Hiinicttin mnitw, 385.
//u«ru». 246-9. 270. 312.
JoctUator. 349.
JucA. 854. 420. 427. .
Juchkur^K 405-6. . > .'i
Juchuin 107.
Judicium aquc frigide. 4ül-2*
Jugarium. 419. •<••
Jim iNO^critf. 486.
; Dt MI^CitTn. 420.
jj terraJfi. 465.
, välici. 461- •
^((U^imtt. 347. . I •
iL«m«. 168. 406^6.;i «.
JTäit&eMb. 306.
Digitized by Google
641
Kuntde. 427. . ' .»
Kuniges straze. 374* . > . > > ^
Lagena. 462-3. .1". .". ♦ . »
Legotarii. 446. • • > • •
Leidekmd. ^
Mfr/j. 408. 419.
Mni^>r, menr, vUUcms, ß&it^S^ 403-^
Midder. 860.
Mmietmei-c. 411. Manru erck. 452-3«
Manipulus. 351. 395. 387. 403* 416.
490. 451-2. ■
Mamio saUca. 45^. . I
Mwdanariiu. 105. 363. ti). 4S3.
432. &a- V I
Mansucde servidum. 44ft
Idansus achtalis. 405.
«. Baaini, 458-9.
« hwsdUttü, 422.
^ eapeüarie, 422L- ' • ■ *
^ cenmcdia. 462.
cottidiam nnntii. 422.
^ dolairi ofjicd. 398.
frisiugonim, 422.
tM9«mtt«2t«. 9. la 340. 4df.
inmde. 422,.. ■
iiZ^rr. 432. • .
leäalü. IL
loTigus. 418. ■ _ • '
«MmMMWiMc«. 440ul.
militaris. 41'). . .
molenäini. 422. • . ,
moytab'H. 440-1. .. . •
, fMWM. 406; .
9 pücatorum, 898. pMMri«.
407-8.
„ plenicmmali». 448.
v^wm ceiisum Holvens,
9 ponuzrü. 422.
Reniegeri. 461.
Ä^s/o//?. 461.
scarmansm. 455.
aemicenmcdis, 448.
«m^w. 9. 10. 11. 344. 431.
455.
, «foc/*. 422.
„ aufirit'. 407.
„ oetitttus, 10. 11.
de v»«MrM. 407.
Maimis vitri. 414. ' '
i/anno^ vmKlik 466.
Mar. 399.
JtforcoHjwarcÄttn. 347. 372. 377. 390.
Martdln», 468.
Medemc. 895. JfftiMfil. 408. ifeiHiiii«.
420. 425.
Medencürn. Ihm. . » • • < ■
Mtdinuimi. 44u. - '
J£€dM>. 401. 494. • M
Melboum. 170. ' '
Mensuale servitivm. 431.
i/«(a, 457.
Uezcom. 409. 436. 439,
Mübrode. 452. ^ . '
Moltura. 459. ' -
J/or<7e/«. 386-91.
Mortua inrmv!^. 436. 442-4.
M4Hft<d** pani4. 431. möyta, 432. 434-
8. 440. 442. 447-8. 457.8. 460-2.
Mvyta vadeti. 470. ' "
Mulendiche. 402.»
Muahtm. 441.
A'ocAo. 281. • . . 1 '
Nachseilde, 403-4. '
Niederi-Hd. 387*9. cam>ai& ioMUf.
4.31.
0^. Wca. 852-3. Äu^^a. 432. 443-5.
Overveld. 387-9. campum superius.431.
Jfctj^uNi« 841^ : ' i .« .
Palma. 437.
Farafridus, PalafredttSf Fmf&fv^diM^
340-1. 397. 402. 447.'- • t
Fania moytoLU. 431. '" •• '
f, dmutralig, 431. > > - '
Pedttura, 9. petitura. 15. 431-2. 439.
441.443-4.451.459-61.464.466-7.
Pictura. 17.
Piiitere, Piehtere. 342. Picktere. 399.
404. P(MCr«n. 421.
P/^-em 388. Pieneer. 443.
PoUidoma. 348.
P<wk/?/5 A'aroit. 401-2.
i^«nzMM. 468.
Ittfoca. 445-6.
AecAtf. 427.
Saccus. 447. 453.
SoZe. 182.
Salica mamio. 450.
^ ferra. 364. 398. 421. 426. 432.
488. 453. 460. 467-72.
Digitized by Google
0.
Snh'ra tiinea. 4Q7.
Saliru/H />onum. .439-51« 467-61.
iScaria. 342.
Schuzwaz&r. 448. '•
Scmdele. 342. UL,
ISclatnis. 281.
Soouwe. 430. 462.
Serago, Soreiner. 281-2;
S<metu^, 441. 443. 447* 460. .465.
Scuzen. 41P>. .
Seicorti. 418. v «
Seütimui. 404. • *
SeU^erede. 2S24
Seleguet. 26. 376.
SäZZöw«. 439. ...
Sicheide. 389. . . .
Simvla. 434.
SMa. 395. 417. 432. 443.4. 451.
i 45B. 461.Ö. . r . .
Siegetaz, 400.
Softdm visttalvt. 4«^1.
tiomariujt. 400-1. 405->6. «OMmorMM.
420.
Seoe^. 422. 426.
Stokemer. 443-4.
Straffilü. 468- »'.*.•• . .
tytrcfjt-la. 387.
^m6riwi«». 394. 396. 403. 411-12.
4tA. 421. 487f . t; .
/SwMro. 436. 439. 442.448^. 461.
465. . .' «11»»
Sundrunga. 351. 453. . '\
Surcen, facule. 397. ■ . ■ . •
Steingd, 340. 1 - . .. - \
Stoma. 425. ^ .
2%<ina. 380. '441. * '
Traha. 447. 449. 451. . .
Ubirlende. 420. 446.
XJlna. 437. 461.
UmMem. 407.
Vma. 400. 415-10 419. 421.
VaUMor. 368. d72. 376. 37^
388. • .
da* \art. ^12. 388.
Venna, 363. 405. 408. 431.^7. 469.
Vtctinux. 345.
VjnM. 346. 382. r«^ftjea;m ^
Virenzctäe. 390, . . . . •
Visitacio. 340-1. ^* . . - '
Vüitalis poreui. 4¥k
lloz, 281. ■
I75r^ i7ur. 285. 376. 380. -
Vottdinesi. 16SL .
V oraler. 418. •
Vronde, 409. .
VnderheidB, 8Q&
T MrÄwr*?. 305. 427.
Warhwt. 376. 381,
Warta. 425.
iroste/^um. 465.
W^flfrtiiegptMw> 9» 10.
Wergßlduni. 23.
Tr*7f/ors;jr<', 424.
\Vi.'<inifje. 403. 405-6. 414.
Wiau/tgemer, 443-4.
Wole^if. 281.
Xrnia. 345.
^aftwZ. 281.
^aöe«. 366. 370. 389.
Zomeiiu 28 L- '
•msftere. 281.
Zumdea. 367-91.
. I
Digitized by Google
2Uin
ersten und zweiten IBaiide
des
millelrbeiniscbeii Irkuiideubuclis
▼QU
Adam Goen.
I
i i
t * t * l • .
.» ■Ii j.. . . •' Ii •
Digitized by Google
&4fi
x.i fl r. U
I M «!
Vergtei€lM»de lebccsicht
.ciH
der Xieihc^b^e de^, Urkunden der ji^it^^
stunm\ingen in; dfon "CJrktmdenbucjiie
mici dt 'Ii nachstelicixdc ii i^c^cüstcn. .
t
Die mit eini
S|fa^fficl»«iv (*) ver^enen
Nummi^ s^^jaifC^ ftn^||i|^ftrta gedn^f|rt»c
II 1 Jni
Des Urkundenim«!» I . Batides j D e t^: Buß giS b t
Hro.
Datum.
TT
IV
26.
1.
•1,
♦2.
♦3.
♦4.
♦5.
•6.
•7.
* 7 a..
•8.
•0.
10.
•12.
13.
14.
•15.
•16.
•17.
•18,
*20.
21.
*22.
•23.
24.
25.
t>a4. . i .
706 fcbr.
720 j!in. 2:5.
« jan.
752 mai 27.
T .:7&2 miti b.
760.jimM7.
:763h-8Q4. .
• '76^804 .
7eai>juUio.
. "769 «tii^ 13^
.<]76»)<ai:l|.'2.
176Ö feW, 14.
7G6 jahi'^ .
767 jun. 1.
<..770 mw.
>77i iepi ü.
772 fipf. 1 .
772 jun. 29.
1'^
■ V
Ii
I •'\
■ »
i- -
e n.<i^;
l.
Anh. 1.
4.
o
5.
G.
. 3.
8.
11.
12.
10.
15.
. 18.
50.
. 57.
19.
. §0.
22.
2$.
25.
24.
26.
27.
33.
30.
31.
314-335. . My.
saec. XIII. I <H *
633 apr. 4. * J 1- '
623 nov. 11./ <:)
633. r.i
633 tlec. 30. , .U- ^
<>30 aug. 26. .dt. *
707 iiihr. 1. .ru- *^
720 jun. 23. I Tr '
729 jan. .y.l ^
752 (762?) mai 27.
7ö^ C754 V) liiai ßdü *
^7eOJitflI^7. t Jo*
:768rAii)^.18.
;/768<ai%iH3. !
768 .adg; 3. '
765 fol»fcr;14.1
765 ja*. .
767 jun. 4. i
770 mai. |
772 sept. 6.
772 apr. 1.
«72 juil. 29. ^
35
.To*
.10 ^
Digitized by Google
Des Urkimdenbiiclis 1. Bandes || Der EegetteD
*a5.
*3G.
*37.
*38.
39.
♦40.
♦41.
•42.
43.
•44.
•45.
•46.
•47.
♦48.
•5a
•61.
•52.
•53.
«5411
•65.
•56.
•57.
58.
•5i>.
* f^j \
' 1 .
* ü2.
* 63
*Ü4.
•^:<
♦29.
30.
31.
32.
•33.
•T
r
: I
775 QOV.
I > .
• • f
Ii- »1
776-777. . .
777 nov. 27. ".
778 fcl.r. 24. .
7S6^787 jktt. 25.
- OTg. 1^ T"
> 7dQ jn^i L
c. 794. . .
797 lebr. 17. .
8<«» (loc. 10.
801 apr. 13.
802. a&fti is *
8< >4 jul. 25.
806 jan. 20. .
807 apr. 28.
809 Hagi .
: <js. 8i4. L V L
815 -febic. 3.
Hl6 :iiiä». 22L
i 816> < 27. .
' >81#Fno¥t 8. .
820jair.m .
82t jiiL 16. .
•Bar 2.
823 aug. 29.
823 oct. 15. ^
826 jan. 26. ;
826 nov. 12.
831 jan. 7.
834 jul. 20.
835 mai 25.
8.35 fcbr. 6.
835 sopt. V
j Üa6 jan,. 10. i
, 32.
'46.
.34J
3^
38.
39.
40.
44.
ül.
' 45.
42.
47.
155.
61.
52.
53.
54. 55. 56.
I 58.
60.
61.
41.
88,
67.
181.
68.
69.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
94.
i < .
79.
81.
8U.
82.
85.
* /2 sept 1,
, _ _ ' ; I r i n ; i -
f < 4.> nov.
V ....
• 1 r
770
i i t nov. Jt .
77.S febr. 24.
786 jun. 25.
777 aug. i:%r
7.
790 jun. , i' \
779—780.
797 fobr. 17.
887 dec. K».
801 apr. 13.
802 sop]L 1.
804 apr. 8.
804 jul. 25.
806 jan. 20.
807 mpn 28.
.779.(783?) aug.
£14^84a
8l5rrebcT3.
9(Ä.ittittsL' 22.
816. ailg. 27.
81i6 pav; 8.
820 jun.' 30.
821 jul. 16.
822 apr. 2.
823 aug. 29.
823 üct. 15.
826 jan. 26.
844 nov. 12.
831 jan. 7.
834 juL 20.
835 niai 25.
835 fcbr. 6.
835 sept. 10.
iJ36 jaa. AO.
il
-I I
■| I *
. : ] •
I
Digitized by Google
^7
De8<Ur^U9^^l)U4li4 blandes
Kro« .tulu j Gl Datum, .«nlt
6r>.
*67.
*6S.
*69.
* 70.
*71.
♦72.
♦73.
♦74.
♦75.
♦76.
♦77.
78.
79.
♦80.
♦81.
♦82.
♦83.
♦84.
*Sf).
*87.
*88.
* 89.
* 90.
* 91.
*92.
*m.
04.
* 95.
*9t^.
97.
838 jun. 18. -r.i
839 jun, 26. .uu
841 febr. 17. . .vi
842 fcbr. 5. v
842 - 844 aug. 29.
842 nov. 12. .
, 845 febr. 17. .
■_ i 845 apr. 18.
T ! 845 mai 25.
8(4&rapg. 12.
4 de?*- 6.
h Ul mti. 7.
ti: 847r»jol*.25.
. ;:8i49j«i«;. 25.
: I B4U^ß6» «lg.
.4 t
V.4 :
< a^r. 19.
.*:e3t51<ron 20.
l:<rmi|ffw^l.
853 jul. 3.
I
98. ^
854 fcbr. 25.
854 jui»-10.
c. 8.55.
855 jujl. 20. t;v. ;
842 855. . , ;
855 hcpt. 19. ■
i 856 fcbr 11. .
85C jim. 28. ,
859 jan. 18. ^, ^
860 oct. 7.
861 jui. 28.
* 99. m jm. 13.
♦100. ^ 864 inat21.
♦101. . 864M.29.
♦ 102. I 865 mn, 7.
103. M;i 1^1^ .
114.
87.
89.
90.
91.
93.
95.
96.
97.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
124.
105.
106.
107.
109.
110.
III.
112.
116.
113.
98.
115.
117.
118.
119.
120.
1-Ji.
153.
154.
141.
1^6.
127.
128.
92.
855 jun. 18.
839 jun. 26.
841 frhr. 17. li^,
842 fcbr, 5. .7-1
842 aog. 29. HiJ
842 nov. 12. i>;
80 febr. 17^
■ 845,a^r^i8,| n
845^np«t.,26.j
f 8i46 aug. 12.i v \
. S^^JMr'l. ! 41
f;d^i^,^26: .1
85 t apr. 19,
851 raai 20.
858ljirr3.
854 febr. 25.
854 jnl 10.
853 jun.— 855 sept
855 jau. 28
''1:
11:
inai 25.
855 sept. 19.
856 febr. 11.
856 jun. 28.
859 Jan. 18.!
§ga<KÄ^7.
861 }»DiIv>28.
I 860— :^ju|.
871 juö. 13.
864KMa^^21.
86i juL 29.
865 mm 7.
I I m vfpu 12,
.(.( .
.St..
) V •
Digitized by Google
«
- 1
Dq& Urkuiidcubueiia i. Büudes
r-^ — ,
Der Eegt^iiireii "
Vi». '
• 1
Datum.
104.
865 oct. 20. . .
138.
870 oot 20.
*105.
866 dcc 20. • '. .
131.
866 deo. 20.
♦ 106.
866jAii.l7. . .
. 130.
866 jaa. 17.
* 107.
0. 867
123.
863 apr.
* 108.
867 jao. 20. • 1 .
132.
867 jaa. 20.
*109.
868 apr, 16, . .
134.
868 apr. 16.
♦ 110.
868 a)ig. 21. . . j! 135.
868 aug. 21.
* 111.
870 apr. 12. • / .
136.
870 apr. 12. .
* 112.
870 oct. 17. . ,
137.
870 oct. 17.
*113.
871 ffbr. 15. . .
140.
871 febr. 15. .
114.
871 nov. 1.
139.
870 nor. 1. • '
♦115.
873 mrz. 9. " .
142.
878 mrz. 9. %
♦116.
' 878 mrz. 24. . ,
143.
878 mrz. 24.
117.
880 mrz. 23. . .
144.
880 mrz. 23. • •
118.
880 mai 3. ■. ' .
145.
880 mai 3. '"■
119.
m febr. 17. ■ . ,
1 146.
881 febr. 17.
120.
882 febr. 26. • . ' .
' 152.
886 febr. 26.
♦121.
882 mai 22. - . • .
148.
882 row 22.
•122.
884 mai 22. »; ' .
149.
884 mai 22.
•123.
884 jufi. 9; . .
150.
884 iun.. 9. ^
•124.
885 oct 1.' ' .' ' .
151.
885 oct. 1.
•125.
888 jan. la 1. .
i 156.
888 jaii. 2:1
•126.
888 jan. U. . .
158.
888 juu. 11.
•127.
888 mai 1. . .
157.
888 mai 1.
•128.
888 oct. 22. . .
159.
888 oct. 22.
•129.
889 iul. 1. . . .
1 160.
889 jul. 1.
•13Ö.
891 febr. 24. . .
16L
891 febr. 23. '
• 181.
' 891 oct. 1. . . .
162.
891 oct. 1.
•132.
' 898 febr. 7. * « •
• 163.
893 febr. 7.
•133.
' 898 febr. 11. ' .
164.
893 febr. 11. .
•134;
" 893 febr. 17. . , .
166.
898* febr. 17.
•136.
'-808i . .IV' .
Anb. 3.
136.
j 894 ajir. Hß. ^ . l .
166.
tfNr^ 1^
•137.
' 896jttn. fil ^ .
' 167.
896 jun. 6. '
•138.
' 806 oct 26. :. ' .
168.
896 oct. 26* •**
•139.
896 dd. 2a .
• 169.
! 895 oct 28.
•140.
896 jas. 28. .
171.
~8d^ |ini. 28.
•141.
• 896i , . ". .
. 172.
896l
•142.
' i 897 jü. 13. . . 1
1 • 178.
897 Ju; 18.
Digitized by Google
Des ürkundeiibiMih» 1. Bimdes
D a t u xa. '
•143.
174.
898 fftbr. 5.
898 Duu. 13.- . .
176
*145.
176.
\ 898 nai 13.
•146.
899 oei 16.
• 177.
'"866oSi'l6.
♦147.
888 HOT. 18
178.
ftSft HOT iSl
ovo <ifV~r Aw
•148.
888. . '.
178.
890 iftn '93 '
149.
900 xiM; 28. * .
> 180.
* 150.
90® se^i 18. '
182.
' 90t seai! 18«
♦151.
90ft oct 28. ' . '
183.
905 ort 2ft
* 152
184
lt7Ul . All
* 153.
909 ian 1. . '
185.
A v/v •
909 iMi.''l
* 154
186.
909 ' ' *
* 1.55
187
* 156.
913 mn. 1
188.
Qt<> iatv'.'l i '
Ulli |<*Ii. X. ,
* 157.
189
913 aog. 13- • ; "
* 158.
i7 1 — t7 i O . « . *
Xfi-O — ifCHJ.
* 159.
T'I'' X«7» « «
191
01 ß Inn IQ
♦ 160.
Q1Q iun lA
192
01*1 n 1 n 1 '
• 161.
, 1
• • . •* •
193
QT U iiil 0 '
rr 1 ,T 1 IJI. J,
* 162.
920 auc. 20.
194.
qOO anp- 20.
»163.
923 iun. ■ .
195.
923 iun ' '
164.
924.
196.
9'^R " ' »
* 165.
936 '
197
* 166.
' 986 dcc. 30
188.
996 dt>c .'lO * '
♦167.
vBV* # . * •
189.
168.
887, sirfel 8.
1036.
1329 mra. 8.
♦168.
9B9i ■ *
200.
9i>R lal — aent
♦170.
201.
O^KI {Afli , npr>f *
♦ 171.
ABU' "
909 .
♦172.
880^888. . i; .
»8.
' 80t aee.-.80ß jmi. '
♦173.
9661 < ; . . .
206.
86(^ jwnV— aog.
♦174.
c* *836» ' ■ ' •
* 831.
8S1-MM.
♦175.
940 jun. 4. J'/ .
207.
940 iun. 3. ^
942 .pm. 2. •
* 176.
940 jufi. 10. i : .
208..
* 177.
943 jan. ik Ii" .
209.
943 Jan. 18.' ■ - ■
» 178.
' 94a . .-• .
230.
931-966 mai 1-
♦179.
9^». ; , % .
212.
180.
181. \
;i 943 j^. 16. . II -
1 943 j[unjl5. , .
Digitized by Google
Des UrkimdeDbiiohs 1. i^andes
Vxo.
De
Vto.
•182.
•183.
184.
•185.
186.
187.
•188.
189.
190.
191.
•192.
•193.
194.
*195.
•196.
•197.
198.
- 199
* 200.
♦201.
202.
•208.
♦204.
♦205.
♦206.
♦2U7.
•208.
♦209.
♦210.
♦211.
♦212.
*213.
♦214.
•216.
•216.
•217.
•218.
219.
•220.
)
)
945 aM. 17.
945 dec. 29.
946. . .
947 27.
c 948.
948 Joa 1.
948 4.
c, 948-^960..
m Mr. 27.
952 febr« 29.
930-98#. .
953 aup. 20.
953 aog. 30.
954 febr. 28.
955 sopt 0.
955 nov. 21.
956 moä 10.
956 sept, 15.
957 jtn. 8.
958 a|ir. 29.
959. . .
959 nov. l.
960 a|»r. 8.
9tj().
961 mm 29.
962. . .
962. . .
963 apr, 17.
96' ' niui 18.
d6a juD. 10.
yu> jut 21.
964. . .
964 apr. 29.
964 jon.
964 sept 17.
213.
214.
215.
216.
263. )
264. 1
219.
217.
265.
218.
221.
223.
224.
225.
226.
222.
227.
228
2'^W
220.
232
266.
234.
235.
236.
237
238.
239.
240.
241.
242
243.
244.
245.
246.
247.
248.
249.
250.
945 dwv 17-
945 dec. 29.
946 jao.
947 jao. 27.
949 -97a
m.im^ 1.
948 M«- 4.
949-m
94(9 mn 15.
' 960 Mr« 27.
958 29.
938^958.
l958'M«r. 20.
953 mg, 30.
954 tW»^ 28.
956 sept 9.
955 nov. 21.
956 mrz. 10.
949 aept 15.
957 jan. 8.
958 apr. 29.
(959) f<*r. 13.
959 nov. 1.
960 apr. 8.
960 jtn. -sept.
961 mai 29.
962 (lebr.).
962 jftQ. aug-
968 apr. 17.
963 üiai 18.
963 juß. 10.
m yui. 21.
963 wÄ.— daa.
964 a^. 29«
964 mai 29h
964 Mpt 1%
Digitized by Google
Uro.
jr ' L D a t u n.
Nro.
1 r ♦ p D a t u Ml.
♦221.
251.
229.
966. ' .
360.
969
♦223.
■ 252.
1 f , ; '
♦224.
253.
♦225.
960 feb^i' 4.
4'*]*'
254.
*
♦226.
966 leb#. 6.
'' ■ .
255.
:969?feWi''6.
♦227.
■Ii '' .
■ 256.
^^^^ ^^»^
.elf!*.: ♦
♦228.
257.
'96?Haii:''
♦229.
966-97L ,
285.
973-977.
*230.
965—975. ,
284.
965—977.
*2'6l.
968 2.
258.
968 jan. 2.
* 232.
969 iaik '22.
259.
969 ian 22
> ■
* 233.
970. .
262.
970 pept.~dec
* 234.
970 iiinL
•■ 1 I '
261.
970 mrz. 29.
' " ". ' *
235.
1
-974. .
I" ,
9 «
2G6.
^71 Jan.
" t *•;
' ■ ' r
236. )
237. )
L — A. i' "' • ^
973 mn. 15.
268. ^
269 '
) ^7^ mni,' 15. ;
* •
P J w
■ • * J ■
*238.
973 iun. 26.
270.
973 jun. 26. i
♦ 239.
973 iun. 27.
■ •
271.
973 jun. 27. ;
* > ■
* 241).
973 jul. 26.
272.
973 juJ. 26. ('
241.
973 au«-- '^2.
•
1
1
973 aug. 22.1 *
* 242. )
* 243. )
#"«1,27,
. II.
• •
1 i75. ^^^^-27.
,V''
♦244.
1 978i ' V . ■ .
276.
♦245.
976» V .
1 • ^
282. !
'
♦246.
• •11 .'-»'i
l- 1 - ;
279.
,♦247.
976 iM»; '18.
• * . ■ '
280.
975 jdtt: 18.
.<>.•■ ■■■
248.
T • .' '
281.
249.
'976. 'vi .
283.
^»9t6 j^l-^j-sept.
.7^*j ■
250 a.
''978'«iltfü<9.
• p — •
286.
' 9lit(aliif. <9.
♦b.
• 288.
■-97fv -1
♦251.
978. .
287.
978 jarii^sept.
252.
979 scpt. 12.
. 290.
980 80|»i :12.
.iii'j
* 253.
980 ju«. 1.
289.
980 jmki'l.
* 2.54.
980. i .
j:.. .
291.
980. i t
*255.
981. .
<-•••■
-i- *
292.
981 a^^. 31.
, : < ^
* 256.
k
9i^l* . .
293.
981. 1
*257.
» < ■ * ■ i
* ' * 1
315.
sopr. X, "'
♦ 258. i
9äl JML ?.
!
294. ■
^ 9^7 jaA. 7.
Digitized by Google
Des Urkiuidßabuchs i> B^des
Hro.
•259.
*280.
•261.
•262.
•263.
•264.
•266.
•266.
•267.
•268.
•269.
270.
»271.
»272.
»273.
274.
»275.
•276.
♦277.
278.
279.
»280.
»281.
282.
»283.
»284.
»285.
»286.
»287.
♦ 289.
»290.
•291.
»292.
•296.
•294.
•295.
•296.
•297.
ü B a t a m.
,0 f.
.98$^4eQ. 28.
989. .' ♦
.<>
990 juD. 16.^
991 «ept: 13|
)99aii9tei>; .
.J ..V
.!99lSi «pr; '8.
* 992 iDlii»29.
993 :Jipr. J8.
966 iiiii.l5.,
99P4 J
995 nov. 19.
993^990^ .
996. . . .
997 oct. 26.f
'998 apr. 14!
lO0O^j*ll.. 1.
lOOb^ mai 30.
1002 jul. IQ.
J . _•
' 1(«>5 fipr. 9^
' - (
». _
idUj mai\31.
.<.■
HK)5 no.Vi 22.
nov. 27.
iuu6. . J
1009 oct. .1
1QQ8H1016.
f . - <:
1011 mfü; 9.
1016 apr, 8.
1 '
1ÜI6 upr. — mai^
^ ,1016 oct. 17,
1017 doe. 17.
1018 dMi! .
I 1019«
r.
1020 s«pt; 27.
.1
1021 nov« II.
lOtt juiu IB.
Hro. jBatum
»<1
295.
296.
297.
298.
299.
800.
802.
306.
.304.
305.
340.
306.
307.
316.
.306.
309.
310.
311.
324.
312.
. 31.3.
317.
319.
320.
321.
322.
323.
325.
326.
.204.
327.
328.
329.
330.
331.
332.
333.
384.
335.
)
)
988 deo. 28.
989.
^ Jon. 16.
991 aept 13. <
:992i6i»i
992 «f». '8.
99dmri'89.
993 ap^ 18.
966 iiila .l5.
990' jMi.«*^flepi
aQQ4-.t626.
W lelir. 25.
995 nov. J9.
993^1000.
996 mür^^t
997 oct.
998 apr. 14. ;
1000 jan. 1.
d94r*-iai8.
ioOO mal 30.
1(K)2 jul. 10.
10()5 apr. 9. ,
1005 mai 31.
1005 nov. 22.
lOÜö nov. 274
i
1006. •
um oct.
1008-^1015.
•930 Tnrz. 9.
101i> apr. 8.
1016 feBr. - jun,
1016 vcU 17.
1016 dec. 17.
1018 felar.-jun.
1019 jun.— 8ept
1020 tept 27.
1022 HOT. 11.
1028 jan. 18.
Digitized by Google
56d
JU."'- - ■-' .■■■«■ . II ■ .1 Ii iii.iiwi.miiiiii.nmu " ' 'I ' — .-„■-- i^^^gggwi^^^^^^B— — — — — -
I'
■ft. J f « : u D atnm. ■■ D Vro. ni . Bat^m. .>* .
* 298.
336.
1023 jun.— sept.
• 299.
3d8.
1023—1047.
* ifX).
1023 nov. 30. ... . ,
0 0 T
337.
1023 nov. 30.
* 301.
1026 jno. Ii, ...
339.
1026 jan. 11.
* 302.
1030 •
Oll
341.
1030 —sept s
* 303.
1030. . . , ■ • .
342.
lOoü.
* o\M.
t j in 1 «.-.1 or\
iOol )al.: 2U. • .
o4o.
lOöl JUl. 20.
* QfiK.
C, lOdo.. A • V t.
öd4.
lOlD— 1U4<. ,
• JOb.
1035. ; • . «
Q .1 /I
344.
1033 — If 1.36.
• 307.
i<..i;3f>. .• . . .
Ol*'
34y.
1036 inrsä — aept.
Ik DAO T
liMi) llOY. 12' .
d4b.
1036 non 12^
,^037, ^
\ . ti . . i 1
# Tf '
* 11.
A TTT
' III.
l \ mi. . : .
) • ■
Q/IQ
. o4y.
0 J 0 •
348.
1037 jun. 12. .
347.
1037 jun. 12.
«flu.
lUde &epi. 2.
oOU.
' IVW) '8^t 2.
352. '
lOpO M^t 13»
Mi a lo
351.
1039 iutgL 8.
' ola.
1040 jan. 0« « • .
loci 2i. k .
3o3.
1040 1 Uli, 5. 1
1041 jan. 26| - .
•ill4.
354.
* 0<K
•olO.
. 355.
u -l^^i-t^g^t '
* StA
['.ti '«.irM 1« ' • ... •
■ 356.
1041- 1ml 25.
•317,
.1 WVt^ . .4
357.
[ KMl'dttei 25.
• 318.
. 359.
10^-^«^t . .
• 319.
1042 aug. 29. . .. .
358.
■A i\ AC\ AA
1042 ang. 29«
320.
1043 jul. 2. :i .
360.
1043 jul. 2. ■ •
^ oJl.
1044 jui. 2o. l : .
0/^ f
361.
1044 25.
*322. 1
1045 aiig. 13. » • .
362.
1045 ang. 13. .i".
* 323.
Iii KMp'iDai 25. . .
0 0
363.
1046 man. 25.
* 324.
• : .
365.
* OOS.
366.
r - lOlD— t1U47.
\ '..1 i
Qß7 1
*327.
1047 ocl. 1. . . . .
369.
1047 00t 1.
♦328.
1048. .... .
371.
1048 jul.— dec. . •
♦329.
1049 apr. 13. ... • .
372.
1049 apr. 13.
330. ■
♦ 331.
1049 äpp. 17. . . .
373.
1 374.
j 1049 «pr. 17.
♦ 332.
• • • « •
j 370.
1042-1047.
♦333.
1061 jan. 16. ...
j 375.
j 1051 jan. 16.
♦ m
ao5ii Ii«. 21. .
il 376.
1 .1IO54 jaii. 21.
35a
Digitized by Google
Hro.
1 . D a t n m. " V
Mto,
- Datum. -
♦336. i i
1061}iiLl& . .
Ol i*
lUDl*flU;' 18.
♦836.
1062 tpr. 29. . .
o«o*
lu&ss apr. sSm
♦887.
1068. ....
OfV.
♦ 888. ) ^
♦339. ) -fi • : . •
doli.
fkQI
\
( 10ö2-8ept.
♦ 340.
1053 augjl 6. V' • •
öa£.
iU09>'a]igl. 0.
♦341.
1053. , ...
oo*>.
lUDo — sept.
342.
1056. . . . .
lUOD.
IJoO |uJ, t>«
* 343.
1056
«KP.
ivoo jun. «•
*344.
1056 mai 16. , • .
oo4.
wob mai lo. •
* 345.
. 106d jun. 30. . • .
386.
1056 joiii 30.
*346.
• • « • •
/107
*347.
1056 sept. 15. . ■ .
Doi .
lUOO scpi. IQ. • •
*348.
1(J56 sept. 28. . .
OOO,
♦349.
JOi)b doc. 5.
,)9U.
lUK) dcc. 5.
♦ 350.
1057 apr. 25. .
' ovL.
iUa/ apr. Jo.
♦351.
1058
luoo — jun.
1059 dec: 8. .
! ■ •
864.
.:1061 sept 3. • . .
luoi scpi. o.
♦366.
1061. . . , . .
090.
luoi jui.— sept. "i
♦366.
. . 11)63 nov. 1. : ..
. ov«.
♦367.
. ?1065 apr. 3.
Q.QQ
1066 '.i^ti 8.
368.
. 1066 apr. 4. . * .
099. .
♦369.
1066 JMi 1.
'• lAAK nun 1
- Jim x*
♦860.
10615 ftd. . .: .
4U1.
Ulm« inl ._*M» ^ '
♦861.
1066. .1 . .V .
4u4.
- lUOD - jliL*— BCpC. -
♦862.
1066. ....
■ 4USe.
luoo jm',*— aug.
♦868.
1065 aug. 30. v' ' .
lUOil aUg. 0\K
♦364.
1066 jmL 13( . .
• 4U0.
1Va>0 Jlll. 10.^
lUDö— aug.
* 365.
1067. . i i • .
4Uo.
•366.
1067 apr. 11. . ; .
406.
lUo^ apn Iii
367.
1068 jan. 29. I . .
407.
1068 jan. 29.
368.
1069 mai 5. . .
409.
1069 mai 5.
369.
1069 mai 6. ...
410.
1069 mai 6.
♦370.
1071 dec. U. • . .
414.
1071 dcc. Iii
.371.
1071
413.
1071 sopt.
♦372.
1072 mei 5.
415.
107:2 luai 5.
♦373.
1074 mai 6. . .
416.
1074 mai 6. 1
Digitized by Google
j « a D a t n ia« ,otH
Hw, .ifj
0}£aDatam.
Vi».
All
«-> 1
1- V f f . 1 < ' } J
v.~ i
.riii •
AU( o. />{ [ ,,
1 > ' 1 1
* 377
,4 < ' ! .
* 37 H
1 ' 1 <
370
V. 1 '.'Ork» ^
3H(>
i/i 1
* 38 1
iX/O'i Uli. ^.
4'>4
1(10»)
ITJC' • Juli. tu.
12.5
384
iVJOU JUu. 1.
*' . I .
• 38ö
J, \_/0*J JllJ > • I o ■
« .
4'>8
* 386.
109'^ inn. 4.
430.
• .387
10Q2 nov 18
4,31
* 388
! ( )03
43'^
389
.■»,.[ •
434
• 390.
,1096
436
391.
ri097 4'fH 8.
,:iiTi •
•392.
lU^T jul 1 1,
♦
«top.
393.
♦394.
395.
44U*
♦ •
*396.
4 •
397.
■ >;: }0pß4^— dcc.
•
398. ) T,j,
/Lift
^99. ).| .,.;„ .*|
. -1
4 17
* mi
c. 1100. .
1101. . .
Ami. 4.
4(M.
r" '. '
* 402.
1 101 Uli-/.. ^.
" 403.
1 101 ati;;. 3.
• " ' •
A 14
404.
1 llOl Quv. 13.
4< >5.
1102. .; .
451
* 406. i.|
c. 11 03. i .
>■ : •
454.
* 407.
1 103.
452.
* 408.
1103 nov. 29.
'.1 . •
453.
* 409.
1 104 jun. 5.
. 4.'i5.
410.
. 1106 dce. 8.
• ■
456.
411.
1 103" J 124.
, 498.
♦ 412.
^ t liU7 . jmjij 2.
. 457.
.J
1075 — scpt.
LOGG— 1078.
IO80 . H t — «lec,
1084 bcpt. ö.(
saf'c. XT. (
1084 8Cpt.
1084 oct. 4.
U)51 — 1056 oct.
10«5 ym, 16.
K»bi» jiiD. 1.
1088 nov. 18.
1092 jun. 4.
1092 noy, 18.
1093..,! U
1095.1 r U '■•
1096 -sept.
1097 .f«H 8.
1097 Juli 11.
8nec. .^.1
lp96:trlWl-
lll)9f.i»IM
lp79r*lUiPl.
K179— llol.
x.\\
.11 1 ^
.;oi' '
Tl^ *
.f'.ll
i-'-i •
«>1
xi:i
tl.l
l.?:J '
U0l-8ppt j
Hol nn-z.
Hol aiij^.
{ 1
3.
i I-
1101 nov. 1.3t
1 102 -.scpt.
liU3.
1102 dec— ll(^3 jiM}.
I llo3 nur. 29. •
I 1 104 jun. 5.
1106 ilcc. H. (.^
llOG-1124. .M.-.i- -K
i _ U07 |n»S 2. .lr;|
. > 1
Digitized by Google
■y i
♦413.
♦414.
*415. ,
I
* 417. )
418. )
* 410, '
' 420.
* 421. '
*422.
* 423.
* 424.
* 425.
* 426.
428.
•429.
•430.
•431.
432.
433.
♦484.
485.
* 436. '
♦437.
438.
* 430.
* 440.
^ 441.
* 442.
443.
* 444.
* 445.
* 446.
* 447.
* 448.
140.
* 45U.
451.
^llOT-'iiäil 25;. '
• .LI 1
lllU ang-. 1. .{tl
Uli oot. 22.
1112 apr. 25.
H 1112 inn lÖ.
•i 1112 ang. 8.
1112. Jt .
0 lll*^ '
1 1 1 R nnr
X X 1 O fl.llf « II.
1113 in! M)
j
■ Ä'
1 1 1 i
•
1114
•
" lllö
•
•
m
iiieittiiii.
• f '11117.' '^'i .
.'M r
«
' "111« H^tl 30.
.'Vi
«
•
1119 J10V. 4L
1
- * !
«
^ 'n^>ji< 3.
1120. .1 ,
.ni
m
c. 1120J .
. . .
1
ff
1121. •• .
•
■
1121. .
•
. 1121. .
•
' 1 J '>'^ .
»
112^. '
•■ 1
«
1 123 ji.n. 3.
«
1123 oct. 2.
Hro.
i i'd B a. tu
■ 460.
458.
459.
461.
465.
464.
403.
466.
468.
460.
470.
471.
467.
472.
473.
475.
474.
476.
478.
477.
480.
479.
481.
483.
484.
485.
486.
487.
488.
489.
496.
500.
401.
400.
402.
404.
493.
482.
4UÖ.
)
)
11O8-UI0 11.
1107 mtfl 25.
1107^iM^t
11084^ 15.
1110 aiig. 1. '
Uli oct. 22.
1112^. 25.
1112 jun. 16.,
1112 ang. 8. i
1112-^t
1112. ' '
HIB npr, 6.
1113 jul. 20.
1114.' ' '
1 1 1 4— 5cpt.
1 1 lö— sept.
1115 apr. — .scpt.
1115— scpt.
1116— sept.
1116 juU' l.
nlfiJ- sept.
1119-sopt (
1119 nov. 4.<
Ol.! I
im jihi 3.
.<i>'i mm :
1120.^"' I
1102-1124.
1122— 112Ö.
1 121 apr.— sept
1121- 8^t.
1121.
1122 scpt.— (lec.
1122- sept.
1118 jan. 2.
1126 «oot^ 12.
.m •
.bin *
xm
.'Hl •
■ !
.rw *
.fiiJi.
.1:' Ii- *
.i>4 '
.101
.dl't *
.1 1^-
Digitized by Google
I • ■■ . .„ .
t. j 1 • • D a t tt m.
1
1 Uro.
1
Datum.
• 1126 mar 7.
IT 25 mai 7
• •
• «<'1195. i .
# «
1124—1127.
VW*
RAt
1126.
465.
■
9 ■
- 1188.
>
458
U27. ;
- OirB*
1127-^Mt
♦ .
. ♦ •
«457
1127 febr. 2^.
RAR
1127 Mj. 24.
*458 .1
1196 niM. 25.
1128 itof. 26k
*459
J1IB6 vpet 9.
; ' .
■ ' ll28 9.
■
■ •
460
1198 'Mi 10.
L
> t k
MI
1198 n>r. 10.
1128. i» .
• *
1128..
1
-inj.
1128. . ,
Ol«.
' ' 1188 iMii
^1129.^ i
- Ol".
1129 '
*
1129 mai, 2.i
• •
Rl A
014.
1129 mai 2,
1129 iun.' Ii,
r - •
OiO.
1129 iun. 17.'
* Ii
o.
1139. . ,
OlO.
1129-^8661
1129. ' »I .
• •
Oi < .
1
1 1 29 seilt.
t
*
toi •
llf^O.' . .
• #
DJ««
IIBO
1130 dec 12
"• • 1
r
1130. Li i
.1- ;
* *
1 1 .^0 mra 17.
• 470
■ 1180 .1
ff
1t 80 hin 24-
J Xt'V' JUIl.
* •
• 471
411.
im- . )
• •
524.
1131 mra. 22.
♦ 479
1131 apr! 24.
7.;- i
52o.
ll.Sl npr. 23.
.1 ;..
473.
1182 mri 11
526.
1132 mra. 11.
■ m
4i 4.
c. 1 1 :]2. ^
. - 1
* •
612.
1144-1152.
47
•410.
1132. . ^
1133 j'in. 8.
527.
1 132 mra. — sept.
• I
* 49ft
529.
1133 jun. 8.
* 4.77
" H84. .
■ •
530.
' 11.34- m*».
4
1 ' • *
* 4.7A
■V • .
636.
1185. = i
*
* 470
♦ • •
537.
- 1185.
* 4fln
4fi1
401 •
j ,lli35., .; ,
•1135. J .
. > . > •
834. ) "MI
535. ) ^^^11
*482
532.
^'I195>n.-86|»t
•488.
»1135. . .
531.
1135 30.
■
•484.
1136 mcl 29.
539.
1136 mai 22. »
486.
1136 jun. 7.
540.
1134-1136 iwri 7.
486.
1136 jun. 29.
• •
541.
1136 jan. 29.
487.
1136 aug. 1.
«
* ■
542.
1136 aug. 1.
■
488.
1136. .
546.
1136 mm.- dec.
•489.
1 iia6. Vi .
-•. ■ . 1 • 638.
1135 jQOi— sei^t
Digitized by Google
m
Des Urkuadeiibucii»il» Bandes
aro.
' • :' Datum. ..
*490.
U36. ,
*491.
;1136. .1 ,
*492.
1137 oet. 1.
*49d.
1137 oet.. 2.
1
t
494.
4137. ...
r f
,»
*496.
U38. «ffv.
H .
♦497.
.V ' .
498.
: 11^ «pr, 2.
i ! "
499.
1138 oct. 15.
* • •
50(J.
1138 dec. 5.'
*501.
1138 oel.. 21.
^ 1.'.
502. (
* 503. !
♦504.
1138-
* 505.
1138.;,.., ,
*Ö06.
U39 nif. 28.
» 507.
1139 «pri 11^.
508.
. 1139. . .
*509.
1139 doc. U,
♦510.
11 an m»k .
511,
1139. . .
•612.
1139 jup, 29.
*513.
1140. . .
514.
114P. . .
515.
1140. . .
W 4
^■516.
114U ii)ai »j.
♦517.
1140 mai 8.
*518.
1140 dec. 2U.
*519.
114(1 dec. 2P.
520.
c. 1140.
, •
521.
c. 1140—1150.
522.
1141. . .
•528.«.
U41. . .
524.
1142. . .
•525.
. 1142 «ept. 30.
•526. ■
1142 0C*j 22.
•527.
Ii48.. ur .
Vio.
m
■ 3 f> Datum. . V
544.
4*1 pfeift J ■ ..»«.A.
538.
546.
Il37.««rt.i 1.
547.
U87;«it4 2.
548.
549.
J
P
H38.ror4. ;
559.
u
.553.
i-
U^j«t!l7.
n 1130 •^fn 2.
.565.
11 ÄO ' IFt 1
IXOtf . ilpl«. XU. !
55^.
555.
550.
1 , 1
113$ mn£.-apr. '*
651.
«
554.
IIOO (U^l^ •vp*'
567.
1139 j«i;-miB. lllUi
558.
560.
564.
566.
561.
562.
j
1139 mar.
563.
i
U39 jHii* 21.
572.
(
\
575.
U4(;. i»n5.-»ept,.
571.
568.
1140 mai 6.
569.
U40 mai 8.
576.
1140 dec. 19.
577.
1140 dec. 20i ;
573.
1136-1140.. ;
765.
1135- 1179.
58^.
IHlr-'sept
578.
579.
1141. "
♦
581.
ll^l-r'-flept.
584.
1142 scpt. 30.
. 585.
lUa^ocit 22.
,683.
114Z «n.— «pt
Digitized by Google
Des UibiMideiibii^hs 1* Buides I - U elr :B e'g te u
Jiro.
^ ^' ^ ^ B a t a m. ' -
Vro
mSv, ■
J
II a n m
1
•528.
. 1148 lU*. 22.
586.
. 11434U>*. 22. •
•529.
1143 OQt, n.
588.
1143 od. 24.
•530.
1144 febr. 4.
- ' 569.
1144 febr. 4/
•581.
«. 1144. ' .
616.
1145*-11152.
•582, ir;
114441110.1.
591.
1144 -aiigi 1. ' '
•588.
1145. l
592.
1145 jaD, 12i
•584.
1145. i
' I
580.
1141. 1 .
•585.<)<r
. 1145.1 >;i .
1 j ' 1
694.
1145^aept. i > •
•586.
1145 mü 25.
L
593.
1145 mai 25. '
637.
c. 1145.
613.
1144-1152.
♦538.
1145 doo, 81.
' 1
* % ' #
595.
1146 doc. 31.
539.
1145. .
628.
1145^1152 dec. di.>
540.
1120^1162.
711.
t
1120-1169.
541.
1146 nov. ^.
1146. 4eoc «
1147 jan. 4/
596.
1146 nov. 24^ ■ ■
* 542.
590.
1144 jtil. . .
♦543.
. •.. !
' 597.
1147 jan. 4. ' . • ' ■
♦544.
1147 jan. 20.
■ • .
601.
■ 1148 Jan. 20.
*545.
1147 febf. 6.
602.
1118 fübr. 6.
♦546.
1147 febf. 13.
603.
1148 febr. 1.3.
♦547.
1147 mai 7.
1
' 1
598.
1147 m&i 7. • •".
548.
1147 mAi 13.
* ' ' ' 1
1
599.
1147 mai 13.
•549.
1147. V ■ .
600.
1147— sept.
550.
• . •
610.
1138—1151.
•551.
c. 1148.
611.
U37-.n52.
•652.
1148 hht. 18.
604.
1148 febr. 13. .
•653.
1148. . .
60C.
1148. :
654.
Il5ü. .
609.
llßO.
•655.
....
■V . j
624.
1127-IUS2.
55C. (
•557. ä
. c. IlOU. t •
1 I
.<»'•• 1
614.
-612.
^ ^ Ä 1 ^'^ 4 'e!ic\
•658.
1160 ,1 ,
1 . j
608.
llSO^ä^t
559.
' o< 1150; ! i
• . ■ .
■ 615.
> 1144-»»D])52.
560.
1152-:*1^1&I.
* ' *
.647.
1165ijbD.
•561.
llfie m^i 20.
1 ■'.
617.
1152 *pi'. 20. • * •
•See.
f
^18.
•563.
619.
) . : . •{
564.
[ 1152 ma i 27.
4
• . ■ *
620.
\ 1152jiifi27i
•565.
621.
566.
622.
Digitized by Google
öl&O
Des UrkniidenbaiahsJt Bandes | Der R.t g t M.teu • f
1
9 » t u m.
1
. B«t«lll.
5G7.
1
1152 mal 28.
m.
im mü 28.
568.
*569.
I
1152. . .
•
626.
627.
1
1152:
5 TU.
c. 1152,
705.
1139-1168. ;
*Ö71.
1152. . ,
625.
JUÖI2 ai^^scpt
♦Ö72. )
• 573. )
11Ö8. .
•
631. )
632. )
1163. ' :
•674.
630.
1153 mn.~8€pt. .
575.
1153. . .
* •
629.
1153.
576.
638.
1154 —scpt.
577.
1154 mn. 11.
641.
1155 iiii^. 11
578.
H52-T-U69.
•
652.
1152—1155.
679.
11.54.. .
• •
634.
1154.
•680.
(
. 635.
♦681.
1164. .
636.
[
•682.
\
.1 ' J
' *
637.
V
683.
1154 mal 13.
4 ^ •
633.
1«
U6^jMil3.
684.
1164. .1 .
* *
639
Ii64'f^«pt
686.
1156 um. 4
♦
• < •
. 640. .
■
1156 um. 4.
686.
1156 JD». 13.
. 643.
•
1
1156 jun. 13.
687.
• 1156 M, 21.
•
. 644.
1156 Jiirs. 21.
688.
. 1166 mta. 11.
•* •
1166 JBM. IL
689.
1156 apri 29.
.'• *
646.
1155 apr. 29.
♦690.
' 1166 Jim. 16.
i ■ • .
.646.
1156 juo. 16.
691.
1156 jnl. 11.
. 648.
•
i
.U56 jul.' 11.
♦592
1155 jul. 13.
•
649.
1156 jul. 13.
♦593.
1155 ocU 7.
654.
1166. oct^ 7.
* 594.
1155. .
.
655.
1155.
* 595.
1152-1157.^
744.
1138 1176.
♦596.
1156 fobr. 15.
* •
656.
1156 febr. 15^ .7
♦597.
1156 od« 29.
. ■
657.
UDO OCt. . .
♦598.
1157 jaiJ 6.
658.
1167: 'jan. 6.
♦599.
c. 1157. .
653.
1
llö2 — 1155.
♦6U0.
1157 api*. 15.
661.
1157 apr. 15.
♦601.
11.^7 -1159 mai. 11.
673.
1157-1159. mai IL
602.
1157 Diai 2^.
062.
1157 mai 21.^
♦603. )
1167. . ^
4
9 «
659. ■
)
1167— mrg. ^
♦604. )
1
Ö6U. )
J
Digitized by Google
80t
Nro.
-ti ut D a t u m. oiV
•605.
•606.
607.
608.
609.
*610.
* (311.
012.
Ü13.
014.
(315.
Uiti.
617.
018.
^^019.
iyjo.
^ 021.
022.
•623.
624.
•625.
•626.
•627.
*628.
629.
*631.
- o;{2
o;3;i.
* o;{ 4.
* o:35.
*630.
*037.
' 638.
639.
' (>4«).
^ ti41.
* 642.
♦643.
)
)
1
)
)
1158 mrp, Ii,
11581^ 1.
1158 apri 26.
c. niil ' .
Ur>8 mni 22.
OvM60,,,
1160. -^LJ .
1160. .
1160. . .
1 161 juii. 9.
,r i 1
1161. , .
1161 nor. 7.
1 162 aiL. .
(1162.)! ■'■•l'
iu;2 sJ^tM
1162. t .
1162. l .
1163 a
1163.
1163.
- i'/
LI I
• i ^
Ol
*.ii>(jn)[
c. 1163.
11#, .
18.
..El
« i
>!
•
«1
•
•
«
•
• \
iL
667.
668.
669.
670.
671.
672.
663.
664.
687.
688.
665.
674.
702.
701.
675.
676,
677.
678.
681.
679.
680.
682.
683.
684.
686.
-mr
690.
imC
691.
689.
692.
694.
693.
696.
695.
748.
697.
750.
751.
)
)
1159 ja^f^
llBeUpn 1.
11581ikifel 26.
115a^41iki.
1143-U62.
11,58 nmi22.
1152rTll67.
.TW
.">do*
•r»
116(* mr^. fnn.
116u »HK. — 8ept.
1160 ■'^*Tt--de^4„^.,4/.
1161 juü. 9. ,
> . » '
116l^a25.
t' •
sept i.
1161.
1161 noT. 7.
1162 augj
1162 sepi LKr
1162 nna.— juD.
1162— sejjt.
1163 apr; 18,
ll(>3-inia.'
1163. ' :
1 163 juru— sept. I
1152-lljr7i' '
1163. ■ I :
Mi i
1152hrrlY74^ !
1152— 11^7^'''' \!*'*^,
U"fT I
i
.fr
36
Digitized by Google
Det Uffamtoiliiiciur !• BuideB
In. 1 Batma.
Bit. I B a t u BL.
♦644.
64».
•646.
647.
•648.
•6t».
•660.
661.
668.
668.
664.
•666.
•666.
657.
658.
666.
m
1.
2.
•6.
4.
6.
)
{ 976.
1071. .
c 1070.
e. 1163. ,
e. 1165. »
1166 mm
1166. .
e. 1167*
1167. «
1167. «
1168. .
1168. .
1169. .
c. im
U69. .
«. 1168.
747.
874.
688.
700.
706.
708.
704.
708.
707.
574.
714.
713.
716.
717.
848.
277.
278.
318.
412.
418.
)
)
)
)
1152--1177.
1180-1185.
1166 mn 28.
1166.
1180-1168.
1167 CU66).
1168..
1168 läbr.— ]
1188^U4a
1169 -sept
1167—1169.
1169 (sept.)
1164-1191.
I 975 jM.
1003 >n.-j«ii.
1071— Mp«.
1076-jiia.
m
4n Ur-
Ell
der
BAtma.
1
desUr-
der
knndh
Rpges-
4 1
knadb.
2. Bds.
tetu
« * 1
I 2. Bds.
len.
Kach-
j Nacii-
1. IM.
1
L*fhS!
1.
7.
704 BMu 8.
2«.
)
770-771.
•2.
9.
715-716.
29.
1
•3.
10.
718 tebr. 23.
10.
36.
739—776.
4.
13.
716-739.
11.
43.
980-78L
6.
14.
741-751.
12.
48.
)
798 "** 798.
6.
17.
759.
13.
49.
)
7.
21.
762.
14.
62. 1
808—80^
Digitized by Google
Nro.
I"r-
fipr
kondb.
Reges -
2. Bds.
teo.
1. TheU.
16.
63.
16.
ßi.
17.
65.
18.
66.
19.
70.
20.
78.
21.
83.
2-).
84.
8G.
24.
lOS.
25.
2G.
122.
I2r>.
27.
121>.
133.
2P.
8(J.
147.
170.
31.
UK).
:j2.
207.
*33.
301.
34.
314.
*35,
■ 33S.
♦36.
351.
•37.
4ii
•38.
46?.
39.
.528.
*40.
570.
*4I.
587.
42.
G()5.
* 4n.
G*>7.
44.
GöO.
45.
G51.
*46.
()GG.
47.
48.
700.
710.
4y.
712.
T
1
« . Ii
! -
"97^814*-
•^17. ....
832. ; .
I
835. j
832^S38,.
^52—853.
8G1— SG2.
^SG2-8G3.
8G4— 8G5.
8GG-8G7. ».
87 G -882.
8S)5.
d\5 jan. 16.
aaec^'X— 973. V .
992^ai 19.
1000. '
1023] dec. 10. '
lOSff avg. 8.
109^.
1110; mfd 4.
1125L-U33. .
114<>!
1137-1143.
1148 apn.3.
1149
' I
1
ll55|
1158 mai 22.,,, j
1144 - 11G8. "
1120-1161» , j
112ü-llüy. ^
f
I
Nro,
des T 'r-
kundb.
■>. lUls.
2rThejL
* 1. ,
♦3.
*4.
•a„
*b.
1 • .5«
6.
7.
8.
* <t.
10.
11.
* 12.
13.
11.
15.
IG.
17.
18.
19.
20.
*21.
^<
23.
24.
25.
26.
27.
* 28.
* 20.
3< K
31.
32.
33.
34.
* 3,-..
3Ö.
718,
719.
720.
f731f
732^,
7m
733.
24t.
725.
72G.
727.
728.
729.
731.
732.
733.
7.34.
735.
736.
737.
738.
739.
740.
741.
742.
743.
745.
746.
752.
753.
754.
755.
75G.
757.
758.
7.59.
760.
761.
iiG9j [ ' ^r.
i 1170j-öepl. H
I -Jt71 jun..24.
<rll71|jub.u-flepi<
1171 sepi.l6.
-ij I .1,;
117li-itepi
■ I I
^ 117ll-a«pt.
j ini]
I 1 1 72 - sept.
J 1172, '
\ j
1173
ll7;)j— ^üp^.
.Ol
.Mo
'. r.
117i
1174)
1174Ü (loc;2Ö..!:f*
n75Kfep)k.
; 'U77|aug.:2* .N>
1177f— aap^.
1178 mra. 30..';:>
! 179 apr. 11. >
1179 apr. 22.
U79ijM.»,.8.
j ai79L«iept.
I il7yjnQy. ,
ril79l
■ i f *
36*
Digitized by Google
Hro.
1 »ro.
des \W-
der
des Ur-
4er
kuudb.
kundb.
R^ges-
d. £>as.
trll.
2, Ulis.
tcn.
37.
762.
1169 — 1179.
76.
1
802.
1185.
•38.
764.
1179 mr« — dec
•77.
803. 1
; ll86«-^Mpl
39.
766.
1180 mm.«— tepi.
•78.
804.
40.
T67.
1181«
♦79.
805.
1186— 4ec.
•4L
7^
1181 aor. 11. •
80.
806.
42..
76».
1181 mil d4.
81.
807.
43.
76a.
1169Ä-1179.
82.
808.
1186»
■
44.
770.
1171i-1181 joftb 8.
88.
809.
45«
771.
llgl-^M«,
84.
810.
•46,
773»
1
86.
811.
•47,
778. 1
1
♦86.
819.
1187— Mt
48.
774.
♦87.
818.
4$.
776.
88.
814.
1187' mn.— dee.
60.
776.
118K
89.
816.
\
51.
777.
1170-1181.
90.
816.
f 1187.
•52.
778.
ilOS IfMW Ol.
91.
817.
♦53.
779.
1182~Bept
92.
818.
1188.
54.
780.
93.
819.
1189 mfB.
♦55.
781.
1182.
•94.
820.
1189 juD. 26.
56.
•57.
782.
783.
118a £Bbr. 20.
95.
♦96.
821. '
822. ^
1
1189— sept
1189.
•58.
784.
\ 1183-aMia.
97.
823.
59.
785.
- 1
•98.
824.
1189 apr..-te;
60.
*61.
786.
787.
\ 1169—1183 mai.
99.
100.
825.
826. '
1 1164-1189.
62.
768. 1
101.
827.
63.
789.
•102.
828.
1190 apv, 1.
•64.
790.
llSd—seot.
103.
829.
1190— iuD.
65.
791.
1184-M|it
•104.
830.
♦66.
792.
105.
831.
1190 )UD. 4^ '
67.
798.
1184 06t 14.
106.
832.
• 68.
794.
1184.
*107.
833.
ll09~iun.
•G9.
795.
♦ 108.
834.
70.
796.
1185 iuii. 27.
*109.
835.
•71.
110.
886. '
1190.
♦72.
798.
1186— aept
♦III.
837.
78.
799.
1174--1186 <Mt
♦112.
839. '
1
♦74.
800.
1184—1186 oot 16.
♦118.
840. 1
1191 Jan. 35.
♦76.
801.
1184-U86iuyr.22.
114v
841. 1
\ 1191 JaL
Digitized by Google
665
Vr».
1 ' 1
desUr-
der
des Ur-
dar
Kunai).
Ininrih
2. Bds.
ten.
1
2. Bds.
ten.
in ?
1 1 >^
ft.<9
1191 apr.-^aept
870
1196 jul. 17.
1 Ifi
1 10.
1191.
* 1.55
880
1191.
-Ute.
1 1 7
1 1K
ir.»i oct. 23.
J 191.
* 1.57
885
}l9C^aept ^.
l I
ftj.fi
0*40.
ilOl apr.— dec.
1196
noT. 1$.
1191 dec. 16.
* 159
888.
1196.
* 1 0 1
1190 1192.
1 9A\
88Q
1196
nov. 24.
l<i<s.
1,1. .
1192.
k\r X.*
890
1196
dec. 21.
1192 jun. 15.
891.
U93
^1196.
1/4.
1192 aug. 9.
♦ 163
892.
1197
jan. 20.
♦125.
853.
1192 aug. 24.
164.
893.
1197
nirz. 28..-
o04..
1192 mra. — scpt.
♦ 165
894.
H97
a^. 6.:
1192
166,
895.
1197, ^
19ft
♦ 167.
All/ a *
. AOH
wir
1197 apr« 18. •
1193 apr. 28.
♦ 168.
897.
imfiDii 27.
130.
853.
1193, .
♦169.
898.
1197' 12.
192».
ttMk"
oW.
1194, mnk 27.
♦170.
m. • Va
♦ 171.
899.
900.
1197
-aept.
mit
109«
oDl.
1194 apr. 27.
* 172.
901.
1197. "
1194 mal 9.
* 173.
902.
1198 mrs« 20.
1194 mai 11.
174
903.
1198. mai.
lOO*
WM«
\X^X ~~ scnt
* 175
176
904. ■
905. ■
^ 1198.
138.
866.
1194.
* 177.
906.
1194
— li9U.
oo < .
1195 jul. 19.
1 78
907.
1199
mai 10. , i
ODO.
1195 aug. 23.
* 179.
9<J8.
1 1!>9
niip:. 2. 1
1 A 1
141.
180
909.
^ 1 1
1 4 O
14J.
ä7( »
1XU5 sept 1?.
* 181
IUI«
91*'.
i20ü.fcl)r.-pept. .
* |4»5.
182
144.
14o.
079
1 1195
* 183
184
912.
913.
1 12U0i . -
14H.
875.
1136-1196.
* 185.
1 186.
914.
1200 dec. 25
876.
1196 - apr.
915.
1187
-1200.
148.
877.
1 196 jun. 3.
* 187.
916.
1190
— 1200.
* 149.
881.
1 196 au^.
188.
917.
U9Ö
-12U0.
1
» 150.
882.
n96-sept.
♦189.
918.
1199m900.
* 151.
883.
1196.
1196 jul. 17.
190.
919.
1201 apr.
» 152.
153.
884.
878.
191.
192.
SS; 1,
Digitized by Google
566
kaadb. i Keges-
2. Bdfi. I ten.
•194.
195.
» 190.
197,
♦ 198.
199.
•200,
•201,
•202.
•203,
204.
205.
206.
207.
208.
209.
210.
211.
212.
213.
214.
»215.
21(1.
*217.
218.
* 219.
• 220.
221.
'>'>2.
• 22-3.
•2>4.
225.
•226.
227.
228.
229.
230.
•231.
922.
92;».
921.
926.
927.
936.
*^929i=
WO.
938t
934.
I93ÖJ'
93ri
938.
939.
910.
941.
942.
943.
944.
91.^
946.
947.
948.
949.
950.
951.
952.
953.
j 1^1
I iJ7i[>i^i
Bro.
IIMO^ 12(H. - '
1202 i.nz. 24.
1202 jurn 30, •
J202 -<ef|^.
^)lt02: 1'" V
^'3202 ocH 11.
1202 oa(j 18. ^
j , 1202,
1190t- 120ß.
j iäOö jlebr. 28. '
12<>4 inrr.. (i.
12<»4 iul. ' .
12()4 (1202).
12' >4 (cbr.-öcpt
I 12<)5-6cpt.
ISoÖT-sept.
9S7.
968.-
959.
960.
-"1207jmw 1.
12071 jul. 22,
' (1207.) •
1307^ ang. 8.
1207* '
kuudli.
2. Bd^.
* 232.
233.
* 234.
* 235.
236.
237.
li3S.
* 239.
240.
♦241.
242.
•240.
244.
•245.
246.
•247.
♦248.
249.
25< >.
251.
252.
253
254.
* :?55.
* 256.
257
258.
* 259.
* 26< >.
26 1 .
262.
263
264
265.
266.
267.
268.
269.
270.
I der
tni.
I 961.
962.
\ 963.
964.
965.
966.
967.
96S.
969.
970.
971i
97«-
973.
974.
975i
976.
977.
978.
979.
980.
981.
982.
98.3.
984. /
985. S
986.
987.
988.
989.
990.
991.
992.
993.
994.
995.
996.
999.
1000.
iooi.
1207.
12<'l 1207.
120ö mal 4.
1208 aug. 9.
1198^1208.
1208^t<ept.
v\l
■0 l
Ml
>r 1
•?{ r
1208 nov. 11.4?!-
1208 (dec). ■
1208, i' ' -^^
1209 feür.-'26.4fci ♦
•1309 jum 13. *
^309 jute.i80. -H'l
,t2p9 aag.'22.-^~i '
i2to9^!^
':fi209|oet(^.
.1 »ii^.
1209., .
* f - 1
1173- l!>*m. .^f::
1174- 1209.
U80I-I20Ö. ,
1210 apr. 12. '
1210 mai 2. <
1210 .'^ept. I .
1210- .sept.
.1210 üot. 8. ' ■
1210J :
* ! -1
6Aflc XII:— 1210.!
imj-im
Il92f~l2t0.
1196— 12K). ■
ll98Lötl0. : :i
Digitized by Google
567
9 a 1 1 B.
1198—1210.
1210.
1311 oct. 18.
1211.
J 208 1210.
121^ febr. 6.
1212 apr. 18.
1212 inr».~jiU.
0212.)
1212.
1190-1212.
1
des ür-
S. Bdf.
der
295.
1026.
♦296.
1027.
* 29H
Anh 2
(ras:.
1 ■
9
IQäO
H
1031 ^
4
1033 \
5
ii
LI •
7
1032 \
u
o •
10.H4 S
q
A Uli ^
7
12.
n 8
13.
« 6
14.
« 9.
♦15.
"i
1
12(j3— 12)2.
1211-J212.
(1212.)
saec. XIH.
1187-1190.
1192-sMG. im.
SMC XIII.
1190—1210,
eaoc, XIII.
im-Mae. XIIL
•MC. X. — XII.
saec. XU.-XUI.
sacc, XIII.
■MO. XII.
saec XIII.
Digitized by Google
■ -M r
' ; * / ■
n I
> I
■ 4
■ t
* ■ • '
I 4
. 'I ■
I«
» ■ '
■ 4
t
1 ■ r
: .-./
■ ■
j
« \
I:
*
Digitized by Godgle
66a
fiegesten.
IMe allgemein^ för mMiA% «Berkaanten Urkunden sind mit einem * bezeichnet.
1.
* 9t4— W. Fibst Si^resCer I. iMsült^t dnrdi Agriiias^ den Patriarchen Ton
Antiochleto, der trierisehen Kirche, ztxr Ehre der Vaterrtadt der Kaise-
rin Hislena, 'welihe diese Kirche mit Tielen Rannten Reliquien be-
^scfaenlct hat, den geiatlichen Morat Uber Gallien und G^cmanien. Ohne
Datum. (Ürkundenbuch 1,1 nro. 1.)
Jajff^, Jtegesta Ponfif. Rom. 8. 929 unter den Ikterts apuriis nro.
136. Gedruckt mit einzelnen Abweichungen: Broicer, Ann. Trev. 1,214
und b77. Maseiiius, Epitome Ann. Trev. 73. Hontheim, Bist. Trev,
dipl. 1,17. minr, Vxndiciae hist. Trev. 26. Qestn Trev. ed. Wyttenhnrh
1,48 vnd aj). Fert-, Script. 8,162. Hugo Flavin. chron. ap. Pertz 8,298.
Cloiitf , Hi.^t. eccl. de Trh'es 1,342 — 344 in der A?imerkufig^ Bertholet,
Hi'sf. de Lu.remh. 1,21; inel.Htens mit hriti.^chen Bemprkungen gegen die
Aecht heit. Zuletzt ausführlich hesprorhe/i in r. Syhel. der heil. Boele 2.
Theil, 2. Heft S. 69, tcoselhat auch S. 8 und 65 die litt er ae non sigü-
Icttae des Bcddeicins<^6n Urhundenhucha als aus den Gestm Trev. entr
nommen ntuihgetoieien 'werden, «7* Pahst Silvester I von
^1123 ROY. 11. König Dagobert 1. boststl)^ ivie seine Vorgüngcr, dem En>
bischof Modoald von Trier die Besitzongen seiner Kirche, namentlich
die an Rhein, Loire und Mosel gelegnen, mit der Cella des heil. Eu-
charius (später St. Matheiskloster genannt) , und setzt iiher sie seinen
Erziolior, den aus- koniirlidicm Blute entsproj^scnen Amolf, als Vogt. Dat.
3 id. rrov. 623. (Urkb. 1, 3 nro. 4 zu 634.)
Die Urkunde ist ihrer Form vnd ihrem Inhalte nach falsch und wird
bereits 1580 mit einigen Twecixdieniirheu Einadudtungen von dem bekann-
ten ürkundeiifälscher de Kodieren in de-'<sen Werk .^Stemmatum Lothes
ringiae ac Barri ducum tomi Septem" fol. 1 verso, angeblich nach dem
OrigituA mU ß'Biegeln, mitguheät. SoStmn a»9 dietem mÖ Naehwek der
. Flätthung in de Briquigny et la PMe cAk Thei^ Diptome^ «fta jPortf
' ST91 fol, 1,1^, wi»kb8t mt^ ProUgomena iß wnd 4^ a* ver^eiehm.
8.
«miig.M. JDwwibe aiattat exd ^e Bitte 9mam GeinaWin NaniWe daa
Digitized by Google
B^gestea Nro. 3.
von «einer Tochter Irmiim erbaute Kloster Horreum zu Trier niH ver-
schiedenen Dörfern im Moselgau aus, und übergiebt ihm auc h die von
Irmina theils als Eigciithuni besessenen, theils als dos von ihrem Ver-
lobten, Grafen UerroaDn^ ihr zugewiesenen, fiir das Kloster bestimmten
BeNteongeD. Trovoria 646 4 7 kal. »ept regn. a. 3. (UiU». 1,8
nro. 7 BD 646 avg. 26.)
Gedr. Betudten, Düanba de ttOme Dagobertie, Aniwerp, 1665. 4,
pag. 108 mit Andassung des Namen» NcaUUde ymd für Dagohert II.
Fapebroch, Vropylaeum in Ad. Sancttn: Aprä % Fi" (Wiederabdntck
in Jiaritig , ( 'hwix dipl. pag. 24öJ. Le Cointe, Ann. eccL 3^793 und
Berlholet, Hist. de Lvxtmhovrg 2,21; letzterer mit Weglattung des Da-
tum.s, zum Jahr fuSf»; alle aber mit der im L rkb. in der Annierkttng
gegebenen EimckaUumj Dagegen ohne diese EinschaltUHg bei Brower^
Ann. Trer. 1,007. (ahnet, Hist. de Lorraine I. Ed. 1,2Ö2. IL Ed.
2,71. Brdquigny, Diplvnuita d'c. 1,274 und Hontheim 1,86 zu 675; letz-
terer auch mit Auslassung des Datums. Üodann noch in einer zu End»
<he. porigen JfliMmndert» in Trier gedruckten Inaugnrid»JH»»eriation
äber diese ürkiimk iAne Werth, UAer die diplomoHeehen JSireitigkei'
^ien Wfgen di^et^^ prlamde iei^3m verffleieken,Liidewig, Ueli^. numnuer^.
h pmefy^^, 0^^^^ IM Ammerk. iMr. FofemM^ Ser^ rer.
Franc* Bj^l^ Höring, Claris dipl. pag. 41, Breguigny, loc. ad^ nnd
.\J?f^^. pag. 100. Marx, (ir.rh. des Erzst. Trier 3,139-^141, , ,
Narjtdem der Jesuit Menschen in seinen gelehrten Forschungen #6er
, di^ Merotoinger seile Königsfatnäie in der Diatriba de 3 Dagobertis und
in den Analectis § 1 der AA. SS. Febr. 1,232, wie auch sein Mitar
heiter Fapebroch in der Geneal. reg. Dagob. pag. 21 der Fraeitminar,
AA, SS. Mnrt. rol. 3 die L rkumle dem König Dagobert II. (673—
678) zugeschrieben, suchte Maseniiis in Brower, Ami, Trev, Additam,
1,606-616 »ie fOr Dagelberi I. aujrecht am erhalten, wmde dber AtVr-
Papehrodt, Prop^ 2. c «y. 1—6 pag, i-*20 (miedet aJbgedrwffdt
Baring, OIm. dipL pag. 231-^) mä diglomiiiimAm OrUmdm wider-
legt, lN^eA wekhen avcA von Henthekn wnd den neuem frier. Qeeehieht-
edtreibem Oouet, BieL eed. de Treves 2,78. Marm l c. 3,462 Dago-
bert II. angenommen und dit Urkunde in 675 gesetzt wird. VergU
auch noch gegen die Aechtheit Trier. Chronik 1823 Seite ^ und Stei-
ninger, Geschichte der Trem'rer 2,42 Aninerk. — Da die Unächtheit der
Urkunde nU einer I >nij< herf sehen überhaupt feststeht, so ist wegen ihres
etwaigen chronistiHchen Wertlies, da Dagobert'' s 1. Öemahlin Nanthilde
ausdrilcklick genannt n ird, auch dieser hier beibehalten und das Jahr
630 als zweites der Alleinherrschaft desselben vorgezogen worden. Da»
Jahr 646 fälU weder i» die BegiermgaaeU DagoheH'» J. noek Dago-
here» IL Dagobert L wnrde 6SQ vem teinm Vetler CUolW amn Mt^
regenten angenommen und ei» König ilber Amtraeien geaetet, nodk »ei-
ne» Vater» Tode 628 wurde er AUeinherradter, Hess »ich von »einer Oe-
mddm Gnm&hmdt adMen mid Ütfmrtl^to dk NemMie.. £r HUhA.^
Digitized by Google
16. Jakr^ seiner Herrschaft, 638, jan. Iß, Die ind. 4 fiÜU in das Jahr
631 und 646; auch mrd erst im 9. JaMmnderi t» den UrimmdM nach
Jahren ChrtWi ~u zählen annpfontjft) .
Das bieget tsf mi f dm vn'rrn Haud im fqpprä/ft, rund mit 3" Durch-
messer und zeigt ein gekrvntin ßrustbiläy tln.^ dit' Herht^ sf'fjnend von
sich streckt, in der Unken al^ einen Lilieiiscepttr ßihrt. i'un der Um-
sßhriß itU nur noch zu »ektn: rechi» oom Kopfe .... OiA. link» DAGOB *) . .
« . < * ■ ,
4.
apr. 4. • K»iig Dagobert I. bestSitigt der Abtei St. Maximin bei Trier
• ^ UiittittelbM-keit «ad Ma von Kaiser GomteotiD il^ gteehenktoii
Hof HeroMitho^ indem er Urr' sogleieii den KQiiigahof IMeiina mit de»
neiia'dM^eliDrigon Orlen, iiiid aliem rinMheh der Rover ttiid den
Iderwald Gelegenem .giebt, und die Zahl der Mönche Hundert be-
stimmt. Mogoneie prid. non. apr. regn. a. 12. (Urkb, 1,1 nro. 3 sa
6S4 im April )
0edr. Zyllemts, Defensio abbat, imp. 8. Maximini Iß und nach
d^ angeblichen Original. Papehrochius, Propylartm anfiqnar. in Ao-
Swtctor. April. 2,5 rauch Bnring, Claris dipl. 243). Cahnet, HüU
de Lorr. T. Ed. 1,261 und II. Ed. %70. Miraeus, Opp. dipl. 1,124,
woraus Hontheim 1.78. Br&jvignij. Diplomata 1,148. Le Cointe, Ann.
ecd. 3,6. Bruschius, Ann. IJö. Guden, Cod. dipl. 3J0JS ans dem
goUnen Buch der Abtei. Lunig , Reichsarchir 16,254. (Winkelmann)
Hitt» mccincta hospital. 8. Klimh^th. 23. Bertholet, JliM. de Luxeinb.
IjSl'^md mUtzt Brower, Metropolis Trev. ed. v. Stramberg 1,339; alU
9» SSX ^ Da natA Fredegar Dagobert 622 von 'feinem VaUr C!9Uo-
fhar mm MüregmUen ongBi^ommm wurde, fiäU regn, a, IS 63$-^
634, - Dü hritüehm ßeweue gegen die AeMieif: MaiOlm, De re
dipl. Pari» 1681, 8, 218, Honm, 1,78, Bri^igny 1^48 und ProUg,
1,46 und 264, Anmale. Oruber, Lehi»y$Um der Diplomatie ^ßiS-* 324,
Vergl, äueh Marge, Oeteh, de» Brut, Trier 8,40 und 139 d»,
• , . , • •.
5.
*633. Derselbe bestätigt "wio B&nc Torgänger dem Biscbof Modoald von
Trier die Besitzungen sdner Kirche , namentUeh die um Rhein und
Loire gelegenen mit den Cellen der heil. Hilarius, Paulinus iin(1 Eu-
charius, ferner das kurz zuvor von gcnanntom Modoald gegründete Ma-
ri(*nk!ostcr in Orrea nnd die St. Martinskirchc im Maieno-an, und be-
freit eie von aller weltlichen Gerichtsbarkeit. Ohne Dat. (Urkb. 1,4
nro. 5 zu 634.)
• ' Oedr. Archiepiscopaius et Electoraius Trev. per refractarios monor
Die Beschreibung der Siegel, welche im zweiten Baude unter den Urkunden sellrat
M^bea iit, wird Uer kn denen de« enten Sandel Ton d«ni Heranigeber dei Ur-
Inifldeiibwiii liffcytwgdn«- * '
Digitized by Google
5T2
cho» Maximin, aUasque turhati. 1633 ä, öö. Zyüeüm, Defer^s. abb. S.
Metanm. 1,57. Brvu^rr, Aim. Treo, 1,351. Honth. 1.76. Miraetis 1,-42,
Calmct I. Ed. 1,249 und IT. Ed. 2,Ö7. Lümg , UeirlL-^archw 16,19'2.
lirfiquigny, Dtplonmta 1,144. Oesta Trei\ ed. WyiUMhacJi 1,65; theän
0kn€, theüa mit Dat. a. dm. inc. 643 regn. 12, welche» cmdi «ine von
dm kurftirwd, Arekwew Hammm' nmok dem angebliehen Original vidi-
mirU Oyri$ in der Dmehtekrifi „Vtr^tidigU Mtdiem mtd lmd§^
tigheU d^ ÄhUi 8l Masßimm mid ihrer ün Breatift gelegenen CHUer,
hemmdere der daom e» Lehen gehenden MedSaAerredie^ten T€iem wnd
Frendenberg*' 1774^ MeOmgeU *t ^ Qegm ^ AäMek X^fkmt tJB»
das, Bontk. t^Minerk. Mabülon^ re dipl. S. 218 unten, und Br4-
quigmf, Difkmata, Prokg. Ö2, — fVjtgen dm m den AkdHksken, welche
nach detn sogen, QriginnL genmenm eindp etehenden regtL d. JSl Amt
in 63^ geeetet,
633 (Jcc. 30. Testament des Diakonen AdaJgypcl, auch Grimo genannt,
mit bedeutenden Legaten aj» die Kirclien V eidua, Longwy, Tholey,
SL ICasuDiii ba Trier und andere. Virdunom 3 kal. Jan. r^. Dago-
Iwrti ft. 1^ (Urkb. 1,6 jiro. 6 sa 686.)
Gedr. M4mo^ de la eodM jikOmitigm de Verde» 8^ dtc, mä
fm dene^ben Ufdee» von Abbi Ckmet ame denk Ardd» m Verdnmi eo-
dann Jeantin, Lee dmmignes de VArdemne et dee TFo^wreiu Paru et
Nancy 1852. 8. ^39. Tm .Umzug Steminger, Qesclk. der Trevirer 2,
40—41 Ann^rk. 3. — Vergleicht auch Clouet, Unit, de V&^vn und
Jfisf. .ad. de Treve» 1,680—689} Mßrx, Qeech. des Erzstifte Trier 3,
424-428. — Wegen DagoberU rfgn, a, J2. in 633 geeeteL
%
MAi 8. Die Acbtissin Irmina sclirnkt dem Kloster Echternach «inen
abgegrensten Weinberg zu Heiligkreuz bei Trier, welchen ihr (die Nonn» )
Engela geschenkt hatte. Treben 8 id. maj. a. 10. regn. Obildeberti
regia. (Urkb. 2, 1 Nachtr. i.)
UegeeL in Puhlicat. de la. aocOte archioL de lAmemb, 16^, — (Mdf^
lert IIL regierte v^n ßOB-^TU,
«.
^ im Mr. 1. Ersbiscbof Lutwin vo» Trier «oheDlU d«D KUiit«r YieäL
Eudnrii» (St Maibei«kl«Bler) lUselbrt du m aeisem TatarliclMB Eriie
herrührende Dorf Stain im Wabrenaiachen 6aa (Etaiag bo Vecdwi).
Trereris kal. fsbr. vcign. Gbüdebtfti au 18. (Urkb. 1,9 m 7 » m
706 fcb. 1.)
Gedr. im Attsmge Clouet, Ii ist. eccL de Trkve» 2,66 Anmerk. und
Jeantin, Lea chroniquea de VAtdmne et des Woepures 2, 178 — Kfir-h
den Qeela Franoorwn folgte (Jhiidebert JIL m eemem Mreder Odod-
Digitized by Google
wijfin, in dbr Iti^foiM^ fmd fihf dtitm re^ a. IS. ^ 1 Vier-
9.
115 — lö. Ilemvg Arnulf, Sohn des verstorbenen Her/og^s Drog-o, schenkt
dem Kloster Kclitcrnach seine Hostt3rijn£?en zu Boiitndorf, Omtro Be-
deofi a. 1. Chilprici regis. (Urkb. Ii, 2 Nuchtr. 2.)
Hegtiti t /i i 't/W. de La »oe. arch^oL dt Lvctemb. W,6. Oedr. Marti tie,
Coü. amjjL. Ißl; hierau» Honik* 1,110. Calmet, Hut. de Lorr. I. Ed.
2^ md IL £d. Bertluik, Hut, de Liuemlb, Bret^uiynif,
DipUtm. l,m. * Ohäfm^ IL mrde mmA J[>a^lHu*.UL.ym 4U
Stirn det Jahre» 715 KlMs-^vind 9twh 720, Qmt» FroMr,
iO.
118 Mb n. KmI (der Hammer) scheokt dem Kloster Echternach sein von
seinem Vater Pippin herrühreBdes Theil an dem Ort BoUendorf. In
yilla que voeatur Fidiacun die 23. febr. (Urkb. 2.2 NacLtr. 3.)
Gedr. iirf^quignij 1,414 r»< 717 atu dem Uber anrciifi. — VVeoen des
dieser L rkunde itn Kditfirnor.her goldn&n ßuehe rorhrrge/if^ndt n : ^lunio
ita<iue j/rtJaii Vlotharit [c^uartlj yruuo Karolu4 hanc dona/Uonts (xirtam
S, WäUbrordo comcripnit^ das Jahr 718 angmoninien. Vergl. liegest
M Publicat, de la socUti archioL de Lvtcemh. 16,7 9U 717. Honth. 1,
110 ertoähait dimer Urkunde in der Anmerk. L nUt amo Ohtatii yuimp,
— Lothar IV, teä 717 a «yir. ^
V
IL
719 jlli II. Beirtrid% joioh Berta geaaimli und jlir Sohn Ch&iibert schen-
ken dem Ton ihnen erbauten Kloster Prüm, wclcheaa Angloald vor-
steht, einen claspl]>pt «relegenen "Wald innerhalb heatinimter Grenaen und
mehrere Dörfer, in villa Prumia sab tlie quod fecit mensis Juniui dies
23. regn. Theodcrici a. 1. (ITrkb. 1,10 nro 8.)
Gedr. iiartenef Cdleri. am^l. 1,23, woraus Honth. 1,112. Gaintet
1. Ed. 1,269 und II. Ed. 2,91 zum J, 722, und kierctus Bertholet 2,29.
GnOiaekfitLtSj^ br^iigity l,4Slmm, ^ Nach den Oett, Prem-
ODT. mmrif 720 TkeodetiA, der Mm VagoberU III, K9nig dter JWm-
jfcni. — VergL emdi Honth, L e, Anmerk» Marx Oeeeh. dee EnH, Trier
^ßtlf und Mdttmd, Oemment, de reh, fimne, Orient, 1,385,
12.
*ltt Jil. Pabst Gregor II. bestütigt der Abtei St. Maximin bei Trier das
▼on den Königen und Kaisern rerlielrene Recht der freien Abtswabl
und dio Immunität, indftm er deren Aebten zugleich den<»ebrauch der
Mitra, Dalmatika und Sandalen gestattet. In mense januario , ind. 12.
(Urkb. 1,12 nro 9.)
Jajfi, Heg. tmt, Uoin. 8. 941 unter den Utteris »jjuriis nro. 299.
Digitized by Google
Ckdr, Z^fietiM, n^mu, M. 8* Mmun. 2, 10, tommu BeHÜtlkt, Eint.
delAuemh, 2, 31 su 723. Mvraeiu, Opp. dipl. 1,139 kiMm$ Bmtth. 1,
117, Henschen, AA. SS. zum 4. März. Le Cointe, Ann. eccl. 4^49»
Lünig, Heichmrchiv 16/265. Ma7i.n\ Concil. ampl. rollecL V2j250. Mor-
fkd l |)qnW d^- 4. Briquigny 1,4Ö9 und Ed, Pardmm '2jS$8. AlU
wehr oder weniger mit Qriinden gegen die AechÜveiL "Gegen die Aecht'
heit vergl. auch Marx, Gesch. des Erzsf. Trier 3,60. — Von dm Regit'
rvmgs^ahrm Qregor'e II. 710—731 hat nur 729 die M. 12.
1«.
715 — 139. LX^i' Majordomus Karl (der Hammer) »Sohn Pippins, J^clicnkt
dem Klostor Kcliternach die Kirche zu i clisun, (welcher der Er/bischuf
Wiüibrord als Pastor voreteht.) iui (iau Kinnehem (im Nicdei land), mit
Ländereien und Wald -Zehnten (und betätigt deraselben zugleich die
Kirche Weaelc in demsülben Gau). Ohne Dat, (ürkb. 2,3 NacLtr. 4.)
Hegest in PuH. de la 90ciit4 archM, de Imremb. 16,8. Die Zek
igt wm Tode P^n'e (714 dee.) bi$ mmm Tode de$ heiL WtOib-ord (739)
ungenommen, Karl elarb 741 oef.- 21 auf der BMmrg in Oetfranken,
oder wie Wmte, Denleeihe Verfaeeungageaah» 3ßO Anmeifh. vorzüht, ««cift
Fredegar. Cent. 20, (Hetober.
14.
lit-'IU* Det Hajordonras I^pin schenkt dem Kloster Echternach die Kirche
» xa CröT mit ihren Gütern und den fiskalischen Zehnten daselbst. Ohne
Dat (ürkb. 2 3 Nachtr. 5.)
Regest in Puhl, de la socieU arch^ol. de Luocemb. 16,8. — Die Zeit
' ist wm Tode Karl MarteWe 741 ocfc 20 bis Pippins KiMigstteihe ge-
gen Ende des Jahr» 761 angenommen^ Vergl. WaitZj Deutsche Verfae-
enngegeseh, 3jß3»'
* 752 (754) Mi 5. K»nig Pippin schenkt den Kloster £efat«maeh Ae Kirche
au CrpT mit den dasogehörigen Ootem^ den^aehnteD Tbeil des Wal-
dai Contel mit dem Fi^ -Zehnten and ZollfreihlBit Jm gamen Beidi.
Gpnpendio palalio 8 non. mi^* ^>^^* >Q<1* <4. Pipptnl reg; a. -3. (Urkb.
iiU nra It) ^ .
Böhmer, Uegesta Karolor. S. 1 .«row 2. Oedr. Bro»er^ Altn, Trer,
1^1. Miraeus, Opp. dipl. 1,641; hieraus Honth. 1,119. CkUmet, Hist,
de Lorraine I. Ed. 1/273 und II. Ed. 2ß6. Bertholet, Hist. de Luxemb.
. 2^. Le CovUe, Ann. 6,463. Für die AieM^:^Pajp^ro<^, P^^-
laeum antiguar. in AA. SB. April 2,16; oder Bariiig Clav. dipl. 277.
Honth. l. r. Anmerk. Öegeii dif Aechtheit: Böhmer l. e. — Da 752
die ind. 5 hat und das erste Jahr der lifqrenmg Pippoi^a ist, so möchte
wegen regn. a. 3 das Jahr 754 ror-rtziislu yi. ser-n vjyj irä'rc alsdcnu ind,
Xm ^ür eisten .üchreiUeJeiiLer statt ind, VH tmzmtehmen.
Digitized by Google
I«.
Ht (7€t) Ml n Kbmg PippSo Mbenkft lüT Stiftung ^ner MentoH« Air
■icli und flrine Gemahlin Bertradft dem von ihm erbauten Kloster PHlm
FSNiiereicta In der Moad ond Drohn innerhalb bestimmter Grenaen.
Wcrestein paliMie rc^o 6 kal. Jon. regn. a. 1. (ürkb. I43 nro. 10.)
Nicht bei Bäkmer, ~~ VtdleieJit richtiger: Berietal reg, a. XI (762) f
wdches Jahr wir auch annehmen möchten ioegeti der neuen Sitfiiumge'
Urhumde von 7^ ang, IS. — Die ürhuuk üt interpcürt.
' n.
IM. Hildegard schenkt der Abtei Echternach ihre Güter in dem Darf Nat-
tenheim im Bedgaa in looo Gamriago. Actom a. 8. Xfgn. Pippine r^.
(ürkb. 2,4 Nachtr. 6.)
Hegest in Publ. de la sori^^ an heoL df Lv.remb. 16, lU. — Da Pijh
ptn^s Königaweiitp n^rff^ das Ende des Jahre» 731 n)}(jenvmmen ist, »o
werden »eine Hegierungajahre von 752 jan. 1 an berechnet.
la
• lÄO Jim. n. Köni^ Pippin bestätigt (fast wörtlich wie ni^o. 5 Kr>n ig Da-
gobert dem Ei'zbisc-ivof Modoald) dem Erzbischof Weomad vnii Trier
die Besitzungen seiner Kirche mit der Immunitlit. Tulpiacho 15 kal.
jol. iiid. 4. regn. a. 9. (Urkb. 1,15 nro. 12.)
Boikmer, Heg. KwroL 8, 3 nro. 16, Oedt, Le Oointe, Ann, 5,622
wnd hiermt» BonOi l,t20, QMa ehria, 13^, Qeata Tre», ed. Wfft-
tenbat^ 1,76. Gründe gegen die AeMeä hei MeibÜUm, De re di^L 8.
71 und H<ßn$h. l, e. Anmerie. In da» Jahr 760, wdche» regn, a, 9 iub
fSUt ind, 13. Diese Urkunde t»t auch gedruckt mä 5 kal. juL und vie-
len zweckdienlichen Einschaltuiigen nach dem vorgddic/ten Original mit
2 Siegeln in de» hereit» erwähnten de Uoeiere», Stemm. Lothar, et Barri
19.
üt (764) ili. 10. Derselbe schenkt dem Kloster Casloaca (Kessh'og bei
Sinzig) den Wald Meliere io ang^ebencn Grenzen und Ubergiebt dies
Kloster der Abtei Prüm. Sentiaoo palatao 6 id. jul. regn. a.' 11. ind. 2.
(ürkb. 1,18 nro. 15.)
Böhmer, Reg. Karol. S. 3 nro. 18. Gedr. Günther, Cod. dipl, Jih(^
no' Mosel. 1,43. — Da»^a/tr it}^ it^a, regn, II, hat aker M. iä; ind,
2 JälU in 764,
SO.
102 aug. 13. Derselbe um\ «'eine Oeraalilin Ijortrada dotiren mit Consens
ihrer Söbne Karl und Karlomann das St. ÖalvaJoisklostrr 7,u Prüm mit
▼erschiedenen DörCera im Charas-, Mosel-| Bed- und Ripuarier-Uau und
Digitized by Google
bestätigen demselben die firUhcrn Schenkungen , namentlich die Celleo
XU Altrip im Speiergau , KcssJi^g bei Sinzig un4 ß^rin A^***,
indem sio zugleich dem Abt Assuer die Immunität für da« Kloster und
I^oHtinimuiigeii über die Abti^iN'alil crtheiJcn. Tiisgodrg^ vili* pi|blica.
Auguöti die 13. regn. a. 11. (I rkb. 1,19 nro. 16.}
Böhmer, Heg, Karol. 8. 3 m-o. ID. Gedr. Mabt'llov , Ann. Ben^d.
'2,700; hieram HoiUh, Knauß, D*jhisiu abi. SalcatQrU ty.
49; hieroM» Memoire Met, c&mnem. lea droit» du rot .«ui* Ua bourge de
Fumajf et Rerin 2,3, Miraeua, ()in>. di^d. 3^. Ccdmet, HieU de hor-
rmne /. Ed, 1;277 undll. Ed, tUOrwu 763. BerihoUt, EieL de £«-
ooemb. %40. Lünia, HeichsareM» t8,17a, (MUa ,^mA, 13^4
Marx, Geeeh. des Erzet, Trier 3^, md EMard, Frßnc, lj}74,
IM. Gudinoa und «eia ßoLn Klmcricli schenken ihr AnUieil dta Ikub Ei-
senach im ßcdgau an die Abtei KchteruadL, AiCÜN|i ft. XI« tiBffi, Pip*
pino rege. (IJrkh. 2,4 Nachti. 7.)
iiegett i7i Bubi, de La »ocUU arch^oL de Luxemb. 16,10,
76$ AII9. 3. König Pippin verküDilet, dass er dem Kloster Ihnm lur &eine
jetzigen und künftigen Bcsitzuugicn die Immunität ertheilt upd die an
dfloFiaktts fiülenden Baasen demsolben nur Beleuehtung UbecUtien b*be.
llaslario paiacio piiUieo 3 non. aug. regn. i% . (yrkk )tS2 uro. 17
sa 763 aug. %)
Bshmer, lüg. Karcl. 8. 4 nro. 20. Gedr. Knavff, Defem. Prvm.
61 u»d hieraus Bmuk, l,m, iferthok^ Jdisi. de lAueamb, 2,43,
23.
Derselbe verkündet die dem Kloster Prüm ertheilte Befreiung von
den Land- und WaäserzüUen im Reich. Ohne Datirung. (Urkb. 1,23
nro. 18 zu 752-768.)
Nicht hei Bi/hnii'r. — Gedr. MartfiW, CoU. anipl. 1^30. Wetffji d^
Aehnlichkeit mif rur/urraehender L rh u »de und dea Abh A»»uer hierher
. , 9^''*^'- Ii , ... -:■ . .
24. . • :
las. Derselbe nimmt das Kloster St. Maximin bei Trier nac^ der Be-
Btimmung' d^»r frühem Könige in .«»^Inen kfiniglichen Schute und ertlieilt
ihm dns Hecht der tVcieo Abtswahl. Moguntiae in publico paiacio mense
januar. regn. a. 14. (Urkb. 1,25 nro. 20 zu 766 jan.)
Böhmer S. 4 nro. 21 zu 7ij(t , da er die Königsweihe Bij/piU^jt in
den Avjaug de» März 7i/2 jt^et. Gedr. ZifUenim 2,11 ncusk detk X)ri-
fieud mU &iegH, EasOmm 1^ an. 766 M dii^Orümim, wddke das
Origmtd ttrÜMg maehm. Mirasas, Opp. dipl. 1,13». VehiH, Bist.
Digitized by Google
Begeeten Nro», 34—38.
Ö77
de Lorraine 1,280 und II. Ed. 2,104 su 764 und not^maU 2,281 zu
765, ßertholel, llUt. de Luxemh. 2^44. Lilmg , Jleir/'s -ArchtP 10,256.
Le Cointe, Ann. ö,686. — IVattz, VerjMnungsye^rM. 4,200 Aiwi. ö m?c-
gen der AetAtheü zweifelhaft, — Die Königsweihe Pip^n^a gegen Ende
7Ö1 angenommen, ist regn. a, 14 dßt JtJir 766. ,
W feb. 14. Der Möndi ^idius sn PrOni «dieii^t diesem KJoiter seine
sSmmUichen I sowohl von seinen Aeltern Bertrlgus und ViTeotiana er-
erbten, als auch sonst erworbenen Besitsungen, namentlich Tiele Orte
in' dem Celmanischen, Bhone- und Angen^Gan, mit den Dsdwn
Celmanischon Gau, welche seine Söhne Aginald und Bertrich wie
auch Büticn und Paulus vom Kloster in Prekarie haben. Prumie mo-
naflterio publico 16 kal. martii. regn. Pippin, a. |4. (ürkb. 1,23 nro. 19.)
Qedr. Martene, CoU, rni^. 1^ und kierafut Mimik 1^7 zu 764,
1%1 iii. L Botlin's Prekarie- Vertrag mit dem, Abt Assuer von Prüm we-
gen der von seinem Vater Egidius diesem Kloster gescüenkt^n Orte
(vergl. vorhergehende Urkunde) mit der Bestimmung, das.«« dieser Ver-
trag auch ohne ninfjUlirigo Erneuerung in Kraft bleiben solle. Jj'acta
kal. jun. regn. Pippin, a. 16. (Urkb. i|25 uro. 21.)
110 Mfti. König Karlmann rcstltuirt seinem Pfuizgrafen Dirodoin und des-
sen legitimer Nachkommenschaft einen Wald mit der Fischerei in. dem
Wasser zu Benutzfeld in den Ardcnnen , welche beide demselben W
rcit» vun seinem \'ater, KrtiiL' Pippin, geschenkt, aber später streitig
gcuiacht worden waren. Brucmagad palacio publico in mcoj^e majo a.
" regn. 2. (ürkb. 1,26 nro. 22.)
ßi/hiHii-, lieg. Karol. S. 6 nro. Jö. Utdr. Martene, Coli, ampl. 1^
32 und hieraus Honth. 1,130, Gallia christ. 13,301, — Das 2. iiegie-
runysjaltr, Kwimanv^e beginnt 769 od, 0, i
770 — 771. Mcbulungus schenkt dem Kloster Echternach vier Man«us zu
Hegt (Esch?). Actum a. 3 r^n. Korolo rege. (Urkb. 2,5 ISachti'. 8.)
Begeet in PuhL de la eoeiHi wrdM, de Lmanb, 16,12 zu 774 we-
gen Ziädnmg der BegierungejtAre Keuf^e. des Qroeem wm ödesten Bru-
ders Karbnann Tode 771 dee. 4 m; dagegen 770^771 d^ dritte Ue-
giemngsjahr KarVe von 768 oet. 9 an gerechnet, von wdt^^m Tage o»
beide BrUder selbst in den ihnen zngefeälenen Theüen des Frankenreichs
ihre Segienmgajahre zählen. Diese JBerechnmg icurde,<nteh ifß den*H0-
getten nach Martene wnd Hontheim beibAtditen, dn emz keiner der md-
«MltdftriMf^fl IMnkaMI. XL 57
oiy ii^uo uy Google
578
Reg««teji Nro. 98—0.
ftAeSm Mdm^mmsk» uni IVifiniA* Vrkwitden die ZMmg vmi 771 dee.
4 adtt 99m Anfang def Jnikn 772 mit Btttimntktit hencrgeht,
2».
TYO— TTi. Hirmenilde flcKenkt dem KhMrter Echternach ihre Goter ta Lon-
gen, welche tiaili iloren Tode Ilangiler dein Kloster ttbö^ebL Actum
«. 3. regn, Karolo rogo. (Urkb, 2,5 Nachtr. 9.)
Begett in FuH, de la weiä^ arnhid, de Lmxemb» 16^2 eu 774,
30.
fiZ ftpr. l. König Karl (der Grosse) bostiitigt dem Blachof Wcomad von
Trier die Immufiität für die Besitzungen seiner Kirche (des heil. Pe-
trus und [iril. Maximiuj. Dat. Oresti kal. apr. regn. a. 4. Actum
Theodonovilla palacio. (Urkb. 1,28 nro. 24 )
Nicht bei Böhmer. — KarCs d, Qr» Hegierungajahr 4. beginnt 771
Od. 9,
im UlO. 29. Bcrtrude und dir Solm Wauing schenken der dem Abt As-
suer (von Prüm) untergebenen St. Pcterskirchc am FIu.s«p C;wicuc (Kc>s-
lingen) üire Besitzungea zu Adagauo im Eilelgau, welche erstere von
ihrtin \ all 1 \\ ichär und Waning von seines \ ateis Si liwostcr Adal*
drude eilialteu hatten. Caaleuc 3 kid. jul. rega. Karol. a. 4. (Urkb.
1,30 nro. 25.)
*Vt Styt t König Sari (der Grone) bfütStigt dem Erzbischof Weomad
von Trier (wie sein Vorgänger Pippin 760 jnn. 17) die Besitsungen sei-
ner Kirche und deren Immunität. Uaristalio palatio kal. sept r^;n. e.
6. ind. 11. (Urkb. 1,30 nro. 26.)
Böhmer, Heg. Karol. S. 8 nro. ^6'. Oedr. Brower, An/i. 1,SS0 und
hieraus ilonf/i f. l^i'J mit ind. 9 tu 77S , tr^ffher aurji nc'h AlabiUon
u. A. die \ erdacht agrUiide naehwtist. Lünig, lltithaurcjiü- 16,193. Le
Cointe 6,S3. Ge»ta Trev. ed. Wyttenbach 1,78. — Xach Böhmer we-
gen des Itinerctra und wegen der Indiction 11, welche aUo am 1. Sept.
begann, 772 angenommen, obgleich regn» a. € a»J774 tMw<. Au£fallend
die fßeiAe Meeognäienp Ort, Mcnat und Indiction mit der Urkunde wm
B02 »ept, 1 (Begeet Nr. 62), VergL uueh JBekkaH, JW. orieni, 1,
635, In de RosiereB^ Stemm. Lothar, ao Barri ducwa fol. ö. befindet
eieh eine nach die.^ Urkunde fabrizirte dAn^to&e mit glrichem Datuvtf
«mgMith naok dem Original weit 2 Siegdn am der JJÜei Maoeimin,
SS.
TIZ Sfpt, 6. l'rekarie - Verfrng Sigfried's mit dem Abt Assuer von Prüm
. Uber die Orte Erlinhof und Osa, mit Aa&ebaug der fünfjährigen hjC'
Digitized by Google
579
neueruDgspAiciit dieBer Prckaiio. 8 id. «apt tego, Karttl. a. 4. (Urkb.
1,27 nro. 23 zu 771 sept. 6.)
Gedr. Martene, Coli. ampl. 1,.')5 und ftifrcmg JJonth, 1,13 J zu 771,
D(i8 4, liegieruHgsjaJir Karls endete 772 ocL 8.
175 nov. Krmip: Karl (Her Grosse) verltUndel , dass er dem Kloster Prüm
di<' injinuaitüt verliehen und dciisen Leute von der Leistung des Heer-
hftfiiM befreit habe. Theodonis vUla publica in menBC nov. regn. a. 8.
et 2. (Urkb. 1,33 nro. 28.)
Böhmer, Heg, KetroL B, 10 nto, Cftdr, KntHKf, Skfeim» Ptum,
ö3 wid hierauB Honih, 1,134, Bertkolet, Hük de Luseemb, ^,4$. Ool-
Ha ckrüL 13,302. — Beg», 8 (te^ Franeomm) teU 775 wst, 9 tmd regn, 2
ftc Langebard.) seä 77^ jun, &,
S5.
179 MT. Dendbe bestätigt dem Kloster Prüm die von seinem Vater, Kö-
nig Pippin, verliehenen fiskalischen Leute mit ihi*en frühem Rechten
und ffeMoImheiten und untergiebt sie ausschliesslicli der klösterlichen
.Tnn«diktion. Dat. vie vorheti dft da8 rega, a. 6 «fieolMu: ein Sebraüjb^
feiiler. Urkb. 1,34 nro. 29.)
Jjl'hmer S. 10 nro. SJ. Gedr. Marlene, CM. ampl, IJSlS und hier-
aus Uonth. 1,130. CidiHtt, Hist. de Lorr. I, Ed, 1^ Wkd II, Ed, \
2,110, Berihglet, UUt, de Luxenib. 2,4ö,
S6.
139- IIa. Alderich schenkt der Abtei Echternach seinen Antheil deb Dorfs
Aladori Ohne Dat (Urkb. 2,5 Nachtr. 10.)
Hegeet in Puhl, de la eooUti atehid, de Luaeemh, 16,10, Wegen
Abu Addbert die Zeit von 739-^776 ongmmametn,
S7.
717 ailg. IB. Abt Assuer von Prüm sclienkt seinem Kloster das ihm Ton
König Karl (dem Grossen) urkundlich bestätigte Dorf Caciaco im An*
gersgau. Prumia monasteno 15 kal. sept. regn. Karol. a. 9. (Urkb.
1,38 nro. 34 zu 787 aug. 18.)
(hdr. Mdi'tenfi, Coli. ampl. 1,39 und hieraun Hontheim 1,137 zu
776. Cnhnet, Hist. de Lorr. I. Ed. 1,267 und TL Ed. 2,111. ßertho-
ftf, FI ist. de Litx'mh. 2,47. — lieg», a. 0 ist ah das Jahr der Regie-
rung in Francitn von 7tj8 vct. 9, also 777 ansunthmmt
88.
116-171. Wa)ak*8 Prekarie-Vertnig mit dem Abt Atfner Ton PHIm we-
gen der von moma Vater Fmoko und Bntder Waxunbold ererbten
Beritsmigen im Moee^au an der Salm und iweier Weinbeige an Porto
oiyui^uo uy Google
580
R^^teu ^ru. 88—42.
Pingontio (Pniport?). Sugiaoo villa. Karol. regn. a. 9. (Lrkb. 1,'db
nro. 30.)
Vau 9. JaJtr der RetjLvrmiQ Köniy Karls des Grossen in, Francien
776 oct. 9—777 oct. 8.
1T7 fiiv. 27. Gidebert aehenkt dem Kloetor PrOm seine von edner Hnfttar
• BertsaindMia eradbten Benteungen ni Wich im Bedgau und zu Wal-
. .leraheim im CKeritfgvu. Prumia monaBterio 5 kaL dea KaroL f^gn. a.
10. (ürkb. 1,36 nro. 31.)
Das 10, Utgierungßjaht KarU dm Qrottm Frmimtn hegmmt 777
40.
178 fcb. 24. Tlplraoin sclienkt dem Kloster Prüm die von seinen Aeltern
Trasuiüns utid Teodsinda g^eerbtcn Besitennf^rn zu ßiklcsheim ira Cha-
labgau. l'niiiiia müiiasterio 6 kaL mart. ivarui. re^D. a. 10. (Urkb.
1,37 üiü.
41.
T79 (783) an?. König Karl (der Grosse) bestätigt der Abtei St. Maxirain
bei Trier die Immunität und das Recht der freien Abtswahl. Padre>
burna fisco mense augusto rcgn. a. 40. (ürkb. 1,52 nro. 46 zu 807 aug.)
Nirht hei Böhmer. — Oedr. Zyllesius ''2yV2 ex orig. Lünig, Reichs-
ar'hir 16,256 zu 822. Schafen, Hisf. Westfal. 466. Mimnuf. Opp. dipl.
1,130 zu 790. Calmet, Eist, de Lorr. I. Ed. 1,296 zu Ö07 und 1.295
mit a. regn. 11 zu 790: II. Ed. 2,121. Bertholef . Hi!^ d*> Lv.^^m^'.
' 2,51. Le r,>f,)f^. A,ui. errl 6,700 zu 799. Jhmfhny,, 1, Io9 zu 77b,
woselb.tt fcegtu der L /läehfht if die Amtierkmuj zu renjleirhen. W aiiz,
Deutsche VerfaxHvngsgesch. 1,246 Anm. 4 ebenfalls gegen die Aechtheit;
dagegen Erhard, Keg, Westfal. 1,67 zu 779 für die Aeehtheit. — Das
regn. a. XL kaim nur em Sf^reSbfehUr eein für o. XI, tdeo 77$, wie
Hontheim (vergl. dasdbet 1,140 Anm.) Erhard L e, LeHmiz, Anmd.
Imp. 1J88 I«. A. annehmen, adereiwafür regn. a. XV (783), wo Karl
auch in Weetfiden eich aufhuHt*
42.
TJ9-7^0. Derselbe erneuert und bestätigt 6or Abtei Echtornflcli die Schen-
kung seines Bnulrr? Karlmann über Dreis an der Salm und Offictn .tn
der Lieser, da diesi ibe zwar bisher im ruhi^^en Besitz dicj^er (>rt<- i>t,
aber darüber noch keine Urkunde eihalten hatte. Ohne Datining.
(ürkb. 1,40 nro. 36 zu c. 794.)
Nicht hei Böhmer. — Gedr. Martene, Coli, nmjil. 1,47; hinaus Honth..
1,143. Gallia chrint. 13,304 zu c. 794. Calmet, II ist. de Lorr. I. Ed,
1,294 und II. Ed. 2,190 su c. 790; auch BerthoUt, Biet, de LuoemA.
2,49, — Begett in FM» de Ul todHi archidog. de Luseemb, 16J4
Digitized by Google
I
Bfig^iten Nro. 42-47. 581
Pnhnh <i. 14. regnante KaroU) rege aus dem E<Memacker goldenen
Buche, aJLio 779 oct. 9''780 oct. 8 fallend.
■t a
43.
TI80— 781. Theuger und Ilarduwich sciicnkrn ^ov Abtei Echternach ihre
Güter zu Geine am Gcihc-Fluss \m Ardcnnen^jau. Actum a, 13. regu.
Karolo reiEce. (ürkl). Nachtr. 11.)
Uegcfft in Puhl, de ia socittS arch^ol. de Luxenib. 16,14 zu 784,
44.
186 Jim. 25. Wichberts Prckarie- Vortrag mit dem Abt Assuer von Prüm
über seine BeBitziingen in den Drii fci ii Lüllingen, Adderbach und Aca-
liHiiij im Wabergau, mit Aufiicbung der füntjrdu ipren Erneuerungspflicht
für diesen Vertrag. Facta 7 kal. jul, Karol. regn. a. 18. (Urkb. 1,73
uro. 33 zn 786—787 jun. 25.)
Oedr, Uetrtene, CoU, ampl. 1,44 und hieraue Honih. 1,141 za 786 mtn
S6, — Da» 18» SegienmgsjaJir Karl» d, Qr, t» FramtMn endete 786 ocL 8.
45.
7i# In* 9. König Karl (der Gronse) sohenkt dem Kloster PrUm das durch
seine Sendboten^ den Abt Assuer von Prüm und A.ebard, dem Aipad
in genannten Orten des Lahn-, Einrieb- und Engera-Gaus gerichtlich
Conflscirte und das auferlegte Bussgeld. Magoiitia civitate 5 id. jun.
regn. a. 22 et 17. (TTrkb. 1,39 nro. 35 )
Böhmer, litg. Karol. S. 17 nro. 139. Oedr. Martene , Coli. n;)>pl.
l,4ö tmd hieraus Ilonth. 1,142. Krerner. Origines Nagsoic. 2,6. Vaim*'f,
Hist. de Lorr. I. Ed. 1,293 und II. Kd. 2,119. B^>rfhdH, Rist, de
Luixe/nb. 2,48. — Das 22. Itegienoigsjahr in Francim beginnt 789 oct.
0 und 17, in Longvbnrdien 790 jun. ö.
46.
774—191. Derselbe giebt auf einer ReicfasTersammlang za Diedenbofen nach
Torheriger Unterrachnng die Abtei Metlach dem Erzetift entzogen
Vörden zei, und in Folge eines darauf ergangenen Rechtazpruehee, dem
Ensbizchof Weomad von Trier diese Abtei wieder zurück. Ohne Da-
tirnng. (Crkb. 1,32 nro. 27 zu 775-776.)
Nicht bei Böhmer. — Da Karl d. Qr, aekjun. 77-1 Ki'niig der Longo-
barden, vnd Erzbischof Weomcul 791 nov. 8 starb, in diese Zeit fallend*
— Gedr. (h' Iio»ieres, Stemm. Lothar, ac linrri dumm fol. 6 nach dem
roi'geblichen Original mit 2 Siegeln in der Abtei Metlach, zweckdienlich
znrecht gemacht wd von Karl ah Rom. Kai'^r-r d. d Thfodovi^rillae
in palatio nostro 3 kal, maji a. imp. 8. regit, vero 46 ausgestellt,
47.
TU febr. n. Derselbe schenkt aufs Neue dem Klobter Prüm die Orte Lau-
Digitized by Google
ÖS2 Rt^g«^(6u Nio. 47— &2.
riacum und Cfttiacuxu ini Angersgau, imchdom bclioa Uuhei' niehrniais
Uber deren Eigenthum geetritleii irordon, indeiD sie der Abt AsMer als
▼on «einer Mutter Wilhanina und Gr ossmutter Theodilhilde herrtthrend
in Ansprucb genommen hstte, aber namentUch ersterer Ort dem Könige
nach der lex Boman« durch die Schöfiea sQgeaprochea worden war.
Aquis palatio pnbUco. 13 kal. mart rcgn. «. 39 et 2ß. (Urkb. 1|41
uro. 37.)
Bö/nner, Heg. Karol. S. 19 nro. Iö6. Utdr. MnHenr CoU. ampL
1,51 und hierauf! Ifnuif/. 1,1 i1, - Wffjen rf(jn. fx. 20 /'sc Frmicor,),
welchen 796 orf. 9 h, ,j,',nii, 7'J7 augenoHiinen, obgleich reyu. 26 (sc. Lon-
ijobard,) erat 7i^8 Juni beginnt.
48.
7Ö8- \N alutridanus sohcnkt der Abtei Echternach seine Güter im Dorfe
Prlim. Actum a. 31. regn. Karolo rege. (Urkb. 2,t» Nachti*. 12.)
t« ^M, de la woeiiti oreA^t. i$ Luxemb. JS,17 w 802, —
. lUg». a. 31 tm 798 oet. $^799 oel* 6.
HB^IH. Hardiwin und eeinft GemaUin Mhenken der Abtei EcfalmMush
ihre Güter flu WoUTvilt an der Nimi and zu Wys an der Prüm im
Bedgau. Actum a. 31. regn. Karolo rege. (Urkb. 2,6 Nachtr. 13.)
Begmt. Ml jhtbL de la eacM orc^ de Lumemb, 16,17 ev 802.
50.
dM lirt. 16. Elnifred und seine Ehefrau Doda schenken dem Kloster Prüm
LändemVf) bei Killmrji^ und Mainau im Bedgau. Piumia monaste-
rio 7 kill. aug. Karol. regn. a. Ü2. (Urkb. 1,16 nro. 13 z\x 762 — 804.)
Das 32. iif fjierunysjahr KarU d. Gr. in hranckn beginnt 799 oct,
9 und npricht aucJi für diese Zählung, das» Ka/ifi hx^ noch nuAt Kai-
ser genannt wird, wirrend die» doth im Datuim der folgenden Urkunde
getMJtt,
-51.
8(H »pr. 13. AValafrid schenkt mit Consens seines Sohnes der Abtei Prüm
die von seiner Mutter Theodana geerbten und vuü seiner Vater s-Sch wei-
ter Bobaaa gekauften Besitzungen zu Didonevilja (Dingdorf). Prämie
monastcrio id. apr. irop. Karol. regn. BS. (Uricb. 1,44 nio. 39.)
Mfi t Kaiser Karl (der Groern) veriittadct den Grafen imd Herzo-
gen nm Rhein vaaä Loire, da» er dem Erzstift Trier die Orte Gerria
md Serriacum (Serf und Serrich) mit dem küniglidir n Forst nach den
angegebenen Grenzen und mit aus.schiio8sIichem Jagdrecht geschenkt
habe. HaiietaUo paUtio k«L aept, a. 34, uM. IL (UrkU 1,45 nro. 4a)
Digitized by Google
5S3
DMuMT, JTa»^. i8. 22 nro, 172, Oedr, Hon^, 2,268. Dü
ind, 11 he^mnlt am 1. 8ept, 802,
9ä.
t^pt. 8. Haruhich acheokt des Abtei Prüm, wo er aeiae Grabstätte ge-
wählt bat, seine Besitzungen wn Odane im Angomgau. Andec oivitate
(Angers) 6 id. apr. Karol. imp. a. 4. (Urkb. 1,46 nro. 41.)
Gedr. Marfenp. Coli. ampl. I,ö4, — iha 4. Jahr da Kaüterthuiita
Karls d, Qr, beginnt ÖUÖ deo, 25,
M.
»pr. 8. Zweite etwas kürzere Ausfertigung vorhergehender Urkunde
mit demselben Datam. (Urkb. 1,47 nro. 42.)
Qtdir. ManimM, (kXL tmpl. 1,66 tmd kieram Hontheim 1,164.
8M Apr. 8. Bitte des Hmuhieh tta den fr. Aganbert iwch Angers sm kom-
men, um Toretehende Urkunde m'e Oeriehtebaeh einzntragen. Von detn-
eelben Datum. (Urkb. 1,48.)
Oedt, Martene, Coü. am^. Ifil,
56.
, . . Die durcli Aganhcrt veranlasste gcnVbtliclio Vfihandlung zu Angers
vor dem (.Jrafen und den t'entenern. Ofino Datum. (Dikli. l,4y.)
Oedr, Murtr-nfy (JqU. nmj)l, l,dÖ und kiei'naek IJonth, J,löö.
57.
769— 8M. Prekario- Vertrag dea Abt*« Assiier van Prüm mit Weta und de-
ren Gemahl Auticarins über Güter an INngdorf im GiiaraagaiL Ohne
Datirung. (Urkb. 1,17 nro. 14.)
Der Zeitraum üt nach thm. ur/cundlichen Vorkommen des Abtn
Assuer angmomtnen, welch ern bereits in dienern Jahre der Äbt Tankrad
folfjte — w^im die Xeif"/niahme der folgenden Urkunde rieht lg int. Uro-
ircr, MefrojJ. 1,403 setzt ztror Assiif^rs Torf iv^n Jnhr ^VJ rrher af'<i den
Hdcli folijtnden Urkunden von öUO und ÖU7 geht sicher hervor, dass Tan-
krad früher Abt geworden ist.
58.
894 M. itS. TanBehvertrag awiieben dem Abt Tankrad von Pltiim und Be-
rengar, wonach Ersterer Güter zu Wisibanium im Aquilensischen Gau
g^n deren zu Oberwich im Bedgau und zu Flicssem (Flaistes Hei-
momarc) giebt. Actum 8 kal. aug. Karol. regn. a. 30. el imp. 4. (Urkb.
1,49 nro. 43.)
Das Ja Ii r Sf>4 int al-< J. <lrs l\ aisti-thirms fjesetzt, da diefic^ auch inil
dem 30» UegieruJigsjahr in Longoburdien, wflches Anfangs Jnni endete,
Digitized by Google
584
6«M0r $limmi, während 798, wefcAei da» SO, Eeperung^akr tn Fron*
c»en urf, nocA «»bft<r jülMMer 9» Prlhn fror.
Si.
*804 dec. — JM. Pabtt teo m. ertbeUt dem Nonnenklostar Horimim
so Trier das Pririlegium , die AebtHMin auMcUiflsdkh aus des Ellosten
Mitte w&hloD 2a dOrfim. Ohne Datum. (Urkb. 1^36 uro. 173 au 986--39.)
Jaff^y lieg, Pont. S. 94>i nro. 3'29 vnter den litfevis ftpiirits. Gedr,
Brower, Ann. l.HHi^ zu 79U. Miraetts, Opp. dipL 1,243. Maiisi, Von-
eil. ampl. i'ollf'rt. 7.V,.9<S,V. Oesta IWo. cd. Wyttenbach 1,69. Umsehen^
De tribus DagobertU 11^. Vt rgl. auch v. Sgbe!, ITt U. Hork 'J/)€. Lieh»,
Leben und Thaten der tnrr. Ihiligen. Trier 1661. 8. lÖö und 177.
— y^ach Broicer soll Vabut Leo TU. dieses Privilegium in Fritm er-
theilt haben, vtid ßele also dasselbe entweder in dem JaJir 799 , x-o der
Pabat im Sommer oder Uerbut bei Kaiser Karl dan Grossen in Puder-
bom war, oder vidntdir m den Winter 804—B(tö, wo der Pahei im
Dezember 804 mU Karl dem Greeaen m Bkeime wammentraf^ Weih-
noßhien Cari»ia4m» wnd am 6, Januar 80ö au Aai^en mit. dem Kai-
ser verweilte und von da iiber (Mn, wo er mehrere Altäre im 8t, Mar-
tmskloster weihte, durch Baiem nork Italien muiiMehrte, Vergl, Jajf4,
Heg. Font» 218,
60.
806 Ulf. 20. Kaiser Karl (der (i rosse) schenkt der Abtol Prüm einen Maii-
siis luil einem Kiu oht zu V\ alnuTsdoi'f. Theodonc villa palacio 13 kal.
folu. a. imp. 6. et i>8 regn. in Fraocia et 33 (cigeutlicU 32) in Itoiia.
ind. 14. (Urkb. 1.50 nro. 44.)
liöhmer, lieg. KaroL 6. 24 uro. 180. Gedr. Martene, CulL ampl.
ljo9, Honth, 1,166. Bertholet, liitt, de Luxenib. 2,50. Imp, a. 6
eeit 80o dee* 20; regn. in Franeia a 38 eeit 805 oct, 9 ; regn, in Ital*
a. 33 beginnt 806 jtm. 6 umd ind, 14 mü »ept. 805,
61.
807 apr. 28. Derselbe scbonkt der Abtei Präm das dem Godebert vc^en
Unzucbt im Angersgan und in pago Rodonico gericbdidi Con&eirle.
Aquis palacio publioo 4 kal. maj. a. 7. imp. et 39. regn. in Franda et
34 (eigentlich 33) in Itaba. ind. 15. (Urkb. 1,51 nro. 45.)
Böhmer, lieg. KaroL S, 24 nro* 183, Gedr. Martene, CoiL ampl,
1,60, Honth, 1,157,
62.
808—809. llericus pchenht der Abtei Echternach seine Besitzungen im
Moselgau, namentlich zu Wisse, Brunike, Fc.dricb und Lel'ankin, wie
überhaupt AJlesi was er diesseits likeiues hat, und 70 Hörige bei-
Digitized by Google
K QeodUMtB. Amm a; 4L rtgn. Kinio nge. (Uricb. !g,6 Nach-
trag 14.)
Beffett m Puhl, de la sorM mrckid. de Luaetnh. 16,1S zu 81^. —
R^gn. a. 41 wm 808 oet. 9 qm\
.. i ' ' ■
-814. Raglnildis schenkt der Abtei Kcliternach ihre rJüter zw Althasa
im Bedgau. Rcgnante K;uu!o rf^«:c. (Urkb. 2.G Nachtr. 15.)
ftfiifeat in f'i/hf. iff In sncii't,' nrrli^nl, dt' Lujumb. 16,11, — harU
ä, Urosstn Httji* ' umjHztU ron Ttiti uct. U bU Öl4 Jau, 28.
768—814. Mai'theus und seine Khcfrau IJcngcIa .scli« iikoii drm Kloster KcU-
ternach ein Feld zwischen WySf Dudlendorf und Meniio^« ü. Act a*
regnante Karolo rege. (Urkb. %7 Nachtr. 16.)
lifff€9t in PuU, de la 9oeiÄ4 mrchM, de Luacemh. 10^11,
' ' ' 65.
168~814. ilarduwin schenkt dem Kloster ICchternach srine neflitaungen
zu Mekela im Bedgau, namentlich die Kirche daseihst. Act a regnante
Karolo ro^'o. (fTrkh. 2,1 Nachtr. 17.)
' Hegest ui I'ubl. df In nooi^te arcJti^ol. de Jjunttnh» lG,t2,
ifB^— 914* Rc^nard sclfaenkt dem Kloitcr £clitcmach sHlnc Besitzungen zu
Btlltacum im Bedgau. ' Act. a. regnante Saralo regei (Urkb. 2,7 Nach-
trag 18.)
Da nach ßffieCs Hist. Luccdinhurg, Ado t97 Alt zu Erht4>t'narh
tüurdef dir X>-i( mn 797 — >>14 Jan. 'JiS. aLs König Karh Todeatat] ange-
nnmmm, Ht'fff>ttt in PuH. de la »ociü^ areh4U, de lAuremb. 16,11.
61
trtJJ TH>. 8. Kai«H* liuHwig (der l" ntiiini*'t itt^latii^t der Ahtei Prüm d<'n
KfVnigsschotz wrwl die fmmunität. Aijuis-rani paiacio regio 3 non febr.
iinp. s. 2. ind. 8. (Urkb. 1,53 nro. 48.) i '
BiOimer, lieg. Kord. 8, 80 nro, 24$, Otdr, Knmef, Vefens. ahb,
• JWn». i. 0$, üwth. 1466. Serih^Uf, Sit/t. d^ LMPtmb. ä^, ^ Da»
2. Hegierungajahr Kaüer Ludwige .heginnt 816 jan, 28, und ind» 8 mü
aep«. 814, Die Urkunde iet inierpoUrt,
.» . •
• . 6^^'
gqy, Jf?. Dcrseihe bc8töti<i::t d«'r tricrischcii Kirche den Königssrliiit/.
die Tmmnnität und Abgabenfrei lieit iluci- Hesiuoingen zwischen iihein
und I.f^'re. Aquisgrani palatio regio ö kol. scpt. imp. a. 3. ind. 10 (rieh-
tigei y.). (Urkb. 1^5 aro. ÖO.)
'61 a
Digitized by Google
586
Böhmer, Heg. Kar^L 8. ^ im 284* Qtdr, Himth. Ijl^- ^MlSa
chritt. IS^.
8lö H«v. 8. Kaiser Ludwig (der Froninio) restituiit der Abtei Prüm einen
Wald innerhalb der angegebenen Grenzen, welchen ihr bereits König
Pippin gcaehenkt iiatte, aber der tod den Fiakal-Kneehten in Tomeft .
vom Theil in Beschlag genommen vordm war; nachdem er die Be-
rechtigung der Abtei hat ermitteln ond die Grencen dee Waldes abetd-
nen lassen. Compendio palatio regio 6 id. noT. imp. a, 3. ind. 10.
(IJrkb. 1,57 nro. 51.)
Böhmer, Heg. KaroL 8, 32 KTO. 290, Oedr, Marten«, CoU, ampL
1,66, Himth, 1,170.
817. Die Gebrtidcr Keginhert und Herwin schei;k( n dor Abtei Echternücli
ihre von den Aelteiii ererbten Besit/tuigen zu Ufteninge und Zuttinge
im Bedgao. Act. a. 4. imperii Ludowici imp. (Urkb. 2,8 Naohtr. 19.)
Kffjest in PuhL de la aocUU ixf^hid, de lM<rewh, 16,18*
U
8tO iu, $4^. Kaiser Ludwig (der Fromme) schenkt der sor Abtei PMIm
gehörigen Celle St. Goar einen Thcil des Waldes zwischen den Fiskal-
Oi-ten Wesel und Boppard mit dem darin gelegenen Dörfchen Biebern-
heim in den angegebenen Qrenzoi. Aquisgrani palacio regip 3 Jcal.
febr. imp. a. 6. (richtiger 7) ind. 13. (Urkb. 1,68 nro. 52.)
Böhmer , Heg. KarU. S, 3ö nro, ci2ö. Oedr. Martene, CoU^ timpl*
1,69, Uonth. 1,17-2.
7«.
821 iul. Mi. Dei^clbe restituirt dem Fukjuui zu Meinebur im Engersgau
seine Btiäiti&ungeD, welche derselbe, als er fUr Gott und Kaiser gegen
die Slawen in Felde wa^ dem Verliehen Ghartvlariiis ThetAiid Ma^
pfohlen hatte und die naeh de» LetaCecn Xnde wm Fiakiis geseUagen
worden waren. Aquisgrani palaeio r^o 17 kaL angi Impb a. 8. ind.
14. (UriO). 1,59 nro. 5a)
mimer,Be9.KßrqL8,369fo.S38. Qedr, MatUne, Cqil mtfL 1,78,
78.
*822 apr. 2. Derselbe vcrkUndet, dass er das von seinem Vater, Kaiser
Karl, dpj- Abtoi St. Maximin bei Trier ertbpnto Privilegium der Im-
mumtüt und 1 icihcit vom Schifl'szoll betätigt habe. Longolane 4 noa;
apr. regn. n. 9. (Urkb. 1,60 nro. 64.)
Nidit bei Böhmer. — Qedr. ZyUenm 2,13 mit Monogramm und Sie-
gel, und hieraus Uonth. 1^174 mit den Bedenken gegen die Aecktheit.
Digitized by Google
587
Uiraeus, Opp. dipl. 1,132. Calmet, Hi^t. de Lorr. 1. Ed. 1,299 und
IT. Ed. 2,120. Berfhof et, Htst. de Laixemb, 2jöß, LUnig, lUichsanhw
16,2ö7. — Das Jahr 822 ist als .9. hnjjerü angenommen. Vergl. auch
Hanth., Prodrom. S. 1^2- Um und Brotcer, Metrop. 1,342. - Lon-
t/olane, richtiger Lougolurt . in dfn Ardennen, trährend Ludwig am sel-
ben Tage zn Aachen für das tStiJl Vaderborn ^Ine Urknndt ausstellt.
Vergl. Böhmtr iS. 36. — Waiiz, Verjcuntungsgesch. 4,37ö Amn, 1 we-
gen der Aechtheä zweijdliaft.
74.
68t iig: 8t. Kaiser Ludwig (der Promme) besttttigt ^D6n Taiuch von bö-
njgffln Lenteit Bwwcheri dem Abrt Twakrcd Ton Prttm und einem gewie-
fe» OptUo. Construentes (wohl Confluenlee) super Mosellam 4 kal. sept.
illip. ä. 10. (TTrkb 1,61 nro. 66.)
Böhmer, Heg. Kord. 8, 38 nro. 366, Qedr, Martene, CoU, ampL IßO,
75.
88t eet. 15. Derselbe bestätigt einen Gütertausch zwischen dem Abt Tan*
krad von Prüm und einem gevissen Fulbert, vronach Letzterer seine
OlUer 7\\ niaolfcshpjm, Weiler, Leiwurdesheim und Buckcnbcim g:cgen
andere zu Flakonheim im Wormsg'au giebt. Aristallio palacio regio id.
oct. imp. a. 10. ind. 1. (richtiger 2.). fTTrkb. 1,62 nro. 56.)
Böhmer, Reg, Karol, S. 3ö nro. 367, Gedr. Martene, CoU, amjil, 1,79,
7«.
826 tan. 26. Derselbe und sein Sohn Lotl)ai bestätigen mit Königs Lud-
wig Unterschrift dem Abt Taiikrad die Besitzungen, Immunität und
BWbeiten des Klosters PrOm. Aquisgraui palacio regio 7 kal. febr. a.
imp. Htadonrict 13. et HIotbarii 4. ind. 4. (Urkb, 1,63 nro. 57.)
hiihmer. Heg, Karol, S, 39 nro, 380, Gedr, Knauf, Defene. ahb,
Fnm, 8, 63 und hieraus H<»iih, 1,175,
77.
8tt ilp. 7. DersciJUb« bestütigt einen Tauach von Gütern und hörigen Las-
ten im Speier- nnd Charoasgan svnschen dem Abt Markuard von Priim
tind einem gewissen Liudold nebst dessen Frau Irmberga. Aquisgrani
palatio regio 7 id. jao. a. 17. Imp. Hludowici et 9. Hlotbatüf ind. 9.
(Urkb. 1,66 nro. 59.)
Böhmer, Heg, KaroL 8. 41 nro, 406. Öedr, Martene, dM, am^, l^ö.
78.
888- Prekarie-Vertrag dce Erzbischofe Hetti von Trier, als Abt zu Echter«
nach , mit Ava Uber deren Besitzungen zu Machtonvillare (Matzen) im
Bedgau. Actiin» a. 19. iniperii I.udowici imp. (Urkb. 2,8 Nachtr. 2U.)
Hegest I*ubl, de la tociHe ctrchäoL de Luscemb. Iö,W,
Digitized by Google
S88
MtgmMi Sah 79*4ML
884 fol. 20. Kaiser Ludwig (der Fromme) bestätigt der Abtei Prfiin die
von dem kiSnigticlien Vasdien Baderich geschenkte Tilla MaddlboÄ spt-
rarius. Thcodotiis Villa palatio regio iH kaT. aug. imp. a. 21. t^rkl».
1,68 nro. 60.)
Böhmer, lieg, K€trol. 8, 4S nro, 445. Oedr, Martew, Qdl. mnpl^ IfiO,
80.
835 ffb. 6. Tausch Vortrag- zwischen dem Aht "Marcward von Prüm und
Agano, dem AnitiuaDu (exactor) des kaiserlichen Pall&iütes ^ Ingelheim)
wonach Letzterer mit kaiserlicher Genehmigung Fi>kalgütcr zu Urken-
heim im Worm?;gau gf'pron Giltor <V> Klosters Pi Um zu Creuznach und
Ingelheim giebt In palaciu Hiugilinheim 9 i4. fobr. a. 2!^. JE«^ante
Hludowico iniperatore. (ürkb. 1,70 uro. 62.)
Gedr. Martene, Coli. am^l. 1^2,
81.
835 Hiai 25. Kaiser Ludwig (der Fronmiu) schenkt der Abtei Prün» ^tuie
Kigcngütor zu Alvosheim, (naverslieini und Statin im Wornisgau neb>t
, der Kirche ia cräterm Orte. Albulti villa palacio reg^o 8 kal. juu. ü.
imp. 22. iud. 13. (Urkb. 1,69 nro. 61.) •
Böhmer f lieg. Katyl. 8. 46 nro, 463. Oedr, Marime, Coü, amjd,
lj93j hieraus H&nth, 1,178, BerthdUt, Hiat. de LvxenA,
^.
833 Sfpt- 10. L)ei*sclbe bestätigt einen Gjitci'tau.sch des Abts Markward
von Prüm mit den Oebrüdern Heberar und Ileb^ard; wonach Enite-
rer KlostergUter im And^avensischen und Hothmen^ischeti ijmi gegen
andere im Nahe- und Worrnngau giebt. Monnj^teno Prumia 4 id. sept.
a. imp 22. ind. l.'l. (Urkb. 1,71 nro. 63.)
BöhneTf Heg. Karol. 8. 46 nro. 4ö9. Gedr. MaHene, Coli, atnpl. 1,94.
8S.
83^. Pirekarie-Vertrag swisehen Erxbisdiof Hetli von Trier, ah Abir'tra Beb-
temach, und Wintarias Uber LSliidereten zu Oiwewilre im 8iii|;aii und
Weinberge zwisehefl dtdnem utid Trier. Act. ü. i^^gnante Lndo-
mrioo imp. (Ürkb. 2,d Kcchtr. Sl.)
Hegest in PM de la sodiU ardiM, de tmarätib, l$,i9, ,
»
84.
835. Irmuntruda schenkt der Abtei Echternach die V(jn ihrem ( «oniahl Ge-
rold -dh dos erhaltenen Güter zu Osenvilre in der < irafsclrntt Albcrichii,
zu Ili.^senadia und Tiicr. Act. a. 22. Lodowici imp. (Urkb. 2»IU Nach-
trag 22.)
Regsit in FubL de la aoci^te arcit^oL de Luxemb, 16,16»
Digitized by Google
■ 81. ...
Im. 1#. KaMer Löchrige (der Fhvmtne) m»dtki satneni IS^IreiMni 'Hmol-
bert mn^ MMiklnig tott mÜUMi fi'gengUtem - su WikriMiMte ' und
GraiilMim fin' Edneo^ti J Rlpiiarfen mH 58 Rnrig«n. AqtingicAl p*-
ittliO f^o 4 id. jan. a. imp. 22; indMi (Urkb. 1,7^ nro. 64 )
832 ^88T Ava sf?her>kt dor Abtei Ecbtoruach <TÜter im i^idgaü »u Mac-
qnUa, Crispinii^cum , Blolii'ini.f . Bick^B^OI't^ un<i U^rD^atOSi .Ptinfl.Dat.
lürkb. 2,10 Nachtr. 28.) A . • r
Regest in Puhl, de Lu »ociete anh^oL dt LuxtnUt, W,18' 'r- Wegtfi des
genannten Krzbiachofs Uetti als Abt zu Kchtemcich ztoitAm 832-^8S7
fallend, '
• 1 '87. ' » I ^
ilM!- 26. Kfli?t r Lnflwig^ (der Fromme) n'stituirt nach 'lor Ans'^^hnung
mit j^eineni Sohne Lothnr seinem ehenialitren O'^tiai iu** Richard d'-n Ort
Viilantia in den Ardennen, wefcher demüelhen entzogen worden "^ar,
als er gegen den Kaiser conspirirt hatte und mit Lothar abgefiillen vsar.
Worniatia civitate ö kal. jnl. a. imp. 26. ind 2. (Ürkb. 1,74 nro. 66.)
Böhmer, Heg, Karol, 8. 49 nro. 496, Gedr. Martene , Coli: ampl.
ignet, Reeuett des historiens dp la Fiwtee '6,6i5,
*flH ftül Ludwig, Köllig <lor £Va^en nod Longobarden und röinkcher
P«irieüa/(l4idwi§ 4mt Fieomtae) hemügt der Jkhkü 8t. Kaximia bei
^ Tpcr di« i«d «einem Vater^ Karl dem Grouek, teükhma Irobanität
. «ad freie Abtswahl. Oboe Dat. (T Trieb. 1^58 nro. 47 zu c. ^14.1
Nicfa bei Böhmer. Honth. 1,164 zu e, 814 mit diM Be-
^ 'denken gpgen die Akclitheit in der Aiimerkting, Oaüia christ. I.H.SßÖ. —
Abt Ueiysachar ersr/ieinf ah Knn-rlfir in d^n Urkunden Lwirri/fH des
hrommen SIT) feb. H. und Slß : er trurdt^ nvrh nach Finhard .^ . Iriw«-
len vom hni:<er 827 zur D('i)tiid^"'fJ '^'''^ Avfmhrs hl di^ sjntni.*<ehe Mark
fthgesehickt. Ueber die Xei't ufint^r nhtnh'rhen Tiffji'cmnfj zv St. Mn.ri-
min liegen kerne hesttmmie7i l^nttn ror. doch tcird i^r in der Urkunde
von 822 ajtr. 2. genannt: dfil^r die Hegierting^s^'t fjudtPigs' d.' Promr
mete dl4 jnn 29-^ÄK> jnn. SO rmgAtonmen. ' * *• ' '
89.
84t ffb. 17. Kaiser Lothar T. besttfigt der Abtei Prüm die von seinen
• VcMfabren < rtheillca PHvilegieD, Damentlich die ImiMldHIt Qlid «{«n
otfts der FiskalrEinküulte, Aquisgrani palalio 13 kal. mart. m. iüip. in
lUlia 21. «t in Francia 1. ind. 3 (richtiger 4). (Urkb. 1.75 nro. 67.)
Bt>h7ner, Heg. Kurol. S. o6 nro, Ö68t wo.ielbst auch »S. 61 über die
DQti0fWk$mme.,L«tkifr§ mutkxusßheti^ Qtdgr, Mjw^^ J>i^<mH Prüm,
Digitized by Google
S. 55 und hieraus Uonth. 1,179. Bertholet, Hütt. <U Luxemb. 2,57,
, Sununaria Facti Processus Delineatiu ad cavmm Electori» Treo. Wi%*
. tro, ejpüc. Lfodrens. juriadict. »» Ävams et Lomiu cvncern, '2,57, — A.
imp, 21 he<!nint erst 842 avg. und a. 1. in Fratwia 840 jun. 2tJ not
deni' Tode ^autr Juuflwig^a, des Frtmnpen. Jnd, 3 t&tdet 64u Mpt.
•6.
84^ fth. 5. Kaiser Lothar I. schenkt dem Alpcarius Guter im Moeelgau
und in ^er Wabrensiichen firafschaft. Aquisgrani palario non. febr. a.
imp. in Italia 23. et in I' rancia 3. lud. 5. (Urkb. 1,76 mo. 68.)
Böhmer, Heg. KaroL 8, 56 nro. 573 in das Jahr 842 wegen ind,
•6i. ^M-. MtK^ieiUi GoÜ, mnpl.
841 Mg. ft. Denelbe mtiHiirt dem Enluaoliof BM vom Trier, auf dot-
. ... MB Gedegenbei^,(U> SmpftBI^ 4ar ^pMkMfm Qwfn<i<nh<ftd«wfc
. ' . d«n lüuMP #.Xxi» Torgetragm Bitte ud vtdi UnMNuhnif det
Xh»tlH»tiiiitoi die Abtii Hetieohy w^kkd mit Unredht dem HwMf Guido
fOD Spdeta veeUdMii woidea wir. Mertieee TÜla 8» Selvitorii de Pnir
/ : mi« 4 eept lu imp. in Itelie 23. el in Fniicie 3< ind. 4^ (JÜAh,
' i,77 uro. 69 zu 842—844 «ug. 29.)
Nicht bei Bthmi8i\ — Qedr. de Bosieres, SteTnm. Loth, ac Bmri du^
mm fd. 7 veno, mack dem angeblichen Original mit 2 Siegeln in €ler
Abtei Medach, jedoch mit den geicöhnlichen zweckdienliche^i Einschal-
tungen und im DtUum a. imp. in Italia et in Francta 13 ^fatt in Ifn-
Ha 23 ei in Franca S. — W^gen der erwähnten rjrifichiürhcJi Oesandt'
'.^■iBokaft, tvrJchc (itr hoiser nacii den Annalm va» St, Bert in ' rtrgl. auch
Böhmer, liegfsien. *S. 57} im Sommtr in Trier empfing , tn diene»
• \ Jahr ge$et2t. da auch imp. a. 3» in Franciu hiemut stimmt, obgleich ind.
5 gtatt ind, 4 richtiger wäre. V'ergL Göm, Heg, der Ereb. von Irier
* > 32o* " 'i . , •
. * V- • ZngKM ttber die «möhdiebe .Uebeq;i^ 4«b Qrti ViUutia und d«
übrigen Güter des verstorben Ghmfen Bidierd «a die Abtei Fcttm.
. Obne ]>ftt. ^(üjckb. 1,107 uro. 103.)
Wegen ihrer Bewiehung «w der folgenden Urkunde und dir Ommm
im, Kaiser Lotkar und AiU Markmard wm Frilm, hitrker gmM,
»s. •
848 M9y. IE. Kaiser Lothar I. bestätigt der Abtei Prüm dsf vom Graten
Richard (rerg-l. T"''rk, 8H9 jun. 26) Gwchonktr. namentlich den Ort Vil-
lantia im Aidennen^'-ui Theodonis (sc. viUa) paiatio rep'o 2 id. nov.
n* regn. in Itxilia 22. et imp. in Francia 4. iml. 5. (TTrkb. 1,78 uro. 7«».)
V Böhmer, lieg, Karoi. 8. 57 n^, 575 wegen o. %n Fraiaim 3, und
Digitized by Google
, M. S im^$Jakr 842 naa'^0Um MAmA hn JOrMf, ampL l,m
vndHonth. 1,181, wogegen o5<>et ■ Ajgtfum .\22\^ iihtt^
eiatmf843 «omK. Jnd, ö emlete 9aaL 8^,
•Ii
b44 liu\. 12. Tausch- Vortrag zwischen dem Abt Murkuard vun Priini und
dem Grafen Sigard, wonach dieser seine Bcijit/.ungen und Leute* zu
^ Adensheim, Lttingcn, Mettrich und Isenaeh im Jiedgau und zu Clüs-
^ senth im Moselgau gegcu Gtt^ zu UeriQun4esh^im, D^ssepl^^i^ und
tn andern Orten des Lobdengaaes gicbt; Pmmia monasterio IS non.
noT. a. 6. regnante Hlotbario im^iDratore. (Urkb. ißb nro. 58 m 826
_^ nov. 12,) ^ ^ ^ I ^ , .ji^
Do« 5/'>^0$l£»^i|f|i^P^^ o/« <ia« der kaUerL AUeinhe^
Schaft t» Francieii nach Üem 1tode LudtcCgs d. iFrommen zu ndboMM.
^iTitek ßeffino foUfte 829 Aht Marctrard dem Tancrqd und starb nach
Ärofür, Metaip, 1,464, m seine Chrabsqhrifi mut^ecft^^ Y^ 86^ jjtfxi29.
frb. 17. Kaiser Lothar I. schenkt dem Ful^r^ Gtitor zu Bettingca
im Eifelgau. Aquisgrani pahitio 1,'} kal mai*t. a. ipp. I^l^.^^^. et
in Francia 3. Ind. 8. (('rkh. I.T'J nio. 71.)
Böhmer, li*'g. Kurol. S. .><S' um. J(S'.'y /regen ind. S i/i's .Inhr 84Ö,
indem a. imjj. in It'din J.'), mij Sl» v.nd n. i>nj>, in trancia H. auf
843 hinweisen, (rnlr. Martent, ( '(,{/. aan^U,^ ^^Jif^,^ ^ße^th<^_iet^^ifit. dt
f^endf. 2,^J, Uonih. IJöU zu 0^44. ,, , , '
845 apr 18. Kiinig Kail ;^iler kahU) .schenkt dem Xithad Güter zu lla-
napia im Gau von Laon. welche derselbe bisiier als Lehen be^ieäsen
hatte, zu freiem Eigenthum. Bclvaco civitate 14 kal. maj. a. regn. 5.
ind. 8. (Urkb. 1^ nro« 7%) \ m Ii / mü;-!.«! r um r4->i
,\ in^u v^JikStw, Reg, JCmml. Su lö& fJ5fi7i, \GeA\ ^Umme^^i)Q^^ollnpl,
;i i^OSUu^'MiCfiiiquM^. B^ 8,476. ^ Da» Uegtärrngtiakh-Kmi» des
97. V
845 .WU 25. Kaiser Lothar i. pabJiidrt das der Abtei Prüm bestätigte Pri-
▼ile^nm der ZoUfreibeit im ganzen Keicb. Tumbas palatio regio 8 kaL
jnn. a. imp. in Italia 25. et in PMncia 5. ind. 8. (Urkb. 1,80 nro. 73.)
/ Bah/nßr, Reg. Karoi, S. öS nro. 692 ohne Ort nach Smth^,,l;ißfff
,.yf^t{eu, 844)^,uMßa^i^^ Prunk; &i 69 mt Qntsdafpmfi^^A
' .1,
, . . . Dossolben Publikandum an die (irafen und Beamten (exactores) des
.Heifibs de^b. Obne Dat. (Urkb. 1,95 nro. 90 jsu 842—^5.)
%
' . ■ * ■ .
99.
845 AINT. 12- König Karl (der Kahle) bestKtigt die GUter der Abtei Priim
' in Mirttioi (deni 'westff^änkischcn) Reiche un(! deren ImmunitSt' Mfedhiia
vniä 5 id. aug. regn. a. 6. Ind. 9 (richtiger 8). fürkb. 1,81 uro. 74.)
iiöhmfr, Hfg. Korol. S. IdO uro. JöStß. Gedr. JUfartene, Cell, ampl,
tJlO mit ind, Uuuqmt, Recueil ii,477,
■ • ' . • 100. '
t!l46 Iau. 1. Kaiser Lothar I. be!5tJitigt einen GiWcrtausch zwiscImmi dem Abt
Markward von Prüm unü dt^ni Erzbiscbof Hctti von Trier, wonarh Kr-
Bterer das nbteiliche Gut Eclcileivesroti» jLj:egcn Scindalaaceiz bei Kalden-
bom giebt. A<^i]is«^raiii palatio regio kai. jan. ind. 9. a. imp. in Italia
26. et in Francia 8. (ürkb. 1,82 nro. 75.)
Böhme}-, Heg. Karol. S. ö8 wo. ö.Vo wegen ind. 9 ins JaJir S46,
wogegen die Hegieruttgsjahre in Italien vnd Fratwien avf das Jahr ^4t<
• weüen, (hdrl Matfene, VdU,' .mnj^l. l,llB vnä hieraus Uonth, 1,184.
^alUa dtritt. l3JM:
> ' ' ' • . ' ■
BM tee 0. 0ei<aelbe schenkt d^r Abtei PiUm vierClialb Mansm sa GmU-
chesdorf im £ifelgäd fttr Liditer. Fluttana palatio regio 8 Id. dec. «.
imp. in Italia 27. et in Francia 7. ind. 8 (Urkb. 1,83 nro. 76.)
JiöhnuT, Heg. Karol. S, ö8 nro. 097 wegen a. wijp. 7. in Fnmeiv
in^a Jahr 84f) V7td aUdann tnd. 10 itatt S «w letm. Qedr, Mmtfne,
'i Voll ndpi. 1,114, '
'••1 n ■.■•■> ' • .
m
84*7 Wtl 1- Derselbe vejleiht dem Rotgai-, dem X aäiiikn des Grtti'en Mai
. ■ tVid , aut Lebeuiizeil die Kapeilu der keil. Justina im Ivtpuariergau iu
^er tJrafoohaH Jülich, und teetiltigt diteer Kirche den Zehnten zu Ro-
diogu. At^uisgrani palatio ngie m»A. mtj, a. mip. ^ift itilk 9?« et in
Francia 7. ind. 9. (Ürkb. 1^ nro, 77.)
Böhmer, Heg, Katd. 8, 68 «ro. ö98 wegen, a. 7, m Fk^meia m's
" ' I '.Ji ' Uli' . i . ' \ •■ .
^ ' .» ' - i . j • .1 i . ■ * il9Ji .1 : I .f".*' » ■ I .1 . . ,
Üh^MtHt/ fcMg f^pl^A (II.) von Aquitanien b^tüigt «e' Bitte dm
ErtMlchofB fietfi Trier die AqtdtaiMien BlBijltfuugeTi der trier'-
adicn Kirche, namentlich Canciila in pago Arvernico und Kbriaania in
pago Lvnoeincino. Fariaoo firigilo 8 kai. aug. ind. 10. a. regn. 9.
*(üritb 1^ n». 78.)
IHfM Ui iilihm«/^ '-^ W$>jm der Uvb^mummm^ 9, HtgSe-
Digitized by Google
ftngiUMt Tbo, va^M 698
r9m0ijahM9 Pippins II. vm Aquitanien mit nid» 10, (v^. Böhmer, Ka-
rolü^ffer-Hegatten 8* 200j das Jahr 847 unffmommm, ci^leieh Ersitr
§ehof MeUi bereita am 27. Mm gettorben,
m.
848 ftO^. 26. Bernarius macht seine Hörige Engelswinda zu einer Froif'n.
Publico Castro 7 kni. sept. a. regn. 9. Laihano imperatore. 4^rkb. 1,85
uro. 79 zu 849 aug. 2Ö.)
Wegen a, V. imp, (sc, in FranciaJ LotJtar, 048 any^noinmen.
m
851 ayr. 19.. Kaiser Lothar 1. beurkundet die von ihm nach aalischem Ge-
. setB geschehene Freigebung der Magd Dodaue (seines nachh^'gen Kebs-
veibe»), und Terleiht ihr eineii Maosus in dem Ort £ralium so Eigen,
den schon ihr Vater Ratbert hatte* Aquisgnini palacio 18 kal. maj. a.
imp. in Italia 31. et in Fraucia 11. ind. 14. (Ürkb. 1^7 nro. 81.)
Böhmei-, lieg, KaroL, S. Ö9 nro. 606. Gedr. Marlene, Coli. ampL
1,126, — Wegtn a. IL t» Fra/neia vnd ind, 14, Jakr 86L
106.
851 mai 20. Derselbe bestätigt der Abtei Prüm 4 ilansus zu Borcido (Burl-
Hcheid) am Flusse Solcio in pago Condrustio, welche Hading derselben
geschenkt hatte. Aquisgroni palacio regio 13 kal. juu. a. imp. in Italia
31. et in Frvicia 11. ind. 14. (ürkb. 1,87 nro. 82.)
Böhmer, Reg, KaroL ^. 59 nro, 607, Qedr, Martene, CoU, ampL 1,127,
107.
859 Ij^r. !• Die Nonne Erkanfrida schenkt der Abtei St. Maximin bei Trier
die ans der Schenkung ihres Gemahls Nythald herrührenden Besitzun-
gen zu Marisch im Wnbergau. Treveris civitate in roonasterio S. Maxi-
mini 853. rcgnante Lothaiio InipcratorCj kal. apr. (Urkb. 1,88 nro. 83.)
Oedr. MartfUf, ColL ampl. 1,130} hieraus Jlonth. 1,188. ßeHholet,
HisU de Luxemb, 2,59.
108.
89t*85S. Dar Diakon Helhi sahankt dem Kloster Eohtemaoli seine Be-
satsoBgeii «1 Brvenk oder Medianns mons. Aet. a, 13. ngnnnte Ijotha-
rio impeistore. (Urkb. 2,11 Nachtr. S4.)
Da» IS» Jahr der Stgierung Kaiter JMof^s FraneieH beginnt
862 jun. 20. Regest m PuM. de la soeiä4 ordM, de Umnb. 16 J9,
100.
8a5 iul- 3 Kaiser Lothar I. schenkt an 8igetrid, den Vasallen des Gra-
ten Adalard, z'vrei innerhalb der Mauern von Trier gelegene Weinberge.
Tlieodonisvilla palacio regio 5 non. jul. a. imp. in Italia 34. et in Fran-
cia 14. ind. 1. (Urkb. 1,9U nro. 84.)
Digitized by Google
594
Begetten Nn>. 100— lU.
Böhmer, Reg. KaroL 60 mro. 613, Gedr, Mortem, iioU. ampl.
1,132; kienmt BinUk, Weftn a, 14. mi F^mtout mtd ind. 1
in*t Jakr 853,
UO.
853 iul. 3. Kaiser Lotliar I. scijcnkt aus dem Lclioii des Grafen AdaiarU,
dessen Vasallen Henrich vier Hörige. Datum wie vorher. (UrkL 1,90
nro. a&.)
Böhmer, lieg. Karcl, 8, 60 nro. 615. Oedt. Martene, Coli. empl. 1,13t
ni
leb. 25. Derselbe schenkt der Ahtei Prüm achthalb Manaus zu Wal-
lertheim im Chamxgau in den Ardcnnen, welche früher det Graf Rot-
. mar und de^-^eii Solin Altniar vom Fisku.s gcbul»t hatten. Leodico vico
publice 5 kal. uiart. a. imp. in Italia 34. et in Franci« 14. iad. 1.
(L'rkb. 1,91 nro. 86.)
Böhmer, lieg. Karol. 8. 00 nro. 610 wegen d. in Fnim ia 14, iiPs
Jahr öo4, toelchet aber ind, 2, hoA, Oedr. Martens, Cbtf, ain,j)L 1,1 J9;
hieraua Hvnih. 1,187 zum Jahr 853, — Da Egit aU vierter Abi zu PrUim
dem 853 nun 29 vemlorhenen AU Markward folgt*' ( rergl. Brower, Me^
trc^. l,464Jf 80 üt c^oä J. 854 wAer.
11t.
Ö54 iSl. 10. Derselbe vollzieht die liereit« bei meinem frühern Autcutlialt zu
Prüm beschlossene Sc) nkim^ des Orts .\vans im liu.Hl)rni'ari an diese
Abtei. Manderfclt palatio regio 6 id. jul. a. imp. in iuüiu et in
Francia. 15. ind. 2. (Urkb. 1,92 nro. 87.)
Böhmer, Beg. Kord. 8. 60 nro, 617. Gedr. Knoxtff, Defen». abb.
Prüm. 8. 56. Marlene, CoU. am^ 1,133; hierauf HontÄ. 1,191. Sum,'
maria Facti et Processm Ddineatio ad cauaam Electorie Tree. contra
epterop. Leodien», jurindict. in Avane et Lonein concem, Üß., — Wegen
a. 15. in Vrnncia fam ^.Juni beginnend) und ind. 2. (ieit ^53 u^.)
inU Jahr 854.
US.
855 Im. 88b Derselbe verleiht der Abtei Plrum ku Elgen^ was sein Vasall
Albrioh aa Bninivilcr aod Huenfeld in llalftid*» €hraAchaft' im ESM-
gau zu Lehen besemon hatte. Aquisgrani palatio regio 5 kal. febr, a.
imp. in Italia 35. et in Franda lö. ind. 3. (Urkb. 1,93 nro. 89.)
Bi^uner, Beg. Karol. 8. 60 nro. 622. (^edr, Marlene, Voll, omp^ 1,136.
114.
855 Jw* 18. TanscETertrag awiecbeti den Aebten Adalard au St Maximin
und S^l an Prüm über Güter im EifsJgau. TreYena dnttfto.JA Üt
juL in mooasterio 8. Maximini a. 16. Uletbarii imperatotiti (D^kb* 1,73
Dro. 65 SU 838 jun. 18.)
Dae Jahr 16 ist nicht aU in Italia (838), eondeni ta Jrmma (855)
Digitized by Google
t
üuemi^meH, ohgleUth daweäfe ent jun» 20 hegimit, da ondk Efd 963
(nach Hegitw) Abt zu Pt-üm wurde uml 838 Markward Ahl danelbst
wctr. Der, Alt Adnlard von St. Maximin fehlt in den gedruckten Ahts-
rerzeirhmjfsen bei Honth. Prodrom. 8. 1(X)S und Prower, Mttrop. 1,342
vnd i^t dei' ah Latenaht eingedntngene Oraf Alard, welcher 863 apr^
1 mit den Maximer Mönehett als Zemge genmint wird.
115.
9to 1^ 19. üakm Lotiiftr L Kkenkt der Abtei Prüm, wo er begraben
sdn -viJJ, den Ort AJbmiacum Im Ripoaner Gau. Soolinare palado re*
gio 13 ktl. oct a. imp. in Itali« 36 (lese 84) et in Fnuida 16. ind. 4.
(Urkb. 1,95 nro, 91.)
Böhmer, Heg, Kord. B. $0 uro. €24» Oedt, Metrtene, CoU» ampl»
1,189 und hiereeue Honth, tWSl Ctämet, ffist. de L&rr. L Ed,
und TL Ed. 2.m. Bertholet, Bist, de Lua^anh. 2,60. Qaüia christ.
1S.S07, — Die Indiktion wechsHte hier am 1. Sejytember. Vergl. awsh
Erkhart, Franc, Orient. 2,-113 — 444, — Am 28. Sept. starb Kn,WT Lo-
thar, nachdem er sechs Tage vorher Mönch geworden war im Kloster
Prüm und wurde daseiest, wie er bestimmt haltte, begraben,
IIS».
847 — 855. Urkundo Kaiser Lotliar's 1. über die von ihm dem Kloster Vriim
geschenkten Kostbarkeiten und Eeli<juien, wie auch der letztern in Ge-
gen-wAtt der BnMecbSfe Tietgaud Ton Trier und Rugnand von Arles
geschehene BeiMtenng in der Klosterkirche daselbst. (Hme Dat. (Ürkb.
1,717 in nro. 3.)
NieM hei Btffimer, Gedr, Brower, Ann, 1,414; vergL nro, 318
d^eeer Regetften, Wegen TietganuPs Anfemg und Lothat^s Ende 847^
885 mgenommen,
116.
853 — 855. Derselbe erlägst auf die Bitte des Abts Egil von Prüm die Busse,
vrclche die ehemals fiskalischen Leute von Awans fiir den gotödteten
CJeriker Gozcliu zahlen sollten, wie auch allcäs andere, was jene vor
Schenkung des Orts an die Abtei, schuldeten. Ohne Dat (Urkb.
1,93 nro. 88 au c. 855.)
Nickt hd Böhmer, Oedr, Martern, OoU, ampl. 1,136) kiermte
JSonAeim 1,192 su 864, — Wegen Mt JSgÜ und Kmeer Lothar zwi-
Hken 868 nuU 30^866 ee^, 28 faUend,
117.
856 fcb. 11. König Lothar II. (der Jüngere) bestätigt gleich seinen Vor*
gängern die Inmiunität und die aiuleren Privilegion der Abtei Prüm.
Aquisgrani palatiu regio 3 id. febr. regn. a. X. ind» 4, (Urkb. 1,96
mo. 92.)
Miihner, Heg, KaroL S. 67 ,uro, üöO* O^r, Ma^ ttne, Coli, ampl.
Digitized by Google j
1J4S; hieram Honth. 1,294. — Dm L Uejfürmffi^ II. he-
gmiU dö& 9ept» 22,
118.
8M jn. 28. König Lodwr n. (der JUngerc) verleiht dem Otbert, wum
VaeaUen des Qnfen Blatfind, gcuannte Leiwiigtttv dieses GiiIbd in den
GraftcliAfteii Zülpich and Bonn eis JSigea. Neomeg» pelalio iegio^4
U. jul. a. reg. 1. ind. 4. (ürkb. 1,97 nro. 93 )
B8hmer, Betf. Kord, 8, €8 nro, 688. (hdr, lirnnme, OeH <m^
859 Jai. 18. .Denelbe Terleiht dem Otberl, einem Vasallen des Oralen
Matfrid, auf Lebenszeit» wie auch dessen Ehefrau, fidls denelbe sieh Ter-
heirathen wOrde, und einem eeiaer jOrben nach freier WaU ebenftllB
auf Lebeoaseit, die Kirche 8i Justin im Ripuarier- Gau. A^oi^iiani
palatio regio 15 kal. febr. a. reg. 4. ind. 7. (Urkb. 1,98 nro. 94.)
Nicht hei Böhmer, — Begn, 4. Mnd ind, 1, wm 8ö8 a^ Mi
8ö9 tept.
860 Of!. 7- Salomon, dor Herzog der Brittonen, roatituirt dem Kloster Prüiii
ȟmmtlichc ujilci seiner Jlcrrschuit befindliche Besitzungen und betreit
sie vom Eberbann, von Abgaben und andern Lasten. Actum villa pub-
lica sedis nostre Bedul<!ampo non. oet. 860. ind. 7. (richtiger 9.) r^.
nri. a, 8. (Urkb. 1,99 nro. 95.)
Qedr, Mariene, OoU* an^, 1^47, — Mknntergeidinet vm eeiner Oe-
maklin Winbrit und »einem Sohne Biwalue. — Ueber den Herzog Solo-
mon vergl. die AmiaJ^'n von St. Bertin stnm J. 857. Nach Regifiß ent»
eagU 860 EgA freitoHJUg der Abtei Fr&m wnd AnMd folgte,
121.
861 iul. 28. K?in!fr Lothar Ii. (der Jüngere) ertheilt dem Abt Ansbald von
Prüm Markt- und Münzrecht inauientlich Denare zu schlagen) für den
Ort Romcrshcim. AquihgiHni palatio regio 5 kui. aug. regu. a. 6. ind.
9. (ürkb. 1,100 nro. 96.)
Böhmer, Reg, KarvL 8, 89 nro, 700. Oedr. Mar*ene, OcXk an^
1,158} hieran» Honth. 1^98. BerthoUt, tiiet. de Lnseemh. 'J^, QaUia
ehriit, 13ß09. Vergl omM Edehart, Franc, orim. 2^, ^
122
861 — HH2. ( Jcf^ram schenkt der Abtei Echternach seine Besitzungen zu Edin-
jren uih] Wyss, mit Ausnahme eines Morgen ^Land). Acta. 7. regnante
LoHiari. YQ^Q. (Urkb. 2,11 Nachtr 9.5.)
liegest hi Puhl, de La aociH^ (irrJuoJ, de fjucremh. 16,19 zum .Tahr
8M, — Das 7. Utgierungtjahr Kimig Lothars II, des Jüngern, 60h-
Digitized by Google
MW Kuim loik<uf§ L heg&ml S$l Mpt. fS, Det Bitekaf Hatto war
vom 866^-864 AH m» EtSttmuad^
128.
(B63 Bpr) Dekret des rab«tes Nikolaus I. wegen t reiheit der Klöster von
der biaehöflidieii Jurisdiktion. Ohne Dat. (Urkb. 1,112 nro. 107 zw c. 867.)
Otdr* Mart$a€, CdIL ampL 1,162 m 880, ^ Nadk Jaff4, Heg. Ponf.
8,242 a»^ der Made Afrüa 863 m Btm ffehaheam S^nede erloMfi.
134.
847- H«3 auf. 29. Er/bischof Tietgaud von Trier beschreibt de n Zchnt-
bezirk des St. Castors - Altars im Doif Rengersdorf, Facta tcmporihus
Tiudowici regia, iisdem temporihus Ruodger comes Franciae pretuit. 4
kal. sept. (ürkb. 1,86 nro. 80 m 847—868 aug. 29.)
Ooere , Regent en der Ershh. 7Wi Trier S 1, Otdr. OHnfher , Cod.
difl. Rheno-MoselL 1,47. — ii« ist die Uegierwngszeü Erzhüchof Tiet"
gmd^s angenommen y wdtAer vom Pabat N^otaus I auf dem Ckmcü m
ISam 888 Emdt Oetober tAfmtm wmdt,
125.
^—868. Prekarie-Vertrag zwischen dem Bivchof Hatto als Abt su Ech-
ternach, und Liutfrid Whor Oüter zu Goderdorf, Priim und Beoho. Act.
a. 8. rc<rnantc Lothario rege juniore. fUrkh. 2,12 Nachtr. 26.)
hegest in Puhl, de la »oci4t4 areheol. de Luxeinh 16.19 rv 848. —
Z><» 8. Kegm-rnrngsjalw König Lothctr^s II, de* Jünger^n begirmi 862
aept. ^2,
12«.
864 mal 21. König Lothar TT. (der Jüngere) vortjui'oht mit dem Abt Ans-
baid von Prüm ( iiiter mi Bonn- und Kölngati gegen deren im Ziilpich-
gau. Aquisgrani palatio 12 kal. jua tud. 12. a. regia 9. (Urkb. 1,104
nro. 100.)
Nicht bei Böhmer. Gedr. Martene, Coli. ampL 1^172. — Ind. 12
und regn. a. 9. von 863 sept. — 864 sept. — Am 18. mai slelU LoAar
m doiMte Lagdam (Lgon f) eine Urkunde aus (vergl. ^ßmer 8* 89.)
121.
864 tll. 29. KömV Karl II. ( (Irr Kahle] publicirt dn? Hrm frühem Abt
Eg^l von Prüm nach dem Vorgange Kaiser Lud wig's (1< s Frommen er-
theilte Privilegium der ZolUreiheit dieser Abtei. Kemis 4 kal. aug. ind.
12. regn. a. 25. (ürkb. 1,105 nro. 101.)
Böhmer, Reg. Kard. S, 159 nro. 1724 zum JuL 19. Oedr. Knauf,
Ikfim, M, Fnm, 8, 80; himniB Honth, lß04. QedSUa ahritt. 18J8tO,
Das S5, Kegierungsjahr KarT» leginnt 884 jun, 2Ö.
128.
815 an. 1. Lothar IL (der Jttiigere) beitKtigt der Abtei Prftai die v«n den
iien- Grafschaft. AquUgraiii palflio r9gu> Bo&i OMirt. V^gn. «. 10. ind.
13. (ürkb. 1,105 nro. 102.)
Böh tuer, Heg. Knrol. S. 70 nro, 704* Gedr, HoHenef Voü, iwyt.
1,174; hieraus Honth, 1,205.
864- — 865. Der Priester Wincnianu schenkt dem Kloster Echternach »eine
ßcsitzungen zu Edingen und Wisa, vorbehaltHcli des lebenslänglichen
Niessbrauchfl. Act. m. 10 regnante Lothario r^c. (Urkb. 2,13 Nacbtr. 27.)
HegHtt in de la «oeudfif atehiol. de Lturemh, IS^, — Do« 10.
Jakr der Regierung Kbntg Lotio»* 9 11. deä JUnufem heginnt 864 agil.
und in demsdben Jahre teurde Oraf Ueginar AM sm iSeftfemacA.
180.
8f6 ian. 17. König l^thar IJ. (der JUugero) besfatlgt einen Prekam-W
trag zwischen der Abtei Prüm und der Frau (rerildis. Stifterin der
Marienkirchr 7u Bachem im Ripuarieig-au. Aquiagf&ni palatio regio
16 kal. febr. re-. a. 11. ind. 16. (richtiger 14.) (ürkb. 1,111 uro, 106.
Böhwf-r. Reg. Karol. S. 7H nro. 706, Oeär. Marlene, ColL <m£i,
1,176 mit itid. lö die mtf 867 wetst,
' lat
6i6 te. M Abt Aadiald von PHIm gMte MalraAe HMMa die toq
ihr dm Klotlor ttberwüNenen Qifter in ESht^ ZiilpidK und Bmtgu
mit d«r von ihren TorfiilireD gestifteten Marienkirche sa fiMheni oebit
andern ahteillchen Gütern in obengenannten und in den Möbl-, Ripai«
rieri| Mcien- und Mosei-Gaucn in Prekaric. Facta 13 kal. jan. a. 13»
■ regnante Illothario. (T^rkb. 1,109 nro. 105.)
Gedr. Martette, V(AL ompl. 1^84 «i» 867. — Hhthar. regn. o. 12.
beginnt 866 eept, 22,
Itt. •
807 tan. 20. K?»nig Lothar II. (der JUn^^ere) beurkundet einen bedeutenden
Gütertauscli zwischen dem Fi.^kns und ütbert, einem Vasallen de« Gra-
fen Matfrid. wonach Ersterer Gütör im Mosel-, Zülpich- und Eifelgau
und in der Grafschaft Julieh gegen andere in deieelben OrnfcrliaO ud
in Zülpich* und ßfcigau giebt Aqoiigriuii palalio xegio 13 kal. febr.
X9g». «. IS. ind, 15. (Urkb. hlü m«. 106.)
Bithmerj Heg. KarvL 8a70 n^ TID. (fednM^rtet^ Coli «npi 1^.
m.
800—867. Prekario- Vertrag des Priester» Ueling^d mit dein Abt B^gi»'
rius von Echternach über Güter zu Edingen oder in Wisscr marca am
Flusse Si^^ona im Büd<,^au. Act. a. 12. regnaote Lothario rege juniore.
Digitized by Google
Regesten Nro. 138—137.
599
Hegfst m Pull, de la so/*i^t^ nrcht'id. de Luaemb. IßJiO. — Da» P2.
Jcüir der lUffi^un^ König Lothar^» IL de» JUngem beginnt 666 aejßt.
^ Abt l%wMr m Evkermitk «d» 864,
tpr. 15. König Lolhar II. (der, Jüngere) bestätigt die Privile^en dot
Klosters St. Maximlu bei Trier, namentlich die Iiurauailfit. Metis ci-
vitatc 17 k4. ipiy. m I* a. 15. (riditi^ la«) <UrU>, i,ll4
nro. 109.)
Böhmer, Hey. Kcu-oL S. TO nro. 71h Gedr. Xi/Uesitu 2, 14 cuig dem
Orig. mit Üiegd. Ccdiuet. Hisl. dt' Lorr. l. Ed. 1^0,9 und II. Ed. 2,139.
LiertholH, Ui»t. de LitwenU/. 2,64. ßou(^uet, Ilecueil 6,413. Hontk. 1,21(K
LOmg, JUiehimakiß ie>26T, \^
m
868 Itiu:- 21. Ilrrerichi im Begrifife eine Wallfahrt nacti Rom anzuti-eten»
schenkt mit Consciis und !ii Gegenwart seines Brudera, de» Bischof
Ilunfrid von Therouunne, dem Klustcr Prüm zur Mihk riciistiftung sei-
ner gcnannteu Ver\>'andten das Dorf W iniiindeshcini am Dierbach im
Nahgau und in den Grenzen des \\ orms-^uirs mit Gütern zu Bingen
und einem Wald im Soon, vorbehaltlicli de» Prekariegcnuj».se.s, "Wi-
iiiujidaslicim 12 kal. scpt, 8(>8 ind. 1, rcgnante Illudowico cum fratre
Karolo a. 28. EDotfaario nepote ipaortun. (Urkb. 1,115 nro. 110.)
Oedr, Martene, CtM, imjd. 1,388. — Da» Jahr 868 iH das 28. der
Hegterung König Lvdwig*$ II. de* DeuUfcheUf vom Tode «eine» Voten
Ludipigs des Fram^ien 840 jun. SO an gerechnet, da» 29. (beginnend
jun* 20) seines Bruders Kimig Karls II. des Kahlen, und da» Ä (be'
gvndend 867 sept. 22) König Lodtar'a IL des Jüngern, Neffen ' beider
vorigen, Sohne» de» 806 ver^OorJ^fnfn Kaiser» Lothar L
. m.
87ü apf. 12. König Ludwig II. (der Dcutscbc) bestätigt der Abtei Prüm
die Ton dem ISdelii flwerieh (vorgl. 868 ang. 2\) gcscheDkien, von
denen Neffen » Ghrafbti Werner, ohne 'Gmnd angdbehtenen Güter sn
' Olena, WimnnderiieiiD, in G^endnger and Bmger Geroarkmig. Triba«
rias TiUa regia 2 id. apr. a. ST. regu. in orientali Franda» Ind. 3.
(ürkb. 1,117 nro. III.)
Böhmer, Heg. Karol. S. 8o uro. 827. Gedr. Martene, (JoU, ampl,
1,191 i hieraus Honth. 1,211. Vgl. auch Eckhart, Franv. orienL 2Mö.
810 oct. n. Derselbe übergiebt dem Kloster Prüm die von seinen Aehern
erbaute, aber aohön WMlene Kirchfaoftkirehft su Aaehei!» indem er sie
' mit 8 tfantufl dotirt» nnd swei andere Kirchen wo. Wormsalt nnd AK
' tenfdd. 'Aquisgrani palitii 16 kal. no?. a. 34. regn. in orienteK Fran-
da, ind. 4. (Urkb. 1,113 nto. III)
Digitized by Google
600
ftflgtüni Mm. wr— Ul.
Böhmer, Keg. KaroL 8. 86 nro. 829 na&k der Indiktion eingereiht.
Ufär. Marlene, Coli. ampl. 1,194. Miraeus, Opp, dijU. Sß, Quw, Cod,
Aguemu 1^ und die Käm^ Kt^tik auf dm &dMitrk»g, & 75.
139.
ÖIO »Ct. 20. König Ludwig II. (drr Deutsche) öbergiebt dem Kloster Prüm
die beiden Kapellen der heil. Justina und der heil. Maria zu Bachem
im JUlichgau mit ihren Bcsitzuugen im Jülich-, Eifel-, Bonn- und Maien-
gau. Franconofurt paiatio regio 13 kal. nov. a. 33. regii. in orientaii
FWcia,JiMl. 4 (Urkb. 1,107 nto, 101 sn 805 «et. 20.)
Ntekt hei Böhmer, ^ Wegen ind. 4, wMe am 24, Sept. 870 he-
gimiit, dietee Jeihr angetummum, dem auch mie^ da» IHnerar ivider-
apTtdU; dagegen Siekd, Beiträge mtr Biplomatik 2ßl und 72 m 871,
dem auch Dümmler, Oeach, des oetfränk. Reichs 1^9 Anmerke S^*^
VergL über die Chronologie der Urkunden Ludtoig^s des Deutschen Mber-
haupt : Sick-el, Beitr. zur Diploinntik. Wien 1861^62, 2 8vo. —
Hegn. a. 33 begitint 86ö jun, 29,
139.
ÖIO II«*. 1. Derscllie bestätigt die Inimunitiit des Klwters Prüm. Franco-
nofurt palatio regio kal. nov. a. r^n. in Iraucm 39, ind. 3. (Urkb.
1,119 nro. 114 zu 071 nov. 1.;
Sichl btt Böhmer. — Wegen der ünterscht^t ad vicem Ldvlberti
ärchioapeUani naeft Sickel, Bekr. 2,21 und 72 da» /oib* 870 angemcm^
Ml. VgL auch JDümmler, Oeech, des ost/ränk. Heieh» 1,740 Anmerk.
u, 875. — Die ind. 3 fim in 869-870 »ept, widregn, a» 39. heginat
871 jun. 29.
140.
811 febr. 15. Dereelbe bestätigt der Abtei Prüm die Flgolierel zu Neckarau
im Rhein. Franconofort palatio regio 15 kal. maxt. a. 39. rfigu. in
oneutali Francia, ind. 4. (Urkb. 1,119 nro. 113.)
llö/imer. Heg. KaroL. S. ^(J luo. Ö3U. Gedr. Marlene, Coli. ampl.
1,193; hieraus Hontli. 1,-214. Bertholet, üüst. de Lusi^mb, 2,64, Edchart,
Franc', o^rient. 2,000 Liest ßaucravia und nimmt daher mit Unreif Ba-
' cftorocft fifr Neekata» an,
14L
8*71 ilBi 18. Derselbe bestätigt die Stiftung und Dotirung der Zelle Neu-
münster in der Blesinsischen Grafschaft durch den Biscbol Adventiaa
von Metz. Triburias palacio regio id« jun. a. 31. regn. in oneutali Fmd^
da» ind. 4. (Urkb. 1,103 nro. 99 zu 863 jan. 13.)
Böhmer, Reg. Karol. S. SO nro. 832, wegen ind. 4 iV?'.« Jahr S71.
Gedr, Tahouillot, Hi.ft. dt- Metz 4,35 -v S71. Kremrr, i j^.sc/i. des Ar-
denn, Geschl. 6. mit ind, 12, zum Jahr ^04 wegen u. regn. 31,
Digitized by Google
601
142.
^1$ mn. 9. Köoig Ludwig II. (der Deutacke) beurkundet (mit Uotersobrilt
leinea Söhnet Königs (?) Lndwig) die Dotirwg sun pfttnischen
BUotter Altrip gebürigen Kvohd m Neeikmtt. FimnoonoCnrt pdatb re-
gio 7 id. mart a. 86. r^fo. in oiientali Fnuicta» iaidL 1$. (Urkb. 1^20
MCO. 115.)
BjAmcr, Reg. Karai 8, 86 mro: Otdr. Jli&rtme, ColL mnpl,
2487; Aicrww Hwik. IßjüQ «h 86&, FTtts&NKm, ifofNiMicim PoU,
143.
818 WXL. 24. König Ludwig IL (der Stammler) bestätigt die von seinen
Vorfahren der Abtei Prüm erthdlten Privilegieu. Silncctis civitate 9
hal. apr. ind. 11. a. reg. 1. (Urkb. 1»131 uro. 116.)
Bi^mer, Reg. KaroL 8, 170 nro. 1831, Gtdr. Uatiene, ColL ampl.
1^. Bou^vet, Recuea 9,400, Calmet, Eüi, de Lorr. /. EcL IßU
umd II. Ed, 2,145; hüratu Honth. 1^15. Kopp, Palaeograph. 1,4^,
— Lwdwig , der fioA» KarVe dee Kahlen, wwie 8T7 dec 8 Cbm-
fiegne vom Krebiichaf Binkmar wm Rhema «da KSnig der Westjran-
leen geweiht und gekrönL
144.
880 mn, S8. König Ludwig III. (der JUngctc) genehmigt einen Gttter-
tausch des Grafen Raodker und dessen Oheima Balduin mit dem Abt
Anabald von Prttm Uber Gttter im £inrich- und Engorsgau. Franeo-
nofurt 10 kal. apr. 880. ind. 11. a. reg. 4. (Urkb. 1,122 nro, 117.)
Nicht bei Böhmer. — Ludwig III. trat in Folge des Ablebeth^ seines
Vaters, Ludwig'» de^ Deutschen, 870 aug, 28 die Megientng aU. König
iiher Oet/ranken, Sachsen und Thüringen an.
149.
860 all S» Abi Anabald ▼on PrQm giebt dem Priester Rodulf genannte
Guter Im RipaariBr-, Ahr- und ZlUpichgaUj mit Ammabme weniger aca-
rarS, welche er iram Dienst König Ludwig'a des jQngern aurQekbebSlty
in Prakarie. Facta 5 non. maj. a. 4. raign. Hlttdowioo rege; (Urkb.
lyl2S nro. IIS.)
Dae 4. Jahr K&nige Ludwig IIL dee Jüngern hegimU 879 oMg. 28»
im.
881 fd». n. Abt Ansbald Ton Prttm giebt dem Priestar Halprad Gtttar im
obem Labngau nabat 2 Kirchen au Nassau und Flacht und einem Wein-
berg m Eirintra in Prekarie. Facta 13 kal. mart a. 6. regn. Htudo-
wioo rege in Francia, a. 889. ind. U. (Urkb. 1,123 nro. 119.)
Ikt 8^ die ind, 7, hat, auch kein K&ntg Ludwig in Franeien re.
gierte, »o iet 881 genommen, weil in diese* Jahr die ind. 14. und auf
den 28. Auguat der Anfang de^^ 6. liegiervngsjvJires Köju'gn Ludwig
III. des Jungern, fallen. Aurk »iarb nnrh Hegino der Aht Anshald 88ß
ini. 12 und demteihen JfolfU am 6. Aug. der Aht Foraln^t bi» 89U.
asa
602
(870 -8ö2.) Leodefrid schenkt dem Kloster Echternach seine Gilter zu Holz-
heim im Bedgaa. Act. a. regnante Lndewico rege. (Urkb. 2,14 Nachtr. 29.)
Jtegett m PuU, de la »ocM <Ktfh4tA, de Luremb, t6ßO m 9^4, wo
aber da» aetmm o. 10. ein Sehreibfehler ül, — Die Beffierungszeä KSr
nig Ludwig^a III, dee Jünger» wm 876 avg, 28 hie 882 jem, 20 on-
genovnmeH. Kann aber auch in die Zeit KSnig Ludwige de» DeuUdm
twn 870^876 wie in die König Ludwig'» IV, dee Kinde» eo» 900-
911 fallen, da »ich am der ürhmde »elbat keine nähere Zeitbeätiummng
. feeUfdten läset, -
148.
882 BIäI 22. Kaiser Karl (der Diokc) schenkt der von den Normannen ver-
wüsteten Abtei Prüm den Königshof ISeckarau iin Lobdengau. In Wor-
tnMM dvitete il kal. jim. 882. ind. 15. a. imp. 2. (Orkb. 1^127 nro. 121.)
mkmer, lieg. Karol. $: nro, 943, Oedr, Uartene, CoU, ompL
1,216; hio'aMa H<mth, 1^, WUrdlwein, Monadicon Palat, 1^4,
884 Mti 22. Derselbe bestätigt der Abtei Prüm die Privilegien der Immu-
nität und freien Abtswahi. W'ormaciti II kai. jun. 884. ind. 2. a. iu-
roli aug. 8. imp. 4. (Urkb. 1,128 nro. 122.)
Ilnhmer, Heg. Karol. S. U9 nro, 070, Gedr, Knauj^, D^'tm, abb.
Fmm, öO; hieraus HmUh. 1,222,
IM.
884 in. f • Dendbe bestätigt dcfr trierischen Kirche die von EnbiMhof
Ludwin geschenkte Abtei Metlacb. Data 5 id. jun. 884. ind, 2. K*-
roU 8. (Urkb. 1,129 nro. 123.)
Nieht bei Böhmer, Oedr. de Botih^, filwam. LoA, ae Barri dv-
fol. 8 verso nach dem anglichen Original mit goldner ßuilf i»
der Abtei Metlaeh, mit den aweckdienlichen Einschaltunge» mnd dem Da-
tum ö id. jun. a. imp. 1, regn. 76, ind. 2. C^rn4 dem Kahlen zugeechri^-
ben. — Ind. 2 von 883 »e0.—884 »ejH, vnd regn, a, ö, van 889 aitg.
^^•^884 aug.
885 OCf. 1. l>erc.elbe ^iebt dem Kloster St. Maximin bei Trier das Recht
der freien Abtswahl wieder zurück , und v( 1 1- iht ihm einen Fischteich
unter der Brücke zu Trier. \\ armatie civitatc kal. oct. 885. ind. 3. a.
regn. 9. Crichtiger 10.) imp. 5. (ürkb. 1,130 nro. 124.)
Börner, Heg. KaroL S, WO «ro. Oedr, Marlene, ColL ampL
1,216. Bertholet, Hi$t. de LiMPemb. 2,67. Hanth, J^3,
152.
88f fH>. Abt Ansbald van Pri)m giebt dem Hartmann viele GHlter mit
Digitized by Google
Rfigestea lüio, 152—166.
603
Hörigen im TV'ornis-, Einrich-, Laiiii-, Auel-, Odan- und Alii^au, wel-
che zum Thcil der Kirche der lieil. Jusfina ^'ehören, in Prskarie. Act.
coraiu altaro S- Salvatoris (Pruniia<V) 4 kal. mart. a. 6. Karolo Caesare.
(Urkb. 1,125 uro. 120 zu 882 febr. 26.)
Nach Heginos Cltronik war Anshald von 8$0~8S6 jul. V2 Abt zu
¥i4tm tmd daher 886 al» 9edi»U» JaJir des' Kai&ertkuitut Kmfs dei'
Bteken, vm 881 FtAr, 12 an gerefhnH, a/ttginümmm.
153. ■
860—886. Abt Ausbald von Prüm bestimmt auf die Bitte der Witt wo Er-
kanfrida, dass die Verthcilung der von ilircm verstorbenen ( icumbi Ni-
thad zu einer Meniorie gemachten Schenkung aus der villa Ilanapia iähr-
lich zu Ende April an die Mönche stattlinden solle. Ohne Dat. (ürkb.
1,101 nro. 97 zu 861-884.)
Da sich aus (Irr Urkunde keine lUiliere Ztitbtstimmung eryiehi, die
Ahtitregiei'unff Andndd^s 8fß)—886 Jul. 12 nach Kegirw aihgen0tm*en,
VergL auLch Urkunde vm 84ö apr. 18 und 863 a^r, U
154.
8f0— 888. Tauschcontrakt des Abts Ansbald vpn Prüm mit mehrci'n Ge-
nannten über Guter zu Merning, Carascom und Agflense. Qbne Dat.
(ürkb. 1,101 nro. 98 zu 861-8,94.)
Wegen des Abt» Ambald zioisciien 860—886 jul. 12 faüend.
155. '
*887 iCC. Mvi Kuter Karl (dir Dicire) batitaait die Rechte imd Pflichten
der Vögte in den abteilich prümischen Orten Kevin, Furaay und Fep-
pin an der Maaas. Triburia regia villa 4 id. dec. 800 ind. 6. imp«
8. (Urkb. 1,43 nro. 38 zu 800 dei-. 10.)
Nicht hei ßökmer. Gedr. M^mdre historifjtie eometrn» les droits du
roi sur les bmirgn de Fiimrry et Rerin 2,3 zu 8(X). — Die Unächtheit
derselben als einer Urkunde KarCs des Gr. erhellt aus dnn Stil und
histor. W idff'sprilrhen. Stutujjf, Hi'ichsL'an'dfir , 8. 42 Anmerk. .sf/n-edit
sie Karl dfin Dirken S^7 der. fO -n , imd liit-rzu '<fim)neu niirli der
AujtitthaLttunrt Trihur und die ltidiLt><"t Dtif/eytn wäre imp. a. 7.,
welches 887 febr. 12 In iiimd , statt imp. a. 8. zu lesen. Es macht aber
aifch der in der Urlcu/ide genannte Abt Markwart dieselbe verdächtig,
da derselbe nach liegino und den Urkuttden 829—853 lebte und 88T
Paraberi Aht VrUm war. Vgl. awcÄ Waitz, Verfassungsgesch. 4ß99
Änm. 4 für die VfiMtheU.
15(5
68*^ iau. 23. Küuig Arnulf schenkt der Abtei St Maximin bei Trier den
Ort Rübenach im Gau Meinifeld in der (Iratbchall dch (hafon Megin-
goz, mit der Kirche, die Jagd und Fischerei in Winuiiiger Gemarkung
und den Wald am Conderbach Civitate regina 10 kal. febr. 888 ind.
6. a. regn. 1. (ürkb. 1,131 nro. 125 «u .388 jan..l3.)
oiy ii^uo uy Google
604
Begesten Kro. 156—160.
iiöltma; h'f-;]. Karol. S. uro. 10^. Gedr. Marlene, Coli. amjA,
1^23. Catmet, Wtft. de Lorr. I. Ed. 1,32(J muL II. Ed. 2,U2. B(>r-
tkoUt, HuU. de Luic&nb. 2ß9. Honth. 1,226. Günther^ Lkni. difL 1,48.
157.
898 MAI 1 Statuten der io der Kirclie des heil. Araalf zu Mctx unter Vor-
sitz des Erzbischofs Ratbod von Trier und der Bischöfe Botbert von
Metz , Dado VOM Vordun und Arnold von Toul gehaltenen Provinzial-
Kviiotle. In suburbio Metrnsis clvitatig in ecciesia S. Aroolpbi $88. r^pii
Arnulfi regis kal. maj. (Urkb. 1.132 «ro. 127.)
Gedr. Hartzheim, Conril. Gennav. 2,380, Blnttau , Statuta si/nod,
Trtv. 1,1. Bouquet, Recueil 9,314. MeurUse, Ilist. des eve^ues de Meiz
283,
IM.
806 Im. 11. Kbnig Aranlf bestätigt dem AM Fantbert von Priba die Pri-
vilegien dioMs IQoeten. Franoonofiirt 8 id. jnn. 888. Ind. 8. regn. a.
1. (Urkb. 1,138 »TO. 126.)
Böhmer, Reg. KaroL 8. 103 nro. 104O, Qedr, Martene, CoU. anyL
l,22Öi hieraus Honth. 1,227. — Farabert vntrdc vmeh lUfmo 88$ aug.
6 Abt m Prüf» «Md dankte 892 ab.
I0i.
888 ect 22. Derselbe bestätigt der trierischen Kirche den Besitz der Ab-
m IMiflk Dhti 11 ImL HOT. 88a M. 7. (Urkb. 1,1»' m. m)
Nickt hd Böhmer, Qtir, de Beeüree, Stemm, Lothar, ac Bairri dut-
eam foL S veno nach dem ongMt^ten Ortgwal mA geldner MuUe ^
der Abtei Medach, jedoch mä aaderer JSi»§mgeforaiel vnd den geviih»-
liehen eweekdienUchen Bineehaitungen, Indäetion vnd Jahr etimmea,
itberein^
m,
889 iul. 1. Denelbe acbenkt dem JSnstift Trier die St. Salvaton-Abtei ni
Mastricbt in der Gmftcbaft HaieUnt Franchonofurt palatio regali kal.
Jnl. 889 ind. 7. regn. «. 2. (ürkb. 1,136 nro. 129.)
Böhmer, Beg, KaroL 8, 104 nro. 1068, Qedr, Meuri$9e, Hi$t. dee
evequea de Metz S. 22. Miraetus , Opp. dipl. I,2d0: hu- raus Jlonth. 1,
S39, Qdmet, Th'.st. de Lorr. I. K,l 1,321 und 11. Ed. 2,154. Browev,
Ann. Trer. E43ü. Lilnitj, Beidisarchit' lG,V.)ö. Genta Trevir. ed. Wyt-
tenhach 1,91, Kyriander, Ann. Aug. Trtv. S. SO. Sodann de ItoKieres,
Sttin/n. Loth. nr Harri ducum fol. 0 mit seinen falachen Kin^rhaUnn-
Qen, nai'h dem angeblichen Oricfitud mit (HoMhuUe im Kl. Sl. Mafthtm.
Ih!< sehr fjtif ei'hnjtene m' fgejyreiiHte Siegel > <>n ineiMtm ffocA« zeigt
ein links tfchauendes, baarhäuptigc.'i liruHbild mit dem auf der rechten
Schulter befestigten Mantel, Die Vtnachriß ARNOLFVS HEX steht
frei tm obem MMreit. ImBattde ein JüttengUed deatUah abgedruckt.
^ Digitized by Google
m
SM flk IS. Sattig Arnulf ^ciliit fdnem gotreMn Pikttor, dm bvllltti*
«m Ettmlier Siginnod, das Nmeoklotlar SMitm in Ifttalnnl wit te
Badiagnng, «§ «■ dm» «ndom Mlgen Ort yrtHat m lobmkai^ Ro-
gnnesbing 7 fcnl. nuuri 891. ind. ^ (rkditigw 9.) Mgn. 4. (Urkb.
MST afo. 130 zu 891 f^. 24.)
j^jfftüMr, Reg. Km^ 8.mm^ tÖ&7. €Mr, Martmu^ «mpl.
891 ftd 1. Derselbe bestätigt dem Klost<M- Prüm die LmmunitUt uini andere
Privilegien. Trajecto, tempore r^iac scssionis, kal. oct. 891. ind. 9.
(richtiger 10.) regn. a. 4. (ürkb. 1,138 nro. 13L) " , .
BSW, Reg. KaroL B, lOT uro. mt Qedt. Matime, ColL ffm^
lj238$ Mmim Hmik Gßma, Hi$t, de Lorr. I. Ed. 1^ wtd
JL Ed, 31,166. BerMet, Eist. ^ Uunemb. 2,70. — Wegen Trajeeto,
tempofe reg, emienit ^»^M^ die JtMlk^ det Ktoetete t^Mt «mmT
dü OfktmAr BegMe mm Jdkr 801 iAisr dtn Zug JLmdf$ pegen die
1«8.
891 fth' 7. Dencibe bestätigt den Canonikem an der DoujLipphe zu Trier
AJles, was seine Vorfahren und die dortigen ßischöfe ihnen zum Ün-
terfaftlt geschenkt haben. Treviris 7 id. icbr. 893. ind. 1 1. regn. a. 6.
(ürkb. 1,139 nro. 132.)
BAmer, Reg. Koni. S.iOTmro. 110». Oeth-. OiMer, Cod. dipl. IßO.
164.
898 tlk. 11. Dei'selbe verleiht dem Convent von St. MMnnin bei Trier zum
aoss^hlieselichen Uiltorhait und zur Kleidung 22 genannte Orte und eine
Kapelle zu Mainz nebst allen salischen Zehnten der Abtei für das Hos-
pital. Ingelinhcim curtc r^gali 3 id. febr. 893. ind. U. regn. n. 6.
(Urkb. 1,140 nro. 133.)
Böhmer. H^fj. KaroL 8. 107 nro. 1 lOS, Gedr. Marte/ie, Coli. ampl.
1,24(J. Jouimiü, lies Mog. 1,418. Calmt'i, Hint. iJ'- Lorr. I. Ed. t,S24
und II. Ed. 2.158. Bei-tholet , lIiM. de Lvxrmb. 2/1. Gvden, Cod.
dipl. 1,4 und 3,1020. Hmth. l^Sl.
165.
898 fcb. 11. Bisohnf Rodbert von ttete Terbenert die Einkibifte des Kloe-
ters St Twentii bei 'Wiebebkirchen (NeumUnater) mit der Kirche nl
Letoitingen im BlieesgHu in der Grefccbalt (leb Grafen Odaker, und de-
ren Fiüaie zu Scufineeweiler, mit Gütern zu ikJiiri^iing und mit Wein-
renten zu Briedel. Metia Id kel. »«Ft. rtg». AnnUo e. 6. ind. 11
(ürkb. 1,141 nro. 184.)
Oedr. Kremer, Oe^ch. den Ardenn. Oeschl. S. 282, Begn. a. 6,
beginnt 892 dec. 10 und ind. ü. am 24. tept. 892.
Digitized by Google
IM.
8M ipr. 19. K«mg iinislf wonrt und bestftigt «in vwi BnbfKbtf Itol-
■ böd von Tkler auf dw Bath tiM kSoi^lMibeii Kandtts Wiokutg «orge-
... brachte«, bei dem £in£ttll der Heiden (Xomutunen) beachädigtes und sei*
■ uee Siegels . beraubtcü Privil^inm seines Oheims , des Königs Ludwig
(III. des Jüngern), worin derselbe dem trierischen Donicapitcl den
' Ort Madarix in der Gi'afscbaft ^'erdaa acbeikkt. Eiboneoai dvitate 16
kal. maj. 894. ind. 12. Arnalfi fegn. a. io Francia 7. in Xtolia 1.
(Urkb. 1,201 nro. IMf^ )
' N^ichf hfi HöliiHir. — B&tner'kenswerfh refjn. ! in Ifnlia; rergl. Höh-
' '^nier Kamlitit/er- Iif:cfext*^n ^. 1^ Wo. 1P>fi umi nro. 11<'7. tn.iiarh der
König fim t7, A^rü in äerseibtn IStadt Y^oregiae (Icreaj ttnt Urkunde
' amatelit. . - ^
. - \ 16« \
m Iii. I. König Zucutebold bestätigt der Abtei Prüm das KMer 8ues-
, tm «nd die darüber mit dem .Kttostler Siginand beatebende Prekarie.
Apud monasterium S. Goaris non. jan. 895. iod. 13. reg. 1» (Urkb.
1,202 nro. 137.)
Böhmer, lieg. Karol. S. 11'J nro. Hol. Oedr. Miraetts, Oj>p. ^ijJ'
o,29(>; h'ercnts Hnnth. L'233. Marfenf. Coli, ampl, 1^41. CkiiMt, Hisi.
de Lorr. I. Ed, 1,3'26 und iL Ed, 2,16t
• • ■ - < . f
M^ML tt< DeiMlbe bcetUigt ifteb fiiaiickt der PrMlegieA eilner Ver-
gKoger der trieriaehen Kirehe d«in Beaite des Eleeten Horremn la Trier.
Treveria 8 kal nov. 895 ind. 13. (riehtiger 14.) a. reg. 1. (üffcb.
1,206 nro. 188.) '
Böhmer, B^g, Karol. 8, IIS nro. 1153, Oedt. 04hiAir/Cod. d^
IßS, Von einm Sieget fehlt jede 8pitr: -
89* oel. 28. Ütrnlhe bestUti^t die Besitzungen der Abtei Eehternach. In
« iirbc Treviii 5 kal. aov. 89Ö. ind 14. a. reg. 1, (Urkb. 1,2U4 nro. 139.)
» Böhmer, lirg. KaroL 8. 112 uro. 1154. Gedr. Miraxua, (^pj*. di^.
1,651 i hieratie Hontk. 1^34, BeMhoUi, Mwi. de Luxemb* 2,72,
Mü nff, impreaeo in Trier.
m.
Si&y' ^Uii ütene Bei-ctrudis, Wittwe Waltbers, schenkt nach der Ermor-
dung ibces) einaigen tiolmee Aeginbold dem Kloatet* ffOhlerDach ihre Gü-
ter im Mniengiu, namentlich in der Gra&chaft Megingaud's au Rieden
: und Bleiilf»; 8odann mi Ediger an der Mosel und im Wabergau zn
Hemstai das, wa?? lieginbold und dessen edle (Tomahlm üda ihr in
Niessbrauch gegeben haben. Aet. a. 8. reguantc Arauldo rege. (Urkb.
2,15 Nachtr. da)
Digitized by Google
Begett m FM. de la toctäi irehiciL de LiuBemb. IB^ m 894, —
ni.
iaii. 28. Könio" Zuentebold macht auf Bitte des Erzbiscliofs Ratbod
von Trier und des Grafen Odaker aus deu Wäldern der Abtei St.
Maxiniin und des liisthums Trier innerhalb bestimmter Grenzen eineo
Baniifort^t. Apud Pula/iolum Hsco nostro in Arduenna (wohl Paliaeul
im bcig. Luxemburg) 5 kai. febr. 895. lud. 13. reg. a. ^. (Ufkb. 1,205
uro. 14?).)
Böhmer^ Heg. Karol. S. 11- uro. IIÖT^, Gedr. JIo7ith. l,'J,12. — Da
ZuentduAd eret 89ö. mai zu Worms die Regierung al^ König in Bur-
gund und Lotharingen ^nirat, eo tat wm Hcntkeii^ und Börner Hau
89öj obgleich daxu auth ind. 13 ^aest, ^96 angenommtn, während reg.
a. 2, erH 896 mai heginiH. ^
172.
Rotger beurkundet, dafls er wf soinem Besitzthum zu Lindich, mit
Genehmigung des Klosters St. Maximin als Besitzer der Pfarrei Ma-
nsch, \vozu der genannte Ort gf li.lrlt,'^ ist, v'inc Kirche erbaut und durch
Erzbischof Katbod von Trier hal)« weihen la.s8en, und besfin)mt deren
Zehnten und sonstige Einkünfte'. Ajcta 896 regnante Ludewieq r^e.
(ürkb. 1,206 nro. 14L) " ' '
Oedr. Marlene, ('oll. ampl. I;2i2. Uonth. l,'2S4, tca awh S. 235
die Anmerkung Uber die auffallende Datirung regn. Ludowiro zu rer-
gleichen. PuUieat, de la eoeiiU arehfyiL de laixemh* U^JS,
m.
dWJ iUD. 13- König Zoentebold beitätigt dem Convoot yon St. Mnximin bei
Trier die Schenkung seines Vat^ra^ Kaisers Ajrnulf (vergl. 893 febr. 11)
und ertbeilt ihm das Recht rur freien Wahl des Probstes. In villa Hc-
roJveßheim id. jun 897. ind. 15. reg. a. 3. (lirkb. 1,207 nro. 142.)
Böhmer, Rerf. Karol. S 112 nro. 1162. Gedr. MarUne, Coli. ampl.
1/244. (•ahnet, llist. de Lurr. I. hl. LS2H und 11. Ed. 2,m, Honth.
Iß3ö. Bertholet, Mist, de Luxemb. 2,73,
i ' ■ ' • t.'i . t "*
m . .. . .
fdb. 9. Demdbe bepitttgft die BotoiiagMi aer triwkehen Kirthe der-
g«0talt, data du gtnse Bistbum^ wal eine GnftelMiA (?) Atama gemMht
worden» jährlich dem Könige nar Mob» Pfinde sd •tollea hat Trere-
ri« non. febr. 898. ind. 1. reg, «. $. (Urkb. 1,206 nro. 143.)
Böhmer, Heg, Karol. 8. 113 nro. 1166, Qedr. Moniheim 1,236.
Das eeufgep-esste Siegel von fptieoem Wofh» war nchon im 14. Jahrh.
zur grünaem Hälfte i^erloren gegangen. geigt ein Unk» *mhendet,
gekröiUes Brustbild in ür/iarfer Av^prifff^g. ' Unuektifn ,»'%.,,
EBOLÜ \ 6 HEX f reieiehe^ul im obttm Üalbkrei». * i
oiy ii^uo uy Google
696 BMH lt. KSi^g ZaentdboM bnrkattd«*/ d«n «r mf dem Mehstage
nach erfolgtem BechtMprach den Envtift Trier die St Semitiii8-A.b(tt
so Heatricht «n der Mm» im Bfnabengeu in der Onliduft HoMlanty
Welche Bc^cnhar unter einer vorgeschlitzten Prekarie iinreGhtmlwig er-
halten, restituirt und den £rzbischof Ralbod am letztern Ort fieieriich
damit belehnt habe. Aquisgreni palatii 3. id. maj. ipao die fcstiTitelis
S. Servatii. 898. ind. 1. reg. a. 4. (ürkb. 1,209 nro. 144.)
Oedr. Goldast, Comiitnt. Tinp. 1,'209. Martene, Coli. ampl. 4,147.
Lünicf, Heiclisarchiv lß,195. Gesta Trev. ed. Wifttenbach 1,94. Kj/r-tan-
der, Ann. Aug. Trev. 8. 91. Calmet, lUst. de Lorr. I. £d. 1,329 und
II. Ed. 21.66 Extr. Miraeus, Opp. dipl. 1,2Ö2 Extr, Sodann de Ho-
ti^re^, Stern. Loth. aC Barrl ducum fol. 10 nach dem angeblichen Ori-
ginal mit GoldbnUe im Kl. St, Mattheit, mit den ihm ztceckiiitnitchen
Einschaltungen und Auslassungen und Dal. 3 id. maji, ipsa die S. Ser-
vatii 899 ind. 2., a. regn. ö.
m.
St6 Bit 13. Zweite, etwas andere Aiufertigung vorhergeheader Ürkunde
mit gleichem Datum bis auf regn. a. 3. {Urkb. 1}210 nro. 145.)
Böhmer, Reg, Karol. S. US nro. 1168. Oedr. Martene, Coli, amj^
4,146. Mirrreus, Opp. dipl. 1,232; hieraus HotUh. 1,237. Brower, AnM,
1,441. Gesta Trer. ed. Wyttenb. 1,93. Kyriandtr , Ann. Aug. Trer.
S. !H). IJartzheim, Conc. Germ. 2,412. Sodann mit gleichem Datum bii
auf regn. a. 4. und mit den gewöhnlichtu läUcliungen gedr, M^mhret,
Stenm. JoL. 9 verso,
«Dt. n. K8&]g ZnentMd fldtönkt der Abtei Prüm die Qttter, welche
Hadabald an Tontondorp in Albuins Grafschaft im Eifclgaa besaaa. In
▼nia Suncar 17 kal. nov. 898. ind. 2. reg. a. 4. (ürkb. 1,211 nro. 146.)
Buhtner, Reg, KareL 8. HS nro, im, Gedr, Martene, CoU. amfl,
m
898 lev. IS. Doaelbe verleiht dem neuen Klealer St OhiTBanthi und Da-
rift in pago Biwereon (Mtinatcreifel) Harkt- und Hfinneeht Treverit
oitüale Id. nov. 898« r^. a. 4. ind. 2. (Urkb. IfifS nro. 147.)
Jftkmer, A«^. KatoL 8. IIS nro, 11?SI, Qtir, Martene, OoO, on^
1,348; kierau» Honih, 1^, Mir&en$, Opp. d^, 3ß»t COmH, Mut,
de Lorr. 1. Ed, 1,328 md IL Ed, %m. GMa dtrut. lSjS14.
17».
888 (Im. UerBellte hefrctt dir ory.^tiftischpn Leute zu Trier von der
ihnen durch »eine häufige Anwetieiiiieit lüstig gewordenen ßeherber-
guugspflicht des köoiglUhen Hofes, und verordnet xugieich, daa» keio
Digitized by Google
609
kSnii^cihw Richter in den erzstiftischcn Orten Geriobtsbarkeit austtben
•oUe. TreTeri civitate 899. (Urkb. 1,212 nro. 148.)
Böhmer, lieg. Karol. S. 113 nro. 1173. Gedr. Honfh. 1,239. Gah
lia Christ. 13ßlö, ohne Tag. Uro wer . Ann. Trev. 1,442 mit 10 kal*
J'ebr, 899. — Extr, Fischer, QeschlecJiUregiitter 2,38,
180.
K ». König Utämg IV. (das Kind) bcalKSigt dem tricriachen Dom-
kapitel das Privilegium aeincB nntorbenen Vaters Ainnlf (vargl. 893
febr. 7), erlaubt, daas der Zoll aus dem domkapitolariscben Ort Matri-
cls (M^) Dicbt ^iter als «a Diedenkofen geaablt an werden braucke
und verleikt ikm 'einen mansum ingeoailem mit einem Knecht im )ets-
tem Orte. Li Thendonisrilla U kal. apr. ind. 8. reg, a. 1. (Urkb.
1,213 nro. 149.)
NielU bei Böhmer. — Da Ludwig fV. nach dem 899 dec^S erfolgten
Tode seme.f Vaters, Kaiser Arnulfs, '^^^ i>n Janvar als sechnjähriger
Knabe zum König erhoben wvrdej 90 fäUt die Urkunde in 900, welches
mtdt mä tnd» 3 Uhereinstivt'mL
181.
an. 28. Derselbe beatätigt dem Nonnenkloster Horreum an Trier
den KffnigBsckuts fUr dessen genannte Besitsangen. Aquisgrani palatio
r^o tl kal. apr.' Jmp. Ludovici piisaimt r^gis a. d. ind. 10. (Urkb*
1,64 nro. 49 an 816 mtz. 22.)
Nicht b^l B!')h,)ier. — Der in der Urkunde gemannte Erzbiaohof Hat-
hod von Trirr rt'tjitrt^ SS3 apr. 8^^16 mrs. 30 und kann nie daher
nkkt von Kaiser Ludwig (hm Frommen aein. Die Aebtistfinnen- lieihe
des Klosters Horreum (auch iyt. Irmin gt-nannt) ist sehr lückenhaft und
vertoirrt; nach Fertz, Script. 8,160 war Anastasia die dritte Aebtisstfi,
muss also viel früher gelebt haben; Jahrr die Urkunde, wie rmrh Waifz,
Verfassungsgesch. 4,263 A7ini. 1 anniinint, ftrhr zicfifi Ihnft. Ih'oirer,
^etrop. 1,060 erwähnt diene Urkunde zvm Ja/tr liiKi, H-tlthts zum drit-
ten Jahr des Kai-nerthti in.-< des liurgundt.^'lttn Königs Ludwig des Blin-
den (rergl, Böhmer, lugesien S. 13SJ , aber nicht zu ind. 10, sond^'U
ind. 6. stiinriä. Prof. Stumpf in den Reichskanzlern ist für Ludwig das
Kind902, wotu auch das Itinerar des Königs passt, aber ind, 5, au lesen ist.
Dos sigijliiim vm^rtsewn geigt eine ainiike Oemme ohne VmsdtrifL
182.
0cpi 10. Derselbe restituirt mit Consens aller anwesenden Getreuen
dem Erzbischof Batbod von Trier die Münze in Tri«»:, Zoll, Zinsen und
alle Gefälle in und ausserhalb der Stadt durch die guiae Grafschiity
welche zur Zeit Erzbischofs Weomad vom Risthnm getrennt und zur
GntÜBchaft gezogen -svordcn waren. Jn villu \V adegoazioga 13 kal. oct.
902. ind. 5 reg. a. .'5. (Urkb. 1,214 nro. 150.)
Böhmer. Reg. Karol. 8. llö tiro, 1187, Gedr, Brower, Ami. 1,443,
«tlt<ff|«(»if<^4 tttCuakeaftn^. IL 39
610
fiflgwlMi Uro. 168^167.
iMntg, Reichsarchw 16,196. Tlnnth. 1,253. Kremir, Orr, Natmie, 2,90,
VergL Leibmtü Ann, tmp, ed PerU 2,199,
* tiUä ud. 28. Wildruü macht mit Consens ihrr« Gemahls Hildiben sicii
und ihre NachkommenBchaflt dem St. Martinsstift (zu MUnstermaifeld)
wadissinapflichtig. Act in pago Meginovclt, in comitatn Bnrcluurdi eo-
mitiii in ipeo loco monaaterii S. Kartini 905. ind. 11. 5 kat». noT. ngtt.
Amoilo rege 3. (Orkb. 1,215 nro. 151.)
Qedt, OHnOuT, CotL <fc>l 2^. iTtf/»-, Zmtsekriß 1J36S, Ind» Da-
Hrwng smd hedeutemk Wid^iprOdke; denn »n dm Oktober 9Q6fläk rnd,
9 vwd Kaiser Ämulf war btreita 899 der. H gestorben. — Der Uf4eunde
tat 0» Ferffommtttreifen doi ältere Capindeeiegd wm 1187 angehängt,
184.
908 Ich. Ii. Köllig Ludwig IV. (das Kind) schenkt dem Erzbiscbof Rat-
bod von Trier die Lehengiiter zu Enkirchen, welche bisher Rotbard be-
sessen hatte. Franoonofort 3 id. febr. 908. ind U. regn. a. 9. (Urkb.
1^16 nro. 152.)
Bökmer, Reg, Kord, 8, 117 nro, 1219 zu febr, 10. üedr. 0«nAer,
(Jod. dipl, 1A6.
185. .
Iii. 1. Tanaeh-Vertrag swiaeben dem Conv<*nt der Abtei 8t. Maximin
b^ Trier und Rorich, einem Vasallen der trierischen Kirohei wodurdi
Sfiterer mit Consens des Abts Kverard, (TÜter za fisltngis im Bedgan
in der Grafschaft Widrichs, g<'gen de*; Letzbvn Besitzthum zu Bunne-
ringaa in der Grafschaft Liutard's im Niedgau vertauscht. Troveris kal.
|an. 909. Hludowici reg. a. 9. ind. 12. (Urkb. 1,216 nio. 153.)
Gedr, Mimth, l,2öö,
m
$89. Berich beurkundet, dass er den giössten Theil der Torstehend ver-
tauschten Guter zu Burmeringas mit denen zu Kn.silingc von dem Klos-
ter St. Maximin fUr sich, seine Gem.'ihlin Aiit^druda uud seinen Sohn
Wigerich in Prekarie erhalten habe. Treveiis in monasterio S. Maxi-
mini 909. Karoli (lese Hludo^Tici) regis 9. ind. 12. (Urkb. 1,218 nro. 104.)
Qedr, Honth, 1,266, Oudenus. Cod, d^L 3,1022.
187.
918 f^b. 10. König Ludwig IV. (das Kind) schenkt dem Grafen Konrad,
Kberhard's Sohn, den Königahof Breciien im TrahngiM zur Doteiieo. dtf
Kirche, welche derselbe auf dem Berge Lintborg an der Lahn zu er
bauen beabsichtigt. Fmnkonofart 4 id. iebr; 900. ind. 15. Mgn. a. IL
(Urkb. 1,219 nro. 155.)
Böhmer, Heg. Karol. S. 117 -nro. l'J'29 wegen ind. 13 vnd rtgn. a.
IL Jahr 910. Gedr. MurttMt, Voll, amjil. 1,264. Hmth, 1^
ex ong. Kremer, Orr, ^aua, 2,38,
Digitized by Google
SageBtea Kxo. 188-181.
itt iai. 1. König Karl III. (der Einfältige) bestätigt dem Oonvent des
KloBteEB St. Maximin bei Trier ge^^isse demselben theib entzogen ge-
wesene, theils von König Arnulf (vergl. 893 feb. 11) verliehene Orte,
im Ganzen 21, nebst einer Kapelle zu ^rainz, ^vc]chc zur Kleidung und
Wim T'riterhalt der Mönche bestimmt sind, \m(} die salisdien Zehnten
ZQui Nutzen des Hnspitnl«. Meti;* rivitate kal. Jan. ind. 14. (richtiger
15.) a. regn. 19. redintcgranie 14. largiore hereditate iudepta 1. (ürkb.
1,219 nro. 156.)
Böhmer, Hefj, Karol, 8. 18'J nro. 193ü. Gedr. Martene, Coli, anipl.
i, 267; hieravs llouth, 1,261. ßerf holet, Uint. de Luxemb. 2,74. Bou-
fm, Heeueil 9, 514 Oaüia ehrist. 13,316. - Kiim^ Karl der EtußUr
tige rteknet 1) recfni a$moa von jan* ^ an, detn Tage seiner Kih
nigswedte zu Rheims; 2) redinttgrante» anno$ seit dem Todettage K&nig
Od^$ 998 jän» 1, nach den Ann, Vedatt , wddien Böhnier folgt, wogegen
nath Regino 998 Jan. 3^ wekiker Tag enuk tn der Urkunde angenehmen "
m Mm efßieint, da eengt es lö etaU 14 heieten mfissto; 3) largiore heredC-
t&$emd«pki rnino naeh dem Tode KJSnig Lndmg'e dee Kinde§9]l amg^ 20.
189.
iIiS aitg. 13. Deiiseibe ti jfft Anordnungen in Bezug auf die Art und Weise
der Wahl der trierischen Erzbischöfe. Tiedonisvüla id. aug. ind. 1. a.
regn. 21. redintegrante 16. larg. hered. indepta 2. (Uikb. 1,220 nro. 157.)
B&»mer, Reg, Kord. 8. 183^ nro, 1941, Oedr. Brower, Ann. 1,446
mU unriMgem Datum, Honth, l^i, Lünig, Hekikeartkio 16,196,
ßoufue9, Reeueä 9,518, QMa ekriat, 13,316.
190.
9l9 Jan. 16. Derselbe bestätigt dem Kloetcr Echtei'nach die Sclienkung des
Grafen l(«giuar über Birg an der Mosel. Rddeinicliem und VVaderlo
(letzteref« im Gatt Tcxjuidria ! . »odann die Schenk iinir Thiatbern's über
Thriminka, und die ähorri genannten Besitzungen. Attiniaco palatiu 17
kaJ. febr. 915. a. 21. (richtig^' 22.) regOAnto Karoio rege. (Urkb. 2,16
Nachtr. 31.)
Hegest */» l'uU. de la soaUte art-heU. dt Liixemb. 16,22 mit 7 kaL. febr,
191.
91€ lAB. 19 Derselbe restituirt in Folge der von dem Abt Richarius von
Prüm Torg^raehten Urkunden König Arnulfs und dessen Sohnes Zuen-
tebold, sowie eines Rechtsspruches genannter Reichsfürsten auf dem
Reichstag bei fleristall, dem Kloster Prüm die Abtei Snestra Herlstal-
liuni palfifiuni 14 kal. febr. ind. 4. a regn. 22. redint^grante 17. larg.
bored. Didcpta 5. (Urkb. 1.222 nro. 159.)
Hvluiitr, Heg. Karol, S. 183 nro. 1949 wegen ind. 4 und a. ö. larg.
hn-td. indeptn zu 916, während regn, a. 22. und redintegr. 17. avf 914
weist ti. Gedr. Martene, Coli, anipl. 1,270 und hieraus Honth. 1,263.
612
R«ISe»teii Km. 101—194.
BerthoUt, Bist, de Luxenih. 2,76, Büu^et, Reeueü Bondam,
Vharterhock 11,60. — Bicharivs tvwde 899 nach Begüic Aht -mt P^llm
und &21 naok Richer Bieckof wm T<mgem (IdUM).
192.
•W jliu. 13.. König Karl IM. (d» i Einfältige) restituii t auf die KUge deB
Erzbischofs Rut^ci- von Trier und nach dem Urtheil seines Hofgerichto
(genannter Biscli<ife, Grafen und Schöffen) dem Erzstifts Trier die von
König Arnulf geschenkte, von dem Grafen Ragener und destw^n Sohn
Gislebort aber entrissene Abtei St. Servatii zu Mabtricbt in der Graf-
scbaft MiBdant Krtttnl palutio id. jun. ind. 7. a. regn. 27. redmto-
grante 22. larg. herad. indepto 7. (riciitiger 8). (Urkb. 1^23 uro. 160.)
Böhmer, Reg. Kartl 8, 184 nro. J962. Oedt, Marlene, GUt ampl.
4,148, MireauM, Opp. dipL lß66. Bwquet, Beeteil 9^41, Utiig,
Beu^earM) 16J37 %md 19^. QMa ehritL 13,317. Getla Tret>,
ed. Wyttenbwsh 1,98, KgrioeUkr^ Am, Aug, Trw. 8, 92. VergL USh-
nitU Aam, Imp. — 8odmm in der hdwmie» verfBäedOm Art
de Keeiäres, Stemm. fcL 12, am. Ende mit DaL Herütcdi id. ju», 9iS,
a. regn. 23 ind. 11.
Von dem Siegel in weissem Wachs ist nur der Kern noch rorÄoii-
den, der mitten in das Berngnitwm^'sefrhen eingepresst ist. Hechts sehmen-
des antikes Bru^üd mit wndeutUcher Knme, Von der ümechrifi m<
nichte mehr m erken$un,
im.
•10 tat. 9. Derselbe restifenirt mit Oonteaa der BiaohOfe uod nach UrtiMil
der Grafen dem Erabischof Böiger von Tiier die Abt« St Servatn so
Maatridit an der Maass, velche Graf Bagnenu und dessen Sohn Gisel-
- bert an sich gerissen batien (Torgl; irorhergehende Urkunde). In v3ls
Theodonis 7 id. jnl. ind. 7. a. regn. 97. redintegraiiie 22. larg. beicd.
indepta 8. (Urkb. 1,224 nro. 161.)
Börner. Heg. Karol. S. 185 nro. 1964. Gedr. Meurisse , Hist. de«
ereqties de Metz 8. 21. Marterte, CoU. ampl. 4.149. Miraeus, Opp. dipl-
lf'2o6; hieraus Honth. 1,264. Brower , Ann. 1,448. Bouquef . H^y^ml
9,546. Lünig, Beirhsarchiv 16,198 und 19,2.^). GaUin rhn\f. 13,3JÖ.
Gesta Trev. ed. Wyttenhach 1,96. Kiiriniuhr' . Avn. Aug. Tr^r. S. 9H.
L&ibmth Ann. Imp. 2,314. Sodann >'> • h^'h-nimitn verfäUchtfn H ew^
de Ilnsü^rfs, Stemm, fol. 12 nach dt t/i (i>t<!< iil>r}(tn ()riginnf w'f - 5*^-
geht aun Kl. St. Matheü< mit dnt. 7 id. jui . iÜO regnor. o. 19. trmyi/rt
noftre congregaiionis generalis TlitijdoniüiUe celtbrante.
m.
920 aug. 20. Derselbe bestätigt die Privilegien der Abtei Prfim. In ptgü
Arducnna, in villa Longcanip 13 knl. sept. ind. 8. a. tega. 27. redin-
tegr. 22. larg. hercd. 9. (Urkb. 1,225 mo. 162.)
Blffmer, Beg. KaroL 8. 185 nro, 1966 wegen ind, 8 und largiort
Digitized by Google
613
hered. a. 9. zu 920, dn regn. a. 27. und redingr. a. 22. in 919 falU».
Gedr. Knauffy Dejeti», ohh. Friim. S. 57; hietoMS Hontht 1^6a» ßiit»r
Uecueü $,q4ö. Gailia christ. iS^JB-
IM.
92S Jim. Pi^karie- Veitrag GoiberlB mit der Abtei St. llMdnin bei Triei'
ttber Guter su EaJlidiUi» swiedieD der Rover und Ktoigibeeh, eviteben
der Plombtoh und Fermanbacb und m Nieder-Kaliidun. TreTeris 928
«. KmoU regia 12. in regno qaondtm HIotbarii (aJeo l«g. bered, in-
depi) ind. 11. in menee jnnio. (Urkb. 1,227 nro. 163.)
196.
9yK4. Umänderang de» Prekarievcrtra^'^ Liutfried's mit Krzbischof Ratbod
von Trier durcli dessen Machfolger, Ei-zbischof iiotger. für das St. Eu-
cbaviuskioster (später 8t. MatheiH), wonach Ersteror diese Prekarie mit
Gütern zu Ilolifclt verbessert. Ti-everis 924. «. Heinrici reg. 2. ind.
12. (Urkb. 1,228 uro. 164.)
Ooert, Beg. der Erzbb. v. Tner 8, 3, ßrower» Ann. 1,449 Extr.
^ Wegen M. 12 «or Mpl. 24 faOmd, J>ü S€iiinek*$ KdiUgwftM 9W
api^, 14 sMtfamd^ $o üt hier dem ^ '2, ni^ wn di$9er, sondert wm
der Niederlage K9mg Kar^e dee BwflätigeH 923 jun. 16 <mi «w' recA-
men, iindem tiek ihxel dieeer eti» 7%eil Li^rütge»*» dem Seinrick un-
terwarj. Vergl. Waitz in Ranke, Jahrbücher des deutschen Reichs I.
U B, $1 wnd 67. — Die ürhtnde fäUt <U$o zunecken Juni hie 8e^ ^4,
m.
226. Prekanevertrag des Brrnacn'us mit dem K Inster St. Maximin bei Trier
über Güter im M«>tz<n- Gau in Matfrid's Grafschaft und im Älsen/gaii
in ctmitatu Metl i i gowinsi. Treviri» in coenobio S- Maximini 926. ind,
13. ( richtiger 14. oder 15.) rcgnante Heinrieo rege. I Vkb. 1,229 nro. 165.)
Gedr. Uonüi. 1,268 BerthoLti, Hütt, de Luiremb. 2Jö.
m
226 dfC. 30. T«i8obTertK«g smaehen dem Kloster St Maximin bei Trier
und den edela MInnem Kortpold ' und Franlw, wonach Letsterer Gü-
ter in Gofiiitata Magnacenai bu Brohl und Garden» Kortpold denn in
oonitatu Na^hcggyre au Beregon dem Kloeter f^tht und daför einen
sur Veate geeigneten Felaen an der Kira erhalten. In Trevirenai civi-
täte in monaaterio memorati patroui (S. Maximini) 3. kal. jan. 926. pre^
sidentc Rotgero roetropolitanoy ind. 4. (liea 14.) r^ante Henrioo rege,
(ürkb. 1,230 nro. 166.)
Oedr. Marlene, CoU. ampl. 1,2tl2; hieraus Ilonth. 1,269. ^'nh»pt.
IJist. de Lorr. T. Ed. 1.S37 und IL Ed 2,174. Bertkdet, Uist. de
Luam^, 2,77, Gudenits, God. dipL 3,1023,
Digitized by Google
m.
1^26. Nocbmalifre Beurkundung vorlicrgehendeu Tausches, mit der Nacb-
rieht, daiis sich Franko. Norpold and üampert 926 wegen der V«rlMe-
rungen der A^^arrnon (Sarazent H) im belgischen GalL'en die Veate an
der Kira aii--f\\ iililt lial.en. Tn-viri in coenobio memorati anristitis (S-
Maximiuij ^2i]. itid. 4 n"o^„antc üciniioo ro^'e. (Jh-kh. 1.231 nro. 167.)
Oedr, Martenr, ( oll. ampl 1,280: kieraits Hcmtk. 1^0. tkämet.
Hin. de Lorr. II. Kd. 2,173. '
m. Der HoRBog Gyaelbert, Rektor der St. SenrAiuakirohe.a Mastrieht,
beurkundet wie er Tor dem Kpnig Heinrich und dessen Flinten von
dem Erzbisehof Rntger von Trier '£ese Kirche preksrieweise erworben,
und welche Guter er dsfiir gegeben habe. In Trajecto 909. 5. Bn*
riei reg» super regn. quondam Lotharii, ind. 1. (Urkh. 1,868 nro. 169.)
Gedr. Hanth. 1,271. ^ We^en ind. 1. und «. 5. in refH, LfOk^
m (aiBO wm 9^ jutK lö m) Mwüchm juL^-ßtft. fiMend,
20t
m. Prekarievertrag Megingai^f's mit der Abtei St Maximin bei Trier über
Guter SQ Gantsbrechtiugc . Aguliia und Dundeba. Treveria 929- ind.
2. r^aiile Heinrico. (Urkb. 1,234 nro. 110.)
Oedr, ffoni^. 1,273, .W^en ind. 2 vor gepL 24 faümd.
922> ßrsbisebof Rutger von Trier vertausclit an einen gewissen Alberi^
Guter zu Genebredde im fifsawfQjSQ in der Grafichaft Nordgau wegen
ihrer Entlegen) hcit gegen tmdere so Beven jn cooiitsta Bedensi. Tre
vens 020. a Henrici reg^s 6, soper regn. quondam Loth«rii| ind. 2.
(ürkb. 1,235 uro. 17I.>
Goerz t Rerj. ((*^r l.rzbb c. Trier S. 3. Hrower, Ann. l,4ö(J E.rtr.
Gfdr. Honfh. LJT.'l. GaULa chrutt. 13,320, — W^en^ .ret/u. a. 6*. tmd
ifid, 2 zwUclu'i JuL — 6e^t. 24 Jaiivnd.
203.
§19—290. Prekarievertrag zwischen dem Erftbischof Rtilger von Trier unA
seinem Vasallen V^olmar Uber LUndereien an der Kyll. Ohne Dnt.
rürkb. 1,221 nro. 158 zti 915 923.)
Goer», Heg. der AVs6&. v<m Trier ^ 6. S. Oedr, HonA. 1^1 mm
rirca SST. — Da eich nun der Urkunde eethet kern heatimmfes J^kr e»*»
iniudn lätett die Reffi^rungageä Era^iedwfk Huiger 915^990 /«tu. 3Z
*v/tgeHo&tmeH.
204.
920 am. 9. Bii^ehof Wigerich von M. tz hcBtäti^^t dem St. Teieiitiii5kloster
(Neumttuater) die Güter, welche ei* zmh Zeit b^ines Epis<H)pat8 seinem
Digitized by Google
($16
familiaris Adelbold, der nach ihodi das Stadtregimoat führte, übergeben
«od weUlie.dir Pfobtt Albtrieli ton duMin .^ucdor ftr das Siebter a«r>
g^ilA; halte. Httit 7 id. nart 10, ngai Hfuini -regia in regno
Hlutbarii quopcUn ind. a. (Urkb. 1^0 sro. 288 «o 1011 mti. 9.)
Oedt, Kftmf^t Qeaoh. 4m Ardetm, OetchL, Mi«» Jtthr 1011,
vilkrtnd «r «i^ ürlaMd$ rüshüger in m> Mtat, Mtme, Ztü-
ä«hf0 JSJ^ will am JOll da9 Jahr 1012 machn. — , Da nmek Moo-
ijer's On&ntastücoH Wigench von 917 — 927 liUchof eou Metz icur , das
10, Kegierungsjahr Königs Heinrich 1. in Lothringen (von 923 der Alh
.netziing KarVs des Einfältigen gerechnet) 933 int (denn unter dessen vrtd
der Ottonen Kegiemng ist diese üatintng gehräuchlirhj , das Jahr 933
aber die ind. 6 hat, so ist wegen der ind. 3 das Jahr 930t vnd 927 als
Todesjahr Wigerich'« für unsicher, angenommen,
«
(932 fdir. 88.) Urkiinde Uber die ESnweihang uad.Dotirang der Kirche
sa üdera dorch den Bnbisohol Rotbert von Trier, 5 kal. mart. tempo-
ribua Heinrici r^^ia et duds GinilWti et advocati Gocb^ et prepotiti
Regilonis et decani Gaganhardi &c. &c. (Urkb. 2,348 in Naehtr. 10.)
Ooere Jiege$teH 6'. 3. Gedr. Höfer, Zeitwkrifi 2,127, ticUer, De
fn'oepisc. Treo. 8, 4. Anfang dfr Ii* gierung Erxbisehofk Rotbert 931
«nd Ende König Heinrich'$ 1. den 2. Juli 936, Ihn S^-nntag ah Tag
der Kinweihung angenommen , fällt 6 kal nuwt, in detn Xcitraum r<>n
931^936 im Schaltjahre 932 auf den Honntag vndztrar auf den 26, Fehr,
206.
•
938. Prckarievertrag des £rz1»acho& Kotbert von Trier mit Ada, einer
Nichte des TerstorbeDeii Ersbischoia Rotgor , Uber die Kirche au Die-
drahofen mit zugebririgen Gütern und LXndereien aa Bruch im Riao-
gohenaiaeheD Gau in der ArdeniMNi-Gra6chafl.' Treveria 986. ind. 11.
tu 2. jrepwste Ottone lege aupar regn. ^ondam Lotharii; (Urkb« 1,SB8
■M>. 173 an 986 )
Omts Regenten »S. 3, Gedr. Honth. 1,27:,. — Dm§ Jahr »38 int
tfitftf dee w der Ui-kunäe gegeUnen Jahren 936 ttUgtnommm worden,
teeU dazu ind. 11 und regn. a. 2. Off(>niH stimmen, auch ein Extrakt
bei Brotoer, Avn. 1,453 das Jahr hS^S /tat. Da 933 aug. 8 das dritte
JUgitrmgyahr Otto^s begi^mi, fieU die L'rkuude war den Aug. 933,
207.
940 iutt. 3. K5nig Otto 1. bestätigt der Abtei St. Maximin bei Trier den
üririiniihntw nnd die ^cntmakio fiaaitBungcn. Moganlie '3 neA. jan. iMM.
iod. 18. a. Ngn. 4. (Urkb. 1,338 oro. 175 sa 940 jnn. 4.)
Bläutier, Btgnta regtun atgue mpeMter,- Bönumor, S, C uro. 99,
Gedr, Zjftmm Ü,16 W9 dem Orig, «ml Monogr. und Biegd; kieram
Stmtk, CWawt, Hi$t. de Lorr. L Ed. Iß46 uW //. Ed. 2,184,
Beriholet, 3iH, de Liueemb, 2,79, LUnig, Beieht^rekw IS^,
Digitized by Google
1Ug«MBa. Nn. 906— MB.
fl2 lili. t, KSnig Otto L nimmt das ▼on Atttk OnÜNi Oonnd irsstift^te
Kioetor (Limburg «i der Lahn) in seinen SchntB und bestätigt den Er-
ben des GrOnders die Yogtoi darüber. In Ifegmttit 4 non. fm regit
' a. 6. (ürkb. 1,239 nro. 176 nach Böhmer zu 940 jun. 10.)
Böhmer, Reg. reg, Born. 8. 6 nro. 101. Gedr. Oiinther, Cod. dipl.
1^. — Wegm regn. a. 6., tcelckea &41 atig. & beginnt m'« Jahr 9^
guetzt, da diesem auch das Itmerar nicht widerspriekt.
MS Im. 18. Derselbe eith«It der Abtei St Ma3ani& bei Tkisr das Reckt
der freien Abtiivahl. In Witlara 16 kal* febr. 943. ind. 18 (riebtiger
1.) a. r^. 7. (Urkb. 1,240 ni». 177.)
BsHmer, Reg. 8, 7 wo. 114, Oedr, ZyUeeiu» 2,16 mä Mimogramm;
kieram Honth. l;278, Berthdet, Biet, de iMeeemb. 2JS0, LUmig, ReidU-
210.
943 inu 1$. Prekarievertrag des Abts Farabert von Prüm mit den Ehelen*
ten Ramengar und Adalgarde Ober Guter im ßiedgpsu und in gleieh-
namiger Graftcbaft^ im Eifelgan in Zülpicher Graiidiaft, im Hosdgao
m der BiedensischeD Oralscbaft, im Karasgaa und Ripnarier-Oan. Pru-
mleniii monasterio 17 kaL jul. 943 ind. 1. rcgnante Otlone rege a. 7.
(Urkb. 1,242 nro. 180.)
211.
* 943 ien. 15. Andere Ausfertigung vorstehenden Prekai levi-ruags üüter
demselben Datum ^ jedoch von dem Abt Hildrad, welcher 1026 starb;
daher &lseh. (Urkb. 1,248 nro. 181.)
212.
948. Bericlit über die von dem Ritter (rozlin vor setncra Tode an da5 Klo
ster St. Maximin gemachte und nach «^cinor Bestattung daselbst voo der
Wittwc und deren Sohn vollführte Srln nknng des Ort^ Hunzeline^dorf.
943. regn. Ottonis 7. ind. 2' temporibut» Ogonia abbatii». (Ürkb. 1,241
nro. 179.)
Gedr. Honth. i,2*r<s. Jeantin, Le» rhfonüjues de l\ii\it/ine et de«
Woepures. Varia et Nanr.g lööl. 8vo. 1^54. — Dtm regn. a. 7. tcevA
vor den 8, Aug., wogegen ind. 2 7iack 24 weiet.
213.
1I4§ 4ec. n. König Otto I. schenkt seinem Getreuen Franko sechs Man*
HU» im Königsforst Lautem K^vischen Bascnhach und Riehenk>acb im
Nahgau in der Graf^^oliaft Conrad's. In Tarneburg 16 kal. jan. 945.
ind. 2. (richtiger 4.) regn. a. 10. (Urkb. 1,245 nro. 182.)
Böhmer. Reg. reg. Rom, 8, d nro, 129, Qedr, MarUne, iM, autfl.
1^, Mo7ith.' 1^60,
I
Digitized by Google
• . äAÄ . *. \
M M. 'M. Kftnig Otto I. i^titufrt dem Emtift Trier die St SemtiiiB-
' Abtei tu Uistriebt und bestiUigt die' ÜdLQndeD seiner Toi^nger Ar-
iȟ( Zbentebold, Lud#ig uiid Karl MeriAer. In Talahem 4 kal. Jan.
d45. ind. 2. (richtiger 4 ) a. Oi($!U^ 10. (Urkb. 1,246 nro. 183.)
Böhmer. Ji^'>/*>iften S. 8 «ro- 131, ü'dr. Mirnevs, Oj)j). Jipi. i^^^^^j^
hierauf* tionth, 1,2S1. H'-crt^r, Jnti. tt-iCut. t'almet, II int. dt Lort\
L Bd. 1,361 und II. Kd. 2.191. Liinig, lieiehsm-rhic 16,l9t<. Gesta
'Pre'i'. ed. Wi/tftrnhach IjLfiK Ki/riamltry, Ati». Aikj. Trer. 6'. 94, So-
dann mit den zia eckdienlich fn bälHchungen und dtrtn Datum 4 kal. jnn.
946 ind. 2. regni im^/triitjue n. 9, h^i d^ Hosii^rps . Sff ntm. Loth. ac
ßarri ducum j'ol. 12 verno. I ergi. auch i^ibüüiii Ann. Im}*. 2,0^,
tl§. Tamseh^ertrag iviftcben Goderamnus, dem frOfaem Vogt der St. Ser^
vathiskirche so Hastricht, mit dieser Kirche resp. dem Ersstift i'rier
Ober Guter zu Lens in comitata Avernas und au Bovingas in oomitatu
Hardinne. 946. ind. 4. a. regnante 13: Ottone rege. (ürkb. 1,246
nro. 184.)
Coerz Hegesten S. 4. — Wegen ind. 4 mr 8ept 24 /aUenä, . 946
' ist big Aug, 6 Ottoni» regn, a. 101 |
216.
947 iau. 21. K<)nio: Otto I. bestätigt in Folge eines ergangenen Kcchts-
epruches dem Eiübiscluif Flotbert von Trier das Privilegium Kaiser Lud-
wig'» in Betrclf der Ininiunität und ZoUfreiheit def Erzstifts. Frank^-^
fört 6 kal. fcbr. 947. ind. 5. rcgn. a. 11. (tirkb. 1,247" nro- 185.)'"
Bi^mer. Ih gelten 8. S nrn. f4ß. Gedr. iT<mtK1^82: Ö<fUin rkritil.
21T • ^\ . .
948 ans:* 4. Derselbe nchenkt der Abtei Echternach den Ort Rinera im
Tubalgnn in dor Grafschaft des fJrafen Irinfried. Ticzaeha 2 noo. .aus^.
948. a. reg. 11 . (richtiger 12.) ind. 3. (ri<jhligßr 6.;. CCrkb.,1,251 uro. U^)
Nicht bei Iföhmer. ^
Mi «il lik . Denelbe bwitttigt d^ firastift IVier ^ (SisUikttng Kaiser
' Btfrl^ bUr Zerf and Serribh mk Sdm Jagdtadit in beirtiiilmieti Chren^
« tak Aqoisgrani palailo id. maj. M9/ ind. ^. regn. a. 14. (richtiger
18:)! (Uvkb. 1,252 »TO. 1^1)/ AVMf hei /flf%mM
. ■ \> '
219.
§49 ilin 1 ner=-Rlbo bej:tntigt in Fo!üc Urthoils der an\vesenden genannten
HeichsiUrgten der Abtei Prüm das Kloster Süsteni. Nininaga kal. jült'^
^ ind. 7. regn. a. 14. (Urkb. 1,250 nro. 18» zu 948 jun. 1.)
39a
618
Böhmer, Regesten S. 9 lu o. W7 zu 948, Qedr. Martene, Coli. ampl.
1,289: hieraus Honth. 1,283. — Kach Küpkt in Ra/iA-e's Jahrbüchern-
des deutschen Reichs 1, 2 S, 77 wegen ind. 7 und regit, a. 14.j welches
zwar erst am 8, August beginnt, das Jtikr ^f^enomnßien*
m
(949 Sfpt 15.) Erabischof Rotbcrt TOn'Trür schrnkt dem MartinBkloster im
Mfticngau ciiici) Weinberg und den Zehnten in den umliegenden Dör-
fern. 956 ind. 7. 17 kal. ort. a. reg. Ottonis 22. ». Bodberü 29.
(ürkb. 1,261 nro. 201 zu 956 scpt. 15.)
Ooerz Rege.tten S. 4. Gedr. Q Untier, Cod. dipl. 1.63. — In der
Datirung sind bedeutende Unrirhtifjkeifen : 956 hat ind. 14. regn. o.
tonis 21 fam S. Avg. hegin it> ml J und frar ErzbiHchof Roibert bereit-
ani 19. Mdi (ji-ntori^'u , Imtfe id>Br/iaupt keine 29 Pontißkafs- Jahre , do
er erst KrzbiachvJ am Trier wurde . Line Xachlässigk^it de.-* Scfirei-
bers aundiinend, »ind wir gf^neigt , die Crkunde aluo zu daitren: 949
ind. 7,17 kal. oct. a. tyg. Ottoniit 14. a. Rudberti aej/i. 19, indem uns
die ind. 7 vnd Ponfißkatstjahrt! fiotheirfis auf das J^r 949 ifßnfHkren.
Da» unten aufgepreute Siegel e<m weiteem {Vaeha tet mitd, 4" m
Üureknwser, und steigt den mä der Tiara un^ dem PälHum hddMun
En^iti^f in gmtzer Figur auf aeinem 8es9d mit HundiktSffen und
Füssen; in den ausgestreckten Händen rechts den Stab, links ein ofenes
Buch, Von der freistehenden üinsciirift ist nur naek wu lesen: ....
8DM. OMATJA. ,TREVIBßäVM. AHCHl.^^^ CVPyS,.
•50 ffh. 21. König Otto 1. restituirt der Aht<-i St. Maximin bei Trier Kir-
chen mit Zehnten, Widdum und Zrusiriitcn Nometensi civitate 3 k«L
mart. 950. ind. 7 (richtiger 8). a. reg. 14. (l'rkb. 1,253 nro. 192.)
Böhmer, Regtsten S. 10 nro. 171. Gedr. Martens, Coli. ampl. 1,291 :
hieraus Honth. i,284, Guden, Cod. dipl. 2J.
MO tth. 28. Pabst Agapet II. le&tätigt uuf die £.Ui||^ der Abtei St. Ma-
' ^imio bei Trier gegen den EizbtBcbof Rotbert von Trier in l olge des
Aottpruchs des römischen Clerus die Rcich.<:uumittelbarkcit dieser Ab-
tei. Dat. pridie kal. mai t. ind. 8. (Urkb. 1,257 nro. 197 zu 954 febr. 28.)
J<^^, Reg. Pontif. Rom. S 319 nro. 2799. Gedr. ZyUesim '2.18^.
J^raus Honth. 1,284, Calmet, Eist, de Lvrr. l. Ed. 1,355 und IL Ei-
2.196. Bertholet, Jlist d^ Lirarfnib, 2,84. IJmig, Reichsa?'chir 16JÖ9:
Lf'jl/m Christ. 13,321, theiU stu&üU, theHs zj/k9ßt4. Wegen ind. 8 ist
9itU amumhmen,
Mii^r Wido pnd Genowen LSoderti^ an d^ (lieMr in d«r Mi-
Digitized by Google
«1»
• Mt SIlMi Ahvoi im tfcMelgtau in d«r Bedebahdieii OraAdhaft ili Erb-
pacht um Wdufceiyri daraus bq mafheof . IVevdtb fn domo S. Fein t
kal. mart. 952 a. reg. OttonU 18 (lege 16) auper r^pn. qtiondam Lo-
tharii, ind. 10. (ürkb. 1 iT- i im.. 193.)
Goerz, Hegettm S. 4. Qed»-, Month. ' '*
224.
tt6 -953- Kiiiiig Oito I. reäitituirt dem Erzstit't Trier d&a Kloster Horreum
zu Trier. Ohne Dat. (Urkb. 1,255 nro. 194 zu 930—956.)
Ufieht hei Horner. — Da de» Königs Brudtr Bruno in der Urkunde
Hoeh fMhCsftf Endmchof genanmii wird, dte Eegierungnzett Ouo^i /. wm
9S6 auff, 8 hü 963 aug., wo Bruno Erzbüchof wurde ^ angeiumme»;
<loeA ver^eiche folgende Urkunde , wo dem Kloster noch die Heiehm:
'mittdharkeit gesieheri wird; da^er 'o^ixl^
225.
aiiff- 30. Derselbe bestätigt dem Noonenkloeter Horreom zu Trier die
namentlich mifEreftlhrtcn Besitzangen zum an«?ch!ie«?!i'chAn TTnterlialt.
sichert deuisclben die lieich.su nraitt^Ibarkeit und die tVcie Aebtissinnen-
wabl. Moguittie 13 kai. sept. 953. ind. 7 (lege 11) rego. a. 18. (Urkb.
1,255 nro. 195.)
Nicht bei Böhiuer. — Gedr. IJoefer, Zeitschrift 1,368 v,nd Jc^^
Diplomata quadraginta, Berol. 1863. S^o. S. 7 ex orig, *' '
. ■ . • 'p 1 . I ....
ist WS. iO.> "Dendbe beütttigt die Uniiiiltetbtrk«}t dtfr Abtei' 8t Maxi-
. mia nid dbr«n Fiaoher«}ger«ditigkeit m der' Rover gegen die erhobe-
nen Ansprüche des Et/bischofB Rotbert von Trier. Maguntie^'^ kal.
aept; 953. Ind. 7. (richtiger 11.) r«gn. a. 18. fürkb. 1.256 nro 196.)
Böhmer , Heg. Imp, 8. il uro. äÖS. • Gedr. Zyllesius, Üefem. abb.
S. Maxim. 1,11 und '2A7 mit Monogramm und Siegel; hieraus Honih»
. 1,286. Calmet, Bist, de L<yrr. L Ed. 1,354 und II. Ed. 2,194 zum
■' Jahr 949* Bertholet, Biet, de LuxenA, 2fi82. Lünig, Beichsarchit»
srpt 9. . firabisohof fiotberi virin Trier stiiEt daa^ reptaiirirfea und am 8.
aiognw^bte MarienUoater cd Trier (Si Meigen oder 8. Mariae
ad martyroa) wieder in Bents der Zinsen nnd des Mednma von den
Weinbergen nnd Aeekem am Tri^r berom. Dat. 5 id. sept 958. rag-
nante Ottone rege a. regn. 21. a* pontif. Robertl aepi. 25. eodem a.
' glori^mt' ro^c Otto et imperator Ungiros Vicil et Romano^ !mf>erio aub-
-egH. (Urkb. 1,258 nro. 198.)
Goerz, Üegeaten 8, 4, — Wegen der Ün^arMchla<*ht am Lech 956
^aittg. 10 diesen Jahr vorgezogen, indem dazif auch a. 25. aepi. Itotperti.
wdcAer 931 den trier. 6tuhl bestieg, p<mt, Dae regn, et. 21, Ottoni»
Digitized by Google
i ifittW auf 966 und dit Bmei^kmung mioe Otto et iiiywKtffli'jvili Qm «nt
r- . /eb*\ :i aU I^mm geleH/iU wurde, 0Hf^ IttffitpiiUrmufm wi Ikitim,
' ' ' f28.
955 MOV. 21. Pr« karicveiirai; zwischen Ki'zbiechot" Rotbert von i i lej- und
Erembold, elnrin Rittei- dvv Kirclic von Verdün, über IJöri^^e zu liie-
vra, Janüergoiuiii, Aduna in cumitatu Ivutio und in comitntu Waprinsi.
Dat. il kiU. dec. 956. reguaiite Ottoue rege a. 21. «oiitiii a. Otiu r«x
Ungru» Ticil. (üikb. 1,259 nro. 199.) ■ . ■ .
^ Qoert, Kege9fen B. ^ Oedt» Hotttk 1^87, dü IkOmm
m^ffl, wrk^gehtnde Urkmide*
m.
§56 Mt'i 10. Kö\i\^ Otto I. rettituirt det* Abtei Maximia bei Trier die
früher dem Reich ^elu5rigeii sali&clieu Zehnten von den Beneficialeo der
Abt«i. behufs der ArmenpHege. Fränconovurt 6 id. niart. 956, ind. 13.
- (A^e 14.) regu, ^. 21. (lege 20.) (Urkb. l,2t)U uro. 200.)
1 . Böhmer, Reg. Imp. S. 11 uro. 'JH. Qedr. Marterte ^ Coli. cmpL
1,293 f kieram üonfh. 1,288. Gaiinet^ Butt, Lorr. L Ed, 1^362 tmd
,U, Md. Gudeii, (Jod, di^.2,^ w oMio^fk^
•st— 956 Hil 7. ibsbisdioC Botbwt to« Trier boetltigt bei Qekgeiiheit
der EiaweUmng der Kirche su Welcfaenreih mm 7. Mu deren Ab-
hängigkeit TOD der 9f utterkirch^' m Kacbteheini und die von ErslHeckof
Hetti bereits festgeeeteten Giesden dieeer Plerrei tvie «lieh (deren Inluir
porationjnitdenSt BCeHinekloeler (MioiSermeifidd). Ohn«Oet. (Cikb.
1,240 nro. 178 «u 943.)
, Qoere, RrgeHteu S, 4. Gedr, QUMke^r CM. dipLXßl. DmJmkrt
dm Füwt^ßkaU ürz^h Metöer^B an^tiwmeii*
• - • ' . / • •
231.
99^— U56. Prc'karievi-rtra^ des Erzhi« 'hot- Rotbert von Trier mit der edeln
Frau Bertha über Ländereien und ilürige zu Prodaicrateo und ^Irloot
in pago et eomitatu Wapensi. /3hnc Dat. (Urkb. 1,237 mo, 174 zu
c. 938.)
€hfrtr Uigettm 8. 4. UeJt: HtnaK 1,^6 mt e. 938. ^- Dk
617 iAB. %. Fabst Johann Xll. übersende! dem fintieohel H(einrielj von
Trier das Palliiim. Dat. 6 id. Jan. a. penl, Jebennie'XU. |iye 3.
• . ilMl. 15. 967. (Urkb. 1,262 nro. 202.)
Jaffi, Heg. Horn. Bimt. 6. 321 nro. 2m. — MaOnütt OMtOk^ CW.
. d^i 1,127 J^Qte.. .
Digitized by Google
m
4iB .tfr. 29. K«ing Ott» I. liclieukt der Matrone ReginUnde Güter im VfüiS
ge« iui Engertigau ui 4to Grafschaft Wültbraohts. Hingilinbtiit 3 kal.
IDlij. 959 ind. l. regD. a 23. (Urkb. 1,263 uro. 203.)
Böhmt, Utgt Imp, Ü. nro. 220 »um Jahr 958, wo»u ind. 1 und
da» Itxnerar pcust. Dag^i^effn. a. 23, begmM 9ö8 Mig, 8* Gedr.
Günther, QhL dtpL 1,64.
m.
(959) fck. 18. £nb]flchof Hdnrich tqü Trier baaolirdbt bei Gelegenbeit
der jEäawdhiing der in Stein neu an^eftlhilen Kirehe noter dmCaiM
HanbMli (splter BCooteb^qr), welche früher m Hob erbeni vd* dem
Gfib&Mhof Botbert bereite geweiht nnd dem Kloeter (St Florin) M Cob-
koE geichenkt worden '«ar, deren Zchntbesirk. Ohne Dat, nur mit
id. Iibr. ^ Tag der Einweihung. (Urkb. 1,264 nro. 204 zu 959.)
ffMr«, BegMten 8. o. (hdr. Brower, Metropolis 1,228. Holzer, De
proepüoopis Trev, 8, eum Jahr AfiA m§m dee m diteem Jeikr €»J
den 13. Febr. faüenden Sonntags.
Deut Siegel ron wei^iem Wachs war auf die liückstite der Urkunde
^epra<jt und ist bis auf ein Stück des Matidee verktreUf au eehen sind
mck die Buduitabeu . « . ..^ V8J(PI. • '
95i Mf • 1. BoTo macht das seiner Gemahlin EngUa ab do» Tenefariebene
Gnt zu Dundeva in comitatu Bedensi mit deren Conaens zu einem Le-
ben doB Kloeters St. Maximin bei. Trier« . Treviris in templo S. Maxi^
mini kal. jiov. d5a. ». i!<egn. OfctOMe il^b 25 (i^ 94). (Urkb.
1,266 nro. 206.)
Oecfr Bertholet, Hut. da Luaemb. 2^0. Honth,!^, Gnden,' Cod.
ftM ipr. 8. Liutgarclc schenkt dem Kloster St. Maximin bei Trier ihr Gut
Mamern nebst Kirche in comitatu Nithegowc vorbebaltlich lobenBlUng-
licher Nutzniessung. Treviris in coenobio S. M«xiniirii id. apr. 960.
ind. 3. regn. Ottonif 25 (lege 24)' (Urkb. 1.2G0 uro. 2u6.
Gedr. ürrtholet , HUt dt Lvitemb. ^,80. Honlh. 1,291. Oudenus,
Cod. dipl. S,1027,
MO. Erabischof Heinrich vun Trier be^hreibt auf's Neue den Pfarrbezirk
der Kirchn zu Mersdi . w»^Ichc (irnf Nithad und dess^en Gemalilin Er-
keiifrida dem KiuoU^r !m ^Jaxiaii|l bei Trier geschenkt hutt^. (Mariach)
9&J ind. a. (Urkb, I.L'bZ nro. 207.)
Goera, litqeaien ii. -v. Grär. Mm-tmt. t.'oll. nmpl. I..)i4. litniholet,
. Biet, dp Lvxtmb. 2,87. Hontk. 1,29(J Gidl», rhr.st. 13,322. Fnhli-
«cdl. de im soeiet^ de Lussernb. 11^ — Wege» ind. 3. cor h^. 24faUend.
f
Digitized by Google
238.
MI Mi M. König Otto 1. sciienkt dem Miiiiizer ProbM TheodeHdi ' Ük
tilher in den Markpii Kira, Berg. Hn«cnbach. Wickcnrcxl und Purvi-
laring. welche dem f.atithert and Mi«;nit>t)?: durch den Orafen Emicho
nach Fratikrnrc« Iii iili<:< s|>rorhcfi ^oi don sind. iDgilinbeiuj 4 kal. jan.
P61. ind. 1. H. i.-giii. 2(> (lege 2äj. irrkK. I,?fi7 nn». 208.)
Böhmer, hf-tj. Imp. S. 13 HiO. 246. Grdr. Marittif, Coli. ampL.
1,315. Honth. 1,292.
289.
Kuihei (.hto 1. bestimmt die Abtol 8t. Maxitiiln bei Trier zum Wittum
f^'-r Ivab^crinnen . di ti dnrtljieti Abt \Villihr>r Hies Wikor und dessen
Natltiulger zu doreji Knjdiincn . nnd bf stHtift znirlolob die Ininiuuität
nnd genannten BositzuiiL'"*!! der Abtei. Iv iur H62 ind. o. a inip. 1.
i-^u. rogis Ottoni.s Hlii 2. (richtigor l.> *1 ikb. 1,268 uro. 209.)
Böhmer j Reg. Irnji iS. 14 ttro. '>o4 Öedr. ZyUfsiu» 2,19 mit Mo-
mffvmmtf kimam üomtk, 1^2. CnlmH, Hütt, de Lorr. J. Bd. 1^368
und IL Kd, -2,211. Bmntann, Ih re dvpi,ß. 110, fWikkebmnm) Hwt.
hupikd, & Eliimabelk&. 29» L»nuf, Reiehmrckin 16^00/ QMa t^ria,
IB^. — We^ Horn, W 9$^ /ehr, 2 dk Kddätrkrmukg tMtfmkd,
Wold m den Februar faUeud. Ott»*» II, K9mff»kr8mui^ 961 «nh 26
zu Aachen. Der Abt WÜler war Vereü» 9S7 gettorhen und ihm folgte
966 Wiker, Vgl Ann. S. Maximini ap. Vertz, Script^ 2^13 h.^^,
Ml.
Me. Thiede aebenkt der Abtei St. Maxiroia bei Trier mSiA Got IMuam
▼eri m btniica S. tfaximiiii 963 i&d. 6. regn. i^gis Oftosk 88. (tJrkb.
M.»0 ora 210.)
Gedr. Marteue, Coli. awpL Li 16, Hanth, 1;294. Wegen tjegn, eu
26. Our den 8. Auguef faÜeud, ' '*
' ' = ■ '* • «41.. . ' "
^63 A^i . n (12). Tau^cbvertra^ zwiscboo dem Grafen Sigfrid und der Ab-
tei St. M«;ciiniii bei Jrier^ yanach Ersterer mit GpiiMiis des £rsbiielioft
Bruno jl« (lenEeitigem .Itcichsverweier, dae' Castell LaBelnburg Im Me-
thingsu gegen anderthalb Hanau« eu Viubui im Aipdeonengau mtauadit.
In eivitate TreTerensium in mooaatcrio memorati^ patroni (S. Maximini)
in die palniaruni 15 kal. maj. ^3. ind. 6. regu. Ottonis regia et pa-
tsifi tiui caeaavia priAei|)itun) tenentis 2. (Urkb. 1,271 nro. 211.)
tH . Gedr. Miraeu». (tpp. dipl. 1,142. Honth. 1,295. Valntet. fl{><t. de
' Uhr. I. hkL 1,371 und 11. Ed. 2,214. Hn fhohf. Hi^f. de Lu.r^wh. 3J.
Uro fr fr. yietr<ip(4in 2. .'96. Ducheane, Hifl. genealog. d^s inot.^dH." de
Lv.r,inh. 4. Tnhifr. .\<l<l>'t. >td huft. Haidt. 119. Dv MoM, (.kh-j>!> dipl
1,37. <inüiji i-hrint. 13.324. LUnt'ff, TW. Germ. 2,1591. .Jeantin, Les
chroniqufn de VArdenne et de Woej^ure» 2,561. Leihrntn A7M4 Imp.
Digitized by Google
3JS0, — Die Jahruangahen »ti^^m^fi genau, dagegen fSEU 963 der die»
jpalmarutn auf den 1^ Äp^nl (pr(d. idj, und ao verbessert auch Hirsch
Jahrkäcker jfkf dtafttck l^kefn^M^fnrifih ^ Anm, 1 äae Dau
• • ir.i I ,.j • ; . > ' t .'X 010 •*■■' ' '■ • ' ' t
mili 18. Die Gräfin Uda hclu'iikt der Abtei St. Maximiu bei Trier Gü-
ter zu Frisinga ini Riz/igÄU, zu Iladespelth, Ebiringflj und Wiliinisdorf,
vorbehaltlich lebcnsbinglioher Nutznicssyug. Treviris 15 kal. jun. 963.
iod. 5. (besser 6.) a. 2. re^n. Ottone fi|io iiuperatori» (Jttuuis. (Urkb.
1,272 nro. 212.) . ] ' ' '
Qtd^^^Bmik, OwUn, Cod. 4ipL 3,1029, Jeant^, U» dbro-
243.
•68 (MS) iun. 10. Graf Hermann Bctviilkt dem Öt. Martiusklo«ter (su Müns-
termaifdd) einen Weinbei^ zu Eitba im Maiengau. Ofdemodföge |^#|h*
tenduiigi 9^iB. ind. 5. 4 id. jun. regn. Ottone rc^ulo a. 2. eiusqno pa-
Ire iniperium possidcnfe. (Urkb. 1,272 nro. 213.)
Gedr. Gunther, ('od. dipl. l,6ö. — Die IfuUktitm tia^ JUegierunga-
jähre Otto'a Ii. wenten in das Jahr ifii'J, . . > ,
214.
''•••'M. 2t' Kßiiig Cito iL Mt die IMktt tmd Pfliehteft ües Vögli 4)lei<i
'dit d«r Abtei St Maxfoim bei Trier 'gebSrlgfeb Leute lu BebweieHbeeh
ieit. IfigdinheiiD IS-U- eu^. 963. ind. 6. «. ivgn. 3. (UriLb. 1^273
nro. 214.)
Nicht bei Böhmei\ Gedr, Marlene, ('oU. amjjl. 1,319. Honth,
1^300. — Der Äxiwteüungacrt Jngelhrnn is( ardqchtig. indet^ Otto Jl„
damaU in Italien wari rergl, aveh die fi^gende J-rhund^.,
• ' ^ . k.i, i 1 .
iul. 21. Derselbe beatUtigt dor Abtei St. Maxiniin bei Trier ^ie Im-
munität und freie Abt«wahl. Solage 12 kni. aug. 9G3. ind. 6, «. inip.
Ottonis imperatorii 2. regn. Ottonis regia 3. (Urkb. ' 1,274 * nro. 2 15.)
Böhmei , Reg. Imp. '4?. 23 nro, Qedr. Zyllenins 2^X mt M§-
und Siegel; hüniu» Hw^h i;2Sl^,. tMnig, Heicheart^e l6;261,
24«.
♦•63 iBl. 21. Derselbe beurkundet ein jbm tün rf^m Abt WikÄ- m St.
Maximin bei Trier erzähltes Wunder, wonach der heil. Maxim m einen
Knaben gerettet hatte, welcher Zinsleuten der Abtei geranbt worden
war, und eximirt deshalb den Cleretteten urd dmen NachkommeD.'?clia|((>
von der vogteilidieji Gerichtsbarkeit. Trev^ri» 12-,Jifti.. a,ug. ^6^. ind.
6. a. regn. B. (Urkb. 1,275 nro. 216.) • -
N'ifht bei Böhmer, dedr. Ih-ower . Ann, /^^6T; hieraiu Honth,
1,299. -- Wegen ^den .^^taa^eU^tngswrtes Tr i^r verdiächtig.
Digitized by Google
634» mtgmm Jh6, MMM.
KttbiBchof Heinrich von Trier giebt dem St' McrtinskKister, gemmd
Aniliitivuni, (zu MUTistermaiHefa^) 2 Ifftiuus m Xfdrtiodi im IfinimMiy
weiche Sigibodo und Arnold von ihm zu Lehen hattODy niid dieten hn-
den Rittern rlagcgcn einen Mansus zu SürRch und einen zu Küttig D^e-
derum zu Lehen. Treverica civitate 964. Ind. 7. a. regn. OttOHis 27/
imperii 2. a. rieinr. aepi. 7. (Hrkb. 1.275 nto. 2l7 zu 964.)
Goerz. Ut(j>^sf>,} S. ö. Gf'lr. (iihithtr, Cf>d. dipl. 1,6^. — Da Erz-
bisrh<<f Hniit ii'h üu Nureuihfr !ß(JJ in Italien war und nnf der Rück-
ktJtf dort 964 JuL 3 starb, »q ist dan JaJir 963 kitr »iftgenoinitien, wo-
mii oMcft ind, f. a. imp, 2. und a. aepi. 7l* vAmme»^ WtgeH üuL 7, ,
naek dem 24, 8«^. 963 faÜend, dagegen ' itt 'a. 27, regn, Ottimis 962
OMg. 8—963 aug. 7,
944 ayr. 29. Volpert ichenkt dem St Maitiuskloi^tei (zu M&Dsterauufeid)
eiiMii Hiarat sa Mertttofa.' Id pago Megooovdle ad inolii«t«riaBir8. Mar-
tioi in «omitoto Udobi - $ iciK diftf. 964. iod. 1, fqgpwüt Mg« OttODe
A. 18. (Udcb. 1,876 lur«. 2ia)
Qedr. GUtOher, Cod. di^, IßT,
34)1.
1^64 uwi 29 PioUanevQrtrag Kberiiai it f> aut der Abtei Pi um über liutei
zu ßüd^heiiii. in .PrUQueusi munu^ieriu die kaleud. jun. 4. 964. a.
. imp. OttoniB caAiwia 2. (Urkb. 1,277 nro. isu^i54 ji)f).)
Dan a. 2, ivtp. wei$t in'» Jahr 963,
850 ^ ^
MI Sfpt n. PrekanV vertrag zwischen dem Kjy.hisehof Heinrich von Trier
und dem Grafen Siegfried über Ländereien und Hörige zu Odowinea-
leuken and den Berg Charbelun, jetzt Saarburg genannt, im SaMigau
in der Bodenflisclien Gfilichaft. 'Grevens in domo 8. Fetri 15 kal. oct.^
96l. e. Ottonu r^a supor regn. ^uondam Lothani ^9. ind. t, (ürtb/
1,278 nro. 220.) , ' ' .
(tveti. fitneMett S. ö. Gedr. Piichefiie. Ilist dt Ijuxemb* 5. Toi-
tier, Add. Pal. 1'2(). Minmin, Opp. dipl. 1,142. Calmet, ttisi. de Lorr.
1. Ed. 1,^71. Ilonth. 1,301. B) ftholetf Müi- de Liwewb. 3,8. Ihiniont,
Corps dijd. 1,37. — Obgleich die J a Ii resan gaben genau stimmen. 90 hat
. das Datvm dorh Bedenken, da litkmnUiaft, Jirdt* Meirich, 964. Jit^
ifi JtalitJi ge^rben icar. • :■.!'•
• * 251
apr. 5. Kaiser Otto 1. bestätigt die Privilegien der Abtei St Maximin
bei Trier, namentlich die IromunitHt und frere Abtawahl. Ingilinheim
palatio non. apr. 965 ind. 8. regn. 60. (le?e 29.") (Ürkb. 1,279 nw». 221.)
Böhmer, lieg, fmp 8 16 nro. Gedr. ZyÜeHU» 2fS^ mit Mo-
nogramm und iSiegei. lAitiig, ReichsarcJtiv 16^261. ' • »
Digitized by Google
«26
MI iu. *I. E^uMf Otto I. beslKtigt dem Kloster St Maximin bei Trier
die von seinem Vtter, KSaig Heinrieh, geschehkto Eirobe so Dleden-
hoffla mit ihiem Widdern. Colonie 7 id. jan.' 966 iod. 9. a. 31
'• (Ic^ 80) ünp. 4. (ürkb. 1,280 nro. 223.)
BlAmet, R$g. imp. & 16 uro. 310, Qtdr, H<mth, 1^,
966 Im. 1. Denelbe reatitairt dem Consent gn St. Maxiain daa tob K6<
nig Dagobert nm Naehmittagitnmk geeebenktoy Ton seinen TorgUa*
gern aber an Andere wa Ldhen g^gäene Gut ad Yalles bei Trier.
^ Dat wie Torber. (Urkb. 1,281 nro.
Böhmer f Reg. Imp. S. 16 nro, 311. Chdt, MübtUmb, CbÜ, «mpi.
1321 i Amtom. a<mih, IßOS.
966 fcbr. 4. Daciilbe aobenkt dem fimbifobof Tbeoderieh tob Tri«, waa
. den beiden BrUdeni lÜQgingald und Kiginio In genannten Orten der
Gfm&obalt Nabgan oonfiseirt worden ist, mit Auanabme einea Drittels,
welches deren älterer Bruder Lntulbert erhalten hat. Noyiomago 2 non.
lebr. 966. ind. 9. a. regn. 31 (lege 30) imp. 5. (Urkb. 1,2B2 nro« 9S(K)
Böhmer, Heg, Iw^. 8. 17 nro. 31ö. Gedr. Uonth. 1,304.
Von dem Siegel in weissem Wachs, vor der Becognition nnfgepresst,
ist nur der mittebte Theü erhalte»: gekröHt&' Kojif, mü tichnurr-,
Bat^ceu- und Kinnbart, vorwärts geMeUt.
255.
§6f fcb. 6. Derselbe schenkt (in derselben Wdse wie am 4 Febr. an den
Erzbischof Theoderich von Trior) die obengenannten confisclrten Güter
an die St Gangolfskirche (in Mainz, welche der Erzbischof Theoderich
erbaut hat). Dat. 8 id. febr. 966 ind. 9. {T 'rkb, 1.282 nro, 226.)
Böhmer, Heg. Imp, 8, 17 nro. 316, Gedr. Günther, (Jod, dipl, 1,70,
856.
9i# M^. 24. Derselbe schenkt dem Erzstift Magdeburg das nach Rechts-
spruch der frUnkischcn Grossen den geächteten Conrad und Eberbnrd
confisdrte Nonnenkloster Kesselhf'im im Gau und in der Grafechaft Mai-
' feld. Siratborgo 9 kal. sept 966. ind. 9. a. imp. 5. regn. 31. (Urkb.
1,283 nro. 227.)
Böhmer j Reg. Imp. S. 17 nro. 323. Gedr. Leuber, Disquisitio pU-
naria atapidae Saxon. 1607. Telher, Büi, Pol. 18. Lünig, Beichs-
arekw 10,348. Kremer, Orr. Naae. 2,74, LetbnUü Aim, Imp. 3,178,
utotelbtt (nc cft die 8dt€iiik»*itgturkiinde von WieäHa etehi, vdche» deredbe
ober MU^teA filr Wiedodi bei Strang hOt,
251.
§67. Prekarier^trag des Priesters Wi<^d mit dem b^rzbischof Theoderich
/
Digitized by Google
und dem Domkapitel von Trier über (iütor zu Buren und Lendingen
im Mo&elgftU in der Bodcnsischeu Qraiäci^&it. Iq eccjpsia B. Maj-i^
(Xreviris) 967 ind. 10. a. re^a, pttonis 31. iio^./ö. ej^c. i>^derici 2*
• (ürkb. 1,284 uro. 228.) ' ' " ' ,
Qoerz, Jtf <jesfe/i S. 6. (Jedr. Git'nther, Cod. di^L 1^72, W^en a.
imp. OttonU ö. vor den 2. L thr. ÜOT JalUnd.
Die Urkunde tet am uniern Hände iinem w verlängerter CW-
MO geaakrithenen, wde^SHuren, langen Sprudte cyrograpkiH, V<m emem
■ Biigd bemä Sfmr.. t,. -''"'i < \ , * t
, . . , ,1 :•„;/ i.'.i : V «1 .
1168 iao. t PabBt Johann XIU. be^tädgt ^cr AUci St Maximin Im Thef
. diQ freie Abtswahl und Immunität, -wie sie die Abtei Prüm besitzt. Rome
in synodo a. imp. Ottoniä majoiis 6. iDffiprif j^. 4 J4^L,8^7, (l^ge
968) ind. 11. (Urkb. 1,286 nro. 231.) *
Jaße, Heg. Pont. 8, 328 nro. 2863. Oedr. Zyllesins 2/23. (\iJm^t,
Hist* de Lorr* /. Kd. hS79 mtd IT. Ed. 2,223. Mami, CofitU. aiujil.
ceÜ, 18fö31. LU»iig, hmvhmrck^v 16,202. iiarteheim, Cone. GerM.2, OJö.
I^amBltie . 1»fwtltttg( 4w mAi Aov: gQkomniQii« EnUsdior
TheodariAh von Trier sümmtJicIia Priyilf^sa Mod iRaiilmgim adaer
Kirebe nad gifibt ibm 4ea Von^itz nach den päbBÜicLen Legaten, den
Kaisern und K(>nigQn Mit fbo Synoden in Gallien und GemMnien.
Dat. 11 kal. febr. pont. a. 3. infu Ottonja iBAjoEiB 7.. tumom % ind.
12. (Urkb. 1,288 nro. 232.)
Jaff4, Heg. ront. S. 3 2<S nro. 2864. Gedr. Brower, Ann, 1,-^72.
UiUar, Vindic. küt. Treu. 26. Honth. 1,305 ex Ihdlar. Moni. 9,1.
qnelineii, Bnllar. Coli. 1,264. Lunig, lieichsarchir 16,199. Get^ta Tr^r,
ed. Wyitenhach 1,107. Kyriander, Ann. Aug. Tr€i\ 6'. $7^ Hartzkeim,
'Cojic. Germ. 2,648, Leihiüz, Ann. Imp. 3,26}, ' \ "
m
^7 iwi.. 9 P^lwl Jobm ^ .4ein £nbj«}M HouNfid)) dM PaUiiun,
and fi^ zu deq Fmtfoif aq,4mn & ßßt Scabpscbof Ingf» dN3( «ncli
das des heil. LaurcQtiqa, wegen Kaiser Otto'sSieg {gßgfifk die Ungant},
hinzu. Ohne Scbluss und Datum. (Urkb. 1,280 i^to. 222 ao 966.)
Ja/f*, Reg. Pont. 9, 329 nro. 28ß6 nach einem Eatr^ bei Gifm-
ther, (Jod, ^7 in der Aw^erK 9mn Jttbr
nn- 29. Kaiser Otto I. verleiht den Aebten von St. ilaximin bei
Trici die tieie Wahl der Vügtc, erlaubt den abteilichen Angehörigen
in den königlichen Städten unter iler abteUichen Jurisdiktion zu wob>
na» nni Baadd aa trdbcu, und Ii iiiiWii^li lia KtdJMW dü.KloiNn.
Digitized by Google
< < RMmttäi»' 4 Uli. ä]^^. m 18; ai ngh. '85 (1^' 94}' irnju 9} m-
Böhmer, Reg. Imj). 8. 20 m^, 373 zn mr».' 30 wegen 3 käL^tg^.
263.
970. Ornf Heinrich schenkt der Abtei St. Maximin bei Trier die Kirche
I. zu rjkTsheim mit den Kapellen sfii Banvciicr, Nohn und Aedorf, ver-
iioiitct auf sein von dei Abtei zu Lehen gehendes Patronaiswcht über
' • idiau Kirche und! verordnot, dass die Leute dieses Orte unter ihren al-
" *<dte3Bei|pihiiMhtett':Qwrt>njn verbleiben «ollen. Ttevtnt in ooenobio S.
Uazimiiu 970 ind. 4 (legt) 18 4Mt 14). (Utkb. 1^9 M 988i>
Bf^enofi a.^. M^.E^ 1,319 mä OW^umdM,
4, iMUaik M. Seyt htgAmL ing Jakr m 5» sepL U üe
ML 13:%md.von <bM. 14 hiu, wo Mnm, tomm370 heMäUa^md,
^ - fim^ mi. 4 em SehrOffiikk^ ind. 14 aem, «*r4 täw die ürkmdt
Sept. 34 fallen.
Mit achtem eig. impr. des Erzlnschöß Bgühmri (ll373**<*mi}^^ daher
919 — ^70. Prek&rierertrag des Abts Ingram von Prüm mit dem Freien
. Arnulf mid dessen Llieirau Alvr»da über Eß'lcäburen und Öarim im
Bonngau. OKno Dat. (Urkbv 1,348 uro. 186 zu c, 948^}
Wege» des AhU Ingram, tadeher $ek 349 jun, 1 m den Urkimden
vorkömmt und da 971 bereite Sttn^iard aU Provisor der JHei genannt
. wwd, ewü(^€n.,94$-r^OJß(leiid0 aiiigenßnipte», obgUieh nqoh ßroieer$*
Mfürppoli» lp4ß$ .4kt ,Inginm «fvt ^6 ^gff^alfetfi 9pi^ e^ , -
'' r :ii ',«1 .1 .\ • V 264. ■ "
949-^976. Tausohvcttracf 5!^\nschen dem Abt Ingram • von P^üra und dem
Kgibodo, wonacii Iiii>>terer Lün<lereien seines Klosters zu Rossbach^ En- ■
iineberg, Rifenceburg und Cruciberg gegen andere zu HoonTelisnina,
Birglinifl), fiiija oftd ^^hM/tf tmdmtM. - OKiie t>al. (Ur&b. 1,249
• UML 18T Mit k HB,)
Wegeft Mt Ingrmf» den ZeStraum v^i^t vorhefr img^namnten, '
' ' •• 265.
949 —970. Urkunde über des Abt.«? Ingram von Prüm Schenkung des Hofs
Bodenheim an das neue Kloster am Flusse Amef (Münstereifel), wel-
chen Hof die Abtei Prüm in Fol^e eines Prckariovertrags mit dem Freien
Ei^il nach dessen ^ode mit den Höfen Scolinar und Kaldcnborn wie-
. der erhalten halte. ObnePat. (Crkb. 1,251 nro. 190 ;eu c. 948 - 950.)
W^^fen die» Ahta Ingram die Zeit wie vorher angenoifumen, ■.
26«.
91^(i«k>.' Prekaricvttrirag dei PrttviMn (Abtsj Eb^ard tod Prttm mit
oiy ii^uo uy Google
den Ebeleuton, Berland und Hiltwicb über Ottter xu Wacbenfur und
Ettolndorf und den Hof Fleßbclm. In Pnpk4»:97l» iuL Ii. a imp.
Ottonis. (ürkb. 1,291 nro. 235.)
Da das 0. Jahr de» Kmurthuma 0Uo\§ L 911 fibr, 1 e>%l« aUo
vor Ftbr, falUnd*
m
SacC- \ — 973. Godilda, die Gemnliliii dos Her/,o^-s Giselbert schenkt dem
Kloster Eclitci'iiach verscluedeiic Güter im Meinfelder Gau ia der Graf-
schaft Eberhard's zu Plaid, Alken an der Mosel, Kettig, FeU und Leb-
men, v<nbekalllkk dnit Fndon W«itt jrivlUi llr iUi A Prifttode.
Obm D«t. (Urkb. % Kaditr. 17 nto. aS.) ^
Ikt Ml dtr CMMte MmmH» Herzog QudheH «oH NititrLeArm-
gm; wm dm 928 nro, des üfhmdmdmt^ «M Urimndi Mekt, haUe
929 die Gerhurgay eme TotJiier Kih^s.Stimtek L, gMraAek mmd
ertrank 939 w» Wteme hei AndemmA (eer^. BegMe Chwik), wui
kann daher wegen der hier Oodilda genannten OemMin wM nicht
an glommen werden. Ein QraJ Eberhard im Maiengau kömmt gleiehr
fedU t» der Urkunde von 928. vor» Da die Sehenkumg ad victualm e»-
nonieorum und in der »weiten Hälfte des neunten Jahrhunderts Cor
noniker in Echternach eingeführt wurden, welche 973 mrz, 15 Kaiser
Otto 1. wieder vertrieb (stehe nro. 936 des Urkundeyxhuchs) , so ist fre-
7iiffHte}is bis dahin eine sichere Grenze für die Urkunde gesetzt, — Hc'
gest in FvbL de la societ6 arch4ol, de Lwoemb. 16,24,
978 Urf. 15. Kaist r Otto I. entfernt die von einem gewissen Kariomann
in Kchternach eingesetzten Canoniker und besetzt es wieder mit Mön-
eben, denen er den Abt Ha venger. vorsetzt, nimmt das Kloster in sei*
nen unmiltelb«raaSQbiilt ond giebt Um Beeht dir. Man ihbininrid4
Magadabqrg id. märt. 974. ind* 12. (lege 1.) . a, 97, inp« 12.
. (Urkb. 1,292 nro. 236.)
Bühmer, Beg. In^, 8* 21 nro, S99 wu 973 wegen «. mgn, S7. mnd
imp, 12, wie aimk wegen ü^ereintHumumg mit dm Itinetm > nmd da
Otio L 973 mai 7 zu Memlden etarh, Oedr. Miraeue^ Qfgt^ dijfL 1065;
hieravn Ilonth. 1,308, Bertholet, Ilist. de LuxenA, 3^9, QaOia C&rüC
lSß2ö. AOe theiU eum Jahr 971, theä» mu 974.
269.
9t3 Mrz. 15. (Mi 15 ) Derselbe schenkt dem Kloster Echternach das tob
dem Grafen Ridiar bisher als Leben besessene Gut Eckefeld und einm
"Weinberg zu Lchnicnj welcher dorn Kloster entzogen worden war. Ort
und Zeit wie vorher. (Urkb. 1,293 nro. 237.)
Nicht hei ßöhtner. — Jm cfoldnen Buch d^r Abtei EchtemacJt hat
diese Urkunde 973 ii, maji, vgl. Hegest in l^uH» de la eociäi,en^chäid%
Digitized by Google
de ImmA. IßfiS md wäre, wmm dAetu ridMg, dieadbe OUo IL «w-
'wmHkMÜem md mm mai Uff m mUmv • ' *
270.
•7S jnn. 26. Kaiser Otto II. schenkt dem Erzbiachof Tiieuderlch von Trier
einen Forst in beBtimmten Grenzen in der Bcdonsischen GraiVohaft (Kyll-
wald). ^Vormatie 6 kaJ. jul. 974. ind. 1. a. rc^. 13- inip. 6. (Urkb.
1^4 nro. 238.) ' .
Bfä^mer, Reg. Imp. S. 24 nro. 434 m 973, Mtdem «mf diu«» Jahr
die TndikUon wnd Regierungsjakre hinweiemi vergL amck Oieedrre(M
m HmiJk^a JaMUehern des deiUet^ Beidke IL i B* tU^U?.'
flbftl^ 1310.
271.
978 27. Derselbe bestätigt die Privilegien der Abt< ! St. Alaxiinin l-oi
Trier, namentlich die der ImiuunitÄt wnd freien Abts- und Vögtesv«iil.
Wormatie 5 kal. jul. 974. ind. 1. a. r^n. 13. imp. 6. (ürkb. 1,294
nro. 239.)
Böhmer, Heg. Imp, S. 24 nro. 437 zu 973 wie vorher. Gedr. ZyU
Mk$ 3,26 mä MtMogr. md Qiegd. Lümg, BeiekeaHtkdf 16^:
Vit
m M. M. DflfMllN» htmdgi den '&mlSA Trier die smOiliMalicbe Ge-
rkh«lWkfllt und ZcHkAdbrni dMMMk VSbidm qnd Loiret und die Im>
munität. Aqmagfmni ptUiilii 7 k«L üag» 974 md.M. m, ngtt. 19.' imp.
6. (ürkb. 1,296 nro. 240.)
Böhmer, Heg. Imp, S. 24 nroi ~d4ß mi973te%eiwrher. Gedr. Honth.
1^10^ tmriehtiff mm juL a&i'
• r». . ■
•78 tag. 22. Derselbe bestätigt dem Nonnenkloster Horreum zu Trier seine
genannten BcsiUungen, die Unoiittelharkeit und freie Aebtissinnen-Wahl«
TreTeriä 11 kal. sept. 973 ind. 1. ^ regn. Uttonis imperatori« 1. (Urkb.
1,297 nro. 241.)
Nicht b&£ Jföhmer. — Auffallend der Eingang Otto rex und da»
AriMA o. regn. L, wdekee hier ioM MH dän Tode Otäo*e 1. 913 moi
7 MHgew^hedeAei^ Wam ger^tihmei m eeM mAmiH
' «74,
1- > ♦
•TS MS. II. 0«fi6lbe BdmH din EiMÜft Ttm ftr dw M d«n Ersbi*
Bcbof Theoderieh in Trier gefundene ehrenvolle Aufnahme die MflDsen
zu Ivbj und Longuion. Frankonofurt 6 kak Mpt. 974 ind. 1. ft. regn.
18. imp. 6. (Urkb. 1,298 bbo. 242.)
Böhmer, Reg. Imp. S. 24 nro. 450 «tt 973 wegen ind. 1 und regn.
a. 13. imp. 6. Vgl. auch Oiesebrecht m Bomke, JeArk, dee demtechen
MmkeLx^-^ Oedt. Umtk^lßM. <
Google
•13 Mg. 21 Kaiser Otto IL ii iiHiliuit der Abtet 0C MteittA» M-TH«r
dJe f^oreelben früher entzogenen ;und jetzt im Besite des EnUacbofe voiT
Mainz bcfiudlicbc Güter io) Nah-, Worms-, ^n^i Speieigai»^ nachdei»
hcm Vater an cfieser Restitution durcii den Tod verhindert Wtrdeo.. Ort
^ . /Zeitangabe wie vorher. (Urkb. 1,298 nro. 243.)
Böhme?; Reg. fmp. 8. 23 nro. 451 su 9/3 wU vnrhet^ Q^Mof
um, Coli. ampl. 1,320; hiet^ Honth, lß09, , »
•1t: ' EiM)iic6«^ Dkfil>Mc& Ton Tkier filUrt in ' das frühem . blüheRde. nun
aber seintr Beeitnnigeik beraubte ManenUoBter m ri|w sa trier (8. Ha-
riae ad MarIjKoa) wieder HSncMi^in, denen er den Deodat anm Abt
. giebt; i«0«ita|rft die £c§h«rti Mtbrn^ ii«ldib e« adtiAenafZTWeK
nachdem er ^ Pabet Btnadikt gdfl(g«Btfi<fi' 8«inlr »WallfiiMt 'naeh
• lioin hnrfUr dt« Befltitigun^ und für dea 4bi:da8.:att»Beblit' der Stell-
vcrfretun? des Erzbischofs wieder erhalten hatte, and bewfll^d«B Klo-
ster die freie AbtswaW, In majori« eecleaie oäpituFo a. poni 9. 973.
i^Ä- 1. imp Ottone II, u. 5\ (richt%er 6.) (Urkli. 1,299 itfo. 244.)
Qoerz, HeueHten 8. 6. Gedr. Calmet , Hisf. de Lorr. 1. Ed, 1^85,
Günther, (Jud. difÄ 1,77. Dk Ind. 1 >rei<>t ^-nr SqH. 24.
' Mit sig. unpr. ron ,-uiiiem Thon, mit ficht fai Ahdru^Jc : &chriß und
' ÜHhograjffhit um dem 12. Jahrh. Da* öugd war 18t^ noch ebuge-
• ihM^gtJ 8itkelTkitt, ;C^romk 1^23 123^i i . ' ^
!. '! :• .Ol • . > 1 - .1,
"v . . ■ V.- vn„. • . \ .
•18. Kaiser Otto H. bestttigt dem 8t IfaEliDAloelv m tbiw^dk gnfeann-
ten Reehto und Bcsitznngon, wc^dM^ demselben 'widerrediilidi entsogen
worden waren. A(|uls<^ani palafiö 975 ind. 3. epact. 17. Concor. 4 a.
. imp. 7. (Urhb. 1^716 NaeKiri iItä I .) I v
Nifht hpi HyihmfT. — 77« En^ch&f Rodm* 99H Mamty im dessen
Stflie der A>iotnr OUnth*^ reragnostirt , litu^ Moat/e^ , ' 0>k>mmti'ooA 975
Ja/t. 13 Htnrh, ffo würde die Urkunde rar die.srn Tng zu stetze7i. sein, in-
dem hiermit ind 3 u?)d concur. 4 »itiinvit; aitch du h Itinfirar den Kai-
tcelehef am 0. Jaaiuar zu, Wer} ein^ UrkinMc ausstellt mtd darin
apr. 4 SM AatAeit^ ihtem feieH ftMrgL Böhmer, liegeaten 8. 26), ntchi
teidenprieh. Dagegen fäUt epacL^J7 in't Jakt 91$ imd da» 9U 7, %mp,
m dte. 26-974 dee. 24, wie m^haupt die Angabe wm ^eJUm w^d
ijp<«i>TWitoii w 4bim* ÜrkiikJkf dimd Kklii^ JmMUk im': ' *
m
•15. Kf7!b!Hehnf Theoderich von Trier, darauf bedaoht, die zu den leiten
Jiera<;>g (ii^^clbe^t'^ nnd nnrtDtd'^ 7orst5rten und> beraiibton Kirchen wie-
der lierxusteilen . l o.^tätii^t drni i f st;uirirt<f>n St, Martinskioster 7a\ Tr ier
die frUbern Schenkungen deb beü. Mafoetikus and fügt denen neue
•
Digitized by Google
hinzu. Treviri 975. iad. 3. ^^ML 17. ooncar. 4, «. Otton. imp. 7
iüfiOv l,Z4$.^Mh<lw.«iri(m .3*) . i i. l ; t. . y. •
H Jkiyafcfnrfwi ^frtmt^: <gwo% If^rfitk^, dmätdfe MUh^v t
. • 1 .. . r > l 1 0 . • * 1 J
■
•1§ las. 18. Pabst Benedikt VU. bestätigt (ähnüch wie Pftbat Johann XIII
am 22. Jan. 969) dem Erzbiscliof Theoderich vpn Trier die Privilegien
und Vorrecfcrtd seiner Kirche. Dat. 16 M- febr. pout. a.' 1. 'imp«nuSe
• ' Ottöne a. 7 (Ifege 8) ind. 3. (ürkb. 1,302 nro. 246 zd 976 janTlg.)
Jaff4, Reg. Povf. S. 33^ nro. 2896 gu ^75. Gedr. Uon^KlßJ^,
Oesta Trev. ed.^ yUenhach 1,106. Kyriander, Ann, Aug* Tre», ß 99
■ iiarfr, HilLar, Vmd. BiH. Trev, 3l, Eastr, . ^
280.
4^;?^ ^11. 18. DcrKcibe scLenkt dem Eizbischof Thesodoweh vonriVieB för
.scjDeiJ Eifer in WicdcrliQrsU-'llung der KUinter imd wegen ueiDcr häufi-
gen Wallfahrten nach Rom die Ceüa der vier Qdutinten- iuiAeM^ DaL
wie vorher, (ürkb. 1,303 nro. 247 zu 976.)
■Jap, lieg. I'mt. ß. 333 nro. zu 976. Gedr. lirofrer, Ann.
l,4ibi hieraus Honth. 1,314. BuUaj: Rom. f),t. (\x (juelmeH , Concä.
. 1^70. Manui, Cunc. 19,07. Marttnte, ( Ul. ampl. 4,164. ({pyfrr Trrn.
.w . ed. Wiftmback l,i09, KyrioMder, Ann. Aug. Trev, 8, UaHziieim,
Gmm. Qmim. 2ßß6, LeibmtB, Anfi. Lnp. 3,341.
'•. *. '•*. ^. ,i''-<, .4'.
S8t
Andern das Recht der SteUvertratiiu^ d'(B7^tii9cbo&. 0at. wie
' ^iliiBir. Wrkb: l',Ä04 ■mi'm *P m |&. jS.) ' ' '
• NiMhei Jap. ' •
ins, . Ppikaijevali^gr :d«i A]^M4u4wci|.>WIMdi «ift d« Abi« 8t JCaxi-
mip bei Trier üib^ dip Ki^cheq . e«| Q]H«h«Im «nd Bflitedieid im £1.
. Ajigw w der ^^rMkaU üermann's Act. in eetnblo Mjiiite m tUU
Lumeresdo^; oon^rmoft- di^nuo Troveris in moiiaetario €L ICaiimini
^6. Ttgü, Ottonis 15. imp. 8- ind. 3. (Urkb. 1,301 nro. 3tf.)
Qedr. üonth. Ißm. Guden, Cod. dipl. 3,1080. - Wegtn regn. a.
15. Ottonis und ind. 3. zicutchen 976 mai 20 und 9^. fsBend, Jmp.
r». 8. Ottonis heginnt 974 dec. 25. — Kindliuger, Samml. merkwürdi-
yer Xae/ir. und Urkk. Lpz. ISOti. S. 17'2 frträhnt dieses Originals als
•diarti» tndmiatOf todches sieh m rrivaAbmitz m Maina b^kind. ' ■
Ttmm^t^^ Uan noa qua
VW, ßrsbiflohof Thflodorifili inon Trier schenkt imn itMoAm^iuMitm md
von Pabst Benedikt bestätigten Marienkloster in rip« la TiAk du Dori
Sleich. 976 ind. 4. «. Otton. IL imp. 6. 9.) poa*. Thawiaki i.
12. (Urkb. I,a05 nro. 249.
Ooem, Bretten 8, 6, intL 4 vor 8^ 24 faOmtd.
• • "«84.' • -•
965— OTT* Derselbe bestätigt deo crzstiftischeu Leuten zu Pillich ihr Erbe
und Gut und die freie Verfügung darüber unter si^h. Oliue iiutum.
(Dfkb. 1,286 nro. 280^ta^— 975.)
' Ooerz, Regeatm'8, 6, Oedt, Gunther, OoiL l,t6, Ih M
keine beetkimiere ZeA tm der Urkunde ermäüfn läeti, die da Mrabi-
etk^fi Theoderiek wm 965— 977 jtm, 6 angenommen,
885.
|f93^ 9T7. Kaiser Otto II. vertauscht mit dem Erzbis^hof Theoderich von
Trier das Nonnenkloster Ilorreum zu Trier gegen das St. Servatius-
kbster £u Mastricht. Ohne bchiuss und Datum. (Urkb. 1,285 nro. 2^
zu 966-971.)
Nicht bei Bohimr. — Gedr. Oümther, Cod. dipl. 1,74 zu 966—371. —
Da Kaiser Otto II. 973 autj. 22 noch die Unmittelbarkeit des Klo.*ter3
. Uorreum heutütigt, ao ist dieser Tausch nach dieser Zeä bis zum l ade
Erzbischofs Theoderioh 977 ^Mtt. Q kier angenommen nnd dem Otto IL
zugeschrieben, obgleidk OU^ IIL 993 *apr* 18 dieeen- Tamik eeüum €hoee'
wUer, (deo Qtito L, nntenUik. VergL audk QUntker 1^6 Amterk.
286.
9181 All§. 9. Erzbischof Egbert von Trier schenkt das Dorf Langsur an der
Sauer der Kirche des heil. Maternus zu Trier, welche an der Nordsdte
von der des heil. Eucharius erbaut ist (später Abtei St. Mattheit}. Tre-
veris y7b ind. 6. 5 id. aug. a. epifc 3 {Icgo 2). (Urkb. 1,306 nro. 25i'a.)
Goerz, Eegesten 8. 6, — Mu sig, impr, von weissem Wachs in Trkr.
978- Pr«kttie?€rtng der Eheleute ITdo und Gwl« mit der Abtei St ütsa-
..'> min bei Trier über Liiiridereieii «nd dieKinbe'Ba fiortedflo im Bedgn
•\ .in der Gnfiobaft Otto*« nnd-Iilllidereien sa GimdoUfaigen ha EMdgea
in der OmMielk HerBMan'i. Treveris in eedeim S. MfcTiminl 979. nid.
6. a. regn, Ottonis 16. imp. 8. (Urkb. 1,807 nro. 251.)
Qedr. Howth. 1^19. — Wegen M, 6 vor den 24. Sept. 978 faUend;
. dagegen weisen Ottonis a, regn» 16 wnd imp, 8, awieeken den 26. Mm
nUd 24. Dezemb, 976.
979. Erzbiachui Lgbert von Trier schenkt der iurche des heü. Maternui
Digitized by Google
All Xrißr (#j>iU6r St, MiLlthewkloAter ^«Dtont) dbs Dort I^angsur der
Sftuer, wfll«bM «r vaa dota ;|I«3Mg wo/^ lUfkgffra Adalbert von Lo-
/thrix)^ «id 4eiMii Gfli»»hUii Jndilii ^^kanft JmI. (Xfwnds in Mde-
m Wim: 979. «pisc *. 4. 974tV. l^aO? an», fl^ U)
«iiJ Ii. Ed. 2ß33; Uimih, IßÜO, J>u M$bm€s V^tg^tger,
ErMekef ^^eoderü^, 977 jun, 6 gestorben ist, fiele da» 4. Jahr $einea
BpUikcpats erst in die zweite HtAße de» Jokr» 980—981.
'Ditte 'U rJm nde (im 2Vi»r) ist mit S an grünen Seide n<*<'hnUreit h tin-
genden Siegein vet^eken : a) ist das de« Erabi»ehoft in wtdcr Form
2" breit, 4" ho<!h und zeigt den Erzbiselurf in gcm»» f^igur auf einem
rmt Hundsköpfen und Füssen remehenen Sessel mit Tiara, Pcdlium
und Stab in der Linken, die Herhte segne^td erhoben. Umsehriß: S.
KGliEliTL DKI. GRATIA. TREVlkoH. AHüffTEPS. h) ist das
g^'OBip Reiff i'sie gel des Herzogs: rund, 4" gross. Ein ganz geharnitrh-
fer Ritter sprengt links, den Schild in der Linken f in der rürkworts
gestreckten Rechten das Sahwert, auf Schild und Hossdecken ein Adler,
auj dtm Helme 3 btdern. r) ein orales Siegel mit einer Dam^, in der
Rechten einen Kreuzstab. Umschrift: von b: SAD ALBERT I itiarchio-
«IM et dutti» Lott, von e: 8» Jvdtite. mar<A%oni»8e, Lotkoringie; überall E.
Da» Heiteraiegd hat aiieft ein Gegensiegel: Adler: 8, 4ecr. ff^trcA. due. Lcftt»
•ttB9 llUi- 1- Kaiser Otto 11. bcxtUtla-t dorn Kloster Echternach die von sei-
nem Vater da'^rlbst wiedor eingeliihrte ürdeiMsregcl des he!! Benedikt,
nknint es »n Trinen anmittelhai f n Schutz und verleiht ihm das Recht
der freien Abt-swahl. Aquisgiaui kal. jun. 980. ind. 7 {lef^e 8). a. Ot-
tonis 11. rcgn. 19 (lege 20) imp. 13. (Likb. 1.309 nro. 253.)
Böhmer, Heg. Imj). S. 30 nro. 562. Uedr. Miraeus, Opp. di^ X,6öö,
wo srpt IS. Entbischof Egbert tmi Trier entaeheid^t f||9f^ ^Slfeit.swisdMn
Minen und den domkapitularischen JUgrm ü rr die Abgabe, ttedena
genannt^ ans ge'wi^seu doinkftpit«lari8chen W'äldern <u Leningaond Ke-
rkba. Trevin/) Jn fpidibae juxta aulam publicain, judodie id. Jipt. die
dominica. 979. a. pont. Ekeberti aepi. 3. regn. Ottone II. a. regn. 8.
(«nd ind. ß, welche Im ürkb. nachzutragen.) (Ürkb. 1,308 uro. 252.)
Gcer-, Regelten S. 6. — Da der 12. Se^it. nicht im Jahr 97^9, son-
.äeryi 9öO auf einen Sonntag fiel, m ist dieses .fahr, irozu aurh ind. S
passt, finge nojunhen , indärn cUr Tag des »fahres 977, ?ro das Pontißkat
Egbert' s Jf>iinnt, nieht bekannt ist. Da." regn. Jkionm II. a. S, ist je-
denjalU II irrichtig, mdmi am 26. Mai 979 Otto^s II. regn. 19 und am
26. Dezember 979 dessen irnp. a. IH. beginnt.
.091.
f8t. DiiMlbe aehenkt uatir iOagcn abar'din bmnibten Zmtand derKir^
40a
Digitized by Google
G34 Regesten Nro. 291—295.
•
• •' "eben seiner Dl'&z^e, dem Marienkloster 2u Trier geltgentlich df^r Efn-
• irfShißüg ron dessen Crypta seine Besitzungen zu Covern dind in ei-
n«r tfwiiteii Urirande aoobiDAiB diese mit deneir su Gondori) Treveris
980 ind. 7. regnanto Ottone H hupetatore. (Urkb. 1,810 uro. 254.)
Qoers, Begttten 8, €, Gtdr. Günther, Cod, dipL 1,82 Und 84. ^
Da» Jahr $80 Iku hü mm 24. ßept, ind, 8.
.^1 31). Erzbischof Egbert von Trier schenkt der Kirche de« heil.
; Paulin dasell>ht am Festtage dieses Heiligen als Ersatz Hir derselben
entzog-ono namentlich autgeführte Gütei' die erlediVten Lebers des Om-
fen Lutiiard n genannten Orten. Treriris i^öi uid. 8. r^;iuinte Ottone
secundo. (Urkb. 1,311 nro. 265.)
Ooerz, licgfstfM S. Ü. (Jedr. Brower , Ann, 1,484: /utrautt liouih.
lyiJL Ot/uub^ä, üerechtianie des St. rauLirUitijh S, ö aus dem Orig.
ToUier, Addii. 123. Hartzheim, ConciL 2,663. Schmitz, die Kirche des
heiU PauUn bei Triet 8. 4ö4. Leihnitz, Amt, Imp. 3,421. - Das Jahr
981 hat hi» sept, 24. die 9, Xndiktüm.
m.
981* Derselbe scbenkt in gleicher Weise wie vorher 980 dem Marienkloe»
ter zu Trier das Dorf Matbru. Treviris 981. ind. 8. regnantc Ottone
secundo. in die dcdicationis criptc. (Urkb. 1,313 nro. 256.)
Qoerz, Ilegesten S. 7. Gedr. Hoefer, Zeitsoknß 1^19 ex or, — • Ho«
Jahr 981 hat bif< sept. 24 die 9. Indikfinn.
Die zu End'' d'H 12. Jahrh. geschritbene VrJrvu'.U- it't unit-n vu'* ti-
.i.IMm sehr 2>i^um}}en »Siegel bedruckt. Dien ist tum rothiichtr , thouurUger
Masse, rund, circa 3" gross, und zeigt den Lr^bi&choJ büt auf die Hilf-
ten, mit dem PnUium und einem seltsamen Barett f in der recJUtn dru
hinten Stab an der Schulter, m der Linken ein geeddoeeenee Bnch hal-
tend. Die fieiatehende Umschrift : f BKEBERTV8 und neben der
mtr'AROEIßJPB. Li
• iWI iU. I. Pabet Johann XV. bestätigt der Abtei St. Matimin bei Trier
ihre Privilegien, namentlich die freie Abtswahl und Immanität gleich
der Abtei Prüm. In saci ario S. Petri md, 15. 7 id. jan. a. peot. pape
Job. XV. (ürkb. 1,315 nro. 258.)
. . J^f^, Heg. Pont. 8. 337 nro. 2929. UeUr. ZijiUsiu^ 2,26. Honth.
1,326. LUnig, Tteiehsarchie 16,264. GaUia ckrist. 13,327 mit ^nrnt. a.
. W. und Jahr 967.
1^8 iee. 18. König Otto UL beatiltigt dem ErsbisehoT Egbert Ton Trier
die PriTiligien der ImmuDitftt) der Freiheit von Abgaben imd ZlBlüm
• wie aueb tob jeder weUlichen Gerkbtsbarkeit lUr die Beailmuig« en-
Digitized by Google
Reg etten Uro. 29&->288.
ner Kirche. Colonie 5 kal. jao. 989. ind. 2. a. Ottonia lU. regn. 6.
(üriil). 1,315 nro. 259.)
. Bdkmisff Uey. Im^. S. 36 nro, 060. Oeär. GUnthet, Cod. äqd. l,8ö
. «»• 989» — Die kaiserliche Kandei rechnete den Jakrewf^fang bekatmi-
Uek mAo4» von WeihneuAten «m, daher 988, wo amt^ am 26, Pez, da»
6. Regierungejahr Otto*e IlL heffinnt,
296.
9ß9' Die Aebtisßin Knofhüdc zu Pfalzel vermacht ihrem Kloster in Gegen-
wart des Erzbischüts Egbert von Trier B5 Hörige. In eoclesia supra-
dicta (Palaciol.) 989. regnantc Ottone III. a. 8. ind. 14. (ürkb. 1,317
nro. 260.)
Oedr. Hoe/ej-, ZeUschnfl 1,529, ^ Indikt. U aU Schreibfehler ßr
ind, 4 genommen, kannte die Urkunde wegen regn, «r. 8 nnd ind. 4
zwieehen den 25. Dezember 990 nud 24, Sept. 991 z» eetzen sein.
■ 297. * '
990 iuo. 1«. Konig Otto III. bestUtigt <kv Abte! St. Maximin bei Trier
die Immunität und verleiht ihr das Keelit freier Wahl ihrer Achte und
Vögte, wie auch Freiheit von Sehiffszoil und Aus- und Eingang, Kauf
und Verkuufj Wasser und Weide in den königlichen Städten. Fraiico-
noTtirt 16 kal. jul. 990 ind. 3. a. regn. 7. (Ürkb. 1,318 nro. 261.)
Börner, Heg, Imp. B. 36 nrq^ eße. Qedr. ZgUetnw 2^ mü Mo-
nogramm ^nd SiegeL Bonth, i,$27, LUnig, ReiAtarMf 16^266, In^
Awzug Leibnitz, Ann. Xmp. 3J647.
«98.
♦991 Sl»p(. 13. Kaiser (!) Otto III. sc!\enkl dem 8t. Martinsstilt zu Worms
die St. Petcrskirche zu Boppard mit den Filialen und Zehnten , wie
auch den Zoll daselbst. Rome id. sept. 991 ind. 6. a. regn. 9. imp. 1.
. (Üficb. 1,819 oro. 262 )
lifuM hei JBfthner, Oedr. Sehannat, Hiat, Wormat, 2ß0. . LUnig,
HeiiAearchio 21,1294. e. Ledebur, Archiv 14,79. — Die Utende ent-
. hiüt bedeutende Widertprüche. Otto III. wurde 906 mai 20 oder 21
im IS. Jahff atiner Regierung ind. 9, zu Rom aU Kaiter gekrönt und
hi^ sich in diettem ersten Jahre seines Kaisertkums am 16. Bept. wie-
der in Ingelheim am Bhein avf f > ergl. Böhmer, Uegesten S. 41). Der
in der Urkunde t/rnannfe Pahitt (Iregor (V.) regiert^ mn 996 — 999 Febr.
und Bi.it hcf Illldtbald ron Worms oon 979—998 ai/g. 4, mmste da-
her die Urkunde in 996 oder 997 fallen, in welchen beiden Jahren aber
im Sept der Aui^^/- nicht in lioin war. Der Abdruck bei Schannat l.
c. ex archiro enthält weniger Bedenken, indem er Otto rex beginnt, de*
Pobttee Gregor nida enMnt, aiear z^n, OUoniz in^ Bern. aug. bat,
aber mit dm Datum: id. sept, 991 ind, 6 sehUezzi und daber (ind, ß
ciz ßebreibfehUr fitr ind, 4 angenommenj dem Jahre 991 nixM wider-
zprM^t.
Digitized by Google
R^^ten Kro. 299—906.
m.
99Z (fefc.) Kaiser (!) Otto III. bewilligt <lora Abt Ofkrad von St Maxi-
inm bei l'rier einen Wochenmarkt mit MQnzreeht (Wechselbank) für
<len Chi Billlcli im ^foselgau mit demselben K'iüigsbann wie die Markte
zu Mainz, Küln und Trier haben. In IngdUeim curia «. regn. 9. (Urkb.
1,320 nro. 263.)
Hofau fr. Reg. Imp. S. ,37 nro. 6S4 zu 992 f ehr. wegen renn. a. 9
und IngtJJieim, wo Otto III. am '22. Febr. eine andere Urkunde cmw-
steUte. Gedr. Calmet, H($t. de Lorr. I, Ed. 1,398 und IL Ed. 2,249.
Marlene, Coli. ampL 1,361. Honth. 1,338. Gallia chrütt. 13,329; edle
zu c. 1000 wegen de« genannten Äht Ofkrad, welcher um die&e Zeit dem
Mt FoOerad gefolgt mk» toU, wdAer aber oMcft fUr Foücrad ver^dttie-
gern hSwnte^
092 apr. 3. K'"nic; Otto TIT. rorloiht der Abtei Kchternach das Mäntrecht
(nnmmns probabileß pcroutiarc) in dena Ort Echternach AqviagEanid
Don. apr. 992. ind. 5. a. regn. 9. rTTrkb. 1,320 nro. 264)
BohTner, Rfifj. Imp. S. 37 nru. 6<^S. Gedr. BerteU, Bist. Lur^^.
S. 164. ßertkotet, UinL de Luxemh. 3.10. Jlonth. 1,328. PvbUcat. de
la socUU de Luaxmb, 4,74 mit Facsimile, Gaiiia ehrtet, 13ß2^,
001.
MI ml 10. Derselbe erlaubt den Oebradern Stgebecio und Kichwu in ge-
nau angeigebenen Gramen swiicben der Adenau und Abr einen Bann*
forst zu machen und bewilligt ihnen darin das ausschliessliche Jagdiedbl
aaf Hirsche, Eber, Rehböcke und anderes aom Kfinigabttinc ^Ma^
WUd. XoTiyiüa 14 IttL Inn* 992. ind. 5. a. TCgn. 0. (Ufkh. 2»17
' Nacbtr. 33.)
B^hmiT, heg. Imp. 8. 37 «ro. m. Gedr. Qumker, Oed.
008.
992 Mai 29. Derselbe restituin der Abtei St. Maximin bei Trier die ent-
aogenen Güter im Nahe*^ Worms- und Speiergau ; was schon sein Vap
ter (973 aug. 27) dem Abt Thietfiid «nd dessen Nachfolger Ogo ver-
sprochen hatte I woran er aber durch Tefacbiedene Kriege und Beiehi-
Bachen mhtndert worden war. In subnrbio Treririe in eeenobio pre-
didi Saneli (Maximini) 4 kal. jan. ipso die feetiTO 8. Maximini 099.
ind. 5« a. legn. 9. (Urkb. 1^21 nro. 265.)
Böhmer, Heg. Imp. S. 37 nro. 693. Gedr. Mmime, CoU. onylL
Hoiuh. 1^. Kremer, Orr, Nase. 2ß9.
000»
i^OÄ ipr. 18. Derselbe rcstituirt dem Er/.bisviiof Kg-hert von Trier das St.
ServatiuskloBter zu Mastricht. Ingcleheini 14 kal. mai. 993 ind. 6. ^
regn. 10. (Urkb. 1,322 nro. 266.)
Digitized by Google
637
Böhmer, B^p. Tmp. 8 SS nro. 709. Oedr. Brower, Ana. 1,491;
hieran* Hontet. 1,^)^1. Lüatq , Reichsftrehw 16,200. Genta Trm. ed.
Wyttenhadi 1,112. K^riattder, Ann, Au^. Tre&. 101, Leiiym)^, ^IMI.
/mp. 3,587»
•M MAl 15. König Otto ni. restituirt der Ajbtei Echtemack ihre sämmfc-
liehe im Reich gelegene und an Andere zu Lehen gegebene Kirchen.
Metüs id. maj. 993. ind. 6. a. regn. 10. (ürkb. nro. ?67.)
Bifimer, B^g, Imp. 8. BS «ro. 712. Gedr. Mü-aewi, U^fp. ätpl. I,6ö7.
305.
•M. Graf Skiglned und Mine QemtUin Hidewig rennaxhiea dem Kloster
St. tfaxmim bei Trier, wo ne ifcve Gnbetütte gewXblt bAben, ibreBe-
MÜBangen Sit HarM in der Ax^mam-Qn/UktA ilm SelBe» Heis«
Heb. TtevttA » moiMMi« a Mubhum 968. vtgB, (Hbutm HL a. 10.
bd. (UiiLb. IßU uro« fl6§.)
0€dr. Tt^, Am. 12t Minmi, Opp» dipl, 1147. Hanth. 1^.
BitiMm, Hüt de Lvicemb. 3,11. iMnig, Reiehtarckw 16,2^6. Du-
cke»»«, Eitt. de Luocemb. 7. I^aM»^ AmL Imf* 3/188, ^ We§eik M.
6 vor Mpe. 24 faUend,
m
Mi 35. Die Wittwe Berta Ubergiebt nach dem Wülen ihres ventor-
benm GensUi Velknsr die ibt sls dos amgmMpa. Otttar so Boden
IM Saurgau ia d«r Gcsfinbeftr W«llei£«geQ* itm Klote Metiaeh. Me-
dielMensi eoenobio 5 ksl. mert. 995. (ÜAh. tjm uro. 270.)
301.
995 MV. 19. Ki nitr Otto ITI. schenkt seinem Getreuen Bcct lin das Gut
Domnissa im Nahegau in der Grafschaft Emicho'«. Aquisgrani palatio
13 kal. dee. 995. ind. 8 (richtiger 9) a. regn. 12. (Urkb. 1,326 nro. 271.)
Böhmer, Beg. Tmp. S. 40 uro. 761. Gedr. Freher , Or. Pal. von
1686. 2,44. WUrdtioein, Subsidia dij/l. ö,397. Günther, Cod. dipL 1,
90 miit ÄhweichiuigeM.
Ma» ahet $'* «m 1)uirdmmeii\^tabmde kreitrunde Siegel wm Mim-
996. Der Abt Volkuiar von St. Maximin bei Trier beurkundet einen Pr©-
karievertrag mit Bertha, der Wittwe des Grafen \'o]kmar über die Orte
Mudenfurt und Dalheim im Moselgau in der Grafschaft Walleriangen.
Wsfaieihiirt in eod«i eeinitM« (Wsldei«ving&) 996. OtMrfs HL regn.
16. imp. 1. ind. 9. (UfkU 1^ nto» 976.)
oiyui^-o uy Google
618'^ IfajuHii ITib
Ctdmt, Hkt, de Larr. L Ed. 1^ wnd iL Md. S,248. BimtL 1^36.
" Wegm OtUmis III, n^, o. t und uhL 9^ flük die JM^^rtigumg
zici§eh€K mai 21^9epL 'Z4,
309.
987 »rl. 26. Kaiser Otto TU. gicbt ilem Sifrgo eine „r.a/e''*' Hufe z« Üie-
deiihüfen in 8iegfri<l'8 ( Jnifsoliaft, Aquipgrani in palacio 7 kal. noy,
9(9)7 ind. 11. a. regn. 14 imp. 2. (Urkb. 1,329 nro. 274-)
Sicht bei Böhmer. — //* der Jahrzahl is<t XC ausgelaßseHj ibie mit
Sickei^eit av9 den andern Angaben, welche genau auf 99^ pauen, her-
wtrgeht,
310
W8 Hj^r. [\ Derselbe t>cb(Mikt di-ui IJisthiiin Mi lz das <'a;^tell S(aarbnickpii')
mit Zubelior, woraus dassrlbe bisher viei Ungemach erlitten hatte, liume
in ecclesia S. Petri 18 kal. maj. 998. iod. 12. reg. ib. imp. 3. (Urkb.
1,330 nro. 27Ö.)
Niehl bei Böhmer. — Gedr. Kreiner, G^Mch. des Ardmn, Öeechl.
aM. JiMf. 13 und ä. *mp. 3 fäUen in 999. '
311.
1000 Im. 1. Grzbisehof Ludolf von Trier bcarknndet die auf seinen An-
trieb ge«chehene Schenkung des Edeln Hermann und dewen Bhefrau
Ada iibrr ibr Resit/thuni zu Tnbern an das Marienlcloster ^foseliifpr
7H Trier. wolUr das Kloster den Kbelfiiten auf Lebenf/oit einen Hot zu
\ elrooh und 2 Manfus zu Nittel übotfa^snn habe, und bestätigt dem
Kloster das Ilecht der freien .\bts\vahi. Act. in profato monaöteriü
kal. jan. i<KX). ind. 13. a. Ottoni/K III. regn. 17. a. poiit. Ludolfi aopv
7. (Urkb. 1,330 uro. 276.)
Ooerz, Hege&tenJS. 7. Qedr. Günther lj96. — IHe Jtahretangaben
aind genau* • . ^ . ,
Da», »ig. intpr. hat ^ die UfMchrift: fAUteinm dei,graHa. areAt!fptJoo-
pu», und war 1823 noch angehängt 8. Trier. Cftrom!^ 1823p, 122.
tit.
1000 nai 80. Kaiser Otto ni. verleiht dem Kloster Horrcum zu Trier für
den Markt an dessen Ort Kreuznach den kaiserlichen Marktfrieden. Tri-
burin [\ kal. jun. 1000. ind. 13. a. regn. 16 (rjchtiger 17) iiup. 4 (rich-
tiger 5). (Urkb. 1,.^S2 nro. 278 )
Nicht bei Bohiuer. — Das in Blei gegogeene tnünzartige Siegel hängt
am aMfin d»ppdteit Lederatreifen. * ' • ) .
• . , •
313.
NM aal ti. DeMslbe f«rtalaitt dvin dnvtift Tiier das Nonnenkloitar Ho^
renm sa Trier und gi«bi BcaüpuiniDgiB .über die Wpdil. der i^(tkifßmh
V
Digitized by Google
ftegetten Kc9. äid--äl7. 639
nen daselbst. Ort und Zeit wie ^ vorhergehende Urkunde, (ürkb. 1,332
nro. 279.), .
. Nidü Im Buhmer. ^ Der m der Urkunde genawnie ßrzbischof Ey-
, , hai vim.Trier (977-993} bedenklich, Ver$l» Vrk, mm_993 ajpr. 18,
wo dtm$dhm dtt$ SermtiwldÄner au MoMtrioht re^vtuirt wird. Im «7.
1000 Mfte ErMi^of ijudd/i
^iegtA wie he^ ncrherg^indet Urkunde,
iüi)i). Warner schenkt dem Kloster St. I^axinun bei Trierj seine Ma^d l o
dela' mit ibmi Kindern und «nem liftlbeii Manaua zu PÜftl^ji' iiä^'AH-
gau in der Grafecbaft äeinrich*!. Act. in monaaterio 8. Mäximini 1000.
ind. 12. regn. Ottonia HI. a. 17. imp. 5. (Urkb. 2,18 Nachir. 34.)
Nath den angegebenm Hegierungsjahren Oito^n III', fide die Aurfer-
tigung sieieelien Mai 21 wtd Des. 25 und ndtuU ind, 13 oder 14 haben.
(Sltfr. X.) Kihdahc entlässt die Ilericha mit ihrer ^achkoniinenbchaft au»
ihrem Hörigkdtavarhttltnisa uad giebt sie demSt. ManenitoBW att'Cob-
lene (später St Florio«8tift} als WadisKiospflichtige. Ohne Dat. (Urkb*
1,314 nro. 257.)
Oedr. Gunther, Cod, dijlJ 1J93 inU 10. Jährenden: — Aua der
Ufieunde eelbet lätel eich kerne Zeit näher bestimmen ; nur wenn die Un-
terzeichnung „Signum dni. Otfonis, Luitolß filii^ mit Sicherheit sich auj
.'u iKoni'j Otto's JI. 2^^en Otto, [dem er 974 das Herzogthum Schwaben
^^erlieh, deuten liess, würdt^ die Urkunde in diese Zeit fallen. Dieser
Otto, ein Sohn Ludolfs vnd Lvkel Kai»er (Hto'» I. von defisrn frster Qe-
mahlin IjditJm, wurde -''öi geboren uv(4 starb ßü'A in JtuUen uf»d »ein
Vater Ludolf ebendaselbst yö7.
816
^18—1000. Prekaricvcrtrag Yrniinaid's mit der Abtei St. Maximin bei
Trier über sein ültorliches Erbe zu Hekesdorf in der Ardehncn-Graf-
'schaft. Act Treviris in monasterio S. Maximini (Zeit fehlt). (Urkb.
1,827 nro. 272 zu 993 - 996.) ' "■
• Gedr. IhiditJi^ie, bist. Luceenb. S. TvUmrf Additiomi^ 126. IJov^h.
1^334 sum Jahr 996, Guden, Cod. dqA. o JOS'J zu 99. . — In der Ur- ;
i künde wei-den genantU: Abt Folkmat (987- liÄßjj und der Ardenneti-
Graf Heinrich, eoMtr 999 uidmndUoh eracMu und 1004 die Her-
so^mUrde erhidt. . •
sn.
1002 tvL 10. . Jiöü\g üeinriob II. (der Heilige) schenkt dem Gezo, ei^iem
Ritttt de» Bjaebofe Heinrieb Ton Wttnburg, ö .Mwuas m Babacb in
dea Cfamfen -BMeliB OmiaehMk. Babenborc 6 id. jnl. 10Q2. iol 15. a.
ittg. 1. (Urkb. 1,383 nto. 280.)
Böhmer, Beg. Imp, 8. 47 nro*. 894. Oedr. Oünther, Cod. d^, 1,$8.
^ Digitized by Google
640
■B«ge8ieu ^iro. b 18— 826.
1003. Auf iiet'elil König Heim ioli s II. unter dem Abt Udo errichtete? la-
v^'iitar der Reliquien und des ächatzes der Abtei Prüm, worin die von
dem da«elbt«t als Münch gestorbenen Kaber Lothar I. geschenkten Ke-
üquicn und Kostbarkeiten aofgelttlirt 'Werden. lOOS regn. Hefair. «. 1.
(Ürkb. 1,717 Naohlr. nro. 3.)
Chdt, Himtk, lß48. — Wegm regn, tu t, vor jmk ^fOlmtL
Sin».
1^(15 »^r. 9. König Heinrich TT, bestätigt der Abtei St. Maximin bei Trier
ihre Privilegien. A^uisgrani 5 id. apr. 1005 ind. 3. a. reg. 3. (Urkb.
1,334 nro. 281.)
hohmer, Heg. Imp. S. ÖO uro. 968. Qedr. Zylleuus 2,28 mit Mo-
nogramm; hierau» livnth. 1,300, BtitlnjUt, Hütt, dt L/uxemb. 3,14,
Lünijf, Keichs<ir<A{v 20,12i>.
320.
1005 nal 31- Der.selbe nimmt das Kloster Echternacli in seinen Schuta und
bestätigt die von Kais* r Otto dasiselbst wieder eingeführte ßi-nediktiner
Kegel und freie Abt^wahl. Xrajeeto 2 kai. juu. iad, 2 (lege 3) 1ÜU5.
». regn. 3. (Urkb. 1,335 nro. 282.)
Nicki bei huhmer, — Mit ■tiy. onjir. in Irier,
1005 itT. 22. Derselbe bestät^ das von dem Biscliof Adalbero tmi Meto
wieder hergesteilte Kloster Neumünster, welches mit seinen genannten
Besitzungen theils zu Lehen vergeben, theils 8onst vernnchlässigt wor-
den war. Tuisiburg 10 kai. dec. ind. 3 (riehtiger 4) lOUl. a. regn. 4.
(Urkb. 1,336 nro. 283.)
Nicht bei Böhmer. Gedr. Krämer, Qesch. des Ardenn,'GescJU. 2,285.
— - Nach Hirsch, Jahrbäcker des deutschen Iteiclis unUi- Heinrich II.
wäre ßischpf Älheto 1004 dec. 14 ifutor^ usd' ä^eiiU thm ^Üe 'Cr-
, femde daher verdächtig i vergL cUuelbst S. 339 Anm. 4 u, 8. 370 Ahm, 6.
322.
'1005 27. Derselbe schenkt seiner Gemaiilin Kune^unde sein Gut zu
Boppard im Trechirgau in des < trafen Beselin GraidtliAft. Throtnian
niae 5 kai. dee. 1005. ind. 3 (lege 4} a. reg. 4 (Urkb. l,oÖ7 nrt>. 2t^.}
BMiMr, Reg, Imp. 8. $J. «Hr. <Mk :Enatk, (M Quedtinburg.
69 mit Faerimäe.
883.
1006. Uiliande über die Erbauung und Dotirung der Kirche zu Merges-
mririe bber -deitni fiibv^kong' und 2iebatb^ang
tech den EMbiiebof WiiHgis <too Meiu. 1006 >ind.t8. legMnte Jumoie
Heinrioo et presidente Mogontiae eedeeie WifiigiBO -«epo. (UfUi. 1,337
nio. 285.)
Digitized by Google
Weideniack, Ä^. von Bmfftn 8. 4 IHt>v Ä Mr. CMm, Cod.
dipl. 3,1033. — DcM J. 1006 hu %nd. 4 üt daher indJVIUwohl
em aehrtikfdtUr ßir imd, IUI, fm aUo wrsqit. 24.
1008. Erzbiscliof Ludolf von Trier schenkt auf Begehren der Reli-
fjiMOB liiihttde, irelch« der trierisohen Kirche den Ort AjBchebach ge-
Mhoriil M> dM&Inleiiw Hia% HiniidMit, M— nflchimrolb und Age-
msttibsSiFloEiMlift fliCDhkna. Qliiie0it (Urkb. l^dlU ood. 277.)
€t^, Bäfotm fi. 7. Chdr. Qmttktt, Obd. d^l iJfSL ^ Wtam
1006 »tt Pabst Joiiaim XVIIl. verleüit dem Jirzbischof Megingaud ron
Trier das Pallium, in meiwe octobri. ind. 7. (UdU>. Jl|3<tö 286
zu 1009 oct.)
J^M Heg. Font, 8, 349 nro. 3026, Gedr. Iloe/er, Zeitschrift 2,142,
— Wegen M 7, «dEdhc «m 1 Ape. tM^imit, das Jahr lOOH ^€set»t,
326.
1019. ErEbischof Megingaud von Trier schenkt dem St. IfkrtinMlift
im Maienfelder Gau (zu Münstermaifcid) für Lese-Mut^ Guter zu KoU
tenheim, Mertloch und Alken mit geaaufir BestimnoBf ttiwr diftliiefa-
. ruQgeii. Ohne Dat. (Urkb. 1,339 mo, 287.)
Ooerz, Hegestm S, 7. Gedr. Gihither, Cod. di^. 1,99. Wegen
M^n^ud s M.^i4ko^at die ZeU von lOOö-'lOlÖ die angenommen.
XW apr. 8. Pabst Benedikt Vm. verleibt dem Gnblecbof Poppo Ton Trier
das Pallium. Dat 6 id. afr. «. Hdorici ngis 14. imp. 8. ind. 14
(UrJtb. 1,340 nro. 289.)
Jaff^, Heg, Pont. S. 363 nro. 30rr2. Gedr. Brotoer, Ann. IJSXHi.
Honth. 1,362. Liinig, R^irhmrckiv 16,201. Oesta Trev. ed. Wytten-
^aeh 1,127 mmd <ip. Peru, Script. ti,176. Kjpiander, Atm, Mg. Treo, iß4.
mi. Ktifler Heinrich II. verleiht dem St. Florinsstift so Coblens Zoll-
und Mttns- (Wechsel ) Recht ftir den Markt zu Gillenfeld im M^^iftldff
Gau. Frankenforde 1016. ind. 14. a. regn. 14. imp. 0.. (Uftb. 1,841
nro. 290.)
Nicht bei Böhmer. Gedr. Günther, Cod. dipl. 1,102 zum Jahr
1012. — Wegen regn, a» 14. und 3» vor jun, 6 tmd tkiM iUr
X4 J'ßllend.
329
X%1% (jtl n. Derselbe bestätigt das von deui Abt l^ro!d von Prüm daselbst^
gestiftete Collegiatstlft und verleiht ihm eiaen Jahr- und einen Wochen-
Digitized by Google
' markt. Friaeoncfert 1€ lal. SOT. inÜ 15. lOi?. *; fiQg*. tt. imp. 3.
(ürkb. 1,342 oro. 291.)
Böhmer r Heff' Jl^rnp. 8. 69 nro. 1158 zu J016 wegtt^ imL lä. regn,
a. 15* WHd mp» 3. Gedr, Hwtk» lßÖ3*
•W- • :.
1016 4cc 17. Stibiukof Po]f]po von Trier fllitl mh Awweitu]^ der tod
dm ÜMfant-loittr am MoMidbr sn Trter BoAs gmoanboMi Oanoni-
ker QBiI naoh Wied«MiniraOitang cMr AINm daii PrOfoiig dfv JUGtuM,
in diMMlb« wieder Iföiiche deffietthem Begel «m and Mhenk» die Ee-
pelle zu Bivern mit 5 Manaus. 101 7. ind. 15« 16 kftl. jen. crd. 1.
(Urkb. 1,843 nro» 292 zu 1017 dec. 17.)
Ooerz, Regesten 8, Oedr, Hölzer^ De proepücopi» Trev. 8, 5 «nd
■ iheilwetse Oet<fa Treß. ed. Wyttenhach 1, Animadv. 8. 38. — Wetftn
4nd. 16 und ord. o. 1. üi das JcJtr 1016 anzunehmen,
KelMir Oanriali II. lehenkt .dem Bnedit Tmnc. dbn Königsbo^ Köh-
lens nnd die Abtei im Treebirgan mit Zoll, Mttnse und Zubebör. Bo-
dercbrunncn 1018. ind. 1. a. rega. 17. imp. 5. (Urkb. 1^44 nro. 293.)
'Böhrio^r, Reg. Imp. 8. 61 nro, 1182 in den Dezember, toeil der Kai-
mt m Paderborn 1018 We^naehten feierte. Gedr. HontK 1;864. Qal-
Ito cAriwI. 13,3^. — Ind. 1 weist cor 8ept. 24 und regn. a. 17. und
imp. 5. vor Jun. 6 und nach Febr. 14, €lem aueh daä AroiMrlio^ /!»•
nerar nicht ipiedersprirlit.
Das kreisrunde Siegel von weissem W'a. /r-,- ist aufgcpresst , misst 3"
im Durchmesser, und zeigt den Kaiser in ganzer Figur auf einem tnä
Kissen bedeckten StufU ohne Lehnen im OmcU, dte Krom auf dem Haupte,
\ die emporgehobenen Hände hüten m&te den laUemcepter, Uidee den
■ ' Apfel. Freiatehende, nur durch den Fuss des Sessels unterMt^ene Um-
ackrift: f HEINRICHVa DI QRA, ROMANOBr JMP AVO,
882.
1819. Derselbe schenkt das Gut zu Honniniren im Engerfgaa, Welches ihm
Emmelin gegeben hat, dem Ilochatift Bamberg. Magontie 1019. ind. 2.
a. regn. 18 imp. 6. (Urkb. 1,344 uro. 294.)
NiSt hei Böhmer. Gedr. CHinthert Cod. dipl. 1,105, — Wegen
regvf a. 18 und ind. 2. zwischen Jun. 6 — Sept. 24. jallend,
Mk dem aufgepressten Siegel von hramem VPocA«.
' 883.
1888 sept. 27. Derselbe schenkt der Abtei Prüm das dem Fiskus anheim-
gefallene Gut Butenhart im Zülpichgau. Hamersteyn 5 kal. oct. ind.
3 (lege 4). 1020. u. regn. 19. imp. 7. (Urkb. 1,345 nro. 295.)
Böhmer, Reg. Imp, S. 62 nro, 1202, Qeiir, Martene, (Ml, m^l,
1,380} hieraw Honth, Ißöö.
Digitized by Google
m
UM «w. KalMT HeiMiek IL icbwkt dem Hooliitilft Binbei^ «1« bi-
AehÜMto ^Ktfelgat 4Ui Von d«B flnUiMhof P«pfD Trier eriiklteae
Gut m Irlich und Orambel im JSngerBgfto.' . Aj^fwto 8 id. mit. ind. 5
(lege 6). a. regn. 21. imp. 9. (UrJcb. 1,346 nxo. 296.)
Böhmen , Reg, /mp. Ä «9 nw. V232. Oedr. Omker, Cod, dipl.
1,108. Uey^betgetr, fchnographu» 1^ Mäetrakt. * / .
1023 lUD. 18. Derselbe bestätigt der Abtei Kchtenmch das ibr von Kaiser
Otto III. Terliehene Miinzrccbt. Niusi 14 kal. jul. md. 6, 102i^. a. regn*
^ 22} imp. 10. (Urkb. 1,346 m-o. 207.)
BiOmer , Reff. Imp. 8, 64 nro. 1243, Oedt: Bertha, Bit. de
Imoeimh, 3,lö; hietraua Honih, 1ß68, ^ Mit »ig. impr, in Trier.
' 33«.
IttS. Dmelbc gicbt dem Ei-zbischof von Trim* das ftTiPs(>]>lifKsl{cbp Jagd-
recht in einem bestimm ton Forst zANnscben der Saur und Quint, Ind.
' ' e.-lO^. a. regn. 22. imp. 11. (Urkb. 1,347 nro. 208)
Nicht hei ßohiner: Oedr. (J mit her. Cod. dipl. 1,109. — U f y/c?,' regn.
a. 22. itnd ind, 6 die Z^t vom Juni 6 — ^8^. 24 anstuHehnien. imp. a,
11. beginnt erat 1024 febr. 14. ' > >
IMt MV«. M. Dmlbe beleM den Hmog Httitfleh) den Ffidiigi»f«B Eno
ttjid den Gnfcn Otto, welche noch kei^^ BeicKBlehen bis jetzt beeessen
haben, mit 6666 Mutfos, welche er von der Abtei St. Maxiuiin bei
, Trier empfangen bat und wofiir er deren Acbtcn die schuldigen Hof-
und Kriegsdienste, mit Ausnabnie des Besuchs der Reichs- und Füraten-
tage zu Mainz, Metz und (!'r.In, oillisst und den genannten Lchensman-
nen überträgt, und verbietet ciidlicb der .\btei , au.*^ genannton Orten,
•was zu den Präbenden der Mönche gehört, als Lehen zu vergeben.
Mogoncie 2 kal. dee. ind. 6 (l^e 7). 1023. a. r^n. 23 (l^ge 22). imp.
10. (ürkb. 1,349 nro. ;3(X). ' ' ' "
Böhmer. Reg. Tmp. TS. 64 nro. 1249. Gedr. Acta Pol. 3,104. Gu-
den, (Jod. dipl. 3,10 13 im Aunzug. — Vainger, Pfcdzgraj' Ezzo, Excur»
IV im Hirech^ Jahrbücher de» Deutlichen Reichs unter Heinrich II. S.
■ > i4äB* Jkim. ^.«Aab'dyns üfimtde fi^ eim Mkckmg da- folgehdeii Vt-
, 338.
dfC. lO- £ine zweite etAvas veründerle Auafertigui^ der vorhergehen-
den Urkunde d. d. lu Trib.uria regia vUU, palatio publico 4 id. dec.
iod. 6. um «* Heiur. IL rf^. 23 (icfe 22) ii^. la (Urkb. 2,19
liachtr. 36.) .... ,
oiyui^uo uy Google
üiSftiiMr, KmmrtgMn 8, 64 uro. mt Gtir. ZffUe$im 2ß» mä
MimagfwHm «ai akjfd. Tolmtr, StA M S^.. £«h^> .ynfiiMWiiWi
15^. (WmkdmmH) Hüi. & BIM. & a£ HmH.
iCmMT, Orr. Nmi. 2^
339.
1026 lan. 11. König Conrad II. bestätigt der Abtei St. Maximin bei Trier
das rrivilogium Kaiser Heinrich's U. vom HO. Nov. 1023, nauientlich
die daiin enthaltene ßestimmung über die üur PrUbende der Mönche
gehörigen Besitzungen. Treviris 8 id. jan. ind. 8 (lege 9). 1026« ^
2. (UldEU 1,351 dQl.)
mgranm wfid Bügd^ hieram H<mA„ IjaßU (kkmt, ü«i<. Ltrr* I.
1004 — lOtt. Der Edle Everbero sch^ikt sein Erbe zu Fronkinka im Bitt-
gau in der Graüichtft des Herzogs Heinrich der Abtei 8t Mufimiii k9i
' Trier. Oline Datum. (Urkb. 1,325 nro. 269 zu 993.)
Gedr, H<mtk. Iß83 zu c. 1047. Gudm, Cod. dipL 3,mö mg 10.
Jahrhmhdert. Der obengenamUe Heinrich ^ Qraf oon Lytxenhburg,
wurde 1004 mrz. 21 <mf dem Reichstag tu Rtgetuhurg Vim König Hein-
rieh IX. mit dem Hereogthum Bmem heUmt, dmem er mmt 1008 mt^
Betet lemrde, dae er aber im DeeeieSber 1017 $m BemAerg wieder eHnidt
MVidbie mm Tod tm Anfange dee Jakree 1027 (vergl. IMeknar) oder
Ende 1€@6 (vergL Mad^, Btderde S,M) hoeaeo; md ieftar
AdiM i^troMm amffentemmen,
841.
1030. Ei^bischof Poppe) von Trier schenkt dm Marirnkloster zu Trier (Ma-
riae ad Mart^uos) den llüf und die Kirche zu Bachscheid, indem ei zu-
gleich die genannten Besitzungen und Privil^en desselben bestätigt.
In geDOciU sjno^o ^ «pwc* 14. Dat. a* Gaonfi imp. 8. 1030. ind.
18. CÜA)^ lß6$ nro. 802.)
Ooere, Regetten 8. 6. Qedr, Qünükar, Cod. digl. l^lt * Das episc
m. 14, nl 1029. a. wyu 8 i^/ümt eret 1084 mn. 26, mtd utd* 13 gekt
lüm0»^24.
842.
tar mi Trier das Dorf Hamendorf und antes geknnttle Orte mä Zehn-
teil. 1080 ind. 1. epact 16. ectiusiir* 7. r^gnante tmpenlore Onwado
oensangntneo noetro. (Uricb. Ijd55 nro. 808.)
iSfedr. Cabnet, Biet. deLorr. I: Ed, %408 nnd ILEd.2;Mf U»^ ,
eme SowA. 1,^6$. ^ Doä Jahr 1090 hat ind. 13 (reip. 14). epmeL 14.
cenenr. 3; t» iteisen mdi L mid oendur. 7. tntf 1063, in wtlekm Jmkr
eier epaa. 17 ßeL -
Digitized by Google
Jtt 4im Mit iKMir MMAmm Büffd 46t Jutta
m wmtkmmem Fädm hängend, in Tri». Schrift am llfO^HtO.
Ml M. BO. Kalter Komd U. idMnkl tei Enbbehof Poppo
^ic GnMilft Marfeb im Einrichgau. Goslari 13 kal. «ng. ind. 14.
1031. a. Ngn. T. imp. 5. (ürkb. 1,356 nro. 304.) '
' Bähnm, Reg. Imp, 8. 69 nro. 1373, Qtdr, Qlinihet, CoeL l^lß,
1038—1036. Urkunde über einen G^rUusch zwischen der Abtei St. Ma-
• jdmb W Trier vdA «br Ton Stablo' If almedy , wonach, Ezstere die 90
MaiM bd CWiMMNunoi, ^rakh^ «b ^ Kdm K«kMi itt dta
i ^ dewMtten dmk Bmlift Maniz geMMakIto Ort Jtatm4kt «Mtoi
M»^ nabrt «idaca Gfitm bai- B«B^g«D wd a» dar Uava daa Abtei
«ahlaimwady ftt dan Ort JUMikom tltatet OIiAe Dat (Urkb.
1^58 nro. 308 SU 1036.)
Oedr. Marterte, CoU. ampl. 2,58; hüraus Honth, m o. 1036.
Wllnktcmn, Monattieon P^k lß8. Dis ZMeHmmung ergtebt sush
aus den genannten Pertonen , namentUeh aus: „dtwatum Lothar. regnC
dnce GozUonf tf^n^nffi" 1033. in wflrh^m Goselo, df^ Herzog von Ober-
Lothringm. auch Nieder- Lothringen erhioU, und Fiidgrino üoion, aepo^
iPikher 1036 mg, 26 . «
litt.
Mü. WW^M PoFV« W Triar bewiknnfe^, daw der arirtifiMia Tufl
Tbiefrid 4i« ÜWD 'wegen seipar Qeirath mit einer BlitoTerwa^dten auf-
, gelegte Sühne toh 19 Mansiu , durch Uebergabe von (Uiif wo, Michel-
bach, swei an Brunnen, eiaeD zu Eioscheit und vier Manaus zu Rode,
geleistet habe. 1036. ind. 4. a. Chuonradi cqgu. 12. MWp» 10* arohipro-
. Bula^us nri. 21. (r^rkh, 1^ nro. B07.)
Goerz, Megesten S. 8. Gedr. IJonih. 1,367. Hoefer , Zeitschrift 2,
159. — Wägen Chuonradi rfign, o. 12^ tmd ^v^, IQ* »wts^ken März
26—Se£t. 8 ffdlend. • .' * ■
346.
1036 Dov. 12. Adalbero, Probat des 8t. PauKnstiftB zu Trier, Herr zu Ru-
swbei , Seriko, Saarburg und Bernkastel, schenkt dem St. Eucharius-
kloHter zu Trier (später St Maltheis) die Dörfer Nennich, Palzel, Dil-
foer, lieiefeit, Ucmtre) Bald^ingen, Lampadeu und den HofBermerokb
- mit dessea Weidreoht in dan wegmunt/tn 0»la-6«BarkiiDgen und m
WiMBgan md BmiMl. I» eacMa Ttevmemm 1036 kd. 8u Ganndo
• üipaiito*» imperanla, epiaaopaliia Bappooia aap. a 90. 9 id. na^ jpont.
BaMdIcti pape Tin Qep^ IX) a. 2. (ürkb. 1,860 afo. 801 1.)
Oedr. Honlik> 1,366. BerthoUt, JVst. de Luseemb. 347, Harizheim,
CMX. 34m. Metfet, JSeMr* ^16S* Q^m ckritL okm
Digitized by Google
M6
Tag. — RiM^m' MdL ^ äpite. P^gponiB BeMied pape
iX a. 4«
Unten an der Urkunde sind 2 Siegel aufffeprea$L Zur Heehten em
ächte» Siegel den Erzbischofs Poj)j)0, if'/j" 7 r vs, von weissem Wachs,
rtind. T)pr Frzhi^^rho f im BrnsthiLd hält 'die Jieckte offen vor der ßtUtt,
in der Liakm lU Sfah an die Srfinlter gelekni^; das Pallivvi ist be-
kreuzt. Die freüiU h^nde UntscUri/t: f FOPPO Dl Oh'A TRFVIROPV
AHOIHEVS. Links dw utUen /iro. 3^ .beachriebeHe ^äckti^e Siegel
von weissem Wcuihs.
r
M7 Iw: lt. DwHttsogQiid Hark^Af Adftibot «MLoÜüiDgda^MiAsdDe
G#i»ilitt» Judith schABk« M fit M«tthAH<wttr t^Trm MMIM
' HtiDttiorf hdt d«r FiMhM jn giwümmi« ihrnmii Utmtt di» Zehn-
ten 2u Wh, HeMehfaigro, Bari^aB und attdarei §«nMMte Orte und
Zehtttilk -In lynodo'nttsta, m «edesia TreVer«nsr re^ntate Cfiiirado
iroperatore. 2 id. jun. pont. Benedict! Villi- (Iqgo. IX} pqpe •»••2' (bee*
•er 5). 1037. (Urkb. 1,863 oro. 309.)
Oedr. IJarzkeim, Cone. Genn. 3,107. Cahnet, Hint. de Lorr. 1. Ed.
1,^ und IL 2^7 i kitrtms Honth. 1^, QaiUa ckrisL lä^l
imt 4 id. jun.
Die Urkunde (in Trier) mit den nro. 2S8 htHc^n-Lebent'n i^iegetn:
a^ et» grüner, bj an weisser Seide hängend. Schrift von 1190—1210.
M4. Dir P^bsit AdalBeni von 'St. Pduti» «i'Trfor sehenlt dem'St. Viil^
; thehUoBter diiadbet die Dölfsr i^niiidi, ;P«M,' ÜÜn^ 'tü»d äelfelt,
vorftefadtlich der auf .das filcbloati'Saarburg lefttenifen Frohnden, und
die DHrfer Hemptre, Lampaden und Bi^derfngM, vörbdialtlich der auf
diidielbe SHiIoss za liefernden Schinnhafer. In majön eeclesia 1037.
regnante imp. Conrado. pont. Benedicti VUI. (lege li.) p«pe a. B (lege
' ';5). (T^rkb. I,.^i52 nro 308 HI.) " '
Gedr. Ifdftzheim , Vo/ir. Germ. 3,108. Vnbnet, Hist. de Lorr, L
Ed. 1,415 v>id IL Ed. 2.269; hieraus Hootk.- LS71. ' "
Die Urkunde (in Trier) hatt^ .die aab nrv. 2SS und 349 beschrie-
.. I benen L(JttJ*ringe^'soken Si^gef. anhattgen, . i « / f;^| , ,.i
I.
Sil
litl. Afltlhtti», Arobal deetSb Pwdtoililki 'Mm WAiVhmm, ApMshei,
Serih, Sihthwrif wd*B§nkaMy aebeiftt dettJUoetttr Mm dm. Dorf
Wiltingen nÜ AlieiiahaM des ZehMw^.trelKtfMp tVt ihm .EliMter ^6. Ma-
riae ad Martyrea zu Trier vermacht hat, fiwnar.dar.Al^tci St. Maximin
da« Dorf Emmel, d^^tn St Martfliekloater zu Trier daa Dorf Okfen
und dem St. Mattheiekloster die Dütkr Kemiich, Pakel» Dilmer, £i£«lt,
Heaapire, Baldenngan, Lunpaden w^dan iJ^.BeiaBMni^ doBsen
Digitized by Google
SAMMiMi IfcM
, Weidreoht in den angegebwen Graunn.- In^eeoMi tta|<iri 10B7. (Urkb.
I,^d61 nni. 306 U)
0edr,Brm9er, Am. 1^18 mit Jahr Jim. lAMig, Htüchsarckii,
Die Urkunde iaf ??/ dt-m letzten Decennivm des 12. oder deni ersten
des 13. Jahrh. geacli m: h^-n. Da» Siegel hängt an einer starken, gelb-
rotiten seiilenen livndufhnvr , ii(t oral, f'07} hhitrofher thonartiger Mwut^,
^'/»" hreitf 3^/^" /i'K'lt, und ::eigt rorfr&ß /ir/t (/i'.sflnii'ftm finf^n hloHshf'fup-
tigen , jugendlicheii (Itiüdirhrn m ganzer Figur, in dt r lUehten eine
Fülme, in der Linken ein Buch} die Umschrift steht zwischen Ferlii-
nien, innerhaü» deren noA eine einfachie Linie läuft, und heissi: f S.
ADELBJCSOmS. PHEJF08JTI. aANOTt PAViaNL THMVEHEN.
SSO.
Mpt 2. Erzbischof Poppo von Trier refltituirt dem St. Euchan'asklos-
ter (St. Mattheis) daselbst die. Dörfer Lampaden, Pallink und Yvask^Hp
mit der Fisclif^rci in den angegebenen Grenzen, untergiebt die ünter-
tbanen daselbst der nuf*ächliesslichcn GcrichtBbarkeit den Abts und die-
sem den Blutbann über sie. In generali piacito 1038. lud. 6. a. imp.
Cuonradi. Poppone aepo. 25. (richtig 23.) 4 non. sept. {Uxkb. 1,365
nro. 310.)
Goerz, Hegesten iS. d'JÜ. — Das Siegel ist nicht das getophnliche,
SSI.
lOSS wm* 8. König Heinrich III. bestätigt der Abtei Burtscheid nua darcfa
Ui^nnde ein von seinem Vater, . Kaiser Konrad, bereits in einfacher
Schenkong gegebenes S^wlgnt an Boppaid im TreoUtgan« 'AqeisgMii
6 id. «ug. ind. 7. 1059. a. ord. 12. regn. 1. (Urkb^ M66 bmu 312
an 10S9 und verbessert 2,21 Nachti\ 36.)
Hifht hei Mahmtr. Gedr. Rossel, Urkmdenhich der Ahtei Eherhoch,
IL l ex arig^ wonach da» Datum ahm verooUeitämUgt werden id.
S5S. '
lOSO !^fP^ 13. Oersclbe bestätigt dem Erzstift Trier die von seinem A'ater,
Kaiser Konrad, gescbenkto Grafschaft Marfcis im Eiudchgau. iJotfel-
den id. sept. ind. 7. 1009. *. ord. 12. regn. 1. (Urkb. 1,366 nro. 311.)
Reg. Imp. 3, 73. UftP. lUli .€Mk-, Hmth. 1,374. Kremer,
Orr. Nase. 2,US»,
353. '
1040 JUIt 5. DerselbR bestätigt gelegentlich der Fjnwcihung von Stablo die-
.«?er Abtei die St iienkungea .seiner V'ortabrea, namentlich auch das, was
Kaiser Heinrich im Haspengau derselben zu Leben gegeben und sein
Vater, Kaiser Konrad, narh des Grafen Hcrmnnn Tode rcstituirt hat,
ferner den Tausch mit der Abtei St. Maxmiin bei Trier Uber Assel-
• ' bera und Immunität tou den VOgtcn, und bestimmt, Uass Stablo
Digitized by Google
mit M&imedy nur Einem AUte untergeben sein aoU. ätabulsi aoq. jail.
ind. 8. 1040. a. ord. 13. regn. 2. (Urkb. 1,367 uro. 313.)
Böhintr, Uty. liiip. «bl. 74 nro. 1476. Oedr. Martene, Coli. ampl.
2,69 ; hieraus BerthoUt, JSisU di Lmmb. 3,18, — Doi Origmd bandet
Mi im Arcki» m DmtUoff,
354.
1041 Im« 26. König HeinricL ITT. bf^urltundet, dass Graf Heinrich auf sein
Verwenden eingewilligt habe, nach seinem Tode den noch als Lehen
besitzenden Hof zu Kcbternach der Abtei da^elbnt Frieder zurückcustel-
len. Aquisgrani palatio 7 kal. febr. lad. ^. 1U41. a. ord. 13. re^ 2.
(ürkb. 1,368 nro. 314.)
Böhmer, Tieg. Imp. S. 74 nro. 1484. Gedr. Hontk, 1,370, Ber-
thoUt, Hist. de Lfwxemb. 3,20.
355.
tMl- ?rekarieTertmg des Erzbiacbofii Poppo von Trier mit der Wittwe
Gerbirch Uber Hönningen, Heyen, Mendig und die Kirishe so finiBAby
wonach Erateres spKtcr an das St. Simeonsstift zu Trier, Meyeo *n*8
Grzstift, Mendig an'«« Domkapital und die Kirche zu Breisich an das
St. Florinsstift zu Cobienx fallen soUeo. 1041 ind. 9. (Urkb. 1,369
nro. 315.)
Ooerz, Jitytsten 8. 9, Gedr. Honth. J,3S0 mit dem Dat. in menjte
aprili die 9, was offeubaf eine yairichtige Lesart für ind. 9. — Wegen
ind. 9, vor Sept. 24 /allend.
35C.
IMI 4tc. 25. Pabst Benedikt IX. spricht auf Weihnachten nach geiialto-
aom Conclare den heil. Simeon heilig und verordnet, dasa dessen Name
In^.B Martyrologium eingereiht worde. Ohne Dat. (Urkb. 1,370 nro. 316.)
Jdf'^, Heg. Font. 8. bYin nro. 3127 zu 1041 vnd iregm der im
Tea-te t nthakenen Zeitbestimmung : ..cum partus sarrafissimat' n'rqi7ii j
annitff rerttrsu per hnne orbem radmret'^ zum 25. Dezenih. Gedr. Ht^nt)/.
1,377 zti 1042 aun den AA. 88. Juni 1,97. Cocfuelines, BuUar. CoU.
1,349. Hartzheim, (Jone. Germ. 3,744.
357.
. . « . Derselbe erlaubt dem Erzbischof Popp« Ton Trier die Annabne «i-
nee Goadjutors und benachrichtigt ihn von der H<lflij|ininwhiing iee 1l
Simeon. Ohne Dat. (Urkb. 1,371 nro. 317.)
Jaffiy Heg. Font. 8. 361 nro. 3128; wegen der Bf^iehung zn Vor-
hergeheyidem hi^rhn- zu setzen. Gedr. Bmirer, Ann. 1,Ö2V. Acta Sanc-
torvni . Jvni 1,96. Honth. 1,376. Gi »ta Trto. ed. Wyttenhach I^ISÖ
ttnd ed. Fertz, Script. 8,178. Kyrianäer, Ann. Aug. Trev. UMS»
S58.
IM» ins. I». K6a% Ufliniieb lU. •«fcenkl mnm K^pla JM^ rnnm
Digitized by Google
Bagflfteii Kro. 9B8—
649
lUin» 10 Wdnieb hn fimrk^gfto. Rateponae 4 ktl sept. 1042 a.
Ofd. 16. regn. 4. (ürkb. 1,373 nro. 319.)
Hieh hei BöktMr. Oedr. Hoefer, ZekatMfi 2^522,
S5».
Erzbiscliof Poppo von Trier achenkt dem St. Simeonstift zu Trier
den Schieb- und Harictadl m CoUeiis und wordnet, ine derselbe«
vorthiilt werden soll. Gonflnentie in eoderia 6. Gasioris 1042 iod. 10.
(Dvkb. 1^73 uro. 318.)
Qoam, BtffMen 8. 9. Qedt. Homtk, 1JS79, ^ Wegen wd, iO vor
Sept. 24 fdlend.
Mit äahtetn »ig. impr,, aber flooft Schrift und OrAofrapkU Maß-
werk de» 13, JaihrkmderU.
800.
1043 Uli. 2. Derselbe beurkundet, dass iler Archidinkon und Archicustos
Folkraar das Gut Sozoiie und Alles, was derselbe vou dem Freien Me-
gingoz von I^are zu VTaveni ererbt habe, der Domkircbe zu Trier, vor-
behaltlich lebenaULngli^er NutmieiBiuig Seitens der Erben dessen Dru-
den, geschenkt habe. 1043 ind. 11. regnante Henrico regn,.*. .5. 6
nen* Jnl. (ürkb. 1,978 nro. 330.)
Ooerg, Hegeeten 8, 9,
361.
1044 iul. 25. Köuig Heinrich III. be>vitlmct nach dein Beispifi seiner Vov
fahren seine in Mainz als Königin gowcüite Gemahb'n Agnes mit der
Abtei St. Maximin bei Trier, bestätigt Letzterer die luuuunität und die
genannten Besitzungen und verordnet, dass die dortigen Aebte, wenn
sie bei Hof erscheinen, von des Königs Tisch speisen und zum könig-
lichen Ho%e8iode gehören sollen. Mogontie 8 kal. aug. 1044 ind. 12.
e. otd. 16 (lege 17). regn. 5 (l^e 6). (Urkb. 1,374 nro. 321)
liöhmerj Reg, fmp, 8. 76 nro. lo2L Gedr, Zyüeeiua '2^34 mit Mo-
nogr, «nd Siegd; hieraue Hontb, 1^80, Chtden, Cod. dipL 3,1039.
(Winkdmann) HiH. Ho$p. S, Eliaob^. S, 43. Ileuman», JJe rf dipl.
8. 18L LUnig, Kaichsarehio 16ße9.
362.
1045 aug. 13. Derselbe bestätigt die Immunität des Erzstifts Trier und ver-
bietet Zoll zu Diedcnhofen vom Domkapitel oder den Leuten von Ma-
driz zn erbeben. Botfeldo id. aug. 1045 ind. 13. a. ord. 17 (lege 18).
regn. 7. (Uikb. 1,370 nro. 322.)
Böhmer, lieg. Imp. 8, 76 nro. Ij32. Gedr. Ihnih. 1^2 ^nd 1^1
dietdbe Vrkimde ohne Dat md Heeognition irrthUmlirh zu 1016. Je^^,
Dijdomata guadraginta p, 33 ear or.
363.
1040 MU 2^ Derselbe schenkt i^eiu Gut in dem dem hei!. Arnual unter-
41a
Digitized by Google
650
gebenen Dorf Saarbrücken im RoBüdgaii in der UrafscLaft UappinhMlia
dem Hochstift Mets. Aquisgrani palatio 3 k«i. juo. 1046 ind. 14. a*
ord. 18 (lege 19). ngn. 8 (lege 7). (Urkb. 1,377 nro. 323.)
Nicht bei Böhmer, Qedr, Kreimer, Qesch, des Ardeim.-Qetehi, i^m,
S64.
1016 — 1041. Erzbiachof Poppo von Trier beuiivuiitit i, lia**» er der Wittwe
Appa ein dttwlbon gerichtlieli abgesprochenes Gut, mit Ausnahme voo
Eioeiehe auf der Mosel/ auf Lebenssdt fiberiaeaea liabe, damit nicht
eine aus diesem Out beim Domkapitel gestiftete Pfibende verloren gehe.
Ohne Dat. (Urkb. 1,857 nro. 805 sn c. 1083.)
Ooens, B^€tie» 8, 9. Oedr, lS6ö zm c. iOSS. ^ Da M
am der Urhinde keine ni^here ZeitheHmummgem ergtbeMp die Hegierang
Pcffpo^a V. 1016 ja», 1 — 1047 16 angenommen.
ZU.
— 1047. Preknriovertrag dos Rrabisehofs Poppo \\^n Tii» r nn't dem
(jrraten Kadolo und dessen Gemahlin Irmengntt über die Hofe Prunz
feid, Alva und Werede und Wdnbergo zu Berego. Ohne Dat. (ürkb.
1,377 nro. 324.)
Goerz, Regest en 8. 9. Gedr. UcntJi. 1,-^56 zu 102 . . — Wegen Lrz-
hischof Po£po die Zeit van 1016—1047 jiai. IG angenommen,
Fott cfem QufgepreBtten Siegel im weitem Wache ist nur da» Brmt'
kOd noch ilbrig. Der Erzhi»ehof häU die recht« Hand äffen eor dtt
Brust, in der Linken den Stab an der Schulter. Da» Pallium ist hekreaatf
m.
1014—1047. Erzbischof Poppo von Trier vermaolit der Marienkirche ne-
ben dem Dom zu Trier die g'onaiintcn Güter, welche Gclo zu Erzbi-
Bchof Lndolfs Zeiten von dem Viccdum Udilbert ererbt und anden».
welche derselbe vom Domkapitel gekauft hat, wie auch das Allodiun).'
welches der Probst Sigibei't vom Domkapitel gekauft hat. Ohne Dat
(ürkb. 1,378 nro. 325.)
Overs, h'tgesten k>. 9. Gedr. (Jünt/ier. ' od. dlpl. 1,119. — iVegem
hrzhisebuj Poppo 1016 — 1047 ju». 16 angenoniinen.
10|i^lO47. Derselbe schenkt seinem Domkapitel den Hof Cnret mit An-
weison^ über die VertbeUang der GeftUe daiaos (nnd selat in einsr
«weiten Urkunde die Reebte und Lasten der Hängen daselbst leet).
Ohne Dat. (ürkb. 1,380 nro. 326.)
Goerz, liegesteti S. 9. Gedr. Günther, Ood, dißL 1,12t — - Wegen
ErxbUehof Poppo 1016—1047 jwn. 16 a^enomme»^
36H.
1023—1047. Dei-selbe vergleicht sich ma den Edel» im Bied$giku neck
Digitized by Google
B606itOB Nro. 968—879.
651
Hnljßhiigm Streite über den Kylhvald, welcher ihm als Bannforst
ymMmIi war (vei gl. 1023), indem ihm sein Theil hi bestimm-
' teii GteiMen ftogewfeBta Ohne 0at. (üfkK 1,848 nro. 299.)
0oeim, JtUffnte» 8. 9, Oedr. Hmih, tß64 eu 108 , , — Wtgm der
Bekmkmg Kmktr Heinne^i an Poppe von JC23 und det Leuaem Ende, «
102B^104Sf jkn, 16 oHgenouimen,
Das au f der Müte da untern Manda aufyeprestte Siegel von weU'
.^^em [['ar/is l,,_it I^'/a" Durchmesser, und sseigt den Erzbischof in halber
Piffur , hattrhaujil , die Hechte zum Segnen rrhohen, in der Linken den
[Sirff ti.stah nn dip Srhulter geleJniL Freistellende, ringmmlaufend^ T'^w-
Uhrift: f PUPPO. TREVIliORV. DL QRACIA, ARCHiEPS; Ge-
wand ist nicht mehr zu erkennen.
1M7 tet 1 Pabst Clemeni II. verlftiht dem Enlusehof Eberhard Ton Trier
a» PattkRD waA hekmdp ilm die PrivÜegieB erfoer Eirebe. Dat kal.
xMttAH. SU i^oBi 1. Henrid III. imp. t indv 1. (U#kV. 1,381 nio. 827.)
Mej^ Pont. 8. 366 nro. 3i6€, CMdr, aihtOer, OkL d^
370.
1042—1047. Urkunde über die von dem Abt Poppo zu St. Maximin bei
Trier mit Halb des Vogtes, Hensog Heinricb's, und Anderer gemachte
VererdiMBiy über die LeiBtongen der eUeüiehea Leute an Bilfiti. OluM
J^af^ (UiUu IJ^ nMi 3^2.)
Gedr. HoMk, 1,884 a» c. 1047. Oudems, Cod. d^ 8,1086 eu
. 102,. BetfthoU^ HUt.de iMosemb. 8,16 tue. 1030. Da d^
Vogt Bemuriek,. em Qraf von Luaeemlmrg, von Kämg Heinriok III. 104S
dem Heraogtkum Itaiem erhidt (vergU QieeAreeht, QeeA. «ler cfeutec^
Kaiser zeit ^,867) nnd-sdedonn tda Uerzog er^cheMU, diese. Zeit bis 1047
^ od, 14 a^gemnnrneH. wo er (nach üerimann von Re^f^^ena» und dem
Mcuc^iner Nekrolog j starb, — Nach Kindlinger, Satnml. merkwürdi-
ger Nachr. und Urkk. Lpz. 18t tH S. 173 befand sich das -Original die-
ser Urkunde mä andern von Maximin tm Departementalarchiv eu
' .jfatiMb
M^. Enebischof Eberhard von Ti-ier bestätigt die genannten Besitzungen
^ Si. ^mconsstift^ 7.\i Trier und schenkt demselben die Höfe Teyla
und Nagelbacli 1()48 n. presttlatus 2. Henr. III. imp. regn. 9. imp.
2. (Ürfcb. 1.892 nro.
Ooerz. Hrrjesfen S, ItJ. Ofdr. Houth. 1,385. — Da 1047 jun. 28
die Ordination KherhnriVg .stattfand, so tceist a. presulattia nach 1048
jun. 2S nnd Hmr. a. imp. - bis lU46 dtc, 24-j dagegen Henr. regn.
a. 9 vor 1048 Jun. 4.
318.
IM Lern HL bealMigi deb £iMcbef Ebeiiuifdi tIm Trier
Digitized by Google
EegetteB Uro, 87a-W.
di« perflönlich von ihm vovgdcgtwi Pnvilegien Uber den Primat im Bei-
gkchen Gallien. Dat. id. apr. a. papf 1. Int}. 2. (Urkb. 1,383 uro. 329.)
JaJ^f^f Heg. Pont. S. 36^ nro. 3W1. Gedr. ßrower, Ann. 1,5'2G ; hier-
auf* Hfittth. l^-iHO. Ilrfhr, Vi)idicine S, 32. Lüntg, Iteichsarckw 16,202.
GeMa I y-r. rd. W'i/ttrnhftch l,14o. Kyricaider , Au.ii. Aug. Treu. 109.
Hartzheim, tone. Genn. 3,747 ex Mausi, C'öwc, Coli, Xf ^j»^. 1^^7.
SIS.
IM tpr. 11. Pabtt Leo IX. heamägt dem Endkliebol Eberiünl Tikr
. (wie 975 jan. 18 Pabst Benedikt VII. dem Eisbischof Th«odarieb) die
Privilegien seiner Kirehe. Det 15 kat maj. «. |»|ie 1> iod. 2. (Urkb.
1,385 nro. 330.)
Nicht bei Jnffi,
m
lOIÖ Apr. n. Derselbe schenkt dem Erabischof Lbeihard von Trier (wie
975 jan. 18 Pabst Benedikt VII. dem Erübiadiof Theoderich) die Celle
der vier Gekrönten zu Rom. Dat. wie oben. (Urkb. 1,385 nro. 331.)
Ja//, 'Reg. Pont. 8. S68 fli*o. S163. Oedr, Outa Treo, tdL Wft-
ünbaßk l^ÖO, Kyriander, Ann, Äug, Trw. W Extr,
IMl ilD. 16. Derselbe bestatif^t der Abtei St. Maximin bei Trier die sSrnm^
liehen genannten B^^sitzimirfn, \v<>]che zu Prabenden und zur Hoppitali-
tat bestimmt sind, nanientlicli aber noch den Hof BrechcHj »vclclien der
Kait'Ci- vor einigen Jahren an sich |5re?;ogen. aber jetzt wieder resiliuirt
hat. Dat. 17 kal. febr. a. pape 2. ind. 4. 1051. (l rkl.. 1,386 nro. 333.)
Jaf^, Heg. Pont. S. 373 nro. 3283. Gedr. Zylleshis 2,37 mit Buüe.
Calmet, Hist. de Lorr. L Ed. 1,434 und IL Ed, 2,292. Honth.
Bettholet, Hitt. de Luaemb, 3,20, (Winkdmonn) Hut, nusä, ho9$ü. 8,
' JS^MoBefA 8, 49. L&mff, Beit^uarchfr 16^0. Kremer; Orr, Hast*
M\ jan. 21. Kaiser Heinrieh III. (IT.) re^^tituirt dem Convent von St. Ma-
ximiu bei Trier den Hof Brechen im Einrichgau. und he^tätij^t demsel-
ben alle übri;^cii ^'cnannten Resitzunpen. welche zu Prabenden und zur
IlüS'pitalitiit b(^stinimt bind. Trevcri.'^ 12 kal. febr. 1051 Ä. regn. 13
(lege 12;. imp. 5. (Urkb. 1,388 nro. 334.)
Böhmer, Reg. Iinj). 8. SO nro. 1610. Gedr. Marlene, Coli, amjpl.
1,426} hiermus Honth. 1,389, Kremer, Orr. Naa,
377.
iil. 18. Derselbe bestätigt dem Kloster Branweiler die demselben ▼on
der KöniL'-in Richeza von Polen ^schenkten Orte Clotten, Keffenheim,
KMer. Br um, .Vc S.{\ und Mmstin^pii nc.«.itzun<.n'i\ zwischen der Endert-
und üixbach, und verleiht den Leoteo des Kioatert zu CiotteD und Jie-
Digitized by Google
lemob ZoUMhiit auf dem BMft and- dar HomI. Gosplrjpiigiii 15
kü. Mg. iDd. 4. 1061 K- wcd, 24. it^o. 1& iap. 6. (Urkb. tJU9
uro. 335.) ...
Bähmer, Reg. Iw^. S. 81 nro. 1620. Gedr. Arfo Palat. 3,144 ex
mOogr. Tvh'rr. Hut. PcU. 2,2d; hieraus Uonth. 1,39(X Martme, ColL
ampl. 1,427. Miraeus, Opp. dipl. 4,180. Lüiuy, IleicHsmi'chio Iß, 324.
Fa^. Ipcomblet, Urkb, 1^7 eine ^nliche Urlrnnde vwk 20. Augwt.
1052 Apr. 21). GlisiiiuiiL beurkundet die von ilu* geschehene Dotirung des
von Erzbiscliof EbeiLard von Trier 3 kal. maj. 1052 ind. 5. geweihten
Oratonums zu Babenbdm. (Urkb. i,',S9i nro. 336.)
Ooerz, Begatten S> tO, Oedr. Bdeer, De ^troepiee. Trev, 8, 7.
819.
1052. Erzbi?ehof Eberhard von Trier schenkt dem St. Martinsstift im Maien-
gau (MüMtermaifeld) die Kirche Pnlioh« m\r\ oinrn Drittel de.s Wal-
des Pochten. In mona«terio S. Martini 1052 ind. 5. a. Henr. III. re-
gia, 11. imperatoris ord. 24. regn. 14. imp. 6. (Urkb. 1,392 nro. B37.)
Qoerz, Regesten 8. 10. Gedr. Gih^h^r. ( od, dipl. 1,128. — Wegen
ind. 6. ord. a. 24 und imp. a. 6 ror devi 14. April 10^^, an teelchem Tage
ord. o. 2Ö beginnt, nn zu nehmen; dagegen weisen auch ind. 5. ct. regn.
14, wdchea erat den 4. Juni beginnt, und irnp. 6. von 1062 jun. 4 —
«Ipc 24,
Bas rmde, 2\f^" grosse, tehr ftreve- und hocAremdige 8iegd v6n weie-
eeni Wache' u* aufgepreeei mi »eigt den SrMoHcfin hdier Figur,
mdt PaBmnH, den Stab tW der BeMn, in der Linken ein geeekUuemee
Bndk. Die fimttdtende ÜmeiArift: f BBBRBARDVB DIÖBA TBE^
VIR ARCBlSH Üt 9^ eehwüßk «u eeh«n.
380:
|§52. Prekarievertrag'des Erzbitchofs Eberhai d von Trier mit dem Graien
Walram von Arlo, dessen (iemahün Adelheide und S?5hnen Walram
und Fulka übei* viele genannte Orte wie auch Besitzungen an der Drohn.
1062 ind. 5. (Urkb. 1,393 uro. m) ' ' .
Qoerz, Regetim & 10. Oedr, Briwer, Ann, 1,630; kiermue Scn^,
l/m. BertkaiUt, HüL de X^Mmi. 3,^, OedUn MtU 1Sj0S2, iMnig,
Reielmndim mß08, - Wegen ind, wr 24 /aUend,
Die üfletnide iet in derMHu du mOem Bernde» nUt EBERHARD'
AHCBIMFB eyrogrt^^iirt Dae aufgepreeete Siegel v&n hjritmUehem
Wadte hat etwae Itter 2" Dnrehmeaeer, iei kreiervmd^ und zeigt den etarkr
hi^aarten, haarhäuptigen Erzbischof in halber Figur tm PmUßkalge^
wand mit dem Pallium; die Rechte hält den Hirtenstab an di'- Srhul-
ter gel^nt; die Linke ein Budi an die Seite gedrückt. Die innerhalb
Xmim» ringntm laufende Umschrift: f EBERHAKiy, AUüMlUPS ist
eekf veedficlH uäd hmm iMdb keerUeh*
Digitized by Google
«1.
IdM. CrskiMsbof Eberhard von iMer gfobf dem St. SinMontiai Trier
fiir das von ilitn dem ( rrafen Walimm von Ario «Is Prekarie vefliöhene
Gut zu Igei (TgL vorhergehende Ürkande) GNlter zw Lehmen mit dem
Verspnvhen, 6b9^ nach Erlfischen dieser Prekarie das Stift die Güter
zu wierlerfi halten imd mit denen zu Lehmen l'PjHzert soll. Tre-
reris l«>n2 ind. 5. regnante Hern-, reg© lU. iihperatore Ii. (ürkb. 1.
394 nro. 339.)
Qoerz, hegtest fii S. 10, (rfdr. ßroicrr, Ann. 1,080. Uonih. 1,394-
LUnuj, Heühsarchir 16/203. GaUla chri^tt. 13^33. — Waffen ind. 0,
tor Bept. 24 fallend.
Da» in der ItnJun JSeke au fgepren^ Siegel von $chtoarzgränem Wach»
iU ritnd, 2%'* gross, und zagt den Eratntt^f tn hdher Figur, haar:
haupt, mU dem hekreuxtm PaRUmsi die Eeekte ojfm vor der Brust, m
der IMten dea seh' UMm» M «m» die SekmUer «Ko «fefüdlf
• niekt i&etragt. VmekHft eioimM faim^ Kreiäimm
. JH QUA THMVIBOR ABOHIEPß,
i058 tu« 5. Kaiser Heinrich TTL (IL) schenkt dem St Matthelskloster
zu Trier ^h Ersatz für «len liun tur dag St. Simeon- und Jnda-Stift zu
(ioalar ubi i la>-6iien Körper d6S beil. Valerius und andere RcKqulen
sein Gut \ ilüüir im Lohngau. Goslarie iion. aug. 1053 ind. ft» a. ord.
. 25 (Ueaser 2ß) rcgn, 15; iuip. *. i L'rkb. 1,395 mro. 34Q.) ■
•, 1 Babmei', ßeg. Intp. 6'. 82 nro. 1643. Gedr. Brawer, AtM^ 1,531;
hieram Menth. 1^94. Kremef, Orr, Nosb.' %iaO:- üäfer ^eOet^fl
r : 2M1 mt J. t054 em vr, n. Ormmm-, W^tekm. Hfbmämfim .79,126.
Mit aufgepresstem pfäMgm Sitgd vem weieHfi^ \1f<wlM^ ; .
^tÜ9- Anaelm sebcnkt mit Ooosena s^mt Getii»hKn Abbä und r-^m^ Sl^fMe
' dan St. ^^fnreonstült M Tto «i» 6tlt MF Ltba. lüö» ind. 6. (Urkb.
' 1,396 uro. 34L)
Qoerz, Heqf.-t»n S. }0. (ieJr. Ili^itk. iJ'M. llotfer, ifottobfer. 2,
ecK rtf.
Dm» '2 Va ZuU grosse runde Siegel tfen weis«€in Wa^e zeigt dtn Ere^
hisekof eekr jmgetküich , hanrhm^t, ^ Hd&er Figftt, mk dm FdÜuim,
\% der Beokten^ Mm eiek den "Mm Q*tky •m der^ Urihek geeMte-
tmee Bmk Die freietshmds Vmetdkiß: f B»EBHMU>m i>T QBA
TKSVJBOB AMOfflEPS.
384. '
tB9$ Mftl 16. Kaller Heinricli III (II.) bÄtütigt Arr AhteJ Eehternarth die
TmmnnitAf Goskre VT IX (XVII) kal. jun. KJ66 iiui 1» a. ofd, 27
^iege 2dj. regn. i<i (lege I9l>* im^ lihu {Uekh. MOU at&. 344.)
Digitized by Google
B»hme>-, Heg. Imp. S. 84 nto. 1686. Gedr. Honih. 1^96» Bef
' iköUt, Bim, lAtocemb. S;ir, ^ Mü aig. impr, m Trier,
.885..
10$(> (in«.). pie^(^ugiiiBldi«Kft toh Po]«n beuckundet die Uebergftbe von
Glotten in Gegenwart Kaiser Heinrich'e an die Abtei BnnveUer und
sonstigen Sehimknngen an dies« Abtei (wie sie in Kaiser Heinrieh*s
Urkunde von 1051 jul. 18 enthalten sind) und giebt dem Pfalsgrafen
Heinrich, als Vogt Uber diese Güter, die Stadt Cochem. Apnd insa-
' Uim BviperÜ 10ö6 ind. 8 (richtiger 9). Uenr. II. imperatore ibidem
commorante a. regn. 18. imp. 10. (Utkb. 1,398 nro. 343.)
Gedr. Ounfher, Vod, dipl, 1,190, — W§gen regn, a. IS nach dem
4, Juni fallend. ' • ^ . *
lOM lu* SO. Kaiser Heinrich III. (II.) beurkundet die in seiner und der
genannten Rdchsfürsten OogenTcart von 12 Scaremanncn nnd den 24
iltesten Leuten der Abtei St. Maximin bot Trier gesfhcbenc Ansssg»
Uber die Reehte der abteilichrn Vftgte und die Hegung der Gerichte.
Treviris prid. kal jul. 1056 ind. 9. a. ord. 28 (besser 29). regn. 18.
imp. (Urkb. 1,401 nro. 345.)
ßöiimer, Heff. Imp. 8. 84 nro. 1601. Gf<{r. ZijlUdm 'JJiS mit Mo-
nogramm; hieraus Honth. 1,399. Calmet, Hi^t. de Lorr. 1. Ed. 1,448
und TL Ed. 2ßl3. BerÜiolet, Uiitt. de Lxia'emh. 3,24. ( Witikelmannj
Hist. hosp, 8, EUetAfth 8. 55, LUnig, HeichmrcJtiv 16^72,
«81.
1056 Sfpt. 15. Dcrsrlbp vorleiht der Abtei St. Maximin bei Trier für den
Ort BUlichc im M. .«. l t;au einen A\ oc liciiiiiarkt mit Mün/o f Wechsel-
hank) und Zoll und mit domselbcii kruiigürhou Banne >vjc die Märkte
i\x Mainz, Köln und Trier. Botveit 17 kal. oct 1065 ind. 9, a. ord.
28 (lege 29). regu. 18. imp. 10. (Urkb. l,40ö nro. 347.)
Börner, Heg, Imp, 8, 84 nro, 1692, Gedr. Zyllenvs 2,41 mit Mo-
nogram^ Caimiet, Hütt, de Lorr, L Ed, 1,447 und Ii, Ed. 2,312,
iMnig, Keiehiarchw 16,374,
888.
1056 Sf|^t. 28. Dpj.xelbe schenkt dem St. Simconstift zu Trier 3 Maaaiis sa
Mertloch im (lau Meinevolt. Bntrelt 4 kal. oct. 1056 ind. 9 (lege 10).
, a. ord. 28 (lege 29). reg«. 18. imp. 10. (Urkb. 1,4()G nro. 348.)
Böhmer, Heg. Imp, 8, 84 nro. 1695, Gedr. IJmth. l,4(/2.
38». ^
lOöl — 1056. Der \ht Thooderich von St. Muximin bei Trier beurkundet
einen nu*t Giintjum, dem Sohne des vnrstorhrr^erj Anshelm (von Mols-
berg) wi i^ü des Lchnfiguts Breciien g-emacbteo Vergkich. UhoQ Dat.
(Utkh. 1,439 nro. 382 m 1082-1084.;
Digitized by Google
Oedt. ZyUenua 2,4ö. Honih. 1,4S4 zu c, 1084. Ltimig, Reicks-
arrhw 16,276. Kremer. Orr. Nas». 2^144. — Da Theoderich 1031 hin-
ter Kaiser Heinrirh II. (Konüj III.) Aht zu Sf. Maximin xcurde und
bis 1080 l^bfe, so ist wohl statt Imperator tertius Heinricu^ i» der TV-
hmde .^ef^tndm zu lesen und mit dessen Tode lOöö od, q die Grenze
gegeben.
890
IIM (IfC 5. König Heinrich IV. bestätigt (wie 920 aug. 20 König Karl)
die Privilegien der Abtei Prüm. Colonie noD. dec 1056 ind. 9. «. ord.
3. regn. 1. (ürkb. 1,407 nro. 349.)
Böhmer, Reg. Imp. S. 85 nro. 1697. Oedr. Martevf. ('oll, nmpl.
1,443: hieraus Hontli. 1,402. Summaria Facti et Procesitus Ütimeatio
ad cauaam Elector. Trev, contra ej/isc, Leod, jurud, in Avant et Lon-
cin concem, 2,08.
Sil
ipr. 29. PikUt Viktor II. bcülttigt dem ErabiBchof £b«rbard von Trier
die Privilegien Miner Kirohe. Dat. 7 kal. mij. a. pape ft. ind. 10. (Uricb.
1,407 nro. 350.)
Jafi, Reg. Pont. S. 381 nro. 3309. Gedr. UäUtr, Vindiciae S. 36,
Gesta TreiK ed. WyUenbach 1,161, Günther, Cod, d^L 1,1$4, Kyrüm^
der, 4^11. Aug* Tree» HO,
992.
1058> Ei-zbiscijof Eberhard von TnVr sciienkt dem St. Martinsstift («u
MUnstermaifcld) einen Mansus zu Lietnen. 1*^8 ind. ii. a. urd. 11.
. CUrkb. 1,409 nro. 351.)
Ooerz, Regeelm S. 10, Oedr, QUniker, Coi, dipl. 1,138, — f^e-
gtni a, ord, 11 wir 1058 jun. 28 faUend,
Dae mifgepreente runde Siegd ecn weietem Waekt ut bereite he-
»ehriehen,
899
1059 (Ire. 8. Detsi lljc vermacht dorn St. Euchariusklostcr (St. MattiieiB) 2u
Trier das Dorf Pulicha im Mcienfelder Gau. 1059, 6 id. dec, ind. !?
(lege 13). regnante Hcnr. IV. rege a. r^n. 4. pont. aepi. a. 13. (Urkb.
1^9 uro. 352.)
Oeerz, Regesfen 8. m Oedr. Omuher, Cod. dipl. 1,1$9.
Mit dem au/gepr<e$$ten, prächtigen Siegel mm weimm Waeke, tne
et nro, 383 heeehri^en iet,
394.
dec. S. üersflbe befreit das St. Euchariiisklostri (St Mattheis) zxi Trifr
und dessen Leute zu Ilcmptre und Lampcde, da sich liriaus^^f^^irlit, 'l i^"*
er ausser einem halben Maltor Hafer jährlich von ji Jpr i{a(i->tatt m
diesen Orten, welche auf SgIiIo.hs Saarboig g^iefert wird, keine Barecb-
Digitized by Google
66?
tignng daselbst habe, von alleÄ Anfeditungeii ^egeii der Jagd. 1059.
6 id. doe. M. 12 (lege 13). regnanta HMnr. IT^ rege a. regn. 4. pont
aipi\ a. 18. (Uvkb. 1,410 uro. 953.)
GoerB, Hegettm 8» 10»
' * 895.
1081 fifpt 8. Erzbischol Ebcrhaid von Trier übcrp-if l t das von ilmi am
13. >iuvtmbcr geweihte untl mit Gütern zu Euren und der Ivirche bei
yiinneheim dotirtc Oratorium des heil. Mathias in der Curie des Piobs-
tes und Vicedoiii^ Adalbero aeincm Dorastift. Trovcri 3 nou- sept. 1061
ind. 14. a. pont, 15. (ürkb. 1,411 nro. 354.)
Qoerz, Kegesten 8. 10,
898.
1081- Derselbe schenkt dem St. Simeonsstift zu Trier das, was ihm Hu-
nold zu Monzingen und Merxheim im Nahgnü übergeben bat. Treve-
ris in monaaterio b. Simeonift lü61 lud, 14. a. acpi. 15. (Urkb. 1,412
nro. 355.)
öoerz, liegestcn <b>. 10, Gedr. Jimih. l. iÖ4, — Wegen ß.^ €^pi. lö
und i/ul. 14. zwischen jun. ^S-^ste^U 24 Jaliend,
Mit aig. iftipr. in Trier,
391. \
1883 aav. 1. Derselbe restituirt und bestätigt der Abtei Prüm gelegentlich
der Einweihung deren Neubaues die Kirchen-Zehnten, Avelche ihm durch
da? Sendgericht zugesprochen worden waren, da deren ( iren^lictrnni»;
nicht vorgchriftsmässig bei der Kircliwcihe stattgefunden hatte, n ichdcm
dies nun durch ihn in den bctrctienden Orten Metendorf, S-iVetn, Ro-
raersberm und Büdesheim geschehen ist. Prumie m domo baivatoris
ni*i. 1063 kal. nov. ind. 1 (lege 2). pont. a. 17. — Ausgefertigt und
öffentlicii aul der Synode publicirt 10 kal. nov. 1065 ind. 3. pont. a.
19. (ITrkb. 1,413 nro. 356.)
Qotrz, Hegesten 8, 10— 11, Gedr, Mariene, Coli, ampl. 1,402; hier-
aus Honth, 1,405,
31)8.
1065 Apr. 8. König Heinrich IV. schenkt dem Ilochstift Metz das Caatell
Saarbrücken im Saargau. Magontiae 3 non. apr. 1065 ind. 3. a. ord.
12 (lege 11). regn. 9. (Urkb. 1,414 uro. 357.)
Nicht hei Bskmer, Gedr, Kremer, Getdi, den Arde9w,-Ge»ehL 2^87,
399.
1885 Apr. 4. Derselbe schenkt (Inii St. Magtlalenenstift zu Verdun den Hof
Machern im Moselgau. Moguntie 2 non. apr. 1065 ind. 3. a. ord, 12
(lege 11). rqgn. 9. (ürkb. 1,414 nro. 358.) — AtcÄf bei Böhmer.
m.
1888 mak t Derselbe beslütigt die Prrvilegien der Abtei Echternach, na-
miMi|fMf4ti «ifcNiMM. u. 42
{in^ffkUjc^ diß Jjmmmßkj vßä r^Uiuirft dmaeUtte die ivoa dem Herzog
Frie^i^ ftiiher als. I^eluni tenessenea Gitter iiiiid KitcIm m Wiseltt.
In eivitate Kadanaepona 1065 Incl. 4 K flr4. 12 (lege. Ii), legn. 9.
prima die kal. maj. (Uxkb. 1,415 uro.. 859«)
BShmer, Reg. Ünp. 8, 89 nro. 1790, Qedr, Acta PäL 3,47 im
Auszuge,
Das dieser Urkunde avfgepresste Siegel seigt das Bnutbüd eines mit
beiden Händen ein Buch vor sich haltenden Mannes (mü langrn LoeJcenfJ
und bildet eine runde, etwa % ^oU im Durchmesser kabende Mulde,
• • Vm den sehr weit auseinander stehenden Ihirhstaben der Vma^ifift nnd
nur mt erkennen: f . . lYO. IS. Ä.. ODMT.
40t
10119. König Heinrieh IV. bestätigt der Abtei ßi, Mazimin bei Trieft die
"■^ liBtnimiat und fteie Abts- und Ydgtewahl. iSfeVeris 1065 i^d. 5. «.
' örd. 19. «gm 9. (üricb. 1,416 uro. 860.) '
Bshmer, Heg. Imp: 6, 90 iiro, 1^7 zum Juni oder JulL Qedr,
Z^lenue 2,42 m,ü Monogi i./ i und Siegel; hieraus Honth. 1,406. Cal-
'» met, Hist. de Lorr. 1. Ed. 1,453 und II. Kd. 2.323, Liinig, lieieJk»-
{irchiv 20,128. — Wegen a. ord. 12 und md. 3 zwischen jul. 17 — sej>t.
24 faUettd, und zwar nach dem Itinerar in den Juli bis Anfang dee
Augusk
" . 409^
*|065; Derselbe erneuert die Viwordnang (vergl. 1056 jnn. 90) tfber die
Rechte und Pflichten der Vö^^te und Dienstlcutc der Abte! St. Maxlmin
■ bei Trier. Tre*rem 1*065 Toiliergeiiende Urfeande. (Urkb. 1,418
' aio. 362.)
Böhmer, Reg. Itnp. S. 90 nro. 1798. Gedr. Drchf'sn'', Hist. Lvxemb.
I' 8. 28, Vaknet, tiiet. de Lorr. L ßd. 1,459 und Ii. Ed. 2JSL Bontk.
1,408. ' • • ' ! ! • t •
408.
1065 Mg. 80. Derselbe sch^ikt dem Hochstift Speicr den Ort Crcuznach
im Naligau mit dem Leben des Grafen Eberhard von Nelienburg. Oos-
larie d kal. sept. 1065 ind. 8. a. ord. 11 {lege 12). regn. 9. (Uikb.
' 1,419 nro. 363.)
BöhmeVf Heg. Tmp. S. 90 nro. 1804. Oedr. Kremer, Dipl. Btitr.
1,13'K üpfuhnff, Urkb. .zur Üesrlf. der Jiisühfif'e zu Sptifr 1.52. — If'iV
kihnnif das: .,tSignum dni. lie'nir. fll. rt^gis inpictissimi und Theod**ri-
ciw cancctlariv.^ vice Bardonis ßrc^icanceUarii recognovi^ , welches vor
1Q4^ paa^t, in di^sp ^Urkuii^e/
404.
1069. Ervbiachof Eberhard von Trier beurkundet einen mit Nopelo gemach-
ten Gutertaascb in der- Wittlicher Mark an der Lieser. Treriris 1065
iqd. 3. pomt ä.,k9. (Ufkb. IM'i oro* 86|.)
Digitized by Google
S49^ eiü üK -^ W0§m p^' a, IP, wnd ML S, mbit^im 'jtm,
U fallwd. '
JktB aufy^t^sate, circa l^'/a /CvU tito itencAlntfMA* ^üsse Sidgd oon
ulkr weissein Wachs ist sehr zerbro(^eni es zet^ den ßribischof baar-
htU^t, mit dem Pallium, die Rechte sefjnend t»r der Ifritist, in der Lin-
ken den sehr kleinen, die Schulter nicht üherraffend^n Hirt^^iistn}». Von
der frebfffhmd^n Vmhthrift ist nock iü aehen: . , yjUOU, AUCH
405. . , ■ . •» • 1
IMt llLiS» KSjilg'.Heiittidi IV. MM b« VermSUMg mit «(siner Ge-
. .mUblia B«rtbft dieislb* «thit dor Abtei 8t Maximlpfr bei Ttmt «dd be-
stätigt bei dieser Golcgenbeii die Privilegien und Beiditlingieo der Ab-
tei. In Triburia 3 id. jol. 1066 M, 4. a. ord. 12. regn. 10. (Urkb.
1,420 nro. 364.) '.
Bbhmer, Heg* Imp. S. DI nro. 18P2. Gedr. ZyUesius 2,43''mit Üo-
not^amm; hieraus Ilonth, 1,41'2. (Winkelmann) II ist. hosp. S. Elisab^
^. 69. Heumann, De te diß, 8, LUni^, Udchsarchiv 16j2T4.
400« ,
INI «pr. 11. Der Henog Gertrd tod Lotbringen echeoki der Abtei Ech-
teriweh ra einem AnniTenariaiil' deiner Familie sein AUod zu Heinga.
ifll'^tiilo 4gMe $ itü ilft, 1087 ttd> a. abbittitf fßämäk^
^ I bcifti Idi ^ÜVkb; 1,149» M. iMS.) ■ ' ' '
Okdr, Uaiinetr HtsL de Lorr, I. Ed, 1,463 itiid IL Bdi%$84 i hier-
mts Honth. 1,414, Berlholet, Hxst. de Lüxeinb. 3^,
Die Urkunde (in Trier) tat -m^beeiegelt, aber am untern Bande
e^rographirt mii In nom. », e, inJL tr^ pair. filU spir* »,
1068 Im. 20. KrsbiM»bof Udo Ton Trier verleibt deni Bt...8ima^#ft an
Trier, ii|dem er ^es £rab<scbo& Poppe S^enldiny ■ tt^n. Wineehra be-
stätigt, non aoch die damals nocb ak Leben Tergebene, Jetat aber freie
Kirche daselbst mit einem Manioa im Oao Liemena und restitoirt an-
gleich . 4i9f». 8Mfto «inw .Memlw tn KeiloiHrln. ' Tf*ri4iB . 10^9 inli
. Kegoapte.^Henr. lY. i^cgß, 4 ksli .(Ui^kbr-l^ jwolidOT.) •
. t ,Qoer»a l^fe^S^U* .\ 1 '
T \ A.' ' \ 'lOS. " '* ■ • ■
lOOa PaW Alexander Ii. vorleiht dem ^raluschofüdo von Trier das Pal-
'lidtt i»kk sjkder« Torreehte. Iiid. 6. (Urkb. 1^22 nro. 3^ an 1007.)
Jaf^, Heg. Poiä, 8. $0^ nro. S434, Qedr.. Erhard ». Roeenhranz,
J^(^K lOfilO. Wegen ind. 6 vor »epL 1 fcSUnd, '
400.
•iOOO lial DtMbe nimmt das v6n dein Bisdid Udo Tool dteelbst
Digitized by Google
gestiftete St, SalvatonIcloBter in seinen Bcbuüs und beettügt dessen
geinnate Besitsoiigen, nnd besonders die FundatioosgUter in der köini-
sehen und trieriachen Diözese. Lateran! 3 iion. maj. a. 3* ^OBt« AiiUUfc'
dri II. papc. ind. 8 (l«ge 7). Uxidk I»42& uro« dG^i >
410. ^
10^9 mai 6. Pabst Alexander II. bestttigt die Besitzungen der Abtei Ech-
ternach aod gestattet deren' Aebteo das Tragen von Mitra, Sandalen
nnd Dalmatika. Lateran! prid. non. maj. a. papc 8. 1069 ind. 8 G^£^
7). (Urkb. nro. 369.)
' l&tawU o. 6^ Ver^ Büfett in. PM 4$ töeiiii oreM. de
41t
1010 BOV. 8. Cuno von Coblcna, Adelurd'j» Sülm, s^icnkt der Kirche der
lieil. Maria und des heil. Florin daselbst (St. Fiorinstift) seine Besitzun-
S)n^ Babenbeim, Weiss, Ensb fte. &c. 1Q70 ind. 7 (besser 9), a. pont.
donia 4. (Uikb. 1,443 in nro. 387.)
(Mr, QMiet, Cod. ^ l\16S.
412.
1911 KrzbisGbof Udo von Taer mtitint dem Collegiststift ni Pfalzel p\n
Gut zu Enkirch, indem er einen frühem Taoseh desselben aufiiebt. 1071
ind. 9, rcgnan^c Henrico rege. (ürkb. 1,719 Nachtr. aro. 4.)
1011. Derselbe bestätigt dem St. Simeonsstift zu Trier die genannten Schen-
kungen seiner Vorgänger Poppo und Eberhard. 107 1 ind. 9. (ürkb.
1,428 nro. 371.) - > i .• . f • ' t •
' ' ' Gotrz, Begmm 8. 11. W§^ P vor a^pT. M /aOmd.
lim 11. Uffcd^de ober to 'EnitnatMd Udo ^n Tffer and des Proba-
tes Aerhard Tom. St Slltfioatift za Coblena BeBfiitigpng ' der Schcnknng
der St. Martinskapelle an dieses Stift dnrdr die verstorbene Imua. 1071,
3 id. dec. ind. 9 (le<i:c 10). a. pont aepi. 5. (Urkb. 1,427 nro. 870.)
Goerz, Regesten 8. IL Gedr. QiffUher, jUod. dipl i,14ß,
Vaa in jeder Hinsicht prächtige runde, circa 2'/^ ^cU grtmtt Siegd
von hrnnnein Wach» ist im untersten Winkel aiifgfjyreest; es zeigt die
ganze Fi'jUr des Krzhischofs, stehend, mit dem u/tbekreuzten Pallium,
buarhaupts, in dtr Rechten den Stab, in der Linken ein geschlossr
ncä Buch, bettle ansgeMrerkt , mrirtfiLich geschnitten. Die freistehende
wlU Upu^iß jLquui: VDQ DMl QUA miüVlUOH^; MidüUU^ä,
Digitized by Google
m
1012 BAi 5. ErzbUohof Sigfind you Haine beurkundet die Ditmembration
dw Kapelle zu Kavetoi^rsburg von der Matterkirche durch den Grafen
Berthold und dessen Gemahlin Hedwig, und deren Weihe durch den
Erzbisohof Udo von Trier, indem er sogiach deren Zehendbezirk be-
schreibt. 1072 ind. 10. 3 non. maj. legnante III. (lege IV.) Heinr.
rege. (Urkb. 1,429 nro. 372.) ;
^^^^ Gedr. Günther, Cod. dijd. 1,145.
Das circa 3 ZoU grQuse runde Siegel von weissevi Wnrltn zeigt das
füf Bruntbild des Erzbinchofn haarhnvjd , mit Pallium, in den aut<gt\streck-
ten Händen ?-ec}its den Stab, link.s ten geschlossenes Buch. Die freiste-
hende Utmchriß: f ^IGEFKIDVS DI OHA AliCHlEVb.
WH Ml 1. Fbbeft Gregor VII. befiehlt dem Erzbisohof Udo ybii l^rier,
den Biichof Theoderieh von VMim, welcher das St Htchaebkioster
-ha/|;«g» die pübstliehMi Befebln nicht vom Interdikt befreit habe, vor sieh
h , und afwue Svffiragane -von Uetz und Toul na laden und zum schuldigen
Gehorsam sa brmgen, wie auch das Kloster von der Kxoommunikatton
^ JHP befreien* Rome 2 non. maj. ind. 12. (Urkb. 1,430 nro. 373.)
,.,v *faff^> Seg, P<mt. 8. 412 nro. 8628, »tgen ind. 12 in' s Jahr P>74.
. . Gedr. Hontk. 1,417 ex Heg. Pont. 1,81. Manai, ConcU. mnpl. coli. 20,
W\\ m, .hmig, .iMu«Mhu> ßoitquet, Reeuea 14^79, ,
.r- \'f\^\ — 'i;. ■ . r- ■ • ' ■-vj- •. - • ....■iA ■'. .
417.
1074. Erabischof Sigfrid von Mainz beurkundet die Stiftung des regullrten
Choiherrenklosten m Ravengirsburg durch den Grafen Bertold und
dessen Gfonahlin Hedivig, ernennt den genannten, Bertold snm Vq^t
^'"^^ dieses ftlörters und icbenkli liCtaterm noch veraohiedene Zinsen. 1074
^ Ind. 12, regnsnte Heinr. IV. rt^n. a. la (Urkb. 1,431 nro. 874.)
' l^ Qedr, Qudenm, Coä. diß^ - Wegen twL p wr tt^ 24
101$. König H.(einrjch IV.) restituirt dem Abt T.(heoderiGh von St. Ma-
,i\V;;XWDn Up Trier) ein Elosterlehen seines Dknstmanbea H. and bittet
ihn, ^irtlhrend der Daner des som 6. Juni bestimmten Kriegszugs gegen
die Sachsen, Gebete filr ihn amrasteDen. Ohne Datum. (Urkb. 1>73Q
mir't'fNacfatng nra. 6 an e. 1070,): i,..r^'jM ? .;>'ii
i-rO n fimüMl Bothmer* — Düi Zeit 'etfidbt M aiuit\UMM*h Jahr-
Ul m 1070* Verf^ amoh QtetebrttM, Oe$<^ der KaiaerzeSt
'\ 419.
1#75. Erzbischof TJdo von Trlrr beurkundet den Verkauf pin» ^ Guts zu
Olkebach Seitens de.^ < tllen iiugu von IJachcntcli» ao da^- Si Simcons-
stift %u Trier und ächcukt dem Stüt auch den Zehnten, von dio&em Gute.
Digitized by Google
600 WttmMk'imi
Treverie in monaafcoriQ 8. SymeMls 1075 iod. IB. a. poni & (Orkh.
Ufo. 375.) :..;■.( ;if
Goes, l{i:;fe^tat S. IL (iidr, Honik I^Ub. G<Ma dbwi iß,334.
Mo^er, ZeUichriJ't 2,053 ex ui: — W^gtn inä, 13 rdr mpt. 24 feilend.
Da» auftfcpresHte iÜegd wm kimHem Waak» . ia$' nrö* tfM dit iU-
420. ■ T • • : ••{^ '
1066 1078. Entbischof Udo von TAit tehenkl ^eiL C«oonikeni ier Dorn-
end Marienkirche zu Trier 80 Mansus Hrt2cin^a,,weic)ie v to« deB
Ghifcn Ilci^riiand efhalten hatte. 0hoe Dafc mrlcb. 1434 nro. 376
*<i 1U78.) :
Gx,erz, Hegesten IS. l'J. Ii edr. QUMer, Cod. di^ 1,144. ^ Wegm
Erzbisrhuf Udo, dmm Uegiem^^aeit wm 1066-1078 noü, 11 on^
1080. .König Ileiiirick/IV. adhenkt ^kkum (!Mkxmt&»g^ dl& M W«d>
. . igas&en desflcii GfbiediAft Im H<ig«ntf# 1080-M. ». ord.
a. 27. regB. 26 (I^e 25). <llribb. 1484 nra-O?!) • • ^ •
Böhmer, lieg, Imp. 8: 95 nro, im ttoUchm ^kt^ Mmt ITfesa»-
» \ber. Gedr. Ludolf, Cfmgult. Symjjh. 1,1431; hierauf Uxmih. 1,4S9. Hugo^
Ann.Praeuu 2ßl8. Iteu^s, Teutsehe ßümt^kmzhi S4M OroUüis, Orr.
Bipo7it. IIS'J. Vabkcu IIÜL de Lvrr. IL Ed. 6,1^. OMr, hist. BtbL
2,98, Kremtr, Geach. des Ardmn.-GeschL '2:290 ex crig, — (M. «.
"27 und iod, 3 weinen von juL IT—aepL 24} dagegm re^, o., J^ö.
■• ocL 0 an, • i • • •' I ' ' '
10^4 Sfpl. 6. Statut des DoiukapiteU zu' Tncr über die Enlricbtung tmd
"Vertheilung des Aecker-Medums und Wcinbe»^szin?cs uni Trifr, wel-
^ che der Marienkirche jäbrlich geliefert werden. In capitulo fer. 6. 8
id. sept. 1083 ind. Vi (Urkb. 1.1:55 nro. 376 zu 1083 sept 6.)
Goerz, BeyeMa, S. 329, rrnjni fn: 6 zum 8. Sept. 1083. Gedr. Güh-
ther. Cod. difjL 1,N7. ^ Lhi {nd. 12 ofenhar ein Srhr.'ihf^hfer für
, / tpl<if.. 7 f\ll sifUt VI I }, HO ist 1084 aiujt nvvnnen, weiriits Jahr bis itepL
I i24 4ieTi Ind. hat und in dem auch der 6. Sept. aufemeh Frettny/äiU.
. . '1 '» 42$. . I - .
10b4. Erzbischof %ilbert von Trier xestiMbn dem.NoOneBUeM> Hetrenoi
zu Trier (St. Irmiii) ^ unfe^ SMbisohol Uäf> ihta eiMMgeneD Ort
Platten. Tntverh 1084 ind. 7. a. pont. olidi. 11 JMDticft IV. IIL
imperatore regnante 30. (Urkb. 1,437 nro. 300.)
Ooers, Itegesten 8. 12. — Ind. 7 vor sept. 24. EgObert erhielt
i l<>8i h'ttde 8ef4. zu Mains die erzhiHchöiHicke Weifte, kifwi^ //"/«HlA
>rf'>jyi. n 30. hf^iiftnt den d. Okt, SOBö, tk$ge^en endiH difm cHlidat. «.
«1». t3u am Juli 1084i • ' " ' • " " ' •■
Digitized by Google
' 'I Jlk$ 3% gtXL gr9m rktNlt Btkgd wm wmtMm Wtuh$ ist in
der lißhm «MUefü Sehe itmfg^prmt mnd zeigt «kn Ertbuckof im halber
Figur, nkr korpulent gean^teiut; iß der offenen, eteif geetredeten Beeh'
ten den 8k^, un der Linken ein gea^Moeeenee JBtfoA an die Brust drückend,
« ^heuwiwup^ mit bekrevztem PcAlittm. Di'' ron leirhtm DoppeUinien ehi'
gerahmte Umsehs^ UmUtf f MQILbEHTiP. DI GRA, TREVJROR,
AROfilEFS. •......!. '
' ^*** , ■•{ 1 ; * ,!
10^ t€(.. f^, I^LeiD^ich m. (IV.) rcstiftnirt der Abt^i St. Maximin
bei Trier das Ton Liatold m Lelien befmene Gut GvntanJMlmii im
Dr^ohei^il. Mo^luie 4 non, oct T (logo 8). 1084^ «. regn. 80
(lege 2ß)t Mp. 1. (Ud(l^ 1^438 uro. 98L) v , u.v.
Böhmer, ü^. Sn^s8, wpo, -^ftf». IfayieMt; €dL eunpl.
1,516. Eon^. 1435.
42$.
1085 jOli. 16. I^r/blschof Kgilbcrt von Trier rcstltiiirt dem St. Simoonsstitt
zu Trier die Kirche zu ^lussbach im Kboiiii^au, welcbo der Uittor lier-
wicli ala Leben besitz^ 'Treviris in dumu S. iSinieoniß 1085 ind. 7 (K'gc
8). 16 kal. jul. pont a. 1. (üriib. 1,440 nro. 383.)
Ooere, Begesten 8i 12, Qedr, Honth. 1,436 und neuerdings Rossel,
Vrkb. der AUei Merbadt 8. 3 ex orig, mit noch pont, et, 1. ,
iOM Jn. 1. Haiaer Hemridi III. (IV.) bestätn\^t die Rückgabe der Kirchch
zu VeMeMy Duscmont, UUlhein) and Burgen von Seiten des Ritters
fitaaicho, und der Kirche zu Genesy von Seiten des Ritters Godebcrt
daa Hochstift VcrduD. Hctis kal. jun. 1068 ind. 8. a. regn. 80.
imp. 2. (ürkb. 1,441 nro. 384.)
Nicht bei Böhmer. — Zu /06VS' passeit nicht dir Uhriqen Zeitbesiitn-
mvvrjryi und ist didu r l' iSfl >-(,rf/e ^ofjt'n , in d nacli lUilrnur , li< f/- Inip.
S. U7 nro. VJ'J-') in difsini JnJtn um 1. Juni drr hnisa- zu Mrtz dt m-
selhen U(>c]i.-<tift eint Lrl:undt' aussfcUf und aurJi n. regn. o(t dazu
^tiuimt{ daa l^^bri^(gi^ M?äv^ aJfSf^iun hesaer ind, U und a. imp. H zu lesen.
tiSy 1088. I^erselbe wi^ederbplt ^viif tliqh (j^d<>cU ^twas kUrs^ gefaaat
und niu^ init jeiner pnd seioea |Öuu^erf y^rordnung
seinei läW Kaisec ii^nricÜ's |t.(in^,^vq\^;30. jof^^ 106$ üb^ die
^ BieiBb^te Vögte der Abtei St Maximin. Obne . ÖtJi^b« ^»403
346.)
U uHiakt hei Bohmn-. (Ifdr, Mnrtene, ('oll. ompl. ],4^'J. Ilovth. /,
39ß zu C. 1004 f a/j*0 zu Kaiser Ueinrirh U. (II f.), indevi er den Um*
bisekqf «0» Mtstinz und Erzkanzler Wszelo zum Krzhischof AiUU**^rt ron
üamikmrg «adk — I>a König Heinrich IV\ JOÖ4 n^rz. iil zum Kair
664
9» ^ehrM wurde, und dir ob Erdttmtikr gemmnie Brtbikhpf Wetdo
von Mmn» 1088 ßßtg, 6 tku^, ditßm ZeMum mtgmommem
428.
1088 B©v. 18. Erzbischof Egilbert vou Trier bestätigt <!^legentlich der Ein-
woihung der Kirche zu Mesenich 14 kal. ilec. deren ü cimimte» Widdern
nebst der von den Orts-Einwohnern ausgeworienen Annenspende, und
regelt den Gottesdienst daselbst. 1088 ind. 12. iraperante Heinr. IH.
iojperatore. (Urkb. 1,442 nro. 385.)
GoerZf Regesten S. 12. Qedi: Lacoinble, Urhtndenhuch 1,154. Fahnen
Cknmiem M. GUtdhac. 8. 24.
Dat diegd iti aufgepresst, zeigt dm Erzhiaekof in Mher Figur, in
din m»9gettredam Händen mftte de» 8iah, Unki ein Bmk. Die üm-
eohriß lamiet: f miLBBMTVB. DSI. GSA, SPS.
429.
1089 4lec. 4. Abt Wolfram von PrUm schenkt dem Kloster des hell. Goar
das Dorf Nocliara mit allen seinen /ubehörungen und allen Zehnten
in dortiger Gegend. 1089 pridie non. decembr. regnantc Hcnrico III.
impcratorc, antistitr Trevercnsi Egelborto, Titero preiat^ loci ad^vocato.
^ürkb. 1,555 in der Urk. nro. 501 inserirt.)
Gedr. Wenk, hintor, Äbhaiidl. 1,129. ürebd, Qetch, der 8tadt Si,
Goar S. 424.
4ä0.
1092 inn. 4. Der Probst Poppo vom St. Simconastlft zu Trier verbesMit
die Einkünfte seines Stitts aus dem Hof Hönningen, indem er noch
mehr Ländereien wie bisher verpachtet und mit Zins belegt. In rnt>-
nasterio S. Simcouis MCXII (Jcge MXCII) ind. 15 1 mcnais Jun. 4.
(Urkb. 1,443 uro. 386.) ~ Gedr. Hoiuh, 1,440,
4SI.
1092 HOT. 18. Erneuerung und Bestätigung von Cuno's von Coblenz, Soh-
nes des Adelard, Vermüchtni^.s an die St. Florinskirche zu Coblens d.
d, 6 id. nov. prcsidente Trcv. eccl. aepo. fTdone. 1070 ind. 7 (besaer
9). a. pont, 4 (1070 nov, 8) durch dpn«oH)en vor dem Krzbischof von
Trier. 1092. 14 kal. dec. ind. 15 (richtiger 1). a. presuiat. 14. (Urkb.
1,443 nro. 387.)
Goerz^ ItegeMm S. 12. Gedr. GUnther, Vod. dipl. l,löS.
Das unten aufgepresste ^Siegel zeigt ein Brustbild, in der L'echtru
den Stab, in der Linken ein Buch, und die UmJichrift: EgUbertus det
gratia episcopus, *
432.
1093. Oed Pfaizgrafen Heinrich bei Rhein, Herrn tod Laach, Stfflungs-
Urkunde der Ahtei Laach. 1093 ind. 1. regnantc iroperatore Hdnr. III.
a. regn. 38. pout. HeUberti Trev. a«pi. 14. (Urkb. 1^444 nro. 388.)
uiyiii^ed by Google
BflgMMi Nid. tf»-^.
665
Qedr, JBtmth. 1441 tee Frek^r, Orr. PiiL 1686, 2ß3. Tdner,
H^, PaL %$2, Am PüL ex aittoffr, Dckumemirte Nadtr. i&er
de» Jflecke» Bendorf 8. 149. Miraeue, Opp. 1^70, Calmtt, Biet,
de Lorr. L Ed, 1^ vmd II, Ed, Sß4. Güniker, Cod. dipl. 1,156,
Brotoer, Meiropoii» 1,488. Wegtler^ Kioikr Lcui^h 2,3, QalUa ehrtet,
13,336. Eiiut, Hist. de Limhourg, mcht ctua den JSeuffe» die ünächt-
hrit d' I' Urkunde nachzuweisen. — Ind. 1 weist ror sepi, 24. a. reg».
38 nach oet. 6 und pont. Ileilherti a. 14. in t09'J.
Das Siegel hängt an ein fr c/anz aufgelöttten, dicken, hclltjfllien, sri-
denen Schnur, ist con grftium Thon, sehr schwer, 4\/2 Zoll im Durch-
messer gross. Ks zeigt auf einem nach li^iks sprengenden, sehr einfach
gesattelten Ross einen Heiter im Schuppenpanzer i der hutjünnige Helm
ist offen und mU einem Naaenschutz vereehen. Die weäausgeetredOe
Bechtt fährt ein groeees Bt^wert, die Linke den Schild vor der Bruet
mit einer Umnenart^en Verzierung, Die ünuchrifi lautet: MBNBIC,
O0MIS8, PALATIN*, BENI ET. DlfB. DB, LAGV.
433.
iü^ö. Graf Heinrich, der Sülm des versLorbcnen Graten Conrad (von Lu-
xemburg) lääst, nachdem er die usurpirtcu Vogteircchte der Abtei Eoh-
ttrnadi restituirt hat, die Rechte nd Ffluihten der Vttgte und Dientt-
leute feststellen. 1095 md. 3, a. Henr. ngn, 40, imp. 12. (Urkb. 2,
22 Nacbtr. 37.)
Oedr. Martene, Coli. ampL 1,660, Calmet, Bist, de Lorr, I. Ed.
l,5(X). JlfrthoUt, ff ist. de Luxemb. 3,42, und hieram» Honth. 1,443. —
Die ind. o (i* ht bis $ept, 24, a, regn. 40 beginnt oct. ö und imp. 12 am
31. März, also etwa mrz. 31 — sept. 24 anzunehmen. Tollner, Additio-
nen ad hisf. Palat. Ufiddh. 1709 fol. pag. 88 theilf difi Vrlninfle in
bedeutefid rerkürzttr Fi>nn aus Miraens, Notit. efcl. Belg. 263 mU und
berichtigt dessen, Annahme für Lorsch in, lichter nach.
434.
1095. Erzbischof Egilbfrt von Trier bestätigt die tob der edeln Matrone
Rykarde von Hunrin geschehene Uebergabe ihrer aus einer zweiten Ehe
mit einem Freien erzielten Kinder als Mini?teriale an das Kloj^tcr Hor-
reum zu Trier. Treveris 109r>. Egiibcrti Trev. aepi. a. 17. apud Ro-
ttmm Henrico IV. imperantö. (Urkb. 1,446 nro. ii89.)
GoerZf liegesten 8. 12.
435.
1095. Bernewin, der Custos des St. Petriklosters, schenkt dem Kloster Met»
lach vier von ihm gekaufte Haben an Waltinga. 1095. (Urkb. 2»346 —
47 in Nachtr. 10.)
Gedr. Jloejer, Zeittdirift 2ß27.
486.
1006. Gerard schenkt nach Vertbeilung seines Vermögens unter seine Söhne
42a
Digitized by Google
666
. dem Kloster Echternach zur Aufnahme seiner und s^ino«; Sohnes Gerard
daselbst das Dorf Geichlingen. 1096 ind. 4. a. Heinr. IV. regn. 41.
imp. 14. (Urkb. 1,446 nro. 390.)
Goerz, Regtsten «S. />. Ofär. lurf ludet, Hi.tt. de Lu.remb. 3,43:
hufcaus Uojifh. 1,446. Kfiyen. HiM. dp In rille de l ianden 2,3. — Ind,
4 geht bis Hejjt. 24. a» rtgn. 41 bcgliud orjl. o uttd iitip. 14 um Hl,
März 1097.
Di» tig, imjMr. fehik: swti andere tmr ßuiegUmg angthmehU KremD"
9ek$aHe scheinen nieht henmixt worden sm eein,
437.
1091 fcb* 8« Erzbischof Egilbert^ von Trier schenkt dem von ihm am 26.
Juiiiar geweihten St. Martinskloster zu Trier das ausschliessliche MUlk>
lenrecht auf beiden Moseiufern in rlcr Nähe des Klosters und einen
Wald bei Irsch. Treviris in aula publica 6 id. IVbr. icf^T Ind. 5. Henr.
IV. regn. a. 41. imp. 12 (kgo 13). a. poot. acpi. lÖ (richtiger Iii),
(ürkb. 1,447 nro. 391.)
Qoer»f lUgeaten 8. 33ü. ,
\Wl Iii. 11. Denelbe Imttttigt dem St SimeooMtift so Trier die von dee-
sea Probit Poppo geschenkten Gttter. 1097 ind. 5. 5 id. Jnl. (Urkb.
1,448 nro. 392.)
Qoerz, Regeaten S. 13. Qtdr. Hont. 1,449.
Mit aig, imjpr. in Trier*
439.
1998. Kai«pr Heinrich III. (IV.) bestätigt dem St. Sinieonsstiü zu Trier
die nanieniiich aufgeführten Besitzungen, 1098 ind. 6. a. regn. 43. imp.
15. O rkb. 1,452 nro. 397 zu 109b üct.--dec.)
• Nickt bei Böhmer. — Wegen a. imjp. 15 und ind. 6 zwischen mrz.
31 — »ept. '24 faXlend, wogegen a. regn. 43 erat am 5. Okt, hegütmi.
440.
1096. R^nerdy Domherr von Speier, ttbcrgiebt der Domkirche zu Trier
die Qerbnrge mit ihrer Nachkotnmensohaft als Minieleriele. Trcveri
1098 regnante H. rege IV. imperetore*III. e. erchiepi8oo|wtna JSgüberti
20. (Urkb. 1,451 no. 395.)
Ooera, Kege^en^S, 13.
441.
il^C. \l. Xaehriclit, wie der von dem trierischen Domprohst Arnulf /u .«ei-
nem Annivernarium dem Marioiialsar vermachte Mansus zu Bumagon im
Moselgau einem gewis.sen Evezo in Erbpacht gegeben worden sei . um
jährlidi ein Fader Wein daraus au erhalten. Ohne Dat (ürkb. 1.450
nro. 393 in 1097.)
uiyiii^ed by Google
667
■
ürkumüick enickeint der Dotnprobat Arnulf van 106d-^1071{ €9
(Hast dch dahet nur die zweite üälfie de$ 11, JahrbnuiderU mMtdmem,
442.
SAfC- W' Die freie Fiau Uda vun Iteza macht sich und ihre Nachkommen-
schaft der Abtei St, Maximin bei Trier zinspflichtig) 'worUbcr der dor-
tige Abt Heinrich «uf ihr Begehren Urkunde «mateUt. Ohne 0Atiun*
(Urkb. 1,437 nro. 379 su e. 1084.) >
I^euh Broteer, Metropolia 1^360 fidlen awei Adtte Namens Hein^
rieh tu 8t. Mttaeimm, wovon der erste 1097 wtd der andere e* 1100 gB-
storhen sein nolL Em Bezdin von Dezein, der wUer den Zeugen ge-
namU wird, erscheint auch IISÖ «S. ö39*
443.
1101 MrZ- 26. Kaiser Heinrich III. (IV.) giebt reuevoll die von ihm der
Abtei St. Maxiniin zu Trier entzogenen Höfe Schwabheim und Ever-
naiheim mirildc und bestimmt damus am 81« HSiy, dem Jahnetage sei-
ner Kauerkrönnng, nnd nach seinem Tode an seinem AnniTersarinm
dne Armenspende. Spire 7 kal. apr. 1101 ind. 9 regnante a, 47. im-
lierante 16. (Urkb. 1,468 nro. 402.)
BiAmer, Beg. Imp. S. 100 nro. 1961, Qedr. ZylUnus '2,46 mU Mo-
nogramm; hieraus Ilonth. 1,475. Brower^ Amt. '2,1. ßertkolet, Hist.
de Liuxenih. 3,46. Lünig, Ueichsarchw 16^6, • — Dajf regn, a. 47,
passt auf ordinat. und statt tn^, a. 16 ist eu lesen 17,
444.
1101 aug. 3. Derselbe restituirt der Abtei Prüm nach Besiegung des Gra-
fen Heinrich von Limburg und durch etuen Rechtsspruch der Reichs-
verssmmlnng das von diesem der Abtei geraubte Gut Pronsfeldi wofiir
«ich Letalere au einer Armenspende am 17. Juli, dem Tage seiner Ktt-
aigssalbung, am 31. März, dein Tage seiner Kaiserkrönung, und am 6.
Januar, dem Tage der Königsweihe seine» Sohnes, verpflichtet Werde
llUl ind. 9. fl. ord. 48. regn. 46 (lege 45). Imp. 18. 3 non. aug.
(Urkb. 1,459 nio. 403.»
Böhmer, Herj. Tmp. S. liKJ nro. 1965. Gedr. Marlene, Colf. amjd.
I,5b5: hürfius Tloutfi. 1,476, ßondom, Charttrboek 1,1ÖÖ, Hartzh^airtf
(Jmc, Germ. 0,244.
44».
1101. firabischof £gilbert von Trier beireit dnen dem Nonnenkleater Hor-
reum au Trier gehörigen Wald bei Casel von der eisbiachSflichen Forstei-
licbkeit. 1101 ind. 9. regnante Henrico Rom. imperatore. (Urkb. 1>
457 nro. 401.)
Goerz, liegfnten S. - Da Erzhisckof Egilhert nnt Sepf. die-
ses Jahres atarh, so JäUt die Urkunde vor S^t,, wozu auch ind. 9
stimmt
Digitized by Google
668
R«glMt Kw. 446-^1.
]#7f— lltl. Enlnsehof £gilbert ▼on Trier sehenfct die ihm m ein«r Pk«-
karie mit IrmiDtrad von Salm angefidlenen gonannteo Orte im Bedgan
an das St. Slmeonaatift bu Trier. Ohne Dat. (Urkb. 1,451 nto. 396
SU c. 1098.)
Qoerz^ Kegesten 8. IS. Gedr, Honth. 1,451 zu e. 1098, — Die Be-
gterungazeit Erzbüchof Egäber^s 1079 Jan. 6-^1101 8ept,3 angmommm,
m
lOlö— 1101. Adalbero, der Custofl des St. Simoonsstifts zu Trier, erhält
von seinem Stift das Oratoriuni des heil. Bartlioloniäiis auf dem Kirch-
hof mit dem Widdoni Aviederum zu Lehen, und dotirt es noch weiter
mit Güteiii zu Minlieim und Kerig unter Gciiolinugung des KrzbiBchois
KgUbcrt von Trier. Ohne Dat. (Uikb. 1.454 uro. 399.)
Ooerz, Begesten S, 13, » Die Zeit de$ ErMeeho/a emgemmmem.
Der genannte Prt^ Poppo de» Ik. SimeanBetifl» ereeheuU vrJeundiiek
1086^1097,
448.
1019—1101. Erzbischof Egilbert von Trier schenkt dem St. Eachariuskloster
Cspäter St. Mattheis) zu Trier das Dorf Grenzenrode im Engersgaa und
■ die Kirche zu Berge. Ohne Dat. ^Trkb. 1,453 nro. 398.)
Qoerz, Itegesten 8. 13. — Ute Zeit Mrsbiichof Egilbert» angemmm&n,
449.
1099 — liOl. Derselbe Terspricht dem Grafen WUhem (tob Lnzemborg) das
an der Hslfte seines verstorbenen Binders, Grafen Heinrich, vem den
ihnen beiden verschriebenen 600 Mansus Lehengot noch FeUenda ihm
susnlegen. Ohne Dat und unvollständig. (Urkb. 1,460 nro. 894 su c. 1097.)
Qi>er9, Jtegestm 8. 13, Oedr, Homk, 1,4S0 zu c. 1097, OihiAer,
Cod, dipl. 1,159. — Da der vefstorbetie Graf IJeiHrit^ noch 1095 in
einer Urkuv l het Honth. 1,443 aU lehemd ennkeiiU, 1095 biz 1101
eepl, 3 zu de» MrMehofe Tod angemmmen,
450.
1101 Uev. 13. Constantin schenkt der MarionkircLo am Dom zu Trier zwei
Aecker bei der Stndt, wogegen seine andere Guter daaetbst von dem
au dictic Kirche zu lieternden Mcdum und Zins befreit werden. In ec-
desia S. Marie 4. feria id. nov. 1101 ind. 9 (lege lO). Ueinr. IV. im>
penuite. (ürkb. 1,461 nro. 404.)
Der Wo^eniag etinmt zu dem MewAstag,
451.
1102. Urkunde, wonadi die Matrone Hildegarde, Tochter Matluldeas von
Liaendorf, mit ihren genannten Kindern sich der Abtei Prüm xinspflich-
tig gemacht hat. 1102 ind. 10. Concor. 2. epact. 0. (Urkb, 1,46S nni. 40&.)
\
Digitized by Google
Bageateo Kro. 451— 454.
669
Wegen iiuL 10 vor »ept. 24 fcdiend. Die Zeitangaben gtimmen zu
1102 dcc. 25—1108 ian. Die Tröbste von St. Stephjin z i Mainz und von
Ravengirsburg scbliesseu in Gegenwart des Kaisoi-s Heinrieh und der
genannton Reiehsfürsten einen Tausch vertrag, wonach Ersterer Güter
zu Heil an dei Mosel und in genannten Orten des Mcienfcid- und Tre-
chirgau^ gegen die Kirche 2Ü Alzci giebt 1103 ind. 11. (Urkb. 1,466
nro. 407.)
Qeär. Oüniher, Cod. dti^L 1,161. - Wegeti ind. 11 wr $epL 24
und wi^fe» de» erwähnten Beieh&taga, wdcher am 25, Demnb* t]€^ zu
Mainz etaUfand, in diese Zeit feilend; vergl. Qoen, JUgeeten 8, 14 md
Erhard, Heg* Wettf* IßlS,
Das circa 4 Zoll groeee runde Siegel von weissem Wachs ist in der
UHtem linken Ecke aufgepressi, und »eigt den Erzhischof sitzend auf
einem mit Hunds-Kffgfen und Fils/^en versehenen Sessel, haarhanpf, nül
fFMmn; in den ausgetireektm Hätiden reehts den Stab, linkt ein of-
FV
fenes Buch mit AO. Die Umsckriß steht »n FerUereisen, M, wird durch
XH
den FusH getrennt und heiset: UVCHUAUDVS Di QUA MOQVNTl
NV8 ÄRCEIEP8 (f sehr gedrückt).
m.
1103 nov. 29. Erzblschof Bruno von Trier befreit das St. Martinsstift im
Mniengau (Münstermaifeldj von der dreimaligen P>(^!i;iuuiig des lierren-
landes im Jal^re, ^volrhr der erzbibdiöfliehe Meier pratendirte, bestätigt
dem Stift die \m\ Krzbjschof Kgilhert geschenkten Güter zu Fressen
und schenkt ihm die am Tage der Kirchweihe den 1. November vom
Herrenlande abgesteinteu Hofstätten am Kirchhof und seine beiden Fisch-
teiche. 1 103. 3 kal. dec. die dominica, regnante Hcinr. Iii. iuiperatore.
(Urkb. 1,467 uro. 408 )
Qoer», Begnten 9, 14, Qedr. Gmher, (Jod. dipL 1,163. Bahne,
Cod, SaHmO'Beijferscheid, ß. 3, — Der Monatstag slimnU »um Wo-
chentag*
Das nur no«A Mum Drittel vorhandene Siegd von weissem Wachs
ist anfgq^reset und uro. 463 hesehrieben.
454.
(1103.1 Kaiser Heinrieh HI. (IT.) bestätigt die von seinem Sohne, König
Heinricii, ruit den übrigen geijajiiilcM lloichsfürstcn zu Münstereifel er-
lassene Verordnung über die Rechte und Priichteu der Vögte der Abtei
Prüm. Olme Dat (Urkb. 1,463 nro. 406.)
NuM hei Böhmer. Qoerz, Begesten 8, 330, Gedr. Marlene, CM.
ampl. 1^; hieraus Hanth. 1,479 ms e. im. Das Jahr 1103 er-
gieht sieh ans den geneasnten Zeugen^: Otto, Bischof von Bamberg seit
uiyui^ed by Google
G70
liaSl decÜl. wmi Emkard, IMu^J .«oj» IFtirtW^, »Mi 1104 febr.
(ne^ Mooyer, OnomatUkon). '
455.
IW-I Um. 5. Kaisei- frcinrich III. (IV.) bestätigt dem St. Simeonsstift zu
I ii» 1 !(Mi vun Sch<»ffeü and Gemeinde zu Ci»l)leiiz erniiitclten ütuI fe>t-
geset; ! 1 Zolltarif für die aus genannten Starlten kt nuxondeu iScliilie
und soii>tige Verkäufer an dem Zoll zu Coblenj^. Moguntie non. jun.
1104 ind. 12, a regu. 50 (lege ordinationis^ irap. 19 (lege 21). (Urkb.
1,467 nro. 409.)
Böhnier, Reg. Inq,. S. UM) nro. l'JT-J. Oedr. Honth. 1,482. Bon-
dornt Vharterboek 1,166. Sodann der in der Urkunde enthaltene Zoll-
tarif betonder$ ffedr. Mtyer wnd Erhard, Zeüvchr. fUr Oei<A. und AUer-
tkumdBundeö^ö, Bondam, Ckarterboek l,löS, Smekenberg, Sdeet, 6,45.
456
llOtt rtrc H (iiil. 25). Krzbischof Bruno von Trier befreit das Eucbarius-
klostcr zu Trier (spjiter 8t. Mattbei-s) von seinen Umgriffen in dessen
Jagd- und Fis< iicrt i-Kechte zu llemptre und Lampaden, da sicli »lurch
Zeugenbeweis lierau.sge.st4'llt hui. *\ti»» ov ausser einem halben Malter
Sdiirrniiafer jährlich von jeder iiuusfeUtt daselbst nichts zu beanspruchen
' iihbo. Data 6 id. dec. 1106, /"actum?) ind. 14, 8 kal. aug. regn. Hcnr-
IV. (lege III.) imperaturis a. 53 (ordinationiß), imp. 23, pont. Brano-
nis aepi. 5. (ürkb. 1,469 nro. 410.) — Ooerz, Regesten S. 14»
457.
\Wl Ml 8. König Heinrich V. restituirt der Abtei St. Maximin bei Tr!^
die ihr von Genannten entrissenen Güter zu Mannenthai Im Nahgau,
zu ( iun'er?~baii'«en . Weiler bei Metz. Le^nirlj und jen.'^eits Rheins zu
Aschrbarh und Liutestarra. Moguntie 7 non. maj. Ilü7 ind. 15, a, reg».
9 lege ordinationis). (ürkb. 1,471 nro. 412.)
Höhmtr , Heg. hup. 6. 101 uro. 1979. Gedr. Martene, CoU. ampl.
IßU. Jlonth. l,48ö. (Juden, (.od. dipL '2,8 ex mitogr.
Die andere remierkte l'rkti»df Heinrich^« V. über MannendtU t^t
gedruckt bei Martene, CoU. ampl. 1,013.
■ m
1101 Mi Dendbe restituirt der Abtei St Mazlmin bei Trier (Miter in
und bei Metz, worunter das am 2. Mai genannte Weiler und das Gut
sn A8che])a(h jenseitB Ahme, befindlich sind. In Metis civitato 8 kal
jun. 1107 ind. 16. a regn. (lege ordinationis) 9. (Urkb. 1,475 nro. 414.)
iner, Heg. Imp. S. 101, nro. ISiiO. Oedr. Martene, CoU. amfL
1,613 i hieroMt Homk 1,487,
1101. Ersbischof Bnino von Trier beorkandet die viederfaolla UebeijgKbe
der voll der vecetorbenen Wittwe Benigna erbtntoii OeUe im Cpnlfll'
uiyiii^ed by Google
Regesten Nro. 459—463.
Ö71
wald an dem Ort Thcrmunt (Sprinji^icrsbach) an sein Erastift . deren
Einweihung' und Brsftzung mit A Ufi^ustin<»r- Chorherren , und Ueatätigt
diese Stiftung, i reveris in generali sjnodo Il<'7 ind. 15, regnant»*
Heinr. V. imp. (lege rege), a. regii. 2, episcopatus nri. 6. (ürkb. l,4<ö
mo. 415.)
OoerZf Regesten 6. 14. Gedr. Ilonth. 1,483. Hartzheim , Conc. 3,
760, QcMia chruit, 13,339. Acta Palat. 3,107 ex autoyr. CroUius,
Efiaiti, Hethe der Pfalzgrafen 8, 149, Brower, MeiropcltB 1,300,
— Wegen regn. a. 2 und epue. 2 wm Anfang Jcaware hi$ Sept. 24
(wegen ind» 15) faüend.
Da» a!*rfgepr&8t gewesene Siegd ist ganz verloren,
m.
1108 mal 11. Erzbiscbof Ruthart von Mainz besetzt das Iviostor Diasiboden-
bcrg nach Entfernung der von Erzbischül Willigis eingeführten Cano-
uiker wieder mit Mönchen und dotirt es mit vielen Zehnten und Gu-
tem. 1107, 5 id. m«}. md. 1, regnante H&üx. V. rege. (ürkb. l,47u
nn». 413 n 1107 mai 11.)
(hdr, Joamns SpteUeg, 8, 89 und öudenu», Ood» dipl. 1,37 mit
dem Johlt lt(^, f0O«M auch ind, 1 passt, weshfdb dies Jahr hier ange-
nonnmen worden üt,
«II.
1108 mai 15. Derselbe verbenert die Einkaofte seines Domcapitel« mit Zin-
sen sa Bingen, mit dem Hof Bleinicb im Nahgau und def Vogtei dar^
über und noch einem Fuder Wein au Lahnstein. 1108 ind. 1, 18 kal.
jun. (Uikb. U77 nro. 416.)
Oedr. Gudemte, Cod, dipl. 1,388.
462.
1110 mai 4. Erzbischof Friedrich von Coln beurkundet, wie er von Kaiser
Heinrich III. und Heinrich IV. den Ort llirzenau erhalten und densel-
ben der Abtei Öiugburg geschenkt habe um daselbst eine Kirche und
Kloster zu errichten, und schenkt, nachdem dies von dem Abt Cuno
SU Siegburg ausgeführt worden ist, diesem Kloster 20 Morgen Wein-
berge au Diepaeh and bestttigt einen awisehen der Abtei Siegburg und
dem St Ürsulastift in C6ln wegen des Hofs Qointenbaeh gemachten
Tausch. Colonie 1110, die 4 maj. (Urkb. 2,24 Nachtr. 38.;
Oedr. Acta Pal, 7,4ß2.
463.
1110 «II«?, l. Erzbischof Bruno von Trier schenkt ein bei der ^t- Elorlns-
kirche zu Cublenz gelegenes Maus den» St. Nikolausaltar daselbst und
bci^tiimut e.s zu einem Hospital, welches er und genannte Orte dotiren.
Confluentie 1110 ind. 3, kal. aug. regnante Heinr. V. rege. (ürkb.
M79 nro. 419.)
Ooerz, Regesten 8. 14. Oedr, Günther, Cod. dipl, 1,166,
uiyui^ed by Google
Ü72
Eeg^t^ JKe9. ißi' 467.
iJiUi au fgeprfi.tsffi, vorfreß'Lirh*' iSiegH , S'/a ZiAl ffrons , von weis^^n
Wachs, zeiyi unifrltnlh t-iner Krei.4üiie den Lrzlft.H'/iof Ixiarhnupt, ohne
Pallium, bU auf die JUUf'Uni in der HechUu den Stab, ui der Linken
ein geukUmmm Buch. Du Umschrtß : f BH VNO Dl GHA AHUMIEPS.
464.
1U#> Erzbischof Bruno von Trier acheokt mit Zustimmiziig der Oc^ieral-
fjoode den Cauonikern zu Spiiiigiersbacfa den dortigen ^*>"*p» In
generali sinodu 1110 ind. 3» nga, Ueior. V. a. 5; epitoqMtta» a. 9,
(Urkb. 1,478 uro. 4l8.j
Outrz, lit'jtnu n S. II, — W egen regn, a, ö, epitc a, 9 und ind.
3 vum jun. ti — stj^t. '24 fallend.
I t^i d*-in avJ^e^tiMttn üieytl sind nur geringe Sj/uren von icei»»etn
Wf»eh» gtbUdm.
465.
1110. Der Abt Puppe von Prüm rcstituirt dem Kloster Müiistereifel den
Zoll daselbst, welchen «ein Vorgänger zum Theil verriiiirert hatte, wie-
der wi«' er vordem war, 1110 ind. 13, r^nanto Heinr. \, rege, episcopo
Gol. Friderico. comite palaUno Sigeüido. (Urkb. 1,478 nro. 417.)
Gedr. Günther, Cod. dipl. 1,106, Katzjey, Gesch. oun Mümdereifel
1,97. — Wegen ind. 3, vor $ept, 24 fallend.
Von dem aufgej^ißegtlen 8%egd in weiuem WwAt ürt nur der untere
Theä erhalten, BrutthUd: die rechte Hand segnend vor sitA, die Linke
hält em ge^Mouenet Buch ebenso, I on der »wischen starken Linien
stehenden ümtduift sind erhalten: . . . (SalvaJ TORM (nndip
m.
1111 od. 22. Kaiser Ilcinr. IV. (V.) bestätigt dem St. Eucbailu.klo^tei zn
Trier rSt. Mnttheis) die inscrirte Schenkungsurkunde seine.-. Urossvaters
vom ä. Aug. 1053 über Vilmar im Lahngau. Maguntie 11 kaJ. nov.
ind. 4. (lege 5.; Uli. regn. a. 6, imp. 1. (ürk^. 1,480 uro. 420.)
Böhmer, Reg. Im^. 8. 103 nro, 2013. Gedr. Kremer, Orr. Noes, 2,132
«M Auszüge,
(1112.) Pfalzgraf Si^^frid vollführt die von seinem Stiefvater, Pfalzgrafen
Heinrich, bcf;onnene Stiftung der Abtei Laach, stellt sie unter den Abt
zu Ilatlligem, regelt deren künftige Abtfivrahl und vogteilichen \ erliält-
nisse und zählt deren Fundationsgüter auf. Ohne Dat. ^Urkb. 1,487
nro. 425.)
Qedr, Eccard, lliM. geneal. j/ri/icijrtim tSa.coniae S. üö5. Tolner,
Bist, PaL 2,3d; hieraus Hontk, 1,492, Miraeus, Opp. dipl. 1,271 und
3,319 m 1110. IhhmeHtüie Naekr, Oter den FUeken Bendorf 8, 162,
, Acta Pal, 3,123 est autogr, GUmO^, (Jod, dipU 1,172 w 1112. CrU-
Uue, SHlliaerte Reihe der Pfalngrs^ en Aaehen 8. 168, QeiUia i^triet.
Digitized by Google
13ß40. — Wegen der folffendf^ Urkunde Kaiter EemridC» IV. m
/ftj^ ffahr gesetzt.
Das Siegd von keUhrauneni Wachs hängt an dickem Lederriemen
,Mi^ ««^^ sich bis auf die Umschrift dem Siegel des Pfalzgrafen Hein-
rich von K>U3 gleich. Letzter/s läuft auf einem muldenförmig erhobenev
Rande und heisst: ^iQIFMJD'. ^6MC0BVM. UENL COMM.
FALATIN\
468
im apr. 25. Kaiser Heinrich IV. (V.) bestätigt des Pfalzgrafen Sie^frid
fitiftaiig der Abtei Laach und deren genannte Fandationsgtiter. <Mo^
nasterü 7 kal. maj. 1112 Ind. 1 (icgc 5). a. ord. 16 (ic^ge 14). regD.
$ (lege 7). imp. 2. (Urkb. 1,481 nro. 421.)
Böhmer, Heg. Imp. S. lOH nro. '2^)17. Gedr. DoJrumentirte jNachr.
über den Flecken Bendorf 8. löö. Acta Pal. S JJß est autogr, Günther,
Cod. dipl. 1,177, Jajfi, Dijflomata Quadragmta pag, 41,
Mi.
GtttartflUBsh zwiäcbeo den iBrastiftaii
Magdeburg und Mainz, -vconnrh Ersteree den Ort BeWBWlgen in Thtt-
ringen erhält and dafür Jen Hof Weeei im Trechirgaa «nd andere Orte
im NahgMi giebt Salzwitele 16 kal. jol. 1112 ind. 6. «. «id. 18 (lege
14) rcgn, 6 (lege 7). imp. 2. (Urkb. 1,482 nro. 422.)
Buhmer, Heg. Imp, S. 103 nro, 20X9. Gedr. Gvdemu, Cod. dipl. Iß90
in
tue 8. i)«i»el^ benOttigt die aelw Vorftihiilfn ^ St
MfiSEii^iii bei g^g» ^ BeiArO<ikiipgeii ^ V^%te .eHl^l^ Pri-
Fil^gieHy indem er glftt^l^lls die bäu^rlicben imd vpg^lichen 'VfjprbXli'
niese der Abtei festsetzt und (Ür die Celle zu Taben ^e Güter restl-
toirty welche Udo srop YLschebach zu Lehen gehabt hat. Spire 6 id.
aug. 1112 ind. 5. a. regn. 12 (richtiger 7). imp. 1 (richtiger 2). (Urkb.
1,483 nro. 423.)
Böhmer, Reg. Imp. S. 103 nro. imi. Gedr. ZyUesivs 2,47 ntä
Monogramm wnr/ Siegel; hieraus Honih. 1,494. Calmet, HiM. de Lorr.
I. Ed. 1,5Si) vnd TT. Ed. S.fJo. lAlnig, Reichsarehiv 16,277. — Von
den genannten ßiarhöfen, auj^ deren Verteenden die BesiMignmg erfalqte,
waren die Bischöfe Burkart pon T'trerht 1112 mai 18, und Eberhard
von Eichstätt 1112 jan. 6 ( nach Mooyer) gestorben,
471.
Urkunde; ^vonaioh der probst des Sl fi£arie|istifts .au M^inz dem Klos-
ter Dissibodenberg einen Garten zu Odemheim und eine Mühlenstatt
unterm Dissibodcnbcrg gegen einen Jahrzins iiberlKsst. 1112 ind. 5.
regnante üeiir. V. Adalberto Apud Moguntiam aepo. (Urkb. 1,486
jiro, 424.) •
Oedr. Joaioiin Spiciieg. 6,^93. — IV^g^n ind. ö ,^ßept. 24 JjSii^eTid.
OhtulTt(i«if<^«« U(tiiiibcii»u4. U. 43
uiyui^ed by Google
674
B^cesten Nro; 472—477.
m.
ms ipr. 6. KatsflT Heinrich IV. (V.) rcAtituirt der Abtei St. Maxiiuin bei
Trier die ihr tod dem Grafea Eraicho und dessen Sohn GerUeh ent-
Bogeucn genannten Beeitsangen. Wormaflc in \pf*o die Paicke 8 id.
apr. 1U3 Ind. 6. a. regn. 13 Q^ge B). ittip. 2. (ürkb. 1,488 nro. 426.)
■ Böhmer, Reg. Imp, 8. 104 nro. 2026, Gedr. MarUne, CoU. ampL
1,632. Honth. 1,498.
4TS. j
1113 iul. 20. Der tfieriache Domprobst Lambert »henkt dem St. Simeoua-
atift daMibit fiir die Aiofnafaine in jdeweo VratcrnitSt die ^ Hark Sil-
ben, welche er dem Rodch yon Viifnden.auf genannte ^Uodien gegen
Zina geUehea hat 1U3 M. 6. 13 kal. aug. (Urkb. M90 nro. 427.)
Wie Mich otu dm. Sehluitie der Uwhinde vyüU, ganM
t« den Zwgen vetUtänd^ Ahaehtift Joder em nieht vnUKoge^eB OomctpL
414.
1U4. Die Wittwc Justiua beurkundet nun mit Bestätigung durch kaiser-
liobes Sie^^el tiic von ilir und ihrem Sohne Adelb^ro dem Klo8f«'r Miins
tereitei t;<'niarlito Schenkung mit LintNveilcr in der Kifd und tmr ihreui
. Theii Äü der ivirtshe zu lloinbuil. JlUind. 7. (Urki>. 1,491 niv. 429.)
Qedr, QüJUker, Cod. dipi. i,i<S7. — \l'e<fen iihU» 7 vor .6ept, 24 JaUt^nd,
475.
1114. Urkunde, wonach Friederune Ton Gönz aus dem von ihrem Ehemann
Trohlier erhaltenen Gut m Wittlich Ländereien, welehe ErBbi8eb<vf
Bruno vön Trier frei gemacht hat, dem 8t Bueharluakioater (St. Mat-
tbeia) sa Trief übecgiebt. 1114. epise; Bnmonie «. 13. (Urkb. 1,490
nfo. 428.)
u •• etufyepreuit gmfa&ne Siegel ist ««Wotmi. "
47«.
1115. Der Abt Toppo von Prüm übergicbt dem Klonter MUnsteicifel die
nach Noiten gehörige Becela mit ihrer Kachkommensohafi. al» Wachs-
ainspflichtige. 1116 Ind. 8. Hdnr. .-V. (IV.) impeffaftore legnaate. Oa-
thedran poBttt Gel. Friderieo pieevle ebttneole. (Urkb. lf4Si nn». 4So.)
Gedr. Mufter, Ood. dipl. l,m. - Wfgeu md. S vor Sept. 24
fallend.
Dom mAt dicke, kreisrunde Siegd von weimm Wache, circa 2*/«
2oU tuessend , vnten mifgepressf und zeigt ein oben und vnten oü*
ttos.mdps Cnirifiit mit der Äufiehrifi: 8AZVAT0R MVNDI im die
vier Winkd vertkeiU.
■
417.
1115. Der Abt Bern.(bard} von St. Marien (ad Mart^ros) zu Trier giebt
den Einwohneni zu Temmels einen Wald bei Fellerich g^n 3 Ohm
uiyiii^ed by Google
.iiegesieii üf». 477'-4^.
616
Wein oder iö Soliden Jahrzins, falls die Ohm Wein zwiacbeu Dieden-
hofeji und Neuniageu ineiir aJs 5 Soliden i:;ilt, in Erbpacht, um Wein-
. . Jjerg dax-aus zu macljcn. 1115 ind. 8- i^Lrkb. nro. 4ü2.)
• • • ■ Wegm iif,d^ ^ vor Se^, 24 falltfuL
478.
Erzbischot Brurto vori' Trier bestimmt seioem Domcapitel die Verth«-
lang der Einkünfte aus dem deihseibcn gegebenen Gute sti Lcbmen»
am Jahrestage seiner Ordination, den 6. Januar, und an seinem Anni-
versarium, und wie die Ycrerbnnij: dieses in Erltpacht gegebenen Guts
stattfinden solle. J115 ind 8. n. ord. 14. a Hciur. V. regis. TV. im-
peratoris rcgn. 17 (lege ordinationis), imp. 5. (TJrlcb. 1,492 nru. 431.)
Goerz, Uegesten S. 14. (Jedr. Günther ; Cod. dipL tW'2. Fahne,
''"V6d. dipt. Salmo' Hnjitr.^cheid. 6, 3. — Wegen a. inip. ö und ind. 8
von apr. ISsept. 24 fallend.
Die Urkunde int an der rechten Seite cyroyraphirt mit AZEH. Das
, aid^gepre»»te btegd von weisgem Wach^ üt ajro. 490 fier fUeg/eift^n.be^
m
U16 illl. 1. Küiier lluimicii IV. (\ .) bestätigt die Privil^en der Abtei
6t. Maxjmin bei Trier j ; namentlich die Immunität und- Me. .Al^tl^hly
eroeDert die Yerofdnung ttber die abteiliohen Vögte iiad;jreptitii>it ihr
einige qttrjimie Bentrangen, la Italia in oaitKo .Btagulici^ . jul.
ind 9. 1116. e. regn. IL imp. 6. (Urkb. 1,496 Dfo. 434.)
Baft«ner> Beg. Imp. S, 106 nro. 2058 irrthUmlith cinn jul 25,
>Mton mkk üt'ältam MdM» hei ZyUemu 2, 61 mü UmdgräMii
' BwSL IfiOl m^d^IMf, lUbWoilt^ 16^9 alU kAjuL
' 490.
1116. Eiii]iödiüf Bruno von Tih i spricht dem Nonnenkloster Huireum zu
Trier den ßesitz des demselben ^vicder neuerdings vom St. Paujinsstift
daselbst streitig gemachten Zehnten au Casel an. Treyeris in ecdesia
8» Marie in latere majoris domu» S. Peiri versus austrum sita 1116 ind.
, % a.jP9n^. jBi-uncin^ 14 (lege 15). reigaf^nte imp^/iofe Hdnr. JV....([Jikh
. . 1,4^14 ;nrf!..4S|S.) . . _ . :
Goer», JteguUn S. 14, — Wegfn mm/, 9 im\ Sepi, 2^ fiäUwL
Das unten aufgepreaste »thr scÄäie^ ßiifgii fi^ «f"? iPf^* ^
gesUsn beschriebene.
4Bir
tnt Dert^aleirt dM 4oli Ihm aii'CMrlen» Meliitete Ho6pit«J rnttäMbtesil
Bläi tinter di^ ensblsehSfliche Atiftioht mid Terwifttang. Äcta in domo
3. P«tri'TMv{ris 1117. a. ord. 16. ind. fO. ' (ürkb. 1,497 nro. 4B5.)
Oeen, Ueg^t^ 8. 14, — Wegm ind, 10. vc^ Btpt, 24 flßetid,
482. ■ ,
1118 iai« 2. ivaiäor lleioricii IV. (V.) restituirt der Abtei St. Maxim jn bei
uiyui^ed by Google
Beesten Nre. 432—486.
Trier deren Vasallen ADselm von Mokbei'g mit dessen Lehen g^ütorn
Brechen und Selters, und schenkt dem Letztem den Hof zu Bendurf,
welchen der Kaiser rom Pfalzgrnfen Hermann ererbt batie. Spire 4
non. Jan. 1118 ind. 11. a. rcgn. 18 (lege 12). imp. 7. (Urkb. 1^8
uro. 400 m 1123 jau. 3.)
SlAmer, Heg, Jity». 3, 107 mrv, 2078 m U23 jam, S, weU die ,^
um JhdHUAe: Martern, CoK. i,042, ^onOi, yS02 vnd Kreimsr, Orr,
iVotf. 2,164 de» Tag 3 umi« Jom. vatd da» Oritdatum Spire he^en, im^
dte nach dem Itinerar dee Kaieers in 1123 passen. — Dcui Datum 1118
üt aber Hier beibehalten winden, da dazu ind. 11 putd a. imp. 7 stimmt und
auch die in einer gpätem Urkunde des Kaisers roin 7. Mni 1126 ange-
gehejie 7>>>* von 9 Jahren, wo obige Restitution stattgefunden habe, bes-
ser auj llia passtj «g wäre also in dem Ortenemen ^jpeier ein IrrtkMsn
%Bohl anzunehmen.
ttlä äff. le. Ensbisclifif Adalbert Ton Hains beittiigt dedi Klosln Dmk-
bodenberg die Güter sn YfymaiämMm, welehe die irühern Scbenkefi
die Gebrüder Wolpero und Rndigcr von Hattersbeimi bei VertroibaDg
der Mönche aas diesem Kloster, wieder an sich g<«ogen hatten und
nun re<'tiiturt worden iind. 1118 ind. 11. 2 kal. ma). (Urkb. 1^497
nro. 436.)
" ' Gedr. Joanni» Sj^icikg, ä. $ö. Chtdenu», Cod, ddj^i 1,44,
< : . . ' ■ . " .
tut. £nblKlie£Bnmo ^ Trier vtstilairt dem St AadreieHeet« m C8b
die Kirche in Ba«9hahicli sii« liiiem Zdknte vbd beetifloit tter ieeeen
YeräieilQng. 1119 ind. 12. (9rkb. 1,498 nro. 437.)
öoers, Jtegesten 8. 14. Gedr. Acta Fol. 3^7 ex autogr. Ennen^
Quellen zur Qeed^ der Stadt (Mn 1^500. — Wtgen tnd XS vor
24/dUead,
lilt Bov. 4. Pabat C&lixt II. bestätigt das Angustioer Chorlierrenättft Sprin-
gienbach and dessen Regel Bemis 2 non. noT. ind. 18. lilt. poni
1. (Drkb. 1,489 itro. 438.)
Jpf4, Big, Fdit 8, SBl nro, 4968,
' 488.
1189 i&n. 3. Derselbe be^Uitigt dem Erzbiscbof Bruno von Trier die Vor-
rechte, Privilegien und Res!t7iingen soiripr Kirche, namentlich die Mp-
tropolitanrechte über Metz. Tool und \'erdun, den Uebrauch des Pal-
liums und andere, üluniaci 3 non. |an. ind. 13. 1120. pont. a. 1.
(Urkb. 1,501 nro. 439.)
JaßS, Beg. Pont. 8. 032 nro. 4070. Uedr. Hunth. 1,504 ex Gestis
Treo, ßrmelBr, Jbm, 2^6, IMmig, Beiöhtarekiif 16,208,
Digitized by Google
1126 JUvt. Ptbrt Cdixt n. bdrtit den UnluBcbof Bnmo von Trier von
äec juisdiktfon der pSIwtlicfaeD Legaten, mit Auuudune derar * htere.
OlniiMei 8 noo. yuL (ÜAh, 1,601 uro. 440.)
hieraus Uontli. 1,504. Brower, AnnaL 2,16. f^nhuet, Hist. de Lorr»
> /. Md. 2^64 vmd IL Ed. 5,137. Lünig, Keiohsarchit* 16,W8. Gut»
Tno4 0d. Wyämhack 1,1M vmd ojpvd Pen», ßeript. 8,i97.
1120 iau. 3. Dei'selbc heeUltigt das von Erzbischof Bruno von Trier ge-
stiftete Hospital gu Ooblenz. Citiniad ö bob. jan. ind. iä. (ürkb. 1,
502. uro. 441.)
JqfSi Reg. PotU, 8, öS2 nro. 4972. Oedt. Gmuhm-, Cod. dipU, 169.
ttML Erabisehöf fiMm» TOP Titar «tet dem Wwtalrtl «ad Aadam^ wel-
che die ScUenkapeUe n Arras bei der Einweihung dotirt und det Do-
tetioxiigat g^en einen Jalirzlns in Bau erhalten haben, einen andern
«Iten Zidfl. 1120 a. episc. 19. (ürkb. 1,502 nro. 442.)
Qoet^, Regesten 8. 14—15. Gedr, Hotuh, l/i06. — Wege» a. gwN».
'19. vom 6, JoHuar an mi nehmen, ' ' ' '
1121. Derselbe bestätigt dem St. Custorstitf /u Carden die von dessen Probs-
ten (3k>defirid geschenkten GHlter. ind. 14. regn&nte Öeinr. imp.
IV. rege y. a. r^gn. 28 (lege ordinatienis), a. epise. Bninosis 20.
(Uricb. 1,506 nnk. 446.)
Ooet», Begeet^ 8. Id. Öedr. QUnther, Vod. dipL 1,190. — Wegen
a, reg»» 23 und ind. 14 t on Jon, 6 — eept, 24 faUend.
Das circa 3 ZoU im Durchmeeeer groeee, runde Siegel oon iceissem
Wachs zeigt den Erzhiachof in ganzer Figur mit Pallium auf einem
Bessel; in der Rechten den Stab, in der ausgestreckten hinken fln offe-
nes Buch. Die freistehende Legende läuft ringmm und heisst; f BRVNO.
TREVIUORV. äRCEIEFISüOF. Es ist aujgepresst.
tin. DeneLbe b«iStigi dem St Geitoaititt an Garden die Sehenknng Lan-
ceehin's über dtf iMigenaanle Bolbard'a Brbe daeelbrt und daaan an-
den Guter. 112pl ind. 14. legnenfe Heinr. im|». IV. rege V. a, r^.
28 (icige ordinationis). imp. 11. a. episc. Brunonis 20. eodem eoilicet
anno qno domnne imperator {Mmoetairit in viUa Treis cum iret expug-
natnm eastrom quod comes Ottho contra illum ercxcrat. in eccleeia 8.
Cestoris que est in Caradono die dedicationis eins. (Urkb. 1,604 nro. 445.)
Qmih Segeeten ä. 16. Qtdr. Günther, Cod. 1,187» - W^em
Digitized by Google
imp. a. 11 und ind. 14 von apr. IS—aept, 24 failend^ da der Tttg der
genannten Kirchweihe 9iicht bekannt ist. .
Dm aufgepreaste präciuige Siegel ist uro. 4xii3l der Ilegesten heachrieben,
m.
tM» ' Enbbohof Bnm» von Trier' 'beQrkundflty' dass IidieiigAi'd, di% Ehafetii
Wioibert^fl vod Welco, um «ioh und ihm Kachkoitam«ta i6ii einer alten
.ZinsTeriiilichtiing m befreien, ihm 2 Weinberge bei Graach iiber^ben
und er dieselben seuicm Meier zu Bernkastül als Dienstbesoldung verlie-
hen habe. Treveri in palatio 1121. a. episc 20. (Urkb. 1.507 nro. 447.)
Ooerz, Ilegesten S, lö. Gedr. Günther, Cod. dipL 1,186. — Wegen
a. epise, 20 vom 6. Jan, «u» zu nehmen. ' * <
1 ■ Die Urkunde ist am untern Rande mit e^iatn itnlesetiicken Spt-uch
nfrogrrtphirt. Das kreisrunde, circa .^'/a /^oll mes.'^ende Sie ff ron f^^hr
/ teeissefn Wachs zeigt den Ershi$chof in ganzer Figur auf ftuein Se.s.sel
mit dern PnUtum und ansfj'strf'cl-ten Ar/ne/i. in rifr Hechten den iStnh,
in der Linken ein o^ifnc.H Budi. Die Jreistehemie Aufschrift läuft
rmgmm. und heimt BH VNO TMEVIUORV AHOElEm Da» ffehlu
1122. Das Domkapitel zu Trier verpachtet der Oifiiaia Ton D:nelMii|p Auf
Lebenaceit ein Gut zu Adendoif, welches deren erster Khemann Se-
"ward von Millenheim ebenso besessen, B}|it aft^r sieb als erblich ang*e-
eignct, nun aber mit ihrem dritten Ehemanne Sigebert dem Capitel re-
stituirt hatte. Treveris in refeetörio 1122 a. epiBC. Bninonia 21. ind.
. 16, (Urkb. 1,508 nro. 449.)
Wfgtm fipiaCf o. 21 und ittd, lö vm jfV^^&-r9^^. 24 fatiend,
:i • .. . ' . 494.,.-:
1182.. , Ensbischof Bnmo von Trier acfaenkt dem von 3im geweihten St Ni*
colau8>AItar im neuen Chor des Dorna sü Trii^ den alten Zoll au Goti*
dorf, welchen der Terstotlbene Graf .Bertolf vqn Treis au Lehen heaaaa.
II22 ind. 1. 'regnantö Henir. V. rege aed IV. imperatore a. regn. 24
(lege ordinationis). imp. 12. ord. cpisc. 21. (Urkb. 1,507 nro. 448.)
Goerz, Ilegesttn S. lo. Gedr, Günther, CW. dij^. f^lOS. — Wegen
ind. 1 nach 8epL 24 Jaüend. ' ' ... 1 1
112s uvt. 12. Pabat Calixt II. apriehi dem Kloater Springiersbach die Zehn-
ten ron den' adbet bebaMn ' Lindereien au 'Uiid beef]ttigt-?hm* WnJIere
Privilegien, darnfiler auch daa von ihm «1 Rhi^s gogV^bene (llI9noT.
4). Beneventt 4 ?d. oet. ind. 2. 1928. '^nt a. %- (Uirkh. 1,510 nro.
461 an 112S oct «.)
JaßS, Keg. Tent. 8. S4ß fira. 6147, '
496
U(I2ti-1124. Ludwig, der Bruder Gundolfs ^ »ciienk-t dem Kloster der hh.
uiyiii^ed by Google
B19
'flfedii^» ViMto'Wa MfttemQi sii TriM fßt iltHh«h) ito den An-
niTenarien seiner Frau liatliilde am 28. Juni, und »dnes Sohnes Theo-
derich am 5. Oktober TerschiedqM Jabresreoten. Ohne Dat. (Urkb.
Ijm nro. 443 zu c 1120.)
Di7 ütch kein hesthnmtes Jaltr aus der Urkunde ermitteln lä89t , die
Zeit des Erzlmcliof$ Hmvn ran Trier 1102 jan. (i- 1124 qpr. 26 an-
genommen. /)ö4» ßfe^el hin^ au einem Fergomentstreifen,
1102— 1184.' Nkchriebi, daas der Priester Ernost einige Tage vor aeineni
Tode dem Klosübrlletlacb sein Allod su MOnster geschenkt habe.' Tem-
poribna Brdnonia epiiNsopi et AdaYberti abbatis.' C^rkb^ 2^349 in Nach«
trag 10.)
Grdr. lioefer, Zeitsdtrift 2^1, — Erzbitöhaf Bruno von Trier wm
1102--1124 aj>r. 2Ö,
418.
llOA— 1124. EEsbiscbof Bruno ,von Trier bestätigt die Schenkung des Dom-
scholasteirs Petrus an das Domkapitel uyd die von demselben am Feste
der Vier Qekrdnten den 8. Novembet', an den AnniversariiMi Kaivora
Hdnrich III. den 7. August nnd Erzhischofs Eberhard von Trier den
15. April und anderen bestimmten Distributionen. Ohne Dat. (Urkb.
1^70 nro. 411 zu 1103-1124.)
Ooerz, liegejften 8. lö. — Da Kainer Heinrich Ilf. 1106 aug. 7
Marbf von dieser Ztit an bi^^ eum- I^od de^ Ertlnaeiii^'» Btum> ,Xi24 apr.
■ y. 25 faUp^ ange^Hme». . • . • . ..
Ml 7. Kaiser Heim^ih iv. (V.) resliluirt der Abtei ki }IU%ima bei
Trier Venchiedene ihr vom Pfalagrafen Godtried und seinem Ministe>
rialen Wolfger entrissene Besitzungen, erneuert und bcst^itigt die vor
9 Jahren von ihm geschehene Rückgabe Anselms von Molsberg mit
Breohen und Selters (vorgl. 1118 jan. 2) und verspricht, noch raellf
entrissene (iliter ztirUckznj^i'bi'n , wenn sein jetzt durch Krankheit o^o-
. fährdetes Lehen erhalten wird. Apud Tutsburc iii^ö iud. 3. non. maj.
(Urkh. 1,010 nro. 4.-)2.)
lioluner. Heg. Imp. S. 107 nro. 20ifS. (Jedr. Marlene, Coli, unijtl,
. 1,660. Honth. 1,512.
500.
1122 — 1125. Derselbe bestätigt die Stiftung eines Klosters bei der Marien-
kapelle oberhalb Boppard'» (Marienborg) dm eh (\\(* «lortigo BUrgeraehaft
und dessen Unterstellung unter den Al»t (l<>s St. Knohariusklosters su
Trier (St Mattheis). Ohne Dat. (Urkb. i.öOH nro. 444 )
Nirht h^f Böhmer. Gedr. Arfn Pal. 7,of>7. Gunther. < od <//;//. /,
• 196 «w — Da der Camler Philipp nach dem iJanzler brmw 1122
Digitized by Google
• erd. eoairanmwi. dkm Zgü bU mm Tftrfr HmsW^ UM mtd 23
Mi
1125. Ersbiachof Grodiritd Yitm Trier baitK%t einen Qütert^nseb nritehoo
Bovo von Kesten und der Kirche diesew Orte. 1125 .pont a. 1. (Uikb.
1^12 nio. 454.)
Goer*, Begtttm 8. 16, Gedr. GUnOer, Cod. d^ 1,197, — Da
Bnbiächof Godfrid im juL 3 pf^vmtk wtd 1124 7 die H-
schffßushe Weihe erhüli, ee fSßU ^ Autd^lmtgiKeit der ütkumde «qr
di^e Moihatstage des Jahnu 1125 a2« «» a. JNMit. 1 gegulben.
Die Urlmiide ist an der rechUn Qfiite d^ographirt mit den Bmek-
eUAen A^U dt X, Da» 8iegd war im unter» Tafpem dß» Ji^erjfflmemU
QMffejpreeet*
502.
1126 apr. 5. Korich von Bisierdorf «dienkt dem Kloater Hedaeh drei Tage
vor aeinem daselbet am 8. April anf GhUndonnerstag erfolgten Tode
imne Atlodien an BisoEeratorf. 1126 ind* 4. a. 2 (ricHtiger 1). Lvtteri
regia, a. 3 (richtiger 2). Godefridl epiaoopi Tteviconim. (drich. 2,849
in Naehtr. 10.)
Gedr. Ho^er, Zeiteduiß 2ß32,
503.
— 1126. Urkunde, wonach der verwundete Gnmpcrt von TheiJna vor
«einem TtKle dem Kloster Metlach sein Aliud zu ieiina vemmcht. Ac-
tujn a. 1 Lutlteri regis, tcmporibus Godelrjdi archiepiscopi et Adalberti
abbatis. (Urkb. 2,345 in Nacblr. 10.)
Gedr, Hoefer, Zeiteehriß 2,130, — KifiUff ZolAar wurde XlSff mC.
1$ ztt Aachen gekrCnt, und Ersthü^f Godfrid hatte wm 1124 p£^3
In» 1127 mat 17 den frier, 8tM «ane.
504.
U36. Erbpacht -Revers Eichwins ß-eg-cn das Domcapitel zu Trier über eine
Wiese 2u Koser. 1126. (Urkb. nro. .455.)
Jfif in dvplo vorhanden. Das t^ine Kcmmplar i^t unt&n mit HWH-
H /A I »S ryrograjthirt , das andere trägt noc/i die Heste den aufge^reM-
ten Siegels von bedeutender GrÖ»»e und weiu&u WacJi^. Ks zeigt ein
links »chauende», haarhauptigea BrusUnld, V<m der freistehenden Um-
»ehrift eM nur «odk da PET liber der Müte de» Kapß.
505
liyi fcb. 24. Adalbert, Erzbischof von Mainz und pUbstlicher Legat, be-
stätigt die SynorlalA orordnung: dnsa, vco die Früchte wachsen, auch de-
ren Zehnte enirn lilot worden soll, auch tiir die von Erzbisehol Kuibard
dem Kloster Dussilnxlenberg geschenkten /<^liiiien. Maguntie 6 k?i!. mart
1127 ind. 5. regoante Lotbar. Iii. a. r^n. 2» (Urkb. I,£il4 uro. ^7.)
uiyiii^ed by Google
Oedt, Jcannia Spicdeg. 1,97. Qk^dmuB, Cod. dipL Ifi^^ HmiMkim,
Com. Oerm. uiM 4,660.
1124 -1127. Krz!'i'i< huf Gculfhd von Trior gicbt dem Mcici' zu Bernkastel
iünt und dem zu Altrel vier Weinberge zu Graach zur Dienstbesoldung
finst;itT <\' ]■ Zinsen, ^vclche die S'^hne Aistons von (iraach zu zahlen
lmtt<Mi and dieselben mit den 0 Weinbergen abg^lödst bnb^. Oha©
i>at. (ürkb. I,öl2 nro. 453 zu c. H25.)
Oottz, Re^ttn S. 16. Oedr. Honth. 1,614 zu o. Jä^. ikUlia
dbru«. 13,S44, - BrMt^/ Oodfrid tHW im jd. 2-112^ mtü 17,
dak» die$m Z^itramn m Ermmgelung mder» ieatimiHten thUn ange^
507
1124 — 1121. Adalhaid, der Sohn Laml^crt's von L jema, schenkt dem Klti?
ler Meüach einen ManRu<i 7.n l osma. Actum temporihu8 Cioci^idi Ofiit.
Qppi et Adalberti abbatis. lUrkb. 2,348 itn NacW. 10.)
Gedr. Hoefer, Zeitsrhrift 2,330. — Erzhischof Qodfrid von Trier
im jul. liiiT mad 17.
50«.
USl. Johannes, Priester und CanoQikut Yon St Marien in Horronm «u
Trier; schenkt diesem Doppelkloster zu seiaeai AawTWieiiuin seine Q^r;
ter zu Oudelndorf, Sleich und Monzel. Treveris in ecclesia S. Marie
jiperpetue vtrginis in Uorreo 1127 Ind. 5. (ürJÜl. 1^19^ PKO. 4>&^0
Wegen ind. 5 vor Sej)t. 'J4 fdlnid.
V<m einem 6iegd fehlt jede tijjur.
1128 frb. 2«' Adelbert, Krzbbcbof von Maina und päbätÜcher Legat, ent-
Bcheiäet einen Streit des Klosters Bavenginburg mit den Mixiaterialen
des Herrn Vd» wogen det Letstem VemScbtnisMa. liiiogonti« 1138
ind. 6. rtgnante LotUario III 5 kal. mart (Ürkb. 1,615 wo #0 sn
ll2d m». 25^
Ckdr. Günther, Cod, d^. J,199.
Dam in Grösse, Stoß, Form und Bt^ie dem 4eß Mrtibischufs Mtethord
ganz gleiche Siegel hat die Umschrift: f ADELBBRTV8 DEI OKA -
M0G0NTIEN8J8 AUCBTEFB,
510.
\JJ^ *pr 9. Fabst Honorius IL bestatiirt die Privilegien und Bo'*iüsungi'ii
des Erzstiite Trier. Laterani 5 id. apr. ind, 6. 1128. pont. a. 4h (Urkb.
. ui-o. 459.)
Jaffi, Reg. Font. S. ä&ö nro. 5563. Öeär. Qünihet, (Jod. dipi. 1,
200. Gesta Trev, aj>. PerU, Scnj^t. ^, m.
4da
uiyui^ed by Google
m
1118 apr. 10. Pabst Honorius II. bestätigt die Regel, Reehte and Besttnin-
gen des Klosters Springiersbach. Lfttortoi 4 id. apr. ind. 6. 1128 pomt
a. 4. (Urkb. 1,517 nro. 460.)
Nicht bei J^ä,
S12.
ms (sept 18—24). Adelbert, Enbiechof von Maina und pibatÜeher Le.
gat. bestätigt dem Kloster Dissibodenberg die gen«nntan Otttanehen-
knngen seiner Vorgänger. 1128 Ind^ 6. regaante Lotbar. DI. a. rega
4. (Urid). 14^18 IVO. m.)
« tf^eidenbat^ Beg. wm Bmgen 8. 6 nro, öl. Ge4r, Jwtmm, Spiei-
leg. 8. lOL Gudenm, Cod. dipl 1,67. v. Reisach, Archiv 2JiS8, —
Wegen a. regn, 4 vnd ind. 6 »vaiechen 8^, 13 — 24 fidlend,
513.
118^ Erbpacht-Revers Adelbert s f^egen das DoRikapitei zu Trier über eio
Hofgütchen zu Haren. 1128 cpincopatus Meginm a. 5. ^Lrkl*. 1,518
• uro. 461.)
Erzbischof Meginher con Trier rt gierte vom Juni 1127 bis 1. Okt.
1130, daher ist das a, episc, 5 unrichtig,
Ilt9 liai 8. Erzbischof Meginher von Trier beslSttigt seines Oheims, des
■• 'DoniprffbFtes Rambttt, Schenkung eine? Guts zu SIgendorf an das Dom-
klipitel zu Trier, and genehmigt ad dessen Anniversarium das Liuten
mit den Domglocken, wie für die Erzbischöle gebräuchlich ist. Zu glei-
eher Zeit wurde auch ein domkapltularisches Statut gemacht über die
Abhaltung der Anniversarien. Treveri» in capitulo 6 non. maj. 1129.
ord. a. 2. ([^rVh. 1,523 uro. 4'>4.)
Qoerz, Regenten 8. 16. Gedr. Gunther, Cod. dipK
Das sehr hohe, avfgepreHste Siegel rrm irei^sem \Vn< kreiffrund.
circa 2 Zoll gross, zeigt den Erzbi^i'hif mit der Mifra mal dtm gnnz
f'Pallivm in ganzer Figur auf einem ^iessel, etwas zur Rechten gt wandt i
die rechte Hand ist segnend ausgestreckt ^ die Linke hält den Stab, der
quer IXber der IMe» SekuUer liegt. FreieUhende Umeehriß : fMElNKU
m QUA THEVIHOR AHCHlEPd.
515.
112i> iUB. n. Derselbe bearkondet, dass die Gräfin dementia den Oi*t Schif-
fenbarg mit 17 Mansus, ausgenommen die Vogtei darüber, dem Erzstift
Trier geschenkt habe. Treveris 15 kal. jal. 1129 ord. a, «. (UAIk
. 1^24 uro. 465 o.)
Gverz, Hegesten S. 16. Gedr. H^nth. 1,515. GnUi'i --hrisi. 13.^i45
1 — Oft noch a, ord. 2 in der Urkunde steht^ so fällt die (Jrdi^ion
Erzbischof s Meginher nach Jun, 17,
uiyiii^ed by Google
IM.
Uli. l^bieekof Meginher Ton Trief beorkondel ▼ontehende Schenkimg
der Gritfis Olementia Ton Glizber» m erweiterter Form, und dwa die
Guter '/.ur Dotation eines daselbst ZU gründenden Chorherrenstifts die-
neo sollen. 1129 ind. 7 epact. 28- concur. 1. (Urkb. 1,524 nro. 465 b.)
Ooerz, Regesten S, 16. Oedr. Gudfnns, Cod. dijßl. 3,lü45 ex orig.
HUtor. dipl. Vntei-ru'hf rmi drj* hohen Dtufächritterorden« Immedietät dScc,
nro. 63, — Wegen ind, 7 r»>r »ept, 24 fcdlend,
1129 sept IS— 24- Derselbe stellt dtta verfidlene Merienkloeter bei Ander-
neoh (St Thomas) anter die AufBicht des Probstes ra Springiersbach
«od bestimiiit, das« neeh Restanration der Kirche Schwestern der
g«stiiMi''Regel dahin translocirt werden sollen, denen er strenge Clau-
sur vorschreibt, und vei ordnet. daf(.% deren Zahl nicht hundert Überschrei-
ten dürfe. 1129 ind. 7. a. Ijothar. regis h. a. presolat nri. B. (Urkb.
1,525 uro. 466.)
Ooerz, Hegeste/i S. Ifi Gedr. Oiöifher, ^ 'nd. dipl. 1^7, — Wegen
a. Lothar, Ö und ind. 7 com äejjt. 13—24 faUead.
MS.
1197--li2i« Urkunde, lass der Abt Oiwlliert ywl IMtdi die von dem
Ritter Udelin von Hellendoif seinem Kldeter geschenkten Güter h Eae-
tha und die von einer gewissen Matrone Friderun geschenkten zu Hel-
lendori . nachdem oi von dem Krzbischof Meginber Tdo Trier die Be-
stätigung dieser Schenkung erhalten hatte, gegen Zins ▼erlieben habe.
Ohne Dat. (Urkb. 2,350 im Nachtr. 10.)
Gedr. Hoefer , Zeitvchnft 2,333. — Meginher wttrdf 1127 im juni
ZI im Ersbuschof g^H'ifhlf mul zog im Noo, ll2y nach ludien, wq &r 1130
oct. 1 in der GefangenadiaJL utarb.
519.
1129. Der Abt Gerard von St. Maximin bei Trier beurkundet die Zins-
cntrichtung aus ▼erachiedenen Ländereien am Feate des heil. ^Trt^num
an dieses Kloster, imd daßs er die hierüber sprechende Urkunde zur
„Gewcrc^ mit <leni Klo^tcrsie^f I und Zctif^en vor dem Gericht zu W al-
lis erneuert, und ein Kxemplar in dȀ Klosters und dat> andere in des
Domkapitels Arcbiv habe dcponiren la^üen. 1129 ord. mce a, 3. (Urkb.
1,522 nro. 463.)
Die Urkunde: iat cyrogra^hiri mit S. Petrus (f) 8. Maxmiwu, vind
wat iAerdiet mä einem ^roeeen, randen Siegel vcn weiiaem Wat^ ver'
' eehent von dem nur der mäüere Kffrper^eU eines $&zend«n OeisSi«^
9k erJeennen und von der Ümtehrift nur nocft . . . AXIMI
520.
USO mn, IT Piaizgraf Wilhdoj und seine Geiuahlin Adelheid« befreien
Digitized by Google
das St Mattheißkloater zu Trier vou der Zabluüg des Schiffszolle« zu
Cochem. Aekaai ad tiunbam apostoü in cueiiobio SS. Eucbiuü, V«!^
rii et Materni 16 kaJ. «pr. 1130 ind. 8. «. Lotbar. rc^ & «. epiac
lieffiAberi 3. (Urkb. 1^28 uro. 469 lu 1130.)
521.
IIM In. 24 Nachricht Uber des Bitten» Jobana von ETeraadi und doNB
Q«mahliu Mechthilde Schenkung vou Evernacb und Valrej an die ÄJh
tei Laach 1130 i'psa die b. Johannis bapt. (Urkb. 1,529 nro. 470 au 1130.^
Otdr, Wegeier, Klwtet- Laach 1,126-129 ohne die Zeugen.
522.
1130. KrzbiBchuf Adelberl von Mainz cutöcheidet einen Streit des \ ik
t(it-gfifU daselb«i mit dem Ivioster Di^eibodeuberg über den aalwcheo
/iebnten »u Sobernheim. 1130 iiid. 9. (Urkb. 1,526 aro. 4Ö7.)
Ofidr. Jommü, Sa-ipt. t-er. Mop. 2,581 und Spicilefj. 113. —
ge/i uui. 9 flach Sept. jadUnd. l ergl. /olgettdt Urkunde.
52S.
UM dc€. IS. Dieselbe fintaebeidun^ dea Enbiecbofi und pSbatUchen Le-
gaten Adelbert von Uams mit feum Tbeii andern Zeogen. ICogoncie
in moaaatMno 9* Albani prid. id. deeenbf* 1180 lad* & ii^-nanti L»-
thario IH. Mf|^. (Urkb. 1^7 uro. 468.)
Mr. Joamne, rm Mof. 2^ «mf SfimUf. & W.
524.
Utl (Mn. 22.) Der Abt Heinrich von Uersfeld virtaiMht die Kirche so
^Is an da« St. Servatiusi^tift zu Mastrieht gegen dewen 6hit zu Mo-
Q&sbeiro. Leodii 1131 ind. 0. pteaent» rege Lotbavio Iii. (Uikb. 1,
629 nro. 471 zu 1131.)
Gedr. Wenck , Heus. Landf^tj^ta h. 2,80. — Wegen Leodii pre^^f*^
rege dfu 22. Mär:- anyeti&mmen. da an diesem Tage hier König LothiQr
emen grossen Jdojttig hielt. Vergl. Böhtner, Reg. Inip. S. 109,
5C5.
1131 ipr. 23. K ■tn'g' T.otliar TTI. bestiitigt dei Abtei Echtcrnnrh die frejc
ßchifffahrt auJ der ►Saur und Jässt düb Fahrwa&ä»er auf 24 bcluih erwd-
tcrn und durch genannte Abgcorclnete abgrenzen. Treveria y kal. maj.
1131 ind 9. (ürkb. 1,629 uro. 472 zu 1131 apr. 24.)
Böhnitr, lieg. Jmp. S. 109 nro. 2119 zum 24. April nach den iür
tem Abdrücken, welche & kal. maj. haben. Gedr. Tdner, UiiL PeL
kimau Smutk* IfitS, Miraeue, Ojpp. di.pL I,'J78. BerMe^ BitL
de Luxemh. BjS4, Dueheene, Hiek, de Luseemb* 34. Im Eekt^naAer
goUhen Buche noch mk a. 6. Vtrtß. PuU. de la aoM ordUbL de
Lmssml i&85.
uiyiii^ed by Google
litt Ml. 11* Pabet Inno««» II. TerktlDdel imik ItMkImd Ckfm und
Volk«, da« «r dan gewllilcen Äib«ro m thran fin^MlMfe gewdht
«nd mit dem PaUMm baklaidat luibe. Valentie 5 id. »iit. (GMd>. 1,
580 mro. 473.)
Jqff'^, Reg P<m, 3, 668 nro, ö40H «u UB2,
1192. Erzbischof Albero von Trier bmtttig^t der Abtei Prüm die Schen-
kung der Kirche und des Zehnten zu Stoekheim Seitens der edeln Ma-
trona Ffedaminda. Prunk litt ind. 10* epact 1. ooncur. 5. pteildaiitia
Romane eoeleiia papa Innooentie et Ulothario imperatore Romani im^
perii mooarebiam tenente a. regn. 7. (Urkb. 1,638 nro. 475.)
Ooen, Eegaten 8, IT, — Wegen eoneur» ö und a. regn. 7 z»i»Am
fibr, 24—9^. 23 faXUitd, •
m.
UJ^-^U3ä. K.(>uig Lolhaj III. gehenkt dex' Abtei £chteroach die CapeUe
in GrOv im Meiengau mit augehörigen Weinbergen , walobe .er biiker
ab Lehen T«rgeben katte. Oboe Dat. (Urkb. 2,24 Naobtr. 39.)
Nitht Böhmer» — Da Lothar MoeA König genamU wird, aar»-
echen 1IS6 »eyt 13-1133 Jim. 4 fidknd. — Regen in PM deUtmh
eüU arckktog* de Lnaeeni^. 13^.
529.
1183 ian. 8. Pabst Innoof^ni' IT bestätigt die Privilegien und iiesiteungen
der Abtei Prüm. Laterani 6 id. jun. ind. 11. 1133. pont a. 4. (Urkb.
1^3 nn>. 47a>
Je^d, Reg- Powe. 8. 67Ü nro. 6462. Qedr. iSoofneliim OoU- «m^*
9^4. Knm^, Defemio «6. iW. S. 36, wo meh die mtegi^idlene
ptmlniru ßteile om ßehhme ergiM wird.
530.
1134. Erbpachtbrief des Domkapitels zn Trier für einen gewissen Rachulf
Uber ein Gut su Liemen. 11154. a. ord. Alberonis aepi. 2. (Urkb. 1,
538 uro. 477.)
Oedr. Gunther, (Jod. di;pl. 1^16, ^ Da ErMeho/ Alhero wm frier
1032 tm Mär» vom Pabete die Weihe und aar, 10 oon K9nig Vothar
die Inoevtitmr erhidt^ noch vor dieee Monate ie» Jahre 1134 fallend.
Die ürlcunde igt mit dem oben tewikriebenm aufgfpr€ii9ten Siegel
versehen wnd am wetem Rande eyrogri^hiH mit TM3TÄ MMNTVM
FIDEL
m.
tttS (Ml tt). Grai Com'ad tod Luxemburg beurkundet seme auf dam
' Placitum aio Tage nach dem Feete def( heil. Maximio (Mai SO) in der
ikblei dieiei Heiligen an Trier aii%eaeiehneten Beehte «la Vagi daialbat
Digitized by Google
1185 r^giwDte Lotliario rege, trvnn pMaidanto Alberane aepo. (Orkb.
l«ra nro. 483 m 1135 )
(Jedr. ZifUeniut 2,5:^ ihvI Hv^ijfl : hierum Honth. Iß27. Üttchemef
Mittt. de Lmr.>nh, 36, Butihdet, MiaL dt lAuoemb, SM* l^i^, Ueitk^
1189. Blnbitchoil Albero tou Tri^ errichtet auf dem
Gisela, der WUtwe dee Grafen Friedrich yuji.Saarbraekeiiy fibef^eba-
- neu Gute Wadgavaen, nach dem Test»RiODte des Qnk&ii| .ein Kloster
, vuu AugiintiacrChorhei rej) und beetimmt dessen Rechte. Treveris 1185
ind. 13. rc-<rn.iiite L&thario III. iniperatora a. rego. 10. imp. 3. pontif.
uri. 4. (Crkli. 1.536 nro. 482)
Gotrz , Kefjeitttn S. IT. Gedr. Ford l^^eci^'s in Sachen Wadgfutse»
f uittrii Xa-fsnii Srtnrhr. HtH. ^. li^ntfi. 1.520 ew Li'dolß Con»\(lt. Symph,
l,14ii3. llnyri, Ann. Pracm. I?. f:i!K ( 'dmet, Jlist. dr^ Lorr. If. Ed.
5,192. Kremfr. (U.-Ii. .\rd^,iN.-(Jt.s,/d. 2,2ffl. Krollius. Orr. Bip.
1,106. — Weyen Lothar, a. imp. iS tmd rtt/n. lU zwischen jun. 4—
tef^, tS fallend,
58S.
1135. Derselbe eutecheidet al« Bi.s( hof und dermaliger Probst des St. Si-
meunsstifts zu Trier einen Sti'oit dieses Stifts mit dem Hoclistlft Bam-
berg we^en de.«* Zehnten zu Hönningen. 1136 ind. 13, concuri'. 1. a,
pont 4. imperaulü Lothario III. a. regii. 10. iiup. 3. (Urkb. 1,545
nro. 489.) ' ■ . •
Qoerz. He(/¥>sten S. 17. Oedr. Honth. J,5S'J. — Da alle übrigen
ZeiAutmuKungen auj 1135 weisen, nätnlich ind. 13 vor sepi. S4.' pont
i>. 4, 9&it März tl3o, regn. «. iO. mf 1134 aept, 13. imp, n. 3. neit ,
t135 jun. 4 und noneut, 1 auf 1135, so ue dieBe$ Jakr woM vm-musie-
km und »war wegen a, imp. 3 nnd regn, 10 vom jnn. 4 -^npi. 13 de»
Jahres 1136.
■ Da» an grtfnen Seidenfiiden angehät^ gfwesene Siegel f^U.
584.
1183. Adalbert, E'zl/ischüf von Mainz und prihstlicher Legat^ bestätigt dem
KJosttif Havengirshurg- die Sohcnkun^en cl«*r Wittwe (reitrude von
Honnjin und dt> Ritters Emicho von W üllta« ii über dii genannten
Güter. 1135 regnantc Lothai*io Romunor. augusio III. (Urkb. I,ö3ö
nw. 480.)
Oedt. Würdtvein, Subeid. dipl. 5,403,
1185. Erbpachtrevers daas gewiisaa Eberhard gegen da« Domkapitel m
Trier Uber ein Gut au ^urmL Traviris in aapitoUa 1185. (ürkb. 1,
586 m«. 4SI.) '» .V I
Digitized by Google
im finUwshol Al^ m THo' bttitlitigi bei d«^ fiki^hiiiig K«r-i
pdle m 6m •Klotten Ravengimburg Ilot la Eokireh den Ton der Ge-
aiomd* dMeibtt gegobeoett Widdern und den* rom Probit so RaTcn-
gunbarg beKimiBle» Oottesdlenrt. 118$. (Urkb. 1,584 nro. 478 )
Cherz, lUgettm 8, 20, Oedt. OWitAer, (hd, dipL Ißtß mü Jahr
US6, WUrdtwin, Stäf». dipl, 6,401 mit Jahr 1125, wie auch das Ort-
% gmal hat, wo also ein X offenhar ausgelcMen ist.
Dm ovale Siegel des Erzbifchof» von tceisst^t Wachs hängt an Per*
gctmentstreifen : die absichtlich iUterlclebte Umschrift ist bis avf den ra-
• dirten Northen .Pvfh'rh zu lesen ) f SIfKIDVS, DML &HA, MO-
O VNTIN Va ABCniEPS (1230-^). ; •
(113$-) Der Probst Wozelin von Ha\ en^^rsburg brnrkundet einen mit der
Gemeinde Enkirch behui'ü Erwciiming de» dortigen Kirchhofs gemach-
ten Tauöch von Grundstücken. Ohne Dat. (Lrkb. 1,534 nro 479.)
Qedr, WUrdtwein, Snbst. di^L 5/i02. — . Da unter den Zeugen tneh-
rere auc% in vorhergehender Urkunde, UfCtv diese auch in Beziehung
ettht^ vorkommen f kC^her geeetet,
538.
IISS. £nsbiscli(»f Albero 7oii Trier befugt dem St MartiniklMler go GöIq
dessen BeiitmiDgeik ^ Winningen« 1136 ind. 14« pont ». 4. (Urkb..
1^7 nro. 491.) ,
Goere. liegestrn 17. Gedr. GilfUher, Cod. difl* 1^224, Mnnen,
QmUtk Mmr Geeeh. der Stadt (Mn 1^509, W^.ge» pont^ 4. noeh
vor oder in dm Mra fallende
m.
1136 mal 22. Krbpachtbriel des Domkapitel.«« zn Trier tiir («int'ii gewisse n
liezciin über ein .Vlannwerk Weinberge zu t bUr. Treveri in rcfectu-
rio Ii kal. juu. 1^136 iud. 14. epact. 15. concur. 3. a. Alberonis aepi.
. 5. cUrkb. 1,540 nro. 484.)
. ^edr. Günther, (Jod, dipL 1^22, - • Die Zeitheetmmungen tind aüe
richtig»
, Mit wttfyejprmtem, »ehr $eh9nen Siegd (e. oben) vnd unten cyrogre^
jikiri mit: Diligite veritatem,
346.
ltS4 -1136 tun. 1, PabAt Innocenz 11. befiehlt dem Erkbischof Albero Von
• '-Trier den Brnniko und dessen Sölme eur Rückgabe des Hof» Vinstin-
gen an das Kloster Remiremont ansnhalten. Pisis 7 id. jun. (Urkb.
1,540 nro. "435 zu 113R jnn. 7.)
Jqf4, Heg, Pont, 8, Ö7ö nro. q626 su 1134-1136.
uiyui^ed by Google
119f iu. 28. HiM ftHi Speiober und Mbie Fntu Imma fiwMahto toi
Marienhospital am Dom KU Trier, auf das« nach ihrott TocU Iktt flina-
ger blndBinniger Sohn dort Aufnahme finde, Weinberge zu MinkA^m,
(Treriris) in choro S. Marie in iesto S. PetQ 3 k»l. jiL 1186 kd» 14.
epaot. 15. (Urkb. 1^41 nro. 486.)
Die Urkunde, ist am rechten Hände init A — H eyr^graphirt imd im
unlem rechten WitUceL mvL einem Mrfgefreutm Qyegd ^ermikm f/wmnen»
54S.
1196 aug. 1 (iul. 30). Urkunde über vieler genannter Edciii Sciieukuiig von
LSndertien sq Aetetille an A»b Domk^ilel sa Tner. 1136. a. Albe-
roDis Mpi. 5. in kaL aug. (Ürkb. 1,541 nro. 487.)
Dt» in hciL eatg* vidUiiM IlL'-kaiL auff» m Imenf
548
Srj^l. 12. Abt AdeJhero von Pi iim verbessert die Einkünfte des Klos-
ters dtä !ieil. Goar's mit dem Zehnten zu Biebernheim. 1136 prid. id.
sept. regü. Lothario III. imperatore Eomanorum. (Urkb. 1,555 io der
Ürk. 501 inserirt.)
Oeär. Wenk, Histor. AbhandL. 1,129. Grebd, Gesch. der Staät
St. Goar, S, 42Ö.
UM. Pfalsgraf Wilhelm j^chcnkt dem Kloster Springiersbach ein abge*
grenztea Stttck des Conteiwaldes und befreit dessen Höfe zu Cr5T und
RmI von vogteiliehen Lasten und dessen SchiiVc von der Zo4i<- Eatricb*
tuag SU Cocliem. 1136 iod. 14. regnante Lutliario impemtoM «. KgD.
11. imp. 4. püiii Alberonis 5 (Ürkb. 1,546 nro. 4i>().)
Gedr. Tolner, Hi^t. Prrl. 2,3'): hifravs Hontk. 1,633. Broicer, Ann,
2^4. Acta Pnf SyJOU ex nvfo'jr. (JroUivs , Erlättt. Reihe der P/alz-
grafe^n zv Anriird S. 327. — Wcg^n a. imp. 4 und regn, 11 ziriscken
jitn, 4 und M'jit. 13 fdUt^uL
Dan avfgcj^resste, 3 ZuU mestsendt rtauU biegef ron hlutrolker, thom^
artiytr Ma^st- zeigt einen rechtssprengt nden, geharnischten Reiter, in der
Linken ein grosses dreieckiges Schild, in der Rechten eine in 3 Bänder
emegekende Fahne; WappenAHder eind mSoftl w erkeimen. Die Ümadkrifi
ttifiidken Perlkr^iun UtuM: WJLLELM, COMB» PALAtlN* DE
UENO,
545
UM. Alhoro, BiHchol au Basel und \ht zu Prüm, schenkt dem Coflcgiit-
sitift zu Prüm den Wald Caiebule und be.^tiiti^^t diimseiben alle genann-
ten Schenkungen 11.36 ind. 10 (richtiger 14 oder 15). epact. lö. Con-
cor. 3. ro^rnante imp. Lüthario. (Urkb. lfÖ4St nro. 4Ä8.j
Wegen concur. 3 uach ft^. 24 faUmd»
uiyiii^ed by Google
546.
U87 aCt 1. Pabat Innocenz II. Uc.s tätigt dem Erzbischof Albero von Trier
uod dcaseii Nachfolgern sämmtliche genannten Privilegien. In teriito
Ho Romano kal. oetobr. iad. 1. 1137. pont. a. 8. (Urkb. 1,548 nro. 492.)
Jaf^, Heg. Hnt, 6. 580 nro, 560h Qedt. OUnthtr, Cod. di^ 1,226,
547.
US7 aet. 2. Denelbe publicirt deaClerua und Volk der Er/diöseMn Trier,
Mainz, Cüln, Salsburg, Bremen und Magdeburg die ErnemuiDg des
firzbischofs Albero von Trier zum pübstlicheii Legaten ihrer Provine
und befiehlt ihnen, demselben als solchen zu gehorchen« In tenitorio
Komano 6 non. ort. (Ürkb. 1,549 nro. 493.)
Jaß'e, Her]. Pont. S. 5S0 t>ro. 5602 wegen des yäbstlichen Itinerars
und im-herq'!,, iider Urkviid*- >wm 1. Oht. iti.s .Tafw 1137. Gedr. liro-
wer, Ann, 2,00^ hieraus Hontk. 1,536. Lü>ug, Heichsarchiv 16,210 wu 1136.
«48. '
im WIE. Godfrid, tricrisoher Domprobat und Archidiakon von St- Caator
sn Uarden. verleiht den Canonikern zu Garden gleiche Beholsigungs-
reehte mii den Pfarrgen os!?on zu Treis in ihren Waldungen. (Uardone)
in eccieftia S. Cistori.s 1137 ind. 15. sub rege Conrado. e^o. Tzev. Al-
* berone. (ürkb. 1,549 nro. 494 zu 1137.)
Nack der ind. 15 ror den 24. Sept. 1137 fallend; dagegen wurde
(\mrnd erst 1138 mrz. 7 hei' Cnhlf/iz als Kötiiq enrnhlt vnd mrz, 13
zu Aachen q^krtivt; es kißtmtt- dirhfr hier die trt.er. Zpifrerhuv iiq, weiche
das Jahr mU d*:m 25, Märe erst beginnt, angenoiumtn werden,
549.
11S8. MIX.. Albero, EisbiBcbof von Trier and p&bstdeber L^t, beststigt
die Stiftinig des Donaenkloslen l^uben auf der Meeel, depten UnMri
ateUung unter den Abt xu Springjerabaoh « jbe&elt es ron nller Vogtei-
Hcbkdt und aetst die Zabl der Nennen daselbst fest. Treveri 1137.
epact. 7. concur. 5. ind. 15. a. Conradi IL. r^gis 1. pont nr. a. T.
(Urkl). 1,550 nro. 495 zu 1137.)
Goet^z, JiegetU» S. 18. Gedr. Günther, Cod. d^. l;237 in deut-
scher Uebersetzung. — Da sämnitiiche Zeitbestimmungen atuaar ind. 15,
nHmlieh ppact. 7. concvr. o auf 1138 und noch besonders a. O'oftrftdi
reg. I and pont. Alberonis 7 ront Mfirz 1 13S an weisen, letzteres Jahr
nngenommen. Vergl. auch J an. n, Wihaid t^on SfoMo S. 217, welrher
die Urhtnde ehen falls in Ja/o- 1138 setzt, und rorhergehendfs Hegest^
wonach die Urkunde 1138 mrz. 13—24 Jiele.
U86. Decielbe beittlltgfc dem St Simedwetift Trier den Sebtfia- und
MeiktaeU sa CoMeitt. Treveri 1138 ind. 1. concur. 5. r^^nte Con-
r*do a. KegA. 1. pont nro. 6. (Uriib. 1,566 nro. 602.)
viHtti|<iM«r4«l llitRMn»!;«. n. 44
uiyui^ed by Google
Oeen, Segeaten 8. 18, — Wtgm regn. a. 1 vmd poiu. a. 6. m den
März 4fnl foOend,
Da» eüUmge, oiVea 3 ZoU 5reäf| 4 ZoU hohe Sittel wm pglMte*«ii
WachM hängt am eilwm BUitM grUn-gdber QeidmfiHkn» A teigi dm
^^tvlfisehof in gßmet Figur^ nitgend auf einem 8eMd mit Bimd$köpfen,
der Tiara auf dem Kopf, Paüiiim und Stixb in der auagealredaen lÄm-
ke/i, die Hechte iet eegnend erhoboi. Die Umschrift eteht auf dem mul-
4e9rfikmig «rMmofe EandB mnethe» Limm tind kmiet: f ALBBBO.'
551.
Albero, P^rzbiscliof von Trier und päbäÜicber Le^at, Ixvtätigt dem
St. Simeonsstift zu Trier ein (^ut zu Kyle (Siadtk^Uj , nachdem der
Ritter Ilezelo, welclier dasselbe an sich ^oripsen hatte, durch Kirchen-
strafen zur Rückgabe gezwungen worden ist. Treveri 1138 ind. 1. cod-
cuc. 5. r^nante CQiU'a4o a. regn. 1. pookt. nri. 6. (Urkb. 1,557 uro. 503.)
Goerz, Regeeten 8, 16, Oedt. Bonih. 1^, Wie vorhergehende
Drktmde in den März oder Aprü fallend.
■
552.
t|i88> König Conrad II. (HL) rcstitoirt dflr Abtei Laach einen Hof zu Beo-
,4Qr£. Mogontiae 1138 ied. 1. a. regn 1. (Urkb. 1,551 nro. 496.)
Böhmer, Heg. Tmp. S. 114 nro. 2182 zu ischen apr. 15 bis mai :tj ;
nnrh Lnng, HmdAckrtiheti da«. <S. S7 kam Kf}niq (Voirad am '24. April
nnrJi MdinZf ctrgl. Dödechiii. Gedr. D(yktimeni tHe \firki'. Uber J^n
t'icv.ken Uendorf Ü, 156, CrolUus, Erläuterfr Reihe der FftdzgraJtH
von Aachen ä. 269. Acta Fol» 3,128 ex atUogr, )Vegder, Kloster
Laacli 2fö,
MS.
tM M. 11. Pabflt InnoceM II. pnblieirt dem Cleras und Volk der En-
dMlseeeB Trier, Kalnsi OOIbi BCagdeboi^ und Bremen die Ernennong
des finbieehofif A<lbero) tob Trier «im pKbatiichen Legaten ihrer Pro-
Tins and befiehk ilineii, demeelben aoltefaem m gehorchen (Tergl.
1137 oet. 2). Albani 16 kal. aug. (Urkb. 1,553 nn>. 497.)
Jafft. Reg. Pmt S. o<H2 nro, Ö640 nach dem Itinerar des Pabzten
in's Johr im, Gtdr, Günther, Cod, d^. 1^889, Biattau, Statut,
Trw.
1139. Albero« Ensbischof von. Trier und päbadi^^ L^t, beBtätigt die «wi-
schen dem Ersbischof H^giober von Trier and dem Abt Bieherd too
Springiersbacb gemachte Vereinbarung wegen der Marienkirche bei An-
demacb (St. Thomas | veigl. 1199 sept. 13 — 2A) nnd der Ljttetem ge-
nannte Besitaimgen. Tiitvir» 1138 epseti 7. eanew. & ittd. 15 (imA*
tiger 1). a. Gomnadi regt» 1. poni ovo. 7. (Urkb. 1,558 nm. Mi.)
Ooerz, Hegeste» 8. Jä, Gedr. Oumher, Cod, dipL, l^, ^ Wejgets
uiyiii^ed by Google
555.
114^ 2^- Urkunde, welclie der Abt OodtVid von Prt'iin tur die Jvirche
des heii. Goar über die ihr früher gem;n hten Schenk um ^^on und bei ei-
nem Brande zer«türteu gcnaunteu Urkunden darübei hat aimtollen las-
sen« 11B8. 1^ kaL nov. a. h regni Gunradi imperatoria. (Urkb. 1^5
uro. 501.)
Gedr, Wenck, Uutt. AbUctmil. 1,129, GreUl, Oesch, der Stadt St.
Goar 8. 424.
596.
1189 Act. 5. Pabät Innoeenz II. bcHchlt dem Albero, Erzbischof von Trier
und päbstlichen Legaten, den Abt Gerard tou St. Maximin bei Trier,
welcher der päbstUcheo Ladung, um sich wegen beschuldigter Simonie
und Verschleuderung zu verautwortcn , nicht nachgekommen und des-
halb entsetzt worden sei, bei ferncrm Ungehorsam aa ex€<iiimiiiiucireii.
Lateran! non. dec. (Urkb. 1,554 nro. 500.)
Jafi^, Heg. Pont. S. 593 nro. 5820 zu 1138-1112. — Da Abt
ijrra^'d d^ Vorgringer dfx AhtA Higer zu St. Maooimin war, so ist nark
Vergieichmig uiit den jMibstlush*n Srhreihen von 11 SO apr. 2 und 1139
oct. IS (Urkh. 1,553 — 554 nro. 496 und 499j da.^ Jahr 113S angt-
twtmnen worden. ] ergl, auch Gest. Trev, ed, Wyttenlnich 1,243 und
Brwoer, Metro^. 1,351.
UM. Aibero, Erabischof von Trier und päbstlioher Legat, beurkundet die
TransloeUrtlag das bei seinem Hof Cordel gestiftslen Benedietinerklos-
tera (Uimmerode) an die Salm im KyUwald, dem er auf den Rath des
heil. Bernhard den Namen Clauatmm gicbt, und bestätigt die genann-
ten BesitÄungcn desselben. Trcvorf llr^iS pont. a. 7. Conradi reg. a. 1.
Ind. 15 (i-ichtiger 2). apaot^ 18. coaeur. 6. (Urkb. 1|559 nro. 505 au
1138.)
Go^rz. Hege.'iff^n S. 18. (iedr. Heesius, Manip. Himerod. 6'. 6; hier-
aus Uun(h. 1,530. Gallin rhrist. 13,34^. Brorr-er, Metropolis 2.122.
— Pont. a. 7. Conradi reg. a. 1 tr^ii^m ron 1138 inrz. — 1139 mrz. 13.
ejtact. 18. com ur. 6 in das Jahr 1139 und die irier. Zeitrechnung, den
Anfang des Jahrs mit dem 25. März rechnend, angenommen, so fälU
die ürhrnde t» 11S9 j<m.^inrz, 12,
568.
HSV 28. Pabet lonoeena Ii. beililtigt die Abtei Laach mit ihren Prs-
«üepau und ijeMMtttB fieiiMDgea. LalanMol 10 Jcal apr. iad. 2* 1166.
f^t a. 10. (Urkb. 1^ uro. 506.)
Jtiftr S, 6M nro, 6^7$ m 1139 wegm 4er i» diete»
uiyui^ed by Google
699 BiiMtai Mite Ht-MS.
tß41 M im
959.
lU^ apr. 2. Pabst Innocons? II. bofiehlt dem Albrro, Fr^.bisrhof von Trier
ui)d päbstlichen Legaten, den von ihm benedi* irtcji Abt von 8t. Maxi-
min an drr Besitzerjo^mfnng von der Abtei nicbt ferner zu hindern, und
bewilligt ihm einen Waffenstilletand bis zum 18. November, da er wo-
gen dieses Streites einen Termin auf den Sonntag Jubiiate (uiai 14)
bestimmt habe. Latei^ani 4 noii. apr. (Urkb. 1,553 nro. 498 zu 1138
apr. 2.)
Ntckt hei /e^<f. — Daa Schreiben bezieht nich auf dem Streä de»
Erzbiachofs Älhero mtV dem Grafen von NamuT' Lmoemburg , woriAer
Oeeta Tre», ed, Wyttenb, 1^43 naditmeken; umd kann dir nuM ge-
nannte Äht von 8t, Masnmin nur der na^ der Entsetzung Oerheur^s
gewIäiUe und wm PaAet benedieüie Biger eein, wethtdh in Vergteidmng
mit dem pähttl Bdireiben wm 5. De». 1138 hier das Jahr 1139 wM
das riduigere tat,
560.
liäö ütii. 15. Derselbe btatütigt die Privilegien und Besitzun^'^cn do*» Kloa-
, ters Springiersbach. Laterani 17 kal. maj. iud. 2. 1139 pout. a. 10.
(Urkb. 1,562 nro. 507.)
Jdiff^, Heg. Pmt„ <S. 586 nro. 6704. Oecb". v. Ledebur, Arohiv 14,204,
Ml.
IM INC nai. König Conrad Tl. (ITI.) restituirt nach einem Reclitaspnich
fl«ili6B Hofes dem Erattilit Trier die Abtei St. Maximin dawUHt. Ar-
gentine 1139 ind. 2. a. regn. 2. (Urkb. 1,565 nro. 610.)
Böhm,;-, lUg. L>.p. H. 114 nro. 2X93 au Mnde Mai, Nach Jqff^,
Gench. Conrad'n HL 8.. 300 war der König am 28. Mai zu Stras»-
liurr/. Gedr. Archiepiacopatua et EUff, Trev. turbatus 8. 59: hiernu»
Hont/t. 1,54t. ZffHeHttfH, Defens. abh. S. M<u^'m. 1,81. Berthot^^ Hütt,
de rii.rnjth. LT. Lii/iif/, Beichmrchii? 16^9 mit Jahr 1134*. Vertheid.
Medietät der Abtei St. Maodmin 2ß,
562.
1189. Dendbe befiehlt, io Folge obiger Re^ttitntioiii der Abtei St Maii-
min TO Trier dem Emtift Trier uotergeben su teia. 1199. (Ui^b. 1,
567 aro. 511.)
Nidit hei Börner, — Wegen der wrhergdienden ürkimde hierher
gesetzt.
869*
1199 Jni. 91. Albero, Enbieebof Trier oad pibülidMr Lege«, beriS-
tigt auf der Synode die Stiftung des Augoetinerkloelen ficbiibnbctg
duveh die GrKfin Genieiitie ton Gleiberg. Treveris 1169 isA 9. epMt
uiyiii^ed by Google
19 (lege 18)» 11 kaL M 8* ^fi^ nn»* 1139
; jun. 29.)
Qoerz, Kegesten 8. 18. Oedi\ Hüt. diplomat. Unterricht von de»
hohen Deuta^tritter^rdeti» Immedietäi Um. nrtf. 64» Gudenu«, Cod. di/d»
S4048,
5«4
US9 Ug. 15. Albero, Erzbischof von Trier und päbstUcher Legat, bestä-
tigt dem Marienkloster am Gestade zu Trier (S. Mariac ad martyrosV
als er am Fe^te Mariä Himmelfahrt daselbst den Gottesdieast
hielt, die von Erzbischof Popp ? bei der Altarweihe am 16. Dezember
gomachten Schenkungen, namentlich die von Bievcr Cvcrgl, 1016 dec.
17). 1139 ind. 2 regia Conradi a. 2. aepi. AJberonis 9 (lege 8). (ürkb.
1,563 uro. 508 zu 1139.)
Ooerz, Regeaten S, 18. — Mit anhängendem Siegel in Trier,
565.
1189 Off 15. Pabßt Innocenz II. befiehlt dem Albero, Erzbischof von Trier
und päbstlichen Legaten, die in dem Streite mit der Abtei St Maxi-
min df'r?(>Iben entzogene Güter zu restituiren, indem er ihm zugleich
mittheilt, dass er den Aht \mä den Grafen (von Namur) zum Gehor-
sam und Frieden ermahnt liabo und er bis zw Unterwerfung der Ab-
tei des Erzbischofs Excomraunikations-Sentenz gegen den Abt bestätige.
Laterani idib. octobr. (ürkb. 1,554 uro. 499 zu 1138 oct. 15.)
Nicht bei JaffL — Wegen der pähstl. Schreibefi rom 5. Dez, 1136
und 2. April 1139 wie auch vom 8. Mai 1140, wo dieser Streit en^Bich
ausgeglichen wird, 1139 angenommen.
566.
1189 dfC 11. Derselbe nimmt das Kloster Ravengirsburg in seinen Schutz
und bestätigt deasen Privilegien und GiHer. Laterani 3 id. dec ind.
3. 1139. pont a. 10. (ürkb. 1,564 nro. 509.)
Jajfe, Heg, Font. 8. ö89 nro. 6745. Gedr. Günther, Cod. dipl. Iß52.
M7.
llSt— 1140. ürkunde, daas dem Folmar von Wmeohent die Vogte! ttb^
&m Klotten Medadi Güter su OaiBmga ond'Bokinga, welche er uaiir-
purt^batto, obgl^eh Entbiiclkof Albero dieselbe aiusdifienUeh für sieb
and seine Nacbfolger vorbdialten batte, gerichtlich genommoi worden
sei. Actum temporibns Innooentii pape, a. 8. ordiriationis bone memo-
xie Adalberonis et a. 2. Guomadi regia» ind. 3. (Urkb. 2|360 — 351
im Nachtr. 10.)
Gedr. Hoefei', Zeitschriß 2,SS4. — Weffen ind. 3 tnid a. 8. Alhe-
ronia, o. 2 Conradi von 1139 sept, 24—1140 mrz. faUend,
868.
UM Bit 8. Pabtt lanooens IL mmint die Abtei Sb Hniiino bei Trier
Digitized by Google
• in 9tämti Stth«tti imd Mtli|^ deren gjtmtotib B€iilmg«ii und laauo-
vim. Latenui 2 non. ni»j. iod. 3. 1140. pont a. 11. {Kkkk, 1^72
uro. 516.)
^^f' i*">''. S, 690 nro. 6766. G«dr, ZyUetiuM 2,56 mA Mo-
nogramm und bulle; /litram Uouth. I,ö4-^. Utrtholrf, Hut. de Lvjcemb.
4,9. (Winkelmann) Uüt. mccimtm haapUal, ELUabtth S, (tö. Ldmg,
lieichtarchic 16^1.
114d nal 8. Pabst Innocenz II. verlUndct dem Albero, Ersbischof von
Trier and päbstlichen Legaten, das» er den Abt von St. tfaximin von
der Exoommuutkatton liefreit und «im Gdionam gegen {hn, als Minen
Erzbisehof, ermalmt habe; daat er die unkanoniache ProWtwalil zu St.
Florin (in Coblens) nicht gen^mige und befiehlt ihm , daaa er den
Grafen Heinrich von Namur unter Androhung kirchlicher Strafen we-
gen der Verwüstung de» Bisthums zur Genogtiianng anhalte* Lateran»
8 id. maj. (Urkb. 1,574 nro. Öl?.)
Jaff^, lieg. P<mk 690 uro. 57^ m Qmir. WMr4iweuh
iV<»i;. äub», 9^.
U40. Der Abt Wilhelm von St. Martin feu OsUi Verglddit sich mit den
£rbp&chtem dee Höfs su Winningen wegen Gestellung der FSsaer im
Herbsti beviUigf Ihnen 3 Ho%edbg6 nnA gieVt flmen das sogenannte
«Seiegut« gleieb&Ua In Erbpacht 1140 ipd'. 3. (CTrkb. 2,25 Naeh>
trag 40.)
Gedr. aus dein Chartular von St. Martin, EiVM/n, Quellt^n zur Ge-
schichte der auuU Oöln 1,612. Wegen ind. 3 vor 9^ 24 JaUend,
5*rt.
1140. Albero, Erzbiscliof von Trier und päbstlicher Lijgat, bcsiütigt dem
Mal iüiik Ilster am Gesnule zu Trier (S. Mariae ad martyi .) doh Erzbi-
scliof^ Thcuderifh LSchrnkuni^; mit IClinmg. Xreveri 1140 iud. 3. epact
0. cüiicur. 1, rcgi» Cuiuudi u. 3. oid. in: a. 10. legatioois a. 3- (Urltb.
1,57 J nro. 515.)
Qoer», üff^eafc* 6, M — Wegen a. 3, r^, Vonnodi wnd md. 3
Mtmheu Mr^ iS^m^ 24 /^dintd. Dm» Jahr 10. crdut. Jikenmis be-
ginnt eret 1141 lara.
JtfA em irsäe» Ltderetre^en hängendem Siegel tn Trier,
m.
mO. Derselbe schenkt in der Generals jnode dam Nonnenkloster Stuben
die Kirche zu Neve und den Novabsefanten vom Walde Lare bei Dttn-
chenheim. 1140 ord. nre. 9. (Urkb. 1,569 nro. 513.)
Goerz, Jiffjesff-n 8. 18. Gedr, Günther, Cod. dipl. 1,269. — l^'ege»
ordi. o* 9, mach Märe /aUe$ed,
uiyiii^ed by Google
S7S.
lift§ — 1140. Salmn&iiii aus Lioaer schenkt dem Marion klustor »n Trier (8.
ad Uiurtyr.) 2 Weinberg zu Liener urni LäjiUt^ien m Kore.
Ohne Dat. (ürkh. 1,577 uro. 520 zu c. il4ü.)
jPa m vorhft'f/eihenden Urkunden der Abt i^on i^. Marten noch
IW»* t(ttd liit den später folgende I/»d»%g genmumi wird, Uerktr ge^
eetgt, NwA Brwcer, Metroj». 1,452 erscheint Aht Peter 11. 1136-^1142
Ftfr^ aiteh folgende§ Begut,
574. ' '
Ua^-~li40. Der Abt i'cter (U.) von 6. MAriae ad Martyr, ku Trier beur-
kundet, auf welche Art seih Klonter unter -den Aebteii Folquin und
Peter (Petor l. V) die ßesitzuus^t a zu Liener erworbüo bat. Ohne DaU
(ürkb. 1,71U nro. G54 zu 1169?)
Veryl, dir cvfhtrgeUeiuU Urkunde, weiche hiernach wohl unier den
Abt Peter l. fallen könnte, über den uns aber keine urkundliche Data
vorliegen. Naeh Brower, Metrop. 1,452 war Peirua /♦ (fer fünfte Vor-
gänge de» Jüte 'Polqmn, wogegen, eAer diene Urkwmde apriekt, indem
eie dm 4bt Peter naeh MgfUn erwähnt, wi> die Metropole Pr»er IL
nocA IßtA/yuwn wmMlhair attcA fdgen UUeti deher iet die Zeit Peter^e
II, in voi^ergAender Urkunde wtrgemtgem teorden»
1146. AJbero, Krzhi.stiiof von Trior und piUiM 1 i ( 1 1 Legttt, entscheidet den
Streit de« Marien klorter» am <i^tade zu incr (S. Mariae ad uiaiiyi.)
mit den Leuten ah SIeich und stellt deren Rechte und Leistungen, wie
äich die des Vogte», fest. Pulatloli 1140 ind. 3. regia Conradi a. 3.
aepi. Alberonis a. 10. ^Urkb. 1,569 oro. 514.)
Qim% Ifegeetm 6, 18. '■^ Wegen Conradi o. d. und ind, $ zwieehen
wrz, IS^eep. 24 fdOend} 4a jedoch a. 10. Alberonis 1141 mnt,-^1142
mr». geht, <$, Oonradi re^, 1141 mr». Ül^ indet, m> klfnnte die Urkunde
auch, wenn ind, 4 ^att ind. 3 ^ f^een, bei Annahme der mo» Trev. in
den Anfang des März 1141 fallen. — Hier wird Abt Ludwig aU JVocA-
576.
1140 dce. 19. Pabst Innocen« II. bestätigt dem Albero, luzbifchof von
Trier und päbstlichen Logaten, und dessen Nachfolgern die von König
Oonracl reetitiiiile Abtei Bt. Matunin bei Trier. Lateran! 14 kal. jan.
ind. 4. 1140. pont 11. (Urkb. 1,57^ nro. 518 zu 1140 dec 20.)
Jaf4, Reg. Poni, 8. 691 n/ro, Ö778 zun^ dee, 20 nach den Ijälfrik
Abdr€kken, welche dUe 13 kal, jan, haben, Qedr. Arch>'r2n\-ic»jjaiu3 et
Electorat. Tre», iurbatu» 8. 70; hierem» Bonth, 1^7, liertholet, Ui»i.
de lAueemb. 4,1t LOnig, Reiehaarehip Iß^lt Vertheid, Medietät der
Abim dt. Mmmmm 2,7.
g96 mtgutm Km m'**9m^
1140 dfC. 20. Pabst Innocenz iL nimrut Uaa Klostor de Claustio (Himme-
rode) iD seinen Schutz und bestätigt dessen BeHitzun^n. Latenuii 13
kal. jan. ind. 4. 1140. pont 11. (Urkb. 1^76 uro. 519.)
Jttf^, Beg. Pont. 8. 691 uro. Oeär. Beeaiiu, Ma»^. Hüne-
fHxi 8, 12-, hierauB Eon^. 1^648. Oooqudme», CoU, m^.
578.
1141. Die Grafin dementia von Gleiberg mit ihren Neffen Otto and Wil-
helm bestätigt ihre frUhere Fundation des Klosters Schiffenberg und do-
tirt dasselbe mit noch mebreru genannten OUtera. 1141 ind. 8. (Urkb.
J^78 nro. 523« )
Gedr. Hf'st. dij)l. VnlerrirJit ron des höh. Deutschritter- (^rdf^ns Im-
inedietnt nro. Gl. Gadenus, (Jod. dijd. 3,iOÖO. ind. 3 stimmt nuht mu
1141f a<mdem weUt vor 24, Sept. 1140.
m
1141. Die Vettern, Grafen Wilhelm und Otto von Oloiborg, bnüttigen die
Stiftung und Dotation des Klosters Sotuflenberg. D*t, l|Hld Giiipe^g
1141. (Urkb. 1,579 nro. 623 b.)
Qedr, Hitt, dipL, Unterricht nro. 62,
580.
1141. Albere, EisbiKhof Ten Trier und i>llbitlieh«r Legat, Y0^t im
Klester Sohäflenberg Uber die aeohe neu eniatendeee DSrfer in donea
NSbe die Rechte einer Matterkitdie, und benduwdel die Wellie dar
Kirehe su Girmes mif dce Klottoei Eigentbam. 1145 Ind. S. (UiklK
1, 593 nro. 534 SU 1145.)
Cherz, Heffottm S, 33i, wo dOB Original mit 1141 ind. 3. nctchge-
wiesen ist, dein auch hier gtftigt wurde. Oedr. Gudenvx. (MhiL, d^d. 3,
1062, — JJie tnd. 3 vteitt vor »q^, 24 des Jnkra 1140,
581.
IUI. Der Bisehof Stephen von Mets bestätigt der Abt« Wadgesaen eile '
BeaitniDgcn, namentlich alle Zehnten , die au dem Allodium von Btn>
dibnra in der P&rrei Bamesbach gehören. 1142 ind. 4. epact 11.
(Urkb. 1^ nro. 584 au 1142:)
Weffen imL 4 wnd epoc^ 11 dao Jahr 114Jt tmrgtuogm. tMi4 dnktr
vor Mpt^ 24 ftUentL
582.
1141. Enibischof Arnold von Cöln schenkt dem Kloster Martclthal den ab-
gegrenzten Berg Öoeh bei Sehl. 1141 md. 4. (Urkb. 1,578 uro. 522.)
Wegen ind. 4 vor Sept. 24 fallend.
583.
U4I2. Albero, £nbisehof von Trier nnd pabstticher Logßt^ verleiht dm
uiyiii^ed by Google
«97
Abt SU Springiersbach das Investitur -Recht der Kirche yon Keimpt,
und verordnet, das» in der Pfarrkirche auf dem Petersberge beständig
SpringierBbaober Mönche behufs der Taufe y des Begräbnisses und der
Beichte wohnen sollen. Treveri in generali synodo 1142 ind. 5. epect.
22. concur. 3. aep. Alberonis a. 11. (Urkb. 1,583 nro. 527.)
Goerz, JipfjesfeT] S. 19. Gedr. Acta Pal. 3,111 im Auszüge* — Ind,
ä weist vor aept, 24 und aepi. a. 11 vom mrz, 1142 an.
584. . .
1142 scpt SO. Pabst Innocens II. nimmt das Kleeter Amatein in »einen
Sehuts und bestätigt dessen Privilegien und Besiteungen. Laterani 2
ka).'octobr. ind. 6. 1142. pont. a. 13. (Urkb. 1^1 nro. 525.)
Jafii, Reg. Pom. 8. 696 nro. 6857» Oedr, Hugo, Ann, JPraem. 1,
119; kiärau9 Honth, 1^. Kremtr, Orr. Nm. 2,lß4.
585.
1142 0C(. 22. Albero, En&bischüf von Trier und pübsüicher Legat, bestätigt
die Stiftung des JCiostcrs Lonnig und befreit es von aller \ ogteilich-
keit und Zehent-Entrichtuag. Trtjveri iu geueiali syuodo IL kal. nov.
1142 ind. 5. ord. a. 10. (Urkb. 1,582 nro. 520.)
Goerz, liegesten S. 19. Gedr. Gäjilher, Cod. dijjl. 1,264. — Ind,
ö und ord. a. 10. weisen in den Oktober des Jahres 1141, — Unter
den Zeugen wird Aht Peter von Si. Marien fwa$ doch nur 8. Mariae
ad MartyroB §em wird) genami, tvelchen die MeiropUi» zwar oikA un-
ter 1142 noth erscheinen läaet, während nach der Urkunde nro, 614
der Aht latdwig schon 1140 genannt wird.
Das Siegel von weissem Wa/dm hängt an einer dicken KoMseidenen
Kundschnur.
58«.
1143 frb- 22. I'abst Inuocenz 11. bestätigt der Abtei Spnjigier>l)ach die
Pfarrkirche auf dem Petersberg mit ihren Filialen, Laterani 8 kal.
mart. 1143 ind. 6. pont. a 14. (Urkb. 1,584 nro. 528.)
Jqffi, lieg. Pont. S. ö98 nro. Ö9J0. Gedr. Günther, Cod. dipl. 1^82,
581.
IISI— U43. Erabischof Arnold yon Qiln bestätigt das VormäebtnisB seines
Ministerialen Yolmar Uber dessen BesiCanngen (an Baeharaeh) an die
Probstel Ilirzeuach. Ohne Dat (Urkb. 2,26 Nachtr. 41.)
Gedr. Acta Pal. 7,464 zu e, 1138, Wegen dt^s Krzhiachofs Ar-
noid I. von Cöln und des Pahstea Innoeenz die Zeil 1137 nach Jnli —
1143 se^, 24 (Todeetag des PabetesJ angenommen,
588.
1143 üCt 24. Erzbiachüi AH ero von Trier translocirt das Nonnenklosier zu
Lonnig nach Schönstatt bei \ aiiend&r und bestätigt dessen Rechte und
44a
uiyui^ed by Google
•98
BAitnwgai. Twwei in gen«nüi'«yM>do 9 1ml. dov. 1149 hiil. 3 (leg«
7). brd. a. 11 Oetchtiger 12). (Ürkb. 1,58& uro. 599.)
. G^, lUgutm 8. m Oeät. <sHintk^, CW, <fi^. Iii, vnd 1,
589.
1144 (1145) feb. 4. Erzbiscbof Arnold von Cöln bestätigt dr^r Abtei Laach
dos Grafen Otto von Rheineck Bestimmung' wegen der Wahl des Vog-
to=, die freie AbtswHhl und genannten Besitzungen und verbietet die ab-
teiiii In n Güter als Lehen zu vergelten. Oolonie 1144 ind. ^3. Gf^isc. &.
b, 2 nun. febr. (ürkb. 1.587 nro. :^MK)
Ge<ir. Gllntlm-y Cod. dijjl. hJtit. — Ind. .V beginnt e/:-<t J14Ö srj>(.
24 vntl t'pts<\ a. S. ßele, da Kr::bl^chof Arnold I. in der zfrctren lini/tt
des Jahre» IVi? den kvln. Stuhl bestieg, 1140 feb. 4.
IIM <Jtl.)^ S«inig CmnA lt. <m.) be«ffltigt die Stiftung a«s K)btÄ« Avii-
«tein an der Lahn dareh den Grafen Ludwig tcyti Arnstein und dessen
Geauhlin Guda. Spire 1146 itA. 7. r«gn. 7. ^Ditb. 1,699 ni«.
642 zu 1146 dec.)
ßöhni^, Heg. Imp. S. 118 vro. 22(14 zn 1146 tm Dmnb, Gedt,
Hugo, Anh. Fraem. 1,121; hieraus lionth. 1,502 mit ind. TK — Oude-
nt/s. Cod. dipl. 2,10. Kremer, Orr. A'cw. 2.J67. (Fi.-^eher) Gesrhffihtit'
i'egisier der Ji/ht^T Isenburg d'r. 2.20. — Das Jahr 1146 aU rtchtig
angetiovitnfni , wi/rd& di^ (h-ktmdr nach dem Jtinernr n? das Ende Ih-
zend)eris Jalitn und es müsste ind. 10. regn. n. 9. rtlsdann hrissot. Ge-
gen Des. 1146 xprirht fth"r rnteh der unter den XeiKjen genannte Bi-
schof ^Sigejrid von Speier, 'rdehtr nach Mvoijer lIJü aejit. 20 geatorbew
war. Dagegen kann König Con/rui nach dein Itmerar bei Jiöhtner (wo
er am 11, Juli 1144 zu htiujumhurg und 1. Aug, 1144 mu CbeAe»A £>V
künden ma^tiÜJt) im JuU 1144 mt Speier getoeten nein, und ttimmen ssu
diesem Jahr und MentA die ind, 7 und a. regn. 7, weshalh 1144 vor-
gezogen word^
591
1144 AHflr. 1- nersoibe bestätigt der Abtei Springiersbach nach dem Tode
des PfalzjLTi afen Wilhelm, dessen ( rüter dem "Reiche anheimgefallen sind,
die von demselben gemachten nanientlicli aufgefiilirten Güterscheni^un-
gen und andere Bc«il2nngcn. Dat. apud Oochmam kal. aug. 1144 ind.
Ö. regn. 6. (Urkb. 1,590 nro. 532.)
Böhmer, Reg. hup. Ü. 117 nro. 22S6. Gedr. Tolner, Ui^t. Pal. J,
36. Uonih. I,oö0. Acta Pal. 3,112 ex autogr. — Ind, 6 und regn,
a. €, weinn mf 1143 aug, 1.
992.
1449 Iti. It. Ertbisehof Heinrich I. von Main« totttigt der Abtei &bcr-
uiyiii^ed by Google
bftch dts TOD dem Freien QodfSrid von Imzuweiler geschenkte Gut su
Walshetin ^ Nabegta* Dat. io Aha yi^» 3 id. jan. 1145 ind. 8. reg»-
lunte Coondo nge HL (Urkb. 1^2 iun>. 6i39 U45.)
Daer, Beiträge zur Mamur QeHch. 1,124. Rossel, ürklUldeHh*
dn KloBterf Eberbach S. 24, Wenck, Be$$. LmmUtgm^ 2M*
1145 liiai 25. Abt ('i>ilbert von Laach vererbpachtet ia Gegenwart des Erz-
bischofs Arnold vuii Cöln dio von dem Priester Heinrich seinem Klos-
ter vermachten Besitzungen Jeai beiden Brüdern Heinrich und Ensfrid
und Mechthilden, der Frau des einen. 1145 ind. 8. 8 kai. jun. (Urkb.
1,594 mo. 536.)
Q^t/nOier^aä. dipl. 1,299,
Das 8iegd war aufgej^resst,
594.
1149. Abt Gerard von St Amalf za Metz bestätigt den unter seinem Voi>
ganger für 92 Mark Silbei^ geschehenon Verkauf eines Guts (Neef)
an die Abtei Laach, nachdem der früher« zu geringe Preis uro 40 Mark
ediöht worden ist. Act. In communi capitulo 1145 ind. 8. regnante
Cunrado, presidontibuK cccl. TreF« Adalberone aepo. MeUfioai Stephano
epo. (Urkb. 1,593 nro, 535.) '
Gedr. QUiUher, Cod, diß. IßÜt We^m iiid, ö vor 8^t. 24
J'aüend.
Die Vrk'unde i^t dtn-fh iJire Besiegltmg interessant. tSie i»t unten
• rechts in ef 'va V3 df'r lireife zolhief eingeschnitten, der abgelösate Theil
u»iyje.^chlagen und dvrch ein mii dicker purpurfarbiger Seidmschnur
angehäng t gewesenes Siegel befestigt. In der Unken Ecke dagegen
iai ein münzförmiges 8ie^ wm wekaem Waehs aufgepresst. Der ofta«
ma 9e%p. i» Mber Figur eiiun EeUigen : f SK 8. ABNOLFVB EPS,
emf der BikAteüe ebemo den Abt mitBtab und Btuk: f QERAHDV8.
ABBA8,
595.
UI4& dff. 31. Pabst Eugen TIL nimmt das Kloster SpringicrMbach in sei-
nen Schutz und boatätigt dessen Privilegien und Besitzungen. Lateraiii
2 kal. jan. ind, 9. 1145. pont. a. 1. (also seit 18. Febr. 1146.) (Urkb.
1^96 nro. 638.)
,Jaß'e, lieg. Pont. 6'. 620 nro, 6167. Gedr. Gmit}^', Cod. dipL
1^91.
m.
tM ■OT. -M. Der Abt Siger von St Maximin bei Trier bearknodet, dass
die Bfivem von Longuieh ia Fdge des Jahrgedinga steh sur jührlSchen
Liefemog der Licht-Eimer bereit erklärt haben. 1146 ind. 8 (lege 10).
8 kal. dfc. poet ftstnra 8* Martini. (Urkb. 1»699 nro. 541.)
uiyui^ed by Google
700 SifMlai Nfo. Mr-«01.
Ml.
1141 Im. 4. König Connd II. (III.) stiftet mit HttUe der versammeltMi
Reichsfiinteo und des heil. Bernhiird Frieden swischen dem firebiadiol
Albero von Tri^ und dem Grafen Heinrich vw KAmur-Laxttnbnrg
wegen der Abtei St. Maxlrain bei Trier. Spire prid. non. jan. lad. . (9).
1147. regn. a. 9. (Urkb. 1,600 MO. 643.)
Böltntt^r, Ueg^ fmp. S. 118 nro. '2265 zu 1147. Oedt, Archiepisco-
ptUUB et EUct. Trev. turbatus S. 103 mit ind. 9; hieraus Ilonth. 1,554
ohne ind. — Zi/lUniutt 1^82 mit ind. 9. Tolner, Hist. Pal. 2,46. Du-
rhegne. Hift. de Luxenth. S. 41. CnhnH , lliM. de Lorr. I. Kd. 2,32ß
und II. Ed 5,325. Beriholet, Hi.^t. <!>■ Lujrenib. 4,12. hünig, lieicha-
archiv 16,211. ISrhoeneinaftn , Codex für die ^rakt. Dipkmiatik 1,129.
alle mit dem Jahr 1146. — Uegn. a. U. stimmt zum Jan. 1147 , doch
war ind. 9 am 24. Sept. 1140 schim abgelaufen,
1141 nai 1. Pabst Eugen III. bestätigt dem Erzstift Trier die Abtei St
Maxiinia und den wegen derselben zwischen d^ Erzbischof Albero
und dem Grafen Heinrich von Namur in Gegenwart des Königs Con-
rad durch den Abt Bernhard von Clairveatix vermittelten Friedensver-
trag. Parisiis non. maj. ind. 10. 1147. pont. a. 3. (Ürkb. 1,606 nro. 547.)
Jafe, Heg. Font. S. 626 nro. 6305. Gedr. Archiep. et JSlect. Trev.
^ turbatun «S. 72; hieraus Hanth. 1,566, ßerthoUt, Hist, de Luwemh. 4,
13. Lünig, HeicJtsarchw 16,212,
5M.
1141 Mi 19. DecMlb« befiehlt dem EnbiMhol Albero) von Trier vnd dei-
sen SufFragaoen gegen die unrittficfaen Pfifgeiatliefaen cnmiichrMtan.
Pmrisiis 3 id. maj. (Urkb. 1,607 nro. 548.)
Nicht heiJagi. — Wtgm dM Au/mtkake» dm J^ohrtee im Mm U47
MU Fori» hierher gehürig,
eoo.
1141- Krsbiachof Heinrich Yon Maina entaeheidet im pSbatUehen Auftrage
«inen Streit dea Kkwleis Diaaibodenbeig mh dem Stift 8. Maria«'ad
Gradna an Maina wegen eines Guts an Nagelaledeo am Glan. 1147 ind.
10. regaante Conrado H. (ürkb. 1,608 nro. 549.)
Oedr. Joannis, SpiciUg. S. 12S, Oudeme, Cod. digL 1,183. — We-
gen ind, 10 9or 8epL 24 fidUnd,
«Ol.
1148 imi. 20. Pahst Eugen III. nimmt das Kloster Laach in seinen Schutz
und be.'^tütigt dessen Privilegien untl Güter. Dat. apud Treverim 13
kal. febr. ind. 10. 1147. pont. a. 3. (Urkb. 1,602 nro. 544 asu 1147
>n. 20.)
Jafd, Heg, Pom. 8, 631 nro, 6377 ntm JoAr 1148, da %n dm Ja-
Digitized by Google
Bc«Mttti Nro. 601-607.
701
MMr Üttea JtArm deB Pahate» Aufenthalt m Trier flSk und hiermU
dat a. ptmt* S «ImmnI; wo0€ffen aUo md, 11 und 1148 oben tu teUen
wäre, Gedr, CHMher, Cod. d^ 1,303.
602.
1148 feh. 6. Pabst Kugen III. nimmt das St. Euchariuskiostcr 7ai Trier
(St. ^^atthei8) in meinen Scb>Uz und bestätigt dcstsen Privilegien und
Besitzungen. Dat. apud Trcverim 8 id. febr. iud. 11. 1147. pont. a.
3. (Urkb. 1,604 nro. 54ö zn 1147 feb. 6.)
Jaf^, Reg. P(mt 8. 631 nro. 6381 zu 1148 wegen dee Aufenthalt»
dee Pabates nt eUeaem 3f<mai tu Trier, womit oaceft ind, 11 und pont, u.
3 Übereinstimmt, Qedr, OUnther, Cod, dipl. Iß08.
1148 ffb. 13. Derselbe nimmt das Kloster Lonnig in beinen Sciiutz und
bestätigt deadeu Privilegien und Besitzungen. Dat. apud Trevi Hm id.
febr. ind. 11. 1146 pont. a. 3. (Lrkb. 1,605 nro. 546 zu 1147 tVl r, IH.)
Jaß4, Heg. Pont. 8. SSI nro, OSSS zu 1148, wie in vorhergeht/tden
Urkunden bemerkt üt. Gedr. Günther, Cod. dijd. 1,306.
604.
1148 feb. 18. Derselbe nimmt das Kloitar Disaibodenbei'if in seben Schutz
und betätigt dessen Rechte und Besitzungen. Metia 12 k«L mart. 1148
ind. 11. pont. R. 4. (Urkb. 1,612 nro. 552.)
J<^i, Heg. Font. S, 631 nro. 63ö6. Gedr. Joannie Spicäeg. 6. W.
60$.
IU8 ayr« Dcndbe bestick der Abtei St Meumin sa Trier die Kirchen
au Albucba, Wynl&eim und Gozolheim mit ihren Zehnten gegen den
erhobenen Widerspruch des Grafen Otfea Ton Rheineck. Bemis 3 non.
apr. (Urkb. 2,27 Nachti-. 42.)
iVjicÄt hei Jd^i. — Wegen des Aujhuhalts des Pabstes ctm 3. April
1148 at* Bheim», naoh dem Itinerar bei J^fi, dieee» Jahr angenommen,
666»
1148. Bhnbisehof Heiarieh von Maini bestätigt dem Kloster Ravengirsburg
den von der Gremeinde Ifonaingen demselben geschenkten Ghristofieb*
berg. 1148. (Urkb. 1,613 nio. 653.)
Gedr, WUrdtwein, SMd, dipL 5,404,
607
1149. Abt Adalhard von .ist. Martin zu C(iln verpachtet einige W^ein-
berge 2U Winningen, welche die ( Ipbrüdci' Adclhcrt und Godebert und
dann deren Erben .sich als Eigentiiutn angcnln^st hatten, nach stattge-
fundenem Vergleiehe auch an Letztere auf Lebenszeit. 1150 ind. 12«
apostolicam sedem ordinanle Eugenio papa, regnante rege Cunrado III.
ante reditum suiim de Jberosolomis. (Urkb. 2,28 Nachtr. 43.)
Digitized by Google
708
EefMtea Vn^ «07—612.
#
Qedr. EHiien^^Qu^Ut» mr Gesck der Stadt Cöl» 1,629 »u 1150 w
einem Ckartular. — Wegen ind. 12 (bis 24. Sept. 1149) und euUe re-
dititm regift Cunrarh de Jhero,<iolotn,ii (König (.'mircui wcw nach Böhmer,
Hegesten S. 110 auf d> v liiickkehr rov sei>n-in Kremzug im Jahr 114S,
am 8. Mai 1140 in Laibach) in die erate Hälfte des Jakrea 1149 fal-
Und, augenotnmeti.
eo8.
lt9MI. Urkunde Uber die EatlaMung genaDiilcr Hörigen «us ilmm früheni
DiemtverhältaiM av Adclbert und desten Söhnen und Uber die Bestini-
Hiung deren neuen X erpflichtongeu zu dem Klc»ter Schiffenburg; wel-
ch o,s der Erzbisdiof Albero voq Trier faeBtüttgt 1150 ind 13. epael.
20. (ürkb. 1,616 nro. 558.)
(herz . Kegesten S. 19. Gedr. Gudmua, (Jod. dipl, S,m3. — We-
gen ind, 13 »ept, 24 JaUeneL
1150. Enbiwhof Aibero toa Trier benötigt dem St SisMonsstiU datelbst
ein Out sQ £ni8eD,*welcfaeft eebon die edle Frau Gerbergc demielben
bestimmt und mm deren Solio, "der Domprobet €k>dfirid, geschenkt hat
1150. (Urkb. 1,614 nro. 5540
OotrSf BegesUn 8, 19.
Dom Siegel mm roß^ Wach» hängt etn Pergamentttreifm,
610.
113h - 1151. Albcro. Erzbisdiof von Trier und päbstiicher Lc^^t. bestätigt
auf Palm tag dem Kloster Mctiach einen alten, mit der Zolt aber ab-
gcknmmoiion Gebrauch . wonach die genannten nmHc»;;on(len Pfarreien
am Kinliwcihfcst ilcs Kiofters dahin wailfalirtcn sollen. Ohne Dat.
(Urkh. 1,609 nro. 550 )
Ooerz, Hegeeten 8, 20. — Da deh aue det- (.'rknnde keine beatimm-
iere Zeit ermiUeln UUatj den Zeitraum von 2137 oct., wo Atbero päbtt-
Hüher Legat geworden iet,- Iis zu des$en Tod Hö2 jan, 18, on^enom-
me», oder vielmehr wegen de» Pakntag» 11S8 mrz, 27 — Hol apr, 1.
«11
1197—1152. Derselbe belehnt nach Wie<kTorolM'niiiu- di « Srhl<.»c-.'< Arrai*
aufs Neue den Grafen Friedrich von Vianden mit einem ihoil dessel-
ben, und trifte Vorkehrungen g<!gen alle fernere Feindseligkeiten dar-
aus. Obiic Dat. (Urkb. 1,610 nro. 551 zu c. 1148.)
(roeri,, JUt/r.stf-n S. 20. Qedr. Hvnth. 1,307 zu 1148. Seyen, Hi'ft,
de Vianden 2,i. Gesta Alberonii ap. J'erfz, Smjj*. 8,254. — Zeitbe-
atimmvug wie in vorhergehender Urkunde. — Wegen der zu Ende 1137
etattgehahien Eroberung von Ärrn» vergib Goer», Regeeteut 8. 331.
612.
1144-1152. i:;rbpachtbiicf dea Domkepiteia m Trm fUr einen gewiaftoo
uiyiii^ed by Google
" ♦
Wolvfedhin über ein Hut bei Lehiiicn. Ohne Dat. (Uikb. l^iVll nio.
474 zu c. 1132 und 1,G15 nro. 557 zu c. 1150.)
Otdr, Günther, Cod. di^lM,330 «u c. 1160. ^ Da m dm Urkun-
den 1143 oet, 24 der Dcmdedumt Fcknar mdetzt eraeheint und dann
fr$l 1160 eine Urkunde vorkommt, w der Domdecbmnt HiUin jgenmmn^
wird, ao i»t 1144— 1152 Jan, angenommen, da aledan» der Domde^ant
BtUm Erzhischof von Trier wird. ^ Im Urkh. laweimal , naeh dem
. dem Original und nach neuerer A beehr i/tj^jiahet dat^M nro, 667
X» kaaeiren iet.
In duph> vorhanden; beide varen in der Mitte eyrographirt mit den
Buchaiahen A — O, Ih'p f/iiftjppreeeten Siegpl]^ rw tveissem Wachs zei'
gen ein torwärti geiUeUles, aber gerne tu^en ttrhau/'näu iiruethild in r2»'<
iikhcher KleitUiug; die Jieakte seegnend ai^' der Bi^ttt, die Linke zeigt
ein Such, Vmeeknß, die nur ^ den eibem ^eä geht: S(J8 ^MTH VS.
613.
1144 — 1152. Krzhischof Albero von Trier bestätijj^t «lern St EncliariiiakloH-
ter zu Trier (Öt. Mattheis) dit: iiück.cr Werbung des zu Lehen vergeben
geweMneu Zehnten zu Hiola. Ohne Dut. ^Urkb. 1,595 nro. 537 zu
c, 1145.)
Go^m, Hegeeten H, SO. Wegen dee mnter den Xemj^'n yenanien
Demdeekemite Mtüm wie nw^ergehende Urkunde eingereiki.
Dae Siegd hing an einem diehen MUmäel gravieinener ii^Hden.
614.
1144— 1152. Vergleich des Domkapitels zu Trier mit einem gewissen Al-
bert, wegen eines vom demselben an die heil. Krcnzkapelle vor der
WeiMspforte zu J'rier zu zahlen versveigcrten Zinses von ciuom Gut jui
liuinagen. Ohne Dat. (TTrkb. 1,615 nro. 556 zu c. UM).)
Wegen des Domdeciiants liilliu wie vorhergehende Urkunde eingereiitt,
615.
1141— USS. Der Abt Bertuli von fit. Eocharius ^St MattheiB) bd Trier
Yean^äxAiA ^om Domkettaer W«sek» £lr U Iftudc Silben« -wjalehe.'er
demselbeo Atr Wein md Lündeceieii wUuildet» einen Fiiiebtaioa em der
MQhle bei St. Gervasius. Obne.Dat. (Urkb. 1,617 nro. 659 au c. ai50.)
Wegen du Demdeehanta MäUn wie vorhergehende Urkunde eingereiht,
«6.
1145— 1152. König Conrad 11. (III.) bestätigt einen von dem Erzbischof
Aiuuui von Cöln mit der Abtei Springiersbach gemachten Gütenauseh
bei Sehl. (VergL die Urkunde des Ei-zbischofs Arnold von Cöln U41
vor sept. 24.) Ohne Dat. (Urkb. 1,589 nro. 53j zu c. 1144.)
Nicht hei Böhmer, — Qedr. ÄeUt^ Pal. 3,116 ex autogt;, (Fiadier)
Geaddedaeregiater 2,79, Gunther, Cod, d^ 1,295, — Wegen dea Bi>
aehofa Heinridi von LiUti<A faeit 1146 mai 12) und Eraibiaohoja Albero
uiyiii^ed by Google
704
von Trier (f 1162 Jon, 18) dietetiZmtmm amgmcmmem, ^ dietmdem
jfett€amt«n Peraonen keine engere (Irt^vze geben.
Das aufgepretst geweeene Siegel fehU»
en.
1152 «pr. 20. König Friedrich I. r<»f!tituirt dorn Kloster Laach nach Eat
Schädigung des Hotiirich's von Molsberg den Hof zu Bendorf. Colooie
12 kal. inaj. 1152 ind. 15. a. regu. 1. (Urkh. 1,618 nro. 561.)
Mehner, heg. hnj>. S. ]'2l nro. '2302. Gedr. Dokument ä-tt- Nachr.
iAer den Fletken Bendorf <kc. 8. 215. Günther, Cod. dijjl. 1,331,
618.
1152 mal 21. Pabst £ogea III. hoatÄtigt die Privilegien und Besiteungen
des ErzAtifts Trier, DMuentlidi noch das Scbloss Treis, die Abtei St.
Maximin und deo Friedenavwlnig wegen der Letatem mit dem Grafen
Heinrich von Namnr. Signie 6 kftl. Jon. ind. 15. 1|62. poot. a. 8.
^(ürkb. 1.620 nro. 562.)
Jnff)-, Ret/. Pont. S. 647 nro. 6644. Gedr. Archiepiscopaiwt et Kleef,
Trev, turhatus ti. 74 und 166. Günther, (Jod. dipl. 1,334.
m.
115S mU 27« Deiidbe Dimmt die Abtei de Clauatro (Himmerode) in sei»
nen Siehuls ond bestlUigt deren Beaitiungen. Signio vie ^othergebeade
Urkoode. (Urkb. 1,621 uro. 568.)
Jaß, Reg. Pont. 8. 647 nro, 6646. Gedr. Heeeime, üomjp. ^mm^
rod, 8, 13; hierentt Honth. 1^563.
620.
1152 Wai 21. Der^olljo nimnit Aiis St. Kachanuskloster i St Mattheis) in sei-
nen Schutz und bestätigt desüeu Rechte und Beaitsungea. iSignie wie
vorher. (Urkb. 1,623 nro. 564.)
Nicht bei Jaftä.
621.
1152 Mit 27. Deraelbe Diamit das Klotterl^'adgassen in sdnen SdiatlUBd
bestätigt deneo Rechte und BesitBungen. Signio frie vorher. (Urkb.
1,624 nro. 565.)
Ja^if, Reg, Pont, 8, 647 nro, 6646, Gedr, Hugo, Aw. Praem. 2,
020. Eonih, 1^64, Krmner, Geeeih. de» Ardenn,'Ge»fM. 2^94, Imr
ddph, 8tfmph^remat, 1,1436.
622.
1152 Diai 27. Derselbe nimmt das Marienklofiter bei Andernach (St. Tho>
mas) in gelnen Schutz und bestätigt dessen Hechte und Beaitaungen.
Signie wie vorher. (Urkb. 1»626 mo. 566.)
Nicht bei Jqfd,
uiyiii^ed by Google
?05
1152 UAi 28. TaUt l:^u^en III. beätati^jt dem Kloster Springiersbach die
Kirche au Keympt und «in Gut tnrischen der £Iz und Lieser. Signie
5 bd. jnn. (ürkb. 1,626 uro. «67.)
Jafi, Heg. Pom, 8, 647 uro. 6647 wegen du Itmerm detPabae»
vCi Jahr tt^. thdr, GUniher, QxL 4Cpl J,3S8,
tBtl — 1158. Esccio von Winningen und seine Frau Ruzela scb^lken dem
Kloster Laacli ein WeinbergspAntheU im „Benstal'. Ohne Dat. (Urkb.
1,614 nro. 555 zu c. 1150.)
Oedr, Wegeier, Kloster Laach 2,7, — Wegen des unten htaehriitbt-
nen Siegel» de» Ahts Giselbert an der Urkunde, dessen Regierungaaek
nach Wegeier, Kl. Laach 1,17— tK) von 1127 — 1152 aug. ß angenommen.
Das Sietjfl ist auf die RücJcseite der Urkunde gfpräqt, von weissem
Wachs, inuidenförHug, etwa i'/a ^'^'^^ grims, und zeigt den Abt m gan-
zer Figur, sitzend anf finetn .S^.s.s<^/ . in der liecJden den Stab, in der
Liukeu eui gejicJUanttenes Bück. Du: tiuj dem erhoberiefi Hände fretlau-
fende Ufmckriß heistt SIQJLLV. GlüELB'Tl. AßBA. DK ^LACV,
625.
115S. EnbiMshof Himn von Trier belehnt die Gebrüder Everard und Hein-
rieh, Grafen Ton Sayn, mit der eetnen Enstift ati%etrageiien Barg und
ton deyn, and evdnot die Lehenafolge darin. Ttweri 1153 ind.
15. tf^gniole r^ Mderio» a. regn. et nvL pontffiwtoi 1. (Uikb. 1,
606 M. 571.)
Ooerz, Bretten 3. 21. Gedr. LSmgf Keich»archiv 16,213 und 11,
s kiercm» Honth. 1,Ö69, Schoenemann, Codex ßlr die prtikt. Diplo-
matie 1,132 nnd im tiden Saini^chen Deduktionen: Feuti Spede» in
Snchen Wittgenstein contra Brandenburg -OnolzbacJi 1746 fol, S. 87,
Wahrhafter Gegenbericht , da»» 8aifn mit nickten der Ckurpfah Lfh^n.
1742 fd. 2,1. Hecht ^beständiger Üriterrirht d'r. H'Sri fol S. 39. Kur-
zer, gründlicher liewfis in Sn^^hen (xf. Emst zu Sayn u^'j'-n Erzst. Tmer
die castra Sayn, Freusberg betr. 1627. 4to. 2,1. (^c. Zuietzt nach dem
Orig. Meyer und Erhard, Zeitschr. 2,369. — Da Hiüin gleich no, h
b^riedrich^s I. Krcmnng zw Aa*^he^i 1162 virz. 9 nach Italien reiste, woher
er gegen Anfang des August erst wieder zurückkehrte (vergl, Goerz, Ke-
gesten S. 21 und 332), »o fällt die Url^mie wegen TtfUmi «. r^gn, et
pont, 1 und ind. 15 vom Aug. hi» Bept» 24»
1H6 Vfhmie iti mm redkm Btmde otfrograpkiff mit: Vgrographwm
recognitioni» fadU ^hnotimtit, und dem BiBgd «e» p^mkMohem WwA»
häM^ an emem diekm BMkt ffelbrff^ SeOmif&den,
686.
iMi. Das Oenüsaj^tei m Trier myaehlet eeiMnn Maier UetwaMi m iJth
waaitiwiett iiumtirt». n, 45
uiyiii^ed by Google
'706 BM«rtai-Hn».
rey auf LebeDsnJt dnen WetnlMi« «die Olke« daselbtt. 1152 ord. HU-
Jini aepi. a. 1. (ürkb. 1,627 nro. 668.) ... .
627.
1153. Bezelin, seine Frau Ilcylenz uml heiilor Solm Be/.eiin schenken dem
ÖU Simeonsstift zu Trier ihre Be«iteungcu zu Nüviant, Marine- und Lieser^
vorbehaltlich des lebenslänglichen Genusses, gegen einen Jahrzins. 1152.
Ku^iiiiu papa S. Rom. eccl. presidcnte. Hyiino Trev, aepo. ^l»rkb.
nro. 569.) . ' * "
aepo, nach ja n. fidlend.
Die Urkunde Heht tweimal auf £inem ffrmeen VetymntniUnUe und
i$t in der Mitte mit den Bi/chetaben A^O cyrograpkirt, von einer Be-
siegelung keine Bpßr,
688.
1145 — 1152 dff. 31. Pabst Eugen III. ermahnt die Aebte von Springier^i-
bach und Lonnig , indem er ihren Eifer für die Augustiner - Kegel zw
g'leich belobt, statutenmäsisig zweimal des Jahre* eine Ordens- Beraiiiuug
zu halten. Lau-iani 2 kal. jan. (Urkb. 1,597 uro, 539 zu 1145.)
iVtcAc hei Jaffi, — iVacA deoi lUnerar des PßbsleB hei Ja ff 4 kmm
die Vrlmnde m die Jahre UU, 1149 vud 1162 faUen,
629.
IlftS. Erzbischof ililiiii von Trier ache&kt dmk AugustiDerkloatBr zu Her-
zig, indem er die triibern GUtenelieiikun^cii anr das.selbe bestätigt, zwei
Tbeile vom Zehnten daselbst und giebt ihm das Hecht der irektSk Abta-
■wahl. Treveris 1153 a. urd nre. 1. (Urkb. 1,632 nro. 575.)
Goerz, HegtHten 8. 21 — Ihi Hill in zu Etuie Jantiar gt wählt ?''or-
ist und wohl im Mai 1152 vt/m Pabst die Weihe ei-heUten hnf. ir^-
gen ord. a. 1. in devi Anfang den Jahrs llöS fallend. Unter d&n
gen ist Oode fridvs ahbas de (JLaustro unrichtig genannt . da zv d'':>er
ZeU liannulf Abt von Himmerod*' (d^ ClaustroJ war und ü-berhauj^t knn
Abt Qodfrid in der Ahtsrtihe genannt loird.
UM. Denelbe bMfötigt dem Kloefeer anf den Beatiiab^g (bei Ooblcns) die
' ganannten Benlaiiiigan auf diesem Beigie and die Sohentamgeii des £nt-
biscbofr Äibero. 1153 iad. 1. regoanto Friderico. Mige a. reign. % (Urkb.
1,631 nro. 574.)
Qoerz, Regettm 8. 21. Gedr, Günther, Cod. dipL t^3ä4, v. Bei-
sadi vvd lÄndet ArM» ßiar Ithei». Gesch. 1,211, — Wegen a,.regn,
2 und ittd. 1 vom mr». 9 — $ept, 24 faUtndL
631
1153» i>er Domprobst und Arcbidiftkoo Uo«ttri4 zu Xn«c beurjeuodel.die
uiyiii^ed by Google
fiegMtMi Kio. 681«-6Bei 707
Aofl^leiclMiiig des Stnikes iswumhen den Canonikern sü Aachen und dem
Priester zu Traben wegen einer Weinrente, 1153 ind. 15 (lege l oder
.2). iT*o.naate Fridcrico Rom. rege a. mga, % presidfinte Trev. ecd. Hil-
lino aepo. (ürkb. 1.63<> nro. 572.)
Of'dr, Qutec, (Jod. A^^ut. i^. — Wegen a. regn, 2 nach inrz, 9
Jailend. ^' '
Da,'< Steffel deti I hy»iirrul>'<('^.-< Ltt oval und f'/tthält eitle GetHnif. in d*>-
ren Mitte eine kUi/ic Figur luid die Syuren tiner In»chrtß zu, erkennen
nnd; nur einzelne griechiacht Buchstaben A IL X N C sind zu lesen.
AM Big^r von St. Maxinun bei Trittr ifaracbpaohtet einbib ge-
'Jiänißad deü mit demselben strittig ge-weeenen Zehnten zu Bar-
"weiler. Act. in curia nra. Rirenache 11Ö3« (Urkb.. 1,631 mto. 673.)
«SS.
1154 Ulili 18. Pabst Anastasius lY. befiehlt dem Erzbischof von Trier die
Grafen Aiiioiii oud iü>bert von Kassau mit iinei ilutlei tluich kiicU*
Ucbe Strafen zur Uerauagabe des dein Uoohatift Worms schon . vom
. VlUü:- VbsMitfaalleDeo su .swmgen. Jjdtmoi' B Id. ibi^. (Urkb. 1,642
Jaßi, lieg. Font. & 6S7 uro.
' ' 634. •
(1154.) Erzbischof Uillln von Trier schenkt auf der Geoeralsynode dem St.
£i2chariuskioster (St. Mattheis) zu Trier seine Episkopalrechte zu Vii-
mar und regulirt die Piarr^Compctenz daselbst. Ohne Dat (Urkb. 1^
637 nro. 579.) ' ; •" ' . ' ; • .
- Goerz, Hf (juxten H. )1S. — Wi gen der folgenden ähnlichen Urkunde
'' de» Domkapitel» von 1134 higher gesetzt; ' ' ^'
- ."V. \ .\ «.
1154- Das Domkapitel zu Trier regelt zur V ermeidung kUnfliger 6treitig-
katen der Gemeinde ond des IffufW tn Vilmir mit dem 8t. Eocba-
. , riiiskltwl«r^.(9t.,|iMth^ii») zu Xrjer die Coi{i|»etens Pfarrers ^di^^eilfvii^
.,U54aiia. (üi jib., Mß8 nr«», .5^0.) / , i , -
b 4
Ii
1154. Der Dumprobst und Archkliacon Godfrid zu Trier Hp-^tätigt die ge-
richtliche Freisprechung des der Kirche St. Trond gehörigen Hofs zu
in i «Boed^il Tpm i^uc^i . der Jab^gfidtnge id^inelbst,. Ii54 ind^ 2' I^^ß
TOS
pa]>a Anast&aio, MädiaaM, Trvrmä ptmo^ ^iHrwTi (üillb. 1»
640 nro. 581.)
GV«^. Güntkßr, ijod. dipL l^äO. — iV^en tnd, 2. mr 24
JalUnd.
Das Siegel hängt iiher die letzten Worte hinweg in der ruhten im-
tern Ecke der Urkunde an einem PergamenUtreifeH , ist boh rotMem
Wachs, und zeigt ein antikes BruMld mä der Toga; die nicht eing^
«37.
11§4. Der Domprobst und Ardiidkkon Godfrid von Trier bemkandet dem
Abt von St Trond die nm eing^hrte Zehent-Ordnong ut BiüM«
LhL wie Torhergehendc Urkunde. (Uciib. um.
Oedr. Günther, Cod. dipL lßö2.
' Dm Siegel hängt an einem hreiiem FergometHain^m, itr mmitckm
dem Text durchgezogen ist.
il8.
IM Dm Abt Helo^mu tod DisHbodnbMg MiM dm Kk^^Y^
ttea Ldieni, b gleiehw Wdse aili iiMr MOUa m SindinMtai md
mtm halhvi Hnbo m Wymnndisbeioi. 1154 Ind. 2. regoAalt Friderieo
Rom. imperttoftt. (Urkb. na 676.)
ITi^a» MdL 2. tpor S4 faOend. FriMek L wmrde wm 1166
jun. 18 Rom tmm Kaüer gdor(M mud hati» im EmhtU 1164 dm
Sifmeymiff emgetreUi^
639.
1154. Erzbischof lüllin von Trier giebt dem St Martiqs^Joeiec m Trier
•och (raiai Verfogungarecbl Uber den ^* nnd Abtos dst Oh&mgh
bachfl in den demselben von MifKiiMU tf^gnthor gOtqhwIsX» WeÜMBr.
IWiri 1154 ind. 2. n. «epi. 3. (Urkb. 1,642 nxt». 584.)
OcMm, B^getteH 8. 3S2. — ITi^ai o. o^n: ^ im<f mmL 2 eof>
ntf^ MittB Mai Ht 59c MfiHlmi*
«40.
1155 iirz. 4. Der Bischof Gregor von vSabina und die Cardinäle Aribert
tit. S. Audataaiac, Ubald tit S- Crucis and Odo tit. !§. Nicolai in car-
cere TulUano entscheiden im päbstlichen Auftrag einen IStreit zwischen
dem Probut ond dem Ca|iitbl dee ßt SuneoiiMliAi m Tdat ^egen dar
probeteilidien ISnkttnftt. Act in paint S. PeCrt qimtb dS^ äibanto
mense Hardo n. 1. pontificntiM pape Adriani. (üriib. 1,643 mo. 585.)
Da PeAtt Hadrian IV, llSddm, 4 gewäkU mtddecö ^twmk tfor-
cfe» iet, eo- iet font. a^ 1, daß Jahr 115$.
«41.
1155 aurz. Ii. Pabst Hadrian IV. nimmt das ät, öimeonastifl au Trier in
uiyiii^ed by Google
SilHiiB and teHitigt chaiai BmII» und B«ntaBg«ii. BM^ npod
S. Petmm 5 id. mart. ind. d. pont a. jL (Ui^b. 1,6M uio. 597 m
1164 mrz. 11.)
Jdii, Beg. PoNi. & 661 uro. 6^ «h Xi^ mr«. Ii.
♦
■I Tri« die gvMiNiliii Enküpfia, nakb» ito Bnto BrfjBrioh
■Initig gemicht luitto. Borne epiid S. PetnH» id. nurl. <Uil(i>. 1|
ttlB jn. IS. Dmlbe^bcatiidfll d^^ seiner GudanHla
vllin in dem Smia fi^äUn1^rob9f de« St. Simeoni-
aefb sa Trier. Borne apud t^etnun 3 id. mart. (Mrkb. 1^ oro. 586.)
Jaff4, lUg. Pont. S. 661 nro, 6848.
«44.
UM wn. 21. Derselbe befiehlt dem Capitel des St- Simeonsstifts au Trier
dem nun zurückkehrenden Probst gehorsam z\i sein und das voli Ihren
Abgesandten Beschworene gleiclifalls 7.11 bcschw^teSii ^taw^ ®*
Petrum 12 kal. apr. (ürkb. 1,646 nro. 587.) ' ' '"^^^»^
Nicht bei Jcgi.
IM ipr. M. DeiMibe idniilit du St BiuftarinaUoiter (8t MattMi) an
Tüer adnen Sdittte itiid beatttt^t daaaen Reobie ond 'Basieatingen.
' Bettle apud S. Peinmi '3 Hl maj. M. 3. 1155. pent a. 1. (Ürkb.
1,648 nro. 589.) . ' "
J^gi, Beg. Pom. 8, 661 nm, ^864.
. . 34f. M • -rf
Itfi Jn. 13. Derselbe bestätigt die Privilegien und Besiteungen des Erz-
stiAs Trier. Dat. in campo Nepesioo 17 kal. jaJ. ind. 3. 1155. pont.
a. 1. (ürkb. 1,648 nro. 590.)
Jafi, Reg. PonL 8, 663 «r». 0899^ Mt, OiUkktt, CbdL dipL 1,366.
m
(tll5.) König FriedM h eneehl wiederiwU den finysohof a^Ui»)
Trier den nen gewühlten Abt rot PrttiDy iwdaBi er daaadben Ten dar
beeeholdigten Simonia reinigt, au beaedieiren und in sein Aaat iMnio-
. lUkaen. Ohne Dai (UiUk 1,618 nro. 560 su 1152—54.)
Nicht hei Böhmer. — Friedrich I., König von llö2 mrz. 9—^1155
18. liaek Btwgm-, M^tng. 1,470 starb 116^ 4m AM Oad^ von
uiyij^ed by Google
h'^ Pt^kfh »reicher vor sbimem TM wm-thntifimtk^-tm^mMr tm^i da-
i\ A«t .üi hier Moö. vor jwk, JS tatffpmhumtm
- 648. >
1155 illl. U. Paböt Hadrian IV. befiehlt den Nonnen im KloBier Horreum
zu Trier nach der liegel doä heil. Augustin zu leben, indem er das vou
' üftn in diesem Jahr eiWifUtdieoe Dekret , welefaes die BeudclikÜner-Or*
'Mle&8re|;«l>*TbrA!hrdbt, kaaniit. IHt. in territoHd Tibtiiib'no 5 id. jal.
« tÜrkb. 1,«49 airrt 9W.) - • ' ^' ' ' ' '
J/teftt h» Jafft. — Wegen des lUnerm des PabätA Und'dee in die-
iem ^reätHeheliktn Debfeii\ loHekes hei Hmtk. 'tJST4 aue MarUm
' ' ' OofL lß39 fJoßt, Beg\ Pm/S; 661 6960 sm 1166 mrlf. 14)
abgedrudct tat, in 1166 gdiörig.
649.'
1155 lul. 13. Derselbe bestütigt dem Ersbiscliof Hillin von Trier und des-
sen Nachfolgern die ahen Privilegien und riewohnlieiieii seiner Kirche,
namentlich das Recht , alle vier Jahre da.s Bisthum behufs Einweihung
der Kirchen, Austheilung der heil. Firmung und BcÄUitfune: der Ver-
gehen zu bereisen und dafür den ganzen oder jährlich ein \ iertel de«
Zehiileu zu edicbcii. Dat. in teriitüriü Tüji^'Uno, 3 id. -jul. iod. 3. H5d.
^ pont. 8. 1. (Urkb. 1,650 nro., 592.) : .u •• <
. ,f^9nU S,.6^4 «r^, tfÄff^. ßßdr. Qmker,, Qfd. dipL 1,
630. ' '• ■ ■ '
1155. Abt Syger von St. Maxirain tjdl Trier beurkundet, das8 er die ihm
zugeaprocheuen Kirchen zu Alveke, Weinheim und G-ozolfesheim (vgl.
^ 1148 apr, neu besetzt, und die zu I^pä un^^ Tinci-i den früher Inv^-
^. . yrten, bevsüitigt habe. 1155 ind. 3. epaet.i.lßj,„(JJrlfb. 2,29 N%ctoi 44.)
• Wegen %nd. 3 vor 6ejit. 24 faliend. , , r-j • •
liSS. Der Abt Rather von PrOin -Wi&tigt dneo mfaiedariobterlielieii Vov
' gleiciA »yriHhM] teii Müll fOuHMlikfiii»:«! .NOnfttraM fßm
..^di« ffobMelrachte.* itoniMteni oadtwUi. lldd-.ind. 8. (fJiUk. 2,30
Naehtr. 45.) > t -i - i
1152—1155. Erzbisthot Hillin fion Trier bestiHigt dem St. Eucbariuakloaier
(St. Mattheis) zn Trier die von Ereb Poppe restituirten und %(in Pabst
! Engen bestätigten DHifcr Lampaden, PelHnk und Yvaako mit der Fi-
scherei in der Ruvcr und Gci'tditsbadE/eit. 0itti4 Dat (Uritb. 1,635
Uta. 578 zu 11.V3--U69.) ' < . •
" .(aher%,. UegtitUAK&t ^ — r 11 der, m Meeug gemmineneH ür-
uiyiii^ed by Google
Aiend^. isß Pahrtit £^ JiJ^ YiJ^ nuU ST), «mI akfftOiii^ mcA nuM
einem dicken Btrange grmUemener Fäden. ,
■ ' 653.
1152—1155. Erzbischuf lHllin von Trier bciienkt der Ahtel dp Claustro
(llimraerode) die aus doin Lehen des Grafen Albert von Muisberg her-
rührenden \\ ein berge in der i'kiroi Kjejmpt. Ohne Dat. (Urkh. i^ÖSß
. wo. 599 zu c. 1157.) ' ; ' . . .
, Opm Reffetten S, Qedur* Meeemt, Mmi^. Mimerod. 8i 17^ QU»-
iher, Cod, dipl. 1,397. — ßa Hülm mch mr EmbiKhof nenm$,. die Zeä
««Mifr.. ^ludJlß^ ^ KO^ jeMi«r Etmimmng mim.p0MUeke»
Legaten llöö oet. 7 angenommen, *, j,
Dßß 8ügd wm rcthbra$inem Waeke taf an der wrtem umgeeoMage'
nen Urkunde' mit einen Ledtfttreif tmgekSngt* ■ a
• * 654. • ^ ^ - .
1155 0C(. 7. PalK'^t Hadrian verkündet den Suftraganen und dem Cle-
rus und Volk de«? Frzstift;^ Trier die Ernennung des Erzbisehofs IJillin
von Trier mm pab»iliehcn Legaten durch gftOS DeutschiaBd. Aiatri
DQn. üctobr. (Urkb. l,Cöl nro. 593, j
Joffe, lieg. Pont. S. 604 >tro. 6899 zum J. llöö. Gedr. livuijUrt,
Kecueil des Aw<onV;w des Gaules et de la France 10,072. Honth. 1,
S80, .Blattmt, Stat, Trev. 1,8.
«53.
1155. Di« Abtei Laach giebt dem Rutlmrd von Adenbagen ihre Besitznn*
gßu so Folcholderoth in Erbpacht. Hob. (Urkb. 1,651 iuo.-594<):
.. Gedr. Wegehr, Klwder Imiäi 2^.
636.
1156 leb. 15. Pabst Hadrian IV. überträgt dem llillin, KrzhiscUof von Trier
und päbstlichen Legaten , die I'^ntersuchung gegen den Erzbiichof Ar-
(nold) von Mainz, welcher von seinem Domkapitel der Vergabung von
Duiii[itVuii(Jon an Laven und der Verschleuderung des Domschatzc?» be-
«cbuidigt worden. Bcneventi ib kai. niart, ^Urkb. },652 nro. öÖti )
. . Jaff4, Heg. P<mt. 8. 660 nro. 6921 »um J. 1166. ■ Oed»». Günther,
Cod, dipl. 1,363. ..
• »5T' •
115i oct 29. Hillin^ Erzbischof von Trier und päbstlicher Legat, nimmt
t die Abtti Arnstein in .-«einen Schutz und .ibtoltitigt deren Besit«uage9.
- «Treveris 4 kal oqv,. 115# uui. 4.- ep«cb 7. ooii«nr. 7,«.,po&t 4. {/Ürkb,
1,658 nro, 60i.) >. ^
i J
uiyui^ed by Google
712
*
Goefz , Regestem S. 22. Gedr. IIu^q, Ann, Pmeni. 1,122. Botith.
1, 67o. Gtidemtu, (Jod. dijd. 2,12. GalUa chrüL lSß48, Krem^r, Orr,
Neu. 2^76. Brower, Metrap» 2,4. — Ind. 4 und pont. «. 4. weiten m
tmf im.
Da» ^roate BUgd von rathtm IFoeftt wl imten aufgeprmi, mad wwmt
«man hroMweit h^etHi^ien PergamenMreife»,
Uil iAB. d. Kaiser Friedrich 1. bestätigt dem finblachof nad plUwtlichen
Legaten Hillin von Trier dio Abtei St. Maximin unter "Wi^d^rbolung
der bereits anter «einen V orgängern darüber stattg^fundenen Verband-
lunfä^cfli , wie auch die Pummthchen Besitzungen seiner Kirche, nAment-
lich das ächioBs Treia. i revcn B id. jas. ind. 6. 1157. a. regiu 5. imp.
2, (Urkb. 1,655 nro. 598.)
Böhmer, lieg. Imp. S. 12o nro. 2366, wo Hott Adalhmi Hdlin *y
lesen ist. Gedr. Arckiepiscopat. et Elecl. Treu, turbatus S. 63; hieraus
HoHth. 1,677. BerthoUt, Eüt, de Luicemb, 4,16. VertheidigU: Medie-
m der Abtei 8t. Mammm 2^
IUI. HUtin, Gnbiscbof von Trier uml füMicher I«egtft, boMMlgt der Ab-
Ifli de Claustro (Himmerode) ibre geiuimten Beiitziil^eli. 1157 ind.
& concur. 1. epaot 7. impeMtorie Frideriei a. 5. polit. 6. (üikb.
1^61 nro. 603.)
Goerz, Uegesten 8. 21. Gedr. H^eshta . Mnmp. Ht merud. S. 17 im
Auszüge. — Weg^ Frieder, o. ö. («c. regn,J vor mrz, 9 fisdLend.
MO.
Üjyi Denetbe boBttttigt der Abtei de Ckiütro (Himmerede) ftre «amem-*
Heb «ii%eföbrten Zehoten und Zifiaen. ÜMt nie ih vorbeigehend«
Urkande. (Urkb. 1,663 nro. 604.)
Ooen, HegeeUn 8. 2L Chdt. EeeeiMt, Man^ 8. 18 im Amemg,
Ütia tib#|^il' v&H f^t^Mi Woche hB90t mt tmeili ÜAen AeAft^HtoMi.
661.
Ilft7 apr. 13. Kaiser i^'riedrich I. bf^tätig-t das nuf Tieic}i8V)oden, wo bisher
ein Schlupfwinkel der Räuber gewt^en, getstittete Klostar Pedernaoh und
crth^lt ihm b^mmte liechte. Colonie 17 kal. niaj. ind. d. Iiö7. a.
regn. 5 (lege 6). imp. 2. (Urkb. 1,6Ö8 uro. 6(X).)
ßöhnier, Reg, Imp. S. I2ö nro, 2371, Gedr. Günther, Vod. dipi. 1,359.
tWI Ml tl. PaWlfindriAn IV. iMiUtigt di« Privflc^ dea fiiMtül» Tder,
ttaMidieb «nah 4m Etmeif FiMncb'hi <toaai 6. ^ Utenili tSt kaL
jun. ind. 5. 1157. pont. a. 3. (drkb. 1,669 nro. 601.)
uiyiii^ed by Google
Uj^b »pr. 26. Kaiser Friedrich 1. belehnt den Ilülin, Erzbiscbof von Trier
Uod pUbstlichen Legaten, mit dem Silberwerk zn Uhneze (Ems?) und
allen in deaean Kr7;«tift entdeckt wordenen, wie auch mit d^n übrig^en
KegalicD. Sjnzeke Q kal. maj. 1158 ind. 6. a. regn. 7. imp. 3. (Urkb.
1,673 nro. 611.)
Böhmer, }itij. Imp. -S. 127 ,u-u. 2:11*9. Gedr. Honth. i^öü^, (^i-,
i . ßoUerJ ijt^kleciiLsregi.3tcr 2,42. (JuHÜitr, Lad- dt^, J^oiM*
HiUin, ErEbischof Ton Trier und päbstlioliar be0tt%t dffi Ver-
trag der Söhne Godfrid's von Ungendorf mit der Abtei de Qaustro
(Himmerode), wonach dieselben einen beetimmten Fruchtzins statt des
Zelinteo stt Rodebuscb entriehten »ollen , nadidem dieser Yertrag von
einem der Brfider spUter Mieh anerkenat irondeD M. 116S pofot. «. 6.
(Urkb. 1,674 nro. 612.)
Uq^, iiegtHen 8, 22, — Wtgm pont. a. 6. vor Mai JMS faUend,
1158 ■«! 22. ^SnsbiscJtof Arnold von M«)dz verordnet} daqp das Kloster
Bniireciitobeilg bei Bingen, de die hfaL BiMegpide \A ibrer Uebenied-
Iwpig dalrä die Slifiungsgüter roa dem Kleeter Pjeaibodenbeig einge-
tMMlit bebet «tt keben Uitungen wegen dieier iw dM I^tefteve ^er-
bimdeii lei und dem Abt ven PitsibodenlNNrg aar dje geMwsbo Auf-
sicht metebeD Mlle> und bewilligt dem Kloster freie Wehl der Vorste-
herinnen. 1158 ind. 6. sub papa Adriano, regnante imp. Friderioo I.
Dmi Moguntie 11 kal. jnn. (ürkb. 1,676 nro. 615.)
Weidenhach , Hegesten von Biifigen 8. 8 nro, 7L Oedr. Joannü,
apütäeg, l,tS2, Qudenuf, Cod. di$L
666.
1158 mai 22. Derselbe bestätigt dem Kloster iiuprechtsberg bei Bingen
sämmtlichc genannten Güterschcnkungen. Dat. ^'ie vorher. (Urkb. 2,31*
Neditr. 46.}
Weidenißcii, Renetten pon Bingen 8, 7 nro. 70, Oodr. KmserL und
Bri^ite^ß^ kötfiimrte Frf^füen dtc de$ Kiosterß Buperitberg 8, 18,
und im Autsug WUrdtwein, Noo, Subtid, dtpl. % j^ra^^dS; vergL €ttuk
QUnHiher, Cod, dipt, 1,448 Amnerh,
667.
ll&i WZ. 9. Das Domkapitel zu Worms vertanscht dem Hillin, Erzbiscbof
von Trier und päbstlicben Legaten, Burg und Hof Nassau im Lahn-
gun l^ivimtim W. Pertfnhei«). Act m vqm Psrdcqheua UP
45a
uiyui^ed by Google
lad, 7. epaet 0/ oonciir. 8. ' regnanti Fiiflefico iittperafm «.'*ngii. 7.
Cnnimdo Waogionum cpiscopo pr«ideate. Dtt> Ttmm t -M. «Hrt.
(Urkb. 1,665 uro. 605 «i 1158 aus. 9.)
G^eiir. ITont^ 1,595. Kremer, Orr. Note, 2,180, Meyer tnui ^
%ar<?, Zeit$f^r. fSr Gesch. und MerA, t,S64. — Da »ämmUihke Zeit*
beattmmungen in da$ Jahr 1159 ftälen, so wäre dU frtcrucAe JeArts-
rechnung anzuTtehmen und 1159 m» setzen,
668.
1159 uir/. 9. Bestätigung de» vorhergehenden Tausches durch den Bischof
Conrad von Worms. Dat. wie vorher. (Urkb. X;667 nro. 606 zu 1 158
mrz. 9.)
Oedt, Meyer und Erhard, Zekechr. fUr Oatk. imd AUerAumthmde
' (WeBtfaUns) 1^. \ :» . •. -'.^ 'I
669.
1159 wra. 11. HiUin, Knsbiscbof Ton Trier und pabstüclirr Legat. be.«<tätigt
dem Marienklostier am Gestade zu Trier (S. Marine nd niartyr.) das
Verniächtniss des erabiwc lirflicbea Ministerialen Knsfrid mit semem müt-
. terlicheu Erbe ssu Ramelvingco und dessen Volkiehung durch seineo
Vater Otto von Sidelingen. Treveri IL'SS ind. 7. epact. 0 coneur. 3.
5 id. niai t. legnante Friderico imperatorc a. regn. 7. ordinal, ni-e. 7. le-
- gationis 4. (Urkb. 1,G68 nro. 607 m 1158 mrz. Ii.)
Ooerz, Hegeeten 8, 22, '-^ Ba eämmdidke ZeikmgtieH dm Jokr
niS9 weism (Fried. regA. a, 7. war jedoth am MärB na Ende) nnd
' «war erd, HHUni a. 7. «om Mai 1152 fM hyat, a. 4. vom Okt. 1166
an yerechnet, ao ist das Jahr 1169 angenommen.
• 616.
1159 MW. 11. Derselbe bestuti^^t dem ^laricnklostcr am Moselufer zu Trier
nach gerichtlicher [Tntersuchung die Schenkung seines Ministerialen Otto
Uber dessen Besitzungen äu Minheim. Treveri wie vorher. (Urkb. 1,
669 nro. 608 zu 11ü8 mra. 11.)
Qoerz, Regesten S. 21.
611.
1159 «TZ. 11. Der Abt Ludwig von St. Manen (ad Martyres) zu Trier
beurkundet den Tausch klösterlicher Besitzungen zu Lieser gegen an-
dere daselb?^t durch ihie l.Vi^v. im der Mosel dem Kloster vortheÜhat-
tere mit den Söhnen Tlerniann'^ \ ui Lieser. 1158 ind. 7. epact. 0. coo-
cur. 3. 5 id. mart. regnantc 1 riderico impcrftore a. re|gn. 7. (Urkb.
1,670 nro. 609 zu 1158 mrz. 11)
Aua den selben Gründen wie m vorhergehenden Urkunden da» Jahr
1169 (rngmotn^nen^ .
672.
UM «fr. 1. H.(iUin), EüBbischo^ von Trier und piMidicr ii^grt^ beMmt
uiyiii^ed by Google
nach Empfang von 150 Mai'k die Gräfin Beatrix von Lurenburg und
deren beide ÖuIuk mit der Burg Nassau und Zubehör. Act. 1158 ind.
6, Concor. 3. epaet. o. regnantc Friderico a. rcgn. 8. imp. 4. poiit. iiri.
8. legat. 4. Dat. Treveris luU. apr. (Urkb. 1,670 nro. 610 £u 1158
Goerz, Reffesten S. 2± Gedr. HoiUli. 1,586. Kr einer, Orr. Neu. 2,
(Fitd^) GettiMittreguter 2j$5, Mejfer md JBfitttd, Zeätehr,
lß60, ObgleiA ind» 6 m 1168 »timuu, so ist wegen der auf 1169
p«u$ende» Übrigen Daten fmd wegen de§ in 1159 mrä. 9, fallenden To»-
»ekee ton Burg j^aeeau da$ Jahr 1169 wohl dae riehtigere*
Die Urkunde iet am Bande eyrogreq^^^ mit: In nonme », et in-
" dh, iriniMie, Ogrographtmn reoogmtiimie,
. •
678.
1157—1159 mal 11. Pabst lladi ian IV. befiehlt den Ärchidiakonen der trie-
rischen Kirche (xt^horoam und Ehrfurcht /regen Hilliu, den KrzbiVchof
von Trier und pUbsth'chen Leguten, wie auch ohne dessen Kenntnisa
und Genohmigiing keine Kirchen -In veatitar Tonsunehmen. Later&ni 5
id. maj. (Urkb. 1,659 nro. 601.)
JaJ^i, lieg. PonL S. 67ü nro. 7U9S, Gedr. Günther, Cod. dipl. l,
355. Blattau, 8tcU. Trev. 1,9. Wegen des ^äbstlichen Itinerars zioi-
. $^ mr^im fallend.
«74.
tk$9 tan. Erzbischuf Uillin von Trier beurkundet dem St. Euchariuskloster
(St. Mattheis) zu Trier die cnsatiftuchoi Rechte zu Keanich, Palzel, Hei-
feit, Dilmer, Hemptre und LampadeD. 1159 menie junio. (Urkb. i,
677 nro. 616.)
Ooerz, UegesUn 22.
* • , -
1160. Deneibe Terspncht dem Bischof Aib«n von Yerdim die Burg Mttssy
WBL LeheD, ^djs deneibe de Voo dem Pagani» von M11W7 erobern werde.
Trerevi 1160, regiuuite imperotore Friderieo a» riign. 9. imp. 5. pont
nri. 9. (Urkb. 1,680 nro. 619.)
Qoeru, Begeeien 8, 22, Oedt, Sonth. 1,690, — Wegen Frider, regn»
a,' 9, wem Mr». 9 hie (wegen tap. a, 6.) /am. 18 fallend*
676.
1160. Derselbe bestjitij^-t den vom Abt zu Springiersbach Namens des Klos-
tew Stuben geschehenen Ankauf der abteih'ch Ai asteinischen Güter zu
Neef und Bremm. Coniluentie 1160 ind. 8. pont. nri. a. 9. (Urkb.
1,681 nro. 620.)
Goerz, Regelten S. 22. Gedr. Günther,^ God. di^l. 1,370. — IVegen
ind. 8 bin Sejjt. 21 faHend.
. J)aa Siegel poh weiuem Wache hängt an weiealeinenen Hnnds/ohnUren,
uiyiii^ed by Google
716
IM. Erzbiechi^ Aroold vdft Mainz bestätigt 4iA«ti Tauschreitrag rvHa«lMn
dem Kloster Neumünster und dem Probst bu Kirchhefim-Böluideb, wo-
nach Ersteres die Kirdie mit dem Zehnten 20 Rothenkirchen gegen die
Bolandiechen Besitzungen zu Weiler giebt. 1160 ind. 9. l((güllte im-
peratore Frcderico 1. (Ürkb. 1,682 nro. 621.)
Gedr. Kremer, Orr, Na$, 2,W3, — Wegen M 9 Wl^Qe^ 24 tm
SM setzen, '
«78.
tt61 Jll. •* PabAt Vütor IV« nimmt das Kloetor EabnÜmiA in semaa
Schutz und bestätigt d«M8ll Privilegien und BeiitBiiiigen. Gnaone h
id. jun. ind. 9. 1161. pont «. 2. (ürkb, 1,683 nio. 6220
Nickt bei J^4.
U61 joL Denelbe beitätigt dem Erabischof HiUin von %Au di« Pri>
Tfl^gpen und Betifanngfia des Smtifti. Lande 8 kaL wa$, ind. 9. 1161.
pont «. 2. (drkb. 1,685 nio. 624.)
Jq^^, B^. Pom. 8. 829 nro, 9388.
680.
1161 ful. 25. Derselbe bestätigt dem Erzbischof Hillin von Trier die Abtei
St. Maximin und den ^fegen dieser Abtei mit dem Grafen Fleinrich
von Namur geschlossenen FriedeDatraktat. Dat. wie voriieigehende Ut-
kundc. (Urkb. 1,686 nro. 625.)
Jarf'', Reg. Pm, B. Ö29 nro, 9390. Gedr. Würdtwem, Nov. Sub-
$id. 9,2U4.
681.
1161 Iii. 25. Derselbe verkündet den Soffiraganen und dem gesammten Gle-
rus des Erzstifts Trier die Ernennung des Erzbischofs Hillin zum plbel-
liehen T ^^jraten. Laude ß kal. .lug. (Ürkb. 1,684 nro. 653.)
Jaßd, Heg. Pont. H. 829 nro. 9HS7 zum J. 1161 wegen des pähtU,
lunerare, Oedr, ü-unther. Cod. dipl. 1,368,
682.
1161 M. t6. D«nMlb6)»eMHigt detn Hülin, IMMiehof tob Trittitild pibat-
Heben L^ten, den TanaehTerting w^gen Partenhetm und der Bing
Nassan mit dem Domkaptel au Womia. Dat ^e ▼orber. (Üikb. 1,
6dt nro. 626.)
Jqi% Seg. Pm, 8. 829 nro, 9389. Chit. OUnU^, Cbä, lß6$,
683.
1161 sept. 1. Kaiser Friedrich 1. schlichtet einen Streit zwischen dem Erz-
bischof HiUin Ton Trier und dem PfalEgrafen Conrad bf»? Rhein ^vegeö
dar Kirchen au iiahnstein und Keympt und der Vebte Siedeiingeo, kas-
uiyiii^ed by Google
ort nocTimalB die Verbindaog j^conjuiatio" der Bürgerschaft zu Trier
und tbeüt die Gerichtsbarkeit daselbst zwischen dem Er^naohof uod
Pfalzgrafen. In terrltorio McdyolRncnsI apud Landriauum kaL tßft» 1161
.ind. 9, a. regn. 10, imp. 7. (Urkb. 1,687 nro. 627.)
Nicht bei Böhmer, Oedr, Honth. J^*^.
ifU
WS*
(iMt) Whgrd 0(Qiind) bd Bhma Befiehlt der Bürgerschaft zu Trier, tod
ihrer Vttblnduiig oder „conjorado^ absdasBeo, da dieselbe vüm lianer
und Andi nrboten worden lel Ohne Üat» (Ürkb. l,6dd nro. 628.)
(?ec&*. Bonth. 1,595. — Wegen vcrherg^tmtder Urkunde hierher ^
•etot. Min Aftnltc^ Bdireiben vergL Brotoer, Jam. Treo* 2ß9*
685.
1161. Om 8i Simeonsstift zu Trier verpachtet seinen Zehnten zu Oranstorf
an die Abtei de Claüstro (Himmerode). 1161. ind. 9. a. imperatoris
'Frederici regn. 10, imp. 5. (TJrkb. 1,690 nro. 630.) .
Wogen Frederici regn, a. 10. und ind. 9 ton mrz, 9 hia oüjpi. 24
fiäUud, In^. o. A ftif mrUMg, da 1161 jwiL 18, fVASarfc» imp. o.
Von dm S Siogdn dietor Mnmde tot doo a) reekio und dai h)
ludeo an duiken Bme^^lden, da» e) vMero on einem dieken tedentreir
fen hefesiigt a) Von loeietetn Wae^ eeigt in muldenftirmig vertiefter
Bunde ein Bruethüd mit einem Lüienstah in der Hechten, in der Linken
vor der Brust einen Becher. Die freistehende Umschrift bildet 2 Krem;
de lanUt in dem hoektt^^enden Rande: f Signum Balderici dns, und im
Innern: ausxdliator meu», c, fehlt ganzj wm b, dem Siegel des Frzhi-
schofs von rolhem WM» itt wu^ ein HkU^ vorhanden. Bangordmmg:
2. 3. i.
esc
im Mf. 1. Dw St. liagdalenmutift lO V«idQn gieM der AM ViUen
deo Gfuberg bei UeebeM gegen ebum Jehniiis. U6l die 7. bot. m
eepHri» h. ÜMte MegMM. (üikb. 1,689 nio. 68»«)
681.
1148—1162. Der Abt Ludwig von St. Marien (ad Martyr.) zu Trier be-
stätigt eine Anniveraarienstiftung der Eheleute Wcrnard und A<ie]garde
und deren beiden Söhnen. Ohne Dat. (Urkb. 1»674 nro. 6iÖ za e.
115&.)
Da der Abt Ludwig von ISt. Mergen bu Tner von 1163 — 60, sodann
die unter den Zeugen genanmen Äebte Bertn^ wm Al MknAnHim 1138—
69 und Godfrid von 8t, Mmün 116ä^*dS wlo^ndHok vnMnen, so itt
mk UUekM* de» nrlmnOkAm Vorhommen» ihrer Nachfolgerc Reinbold
von BL Mergen ««hT ü^; €htwieh von St. Mneknrin» eek IHSS, und
OUver von 8t. Marüneeit 1168 die Mv&nU43-lie2gemäm worden.
Digitized by Google
tSlfr
'fl4S^11tl. tkx Abt L.(!idw!g) von St MftrieD ttartyr:) inr M«r w>
' pfeditet dai Usfaer zu Lehen vergebenen Zehnten sn Nittel ua die Er-
ben de» TeEftterbenen LeheflstrtSgerB aaf Lebenez^t' Ohnd Dat (Ufkb,
1,675 uro. 614 zu c. 1158.)
Wegen des urkundlich 1142 oct. 22 ztdetzt vorkommenden Vorgän^
gers und, ^162 zuerst erscheinenden Nachfolgen des A^ts Ludwig 1143 —
. ' 1162 angenommen, AH Ludwig erscheint in unaern Urkunden 1153— 1160.
' Das 3 Zoll grosse runde Siegel ron weissem Wachs hän^t an hlau-
weisser Ru7tdscfnitfr und zeigt die ^fvttprgottes mit dem Jesukind auf
dem Üchoossj die freistehende Umschrift: iSlOILLV. S, MAUIE AD
-1162. mUiit, ilizbiechof von Trier und päbstlicLer Legat, bestUtigt demi&|t.
. Simeonsßtift zu Trier den Öcliills- und JLuktzoU zu Coblenz. Treveri
1162 ind. 10«.regnaQt^ impckratore Frideri9o a. regn. 11. imp. 7. pont.
« nri. 11.. (Urkb. 1^ nro. 634.)
• Qomt Uegetten $2, Oedt., Ihnth, — a. 11
und o. ünp, 7 vom mrz, 9 hi» jun. 18 fallend,
I
U62 ai«. Die Grafen Wilhelm and Otto von Gleiberg bestätigen die Stif-
tung des Kloster» Scbiffienbncg und geben demselben das Patrooatsrecht
Uber die Kirchen von sechs genannten Dörfern, indem sie zugleich die
Compelens deren Priester feststellen. Act. et dat. apud caatmm Clibeig
'1162 mense augusto. (Urkb. 1,691 nro. 631.)
. Qedr, GudenuB, (Jod, dipL S,106A ' ;i
1162 seilt. 11. Pabst Viktor IV. nimmt tiie Abtöi lioraersdorf in seinen
Schutz und bestätigt deren Rechte und Besitaungfen. Biauncii 3 id. sepl.
iad- 10. 1162. pont. a. 4. (llikb. 1,692 nro. 633.)
Nicht bei Jaß'e. — Nach Jaffi beginnen die PoMifikoisy/ha^e Vikior$
IV. vom 4. Oktober, dem Tag der Weihe, an; es mSstte iao kitr poni.
a, 3, hmtens doek wm Tage der Wahl, Sept. 7, an gereehnet, Ȋre o.
'4, rieMg. > '
692.
1162. Hillin, Erzbischof von Trier und pSbettieher Le^t, verleiht dem Klos-
ter Schiffenburg Pfarr- Rechte über sechs neu entstandene Dörfer und
bestätigt die Piarr- Rechte der Kirche zu Gimes.. 1162 ind. Ö. (wohl
•10.) concur. 7. (Urkb. 1,694 nro. 635.)
Oo^r-r. Hegesten 8. 22. Gedr. Hist.-dij^. U/Uerricht von tles Uentifcn.
rüter-iJrdeiis [mmedietUt nro. 65. Oudenue, Cod, dipL 3ylQ62» — J^*-
gen imi, 10 vor Sept. 24 faUend.
uiyiii^ed by Google
1163. Hillin, Erzbischof Ton Trier und päbsUicher Legat, bestätigt dem
Kloster Laach den Ywn P6ner M Önift beansprnäten Zehnten vom
tan hySMßo a. legn. IL ivp. 8. poqt »li IL (Dckb. 1,696 iiro.^37.)
Gm», Renetten. S. 22^23,, Qe^. OUnther, Cod. IJX^A. —
* 694.
1163 apr. 18. Kaiser riedrioh I. nimmt das Kloster Ruprechtsberg- in sei-
nen Schutz und bestätigt dessen ße8it7Aing:en und Rechte. Moguntie 14
j , iic|l. maj. 1163 ind. 11. a. regn. II (l^Q 12). imp. 8. (Uxkb. 1,6M
r nro; 636^) . •
Nicht bei ßohmer. Weidenbach, }{egeste7i vo?i Bingen S. 8 iiro. 76.
Gedr. Oudenus, Cod. dipL l,24ö* SotUmn in deuUcher Uebersetzung :
Kaiu»i. hovfirm, FreA, dat Kloster» Rupreckitherg 8, ö und EsOrtdct
im Notuenliatt zum Archiv für Kmde östreich. Gesehich tsqv eilen 1852
mro, ,12 m (Mwud^' ü^bormtmti^), , : t
^ • •■ ' «§5.
116S. Hiilin, Erzbischof von iner und pUbstlicher Legat, bestätigt dem
Kloster Horreum zu Trier die forsteilichen Reclite in dem Walde bei
Casel und verschiedene Anniyersarienstiftungeu. 1163 ind. 1 (lege 11).
regnante Frederico augusto a. regu. 12. imp. 9. pont. nri. 12. (Urkb.
1,698 mo. ti39.) " '
OoerZf Uegesten S, 23» — Wegen Frieder* a. imp. 9. und ind. 11
vom jun, IS^sept. 24 JaUend. — Da» 8iegd war wfgepretet
6U6.
1163. Dorselho hp«»tHtIgt dem Kloster Arnstein die Schenkiir«: Hnrtmd^Ä
von Mcmdhei L': über Liindprf^ien und Zehnten im Kinrich und do5; FVies-
ters (Todtrid Schenkung der Kirche zu Böslich. Treviris 1163 ind. 10.
epact. 25. concur. 1. (Ürkb. 1,697 nro. 638i)' " ' ' =
Go^rz, Hegest f^7i 8. 2S. GMr. Honth. 1,699. OvdemiH, ('<J. dtpl.
2,15 ex autogr. (FischrrJ Gesr/ih^ht»regvfter 2,'2S. Kremer, Orr. Neu.
2,190. Browenis, Metropol, 2,8. — Concur. 1 stimmt zu 1163; dage-
gen weisen ind. 10 vor 24. Sept. 1162 und epad, 25 in*s Mr 1164.
697.
1163. Derselbe absolvirt den Friedrich von Menig von der Excommunika-
lion, nachdem denelbe auf alle Bedrückungen der Leute in seiner Hun-
• aekaft abgestanden, und regelt dessen BeibgiusM daaclbat.^ IVeveri a.
pont. nri. 12. (Urkb. 1,700 nro. 641.)
Goerz, Uegesten S. 23. Gedr, ünnflier. Cod. dipL. 1^1. ^ Wegen
fonL a. 12 «Um Jahr 1163 angeMmmm.
uiyui^ed by Google
zw zerbrochene 8iegd wm nHkem fTodb häm^ mm mmm BmM
Hfti 28. Kaiser Friedrich 1. be«tütigt die ron Gertrude von Honrein,
ßuriurd'B Wittwe, an das KlMter RaTeni^irsUur^ u&ch Frankenrecht
geuMclilt fikkenkong aller Umr Ottlar oml ihrer mibtt und ihrer Toch-
t«r AJbnuÜA. Dat. ufnA Fimn&enfiMrt 5 kaL jnn. 1166 iod. 14. «. regn.
18 (leg« 15). hnp. 11. (Oikb. 1,709 nio. 616.)
Böhmer, Big, J«^. 8. tSS nro. 2517, CMr. Wm-tUwem, Bubi,
0,406,
1166- i>aa St Martina- und 8«Ter9-Stift (zu MftftSt^maifcM) T«rtrbpachtet
einem gewissen Kudeugei von Merl eetne Güter daselbft. 11^ md.
lä. (Urkb. i,704 nro. 647.)
Die Ind, 13 JäUt tu'« Jahr 1165 vor »»^i. %4.
UW. UriLonde ttb« di« BeüiMkm Heft m BoH^BAnfMi Abtti
Ecfatemadi durch den Gnfim Hliwrirfi Ton Ntmnr und LaxcmboEg;
1166. (Urkb. 1,706 nro. 648.)
Qedr. BeHhiiet, StüL dt Luxemb. 4,19,
Bat 2Va ZoU grosse runde $iegd poh weissem Wachs «rf mü «elbr
feiner, weissleinener Breittehwr angehängt. Es zeig^ einen voll gehör-
nieohten Beiter auf einem nach links schreitenden, mit Decken behänge'
nm Rone, den. Schild rar der Brust, eine Fahne »enkreeht m der Beek'
ten. Wappen nicht eraichtUch, Umechr^ goßu wdeebt^,
m
110(2 — 1167. Das 1 JoniCüpitci zu Trier vererbpachtet an die Gebrüder H«r-
hrariü aiiU ALakiirius Güter xu liringea und Wintenü^cü und aeUt deren
{iecht8verliältcü&Be , namentlich eq dem Ilof iu Peci fca^ Qiu^ Dat.
(Urkb. 1,679 nro. 61» «a e. U60.)
• Die im der Vrkm^ OenmvUen: Qodetrid, Dom^tvbstf er^ekemt mr-
kimdUeh Jim—U62$ 'sem Vorgäfiger Bomheri 1X29 «uta* md eem
Nuehfiflgtr BudtV i»»^ eretemwd 1167. — BemMmyt JMeiif von
U63^6d ¥md eem V^f^ämger MiOm nntrde im mJmmt mm Em-
hiedtef üoit Trier geteähU; eein Na^fdger, der Dümdechant Johann,
wird 1167 mim eretenrnei urknntBiek genannt; daher >rt die ZeU 1162--'
116f mg§ne»men worden.
Dan ftmiU, eehr eerstörte Siegel von brüunUehem Wo/oht, circa 3
ZeU im Dvrchmf^ser, hängt an didoen Lederstrei/tn am untern umge-
schlagenen Rande. Es ist das neuere. Ein links sehender Kopf mf
nem roriclirix gestellten Bttittthild in rdmtscber Kletdung, in der ref f'U 'i
Mond ein geichUmenee Buch vor der Brust; dit lenke üt gmoii^^^n
uiyiii^ed by Google
V *'
«i «Kb !>«>* toff ist mä einer Ki/MmX^ HiOi^eiuehein
umg^. Die zwigchen IMmgeleOu XJmaehriß: f 8YM0N BJMiONA.
Dk ffrkmtdt «te tmtk tyro^nfikiH mit BtM «ofaMu
702.
Ui^ — 1161. Nachricht über die Einigung do8 Domkapitels zu Trier über
die Vertbeilung des von Erzbi&chof Albero zu seinem Anniversarium in
XtUr Veraschten. Ohne Dal;, (ürkb. X,679 uro. 617 zu c. 1160.)
Wtgm de» ßorn^fiAantm B^lf die ^eä 9^ liS^-^lW jms^f^r
mm, Vergl. wfrkerg^tmiie Urhmde.
In Aiflo wuf^umdm, die Siegel <m LefertHreifen angehängt; in der
Mitte e^rographiri mit: OIBOORJFHVM.
' • • • j
703.
1117. Hiilin, Erzbitchof von Trier und päbstlichcr Legat, schenkt dar Ab-
tei de Claustro (Himmcrode) Weinborge bei Keympt und Ländereien
an der Lieser, und befreit deren OUter von Bede und Abgaben an die
erzstiftischen Höfe. Treveri 1167 ind. 14. epaot. 17. coQcnr. 4. pont,
nri. a. 14. (ürkb. 1,706 nro. 6Ö0.J
OoerZf Kegesten S. 23. Oedt. Heesiua, Manip, MimerpcL ti. 16;
hieraua Honth, 1,601. Eine ähtdieke Utk. ohne Dat. Günther, Cpd.
dipl ijiS^r. — Die SieitkHtimmunge^ viden^ßrei^ e^: Jnd* H v»m :
fifi, atpt. ilßß kie dßMn il^6} epok. i7 m'e J. U&Sf xpnwr. 4 inV
J. lids m^ 14 dm Jahr IXW, nnd weieen mehr in d^ An^
fiuig de» Jahre» ließ.
\m. Derselbe p^i'^der Ajbiüi^ MeOiich ,«iitM^liiiii«|i^
'^"iMldieü^en M']QSfi|. ''^MvM^ 1167 ind. 15. epact. IfmSS». 4.
• \Vtkh. l,TOt Mi' 651.) .
' Ooerz, Regiiäm 8.23. — Wegen ind. 16 vor 8 pt. 24 Jaäend; dm-
gegen faüen ädet. ^116ß und ^aneur. 4 in l!%.
1189—1168. Dnising, Subdiakon und Canoniköi der 6t Sartinakirche ra
Bingen, schenkt der Al>tai St, Iw^min zu Trier Mm 'Baas au Bingen.
""btt&'lhit: (ürkb. 1,628 WoT 6tÖ tu c. lisij ^ .^^ü ml
Der Abt Siger t>qn St. Maximin erscheint urküncRich ItS^ a^.
116S. Sdn Vorgänger Gerhard zuletzt 1138 Aj^i. 5 und »eiA Narfifei.
ger Arnold iuäret ÜS8i dieditr 1139—68 angMnmm.
liCO — 1169. Urkunde iibor die sdiiedsrichlcrliche Entscljcidung dos Dom-
probstes H.(ermanii) von OöJn in einem Streite, des Klosten Laach mit
• \ dem e0^1i^ Ba^ liiegeifi «Km MtiUtMin^V>üBA FiscLerei AAtbeUs
C^ 'fiied^). OMDai (Urkb. I,T«hfli^^»li^i^flM:r^
Digitized by Google
wm Ob ««eMif w^mdk^ m La^omM, üfük im^tm^ Bern
Vorgämget ÄdeJhdm IWa ^t^dem wkd mm ifaekfiOgm BHm» JldV mi
tratenrnaJ ; daher 1J€0— 1J68 angmoimn'^n.
Zwei eirunde Siegel von iceij*a*'in Wn^hs hängen an hänfenen Bind-
fääen; a) 2 Zoll breit, J Zi.M hfwh, vndd^nformig, zeigt ein^n^eisdi- >
* chen auf etnein Sensal ritzend, die Rechte 'lehrend in der Böhe, m der
Linken ein gesfehloxnenen Buch. Vmschrip frp^' äff >/f-m eoncäien Hand:
HERIMAN' DI. QUA. MAT. . . . E. E. /. ntU ET ABmiD. bj i$t
da» grojtse Siegel de» St, (Jasmmstißs in Bonn,
UiS» Hillin, Erzbisohof von Trier und päbstlicber Lcgai^ vertauscht miil
der Abtei St. Martin zu Trier sein salischet L«nd zwischen Weleii und
'. Sftfeo aod e wischen Graaeh und Zehingen gegen den Weiher an dflci
Abtei, und bestätigt doren Rechte und Bcsitzun^^on. ind.>l. ron-
eur. 1. cpact. 9. u. aepi. 16. (^ürkb. 1,709 uro, 6oH )
Goerz , l{* g>'.^tf;n S. — Wegen aepi. n. 16 und eoncur. 1. rvr
IIGS inai 17 und nach Jebr. 2ö /aUend, irotit, auch die übrigen ^eäan-
gabeu pwaen, . • '
708.
1108. Der Abt Ludwig von St, Euctiarius (St iMatthnis) zu Trier ^iebt
' das salische Land „czu Bungarde" zweion Bauern in Erbpai^t, um et»
in Weinberge umzuroden. 1168. (ürkb. 1,708 nro. 652.) ' * •*
U4ji~1196« prk«Q^,;dMB dic,S5||De Tldericb's Ton-^iffbenbofn das beim |
. Tode ilqreB Vaters der Abtei Kcbtcrnach übflrgeb«a»e Allod bei Kadin-
\ gen Oj^ci^ Äem Tode ihrer Mutter zur Hälfte gegen Güter bei S'^hweich
ond Kurtscheid eingetauscht haben. Oiine Dst. (Urkb. jSacUtr. 47.)
AM Gffdfrid und dessen Nachfolger Oerard von Echternach kont'
men in den Ürkund*'n 114'J — 43 und resj). 1157—1166 vor. Der Abt
Hxchard vmi Springiersbach 1163 zum letztenmal und dessen JSachfalger
1169 zum erttenmai vor,
i IIA ■ .
UM— 1169. Urkunde über des Ritter^ Sigfrid und seiner Genyih^bi.^tu-
üatkf J^^MpkoBg der der Letztem aus dem jeicheo Xachlass ilu*cs Va-
ters Ajbero zugefallen^ 3 Höfe üri|esfcld, Wolmcrod und Prink«^
schcn den Bächrn Elz und Lieser an das Kloeter Springiersbach, und
über des Klo.<tei's ( ro-^^cnverschreibung von 8 Fuder Wein jährlicher
Rente an die Ehefrau/ Olme Duf. (Urkb. 2.33 Naohtr. 48)
i ' Wegtn de» in dtr Lykunde genanntm Abtes Richard i>&n Sprin-ji^rttii
: lach 1120 — U€9 angenommen. ] on den Zeunrn erschetTtAf berctts ur-
■. kmdlich: Hem icuB (ie Uhiena et j raier ejua UvdoLpku« 1130 vnd 1144
vmd Thßodiriam dkMottena 1130, \ • . 'I : ' !. .•>' ;
Digitized by Google
:■ : \ . . 71t
^'Mi'A^lli^t Der Abt Richard von Springiersbach beurkundet den AAmi
dniger Ländereien su Pruttig und deren Belitz -Verth eidig ung gegen
erlittene Anfbehtungen. C^e Tht (ürkb. 1,598 uro. 540 sa 1120—
1162.)
Die beiden ersten Acbtc mn Springiersbach führten den Namen Ri-
chard, welcher vrhnndlich 1120 — IWS vorkommt; der Nachfolger God-
* frid zuerst 1169. Die gpnanntfn Johann vo)i I^bemach und seine Oe-
mahltn Matlnlde trt/'Jen IIHO genannt; Hudolf v. Elz 1157» _ Die G«-
brüdtr Kudvlf und Ilti/irich von Ulmen 1130 vnd 1144.
Das Siegel con rotliem Wachn ist unten aufyejjrcast. K.-< /^^ rund,
2'/ 4 Zoll gro»{i , und zeigt finen mit eimni, Barett bedeckten Gei»tlichen
in weitem Kleide, in der Rechten den Stab, in der Linken ein gescMoi-
9ene$ Buch drückend. *Die freistehende Umschrift heisst: f RICABÜ'*
ABB. DL QBA. DE, SPRENKlHSBAa
; ■ ' " •711 • • ' • ■
1129—1169. Der Priester Rudenger vcrmaclit dem Nonnenkloster (St. Tho-
' . mas) bei Anderuach Weinberge zu Bodeudorl an der Ahr. Ohne Dat.
.(ürkb. 2.34 NacLtr. 49. ) ' " • < ' • ■ •
Da ii'21f ila'ii Kloster von dtm Erzbischof Metr'nher von Trier wie-
der hergesfeUf und dem Alt Richard zu Sßringo .^harJi untergeben wor-
den, die Ztil 11^9 bi^ 1160, wo Rirhard's Narh folger, AU Oodfrid,
zum erstenmal urkundlich vorkommt, angenommen.
718.
.IIIM^. Graf Heinrich von Luxemburg nininjt die Abtei de Claustro (Him-
.merode) mit ihren Gütern im Bezirk des Hofs Wittlich und in seiner
ganzen (irafschaft in seinen Schutz. TreTeris 1169 ind. 2. epa«^ 20.
concur. 2. (Urkb. 1,712 nro. 656.)
, . Gedr. Heesius, Manip. Uimerod. S. 9. Bertholct, llist. de Luxetnl.
4,20. — Wegen ind. 2 vor sej/l. 24 fallend. Epacf. rtnd cuncur. stinmien.
Die beiden Siegel oon rotheni Wachs hängen mit dicken Lederstrei-
fen an (Um umgeschlagenen Raml^ der Urkunde. Da^ kreisrunde des
Graft-n zeigt ihn vollständig geharnischt auf einem ruhig nach links
sdireittnden, unbedeckten Pferde, dan mit seinen Lassen die ni<^t einge-
kreiste Umschrift durchbricht. Die grade gehaltene Lanze hat ein FiAmr
iken mit 3 Wimpeln; da» vor die BruH gMUene hitnformige StAiäd
hal'uM he&t erktmbaru Wappengeu^en» Bo8$ »nd Beiier tmd
^ ih^tef^ geMeüä. Vihve&rifi: Hemrvm,
714.
* lütt. Uillin^ Erzbiscboi- vim Trier und pftbstlicher Legat, bestätigt der Ab-
tei de Claustro (Himmerode) die Schenkung Hesso's von Ruxei und der
Bauern su Littge über einen Wnlrl- und Weidedietrikt daaelbat. 1180
(lege 1169). (Urkb. 1,711 nro. 65ö zu 1169.)
uiyiii^ed by Google
Ooerz, Reffesten S. 23. Gedf* HeesiuSf Mmip. Htmerod, 8. 9; hier-
aus Honth. 1,601 nicht so voUstttndig , ik0e0n 4ei JkmH»
ind. 2 . aho cor Sept. 24 fallend.
Das Siegel des Juzinschojs von roth&m Wachs ist an einem doppel'
ten Lederstrei/en der unten ungeschlagenen Urkunde angehäfiigL.
TO.
IWl—tM' Enbisohoi fiUlm m Trier verffündet der AM de CbiM»
. (Himmerode) iOr 30 Mark sein Mod Stoffelbcrg. OJboe Dat (Ufkb.
1,712 uro. e&7 SU e» U60.)
Oaen, Segesten^ 8, 23, — Wegem des AU» QiSbeH «w» SUmmercdB,
desse» Vorgänger Ramnulf llffT wlM urkundUeh ernAemi mid de»
im oet. 23 effil^ Todes des Er^M^ BiUm $167-1169 imge-
nCMMMM*
m
1158— 1169. ürkimde, den Heisso Ton Horreom sdn Allodinm imd die
Kiirdie sn Rnmesbaeh dem Kloster Medaefa gesebeokt liabe vod nie
Letsleres aieh nach cless^ Tode mh seiDem Bruder Amulf / ireleher
diese Sdienkung angdochieiif Terglldieii liabe. Temporibns HSlhii a^
diieipiseopi Trevirorom et abbatii Hediolaoeottom Adeftrimi (OtklK
d,346 im Naehtr.. 10.)
Gedr. Ho^er, Zeüsebrift Hülm, iMMo/yo» Trier im—
1169 oeL 23.
m
1109. Der Abt Arnold Ton St Haldmin bei Trier betukundef «tf *e Neoe^
da die Mbeire Orkonde bSerllber Terlorea ^gej^ugen iaf, ^ fie CVafo
Hasecha «Sdi und ihre Naehkommeittehaft eeilier Abtei zinfpfliehlig ge-
natdit habe. 1169 ind. 2. epact. 90. oonedr. 2. ejdo decefinovmU 12.
OalixCo papa presidente apostolice sed!. Friderico r^nante Rom. impe-
ratore. Philippo Colon, aepo. Hillino Trev. aepo* tone temporia iiinr>
mitate pregravato. (Urkb. 1,713 nro. 658.)
jDrt ind. 2 mn 24. 8ept. ztt Eitde und Hillin am 23. Okt. ."tarh. tce-
gen ^tune temporis infrmitate pregravato"^ gleich vor Sept. 24 an:vvh'
men. Auch stimmen die flbrigen Zeitangaben (doch statt deoennov. cyd»
12 hesser 11),
718.
U€2. Das Collegiatstift S. Pctii (sc. S- Casaii) zu Bonn m^uft seinen
freien Hof zu Spei an der Mosel für 60 kölv. Mark an den Convent
SU Springiersbach. Colonie 1169 regnante Friderioo imperatore victo-
riooo et presidente dno. Philippo ^enernbili Coloniensi. (ürkb. 2,35 nro. 1.)
Oedt. Günther , CW, d^. 1^99. ^ Da mter Zert^ Amt^M
Eric^äkUer vtvn Trier genannt tvird, ho ffiUi die Urkunde t//.> feute T "t-
tel des Jahr» 1169, indeit, dessen Vorgänger, Jürsbisishof Hülm won Ir%er,
1169 oct. 23 gestorben tear^ . , ■
uiyiii^ed by Google
EnibbeM Arnold fon Trfer verglicht die Abt«i 8t BlizMri.lMi
Trier mit ihrem Lekensmatiti QodUtid von Zirel, indem er einen von
Letttenn j&hrlich zu zahlenden Zin« ron 15 kölu. Schilling auf 9 herab-
setzt und der Abtd das Patronatsrecht Uber die Kirche zu Lessenich
restituirt 1169 regiuinte Friderioo ^^lorioM Romanor. imperatore. (Urkb.
2, nro. 2.)
Goerz, Regest. S. %3. Qedr. Chtdejius, Cod. di'pL 3,1066. — Da
Arnold »ich bereits Erzbischof von Trier nem^t, in das Ende 1169 fallend,
. m
Aibt Fnlbctt -TdD Laach beurkundet , dass er Mr 4 Mark die Hälfte
• iiiMr liühie an Bendorf gdutuft und dem Verkäufer und deasen Theil-
haber an der Milblo dow RUdLkanf nach 8 Jabrm be«nU%t habe.
Facta anno quo dam. AnralA» «oMnmtai etk Trav. Mpaa. (Urkb.
2,73 nro. 3.)
Qedr. Wegeier, KUmter Laach 2,11. — Da nach eorhergehendein
Regest Erzhüchof Arnold von Triei- noch zu Ende des Jahr» ItSB die
Weihe muss erhalten haben, in dieses Jahr m setzen»
m.
l|7<^. Erzbischof Christian von Blainz beurkond«! fliM a«£ die Büage äln
Probstei ]^l«haKd vo|) BavoQ|;i«rBbiirg g^gen dessen Vogt Friedrich er-
folgten Rechtsspruch, wonach Beider Rechte fes^estellt werdest 1170
lod. 3. regnante imperatore Friderico. (Urkb. 2,37 nro. 4.)
Oedr. Gunther, Cod. dipL 1,400, — Wegen ind, 3 noch vor sept.
24faUemd..
' - '
im. 24. Kaiser Friedrich I. ^»eaiätigt dem Abf Godfrid von Spriogiers-
, bach das 1144 diesem Kloster v^n Kaiser Conrad ertheilte Privilegium.
Col9iikike. 6{ ka). jul. Il7l ind. 4. a. regn. |d (riohiig«r.90) ji^f^. 1^ (rieb-
'" Öger 17). (Urkb. 2,39 nro. 4 a.)
Böhmer, Kaifer-Regf^ 8, W, nro. 2m, Qefir, Aota^ F^cd^ ^3,118
exautographo. ' ' '" . \ .'iM.rV , .
m. ,
UH «yt 1^ Enbischof Philipp von Cöln reformirt mit Rath der Ersten
fl«i|ier KSrehe and Edeln des Landes das Sob<fllSBng«rieht sa AnderiMtflv
* ^'indem er statt der bisher ans gqringeno ond Srmem Stande genom«
menen 14 Schöffen andere aus vomehmerm einsetzt und die Zahl der
bei wichtigern und gojingern VerhandlunfjeTi gegenwartig sein sollen-
den {iestsetzt. 1171. l6 kal. oct. presulat. a. 3. (Urkb. 2AX uro. 5.)
' Qedr. Oiinther, Cod. dipl. 1,407. ' \ : • > -^^m. >T
Itlt Der Abt Rotbert von PMm inmi9«Brt ;dM IWhalai d^
i III
Digitized by Google
zu Prüm die Kirche zu Justen^ regelt die am Feste von Maria Gebart
Btattfindenden Distributionen und bestätigt seines Vorgängers Rotbert
Schenkung des sali^clien Zehnten an dieses ötit't, worüber un^r dem
Abt Rether Streit entstanden war. 1171 ind. 4. epaeL l^, 4M0<)tir. 4.
j rc^ante iniperHiorc Frederico. (ürkb. 1,42 pvo. 6.}. . ^
m • ....
\i\Tl* Der ' Abt Gre^r von Prüm . bieetktigt jdie pnter ^inem Vor^^üiger,
dem Abt Rotberty erlassene Verordnung, dasa nur ä it^üLlen sa Hflne-
tereifel besteben sollen; besti'mttty'dass eine dem 6tift daaelbst und 'die
beiden andern seiner Abtei geh()i^en , ubd deren Gewinn; gieiclin<BW%
vertheilt Mrerdeo.aoUe^. und Uberlässt dwÜMiiere Bestehen der unberech-
. tig^ /Jitthieu , wekliÄ er den dreien antergiebft, mit Aasnafcgie einer
I. 1,'iam Nooerbaoh von ihm mr Auahilfe bei troobener ond heisaer Jahres-
zeit angekauften, dem Ermessen der Abtei und des Stifb. 1171. octo-
gesime indiotionis anno 4. cpact. 12» eoliear« 4» NignAnte Friderioo im-
. ... >.pWÄtore. (ürkb. 2,44 nro. 7.)
Wegen ind*. 4 w a^, 24 JoUeiuL
ifn. Iiilibiseh^ Philipp von> 6shi'bieiHlf^ voriMrgeMfle YtiMkraAiin^'iUi
<" ' AbtS' Gregor ?on PHMi Ober dte 9 fimnkmoHfeb Mifofitteilid. Dat.
" wi« vertMr.- VOM. 2/15 nra. 8.)' • ' • ' '
. , T^T. >
1171. Derselbe bestätigt in seiner Generalsynode des Abts Robert von Prüm
üebertragung des Investiturrecht» über die Kirche zu Justcn an die
Probstei des Marienstit't> zu Prüm, und dessen Bestimmung über die 3
Bannmiililen zu Münstereifel; sodann d;i in diesen Tagen der genannte
Abt gestorben sei. (noch am Schlüsse der Urkunde nach dem Datum)
auf dessen Nachfolgers, des Abts On^i^or, Sciircibcn an ihn, «lesseu
Bestätigung wegen die-ser Bannmühlen und Ankauf einer vierten Mühle.
1171 ind. 4. epact. 12. concur. 4. regnante iraperati^re Friderico in ge-
nerali sinodo. (Urkb. 2,46 uro. 9.)
Oedr.CHMker, Cod.dipl, 1,40S. - Wegen ind. 4 vor 9^ 24 foOemd.
... M . . .
1171- Erzbischof Christian von Mainz befifeit di^ im Rheingau und an an-
dern seiner Kirche gehJirigen Orten gelegenen Besitzungen dis Non-
nenklosters Ruprechtsberg bei Bingein Von aller bischöflichen Bede. 1171
- ind. 4. regnante imperatore Friderico. (Ürkb. 2,48 nro. 10.)
Weideyihnch, Regelten von Bingen j*. .9. nro. 8t. öedr. J^r^bischöß,
konßrmirte Freiheiten des Kl. Hiijfrerht.sherg 20. livdmann, Hheingaui-
sche AJterthiimer 757. Wih'dtwein, Nova Üvba. 3, prctef. 7. — Webern
md. 4 noch oor sept. 24 Jaüepd. • 't iu»v i,-r,ijA «. / .> i l'li
Digitized by Google
Uli: ErsibiBc^of Arnold von Trlor brnrkuhdet, das6 Helewid', die WittW'J^
Richard'« von Mander8chei(i rmd ihre Söhn^? Hfthard und Walthor die
•ScheükuBgen ihrCÄ Gemahls n sp. Vaters Uber die Weiffir«^rcrhtig'koit
za Klein-Litge, einen Thei! des VVfilrlc? bei Reinbolf1i%vrMler und den
Zehnten zu Platten an die Abtei de Claustro i riinMnerode) bestätigt
haben. Acta ap. Manderscheid Concur. 4. epact. 12. iod. 4.
(ürkb. 2,48 nro. U.)
■ *'*" * Ooerz, Regenten iS.^ 23 — 24. — . Wegen iniji. 4 noch vor ätpt. J4 '
b r.i 'p^ .»fi , t i !■■./ ! ./ ' »T i .J ' .' .V.llltl
%rr^ i>*'i i> / !.« "-i* '. . 1 i "I 1 III , n> h ..ff, ij
im. Kaiser f'i'irdrich I. beurkunde^ das» der EJfzblachof Arnold ton 'Eriar
* ^erti Herzog ßcrthoW von Z&hringch lind dessen Sohnö Betthold geigen
860 Mark SUbeta^ Welbbe dieselben nach dem Tvde des Grafcii Heinrich
von Namur zahlen sollen, des Letztern tricrische Lehen, mit Ausnahme
der in Afterlehen gegebenen Vogtci von Wittlieh, übertragen halje, be-.
stimmt den ßlschoC Kudolf von Liittich («'inen Flcraog von' Ziihrmgcn)'
zum Vormund des Sohnes Borthoid, falls letzterer beim Tode .'meines
**' Vaters noch unmündig sein sollte, und verpfiindet mit Günsens seines
Sohnes Heinrich dem Erzbischofe bis zur Auszahhing dieser Summe
seinen Hof Cröv, wie aucli der Bischof von Lüttioh in gleicher Weise
.. ,1, seinen ilot zu Cj>)veru verpfändet. Acta ap. Noviama^ura J171 inti. ,-|.. ^
, ; a, reg^^. ^Q, imp. i8 (^5ge 17^. (Urkb. 2,39,nro. 4b.) , /
Nicfi$ ^^^Böhiner^ Öei^^j ^9^^^' ^.»^^3. — Wtgm,%n^ vor
. ^ ^4 fi^ ^^fi^ «'♦,,'?r,'jw<?oÄi,^»»v .
Ittl. Erzbischof Arnold von Tnor ]^earki^et^ dus «1^ Graf .voa ^aIiQ nnci
Wilhelm von der Lcyen auf Hire uurechtipässigen vogteilichon Anspräche
über der Kirche St. Trudo Hoif zu Briedel verzichtet und I nselben vod
•Her Vogtei frei erklärt haben, und belegt alle, welche dergleichen Ad-
..I Ufirilchj» ferner e^eben wUrdep^ n^'t der Strafe der E.\comQ|iHDic«ti8fi|t
1' .ijJ171 regnante Friderioo imperatore. (ürkb. 2,50 nro. 12,) .:
m . • - •
UTl* Derselbe beurkundet. <\hhh Theuderich von Bruch und dessen Brüder
Gerard und Fridelo, näclulcm sie erkannt haben, dass ihr Oheim Fri-
'»'■ deio den Hof von Himmorode, Welchen derselbe von dem Grafcji Con- 1
'hid VOM. Liiiemborg ad Loftveii hatte, dem Kloster HiminerfKie auüick-
v -ma wn£ im AiMfMk»\'Jk'4nBm Aete «päd
'».GlMünni im.:« (l7tiht'ld^ m; 'ld.> ^ <
■n i> biMimmi'StgMlfm 8» 24»- Iii .T>;.cj •. -.l. vy^^-^-A ^i: h r - ^ :*Hi'jd
1«! i I t
uiyiii^ed by Google
m
Uli. Oer Abt Gregor to« Mm, meaeri bfitKt^di« Bmtitmvngm^
. , uSßm Vorgängers Rotberfc flb^ dl« Bannwlttikwi m If^niiiwtilM und
MHMft AjilMif flineir ««dm MoUft d«eHwt li7S u»4 (, .pft^ S8.
rfHPiMta Frtdnioow (Ui&liu nr^ 14.)
1^72. Der Decliant A\ alther von St. Simeon zu Trier beurkundet einen
mit Zustimmung des Erzbischofe Arnold (von Trier), derzeitigen Prob'^tes
des St. Simeonsstifta , mit der Frau Lifmudis und deren Sohn Ernesto,
welche behufa Aufnahme in die Ck>nfrate*uitiit des Stifts demselben ei-
nen Weinberg nebst dabei gelegenen GebfiudGE vermacht haben, fgp*
schioiaenen \ crtiag, wcgca Lieferung eincß Zinses wühreüil ikr^ i/cb-
sdt. 1172 pont, Arnpidi a. a. (Urkb. 2,52 nco. id.)
735. '
Uli. Der Abt Reiabold yon S. Mme ad Mact^es zu Trier bemknndet,
ron H^rich von Oladbaoh für 6 Mai^ iwei Weinberge zu Lieser,
welche ihm bereits für 5 Mark ?erpCUidet waiea^ yek^aft au haben.
1172. (Urkb. 2,&3 uro. 16.)
m
UtS' Dns Domcapitel zu Trier beurkundet, dus^ die Abtei Metlach an du
Sa&i eiucQ Hof mit Kirche am Moselnfer za Trier besitzt und davon
sämmtliche Zinsen and Zehnten , mit Aoanahioe ron 2 Ohm Wein,
welche jsbrlich an die liarienlSrdie bd der Uoielbrltdte fidlen, beMit;
in Folge deaaen der Domprobat Bk(vdolf), welcher «la Paalor dieier
Marienkirehe aSmmttiehen Zehnten beanapmcfate, aaine AnfprQclio auf-
gibt. 1173 ind. (Urkb. ifA nro. 17.)
DU Indlfaion 6 pa$tt me&e za IffS^ aoiwkm «v il72 hk «cpl.
737.
1178. KrBbischof Arnold ron Trier fieurktrndet, dafs Kiehard von Ctotlen-
bach dem Abt ( I jdfrlii von Springiersbach und desse« Klostei- einm
abgabenfreien .Mansu» zu Engrammerode geschenkt habe. 11?$ ind. 5.
(Urkb. 2,55 nro. 18.)
Ooerz, Uegesten ö. J4. — Die Inctiktion ö JälU in 1171 aepU — ii/:^ *e^.
' , l l < !
i •] • ■ i .. . 1 I . ^1^- . .
um DHirfba. bewlniBdek, 4aa» dip>6ehrtidagi »flipp, ilnt Aneelae von
I IPndarfarf gevHsae Uaietmtti Oini Tatort BmWV n fiemboMa^er,
' '^bfibaltlich eines Jahnioatt raa 6 Denaren^ Und ihre tmitat Be-
s. Sitzungen ».iV Awiftfl^m ■ igimm iTnliiiiiiniii wim flfl nninMii. drm
Kloster de Claustro (Himmerode) .geacteeakt haben; und Hbergaebt ab
Lehenharr dem Kloster diese GKkter^ indefeL er w^aieh. diean mA eine
uiyiii^ed by Google
.«BiMre MMaäng w tfariinit) eines Mmet Rudolf 's , für
«n« dem Conrent scholdig« Samme ton awOlfthalb Ifark, doren Ge-
nelunaguilg derselbe bei ihm zu Neoerburg nacbgcmieht hatla^ beitätigt.
1178. opact. 4, concur. 7. ind. 6. (ürkb. 2^6 nro. 19.)
Gotrz, Hegttten d, 24, Wngtn ind. 6 wr tepU M falUnd,
117t. Snbisclutf Arnold tob Tm htmkwML «aea Vei^lwih der Qebrtt-
der Hafind und Alezander Ton Neamagen mit dem Abt Glsflbert und
CooTent de GUuutaro (Humnerode) über den. Zehnten in der Pfinrei
iMif. iatM^/Ti«^ li1i8.^>P(kbw :^o»^H ^rh- 6812
Uli- Erzliiscliot Pliilipp von Cüln betreit die < >iitor dea^St. SoTerillMtifb
zu Cülu, weiche dasselbe zu Rheiiso besitxti nachdem er die Vogttt da-
^•^^^;;id(bf^^filr Mark ron.^em Grafen HeiBrich von Saffenberg wieder
•an tich erkauft hat, von alkur Vogtei^ da dasselbe ihm zu deren Bück-
ka|^ faiejl|9fliel;^,\g!9We8eD^ jmd J^^^ 4^e Ton aeinein Vorgänger, Eck-
mtcfaof Arnold , demac^i^ J|# iuA im iKIoeler Belage gemeii^aft-
lioh gemachte Schenkung eines Berges und Waldes duelbst, indem er
aogleiob der Letztem Grenzen besdireibt 1174 impevatore Friderioo,
. «. pteiulatut 64 (Urkb. 2,58 nro. 21.) . .
CMt. Gümik», (Jod. 14^.
• ■ • Iii, ;
1114. £csbiäcliuf Arnold von Trier beurkuncle^ daw ^T(|j^ericb; der Sohn
Friedrich*8 von der Brücke, dem Kloster de danstrd (^Hunmerode) den
Zehnten ^on dessen Gütern in ^iler Pfarrei Gordel, mit Cionsens desLe-
hmußum imhtig*ä woA der BrMke^ gegen eine Jtkmm^ m 8 Mif-
. ter Fmoht erlaieen jmA msk apKter der Obe^T^hewihitf Wimeh von
BeMb^MiaüneoOoMttiftdaMisigelleBliabe. 1174 (UrU»« nro. 82.)
1114 dce. 20. .€k)d&id, Abt an Spnngiersl^ i&d^ iT^iiiäb^ ^men-
iSTömum gesohdie^ #61^6 dimn Kloster
gehörten und Zins gaben, an Oaiio^^is iis 8t AHheö'fcMM, von
dem sie diesem Stift im Testament vermnriit worden waren . naohdem
ref,^ndb^ qiit den Leuten wegen Uebernahmc dos Zinsog nuf^n^b^ Gnmd-
fttt^lre,,Yei^chfin hatte, und der Zins noch um 12 Denarien verme&rt
worden war. Actum ap. Jioneqifi, 1174 13 kf^j* Jm.
1118. Der Abt Ladwig von Echternach verleiht dem Abt Wibert iro« Ton-
46a
Digitized by Google
i 730 a^KMin Mm. T4»-^m.
gerlo tind däflsen Nachfolgern, als Pastoren, flin Biiinhi ini Alfoun mit
der Bestimmung, dass jeder neue Abt dieselbe von dem Abt zu Ech-
ternach empfangen und jährlich ffjr den Zehnfg^niiss 1 Mark Sllbera
zahlen soll. 1175 ind. 8, rcgr.auto FridenV-o imperat erc, cathcdram Trev.
Amoldo gubernante arcLiprcsuie , sub advocato lieinrico Eptemac. ec-
cles. Godefrldo Tungerlensi advocato Lotaringie duce. (Urkb. 2|61
nro. 24.)
' Wegen ind. 8 vor ««pt. 24 faUmidl ' ' * **
m ■ ■ .
1118—1176. Henog Matdiäiis tOa Lollirii%eik «dM d«r i Ablei BL Mal-
iheis zu Trier die bisher beanspruchten Al^b^ von der Jagd zu mm-
Biendorf. Ohne Dat. (ürkb. 1,652 nro. 595 zn 1152—1157.)
Oedr. Honth. 1^71 zu c. 1W2 aU8 Calmet, HuL de Lorr, /. Ed.
I, 406. — Der Herzog Matthäus twn Lothringen erscheint urkumdlißk
seit 1138 und starb 1176. Von den Zeugen kommen norh non.tf -ror:
Amoldus de Senco 1166 und 1157. ßemuinw de Vah 1139. 1140.
Qodefridus de Breitseeit 1157 und 1158.
Dan Heitersiegel de.H Herzogs von i-ofhem Waeks hängt OH grauer
Beidenschnur mitten im Text der letzten Zeile.
UTI ««. S. PabM Aleaumder tIL bwM&figt dorn ^bt Giltet mA QnumA
da Glanstro (Hiinmerode) die Ordenan^) geiiaiiBte&- Beritmiigm imd
Privilegien dieses Klosters. YnDetiis in Rito alto 4 non. aqg. ind, 1<K
II. 77. pont. a. 18. (ürkb. 2,62 nro. 25.)
Jaff4,,ßeg. PmL 8, 774 «ro. 8519. ^
74«.
lin. Erzbischof Arnold on Trier bestätigt dem Abt Oliver und Convent
d^ St, Martinsklosters zu Trier einen Recht.spruch, wonach dem Theo-
■ - derich von Saarburg alles Kecht auf die Zehnten des klusteiiichcn Hofs
zu Grach abgesprochen werden. 1177 ind. 10, epact. 17 (1^;^ 18). oou-
cur. 5, a. aepi. 9 ^^lege 8). (Ürkb. 2,64 nro. 26.)
Ooerß, Regespen 8, 334. — Wegm ind, tO vor aejft. 24.fB(^Mm -r
8kiU ^ctct. 17, heuer , i8, wnH n^wmm dk Zeüange^^; iopk tdiemt
der JJht ÄnJbi^ vcn 8t, Manfimn, da d^^ndhe sonst nieht wfrhämmt, "
effi St^reAf ekler Ji^ ]Jrnulf cu $em.
741. • ■
.1152^1177. Der Aht Fulbert von r.oacli vorerbpaditPt dip Glitcr zu Evar-
nach und Valvey, welche Johann von Evernach dem Kl jster geschenkt,
dann aber in zweiter Ehe wieder an sich gekauft liattr. an die Wittwe
Margaretha und beider Sohn Johann, nachdem di^elben sie aufs Neue
dem Kloster Ubergeben haben. Ohne Dat. (Ürkb. 1,702 nro. 644 cu
c. 1163.) • . .
uiyiii^ed by Google
781t
' Mk QikUker, €b& dipL IßTB. Jik RObmt WS nmAmg.ß
Zmtgen erat^nen $<Aon 1130.
Da» muldenförmige Siegel von rothem Wach« i$H mufy^pftitt* Um'
«eftnyi: f aiQlLLV. FVLBTh ABBIß, DE. LACV.
748.
11S2~77. Urkunde über die Schenkung Heinrich 's toü Treys, seiner Söhne
und Miterben, welche er mit seinem AJlod an der JLützbach und Gü-
tern nebst Zinsen zu Treys dem Hospital des Klosters Laach gemacht
hat. Ohne Dat. ^^Urkb. 1,699 nro. 640 zu c. 1163.)
• 1 . Oedr. Giirtüier, Cöd. dtpL 1,377. — ^eitannahme wie vorher. Evtrard
V, Burgetteim k&mmi mieft 1158—1169 in den Urkunden vor.
Daa Süffel wm r<Akem Waeih g^eicM dem dee ÄhU QiaSheH, iMt
eier m tmem Ledereireifen «mgehängti Uw^Arifi hat MMf* den Ntunen
verikedetf^ ■
749.
1152—1177. Der Abt Fulbert von Laach beurkundet die Schenkung von
Gold- und Sllbergeräthea, welche Gerlach, der Dechanl der Kirche zu
Bonn, bei seinem Eintritt in die Abteij dieser gemacht hat Olme Dat.
(ürkb. 1,692 nro. 632 zu 1162.)
Oedr. Wegeier, Kloster Laach 2,9. — Zeitannahtne wie vorher.
Daa aufgepresate Siegel ivar von weistem Wachs.
» 750.
1152—1177. Derselbe beurkun^Set» d«BB der Mönch T&eoderich unter andern
viele^ QeldschenJningen an die Abtei jährlich viermal 2 Mark zur Ver-
theilung an den Convent boi seiner Memorie beB^mt lu|be. Ohne
Dat. (Urkb. 1,701 nro. 642 au c. 1163.)
GMar. Wegder, Kloster Laach 2,10, — ZeUamiahme wie vorher. •
ikte retbseäeheeme Siegel %al oM^g^preeei.
m
1152 — 1177. Urkunde über des Capellan Wilhelm zu Hochstaden Sc?ien-
kuiig an Kloster l^aacli . bestätigt durch den Abt Fulbert. (Mme Dat.
(Urkb. 1,701 nro. 643 zu c. 1163.)
Gedr. Wegeier, Kloster Laach 2,9. — Zeitannahtne wie vorher.
. ' , . ' ■ ■ 752. . \
im SubisehAf AhmM von Trier besllltigl einen Sebiedwpvneh in dem
Stnitodee Abte Conrad ▼on St* Mexonin ond deiseik Lemlen sn fin*
atelde' nSl dem Abt Lndw%«w St. Euohariiift (Mattheis) w^en der
Weidereekte ven des LeÜtem Hof Bermeroth im Baone von Enuneldn;
Mann in »dem Streite des leisteni Abts mit Hdniieii und Theoderieh»
flem ^«an^^FUteal•ia, «la Voglen WiltingeB» über die Weide m
uiyui^ed by Google
B«rauMth ttkd Wfltitign; wonaob der WeiMonrii Bt Btcbion»'
klosten in dem Ba&iM von EmnwMe und WQlSngen telgivtolU «ird.
1X77. (ürkb. 2,65 nro. 27.)
<?o«rji> MegeUm 8, 24.
153.
1118 Hirz. 30. Pabpt iViexandcr 'tll. nimmt den Prohft Folmar zu Garden
nnd dessen (kpit<»l in seinen Schutz und bestätigt deren Besitaiingen,
namentlich boider Zehent - Einkünfte TOn verschiedenen PfArrkirclien.
LateiAni J kai. »pr. md. ll. 1177 (lege 1178). pont a. 19. (ürkb.
2,67 nro. 28.)
Jaf^, Heg. PoHi. S. 777 «ro. Solo. G^. Gunther, (Jod, dtpL 1,425.
m
lITt if r. n. DoBUlbe nmnt dm Abtei Wadgasm in laiM Sdmli lud
bestttigt ihr die nAmendieh au^ellüirteii BciitsiingeD, «je eaok eile
Ton Efrim^i^ Albero Ton Trier ertheilten nnd tob PebeC Eogen IIL
bestätigen Freiheiten, indem er ihr sogleieh nodi tndere erthnlt. I^Mii-
rtni 3 Id. apr. ind. 12. 1179. pont. a. 20. (ürkb. 2,68 nro. 2d.)
Jaffi, Reg. Pont. S. 785 «ro. 8709. Gedr. Hugo, Ann. Proäm, 2,
622. Honth. 1,606. Ludolph, Sgmphorm, CotwtlL Caiau I^4S7* i&e»
mer, Quch. de» Ardmu,'0€9ehL 2,299,
1179 apr. 22. Dei-selbe bestätigt dem Abt Engelbert von Ramersdorf die
genannten Besitzungen und Privilegien seines Klosters. Laterani 10
kal. maj. ind. 12. 1179. pont. a. 20. (Urkb. 2,71 nro, 30.)
J^f4, Reg. Pont. 8. 786 nro. 8717. Gedr. Eugo, Ann. l^^am. 2,
441, Sonih. Ijm.
151.
1119 illt 8. Denelbe nimmt den Dechanten Folmar nnd das €k|M de» St
SimeonesCiftB an Trier in seinen Schutz und bestätigt dessen genannte
Be^^itzungen und Privilegien. LaAerani 6 id. jun. ind. 12. 1179 pont
a. 20. (TTrkb. 2,72 nro. 31.)
Nicht hei Jqß.
' 1119. Der Abt Oomd toh Diidbodenberg bestätigt den Konaeik an B»-
preohtibeig bei Bingen die Beatinimiuigen, irie sie in der Uximnde des
Enbieelmli Anuld vmi lU^ 116B niai 92 (vwgi Utk. 1^6 M
6tt) endwltfli «od. Det oMMgeAtfitt (Urkb. 2»f4*nnb 8tL)
Weidmkßth, yijimia mm Bimgm ß, » m» 1199 fuak dtt JmMt
9m Jommü, SpicOeg. 288. -»-^ Bm de» Ahte» GW<mI Vorgänger HeUn^
gtr noch Na JUS» liedk Joann. SpicÜ. S. 238 gelebt wmi die h. mde-
uiyiii^ed by Google
I
m
1179. Urkunde, dftas HarmAnn von H«nii0 mit seines Brüden» vor den
Enbwchof Arnold von Trier auf das wegen iitrer Vogtei zu Eller be-
«jgyipnichte Herbergsrecht in des Klosters Stuben Hof zu Dünchenheim
verzichtet haben. 1179 ind. 12. concur. 6 (richtiger 7) papa Alexan-
dro. Friderico iropcratore. a. Arnulfi Trev. aepi. 10. (Urkb, 2,75 nro. 33.)
Goerz, Begesten S. 3S4. Oidr, OUnther, Cod. d^l. 1,4^3, — W<^
gen ind, 12 vor »epi, it4 JalUncL
Ulf WM. 17. AbtliodiRrig von Eebtflni«eh orhsht m mnvBMkmif^
MMm Brno dk m Pdmri^ tUt die Ifihicke luwgwM» Smmt auf
lOlUik jshfüib. 1179 4ML 13 (ridhl««r 13). 5 kal. aeennbK. OJtkb.
3»75 BIO. 84.)
1179. Enbisehof Arnold von Trier beurkundet, dass der Abt Ludfng änd
Gonvent zu Echternach ihm eine wegen der Kirche an Cröv B<?hi!ldig6
Leistung von schwankendem Wcrthe durch TTehertrag:ung ihrer Rechte
zu Uffening, und ebenso einen wegen ihi-er Zollfroiheit Ihm zw zahlen-
den Zin? mit üebertragang ihrer Rechte zu Geverode an ihn abgelöst
haben. Ticviri 1179. (ürkb. 2,76 nro. 35.)
Goerz, lüge^lm 8. 24. Gfdr. Günther, Cod. dq:>I. 1,436. - Extr.
mit Jahr 117Ö FubUcat, de ia socifte arch^. de Luxemb. i6,2ö.
m
U79. Derselbe beBtS%t dem Convent de danatro (BJmnierode) den Zebu-
iea sn Altrei, welchen 5ften cKe Ortspfaiyer fttr alofa beni^intcbt} aber
flitetit auf der Generalsynode zu Trier dem Convent zueilaiilit hatten
und regelt ebenso die Zchntverhältnisse Bwisohen dem Convent md dem
JPeetö^ «0 CKadorf. 1179. (ürkb. 2,78 nro. 36.)
Qoerz, Itegesten 8, 26, — Eine WMdU Urkunde HarUAeim, Gm»-
CiL Qerm, 3^t
1160— U19. Dersöibe beetiUigi eiüe neuerdings zwipchen dem Abt Gilbert
de Claostro (lümmerode) imd dem Pastor von Noviant w^;eii den ^ehn-
le» M Neiiull wid Maifag gemeehte Vecejnbarang. OhMOiü (dritb.
S^78 m 37<}
Qem<^ Stfeam 8.25.^ Weffem MrAMrfJimM wm und
hi$ W9 wtgpi dn Mu (Mm wm ik. Megim mter dm 2m§eih ^
efter mimiMA W9 mUm, md dmmjimaifil^ JMer USQ mtnt
tM/Mßtf tmgmmtmm*
uiyui^ed by Google
ItO'UTf . Enbisohof Arnold von Trior bottätigt elno W flun lü 8t
Simooiiflstift su Trior Tormitlelte yoyeinbtrong swisdieii dorn Pfiurer m
SlotwoQoc and der Abtei Himmerode (de daastro). wegen der Entrichtung
dos Zdmten su Sletweiler und Honiak Ohne DaL (Ürkb; 2,84 niro. 48.)
0oer9, Begetten 8, 25. — ZeiUmnahme wie vorher; tergiL auek Vrk.
uro. 42 von 1281 mat 24, worin mehrere yleiefte Zeugen vorkommm,
784. '
1179. Der Abt Oonrntl ▼on Laach kauft einige Lciieu unter zu iiendorf und
Hcimbacii wieder &h freies salischtiiii Land gurück und. löst sie mit 6
Mark von der Vogtei des Gerlach von Ißenburg. Acta a. quo generale
ooDoQiom Bomo luibiiit papa Alexander, regnante Fkiderioo impentera.
(üikb. 2,79 nro. 88.) ' ' ' ' .
mir», Hege$im 8. 394, Gedr. CMnM«, Cod. 1,4SL Da
■''•das Oonbü 1179 gnr MkU M9m Mfmi (wß^ JtgÜ, Bsg. PmtL 8.
783) nach dieter ZeU fidknd.
785.
USÖ — 79. Nachricht, ^vie \\ alther von Siersberg durch Vermittelang der;
' Gräfin Gisela von k>&arUücken sich mit dem Kloster A\ ad^iUsÄcn we-
gen des ^^ atserrechts zu Bußs verglichen hat Ohne X}at. ^Urkb. 1,
- . 677 mo. Ö21 lUO— 50.)
) ' Da dqß Tifiiesjßhr clw Gräfin Qüda von 8<Mrbriipkea mqh{ bekannt
üi, §0 %Bt die Zek du.Qr^fen ßioMn \vof% Sam^rü^etfk :(niaidi SMner
' 788.
1180. Krzbisciiof Arnold von TVicr giebt dem Kloster llimmerodc (de
Clauatro) vorbehaltlich eines bestimmten Fruchtzinsea erblich den Eeai
des von den Erzbischofen Albero und Hillin von Trier diesem Kloster
bereite fcheil>Yeia(' j^^henkteu saiisciien Landes „iiart* auf dem Stop-
pelberg. Treveris in ca||Mßlla aefti. llbu epact. 22. concur. 2. ind. 13.
(ürkb. 2,80 nro. 39.) ' \ .
, , Goers, Begeaten S. 25. .Wegen concur 2, und ind, 13 nf^ FAr»
26 hü 8epL 24 faÜMd. . " '
m
1181. Hesso von Riittich bestHtigt die Schenkung seines Vaters über einen
' Thdl de« Waldes bei Lideche an das Klo«ter de Claustro (Himmerode);
Treveris in capitulo maiurls ecdosic 1181. (Urkb. 3,82 nro. 40.)
IHe Steile' in der Urimnde, ' «oHm der AussidUr die BetUUigung
deradSben ebenfalle dem ErtAieökof von Trier Utne im €JU|^Miuta
erat awpA* 8tse&m^'.i^im' redir^ fireitteUt, weStt die Virkmie ipMtMa
m den Anfang dü» Jakri 1181; dä der JMudbo/ im ern^. 10 mit
dein Ißeerv vor Bitmmeeliwtig' ing fmd llBl auertt mn 9. Jfot wieder
whundUA JN Wörme ertehwnt. Vergl OSm^ Begentm-S, 894^ - •
uiyiii^ed by Google
1181 apr. 11. Pabifc Alexander HL benmigit de^^AM LmmÜ den Mmtn
m Gruft. Tweulaiii 3 id. apr<r , <Uxkb. 2»88 uro. 41.)
Jaff^ Reg, P<mt..8. $26, «iro. iSÖh, Gedr. OlMker, Cod. d^ 14S6.
1 • •, I * * • I , I t ,t '. . . , .1.1
m
ilAJ 24- Erzbischol Arnold von Trier bentätijrt einen Vertrag des Pas-
tors zu Sietweüer mit dem A.bt Gilbert und Cüuveut de Ulaustro (Him-
meiode) Uber den Zehnten toh der Letetem Güter jzu Sletweilei' und
Oman. Treveris 1181 drc« pentecoAten, epact. 3, ooncur. 3, 'mä. 14.
. ^M,2fl3mi 4SL) • . . ^. . .
€foer», Refftitem 8, Sl$, Jfü Zeikmgtdfm $iimmm miUer $ieh,
Vergl Hegest nro. 763. ' * '
• • ' . • '^' '^piQ ' ' • ' i .1 li
IJlll — 1181 illO. 3. Pabst Alexander Iii. bestätigt dem St. Paolinastift z\i
■Trier die von den Päbfiten Leo (IX) und Eugen (III.) sowie von dem
Erzbischnt Egbert vüu Trier crtheilteu Privilegien, und bestimmt, dass
dci Ji. .Januar, der Jabrealagj an weickcni Pabst Eugen die Stiluskir-
che ei^geweihi hal^, i^etUcU b^g^ngen werde^ TusfiUaui jun. 3. ^Urkb.
2,85 uro. 44.) , . ^
Nükt hei — Nwih dem Itinmtt diefe» PtitU» b» ingi Ai
<iw Joftr« im, 1172 oder im 81 faUend.
• • / ■•: -.i li ^ 1 ...1 Ml
U81. Der Af>t Com-ad von Hornbacb verorbpaehtet dem Abt Hodfrid und
dem Conyent zu Wndg-assen für 5 Metzer Soliden Jabrzins ein Gut zu
j Rorbach. 1181 Älexandro papa, Friderico imperatore, Bert2^a9im(^^epi8C.
^, Mettens. eccl. presidento. (Ürkb. 2,85 nro. 45.) ' /
. ,^ » •^ß Fqbst Alescandtr III, ajiH 30. Aug. IISI sta^b^ .^iwcfi pot
diese Zeit faüenfil. , .. . i -. , »
172.
1181. Der Abt Conrad von Rt. Maximin zu Trier cedirt dem Probst We-
rembold FInnlieim mif die Bitte de.s Wikigrafen (-rerhard, wokiber
ttiit*'dem Zelinten daselbst beWmt ist, die Kirobf» Flanheim, HWrüber
^ der genannte Abt alternative mit dem Abt von St. Alban »n'Ttfainz
' das Paü onatsk'eht bisher besas». 118] ind. 14. (Urkb. 2,86 nro. 46.)
Oedr. Ada Palät. lfdP eu- cmtogr. — Wegen M. 14 voraept. f^dleiid,
1181. Erzblschof Arnold von Trier schenkt das den G^btlldern Gerlach
«Bd. .^eiiviab > QU , Isiuburg abgekauft ^ad Mit 10 Jahren von ihm ru-
besessene Gut Langscheid, frei von aller Yogtci, dem Abt Gil-
bert lind Convent de Claustro CT Timmerode). Treveri 1181 epact. 3.
concur. 5. ind. 14. Urkb. 2,86 nro. 47.)
Qi^irw, ßege$t^ & 2^. ße^, Meftm, if»»^Si Mt iW"
4 <
uiyui^ed by Google
.95$ MiMi^bi^ fllM778w
<MM BonA, Ißll. OaUia chrkt ISßöl. Fi§ohet, QuohUcktttegüter
m
llbl. Erzbiöcliof Arnold voa Trier entocheidet im Anfbrage Kaiser Fried-
nch*B einen schon unter Erzbisehof Hilün enMuidfliiea Streit swisclien
dem Pastor KU
te MAI« M» dM Klprtn Bof« « fifaMit n Gwirtia dM Klarten.
aUl iMa. .14. i|NMt 9, 8^ MpL M J^kfa%er 1^. (Mdk 2,87
HM* 48»)
m
1181. Der geistliche rfcriclitshof zu Maina beurkundet, dass Eeinbodo von
Bingen und sein gleichnamiger Sohn ihre Rechte an einer Muhle an
der Nahe, -welche sie von dem ßt. Albaiif^tilt zu Mainz in Erbpacht ha-
ben, für 120 Mark dem Kloster Ruprecbtsberg verkauft haben, und dass
der Abt von St. Alban sie dieseitt Kloster gegen 25 ItHta^ tVneht
Jahrzins als Erbpacht bestätigt hd>e. 1181 lud. 15. CMb. %^ tm. 48.)
TT8.
1181. Der Abt Oodfrid von Springiersbach genehmigt als Voratelicr des
Nonnenklosters Tlorrcuin zu Trier und als Lehnherr den Verkauf der
' ZolirWrnf^te T'hllij>])'s von Wintorsdoi-t* auf des Klosters de Claustro (Him-
* ' mcrode) GUier zu Orjiau, mit Ausnahme von emcm Acker und von
den k iinfHf? seitens des Klosters acijuirirt werdenden GKiterti| für ft^äaA.
»n den Abt Gilbert uüd den Oeoiteiit fmi HittilllNnid« , nA^dttn te
Verkäufer Güter bei Wtotertflorf ton'gltt^MII Werth «I Lellengut ge-
macht hat. Tkofm 1181. (üfkb. 2,88 uro. ÖO.)
Tft.
Illfoolisi BMwdM)f Philipp von Cöln b^fOfcigt dem Kloster de Cl«i»>
IB» (MiMerod^) 2 AckecstUckehcii «lBipit«kiid)s, welche dn Bauer von
Rachtig «nbehigt diweia lüoater verkauft Ixatte, da dieselben zum erz-
. tüftischen Hofe gehörten, nachdem der Verkäufer durch Restitution in
... gIflichem Werth Genüge geleistet hat. Ohne Dat. (ürkb. 2,90 nro. 51.)
Erzhischof Philipp ron Cöln regierte 1167—1191 und der unter den
Zeuqm fienannte Probst Wezelo von 8t. Andreas zu Cöln erscheint nach
Läcombh'f, Urkundenbuch, tirkundlieh 1178^80, während »ein Vorgm-
ger Arnold 1169 ztrletzt tmd sein Nachfolger Oisdbert USS jmtM j»-
nannt wird; daher hier zwischen lÜO—^llSl jiäitnd
IMMiL KiiMr FMckb I. lb«liM^ dir Alitri 01
Digitized by Google
«U» ibf.lMMli A|ti»mg te 6666 Mannie «och Übrig gebliebenen ge-
numten Guter. MaguAtM in toUmpm curia 2 kd. jutt« ili2 M 15.
A. regn. 31. imp. 28 (lege 27). (ürkb. 2,91 nro. 52.)
Böhmer, Kaiserregesten S. 142 uro. 2648. Oedr. LUnig, Reichsar-
ckiv 16^3, Zffilmius. DeftKS. nhh. 8. Maxim. 2,58 fnlf Mmotfr. -«Mil
Skfti^i himmw Montk, Ijöl^i. Bertha, Mttt. dt Luäimit^. 4j^,
1191. fimMlohoC Araold von Xrwr wiiitliilt «in« Veigliiol) aMri(«dien dem
St fiimaonsstiit su Trier und der GtDieUde von GaUm» inMie eineo
Theü aus dem in ihier Stadt von dem Stift erhobenen Harkt- und
SchiflBsoll ittr den Stadtbau beaospruohte, aber gegen 60 Mark sofirie-
dengettellt wird, GonEnentie 1182 ind. 15. epaet 14. ccipsir.
imp. Friderid 25 (richtiger 2t oder 2iB). a. poat iUnoldi li (Urkb.
2,92 nro. 53.)
Öoerz, Regesten S. 26. — 0«?»-. Ilonth. IßlM. Mreamr, Orr,
NoB, 24m, — Wegen ind, 16 vw tepi. U Jallend,
im.
1182- Derselbe stellt mit Zustimmunjsj des Abte Godfrid von Springiersbach
tlie in Disciplm uud Sitten heruntergekommene Celle zu Merzig unter
den Abt zu Wadgassen. 1182 ind. 15. concur. .4. epact. 19 (richtlgef"
14). ^rkb. 2,04 Mt. 54.)
Ghene,' Regesten 8yi6* '-^ Wegen tW. TS'vor -^e^«. 24 faUend*
181.
il62> Erzbischof Philipp ypn Colo verpfändet fUr 232 älat'k köliascitcr L)t>-
naren dem Erzbischof Arnold von Trier die Höfe Rb^ose, $et)io im,
Rai htia' und Zeltingen, aus deren rTefdllen diese Schuld binnen riueiu
J;ilire bczulilt werden solle, und v<Tpflichtet sich, falls die iSumrae nicht
erieiclit werde« dass ^cuannte Bürgen den Kedt betsablen soUttii 1L824
(Urkb. 2,95 nro. 55.).
Oedt. CHH^, Oed, 4igL
U83 feto. 22. Pabst Lüdos III bwtHti^ dem St. Paulinstift zn Trier die
St^enktiftgeh der ErzbiscfiJlfe Kgbert und F^berhard und andere Privi-
legien. Velletris 8 kal. mart. ind. J. 1182. pont. a. 2. (Urkb. 2,96
nro. 56.)
Nicht bei Jajf4. — Wegen des AvsMtellungsorfes und der j'ibrigen
Xeftängäben das Jähr 1183 angenomnteii. Vgl. Jaff^, Reo. Ptmt. 8, 84^,
... .i.- m.
118S- ßtata^ dcp .StiAa au Garden, w(>na<«}i »^s di«» Eitijcünflf' einer vakanten
Präbende «ur Vorbeeseiung der lurciionfabrik , naruentii' li tVtr dioe be-
gonnenen Neubau, be.<5timmt. llBri ind. 1. «>Miöur. 5. imperatorc Fride-
rico, urelnpresule Tre?. Ai'iHiiio. (Urkb. 2,^ Vku. ^I.)
Ilttiui(^(t«if4c« ttitim^B^. U. 47
uiyiii^ed by Google
Gedr, Günther, Oed. (kpL 1,44». ^ Du Erx^tMk^ AfM wm fVw
784. ' '
II83- Pfalzgraf Conrad bei Khein vermittfit cinoii Vergleich zw!><'hen dem
Kloster Springiersbach und dem nieten Godfrid von Spanlioini weg-en
des Klosters Hof zu Traben. Kurdoni 1183 r( ;^nante Friderico impe-
ratore, Trev. eccl. pr^idente Arnoldo aepo. (Urkb. 2,99 nro. 68.)
Oedr. Acta Palaf. 3,119 ear antogi'cipho. n. Reisach, Archiv 2,250.'
^ Wegen de» Ho<Ji lebenden Erzhi^chofs Arnold vor mm 2ö JallemL
m.
1169 — ^1183. Erzbiflchof Arnold von Trier bestätigt den Mönchen de Claus-
tro (Hinimerode) die von der Ctoeiiide Leadesdorf bewilligte Les^^-
hfiit $3üt Ihre beiden Weinbeige im Flor j,ad ripam". Obne Bat (üikb.
2,100 nto. 69.)
Ooerg, Begetten 8. 25. — Wegen MangeU «mderer hetimmter An-
kaiitfpunkU die Zeit Er»tu^fa ,4amM
• ' ' 186. •
1169— 118S. Deraelbe betirkiuidet| d«M Eaereho von Newerbtny, eiacr der
beiden Söhne Obristian's und Mathilden Ton Maring, die Schenknog eei-
ner Acitern an das Kloeter de Claustro (Hinimerode) , welche er naeb
seines Vaters Tode angefoeblen hatfee^ bestätigt habe. Ohne Dat. (Uikb.
2,100 nro. 60.)
Ooer», BegeeUm 8. 26. — Die BegierungtMeit Enbiaekofi Arnold
mtgenommen.
1169—1183. Derselbe sühnt sich mit Arnulf von Walencurt, dem Vogt sei-
nes Hofs Merz ig , und erlaubt ihm unter verachiedenen Bedingungen,
namentlich unter Vorbehalt der Lehensiierrlichkeit und des Verbot» ei-
ner Zollerhebung , die Erbauung einer Bm'g auf dem Beige ScfaiTe
(MenUeir). Ohne Dat. (Urkb. 2,101 nfro. 61.) ^ . : . ^
Goavji BeMtm 8,^ ^. Gedr. Bfiiuk ljB09 m 118t ^ JZtAem-
188. • •
1169—1183^ Derselbe beurkundet, dass Eberhard von Biirreahoim die Wein»
berge an Ueraig, welche Elisabeth von Bruch dem Kloster de QaaalKo
(Himmerode) g^chenkt and derselbe einige Jahre für ^ich usurpirt
hatte, dem Kloster aurückgestellt habe, und bestätigt naehtriglieh nocb
einon frühem Zehentvertrag de^ Pa^ors von Geipdel mit dieaem Kioa-
ter. Ohno Dat. fUrkb. 2,103 nro. 62.)
Goerz, HegeeUn 8. 2Ö, Zeäannahme wie vorher.
uiyui.ie<j by Google
Uft^USI. Om ÜouiuifiM mi Triar tMrbp«iDbM 8 W^b«rgB am Uk>
linsberg daselbst und ein an Weiabeig nmgeiodetss Feld gegen einen
Jahnnu an das Kloster de Claustro (Himmerode). Ohne.Dat (Uzkk
2,i04 nro. 08.)
Ooerz, Tiegesten S. 335. — Wegen der Mühenegdmjg Üuf^ JBnh
hisckof Arnold^ die Zeit wie vorher angenommen,
790.
Ulis. Bischof Bertram von Metz verordnet, dass nur den residirenden Ca-
iiuiiikem zu St. Arnual ihr Stipendiuni zu Theil werden soll. 1183
ind. 1. cpact. 25. pont. a. 4. Friderico imperatore imperante et filio Sen-
rico re^iiante. (Ürkb. 2,105 aru. 64.)
Gedr, Kremer, öesch. des Arde/m,'Oe«chl, 2,303, — Wegen ind*
t vor 24 'feilend» .
791.
1184. Der Abt Oodfrid Ton Springiersbach bentkondet, dass G«rhart, Herr
Ton Helfenstein und dessen Gemahlin Agnes dem Nonnenkloster Stä-
ben tfor Aussteuer ihrer Tochter Gertrade daselbst ihren Hof au Lös-
' 4enich geschenkt haben. 1184 ind. % regnante Friderico imporatore et
Amoldo Trevirensis eeclesie oorrum aunprante. (Urkb. 2,105 nro. 65.)
Wegen ind. 2 vor sept, 24 fallend; dagegen würde die Stelle „Ar-
• • noldo Ti'€v. ecdeit. cur r um aurigante"^ , wenn sie keine spätere Interpo-
Ürung noch in « J, 1183 weisen, da Erebiackof Arnold 1163 mai 25 ge-
storben ist»
m .
1184. Erabisehof Philipp von Göln toemr]nmdet| wie aemem Bnslift von
de» Gräfin Otto von fibaineok. die Vogtei ttber das Kleatar Laäeh Uber-
tia^ wocden aei. 1184 rcgninte FHderioe -imperatoxe, md« 2, a. pont
16. (Urkb. 2,106 nro. 66.)
Gedr, QiMker, Cod. dipL 1,443. Wogen md, 2 9W 24
foUend.
m
1184 ocL 14. Pabst Luciue UI. beststigt dem Kloslsr de OJaustro (Him-
merod) die genannten BesKaungen und Keehte. Terone 2 Id. oetdbr.
ind. 8, 11B4, pont a. 4. (Urkb. 2,107 nro. 87.)
Jtifä, Heg. Pon$, ß. 846 nro. 9628.
HM. Der Abt GodMd von Wadgassen bearkuD<tot einen schiedsriohterH-
ehen Tei^gleiclK mit dem Kloster Eussemthai wegen des Hochwalds bei
Lmben, woran ersteres ein Theil und letzteres Kloster 8 Theile besitst
Asla.ap. Ldben 1184. <Utkb. 2^U0 nco. 68^)^
uiyui^ed by Google
Oedt. WUrdtw0m, N<n>a SMi, Mone, Zeätehr^ filr «Ki
•WS.
11^. Graf Heinrich von Namiir und Luxem Luiig Kciirkundet, dtm Godfrid •
von Kettenheim und dessen beide Söline dem Kloster St, Maximin zn
Trier den Zehnten zu Thionvilie, welchen sie sich &h ein itohep un-
rechtiDäasig angeeignet hatten, rofltituirt haben. 11S4. (Urkb. 2|111
nro. 69.)
Q^, B&'thoUt, üüt, <k Luxemh, 4ßU Gmimj Cod. SJOTQ.
1185 iHy. S7. Urkunde über des Ritters Ludwig von Dudeosfeld und des-
sen Frau Ida Schenkung ihrer Ländercien zu Ernstbeuren, der Kirche
zu Dlldensfeld tmd eines Waldes an das Kloster St. Thomas an der
Kyll, dem sie ihre beiden Töolttcr als Nonnen bestimmt haben; wie
auch über eine Schenkunj^ ThoQ^erich's von Rulant an dasselbe Klos-
ter. Actum in c«pitiiilQ n»ajor)4 Xrev. Uä&. k kiU. jot (Ufkli.
2,113 wo. 7a)
107.
1185- Abt und Conventiu Eberbach beurkonden. dass der Zfilbor WicKard
au Coblenz und dessw Frnn Heliwinde durch üebeigabe eine« halben
Morgen* \N'ein!)er? daselbst m\{ einem Jahrziixs von 2 Solidon al«^ Erb-
paehtsgut an da- Stift St. Simeon zu Trier ihnen die Zollfreiheit zu
Coblenz erkauft liabeo. 11Ö5 ind* 2 imperaute Friderice ünpecmtore.
(Urkb. 2,113 nro. 71.)
CMir. Ucnith. 1,014. — Wegen ind. 3 vor nept. 24 faüefuL
im. D« Si SiMeowstift» EU Tikr Uiteifo gl«ioheo Ifdudti «wlMi^
I g^hwdft. 1186 ini. S. icg&aate imparator« Frideriatw (ütkk 9,114
nro. 72.)
1174-1185. Der Abt G(o€lfrid) ▼«» Wadgaasen beuikandet» dMB er m
HuadwlKini LmmI m ftiMniiiHirhai Hmri Xnak^ ImaMtk
gikiiuft, d« abe^ dia Httreii von FUshiiM, ndi ab ^mdcUdba Henren
des Landes behanptaad» dem Kaulb ailgegeng«Min Mi«*, (UM^
des atipnlirien Kau^reises mcfkA^gaMtan^ hiba^ «ad da« Mi
deshalb friedlieh ▼erziehen habep* Ohne £>at (Urkb. 2,114 nro. 78.)
Vnitr den Zeugen: Aht A&eto von Otf^rhurfj , dessen Vorgänger
Bttpkmti bei Fv^ und Bmrding, Urkb. de» KL Otttf^ttrß ß, 2 im J^Jkrß
t^S ereoheifU, uml am Sehhme lAidewusus oome» et Jrater de Amatem,
viekÄer als Idiimsh in tiem i>on ihn gestißeben KL Arnjttein (vgL Ktemter,
uiyiii^ed by Google
»|WW tat SIMM
QW» • • •
1184.118S Mt tt. Plifait Lodiit m. eiUttbt der AM Ludi dnen aus
ihnr Mitte ab P&mr au Graft 46m Bieehof sa prüsentiren. Verone
17 keL DQT. (Uritb. 2fll5 uro. 74.)
, Jc0i^ Seg. Pont 8. 861 nro. SfTCT. Oedr, QUnther, (Jod. dipL 1,446.
801.
iU^^llBä UüV. 22. Derselbe nimmt das Nonnen kioöter Kuprecbtsbei'g bei
Bingen in seinen Schutz und bt^tiiti^l derben genannte Beeitoongen.
Verone 10 kal. dec. (ürkb. 2,116 nro. 75.)
Nicht h^i Jaff^.. — Wtidenhach,, liegesttn von Bingen S. 10 wro. '^3
mU dem wuMiiHgen Dohm 1185 dtc. 1 au» der Dmckuchrijt: Päbntl.
cor^irm, Ftoih, des Kl, Bup» 8, 3* Nae^ dem Itinerar de$ PiAtUe m
«me» dieeer Jahre fallend,
802.
1185. Bischet" Bertram von Metz vergleicht die Aebte von Wadg-asaen tind
St, Nabor wegen des kleinen Futtcrzchiitci], nachdem ein früherer Ver-
gleich durch den vom Pabst committirten Bischof von Toui nicht zü
Staii4e gekommen war. 1185. (Urkb. 2|116 oro. 76.)
80».
118i. Oonrad, Biadiof Ton Sabina and Ersbieehof von Mains, beurkandet,
' da&8 Conrad TOn Leikeitre nnd dessen Frau Hazsecha dem Kloster Ro'
preehtsberg ihre daherum und im Muncedal gelegenen Gitter getebenkt
haben. 1186 ind. 4. (Urkb. 2,117 nro. 77.)
Wetdenhach , Regesten von Bingen 8. 10 nro. 94. Qedr, QUniher,
Oed, dipL 1,448, — Wegen ind; 4 vor aept, 24 /aüend,
804.
1180. Die Aebtissin Hadewidis von Neamttnster gicbt den GebrUdem An-
adm imd Stephan, naefadem dieselben dnreh Ezeommunikation zum Ver-
lieht' auf ihre unbereehü^fteii AnsprOehe auf gewisse ErbpHchte von (34*-
teen das Kloeme Jeneeile der Saar gebraebt worden sind, 10 Talente
Geld. *1180 Ind. 4. «egnanie ' Urbane m. papa, imperatore Finder. I.
et epieet^ Bertnino. (ürkb. 2»117 nro. 78.)
Oedt, Kremer, Oesd. de» Ärden/n.-Qe»tM, 2,304, ^ Wegen M, 4
^ vor a^, 24 fallend.
801.
1180. FabBt Urban lU. bestätigt die Rechte und Guber des CoUegiatsiifits
Kl Garden. Verone 1186 pont. a. 1. (Urkb. 2,U8 nro. 79.)
Jaff^, Heg. Pont. 8, 869 nro, 9866, Oedt, Gunther, Cod, 1,
449, Wegen pont, o. 1, no€^ vor dec 1 fitUend,
80«
UMh: Bilihaf fi(«rftBam) Ton Mala beoikandal eiam Vevgliieh vmkhm der
uiyui^ed by Google
■ijmttrlfaaaM »wt,
Abtei lietlacfa und dem PriesMr 8ü Benstoif Uber den Zehnten sq Wa-
les. 1186 epiee. 7. (Urkb. 3,190 uro. 8a) f
801. ' '
1186. Der Abt Reiner von BouzoriTille bestätigt dem Abt Godlrid voo
Wadgaasen den von »einem Vorgänger Walter an flen Abt Uejorich
von Wadgassen 1170 für 28 Talente geschehenen \ erkauf des Kloster-
gutes zu Kuiaeäbacii, \vorüb< i- (ia/uals nichts SchriftUches gemacht wor>
den war. 1186. (Urkb. 2,1-^1 nro. 81.) .
808.
1186. Der Abt Reiobold von S. Mariae ad niartyree su Trier überweist
. einige von Hermann, dem Gustos seines Klosters, gekaufte und der
Küsterci bestimmte Weinberge, wie auch einen Jahrxins von 18 Dena-
ren von dem St. Jakobshospitaly der Küsterei. 1186. (Urkb. 2,121
nro. 82.)
116$. HenoADtty der Cuetos tob S. Mariae «4 martyns ni Trieff beotkan-
det, Ton seinem Abt Beinbald einige dier Ktts^erei gehörige We&Bbflfg«
gegen den halben Zina erhalten su haben. 1186. (Unkb. 2,122 nro. 88.)
810.
.(1186.) Der Schöffe Ludwig, genannt Vogt, su Trier, sein Bruder Wezeio,
Kellner zu St. Simeon, Ida, seine Schwester, mit ihrem (jemalil Albert,
der Ritter Walter von Castell und Odilia, die Gemahlin Herueato &, des
Bruders des Schöffen Liuhvie', verkaufen für 230 Mark ihr Besit^thum
zu liaehtig dem Nuunenkioater St. Thomas au der Kyü. Oime Dat.
(Urkb. 2,122 uro. 84.)
Wegen der folgenden Urkunde hierher geeeUL
811.
1186» Urkunde Uber die nacbherige Bestätigung voislelpei^n Kaufs dnreh
den £nbiscbof Philipp von Cöln. Rateche super ütus MuaeUe aale ea-
rian dni. aepi. (Qokn.) 1186. (Urkb. ^129 uo, 86.)
811
1187. Conrad, Erzbiachof von Ala n/ und päbstlieher Legat, bestätigt die
Besitzungen und Privilegien des^ Nonnenklosters Ruprechteberg bei Bin-
gen. 1187 ind. 5. (Urkb. 2,124 nro. 86.)
Weidenbach, Hegesten von Bingen 8* JO M, Üfi. KTedK 'JeaiäiV
Script, rw. Mog. 2,366, — Wegen wd, ß wr tepL '24 feÜtmd.
813.
1181. Der Probet Qerard von St. Simeon «u Trier überlässt seinem Capi-
tel einen zum probsteilichen Hof zu Lehmen gehörigen wüsten Berg
gigen 4>A Ohm Wein jähriüohenvZinata» um ihnian.Weuteg nrnfonl-
uiyiii^ed by Google
740
iiti den. In cccleeia S Simeonis 1187 ind. 5. äpact, 9. coQcnr. 3. g«l^.|wpa
ürbano III, a. regn. irider. imp. 36. rUrkb. 2,125 nro. 87.)
Gedr. Honth. 1.615. — Wegen trider. regn. a. 36. und md. ö zwi-
schen mrz. 9 und im^t. 24 JgUeiiid. 4vcÄ »tarh i^abst Urbtm III» \f^7^
". oct. 20.
814.
118^. Philipp, Erabtschof von Cöln and pSibstlicher Legat, bestUtigt die Be-
I tftmngeD der Abtei Steinfeid, namentlich die dortige Taufkirche mit
ihren Zehnten und die Weinberge auf der Mosel und Ahr. In synodo
•• Golonienßi 1187 epiacop. a. 20, regn. Frider. a. 36. (Ürkb. 2,126 nro. 88.)
Ein ähnlicher Aufzug bei Günther, Cod. dipl. l,4o4 aus Hugo, An-
. nal. Fraem* 2^23. ,-7 W^gm regn, a. Friderici 36 nach mrz. 9JdU^^
■ %Yb, \
V&fl. Der Abt Gerhard tob ?rtim glebt dem Collegiatsfitt daselliBt das
' iBYentitanecht Ober die Kirche zu Alfe, nachdem Graf Friedrich der
Jonge von Vianden, Sohn seinei Bmders, des Grafen Friedrieh, und
dessen GemahHn Mathilde auf ihre Lehenrechte auf dasselbe Temehtet
haben, bestimmt über die Vertheslnng des Zehnten daselbst und bestä-
tigt ^ne Schenkung des Edeln Bocelin Uber ein Gut zu Langscheid an
, , . diMk, .HospItaL desselben Stift'?. Li priQei|H|li eccl. S. Salvatoris. 1187
f . regnante imp. F(ridecico) .et illio ejus'rqge H.(eBaco). (Urkb. 2^27
. ,^0., 89,). ' . Iii
816.
1197. Erbpachtsbrief des Capitels zu Mflnstcrmaifeld ftir Radnlf Bidod Ober
V den St Martinswald und eine hftlbe Mühle. 1187. (Urkb. 2,128 nro. 90.)
m.
1181. Vertrag: zwischen dei- Abtii Malmedy und dem Marienkloster (St.
Thomas) bei Andernach, unter \ eriuittelung des Abts GodfnM von Sprin-
giersbach, wegen des von Ersterer aus des andern Hof zu beanspru-
ehenden Zehnten. 118?. (Urkb. 2,129 nro. 91.)
1199. '^rirendiichc Naebricht, dass das k«>lnisehe-DomcAplltd|lieilieyk Knsbi<
el?tt^:bbf#^5ÖO Mark und dieser rVni'^clben d«j%en Weinberj^ KttSMlieim
'.T* gegeben, auch sieh verpfiiehtet habe, ein verpfändetes H^Äsi'ttor s^nem
Palla.st zu einer bestimmten Zeit unter der Vor) fliclitung zum Einlager
bis anstatt dcs^fl^^fn er 1(X) Mark zurückerstattet habe^ dtt! ^9f[^^£^)^l
»u geben, llöa. (ürkb, 2,129 mo. 9$.) "'-'I -'"^1 «MI
5*jb li iifJlÄ»] - f ii'V . .i^^.}'\(lW^i III ' :i ■8H««.i :;iiu;o..f f iii ti »thf'HÖÜl
Ml^kiMl 'Die Jitil^lStl'^'ltii^iA^ au Trier-^ vind«litefi^iiüf^'MitieikeB
*»ll'Z«kMilHafcpi«elie'*i»f!>4i^ Gttfer der^ äf^Hfddhr "^.^ Ton>filerf«tt^' und
H. von Mathene ^-^^ftoMeliMb,' ^ ^*ch Mt^Bhj^lilit MA^Ntoli sie
Digitized by Google
AUodmn «Bd..MlkchM Irfmd Mim. Uli mm ÜMltou (Utkk 1,190
uro.
AML <"
IM Mft. ^abflt Clemens m. etttbmd«t das Domcapitei su frier wie
auch Cicius und Volk des Erzstifts Triri üik ^ Q^horsams gcgta den
£inbi»diof Folmar und den Probtt R.(udoH und befiehlt, die von Pol-
mar ihrer Pfründen beraubten Cleriker irieder in den GenuM dirsetbeo
SU setzen. Laterani 6 kat jui. ind. 7. poiiL «• (pfkJU. 2,130
IMK). 94.)
IM. Vttgldch :i^beheii d6r Abtet Siegburg und dem St Servatinwtift
an llaatricht, wonach aich Ersten» «or Entriehtttng des Zehnten too al-
len ihren Bei^Itzungcn zu Güls an dae Stüt und dieses snir j&hrliohei^
Lieferung von 5 Fuder T\'eiu daselbst an die Abtei ycrpflichtet. Colo-
nie in capitolio b. Petri 1189 ind. 7. (Ürkh. %ia2 nro. d5.) -
Wegm ind» 7 vor tept, 24 faUend,
1189. EmlMMl Philipp von Gdln behh&t n*eh dei^ Ree^^ofi de» P^-
grafett CoAfad auf die Burg iMedk und die Vogtoi au Baehereeh dee-
len Oemahlin Ümientnid und l7ocb«er Agnes auf LebemMh damii 1189
ind. 7. demente m. s. Bom. sedis antistite, i^gnante Ftiderieo Born,
imperatore einsque filio Henrico (Üikbi 2,133 nto, 96.)
Gedr, Frther, Orr. Pal wm 1599 8. 89 und van im B. 110; kitt*
. atM Tolnfr, II Pal. 2,oS, Lucae Qrafemaal S, 603 und Ejatd, Für»-
tensaal S. 13 iivIimaU mit 1184. Liinig, Heichaarchiv 8,121 und noch-
inal 16,337 mit Jahr 11S4. Roim*t, SuppL mi Corps dipl. 1.68. Scheid.
Originea Gtieifnae 3,609. Gdnth^, Cod. dipL 1,463 mk Jahr XJiQ
t^8^. 89. — i/W' dem Jaitr 1180 .•<tiinm( HOtnokl die Indidion 7 vjtd zwar
iH»' üfjd. '24 Wie auc/t die Ubrt(je/i Zeitangfthen ; dagegen wkirnfirttltt
dmer Zeit der ak Zeugß ffenantus l^rtbisdiaj Johotm 90h 2 Wer.
imT Dei. Alft U9gt> m 8k JiHa m Vecdon veifraufl 4kr AMü 8t.M«l^
, Ma aa TiMT ittv 20 HelMK Mnd ei» Ghit Miner AbHi ra StSmen-
.. derC im SiMSjUk Ja eapitulo S. Yiteiil (Uekh. 2,138 97.)
1189. Der Prior Ij. zu \'allendar beurkundet, dass d(U' lütter Bertold von
Covern seinem Kloster (Scbönstatt) sein Vogt- und Mcyerreclit auf den
kl">«tfrlI('lM'n Hof zu Lonnig nebst einem "Wein!>ero-. vorbelialtlicii des
erl)iit lj<Mi Besitzes, für 4 kölu. Maik und dtieu Jaiii/iiis von 18 Heller
vriLiiüti habe. 1189 Friderici imperaWüs tempore, tunc t«mpwri« Jbe-
cosoiuni^ pei'egrinantiM. (Urkb. 98.)
uiyiii^ed by Google
74»
Qtät. QMker, Cod. dipl. l,4tff. — Da Kaiser Friedrich avf St.
Qe&rgenta^ f«gr. S^) «ieA m dem Kremtmtft tm»eMet9, mitk dimt Mm$*
UM- 118t. Der Abt Ludwig von St EuchariiM (St. MAtlltoZi) nt ^rier
MittiBterNilto sdnei Klo«-
ten, und Ibrkward wegen ein« StQek Lefaenlande» bei St Alban.
, Ohne Dat. (Urkb. %m nro. 99.)
Ahi ludvig erschemt nrhmdlich 1108-1186, Hei» Vorgänger
1163 zum leUOmmal und mn NadkJUger il9Q mm, mUmmal, dtäier
It64--11B9. Denelbe bewilligt dem JduinD von Leia, einem Angebdrigfn ,
seines Kloetoesy dass das Hsus und der Weinberg, weUben denelbe
den Kk)Bter vermacbl bat, deaseo Neffen oder einem Andern nacb de^-
sen Wabl g^gen einen gewissen Zins in Erbpaehl gegeben werde. Ohne
0at (Urkb. 2,196 nro. 100.)
Die Zeiiwmahme wt€ vorher,
1173 -1189. Vergleich des Domkapitels zu Trier mit Ueu Ööluicn des Stif-
ters der St. Apruncnlos- Kapelle daselbst wegen derer Besetzung und
Dotation. Ohne Dat (UiUk 2,136 nro. 101.)
Der Domdedumt Juhaum eret^int tW den Vrkundm^von 1167^1192;
der wOer den Zeugen gemmnte FroUt Gerhard vcn St, Simeon USt —
1196 wnd deeaen Vorgänger 1172 »uUtzt. Der Domcantor Weedo 1168—
1179, dessen Nachfolger 1190 FHedriek, Der DonunuU» Friedrirli 1180
und dessen Naehjolger 1190 Conrad.
828.
1190 a|>r. 1. Pfalisgraf Connid bei Hheiu setzt die voii Jen Klosters Raven-
giersburg Hof uud (iUtcr bei Diebach und Maui.cbach «u diese Ge-
meinde für die Gemeindo-Nutsungea jährlicJl tu aahlende Bede fest.
In eestr« StaMkln 1190 kal> a^r. (Urltb. 2,id9 nro. 102.)
Gedr. Fteher, FaL ed. van 169$ 8, 87 wtd Ed, 1686. 8, 108,
Tolner, Hiei. FaL 2fi8. WUrdtwin, Buhe, d^, $408, SOM, Or,
Qudf. SfiOO,
829.
119^. Johalin, Erwählter zu Trier, verpfändet seinoiu Dontl^apitol für die
navmelirlo Ilückgalw zweier kostbaren Figuren von dem Hochaltar,
welche ihm dasselbe behufs Bcpchaffung der Palliumsgelder UberlaKsen
bat, die Hüfe Pfaisel, Skcang und Cordel. 1190. (Lrkb. 2,140 nro. 103.)
Gow, Eegeeken B, 26, Wegen der folgenden piAetl, Urkunde
47 a
^ Digitized by Google
810.
mO In. 4. Pabflt ClMnens III. eimmt den Erfühlten .Johann vm^ die
Kirche toü Trier iu seinen Schutz und beptätigt deren Privilegien und
Besitzungen. Laterani 2 non. jua. äid. 8. 1190. poni a. 3. (Urkb. 2^
i41 nro. 104.) . ■ ,
J<^4, heg. Fwt. 6. nro, lOiJö, Üf^r, GUutker, Cod. iü^ 1,470,
Uff in. 4. Denelbe oimmt das Kloster de Clamtit) (Himinerod^ in'aei-
oen Schote und beatlttigi deseen Kechfe und BesftniDgto. ' Dat. m
▼orher. (Urkb. 2,143 nro. 106.) .... v
Jtfi, Utg. Pont. 8, m uro. lOJ/ß, «
818;
lii>ü lun. 4. Derselbe nimmt das Nonnenkloster St. Thomas von Erlesbu-
ren (an der Kyll) in seinen Scfants ond iMtKtigt desf^en Rechte und Be-
ntrangen. Dat. w In rorfaergeheoder ürkmide. (Urkb. 2,147 nro. 106.)
NieJUbeiJafi,
838. *
UyO- Krzbischof Philipp von Cöhi beurkundet (1«mi Lchensauftrag der -Burg
Olhrlkk seitens des Grafen TheodericL von \\ led au (Ins Ers!««tift Cölo.
Li»io tali (Olbrück) 1190 regnante Friderico impcratore. (Urkb. 2,149
nro. 107.)
Oedr. Joannis Spicäty. ly, Fischer, isieschUchtsregitter ^,39. -Lfi'
mg, Cörpiis jur. feudtd, 1,145&, — Da Kauer Friedrkh 1, li90 jun,
10 tW» Fhme Selejyh ertrank, in die erete Bälfte des Jahr» 1190 f^end,
h34.
1190. Der Abt (lerord von Prüm stiftet für seine Verwandtin, die Aebtis-
sin iSopbia, ein Nonnenkloster zu Niederprüm, das ausser ihm auch seine
Schwester, die Wittwe Adelheide, (iralin vun Molbach, dotirt. 1190
ind. 7. epaet. 12. regnnnte iieinr. lilio imp. Friderid. (Urkb. 2,160
nro. 108.)
Oedr, Himtk. Ißtt, CMUa «hrieL 13,352, Seyen, Hiet, dalamlU
de Viandem 2,7. BerthOet, Biet, de UiamA. 4^. Hutme, Op^. dlpL
1^520 m»f JeAr ttö9, Ind, 7 teeiei vor 1189 eefi, 24, dagegen epaet,
lä fN*» Jahr mO,
8W.
(1190.) Erzbischof Joliuim von Trier hestätigt die Stiftung des Nonnenklos-
ters EU Nied^prüm und die an dusBelbe gemachten Schenkungen eeoA .
, ' ittyergiebt dem Abt von Prttm die Au&ioht über dasselbe. Obne Dat
(Üikk 2,151 mo. 109.) ^
Ooenh SegeetenS, 90, Gedr, Hcmth. l^ßlS mm J, 1190 wegem der
9orhergehende» St^hmgemhimde, Miraem 4^, Die Qri^ wn Mol-
ba^ »ehenkte 1307 pd. 22 auch ihr eämmOu^ Aüodiam m NemkUrchen,
Digitized by Google
747
m.
IM ic|it<Sk BibitGIemeBi IIL verlnlie dem BiMbof (Gonnid) von Wortu
iv!t LdlMQaMit'die fntwCei St Mntin zn Beppatd und vwordaati dass
/. die BinhIlnAe der vakanten PrMbenden daaelbal mr SandienflAnlt vec^
wendet werden sollen, Lalerani 8 noau sopt. pont a. 8» . (Uikb. 2|1S8
uro. Ua)v *
«81.
'Ii90- Biscliüf Bertram ron Metz bestätigt dem Nonnenkloster Noumüfistör
die Steuer- und Zinafreiheit zweier Salrpläfze bei Marsil und verord-
net, dnss Hasaelbo von 2 andern daselbst ausser deuj schuldigen Zin«
'* keine Abgabe entrichten solle. 1190 a. episc. 11. (ürkb. 2,1Ö4 nro. Iii.)
Oedr. Kretner, Oesch. den ^L denn.- GesdU, 2,306,
' 888.
UST-^lliO. Oral Friedrich EvUslio ron Leiningen cedirt sein Prekarierecht
auf die Güter Herlov's zu Vilmar dem Abt Johann von St. Mattheie
SU Trier auf Lebenaaeh;. Obn<^ JCIatum. (Urkb. 2}334 Naehtr. uro. 1
an c. 1191.) . . j
,j Jiifi Aht Johann wird bei Broicer, Metrop. 1,413 er^ eu c. 7^60
j genamU,' ünd hatte den Äht Qodfrid, Qraf von Leiningen, zum Nach-
folger. Kr ist dafier in die Ähtsreihe von St. Matheis , wie einf Vt^r-
gleichiing der Urkunde nro. 115 und 116 vom Jahr 1191 ergiebt nach
dem Aht Lvdicig, welcher 118f> zum letztenmal in umern Urkunden,
und vor den Aht Qodfrid, welcher in nnchfolgender Urkunde nro. 112
von 1190 — 1191 zum erßfeyimrfl ■'^orkömiht , pinzu4>rhalttn. Der Dechant
( (Mnrad von Liinirnry i«t av<^ (n der Urhbnde nro. Uö von lli^X Zt^Q^.
lllftO';T7j(19|p. fobisobYf Johann, von, Trier ^enkt bei Gelegenheit der im
ersten Jähre sdner Ordination gescheheiien Einweihung der Kirehe
7A\ Stuben , diesein Kloster die Kap^i^ sa Dttnebeiiheim und bestätigt
die Schenkungen seiner Vorg^^ an 'dasselbe. Öhne Dat (Urkb.
2,154 nro. 112.)
, : • ! . . . ' . • • " , ■ ; ' • . <
U1|t jnUt l^, r.Der Ef/^blschof Cqprad yon Maina, Bisdiof yon Sabina, be-
s^gl' in l^olge' eii\^ läKfhtsspruciis der Abtei St Vaximin bei T^ier
. den Besite. des Patron^lsrechtes über die Kirchen au Weinhelin, Albe-
.cbo and GoasolTesheim gegen die Ansprüche der Brüder Godfrld ond
Embricho von Creuxnach und Godfijd nnd Henrich von S<;helheTen«
1191 ind. 10 (lege 9} 7 kal. jul. a. reversionis nre. in sedem Mogun-
iinam 8. regnante Heinr. imp. a. iinperii 1, (Uricb. 2,166 nro. 113.)
'tf • Qmln ßudkw, Coik dipL 3,Km* > • 1 ' :
uiyui^ed by Google
m
im M BiMfaof Coond von WofiM b««lligt ab Pnbik d« fit IMi»-
■liftt disdlMt die BijAing onv lllnABa OMontkiAi ab dv fit P«tan-
Ufobe KU Bop^d und inTottbi damit den GleriiMr Bmmii von Al>
kan. 1190 mcnae julio, lud. 9. (Urkb. 2»157 nfo. 114.)
Wegen ind. 9 und des in der Urkunde getiannten Pabtte» Oodettin
(nL), wkher mit im nrnt^aOgmähU witrde, «at mi mutmtkmm.
Der Abt QMpA von 8t Euobarius (St. MattM«) 9u Trier be8«%t
HD j^YimluMii mü d«m Chraüm FiUidviffb tsu Mningtn diaAiHnd-
wm^ MiQM Vorgäagtn, 4«! Abti J^bum, w^gon AiwtdUuog eines Vi-
ceplebw» BU Klein -YfliMMr und ordnet die PlarrverhXitiiiMe dieMr Fi-
liale aor MQltorkMi« In Vilmer, l^^l M« 9, v«g«inite J9«nr. unpe-
ratoie a. coneecral. eine 1. Trer. aepo. Jobanne {»rendente. (Uikb.
%158 MO. 115.)
Wegen Henr, in^, omteerat, a, L md ituL 9 müMim efr. 25 imd
iMpt. B4 faUend,
Sit.
(U91.) Enbiacbof Jobenn von Trier beBtSügi die ADordnonc der Aebte
.Jobann und Qo4fnd von 8t. Eqebariiis (St Matthew) su Trier in Be>
treff BeseteODff der Spelle zu Klein- Vflmar mit einem Tioepleban.
Ohne Dat (Urkb. %m nro. lie.)
CkierZf Begann 8, 31, — Wej^ faA w&rUicher Stümrung, glmF^
cA«!* ^eugfn und Tnhalta wie i>orkerfiimuU Urkunde hier^ergeeeUt,
844.
iii^i ad. Z'i- Der Abt Godfiid von Ecliternach bestätig »ein© 1185 jiui.
19 gemachte Anordnung, wonach di»- zehnte Mark Silbers von den Ein-
künften bestimmter Güter zur Reparatur des Kirchendachs und anderer
KircbengebKade Terwendet werden soll. 1191 ind. 9. 10 kaL nov.
(üikb. 2,15« MO- in.)
' Die ML 9 war am ^4. Sept, m Ende <jtlavfen,
845.
UM. Dae Capitel des 8t Florinästifts zu Cobiena bewill iut dem l'atiuni
k«8 Johann von Sinzig, weicht-r wegen sein«» Pfand ieiibtes mchi dem
täglichen Cupitelsdienste obliegen kann, den lebeusliui^lichen GenuaB
seinei' Pr'abende, nachdem er zum Ersatz 40 Mark ge^hlt hat, und
da er zum Wiederaufbau des abgebrannten Hofs zu Kärlich und zum
Buu eines Uaii.-e.s zu Breisich reichliche GeldunterstUtzung gegeben»
wie auch einen Weinberg und seine Bücher dem Stift vermacht habe.
1191. (ürkb. 2,16D »ro. 118.)
84«.
1191. Urkunde Uber die Bettätigung de» dem lüoBter Wedgueea tob dem
uiyiii^ed by Google
GfftfflD Sibert geschenktao Guts ao Curbereo und des yon desa^n Wittwe
verkauften Gate zu Berb«ehy darch darfto Sohn, wokiher .betdet ange-
grifien batfeew 1191 Cel<^tino papa, regnante Ileur. impentore, ßertramo
Metensi ecci. preudeotoi Godefirido abbate Wadegos- (Urkb. 2,161
BIO. 119.)
Oedr. Krmier, Oesck. dm Ardetm^-Oeeohi» 2,113, — Wegen Eenr,
vmjf, fMMÄ a|W. 16 faLUnd,
im iM. 1€. Fafalt Cool^itiii m, biMtt%t dem OolIegiitiBtUI su Cafden
die demielben Ten deMen ESnbitcliol verliebeoe Kirche sa Lehmen. La-
tennt 17 kal. jan. pont a. 1. (ürkb. 2^62 nro. 120.)
Jn^i, Reg. FoMf . 8, S89 nro. 10331. Gädr, Gunther, Cod, d^ 1^4
1164— 1191. Der Domdecbant und Archidiakou Joliann zu Trier bestätigt an
Stelle des Erabischofs ein VermUchtniss seines Venvaiidten Theoderich von
Bruch an die Abtei de Claustro (Himmerode). Ohne 0at. (Urkb. 1,
714 nro. 659 /.u c. 11R9.)
Der qenciinte Ihmidechant Johann ersehfiuf »rkvndlieh 1167—1192,
WtW Vorgänger livdoij zuletzt 1163 und setn Sin^hfotger 119'2 zutrst.-^.
Der ferner in der ürlmnde genatmte Äht HeiHÖold von Sl. Marien
1162-1186,
Das eirufide, 2 Zoll breite, I?'/« Zoll hohe Siegel eon weiasem Wachs
halt heim Linien «m die Schrift, und zeigt ein Bruslhild im (Jhorkleid,
die Bee&te offen eor der Brust, in der Linken €in gaehlouenei Buch,
. oi^* Uiden Seken Beim: lOB^AK Die DmttMft lemiet: Dl
OHA. TRßVlREmiS. EOCLIE. DECAIT 7 AJiCBlD.
■ H4».
1190—1191. fobiscbof Johann von Trier bestätigt der Abtei de Clauotro
(Himraerode) , nachdem die Grafen von Nassau auf iiire Voptcireehte
aut deren^ Güter bei Coblenz yernohtet haben, diese Vogteifreiheit. Ohne
Dat. (Urkb. 2,163 nro. 121.)
Goer::- , Hrn^Me-n S. SO. Oedr. GmUher , Cud. dipl. I,cO0. — Von
den /'»foqf'H kontmt der Ahf (h'dfri'd von Springiersbach 1187 zum letz-
tf^rniil und sein AW{/o^e#' Ainndm XlifS apr. 2Ö zum tr^ttufnoi ur-
kundiick vor* \
'• 856.
1192. Derselbe restituijri dem CoJlegiatstift zu Garden das Patronatsredit
der Khclio zu Lehmen mit dem Zehnten, bestimmt daraus die Ein-
kiinfto des Orts -Priesters und Uberweist aus dem Ueberschoaa Renten
dem Stiüt zu seinem Anniversarium. 1192. (Urkb. 2,164 nro. 122.)
Ooerz, Regesten 8. 26. Oedr. Oünther, Cod. dipl. 1,473. Fahne,
Mn. & ^. ~ VargL dit B€tmiifmgt¥irhm4t 4m Poivie« Oh-
uiyiii^ed by Google
760
h8t6m IlL wm im «ke. 16. M»^ dbi^ '^^ähfoim. 'm, L mUht IL
X» letm und aU» 1192 dee, 16 m tettm S9mf ^ '
' 851.
1192 iuu. 15. Pabat Coclcstin III. bestätigt Sifrid , den erwKhlten Prob&t
de<? St. M<utins>»tifts zu Worms und beBtimmt, dass diese Prohstel nie
mehr einem Bischof von \^'(nms verHehcn werden, sondern di« \ Cr-
'waltung derselben bleib durch einen eigenen Probst geschehen bulie.
Rome ap. S. Petrunj 17 kal. jiil. pont. a. 2. (Urkb. 2,165 nro. 123.)
Jaß^, Heg. Ptmf. jS. 892 nro. 10367 zum 13. junu
1118 M9. •* Die Broker Godfidd und Friedrick, Gnifen ton Virnenbuiis,
tragen für 1600 Pfd. trier. Denaren dem Erzbischof Johann tod Trier
und dessen Crzstift die YeBte und Grafschaft Virnenburg alt Liehoi
•nf. 1192 die 9. rroTv lH augusti. (Urkb. 2,166 nro. 124.)' •
CMr. Qmkef, Cod. dipL 1,462 mk d§m mMtigm Jnkr 1187.
853.
1192 aus:. 24. Kaiser Heinrich VI. bestätigt der Abtei Kchteniaeh ihre Un-
mittelbarkeit, Freiheiten und Besitz uijgcij. ^\ izcüü »vc iiixta Moguuti&m
, 9 k«!. sept. 1192 ind. 10. a. regu. 23 (leg© 24). imp. 2. (ürkb.. 2,167
nro. 125.)
B^ßmer, Kmi€rreg09tlm 8. 149 wo. 3785i, Gedr. ßeriholet, HüL de
m.
IWt. Eizbi^chof Johann von Trier s< honkt dem Domkcilncr Sibodo « Inen
Teicli Kmm dem Kloster S. M.iriae ad martyrcH zu Trier mit dem Waa-
üerlaut bis zur Mosel, vorbehaltlich eines Jahrziuses yon 2 Malter Korn.
U92 epact. 4. coneur. 3. ind. 10. pont. a 3. (Urkb. 2,168 nro. 126.)
OoerZj litgtiten 6. 'J6. — Weisen rmunir. 3 und ind, 10 iui4ik Fehr,
25 6w ae^ft. 24 fallend. . • _ , . . . /
855. :*•<■ • I ^
1192. Vertrag zwischen der Abtei Laach und Gerlaeh, Herrn toi^ Covern,
«her ihre beidergeitij^en Rechte in den abteilichen Höfen m Heinibach
und Bendorf. 1112 regnante imperatore Henrico. (Ürkb. 2,169 nro. 127.)
( hdr. Dokurnet^irff Nachr. rfher d^ Fl^rkcu Be^dorf S. 2i7 . Qi/n-
ther, ( od. dipl. l,46ö zn 11.90 nnd Berk, Ucitch. der Häutfer laenhnrg,
Hunkf^l , Wied 303. — K. Heinrich VI. wurde 1191 apr. 15 zum Kai~
■ »er g' krö/it und i-^t Matt MCXII offenbar MCXClT zu lesetif wie auch
xwi IJiunke „l^ie Mntthifi.skn^elle bei Kobern^ ^, 40 ausführlich »0£4-
■ gewiesen wird. . . , * .
856..
U9t. finbiacfaoi JI«iMiw m Tiiir. afriebt dem St. £«eli«MdeM (8t
uiyiii^ed by Google
76h
wegen der Weide m der GkquMdniDg tod .Bumeroth «nd WAtugen,
nach Torheriger Uotenaehnng, dieBolbe in beBtimintea Grensen stt. 1193.
(ürkb. 2,170 nro. 128.)
* '&ikrB, HegeaienS, 9S, Unter d$!^ Zeugen wird ein Canr^d
'• Domprchiimt Trier genannt, der aber trat 1200 rorki/mmt, dag^en 1192
' ain Jindnff py.'^r'/ffint; ehenjfo kömmt erst V2(Ki ein Dcnicantor Johann
' und 129^ bis 1297 ein Friedlich, wie attch erst l'JOl ein Domomtto» Jn-
' gebrand und 1^92- — 1297 ein Conrad ror; der Trierer Schvltheing Ma
thias kömmt niifh en^f seif 1201 in den ürkundeir rar, dahir rerdäck'
tig und eher nach 12U1 faUend, Vergl. Urk, von IsiO'^ nro, 207,
887.
1193 ftpr. ii8. Kaiser Heinrich VT. hobtiitigt dor Abtoi Springiersbach das
Privilegium König Conrad s ilT. vom 1. anir 1144 und noch verschie-
dene andere Besitzungen. Apnd Hopardiani 4 kal. maji 1193. ind. 11.
a. regn. 24. imp. 3. (IJrkb. 2,171 nro. 129.)
Böhmer, Kaiserregeaten 5. 150 nro. 2799. ütdr. Tolne)% Hist. Pa-
lat. 2,37; hierau» Sfonth. 1.622. Acta Palat, 3,118 ex autogr. Prower,
Mftrop. Trev. Iß03, .
858.
1108. Ercbiflc^of J.(oha]m) von Trier betUittgt die Schenkung Jjiidwig'Sf
de» Sohnos Lndwig*» Ton Dudensteld, über sein väterliches Erbgut in
genannten Orten an das Klos'ter St Tbpmas an der Kyll, Treveris
1193. (Urkb. 2,174 uro. 130.)
Ooerz, Beg€Btm 8. 2$,
859.
1177 —1194. Der pfibstlirhe Legat Fetru.s, Bischof von Tusciilum (Frascati},
bestätigt dorn Abt Conrad und Convcnt zu Laach den Z< Imten vom
.saiischen oder Herren- Land zu Cruft, wie ihnen dcrsolhe von Erzbischof
Hillin von Trier gr^g^^n den dortigen Pfarrer zugesprochen worden war.
Ohne Dat. (ürkb. 2,1^4 nro. IHL)
Gedr. Günther f Cod. dijA. 1,430 zu c, 1179. — Abt Conrad von
Laach 1177 — 11B4, Petrus, Bischof von Tutctdum, aU Zeuge m päbat'-
. . Uehe» Mkn 1179 wnd USS.
V 8«0.
11M m. 27. Erabischof Johann von Trier beurkundet mnen Tergldcb
ewisehen dem Marienkloeter bei Andernach (St Thomas) und Helyaf ,
/ dem BnrgmaiiD v<m Elz, wonach derselbe auf teinc unberechtigte Vog-
tei über des Kloaters Hof zu Trimbs vensiehtet Coram alti»ro b. Ma-
rie Udd* 6 kal. apr. die dominicali et iu media quadragesima. (Urkb.
uiyui^ed by Google
7^
Ooert, TUgnten ü. ^ W^gm 4m fbfM. wnd m&Um fno-
ftrmg, üt äa$ Jthr 1104 angenommm.
m,
1104 *pr, 27. Eizbiechot Jobauu von Tiiei lieurkundet, das» Heimburgo
von, Lahnstüiii und sttoe Frau Liutrud für 90 Mark ihr BMiimükheA
Allod zu Leudesdocf und F«hr dem Marieikkloster bei Anderoacii ^Si.
ThMOM) TtirkMift hakm und Hdinbutgo's Bnidvr Did« wegen spiter
eeiiob€Di» Anspdtehe dmol tmi Kl«slfr 1 tfarift itigiiMfiia yw-
den Mi. 1194. 6 kel mii. (Uikb. 8,17« ütow IMw)
1194 m&l 9. Kaiser Heinrich VI. bestätigt einen GUtertaviscb zwischen den
Abteien Weisscnburg und Rimmerode., wonacli Erstcro ein Gut zu Fret-
tenheim und Recliholz giebt utul ilnfiir einen Weini cig bei Enkirch er-
hält. Apud Trivel» 7 id. maj, 1194 iod. 12. a. regn. 2ö (lege 25) imp.
4. (ürkb. 2,176 nro. 134 )
BöhhiPrj KaüerregeMtii 8. lol uro. 2822. Gedr. WürdUtein, Subs,
dipl. Ü^ü9. — Der Tau^chbrief von denxselhen Tage üt gedr. HeuiUng,
Oeach, der BUchöfe von Speier. Urkb. 1,126.
863.
1194 WMX 11. Pabst Coelestiii HL bestütigt das Nonne&Klo^ter zu Nieder-
prfim und dessen P>« itsangen. Roma ap* S. Petnitii 5 id. mai. pont,
a, 4. (ürkb. 2,1 77 nro. 136.)
Niehi bei Jaffi. Gedr. Brower, MetrOp. 1,602. — P. Coele$tin III,
wurde nach Jaffi 1191 mrz, äO gewälUt und apr, 15 gedeiht,
894.
U94. Conrad, Bischof von Sabina und Et^bischof von Mainz, ^Kart ein«
Verfügung wegen besserer Bettellang der Besorge in der FfwrtI Mcn»
gersrod, wdche von den PrSbeten ati Rarengierftburg, als Pftuicm da-
selbst, Temacbillssigf Vörden war. 1194 Ind. 12 rtgiMnie imp. flenr.
VI. pont, a. 24| poet exUii nostri redHnm ^uod pro Ronuma pMSi au-
mits ecdesia a. 11. (Utfcb. 2,178 nro. 136.)
Wegtn ind. 13 vor Btpi. M faUettd. Nacii Moager, OnrnmutOtom
vmrde Qrtff Conrad von WitteUbach 1162 Erzbischaj fcm Mains^ 1165
entteUt und un Nmbr, wieder an/ den erzlnacki^ StuM erhoben,
865.
1194. Der Abt Heinrich von St. Alban zu Mainz hestütigt ein«! Onter«
taURch zwischen dem Cleriker Krabiicho, dem Stöhne II**rhord's a« Al-
big, und dem Nonnenkloster Rnprechtsberg b».M l>inL;eii, wdiiach Erste-
rer gewisse vo!\ dem St. Allansstift in Erbpacht habendt' tiütor za Ber-
mersheim gegen deren zu Albig giebt. 1194 ind. 11. (Urkb. 2,1 79 uro. 137.)
uiyiii^ed by Google
75a
WeidmAaek, Re^ttUn wm B^i/gm 8, 11 «ro. 99, Joann, SeripL r».
^o^. S,767 fichr, mä det richtig Indiktm IS, aUowfr MpL'24fiiU£Mi,
8««.
U^4 Erabiscliof Johann von Trier bestätigt einen Vergleich zwischen dem
Kloster Ilimmerode und den Bauern von Maring und Noviant über die
Benutzung einiger Pei tinentien des Klosterhofis Siebenboro. Apud Ma-
rone 1194. (ürkb. 2,180 uro. 138.)
Goerz, HegeaUn 8. 27»
867.
1195 iot. lÖ. Der Abt Gerhard von Prüm überweist als Oberlehnslierr dorn
Kloster Mintruerod dm i )i t Hillesheim , welchen dasselbe von llellen-
ger von 1 rankenstein gekauft hat, indem dem (terhard und Philipp von
Reiferscheid der Hof zu Mutterstadt als ein Prüniisehes Lehen In Tauscli,
und da dei'selbc wenitrer wertli als Hillesheim, noch 100 Morgen und
50 Mark zum Ankauf für Allodium der Abtei Prüm gegeben wird.
Apud Worraaciam 14 kal. aug. 1195 ind. 13. regnante Henr. VI. imp.
(ürkb. 2,181 nro. 139.)
Oedr, WUrdtwein, 8uh». dipL 6ß62. Fahne, Cod, dijd, Salm, 8. 6.
— Bei Jtemiing, Oeack, der Büchse vm Speier, Vrkh. 1,127 die Be-
sUtttgung det Kaiaere wm denudbe» Tage,
8«8.
Udd &Ug. 23. Kaiser Heinrieh VI, bestätigt dem Kloster Ebo!-hach die Zoll-
freibcit £u Hoppard. Apud Ingelubeim IQ kai. sept. a. imp. 5. (Ürkb.
2,183 nro. 140.) ' '
Nicht hei Böhmer. • — iirdr. Jiossrl. Uz-L iouü nbuck des Kloster;» Eber-
back lj98. — A. o. imj). beginnt 119ö ajjr. 15. ,
869.
UM 8<9t 17. Derselbe betttttigt die geiuumtäi Banteungen dcb 8t.' Si-
meonsstifts zu Trier. Luth^ 15 kal, oct 1195 ind. 13. a. regiK 26
(besser 27) imp. 5. regn. Sieilie a. 2 (besser 1). (ürkb* 2,188 nro. 141.)
Nidit bei Böhmer-
879.
1195 WffL 17. Derselbe besllltigt den St Simeonssltft wa Trier des Zoll
SD OobleDB und setit den Zollsnis aof 4 leieiite CobleiiMr «der jt köln.
Denaiw ftr die i4ist tek. Det wie wfaer. (Urkb. 2,184 nro. 142.)
Nicht hei BOimer.
811.
, , . . Erzbiscliof Johann von Trier bestätigt vorstebendcn Zoilsatz. Ohne
Dat. (T'rkb. 2,18C nro. 143.)
Goerz, lUgenten S. 3u. Gedr. Honth, 1,023. — Weijen dei ßesug^
nähme auf vorhergehende Urkunde hierher gesetzt,
giitt«it|r«RtM«i nfftmttit««. n. 48
Diqitized
754
llhS. Du 3t Semthitttift'zü Uastrfcht vetttatSt llfr xwti iiMik dem Klos-
ter Roprechteberg bei Bingen eu:S^ck Weinberg daselbet, woTon Lete'
leres Ibm^biBbor Zins. gab. 1195. (UrU>. 2,186 xuro, 144.}
Im Ausntge geär, Bodmann, Bheingl AUerthUmer 1,402,
•878.
1195. Der Abt G.(oclfrid) von Wadg-ai-sen leurlcundcf. (In^ft er dem Gra£Bfl
Ludwig von Saarwcrticn die von drnivplhen an den Rtttnr Hermann
von St. Engelbert v( ly t andete Vogtci )iel>st Land zu Horbach mit 15
^ Talenten unter dar licdingung, dieselbe nie mehr zu verpfünden, fin-
gelöst und der Graf zu «einer Memorie dem Kloster verBcbiedene ge-
nannte AUodioigüt^r gtsdienkt habe. U95. (Urkb, 2j^l87 uro. 145.)
• 874. - *
1180-119$. Das St lAartioBkloBter ni Tcier Terpacbtet aufs Neue aeiiiem
Co|ooen Steiner au WiUingen 9einß dortigen Qüter, nachdem denclbe
wegen TJnterschleif gerichtlich derselben ftir verlustig erklärt werden
war. Ohne Dat (Urkb. 1,702 ni». 645 zu c. 1165.)
Et werden in der Urkunde genannt: Heginer (Beiner), Aht von 8t*
Martin ZU Trier f welcher von 1180 — 1196 und der Abt IletnboUi wm
St. Marien, welcher 1162 — 1186 in unsem Urkunde?» vorfcommtf det
LeUsUm Nachfolger Hermann ereoheint zum erttemnal 1196.
1136 — IlUO. Graf Heinricli von Luxemburg und Namur erklärt des trier.
Domcapitels Höfe m Lendingen und Bure frei von allen vogteiiichcn
Ldstungen, nadidem das Domka|»itel eine deshalb gefieferte Jahranente
-von 1 Fader Wem, weldie Ton seinen Yorfidiren anderweitig ala Le-
hen vergeben worden, nnd dadnreh nnberechtigte Änsprttehe erhoben
wsordea wareut ivt 102 Hetser Pfiind abgelöst hat Ohne l^t (Uxkl,
2,188 mo. 146.)
Qrif ßeim^ IV. der Blinde $t»b 1196.
876.
1196. Erzbjpchof Adolf von Cöhi bestätigt dem Kloster Laach die kosten-
freie Investitur eine» nci]e;ewäiiUen Abtes durch den Erzbipcliof von
Coln. 1 196 ind. 14. presidente Cel^tino sunimo pontific« a. pont sui
5. regnanto Henr. imp. et rege Sicilie a. rcgn. sui 27. a. pont. nci. 2.
(Urkb. 2,189 nro. 147.)
Oedr. Günther, Cod. dtjjl. 1,483, — Wegen jmU. Coelent. a. ö. vor
apr, 14 fallend.
877. ,
(1198) Im. 8. Kaiser Heinricb's VL Sentens, dass der Erzbiscbof Johann
▼on Trier seine Vasallen in Lebensacben unter dreimal 14tlgi8eher Frist
uiyiii^ed by Google
. Wochen) vm: Gericht «lim mU#* AM.S*IWldk»m 3 non.
jnn. (Urkb. 2,190 uro. 148.)
^ichi bei Böhmer, — J5a Ktoier Heinrich VL neil noo, 1194 Kö-
nig von SicUieHj wie er sich auch in der JJrhiatde nennte so kann Moc^
d&n Ilinerar det Kamra diege SetUena nur in'a Jahr 11$6 fcdUn,
(ili^ß.) (irai Simon von Saüilnückcn und seine Güiuahlin Lukarde schen-
ken SU ihrem und des Grafen Emecho von Lemingen Anniversarium
der AM WadgiM das FklffonfttoMkt dir St Midii^^
heim. Dat leUt. (Urkb. 3,195 uro. 1&8.)
Wegen der fdgettden ürkwide hierher ifeeem.
871.
1196 ittl. n. Bischof Lupoid von Worms vorleibt als Bischof und derzei-
tiger Archidiakon in Folge vorstehender Schenkung dem Abt zu Wad-
gasspn die Scclsorgc und anderen Pfarrrechte <]m- St. Michaelskirche tu
Bockenheim. 1196 ind. 13 (lege 14) 16 kal. au^. pont. A. 1. r^oante
imp. Henr. (Urkb. 2,196 nro. 154.) *
1191—1196. EnbMiof Jobaim von Trkr verpfändet durch Veniuttfhing
Kaiser Heiiinch*s VI. für iOO ksln. Mark dem Werner too Bdandea
d«n Hof sn Partenheim. Ohne- Bat (Urkb. 2|197 nro. 165.) .
Qoert^ 'Begeetenß. 30. Gedr. CfUn^, Co<Li^ 1,4$7 uÜFaktie,
Cod. $a&m. B. 6, wit^noch '3 Zeugen fn«&i> wortmter Bemann^ Bittkof
von MUneter. — Kaiiter Meinrü^ VL (von, 1191 apr, iS-^llQt eept,
28) gtnß'^ tivi Juli 1196 naah lUtUen, wo er aiio4 epäter eiar^,
881.
1196. Erzbischof Adoll von Cöln btstitigt der Abtei Laach die \'ergünpti-
gung, dass i>oinc Nachfolger die Vogtei über dicsdbo au Niemanden zu
Lehen vergeben sollen. 1196 ind. 14. ft. pont» 2. re^oante üenr. a.
. rc^^u. 27. (Urkb. 2,1^>1 nro. 149.)
^ . Qedr. Wegeier, KLoUer LaaJ* 2,13, — Wegen Minr. re§n. 27
vor aug, lö fallenci,. . f ti ......
■ 882.
1196. Der Probst Conrad von Garden bestätigt als Archidiakon die von
Pabst Lucius III. der Abtei Laach ertheilte Bcfn^-nlss, die Pfairei Cr»it
mit einem ihrer Conventualen zu besetzen. 1196 ind. 14. (Urkb. ^,
192 nro. 150.) ' ' '
Gedi'j Gmther, (Jod, di^L 1,4^2* — , Wegen, tud, 14 vfjir se^t, 24
fallend* . . . . . j *'
883.
1196. Efibischof Johann von Xriet baittltigt der Alitei Laaob 4ie Piarr-
uiyui^ed by Google
766
kl rohe zu Gruft und deren BesMniaf durch «inen ihrer Ü0iiMtii«lan.
1196. (ürkb. 2,193 nro. 151.)
Qoet'z, Hegesten 8. 27, Oedt. Günther, Cod. 1,477. Ver^
vorherffehende Urkmde,
884.
litt. Ersbischof Johann von Trier regelt bei £rlediguiig der Probstet des
Süto SD KaneteraMnftkl auf Klage des Gaptels mgeo BeeiBtriiehtigun^
denen Rechte auf gewisse Qtttes durch die PrSbste^ deren beideieeitige
Bnkttnfte, und schenkt au seinem Aonhenarium dem Gapitel die Kir-
che SU Polch. Honasterii lld6. (ürkb. 2,194 nro. 152.)
Ooerz, Hegesten 8, 27. Gedr. Günther, Cod. dipl. 1,479. Da tk
vorherg^tender Vj-kvnde noch di r Probst Friedridi von Mümstei' genannt
wird, tpäter aUjene faUend; vergL amsk Urk. nro. 161 vom 21. Dtt. 1196.
885.
UM. Biichof Bertram ren Mete gedeiht dem Kloster Wadgaasen die Pfarr-
kirche Ton Bamesbach. lletis 1196 Ind. 14 epact» 18. coneur. & pent
a. 17. (Urkb. 2,197 nro. 156.)
Wegen M. 14 vw tepu 24 faOend. In*s Jakr imflSBU etmemr. 7. 1.
886.
1196. Conrad, Erzbischof von Maiijz und Bischof von Sabina, bestätigt das
von Heinrich von Dicke und dessen Miterben gestiftete Doppelkloster
Chumbd und regelt die Rechte des Probstcs und der Aebtissin daselbst
1196 ind. 14, Celcstiuo apostolice scdi presideiue, Ilcnr. VI. imp. im-
peiium et regnum Siciiio gubernante, a. nre. electionis in Mog. aepum.
36| exilii 32, reversionls 14. (Urkb. 2,19$ nro. 157.)
Qedr. Acta PoL 3;95. Bnmer, Metrop. 2,93. — Wegen wd. 14
vor eqpt. 24 fidUnd.
887.
1196 ntjv H. Derselbe nimmt das IsotHienkloster S. Pctri 7u i\oit7nnrh in
seinen Schutz, wie bereits in kalsorlichem frei von der \ogfti i>t.
und verleiht ihm die freie Probstwahl und andere Ikchte. Maguntie 14
kal. dec 1196 ind. 16. a. electionis nre. in opiscopatu Mog. 36. exilii
33. reversionis nre. 14, ''Urkb. 2,2(X> nro. 158.)
Öedr. Würättcein, Monasticou Pidat. Ö^12,
< ' * £>nQ . ^ ' .
UM. P^er Domprobst Ulrich von Worms bourkund^t| dass Graf Simon von
Saarbrücken und seine Gemabiin Lukardc die St. l^'chae!>kirc!ie an
Bockenheim, und die Gräfin Alberade von Cleeberg, der Vorigen Schwes-
ter, die St. Martinskirche zu Bockenheim dem Kloster Wadg^ssen ge-
schenkt haben. 1196. (ürkb. 2,201 nro. 159.)
Gedr. Kremer, Gesch. des Ardenn.-GeeckL 2^306. — Die Urhmde
Uli nicht wfUetämUg} tfergi. die folgende.
uiyiii^ed by Google
767
88».
B«v. 24. Bischof Lupoid von Worms bestUtigt der Gräfin Alberade
von Cleeberg Schenkung der. St. Martinsktrche zu Bockenheim an das
Kloster Wadgaseen und des Wormser Domprobstcß Ulrich Verleihung
der Seelflorg« und Pfarrclnkliofte dieser Kirche an den Abt von Wad-
gaBseii. 1199 ind. 12 (richtiger 15) 8 ktL dee. pont. a. 1. reguante
Imp. Henr. (Urkb. 3,201 nro. 160.)
890.
ItH icc. 21. Pabst Coeleatui JIL betätigt dem Stift zu Münatermaileld die
von Erzbischof Johann von Trier (vergl. nro 884) erlassene und von
dem nachher gewählten Probst Conrad acceptirte Bestimmung wegen
Vertfaeliung gewisser Gefälle zwischen der Probstci und dem Capitel
daselbst. Lateran! 12 kal. jao. pont. a. 6. (Urkb. 2,20Z nro. 161.)
J^icht bei Joffe.
891.
U93— 1196. Erabiachof Adolf von C^b bttttttigt die Schenkungen der GtVfin
Adelheide von Moll^adi an das Nonnenkloster zu Kiederprüm. Ohne
Dat (Urkb. 2,204 nro. 162.)
Eriänachof Adolf kam im Nov. 1193 zur Kegiemng und der Frohst
Conrad von* 8t. Sevenn erscheint 119Ö mdetzt und sein Naekfolger Her'
^tum tt97 mterBt in den Urkunden,.
Itn. 20. Krzbischot Johann von Trier nimmt die Abtei Arnstein in
seinen Schutz und bcstUtigt deren genannte Besitzungen. Apud Con-
flnentiam 13 kal. febr. 1197 ind. 15, concur. 2. cpact. 0. presidente
apostollee sedi G^estino, a. pont. Job. aepi. Trev. 8. Henrich impera-
^ tore. (Urkb. 2,205 nro. 163.)
Chirx, Reffesten 8, 27. Oedr. Ouden, Cod. dipL 2ß4 ex cop* vidim.
«aec« XV, Krimer, Orr. Nase. 2^10. Estoeptiones in causa Aremion.
contra conUiem de Wied, hcna mönast. BeseUdt eancem. AdJ. B. —
Die Zeitangaben etimmen aäe mt 1197,
898.
im nrz. 23. Pabst Coelestin III. befiehlt den Pröbsten Ton St Pauiin
und MUnstermaifeld und dem ti'ier. Archidiakon W. von Caldre das
Xonnenklostcr zu Andcrnacli (St. Thomas) in dem mit dem St. Flo-
riii Stift 7M Coblenz getroti'enen GUtertausch ^egen des Letztern Anfech-
tungen zu schützen. Laterani 10 kal. apr. pont. a* 6. (Urkb. 2,207
■ nro. 164.) ' *
Nicht bei Jetff!^, ' ' . - .
lin apr. t. Urkonde tfber dee PMsgnifen Heiorieb bei Bhmik Besigna-
uiyui^ed by Google
BagMIm Sbk «MM.
tioQ auf «eine trier. Voglei vad' Lehenredite in die IDlnde des Enb.
Johuin*8 noQ Trier in cwia episcopali 4piid TWwiaidie.fM^ liff .
(Uckb. 2,B07 nro. 166.)
Gör», Beffe9te» 8, 27. O^. Mpnilh BMiBt, Ot^. Ptäat,
l,b9) äheremttmmend ifiä tßtigtm 2>svf. Bv^r* Oh Pel» CSmumwC.
üeidelbg. 1099. So. ty. S6 nnd M. im &; 107 (ma. KyrMer, An-
naL I. Ed.) mit einigen Varianten vnd dem SdkUus: „guatuor 6ibate$*
1198.'' Kyriamltr, Ann. Aug, Trer. ed. Biponf. 1603 S. 162 omm ti-
ner Handschrift der Gesta Trev. mü Jahr 1196 und Varianten, nor
mendich auch in den Zeugen, deren er noch mehr bringt, aber die Nhr
men der rier Achte von Trier uiul den Fridericus romes d* Liningen
unter ilr/i Zeugen 7iir}(t hat. Sodann mit Kyrinndtr (abgenehen einige
vnhf^^d'' Utende V ariant^n ) übereinsfimmend, sotoohi im Jnhr 1198 auch
in sämmtlichen Zeitgen, jedoch mit Namens- Angabe der 4 Aebt^ i>ro'
u'rr, Ann. 2,96-— 96 aus einem Urkunden-Codex (Manuscr. dommtutvr.j.
Au» Kyriander und ih-ower ferner gedr. Tolner, Htat. Palat. 2,69 mit
Jahr 1197 , in welches derselbe 1198 wegen damaligen AufenthalU< ticf
Ffahgrafen in Palästina verbessert (vergL ibid. 1,34.6) und mit
mensangahe der 4 Aebte, Menso auch gedr. Liinig^ KeicharAw ßJS2.
— ^«to Trevir, qp. Mmiene, CoU^'ampl t<m* '4'undeä, WytUiibaek
'1^29T (wo aife& JMmerküngeu eu verglichen) mü Jahr hi»
amf wibedeuUnde Variawien, uwi daunoehäer Graf FriedruA von £c»>
«Mi^m mter den Zeugen genanni wird, ilbereiiutimiiMiid mä Kiyria»^
der. Na^ einem und dem giidbi'H dieter Wer^ no(^ gedr, Dumont,
Corps dijd. 1423. Stheid, Or. Qndf. S^^. VergL a»uA Ab^, Jfämg
, , Philipp $26 Mn4 fixende» Hegest* ,
119T Urkundliche Nacliridit über vorateUende Rcai'gnatioD des Pfalzirrafen
Heinrich ; jedoch ohne Orts- und Tagesangabe, 1197. (Urkb. 2,2^ )8 nro. 166 .)
Diese Urkunde stimmt in den Zeugen /^ausgenommen der J orname
des ron Kerpen) mit twrhergth finde t- ganx überein. Die unter den Zeu
gen genannten beiden Aehte TheodericJi von St. Marien und WilheUn
von St. Martin^ besonders letzterer, sind verdüduig. Um 1197 war Rei-
ner Abt zu St. Martin, und der Aht Wilhelm erseheirit erst 1210 in den
Urkunden. — Eine l ergleichung des Ahdruff^ä nut uro, 179 des ikü-
dewiuschcii Cvdtu:, ivwraus ersttrer entnommen int, ergieht aus$er gerith
I gern Varianten und d^i Schreibfehlea' 1188 ßir 1198 in diesem üedtXr
, ^0 anuh die Vornameß der. heHem Aelfie wm 8l üdne» wul Si; Har-
. '. em darin nicht ett^;. dfemo aueh. nicb» in dem andern Biddewim**
sehen Codex mit den Bädern aue K&mg Heinrioh^e (VIL) Men, wa
diese urkunSiehe AufiMmung unter nro» 168 mit^.dimJQhr 11S8 mnA
wiedermn mü einigen ideinen Varianten etAt. In dem BMmtmn
aehUeeat »iek wmitttilhar nro, ^ B, 33^ des ürkundefUhwke Mger Amf-
uiyiii^ed by Google
•8Mi
1197 Apr. 18. Pabst Coelestin III. b«Bfiltigt die Rannten BesiteunKen und
Seekle dM KloalerB Wa^gMBen.- Latmn 14. kal. naj. Sud. 15. 1197.
pont a. 7. (Urkb. S,209 nni. 167.)
JtffiH, Reg, Pom, 8, 907 nro. 10642. Qedr, Hugo, Ann. Pram, 2,e23,
891.
aii 27. Ueinnch, Herzog un^ Pfalegraf bei Rhein, yerpfKndet, um
zur Ausftlhmng einer Pilgerfahrt Geld zu bekomroenj den Grafen Ilcin-
ricb. Albert und ^rodfrid von Spanhetm für t)50 Mark seine Gra£»chaft
^oo^■lili;l | im Maiteld und die Dörfer Engelstatt, Heddesheim und Sickeii-
Uch. iStaicckr G kal. jun. 1197 iiul. 15. (Urkb. 2,211 nro. 168.)
Ofidr. Frfher, Orr. Pal Ed. loOO S. 90 und mn imj S. 112. 7V-
7ter, litsl. Pal. 2,Ä9. Hov^iMt, Supj^L av Corps dipl. 1,70, Lihiig,
- Jieich»a$^cliw 8,121, ticheidf Or, GudJ\ 3,618. Vergl, auch Bi*qwer,
Ann, Treu. 2ß2,
898.
Hfl Sept. 12. Kaisar Heiorich VI. verleiht dem Grafen Albert von Span*
heim «ein Gut Monangen sa erblichem Lehen. In Linaria 1107 dM*
12. men«is Sept htd. 1. (Urkb. 2,212 nro. 169.)
Böhmer, KaiserregMen 8, IM nro, 2898 irrig zmm 22, Sept. (Mr.
Acta Pud. 6,186.
ttH; Der Dompiobft L«awig tob OAn tlb«rgi«IiC Am. Klmter Laach die
€Kiter lo Rieden , weldi« ein gemieeot Lno Ton ihm in Pacht hatte.
1197 iod. 16. (Urkb, ^13 nro. 170.)
Oedt. Qmher, Cod. dipi. 1,488.^ Wegen md. 15 wt 9^.24 fidiend.
900.
1197. Der Abt Gerhard von Prüm beurkundet die Yerzichtleisiting des '
Grafen Lothar von HoohBtaden , als Obervogtes . und des Unter^ogtee
Rudolf auf einige Vogteirechtc zu Münstereifel. 1197 ind. 15. regnante
Heinr. imp., acpo. Col. Adolphe. (Urkb. 2,21ß nro. 171.) * ' '
Qedr. Qi^iher, Vod, dipl, 1,486. — Wegen ind. lö vor sept. 24 faUend.
Ml.
1197. Der Ritter Peter von Veldenz genannt von Merzig beurkundet, dass
alle seine Güter zu Merzig trieoacbe Lehen seien. 1197. (Urkb. 2,
214 nro. 172.)
Gedr. Honth. 1,690.
902.
IM Ml. Mi« 0i»Ginin Hefauncfa und Robert von Niseau und d< ren Mut-
' ter Kiiiieg«id« .erleeeon der Abtei Bökendorf gegen 18 Mark Sitbete
uiyiii^ed by Google
dio Togteilieben Abgaben Toa d(n Qtttern b« Wdn. Logiiiilwi 18
kal. apr. ind. 1. 1198. (Uii^b. 2,216 nn>. 178.)
Oedt, Q^ntker, Cod. 1,403. ^ Die md. 1 Ommi im im,
OOS.
1198 Mi. Die Bürgerschaft von Gobienz überläsat den Nonnen von Val-
lendar gcg^en einen Jalirzins von 8 Soliden kölnisch, versichert auf ei-
nen Weinberg, einen abg-egrciijcteny^ezirk am Sieb^^nhorn. Oonflaentie
1198 ind. 1. mense mafo. a. episc. Job. aepi. Xrev. ä. (Urkb. 2,216
nro. 174.)
904.
1198. Erzbiscliof Johann von Trier bestätigt die Cessions-Urkunde des KJos-
ten Kaiifongea über dessen Paironat- und andere Rechte und Besitzun-
gen an Trimbi an das Nonnenkloaler (St. Thomas) bei Andernach. 1198.
(Urkb. 2,217 nro. 175.)
Qoen, Begeitm 8. 27. Oedr, Günther, Cod, d^, 1,491.
905.
1198. Derselbe schenkt dem Nonnenklosler (St. Thomas) bd Andernach
Viregen dessen in gc^^oiiwärtigc»n Kri€^»wirren erlittenen Yeriiiste da»
iCapellchen zu Trimbs. 1198. (Urkb. 2,218 nro. 176.)
Goerz, lUgenten 336.
m.
IIM— 1199. Das CoU^tBtift au Zyfflieb (tpitor Krananboig) Bbcrtrftgt
^flgon elneft Jajbxsins von 6 Soliden der Abtei Laaeh seine ihm an ent-
legenen Guter BQ Nore (Nehren a. d. Moael). Ohne Dat (UrkV. 2,
218 nro. 177.)
Gedr. Günther, Cod. dipl. 1,476. — Der in der Urkunde genannte
Abt Mauri'fhia von Laach lebte nach Wegder, Oeat^* des KL Laach 1,
23 MH im-im mai9. ' '
907.
1191) mal 10. Der von dem Tabst Innoccnz Iii. hierzu committirten iiich-
ter Aussprucli in dem Streite des Abts Gerhard zu Prüm mit dem Ca-
pitcl des St Marienatifis daaelbst wegen Vergebung der Sti^pfrüDden,
wonach dieee aiuechlienlich dem Abte loelehen m^. 1199. 6 id. maj.
(Urkb. 2,219 nro. 178.)
1199 Mg. 2. Ersbiechof Johann von Trier benrkandet, daaa der Gonirent
fiimmerode erklärt habe, nach dem VermKditniflB- Meingaud's Markgrif
▼erpflichtet zu sein, jährlich 14 Pfund Osterwachs von einem ^Ve^nbev]g
an die St. Castorskirche 2u Coblenz zu liefern und data die Stiftsherren
•TOn St. CaaCor den klfieterlidiea Uof an Mieseakemi ¥on Entdefataag dea
uiyiii^ed by Google
B^wMB NM. gOft-^lB. W
kkimd Zaamik beMi lAtten. 119^. 4 uaA. 2. (Dfüb. %
220 nro. 179.)
&Mr«, Be^effeM ^S. 27. GM-. (TMAer, Cod. d^. 1,405.
909.
1192 -1199. Der Abt Philipp von Dlssibodenberg UberlSsat für 2 Tah^nte
dem Kloster RaTengiersburg einen Baum\vcingartcn (arbustam) bei Sc*
" minsbach. Obno Dat. (T'rkb. 2,221 nro. 180.)
Der Aht Fhilipp vom Dissihodenherg kumrnt in der Ahtareihe hei
Joannis Spicä. 6. 238 nicht vor: war aber nach liemling, Vrhmdliche
Gesch. der Klöster in Bheinbaiem 1,29 der Nachjolger des Abts Oelh
hard, wdcker 1191, und der Vor0nger SermmmU, wdeher 1200 ur-
kundUck. er$ekeinti daher 1192 -^1199 angenanmen, JH Phäigp mef{
1196 WUrdtufein, Mtmaet, Pd, 1,103 vnd öfilS.
»10.
1290. fiixbisohof Johann von Trier beurkundet die wi&brend seiner Ver-
waltung der dortigen Domprobstei , bei deren Erledigung, von ihm ge-
scheb'^ne Tncorporatlon der Pfarrkirche zu Perl und später auch der von
Ochtendung mit seinem Domkapitel, und erlä^.st zu den bei dieser Ge-
legenheit getroffenen AnordnunjL'en wegen \'erwendung der Einkünfte
noch einige nachträglieho Bestimniungen. 1200 opaet. 3, ind. 3> conwt
6. pont. nri. a. 11. (Urkb. 2,221 nro. 181.)
Uoerz, liegesten S. 27. Gedr, Günther, Cod. dipl. 2,67. Fahne,
Cod. dijjl. Salin. S, 7 nro. 12. — Wegen ooncur, 6 und ind. 3 nach
Feh\ ha sepL 24 fallend. — Die unter de» Zeugen genannten Aehte
wn 8tä Marie» und Heiner txm 8t, Mattm «w Trier kemmen
.itulttat 1196 vrkundliA »onet vor und ee teerden hereitt 1197 e^ 6 de^
.\rc» nachfolget Tkeoderieh md WUheim gfitktmU.
911.
ll^Oü. Erbpachtsbrief des Stifts zu Münstermaifcld für Heinrieh Joeulator
Uber einen Weinberg «i Lebmen. 1200. (Urkb. 2,223 nh>. 182.) .
' ' m. :
1200. Die Gräfin Elise von Salm schenkt mit Consena ihrer Söhne dem
Nonnenbloater Tpn Nifderprüm da» PatronAtwraeht der Kirche zu Sie-
gendorf. 120a (tJrkK 2,224 nio. 188)
Qedr, Fahne, Cod, dipl. Sahn. 8. 7 nro, 11,
918.
Der Abt Stephan von Clingenmtinstcr beurkundet einen scbiedfleidi«
terlichen Austrag einsehen neb und dem Abt Godfirid von Wadgasscn
in ihrem Streite Wegen einer an erstem von der Pfarrkirche St. Mar-
tin in Bockenheim zu lieferaden Jahrrente; wonach diese Rente aufge-
hoben wird und dem Kloster CiingenmUnster 5 küla, Mark nun An-
48a
uiyui^ed by Google
lfß\4 eines ManAus zv Eolbaqh gegebei) werden solleo. 1901 ffüMeate
sedi Mog. Conrado aepo. (Urkb. 2,224 nro. 184.)
Da Erzhischof Conrad von Mainz bereit» 1200 ort. 27 f» Pat$mt
gestorben tat, so wird das Datum wohl 1200 heissen tollen,
914.
12#0 Icc 83« Eberhard y Ben von GvenBau, vetzichtet ant ^ioe ihm tob
wegen der V^gti» lufcommende jShrliehe Abgyhe toii 0 paar Sdiohfln
ana dem Laacher Hof au Bandeörf. 1200 in natifitale domini. (Uikb.
8,225 pro. 185.)
Oedt, DcktmeiUu^e ^odkr. dm Fleehmi ßendorf idir« 8, 185,
•15.
118*7 — ISOO. Das Öt. iSlnieonsstift zu Trier verleiht dem Kloster de Clau-
stro (Himmerode) 43 Morgen Land, von denen es bisher keinen Nntsen
gezogen hatte, gegen einen JahoriiB von 3 Obolen Ton jedem Höingen.
OhM Dat. (Urkb. 2,226 nro. 186.)
Der Vorgänger det Äbte Godfrid wm 8t. Eu^ariue ent^eüu 1186
guteM und der Nachfolger di$ Akte Hermann wm Bimmerode 1201
9um erttewnedf wodun^ der Zeürmm begrewU Mt,
916.
1110—1200 Erzbfschof Jolmnn von Trier erkennt das Pationfitsrrcht Jea
Abts von Cjladbach über die Kirche zu Zeltingen am und -^s idcrruft die
von ihm irrthürolich geschehene Ernennung zu dieser Pfanol. Ohne
Dftt. (Urkb. 2,226 nro. 187.)
Goere, Hegesten 8. 81. Oedr. Fahne, Chr<m& der Akei Oleuiba^
8, Sl, Wegen Ersehofs Jehann wtd dee wOer den Zeugen ge-
' nemten Ähte Conrad wm 8k Maximin, vMker iSOO mOetat, umd 1201
deeten Nachßiger in den Urkunden eretMnl, die Zeit wm mO^ISOO
angenonunen*
»n.
littb — 1200. Da« Domkapitel von Trier beurkundet, dass Peter von Vel-
denz und dessen Geraahh'n Ida ihr Haus mit Weinbergen zu Kesten
dem Kloster de Ciaustro (Himmcrode^ geschenkt h&bcn. Ohne Dat.
(ütkb. 2,227 nro. 188.)
*■ Wegen iles Dmnprohaten Conrad, dßsaen Vorgänger lt97 ueei utegen
des Abt8 Conrad von St. Maximin, wdßker 1900 mdetei ereekeint, 1196^
1200 angenommen,
UM — 1800. Vcrti^ftg zwiacbon Er/biscbof Johann von Trier und dem Gr«-
fen B^olinar vor» Oaftel , wonaoh beide Theile sich verpflichten, keine
Vcßte aut dem Üerge zu iierukuütel oder einem andern Berge inner-
halb des \ ogteib€aürk8 des Uraien zu erbauen. Ohne Dat (Urkb.
• 2^8 nro. i8d.j
uiyiii^ed by Google
Ooerz, Uegeaten S, 30. Gedr. B<mth, IfiSL — JHe Ztk erffiebt^
«tdb «M dm Mt- d(0t* CTrftiHwKf (jPtfUMiKm Pavowii: ilO^ AM m La«th
(nath WtgtUr aeit 1199 mai) wtä Omrad, Jhi wm 8t, ifoommn hu 1200,
919.
IMl apr. Der Ritter W. von Berliagen in der Kifel und seine Gemahlin
J. scheiikeii dem Kloster Himmerode alle ihre .sajiicben noch ^iiste
Güter zwischen Weiler und Finkroth. 1201 mense aprSli. (Urkb. t,
229 nro. 190,)
UM. Dm finbüiobofr Jobaim von Tto tetoni in dem Sinüe dm St.
EuebarioBklcwten >(8t Matfheis) zo Trier mit dem Bitter logthraai von
Utntirnach a'nd dem Edelkneoht Heeheminni Bnrgmenn von Saerbmgi
welebe dem Kloeter den Zehnten von ihren Otttem bei Sosede in der,
Pfiirrei '^Wincheringen verweigerten, und nun zu dessen Entricbtong
veroräieilt werden. 1201. (XJrkb. 2,229 nro. 191.)
Ooer», Beguten 8. 27.
9tt.
1201. Urzbischof Johann von Trier vergleicht die beiden Klöster St Eu-
ehafios (St. Mattheis) und Horreum (St. Irmin) zu Trier wegen ihrer
beideneitigen Becbte ttber die Lmte an der Wiiport diaelbit 1901.
(ürkb. 2,230 nro. 192.)
Chen, Regeaien 8, 2T.
922.
1201. Derselbe beurkundet, dass Tbeoderich, Herr der kleiuern Burg zu
Manderscheid, dem Klo tn- TTirunierod für seine Besitzungen zu Keyl
gegen die Angrilie der dortigen Bauern seinen Schutz und mit Zustim-
mung der Bauern die gemeine Nutzungen an Weide und Wald ertheilt
habe. 12UL (ürkb. 2,231 nro. 193.)
Ooerz, Regelten S. 27.
92$.
ItOl. Der Probst Bruno von St Cestor 8u Coblenz bewilligt mit OoBaene
seines Capitels den EmvrobDem von Moscl'VNeiaB einen eignen dort reei-
direnden Priester zur Spendung der heil. Sakramente, jedoch mit Bei-
behaltung ihi^es Pfarrvcrbendes snr Marienkirche in Goblens. 1201.
(ürkb. 2,232 nro. 194.)
Gtdir, Günther, (Jo<L d^L 8,VL
MI.
1171 — 1201- Der Abt Godfirid von Wadgassen beurkundet, dass ihm der
Probat von OeÜe mit SrlanbniM des Abts von Bt Dionysius fOt 15
Pfund awei Tbeile des Zclinten von HtHsberg verpftodet habe und diese
PfandiMiiaft ent naeh 4 Jahren vrieder einlttoen dttift^ ida der Abt von
uiyui^ed by Google
«
7^ ^fi«^tn Kio, 9M-S»k
St Dionyilitt Aof m kn^o dtn GenoM des Zebatea 4cin Kkitor Wtd*
gftiflea erUubt habe. 1102 (?) (Urkb. 2,231 nro. 195.)
Der Abi Qodfrid kömmt l'JOO ziuu Jttztemnal urkundlich vw; 9e£n
Vorgänger Heinrieh 1170 wnd «ein Nat^foiger Hdwick «um eretem-
mal im.
1171— 1201- Die Aebtifisin Sophia voa Herbizheim vererbpachtet dem Abt
Oodfind von Wadgaasen gegen einen bestimmten Jsbnins ihres Klosters
Guter zu Leminen, Esldeobsch and Httncbveiler. Ohne Bat. (Urkb*
2,288 nro. 196.)
iMr, Kremer, Ardmm.'QeatXL 8, 306 mi Saeo. 12. Zeiiamaakme
92«.
il80 — 1201. Bischof Bertram von Metz vorbietet in Folge eines |Kibstiichen
Privileg-iums für den Pr inioastratenaer - Orden , die ZchcntaLforderung
vuii den Noval- und Futteriandereien des Klos^terb W adgastrcu m seiner
Diösese unter Strafe der Excommunikation und des inteidikts. Ohne
Dat (Urkb. 2,234 nro. 197.)
ÜMq^ Berirmn ee» VSO^ISll und wegen Abi Oo^id wie «sr-
her hie ISOt
921.
1202 nir/. 24. Ein gewisser Wyckard vermacht der St. Siraeonskirclic zu
Triei- einen Weinberg zu C^blenz. Confluentie 9 kal. apr. 12C^. (Urkb.
2,234 nro. 198.)
Oedr. Umk 1,643.
»28.
1202 in» 20* Schiedsriehterlicher Anssi^rucb In dem Streite des St Eacha-
rinsklosters (St Mattheis) au Trier mit dem eddn Herrn Egidias von
Berg gebannt von Walecurt wegen dessen vogteilichen liechteii in des
Klosters Hof zu Sinziche (Sirzenich), wonach Beider Rechte nach dem
Sehöffenurtheil des Hofe anerkannt werden und ihnen der Hecurs an
die Schöffen von Nennich und Pfakel frei stehen soll. In marcha et
in loco inter Sarbiirch et Sirkeis juxta ecdesiam S. Martini ubi princi-
pe« &c. sua plaoita aoleat observare 1202 prid. kai. jid. (Urkb. 2,235
nro. 199.)
GoerZj liegesten t>. "27 und 336.
1201.. Der pKbstlidke Legat Guido, BUicbof von Pr&neste (Palestrina), be
stittigt die von dem Grafen Heinrich ron Sayn gestiftete und von ütm
geweibte Abtei Sain als eine Filiale von Steinfeld, ond Uberweist mit
(Konsens des Erzbischofs von Trier die Bewohner des Scblosses und
Xbales Sayn in s^ritnalibus dieMr Abtei| jedoob TorbehaltUob der l^bri-
uiyiii^ed by Google
765
gen Pfarrrephte fUr dfe 31atterlurche w Engen. 12Q2 ind. 6. . (Urkb.
'2,236 nro. 200.)
Böhmer, lieg. Imp. S. 366. Oedt: llvgoj Ann. PtKiein. 'J,475: hier'
am Honth. 1.642, Brower, Metro^, Trev. 2,42, — Wegen ind, 6 vor
9epi, 24 jaUend*
nao.
IflKB. EnbiBchof Jobann von Trier bestätigt die Sliftang der Abtei Sayn
daroh den Grafen Heinrich von Sayn und die in voriger Urkunde ent-
haltenen Bestimmungen 1202. (Urkb. 2,237 nro. 201.)
Goerz, Hegesten S. 2^. Oedr, iMnig , Keichsarchiv 10/215; hieraus
Honth, 1,641. Hugo, Ann, Praem. 2,476. Wahrhafter Gegenhericht,
daas die unmittelbare lleif^agrajsch. Sayn mit nickten der Churpfalz
Lehen. 1742 ful. 2,54. Kurzer, gründlicher Beweis in Sacfien Gf. Ernst
ZK Sayn gegen ErtAf. Trier die ranirrf Sayn, Frevsberg betr, 1627, 4*0.
2,6ö und in den widern vielen Sagn, Dedvktionsschripen,
m
laot ect It Kdnige Philipp Bttndiiiw mit dem Enstift Toer, wocb er
dawelbe und desBon Angehörige in leinen betondem Sehnte nimmty m
auch den Zoll bei Coehem, m weit er neu errichtet irorden und die
nngewdhnliehen Abgaben bei Hammentein aufhebt , dagegen aidi das
EciUift an tmer E^e gegen seine B'eude und beim Abkj^ des Era-
hisehofr cur Wahl eines ihm Ireugesiniiten Terpfiiehtet Treveri 5 id.
oct. ind. 6. (Urkb. 2,239 nro. 202.)
Böhmer, Heg, Imperii S. 74. Oedr, CHinther, Cod. dipl, 2^79, —
Wt^ mh2. 6, wdeke am 2ö, 8ept, begann, in*» J,
932.
1202 otl. 18. Bischof Conrad vuu Speier beui kujulot in der Generalsynode
die von ihm zu Worms geschehene Inkorporation der Pfarrkirciie von
ßurgalben mit dem Kloster Wadgassen. Acta Worniatic 1202 ind. 6 '
(richtiger 6). concur. 1. epact. 25. Data Spire 15 kal. nov. (Urkb. 2,
240 nro. 203.)
Oedr, Mone, Zeitachr. für die Geseh, de$ Oherr^emt 13J58 ex orig,
m
1202. Enbisehof Johann von Trier vergleicht das Kleeter Himmerode mit
dem Bitter Heinrich von Weiss, welcher als nüehster Erbe des Bürgers
Theoderich zu Coblenz Ansprüche auf «nen von demselben dem Klos-
ter vermachten Weinbeiig erhoben hatte. Conftueotie 1202. (üridK 2^
241 mo, 204.)
Qoer», Begetten 8. 27-2^.
934.
1202. Derselbe bestätigt dem Kioäta* Himmerode die daselbst vor ihm die-
uiyui^ed by Google
7%%
ftlgMin Uro. 984— m
•em Kloster Buerkannteo Güter, welche Gerhard von Kdi für mh ba-
«luprucbt hatte. 1202. (Urkb. 2,241 oro. 205.)
Ooen, Uegeaten S. 28.
•85.
1190—1802. EnUsdiof JoImiui Toa Tikr ineoiponrt m Mmem Aatlmt-
Bmma dem St. Hatthdskloater eu Trier die P&rridrchea sa PeUingi
Hemptern und St. Medart, hebt die too Enbisdiof Albero ungcrech-
terweiie aooh auf die Hftnser der Wittwea sn HempterD und Lampa-
den gelegte Lieferung der Raadiha^ auf und Uberweist dem Kloeler
einen Haussins au Trier. Olme Dat. (ürkb. 2,242 nro. 206.)
Ooerx, Begesten 8, 31. — Wegm der fohj enden Urkunde, worin die
Häuser der Wätweu wm Lieferunff der KauchhcKfer hefreä sind, nod^
daoor faüend.
081.
1808. Derselbe beetWigt dem 6i Euebariuskloeter (St Mattbeia) sa Trier
die Sehenknng Enbisebof Poppo's über Lampaden, Pellink und Ivisko
und deM Bestttigung durdi Enbisehof HOlia, lerner EnUsdioC Bru-
ae*a Selw&lning dir Flsaherci daaeibet mid in der fiuwer, wie auch des
Probstes Albero Ton St. Paulin Veniciit auf die Abgaben daseibat. 1208.
(Urkb. 8»848 nro. 207.)
Ooerz, Regesten 8. 28. — Unter dm Zettgei» üt §kM Sidka^ W4M
Hemer ede aU vm 8t, Mwtm a» leee»,
987.
1808- Derselbe entaebeidet einen Streit swischen leisen Fiacbeni sa Trier
und dem St. Eueharioskloster (St. Mattheis) daselbst ttber die Qrensen
der F'ischereigereehti^ett des Klusters in der Mosel und Burer. Ohne
Dat. (Urkb. 2,245 nro. 208.)
Qotre, Regenten 8» 28 mit Jahr 1202, woremf mwk iwrAaiyftwMfe
ürhmde mmd dü Zentgm weitm*
888.
1202. Graf Gerlaeh tob Veldens erklart sieh mit dem Ausspruche der
Schiedsrieliter Eu6ieden, dass die Hnoricgereehtigkeiten sa Hemptre und
Lampaden dem St EucbariusklesUr au Trier als wahrem Herrn da-
selbst gefaüren und Ton diesem dieselben Peter tou Mersig sa Lehen
trVgt. 1202. (Urkb. 2,246 nro. 209.)
080.
(1202j Derüeibe bestätigt dio \'eipiiiudung der Ilunrigorechtigkeit in den
Dörfern des Klosterü St. Eucharius (St. Mattbeia) seitens Peter% von
Merzig für 100 trier. Pfand an dieses Klealer und erllsst Anerdnong,
dass jener nicht in den andern Orten, -welche nicht dem Kloster geb^
ren, m seiner Berechtigung Schaden leide. Ohne Dat (Urkb. 8,247
uo. 210.)
Digitized by Google
Wegen der vorhergehenden Urkunde und derselbe» Ztmgm tpte imth
wtgen der Joigendm hierher zu $etxen,
ISOt. Enblaeliof Joluuui von Tnot beurkundet) dgss der Ritter Peter von
Menig, genennt ?on Veidens, in Folge einos seitens dee Grafen Geriacli
von Yeldena nnd dee Abts Godfrid fon St fiaeberias (St. Mattbeis)
«1 Trier eingegangenen Compr^ij^es seine Hunriegerechtigkeiten su
Hemptre and Lampaden als Lehea des Abis erkannt nnd darauf hin
demselben für 200 Phind trier. Denaren verpfändet und sich nun d^-
selben bis zur RUckzalilung dieses GeMos entäussert habe. (Sodann
giebt der Erzbischof noch nachträglich eine ErklSrung über seine eig-
nen Hechte in diesen Dörfern ab.) 1202. (Urkb. 2»248 uro. 211.)
Qaerz, Hegeiten
941.
1M8 feb. 86. Derselbe giebt dem St Florinsstift su Goblena eine Hofttatt
dasetbet gegen einen Zins von 2 Kapennen JMhrKch in die ersbisebOf'
Nebe KllMie. 1808. ind. 6, pont a. 14, c^clo lunari 7, epaet 6, pri-
die kal. mart. (Urkb. 2,860 nro. 212.)
(ShetM, JUgeaUn 8. 2^. — Die JSeittmgtAen Hmmm am HOB,
ftl2.
1203 Derselbe spricht den Mönchen von Himnnemde in dei-en »Streite mit
seinen Dauern zu Ehrang wegen des zum Hot Winterbach gehörigen
Waldes alles das zu, was sie "cit der ersten Gründung dieses Hofs von
Erzbischof Albero erhalten hal)en und was in den bestimmt angegeb«'
nen Grenzen liegt. 1203. (Urkb. 2,261 nro. 213.)
Qoerzt Beguten 8, 28.
943
Derselbe bestätigt den Aussprucii seiner Oommtssaren m den Streite
der ll^hiehc 'von Himmerode mit den Nonnen von Uorreum zu Trier
wegen einiger Ländereien bei dem Hofe Scliönfeld ; wonach sich die
Mönche gegen 3 trier. Pfund den ruhigen Besitz gesichert haben. 1203.
(Urkb. 2.2Ö2 nro, 214.)
i2Uä. Graf Lothar von Hochstaden steht in Folge dsT: bei Lebsei-
tea seines Vaters erriibteten Milbtaibann^rdimog vk Milnst«iaifel von
seinem beabsichtigten Bau aweier Mühlen daselbst ab und gesteht dies
Reeht auseehlioBsUch der Kirche vtm PrQm cesp. Mfinstereifel su. 4^03.
(Uikb. ^2 nra. 216.)
Mr. GüitAer, Ood, dipl, 2,Tö, Katgfeg, Qe$eh, von Ml^uUreifd
Digitized by Google
768 Biinlai Nm.
ISM M. 6. Enebischof Johann 70n Trier bestiltigt die Fundation der Ka-
pelle SU Bendorf durch die Palroae der Plarrkirche von Enger« und
erhebt sie zu eioem beneficinm eodesiasticani. Conflnenlie 1204 die ^
' mart (ürkb. 2,254 nro. 216.)
Ooerz, Begetten 8, 337.
94«.
1804 illl. 10. Derselbe erliisst ebenfalls,' wie bereits vor 6 Jahren die Gräfin
Kunegunde von Nassau mit Ihren Söhnen gctban, der Abtei Romcrs-
doH die vogteiiichen Abgaben von ihren Gütern zu Weiss. i2"4 inU
7, epact. 17, dccem oovenali ciclo 8. 6 id. jui. pont. a. 15. (Urkb. 2,
. 265 nro. 217.)
OoerZf Regelten S, 28. Gedr. Qilnüier, Cod. dipl. 2,61.
ISM. (1202.) Das Generalcapitel des Pribnonatratenser-Ordena TCfgieieht
die Abteien Börnersdorf und Steinfeld wegen der in Ersterer ÜSlw ge-
gründeten Abtei Sayn und regelt die Olms- und GrüterrerhiÜtDiiee der
beidw Abteien Bomeiadorf upd Sa^m. 1204 ind. 5. (ürkb. 2,256
nro. 218.)
Indictio 5 ätmnU nicht zu 1204, sondern wh 1202, m tp«ifiÜt«a Jaiw
muh die ßt^hm^ det AhU» Sayn fäUL
948.
1204. Erzbischol Johann von rT-icr beurkundet, das« die Rrben des auf oi-
ner Pilgerfahrt nach Jerusalem verstorbenen .Mbero von Senheim, aiit
ihre erhobenen Vogteiansprüclie auf die von demselben dem Kloster Hini-
merode geschenkten Güter zu SenheinEi, so lang^ das Kloster sich in
deren Rabitz befinde, verzichtet haben. 1204 ind. 7, epact. 17, concur.
4. (ürkb. 2,258 nro. 219.)
Goerz, üegeeten 8. 28. Gedr. Güitdm, Cod. dijjL 2,84. Wegen
• wmw^, 4 und fiuL 7 von f^, SS—eept, 24 fidimkL
•2*1 > '
040.
1104. Peitelbe bestätigt die Schenkung Budelf a Herrn von UeXbag und
dessen Gemahlin Ida Uber ihr Allodinm an Ynowe und das Patrooat>
recht zu Nidenbnch an das Kloster St Thomas an der Kyll. 1204.
(Urkb. 2,259 nro. 220.)
Goer», Regetlen 8. 28. Oedr. Fahne, Ced, d^ äaim. ß.
m.
1204. Das Domcapitcl zu Trier Tcrerbpachtet ein Stück unbebautes Laad
dasf-Dipt . um es z\i Weinberg umzuroden , an den Bt!ro;er Elroerich sn
Trier gegen einen Jahrzina. 1204. (Urkb. 2,260 nro. 221.)
uiyiii^ed by Google
769
Ml.
IM. EnbÜMshof Johann von Tn&t ineorporirt die PfarrinreHe m Dendet-
feid dem NonnenUoeter St Thomas an der Kyll. 1205 ind. 8, epact.
(Urkb. 3)261 nio. 222.)
Ooergf^Begesten 8» 28, — Wegen wd, 8 vor sept, 24 fallend.
9«.
1206. Derselbe beurkundet, dass die Herren und Gemeinde zu Metterich
der Abtei Ilimmerode wüstes Land an der Mosel ^^liulirer Hof) geschenkt,
welches dieselbe zu Weinberg umgerodet Labe, und dass diese Scheu-
kung auch spSter die Erben dieser Herren bestätigt haben. 1206 ind.
6-(h«flBer 9) epact. 9, coneur. e. (Uikb. 2,262 nro. 233.)
€h>er», Htgetlen 8. 28. Oedt. Heeeius, Manfj). JJimerod. 8. 43}
kiennu S<m(k Kremer, Orr. Naa. 2ßl6. Wegen ind. 9 vor
eept, 24 fidknd.
959.
1206. Die in deiü Streite der Abtei Himmerode mit Friedrich von Mali erg
wegen des Letztern bcAnspruchten Vogteirechte Uber die abteiluhen
Höfe Harth, Vailz und Siebenborn committirten Richter beurkunden,
duss nach der bewaiirbeiteten Zeugenaussage Niemand ausser dem Klos-
ter ein Recht auf diese Höfe habe. 1206 ind. 9. (Urkb. 2,263 nro. 224.)
Oedr. Fahne, Cod. dipl. 8edm* 8. 9 nro. 14. — Wegen md. 9 m
aept. 24 faUemU
954.
1206. D( s Dl nikapitcls zu Trier Erneuerung eines Krbpachtbriefa über die
Kircheogüter zu Perl. 1206. (Urkb. 2,265 nro. 225.)
955.
1296. Der Rbeingraf W. bestätigt dem Kloster Weiler einen "Weinberg bei
Boppard, -welchen seine G^ahlin Grnda und deren Miferben diesem
Kloster geschenkt haben, und welcher durch die Erbschaftstheiinng nach-
her unter das Anihefl seiner Fron ge&Uen war. 12li6. (Uikb. 2,265
nro. 226.)
Oedr. Boted, ürkttndenb. der Abtei Eberhitch 1,115.
956.
1201 Biti 1- r^ei' Kreuzfahrer Rliein*,'raf \^'crner der Junge schenkt dem
Kloster liuprechtsberg seinen Hof zu Kompton, und bestimmt 2 Nfark
köln. Denaren jährlich duraus zum Untcriialt seiner Schwester Adollieid
in diesem Kloster. 1207 in die bb. Philippi et Jacobi. (Urkb. 2,266
nro. 227.)
95T
1207 ill. 22. Die Gräfin Alveradis von Molbach schenkt dem Nonnenklos-
' ter Niederprüm ihr Aliodiiim au Neunkirchen. In ecclesia s-s. martir.
■IUIcb|itei(#H atlwi^ca»«^^. a. 49
uiyui^ed by Google
770
Gordiani et Epymachi (Niedorprttjbi) 1 1 kal« aug. m die a. Marie Mag-
4ak»i« 1^ iBd. 7 (i^Rhl««r 10). (tJAh. »kl m)
»58.
(1207.) Ei'zbiscljof Johann von Trier VericLtet dem König Philipp , wyg
GerlacU von Covern in der Streitsache des Klostei's Uiminerode mit
Reimbold von J.^t nhut y \yo'y;oi\ der Ti Liter im Kyllwald ausgesagt habe.
Ohne Dat. (l'rkb. 2,267 nrv). 229.)
Guerz, iiegttften S. 30. — Wegen Jolgender Urkunde hierher gesetzt,
m
1201 aig. 8. König Philipp beunkupdet den in der Aypalhuionanfthe Beim-
bold^a von Isenburg gegen den Abt yt>n HimoieKide in Betreff des Geta
zu Langscheid zu Gunsten doB Abts vor ihm ergangenen BiDnhtiaprifli
Worniatie 6 id. aug. ind. 10. (ürkb. 2,268 nro. 230.)
Böhmer, Reg. Imp, 8. 24, wt$m ind. 10 m'a Jahr 1207,
1207. Erzbischüf Johann von Trier beurkundet einen Vergleich zwischen
deiu Klo.ster S. Mariao ad martyr. zu Trier und Gerlach, Herrn xua
Covern, wegea den ErBfem Hof an Oovem, wonaeb dieser Hol roa der
Vogfcei des Gerlach M erklMrt witd. 1200". (Urkb. 3,2112^ Mo. 251.)
Qoerz, Itcyesten B. 28* Gedr. GüiUher, Cod, difL
261.
*
1207. Tfraf Gerlacb tod Veldenz genehmigt als Lehnsherr, dass Feto* (vimd
Merzig) seine Hunricgcrcchtigkeit zu Zerf, Ghreimerath und Hedert für
100 trier. Piund dem St. Paulinaatift au Trier verpftndet habe. 1207.
(Urkb. 2,270 nro. 232.)
Qedr. Oehmbs, Gerechtsame des 8t, ^amUmatifit in da$ Dorf Gr*^
merath, 1793 fol. 8, 10 ex wrig.
1201 — 1207. Erzbischpf Johann von Trior beatirruiit in dem Streite awi-
Bcheii der Abtei St. Maximin, Adelin, Herrn von Mej'senburg, und de-
ren Leute von Emmel einerseits und dem St. Euchariuskloster (St. Mat-
flieia) Yoa Trier und deeaen Hof Btormeroih andereneitB, wegen der
Weid^ iq» Banne toh Emmel, nach Torheijger Untsonidiaiig, dm Wih
debeairk des He6 Bennerotb in EmmeLer Genailrong« Ohne Dat.
(Urkb. 2,270 nro. 233.)
QoerB, HtgetUn 8. 30. Der in dtt ürkunde^ gmmnU AU Bar-
ikdamäMe von 8t, Maximin encheint ,1201 und aem Nackfiot^ imtdm
1208 Bum entermal,
963.
120^ MBk 4. Fabat innooena lU. nimmt dm Kloaler Sayn- in fefacii Sehnte
uiyiii^ed by Google
SiMMI IfcA ilMti
171
Qua bestötigt dmtn Reohte un«: BttiteungMi. Latenmi 4 non. maj.
tnd. 11. im. pttfiL U. (Urlüb. 9,372 uro. 834.)
. <?edEr. Zfi^^ Jn», Praem, 2,477 mit t206 ind, potU, «. 9.4 hier-
outHotüL IJßU, ^Daiäb» dm VMetääehti^e Origitd md, 11
pont. a. 11. hat, wegen tHd, 11 und pmtU «. It itiUt 1306 dae Jahr
1208 als das richtigere hier angemmme», VergL die Eegesten dieaea
BdbsUe in Böhmer, Heg, Imp, ^. BW,
(1108 «Nf . 9.) Heinrieb von ülnieu schenkt dem Klostor Stuben eine Re-
• , Uquie des heil» Kranes und andere Reliquien, und zu seinem und sei-
nar Eim|i Jna||Slde ADniveBwriuBi ein halbes Fuder Wein jährlicher
Rente ans «vaem GuA bei fit Ald^nd. Oknf» D»t (Urkb. 2,275
nrow 335.)
Oedt. QüKätet, (Jod, d^ ^J96, wd(Aer aiudi. die Zeit 1208 vigH
Laurenm 'S, 9t MmmA $ mu dnc(tofM«r QmOii emgiOA, Diä Vf-
Imnde tat unvciUtändig,
965.
1198—1208. König PiuJipp nimmt die Kirehe 2u Rnlicheswerde (Rolands-
; . Werth?) in «einen Schutz. Ohne Dat. (Urkb. 2,275 nro. 236.)
N*^ bei Bö^mier. — König FhiiÄpp 1198 »tr». 6" gewählt wird 1208
ju%. 21 ßtmar^deti ....
1208. Eizbischof Bnm» .von Cöln bestätigt dein Kloster Laach die freie
, Wahl eines Dingvt)gt8. 1208 ind. 11. pont. a, 3. (Urkb. 2,276 nro. 237.)
Gedr. Qmher^ (Jod. difL 2ß7, Wegen M, 11 per eepL 24
• ,f<d^md,
oe^i
1208 Dov. n. Der Rhdngraf Wolftam schenkt von den 260 Hark köln.
Denaren, welche ihm der heute anrn Kl»nig ^üblteOtto IV. aus dem
Bopparder Zoll verschrieben hat, 25 Mark der Kitohe aa Hinenaefa
fiir ein Anniversarium seines verstörbönen Oheims Älbero, Abti von
Eberbach. Apud Frankonfort 1208. (Urkb. 2,2?7 nro. 238.)
Der Monamag ergieht »ich am der SteUe ^Otto hodie MI regem dee-
eiM- nach Böhmer, Reg, Imp. 8, 39,
9oa
(1208 den.) Das Domcapitcl von i .iln vererbpachtet sein Gut zu Remagen
emeÄ.gllwMiaDli Wolfram für 6 Fuder Wein )alulicli. Regnantc reg«
OttOM'Ct Teoaerico Golm, atthieleeto existente. (Urkb. 2,27? nru. 25 y.)
. Qwdr, OüHUher, (Jbd. dipl. IßÖ in'» X JM^ — BrsMechef Theo-
deri^ wm CM» wmk im Deaembet 1208 gewähU, und jm die Ur-
kunde wohl «* diete Zek, da er meh in einer üf^nmde hei Laeomhlet
1208 eehon eirehiepieoopue nennte
uiyiii^ed by Google
112
IMS. firabischof Johann von Trier schenkt sä eeiiltam' AnoiTenarimn dem
Kloster 8. Msriae ad martTtes so Tiior die Mnkln^e m Ehrang mh
ihrtm PfiuTwiddim. 1208 pont a. 19. (Uricb. 2|278 nro. 24D.)
970.
1209 m. Erzbischof Sigfrid von Mainz bestätigt einen Vergleich zwi-
schen Heinricii Bode und dem St. Simeonsatift zu Trier, wurnach Er-
slerer auf sein osurpirtes Vogteirecht über des Stifts Hof zu Schierstein
reniehtet. Magimtie 4 kal. mart. 1209 ind. 12, pont. Innocentii III.
pape a. 11, regnante Ottone rege. (UHib. 9,379 nro. 241.)
Oedt, BiOBti, Vrhmdmk dw> ^tei B^erbaek 1,181.
971.
1209 ün. 18. Cobleoeer ZoUtwaf. 1209 id. joi. (Uikh. 2,990 vn, 943.)
979.
1909 tun. $0. König Otto IT. iiimnU das Klustei' Komer^dorf in sem«!
Schutz und verleiht ihm Zolifreiheit an den ReichszoJlen am Rhein «nd
Main, namentlich bei Kaiserswerth. Apud Spiram prid. kal. jul. ind.
12. 1909 a. regn. 11. (Urkb. 2^ ura 248.)
Böhmer, Reg, Imp, 8, 46. CMr, CfUnOer, Ood. iipL 2^94.
978.
1909 aillf. 22. Das Domkapitel von Cöh\ verwandelt die von dem Obc-
dicntiarius /,u Remagen aus seiner Stelle „Del am f jährlicli nn ilic Dom-
herren zu liefernde Weinrentc in eine (rcldrente und incorporiit dieser
Stelle die Obcdienz vom St. Walburgenberg. 1209 octava assumpt. b.
Virginia. (Urkb. 2,283 nro. 244.)
914.
1989. Pfalzgraf H(einrich) bei Rhein nimmt das Kloster Himmerode, Dft-
mentlich dessen Hof zu Miesenheim in eeinen Schutz und befreit es vom
Zoll bei Thuron, wie auch die Bauern zu Miesenheim von der ihm jäbr>
lieh schuldigen Abgabe. 1209 ind. 12. (Urkb. 2,284 nro. 245.)
Gedr. Heesivs, Manip. Htmerod. 8. ÖO, Acta PaUu, ß^ßlS, — We-
gen ind. 12 vor aept, 24 faüend,
978.
1898 MiL 8. £»biwifao£ Johann von Trier bMUigt eben Taonlivertrag
Bwiaehen dem St Simeonsatift jm Trier «nd der Abtei Reamdorf, wo-
naeh Eratertf seinen Hof ni Gladbaoh gieb4 und dafür gcoannle Wein-
berge an Mosehvdss erhält, dieselbe aber g^;en einen Jahnons ron 6
Mark der Abtei Bomersdoif in Erbpacht verl^t. Conüoentie 8 id. oet
1209. ind. 13, pont. Innocentii III. a. 13 (ikhtiger 19), impeiMite Ot>
tone a. imp. 1. (Urkb. 2,285 nro. 248«)
uiyiii^ed by Google
Oonm, JUgetten 8, 29, — J}m nach Arnold von Lübeck Erx(>i»6iwf
Jchamn an Otto'» Row^ahH AMtkeä, nalm und OOo'a Kai$erJa-mmg
' ewizchen dein Sonntag vor wtd Sonntag nach Micha^ (*^- 27 ymd
' oct. 4) sch trankt, 80 l&fst (fhiffes Datum wohl eher auf den np^. 27 alt
den Tag der KaUerkrönumj schlieasen. — Der Tauachli§ftirQ§\Mikßi mit
demeWen Zeugen und JMt, 1209 bei Uonth, X,647,
itü (MC. 19. Gftf Geriuuft von Ahr Tmchtet auf dte usnrpirte Diugvog-
■ tri Uber Kkwter LtMby nadulem er mit aiideni Leheagfitern evtMlill-
digt wwdtgL ' Aete «pnd Laomti et eonsamiiwte epnd AndemacuBi in-
fi« ambitaiii eodeite S. Marie ^ Thomaa bei Andnnadi) 1209» 18
kfl. Jan ;na 12 (lege 13) a. imp. Otto«, t (Ofkiju Stßd$,m^ MO
• ; ' ; Gedr. Wegd^, Klo^ f^Jf^
1209 (dec. 15). Erzblschof Theoderich von Cölu bciukuiulet die vorherge-
hende Verzichtlcistung dos Graiea Gerhart von ALi. 1209 in^. 13»
imp. Otton. IV. a. 1, pont. nri. a, 1. (Urkb. 2^88 nro. 248.)
O0dt» Wegeier, KL Laa^ . 2J6, — . Wtgw dtrMm Ztugen «te
forÄer und wegen pont. M'udf^' «. üW^M«^ «WS^
1209. l>cr trif^r. Archidiakon Theodcii*^!! hf»sf?ltis^ des Abt«? Orrhart von
'"'•'Prlhn Sohl riku'is- der Kirrhi^n zu iiomrnej slielru und Merink au das
• ^ Isonnenklosier von iSiederprüm. 1209. (ürkb, 2^290 nro. 24^,).
UM. Das Sitft SU Ktäunwmfk benkoodM» daai ee lern 8t Simeone-
•tift sa Trier, der St Creorgenkirohe und dem Ffurrer su HOiimiigeii
in Gemeinschaft zugehörigen Weinzehnten in Brohler Gemarkung gjB:
gen 6 köln. SoUden Jahraina vererbpaohM babe. 1209. (Urkb. 2»
^ aco. 260.)
980.
. Erzbischof Johann von Trier beallltigt einen Vagleioh swiaebea dem
Stift m Utrecht und den Gebrüdern von Hammerstein und von Rübe-
nach wegen Ausubong des PatronatareohtB za Engera. 1209. (Urkb*
' 2,291 nro. 251.)
Qoerz, ßegeUen 8, 29. Qedr, Günther, Cod. dipL 2ßl,
•'l
981.
1209. Dersf'Ibe beurkunde^ tiabt» der edle Manu öiuiou von Ktteringen aiit
« seine UAgerechte Ansprüche an das Kloster Lonnich wegen des Zehn-
ten im Kloaterbering veniehtet habe. 1209. (Urkbi. 94^2 aio. 252.)
Qo9rM, Regetten 8. 397.
Digitized by Google
9M.
^llfS^ltil. * Dar 'l^rtibet Gerhart von St. Simeon zu Trier bestätigt ein
von 97 Mu^ ISHbersi welches der Custos ^ crner seiner
' £iMie wat V«jS«r dte Fostte Pauli Itoefarang Tetayeht bat, und beur-
'iMDldtt» diM o^ äiese . Summe zam A-tolcauf von Weinber^a i« Leh-
men mid Graach Wwtoda liabe. Ohäe t>ai \Üi^^, nn». 253.)
Da im Bnbift^f JrfM.im Trier die Prohtiei m 8t. Simeim
^ inne hatte imd ßei^hart €ra{ seit IJjSl Of^tmtdem JWW.;<fnii#|f
- ' ^lOmnd, soJmn ä^ fkOifs Warneir' von lff^^l81 ified jdmem Na/A-
fotger erst UIO genannf' wiri,. il7S~~W9 f^igisnfmm^
688
"im~l«09. Herr Livez^lz bei Öt. Jakpb (zu Trier) iiiacLt eine Verthei-
lung seines Vernjo^';ens zwischen seiner Frau, dA er mit derselben keine
Kinder liat, und seinen ( reschwifltWö. Ohne Dat. (Urkb. 2,21)4 nro. 254.)
Der in der , Urkunde ye7iannte (Mstoa Warner von 8t. 8inmon kömmt
; Ut4-USl und dann erU 1210 Johann uU Custpa vor, daher 1174-^
iim-Vm. Dat Stift St. Shnedn zu TrI6r Vtrf^rdbt dem Theoderich,
tarier. Domherrn und Kaplan von Luxemburg, für seine Resignation auf
die Kirche zu Mosbach eine lebttialüngiiche Jahrrente von 2 Pfand trier.
^ ^ Denaren. Ohne Dat. (Urkb. ?,295 nro. 255.) , ;
Gedr. Honth. 1,616 zu c. im utid Honsel, ürh^ der Ähtm Eber-
back 1,84 zu llSö. Prvhst Oer^art erscheint 11^^-^1212 in ungerti Ur-
kunden. Der Dechant Peter 11S7~1W'J sein \ .rgänger 1179 zuletzt
und sein Nachfolger 1210 zuerst. Der Ktilaer Wecelo und Schulmeister
„ Erbefyo 1161 i daJier 1180-t*J209 angemmmen.
r ■ ' f ^ , 1 . i -f ■ • . ' •' 1 i
ttBO-rllflH».. Pi)^ St l^nMamiiift/ffi Tiiir. bvtrlimidiii das w ikv Stite-
herm Ingebnind bei UebcHmahm« der Kifdie von Mflnbaeli giwarhm
Gelöbniss wegen Erhaltung dest iHi^henTermögens. Ohne Dat (ürkh.
2,296 nro. 256.)
Qcdr. Rossel, Urkunden},, der Abtei Eherback 183 zu 1IS5. — We-
' fjen de» Dechants P^feterJ den Zettrt^m der 'vorhergehenden Urkunde
angenomfnen, nach wddher sie amik wegen des Infydte iiMmUdbar m
setzen ist,
•86.-
12M apr. 12. Enblaehof Johann von Trier aehenkt der Abtei Snjn adnn
• ^ IMto- Mf die NcrtftlMMi der tMole 'das KXMm imA'dm Btikn f*im
Sain) bei 0inMMh/ 'SiMmÜrg nnd AimmH IVIO jM. id. apr.
(Uriih. 9,S97 MO; B57<)
Oeer», Regeeten 8, 29. • ' '
uiyiii^ed by Google
7«|.
in» IHK t, • QiA lY^.^\m^ ^ ClillUnirih iwHiclw Am BLl
Qmm^ m/if^ Ava |1M lloiMmM» w«UMb fiblM
neu W m QU^ilMi gugm Wcjv^eK««'«! Mwatweiia giik; Apod
Laudam 6 non. maj. ind. 13. (Urkb. 3)297 nio. S58*)
Biihmer, Beg. Imp. 8.63. « '
t , I ', I '
12t0 sep(. Ei-zbiscLof Johann, von Trier besfötigt Wiihel
" BrbautiQg und FuxMiätioÄ der Kapelle bei dem Nonn^nkloft^r i^if dem
öb^w^rtli Opblens. 'ConfluontU^ 1210 Ind. 1$. nanp s^tembr.
(Urkb. 2,V8 nro. 259.)
Qoen, Begesten 8. 29. Geär.^OUnthr, Cod,^ifl. 2J99, we$^
' QuA 8. 109 die Urh^ Uber die Einweikumg JMH aujn, &^9ttki wnd
daher ttatt obigem Jahr 1210 das Jahr 1211 sept. eher anMUnehmen
wäre, «ndem es in der Urkunde hti$8t: «jvom (capeHam) in ejus etm-
. ^eratwii^ dotoffit.''^ Auch ßeht. bia mQ ^ 2i difif Iif^i^tio^Jk^ ;
9» •
1819^. Derselbe beuikundct die Verzichtleistung des (Irafcn Gerhart von
Ahr auf die Dingvogtei des Klostora Laach. 12 iad. 13, inip. Utton.
IV. a. 1, pont. nr. a. '31 (lege ). (Urkb. 2^-^00 nro.
Goerz, Hegesten S'. 29^ Gedr. Günther^ Cod. dij^. 2ß6. Wegen
ind. 13 vor sept. 24 fcdUnd.
990:
»if'f. 8. Derselbe bestätigt den Vergleich f^r-r \hip\ Rnmnr-'fbff rnft ^
Im Ii tm von Isenburg aU Vögten i]m lioii»' Gladbach. UonÜueütio 8 id«
. ocL 1210. (Urkb. 2,302 nro. 261.) .! i-cnnif-n.:! y< nU n-s
,| , ,||M . ." . . •.-r- •. . .j''d'--l Üli. li»wl SrN tl-j!(nl'-iX
1919. Derselbe bestätigt die Sentenz der Gcnera]|gpi|4e,t vrdohe dem Stift
zu Card^ ifi dem Walde und der Gemarkung von Trei» gl^lclai|(Be-
bolzi^oi^r nfMi\ ^ifi^Ü^rechte zuerkennt wie den dortigen GiiitrlbMni«
In facic generalis synodo 1210. (Urkb. 2,d0d nro. 262.)
Goerz, Begeeten 8. 29. -^«t?
imi Denelb^ beatttigC dei D^knten ClfiBgor su Bl^flateiiikiiUfi^ Oäbft-
tiim ffber deb Z^lüHen zu Nitn^o'm vnad düif B^tinj^fl^^l^' im
WaKte^Caune*. 1210: (Ütkb. 2^' nrö, ^'
• ■ • Ooert, Begi^'8. 29. ■ ' ' • '- ' . ' " •'"/i"--'
99S. . . I ■ ■ ri .(i,- 1 ,f '.'.-.{*
1210. Der Abt Gcihart von i'rüm schenkt dem Nonnenklotter Niedeifiram
seine Bannöfen. 1210 regnaate cege OttM*«. (Mb. 2|^ Mb. 264.)
Digitized by Google
dmetweUtoWmmA&än m «der Pfarrei Dkgrd<irf gegen die „KindMe« ei-
niger Levto ?iKBaMht (Mbü. 1210. (Uikb. uro. M.)
(SMC XII.— liK19.) Der Abt Qodfirid w Echternach iteUt neh ek BOrge
(tir die von Heeelo von finge wegen tOdttieher Verwundung eines el^ ,
teilicheü Müllers, an denselben und dessen Frau lebenslänglich als oom-
pontio zu liefernde Fruchtrente. Ohne Dat. (Urkb. 2,306 nro. 266.)
Z%i Echternach waren im 12. Jahrhundert zwei Aehte Oodfrid. Ood-
frid I. er^rJtrint 1142 und starb nach Broioer, Metrap. 1,530 im .Jahr
1166. Oodfrid Tl. wird 1184 — 1193 in Urkunden ge^uumt und starb
nach ßrower 1210. Sei» Nach/olger kömmt 1211 vor*
«M.
1187—1210. Der Abt Godfrid von St. Eucharius (St Mattheis) zu Trier
bemkundety dess Radulf von Castei jeinen von der Abtei in Lehen ge-
habten Wdnbog mit sdoem Goaeeiis dem Kloeter YiUem geNheakt
nnd dagegen einen endern em. Teofbom von gleiebem Werth ze Le-
hen gemacht habe. Ohne Dat (Urbk. 2^ nxo. 267.)
Abt Qodfrid ermAewi w dm Z7rXwiMfeii Wl-^mO; $em Vor^än-
ger 1186 Mvm UttUnmal und mwi Na^^dffer 1211 mm enUmmaL
997.
11^0^1210. Urkunde, dass der Kellner Weselo von St Simeon zn Trier
für seine beiden Schenkungen unter den Aebten Johann und Godfnd
an das St. Kur-liariuskloster (St. ^rattliels) daselbst in d^en Fraterni-
tät aufgononiinei] und ihm vom Kloster genannte Fruchtrenten aus den»
Zehnten zu Kiul auf Lebenszeit angewiesen worden seien. Ohne Dat
(Urkb. 2,336 Nachtr. 5 zu 1190 1212.)
Der Kellner Wezelo von St. Simeon ermheinf in nnsern Urkunden
1181, 1186, 1212. — Abt Johann von St, Mathcia ist zwischen 1187
• V0id 1190 vmd dessen Nachfolger Oodfrid zwischen 1190^1210 zu setzen,
998.
(1199--1{I10.) Urkunde» daae der Kellner Weeeb vom St Simeonaal^ m
Tzi^^dem St EiMkarinakloeler (St. Mattfaßia) sn einem Anntrenariwi
einen Weinberg daaelbat gegeben nn^ daa Kioater dagegen ihmS Schef-
* fei Getreide nnd 1 Fpder Wein jährlich, ae lange er lebe, m gebeD
Tttquoehen habe, und daaa Weeelo auch die 20 Mark, welche daraclbn
■um Ankauf eines kostbaren Allodium (Kleinods?) dem Kloster vor-
gestreckt, auch geschenkt habe^ Ohne Dat (Urkb. 2,887 Kaehtr. 6
: SB 1181—1212.)
Wtgm der v&rhergehmdm Urkunde kieriier feseU*,
uiyiii^ed by Google
lltS-«i]ll*k nCitttiStfdMC JbhMb vQtt Trieft Jitoi^ dMi .Mia ^Ottreaer,
Walther von Pofiehe und de«|je»n Gemahlin Kathüde-die dem St. £u-
chariuakloeter (St. Matthaa) sQ^IVfrr geachenkten Besitzungen t»rnilich
tflSei^t»eh und v^n (Sita QmttH3u AV^obatV) und d(« HälfU^li^r W^-
'^' i^i^ vom^^Tkfißi^i ti !cb«n^f»ogi««h«f N«tshifiMI^ «Vbah4n faa-
"'♦••tfen. OÄde ÖAt. Urkb 2,307 »irtj. ^.)'
6W2, Iiei^»t^i S. 31. Dofmk^iant WilAf^ wa^mHu anf
* .»\ \
Ullfi—l^lO. iieiAridi UitUküti Tertoaeht;,t«r xaelMi KraMu«« d^- St.
. ^tiaaMcikiiNdM «t C«ihl«u\ 16 ^^Id«. Dittwwk.MMtijl a«».4llMMii Wein-
herge daselbit su seinem Aniuvenariiim. Öhnft.Qalk (Urfchi .2^908
nro. 269.)
1h ^dm ürhmdm «nchemi äer Vusto» Otrlaek vimßt» Caiti>r 1196 —
• - IWl [ ■!
tt98— 1210. Kisbiw-bof Johaon von Trier incorporirt 4em St. fioehariiia-
kloater (St. Mattheia) an Trier <Ue.v<yr dessen Tkore gelegene St Me«
dart*B*Kirehe. Ohne Dat (Ürkb.' 2,809 nro. 270.)
'Ahi'-vMiiL'JS»fd^fH^ \lpl-jmj, ^«itf CWi^,;1HmiI>^ 1200
vnd sein Vorgänger xtiVdzt tl9t),^heiltilriild&n 4eii ^ektätiiti. Üöfianm
wird auch der DornoaaUor Johann f^nannt, welcher noch 1210 w*rkiHnml
. wad ,in dieMem Jahr, einen . Narh/otget: nrkieU,
ßi^—IflO^. i!)cf Dot»iJ)iob8t tJhd .\tehiülakou Conrad ron Trier m^i seine
'Syiiödalgcbfätii4tt; W'tftti 'väiilknfbi^tiiibf Jii4iaim''^ri IVlk Ifem St. Ba-
ehaHMtio&ti^ j^i '^lirftbteik) irieörjNunrten I^M^^ieii 'MeA^tein, liamp«-
den, Pellink und Oritlenaeh anf § Soliden fert lind «Ütttht dttt-Besetauag
dieser Pfaneien mit Vikaren. .4M||e Dat. (Urkb. 2,809 nro. 271.)
11«.! i^m''9f^ ^^rnf^v^ flw*«?» p^öwiA? fmt zw!-
1190^-^2,,,,i-^. J0» Domp^^ 1200' in den
r künden , eutn ersteftmal und sein Vorgänger nudolf 1107 zum letzten-
maL.Pfr Abt i^od/rid von StK Eucharius 1191—1210, Auch foird noch
JokoMte» aU Domoantor gmamU, daher liyS-^1210 .OM^t^ommm.
Utt^— mi^, /DjM», KIpaflff.Ä/Mariac cd niartjrfss pn ^Tri^r vererbpacbtet 2
I / ^\ffkci; qu Co;^4jr9 .4^ 3ltter Hfai^icb (aucli Hunold genannt) ge-
^ g^ ä Scj^effe^ Ojetif^c Jährlich/, ÖJme bat. (Üriik 2,310 nro. 272.)
\ . 'A^ f«* qonrad, Üi^proBnt seit
49a
Digitized by Google
^78 Rflsttton 'Si^}im^^,
ISOO, »ein Vorgänger 1W7 manieiStetmal, Jchemmi, Ihm9anga'^ii92-~
i.A ."' Ii:-. « K. it ...t . ' V Ii • .* M I
1004.
ISOH-ISIO. ürair Ueinndi v«o ZweibrUd^en, Albert, TroUt tod »t. Pm-
^.A .,lin Bu Trier, Grai' Simon (J[II.)> von Saarbrücken ynd 466sen Mutlor
Luckar<]f> schenken dem iiospitol <)c8 Klosters Wadgawf^ id^,^|itser-
'ber^ Uaselbal. lOhne DaL .(Urkb. 2,3li> uro. 279.) .
Gedr. Kfe^ier, Geftrh. dei^ Ardeu'K-GeitcML. 2^i()7.^ — Lukard^ war
dif Gemnldiu den ürajen Sii/io?/ II. rort SaarhrUrketi , wel^h^ (nach
Ko(Un&i\ Gesell, des Xa^sauSfiai-hr. Lond(\-< 1,79} rnr l'JitS .^tarb. Der
**'• Prubst Albert ' rm ' St . Paulin erscheint 1210 m tlen Urkunden zxnn ieta-
' ' ' ienmal "und nein Naehjuhgir^l^hioikrUQi 1210 zum erstmnmli daher liäJÖ-^
-1240 ongeHMoiim.'** • , tv ..:••./..<*' ;
1003.
Erzbiacliof Johann voijL Trier ineorporirt dem JioHpital Nonnen-
klosters lIonTum zu Trier die Kirche zu Uemmiiigestal. 12iU. (ürkb.
2,311 uro. L>78.)
Goerr., liegesteit ü, Ä'/. — Hter wird zum ernUnmal Vu/ho ois Dom-
eantor genannt.' ' ' ■• ' "• ^ • ! ♦•{Vi ' .t
1211 {fd. 18). D^r Ä.bt B.<araiöiomii|ip) toj^ Eqht^rQfush^.yerptchlel dneni
. • \ gevisaen \Val^r auf hcht J.ihr^ tod ßL- Luk^bi|; f^n ^i^e Ullbte bei
1211. Ercbiscliof Johann von Trier besüitigt den Vertrag, wonacli der Kit-
ter Friedrich \ »n dor Brücke tliH (Tenehniigung seine» Leheosherrn^
, ; , des Gi atrn vou \ cJUt.a/. , uüd , seiner \ crwandteii die Uut^fi^^recbtig-
i,.-, keit im iluf? riiiw^g. fiir.'^O tncr. Ptund deni D^mprohst Conrad von
, Tn'ei^ vorpfHpdet. J^U pqnL J?3,i (JJ^-^^^,, 2,3^12 ni^o. 275.)
. IV'- .ff f • : -1008. '
1211' Derselbe sclienl^t Arm Kloster Himmcrode zum Hmi eines Wohnhau-
se« in dessen W ei njierg ni) ^lon^nim fonleni" bei Trier die Ruinen dea
' "Catoldskellor (röm. Ainpiiitlicaters). 1L>1 1 (IVkb. f>,3l3 nro. 276.)
Goerz f lieqesten iS. 2U. Gedi\ tiiuticer, Ann, Trev. 2,110; hieraus
Hmia. 1,640." " ' •
ii^H.- ; tr^icun^^ 'tiiA '^e'BMtirtf^qng 'xma-'At6mm^ m^yMUtkumi^
''dier yerstorbeneblda'voh VeMenz dureh ihren Oeiiialil Peter lldb Ael-
tern an da« Nonbenklosfer St. Thomas an d^r Kyll, beMmitf io ei-
' nem HaiiB^ miÜ Ho&aithe su THer. 1211. (D^kb. 2,914 nm. 377.)
Digitized by Google
•
lOlQ,
ttecbt «ot den was^erlauf zu aasa und acn MUtuenw^ naob, dei^ in-
Wergicidi& mit Walter von Liersberg; anerl^Doll^tabeii;'
1^11. (Urkb. 2,31j5 ;iro. 278j ^ ^ , ^ / fVM
M ; mt * !
1212 ftk. 6. SeDtenz der von dem Pabete ernannten Richter in doin Streite
des 8t. Martinsklosters zu CöIil mit der Marienkirche zu Aachen we-
rfen des Zcluiten von des Klosters Hof zu W inningen, wouucii die Kir-
' ebb 'zu Aachen jkilirlich' 2 Ftider Wein statt der bish^ri^ 9 Otim^ml
dkxk 'WeiAbefgeiB 'ttaä dtoti Z4lmt«n ^«biriMr 'iroft dal' A^kttta^«^
wton dieialbM' m MTdiiberge nmgerodM ^ilMair) «rbaHttl mAI. Apud
S. Petnim in Coloni« S id. febr. 1212. (Urkb. 2,816 moi i^.j-
Oedr Qwee, Cod, AquenB. 1^. Eimeii, QuOUh mw (SM. der
aU/dl^Kstn 2,44 mh 12iS, iluieft^^^denJakre9t9eeh9d tmf dm 2S, März
'.'.\ r'.-% •«■.Im.. » ••; ''"'^jjiJ ' . • «M'i»
Iiis ayr. 18. kiiMr OttolV. nimmt die ^dimsM^ 3^:ger<4«r.Ste^
, Trier <ipit ihren fachen in a^nen ui^ä des Bmchs Behüte' und '^renpribht
ihnen, weder mit dem Pabfit noi^b jspnst Jemand^ eine Abkunft su tref»
fen, ohne sie miteinzuschlieiBen. Apud Hagenavi 1212» 14 kaL maj.
(ürkb. 2,317 nro. 281.)
Bshfm, J^e9' fmp. 8. Ö!J. ßifchr^ ifyl^iqmhBff Ann. Trto. S. 281-^
232; hieraus Honth. 1,6ÖV. Browei', Ann, Ti'eK>y,2jlllp {/ünig, - Ueichs-
arohiü^ lßtSilti, Soheidr Or, Qud^ tßnmtUah Moi^ mk ind, 16.
m
Iftt Apr. 1.8,, P^r^!!>^ nimmt ßw iütter ui^d Bttvger, deri St^ fTrifif^lip
. seinen ScfiutB iind sein ufh&rm Gm/aL Apad, äifgjen^u, ff 1uil, mai.
ind. 14. (lege 16). (Ürkb. 2,317 piro. ^i.) I , -
4 Bdh$ner., lieg. Imp, S. 69,. Gecby Kyriandcr , Anä^ Tr^, ä, 231,
^ Broi^\.Ajm.^Tf^,ßM'^^. Ch0„3^11^ T
yyy \ • ... 11114:.^ • .^
12lf. ErsbiM^hor Jobann von 'frier Übertragt dem Probste des GoUegiatstifb
lu Pfaliel die Pfurrek'lttel und bestimmt die Einkünfte des
dortigen Vikar»^^ 1218 ^paet 1b ind. 1*5 üotKm 9, (Uricb/i,3fd^.Mtt)
Im.
1212. Deraelbe bestätigt dem Nonn^Ukloeter Si Thomas an der Kyll die
. , . .iiam^djch Au^efthrteiii .^evtai^iigen. 1212^ indt .15 epact- J|| cc^^jr.
7. (Ürkb. 2,319 nrp/.28ix / . - , j . . .
CherM, Regetten 8. 29, — Wegen i^^ncyr. j naok feh\^ feümd.
Digitized by Google
780 S««t*aKi«.'i««-ljfllL
iMil ..
(1tl|.) pM Si. ßacfaiariuftkljukWr su Tn^ (St ^UiUhtkj] jkkimi die.^a
A^eleid, welche jdemKlcyfter drei ^lüer si4'l*ne^^,Toi4>e1iafilich Ukw^
lüogiicber KatzDieBBtmg an xw<9eii/ 'geBcheiikt hat, in seine ^nterniBlt
§x£ Ohne Dat. (Vvkb,"%32b nro. 285.) ,
Da Abi Jakob bereits l'Jl'2 in folgender Urkunde utUer den Ztugtn
als Abt von ISt. Mattheis vorkomtid and «em Vorgäftffer noch 1211 , »o
itt düte Urkunde, uwin <r moek' kdm tlUotm erwehäati 9mrkätffMBC I '' i
. > / , . .' . 7 ■ ' • • ....... '
tttt» KnshiKchof Joii«uui voai rricr »rhenkt seinen i rHlht>tmci£ter Erpho zn
Triei* ein Hau» da.selbj»t, vorbehaitlirh eines Jaiiiiniscf» von 6 Denaren
an die LiebfrAuenkK^i^ (tabeu Uei^t Dt^m- 12 V4 po^ a. J'ii. (Urkh.
^,a81 m'o. 286.) . fj' I t... I ;• : ■ M -
Iflt. Derselbe schenkt dem CoIlegiats>tift zn Cardcn ein Haus daaelbat so
einer Curie mit Vorbehalt einer Hecbeirgie^ fiir die Kfsbii^lidfe «tfvjn*
[ ' 1212. (ürkb. 2,321 nro. 2S7.) ;
GoerZf Regeßten 8. 29. Gedr. Meyer, und £rJtard, Zeäechn für
Qee<^ ,wtd Merthunuk^nde läth ' ' ; ' ' '
tilt' Derselbe inkorponrt dem Capitel su Garden die Kirche xu Maspret.
i212. (ürkb. 2^22 »Wfe'i88.) ^ • '
162«
1120— 1212- Desselben V^rtra^ mi^ Gerladi von i«enburg, woiiacli'L^ficte-
rer seine beiden Burgen und sonatigon Boi^itzungcn bei Covern su trie-
nschen Lehen macht Ohne Dat. (ürkb. 2,323 nro. 289 )
Goerz, lUgesten S. 30, Gedr. Hmth, f,628 zu c. 11.05 atun Kyrian-
dfr, An/i. Trei\ S. 16^. i^Fiscltfr) Gf'Hrhlfrhtsregiiter der Häuter Itenr
bürg dx. 2^. Gesta Trev, ed, WuHenbach 1^&.
tli0— Ittl^ DmtiM abfliili%l i^am IhaifffM da» 4hnIi ^ Tod eci-
M» MiahierkkB Jitkab« adei^ PatrojMtmlii um OdilMitog. Ohne
Dat. (Urkb. 2,324 uro. 290l}
Ooen»,Beffuten8,30, Gedr, /Sentker, Vod.d^l,^mi]89'liS0.
1022.
UtO— 1212. Derselbe bestätigt dem St. Sinieoiiastift «i Trier den £oU an
Gobiens. Ohne Dat (ürkb. 2,d2& uro. 221.)
Oaer», Megeeten 8, 30,
uiyiii^ed by Google
. • ^ • < ' ' , -1018. ' ' ' ' • . - V
IHK) — 1112. Eizbischuf Juhaiin von Trier licsliniint in der Gcneralsynode,
dass das Nonnenkloster Honctjm wi Trier kuiilti^ statt uiitci dem Abt
\;</u Spiiiigie|i-8bac^) utitei- der unmitlelbafen V^rwÄljt^ngjf^er Jäjf*bi»fl|<jfe
»t^^n ^^qllj x^^}t jjeECn I beiderseitige Vf^hMliniss«, mnd bflet^tjgt dem
f KioBtei|,4i« iii,jde8|»e^ üeriiig gelegene l^nulskipclie. , Qhne Dat.
. . (ürlfb. ^,336 iirü.'29i) ,
Ooer», RegeHen 8^ SQ* ^ ;
>112. Der Hci-zQg H. (einrieb) von Limburg, Miurkgjfff yon Arloi»,
schreibt dorn Erzblscbof J.(oliann) von Trier, dass er dem, was der
- Er*i>i8ci>of über die 8t. Marttnskirche von Berg, (ki gn Fatronat ;€r von
ihm zu Leben und Wilhelm von Hclfenstcin zu Attcrlelicn habe, be-
stimmeo weide, sciue Zustimmung geb^. .Ohne Da^. i\(yrkb.^ 2,32ö
U^t-rint. ISb^^?. pehm]|»t er 4eqi, Wilbelm tod Hel^i»t#* Qbne JQjiKft.
^ (ürkb. 2,8;j8 SNÖ . 1/ * .
• ' ' 1026. • » •
1208— 1212- Erzbisehof Johann von Trier lewillig-t den S<'hnen den V'ogts
Cuno von ('ublcnz, welche ^rini.sterialc der A1>tcf St. Maxiniin nind,
dieselben Keehte und Freiheiten, namentlich du lUtle- und Ali^'aben-
. fr eihat im Erzstift, wie sie die ef7;s,tifU8cbe|»^ Miniät.eriaie goaiess^/ (•^iyx;
' l)at. (ürkb. 2.538 nro. 295.) ' ' " ' *
(rotrz, Uegesten SO. — Des Abta AnAeUn von St. Moj-inUn For-
f^änger BarthoLumäun nacJteinl m dtu Urkunden 1'202 xum ht-ienmaly
, dahtf l'J03-^J212 jul^ 15 zum Tode de$ ßrzbufchofs Joluimi angcmm
meM, — Kindlintjet, Qeaeh^^der de^Uchen Hörigkeit S* Sot Ant^k tt er-
wähnt dveter Urkunde, ohne eie mäztaheäen.
/:.*}\
1027.
i2U— 1211- Dersolb« 8prich.t das Si-^uoeousstitt eu Trier, in dessen Streite
< mi$ deyn. iGrü^ Ct^tel w.egeo der Güter zu Gr«icb, B^kwteli
Cug. Lieser und Kesten ^ in der Vogtei des Grafen, nach ' v<Mherigcr
Untersuchung, von der Entn'clitung von Abgaben aus diesen Gütern
an denselben frei. Ohne Dat. lÜrkb. 2,.'^29 nru. 296.)
fförrr, Htp^^ten S. .SV. (redr. Bunth. IMof Oalha rhr int. 13064.
- r. ^ / Hiüer den Zevtjrn ij(-,uumt&n Pt*«hitte8 Theväerieh pon 8t, Panlin
Vortjänger AWert erscheint znlfi^f^J21(K
I
(nft.) T^tantnlr dei KnlwichMr Johftiifi von Trier if. D.: {Vrkh: 2^di*
nro. W.) i
uiyi
ii^ed by Google
789 BigMtaii If ro> Mm^im>
Qo€r», 8, 31, Q€lh'.,mnher, Vod. dipL 9,109. BlatUm,
9taL r»n'- h^O^ T . » ' .r. I • M •VI!
- V ■ low. ■ • —
1194 sari. 13. Der >föiir1i Franko schenkt dem Marien kiostcr zu Auder-
n;uh (St. Thomas) oiiu a WeinbiTg hei Dodendorf zu be.stimniten kirch-
liche« Zwecken. Ohne Dat. (LTrkb. 2,338 Nachtr. 9 zu U94-öHec. 13.)
Der Abt Wntviei' >'on Spt'itujierAtach erscheint in den Ürhundeti
1196— 12 10; Vorgänger 1193 zum lÜMtenmtd.
im. *
tldt— sare. lÄ. Ver^Wth" des (\ipitels vom St. Sinieoiisstift zo Trier mit
dem Vogt Adolbert von Nalbach Uber des Vogts nüd des stifdschen
Meiers Rechte zu Nalbach. Ohne Dat. (Urkb. 2,334 N««hCr. 2 so
1192- 1200.) • '
t Donidechmit Wilhrhn aml die (jt nannten Archidiakone erscheinen
urkumllieh »eil 1192 und Erttertr nach Brower, Metrop, 1,1Ö0 noch 1223,
S«fi Das Domkapitel voi^ Tri^ boaricmidet »nf Ersädien^.Aep
kauf von Gütern su Noviant und Blaring seitens" der' &ixdie toh Lau-
tem an das Kloster de Clauetfo i(piinnierode). Ohne Dat. (Urkb. 8,
,336 Naditr..3 au p, 1200.) , ^ . . , .*.r ^ ,
Dir, Schylthfi^ Herbwd iöww* t« f (TrAniMif wm 1219 vpr,
1032. ■ ' • V
SiflS. XHI. Der Kheingraf Werner notlficirt dem Conrad von Abbenheim.
seinem Zöllner zu Geisenheim, die dem Kloster liimmcrod ertbeilte ZoU-
' froiheif dtselbst. Ohne Dat. (Urkb. 2,337 Nachtr. 7.)
liei Hodmann, Rheinyauische Alterthiimer S. 585—587 werden ei-
nige Urkunden ron IJll — 1260 über diesen Zoll zu Gei»enheim mit^
theät, worin ein liheiiigraf Werner genannt int. / '
ms.
Sarc. IIP. Theoderich von Kerpen beurkundet, daas das Lehen, welch«
WineAiar von Mandinchetd vbii fhin' bat', nach (Jessen Tode dessen
WTtSve Hildeifird auf 'lJebettsBtelt erhalten BÖlt, Obhfe Dat. (ÜAb. 2,
33« Niditr, 4 wi c. l2(X>.) ' - i '
, . 10S4. 1
^.t' XHI. Urkuiidt' über eition WLiaUrgc-lÄUijt^h au Kesten awieehen den
' • ( |vli>^tera Machern und Himraerode. Ohne Dat.- {UAK S^- Hadilr. 8,)
^ 1035
Itn Jil. •. Da« St Simeonwtift zu Trier vererbpachtet ein Feld zu Münster
an «eht genannte Lieute. 1065 (lege 123^) i» oqtaTa Petri et ^«»U.
(Urkb. 1,398 nro. 342 au 1065.) :
uiyiii^ed by Google
Regesten Nio. t08<L 78S
.11 ilol . ungtUfShMühe MXXXXKV. üt ofenbrn- «db» SöktmO^^MS' fttr
MCCXXXV, m wMe9 Jahr 12S6 <itf<^ Horner, Metrop. l,m
1036. ' -
mr/- l^abst .liiliann XXJI. beaiiftrngt den Erabischof von Trier mit
n-, licr ] ukoi'|tomti<«) der Pt>irrPH>n Kchteriiach and Cniv an »Ii« i\bli>i Kcb-
ternarh. Avinioni 1 id, marU pont. a. 13.- (Urkh. 1^21)2 nrr». i68 zu
927 un%. a)
. Pahm JohuMH XXll, wurdf' zu Lijon J.iUi autj. 7 gewählt imd atpt.
ö gtkront; daher IS'JH dajf n. ptmt. h'i. Kr rendirte zv AvigHo^.
-=^=.=.=.-.11
Aybaug.
' 1. -1 - -
jSlCC. \UI. Kurze, auf die Urkunde nro. 3 des erstin liundefi de-^ Utkun-
denbueh» gegründete (Te^obiclus-KrzUhlung übe» Um- Lutslfbung der Ab- •
..tei St. Maximio bei Trier. (Urkb. 1,1 nro. 2.) • > ' - « ' '
CM*. (Jyidm, €od, dipl. 3,1018, ' ■ * > ■
2.
Site XUI. Verzeiohnias der von dem Erzbischof Johann von Trier wäiirend
. : Miner Bag:i«niiig (U90-l-1^|2) fdr da» ¥.h^\ii geinaciiten Erw^Vungfi»
. : nn Burgen und acmi^^igen Otttern, iii|d deren Lehensvergahmigf-y' o. D.
(Ürkb. 2,332 nro. 298.) ■ :
Kinp ähnliche, aber weit mt^f' ehrlichere Aufzn'hlv ng »einer Lfircr-
hungen Ufata Trev. ed. Wi/ttcnljtuh 1,'J9S — 311 und Marlene, (\Al.
■ €m*pl. 4,141 d'c. ttr. — Üie»e» Verzei<'hni.sn nrhlieivt »ich iv devt IM-
duineum unmittelbar un nro: 166 des 2. liandei des Mittelrh. Vrkvn-
deiUmcht und bilden daselbat bettle ein zusammenhängende» Ganze»
Mt: '^Nmii<A^''^''mh{h Qtod 'ÜinkofUs ßiw klrater« Prttm» auV' einem
alten Baebe dea Klosters von 89S copirt , Itominentfrt ^and gtoasirt von
0.(äsariufl), Exabt des Klostei's und deir Zeit MSneh Un t'eterathal
(Heisterbach) 1222 (Urkb. 1,142 nro. 186.)
Oedr. Leibnitz, (WUrt, ^2,409; hieran» HotUh. 1,661 nt 1222 und
Maetr, ßandam, Chtwierlnm^'l^SSS:
4.
Sacc. Ul. Verzeicbniss der dem tit. Castorssuii au Cardeo zugehöri^eü
Digitized by Google
TW ./ ;
• V' *jiro. 409 sa*e» llüO«) A -a^a v». ,\J'!J,^*.{
des t2, Jahrhunderts nach der J^c^t^ift.
SAfC HL^XII* Güter- uml Hel>e«Kolle. t!it ilwoi«o aadi Hbep ttMÜtiAnvin der
. .Jkl.lei Mctlsch. (l'rkb. 2,.{38 iSa^hU. M).) • / '
f.'edr. Hiifif^r, Zt ttxrhriß 'JJV.f und - Dlt^ (hvh <i»{>j*-:^:vh -
. Ht^itti (iätf-rft/n nknur/fn xf) weit^iitek eM t^fUr<mm für ant^^-izen
iutm, m die Heesten avßjmmumenf A » . '
Stcc* XII. Au&eichnung der GMiter, Beehte und LeistuRgen des d«n St.
SimeoRistift lu Trier gebörigen Hofe Wincboringen. Ohne Dat. (Ürkb.
2,862 Nachtr. 13.) J , *
II I* II Ii I
T
üaec. XII-lUI. AUmceen-A^Bter des DomkapiteU au Trier, (ürkb. 2^.1
2^acbtr. 11.) >
iiart. \\\\. Aufxmchnung; der hei]gebi^lit^n lie«hte, PHiuiibeu uud EiuküuftP!
des Probfitcs einer- und der Stiftshcfl'on .andter^it» bei dorn Sl. Castor-
8tift zu Coblonz. Ulme Dat (Urkb. 2,365 Nachtr. 12.)
• 1 . :t ■ ' . . « •« ^ 1. .1 •• ' . [^"'i n> : • » -. . - . " il «'.. i / ,111/ I »fcf
lÜ^H SHL. ./Clpare^i^tw uttd Y^raejchAifis düt Om#rf-SelioilraB^n und Kr*
Ii Werbungen den KUster« H|ipiechlsberg< boi/fiiagcbi'iro«« IM-^ISTO.
(ürkb. 3,365 Nachtr. 14.) "tt': ..mi *J - .1 )
iiift'. XIU. Vöi'Zf ichriLaa, der tankünfte uud Koc hte eittee vk^tsi^iHl^iis von
.Xiier. Otiiiü l>at. (Urkb. 2,891 ^sadiU'. Ib.) . > ^
SÄPrvXm. Güter- Verzoij^iniw de^^ ^f^:5^9}iij^J^/Jff^c^,(;^oei>a^
, Q^^)^\* ?>4?^».te ^^;): 1-^ - »'-d/l -Ii» • '- a »-11..
r.-.i ...11! »JIM Ii V JJ ji»r..{ :i»4
■
uiyiii^ed by Google
BerichtigimgeQ und Zusätze,
I* Banil.
Ccttf 314. btx mtv\ä^m »im 150 \t^t ftiM j> eiser «Nf^fi giit^tei: äA
fen nntcrfltbcncn.
258. 3n bn Ucbfrfc^nft ücn 190 fe&e flatt bai Älofler «. iPittritn; üic Uixäit äRociClU
IIP ^.SSäSSjS HS " fS!S :
«
721. Ättc «nflaBm btt ?J«rf onenregifJcr« finb, »ie im öorroort bti jtofiUn SBanbe«
aefagt ifi, nai bct 3ett batirt, toü^t Mit tttfunben fdb|t angeben ober welAc ber
Aecatt0gebec i^nen beilegen ju mflffen jfaubtr. Ulan abrrfrbe besbalb ni^t die
Rejcflat be« ^errn ®oera, beffen (^conologif d^e Jeriitdlunaen ^perfo«
nen unb Daten oft cr^cblic^ t>etrflden.
764. 2. sparte. 6 3. oon obm'biute'r FrhIori<it «osätii Ul'd(tih^^
765. 1 Spalte. 13. 3. »on unt. löfAe Uberi, * '»«^r^ww^^'f««*
7S6. 1. 6|>alte. 18. Jf. r>. ob. 6intei|«4owiC(» ftf(^i lib^ un^ {e|e «tfflMtoiaUg.
m.i''' 1088-li ''439. ^
773. 2. epalU. 9. tu 10. Beile lit$ tetUi ik frt^e flatt Aj^i ik ttUt: AipeH
bei Frisingcn in Luxemburg. ' nnö "
774. 1. «parte. 9. 3. ». unt. ftutt 2Ö0. 252 ie^e 350. tfO^ *
776. 2. Sparte, hinter ber 20. <>• f(^i»c du* JmMM Ü pago WoiwacIiim
8S6. 71. ;
. 2. 6fa(U. 16. 3. 0. um. jc^iebe jioi|a;cu 448 unb.&ö2 da.: 509. >
. , V ; , , lofc^ie 509 unb [efee ^illllr Wm( '61ttr - "
777. 1. , 1«. , ^ , fe^e hinter 683 ein ?
779. 1. 11. , _ oben fAiebe ein: Bouetxheim in pago Wormatiensi 1156.
.653. 654. -
, 2. ®palte. 10. 3. t>. unt bintcr Bubiacum? fe^e Pluwig bei Trier?
bo^intrr fc^iebe ein: Bticcunheim in pugo Wormacinse 823. 62.
780. 1. epaltc 19. 3. 0. mit, hinter Kr. 3Hburg ci|i: .piiitlSoj|leiulorf i. Luzem-
783. 2. ehalte. 23. 3. b. ob. flott 276 fe^e 276. : ( /
%y , 17. , . , r5f(^e Idgen bei Trier unb fe^Bdingen in LttittiÄmt.
717, - . 24, , . . ^i<^ V. Fla(iesdon>bt unb fej^e 1158. 633.
789. 1. , , „ ttnt l^tet Aroense f5f(^e ba« ^'^avievrtdjin unb fi^iebe ein :
•aSgcgangeiir , \), ,\ { diosonhuveu bei Alirwcilrr.
790. 1. .6|>aUe. ^iuter bec 8. 3cUc 9, obru ü&lcbe ein : GremoUfrode Greimerath bei
Zerf Kr.-sJrturg. OSlTdit ^ r i s '
» 1. epaltf. ?^or ber 7. 3file ttnttfi jf^fcf» d«: Imiliiw^iiiiffc HadMBM^ bei
Tbionvüle c. 1145. 610.
. 2. epalte. 9. 3. t>. ttni flait Herstatt Ue« HerstalL
791.1. . 13. „ bintet Heidebach Ufi|c bei 8icägc|c^« imb 14iAe ciii: Ofoaa.
Ueubach am Main in Bayern. - k
798. 2. 6))aBe. 2. fi. b. eb. ^eic^e HMut? mio fe^e HoffeH Kr. Adenao.
. • • 10. . , , röftöe 473.
« . g babintec {cbiebe ein: Husen wohl Aulbau&eu bei RQdesbeim in Nasaaa.
1107. 473.
. 2. 6)Hdtc 3. 3* b> unt ^tntcr Andecano f(^iebe ein: Aujoti iu Frankfel^
» • & • • V febc ^inau; Lernen bei Kx. Cociiem. . . \
Digitized by Google
eilte 795. 2. ^paXit. 6. 3. *>. «nt Kf(^e 496.
796. 1. , 19. u. 20. 3. ti. 0^. ptii^t Leidingen bei Jttq«dorf Kr. Saarlouis uit6
ft^e Illiogen Kr. Ottiefler. |
797. 2. epatte. 9. u. 8. ^. r>. uttt. jlrcidBe Longs4orf-Fahreii bei Yiandan titc
Laomdorf bei BoaxonvUle in Frankreich.
796. 1. eptXH. 16. B. D. ttitt 9(tf^ 599 mit f
. 2. , 4. tt. 8. B. D. unt 9reU|< KeULdkr. Trier mb fe^ Silk in Vtuk*
reich.
790. 1. e^ttttf. 2){e 21., 22. u. 23. Srifc ttf^c aan|, f<ttK bem folgmbm Ifar-
cinci^m Mprzig no(^ 702. 20. 78. ju uitb DniooiiMlc b»rt 26. Bmt 738 in 708i
. 2. e^^aite. 4. B* ^01^ ^28 no(| 597.
16. 11. 17. 3. ntit IBf<(e Heispelt bei Kehlen in Luanboig mb
ff^e Meisburg Kr. Daun.
). 1 " "
800. 1. ^|>alte. 20. u. 21. 3- ob* ßrei(|( Castellaun unb fe^e Rheinböllen.
801. 2. . 16. 3. b. Ii. ftrei(^e H<ta^ bei UouMnl Kr. Mayen unb fe^K üttidi
bei Aroraberg Kr Adenau.
802. 2. epalte. hinter bet 17. Beile ö. ob. fdbiebc ein: Nithegme 960. 266.
804. 1. « l3. 3- unt. flreit^e Pfalzkyll unb fe^e Palizeul im belg. Lw
, _ , 5« » » • ff^f J"' Pfahlgrabeu oder Limes Romanorom.
g 2, , \. „ oben flrei^e ? in Niederland ? unb {e^e Palizeul im belgischen
Luxemburg.
, 2. ehalte. 3. 3. ö. u. fIteiAe 647
805. 1. , hinter bet 6. 3'"' ^'^'i jc^icbe ein; Frichina Ober- und Nieder-
Brccbou bei Limburg in Nassau 1028. 350 1051. 387.
, 1. ©^MJlte 19. 3. 1». imt. fe^e \)\\\Ux 466 ein ßfragcjcic^cn ttnb leintet 604 no4 647.
807. , „ 21. , , , leintet Ilulebach fheic^e bad ? unb ji^icbe ein: BöÜbach
am Main in Bayern.
, 2. €palt«. 27. u. 26. 3. t). unt. jhceiAe Kumlinr-en bei Esch an der A]iidi in
Luxemburg unb fe^e Keimlingen bei Silk in Frankreich.
, 2. 6|Mtc. 17. 3- 0- unt. I^intn 610 fe^e ein ;^rage)ei(^en.
808. . „ 11 1) 19,. 3. t. unt. hinter ( aldebrunnam ^crii^ bei« 9l«gf|d<bn«ni^
jf^f b»*äii« bchmdelz, jetzt Schönfels in Luxemburg.
« 2* 17. 3* b. iint bintet palatium regium füge ^injtt : SohOlIer Er. PrOiB.
, , 15. , ^ , iMiitcr S ■( r - berch firetclie Castrum.
809. , , 15. w. Ö. 3- »^011 oben lo|^e Sinspelt bei üutscheid unb fe^e öafur
Seinsleld bei Kyllbnrg.
810. 1. epottt. 4. 3. t^. ob. ticriile lag bei Zell an der Mosel unb fdc Osteiipaj
am Rheiu in Massau.
, 1. $|pslte. 3n ber folgenben 3"^« f'^e ^roflejeic^en ^intet 591.
812. 2. „ 5. 3- ^ unt {heilte Oggeiabeim bei fnuüEentbnl ? unb fcbc Ocken-
heim in Rheüihes&eu.
813. 1. @|)alte. 4. 3. ». unt. fe&c 573 flatt 523.
" 2. ^ ff^c oben an Vallis mart^rum s. Martildal.
- , , SSoc ber IG. Beile Jdticbe ein Jbalcsia Si Victoria extra muros Treyir.
1168 . 709.
9 2. 6)?alte. 14. 3. 0. unt fteeit^c Pro^inx Drenthe unb fcbc bafäc belgischen Pro-
vinz Luxemburg.
814. 2. ^Bttt 2- 3. ». ob. l^tnter Frankiekh ffl^e Binju : und Luxomburfr.
816. 1. , 7. • , unt f Cetebe ein: Fil/arc Düppenweiler Kr. Merzig 1158. 633.
g 2. , Oben an fcte noA TFj'Westem Wöllstein in Bheinhessen 1044. 374.
1140. 573.
^ 2. epalte. 19, 3 ^ '^t- ^intei Weinsheim fc^ttbe ncc^ ein: und Windotbetm,
. . , 17. , , , bintec 161 fiblebe no(b ein: 874.
817. , « Ic|tc B^Ie feilte ein: violludit Zflsch Kr* Bsnourtd?
U. Band«
Historisclie TJebersicht.
6eite VI. 8. 3, t>. ob, fint! westlichen Ite« östlichen.
« X. 5. 3. 0. ob. bmtci Mar- febe oder ftatt und.
uiyiii^ed by Google
9äk X. 20. B- »• 0- K«« Conrad ÜI. Hart Conrad H.
, XVL IMe 20. u. folji. 3«'!^" unt- flfSufefrtt SKtinunfj, bat ^falaftrof ^tmumn ein
Sttmnturc^rr ^tm\tn \ti, t^dlte f^on früher Seittf. ^rff. 2anb(dflrf($i(^ Oanb IH
©. \C4 U]c\. Tie bort ciiirte Stcffc ber Ai;n.il( ^ Bambcrgenses ad ann. 1044 bctefift,
ba^ Jeimann ni(^t, toic MX anna^tnciw (in 6o^u ^ergog ^ctebri«^ oon 92iebecIot^rinanv
fefhl»cfn btffm jün$^rr(r Qntbrr utib mit fdftrm no(| tflnflctrn Qntbcr cht <!teaf v«it
®Utjbfrvi bei C^if^ifn war. T:cx tcn bem 9?crfaf(fr ber ^ifiotifc^ = fritifd&en Cfr5rtcrunflfn
utr ®e{4)i(^tc bcc ^£falitli^<ifi<^^f^ ^tn i)U(berT^etn im ib. Äcfte ber Xnnalrn bed ^ifUr.
mntha für bcn tmcbmlefai orSu^rrtm Slnftd^t fltcr Me ^erfmift bf< ^faljqrafm t^em
mann trctfu trir bei, baltm ober ivebcr bic ?Itincbt tcn (^fröret, ^faljc^raf ^einri^
Don £aa^ (ei IBruber, no<^ bie unfmö Setfaüae, er {ei nii^t bei @o^n bei
^ohqrafen Aemriilft ^ tSM^enben qetorfm, fflr bearfineet.
, XVn. 6. 3. ». ob. ttK (I. fi20) fiatt ff 620).
» XXUI. 15. , » • Urcl^e die trierischen Landcapitel Wadrill and S. Wendel nnb
frte bttfftr das metsische Ardiipresbytent Kernnflostvr.
, XaIY. 8. 3. b. unt. Oretcdr zum Thcil des Lan(lca]iiteIsBoiipard unb f(|e thdls «nn
« landcapitel Marienfels, theils zu dem von Bojipard.
, XXV ^ter bon Engersfwi Webe «fat : Müller «au (pagos Heigera 918, Hdgenhe,
cnmitatus Hci^roro marca 1048). Diosor liloinc Gau kommt zwar in unseren ürkunden
nicht vor, moss aber erwähnt werden, da er sowohl innerhalb der trierischen Kircheo-
proYii» liegt, wie aach ausser dem Henogthmn Nasnn die prenstfsdien Kreise AHsn-
Icirrhon und Siopon borülirt. Sndlirh begrenzen ihn der Engors- und NiederUÄlK Ärtr*
lieh der Oberlahn-, nördlich der Aneigan. Sein Umfang ist identisch mit dem F(kn>
Sprengel der 918 rtn Kg. Gonmd I. an das Btfft Weabnr| gesAenUeii Cortis Heigera,
weTrTiPii Krzhisrhnf Kliorliftrd von Trier 1048 ])ei der Emweihung der dortigen Pfarr-
kirche bestätigte. Die genau beschriebene, aber ohae sehr speaielle Ortskenntniss nicht
wohl an fixirende Orenze ging rm der H5he zwisdiMi Haiger uid Bonsbaeh (H. Na$t«m)
westlich Aber die Höhe d(^s WpstfTwrilds , die Hennburg zur kleinen Nister (nltima
Nistra), Abelebach, Dmtgerestein, grossen Nister bis 2ur Mttndung des Bodenbachs,
wendete sich dann nordwärts {(Geohardshavn J&. Altenkirt^m eingeschlessen V) nm
Cmmbenbach, zur Hovenister, scbwarzen M('>rl, Diodef!l)runnpn, die Elbe hinab zun
Weisseistein (Wizzenstein) und zur Sieg, welche sie etwas oberhalb Scheu erfeld
<8eiarefeld) ftbersdiritt, um dort nbYdHeh sowobl Fnusburg (Frondesbrahderof aae]L
wie Fisch bacb otw.i Iiis T^littersb.i^'cn fPlii:L'''rf'sbach?") bei Freudenberg (Kr. Siegen)
einzuschliessen. Dort wendete sich die Grenze ostwärts und giog südlich an Siegen
▼orbei ober Bennenlodi zur Quelle der DieihOlse {IHetsulee) an der nördlichsten
Spitze des Ilerzofrtbums Nassau, boizhntete die Diezhölze bis ztir Mündung in die
Dill nnterhalb Dülenburg und traf bei Donsbach wieder beim Ausgangspunkt ein.
» XXVn. ö. 3. t». wit. 1lrei(^e der Landcapitel Carden und Boppard unb fef^e bofSr
Archidiakonats Carden resp. Landcapitels Boppard.
, XXXm 10. 3 ». unt. ftott 11. aaJpr^unbert« fit« 8. So^t^uubertö.
9 XLI. 8. 3- V- mit fMt Gastellaun Itrs Bheinböllen.
, LIV. mu§ in brr 5. (^tneration ber ©tammtaffi ber arbenntfcficn (trafen ^falj^^raf ^tt*
mann f 1065 als itttifelbafter Gol^n 4>er^oa (^riebrtd^d con Jatbrilot^rinf^m flel5[(^t unb
in bie 4. Generation an bie GteHe bei inkl )toeife(|afteren Gieabert (Brafen von ®aac»
brüden «^efe^t ttierbrn, ba ^fal^grof Äermann, »ptc oben %\x B. XVT. auöiV'fübrt »orbett,
beRimmt ein ©ol^n griebric^e f 1019 unb fllcic^ leinnn Srubet i^eoberic^ ein Öraf öon
ÖR^bftfl toar.
. LVIII. Tet in bem Slrtifel Glitzberg aufi^cfübrte (^raf ^)fmtann, beffen €5^ne ^er»
mann unb 3)ietri(^ 1103 in ®^i|Jbfr(^ btlaflcrt würben , fann febr tt»o6I mit bem ^falj«
grafen ^etmtnn f w^b ber iunj^ere ^)ermann mit bem 1112 jucifl crwS^nten ®ra«
ffn ^ermann t)on Sirnenburii biefclbc ^erfcn fein. Ci^tne weitere innif^e 35erbinbun3 bet
^Sufer @li^berfl unb Suremburq beweifen au(^ bie folgenben ^er(onen. 9Jamentli(b bal*
len tcir bie 1129 (I. 624) toifcmntenbe ©rSPn Glementia von (?Ii^ber<| mit i^rem ©ohne
föilbelm unb ibrer Tocbtcr ^nnoflnb'«' ibentifcft mit ber föittwe beö ®rofen (fonrab I.
tcn l'uumburii (ilemeutia (Gräfin üon £'cu^;»ri) unb beren Äinbern Sil^elm ®tafen öon
gitrfniburi unb ^rmeftnbiS bet erflen luremburflifcben ^btocbter.
, LXXII. 19. 3. r>. ob. i'ctjf ju: und IMthoni a d. EM £r, Daum.
^ LXXin. 9. 3. ü. ob. Üatt in Silber ließ ui Üold.
, LXXIV. 4. , , , firei(^e ohne Füsse.
, LXXX. 3. ^. ». unten lie« Mosel flatt Saar.
, LXXXV. 17. 3. ö. ob. bintcr Walcbach lijfc^e (Nahe) unb fe^e (Wahlbach Kr.
Simmern ).
, XCIl. $inmrrfunvi 1. 3 ttf« flatt der An. tor Aquicinct. lic« das Anetar* A^nicuict
9 CX. 18. 3« 0. uuL löjc^e Edelherreubiu b. 1194.
Digitized by Google
6eit( CXn. 3. u. 4. 3. 0. ob. flatt zeigen noch fef^e «üglMl BSiek im ««ffgtt Miikiiitet
. CLXII. 12. 3. to. eben flfttt f 786 f 755.
, CXCrV. 16. 3- »l*- vicedominus flatt vicedomm.
, CCI. 11. 3. ». ob. Uf« Huotcochinus flatt Huokochinus
, CCII. 5. , btt Ztxttt ö. unt Itf« Erzbischof ]U\H ErzbiscUöfe.
, CC III. 15. 3. ö. unt. flatt Briedel fe^e Briedel
, CGIV. 18. , « Olm M Ffaltd fr^c PfiOatl.
Xj rk Uli dentext.
g 25. T'tf 9rtimrTfung unten t^rrbefftre: CrOr wird bftM alt tu Meinfelder-, IwU «Ig
iin Bidgau liegend bezeichnet.
I Ö7. Id. . . . . FwcoÄ« »f« i'MM aitia.
488. 1. 6pftttr. 25. n. 24. 3. 0. unt. ftrcit^« fllius Bertnuni.
507. 2. 0 3. 3* ^* unt- fttric^r über hoaMk
508. 1. , i , » ob. flmd^f hhf^r homo.
515. , , 21. . . unt. fe^e <)inju 264 u. 258.
»2. 22. , . ob. fc^M« ^mtccJ20f^i)<sA«tM ein: Bechtolskeim bei AiMf.
M7. 1. , 24. u. 23. 3. unt. ^mS^t: lag bei Hartenburß WoHM« BitÜtUB
unb f(|e Kiftlc Bockenheim j«txt Sarre- Union in Frankreich.
, 2. 6Mlr. iL «. 10. 3* 9nb|< Httbon, Nama mtk ft^ B«g bei
Solingen.
522. 2. e)>altc. 13. 3. 0. 0^. Pcdl^e bei Loxemburg unb {e^c Kr. Prüm.
»5. 1. » la • • «Ii (hcMM KMorf JL SaiM« m* fi|c KMaq A. Lfai-
borg.
g 2. (S)>alt(. 21. 3' ^> o'^- f^^^^ Castrum bei Gondorf? 333 gou), ba bai
bort enoSl^ntc Petra nic^t bic Qutd bd ®onb«rf, (onbrm Cbe^n ift.
. 2. epaltf. 17. u. 16. 3. 0 imt lUvMM Lechenicb in Ldkr. Cftln Mb {c|c Lee*
senich Kr. Eiskirchen.
62$. 1. 69elte» 20l 3* b» mit. ffiae binju: NiedorlahuBtcIu am Bhein.
• 2 9l , « ob» UHk Kftiieneich Kr. Cocbein iisb fcbc SauMOi (Kr.
Simmem).
, 19. 3. ». ob. fhfi^c USßngea bei Glemn imb LevcMfaveii bei Imm-
bürg.
, 2. 6palte. 93or ber 10. 3- unt. fdbiebc ein: Lutre, Fr&ukutern Kr. Saarlouis
335. 336.
527. 1. Spalte Ic^te ^tilt unten fireiir Mersch unb fe^^e Mertert bei WasserbilUf.
M 2. > 3- 0^- bfmcTfe_457 mit einem^r^i^(^m unb Vk\(^ 468.
24. , . , fireif^e Mellicb, Kr. unb (i|e
Dorf bei Nenmagen Kr. Bemcastel.
528- 1. ®t)alte. £tnter ber 16- 3- ^- o^- \^ytit ein : Merech, Mersch bei Luemborg.
435. 437. 469.
. 2. epau. ^ot ber 21. 3- <>• unt f($teBe ein: Moni S. MtdmtU» «0? 117». 7L
528. 1. . 6. 3. t>. ob. jlatt 117 te^c 178.
m 0 IB. , , unt. flreic^e oder Roth
« , .11. • • Micb« ein: Sod« im KrsbiMhiim Maiw, Veitirod w
Birkcnfeld 480.
. 3. epaltc. 26. 3. unt in eier Bedenderf (CUlean-coage) bei Bohmb-
vüle in Frankreich.
^ 2. ©palte. 22. 3. ü. unt. fkri(^e ? bei Oppwiheim? unb fe^e Rudelsheim in Rhein-
heaoen.
533. 1. e palte. 22» 3. ». unt. b«« 0caaoei^cn tmk {^iebc dn: Scbteiela ia
Lnzemburs.
. 1. epQlte. 7., 6. u. 5. 3. bk mt fhrti^e TaUimr K. BemcMlel mb KeUn
in Lozemborg, ^ei^e femec 442-^. u. 470.
. Qor ber 4. 3. f^iebe rin: 8e9nAefeh bei Tnllini? Kr Bemcastel 442- f. 446
11. 470.
, 2. 6paltc. 24. 3- ^ (''^ f(^< l^tn^u: entweder das vorige oder Söst äc.
^ • • 28. . . . hinter Beneettel fe^c btniu: diobi bei Ueni^
m. l. , 18. . , mt. jbdt Yomtm Votm
Dlgitized by Google
ecUc
681. OdiVr 3HIt Ihrt* a. 14 UM lt.
. 3n 9ho. 44, 4. gritf flott I 73 Hf* I. 'M.
g Sak 9tto, 46. Om <iii6€ frt^ au: Btstierer Abdruck wm Waü» in ddM For-
%ami§m SeiOtd^ Qetdkitikte. ßmwftm ma. JJL ÜB. \
682. 3. 3. ». unt. pott Serf IW< Zearf.
69a Alt 9hro. 91. Slm (Snbi fett |u: C«6er dm Htraog Guido v. Spoteto vergl
' W«a» WtHOmm&m ümt dtiOtcHem GesMMe III. m, MSS m KS,
595. mxe. 116 ^t^ht m9 3a^r »54^ mu^ alfo m4 112 filftllU •. . '
608. 3. 3. D. ob. ßatt MobeUnt li(4 MaaelanV
, 11. ^ . , , 21,68 m 2,166.
612. 3u 9}ro. 101 fn^e ^Ittju: r7«2>«r die ffersoge OiMelbeH von LtltUrimgm md
Heimich «<mi Sachsen vergl Waät Fonehungen III. 116,
, 9tt$, 194 TTorti^ JtMikdm' det demitehemSMt mtUr Brimriek L
Berh» 1863, S. 51. AmnerJttmg 3, in* 3«|t 819»
617. 3tt dtto. 215, 2. 3(U( f!att mit Tie« unb.
0 S« SN«. 217. Ißt gedruckt bei Binknm und Moonm, Cod. Eheno - Westfal
I. 41. Vergl auA PtMieaUom de ta iocUU JUMorifMc de Luamibamg 4.
24. CitaL
• 3« 98». 218 wral. Eo«flh$ im SaM$ MfbMem L 2. 8.77. Jtmuftmg S,
Cüat.
620. 5. 3* 0- 0^. )>oif(9nt über Hörige cinjufc^altm Ober L&ndereien and Hörige.
, 3n 9t[c. 230 ift in>rimal 7. Mai )U {hric^cn, ba fl(^ biefc« ^fttmn Mlf Mc |l8|ciC
^nloeibunii ber iHr(^e )u 9}a(^t<^dm bur(^ (ST;)bif<^of ^etti iqlc^t
628. 3u 268 füge au: Gedr. Miraeus Not. eccl Belg. 120.
Jtt 269 füge ju: Gedr. Oestreich. NotisblaU I, 113.
Itt 273 ffiae m: Prof. Stumpf häU die Urkmde ftur fiOeek.
f. 3. ». ob. fif« S. 24 ftatt S. 23. '
. 3u 9Jro. 277 fü^e ju: JVo/l Stumpf häU die ürhmde fBr fobdb.
633. %o. 289 au(^ : Gedr. Miraeue Not eod. Belg. 129.
634. 9ho. 292 u. 293 gc^Srnt no^I mti^m ind. 8 unb ti^b. (igberte ^ntbnl an htm
Buge Otto'« II. na^ Stalten (dct^L Gesta Trevir.) ««Ä 3a^T 980.
686. mxD. 299 if) na(^ $rof. ©tumpf faum faltbar , toenn iiT^t in« 996 9ri|lli8r
worin Otto III. am 15. ©fptrmbfr ju ^nflelbetm urfunbet.
637. 9iro. 304. Gedr. Miraem Not. eccl. Belg. 137.
640. ??rc. 319. %m (Snbe hinter Xunt^, Reichearchie f^Mc (te: 1«, 267 »adb «Am»
Iranssumpt Kr. WemeU von 1364 und.
, 9lro. 320. Extr. im Oestreich. Notiebl I. lU.
, 9?». 321. 4. 3etle ftatt 1001 lie« 1005.
642. 92». 332. Gedr. Monum. Boica 31^, 294.
648. 9h;o. 334. Auch gedr. ScetMrd. Oorp. hSet JS/J w CM. IMUr. «. Mem.
Boica 31»- 3fi5.
644. 5Rro. 339. Gedr. Gattia christ. 6,462.
646. ftre. 349 möchte trecken be« 2)atHnil 1038 ind. 6, Popponis a.2^ Bme^BÜ TBL
pp. a. 6 bei Brower 1. c. beffer in« ^af^t 1038 ju fe^en fda.
650. 9lro. 368 ifi »fflcn SRro. 336 in« 3«^r 1023 ju fetten.
868. 3u 9ho. 377 ffige biniu: üiAet FfüUtgraf Sito vergl Uekiger Exenn /F. ^
Hirsch Jahrbücher I. 447.
654. 3n iJiro. 381 ijl Gedr. Brower. Ann. I, 350 |u fhei<^en.
. 3n mxe. 382 fiatt St. Simeon ße« Bt Simon.
668. 9h:o. 401 fafle ^inju: Gedr. LAnig, Beiekearchki 16^ tm$ emem Trume-
9wnpt K. Wentels von 1384.
6^;^. Jho. 433 fü^c ^inju : Gedr. Oestreich NotublaU 1,114.
670. 9h:o. 464 füäe ^in|u: Gedr. Brueeel, Nouvel exa$nen du Vusage des fiefs 2,800.
673. 9hro. 470 flcfSTt nai^ $rof. €tuail)f« Xnftc^t in« 3a^r Uli , »o^u au^ ^ imp.
unb bie genannten 99if^5fe jlimmen.
676. 9}ro. 482 füge ^inju: Gedr. Brüssel Nouvel examen df Vueage dee fiefe IßT.
$rof. 6tumt>f fej^t bie Utfunbf na<^ Speier 2. Januar 1122.
> 9?n>. 495 Ite« in 4. 3eile 1123 flott 1223.
9}to. 501 u. 503 ifi b« ffio^Uaa bc« «f|M{<|efi ««bfdb »e» 3.3iai «if bm
3uU 1124 |tt »ec^ent.
Digitized by Google
■fMtt66-i ^X9. 525 ift jttjuff^rti: f^fdr Mira^, Not. ecd. Belg. 941.
, 690. 9?ro. 552 patt vgl Dodtchtn lic« vergl. Ämudes Disibo^imberg. apud Böhmer
Fontes 3^10 v. Berit Script. 17. 6.
, 686. S«ro. 57n ju^itf<t>m: Gedr, Guden, Cod. dipl. 3^198.
, 702. yjro. 610 iu^ufr^nt : Gedr. in den Mitte ilungen au« dem Gebiet der kirch-
liehen Archäologie und GisrhUhtf tUr Ersdioemm Trk^.lfiBi '
, 713. 9lT0. mf>: Gedr. Stumpf, Acta Mogunt. 68.
, 717. 9tn, 683 ftnb(t bo(^ bei Buhnter ', Rotste» S. 129. Nra. 24&(/ nach einem
Extr, bei Brower. Amt. 2. 69.
, 725. 3n mxo. 720 3rile 5 x>txUf\ttt 2,73 m 2,87.
. « 726. 92io. 728 auc^ r7««lr. SStun^/; Jda Jlfo^. 149.
, 732. 9ho^ 757 (m<^ r/^dr .St(t«m;>/, Afo<7. 112 itl* iMrif^ 1179 II 1189 fl«fie|t
a 736. 9hre. 775 aui^ Gedr. Stttmpf, Acta Mag. 9A.
, 741. 9h-e. 801 ou^ Gedr. Stumf, Aeta Mog. lOi.
g 742. yiio ^12 üiif Gedr. Stumpf, Acta Mog. 104
* « 7fta* Slio. ätö au(^ (?«(ir. ä^p^ ^cto MogmiL 1M2.
ftoiba 9li«. S68 ifi na6 ^of. Stumpf« «nft^ iIim QtMc ItBai^« ^cittric^ (YII.) oom
3a^r( 1225 un6 G^rdr. Huyllard-BrUkoOMf JBM. ^600«
ecite 9lto. 877: Gedr. Fertt, l^ges. 2. m.
Digitized by Google
lyiii^ed by Google
COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES
This book is due on the date indicated below, or at the
expiration of a definite period after the date of borrowing,
as provided by the rules of the Library or by special ar-
rangement with the Librarian in Charge.
zt>auy Google