I
':so) 11^"^
I
n
5X ^ *" •»»
^H ;^^
12
^
^r •* í5 «^ '-
MM
1^^..
ANCIONEIRO DA AJUDA
EDIÇÃO CRITICA E COMMENTADA
POR
CAROLINA MICHAELIS DE VASCONCELLOS
DOUTORA EM PHILOSOPHIA (Hoa. caus.).
VOLUME I
TEXTO, COM RESUMOS EM ALEMÃO, NOTAS E
ESCHEMAS MÉTRICOS.
\
kA
O
V
<h
\
HALLE A. S.
MAX NIEMEYER
1904.
SUA MAJESTADE
A RAINHA DE PORTUGAL,
SENHORA
D. MARIA AMÉLIA
COMO PROVA DO MAIS PROFUNDO
RESPEITO E GRATIDÃO
A AUTORA.
Advertência Preliminar.
Da determinação que Uns tomada
Não voltes por detrás , pois o fraquexa
Desistir -se da cousa começada.
(Camões, Lusiadcisl, 40.)
A obra que — finalmente — vou dar a lume foi planeada e
iniciada ha mais de um quarto de século no próprio dia em que,
hóspeda ainda em tudo quanto se refere á língua, á literatura e á
civilização do Portugal antigo, abri pela primeira vez, na Biblioteca
da Ajuda, o códice vetusto e venerando que encerra os monumentos
primevos da arte lírica peninsular.
Meses felizes e saudosos (de Maio a Setembro de 1877) gastei
na empresa de decifrar e copiar, com paixão e paciência, essas
pájinas seis vezes seculares.
A ideia tomou corpo quando, por ocasião do Centenário de
Camões, o mais vasto dos Cancioneiros galego -portugueses começou
a espalhar luz sobre as cantigas anónimas do fragmento membra-
náceo. Então permutei cartas e troquei impressões com o ilustre
sábio ao qual devemos as edições diplomáticas fundamentaes dos
dois apógrafos que se conservam na Itália. No prefácio que acom-
panha o Cancioneiro Colocci-Brancuti, Ernesto Mónaci enunciava a
resolução de publicar as variantes das partes importantíssimas que
essa colecção tem em comum com o Códice do Vaticano. Além d'isso
formulava — em meu nome e no do benemérito editor Max Nie-
meyer — a promessa que o Códice da Ajuda havia de sair breve,
como Parte Terceira da colecção (Communieazione delle Biblioteche
di Roma e da altre Biblioteche)^ em edição crítica, por haver apenas
sessenta e quatro poesias privativas do códice português.
Pela minha parte, confirmei e desenvolvi o prometimento num
Prospecto, distribuído pelo mesmo ensejo nesta pequeria casa lusitana.
Anos decorreram — muito além dos clássicos nove do poeta —
sem que podesse realizá-lo, dando por concluídos os indispensáveis
trabalhos preparatórios, tanto no campo linguístico e literário como
no da história política e da civilização neo- latina. Quanto maior
— VI —
número de factos apurava, tantos mais problemas surjiam, recla-
mando soluções. Yersos, á primeira vista muito sinjelos, revela-
dores de verdades desconhecidas, exijiam comentários extensos.
Nomes próprios, aparentemente sem grande significação, referiam -
se a personajens de vulto, obrigando a indagar a sua vida e os
seus feitos. Obras novas, de nacionaes e estranjeiros, fizeram mudar
de aspecto mais de uma vez fenómenos galego -portugueses, sobre
os quaes derramavam luz.
Para apresentar a primeira época da literatura portuguesa com
cores vivas, na plenitude das suas manifestações artísticas, deter-
minando as orijens da canção de amor, dos dizeres de escarnho e dos
lindos cantares de amigo, e deslindando com acerto o influcso da
civilização francesa, tive de restituir o texto, em parte deturpadís-
simo, não só das 310 composições, de que consta o códice mem-
branáceo, mas o de todas as mil e tantas, de cento e tautos
autores de diversas nacionalidades, que constituem o Cancioneiro
Jeral Peninsular da idade -média.
Compreende-se que não pudesse terminar rapidamente a empresa.
De lonje em lonje algumas notícias, insertas em obras minhas
e alheias, vieram todavia provar que de modo algum a abando-
nava, conquanto o plano se fosse modificando, e não coubesse já
nos limites ficsados a princípio. Teófilo Braga e o Marquês de
Valmar anunciaram -na antes de tempo. O primeiro na Theoria
(1881), o illtimo na Introdução que acompanha a não menos
longamente esperada edição dos Cantares de S. Maria, de Alfonso,
o Sábio (1889). Um lustro depois, eu condensava num Capítulo
da História da Literatura Portuguesa, redijida em alemão para a
Enciclopédia românica de Groeber, os resultados em parte seguros,
em parte duvidosos a que então havia chegado (1894). Pouco depois
ocupava -me, em artigos de revista, do Cancioneiro dei Bei
D. Denis, publicado por H. R. Lang (1895). De 1896 em diante
uma série de ensaios exej éticos — Randglossen zuni altportugiesischen
Liederbuch, — relativos a cantigas escuras, restituídas, veio patentear
a acumulação crescente dos meus materiaes que iam tomando pro-
porções desmesuradas, obrigando -me a desobstruir o caminho, afim
de aproveitar nas partes ilustrativas do Cancioneiro apenas resul-
tados jeraes, sem entrar em minúcias excessivas.
A impressão dos Textos principiou em fins de 1895, depois
de eu ter colacionado mais uma vez a lição criticamente resta-
VII
belecida com o orijinal. A das Investigações literárias , em 1900.^)
São os dois Volumes que saem agora.
Para o Vol. I faltam Notas relativas ás Trovas e um
Glossário completo. Para o Vol. II, investigações sobre as poesias
(conteúdo e forma, metrificação e linguajem) com um elenco grama-
tical. Como é de prever que estes complementos não saiam muito
volumosos, penso em reuni-los num Vol. III, bipartido de modo que
cada leitor possa juntar as metades, querendo, aos tomos I e II.
Jidguei dever terminar primeiramente os estudos literários que
interessam a um público maior, divulgando neles noções tanto sobre
os trovadores pátrios como a respeito dos trovadores provençaes,
pouco conhecidos em Portugal.
E achei inconveniente dar a última mão ás Notas e á matéria
Iccsicográfica, sem ter realizado a síntese prosódica e gramatical.
Se hoje recomeçasse, seguia outro rumo. Há muito que
reconheci quanto melhor teria sido dar logo em 1880 a edição
paleográfica para fazer corpo com os outros dois Cancioneiros;
levar a eito numa Quarta Parte a restituição integral dos textos todos,
logo que Ernesto Mónaci nos tivesse revelado as variantes do Cancio-
neiro Colocci-Brancuti e o estudo prometido. — Outros dois volumes
independentes, um com o Dicionário e a Gi'amática, outro com Investi-
gações Histórico -Literárias teriam completado a obra, quer fosse
como Quinta e Sexta Parte da publicação Hallense, se o editor não
estivesse demasiadamente desiludido, quer fosse em Portugal, por
determinação da Academia Real das Ciências. Assim, saía melhor
ordenada e completa. Custaria, porém, ainda mais anos de vida!
Incompleta e defeituosa como a dou agora, creio que sempre
prestará serviços.
Das insuficiências, inerentes a obras de largo fôlego por causa
da evolução progressiva de ideias e opiniões, não está isenta. 2)
Outras deficiências tem, provenientes da falta de livros, antigos e
modernos, com que necessariamente luta quem, lonje dos grandes
centros científicos, dispõe apenas da sua biblioteca caseira e da
de alguns amigos.
1) Na fó que elas haviam de sair nesse mesmo ano, falei do século
XIX como d' es te século.
2) Guiado pelo índice do Vol. 11, o leitor poderá seguir a marcha
das ideias, e o apuramento sucessivo dos factos.
— VIII —
É-rae grato dever rejistar os nomes de pessoas do meu afecto
e da minha amizade que me prestaram serviços valiosos,
É inapreciável o que devo ao coração ardente de meu marido.
Quantas vezes teve de combater o meu desalento, recorrendo ao
nosso lema comum: tanaz serei, enigmática inscrição manue-
lina das Capelas Imperfeitas, a qual um dia interpretei assim, á por-
tuguesa, como promessa e voto de tenacidade do monarca feliz que
levou a cabo a gloriosa empresa dos antecessores.
Nos últimos tempos foi -me estímulo bemfazejo o vivo interesse
que S. M. a Rainha manifestou pelo Cancioneiro, guardado na
Biblioteca do paço real, ávida de conhecer os versos mais antigos
em linguajem vernácula, compostos e cantados por monarcas e fidal-
gos portugueses.
Não devo esquecer os manes de Alexandre Herculano, que
jentilmente nos cedeu em 1877 durante o verão a sua casa contígua
á Biblioteca; nem tão pouco um austero e digno oficial, já falecido,
do mesmo estabelecimento, de não vulgar ilustração, realçada pela
maior modéstia: Rodrigo Vicente de Almeida, o qual com a
permissão do seu chefe, me facilitou de todas as maneiras a consulta
do códice e respondeu durante a impressão a quantas preguntas
sobre minúcias paleográficas tive de dirijir-lhe.
Nem deixarei de mencionar letrados como oConde de Fie alho
(que tanto desejara popularizar as minhas Biografias de Trovadores),
o jeneral Brito Rebello, Aires de Sá, A. Braamcamp Freire,
H. R. Lang, os quaes concorreram para a publicação d'este trabalho com
subsídios vários, notas e cópias de documentos do Arquivo Nacional
e de cartórios de província. Tenho de especializar a boa vontade e o
excelente critério com que o Dr. Leite do Vasconcellos me ajudou
na revisão das provas dos dois volumes (menos na das folhas 1 a 12
das Investigações).
Ao professor Mónaci agradeço a prontidão com que logo em
1880 me prestou todos os esclarecimentos precisos a respeito do
Cancioneiro Colocci-Brancuti, então temporariamente em seu poder.
Finalmente consigno neste lugar o testemunho do meu sincero
reconhecimento ao Dr. Max Niemeyer, editor intelijente e de-
sinteressado, por ter admitido, com paciência e indulgência admi-
rável, que a impressão corresse á medida das minhas forças, e
consentindo que assim prosiga.
IX —
o chefe das oficinas tipográficas pertencentes á notável Casa
dos Órfãos de Halle, com todo o seu pessoal admiravelmente bem
dirijido, merece altos louvores pelo desvelo com que acompanhou
a difícil composição da obra.
* *
Do valor ou desvalor das antigas Trovas hão de ser juizes a
Galiza e Portugal. É costume falar d' elas em tom depreciativo,
concedendo -lhes apenas um certo interesse histórico e filolójico.
O que penso a este respeito, está largamente exposto no Volume 11.
Aqui só posso fazer breves considerações.
Quanto a estranjeiros que abranjeni de alto não só toda a
vasta poesia neo -latina, mas também as manifestações líricas an-
tigas e modernas das outras nações cultas, acostumados por isso
a avaliarem em pouco, mesmo as poesias muito menos lhanas e
elegantes, mas muitíssimo mais variadas e de estilo mais culto
e altisonante dos mestres provençaes e dos seus sucessores italia-
nos, compreende -se que achem aborrecidissima a monotonia plá-
cida e cortesã das imitações conjeneres galego -portuguesas. Pura
noja continuata. Para os leitores peninsulares, que abstraem de
confrontos, essas poesias são todavia monumentos nacionaes, de
importância psicolójica. Tanto nas adaptações artificiosas de modelos
estranjeiros como na de jéneros populares, o jénio pátrio se mani-
festa. O sentimento da saudado já era familiar aos coevos de
D. Denis. Em 1200 „morrer de amor" já era costume dos mimosos
de alma atormentada. Já então os grandes olhos de criança das
damas portuguesas inspiravam pela sua meiga e dorida expressão,
ao mesmo tempo sensual e soberanamente espiritual e casta, amores
apaixonados, mais vezes de perdição do que de salvação. Sob a
fraseolojia convencional dos cortesãos mesurados escondem -se fre-
quentemente sentimentos fervorosos. Na injenuidade audaciosa de
certas heresias, proferidas sem sobrecenho pelos que julgavam fazer
obra meritória, erijindo altares e sacrificando ao Deus do Amor, ha
muita candura, mas também alguma malícia. Mesmo a monotonia ou
uniformidade dos protestos e queixumes de amor é significativa e
atraente. Os aristocratas do talento, e que o eram em jeral tam-
bém de sangue, pretendiam actuar pela arte na rudeza bárbara e na
intemperança habitual da vida mediévica. Haviam de repetir por-
tanto, forçosamente, e com insistência, o novo dogma do poder
humanizante dos afectos ternos. Compreende -se igualmente que o
— X —
temperamento apaixonado do i)ovo, amigo de sons estrídulos, cores
garridas, gargalhadas destemperadas, estúrdias barulhentas, chalaças
picantes, levasse esses que pela posição social e pela cultura
estavam acima do nível comum, a ligarem importância preponde-
rante á expressão moderada de sentimentos delicados, Jwnesfos,
recatados. Assim é que explico a escolha escrupulosa de termos,
cheios de cortesania, esse falar em surdina, essa tristeza pesarosa
de tanto Amadis. De mais a mais, essa terminolojia e fraseolojia
necessariamente muito restricta que empregam, hoje sòdiça e vulgar,
era novidade no século XIII,
Se atender a tudo isso, creio que o leitor galego -português
ficará agradavelmente surpreendido não só da metrificação refi-
nada, a tal ponto que assombra, e da pureza da linguajem
unitária (que tanto destoa da grotesca barbárie das canções apócrifas
e da falta de polidez das prosas coevas) , mas também da delicadeza
do pensar e sentir de rudes homens de armas e da sua expressão
apropriada, ás vezes verdadeiramente poética.
De resto, o Caticioneiro da Ajuda, propriamente Cancioneiro
de Amor, é sem dúvida o menos curioso dos três, que constituem
o Cancioneiro Jeral trovadoresco. No Cancioneiro das Donas, que
conto publicar, ha iim estilo popular, cheio de graça despretencio -
sa, que encanta. O Cancioneiro de Burlas, ás vezes escabrosíssimo,
ou mesmo de rudeza inequívoca, que faria hoje corar um carrejão,
deve ainda assim ao realismo dos assuntos uma fraseolojia mais
familiar e um colorido vivo e intenso que agradam, e provam
que já então a língua dispunha de um considerável pecúlio de
anexins e prolóquios.
Nos Textos, nos Apêndices e no decurso das Investigações, ha
algumas poucas amostras do jénero alegre e satírico.
Posto que siga na edição crítica processos jeralmente aceitos,
e os explique por miúdo nas Investigações, 6 dever meu jirestar
contas, também neste lugar, das modificações que introduzi no texto.
Publico as poesias integralmente, na mesma ordem em que
estão no Códice da Ajuda, numerando -as e apontando o lugar que
ocupam na edição baralhada de Varnhagen. Rejisto todas as
lacunas. Tento determinar as suas dimensões, assim como o con-
teúdo provável das folhas arrancadas. Preencho -as pelo confronto
— XI —
crítico com os apógrafos italianos (em XVIII Secções do Apêndice).
D' essas fontes tirei também os nomes dos autores.
Para i\y\Q o leitor veja o tipo das letras e o estado actual dos
orijinaes ofereço o fac- símile de uma pájina (a face de f. 4, com
as canções 14 e 15). Assim o habilito a fiscalizar as alterações
gráficas. Com o mesmo intuito indico, em notas marjiuaes, não
só o caderno e a seriação das folhas de cada um
1«, 2«, 3", 4« 4/^, 3/^, 2/^, 1/*
I ' '^ ■ I I
nos que estão completos, mas também a ordem jeral das folhas
(de 1 a 88), e ainda a coluna [a b na face, c d no inverso) em
que cada trova principia.
Todas vão acompanhadas, no fundo das pájinas, de quatro
categorias de anotações. Na I' {Texto) há notas paleográficas,
relativas ás indispensáveis correcções admitidas no texto, e pro-
postas de outras, em casos duvidosos. Em segundo lugar vão as
Variantes dos apógrafos italianos, em lição crítica. Em ambos os
casos poderia ter sido muito mais minuciosa. Mas sem utilidade.
Deixando exposto no Cap. III das Investigações quantas vezes o
escrevente emendou erros, raspando letras, quantas vezes o revisor
riscou letras supérfluas, e quantas vezes em lugar de maiúsculas
(coloridas e historiadas) estão apenas esboçadas, para governo do
pintor, minúsculas microscópicas, não aponto no Vol. I cada exemplo
d' essas alterações jeraes e sistemáticas. Sendo em regra satis-
fatória a lição do Códice da Ajuda, também não havia vantajem
em fazer estendal das inúmeras deturpações posteriores com que
08 copistas italianos crivaram os seus treslados, deturpações de mais
a mais emendadas, em grande parte, por E. Mónaci em Tabelas
e em Notas. Examinando os textos com o máximo cuidado, apro-
veitei cada escrita que realmente representa lição diverjente, quer
no sentido, quer só na forma. Kejisto todas, mesmo as freqiientes
trocas de mi por 7nin, lhe por Ihi, foy por fui, omen por 07ne,
quer' eu por quero eu etc. ') — O caso muda de figura nas canções
privativas dos apógrafos ambos, ou de um só d' eles. Nos Apêndices
1) Lições diverjentes que creio inaceitáveis, e que tenho em conta de
lapsos, vSo incluídas em parênteses curvilíneos.
— XII —
vão por isso todas as grafias deturpadas, tal qual se acham nas
edições de Monaci e Molteni.
Na 11°^ categoria {Forma) dou a análise métrica da canção. Aí digo
muita coisa que já hoje não defenderia. Empreguei indevidamente uma
terminolojia em parte erudita, falando de Octonários jámbicos e Noná-
rios trocáicos, em parte trovadoresca, como rimas longas por agudas,
breves por graves. Melhor teria sido falar apenas de versos de 8.
9. 10 sílabas, contando -as aritmèticamente, e não segundo o sistema
francês, i. é, só até a iiltima sílaba acentuada. Nas Investigações
Linguísticas hei de sanar esses defeitos.
Na III* [Bazoamentó) dou em alemão resumos das ideias ex-
pendidas pelo trovador. Como não os destino de modo algum aos
estudantes, mas sim aos estranjeiros que se ocupam da história das ideias
estéticas, substituo esses elencos por versões quási literaes só em casos
de construção muito complicada, p. ex. no jénero das cantigas de
atafiinda que entrelaçam todas as proposições, desde a primeira até
a ultima, por meio de conjunções e pronomes relativos.
Na IV* (Varia) comunico as notas escritas nos séculos XV
e XVI por leitores diversos nas marjens do códice e aponto ou
treslado algumas traduções de Diez e de Storck.
As modificações ortográficas a que submeti o texto, tendem
a aiissiliar a compreensão sem todavia desfigurarem o seu carácter
arcaico. Sem isso, poucos portugueses o haviam de lêr. E
falharia então uma das minhas principaes ambições. Não conse-
guiria vulgarizar a noção exacta do que foi na realidade a poesia
dos antepassados. Nem extirpava a falsíssima fé nas pretenciosas
e artificiosas canções apócrifas de Egas Moniz, Gonçalo Ermíguez,
e Mem Vasquez de Briteiro a Violante, Ouroana e Ximena. Não
chegaria a substituir no ensino das jerações novas aqueles mons-
truosos aleijões que dizem Tinherabos — Fincarades bos embora —
Ajuso da querida Mendo jases — e falam de um coraçom morto ós
cocos ^ pelas trovas sinjelas em português perfeitamente orgânico
e elegante, metrificadas e assonadas por D. Sancho I, cantadas pro-
vavelmente antes do ano 1200 em Coimbra e Vila do Conde pela
Eibeirinha ou pelo coro das donzelas d'essa quási- rainha.
Felizmente o Códice da Ajuda — de importância capital por
ser escrito com desvelo na própria era trovadoresca, quer fosse no
— XIII
illtimo quartel do século XIII, quer no primeiro do século XIV, á
vista de orijinaes muito mais antigos — presta -se admiravelmente
a essa empresa. Conquanto de modo algum esteja isento de de-
feitos, nem satisfaça um crítico moderno, não conheço nas litera-
turas medievaes monumento algum neo- latino que se lhe possa
comparar, quanto á simplicidade lójica e parcimónia sistemática da
ortografia, e que portanto exija menos alterações para se tornar
lejível. Se toda a lírica galego -portuguesa se distingue pela uni-
formidade da linguajem — ainda mais convencional e conservadora
do que costumam ser as linguajens literárias, a simbolização dos
sons nesse códice é de um raro apuro. Nos apógrafos italianos
(treslados, segundo as aparências, de cancioneiros do tempo do Conde
de Barcelos) já vigora a ortografia muito menos coerente e correcta
dos diplomas da chancelaria réjia, superior apenas num ponto: na
simbolização nacional de n, l, m, v, h, iotizados (palatizados) , por
meio de h. Mesmo nos Cantares de S. Maria — caligrafados antes
do Códice da Ajuda, embora a sua composição seja posterior á de
muitas das nossas cantigas de amor — a grafia, quási igual á do
Códice da Ajuda, tem incoerências em maior número, especialmente
:no emprego de letras nulas como h.
Não hesito em considerar a escrita do Códice da Ajuda como
a primitiva portuguesa. Ignoramos, quando e onde se ficsaram as
suas regras. Apenas posso conjecturar que seriam estabelecidas
logo ao despontar da poesia palaciana, pouco depois da introdução
da letra francesa, e em imitação d' ela (embora nem o francês nem
o provençal pudesse dar todas as directivas necessárias para os
romanços peninsulares) , em algum dos escritórios ou mais provavel-
mente na escola principal onde clérigos -jograes cultivavam e en-
sinavam artes e letras. Em Santiago de Compostela, em Leão
ou porventura na corte de Castela, cuja linguajem lírica era o
galego -português. Não ê crível que fosse organizada tarde, pelo
artista incumbido da coleccionação das Trovas. Repito que êle
parece ter -se esmerado em copiar com toda a exacção cada rol
membranáceo em que ia o trabalho orijinal dos trovadores primevos.
As emendas provam uma meticulosidade extrema. Mesmo certas
desigualdades — alguns hispanismos, raros, que distinguiam o falar
dos galegos do dos portugueses e alguns latinismos, mais raros
ainda — parecem ser antes particularidades de orijinaes do que
culpas do amanuense, cujo trabalho foi rigorosamente fiscalizado.
— XIV —
Poetas cultos, que empregavam ergo, vel, bem podem ter -se lem-
brado de utilizar et e est j)ara distinguir a conjunção do verbo
e da interjeição [eh). Pelo outro lado, o revisor que rectificava
cada mi por min, não deixaria escapar sam^ta, Samitaren, cuncto
(lapso por conto), se assim não estivesse nas laudas primitivas.
* *
*
Caracterizemos rapidamente as notáveis qualidades e as insu-
ficiências da escrita arcaica galego -portuguesa, tal qual foi ideada
na aurorada literatura por clérigos -jograes. Deixei dito que nos mais
antigos documentos em prosa, também de fins do sec. XII, e nos
do sec. XIII, ela se apresenta muitíssimo menos correcta, simples,
unitária — tão bárbara como a linguajem aí empregada ora por
tabeliães pseudo -eruditos, ora por escrivães ignorantíssimos que
entremeavam a língua popular com formas e fórmulas, estropiadas,
de textos em latim, i)
Naturalmente, os trovadores utilizaram as letras simples do
alfabeto herdado dos latinos (menos k) e as jeminadas ss e rr,
quási sempre com as mesmas funções; em alguns casos como
X, X, qu, c, antes de e, i com o valor diverso a que haviam che-
gado. Mas como esses sinaes, já insuficientes em Eoma, não che-
gassem para representação dos sons novos do romanço, aceitaram
símbolos subsidiários, inventados em França, onde duas literaturas,
a do Norte e a do Sul, se haviam desenvolvido mais cedo e serviam
de modelo aos peninsulares, a todos os respeitos {eh, com valor de tx; ç
com valor de ts; gu gutural). Ao til é que deram em Portugal o
destino peculiar de indicar a nasalidade de vogaes, no meio do
vocábulo, reservando a consoante nasal n para a designar em fim
de vocábulos.
Lonje de se cinjirem servilmente aos étimos latinos, os poetas
escreviam apenas letras realmente proferidas, 2) mostrando o empenho
evidente de diferençar também no pergaminho palavras distintas
pela pronúncia, pelo sentido e pela orijem, e de empregar para
cada som um único símbolo inconfundível. Não admitiram nulas,
nem jeminadas com valor de sinjelas. H, mudo desde que per-
1) Além de empregarem letras nulas, confundem de maneira de-
sastrosa os símbolos novos com os velhos, trocando c e ç; g e gu; eh e x;
s, ss, ç, X, sem determinarem as suas funções diversas, conforme as vogaes
com que formam sílaba.
2) Só nos símbolos compostos gu, qu ha letras mudas.
XV —
lera o valor antigo de aspirata, foi banido. Graças ao desprezo
absoluto de termos eruditos, nenhum mn, gn, pt, et, cç, ph, ih,
rh fere a vista, i) Nem ha confusão entre os sinaes s q %\ ss e p;
eh Q X] s e ss. 2)
A pesar d' isso, a não quererem inventar sinaes novos, faltavam -
lhes os meios de atinjir o ideal de simplicidade e clareza a que
visavam. Nalguns pontos até foram bem infelizes. Principalmente
na escolha dos sinaes representativos de n, l palataes. Conquanto
conhecessem várias grafias, tentadas pelos outros povos neo-latinos,
e empregadas também durante o século XIII nas chancelarias e nos
escritórios de Portugal, 3) a saber ni, ny, in, yn, n, "n, nn, nh e /*',
ly, il, yl, 11, Ih, deram a preferência não ao nh, Ih, que se vul-
garizou ainda na época trovadoresca*), nem a ny, ly, mas antes aos
sÍQibolos muito menos apropriados nn, 11, provavelmente por os
verem utilizados em Castela e Leão. 5) Não repararam que, se lá eram
verdadeiramente etimolójicos, não tinham razão de ser no ocidente.*')
Outras imperfeições há, comuns em parte a todos os textos
medievaes, em parte mesmo á ortografia latina. E são: a falta de
distinção tanto entre u vogal e u consoante, '') como entre i vogal
1) Já mencionei as únicas excepções: sancta (ao par de santa) e cuneto
(lapso por conto). Sc em sciente, nasci, conhoscer, escaescer etc. pronun-
ciava-se s-ts, a meu ver, embora na boca do vulgo a evolução para ts
(de lá para p, e em seguida para ss) já tivesse principiado, como o provam
as variantes conhocer, escaeçer, aeaecer.
2) Facer, plaeer^ feceron, faxo devem ser formas dialectaes (galegas).
3) Tanto no Códice da Ajuda como nos Catitares de S. Maria -«, -«,
-7iy ocorrem esporadicamente. Temos Una no verso 1555, por lapso;
cõnoscer 1283, 1396; veno 5632; sehor 5953; estranyar 3097; stranyasse
6639; estrayaria (sem til) 6639.
4) Parece que foi na chancelaria de D. AffonsoIV ou na de D. Denis, refor-
mada por escrivães franceses (entre 1270 e 1280), que as gi-afias provençaes
nh, Ih se vulgarizaram, seguidas desde logo de mh, vh^ bh, em substituição
da grafia anterior mi, vi, bi.
5) Não se pôde duvidar de que a escolha de nn, 11 fosse devida á in-
fluencia de Castela na Galiza. — O emprego d'esses símbolos não basta todavia,
de modo algum, para prova de que o Códice da Ajuda fosse escrito por um
artista espanhol. — Repito que o Códice é do último quartel do sec. XIII
ou do primeiro do sec. XIV, época em que nh^ Ih, já iam substituindo a
escrita arcaica, mas que muitas cantigas tem perto de cem anos a mais.
6) Se lá gallus annum deram galho anho, cá produziram galo ano.
7) Para evitar confusão entre viv', dev' e viu, deu os poetas dupli-
cavam w- consoante, tornado final (ou antes, medial e intervocáhco , por
elisão de átonas e, a, o), escrevendo portanto uiuueu, deutieu catiuue {viv'
— XVI —
(ia = ibam), i consoante com valor novo {já =jam), e i semi -vogal
(sábia = sapiajA) Acresce o emprego arbitrário e supérfluo de y grego
como equivalente de i, nas suas aplicações de vogal 2) e de semi- vogal,
quando poderiam tê-lo aproveitado em pró da clareza, exclusiva-
mente como semi -vogal, tendo seu lugar ora entre vogaes, ora como
subjuntiva de ditongo final decrescente, ora como elemento iotizante
nas ligações palataes ny , ly . my etc. 3) Não menos grave é a
existência de apenas cinco vogaes para uma dúzia de sons diversos e
a falta de todos os sinaes diacríticos, incluindo os pontos sobre os uA)
Está claro que acontece haver infracções das regras esta-
belecidas com tanta felicidade. A proscrição das jeminadas, único
bem que resultou da escolha de nn, 11 para símbolo de sons pala-
taes, não foi sustentada com rigor. Mesmo nn surje esporadicamente,
sem esse valor. E verdade que em casos muito especiaes. Não
como representante de nn latino, i. é com valor de n sinjelo; mas
em ligações de palavras que terminam em nasal com outras que
principiam em l, contacto de que em português resulta protracção
ou antes assimilação, i. é ~-n, p. ex. em perderon-no (v. 2667). 5)
CM, dev' eu, cativ' e). Nem sempre, porém. — Entre leu 2727 {leve, adj.)
e leu {leve, verbo 2056 e 2472) não ha diferença gráfica.
1) I longo surje de vez em quando, mas como mera variante gráfica,
sem função determinada. No CA apenas maiúsculo, em princípio de can-
tigas; tanto em Ir como em Joana. O mesmo vale de u. Nos Cantares de
S. Maria j e v são mais freqiientes. Ha p. ex. joyx juigar judeu Jherusalem
prijon; varões va mvito jodeos sev ovtra nacev etc.
2) No Códice da Ajuda nunca se emprega y com valor de j. Talvez
fosse o pequeníssimo corpo do advérbio * {ibi) — um só traço vertical —
muito usado em expressões como des i, â i — o que levou os escribas a
conservarem o y grego. Em todo o códice evitaram representar esse ad-
vérbio por i, utilizando sempre y, (uma vez hy, conforme já disse). A
única excepção no verso 4631 confirma a regra.
3) Assim distinguiriam de modo claro e simples ôy {hodié) de oí
(audivi); dôya, sôya, sáya {doleat, soleat, saliat) de doía, soía, saía
(dolebat, solebat, salibat); sábya de sabia etc.
A) O y grego é a única letra que costuma ir encimada de um ponto
(quadrado). Além d' esse sinal diacrítico, inútil, há apenas um traço fino
por cima da primeira haste vertical de i, u, n, m, em palavras onde se
encontram em contacto directo duas ou três d' essas letras, tao facilmente
confundidas. P. ex. em mú, úiúú, niún, min, íúrar, úírar, ainda,
aiúda etc.
5) Lo é artigo no exemplo citado e em sen-7io (2075). Em geral é
pronome: 2039 quen-no; 2876 non-no; 2844, 2865 qtten-na; 546 ben-
no etc. Os trovadores escreviam, contudo, quasi sempre beno, nono, queno.
O mais acertado, então e hoje, teria sido pôr: bê -no, que -no, nò-no. A
escrita mallo (3096) está por malllo i. e mal -lho; nollo pornõllo i.é non Ih' o.
— XVII —
Com maior freqilencia encontramos tt, mm (aitender; commigo ss, rr),
e especialmente ff {soffrer, affan)] mesmo em princípio de vocá-
bulo {ffe, ssi, rren). Também o h reaparece, embora só de lonje
em lonje. Nunca por escrúpulos etimolójicos, nem tão pouco para
diferençar palavras que começam com i, u vogal, de outras que
principiam com j, v {Ma == ihmn de ia == já) , mas somente afim
de dar mais corpo a alguns monossílabos, i) Contra a regra, o iil
figura em fim de vocábulo; n final é ás vezes substituído por m,
especialmente nos monossílabos rem, iam, quam, quem, onde
corresponde a -m latino; e por analojia em mim, niwn, ieem,
vêem etc. 2) Quanto ao símbolo representativo das consoantes nasaes
que se ouvem enti'e vogaes nasaladas e consoantes explosivas, não
admira terem também hesitado entre m e n [sempre, senpre), favore-
cendo mesmo ôste último sinal. Há indecisões a respeito ãe f e s,^)
ç e c antes de e, i, e a respeito de três rr, diversos, mas sem
aplicação determinada.^) Finalmente, a escrita foi e a leitura é
dificultada pelas abreviaturas e pelo costume, até certo ponto con-
veniente, de em harmonia com a acentuação frásica e o sentido
gi'amatical, se juntarem em um só corpo grupos sónicos, com-
postos de dois ou três vocábulos, só casualmente fundidos, quer
por simples composição sem alterações de som, quer por meio de
sinérese, crase ou elisão, quer por assimilação de -r -s ao / de
I, la, los, las, artigo ou pronome, ou d' esse mesmo artigo ou
pronome á nasal de palavras tónicas precedentes.^)
1) Por junto apenas dez vezes. Mesmo nas formas ha {hahet 4198)
e hey (6072), escritas centenas de vezes sem h, nSto foram, certamente,
razões etimolójicas que levaram algum poeta a traçá-lo. Temos ainda hy
4196; he {est) 6095; heu {ego) 5969, 5975, 6001; hua 6024, 3339, 3875
Johan 3375.
2) Ao todo conto catorze excepções á regra. Nos Cantares de S. Maria,
til ó ás vezes símbolo do m entre vogaes; mas somente onde o escrivão
inha do economizar espaço para não sair fora das linhas marcadas (p. ex.
No 130 eostit ã = costum' an).
3) í]m jeral o sinal f ó empregado em princípio de vocábulo (com
valor de surda) e no meio (com valor do sonora), e s no fim. Inúmeras
vezes s 6 todavia substituído por f, não só quando, no encadeamento da
frase, muda de posição, passando de final a intervocálica, directamente como
em ofamigos, ou por elisão, como cm fifejirol, mas também em pausa:
quantofomef etc.
4) li, r, X são empregados indistintamente.
5) Exemplos do primeiro tipo são malpecado, bonsen, senraxon; do
segundo miauen, miagora, mia {mihi habet ou mihi illam); do terceiro
b
— XVIII —
Taes ligações, características do galego -português, obrigavam
os escribas muita vez a permutarem c (com valor de A:) e qu;
g (também gutural) e gu\ g palatal e * (=i)- Na realização
d' esta empresa, i. é, na substituição da ortografia vocabular pela frá-
sica deu- se, porém, mais de um engano. Especialmente na escolha
da palatal fri cativa, representada segundo a regra por g antes de
e, i; e por i (j), antes de a, o, w. ^)
Com relação a palavras existentes em duplas -formas, a ten-
dência unitária e conservadora dos poetas levou -os quási sempre a
darem a preferência á mais arcaica, rejeitando como vulgarismos
evoluções progressivas que se iam realizando na boca do povo.
Assim preferiam em regra 7ni, assi, mais, ve&r, seer, sol, sal,
dol, pon, quer, faz, j)es, ampar, orne, muito, ^) mia, coita, coidar,
oir, toar a min, assin, mas (conj.), ver, ser, soe, soe, doe, põe,
quere, faze, pese, ampare, omeyi, muinto (ou moito), minha,
cuita, cuidar, ouvir e louvar. Mas de vez em quando as formas
populares escapavam -lhes, até em lugar impróprio, como p. ex.
min em rima com vi aqui.^)
* *
*
Com essas poucas duplas -formas já entramos na fala. A
linguajem dos trovadores é um português ilustre, selecto, conven-
quanteti, sempreu, mentrcu, ogeu, quereu, queroge; do quarto amalo
{amare illum ou amas illwn), volo, Deulo, poilo, mailo; do quinto: queno,
beno, nono. Há todavia outras conglomerações muito maiores: aueleí,
quemiauen, contaruoloei.
1) Em regra os antigos escreviam nSo só fica, fique; cavalgo, cavalgue;
mas também deseio, desege, passando lòjicamente na escrita frásica ou foné-
tica a vegeste, oiom. Bastantes vezes esqueceram - se todavia de proceder
ú permutação, ou fizeram -na mal; não só a desnecessária de i em g (tão
pouco importante como a de ^ cm c antes de e i) p. ex. em veie (571),
?;eim(2541, 3872), deseiei (870), deseieu (2797), o^e^í (3464), mas também
a de g em gu (3185 digeu, 3334 logeu; 4477 digi = digu'i); a de c em qu
(3132 vosce, 6429 fíceu); e a ãe g em * (2941 oga; 217 ogo; 4416 vegas;
4940 ogom; 4934 ogamin; 5792 ogoutra). D' aí e que passaram para o Eluci-
dário, e outros trabalhos lecsicográficos, formas erróneas como cugo, perco.
2) Outras duplas -formas liá em que não se nota essa tendência p. ex.
cofonder e eonfonder, cofonda, confonda, confunda; ifante, infante; vengar
e vingar; pêra e porá; vosco, vusco; preguntar o perguntar; guaanhar,
gaanhar, outri, outre, outren.
3) Min está correctamente nos versos 2733, 7896, 7903, em rima com
fin, vin, mas incorrectamente em 3723, 3736, 3802, 4524, em rima com
assi, vivi, sofri, perdi, morri, servi. Em vista da notável pureza das
consonáncias nas canções trovadorescas, deveria tê-las emendado sempre,
como fiz nos versos 2102, 2157, 2304, 2310, 2330.
— XIX —
cioimlmente unitário e arcaico, mas perfeitamente orgânico e coerente,
claramente determinado nas suas formas e tendências, caracterizado
por todas as feições peculiares que o distinguem do castelhano.
Português ou galego -português ilustre^ pois havia identidade quási
completa entre a língua da província do Noroeste da Hespanha c
a do reino de Portugal. Mas português que naturalmente era o
da província de Entre Doiro e Minho, e não o de Lisboa, é bom
não esquecer isso. As alterações sucessivas que a língua experi-
mentou em sete séculos de vida histórica, distançam bastante a que
lioje ê normal em Lisboa e toda a sociedade culta do país, da que
se fala na Galiza, e ambas da que foi usada em tempos do
D. Sancho I. Creio que já no reinado do D. Denis, que residia a
miiido na capital, muitas formas e pronúncias galego -portuguesas
seriam pouco usadas entre os cortesãos e desconsideradas pela jeração
nova como arcaísmos e galeguismos. Tal evolução ajuda a explicar
a rápida decadência da arte depois da morte do rei- trovador e o
longo interregno líiico, até ao advento de um novo gosto e estilo
no século XV.
Repito que a linguajem trovadoresca se compõe quási por in-
teiro de vocábulos saídos do latim vulgar evolutivamente. Mesmo
os estranjeirismos que nela se notam, vindos de França, pertencem
á mesma camada linguística. Muitas formas tinham atinjido já então
o seu estado definitivo.^) Categorias inteiras achavam -se, porém,
num estádio intermédio entre o latim vulgar e o português clássico.
Na conjugação dos verbos são notáveis certos tipos isolados,
posteriormente modificados por influência da analojia. Na primeu-a
pessoa do singular do presente temos (além de ouço, tenho, venho
que perduram) senço, menço; arco, perco; dor mio, sérvio, comio;
moiro; paresco , gradesco, nasço, conhosco; na 3 sg. cal, fal, sal,
dol, sol, j)on, quer; na 3 do conj. pes, perdon, ampar; no fut.
terrei, verrei, querrei, p)orrei, guarrei, morrei. Na 1 sg. perf. ha
várias formas em i átono^ que já citei, ouvi, soúbi, púdi , tivi, estivi,
dixi, quigi, piígi; na 3* as correspondentes, em -o: ouvo, soubo,
disso, quiso, puso, tevo, estevo , prougo , frouxo, podo e mais algumas
em ~e: axve, valve, adusse etc. — Na 2' pi. de todos os tempos
vorbaes (menos no perf., que tem ~sies) subsiste o -d- representativo
de -t- [ainades e não amaes, amais).
1) No Glossário o leitor poderá verificar facilmente quantas palavias
não sofreram alteração alguma desde 1200.
b*
— XX
Muitos nomes, reduzidos i^or contracção, ainda não haviam
chegado ao seu volume mínimo : ^) vogaes , postas em contacto pela
síncope de consoantes latinas sonoras (/, n, h, d, g, v) contavam -se
por duas sílabas métricas, 2) quer fossem diversas, quer do mesmo
tipo, 3) i. é tanto em casos onde a contracção por crase era pos-
sível e se realizou posteriomente,*) como naqueles em que os dois
sons podiam fundir- se o se fundiram efectivamente em ditongo, oral
ou nasal. De n sincopado, ainda lá estava vestíjio bem reconhe-
cível, muito característico, que desapareceu depois: a nasalidade
da vogal precedente. 5) Dizia -se e contava -se portanto 7nâ-a, pá- a,
U-e, vê-c, lo{u)-o,^) só-o, cé-o, fè-o, cru- o, cre-er, ri- ir, co-ôr,
su-ôr , e sem excepção alguma'') /ã-a, cè-a, vi-o, sõ-o, u-a,
mã-o, hõ-a, fl-ir, põ-er, tè-er, vi- ir, fl-í-da. Está claro que as
diversas terminações em que havia nasal (posteriormente confundidas,
na época dos ditongos nasaes), também se conservavam fiéis aos
tipos latinos. Nunca ha permutaçlío entre -on, -an, ão, ãa, quer
no sing. , quer no i)lur. , nem com as formas de -l- intervocálico.
Dizia-se varou, va-rõ-es; x>an, pã-es; cer-iã-o, cer-tã-os; mã-o,
1) Fazem excepção várias formas muito usadas, reduzidas cedo a
uma linica sílaba, composta só do vogal ou de consoante o vogal, quer
símpleSj quer ditongo. Além de o, a, e, dos advérbios i, u, dos pronomes mi,
ti, si, eit, meu, teti, seu, (é, ou, son etc. correspondem a monossílabos
latinos), dos verbos a, ás, d, sei, dei, vou, vai, fui, foi, trei, e
dos provençalismos leu, greu^ já surjem oi, boi, fé, pé, sé. Veer, seer,
veedes com a segunda tónica, também contam ás vezes por uma só sílaba —
pelo menos nas obras de D. Denis.
2) Por isso mesmo os trovadores nunca dobravam vogaes para distinguir
tónicas de átonas, processo adoptado nos séculos posteriores (daa, laa, caa
por dá, lá, cá) e que foi consequência natural do costume de escreverem,
á moda antiga, vee, pee, door, soo, quando já todas as classes, cultas ou
incultas, diziam vê, pé, dor, só.
3) De propósito não digo idênticas porque entre tónicas o átonas há
apenas identidade gráfica.
4) A prep. a e o artigo o, a, os, as ainda não estavam fundidos: ô, ós,
á, ás seriam vulgarismos, na opinião dos cortesãos, se bom que essas formas
ocorrem algumas vezes.
5) Desapareceu por não encontrar consoante em que se apoiasse. Onde
a encontrava conservou-se, embora tivesse do mudar de lugar, como p. ox.
em finda, vinda de fiinda, viinda, metátese antiga de fí-i-da, vt-i-da.
6) Os antigos ortografavam loar e não louar, certamente para evitar
a pronúncia lôvar, já então usada pelo vulgo. No Cancioneiro de D. Denis
ha louvar (ao par de ouvir) .^ mas muito poucas vezes.
7) A omissão do til, frequente nos apógrafos italianos, não prova nada
em contrário, tão esmagadora é a maioria das formas com til.
— XXI
mã-os; louçã-a, louçã-as, qual, qua-es. Nem aqui, nem em
outras combinações, e, o eram subjuntivas de ditongos.^) Ainda
conservavam o seu valor natural. Os únicos ditongos usados eram ái, éi,
èi, ói, ôi, úi, áu, éu, tu, iu, ou.^) Ditongos nasaes não exis-
tiam. ^)
Se o encontro directo de vogaes dentro do mesmo vocábulo
nunca era desfeito nem por inserção da semi -vogal i, entre e-a,
e-o,^) nem por meio da palatização de 7,'^) nem tão pouco por
condensação de ú até redimdar em m, o hiato de vocábulo a vocá-
bulo também era iisadíssimo, muito embora os poetas utilizassem
as diferentes sinalefas^) — mais vezes elisão do que sinérese e
crase.'') Note- se a eufónica junção do pronome proclítico me,
com o, a, os, as, ou com outros vocábulos que principiam com
1) A abreviatura 9 representa -os e -us. Ainda assim resolvi de^,
te<), me^, se-) sempre em Dctis, teus, meus, seus, porque entre os nume-
rosos casos em que essas palavras aparecem com todas as letras , não há um
só deos, teos, meos, seos. Somente em u<) é que ficam dúvidas, visto que
a átona vus é ás vezes substituída pela forma absoluta vós.
2) As terminações dos perfeitos eram ~ oM, -eu, -iu. Esporadicamente
é que surje a escrita ~io, -eo nos Cantares de S.Maria {rio, briu, naviu;
cfr. ceo, veo, ehreo) e nos apógrafos italianos {guario, via). Vid. CA v. 7821.
3) O único de que conheço exemplo é ui em muinto, vulgarismo que
escapou uma só vez.
4) A linguajem ai'cáica conhece apenas feo, creo etc. As formas ceia,
feia não podiam, de resto, sair directamente de cea, vèa. Tiveram de passar
por cea, vea. E essas formas secundárias eram inteiramente desconhe-
cidas aos trovadores antigos, ainda raras mesmo no tempo de D. Denis.
Peyor (de pejor) encontra- se do lonje em lonje, não no Códice da Ajuda,
mas nos apógrafos italianos (vid. CA 9019) e nos Cantares de S. Maria, em
lugar da forma mais usada ^^^or; creio que por analojia com maior, muito
usado ao lado de moor (por maor). Ambos, sempre com o fechado. A
pronúncia mor, resultante da contracção dos dois 00, actuou depois nos
outros comparativos fortes: menor (na ling. arcaica meôr), tnelhór, pior.
5) Ainda assim, as hesitações na escrita de ~í~, ií- mostram que
a nasalidade era em ambos os sons diversa da do ã, 5, ê, não tão pura-
mente vocálica, e já se aprossimava do resultado final -inh-, um- p. ex.
em vinho, uma que tanto contrasta com coroa, ceia e mesmo com lã. Já
falei da escrita una, hiia. Ajuntem hunha do Cancioneiro da Vaticana. Quanto a
-t-, muito raro no Códice da Ajuda, basta dizer que nos apógrafos italianos
ocorrem sobrmo (CV 1201), meninha (CV 336, CD v. 2586), divinho
(CB 391), detreminhou (CB 383).
6) As regras serão estabelecidas nas Investigações Linguísticas.
7) Vogaes, que o poeta quis elidir na economia do verso, eram supri-
midas na escrita.
— XXII —
o, a, de onde resultou uma espécie de ditongo secundário,
crescente, mi- o, mi -a A)
A tendência característica do português de atenuar conside-
ravelmente as vogaes átonas, especialmente as postónicas, já havia
principiado. Conquanto na corte se condenasse o costume de
substituir o não acentuado por ií, o ensurdecimento era notório e
ia- se jeneralizando. 2)
Com relação ás tónicas ê certo que, sem saberem distinguir
na escrita ó, é aberto de ô;, ê fechado (e ambas, das atonas õ, e),
os trovadores nunc<i os confundiam. Separavam -n'os, pelo con-
trário, nas rimas com um rigor e uma escrupulosidade muito
superior á das gerações futuras. Os infinitivos em cr p. ex. nunca
rimam com os conj. fut. dos verbos irregulares {quiser, j)oclér,
souber, prouguér etc. nem com molhér, mester, quér).^)
Quanto a influência metafónica de vogaes postónicas nas
acentuadas, também havia principiado: i postónico influía em o, e
tónico, fechando- o, não só quando em contacto com consoantes
nasaes^) (como em iêmio, temes; cômio , comes; dôrmio, dormes)^
mas também em devo, deves; moiro , morres etc. Parece que não
havia passado, contudo, por analojia, a adjectivos, nomes e pronomes.^)
O que disse da pureza das vogaes na rima, também tem
aplicação ás consoantes ss e ç, z e s, eh e x^). Nem deve
1) Te-\-o, te-\-a deram cho, cha, formas galegas que não eram do agrado
dos trovadores, posto que eles não desprezassem o simples che, nem xe, xi,
variante galega de se, si, nem tão pouco a composição x'o, x' a. Pior
criar etc. não se acham no CA, mas já nos apógrafos.
2) Essa tendência manifesta- so logo nos primeiros documentos em
prosa. No CA, ~u por ~o é todavia raro e prevalece apenas no pronome
enclítico vus (cfr. vasco, nusco). Em jeral o corresponde a ?/ e o uão-
acentuado latino. Notemos comprir, cofoion, costume, dormir, encobrir, fogir,
Joan, joix, joixo, joujar, jostiça, justiceiro, jodeu logar, molJier, mongcr,
noxir, onger, onguento, ordir, poder', jjoser', paridade, rogir, resorgir,
sobir. Em todos estes vocábulos a mudança do o em u, que em vários tem
aparência do regressão, é muito posterior (do sec. XVI). O antetóuioo ainda
hoje é o no Brasil.
3) Do mesmo modo distinguem sempre entro prex, vex, fex e vês,
mês, três, medes, pês; entre eu, teu, seu, meu, greu, deu e ceo, veo,
creo, rcceo; como entre é fé o quê (logo falhiroi do dé, dê) etc.
4) Aparentemente, as vogaes nasaes eram sempre fechadas. Mesmo
antes de consoante nasal, em palavras como j^equctio, fumo, havia uma
nasalização, lijeira. Eimas como bè-no pequeno levam a esta convicção.
5) Veja-se p. ex. ele, ela, eles, elas — eso, aquelo, aquesto.
6) Já disse que prex, fex, vex (e também sandex etc.) nunca rimam
com mês, três, medes, pês (penset). Nem tão pouco assax, fax, prax.
— xxin —
cansar admiração, visto que essas letras simbolizavam sons bem
diversos, conforme indiquei. Ch, hoje reduzido não só no sul
de Portugal, mas também entre a gente culta do Norte, ao valor
de X, era explosivo, com o valor de tx, comum ao galego e
castelhano; x tinha o valor único de x (inicial xadrez)^ e nunca o
de CS ou ss; ç o de tss; % o de ds. Quanto a g, j, a permutação
constante entre os dois símbolos parece testemunhar que já soava
como lioje, tendo perdido nos derivados de dj {hodie, video, invidia,
disidio = oje, vejo, enveja, desejo) aquele seu valor primitivo.
Quanto ao s em fim de vocábulo ou de sílaba, a sua assimilação
quási constante a l mostra que nessa posição o som era fraco. A escrita
Lixboa, seix, laix (cf. dex por dex de decetJi), posto que só a possa
apontar em documentos em prosa e nos apógrafos italianos, leva
a supor que já então se havia começado a palatizar o seu som,
brandamente antes de consoantes sonoras, e mais fortemente antes
de surdas. Também neste fenómeno, o uso vulgar seria repudiado
na corte pelos homens de saber, que por ofício cultivavam no
bel -canto a recta pronúncia.
Em suma, julgo dever concluir que a pronúncia palaciana
de 1200 a 1350 era mais clara, pausada e enfática do que a de
hoje,^) o que combinaria perfeitamente com o conteúdo e carácter
grave e mesurado das canções de amor.
* *
Resta -me indicar as modificações a que submeti a escrita.
Cifram -se no seguinte.
Desenvolvo as abreviaturas, pelo modo exposto no Capitulo III
das Investigações. Imprimo sempre por extenso o refrã, mesmo
onde nas repetições o copista escreveu apenas as primeiras palavras,
ou meras iniciaes. Emprego maiúsculas não só depois de ponto,
mas também nos nomes próprios, incluindo o Amor, onde me
parece estar personificado, assim como Deus, e Senhor, com
aplicação a Deus. 2) Junto sílabas de palavras, onde os poetas as
haviam retalhado para informar os cantores da sua distribuição
solax com darás atrás Satanás etc, ou dix, fi%, raiz, ftix (feliee) com
quis, fis (fidus), Denis, lis, Paris; franqueza riqueza com presa (i. é
-itia com ~ensa).
1) No futuro e condicional o acento recaía ora no infinitivo, ora no
aussiliar, conformo as exijcncias do ritmo e suas pausas.
2) Algumas vezes pode haver dúvida sobre se senhor designa Deus
ou a dama do trovador. Vejam -se os versos 4100, 5248, 8108.
— XXIV — -
musical. ^) Separo conforme as exijéncias da gramática e do
sentido, vocábulos conglomerados, quer por falta de espaço, quer
propositadamente para indicar a acentuação frásica. Nestes casos
deixo -os todavia conjugados por meio de sinaes diacríticos, de que
logo falarei.'^) Letras que julgo devermos acrescentar, vão entre
parênteses rectangulares, jeralmente em grifo]^) as que na minha
opinião podiam ser suprimidas para que o verso tivesse maior
correcção prosódica, vão enti-e parênteses curvilíneos.'*)
Pontuei com abundância, por condescendência com o gosto
português, e também porque creio que realmente uma boa dis-
posição das partes do discurso equivale a um comentário, e dá
mais vida e cor a versos pálidos e monótonos, de construções tão
complicadas como o são ás vezes os dos poetas áulicos do sec. XIII.
Emprego mesmo o sinal de interrogação e exclamação, invertido,
em princípio de frase.
Com acentos e tremas, apóstrofos e hífens não fui tão pró-
diga, pelo menos na primeira metade do volume. Preguntas e ob-
servações do amigo que leu as provas, levaram -me então a empregar
mais alguns (a contar do verso 2316).
Ponho acentos — com os valores jeneralizados de há muito,
i. é agudo para vogaes abertas, circunflecso para fechadas —
apenas com o fim de diferençar palavras tónicas das átonas, grafica-
mente iguaes. Os principaes casos são:
á (habet), distinto de a (art. e prep.)
dá (dat) da (prep. fundida com o art.)
de^) (det) de (prep.)
é (est) e (conj. e interj.)
este (stet) êsie (pron. dem.)
én (inde) en (prep. in)
1) Na 1* estropho de algumas cantigas. P. ex. en tte ia no verso 22°;
re ce ey no v. 372.
2) Ex. contaruoloei (= contar -vo'- lo -ei); quitarmendia (=: quitar -
m' end'-ia).
3) Éx. V. 2382 : porque [me] traf amor tan en dcsden.
4) Ex. V. 2399: coid(o) escrever.
5) O estudo das rimas ensina que os trovadores conheciam a pronúncia
etimolójica c?é, mas também a analójica dê {=dee, por influcso de vee,
lee, cree, see). Vid. CD 1642 e 2247 contra CV 479 e 1036, e Cantares de
S. Maria 177 (onde ha mais exemplos. Nos primeiros dois casos, de é con-
soante de que; nos outros de é, fé. Ainda ha outro dê, i. é dês com
assimilação do s a l {dê' -lo dia etc).
XJXV —
fora (vb.) fora (adv.)
lá (adv.) la (art. e pron.)
quê (interr.) que (conj.)
'podêr (inf.) poder' (conj. fut.)
cuidá-lo (inf.) etc. cuida -lo (2 sg.)
amará (fut.) etc. amara (mais que perf.)
Em /e o acento é, na verdade, desnecessário, i) Como i final
existe na linguajem moderna apenas em palavras ocsí tonas {aqui,
ali, venci) ponho acento grave em proparocsítonos arcaicos como
oitvi {habiii),'^) púdi (potui), soiíbi (sapui), púsi, púgi (posui)^
quigi iquaesi).^) Trema em oi, sai, cai serve para separar vogaes
que sem isso formavam hoje, ditingo, e de facto o formam
também no arcaico ói (hodie). O hífen, indispensável na boa
escrita portuguesa, segundo opinião de todos, utilizei -o para dividir
nos seus elementos constitutivos as diversas espécies de grupos
frásicos, compostos de vocábulos só casualmente unidos, mas escritos
como se formassem sempre uma só palavra, ás quaes de resto já
me referi. Assim conjugados aparecem, sem alteração sónica
alguma, a não ser a perda da acentuação própria, expressões como
mal-dia, mal-pecado, mal-sen, mao-pecado, mao-grado, sen-raxon,
al-ren, que- quer, ja-quê, ja- quanto etc;*) ligações de verbos
com pronomes enclíticos {digas-me, doede-vus, direi-vus, dir-vus-ei,
ir-m'ei, quitar -m'end' ia, graci-Wo ei); aquelas cujo primeiro ele-
mento é o pronome pessoal me em próclise, com mutação do e
surdo em * para formar com a imediata vogal a ou o uma espécie
de ditongo crescente {mi-aven^ mi-agora, mi-á, mi-ora); as nume-
1) Não verifiquei ainda, quantas palavras esdrúxulas entraram no
vocabulário dos trovadores. Em todo o caso devem ser poucas , se abstrairmos
dos tipos com semivogal * (sâbya, rãvya, câmbyo; na ortografia do sec. XIV
sabha, ravha, cambho, e posteriormente saiba, raiva, caimbo; este último
regressou a câmbio) que eu contaria á maneira espanhola, entre os parocsítonos.
Alguns parónimos ficaram sem acentuação gráfica, p. ex. este {=est) e este (iste) ;
sen (prep. sine) e sen (sbst. = Sitin jerm.) , ambos com ê fechado, a meu ver.
2) O leitor moderno podia confundir este òtcvi com ouvi (audivi),
forma que os trovadores não empregaram, conquanto no reinado de D. Denis
já fosse utilizada em diplomas réjios, particularmente na fórmula sabham-
quantos este estromento virem ou ouvirem, respectivamente leer ouvirem.
3) O acento em rubi (4493) é supérfluo.
4) Estas mesmas aparecem ás vezes sem ligação. Outras costumam
andar sempre soltas p. ex. ja mais, des i, dês que, des quando, des oge mais.
Até agora não houve nem há, de resto, regras jeralmente seguidas acerca
da grafia de fórmulas compostas.
— XXVI —
rosas e importantes em que ~r, ~s finaes^) são assimiladas ao l
de lo, los, la, las, quer na função de pronome, quer na de artigo
definido (todo-los, dê-lo, poi-lo, mai-lo, Deu-lo; tèê-lo, matá-lo).^)
Finalmente aquelas em que o / inicial de lo, los, la, las, tanto
numa como na outra função, é convertido em n, i. ô assimilado á
nasal da palavra precedente (quen-no, hê-no etc.)^)
Em algumas ligações, tão Intimamente fundidas que já no
século XIII nunca se efeituava a separação, não ponho sinal algum.
Escrevo sempre do, dos, da, das; dei, ai (antes de m); eno, enos,
ena, enas^) (respectivamente no, iia), e também nutn, noutro, neste,
naquel, assim como polo, pola, piolos, polas.^)
O apóstrofo, emprego -o em ligações em que houve perda
casual, quer de vogaes [tod'ome, mentr'eu, og'eu, cuita'n, á'migó)^^)
quer de consoante {poi'-lo. Deu' -lo, mata'- lo). '^) Num ponto
dei -lhe outra aplicação, abusivamente. Ponho amar', viver' (resp.
viver'), dever'' (resp. dever'), j)oder', {poder') para distinguir o conj.
fut., do infinitivo, sem de modo algum querer afirmar que os poetas
suprimiram a bel -prazer, por licença poética, e surdo que costu-
mava ser pronunciado na prosa familiar, s)
Quanto ao resto da escrita, não a uniformizei em absoluto.
Regularizei -a apenas, cinjindo-me ás tendências preponderantes,
1) Na primeira época da língua — enquanto x, conservando o seu
som próprio de ds, nunca era confundido com s — essa letra não era sujeita
á assimilação. Em tra-lo no Canc, de D. Denis v. 848 tra não equivale
a traz (imp. de traxer, que ainda não havia substituido por analojia a
forma trager), mas antes, a trás (prep.).
2) Lhe, Ih' o. Ih' a exercem a mesma influência.
3) Já rejistei exemplos numa das notas antecedentes.
4) E assim que os trovadores escreveram , exclusivamente. Nem uma
só vez ocorre enno ou eno. Ainda assim creio que o e inicial seria branda-
mente nasalado, conforme deixei dito.
5) Também esta é a única forma empregada no Códice da Ajuda.
Embora per fosse muito usado, a contracção pelo não o era.
6) O emprego de de ou d' antes de vogal era facultativo. Mas ainda
assim, talvez deveria ter contado d' ela, d' este etc. entre as ligações constantes.
7) Nestes casos acumulei ás vezes os dois sinaes, sem vantajem.
8) Muito pelo contrário, as leis das finaes admitiam em fim de palavra
as consoantes -r, -l, -n, -s, -x, mesmo na conjugação dos verbos, em
formas onde hoje é costume juntar -lhes por analojia um ~e paragójico.
Além de cal, sal, vai, dol, sol, pon, quer, perdon, pes, ampar, que já citei,
e do conj. fut. quiser, poder, souber etc, fax, fex, prax, dix eram formas
normaes, conquanto a par d'elas apareçam /a«e (2286), /e«e(1869)pm«e(3771),
ampare (1906), desampare (6423), pese (6530); soe, doe no Cancioneiro da
Vaticana.
— xxvn —
simplificadoras, dos trovadores, tanto na proscrição do h mudo e
de letras jeminadas em princípio de dição, como na escolha de n
para a nasalidade, em fim de vocábulos, e m no interior, antes
das explosivas p,h',e ainda no emprego de um só s e r.i) Deixei
subsistir as indecisões a respeito de i vocálico e y grego, e das
jeminadas no meio de vocábulos, por serem muito frequentes e
não causarem confusão.
Modificações incisivas são apenas a introdução áe j e v, que
não precisa de justificação, 2) e a substituição de nn, 11 por wfe, Ih.
Bani os símbolos nn, 11 por serem estranjeirismos anti-etimolójicos,
não somente inúteis, mas enganadores. Escolhi nh, Ih porque
vingaram ainda na época trovadoresca, e arraigaram tão profunda-
mente que hoje constituem um dos traços mais característicos da
escrita portuguesa. Assim foram ortografados os diplomas réjios
já no sec. XIII. Assim também — no tempo do rei -trovador e
seu filho, o conde de Barcelos, — os Cancioneiros jeraes de que
os apógrafos italianos foram tresladados. Há vantajem, evidente-
mente, em empregarmos a mesma grafia para todos os textos
coevos. ^)
O resultado difere pouco do que Lang conseguiu no Cancio-
neiro de D. Denis.
Creio que, pelo menos, os beneméritos reformadores das orto-
grafias portuguesas verão com prazer, até que ponto os primeiros
autores galego -portugueses que se serviram do idioma pátrio,
criando obras de arte, se aprossimaram do ideal de simplicidade
e de clareza, a favor do qual vão lutando indefessos*) — ideal
de que infelizmente os representantes do saber escolástico, — pri-
meiro os escrivães em chancelarias réjias, conventos e cabidos,
posteriormente na época do Renascimento , poetas e eruditos huma-
nistas, e nos últimos séculos os sócios das Academias — se afasta-
1) No Glossário, o leitor há de encontrar todas as variantes gráficas
com indicação dos lugares onde estão. As duplas -formas, essas estão tanto
no texto, como no Olossário.
2) Em pouquissimos casos poderia haver dúvidas. Nem mesmo em
ualuer, ualuera (v. 815, 2504), saluasse (4955), salue (4955), sanetauaya
(1565).
3) Neste sentido melhor fora substituir também mia, sábia ^ Pavia
por mha, sabha, Pavha.
4) Claro está que o estado diverso da linguajem arcaica não admite
que a grafia de então se iguale á de hoje.
— XXVIII —
ram, empenhados em regular artificialmente a fala e a escrita por
modelos latinos.
Nada direi da ortografia que empreguei nas Notas e nas
Investigações. Escritas e impressas, exactamente num período de
transição, em que diversas reformas foram tentadas, de modo algum
podem servir de modelo, i) Só nesta Advertência Preliminar posso
pôr em prática as correcções sistemáticas, ultimamente propostas
por Gonçálvez Viana 2), salvo algumas lijeiras diverjéncias que o
estudo dos monumentos antigos me sujeriu.
Concluo pedindo vénia dos meus erros. Como o grande jénio
florentino que fez „tão rico ordume" das criações trovadorescas , direi
aos juizes benévolos:
Vaglia-mi il lungo studio è'1 grande amore!
Porto, Fevereiro de 1904.
Carolina Micliai^lis de Vascoiicellos.
1) Entre os numerosos dislates que a deturpam, mencionarei só um.
Como na escrita comum portuguesa do sec. XIX s final denotasse ser tónica
a vogal antecedente, sem atenção áorijem, ao passo que s se empregava sendo
ela átona, servi -me d' este modo de escrever para distinguir os Rodrigues,
Ootiçâlres, Alvares de Portugal dos de Castela (exactamente como diference,
os Alfonsos de lá dos Affonsos de cá). Melhor fora escrever todos os pa-
tronímicos d' esse tipo com ~*;, a pesar de no Códice da Ajuda ocorrer um
único {Paay Moni%)\ e de nos apógrafos italianos se lêr mais de uma vez
Eodrígices Gonçalves (além de Osoyreanes, Soayres, Nuneanes, Affonseanes
em que o s é justificado). Em documentos galegos e portugueses do soe. XIIi.
e XIV também não é rara a confusão entre uns e outros. Vid. Diss.
Chron. I, p. 285, 287, 296 e Hist. Oen., Provas I, p. 3. — A orijem também é
incerta. Os bons escritores latinos da idade - média indicam a filiação ora pelo
jenetivo em ~í', do nome paterno (p. ex. Johannes Martini; Oomes Fernandi)\
ás vezes pelo suficso peninsular {Johannes Fernandix)\ outras vezes pelo
jenetivo latino d' este derivado (Jb/íamzes í^2n^an(/^c^). Quanto á antiga pro-
núncia de -e^x,, -ix., não pôde todavia haver discussão, visto que navarros,
provençaes e catalães a transcreviam por ~í^, -fo, e os castelhanos com %,.
Portanto quer seja ibérica, quer jermánica, quer latina a sua orijem, a
continuidade histórica do português exije Rodriguex, Gonçálvez, Pérex etc.
2) Ortografia Nacional: Simplificação e Uniformização Sistemática
das Ortografias Portuguesas (Lisboa 1904).
LACUNA 1'.
FALTA UM CADERNO, PELO -MENOS; E TALVEZ MAIS.
(VEJâ-SE A SECÇÃO l^^ DO APPENDICE.)
•m
CANTIGAS
1 — 13
DE
VAASCO PRAGA DE SANDIN.
1.
(Tr. 65).
[Deus, meu senhor, se vus prou]\\g\ieY\
vos me tolhed(e) este poder
que eu ei de muito viver;
ca, mentr'eu tal poder ouver'
de viver, nunca perderei
esta coita que og' eu ei
d'amor eno meu coraçon.
Ca mi -a faz aver tal molher
que nunca mi-á ren de fazer
per que eu ja poss' a perder;
que, enquant' eu viver poder',
por esto a non poderei
perder per ren, mais averei
d'ela mais, con mui gran razon.
10
I Texto: As sette primeiras syllabas faltam no CA, certamente por
iterem tido seu lugar no fim da pagina antecedente. Mesmo se nos faltasse
^;o Clí para confronto, a restituição de Varnliagen Meu senhor se vos i^rouguer
|«ra inaceitável, por peccar contra o metro. As cantigas No. 54 e 122, assim
)mo CV 6S7 e 1050, poderiam ter -lhe ministrado o material para recon-
|lrucção segura.
Variantes: CB 91 (65) — 1 Deus meu senhor se vus prouguer —
mi tolhcd' este — 4 oer — 6 ei falta — 8 fais — 10 eu possa ja perder
15 e quant' esta coita — 16 — 17 iia a que orne falar ven || seit amor
nxa s. s. h. — 18 mort' — 20 a [quenj teu esta coita t. — 21 xe — Ihi.
II Forma: Cantiga de meestria: 3x7. — Octonarios jam-
íicos. — As primeiras duas estrophes estão ligadas pelas consoantes. A
Itima estíí desirmanada. Talvez lhe falte o par (como o sentido pouco
laro faz suppor). Se existisse, teríamos coplas pareadas, com uma pa-
IV r a perduda no fim de cada estrophe. Ordem das rimas: abbaccd. —
timas breves. O grupo I" termina em érW e/-('>) e/Cc) o?i(«i); a estrophe
Bolada em ôrW én{^>) ali^) «x(<'). Cfr. os Nos. 31. 36. 84.
_ 6 —
15 Ca non este ciiita d'amor 15
lia que orne filhar ven,
se orne leixa sen seu ben,
ou sen mort(e), ou se faz melhor;
mais semelha muit' outro mal.
20 E quen, á esta cuita tal, 20
maçar se morre, non lhe praz!
III Eazoamento: Lieber Gott, schenk mir kein langes Leben, doon
solaQge ich Icbe, habe ich Liebespein zii ertragen (1).
Meine Herrin wird nie etwas thun uni mich jenes Leidens zu ent-
heben; vielmebr wird selbiges bestãndig wachsen (2).
Die ist keine wahre Liebespein, welche nacblasst (besser wird = se
fax melhor) oder ganzlich scbwindet (den Menschen verlâsst = orne leixa)
aus anderen Griindeu ais nach erwiesener Gunst {ben) oder durch den Tod.
Wer an solclier (unecbter) Liebespein leidet, dem gefãllt es nicht zu sterben
(wie bei mir der Fali ist) (3).
lY Varia: O verso 21 vem accompanhado no CA da nota marginal
di%, tidade, i. é: diz verdadel — Colocci assignalou a cantiga no seu ma-
nuscripto com uma cruz (-f-).
2.
(Tr. 66).
Senhor fremosa, grancF envoja ei
eu a tod' ome que vejo morrer;
e, segund' ora o meu conhecer
f.i{^=4i)b enquant' || est' 6, faço mui gran razon, 25
5 ca ei por vos eno meu coraçon
taii gran cuita, que mil vezes me ten,
senhor, sen fala e sen todo sen:
e non vus queredes de min doer!
Pêro, senhor, iia ren vus direi: 30
con tod' est' ora non ei eu poder,
per bõa fé, de nulh' enveja aver
a nulh' ome de quantos vivos son,
mais faç' eu esto porque sei ca non
vive nulh' ome que de vos mais ben 35
aja de mi (que non ei de vos ren
se non quant' ora m(e) oistes dizer),
I CB 92 (66) — 1 mtiigrand' — 2 O CA traz segud. Falta -lhe o tU.
— 4 0 c, desligado das letras este do CA, falta no CB, que traz apeuas
.est — 6 coita — 7 CA tem falia (i. é falha), o que não dá sentido que
; satisfaça. — 8 mi — 11 nulha — 15 miu' — 16 m' oistes d. — 21 Falta
no CB. — 22 oer — 24 pod' en ai — 25 coita — 26 dixi — Ambos os
códices escrevem o por ou, á maneira hespanhola — 29 e falta no CB • —
30 min — 32 xi — peior — O CA offerece penso, á hespanhola.
II Cantiga de meestria: 4x8. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas pareadas com uma palavra perduda no principio: abbccddb.
— Rimas breves. — O grupo P termina em: e^■(a) erC») owW éw(d);
soll" em: éW orO) ar{f^) ér(<>). — A rima melhor for seria hoje imperfeita,
, visto que todos os comparativos latinos se pronunciam desde o século XVI
'com d abeiio, influenciados por mor = moor por maor (maior).
Colocci annotou: le due cõ le due accod qt strophe et antistrophe.
E porque sei tan ben, per bõa fé,
que non sei cousa no mundo melhor
que ja, entanto cora' eu vivo for', 40
20 nulha cousa non me pode guardar
d'aquesta cuita que levo levar,
se eu de vos algun ben non ouver';
e o que m'ende guardar non poder',
ja me non pod(e) en ai prestar, senhor. 45
25 Ca esta cuita, senhor, tan grand' é
com' eu vus dixe ja, o[u\ é major,
e ben creede que non é meor.
E ora, por Deus, que vus fez falar
mui ben, senhor, e mui ben semelhar, 50
30 doede-vus de mi, se vus prouguer';
e se o fezerdes, ja foi niolher
que xe pensou de sa alma peor.
III Ich beneide jedweden, der stirbt; und thue recht daran , denn die
Liebe zu Euch, Herrin, peinigt mich oft bis zur Sprach- und Sinnlosig-
keit (1).
Doch beneide ich keinen Lebenden, denn keinem seid Ihr gniidiger
ais mil- (2).
Solange ich lebe, kann nichts niir helfen, es sei denn Ihr erwieset
mir Gunst (3).
So gross wie ich schon gesagt habo, odor noch grõsser, aber nicht
kleiner ist meine Pein. Um Gottes wiilen, der Euch so schõne Rede und
so schõnes Aussehen gab, solltet Ihr Euch meiner erbarmen. Thut Ihr es,
so ist es zu Eurem Seelenheil (4).
IV O verso 2 inspirou a um leitor desconhecido do Noiie de Portugal
a reflexão: este ahia èbeia aos que bia morrer i. c, tirada a pronuncia
gallega: este havia enveja aos que via morrer. No fim da pagina ha outra
nota: estat ijnha sua alma mal empregada (ou mal enipensada? v. vei'SO 32).
Os caracteres estão muito apagados.
3.
(Tr. 67).
f.i{=4i)c II Senhor fremosa, par Deus, gran razon
seria ja agora se en prazer
vus caesse de quererdes prender
doo de min; ca ben dê-la sazon
que vus eu vi e que vusco falei,
Deu -lo sabe, ca nunca desejei
ben d'este mundo se o vosso non.
mi
15
55
60
Nen desejarei no meu coraçon
enquant' eu ja eno mundo viver',
ca, de pran, vus ei mayor ben- querer
de quantas cousas eno mundo son.
E de mais, ua cousa vus direi:
non me quitará ren, eu ben -no sei,
de vus querer assi, se morte non.
Ca, de pran, se m'end' ouvess(e) a quitar
nulha cousa sen morte, mia senhor,
quitar- m'end'-ia o mui gran sabor
que vus vejo aver de m'alongar
de vos mui mais ca outr'ome por én;
mais, mia senhor, direi-vus ua ren:
non vus am' eu por vus ar desamar,
65
70
I €15 93 (67) — 1 Ambos os códices escrevem erradamente saxon —
CA traz Ben. O illuminador da maiúscula enganou -se, e pintou um 5,
lugar do N. — 21 CA apresenta dess amar., separando o prefixo do
irerbo. — amei., em substituição de am'eii faria melhor sentido. — 33 CA
Bcrevo com deficiência: e este mund orne.
Variantes: 2 ora — 3 (queredes) — 4 mi — 5 vosco — 6 que
9 (no) — 10 sei — 15 oess' — 18 (vef aver) — 19 outr'otnen — 20
íalta ren — 22 enquanto vivo for — 30 mi — 31 (d' aver vos) — 32 mi
33 mund' a.
— 10 —
Ben-no creede, mais por viis buscar 75
muito serviç' enquant' eu vivo for',
e porque vus fez parecer melhor
25 Deus d'outra dona, e melhor falar.
f.i{=4i)d II E el que vus tal fez, se m'algun ben
non der' de vos, senhor, non me dê sen 80
nen poder de vus por ón desamar.
Ca sei eu ben, u outra ren non jaz,
30 ca me será, mia senhor, mais mester
de veer vos, se end' a vos prouguer',
ca me será o mayor ben que faz 85
en-neste mund' [a] om(e) outra molher.
II Cantiga de meestria: 4x7 + 5. — Éa única vez que uma
fiinda se compõe de cinco versos, e tem rimas independentes. — Deca-
syllabos jambicos. — Coplas pareadas: albbacca, com uma fiinda:
deede. — Rimas breves. — O grupo 1° termina em: on(a) éX'') e«(c);
o IP em: ar(a) on'>) éw(c); a fiinda em a* ér ér ax er, sem ligação alguma
com as estrophes antecedentes.
Colocci anota: le due cõ le due et qt congedo qi epodo.
III Es ist Zeit, Herrin, dass Ihr Euch meiner erbarmt: seit ich Euch
gesehen und gesprochen, erstrebtc ich niclits ais Eure Huld (1).
Solange ich lebe, werde ich nichts anderes auf Erden begehren; nur
der Tod wird mich davon abwenden (2).
Wâre es mõglich, dass irgend etwas anderes mich davon abwendete,
so wâre es Euer "Wunsch, mich von Euch fern zu halten (3).
Doch babe ich Euch uicht bis zur Stunde geliebt, um Euch nun
Unliebo entgegenzubringen. Davor mõge Gott mich schútzen, der Euch
schõneres Aussehen und schõnere AYorte gab ais anderen Frauen (4).
Mehr not thut mir Euer Anblick ais die hõchste Gunst, von anderen
gespendet (I).
IV Uma nota marginal classifica esta poesia de: boa.
10
15
4.
(Tr. 68).
Quen oge mayor cuita ten
d'amor eno seu coraçon
de quantos d'el cuitados son,
Nostro Senhor lhe ponha i
conselho, se a el prouguer'
atai per que lh'a tolha 6n.
E creed' ora na ren:
ca non 6 outre se eu non,
que mi -a tive dê-la sazon
que eu primeiramente vi,
per bõa fé, atai molher
que dá mui pouc(o) ora por én.
Mais pêro, enquant' eu viver',
sempre a ja mais amarei
d'outra cousa, e rogarei,
o mais que eu poder' rogar,
a Dens que el mi -a leix(e) oír
falar e mi -a leixe veer;
90
95
100
I CB 94 (68) — 1 coita — 2 (e nõ) — 4 Ihi — O per falta no €B
— 7 cst oiitren — • 8 tivi — 11 a tal m. — 12 pouc' ora — 14 mais
falta no CB — 17 Uix' oir — 19 A maiúscula vermelha E que serve de
inicial á ultima estrophe, foi por engano pintada pelo illuminador do CA junto
ao verso 20. CB escrevo E esso el — 20 O non falta no CA. CB escreve
log' eu. — 21 (caa uida tig mais . . . == i. ó ca ainda) — 22 m'avcrei
— 23 coita — 24 eu falta no CB.
II Cantiga de meestria: 4x6. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas com duas palavras perdudas nos versos õ e 6: abbcda.
— Rimas breves. — O grupo P termina: 6?^(a) owC») *(c) eVW; o IP
em: er<a) e*('») a?"(c) *V(<1).
— 12 —
E se o el(e) quiser' fazer 105
20 log(o) eu coita [non\ sentirei;
ca inda vus \eii\ mais direi:
logo mi-averei a quitar
de nunca ja cuita sentir
enos dias que eu viver'. 110
Colocci caracteriza a metrificação pelas formulas: 8 syll. — le due cõ
le due — senxa ejwdo.
III Dem , welcher die grõsste Liebespein im Herzen trâgt, mõge unser
Herrgott Hilfe schaffen (1).
Und das bia ich (Ilir líõnnt es mir glauben) und zwar seit ich die
Frau zum ersten Male sali, die sicli wenig aus mir macht (2).
Trotzdem werde ich sie meia Lobelang liobou und zu Gott beten, er
mõge bewirken, dass ich sie sehe und hõre (3).
Thut er es, so fiihlo ich meine Qual nicht, noch werde ich sie fiir alio
Zukunft je wieder fiihlen (4).
G. I: 2 a
f. 2 (= 42)a
10
15
20
5.
(Tr. 72).
II Orne que gran ben quer molher
gran dereit' á de trisfandar;
ca se lh'ela non quer prestar,
ai do mundo non lli' á mester.
Mais (3 que mester lhe pod' aver
o que lhe non pode tolher
tal cuita como sigo ten?
E se est om', a que Deus quer
per algfia ventura dar
d'el(a) algun ben, log' a cuidar
dev' esto (se scient' ouver')
ca inda o á de perder,
e creo que dev' a morrer,
se o cuidar, con pesar én.
E tod' ome que se poder'
per algua guisa guardar
de nunca molher muit' amar,
fará bon sen, se o fezer';
que, enos dias que viver',
(jque pesar pode já prender
eno mundo per outra ren?
115
120
125
130
I CB 95 (69) — 1 omen — {a molher) — 5 Ihi — 6 Ihi — 7 coita
— 9 A lição do CA mentira (mêtira) é inaceitável — 11 {se rccient) oer
— 12 {eriídãdoa de j9.) — 13 hen creo — 15 (codome) — 19 ca — 20
poderá — 23 d'ir — 27 logo — 28 coita s. nenhum.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas equiconsoantes com uma palavra perduda no fim das estrophes:
abbaccd. — Rimas breves: ér(a) arW êr(c) énW.
Colocci caracteriza a construcção métrica pela formula sei dissi.
„ 14 —
Mais quen s'6n ben guardar quiser',
guarde -se ben d(e) ir a logar
II veja o bon semelhar
25 da mia senhor, se lhe Deus der', 135
que a tal fez, end' o poder;
ca se o vir', log' á d'aver
mui gran cuita sen neun ben.
III Wer eine Frau liebt, muss traurig sein, da ihm nichts auf Erden
niitzt, so sie ihm nicht hold ist. Denn wie kõnnte ihm frommeo, was ihm
diese Qual nicht nimmt? (1).
Giebt os aber einen Mann, dem Gott die Gunst seiner Dame schenkt,
so muss er (falis er Verstand hat) sogleich daran denken, dass er sie einmal
verlieren wird. Und das ist Todespein (2).
Wer sich vor Frauenliobe húten kann, thut wohl daran. Nichts kann
ihn bekiimmern (3).
Doch hiite er sich, an die Stiitte zu gohen, wo meine Horrin weilt.
Sonst fiihlt er sofort Liebespein (4).
6.
(Tr. 73).
f.2(=42)b II Como vos sodes, raia senhor,
mui quite de me ben fazer,
assi m'ar quit' eu de querer
ai ben, enquant' eu vivo for',
5 se non vos. E sei fia ren:
se me vos non fazedes ben,
nen eu non vus faço prazer.
E per boa fé, mia senhor,
por quite me tenh' eu d'aver
vosso ben, enquant' eu viver',
nen ai en que aja sabor.
Mais vos en preito sodes én,
ca me vus non quit' eu por én
de vosso vassalo seer;
10
140
145
150
I CB 96 (70) — 2 0 CÁ escreve separadamente quit e — 2 CB mi
— 3 (quitou) — 6 mi — 13 que — 17 coita — 19 m,i falta.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas efj^uiconsoantes: atobaccb. — ■ Rimas breves: Ôr(a) êrC») éni^).
O primeiro verso de cada estrophe termina em m,ia senhor. As rimas
senhor for sabor melhor seriam hoje imperfeitas. Cfr. No. 2.
Colocci , reconhecendo na repetição de mia senhor o artificio , chamado
em provençal replicado, escreveu: seldissif;] et hdtfimja parola dei
p[rim]o verso replica.
III Wie Ihr, Herrin, davor sicher seid, mir je Gutes zu thun, so
bin ich sicher, nur Euch mein Lebtag zu lieben (1).
Unser Vertrag ist nicht gelõst, ich bin und bleibe Euer Vasall (2).
AVas ich von Euch empfange, ist eitel Leid. Wâre ich da nicht ein
Narr, so ich nicht darnach strebte, Euch zu sehen (3)?
— 16 —
15 E quant' eu prendo, mia senhor,
de vos, quero vo-lo dizer:
ei mui gran cuita de soffrer 155
ca non prendo de vos melhor.
E pois mi-assi de vos aven,
20 ome seria eu de' mal -sen,
se non punhass' en vus veer.
f.2 [=
42)c
5
10
7.
(Tr. 74).
Vos que nii-assi cuitacles, mia senhor, 160
que eu me quite de vus ben querer,
de pran (Jcuidades que algun poder
ei eu, II senhor, de me vus én quitar?
ca vos por ai non o ides fazer.
Mais a verdad[e] vus quer' eu dizer: 165
este poder nunca mi -o Deus quis dar.
Mais se mi -o Deus dess(e) ora, mia senhor,
ainda me poderia valer,
ca log[o] m'eu quitaria d'aver
gran cuita e de vus fazer pesar; 170
mais o vosso fremoso parecer,
que eu por mi non ouver' a veer,
me quitou ja de mi -o Deus nunca dar.
15
20
E quitou -me por sempre, mia senhor,
per bõa fé, de nunca eu saber
sen veer- vus, senhor, que x'é prazer;
e, senhor, non vo-lo quer' eu negar:
se vus de mi non quiserdes doer,
veer-m'edes cedo por vos morrer,
ca ja m'end'eu vejo de guis' andar.
175
180
I CB 97 (71) — 6 CA tem erradamente verdad — 9 CA tem e imla
— 10 Em CA falta a ultima letra de logo.
Variantes: ÇB — 1 m'assi coitades — 8 dess'ora ma senhor
— 9 ainda — 10 logo — 11 coita — 13 ouvera a veer — 17 vos — 21
guisa — 24 pudi — 25 eoita — foi — 26 nen m'en — 28 eoita — vef
andar.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes: abbcbbc. — Rimas breves: or(^) er(b) ari«)'
2
~ 18 —
E se vus digo pesar, mia senhor,
non me devedes én culpa põer,
ca entanto com' eu pude soífrer
25 mia cuita, non vus fui d'ela falar,
nen me soub'ende soo trameter, 185
mais non sei ora conselho prender
a esta cuita 'n que me vej(o) andar.
— O primeiro verso de cada estrophe acaba em mia senhor^ como na
cantiga antecedente.
E por isso que Colocci diz simplesmente: seldiffi simil ut"^.
III Ihr, die Ihr mich so quàlt, dass ich micli davon lossagen will,
Euch zu lieben, wáhnt Ihr etwa, Herrin, ich hatte die Macht es zu thxin?
deun nichts andores bezweckt Ihr. Die Wahrheit aber ist, dass Gott mir
nicht die Macht dazu gegeben hat (1).
Gabe er sie mir aber jetzt, so kõunte er mir noch helfeu, denn gleich
wiirde ich von der grossen Sorge frei sein, und auch davon, Euch Kummer
zu bereiten. Eure Schõnheit aber, (die ich nie híitte sehen soUen) ist Ur-
sache, dass Gott sie mir nicht geben kann (2).
Und daran Schuld, dass icli die Freude nicht kenne. Habt Ihr nicht
Erbarmen mit mir, so muss ich sterben (3).
Macht Euch diese meine Eede Kummer, so beschuldigt mich nicht.
Solange ich schweigen konnte, that ich es. Jetzt aber bin ich ratios (4).
I
f.2{==
'i2)d
5
15
20
8.
(Tr. 75).
Se Deus me valha, mia senhor,
de grado querria saber
se avedes algun || sabor
en quanto mal m'ides fazer;
ca se sabor avedes i,
gran ben per est' ó porá mi.
Mais poi-Teu non sei <jque me vai?
E seed(e) ora sabedor
do que vus eu quero dizer:
ca me seria mui melhor
de sempre de vos mal prender
(se sabor ouvessedes i)
ca de prender ja sempr(e) assi
de vos ben, se vus foss'én mal.
E quen mi -a mi por de mal -sen,
mia senhor, por esto tever',
flirei-lh'eu que faça; porén
non faç' assi, se non quiser'!
Ca ja eu sempre guardar-m'ei
d'aver mais ben do que og'ei,
se per vosso mandado non.
190
195
200
205
I Emendei no verso 24 nen por non^ em conformidade com o CB.
Imprimi também compõer por cõpoer no verso 28.
Variantes: CB 98 (72) — 1 mi — 6 esf pêra mi. — O ê falta,
por engano. — 7 pois lh'eti — mi — 8 seed'ora — 10 mi — 13 sempffy
— 15 E quen a min — 17 por én — 18 faça — 22 nenhtm — 23 én
— 25 anfeu — 27 coita.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas com uma palavra porduda no fim: ababccd. —
2*
— 20 —
E Deus nunca me neun ben
dê, se end(e) a vos non prouguer', 210
ca non fará per nulha ren,
25 se o ant(e) eu saber poder'.
Ca de tal ben eu guardar-m'ei;
e con mia cuita me querrei
compõer con meu coraçon. 215
Rimas breves: no grupo 1°: ôr(a) cr(h) *(c) aZ(<i); no 11" m(a) erCJ) eí(c) oni^).
A rima sabedor melhor seria hoje considerada como imperfeita.
Colocci resume o seu parecer na formula: simile — le diie alie due.
ni Ich mõchte wissen, Herrin, ob das Leid, welches Ihr mir bereitet,
Euch Freude macht, denn in diesem Falle ist es auch fiir mich etwas Gutes (1).
Lieber -wâhle ich fúr mich Leid, das Euch Freude macht, ais Lust
fúr mich, die Euer Schade ist (2).
"Wer mich darob fiir einen Narren hâlt, thue also nach Belieben, oder
unterlasse es. Ich werde mich hiiten, ohne Euron Befehl nach mehr Gunst
zu streben ais ich heute geniesse (3).
Gott môge mir kein Gutes schenken , das Euch nicht genehni ist. Und
er wird es nicht vermõgen , so ich zur rechten Zeit davon erfahre , denn
dann werde ich mich zu schiitzen wissen. Mit meiner Herzenspein werde
ich mich abfinden (4).
G. I: 3a
f. 3 (= 43)a
lõ
9.
(Tr. 76).
De ciiita grand(e) e de pesar
non á og' o meu coraçon
milha mingua, || si Deus m'ampar.
E yedes, senhor, por que non:
Porque vus vej(o) en mi perder
mesura, que tanto valer
sol sempr(e) a quen-na Deus quer dar.
E, senhor, mais vus direi ón:
esso pouco que eu poder'
viver no mundo (se quiser'
Deus) assi viverei por ón.
E tan mal -dia eu naci,
porque vos fazedes per mi
cousa que vus non está ben.
220
225
E creo que fará mal -sen
quen nunca gran fiuz' ou ver'
f en mesura d'outra molher;
e direi- vus por que mi aven:
porque me leixades assi
20 morrer, e non catades i
mesura, nen Deus, nen ai ren.
230
235
I O illurainador desenhou um S em lugar do D inicial. No verso 13
lendei vos por vus^ e no 24 substitui o hespanholismo fuesse por fosse.
Variantes: CB 99 (73) — 1 coita — e de falta — 5 vi {eu mi) —
i8empr'a — qtien a — 13 por tni — 16 (que) — feuza — 17 molher
18 m'aven — 24 m'assi f. matar — 25 {ca) — 28 podess' estar.
II Cantiga do meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
toplas pareadas, das quaes um par (estr. 1 e 4), com rimas na ordem
— 22 —
E, mia senhor, a meu cuidar,
cousa faria sen razon
eu, se mi-assi fosse cuitar
25 con mia mort' en esta sazon, 240
que me vos fazedes morrer,
se podess' en guisa seer,
que mal non vus podess(e) estar.
ababcca abraça o outro (2 e 3) que tem as rimas abbacca. — O gmpo exterior
acaba em: ari^i) oni^) cXc); o interior em: enW éri^*) í(c).
Colocci indica a ordem desusada das estro phes pela formula: la prima
et luU[im]a et le dice di mexo.
III Ich bin gramerfiillt, weil Ihr, Herrin, die Grenzen im Quàlen
úberschreitet (1).
Und solange ich lebe, werde ich darob gramerfiillt bleiben (2).
Wer je auf Masshalten bei anderen Frauon rechnet, ist ein Narr, da
Ihr mich zu Tode peinigt (3).
Wollte ich iiber dies mein Sterben aus anderem Gruude klagen, ais
weil es Euch iibel steht, ich tbâte Unrecht (4).
IV As estrophes 3 e 4 poderiam ser invertidas, sem que isso preju-
dicasse o sentido; antes pelo contrario, o nexo lógico das ideias ficaria assim
restabelecido.
10.
(Tr. 77).
f. 3 (=- 43)b II Que soo conselho que vos, mia senhor,
m(e) en este mundo fazedes viver! 245
E non atend'eu, raao-pecado,
de nunca i mais de conselh' aver,
5 ca me non sei, senhor, sen vosso ben
niun conselh', e viv' assi por én
sen conselho o dei desasperado. 250
E ora, por Deus, que vus fez melhor
falar e mais fremoso parecer
d'outra dona, e mui mais loado
o vosso prez pelo mundo seer,
pois a mi contra vos mester non ten 255
nulha cousa, dizede-me fia ren:
(jque farei eu, desaconselhado?
E ja m'end'eu ben sõo sabedor,
maçar mi -o vos non queirades dizer:
morrer cativo, desamparado! 260
E mia senhor, non vus dev' a prazer,
ca, pois eu morrer', logo dirá 'Iguen,
senhor fremosa, por quê e por qu.en
eu fui assi a mort' achegado,
I Vos (por vus) no primeiro verso é restituição minha.
Variantes: CB 100 (74) — 1 m'en — 6 {nenhufnj conselhenuyaffé)
7 conselh' — 9 {falhar) — 12 min — 13 niilla — mi — 15 hen falta
17 cativ'e, lição preferível. — 19 dirá alguen — 22 (etanto) — 23 teer
24 omen — muim — 28 por.
II Cantiga de meestria: 4 x: 7. — Versos de dez syllabos:
• ecasyllabos jambicos, misturados com nonarios trochaicos (nos
20
_ 24 —
E ja, entanto com'eu vivo for', 265
per bõa fé, ben me dev'a tSer
por orne mui desaventurado,
25 senhor, porque me vus Deus fez veer,
e non por esto que me por vos ven,
mais porque vejo que é vosso sen 270
per meu preito mal embaratado.
versos 3 e 7). — Coplas equiconsoantes com uma palavra perduda no
principio abcbddc. — Rimas breves e longas: Ôr(a) er('>) adoi^) éwW.
Colocci não atendeu bem á stmctura da poesia quando lançou a nota:
addue.
III Ratios lebe ich durch Eure Schuld, Herrin, und ohne Hoffnung
auf Besserung (1).
Bei Gott, der Euch schõner und redebegabter und angesehener ais
andere Frauen schuf, sagt an: ^was thue ich, Ratloser? (2).
Sterben ! das weiss ich schon , ob Ihr es auch nicht aussprecht. Doch
soUtet Ihr damit nicht einverstanden sein, denn sobald ich tot bin, wird
nian erfahren, weshalb und um wen ich starb (3).
AVeil ich Euch geschaut, bin ich lebensláuglich unglúcklich, solange
ich lebe. Doch nicht um dessentwillen, was mir durch Euch widerfáhrt,
sondern weil durch Euer Verhalten zu mir Euer [gesunder] Verstaad in die
Briiche gegangen ist. (4)
IV Uma nota marginal (ao pé do verso 10) sentenceia que esta can-
tiga é: boa.
11.
(Tr. 78 e p. 392).
Tanto me senç' ora ja cuitado
/. 3 (= 43}c que II eu ben cuido que poder
non aja ren de me valer;
ca esta cuita, mao- pecado, 275
5 tal me ten ja que non ei sen
de me temer de neun mal,
nen ar desejar neun ben!
E pêro nunca foi em pensado
que podess(e) eu per ren veor 280
o que me faz tal cuit(a) aver,
por que en esto soo chegado.
E inda vus mais direi én:
nunca dei prix, por quanto mal
eu por el prendo, neun ben. 285
Ca nunca eu vi, des que fui nado,
amor, nen prendi dei prazer,
nen -no cuido nunca prender
dei nen d'al, ca non ó ja guisado.
Camor, de pran, m'en guisa ten 290
que me non pode nuzer mal
d'este mundo, nen prestar ben.
I A palavra ueim do verso 6 está no CA com m final; nen -o do
verso 17 vinha escripto como uma só palavra; o ja do verso 18 apparece
riscado; a inicial da ultima estrophe tanto pode ser c como e. Ambos os
códices escrevem (no verso 26) de mia senhor^ formula que não caberia nas
oito syllabas do metro.
Variantes: CB 101 (75) — 1 coitado — coita — b cu depois de ei
deturpa o metro. — 7 nenhun — 8 pensado. D'este modo o verso ficava
— 26 —
Ca [a]ssi faz mi desamparado
amor eno mundo viver
de quanto ben Deus quis fazer; 295
25 e per boa fé, ja pelo grado
da senhor, por que m'est' aven,
seu amor non faria mal
a nulh' ome nado, nen ben.
sendo curto. — 9 podess' eu — 10 coita — 12 ainda — 14 nenhun —
19 ca amor de prani ja tn'en guisa ten. O copista repetiu, por engano, o
ja do verso anterior. — 22 ca assi fax, min dese?nparado — 25 polo —
26 {de mia senhor) per — 27 (sen) — palavra que não tem aqui sentido
apropriado. — 28 molh' omen.
II Cantiga de nieestria: 4x7. — Octonarios jambicos mistu-
rados com nona ri os trochaicos (nos versos 1 e 4 de cada estrophe).
— Coplas equiconsoantes com uma palavra perduda (no verso 6):
abbacdc. — Rimas breves e longas: adoW cr('>) énW a/W. O pen-
último verso de todas as estrophes acaba em mal^ o ultimo em ben: ha pois
uma espécie de replicação.
Colocci dá apenas a formula: seldiffi.
III So elend bin ich, dass nichts mir helfen kann; so sehr hat dies
Leid mich herabgedriickt, dass ich weder Boses fiirchte, noch Gutes
wíinsche (1).
Und dennoch war es mir niemals in deu Sinn gekommen, ich kõnnte
irgendwie das sehen, was mir das Leid anthut, durch welches ich soweit
gekommen bin; und noch dazu hat es fiir alies Leid, das ich um seinet-
willen trage, mir niemals Lust gebracht (2).
Durcli Liebe babe ich mein Lebtag keine Lust gehabt, noch werdo
ich sie jemals haben. — Liebe hat mich so zugerichtet, dass kein Leid auf
Erden mir schadcn und keine Lust mir niitzen kann (3).
Dass ich so verlassen biu von aliem Guten, was Gott auf Erden schuf,
ist Amors Schuld. — Deun ginge es nach meiner Herrin Willen, um derent-
willen mir solches gescbieht, so thiite Liebe (zu ihr) niemandem wohl
noch wehe (4).
12.
(Tr. 79).
Quero -vus eu, senhor, gran ben,
e non ei ai de vos se noii
f.3{=43)d muito mal, || si Deus me perdon.
Pêro direi- vus iia ren:
5 Todo vo-Teu cuid'a soffrer,
se m'end' a morte non toJher'.
E creede que a min ('•
este mal, que me vos levar
fazedes, de mia morte par.
10 Fero, senhor, per bõa fé.
Todo vo-Teu cuid'a soffrer,
se m'end' a morte non tollier'.
E pois por ben, que vus eu sei
querer, me fazedes assi
15 viver (tan mal- dia vus vi),
pêro verdade vus direi:
Todo vo-Teu cuid'a soffrer,
se m'end'a morte non tolher'.
300
305
310
315
I CB 102 (76) — 3 yrii — % da f/iia {pte por morte).
II Cantiga de refram: 3 x (4 -[- 2). — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abba || CC — Rimas breves: c»(a) owC'); eí») arW;
ei(a) «(t>) nas coplas; êr no refram.
m Ich habe Euch lieb, und Ihr thut mir Leides an: Trotzdem werde
ich es erdiúden, wenn der Tod mich nicht daran hindert.
Fim da
13.
(Tr. j, a p. 308).
Par Deus, senhor, sei eu mui ben
ca vus faço mui gran pesar
de que vus sei tan muit' amar. 320
Mais se o sei, non ar sei ren
Per que end' ai possa fazer
enquant' eu no mundo viver'.
E pesa- vus porque non ei
eu poder no meu coraçon 325
d'amar, mia senhor, se vos non,
(=43) 10 Mais pêro vus pesa, non sei ||
[Per que e?id' ai possa fazer
enquant' eu no inundo viver' .
Forque vus quer^ eu [mui] melhor 330
d' outra ren, viv' en grand' affan
15 e sei que faço -vus, de praii,
pesar, pêro non sei, senhor,
Por que end' ai possa fazer
enquant' eu no mundo viver'. 335
I CB 103 (77) — 5 x)or qtie. O mesmo nos versos 11. 17 e 23.
— 9 CA escreve vus — 13 Introduzi mui^ porque o metro carecia de uma
syllaba. — As ultimas duas estrophes foram tiradas do CB.
II Cantiga de refram: 4x(4 + 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: alt)ba||CC. — Rimas breves: ew(a) arW; e«(a)
on(h); ôri^) an^)\ ér(a) *>(!>) nas coplas; er no refram.
Colocci chama o refram: tornel\ indica pelas siglas - que reparou na
structura da cantiga anterior; e romette ainda ás cantigas 104 e 129.
III Bei Gott, ich weiss es, Herrin, es ist Eucb unlieb, dass ich Euch
so innig liebe. Eins abor weiss icb nicbt: wie ich es hienieden anders
machen soU.
20
29
E mia se?ihor, se vus protiguer',
ben TYie devedes a parcir
ben que vus queira consentir,
pois que mi Deus guisar non quer
Por que end' ai possa fazer
enquanf eu no mundo viver'.]
340
IV O annotador lançou ú margem a exclamação: faxia-lhe pesar
este è-na mio amar!
LACUNA 2\
FALTA UMA MEIA-FOLHA: No. 4" DO CADERNO I.
Podia ser que, por trazer unicamente o resto da Cantiga 13*,
a meia-folha, quasi branca, despertasse a cobiça de qualquer
furta -pergaminhos. Coratudo, ó possivel também que contivesse
ainda mais três poesias: as immediatas do CB que não appa-
recem no CÁ, no seu estado actual. Dada esta hypothese, toriamos
de assignalar uma divergência importante entre os dous códices :
o CA, que inicia um novo cyclo de poesias na folha seguinte,
teria attribuido ao auctor do primeiro grupo Vaasco Praga
de Sandin, os três números, attribuidos por Colocci, tanto no
texto como no índice, ao trovador das cantigas seguintes:
Joan Soaires Somesso.
VEJA -SE A SECÇÃO 2» DO APPENDICE.
II
CANTIGAS
14 — 30
DE
JOAN SOAIRES SOMESSO.
f. 4 (= 120)a
10
f.4{.
15
120)h
20
14.
(Tr. 255).
Quero -vus eu ora rogar,
por Deus, que vus fez, mia senhor,
non catedes o desamor
que m'avedes, nen o pesar
que vus eu faç(o) en vus querer
ben; e devede-lo soífrer
por Deus e por me non matar.
Ca nunca vus eu rogarei
por outra ren, mentr' eu viver',
se non que vus jaç' en prazer,
por Deus, senhor, esto que sei
que vus agora é pesar;
ca vus pesa de vus amar
e eu non poss(o) end' ai fazer.
Ca se eu ouvesse poder
de qual dona quisess' amar,
atai senhor fora filhar
II onde cuidasse ben aver;
mais de vos nunca o cuidei
aver, senhor, mais avê-P-ei,
mentr' eu viver', a desejar.
345
350
355
360
I Lo por la no verso 6 é emenda minha. No 10 o original apre-
senta praçer, em opposição á orthographia normal do códice. Etn jaç'
Itava a cedilha. — No verso 15 o calligrapho omittiu, por descuido, o e
inal de ouvesse^ falta que o revisor emendou á margem. O erro encobrir
f(por encobri^ no verso 25) ó commum a ambos os códices.
Variantes: CB 107 (81) — 4 mi avedes {=mhauedes) — 5 fae en
IV. q. — 10 caia en praxer — 14 ca eu non poss' end a. f. — 15 {ca s'eu
louvess' o poder) — 20 avê-lo-ei — 21 (weer) — 25 vo-lo {encobrir) —
[27 per.
3
_ 34 —
E sabedes, des que vus vi,
mia senhor, sempr' eu desejei
o vosso ben, e vus neguei 365
25 meu cor d'est', e vo-Pencobri.
Mais agora ja por morrer,
se vus pesa, ou por viver,
se vus prouguer', vo-lo direi.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jarabicos. —
Coplas muito irregulares: abbacca na 1* estrophe; abbaccí) nas restantes.
■ — Eimas breves: ar (a) ôri^^) er(c) na l*" estrophe; e*(") êrO^) ar(c) na 2";
êr(a) ar 9") eii^) na 3"; *'(») eiW er(c) na 4*. — Apesar de todas as estro-
phes diíferirem, como se vê, ha apenas cinco consonancias diversas: ás três
que a 1" estrophe apresenta, accresce uma nova na 2*^; e mais outra na ultima
estrophe. O schema total é: abbacca 1 dcedaac | caacdda | eddeccd.
III Um Gottes willen bitte ich Euch, Herrin, keinen Anstoss zu nehmen
an Eurer Unliebe zu mir, noch an meiner Liebe zu Euch (1).
Solange ich lebe, werde ich nichts anderes von Euch erbitten, ais dass
Ihr Euch meine Liebe gefallen lasset, und Euren Unmut dariiber in Wohl-
woUeii umkehrt, in Anbetracht dessen, dass ich nicht anders handeln kann (2).
Kõnnte ich es, so wiirde ich eine Frau zur Horrin wãhlen, von der
ich Gunst erwarten diirfte. Von Euch aber habe ich sie nie erwartet; doch
ersehne ich sie bis an mein Ende (3).
Das that ich , seit ich Euch geschaut , obwohl ich mein Herz vor Euch
versteckte. Nun aber musste ich es blosslegen: umzusterben, so es Euch
leid ist; um zu leben, so es Euch gefâllt (4).
i
10
15.
(Tr. 256).
De quant' eu sempre desejei
de mia senhor, non end' ei ren;
e o que muito receei
de mi-aviir, todo mi-aven:
ca sempr' eu desejei mais d'al
[de viver con ela e, mal]
que me pes, a partir -m'ei 6n.
E ja que m'end' a partir ei,
esto pod' ela veer ben,
que muita guerra lhe farei,
porque me faz partir d'aquen,
ond' eu sõo mui natural:
e sei lh'eu un seu ome atai
370
375
380
\ »
t[U£ii avexn iiiuiiei pui «ii.
E non 0 pode defender
de morte, se mi mal fezer',
385
ca ua morte ei eu d' aver;
e pois eu a morrer ouver'.
todavia penhor querrei
20
filhar por mi, e tolher-lh'-ei
est' ome por que me mal quer.
390
I o verso 6 faltava no CA.
Variantes: CB 108 (82) — 4 m'aven — 10 Ihi — 13 e se[i] Ihi
un s. o. a. — 14 que Ih' aja a m. p. e. — 15 E falta; non- o apparece
na forma ligada nono — 17 mort' — 18 Falta o e — de morrer oer —
20 por mi filhar e tolherei — 21 mi — 21 e 22 omen — 24 nono — 27
nona — 28 desque Ih' este penhor preser (pfer).
II Cantiga de maestria 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: ababccl). — Rimas breves: ei(^) é/íW alie) no
3*
— 36 —
E pois lh'eu est' orne tolher',
f.4{=i20)G [| faça m'ela mal, se poder',
e non o poderá fazer;
25 mais pod' entender, se quiser',
que logu' eu guardado serei 395
d'ela, e non a temerei
des que lh'eu esto feit' ouver'.
gnxpo 1°; er(a) ér(l>) e^'(c) no IP, de sorte que uma das três rimas se repete
em todas as estrophes.
Colocci diz: addue.
m Mchts von dem, was ich von meiner Herrin wúnschte, gesehieht;
und alies, was ich fiirchtete, trifft ein: denn úber alies begehrte ich, in
ihrer Nãhe zu weilen-, und, so schwer es mir wird, ich muss von Ihr
scheiden (1).
Eins wird sie , nun ich scheiden muss , zu sehen hekommen : dass ich
sie arg bekriegen werde, da sie mich aus der Heimat weist. Einen ihrer
Mannen weiss ich, der darum (oder: daran?) sterben wird (2).
Davor schútzt ihn nicht, so sie (oder: er?) mir Bõses thut, dass ich
den Tod erleiden muss. Wenn ich sterben muss, so werde ich ein Pfand
verlangen und ihr den von ihren Mannen nehmen, um dessentwillen sie
mir gram ist (3).
Und wenn ich ihr diesen Mann genommen habe, mõge sie mir Bõses
anthuu, wenn sie es kann; doch sie wird es nicht kõnnen. Geschutzt
werde ich vor ihr sein und sie nicht fiirchten, sobald ich das gethan haben
werde (4).
IV O annotador, impacientado, rematou estas ameaças com a phrase:
ora pois faxe-lho!
i
16.
(Tr. 257).
Muitas vezes en meu cuidar
ei eu gran ben de mia senhor;
et quant' ali ei de sabor, 400
se mi -ar torna pois en pesar,
5 des que m'eu part'; e nulha ren
me non fica d'aquel gran ben,
e non me sei conselh' achar,
Nen acharei ergu' en cuidar 405
conselh', enquant' eu vivo for',
10 c' assi me ten forçad' amor
que me faz atai don' amar
que me quer mui gran mal por én,
e porque non sab' amar, ten 410
que non pod' om' amor forçar.
15 Mais amor á tan gran poder
que forçar pode quen quiser';
e pois que mia senhor non quer
esto d'amor per ren creer, 415
jamais seu ben non averei;
20 se non assi como mi -o ei:
sempr' en cuidá-lo poss' aver!
I O origiual escreve: consel lachar (7).
•^ Variantes: CB 109 (83) — 4 torna se m'én — 5 parto n. r. —
7 {rome ser conselhadjar) — 8 n. a. eu en cuidar — 10 {ca se me) —
11 que me fax, tal dona amar — 12 mi — 20 como m'eu ei — 22 mi
— 23 me g. p.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: abbacca. — Eimas breves: ari») õrQ») éni^) no
— 38 —
Ca Deus me deu tan gran poder
que, mentre m'eu guardar poder' 420
f. 4 (= i20)d II de fala d'om' ou de molher,
2õ que non poss' este ben perder:
ca sempr' en ela cuidarei,
e sempr' en ela ja terrei
o coraçon, mentr' eu viver'. 425
grupo 1°; e er(a) erC») e*(c) no 11°. — O primeiro verso das estrophes 1 e 2
termina em cuidar^ o das estrophes 3 e 4 em poder.
Eis porque Colocci ajunta á formula addue a nota: et replica le parole.
Diez, Kunst- und Hofpoesie p. 61 conta esta poesia no numero das cap-
finidas, por causa da repetição de achar acharei-^ forçad' forçar; posso
poder. — Cfr. Lang p. CXXX.
m Im Traumdenken geschieht es mir oft, dass meine Herrin mir
Huld erweist; so wohl mir das thut, so wehe aber wird mir, wenn ich
da vou ablasseu muss, und mir nichts davon úbrig bleibt, so dass ich ratios
dastehe (1).
Solange ich lebe, wird mir nur im Traume Hilfe werden; denn die
Minne zwingt mich, einer Frau zu dienen, die mir gram darum ist, und
weil sie selbst nicht liebt, vermeint, es gabo keinen Liebeszwang (2)',
Obwohl die Liebe doch zwingt, wen sie will. Da meine Herrin aber
nicht daran glaubt, werde ich Gutes von ihr nur in der angegebenen Weise
erfahren: im Traumdenken (3).
Dies Gut wenigstens kann ich, Gott sei Dank, nicht verlieren , solange
ich mich vor Mânner- wie Frauengerede húte (4).
IV Ao pé do verso 4 ha uma nota marginal, que não sei decifrar. As
letras parecem dizer: bebes [ou: beber] sobre o cheno. — As reflexões sobre
a omnipotência do amor mereceram ao glosador um apoiado: muito pode
alia fé!
17.
(Tr. 258).
Non me poss' eu, senhor, salvar
que muito ben non desejei
aver de vos; mais salvar-m'ei
que non cuidei end' acabar
õ mais do que vus quero dizer :
cuidei: vos, senhor, a veer.
Tanto ben ouv' eu en cuidar!
E digu' esto por me guardar
d'ua cousa que vus direi:
10 nen cuidedes que ai cuidei
de vos, mia senhor, a gãar
se non que podesse viver
na terra vosqu', e deus poder
me leix' aver d'i sempr' estar;
15 E dê-me poder de negar
sempr' a mui gran cuita que ei
por vos aas gentes que sei
que punhan en adevinhar
fazenda d'om' e 'n'a saber.
20 E os que esto van fazer,
Deu-los leix' end[e] mal achar.
430
435
440
445
I O original dá vos no verso 5 e este no 8.
Variantes: CB 110 (84) — 6 cuidei vus — 7 atanto ben, seguido de
{o non c.) que representa talvez: ouv' en c. ? — 8 {salvar) — 10 non c. —
16 co*to — 18 adevlar — 21 deus los — 22 deu-l falta — 25 (convosqu').
n Cantiga de meestria: 4 x 7. — Octonarios jambicos. —
Coplas equiconsoantes: abbacca. — Rimas breves: arW eii^) êri^).
Colocci classifica esta cantiga como feita pelo typo: sei dissi.
_ 40 —
E Deu -los leix' assi ficar
com' eu, senhor, sen vos fiquei,
u vos vi ir, e non ousei
25 ir con vusco, e de pesar 450
ouvera por end' a morrer:
tan grave me foi de sofFrer
de m'aver de vos a quitar!
III Rechtfertigen kann ich mich nicM daruber, dass ich Gunst von
Euch ersehnt habe. Nach. einer Eichtung liin kanu ich mich jedoch rein
waschen: weiter ist mir nichts in den Sinn gekommen ais Euch zu sehen.
Das war die Wonne, derer ich mich im Traumdenkea freute (1).
TJnd ich sage es, um mich vor einem zu hiiten, Ihr soUt nicht glauben,
dass ich mehr von Euch begehiie , ais an demselben Ort mit Euch zu weilen.
Mõchte Gott mir das gewahren! (2).
TJnd feraer, dass es mir gelingt, meine Liebespein zu verbergen vor
gewissen Leuten, die darauf aus sind, fremde Angelegenheiten zu erraten,
oder genau zu kennen. Derartige Menschen strafe Gott mit solchem Leide,
wie es mich traf, ais ich Euch von hinnen gehen sah und mich von Euch
trennen musste.
IV Esta cantiga é continuação da anterior. Os maldizentes, cuja „fala"
o trovador receava, motejaram dos seus sonhos. Eis porque se defende
agora, dando a chave dos enigmas propostos na cantiga 16. — Uma nota
relativa ao verso 7 é illegivel. Principia: estás bem, e continua com mais
duas palavras. A estrophe final provocou a exclamação: ho fé!
Cl: 2(i
f. õ (= ■Í4)a
20
18.
(Tr. 80).
II Agora m'ei eu a partir
de mia senhor, e d'aver ben
me partirei poi-la non vir'.
Mais per qiien m'aqueste mal ven
en tamanha cuita será
por én migo que morrerá,
e non se pode guardar én.
E pois me d 'ela faz partir,
non lhe quero ja soífrer ren,
nen quer' eu ela consentir
quanto mal me faz. E por én
un vassalo soo que á,
de pran, de morte perde -F-á
por esta cuita en que me ten.
Pêro sei eu ca ren non dá
ela por est' ome perder,
mais per sa morte saberá!
E se lh'eu podess(e) ai fazer,
por aqueste mal que me faz,
ai lhe faria; mais non praz
a Deus de m'én dar o poder.
455
460
465
470
I Emendei e d'aver por et aver no verso 2. No 4 o original traz
me. Por baixo do e ha porém um ponto, signal de aviso para o revisor
raspar a desnecessária letra. — Ambos os códices tem que., em lugar de
quen. — No verso 6 o escrevente metteu comigo., riscando em seguida a
primeira syllaba.
Variantes: CB 111 (85) — 2 e d'aver — 4 mi aqueste — 5 coita
— 9 Ihi — 10 eela\ talvez por en ela? — 12 vassalo — 13 perderá —
_ 42 —
E pois me Deus poder non dá 475
de me per al-ren defender,
est' averei a fazer ja;
25 e ela ben pod' entender
que esta morte ben me jaz,
ca non poss'eu viver en paz 480
enquanto lh'est' ome viver'!
14 coita' n — 15 que — 17 por — 18 podess' — 20 Ihi — 21 de mi dar
— 22 mi — 24 esto — 25 pode — 26 mi.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: ababccb. — Eimas breves: «>(«) éwíi») á(c) no
gnipo I"; a (a) êr^) azi^) no IP. — Temos partir ao fim do 1° verso das
estrophes 1 e 2; e non dá nas ultimas duas, no mesmo lugar.
Ad due é a descripção, dada por Colocci, que não fez caso da re-
plicação.
III Ich muss scheiden von meiner Herrin und von aller Fraude, die-
weil ich sie nicht mehr sehen werde. Der aber, welcber Schuld ist an
dieser Not, soll Todesqual dadurch erleiden (1).
Lànger will ich nicht durch ihn noch durch sie Schlimmes leiden:
der einzige Vasall, den sie hat, den soll sie einbiissen (2).
Zwar kiiramert es sie wenig, ihren Vasallen zu verlieren, doch soll sie
dran glauben miissen. Kõnnte ich mehr ausrichten, ich thãte es; doch hat
mir Gott die Macht dazu versagt (3).
Da ich sie nicht habe, thue ich, was ich gesagt habe. Und sie muss
einsehen, dass dieser Tod mein Recht ist: denn solange jener Mann lebt,
habe ich keinen Prieden (4).
IV Se o leitor me perguntar, quem é o homem ameaçado de morte,
se o próprio poeta, ou um seu rival, direi, lealmente, que não sei.
O jovial annotador do códice , que leu com especial attenção este cyclo
de poesias, lançou á margem do verso 17, o grito: mas mto ! e no fim
da cantiga o enérgico conselho: matallo!
19.
(Tr. 81).
f. 5 ( = 44)b II Muitos dizen que perderan
coita d'amor sol per morrer.
E s'é verdade, ben estan.
Mais eu non o posso creer 485
5 que orne perderá per ren
coita d'amor, sen aver ben
da dona que lh'a faz aver!
E os que esto creud' an,
jDeus! e que queren mais viver 490
10 pois que d'ali ben non estan
onde querrian ben prender,
en sobejo fazen mal -sen.
Ou, de pran, amor non os ten
en qual coita min faz soffrer. 495
15 Ca se eles ouvessen tal
coita qual og' eu ei d'araor,
ou soffiressen tan muito mal
com' eu soffro por mia senhor,
log' averian a querer 500
20 mui mais sa morte c'atender
de viveren tan sen sabor
I No verso 17 emendei, em conformidade com o uso constante do
CÁ, soffressen por soffresen\ e no 26 ouço por ouxo. — No 3 a graphia
se u'dade pode significar s'é verdade, mas também se verdad'é. — No 28
a lição do CB nen por non parece -me preferivel.
Variantes: CB 112 (86) — 2 por — 3 no7io — 5 omen — 9 ou
q. q. — 13 nomes — 14 mi — 17 e sofressen — 24 mund' e — 28 Já
indiquei que o CA tem non onde o CB traz nen.
_ 44 —
Com' og' eu viv', e non por ai.
E por esto sofFro a mayor
coita do mundo e mayor mal, 505
25 porque non sõo sabedor
d'aquesto que ouço dizer.
E esto mó faz defender
de morte nen d 'outro pavor.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: ababccb. — Rimas breves: a«(a) erí^) e?^(c) no
grupo 1°; ali^) ôr('>) eríc) no IP, que repete, portanto, uma das consonan-
cias do 1°.
Ad due, como Colocci assenta.
III Viele behaupten, ihre Liebespein fânde durcb blossen Tod ihr
Ende. Ist es wabr, wolil ihnen! Ich aber glaube, durch nichts anderes
ais durch Gunstbezeugung der Geliebten kõnne der Qual ein Ende gemacht
werden (1).
Wer jenes glaubt und doch weiter leben will, (obwohl er nichts Gutes
empfângt, von wannen er es empfangen mõchte) ist ein heillosor Narr.
Oder aber, seine Liebespein ist geringer ais die meine (2).
Liebte und litte er, wie ich liebe und leide, er wiirde den Tod vor-
ziehen so freudelosem Leben wie das meine ist (3).
Mein Leben aber ist darum so qualvoU, weil ich nicht (gewiss) weiss
jenes, was ich sagen hõre. Darum wehre ich mich auch gegen den Tod
und gegen andere Schrecken (4) (?)
IV A interpretação das ultimas palavras é duvidosa. Para encontrar o
sentido é preciso olhar para a poesia seguinte, que continua a desenvolver
as mesmas ideias.
20.
(Tr. 82).
Non tenh' eu que coitados son
d'amor (atai est o meu sen)
aqueles que non an seu ben
e que tSen atai razon
5 que poden sa coita perder
qual d'eles quer, quando morrer';
por que non morre logu' enton?
Mais, de pran, algua sazon
au esses sabor d'outra ren
10 e queren xe viver por én.
Ca por ai ben tenh' eu que non
querrian ja sempre viver
por tamanha cuita soífrer
qual soffr'eu no meu coraçon.
15 E Deu-lo sabe! con pavor
viv' e soífr' esta cuita tal,
que ei de soífrer pois gran mal.
E tenh' aquesto por melhor
d'eu soffrer cuita, e veer
20 a mia senhor, e atender
de poder ir u ela for'.
510
515
520
525
530
I CB 113 (87) — 1 cuitados — A e hi que tem — 7 moire(?) —
9 esse (?) — 12 coita — 13 sofro eu — 16 coita — 17 qtce é de s. —
23 por ai — 24 coita — 27 mi.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios janibicos. —
Coplas pareadas: abbacca. — Rimas breves: owi^a) éwW êri*^) no
grupo P; ôr(a) ali^) er(c) no 11". — Em todas as quatro estrophes as rimas
ec terminam em er.
Colocci regista: ad due.
__ 46 —
Ca non sõo eu sabedor
de per mia morte nen per ai
perder cuita, se me non vai
25 a mui fremosa mia senhor.
E Deus, se me quiser' valer 535
por min, poi-la ten en poder,
fará lh'aver coita d'amor.
m Ich glaube nicht, dass dlejonigen -wirklich von Liebe gepeinigt
werden , welche keine Gunst erfahren und doch wahnen , ihre Not habe ein
Ende, sobald sie nur sterben. Denn ist es also, warum sterben sie dann
nicht sofort? (1)
Sicherlich erfahren sie zu irgend einer Zeit wo anders her Gutes, und
begehren darum zu leben. Litten sie Qual wie die, welche ich im Herzen
trage, so wiirden sie nicht leben wollen (2).
Gott weiss, wie schrecklich ich leide. Dennoch halte ich es fiir besser,
zu leben, um meine Herrin sehen und da weilen zu kõnnen, wo sie ist (3).
Denn ob mit dem Tode meine Qual zu Ende ist, das weiss ich ja
nicht; und weiss auch nicht, ob mir gewâhrt werden wird, was bestimmt
meiner Qual ein Ende macht (der Herrin Gunst). "Will Gott mir helfen, so
mõge er Liebe in ihr Herz legen (4).
IV Uma nota marginal põe á cantiga um remate que não se pôde ler
por inteiro. E diz : este leixa os .... a deus. — Talvez os seus cuidados ?
ou os seus amores?
'4á)d
10
15
20
21.
(Tr. 83).
Punhei eu muit' en me giiar||dar,
quanfeu pude, de mia senhor
de nunca 'n seu poder entrar;
pêro forçou -mi o seu amor
e seu fremoso parecer,
e meteron-m'en seu poder
en que estou, a gran pavor
De morte, com' en desejar
(ben-no sabe Deus) la melhor
dona do mund' e non ousar
falar con ela. E maior
coita nunca vi de soffrer,
ca esta nunca dá lezer,
mais faz cada dia peor.
Ca todavia creç' o mal
a quen amor en poder ten,
se non é sa senhor atai
que lhe queira valer por én.
Mais atai senhor eu non ei,
nen atai dona nunc' amei
onde gãar podesse ren.
540
545
550
555
I CB 114 (88) — 2 pudi — 3 nunca en — 4 sen por seu é erro evi-
dente — 8 guê (= conven) d. deve ser erro — 9 deu - lo sabe de la melhor
— -15 quer esso mal (qressomal) não dá sentido que satisfaça. — 18 Ihi
— 20 nunca amei.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: ababccb. — Rimas breves: arW ÔrW er(«) no grupo 1°;
alia) énW eí(c) no 11".
Colocci escreveu mais uma vez a formula: ad due.
— 48 —
Se non gran coita, e non ai.
E por esto perdi o sen 560
por tal dona que me non vai!
25 E pêro non direi por qiien;
mais per muitas terras irei
servir outra, se poderei
negar esta que quero ben. 565
III Haxi: mõglichst habe ich gekâmpft, um mich davor zu híiten, in
die Gewalt meiuer Herrin zu kommen; doch hat die Liebe zu ihr und ihre
Schõnheit mir Gewalt angethan, so dass ich nun in ihrer Macht Mn, in
Todesfurcht (1);
Denn der Todesfurcht kommt es gleich, weiss Gott! sich nach der
besten Frau auf Erden zu sehnen, und nicht mit ihr zu sprechen zu wagen.
Niemals sah ich ein Leid, das schwerer zu tragen war, ais dieses, das
nimmer Rast gewáhrt und taglich wâchst (2).
Denn immer wâchst dessen Qual, der in Amors Banden liegt, falis
seine Herrin ihm nichts Liebes anthut. Solch eine Herrin aber hab ich
nicht; und liebte niemals eine, von der ich anderes gewonnen hâtte (3)
Ais arge Pein. Und darum habe ich den Verstand verloren. Doch
will ich die Herrin, die erbarmungslos ist, nicht nennen. Viele Lande
aber will ich durchwandern und einer anderen dienen, so ich im Stande
bin, diejenige zu verleugnen, welche ich liebe (4).
IV O annotador aconselha, rindo, ao amador que não ousa falar, que
se cale. Callar! é a ordem que dá, chegado ao verso 11. Ha outra nota,
illegivel em frente do 22.
C. I: 2t]
f. 6 (= 45)a
10
15
20
22.
(Tr. 84).
Ja ni'eu, senhor, ouve sazon
que pode II ra sen vos viver
u vus non viss', e ora non
ei eu ja d'aquesto poder,
pois outro ben, senhor, non ei
se non quando vus vej', e sei
que mi- o queredes ja tolher.
E se vos avedes razon,
senhor, de m'este mal fazer,
mandado -m'ir, e logu' enton
poderedes dereit' aver
de min qual vus ora direi:
ir-m'ei d^aquend' e morrerei,
senhor, pois vus praz d'eu morrer.
E se quisessedes soffrer
este pesar (por Deus, senhor)
que vus eu faç' en vus veer,
cuid'eu fariades melhor
que fazedes, de m^alongar
d'u vos sodes e me matar.
De pran, morrerei, se m'ón for'.
570
575
580
585
I Meu por meu no verso 1 é interpretação minha. Emendei quisessedes
^por quisesedes 15) e faça (por fax, 27), apesar de o erro apparecer em ambos
os códices.
Variantes: CB 115 (89) — 6 se non quanto vosso ei — 9 d'este
por de m'este. É inadmissível: faltaria uma syllaba ao metro. — 12 disser não
serve, porque precisamos de uma rima em ei — 17 daqui ende morrerei
— 21 se me for — 25 por non por per min não dá sentido. — saber por
sabor é lapso de copista — 26 convosco — 27 ascoitar — 28 mi — Em
colha por tolha ha simples troca de e por t.
— 50 —
Non-no queredes vos creer,
ca nunca soubestes d'amor;
mais Deus vo-lo leixe saber
25 per min, senhor. E qual sabor 590
eu ei de convusco falar,
vus faç' aver de m'ascuitar,
e tolh'a min de vos pavor.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: ababccb. — Rimas lougas: oni»-) êrW eii^) no grupo 1°,
e e>-(a) ôríb) ari*^) no II", que repete uma das rimas do I".
Ha nota de Colocci addue.
III Es gab eine Zeit, wo ich leben konnte ohne Eucb, Herrin, zu
schauen; jetzt kann ich es nicht. Nur eine Frende giebt es hienieden fiir
mich: Euch zu seben. Und diese wollt Ihr mir rauben (1).
Habt Ihr Grund und Fug, mir solches Leid anzathun, nun so beisst
mich gehen. Dann habt Ihr auch gleich den Rechtsspruch iiber mich ge-
sprochen. Denn gehe ich, so sterbe ich (da es Euer Wunsch ist, dass ich
sterbe) (2).
Kõnntet Ihr, um Gottes willen, die Qual ertragen, die ich Euch be-
reite, so oft ich Euch sehe, Ihr thâtet (glaub ich) besser daran, ais mich
von Euch zu entfernen und zu tõten (3).
Das aber glaubt Ihr nicht, denn Ihr wisst nichts von Liebe. Gott
jedoch mõge es Euch lehren imd macheu, dass Ihr so grosse Lust habt
mich anzuhõren, wie ich habe zu Euch zu sprechen. Mir aber benehme
er die Furcht vor Euch! (4)
IV O annotador consola ironicamente o pobre trovador, promettendo - lhe
que outro dia te bera!
23.
(Tr. 85).
Se eu a mia senhor ousasse
por algtia cousa rogar,
r.6i=45)b rogar -Tia que || me leixasse
u ela vivesse morar;
5 e rogar-Tia outi'a ren:
que o pesar, que ouvess(e) ón,
que todavia mi -o negasse
595
600
t
10
15
20
Por Deus, e que de min pensasse
(de que nunca quiso pensar!)
e de mia cuita se nembrasse,
de que se mmca quis nembrar,
nen Deus, que mi -a fez tan gran ben
querer per que perdi o sen,
e nunca quis que o cobrasse.
E se m'ela por Deus mandasse
o que me nunca quis njandar
— que me non foss(e), e que ficasse
ali u ela ouvess' estar, —
a mui gran coita 'n que me ten,
lhe perdoasse Deus por én!
e mais, se lh'ela mais rogasse!
605
610
I No verso 24 corrigi quant\ mudando -o em quand\ em conformi-
dade com €B, por aquella lição não dar sentido que satisfizesse.
Variantes: CB 116 (90) — 2 algunha — 3 rogar Ih' ia — 5 rogar
ia — 6 ouvess' — 9 d'u (em vez de: de que) não preenche a medida
|o verso, e é pouco usado — quise — 10 coita — 11 nunca se quis —
|3 por — 16 mi — 17 foss' e que f. — 19 falta o '«, ou antes um til
obre a final do coita — 20 Ihi — 22 cuid' — Ihi — Nos versos 20 e
Í3 não ha til sobre perdoasse e perdoar — 25 figi.
— 52 —
E coid'eu que lhe perdoasse, 615
se quisess' ela perdoar
a min, e non quand' ai achasse
25 que lh'eu figa, se non cuidar.
E se Ih 'esto disser' alguen,
que est' é mal, diga -lhe quen 620
quis Deus fazer que non cuidasse.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas equicousoantes: ababcca. — Rimas breves e longas:
asse(.'>') arW éni^). — Nas replicações (pensasse pensar , nembrasse nembrar ;
mandasse mandar; perdoasse perdoar) ha o enfeite, chamado dos tempos,
que não se distanceia muito do artificio das rimas de macho e fêmea.
Colocci classifica a cantiga como pertencente ao grupo: sei dis.
III "Wagte ich es, meine Herrin úberhaupt um etwas zu bitten, so
wiirde ich sie ersuchen, mich da weilen zu lassen, \vo sie lebt; und ferner,
ihren Zorn dariiber — um Gottes willen — zu verhehlen, und meiner
[milde] zu gedenken, sowie meines Leids, an das weder sie bisher gedacht
hat noch Gott, der mir doch die Liebe zu ihr ins Herz gelegt hat: zu ihr,
um derentwillen ich den Verstand verloren, den er mich nie wieder ge-
winnen liess (2).
Befôhle sie mir (was sie nimmer wollte), nicht fortzugehen, sondern
da zu bleiben, wo sie weilen muss, so mõchte Gott ihr die Pein vergeben,
die sie mir bereitet; und mehr, so sie um mehr bate (3).
Das glaube ich, dass er ihr verzeihen wiirde, so sie mir verziehe;
nicht aber, so sie irgend etwas anderes ausfindig machte, das ich ihr an-
gethan, ais dass ich ihrer in Schmerzen gedacht habe. Sagt ihr aber irgend
jemand, dies Gedenken sei Siinde, so mõge er ihr auch sagen, wen Gott
geschaífen hat, der nicht solche çchmerzlichen Gedanken hegte (4).
IV O velho Cicerone do Cancioneiro opina que a dama do trovador
procederia melhor, se não lhe encobrisse a sua antipathia. Ao pé do verso 7
está a nota: Melhor he (= e) muito dixe -lho logo.
f.6 (=
24.
(Tr. 86).
Senhor fremosa, fui buscar
conselh', e non-no pud' aver
contra vos, nen me quis valer
45)c Deus, a que fui por || ón rogar.
5 E pois conselho non achei
e en vosso poder fiquei,
non vus pes ja de vus amar,
Por Deus; e se vus én pesar',
I non mi- o façades entender,
10 e poder -m' edes defender
de gran cuita por mi -o negar,
E mia fazenda vus direi:
por ben pagado me terrei,
se me quiserdes enganar.
15 Tan vil vus serei de pagar,
se o vos quiserdes fazer,
por Deus, que vus ten en poder;
ou se me quiserdes matar,
poderedes, ca me non sei
20 conselh' aver, nen viverei
per bõa fé, se vus pesar'.
625
630
635
640
I Emendei o hespanholismo enganhar no verso 14, e pessar no 21.
Variantes: CB 117 (91) — 11 da gran coita — 14 enganar —
15 seerei — 22 a gran coita — 25 nunca — 26 coita — 28 m'ante.
II Cantiga de meestria: 4 >í 7. — Octonarios jambicos. —
íCoplas oquiconsoantes: abbacca. — Rimas longas: arW êrW e*(c).
Sei dis, segundo a classificação do Colocci.
— 54 —
E gran coita me faz jurar
d'amor, que non posso soffrer;
e faz mi -a verdade dizer 645
25 (de que eu nunc' ousei falar)
da gran cuita que por vos ei ;
mais vejo ja que morrerei,
e quero m'ant' aventurar.
in Schõne Herrin, vergeblich habe ich Hilfe gesucht; selbst Gott,
deu ich darum gebeten babe, bat mich nicbt gescbiitzt. Icb bleibe íq Eurer
Macht. So lasst es Eucb nicbt langer betriiben, dass icb Eacb liebc (1);
Oder wenigstens : zeigt es niir nicbt! Dadurcb, dass Ibr es niir ver-
heblt, kõnnt Ibr micb vor grosser Qual scbútzen. Wollt Ibr micb tâuscben,
so bin ich es "wobl zufrieden (2).
So leicbt kõnnt Ibr micb befriedigen. Wollt Ibr micb aber toten, so
kõnnt Ibr auch das (3).
Grosse Liebespein, die icb nicbt tragen kann, bringt mich dazu, (dies?)
zu schwõren und die Wabrheit zu sagen, von der icb nie zu reden wagte,
betreffs der grossen Pein, die ich um Euretwillen duldo. Da icb aber doch
sterben muss, will icb vorber dieses grosse Wagnis begeben (4).
IV O critico antigo trata esta cantiga de „5oa".
(^ 45) d
25.
(Tr. 87).
Con vossa coita, mia senhor,
ja de tod'al cuita perdi;
ca todo mi aven assi,
d'esto seede sabedor;
que non || pod' orne coit(a) aver
que non aja log' a perder
des que lh'outra chega mayor.
E por aquesto, mia senhor,
des aquel dia que vus vi,
d'outra gran coita me parti.
Assi me coitou voss' amor
que me fez tod' escaecer:
atan muit' ouve que veer
na vossa, que me faz peor!
650
6Õ5
660
I Emendei no verso 3 mi (dativo) por we, em conformidade com o
uso constantemente seguido no CA; apesar de ambos os códices apresen-
tarem a mesma forma. — No €B esta cantiga vem escripta depois do
No. 119 (92).
Variantes: €B 118 (93) — 2 coita — õ cuit' aver — 12 todo 'scaecer
— 14 peyor.
II Cantiga de meestria: 2x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: abbacca. — Rimas longas: or(a) iW cV(c). — O
primeiro verso das estrophes íinda com a formula: mia senhor.
Colocci com a indicação: strophe sola quis dizer que a segunda me-
tade, que elle costuma chamar, classicamente, antistrophe (cfr. No. 1) falta
n'esta poesia. Parece incompleta, como todas as cantigas de que nos restam
apenas duas estrophes. No CA ha espaço em branco, em que caberiam
perfeitamente.
III Der Gram, don Ihr mir bereitet, hat jeden anderen (alteren) Gram
vernichtet; dess soid gewiss. Es giebt úberhaupt keinen Gram, iiber den
nicht ein hinzukommender grõsserer die Oberhand gewõnne (1).
Seit ich Euch gesehen, war es mit einem anderen grosseu Kummer
i aus: die Liebe zu Euch brachte Vergessen jedes librigen. So viel sclilimmer
ist der, welchen Ihr bereitet.
26.
(Tr. 88).
Muito per dev' a gradecer,
(segund' agora meu cuidar) 665
a Deus, a quen faz ben querer
senhor, con que pode falar
^j^7^ 5 en lhe sa coita des|| cobrir.
(= 46)a M-Slís este ben, por non mentir,
non vo-lo quis el a min dar; 6' 70
Mais fez m' atai senhor aver
de que m' ouve sempr(e) a guardar,
10 des que a vi, de m'entender
qual ben lhe quer(o), e de provar
se me queria consentir 67õ
quan pouco quer, sol de mi-oir
a cuita que me faz levar.
15 Ca ja toda per nulha ren
non -na poderia saber
per min; nen ar sei og' eu quen 680
mi -a toda podesse creer,
mentre me viss' assi andar
20 viv' ontr' as gentes, e falar,
e d'atal coita non morrer,
I Devagradeeer no primeiro verso tanto pode ser dev' agradecer como
dev' a gradecer. — No segundo, CÁ traz, por engano, a meu cuidar.
Variantes: CB 119 (92) — 2 agora meu c. — 5 Ihi — 1 mi —
8 veer — 9 cie que m' ouvi se?npr' a guardar [semp guardar] — 11 Ihi
quer' e — 13 ?norir por mi oir é erro manifesto — 14 coita — lõ
nulla — 20 vivo antr'as g. — 21 datai — 24 meor (sem til) — ja alguen
— 2õ mi — 27 que — 28 quanto no m.
r
25
57
De qual, desejando seu ben,
me faz o seu amor soífrer,
ca de mgor morreu ja 'Iguen;
mais Deus me faz assi viver
en tan gran coita, por mostrar
per min ca xe pod' acabar
quant' el no mundo quer fazer.
685
690
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
C o p hl s j) a r c a d a s : ababccb. — Rimas 1 o n g a s : e/- (a) ar W ir («) n o grupo 1°,
m(tt) êrW arifi) uo IP. As rimas êr e ar são portanto, communs a todas
as estrophes.
Ad due, no dizer de Colocci.
III Gott zu Dank verpílichtet ist der, welchem er Zuneigung zu einer
Herrin schenkt, mit der er reden darf, ihr seine Qual gestehcnd. Mir
ward dies Gut nicM bescheert (1).
Vielmehr ist ineine Herrin so geartet, dass ich niich, seit ich sie ge-
sehen, davor húten muss, sie mõge meino Liebe merken, und erst recht
vor jedem Veisuch, ihr von niciuem Gram, mit ihrer Einwilligung, ein weniges
zu gestehen. (2).
Ganz wúrde sie ihu docli nie durcli micli erfahron ; úberhaupt wird nie-
mand ihn mir glaubeu, solange ich untor deu Lcbeudeu weiio und nicht
vor Schmerz sterbe (3)
Aus sehnsiichtiger Liebe zu ihr; denn an geringerem Weli ist ja schon
mancher gestorben. Gott aber erhiilt mich am Leben, um zu zeigen, dass
er auf unsererErde thun kann, was er will.
27.
(Tr. 89).
Desejand' eu vos, raia senhor,
seguramente morrerei;
e do que end' estou peor,
é d' lia ren que vus direi: 695
5 que sei, de pran,.que, pois morrer',
f.7{=46)b ave II rei gran coit' a soffrer
por vos, como mi -agora ei.
E por én e por voss' amor
ja sempr'eu gran coit' averei 700
10 aqui, enquant' eu vivo for';
ca des quand' eu morrer', ben sei
que non a ei nunc' a perder,
pois vosso ben non poss' aver;
ca por ai non a perderei. 705
15 Por quantas outras cousas son
que Deus no mundo fez de ben,
polas aver eu todas, non
perderia coita por én.
E podê-la-ia perder, 710
20 mia senhor, sol por vus veer,
en- tal -que a vos prouguess' én.
I CB 120 (94) — 1 en por ew, é erro manifesto — 12 non -na ei
nunca a. p. — 19 e podê-la-ia ben perder — 20 sol falta — 27 nono.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jarabicos. —
Coplas pareadas: ababccb. — Eimas longas: or(a) eiO") êric) no grupo I"
e o«(a) ewO) er(c) no IP. Os versos 5 e 6 de todas as estrophes terminam,
equiconsoantes, em er.
Ad due, no dizer de Colocci.
25
õ9
Ora vus digu' eu a razon
de como me de vos aven,
ca, Deu -lo sab', á gran sazon
que desejei mais d'outra ren,
senhor, de vus esto dizer;
pêro non o ousei fazer
erg' ora, pois me vou d'aquen.
715
III Kein Zwcifel, dass icli aus Sehnsucht nacli Euch sterbe. Das
Schlimmste aber ist, dass ich auch nach dem Tode zu leiden habcn werde (1).
Niir Eure Gunst kõnnte mich von diesen Leiden befreien (2).
Nichts Scliõncs auf Erdon hat diese Macht: nur Euer Anblick und
,Eure Huld (3).
Seit langem mOclite ich Euch dies Gestiindnis machen; doch habe
ich es nicht gowagt. Erst jotzt, wo ich von Euch gehe, thue ich es (4).
IV A palavra ergo, rj^uo não occorre aqui pela primeira vez, suri)re-
hendeu o antigo leitor, que a repetiu á margem do CA.
28.
(Tr. 90).
Ja foi sazon que eu cuidei 720
que me non poderi' amor
per nulha ren fazer peor
ca me fazi' enton, e sei
5 agora ja dei iia ren,
f. 7 (= 46)c ca ja m'en mayor || coita ten 725
por tal dona que non direi,
Mentr'eu viver', mais guardar -m'ei
que mi- o non sábia mia senhor;
10 c'assi (e)starei d'ela melhor,
e d'ela tant' end' averei: 730
enquanto non souberen quen
est a dona que quero ben,
algiia vez a veerei!
15 Mais grau med' ei de me forçar
o seu amor, quando a vir', 735
de non poder d'ela partir
os meus olhos, nen me nembrar
de quantos m(e) enton veeran,
20 que sei ca todos punharan
en-na saber, a meu pesar. 740
I CB 121 (95) — 2 poderia — 3 nulla — 4 fex i — 10 ca assi
— 19 m' enton — 20 ca sei que t. p. — 22 ca averei nmito a j. —
26 ca sei.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: abbacca. — Rimas longas: e«(a) ôrW m(c) no grupo I"
e ar (a) «VC») fm(c) uo II".
Ad 2, no formulário de Colocci.
25
61
E averei muit' a jurar
pola negar e a mentir,
e punharei de me partir
de quen me quiser' preguntar
por mia senhor; que sei, de pran,
ca dos que me preguntaran
e dos outros m'ei a guardar.
745
III Es gab cine Zoit, wo ich glaubte, die Liebo kõnnte miv nicht
iibler mitspielen, und jetzt ist es doch gescheben durcb eine Frau, die icb
nicht nenjien werde (1)
Solange ich lebe. Húten werde ich mich davor, dass sie selbst es
erfahre, denn solange es unbekannt ist, won ich liebe, werde ich sie dann
und wann sehon konnen (2).
Freilich babe ich grosse Fu]"cht, die Liebe werde mich úberwiiitigen,
wenn ich sie schaue, so dass ich die Augen nicht werde von ihr wendon
konnen, uneingedenk der vielen, die mich dabei ei^tappen wiirden und darauf
aus sind, meine Dame zu kennen (3).
Viel werde ich schwõren und liigen miissen, um sie zu verleugnen;
und fem werde ich mich halten miissen von Fragern (4).
rV Quar-te e cala -te! eis a phrase, em que o annotador resumiu
d'esta vez as suas impressões, chegado ao verso 17.
29.
(Tr. 91).
Ben-no faria, se nembrar
se quisesse ja mia senhor
como mi a tort' á desamor, 750
e me quisesse perdoar,
5 ca nunca lli'eu mal mereci;
mais fez mi -a Deus des que a vi
f. 7 (= 4G)d sen o meu || grado muit' amar.
Pêro lhe nunca mal busquei, 755
ei lh'ora de buscar perdon,
10 ca me quer mal de coraçon.
E non osm' og' eu, nen o sei
per que me lhe possa salvar,
que lhe nunca fize pesar, ' 760
mais non quer oir mia razon.
15 E maçar me quisess(e) oír,
non Ih' ousaria i falar;
e por esto non poss' osmar
ren per que eu possa guarir. 765
Ca non ei d'outra ren sabor
20 ergu' en viver u ela for':
e d'esto m'ei sempr(e) a guardar,
I Nos versos 27 e 28 a lição do texto provém do CB. A do original
parece -me deturpada. E diz: deulo sabe me mui tnester oymais mia
morte ca viver.
Variantes: CIÍ 122 (96) — 1 beno — 4 e 26 perdoar (sem til) — 7
seno — 8 Ih' eu — 10 — 12 O copista deu aqui ura salto Aq mal aXé possa.
13 Ihi — figi — 15 E se m'ela quisess' oir — 16 i a falar — 24 mi.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abbacca. — Rimas longas: ar(a) ôrW «(c) na
— 6B —
E guardar -m'ei de a veer,
pêro non desejo muit' ai.
Mais se me Deus cedo non vai,
muit' ei gran coita de soífrer:
pois m'ela perdoar non quer,
Deu -lo sabe, que m'é mester
mui mais mia morte ca viver.
170
775
la estrophe; e*(a) onO>) ar(c) na 2*; iri») arC») or(e) na 3"; cr(a) arW e/-(e) na
ultima. Vê -se, portanto, que ar reapparece em todas as estrophes (em
1 como a; em 2 como c; em 3 e 4 como b), e que or, depois de occupar
na 1* estrophe o lugar do meio ('>) , occupa o ultimo (c) na 3*.
Da mão de Colocci temos apenas o mesmo signal da cruz que ac-
companhava a primeira cantiga. Não adivinho qual o pormenor, que o
grande humanista queria assignalar d'este modo.
III "Wohl thâte meine Herrin daran, woUte sie einsehen, dass sie
mich zu Unrecht meidet, und mir verzeihen, da ich ihr doch niemals
Leides angethan habe; vielmehr brachte Gott mich dahin, sie ohne meinen
Willen zu lieben, sobald ich sie sah (1).
Obwohl ich keine Schuld gegen sie habe, muss ich sie um Verzeihung
bitten, da sie mir groUt. Doch weiss ich nichts ausfindig zu machen, wo-
durch ich mich rechtfertigen (und beweisen) kõnnte, dass ich ihr nichts
Schlimmes zugefiigt Iiabe — denn sie will meine Grúnde nicht anhõren (2).
Und woUte sie es auch, ich wúrde nicht zu reden wagen. Deswegen
weiss ich nicht, wie ich mich retten soU. Denn nichts anderes ist fiir mich
Wonne, ais da zu leben, wo sie weilt. Davor aber werde ich mich hiiten (3);
Und werde mich hiiten, sie zu sehen, obwohl ich nichts ais das wiinsche.
So mir Gott nicht hilft, droht mir grosses Leid. Da sie mir nicht verzeilien
will, ware es mir — weiss Gott! — besser zu sterben ais zu leben (4).
IV O vocábulo ergo do verso 20 chamou aqui novamente a attenção
do annotador, que o tratou de: latim!
30.
(Tr. q, a p. 313).
Quen bõa dona gran ben quer,
de pran, todo dev' a soífrer
quanto Ih' ela quiser' fazer;
e se Ih' algun pesar fezer',
5 ben -no dev' a sofErer en paz 780
e mostrar sempre que lhe praz
Fim da f. 7 -3 , i ii r ?
(= 46) de quanto a ela || {pi'ouguer .
E 2J0ÍS que Ih' esto feif ouver',
outro conselho á i dfaver:.
10 guardai' -se ben de Ih' o saber 785
por ren nulh' orne 7ien molher.
Ca tod' esf en dereito jaz,
e se Ih' om' aquesto non faz,
de mais viver non lh'é mester.
15 Mais pêro quen a servirá 790
quanto a 7nais poder' servir,
pola 7ion poder encobrir,
Qpor esto, por que morrerá?
Non o dev' a leixar morrer,
20 ca non est om' en seu poder 795
pois que gran coita d' amor á.
I O CB forneceu as três estroph.es que faltavam no CA.
Variantes: CB 123 (97) — 1 boa (sem til) — 6 Ihi — 8 oer —
forma que o CA desconhece absolutamente. — 10 e guardar -se. A con-
junoção estragava o metro. — 11 null ornen — 13 e 20 om traz o signal
da abreviatura. Mas se o dissolvêssemos de sorte a dar omen, cresceria
uma syllaba. — 18 morrer é erro evidente por morrerá.
II Cantiga de maestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: abbacca. — Rimas longas: érit^) êrW axi*» no grupo P;
25
65
Mais gpor qual guisa poderá
os seus olhos d'ela partir
ame coitado, poi-la vir'?
Ca todo o sen perderá
con gran sabor de a veer!
Ca (ajssi o fax a min perder
amor: tan gran coita me dá!]
8Ò0
á(a) tr(h) (!r(c) no IP; a rima b das primeiras estrophes reapparece como c
nas ultimas.
III "VVer eine edle Frau innig liebt, muss alies, was sie ihm anthut,
still erdulden, auch wenn es etwas Leides ist; und stets zeigen, dass ihm
behagt, was ihr gefãllt (1).
Ausserdem muss er noch darauf bedacht sein, dass niemand von seiuor
Liebe erfahre. Das gehõrt zu den Liebespílichten ; und wer ihr nicht nach-
kommt, braucht nicht weiter zu leben (2).
Dient er aber wie er muss, so sollte die Geliebte ihn darum nicht
tõten, weil er (seine Gefiihle) nicht verbergen kann; denn der ist seiner
nicht machtig, den grosse Liebe plagt (3).
"Wie soU er die Augen fortwenden, wenn er sie erblickt? Sein ganzer
Verstand ist in solchen Augenblicken dahin. Wenigstens ergeht es mir
also: so sehr plagt mich die Liebe (4).
LACUNA 3".
FALTA UM CADERNO INTEIRO.
As 22 Cantigas, que figuram no CB, entre os Nos. cor-
respondentes a 30 e 31 do CÁ, talvez formassem o conteúdo
do Caderno roubado. — E são : mais 5 de Joan Soaires Somesso,
9 de Nuneannes Cerzeo, 3 de Pêro Yelho de Taveiroos, 2 de
Martini Soares, e ainda o principio da primeira poesia, perten-
cente a Paay Soares de Taveiroos.
VEJA -SE A SECÇÃO 3"^ DO AFFENDICE.
m
CANTIGAS
31—39
DE
PAAY SOARES DE TAVEIROOS.
31.
(Tr. V, a p. 317).
[Entend' eu ben, senhor, que fax mal -sen
quen vay grau ben querer quen lh'o non quer, 805
e quen deseja muW ata[l] molher
de qtie non cuida jamais aver ben,
5 e mia senhor, tod' esf a mi aven
f.8{=47)ade vos; e non entendfoj a] || folia
que faç' i, quand[o] entendê-la-ia 810
se a fezess' outr(e), e non ei ventura
de saber -me guardar de gran loucura.
10 E mia senhor, sei eu guardar outren,
e a min, que mi -avia mais mester,
non sei guardar; e se me non vai ver' 815
escontra vos, mia senhor, outra ren,
non mi-á min prol, quando me prol non ten
15 cousimento, que me valer devia,
e mia senhor. Vel, por sancta Maria,
pois Deus non quer que eu faça cordura, 820
fazed'i vos cousiment' e mesura!
I Os primeiros seis versos pertencem ao texto cio CB. — No 3 emendei
atai por a ta\ no Q entendo por entend' \ no 7 quando por quand' \ no 10
substitui seu eu por sei en\ no 19 cocemos por conhocer; no 23 agradecer
por gradecer.
Variantes: CB 146 (119) — 10 outre ben — 12 non me sei guardar
se m. n. v. — 14 mi prol — 15 valer me devia — 18 faxede vos — 19
segund' è m. c. — 24 falta sol — 25 falta eu — 26 deus nunca me dê
grado — 27 se ei (talvez por se eu ei).
II Cantiga de meestria: 3x9. — Decasyllabos jambicos. —
As primeiras duas estrophes estão ligadas pelas rimas; a restante apresenta
rimas divergentes. Não é impossivel faltar mais uma que irmanasse com
— 70 —
E, de pran, segundo meu conhocer,
20 en vus querer mui gran ben, mia senhor,
eu que non cuido, mentre vivo for^,
senhor fremosa, de vos ben aver, 825
mais mi -o deviades vos gradecer
ca se vus eu, mia senhor, sol amasse
25 por algun ben, que eu de vos cuidasse
aver. Mais Deus non me dê de vos grado,
se eu, senhor, ei ren d'este cuidado! 830
ella, de modo que tivéssemos coplas pareadas: abbaaecdd. O confronto
com as poesias No. 1. 36. 84. 93, e outras, construidas pelo mesmo systema, in-
valida, comtudo, esta conjectura. — Rimas longas e breves: étiW éri^)
iai*^) uraW no grupo P; tV(a) ôrO*) asseia) adoW na estrophe desirmanada.
Colocoi resume as suas observações a respeito da metrificação d'esta
cantiga nas palavras: y,strophe due et congedo — la 2*- pro aniistrophe.'-'-
2" talvez seja erro por 3''? — Os vocábulos mal- sen, folia e gradecer
despertaram, além d'isso, a sua attenção.
III Ein Thor ist, wer da liebt, wo er nicht Gegenliebe findet, und
sich nach einem "Weibe sehnt, von dem er doch keine Gunst erwartet. So
thue ich. Und erkenne es nicht ais Narrheit an, vi^ahrend ich es dafiir
halten wúrde, thãte es ein anderer. Das Gliick, micli vor (so) grossem
Wahnsinn zu hiiteu, habe ich nicht (1).
Andere weiss ich zu schiitzen; mich selber nicht, so mir gegen Euch
nichts anderes hilft ais Vernunft. Ihr, Herrin, miisstet mir beistehen. Da
Gott nicht will, dass ich weise handle , soUtet Ihr, bei der heiligen Jungfrau,
mit Vernunft und rechtem Masse verfahren (2).
Denn da ich Euch ohne Hoffnung auf Vergiinstigung so innig liebe,
soUtet Ihr es mir hõher anrechnen, ais wenn ich Euch in Erwartung auf
Lohn huldigte. Denke ich auch nur im mindesten daran, so mõge Gott
mir nichts Liebes von Euch zu Teil werden lassen (3).
(r=: 47)b y
10
32.
(Tr. 151).
A ren do mundo, que melhor queria,
nunca m'én ben quis dar sancta Maria;
mais quant' end' eu no coraçon temia,
ei! ei! ei!
Senhor, senhor, agora || vi
de vos quant' eu sempre temi!
A ren do mundo, que eu mais amava
e mais servia, nen mais desejava,
Nostro Senhor, quant' end' eu receava,
ei! ei! ei!
Senhor, senhor, agora vi
de vos quant' eu sempre temi!
835
840
I €B 147 (120) — 3 end' enno c. t. — 6 de vos quant' eu sempre
ian muito temi. Se riscássemos tan^ o verso seria um decasyllabo. — 14
desem-parado — 15 coita.
n Cantiga de refram: 3 x (3 + 3). — O corpo da cantiga, ou seja
a sua frente, compõe-se de três decasyllabos jambicos com rimas femi-
ninas; o ]'efram, cujo primeiro verso acaba, tanto grammatical como logi-
camente o antecedente, é formado de um trinario (de 3 tempos fortes) e
de dous octonarios jambicos com rimas masculinas. — Coplas singu-
lares: aaaj|BCC. — Rimas breves e longas, conforme as estrellas indicam.
As três breves rimam em ia na 1" estrophe, em avana, 2", e em ado na 3".
As longas são ei i i. Entre os versos 1 e 3 da estrophe inicial e os da
seguinte ha notável parallelismo.
a
Colocci diz: eõforme rima — eõ tornello — 'Wí y — ma versi piceoli.
•O supra entende-se das cantigas 139. 138. 136. 129. 104 e 103 (resp.
também 102), onde o erudito italiano já indicara, em nota marginal, a existência
de um tornello.
III "Was ich auf Erden am liebsten hatte (am heissesten wiinschte)
hat die Jungfrau (hat unser Herrgott) mir nicht geben wollen. AVas ich
— 72 —
E (jque farei eu, cativ' e cuitado?
Que eu assi fiquei desamparado
15 de vos, por que ouita grand' e coidado 845
ei! ei! ei!
Senhor, senhor, agora vi
de, vos quant' eu sempre temi !
aber am meiston fiirchtete (besorgte) || Das habe ich. Herr! Herr! (oder:
Herrin! Herrin!) was ich stets befúrchtete , habe ich zu sehen bekommen.
IV Cfr. Lang, Liederbuch des Kõnigs Denis p. CXL.
10
15
33.
(Tr. 152, e p. 351).
Quantos aqui d' Espanha son,
todos perderon o dormir
con gran sabor que an de s'ir;
mais eu nunca sono perdi,
des quando d'Espanha saí;
ca mi- o perdera ja enton.
E eles, si Deus me perdon,
desejan sas terras assi
que non dormiron muit' aí.
Mais pois i foren, dormiran,
ca non desejan ai, nen an
outra coita se esta non.
E estou end' eu mui peor,
que coid'i a perder o sen,
desejando sempr' aquel ben
do mundo mais grave d'aver,
como desejar ben -fazer
da mui fremosa mia senhor.
850
855
860
865
I No verso 3 ambos os códices escrevem dessir.
Variantes: €B 148 (121) — 2 perderan — 7 se deus mi p. — 14
cuid'i — 15 setnpre qual ben — 16 grave deve ser resolvido em grav'é^
logo que se aceite a boa variante do verso anterior. — 19 é est' o m. —
21 que me fex — 23 cuidava. Não serve, por causa do metro.
n Cantiga de meestria: 4x6. — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abbcca. A rima a liga, todavia, a estrophe 1"- com
a 2"; assim como a 3" com a 4=^. Além d'isso a rima c da 1" e 3* estrophe
volta na 2^ e 4" em segundo lugar (nos versos 2 e 3). — Eimas longas-
on(a) ír(b) «(c) na P estancia; on(^) ii^) ani^) na 2*; ôrW éw(b) erW na 3";
òr(a) êri^) ar(.<:) na 4»-.
Colocci chama a attenção apenas para os vocábulos desejar e eambhar.
— 74 —
E, de pran, est' est o mayor
20 ben que og' eu posso saber;
e Deus que mi -a fez ben querer,
se m'este ben quisesse dar, 870
f. 8 (= 47)c II non me cuidaria cambiar
por rei nen por emperador!
III Alie Spanier, die sich hier aufhalten, haben den Schlaf verloren
vor lauter Lust heimzukehren. Ich aber verlor den Schlaf nicht, ais ich
Spanien verliess; denn ich hatte ihn bereits verloren (1).
Sie sehnen sich zuriick, weil sie wenig geschlafen haben; sind sie
jedoch zu Hause, so werden sie schlafen, denn keine andere Sorge bekúm-
mert sie (2).
Schlimmer bin ich daran: ich fiirchte, den Verstand zu verlieren vor
Sehnsucht nach dem Gute, das auf Erden am schwersten zu erreichen ist:
nàmlich nach der Huld nieiner scliõnen Herrin (3).
Und oífenbar ist dies das hochste Gut, welches ich kenne. "Will Gott,
der mich dahin gebracht hat, sie zu lieben, es niir schenken , so tausche ich
niit keinem Kõnige noch Kaiser (4).
34
(Tr. 153).
Meus olhos, quer vus Deus fazer
ora veer tan gran pesar
onde me non poss' eu quitar 875
sen mort', e non poss' eu saber
por que vus faz agora Deus
tan muito mal, ay olhos meus!
Ca vus faran cedo veer
a, por que eu moiro, casar, 880
e nunca me d'ela quis dar
10 ben, e non poss' or' entender
por que vus faz agora Deus
tan muito mal, ay olhos meus!
E de quen vus esto mostrar', 885
nunca vus mostrará prazer,
lõ ca logu' eu i cuid' a morrer,
olhos, e non poss' eu osmar
por que vus faz agora Deus
tan muito mal, ay olhos meus! 890
I CB 149 (122) — 4 e non poss' én saber — 9 mi — 10 ora. As
letras ent ir ss, que ficam entro ot-a e èera, estão adulteradas. — 16 e non
ous' osmar. Falta uma syllaba. Quem aceitar oms', terá de por ouso ou
ous' eu. — O CA traz os olhos.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -j- 2). — Octonarios jambicos. —
Coplas equiconsoantes, levemente differenciadas : nas primeiras duas
estrophes temos osystema: abba||CC; na ultima lbaalb||CC. — Eimas longas:
ér(a) ar{^) eusiC).
Colocci diz apenas: cõ tornei.
III Ihr meine Augen, Gott will Euch jetzt ein schweres Leid anthun,
von dem nur der Todmich. befreien kann; doch weiss ich nicht, || warum
Euch Gott solclien Gram bereitet (1).
Denn Ihr sollt bald sehen, wie die, in welclie ich sterblich verliebt
bin und die mir nie eine Gunst gewáhrt hat, sich vermâhlt etc. (2).
Wer Euch aber das zeigt, kann Euch nimmermehr Lust schenken;
denn gleich besorge ich, daran sterben zu mússen etc. (3).
35.
(Tr. 154).
Como morreu quen nunca ben
ouve da ren que mais amou,
e quen viu quanto receou
d'ela, e foi morto por én:
(l'47)d 5 I Ay mia senhor, assi moir' eu! 895
Como morreu quen foi amar
quen lhe nunca quis ben fazer,
e de que[7i] lhe fez Deus veer
de que foi morto con pesar:
10 Ay mia senhor, assi moir' eu! 900
Com' ome que ensandeceu,
senhor, con gran pesar que viu,
e non foi ledo nen dormiu
depois, mia senhor, e morreu:
15 Ay mia senhor, assi moir' eu! 905
I O escrevente do CA poz no verso 1, erradamente, moyreu; no 6
e 11, porém , morreu.
Variantes: CB 150 (123) — 3 que — 7 Ihi — 8 Ihi — 11 como
omen — 18 vir — 19 nena.
n Cantiga de refram: 4 x (4 -|- 1). — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abbalJC. — Rimas longas: mW omC») no corpo da
1* estrophe; ar êr na 2*; eu iu na 3"; ai én na 4% que portanto volta á
1* rima; e eu no refram (c = a^).
A indicação de Colocci sobre a paridade d'esta cantiga e da anterior,
marcada com o termo simile, não é bem exacta, visto que o refram, que
n'aquella contava dous versos, se compõe n'esta de um só. — Ha certo
parallelismo no começo das estrophes.
20
77 —
Como morreu quen amou tal
dona que lhe nunca fez ben,
e quen a viu levar a quen
a non valia, nen a vai:
Ay mia senhor, assi moir' eu!
910
TTT "Wie derjenige starb, der nie Gunst erfuhr von dem "Wesen, das
er am innigsten liebte, wohl aber, was er von ihr fúrchtete, und darum
getõtet ward — so sterbe ich, ach meine Herrin! (1).
"Wie deijenige starb, der ein "Wesen lieb gewann, das ihm nimmer
Liebes anthun wollte, und von dem ihm Gott Dinge geschehen liess, an
denen er vor Kummer hinsiechte — so sterbe ich, ach meine Herrin! (2).
Wie einer, der vor Kummer nárrisch und heruach niemals wieder
froh ward noch schlief, sondem dahin starb — so sterbe ich, ach meine
Herrin! (3).
"Wie einer, der eine Dame liebt, die ihm keine Gunst gewáhrt, und
sie von einem anderen heimgefiihrt sieht, der ihrer nicht wert war, noch
ist — so sterbe ich, ach meine Herrin! (4).
36.
(Tr. 155).
Senhor, os que me queren mal,
sei eu ben quê vus van dizer
todos, senhor (por me fazer
perder convusc', e non por ai) :
5 dizen-vus ca vus quero ben, 915
senhor, e non devo por én
eu escontra vos a perder.
E ja d'[açzí]esta mezcra tal
de me guardar non ei poder,
10 ca vus ei mui gran ben -querer, 920
f%^l= 48)a II P^^*^ ^® contra vos non vai.
E vos por tolherdes mi- o sen,
nunca lhes queredes per ren
esta mezcra de min creer.
I Emendei no verso 7 d'aquesta por desta; no 17 o hespanholismo dtré,
6 no verso 20 ant' por antre (anf). Esta Cantiga não figura no CB.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Octonarios jambicos. —
As primeiras duas estrophes são pareadas; a 3" está desirmanada, como
nos Nos. 1. 31. 84 e 93. Ordem das rimas: abbaecb. — Rimas longas:
a/ (a) er(*») m(c) no grupo P; ar(a) or<(i») ani*^) na ultima estrophe.
ni Meine Feinde sagen es Euch, Herrin, dass ich Euoli liebe, um
mich bei Euch in Verruf zu bringen (1).
Zu schiitzen vermag ich mich nicht gegen ihre Ranke; denn es ist
wahr, dass ich Euch herzlich liebe, obschon mir das nichts niitzt. — Um
mir den Verstand zu benehmen, schenkt Ihr ihren Rãnken keinen Glauben (2).
Bemúhen werde ich mich, mich zu rechtfertigen , indem ich behaupte,
sie kõnnten nichts gegen mich beweisen. Was sie thun werden, weiss ich:
sie werden mich Euch gegenúberstellen. . . . (3).
79 —
15 E, mia senhor, quer'eu punhar
se me posso salvar, se non.
E direi -lhes a quantos son
que mi -o non poderan provar.
Mais eles sei eu que faran:
20 log' ante vos mi-afrontaran,
que vus amo de coraçon.
925
930
[Ia Eurer Gegenwart aber werden meine Blicke an mir zu Verrâtem
werden.]
E o que presumo que uma estrophe final diria.
37.
(Tr. 156).
Eu sõo tan muit' amador
do meu linhagen, que non sei
ai no mundo querer melhor
d 'lia mia parenta que ei. 935
5 E quen sa linhagen quer ben,
tenh' eu que faz dereif e sen;
e eu sempr' o meu amarei.
E sempre serviç' e amor
eu a meu linhagen farei, 940
10 entanto com' eu vivo for':
esta parenta servirei,
que quero melhor d'outra ren,
e muito serviç' en mi ten,
se eu poder' — e poderei — 945
15 Pêro nunca vistes molher
nunca chus pouc(o) algo fazer
a seu linhagen, ca non quer
en meu preito mentes meter:
f.9(=4S)h II e poderia-me prestar, 950
20 par Deus, muit', e non lhe custar
a ela ren de seu aver!
I Corrigi sõo por soon no verso 1, e preçar por preear no 27. — A
Cantiga não se acha no CB.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: ababccb. — Rimas longas: ôrW ei(^) éw(c) no
grupo 1°; ér(a) êrC») ar(<i) no 11°.
III Meiner Sippe bin ich so zugethan, dass ich auf Erden nichts
inniger liebe ais eine Verwandte von mir. Wer seiner Sippe woblwill , thut
Eecht und Pflicht: ich aber werde stets die meine lieben (1).
— 81
E veede, se mi-á mester
d'atal parenta ben querer:
que m'ei a queixar, se quiser'
lhe pedir algo, u a veer'.
Pêro se me quisesse dar
algo, faria -me preçar
atai parenta e valer.
955
Solange ich lebe, werde ich meiner Sippe dienen: die Verwandte,
welche ich iiber alies verehre, werde ich feiern; und ihr dienen, so ich
kann — und ich werde es kõnnen (2).
Trotzdem sah icb nie eine Frau ihrem Geschlecht weniger Vorteil
verschaífea, denn sie will mein Dienstverhâltnis nicht beachten, und kõnnte
mir doch, bei Gott, so viel niitzen — ohne dass es sie von ihrem eigenen
Hab und Gut etwas kosten wiirde (3).
Ob es mir da wohl niitzt, solch eine Verwandte zu haben? Klagen
muss ich, will ich sie um etwas bitten, wenn ich sie schaue. Wollto sie
mir Habe schenken, wiirde die Verwandte mich zu Ansehn und Macht
bringen.
38.
(Tr. g, a p. 305).
Xo mundo non me sei parelha, 960
mentre me for' como me vay,
ca ja moiro por vos — e jay
mia senhor branca e vermelha,
5 queredes que vos retraya
quando vus eu vi en saya! 965
jMao dia me levantei,
que vus enton non vi fea!
E, mia senhor, des aquel di' ;ay!
10 me foi a mi muyn mal,
e vos, íilha de don Paay 970
Moniz, e ben vus semelha
d'aver eu por vos guarvaya,
pois eu, mia senhor, d'alfaya
15 nunca de vos ouve nen ei 975
valia d'ãa correa.
I Esta cantiga singular parece -me cheia de desigualdades. — Não
existe no CB. No CÁ ha no fim espaço branco para mais uma estrophe.
— O principio da 2* está evidentemente viciado nos versos 1 — 4. A resti-
tuição é todavia difficil. Transpondo o /ay! final do verso 9 para o 10,
de soi"te que ganhemos para esta a syllaba e a rima que lhe faltam, fica ainda
aquella sem a consoante precisa, em elha, e sem o numero devido de syllabas.
n Cantiga de me estria: 2x8. — Octonarios jambicos graves
(1. 4. 9?) e agudos (2. 3. 7. 11. 15), misturados de Septenarios tro-
chaicos femininos (5. 6. 8. 12. 13. 14. 16) e, no estado actual, de um
Senario (10). — Coplas pareadas, com duas palavras perdudas no fim:
albbaccde ou, talvez abbaccde. — Rimas breves e longas: elhaW ayi^)
ayai.^) eiW ea(e).
m Auf Erden weiss ich mir keines Gleichen , solang es mir geht wie
augenblicklich : denn ich sterbe um Euch, und Ihr, ach weisse und rosige
Herrin, verlangt, dass ich Euch schildere, wie ich Euch ohne Mantel ge-
schaut. Ein Ungliickstag war es: denn allzuschõn [nicht hâsslich] sah
ich Euch da (1).
tJbel erging es mir seit jenem Tag. Ihr aber, Tochter des Paay
Moniz, Euch scheint es gut, dass ich durch Euch noch ein Purpurgewand
erhalten soU — wãhrend ich bis heute durch Euch nicht einmal ein Geschenk
im Werte eines Eiemens erhalten habe (2).
f. 9 (== 48)c
39.
(Tr. 1, a p. 309).
Meus olhos, gran cuita d'amor
me dades vos, que sempr' assi
chorados; mais ja des aqui,
meus olhos, por Nostro Senhor,
non choredes, que vejades
a dona por que chorados!
980
I Falta no CB. — No CA ha espaço era branco, que chegaria para
três estrophes, ou mais. Mal se pode duvidar de que a cantiga esteja in-
completa.
II Cantiga de refram: lx(4-|-2). — Octonarios jambicos
com Rimas longas no corpo da cantiga, e septenarios trochaicos
com rimas breves no refram: abbalCC = ÔrW *(*>) adesi^).
m Ihr, meine Augen, die Ihr ohne TJnterlass weint, bereitet mir
grosse Liebespein. || So lasst nun ab vom Weinen, damit Ihr die Frau
schauet, um die Ihr weint.
6*
LACUNA 4».
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 3« DO CADERNO IL
No apographo CB parece haver, no lugar correspondente,
também uma lacuna, maior ainda do que a do CA, visto que
n'aquelle nem mesmo apparecem as ultimas quatro cantigas de
Paay Soares de Taveiroos. O verso do foi. 38 está em branco,
e umas rebarbas de papel, que sobraram das três folhas imme-
diatas, apparentemente também brancas, talvez indiquem que
o escrivão, notando falha no original que copiava, quiz reservar
aquellas laudas, na esperança de poder enchê-las, recorrendo a
outro Cancioneiro. O índice não accusa a lacuna. — Cfr. CB
p. 60.
A LACUNA FICA POR PREENCHER.
IV
CANTIGAS
40 — 61
DE
MARTIN SOARES.
C. II: f. 4a
f. 10 (= 49)a
40.
(Tr. t, a p. 315).
[Ay mia Senhor, se eu non merecesse
a Deus quan 7nuito mal lh'eu mereci,
dfoutra guisa pensara el de mi
ca non que m'en vosso poder metesse. 985
5 Mais soube -Ih' eu muito mal merecer
e meteu -7n'el en o vosso poder
u eu jamais nunca coita perdesse.
E mia senhor, se m'eu d' esto temesse,
u primeiro de vos falar oí 990
10 guardara - m' en de vos vlirdes i\
II mais non quis Deus que meu mal entendesse,
e mostrou- mi -o vosso bon parecer
por mal de min, e non m'ar quis valer
el contra vos, nen quis que ra'al valesse. 995
I CB 152 (125) — Al'' metade da cantiga (verso 1 — 10) provém do CB.
— Emendei o verso 6, interpretando as letras eme tenuiel] no 8 puz se
m'etí d' esto (por sémen destó) ; no 9 m (por o) e vos (por ug) ; no 10 vlirdes
por vijrães. — 14 {mor valesse) — 19 min — 20 morte — fui — 21
O CA tem o hespanholismo : conosciesse.
n Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes: abbacca. — Rimas breves nos versos 1. 4
e 7 de cada estrophe, e longas nas restantes: esseW «(b) er(c). — O prin-
cipio das três estrophes é igual, ou quasi igual. — As rimas derivativas:
merecesse II, mereci 2, merecer 5; valer 116, valesse 7; prendesse III 1,
prender 5 estão arbitrariamente distribuídas.
Colocci conta esta cantiga no numero das que perfazem o grupo
sei dissi.
III Hâtte ich es verdient, so wiirde unser Herrgott freundlicher fúr
mich gesorgt und mich nicht unter Eure Obmacht gestellt haben. Weil ich
es aber nicht besser verdiene, hat er mich Euch unterthan gemacht, so
dass ich dauernd Pein leide (1).
15 E mia senhor, se eu morte prendesse
aquel primeiro dia (e)n que vus vi,
fora meu ben; mais non quis Deus assi,
ante me fez por meu mal que vivesse,
ca me valver(a) a mi mais de prender 1000
20 mort' aquel dia que vus foy veer
que vus eu visse nen vus conhecesse.
Hâtte ich ahnliches befúrchtet, ais ich zuerst voa Euch spreclien
hõrte, so hâtte ich mich fern gehalten. Gott aber wollte nicht, dass ich
meia Leid begriffe, und zeigte mir Eure Schõnheit, mir zum Schaden, ohno
mir hernach beistehen zu woUen (2).
An jenem ersten Tag, wo ich Euch sah, zu sterben, ware Gewinu
gewesen. Gott aber hat mich am Leben erhalten (3).
41.
(Tr. 49).
Qual senhor devia filhar
quen a ben soubess(e) escolher,
essa faz a min Deus amar,
e essa me ten en poder,
e essa est a mia senhor,
e essa me faz o mayor
ben d'este mundo desejar:
O seu ben, que non á i par.
Tan muito a faz Deus valer
10 por ben -prez e por ben-falar,
per bon-sen e per parecer!
E d'atal dona o seu ben
non sei og' eu no mundo quen
o podesse saber osmar,
15 Nen a mia coit', a meu coidar,
en que m' og' eu vejo viver,
ca m'ei d'atal don' a guardar
(de qual mi-or' oístes dizer)
de a veer, ca, se a vir',
20 fará m'ela de si partir
mui trist' e muit' a meu pesar.
lOOõ
1010
1015
1020
I CB 153 (126) — 2 soubess' escolher — 3 mi — 4 falta no CB
— 6 mi — 10 bon prex — per bon falar — 12 e de tal — 15 {eoyta
euydar) — 17 de tal dona — 18 ora — 22 aquistar, talvez aqui 'star
— 23 por seus olhos — 27 por tal coita aver come min — 28 ante-sse
devia a matar.
II Cantiga de meestria: 4 x 7. — Octonarios jambicos. —
Coplas equiconsoantes, differenciadas apenas pela rima dos versos 5 e 6:
ababcca. — Rimas longas: ar(a) er(bi ôr(c) na 1'' estrophe; én na 2";
ir na 3"; i na 4''.
— 90 —
Por én non devia quitar
f. 10 (= 49)h 1 OS seus olhos de a veer 102õ
a quen Deus quisesse guisar
25 de lh'o querer ela soffrer.
Porque os quitaria d'i
por tal cuifaver come mi.
Ante se devi' a matar! 1030
Colocci resume as suas observações a respeito da versificação na
fórmula : qi simil [,] tna varia.
III Eine Herrin zu lieben, wie derjenige sie erkiesen sollte, der freie
Wahl hâtte , hat Gott micli getrieben. Diese hat mich ia ihrer Gewalt und
bewirkt, dass ich das hõchste Gut auf Erden begehre (1):
Ihre unvergleichliche Huld. So sehr zeichnet sie sich durch. Wert
und Eede, Verstand und Schõuheit aus, dass niemand auf Erden es sich
ausdenken kann (2),
Noch aucb mein Leid, da ich. mich davor huten muss, eine solche
Frau zu erblicken. Denn sehe ich sie, so muss ich traurig und gramvoll
von ihr scheiden (3).
Wem Gott es erlaubte, sie mit ihrer Genehmigung zu schauen, der
sollte seino Augen nimmer von ihr wendea — denn sie nicht mehr sehen,
hiesse leiden , wie ich leide. Darum wâre es ihm besser, sich zu tõten (4).
10
15
42.
(Tr. 50, e p. 392).
liravilho-m'eu, raia senhor,
de min, como posso soffrer
quanta cuita me faz aver,
des que vus vi, o voss(o) amor;
e maravilho -me logu' i
de vos, por leixardes assi
voss' om' en tal cuita viver.
Aquesto digu'eu, mia senhor,
por quanto vus quero dizer:
porque vus fez Deus entender
de todo ben sempr' o melhor.
E a quen Deus tanto ben deu,
devia -s'a nembrar do seu
omen cuitad', e a doer
De tan cuitado, mia senhor,
com' og' eu vivo, que poder
non ei de gran cuita perder
per ai ja, se per vos non for'.
B se quiserdes, perderei
cuita per vos, ou morrerei,
ca tod' é en vosso prazer.
1035
1040
1045
1050
I Ambos os códices têm : de quen a seu ome[n] non vai (verso 27) ;
[e oiredes (31). A maiúscula colorida, destinada a iniciar a 3'' estrophe,
ai, por engano, pintada antes do verso 21 no CA. Mas o erro ainda não
Baba aqui: om lugar de traçar um -E, o illuminador traçou um C.
Variantes: CB 154 (127) — 2 m» — 3 coita — Ao voss' amor —
e maravilhei -me — 7 coita — 14 hom coitado — 15 coitado — 17
oita — 20 coita — 21 todo — 22 E a m. coita — 23 ouvera — 28 Ihi
29 vos.
— 92 —
E ja raia cuita, mia senhor,,
non vo-la ouver' a dizer;
ante me leixara morrer,
25 se non por vos, que ei pavor 1055
de que tèen senhor por mal
que a[o] seu ome non vai,
f. 10 (= 49)c II pois poder á de lhe valer.
E pois vus outro ben non fal,
30 por Deus, non façades atai 1060
torto qual oídes dizer!
II Cantiga de meestria: 4 x 7 -p 3. — Octonarios jambicos.
Coplas equiconsoantes: abbaccl), differenciadas pela rima dos versos
5 e 6. A fiinda está ligada aos últimos versos da 4*^ estrophe (ccb). —
Rimas longas: ôr(a) erC») «'(<•) na l** estrophe; ewW na 2-''; e^W na 3"; e
aZ(c) na ultima; ai ai êr na fiinda. A fórmula mia senhor vem repetida
ao fim do primeiro verso de todas as estroplies.
Colocci classifica a fiinda de congedo.
m Es v?undert mich, wie ich die Qual ertragen kann, die ich aus
Liebe zu Euch leide , seit ich Euch sah. Noch mehr aber wundre ich mich
úber Euch, dass Ihr Euren Lehnsmann in solcher Qual belasst (1).
Solches sage ich Euch, weil ich hinzufiigen will, Gott liabe Euch so
geschaffen, dass Ilir stets das Richtige begreift. Wem Gott aber solche
Gunst erwies, der soUte seines bekiimmerten Vasallen gedenken, und Mit-
leid haben (2)
Mit einem, der so elend ist wie ich, der ich die Macht nicht babe,
meine Qual loszuwerden. Nur so Ihr es wollt, werde ich frei davon, odor
sterbe, ganz wie es Euch gefãllt (3).
Diese Pein hâtte ich freilich nicht verraten, und lieber sterben soUen;
nur um Euretwillen thue ich das letztere nicht — aus Furcht, man wiirde
Euch fiir eine schlechte Herrin halten, weil Ihr Eurem Lehnsmann nicht
helft, obwohl Ihr die Macht habt, ihn zu retten (4).
Da kein andores Gut Euch fehlt, so begeht, um Gottes willen, das
Unrecht nicht, von dem ich rede (I).
15
20
43.
(Tr. 51).
fostro Senhor, como jaço coitado,
morrend' assi en tal poder d' Amor
que me tolheu o sen, e [mal -pecado!
ai me tolhe de que me faz peor. 1065
Tolhe -me -vos a que non sei rogar
por mia cuita, nen vo-la sei mostrar:
assi me ten end' Amor obridado.
E grave dia con amor foi nado,
que me de coita sempre soffredor 1070
fez, e m'ar faz viver tan alongado
d'u eu os olhos vi da mia senhor,
e d'u eu vi o seu bon parecer.
Se m'est' a mi podess' escaescer,
logu' eu seria guarid' e cobrado. , 1075
E saberia d'algun ben- mandado
de que og' eu non sõo sabedor;
mais sei que esfó desej' e cuidado.
E como morre quen jaz na mayor
coita d'amor das que eu nunca vi, 1080
e i mal -pecado! moir' og' eu assi,
de mia senhor long(e) e desamparado.
I CB 155 (128) — 1 jazco — 3 mi — 4 a/ mi tolh' el de que mi
f. p. — 6 pola mia coita nen vo-la mostrar — 10 e m'ar fe^i — 11 — 12
O copista deu um salto do primeiro: d'u eu ao áegundo — 13 a min
podesse 'scaecer — 18 assi como quen iaz [ejna mayor — 21 longe de-
semparado — 23 Ihi — 24 O CA escreve : sen mett grado ; o CB sen grado
— 25 qtie Ihi fugi — 26 ouvi ^ 27 O copista saltou da l'' syllaba d'este
verso {ca) para a ultima (rew), pondo ea ren — 28 outren.
— 94 —
f.io{=49)d II E dereit' é, ca fui mal conselhado,
que lhe falei, pêro m'ouv' én sabor,
ca entendi que foi tan sen seu grado JOS4
25 que lhe fogí da terra con pavor
que ouve d'ela; e fiz mui mal -sen
ca non mi-avi' a dizer nulha ren
ond' eu nen outre fosse despagado.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes, differen ciadas apenas pela rima dos versos 5 e
6 (e), como nas cantigas 41 e 42: ababcca. — Rimas breves e longas:
adoi^) ôr{^) e ar(cl); er(c2); «(eS); m(c4).
Colocci coiloca mais esta poesia no grupo das construídas sobre e
typo: seldiss.
in Elend liege ich dai'nieder und sterbe in Amor's Bann, der mir
den Verstand geraubt hat, und jleider! mir jetzund noch etwas anderes
raubt (woran er schliminer thut): Er raubt mir die, welche icb zu meinem
Leide weder zu bitten vermag, noch auch Euch, Herrgott, zeigen kann. So
vergesslicb hat mich die Liebe gemacht(?) (1)
Ein Unheilstag war es, ais ich zur Liebe erwachte [geboren wurde],
die mich zum Mârtyrer macht, und mich fern von der Stâtte leben lâsst,
von welcher aus ich meiner Herrin Augen und ihre Schõnheit sah. Kõnnte
ich das nur vergessen, ich wâro heil und gesund (2).
Und wússte eine gute Botschaft, die ich heute nicht weiss — doch
das ist eitel Wunsch und Traumdenken. In "VVahrheit liege ich in der
ãrgsten Liebespein, die ich je gesehen, und sterbe, meiner Herrin fern,
und von ihr verlasSen (3).
Und so isfs recht: ich war schlecht beraten, ais ich zu ihr sprach;
denn, hatte ich auch Frende daran, so gesehah es so gânzlich ohne ihren
Willen (wie ich wohl merkte) , dass ich aus Furcht vor ihr den Ort verliess.
Auch das war aber Unsinn, denn sie hatte mir nichts sagen kônnen, das
mir oder etwelchem unerfreulich gewesen wâre (4).
15
C. II: f. 48
f. 11 (= 50) a
20
44.
(Tl-. 52).
Nunca bon grad' Amor aja de mi 1090
nen d'al, porque me mais leixa viver.
E direi -vus por que o dig' assi
e a gran cuita que mi- o faz dizer:
ei gran pavor de me fazer levar
coit' alongadament' e m'ar matar, 1095
por me fazer peor morte prender.
Por én me leixa viver des aqui
Amor. E ben-no pod' om(e) entender,
ca muit' a que Ih 'eu morte mereci,
se dev' ome per amar a morrer. 1100
Mais non me mata, nen me quer guarir,
pêro non m' ei dei, pois viv', a partir,
\7nais\ non me quer matar a meu prazer.
E d'Amor nunca un prazer prendi
por mil pesares que m'el faz soffrer; 1105
e a senhor que eu por meu mal vi
non me quer el contra ela valer,
II nen dar m'esforço que m'era mester.
Pois m'esto faz, e matar non me quer,
^por quê Ih' ei eu tal vid' a gradecer? 1110
I Ambos os códices têm min (mí) no 1 verso.
Variantes: CB 156 (129) — 4 coita — 5 mi — 9 pod' om' en-
tender — 11 omen — 14 m,ais falta no CÁ — 18 el falta — 23 podess'
aver — 26 mais amor — mi — 28 O CA tem o hespanholismo o por ou.
II Cantiga de maestria: 4x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes, differenciadas apenas pelas rimas dos versos 5
e 6, como nas cantigas 41. 42 e 43: ababccb. — Rimas longas: «W êrO»)
ar (cl); *V(c2); ér(c3)-, a/(c4).
— 96 —
Ca des que m'eu en seu poder meti,
nou desegei ben que podess(e) aver;
sequer mia morte desegei des i
25 que ant' eu muito soía temer.
E Amor non me mata, nen me vai, 1U5
mais matar-m'-ía, se fosse meu mal,
d[ú\ eu cuidass' en mia mort' a perder.
Seldiss, no dizer de Colocci.
m Dafúr, dass Amor mich leben lâsst, weiss ich ihm keinen Dank.
Waram? Weil ich fúrchte, ich werde meine Qual lange tragen, und her-
nach einen noch schlimmeren Tod erleiden mussen (1).
Und doch habe ich den Tod verdient, falis zu lieben eine todeswiirdige
Missethat ist. Amor aber tõtet weder, noch heilt er. Trotzdem werde ich
nicht von ihm lassen, obschon er mir nicht die Liebe aathut, mich zu
tõten (2).
Úberhaupt hat Amor mir nie Liebes bereitet, wohl aber tausend
Schmerzen: Gegen die Frau, die ich zu meinem Leide sah, will er mir
nicht behilflich sein, noch mir die Kraft geben, derer ich bediirfte. — Wie
soUte ich ihm da fiir mein Lebeu danken? (3).
Seit ich in seiner Gewalt biu, habe ich mich nach keinem erreich-
baren Gute gesehnt; sogar meinen Tod habe ich herbeigewiinscht, vor dem
ich mich friiher fiirchtete. Amor hilft weder, noch tõtet er mich. Thâte
er mir Leides damit an, oder glaubte ich, Schaden dadurch zu haben, so
wiirde er mich tõten (4).
10
15
45.
(Tr. 53).
Ja, mia senhor, niun prazer
non me fará mui gran prazer
sen vosso ben; ca outro ben
non me fará cuita perder,
mentr' eu viver'; e quen viver',
aver-mi-á pois est' a creer.
E que mal conseliio filei
aquel dia en que filei
vos por senhor! Ca, mia senhor,
sempr' eu mia morte desegei!
Meu mal cuidei, porque cuidei
d'amar-vus. ^iJa mais que farei?
(jQue farei eu con tanto mal,
pois vosso ben tod' é meu mal?
Pois est assi, morrer assi
com' om' a que, senhor, non vai
a cuita tal que nunca tal
ouv' outro orne, d'amor nen d'al!
1120
1125
1130
1135
I A ultima estrophe, que é pouco clara, oão se encontra senão no
CB. O CA nem mesmo tem espaço branco no fim da Cantiga, que de-
nuncie a falta.
Variantes: CB 157 (130) — 1 7ieun — 2 e 4 w* — 4 coita —
5 e 6 filhei ■ — 12 d'amar-vos — 16 com' omen — 17 coita — 18 outr'
omen — 23 andar por cuidar (simples erro de leitura ou escripta). —
O ultimo verso não tem rima. Sendo preciso substituir prender por um
verbo da 1" conjugação, proponho o synonymo: filhar.
II Cantiga de meestria: 4x6. — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares, na ordem aabaaa. — Não é licito chamar pa-
lavras perdudas aos versos terceiros, visto que têm rimas idênticas no
meio, a responderem ao seu remate. O mesmo artificio do Binnenreim
7
— 98 —
[Como que me faz desejar
20 Deus vosso he7i, 'por desejar
a mia morV eu, pêro sei eu,
pois que me Deus no7i quer quitar
d'e7i vos cuidar, c(a), a meu miidar, 1140
7ion m' averá mort' a prender?^
distingue os quintos versos de todas as estropies. Além d'isso temos con-
soantes idênticas no primeiro distico de cada estroplie. Estas multiplices
e monótonas repetições ja foram notadas por Diez. — V. p. 56 e 62 da „Kunst-
und Hofpoesie". — Rimas longas: er(a) m(b) na 1'' estrophe; e*(a) orC»)
na 2*; aW) i'^) na Z""; ar(^) êuQ>) na 4\
m Keine Frende macht mir Frende, so ich nicht Eure Gunst, o
Herrin, besitze; denn keine andere Gunst enthebt micli des Grams, so lang
ich lebe; wer lebt, wird daran glauben mússen (1).
Schlecht beraten war ich, ais ich Euch zur Herrin nahm; denn,
Herrin, von da ab sehnte ich den Tod herbei. Leiden begann, ais ich
begann, Euch zu lieben. AVas thu ich nun? (2)
"Was thun in solcher Not? Denn Eure Schõnheit ist meine Qual.
Sterben, gleich einem, dem ungeheures Leid, wie nie ein anderer Mann es
erlitten (gleichviel ob durch Liebe oder durch etwas andores) rein gar nichts
hilft (3).
Gott zwingt mich gleichsam, Eure Huld zu ersehnen, damit ich (in
Folge davon) den Tod ersehne, obwohl ich weiss, dass, da Gott mich nicht
davon befreien will, an Euch zu denken, der Tod mich, meiner Meinung
nach, nicht ereilen wird (4).
46.
(Tr. 54).
f.ii{=50)b Senhor fremosa, pois me non que||redes
creer a cuita 'n que me ten amor,
por meu mal é que tau ben parecedes!
E por meu mal vus filhei por senhor!
5 E por meu mal tan muito ben oí
dizer de vos! E por meu mal vus vi,
pois meu mal é quanto ben vos avedes!
E pois vus vos da cuita non nembrades,
nen do aífan que m' amor faz prender,
10 por meu mal vivo mais ca vus cuidades!
E por meu mal me fezo Deus nacer!
E por meu mal non morri u cuidei
como vus viss': e por meu mal fiquei
vivo, pois vos por meu mal ren non dades!
15
E d'esta cuita 'n que me vos tèedes,
en que og' eu vivo tan sen sabor,
(jque farei eu, pois mi -a vos non creedes?
(jque farei eu, cativo pecador?
^que farei eu, vivendo sempr(e) assi?
(ique farei eu, que mal- dia naci?
iqne farei eu, pois me vos non valedes?
1145
1150
1155
1160
I No verso 7 emendei vos por vus.
Variantes: €B 158 (131) — 2 coita — 8 coita — 9 que mi -o
mho) amor fax sofrer — 10 vos — 15 falta E — coita — teedes
sem til) — 17 falta — 23 me falta — 27 que conselh' i non ei — 28
esemjjarades.
n Cantiga de maestria: 4x7. — Decasyllabos jambicos. —
/oplas pareadas, cruzadas: ababcca. — Rimas breves e longas:
— 100 —
E pois que Deus nou quer que me valhades,
nen me queirades mia coita creer,
(ique farei
2õ (ique farei eu, se logo nou morrer'?
çique farei
eu? por Deus, que mi -o digades! 1165
eu, se mais a viver ei?
^que farei eu, que conselho non sei?
^que farei
eu, que vos desamparades?
No grupo, composto das estrophes ímpares temos edes(.^) Ôr(^) *(c); no grupo
composto das estrophes pares: adesi^) êrW e e*(c). — As duas estancias
primeiras distinguem -se pela repetição da fórmula: {por) meu mal, inserta
nos últimos cinco versos de ambas. As duas restantes substituem - na pela
phrase: g^que farei eu? — Diez (na Kuust- und Hofpoesie) p. 29 (seguido -de
Lang em »Modern Language Notes* X, 4 p. 214 — 215) crê reconhecer no
emprego do ultimo modismo uma imitação de alguns versos de Uc de S. Gire
[Rayn. III 330]; e, a p. 58, no agrupamento das estrophes, uma reminiscência
de Bertolomeu Zorgi [Rayn. IV 459].
Colocci diz : interxata p<^ et ulto^, incorrectamente , se a nota se referir
ás estrophes, visto que a l-"" vem enlaçada com a 3% e a 2^ com a 4%
conforme ja deixei indicado; correctamente, se fallar dos versos.
III Da Ihr, Herrin ,'^ nicht2an mein Liebesleid glaubt, so ist es ein
Ungliick fiir mi eh, dass Ihr so schõn seid; ein Ungliick, dass ich Euch
zur Herrin wáhlte; ein Ungliick, dass ich so viel Gutes von Euch erzâhlen
hõiie; ein Unglúck, dass ich Euch sah; em Ungliick jedes Gute, das Ihr
besitzt (1).
Und da Ihr Euch um meine Liebesnot und Pein nicht kiimmert,
lebe ich ungliickselig, mehr noch ais Ihr vermutet; zu meinem Ungliick
ward ich geboren; zum Ungliick starb ich nicht, ais ich zu sterben meinte,
da ich Euch sah; und blieb zum Ungliick am Leben, da mein Ungliick
Euch gleichgiltig ist (2).
Was soll ich da mit der Qual anfangen, in der ich lustlos lebe, weil
Ihr nicht daran glaubt. Was fang ich elender Siinder an? Was fang ich
an mit solchem Leben? Was fang ich an, der ich an einem Ungiiickstag
geboren ward? Was fang ich an, da Ihr mir nicht beisteht? (3)
Da Gott nicht wiU, dass Ihr mir beisteht, noch meiner Liebesqual
Glauben schenkt, was fang ich an? sagt es mir, bei Gott! Was fang ich
an, so ich nicht bald sterbe? Was fang ich an, wenn ich noch langer
lebe? Was fange ich Ratloser an? Was, ich Verlassener? (4).
47.
(Tr. 55).
f. 11(^50)0 II Quando me nembra de vos, mia senhor, 1170
en qual aífan me fazedes viver,
e de qual guisa leixades Amor
fazer en mi quanto x'el quer fazer,
5 enton me cuid' eu de vos a quitar.
Mais, pois vus veg' e vus ouço falar, 1175
outro cuidad' ar ei log' a prender.
Porque vus vejo falar mui melhor
de quantas donas sei, e parecer,
10 e cuid' en como sodes sabedor
de quanto ben dona dev' a saber. 1180
Este cuidado me faz destorvar
de quant' ai cuid', e non me quer leixar
partir de vos, nen de vus ben querer.
15 E quand' ar sovo cuidar no pavor
que me fazedes, mia senhor, soffrer, 1185
enton cuid' eu, enquant' eu vivo for',
que nunca venh' ao vosso poder.
Mais tolhe -m'6n log' aqueste cuidar
20 vosso bon prez e vosso semelhar,
e quanto ben de vos ouço dizer. 1190
I CB 159 (132) — 10 e cuid' eu como s. s. — 12 estorvar — 14
vos — 15 er — 18 venha a vosso poder — 20 Está falto de uma syllaba,
visto dizer: mais tolhe m'end' aqueste cuidar — 25 d' ai.
n Cantiga de meestria: 3x7 + 2x3. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas equiconsoantes: ababccb, seguidas de duas fiindas
em bbc. — Rimas longas: ÔrW êrW ar^*^).
Colocoi, com as fórmulas seldis cõ tornello, coUoca a cantiga ao par dos
Nos. 5. 6. 7. 11 etc. — A margem, próximo ás fiindas, dá -lhes mais
uma vez o nome clássico de epodos.
— 102 —
Mais quen vus ousa, mia senhor, catar.
Deus! como pod' o coraçon quitar
de vos, nen os olhos de vus veer?
25 Nen como pode ai ben desejar
f. 11 (= 50)d II se non de vos , quen sol oir' falar 1195
en quanto ben Deus en vos faz aver?
III Bedenke ich, welche Liebespein ich durch. Euch, Herrin, erleide,
so mõchte ich mich von Euch losreissen. Sobald ich Euch aber sehe und
hõre, bemâchtigt sich meiner ein anderes Denken (1).
Weil Ihr schõner redet und schõner ausseht ais alie andren Frauen,
darum dente ich daran, wie Ihr alies versteht, was eine Frau wissen muss.
Und dieser Gedanke lenkt mich von aliem Úbrigen ab, und macht es mir
unmõglich, mich von Euch zu trennen, und Euch nicht mehr zu lieben (2).
Denke ich aber dann wieder an die Furcht, die ich um Euch erdulde,
so bin ich Sinnes, mich nie wieder in meinem Leben in Eure Macht zu
begeben. Euer Wert und Antlitz und was ich Gutes von Euch reden
hõre, macht mich jedoch immer wieder jenem Beginnen abspenstig (3).
~Wie kõnnte, wer Euch schaut, sein Herz und seine Augen von Euch
wenden? (I)
Und wie kõnnte nicht von Euch kommende Gunst ersehnen, wer
auch nur davon reden hõrt, welche Vorziige Gott Euch verliehen hat? (II)
IV Cfr. Diez p. 86.
15
20
48.
(Tr. 56).
Muitos me veen preguntar,
mia senhor ^a quen quero ben?
e non lhes quer' end' eu falar
con medo de vos pesar én;
nen quer' a verdade dizer,
mais jur' e faço -lhes creer
mentira por vo-lhes negar,
E porque me veen coitar
do que lhes non direi per ren:
ca m'atrev' eu en vus amar.
E mentr' eu non perder' o sen,
non vus devedes a temer.
Ca o non pod' orne saber
por min, se non adevinhar'.
Nen será tan preguntador
nulh' orne que sábia de mi
ren, por que seja sqjDedor
do ben que vus quix, pois vus vi.
E pois vos praz, nega- lo -ei,
mentr' o sen non perder', mais sei
que mi -o tolherá voss' amor.
1200
1205
1210
1215
I Substitui no verso 16 min por m«; no 18 a ben por do ben, e
supprimi no verso 12 o pronome adverbial én entre vus e devedes, apesar
de ambos os códices oíferecerem os mesmos erros.
Variantes: CB 160 (133) — 2 a qu'eu — 3 Ihis — 4 vus — 6
Ihis — 7 vo-lhis — 9 Ihis — 14 per min — 16 nuW ome — min — 17
per — 18 o ben que vus quis — 19 vus — 22 ventura assi — 23 que m'er
pregunten — 25 qu^ am' e que sempre servi — 26 Ihis — 27 Ihis.
— 104 —
E se per ventur' assi for'
que m'ar pregunten des aqui,
se sodes vos a mia senhor 1220
25 que amei sempre e servi,
vedes como lhes mentirei:
d 'outra senhor me lhes farei
f. 12 (= 5i)a \\ ond' aja mais pouco pavor.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: ababcca. — Rimas longas: ar(a) énW êr(c) nas
duas primeiras estrophes-, ÔrW «C») e*(c) nas ultimas.
Addue, no dizer de Colocci.
III Viele fragen mich, wen ich Hebe; doch verrate ich mich nicht
aus Furcht vor Eurem Zorne, Herrin. Vielmehr liige ich den Fragern
etwas vor, um Euch zu verleugnen (1)
Und weil sie mich bedrãngen, nach dem fragend, was ich doch um
keinen Preis sage (nâmlich dass ich es wage, Euch zu lieben). Ihr habt
aiso nichts zu fiirchten, solange ich bei Sinnen bleibe. Niemand wird es
durch mich wissen, es sei denn, er erriete es (2).
Niemand wird so gut zu fragen verstehen , dass er durch mich erfáhrt,
wie lieb ich Euch habe, seit ich Euch gesehen. Da Ihr es so wollt, ver-
schweige ich es , solange ich den Verstand nicht verloren habe ; doch f iirchte
ich, Eure Liebe wird ihn mir rauben (3).
Sollte jemand mich fragen, ob Ihr die Herrin seid, der ich stets ge-
huldigt und gedient habe, so werdo ich liigen und eine andere nennen, vor
der ich weniger Furcht und Scheu habe (4).
IV V. Diez p. 94, e CV 677.
15
49.
(Tr. 57).
O que conselh' a min de m'eu quitar 1225
de mia senhor, porque me non faz ben,
e me por tan podefos(o) ora ten
de m'én partir, nunca el ouv'amor
qual og' eu ei, nen viu esta senhor
con que amor fez a min començar. 1230
Mais non a viu! e vay-mi-agora dar
tal conselho en que perde seu sen!
Ca se a vir', ou lh'a mostrar' alguen,
ben me faç' én d'atanto sabedor
que me terra mia morte por melhor 1235
ca me partir de seu ben desejar.
Ca se el vir' o seu bon semelhar
d'esta senhor, por que mi -a min mal ven,
non m'ar terra que m'eu possa per ren
d'ela partir, enquant' eu vivo for', 1240
nen que m'end' eu tenha por devedor,
nen outr' ome que tal senhor amar'.
I CB 161 (134) — 1 (eousselh a mi) — 3 poderos' — 6 mi começar
— 7 mf agora — 8 ew que perdess' o sen — 10 O CA escreve faxen —
13 do seu b. d. — 14 d'esta dona por que mi a mi m. v. — 15 non me
terra — possa falta — 19 e poi-la — 20 O CÁ escreve de a veer^ o CB
delha vijr (i. é de Ih' aviir) — 21 escapa, com falta do signal de abre-
viatura no p — 24 cosselhar, provavelmente com falta de til sobre o o.
II Cantiga de meestria: 4x6. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes: abbcca. — Eimas longas: arW mW ôr(c).
Pertence ao grupo seldis, segundo Colocci.
— 106 —
E pois la vir', se poder' si guardar
20 de lh'avíir com' end' a min aven,
ben terrei eu que escapara én. 1245
Mais d'iia ren ei ora gran pavor:
des que a vir' este conselhador
de non poder min nen si conselhar.
in "Wer mir rât, mich von meiner Herrin loszusagen, weil sie mir
nichts Liebes anthut, uad mir die Kraft zutraut, sie zu verlassen, hat nie
geliebt, wie ich heute liebe, noch hat er die Frau erschaut, durch welche
die Liebe mich zum ersten Male gefangen nimmt (1);
Vielmehr hat er sie nicht gesehen, und giebt mir deshalb sinnlosen
Eat. Denn erblickt er sie nur, oder zeigt ein anderer sie ih m, so wird er
(das verbiirg ich) meinen Tod fúr besser halten ais Aufgeben der Sehnsucht
nach ihr (2).
Schaut er ihre Schõnheit, so wird es ihm nicht mõglich scheinen,
je wieder von ihr zu scheiden; und er wird begreifen, dass ich oder jeder
andere, der sie Hebt, ihr verpflichtet ist (3).
Und vermag er es hernach, sich davor zu hiiten, dass ihm geschehe,
wie mir geschehen ist, so werde ich ihn fúr einen gliicklich Entronnenen
halten. Doch fúrchte ich, mein Eatgeber wird ratios sein, sobald er sie
gesehen (4).
õO.
(Tr. 58).
f.i2{==5i)b II En tal poder, fremosa mia senhor,
soo de vos qual vus ora direi: 1250
que ben ou mal, enquant' eu vivo for',
qual vus prouguer', de vos atende -F-ei.
Ca se me vos, senhor, fezerdes ben,
ben me verrá de Deus e d'outra ren.
E se me vos quiserdes fazer ai, 1255
amor e Deus log[o] me faran mal.
Que entend'eu, fremosa mia senhor,
mentr' eu vus vir' que nunca perderei
gran ben de Deus, nen de vos, nen d'amor.
Ga pois vus vejo, de tod'eu ben ei; 1260
e direi -vus, mia senhor, que mi aven:
amor de Deus prend', e esforç' e sen,
mentre vus vejo; mais, pois vus non vir',
esforç' e sen e Deus an mi -a falir.
I Emendei no verso 2 sõo (por soo); no 8 logo por log mal (com l
traçado); e no 29 ai por log me al^ como o copista escrevera por engano,
lembrado talvez do erro que commettêra no verso 8, e que tencionava
emendar. Além d'isso completei o verso 32, coUocando a diante do verbo
perder^ em harmonia com o CB.
Variantes: CB 162 (135) — 2 soon — 4 atenderbi — 6 mi — de
nos e d' o. r. é erro manifesto — 7 mi — 8 mi — 9 E entend — 10 vos
— 18 min — 20 guisa — 23 vos — 24 min — 26 quan pe7-dudo serei
— 29 er — 30 mi — mi — 32 per — a perder — 34 o sen.
n Cantiga de meestria: 4x8 + 2. — Decasyllabos jam-
bicos. -- Coplas equiconsoantes, difforenciadas todavia nos últimos
versos de cada estro phe: ababccdd. — Rimas longas: ôrW e^C») éni^)
alW ou «V(<12) *(d3) èXd*), e ar na fiinda, que portanto, tem rima inde-
pendente: ee. — O verso inicial de todas as estancias acaba com a fórmula
fremosa mia senhor. E senhor torna a apparecer no verso 5 (1.2. 4), ou no 4.
Eis por que Colocci assentou: replica y^sigo^"- p tutto, accrescentando
epodo para estabelecer que ainda aqui ha uma fiinda.
— 108 —
E des enton, fremosa mia senhor, 1265
nunca de Deus, nen de mi prenderei
prazer, nen ben de que aja sabor;
20 ca, mia senhor ^Jde qual guis' averei
ben deste mundo, pois me for' d'aquen?
Ca perderei quanto prazer me ven, 1270
pois vus non vir', e perderei des i
f. 12 {=51)0 II Deus, mia senhor, e o seu ben e mi.
25 E direi -vus, fremosa mia senhor,
pois vus non vir' quan perdud' eu serei:
perderei sen e esforç(o) e pavor, 1275
e des i ben nen mal non sentirei.
E, mia senhor, ai vus ar direi én:
30 non me terra conselho, que me den,
dano, nen prol, nen pesar, nen prazer.
(JE por qual guisa m'ei mais [a\ perder? 1280
Ca perdud' é, senhor, a meu cuidar,
quen perde sen e prazer e pesar!
m Ia Eurer Macht, Herrin, bin ich so ganz und gar, dass alies
Gute und Bõse mir solang ich lebe von Euch kommt. Thut Ihr mir Liebes
an, so kommt mir Gutes von Gott und anderswoher. Thut Ihr das Gegen-
teil, so geschieht mir Úbles von Gott und der Liebe (1).
Solange ich Euch sehen darf, fehlt es mir nicht an Gunst von Gott
und Euch und der Liebe; seho ich Euch, so ist alies úbrige eitel Lust.
Liebe zu Gott, Mut und Verstand úberkommen mich. Sehe ich Euch aber
nicht, so gebricht es mir an Liebe zu Gott, Mut und Verstand (2).
Von dem Augenblick an kann weder Gott noch kann ich selber mir
Gutes anthun. Scheide ich von hier und von Eurem Anblick, so bin ich
allor Frende bar und bleibe ohne Gott, meine Herrin, seine Liebe und mich
selbst (3).
So verloren und verdorben bin ich dann, dass ich Verstand, Mut und
Gottesfurcht verliere, und weder Gutes noch Bõses empíinde; kein Eatschlag
wird mir dann niitzen noch schaden, noch mich erfreuen oder betrúben.
"Wie kõnnto ich noch mehr verlieren? (4)
Denn verloren ist, meines Erachtens, wer den Verstand und Schmerz-
wie Lust-Empfindungen verliert (I).
IV Segundo Diez (p. 59), o schema métrico é imitado de uma poesia
provençal de Peyrol (Eayn. III, 268).
I
51.
(Tr. 59).
íMal conselhado que fui, mia senhor,
quando vus fui primeiro conhoscer,
ca nunc' ar pudi gran coita perder, 1285
nen perderei ja, mentr' eu vivo for'!
5 Nen viss' eu vos, nen quen mi -o conselhou!
Nen viss' aquel que me vus amostrou!
Nen viss' o dia 'n que vus fui veer!
Ca des enton me fez o voss' amor 1290
na mui gran cuita, 'n que vivo, viver.
10 E por mi -a non leixar escaescer
e mi- a fazer cada dia mayor,
faz -me, senhor, en vos sempre cuidar,
e faz -mi -a Deus por mia morte rogar, 1295
e faz a vos a min gran mal fazer.
(=5% ^^ li ^ ^^^'^ ^® ^^^ ^® "^^ conselhador
que viss' o vosso mui bon parecer,
aquant' eu posso de vos entender,
de mia mort' ouv' e de meu mal sabor. 1300
E ; mal -pecado! non moir' eu por én,
20 nen moiro, porque seria meu ben,
nen moiro, porque queria morrer,
I Emendei vos (por vus) no verso 14.
Variantes: CB 163 (136) — 2 conhocer — 3 ca nunca ptidi — 4
mentr e vivo for — 9 coita — 10 escaecer — 15 min — 16 que eu viss'
o vosso bon parecer — 18 morte ouve — 22 min — 26 mi — 28 mi —
nen me poss' eu valer.
II Cantiga de meestria: 4 x 7 -f 3. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas equiconsoantes, differenciadas apenas pela iiltima das
três rimas que varia de estrophe para estrophe, e seguidas de uma fiinda,
— 110 —
E porque me seria mui melhor
morte ca mais esta coita soffrer; 1305
pois non mi-á prol de vo-la eu dizer,
25 nen vus faz outren por min sabedor,
nen me vai ren de queixar m"end' assi,
nen me vai coita que por vos soffri,
nen me vai Deus, nen min poss'eu valer. 1310
Pêro, entanto com' eu vivo for',
30 queixar-m'-ei sempre de vos e d'amor,
pois conselh' outro non poss' i prender.
cujos versos tornam ás rimas primeiras: albbaccb : aab. — Rimas longas:
or(a) erlb) om(c1); ar{c2); én{^^)\ *(«4).
Com o intuito de estabelecer que a construcção da cantiga é semelhante
á da anterior, Colocci escreveu: símile ma nõ replica. De facto existe,
porém, outra espécie de replicacion. Os últimos três versos de cada
estrophe distinguem -se por empregar três vezes uma fórmula, diversa em
cada estancia. Temos: nenviss' na 1*; fax na 2*^; non moir' ou nen moir'
na 3**; e nen me vai na ultima.
m Wie schlecht beraten war ich, ais ich Euch gegeniibertrat, denn
seither bin ich grosse Not nicht losgeworden , noch werde ich frei davon,
solang ich lebe. Hâtte ich Euch und den, welcher mich beriet, doch nie
gesehen! Noch den, welcher mir Euch zeigte! Noch jenen Tag, an dem
ich Euch erschaute (1).
Von da ab machte die Liebe zu Euch mein Leben zur Plage. Damit
ich nicht vergesse, sondern taglich an Leid zunehme, zwingt die Liebes-
pein mich, fortwàhrend an Euch zu denken; zwingt mich, zu Gott um
meinen Tod zu beten; zwingt Euch, mir Leides anzuthun (2).
Der, welcher mir riet, Euer holdes Angesicht zu schauen, wiinschte
(soweit ich sehen kann) meinen Tod und mein Ungliick. Leider aber sterbe
ich nicht; sterbe nicht, da zu sterbeu meine Lust wàre; sterbe nicht, weil
ich es gerne mõchte (3);
Und weil zu sterben mir besser wâre, ais solche Qual zu dulden,
da es mir nicht niitzt, Euch davon zu reden, kein anderer aber statt
meiner zu Euch davon spricht. Auch hilft mir dies Klagen nichts; noch hilft
mir das ertragene Leid; noch hilft mir Gott; und auch ich selber kann mir
nicht helfen (4).
Trotzdem werde ich mein Lebelang Euch und die Liebe anklagen, da
ich mir keinen anderen Eat weiss (I).
C. II: 2B
f.l3{= 52)a
10
52.
(Tr. 60).
Senhor, pois Deus non quer que min queirades
creer la coita que me por vos ven, 1315
por Deus, creede ca vus quero ben!
E ja mais nunca m'outro ben façades!
E se mi-aquesto queredes creer,
poderei eu mui gran coita perder,
e vos, senhor, non sei que i perçades 1S20
En guarirdes voss' ome que matades
e que vus ama mais que outra ren:
por min vus digo, que non acho quen
me dê conselho, nen vos non mi- o dades.
Pêro Deus sabe quan de coraçon 1825
og' eu vus am(o) e jsi el me perdon!
desamo min porque me desamades.
I Emendei vos por vus no verso 7.
Variantes: CB 164 (137) — 1 mi — 2 creer a coita que ini p.
V. V. — 7 perçades — 8 omen — 10 vos ■ — 11 mi — 13 se el mi perdon
— 16 per — 17 diga alguen — 20 seja assi.
n Cantiga de maestria: 3x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes na ordem abbacca, diíferenciadas apenas pela
rima c, que varia em todas as estrophes. — Rimas breves e longas:
adesivo én(^) er{«) na 1* estrophe; on na 2*; e *' na 3*.
in Herrin, da Gott nicht zulâsst, dass Ihr an die Not glaubt, die ich
um Euch erdulde, so glaubt wenigstens, dass ich Euch liebe; und thut mir
nimmer eine weitere Liebe an. Denn glaubt Ihr daran, so kann ich meine
Not loswerden. Ihr aber verliert nichts, dass ich wiisste (1),
So Ihr Euren Vasall, den Ihr zu tõten bereit waret und der Euch
iiber alie Dinge liebt, errettet. Von mir spreche ich, dem niemand zu
helfen weiss; und Ihr (die Ihr es kõnntet) thut es nicht. Gott aber weiss,
wie sehr ich im Herzen Liebe zu Euch hege, und (er verzeih mirs) Unliebe
zu mir, weil Ihr sie gegen mich hegt (2).
— 112 —
15 Per bõa fé, mia senhor, e sabiádes
ca por aquest' ei perdiid' o meu sen;
mais se Deus quiser' que vus dig' alguen 1330
qual ben vus quer(o), e que o vos creades,
poderei eu meu sen cobrar des i;
20 e se a vos prouguer' que seja 'ssi,
sempre por én bõa ventur(a) ajades!
Und, meiner Treu, Herrin wisset, dass ich darúber den Verstand
verloren babe. "Will es Gott aber, dass jemand Eucb sagt, wie lieb icb
Eucb babe und dass Ibr daran glaubt, so kann ich wieder gesunden. Gefâllt
Eucb das, so mõget Ibr immerdar dafúr gesegnet sein (3)!
53.
(Tr. 61).
De tal guisa me ven gran mal 1335
que nunca de tal guisa vi
vTir a outro, pois nasci.
E direi -vus ora de qual
5 guisa, se vus prouguer', me ven:
ven -me mal, porque quero ben 1340
mia senhor e mia natural,
Que am'eu mais ca min. nen ai,
e tenho que ei dereit' i
10 d 'amar tal senhor mais ca mi.
E seu torto x'é, se me fal, 1345
ca eu non devi' a perder
por mui gran dereito fazer;
mais a min dereito non vai.
^'lí)h ^^ i -^ P^^^ dereito nen senhor
non me vai' i, ^le que farei? 1350
Quen me conselho der', terrei
que muit' é bon conselhador.
Ca ela non mi -o quer i dar,
20 nen mi -ar poss'eu d'ela quitar.
(JE qual conselh' é 'qui melhor? 1355
I Emendei mi por min no verso 10.
Variantes: CB 165 (138) — 1 mi — 3 viir a orne pois naei
6 mi — IG falta i — 20 nen m'ar — 21 aqui — 22 esforçar -me e
< rder pavor, variante que me parece preferível á do CA. — 24 esto e lhe
dizer etc. — 27 ou de me guarir, lição inaceitável, porque vicia o metro
— 28 ca averei.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
''o pias p areadas: abbacca, que se afastam do typo ooramum, por apre-
— 114 —
Esforçar -m'eii soffrer pavor
o melhor conselh' é que sei,
e en lhe dizer qual tort' ei
25 e non ]h'o negar, pois i for'.
E ela faça como vir', 1360
de me matar ou me guarir:
e averei de qual quer sabor.
sentarem rimas independentes nos versos õ e 6 (c). — Rimas longas:
aZ(a) «Ob) m(cl), er(c2) no grupo 1°; óXa) eiW arieS)^ irid) no 11".
III Ich leide, wie niemals ein anderer vor mir gelitten hat. Und
zwar leide ich , weil ich meine natiirliche Herrin und Gaugenossiu liebe (1),
Der ich iiber alies zugethan bin, uberzeugt davon, dass ich Recht
handle , solche Herrin mehr ais mich selbst zu lieben; dass sie aber Unrecht
daran thut, sich nicht zu mir zu neigen. Weil ich Recht thue, sollte ich
zwar nicht zu Schaden kommen, doch hilft mein gutes Recht mir nicht (2).
Was soU ich da thun, da weder mein Recht noch meine Herrin mir
beistehen? Wer mir zu raten weiss, den werde ich fúr einen guten Rat-
geber halten, da sie mir nun einmal nicht raten noch helfen will, und
ich von ihr nicht lassen kann. Welcher Ausweg ist da der beste (3)?
Der beste, um den ich weiss, ist: mein Ungemach zu ertragen [ou,
segundo o CB: Mut zu fassen, die Furcht zu verheren], mein Unrecht zu
bekennen und es nicht geheim zu halten, wenn ich vor sie trete. Sie
aber thue, wie Ihr recht scheint: sie tõte oder heile mich. Was sie will,
wird mir genehm sein (4).
54.
(Tr. 62).
Meu Senhor Deus, se vus prouguer',
tollied' amor de sobre mi,
e non me leixedes assi
en tamanha coita viver!
Ca vos devedes a valer
a tod' ome que coit(a) ouver'.
Ca me seria mais mester.
Ca me ten og' el na mayor
cuita 'n que ome ten amor.
E Deus, se vus for' en prazer,
sacade-me de seu poder,
e pois fazed[e] mi -ai que -quer!
1365
1370
I Emendei faxede (por fazed) no verso 12. No 13 rejeitei E des que
mia senhor non fexer\ por peccar contra o metro e não dar sentido que
satisfaça, introduzindo a lição do CB.
Variantes: CB 166 (140) — O editor passou por descuido de No. 138
a No. 140. — 6 oer — 7 mi — 9 coita — 12 faxede mal — 13 í/ des
que mi amor n. f. — 17 cuido — 18 min.
II Cantiga de meestria: 3x6. — Octonarios jambicos. —
Coplas equiconsoantes: abbcca, differenciadas, porém, pela rima b,
que varia nas três estrophes. — Rimas longas: érW erW iW na 1"
estrophe; ôr{í>2); arC^S).
m Lieber Herrgott, gefâllt es Euch, so nehmt die Liebeslast von
mir und lasst mich nicht lânger in solcher Pein leben. Ihr miisst ja doch
jedwedem bedrângten Menschen helfen (1)
Und mir thut Hilfe am meisten Not. Denn mich hâlt sie {el = o amor)
beute in der ârgsten Not, in der Liebe den Menschen gefangen hâlt. Darum,
lieber Gott, so es Euch beliebt, befreit mich aus seiner Gewalt, hernach
aber thut mit mir, was anderes Ihr wollt (2).
8*
— 116 —
E des que mi -amor non fezer' 1S75
a coita, que levo, levar,
15 jDeus! nunca por outro pesar
averei sabor de morrer,
o que eu non coido perder,
mentr' amor sobre mi poder'. 1380
Sobald die Liebe [segundo o CB; ou meine Horrin, segundo o CA]
mich nicht weiter peinigt, will ich um keines Kummers willen die Lust
hegen, zu sterben, die ich nicht loswerde, solange die Liebe Gewalt iiber
mich hat (3).
55.
(Tr. 63).
f. 13 (= 52)G II Quantos entenden , mia senhor,
a coita que me por vos ven
e quan pouco dades por én,
todos maravilhados son
5 de non poder meu coraçon
per algua guisa quitar,
por tod' esto, de vus amar.
Maravilhan-se, mia senhor,
(e eu d'eles) por niun ben
10 desejar eu de nulha ren
eno mundo, se de vos non,
se lhes Deus algúa sazon
aguisou de vo-lhes mostrar,
ou d' oiren de vos falar.
15 Ca se vus viron, mia senhor,
ou vus souberon conhoscer,
jDeus! çjcom' ar poderon viver
eno mundo ja mais des i
se non coitados, come mi,
20 de tal coita qual og' eu ei
per vos, qual nunca perderei?
1385
1390
1395
1400
I CB 167 (141) — 2 mi — 6 algunha — 9 nenhun — 10 desejaren.
Também no CA a ultima lettra, tanto pode ser n como u. Adoptei ew,
porque me parece dar melhor sentido. — 12 Ihis — 13 vo-lhis — 16
conhocer — 17 com' er — 19 min — 21 por vos — 24 Ihi — 28 min
que — 29 creer.
II Cantiga de refram: 4 x 7 -|- 3. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas, com uma palavra perduda no principio, e uma fiinda
que repete duas vezes a rima d das l""^ estrophes, e uma vez a das ultimas:
— 118 —
Nen a perderá, mia senhor,
quen vir' vosso bon parecer,
mais converrá-lh'én a sofFrer
25 com' eu fiz, des quando vus vi. 1405
E o que non fezer' assi,
se disser' ca vus viu, ben sei
de mi ca lh'o non creerei.
Mais cree-lh'-ei a quen leixar
{= iljá 30 II tod' outro ben por desejar 1410
vos que sempre desejarei.
abbccdd : dd'd-. — Rimas longas: orW é?*(i») o?í(c) «rW no grupo 1°,
e ôr(a) eríb) *(c) eí(d) no IP. — A palavra perduda de todas as estrophes
acaba em mia senhor. — Cfr. os Nos. 6. 7. 42 e õO.
Colocai resume as suas observações sobre a metrificação na fórmula
ad 2 (com relação ás estrophes) e eotigedo para significar que ha tornada
ou envoi (fiinda, no idioma dos trovadores portuguezes).
III Alie, welche mein Leid kennen und damm wissen, wie wenig
Eindnick esaufEuch, Herrin, macht, wundern sich dariiber, dass icli mein
fíerz nicht von Euch abwende (1).
Sie wundern sich. darúber, dass ich auf Erden kein ander Gut ais
Euch ersehne; und ich wundere mich iiber sie, falis Gott ihnen je die
Gunst bereitet hat, Euch zu sehen und von Euch reden zu hõren (2).
Denn hâtten sie Euch gesehen, wie kõnnten sie anders ais in der
selben Peiu leben, die ich um Euch erdulde und nie loswerden werde (3).
Auch wird kein anderer frei davon, der Eure Schõnheit geschaut.
Vielmehr wird er leiden miissen wie ich, seit ich Euch erblickte. Wem
es anders ergeht, dem glaube ich nicht, dass er Euch geschaut hat, ob er
es auch behauptet (4).
Glauben werde ich es nur dem, der alies andere verschmaht und sich
gleich mir nach Euch allein sehnt (I).
10
15
56.
(Tr. 64).
Non ouso dizer milha ren
a mia senhor; e sen seu ben
non ei mui gran coit(a) a perder:
Yedes que coita de soffrer!
D'amar a quen non ousarei
falar, pêro non perderei
gran coita sen seu ben -fazer:
Yedes que coita de soffrer!
Por gran coita per tenli' atai
d'amar a quen nunca meu mal
nen mia coita ei a dizer:
Yedes que coita de soffrer!
E vejo que moiro d'amor,
e pêro vej' a mia senhor,
nunca o per min a saber:
Yedes que coita de soffrer!
1415
1420
1425
I CB 167'''' (142) — No original do CB a cantiga estava sem numero
de ordem — 3 coit' a p. — 9 per tenho tal — 15 á a — -O CA tem
um único a (que deve representar os dous: habet e arf), tal e qual como
nos versos 1562 e 1775.
n Cantiga de refram: 4 x (3 + !)• — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: aab || B. — Rimas longas:. éw(ai); e^■(a2)• a/(a3);
ôr(a4); e er(toB).
Colocci annota: tornell.
III Ich wage nicht, zu meiner Herrin zu spreohon; und doch kann
ich mein sehr grosses Leid ohne Gunst von ihr nicht ertragen. || Seliet,
welche Pein ich zu dulden habe (1).
Zu lieben, und nicht zu wagen, diese Liebe zu offenbaren, obwohl
ich ohne ihre Mildthâtigkeit mein grosses Leid nicht loswerde (2).
Die Pein, jemand zu lieben, dem man seine Schmerzen nicht gestehet,
halte ich fúr eine úbergrosse (3).
Ich sterbe vor Liebe, doch ob ich auch meine Herrin sehe, wird sie
niemals davon durch mich erfahren (4).
57.
(Tr. k, a p. 309).
Meu coraçon me faz amar
senhor atai, de que eu ei
todo quant' eu aver coidei 1430
des aquel dia en que a vi:
5 ca sempr' eu d'e]a atendi
deseg' e coita, ca non ai. \
I CB 168 (143) — A cantiga ficou incompleta em ambos os códices.
O copista do CA reservou, porém, espaço era branco para mais duas estrophes.
— 3 cuidei.
II Fica portanto indeciso, se se trata de uma Cantiga de maestria,
se de refram, como presumo, i. é de 1 x 6 ou 1 x (4-)- 2). — Octona-
rios jambicos. — Rimas longas (al)bcca): ar(a) ei^) *(c) aZW ou
albbc II CD. A rima amar e ai seria, porém, excepcionalmente impura
(toante^ em lugar de consoante).
Colocci diz: nõ ha stroph.
m Mein Herz zwingt mich, eine solche Herrin zu lieben, von der
ich alies erhalte, was ich je von ihr zu erhalten wâhute, seit ich sie ge-
sehen. || Denn eitel Sehnsucht und Pein , nichts andares habe ich von ihr er-
wartet.
C. II: 18
f. 14 (==-. 53)a
T5?^
10
= 53)h
15
20
58.
(Tr. 69).
Por Deus vus rogo, mia senhor,
que me non leixedes matar,
se vus prouguer', a voss' amor;
e se me quiserdes guardar
de morte, guardaredes i
voss' ome, se guardardes mi,
e que vus nunca fez pesar.
E se quiserdes, mia senhor,
min en poder d'amor leixar,
matar -m'-á el, pois esto for';
ca quen vus vir desamparar'
II min que fui vosso, pois vus vi,
terra que faredes assi
depois a quen s' a vos tornar'.
E se me contra vos gran ben,
que vus quero, prol non to ver',
matar-mi-á voss' amor por én,
e a min será mui mester,
ca logu'eu coita perderei.
Mas de qual mort' eu morrerei
se guarde quen vus ben quiser'.
1435
1440
1445
1450
I No verso 15 substitui v^is por vos.
Variantes: CB 169 (144) — 3 e voss' amor — 11 a quen vus
vir desenparar — 15 mi — 16 tever — 17 matar-m'-á — 20 Aqui
ambos os códices tém : mas.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: al)al)ccb. — Rimas longas: ôr(a) ari^) «(c) no grupo P;
m(a) érW e*(«") no H". No verso inicial das primeiras estancias temos a
formula: mia senhor., substituída no grupo IP por ben.
Typo ad 2, segundo Colocci.
— 122 —
E querrá-se guardar mui ben 1455
de vos quen mia morte souber',
e tenho que fará bon-sen.
25 E se se guardar non poder',
averá de vos quant' eu ei:
atai coita de que ben sei 1460
que morrerá quen -na ouver'.
III Bei Gott beschwôre ich Euch, Herrin, Ihr mõchtet nicht zugeben,
dass die Liebe zu Euch mich tôtet; woUt Ihr mich aber retten, so rettet
Ihr Euren Vasallen, der Euch nimmer Leides angethau (1).
Lasst Ihr mich hingegen in der Gewalt der Liebe, so tõtet sie mich.
Wer immer aber sieht, dass Ihr mich aufgebt, der ich der Eure war, seit
ich Euch sah, wird davon uberzeugt sein, dass Ihr an jedem, der sich zu
Euch neigt, in gleicher "Weise úble Vergeltung iibt (2).
Niitzt mir die Liebe zu Euch nicht, so tõtet sie mich; und das ware
gut fiir mich, denn dann bin ich sofort aus aller Not. Doch hiite sich vor
gleichem Tode, wer Euch zugethan ist (3).
Hõrt er von meinem Sterben , so wird or sich schon hiiten , und han-
delt vemiinftig. Kann er es nicht, so empíangt er von Euch den selbon
Lohn wie ich: quâlende Pein, an der er wird sterben miissen (4).
59.
(Tr. 70).
Por Deus, senhor, non me desamparedes
a voss' amor que m'assi quer matar!
E valha-m'i bon-sen que vos avedes,
e Deus por que vo-T-eu venho rogar! 1465
5 E valha -me, fremosa mia senhor,
coita que levo por vos e pavor!
E valha-me quan muito vos valedes!
f.i4{,= 53)c ||E valha-mi por que non saberedes
que vus eu nunca mereci pesar 1470
10 de que me vus con dereito queixedes . . .
ergo, se vus pesa de vus amar!
E non tenh' eu que é torto nen mal
d'amar ome sa senhor natural;
ant' é dereit', e vos vo-l' entendedes. 1475
15 E, mia senhor, pgr Deus, non me leixedes,
se vus prouguer', a voss' amor forçar;
ca non poss' eu con el, mais poder- m'-edes
vos, se quiserdes, de força guardar,
de tal guisa como vus eu disser': 1480
20 senhor fremosa, se vus aprouguer',
pois m' el por vos força, que o forcedes!
I CB 170 (145) — 1 desemparedes — 3 e valha ini bon sen — 5
mi — 7 mi — 14 dereito e vos volo entendedes — 22 E pois vos a. e,
p. teedes — 29 dev' a ficar.
II Cantigademeestria:4x7-|-3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas equiconsoantes: ababcca, differenciadas apenas pela rima e,
que varia de estrophe em estrophe, com fiinda que respondo ás rimas bba:
ar ar edes. — Eimas breves e longas: edes(^) arW or(cl); a/(c2);
ér(e3); ei(c4).
Colocci põe: cõ epodo.
— 124 —
E pois nos ambos en poder teedes,
non me leixedes dei forçad' andar,
ca somos ambos vossos, e devedes 1485
2õ a creer quen vus melhor conselhar'!
E mia senhor, cuido que eu serei,
ca sempre vus por conselho darei
que o voss' ome de morte guardedes.
E fie' amor como deve ficar 1490
30 quando vus non quiser' avergonhar
de vus matar un ome que avedes!
III Um Gottes willen, úberlasst mich doch uicht der Liebe zu Euch,
die mich tõten will, Herria: Euer gesunder Verstand und Gott, bei dem
ich Euch beschwõre, mõgen mir beistehea; sowie die Pein und Fuvcht, die
ich um Euch erdulde, und Euer hoher Wert (1).
Auch helfe mir, dass ich nie Eurea Zorn verdient habe, so dass Ihr
mit Recht klagen kõnntet, es sei denn, es sei Euch leid, dass ich Euch
liebe. Mir aber will es nicht Unrecht scheinen, dass ein Vasall seine natiir-
liche Herrin liebe; vielmehr ist es recht so, und das wisst Ihr auch (2).
Gebt doch nicht zu, dass die Liebe mir Gewalt anthut; ich kann
gegen sie nicht aufkommen, wohl aber Ihr. Da sie mich vergewaltigt, so
bândiget sie doch (3).
Beide sind wir Euer: so lasst es nicht zu, dass ich in ihrer Macht
stehe. Vielmehr glaabt dem, welcher Euch den besten Rat erteilt, und
das bin ich, und werde ich sein, d^n ich werde Each raten, Euren Va-
sallen vom Tode zu erretteu (4).
Dio Liebe aber sehe zu, wie sie fertig wird, falis sie Euch nicht be-
schâmen will, indem sie Euch einen Eurer Vasallen tõtet (I).
IV Uma nota marginal classifica esta cantiga pouco vulgar de: fina.
Não sei se interpretei bem a ideia da fiinda.
f. 14 (=
60.
(Tr. 71).
Tal om' ó coitado d'amor
que se non dol ergo de si;
mais d'outra giiis' aven a mi,
jse me valha Nostro Senhor!
Por gran coita que d'amor ei,
ja sempre doo averei
õ3)d de quen d'ele coi||tado for'.
E de quen filhar' tal senhor
que lhe non queira valer i,
qual eu filhei, que poi-la vi
sempre me teve na mayor
coita das que no mundo sei.
^E come me non doerei
de quen d 'atai vir' soffredor?
[Ca de tal coita sabedor
soo por quanto mal soffri
Pamand', e nunca m'én parti,
e cada vez me foi peor;
e por esto, per que passei,
20 de me doer gran dereif ei
de quen assi for" amador?^
15
U95
1500
1505
1510
I O CA reservou espaço em branco para mais uma estancia; talvez
para a mesma que o CB fornece. No verso 2 o CA repete o que inicial.
Variantes: CB 171 (146) — 1 cuitado — 4 mi — 9 Ihi — 13
como — 18 mi.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas equicousoantes: abbaeca. — Rimas longas: ôri^^) iW eii«).
III Grar mancher ist voU Liebesgram und bedauert nur sich selber. Ich
aber verfahre anders, so wahr mir Gott helfe: so grosses Liebesweh ich
auch selber leide, bemitleide ich doch jedweden, der davon geplagt wird (1),
Und einer unbarmherzigen Herrin dient wie ich , der ich die schwerste
aller Erdenplagen trage, seit ich sie gesehen. Wie sollte ich daher nicht
beklagen, wen ich àhnliches fiihlen sehe (2)?
Kenne ich doch sein Leid, da ich das gleiche liebend durchgekostet
habe, ohne mich davon abzuwenden, ob es auch stets zum Schlimmeren
ging. Um dessentwillen , was ich durchgemacht, habe ich ein Recht, gleich-
gesinnte Liebende zu beklagen (3).
61.
(Tr. p, a p. 312).
Pero que punh^ en me guardar
eu, mia senhor, de vus veer, 1515
per ren non mi -o queren soffrer
estes que non poss' eu forçar,
5 meus olhos, e meu coraçon,
e amor: todos estes son
Fim da f. 14 OS quo me non || \leixan quitar. 1520
Ca os meus olhos van catar
esse vosso bon parecer;
10 e non os poss'' end' eu tolher
nen o coraçon de cuidar
e7i vos; e a toda saxoji 1525 .
ten con eles amor; e non
poss'eu con tantos guerrear.
15 Calhz non poderei guarir
nelhur, se o provar quiser' ;
e por esto non nii-á mester 1530
de t?'abalhar en vus fogir.
Ca eu ^como vus fogirei,
20 pois estes, de que tal med' ei,
me non leixan de vos partir?
I As ultimas palavras da 1" estro phe e todo o resto, provém do
CB 161 (124). No verso 14 emendei guerrear por guerrar\ no 19 fogirei
por fugirei.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: abbacca. — Rimas longas: ari») êrW ow(c) no
grupo 1°; *>(a) er(^) ei(c) no IP.
ni Obschon ich danach trachte, mich vor Eurem Anblick zu hiiten,
wollen, oh Herrin, doch meine Augen sich durchaus nicht zwingen lassen,
noch auch mein Herz, oder meine Liebe. Sie sind es, die mich nicht frei-
geben (1).
2õ
127
E pois m'alhur non leixan ir,
estar - Ihis - ei menir' eu poder'
■II vus vejan, se vus prouguer' ;
e aver-lhis-ei a comprir
esto que Ihis praz, eu o sei;
e outro prazer Ihis farei:
morrer - Ihis - ei , pois vus non vir'.]
1535
1540
Die Augen schauen nach Eurer Schõne ixnd ich kann sie nicht von
Euch wonden; das Herz denkt an Euch zu jeder Zeit und mit ihnen einig
ist die Liebe: So viele aber kann ich niclit bekriegen (2).
Dort (wo Ihr , seid) kann ich nicht gesunden; und nirgends anders
mõchte ich es auch nur versuchen; darum ist es nicht der Múhe wert,
Euch versuchsweise zu fliehen. Denn wie soUte ich es vermõgen, da jene,
vor denen ich mich fúrchte, mich nicht von Euch gehen lassen (3)?
Weil sie aber nicht gestatten, dass ich mich anderswohiu wende, will
ich solange ich kann verbleiben, wo ich Euch schaue, ihnen den Willen
thuend. Doch noch in anderem will ich ihnen gehorsam sein: indem ich
sterbe, sobald ich Euch nicht sehe (4).
LACUNA 5".
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 1« DO CADEENO IIL
É possível que a folha arrancada incluísse, além do
resto da Cantiga 61% o No. 142 do CB. — Duvido, todavia,
porque entre as partes que nos restam do CÁ, não ha poesias
de »escarnho«.
VEJA -SE A SECÇÃO 4» DO APPENDICE.
Y
CANTIGAS
62 — 63
DE
UM DESCONHECIDO (I).
C. III: L'a:
Vinhe.ta
f. 15 (= 54)a
62.
(Tr. h, a p. 306).
Pois non ei de dona 'Ivira
seu amor e ei sa ira,
esto farei, sen mentira:
pois me vou de Sancta-Vaya,
morarei cabo da Maya,
en Doir', entr' o Port' e Gaya!
1545
10
Se crevess' eu Martin Sira,
nunca m' eu d'ali partira,
d'u m'el disse que a vira
en Santoane . . . en saya!
Morarei cabo da Maya,
en Doir', entr' o Port' e Gaya!
IVa»^^
\H.
íy^
K^U^
1550
I CB 173 (148) — Vem altribuida aMartimSoares. — 1 dona Elvira
— 6 en Doyro antr' o Porto e Oaya — 1 se crevess' én — 8 m'én —
10 e« Sanhoane e en saya.
II Cantiga de ref rani: 2 x (4 -)- 2). — Septeuarios trochaícos.
— Coplas equiconsoantes: aaubBB. — Rimas breves: *>«(») ayai^^).
Colocci junta á nota marginal due stãxe a fórmula ad 5, que teria
razão de ser unicamente , se outro par de estancias, com rimas divergentes,
se seguisse ao primeiro.
III Was ich thun werde, sintemal Dona Elvira mich statt mit Liebe
mit Grimm bedenkt, ist Folgendes. Von Sancta-Vaya werde ich fortgehen.
In der Nãhe von A Maya werde ich meinen Wohnsitz aufschlagen, in
Doiro zwischen O Porto und Gaya (1).
Híitte ich Martin Sira Gehõr geschenkt, so wâre ich nimmer hinfort-
gezogen von der Stelle, wo er sagte, dass er sie in Santoane ohne Mantel
erblickt hat (2).
63.
(Tr. 148, e p. 393).
/. 15 (= 54)h Nunca tan coitad' orne por molher
foi com' eu por úa que me non quer 1555
fazer ben, pêro, se mi -o non fezer',
é cousa guisada
5 de non viver nada. —
Se me Deus non der'
ben [da 6en]- talhada, 1560
nen vida longada
non mi -a min mester!
10 Melhor me seri(a) a min de morrer
ca sempr' assi, como vivo, viver
coitado, pola que non quis dizer 1565
a min 'n outro dia
o per que guarria.
lõ Porque gran prazer
ela me faria,
par santa Maria, 1570
non mi- o quis fazer!
I CB 174 (149) — 2 fui — O CA tem una\ o CB h^mha — 6 e
10 mi — 7 As duas syllabas que faltam no CA, foram tiradas do CB —
10 Ambos os códices têm: E melhor, com uma syllaba a mais. — 11 fen
pffi^ que tanto pôde ser sempre ssi como sempr' assi. — 14 guariria —
15 per que — 17 saneia (sca) — 25 fugisse — 27 O CA tem: por me
me matar \ o CB por me matar.
II Cantiga de meestria: 3x3 + 6. A primeira metade da estrophe
consta de três decasyllabos jambicos masculinos; a segunda de Qui-
narios trochaicos, quatro femininos, e dous masculinos. — Coplas
singulares: aaabbabba. — Eimas longas e breves: ér(al) ac?a('»l);
er(a2) m(b2); ar(a3) *sse(»>3).
Colocci não deixou passar despercebida a construcção muito peculiar
d'esta poesia, que trata de nova textura.
25
133
E poi-la eu vi, sempr(e) a vi punhar
en me de seu preit(o) e de si quitar,
mais agora ja, por me mais coitar,
por ende me disse 1575
que a nunca visse
en logar estar
que Ih' eu non fogisse,
e que a non visse,
por [én\ me matar. 1580
III Niemals ward ein Mann von einer Frau so gequalt wie ich von
ciner, die mir nichts Liebes erweisen will, obschon ich sicher sterbe, wenn
tíie es nicht thut. — Verhilft mir Gott nicht zur Gunst der Schõngebauten,
so ist freilich ein langes Leben mir auch zu nichts niitze (1).
Besser wâre es zu sterben, ais zu leben wie ich lebe, grambelastet
um derentwillen , die mir unlángst das nicht sagen wollte, wodurch ich ge-
nesen konute. Bei der Jungfrau! gerade weil grosse Freude sie mir dadurch
beroitet hâtte, wollte sie es nicht thun (2).
Seit ich sie kenne, trachtet sie darnach, mich von sich und aus dem
Dienstverhãltnis zu ihr loszulõsen; jetzt aber hat sie, um mich noch mehr
zu bedriicken, mich geheissen, sie nie zu sehen, ohne zu fliehen, um mich
auf diese Weise zu tõten (3).
IV Cfr. Diez p. 38 e 141; assim como Lang p. CXXXV.
LACUNA 6».
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 3« DO CADERNO IIL
A lauda antecedente tem o verso em branco, signal de
que ahi acabavam as obras de um trovador. Na immediata
começa um cyclo novo com vinheta e lettra historiada. E pois
justo suppôr que a meia-folha arrancada encerrasse poesias de
outro auctor. No CB, que diverge aqui bastante do CA, não
ha, todavia, cyclo algum independente que corresponda ás con-
dições impostas pelos limites de uma folha.
O que tem a mais, 6 apenas uma cantiga, attribuida, tanto
no texto como no índice, ao trovador que assigna as quatro
immediatas: Airas Corpancho.
VEJA -SE A SECÇÃO 5-^ DO APPENDICE.
VI
CANTIGAS
64 — 67
DE
AIRAS CORPANCHO.
64.
(Tr. 249).
CHI: 4a:
f leT-uDa Qiúsera-m'ir; tal conselho prendi;
e fui, coitad', e tornei -me por ón!
E tod' orne que me conselhar' ben,
conselhar-m'á que more sempr' aqui.
5 Por un dia que mia senhor non vi,
d'atant' ouver' a morrer con pesar.
Quen me quiser', venha m'aqui buscar!
1585
{=117)0 iU
20
Tod' ome que souber' meu coraçon,
nulha culpa non me dev' a põer
II por eu morar u podesse veer
a mia senhor, por que moiro; ca non
m'ei a partir d'aqui nulha sazon,
aguardando que lhe possa falar.
Quen me quiser', venha m'aqui buscar!
jNostro Senhor! ^e quen me cousirá
d'aqui morar? ca ja ir-rae cuidei,
e fui, coitado, como vus direi:
que nunca ja tan coitado será
ome no mund'; e mais vus direi ja:
d'outra tal coita me quer' eu guardar:
Quen me quiser', venha m'aqui buscar!
1590
1595
1600
I CB 176 (151) — 1 e foy
porque o sentido não quadra aqui
non mi dev' a poer — 12 nulla -
— 25 o faltava no CA.
toruey i. é torvey; não é aceitável,
- 4 conselhar- mi -â — 10 nulla c.
13 l/li — 17 e foy — 19 no mundo
n Cantiga de refram: 4 x (6 -f- 1). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abbaac 1| C. — Rimas longas: *'(») é«(l>) na
estrophe l''; oni«ò êrW na 2''; áW eiO") na 3*; «>(«) eiO>) na 4"; arícC).
Como se vê, ha igualdade fortuita na rima b das ultimas estrophes.
Cõ tornello, segundo Colocci.
— 138 —
Deu-lo sabe que me quisera ir
de coraçon morar a cas dei rei.
Mais direi -vus [o] por que o leixei:
25 por amor que mi -o non quis consentir. 1605
E pois amor non me leixa partir
da mia senhor, nen d'aqueste logar,
Quen me quiser', venha m'aqui buscar!
TTT Ich woUte fort, wie man mir geraten hatte-, und ich ging; doch
kehrte ich Ãrmster wieder um! Und wer immer mir verniinftig raten will,
der rede mir zu, hier zu verbléiben. Der eine Tag, an dem ich meine
Herrin nicht sah, hâtte mir beinahe Tod vor Liebesgram gebracht. || "Wer
meiner bedarf, mõge mich hier aufsuchen! (1)
Jeder der mein Herz kennt, wird es mir nicht ais Schuld anrechnen,
dass ich "wohne, wo ich die Herrin sehen kann, in die ich sterblieh verliebt
bin, und dass ich nimmer von hier zu scheiden gedenke, des Zeitpunktes
harrend, wo ich sie sprechen kann. etc. (2).
Himmel! wer kõnnte es mir verargen, dass ich hier bleibe? Habe
ich es doch schon versucht, f ortzugehen , und bin gegangon. Doch Avie?
so elend wie noch nie ein Mensch auf Erden war. Vor einem zweiten
Kummer gleich diesem will ich mich hiiten. etc. (3).
Gott weiss es, dass ich gern an Kõnigs Hofe ginge, doch unterliess
ich es: aus Liebe, die es nicht gestatten will. Da abar die Liebe nicht er-
laubt, dass ich mich von meiner Herrin und diesem Orte trenne,
Mõge mich hier aufsuchen, wer meiner bedarf! (4)
rV Uma nota marginal classifica esta desempenada poesia de muito
boa! Entendo que com razão.
10
15
65.
(Tr. 250).
)eseg' eu muit' a veer mia senhor,
e pêro sei que, pois ant' ela for', 1610
non lh'ei a dizer ren
de com' og' eu averia sabor
e lh(e) estaria ben!
Pola veer moir(o) e pola servir,
e pêro sei que, pois m'arLt' ela vir', 1615
non lh'ei a dizer ren
de com' og' eu poderia guarir
e lh(e) estaria ben!
Se lli'al disser', non me dirá de non.
Mais da gran coita do meu coraçon 1620
non lh'ei a dizer ren
que lh'eu diria en bõa razon
e lh(e) estaria ben!
I CB 177 (152) — 2 d'ant' ela — 6 moir'e — 12 mais de g. c. —
5. IQ Q lõ E lh'estaria ben — 17 O CB não traz a ultima estancia.
II Cantiga de refram: 4 x (2 -|- 3), ou antes 4 x (4 -f- 1), ou ainda
4 (x 2 4-1 + 1 + 1)- — Seria licito e razoável darmos como corpo da can-
tiga apenas o distico inicial, considerando o resto como refram, uma vez
que o verso 3, idêntico em todas as estrophes, concorda quanto á medida,
com o 5. Parece, comtudo, que os códices originaes faziam consistir o refram
apenas do ultimo verso. E ahi que está no CA a maiúscula de cor, que
;• costuma andar á frente do refram; e ahi mesmo é que o CB põe as aspas
Idestinadas a marcá-lo. — Decasyllabos jambicos nos versos 1. 2 e 4;
le Senarios jambicos nos versos 3 e 5. — Coplas singulares: aa1)a{|B
[ou: aa||BAB, ou ainda: aa||BaB. — Rimas longas: or(ai)-, íV(a2); ow(a3);
'-ar(a4) nos Decasyllabos, e énW nos Senarios {ren ben).
Cõ tornei, no dizer de Colocci.
— 140 —
Pêro ei gran sabor de lhe falar,
f.i6{=nrjc II quando a vejo, por lhe non pesar, 1625
non lh'ei a dizer ren
de com' eu poderia led' andar,
20 e lhe estaria ben!
III Ich sehne mich sehr danach, meine Herrin zu sehen, obgleicli
ich weiss, dass ich in ihrer Gegenwart nicht wagen werde, auszusprechen,
was mir Lust bereiten wúrde und ihr so wohl anstaude! (1)
Inbriinstig wúnsche ich, sie zu sehen und ihr zu dienen, obwohl,
wenn ich sie schaue, ich es freilich nicht wage, ihr zu sagen, wodurch ich
gesunden kõnnte, und was ihr wohl anstânde! (2)
Sage ich etwas anderes, so weist sie mich nicht ab. Von meinem
Herzeleid aber rede ich nicht, was ich von rechtswegen sprechen soUte
und ihr so gut stande! (3)
So grosse Lust ich habe, zu ihr zu sprechen, erblicke ich sie, so sage
ich, um ihr Kummer zu ersparen, doch nicht, wodurch ich froh werden
kõnnte, und was ihr so wohl anstânde! (4)
IV Cfr. CV 139, 188 e 198. — Diez (p. 70) considera o primeiro
Senario como refram intercalado.
66.
(Tr. 251).
jAy Deus! que coita de soífrer
por aver gran ben a querer 1680
a quen non ousarei dizer
da mui gran cuita 'n que me ten!
Non lh'ouso dizer nulha ren
da mui gran coita 'n que me ten!
Ja sempr' en coita viverei. 1635
Amo qual dona vus direi:
a quen dizer non ousarei
10 da mui gran coita 'n que me ten:
Non Ih 'ouso dizer nulha ren
da mui gran coita 'n que me ten! 1640
Se lhe d'al quiser' ementar,
sol non lh'6n crecerá pesar.
15 Pêro non lh'ousarei falar
da mui gran coita 'n que me ten:
Non lh'ouso dizer nulha ren 1645
da mui gran coita 'n que me ten!
I CB 178 (153) — 9 a que — 13 Ihi — enmentar.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -j- 2) ou talvez 3 x (3 -|- 3). — Octo-
iiarios jambicos. — Coplas singulares, se abstrahirmos do ultimo verso
do corpo da cantiga, ao qual responde o refram: aaab|{BB. (Cfr. CY 190.)
Rimas longas: êr(al) e^(a2) ar(a3) éni^). — Segundo a graphia do CB o
refram abrange na 1" estrophe apenas o ultimo verso, emquanto que nas
restantes começa no verso 4.
Colocci, ao escrever a classificação „sm«7e", comparava, provavelmente,
us estribilhos dos Nos. 177 e 178, julgando que ambos se compunham do
um só verso.
rn Ach Gott, welche Pein ist es, jemand zu lieben, dem man sein
Leid nicht zu klagen wagt (1).
In solcher Pein werde ich bis an meia Ende leben, denn ich liebe
cine Frau, zu der ich mich nicht zu reden getraue (2).
Spreche ich von anderen Dingen, so lâsst sie es sich gefallen. Von
meiner Liebespein aber darf ich nicht reden (3).
67.
(Tr. 252).
iAy Deus! como ando coitado d'amor!
E se o for' dizer a mia senhor,
logo dirá que lhe digo pesar:
f.i6{=n7)d e quero mi-a||nte mia coita 'ndurar 1650
5 ca lhe dizer, quando a vir', pesar!
Pêro m'eu moiro, querendo -lhe ben,
se lhe disser' a coita 'n que me ten,
logo dirá ca lhe digo pesar:
e quero mi -ante mia coita 'ndurar 1655
10 ca lhe dizer, quando a vir', pesar!
Ben moira [ew], se ai dizer quiser';
. mais, se lhe ren de mia coita disser',
logo dirá ca lhe digo pesar:
e quero mi -ante mia coita 'ndurar 1660
15 ca lhe dizer, quando a vir', pesar!
I CB 179 (154) — 1 cuitado — d'amor falta — 3 (e em todos os
mais casos) Ihi — 11 eu faltava em ambos os códices, que, portanto, apre-
sentavam um verso demasiadamente curto.
n Cantiga de refram: 3 x (2 + 3). — Cfr. No. 185. — Deca-
syllabos jambicos. — O corpo das estrophes compõe-se de dous versos
emparelhados, com rimas singulares: o refram consta de três versos que rimam
entre si: aa||BBB. — Eimas longas: ôr(al) éw(a3) ér(a3) ar(B).
O relativamente ^longo tornello"- deu na vista de Colocci. — Cfr. Diez
(p. 69).
A julgar pelo pergaminho da Ajuda, os quattro primeiros versos das
estrophes formavam musicalmente um conjuncto, do qual só o verso final
se destacava, com melodia independente. N'este caso o schema seria 3 x (4 ■-}- 2).
III Ach Gott! wie doch der Liebesgram mich peinigt. Spreche ich
aber davon zu meiner Herrin, so sagt sie gleich, icli thãte ihr Leides an;
und lieber will ich meinen Gram ertragen ais ihr, so ich sie sehe, Leides
bereiten (1).
Obzwar ich vor Liebe zu ihr ersterbe , so wird meine Herrin, falis ich
ihr davon spreche etc. (2).
Tod treffe mich, so ich etwas anderes sagen mõchte! Sobald ich aber
von meinem Grame rede etc. (3).
■I
VII
CANTIGAS
68 e 69
DE
UNO RODRIGUES DE CANDAREY.
C. III: 4^:
Vinheta
f.l7{= 118)a
10
15
20
68.
(Tr. 253).
En gran coita vivo, senhor,
a que me Deus nunca quis dar
conselh(o); e quer -se me matar,
e a min seria melhor.
E por meu mal se me deten,
por vingar -vus, mia senhor, ben
de min, se vus faço pesar.
[E assi ?ne tro?ne?if amor
de tal coita que 7iunca par
ouv' outr'' orne, a meu cuidar.
Assi morrerei, pecador!
E senhor, muito me jjraz én!
Se prazer tomades por én,
non o dev' eu a ?'ecear.]
E assi ei eu a morrer,
veendo mia mort' ante mi,
e nunca poder filhar i
conselho, nen o atender
de parte do mund'; e ben sei,
senhor, que assi morrerei,
pois assi é vosso prazer,
1665
1670
1675
1680
I CB ISl'''" (157) e CV 1061, com attribuição a Joan de Gaya. —
A 2'' estrophe não se encontra senão no CV. — O CA tem, comtudo, no
fim da cantiga, espaço reservado para mais uma estancia, que talvez fosse
a que introduzi no lugar indicado pelo systoma estropliico. — 8 CB conselh'
e quer xi me — CV conselho e quer me matar — 4 CB mi — 6 CV
seeria — CB e CV vos — 7 CB e CV mi — 13 Emendei se por que e
tomades, por domades — 1(3 CB morte ante min — 19 CB tnundo, ben
sei — 21 CV si assi — 25 CV todo.
10
— 146 —
E ben o podedes fazer,
se vus eu morte mereci;
mais, por Deus, guardade-vus i, 1685
(~ii8)b ^^ ^^ ^^^' ® ^^ vosso poder.
E senhor, preguntar-vus-ei:
por serviço que vus busquei
^se ei por én mort' a prender?
n Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: abbacca. — Rimas longas: ôrW ar(^) éni^) no
grupo 1°; er(«) tW ei(c) no 11°.
m In grosser Not lebe ich, in der mir Gott nie hat raten nocli helfen
wollen. Vielmehr will er mich tõten; und das wâre aucb das beste fiir
mich. Zu meinem Schaden zõgert er jedoch, und zwar um Rache an mir zu
nehmen, weil ich Euch Kummer bereite (1).
Mit solcher Qual peinigt mich die Liebe, dass niemals ein anderer
Mensch ihies gleichen ertragen hat (vermeine ich). Ich, Súnder, werde
also sterben, und bin damit zufrieden: wenn Ihr Gefallen daran findet, dai*f
ich mich davor nicht fúrchten (2).
Dahinsiechen werde ich somit, den Tod vor Augen sehend, und mir
keinen Rat wissen, noch ihn irgendwoher aus dieser Welt erwarten. Viel-
mehr weiss ich es, dass ich sterben muss, weil es Euch, Herrin, beliebt (3).
Und thun dúrft Ihr solches auch, falis ich den Tod verdient habe.
Dennoch seid, um Gottes willon, vorsichtig, da Eure Macht iibergross ist.
Und befragen will ich Euch, Herrin, ob ich darum den Tod leiden muss,
weil ich gesucht habe, Euch dienstbar zu sein (4).
69.
(Tr. 254).
(Nostro Senhor! en que vus mereci 1690
por que me fostes tal senhor mostrar,
a mais fremosa que eu nunca vi,
a que non ouso nulha ren falar?
5 Pêro a vejo, non lh'ouso dizer
a mui gran coita que me faz aver: 1695
ei-mi assi mia coit' a endurar!
I CB 182 (158) — Ambos os códices conservaram unicamente esta
estrophe. O espaço branco, que o copista do CA reservou também aqui,
ficou por encher. — 2 mi — 7 e ei m'assi.
II Cantiga de meestria: 1x7. — Decasyllabos jambicos. —
Eimas longas: ababcelt) = «'(") ar(*>) er(c).
Colooci assenta, como de costume, que não ha mais do que: una stãxa.
m AVomit habe ich, o Gott, es verdient, dass Ihr mir solche Herrin
gebt, die zwar die schõnste ist, die ich je gesehen, zu der ich aber nicht
zu sprechen wage? Obwohl ich sie sehe, vermag ich nicht zu ihr von dem
grossen Leide zu reden, das ich um ihretwillen trage: so muss ich denn
mein Leid erdulden.
10"
LACUNA 7».
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 3/^ DO CADEENO HL
É impossível calcular ao certo o que a folha arrancada
conteria. Podemos apenas suppôr que nella estava iucluido um
cyclo restricto de poesias (de 1 a 5), pertencentes a um auctor
que não podia ser o das cantigas 68 e 69, nem tampouco o
das seguintes.
Talvez fossem as cantigas 180 e 181 do CB, com attribuição
ao trovador Nuno Porco, cujo nome apparece no índice?
VEJA - SE A SECÇÃO ô'' DO APPENDICE.
VIII
CANTIGAS
70 — 81
DE
NUNO FERNANDES TORNEOL.
C. III: 2/9;
Vinlwtn
f. 18 (= Õ5)a
70.
(Tr. 149).
Ir-vus queredes, mia senhor,
e fiqii' end' eu con gran pesar,
que nunca soube ren amar
ergo vós, des quando vus vi.
E pois que vus ides d'aqui,
senhor fremosa d que farei?
E que farei eu, pois non vir'
o vosso mui bon parecer?
Non poderei eu mais viver,
se me Deus contra vos non vai.
Mais ar dizede-me vos ai:
senhor fremosa (ique farei?
E rogu' eu a Nostro Senhor
que, se vos vus fordes d'aquen,
que me dê mia morte por én,
ca muito me será mester.
f.i8(=õ5)b II E se mi -a el dar non quiser':
senhor fremosa (jque farei?
10
15
1700
1705
1710
I CB 183 (159) — 3 sòubi — 10 mi — 11 mi — 14 vos falta —
15 que mi el dê morte p. e. — 19 m'assi — 20 vosco.
II Cantiga de refram: 4 x (5 -|- !)• — Octonarios jambicos.
; — Coplas singulares, com uma palavra perduda no principio de cada
lestrophe, e outra no refram: al)l)cc||D. — Rimas longas, cuja ordem é
^bastante „ desigual": ÔrW arW *'(«) na 1" estancia; «>(«) ér(b) a/(c) na 2"';
iôrW mW ér(c) na 3*; ôri«) iri^) êr{«) na 4*; ei no refram. — O poeta
? afasta -se do costume, por empregar três vezes ôr (nos versos 1. 7 e 19),
Lduas vezes ir (no 7. 20 e 21) e duas vezes êr (no 8 — 9 e 21 — 22). — No
|verso 12 o copista do CB escreveu, por engano sarei por farei.
Eis por que Colocci repetiu na margem farei sarei.
— 152 --
Pois mi-assi força voss' amor 1715
20 e non ouso vusco guarir,
des quando me de vos partir',
eu que non sei ai ben querer,
querria-me de vos saber:
senhor fremosa (jque farei? 1720
III Ihr woUt von hinnen gehen, Herria, und ich bleibe kummervoll
ziirúck, denn seit ich Euch geseben, liebe ich kein anderes Wesen ais
Euch. Da Ihr Euch nun von hiunen wendet: was thu ich da, schõne
Herria (1)?
Was fange ich aa, ohue Euer holdos Angesicht zii schauen? Zii leben
werde ich nicht vcrmôgen, so Gott mir nicht beisteht etc. (2).
Ihn bitte ich, mir den Tod zu schenken, sobald Ihr scheidet; uichts
anderes ist mir nútze. Will er ihn mir aber nicht gebeu, etc. (3).
Da die Liebe zu Euch mich so sehr úberwaltigt und ich nicht wage,
in Eurer Náhe zu wohnen, so mõchte ich von Euch erfragen, was ich
thue, schõne Herrin, wenn ich, der ich keine andere zu verehren weiss,
von Euch Abschied genommen haben werde? (4)
10
15
71.
(Tr. 150).
AMi'eu tan muito mia sonhor,
que sol non me sei conselhar!
E ela non se quer nembrar
de miu . . . e moiro -me d'amor!
E assi morrerei por quen 1725
nen quer meu mal, nen quer meu ben!
E quando lh'eu quero dizer
o muito mal que mi -amor faz,
sol non lhe pesa, nen lhe praz,
nen quer en min mentes meter. 1730
E assi morrerei por quen
nen quer meu mal, nen quer meu ben!
Que ventura que me Deus deu,
que me fez amar tal molher
que meu serviço non me quer! 1735
E moir', e non me ten por seu!
E assi morrerei por quen
nen quer meu mal, nen quer meu ben!
I CB 184 (160) — A de mi e moiro mi d'am,or — 9 Ihi — Ihi —
IO e 13 mi — 15 non mi -o quer — 1% E vede ora que coita tal —
20 sempr'a ei a servir — 22 O CA tem guarir por gracir.
II Cantiga de refram: 4 x (4 -|- 2). — Octonarios jambicos.
Joplas singulares: al)ba||CC. — Rimas longas: no corpo das estrophes
•(ai) ar (»»'); é>(»2) «^^(ba); êui^^) ér('>3l; a/(a4) zV(b4) o én no refram (C).
lornel^ diz a nota de Colocci.
III So sehr liebe ich meiae Herrin, dass ich mir ganz und gar nicht
raten nocli zn helfen weiss; sie abor will meiner nicht gedenken, und
vergehe ich denn vor Liebe. || Sterben werde ich um jemand, der mir
reder Liebes noch Leides anthut (1).
— 154 —
E veede que cuita tal,
20 que eu ja sempr' ei a servir 1740
molher que mi -o non quer gracir,
nen mi -o ten por ben, nen por mal!
E assi morrerei por quen
nen quer meu mal, nen quer meu ben!
Spreche ich von meiner Liebesnot, so ist es ihr weder lieb noch leid;
und sie beachtet es nicht etc. (2).
Wahrlicli, Gott hat mir eine Gnade erwiesen, da er mir eine hart-
herzige, mein Dienen verachtende Herrin gab! Um ihretwillen sterbe ich;
sie aber erkennt mich nicht ais den Ihren an etc. (3).
Seht welch eine Qual, iinmerdar einer Frau zu dienen, die mir keinen
Dank dafiir weiss und mir darob weder wohlwill, noch iibel (4).
72.
(Tr. 102).
f.i8{--=õ5)c Por Deus, senhor, en gran coita serei 1745
agora quando m'eu de vos quitar',
ca me non ei d 'ai no mund(o) a pagar;
e, mia senhor, gran dereito farei,
pois eu de vos os meus olhos partir',
e os vossos mui freraosos non vir'. 1750
E ben mi- o per devedes a creer
que me será mia morte [mui] mester
des quando vus eu veer non poder';
10 nen Deus, senhor, non me leixe viver,
pois eu de vos os meus olhos partir', 1755
e os vossos mui fremosos non vir'.
Pêro sei m'eu que me faço mal- sen,
de vus amar, ca des quando vus vi,
15 en mui gran coita fui, senhor, des i;
mais (jque farei, ay meu lum' e meu ben, 1760
pois eu de vos os meus olhos partir',
e os vossos mui fremosos non vir'?
I CB 185 (161) — 1 Par — 3 ca me nem ei ja no mund' a pagar
— 8 mi. Em ambos os códices o verso está viciado. O CA tem: que
me será m,ia morte me mester, CB traz que mi será mha morte mester
— 13 mi — Ib de mui g. c. f. — 19 No CB falta a ultima estancia.
II Cantiga de refram: 4 x (4 -f- 2). — Decasyllabos jambicos.
Coplas singulares: abba||CO. — Eimas longas: eí(a) «/-(b) na 1* copla;
e>(a) er(b) na 2»; é«(a) «(b) na 3'"^; ôrl») on'^) na 4"; ir no refram (C).
III Beim Himmel, Herrin, muss ich jetzt von Euch scheiden, so ge-
rate ich in arge Pein, da nichts andares auf Erden mir gefallen kann; und
wie kõnnte es anders sein, || wenn ich die Augen von Euch wenden muss
und Euer holdes Angesicht nicht lánger schaue? (1)
— 156 —
E pois vus Deus fez parecer melhor
20 de quantas outras eno mundo son,
por mal de min o do meu coraçon, 1765
(jcom' averei ja do mundo sabor,
pois eu de vos os meus olhos partir',
e os vossos mui fremosos non vir'?
Glauben dúrft Ihr es wahiiich, dass ich nach dem Tode verlangen
werde , sobald ich Euch nicht erblicke ; und Gott der Herr mõge mich nicht
am Leben erhalten, wenn icli etc. (2).
"Wohl weiss icli, dass es Thorheit von mir ist, Euch. zu lieben, denn
seit ich Euch gesehen, habe ich in eitel Not und Pein gelebt. Doch was
soll ich beginnen, ach meine Sonne und raein hõchstes Gut, wenn ich etc. (3) ?
Und da Gott Euch liebreizendcr geschaíTen hat ais alie ubrigen auf
Erden, zu meiner und meines Herzens Pein, wie kõnnte ich da Freude
ompfinden úber irgeud etwas, wenn ich die Augen von Euch wenden muss
und Euer holdes Angesicht nicht langor schauo? (4)
73.
(Tr. 103).
Ora veg' eu que me non fará ben
f.i8(=55)d a mia senhor, pois me mandou di||zer 1770
que me partisse de a ben querer.
Pêro sei eu que lhe farei por én:
5 mentr'eu viver', sempre lhe ben querrei,
e sempre a ja "senhor" chamarei.
I CB 186 (162) — 1 e 2 w* — 3 rfe Ihi ben querer — 4 e 5 Ihi.
— No CA ha espavo em branco para mais duas estrophes. Mas o CB tão
pouco foiíicce material para completar este fragmento.
II Cantiga de refram: 1 x (4 -j- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Rimas longas: abl)a||CC, o qiie são énW êrW cii^).
Una stanxa, segundo Colocci.
in Nun weiss ich es, dass meine Herrin mir keine Liebe anthun
wird. Sie hat mir sagen lasseu, ich soUe abstehen von meinem Werben.
Ich aber werde sie minnen, solange ich lebe, und sie, solange ich lebe,
»meino Herrin « nennen.
74.
(Tr. 104).
Que prol vus á vos, mia senhor, 1775
de me tan muito mal fazer,
pois eu non sei ai ben querer
no mundo, nen ei d'al sabor?
5 Dizede-me (ique prol vus á?
f.%"(=^Âa W^ ^^® P^^^ ^^^ ^1 ^^ ^^^®^ ^'^^^
tan muito mal a quen voss' é?
Non vus á prol, per bõa fé!
E mia senhor, se eu morrer',
10 Dizede-me (jque prol vus á?
Que prol vus á de eu estar 1785
sempre por vos en grand' aífan?
e est' é mui grande, de pran;
e pois mi -o voss' amor matar',
15 dizede-me ^que prol. vus á?
I CB 187 (163) — 2 d'a mi — 4 non — 5. 10 e 15 mi - 13 este
ei mui grande, de pran — 17 vos — 18 mi — 19 por amor de Deus.
II Cantiga de refram: 4x(4-|-l). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: a]t)ba||C. — Rimas longas: Ôr erna l* estancia;
êr é na 2*; ar an na 3*; eus er na 4*; e á no refram. — Como se vê, o
poeta empregou a mesma rima nos versos 2e3,6e9, 17el8, contra
a regra.
Colocci annotou: tornello^ marcando também a fórmula dizete mi (sic)
para explicar o que a syllaba mi representava: mi gposto.
III Was frommt es Euch, Geliebte, mir so wehe zu thun, da ich
Euch allein liebe und nur an Eucli Gefallen finde? || Sagt an, was frommt
es Euch? (1)
20
— 159 —
E vos, lume dos olhos meus,
õir-vus-edes maldizer
por min, se eu por vos morrer'.
E senhor, por Tamor de Deus,
dizede-me ^que prol vus á?
1790
Was frommt es Euch, dem, welcher der Eure ist, so úbel mitzu-
spielen? Beim Himmel, es frommt Euch nicht. Und muss ich sterben,
sagt an, was frommt es Euch? (2)
"Was frommt es Euch, dass ich dauernd ia grosser Pein lebe? Und
die, welche ich leide, ist wirkiich gross. Totet mich aber die Liebe zu
Euch, sagt an, was frommt es Euch? (3)
Ihr aber, meiuer Augen Licht, werdet Verwiinschungen zu hõren be-
kommen, falis ich durchEuch den Tod erleide. Was aber, um des Himmels
willen, frommt Euch das? (4)
IV Ha uma linda traducção em verso, de Diez, Hof- und Kunst-
poesie p. 77.
75.
(Tr. 105).
Quer' eu a Deus rogar de coraçon, 179í
com' ome que é cuitado d'amor,
que el me leixe veer mia senhor
mui ced'; e se m'el non quiser' oir, fl
5 logo lh'eu querrei outra ren pedir:
que me non leixe mais eno mundo viver! 1800
E se m'el á de fazer algun ben,
oír-mi-á 'questo que lh'eu rogarei,
e mostrar- mi-á quanto ben no mund' ei.
10 E se mi-o el non quiser' amostrar,
logo lh'eu outra ren querrei rogar: 1805
que me non leixe mais eno mundo viver!
E se m'el amostrar' a mia senhor,
f. 19 (= 56)b II que am' eu mais ca o meu coraçon,
15 vedes, o que lhe rogarei enton:
que me dê seu ben, que m'é mui mester; 1810
e roga- Ih'- ei que, se o non fezer',
que me non leixe mais eno mundo viver!
I O refram apparece no CA só uma vez completo (na estrophe l*").
As mais vezes o escrevente copiou apenas a primeira metade. No CB temos
a mesma lição do CA em duas ostrophes (1 e 2) e nas outras duas a va-
riante : que me non leixe no mundo viver ^ a qual transforma o dodecasyllabo ^
em decasyllabo. — Talvez que a forma mais curta seja a verdadeira. 9
Variantes: CB 188 (164) — 2 eome omen — 8- oir-m'-á aquesto
— 9 no mundo ei — 13 O e inicial falta, como muitissimas outras vezes,
provavelmente porque o oiiginal andava desguarnecido das maiúsculas de cor.
— 15 Ihi — 16 m,i — que m,'ei mui tnester — 17 e rogar -Ih' ei — 19 ^
rogar- Ih' ei se ini ben á de faxer — 22 por quantas coitas — 23 Ihi.
■I^BRt E ro
161 —
E roga' - 111 '-ei, se me ben á fazer,
20 que el me leixe viver en Jogar
u a veja e lhe possa falar, 1815
por quanta coita me por ela deu;
se non, vedes que lhe rogarei eu:
que me non leixe mais eno mundo viver!
II Cantiga de refram: 4 x (5 + !)• — Decasyllabos jambicos
no corpo da cantiga, accompanhados de um dodecasyllabo no refram (V. a
nota I). — Coplas singulares, com uma palavra perduda no principio,
que poderíamos classificar de verso solto, visto não ter rima, a não ser
que o trovador, caprichosamente, repetisse fora do lugar correspondente, as
syllabas rimantes. — Eimas longas que são: on ôr ir na 1* estancia;
en ei ar na 2"; ôr on ér na 3"; êr ar eu na 4"^; e êr no refram. Como
se vê, a rima dos versos 2 — 3 (or) reapparece como palavra perduda
na 3* estancia (13); a palavra perduda on (1) figura como rima dos versos
14 e 15; a consoante ar dos versos 10 o 11 vem repetida nos versos 20
e 21; o a do refram (çr) torna ainda no principio da ultima estrophe,
de sorte que somente o verso 7 (em ben) vem a ser realmente um solto.
— O schema é portanto: al)bce||D (e resp. xaa]bb|{D).
Colocci põe simplesmente a nota: tornell.
m Von Herzen will ich zu Gott bitten, wie ein Liebeskranker, er
mõge mir recht bald meine Herrin zeigen. Will er jedoch diese Bitte nicht
erhõren, so babe ich sogleich oine andere auszusprechen : || er mõge mich
nicht lânger auf Erden lebend erhalten! (1)
Will er mir eine Wohithat erweisen, so wird er gewâhreu, um was
ich fleho, und wird mir zeigen, was mir hienieden das Liebste ist. Will
er sie mir aber nicht zeigen, so habe ich eine andere Bitto vorzu-
tragen etc. (2).
Zeigt er mir hingegen die Herrin, welche ich mehr ais mein eigenes
Herz Hebe, so werde ich ihn, traun, noch um etwas anderos ersuchen:
mir ihro Gunst zuzuwenden , die ich so sehr nõtig habe. Und geht er nicht
darauf ein, so muss ich ihn bitten etc. (3).
Und bitten muss ich, so er mir gnádig ist, mich an einer Stelle
wohnen zu lassen, von der aus ich sie sehen und zu ihr sprechen kann,
ais Entgelt fíir alio Qual, die er mir durch jone zugefiigt hat. Geschieht
es aber nicht, so muss ich, traun, erbitten, || er mõge mich nicht lánger
auf Erden lebend erhalten! (4)
IV Cfr. Diez p. 56 (e 115, onde ha uma observação sobre o vocábulo
questo, de que fallarei no Glossário). — Penso que temos aqui uma das
obras imperfeitas que os trovadores classificavam de cantares desiguaes.
Nuno Fernandes Torneol peccou contra a regra ainda nas Cantigas
No. 70 e 71.
11
76.
(Tr. 106).
Quando mi -agora for' e mi alongar'
de vos, senhor, e non poder' veer 1820
esse vosso fremoso parecer,
quero -vus ora por Deus preguntar:
5 Senhor fremosa d que farei enton?
Dized' jay coita do meu coraçon!
E dizede-m(e): en que vus fiz pesar, 1825
por que mi-assi mandades ir morrer?
Ca me mandades ir alhur viver!
10 E pois m'eu for' e me sen vos achar'.
Senhor fremosa çique farei enton?
Dized' jay coita do meu coraçon! 1830
E non sei eu como possa morar
u non vir' vos, que me fez Deus querer
15 ben, por meu' mal; por 6n quero saber:
e quando vus non vir', nen vus falar',
Senhor fremosa (ique farei enton? 1835
Dized' jay coita do meu coraçon!
I CB 189 (165) — 1 Quando m' agora for' e m,' alongar' — 7 e di-
xede m'en q. v. f. p. — 8 por me que mandades assi moirer. Será erro por :
por que me mandades assi morrer? — 13 posso — 14 mi — 16 quatido
vus eu non vir n. v. f.
II Cantiga de refram: 3 x (4-[- 2). — Decasyllabos jambicos_
— Coplas equiconsoantes: abba||CC. — Eimas longas: arí») erC>)ow(C).
Sei dis e tornell^ segundo Colocci.
in Wenn ich nun gehe und mich von Euch ontferne, und Euer
holdes Angesicht nicht lânger orblicke, was, Herrin — bei Gott befrage ich
Euch darnach — || was, schõne Herrin, soll ich dann beginnen? Sagt an,
ach Herzeleide! (1)
Und sagt es mir, wodurch habe ich Euch erziirnt, dass Ihr mich
also in den Tod schickt? Deun das thut Ihr, da Ihr mich an einen fremden
Ort verweist. Und gehe ich nun, und fiihle mich verlassen ohne Euch, ||
was schõne Herrin etc. (2).
Ich weiss es nicht, wie ich es vermõgen soll, zu weilen, wo ich Euch
nicht sehe, fur die zu meinem Leide der Himmel mir Liebe eingeflõsst hat.
Deshalb begehre ich zu wissen, was, wenn ich Euch nicht schaue, noch zu
Euch rede, || schõne Herrin, ich beginnen soll? Sagt an, ach Herzeleide! (3)
77.
(Tr. 107).
f. 19 {^■= r,6)c Que ben que m'eu sei encobrir
con mia coita e con meu mal,
ca mi -o nunca pod' om(e) oír.
Mais que pouco que mi -a min vai!
Ca non quer' eu ben tal senhor
que se tenha por devedor
algiia vez de mi -o gracir.
Pêro faça como quiser',
ca sempre a eu servirei,
e quando a negar poder',
V todavia negá-la-ei;
ca eu ^por quê ei a dizer
o por que m'ajan de saber
quan gran sandece comecei.
10
15
1840
1845
1850
E de quo me non á quitar
nulha cousa, se morte non?
pois Deus, que mi -a fez muit' amar,
non quer, nen o meu coraçon.
Mais a Deus rogarei por én
que me dê cedo d'ela ben,
ou morte, se m'est' á durar.
185i
I (IB 180*''" (166) — 3 07n' oir — 4 mi- a mi — 10 quanto —
13 o por que m,ais an de saber — 14 sandice — 16 nulla — 20 que
>iii dê d'ela cedo ben — 22 O E inicial falta mais uma vez. — 23 que —
26 que me desama mais de ren.
n Cantiga do meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: ababcca. — Eimas longas: ^V a/ ôr na 1" estancia;
ér ei êr na 2*^; ar on én na 3"; er i én na 4''. — O poeta não soube diffe-
renciar as suas doze rimas, visto que êr e én vêem repetidos. Cfr. No. 70.
74 e 76.
11*
- 164 —
E ben dev' eu ant' a querer
mia morte ca viver assi,
pois me non quer Amor valer, 1860
25 e a que eu sempre servi
me desama mais d'outra ren.
Pêro fui ome de mal -sen
porque, d'u ela é, saí!
III Wie gut ich mich zu verstellen weiss, so dass niemand meiíi
Leid noch mein "Wehe erriit! Doch fromnit es mir weiiig; denn meine
Herrin wúrdigt mich keines Dankes (1).
Trotzdem werde ich ihr weiter dienen und sie, wo es irgend angeht,
verleugnen. "Wozu sollte ich auch meine grosse Narvheit oiíenkundig
machen, (2)
Da weder Gott, der doch an meinor Liebe Schiild ist, noch mein Herz
mich davon erlõsen kann? Nur der Tod vermag es. Ilm erilehe ich,
oder . . . Gunstbezeugungen meiner Herrin (3).
Besser sterben ais so weiter zu leben, da mir Amor nicht helfeu will
und die, welcher ich in Treue gedient habe, mir zúrnt (mehr ais irgend
jemandem sonst)! — Dennoch war es unklug, dass ich fortging von der
Stâtte, wo sie weilt (4). '
78.
(Tr. 108).
f.i9{=f>6)d II Ay eu! de min e que será?
Que fui tal dona querer ben
a que non ouso dizer ren
de quanto mal me faz aver!
E feze-a Deus parecer
melhor de quantas no mund' á!
Mais en grave dia naci,
se Deus conselho non m'i der';
ca d 'estas coitas qual -xe- quer
m'é min mui grave d'endurar,
como non lh'ousar a falar,
e ela parecer assi,
10
186Õ
1870
1875
I €lí 181 ""'^ (167) — JS[o verso 13 ambos os códices tèem E a que
deus fex por meu mal, lição que não dá sentido. — 1 Ay eu e de mi
que será — 2 — 4 qtie fui atai dona querer \ hen a que non ouso dizer \
ren do mal que mi fax aver. Esta variante ó inadmissivel. O schenia
métrico exige, nos versos 2 e 3, rimas que não respondam ás terminações
dos versos 1 e 4 — 8 non mi der — 10 é a 7ni g. d'endurar — 11 como
)ion Ih' ousarei falar [litteralmente : como nõlhou farei /".] — 13 J5 a que Deus
— 16 c. q. folgue m. c. — 17 á mui gran saxon — 18 que n. p. a.
II Cantiga de meestria: 3x6. — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abbcca. — Rimas longas: d en cr na l'' estancia;
i ér ar na 2*^; ai ei on na 3".
Colocci assentou, para sou uso, a observação que ao termo portuguez
será corresponde o italiano sara: [será nõ sara].
III Web mir, was soll aus mir werden? Denn ich liebe eine bobe
Frau, zu der icb von dem Leide, das sie mir bereitet, nicbt zu reden
wago. Gott bat sie so scbõn wie keine andre auf Erden gescbaífen (1).
So Gott mir nicbt bilft, ward ich zur TJngliicks - Stunde geboren; denn
jedes einzeine meiner Leiden ist scbwer zu ei-tragen, wie z. B. dass icb
nicbt zu ibr zu reden weiss, und dass sie so scbon ist (2),
— 166 —
Ela, que Deus fez por meu mal!
Ca ja Ih'eu sempre ben querrei,
15 e nunca end' atenderei
con que folgu' o meu coraçon, 1880
que foi trist', á i gran sazon,
polo seu ben, ca non por ai.
Sie, die Gott zu meiner Qual geschaffen hat. Deun immer werde icb
sie lieben, ob aucb ohne irgend welcben Trost von ihr zu orwarten fiir
mein Herz, das seit langem traurig ist, einzig und alloin aus Sebnsucbt
nacb ihrer Huld (3).
IV O annotador do €A classifica esta poesia de C[antiga] boa.
79.
(Tr. 109).
jAy mia senhor, u non jaz ai,
averei mui ced' a morrer,
pois vosso ben non poss(o) aver; 1885
f.20{^~57)a ^'^^^^ direi -vus II do que ra'6 mal:
5 de que seredes, mia senhor
fremosa, de min pecador!
E praz -me jsi Deus me perdon!
de morrer, pois ensandeci 1890
por vos, que eu por meu mal vi;
10 mais pesa -me de coraçon
de que seredes, mia senhor
fremosa, de min pecador!
E de morrer m'ó mui gran ben, 1895
ca non poss' eu mais endurar
15 o mal, que mi -amor faz levar,
mais pesa -me mais d'outra ren
de que seredes, mia senhor
fremosa, de min pecador! 1900
I (^B 182'''^ (168) — 3 poss' aver — 7 mi, se deus mi perdon —
10 mi — 15 m'amor — IG mi.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: al)ba|lC€. — Rimas longas: ai êr ua copla 1";
011 i na 'i''; én ar na 3"'; e òr no rofram.
A nota de Colocci diz apenas: tornei.
III Acli Herrin, bald muss ich sterben, da Ihr mir Eure Huld ver-
sagt. Eins aber thut mir leid || dass Ihr, schõne Herrin, an mir zur Siin-
derin werdet (1).
Gern sterbe ich, da Euer Anblick mich zum Narren gemacht hat.
Doch liegt es mir schwer auf dem Herzen |) dass Ihr etc. ('J).
Eine Wohlthat ist es fiir mich zu sterben, da ich mein Liebesleid
nicht lânger ertragen kann. Doch mehr ais alies íibrige schmerzt mich ||
dass Ihr etc. (3).
IV Também esta poesia é taxada de G[antiga] boa pelo annotador do CA.
80.
(Tr. 110).
Pois naci nunca vi Amor,
e ouço d'e] sempre falar.
Pêro sei que me quer matar,
mais rogarei a mia senhor
5 que me mostr' aquel matador, 1905
ou que m 'ampare d'el melhor.
Pêro nunca lh'eu íige ren
por que m'el aja de matar,
mais quer' eu mia senhor rogar,
10 polo gran med' en que me ten, Wio
que me mostr' aquel matador,
ou que m'ampare d'el melhor!
Nunca me lh'eu ampararei,
se m'ela d'el non amparar';
í=57)b ^^ ii ™^^® quer' eu mia senhor rogar, rjlí)
polo gran medo que d'el ei,
que mi-amostr' aquel matador,
ou que mi ampare d'el melhor.
I CB 183"'' (169) — No verso 19 o CA traz mm; debaixo do n
ha, porém, o ponto que o escrevente costuma pôr como signal por baixo das
letras destinadas a serem supprimidas. — 2 e oí sempre d'el falar — 6
m'empare — 7 fix[i] — 10 pola gran coit' en que ine ten^ lição in-
dubitavelmente preferível á do (^A, visto qiio esta ultima é idêntica á do
verso 16. — 11. 17 e 23 m,i — 11 e 23 mostr' — 13 empararei — 14
non m' emparar — 16 por o g. tn. q. d'ela ei.
n Cantiga de refram: 4 x (4 -{- 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: abba||OC. — Rimas longas: or ar na 1" copla;
én ar na 2*; ei ar na 3"; i êr na 4"; e ôr no refram. A repetição da
— 169 —
E pois Amor á sobre mi
20 de me matar tan gran poder,
e eu non o posso veer,
rogarei mia senhor assi
que mi-amostr' aquel matador,
ou que m 'ampare d'el melhor.
1920
rima arW em três estrophes, e de ór, fora do refram, na P, é uma das
muitas liberdades de que o trovador Nuno Fernandes Torneol faz uso.
Cfr. No. 70. 74. 76 e 77.
Tornei, é a nota que Colocci lançou aqui á margem.
III Mein Lebtag habe ich Amor niclit gesehen ; docli hõre icli von ihm
reden. Und obwohl ich weiss, dass er micli tõten will, will ich dennoch
meine Herrin bitten , || sie mõge mir jenen Totschlâger (Amor = Liebe) zeigen,
oder micb wirkungsvoller gegen ihn beschirmen (1).
lob babe ibm nie etwas zu leide getban, um dessentwillen er mir
nacb dem Leben stellen kõnnte. Doch wegen der grossen Furobt [bezw.
Not], in der er micb hãlt, will icb meine Herrin bitten etc. (2).
Nimmer kann ich micb vor ihm schiitzen, so sie micb nicht schiitzt;
vielmehr will ich wegen meiner grossen Furcht vor ibm meine Herrin
bitten etc. (3).
Und da Amor solcbo Gewalt iiber micb hat, dass er micb tõten, ich
ihn aber nicht sehcn kann, werde ich meine Herrin bitten etc. (4).
IV Também este cantar agradou ao leitor do CA, que repete em nota
marginal a exclamavão: C [mitiga] boa!
81.
(Tr. 111).
Preguntan-me por quê ando sandeu, 1925
e non lhe -lo quer' eu jamais negar;
e pois me d'eles non poss' amparar,
nen me leixan encobrir con meu mal,
õ direi-lhes eu a verdad(e) e non ai:
direi -lhes ca ensandeci 1930
pola melhor dona que vi,
Nen mais fremosa, (lhes direi, de pran,
ca lhes non quero negar nulha ren
10 de mia fazenda -- ca lhes quero ben,)
nen pola que og' eu sei mais de prez. 19:í5
E se m'ar preguntaren outra ve^;,
direi-lhes ca ensandeci
pola melhor dona que vi.
15 E Deu -lo sabe, quan grav' a mi é
de lhes dizer o que sempre neguei; 1940
mais pois me coitan, dizer-lhe-la ei
a meus amigos, e a outros non.
Mui gran verdad' é jsi Deus mi perdon!
/•f^, 20 II direi-lhes ca ensandeci
(= 57)c II
pola melhor dona que vi. 1945
I CB 184**'^ (170) — No segundo verso o escrevente do CA en-
ganou-se, mettendo entre lhe- lo e quer eu as palavras ouso dixer. Côn-
scio do erro, marcou, comtudo, as quattro syllabas sobejas com pontos,
pondo á margem uma cruz, para chamar a atteução do revisor, a cujo
cargo ficavam as emendas.
Variantes: 3 amparar — 4 nen me poss' eu encobrir c. m. m. ■ —
5 Ihis — verdad'e n. a. — 6. 8. 9. 13. 16. 20 e 27 Ihis — 7 que nunca
— 171 —
B se a eles viren, creeran
ca Jhes digu' eu verdad(e), u ai non á,
e leixar-in'an de me preguntar ja;
25 e se o non ar quiseien fazer,
querê'- lhes-ei a verdade dizer: 1950
direi -lhes ca ensandeci
pola melhor dona que vi.
oi — 8 Z)e mais (?) — 10 da mia f. que Ihis q. b. — 15 grave a min
6 — 17 dizer -lhe- lo -ei — 19 se deus m. p. — 22 e se eles viren min
'■reeranf?) — 26 querrei-lhis eu.
II Cantiga de refram: 4 x (5 -f- 2). — Decasyllabos jambicos
no corpo da cantiga e Octonarios no refram. — Coplas singulares,
com uma palavra perduda, ou antes um verso solto, no principio de
cada estroplie: xaalbb||CC. — Rimas longas: ewW ar(a) a/C») na l'' estancia;
a>^(x) é«(a) e^t-C») na 2»; é(x) e*(a) ow(»>) na 3"^; awW «(«) «rW na 4''; e
i no refram. — Temos an em duas palavras perdudas, contra a regra.
Cfr. Nos. 70. 74. 76. 77 e 80.
Colocci repete ainda aqui a nota: Tornei.
III Sio fragen mich, wer mir den Verstand geraubt hat; da ich mich
der Neugierigen nicht melir erwehren kann und sie mich nicht mein Leid
vorbergen lassen , so mõgen sie denn die voUe Wahrheit erfahron : || die herr-
lichste auf Erden hat mich zum Narren gemacht (2).
Die schõnste und vortrefflichste von allen, die ich kenne (das ver-
rate ich ihnen, da ich ihnen, die ichgemhabe, meinen Zustand nicht ver-
hehlen kann). Und fragen sie noch einmal, so geb ich ihnen abermals
zu wissen etc. (2).
Gott weiss, wie sauor es mich ankommt, den Freunden (und diesen
ailein) zu offenbaren, was ich bis heute verschwiegen habe. Doch da sie
mich bedrãngen, mõgen sie die "Wahrheit vernehmen: etc. (3).
Glauben wiirden sie mir, dass ich die reino "Wahrheit rede, falis sie
jtíue schauten, und wúrden mich nicht noch einmal fragen. IJnd wollen
sie os nicht vs^ieder thuu, so will ich ihnen die "Wahrheit gestehen : etc. (4).
IV Cfr. Diez p. 56. — G[antiga] boa., segundo o velho explorador
do VA.
LACUNA 8".
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 2« DO CADERNO IV.
O verso da lauda antecedente ficou em branco, quasi in-
teiramente. A folha seguinte principia com vinheta.
A folha arrancada, ou antes cortada á tesoura, continlia
portanto, segundo todas as probabilidades, um pequeno grupo de
cantigas, com attribuição a um trovador novo, que não deve ser
o auctor dos Nos. 70 — 81, nem tampouco o dos Nos. 82 — 110.
E pouco convincente a conjectura, que a cantiga No. 185'"'
do CB (a única que o apographo italiano tem n'este sitio a
maior) preencha cabalmente a lacuna, apesar de apparecer
como propriedade de Nuno Fernandes Torneol.
Seja como for, em todo o caso teremos de consignar aqui
mais outra divergência entre os dous códices.
VEJA -SE A SECÇÃO 7" DO APPENDICE.
IX
CANTIGAS
^2 — 110
DE
IL
FERO GARCIA, BURGALÊS.
G.IV: 3a:
Vinheta
f. 21 (= r)8)a
10
f. 21 (= 5S)b
15
20
82.
(Tr. 190).
II De quantos mui coitados son,
a que Deus coita faz aver,
min faz mais coitado viver.
E direi -vus per qual razon:
faz -me querer ben tal senhor,
a mais fremosa nen rrielhor
do mund', e non mi -a faz veer.
E dá -me tal coita que non
sei de min conselho prender;
e fez -me ja pavor perder
de mia mort', á i gran sazon,
ond' ant' avia gran pavor:
jVeed' ora se á mayor
II coita no mundo de soífrer!
[E] nunca me Deus quis guisar
en quanto cuidado prendi,
u cuidei ai, en cuidar i
en como podess' acabar
do que querria nulha ren.
Mais cuid' en quanto mal mi ven!
CativM e mal -dia naci!
7.955
1960
Í96Í
1970
I €B ISe*»'» (172) — 3. 5. 8. 10 e 15 mi — 4: por — 15 Esta vez
a maiúscula E faltava no CA. — CB tem E nunca mi deus q. g. — 20
O CA traz min — 22 cuidar — 24 Ambos os códices tecm das. O sentido
exige, todavia, a emenda da — 27 cuidass'.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: abbacclb. — Rimas longas: oni^) êrW or(c) no
grupo 1°; ar i én no 11°.
Colocci marca ad 2, como de costume.
— 176 —
E quant' og' est, a meu coidar,
ben per sei eu ca non á i 1975
coita mayor da que a mi
25 faz mia mort' ora desejar.
Pêro non querria por én
morrer, se coidass' aver ben
da que por meu mal dia vi. 1980
É impossível decidir, se a repetição de coita ou coitado nos versos 1.
2. 3 (e ainda no 8. 14 e 24) e de cuid' no 15. 16. 17 (e ainda de coid'
no 22 e 27) é accideutal, ou intencional, representando n'este caso um exemplo
do artificio chamado dobre.
III Von allen TJnglúcklichen , denen Gott Qualen auferlegt, bin icli
der Ungliicklichste , denn ich schaue nicht die, welche ich liebe. Sie ist
die schõnste und trefflicbste auf Erden (1).
Doch bereitet sie mir so grosses Herzeleid, dass ich mir keinen Rat
weiss und den frúher so gefiirchteten Tod nicht mehr scheue (2).
Gott lâsst nicht zu, dass ich in ali meinem Harmen und Griibeln und
Sinnen einen Ausweg aus meinem Leide ersinne. Nur iiber moine Not
sinne ich nach, ich zum Elend an einem Ungliickstage Geboroner (3).
Heute giebt es hienieden, meiner Ansicht nach, kein berberes Leid
ais das meine, das mich den Tod zu ersehnen zwingt. Dennoch mòchte ich
nicht sterben, kõnnte ich hoffen auf Gunst von der, die ich zu meinem
Schaden an einem Ungliickstage erblickte (4).
83.
(Tr. 191).
Pois contra vos non me vai, mia senhor,
de vus servir, nen de vus querer ben
mayor ca min, senhor, nen outra ren,
i valha -me ja contra vos a major
coita que soffro por vos, das que Deus 1985
fezo no mund', ay lume destes meus
olhos e coita do meu coraçon!
E se me contra vos non vai, senhor,
a mui gran coita, que me por vos ven,
10 per que perdi o dormir e o sen, 1990
f.2i {= 58)c II ivalha-me ja contra vos o pavor
que de vos ei, que nunc(a) ousei dizer
a coita que me fazedes aver,
que neguei sempr', á i mui gran sazon!
I CB 187"'= (173) — 1. 4. 8 e 11 mi — 12 nunc' ousei — 17
!■ que mi valha que en poder me ten — 21 valrrâ — O CA tem mort.
n Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes, differenciadas apenas nos versos 5 e 6, e com
uma palavra perduda no fim de cada estrophe: abbaccd. — Rimas
longas: órW, é«">), eMs(cl), onW; er{<'2); er(e3). Como se vê, a differen-
ciação dos versos õ e 6 não é completa; a terminação êr da 2* estrophe
reapparece na 3*. — A formula mia senhor vem repetida como nos Nos. 6.
7. 25. 42. 50. 55 (cfr. 58).
III Da es mir nichts hilft, dass ich Euch treu diene und iiber alies
liebe, mehr denn mich selber, so mõge mir gegen Euch mein Gram helfen,
Ibr meiner Augen Licht und meines Herzens Leide (1).
Und gilt auch dieser nichts, der mir den Schlaf und den Verstand
geraubt hat, so gelte die grosse Furcht, die ich vor Euch hege, so dass
ich nimmer gewagt, die Qual, die Ihr mir verursacht, zu gestehen, sondern
sie seit langem verborgen gehalten habe (2).
12
— 178 —
15 E se m'esto contra vós, mia senhor, 1995
non vai, quer' eu a Deus rogar por én
que me valha, que vus en poder ten,
e que vus fez das do mundo melhor
falar, senhor, e melhor parecer.
20 E se m'esto contra vos non valer', 2000
non me valrá logu' i se mort[e] non!
Eichtet auch sie nichts aus, so werde ich zu Gott um Hilfe ílehen,
in dessen Macht Ilir steht und der Euch mit so holdem Áussehen und so
treffiiclier Eedegabe ausgestattet hat. Mein letztor Helfer, vermag das alies
uiclits, ist dann der Tod (3).
10
84.
(Tr. 192).
Cuidava- m'eu que amigos avia
muitos no mundo, mais ;mao- pecado!
non ei amigos; ca pois tau coitado
jaço morrend', alguen se doeria
de min que molr' e non ouso dizer
o de que moir'; e quen me faz morrer,
non -o digu' eu, nen por min orne nado.
E os amigos en que m'atrevia,
de que me tenh' en ai por ajudado,
non lho dizen. Mais se tan acordado
foss' algun d'eles, ben mi -ajudaria
se Ih' o dissess(e), e nunca i perder
podia ren, e poderi(a) aver
mi por esto tolheito d'un coidado.
2005
2010
2015
I CB 188'''' (174) — 4 jasco — 5 mi — 7 non lho digu' cu nen
por mi homen nado — 11 m' ajudaria — 12 dissess' e nunca — 13
poderia veer — 14 cuidado — 17 Ihi — 18 poi-la vi — 21 e dizer ante
— 22 e hen cuido quant' é m. c. — 23 foss' m — O CA tem no verso 20
escaeçer (com cedilha) e no 22 connoçer.
n Cantiga do meestria: 3x7-1-3. — Decasyllabos jambicos.
— As primeiras duas estrophes formam um par; a 3* está desirmanada. —
Ordem das rimas: abbaccb. — Rimas breves e longas: iaW adoQ») cr{<í)
no grupo 1°; arfa (a) esseC») er(c) na ultima estrophe, a qual tem, portanto,
de commum com as outras a rima c A fiinda responde aos derradeiros
três versos da cantiga (ccb), conforme o costume.
A rubrica eongedo, que Colocci dá á fiinda, não ó bem adequada.
m Ich wâlinte zahlreiche Freunde auf Erden zu besitzen. Leider
aber habe ich keinen. Sonst wiirde docb irgend jemand sich meiner er-
barmen, der ich im Sterben liege und nicht zu sagen wage, worau und um
wen ich das Leben lasse. Kein andrer aber sagt es an meiner Statt (1).
12*
— 180 —
(-l'58)d ^^ II ^^^^ aquest' é cousa mui desguisada,
ca non sei eu quen tal poder ouvesse,
pois mia senhor visse, que lhe soubesse
dizer qual coita, pois la vi, mi-á dada;
ca pois que viss' o seu bon parecer, 2020
20 aver-lh'-ia logu' eu d'escaecer
e dizer x'ante por si, se podesse!
E ben coid', aquant' ó meu conhocer,
que, pois fosse u a podesse veer,
que ren do meu nen do seu non dissesse! 2025
Die Freunde, auf die icli mich verliess, und die mir in anderen Lagen
behilflich gewesen sind, sagen es ihr nicht. Wâre einer von ihnen so ge-
witzt tind thâte es, es wáre sein Schade nicht; mir aber niitzte er, denn
er enthúbe mich grosser Sorge und Pein (2).
Doch ist es eine nnsicliere Sache damit. Wer hâtte Kraft geniig,
meine Herrin zii schauen und ihr von meiner Not zu reden? "Wer immer
ihr holdes Angesicht erblickt, vergisst meines Anliegens und spricht, wenn
er iiberhaupt spricht, in seinem eigenen Namen (3).
In Wahrheit glaube ich freilich, soweit meine Einsicht reicht, dass er
weder von mir noch von sich selber redet, steht er ihr gegeniiber! (I).
85.
(Tr. 193).
Qual dona Deus fez melhor parecer
e que fezo de quantas outras son
falar melhor, e en melhor razon,
e con tod'esto melhor prez aver,
5 e mais mansa das qué eu nunca vi: 2030
aquesta fez[o] desejar a mi
Deus, por jamais nunca coita perder.
Non me fez Deus tal dona ben querer,
nen mi- a mostrou, se por aquesto non:
10 por aver eu eno meu coraçon 2035
mui grande coita ja, mentr'eu viver'.
Por én, cativo, mal- dia naci,
que viverei, mentr'eu viver', assi
por quen-no nunca per min á saber!
Nen ja per outre non o saberá, 2040
II ca eu a outre nunca o direi,
per bõa fé; mais atanto farei:
negá-lh'-ei sempr' ata que moira ja.
E se mi- o om' adevin[h]ar poder',
20 e pois a vir', e tal esforç' ouver' 2045
que lh'ouse ren dizer, por si dirá!
I CB ISO*"" (175) — 2 e qtie a fex, d. q. o. s. — 6 fezo — 9 mi —
11 mui grave coita — 15 nono — 15 e 16 outren — 18 negá-l-ei fenpta
anto pôde representar sempre ta como sempr' ata — 20 homa deuiãr
talvez represente: om' a deviar — 21 e a pois vir — 22 E ben s. e. —
25 que Ihi dixer — 26 Ihi — 28 escaecerâ.
n Cantiga de meestria: 4 x 7 -{- 3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas pareadas: abbacca. — Eimas longas: êrW onW *(c) no
15
C. IV: 4a
f. 22 (= 5,9)a
— 182 —
Ca ben sei eu, u outra ren non á,
que tal esforç' averá qual eu ei
quando a vejo, que per ren non sei
25 que Ihi dizer: e el assi fará! 2050
Se per ventura lhe dizer quiser'
algua ren, ali u estever'
anfela, todo lh'escaescerá!
Ca pois vir' — jassi Deus a mi perdon! —
30 o seu fremoso parecer, enton 2055
demo x'o lev' o que lh'al nembrará!
grupo 1°\ á ei ér no IP; on á na fiinda, que responde portanto a uma
das rimas do grupo I" e a outra do 11°.
A nota de Colocci diz: aã 2 e congedo.
III Diejenige Frau, welche Gott vor allen andereu schõn, redegewandt,
verstãndig und trefflich gesclxaffen hat und sanfter ais die úbrigen, welche
ich gesehen, liebe ich nach seinem Willen so sehnsuchtsvoll , dass ich
dadurch in steter Pein bin (1).
Nur zu einem Zwecke zeigte mir Gott eine solche Frau und flõsste
mir Liebe zu ihr ein: damit ich meia Lebtag die bitterste Qual im Herzen
tiáigc. Zum Ungiúck geboren ward ich Elender, der ich bis an mein Ende
also lebou werde um eiuer willen, die nie durch mich davon erfahren wird (2).
jSTocli auch durch sonst jemand. Denn auch anderen gegeuiiber ver-
ratc ich mich nicht. Erràt es jedoch irgend wer und erblickt sie hernach
und hat Mut zu reden , so wird er in seinem eigenen Interesse sprechen (3).
Fúr gewiss und sonder Zweifel halte ich es, dass er genau so viol
Fassung zeigen wird, wie ich besitze, wenn ich sie erblicke, der ich naui-
lich durchaus nicht weiss, was ich in solchem Fallo sagen soU. Ebeuso
wird es ihm ergehen. Will er ihr wirklich etwas mitteilen, gleich entfállt
es ihm, sobald er vor ihr steht (4).
So wahr Gott mir verzeihen mõge, der Teufel soll ihn holen, so ihm
beim Anblick ihres holden Angesichts etwas andores in den Sinn kommt (I).
IV O que Diez propôs (p. 140) para emenda da 1. 6 é inconsistente,
assim como uma observação d'elle (a p. 53) sobre a medição inusitada da
palavra boa no verso 18.
f- ^2 10
(= 59)b ^
86.
(Tr. 194).
Senhor, por vos sõo maravilhado "
por que vus pesa de vus ben querer;
e a Deus devo muit' a gradecer
porque mi-á esto, senhor, achegado 2060
que vus vejo, por vus preguntar én,
e por vus ar dizer log' outra ren:
ca vus non quero ben pelo meu grado! *-
Mais mia senhor, fui desaventurado
u me vus Deus fez prime[*]ro veer 2065
II que me non fez logu'i morte prender;
ca per aquesto fora eu guardado
ou por perder, senhor, enton o sen,
ca non temera vos despois, nen quen
ei a temer por vos jmao -pecado! 2070
I CB 190 (176) — 1 per (— -^) — 4 As palavras: jjor quema esto
se?ihr a chegado talvez representem: porque 'm'a esto senhor á chegado^í —
6 er dizer — 9 0 €A traz primero, á hespanhola. — 10 mi — 12 per (p)
— 13 depois — 14 e* atender parece -me erro de escripta — 15 J. mia
senhor — 17 vos — 20 mi — 21 foi — 24 affan e eoidado.
n Cantiga de meest ria: 3x74-3. — Decasyllabosjambicos.
Coplas equioonsoantes: abbacca e cca na fiinda. — Rimas breves
e longas: aáo(a) êrC») m(c).
Não adivinlio por que é que.Colocci chama uniforme a este congedo.
III Ich wundre niich úber Euch, Herrin, weshalb es Euch erziirnen
kaun, dass man Eucli hiúdigt. Gott aber danke ich dafiir, dass er mir die
Gelegenheit verschaíft hat, Euch zu sehen, um Euch danach zu fragen und
auch um Euch kund zu thun, dass ich Euch wider meinen Willen liebe (1).
Es war ein Unheil, dass ich nicht sofort starb, Herrin, ais ich Euch
erblickte, oder aber den Verstand verlor, denn dann wúrde ich Euch nicht
fúrchten, noch den, welchen ich um Euretwillen leider fiirchten muss (2).
— 184 —
15 E mia senhor, por Deus que mais loado
fez vosso prez pelo mundo seer
e vus das outras donas mais valer,
pois eu i cativo, desaconselhado!
sen o meu grado vus quero gran ben, 2075
20 dizede-me, por que vus pesa én
quand'eu, senhor, — que mal -dia fui nado —
Non atendo de vos, por que me ven
muito de mal, mentr'eu viver', por én '
se non deseg' e afam e coidado! 2080
Bei dem Gotte, der Euch hervorragend iiber alie Frauen geschaffen
hat und Euer Lob durch die Welt hin erschallea lãsst, beschwõre icli Euch,
niir zu sagen, warum es Eucli erziirnt, dass ich Elender, Eatloser, an
einem Unglúckstag Geborener (3)
Von Euch, die Ihr mir Ungliick bringt, mein Lebtag nichts anderes
erwarte ais Sehnsucht, Qual und Pein (I).
IV C[antiga] boa, segundo a nota marginal do critico que anuotou o CA.
10
15
- f. 22 (= 59)a
20
87.
(Tr. 195).
\Ã.j eu coitad'! e por que vi
a dona que por meu mal vi!
Ca Deus lo sabe, poi-la vi,
nunca ja mais prazer ar vi,
per bõa fé, u a non vi;
ca de quantas donas eu vi,
tan bõa dona nunca vi,
Tan comprida de todo ben,
per bõa fé, esto sei ben,
ise Nostro Senhor me dê ben
d'ela que eu quero gran ben,
per bõa fé, non por meu ben!
Ca pêro que lli'eu quero ben,
non sabe ca lhe quero ben.
Ca lh'o nego pola veer,
pêro non a posso veer!
Mais Deus, que mi -a fezo veer,
rogu'eu que mi -a faça veer;
II e se mi- a non fezer' veer,
sei ben que non posso veer
prazer nunca sen a veer.
2085
2090
2095
2100
I CB 191 (177) — Emendei mi (por min) nos versos 22. 23 e 24 —
\fiuitad' — 3 deu-lo — í er vi — 9 per bõa fé, esto sei eu ben — 10
n. s. mi dê ben — 14 w. saben que Ih' eu q. b. — 16 nona — 22 Ihi
23 nono — 25 outren.
n Cantiga de meestria: 3x7-|-3x3. — Octonarios j.ambicos.
Coplas singulares, não só monorimas mas até com vocábulos idên-
ticos nos sette versos de cada estrophe. Os da 1* terminam em vi^ os da
2* em bem, os da 3* em veer. A cada estrophe corresponde uma fiinda
- 186 —
Ca lhe quero melhor ca mi,
pêro non o sabe per mi
a que eu vi por mal de mi,
25 Nen outre ja, mentr'eu o sen 2105
ouver'; mais se perder' o sen,
dire[*]-o con mingua de sen;
Ca vedes que ouço dizer
que mingua de sen faz dizer
30 a om(e) o que non quer dizer! 2110
com rima sua, que é mi na 1% sen na 2°', dizer na 3^ — Rimas longas,
portanto.
Colocci caracteriza este género dizendo : ogni statiza tutta uniconsona
— et tre stanxe — ha tre congedi — singula singule.
III Ach ich Ãrmster! warum ich nur die Frau sah, die ich zu meinem
Leide sah? Gott weiss, dass, seit ich sie sah, ich nimmer Frende sah, wo
ich sie nicht sah. Denn unter allen Frauen, die ich sah, niemals ich eine
gleiche sah (1),
So reich an aliem Guten, das weiss ich nur zu gut, und ist es Liige,
so verleihe der Herr mir nichts Gutes von ihr, fúr die ich alies Gute lierbei-
wiinsche, doch nicht um des Guten willen, das mir dadurch ervviichse.
Zwar bin ich ihr gut, doch weiss sie es nicht, wie innig gut (2).
Ich verheimliche es, um sie zu sehen, obwohl es mir selten gegeben
wird, sie zu sehen; zu Gott aber, nach dessen Willen ich sie gesehen, bete
ich ílehend, sie wieder zu sehen. Gestattet er mir nicht, sie zu sehen, so
bekomme ich iiberhaupt nichts Erfreuliches zu sehen, denn das giebt es
fiir mich nicht, ohne sie zu sehen (3).
Ich liebe sie mehr ais mich ; doch weiss es nicht durch mich die- ^
jenigo, welche ich erschaut habe zum TJngUick fiir mich (I). fl
Noch weiss es oder wird es ein anderer wissen , solange ich verbleibe
bei Sinnen; verliere ich jedoch Verstand und Sinn, so kann es geschehcn,
dass ich es verrate ais Sinnloser (II). |
Denn gar oft hõre ich sagen, Mangel an Sinn und Verstand veran-
lasse zu sagen, was einer in "Wahrheit nicht wiinscht zu sagen (IH).
IV O annotador do CA acha a C [antiga] hoa. — Diez, pelo contrario,
(que se refere a p. 71 á triplice fiinda) ve na repetição reiterada da mesma
palavra, um artificio pouco melodioso (p. 56).
10
(Tr. 196).
Se eu soubess(e), u ou primeiro vi
a mia senhor e meu lum' e meu ben,
que tanto mal me verria por én
como me ven, guardara -me logu' i
de a veer, amigos, pêro sei
ca nunca vira, nen vi, nen verei
tan fremosa dona com' ela vi.
Mais amigos, mal -dia fui por mi,
pois me por ela tan gran cuita ven
que ben mil vezes no dia me ten,
meus amigos, desviingad' assi
que niun sen nen sentido non ei;
e quand' acordo, amigos, non sei
niun conselho pois aver de mi.
15
En tal coita qual mi-oídes dizer,
me tem, amigos jsi Deus me perdon!
des que a vi (que non visse!) ca non
[/". 22 (= ò9)d II vi nunca dona tan ben parecer,
nen tan fremoso, nen tan ben falar.
20 Por tal dona qual m'oides contar
moir' eu, e non lhe posso ren dizer.
2115
2120
2125
2130
I CB 192 (178) — 1 soubess' ii a eu p. v. — 4 mi — 6 veerei —
Meus amigos — foi — 9 mi — coita — O editor do CB, leu no apo-
grapho italiano desmygad^ talvez sob a influencia de Varnhagen, que ja
imprimira as mesmas lettras nas Trovas. — 12 nenhun — 14 nenhun —
15 Tal coita qual m,i oiredes dixer — 16 se deus mi j^erdon — 19 fre-
mosa; cfr. verso 26 — 21 Ihi — 24 qtte Ihi — 29 JS" se deics mi q. —
31 Onde o CB traz parays', o CA tem algumas letras raspadas.
— 188 —
Ca se a poss(o) algiia vez veer
quanto cuid'ante no meu coraçon
ca lhe direi, escaece-m' enton,
25 ca mi -o faz ela tod' esca[e]cer! 2135
Tanto a. vejo fi-emoso falar
e parecer, amigos, que nembrar
non me posso se non de a veer.
E se me Deus quisesse dar seu ben
30 d'ela, ja Ih' eu quitaria por én 2140
seu [parais'] e outro ben fazer.
II Cantiga de meestria: 4x7-1-3. — Decasyllabos jambicos.
Coplas pareadas, e ao mesmo tempo redondas, visto as rimas do pri-
meiro e do ultimo verso de cada estrophe serem idênticas: al)lbacca. —
Rimas longas: *'(») énW eii^) no grupo P; er(a) o^^(•>) ar(c) no IP. A
fiinda emprega a rima b do grupo P e a do IP, afastando -se do costume.
Colocci põe: congedo.
in Hatte icli gewusst, ais ich zum erstenmal die Herrín erblickte,
die meiner Augen Licht und mein hõchstes Gut ist, wie viel des tJbels
daraus folgen wúrde, ich hiitte mich. davor gehútet sie zu sehen, obwohl,
o Freunde, ich recht gut weiss, dass ich nimmer eine so schõne Edelfrau
gesehen hatte, noch habe, noch je sehen werde (1).
Ja, meine Freunde, es war ein Ungiúckstag, denn jetzt bin ich in
solcher Not, dass wohl tausendmal am Tage sie mich also straft, dass ich
ohne Sinn und Verstand mich selbst vergasse und, wenn ich zu mir komme,
mir keinen Eat weiss (2).
Gott mõge mir verzeihen! doch wirklich hat mich, o Freunde, in
solche Not gestiirzt die, welche ich sah (und nimmer hatte sehen soileu),
um die ich nun sterbe, doch ohne meine Liebe zu verraten (3).
Denn erblicke ich sie nur, so ist alies vergessen, was ich vorher im
Herzen ausgedacht und ihr zu sagen beschlossen: sie ist so schõn und
redet so lieblich, o Freunde, dass ich an nichts anderes zu denken vermag,
ais daran , sie zu sehen (4).
Und woUte Gott mir ihre Gunst verleihen , ich wiirde ihm daf iir iiber
sein Paradies und alies andere Gute und Schõne quittieren (I).
IV G [antiga] boa^ na opinião do desconhecido que annotou o €A. —
Diez sublinha (a p. 103) o artificio rhetorico chamado dos tempos que
o poeta empregou no verso 6.
C.IV.
f. 23 {=
89.
(Tr. 197).
Qiio alongad' eu ando d'u iria
se eu ouvess(e) aguisado d'ir i
que viss' a dona que veer querria,
(ique non visse, ca por meu mal a vi!) 2145
5 de que m'eu mui seu meu grado parti
e mui coitad'! e fui-s' ela sa via,
e fiquei eu, que mal- dia naci!
E que preto que mi -a min d'ir seria
u ela é, (pêro long' é d'aqui), 2150
10 se soubesse que veer poderia
ela, que eu por meu mal dia vi!
Ca dê-lo dia (e)n que a conhoci,
sempre lhe quige melhor todavia,
e nunca d'ela niun ben prendi. 2155
Non lh'ousei sol dizer como morria
II por ela, nen lh'o diz outre por min;
e con mia mort[e] ja me prazeria,
pois non veg' ela que por meu mal vi.
Ca mais vai morte ca viver assi 2160
20 com' og' eu vivo, e Deus, que mi -a podia
dar, non mi -a dá, nen ai que lh'eu pedi.
15
--60)a
I CB 193 (179) — 2 guisado — 6 foi — 10 se soubess' eu — 13
|, Ihi quis mui m. t. — 14 netihun — 15 nen Ihi o. — O CA tem morreia
16 outren por mi — 17 m,i — 19 que v. a. — 20 com' age viv' e d.
26 e direi o q. j. e. — 27 Joana est e Sancha e Maria — 28 a por
eu moir' e a por que perdi — 28 vus — 30 Johan Coelho sabe que
assi.
II Cantiga de meestria: 4x7-1-2. — Decasyllabos jam-
licos. — Coplas equiconsoantes, com palavra idêntica {vi) no meio
— 190 —
E por qualquer d'estas me quitaria
de mui gran coita que soffr' e soífri ,
por ela, que eu vi por meu mal dia, 2165
25 mais fremosa de quantas donas vi.
Direi- a ja . . ca ja ensandeci . . .:
Joana èst . . . ou Sancha ... ou Maria
a"por que eu moir{o) e por que perdi
O sen; e mais vos end' ora diria: 2170
30 Joan Coelho sabe que é 'ssi!
de todas as estropies: ababbab : ab. — Eimas breves e longas: *a(a)
*0>), tanto nas estancias como na fiinda.
Sei dis. cõ cõgedo, segundo Colocci.
III Wie abseits icb von dem Platze bin, an dem ich weilen wiirde,
kõnnte ich es nur, um eine edle Dame zu sehen (die ich nie gesehen
haben músste, da ich sie zu meinem Unheil sah). Wider Willen und sehr
bekiimmert ging ich fort, und sie schritt ihre Strasse (1).
Obwohl sie so entfernt ist, wâre es nahe fiir mich, kõnnte ich nur
dorthin, wo sie weilt, und wiisste, dass ich sie schauen diirfte, die ich zu
meinem Leide erblickt habe. Denn seit ich sie kenne, wâchst meine Liebe
immerdar, obschon ich keine Gunst von ihr empfangen habe (2).
Nicht einmal ihr zu bekennen habe ich gewagt, dass ich um ihret-
willen sterbe; noch redet jemand an meiner Statt. Den Tod ersehne ich,
da ich sie nicht sehe, die ich zu meinem Unheil sah. Besser sterben ais
so zu leben; Gott aber giebt mir weder den Tod noch das andere, um was
ich ihn gebeten (3). i
Durch jedes von beiden wiirde er mich einer grossen Pein entheben,
die ich erleide um die schõnste aller Frauen, die ich zu meinem Unheil
sah. Jctzt aber wíll ich sie nennen, da ich zum Narren geworden bin:
Johanna nennt man . . . oder Sancha . . . oder Maria (4)
Diejenige, um welche ich sterbe und den Vorstand verloren habe.
Und noch eines will Euch verraten: Joan Coelho weiss, dass dem so ist (I).
IV Cfr. No. 104.
10
15
90.
(Tr. 198).
Senhor, queixo -me con pesar
grande que ei de[s] que vus vi;
e gran dereito per faç' i;
e mais me devia queixar 2175
eu d'esse vosso parecer
que tanto mal me faz aver!
E queixo -me dos olhos meus
por end' ;assi Deus me dê ben!
con medo non se vus queix(e) én(?) 2180
mia senhor; nen me queix(o) a Deus
eu d 'esse vosso parecer
que tanto mal me faz aver!
\E queixo -m'en meu coraçon
'porque mi faz gran he»i querer 2185
vos de que nunca pud' aver
ben; e queixo -me con raxon
eu d' esse vosso parecer
que tanto mal me fax averi]
I CB 194 (180) — 13 No €A ha espaço em branco, onde caberiam
mais duas estrophes. O CB, porém, ministra apenas uma.
Variantes: 2 Ambos os códices tèem deque — 6. 7 e 8 mi — 9
^ con medo non xe vus queixen(?) — 10 non me queixe (?) — 11 de esse
V. p. — 13 qixóm meu coracon. Talvez: e queixo -m' [do] meu coraçon"?
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: all)l)a||CC. — Rimas longas: ar « na 1" estancia;
eus én na 2*; on er na 3''; er também no refram.
Colocci diz: tornei.
III Der bittere Kummer, den icli trage, seit icli Euch, Herrin, er-
blickte, zwingt mich zur Klage. Gewisslich nicht ohne Grund. Vielmehr
Bollte ich hart anklagen || Euer Angesicht, \im dessentwillen ich so schweres
Leid erdulde (1).
Doch klage ich meine eigenen Augen darob an, so wahr mir Gott
Bife! aus Furcht, sie mõchten sonst vor Euch, Herrin, Klage erheben.
)enn vor Gott mag ich nicht anklagen || Euer Angesicht etc. (2).
Ferner klage ich mein Herz an (?) das mich dazu tiieb, Euch zu lieben,
í'on der mir keine Gunst gewàhrt worden ist. Mit Recht beklage ich mich
iaher iiber |1 Euer Angesicht etc. (3).
91.
(Tr. 199).
f.23{=60)b II Moir' eu e praz -me jsi Deus me perdon! 2190
E de mia mort' ei eu mui gran sabor
por non soffrer mui gran coita d'amor
que soífri sempre no meu coraçon.
5 Ca log' aquesta coita perderei!
E amigos, direi -vus outra ren: 2195
pesa -me muito que non^ veerei,
ante que moira, meu lum' e meu ben!
Soía-m'eu mia morte recear
10 e avia gran sabor de viver,
e ora moir', e praz -me de morrer, 2200
e non querria ja mais viv' andar,
e do que moiro gran prazer end' ei.
E amigos, direi -vus outra ren:
15 pesa -me muito que non veerei,
ante que moira, meu lum' e meu ben! 2205
I CB 195 (181) — 1 mi, se d. mi p. — 4t qual — 7. 15 e 23 mi
— 11 m,i — 17 De mi p. — 18 faço rnui — 19 ca sei mui ben — 21
por en m,i prax por aquesto que sei — 28 Substitui no principio do verso
e por a.
Os últimos oito versos são peculiares do CB, que apresenta, além
d'isso, as estrophes em ordem diversa (1. 3. 4. 2), dando o ultimo logar
á que é 2* no CÁ; com razão, se o systema escolhido pelo trovador foi
o de coplas dispostas em pares. Accrescentar simplesmente no fim da
cantiga a estrophe de que o CA carecia, como eu fiz, dá em resultado
coplas pareadas cruzadas, variedade pouco vulgar, e de mais a mais
sendo ellas de refram. (Cfr. a cantiga de meestria No. 9, onde um par
abraça outro). Deixando, pelo contrario, permanecer intacta a cantiga, no
estado em que o velho pergaminho a conservou, sem reservar espaço para
mais estrophes, teríamos outra variedade do mesmo typo, parecida com a
que ficou analyzada nas notas aos Nos. 1. 31. 36 e 84, mas ainda assim diffo-
rente, visto que entre três estrophes a desirmanada occuparia o lugar do
meio, ficando abraçada pelas duas que formam par.
I
— 193 —
En me prazer con mia morte, razon
faç' eu mui grande, par Nostro Senhor;
ca sei de pran que, pois eu morto for',
20 logu' esta coita perderei enton,
e quen ora temo, non temerei. 2210
E amigos, direi -vus outra ren:
pesa -me muito que non veerei,
ante que moira, meu lum' e meu ben.
[E quero -vus ora dese7iganar
qual est o ben que eu quer í (a) aver: 2215
é mia senhor, do mui hon 'parecer,
a que mi fa^i mia 7norte desejar
e que nunca mais vee7\ poderei.
30 E amigos, direi -vus outra ren:
pesa -me 'muito que non veerei, 2220
ante que moira, meu lum' e meu ben.]
II Cantiga de refram: 4 x (õ + 3). Considero o 6 verso como
fazendo parte do refram, apesar de elle, em ambos os códices, consistir
apenas do distico final. O erro, se erro foi, como penso, provém de o escre-
vente têr colorido por descuido a maiúscula P, em lugar do E que inicia
o verso anterior. — Decasyllabos jambicos. — Coplas pareadas(?):
abbac||DCD. — Rimas longas: ani^) ôrW e«(cC) én(0) no grupo 1° (estr. 1
e 3; ou, no CB, 1 e 2); ar (a) êrW eii^C) m(») no IP (3 e 4 do €B; e 2 do €A).
Colocci assentou: ad 2. Tornei] e, quanto a vocábulos, nota que
pesami é um composto.
m Ich sterbe und bin damit zufrieden, mõge Gott es mir verzeihen !
Grosse Frende am Tode habe ich, weil mein Leben eine Qual ist, der nur
der Tod ein Ende bereitet. || Zum andern aber gestehe ich Euch, meine
Freunde, dass es mich schmerzt, vor dem Sterben nicht mein Licht und
hõchstes Gut zu schauen (1).
Ich pflegte den Tod zu fiirchten und liebte das Leben; jetzt aber
finde ich Gefallen am Sterben und raõchte nicht langer leben etc. (2).
Daran, dass ich den Tod ersehne, thue ich" wahrlich recht, denn ich
weiss, er befreit mich von meiner Not; und wen ich jetzt fiirchte, den
werde ich hernach nicht mehr fiirchten etc. (3).
Bekennen will ich Euch noch, welches das Gut ist, das ich besitzen
mõchte: meine Herrin mit dem holden Angesicht, die mich veranlasst, den
Tod herbeizuwiinschen, und die ich nicht wieder sehen werde etc. (4).
IV Diez, a p. 69, refere -se ao refram, chamando -o de três versos.
13
92.
(Tr. 200).
Se Deus me valha, mia senhor,
f. 23 (= 60)c de 11 grado querria seer
sandeu, por quant' ouço dizer
que o sandeu non sabe ren 2225
5 d'amor, nen que x'é mal nen ben,
nen sabe sa morte temer:
por én querria 'nsandecer,
E por non soffrer a major
coita das que Deus quis fazer, 2230
10 qual [/Jh'a eu sempr' ei a soffrer
por vos; e rog' a Deus por én
que me faça perder o sen
e pavor que ei de morrer,
ou me non leixe mais viver. 2235
15 E Deus non me leixe viver,
se eu a 'nsandecer non ei;
ca se viver', sempr(e) averei
coita d'amor, direi -vus qual:
gran coita, se me Deus non vai; 2240
20 e se for' sandeu, perderei
a gran coita que d'amor ei.
I CB 196 (182) — \ mi — 9> E por én vivo na mayor — 10
qlha que deve representar: qual Ih' a. O CA tem a graphia qualla. — 12
tni — IQ se eu ensandecer n. e. — 19 mi — 26 non saberei — 28 des-
quand' eu [en] sandecerei.
II Cantiga de meestria: 4 x 7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas, com uma palavra perduda no principio das estrophes:
abbccbb. — Rimas longas: ôr(a) erC») éw(c) no grupo P-, er(a) eiO>) ali^)
no 11". A repetição da consoante êr, que funcciona primeiro como rima fl»),
25
— 195 —
Ca des quand' eu ensandecer',
verdad[e] dizen, ben sei
ca nunca pesar prenderei,
nen gran coita d'amor, nen d'al!
Nen saberei que x'é 'ste mal,
nen mia morte non temerei!
jDeus! (je quand' ensandecerei?
2245
e depois como palavra perduda (a); a identidade da palavra rimante nos
versos 14 e 15 {viver) ^ assim como no 7 e 22 {ensandecer), talvez não sejam
intencionaes , mas antes desigualdades qne provocariam n'aqnella época a
censura dos juizes.
Ad 5, segundo Colocci.
III Geliebte, ich niõchte zum Narren weiden, so vvahr mir Gott helfe!
Denn NaiTen leiden nicht vor Liebe, noch wissen sie gut und schlecht
zu unterscheiden , noch furchten sie den Tod, wie man mir sagt (1).
Darum, um das grosse Leid los zu werden, das Ihr, Herrin, mir
bereitet, flelie ich zu Gott, mir den Verstand und mit dem Verstand die
Todesfurcht oder das Leben zu i'auben (2).
Anders ais des Verstandes beraubt mõchte ich nicht weiter leben,
denn lebend muss ich Qualon leiden, und zwar sehr grosse, wie ich Euch
verraten will; ais Narr aber bin ich meine Liebespein los (3).
Ais Narr leide ich nicht liinger mehr, noch fúrchte ich den Tod!
Wann, Gott, wann machst Du mich zum Narren (4).
rV Ao pé do 1° verso ha uma nota illegivel. Outra, ao pé do 8° verso,
' que diz e altuxo, por ventura fosse dirigida ao illuminador, marcando -lhe
as dimensões do E, com que havia de principiar a 2" estrophe.
13^
93.
(Tr. 201).
Pola verdade que digo, senhor, 2250
me queren mal os mais dos que eu sei,
f. 23 (= 60)d por II que digo que sodes a melhor
dona do mund'; e verdade direi!
5 Ja m'eles sempre mal poden querer
por aquesto; mais enquant' eu viver', 2255
nunca lhes. tal verdade negarei,
E mia senhor, enquant' eu vivo for',
se non perder' aqueste sen que ei,
10 ;mal-pecado! de que non ei pavor
de -o non perder, e o non perderei, 2260
ca perderia pelo sen perder
gran coita que me fazedes aver,
senhor fremosa, des que vus amei.
I CB 197 (183) — 2 rui — 4 Em vez de c verdade direi o €A
tem, erradamente, e verdad vos direi; (cfr. Diez p. 113) — 7 n. Ihis eu
verdade negarei — 8 O í/ falta no €B — lie non perderei^ lição que me
parece preferível. — Vá mi — A ultima estrophe falta no CA. Ha, porém,
espaço em branco, reservado, om que caberiam duas. — Ib E mha seno'''
quê UQ nunca vyu — Iti uos lo eu tenq uos lo eu por ug praxentear — -
17 eds seno'^ nõ me deug ben — 19 loon Seug — [seno'"') — 20 sodes ug
amilhor.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos jambicos. —
As primeiras duas estrophes formam um par; a ultima está desirmanada,
como nas cantigas 1. 31. 36 e 84: ababccl). — Rimas longas: Ôr(a) eiO»)
er(c) no grupo; éni^) «/•(•>) ôri^) na estrophe isolada, que acolheu, como se
vê, uma das rimas, mudando -lhe o lugar. Cfr. No. 84.
Colocci descreve o eschema constructivo com as palavras: due cõsone
— et uno epodo, designando com o termo clássico epodo, que costuma em-
pregar para a fiinda, o ultimo terço da canção tripartida, o qual geralmente
denomina, não menos classicamente, antistrophe (cfr. No. 31).
20
— 197 —
[E mia senhor, quen vus nunca viu, ten
que vus hei por vus praxentear ; 2265
e Deus senhor no7i me [dê] de vos ben,
nen outro ben que me podia dar,
se vus loei sobr' aquesto, senhor;
mais por quanto sodes vos a milhor
dona do miind', esto vus faz loarl] 2270
III Weil ich Wahrheit rede, d. h. weil ich behaupte, Ihr, Herrin,
seiet die vortrefflichste Frau hieoicden, ist mir gar manchar gram. Docli
sage ich die Wahrheit; und ob sio mir auch ziiriien, werde ich trotzdem,
solang ich lebe, diese Wahrheit nicht verleugnen (1),
Ach meine Herrin, es sei denn, ich verlore den Verstand; doch
graut mir nicht davor, ihn zii verlieren, und werde ich ihn auch nicht ver-
lieren, denn mit dem Verstande ginge das grosse Leid dahin, das ich um
Euretwillen trage, seit ich Euch gesehen (2).
Nur wer Euch, ach Herrin, nie gesehen, vermeint, ich lobte Euch,
um Euch zu schmeicheln. Gott abar mõge mich strafen, wenn ich Euch zu
solchem Zwecke lobte; vielmehr zwingt Euch zu loben, dass Ihr thatsâchlich
die beste auf Erden seid (3).
rV O CA tem a nota marginal: boa!
94.
(Tr. 202, verso 1—3).
-Senhor fremosa, pois vus vi,
ouve tan gran coita d 'amor
que non || [fui ledo, nen dormi,
nen ouvi d'outra ren sabor,
5 sempre cuidando, mia senhor, 2275
en vos, que fez Deus a melhor
dona de quantas donas vi.
Per bõa fé, entendo hen,
(aquesto posso hen jurar,
10 senhor, e non mentir por én) 2280
ca non vus [vou] praxentear.
Mais quero -vus desenganar:
sobre todas vus quis Deus dar,
senhor, bondad' e todo ben.
I CB 198 (184) — O CA offerece apenas dous versos e meio; todo
o resto, que seguia, sem duvida alguma, na folha immediata, tirada ás te-
soiradas, pertence ao CB. — 2 ouvi — 6 fezo cleg — A emenda que fexo
deus melhor seria igualmente aceitável. — 11 p%,eniêar — IA en todo ben
— 21 notia faria.
n Cantiga de nieestria: 3x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares, e redondas, isto é com rimas idênticas no primeiro
e ultimo verso da estrophe (cfr. No. 88): ababbba. — Rimas longas:
iia.) dr9>) na 1=" estancia; én ar na 2^; â êr na 3".
Colocci diz acertadamente: la parola p^^ (= l'') con lult(^ ~t ogni stãza;
accrescentando nõ equivoca., o que talvez seja erro por rima equivoca.
m Schõne Herrin, seit ich Euch gesehen, habe icli solche Liebes-
pein gelitten, dass ich Trobsinn und Scblaf verlor, und an nichts mehr
Grefallen fand, immer an Eucli denkend, die Gott der Herr vor allen an-
deren ausgezeichnet bat (1).
I
— 199 —
15 E pois que assi est, [e] ja
que vus Deus feze mais valer
de quantas outras no mwid' á,
verdade vus quero dizer:
jpero Deus meta seu poder
20 por outra tan bõa fazer
come vos, non-na fará ja.]
2285
2290
Das weiss ich, traun, und kann es beschwõren, und ohne zu liigen
beteuern, dass ich Euch damit keine Schmeichelei sage, sondern die Wahr-
heit verkiinde: vor allen úbrigen hat der Himmel Euch, Herrin, Tugend
und Eeize verliehen (2).
Da dem aber so ist und Gott Euch vor allen anderen auf Erden Wert
verliehen hat, will ich die "Wahrheit melden: bote der Schõpfer auch seine
ganze Kraft auf, um eine zweite -so vollendete zu schaffen, wie Ihr seid,
es wiirde ihm nicht gelingen! (3)
LACUNA 9».
FALTA UMA MEIA - FOLHA : No. 3/^ DO CADERNO IV.
A folha cortada á tesoira deve ter contido, além do resto
da Cantiga No. 94, o principio da Cantiga No. 95 e, entre
ambas, mais algumas poesias do mesmo trovador: provavelmente
as três que apparecem no CB entre uma e outra (CB 199 — 301);
ou então as quattro ultimas da serie.
VEJA -SE A SECÇÃO 8'^ DO APPENDICE.
95.
'(Tr. 202, verso 3—31, e p. 394).
C. IV: 2/3
f. 24 (:= 6I)a
[Por mui coitado per tenh'eu
quen] \\ vai querer ben tal molher
que seu serviço non lhe quer
per nulha guisa gradecer.
5 jE mal-pecad', assi viv' eu
cuitad'! E que demo mi deu
cuita pola nunca perder?
Non por ai, se non polo seu
bon parecer da mia senhor,
10 que nunca orne [viu] melhor,
[nen] tal, ise Deus me leix' aver
d'ela ben e me mostr' o seu
bon parecer, que lhe Deus deu
por ja sempr' a min mal fazer!
Ca Deu'- la fez por mal de mi
^ mais fremosa de quantas son
no mundo jsi Deus me perdon!
E vedes que mi-a[r] fez por én:
fez mi -a veer por mal de mi,
20 ca non por ai; ca poi'-la vi,
nunca m'ar paguei d'outra ren
2295
2300
2305
2310
I CB 202 (188) — As primeiras nove syllabas com que, segundo
todas as probabilidades, findava a folha que falta no CA, provém do CB. —
No verso 10 ha um pequeno vácuo por preencher. O copista enganou -se,
e raspou as lettras erradas , mas não indicou a emenda á margem. É o €B
que a ministra, assim como a syllaba que falta ao verso 11. — Emendei
mi por min nos versos 15 e 19, e ar (por a) no 18.
Variantes: 3 Ihi — 7 coita — 10 vio — 11 mi — 12 mi — 13 IM
— n no mund' e sse deus mi perdon — 18 m'ar fex por ren — 27
— 202 —
Se non (i'ela, de que assi
estou como vus eu direi:
que todo quant' aver cuidei 2315
25 d'ela, poi'-la vi, ei-o én.
Yedes por quê o dig' assi:
coidei d'ela, des que a vi,
aver gran coita, sen seu ben.
Ja nunca d'ela cuidei ai 2320
30 aver, par Deus que pod' e vai,
ergu' esta coita que me ven!
cuidei — 28 a veer g. c. — 29 Ca nunca , lição que me parece preferível
— 31 mi.
II Cantiga de meestria: 4 x 7 -j- 3. — Octonarios jambicos.
— Coplas pareadas, differenciadas por uma das rimas (nos versos 2 e 3):
abbcaac. — Eimas longas: e^C») éríM) (orH>2)) er{^) no grupo 1°; «(a)
on(^^) (eiC»*)) éw(c) no grupo 11°. A fiinda, que está ligada á ultima estancia
pela rima én, apresenta nova rima (ai) nos seus primeiros versos (dde^j.
Quem conferir a descripção de Colocci com a minha, perceberá o que
eUe quiz dizer com as palavras: le 2 prime et anche la 3 et 4 varia. —
Congedo con rime.
in Bedauernswert ist, wer eine Frau liebt, die seine Dienste nicht
bolohnt. So aber ergebt es mir Ãrmsten ! "Welch Dâmon gab mir nimmer
ondeude Pein? (1)
[Und zwar] nur durch den holden Anblick meiner Herrin, welche die
schõnste auf Erden ist, so wahr mir Gott ihre Huld schenken und mir das
liolde Angesicht zeigen mõge, das er ihr zu meinem Leide gegeben hat (2)!
Zu meinem Leide schuf er sie schõn iiber alie und zeigte sie mir
dann. Seit ich sie sah, gefàUt mir nicbts andores (3).
Von ihr aber empíiug ich, was ich vom ersten Augenblicke an erwar-
tete: eitel Pein und keinerlei Gunst (4).
Beim AUmâchtigen, anderes habe ich nie erhofft (I).
rV" Á margem , ao lado do verso 29 , ó que o CÁ tem , pela primeira
vez a nota fij da, da mão e lettra do escrevente, e não do annotador. Porquê?
Porque é a primeira vez que a fiinda apparecia no original com musica
própria. No nosso códice subsiste apenas a pauta para a notação; e, como
sempre na estrophe primeira, as palavras vêem recortadas em syllabas, sem
signal que indique o fim dos versos. Eis porquê Varnhagen não as soube
distribuir. (Cfr. Diez p. 141.)
96.
(Tr. 203).
f.24(=6i)b jAy eu! que mal -dia naci
con tanto mal quanto me ven,
querend' iia dona gran ben
que me fez mal, des que a vi,
5 e faz, e non s'én quer quitar,
e ora faz -[me] desejar
mia mort' e alongar de si!
jE mal -pecado! viv'assi
coitad(o)! e sol non acho quen
se doya de min! e por én
mia senhor non se dol de mi!
E ai me faz: se lhe pesar
faz outr', a min se ven queixar
por én, que culpa non ei i.
10
15
20
E por gran coita tenh' atai
eu que sol non lh'ouso dizer
o gran mal que me faz aver;
e desejo sempre mais d'al
de lh'o dizer; mais ei pavor
de pesar muit' a mia senhor;
e calo-m' ante con meu mal.
2325
2330
2335
2340
I CB 203 (189) — 2 mi-aven — 4 mi — 9 coitad' e s. — 10 per
í, lição que julgo preferível — 11 min — 12 mi — 13 {fax oyr) —
for ren — 17 mi — A ultima estrophe falta no CB.
II Cantiga de meestria: 4 x 7. — Octonarios jambicos. —
'oplas pareadas: abbacca. — Eimas longas: ^■(a) én9>) ari^) no
ipo 1°; a/ (a) erC») ôr(e) no 11°.
— 204 —
Mais rog' a Deus, que sab' o mal
que me mia senhor faz soffrer, 2345
que el me faç' ensandecer,
25 pois que m' outro ben todo fal,
ou morrer, se sandeu non for';
ca esto me será melhor,
pois que m'ela nen Deus non vai. 2350
Colocci, que tinha diante de si uma Cantiga tripartida, no género dos
Nos. 1. 31. 36. 84. 93, i. é composta de duas estancias irmanadas e outra
impar, caracterizou - a com a formula: due cu forme, una nõ.
m Weh mir! zum Ungliick ward ich geboren! Die Dame, die icli
liebe, thut mir Leides an, unablassig. Nun aber bewirkt sie gar, indem
sie mich von sich entfernt, dass ich den Tod herbeiwúnsche (1).
Niemand erbarmt sich meiner; am wenigsten meine Herrin. Sie thut
sogar noch ein úbriges. Erzúrnt ein anderer sie, so lâsst sie es mich ent-
gelten, der ich doch schuldlos daran bin (2).
Darin besteht mein grosses Leid, dass ich ihr meine Qual nicht zu
gestehen wage, so gern ich es mõchte, aus Angst sie zu erzúrnen. Schwei-
gend trage ich also meine Pein (3).
Docb bete ich zu Gott, der mein Dulden kennt, mir den Verstand
zu nebmen oder mich zu tõten (4).
97.
(Tr. 204).
Senhor fremosa, venho -vus dizer
f. 24 (= 6i)c II de quanto mal a min faz voss' amor,
que me digades vos, ay mia senlior!
Por Deus, que vus deu tan bon parecer,
5 mia senhor fremosa, ^qne prol vus ten 2355
a vos de quanto mal me por vos ven?
E pois vus eu amei des que vus vi,
e amo mais de quantas cousas son,
dizede-mi-ora jsi Deus vus perdon!
10 pois vus eu outro mal non mereci, 2360
mia senhor fremosa, iqne prol vus ten
a vos de quanto mal me por vos ven?
Fero, senhor, nunca vus eu ousei
de mia coita nulha ren ementar
15 que mi -a min fez o voss' amor levar; 2365
mais pois per vos tan muito de mal ei,
mia senhor fremosa, ç^que prol vus ten
a vos de quanto mal me por vos ven?
I €B 204 (190) — 3 mi — G mi — 9 se d. v. p. — 11 ma --
14 {ren dizer).
II Cantiga de refram: 3 x (4 -}- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: al)ba||C€. — Rimas longas: er(a) ôr(}i) na
1* estancia; t(a) ow('>) na 2"; eii^) ar(i>) na S"; én no refram.
Colocci apenas reparou no vocábulo venho , memorando que não se diz
vengo (como em castelhano), e que venho vus equivale a vengovi.
III Schõne Herrin, nach ali dem Leid, welches die Liebe zu Euch
mir zuíugt, mõchte ich Euch befrageu. Bei Gott, der Euch ein so holdes
I Angesicht gegeben hat, sagt mir, ach meine Herrin, || was niitzt Euch. ali
das Leid, das ich um Euretwillen trage? (1)
Da ich Euch geliebt habe, seit ich Euch gesehen, und Euch iiber alie
Dinge liebe, sagt an, so wahr mir Gott verzeihen mõge: da ich doch nichts
gegen Euch verschuldet habe, etc. (2).
Habe ich doch nimmer gewagt, Euch etwas von der Pein zu ver-
raten, welche die Liebe zu Euch mir bereitet! da ich aber trotzdem so
viel Leid trage, sagt, schône Herrin, was niitzt es Euch etc. (3).
98.
(Tr. 205).
Par Deus, senhor, ja eu non ei poder
de non dizer de quanto mal me ven 2370
por vos qae quero melhor d'outra ren,
que me fez Deus, por meu mal, ben querer;
(^ qÍ^ 5 II ca me fazedes ja perder o sen
e o dormir, senhor, e praz-vus én,
e trage-m'en gran coita voss' amor: 2375
Tod' este mal me por vos ven, senhor!
Amor me faz viver en coita tal
10 por vos senhor jsi Deus de mal m'ampar!
qual eu ja nunca poderei mostrar,
mentre viver', pêro non punh' en ai. 2380
E a vos praz de coraçon por én
porque [me] traj' amor tau en desden,
15 e faz mi-aver de mia morte sabor:
Tod' este mal me por vos ven, senhor!
I CB 205 (191) — 2 mi — 4 mi — 10 se — 14 me trai amor,
o que representa me traj' amor. O CA tem, erradamente: forque trae.
— No CÁ ha espaço em branco para mais uma estrophe.
n Cantiga de refram: 2 x (7 + 1)- — Decasyllabos jambicos.
— As estrophes divergem; ha rimas discordantes nas 1"* quadras e concor-
dantes na 2* metade, irregularidade pouco vulgar: {ibbabbc||C e deedbbcfC.
— Rimas longas: erW én^) ôr(cf); a/W ar(e).
Colocci colloca este cantar no grupo selais \ ignoro porquê. — Tornei.
— Além d'isso copiou a formula: trageme.
TTT Bei Gott, Herrin, die Kraft versagt mir, noch lânger ali die Qual
zu verschweigen , welche die Liebe zu Euch, die ich úber alies verehre,
mir bereitet: durch Euch sind mir Verstand und Schlaf abhanden gekommen.
Und Ihr f rohlockt darúber ! Die Liebe zu Euch bringt mich in grosse Not. ||
Um Euch, Herrin, widerfáhrt mir ali dies Leid! (1)
Obwohl ich nichts anderes begehre, kann ich mein Lebelang nicht
aussprechen, wie grosse Qual die Liebe mir bereitet. Von Herzen aber
gefallt es Euch, dass sie mich dermassen missachtet und mich zwing-t, den
Tod zu ersehnen. || Um Euch etc. (2).
99.
(Tr. 206).
Mais de mil vezes coid'eu eno dia, 2385
quando non posso mia senhor veer,
ca lhe direi, se a vir', todavia
<• ^-JT' l^^ a mui ffran 11 coita que me faz soffrer.
f. 25 (= b<i)a CM j.
5 E poi'-la vejo, vedes que mi-aven:
non lhe digo de quanto coido ren 2390
ant' o seu mui fremoso parecer
que me faz quanto coid(o) escaecer!
Ca poi'-la vejo, non lhe digo nada
10 de quanto coid' ante que lhe direi,
u a non veg'; e, par Deus, mui coitada- 2395
mente vivo! e, por Deus, ç^que farei?
Ca poi'-la vejo, coido sempr' enton
no seu fremoso parecer, e non
15 me nembra nada; ca todo me fal
quanto lhe coid' a dizer, e dig' ai! 2400
I Cli 206 (192) — 1 cuid' — 2 quand' eu — 3 Ihi — 6 Ihi —
cuido — 7 0 copista do Olí saltou da palavra mui do 7° verso a fax do
seguinte, omittindo portanto fremoso parecer que me — 8 cioid' escaecer
— 9 Ihi — 10 cuid' — Ihi — 12 mentre {ment') — 13 cuido — 16 Ihi
— cuid' e digu ai — No €Á ha espaço em branco para mais vana estrophe.
II Cantiga de meestria: 2x8. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas singulares, com alguma divergência entre o eschema das duas
que nos restam: ababccbb na 1*; e ababccdd na 2^ — Rimas breves
e longas: m(a) êrm énif) na 1"; adai^) ei^) oni*^) ai (A) na 2^ — Irre-
gulaiidade pouco vulgar.
m Melir ais tausendmal am Tage , wenn ich meine Herrin nicht sehen
kaim, ersinne ich, wie ich ihr vortragen mõchte, sahe ich sie, das grosse
Loid, das mir von ihr widerfâhrt. Sehe ich sie aber, so steht es also mit
niir: rein gar nichts von dem, was ich ersonnen, spreche ich aus! Bei ihrem
holden Anblick: vergesse ich alies Ersonnene (1).
Schaue ich sie, so sage ich nicht ein Wort von aliem, was ich aus-
gedacht, ais ich ihr nicht gegeniiberstand. Bei Gott, es ist eine harte Pein!
Was thu ich da? An ihre Schõnheit allein denke ich in ihrer Gegenwart
und rede ganz andores, ais ich zu sprechen beabsichtigte.
IV O leitor encontrará em Diez (p. 93) uma bella traducção em verso.
A p. 55 dá uma nota sobre a rima quebrada coitada mente (ou mentre,
segundo a leitura de Varnhagen).
100.
(Tr. 207).
Se eu a Deus algun mal mereci,
gran vingança soub' el de min prender,
ca me fez mui bõa dona veer
f.2õ{=G2)h e mui fremos', || e ar fez -me des i
5 que lhe quis sempre d'outra ren melhor; 2405
e pois mi-aquesto fez Nostro Senhor,
ar fez ela morrer, e leixou mi
Yiver no mund'! E mal- dia naci
por eu assi eno mundo viver,
10 u Deus sobre min á tan gran poder 2410
que m' eno mundo faz viver assi
sen ela! Ca ben sõo sabedor
d'aver gran coita, mentre vivo for',
pois non vir' ela que por meu mal vi!
15 . E por meu mal, amigos, non morri 2415
u eu primeir' oí d'ela dizer
que morrera; ca poderá perder
vedes qual coita per morrer logu' i:
a coita de quantas Deus fez mayor,
20 en que eu vivo polo seu amor, 2420
pêro que nunca ben d'ela prendi.
I CB 207 (193) — 2 mi — i fax — b Ihi — No CA ha espaço
em branco para mais uma estrophe.
II Cantiga de maestria: 3x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equioonsoantes: abbacca. — Eimas longas: *(a^ eríb) ór(c).
Sei dissi, segundo Colocci.
IH Habe ich den Himmel erzúrnt, so hat er mich weidlich gestraft:
eine vortreffliche und Uebreizende Frau hat er mir gezeigt und bewirkt,
dass ich sie liber alies liebe, und nun hat er sie sterben lassen, mich aber
lâsst er (1)
Auf Erden weiter leben. Zum Unglúck ward ich geboren, da ich in
einer Welt leben muss, wo Gott die Macht hat, mich ohne sie leben zu
lassen; denn eitel Qual muss ich nun leiden, da ich nicht lânger schauen
kann, die ich zu meinem Leide sah (2).
Ein Unglúck war es, Freunde, dass ich nicht starb, sobald ich von
ihrem Tode vernahm; denn dadurch wâre ich erlõst gewesen voa der
grõssten aller Qualen, welche Gott sendet und in der ich lebe, obschon jene
mir nimmer Gunst geschenkt hat (3).
101.
(Tr. 208).
;Ay mia senhor e meu lum' e meu ben,
per bõa fé, verdade vus direi!
E senhor, nunca vus eu mentirei,
f.25i=c2)c ca VUS quero mui || melhor d'outra ren! 2425
5 Non me dê Deus de vos ben, nen de si,
se nunca tan fremosa dona vi
come vos, e confonda-me por 6n!
E mia senhor e meu lura' e meu ben,
pêro que m'eu muitas terras andei, 24.30
nunca i tan fremosa don(a) achei
come vos, por que me muito mal ven;
e fez-vus Deus nacer por mal do mi,
senhor fremosa, ca per vos perdi
Deus e amigos e esforç' e sen. 2435
15 Ca nunca eno mundo pud' achar,
des quando me vus Deus fez[o] veer,
dona que me fezess' escaecer
vos, a que Deus no mundo non fez par,
ca vus fez de todo ben sabedor; 2440
20 e se non. Deus non me dê voss' amor,
nen vosso ben que me faz desejar.
I CB 208 (194) — 1 lume — 5 mi — cofonda mi — 11 per mi —
15 eu no m. — 16 mi. Ambos os códices andam falhos do uma syllaba.
— 17. 20 e 21 mi — 22 que non quero i achar — 23 se vo-lo eu vin
d. — 24 euid' aver — 31 guisa.
n Cantiga de meestria: 4x7 + 3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas pareadas: abbacca. — Rimas longas: m(a) ei^) ii*^) no
grupo P; ar(a) er(*») ôr(c) no IP. — A fiinda, que teve outr' ora musica
14
— 210 —
E mal m'ach'eu (que non querri' achar)
de toda ren, se vo-T-eu vin dizer
por ben que nunca de vos coid' aver, 2445
25 nen ar digo por vus prazentear,
mais porque dig' a verdade, senhor,
ca vus vejo parecer mui melhor
das outras donas e melhor falar.
E tod' aquesto por mal de min 6, 2450
30 ca morrerei cedo, per bõa fé,
por vos, ca me veg' én de guis' andar. |[
própria, tem as rimas é é ar, i. é uma nova, e outra que responde á
estrophe final (diía2). Qs versos iniciaes do primeiro par toem rima idêntica:
meu lum' e meu bem; bem assim como as do 2" (achar).
Ad 2 e congedo, segundo Colocai.
in Ach Herrín, meine Sonne und mein hõchstes Gut, ich will Euch,
traun, die Wahrheit bekennen und Euch. nimmer verhehlen, dass ich Euch
úber alies liebe: wenn Ihr nicht die Schõnste seid, die ich je gesehen, so
strafe mich Gott und sei mir nimmer gnâdig (1).
Ja Herrin, meine Sonne und mein hõchstes Gut, obwohl ich viele
Lande durchwandert habe, sah ich niemals eine so schõne Frau, wie Ihr
seid, die Ihr mir soviel Schmerz bereitet. Zu meinem Leide schuf Euch
der Himmel, denn um Euretwillen verlor ich Gott, Freundo, Kraft und
Besinnung (2).
Denn auf der ganzen "Welt fand ich keine, um die ich Euer ver-
gessen hâtte , da Ihr ohne Gleichen seid. So Ihr nicht aller Giite Inbegriff
seid, mõge mir der Herr Eure Liebe und Eure Gunst, nach der ich mich
sehne, versagen (3).
Ubel aber ergehe es mir (dem es nicht so ergehen sollte) in allen
Dingen, so ich davon rede, weil ich Euch etwa dadurch erweichen mõchte,
oder aus Schmeichelei. Wahrheit rede ich, weil ich sehe, dass Ihr in Wahr-
heit holder ausseht und holder sprecht ais alie iibrigen (4).
Das alies aber gereicht zu meinem Schaden : denn in kurzem werde ich
sterben; und schon jetzt sehe ich danach aus (I).
IV A nota marginal fiinda, da mão e lettra do copista, accompanha,
como em o No. 95, o remate que teve outr' ora musica nova.
f. 25 (:
102.
(Tr. 209).
y eu coitad(o)! e qiiand' acharei quen
me dê conselho como possa ir
a iin logar ii eu querria ir? 2455
E non posso! nen ar poss' achar quen
me dê conselho como possa ir
veê-la dona que por meu mal vi
mais fremosa de quantas donas vi,
E por que moiro, querendo -lhe ben; 2460
ca tan fremosa dona nunca fez
10 Nostro Senhor de quantas donas fez,
nen tan comprida de tod' outro ben!
Por esta moiro, que Deus atai fez,
e non lh'o disse, se me valha Deus! 2465
Ca non ousei, assi me valha Deus!
15 Ca me quis ante mia coita 'ndurar
ca me perder con tan bõa senhor
a que deu tanto ben Nostro Senhor,
e quero m'ante mia coita 'ndurar! 2470
Mais rogarei tanto Nostro Senhor
20 que el me lev' u a possa veer;
ca muit' á ja que non pude veer
I €B 209 (195) e 210 (196) — 2 e õ mi — 3 queria — 8 l/d —
13 dixi — 14 mi — 15 Ca tni quig' ante mia coita endiirar — 18 mi
ante m. coita endurar — 20 leve — ca non ous' ir u a possa veer —
22 nenhun — 27 veerei — 29 no?i mi dê d'ela deus — 33 Se os viren
veeran g. p.
II Cantiga de meestria: 4x7 + 4x2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas p areadas de um feitio muito especial: em lugar de
consoantes ha rimas idênticas; entre as três palavras rimantes da estrophe 1"
(resp. da 3*) apenas uma encontra correspondência na 2"- (resp. á 4"'); e só
nas quattro fiindas, que estão ligadas ao ultimo verso das diíferentes coplas,
é que o eco da rima se faz ouvir: abbabcc : ce. — Rimas longas:
quenW irW vii*^) na 1* estancia, á qual a 1" fiinda responde duas vezes
com (as)si\ ôew(») /ex.C') deusi^) na 2% com a resposta seus\ endurar (i^)
senhoria) veeri*^) na 3% com a resposta praxer; logar i») non^) mali^) na
4*, com a resposta vai.
III Wann vverdo ich Ãrmster denjenigen finden, dermirriit, wie ich
an die Stâtte gelange, wo ich weilen mõchto und doch nicht sein kann?
14*
— 212 —
Niun prazer, ca non fui a logar
u a eu viss', e por aquesto non 2475
vi nunca mais prazer, nen ja mais non
25 mi -ar veerei, se non for' a logar
u veja ela; ca sei eu que non
verei prazer e sempr' averei mal,
se non vir' ela que vi por meu mal! 2480
f 2élL6%a i -^ meus amigos, se non est assi,
30 non me dê Deus d'e]a ben, nen'de si!
E se non, leve Deus u son os seus
estes meus olhos, que vejan os seus!
E se os viren, veran gran prazer, 2485
ca muit' á que non viron gran prazer!
35 Leve -os Deus cedo, que pod' e vai,
u veeran ela que tan muito vai!
Ich finde ihn nicht, der mich lehrte, wie ich dazu gelangen kann, die Danie
zu sehen, jene schiinste aller Frauen, die ich zu meinem Leide erblickte (1)
Und um derentwillen ich vor Liebe sterbe, da keine liebreizendere
Tind keine zu aliem Guten willigere lebt. Um ihretwillen sterbe ich; doch
sage ich es nicht, so wahr mir Gott helfe, weil ich es nicht wage, so wahr
mir Gott helfe (2).
Lieber will ich meine Qual ertragen, ais bei einer so guten Herrin,
die der Herr so herrlich ausgestattet hat, in Ungnade fallen. Zu Gott dem
Herrn wili ich beten, dass er mich dahin fuhrt, wo ich sie schauen kann,
da ich solange nicht geschaut habe (3)
Irgend welche Lust, weil ich nicht an dem Platze weilte, wo ich jene
hatte sehen kõnnen. Deshalb sah ich nichts Liebliches , und werde es auch
nicht sehen, falis ich nicht an den Platz gehe, wo ich sie erblicken
kann, die ich zu meinem Leide erblickt habe (4).
Ist es nicht also, Freunde, so strafe mich der Herr (I).
Anderenfalls aber fiihre er meine Augen dahin, wo sie sich in den
ihren spiegeLn kõnnen (II).
Dann werden sie Holdes schauen , das sie solange nicht geschaut (III).
Der Allmâchtige mõge sie bald dorthin fúhren, wo sie die Vielmach-
tige sehen werden (IV).
IV As quattro fiindas tiveram outr' ora som próprio. Á margem
do CÁ ha quattro chamadas relativas a esta particularidade. — Colocci (ou
o seu amanuense) juntou as fiindas em uma estancia de oito versos, nu-
merando-a, e aanotando-a depois, como so fosse cantiga independente de una
stanxa. — Cfr. Diez p. 71.
103.
(Tr. 210).
'.Que muit' á ja que a terra non vi
ju est a mui fremosa mia senhor, 2490
de que m'eu trist' e chorando parti
f. 26 (== G3)b e muit' II anvídos e mui sen sabor,
õ porque me disse que me partiss' én
a mia senhor e meu lum' e meu ben,
mais fremosa das donas que eu vi! 2495
E meus amigos, por meu mal a vi
das outras donas parecer melhor,
e fez mi -a Deus veer por mal de mi,
meus amigos; ca, de pran, na mayor
coita do mundo viv' oge por cn, 2500
como querer-lhe melhor d'outra ren,
e non a vej', amigos, u a vi.
10
I €B 211 (197) — 5 mi — partisse — 6 0 CA traz erradamente ay
mia senhor — 11 — 12 a mayor coita do mundo vi oje porên — 13 Ihi —
14 Ambos os códices tèem vef. — Parece -me todavia que ver seria melhor —
15 primeiro — 16 valera — 18 se deus mi perdon — 20 m,i.
Ainda aqui, como em tantas outras occasiões, ha espaço em branco
para mais uma estrophe.
n Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabosjam bicos. —
As primeiras duas estrophes formam par; a 3* está desirmanada. Cfr. os
Nos. 1. 31. 36. 84. 93. — Todas as três são redondas, por fecharem com
a mesma rima, pela qual principiaram: ababcca. — Rimas longas: iW
orC») éw(c) nas duas pareadas; cr (a) ôn(b) e*(«) na última copla.
Colocci empregou esta vez as palavras due simile et una no para
caracterizar o género..
III "Wie lange schon habe ich den Ort nicht betreten, wo meine holdo
Herriu weilt, von der ich mich triibe und weinend, gegen meinen Willen,
und ohno Lust trennte, woil sie, meine Sonne und meiu hôchstes Gut, es
mir anbefahl (1).
— 214 —
15 Mais u mi -a Deus prime[^]t*o fez veer
mais me valvera de morrer entoii,
pois que mi- a Deus tan gran ben fez querer 2505
que ben mil vezes — jsi Deus me perdon! —
esmoresco no dia, que non sei
20 que me faço, nen que digo: tant' ei,
amigos, gran coita pola veer!
Merkt, Freunde, dass ich sie zu meinem Leide schõner sah ais alie
úbrjgen Frauen; zu meinem Leide zeigte Gott sie mir; iii hõchster Not lebe
icli seither, denn hõchste Not ist es, sie íiber alies lieb zu haben und sie
doc^i nicht zu sehen (2).
Besser wâre es gewesen, ich wàre gestorben, ais ich sie erblickte.
Denu so furchtbar ist meiae Qual, dass mir an die tausondraal tâglich die
Besjnnung schwindet, so wahr mir Gott helfe! (3)
IV A palavra ^^outra'-\ lançada á margem do CA, servia de marco
diviporio entre a musica dos oito versos finaes da cantiga antecedente, e
a d'esta poesia.
104.
(Tr. 211).
rõâna, dix'eu, Sancha e Maria 2510
en meu cantar con gran coita d'amor,
f. 26 (= G3)c e pêro || non dixe por qual morria
de todas três, nen qual quero melhor,
5 nen qual me faz por si o sen perder,
nen qual me faz ora por si morrer, 2515
de Joana, de Sancha, de Maria.
Tant' ouve medo que lhe pesaria
que non dixe qual era mia senhor
10 de todas três, nen a por que morria,
nen a que eu vi parecer melhor 2520
:de quantas donas vi, e mais valer
en todo ben! Non -a quige dizer:
tant' ouve medo que lhe pesaria!
15 E pêro mais tolher non me podia
do que me tolhe, pêro m'ei pavor! 2525
Tolhe -mi -o corpo que ja nunca dia
este, nen noite, que aja sabor
de min, nen d'al que mi-á mais tolher;
20 nen veg' ela que moiro por veer,
que est o mais que me tolher podia. 2530
I €B 212 (198) — 3 dixi — 4 {nen a qual) — 5 falta — 6 mi
— 1 e de Maria — 8 ouvi — Ihi — 9 dixi — 13 nona quigi — 14 ouvi
— Ihi — 17 tolhe m'o corpo — 18 est — 19 que mi-á mais a tolher —
20 non vef ela (que moira p. v.) — 21 queria — 24 coita do mundo ben
des aquel dia — 25 ouvi — 28 confonda — 29 mi — 30 de rogar a
deus e fez mi perder — 31 que anfeu avia.
II Cantiga de meestria: 4x7 + 3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas equiconsoantes e redondas: ababcca. — Rimas breves
e longas: «a(») ôrO>} eríc). A fiinda tem: cca.
— 216 ~
E por aquest' eu viver non querria,
per boa fó, ca vivo na mayor
coita do mundo des aquele dia
25 que a non vi, ca non ouve sabor
de min nen d'al, nen vi nunca prazer. 2535
E pois me veg' en tal coita viver,
[Deus me cofonda, se viver querria!
Ca esta dona me tolheu poder
(J:63)d ^^ ^^ ro ligar Deus, e fezo-me perder
pavor de morte que ante avia. 2540
Quanto ao assumpto, Colocci resumiu -o na formula: tripliei corectus
(sic. correptus?) amore^ com relação á linguagem memorou que todas três
equivale a tutte et tre; e quanto á forma, temos primeiro a nota sei dis. o
cõgedo e depois, ao pé da fiinda: spiccato da lult.
III AVohl habe ich Joana, Sancha und Maria aus Liebesnot in meinem
Liede bei Namen genannt, doch habe ich nicht verraten, um welcho von
den dreien ich sterbe, noch welche ich am heissesten liebe, noch welche
mir die Besinnung raubt, ob Joana, ob Sancha, oder Maria (1).
So sehr fúrchtete ich , sie zu erziirnen , dass ich nicht verraten mochte,
welche von den dreien die Herrin ist, um derentwillen ich sterbe, die
schônste von allen Frauen und die tugendhaf teste. Nein, ich wollte sie
nicht nennen, so sehr fúrchtete ich, sie zu erzúrnen (2).
Furcht hegte ich, obgleich sie mir nicht mehr rauben kann, ais sie
mir geraubt: des Leibes "Wohlbehagen, so dass ich weder bei Tago noch bei
Nacht an mir selbst oder an anderem Gefallen finde. Was mehr kõnnte sie
mir rauben, da sie mir ihren Anblick nicht gewâhrt, der das kõstlichste
wâre, das sie mir rauben kõnnte (3)?
Darum mochte ich, traun, nicht langer leben, weil ich in arger Pein
lebe, seit ich sie nicht mehr sehe; denn von da an babo ich keine Lust
mehr empfunden, weder an mir, noch an anderem. Gott verdamme mich,
so ich in solcher Not noch weiter leben mochte! (4)
Um ihretwillen habe ich sogar das Beten verlernt und die Todesfurcht
eingebiisst, die ich friiher empfand (I).
lY O commentador do CÁ achou esta cantiga muito boa; não sem razão.
— O escrevente pôs á margem a chamada fijda, que costuma accompanhar
aquellas que tinham melodia sua no oiúginal.
10
15
20
105.
(Tr. 212).
Ora vej'eu que fiz mui gran folia
e que perdi ali todo meu sen,
iporquo dixe ca queria gran ben
Joan' ou Sancha, que dix', ou Maria.
Ca por aquesto que eu dix(e) ali,
me soube log' úa dona des i
d'aquestas três, que por ela dizia.
E por quant' eu esto dixe, devia
mort' a prender, per bõa fó, por én
porque dixe ca queria gran ben
Joan' ou Sancha, que dix', ou Maria.
Ca por aquesto que eu fui dizer
mi-ouv' o gran ben que lhe quer(o) a saber
esta dona que ante non sabia.
Ca non soubera que lhe ben queria
esta dona, se non por meu mal- sen,
porque dixe que queria gran ben
Joan' ou Sancha, que dix', ou Maria:
e des que soub' esta dona por mi
ca lhe queria ben, sempre des i
me quis gran mal, mayor non poderia.
2545
2550
2555
2560
I CB 213 (199) — 2 falta — 3 dixi — 4. 11. 18 e 25 Joana —
4. 8. 10. 17 e 24 dixi — 5 dix'ali — 6 mi-o soube — 13 m'ouve o g.
b. q. lh'eu quer'a s. — 15. 20 e 22 Ihi.
II Cantiga do meestria: 4x7.— Decasyllabos jambicos. —
Coplas equicousoantes: âbbticca, com um verso idêntico no meio de
todas as estrophes. — Rimas breves e longas: *»(«) en^) «ic).
— 218 —
f %^(L%'é)a i ^^^ ^^^ ^^^^ ^^^ ^^® ^^^ ^^^^ todavia,
des que a vi, que me soube por én
porque dixe ca queria gran ben
25 Joan' ou Sancha, que dix', ou Maria. 2565
E des que ouv' esta dona poder
do mui gran ben que ]h'eu quero saber,
nunca mi -ar quis veer des aquel dia.
Colocci annotou: simile (i. é quanto á construcção métrica) et simil
materia\ sêxa tornei.
III Nunmehr erkenne ich, dass ich eine arge Thorheit beging und
alies Verstandes bar war, ais ich aussprach, ich liebte Joana, Sancha oder
Maria. Denn aus dem, was ich gesagt, hat eine der drei Frauen entnom-
men, dass ich sie meinte (1).
Um jenor meiner "Worte willen, weil ich gesagt, ich liebte Joana,
Sancha oder Maria, verdiene ich, traun, den Tod. Denn dadurch erfuhr
sie, was sie friiher nicht gewusst, nâmlich dass ich sie herzlich liebe (2).
Ohne meine Narrheit, wenn ich nicht verraten hatte, ich liebte Joana,
Sancha oder Maria, so hâtte jene nicht erfahren, dass ich ihr gut bin.
Nun sie aber darum weiss, zíirnt sie iiber alie Massen (3)
AVeil ich ihr so zugethan bin immerdar, seit ich sie kenne, wovon
sie erfahren dadurch, dass ich bekannte, ich liebte Joana, Sancha oder
Maria. Seit sie dia Mõglichkeit hatte, darum zu wissen, dass ich sie liebte,
hat sie mich nimmer wieder sehen woUen (4).
IV E continuação da Cantiga anterior.
106.
(Tr. 213).
Que muitos que mi andan preguntando
qual est a dona que quero gran b*en! 2570
(iSe ó Joana? se Sancha? se quen?
se Maria? mais eu tan coitad' ando,
5 cuidand(o) en iia d'estas três que vi
polo meu mal, que sol non lhes tom' i
nen lhes falo, se non de quand'en quando. 2575
E vou-me d'ontr' as gentes alongando
por tal que me non pregunten por én,
10 per bõa fé, ca non por outra ren;
e van-m' elas a meu pesar chamando
e preguntando -m', a pesar de mi, 2580
qual est a dona que me faz assi
por si andar en gran coita 'n que ando.
E faço -me d'elas maravilhado,
^pois m'i non an conselho de põer
por quê morren tan muito por saber 2585
a dona por que eu ando coitado?
II Non lhe'- la digo por esta razon:
ca por dizer-la ;si Deus me perdon!
non me porran conselho, mal-pecado!
I CB 214 (200) e 215 (200"^) — 4 O CA tem coitand' ando, por
lapso de penna — 6 e 7 Ihis — 8 d'outras — Também no CA o escrevente
metteu primeiro m, emendando -o em seguida para n — 12 me a pesar de
min — 15 As estroplies 3 e 4 estão invertidas no CB — e faço m'eu
d' eles ineravilhado — 16 2>o^s me non — 20 dixer-lh'a, se d. me p. —
25 por — 26 Ambos os códices têem castigar ssen, lição que não compre-
hendo. Talvez: Castiyassen pêro s. c. — 29 As fiindas apparecem repe-
tidas no CB; ambas as vezes em forma de estrophe de seis versos: a 1*^
vez como fazendo parte da cantiga 200; a segunda como se fosse um
cantar independente. — 29** Os que me van mui g. p. d. — 30'^ lliis —
31* e '' mi — 33* deus lo — 34" d'outren — 34^ perguntado.
15
'. 27 (= 64)h
20
— 220 —
Porón tod' ome devi(a) acordado, 2590
que sen ouvesse, d'aquest' a seer,
de nunca ir tal pregunta fazer;
25 ca per pouqu' én seria castigado.
Castigado pelo seu coraçon,
qual pêra si non quisesse, que non 2595
dissess(e) a outre nunca per seu grado.
E elas van me gran pesar dizer,
30 no que lhes nunca prol non á d'aver,
por que destorvan min de meu coidado;
Mai'-lo que vai tal pregunta fazer, 2600
iDeu'-lo leixe mollier gran ben querer
e que ar seja d'outre preguntado!
II Cantiga de meestria: 4x7 + 2x3. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas pareadas: abbacca. — Rimas breves o longas:
andoi^) é?iW *(c) no grupo P; adoi») êri^) oni*^) no grupo 11°. Ambas as
fiindas estão ligadas ao ultimo grupo pelas rimas ado o êr: bba.
Colocci repete : simel matéria e símile^ pensando no assumpto e na forma.
III Gar viele fragen mich, wer die Dame ist, die ich liebe? ob Joana,
Sancha odor Maria? So sehr bin ich jedoch in Bekummernis versunken,
einer jener drei gedenkend, dass ich garnichts darauf erwidere oder hõchst
selten zu anderen rede (1).
Von Menschen halte ich mich fern, traun, einzig und allein, damit
sie mein Geheimnis nicht auskundschaften ; doch vorfolgen sie mich, zu
meinem Leide, mit ihrem Gefrage nach der Geliebten, die mich in solche
Pein versetzt (2).
Ich aber thue, ais verstande ich nicht, warum sie so lebhaft wiin-
schen, die Dame zu kennen, um die ich so bekiimmert bin , da keiner von
hnen mir Eat schaífen kann. Zu schweigen wiihle ich, da, leider Gottes,
niemand mir raten kann, nenne ich sie ihm (3).
Jeder Verstândige aber soUfce es sich wohl úberlegen , ohe er derartige
Tragen thut; dann wiirde sein Gewissen ihn leichtlich davon abbringen, ihm
zuraunend, er solle anderen niemals freiwillig anthun, was or fíir sich selbst
nicht mochte (4).
Die Menschen ârgern mich mit ihren Eeden, die ihnen nichts niitzen.
Mich aber stõren sie in meinem Schmerze (I).
Jedem Frager aber lege Gott, ais Strafe, Liebe ins Herz und schicke
ihm dann Fragende auf don Hals (11).
IV Ha novamente a chamada fiida para cada uma das tornadas, visto
que ellas tinham novo som.
107.
(Tr. 214).
Ora veg' eu que xe pode fazer
Nostro Senhor quanto xe fazer quer,
pois me tan bõa dona fez morrer
f.27 i=Gi)c II e mi -ora fez veer outra molher,
5 per bõa fó, que amo mais ca mi!
E nunca me Deus valha, poi'-la vi,
se me non fez tod' ai escaecer!
Tanto a vi fremoso parecer
e fremoso falar que sol mester
10 non m'ouvera per ren de a veer;
e se vus eu verdade non disser',
non me dê Deus d'ela ben nen de si,
ca nunca tan fremosa dona vi
de quantas donas pude conhecer.
15 E por a tal coido sempr' a viver
en grave coita, mentr'eu vivo for';
ca me fez ela mui gran coit' aver,
de que jamais non. será sabedor
nunca per min-, ca eu non lh'a direi,
20 jmal-pecado! nen amigo non ei
que lh'a nunca por min queira dizer.
2605
2610
2615
2620
I
I €B 216 (201) — 2 £c* — 5 min — 1 mi — 12 mi — 14 pudi
— 15 ÍJ por tal cuido sempre [a] viver — 11 me fax ela mui gran
coita aver — 19 mi — Ih' o — 21 Ih' o — 29 dissess' algticn — 30 cuido.
II Cantiga de meestria: 4x7 + 3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas pareadas, com uma rima em commum a todas as estrophes
e á fiinda: ababcca : dda. — Rimas breves: crW erO*) i(c) no grupo P;
er(») ôr(^) e«(c) no IP; ew(<í) êr no remate.
Ad 2. — congedo^ observa Colocci.
— 222 —
Ca me non poss(o) oj' amigo saber
(nen mi- o quis nunca dar Nostro Senhor) 2625
tal que por min lhe fezess' entender
25 com' oge moiro polo seu amor;
e pois que eu tal amigo non ei,
morrer poss'eu, mais nunca lh'o direi,
pêro me vejo por ela morrer. 2630
Pêro se lh'o por min disse[ss'] alguen,
30 ben coido d'ela que non desse ren
nen por mia morte, nen por eu viver.
III Jetzt weiss ich es, dass Gott der Herr vermag, was er will: die
Geliebte hat er mir getõtet und mir dann Neigung zu einer anderen ein-
geflõsst, die ich mehr ais mich selbst liebe und iiber die ich alies úbrige
vergesse, so wahr mir der Himmel helfe (1).
Sie blickt so hold und spricht so schõn, dass man sie garnicht zu
sehen braucht, um sie zu lieben: ich schwõre es, dass ich von keiner herr-
licheren weiss (2).
Um sie werde ich mein Lebelang in Not und Bekummernis verbleiben.
Doch wird sie es durch mich nie erfahren, und leider habe ich keinen
Freund, der in meinem Namen zu ihr spriiche (3).
Keinen Freund weiss ich mir, und keinen hat mir Gott der Herr
geben woUen, durch den ich ihr zu wissen geben kõnnte, wie ich aus Liebe
zu ihr ersterbe. Und da ich ihn nicht besitze, so werde ich denn wohl
sterben, ohne dass sie von meinem Leiden hõre (4).
Offenbarte es ihr aber auch jemand, es wiirde ihr wohl gleiohgiltig
sein, ob ich lebe oder sterbe (I).
IV A fiinda teve outr' ora o seu som próprio. A nota respectiva
marginal falta, comtudo.
108.
(Tr. 215).
f. 27 (= 64)d II Non mo poss' eu, mia senhor, defender
que me non mate ced' o vosso amor, 2635
se m'eu de vos partir', ay mia senhor,
pois mi -aqui ven ante vos cometer: ^'
5 Ca pois mi -Amor ante vos quer matar,
matar-xe-mi-á, se me sen vos achar'.
E mia senhor, ai vus quero dizer 2640
de que sejades ende sabedor:
non provarei eu, mentr'eu vivo for',
10 de lhe fogir, ca non ei 6n poder:
Ca pois mi-Amor ante vos quer matar,
matar-xe-mi-á, se me sen vos achar'. 2645
Pois mi -ante vos en tan gran coita ten,
e me tolheu, mia senhor, o dormir,
15 non quer' eu ja provar de me partir
d'u fordes vos, ca faria mal -sen:
Ca pois mi-Amor ante vos quer matar, 2650
matar-xe-mi-á, se me sen vos achar'.
I CB 217 (202) — 2 cedo v. a. — 4 m'aqui — 6 matar -xe-m'á —
9 mentre vivo for — 10 Ihi — {encV o poder) — 14 mi.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2). — Decasyllabos jambicos.
— As primeiras duas coplas formam par; a S*" está desirmanada : al)ba||CC.
— Rimas breves: ería) ôríh) no grupo; é«(a) irO») na ultima copla;
or(C) no refram.
Colocci diz tornei.., e regista o vocábulo ca = che.
III Dagegen, dass die Liebe zu Euch mich. binnen kurzem tõte, kann
ich mich nicht wehren, falis ich von Euch, Goliebte, scheiden muss. Da
Amor mich in Eurer Gegenwart anzugreifen wagt || und mich in Eurer
Gegenwart zu tõten unternimmt, wird er mich sicherlich tõten, sobald ich
fern von Euch weile (1).
Und weiter will ich Euch, Herrin, berichten, damit Ihr darum wisset:
mein Lebtag werde ich es nicht versuchen, ihm zu entfliehen; dazu fehlt
es mir an Macht, 1| denn da Amor mich in Eurer Gegenwart etc. (2).
Da er mich in Eurer Gegenwart plagt, und mir den Schlaf geraubt
hat, will ich es lieber nicht versuchen, von Euch zu scheiden; eine Thor-
heit wâre es; || denn da Amor etc. (3).
109.
(Tr. 216).
Quantos og'eu con amor sandeus sei,
dizen jsi Deus me leixe ben aver!
que a dona lhes fez o sen perder
r ÍL r ^^r,^ melhor de quantas 11 oge no mund' á. 2655
f. 28 (= 6o)a , ^ MO
5 Se verdad' ó, sei eu a dona ja:
Ca tal dona jsi Deus a mi perdon!
non á no mundo, se mia senhor non!
Ainda vus outra cousa direi:
a todos estes eu ouço dizer 2660
10 que a melho'-los fez ensandecer
dona do mundo; mais se verdad' é,
logu'eu a dona sei, per boa fé:
Ca tal dona ;si Deus a mi perdon!
non á no mundo, se mia senhor non! 2665
15 Se verdad' é que eles, por atai
dona qual dizen, perderon-no sen,
pola melhor do mund(o) e son por 6n
sandeus e non an d'outra ren sabor,
non son sandeus se non por mia senhor: 2670
20 Ca tal dona jsi Deus a mi perdon!
non á no mundo, se mia senhor non!
I CB 218 (203) — 2. 13 e 20 se d. — ^ Ihis — % se d. — 10
melhor lhes f. e. — 19 nen son sandeus.
n Cantiga de refram: 3 x (5 + 2). — Decasyllabos jambicos.
— As primeiras duas estrophes representam uma espécie nova de coplas
pareadas; a 3* está desirmanada. Na parelha ha duas rimas em commum,
e outra peculiar a cada estrophe. Em todas as três a 1* é uma palavra
perduda, a qual na desirmanada equivale a um verdadeiro verso solto:
abbcc||DD. — Rimas longas: e«(al) êrW á(ci); e*(a2) èV(b2) é(c2);
a/(a3) éw(»»3) 3r(c3); oniC).
Tornei, conforme Colocci.
m Alie mir Bekannten, die vor Liebe nârrisch geworden sind, be-
teuern, so wahr mir Gott gnâdig sei, die Dame, welche ihnen den Verstand
geraubt hat, sei die herrlichste auf Erden. Ist das aber wahr, so kenne
ich ihre Herzensdame. || Denn die Herrlichste auf Erden ist, so wahr mir
Gott helfe, einzig und allein meine Herrin! (1. 2 e 3).
110.
(Tr. 217).
Mentre non soube por min mia senhor,
amigos, ca lhe queria gran ben,
de a veer non lhe pesava én; 2675
nen lhe pesava dizer-lhe »senhor«;
õ mais alguen foi que lhe disse por mi
f.28(=G5)h ca lhe queria gran ben, || e des i
me quis gran mal, e non mi -ar quis veer.
jConfonda Deu'- lo que lh'o foi dizer! 2680
De me matar fezera mui melhor
10 quen lhe disse ca lh'eu queria ben;
e de meu mal non lhe pesava én;
e fezera de me matar melhor;
ca, meus amigos, des que a non vi, 2685
desejo morte, que sempre temi,
15 e ei tan gran coita pola veer
qual non poss(o), amigos, nen sei dizer.
I CB 219 (204) — No verso 5 substitui min por mi^ e no 21 a
graphia veg' u por vef u. — 1 mi — 2 Ih' eu — 3 Ihi pesaria én — 4.
5 e 6 ZÃ* — 5 mi — 7 mfar — 8 cofonda deus a quen lho f. d. — 10
quen lho disso (?) — 11 e do meu mal non se doía én — 16 poss'
amigos — 17 {E esta) — 18 morte é — 19 mui ben — 22 ous' ir
veé-la^ lição que me parece preferível. Cfr. verso 29. — se deus mi perdon
— 2.Õ — 26 Pêro mi -as casas vef e o logar E vef as terras — 30
muito mia morte (ou: mia morfe) mui de coraçon.
n Cantiga de meestria: 4x8. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas pareadas: abbaccdd, com a peculiaridade que o verso 4 repete
a palavra rimante da l^ — Rimas longas: ôr(a) mC>) *(c) êrW no
grupo 1°; e ar(^) eC») «?«(«) «VW no IP.
Ad 2, segundo Colocci, que lançou á margem o vocábulo mentre.
in Solange, o Freunde, meine Herrin durch mich nicht erfahren
hattc, dass ich sie licbe, nahm sie koinon Anstoss daran, dass ich sie sah,
15
— 226 —
A esta coita nunca eu vi par,
ca esta coita peor ca mort' é; 2690
e por én sei eu ben, per bõa fé,
20 que non fez Deus a esta coita par;
ca pêro vej' u é mia senhor, non
ousei veê'-la jsi Deus me perdon!
e non poss'end' o coraçon partir, 2695
nen os olhos, mais non ous' alá ir.
25 E quand' a terra veg' e o logar
e vej' as casas u mia senhor é,
vedes que faç' enton, per bõa fé:
pêro mi -as casas veg' e o logar, 2700
non ous' ir i, e peç' a Deus enton
30 mia morte muit' e mui de coraçon!
e choro muit'! e ei m'end a partir!
e non vou i, nen sei pêra u ir!
noch zurnte sie dariiber, dass ich. sie „Herrin" nannte. Nun aber hat
jemand statt meiner verraten, wie ich sie Hebe, und sie will micb nicht
mehr sehen. Verdammt sei der Verrãter (1)!
Viel besser wâre es gewesea, getõtet hátte mich, wer iiir gesagt hat,
ich liebte sie. An meinem Schmerze war ihm wenig gelegen. Wahrlich,
er hâtte besser daran gethan, mich zu tõten; denn, Freunde, seit ich jene
nicht sehe, ersehne ich den Tod, vor dem niir friiher graute; sehe ich sie
aber, so folgt daraus unsagbares Leid fiir mich (2).
Niemals sah ich ein âhnliches Leid , denn es ist schlimmer ais der Tod ;
darum weiss ich es, traun, dass Gott nie ein gleiches geschaffen hat. Denn
ist mir auch bekannt, wo meine Herrin weilt, so wage ich doch nicht,
dorthin zu gehen, kann aber, so wahr Gott mir verzeihen mõge, Herz und
Augen nicht von der Stàtte fortwenden, die ich mich nicht zu betreten er-
kiihne (3).
Schaue ich den Ort, den Platz und das Haus, in dem sie sich befindet,
seht, was ich dann beginne! Traun, sehe ich das Haus und den Platz, so
wage ich nicht, meine Schritte dorthin zu lenken. Vielmehr ílehe ich dann
zu Gott so recht von Herzen um meinen Tod, weine und wende mich von
dannen, ohne zu wissen wohin (4).
X
CANTIGAS
111—113
DE
N NUNES, CAMANES.
15*
111.
(Tr. 259).
f 2p(=%7)a ^^ ^^^1 senlior, querria eu saber, 2705
(pois desejades mia mort' a veer,
e eu non rnoir^ e querria morrer)
que me digades: ^que farei eu i?
Con mia morte me seria grau ben,
porque sei ca vus prazeria én; 2710
e pois non moiro, venh' a vos por én
que me digades: (^que farei eu i?
Por mia morte, que vus vi desejar,
10 rogu'eu a Deus sempr', e non mi -a quer dar;
e venho vus, mia senhor, preguntar 2715
que me digades: (jque farei eu i?
Por mia morte roguei Deus e Amor,
e non mi -a dan, por me fazer peor
15 estar convosqu', e venh'a vos, senhor,
que me digades: (ique farei eu i? 2720
I CB 224 (209) — 3 queria — 4. 8. 12. e 16 mi — 5 mi — 11 e
venh' a vos — 14 deu — mi.
n Cantiga de refram: 4 x (3 -)- 1). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: aaa{{B. — Rimas longas: êrW na 1*^ copla;
mW na 2^"; arW na 3*^; ôr(a) na 4*; * no refram.
A nota de Colocci: un verso ttercalar., não é bem adequada á métrica.
ni Von Euch. mõclite ich. etwas erfahren, Herrin. Da Ihr meinen Tod
'begehrt und ich zu sterben wiinsclie und doch nicht sterbe, || sagt an, was
^thu ich da? (1)
Mir wâre mein Tod lieb und Euch kâme er erwunscht. Und den-
|och sterbe ich nicht: was thu ich da? (2)
Ihr ruft ihn herbei und ich bete zu Gott darum, doch will er ihn mir
icht geben etc. (3).
Gott imd Frau Minne habe ich angerufen; sie aber hõren nicht, da
ie raich ganz mit Euch verfeinden woUen. Darum komme ich und fraga
ich etc. (4).
112.
(Tr. 260).
f.29{=i27)h Non me queredes, mia senhor,
fazer ben, enquant' eu viver';
e pois eu por vos morto for',
non mi -o poderedes fazer:
5 Ca non vi eu quen fezosse 2725
nunca ben, se non podesse!
Podedes-vus nembrar ben leu
de min que soífro muito mal
por vos; e digo vo-l' ant' eu
10 que, pois, me non faredes ai: 2730
Ca non vi eu quen fezesse
nunca ben, se non podesse!
Podedes-vus nembrar de min
depois mia morte, sen al-ren;
15 e, se eu faça bõa íin, 2735
non me faredes outro ben:
Ca non vi eu quen fezesse
nunca ben, se non podesse!
I CIÍ 225 (210) — 1 w« — 6 Iheu — 1 vos — 14 Tanto podemos
ler morte como morf e — 15 assi eu f. b. f. — 16 ini — 19 vo-lo-ei.
n Cantiga de refram: 4 x (4 + 2). — Ootonarios jambicos
no corpo da cantiga, e Septenarios trochaicos no refram. — Coplas sin-
gulares: abablICC. — Rimas longas e breves: ôr(a) eirí»») na 1" copla;
eM(a) aZC>) na 2^; w(a) &n^) na 3"; e*(a> owi'>)na4''; e esse(C) no refram.
Colocci annota: tornei.
III Wâhrend ich lebe woUt Ihr, Herrin, mir nichts Liebes anthun;
habt Ihr mich aber erst getõtet, so kônnt Ihr es nicht. || Wenigstens sah
ich niemals einen, der Gutes that, ohne es zu kõnnen (1).
231 —
Fazede-mi (e gracir vo-l' ei)
20 ben, mentr' ando vivo; ca non
mi -o faredes, eu ben o sei,
pois eu morrer', por tal razon:
Ca non vi eu quen fezesse
nunca ben, se non podesse!
2740
Jetzt wãre es Euch leicht, meiner zu gedenken, der ich so hart leide.
Im Voraus sage ich os Euch, dass es hernach nicht in Eurer Macht stehen
wird etc. (2).
Denkea kõnnt Ihr an mich nach meinem Tode; mehr aber nicht.
Liebes kiiniit Ihr mir nicht erweisen, so wahr ich ein seliges Ende habon
mõge etc. (3)!
Darum thut mir wohl, solango ich lebe, so will ich es Euch
danken; denn nach meinem Tode vormõgt Ihr es nicht, das weiss ich
gewiss etc. (4).
113.
(Tr. 261).
Eogaria eu mia senhor 2745
por Deus que me fezesse ben;
mais ei d'ela tan gran pavor
que Ihi non ouso falar ren,
5 con medo de se m'assanhar
f. 29 {=127)0 e me non quefrer pois falar. 2750
Diria -lli'eu de coraçon
como me faz perder o sen
o seu bon parecer; mais non
10 ous' e tod' aquesto mi-aven
con medo de se mi -assanhar 2755
e me non querer pois falar.
I CB 226 (211) — 2 mi — h xi — 6 mi — {depois) — 8 come mi
fax perde-lo sen — 10 {ousei, tod' aquest' a min aven) — 15 amor ja
sempre serei seu. O CA tem: amor ja setnpr' eu Ja serei seu.
n Cantiga de refram: 3 x (4 4- 2). — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: ababUCC. A rima 1) liga, todavia, todas as estroplies.
— Rimas longas: or(al) ow(a2) ew(a3) éw(*); ar(C) no refram.
Colocci diz tornei; e lançou á margem para o seu uso os vocábulos
ouso {= audeo) e falar (== parlar).
UL Der Sinn stebt mir danach, von meiner Herrin zu erbitten, sie
mõchte mir um Gottes willen gnadig sein; doch habe icli so grosse FurcM
vor ihr, dass ich nicht zu ihr zu sprecben wage, || aus Angst, sie so zu er-
zúrnen, dass sie hernach nicht wieder zu mir spricht (1).
Sagen wiirde ich ihr aus meines Herzens FúUe , wie ihr Liebreiz mir
die Sinne beriickt, doch getraue ich mich nicht, 1| und zwar aus Angst etc. (2).
233
Pois me Deus tal ventura deu
que m'en tamanha coita ten
15 Amor, ja sempr' eu serei seu;
mais non a rogarei por én,
con medo de se mi -assanhar
e me non querer pois falar!
2760
Da Gott mir solch Geschick beschieden, dass Amor mich ia solcher
Qual erhâlt, werde ich ihr treu sein, doch nahe ich ihr nicht init Bitten || aus
Angst etc. (3).
LACUNA 10\
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 4/' DO CADERNO V.
A folha antecedente tem quasi todo o verso em branco.
A iramediata começa no meio de uma cantiga, attribuida no
CB a Fernan Garcia, Esgaravunha.
É, pois, quasi certo que na lauda cortada principiasse
(com Yinheta e lettra historiada) um novo grupo de poesias
d'esse auctor, cujas primeiras espécies seriam as três que o
CB oíferece a mais no lugar correspondente (entre os nossos
Nos. 113 e 114).
YE JA - SE A SECÇÃO 9--^ DO APPENDICE.
XI
CANTIGAS
114—128
DE
DON FERNAN GARCIA, ESGARAVUNHA.
114.
(Tr. u, a p. 316).
[Que grave cousa, senhor, d'endurar
(pêra quen á sabor de vus veer)
per nulha ren de non aver poder, 2765
se non mui pouco, de vosco morar!
5 e esso pouco que vosqu' estever' ,
r ^nV ^^^ entender hen, senhor, se vus] 11 disser'
/. isu (= boja ' ' -' "
algua ren, ca vus dirá pesar!
A min aven, a que quis Deus guisar 2770
d'aver gran coita ja, mentr'eu viver',
10 pois a vos pesa' de vus eu dizer
qual ben vus quero; mais a Deus rogar
quer' eu assi, (ca assi m'é mester)
que el me dê mia morte, se non der' 2775
tal coraçon a vos, d'én non pesar!
I CB 230 (215) — Os primeiros 6 versos foram tirados do CB. —
14 — 15 (j mi de mfre se auos nõ der \\ tal coraçõ auos deug ê non pesar).
A lição originaria talvez fosse:
que 7ni de morte, se a vos non der'
tal coraçon de vus m non pesar.
18 por tod' este ben que vus el foy dar — 19 vus.
n Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes, com rima idêntica no fim das estrophes (2?esar) :
abbacca. — Rimas longas: ari») erW ér(e).
Typo sei dis, segundo Colocai.
m Fiir einen, der Freude daran hat, Each zu schauen, ist es hart,
auf keine "W"eise anders ais fiir eine kurze Frist in Eurer Nãhe weilen zu
diirfen und noch dazu stets darauf bedacht, dass er nichts âussere, was
Euch verletzen kõnnte (1).
— 238 —
15 E mia senhor, por Deus que vus falar
fez mui melhor e melhor parecer
de quantas outras donas quis fazer,
por tod' aqueste ben que vus fui dar, 2780
vos rog' og' eu por el que, pois el quer
20 que vus eu ame mais d'outra molher,
que vus non caya senhor en pesar!
So geht es niir, dem Gott Liebespein fúr sein ganzes Leben beschieden
hat, da Ihr ergrimmt, wenn ich Euch von meiner grossen Liebe rede.
Desbalb werde ich. (meiner Not entsprechend) um meinen Tod beten, falis
der Himmel Euch nicht das Herz wendet, so dass Ihr nicht lânger dariiber
ziirnt (2).
Bei der Schõnheit und Eedegabe, die Euch vor allen anderen von Gott
gegeben ward, beschwõre ich Euch, dass Ihr es nicht fúr unlieb nehmt,
dass ich, ach Herrin, nach hõherem Beschluss Euch úber alie Frauen liebe (3).
115.
(Tr. 129).
Qiien vus foi dizer, mia senhor,
que eu desejava mais ai 2785
ca vos, mentiu -vus. Se non, mal
me venha de vos e de Deus!
5 e se non, nunca estes meus
olhos vejan niun prazer
de quant' ai desejan veer! 2790
E veja eu de vos, senhor,
e de quant' ai amo, pesar,
10 se nunca no vosso logar
tive ren no meu coraçon.
/. 30 (= G6)b II Atanto Deus non me perdon, 2795
nen me dê nunca de vos ben
que desej' eu mais d'outra ren!
I CB 231 (216) — 6 nenhun — 12 e 13 mi — 16 min — 17
fexess' assi — 20 amass' outra molher — 24 mi.
II Cantiga de meestria: 3 x 7 -|- 3- — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares, encadeadas (no 1" verso de cada estroplie) por
uma palavra perduda que termina identicamente em senhor: abbccdd.
— Rimas longas: or(a) a/C») ezísW er(<i) na l'' estancia; ôr(a) ar^) oni^)
m(d) na 2"; (3r(a) iW iri*^) érW na 3*^, á qual a fiinda responde em ôr ôr ér.
Colocci nota o emprego do congedo.
III Gelogen hat, Herrin, wer Euch gosagt, dass ich mich nach an-
derem ais Euch sehnte, so wahr mir Gott helfe und meine Augen Wonne
sehen mõgen (1).
Mõge ich Leid statt Lust von Euch erfahren, wenn ich statt Euer
andares im Herzen trug. Mõge der Himmel nicbt verzeihen, noch mir
Eure Gunst erwirken, die ich iiber alies ersehne (2).
Mehr ais mich selber Hebe ich Euch. "Wozu soUte ich Euch etwas
vorliigen? Und wozu wiirde ich sonst vom Orte scheiden, wenn ich
• jemand andores daselbst liebte? Da aber Gott will (3)
— 240 —
15 E per bõa fé, mia senhor,
amei-vus muito mais ca mi,
e se o non fezess(e) assi, 2800
de dur verria 'qui mentir
a vos, nen m'iria partir
20 d'u eu amass(e) outra molher
mais ca vos; mais pois que Deus quer
Que eu a vos queira melhor, 2805
valha-m'el contra vos, senhor,
ca muito me per 6 mester!
Dass ich. Euch iiber alies liebe, helfe er mir gegen Euch, denn sehr
bedarf ich dessen (I).
rv A fiinda teve outr' ora som próprio. A margem ha a chamada
correspondente (fijda).
116.
(Tr. 130).
Senhor fremosa, conven-mi a rogar
por vosso mal, enquant' eu vivo for',
a Deus, ca faz -me tanto mal amor 2810
que eu ja sempr' assi lli'ei de rogar
5 que el cofonda vos e vosso sen,
e min, senhor, [porjque vus quero ben,
f. 30 (= G6)c e o amor || que. me vus faz amar.
E vosso sen, que por en mi errar 2815
vus faz tan muito, serei rogador
10 a Deus assi que confonda, senhor,
el muit', e vos, e min, en que errar
vus el faz tanto. E ai mi -ar conven
de lhe rogar: que ar cofonda quen 2820
me non leixa convusco mais morar.
I CB 232 (217) — Estou disposta a substituir no verso 8 a prep. por
pelo adv. per. — 3 ca mi fax t. — 5 cofunda — 6 mi — porque — 8
Tnin — 10 cofonda — 11 el muito vos — 12 vus (texto ng) fax tan muito
e ai m'ar conven — 13 Ihi — 14 [con] vasco — 17 coita do mundfo]
e non ei sabor — 18 vo-lhis — 19 confonda mi — 21 mixcrar.
n Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes: abbacca. — Rimas longas: arW ôr(b) ew(c).
Typo sei dif., segundo Colocci.
in Gegen Eucb, Herrin, werde ich mein Lebelang zu Gott Gebete
schicken mússen. So sehr bedrângt mich die Liebe zu Euch, dass ich
nichts anderes sagen kann ais Flucb Euch und Eurem Verstande, Fluch
mir, der ich Euch lieb habe, und der Liebe, die nair Gewalt anthut (1).
Wider Euren Verstand, welcher Schuld daran ist, dass Ihr gegen mich
fehlt, muss ich Gott anruien und wider Euch und mich, gegen den Ihr
Euch so arg vergeht; und ferner wider den, welcher es hindert, dass ich
in Eurer Nâhe weile (3).
16
— 242 —
15 E os meus olhos, a que vus mostrar
fui eu, por que viv' oge na mayor
coita do mundo, ca non ei sabor
de nulha ren, u vo'-lhes eu mostrar 2825
non poss' je Deus cofonda min por cn,
20 e vos, senhor, e eles, e quen ten
en coraçon de me vosco mezcrar!
Auch gegen meine Augen , die mir Euch gezeigt, um derentwillen ich
in der grõssten Not lebe, da mir nichts Lust und Freude bereitet, wenn
sie Euch nicht schauen. Fluch mir und Euch, meinen Augen und dem,
welcher im Sinne hat, mich mit Euch zu veruneinen (3).
117.
(Tr. 131).
Senhor freraosa, qiiand' eu cofondi
o vosso sen e vos e voss' amor, 28S0
con sanha [foi] que ouve, mia senhor,
e con gran coita que me fez assi,
5 senhor, perder de tal guisa meu sen
' que cofondi vos, en que tanto ben
á quanto nunca d'outra don' oí. 2835
f.30{=66)d II Mais valha -me contra vos, por Deus, i
vossa mesura, e quan gran pavor
10 eu ei de vos, que sode'-la melhor
dona de quantas eno mundo vi;
e se mi-aquesto contra vos non vai, 2840
senhor fremosa, non sei og' eu ai
con que vus eu ouse rogar por mi.
I CB 233 (218) — 1 Ambos os códices teem quant' — 3 con sanha
foi que ouvi m.- s. — No verso 4 o CA tem fax, — 7 dona vi — 8 mais
valha -mi j^or deus contra vos i — 10 sodes a melhor — 11 d. d. q.
eu no m. vi — 14 ousa que deve representar ous' a — 15 Mais a — 20
faç' e Ihi — 23 m'assi.
n Cantiga de meestria: 3x7-1-3. — Decasyllabos jambicos.
— As estrophes do principio formam um par, estando ligadas por duas rimas
(«— b), mas differenciadas pela terceira (c). A estrophe do fim está desirmanada
i(oomo nos Nos. 1. 31. 36. 84. 93. 103). Partilha, comtudo, uma consoante
e) com a primeira. A fiinda, em harmonia com a regra, responde pelo
Nrso final á ultima rima da cantiga e repete outra peculiar á 2^ estrophe:
"abbacca. — Rimas longas: «(a) ôr^}^) m(c) na P estancia; *(a) orW ali*^)
na 2"-; er(a) arW m(c) na 3''-, ai ai cr na fiinda.
A nota de Colocci não descreve bom este eschema, porque diz apenas:
due p'me et congedo.
III Holde Herrin, ais ich Euch, Eurem Verstand und meiner Liebe
zu Euch fluchte, geschah es im Grimme, ais allzu grosses Leid mir dio
Besinming geraubt hatte (1).
16*
— 244 — ~
15 Mai'-la mesura que tanto valer,
senhor, sol sempr' a quen-na Deus quer dar,
me valha contra vos, e o pesar 2845
que ei, senhor, de quanto fui dizer;
ca, mia senhor, quen mui gran coita ten
20 no coraçon, faz -lhe dizer tal ren
a que non sabe pois conselh' aver.
Com' og' eu faço, e muit' estou mal, 2850
ca se mi-assi vossa mesura fal,
non á i ai, senhor, se non morrer!
Euer Geradsinn und die Furcht, die ich vor Euch hege, die Ihr dic
Vortrefflichste auf Erden seid, mõgen Fiirsprecher fúr mich sein. Helfen
sie mir nicht, so giebt es nichts hienieden, bei dem ich Euch beschwõren
kõnnte (2).
Besonders aber mõge mir beistehen das massvoU gerechte Empfinden,
das allen, denen Gott es verleiht, so hohen Wert giebt, und nieine Eeue
■iiber das, was ich gesprochen. Denn, Herrin, denjenigen, welcher harte
Pein im Herzen trâgt, zwingt sie oft zu sagen, was er nachher nicht wieder
gut machen kann (3).
So ist mir geschehen. Und úbel bin ich daran. Denn hilft mir Euer
Gerechtigkeitssinn nicht, so bleibt mir nichts úbrig ais zu sterben (I).
rV É continuação da Cantiga anterior. — A fiinda teve outr' ora
musica própria. Á margem falta a chamada usual.
118.
(Tr. 132).
A melhor dona que eu nunca vi,
per bõa fó, nen que oí dizer,
e a que Deus fez melhor parecer, 28Õ5
mia senhor est, e senhor das que vi,
5 de mui bon preço e de mui bon sen,
f %i\L%)a P®^' ^^^ ^^' ^ ^^ ^^^' o^^^o II ben
de quant' eu nunca d'outra don' oí.
E ben creede, de pran, que é si, 2860
e será ja, enquant' ela viver',
10 e quen a vir' e a ben conhocer',
sei eu, de pran, que dirá que é 'si.
Ainda vus de seu ben mais direi:
é muit' amada; pêro que non sei 2865
quen -na tan muito ame come mi.
I CB 231 (220) — Substitui mÍ7i por mi no verso 14. — 7 aquant'
— 8 as si — 11 assi — 12 {de sen) — 16 porque Ihi soube — tan gran
h. q. — 19 Ihi — 20 mi — com' alg. v. — 21 {ced' e u) — 22 min.
II Cantiga de maestria: 3 x 7 -]- 1- — Decasyllabos jambicos.
— Coplas equiconsoantes, com rimas idênticas nos versos 1 e 4 de
cada uma, diíferenciadas porém pela lima c dos versos 5 e 6: abbaeca||a.
— Rimas longas: *(a) erC>) mCd); e*(c2); e;^(c3).
Segundo Colocci: sei. dif. con imo verso per congedo.
III Meine Hemn ist die beste Frau, die ich je gesehen oder von der
ich reden hõite; diejenige auch, welcher Gott das lieblichste Aussehen ver-
liehen hat; Herrin, traun, zugleich úber alie auf Erden; preisenswert, ver-
stândig und reicli an allen guten Gaben, die ich je an anderen Frauen sah (1).
Glaubt mir, sie ist es und wird es sein, solange sie lebt. Jeder, der
sie erblickt, und jeder, der sie genauer kennt, wird es bezeugen, dess bin
ich gewiss. Und weiter will ich Euch noch sagen, dass sie innig geliebt
wird; doch liebt keiner sie wie ich (2).
— 246 —
15 E por tod' esto mal- dia naci,
porque lhe sei tamanho ben querer
como lh'eu quer', e vejo -me morrer!
e non-na veg'! e mal -dia naci! 2870
Mais rog' a Deus, que lhe tanto ben fez,
20 que el me guise com(o) algfia vez
a veja ced', u m'eu d'ela parti,
Con melhor coraçon escontra mi.
Trotzdem Mn icli zum Ungluck geboren: denn ich. sterbe vor Liobe
und selie sie nicht. Zu Gott aber bete ich, sie mir bald einmal wieder zu
zeigen an der Stelle, ^yo ich von ihr Abschied iiahm (3)
Und zwar voU milderer Gesinnung gegen mich (I).
IV A fiinda teve outr' ora som próprio.
119.
(Tr. 133).
Qium muit' eu am' úa raolher
non-iio sabe Nostro Senhor;
nen ar sabe qiian gran pavor
ei og' eu cFela, cuido -m'eu;
5 ca se o soubesse, sei eu
ca se doeria de mi,
e non me faria assi
f. 31 (= G7)b querer ben a que me || mal quer.
Pêro que dizen que negar
10 non xe lhe podo nulha ren
que el non sábia, sei eu ben
que aind' el non sabe qual
ben lh'eu quero, nen sab' o mal
que m'ela por si faz aver;
15 ca se o soubesse, doer-
s'-ia de mi, a meu cuidar.
2S7Õ
2880
2885
2890
I CB 235 (220) — Emendei mi por min no verso 6. — 7 mi — 8
a quen mi mal quer — 10 Ihi — 12 ainda — 16 min — 19 cuit' —
20 Ihi c. j). — 22 O CA tem: sabe la coita.
II Cantiga de meestria: 3x8. — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abbccdda. — Eimas longas: é/-(a) ÔrW euifi) «W
na 1'' estancia; ar (a) mW aZ(c) er(d) na 2*; é(a) én^) onic) eiW na 3*.
Uma das rimas 0>^) vem repetida ('»3), como se ve.
A classificação de Colocci afasta -se aqui da que usualmente emprega,
se eu interpreto bem as abreviaturas stroph. ant. cõg.: sírop/je = copla 1";
antistropJ/e = copla 2*; e congedo = copla 3*^.
III Gott im Himmel weiss nicht, wie heiss ich meine Herrin liebe;
noch weiss er, wie sehr ich sie fui-chte. Denn wússte er es, so wiii'de er
— 248 —
Ca Deus de tal coraçon é
que, tanto que sabe que ten
eno seu mui gran coit(a) alguen,
20 que logo Ih' i conselho pon.
E por esto sei eu que non 2895
sab' el a coita que eu ei;
nen eu nunca o creerei
por aquesto, per bõa fé.
Erbarmen mit mir haben und nicht zulassen, dass ich. da liebte, \vo ich
nicht geliebt werde (1).
Obzwar mau sagt, ihni bliebe nichts verborgen, so zweifle ich doch.
daran, dass er um meine Liebe und mein Leid weiss, sonst -wiirde er etc. (2).
Denn er hat ein so gutes Herz, dass er Rat schaíft, sobald er hõrt,
dass jemand in seiner Brust Not und Ãngste birgt. Danim bin ich úber-
zeugt, dass er meine Pein nicht keant, und werde, traun, darum stetig
der gleichen Ansicht bleiben (3).
10
f. 31 (= G7)c
15
120.
(Tr. 134).
Om', a que Deus ben quer fazer,
non lhe faz tal senhor amar 2900
a que non ouse ren dizer,
con gran pavor de lhe pesar;
nen o ar faz longe morar
d' u ela é, sen seu prazer.
Com' agora min faz viver, 2905
que me non sei conselh' achar
con tan gran coita de soffrer,
en qual m'eu ora vej' andar,
com' aver sempr' a desejar
mais d'outra ren de a veer. 2910
II Mais non pod' aquesto saber
se non a quen Deus quiser' dar
a coita que el fez aver
a min, des que me foi mostrar
a que el fez melhor falar 2915
do mund(o), e melhor parecer.
I €IÍ 236 (221) — 2 Ihi — 4 Ihi — 5 fex longi — 14 (se non a quen
o deus quer dar).
II Cantiga de meestria: 3x6. — Octonarios jambicos. —
Coplas equiconsoantes : a]t)ab1)a. — Rimas longas: cr(a) ar^).
Typo sei dif.., segundo Colocci.
III Wem Gott will eine Gunst ervveisen, den verliebt er nicht in eine
Ilerrin, zu der er (der Liebende) nicht zu reden wagt, aus Furcht ihr Mis-
behagen zu erregen; noch hâlt er ihn fern von der Stâtte, wo sie weilt (1).
So aber vorfàhrt er jetzt mit mir, der ich mir in der grossen Not,
die ich empfinde, nicht zu helfen weiss, weil ich raich unaufhõrlich danach
sehne, sie zu sehen (2).
Das versteht nur der, welchem Gott Qualen auferlegt, denen gleich,
die ich trage, seit er mir die liobreizendste , holdest-redende unter allon
Frauen gezeigt hat (3).
121.
(Tr. 135).
Senhor fremosa, que sempre servi,
— jse Deus me leixe de vos ben avor! —
pêro mi- o vos non queredes creer,
des aquel dia, senhor, que vus vi, 2920
5 sen vosso grado me vos faz Amor,
e sen o meu, querer gran ben, s^enhor.
E mia senhor — jassi Deus me perdon
e me de cedo, senhor, do vos ben
que eu desejo mais que outra ren! — 2925
10 des que vus vi, mia senhor, des enton
sen vosso grado me vos faz Amor
e sen o meu, querer gran ben, senhor.
E mia senhor — jassi m'ajude Deus
escontra vos, que me faz tant' amar 2930
15 que non sei i conselho que filhar! —
des que vus viron estes olhos meus,
sen vosso grado me vos faz Amor,
e sen o meu, querer gran ben, senhor.
I CB 237 (222) — õ vus fcTi, — 6 mi — 7 mi — 9 ca.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -}- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abl>a||CC. — Eimas longas: «(«) erC») na
1'' estancia; o?^(a) c>i('>) na 2='; eusi») arW na 3"; or(C) no refram.
Ainda aqui Colocci designa as três coplas separadamente com os termos
technicos stroph. antist. cuy. ■ — Cfr. No. 119.
III So wahr Gott mir Eure Huld schenken mõge, und obwohl Ihr,
Herrin, der ich oline Untorlass diene, es mir niclit glauben wollt: gleicb
an dem Tage, ais ich Euch zum erstenmal erblickte, || hat Amor mich ohne
Euren "Willen und ohne den meinen dazu gezwungen, Euch lieb zu haben.
122.
(Tr. 136).
f.3i{.= 67jd Meu senhor Deus, venho- vus eu rogar,
con a mayor coita que nunca vi
aver a orne, avede de mi
doo, senhor, e nunca tal pesar
5 me façades, meu senhor Deus, veer
per que eu aja o corp' a perder!
Ca estou eu og' a mui gran pavor
de o veer; e meu sen est atai
de vus rogar por est', e non por ai,
10 que nunca tal pesar de mia senhor
me façades, meu senhor Deus, veer
per que eu aja o corp' a perder!
II
E ben sei eu, de pran, ca se fezer'
mia senhor o que ten no coraçon,
15 ca perderei eu o corpo; mais non
tan gran pesar nunca, se vus prouguer',
me façades, meu senhor Deus, veer
per que eu aja o corp' a perder!
2935
2940
2945
2950
I €lí 238 (223) — 5 mi — 8 de a veer — O CA tem façedes no
verso 5; mas não no 11, nem no 17. — 14 senho -lo.
II Cantiga de refram: 3x(4 + 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singirlares: abbai|CC. — Rimas longas: ar(a) *■(!>) na 1"^ copla;
or(a) a/C») na 2''; ér(a) omC») na S""; er no refram.
Colocci coUigiu apenas a formula: venho mis rogar, traduzindo- a para
italiano.
in Erbarme dioh meiner, Herrgott, so bitto ich in hõchster Not, wie
ich sie nio einen anderen leiden sab; || und fúge mir nimmer ein Leid zu,
durch das mir Leib und Leben gefabrdet worden.
123.
(Tr. 137).
Se vus eu amo mais que outra ren,
senhor fremosa que sempre servi,
rogu'eu a Deus que ten en poder mi 2955
e vos, senhor, que me dê vosso ben!
^'f^32^' 5 E se assi || non est' é, mia senhor,
^=^^> non me dê vosso ben, nen voss' amor!
Se vus eu amo mais d'outra molher,
nen ca outr' orne, mais ca min nen ai, 2960
rogu^eu a Deus, que muito pod' e vai,
10 que el me dê vosso ben, se quiser'!
E se assi non est' é, mia senhor,
non me dê vosso ben, nen voss' amor!
1 CB 238^'^ (224) — No CA ha espaço em branco para mais duas
estrophes. — 1 ca — 4 mi — 5 {effe affi no hee e nõ õ no verso 11) —
6 e 10 mi.
n Cantiga de refram: 2 x. (4 -j- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: albll)a||CC. — Rimas longas: éwW iW na
1" estrophe; érW ali^) na 2"^; ôr(C) no refram.
2 stanxe sine cõged. cõ tornei, no dizer de Colocci.
III "Wenn ich Euch úber alies Hebe, schõne Herrin, der ich stets
treu gedient habe, so mõge Gott, in dessen Macht wir beide stehen, mir
Eure Huld gewâhren. || Ist dem aber nicht so, so mõge der AUmâchtige
mir weder Eure Liebe noch Eure Gunst zuwenden! (1)
Wenn icb Euch mehr ais jedwede andere Erau liebe, iiber alie Men-
schen, und mehr ais mich selbst, so bete ich zu Gott, der so vieles kann
und vermag, er mõge mir Eure Gunst verleihen. || Ist dem etc. (2).
124.
(Tr. 138).
)eus me leixe de vos ben aver, 2965
senhor fremosa, nunca vi prazer
des quando m'eu de vos parti.
íBr E fez mi- o voss' amor tan muito mal
5 que nunca vi prazer de min, nen d'al,
des quando m'eu de vos parti. 2970
Ouv'eu tal coita no meu coraçon
que nunca vi prazer, se ora non,
des quando m'eu de vos parti.
I CB 239 (225) — 1 {E ouv'eu).
n Cantiga de refram: 3 x (2 + 1). — Decasyllabos jambicos.
— Versos pareados, com rima nova em cada par: aa{{B. — Rimas
longas: êr no 1® distico; ai no 2°; on no 3°; * no refram.
Dui versi et imo tornei, como diz o Italiano.
m So wahr mir Gott helfe, ich. habe nichts Angenehmes gesehen,
scbõne Herrin , || seit ich von Euch Abschied nahm (1).
So tief schmerzte die Liebe zu Euch, dass ich weder durch mich noch
durch die Aussenwelt Fraude empfand etc. (2).
Und so bekiimmert war das Herz, dass jetzt erst (namlich: wo ich
vor Euch stehe) Lustempfindungen wiederkehren (3).
IV Ha uma bella traducção nos „Hundert altportugiesische Lieder"
de W. Storck (No. 37).
125.
(Tr. 139).
Des oge mais ja sempr'eu rogarei
f.32(=G8)b Deus por mia morte, se mi- a dar || quiser', 2975
que mi -a dê cedo; ca m'ó mui mester,
senhor fremosa, pois eu per vos sei
5 ca non á Deus sobre vos tal poder
per que me faça vosso ben aver.
E ja eu sempre serei rogador 2980
des oge mais pola mia mort' a Deus,
chorando muito d'estes olhos meus,
10 pois per vos sei, fremosa mia senhor,
ca non á Deus sobre vos tal poder
per que me faça vosso ben aver. 29S5
Ca enquant' eu coidei o[u] entendi
ca me podia Deus vosso ben dar,
15 nunca lh'eu quis por mia morte rogar;
mais, mia senhor, ja per vos sei assi
ca non a Deus sobre vos tal poder 2990
per que me faça vosso ben aver.
I CB 240 (226) — 2 (a detcs) — 6 mi — 13 cuidei ou — O CA tem
o hespauholismo o, por ou. Cfr. 47 e 1117. — 15 {quigi).
II Cantiga.de refram: 3 x (4 + 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba||CC. — Rimas longas: e«(a) érO») na
1* estancia; or(a) eusO>) na 2*; *(») arO*) na 3*; er no refram.
m Yon nun ab werde ich bestandig zu Gott beten, er mõge mir den
Tod rasch senden; denn ihn braucbe ich gar sehr, da ich durch Euch,
schõne Herrin, weiss, || dass Gott der Herr die Macht nicht besitzt, Euch zur
Liebe zu mir zu zwingen.
f. 32 (= 68)c
10
\ 15
126.
(Tr. 140).
Punliei eu muit' en me quitar
de vos, fremosa mia senhor,
e non quis Deus, nen voss' amor;
e poi'-lo non pudi- acabar, 2995
dizer-vus quer'eu iia ren,
senlior || que sempre ben quige:
„or sachiez veroyamen
que je soy votr' ome-lige."
De querer ben outra molher 3000
punliei eu, á i gran sazon,
e non quis o meu coraçon;
e pois que el nen Deus non quer,
dizer-vus quer 'eu iia ren,
senhor que sempre ben quige: 3005
„or sachiez veroyamen
que je soy votr' ome-lige."
I CB 241 (227) — 4 0 CA tem podi que não pode representar
podia. — 6 quigi — 7 {ar sachex). O CA tem sachax — 8 {omen) —
9 (a outra m.) — 20 mais non pude.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -{- 4). — Octonarios jambicos,
misturados no refram com dous septenarios trochaicos. — Coplas
singulares: abba||CDCl). — Rimas longas e breves: ar(a) orW na
P estancia; éri^) on(W na 2"; éU) érí'») na 3"; c;z(C) ige^) no refram.
Colocci chama a attenção para o logo tornei.
in Tapfer habe ich gerungen, um mich von Euch, meine holde
Herrin, loszureissen. Gott und dic Liebe aber haben nicht gewoUt. Da
ich es nicht vermocht, || will ich Euch eines gestehen, Herrin, die ich stets
geliebt: ich bin und bleibe Euer Vasall und Diener (1).
Versucht habe ich, eine andere Frau lieb zu gewinnen; mcin Herz
aber hat es nicht vermocht; und da auch Gott es nicht will etc. (2).
Was man Euch hinterbracht hat, habe ich wirklich zu thun versucht;
doch gelang es mir nicht. Deshalb will ich etc. (3).
— 256 —
E mia senhor, per boa fé,
punhei eu muito de fazer
o que a vos foron dizer, 3010
20 e non pud'; e pois assi é,
dizer- vus quer'eu iia ren,
senhor que sempre ben quige:
„or sachiez veroyamen
que je soy votr' ome-lige." 8015
IV Cfr. Diez p. 29; e Zeitschrift I p. 459.
127.
(Tl-. 141).
Ora veg' eu o que nunca coidava,
mentr'eu vivesse, no mundo veer:
vi ua dona melhor parecer
de quantas outras eno mundo vi,
5 e por aquela logo me parti 3020
de quant' eu ai no mundo desejava!
E se eu ant' en mui gran coit' andava,
ja ni'esta dona faz mayor aver,
ca me fez Deus por meu mal entender
10 todo seu ben; e poi'-lo entendi; 3025
f.32(=-^68)d II mais en tan grave dia foi por mi
ca mais coitad' ando ca ant' andava.
E u eu vi quan fremoso falava,
e lh'oí quanto ben disse dizer,
15 tod' outra ren me fez escaescer. 3030
Per bõa fé, pois lh'eu tod' est' oí,
nunca lh'ar pude rogar des ali
por nulha ren do que Ih 'ante rogava!
I CB 242 (228) — 1 cuidava — 7 coita — 9 Ambos os códices
tèem fax — 15 mi fex escaecer — 17 pudi.
II Cantiga de meestria: 3x6. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes: abbcca. — Rimas breves e longas: avai^)
rrC>) «(c). — Na segunda estropbe o verso inicial e o final têem rima idêntica.
ni Was ich nie im Leben zu schauen wahnte, babe ich jetzt ge-
schaut: die allerschõnste Frau auf Erden. — Deshalb babe icb nun aliem
anderen, was icb wiinscbte, Valet gesagt (1).
War icb vordem arg bekiimmert, so ist meine Bekiimmernis jetzt nur
grõsser geworden, denn zu meinem Leide zeigte Gott mir alie ibre Vorziige,
und ich erkannte ihren Wert, leider aber an solcbem Ungliickstage, dass
ich seither noch ungliickseliger bin (2).
Alies úbrige vergass ich, sobald ich ihro Schõnheit sab und ihre siisse
Rede vernabm. Nicht lânger mehr vermochte icb von ihr zu erbitten, was
ich friiher zu erbitten pflegte (3).
17
128.
(Tr. 142).
Niun conselho, senhor, non me sei
a esta coita que me faz aver 3035
esse vosso fremoso parecer;
e pois aqui tamanha coita ei,
5 u vus vejo, fremosa mia senhor,
(ique farei ja, des que m'eu d'aqui for?
E perdud' ei o dormir, e o sen 3040
perderei ced', aquant' é meu coidar,
que non sei i conselho que filhar,
10 e pois mi -aqui tamanha coita ven,
u vus vejo, fremosa mia senhor,
^que farei ja, des que m'eu d'aqui for'? 3045
E nunca eu tamanha coita vi
aver a ome jsi Deus me perdon!
15 a qual og' eu ei no meu coraçon
por vos; e pois tal coita ei aqui,
u vus vejo, fremosa mia senhor, 3050
(ique farei ja, des que m'eu d'aqui for'?
I CB 243 (229) — 1 nenhun — 7 O CA tem: e perdiid'ei eu — S
p. ced' e quant' ê m. cuidar — 10 m' aqui — A ultima copla falta no CB.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba||CC. — Rimas longas: eiW eri'») na
1" copla; m(a) arW na 2''; «(a) onW na 3"; Ôr no refram.
A nota de Colocci „signor feminino'-'' quasi parece attestar que foi por
esta cantiga que o gi-ande humanista começou a leitura do Cancioneiro.
m Mittel und Wege, mich aus der Not zu befreien, in welche Eure
Schônheit micli gestiirzt, kenne ich nicht. Und da ich sie so bitter
empfinde, |1 selbst wo icb Euch sebe, was thu ich da, sobald ich von
hinnen gegangen bin? (l)
Den Schlaf babe ich verloren; des Verstandes werde ich bald bar
sein, wenn meine Vermutungen richtige sind, denn ich weiss mir nicht zu
raten. Und da mir solch Unheil droht, |1 selbst etc. (2).
Keinen auderen sah ich in solcher Herzenspein (3).
I
XII
CANTIGAS
129 — 143
DE
ROY QUEIMADO.
n
17'
129.
(Tr. 170).
Nostro Senhor Deus ^e por que neguei
a mia senhor, quando a eu veer
podia e lhe poderá dizer
muitas coitas que por ela levei? 3055
5 Ca ja eu tal temp' ouv'! e attendi
outro melhor! e aquele perdi!
E outro tal nunca ja cobrarei!
Ca ja eu tal temp' ouve que morei
u a podia eu mui ben veer, 3060
10 e u a vi mui melhor parecer
de quantas donas vi nen veerei!
E pêro nunca Ih' ousei dizer ren
de quantas coitas levei, por gran ben
que lh'eu queria e quer' e quen-ei, 3065
(L G9)b ^^ i M^ntr' eu viver' ! Mais ja non viverei
se non mui pouco, pois que a veer
eu non poder', ca ja niun prazer
de nulha cousa nunca prenderei;
ca nunca Deus quer que eu cuid' en ai 3070
20 se non porque lhe non diss' o gran mal
e a gran coita que por ela ei.
I CB 2f50 (236) — Emendei qtceria (por querria) no verso 14. E
acrescentei a fiinda que faltava no €A.
Variantes: 3 Ihi — 5 ouvi — 8 òmn — 12 j^^i^o nunca Ihi ousei
a dixer ren — 14 qv^ro — 17 nenhun — 20 Ihi non dixi — 24 nen
quando i non posso conselh' aver — 28 d' ela, do que qj' estou, ben o sei
— lição, certamente, preferível á do €A. — 29 peor a estar.
II Cantiga de meestria: 4x7 + 3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas o quicou soantes, differenciadas apenas pela lima («) dos versos
— 262 —
Mais á que sazon que m'eu acordei,
quando a non posso per ren veer,
nen quando non poss' i conselh' aver! 3075
25 jMais eu cativo, e que receei?
ca non mi -avia por end' a matar,
nen ar avia peor a estar
d'ela do que m' og' estou, e o sei.
[gMais de que podia peor estar, 3080
30 pois eu non vef aquella que amar
sei mais de min nen qua?itas cousas sei?]
5 e 6: abbacca. — Rimas longas: eí(a) ê/-(>>) *(cl); m(c2); «/(cS); ar(c4)
e na fiinda que está ligada aos últimos versos da cantiga: cca.
A nota de Colocci regista apenas a existência do congedo.
III Herrgott, warum habe ich nur meiner Herriu die vielen Qualen,
die ich um sie leide, verheimliclit? Gab es doch eiue Zeit, wo ich zu ihr
reden konnte ! und ich wartete auf eine bessere ! und nun kelirt die gunstige
Gelegenheit nicht wieder! (1)
Habe ich doch iu ihrer Nàhe gewohnt und sie geschaut, ohne deu
Mut zu haben , ihr zu bekennen , wie ich sie geliebt hatte , liebte und stets
lieben werde (2)
Solang ich lebe! Das freilich wird nicht mehr lange wáhren. Schon
ist mir alie Lust vergâllt; an nichts anderes denke ich, ais wie ich Thor
die rechte Stunde verpasst habe (3).
Freilich ist es schon lange her, dass ich zur Eiusicht gekommon bin;
doch geschah es zu einer Zeit, wo ich sie nicht mehr sehen uoch Rat
schaffen kann. Was habe ich damals nur gefiirchtet? GetÕtet hàtte sie mich
doch nicht, und schlimmer ais es houte mit mir steht, hiitte es auch nicht
werden kõnnen (4).
"Was giebt es iiberhaupt Schlimmeres, ais sie nicht zu sehen? (I)
IV Muyto boa! proclama o annotador em nota marginal.
130.
(Tr. 171).
Ceste mund(o) outro ben non querria
— por quantas coitas me Deus faz soffrer —
que mia senhor do mui bon parecer 3085
que soubess' eu ben que entendia
õ como og' eu moir', e non lho dizer eu,
nen outre por min, mais ela de seu
[sen] o entender como seria.
E se eu est' ouvess(e), averia 3090
o mais do ben que eu querri' aver:
10 sabe'- lo ela ben, sen ]h'o dizer
f. 33 (= 69)c II eu ! E non attendess' aquel dia
que eu attend', ond ei mui gran pavor,
de lhe dizer: «por vos moiro, senhor», 3095
ca sei que por meu mal lh'o diria.
I CB 251 (237) — O €A apresenta -nos aqui, em nota marginal, de
mão e lettra bastante moderna, talvez do sec. XVI, infelizmente quasi apagada,
uma variante da primeira estrophe. E diz, salvo erro:
Outro ben d'cste mundo non querria
polfas] coitas qu' amor me fax sofrer
que mia senfhjor meu mal todo sabia
e que soubess' eu sempre atender.
Se esse ben ouvesse, averia
o mais do ben qvs ja querri' aver
ella o sabe ben sen lho dixer
(riscado e substituido pelo verso seguinte:
soubera o ela ben sen lho dixer)
e o sen posera en min como d . . .
nunca lho ous .... dixer.
Talvez a tentativa, de resto mal sucedida, de um leitor quinhentista, que
desejava melhorar i. é modernizar a velha poesia, substituindo os nonarios
graves por decasyllabos.
— 264 —
15 Ca senhor ei que m 'estranharia
tanto que nunc' averia poder
de lh'ar falar, nen sol de a veer.
E mal me vai, mais peor m'iria. 3100
E por esto querria eu assi
20 que o soubess(e) ela, mais non per mi,
e soubess' eu ben que o sabia.
E rog' a Deus e sancta Maria,
que lhe fezeron muito ben a ver, 3105
que ben assi Ih 'o façan entender.
25 E con tod est' ainda seria
en gran pavor de m'estranhar por én.
E par Deus, ar jurar-lh'-ia mui ben
que nulha culpa i non avia 3110
No verso 14 a graphia mallo não admitte outra interpretação que não
seja mal [l]ho.
Variantes do €B: 1 mund' — qtieria — 2 cousas, emendado para
coitas — mi — 5 com' of — 6 outren por mi — 7 o entender mais
como seeria — 8 E se eu esto ouvesse avia — d do ben que eu queria
aver — 110 CA tem: e attenderia, lição que não serve, por causa do metro.
— 12 qtie eu atendo — 13 Ihi — 15 Ca senhor é — 16 t. q. non a. p.
— n de Ihi falar — 18 mi — 19 queria — 20 soubess' ela — min —
21 que o ela sabia — 22 e a sancta Maria, de sorte que o verso ficava
com uma syllaba de mais. — 23 q. Ihi s. tanto ben faxer — 28 nulla —
29 mi — 30 qusr' enton.
n Cantiga de meestria: 4x7 + 3. — Versos de dez syllabas:
Decasyllabos jambicos, misturados com 13 Nonarios trochaicos
graves (como na cantiga 10). — Coplas equiconsoantes: abbacca : dda.
A fiinda, ligada ás estrophes pela ultima consoante, introduz uma rima nova.
— Rimas breves e longas: m(a) êrW m(c); e on no desfecho.
Colocci marca apenas a existência do cõgedo.
TTT Ais Entgelt fvir alie Qualen, die ich leide, wúusche ich mir hie-
nieden nur zu wissen, dass meine Herrin ohne Bekenntnisse meinerseits
und auch nicht durch andere, sondem aus sich selbst heraus eingesehen
hat, dass sie mich tôtet (1).
Kein anderes Gut begehre ich. So brauchte ich doch nicht in Bangen
des Tages zu harren, wo ich ihr sagen miisste: „Um Euch sterbe ich,
Herrin", denn ich weiss, das geschâhe zu meinem Leide (2).
So hart wiirde sie es ahnden, dass ich nimmer wieder Gelegenheit
fânde, sie zu sehen und zu ihr zu sprechen. Jetzt geht es mir schlimm.
265
De m'eiitender jassi Deus mi perdon!
30 nen o gran ben que lh'eu quer': e enton
con dereito non se queixaria.
Dann ginge es mir sclilimmer. Daruni mõchte ich , sie wússte darum , doch
nicht durch mich; ich aber wusste, dass sie es wiisste (3)!
Dass es geschehe, erbitte ich von Gott und der Jungfrau. Selbst so
wiirde ich aber noch zagend besorgen, sie mõchte mich dafúr strafen, ob-
wohl ich ihr beim Himmel schworen wiirde, ich sei schuldlos (4)
Darão, dass sie von meiner Qual und meiner Liebe Kenntnis hâtte.
Mit Recht kõnnte sie also nicht iiber mich klagen (1).
IV A fiinda tinha originariamente melodia própria.
131.
(Tr. 172).
Senhor, que Deus mui melhor parecer
fez de quantas outras donas eu vi, 3115
ora soubessedes quant' eu temi
serapr(e) o que ora quero cometer:
/• f nw 5 de II vus dizer, senhor, o mui ffran ben
que vus quero, e quanto mal me ven,
senhor, por vos, que eu por meu mal vi. 3120
E sabe Deus que adur eu vin i
dizer -vus como me vejo morrer
10 por vos, senhor; mais non poss' ai fazer!
E vel por Deus, doede-vus de mi,
ca por vos moir', esto sabede ben; 3125
e se quiserdes, mia senhor, por én
non me deviades leixar morrer.
15 E ja que vus comecei a dizer
ben que vus quero, se vus non pesar',
senhor fremosa, quero- vus rogar 3130
que vus non pes, por Deus, de vus veer,
nen de falar vosqu'; e faredes ben
20 e gran mesura, e, quant' é meu sen,
tenho que non á por que vus pesar.
I €B 252 (238) — 3 sempr' o — 6 mi — 11 e ar por deus d. v.
de min — 12 moiro — 13 e se quisessedes , senhor, por én — 29 Ambos
os códices tèem: avcdes. A liç3.o sabedes completa, comtudo, melhor o sen-
tido da poesia. — 30 come.
II Cantiga de meestria: 4 x 7 -{- 3. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas que podiamos dizer variantes das pareadas ou, com
igual direito, variantes das oquiconsoantes, ou ainda singulares, visto
que nem uma das estrophes concorda completamente com as restantes.
p ^Ê
25
30
C. VI: 2a
f. 34 (= 70)a
267 —
E mia senhor, por eu vosco falar
niinca vos i ren podedes perder,
e guarredes min; e se o fazer
quiserdes (quero -vus desenganar,
senhor), todos vo'-lo terran por ben.
E mia senhor, mais vus direi eu én:
muito perdedes vos en me perder.
Ca, mia senhor, sabedes vos mui ben
como que vus non ei a custar ren,
II e servir- vus -ei ja, mentr' eu viver'.
3135
3140
Das três consoantes, duas (a e c) são communs a todas as estrophes; a
restante varia nas ultimas, e a ordem apparece invertida na 2" e 4*. Além
d'isso ha nos versos 2 e 7 rimas idênticas (vi na 1" estancia; morrer na 2";
pesar na 3''; perder na 4"). Temos portanto o eschema abbaccl); baabcca;
addaccd; dsiadcca e cca na fiinda. — Rimas longas: êri.») «V('»J e«(«") arW.
Colooci verifica primeiro que o congedo lá está; e depois dá- lhe o epi-
theto spiecato.
III Wússtet Ihr es doch, Herrin, der vor allen anderen Schõnheit von
Gott verlichen ward, wie sehr mir stets gebangt hat vor dom Schritt, den
ich nun wagen will, Euch namlich nieiue Liebe zu gestehon und die Not,
dio mir daraus erwiichst (1)!
Hart ist es mir angekommen, vor Euch zu treton und es zu sagen,
dass ich um Euretwillen sterhe. Doch ich kann uicht anders und bitte:
«habt Erbarmen mit mir». Wollt Ihr es, so konntet Ihr mein Sterben ver-
hindern (2).
Und da ich einmal begonnen babe zu reden, so mochte ich Euch,
schõne Henin, ersuchen, um Gottes Willen nicht zu zúrneu, sondorn es
Euch gefallon zu lassen, dass ich Euch sehe und zu Euch rede. Recht
thátet Ihr daran und zeigtet Billigkeit (3).
Zur Unzicr kann es Euch nicht gcreichen, dass ich zu Euch rede.
Vielmehr werdet Ihr mich retten und alio werden Euch dafiir loben. Úbel
steht es Euch hingegen, mich zu verderben (4).
Ihr wisst recht gut, dass ich Euch nicht teuer zu stohen komme und
dass ich Euch mein Lebelang dienen werde (I).
IV A fiinda teve outr' ora melodia própria.
132.
(Tr. 218).
Fiz meu cantar e loei mia senhor 3145
mais de quantas outras donas eu vi;
e se por est' an que[i]xume de mi
as outras donas, ou mi-an desamor,
5 ajan de seu quen d'elas diga ben
e a quen façan muito mal por én: 3150
ca ben assi faz a min mia senhor,
A mais fremosa dona nen melhor
de quantas og' eu sei, per bõa fé.
10 E vejan que faran, ca ja 'si é.
E se me por aquest' an desamor, 3155
ajan de seu quen -as loe enton!
Nunca lhes por én façan se mal non,
ca non faz a min a minha melhor!
I CB 253 (239) — Substitui min por mi no verso 3. — 7 mi —
10 ea ja assi é — 11 e se mi por aquesto a. d. — 12 quenas — 13 O CA
tem les — 16 por que xi m'assanhar — 20 No CB falta ben — 21 nenhun
— 24 Ambos os códices tèem desquant' . Desquand' parece -me todavia
preferível. — No verso 9 o til sobre boa falta no CÁ.
n Cantiga de meestria: 3 x 7 -f- 3. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares, encadeadas todavia por uma das con-
soantes (a) que apparece três vezes em cada ostrophe, com palavra idêntica
no meio de todas {desamor) e repetição de outra no principio e fim de
cada uma {senhor na r\ melhor na 2*, sabor na 3"^), de sorte que as
coplas singulares são ao mesmo tempo redondas: abl}acca. — Rimas
longas: ôrW *(»») é?í(c) na l" estancia; Ôr(») éi^) oni*-'^ na 2*; or(a) arC»)
á(c) na 3"*. A fiinda, que acaba em ôr, segundo a regra, introduz uma rima
nova: êr (dda).
III In meinem Liede liabe ich meine Herrin iiber alie Frauen ge-
priesen. Beklagen sicb darob dio anderen und sind mir grani, so mõgen
sie ihrerseits ihren „Frauenlob" habon und ihm dafiir mit Unliebe und
Undank lohnen, geradeso wie meine Herrin mir thut (1).
269
15 E se m'eu ei de mi -a loar sabor,
non an por én por quê se mi -assanhar; 3160
mais ar ajan de seu quen-nas loar'
e a quen ajan por én desamor,
com' a min faz aquela que eu ja
20 loarei sempr', e sei ben que non á
de fazer a min ben niun sabor. 3165
f. 34 (= 70)b II Ca se m'algun ben quisesse fazer,
ja quequer ni'én fezera entender
des quand' á que a filhei por senhor.
Die schônste und beste, traun, von allen, die ich kenne. Und zu-
sehen mõgeh sie, was ihre Dichter anstellen. Ziiraen sie mir darob, so
môgen sie ihren eigenen Lobredner haben, ihm aber stets Unliebe erweisen,
denn nicht besser verfáhrt meine Herrin (2).
Darúber, dass ich sie lobe, diirfen jene sich nicht eibosen. Mõgen
sie ihren eigenen Dichter haben und ihm Unliebe zeigen, wie mir diejenige,
welche ich immer loben werde , obwohl sie mir nimmer Dank dafiir wissen
■wird (3).
Denn woUte sie es, so hâtte sie mir llingst, seit ich sie zur Herrin
wâhlte, ein wenig davon bemerklich machen konnen (I).
IV A fiinda teve outr' ora musica própria. A respectiva chamada
está á margem.
133.
(Tl*. 219 , do verso 4 por diante).
Agora viv' eu como qiierria
veer viver quantos me queren mal, 317 O
que non vissen prazer de si nen d'al,
com' eu fiz sempre des aquel dia
5 que eu mia senhor non pudi veer.
[Ca\ se nunca depois ar vi prazer,
Deus no '-me valha, que poderia! 3175
E quen vivess' assi, viveria,
per bõa fé, en gran coita mortal,
10 c'assi viv' eu por ua dona qual
sab' oge Deus e sancta Maria,
que a fezeron melhor parecer 3180
de quantas donas vi e mais valer
f.34{=70)c II en todo ben; e ben veeria
I CB 264 (240) — 1 queria — 2 mi — 6 ca faltava no CA —
7 non mi — 10 ca assi — 16 Ambos os códices têem: tal — 17 digu'
— m,i — 18 m'a mostre.
II Cantiga de meestria: 3x7 + 2x2. — Versos de dez
syllabas: Decasyllabos jambicos misturados com Nonarios trochaiicos
(como nas cantigas 10 e 130). — Coplas equiconsoantes: abbacea||ca : ca.
— Rimas breves e longas: *«(») aZW êr(c).
Colocci coUoca esta cantiga no grupo sei diffi e nota as duas fiindas,
dizendo dui congedi spiceati.
TSI Jetzt lebe ich so, wie ich es auf solche herabwunscben mõchte,
die mir nicht wohlwoUen: ohne Frende an mir selbst und aliem iibrigen,
nnd zwar seit ich meine Herrin nicht mehr sehe. Gott sei mir nicht
gnâdig, habe ich seither je Freude empfunden (1).
Wer so lebt, lebt aber in Todespein, wie ich um eine Frau, welche
Gottvater und die heilige Jungfrau kennen , da sie ihr solch holdes Aussehen
— 271 —
15 Quen visse mia senhor, e diria:
«eu sei ben» por ela que é [a]tal
como vus eu dig[z*]'; e se me non vai
Deus (que mi-a mostre!), ja non guarria
eu mais no mundo, ca non ei poder
20 de ja mais aquesta coita soffrer
do que soífri; e desejaria
Muito mia mort' e querria morrer
por mia senhor, a que prazeria,
E por grau coita, en que me viver
25 vejo por ela, que perderia.
3185
3190
gaben und sie trefflich in allein Guten machten , mehr ais die ganze úbrige
Frauenwelt. Liebes und Holdes wiirde sehen (2),
Wer sie erblickt, und sprechen „ja sie ist es" [„ich weiss wohl"],
denn sie ist ia der That so , wie ich saga. Und hilft mir der Himmel nieht
und zeigt sie mir, so werde ich nimmer wieder gosunden auf dieser Welt,
da ich nicht Kraft habe, diese Pein lânger zu tragen und herbeisehnen
niuss (3)
Den Tod. Denn sterben mõchte ich sowohl um ihretwegen, der es
gefallen wiirde (I),
Ais auch wegen der grossen Pein, ia der ich lebe, und die ich dann
los wâre (IT).
IV As duas fiindas tiveram outr' ora melodia sua. Á margem do CA
ha uma chamada.
134.
(Tr. 220).
Sempr' ando coidando era meu coraçon
com' eu iria mia senhor veer 3195
e en como lh'ousaria dizer
o ben que lh'eu quero; e sei que non
5 lh'ousarei end' eu dizer nulha ren,
f.34{=70)d mais veê'-la-ei 1 pouco, e irei én
con mui grau coita no meu coraçon, 3200
Tal que, se a vir', quantas cousas son
eno mundo non mi-an de guarecer
10 de morte, pois lhe non ousar' dizer
o ben que lh'eu quero. E por én non
me sei conselho, nen sei ora ben 3205
se prove d'ir i, se non; e meu sen
e meus conselhos todos aqui son.
I CB 255 (241) — 1 Semprãdo cuydado de nilcha tençõ. Talvez:
sempr' ando euidmulo em úa tençon? ou: em, minha tençon? A lição do
CA é, porém, preferível, visto que a canção é redonda: o 1" verso das
estrophes tem por rima a mesma palavra com que o ultimo remata. — 4
quer' e sei q. n. — 5 IK ousaria a d. n. r. — 6 mais vee-la mui pouq'e
ir m'ei én. — 10 Ihi — 13 {prouve) — 15 guareseo — 16 cuidando —
17 Ihi — 20 — 23 {eq \ sofreu tantas coitas tã, gram sazon \ Eu e nõ
ouTm pf que mho nõ tê \ pf sen e moiro se Ss mi pdon) = E quen \ sofreu
tantas coitas tan gran sazon? \ Eu, e non outren, porque mi non ten \ por
seu e moiro, se deus mi perdon!
n Cantiga de meestria: 3x7 + 2. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas equiconsoantes e redondas, que repetem, além d'isso, a
mesma consoante {^lon) no meio de todas as estrophes : abbacca : ca. —
Rimas longas: oni») cri*) m(c).
Colocci signalizou o cõged.., chamando -o mais uma vez spicc. — Também
lançou á margem a palavra Tenxõ e a formula per mio mal vidi.
15
20
273 —
E assi guaresc', á mui gran sazon,
coidando muit', e non sei que fazer;
mais pêro, pois lhe non ei a dizer 3210
o ben que lh'eu quero, tenho que non
é mia prol d'ir i; mais sei ai por 6n:
que morrerei, se a non vir' e qu'én
soífr'eu tantas coitas tan gran sazon.
E veo outre, por quen me non ten 3215
por seu! e moir', assi Deus me perdon!
III Ich stelle mir fortwâhrend im Geiste vor, wie ich zu meiner
Herrin gehe und mich soweit ermanne, dass ich ihr meiue Liebe gestehe,
obwohl ich weiss, dass ich nicht zu redon wagen werde, sie iiberhaupt nur
fiir ein Kleines sclien und tiefbetriibt von daanea gehen werde (1).
Denn nichts auf Erden kann mich vora Tode erretten, wenn ich nicht
einmal wage, ihr zu sagen, wie lieb ich sie habe. Darum weiss ich mir
keinen Rat uud weiss auch nicht einmal, ob ich es versuchen und mich
ihr naheu soll, oder nicht: das ist mein ganzes Wissen und Raten (2),
Meine gauze Heilung und mein Sinnen seit langer Zeit. Ich weiss
nicht, was ich thun soll. Doch wenn ich nun einmal nicht Manns genug
bin, ihr meine Liebe zu gestehen, so, denke ich, niitzt es mir nichts, zu
ihr zu gehen. Freilich weiss ich auch, dass ich sterben werde, so ich
nicht gehe, und dass ich darob seit langem so viele Schmerzen erleide (3).
Ein anderer ist gekommen, um dessentwillen sie mich nicht mehr in
ihrem Dienste haben will. Darum sterbe ich, so wahr mir Gott verzeihen
mõge (I).
IV O desfecho teve outr' ora melodia própria,
temos a nota: fijda.
Á margem do CÁ
18
135.
(Tr. 221).
Nostro Senhor ^o, ora que será
de min, que moiro, porque me parti
de mia senhor mui fremosa, que vi
polo meu mal? e de mi que será, 3220
f.àõ'^ 5 Nostro Senhor? II ou ora que farei?
(= 7i)a Q^^ ^^ pran, niun conselho non ei,
nen sei que faça, nen que xe será
De min, que moiro? e non me sei ja
niun conselh' outro se non morrer! 3225
10 B tan bon conselho non poss' aver,
pois que non coido nunca veer ja
esta senhor, que por meu mal amei,
des que a vi, e am' e amarei
mentr'eu viver'; mais non viverei ja 3230
I CB 256 (24-2) — 3 de 7n. s. fremosa qiie eu vi — 4 min — 6
nenhun — 7 nen o que será — 9 nenhun — 11 cuido — 15 — 16 Mais
por ela e non por outra ren \ ando cuidando no meu coraçon — 18 cuidar
— 19 cuidar — 20 cuida — 22 E poi-la vef e cuid' e. q. b. — 23 Ihi
vos fexestes em tod'ar cuid' ai — 26 O CA tem fazerdes — 28 mi — 30
verei — ben^ lição que julgo preferível.
II Cantiga de meestria: 4x7-1-2. — Decasyllabos jambicos,
— Coplas p areadas, diiferenciadas, porém, por uma das rimas (b) que
varia de estrophc em estrophe; e arredondadas por meio da consoante a,
que é idêntica dentro dos limites da mesma estrophe: abbacca. — Rimas
longas: ri (a) «(•») e^■(e) na 1*" estrophe; a(a) erC») e^■(c) na 2*; m(a) o«('>)
ar{^) na 3'"; én(») alW ari*-) na 4''; a(aíe2) éji(a;íe4) na fiinda, que
poiianto responde por meio de uma das rimas ao 1" grupo, e com outra
ao IP.
Colocci só reparou na existência do cõgedo.
m Was soU, o Gott, aus mir werden, der ich sterbe, weil ich von
nieiner Herrin getrennt bin, die ich zu meinem Unglúck sah? Hen'gott,
was soll aus mir werden? Und was soll ich thun, da ich mir keinen Rat
weiss? (1)
— 275 —
15 Mais des aqui, de pran, per nulha ren,
coidando sempre no meu coraçon
no mui gran ben que Ih' og' eu quer', e non
na veer, nen a coidar ja per ren
a veer. E con aqueste coidar 3235
20 coid' a morrer; ca non poss' og' osmar
com'eu possa viver per nulha ren,
Poi'-la non veg', e coid' en quanto ben
lhe vos fezestes; e tod'ar coid' ai:
en com' a min fezestes muito mal, 3240
25 pois ja quisestes que lh'eu tan gran ben
quisess' e non mi- o fazer alongar
de a veer, e tan a meu pesar!
Nostro Senhor, u me faredes ben?
A la fé, nenlhur! aquesto sei ja, 3245
30 ca, se a non vir', nunc' a verei ren.
Keinen andereii wenigstens, ais eben zu sterben?* Doch taugt er
nichts, da ich nie inehr zu sehen gedenke die, welche ich geliebt habe,
liebe ixnd liebea werde, solange ich lebe (2).
Doch leben worde ich nicht mehr lange, da ich unaufhõrlich ihrer und
meiner Liebe zu ihr gedenke und der Not, die es mir bereitet, sie nicht
zu sehen. Dies Gedenken aber wird mich zu Grunde richten, denn ich
kann es mir nicht einmal vorstellen, wie ich leben soll (3),
Ohne sie zu schauen. Daran denke ich, wie Du ihr Liebes erwiesen.
Und dann denke ich wieder an etvvas anderes: daran, wie Du mir Unrecht
gethan, da Du mich zwaugst, sie zu lieben, und mich, zu meinem Leide,
nicht davon fernhieltest, sie zu erblicken. Wann und wo wirst Du mir
Gutes und Schõnes crweisen? (4)
Gowisslich nie und nirgeuds, das weiss ich schon; denn sehe ich sie
nicht, so giebt es nichts, was fiir mich den Namen gut und schõn ver-
diente (I).
*) Se o poeta dissesse aqui viver, em lugar de morrer, o sentido sahia mais comprehen-
sivel , na minha opinifo , pelo menos.
IV A fiinda teve outr' ora melodia própria. — A margem temos a
chamada do costume.
Espécimen das cantigas de atafiinda.
18'
136.
(Tr. 222).
f. 35 (= 7i)b Por mia senhor fremosa quer' || eu ben
a quantas donas veg'; e gran sabor
ei eu de as servir por mia senhor
que amo muit'. E farei iia ren: 3250.
5 porque son donas, querrei-lhes fazer
serviço sempr', e querrei-as veer
sempr' u poder', e dizer d'elas ben:
Por mia senhor, que quero mui gran ben,
que servirei ja, mentr' eu vivo for'. 3255
10 Mais enquant' ora non vir' mia senhor,
servirei as outras donas por én,
porque nunca vejo tan gran prazer
com' en veê'-las, pois non ei poder
de veer mia senhor que quero ben. 3260
I CB 257 (24-3) — 2 vejo e. g. s. — 8 a que quero g. h. — 15
est é or' o mais de ben.
II Cantiga de meestria: 3x7 + 2. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas equiconsoantes, e ao mesmo tempo redondas, com pa-
lavm idêntica no principio e fim de todas as estrophes e repetição da for-
mula mia senhor nos 3°^ versos: abbacca : ca. — Rimas longas: éw(a)
ôr(b) er(e).
Sei difs. e cõged. spie., segundo Colocai.
ITT Um meiner holden Herrin willen liebe ich das ganze Geschlecht;
um ihretwillen macht es mir grosse Freude, den Frauen zu huldigen. "Weil
sie Frauen sind, werde ich ihnen immerdar dienen und Gutes von ihnen
reden (1).
Um meiner holden Herrin willen, die ich so lieb babe, und der ich
mein Lebtag lang dienen will, werde ich, solange ich sie nicht sehe, der
anderen Frauen Diener sein; denn solange es nicht in meiner Macht steht,
die Geliebte zu schauen, macht sonst nichts mir gleiches Vergniigen, wie
unter anderen Frauen zu sein (2).
— 277 —
15 Ca, de pran, est' é oge mais de ben
que ei, pêro que sõo sabedor
que assi morrerei por mia senhor,
veend' as outras, perdendo meu sen,
por veer ela, que Deus quis fazer 3265
20 senhor das outras en ben parecer,
e en falar, e en tod'outro ben.
E por aquesta coid' eu a morrer
a que Deus fez, por meu mal, tanto ben.
Das ist jetzt mein Bestes; doch weiss ich fiir gewiss, dass ich trotz-
dein, um meiner Ilerrin willen, ob ich auch die anderen sehe, sterbeu uod
dou Vcrstand verlieren werde aus Sehnsuoht, die z\\ schauen, welche er-
habou ist úber die iibrigen durcli Scbõuheit, Redegabe und andere Treff-
lichkeiten (3).
Sie, der Gott zu meiuem Leide so viele Vorziige verliehen, ist es,
um die ich zu sterben wâhne (I).
IV A fiinda teve outr' ora musica própria.
137.
(Tr. 223).
f. 35 (= 7i)c II Nunca fiz cousa de que ine tau ben 3270
achasse come de quanto servi
sempr' fia dona, des quando a vi,
que amei sempre mais ca outra ren;
5 ca, de pran, quanto no mundo durei,
os dias que a servi, gaanhei, 3275
e tantos ouv' end' a prazer de mi.
E tenho que me fez Deus mui gran ben
en me fazer tau bõa don' amar,
10 e de a servir e non m 'enfadar,
nen teê'-lh' o mal, que me faz, en ren; 3280
e de me dar coraçon de tSer
por ben quanto m'ela quiser' fazer,
e atender temp', e no'-me queixar.
I CB 258 (2áá) — 6 guaanhei — 8 mi — 11 (n. teê'-lo mal que
m'ela fax en ren) — 12 mi — 16 min — 17 cuidei que veria s. — 25
se m'ar q. — 31 (en prazer).
II Cantiga de meestria: 4 x 7 -]- 3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares, encadeadas todavia por uma rima (a) que se repete
com palavras idênticas (bem e rem) no l'' e 4" verso de todas as estrophes:
abbaccl). — Rimas longas: én i ei na l'"" estancia; én ar êr na 2"; én
on ou na 3*; én á or na 4*; ér er én na fiinda que, introduzindo poiianto
uma consoante nova, remata com a do i)rincipio da cantiga.
Colocci achou notável só a existência do eõged., o a formula fará
meglior (vereo 26).
ni Von aliem, was ich gethan, hat niclits mir solch Behagen bereitet,
wie meine Handlungen im Dienste der iiber alies in der Welt Geliobten.
Von meiner Lebenszeit rechne ich fur gewonnene die Tage, die ich ihr
gedient, und ebensoviele zàhle ich ais Freudentage (1).
. Auch vermeine ich, Gott habe rair Liebes erwiesen , indem er mir eine
so vorzugliche Dame zeigte; und ich bin ihm dankbar dafúr, dass ich sie
f. 35 {-
— 279 —
15 E, de pran, sempre des que lh'eii quis ben
mayor ca mi e con mayor razon, 3285
sempre eu coidei que verria sazon
que lli'ousaria eu algtia ren
dizer do ben que lli'eu quer'! e estou
20 atendend' aquel terap'! e non chegou!
Pêro estou led' en meu ooraçon, 3290
Porque quero tan bõa dona ben,
de que sei ca nunca me mal verrá;
ca se morrer' por ela, prazer- mi- á!
25 Se mi -ar quiser' fazer algua ren
= 7i)d II como non moira, fará mui melhor; 3295
e ben- o pode fazer mia senhor,
ca tod' aqueste poder ben o á:
E en fazer en min quanto quiser',
30 e en valer mui mais d'outra molher
en parecer e en tod' outro ben. 3300
lioben darf; in ilireni Dieuste nicht erlaliiue; das Bõse, das sie mir antluit,
fúr iiichts erachte; alies, was voa ihr ausgeht, fúr giit halte; geduldig
warte und nicht klage (2).
Seit ich sie verehre, inehr ais mich selbst und auch mit grõsserem
Recht, hoffte ich, die Stimde wiirde kommcn, wo ich es wagen wúrde, ihr
davou zu reden; doch noch ist sie nicht gokommen; noch immer bin icli
oiu llarrender, ob auch heiteren Herzens (3).
Die Dame, die ich liebe, ist so gut, dass mir von ihr nichts Úbles
koniinen kann. Selbst wenn ich um sie sterbe, soll es mir genehm sein.
Bcsser aber thut sie daran, so sie etwas thut, das mich ain Loben erhâlt.
Und dazu hat sie die Macht in Handen (4).
Und auch dazu, mit mir zu tbun, wie sie will. Ihr Wert ist hõhor
ais der jedei anderen Frau. Ebenso ihro Schõnheit (I).
IV Fijda ú margem do €A, em signal de que ainda aqui a cantiga
rematava com nova melodia.
138.
(Tr. 224, do verso 4 por diante).
Senhor fremosa, vejo-vus queixar
porque vus am' e amei, pois vus vi;
e pois vos d'esto queixados de mi,
se én dereito queredes filhar,
5 aque-m'aqui eno vosso poder! 3305
Pois vos de min non queixados por ai,
se non porque vus qu^ero mui gran ben,
e vejo que vos queixados por én,
senhor de min, e meu ben e meu mal,
10 aque-m'aqui eno vosso poder! 3310
Senhor, se vos têedes por razon
d'eu por aquesto ja morte prender,
non ei eu quen me de vos defender';
e por én, coita do meu coraçon,
15 aque-m'aqui eno vosso poder, 3315
G VI- 4<í \\ e ■ ■> • • 1
f. 36 (= n9}a \\ en que toi sempr e ei ja de seer.
I CB 259 (245) — 2 (pois qtie vus vi) — 3. 6 e 8 vus — IG fui sempre.
II Cantiga de refram: 3 x (4: ■-{- 1) -{- 1 . — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abbaU C : c. — Rimas longas: ar i na
1* estancia; ai én na 2"; on èr na 3"; êr no refram e na fiinda. — A
repetição de êr na 3" estancia devia ser uma „ desigualdade" censurável, na
opinião dos juizes da arte trovadoresca.
Tornei. Gõgedo du verso spice., segundo Colocci.
m Ihr fúhrt Klage, schõne Herrin, weil ich Euch liebe und geliebt
habe, seit ich Euch zum erstenmal sah. WoUt Ihr mich dafúr strafen: || seht,
hier stehe ich und begebe ich mich in Eure Gewalt (1).
Da Ihr nur aus einem Grunde iiber mich klagt, nãmlich weil ich Euch
innig liebe, Ihr meine Herrin, mein Leid und meine Lust, || seht etc. (2).
Wenn Ihr es fiir recht haltet, dass ich dar um deu Tod erleide, so
weiss ich niemand, der mich bescliútzen kõnnte. Darum, meines Herzens
Leide, || seht, hier stehe ich in Eurer Gewalt (3).
In der ich immer war und bleiben werde (I).
IV Fijda (com melodia própria), segundo a aunotação do velho
escrevente.
10
139.
(Tr. 143).
De mia senhor direi -vus que mi-aven:
porque a vejo mui ben parecer,
tal ben lhe quer' onde coid' a morrer.
E pêro que lhe quero tan gran ben,
ainda Ih 'eu mui melhor querria , . .
se podesse . . . mais non poderia!
Ca lhe quero tan gran ben que perdi
ja o dormir; e, de pran, perderei
o sen mui cedo con coita que ei.
E pêro que tod' aquesto perç' i,
ainda lh'eu mui melhor querria . . .
se podesse . . . mais non poderia!
3320
3325
I CB 260 (246) — 3. 4. 7 e 13 Ihi — 3 cuid' — o queria —
10 peroque tod' aquesto padeci — 16 se deus nii perdon.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -j- 2) -|- 2. — Decasyllabos jam-
bicos no corpo da cantiga; Nonarios trochaicos no refram e na f iinda.
— Coplas singulares: abba||CC. — Rimas longas e breves: éni»)
êrW na l"- copla; «(») e*('>) na 2'^; on ai na 3*^; ia no refram e na f iinda.
Colocci marcou aqui a formula do verso 16: m[ij perdoni = a me.
III Also ergeht es mir mit meiner Herrin: weil ich sie so reizend
sehe, liebe ich siesosehr, dass ich daran sterben muss. Trotz der Grõsse
meiner Liebe || mõchte ich sie aber noch viel viel mehr liebeu, wâre es nur
mõglich. Doch ist es unmiiglich (1).
Habe ich doch bereits den Schlaf vorloren , uud werde bald vor Gram
den Verstand verlieren. Trotzdem ich aber sclion so viel verlor, |1 mõchte
ich ato. (2).
Denn so herzlich bin ich ihr zugethan, dass ich ohne jeden Zweifel
l)ald sterben muss, so sie mir nicht hilft. So wahr mir aber Gott helfen
mõge, II bei alledem mõchte ich sie noch viel viel mehr lieben, wâre es mu*
mõglich. Doch ist es unmõglich! (3)
— 282 —
Ca lhe quero ben tan de coraçon
que sei mui ben que, se m'ela non vai, 3330
15 que morrerei cedo, non á i ai.
E con tod' esto jsi Deus me perdon!
ainda lh'eu mui melhor querria,
se podesse; mais non poderia!
Per nulha ren, par sancta Maria! 333ô
20 Ca se podesse, log[w]' eu querria!
VõUig unmõglich, bei der heiligeu JuDgfrau. Denn vormõchto ich es,
so wúrde ich es sogleich woUen (I).
IV Fijda com melodia própria (segundo a nota marginal do CA).
\
140.
(Tr. 144).
f.36{=ii9)b Cuidades vos, mia senhor, que mui mal
estou de vos, e cuid' eu que mui ben
estou de vos, senhor, por úa ren
que vus ora direi, ca non por ai: 3340
5 Se morrer', morrerei por vos, senhor;
se m'i-ar fezerdes ben, aque melhor!
Tan mansa vus quis Deus Senhor fazer
e tan fremosa, e tan ben falar
que non poderia eu mal estar 3345
10 de vos, por quanto vus quero dizer:
Se morrer', morrerei por vos, senhor;
se m'i-ar fezerdes ben, aque melhor!
Amo -vus tant' e con tau gran razon,
pêro que nunca de vos ben prendi, 3350
15 que coid' eu est', e vos que non é 'si;
mais tant esforç' ei no meu coraçon.
Se morrer', morrerei por vos, senhor;
se m'i-ar fezerdes ben, aque melhor!
I CB 261 (247) — 2 e cuid' én que m. b. — (} se niar f. — 13
tanto c. — 15 assi — 10 esforcei.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -j- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba||(JC. — Rimas longas: aH^) énW na
1=' copla; er(a) arW na 2"; o?i^») *'('») na 3*; ôr no refram.
Colocci diz: tornei.
III Jhr meint, es gehe mir schlecht; ich meine, es gehe mir gut,
und zwar, Herrin, aus folgendem Griínde: || sterbe ich, so sterbe ich fiir
Euch; thut, Ihr mir aber Liebes an, um so besser (1).
So sanft und hold schuf Euch der Herr und so lieblich redet Ihr, dass
es mir durch Buch nie iibel ergehen kanu etc. (2).
So innig Hebe ich Euch und mit solchem Recht (obwohl Ihr mir kei-
nerlei Gunst gewáhrt habt), dass ich davon iiberzeugt bin, Ihr abor vom
Gogcnteil. In meinem Herzen habe ich die trõsteude Gewisshoit: || sterbe ich,
so sterbe ich fiir Euch etc. (3).
141.
(Tr. 145).
Direi -vus que rai-aveo, mia senhor, 3355
f. 36(^119)0 1 logo quando m'eu de vos qui||tei:
ouve por vos, fremosa mia senhor,
a morrer; e morrera . . . mais cuidei
5 que nunca vus veeria des i,
se morress' . . . e por esto non morri. 3360
Cuidand(o) en quanto vus Deus fez de ben
en parecer e en mui ben falar,
morrera eu; mais polo mui gran ben
10 que vus quero, mais me fez Deus coidar
que nunca vus veeria des i, 3365
se morress' . . . e por esto non morri.
I CB 262 (248) — 3 ouv'eu — 6. 12 e 18 esso — 7 cuidand' en q.
— 10 que mi vus quero, me fex Deus cuidar — 13 cuidando novosso bon
parecer — 14 ouvi -a morrer e, se deus mi perdon — Kj acordei —
19 cuidand' en vos ouvi -a m. assi — 20 non morri.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2) + 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: aball)||€€ : cc. — Rimas longas: òri^)
eíW na 1* copla; á?i(») ar'^) na 2"; cr on na S**; í no refram e na fiinda.
— O 1° e o 3" verso de cada estrophe tèem rimas idênticas {senhor ben
parecer).
Colocci assenta torneio e cõgedo.
III Bekenneu will ich, wie es mir ergangen ist, ais ich von Euch
Abschied genommen hatte: beinahe ware ich gestorben. Doch fiel mir bei,||
dass ich Euch nicht wiedersehen konnte, falis ich stiirbe. Darum starb
ich nicht (1).
Im Gedanken an Euer Aussehen und Sprechen wãre ich fast gestorben.
Durch Gottes Gnade aber kani mir aus Láebe zu Euch der andere Gedanke,
dass etc. (2 e 3).
— 285 —
Cuidand' en vosso mui bon parecer
buv' a morrer jassi Deus me perdon!
15 e polo vosso mui bon parecer
morrera eu; mais acorde[^]-m'entoD
que nunca vus veeria des i,
se morress' . . . e por esto non morri.
Coidand' en vos ouv' a morrer assi!
20 e cuidand' en vos, senhor, guareci!
3370
Iin Gedanken an Euer holdes Antlitz erstavb ich.
an Euch ward ich gesiind (I).
IV A fiinda teve oiitr' ora melodia própria.
Und im Gedanken
142.
(Tr. 146).
Pregimtou Johan Garcia 3375
da morte de que morria;
e dixe-lh'eu todavia:
„A morte d'esto se mata:
{=n9)d 5 Guiomar Aífonso || Gata
est a dona que me mata." 3380
Pois que m'ouve preguntado
de que era tan coitado,
dixe-lli'eu este recado:
10 „A morte d'esto xe mata:
Guiomar Affonso Gata 3385
est a dona que me mata."
Dixe-lh'eu «ja vus digo
a coita que ei comigo
15 per bõa fé, meu amigo:
A morte d'esto se mata: 3390
Guiomar Affonso Gata
est a dona que me mata.»
I CB 263 (249) — 10 CA tem, por engano: pregotitou — 3 e 9
dixi — 4. 10 e 16 xe m. — 13 e dixe Ih' eu boõ v. á. , certamente erro por
ben vus digo.
II Cantiga de refram: 3 x (3 + 3). — Septenarios trochaícos.
— Coplas singulares: àââ||BBB. — Rimas breves: ia na l'' copla;
ado na 2^; igo na 3'"; ata no refram.
Colocci descreve o eschema métrico, dizendo: 3 versi consoni; et tmo
tornei. Além d'isso, iemos preguta na margem e ouve traduzido para ebbe.
niJohan Garcia hat (mich?) gefrag-t, „welchen Todes der Tod stiirbe".
Worauf ich erwidert habe: || Daran stirbt der Tod, dass Frau Guiomar
Affonso Gata es ist, welche mich tõtet. (?)
143.
(Tr. 147).
Pois [que] eu ora morto for',
sei ben ca dirá mia senhor:
«Eu soo Guiomar Aífonso!)
3395
^^BiP
Pois souber' mui ben ca morri
por ela, sei ca dirá (a)ssi:
«Eu sõo Guiomar Affonso!»
Pois que eu morrer', filhará
enton o seu queix' e dirá:
«Eu sõo Guiomar Aífonso !í
3400
I CB 264 (250) — 1 que falta no CA. — 3. 6 e 9 soo — 5 que —
7 E pois eu m. f. — 8 enton o soqueixo e d.
II Cantiga de refram: 3 X (2 + 1). — Octonarios jambicos
no corpo da cantiga; e Septenario trochaioo no refram. — Versos
pareados: aa|lB. — Rimas longas nos disticos: ôr no 1" par; i no 2";
á no 3"; a breve onso no refram.
Colocci assenta: qi resposta tornei.
III líin ich tot, so wird meine Herriíi sprechen, das weiss icb gewiss: ||
«Ich bin Guiomar Affonso!» (1)
Sobald sie es erfabren hat, dass icli um sie gestorben bin, wird sie
;ge\visslich sprechen: || «Ich bin Guiomar Affonso!» (2)
Ihr Kinn wird sie fassen, wenn ich tot bin, und sagen: || «Ich bin
[Guiomar Affonso!» (3)
LACUNA 11».
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 4.^ DO CADERNO VI
No verso da folha antecedente ficou" algum espaço era
branco, mas pouco. Na immediata principia um novo grupo
de poesias com Vinheta e lettra historiada. A folha cortada
deve têr contido portanto um pequeno grupo de cantigas, attri-
buidas a um trovador, que não era o auctor dos nossos números
144 a 156, nem tampouco o dos Nos. 129 — 143; ou então
deve têr contido mais alguns versos de Koy Queimado.
A segunda hypothese torna -se mais provável, se olharmos
para o CB, que offerece no lugar correspondente mais duas can-
tigas d'esse trovador.
VEJA -SE A SECÇÃO 10'' DO APPENDICE.
I
XIII
CANTIGAS
144—156
m
DE
VA AS CO GIL.
n
19
144.
(Tr. 157).
C. VI: 3fi:
Vinheta Miiit' affuisadío) ei de morrer,
f. 37 (= 72)a O V / 1
e non tenho mia mort' en ren;
ante me prazeria én,
pois sen meu grad' ei a fazer 3405
5 a mia senhor mui gran pesar,
ca ][h]G pesa de a amar.
A mia senhor gran pesar á
de que lhe quer'eu mui gran ben,
e a min gran coita m'én ven; 3410
10 mais pêro de fazer ei ja
a mia senhor mui gran pesar,
ca l[/*]e pesa de a amar.
E grave dia eu naci
con quanto mal me faz Amor, 3415
15 ca por el, mentr'eu vivo for',
ei ja sempr' a fazer assi
a mia senhor mui gran pesar,
ca \[h]G pesa de a amar.
I CB 267 (253) — le nos versos 6. 12 e 18 talvez seja hespanho-
lisrao. — 1 muif aguisad' — 3 mi — 6 ca Ihi pesara d. a a. — 1 E
m. s. — 8 Ihi — 9 mi — 14 pois tanto mal m,i fax am,or — 16 semp^
abreviatura que tanto pode resolver -se em sempre como em sempr' a —
21 caffimet p. lição que talvez represente e assi m'el perdon — 26 Ihi.
n Cantiga de refram: 4 x (4 -|- 2) + 2. — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: abl)a||CC. — Rimas longas: er(a) én(V) na
1* copla; á(ft) cwW na 2''; *(») rXb) na 8"-; e*(a) oííC)) na 4»; arno refram
e na fiinda. — A repetição da riina m('>io2) seria considerada como de-
sigualdade censui'avel.
Colocci assenta cõgedo spicc. dal tornei; e traduz ante cotn o latim imo.
19*
— 292 —
f. 37 (= 72)b II E nunca m'encl' eu partirei, 3420
20 ca non quer o meu coraçon,
nen Deus; e ;si Deus me perdon!
a meu pesar a fazer- lh'ei
a mia senhor mui gran pesar,
ca \[h\Q pesa de a amar. 3425
25 E non me poss' end' eu quitar
de lhe fazer este pesar!
m Zu sterben steht mir bevor, und mir liegt gar wenig an meinem
Tode. Violmehr wiirde ich Gefallen daran finden, da ich ganz gegen meineu
"Wunsch II meiner Herrin Kumrner bereite, denn bekúmraert ist sic und
erziirnt, weil ich sie liebe (1).
Bekúmniert und erzúrnt ist sie, weil ich sie so sehr liebe, und mir
erwâchst daraus Leid; dennoch muss ich || meiner Herrin immerdar Kummer
bereiten etc. (2).
An einem XJnglúckstage ward ich geboren, da die Liebe mir so iibel
niitspielt; denn solange ich lebe, muss ich || meiner Herrin aus Liebe Kummer
bereiten etc. (3).
Niemals werde ich von ihr lassen, da mein Herz und Gott es nicht
gestatten. Zu meinem Leidwesen werde ich also fortfahren, so wahr mir
Gott helfe, || meiner Herrin Kummer zu bereiten etc. (4).
Freimachen kanu ich mich nicht davon, ihr solches Leid zuzufiigen (1).
145.
(Tr. 158).
Que partid' eu serei, senlior,
de nunca ja veer prazer,
des quand' ora partido for' 34S0
de vus falar e vus veer!
5 E partido serei logu' i
d'aver sabor d'al nen do mi!
E partir- s'-an os olhos meus
de non veer de nulha ren 3435
prazer, pois que os partir' Deus
10 de vos, senhor, que quero ben.
E partido serei logu' i
d'aver sabor d'al nen de mi!
E partir- s'-á meu coraçon 3440
de nunca d 'ai -ren se pagar;
15 e partir- s'-á 6n con razon,
des quando vus eu non falar'.
E partido serei logu' i
d'aver sabor d'al nen de mi! 3445
I CB 268 (2&4) — 6. 12 e 18 mi, oade o CA traz min.
II Cantiga de refram: 3x(4-|-2). — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abíib||C€. — Rimas longas: ôrW érW na 1" estan-
cia; ce<s(a) éwC») na 2*; owW aríb) na 3*; * no refram.
Tornei: no dizer de Colocci.
III AVio forn ich davon sein werde, je wioder Lust zu ompíinden, bin
icli orst fera von Euch, Herrin, ohne Euoh zu schauen oder zu spreclien! ||
Forn bin ich dann sogleich von aller Freudigkeit (1).
AUcr Freude bar werden meine Augen sein, sobald Gott sie vou Euch
feruhãlt, geUebte Herrin etc. (2).
Meia Herz wird nimmer vvieder an irgend etwas Gefallen finden; mit
Recht wird es der Freude entsagen, sobald ich zu Euch nicht rédea darf
etc. (3).
146.
(Tr. 159).
Que sen -mesura Deus 6 contra mi!
Pois que me faz sempre pesar veer,
f.37{=72)c II (jpor quê me leixa no mundo viver?
Mais pois me vejo que x'ei quer assi,
5 quant' eu oimais no coraçon tever', 3450
negar- lo -ei e direi -lh'al que -quer!
E quant' el sabe que me pesará,
poi'-lo el faz por xe me mal fazer,
e por ai non, quero -vus eu dizer,
10 se eu poder', o que lh'end' averrá: 3455
quant' eu oimais no coraçon tever',
negar-lo-ei e direi -lh'al que -quer!
E des oimais non pod' el saber ren
de mia fazenda, se non devinhar',
15 pois el assi quer migo guerrejar! 3460
Mais vedes que vo'-lh'eu farei por 6n;
, quant' eu oimais no coraçon tever',
negar-lo-ei e direi -lh'al que -quer.
I CB 269 (255) — 1 O €A tem min no verso 1. — 4 mi — G
nega' -lo -ei — 7 mi — 8 mi — 15 pois s'el.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2). — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abll)a||CC. — Rimas longas: *(») tT('>}
na 1" estancia; á(«) 'crO>) ua 2''; énW ari^) na 3'"-; ér no refram. — Ainda
n'esto caso a repetição da mesma rima em duas estancias ('>l e 2) parece ser
uma das desigualdades, censuradas pelos mestres da arte de trovar.
Tornei, segundo Colocci.
III Masslos und ungerecht verfâlirt Gott mir gegeniiber. "Wcnn er
mir nichts ais Bekummernisse zeigen wiU, wozu lásst cr mich danu aiif
Erden leben? Da er es aber also will, |1 werde ich ihm uuumobr verlieim-
lichen, was in meinem Herzen vorgeht, und werde ihm nach Belieben an-
dares sagen (1).
Da er mir anthut, was mir wohe tliut (wie ihm nicht unbekannt ist),
bloss um mir Leides zuzufiigen, werde ich, weuu ich irgend kaun, nun fol-
gendermassen handeln: || verheimlichen werde ich ihm, was etc. (2).
Von meinen Angelegenheiten wird er fortan nichts mehr erfahreu, —
so er sie nicht zu erraten versteht, — da er mich also zu bekriegen unter-
nommen hat. Denn also werde ich handeln: || was in meinem Herzen vor-
geht, werde ich ihm nunmehr verheimlichen etc. (3).
147.
(Tr. 160).
Senhor fremosa, non ei og' eii qiien
viis por min queira mia coita mostrar; 3465
nen eu, senhor, non vus ous' i falar;
pêro quero -vus rogar d'iia ren:
5 que vus prenda doo de mi
f. 37 (= 72)d por quant' affan || por vos soífri!
Por quanta coita, ben dê'-la sazon 3470
que vus eu vi, sempre por vos levei,
se vus prouguer', ora rogar- vus -ei,
10 senhor, por Deus, por est' e por ai non:
que vus prenda doo de mi
por quant' affan por vos soffri! 3475
I CB 270 (256) — 2 trd — 7 per — 13 E mia s. — 14 olhos
que eu sernpi'e vi p. m. in. — lõ mi — 19 min.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2) + 2. — Decasyllabos jam-
bicos 110 corpo da cantiga, Octonarios no refram o na fiinda. —
Coplas singulares: all)l)al|CC : cc. — Rimas longas: c«(a) «rC») na
l"' estancia; otoí") e^(•') na 2"; eusifi) al^^) na S"; i no refram e na fiinda.
Cuged. spiec. áal tornei., no dizer de Colocci.
III Schõne Herrin, ich kenne niemaud, der Euch jetzo moine Not
klageu kõnnte; ich selbst aber wage nicbt, zu Euch zu reden. Trotzdem
bitte ich: || habt Mitleid mit mir, der um Euch so viele Peiu aussteht (1).
Um des Leides willen, das ich ohne Uhterlass ertragen habe seit der
Stunde, wo ich Euch erblickte, mochte ich Euch, Horrin, so Ihr es ge-
stattet, um Gottes willen beschworen etc. (2).
Ach Herrin, Ihr moiner Augen Licht, die ich zu moinem Ungliick
erblickte, um weiteres wage ich nicht zu ílehen. Doch bitte ich Euch, bei
Gott etc. (3).
Um des Leides willen, das ich dulde und geduldct habe, erbarmt
Euch nieiner (I).
~ 296 —
Ay mia senhor! lume d'aqiiestes meus
olhos, que eu vi sempre por meu mal,
15 non vus ous' eu por min falar en ai;
mais, mia senhor, rogo -vus eu por Deus
que vus prenda doo de mi 3480
por quant' affan por vos soífri!
Avede vos doo de mi
20 por quant' aífan soffr' e sofPri!
IV O €A tem mais uma vez a nota marginal fijda, cm signal de
que o desfecho tinha melodia própria. — Cfr. Diez \). 69.
148.
(Tr. 161).
Se viis eu ousasse, senhor,
no mal, que por vos ei, falar,
des que vus vi: a meu coidar,
pois fossedes 6n sabedor,
5 doer- vus -iades de mi.
E porque nunca estes meus
olhos fazen se non chorar,
u vus non veen, con pesar:
se o soubessedes, por Deus,
10 doer-vus-iades de mi.
3485
8490
I CB 271 (257) — 1 {a falar) — 3 cuidar ~ 10—11 Eutre a 2"
e S*" ustrophe o CB apresenta mais uma, que diz
Com' e quanto meu coraçon
se non en vos den [=^ te7i?J ai cuidar
se vo'-l'-eu atesasse mostrar,
por mesura e por ai non
doer-vus-iades de mi.
10 o 15 min ■ — 12 mi — 15 [façen sabedor). O CA teu: faceu saber —
10 mi.
II Cantiga de refram: 3x(4-|-l); ou, no CB 4 x (4 -f 1)- —
Octonarios jambicos. — Coplas singulares: abl)a||C. — Rimas
longas: Ôr(a) arW na l*" copla; e?ís(a) arO») na 2*; tV(a) òrW na H"; [ow(a)
arW na intercalada] e * no refram. — Temos repetição da mesma con-
soante na copla 1" e 3» (»1 o bS)^ e ainda na estrophe interposta do CB (»»l o 3).
Colocci assenta Tornei.
m Hâtte ich den Mut, Euch von den Schmerzen zu reden, die llir
mir bereitet, seit ich Euch kenne, ich glaube, sobald Ihr darum wússtet, ||
erbarmtet Ihr Euch meiner (1).
Da meine Augen nichts thun ais weinen, sobald sie Euch nicht schauen,
so wiirdet Ihr, wiisstet Ihr es, || Euch meiner erbarmen (2).
— 298 —
Mais non vus faç[o] eu saber
de quanto mal me faz amor 3405
por vos, ca m'ei de vos pavor;
f^38[L73)a 1 ca SG vo'-rousasse dizer,
15 doer-vus-iades de mi.
"Wie und ia welchom Masse mein Herz sich nur nach Euch zu sehnon
vermag, wagte ich es Euch zu zeigen, so wúidet Ihr aus Gerechtigkoits-
gefúhl II Erbarmen haben (3'^).
Doch wage ich nicht, davon zu reden, wie vicl Leides mir dio Liebe
anthut um Euretwilleu , weil ich Euch fúrchte; denu hatte ich den Mut, zu
redcn, || Ihr wúrdet Mitleid mit mir empíinden (3"^).
10
149.
(Tl-. 162).
Estes olhos meus ei mui gran razon
de querer mal, enquant' eu ja viver',
porque vus foron, mia senhor, veer,
ca depois nunca \ú Deus me perdon!
piid' eu en outra ren aver sabor
ergu' en coidar en vos, ay mia senhor!
3500
3505
D 'esses vossos olhos e d'estes meus
me [a]vSo sempre coit' e pesar
poi'-los meus foron os vossos catar;
ca des i nunca jsi me valha Deus!
púd' eu en outra ren aver sabor
ergu' en coidar en vos, ay mia senhor! 3510
I CB 272 (258) — 1 ei eu gran raxon. O CA tem, por engano, ei
eu mui g. r. — 4 se deus mi perdon — G cuidar — 8 mi veo — 10
se mi V. d.
No CA ha espaço em branco para mais duas estrophes. O CB não
as contém: depois do verso 10 faltam quattro folhas no apographo italiano.
II Cantiga de refram: 2 x (4 -f- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: ablt)a||CC. — Rimas longas: o/^(a) èr^^) na
1" estancia; eusi^) ar^*) na 2''; òr no refram.
III Mit Fug und Eecht darf ich meinen Augen mein Lebelang zúrnen,
weil sio Euch, Herrin, angeblickt haben, denn soither, so wahr mir Gott
helfo, II habe ich an nichts andercm mehr Gefallen finden kõnneu, ais an
Euch zu denken, ach Geliebte (1).
Von Euren und von meinen Augen stammt meine stete Not und Plage,
seitdem die meinen die Euren ge-sucht babon; denn seither [j habe ich an
nichts anderem mehr Gefallen finden konnen, ais daran, an Euch zu denken,
ach Geliebte (2).
150.
(Tr. 163).
f. 38 (= 73)b jl Muito pimhei de vus negar,
senhor fremosa, o gran ben
que vus quero; mais ja per ren
no\ri\ ei poder de me guardar
5 que vus non aja de fazer 3515
do ben que vus quero saber.
Quisera- m'eu que foss' assi
que podesse meu coraçou
encobrir, mais no'-me perdon
10 Deus, so ja poss' ai fazer i 3520
que vus non aja de fazer
do ben que vus quero saber.
Ca entend' i eu por meu mal
que vos parecedes melhor
15 de quantas eu vi, mia senhor; S525
pêro non poss' i fazer ai
que vus non aja de fazer
do ben que vus quero saber:
I No verso 1 o CA tem punci; no 21 ez<, em lugav de en. — No 13
o copista, tendo duvida sobre a significavão das lottras entend «', escreveu
«'; depois emendou -o para y, lançando em seguida á margem um y, talvez
para nova rectificação. Sendo assim, deveriamos ler: entendi. — Entre os
versos 24 e 25 ba espaço em branco, em que caberia uma estropbe. Julgo
que a parte omissa se compunba de duas fiindas: a l"' responderia em ir
á ultima copla; e a 2* em ôr á ])enul tinia.
II Cantiga de rofram: 4x(4-j-2) + 2x2 (originariamente talvez
4-4x2). — Octonarios jambicos. — Coplas singulares: alt)l)a||CC.
— Rimas longas: arW énW na 1"- copla; «'(«) o?i('>) na 2^; a/ (a) ôrCO
na 3"; ej(a) í>(b) na 4". — Das fiindas existentes a 1% que rima em m('>i)
está ligada á 1^ copla; a 2"- em o?í(''2) Ijga com a 2'. — É possível que
faltem mais dous pareados, conforme ja ficou indicado.
301
Tal ben vus quero que ben sei
20 per ren que non posso guarir;
pêro non me poss' 6n partir,
mais 6 'si que poder non ei
que vus non a;ja de fazer
do ben que vus quero saber.
2õ Ca todo non sei og' eu quon
f. 38 (=73)0 o podes II se dizer per ren.
E negara -vo'-reu, mais non
quis Deus, ne'-no meu coraçon.
3530
3535
III Ehrlich habe ich darnach getrachtet, Eucli, holde Herrin, meiae
Liebe zu verheimlichen; jetzt aber líann ich mich nicht láager davor húten, ||
Euch etwas davon zu oífenbaren, wie heiss ich Euch liebe (1).
Gern mõchte ich meines Herzens Triebe verbergen, aber, so wahr
Gott mich nicht selig macheu mõge, ich kana nunmehr nicht auders, || ais
Euch etwas davon zu verraten etc. (2).
Zu meinem Leide habe ich es erkannt, wie viel schõnerlhr, Herrin,
seid ais alie úbrigen. Trotzdem aber kann ich nicht umhin, [| Euch etwas
davon zu offenbaren etc. (3).
So gross ist meine Liebe, dass ich nimmer davon genesen kann: ich
kann nicht von ihr lassen; vielmehr ist ihre Gewalt eine solche, dass ich
nicht umhin kann, || Euch etwas davon zu oífenbaren etc. (4).
Denn niemand kenne ich, der es ihr ganz entdecken kõnnte (I).
Und auch ich wúrde es verschweigen. Gott und mein Herz aber
lassen es nicht zu (II).
IV Ambas as fiindas tem pauta para notação musical.
151.
(Tr. 164).
Senhor fremosa, pois pesar avedes
de que vus amo mais ca min nen ai, S540
direi- vus gran verdad'; e se non, mal
me venha de vos que me mal queredes:
5 non vus quer'eu pelo meu grado ben!
E mia senhor, pois que vus pesa én,
dizer -vus quer' eu a quen vus tornedes. S545
A vos, senhor, que tan ben parecedes,
e a quen vus fez parecer assi
(^■^f.rf 10 II que quantas donas eno mundo vi
de parecer todas las vos vencedes,
e de bon prez e de falar melhor. S550
E pois Deus tanto ben vus fez, senhor,
de vus amar non me vus én queixedes.
15 Ca non 6 en min, mao meu pecado,
nen quer Amor que m'én possa quitar, .
nen Deus Senhor, nen vosso semelhar, S555
ca me tSen de tal guisa forçado
que me vus fazen mui de coraçon
20 querer gran ben; e jsi Deus me perdon!
non vus faç' i pesar pelo meu grado.
II Cantiga de meestria: 4 x 7 -}- 3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares, e ao mesmo tempo pareadas: as duas primeiras
estão enlaçadas por uma das rimas, e as ultimas por outra no mesmo
lugar: abbacca. — Rimas breves e longas: edesi'>) alW éni^) na
1° estrophe; edesi») iW ôr(*i) na 2*; adoi^) arW on(^) na 3"; adoi») erC>)
ewsCc) na 4°^. A fiinda apresenta uma rima nova {ei) no primeiro dístico,
emquanto a restante responde ao ultimo verso da cantiga.
3560
3565
303
E mia senhor, se Deus fosse pagado
(Feu de gran coita guardado seer,
non me mostrara vosso parecer,
25 nen vos, senhor, que eu, mal -dia nado,
por meu mal vi e d'estes olhos meus!
E pois vus vi, nunca despois quis Deus
que perdess' eu gran coita nen coidado!
E gran coita, ^como a perderei?
30 Pois que vus pesa porque vus amei,
sei, se viver', que viverei coitado.
III Da Ihr, schõne Herrin, darúber zurnt, dass ich Euch úber alies
liebe, mehr ais mich selbst, will ich Euch eine Wahrheit sagen (liige ich,
so mõge Euer Zora mich verfolgen) : ich liebe Euch nicht aus freien Stiicken.
Und fevner will ich Euch sagen, wem Ihr, da Ihr ziirnt, Vorwiirfe machen
soUtet (1):
Euch selber, weil Ihr so liebreizend seid, und deni, der Euch also
geschaffen hat, dass Ihr alie úbrigen an Aussehen, Wert und Zauber be-
siegt. Nicht aber úber mich fúhrt Klage (2).
Denn leider liegt es nicht in memer Hand, und weder Amor, noch
Gott, noch Euer Angesicht lâsst zu, dass ich mich von Euch wende. Viel-
mehr zwingen sie mich, Euch herzlich lieb zu haben. Bei Gott, uicht frei-
willig erziirne ich Euch (3).
Hâttc der Himmel mich vor Ungemach behiiten wollen, er hâtte meineu
Augen Euer Angesicht nicht gezeigt, das ich, zum Ungluck Geborener, zu
moinem und meiner Augen Harme sah. Denn seit ich Euch erblickt, hat
Gott nicht mehr gestattet, dass ich Sorge und Pein loswiirde (4).
AVie soU ich nun mein Leid loswerden? In Kúmmernis muss ich
leben, da es Euch erzúrnt, dass ich Euch liebe (I).
^•m
152.
(Tr. 165).
Senhor fremosa, quero -vus rogar S570
por aquel Deus que vus feze nacer
e mui melhor das outras parecer
donas que el en este mundo fez,
5 e mui mansa e de mui melhor prez,
que vus non pes de vos eu muit' amar! .?57J
f%JlLjf4)a II -Po^ vosso prez e por Deus, mia senhor,
e por mesura e por quanto ben
vus el foi dar, rogo -vus eu por én,
10 que, se vus og' eu faço pesar i
en vus amar, mia senhor, mais ca mi, 3580
que me non façades én sabedor.
E se. me vos quiserdes consentir
que vus am' eu, direi -vus úa ren:
15 i me faredes aquel mayor ben
d'aqueste mund' e que mais desejei 3585
des que vus vi; e mais vus én direi:
sol por atanto vus quer' eu servir!
n Cantiga de meestria: 3x6. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas singulares: abbcca. — Rimas longas: «/•(*) êrW ezi^) na
1*" estrophe; ôr(a) éwW «(c) na 2**; *>(a) éni^) eiW na 3* que repete uma
das rimas da estrophe anterior.
m Bei dem Gotte, der Euch das Leben und Sanftmut, Tugend und
Schõnheit úber alie Frauen auf Erden gab, mõchte ich Euch. bitten, nicht
iiber meine Liebe zu zúrnen (1).
Thut Ihr es aber, so beschwõre ich Euch, bei Gott, bei Eurem Werte
und Eurer Gerechtigkeit, es mich nicht wissen zu lassen (2).
"WoUt Ihr darein willigen, dass ich Euch liebe, so erweist Ihr mir
(das melde ich Euch) die grõsste Gunst auf Erden, nach der ich mich sehne,
seit ich der Eure bin. Und weiter melde ich, dass schon fúr solchen Lohn
ich Euch zu dienen bereit bin (3).
Iõ3.
(Tr. 166).
enhor fremosa, pois m' og' eu morrer
vejo, assi que contra vos gran ben,
que vus quero, non me vai milha ren, S590
nen mui gran coita que por vos levei,
5 des que vus vi, atanto vus direi:
e vedes que coita ei de soíírer!
E mia senhor, non devia perder
eu contra vos por vus querer melhor S595
ca min nen ai, nen aver d'al sabor
10 se non de vos, e de poder guarir
u vus vejo, e aver-m' a 'ncobrir
de vos e d'outre de mi- o entender!
E mia senhor, como vus eu disser' S600
esto de vos, des quando vus amei,
15 todo sabor do mundo perdud' ei,
e non mi-ar pude d'outra ren pagar
f.30{=74)b II se non de vos, e conven mi-a guardar
de mi- o saberdes, quanfeu mais poder'. 3605
I O 6° verso acha -se, por engano do copista, no CA, depois do 12°.
— Cfr. Diez p. 141. — A lição Vedes que [grave] coita ei de sofrer figura -
se-me preferível.
n Cantiga de meestria: 3x6. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas singulares: abbcca. — Rimas longas: cri») éw(b) e?;(c) na 1*;
cr(a) ôrW t>(c) na 2% que repete a 1* rima da estrophe anterior; érW e*(b)
ar(c) na 3", que torna a empregar uma consoante da 1*.
TTT Da ich mich sterben sehe und weder Liebe noch Leid mir bei
Euch niitzen, so solltet Ihr, schõne Herrin, wenigsteus einen Blick auf
meine Pein werfen (1).
Schaden sollte es mir nicht bei Euch, dass ich Euch iiber alies liebe,
ni;r an Euch Gefallen finde, nur da weilen kann, wo ich Euch sehe, und
mich zu verbergen habe vor Euch und einem anderen (2).
Denn, Herrin, wie ich Euch gesagt, seit ich Euch lieb habe, hat aJles
iibrigo in der Welt seinen Reiz verloren. Ihr allein behagt mir; doch muss
ioli mich hiiten, dass Ihr mich nicht durchschaut (3).
20
154.
(Tr. 167).
Ay mia senhor! quero -vus preguntar,
pois que vus ides e eu non poss' ir
vosco per ren, e sen grad' a partir-
ni'-ei eu de vos e de vosco morar,
5 Ay eu cativo! por Deus c,^}^^ farei? S610
Ay eu cativo, que non poderei
prender conselho, pois sen vos ficar'!
Non sei og' eu tan bon conselhador
que me podesse bon conselho dar
10 na mui gran coita que ei d'endurar, S615
u vus non vir', fremosa raia senhor.
Ay eu cativo! de mi que será?
Ay eu cativo, que ei por vos ja
viver en cuita, mentr' eu vivo for'!
15 E os meus olhos non poden veer 3620
prazer, en mentr' eu vivo for', per ren,
pois vus non viren, meu lum' e meu ben;
e por aquesto quorria saber
Ay, eu cativ', e que será de mi?
20 Ay eu cativ', e mal -dia uaci 3625
pois ei de vos alongad' a viver!
II Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas singulares: abbacca. — Kimas longas: ar ir ei na 1" estropho;
ôr ar á na 2"- que repete portanto, indevidamente, uma dae limas da 1";
êr ên i na ultima.
O parailelismo dos últimos três versos, marcado no CA pelo mesmo
modo que adoptamos, ainda assim não nos dá o direito de os classificai' de
refram.
III Ach Geliebte, ich frage Euch, da Ihr von hinnen geht und ich
Euch auf keine Weise begleiten darf und also fern von Euch leben muss,
was soll ich Ãrmster da anfangen, der ich ohne Euch ratios und elend bin (1) ?
Auch nicht der beste Ratgeber wiirde mir Ãrmsten in dem grossen
Leide zu helfen wissen, das ich erdulden muss, da ich Euch, meine holde
Herrin, nicht lânger schauen soll (2).
Auch meine Augen werden nun mein Lobtag nichts Holdes mehr selien,
da sieEuch, meine Sonne und mein hõchstes Gut, nicht schaiien werden. Darum
mõchte ich wissen, was aus niir Ãrmstem werden soll, der ich ohne Euch
ratios und elend bin (3).
! f. 39
155.
(Tr. 168).
= 74)c 1 ííon soube que x'era pesar,
— ;si me valha ISíostro Senhor!
quen Deus non fez, a seu pesar,
longe viver de sa senhor,
5 u lhe non possa ren dizer
da coita que o faz viver
mui trisf, e mui coitad' andar!
Nen ar soube parte d'affan,
nen de gran coita nulha ren,
10 o que non soffreu est' aífan
de non poder per nulha ren
veer la senhor que ben quer!
E quen tal coita non ouver',
o ai non lh'e coita, de pran!
36S0
3685
3640
I Emendei no verso 8 non em nen\ no 17 ptidy em pod' y\ no 20
pur em por\ e no 23 per que em porque. — Nos restos de papel, que
sobraram da penúltima das 4 folhas arrancadas ao CB, encontra -se a cha-
? mada ei nõ soub, talvez variante do nosso verso 8.
II Cantiga de meestria: 3 x 7 -|- 3. — Ootonarios jambicos.
— Coplas singulares: ababcca. — Eimas longas: arW õrW êr(^) na
1"- estancia; ««(«) énW érW na 2°-; ÔrW arfl») er(c) na 3", que volta por-
tanto ás rimas da 1% empregando -as em outra ordem; êr êr ôr na fiinda
(ccbl). As palavras rimantes nos versos 1 e 3 de cada estrophe são idên-
ticas; igualmente as dos versos 2 e 4.
III Der hat nie gewusst, was Gram ist, den Gott nicht von seiner
Herrin getrennt leben lásst, so dass er ihr nichts von seiner Not und Trauer
sagen kann (1).
Noch hat je Harm empfunden oder Sorge, wor niemals den Schmerz
empfand, die Frau, wolche er liebt, nicht sehen zu diirfen. "Wem solche
Sorge fern bleibt, der erleidet offenbar keino Sorge (2).
20*
— 308 —
15 Esta tenli''eu por la mayor
coita do mund(o), a meu coidar,
e non pod'i aver mayor;
e no'-no quer' eu ón coidar
esto per nulha ren meter, 'i645
20 mais por verdade o dizer,
como quen end' ó sabedor.
Ca me fez Deus coitas saber,
f.39 (= 74)d porque || mi -as fez todas sofFrer,
e tenh' end' esta por mayor. 3650
In meinen Augen ist das die grõsste Qual; eine grõssere kann es nicht
geben. Und nicht, um etwas zuerfinden, sondem ais Wirklichkeit sage ich
es, wie einer, dor aus Erfahrung darum weiss (3).
Denn Gott hat mich zum Schmerzenskenner gemacht, da er mir alio
Schmerzen auferlegt hat: diesen aber halte ich fiir den schlimmsten (I).
10
156.
(Tr. 169).
Panhar quer' ora do fazer
a nioiis olhos mui gran prazer
que lhes non fiz, á gran sazon,
ca lhes quero fazer veer
a senhor do meu coraçon.
Pêro sei ben, u non jaz ai,
que lhes verrá én muito mal,
que os non pod' én guardar ren;
mais de tod' esto ren m'enchal,
ca eles x'o buscaron ben!
S655
3660
Quand' eles viron mia senhor,
muit' ouveron ón gran sabor,
mais non os quise Deus quitar
de grand' aífan e de pavor
Jõ que pois ouveron d'endurar.
366Õ
■ I No fim da cantiga ha algum espaço em branco.
II Cantiga de meestria: .3x5. — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: aabab. — Rimas longas: êri»-) oni^) na l"" estancia;
'(/A^) évíC») na 2"'-, Ôr(.&) arW na 3''.
III Bonmhon will ich mich jctzo, meinen Augen orne Freudo zu be-
reiton, die icli ihuen lauge niclit gewahrt liabo: donn moine Herzensdame will
ich ihnen zeigen (1).
AVohl weiss ich, dass ihnen sonder Zweifel Ubles daraus erwachsen
wird, vor dem nichts sie retten kann, doch ficht mich das nicht an: gar
scbr haben sie danach verlangt (2).
Ais sie moine Herrin schauton, behagte es ihnen gar gut. Gott aber
liat sie nicht behiiten wollen vor Angst und Harm, die sie hernach erdulden
mussten (3).
IV Ao íim da pagina encontra -se no pergaminho da Ajuda o registo xj.
LACUNA 13'.
FALTA UM CADERNO INTEIRO, E MAIS UMA MEIA-FOLHA;
No. 1« DO CADERNO YII.
No CB ha também lacuna no lugar correspondente, maior
ainda do que a do CA. Apparentemente abrange quattro folhas,
ou mais, com escripta, arrancadas, antes da 70", e outras quattro
e meia, reservadas em branco pelo copista, talvez porque o ori-
ginal ja era defeituoso.
Só pelo índice nos é dado determinar o que por ventura
todas estas folhas incluiriam. Segundo elle, faltam 44 poesias
(45 a contarmos por omissa a 3 16"', de que resta apenas uma
lin.ha) :
1°) 7 de Yaasco Gil (Nos. 273 — 279).
2°) 15 de Gonçaleannes do Yinhal (Nos. 280 — 294).
3") 17 de Joan de Aboin (Nos. 295 — 311).
r) 5 de Joan Coelho (Nos. 312 — 315).
As primeiras sette e as cinco ultimas, assim como a derra-
deira de Joan de Aboin, acham -se no pergaminho da Ajuda,
e vêem representadas n.'esta edição pelos Nos. 150 — 156, e
157—162.
Perderam-se, portanto, as series 2 e 3, com 31 cantigas.
A LACUNA FICA POR PREENCHER.
^
K
XIV
CANTIGA
157
DE
JOAN D'ABOIN.
I
C. VII: 2a
f. 40 (=== 121)n
157.
(Tr. 1).
Nostro Senhor, que mi -a min faz amar
a melhor dona de quantas el fez,
e mais fremosa e de melhor prez,
e a que fez mais fremoso falar,
5 el me dê d'ela ben, se lhe prouguer'; 3670
ou mia morte (se m'aquesto non der')
me dê, por me de gran coita quitar.
E se m'el aquesto non quiser' dar
que Ih' og' eu rogo, rogar- Ih'- ei assi
10 que lhe possa com' ela quer a mi S675
querer, ca esto me pode guardar
da mui gran coita que eu ei d'amor.
E se m'esto non der' Nostro Senhor,
(ipor quê me fez el tal senhor filhar?
II Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares, enlaçadas por uma das rimas, que occupa o
primeiro lugar, assim como o ultimo e ainda o do meio, em todas as estrophes:
abbacea. — Rimas longas: ar(») c%,{^) erW na 1^ estrophe; ar(a) *('>) ôrW
na 2"; ar (a) én^) er(c) na 3"-.
III Der Himmel, der mich die beste, scbõnste, tugendbaftesto und
liebreich redendste von allen Fraueu lieben hiess, er verschaífe mir ihre
Guust, so es ihm genehm ist; oder den Tod, damit ich diese Qual los-
werde (1).
Erfúllt er mir aber diesen AVunsch nicht, so mõclite ich erbitten, dass
ich sie genau so liebo, wie sie mich liebt, denn dann wáre ich von nieiner
Liebespein befreit. Gewâhrt er es nicht, wozu trieb er mich dann, eino
Holche Herrin zu wahlen (2)?
Ich weiss weshalb! Eíichen wollte er sich an mir, fiir Verschulden,
das ich auf mich geladen. Darum hat er mich verlassen und hilft mir
nicht gegen dio Geliebte. Damit mein Leid ein recht grossos sei, thut er
mir solches an und tõtet mich nicht (3).
— 314 —
15 Be'- no sei eu, fez mi- o por se vengar 3680
de mi, per est(o) e non per outra ren;
se Ih' algun tempo fiz pesar, por ón
me leix' assi desemparad' andar
e non me quer contra ela valer.
20 Por me fazer mayor coita soífrer 3685
me faz tod' est', e non me quer matar.
IV A columna b ficou em branco.
1
«
XV
CANTIGAS
158 — 179
DE
JOAN COELHO.
158.
(Tr. 2).
Vinheta
f. 40 (= 131)G
En grave dia, senhor, que viis vi,
por mi e por quantos me qiieren ben!
E por Deus Senhor, que vos non pes én!
E direi -vus quanto per vos perdi: 3690
5 perdi o mund', e perdi-me con Deus,
e perdi-me con estes olhos meus;
f.40{=i2i)d e meus amigos perdeu, senh||or, mi.
E mia senhor, mal -dia eu naci
por tod' este mal que me por vos ven! 3695
10 Ca per vos perdi tod' est' e o sen,
o quisera morrer e non morri;
ca me non quiso Deus leixar morrer
por me fazer mayor coita soffrer
por muito mal que me ih'eu mereci. 3700
II Cantiga de meestria: 4x7 + 3. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas pareadas, differenciadas todavia pela rima (e) dos
versos .5 e 6, que varia de estrophe em estrophe: abbaeca. — Rimas
longas: *(a) m('>) eusi'^^) e er(c2) no grupo P; ar (a) ei(^) «/(«"S) e ôr(<''4)
no IP. A fiinda está ligada por um distico em eus ao grupo I", e pelo
verso final em ar ao grupo IP (ccl/2 a3/4).
III Ein verhiingnisschwerer Tag fúr mich und alie, die mich gern liabon,
war es, ais ich Euch, Herrin, erblickte. Ziirnt mir nicht, wenn ich Euch
sage, was ich dadurch verloren habe: die Welt, meinen Gott und diese
meine Augen; meine Freunde aber verlieren mich (1).
Um dieser Úbel willen nenne ich den Tag, ais ich geboren ward,
einen bõsen. Denn iiberdies vorlor ich noch den Verstand und wiinschte
zu sterbeu, starb aber freilich nicht. Denn Gott woUte es nicht zugeben, damit
ich Schwereres litte, zur Siihne fiir meine Vergehen (2).
Von meinem Jammer will ich ein wenig zu Euch reden, Herrin, (ob
Ihr auch darob ergrimmt), da ich nicht weiss, ob ich Euch noch ferner
sehen werde: so gross ist er, dass ich sonder Zweifel storben muss um Euch.
Und das ist sehr schlimm fiir Euch. Nicht um meinetwillen sage ich es (3).
— 318 —
15 Essa mia coita, pêro vus pesar
seja, senhor, ja-qiiê vus falarei,
ca non sei se me vus ar veerei:
tanto me vej' en mui gran coit' andar
que morrerei por vos, u non jaz ai. B705
20 Catade, senhor, per vos est' 6 mal,
ca polo meu non vus venh' eu rogar.
E ar quero -vus ora conselhar,
per bõa fó, o melhor que eu sei.
Metede mentes no que vos direi: 3710
25 Quen me vus assi vir' desamparar
e morrer por vos, pois eu morto for',
tan ben vus dirá por mi «traedor»
come a min por vos, se vus matar'.
E de tal preço vos guarde -vus Deus, S715
30 senhor e lume d'estes olhos meus,
se vus vos én non quiserdes guardar!
Raten will ich Euch, so giit ich vermag. Gebt wohl acht auf meino
"Worte: Wer da sieht, wie ich verlassen bin iind sterbe, wird Euch, bin
ich erst tot, des Verrates zeihen, so gut wie mich, falis ich Euch tõtete (4).
Vor solch iiblem Leumund aber behúte Euch Gott, Herrin, Ihr meiner
Augen Licht, so Ihr Euch selber nicht hiitet (I).
IV A fiinda teve oiitr' ora melodia própria.
159.
(Tr. 3).
amigos, que sabor averia
i grau coita, 'n que vivo, dizer
/■^'/í-jf")(Ji ^"^ un cantar que querria fazer: S720
e pêro direi vos, como querria,
5 se Deus quisesse, dizê'-lo: assi
que ouvessen todos doo de min
e non soubessen por quen me dizia!
E por esto rogo sancta Maria S725
que m'ajud' i, e que me do poder
10 per que eu torne na terra viver,
u raia senhor vi en tan grave dia
sen outras coitas que depois soffri.
Ca non vivera ren do que vivi, 37 SO
se non cuidando com' i tornaria!
I O CA tem que querria ora faxer. Para acertar a medida pode - se
riscar ora^ como fiz no texto, ou então substituir querria por queira.
II Cantiga do meestria: 3 x 7 + !• — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas equiconsoantes: abbacca : a. — Rimas breves e
longas: «a(a) erW «W.
III Freunde, es gereicMe mir zum Genusse, kõnnte ich in dem Liede,
was ich zu dichten unternohme, die Qual aussprechen, in der ich. lebe.
Doch miisste es aiso geschehen, dass alie Mitleid mit mir empfánden, nie-
mand aber wússte, von wem ich rede (1).
Zur Jungfrau flehe ich um Hilfe. Sie mõge mich an den Ort fúhren,
wo ich meine Herrin an einem verhângnisvollen Tage, doch ohne jene Qualen
sáh, die ich hernach erleiden musste. Ohne die Hoffnung, dorthin zurúck-
zukehren, hâtte ich úberhaupt nicht weiter leben kõnnen (2).
Ich Ãrmster, was kõnnte ich Besseres begehren, ais an der Stíitte
wohnen zu dúríen, wo ich gewârtig seiu kõnnte, sie alie tausend Tage einmal
zu sehen? Solch Gliick aber habe ich besessen und durcli eigene Schuld
— 320 —
15 Mais cativ' eu! de melhor que querria?
de poder eu na terra guarecer,
u a cuidass' eu a poder veer
dos mil dias úa vez en un dia? .'í735
Ja est' eu ouv', e perdi -o per min!
20 Mais tan mal- dia ante non perdi
os olhos, e quant' ai no mund' avia!
Ca, por Deus, meor mingua me faria!
verloren. "Warum veiior ich an jenem Unglúckstage nicht lieber das Augen-
licht und was ich hienieden besass (3)?
Bei Gott, es hâtte mir weniger gefehlt (I).
IV A fiinda teve oiitr' ora som próprio. A nota marginal tem a
chamada antiga (fijda).
I
160.
(Tr. 4).
Pero m'eii ei amigos, non ei niun amigo 3740
(=i22)b^^^ que falar ousasse a || coita que comigo
ei, nen ar ei a quen ous' 6n mais dizer, e digo:
De mui bon grado querria a un logar ir
5 e nunca m'end' ar víir!
Yi eu viver coitados, mas nunca tan coitado 3745
viveu cora' og' eu vivo, nen o viu ome nado
des quando fui u fui. E aque vo'-lo recado:
De mui bon grado querria a un logar ir
10 e nunca m'end' ar víir.
A coita que eu prendo, non sei quen atai prenda, 3750
que me faz fazer sempre dano de mia fazenda.
Tod' aquest' eu entend(o), e quen mais quiser', entenda:
De mui bon grado querria a un logar ir
15 e nunca m'end' ar viir.
I No verso 3 o CA tem ouffen.
H Cantiga de refram: 4 x (3 + 2). — Senarios jambicos
duplos, de 14 syllabas grammaticaes. — Coplas singulares: aaii|{BB.
— Rimas breves no corpo da cantiga (igo na 1°- copla; ado na 2*;
enda na 3"; ia na 4') e longas no refram: ir.
Temos replicação, não somente no 1° verso de todas as estrophes.
Além de amigos amigo; coitados coitado; prendo prenda; guardo guardar .,
temos ainda: dizer digo, viver viveu vivo, faz fazer fazendo, entendo
entenda.
ni Obwohl ich Freunde habe, ist keiner darunter, dem icb mein
Herzensleid zu klageu wagte. Úberbaupt ist niemand da, dem ich mebr
davon sage ais: || «gern ginge ich an einen bestimmten Ort und verliesse ihn
nimmer wieder» (1).
So manchen Bekúmmerten habe ich gesehen, doch keiner war be-
kiimmert wie ich, seitdem ich war, wo ich gewesen. Hier ist nun mein
Bekonntnis: \\ «gem etc. (2).
21
— 322 —
De cousas me non guardo, mais pêro guardar- m'ia 3755
de soffrer a gran coita que soífri, dê'- lo dia
des que vi o que vi, e mais non vus én diria.
De mui bon grado querria a un logar ir
20 E nunca. m'end' ar vTir!
Meiner Not ist keine andere gleich: sie macht, dass ich in allen
meinen Angelegenheiten geschâdigt werde. Wer mehr wissen mõchte, der
verQehme: |1 «gern etc. (3).
Ich hute mich nicht vor gewissen Dingen. Doch hâtte ich mich
húten mússen, das Leid auf mich zu laden, das ich dulde, seit ich sah,
was ich gesehen. Mehr aber sage ich nicht als:||«geni etc. (4).
IVUmrefram, composto de p areados, de medida desigual, parece-
me pouco commum e um tanto irregular (cfr. No. 169). Creio que na pri-
mitiva os dous versos seriam iguaes, quer fossem octonarios, quer decasyl-
labos. Talvez dissessem:
de mui bon grado me querria ir
a um logar e nunca m'ar viir
ou: e nimc' ar m'én viir?
Em uma importante cantiga de centões d'El Rei D. Aifonso de Leon (CB 469),
que aproveita, entre outros versos, os dous d'esto refram, o texto está todavia
infelizmente, não menos deturpado, pois diz:
de muy bon grado queria hir
logo e nunca vijr.
Cfr. No. 175.
161.
(Tr. 5 e 6).
Eu me coidei, ii me Deus fez veer 8760
esta senhor , contra que me non vai,
que nunca me d'ela vçrria mal:
f.4i{=i22)c tanto a vi fremo||so parecer,
5 e falar mans', e fremos' e tan ben,
e tan de bon prez, e tan de bon sen 3765
que nunca d'ela mal cuidei prender.
Esto tiv' eu que m'avia valer
contra ela, e todo mi -ora fal,
10 e de mais Deus; e viv' en coita tal
qual poderedes mui ced' entender 3770
per mia morte, ca moir' e praze-m'én.
E d'al me praz: que non saben por quen!
ne'-no poden jamais per mi saber!
I No verso 24 o CA tem: narnas.
II Cantiga de meestria: 3x7-j-2x3. — Decasyllabos jam-
|bicos. — Coplas equiconsoantes: abbacca, com as fiindas: dda eea.
[ — Rimas longas: êrW al^) é»(c); érW eusis^).
III Ais ich nach Gottes Ratschluss die Herrin, gegen die er mir
Inun nicht beisteht, zum ersten Male sah, wahnte ich, nimmer tõnnte mir
|Schlimnios von ihr kommen: sie sah so lieblich aus, sprach so sanft vmd
Igut, so tugendhaft und verstândig, dass ich keiner bõsen That von ihr
l^gewârtig war (1).
Hilfe erwartete ich, und nun wendet sie sich gegen mich; iind so
l.thut Gott. Ich aber bin in so grosser Qual, wie Ihr bald durch meinen
fTod erfahren werdet, denn ich sterbe, und bin es zufrieden. Zufrieden
[auch damit, dass man nicht weiss, um wen, und dass niemand es je durcli
:mich orfahren wird (2).
Obwohl ich Euch von Ihren ^orzúgen rede, sie zu erschõpfen ver-
;mag ich nicht, ob ich auch niemals von anderem spreche. Gott hat sie so
21*
— 824 —
15 Pero vus eu seu ben queira dizer,
todo non sei, pero convusqu' en ai :i775
nunca falei. Mais fezo-a Deus qual
el melhor soube no mundo fazer.
Ainda vus ai direi que lh'aven:
20 todas as outras donas non son ren
contra ela, nen an ja de seer. 8780
E esta dona, poi'-lo non souber',
non lhe poden, se torto non ouver',
Deus nen ar as gentes culpa põer.
(~i22)d ^^ Mai'-la mia ventur(a) e aquestes || meus
olhos an i grande culpa e Deus 3785
que me fezeron tal dona veer.
vorziiglich geschaffen, wie es ihm irgend môglich war. Alie anderen Frauen
sind nichts, mit ihr verglichen, und werden es nie sein (3).
TJnd da sie (iim mein Leid) nicht weiss, kann weder Gott noch dic
Welt sie eines Unrechts zeihen (I).
Mein Geschick und diese meine Augen sind die einzigen Schuldigen,
und Gott, der mir solche Frau gezeigt (II).
IV As fiindas tèem pauta para musica.
C. VII: 4,(
f. 42 (= 123)a
10
162.
(Tr. 7).
Ora non sei no mundo que fazer,
nen ei conselho, nen mi -o quis Deus dar,
ca non quis el, u me non quis guardar,
e non ouv' eu de me guardar poder. 3790
Ca dix' eu ca morria por alguen,
e dereit' ei de lazerar por én.
II Ca non fora tan gran cousa dizer,
se se mi -a min ben ouvess' a parar
a mia fazenda; mas quen Deus guardar 3795
non quer, non pode guardado seer:
Ca dix' eu ca morria por alguen,
• e dereit' ei de lazerar por én.
E mal- dia eu enton non morri
quand(o) esto dix' e quando vi os seus 3800
15 olhos; pêro non dixi mais, par Deus,
e esto dixi en mal -dia por min.
Ca dix' eu ca morria por alguen,
e dereit' ei de lazerar por én.
I Talvez o 3° vereo esteja deturpado. Pôde ser que fosse originaria-
mente: ca non quis el u me pode gtuirdar.
II Cantiga de refram: 4 x (4 -}- 2). — Decasyllabos jambioos.
— Coplas pareadas: abba||CC. — Rimas longas: êr(a) ar (>>) no grupo 1° ;
*(a) eus(^) no 11° e én no refram.
III Ratios stehe ich da. Ich kann mir nicht helfen und Gott hat
niich nicht hiiten woUen. || Denn ausgesprochen habe ich, dass ich um jemand
sterbe und mein gutes Recht ist es, nun dariiber zu jammern (1).
Nichts Arges wáre es gewesen, zu sprechen, wâre es mir nur vor-
ausbestimmt, in meinen Angelegenheiten glúcklich zu sein. Doch „hilflos
bleibt, wem Gott nicht helfen will". || Denn etc. (2).
— 326 —
Ca des aquel dia 'n que a eu vi 3805
20 (que non visse) d'aquestes olhos meus,
non perdi coita, ca non quiso Deus,
nen perderei, ca eu mi-o mereci:
Ca dix' eu ca morria por alguen,
e dereit' ei de lazerar por én. 3810
Ein TJngliick war es, dass ich nicht starb am Tage, ais ich das sagte,
und ihre Augen sah. Melir sprach ich freilich, bei Gott, nicht imd was
ich sprach, geriet zu meinem Leide. || Denn etc. (3).
Seit ich sie gesehen (die ich nicht hâtte sehen sollen), werde ich mein
Leid nicht los, nach Gottes Eatschluss, und werde weiter leiden, und nicht
ohne Grund. || Denn ausgesprochen etc. (4).
163.
(Tr. 8).
Pelos meus olhos ouv' eu muito mal
e pesar tant', e tan pouco prazer,
que me valvera mais non os aver,
nen veer nunca mia senhor, nen ai.
5 E non mi-á prol de queixar m'end' assi; 3815
^^^■j^K mais mal- dia eu dos meus olhos vi.
f. Er^imb 1 Ca per eles ouv' eu mui pouco ben.
E o pesar que me fazen soffrer
e a gran coita non é de dizer.
10 E queixar- m'- ia, mais non ei a quen. .3820
E non mi-á prol de queixar m'end' assi;
mais mal -dia eu dos meus olhos vi
B a senhor que me foron mostrar
de quantas donas Deus quiso fazer
15" de falar ben e de ben parecer, 3825
e por que moir' e non Ih 'ouso falar,
E non mi-á prol de queixar m'end' assi;
mais mal -dia eu dos meus olhos vi.
I CB 316 (259) — Só o 16° verso é que se acha no apographo ita-
liano, com a variante e por que moir' e non lh'oiis' a falar. — O CA
tem moiro non.
II Cantiga de ref ram: 3 x (4 -}- 2). — Decasyllabos jarabicos.
— Coplas singulares: abl)a|lC€, enlaçadas pela rima b. — Rimas longas:
al(») pr<b) na 1* copla, énW erC») na 2"; «rW erC») na 3*; * no refram.
III Leid, Kummer und so viel Grain und gar so wenig Freude bereiton
mir meine Augen, dass es besser fiir mich ware, ich besasse sie nicht und
hátte niemals meine Herrin erblickt. || Zu klagen frommt mir nicbt, ob ich
auch zu meinem Unglúck Augen zum Sehen habe (1).
Denn wenig Gutes bereiten sie mir. Der Kummer und die Sorge
aber, die ich leide, sind unaussprechlich. Klagen mõchte ich, doch weiss
ich nicht, wem. || Zu klagen nútzt mir nicht. Zu meinem Ungliick saben
meine Augen das Licht des Tages (2)
Und (sahen) die Herrin, die Gott unter allen holdest - redend und hol-
dest-blickend geschaffen hat, ura die ich sterbe, obne ihr die Wahrheit zu
gesteheu. |1 Zu klagen etc. (3).
164.
(Tr. 9).
Non me soub' eu dos meus olhos melhor
per nulha ren vingar ca me vinguei. 3830
E direi -viis que mal que os matei:
levei -os d'u veían sa senhor.
5 E fiz seu mal e do meu coraçon
por me vengar d'eles, e por ai non!
Ca me non podian per nulha ren, 3835
sen veê'-lo mui bon parecer seu,
fazer gran mal. Mais (jque lhes ar fiz eu?
10 Levei- os d'u a viian por 6n!
E fiz seu mal e do meu coraçon
por me vengar d'eles, e por ai non. 3840
I CB 317 (260) — A a sa senhor — 6 vingar — 13 lliis — 19
vingança — No verso 16 o CA tem, por engano: levei os de ali. — 20
Ambos os códices tSem min.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2) -j- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abbaUCC — Rimas longas: or(a^ eiW
na 1'' estancia; m(a) euW na 2"; *'(») í>f>) na 3"; «" na fiinda, que responde
portanto á primeira rima da ultima copla, e não ao refram.
Colocci apontou: tornei, coged. spice. da la stanxa.
III Besser habe ich mich an meinen Augen nicht rjichen kõnnen ais
ich gethan: Ich setzte sie matt, iudem ich sie dahin fúhrte, von wo aus
sie ihre Herrin erblicken konnten. || Ihnen und meinem Herzen that ich
Leides an, nur um mich zu râchen (1).
Ohne ihr holdes Angesicht zu schauen, konnten sie mir nicht
schaden. "VVas that ich aber? Ich fúhrte sie dahin, wo sie jene erblicken
mussten etc. (2).
Zur Zeit, ais ich merkte, dass sie sich nach ihr sehnten, fúhrte ich
sie, so schwer es mir ward, dahin etc. (3).
Diese Racho kommt ihnen und mir teuer zu steben (I).
— 329 —
E na sazon que lhes eu entendi
que eles avian de a veer
15 mayor sabor, pêro me de fazer ||
f.42{==i23)c mui grave foi, levei -os eu ali.
E fiz seu mal e do meu coraçon
por me vengar d 'eles, e por ai non.
3845
E na vengança que d'eles prendi,
20 gran mal per fiz a eles e a mi.
IV A fiinda tem pauta para musica.
165.
(Tr. 10).
Nunca coitas de tantas guisas vi
como me fazedes, senhor, soffrer; S850
e non vus queredes de min doer!
E, vel por Deus, doede-vus de mi!
5 Ca, senhor, moir', e vedes que mi-avon:
se vus alguen mal quer, quero -lh'eu mal,
e quero mal quantos vus queren ben. ii855
E os meus olhos, con que vus eu vi,
mal quer', e Deus que me vus fez veer,
10 e a morte que me leixa viver,
e mal o mundo por quant' i naci.
f.42 (=i23)d II Ca, senhor, moir', e vedes que mi-aven: 3860
se vus alguen mal quer, quero-lh'eu mal,
e quero mal quantos vus queren ben.
I CB317'"^ (261) — No verso 6 o CA tem, com erro manifesto, se
vus alguen ben quer — 9 Mal quer Deus, lição que exigiria a alterarão
Pelos meus olhos no verso antecedente. — 11 {E mal o mundo) — 15 CB:
e mia ventura quer' eu por én mal — 18 mi.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 3) + 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — As primeiras duas coplas formam um par; a terceira está desir-
manada, como nos Nos. 1. 31. 36 etc. , com a differença que d'esta vez o
verso medial do refram, até então palavra perduda, está ligado pela rima
á ultima consoante do corpo da cantiga: abbaUCDC : cc — Rimas longas:
«■(a) er(b) nas estancias pareadas; aZ(a) 07iW na desirmanada: éw(C) a/ (D) no
refram; én na fiinda.
Colocci reparou mais uma vez no eonged. spicc. dal tornei.
m So vielfâltiges Leid wie das, welclies ich um Euch, Herrin, er-
dulde, ohne dass Ihr mir helfen woUt, habe ich nie gesehen. So erbarmt
Euch doch, um Gottes willen, meiner: || denn, Geliebte, ich sterbe. Und
mir widerfáhrt folgendes: hasst Euch jemand, so hasse ich ihn, und hasse
auch alie, so Euch lieben (1).
— 331 —
15 A mia ventura quer' eu mui gran mal,
e quero mal ao meu coraçon,
e tod' aquesto, senhor, coitas son; 3865
e quero mal Deus porque me non vai.
Ca, senhor, moir', e vedes que mi-aven:
20 se vus alguen mal quer, quero-lh'eu mal,
e quero mal quantos vus queren ben.
p] tenho que faço dereit' e sen 3870
en querer mal quen vus quer mal e ben.
Den Augen bin ich grain, die Euch geschaut, uad Gott, der sie dazu
veraulassí hat, und dem Tod, weil er mich nicht von hinnen nimnit, und
der Welt, weil ich iii ihr geboren ward. || Deun etc. (2).
Meinem Schicksal zúrne ich sehr uud ineinem Herzen (und das ist
kein kleines Leid), und Gott dem Herrn, weil er mir nicht hilft. || Denn etc. (3).
Und bin des Sinnes, dass ich richtig und vernúnftig handle, indem
mir verhasst ist sowohl, wer Euch basst ais wer Euch liebt (I).
lY A fiinda teve outr' ora melodia própria, como attesta a pauta para
a notação, no CA.
Á margem do velho pergaminho o annotador lançou a exclamação:
[Este quer] mal a quen quer ben a sua amiga [e nijal a quen mal
a quer. As palavras entre parénthesis faltam , porque a margem foi aparada.
166.
(Tr. 11).
Atai vej'eu aqui ama chamada
que, dê'-lo dia en que eu naci,
nunca tan desguisada cousa vi,
se por lia d'estas duas non ó: 3875
5 por aver nom' assi, per bõa fé,
ou se lli'o dizen porque est amada,
Ou por fremosa, ou por ben- talhada.
Se por aquest' ama dev' a seer,
é o ela, podede'-lo creer, 3880
10 ou se o é pola eu muit' amar,
ca ben lhe quer' e posso ben jurar:
poi'-la eu vi, nunca vi tan amada.
I CB 318 (262) — 8 aquesto — 11 íã* — 15 O CA tem pastor ie
se — 18 O CA tem o — 19 Ambos os códices tèem: E o de, em lugar
de E oide — 21 7ni.
II Cantiga de meestria: 3x6 + 3. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares, enlaçadas todavia pela rima a, que
distingue o primeiro e o ultimo verso da cantiga inteira e de cada uma
das estrophes: abbcca : bba. — Eimas breves e longas: arfaW «'(•>) e(c)
na 1*^ estancia; adai^) êri^) ar^fi) na 2*; ada^^) ér(»>) éw(c) na 3"; ér ér ada
na fiinda, que se cinge, portanto, á regra.
Colocci diz apenas: cõgedo spic.
III Eine solche sehe ich hier, Ama {= Amme) geheissen, dass ich
mein Lebtag nichts Thõrich teres erlebt; es sei denn, es geschehe aus zwei
Grrúnden, entweder weil ihr Name Ama ist; oder wenn mau ihn ihr bei-
legt, weil sie geliebt wird (amada ist) (1)
(Geliebt) um ihrer Schõnheit oder um ihres Wuchses willen. Soll sie
darum Ama sein, so ist sie es; oder aucli weil ich sie liebe und ihr so wohl
will, dass ich schwõren kann, seit ich sie geschaut keine Geliebtere (amada)
geseben zu haben (2).
— 333 —
E nunca vi cousa tan desguisada
de chamar orne ama tal molher S885
f^4líLiÍ4)a\\^^^ pastorinh', e se lb'o non disser'
por tod' esto que eu sei que lh'aven:
porque a vej' a todos querer ben,
o[u\ porque do mund' é a mais amada,
E o[*jde como vus eu disser', 3890
20 que, pêro me Deus ben fazer quiser',
sen ela non me pode fazer nada!
Ganz verkehrt ist es, dass man eine solche und so jugendliche, mad-
cheuhafte Frau »Ama« nennt, es geschehe denn, weil sie allen freundlich
gesinnt ist, oder weil sie auf Erden die Geliebteste ist (amada) (3).
Vernehmt, was ich sagen will: Gott kann mir ohne sie nichts Liebes
anthun, woUte er es selbst (I).
IV Cfr. No. 171. CV 786. CB 511 (384) e Zschr. XX p. 148.
167 e 168.
• (Tr. 12 e 13).
As graves coitas, a qiien as Deus dar
quer e o mal d 'amor, gran ben faria
se lhe desse (pêro non lhe daria) 3895
con quen ousass(e) en sas coitas falar,
5 en tal guisa que lh'o non entendesse
con quen o falass(e), e que se doesse
d'el; mais non sei de Deus, se poderia?
Fero sei ben, aquant' 6 meu coidar, 3900
a quen esto desse, ca lhe daria
10 mais longa vida, e que Ih' i faria
d'aquelas coitas aver mais vagar.
E non sei ai per que sen non perdesse
que[?i] mais ouvess(e), e cedo non morresse; 3905
e per esto cuido que viveria.
I CB 319 (263) — 3 Ihi — Iki — 4 ousasse s. c. f. — 6 con quen
as falass' e que s. d. — 8 cuidar — 9 Ihi — 10 Ihi faria — 12 se non
perdesse — 13 se as ouvesse — 14 0 CÁ tem viviria — 17 mi valrria —
18 pode — 19 e non s'esforç' en s. — 21 peyor Ihi faria — 24 d' esta
— 26 Ihi — 28 ca dizer -lho cuidei o[u] ja morrer — Ambos os códices
tèem o — 29 e poi'-la — 30 ca por mia prol mais tenho de morrer.
II Cantiga de meestria: 3 x 7 -}- (4 x 2 + 1). — Decasyllabos
jambicos. — Coplas equiconsoantes: abl)accb, seguidas de quattro
fiindas em pareados, com rimas completamente novas, e rematadas por nm
verso final que responde, rimando, á ultima das fiindas: dd ee ff gg g. —
Rimas longas e breves: arW ««(')) esseW; e^(<l) ôr(e) m(f) êris).
Colocci diz: sei dif. qHro cõgedi.
Como demonstram os dous números de ordem, que dei a esta cantiga,
duvidei, se realmente os pareados constituiriam o remate da cantiga, ou uma
poesia nova. O que me levou a adoptar por fim a primeira opinião foi o
achar ua cantiga No. 134 do CB outra constnicção parecida, e não encontrar
nem uma só cantiga que constasse de simples pareados, sem ligação, quer
335 —
15 D'estas coitas eu podia falar
come quen as padece cada dia;
mais non é tempo ja, nen me valria.
Mais guarde -se quen se poder' guardar, 3910
f. 43 (= i24)b II e non s'esforc(e) eu senhor que prendesse,
20 a melhor, nen que melhor parecesse
d'este mundo, ca peor Ih' i faria!
En tan grave dia senhor filhei
a que nunca «senhor» chamar ousei. 3915
fosse interior, expressa por meio do parallelismo das ideias, quer exterior,
por meio de consoantes.
Duvidei 1°) porque a construcção briga com a praxe seguida pelos
trovadores quanto ao numero das fiindas (que não costuma exceder o
das estrophes), e com as regras da vellaa Poética, que estabelece que a
fiinda ^deve rimar com a postumeira cobra.""
2°) porque o nexo entre a „razão'' da cantiga e a das fiindas é
pouco saliente.
3°) porque a maiúscula, com que o verso 22 principia no pergaminho
da Ajuda, tem tamanho e feitio igual ao d'aquellas, que é costume desenhar
á frente de poesias novas.
Entre a cantiga e as fiindas ha, todavia, espaço em branco na extensão
de três versos, como se usa quando seguem fiindas com melodia própria;
e as nossas tèem no CA effectivamente pauta para a notação. — No CB
apparecem também com numeração romana (I. II. III. IV).
TTT Wem Gott schvreres Leid und Liebespein giebt, dem erwiese er
eine Gunst, gabe er ihm jemand, zu dem er von seinen Schmerzen also
zu redenwagte, dass jener zwar nicht merkte, von wem die Rede sei, doch
aber Mitleid mit ihm hâtte: doch weiss ich nicht, ob Gott das vermochte (1).
Wohl aber bin ich sicher, dass er ihm damit das Leben verlángerte
und ihm Beruhigung verschaífte. Ein andores Heilmittel, das ihm den Ver-
stand crhielte, so gross er auch ware, und ihn vor schnellem Tode schiitzle,
kenne ich aber nicht. Durch dieses aber wiirde er leben (2).
Vou solchem Leid kõnnte ich sprechen wie einer, der es tíiglich er-
duldet. Fiir mich aber ist es zu spat. Es wiirde nicht mehr helfen. Es
hiite sich daher, wer es noch vermag, und strebe nicht danach, zur Herrin
zu erkiesen die beste und holdestblickende von der Welt, denn um so ârger
erginge es ihm (3).
An solchem Ungliickstag erwiihlte ich zur Herrin die , welche ich nie-
mals ais Herrin anzureden wagte (I).
Keiu grosseres Leid kenne ich, ais zu sterben, und nicht zu wagen,
sie Herrin zu nennen (II).
— 336 —
D(e) esta coita nunca eu vi mayor:
25 morrer, e non Ih' ousar dizer: «senhor»!
Ca, de pran, moiro, querendo -lhe ben,
pêro non Ih' ous' 6n dizer nulha ren.
Ca dizê'-lo cuidei ou a morrer, 3920
e pois la vi non Ih' ousei ren dizer,
30 Ca por mais mia prol tenho de morrer!
Denn, wirklich, ich sterbe aus Liebe zu ihr, und getraue inich trotz-
dem nicht, irgend etwas da voa zu sagen (III).
Ich glaiibte sprechea zu miissen, oder zu sterben: und ais ich vor
ihi- stand, vermochte ich nicht die Lippeu zu õffnen (IV).
Mehr zu meinem Frommen scheint es mir zu sein, zu sterben (V).
f. 43 (= n
10
169.
(Tr. 14).
Senhor, por Deus que vus fez parecer,
per bõa fó, mui ben e ben falar,
que vus non pes de vus én preguntar 3925
d'esto que querria de vos saber:
iSe me fazedes por ai, senhor, mal,
se non porque vus amo mais ca min nen ai,
4)c II Per bõa fó, nen ca os olhos meus?
E se vus menço. Deus non me perdon! S930
Senhor de min e do meu eoraçon,
dizede-m'esto, se vos valha Deus!
^Se me fazedes por ai, senhor, mal,
se non porque vus amo mais ca min nen ai,
Nen ca outr' omen nunc(a) amou molher? 3935
E se por est' ó, mal -dia naci!
15 Mas empero, senhor, que seja 'ssi,
saber mi -o quer' eu de vos, se poder',
(iSe me fazedes por ai, senhor, mal,
se non porque vus amo mais ca min nen ai? 3940
I CB 320 (264) — O texto está incompleto , visto que só tem os pri-
meiros 9 versos. — 4 queria — 5 mi — 6 que — 8 mi — 9 mi.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -(- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba||€C. — Rimas longas: er(a) ari^) na
1" estancia; eusW on(^) na 2*; ér^o.) «(b) na 3*; e ai no refram. — O ultimo
verso do refram é um dodecasyllabo; talvez, porque o escrevente o de-
turpasse (cfr. Nos. 75 e 160).
Colocci, á vista de apenas 9 versos, não reconheceu o eschema esti'o-
phico. Tendo os primeiros 6 versos em conta de uma estrophe de meestria,
o considerando os três immediatos como fiinda, assentou: mia stãxa et cõged.
III Herrin , beim Himmel , der Eucli Schõnheit und Redekunst ge-
schenkt hat, grollt nicht, wenn icli Euch nach dem frage, was ich wissen
mochte: || Ob Ihr mir Leides anthut aus anderen Grvinden oder woil ich Euch
uber alies liebo, mehr ais mich selbst (1)
und ais moine Augen? Liige ich, so mõge Gott mir nicht verzeihen.
Sagt an, Ihr meine und meines Herzens Herrin, |j ob etc. (2)
und mehr ais irgend ein anderer Maun je eine Frau geliobt hat?
Geschieht es darum, so ward ich an einem Ungluckstage geboren. Ist dem
aber so, so mochte ich deunoch vou Euch erfahron, || ob etc. (3).
22
170.
(Tr. 15).
Com' og' eu vivo no mundo coitado
nas graves coitas que ei de soífrer,
non poderia outr(o) ome viver,
nen eu fezera, temp' á i passado;
5 mais quando cuid' en qual mia senhor vi, 3945
entanto viv', e entanto vivi,
e tenho m'end' as coitas por pagado.
f. 43 [= i24)d II Empero quand' eu en[o] meu cuidado
cuido nas coitas que me faz aver,
10 coido mia mort' e querria morrer, 3950
e coid' en como fui mal- dia nado;
mais quand' ar cuid' en qual mia senhor vi,
de quantas coitas por ela soffri,
muito m'én tenho por ave[n]turado.
I CB 321 (265) — 3 outr' ome — 4 temp' á ja passado — 8 em-
pero quando eu eno m. c. — 9 vti — 10 e cuido na mort' e queria m.
— 11 cuid' — 12 quando — 1Ç> de o en mais dixer — 11 ca Deu' -la
— 18 soube no mundo e maravilhado ■ — 20 7nin.
n Cantiga de meestria: 3x7-1-3. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas equiconsoantes: abbacca : cca. — Rimas breves e
longas: adoi») êrW *(c).
III So bekiimmert wie ich heute in der Welt lebe, konnte niemand
bestehen, und auch ich wúrde es seit langem nicht gekonnt haben. Nur
im Gedanken daran, wie ich meine Herrin erblickt habe, lebe ich und habe
ich gelebt und bin dadurch fiir alie meine Qualen belohnt (1).
Griible ich sinnead úber die Qualen nach, dio ich durch sie erdulde,
so denke ich an den Tod, nach dem ich mich sehne, und an den Unstern
meiner Geburt. Erinnere ich mich aber daran, wie ich sie geschaut, so biu,
ich froh und gliicklich úber meine Qualen (2).
— 339 —
E en seu ben per mi seor loado 3955
no[?i] á mester de ende ma[?']s dizer,
ca Deus la fezo qual melhor fazer
soab' eno mund': e ben maravilhado
será quen vir' a senhor que eu vi
20 pelo seu ben; e ben dirá per mi 3960
que ben dev' end' a Deus a dar bon grado
De quantas coitas por ela soffri,
;se Deus mi -a mostre como a ja vi
seendo con sa madr(e) en un estrado!
Ihre Vorziige zu preisen ist nicht mehr nõtig: Gott hat sie so herr-
licli geschafl"en wie er vermochte; staunen wird jeder, der sie erblickt, und
wird, traun, sagen, ich miisse Gott danken (3)
Fiir alie Qualen, die ich um sie erdulde jso wahr raii* Gott sie zeigen
mõge, wie ich sie schon einmal erblickt habe, mit ihrer Mutter aiif einer
Empore sitzend (I)!
22^
171.
(Tr. 16).
Desmentido m' á 'qui im trobador 3965
do que dixi da ama sen razon,
de cousas pêro, e de cousas non.
Mais u menti, quero -mi -o eu dizer:
5 u non dixi o meo do parecer
que llii mui bõo deu Nostro Senhor, 3070
f%^fl!i2o)a W^^i ^^ pran, a fez parecer melhor
de quantas outras eno mundo son,
e mui mais mansa, e mais con razon
10 falar e riir, e tod' ai fazer;
e fezo-lhe tau muito ben saber 3975
que en todo ben é mui sabedor.
I CB 322 (266) — 1 d. mi -d aqui — 2 disse — 5 dix'o meyo d. p.
— 9 e mui 7nais m^ans' e mui mais cr. — 11 e fer^-lhi — 13 rog' a
n. s. — 14 Ihi — 15 mi — 16 ous' a rogar — 17 non queria seer.
n Cantiga de me estria: 3 x 6 -|- 3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas eqiiiconsoantes: abbcea : cca. — Rimas longas: ôrW otiW
êr(c). — A repetição de senhor (no verso 6. 13 e 21) parece-me fortuita
e censurável.
A nota de Colocoi site talvez seja erro por s*7e, abbreviado de si?mle^
referindo -se n'este caso ás palavras que accompanliam a cantiga anterior:
sei dif. e cõged. spic?
m Liigen gestraft hat mich hier ein Troubadour betreffs dessen , was
ich von der Ama zu Unrecht gesagt haben soU. In einigem (sage ich) ja,
in anderem nein. Gelogen habe ich, ais ich nicht die Hálfte ihrer Reize
beschrieb, die Gott ihr so reichlich gab (1).
Denn sie ist lieblicher ais alie iibrigen, sanfter, verstandiger im Reden,
im Lachen und in allen sonstigen Bewegungen; zu aliem Guten geschickt (2).
Darum bete ich zu Gott, er mõge ihr die Absicht, mir Liebes anzu-
thun, ins Herz legen, da ich sie selbst nicht darum zu bitten wage. Geschieht
es, so wiirde ich mit keineni Kõnig, Kõuigssohn oder Kaiser tauschen (3).
í
15
W
— 341 —
E por esto rogo Nostro Senhor
que lhe meta eno seu coraçon
que me faça ben, poi'-lo a ela non
ouso rogar; e se m' ela fazer
quisesse ben, non querria seer
rey, nen seu filho, nen emperador,
■ Se per i seu ben ouvess' a perder;
ca sen ela non poss' eu ben aver
eno mundo, nen de Nostro Senhor.
3980
3985
Falis micli das um ihre Gunst bráchte: ohue sie kana mir hienieden
niclits Gutes widerfahren , uicht einmal von Gott dem Herm (I).
IV Cfr. No. 166 e Zschr. XX p. 152.
172.
(Tr. 17).
Senhor e lume d'estes olhos meus,
per bõa [/is], direi -vus na ren;
e se vus mentir', non me venha ben
nunca de vos, nen d'o[«<]tri, nen de Deus:
5 dê'- lo dia 'n que vus non vi, 3990
mia senhor, nunca despois vi ||
f.44{=i25)b Prazer nen ben, nen- o ar veerei,
se non vir' vos — enquant' en vivo for' —
ou mia morte, fremosa mia senhor;
10 ca (e)stou de vos como vus eu direi: 3995
dê'-lo dia 'n que vus non vi,
mia senhor, nunca despois vi
I CB 323 (267) — 3 mi — 4 d'outren — 5 dia en q. — 6 depois
— 9 ferrnosa — 10 e lõ mi soubi.
II Cantiga de refrara: 3 x (4 -f- 2) + '2. — Decasyllabos jam-
bicos no corpo da cantiga, e Octonarios no refram. — Coplas sin-
gulares: abba||CC : dd. • — Eimas longas: e^^s(») én^) na 1* estancia;
e*(a) oríb) na 2"; o?i(a) arW na 3''; * no refram e na fiinda.
Tornei et congedo non spic, segundo Colocci.
III Herrin, Ihr meiner Augen Licht, icli will Euch etwas sagen. Lúge
ich, so mõge mir niemals Liebes geschehen von Euch oder dem Himmel: ||
Seit ich Euch nicht sehe, Geliebte, sah ich nimmer (1)
Freude noch Lust; noch werde ich sie sehen, sehe ich nicht Euch
oder den Tod, schõne Herrin, denn Euch gegenúber ergeht es mir also:||
Seit ich Euch nicht sehe, sah ich nichts (2)
Ais nur Bekiimmernisse. Alies, was ich erblickte, war mir zuwider
und ich wusste mir nicht zu helfen. Vernehtnt seit wann: || seit ich Euch
nicht sah, habe ich weder gesehen (3)
Noch werde ich mein Lebtag, falis ich nicht Euch oder den Tod
schaue, etwas Begliickendes sehen (I).
343
Per bõa fé, se mui gran pesar non;
ca todo quanto vi me foi pesar,
15 e non me soube conselho filhar. 4000
E direi- vus, senhor, des qual sazon:
dê'-lo dia 'n que vus non vi,
mia senhor, nunca despois vi,
Nen veerei, senhor, mentr' eu viver',
20 se non vir' vos — ou mia morte — prazer! 4005
IV Espécimen das cantigas de atafiinda.
173.
(Tr. 18>
Senhor, o gran mal e o gran pesar
e a gran coita e o grand' affan
— pois que vus vos non doedes de mi, —
que por vos soífro, morte m'é, de pran,
5 e morte m'é de m'end' assi queixar! 4010
Tan grave dia, senhor, que vus vi!
Pois estas coitas eu ei a soffrer
que vus ja dixe, mais ca morte m'é,
— pois qae vus vos non doedes de mi. —
10 E morte m'6, senhor, per bõa fé, 4015
(=125)0 i ^^^® ^^s ^^ ®i ^aquesV^ a dizer!
Tan grave dia, senhor, que vus vi!
I CB 324 (268) — O CÁ tem min nos versos 3. 9 e 15; o CB em
o 9 e 15. — 8 dixi — 11 No CA este verso está quasi apagado: ainda
assim cheguei a distinguir todas as letras, menos as que estão entre ei e
a. — O CB tem: de que vus ar ei aqiiest' a dÍ7íer. Melhor que ambas
as lições talvez fosse a phrase: que vus ar ei aquest[o\ a dizer — 15 doedes
— 16 mi — \1 a dixe'- lo -ei.
No CB ha espaço em branco para mais uma estrophe.
II Cantiga de refram: 3x(2-j-l-}-2-l-l)- — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abCbaC. — Rimas longas: ari^) anW
na !"• estancia; êr(a) e(b) na 2"; ei(a) ya(i>) na 3"; e i no refram. O refram
vem repartido em duas metades, das quaes a 1"^ tem o seu lugar no meio
da estancia, emquanto a 2" apparece no fim, como de costume.
Colocci diz acertadamente , com relação a esta interrupção : intercalar
o acclamatio.
III Herrin, das grosse Wehe, der Kummer, die Peiu und grosse
Not, die ich um Euch erdulde, ist, da Ihr kein Erbarmen mit rair habt,
Todesqual; und Todesqual ist es, mich darob zu beklagen. || An solchem
Unglúckstago sah ich Euch! (1)
15
345
Porque vejo que cedo morrerei
d'aquestas coitas que vus dixi ja,
— pois que vus vos non doestes de min — 4020
vedes, senhor, mui grave me será
de o dizer, pêro a dizê'-r-ei!
Tan grave dia, senhor, que vus vi!
Dass icli solche Not ertragen muss, ist scblimmer ais der Tod; und
dom Tode gleich erachte ich es, dass ich Eueh so etwas sagen muss (2).
Da ich einsehe, dass ich bald sterben werde an den Schmerzen, von
denen ich rede, ist es mir, Herrin, (wie Ihr seht) schwer, davon zu reden,
doch muss ich es thun. || An einem Ungliickstage sah ich Euch ! (3).
174.
(Tr. 19).
Nouti-0 dia, quando m'eu espedi
de mia senhor, e quando mi-ouv' a ir, 4025
e me non falou, nen me quis oir,
tan sen ventura foi que non morri!
5 Que, se mil vezes podesse morrer,
mSor coita me fora de soffrer!
f.44i=i25)d II U Ih' eu dixi: «con graça, mia senhor»! 4030
catou-me un pouqu' e teve-mi en desden;
e porque me non disso mal nen ben,
10 fiquei coitad(o), e con tan gran pavor
que, se mil vezes podesse morrer,
mSor coita me fora de soffrer! 4035
E sei mui ben, u me d 'ela quitei,
e m'end' eu fui, e non me quis falar,
15 ca, pois ali non morri con pesar,
nunca jamais con pesar morrerei:
que, se mil vezes podesse morrer, 4040
mgor coita me fora de soffrer!
I CB 325 (269) — 2 m' ouvi -a ir — 6 mi — meor coita — 7
O CA tem Que eu dixi — 8 e. m'zm pouco e teve mi -o e. d. — 9 m* 7ion
disse — 10 coitad' e c. t. g. p. — IS u m'eu — 14 foi — mi — 16 ja mais.
II Cantiga de refram: 3x(4-l-2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: alt)ba||C€. — Rimas longas: iW irO>) na
1* estancia; ôri^) én(^) na 2*; eiW ar^ na 3*; e êr no reíram.
Tornei, diz Colocci.
III Uulángst, ais ich von meiner Herrin Abschied nahm, und voa
hinnen musste, sie aber nicht zu mir sprach und mich nicht anhõrte, war
ich so ungliicklich , dass ich nicht starb, || denn tausendmal zu sterben wâre
geringere Qual, ais so zu leideu (1).
Ais ich sprach „mit Verlaub, liebe Herrin", da blickte sie mich ein
wenig an und verschmáhte es, zu antworten; weil sie mir aber nichts Liebes
noch Leides sagte, ward ich so bekiimmert und verângstigt, || dass tausendmal
zu sterben etc. (2).
Eins weiss ich, da ich bei der Trennung nicht Kummers starb, ais
sie nicht zu mir reden woUte, sterbe ich nie vor Kummer; denn etc. (3).
o. VJI:
f. 4õ (= 12'6)i
175.
(Tr. 20).
Deus que mi-oj' aguisou de vus veer
e que é da mia coita sabedor,
el sab' oge que con mui gran pavor
vus digu' eu est', e ja ei de dizer: 4045
„Moir' eu, e moiro por alguen!
E nunca vus mais direi én."
E mentr' eu vi que podia viver
na mui gran coita 'n que vivo d'amor,
non vus dizer ren tive por melhor; 4050
mais digu' esto, pois me vejo morrer:
„Moir' eu e moiro por alguen!
E nunca vus mais direi én."
E non á no mundo filha de rei
a que d' atanto devess' a pesar 4055
15 nen estrãidade d' om' a filhar, ||
^ por quant' ist' ó, que vus ora direi:
„Moir' eu e moiro por alguen!
E nunca vus mais direi én."
I €B 326 (270) — 1 m' of aguisou de vu^ v. — 2 de mia coita
— 4 esto, ja — 10 digu' eu esto — 14 de tanto — 15 estrayadade —
16 por quant' est' [é].
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2). — Decasyllabos jambicos
no corpo da cantiga, e Octonarios no refram. — As primeiras duas
coplas formam um par; a terceira está desirmanada (como nos Nos. 1. 31.
36 etc): abba||CC. — Rimas longas: eV(a) ôrC») no grupo; e^W arC»! na
ultima copla; én no refram.
Colocci diz apenas: Tornei.
TTT Gott, der meine Leiden kennt und Ursache ist, dass ich Euch
heute sah, weiss, dass ich Euch sagen muss und mit welcher Bangigkeit
ich heute zu Euch sage: || »Sterbe ich, so sterbe ich um jemanden; mehr aber
verrate ich nicht« (1).
Solange ich moine Liebospein ertragon konnte, hielt ich es fiir besser,
zu schweigen; nun ich aber sterbe, verrate ich es: || «Sterbe ich, so sterbe
ich um jemanden etc. (2).
Keine Kõnigstochter auf Erden kann Anstoss daran nehmen, noch
Befremdung úber ihren Lehensmann hegen, falis er mit mir sagt: || «Sterbe
ich, etc. (3).
IV O refram d'osta cantiga reapparece na cantiga de centões d'El Rei
D. Affonso de Leon (CB 469). — Cfr. No. 160.
176.
(Tr. 21).
Da mia senhor, que tan mal -dia vi 4060
como Deus sabe, mais non direi 6n
ora d'aquesto, ca me non conven.
Nen me dê Deus ben d'ela, nen de si,
5 s[e] og' eu mais de ben querria 'ver
de saber o mal, e de me tSer 4065
Pos-seii, que mi faz, ca doo de mi
averia e saberia ben
qual ó gran coita ou quen perde sen.
10 E no'- me valha per quen o perdi,
s[e] og' eu mais de ben querria 'ver 4070
de saber o mal, e de me teer
I CB 327 (271) — 2 0 CA tem sabe e mais — 3 mi — 4 mi —
5 se of — 7 Por seu que m,e fax ca doo de min — 9 a quen perd' o
sen — 10 -E* non mi valha por q. non p. — 13 Por seu que mi fax —
14 {E pêro non me valha quen tni á d' ajudar) — 15 Falta no CB —
19 e no'-m'o — 20 min.
II Cantiga de meestria: 3x(44-2)4-2. — Decasyllabos
jam bicos. — As primeiras duas coplas formam um par, emquanto a ultima
ostá desirmanada: abba||CC. — Kimas longas: *(») m(b) no gmpo; áW
ani^) na derradeira estrophe; êr no refram e na fiinda.
Gõged. spic. da tornei, diz a nota de Colocci.
III Von meiner Herrin (die ich zu meinem Leide sah, wie Gott weiss)
werde ich nichts weiter sagen , da es sich nicht ziemt. Doch mõge mir Gott
nichts Gutes geben, weder von sich aus noch von ihr, || wenn ich mehr
begehre, ais dass sie um den Jammer wússte, den sie mir bereitet, und
mich anerkennen mõchte (1)
Ais den Ihren; denn Mitleid wúrde sie dann empfinden und begreifen,
was Qualen sind und wer den Yerstand verliert. Doch mõge die, um welche
ich ihu verloren, mir nicht beistehen, || wenn ich mehr begehre, ais dass sie
um den Jammer vviisste, den sie mir bereitet, und mich anerkennen mõchte (2)
349 —
Pos-seu, que me faz, que tan pret' está
de mi mia morte como veeran
15 muitos que pois mia coita creeran.
E pêro jnon me valha quen mi -a dá,
s[e] og' eu mais de ben querria 'ver
de saber o mal, e de me teer
Pos-seu, que me faz, e no '-no saber
20 nunca per mi, nen pelo eu dizer!
4075
Ais den Ihreu ; deun sehr nahe bin ich dejn Tode , wie hernach vielo
sehen werden, dio dann an meioe Not glauben werden. Trotzdem mõge
mir nicht gnâdig sein jene, welcher ich sie verdanke, wenu ich mehr be-
gehre, ais dass sie um den Jammer wiisste. den sie mir bereitet, und mich
anerkennen mõchte (3)
Ais den Ihren; und ferner, dass sie nicht durch mich noch durch meine
"Worte davon erfahrt (I).
177.
(Tr. 22).
f. 45 (=r^ i2G)b Meus amigos, quero -viis eu || mostrar 4080
com' eu querria ben da mia senhor;
;e non [mi] valha ela, nen Amor,
nen Deus, se vus verdade non jurar':
5 Ben querria que me fezesse ben . , .
pêro non ben u perdess(e) ela ren! 4085
E mais vus direi: o que pod' e vai'
me non valha, se querria viver
eno mundo, nen niun ben aver
10 d'ela, nen d'o[ií]tri, se fosse seu mal:
Ben querria que me fezesse ben . . . 4090
pêro non ben u perdess(e) ela ren!
E a mi semelha cousa sen razon,
pois algun ome mais ama molher
15 ca si nen ai, se ben por seu mal quer;
e por aquest' o 'ssi meu coraçon: 4095
Ben querria que me fezesse ben . . .
pêro non ben u perdess(e) ela ren!
I CB 328 (272) — 3 e non mi valha — 5 mi — 6 perdess' ela —
9 nenhun — 10 d'outren — 11 mi — 13 Ca m. s. — 15 Ambos os
códices têem: ea si nen ai seu beti por seu mal quer.
No CA ha espaço em branco para mais uma estrophe.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abl)a||CC. — Kimas longas: arW ôrW na
1" estancia; ali») er('>) na 2"; on(») ér9>) na 3"; e én no refram.
Tornei, segundo Colocci.
III Ich will Euch, Freunde, zeigen, wie ich Liebesbeweise von meiner
Herrin erhalten mõchte; und schwõre ich nicht Wahrheit, so mõge weder
sie, noch Gott, noch die Liebe mir gnâdig sein: || Gunst mõchte ich von ihr
erfahren, doch Gunst, die nicht zu ihrem Schaden gereichte (1).
Und weiter sage ich: der AUmâchtige moge mir nicht beistehen, so
ich auf Erden leben oder Liebes von ihr erfahren mõchte , falis es ihr Leides
bereitete: II Gunst etc. (2).
"Widersinnig scheint es mir, wenn ein Mann, welcher eine Frau iiber
alies liebt, Liebes von ihr zu ihrem Leide wiinscht. Und darum ist meines
Herzens Meinung die folgende: || Gunst etc. (3).
178.
(Tr. 23).
/. 45 (= i26}c Dizen que digo que vus quero ben,
senhor, e buscan-me couvusco mal;
mais rog' a Deus, senhor, que pod' e vai
e que o mund' e vos en poder ten:
5 Se o dixe, raaJ me leixe morrer,
se non, senhor, quen vo'-lo foi dizer!
E venh' a vos, chorando d'estes meus
olhos con vergonha e con pavor,
e con coita que ei d'esto, senhor,
que vus disseron, e rog' assi Deus:
Se o dixe, mal me leixe morrer,
se non, senhor, quen vo'-lo foi dizer!
10
4100
4105
I CB 329 (273) — 1—2 O CÁ repete, por engauo, as syllabas: -ro
ben e buscan me convusco; traz no verso 10 a deus] e no 20 ouso d. —
1 rus — 2 mi con vosco — 5. 16 e 17 dixi — 13 non me sei — 15
min — Ihi — 19 Ihi — 20 e non o ous' a dizer.
n Cantiga de refram: 3x(4 + 2)-|-2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abba||€C:cc. — Rimas longas: m(»)
alO>) na 1" estancia; ewsW òrCJ) na 2"; ar(a) ér(^) na 3*; ér(C) no refram
e na fiinda.
Conged. spic. dal tornei, diz a nota de Colocci.
in Man sagt, ich plauderte von meiner Liebe zu Euch, Herrin, und
dadurch will man mich bei Euch anschwârzen; docli bete ich zum Ailmach-
tigen, der die ganze Welt und Euch in seiner Gewait hat: || babe ich es gethan,
so mõge er mich sterben und verderben lassen. "Wenn aber nicht, so den,
der mich verleumdet hat (1).
Weinenden Auges, voll Scham und Furcht und Sorge úber das, was
man Euch berichtet hat, trate ich vor Euch, und bete zu Gott etc. (2).
Auf keine andre "Weise weiss ich mich vom Verdacht zu reinigen.
Niemals hat Mann oder Weib durch mich da von vernommen; noch Ihr.
Und so innig ich beten kann, bitte ich Gott: || hab ichs gethan, so mõge er
— 352 —
No'- me sei ón d' outra guisa salvar, 4110
mais nunca o soub' ome nen molher
15 per mi, nen vos, e Deus, se lhe prouguer',
rogu'eu assi quanto posso rogar:
Se o dixe, mal me leixe morrer,
se non, senhor, quen vo'-lo foi dizer! 4115
E lhe faça atai coita soffrer
20 qual faz a min e non ous' a dizer!
niich sterben und verderben lassea; wenn aber nicht, so den, welcber mich
verleumdet hat (3).
Und strafe ihn mit dei"solben Pein, in die er micb versetzt bat;
und die ieh nicbt auszusprecben wage (I).
179.
(Tr. 24).
WPoY Deus Senhor, que vos tanto ben fez
que vus fezo ' parecer e falar
melhor, senhor, e melhor semelhar 4120
f. 45 {= i26)d i das outras donas, e de melhor prez:
õ avede vos oge doo de min!
E porque son mui ben quitos os meus
olhos de nunca veeren prazer,
u vos, senhor, non poderen veer, 4125
ay mia senhor! por tod' est' e por Deus:
10 avede vos oge doo de min!
E porque non á no mund' outra ren
que esta coita ouvess' a soffrer,
que eu soffro, que podesse viver, 4130
e porque sodes meu mal e meu ben:
15 avede vos oge doo de min!
I CB 330 (274) — 5 e 10 mi — 6 quites — 8 vus.
nCantiga de refram: 3x(4-|-l). — Decasyllabosjambicos.
Coplas singulares: ablt)aj|C. — Eimas longas: ex,{«^) ar(^'>) na
1* estancia; eiisi^) erC») na 2*^; é?z(a) erC») na 3% que repete indevidamente
miia consoante da anterior; i(n)iC) no refram.
Não percebo porquê Colocci denomina este refram intercalar.
ni Um Gottes Willen, der Euch so gnâdig bedacht, dass er Euch
schõner, wohlredender und trefflicher ais die anderen Frauen schuf, jj habt,
Herrin, Mitleid mit mir (1).
Weil meine Augen sicher davor sind, irgendwo Erfreuliches zu scbauen,
wo sie Exicli nicht sehen, || erbarmt Euch meiner (2).
Und weil auf Erden kein "VVesen lebt, das diese Qual ertragen kõnnte,
Ihr aber meine Qual und Lust seid, || habt Mitleid mit mir (3).
IV O resto da folha ficoii em branco.
23
LACUNA 13%
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 1/^ DO CADERNO YII,
E TALYEZ MAIS.
A folha perdida começava, provavelmente, com Yinheta,
visto que o cyclo das cantigas, attribuidas aJoan Coelho, ficou
terminado na antecedente, que tem no fim algum espaço em
branco.
O CB (em harmonia com o índice) faz também seguir uma
serie independente: cinco cantigas de um novo trovador: (Ro-
drigueannes Redondo).
Pela extensão da serie calculo, todavia, que tantas não
teriam cabimento nas quattro columnas de que apparentemente
constava a Lacima 13*.
Teremos, por isso, de suppôr que o Caderno YII se com-
punha de cinco folhas, ou de quattro e meia; ou então que
ha aqui novas divergências entre os dous Códices.
Fortalece esta ultima supposição o seguinte facto : na meia-
folha immediata do CA (que está solta, e não principia com
Yinheta, introduzindo -nos no meio de uma serie), ha poesias sem
correspondência no CB; e na seguinte, se encontra outra com-
posição isolada, que falta igualmente no apographo italiano.
VEJA -SE A SECÇÃO ll"^ DO APPENDICE.
XVI
CANTIGAS
180—184
DE
RODRIGUEANNES REDONDO(?)
23*
180.
(Tr. 267).
Folha solta
f. 46 ( = 75) a
que me vos nunca quisestes fazer
en que me vistes de me mal querer.
jPor Deus e por mesura, e por mi, 4135
dizede-m'esto que vus vin rogar!
E tal rogo non vus dev' a pesar,
e terrei que me fazedes ben i.
Por aquesto que vus rogo, senhor,
dizede mi-o, ca vos non jaz i mal, 4140
nen vus rogu' eu que me digades ai:
10 e terrei que me fazedes amor.
E vedes por que o quero saber:
por me guardar de vos pesar fazer.
II Abstenho -me de fixar peremptoriamente o eschema strophico d'este
fragmento. A única estancia completa que subsiste, compõe -se de oito
decasyllabos jambicos com rimas longas na ordem abbacddc, e que
são: «W» arC») ôrW ali^). Precedem -a dous versos finaes de outra estancia,
emparelhados e, portanto, divergentes, aos quaes responde o distico que
forma a fiinda (er). — Posto que a maiúscula, com que o fragmento prin-
cipia (Q), faça suppor que começava ahi um refram, deve haver engano
nisso. — Pode ser que a cantiga constasse de duas estancias pareadas,
seguidas por outra, desirmanada, e diversa quanto á ordem das consoantes.
III Eis a „razão" do fragmento, abstrahindo dos primeiros dous
versos, que não se comprehendem bem, por estarem isolados:
Um Gottes und der Gerechtigkeit willen, und auch um meinetwegen
gebt Antwort auf das, was ich erbeten habe, ohne iiber nieine Bitte zu
grollen, sicher, dass Ihr mir dadurch eine Wohlthat erweist. Sagt es doch,
denn es schadet Euch nicht, noch verlange ich weitere Aussprache, und
betrachte es, ais hãttot Ihr mir Liebes angethan.
Warum ich es zu wissen wiinsche? Weil ich mich davor húten will,
Euch zu erzúrnen.
181.
(Tr. 268).
Que sen meu grado m'og' eu partirei 4145
de vos, senhor, u me vus espedir'!
(iComo partir-me de quanto ben ei,
e saber ben, ca, des que vos non vir',
5 ca nunca ja poderei gran prazer,
f. 46 (= 75)b 11 VOS non vir', de nulha | ren veer? 4150
Porque entendo que vos prazerá,
m'averei ora de vos a quitar;
mais nunca om' en tal coita será
10 com' eu serei, mentre sen vos morar':
ca nunca ja poderei gran prazer, 4155
u vos non vir', de nulha ren veer!
E rogu' eu Deus que tan de coraçon
me vos fez amar, des quando vos vi,
15 que el me torn' en algua sazon
u vus eu veja; ca ben sei de mi 4160
ca nunca ja poderei gran prazer,
u vos non vir', de nulha ren veer!
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2). — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abab||CC. — Rimas longas: eii») ^V('».>
na 1* estancia; «(») ar(b) na 2''; oni») «(>>) na 3"; e er(C) no refram.
III Ganz gegen mein Begehr muss ich heute von Euch scheiden und
Abschied nehmen, Herrin. AVie aber soll ich lassen von dem, was mir
das Liebste ist? || Weiss ich doch, dass, so ich Euch nicht sehe, ich nimmer
wieder Erfreuliches schauen werde (1).
Weil ich einsehe, dass Ihr es wiinscht, entferne ich mich; doch war
keiner vor mir in solcherPein, wie ich ertrageu muss, abseits von Euch. ||
Denn nichts Erfreuliches schaue ich etc. (2).
Zu Gott bete ich, der mir die Liebe zu Euch ins Herz gelegt, dass
er mich einmal zuriickfiihre zu Euch; || donn etc. (3).
46 10
75)c ^
15
182.
(Tr. 269).
Per mi sei eu o poder que Amor
á sobr' aqueles que ten en poder,
ca me faz el tan coitado viver 4165
que muit á i que ouvera sabor
que me matasse; mais por me leixar
viver en coita, non me quer matar.
Porque sei eu que faz el outrosi
aos outros que en seu poder ten, 4170
com' a mi faz, por én me fora ben,
II per bõa fé, des que o entendi,
que me matasse; mais por me leixar
viver en coita, non me quer matar.
Porque sei ben que nunca prenderei 4175
d'ela prazer per el nulha sazon,
por 6n querria jsi Deus me perdon!
o que vus digo, por esto que sei,
que me matasse; mais por me leixar
viver en coita, non me quer matar. 4180
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2)- — Decasyllabos jambicos.
Coplas singulares: all)ba|j€C. — Eimas longas: órW <;/•(»>) na
estancia; «<") é/íC») na 2'^; e^(a) onW na S^\ e ar no refram.
III Griindlich kenne ich die Macht, welche Amor iiber diejenigen
losúbt, die ihm unterthan sind; denn so elend macht er mich, dass es
lich begliicken wiirde, |1 tõteto or mich; er aber will mich lieber in Kummer
md Gram weiter leben lassen (1).
Da ich weiss, dass er in gleicher Weise mit aUeu deneu verfâhrt, die
im unterthan sind, wâre es besser fúr mich gewesen, er hátte mich, sobald
^ch es einsah, getõtet; etc. (2).
Da ich weiss, dass um seiaetwillen ich nie Liobes von ihr erfahren
werdc, darum mõchto ich, er tõtete mich etc. (3).
183. \
(Tr. 270).
Dizen mi- as gentes por quê iion trobei,
á grau sazon, e niaravilhan-s'én;
mais non saben de mia fazenda ren; :^
ca se ben soubessen o que eu sei, ;
5 maravilhar -s'-ían logo per mi 4185
de como viv' e de como vivi,
e, se mais viver', como viverei!
Mais no'- no saben, nen lhe'-lo direi,
enquant' eu viva, ja per neun sen;
10 mais calar -m'-ei con quanto mal me ven, 4100
e sempr' assi mia coita soffrerei;
ca eu non quero mia coita dizer
a quen sei ben ca non mi-á de põer
conselho mais do que m'eu i porrei.
I No verso 13 emendei põer (por poer).
n Cantiga de meestria: 3x7 + 3. — Decasyllabos jani-
bicos. — Coplas equiconsoantes diíferenciadas por uma das rimas:
abbacca : bba. — Rimas longas: e*(a) ew(l») *(cl); er(c2); á(c3).
m Die Leute fragen. wanim ich seit so langer Zeit nicht mehr
dichte, und wundern sicli; doch wissen sie von meinen Angelegenheiten
nichts. Wússten sie, was ich weiss, sie wiirden sicli dariiber wundern, wie
ich lebe und gelebt habe und ieben werde, (falis ich lebe) (1).
Aber sie wissen es eben nicht, noch werde ich os meia Lebtag ver-
raten; vielmehr werde ich schweigen, welches Leid mir auch widerfãhit,
und meine Qual ertragen. Denn wozu davon sprechen zu solchen , die mir
doch nicht besser zu raten wissen, ais ich mir selber? (2)
Den Weg aber, dea ich einschlagen werde, da es sein muss, habe
ich schon erwâhlt: elend wie ein Eatloser zu sterben. Denn besser ist es,
zu sterben, ais jn hõchster, nie erreichter Qual weiter zu Ieben (3).
— 361 —
lõ E o conselho ja o eu filhei 4195
que eu i porrei — ca 'ssi me conven — :
morrer coitado, como morre quen
non á conselho, com' og' eu non ei.
f. 46 (= 45)d 1 E esta morte melhor me será
20 ca de viver na coita que non á 4200
MKaHK par, ne'-na ouve nunca, eu o sei.
E melhor est, e mais será meu ben,
de morrer ced(o), e non saberen quen
ó por quen moir' e que sempre neguei.
Je eher ich sterbe, um so besser ist es fiir mich. wie auch dass man
nicht wisse, wer es ist, um den ich sterbe und den ich immer verleugnet
habe (I).
IV Diez (a p. 71) estabelece, menos exactamente, que a fiinda d'esta
cantiga repete as rimas interioi"es da estrophe, i. é as dos versos 2. 3 e 4.
Como se vê, na realidade a consoante da ultima linha responde á rima
exterior (a), em harmonia com a praxe. Só a rima dos primeiros dous
veraos responde a b, em lugar de responder a c''.
184.
(Tr. 271).
Muitos veg' eu que se fazen de mi 4205
sabedores que o non son, de pran,
ne'-no foron nunca, ne'-no seran;
e pois que eu d'eles estou assi,
5 non saben tanto que possan saber
qual est a dona que me faz morrer. 4210
Ca sempre m'eu de tal guisa guardei
que non soubessen meu mal nen meu ben,
e fazen-s'ora sabedores én;
10 mais, pêro cuidan saber quant' eu sei,
non saben tanto que possan saber 4215
qual est a dona que me faz morrer.
Diga-x'andando quis o que quiser',
ca me sei eu como d'eles estou;
lõ ben grad' a Deus, que m'end' assi guardou
que, se s'aquesto per mi non souber', 4220
non saben tanto que possan saber
qual est a dona que me faz morrer.
E muito saben, se nunca saber
20 o per mi poden, nen per l[Ã]'eu dizer!
I CV 279 (=677), onde vem attribuido a D. Joan d'Aboin. — 13
digan — 14 mi — 20 o per min poden e per lh'eu dizer.
n Cantiga de refram: 3 x (4 + 2) + 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: al)ba||€C : cc. — Rimas longas: «'(») an^)
na 1" estancia-, eíX») é?í('>) na 2"; 6r(a) o^<(^') na 3"'; cr no refram e na fiinda.
III Viele thun, ais wâren sie Kenner meiner Angelegenheiten, obwohl
sie es in Wahrheit nicht sind , noch waren , noch sein werden. || Nicht einmal
das wissen sie, wer die Dame ist, um die ich sterbe (1).
Gehiitefc babe ich mich von jeher, dass sie weder um meine Freuden
noch um meine Schmerzeu wiissten, und nun stellen sie sich, ais wiiren
sie Mitwisser; || doch nicht einmal etc. (2).
Ein jeglicher gehe und schwatze, was ihm beliebt! Ich weiss, wie
es mit ihnen steht. Denn wie anders ais durch mich kõnnten sie wissen,
wer die Dame ist, etc. (3).
In "Wahrheit, vieles werden sie wissen, da sie nicbts durch mich er-
fahren (I).
I
c
XVII
ANTIGA
185
DE
UM DESCONHECIDO (II).
C. VIII: la :
Vinheta
f, 47 (= 76)a
10
15
185.
(Tr. 36).
Pois ra'en tal coita ten Amor
por vos, dizede-me, senhor,
que vus non doedes de rai,
len que grave dia vus vi
que vus non doedes de mi?
E pois m'el en tal coita ten
por vos, ay meu lum' e meu ben,
que vus non doedes de mi,
(jen que grave dia vus vi
que vus non doedes de mi?
jAy coita do meu coraçon!
dizede, se Deus vus perdon,
que vus non doedes de mi,
len que grave dia vus vi
que vus non doedes de mi?
4225
4230
4235
I No verso 12 o CA tem: dizede-me; no 3. 8 e 13 min.
n Cantiga de refram: 3 x (2 + 3) oa 3 x (3 + 2). — Octonarios
jambicos. — Coplas singulares, compostas de dous versos pareados;
e de um refram redondo, visto que o seu primeiro verso é igual ao
ultimo: aajjBBB. — Rimas longas: i no refram; ôr no 1" pareado; én
uo 2"; on no 3°; eus no 4°.
Cfr. os Nos. 66 e 67.
III Da Amor mir solche Qual auferlegt um Euretwillen, sagt, Herrin,
dio Ihr Euch meiner nicht erbarmt, war es nicht ein Ungliickstag , ais
ich Euch sah. die Ihr Euch meiner nicht orbarmt? (1)
Da er mich um Euretwillen also peinigt, so sagt, Ihr meine Sonne
und mein hôchstes Gut, die Ihr Euch meiner nicht erbarmt, war es etwa
nicht etc (2).
— 366 —
Ay lume d'estes olhos meus, 4240
dizede- mi- agora, por Deus,
que vus non doedes de min,
^en que grave dia vus vi
20 que vus non doedes de mi?
Ach sprecht, so wabr Euch Gott gnadig sei, Ihr meines Herzens Leid,
die Ihr Euch moiner nicht erbarmt etc. (3).
Bei Gott, sagt an, Ihr meiner Augen Licht, die Ihr Euch meiner nicht
erbarmt, war es etwa nicht etc. (4).
IV Diez traduziu (a p. 80) estes versos; tratando o que do refram
como equivalente a porque.
O resto da folha ficou em branco.
I
'
XVIII
CANTIGAS
186—198
DE
RUY PAES, DE RIBELA.
186.
(Tr. 37).
f^'48^(L77)a ^^^ Deus vus quero rogar, mia senhor, 4245
que vus fezo de quantas donas fez
a mais fremosa, nen de melhor prez:
pois todo ben entendedes, senhor,
5 entendede en qual coita me ten
o voss' amor, porque vus quero ben! 4250
f. 48 (= 77)b II E se o vos, mia senhor, entender
esto quiserdes, averedes i,
a meu cuidar, algun doo de mi.
10 Pois vus Deus fez tanto ben entender,
entendede en qual coita me ten 4255
o voss' amor, porque vus quero ben!
E mia senhor, tempo seria ja
de vus nembrardes de me non leixar
15 en tan gran coita, com' eu viv', andar!
E mia senhor, vel por mesura ja, 4260
entendede en qual coita me ten
o voss' amor, porque vus quero ben!
I CB 337 (281) -- 1 Por deus vus venho — 5. 11 o 17 Entencled'
or' en q. c. m. t. — 15 en gran coita com' og' eu v. a. — No verso 9
substitui min por mi.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares e redondas, visto que o primeiro e o ultimo
verso de cada uma tem consoante idêntica: abll)a||CC. — Eimas longas:
or(a) exW na 1" estancia; er(a) «'(•>) na 2*; «(") arC») na 3*"; éw no refram.
Colocci marcou em nota apenas a existência do tornei.
III Um Gottes willen, der Euch, Hemu, sohõner und trefflicher ais
alie Frauen geschaffen hat, da Ihr in aliem Guten erfahren seid, || erfahrt
jiun, in welche Pein die Liebo zu Euch mich versetzt (1).
Habt Ihr ein Einsehen, so werdet Ihr, meiner Meinung nach, etwas
Mitleid mit mir empfinden. Da Gott Euch soviel Verstand gegeben, || er-
fahrt etc. (2)
Hoch an der Zeit ist es, Herrin, dass Ihr daran gedenkt, mich nicht
langer in solcher Qual schmachten zu lassen; aus Billigkeit wenigstens || habt
ia Einsehen in die Pein etc. (3).
24
187.
(Tr. 38).
Nimc' assi orne de senhor
esteve com og' eu estou!
Ei d'ir, 11 ela é, sabor 4265
mais d'outra ren; e pois i vou,
5 non lh'ouso dizer milha ren,
pêro lhe quero mui grau ben!
E cuido -lh'eu sempr' a dizer,
quando a vir', per bõa fé, 4270
a coita que me faz aver!
10 E pois que vou u ela é,
non lh'ouso dizer nulha ren,
pêro lhe quero mui gran ben!
Quanta coita e quant' affan 4275
m'ela no mundo faz levar
15 bem lhe cuid' eu dizer, de pran!-
Mais pois m'ant' ela veg' estar,
non lh'ouso dizer nulha ren,
pêro lhe quero mui gran ben! 4280
I CB 338 (282) — 5 Ihi — 15 Ihi.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: abab||CC. — Rimas longas: o/-(a) om(»>) na
l'' estancia; erW éW na 2*; «wW arC») na 3*^-, m no refram.
Nota de Colocci: Tornei.
m Nie war ein Mann einer Damo gegcniiber in gleicher Lage wio
ich: dahin zu gohen, \vo sie weilt, ist mir die hõchste Lnst. Docli stehe
ich vor ihr, || so vermag ich nichts zu sagen, und habe sie doch so lieb! (1)
Stets vermeine ich, sobald ich sie schaue, von der Qual zu redeu,
die sie mir auferlegt. Doch gehe ich dahin, wo sie weilt, || so etc. (2).
Ali die Pein und ali die Not, die ich um ihrctwillen trage, gedenke
ich ihr, traun, mitzuteilen. Sehe ich mich aber vor ihr, || so etc. (3).
188.
(Tr. 39).
48 (= 77)0 De mia senhor entend' eu ua || ren,
ca me quer mal jassi Deus me perdon!
Mais pêro sei eno meu coraçon
ca mi-o non quer porque lhe quero ben:
5 ca me non quis nunca, nen quer, creer 4285
per nulha ren que lhe sei ben querer.
Mais quer -me mal polo que vus direi:
p(5rque me diz ca lhe faço pesar
de a veer nunca, nen lhe falar;
ca mi-o non quer por ai, eu be'-no sei:
ca me non quis nunca, nen quer, creer
per nulha ren que lhe sei ben querer.
E des quand' ela fosse sabedor
do mui grau ben que lh'eu quis, poi'-la vi,
pêro me mal ar quisesse, des i
,terria-m'eu que estava melhor:
p ca me non quis nunca, nen quer, creer
per nulha ren que lhe sei ben querer.
10
1.5
4290
4295
I OIÍ 339 (283) — 2 mi — mi — á Ihi — 6 Ihi — 7 m* — 8
•porque m,i dix que Ihi f. p. — 9 Falta no CB.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: all)ba||CC. — Rimas longas: m{») o«0>) na
1* estancia; e*(a) ar('>) na 2"; or(a) »('>) na 3"; èr no refram.
Nota do Colocci: Tornei.
III Eins habe ich dentlieh geraerkt: meine Herrin ist mir unhold ge-
sinnt, so wahr mir Gott helfe. Doch sagt mir mein Herz, dass es nicht
geschieht, weil ich sie Hebe, || denn niemals hat sie mir glauben wollen,
dass ich sie liebe (1).
Unhold gesinnt ist sie mir nur, weil es ihren Groll erregt, dass ich
sie úberhaupt sehen und zu ihr sprechea kann, aus keinem anderen Grunde;
denn etc. (2).
Wollte sie daran glauben, wie innig ich sie liebe, seit ich sie gesehen,
ich hielte es fúr cin grosses Gliick, auch wenn sie dariiber ziirnte; denn etc. (3).
24*
189.
(Tr. 40).
Quando vus vi, fremosa mia senhor,
logo vus soube tan gran ben querer 4300
f.48(=77)d que non cuidei que ouves||se poder
per nullia ren de vus querer melhor, '
5 e ora ja direi- vus que mi-aven:
cada dia vus quero mayor ben!
E porque vus vi fremoso falar 4305
e parecer, logo vus tant' amei,
senhor fremosa, que assi coidei
10 que nunca vus podesse mais amar,
e ora ja direi -vus que mi-aven:
cada dia vus quero mayor ben! -4310
Amei -vus tant' u vus primeiro vi,
que nunca ome tan de coraçon
15 amou molher; e coidei eu enton
que mayor ben non avia ja i,
e ora ja direi -vus que mi-aven: 4315
cada dia vus quero mayor ben!
I €B 340 (284) — 2 soubi — 5 vos — 9 cuidei — 13 Amei -vus
quando vus p. v.
II Cantiga de refram: 3x(4-|-2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba||CC. — Eimas longas: ori») erO>) na
1* copla; ar(a) eiW na 2"; i(a) owW na 3*; e én no refram.
Nota de Colocci: Tornei.
III Gleich, ais ich Euch erblickte, ward ich dermassen in Euch ver-
liebt, dass ich -wâhnte, meine Liebe kõnnte nicht wachsen, || und nun wird
sie alie Tage grõsser.
C.VIII: 3a
f.49 5
(= 78)a
10
15
190.
(Tr. 41).
Tan muit' á ja que non vi mia senhor,
e tan coitado fui, poi'-Ia non vi,
que úa ren sei eu mui ben de mi:
pêro me faz muito mal seu amor, 4320
a mayor coita de quantas || og' ei,
perderia, se a visse u sei.
Pêro que m'ela nunca fezo ben
nen mi -o fará ja, enquant' eu viver',
tan gran sabor ei eu de a veer 4325
que, se a visse, sei eu úa ren:
a mayor coita de quantas og' ei,
perderia, se a visse u sei.
E vej' a muitos aqui razoar
qu' é a mais grave coita de soffrer 4330
veê'-la om(e) e ren no[n] lhe dizer.
Mais pêro Ih 'eu non ousasse falar,
a mayor coita de quantas og' ei,
perderia, se a visse u sei.
I CB 341 (285) — No verso 13 o CA tem vega\ e nolle (sem til)
no 15. — 4 mi — 8 {faça) — 15 non Ihi.
II Cantiga de refram: 3 x (4-{- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba|{CC. — Rimas longas: ôrí») i^) na
1* estancia; énW erC») na 2*; ar(a) érW na 3% que repete portanto, inde-
vidamente, uma das consoantes da copla anterior; ei no refram.
Nota de Colocci: Tornei.
III Solange ist es her, dass ich meine Herrin nicht gesehen habe,
und so bekúmmert bin ich darob, dass, so scbmerzhaft aucb die Liebe zu
ihr ist, II ich doch die grõsste meiner Qualen los wâre, sahe ich sie, ich weiss
wohl wo (1).
Obwohl sie mir nieraals Liebes erwiesen hat, noch es mir ervveisen
wird, solange ich lebe, sehne ich mich dennoch so heftig nach ihr, dass
ich etc. (2).
Viole hõro ich urteilen, die schwerst zu ertragende Pein sei es, die
Geliebte zu sehen und doch nicht mit ihr zu sprechen; ich aber, redete
ich auch nicht zu ihr, || wâre die grõsste meiner Qualen los, sabe ich sie,
wohl weiss ich wo (3).
191.
(Tr. 42).
Un (lia que vi mia senhor, 4335
quis -lhe dizer lo mui gran ben
que lh'eu quer', e como me teu
forçad' e prés' o seu amor,
5 e vi-a tan ben parecer
que lhe non pude ren dizer! 4340
Quant' eu puge no coraçon,
me fez ela desacordar;
ca se lh'eu podesse falar,
10 quisera -lhe dizer enton,
e vi-a tan ben parecer 4345
que lhe non pude ren dizer!
• Seu medo, poi'-la vi atai,
que ouve, me tolheu assi;
lõ ca lhe quisera falar i
de como me faz muito mal, 4350
e vi-a tan ben parecer
que lhe non pude ren dizer!
r CB 342 (286) — 2 quis Ihi dizer o m. g. h. — 4 preso seu a. —
6 IJli — pudi — 7 2jt<^i — 8 mi — 10 Ihi — 14 ouvi — 15 Ihi.
II Cantiga de refram: 4 x (4 -f- 2)- — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: abbaj|CC. — Rimas longas: ôrW énW na
1" estancia; oni») arC») na 2"; aZW «(b) na 3"; eiiio-^i eiO*) na 4''; e èr
no refram.
Nota de Colocci: Tornei.
III Eines Tages, ais ich meine Herrin erblickte, wollte ich ihr ge-
stehen, wie die Liebe zu ihr mich in Haft und Banden hàlt, || doch sah ich
sie so hold und schõn, dass mir die Sprache verging (1).
375
Pêro m'ela uon ten por seu,
20 (mui gran verdade vus direi) ||
f. 49 (= 78)b meu mal est e quanto ben ei ;
e fora polo dizer eu,
e vi -a tan ben parecer
que lhe non pude ren dizer!
4355
Alies, was ich inir ausgesonnen, war vorgesseii. Hiitte ich aber zu
ihr sprechen kõunen, so wollte ich oífen reden. || Docli etc. (2).
Die Furcht vor ihr, ais ich sie so liebreizend sah, lâhmte mich der-
gestalt! Ich hatte ihr verraten woUen, wieviel Leides sie mir anthut. ||
Doch etc. (3).
Betrachtet sie mich auch nicht ais don Ihieii, so ist sie ia Wahrlieit
doch nieine Frende und nieine Qual. Ausgegaiigen war ich, um ihr das
zu sagen, !| doch sah ich sie so hold uud schou, dass mir die Sprache
vergiug (4).
192.
(Tr. 43).
f. 49 (= 78)c Tanto faz Deus a mia senhor de ben
sobre quantas no mundo quis fazer 4360
que vus direi eu ora que mi-aven:
pêro m'eu vejo por ela morrer,
5 non querria das outras a melhor
eu querer ben por aver seu amor,
E non amar mia senhor, que eu vi 4365
tan fremosa, e que tan muito vai,
e en que eu tanto ben entendi,
10 pêro que punha de me fazer mal:
non querria das outras a melhor
eu querer ben por aver seu amor. 4370
Pêro que d 'ela niun ben non ei,
e assi moir', e me non ten pos-seu,
15 tan muito vai sobre quantas eu sei
que, pois me Deus tan bõa senhor deu,
non querria das outras a melhor 4375
eu querer ben por aver seu amor.
I CB 343 (287) — 1 fez (lição que me parece preferível) — 3 que
vus direi ora — ■ 6 (en) — 10 mi — 13 nenhun — 14 por seu — 16 mi
— 19 ca mi fax Deus tan ho(n)a dona amar — 20 mi.
II Cantiga de refram: 4 x (4 -}- 2). — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abab||CC. — Eimas longas: é«(») eX*)
na 1* copla; *(a) a/(i)) na 2*; ei(a) eu^) na 3"-, arW e;í-(b) na 4*; e or
no refram.
Tornei (Colocci).
m So viel vorziiglicher ais alie auf Erden hat Gott meine Herrin
geschaffeu, dass ich lieber durch sie sterben mõchte, ais die beste unter
allen iibrigen zu lieben und von ihr irgend eine Liebesgunst zu erhalten (1),
— 377 —
Ca me fez Deus tan bõa don' amar
20 que me vai mais veê'-la fia vez
que quanto ben m'outra podia dar.
E poi'-la Deus tan bõa dona fez,
non querria das outras a melhor,
eu querer ben por aver seu amor.
4380
Meine Hevrin aber nicht zu verehren, die so liebreizend und so
treíflich ist, und deren Wert ich erkannt habe, ob sie auch danach trachtet,
mir Leides anzuthun. || Nicht die beste unter den úbrigen mõchte icli
liebeu etc. (2).
Trotzdera sie mir nichts Freundliches erweist, noch mich fiir den Ihren
anerkennt, wenn ich auch fiir sie sterbe, steht sie doch so hoch iiber allen
an deren, || dass ich nicht die beste darunter lieben und ihre Gunst gewinnen
mõchte (3).
Mehr wert ist, jene einmal zu sehen, ais alies Gute, das eiue an-
dere mir erweisen kann. "Weil aber Gott sie so herrlich geschaffen hat, ||
mõchte ich nicht etc. (4).
193.
(Tr. 44).
A mia senhor, a que eu sei querer
melhor ca nunca quis om' a molher,
poi'-la tant' am(o) e mi -o creer non quer, 4385
Nostro Senhor, que á mui gran poder,
5 me dê seu ben, se lh'eu quero melhor
ca nunca quis no mund' om' a senhor!
E se non é, no'- me leixe prender
por ela morte, ca non m'6 mester 4390
d'eu viver mais, se seu ben non ouver';
10 mais Deus, que pod' a verdade saber,
me dê seu ben, se lh'eu quero melhor
ca nunca quis no mund' om' a senhor.
Porque lhe fez as do mundo vencer 4395
de mui bon prez e do que vus disser':
15 de parecer mui ben, u estever',
Deus, que lhe fez tan muito ben aver,
me dê seu ben, se lh'eu quero melhor
ca nunca quis no mund' om' a senhor. 4400
I CB 344 (288) — 5 mi — O verso 7, que falta no CB , parece estai"
deturpado no CA: o sentido exige que desappareça a segunda negação e que
se leia: E se no7i est' é leixe -me prender, ou cousa parecida. Também no
verso 11 houve engano, visto que diz: me dê seu ben se ll'a imguer. — 7
Falta no CB — 11 mi — 13 llii — IG Ihi — 17 mi.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -f 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas equiconsoantes: al)ba||CC. — Rimas longas: er(a) érW uriC).
Colocci, desattendendo á diferença entre êr (fechado) e ér (aberto),
diz unisonof;) tornei.
TTT Da meine Herrin, die ich inniger Hebe ais je irgend ein Maun
auf Erden eine Frau geliebt hat, nicht daran glauben will, so mõge mir
der AUmâchtige || ihre Gunst verschaffen, falis ich sie wirklich herzlicher
Hebe, ais je geliebt worden ist (1).
Wenn dem aber nicht so ist, so mõge er mir den Tod geben, denn
das Leben ist mir zu nichts nútzo, so sie mir nicht hold ist. Gott aber,
der die Wahrheit kennt, || mõge mir ihre Gunst verschaffen etc. (2).
Da er ihr den Vorrang úber alie gegeben, kraft ihres Wertes uud
ihrer Schõnheit, wo immer sie weilt, mõge er mir auch || ihre Gunst ver-
schaffen etc. (3).
194.
(Tr. 45).
Qiiant' eu mais donas mui ben parecer
vej' u eu and', e entendo ca son
f. 49 {= 78)d mui boas donas |j jse Deus mo perdon!
e quantas donas mais posso veer,
5 atant' eu mais desejo mia senhor 4405
e atant' entendo mais qu(e) ó melhor!
E raia senhor, a que'-na Deus mostrar',
u vir' das outras as que an mais ben,
bon verá que cab' ela non son ren!
10 E quant' eu ouç' as outras ma[^]s loar, 4410
atant' eu mais desejo mia senhor
e atant' entendo mais qu(e) 6 melhor!
E Deus Senhor que lhe tanto ben fez,
u a juntar' con quantas no mund' á
15 das melhores, tant' ela mais valrrá. 4415
E quant' eu vej' as outras ma[^]s de prez,
atant' eu mais desejo mia senhor
e atant' entendo mais qu(e) é melhor!
I €B 345 (289) — 2 {veio eu e and' e e. c. s.) — 3 tni — 9 ben
veerá — 10 ouço — 13 Ihi — 14 a quantas n. in. â.
II Cantiga de meestria: 3 x (4 -j- 2). — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: íibba[|€C. — Rimas longas: èV(a) o?i('»)
na 1* copla; arW é«('') na 2*; ezW ái^) na 3"; e õr no refram, como nos
Nos. 192 e 193.
Nota de Colocci: Tornei.
III Je mehr edie und schõne Damen ich auf meiuen AVaudeniugen
.selie und ihren Wert erkenne, || um so mehv sehne ich mich nach meiner
Ilerrin, und sehe oiu, dass sie die beste von allen ist (1).
Und jeder andere, dem Gott giebt sie zu schauen, und der die besten
ihres Geschlechtes kennt, wird zugeben, dass sie neben ihr nichts sind.
Je mehr ich die úbrigen preisen hõre, |1 um so mehr sehne ich mich nach
ihr etc. (2).
Wenn Gott der Herr, der sie so treífiich geschaffen, sie an die Seite
der ganzen Frauenwelt stellt, wird sie am meisten gelten. Und je preisens-
werter ich die andereu sehe , || um so mehr sehne ich mich nach ihr.
195.
(Tr. 46).
A raia senhor que mui de coraçon
eu amei sempre des quando a vi, 4420
pêro me ven por ela mal des i,
é tan bõa que Deus non me perdon,
f'5o'{J='79)a ^ ^® ®^ querria no mundo || viver
por lhe non querer ben, ne'-na veer!
Pêro d'ela non atend' outro ben 4425
ergo veê'-la, mentr' eu vivo for';
mais porque amo tan bõa senhor,
10 Deus non mi -a mostre que a 'n poder ten,
se eu querria no mundo viver
por lhe non querer ben, ne'-na veer! 4430
Porque desejo de veê'-los seus
olhos tan muito que non guarrei ja,
15 e porque ontre quantas no mund' á,
vai tan muito que jnon me valha Deus,
se eu querria no mundo viver 4435
por lhe non querer ben, ne'-na veer!
I CB 346 (290) — 3 pêro mi ven por ela mal de si — 4 mi — 6
Ihi — 7 atendo — 10 má m. q. a en p. t. — 15 aníre — 16 mi.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba||CC. — Rimas longas: onW i(*>) na
1* estancia; mW ôrW na 2"; eusi») »(•>) na 3*; êr no refram.
Nota de Colocci: Tornei.
III Meine Herrin, der ich, seit ich sie zum erstenmal erblickte, von
Herzen zugethan bin, ist so gut, ob ich auch von ihr nur Bõses erfahre,
dass Gott mir nicht verzeihen mõge , || so ich auf Erden leben mõchte , ohne
sie zu lieben und zu sehen (1).
Trotzdem erwarte ich mein Lebtag von ihr nicht mehr, ais sie zu sehen.
Der AUmâchtige mõge sie mir nicht wieder zeigen, || falis ich etc. (2).
Denn nach ihren Augen sehne ich mich so heil- und hilflos und unter
allen auf Erden ist sie so sehr die vorzúglichste , dass Gott mir nicht bei-
stehen mõge, || falis ich etc. (3).
f. 50 (= 79é
10
15
20
196.
(Tr. 47).
Us que mui gran pesar viron, assi
^com' eu vejo da que quero grau ben,
porque sei eu ca morreron por én,
maravilhado me faço per mi, 4440
pois todo vejo quanto receei,
como non moiro, se de morrer ei?
II Da mia senhor e do meu coraçon,
porque me Deus ja todo fez veer
per quant' eu logo dever' a morrer, 4445
maravilho -m(e), e faço gran razon,
pois todo vejo quanto receei,
como non moiro, se de morrer ei?
Porque cuidava se viss(e) un pesar
de quantos vej' ora de. mia senhor, 4450
que morreria én pelo meor,
dereito faç' en me maravilhar,
pois todo vejo quanto receei,
como non moiro, se de morrer ei?
E pois me non pod' a coita que ei 4455
nen Deus matar, ja mais non morrerei!
I CB 347 (291) — G por vus a m. ei — 8 fax — 9 por quant' eu
logo devera morrer — 10 {Maravilhado me faço gr. r.) — 13 cuidara —
15 polo tneor.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -J- 2) -|- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: al)ll)a||CC : cc. — Rimas longas: *(a)
mífc) na 1* estancia; ow(a) erC») na 2"-, ar (a) ôrW na 3"; e«(c) no refram
e na fiinda.
Nota de Colocci: tornei et cõgedo dei po tornei.
III Da ich weiss, dass viele, die einen grossen Kummer trugen, wie
ich ihn um der Vielgeliebten willen trage, daran gestorben sind, frago ich
mich verwundeii, || warura ich nicht sterbe, da ich doch alies erfahre, was
ich gefiirchtet (1).
197.
(Tr. 48).
A guarir non ei per ren,
se non vir' a que gran ben
quero, ca perco o sen!
poi'-la non vejo, me ven 4460
5 tanto mal que non sei quen
mi -o tolha, pêro mi -ai den:
mais Deus mi -a mostre por én
cedo, que a en poder ten.
E se eu mia senhor vir', 4465
10 a que me tolh' o dormir,
se eu ousasse, pedir -
Ih'- ia logo que guarir
f. 50 (= 79)c II me leixass' u a servir
podess' eu; mais consentir 4470
15 non mi- o querrá, nen oír;
mais leixar-m'-á morrer ir!
I CB 348 (292) — 3 (perco) — 6 m'al (= mal) — 8 [que en
poder ten) — 10 mi — 15 {qtierria).
II Cantiga de meestria: 2x8. — Septenarios trochaícos.
— Coplas singulares, das quaes cada uma tem rima continuada:
aaaaaaaa. — Rimas longas: én na 1'' estancia; ir na 2".
Nota de Colocci: unisono.
III Genesen kann ich nicht, sebe ich nicht die, welche ich so sehr
liebe, dass ich den Verstand dariiber verliere. Sebe icb sie nicbt, so iiberfallt
micb so grosses Leid, dass icb nicbt weiss, wer es mir abnimmt (oder durcli
ein andores ersetzt). Der Allmacbtige mõge sie mir bald zeigen (1).
Erblickte icb dieílerrin, die mir den Scblaf i^aubt, so mõebte icb sie
bitten, so icb es wagte, micb da weilen zu lassen, wo icli ibr dienen kõnnte;
docb wird sie nicbt darein willigen uud nicbt einmal meine Bitte anbõren,
sondern micb vielmehr dabin zieben lassen, wo icb sterben muss (2).
IV Diez p. 57 remette o leitor á canção de Aimeric de Peguilhan que
principia Bomna per vos estaue en gran tormen (Eayn. III 425).
10
15
20
198.
(Tr. i, a p. 30G).
Par Deus, ay dona Leonor,
gran ben vus fez Nostro Senhor!
Senhor, parecedes assi 4475
tan ben que nunca tan ben vi;
e gi'an verdade vus digu' i,
que non poderia mayor.
Par Deus, ay dona Leonor,
gran ben vus fez Nostro Senhor! 4480
E Deus que vus en poder ten,
tan muito vus fezo de ben
que non soub' el no mundo ren
per que vus fezesse melhor.
Par Deus, ay dona Leonor, 4485
gran ben vus fez Nostro Senhor!
En vos mosti'ou el seu poder
qual dona sabia fazer;
de bon prez e de parecer
e de falar, fez vos senhor. 4490
Par Deus, ay dona Leonor,
gran ben vus fez Nostro Senhor!
I CB 349 (293) — 1 Por Deus — 11 sob' el — 12 por — 15 monstrou
(moustrou) — 18 fez vus — 21 roby — 23 e 24 JE" Deus vus fe%, por
mal de mi Que á commigo desamor.
II Cantiga de refram: 2-|-4x(4 + 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares, se abstrahirmos do ultimo verso, que tem a con-
soante do refram: aaab{{BB. — Rimas longas: * na 1" estancia; én
na 2"-; er na 3"; * na 4% que, portanto, volta á da P, talvez intencional-
mente; ôr no 4° verso de todas as coplas e no refram, que encabeça a cantiga.
Nota de Colocci: Tornei da capo la stanza et da pe.
— 384 —
Com' antr' as pedras bon rubi
sodes antre quantas eu vi;
e Deus vus fez por ben de mi, 4495
que ten comigo gran amor!
25 Par Deus, ay dona Leonor,
gran ben vus fez Nostro Senhor!
III Beim Himmel, Dona Leonor, grosse Gnade hat Euch der Herr
erwiesen (R).
So schõn seid Ihr, wie ich nie Ãhnliches geselien habe. In "Wahr-
heit, schõner zn sein wâre unmôglich. Beim Himmel etc. (1).
Auf der Welt gab es nichts , wodurch Gott Euch noch beniicher liiitto
machen kõnnen. etc. (2).
Seine Macht hat er an Euch gezeigt. An Euch hat er gezeigt, was
fiir eine Frau er schaffen kann. Herrin seid Ihr an "Wert, Gestalt und
Rede. etc. (3).
Wie unter den Steinen der gute Rubin, so seid Ihr unter allen, die
ich gesehen. Zu meiner Freude schuf er Euch, dena sehr freundlicli ist
er gegen mich. etc. (4).
IV A columna d ficou em branco, assim como a face da folha im-
mediata.
XIX
CANTIGAS
199 — 209
DE
JOAN LOPES, D'ULHOA.
^
25
I
199.
(Tr. 173).
P'/i^lÍL8Í]c ^ ^^^ senhor, que me foi amostrar
Deus por meu mal, (por vus eu non mentir), 4500
é[n\ que sempr' eu punhei de a servir,
muit' ouve gran sabor de m 'enganar.
Ca me falou primeir', u a vi, ben;
pois [que\ viu que perdia o sen
f. 61 (="sõ)T por ela, nunca m'er quiso || falar. 4505
E se m'eu d'ela soubesse guardar,
quando a vi, punhara de -giiarir;
10 mais foi m(e) ela ben falar e riir,
e falei-lh'eu; e non a vi queixar.
Nen se queixou que a chamei «senhor»! 4510
E pois me viu mui coitado d'amor,
prougo-lhe muit'. E non m'er quis catar!
I CB 350 (294) — 3 que sempr' eu muito punhei de servir — 5 mi
— primeiro u — 6 Entre pois e que perdia ha um vácuo no CA. O
copista tinha -se enganado; elle, ou o revisor, raspou em seguida as letras
erradas e lançou á margem a palavra viu (sem que) , comettendo assim novo
engano. O metro exige e pois que mu\ e assim é que escreve o CB, met-
tendo todavia veio por viu. Cfr. verso 13 e 20. — 7 m'ar — 8 soubera —
10 m'ela — 11 no'-na — 12 porque a eh. s. — 13 (e pois que me viu m.
c. d' a) — 14 prougue-lhi — m'ar — 1.5 querria — 18 Ihi — 19 tam,
ben — 21 desamparad' — 22 ende filhar — 25 como — 26 como eu — 27
ca Warerria — 28 O CA repete ao fim da 4'' estrophe a phrase com que
termina a 3": leiooou-m'assi desemparad' andar., certamente por engano,
visto que o final da 1'' não é idêntico ao da 2".
II Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes, differenciadas apenas pela rima c dos versos 5
e 6: abbacca. — Rimas longas: ar{o.) irW ére(ci); íJr(c2)-, om(c3); iic4).
III Moine Herrin (die Gott mir zu meinem Unglúck gezeigt hat) ist,
die Wahrheit zu hekennen, falsch gegen mich gewesen, obwohl ich stets
25*
— 388 —
15 E pois me queria desemparar,
quando a vi, mandasse me partir
logo de si! e mandasse-m'end ir! 4515
Mais non lhe vi de nulha ren pesar
que lh'eu dissess' ! e tamben me catou !
20 E pois viu que seu amor me forçou,
leixou-m'assi desemparad' andar.
E deferença dev' end' a filhar 4520
tod' ome, que dona fremosa vir',
de min; e guarde-se ben de non ir
25 com' eu fui logu' en seu poder entrar,
ca Ih' averrá com' avSo a min:
servi -a muit', e pois que a servi, 4525
fez mi-aquesto quant' oídes contar!
beeifert war, ihr zu dienen. Erst sprach sie in Huld und Gúte zu mir,
aber ais sie sah, wie ich durch sie vou Sinnen geriet, liess sie davon ab,
zu mir zu reden (1).
Hâtte ich mich vor ilirem Anblick zu húten verstanden, so hâtte ich
getrachtet zu genesen. Sie aber sprach freuadlich und lâchelte, darum
redete ich zu ihr und sio beklagte sich nicht, sondern liess zu, dass ich
sie Herrin nannte. Ais sie mich aber in Liebespoin wusste, hatte sie ihre
Lust daran, und blickte mich nicht mehr an (2).
Wollte sie mich verlassen, so hâtte sie mich gleich von sich weisen
und verbannen soUen, ais ich sie sah. Sie aber zeigte keinen Groll iiber
meine "Worte und sah mir ins Auge. Ais aber die Liebe mich úberwàltigt
hatte, wandte sie sich ab und liess mich allein (3).
Ein warnendes Beispiel sei es fiir jeden , der cine schõne Frau erblickt.
Hiiten mõge er sich und sich nicht in ihre Gewalt begeben: sonst geschieht
ihm, wie mir geschehen ist. Denn lange und treulich habe ich ihr gedient:
sie aber verfuhr mit mir, wie ich berichtet habe (4).
C. VIU: 3/3
f. 52 (= 81)a
200.
(Tr. 174).
Qiiancl' eu podia mia senhor
veer, ben desejav(a) enton
d'ela eno meu coraçon;
e non queria ja melhor
de lhe falar e a veer
e nunca outro 11 ben aver.
4530
Chorand' enton dos olhos meus,
ft con tanto ben desejav(a) ai!
E soffr(o) agora muito mal;
!()_ e non querria mais a Deus
de lhe falar e a veer
e nunca outro ben aver.
4535
I CB 351 (295) — 4 querria — 5. 11 e 17 /Ã^■ — 8 A pesar de
ambos os códices terem: desejand' al^ proponho a emenádi. desajav(a) ai —
9 O €A tem e soffra agora ^ o CB e sofrer agora — 14 Ih' eu — 16 fax,
Deus que me fex, este ben. A lição do CÁ parece deturpada. Talvez dis-
sesse originariamente fez Deus; mais fexess(e) este ben., ou: e fexess' este
ben. A variante do CB dá sentido, mas com menos propriedade, a meu ver.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: alt)ba]|CC. — Rimas longas: or(a) onO») na
1* copla; eusW «/(*») na 2''; énW arW na 3*; êr no refram.
Nota de Colocci: tornei.
III Ais ich meino Herrin seben konnte, verlaugte icb im Herzen wei-
tere Guust; jetzt aber wiinscbte icb mir nicbts Besseres, 1| ais zu ibr zu
sprechen und sie zu sehen, und beanspruche nicht mebr (1).
Bitterlicb weinend verlangte icb damals, bei soviel Gliick, noch an-
deres. Nun aber leide ich hart, und erbitte von Gott nur, || dass ich sie
sehen und sprechen kann etc. (2).
Damals kam ich von Sinnen, wenn ich zu ibr sprechen durftc, aus
Verlangen nach ibr, zu der mir der Himmel Sehnsucbt einflõsste; doch
— 390 —
Eu perdia enton o sen
quando lhe podia falar, 4540
15 por seu ben, que me desejar
faz Deus, me fezess(e) este ben
de lhe falar e a veer
e nunca outro ben aver.
wúnschte ichjetzt, er vergõnnte mir, || sie zu sehen und anzureden, nichts
■weiteres aber zu beanspnachen (3).
IV A nota marginal do CÁ: D refram^ servia, certamente, para indicar
ao illurainador o tamanho do D que lhe incumbia pintar.
"V
201.
(Tr. 175).
Ando coitado por veer 4545
un orne que aqui chegou,
que dizen que viu mia senhor;
e dirá-me, se lhe falou.
5 E falarei con el muit' i
en quan muit' á que a non vi. 4550
Por amor de Deus, que'- no vir',
diga -lhe que sa prol será
de me veer. E veê'-r-ei
10 porque a viu, e falar - mi -á.
E falarei con el muit' i 4555
en quan nuiit' á que a non vi.
Ca muito per á gran sabor
quen senhor ama, de falar
15 en ela, se acha con quen.
f.52(=8i)b II E por én vou aquel buscar! 4560
E falarei con el muit' i
en quan muit' á que a non vi.
I CB 352 (296) — 1 euitado {por aver) — 4t mi — Ihi — 7 Ambos
os códices têem: E por. — No CA o revisor emendou comtudo o erro, in-
dicando á margen P como letra que havia de sor pintada a vermelho ou
azul. — 9) Ihi — 9 e veer lh'ei — 19 JS" pêro sei d' ela de pran — 21 mais.
n Cantiga de refram: 4 x (4 -{- 2) -)- 2. — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares, cujos versos impares são soltos: xaxa{|BB : 1)b.
— Rimas longas: ou na 1* copla-, á na 2*; ar na 3*; êr na 4"; i no
refram. A fiinda repete em ambos os versos a ultima palavra do refram.
Nota de Colocai: eõgedo dal tornei.
III Sorgenvoll suche ich nach einem Mann, der hier angekommen ist
und von dem es heisst, er habe meine Herrin gesehen. Er soll mir sagen,
— 392 —
Pêro sei eu d'ela, de pran,
20 ca non m'enviou ren dizer,
mas do om' ei eu grau sabor, 4565
porque a viu, de o veer,
E falarei con ei muit' i
en quan muit' á que a non vi,
25 Ca nunca vi, des que a vi,
outro prazer, se a non vi. 4570
ob er sie gesprochen. || Dann werde ich mit ihm dariiber reden, wie lange
ich sie nicht geschaut habe (1).
Wer ihm begegnet, sage ihm, um Gottes willeu, dass es ihm frommen
wird, mich aufzusuchen. Sehen mõchte ich ihn, weil er sie gesehen; denn
er soll mir berichten || und ich werde mit ihm etc. (2).
Jedwedem Liebenden gefállt es, iiber seine Herria zu reden, so er
íindet mit wem. Darum will ich jenen besuchen || und werde mit ihm etc. (3).
Obschon ich sicher weiss, dass sie mir keine Botschaft sendet, freue
ich mich doch, den Mann zu sehen, der sie gesehen || etc. (4).
Denn seit ich sie kenne, sah ich nichts Erfreuliches, ausser wenn
ich sie sah (I).
IV Cfr. Diez (p. 43), que considera os soltos como hemistichios;
e Lang p. CXX.
202.
(Tr. 176).
Quand' og' eu vi per u podia ir
a essa terra u é mia senhor,
e u eu d'ir avia grau sabor
e me d'ali non podia partir,
5 chorei tan muito d'estes olhos meus 4575
que non vi ren e chamei muito Deus!
Preto fui én, que poderá chegar,
se eu ousasse, ced' u ela ó;
mais ouvi gran coita, per bõa fé,
10 e pois d'ali me non ousei quitar, 4580
chorei tan muito d 'estes olhos meus
que non vi ren e chamei muito Deus!
I CB 353 (297) — 4 d'aqui — 7 (pêro foi en que a p. eh.) — 8
(dixer ela é), talvez erro por d' ir u ela é — 9 ouve — 10 d'alhi non vi[e]
o. q. — lõ pe7'a u iria se ousass' alá — 16 catand' ala — 17 O CA
tem tanto (por tan muito) — 19 que mi — 20 mi — Ihi.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2) + 2. — Decasy-llabos jam-
ibicos. — Coplas singulares: ablt)a|lCC. — Rimas longas: «>(») ôr(\»)
na 1" estancia; arW é(i>) na 2*; *"(») áC') na 3"; eus no refram. A fiinda
responde á 1* rima da ultima copla.
Nota de Colocci tornei, non spie. el cõgedo.
III Ais ioh heute die Stelle sah, von der aus man an den Platz
gelaugt, \vo meine Herrin weilt und wohin ich so unendlich gerne ginge,
ohne doch von binnen zu kõnnen, || da weinte ich bitterlich und schrie zu
Gott dem Herrn (1).
Nahe war ich dem Fleck, so dass ich schnell da sein konnte, \vo
|'8ie weilt, hiitte ich es gevvagt; doch sehr bekiimmert riihrte ich mieh nicht
von der Stelle || und weinte bitterlich etc. (2).
Zu meinem Leide sah ich heute den Weg, den ich hâtte einschlagen
miissen, hâtte ich es nur gewagt; doch obwohl sio mir njchts Liebes an-
— 394 —
Por mal de min og' eu o logar vi
per u ira, se ousasse, alá;
15 pêro m' ela non fez ben, nen fará, 4585
catando -la direi -vus que fiz i:
f. 52 (= 8i)c II chorei tan [mui]to d'estes olhos meus
que non vi ren e chamei muito Deus
Que me valess'; e non quis el assi,
20 nen me deu ren de quanto lhe pedi! 4590
gethan hat noch anthun wird, || weinte ich dennocli bitterlich und schiie
zu Gott (3),
Er mõchte mir helfen; doch. hat er es nicht gewoUt, noch uiir ge-
■wàhrt, was ich erbat (I).
IV Fijda á margem do CA, em sigoal de que o remate tinha musica
própria.
203.
(Tr. 177).
Nostro Senhor que me fez tanto mal,
ainda me poderá fazer ben,
se mia senhor, per quen este mal ven,
eu visse ced'; e non lhe peço ai:
5 ca se eu fosse fis de a veer, 4595
non querria do mundo mais aver!
f. 52 (= 8i)d II Por quanto lh'eu roguei e lhe pedi,
quand' eu podia veer mia senhor,
nen lh'o peço, nen querria melhor
10 de mi -a mostrar u m'eu d'ela parti: 4600
ca se eu fosse fis de a veer,
non querria do mundo mais aver!
Ca muit' á ja que lh'eu sempre roguei
por outro ben, e non mi- o quis el dar
lõ de mia senhor; e fui mi -ora rogar 4605
que a non veg', e no'- na veerei:
ca se eu fosse fis de a veer
non querria do mundo mais aver!
I CB 354 (298) — 1 mi — 2 Ambos os códices tèera: poderia. Á
emenda inda me poderia seria igualmente boa. — 3 per que tn'este m. v.
4 e non Ihi peç' eu ai — 9 non Ihi peço — 10 de mi m. — 15 da
i. s. e fui mi-o eu guisar. A boa lição talvez seja: e foi mi -o aguisar
l— 19 E roguei -Ihi — 20 mostra -mi -a ced' enquanto mal me fez — 22
\se m'oi el esta vex.
II Cantiga de refram: 4 x (4 -|- 2). — Decasyllabos jambicos.
I — Coplas singulares: abl)aj|CC. — Rimas longas: aí(a) énW na
^1* estancia; *'(«) oríb) na 2'; e*(a) ar(»>) na 3''; érW e^i^) na 4*; ér no refram.
Nota de Colocci: tornei.
— 396 —
E rogo-lh'eu que, se lh'a el prouguer',
20 mostre mi -a ced'; e quanto mal me fez, 4610
non será ren, se m'oir' esta vez
meu Senhor Deus, e mi -a mostrar quiser'.
Ca se eu fosse fis de a veer,
non querria do mundo mais aver!
III Gott der Herr, der inir soviel Bõses angethan, kônnte mir nocli
Gutes aiithuu, zeigte er mir bald meine Herrin, durcb die er mir Leid
zugefiigt; auch bitte ich ihn ura nichts andares. || Und wíire ich sicher, sie
zu sehen, so verlangte ich nichts weiteres mehr auf Erden (1).
"Was ich frúher erbetete und erbat, ais ich sie sehen duifte, das
erbitte ich nicht lânger, noch mõchte ich anderes, ais sie da erblicken, wo
ich von ihr Abschied nahm. || Und \vâi'e ich etc. (2).
Lauge ist es her, seit ich um anderes bat, das er mir doch nicht
gewâhrt hat; jetzt aber hat er inir zueiieilt, sie nicht sehen zu diirfen.
Und ich werde sie nicht sehen! || und verlangte doch nichts weiteres mehr
auf Erden, wâre ich sicher, sie zu sehen (3).
Gerállt es Gott dem Herrn, so mõge er sie mir bald zeigen. Erhõrt
er mich diesmal, so rechne ich alie erlitteue Unbill fiir nichts. || Denn ware
ich etc. (4).
C. VIU: 2/5
f. 53 (= 82)a
10
204.
(Tr. 178).
Juro-vus eu, fremosa mia senhor, 4615
— jse Deus me leixe de vos ben aver!
e se non, leixe- me por vos morrer! —
se, pois fui nado, nunca dona vi
tan fremosa come vos, nen de mi
tan amada com' eu vus sei amar. 4620
II E pois vus amo tanto, mia senhor,
se vos quiserdes, quero -vus dizer
qual coita me vos fazedes soffrer!
E non queredes que vus eu fal' i!
E non poss' eu muito viver assi 4625
que non moira mui ced' én con pesar.
I CB 355 (299) — Ambos os códices principiam o 4° verso com se;
a lição primordial talvez dissesse que. No 8° emendei vos (por vus). —
4 do?ia nunca vi — 5 como — 6 vos — 12 mui cedo con pesar — 17
atanto perdi — 18 e empero non m'én posso quitar. O CÁ tem e eu pêro.
II Cantiga de meestria: 3x6-1-2. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas equiconsoantes com replicação da formula mia senhor no
1° verso e uma palavra perduda no fim das estrophes: abbecd : ad. —
Rimas longas: or(a) eríb) «(«) arW. A fiinda responde á !"■ e á ultima
das rimas.
Nota de Colocci : sei dif — cõgedo, parte spic. da dm., parte in fondo.
m Ich schwõre es, und der Himmel schenke mir Eure Gunst, so ich
die Wahrheit rede! wo nicht, so schenke ermirdenTod! Ich schwõre es,
dass ich mein Lebtag keine schõnere Frau gesohen ais Euch, und keine so
heissgeliebte, wie ich Euch zu lieben weiss (1).
Aus Liebe aber will ich Euch, Herrin, so Ihr es erlaubt, sagen,
welche Qual Ihr mir auferlegt: dass Ihr mir uámlich nicht erlaubt, zu
Euch zu sprechen, und dass ich bald vor Kummer dariiber sterben werde (2).
— 398 —
Que ei mui grande d'esto, mia senhor:
de que me non queredes gradecer
15 de vus servir, nen de vus ben querer.
E dizedes de quanto vus servi 4630
que fiz mal- sen, que atant' i perdi;
e empero non me poss' 6n quitar,
Nen quitarei, enquant' eu vivo for',
20 de vus servir, senhor, e vus amar.
Und vor Kummer darúber, dass Ihr mir nicht Dank wisst fiir meino
Liebesdienste und fúr meine Treue. Vielmehr sagt Ihr, es sei Thorheit,
dass ich soviel dabei verloren habe. Dennoch werde ich mich, solange ich
lebe, nicht von Euch wenden (3),
Noch aufhõren, Euch zu liebea und zu dienen (I).
f. 53 (= 82)b
10
205.
(Tr. 179).
En que affan que oge viv'! e sei 4635
que, enquant' eu eno mundo viver',
affan e coita ei sempre d' aver!
Yedes por quê: por quanto vus direi:
por úa dona que eu quero ben
atai per que ei perdudo meu sen 4640
e por que ei mui cedo de morrer!
II Ca me dá coita que, de pran, ben sei
que non poss' eu muit' assi guarecer,
ca ela ja non m' a ben de fazer,
ne'-no atendo, ne'-no averei. 4645
Nen rog' a Deus eu ja por outra ren
se non por morte que me dê por én . . .
se perderei coita, pois que morrer'.
I CB 356 (300) — 1 og' eu — 8 Ca mi dá coita que de pran, me
sei — 10 mi á — 11 atend' eu — 12 Nen rog' a Deus por énjap. o. r.
— 20 mi — 21 Falta no CB — 22 por — 23 min.
II Cantiga de meestria: 3x74-2. — Decasyllabos jambicos
— Coplas equiconsoantes: abbaccb : ab. — Rimas longas: eiW êri^)
éni^). Em todas as estrophes, e também na fiinda, o primeiro verso acaba
em se», assim como o ultimo em morrer.
Nota de Colocci: site. — Talvez: s^7e, abreviatui-a de simile? com
referencia á construcção da cantiga anterior? sei dif., cõgedo, parte spic. da
cim., parte in fondo? — Cfr. No. 171.
ni In welchem Jammer leb ich heute und werde ich fortan leben!
"Warum? Um eine Dame, die ich so heiss liebe, dass ich bereits den
Verstand verioren babe und bald sterben wcrde (1).
So gross ist meine Pein , dass ich nimmer gesunden kann. Denn jene
thut mir nichts Liebes an, noch wird sie es thun, nicht einmal zu hoffen
— 400 —
15 Ca por ai, ja eu esto be'-no sei,
(ca mi -o faz Deus e mia senhor saber 4G50
que me fazen atai coita sofFrer
qual vus eu digo) que non poderei
aquesta coita, que m'en coita ten,
20 perder por ai, se me cedo non ven
mia mort'; e por én querria morrer, 4655
Ca per quant' eu de mia fazenda sei,
o melhor o pêra mi de morrer.
wage ich, noch bete ich zu Gott um anderes ais um den Tod, den er mir
schenken mõge , falis mit dem Tode alies Leid ein Ende hat (2).
Denn auf andere AVeise ais durch den raschen Tod, dess bin ich
sicher, da Gott iind meine Herrin es mir zu wissen gegebea haben, hõrt
meine Qual nicht auf (3).
Deshalb ist zu. sterben das Beste fiir mich (I).
206.
(Tr. 180).
Nostro Senhor! que non fui guardado
d'eu en tal tempo com' este viver,
que o que soían por ben têer 4660
ora o teen por desguisado!
5 Que este mund' é ja tornad' en ai,
que todo prez tèen ora por mal!
f.53t-=82)cA que mal- II tempo eu sõo chegado!
Que mal fui eu desaventurado 4665
que en tal tempo fui ben querer
10 atai dona, de que non poss' aver
ben, e por que ando mui coitado!
E as gentes, que me veen andar
assi coitado, van én posfaçar 4670
e dizen: „muit' an[íí]a namorado."
I CB 357 (301) — O verso 9 anda falto de iima syllaba. Talvez:
fite/? No 13 o CA tem zcay^ no 14 aua; no 17 deuuã.
Variantes: 2 como est — 4 desaguisado — 5 tornado — 7 en son
achegado — 14 muií' anda namorado — 15 Que de min. Ambos os có-
dices tèem muito .1 estragando a medida do verso. — 16 que Ihi — 17
Talvez: e me deviati? — 18 6 por én son mais pouco preçado. O €A
diz: e por en sõo mais pouco preçado — 19 {Eu meti coita) — 23 j)or
— 20 e moiro pois da morte pret' estoti — 27 mi.
II Cantiga de meestria: 4 >í 7. — Versos de dez syllabas gram-
maticaes: Nonarios trochaícos e Decasyllabos jambicos. — As
estrophes partilham das qualidades das pareadas, das singulares e das
equiconsoantes. A rima predominante, feminina (<*) enlaça todas as
estrophes, occupando o primeiro e ultimo verso e ainda o lugar do meio;
outra {•>) c commum a duas estrophes, emquanto a 3" W varia em todas:
jibbáecíi. — Rimas breves e longas: arfo'») íVW rt/(fl) arfc^) no grupo I";
culoi'^) c?í(h) *(«S) «?,<(«*) no IP.
26
— 402 —
lõ E de min an ja mui posfaçado
porque saben ca \[h]e quero gran ben,
que me devian a preçar por 6n,
e por én sõo mais pouco preçado; 4675
e viv' en coita, nunca mayor vi,
20 e mia senhor non me quer valer i,
e assi fiquei desamparado.
[E] esta coita ten-me chegado
a mort', e non guarrei per niun sen, 46S0
pois mia senhor non quer por mi dar ren,
25 de que eu sempr(e) andei enganado.
E moir'! e pois preto da mort' estou,
muito me praz; que enfadado vou
d'este mundo que é mal parado. 4685
III Himmel, warum ward ich nicht davor bewahii, in solcher Zeit
zu leben, wo fiir thõricht gilt, was man fúr gut zu halten pflegte! Alies
hat sich gewandelt: was Wert hatte, ist wertlos geworden. Himmel, in
welch bôser Zeit ward ich geboren! (1)
Ein arges Geschick ist es, in solcher Zeit eine Frau zu lieben, die
mir nichts Liebes orweist, sondem Leides. Und die Leute, welche mich
so bekúmmert sehen, lâstem dariiber und sagen: «wie verliebt er ist» (2)!
Was sie wertschâtzen mússten, missachten sie an mir: dass ich so
heiss liebe und aus Liebe so schwcr bekiimmert bin, weil meine Herrin
mir nicht beisteht, sondem mich verlassen hat (3).
Dem Todo nahe bin ich und kann auf keine Weise mehr genesen , da
meine Herrin sich nichts aus mir macht, woriiber ich bis jetzt in Tâuschung
war. So sterbe ich denn, und dass ich dem Tode so nahe bin, freutmich;
denn unwirsch geh ich aus dieser schlecht bestellton Welt (4).
207.
(Tr. 181).
Coit' averia, se de mia senhor,
quando a visse, coidass(e) aver ben,
e non poder' eu veê'-la per ren!
f. 53 (= 8^}d Pois end' agora tan gran || coita ei,
5 como se d'ela ben cuidass' aver, 4690
non morreria mais pola veer,
O que non cuido mentr' eu vivo for';
ne'-no cuidei nunca, des que a vi,
d'aver seu ben; e pêro est' assi,
10 ei tan gran coita d'ir u ela 6,
como se d'ela ben cuidass' aver,
non morreria mais pola veer.
Non andaria mais ledo, de pran,
do que eu ando porque cuid(o) a ir
15 u ela 6, que moiro por servir.
E assi moiro pola veer ja,
como se d'ela ben cuidass' aver,
non morreria mais pola veer.
Pêro entendo que faço mal -sen
20 en desejar meu mal come meu ben. 4705
4695
4700
I CB 358 (302) — 1 coita averia (litteralmente: aueiria) — 2 cuidass'
a veer ben — 5 come — 7 E que. A lição Porque seria preferível — 9
e pêro qu'est assi (litteralmente: epi^ a questassy) — 11 come se d' ela ben
cuidasse veer — 12 e 17 Nen daria melhor sentido — 13 Nen^ lição quo
julgo preferível — 14 cuid' a ir.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -{- 2) + 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares, compostas de dous versos emparelhados
dous soltos que os abraçam: xaax||BB. — Rimas longas: mW na
fl* copla; * na 2*; ir na 3"; ér no refram; én na fiinda que, portanto,
volta á 1* consoante da cantiga, afastando- se da regra. Entre os soltos
[occorrem, indevidamente, dous em ôr (verso 1 e 7). Cfr. No. 70.
Nota de Colocci: conged. tornei.
m Confesso não perceber claramente nem a textura grammatical , nem
o sentido d'esta cantiga. — A ideia principal, que apparece resumida na
[:fiinda, talvez seja a seguinte:
Der Dichter wiinscht die Geliobte zu sehen, obgleich ihm Schmerz
Idaraus erwâchst. Er sagt sich: ich handle wie ein Thor, indem ich sie zu
|«chauen wiinsche, ais wâre ein Glúck, was doch mein Ungliick ist.
26*
208.
(Tr. 182).
Se eu moiro, be'-no busquei!
porque eu tal senhor filhei, —
lia dona de que ja sei
que nunca posso ben aver!
5 E sempre ]h'eu gran ben qu errei: 4710
^'ôVlÍL 8Í)a ^ dereit' é || d'assi morrer.
De que m'eu poderá quitar,
se m'ende soubesse guardar.
Mais avia de lhe falar
10 gran sabor, e de a veer! 47ir)
E torno u- se -m'en gran pesar:
e dereit' 6 d'assi morrer.
U a primeiramente vi
mui fremosa, se eu d'ali
15 fogiss(e) e non ar tornass(e) i, 4720
assi poderá mais viver!
Mas non cuidei que foss' assi:
e dereit' ó d 'assi morrer.
I CB 359 (303) — 8 soubera — 9 Un — 11 E tornou -s' eu [mui]
gran pesar — 15 fugiss' e non ar tornass' i — 12. 18 o 24 dereit' ei
— 17 mais — 19 ^ quando — 20 mi.
II Cantiga de refrani: 4 x (5 -j- 1) + 2. — Octonarios jam-
bicos. — Coplas singulares, se abstrahirmos da rima b que liga o
refram ao corpo da cantiga: aaab<a||6 : bb. — Einias longas: e?'(a) na
1'' copla; ar(a) na 2"; *"(») na S''; ôrU») na 4=^; er nos 4°** versos, no refram
e na fiinda.
Nota de Colocci: tornei eõgedo.
III Sterbe icb, so babe icb mir das selbst zugezogon. Denn ich erkor
zur Herrin eine Dame, von der ich sicber bin, nie eine Gunst zu er-
— 405 —
Quando a filhei por senhor,
20 non me mostrava desamor, 4725
e ora muit' á gran sabor
de mia morte cedo saber,
porque fui seu entendedor:
e dereit' 6 d'assi morrer.
25 E veerá mui grau prazer, 4730
quando m'agora vir' morrer.
reichen. Trotzdem werde ich sie aber immer lieb haben. || Es ist unab-
wendbar, dass ich sterbe (1),
"Wovoa ich mich wohl hâtte freihalten kõnnen, hâtte ich mich vor-
gesehen. Doch machte es inir so innige Freude, zu ihr zu reden und sie
zu schauen. Daraus aber ward ein schwerer Kummer: || So ist es denn un-
abwendbar, dass ich sterbe (2).
Wâre ich geflohen und ninimer aa dia Stãtte zuriickgekehrt, wo ich
sie zum ersteninal sah, so hâtte ich lãnger leben kõunen; doch ahnte ich
nicht, dass dem so wâre. || Und nun ist es unabwondbar, dass ich sterbe (3).
Ais ich sie zur Herrin ausersah, zeigte sie mir keine Unliebe; nun
aber hat sie den Wunsch, bald meinen Tod zu erfahren, weil ich ihr Ge-
liebter gewesen bin. || So ist es denn gut, dass ich sterbe (4).
Freude wird sie bald schauen, da sie mich sterben sehen wird (I).
209.
(Tr. 183).
Sempr' eu, senhor, roguei a Deus por mi
que me desse de vos ben; e non quer!
Mais quero -Ih' ai rogar; e pois souber'
que Ih' ai rogo, ai me dará log[z<'] i. 4735
(Lsm ^ II ^^ ^^^^ rogu' eu que nunca me dê ben
de vos, e cuido que mi -o dê por én!
E per aquesto quero eu provar
Deus, ca muit' á que lhe por ai roguei
de vos, senhor; mais ora veerei 4740
10 se me ten prol de o assi rogar.
Ca lhe rogu' eu que nunca me dê ben
de vos, e cuido que mi -o dê por én!
I CB 360 (304) — No fim da Cantiga seguem , no CA , mais quattro
palavras : Eu desejo meu mal Possivel é que fizessem parte de uma
fiinda, que poderíamos completar, accrescentando : por têer be?i ou come
meu ben. Avaliando porém que entre ellas e o remate da cantiga No. 207
ha grande semelhança, sou de opinião que o copista só por engano come-
çaria a repetir aquella fiinda, interrompendo seu trabalho ao reconhecer
o erro. Por isso deixei de lado o pequeno fragmento, de que não ha
vestígio no CB, não o contando por verso.
Variantes: 2 mi — 5. 11 e 17 Ihi — mi — 7 por — 8 lh'eu —
10 mi.
II Cantiga de refram: 3x(4-l-2), e talvez +1. — Decasyl-
labos jambicos. — Coplas singulares: abbaj|CC (: e). — Rimas
longas: «(») êrW na 1** copla; ar (a) eiW na 2^\ alW onW na 3"; én no
refram (e, por ventura, na fiinda).
Nota de Colocci: Tornei.
in Stets habe ich zu Gott gebetet, er mõge mir Eure Gunst schenken,
Herrin; und er erhõrt mich nicht. Nun aber will ich ihn um etwas andores
bitten, und das gewâhrt er mir vielleicht; || denn meine Bitte lautet, er mõge
407
Pois assi é quo m'el sempre deu ai,
e ai deseg' eu no meu coraçon,
15 rogar - Ih '-ei est', e cuidará que non
será meu ben, e dará mi -o por mal.
Ca lhe rogu' eu que nunca me dê ben
de vos, e cuido que mi- o dê por éu!
4745
rair nichts Liebes von Euch zugestehen; und gerade darum erfúllt er sie
vielleicht (1).
Auf die Probe stellen will ich ihn: seit langem bat ich ilm um etwas
anderes; nun aber will ich sehen, ob meine verânderte Bitte mir etwa
ffommt, II denn etc. (2).
Da er mir immer das Gegenteil von dem giebt, was ich ersehne, bitte
ich fiirder um das, was ich in Wahrheit nicht will; und er, denkend, es
sei nicht zu meinem Besten, wird es bowilligen (3).
(Leides wúnsche ich mir also, um Liebes zu empfangen (I)).
LACUNA 14'.
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 1" DO CADERNO IX.
A folha antecedente tem o verso em branco, signal de
que estava terminada a serie das cantigas pertencentes a Joan
Lopes d'Ulhoa.
A immediata tem a face em branco e principia no verso
com Yinheta.
A que foi arrancada continha, portanto, segundo todas as
probabilidades, um pequeno cyclo de poesias, attribuidas a outro
trovador, difterente do auctor dos Nos. 199 — 209, e também do
dos seguintes (210 — 221).
No lugar correspondente o CB tem, comtudo, divergências.
Apresenta cinco series novas, de que o CA carece, assim como
três cantigas de Fernan Gonçalves, de Seabra, o que junto
encheria bem seis folhas. Anda falto, pelo contrario, das pri-
meiras sette poesias d'esse trovador, que seguem no pergaminho
da Ajuda.
A LACUNA FICA, PORTANTO, POR PREENCHER.
VEJA -SE, AINDA ASSIM, A SECÇÃO 12'^ DO APPENDICE.
XX
fCANTIGAS
210 — 221
DE
FERNAN GONÇALVES, DE SEABRA.
C. IX: 2u
f. 55 (= 84)e
f. 55 (= 84)d
10
210.
(Tr. 184).
Graii coita soífr' e vo[M]-a negando; 4750
ca non quis Deus que coita soífresse
que eu ousasse, mentre vivesse,
nunca dizer; e por aquist' ando
maravilhado de como vivo
en tan gran coita com' og' eu vivo! 4755
II E esta coita, de que eu jaço
cuidando sempre, des que me deito,
pois me levo, sol non é en preito,
que cuid' en ai; e por én me faço
maravilhado de como vivo 4760
en tan gran coita com' og' eu vivo!
I Emendei vou por vo; e transcrevi uiuu ipov viv\ em harmonia com
o uso do CA, ficando, porém, em duvida se nSo seria melhor ler aqui í^íVo.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2) -|- 2. — Versos de dez syllabas,
com acento na 4* e pausa depois da 5^ — Coplas singulares:
âÍ)bíi||CC : cc. — Rimas breves: andoW esse (•») na 1* copla; açoi»-) eitoW
na 2*; ewcíeW aíZoC») na 3% e a palavra vivo nos dous versos do refram,
ao qual responde a fiinda.
m Schweres Leid erdulde ich und verschweige es, da Gott nicht
gewollt hat, dass ich ein Leid triige, welches ich bei Lebzeiten aufdecken
dúrfte: || Verwundert bin ich nur dariiber, vi^ie man bei soviel Qual weiter-
leben kann (1).
Und dieses Wehe, iiber das ich sorgenvoll nachsinne von dem Augen-
blicke an, wo ich mich niederlege . . . dass ich an etwas anderes denken
lõnnte, nachdem ich aufgestanden , kommt nicht einmal in Frage. || Darum
bin ich verwundert dariiber etc. (2).
Wohl weiss ich, dass kein Mensch lebt, der meine Pein fasst und
mein bekiimmertes Leben versteht, || ohne dariiber verwundert zu sein, wie
man etc. (3).
— 412 —
Ben sei que orne sol non m'enten(ie
qual coita soffr^ e como coitado
15 eu viv' oge, nen est orne nado
que o soubesse, que non íbss(e) ende 4765
maravilhado de como vivo
en tan grau coita com' og' eu vivo!
E no'- no ouso dizer, cativo!
20 De mais desejo mia mort^, e vivo!
Doch wage ich Elender nichts zu gestehen. Gar selir ersehne ich
den Tod, und lebe dennoch (I).
^m
10
C. IX: 3a
f. 56 {= 85)a
15
211.
(Tr. 185).
Neguei mia coita des úa sazon; 4770
mas con gran coita que ouv(e) e que ei,
ouvi -a falar i como vus direi:
enos cantares que fiz des enton
en guisa soube mia coita dizer
que nunca mi -a poderon entender! 4775
E sabe Deus, quen mui gran coita ten,
com' eu tenho, non á poder d'estar
que non aja i ja-quant' a falar:
enos cantares que eu fiz por ón
II en guisa soube mia coita dizer 4780
que nunca rai-a poderon entender!
Algun sabor prend' orne quando diz
ja-quê da coita que soífr' e do mal,
com' eu soffro; mais ei a temer ai:
enos cantares que des enton fiz 4785
en guisa soube mia coita dizer
que nunca mi- a poderon entender!
II Cantiga de rofram: 3 x (4+ 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares; abba||C€. — Rimas longas: onW eiW na
!■■* copla; énW ar(b^ na 2*; izW al'}>) na 3"; er no refram.
III Seit einer (bostimmten) Zoit verscliwiog ich meinen Gram: doch
ist er so heftig, dass ich davon auf andere Art geredet liabo: in den Lie-
dern niimlich, welcbe ich seithor gedlchtet, j] doch so, dass niemand niich
verstanden hat (1).
Weiss Gott, wer da leidct vvio icli, hat es nimmer in seiner Gewalt,
niclit wenigsteus ein klein wenig davon zu redon: in den Liodern, welciíe
ich seither gedichtct, || habo ich von nieiner Not so gosprochen, dass nie-
mand ctc. (2).
Etwas fiihlt sich der Menscli erleiehtert, wenn cr von seinem Lcid
und Gi-am ein wenigos mittoilt. Doch habe ich andoi'OS zu fiirchten: in
don Liodern ctc. (3).
212.
(Tr. 186).
Por non saberen qual ben desegei
e desejo eno meu coraçon,
ne'-no meu mal jassi Deus me perdon! 4790
digu' eu aquest' e aquesto direi:
5 que desejo ben por que non dou ren,
e que me ven o mal que me non ven!
Por nunca ja ren saberen per mi
os que me vèen por én preguntar 4795
de que me veen en gran coit' andar,
10 juro-lhes eu e digo-lhes assi:
que desejo ben por que non dou ren,
e que me ven o mal que me non ven!
I No verso 9 emendei veen (por ueen).
II Cantiga de meestria: 3x(4-f-2)-4-2. — Decasyllabosjam-
bicos. — Coplas singulares: abba[lCC:ce. — Eimas longas: ei on
na 1* copla; * ar na 2"; êr ér na 3"; én no refram, que parece ter rima
interior, e na fiinda.
m Damit man nicht merke, nach welchem Gute ich. in Wahrheit
gestrebt habe und noch strebe, nocli was ich Bõses erdulde, saga ich und
werde ich sagen: || dass ich ein Gut erstrebe, mn das ich niich im Ernste
nicht kiimmere, und dass mir ein tJbel geschieht, das mir in Wirklichkeit
gar nicht geschieht (1).
Damit die Frager, die mich in Not und Pein sehen, nichts diu'ch
mich erfahren, schwõre ich und sage ihnen, || dass ich etc. (2).
Darum werden sie durch mich nichts erfahren, solange ich an mich
zu halten vermag; und das wird mir gelingen, solange ich den Leuten bei-
zubringen weiss, || dass ich etc. (3).
Gott aber weiss, welch grosses Leid mir geschieht, ob auch nicht von
der Seite, voa der mancher glaubt (I).
415 —
15
4800
E por esto non poderan saber
nunca meu mal per min, mentr' eu poder';
e poderei sempre, se Deus quiser',
mentr'eu fezer' as gentes entender
que desejo ben por que non dou ren,
Pe que me ven o mal que me non ven! 4805
f. 56 (= 85)h II E sabe Deus que muito mal me ven
20 mais non d'ali donde se cuid' alguen.
IV A fiinda teve outr' ora melodia própria. — Á margem ha as letras:
iV<a. Talvez nota. Mas qual? Um nota bene para o copista da musica?
213.
(Tr. 187).
A dona que eu vi por meu
mal, e que me gran coita deu
e dá, poi'-la vi, e pos-seu 4810
non me ten, nen me quer valer,
5 no'- na vej[o] e non veg' eu
no mund(o) ond' eu veja prazer!
A que me faz viver en tal
affan, e soífrer tanto mal 4815
que^norrerei, se me non vai,
10 e non quer mia coita creer,
no '-na veg' e non veg' eu ai
no mund' ond' eu veja prazer!
A que eu quero mui gran ben 4820
e que mi-assi coitado ten,
15 que non poss' eu, per niun sen, ||
f.56(=85)c partir-me de lhe ben querer,
no'- na veg' e non vejo ren
no mund' ond' eu veja prazer! 482.5
I O CÁ tem erradamente no verso 1 : Â dona que eu vi sempre por
mal E que ... e no 5 No mundo dond' eu veja prazer.
CV 55 (= 443 no original, ao qual o índice se refere) com attribuição
a Airas Veaz. — 3 por seu — 5 nen-na vejo nen vejo eu — 6 no 7nmid'
07id' eu aja (litt. rf«a, com d por a) praxer — 9 e morrerei — 10 pois
n. q. — 11 nen-na vejo nen veg' eu ai — 14 forçado — 15 q. n. posso
p. nenhun s. — 16 parar é erro de leitura, ou de escripta, por partir —
17 nen-na vejo.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -(- 2). — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: aaal){{AB. — Rimas longas: cu na 1" copla; ai
na 2"; én na 3"; êr no refram e no ultimo verso de todas as coplas.
III Die Dame, die ich zu moinem Leido sah, und die mir schweren
Harm bereitet, da sie mich nicht fiir deu Ihren anerkennt und mir nicht
beisteheu will, || ich sehe sie nicht, und darnm sehe ich auf der ganzen
Welt nichts Erfrouliches (1).
Die, welche mein Leben so qualvoll gestaltet, dass ich bald stei-ben
muss, wenn sie mir nicht hilft; die, welche an raeine Pein nicht glauben will, ||
ich sehe sie nicht etc. (2).
Die, welche ich so herzlich lieb habe, dass ich mich auf keine Weise
von ihr abwenden kann, || ich sehe sie nicht etc. (3).
10
214.
(Tr. 188).
Se ei coita, muito a nego ben,
pêro que m'ei a do mundo mayor
por vos; mais ei de vos tan gran pavor
que vus direi, mia senhor, que mi-aven:
Ei gran coita; de mais ei a jurar 4830
que non ei coit' a quen m(e) én preguntar'.
A vos non ous' a gran coita dizer
que ei por vos eno meu coraçon;
e con pavor (;assi Deus me perdon!)
que ei, senhor, de vus pesar fazer, 4835
ei gran coita; de mais ei a jurar
que non ei coit' a quen m(e) én preguntar'.
II Cantiga de refrani: 2 x (4 -{- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abl)a||€C. — Rimas longas: m(a) orQ») na
1* copla; êr(a) o»('J) na 2"; ar no refram.
m Obgleich das Leid , welches ich trage , das grõsste auf Erden ist,
verheimliche ich es gut, und zwar um Euretwillen; doch fiirchte ich Euch
so sehr, dass ich Euch sagen muss, was mir vvideifâhrt. || Ich leide, schwõre
aber, dass ich nicht leide, so jemand mich ausfragen will (1).
Ich wage Euch nicht das grosse Leid zu verraten , das ich um Euret-
willen im Herzen trage, aus Furcht, so wahr mir Gott helfe, Euch zu er-
zuraen. || Ich leide etc. (2).
27
215.
(Tr. 189).
t.56{=85)d Des que vus eu vi, mia senhor, me ven
o mui grand' aífan e o muito mal
que ei por vos; pêro direi -vus ai: 4840
ante que vus eu visse, d'outra ren
5 sei que non vira tamanho prazer
como vej' or', a vus veer!
Des que vus vi, sei que é \a\ mayor
coita do mund' esta que por vos ei; 4845
pêro aven mi- o que vus ar direi:
10 ante que vus eu visse, mia senhor,
sei que non vira tamanho prazer
como vej' or', a vus veer.
Des que vus eu vi, mia senhor, me deu 4850
gran coita De[ií]s, cada que vus non vi,
15 e gran pesar; mas pêro que mi-assi
de vos aven, ante que vus viss' eu,
sei que non vira tamanho prazer
como vej' or', a vus veer. 4855
E desejand' eu aqueste prazer,
20 des que vus non vir', me fará morrer!
I No verso 14 o CA tem def\ no 7 introduzi a, para encher a medida.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2) + 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: al)ba|jCC : cc. — Rimas longas: é«(a)
alW na l'' copla; ôr(a) e*C>) na 2*; ewía) *(»>) na 3*; êr no refram e na
fiinda.
III Zwar habe ich Leid und Pein zu tragen, seit ich Euch kenne,
doch will ich Euch noch ein zweites sagen: ehe ich Euch kannte, || hatte
ich keine solche Lust gekostet, wie die es ist, Euch zu sehen (1).
Seit ich Euch kenne, weiss ich, wie die grôsste Qual auf Erden
schmeckt; doch will ich Euch noch ein andores sagen: ehe ich Euch
kannte || etc. (2).
Seit ich Euch kenne, hat Gott mir arge Pein und grosse Not auferlegt,
fúr jedes Mal, wo ich Euch nicht sehe; aber trotzdem mir so um Euch ge-
schieht, hatte ich, ehe ich Euch kannte, || etc. (3).
Und die Sehnsucht nach dieser Freude wird mich tõten, sobald ich
Euch nicht sehe (I).
216.
(Tr. 225).
f %^'fl IgC Demort' é o mal que me ven
muit' e tan grave de soffrer
que ja mais, enquant' eu viver', 4860
se de mia senhor non ei ben,
5 nunca me pode tolher ai
mal nen gran coita, se non mal
De mort'; e pois que eu sei ben
que de mia senhor muit' amar 4865
non ei poder de me quitar,
10 por én, se d'ela non ei ben,
nunca me pode tolher ai
mal nen gran coita, se non mal
De morte, ca, enquant' eu for' 4870
vivo, desejarei o seu
15 ben; e por aquesto sei eu,
se ben non ei de mia senhor,
nunca me pode tolher ai
mal nen gran coita, se non mal 4875
De morte, ca tod' outro mal
20 d'amor sei eu ca me non fal.
I No verso 10 emendei non ei ben por ben non ei.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2) -[- 2. — Octouarios jam-
bicos. — Coplas singulares: abbaUCC : cc. — Rimas longas: énW
c/-(b) na 1" copla; é/?(a) ar{^) na 2*", que repete portanto uma das consoantes;
ír(a) eu^y») na 3"; ai no refram e na fiinda. O refram parece ter rima
nterior {ai mal).
III Dio mir drohende Pein ist Todespein , so schwer zu tragen, dass,
wenn meine Herrin mir niclit goàdig ist, || kein anderes Leid mich darúber
hinfortheben kann, es sei denn (1)
Der Tod. Denn darum, weil ich sicher bin, dass icli nicht davon
lassen kann, meine Herrin innig zu lieben, kann, so sie mir nicht gnâdig
ist, II kein anderes Leid etc. (2).
Solange ich lebe, werde ich mich nach Gunst von ihr sehnen.
Darum, so sie mir nichts Liebes erweist, || kann etc. (3).
Jedes andere Leid ausser dem Tode muss ich jetzt schon erdulden (I).
IV A fiinda teve outr' ora melodia própria.
27*
217.
(Tr. 226).
f.57{=86)h A mia senhor atanto lhe farei:
Quero -lh'eu ja soífrer tod' outro mal
que me faça; pêro direi -vus ai, 4880
de pran: aquesto lhe non soffrerei
5 d'eu estar muito que a non veja!
Soífrer quero de nunca lhe dizer
qual ben lhe quero no meu coraçon,
pêro m'6 grave ;se Deus me perdon! 4885
Mais, de pran, esto non. posso soffrer
10 d'eu estar muito que a non veja!
E soffrer- Ih'- ei quanta coita me dá,
e quant' affan. outro mi-aver fezer';
e ela faça i como quiser'; 4890
mas, de pran, esto non soffrerei ja
lõ d'eu estar muito que a non veja!
Ca non posso que morto non seja.
I €B 384 (330) — No verso 12 o CA tem mi auer faxcr\ e o €B
mhau' fexer.
Variantes: 1 Ihi — 3 mi — 4 Ihi — 6 Ihi — 7 qtie ben Ihi —
8 mi — 9 e 14 maix — 12 outren — 13 faxa — 16 Ga 7ion falta no CB.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -j- 1) + 1- — Decasyllabos jara-
bicos. — Coplas singulares: abba||C:c. — Rimas longas e breves:
e^(a) «/(!)) na 1'' copla; e;-(a) owC») na 2*"; «(») erC») na 3"; eja no refram
e na fiiuda.
Nota de Colocci: Cõged tomei, talvez para significar que refram e
fiinda rimam entre si.
III So will ich meiner Herrin gegeniiber verfahren: jedes Leid, das
sie mir zufiigt, will ich geduldig tragen. Eins aber werde ich nicht er-
tragen: || sie fiir lange Zeit nicht zu sehen (1).
Aushalten will ich es, ihr nie zu sagen, wie herzlich lieb ich sie babe,
so schwer es mir, bei Gott, auch wird. Eins aber etc. (2).
Jedes Leid, das sie mir anthut, oder das sie mir durch andere zu-
fúgen lâsst, werde ich ertragen. Eins aber werde ich nicht ertragen: || sie
fiir lange Zeit nicht zu sehen (3).
Denn das vermag ich nicht, ohne zu sterben (I).
TV Uma nota marginal do CA diz D. refram, certamente para chamar
a attenção do illuminador para o tamanho do D , como em o No. 200.
218.
(Tr. 227).
Sazon sei ora, fremosa mia senhor,
f. 57 (= 86)c que eu avia || de viver gran sabor; 4895
mais sõo por vos tan coitado d'amor,
que me faz ora mia morte desejar.
5 Pois neun doo non avedes de mi,
senhor fremosa, grave dia vus vi;
ca sõo por vos tan coitado des i 4900
que me faz ora mia morte desejar.
I CB 385 (331) — 4 e 8 m* — 5 nenhun — 7 son — O €A tem
espaço em branco para mais xima estroplie.
II Cantiga de refram: 2 x (3 -f- !)• — Versos de onze syllabas
grammaticaes, com íicento principal na 4"' e pausa depois da 5": talvez De-
casyllabos jambicos, com cesura épica. — Coplas singulares: aaa{{B.
— Rimas longas: Ôr na 1" copla; i na 2*; ar no refram.
Nota de Colocci: Tornei.
III Es gab eino Zeit, Herrin, in der ich grosse Frende am Leben
hatte; nun aber bin ich um Euch so liebeskrank , || dass ich den Tod herbei-
wúnsche (1).
Da Ihr kein Erbarmen mit mir habt, war es ein JJngluckstag, ais ich
Euch sali; deun seitdem bin ich so liebeskrank || etc. (2).
IV Cfr. Diez (p. 46) que está disposto a considerar os versos d'esta
cantiga como de arte mayor.
219.
(Tr. 228).
Gradesc' a Deus que me vejo morrer
ante que ma[z]s me soubessen meu mal;
f.õ7{=86)d ca receei saberen mi -o mais || d'al.
E os que cuidan mais end' a saber, 4005
5 praz -me muito porque non saben ren
de que moiro, nen como, nen por quen.
De m' entenderen avia pavor
o que m'eu sei eno meu coraçon.
Mas ja que moir', (jassi Deus me perdon'!) 4910
10 os que viveren, pois eu morto for',
praz -me muito porque non saben ren
de que moiro, nen como, nen por quen.
I CB 386 (332) — 2 mais — 4 e os que cuidan én mais a saber
— 5 praz -mi m. de que n- s. r. — 6 [de com' eu moiro nen como nen
por que) — 8 (o que én sei no ?n. c.) — 9 mais ja que moira, se Deus
mi perdon — 10 {os que Ihi vivem p. e. m. f.) — 11 e 17 mi — 13
(ehoran) — 14 m'eu calei — 16 que o aia c. d. — 19 tenh' eu q. mi —
20 o sen.
II Cantiga dê refram: 3 x (4 -f- 2) -[- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abba||CC:cc. — Rimas longas: êri»)
aZC>) na l'' copla; ôr(a) oni^) na 2*; eusW ei9>) na 3''; én no refram e
na fiinda.
Nota de Colocci: cõged dal tornei. — Além d'isso notou a formula
gradesc' a (traduzindo - a erradamente por graãisca) e o vocábulo ante.
ni Ich danke dem Himmel dafiir, dass ich sterbe, ehe man Nâheres
úbor mein Leid weiss; denn iiber alies fiirchtete ich, dass man davon er-
fahren kõnnte. Und am meisten gefâllt mir, dass die, welche am begie-
rigsten sind, darum zu wissen, |) nicht wissen, weshalb, wie und um wen
ich sterbe (1).
423 —
Pêro choravaii estes olhos meus
con mui gran coita, sempre me calei, 4915
15 que nunca dix' úa cousa que sei.
Mais como quer que mi- o aja con Deus,
praz -me muito porque non saben ren
de que moiro, nen como, nen por quen.
E ben tenho que me fez Deus i ben 4920
porque mi- a coita non forçou meu sen.
Ich fiirchtete, man verstiinde, was icli im Herzen hege. Da icli nun
aber sterbe, gefállt es mir, so wahr mir Gott helfe, dass die Úbeiiebenden
nach meinera Tode nicht wissen || etc. (2).
Obwohl diese meine Augen vor Triibsal weinten, schwieg ich stets
und sagte niuimer, was ich doch weiss; wio immer aber Gott mit mir ver-
fahre, || es gefallt mir sehr, dass etc. (3).
Ia eiaem ist Gott mir gnãdig gewesen, darin, dass mir die Liebespein
nicht den Verstand geraubt hat (I).
220.
(Tr. 229).
Pois O vivo mal qii(e) eu soffro, punhei
de o negar jassi Deus me perdon!
f %^fl 87)a ^ qi^^ren devinhar || meu coraçon,
e non poden, mai'-lo mal que eu ei, 4925
5 pois que eu punho semprfe) e'-no negar,
maldito seja quen mi- o devinhar'!
E non pode per mi saber meu mal
sen de vinha'- lo, nen ei 6n pavor,
nen ja per outr', enquant' eu vivo for', 4930
10 o que eu cuid', e digo que cuid' ai,
pois que eu punho sempr(e) e'-no negar,
maldito seja quen mi -o devinhar'!
I CB 387 (333) — 2 mi — ^ O CA tem devinar — 5 sempr' eno
negar — 9 por outren mentr eu v. f. — No CA ha espaço em branco para
mais uma estrophe.
II Cantiga de refram: 2x(4-|-2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba|lCC. — Rimas longas: eA») onW na
!"• copla; ali^) ôrW na 2*; ar no refram.
Nota de Colocci: Tornei. — Ao pé do verso 1° ha uma cruz (-[-).
ni Da ich stets bestrebt war, mein heisses "Wehe zu verbergen, so
wahr mir Gott verzeihe, und man doch mein Herz zu durchschauen und
mein Leid zu erkennen versucht, naturlich ohne Erfolg, || verwiinsche ich
jedweden, der es errât, trotzdem ich stetig darnach trachte, es zu ver-
bergen (1).
Durch mich erfâhrt niemand mein Leid; noch fúrchte ich, er erfahre
mein Lebtag durch jemand anders, was ich in "Wahrheit denke, ob ich auch
vorgebe, au andores zu denken. Und da ich immer darnach trachte, es
zu verbergen, || verwiinsche ich jedweden, der es errât etc. (2).
221.
(Tr. 230).
Nostro Senhor, quen m' oj' a min guisasse
o que eu nunca guisad' averei, 4935
a meu cuidar, per quanto poder ei,
f. õ8 (= 87)b ca non || sei og' eu quen s'aventurasse
5 ao que m'eu non ous' aventurar,
pêro me veg' en mayor coit' andar
ca outra coita que oj' om' achasse! 4940
i
10
Algun amigo meu, se s'acordasse,
e acordado foss' en me partir
ante da terra, e leixasse-m'ir!
E pois eu ido fosse, el chegasse
u de chegar eu ei mui gran sabor
(u est a mui fremosa mia senhor),
e Ih' o gran ben, que lh'eu quero, contasse!
4945
I CB 389 (335) — 1 mi — 6 coita andar — 8 algun meu amigo
— 10 e II Eutre estes dous versos o €B traz, por engano do copista,
quattro versos e meio, que perfazem a 2" estrophe da cantiga seguinte
CB 390 (= 336) — 12 ouve m. g. s. — 13 ou est — U e o g. b. — lõ
mi — Ihi — 1(5 mi a min — 17 mi — mais — 18 quando Ihi jurasse
— 19 qual mayor jura podesse fazer — 20 Ihi — 21 por estranhasse. O
CA tem a graphia stranyaffe. — 30 xi — 33 nen sei que s'en osmasse.
II Cantiga de meestria: 4x7 + 1- — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares, encadeadas comtudo pela rima predomi-
nante («) que occupa o primeiro e o ultimo verso de todas as estrophes, e ainda
os lugares do meio: abbacca : a. — Rimas breves e longas: assei»-)
ei(í») arí*) na 1* estrophe; ir(^) ôr(e) na 2*; énO») erW na 3"; etíW áW na 4».
III Lieber Gott, wer mir dooh heute bereitete, was mir nimmer be-
reitet werden wird, so gross auch meine Macht ist! Denn ich weiss keinen,
der wagen woUte, was ich nicht wage, obgleich ich ia so schlimmer Not
lebe, wie kein anderer Mensch sie trâgt (1).
— 426 —
15 E me dissesse pois, se lhe pesasse,
pêro m'a min pesaria muit' ón,
jse Deus me valha! Mas faria ben 4950
quand' eu viss' ela pois, que lhe jurasse
qual mayor jura soubesse fazer
20 que nunca lhe soubera ben -querer
en tal razon per que m'ela 'stranhasse!
E des i pois, que m'eu assi salvasse, 4955
jse Deus me salve! que nunca o meu
mal mais diria de mia coita eu
25 a mia senhor, pêro que me matasse
o seu amor — que xe me matará,
b[u\ o sei, ced', u ai non averá — 4960
ca nunca foi quen tal coita levasse
Com' eu levo; nen foi quen s'end' osmasse.
Fiole es doch einem meiner Freunde bei, mich erst vom Orte zu ent-
fernen, und hernach dorthin zu gehen, \vo ich so gerne weilte und meine
schõne Herrin wohnt, um ihr dann zu erzâhlen, wie teuer sie inir ist (2).
Hernach aber berichtete er mir, ob sie mir gram geworden, so sehr
mich das wahrlich auch bekiimmern wiirde. Und sãhe ich sie dann, so thâte
ich gut, ihr die hõchsten Eide zu schwõren, dass ich sie nie geliebt habe
auf eine Weise, die sie zu ahnden hàtte (3).
Spâter jedoch trate ich den "VVahrheitsbeweis an dadurch , dass ich , so
wahr mich Gott retten mõge, nie wieder von meiner Liebesqual redete, ob
sio mich auch tõtete. Und das wiirde bald geschehen, denn nimmer hat
gelebt, wer soviel litt (4),
Wie ich leide; noch hat jemand sich âhnliches aussinnen kõnnen (I).
IV O verso da folha está em branco.
XXI
CANTIGAS
222 — 223
DE
PÊRO BARROSO.
i
222.
(Tr. 231).
C IX' 3É""" '"^^"^^'^"**
Vinheta Quand' eu, mia senhor, convusco falei
f.B9{==88)a ' . '
e vus dixe ca vus queria ben,
senhor ;se Deus me valha! fiz mal-sen. 4965
E per como m' end' eu depois achei,
5 ben entendi, freraosa mia senhor,
ca vus nunca poderia mayor
f.õ9{=^88)b II Pesar dizer; mas non pud' eU' i ai,
mia senhor ;se Deus me valha! fazer; 4970
e fui vo'-lo con gran coita dizer;
10 mas per com' eu depois m' end^ achei mal,
ben entendi, fremosa mia senhor,
ca vus nunca poderia mayor
Pesar dizer; e mal -dia naci, 4975
porque vus fui dizer tan gran pesar,
15 e porque m'end' eu non pude guardar;
ca por quant' eu depois por én perdi,
ben entendi, fremosa mia senhor,
ca vus nunca poderia mayor 4980
Pesar dizer do que vus dix' enton.
20 Mais se menti, ja Deus non me perdon!
I CV 2 (= 392) — 1 con vosco — 2 dixi — 3 mi ~ fix — 7 e 10
mais — 10 m'én — 15 pudi — 16 ca p. quanto — 20 mi.
II Cantiga de ref ram: 3 x (4 + 2) -}- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abba||€C:dd. — Rimas longas: e^(a)
mC») na 1" copla; al(«ò êrW na 2"; «'(«) arW na 3*; ar no refram; ow na
fiinda que portanto está desprendida, quanto ás consoantes, tanto do
refram como da cantiga.
III Eine Thorheit beging ich wahrlich, ais icli zu Euch, Herrin, von
meiner Liebe sprach; denn aus den Folgen || erkannte ich nur zu gut, dass
ich Euch kein grõsseres Herzeleid hiitte bereiten kõnnen (1).
Aber ich konnte nicht anders, so wahr mir Gott helfe. Im Harme
sprach ich; aus den Folgen aber || erkannte ich etc. (2).
Ein Ungliicksmensch bin ich, da ich Euch Herzeleid anthun konnte,
uud mich nicht davor zu húten vermochte. Aus den Folgen aber || erkannte
ich etc. (3).
Gelogen aber habe ich nicht, so wahr mir Gott helfe (I).
IV Ao pé do 5" verso ha no CÁ uma nota marginal que diz : B reffram,
— A fiinda teve outr' ora musica própria.
t
223.
(Tr. 232).
Por Deus, senhor, tan gran sazon
non cuidei eu a desejar
vosso ben, a vosso pesar. 4985
E vedes, senhor, por quê non:
5 Ca non cuidei sen vos[s]o ben
tanto viver, per nulha ren!
f.59{r=88)c II Ne[w] ar cuidei, des que vus vi,
o que vus agora direi: 4990
mui gran coita que per vos ei
10 soífrê'-la quanto a sofíri.
Ca non cuidei sen vosso ben
tanto viver per nulha ren!
Nen ar cuidei depois d' Amor 4995
a soffrer seu ben nen seu mal,
15 nen de vos, nen de Deus, nen d'al.
E direi -vus por quê, senhor:
Ca non cuidei sen vosso ben
tanto viver per nulha ren. 5000
I CV 3 (= 393) - 1 Par deus — 9 por.
II Cantiga de refram: 3 x (4-|- 2). — Octonarios jam bicos. —
Coplas singulares: al)lt)a|lCC. — Eimas longas: onW a/-(i>) na 1* copla;
*(a) eiíW na 2°-; ôr(a) a/W na 3*; ew(C) no refram.
m Beim Himmel, Herrin, ich hâtte nicht geglaubt, solange Zeit zu
Eurera Schmerze nach Eurer Gunst trachten zu mússen. Warum? || Weil
ich es fiir unmõglich hielt, ohne dieselbe solange zu leben (1).
Noch glaubte ich, nachdem ich Euch geschaut, moin Leid solange
ertragen zu kõnnen (2).
Noch hâtte ich geglaubt, Liebeslast oder Liebesleid durch Euch, durch
Amor, durch Gott, oder andere Mâchte solange zu dulden. "Warum? || Weil
ich etc. (3).
IV O resto da folha está em branco.
XXII
CANTIGAS
224 — 225
DE
DON AFFONSO LOPES, DE BAIAN.
^
224.
(Tr. 233).
a IX: 2/S , ., . ,
viniieta Senhor, que grav oj a mi e
f. 60 (= 89)a
de m(e) aver de vos a partir!
Ca sei, de pran, pois m'eu partir',
que mi-averrá, per bõa fé:
averei jse Deus me perdon! 5005
gran coita uo meu coraçon.
^^
E pois partir' os olhos meus
de vos, que eu quero gran ben,
e vos non viren, sei eu ben
10 que m' averrá, senhor, par Deus: 5010
f. 60 (= 89)b. II averei ; se Deus me perdon !
gran coita no meu coraçon.
E se Deus m' algun ben non der'
de vos, que eu por meu mal vi,
lõ tau grave dia vos eu vi! 5015
Se de vos grado non ouver',
i^^H^ averei jse Deus me perdon!
f^^B^ gran coita no meu coraçon.
I CT 5 (395) — 2 m'aver — 5. 11 e 17 w* — 8 Falta gran — 9
vtis — 10 q2ie mi averrá, senhor, j)or deus — 13 tni — 15 vus — 16 oer'.
II Cantiga de rofram: 3 x (4 -|- 2). — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abba||€€. — Rimas longas: é(a) «VC») na 1" copla;
eusi^) én(^) na 2"; éri^) íC>) na 3*; on no refram. — A rima dos versos
2 e 3 é idêntica.
III Schwer fállt es mir, hente vou Euch zu scheiden, Herrin; denn
ich weiss mit Gewissheit, || dass ich hernach, so wahr mir Gott helfe, schweres
Herzeleid wordo erduldon miissen (1).
Sobald moine Augen Euch, dio ich innig Hebe, nicht mehr sehen, er-
geht es mir schlimm. Mit Gewissheit weiss ich, || dass ich otc. (2).
Falis Gott mir nicht Gunst von Euch schenkt, die ich zu meinem
Ijeide sah, war es ein verhángnisvoUer Tag, an dem ich Euch erblickte.
Wenn ich Eure Huld nicht crfahre, || so werde ich, so wahr mir Gott helfe,
hernach schweres Herzeleid ei-dulden miissen (3).
IV Uma nota marginal do CA, ao pó do 5" verso, diz: A reffram.
28
225.
(Tr. 234).
O meu senhor [Deus] me guisou
de sempr' eu ja coita sofPrer, 5020
enquanto no mundo viver',
u m'el atai dona mostrou
õ que me fez filhar por senhor;
e non lh'ouso dizer: „senhor"!
E se Deus ouv' o gran prazer 5025
de me fazer coita levar,
que ben s'end' el soube guisar
10 u me fez tal dona veer,
que me fez filhar por senhor!
e non lh'ouso dizer: „senhor"! 5030
I CV 6 (396) — 10 1° verso anda falho de uma syllaba em ambos
os códices. Poder- se -hia emendar também: mi-aguisou — 7 ouve g. p.
— 8 mi — 10 ii 'm'el f. t. d. v. — 16 min.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -}- 2). — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abba||C€. — Rimas longas: ozíW êrC») na 1* copla;
ár(a) aríb) na 2% que repete, portanto, uma das consoantes da anterior; «'(»)
aríb) na 3"^ que emprega, pelo seu lado, uma rima da copla 2*, talvez in-
tencionalmente, apesar de não haver regularidade na repetição; or no refram,
com a palavra idêntica senhor em ambos os versos.
III Gott der Herr hat es also angeordnet, dass ich stets Triibsal er-
dulden soU, solange ich auf Erden lebe, und zwar dadurch, dass er mir
eine Frau zeigte, || die ich zur Herrin erkor, obwohl ich nicht wage, sie ais
Herrin anzureden (1).
War es sein Wille, mich in Miihen zu stiirzen, so ist es ihm gut
gelungen dadurch, dass or mir eine Frau zeigte || etc. (2).
Hatte ich Strafe verdient, so hat er nicht lange mit seiner Rache
zõgern wollen (3).
435 —
Se m'eu a Deus mal mereci,
non vus quis el muito tardar,
que se non quises[s]e vingar
de mi, u eu tal dona vi
que me fez íilhar por senhor;
e non lh'ouso dizer: „senhor"!
5035
28*
LACUNA 15».
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 1^ DO CADEKNO IX.
A folha antecedente tem o verso em branco. A imme-
diata começa no meio de uma cantiga. A que falta, trazia por-
tanto, provavelmente, o principio da serie que segue. E eífecti-
vamente o CV tem entre as nossas cantigas Nos. 225 e 226
quattro poesias sob o nome do mesmo auctor ao qual vem
attribuidas os Nos. 226 e 227.
Á cerca do seu nome pode haver alguma duvida porque
existem aqui divergências entre o índice e os Cancioneiros.
Parece, comtudo, que o nome Meen Rodrigues Tenoiro é
o verdadeiro.
VEJA -SE A SECÇÃO 13=^ DO APPENDICE.
XXIII
CANTIGAS
226—227
DE
MEEN RODKIGUES, TENOIRO.
C. X: la
f. 61 (= 90)a
226.
(Tr. 235).
[Senhor fremosa, creede per mi
que vus amo ja mui de coraçon,]
e gran dereito faç' e gran razon,
senhor, ca nunca outra dona vi 5040
tan mansa, nen tan aposto catar,
nen tan fremosa, nen tan ben falar
Come vos, senhor; e pois assi é,
mui gran dereito faç' en vus querer
Bdiuí gran ben, ca nunca pude veer 5045
10 outra dona, senhor, per boa fó,
tan mansa, nen tan aposto catar,
nen tan fremosa, nen tan ben falar
Come vos, por que cedo morrerei.
Fero direi-vus ante úa ren: 5050
dereito faç' en vus querer gran ben,
^a nunca dona vi nen veerei
V tan mansa, nen tan aposto catar,
nen tan fremosa, nen tan ben falar!
15
I CV 11 (401) — Os dous primeiros versos, de que o CA andava falto,
foram tirados do €V. — 3 0 (-A tem e mui gran raxon. — 8 {fax anuç)
Cfr. 15 — 9 pudi — 10 (outra dona fremosa per bona fé) — 15 fax.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2). — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: íil>ba]|€€. — Rimas longas: *'(») owO')
na 1* copla; é(«) êrW na 2''; // '•; mC» na 3"*; ar no refram.
III Glaubt es mir, scbõue lierrin, dass ich Eucli von Herzen liebe;
xmd recht und richtig handle ich darin, da koine andere Euch || an Sanftmut,
Holdseligkeit und Kedo gleicht.
227.
(Tr. 236).
Quando m'eu mui triste de mia senhor 5055
mui fremosa sen meu grado quitei,
e s'ela foi, mesquinh', e eu fiquei,
f.6i(=90)b II i nunca me valh' a min Nostro Senhor,
5 se eu cuidasse que tanto vivera
se'- na veer, se ante non morrera 5060
Ali, u eu d'ela quitei os meus
olhos e me d'ela triste parti!
Se cuidasse viver quanto vivi
10 se'-na veer j nunca me valha Deus,
se eu cuidasse que tanto vivera 5065
se'-na veer, se ante non morrera
I CV 12 (= 402) -
mi — 10 9ni — 16 mi.
3 e eu mexqtiinho fiquei — 4 n. mi valha a
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: alt)ba||CC. — Rimas longas e breves: ô/-(a;
eiW na 1* copla; eusW ii^) na 2"; o?iW erW na 3''; era no refram.
III Ais ich traurig von der Geliebten Abschied nahm, und sie von
hinnen ging, mich aber elend zuriickliess .... Gott niõge mir nicht lielfen,
wenn, |1 falis ich geglaubt, solange ohne ihren Anblick leben zu mússen, ich
nicht vorgezogen hâtte, zu sterben (1)
Gleich damals, ais ich die Augen von ihr wandte und traurig meines
"Weges zog. Hâtte ich geahnt, wie laoge ich leben wiirde, ohne sie zu
sehen . ... Gott moge mir nicht helfen, wenn, || falis ich geglaubt, solange
ohne ihren Anbliok leben zu miisscn, ich nicht vorgezogen hâtte, zu sterben (2)
Gleich damals, ais ich von ihr schied. Doch ahnte ich nicht, dass
ich solange wiirde leben kõnnen, ohne sie zu sehen. Denn Gott der Herr
mõge mir nicht verzeihen, wenn, || falis ich geglaubt, solange ohne ihren An-
blick leben zu miissen, ich nicht vorgezogen hatte, zu sterben (3).
15
— 441 —
Ali, u m'eu cl'ela quitei! Mais non
cuidei que tanto podesse viver,
como vivi, se'-na poder veer;
ca iNostro Senhor nunca me perdon,
se eu cuidasse que tanto vivera
Ése'-na veer, se ante non morrera!
5070
LACUNA 16".
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 2« DO CADERNO X.
A folha antecedente tem o verso em branco. A imme-
diata começa no meio de uma cantiga. Devemos calcular,
portanto, que a meia-folha arrancada continha o principio da
serie que segue e vem attribuida nos apographos italianos a
Joan de Guilhade.
Abstrahindo dos primeiros versos do nosso No. 226, as
obras d'este auctor, que o CV oíferece a maior, são uma can-
tiga collocada no principio e uma no fim do grupo, ás quaes
accresce mais outra no CB (No. 39). Juntas talvez enchessem
as duas paginas que faltam no CA.
As divergências que existem no lugar correspondente nos
cancioneiros italianos, c a falta de correspondência entre elles
e o índice (que interpõe entre os nossos Nos. 227 e 228 um
grupo de cantigas de Affonso Fernandes Cobolilha e ainda
outro de D. Affonso Sanches, carecendo de cinco das can-
tigas de Guilhade, contidas no pergaminho da Ajuda) não
deixam decidir a questão.
VEJA- SE A SECÇÃO 14» DO APPENDICE.
XXIV
CANTIGAS
228 — 239
DE
JOAN DE GUILHADE.
228.
(Tr. y a p. 318; e novamente a p. 389).
[Que muitos me preguntaran,
quando m'ora viren morrer,
por quê moir' ! e quer' eu dixer
quanto x'ende pois saberan:
Moir' eu porque non vef aqui
a dona que non vef aqui.
E preg untar -m'-an, eu o sei,
da dona que diga qual é;
e juro-vus, per bõa fé,
que nunca Ihis eu ínaís direi:
Moir' eu porque non vef aqui
a dona que non vef aqui.
E diran-me que parecer
viron aqui donas mui be?i:]
C X ■ 3a
f. 62 15 i e direi-vo'-lhes eu por én
{=91)a " ^
quanto mi-or(a) oistes dizer:
Moir' eu porque non vej' aqui
a dona que non vej' aqui.
5075
5080
5085
5090
I €V 29 (418) e 38 (426). É onde o texto está melhor conservado.
— Os primeiros 14 versos são tirados do CV. — 1 Falta no No. 29. — 3
moiro e qtier' ora (29) — 13 mi (29) — 1.5 vo'-lhis (38) — 16 m'ora
(29 e 38) — 21 mais (29 e 38) — 22 digti est' e n. d. ai (29) — digo
esto nunca d. a. (38).
II Cantiga de ref ram: 4 x (4 -j- 2). — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abbaj|€C. — Rimas longas: ««(«) eVC») na 1* copla;
ei(a) é"») na 2"; êr(^) énW na 3% que repete portanto uma das consoantes
dal"; al(^) iW na 4"; i também, contra o costume, no refram, que em-
prega em ambos os versos a formula que non vef aqui.
— 446 —
E non digii' eu das outras mal,
20 nen ben, nen sol non falo i;
mas pois vejo que moir' assi,
dig[?í]' est(o) e nunca direi ai:
Moir' eu porque non vej' aqui 5095
a dona que non vej' aqui.
III Viele von douen, welche mich am Stevben sehen, werden fragen,
warum ich sterbe, und schon jetzt antworte ich darauf: || um eine Dame,
die ich hier niclit sehe (1).
Und weiter werden sie fragen, welclie es ist. Ich abar schwore, dass
ich weiter nichts verraten werde: || ich sterbe um eine Dame etc. (2).
Sie werden entgegnen, dass viele schone Frauen hier sind. Ich aber
bleibe dabei: 1| ich sterbe etc. (3).
Von den úbrigen rede ich weder im Guten noch im Bõsen, sondern
schweige von ihnen. Nur das eine wiederhole ich: || ich sterbe etc. (4).
10
15
229.
(Tr. 237).
Amigos, non poss' eu negar
a gran coita que d'amor ei,
ca me vejo sandeu andar,
e con sandece o direi:
Os olhos verdes que eu vi
me fazen or(a) andar assi.
Pêro quen-quer x'entenderá
aquestes ollios quaes son;
e d'est' alguen se queixará;
mais eu, ja quer moira, quer non:
Os olhos verdes que eu vi
me fazen or(a) andar assi.
Pêro non devi' a perder
ome, que ja o sen non á,
de con sandece ren dizer;
e con sandece digu' eu ja:
»0s olhos verdes que eu vi
me fazen or(a) andar assi.
5100
5105
5110
I CV30 (419) — 1 Amigo
omen — lõ e IG sandice.
4 sandice — 13 devia a p. — 14
II Cantiga de refram: 3 x (4 -}- 2). — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abab||€€. — Rimas longas: ar(») ei(^) na 1" copla;
áW ow('>) na 2"; er^») «(•») na 3"; * no refram.
IH Fníunde, ich kann meine Liebespein nicht verheimlichen , denn
zum Thoren hat sie mich bereits gemacht und aus Thorlieit bekenne ich es: ||
die griinen Augen, in die ich geschaut, haben mich zum Thoren gemacht (1).
Jedweder wird vorstehen, wem diese Augen gehõren; und jemand
wird sich darob beklagen ; ich aber (bekenne) , gleichviel ob ich sterbe oder
lebe: || die grúnen Augen etc. (2).
Angerechnet dúrfte es dem nicht werden, der aus Thorlieit etwas
gestoht. Und nur aus Thorheit sago ich es, || dass es die grúneu Augen
sind, in die ich geschaut, welche mich zum Thoren machen (3).
IV Cfr. Diez p. 89 e Storck No. 21. Na linda versão poética d'este
ultimo, ha apenas um pequeno ^senão". O „alguem" que se queixará, não é
^Mancher", mas antes, a meu ver, uma certa e distincta pessoa: a dona dos
olhos verdes.
230.
(Tr. 238).
f.62{=9i)b «Senhor, veedes-me morrer, 5115
desejando o vosso ben;
^e vos non dades por én ren,
nen vus qiieredes én doer?»
5 «Meu araigu', enquant' eu viver',
nunca vus eu farei amor 5120
per que faça o meu peor.»
«Mia senhor, por Deus que vus fez,
que me non le[^]xedes assi
10 morrer! e vos faredes i
gran mesura con mui bon prez!» 5125
« Direi- vo'-!', amig', outra vez:
nunca vus eu farei amor
per que faça o meu peor.»
I CV 31 o 32 (420) — Emendei no verso 9 leixedes (por lexedes) e
no 10 vos (por vus) — 3 ren por én — 7 peyor — 12 direi-vo'-lo,
amiga o. v. — 18 efforçad' — A emenda esforçad' parece offerecer-se
muito naturalmente. — Depois do verso 12, ambos os códices repetem o que
figura como principio do refram na P estrophe; o CV repete o mesmo
erro ainda depois do 19°.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -]- 3). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: abba||AC€. — Rimas longas: erW é%(>») na
1" copla; e*(a) it'>) na 2""; on^^) eiO») na 3"; ôr no refram, abstrahindo-se
do 1° verso que responde á rima a do corpo da cantiga.
III ^Herrin, seht mich sterben aus Sehnsucht nach Eurer Gunst.
Ihr aber kúmmert Euch nicbt darum und habt kein Mitleid mit mir?" |j
„Mein Freund, solang ich lebe, werde ich Eiicb nichts Liebes antbun, das
fiir mich Leides wáre." (1)
„Liebe Herrin, um des Schõpfers willen, lasst mich nicht so ver-
derben; so werdet Ihr ein Werk der Gerechtigkeit und edler Gesinnung
20
449 —
«Mia senhor, que Deus viis perdon,
nembre-vus qiiant' affan levei
por vos, ca por vos morrerei!
E forçad' esse coraçon!»
«Meu amig', ar direi que non:
nunca vus eu farei amor
per que faça o meu peor.»
5130
5135
thuD." II „Noch einmal wiederhole icli es, Freund, dass icli Euch nimmer
Liebes antlmn werde, das fiir mich Leides wJlre." (2)
„Gedenkt, o Herrin, beim Hinimel der argen langen Pein, dio ich
um Euch erduldet, und dia mich ins Giab bringt. So starkt doch dieses
Herz." II „Abermals entgegne icli „neia'', mein Freund: niemals werde ich
Euch Liebes anthun, díis fiir mich Leides werden kõnnte." (3)
IV Uma nota marginal do CA, junta ao verso 5", diz: respondeo-lhe.
29
231.
(Tr. 239).
U m'eu parti d'ii m'eu parti,
f. 62 (= 9i)c II logu' eu parti aqnestes meus
olhos de veer; e par Deus,
quanto ben avia, perdi,
5 ca meu ben tod' era veer. 5140
E mais vos ar quero dizer:
pêro vejo, nunca ar vi!
Ca non vej' eu, pêro vej' eu,
quanto vej' eu, non me vai ren,
10 ca perdi o limie por én 5145
porque non vej' a quen me deu
esta coita que og' eu ei,
que jamais nunca veerei,
se non vir' o parecer seu.
I CV 33 (421) — 1 Quand' eu p. — 5 era en veer — 6 viis — 8
(epero) — 9 mi. Talvez: quanto vef e non 7ne vai ren? ou: vef eu, nen
me V. r.? — 11 mi.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abbacca. — Rimas longas: i(^) eusW êrW na
1* estancia; euW énW ei(c) na 2'^; e*(a) onW ar(c) na 3% que portanto
emprega, indevidamente, uma das rimas da 2^ — Diez (a p. 62) considera
o aí'tiflcio do dobre, peculiar aos primeiros dous versos e ao ultimo das
estrophes, como rima interior, idêntica.
III Ais ich schied, von wo ich schied, schied ich sofort diese meine
Augen vom Sehen und verlor beim Himmel alies, was ich Liebes mein
nannte; denn alies Liebste war mir: zu sehen. Und ob ich jetzt auch
sehe, babe ich doch nichts gesehen (1).
Nichts sehe ich, ob ich auch sehe; denn was ich auch sehe, hat keinen
"Wert fiir mich; das Licht ist fiir mich nicht mehr da, seit ich die nicht
sehe, die mir dies Leid bereitet hat; und nimmer wieder werde ich sehen,
falis ich nicht ihr boldes Antlitz sehe (2).
i
451 —
15 Ca ja ceguei, quando ceguei,
de pran, ceguei eu logu' enton,
jo ja Deus nunca me perdon
se ben vejo, nen se ben ei!
Pêro, se me Deus ajudar',
20 e me cedo quiser' tornar
u eu ben vi, ben veerei!
5150
Erblindet bin ich, seit ich erblindete; gleich damals ward ich giinz-
lich blind. Gott sei mir riicht gniidig, wenn ich sonst noch Gutes sehe
oder besitzc. Ililft er mir hingegen und fiihvt mich von neuem dahin, \vo
ich Liebes geschaut habe, so werde ich wiederum Liebes schauen (3).
IV Junto ao 8" verso ha uma nota quasi apagada, de uma palavra
só, qne parece dizer: fina!
29'*
232.
(Tr. 240).
A bõa dona, por que eu trobava
f. 62 (= 9i)d e que non dava nulha ren || por mi,
pêro s'ela de min ren non pagava,
soffrendo coita, sempre a servi. 5160
5 E ora ja por ela 'nsandeci!
E dá por mi ben quanto x'ante dava!
E pêro x'ela con bon prez estava
e con [mui] bon parecer que lh'eu vi,
e lhe sempre con meu trobar pesava, 5165
10 trobei eu tant(o), e tanto a servi
que ja por ela lum' e sen perdi!
E anda x'ela por qual x'ant' andava:
I CV 34 (422) — 3 m,i — 5 por el' ensandeci — 6 {quanf ante
dava) — 8 mui falta em ambos os códices — 9 llii — 10 taiit' e tanto
— 12 por qual ant' andava — 13 (pgava) — 19 sandic' e morte —
20 mi.
II Cantiga de meestria: 3x6 + 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas equiconsoantes: ababba : ba. — Rimas breves e
longas: avai^) *('>).
III Der edlen Dame, fiir die ich meine Lieder gedichtet habe, ohne
dass sie mir Dank dafiir wusste, liabe ich iumitten baoger Qiialon gedient,
ob sie mich auch gar nicht beachtete. Nun aber bia ich um sie zum
Narren geworden: sie aber verandert die gewohnte Haltung nicht (1).
Obwohl sie sich ihres hohen "Wertes und ihrer Schõnheit bewusst ist
iind immer iiber meia Dichten ziirnte, habe ich solange weiter gedichtet
und gedient, dass ich Augenlicht und Verstaud um sie verloren habe: sie
aber verandert die gewohnte Haltung nicht (2).
Sie bleibt ihres hohen "VVertes sich wohl bewusst, und das mit Recht;
denn wenn jemand ihr vou meiner Trauer sprach, so hõrte sie ihn gar nicht
an, noch wendete sie sich ihm zu. Schliesslich aber habe ich durch mein
grosses Leid doch etwas erreicht: (3)
— 453
Por de bon prez; e muito se prezava;
e dereit' é de sempr' andar assi, 5170
15 ca se Ih' alguen na mia coita falava,
sol non oia, nen tornava i;
pêro por coita grande que soffri
oimais ei d'ela quant' aver coidava:
B^^ Sandec(e) e morte que busquei sempr(e) i! 5175
20 E seu amor me deu quant' eu buscava!
Nanheit und don Tod, nach dem ich mich gesehnt habe. So gab niir
ihre Liebe alies, was ich ersehnte (I).
IV A fiinda tem pauta para musica. — No CA ha três notas margi-
naes, differentes, quasi apagadas. A primeira, relativa ao verso 2", diz: e deste
aprendeo joam de niena\ a segunda, ao pé do verso 9", exclama: trobasses
tu ben e nõ lhe pesara! emquanto o teor da ultima, jocosa como a anterior,
é: gabar -ssc- me quer!
233.
(Tr. 241).
Amigos, quero -vus dizer
^ ?o^' i% i a liiui ffian coita 'n que mo ten
lia dona que quero ben
e que me faz ensandecer. 5180
5 E catando po'-la veer,
assi and'eu, assi and'ea,
assi and'eu, assi and'eu!
E ja m'eu consellio non sei,
ca ja o meu adubad' é; 5185
10 e sei mui ben, per boa fé,
que ja sempr' assi andarei.
Catando, se a veerei,
assi and'eu, assi and'eu,
assi and'eu, assi and'eu! 5190
I CV 35 (423) — 1 vus — 6 0 CV repete oito vezes a exclamação :
assi and' eu. — 8 E ja eu conselho non sei — 1 1 sempre 'ssi a.
II Cantiga do refram: 3 x (5 -[- 2) --1- 2. — Octonarios jainbicos.
— Coplas singulares: abbaa || CC : a^a^ — Rimas longas: er(«) 6'y^^'>)
na 1" copla; ei(a) e('>) na 2''; arW *'(•>) na 3*; eu no refram; ar na fiinda,
que responde á rima a da ultima copla.
III Freunde, icli will Euch Kunde geben von der grossen Not, iu
welclie niich die geliebte Frau gebracht: zum Narren hat sie mich gemacht.
Und danach ausscbaueud, ob icli sie erblicke, || so lebe ich, so lebe ich (1).
Ich weiss mir keinen Rat; mein Schicksal ist voraus bestimmt; fúr
gewiss halte ich es, dass ich. dauernd so leben werde. Danach ausschauend,
ob ich. sie erblicke, |1 so lebe ich etc. (2).
Weinen kann ich nicht mehr. Das viele AVeinen hat mich schon
nârrisch. gemacht. Die Liebe ist es, die mich mitnimmt, wie Ihr seht.
Ausschauend, ob ich sie erblicke, || so lebe ich etc. (3).
Verheimlichen kann ich es nicht lánger, dass es jemand ist, der
mich so zugerichtet hat (I).
— 455
15 E ja eu non posso chorar,
ca ja chorand' ensandeci;
e faz mi-Anior andar assi
como me veedes andar:
catando per cada logar,
20 assi and'eu, assi and'eu,
assi and'eu, assi and'eu.
E ja o non posso negar:
alguen me faz assi andar!
5195
IV A fiinda tem pauta para musica, — Em uma nota, quasi tão gasta
como as anteriores, o antigo annotador do CA manda o poeta „á breca".
As letras parecem dizer: andaê era maa o vades! (= Andai era-máa u
vades!) ou: atida em era maa u vades! (?)
234.
(Tr. 242).
f. 63 (= 92)b II Quantos an gran coita d'amor 5200
eno mundo, qual og' eu ei,
querrian morrer, eu o sei,
e averian 6n sabor,
5 Mais montr' eu vos vir', mia senhor,
sempre m'eu querria viver, 5205
e atender e atender!
Pêro ja non posso guarir,
ca ja cegan os olhos meus
10 por vos, e non me vai i Deus
nen vos; mais por vos non mentir, 5210
enquant' eu vos, mia senhor, vir',
sempre m'eu querria viver,
e atender e atender!
15 E tenho que fazen mal-sen
quantos d 'amor coitados son 5215
de querer sa morte, se non
ouveron nunca d'amor ben,
com' eu faç'. E, senhor, por én
20 sempre m'eu quer[/'|ia viver,
e atender e atender! 5220
I CV 36 (424) — 10 mi — vus — \Q cuitados.
II Cantiga de refram: 3 x (5 -]- 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: abll)aa||CC. — Rimas longas: o/-(a) ei(i>) na
l"" copla; «VW ewsC») na 2»; c?í(a) owC>) na 3''; êr no refram.
m Alie, welche hienieden leiden, wie ich leide, mõchten sterben,
das weiss ich wohl, uiid wareu gliicklich, geschâhe es. Ich aber, solange
ich Euch, o Herrin, sehe, || will leben und warten, ja warten (1)!
Zwar kann ich nicht genesen, denn die Augen sind blind geworden
um Euch, ohne dass Gott, oder Ihr, Erbarmen mit mir híittet; aber die
Wahrheit ist, dass, wenn ich Euch nur sehe, Herrin, |] ich leben will und
warten, ja warten (2).
Mir scheint, es thun Unrecht die, welche aus Liebe bokiimmert sind
und den Tod herbeiwiinschen, weil sie, wie ich, durch die Liebe nichts
Liebes erfuhren. |] Ich aber will leben und warten, ja warten (3).
235.
(Tr. 243).
f.63{,= 92)c II Gran sazon á que eu morrera ja
por mia senhor, desejando seu ben;
mais ar direi -vus o que me deten
que non per moir', e direi -vo'- lo ja:
5 falan-me d'ela, e ar vou -a yeer!
ja-quant' esto me fozia viver!
E esta coita, 'u que eu viv' assi,
nunca ón parte soube mia senhor;
e vou vivend' a gran pesar d'Amor.
10 E direi ja por quanto viv' assi:
falan-me d'ela, e ar vou -a veer!
ja-quant' esto me fazia viver!
5225
)230
II Cantiga de refram: 3x (4 4- 2) + 2. — Decasyllabos jam-
i-bicos. — Coplas singulares: abbal|€C:cc. — Rimas longas: «(«)
(•>) na 1* copla; «(«) Ôr(b) na 2*; oni») ari'>) na 3''; êr no refram e na
inda. — Palavras idênticas no 1" e ultimo verso de cada estrophe.
III Seit langeni wáre ich beinahe gestorben aus Liebessehnsucht nach
meiner Herriu; eines aber híilt niich davon zuruck, dass ich nicht ganz und
gar sterbe: || nian spricht mii- von ihr und ich werde sic wiedersehen. Ein
wenig hâlt mich das am Leben (1).
Von der Qual, in welchor ich um sie Icbe, weiss meine Henin auch
licht den kleinsten Teil. Der Liebo zuni Trotz aber lebe ich weiter:||man
spricht etc. (2).
Nur auf diese Weise lebe ich. Ich horo dio Leute von ihrcn Vor-
zijgen reden. Dann komrat die Liebe und will mich tõtcn. Aus einera
Grande aber génese ich: || man spricht etc. (3).
Solango ich kann, werde ich mein Leben erhalten. Denn hernach
muss ich doch um sie sterben (I).
— 458 —
Non viv' eu ja se per aquesto non:
ouç' eu as gentes no seu ben falar.
15 E ven Amor logo por me matar, 5235
e non guaresco se per esto non:
falan-me d'ela, e ar vou- a veer!
ja-quant' esto me fazia viver!
E viverei, mentre poder' viver,
20 ca pois por ela me ei a morrer! 5240
IV Junto ao verso 5*^ lia uina chamada para o illuminador que diz:
ff reffrmn.
236.
(Tr. 244).
f. 63 (= 93)d Se m'ora Deus gran ben fazer || quisesse,
non m'avia mais de tant' a fazer:
lei xar-m 'aqui, u m'ora 'stou, viver.
E do seu ben nunca ni'el outro desse!
5 Ca ja serapr' eu veer ia d'aqui
aquelas casas u mia senhor vi,
e cata'- la ben, quanto m'eu quisesse.
Par Deus, senhor, viçoso viver ia
e en gran ben, e on mui gran sabor
veê'-las casas u vi mia senhor!
E catara-la quant' eu cataria!
Mentr' eu d'aquesto ouvess' o poder
d'aquelas casas que vejo, veer,
nunca én ja os olhos partiria!
10
5245
5250
II Cantiga demeestria: 3x7-[-3. — Decasyllabosjambicos.
— Coplas singulares: abbacca. — Rimas breves e longas: essei»)
êr(^) *'(«) lia 1* estancia; ioC») or(b) ér(c) na 2% que repete portanto uma
das consoantes da anterior; m(») «»(•>) ôz-W na 3", enlaçada com a do meio
pela consoante a; êr êr ia na fiinda, que parece regressar á rima b da
1" estrophe e a das restantes, a não ser quo as ultimas estejam invertidas,
como ja suspeitara Diez (a p. 71). Ha ainda outra irregularidade na con-
strucção d'esta cantiga: a !•'' estrophe é redonda; e as outras não.
III WoUte Gott mir jetzund eine Wohlthat erweisen, so brauchte er
mir nichts anderes zu gewâhren: ais dass er mich liier, wo ich wcile,
wohnen liesse. Weitere Gaben vorlangte icli dann nicht. Denn stets wúrde
ich dann von hier aus jcne Gebâude erblicken, in denen ich meine Herria
gesohen babe; und scliauen diirfte ich sie nach Herzens Lust (1).
Beim Himmol! wonnig, ia Froude und Lust wúrde ich leben, die
Gebâude sehen, wo ich sie erblickt babe, und sie schauen, soviel ich woUte!
— 460 —
15 D'aqui vej' eu Barcelos e Faria, 5255
e vej' as casas u ja vi algiien,
per bõa fé, que me nunca fez ben!
Yedes por quê: por que x'o non queria.
E pêro sei que me matará 'mor,
20 enquant' eu fosse d'aqui morador, 5260
nunca eu ja d'el morte temeria.
E esse pouco que ei de viver,
vive'- lo -ia a mui gran prazer,
ca mia senhor nunca mi -o saberia!
Solange es ia meiner Macht bliebe, jeues Haus zu sehen, wiirde ich die
Augen nicht hiaweg wenden (2).
Von liier aus selie ich Barcelos und Faria und das Haus, iii dem ich
ein Wesen erblickte, das niir nie Liebes aiigethan. Warum? weil es nicht
wollte. Und obwohl ich wciss, dass die Liebe mich tõteu wird, wiirde ich
den Tod doch nicht fúrchten, solange ich hier weilte (3).
Den kleinen Lebensrest wiirde ich in Seligkeit verbriugen : denn moine
Herrin wiirde nicht darum wissen (I).
237.
(Tr. 245).
f H:,'^,' ^no^ Estes meus olhos nunca perllderan, 526^5
senhor, gran coita, mentr' eu vivo for'.
E direi -vus, fremosa mia senhor,
d'estes meus olhos a coita que an.
õ Choran e cegan quand' alguen non veen,
e ora cegan por alguen que veen. 5270
Gruisado teen de nunca perder
meus olhos coita e meu coraçon.
E estas coitas, senhor, minhas son;
10 mais los meus olhos, per alguen veer,
choran e cegan quand' alguen non veen, 5275
e ora cegan por alguen que veen.
IP E nunca ja poderei aver ben,
poia que Amor ja non quer, nen quer Deus.
15 Mais os cativos d'estes olhos meus
morreran sempre por veer alguen: 5280
choran e cegan quand' alguen non veen,
e ora cegan por alguen que veen.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2). — Docasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba||€C. — Rimas longas: a«(a) orC») na
1" copla; (■r(a) on(^) na 2"; éw(«) e?<.çíh) na 3*; o m, ou een, no refram.
Impossível decidir, se o trovador pronunciava vè-en^ ou »en, empregando
a contracção, que é tão vulgar no interior dos versos. — No 1" caso
teríamos rima breve (C). Ha identidade nas consoantes do refram, como
em o No. 228.
III Meine armen Augen werden mein Lebtag ihre grosse Triibsal nicht
los. Hõrt nun, schõno Herrin, worin ihre grosse Ti-iibsal besteht: || sie weinen,
bis sie blind werden, wenn sie jemand nicht schauen; und werden blind
(= geblendet), sobald sie jemand schauen.
238.
(Tr. 246).
Cuidou -s' Amor que logo me faria
per sa coita o sen que ei perder.
E pêro nunca o podo fazer; 528r)
f.64i=93)b mais aprend||eu outra sabedoria:
5 quer- me matar mui cedo por alguen.
E aquesto pod' el fazer mui ben,
ca mia senlior esto quer todavia.
E ten-s'Amor que demandei folia 5200
en demandar o que non poss' avor.
10 E aquesto non poss' eu escolher,
ca logo m'eu 6n ai escolheria:
escolheria, montr' ouvesse sen,
de nunca ja morrer por nulha ren, 5295
ca esta morte non ó jograria.
II Cantiga do meostria: 3 x 7 -)- «^- — Decasyllabos janibicos.
— Coplas equiconsoantes: abbacca : dda. — Rimas breves c longas:
«a (a) erW éni*"). — Ha, cointudo, duas irregularidades a notar: na 3" estropiíe
a consoante c vem substituida por b (abbabba), eniquanto a fiiiida introduz
a novarrima: ar (ar ar ia).
III Amor wilhnte, mich durch die mir zugefiigten Leiden gleicb um
den Verstand zu bringen; doch ist es ihm nicht gelungen. Da hat er eine
andere Ai-glist ergriffen: toten lassen will er micli bald durcli jemand; und
das wird ihm leichtlich gelingen, da auch meine Herrin das gleiche will (1).
Er ist úborzeugt, dass ich Aberwitziges, Unerreichbares verlange. Die
Wahl aber steht nicht bei mir; sonst wúrde ich wahrlich etwas anderes
aussuchen. Bei gesundem Verstande wiirde ich den Tod nicht erwiihlen:
denn der Tod ist kein Liederspiel (2).
Ach! welcher Jammer ist mir in Faria -widerfahren! Hier ia Segóvia
aber biu ich gar dem Tode nahe, da ich nicht schaue, wen ich wenigstens
dann und wann zu sehen pflegte, dadurch genesend. Nun ich aber nicht
— 463 —
15 Ay! que de coita levei en Faria!
e vin aqui a Segobia morrer,
ca non veg' i quen soía veer
m'eu pouqu' e pouqu', e por esso guaria! 5300
Mais pois que ja non posso guarecer,
20 a por que moiro vus quero dizer:
diz alguen «esf é filha de Maria.»
E o que sempre neguei en trobar,
ora o dix'! e pes a quen pesar', 5305
pois que alguen acabou sa perfia!
mehr genesen kann, will ich sie bei Namea nennen, die, um welche icli
sterbe. ^Marias Tocliter ist es", hõre ich schon jemand sagen (3).
Was ich bisher ia meinen Liodern nicht oífenbart hatte, nun ist es
ausgesprochen , es schmerze, wen es schmerze, da jemand seine bõse,
trotzige Absicht durchgesetzt hat (I).
IV As observações de Diez (p. 22 — 23) sobre a «razão» d'esta can-
tiga são infundadas.
239.
(Tr. 247).
Esso mui pouco que og' eu falei
con mia senhor, gradeei- o a Deus;
e gran prazer viron os olhos meus.
Mais do que dixe gran pavor per ei, 5310
(l'93)c ^^ II c^ ^^^ tremia 'ssi o coraçon
que non sei, se lh'o dixe, [ou] se non.
Tau gran sabor ouv' eu de lhe dizer
a mui gran coita que soffr' e soffri
por ela! mais tan mal-dia naci, 5315
10 se lh'o og' eu ben non fiz entender!
Ca me tremia 'ssi o coraçon
que non sei, se lh'o dixe, ou se non.
n Cantiga de refrani: 3 x (4 -}- 2) -}- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: al)ba||C€ : cc. — Rimas longas: e?(a)
eusi}*) na l" copla; ?;•(») *'(•>) na 2*; orC») a/C») na .3"; on no refram e na
fiinda.
m Fiir das kleine Wenig, das ich heuto mit meiner Herriu geredet,
babe ich Gott gedankt. Auch ineine Augen haben ihve Frende daran gehabt,
Doch bin ich bange úber das, was ich gesprochen: || denn also zitterte mir
das Herz, dass ich nicht weiss. was ich gesagt habe (1).
Hohe Bofriedigung gewiihrte es mir, ihr von den Schmerzen zu reden,
die ich fiir sie golitten habe und leide; doch muss ich den Tag, an dem
ich geboren, ais Ungliickstag verwiinschen, wenn ich ihr jene heute nicht
begreiflich gemacht; || denn etc. (2).
Sonst niemals liabe ich hinreichend mit ihr reden konnen. Nun aber
bin ich im Ungewissen, ob ich gnt oder schlecht gesprochen, und in grosser
Furcht úber das, was ich geredet; || denn also zitterte mir das Herz, dass ich
nicht weiss, was ich gesagt habe (3).
^ 465 —
a nunca eu falei con mia senhor,
se non mui pouc' og'; e direi -vus ai:
lõ non sei, se me lh'o dixe ben, se mal.
Mais do que dix(e), estou a gran pavor,
ca me tremia 'ssi o coraçon
que non sei, se lh'o dixe, ou se non.
E a quen muito trem' o coraçon,
20 nunca ben pod' acabar sa razon!
5320
5325
Und wem das Herz heftig zittert, der veriiiag niinmer seine Meinung
deutlich zu raacheu (I).
30
LACUNA l^H?)
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 5^ DO CADERNO X.
A folha antecedente tem quasi todo o verso em branco.
A immediata começa com espaço para uma Vinheta, apresen-
tando um cyclo de poesias de novo trovador.
A que falta, e foi brutalmente arrancada, deve portanto ter
contido outra serie, restricta, mas completa (de duas a cinco
cantigas), com attribuição a um poeta diverso, a não ser que
estivesse totalmente em branco.
Os apographos italianos nada fornecem a maior no lugar
correspondente.
A LACUNA (CASO EXISTA) FICA, PORTANTO, POR PREENCHER.
V
xxv
ANTIGAS
240 — 241
DE
ESTEVAN FAIAN.
30^
240.
(Tr. 248).
C. X: 4ft
Vinheta «Vedes, senhor, quero -vus eu tal ben
f. 65 (= 04)a ' ' ^
qual mayor posso no meu coraçon.
(lE non diredes vos por én de non?»
«Non, amigo, mais direi -m(e) outra ren: 5330
5 non me queredes vos a mi melhor
do que vus eu quer', amig[«í]' e senhor.»
f.6õ(=94)b II «U vus non vejo, [non vejo praxer,]
se Deus me valha, de ren, nen de mi.
^E non diredes que non est assi?» 5335
10 «Non, amigo, mas quero mi-al dizer:
non me queredes vos a mi melhor
do que vus eu quer', amigu' e senhor.»
Amo -vus tanto que eu [mui] ben sei
que non podia mais, per boa fé. 5340
15 ^E non diredes que assi non é?»
«Non, amigo, mais ai me vus direi:
non me queredes vos a mi melhor
do que vus eu quer', amigu' e senhor.»
'IB?
I CV 40 (428) — 7 A seguada metade d'este verso está raspada no
CA , ceiiamente por causa de qualquer engano do copista. A margem falta
a emenda. — Foi o €V que forneceu as cinco syllabas complementares.
Variantes: 4 m'outra r. — 8 se des mi valha — 10 mais quero
m'al — 11 tnin — 13 Também a syllaba mui, do que o CÁ carece, provém
do CV — 14 (poderia).
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba||CC. — Eimas longas: énW onW na
1" copla; er(a) «(•» na 2*; eiW éW na 3"; ôr no refram.
III „Seht, Herrin, icli babe Euch so von Herzen lieb, dass mehr
nlcbt mõglich ware. Darauf werdet Ihr mir doch nicht nein sagen?" —
„Nein, Freund; statt dessen aber will ich sagen: || Ihr liebt mich nicht
inniger, ais ich Euch liobe." (1)
„"Wo ich Euch nicht schaue, schaue ich keine Freude, weder an den
Dingen, noch an mir selbst. Dagegon werdet Ihr doch nichts einvvenden?"
— „Nein, Freund, doch werde ich entgegnen: || Ihr liebt etc." (2)
„So gross ist moine Neigung, dass sie nioht grõssor werden kann.
Ihr aber werdet nicht erwidern, dem sei nicht so?" — „Nein, Freund,
doch ich werde hinzufiigen: || Ihr liebt etc." (3)
IV Cfr. o dialogo No. 230.
241.
(Tr. r» a p. 313).
Por muitas cousas eu que sei
5345
O copista interrompeu o seu trabalho, talvez ao reconhecer que tinha
comniettido um erro. — O resto da pagina e todo o verso ficou em branco.
— O €V e o Clí apresentam em lugar d'este fragmento uma cantiga que prin-
cipia de modo diverso. — O leitor encontra -a na secção 15"- do Ap pendi ce.
XXVI
CANTIGAS
242 — 245
DE
JOAN VAASQUES.
C. X. 3fi
Vinheta
f. 66 (= 9õ)a
f. 66 10
242.
(Tr. 272).
Mait(o) ando triste no meu coraçon
porque sei que m'ei mui ced' a quitar
de vos, senhor, e ir al[^]ur morar;
e pesar-mi-á én ;si Deus me perdon!
de me partir de vos per nullia ren 5350
e ir morar alliur sen vosso ben.
Porque sei que ei tal coit' a softrer
qual soífri ja outra vez, mia senhor,
e non averá i ai, pois eu for',
1 que non aja gran pesar a prender 53õ5
de me partir de vos per nulha ren
e ir morar alhur sen vosso ben.
Ca mi-aveo assi outra vez ja,
mia senhor fremosa, que me quitei
de vos, e sen meu grad' alhur morei; 5360
mais este mui gran pesar me será
de me partir de vos per nulha ren
K e ir morar alhur sen vosso ben!
E quando m'eu de vos partir', por ón
20 ou morrerei, ou perderei o sen! 5365
15
I CV 42 (430)
— 16 mi.
1 MuW anão — 3 alhur — 4 se Deus mi perdon
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2) + 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abll)a||€C : cc. — Rimas longas: onW
arW na 1* copla; cr(a) ôrO) na 2"; «(«) eii^) na 3"; m(C) no refram e
na fiinda.
III Gar betriibten Herzens gehe ich einher, da ich weiss, dass icli
binnen kurzem von Euch, Herrin, scheiden und anderwiirts wohnen muss.
Das wird mir hart ankommen, so wahr mir Gott lielfe, |1 durchaus vou Euch
scheiden und anderwarts ohne Eure Huld leben zu músson (1).
Denn im voraus weiss ich, dass ich dieselbo Qual werde zu leideu
haben, die ich schon einmal erduldet. Unvermeidlich ist, dass nach meinem
Abschied Kummer mich befalle, || weil ich durchaus von Euch gehen und
anderwarts ohne Eure Huld leben muss (2).
Schon einmal habe ich es erfaliron, ais ich mich von Euch, schõue
Tlerrin , trennte und gegen meinen Wunsch anderwarts weilen mussto. Jetzt
auch wird es ein grosser Kummer fúr mich sein , || dass ich durchaus etc. (3)
Denn bin ich fort, so werde ich sterben oder den Vorstand verlieren (I).
243.
(Tr. 273, u p. 385).
Parti -m'eu de vos, mia senhor,
sen meu grad' fia vez aqui;
e na terra u eu vivi,
andei sempre tan sen sabor
5 que nunca eu pude veer 5370
de ren, u vus non vi, prazer!
Na terra u me fez morar
muito sen vos, mia senhor. Deus,
fez -me chorar dos olhos meus;
10 o fez -me tan coitad' andar .JòTJ
que nunca eu pude veer
de ren, u vus non vi, prazer!
[E] des que m'eu de vos quitei,
fezo-me sempr' aver, de pran,
15 Nostro Senhor mui grand' affan; 5380
e sempre tan coitad' andei
que nunca eu pude veer
de ren, u vus non vi, prazer!
E non poderia prazer,
20 u eu vus non visse, veer. 5385
I CV 43 (431) ■ — No (T faltam as duas ultimas coibias e a fiiuda. O
CB traz toda a cautiga. Devo uma copia ;i generosidade de Ernesto Mo naci.
Variantes: 5 pudi (CV e €B) — CB 10 euitad' a. — 14 fex me
semjyre aver d. p. — 16 tnui euitad' a.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -j- 2) -(- 2. — Octonarios jam-
bicos. — Coplas singulares: abbaJICC : cc. — Rimas longas: Ôr(^)
*'(•>) na 1"- copla; ffr(») eus^y^) na 2*^; e«(a) a'«0») na S"*; é>(C) no refram e
na fiinda.
III Abschied genommen habe icli schon einmal hier, gegen meinen
"Wunscli und Willen, von Euch, Herrin. An der Statte aber, wo ich leben
niusste, giug ich stets freudlos einher: j] denn nimmer sali ich Erfreuliches,
wo ich Euch nicht sah (1).
Am Orte, wohin der Himmel mich ohne Euch verwiesen, zwang er
meine Augen zum Weinen und mich zur Triibsal: || denn nimmer etc. (2).
Seit ich von Euch ging, gab der Herr mir dauernd grosse Not:||
denn etc. (3).
Erfreuliches hatte ich nicht erblicken kõnnen, wo ich Euch nicht sah (I).
244.
(Tr. 274).
f.66{=95)c Meus amigos, muit' estava eu ben
quand' a mia senhor podia falar
na mui gran coita que me fez levar
Nostro Senhor, que mi -a mostrou; por 6n
5 me faz a min sen meu grado viver
longe d'ela e sen seu ben -fazer.
Deus, que lhe mui bon parecer foi dar,
(por mal de min e doestes olhos meus)
me guisou ora que non viss' os seus.
10 Por mi -a fazer sempre mais desejar
me faz a min sen meu grado viver
longe d'ela, e sen seu ben-fazer,
5890
5395
I CV 41 (432) — No CV falta a primeira ostrophe. Ernesto Monaui
teve a bondade de a copiar para mim do CB. — 3 fav (CB) — 6 longi
(CB) — 7 Nostro senhor que Ihi bon pre-^í foi dar (CV e CB). Cfi\ o
verso 13". — 7 mi (CV) — 13 Ihi (CV o CB) — 16 porque a ela t. e.
b. f. (CV e CB) — 20 senhor (CV e CB).
II Cantiga de refram: 3 x (4 -]- 2) -f- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: al)ba||CC : cc — Rimas longas: é«(a)
ar9i) na 1* copla; arW eus^) na 2"'; <?*(») *'(•>) na 3*-, êr no refram o na
f linda.
III Meine Freunde, gar gut erging es mir, ais ich zu meiner Hcrrin
von der grosscn Qual reden konnte, die mir der Herr auferlegt, der sie
mir gezeigt hat || und mich nun , gegen mein Gef alleu , fern von ihr und
ihron Wohlthaten leben lasst (1).
Gott, der ihr so grosse Schõnlieit zu meinem Leide und dem meiner
Augeu gegeben hat, bestimmte jotzt, dass ich die ihren nicht sehen sollte.
Damit ich mich um so mehr uach ihr sehnte, |1 lâsst er mich, gegen mein
Gefailen, fern von ihr und ihren "Wohlthaten leben (2).
— 476 —
Nostro Senhor que lhe deu mui bon prez,
melhor de quantas outras donas vi
15 viver no mund'; e, de pran, est assi: 5400
Deus que lh'a ela tod' este ben fez,
me faz a min sen meu grado viver
longe d'ela e sen seu ben -fazer!
E faz mi- a força de min ben querer
20 dona a que non ouso ren dizer. 5405
Er, der sie so viel treffliclier ais alie andercn Frauen auf Erden ge-
schaffen hat, Gott der Herr, der ihr soviel Gnado orwics, ]| lásst mich etc. (3).
Gewaltsam zwiugt er mich, eine Dame zu lieben, zu der ich niclit
zu sprecben wagtí (I).
lY Uma nota marginal do CA, ao pé do verso 5", diz: M reffmm.
245.
(Tr. 275).
f. 66 (=95)5 Estes que ora dizen , mia senhor,
que saben ca vus quer' eu mui grau ben,
pois ón nunca per mi souberon ren,
querri' agora seer sabedor
5 (jper quen o poderon eles saber, 5410
pois mi- o vos nunca quisestes creer?
Ca, mia senhor, sempre o eu neguei
quant' eu mais pud(e) jassi Deus me perdon!
e dizen ora quantos aqui son
10 que o saben. Mais (Jcomo saberei 5415
per quen o poderon eles saber,
pois mi -o vos nunca quisestes creer?
I €V 45 (433) — 3 por mi — O CÁ tem, por engano, souber en — 8
pud' assi Deus mi 2}6rdon — 9 {quantas).
No €A ha espaço para mais duas estrophos.
II Cantiga de refram: 2 x (4 + 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: al)ba|l€C. — Kimas longas: òr(a) én^^) na
l"" copla; e*(a) on^) na 2"; èr no refraui.
III Wohl mõchte ich ergriinden, durch wen diejenigen, welche jetzt
sagen, sie wiissten um meine grosso Liebo zu Euch, Kenntnis davon er-
halten haben, da sie durch. mich nie und nimmer davon erfuhren, Ihr aber
niemals habt daran glauben woUen? (1)
Denn stets habo ich sie verheimlicht, soviel ich konnte, so wahr mir
Gott helfe, und nuii bohauptun alie, dio hier zugegen sind, sie wiissten
darura. "Wie aber kann ich ergriinden, || durch wen sie es erfahren, da Ihr
niemals liabt daran glauben woUenV (2)
IV Uma nota marginal no CA, ao pó do verso 5", diz: P reffram.
LACUNA 18-(?)
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 2^ DO CADERNO X.
A lacuna, se é que existe, é anterior ao tempo era que se
procedeu á encadernação. Não ha signal algum, exterior, de
violência feita n'esse lugar, ao volume. Tampouco ba cantigas
interrompidas, visto que na folha antecedente ainda ficou espaço
era branco e que na imraediata principia unia serie nova. E
pois acertado conjecturarmos que o Caderno X abrangia não
cinco folhas, mas antes só quattro e meia.
Se, porém, realmente faltar meia -folha, deveria haver n'ella
um grupo pequeno de versos, pertencentes a um trovador,
diverso do auctor dos Nos. 242 a 245, e também do da cantiga
246 e seguintes.
Os apographos italianos, que se aftastam mais uma vez da
ordem do CA, em nada elucidam o problema.
A LACUNA (SE EXISTIR) FICA POR PREENCHER.
XXVII
CANTIGAS
246 — 256
DE
PAAY GOMES CHARINHO.
n
246.
(Tr. 276).
Vinheta A dona que orne ..senhor" devia
f.67{=96}a . ., \ ,~ n,
con dereito chamar, per boaje^
meus amigos, direi -vus eu qual é^ 5420
úa dona que eu vi noutro dia,
5 e non Ih' ousei mais d'aquesto dizer.
Mais que'- na viss' e podess' entender
f.67{==96)b todo seu II ben, „senhor" la chamaria!
Ca senhor é de muito ben. E vi-a 5425
eu por meu mal, sei- o, per bõa féi_
10 e se morrer' por én, gran dereit' éj^
ca ben soub'eu quanto m'end' averria:
morrer assi com'eu moir', e perder,
meus amigos, o corp', e non poder 5430
veer ela, quando veer querria!
I CV 395 (811) — 2 con dereit' a chamar — 3 qtien é — 5 d'atanto
dizer — 7 senhor a chamaria — 8 polo meu mal, sei- o, per bõa fé —
10 e de morrer por ela dereit' é — 11 soub'en — 14 veer ela que eu veer
querria — 16 mais tanto oí falar — 17 de seu ben — sòubi — 18 nen
én cuidei — 20 mais quand'eu vi — 22 A ultima estrophe falta no CV.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes: abbacca, com uma particularidade nos versos
2 e 3, que é terem rimas idênticas nas primeiras duas estrophes {fé é), sub-
stituidas por outras (falar guardar) nas duas ultimas. — Rimas breves
e longas: ía(a); éC>le2); arC>3e4); er(c).
ni Diejenige Frau, welclie unter allen den Titel „Herrin" am meisten
verdient, werde ich Euch nonnen, meine Freunde. Neulich babe icli sie
gesehen und nichts ais jencs eine Wõrtchen zu sprechen gewagt. "Wer
immer sie sieht und ein Einsehen in ihre Treíflichkeit hat, wird sie „Hen'in''
zu nennen verlangen (1).
31
— 482 —
lõ E tod' aquesto m'ant'eu entendia
que a visse; mais tant' oí falar
no seu ben que me non soube guardar;
nen cuidava que tan ben pareciáT" 5435
que log[?^]' eu fosse por ela morrer!
20 Mais u eu vi o seu bon parecer,
vi, amigos, que mia morte seria.
É por esto que ben conselharia
quantos oíren no seu ben falar, 5440
no'- na vejan; e poden-se guardar
25 melhor ca m'end'eu guardei, que morria,
e dixe mal; mais fez -me Deus aver
tal ventura, quando a fui veer,
que nunca dix' o que dizer querria. 5445
Denn sie ist Herrin líber vieles Gute. Doch war es fúr mich ein
Unheil, dass ich. sie sah. Und sterbe ich, so geschieht mir recht, denn
ich habe im Voraus gewusst, was mir geschehen wúrde: dass ich sterben,
und Leib und Leben einbiissen, jene aber nicht nach Herzenslust sehen
wiirde (2).
Ehe ich ihr nahetrat, wusste ich das alies; doch hõrte ich soviel
von ihrer Treffiichkeit reden, dass ich mich nicht zu húten wusste; noch
■wahnte ich, sie wâre so schõn, dass ich gleich ans Sterben kâme. Ais ich
jedoch ihr holdes Antlitz gewahr ward, erkannte ich, es sei mein Tod (3).
Daram mõchte ich allen, die von ihrem Zauber hõren, anraten, sie nicht
aufzusuchen; dann konnen sie sich besser húten, ais ich mich gehútet habe,
der ich ins Sterben kam und Verwiinschungen ausgestossen habe. Dennoch
war es eine mir von Gott gevvãhrte Gunst, dass ich bei ihrem Anblick nicht
aussprach, was ich auszusprechen wiinschte (4).
rV Ao pé do verso 21 ha no CA uma apostilla do velho annotador.
Está, porém, incompleta, por a margem estar aparada. O que leio, diz: se
a nõ visse .... perdia o ffem . . . e gor (?).... amigos ai e dix . . .
f. 67
(= 96)e
10
247.
(Tr. 277).
Que mui de grad' eu querria fazer
úa tal cantiga por mia senhor
qual a devia fazer trobador
que atai senhor fosse ben querer
qual eu ben quer'! E fazer no'-na||sei!
E cuid' i muit'! E empero non ei
de fazê'-la, qual merece, poder.
Tan muit' avia mester de saber
trobar mui ben quen por atai ^senhor |
trobar quisesse! A mi, pecador,
nunca Deus quiso dar a entender
atai razon qual og' eu mester ei
pêra falar no que sempre cuidei:
nó seu ben e no seu bon parecer!
5450
5455
II Cantiga de meestria: 4 x 7. — Decasyllabos jambicos. —
. — Coplas pareadas: abbacca. — Eimas longas: erW Õri^) e^(c) no
grupo 1" ; on ^a) én ('>) ar W no IP.
III "Wie -wúrde es mich freuen, verstiinde ich ein solches Lied fiir
meine Herrin zu machen, wie ein Minnesâager sie fúr eine so herrlicbe
Frau erfinden músste, wie die ist, welche ich innig liebe. Doch ich ver-
stehe es nicht. Und sinne viel dariiber nach. Trotzdem babe ich nicht die
Gabe, es so zu formen, wie sie es verdient (1).
In der Dichtkunst bewandeii zu sein, thate dem gar not, der fiir
solche Herrin dichten will. Mir armem Siinder aber hat der Herr nicht
soviel Verstand geben wollen, wie ich brauche, um das auszumalen,
woran ich immer denke: ihre Tugend und ihr holdes Angesicht (2).
"Wie aber kann ein kummervoller Mensch, der wie ich den Verstand
verlor, und wenn er reden will, keine Worte findet, einen húbschen
Gegenstand fiir ein Lied ausdenken? Bei grossem Leid vermag der Mensch
nicht zu dichten. Ich finde nur am Wcinen Gefallen. Und woinend erdenkt
man nimmer eine feine Melodie! (3)
31*
— 484 ~
15 Mas como pod' achar bõa razon 5460
ome coitado que perdeu o sen,
com' eu perdi? e quando falo, ren
ja non sei que me digo, nen que non!
E con gran mal non pod' ome trobar!
20 E prazer non ei se non en chorar! 5465
E chorando nunca farei bon son!
E por aquesto ben vej' eu que non
posso fazer a cantiga tan ben,
porque ja sõo fora de meu sen,
25 chorando, cativ'! e meu coraçon 5470
ja non sab' ai fazer se non cuidar
en mia senhor! e se quero cantar,
choro: ca ela me nembra enton!
Darum, icli sehe es ein, kann ich das Lied nicht geschmackvoll voll-
enden, -weil ich Unglúckseliger von Sinnen bin uud weiue, und weil mein
Herz nicMs anderes versteht, ais aa meine Herrin zu denken. So oft ich
singen will, weine ich. Dena ihrer muss ich dann gedfenken (4).
f. 67
(= 96)d
248.
(Tr. 278 e p. 385).
Oí eu sempre, mia senhor, dizer
que peor é de soffrer o gran ben 5475
ca o gran mal; e maravilho-m'én,
e no'- no pude nen posso creer.
II Ca soífr' eu mal por vos . . . qual mal, senhor,
me quer matar; e guaria melhor,
se me vos ben quises[s]edes fazer! 5480
E se eu ben de vos podess' aver,
ficass' o mal que por vos ei a quen
10 aquesto diz! E o que assi ten
o mal en pouco, faça -o viver
Deus con mal sempr' e con coita d'amor; 5485
e pod' assi veer qual é peor —
do gran ben ou do gran mal — de soffrer!
15 E o que esto diz, non sab' amar
neiía cousa tan de coraçon
com' eu, senhor, amo vos. De mais non 5490
creo que sabe que x'é desejar
tal ben qual eu desegei, des que vi
20 o vosso bon parecer, que des i
me faz por vos muitas coitas levar,
I No CA esta cantiga apparece repetida, depois do No. 253, a fl. 98,
com leves variantes.
CV 400 (816) — 2 peyor (€V) — 3 que (€V) — 4 pudi (CA"'" e CV)
— 5 soffro (CA) sofr'eu (CV) — 6 Falta no CV — gualrria por guarria
(CA) — 7 mi (CV) — 13 e podesse veer qual é peyor (CV) — 14 do
mui gran ben ou do gran mal sofrer (CV) — 15 As ultimas duas estrophes
faltam no CV — 17 como (CA) — 22 cuntar (CA) — Não comprehendo
bem o sentido da phrase. Talvez se deva ler quãleu (i. é quan leu) em
lugar de çMa/ew (i. ?,Qna. qual eu)? 'N este caso deveriamos entender: e de
quan leu que o ben est, ouço contar, senhor. — 23 Em ambas as copias
do CA e no CV ha o hespanholismo: trayçion.
— 486 —
E de qual eu senhor ouço contar 5495
que o ben est; e faz graii traicion
o que ben á, se o seu coraçon
25 en ai pon nunca se non en guardar
sempr' aquel ben. Mais eu, que mal soífri
sempre por vos — e non ben — des aqui 5500
terriades por ben de vos nerabrar.
Se o fezerdes, faredes ben i;
30 se non, sen ben viverei sempr' assi,
ca non ei eu outro ben de buscar!
II Cantiga de meestria: 4 x 7 -|- 3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas pareadas: abbacca. — Eimas longas: c/-(a) éwtb) or(e) no
grupo 1°; ar{^) onW *(c) no IP, a cujas rimas a e c a fiinda responde.
III Stets habe ich, o Herrin, sagen hõren, dass etwas Gutes (bem)
schwerer zu ertragen sei ais etwas Bõses (mal). Das setzt mich in Staunen,
undich glaubte es frúher nicht, noch glaube ich jetzt darau. Denn, Herrin,
die Liebe zu Eueh liat mich in etwas Bõses {mal) gebracht; und dies Bõse
will mich tõten; genesen aber kann ich nur, so Ihr mir Gutes (bem) thut (1).
Seid Ihr mir jedoch gut, so mõge alies Bõse, das ich um Euch erdulde,
dem iibeiiassen bleiben, von dem das Sprichwort redet! Den, welcher das
Bõse so gering veranschlagt, lasse Gott im Bõsen und in Liebespein leben:
dann wird er erkennen, was schwerer zu ertragen ist, ob Gutes oder
Bõses (2).
Wer so spricht, weiss nicht so recht von Herzeu zu lieben, wie ich
Euch; noch weiss er sich nach dem Guten zu sehnen, wie ich mich nach
Eurem holden Antlitz sehne, seit ich Euch gesehen und um Euretwillen
Qualen leide (3).
Was (oder: wie leicht zu tragen) Gutes ist, weiss ich nur vom Hõren-
sagen. Wer solch Gut aber besitzt, ist ein Verrâter, so er seinen Sinn
auf irgond etwas an deres setzt ais darauf, jenes Gut zu bewahren. Ich
aber, der durch Euch stets Bõses und nie Gutes erfahren .... meiner solltet
Ihr nun endlich in Giite gedenken (4).
Thãtet Ihr das, so thâtet Ihr das Gute. Wo nicht, muss ich bis an
meines Lebens Ende ohne Gutes leben. Denn ein Verschiedenes zu erstreben
vermag ich nicht (I).
IV Um leitor muito mais moderno que o annotador do costume pôs
á margem da cantiga No. 253'', em caracteres que parecem datar do sec. XVI,
a palavra Vacat, para marcar a repetição.
No ultimo recanto da folha se distinguem restos da antiga registratura
dos Cadernos: j;inj.
249.
(Tr. 279).
/•es^ÍLgzjíi — «Dizen, senhor, ca dissestes por mi
que foi ja temp' e que foi ja sazon
que vus prazia cl'oírdes enton
en mi falar, e que non é ja 'ssi.» —
5 — «Dizen verdad', amigo, porque non
entendia o que pois entendi.»
— «E senhor, dizen, pêro vus tal ben
quero que moiro, que ren non me vai,
ca vos dizedes d'est' amor atai
10 que nunca vus en.de se non mal ven.» —
— «Dizen verdad', amigu', e pois é mal,
non i faledes, ca prol non vus ten!»
— «Pêro cuid'eu, fremosa mia senhor,
des que vus vi, que sempre me guardei
lõ de vus fazer pesar. Mais ique farei?
Ca por vos moir' e non ei d'al sabor.» —
— «Non vus á prol', amigo, ca ja sei
o por quê era tod' o voss' amor.»
5505
5510
5515
5520
I No texto está effectivamente distes^ conforme Varnhagen affirmou
fa p. 3õõ). — A margem acha -se, comtiido, a emenda dissestes^ da mão
do próprio copista.
II Cantiga de meestria: 3x6. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas singulares: abbaba. — Eimas longas: *(») owW na 1" estancia;
én(») alW na 2»; ôr(a) eiW na 3^
III „Man sagt, Ihr, Herrin, sagtet in Bezug auf mich, es habe eine
Zeit und Gelegenheit gegeben, \vo es Euch gofiel, von mir sprechen zu
hõren, nun aber sei dem nicht mehr so." — „Die Wahrheit sagt man,
mein Freund, denn damals wusste ich nicht, was ich hernach erfuhr." (1)
„Und weiter spricht man: obwobi ich in Euch zum Sterben verliebt
bin, nútze es mir nichts; aus meiner Liebe sei Euch nur Leides erwachsen,
nach Eurer eigenen Aussage." — „I)ie Wahrheit sagt man, mein Freund;
und da es Euch nicht frommt, so redet nicht weiter davon." (2)
„Dennoch habe ich mich, seit ich Euch kenne, stets gehútet, Euch
[ummer zu boreiten. Was aber soll ich nun thun? Ich sterbe um Euch;
ind nichts erfreut mich." — „Umsonst, mein Freund! denn ich habe ein-
'gesehen, weshalb Ihr mir huldigtet." (3)
IV Cfr. os diálogos No. 230 e 240.
250.
(Tr. 280).
Coidava-m'eu, quand' amor non avia,
que non pode[s]s' el comigo poder;
f.68{,= 97)b mais pois lo ei, ja || o non coidaria, 5525
ca me non sei nen posso deífender;
5 e porque soub' esto de mi Amor,
fezo-m'el que amasse tal senhor
en que me ben mostrass' o seu poder.
E de guisa mi- o mostrou, que queria 5530
ante mia mort' ogemais ca viver,
10 ca soífro coita qual non soffreria.
Mais ei-a, mal que me pes, de soffrer,
ca de guisa me ten vençud' ^mor
que, se Deus ou gran mesura non for' 5535
de mia senhor, po[s]s' en coita viver.
I No segundo verso podess' talvez seja lapso por tevess'. No sétimo
verso temos no texto que mele , e á margem a emenda que ben ; no décimo,
alguém (que não era o copista) accrescentou , posteriormente, um s a coita,
mudando também o a do verso imraediata em as. — Entre a 2" e S''
estrophe ha outra intercalada, lançada apparentemente pelo próprio escre-
vente. Faltam todavia as ultimas letras de alguns versos, por o enca-
dernador ter aparado as margens. E diz litteralmente :
Maif aq a me [ter fabedor i. é Mais aqui a mester sabedor\i3í\
m,aif ca efforç e pufiar d Tnais ca esforç' e punhar d[e] [fazer]
a mia senor fuiço todauia a m,ia senhor serviço todavia,
7 defeiar feu bê 7 atêder e desejar seu ben e atender
fenp feu bê 7 semeia dam sempre seu ben; e se m'ela d'am[ox\
qr deffender por faxer a quer deffender por fazer desamor/'?^
tã gram mefura nõ pode tan gran mesura non pode [fazerj.
II Cantiga de meestria: 3x7 (ou: 4x7). — Decasyllabos
jambicos. — Coplas equiconsoantes: abbaccl). — Eimas breves e
longas: w(») êrW òr(c). — As rimas dos versos 2 e 7 são iguaes entre si.
489 —
15 Mais esta mesura (jcomo seria
de mia senhor? ca non lh'ouso dizer
que me valha, ca sei ca me diria
■l^que me quitasse ben de a veer;
™e por aquesto ben sei que ■ Amorj
20 me faria cada dia peor,
se lh'o dissess'; e no'-n' ouso djzgji!
5540
III Ais ich frei von Liebe lebte, glaubte ich nicht, dass sie mir
Gewalt anthun kõnnte. Seit ich sie kenne, denke ich jedoch nicht lânger so;
denn ich weiss nicht noch vermag ich mich ihrer zu erwehreu. Und da
Amor das erkanute, flõsste er mir Leidenschaft zu einer Herrin ein, durch
welche er mir seine Macht so recht beweisen kõnnto (1).
Und solcher Weise beweist er sie thatsãchlich , dass ich den Tod dem
Leben vorziehen wúrde , um frei von Leid zu sein. Doch muss ich es tragen,
so schwer es ist: dergestalt hat Amor mich úberwáltigt, dass, wenn Gott
oder der Gerechtigkeitssinn meiner Herrin mir nicht hilft, ich in Oram
verharre (2).
Wie aber kõnnte sie mir helfen , da ich mich nicht erkiihne , sie darum
anzugehen? "Weiss ich doch, dass sie mir erwidern wiirde, ich dúrfe sie
nicht wiedersehen. Tâglich schlimmeren Liebesschmerz wúrde ich also er-
leiden, so ich sprâche. Darum wage ich nicht, zu sprechen (3, ou 4).
[Hier ist Klugkeit mehr von Noten ais Kraft: bestrebt sein muss ich,
meiner Herrin weiter zu dienen, mich nach ihrer Gunst zu sehnen und
auszuharren. Will sie mich aber gegen die Liebe schútzen durch Unliebe,
so wird sie solchen Gerechtigkeitsakt nicht durchfiihren kõnnen] (3).
IV C[antiga] muyto boa, na opinião do velho annotador.
251.
(Tr. 281).
Quantos oj' andan eno mar aqui
cuidan que coita no mundo non á õ54õ
f. 68 (=97)0 se non do mar, ne[n] an || outro mal ja;
mais d'outra guisa contec(e) og(e) a mi:
5 coita d 'amor me faz escaecer
a mui gran coita do mar, e tSer
Pola mayor coita de quaiitas spn, 5550
coita d'amor, a que'- na Deus quer dar.
E ó gran coita de mort' a do mar.
10 mais non é tal; e por esta razon
coita d 'amor me faz escaecer
a mui gran coita do mar, e teer 5555
I No verso 8 o copista escreveu quis. Pessoa estranha traçou mais
tarde esta palavra, pondo encima, em cursivo, a emenda quer. No verso 19
o texto original diz: por gran coita tenn' {= tenh') a q. f. p. Alguém ac-
crescentou depois maior., sem riscar as syllabas gran e tenh'., destinadas
necessariamente a serem eliminadas.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2) -|- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abba||CC:cc. — Eimas longas: iW
á(T>) na P copla; o«(a) arii>) ua 2*; é(a) an(^) na S''; erW no refram o
na fiinda.
III Copio a traducção em verso, de Diez (p. 82), modificando apenas
a disposição typographica, em harmonia com o velho pergaminho.
Wie viele jetzt das Meer durchwailen hier,
die wãhnen, Meer sei doch die grõsste Not
der Welt, nicht wissend, was uns sonst bedroht.
Doch andrer "Weise grad ergeht es mir:
So wirkt die Not der Liebe, dass ich jiih
die grosse Meéresnot vergess und seh
— 491
Eola^niayor coita, per bõa fé,
de quantas foron, nen son, nen seran.
15 E estes outros que amor non an,
dizen que non; mais eu direi qual é:
coita d'amor me faz escaecer
a mui gran coita do mar, e tèer
Por mayor coita a que faz perder
coita do mar, que faz muitos morrer!
5560
t
Die allergrõsste Not, mit der man ringt,
in der der Liebe, wem sie fiel zuni Los.
Des Todes und des Meeres Not ist gross,
,jdoch der Art nicht. Drum sag ich unbedingt:
So wirkt die Not der Liebe, dass ich jàh
die grosse Meeresnot vergess und seh
Die grõssre Not in jener, meiner Treu,
von allen, die da werden, waren, sind.
er nicht verliebt und anders ist gesinnt,
agt nein dazu. Doch ich sag ohne Scheu:
So wirkt die Not der Liebe, dass ich jãh
die grosse Meeresnot vergess und seh
In der die grõssre Not, die jene Not
des Meers verscheucht, das vielen bringt den Tod.
252.
(Tr. 282).
Senhor fremosa, pois que Deus non quer,
nen mia ventura, que vus eu veer 5565
possa, conven-ni' ogemais a sofírer
f. 68 (= 97}d 1 todas las coitas que soífrer poder'
5 por vos; e quero ja sejnpre coidar
en qual vus vi, e tal vus desejar
todo'-los dias en que eu viver'. 5570
jE mort' assi venha quando veer'!
ca desejos non ei eu de perder
10 da mansedum(e) e do bon parecer
e da bondade, se eu ben fezer',
que en vos á; mais quer' a Deus rogar 5575
que me leixe meu terap' assi passar,
desejando qual vus vi, e soffrer.
15 Ca en desejos é todo meu ben.
E dizen outros que an mal, senhor,
desejando; mais eu filh' i sabor, 5580
ca desejo qual vus vi, e por 6n
vivo, ca sempre cuid' en qual vus vi,
20 e atai vus desejei des ali,
e desejar ei, mentr' eu vivo for'.
I No verso 17 o escrevente pôs fill tà sennor; depois, reconhecendo
o erro, riscou ^<^, substituindo - o por hy.
II Cantiga demeestria: 4x7-|-3. — Decasyllabosjambicos.
— Coplas pareadas: abbacca. — Rimas longas: ér(a) êr(*) ari*^) no
grupo P; én(a) ôrW «(c) no IP, ao qual responde a fiinda em « i Ôr.
III Schõne Herrin, da Gott und mein Schicksal nicht gestatten, dass
icli Euch sohe , muss ich nunmehr um Euch die herbsten Leiden eitragen :
doeh will ich stets daran g-^denken, wie ich Euch gesehen, und mir Euch
mein Lebtag in gleicher Lage sehnsúchtig vorstellen (I).
2õ
4
493 —
Ca sen desejos nunca eu vi quen
podess' aver tan verdadeir' amor
com(o) og' eu ei, nen fosse sofredor
do que eu soffr'. E esto me manten:
grandes desejos que ei; e assi
quero viver; e o que for' de mi,
eja, ca esto tenli' eu por melhor:
5Õ85
5590
Desejar sempre; ca des que non vi
30 vos, non vivera ren do que vivi
se non coidand(o) en qual vus vi, senhor.
Der Tod komme, wann erkomme: das sehnsiichtige Erinnern an Eure
Milde, Euer holdes Angesicht und Eure Gúte, so oft ich Gutes that, werde
ich nicht verlieren. Zu Gott will ich beten, er mõge mich meine Lebenszeit
in dieser Weise verbringen lassen , leidend und Euch im Geiste sehnsúchtig
schauend (2).
Denn ali meine Freude besteht in diesem sehnsúchtigen Erinnern.
Andere sagen zwar, es sei ihnen schmerzhaft, wenn sie sich sebnen; ich
aber finde Freude daran. Denn ich stelle mir vor, wie ich Euch sah; und
dadurch lebe ich, dass ich immer daran denke, wie ich Euch sah und wie ich
Euch seither ersehne und ersehnen werde, solango ich lebe (3).
Nie sah ich jemand, der sich nicht gesehnt und doch so wahre Liebe
empfunden hâtte, wie ich sie empfinde, noch jemand, der solitte, wie ich
leide. Was mich erhâlt, ist meine grosse Sehnsucht. Mit ihr will ich
leben, geschehe mit mir, was da will. Es ist das bessere (4)
Stets sich sehnend zu erinnern. Denn seit ich Euch nicht gesehen,
hâtte ich nicht gelebt, wenn ich mich nicht sehnsuchtsvoll daran erianert
hâtte, wie ich Euch, Herrin, geschaut (I).
*<■
253.
(Tr. 283).
f%'^i^98)a ^^^^ ^^^ ventura tal 6 j pecador! .'7.7.9.7
que eu ei por molher mort' a prender,
muito per dev(o) a Deus a gradecer O
e a servir, enquant' eu vivo for', O'
5 porque moiro, u mentira non á, ^
por tal molher que que'- na vir', dirá ^ 5600
que moir' eu ben- morrer por tal senhor; o^
Ca pois eu ei tan gran coita d'amor
de que ja muito non posso viver,
10 muit' é ben saberen, pois eu morrer',
que moiro con dereit'; e gran sabor 5605
'v ei eu d'esto; mais mal baratará,
Mpois eu morrer', quen mia senhor verá, (
!ca morrerá com(o) eu moir', ou peor!
15 Ca non á no mundo tan soffredor
que a veja, que se possa sofPrer 5610
que lhe non aja gran ben de querer.
E por esto baratará melhor
no '-na veer, ca ren non lhe valrá, '-'
20 /'e per força ben assi morrerá *-
5om' eu moiro, de ben desejador. .. 5615
I O copista escreveu no verso 28 se ende a sabor. Outra mão lançou
posteriormente á margem a emenda se end' é sabedor. — No 24 temos a
graphia: forú. — No 29 o liespanholismo : plaxerâ.
n Cantiga de meestria: 4x7-1-3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas equiconsoantes: abbacca : cca. — Rimas longas: ôrW
er(l>) «(c).
in Da mein Schicksal mir armem Sunder bestimmt bat, icb solle um
eine Frau dem Tode verfallen, muss icb Gott innig dafiir danken und ihm
mein Lebtag dienen; denn icb sterbe in "VVabrbeit um eine so edle Frau,
dass, wer sie siebt, bekennen wird, icb sturbe recbtens fiir sie (1).
495 —
f. 69 (= 98)b Mais eu que me faço conselhador
d'outros, devera pêra min prender
tal conselho! mais foron mi -o tolher
25 meus pecados! porque vi a melhor
molher que nunca nasceu nen será! C 5620
E moiro por ela! Pêro (ique á?
t Moiro mui ben, se end' ó sabedor ^
Ela, pêro sei que lhe prazerá
30 de mia morte; ca non quis, nen querrá, '^
nen quer que eu seja seu servidor, o^ 5625
Weil meine Liebespein so gross ist, dass ich sclion lange nicàt mehr
lebea kann, ist es gut, man wisse nach meinem Tode, dass ich rait Fug
und Eecht sterbe. Und Freude habe ich daran. Doch wird schlecht daran
seio, wer nach meinem Tode meiner Herrin nâlier tritt: sterben wird er
wie ich oder in noch schlimmerer Weise (2).
Denn es giebt auf Erden keinen Dulder, der, sie erblickend, sich
dazu bringen kônnte, sie nicht zu lieben. Darum wird er besser rechnen,
sieht er sie liberhaupt nicht; denn nichts wird ihm (in diesem Falle) helfen;
und unter allen Umstánden wird er sterben, wie ich sterbe, nach ihrer Gunst
sehnsuchtsvoU (3).
Ich, der ich anderen raten will, sollte mir selber zu raten wissen;
doch hindern mich meine Súnden daran. Geschaut habe ich die beste
aller Frauen, die je geboren ward oder werden wird. Und ich sterbe um
sie. Doch was thut das? Gut ist es, falis sie nur darum weiss (4).
Obwohl ich gewiss bin, sie wird es zufrieden sein. Denn sie will
mich nicht, noch wollte sie mich oder wird mich je zu ihrem Diener haben
wollen (1).
IV O resto da coluna b e o principio do verso estão preenchidos
pela cantiga No. 248 a qual, conforme já se disse, vem repetida.
254.
(Tr. 284).
f. 69 (= 98)0 Senhor fremosa, por Nostro Senhor,
e por mesura, e porque non á
en min se non mort' (e cedo será),
e porque sõo vosso servidor,
5 e polo ben que vos quer' outrossi, 5630
jay meu lume, doede-vus de mi!
f.69{=98)d II Por mercê é que vus venho pedir
e porque sõo voss(o), e porque non
cato por ai, nen seria razon,
10 e porque sempre vus ei a servir, 5635
e polo ben que vus quer' outrossi,
jay meu lume, doede-vus de mi!
Porque vus nunca podedes perder
en aver doo de min, e por qual
15 vos fezo Nostro Senhor, e por ai: 5640
porque soub' eu qual sodes, conhocer,
e polo ben que vus quer' outrossi,
jay meu lume, doede-vus de mi!
n Cantiga de refram: 4 x (4 + 2). — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: afebafCC. — Rimas longas: ô/*(») áW
na 1" copla; «VW owW na 2*; êrW ai O») na 3^; e*(a) arW na 4*; * no
refram.
ni Schõne Herrin, ura des Himmels und der Gerechtigkeit willen,
weil ich (bald) dem Tode verfalle und weil ich Euer Diener bin, || und auch
weil ich Euch so lieb habe, erbarmt Euch meiner, Ihr meine Sonne (1).
Um Gnade bitte ich Euch, weil ich der Eure bin, nichts andares be-
gehre (woran ich auch Unrecht thâte), und Euch auch in Zukunft dienen
werde; || und auch weil ich Euch so lieb habe, erbarmt Euch meiner, Ihr
meine Sonne (2).
497 —
Por quan mansa e por quan de bon prez,
20 e por quan aposto viis fez falar
Nostro Senhor, e porque vus catar
fez mais fremoso de quantas el fez,
e polo ben que vus quer outrossi,
jay meu lume, doéde-vus de mi!
5645
Weil es Eiich nichts schadet, so Ihr Mitleid mit mir habt; weil Euch
Gott der Herr so (heriiich) geschaffen und ferner, weil ich erkanat habe,
was Ihr wert seid; || und auch weil ich Euch so lieb babe, erbarmt Euch
meiner, Ihr meine Sonne (3).
Weil Ihr sanft, tugendhaft, vou verstândiger Eede und holdem Ântlitz,
mehr ais alie andereu, geschaffen seid; || und auch weil ich Euch so lieb
habe, erbarmt Euch meiner, Ihr meine Sonne (4).
32
. 255.
(Tr. 285).
A mia senhor, que por mal d'estes meus 5650
olhos eu vi, fui -lhe gran ben querer;
e o melhor que d'ela poid' aver,
des que a vi, direi-vo'-lo, par Deus:
5 disso -m'oge ca me queria ben,
pêro que nunca me faria ben. 5655
E por esto que me disso, cuidou
min a guarir (que ja moiro); mais non
perdi por én coita do coraçon;
/. 70 10 I pêro ben foi mais do que me matou:
disso -m'oge ca me queria ben, 5660
pêro que nunca me faria ben.
I CV 428 (842) — No verso 3 o CA tem pod poyd] e no 5 ea me
que ca me queria. — No CV, onde falta a fiinda, as duas ultimas estrophes
appareceni invertidas.
Variantes: 2 a vi — 3 pud' — 5. 11 e 17 disse m'oge que — 7
disse — 8 mi ■ — 11 disse — 15 muito falta — 16 m,ai'-[l]o melhor.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2) -f- 2- — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abbaj|CC. — Rimas longas: eiisi^) êrW
na 1* copla; o?/(a) onO») na 2'^; exi^) ôr(b) na 3*; én (ou antes a rima idên-
tica ben) no refram, ao qual a fiinda responde com ben ren. E possivel
qxie no texto primordial a fiinda apresentasse as mesmas duas rimas do
refram.
III Meine Herrin, die ich zum Leide meiner Augen geselien, habe
ich von Herzen lieb; das Beste aber, was ich bis jetzt von ihr erreicht,
will ich Eucb, meiner Treu, bekennen: || sie hat mir heute gestanden, dass
sie mich liebt, mir aber niemals Liebes anthun wird (1).
Damit vermeinte sie mich zu heilen, der ich am Sterben bin; doeh
bin ich meine Herzensnot nicht losgeworden, obgleich, was sie mir anthat,
besser ist ais das, womit sie mich tõtete etc. (2).
Und dadurch glaubt sie ihren Wert eingebiisst zu haben! Seht, solch
eine Herrin gaben mir Gott und die Liebe: das Beste, was sie mir angethan.
— 499 —
por aquesto cuida que seu prez
tod' á perdud'; e vedes qual senhor
15 me faz amar muito Deus e Amor.
E o melhor que m'ela nunca fez:
disso -m'oge ca me queria ben,
pêro que nunca me faria ben.
^Bf^F E entend' eu ca me quer atai ben
20 en que non perde, nen gaan' eu ren.
5665
war folgendes: ]| sie gestand mir heute, sie Hebe mich, -werde mir aber nie-
mals Liebes anthun (3).
Mir scheint demnach, die Liebe, die sie fiir mich begt, schadet ihr
nicht, bringt mir aber auch keinen Gewinn (I).
32^
256.
(Tr. 286).
De quantas cousas eno mundo son, 5670
non vej(o) eu ben qual poden semelhar
ai rei de Castela e de Leon
se [non] iia qual vus direi: o mar!
5 O mar semelha muit' aqueste Kei;
e d 'aqui en deante vos direi 5675
en quaes cousas, segundo razon:
O mar dá muit', e creede que non
se pod' o mundo sen el governar,
10 e pode muit', e á tal coraçon
que o non pode ren apoderar. 5680
Des i ar é temudo, que non sei
que'- no non tema; e contar- vus -ei
ainda mais, e judga[c?e]-m'enton.
15 Eno mar cabe quant' i quer caber;
e manten muitos; e outros i á 5685
f. 70 (= 99)b II que x'ar quebranta e que faz morrer
enxerdados; e outros á que dá
grandes erdades e muit' outro ben.
20 E tod' esto que vus conto, aven
ai rei, se o souberdes conhocer. 5690
I Modifiquei o verso 4, intercalando non\ o 14, mudando judga para
judgade-^ o 20, trocando a graphia, erroneamente latinizada cundo contra conto-,
o 29, accrescentando o verbo e. Do 22, que tem uma syllaba a mais,
podemos eliminar a conjuucção e, ou então o pronome vos. No 24, secr
figura -se -me preferível.
II Cantiga de meestria: 4x74-3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas pareadas: ababeca. — Rimas longas: oni») arW ei(*-)
no grupo P; êr(a) áW éni*^) no 11", ao qual a fiinda responde com én
én êr (cea).
— 501 —
(E) da mansedume vos quero dizer
do mar: non á cont', e nunca será
bravo nen sanhudo, se lh'o fazer
25 outro non fezer'; e soffrer-vus-á
toda'-las cousas; mais, s'é en desden, õ69õ
ou per ventura algun louco ten,
con gran tormenta o fará morrer.
Estas manhas, segundo [é] meu sen,
30 que o mar á, á el rei. E por én
se semelhan, que'-no ben entender'. 5700
III Ich sehe nicht recht, mit welchem Dinge auf Erden man den
Kõnig voa Kastilien und Leon vergleichen kõnnte: es wâre dena mit dem
Meere. Dem Meere ist dieser Kõnig àhnlich. In welchen Eigenschaften,
werde ich Euch nun vernunftgemâss auseinandersetzen (1).
Der Ozean giebt vielerlei und ohne denselben wâre es schleoht um die
Erde bestellt. Auch. vermag er vieles und sein Sinu ist so gewaltig, dass
nichts ihn bândigen Icann. Ausserdem ist er so gefiirchtet, dass keiner
lebt, dem nicht vor ihm bangte. Doch hõrt noch mehr, ebe Ihr urteilt (2).
Im Ozean hat alies Platz; viele erhâlt er; viele riehtet er zu Grunde
und bereitet ihnen Arraut undTod; wieder anderen giebt er grossen Lânder-
besitz und andere Gúter. Und alies dies, vvas ich anfúhre, geschieht ebenso
mit dem Kõnige, wenn Ihr ihn recht beurteilt (3).
Doch auch von des Meeres Mildo will ich sprechen: sie ist endlos;
sanft bleibt es solange, bis eiae andere Macht es wild und jâhzornig macht;
ertriigt alies von Euch; doch ist es erst gereizt oder hat mit einem
Tollkúhnen zu schaffen, so giebt es ihm den Tod in heftigem Ungewitter (4).
Diese Tiicken, die das Meer hat, besitzt, nach meinem Sinne, auch
; der Kõnig. Dai^um vergleiche ich sie miteinander. Die Einsichtigeu werden
mich verstehen (1).
•m
LACUNA 19"(?)
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 4« DO CADERNO X.
A lacuna já existia ao tempo em que se procedeu á enca-
dernação do códice. Não ha signal algum exterior de violência
feita aqui ao volume. Tampouco ha cantigas incompletas. A
folha antecedente tem metade da coluna b e todo o verso em
branco; na immediata principia uma serie nova com espaço
para uma Vinheta.
A meia-folha que falta, pôde portanto têr incluído um grupo
pequeno, mas completo, de poesias de um trovador diverso.
Todavia não é impossível que o próprio copista, depois de
estragar uma lauda, a cortasse cuidadosamente.
Os apographos italianos não esclarecem, de modo algum,
esta questão.
A LACUNA (CASO EXISTA) FICA PORTANTO POR PREENCHER.
XXVIII
CANTIGAS
257—264
DE
FERNAN VELHO.
257.
(Tr. 92).
C. XI: 4/?; -r. . -Ti
Vinheta Pois Dgus non Quei que eu ren poss aver
f. 71 (= 100]a , «.
de vos, senhor, se non mal e aiian,
e os meus olhos gran coita que an
por vos, senhor ;se eu veja prazer!
5 ir-m'ei d'aqui; pêro úa ren sei 5705
de min, senhor: ca ensandecerei.
f. 71 (= ioo)b Ij E mia senhor fremosa de bon prez,
pêro vus amo mais ca min nen ai,
pois Deus non quer que aja se non mal
10 de vos ipar Deus que vus muito ben fez! 5710
ir-m'ei d'aqui; pêro úa ren sei
de min, senhor: ca ensandecerei.
E pêro vus amo mais d'outra ren,
senhor de mi e do meu coraçon,
15 pois Deus non quer que aja se mal non 5715
de vos, senhor jassi Deus me dê ben!
ir-m'ei d'aqui; pêro úa ren sei
de min, senhor: ca ensandecerei
Por vos, que eu muit' am' e amarei
20 mais de quant' ai vejo nen veerei. 5720
I CV 46 (134) — 1 possa a. — 6 mi — 8 No CA ha, á margem,
as palavras peroque, que nada rectificam, mas antes estragariam a medida
do verso. — CV mi — 14 min — 16 mi.
II Cantiga de refram: 3x(4-|-2)-}-2. — Decasyllabosjam-
bicos. — Coplas singulares: abba||CC. — Rimas longas: cr(a) atiW
na 1" copla; ezW aU^) na 2*; m(») onW na 3"; ei no refram e na fiinda.
III Da Gott nicht will, dass ich von Euch andores ais eitel Kummer
und Not habe, und Schmerz fur meine Augen jso wahr ich Frende sehen
mõge! II so will ich fort von hier, obwohl ich, Herrin, mit Bestimmtheit weiss,
dass es mich den Verstand kosten wird.
258.
(Tr. 93).
Quant' eu de vos, mia senhor, receei
aver dê'- lo dia en que vos vi,
dizen-mi-ora que mi -o aguisa 'ssi
Nostro Senhor como m'eu receei:
5 de vos casaren! Mais sei ua ren: 5725
se assi for', que morrerei por 6n.
E serapr' eu, mia senhor, esto temi
que m'ora dizen de vos avSer.
Des que vos soube mui gran ben querer,
10 per bõa fé, sempr' eu esto temi: 5730
de vos casaren. Mais sei úa ren:
se assi for', que morrerei por én.
E sempr' end' eu, senhor, ouvi pavor,
des que vus vi e convusco falei
15 e vos dix' o grand' amor que vus ei. 5735
f. 71 {-=ioo)c II E mia senhor, d'aquest' ei eu pavor:
de vos casaren! Mais sei ua ren:
se assi for', que morrerei por én.
I CV 47 (435) — 1 Quant' cu, mia senhor, de vos receei — 2 vus
— 3 aguisa assi — 5 e 11 vus — 8 g'. mi -ora dizen de vus a veer
(litteralmente só au') — 9 vus sòubi — 14 con vosco — 15 e vus dix' o
mui grand' amor que ei.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -j- 2). — Decasy Ilabos jambicos.
— Coplas singulares: abba||CC. — Rimas longas: e*(a) ii^) na 1* copla;
*(a) êrC') na 2* que portanto repete uma das consoantes da anterior (*) , tal-
vez intencionalmente, emquanto a outra W reapparece na ultima copla: ôr(«)
e*(i>); én no refram. — O 1" e o ultimo verso de cada copla tèem rima
idêntica.
III "Was ich befiirchtet seit dem ersten Tag, an dem ich Euch,
Herrin, gesehen, das verhângt jetzt der Himmel iiber mich, wie man mir
sagt: II Man vermahlt Euch. Doch ist dem also, so muss ich sterben, das
weiss ich gewiss.
IV Nota marginal do copista: D. refram.
10
259.
(Tr. 94).
Senhor que eu por meu mal vi,
pois m'eu de vos a partir ei,
creede que non á en mi
se non mort' ou ensandecer,
pois m'eu de vos a partir ei
e ir alhur sen vos viver.
Pois vos eu quero mui gran ben
e me de vos ei a quitar,
dizer -vus quer' eu iia ren,
e que sei no meu coraçon:
pois me de vos ei a quitar,
[de pran, morrerei logu' enton.]
5740
5745
<750
I CV 48 (436) — 3 O CA tem min — 7 vtis — 10 O CA tem: o
que sei — 12 Falta em ambos os códices. — A restituição é minha. —
Th, Braga propõe (na edição restaurada do CV enaZeitschriftl p. 181):
e ir alhur sen vos enton. Parece -me, comtudo, que para completar a
^phrase precisamos de um verbo no modo finito. — 18 No CA falta ainda
leste verso. No CV acham -se aqui repetidas as palavras poys me de vos
]ei, que são parte do refram da 1* estrophe, ou do da 2*. — 19 e 20 faltam
í também. O copista escreveu por engano a fiinda da cantiga seguinte;
( raspou -a em seguida grosseiramente, deixando o aperfeiçoamento d'este
; trabalho manual para mais tarde, e reservando 10 linhas em branco. Talvez
'para accrescentar mais uma estancia (que hoje falta de resto), seguida do
^.verdadeiro remate, que o CV nos fornece?
n Cantiga de refram: 3x(4-|-2)-f 2 ou antes 3 x (1 -[- 1» -|- 2
-|- IR -f- 1) + 2, visto que os dous versos do refram, que são idênticos, vêem
intercalados no corpo da cantiga. — Octonariosjambicos. — Coplas
singulares: abac : BC ou antes: aBacBc. — Rimas longas: *'(*) e«(B)
erfc) na 1* copla; é/iW ar^J^) on(*>) na 2»; ôr(.<i) om(B) aZ(c) na S^; ir ai na,
fiinda, que, vindo ligada á ultima estancia por só uma das rimas, apre-
senta outra nova (d«3). — O refram varia de teor e de rima, de estrophe
para estrophe.
— 508 —
E mal -dia naci, senhor,
pois que m'eu, d'u vos sodes, vou;
15 ca mui ben sõo sabedor
que morrerei, u non jaz ai,
pois que m'eu, d'u vos sodes, vou, 5755
[senhor que eu vi por meu mal]
E log(o) u m'eu de vos partir',
20 morrerei, se mi Deus non vai.
III Herrin, die ichzu meinem Unglúck sah, da ich von Euch scheiden
muss, so glaubt mir wenigstens, dass ich stei'ben muss oder nârrisch werden,
da ich von Euch scheiden und anderwârts wohnen muss.
IV A meu vêr, não foi a „razão" d'esta cantiga, mas antes a novidade
da estructura que arrancou ao velho annotador a apostilla : mui mujto boa !
260.
(Tr. 95).
f. 71 (= ioo)d A mayor coita que eu vi soífrer
d 'amor a nulh' orne, des que naci, 5760
eu nii-a soífro; e ja que est assi,
meus amigos, assi veja prazer,
5 gradesc' a Deus que me faz a mayor
coita do mund' aver, por mia senhor.
E ben tenh' eu que faço gran razon 5765
da mayor coita muit' a Deus gracir,
que m'el dá por mia senhor, que servir
10 ei, raentr' eu viver': mui de coraçon
gradesc' a Deus que me faz a mayor
coita do mund' aver por mia senhor. 5770
E por mayor ei eu, per bõa fé,
aquesta coita de quantas fará
15 Nostro Senhor, e por mayor mi- a dá
de quantas fez; e pois que assi é,
■1^, gradesc' a Deus que me faz a mayor 5775
B coita do mund' aver por mia senhor.
Pois que mi -a fez aver pola melhor
20 dona de quantas fez Nostro Senhor.
I CV 49 (437) — 2 null' orne — 5 e 17 mi — 6 mundo — 19 fax.
II Cantiga de refrani: 3 x (4 -f- 2) -]- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abba |j €(.' : cc. — Rimas longas: êrW
«'(*>) na 1" copla; owW «>(•») na 2'^; é(a) ai*») na 3"; ôr no refram e na
fiinda.
III Die grõssto Liebespein, die ich jornais einen Mann babe leiden
seheu, ich eixluldc sie, |1 und danlíe Gott dafiir, da ich sie fiir die beste uiiter
allen Frauen trage.
IV A fiinda tem pauta para musica.
261.
(Tr. 96).
/ 72^i: /A« Nostro Senhor que eu sempre roguei
pola coita que m' Amor faz soffrer, 5780
que mi -a tolhesse, e non quis tolher,
e me leixou en seu poder d' Amor,
5 des ogemais sempre Ih' eu rogarei,
pois ei gran coita, que me dê mayor,
Con que moira; ca mui gran sabor ei 5785
per bõa fé, de mais non guarecer,
pois s'el nunca de min quiso doer
10 e me faz viver sempr' a gran pavor
de perde'- lo sen; mais ja grací'-lh'-ei,
pois ei gran coita, que me dê mayor, 5790
I CV 60 (438) — 2 que mi -Amor f. s. — 3 que mi -a tolhess' e
non mi- a quis t. — 6 mi — W de perder o sen — gracir-lh'o ei —
14 of (eu) outra ren con qu(e) eu v. p. — 17 sempr' o eu servirei. Talvez
a boa lição seja: pedirei (seguido de virgula). — 20 mi.
II Cantiga de refram: 3 x (5 -]- 1) + 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas equiconsoantes: abbcaUC : ae. — Rimas longas:
e«(a) êr(P) ôr(C). — A fiinda repete palavras que ja serviram de rima no
corpo da cantiga (verso 13 e 4).
III Den Himmel, zu dem ich bis heute gebetet habe, er mõcbte mich
aus meiner Liebespein erretten, und der mich nicht erhõrt hat, werde ich
von nun an bitten, da ich nun einmal Pein trage, || mir noch grõssere Pein
aufzuerlegen (1),
An der ich sterben muss; denn ich mag nicht am Leben erhalten
werden, da Gott kein Erbarmen mit mir hat und mich dauernd io der Angst
erhâlt, den Verstand zu verlieren: In diesem Sinne werde ich es ihm
danken, gefâllt es ihm, || mir immer grõssere Pein aufzuerlegen (2)
So rasch ais mõglich. Denn es giebt nichts, was mir Vergniigen be-
reiten kõnnte, da er mich weder schiitzen will, noch wollte, sondern an
meinem Leide Freude hatte. Solange ich lebe, werde ich ihn daher bitten, ||
mir grõssere Pein zu geben (3),
— 511 —
Se Ih' aprougiier', mui cedo; ca non sei
oj' outra ren con que visse prazer,
15 pois in'el non quis nen quer d'el defender
e de meu mal ouve tan gran sabor,
mentr' eu viver', sempre o servirei,
Pois ei gran coita, que me dê mayor,
■I Con que moira! ca, de pran, ai non sei
~2Õ ' que me possa tolher coita d'amor.
5795
An der ich sterbe. Denn nichts anderes kann niich vou meiner Liebes-
pein befreien (I).
IV Tíota marginal do copista: D. reffram. — A chamada está todavia
errada: o refram não principia com o 5° verso, mas antes com o 6".
262.
(Tr. 97).
f. 72 {=ioi)b Muitos veg' eu per mi maravi||lhar
por quê eu pedi a Nostro Senhor 5800
das coitas do mundo sempr' a mayor;
mais se soubessen o meu coraçon,
5 non me cuid'eu que o fossen provar;
ante terrian que faço razon.
Mais por que non saben meu coraçon, 5805
se van eles maravilhar per mi,
por quê das coitas a mayor pedi
10 a Deus que á de mi- a dar gran poder.
Mais eu pedí'-lh'a-ei toda sazon
ata que me dê, enquant' eu viver'. 5810
I CV 51 (439) — 8 min em ambos os códices. — 11 pedir -Ih' a -ei
— 12 ata que mi- a rfê, lição que parece preferível — 18 {quiser faxer) —
19 ni'é mui mester — 20 se Ihi prouguer.
II Cantiga de meestria: 3 x 6 -[- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abbcac, com a particularidade que a ultima
das rimas da estancia inicial serve de 1'' na do meio, cuja derradeira con-
sonância passa, por sua vez, para o 1° lugar na terceira estrophe. — Rimas
longas: ar(*) ÔrW o?i(c) na l*'' estancia; o«(a) *(b) erW na 2"; êr(a) énW
ér(c) na 3% á qual responde a fiinda em éríi-íaS). O verdadeiro systema de
concatenação das consoantes é portanto : abbcac — eddece — effgeg: — g'?.
m Ich sehe , dass viele dariiber staunen , weshalb ich Gott den Herrn
gebeten babe, mir die grõsste irdische Pein aufzuerlegen ; kõnnten sie jedoch
in mein Herz blicken , so , glaube ich , wúrden sie mich nicht zu tadeln ver-
suchen; vielmehr wiirden sie íinden, ich habe recht (1).
Da sie aber mein Herz nicht durchschauen , staunen sie iiber mich,
der ich zu Gott dem AUmachtigen um die grõsste Erdenpein gebetet habe.
Allezeit aber werde ich damit fortfahren bis an mein Lebensende oder bis
er sie mir gewâhrt (2).
513
El que á de mi -a dar mui gran poder,
mi -a dê, pêro se maraviltian én
15 os que non saben meu coraçon ben,
por quê a peço; ca m'é mui mester
de mi -a dar el que o pode fazer, 5815
per bõa fé, se o fazer quiser'.
^ E se el sabe que m'é [mui] mester
20 de mi -a dar, el mi -a dê, se ih' aprouguer'!
Ob auch die, welche mein Herz nicht kennen , staunend fragen, wes-
halb ich den AUmâchtigen darum bitte, mõge er mich dennocli erhoren. Denn
mir thut es not, dass er, der, wenn er nur will, sie mir geben kann, sie
mir auch wirklich gebe (3).
Und da er es weiss, dass ich dessen bedarf, mõge er geruhon, es zu
gewãhren (I).
IV E continuação da cantiga anterior.
33
263.
(Tr. 98).
Senhor, o mal que ra'a min faz Amor
f. 72 (= ioi)c e a gran coita que me || faz soífrer, 5820
a vo'-lo devo muit' a gradecer
e a Deus que me vus deu por senhor;
5 ca be'-no faço d'esto sabedor
que por ai non mi -o podia fazer
Se non per vos, que avedes sabor 5825
do mui gran mal, que mi -a min faz, aver.
E pois vus praz, vos lhe dades poder
10 de me fazer, fremosa mia senhor,
o que quiser', enquant' eu vosso for',
e vus de min non quiserdes doer. 5830
E da gran coita, de que soffredor
foi, e do mal, muit' á, sen meu prazer,
15 a vos dev' én mui \bon grad'] a põer;
ca non me dê Deus de vos ben, senhor,
que me pod' amparar de seu pavor, 5835
se og' eu sei ai por que o temer.
I CV 52 (440) — 1 mi-a mi — 2 mi — 4 mi — 7 por — 9 e-
Ihi dades j9. , lição que talvez seja preferível. — 10 mi — 11 enquant'
eu vivo for' — 12 mi — 14 fui — 15 Ambos os códices tèem errada-
mente: mui grand-a põer. Alguém quis corrigir o erro no CA, e pôs á
margem a palavra bon (6õ), esquecendo, porém, de substituir gr and' por
grad — 16 mi — 17 empar ar de seu amor — 22 e non me Ihi defen-
derdes, senhor. Se e não for erro por ew, talvez defendades seja melhor?
— 23 ca ben cuydo de como é t. — 24 O copista do CA escreveu: me
made. A emenda mate está á margem. — 25 eu só apparece á margem do
CA — 26 fez Deus — 27 guardade-vus.
II Cantiga demeestria: 4x6-f-3. — Decasyllabosjambicos.
— Coplas equiconsoantes: abbaalt) : aal). — Rimas longas: ór(a) êrW.
— O verso 4° de todas as estrophes, e o 2° da fiinda, acaba em senhor.
— 515 —
Mais, por Deus, que vus foi dar o mayor
20 ben que eu d'outra don(a) oí dizer,
que me non leixedes escaecer
en me lhe non deffenderdes, senhor! 5840
Ca ben coido, de com' é traedor,
que me mate ced', e pois non querer
25 Gracir-vo'-lo, pois que eu morto for'.
E por quanto ben vus Deus fez, senhor,
guardado -vus de tal erro prender. 5845
m Herrin, das Leid, das mir durch. Amor widerfáhrt, und die grosse
Pein, welche ich erleide, Euch danke ich beides und dem Allmâchtigen , der
mir Euch zur Herrin gab. Denn ihm verhehle ich es nicht, dass er es
mir anthun konnte nur durch Euch, die Ihr so grosse Lust ob meinem
Leide habt (1).
Und da es Euch so gefâllt und Ihr Amor die Befugnis gebt, mit mir
nach seinem Belieben zu verfahren , solange ich der Eure bin (ou , segundo
o CV: solange ich lebend bin), und da Ihr ferner kein Mitleid mit mir
empfindet (2),
Noch mit den Schmerzen und dem Leide, das ich solange schon, ganz
ohne meinen Willen erdulde, so bin ich Euch dafúr zu Dank verpílichtet.
Denn Gott moge mir Eure Liebe nicht schenken , die mich gegen die Furcht
vor ihm zu schirmen vermag, so ich heute einen anderen Grund, ihn zu
fúrchten, kenne (3).
Beim Himmel aber, der Euch die grõssten Vorziige vor allen anderen
Frauen gegeben, vergesst es nicht, mich vor ihm zu schiitzen; denn ich
fiirchte, dass er, ais der Verrator, der er nun einmal ist, mich bald tõten
will, hernach Euch aber (4)
Nicht fúr meinen Tod belohnen wird. Bei aliem Guten, das Gott
Euch gab, hutet Euch daher, solchen Fehler zu begehen (I).
33^
264.
(Tr. 99).
Meus amigos, muito me praz d' Amor
que entend' ora que me quer matar,
f.72(=ioi}d II pois mi -a min Deus non quis, uen mia senhor,
a que roguei de me d'el amparar.
5 E por én quanto m'el quiser' matar 5850
mais cedo, tanto lh'o mais gracirei.
Ca ben me pode partir da mayor
coita de quantas eu oí falar
de que eu foi, muit' i á, soffredor.
10 Esto sabe Deus que me fui mostrar 5855
lia dona que eu vi ben falar
e parecer, por meu mal, e o sei.
Ca muit' i á que vivi a pavor
de perder o sen, con mui gran pesar
15 que vi depois; e por én gran sabor 5860
ei de mia morte (se mi -a quiser' dar
Amor e a que me fez gran pesar)
veer d'aquela ren que mais amei.
I CV 53 (441) — 1 mi — 2 mi — 3 mi -a mi — 4 a que o rogtiei
de me d'el emparar — 10 — 11 Ambos os códices fazem um salto de 10 syl-
labas e dizem: e sabe Deus u a vi ben falar e parecer por meu mal eu
o sey. No CA o erro foi, todavia, corrigido á margem, em cursivo. — 13
vivo — 15 despois — 16 da mia morte — 18 O CA tem: d'aquelha —
20 non me q. q. — 23 quefn] me d'el empare. O CA tem ampare. —
27 As ultimas nove syllabas, que faltam no CA, formariam o principio da
folha immediata, que foi arrancada e estraviada. Tirei -as do CV, mudando
outrem para outre, por causa da medida do verso; e emparado para am-
parado.
II Cantiga de meestria: 4x6 + 3. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas equiconsoantes, com uma palavra perduda no fim das
estrophes: ababbc : bibe. — Eimas longas: ÔrW arv^) e«(«). — Palavras
idênticas no fim dos versos 2 e 5 de cada uma das estrophes.
517 —
Mais esso pouco que eu vivo for',
20 pois assi é, no'- me queiro queixar
cFeles; mais el seja seu traedor,
se me iion mata, pois non poss' achar
que[^^] me lh'ampar, e se me d'el queixar.
Deus non -me valha! que eu mester ei.
25 Ca pois m'eles non queren amparar
e me no seu poder queren leixar,
auii||ca per oiitrfe) amparado serei.
5865
5870
m Freimde, ich lobpreise Amor, weil ich merke, dass er mich tõten
will, da weder Gott noch meine Herrin, die ich darum bat, mich vor ihm
zu schiitzen, solches gewoUt hat. Darum je schneller Amor mich tõtet," um
so dankbarer werde ich ihm sein (1).
Denn er kann mich von der ârgsten aller Qualen bef reien , von denen
ich je gehõrt und die ich seit langem erdulde. Gott weiss es, der mir die
holde Frau gezeigt, die ich zu meinem Unglúck sah und hõrte (2).
Lebe ich doch seither in steter Furcht, den Verstand aus Gram zu
verlieren! Deshalb habe ich, so Amor und die, welche mir Gram bereitet,
mir den Tod geben will, so grosse Lust daran, ihn durch das AVesen zu
erleiden, das ich am meisteu geliebt (3)!
Wáhrend des kleinen Lebensrestes , der mir bleibt, will ich jedoch
nicht úber jene beiden klagen. Verràter aber nenne ich ihn, falis er mich
nicht tõtet, da ich niemand finde, der mich gegen ihn beschútzt. Beklage
ich mich aber iiber ihn, so mõge mir Gott seine Gnade vorenthalten , deren
ich so sehr bedarf (4).
Denn da jene zwei mir nicht helfen, sondern mich in seiner Macht
lasson, werde ich nimmer bei jemand anders Beistand finden (I).
IV É continuação da cantiga anterior.
i
LACUNA 30".
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No 2Í^ DO CADERNO XL
A folha antecedente acaba no meio da fiinda de uma can-
tiga. A immediata inicia serie nova. A lauda que falta, e foi
brutalmente cortada á tesoira, talvez por têr muito pergaminho
em branco, deve têr incluído o fim do cyclo attribuido a
Fernam Yelho, (composto, nos apographos italianos, de uma
só poesia a maior), a não ser que no verso outro auctor, des-
conhecido, figurasse, com duas ou três poesias, adornadas de
Vinheta e lettra historiada.
VEJA -SE A SECÇÃO 16'^ DO APPENDICE.
XXIX
CANTIGAS
265 — 266
DE
FACIO DE GENUA.
^
I
265.
(Tr. 100).
C. XI: í/9
/•. 73 (= I02)a
Mui gran poder á sobre min Amor,
pois que me faz amar de coraçon
a ren do mundo que me faz mayor 5875
coita soffrer; e por tod' esto non
5 ouso pensar sol de me queixar én:
atan gran pavor ei que mui gran ben
f. 73 (=io2)b me lhe fezesse, || por meu mal, querer!
E no'-mi-á prol este pavor aver, 5880
pois cada dia mi -a faz mui melhor
10 querer, por mal de min, e por fazer
me prender mort' en cab'; e pois sabor
á de mia morte, roga'- Ih'- ei que non
mi -a tarde muito; ca mui gran sazon 5885
á que a quis e desejei por én.
I CB 449 (341) — 1 mi — 2 mi — 7 Ihi — 8 non — 11 morte
en cabo, pois s. — 12 rogar -Ih' ei — 13 {qtie é g. s.) — 18 mi — 19 cuitad'
— 21 t. e. com' ei no m. c. — 22 mi — 25 mi — 27 e mi conven atai
affan sofrer.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes, com as mesmas quattro rimas em todas as
estrophes. Estão, todavia, tão artificiosamente invertidas que o efeito, um
tanto surprohendente , é de coplas singulares com três pares de rimas
(das quaes duas se cruzam) e no fim uma palavra perduda: ababccd. —
Rimas longas, pela ordem ôrW onW m(«) erW na 1* estancia; er(a) ôrW
ow(c) é»(d) na 2*; m(») êrC>) ôr(e^) onW na 3*; e o«(») énQ>) eV(c) Sr (d) na
ultima, de sorte que o eschema completo é: ababccd dadabbc cdcdaab
bcbcdda. — Se as palavras rimantes fossem iguaes em todas as estrophes,
teríamos uma espécie deSeptuor, variante e imitação evidente da Sextina
provençal.
— 522 —
15 Pois ja entendo que guisada ten
Amor mia mort', e non pode seer
que me non mate, sei eu ua ren:
que me vai mais log•[^í|' i morte prender 5890
que viver coitad' en mui gran pavor;
20 ca non averei, pois eu morto for',
tal coita qual ei no meu coraçon.
E quen soubesse como me vai, non
terria que eu sõo de bon sen 5895
en me leixar viver; ca sen razon
25 me dá tal coit(a) Amor que me conven
a viver trist' e sen todo prazer.
E me conven tal afFan a soífrer
que major non fezo Nostro Senhor. 5900
III Grosse Macbt hat Amor úber mich, da er mich zwingt. von
Herzen gerade dasjenige Erden-Wesen zu lieben, welches mir die grõssten
Schmerzen bereitet, und úber das ich trotz alledem nicht zu tlagen mich
erkúbne, aus arger Furcbt, Amor kõnnte darob, zu meinem Leide, meine
Liebe zu ibr noch mehren (1).
Selbst diese Furcht frommt mir aber nicht: trotz alledem mehrt sich
meine Liebe, zu meinem Leide, vou Tag zu Tage, so dass das Ende der Tod
sein muss. Und da er also meinen Tod will, sei die Bitte ausgesprochen,
er mõge nicht lange damit zõgern, da ich mich schon seit geraumer Zeit
danach gesehnt babe (2).
Da ich sicher weiss, der Tod sei iiber mich verhàngt, und unabwend-
bar, dass Amor ihn vollstrecke, so ist auch daran kein Zweifel, dass es
besser fúr mich wâre, sofort zu sterben, ais weiter in Kiimmernis und
grosser Angst zu leben. Denn nach dem Tode werde ich wenigstens meine
Herzenspein los sein (3).
Wer ura meinen Seelenzustand wiisste, der wiirde nicht der Ansicht
sein, es wãre verstãndig, weiter zu leben, da ohne Fug und Recht Amor
mich so bedrângt, dass ich ein triibseliges und freudloses Dasein friste, die
grõsste aller Qualeu leidend, die Gott der Herr den Menschen auferlegen
kann (4).
IV Cfr. Diez, p. 60.
(= 102)c
10
15
266.
(Tr. 101).
Ora non moiro, nen vivo, nen sei
como me vai, nen ren de mi, se non
atanto que ei no meu coraçon
coita d'anior qual vus ora direi:
tan grande que || me faz perder o sen, 5905
e mia senhor sol non sab' ende ren.
Non sei que faço, nen ei de fazer,
nen en que ando, nen sei ren de mi,
se non atanto que soffr' e soffri
coita d'amor qual vus quero dizer: 5910
tan grande que me faz perder o sen,
e mia senhor sol non sab' ende ren.
Non sei que é de min, nen que será,
meus amigos, nen sei de mi ren ai
se non atanto que eu softr' atai 5915
coita d'amor qual vus eu direi ja:
tan grande que me faz perder o sen,
e mia senhor sol non sab' ende ren.
5. 11 e 17 m* — 7 faça — 14 {non
I CB 450 (342) — 2 7ni
sei) de min — 15 sofra atai.
II Cantiga de ref ram: 3 x (4 + 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: al)lba||C€. — Rimas longas: ei(&) onW na
1" copla; er(a) «fl») na 2*-, «(») alW na 3*; én no refrara.
III Ich sterbe nicht, noch. lebo ich, noch. weiss ich, wie es mir er-
geht und um mich stebt. Nur eines weiss ich, dass ich tief im Herzen
grosse Liebespein trage, || die mir den Verstand raubt, und dass meine Herrin
nicht einmal davon Kunde hat.
IV O resto da folha ficou em branco.
n
XXX
CANTIGAS
267—276
DE
UM DESCONHECIDO (III).
C. XII: la
Vinheta
f. 74 (= 102bis)a
267.
(Tr. 25).
[Que mal Amor] me guisou de viver
na mui gran coita, mentr' eu vivo for',
quando [me fez] querer ben tal senhor
que me non quer sol dos olhos catar!
Quando a vejo, non lh'ouso dizer
que lhe fiz, ou por quê me quer matar.
5920
5925
E non me poss' eu queixar con razon
f. 74 i= i02bis)b\\ d' Amor ^ nen d'outre \se me venha ben!
se non de Deus que me tolhe o sen
10 en me fazer tal senhor muit' amar
que me non diz en algfia sazon
que lhe fiz, ou por quê me quer matar. 5930
110 copista enganou -se ao traçar as primeiras quattro syllabas.
Reconhecendo o erro raspou as respectivas lettras , sem , comtudo , lançar á
margem a emenda. — Vejo apenas um q^ como chamada para o illumi-
nador. D'este q parti na minha tentativa de restauração. Dou -a todavia
por imperfeita, inclinando -me a suppôr que aquella inicial pertenceria ás
palavras não -validas, já destruidas. O resto da cantiga parece exigir como
sujeito da l'' phrase, não Amor, mas antes a formula tantas vezes empre-
gada, e metricamento aceitável: Nostro Senhor, que o leitor fará bem em
substituir ao hypothetico Que mal Amor. — 3 Ainda aqui houve engano,
e ha hoje uma rasura. — 16 Este verso está também visivelmente detur-
pado. O copista, errando mais uma vez, interrompeu o seu trabalho. O
espaço que reservou em branco, e abrange quattro linhas além das que
costumam mediar entre duas cantigas, faz conjecturar que carecemos apenas
do verso final da 3* e ultima copla (em ar)., do refram (com rima em ei e
matar) e, além d'isso, de uma fiinda de dous versos.
II Cantiga de refram (incompleta): 2x(4-}-2) + 4. — Decasyl-
labos jambicos. — Coplas singulares: abl)e|{ÂC. — Rimas longas:
êr(a) ôr^) na 1" copla; ó«Ci én^'^ na 2"; ei(a) érC») na 3*; ar no refram
á
~ 528 —
E por aquesto nunca perderei
ja mui gran coita, pois assi Deus quer
15 que eu queira mui gran ben tal molher
(e me dizer ja que me morrerei ....).
e no verso final de todas as coplas, ao qual responde, pelo seu ultimo, em-
quanto a sua primeira rima varia de estroplie para estrophe , respondendo
sempre ao 1° verso da copla. •
ni Dass ich in sehr grossem Leide lebe, verhângte der Himmel (ou:
Amor) iiber mich, ais er mich zur Liebe zu einer Herrin zwang, die mich
nicht einmal anblickt. || Sebe ich sie , so wage ich nicht zu fragen , was ich
ihr gethan, oder weshalb sie mich tõten will (1).
Eia Recht habe ich nicht, úber Amor noch sonst jemand zu klagen,
so wahr es mir gut ergehen mõge, wohl aber úber Gott, der mir den Ver-
stand raubt, indem er mich eine Herrin zu lie ben zwiugt, || die mir niemals
gesteht, was ich ihr gethan, oder warum sie mich tõten will (2).
Daram, weil Gott will, dass ich eine solche Frau liebe, werde ich
die grosse Pein nicht los (3).
26g.
(Tr. 26).
Ora poss' eu con verdade dizer, 5935
senhor freraosa, que faço mal -sen
en vus amar, pois de vos non ei ben,
nen attendo d'al (mentr' eu vivo for',
5 se non ouver' de vos ben) gran prazer,
o que non poss' aver de vos, senhor. 5940
Pois se non dol Deus de mi, nen Amor,
nen vos, senhor, que eu sempre servi,
dê'- lo dia que vus primeiro vi,
10 meu mal fiz e faço de vos amar;
ca de morrer por vos ei gran pavor 5945
.74{=i02bis)c\ da coita que me fazedes levar.
I No 18° verso, o CA ti*az: que mui mal seso f. Risquei mui^ ficando
todavia a duvidar, se o poeta não diria por ventura que mui mal sen f.
II Cantiga de meestria: 3x6-|-2. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares com três rimas, das quaes a ultima passa a ser a
primeira da copla seguinte, como em o No. 262, de sorte que o eschema
completo seria: abbcae ceefcf fgglif h hli. — Rimas longas: è>(a) mO)
Ôr(c) na 1* estancia; or(a) *(•>) arW na 2"; ar(a) 07^{•») «r(«) na 3% a cuja
rima final a fiinda responde.
III In Wahrheit muss ich zugeben, dass icli, schone Herrin, wie ein
Thor handle, indem ich Euch liebe, da ich von Euch nichts Gutes habe,
noch anderswoher mein Lebtag Lust erwarte, es sei denn, Ibr gewáhrtet
mir Gunst, was kaum geschehen kann (1).
Da weder Gott, noch Amor, noch Ihr, Hen-in, der ich stets gedient
seit dem ersten Tage, \\o ich Euch sah, Erbarmen mit mir habt, that ich
und thue ich Unrecht daran, Euch zu minnen; denn ich fiirchte, an den
Schmerzen zu sterben, die Ihr mir zufíigt (2).
Sehr Recht thue ich daran, mich still im Herzen uberEuch, Henin,
zu beklagen, wcil Ihr mich sterben lasst, obwohl Ihr mich retten kònntet.
Daran mògt Ihr abschâtzen, welche Thorheit ich begehe, indem ich Euch
trotzdem liebe (3).
34
— 530 —
Mui gran dereito faç' en me queixar
de vos, senhor, eno meu coraçon,
15 que me leixades morrer sen razon
por vos, pêro me podedes guarir; 5950
e por aquesto podedes osmar ■
que mal-seso faço de vus servir.
Mais non me poss' ende, senhor, partir
20 quant' ei poder de mia morte fogir.
Doch kann ich ebensowenig davon ablassen, wie ich die Macht habe,
meinem Tode zii entfliehen (I).
1^
269.
(Tr. 27).
Penhor fremosa, ja perdi o sen 5955
por vos, e cuido mui ced' a morrer,
ca vus sei melhor d'outra ren querer;
e, per bõa fé, se est' assi for',
5 quantos saben que vos eu quero ben
diran que vos me matastes, senhor. 5960
E de morrer por vos, senhor, ben sei
que me non posso ja per ren partir,
pois que me vos non queredes guarir;
10 mais direi vo'-lo de que ei pavor:
quantos saben qual amor vos eu ei 5965
diran que vos me matastes, senhor.
E d' atai pleito punhad' en guardar,
f. 7 4 (=io2bis)d senhor fremosa, o vosso bon prez; ||
lõ ca se eu moiro por vos esta vez,
vedes de que vos faço sabedor: 5970
quantos saben que vos sei muit' amar
diran que vos me matastes, senhor.
n Cantiga de refram: 3x(4-f-2). — Decasyllabosjam bicos.
— Coplas singulares: abbc||ÁC (como em o No. 267). — Rimas longas:
én(a) èrC») na 1" copla; e^(») irW na 2"; ar(a) exC») na 3'^; ôr tanto na
segunda parte do refram, como no ultimo verso de todas as coplas.
m Schõne Heiíin, den Verstand habe ich schon um Euretwillen ver-
loren, und denke bald zu sterben, weil ich Euch úber alies liebe. Eins
aber kõnnte geschehen: II alie, die dawissen, dass ich Euch minne, werden
sagen, Ihr hãttet mich getõtet (1).
Wohl weiss ich, dass nichts mich vom Tode erretten kann, da Ihr
mir nicht beistehen wollt. Eines aber befúrchte ich: etc. (2).
Strebt doch danach, Euren guten Euf vor solcher Anklage zu be-
wahren. Denn sterbo ich jetzt, seht, so wird folgendes geschehen: etc. (3).
I
34'
270.
(Tr. 28).
Senhor fremosa, ja nunca será
orne no mundo que tenha por ben,
se eu por vos moiro, por que o sen .0/>r.;
perdi, cuidando no bon parecer
5 que vos Deus deu; por ón vos estará
mal, se me ben non quiserdes fazer.
E vos, senhor, podedes entender
que est assi: que nunca me perdon 5980
Nostro Senhor, se mais de coraçon
10 vos pud' amar do que vos semprfe) amei,
des que vus vi, e amo! Mais morrer
cuido por vos, se de vos ben non ei.
I Tive que accrescentar uma syllaba ao verso 18. — Melhor seria,
talvez, imaginarmos um til sobre que no terceiro verso, lendo qtcem.
nCantiga de meestria:3x6-f-2. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares com três rimas, das quaes a ultima passa a ser a
primeira da copla seguinte, servindo de elo entre ambas, como em os
Nos. 262 e 268: abbcac. — Rimas longas: aí») énO>) er(c) na 1* copla; erC»)
owCb) e«(e) na 2*; e*(a) alW m(c) na 3% á qual responde a fiinda (c3c3).
ni Âuf Erden wird niemand es je billigen, wenn ich um Euch, schõne
Herrin, sterbe, um die ich bereits den Verstand verloren habe, im Gedanken
an das holde Antlitz , welches Gott Euch gab ; iibel steht es Euch vielmehr,
dass Ihr mir nichts Liebes erweisen woilt (1).
Dass dem so ist, iõnnt Ihr mir glauben! Mehr und herzlicher, ais ich
Euch liebte und liebe, seit ich Euch kenne, habe ich Euch nicht lieben
kõnnen; doch denke ich zu sterben, so Ihr mir nicht gnâdig seid (2).
Bin ich aber tot, so wird es Euch zum Schaden gereichen: darum wfire
es besser, Ihr rettetet mich vom Tode; und das vermõgt Ihr allein, da Gott
Euch solche Macht iiber mich gegeben hat (3).
- 533 —
E se eu moiro por vos, mui ben sei 5985
que vus achar edes ende pois mal. ||
r xn:2aiT^ || E por aquesto, mia senhor, mais vai
io3)a (jg mg guarirdes de mort', ao meu
cuidar, ca per ai non guarecerei,
pois Deus sobre mi tal poder \vus\ deu. 5990
E non tenhades que vo'-lo digu' eu
20 por ai, se non por ben voss' e por meu!
Seid úberzeugt, dass meine Worte nur zu Eurem und meinem Besten
sind (I).
271.
(Tr. 29).
Des ogemais me quer' eu, mia senhor,
quitar de vus mia fazenda dizer,
per bõa fé, se o poder' fazer, 5905
pois vejo que avedes grau sabor
5 que vos non diga quanto mal me ven
por vos; pêro non poderei per ren
soífrer a coita (e)n que me ten Amor
Por vos, mia senhor; ca muit' á, de pran, 6000
que vos eu dixe toda mia razon,
10 e quanto mal soffri, á gran sazon,
e qual pavor de mort', e quant' affan
/•. 75 (=i03)b II por vos; e nunca fezestes por mi
ren; mais non poss' eu soffrer des aqui 6005
quantas coitas meus cuidados me dan.
I No vei-so 22 faltava uma syllaba, que tentei restituir.
II Cantiga de meestria: 3 x 7 -|- 3. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abbacca. — Rimas longas: ôr(a) ê/-(b)
m(c) na 1'' estancia; an{&) oni^) *(«) na 2*^; eii^) alW a(c) na 3% á qual
responde a fiinda (c3c3a3).
III Von nun an werde ich es unterlasseu, Euch, Herrin, meine
Angelegenheiten darzulegen, falis ich dazu im Stande bin. Sehe ich doch,
dass es Euch besser behagt, wenn ich nicht ausspreche, wieviel Leides
Ihr mir anthut, obwohl ich die Qual kaura tragen kann, die mir Amor auf-
erlegt (1),
Und zwar durch Euch, Herrin. Denn lange schon habe ich Euch
alies gestanden: wie ich leide und den Tod fiirchte und mich um Euch
hãrme. Ihr aber habt nichts fiir mich thun wollen. Nun aber vermag ich
die Schmerzen nicht lánger auszuhalten, die raeine Gedanken mir anthuu (2).
Um Euch, Herrin, die ich lieben werde, solange ich lebe, mehr ais
mich selbst oder sonst etwas , habe ich den Verstand verloren und viel Leid
erfahren. Von heute ab werde ich, da Ihr es wiinscht, auch das noch
535
15 Por vós, mia senhor, que sempr' amarei,
mentr' eu for' vivo, mais ca min nen ai,
perdi o sen e soífri muito mal.
E, pois vos praz, ogemais soffrerei 6010
de vos non dizer ren, pois prol non mi-á
20 que vo'-lo diga, pêro ben sei ja
que d'esta coita mortè"~ prenderei.
Por vos, [miá\ senhor, que servi, muit' á,
prenderei morte, pois que Deus non á 6015
doo de min, nen vos que sempr' amei.
ertragen, Euch nichts zu sagen, da Reden doch nicht frommt, obwohl ich
voraussehe, dass ich daran sterben werde (3).
Um Euch, Herrin, der ich solange gedient, sterbe ich, da weder Gott
sich meiner erbarint, noch Ihr, die ich immer geliebt habe (I).
I
"m
272.
(Tr. 30).
Senhor fremosa, queria saber
de vos que sempre punhei de servir:
pois vos eu sei mais d'outra ren amar,
(jque diredes a quen vus preguntar',
5 pois me podedes de morte guarir,
senhor, por quê me leixades morrer?
f. 75 (= io3)c 1 Pois que m'assi teedes en poder,
senhor fremosa, dized' fia ren:
^que diredes, se vos alguen disser'
10 que lhe digades, se vos aprouguer',
pois me podedes guarecer mui ben,
senhor, por quê me leixades morrer?
Pois m'en tal coita podedes valer
come de morte ise Deus vos perdon!
15 ique diredes, fremosa mia senhor,
u vos aquesto preguntado for':
pois vos eu amo mui de coraçon,
senhor, por quê me leixades morrer?
Pois vos Deus fez muito ben entender,
20 senhor fremosa que sempre servi,
se vos alguen preguntar' esta vez,
(jque lhe diredes, por Deus que vos fez,
pois vos eu amo muito mais ca mi,
senhor, por quê me leixades morrer?
6020
6025
6030
6035
6040
II Cantiga de refram: 4x(4-]-2). — Decasyllabosjambicos.
— Coplas singulares, encadeadas, porém, por uma das rimas, que
oocupa o primeiro e ultimo lugar (incluindo o refram) em todas as estrophes:
albcc||BA. — Eimas longas: erí») irW ari^) na 1'^ copla; e/-(«) e«('»)
ér(«5) na 2*; er(a) ow(b) óV(c) na 3*; êr(») «(»») ez(e) na ultima.
III Wisseu mõclite ich, schõne Herrin, von Eucli, der ich immer
gedient und die ich immer úber alies geliebt babe, was gedenkt Ibr dem
zu antwoiien, der Eucb zu fragen unterniihme, || warum Ibr mich sterben
lasst, da Ibr mich docb vom Tode retten kônnt?
273.
(Tr. 31).
Dizedes vos, senhor, que vosso mal
seria, se me fezessedes ben,
e non tenh' eu que fazedes bon sen
en me leixardes en poder d'Amor
5 morrer, pois eu non quero min nen ai 6045
atan gran ben come vos, mia senhor.
f. 75 (= i03)d II Ben me podedes vos leixar morrer,
se quiserdes, come senhor que á
end' o [poder^^ mais sabed' ora ja
10 que seria de me guarir melhor, 6050
pois eu non sei eno mund' ai querer
atan gran ben come vos, mia senhor.
I
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2) -f- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abbe||AC:ac, como em os Nos. 267. 269.
— Rimas longas: alW mW na 1* copla; erW aí^) na 2*; e*(a) «V(b) na
3"; d/-(e) na ultima metade do refram e no quarto verso de todas as coplas
que lhe responde, emquanto a primeira varia de copla para copla, respon-
dendo ao verso inicial. A fiinda consoa com o ultimo refram.
III Ihr behauptet, Herrin, es sei Leides fúr Euch, so Ihr mir Liebes
anthut. Mir abar will scheinen, Ihr handelt nicht verstândig, indem Ihr
mich in der Gewalt Amors || sterben lasst, da ich Euch doch iiber alies und
mehr ais mich selbst geliebt babe (1).
Die Macht habt ihr ja, es zu thun; doch thatet Ihr besser, Ihi' ret-
tetet mich, da ich nichts auf Erden so Hebe Avie Euch (2).
Ich rate Euch , mir Liebes anzuthun , um mich vom Tode zu erretten ;
und Ihr solltet mir dafúr danken; denn es gereicht zu Eurem Nachteil,
mich zu tõten, da ich nichts hienieden so Hebe noch lioben werde wie Euch (3).
8eid Ihr doch die Treffiichste , die ich je gesehen oder sehen werde (I).
— 538 —
Sempre vos eu, senhor, conselharei
que me façades ben por me guarir
15 de mort'; e vos devedes mi- o gracir, 6055
ca mal será se por vos morto for',
pois eu non quis no mund' ai, nen querrei
atan gran ben come vos, mia senhor.
Ca nunca dona vi nen veerei
20 con tanto ben come vos, mia senhor. 6060
274.
(Tr. 32).
Tan muito mal me ven d 'amar
a mia senhor, per bõa fé,
meus amigos, que assi é
que ei a dizer con pesar:
5 ao demo comend' Amor 6065
e min, se d 'amar ei sabor!
Quando me nembra, quanto mal,
meus amigos, me d'Amor ven
porqu' eu quero mia senhor ben,
10 con pesar digo, non con ai: || 6070
^ '^riJ^F' /^'ií^ II ao demo comend' Amor
e min, se d'amar ei sabor!
Quando me nembra o prazer,
amigos, que ouv(e) e perdi
15 per Amor, pois mia senhor vi, 6075
con gran pesar ei a dizer:
ao dem(o) acomend' Amor
e min, se d'amar ei sabor!
Paro quero ben mia senhor,
20 e querrei, raentr' eu vivo for'. 6080
I No verso 9 o original tem por qtcei quero.
n Cantiga de refram: 3 x (4 + 2) + 2. — Octonarios jam-
bicos. — Coplas singulares: abba||C€:cc. — Rimas longas: ari^)
e(i>) na 1" copla; alW énW na 2"; êrW «C») na 3''; ôr no refram e na
fiinda.
III So arge Pein muss ich, ach Freunde, dulden, weil icli meine
Ilerriíi Hebe, dass ich, meiner Treu, vor Kummer rufe: Zum Teufel mit
Amor und mit mir, falis ich zu lieben begehre!
Trotzdera liebe ich meine Herrin und worde sie weiter lieben, solange
ich lebe.
275.
(Tr. 33).
Mia senhor, quantos eno mundo son
que saben como vos quero gran bem
e saben o mal que me per vos ven,
todos dizen que filh' outra senhor,
5 e punh' en partir o [meu] coraçon 6085
de vos amar, pois non ei voss' amor.
E mia senhor, por vos eu non mentir,
sen vosso ben non poss' eu guarecer,
f.76(=i04)be pois lo non ei jse veja prazer! ||
10 todos dizen que filh' outra senhor 6090
e que me punhe mui ben de partir
de vos amar, pois non ei voss' amor.
I Completei o quinto verso que andava falho de uma syllaba. — E
também o 17. — No original, o ref ram principia com o penúltimo verso.
Mas como o 4" é idêntico em todas as estrophes, e rima com o remate, em-
quanto o immediato varia de estrophe para estrophe, pode ser muito bem
que houvesse engano da parte do copista, e que realmente o quinto pertença
ao corpo da cantiga e o quarto ao refram, parcialmente intercalar.
n Cantiga de refram: 3 x (3 + IR + 1 + IR) + 2; ou talvez 3 x
(4-|-2)-l-2. — Decasyllabos jambicos. — Coplas singulares: abbCaC
(ou por ventura: al>bcA€) : cc. — Rimas longas: on{»ò énW na l*" estrophe;
iria.) èV(b) na 2*; arW «(*>) na 3*^; ôr no refram e na fiinda.
m Alie Welt, die um meine grosse Liebe zu Euch, Geliebte, und
um die Priifungen weiss, die ich um Euretwillen erdulde, rãt mir, eine
andere Herrin zu wâhlen und Euch mein Herz zu entfremden, da Ihr
meine Liebe nicht erwidert (1).
Doch, Herrin, die Wahrheit zu gestehen, ich kann ohne Eure Liebe
nicht gesunden; und so wahr ich Erfreuliches erleben mõchte, alie Welt
empíiehlt mir, eine andere Herrin zu wahlen und mich vou Euch zu wenden,
da Ihr meine Liebe nicht erwidert (2).
— 541 —
Este conselho non poss' eu filhar,
pêro m'assi vejo, per boa fé,
15 morrer por vos; e pêro assi é, 6095
todos dizen que filh' outra senhor,
e que me punhe ben de [me\ quitar
de vos amar, pois non ei voss' amor.
Mais esto non quer' eu provar, senhor,
20 de me quitar d'atender voss' amor. 6100
Diesen Rat aber kann ich nicht befolgen , obwohl icli um Euch sterbe.
Doch weil dem also ist, raten mir die úbrigen, eine andere Herrin zu
wâhlen und Euch Lebewohl zu sagen, da Ihr meine Liebe nicht envidert (3).
Doch ich mag es nicht erproben, Herrin, meinem Hoffen und Harren
ein Ende zu machen (I).
276.
(Tr. 34).
A Deus gradesco, mia senhor
fremosa, que me vos mostrou;
e pois vejo que se nembrou
de min, enquant' eu vivo for',
5 non quer' outra senhor filhar 6105
se non vos, se vos non pesar'.
Se tanto de vos poss' aver
que vos non pes, sempr' andarei
por voss' om', e servir- vos-ei;
10 ca mentr' eu no mundo viver', || 6110
f. 76 (=3 i04)c II non quer' outra senhor filhar
se non vos, se vos non pesar'.
Tan muito vos fez Deus de ben
que, se vos prouguer', des aqui
15 serei voss' om', e vos de mi 6115
seredes senhor; e por én
non quer' outra senhor filhar
se non vos, se vos non pesar'.
Ca non poss' eu d'esto forçar
20 Deus, que me vos faz muit' amar. 6120
II Cantiga de refram: S x {é -\- 2) -\- 2. — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: abba||CC:cc. — Eimas longas: or(a) oum na
l"" copla; êr(.&) ei(^) ua 2*-, é»^(a) *C>) na 3"; ar no refram o na fiinda.
III Gott danke icli dafúr, meine sclione Herrin, dass er mir Euch ge-
zeigt hat. Da ich sehe, dass er meiner gedacht, will ich, solange icli lebe, ||
keine andere zur Herrin nehmen ais Euch, wenn Ihr es zufrieden seid (1).
Erreiche ich von Euch nur das Eine, dass Ihr darob nicht ziirnt, so
rechne ich mich zu Euren Mannen und diene Euch; und solange ich lebe, ||
will ich keine andere etc. (2).
So treíflich hat der Himmel Euch ausgestattet, dass ich mich zu
Eurem VasaUen und Euch zu meiner Herrin machen mõchte , wenn es Euch
beliebt (3).
Denn Gott kann ich dazu nicht zwingen, der mich zwing-t, Euch zu
lieben (I).
IV O resto da folha ficou em branco, assim como o rosto da immediata.
XXXI
CANTIGA
277
DE
UM DESCONHECIDO (IV).
277.
(Tr. 35).
C. XII: 4a
Vinheta
f. 77 (= 10õ)c
«Senhor fremosa, pois me vej' aqui,
gradesc' a Deus que vos posso dizer
a coita que me fazedes soffrer,
e Deus nen vos non me valedes i.»
5 «Amigo, por meu amor e por mi
soffred' a coita que vos por mi ven,
ca soffrendo coita se serv' o ben.»
f.77(=i05)d II «Senhor fremosa, muito mal levei,
sofírendo temp(o), e atendi melhor;
10 e Deus e vos fazedes -me peor,
e peor m'é que quando comecei.»
«Amigo [meu]^ por min que vo'-la dei
soffred' a coita que vos por mi ven,
ca soffrendo coita se serv' o ben.»
6125
6130
II Cantiga de refram: 2x(4-j-3). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: ablba||ACC. — Rimas longas: iW êrW na
1* copla; e^(") ôrW na 2*; é«(c") nos últimos dous versos do refram.
m „Schõne Hen-in, dem Himmel sei Dank dafiir, dass ich hier sein
und Euch die Qual gestelien darf, die ich um Euch erdulde, ohne dass
Ihr oder Gott mir hiilfet." |1 «Freund, aus Liebe zu mir ertragt diese Qual,
die Euch auferlegt ist; denn duldend dient man gut." (1)
„Schõne Herrin, arg gelitten habe ich schon seit langor Zeit, auf Bes-
serung hoffend. Gott und Ihr aber habt mir immer schlimmer mitgespielt
und schlimmer steht es jetzt um mich denn anfangs." || Freund, aus Liebe
zu mir, die sie Euch bereitet, ertragt die Pein, die Euch auferlegt ward;
denn duldend dient man gut (2).
35
LACUNA 21%
FALTAM DUAS MEIAS - FOLHAS : No. 4^ E 3^
DO CADEENO XII.
As duas folhas cortadas continham, provavelmente, dous
cyclos restrictos, mas completos de poesias; ou então um só,
um pouco maior, visto que a lauda antecedente acaba com
espaço em branco e que na immediata principia serie nova.
Os apographos italianos divergem.
A LACUNA FICA, PORTANTO, POR PREENCHER.
xxxn
CANTIGAS
278 — 280
DE
UM DESCONHECIDO (V).
^
35*
278.
(Tr. 119).
C. XII: 2S . „ ■, , .
Vinheta A HiRis fremosa QG quantas tgjo 6135
f. 78 (= 106)a
en Santaren, e que mais desejo,
e en que sempre cuidando sejo,
non ch'a direi, mais direi-ch', amigo:
ay Sentirigo! ay Sentirigo!
ai é Alfanx' e ai Seserigo! 6140
Ela e outra, amigo, vi -as
jse Deus me valha! non á dous dias!
Non ch'a direi eu, ca o dirias
10 e perder- t'-ias por én comigo!
ay Sentirigo! ay Sentirigo! 6145
ai é Alfanx' e ai Seserigo!
f. 78 (= i06)b Cuidand' [en\ ela ja ei perdudo
o sen, amigo, e ando mudo;
15 e non sei orne tan entendudo
que m' og' entenda o por que digo: 6150
ay Sentirigo! ay Sentirigo!
ai é Alfanx' e ai Seserigo!
n Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2). — Versos de rhytmo jambico
(material ou arithmeticamente de dez syllabas), compostos de dous hemisti-
chios femininos com acento na quarta syllaba e pausa depois da quinta. —
Coplas singulares: aaa'l)||BB. — Rimas breves: ejo na 1* copla; ias
na 2*; udo na 3*; iyo no refram.
m Die Schõnste von allen, die ich in Santaren erblicke, nach der
ich mich am innigsten sehne, und an die ich ohne Unterlass denke: ich
werde sie dir nicht nennen, meiu Freund; doch werde ich ausrufen: || Ach
Sentirigo! ach Sentirigo! AVie anders ist Alfanx! wie anders Seserigo! (1)
Sie und eine zweite habe ich vor noch nicht zwei Tagen gesehen , so
wahr mir Gott helfe! Doch nenae ich sie Dir nicht, denn Du wiirdest es
weiter sagen und mich und Dich ins Verderben stiirzen {ou: und wúrdest
iladurch hei mir in Verruf kommen). || Ach Sentirigo! etc. (2).
Immer von ihr tráumend, habe ich bereits den Verstand verloren und
bin stumm geworden. Darum ist kein noch so Verstândiger da, der da
orriete, warum ich rufe: || Ach Sentirigo! etc. (3).
IV Cfr. Diez p. 49 — 50.
279.
(Tr. 120).
Pêro eu vejo aqui trobadores,
senhor e lume d'estes olhos meus,
que troban d'amor por sas senhores 6155
non vej' eu aqui trobador, par Deus,
5 que m' og' entenda o por que digo:
ai é Alfanx' e ai Seserigo!
Senhor, fremosa mais de quantas son
en Sanctaren, e que mais desejo, 6160
dizer- vus quero jse Deus me perdon!
10 non vej' \eú\ orne de quantos vejo
que m' og' entenda o por que digo:
ai é Alfanx' e ai Seserigo!
n Cantiga de refram: 3 x (4-|- 2). — Decasyllabos jarabicos,
misturados de Nonarios trochaicos, alguns dos quaes, com acento na
quarta syllaba e pausa depois da quinta, se decompõem em dous hemisticUos
iguaes (como em o No. 278). — Coplas singulares: al)ab||CÓ na 1* copla,
e abai) II CC nas restantes, com infracção de uma das regras mais seguidas
da Poética antiga que prescrevia ao trovador, com relação á mistura de
graves e agudos, o seguinte: „por qual guisa as meter en ua cobra,
que por tal guisa as meta nas outras." — Eimas breves e longas:
ores (a) eusW na 1* copla; owW ejoW na 2*; owW udo(^) na 3% que repete,
portanto, uma das consoantes da 2*; igo no refram que em parte é igual
ao da cantiga anterior.
m Obgleich ich hier Dicbter sebe, v^elcbe fiir ibre Damen Minne-
lieder ersinnen, so sebe icb docb, o meine Herrin und meiner Augen Licht,
nicht einen darunter, || der verstúnde, warum icb rufe: Wie anders ist Alfanx
ais Seserigo! (1)
Scbõnste aller Frauen, die in Sanctaren sind, Euch, nach der ich
micb am meisten sebne, sage ich es, dass ich, so wabr mir Gott verzeihe,
koinen darunter erblicke, || der verstiinde, wanim ich rufe etc. (2).
— 551 —
Amo vos tant' e tan de coraçon 6165
que o dormir ja o ei perdudo,
15 senhor de mi e do meu coraçon;
non vej' eu ome tan entendudo
que m' og' entenda o por que digo:
ai é Alfanx' e ai Seserigo! 6170
So innig und herzlich liebe ich Euch, dass ich den Schlaf schon ver-
loren habe, ach meine Herrin und meines Herzens Herrin. Einen so Ver-
stándigen sehe ich nicht, || der da verstúnde, waiTira ich sage etc. (3).
IV Cfr. Diez p. 48; Mussafia p. 11; e Litteraturblatt 1896 p. 308
a 318.
280.
(Tr. 121).
f.78{=i06)c Amigos, des que me parti
de mia senhor e a non vi,
nunca fui ledo, nen dormi,
nen me paguei de nulha ren.
5 Tod' este mal soífr' e soffri 6175
des que me vin de Santaren.
Assi me ten forçad' Amor,
par Deus, por ela, que sabor
non ei de min; e se non for'
10 veê'-la, perdud' ei o sen. 6180
Tod' este mal sofPr', e raayor,
des que me vin de Santaren.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2) + 2. — Octonarios jam-
bicos. — Coplas singulares: aaabUÁB : Ibb. — Eimas longas: *(a)
na 1* copla; Ôrt») na 2*; er(a) na 3"; én9>) no refram e no ultimo verso
de todas as estrophes, ao qual responde.
III Freunde, seit ich von meiner Herrin Abschied nahm und sie
nicht gesehen, bin ich nicht wieder froh geworden, nocli habe ich geschlafen
oder Freude an irgend etwas gefunden. || Ali dies Leid dulde ich und habe
ich geduldet, seit ich von Santaren gekommen bin (2).
Also zwingt mich Amor, beim Himmel, durch jene, dass ich mir selber
zur Last bin; und wenn ich sie nicht sehe, verliere ich den Verstand. ||
AU dies Leid und noch Schlimmeres dulde ich, seit ich von Santaren ge-
kommen bin (2).
Ihr holdes Antlitz versetzt mich in solche Pein, wie ich sie nicht zu
sagen verraag. Aus Liebe zu ilir sterbe ich. || So sehr bedrãngt Amor
mich, seit ich aus Santaren gekommen bin (3).
Nach ihr und ihrer Gunst mich sehnend, verliere ich den Verstand (I).
553
O seu fremoso parecer
me faz en tal cuita viver
15 qual non posso nen sei dizer;
e moiro, querendo -lhe ben.
Esto me faz Amor soffrer
des que me viu de Santaren.
6185
20
E \á\ ela e o seu ben
desejando, perco meu sen.
6190
rV o resto da folha ficou em branco.
LACUNA 32\
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. l/^ DO CADERNO XIL
Não ha meio de calcular o que conteria. Apenas pode
dizer -se que ainda aqui se tratava, provavelmente, de um cyclo
muito restricto, mas completo, de poesias attribuidas a um só
trovador, visto que a folha antecedente tem espaço em branco
e a immediata começa com Vinheta.
A lacuna, de resto, ja existia quando o volume foi enca-
dernado.
A LACUNA FICA POR PREENCHER.
XXXIII
CANTIGAS
281—284
DE
DRANNES SOLAZ.
n
281.
^^^^ (Tr. 122).
'vinheta Eu sgí la dona velida
que a torto loi lerida ....
ca non ama.
Eu sei la dona loada
5 que a torto foi malhada .... 6195
ca non ama;
Ca se oj' amig'' amasse,
mal aja que'- na malhasse,
ca non ama.
10 Se se d'amigo sentisse, 6200
mal aja que '-na ferisse,
ca non ama.
II Cantiga de refram, de contextura parallelistica: 6x(2-|-l).
Septenarios trochaicos, accompanhados de um trinario, também tr o -
chaíco. — Estrophes de dous versos emparelhados: aa{|B. —
Rimas (ou talvez toaantes) breves: ida no 1" e 5" distico e isse no
4°; ada no 2° e 6" e asse no 3°; ou talvez i-(a) (resp. í-e) nos dísticos
jo^ 40 g 50. Q fi.g^ (resp. á-e) no 2°, S" e 6°.
Cada serie por si, tanto a primaria em í-a como a secundaria em
á-a, formam uma poesia completa, sendo ambas quasi idênticas (com leves
divergências nos versos 7 e 10), se abstrahirmos das consonancias que per-
fazem o único distinctivo de ambas.
De mais a mais estas poesias, de parelhas alternantes, s3.o theorica-
mente uma espécie de leixapren: o ultimo verso do primeiro distico
impar passa a ser a primeira linha da segunda parelha (3) , assim como
o ultimo verso do primeiro distico par vem repetido como inicial do se-
gundo (4).
No exemplo No. 281 ha porém irregularidades que talvez provenham
da inexperiência do copista em decifrar abreviaturas relativas á concatenaçSo
estrophica, que viriam empregadas nos autographos dos Trovadores.
— 558 —
Que a torto foi ferida!
nunca én seja guarida!
15 ca non ama! 6205
Que a torto foi malhada!
nunca én seja vingada!
Ca non ama!
Parece- me quasi certo que houve inversão, não somente entre os
dísticos 3° e 4°, mas ainda entre o 5° e 6°, devendo ainda estes últimos
dois preceder os antecedentes. Também presumo que entre ambos falte
outro grupo.
Sendo assim, a poesia diria talvez:
1. Eu sei la dona velida 2. Eu sei la dona loada
que a torto foi ferida, que a torto foi malhada,
ca non ama! ca non ama!
3. Que a torto foi ferida! 4. Que a torto foi malhada!
nunca én seja guarida! nunca én seja vingada!
ca non ama! ca non ama!
5. Ntmca én seja guarida, 6. Nunca én seja vingada,
se d'amigo non sentia, se amigo non amava^
pois non ama! pois non ama!
7. Se d'amigo se sentia^ 8. Se oge amig' amava,
mal aja que' -na feria! mal aja que' -na malhava,
mais non ama! mais non ama!
in Ich weiss von einer liebreizenden Edeldame, welche zu Unrecht
geschlagen ward, || denn sie liebt nicht (1).
Ich weiss von einer preisenswerten Edeldame, welche zu Unrecht
geziichtigt ward, || denn sie liebt nicht (2).
Welche zu Unrecht geschlagen ward, wovon sie nimmer genesen
mõge, II denn sie liebt nicht (5).
Welche zu Unrecht geziichtigt ward, wofúr sie niemals gerácht
werde, || denn sie liebt nicht (6).
[Wovon sie nimmer genesen mõge, hatte sie kein Mitleid mit
dem Freunde, || denn sie liebt nicht.]
[Wofiir sie niemals gerâcht werde, hatte sie [keine] Liebe zu ihrem
Freunde, || denn sie liebt nicht.]
Híitte sie Mitleid mit dem Freunde, wehe dann dem, welcher sie
schliige; || doch sie liebt nicht (3).
Hatte sie Liebe zu ihrem Freunde, wehe dann dem, welcher sie
ziichtigte; || doch sie hebt nicht (4).
6210
6215
282.
(Tr. 123).
JSÍoii est a de Nogueira
a freira que m' e[^] poder ten;
f. 79 (= i07)b mais é x' outr' a || fremosa
a que me quer' eu mayor ben.
5 E moiro -m'eu pola freira, .
mais non pola de Nogueira.
!^Hy Non est a de Nogueira
a freira ond' eu ei amor;
mais é x' outra fremosa
10 a que me quer' eu mui melhor.
E moiro-m'eu pola fi-eira, .
J|H|H| mais non pola de Nogueira.
Se eu a freira visse
o dia que eu quisesse,
15 non á coita no mundo
nen mingua que ouvesse.
E moiro- m'eu pola freira, .
mais non pola de Nogueira.
6220
6225
I CV 824 (1219) — 1 {E non) — 2 a freira que eu quero ben —
3 mais outra mais fremosa — 4 é a que min en poder ten — 5 — 6 0
CV traz o verso 5 duas vezes, repetindo -o ainda depois do 6, de sorte que
o refram fica composto de quattro linhas. — 9 mais outra mais fremosa
— 10 mi — \Z E se eu aquela freira — 14 un dia veer podesse — 16
iien pesar que eu ouvesse — 19 — 22 E se eti aquela freira \\ veer podess'
un dia || nenhúa coita do mundo || nen pesar non averia.
II Cantiga de refram: 4 x (4 -j- 2). — Poesia com divergências
importantes nos dois códices, estranhamente «desigual" quanto á medida,
(quer consideremos os impares, que são soltos, como hemistichios , quer como
versos independentes) e também quanto ás rimas que estão em opposiçao
— 560 —
Se m'ela min amasse
20 mui gran dereito faria,
ca lhe quer' eu mui gran ben
e punh' i mais cada dia. 6230
E m oiro -m 'eu pola freira
mais non pola de Nogueira.
aberta com a lei allegada com relação ao No. 279. — Temos versos que
material ou arithmeticamente contam sette e oito syllabas. Senarios jam-
bicos femininos alternam com regularidade com Octonarios jambicos
masculinos nas primeiras duas coplas; ha exclusivamente Senarios fem.
na 3"; os mesmos, misturados com Septenarios fem. e um único mascu-
lino na 4*; Septen. fem. também no refram. — Coplas singulares, das
quaes as duas primeiras tèem teor parallelistico em ambos os códices (em-
quanto as outras duas só o tèem no €V): xaxa||CC no primeiro grupo;
xaxa na 3* copla; xaxa na 4^ — Rimas longas no giiipo P: én na
1* copla; or na 2''; breves no IP grupo: esse na 3* copla; ia na 4*; e eira
no refram.
III Nicht die Nonne aus Nogueira ist es, die mich gefangen hált;
vielmehr ist eine andre, noch schonere, diejenige, welche ich am meisten
liebe : || Ich stcrbe um einer Nonne willen, doch nicht um die aus Nogueira (1).
Nicht die Nonne aus Nogueira ist es, die ich verehre; sondern eine
andre, noch schonere, ist diejenige, welcher ich am meisten zugethan
bin: etc. (2).
Sâhe ich die Nonne am Tage, den ich wahlte, so gabe es fiir mich
keine Pein auf Erden, noch irgend ein Elend (3).
(Liebte sie mich, so thate sie ganz recht; denn ich liebe sie sehr
herzlich und tâglich mit grõsserem Eifer.)
ou na lição de CV, que eu preferiria:
Sâhe ich jene Nonne an einem bestimmten Tage, so gabe es auf der
ganzen Welt keinen Kummer und kein Leid fúr mich.
283.
(Tr. 124).
A que vi ontr' as amenas
jDeus! como parece ben!
E mirei-la das arenas;
des i penado me ten!
5 Eu das arenas la mirei,
e des enton sempre penei!
f. 79 (= i07)c II A que vi ontr' as amenas
jDeus! com' á bon semelhar!
E mirei-la das arenas;
des enton me faz penar!
Eu das arenas la mirei,
e des enton sempre penei!
10
I
15
Se a non viss' aquel dia
^que se fezera de mi?
Mais quis Deus enton, e vi -a!
Nunca tan fremosa vi!
Eu das arenas la mirei,
e des enton sempre penei!
6235
6240
6245
6250
I CV 825 (1220) — 1 antr' as a. — 3 eu mirei-la — 6 Aqui, como
na cantiga anterior, o CV repete o 1° verso do refram. — 7 antr' as a. —
8 eomi-á (graphia: comha) — 9 eu mirei-la — 10 fez — 13 As ultimas
estro phes estão invertidas no CV — 14 min — 15 e 21 mais quis Des
entonc' e vi -a.
n Cantiga de refram: 4x(44-2). — Septenarios trochaícos
no corpo da cantiga; Octonarios jambicos no refram. — Dous pares de
coplas, de contextura parallelistica. Cada parelha tem dous versos idênticos
(1 e 3) e os outros dous semelhantes, mas com rima diversa: alt)al)||CC. —
Rimas breves e longas: enas {amenas, arenas)W, mC») na primeira
copla; enasfP') ar O*) na segunda; ia {dia, vi-a)W, iO) na terceira; iaW
ôr(»>) na quarta; ei no refram.
36
— 562 —
Se a non viss' aquel dia,
20 muito me fora melhor.
Mais quis Deus enton, e vi a
mui fremosa mia senhor.
Eu das arenas la mirei, 6255
e des enton sempre penei!
m Die, welche ich zwischen den Zinnen sah, Gott, wie herrlich
sah sie aus! Ich erblickte sie vom Meeresstraode aus; und seither bin ich
in Betrúbnis. || Yom Meeresstrande aus erblickte ich sie; und seitdem erhâlt
sie mich betriibt (1).
Die , welche ich zwischen den Ziunen sah , Gott welch liebliches Antlitz
hat sie! || Ich erblickte sie vom Meeresstrande aus; und seitdem erhâlt sie
mich betriibt (2).
Hãtte ich sie an jenem Tage nicht geschaut, was wâre aus mir ge-
worden? Gott aber hat gewoUt, dass ich sie erblicken soUte. Darum sah
ich sie. Und sah niemals etwas Schõneres. || Vom Meeresstrande aus etc. (3).
Hâtte ich sie damals nicht geschaut, es wáre zu meinem Heil gewesen!
Gott aber hat gewoUt, dass ich meine wunderschõne Herriu erblicken sollte. ||
Vom Meeresstrande aus erblickte ich sie; und seither erhâlt sie mich be-
triibt (4).
IV Herculano intercalou esta poesia no seu Romance histórico: O
Monasticon, vol. 11., cap. X.
i
284.
(Tr. 125).
Vou-m'eu, fremosa, pêra '1 rei:
por vos, u for', penad' irei
d'amor, d'amor, d'amor, d'amor,
por vos, senhor, d'amor, [d' amor]. 6260
Vou-m'eu a la corte morar:
por vos, u for', ei a penar
d'amor, d'amor, d'amor, d'amor,
por vos, senhor, d'amor, \d'amor\.
E se vos non vir' (jque farei? 6265
10 Cuidand' en vos, morrer -vos-ei
d'amor, d'amor, d'amor, d'amor,
por vos, senhor, d'amor, [d' amor]. \\
I No original faltam as ultimas syllabas do refram. No verso 9 sup-
primi uma syllaba que sobejava (e se vos eu n. v.)
n Cantiga de refram: 3 x (2 -)- 1). — Octonarios jambicos.
— "Versos pareados: aa{|BB. — Rimas longas: ei no l** distico; ar
no 2°; ei no 3° que volta portanto á 1* consoante; or (ou antes a formula
d' amor) no refram. — É bem possível que falte um 4° distioo, que vol-
tasse á rima ou á toante do 2°, tornando completo o parallelismo. — Talvez:
E se vos non vir' ^qite seerá? Ouidand' en vos, morte verrá.
m Schõnste, ich gehe zum Kõnig: Wo immer ich weile, werde ich.
elend und krank sein: || VorLiebe, Liebe, Liebe, Liebe; vor Liebe, Herrin,
zu Euch; vor Liebe (1)!
An den Hof gehe ich: "Wo immer ich weile, werde ich ein Elender
und Kranker sein etc. (2).
"Was soU ich thun, so ich Euch nicht sehe? An Euch denkend, werde
ich sterben: || Vor liebe, Liebe, Liebe etc. (3).
[Was wird geschehen, so ich Euch nicht sehe? "Wáhrend ich an
Euch denke, wird der Tod mich ereilen: || Vor Liebe, Liebe, Liebe etc. (4).]
36*
LACUNA 33».
FALTAM TRÊS MEIAS - FOLHAS : Nos. 2«, 3« E 4°
DO CADERNO XIIL
Na primeira folha que falta, começava provavelmente um
cyclo novo, visto que a antecedente acabava com uma coluna
em branco.
Na ultima findava um cyclo, visto na immediata existir
uma Yinheta.
É, todavia, impossível decidir, se ao todo faltam três series,
ou duas, ou uma só.
A LACUNA FICA POR PREENCHER.
XXXIV
CAÍÍTIGAS
285 — 287
DE
FERNAN PADRON.
C. XIII: 4p
Vinheta
f. 80 (= 108, a
285.
(Tr. 126).
Se vos prouguess', Amor, ben me devia
cousimento contra vos a valer, 6270
qae mig' avedes filhada perfia
tal que noii sei como possa viver
sen vos, que me têedes en poder
e non me leixades noite nen dia.
Por esto faz mal-sen quen s'en vos fia, 6275
com' eu, que ouvera end' a morrer
por vos. Amor, en que m'eu atrevia
10 muit', e cuidava convosc' a vencer ||
{=i08)b a que me vos fezestes ben querer;
e falistes -m(e) u vos mester avia. 6280
E por aquest'. Amor, gran ben seria,
se eu per vos podesse ben aver
15 de mia senhor, ond' eu ben averia
sol que vos end' ouvessedes prazer;
mais vos. Amor, non queredes fazer 6285
nulha ren de quant' eu por ben terria.
I CV 563 (976) — 1 viis — mi — 8 {com' eu ond' ouvera a morrer).
Talvez: com' eu que end' ouvera a morrer? — 9 por voss' amor — 10
con vose' a veer — 11 mi — (e filhastes m'u vus mester avia) — 13
(e por aquesto gran ben seria) ., com ommissão da palavra Amor que é
necessária para completar a medida. — 15 da m. s. — 20 de voss' amor
— 21 acho -vus — 22 (vus).
II Cantiga de nicestria: 4x6. — Decasyllabos jambicos.
— Coplas equicousoantes: ababba. — Rimas breves e longas:
ia (a) êrW.
— 568 —
E de bon grado ja m'eu partiria
20 de vos, Amor, se ouvess' én lezer,
mais acho-vus comigo todavia
cada u vou por me vos asconder. 6290
E pois sen vos non posso guarecer,
se me matassodes ja, prazer -m'- ia.
in Gefiele es Euch, Amor, so kõnntet Ihr wohl, wegea meines ver-
stândigen Verfahrens , Eucksicht aufmich nehmen. [Statt dessen] habt Ihr
hartnãckigen Streit mit mir, so dass ich nicht gegen Euren Willen leben
kann, der Ihr mich in Eurer Gewalt habt und mich weder bei Tage uoch
bei Nacht in Frieden lasst (1).
Schlecht beraten ist der, welcher auf Euch baut, wie ich gethan, der
ich dem Tode nahe bin durch Eure Schuld, Amor, auf den er doch ge-
rechnet und vertraut und mit dessen Hilfe er diejenige zu besiegen ver-
meinte, zu ■welcher Ihr ihm Liebe eingeflõsst. Ihr aber verliesset mich
gerade, ais ich Euch brauchte (2).
Deshalb soUtet Ihr, Amor, mir nun doch zu Liebesgunst von Seiten
meiner Herrin verhelfen, die sie mir gewãhren wiirde, so Ihr nur woUtet.
Ihr aber, Amor, woUt nichts von alledem thun, was ich fúr gut hielt (3).
Gern wiirde ich Euch Valet sagen, stânde es in meiner Macht; doch
wohin ich auch gehe, um mich vor Euch zu verbergen, Ihr begleitet mich
immerdar úberall hin. Da ich ohne Eure Hilfe nicht genesen kann, wâre es
das Beste fiir mich, wenn Ihr mich tõten woUtet (4).
286.
(Tr. 127).
' orne non pode saber
mia fazenda per neiín sen,
ca non ous' eu per ren dizer
a que m'en grave coita ten.
5 E non me sei conselho dar,
ca a mia coita non a par
que me faz seu amor soffrer.
Con tal senhor fui emprender
a que non ouso dizer ren
10 de quanto mal me faz aver,
que me sempre por ela ven.
(= i08)c II E mal per foi de min pensar
Amor, que me seu fez tornar,
ca por ela cuid' a morrer.
15 E nunca meus olhos veran
con que folgu' o meu coraçon.
Mentr' esteveren, com' estan,
alongados d'ela, e non
foren u a vejan, ben sei
20 que nunca lhes ren mostrarei
que lhes possa prazer, de pran.
6295
6300
6305
6310
I CV 564 (977) — 2 nenlmn — 7 mi — 8 — 9 {eu prenda o que etc.)
— 10 mi — 11 vii — 16 con que folgue meu coraçon — 19 foran —
20 Ihis — 21 Ihis — 27 Ihi.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: ababcca. — Rimas longas: êrí») én9>) ari^) no
grupo P; «?*(«) on<y>) e^(c) no II".
III Kein Mensch kann irgendwie um meinen Zustand wissen; denn
ich wage es nicht, diejenige zu nennen, welche mir solche Pein bereitet,
— 570 —
E ben sei ca non dormiran,
mentr' assi for'; nen é razon, 6315
nen eu non perderei aífan,
25 jmal-pecado! nulha sazon.
Mais se eu non morrer', irei
ced' u lhe mia coita direi!
E por ela me mataran. 6320
und ich weiss mir nicht zu raten noch zu helfen: so beispiellos ist die Qual,
in welche die Liebe zu ihr mich gebracht (1).
Mit einer solchen Herriu habe ich angekniipft, zu der ich von dem
Leide nicht zu sprechen mich erkiihne, das mir durch sie widerfâhrt. Und
iibel hat Amor mir mitgespielt, ais er mich zum Ihren machte, denn um
sie fiirchte ich zu sterben (2).
Auch werden meine Augen und mein Herz nimmermehr etwas Er-
freuliches sehen; solange sie fern von ihr sind, vverde ich ihnen gewisslich
nie etwas Lustbringendes zeigen kõnuen (3).
Noch werden sie in der Zwischenzeit schlafen (und dúrfen es auch
nicht); auch werde ich leider nimmer meinen Kummer los. Sterbe ich
nicht, so werde ich daher bald an die Státte gehen, wo ich ihr mein Leid
klagen kann, ob man mich freilich auch darum tõten wird (4).
287.
(Tr. 128).
Os meus olhos, que mia senhor
foron veer, a seu pesar,
mal per foron de si pensar,
que non poderian peor,
5 pois ora en logar estan
que a veer non poderan.
Sei ca non poderan dormir,
ca viron o bon semelhar
da que os faz por si chorar
10 e avê'-lo-an a sentir,
pois ora en logar estan
que a veer non poderan.
Quanto prazer viron enton
semelha que foi por seu mal;
15 ca se lhes Deus ora non vai, ||
V- 80 = [i08)d non jaz i [ai] se morte non,
pois ora en logar estan
que a veer non poderan.
6325
6330
6335
I CV 565 (978) — 8 que — 15 Ihis
ambos os códices — 21 vos.
(agora) — IG ai falta em
II Cantiga de refram: 4 x (4 -j- 2). — Octonarios jambicos. —
Coplas singulares: abba||CC. — Rimas longas: ôrW aríb) na 1" copla;
irW arC») na 2", que repete uma consoante da anterior; owW alW na 3*;
êri^) ow(b) na 4% que também emprega uma rima da antecedente, mas com
inversão; an no refram.
III Meine Augen, die zu ilirem Schaden meino Herrin geschaut, haben
gar schiecht fúr sich selber gesorgt , so schiecht wie irgend mõglicli : || denn
sie weilen jetzt an einem Orte, wo sie jene nicht sehen kõnnen (1).
— 572 —
Quando a viron, gran prazer
20 oiiv' ende o meu coraçon, 6340
mais direi -vus iia razon:
Lon lh'o devia gradecer,
pois ora en logar estan
que a veer non poderan.
Ich weiss, dass sie nicht schlafen kõnnen, weil sie das holde Antlitz
derer sahen, die sie nun zuin Weinen zwingt, und dass sie es bitter
empíinden werden; || denn sie weilen etc. (2).
So viel Lust sie damals sahen, gereicht nun zu ihrem Leide. Und
so ihnen Gott nicht hilft, ist ihnen der Tod gewiss etc. (3).
Ais sie jene sahen, frohiockte mein Herz: jetzt aber muss ich gestehen,
ich sollte ihnen nicht dafiir dankbar sein; || denn sie weilen jetzt an einem
Orte, wo sie jene nicht zu sehen vermõgen (4).
LACUNA 24°.
FALTA UMA MEIA -FOLHA: No. 3/^ DO CADERNO XIIL
É provável que contivesse, como tantas outras, um cyclo
pequeno, mas completo, de cantigas de um auctor diverso do
das cantigas antecedentes, e também do das seguintes.
Nos apographos italianos segue, immediatamente, a cantiga
correspondente ao nosso No. 288.
A LACUNA FICA POR PREENCHER.
XXXV
CANTIGAS
288 — 292
DE
PÊRO DA PONTE.
288.
(Tr. 112).
C. XIII: 2/? ^ . ,
Vinheta ian muito vus am eu, senhor, 6345
f.8H^109)c \
que nunca tant amou senhor
orne que fosse nado;
pêro des que fui nado,
5 non pud' aver de vos, senhor,
por que dissess': «ay, mia senhor, 6350
en bon pont' eu fui nado!»
Mais quen de vos fosse senhor,
bon dia fora nado!
(=109)d -^^ II -^ ^ ^^^ 1^® ^^^ ^^ ^^5
senhor, en tal ora vus vi 6355
que nunca dormi nada,
nen desejei ai nada
se non vosso ben, pois vos vi!
15 E dig' a mi: «por quê vos vi,
pois que me non vai nada»? 6360
Mal -dia nad' eu que vos vi!
e vos bon dia nada!
I CV 566 (979) — 16 mi — 19 que — 20 vus — O CÁ tem, por
ngano: poderiades — 22 {mais ai nunca foy guarda) — 23 da m. g. c.
26 q. Des g. que d. e.
II Cantiga de meostria: 3x9. — Octonarios e senarios
jam bicos. — Coplas singulares, de só duas terminações cada uma:
aabbaat>ab. — Rimas breves (1)) e longas (a): ôrW ado(^>) na 1" estan-
cia; *(a) ada(}>) na 2*; onit^) adoQ>) na 3*.
Todas as estancias se decompõem em duas partes, desiguaes, mas
symmetricas: uma de 6 versos, e outra de 3. Na, 1* parte, quattro octo-
narios agudos, dois de cada lado, com rima sempre idêntica (que é senhor
na 1" estrophe, z;*na2', e enton na 3*) abraçam dous senarios graves, em-
parelhados, com nova consonância {nado na 1* estrophe, nada na 2% e
guardudo na 3"). — Na segunda parte, pelo contrario, dous senarios graves
37
— 578 —
Ca se vus eu non viss' enton
20 quando vos vi, poder(a) enton
seer d'afan guardado; 6365
mais nunc' ar fui guardado
de mui gran coita des enton;
e entendi- m'eu des enton
25 que aquel é guardado
que Deus guarda; ca des enton 6370
ó tod' orne guardado.
(com a mesma rima que caracteriza os da primeira parte) abraçam um
octonario agudo, que também repete a consoante dos precedentes. Ou por
outra: os versos com a rima a são octonarios, os com a rima b senarios.
Pôde ser que falte uma 4* estancia, cuja rima longa tivesse a vogal
*, e cuja breve fosse guardada.
in So innig liebe ich Euch, Herrin, wie niemals ein Mann vor mir
seine Herrin geliebt hat, obwohl ich mein Lebtag von Euch auch nicht so
viel Liebes erfahren habe, dass ich hãtte ausrufen kõnnen: „Ach Herrin,
ich ward zu guter Stunde geboren". "VVer aber Euer Herr wâre, der wâre
ein Gliickskind (1).
Ais ich Euch sah, geschah es zu solch unheilvollem Zeitpunkt, dass
ich seither nicht mehr schlafen konnte, noch einen anderen "Wunsch hegte
ais den, Euch zu sehen. Zu mir aber spreche ich: „wozu sah ich Euch,
wenn es mir doch nichts niitzt ? " TJnter einem Unstern ward ich geboren
und Ihr unter einem freundlichen Gestirn (2).
Hãtte ich Euch damals nicht erblickt, ich hâtte von Kummer frei
bleiben kõnnen. Seither aber weicht grosser Kummer nicht von mir. Zur
Stunde aber sah ich ein, dass nur der recht behiitet ist, den Gott hiitet.
In diesem Falle aber ist jedermann gut gehiitet (3).
IV O annotador, lembrado de um adagio, que já devia ser vulgar no
seu tempo, lançou á margem a nota: guardado he que (= quem) deos guarda.
289.
(Tr. 113).
Se eu podesse desamar
a que[n] me sempre desamou,
e podess' algun mal buscar
a quen me sempre mal buscou!
5 Assi me vingaria eu,
se eu podesse coita dar
a quen me sempre coita deu.
Mais [sol] non poss' eu enganar
meu coraçon, que m'enganou,
10 por quanto me fez desejar
a quen me nunca desejou. ||
f%f\=ifo)a ^ P°^' ®^^^ ^^'^ dôrmio eu
porque non posso coita dar
a quen me sempre coita deu.
6375
6380
6385
I €V 567 (980) — No verso 2 o CA tem que, emquanto o CV traz
queu. Cfr. os versos 4, 7 e 11. — 4 mi — 7 a que a mi s. o. d. — 8
ml falta no CA — fosso no CV — 10 mi fax — 13 e 27 forque non
poss' eu coita dar — 15 que desempar — 16 a q. mi- assi desamparou
— 17 ou q. podess' eu estorvar (estornar) — 22 ousass' eu — 25 min —
26 (laser o).
II Cantiga de refram: 4 x (5 -f- 2). — Octonarios jambicos. —
Coplas equiconsoantes: abal)c||AC. — Rimas longas: arW ouO») eui^).
O poeta, repetindo em cada estancia três vezes o mesmo verbo, em
derivação variada, empregou o artificio a que os trovadores chamaram mor-
dobre: ^dobre é dizer úa palavra cada cobra duas vexes ou mais
mor -dobre é tanto come dobre . . . mais as palavras desvairan - se , porque
mudan os tempos."'
III Kõnnte ich doch Unliebe hegen fiir dia, welche stets Unliebe
gegen mich gehegt hat! Und kõnnte ich doch Bõses anthun der, dio mir
immer Bõses angethan hati Es ware Vergeltung, || kõnnte ich in Harm ver-
setzen die, welche mir immer Harm bereitet hat (1).
37*
— 580 —
15 Mais rog' a Deus que desampar
a quen m^assi desamparou,
vel que podess' eu destorvar
a quen me sempre destorvou.
E logo dormiria eu, 6390
20 se eu podesse coita dar
a quen me sempre coita deu.
Yel que ousass' én preguntar
a quen me nunca preguntou,
por quê me fez en si cuidar, 6395
25 pois ela nunc' en mi cuidou.
E por esto lazeiro eu:
porque non posso coita dar
a quen me sempre coita deu.
Doch vermag ich nicht mein Herz irrezuleiten, das micli irregeleitet
hat, indem es mir Sehnsucht nach der eingab, dia sich niemals nach mir
gesehnt hat. Sehlafen kann ich nicht, || weil ich nicht in Harm bringen
kana die, welche mir immer Harm bereitet hat (2).
Vom Himmel erbitte ich, er mõchte diejenige verlassen, die mich so
verlassen hat, oder dass ich iu Unriihe stiirzen kõnnte die, welche mich
immer beunruhigt hat. Dann wiirde ich wieder sehlafen, || wenn ich in Harm
versetzen kõnnte die, welche mir dauernd Harm bereitet (3).
Oder vermõchte ich wenigstens zu erfragen von der, welche mich nie
gefragt hat, warum ich an sie denken muss, die nimmer an mich gedacht
hat. Das isfs, was mich zum Lazaras macht, || dass ich nicht in Harm ver-
setzen kann die, welche mir dauernd Harm bereitet (4).
290.
(Tr. 114).
Agora me part' eu mui sen meu grado
de quanto ben oge no mund' avia,
|ca 'ssi quer Deus e mao meu pecado!
jAy eu!
5 De mais, se me non vai Santa Maria,
d'aver coita muito tenh' eu guisado,
e rog' a Deus que mais d'og' este dia
f.82{=no)b non viva eu, se m'el || i non dá conselho.
Non viva eu, se m'el i non dá conselho;
10 nen viverei, nen é cousa guisada,
ca pois non vir' meu lum' e meu espelho,
iay eu!
ja por mia vida non daria nada,
mia senhor; e digo-vus en concelho
15 que, se eu moir' assi d 'esta vegada,
que a vo'-lo demande meu linliage!
6400
6405
6410
6415
Que a vo'-lo demande meu linhage,
senhor íremosa, ca vos me matados!
Pois voss' amor en tal coita me trage,
20 jay eu!
e sol non quer Deus que mi- o vos creades, 6420
e non me vai i preito nen menage,
e ides-vus e me desamparados,
desampare vos Deus, a que o eu digo!
I CV 568 (981) — 2 og' eu — 5 mi — 7 mais rog' a D. — 8 e
9 O CA tem em ambos os versos: non viva eu se m'el y non dá c. O
í/ é da primitiva; eu e dá foram intercalados mais tarde. No CV o y
não apparece no verso 8, mas sim no immediato. — Sem elle o verso pa-
rece-me mais harmonioso. — 22 mi — 23 desemparades — 24 e 25
desempare-vus — 26 desempatado.
II Cantiga que eu chamaria de meestria, se nSo fosse o refram
intercalado: Ay eu!: 4x(3 + l^ + 4). — Decasyllabos jambicos. —
Coplas singulares, com uma palavra perduda no fim, que se repete
— 582 —
25 Desampare vos Deus a que o eu digo,
ca mal per fie' og' eu desamparado! 6425
De mais non oi parente nen amigo
jay eu!
que m'aconselh'! e desaconselhado
30 fiqu' eu sen vos, e non ar fica migo,
senhor, se non gran coita e cuidado. 6430
\Ãj Dens! valed' a orne que d'amor morre!
textualmente no principio da immediata, de modo a estabelecer o artificio
do leixa-pren: abaxbabc. — Rin>«,s breves — abstrahindo - se do
refram intercalar — ; ado^'') ia^) elhoi*>) na 1* estancia; elhoi«^) adaW age(^)
na 2"; agei^) ades9>) igoi*^) na S''; igoi^) adoW orreic) na 4% a qual como se
vê, torna a empregar a !"• consoante da cantiga, e vem a rematar necessa-
riamente com um verso solto.
m Nun inuss icli ganz wider meinen "Wunsch und Willen Abschied
nehmen vom eiuzigen und liõchsten Gute, das ich auf Erdeu besass; denn
so bestimmt es Gott und meine Súndenschuld. — Wehe rair! — So mir die
heilige Jungfrau nicht beisteht, ist es mir verliângt, viel Leids zu erfahren.
Darum bete ich zu Gott, wenn er nicht Hilfe schaffen will, moge er mich
dieseu Tag nicht úberleben lassen (1).
Wenn er nicht Hilfe schaffen will, mõge er mich diesen Tag nicht
úberleben lassen! Und ich werde ihn nicht iiberleben, noch wâre es in der
Ordnung; denn sobaid ich mein Licht und meinen Spiegel nicht sehe —
wehe mir! — mochte ich keinen Strohhalm fúr mein Lebcn geben. Doch,
Herrin, offen sage ich es hier: sterbe ich jetzt, so soll meine Lippe Klage
gegen Euch erheben (2).
Es soll meine Lippe Klage gegen Eiich erheben! Denn, schõne Herrin,
Ihr tõtet mich. Da die Liebe zu Euch mich also peinigt, — wehe mir! —
und der Himmel nicht einmal das erlaubt, dass Ihr mir Glauben schenkt,
und kein Schwur noch Treueid mir nútzt und Ihr von hinnen geht und
mich verlasst, so mõge auch Gott, dem ich es klage, Euch verlassen (3)1
So mõge auch Gott, dem ich es klage, Euch verlassen! Denn gar
iibel ergeht es heute mir Verlassnem. Nicht einmal Verwandte noch Freunde
habe ich — wehe mir ! — , die mir raten kõnnten. Ratios bleibe ich daher
zuriick; und bei mir verbleiben allein Kummer und Sorge. Ach Gott, hilf
einem, der vor Liebe stirbt (4)1
IV Cfr. Diez (p. 61), que remette o leitor ás canções capcaudadas
dos Provençaes, e Lang (p. CXXX) que combate a opinião do mestre,
comparando esta cantiga, acertadamente, com as capfinidas.
f. 82
(= 110)c
10
t
291.
(Tr. 115).
A mia senhor, que eu mais d'outra ren
desejei sempr' e amei e servi,
que non soía dar nada por mi,
preito me trage de me fazer ben:
ca meu ben ó d'eu por ela || morrer
ante ca sempr' en tal coita viver,
En qual coita me seus desejos dan
toda sazon; mais des agora ja,
por quanto mal me faz, ben me fará,
ca morrerei e perderei afan:
ca meu ben é d'eu por ela morrer
ante ca sempr' en tal coita viver.
E quanto mal eu por ela levei,
ora mi -o cobrarei, se Deus quiser';
15 ca pois eu por ela morte preser',
pon me diran que d'ela ben non ei:
ca meu ben é d'eu por ela morrer
ante ca sempr' en tal coita viver.
15 (
11
6435
6440
6445
I CV 569 (982) e repetido, em parte, como obra de Sancho Sanches,
sob No. á (394). — 4 mi trage de mi f. b. (á) — me trage de mi (569)
— 7 A 2* e 3* estrophe faltam na cantiga No. 4 — 9 mi — m,i — 16 non mi
dirá — 19 Sazon foi ja q. (4) — 21 ja que pes (4) — 22 mi (4 e 569).
n Cantiga de refram: 4 x (4 -f- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abl)a||CC. — Eimas longas: énW iW na 1* copla;
aw(a) á(b) na 2*; e*(a) ér(b) na 3*; m(«) ÔrO>) na 4", que repete uma das
rimas da 1"; êr no refram.
m Meine Herrin, der ich úber alies in Liebe, Sehnsucht und Treue
zugethan war, die aber gar nichts auf mich zu geben pfiegte, vereinbart
jetzt mit mir, mir Gutes anzuthun: || das Gute aber, das sie mir giebt, ist,
dass ich sterben soU, statt immerdar in solcher Pein zu leben (1),
— 584 —
Tal sazon foi que me tev' en desden, 6450
20 quando me mais forçava seu amor;
e ora, mal que pes a mia senhor,
ben me fará, e mal-grad' aja én,
ca, meu ben é d'eu por ela morrer
ante ca sempr' en tal coita viver. 6455
Wie die ist, welche die Sehnsuclit nach ihr allezeit in mir erweckt.
Von nun an aber wird sie mir, zum Entgelt fiir soviel Leides, Liebes
antliun, denn mit dem Tode bin ich ja alie Qualen los; |1 das Gute aber, das
sie mir giebt, ist etc. (2).
Den Ersatz fúr alies, was ich um sie gelitton, erhalte ich nun, so
Gott will, heimgezahlt. Denn giebt sie mir den Tod, so kann niemand
mehr sagen, dass ich keine Wohlthat von ihr empfangen habe, |1 denn etwas
Gutes ist es fúr mich , um ihretwillen zu sterben , statt immerdar in solcher
Pein zu leben (3).
Es gab eine Zeit, wo sie mich verschmãhte, ais die Liebe zu ihr am
gewaltsamsten Herr iiber mich war. Nun aber, so leid es ihr thun mag,
wird sie mir eine Gunst erweisen, fiir die ich ihr freilich keinen Dank
weiss : II denn besser ist es fiir mich , um ihretwillen zu sterben , ais immerdar
in solcher Pein zu leben (4).
292.
(Tr. 116).
Senhor do corpo delgado,
am en forte pont' eu fui nado!
que nunca perdi cuidado
nen afan, des que vos vi.
5 En forte pont' eu fui nado,
senhor, por vos e por mi! ||
6460
f. 82 (= 110)d
10
II Con est' afan tan longado
en forte pont' eu fui nado!
que vus amo sen meu grado
e faço a vos pesar i.
En forte pont' eu fui nado,
senhor, por vos e por mi!
6465
y eu, cativ' e coitado!
en forte pont' eu fui nado!
15 que servi sempr' endõado
ond' un ben nunca prendi.
En forte pont' eu fui nado,
senhor por vos e por mi!
6470
I CV 570 (983) — 3 eoidado — 4 vus — 6 min — 10 e faç' a vos.
n Cantiga de refram: 3 x (4 + 2) ou 3 x (1 + 1R + 2 + 2B). —
Septenarios trochaícos. — Coplas oquiconsoantes: aaabÁB ou
áÂâbÀB. — Rimas breves e longas: ado{«^) iQ>).
III Herrin, schlank gewachsene: unter schlimmem Gestim ward icb
geboren, denn Sorge und Harm werde ich nicht los, seit ich Eucb kenne. ||
Eine Unglúcksstunde war es fúr mich und Euch, ais ich geboren ward (1).
Eine Unglúcksstunde, da icb Eucb in so langem Harme gegen meinen
Willen liebe uud Eucb dadurch erzúrne. || Eine Ungliicksstunde etc. (2).
Eine Unglúcksstunde, da icb Ãrmster und Bekúmmerter Eucb obne
Lobn gedient und nie einen Gnadenbeweis erbalten babe. || Eine Unglúcks-
stunde etc. (3).
IV Herculano intercalou mais esta cantiga no seu «Monasticon^^
cap. X, substituindo o arcbaico senhor por dama.
Cfr. Diez (p. 69 — 70), que compara esta estropbe com o triolet
francez.
LACUNA 35»(?)
Na folha antecedente, que acaba, como de costume, com
algum espaço em branco, posto que pouco, termina um cyclo,
e ao mesmo tempo um Caderno. Com a immediata começa
outro cyclo e outro Caderno. Materialmente, não ha hoje ligação
entre os dous: os cordões na lombada do volume estão cortados.
Fica, portanto, indeciso se ha lacuna, ou não.
Se existir, deve abranger um Caderno inteiro, a não ser
que seguissem somente folhas soltas.
Nos apographos italianos, as poesias que figuram entre o
nosso No. 292 e 293, são oito, e pertencem ao auctor da serie
XXXV.
VEJA -SE A SECÇÃO l?'' DO APPENDICE.
XXXVI
CANTIGAS
293 — 302
DE
VA ASCO RODRIGUES, DE CALVELO.
^
^
IV: Jal^m^^HT.
nhda VIVO COl
293.
(Tr. 117).
a XIV
Vinheta
f. 83 (= lll)a
10
f. 83 (= lll)b
IVO coitad' en tal coita d'amor
que sol non dormen estes olhos meus; 6475
e rogo muito por mia mort' a Deus.
E lia ren sei eu de mia senhor:
Non sab' o mal que m'ela faz aver,
nen a gran coit' en que me faz viver.
Vivo coitad' e sol non dôrmio ren, 6480
e cuido muit', e choro con pesar,
porque me vejo mui coitad' andar.
Mais mia senhor que todo sabe ben,
II non sab' o mal que m'ela faz aver,
nen a gran coit' en que me faz viver. 6485
I CV 582 (994''") — Se rogo sempre — 4 mais úa ren — G coita
'n — 9 cuitad' a — 10 que sabe todo ben, lição que julgo preferível. —
14 qtce sempre levei — 19 eu falta no CA — 20 coita.
n Cantiga de refram: 3 x (4-f- 2) + 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abba||CC:cc. — Eimas longas: Ôr(a)
eusW na 1* copla; éwW ari^) na 2^\ »'(«) e*(i>) na S"-; er no refram e
na fiinda.
III Bekuramort lebe ich in solcher Liebesnot, dass diese meine
Augen sich nimmer zum Scblafe schliessen uud ich zum Himmel bete ura
baldigen Tod. Von meiner Herrin aber weiss ich eines: || sie kennt das
Leid nicht, das sie mir zufiigt, noch die Pein, in der ich lebe (1).
Bekúmmert lebe ich und schlafe gar nicht, und griible viel und weine
vor Kummer, weil ich mich gar so elend sehe. Meine Herrin aber, die in
aliem Guten erfahren ist, |j weiss nicht, welches Leid sie mir zufiigt etc. (2).
Und, Freunde, an einem Ungliickstage ward ich geboren, da ich
immer Leid trage und so lange auf Erden lebe. Denn meine Herrin, die
ich zu meinem Verderben gesehen, || weiss nicht, welches Leid sie mir zu-
fiigt etc. (3).
— 590 —
E, meus amigos, mal -dia naci
con tanta coita que sempr' eu levei,
15 e porque mais no mundo viverei,
pois mia senhor, que eu por meu mal vi,
non sab' o mal que m'ela faz aver, 6490
nen a gran coit' en que me faz viver.
E meus amigos, non ei [eu] poder
20 da mui gran coit', en que vivo, sofrer.
An Kraft aber, meia Leid noch lânger zu ertragen, fehlt es mir, o
Freunde (I).
294.
(Tr. 118).
Des quand' eu a mia senhor entendi
que lhe pesava de lhe querer ben,
ou de morar u lhe dissesse ren,
veed', amigos, como m'én parti:
Leixei-lh'a terra, por lhe non fazer
pesar, e viv' u non posso viver
6495
10
15
Se non coitad'. E mais vos 6n direi:
pêro m'eu viv' en gran coita d'amor,
de non fazer pesar a mia senhor,
veed', amigos, que ben ra'ón guardei:
leixei-lh'a terra, por lhe non fazer
K pesar, e viv' u non posso viver
Se non coitado no meu coraçon;
ca me guardei de lhe fazer pesar.
E amigos, non me soub' én guardar
per outra ren se per aquesta non:
leixei-lh'a terra, por lhe non fazer
pesar, e viv' u non posso viver!
6500
6505
6510
I CV 583 (995)
6 e vivo — 9 Ihi
2 Ihi — Ihi — 3 Ihi — 5 leixei la t. — Ihi
o CA tem, por engano, que mui ben — 14 Ihi.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2). — Decasyllabos jambicos.
Coplas singulares: abba||CC. — Eimas longas: *(») mC») na
copla; e*(*) ôri^) na 2*; onW arC») na 3'; êr no refram.
ni Seitdem ich eingesehen, dass meine Herrin daruber ziirnte, dass
|ch sie liebte und da wolinte, \vo ich zu ihr sprechen konnte, babe ich.
lich von ihr gewandt: || ich habe den Ort verlassen, um sie nicht lânger
iu erziirnen, und lebe da, wo ich nicht anders (1)
Ais bekúmmert leben kann. Und ferner, so schlimm es auch um
lich steht, habe ich mich doch davor bewahrt, meine Herrin zu reizen:||
ienn ich habe den Ort verlassen und lebe, wo ich nicht anders leben kann (2)
Ais im Herzensgrunde betrúbt. Hiiten vi^ollte ich mich davor, ihren
Sorn zu wecken, und fand kein anderes Mittel: || den Ort verliess ich und
abe, wo ich doch nicht leben kann (3).
295.
(Tr. 262).
f. 83 (= iii)c II Por vos veer vin eu , senhor
et lume d'estes olhos meus.
E valha -me contra vos Deus,
ca o fiz con coita d'amor! 6515
5 Ca, senhor, non ei eu poder
de viver mais sen vos veer.
Aventurei -m', e vin aqui
por vos veer e vos falar;
55 mia senhor, se vos pesar', 6520
10 fazod' o que quiserdes i,
ca, senhor, non ei eu poder
de viver mais sen vos veer.
Como vos quiserdes será
de me fazerdes mal e ben; 6525
15 e pois é tod' en vosso sen,
fazed' o que quiserdes ja,
ca, senhor, non ei eu poder
de viver mais sen vos veer.
I CV 584 (996) — 2 E valha mi — 3 m.i — 5 non ei en poder —
6 vus — 8 _p. vus V. e vus f. — 9 vus — 13 No CV falta a ultima copla.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: abba]|CC. — Rimas longas: ôrW eusi^) na
1* copla; *(a) ari^) na 2°'; á(a) énW na 3"; er no refram.
m Euch zu sehauen bin ich gekommen, ach Herrin und meiner Augen
Licht. Nun schiitze mich Gott! denn ich that es im Drang derLiebe: || es
steht nicht lânger in meiner Macht, zu leben, ohne Euch zu sehen (1).
Ich habe das Wagnis unternommen und bin gekommen, Euch zu
sehen und zu sprechen; missfâllt es Euch, so handelt, wie Ihr wollt: || es
steht etc. (2).
Thut mir Leides oder Liebes an, wie Ihr mõgt; von Eurer Gesinnung
hângt alies ab. Thut, wie Euch beliebt: || es steht etc. (3).
IT Herculano escolheu para lemma do cap. XXI do «Monge de
Cister» os versos 7 e 8 d'esta cantiga.
296.
(Tr. 263).
Meus amigos, pese-vus do meu mal G5FQ
et da gran coita que me faz aver
ua dona que me ten en poder
f. 83 (= iiDd e por que moir'. E pois m'ela || non vai, •
5 morrerei eu, meus amigos, por én,
ca ja perdi o dormir e o sen 65S5
Polo seu ben! E Deus non mi -o quer dar,
se non gran coit' en que sempre vivi,
des que vi ela, que por meu mal vi.
10 E pois eu tanto viv' a meu pesar,
morrerei eu, meus amigos, por én, 6540
ca ja perdi o dormir e o sen
I CV 585 (997) — 1 rfe meu mal — 2 e da gran coita que mi fax
aver — 8 coita 'n — 13 que desejo — Ambos os códices tèem sei^ mas
o sentido e a rima exigem ei — 15 e se m,. v. m. m. mi fará — 19 mi
— 20 quer' a m. b. s. b.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2) -(- 2. — Decasyllabos jam-
Iticos. — Coplas singulares: abba||CC:cc. — Rimas longas: ali»')
'7-(i>) na 1* copla; arW *'»>) na 2«; e*'a) «(•>) na 3"; én no refram.
III Freunde, habt Mitgefiihl mit dem Leid und den Qualen, die mir
liine Dame bereitet, die mich gefangen hãlt und um die ich sterbe. Da sie
mich nicht errettet, || ist mir der Tod gewiss, und babe icb bereits den Schlaf
und den Verstand verloren (1)
Um ihrer holden Reize willen. Gott will mir nichts Gutes geben,
sondem nur die Pein, in der ich lebe, seit ich sie geschaut, die ich zu
meinem Leide sah. Da ich so ganz zu moiner Qual lebe, || muss ich sterben,
und habe bereits Verstand und Schlaf verloren (2)
Wegen ihrer holden Reize, nach denen ich begehre. Ich empfange
nichts ais die Qualen, die sie mir schon gegeben, und von denen sie mir je
38
— 594 —
Polo seu ben que desej', e non ei
se non gran coita que m'ela deu ja.
15 Et se mais vivo, mais mal me fará;
e pois eu tanto mia fazenda sei, G545
morrerei eu, meus amigos, por én,
ca ja perdi o dormir e o sen.
E coitad' eu, que muito mal me ven
20 porque quero mui bõa senhor ben!
langer ich lebe, um so mehr geben wird. Da mein Zustand ein solcher
ist, II muss ich sterben etc. (3)
Ich Ãrmster! Mir geschieht Leides, weil ich eine selir edle Dame
lieb habe (I).
C. XIV: 2u
f. 84 (= n2)a
10
297.
(Tr. 264).
Porque non ous' a mia senhor dizer 6550
a mui gran coita do meu coraçon
que ei por ela jse Deus me perdon!
veed' a coit' en que ei a viver:
ond' eu atendo ben, me ven gran mai,
e quen me devi' a valer, non me vai. 6555
1 Non me vai ela que eu sempr' amei,
nen seu amor que me forçado ten,
que me tolheu o dormir e o sen.
Ura veed' a coita que eu ei:
ond' eu atendo ben, me ven gran mal, 6560
e quen me devi' a valer, non me vai.
Nen me vai Deus, nen me vai mia senhor,
nen qual ben lh'eu quero, des que a vi,
15 nen meus amigos non me valen i!
Ay eu cativo! coitado d 'amor! 6565
ond' eu atendo ben, me ven gran mal,
e quen me devi' a valer, non me vai.
I CV 686 (998) — 3 m* — 4 a eoita 'n — 5 mi — 6 e quen mi
dev' a valer non mi vai — 7 mi — 9 mi — 13 non m,i vai — mi —
15 mi — O CA tem: nen m. v. y — 16 eativ' e coita[A.o].
n Cantiga de refram: 3 x (44- 2). — Decasyllabos jambicos.
— Coplas singulares: abba||CC. — Rimas longas: èV(a) on{*>) na
1' copla; eí(a) én9>) na 2*; or^a) *(•») na 3*; ai no refram.
in Da ich es nicht wage, meiner Herrin von der grossen Herzensnot
zu reden, die ich um sie erdulde, lebe ich in arger Bedrãngnis: || woher ich
Lust erwartete, kommt rair I^eid, und wer mir beistehen sollte, steht mir
nicht bei (1).
Sie hilft mir nicht, die ich treu geliebt, noch die Liebe zu ihr, die
mich gefesselt hâlt und mir Schlaf und Verstand raubt. Denkt Euch, in
welcher Bedrãngnis ich da lebe! || woher ich etc. (2).
Weder Gott hilft mir, noch meine Herrin, noch die innige Liebe zu
ihr, noch auch die Freunde. Ach ich Ãrmster, Beklagenswerter! || woher
ich etc. (3).
38*
298.
(Tr. 265).
Non perç' eu coita do meu coraçon,
cuidando sempr' en quanto mal me ven
por úa dona que quero gran ben. 0570
E sei ja esto jse Deus me perdon!
5 que nunca Deus gran coita quiso dar
se non a quen el fez molher amar,
Com' a min fez. Ca des que eu naci,
nunca vi om' en tal coita viver, 6575
com' eu vivo, per molher ben querer.
10 E sei ja esto que passa per mi:
que nunca Deus gran coita quiso dar
se non a quen el fez molher amar,
I CV 580 (992) — 2 mi — 3 No CV faltam as ciaco primeiras syl-
labas — 4 mi — 5 que nunca Deus mui gran coita quis dar — 7 cotno
a min fax que des quando naci — 8 nunca vi orne tal coita sofrer —
9 com' eu sofro por m. b. q. — 10 min — 13 com' el fax min — 14
coitas muita[s] — O CA tem sei^ lição que se tornaria preferível logo que
substituíssemos no verso immediato sei por ei. — 19 — 20 A fiinda falta
no CV.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -j- 2) -|- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abba||CC:ec. — Rimas longas: o»(a'
én^) na 1* copla; *'{») er(*») na 2"^; òriM) ei^) na 3^; ar no refram e na
fiinda.
III Ich werde meine Herzenspein nicht los, da ich immer daran
denken muss, wie viel Leides mir durcb eine Frau geschieht, die ich liebe.
Eins aber weiss ich, || dass Gott harte Pein nur dem auferlegt, den er zwingt,
eine Frau zu lieben (1)
Wie er mit mir gethan. Denn seit ich geboren , sah ich niemals einen
Mann in ahnlicher Not, wie ich sie dulde, weil ich eine Frau innig liebe.
Aus eigener Erfahrung aber weiss ich, || dass Gott harte Peia nur dem auf-
erlegt, den er zwingt, eine Frau zu lieben (2),
597 —
Cora' a min fez, mui coitado d'amor 6580
e d'outras coitas grandes que eu ei.
15 E pois eu ja toda -las coitas sei,
d' úa cousa sõo ben sabedor:
que nunca Deus gran coita quiso dar
se non a quen el fez molher amar, 6585
Com' a min fez; e nunca me quis dar
20 ben d'essa dona que me fez amar.
Wie er mit inir gethan hat, der ich von Liebe arg bedrangt bin und
vou audereu grossen Qualen, die ich kenne. Und da ich sie alie durch-
gekostet habe, weiss ich besonders eiaes: || dass Gott haiie Pein nur dem
auferlegt, den er zwingt, eine Frau so zu lieben (3),
Wie er mit mir gethan hat. Denu niemals hat er mir Gunst gewãhrt
von der Frau, die er mich zu lieben zwang (I).
"m
299.
(Tr. 266).
f.84(^ii2)b Senhor, eu vivo mviit' a meu pesar
e mui coitado jse Deus me perdon!
por vos que amo mui de coraçon, 6590
que me fez Deus, por maJ de mi, amar.
õ E por meu mal me vos foi amostrar,
ca dê'- lo dia, senhor, que vus vi,
per bõa fé, nunca coita perdi
Por vos, que eu por mal de mi amei, 6595
des que vos vi, per bõa fé, senhor;
10 ca des enton me fez o voss' amor
na mui gran coita viver que og' ei!
E por meu mal vos vi e vos falei,
ca dê'- lo dia, senhor, que vus vi, 6600
per bõa fé, nunca coita perdi
I Emendei o 2" verso que diz no original: e tnui coitad a se d. in. p.
— Talvez: e 7nui coitad' ;a[s\si Deus me perdon!
II Cantiga de refram: 3 x (5 + 2) -f- 2. — Decasyllabos jam-
bioos. — Coplas singulares: ablbaa||CC : cc — Rimas longas: arí»)
onW na 1* copla; eiW dr(^) na 2"; énW êrW na 3*; i no refram e na
fiinda.
m Betrúbt und arg bekiimmert lebe ich, Herrin, so wahr mir Gott
helfe, um Euch, die ich von Herzen Hebe, und die der Himmel mir zu
meinem Leide entgegengefiihrt hat; || denn seit dem Tage, wo ich Euch ge-
schaut, bin ich den Kumraer nicht wieder los geworden (1)
Um Euretwillen, die ich, zu meinem Leide, von dem AugenbHck an
geliebt habe, wo ich Euch sah; denn von jenem Augenblick an hat die Liebe
zu Euch mich in grossen Kummer gebracht. Zu meinem Leide sah und
sprach ich Euch, || denn etc. (2)
Um Euretwillen, die ich iiber alies liebe, und die der Himmel mir zu
meinem Leide entgegengefiihrt hat; denn dermassen bin ich vergrâmt, dass
599
15 Por vos, que quero melhor d'outra ren,
que me fez Deus, por meu mal, ben querer
ca en tal coita me vejo viver
que ja perdi o dormir e o sen. 6605
E por meu mal vos quero tan gran ben,
20 ca dê'- lo dia, senhor, que vos vi,
per bõa fé, nunca coita perdi
Por vos, que amo muito mais ca mi:
ben me creede, senhor, que é 'ssi. 6610
ich bereits Schlaf uud Verstand verloien habe: zu meinem Leide liebe ich
Euch, il denn seit dem Tage, wo ich Euch geschaut, biu ich den Kummer
nicht wieder los geworden (3).
Um Euch , die ich mehr ais mich selbst Uebe. Glaubt mir wenigstens,
Herrin, dass dem so ist (I).
300.
(Tr. a, a p. 297).
Pouco vos nembra, mia senhor,
/■. 84 (= ir^)c 1 quant' afan eu por vos levei,
e quanta coita por vos ei,
e quanto mal me faz Amor
5 por vos; e non me creedes hhiõ
mia coita, nen me valedes!
E senhor, ja perdi o sen,
cuidand' en vos, et o dormir,
con gran coita de vos servir!
10 Et outro mal muito me ven 6620
por vos; e non me creedes
mia coita, nen me valedes!
Por vos me veo muito mal
des aquel di' en que vos vi
15 e vos amei e vos servi, 6(i2õ
vivend' en gran coita mortal
por vos; e non me creedes
mia coita, nen me valedes,
E desmesura fazedes,
20 que vos de mi non doedes. 6630
I CV 579 (991) — 1 vus — 4 mi — 5 mi — 6 m,i — 9 vus —
10 mi — 11 mi — 13 w^ — 14 des aquel dia que vus vi — 15 vus —
vus — 20 min.
II Cantiga de refram: 3-f (4x2)4-2. — Octoiíarios jambicos
no corpo da cantiga, Septenarios no refram e na fiinda. — Coplas
singulares: abba||CC:ec. — Rimas breves e longas: or(a) eiO>) na
1" copla; éw(a) ^V(^>) na 2"; a/(a) «W na 3"; êdes no refram e na fiinda.
III Wenig eingedenk seid Ihr, o Herrin, der Not, die ich um Euch
trage, der Qual, die ich um Euch erdulde, des Leides, das Amor mir an-
thut um Euch: || auch glaubt Ihr weder an mein Leid, noch helft Ihr mir (1).
Den Verstand habe ich im Harme um Euch verloren, und den Schlaf
in der Sorge Euch zu dienen; und vieles andere Leid widerfãhrt mir um
Euch: II Ihr abar glaubt weder etc. (2).
Um Euch widerfãhrt mir vieles Leid seit dera Tage, wo ich Euch
sah und Euch zu lieben und zu dienen anfing, in arger Todespein lebend
um Euch: || Ihr aber glaubt weder etc. (3).
Unbilligkeit úbt Ihr, indem Ihr Euch meiner nicht erbarmt (I).
HOl.
(Tr. b, a p. 298).
Se eu ousass' a Mayor Gil dizer
como lh'eu quero ben, des que a vi,
meu ben seria dizer- Ih 'o assi;
f. 84 {= ii2)d nmis non lh'o digo, ca non ei || poder
5 de lhe falar en quanto mal me ven,
e quantas coitas, querendo -lhe ben.
Como lh'eu quero ben de coraçon,
se lh'o dissesse, ben seria ja;
mais porque sei que mi -o estranhará,
10 sol non lh'o digo, ca non ei sazon
de lhe falar en quanto mal me ven,
e quantas coitas, querendo -lhe ben.
6Õ8Õ
6640
I CV 581 (993) — õ. 11 Q 11 Ihi — mi — 6 e quanta coita que-
rendo-Ihi ben — 7 As ultimas duas estrophes estão invertidas no CV. —
Ihi eu — 8 se lh'o disser, meu ben s. j. — 13 í/ se soubess' — 14 vivo
— eu falta no €A — 15 seeria — 16 per nulha guisa pêro m'ei sabor
— 17 Ihi — 7ni — 19 A fiinda falta no CV.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2) + 2. ~ Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: abl)a||CC : cc. — Rimas longas: eV(")
*(•») na 1" copla; o«(a) «(b) na 2^\ or(a) eíi(i>) na 3*; én no refram e na
fiinda.
in "VVagte ich es, Mayor Gil zu gestehen, wie sehr ich sie liebe, seit
ich sie gesehen, so wiirde mir das zur Freude gereichen; doch thue ich
es nicht, da mir die Kraft fehlt, zu ihr davon zu sprechen, || wie viel Leid
und wie viel Pein mir aus der Liebe zu ihr erwâchst (1).
Da ich sie gar so innig liebe, so wâre es gut, sagte ich es ihr; da
ich jodoch sicher bin, dass sie es ahnden wiirde, rede ich kein Sterbens-
wõrtchen, und finde auch nicht Gelegenheit, zu ihr davoa zu sprechen, || wie
viel Leid míd wie viel Pein mir aus der Liebe zu ihr erwâchst (2).
— 602 —
Se lh'eu dissess', en qual coita d'amor
por ela viv' e quant' afan [eu] ei,
15 meu ben seria; mais non lh'o direi 6645
per nulha guisa, ca ei gran pavor
de lhe falar en quanto mal me ven
e quantas coitas, querendo -lhe ben.
Mais de tod' esto non lhe digu' eu ren,
20 nen lh'o direi, ca lhe pesará én. 6650
Sagte ich ihr, in welcher Liebesnot ich um sie lebe und welche Qual
ich trage, so wâre es gut fúr mich; doch thue ioh es unter keinen Um-
standen, denn ich furchte mich davor, zu ihr davon zu leden, || wie viel Leid
und wio viel Peiu mir aus der Liebe zu ihr erwachst (3).
Von alledem sage ich kein AVõrtchen, noch werde ich es sagen, denn
sie wúi*de dariiber zúrnen (I).
802.
(Tr. s, a p. 314).
Ja eu, senhor, muitas coitas passei,
sempr' atendendo ben, que non prendi,
de vos, que eu en mal dia servi.
E non vos pes, et pregiintar-vus-ei,
5 senhor de mi e de quanto || . . . . 6655
Fragmento em decasyllabos jambicos cora rimas longas: abba
(ou e*'(a) *■(>>)).
LACUNA 26".
É impossível calcular o que falta.
A lacuna ja existia quando o encadernador procedeu ao
seu trabalho. Falta, com certeza, meia folha, em que conti-
nuavam as poesias de Vaasco Rodrigues de Calvelo (e
entre ellas, por ventura, a que o CV tem a maior). Além d'isso
deve faltar meia folha, em que principiavam as obras do des-
conhecido auctor dos nossos Nos. 303 — 307, a não ser que
essas obras começassem no verso da mesma lauda que incluia
o resto das cantigas de Calvelo, porque encheriam apenas
coluna e meia.
VEJA-8E A SECÇÃO IS*^ DO APPENDICE.
XXXVII
CANTIGAS
803 — 307
DE
M DESCONHECIDO (VI).
303.
(Tr. z, a p. 319).
C XIV: 4a (?)
f. H5 (= llS)a
Mais ambos i taredes o melhor,
ca pois omen ben serv' a bon senhor,
bon galardon deve d' ess' a levar.
Este fragmento em decasyllabos jambicos com rimas longas
(Ôr ôr ar) pertenceu, provavelmente, a uma cantiga de meestria.
304.
(Tr. e, a p. 299).
Cativo! mal conselhado!
que rae non sei conselhar! 6fí60
e sempre viv' en cuidado!
Pêro non posso cuidar
5 cousa que me proe tenha
contra quen m'en coita ten;
ante cuid' eu que me venha 6fí(}5
peor do que m' ora ven.
Cuid' est', e cuido guisado,
10 ca me quis Deus aguisar
que serapr' amei desamado,
e faz -me senhor amar 6670
tan de prez e que parece
tan ben que per parecer
15 e per prez outre merece
que a possa merecer.
n Cantiga de meestria: 4x8. — Septenarios trochaícos. —
Coplas equiconsoantes na 1" quadra de todas as estrophes, e singu-
lares na 2*: albabcdcd. — Rimas breves alternam regularmente com
longas: adoW ar(b) em todas as estancias; enhai*^) énW na P; eceí*")
ecerW na 2"; ade(.f} aU^) na 3*; esse(c) azW na 4*.
O poeta empregou o artificio do mor-dobre, seguindo com todo o
rigor os preceitos da Poética (cfr. No. 289). Produziu d'esta sorte uma
riqueza de consonancias , que nenhum outro trovador alcançou , sem todavia
se descuidar das obrigatórias repetições, que são a alma tanto do dobre
como de todas estas poesias palacianas. — Temos dez rimas diversas! e ao
mesmo tempo dez repetições! Cfr. No. 307.
m leh Ãrmster und Schlechtberatener ! der ich mir nicht Rats weiss
und immer triibe sinnend lebe ! Trotzdem weiss ich nicht auszusinnen , was
mir von Nutzen wâre gegen die, welche meine Sorge war. Vielmehr ersinne
ich, es werde mir noch schliramer ergehen, ais es mir jetzt ergeht (1).
— 609
f. 85 OK
{=113)b ^^
Mais non am' eu per meu grado, 6675
nen ar cuid' a gradear
d'amor que me ten forçado;
20 pêro quero m'esforçar
con sen e con lealdade
d'amar e seer leal. 6680
E senhor tan sen maldade
non me fará sempre mal,
II Ca sempr' eu serei pagado
de quanto s'ela pagar',
e de fazer seu mandado, 6685
se m'ela quiser' mandar,
como se me ben fezesse,
30 assi como me mal faz,
ou lh'o meu amor prouguesse,
assi como lhe despraz. 6690
Das ersinne ich, und ersinne damit das uber niich Verhãngte, denn
Gott hat úbor mich verhangt, dass ich ungeliebt lieben soUte. Zu einer
Herrin gab er mir Liebe ein, voa so hohem Wert und so holdem Aus-
sehen, dass sie wegen dieses liohen AVertes und holden Aussehens einen
Verebrer verdiente von gleicb grossem Verdienste (2).
Docb liebe ich nicht nach meinem Gefallen, noch denke ich GefâlHges
von Amor zu erleben, der mir Gewalt anthut. Trotzdem will ich mir selbst
Gewalt anthun, um mit Úberlegung und Treue zu lieben und treu zu sein,
denn eine Herrin so ohne Bosheit kann mir doch nicht auf die Dauer Bõses
anthun (3).
Immerdar wird mich erfreuen, was sie erfreut, und die Gebote werde
ich erfúllen, die sie mir gebietet, gleich ais thâte sie mir Liebes, Wíihrend
sie mir nur Ijeides thut, oder ais bebage ihr meine Liebe, die ihr nur Miss-
behagen en-egt (4).
39
305.
(Tr. (1, a )). 300).
Quen viu o mundo qual o eu ja vi,
e viu as gentes que eran enton,
e viu aquestas que agora son,
jDeus! quand' i cuida, que pode cuidar?
ò ca me sin' eu per min quando cuid' i, 6695
fipor quê me non vou algur esterrar,
se poderia melhor mund' achar?
Mundo toemos fals' e sen sabor,
mundo sen Deus e en que ben non á,
10 e mundo tal que non corregerá; 6700
ante o vejo sempr' empeorar.
f. 85 (=113)0 II Quand' est' eu caf, e vej' end' o melhor,
(ipor quê me non vou algur esterrar,
se poderia melhor mund' achar?
15 U foi mesur' ou grãadez? u jaz 6705
verdad'? u é quen á 'migo leal?
que fui d 'amor ou trobar? por quê sal
a gente trist', e sol non quer cantar?
Quand' est' eu caf, e quanto mal s'i faz,
20 ^por quê me non vou algur esterrar, 6710
se poderia melhor mund' achar?
n Cantiga de refram: 4 x (5 + 2) -f- 2. — Decasyllabos jam-
bicos. — Coplas singulares: al)lbca||CC : ce. — Rimas longas: *'(»)
owC») na 1" copla; (>(«) áW na 2"; az(^) aZC») na 3"-; tVW m(l>) na 4*; ar
no refram e na fiinda.
III Wer die "Welt gesehen hat, wie ich sio friiher sali, und die Men-
sclien von damals und die Leute sieht, wie sie jetzt sind, und dariiber
nachdenkt, was mag er wohl denken? Ich meinerseits bekreuze mich, wenn
ich nachsinne, || warum ich nicht aus dieser Welt gehe, eine andere, bessere,
zu suchen? (1)
611
Viv' eu en tal mund', e faz m'i viver
fia dona que quero mui gran ben;
e muit' á ja que m'en seu poder ten,
25 ben dê'- lo temp' u soían amar. 6715
Oimais de min pode quen-quer saber
por quê me non vou algur esterrar,
se poderia melhor mund' achar!
Mais en tal mundo (jpor quê vai morar
30 ome de prez que s'én pod' alongar? 6720
Die "Welt ist falsch und schal, gottlos und alies Guten bar; eine un-
verbesserliche Welt, die ich ímmer schlimmer werden sehe. "Wenn icli das
betraclite uud im Guten ilbeiiege, || warum gehe ich da nicht anderswohin,
ob ich vielleicht eine bessero Walt fãnde? (2)
Wo sind Gerechtigkeit und Edelsinn geblieben? Wo ruht die AVahr-
haftigkeit begrabéu? Wo ist jemand, der noch einen treuen Freund sein
eigen nennt? Was ist aus Minne und Dichtkunst geworden? Warum
werden die Leute triibsinnig und wollen nicht einmal raehr singen? Betrachte
icli das und úberlege, wie so viel Bõses geschieht, || warum gehe ich da niclit
anderswohin, ob ich vielleicht eine bessere Welt fiinde? (3)
Ich lebe in dieser, dazu gezwungen vou einer Frau, die ich voa
Herzen liebe und die mich seit langem in ihrer Gewalt hat, schon seit der
Zeit her, wo nian noch zu lieben pflegte. Nun weiss jedweder, der es
wissen will, || warum ich mich nicht anderwíirts liin verbanne, ob ich wohl
eine bessere AVelt fãnde (4).
Warum aber venveilt sich in solcher Welt ein Mann von Wert, dem
es freisteht, sich daraus zu entfernen (I)?
39^
306.
(Tr. e, a p. 302).
Algua vez dix' eu en meu cantar
que non querria viver sen senhor.
E porque m' ora quitei de trobar,
muitos me tèen por quite d'amor
5 e cousecen-me do que fui dizer: 6725
«que non queria sen senhor viver»,
com' or" assi me foi d'amor quitar?
f.85i=ii3)d II Ja m'eu quisera con meu mal calar;
mais que farei con tanto cousidor?
10 Aver- lhes-ei mia fazend' a mostrar 6730
que non tenhan que viv' eu sen amor;
ca senhor ei que me ten en poder
e que sabe que lhe sei ben querer;
mais eu ben sei ca lhe faç' i pesar.
15 E se trobar', sei ca lhe pesará, 6735
pois que lhe pesa de lhe querer ben;
e se m'alguen desamar', prazer-lh'-á ón
d'oír o mal que me per amor ven.
E ar pesar' a quen me ben quiser',
20 por én non trobo, ca non m'6 mester! 6740
Mais que non am', esto nunca será!
II Cantiga demeestria: 4x7-|-3. — Decasyllabosjambicos.
— Coplas pareadas: ababcca. — Rimas longas: ar(a) ôrW er(c) no
grupo P; áW m(h) cr(c) no 11°; ér â na fiinda, que responde ás ultimas
rimas, segundo a regra (cca).
m Irgend einmal habe ich in meinen Liedern gesagt, ich woUe nicht
ohne Hcn-in leben; und da ich jetzt zu dichten unterlassen, glauben viele,
ich habe der Liebe entsagt, und tadeln mich, wie ich nun doch zu lieben
aufgehõrt, nachdem ich gesagt, ich woUe nicht ohne Herrin leben (1).
— 613 —
E meu trobar, aquesto sei eu ja,
que non mi-á prol se non por úa ren:
per queixar om' a gran coita que á,
25 ja que lezer semelha que Ih' én ven. 6745
Mais se mia coit' eu mostrar' e disser',
pois i pesar a mia senhor fezer',
coit' averei que par non averá.
E de tal coita, enquant' eu poder',
30 guardar -m'-ei sempr'; e o que sen ouver', 6750
pois lo souber', nunca m'én cousirá.
Am liebsten wúrde ich mein Leid verschweigen ; was soll ich aber so
zahh'eichen Tadlern gegeniiber thun? Ich muss ihnen meinea Zustand dar-
legen, damit sie nicht wâhnen, ich lebte ohne Liebe; denn ich bin in AVahr-
heit in der Gewalt eiuer Herrin, die da weiss, dass ich sie lieb habe, von
der ich aber weiss, dass sie dariiber ziirnt (2).
Und dichtete ich davon, so wúrde auch das sie erzúrnen, da sie es
nicht zufrieden ist, dass ich sie liebe. Und hegt irgend jemand Unliebe
gegen mich, so wird sie ihre Lust daran haben, von dem Leide zu hõren,
das mir dic Liebe bringt. Doch es ârgere, wen es wolle, die Wahrheit ist,
dass ich nicht dichte, weil es mir nicht frommt. Dass ich aber nicht liebte,
wird nie geschehen (3).
Mein Dichten, das weiss ich lângst, niitzt mir nur in einem einzigen
Siune: wenn der Mensch ausspricht, was er leidet, so scheint dadurch Er-
leichterung zu entstehen. Wenn ich jedoch meine Not zeigte und davon
redete, trotzdem es meiner Herrin Zorn erregt, so wúrde mir daraus Not
ohne Gleichen entstelien (4).
Solange ich kann, werde ich mich vor solcher Not húten. Und jeder
Verstandige wird, sobald er das erfahren, mich zu tadelu unterlassen (I).
307.
(Tr. f, a p. 303).
Amor, non qued' ou amando,
nen quedo d'andar puuhando
como podesse fazer
per que vossa graç' ouvesse, 6' 755
5 ou a raia senhor prouguesse.
Mais pêro faça poder,
9-£^T- f,"i\,) contra mia 11 desaventura
f. ao (= llája II
non vai amar, nen servir;
nen vai razon, nen mesura; 6760
10 nen vai calar, nen pedir.
Am' e sirvo quanto posso,
e praz -me de seer vosso;
e sol que a mia senhor
non pesasse meu serviço, 6765
15 Deus non me dess' outro viço!
Mais fazend' eu o melhor,
contra mia desaventura
non vai amar, nen servir;
nen vai razon, nen mesura; 6770
20 nen vai calar, nen pedir.
II Cantiga de refram: 4 x (6 -(- 4) + 4. — Septenarios tro-
chaicos. — Coplas singulares: aabceb||Í)EDE : dcde. — Rimas
breves e longas: andoi'») êrQ>) esse(c) na 1^ copla; ossoí»') ôrW içoi*")
na 2^; ido(») alW mW na 3*; entei^) ar(^) endei*^) na 4**; iiraW ?r(e) no
refram e na fiinda, que emprega como consoantes as mesmas palavras
do refram, modificando apenas a ultima.
III Amor, ich liõre nicht auf zu lieben, noch lasse icli darin nach,
Eure Gunst und das Wolilgefallen meiner Herrin zu erstreben. Aber so
viel ich mich auch bemiihe, || gegen mein Missgeschick hilft weder Liebe noch
treues Dienen, weder Recht noch Billigkeit, weder Schweigen noch Bitten (1).
Ich liebe und diene , so viel ich vermag. Es gefâllt mir, der Eure zu
sein. Und woUte nur mein Dienen meiner Herrin genehm sein, so ver-
- 615 —
Que -quer que mi -a min gracido
fosse de quant' ei servido,
que mi -a min nada non vai,
mia coita viço seria, 6775
25 ca servind' atenderia
gran ben; mais est' é meu mal:
^ contra mia desaventura
j^' non vai amar, nen servir;
nen vai razon, nen mesura; 6780
30 nen vai calar, nen pedir.
Porque sol dizer a gente
§do que ama lealmente:
«se s'én non quer enfadar,
na cima gualardon prende,» 6785
35 am' eu e sirvo por ende;
mais vedes ond' ei pesar:
|H contra mia desaventura
non vai amar, nen servir;
nen vai razon, nen mesura; 6790
40 nen vai calar, nen pedir.
f. 86 {= ii4)b II Mais pois me Deus deu ventura
d'en tan bon logar servir,
atender quero mesura,
ca me non á de falir. || 6*795
langte ich kein anderes Wohlleben von Gott dem Herrn. Aber, ob ich auch
mein Bestes tliue, || gegen meia Missgeschick hilft nicht etc. (2).
Wúrde niir nur fiir ali mein Dieneu eiu noch so geringer Loim (wie
ich ihn bis heute nicht erhalten babe), meine Not wúrde zur Woune, deun
weiter dienend wiivde ich grõssere Gunst erwarteu. Mein Ungliick aber
ist es, dass || gegen mein Missgeschick weder Liebe noch treues Dienen
hilft etc. (3).
Die Leute pflegen zu sagen mit Bczug auf Treuverliebto : „wei' aus-
harrt, wird selig". Darum liebe ich und diene ich weiter: doch betriibt es
mich , dass || gegen mein Missgeschick kein Lieben noch Dienen hilft etc. (4).
Trotzdem, da Gott mir das Gliick beschieden, so guten Ortes zu dienen,
will ich auf Gerechtigkeit warten, die mir zuguterletzt nicht fehlen wird (I).
LACUNA 37%
FALTAM TRÊS MEIAS - FOLHAS : Nos. 5/^-
DO CADERNO XIV.
Ficaram apenas as rebarbas de três folhas (5^, á^ e 2/^),
cortadas, apparen tem ente, ainda antes da encadernação.
Na landa antecedente ha mnito espaço em branco. A im-
mediata, 1^ (f. 87 = 115), coUada contra a guarda de madeira,
está vazia. — Impossível calcular quantas folhas mais haviam
de seguir e o que conteriam.
A LACUNA FICA POR PREENCHER.
XXXVIII
CANTIGAS
308 — 810
DE
ROY FERNANDES, DE SANTIAGO.
II
Vinheta
BMha solla
f. 88 (= 116)a
308.
(Tr. m, a p. 310, 356 e 386).
Se om' onvesse de morrer,
senhor, veenclo gran pesar
da ren que mais soubess' amar
de quantas Deus quiso fazer,
5 eu non poderá mais viver 6S00
u vus foron d'aqui filhar,
a força de vos elevar,
e vos non puid' eu i valer!
/■. 88 {= iJSjò II \Non me sòuhi conselh' aver
10 2^<3;- como podess' endura?'] ■ 6805
a coita 'n que me vi andar,
pola força que vos prender
vi; o quiser(a) ante soífrer
mort' ua vez ja ca ficar
15 vivo, por aver a estar 6810
a tan grave pesar veer,
E nunca no mundo prazer
des aqui ja mais aguardar;
e sempre m' aver a queixar
20 a Deus por el esto querer. 6815
Mais ua ren posso creer
que Deus, que m' esto foi mostrar,
por én me leixa de matar
que aja sempre que doer,
I Li toda a cantiga, parte na própria folha solta, parte, com auxilio
d'um espelho, iia guarda de madeira, contra a qual o pergaminho fora col-
lado. Apenas dois versos ficam indescifraveis, por estarem repintados sobre
o bezerro muito escuro da capa, o qual vira sobro a face interior da guarda,
na largura de três dedos. São os versos 9 e 10, no alto da coluna 9.
Tirei -os do CV.
Variantes do CV 485 (900): — 8 e 12 vus — 16 a veer — 22 Des
— 23 leixe.
— 620 —
25 E que nunca possa tolher 6820
estes meus olhos de chorar,
e que sempr' aj(a) a desejar
vos e o vosso parecer
(que nunca mi-á d' escaecer),
30 e no meu mal sempre cuidar. 6825
Ben me posso maravilhar
por mi -a morte non aduzer.
E nunc' a Deus queira prazer,
que nunca el queira mostrar
35 a nulh' ome tanto pesar 6830
quant' el poderia sofrer.
n Cantiga de meestria: 4x8 + 4. — Octonarios jambicos.
— Coplas equiconsoantes; abbaabba : abba. — Rimas longas:
ê/-(a) arW.
III Mússten wir sterben, wenn wir grossos Leid von demjeuigen
AVesen erfahren , welches wir unter allen, die Gott geschaffen, am meisten
liebeu, so hátte ich nicht mehr von dem Augenblicke an gelebt, ais man
Euch. von hinnen fiihrte, um Euch mit Gewalt zu erhõhen, wâhrend ich
Eucb nicht zu helfen vermochte (1).
Ich habe mir keinen Rat gewusst, wie ich die Qual aushalten sollte,
die mich iiberfiel, ais ich Euch Gewalt erleiden sah; und lieber hatte ich
den Tod mit eins erlitten, ais so grosses Leid mit anzusehen (2),
Und von da an auf Erden keine Lust mehr zu erwarten, sondern zu
stândiger Klage gegen Gott genõtigt zu sein, weil er solches zugelassen
hat. Ich muss wohl glauben, er uuterlasse es, mich zu tõten, einzig und
allein, damit ich immer Schmerzliches zu bejammern habe (3),
Und damit meine Augen nicht aufhõren zu woiuen, und ich mich
weiter nach Euch. und Eurem holden Angesicht sehne (das ich. nimmer ver-
gessen kann), immer an meine Qual denkend. Webl kann ich mich dariiber
wundern, dass er mir nicht den Tod giebt (4).
Nie mõge es Gott gefallen, einem Menschen soviel Kummer zu geben,
als.er ertragen kõnnte (I)!
IV A folha 116, solta já quando se procedeu á encadernação, foi
então coUada contra a guarda do principio, e descollada, modernamente,
por Varnhagen.
309.
(Tr. n, a p. 311. 358 e 388).
Ora começa o meu mal
de que ja non, temia ren,
e cuidava que m' ia ben.
E todo se tornou en mal:
5 ca o dem' agora d 'amor
{-^116)0 me II fez filhar outra senhor!
E ja dormia todo meu
sono, e ja non era foi,
e podia fazer mia prol.
10 Mais lo poder ja non é meu:
ca o dem' agora d'amor
me fez filhar outra senhor!
Que ledo me fezera ja,
quando s' Amor de min quitou
15 un pouco, que mi -a min leixou.
Mais d'outra guisa me vai ja:
ca o dem' agora d'amor
me fez filhar outra senhor!
6835
6840
6845
I CV 486 (901) — 10 mai'-lo — 14 mi — 15 mi a mi — 16 mi
— 19 orne — 20 possa aver — 21 quigi — 25 J. dem' ac. — A lição:
ao dem' acomend' amor seria preferível. — 26 {teenga\ a ler: beenga).
n Cantiga de refram: 4x(4-|-2)-f-4. — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares, com rima idêntica no 1° e ultimo verso de
cada uma: al)ba||C€ : ccec. — Rimas longas: aí (a) én9>) na 1*^; e2<(a) o/C»)
na 2"; «(») ozíC») na 3*; ar(«) erC») na 4"; õr no refram e na fiinda.
III Meiu Leid, das icli schon aufgehôrt hatte zu fiirchten, beginnt
von neuem. Ich wâhnte, es ginge mir gut, und nun hat sich alies zum
Schlimnien gewendet, || denn der Damon der Liebe hat mich getrieben, eine
noue llerrin zu wáhlen (1).
— 622 —
E non se dev' om' alegrar 6850
20 muito de ren que poss' aver,
ca eu, que o quige fazer,
non ei ja de que m' alegrar:
ca o dem' agora d'amor
me fez filhar outra senhor! 6855
25 Ao dem' acomend' eu amor;
e bSeiga Deus a senhor
de que non será sabedor
nulh' om', enquant' eu vjvo for'.
Schon schlief ich meinen ruhigen Schlaf uiid war nicht mehr ein
Narr und verstand das mir Frommende zu tlmn: jetzt aber habe ich diese
Fáhigkeit wieder verloren, || donn der Dâinon etc. (2).
Froli war ich geworden , ais die Liebe mich ein wenig frei gab. Jetzt
aber ist es wieder anders, || denn der Dámon etc. (3).
Der Mensch darf sich also iiber nichts freuen von aliem, was geschielit.
Ich wollte es thun, doch ist es schon wieder aus mit der Frendo, || denn
der Dílmon etc. (4).
Zuni Teufel also jnit der Liebe! Gott aber empfehle ich die Dame,
die ich nicht nennen werde, solange ich lebe (I).
IV Ao lado do verso 25 ha uma nota marginal, quasi apagada, que
talvez diga: ao demo o demo do amor!
310.
(Tr. o, a p. 312, 358 e 388).
Que mui gran prazer og' eu vi
u me vos Deus mostrou, senhor!
E ben vos faço sabedor
que, pois que m'eu de vos parti,
5 non cuidara tant' a viver
f. 88 (= n6}d como II vevi seu vus veer.
Que milito que eu desejei
de vus veer e vus falar!
E foi 7ni-o Deus ora guisar,
10 senhor, e mais vus én direi:
non cuidaria tant' a viver
como vevi sen vus veer.
E Defujs, que mi fez este ben,
ainda m' outro hen fará,
15 ])ois el quis que vus visse ja,
mia senhor; ca per nenhun sen,
non cuidara tant' a viver
como vevi sen vus veer.
6860
6865
6870
6875
I CV 487 (902) — 2 Q ^ vus — 1 O copista do CA interrompeu
aqui o seu trabalho, deixando uma coluna inteira om branco. — As ultimas
duas estropbes provêem do CV. — Emendei ora (por agora) no verso 9.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: abbaUCC — Eimas longas: «(«) or('»l na
1'' copla; eí(a) ari^) na 2*; ewW a('>) na 3"; er no refram.
III "Welche Freude, ais Gott Euch mir heute zeigte! Glaubt mir,
ais ich von Euch Abscliied nahm, || dachte ich nicht, solange zu leben, wie
ich gelebt, ohne Euch zu sehen (1).
Wie sehr hatte ich gewúnscht, Euch zu sohen und zu sprechen! Und
nun hat Gott es mir beschieden. Denn, Herrin, glaubt mir, || ich dachte
nicht etc. (2).
Er, der mir diese "Wohlthat angethan, wird mir noch eine andere ge-
wahren, da er gewollt hat, dass ich Euch siihe; donn ganz und gar nicht ||
híitte ich geglaubt, solange zu leben, wie ich gelebt, ohne Euch zu sehen (3).
APPENDICES
CONTENDO POESIAS TIRADAS
CANCIONEIEOS
COLOCCI-BIUT^CUTI E DA VATICAINA
E QUE PREENCHEM PROVAVELMENTE LACUNAS DO
CANCIONEmO DA AJUDA.
n
i
40
SECÇÃO I
CANTIGAS
811—874
QUE PREENCHEM PROVAVELMENTE A LACUNA l^
1. LAIS, DICTOS DE TRISTAN E LANÇAROTE . (311-315)
2. CANTIGAS DE AIRAS MONIZ, D'ASME . . (316-317)
3. DIEGO MONIZ (318-819)
4. OSOIREANNES (320-327)
5. NUNO FERNANDES, DE MIRAPEIXE . . . (328-329)
6. FERNAN FIGUEIRA, DE LEMOS (330-331)
7. D. GIL SANCHES (332)
8. RUY GOMES, O FREIRE (333-334)
9. FERNAN RODRIGUES, DE CALHEIROS . . (335-356)
10. PÊRO GARCIA, D'AMBROA (357)
11. D. FERNAN PAES, DE TAMALANCOS . . . (358-362)
12. VAASCO PRAGA, DE SANDIN (363-374).
40"
10
15
311.
Amor, des que m' a vos cheguei,
ben me pos[s]o de vos loar,
ca mui pouc', ant', a meu cuidar, 6880
valia; mais pois emmendei
Tan muit' en mi que, com' ant' eu
era de pobre coraçon,
assi que nenhun ben enton
non cuidava que era meu, 6885
E sol non me preçavan ren,
ante me tinhan tan en vil
que, se de mi falavan mil,
nunca dezian nenhun ben ....
E des que m'eu a vos cheguei, 6890
Amor, e tod' ai fui quitar
se non de vos servir punhar ....
logu' ou des i en prez entrei!
I CB 1 (1) — Este lais fex Elis o Baço que foi Duc de Sansonha,
([uando pas[s]oií(i) aa yran Bretanha, que ora clmmaii Ingraterra. E
;;rt.s[s]o?í lá no tempo de Rei lirtur, pera&) se combater con Tristan,
porque lhe matara o padre en úa batalha. E andando un dia en sa
busca, foi pela Joyosa- Guarda u era a Rainha Iseu de Cornoalha. E
viu -a tan fremosa que adur lhe poderia omen no mundo achar &) par.
Enamorou -se enton d' ela e fexW por ela este laix. Este lais posemos
a [a] cintai^') porquei^) era o melhor que foi fefiJtoU).
Teor litteral dos trechos que considero adulterados e que tentei restau-
rar: (1) pafou — (2) ta — (3) ath' (com t por c) — (4) efeh — (5) a^
— (0) jã 5' — (7) feto — 2 pofo deuos — 3 pou camota meu euydar —
Tam muy tam ml q comam teu — 9 preçauã em rem — 10 tzjnhã ram
en uil — 13 Edef qm cu auos chcyney — 14 Amor de todal f. q. — 17
daus — 19 — 20 Afy q duus boõs fon Mais lo omeu pex, cao fetc — 21
Amor pois — 22 saton — 29 nogeu^ corrigido por Colocci para rrogeu —
— 630 —
Que mi -ante de vos era greu,
e per vo'-l' ei, e per ai non, awjíj
assi que, ii os bõos son,
20 mais loo meu prez ca o seu.
Amor! [e] pois eu ai non ei,
nen averei nulha sazon,
se non vos, e meu coraçon , híjdo
non será se non da que sei
25 Mui fremosa e de gran prez,
e que polo meu gran mal vi,
o de que sempre atendi
mal (ca ben nunca m'ela fez): 6'.)(}5
E por ón vus rogu' eu, Amor,
30 que me façades d 'ela (a) ver
algun ben, pois vo'-lo poder
avedes. E mentr' eu ja for'
Yivo, cuido vo'-lo servir. tiUKi
E ar direi, se Deus quiser',
3õ ben de vos, pois que me veer'
per vos, de que mi-á de vTir.
32 emêrreu — 3õ ueer — 36 deuir — 37 E fe mefto nõ faz des — 40
í}n feu poder como se as quattro syllabas que faltam, tivessem o
seu logar no fim do verso.
II Este nlais", que não é cantiga de rcfram, mas tampouco podo
sev classificado como cantiga de meestria, compõe- se de dez coplas
singulares, de quattro versos cada uma, accompanhados de uma f linda,
de três Senarios: 10 x 4 -}- 3. — Quanto á estructura e ordem das rimas
(al)ba), são iguaes ás quadras populares, modernas. O metro é todavia diffe-
rente: Octonarios jambicos. — Eimas longas, entre as quaes lia muitas
repetições, sem ordem nem propósito. Temos eii^) ari^) na 1" quadra; cíí
on na 2"; ên il na 3*; ei ar na 4"; eu on na 5"; ei on na C''; ex, i na 7'';
ôr êr na S^', ir ér na 9'^; eus én na 10".
III Euch zu preiseu, Amor, habe ich Gruud, seit icli mich Eucli
geniihert liabe; denn vorher war mein Wert geríng, ward aber hernach
erhõht (1)
Sc sehr, dass, gleichwie icli sonst mattherzig war, so dass ich mir
selber keinerlei Vorzug zuerkannte (2)
40
— 631
E se non m'est(o) ides fazer
(que sei que será vos[5]o ben),
cofonda-vus por én quen ten
[o 7nund' e vos\ en seu poder!
Anien! Amen! Amen!
Amen! Amen! Amen!
Amen! Amen! Amen!
6915
6920
Und gieichwie auch die anderen micli missachteteu , weil, ob auch
Tausend vori mir redeten, doch keiner Gutes von mir sagte ... (3)
Also stieg ich sogleich im Preise, seit ich mich Euch nâherte und
mich von aliem "VVeiteren lossagte ais von dem Bestreben, Euch, Amor, zu
dienen (4).
Was mir vorher schwer ward, habe ich durch Euch, durch Euch
allein. Und wo immer ich unter Guten bin, lobpreise ich jetzt meinen
eigfinen "Wert mehr ais den ihren (5).
Weil ich aber fortan nichts ais Euch habe, noch haben werde, o Amor,
und weil mein Herz ihr allein gehõrt (6),
Der Holden und Preisenswerten , die ich zu meinem Verderben sah,
und von der ich nur Leides erwarte (da sie mir nie Liebes erweist) (7):
Deshalb bitte ich Euch, Amor, mir ihro Gunst zu verschaffen, da
Ihr die Macht dazu in Hànden habt. Solange ich lebe (8)
Werde ich Euch dienstbar sein und, so Gott will, Gutes von Euch
leden, falis mir G^tes vou Euch geschieht, von dem allein es kommen
kann (9).
Gewãhrt Ihr mir das aber nicht, was in meinen Augen auch zu Eurem
Heile gereichen wiirde, so mõge Euch der verderben und verdammen, in
dessen Gewalt unser aller Leben ist (10).
Amen! Amen! etc.
IV Cfr. Th. Braga, Questões de Litteratura, p. 88 — 89. — Não
estou, do modo algum, persuadida de ter restaurado e interpretado a con-
tento de todos esta difficil poesia. Cingi -me na minha reconstrucção con-
jectural com todo o rigor possível aos signaes graphicos, transmittidos pelo
CB. Julgo todavia que no verso 23 seria melhor corrigirmos com mais
lalguma liberdade, lendo: o meti coraçon^ assim como nosso (por vosso)
rno 38; e mais vale meu prez ou mais vai o meu prez ca o seu no 20.
Devo reconhecimento ao meu amigo, o Ex"" Sar professor Henry Lang
j^por me ter auxilidado com valiosos conselhos, relativos, principalmente, á
pultima quadra. É d'elle ainda a emenda achar par (3), que já fora achada
por Braga; aa cima (5), e, no verso 19, u por du (erro por hu).
312.
O Marot aja mal -grado,
porquo nos aqui cantando
andamos tan segurado,
a tan gran sabor andando!
5 Mal-grad' aja! que cantamos 0925
e que tan en paz dançamos!
Mal-grad' aja, pois cantando
nos aqui danças fazemos,
a tan gran sabor andando,
10 que pouco lh'o gradecemos! 6u:í0
Mal-grad' aja! que cantamos
e que tan en paz dançamos!
E venha-lhe maa gaança,
porque nos tan seguradas
15 andamos fazendo dança, 0',)35
cantando nossas bailadas!
Mal-grad' aja! que cantamos
e que tan en paz dançamos!
I CB 2 (2) — Esta cantiga fezeron quatro donzelas a Marot (i)
d' Irlanda, en tempo de Rei Artur, porque Marot i"^) filhava toda-las don-
zelas que achava en guarda dos cavaleiros , se as podia conquerer d'eles.
E enviara -as pêra Irlanda ()^) pêra seerenii) sempre en ser vidou da terra.
E esto fazia el, porque fora morto^^) seu padre por razon de iia donzela
que levava en guarda.
Texto (1) Amarõot — (2) Maaroõt — (3) Ifllanda — (4) sceren
— (õ) i/lto — 2 Omaroot — 5 tancainos — G dandalmos ., corrigido por
Colocci para dançamos — 7 cantado — 8 danças — 11 mal aia — 18
guaãca — 15 dança — 16 nofas — 18 enpas — dançamos.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2). — Septenarios trocliaícos.
— Coplas singulares: abab||CC. — Rimas breves: adoi») andoW
na 1" estancia; andoW etnosW na 2% que repete, portanto, uma das conso-
nancias da l*"; ançaW adasW na 3*; amos(C) no refram.
Colocci põe a nota: mixta, e no fim da pagina o vocábulo: ballata.
III Ergrimmen mõge Marot, weil wir hier in aller Sicberheit und
grosser Frõhlichkeit singend einberschreiten : ergrimmen mõge er, weil wir
singen und so friedlich tanzen!
IV Cfr. Braga, Questões, p. 90.
313.
Mui gran tenip' á, par Deus, que eu non vi
quen de beldade vence toda ren! 6940
E se xe m' ela queixasse por én,
gran dereit' 6, ca eu o mereci.
5 E ben me pode chamar desleal
de querer eu, nen por ben nen por mal,
viver com' ora sen ela vivi. 6045
E pois que me de viver atrevi,
sen a veer (en que fiz mui mal -sen)
10 dereito faz, se me mal-talan ten,
por tal sandice qual eu cometi.
E con tal coit' e tan descomunal, 6950
B se me Deus ou sa mesura non vai,
deffenson outra non tenli' eu por mi!
I CIí 3 (3) — Don Tristan o Namorado fex \õ\sta (1) cantiga.
(1) sia — 14 ml — 15 cadaql: abreviatura que poderíamos também
resolver em cada qual — 21 eror q iiaçy.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos jambicos. —
Coplas equiconsoantes: abbueca. — Rimas longas: ii^) énW ali*').
Coloeci classificou esta poesia como pertencente ao grupo seldifsi. —
Além d'isso lançou em nota o vocábulo desleal e a forma portugueza do
artigo, considerando - a, apparentemente , como derivada do grego [o i. lo,
alia greca\.
III Lango ist es her, dass ich diejeuige nicht gcselien, deren Schon-
beit alies úbeitrifft. Itecht tbiite sie, wollto sio dariiber klagen. Ja icb
bátte es sogar verdient, treulos gescbolten zuwerden, da ich, gleichviol ob
im Guten oder Schlimmen, iiberhaupt vermocht habe, ohno sie zu leben
(wie jetzt gescheben ist) (1).
"Weii ich es mir zugetraut habe, ohne iiiren Anblick zu leben (woran
ich sehr Unrecht that), ist sie im Rechte, falis sio úber die Thorhcit zúrnt,
die ich begangen. Und so mir Gott oder ihr Gerechtigkeitsgefúhl nicht in
so ungcwohnter Pein beistcht, kann ich keino Rottung fmdon (2).
— 634 —
15 Ca d'aquel dia, en que m'eu parti
da mia senhor e meu lum(e) e meu ben,
porque o fiz, a morrer me conven, 6905
pois vivi tanto, sen tornar ali
u ela é. Se por én sanha tal
20 filhou de min, e me sa mercee fal,
jai eu cativo! ^le por quô naci?
"Wegen des Tages, an welchem ich von meiner. Herrin — meinom
Licht und hõchsten Gute — schied, muss ich sterben, weil ich solange
gelebt, ohne sie zu sehen. Ergrimmt sie dariiber uud versagt inir ihre
Gnade, ich Ãrmster, wozu ward ich dann geboren? (3)
IV Cfr. Braga, Questões p. 90.
10
314.
Don Amor, eu cant' e choro,
e todo me ven cVali:
da por que eu cant' e choro
e por meu mal -dia vi.
E pêro, se a eu oro,
mui gran dereito faç' i,
[c]a ali u [a] eu oro,
sempre lhe peç' e pedi
Ela. E pois eu demoro
on seu amor, por Deus, de mi
aja mercee, ca, s'eu demoro
en tal coita, perder-m'-ei i.
fJUfJO
6965
6IJ70
I Clí 4 (4) — 1 eatechoro — 4 J? que por etc. — 5 ^ pêro — 7
a aly hu eu do oro — 10 en feu amor por deg de mi — 11 m'ceê ca ff
eu d.
Os versos 4, 10 e 12 parecem ter uma syllaba a maior, que somente
desappareceria, se, tratando as linhas impares como primeiros hemistichios
de uma Langzeile, fezessemos elisão da ultima vogal metatonica áe choro
e demoro, — procedimento muito singular, porque destruiria a rima, mas
de que, ainda assim, ha exemplos, nas Cantigas de Maria e em textos
do sec. XVI (Crisfal).
O sentido é pouco claro. No 7° verso o texto u eu dõ oro (i. ó doíi
oro = dadiva peço? ou don' oro = dominam oro?) seria aceitável, se
não fosse preciso estabelecermos identidade da formula rimante com a do
l)rimeiro verao da copla.
II Este lais, de caracter semi -popular, parecido ao primeiro da serie,
i;umpue-se de três quadras: 3x4. — Septenarios trochaícos. —
Coplas equiconsoantes: abab. — Rimas breves e longas, com pa-
lavras idênticas dentro dos limites de cada copla: óroi^) iO>).
III Herr Amor, ich singe und weine dabei: und Schuld an meiíiem
Singen wie an meinem Weinen ist diejenige, v^elche ich zu meinem Ungliick
(= an einem Ungliickstage) sah (1).
Daher thue ich recht daran, wenn ich sio anílelio; denn das, was ich
erflehe {ou: denn da, wo ich flehe), erbitte und erbat ich immer: (2)
Sie selber namlich, Und da ich in ihrer Liebe verbleibe, inoge sic,
um Gottes willen, Mitleid mit mir haben; denn verbleibe ich in meiner
Qual, so bin ich verloren (3).
IV Cfr. Braga, Questões, p. 91.
k
315.
Ledas sejamos ogemais!
E dancemos! Pois nos chegou
e o Deus con nosco juntou,
cantemos- lhe aqueste lais! 6975
5 «Ca est(e) escud(o) é do melhor
omen que fez Nostro Senhor!»
Con [e]st(e) escudo gran prazer
ajamos! e cantemos ben!
E dancemos a nosso sen, 6080
10 pois lo avemos en poder!
«Ca est(e) escud(o) ó do melhor
omen que fez Nostro Senhor!»
Oy nus devemos [ajlegrar,
e est.(e) escudo, que Deus aqui 6985
15 trouxe, façamo'-lo assi:
Puinhemos muit(o) e'-no onrar!
«Ca est(e) escud(o) é do melhor
omen que fez Nostro Senhor!»
I CB 5 (5) — Este laix fexeron donxelas a dou AnçarothW quando {^)
estava na Insoa da Lidiçai^) qicandoW a rainha (p) Qenevra achou con
a filha de rei Peles e lld defendeo que non fareces[s]e ant' ela(fi).
(1) ancaroth — (2) quado — (3) dalidica — (4) quado — (5) Kayã
geneu — (6) pareçefe anccla — 1 Ledas seiaimis oy mays — 2 dan-
cemiis — 4 lha aqste — eantevig lha a. l. — 9 dantemg anofo — 14
Veste effcudo q ds aq (q ds a q"^) — 15 facamolo afy — 16 poynhemg
moyto cnno honrrar — 17 escado.
II Cantiga de refrani: 8 x (4 4- 2) . — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: }ibbíi||C€. — Rimas longas: aisi^) o?íl'») na
1* estancia; er(a) cwC») na 2''; arW /('») na 3"; ôr no refram.
III Lasst uns frolilich soin und tanzcu! Gekommen ist ei-, von Gott
zu uns gescbickt. Lasst uns folgeudos Lied singeu: || „Denu dieser Schild
gehõrt deni besten Maune, den Gott der Horr gescliaffon." (1)
Jubeln wir úber dieson Schild; lasst uns scliõn siugen und nacli un-
serem Sinne tanzen, da er in unserer Mitte ist: || Denn- dieser etc. (2).
Heute sollen wir frohlocken. Und mit dem Schilde, den uns Gott
gesandt, sollen wir aiso verfahren, dass wir uns recht bemuhen, ihn zu
ehren: || Denn etc. (3).
IV Cfr. Braga, Questões, p. 91.
,AIRAS MONIZ, D'ASME.
316.
Pois mi non vai d'eu muit' amar
a mia senhor, nen a servir,
nen quan apost' eu sei negar
o amor, que Ih' ei, [e] a 'ncobrir
5 a ela que me faz perder,
que mi- o non pode[?i] entender, —
ja eu chus no'- na negarei;
vel saberan de quen tort' ei:
Da que á melhor semelhar
10 de quanta[5] no mund' ome vir',
e mais [mansa sabe falar]
das que ome falar oir';
non vo'-la ei chus a dizer . . .
quen -quer x'a pode entender;
15 ja chus seu nome non direi;
c(a) a feito [ja] mi-a nomeei!
6990
0995
7000
7005
I €B 6 (6) — 5 Eela — G jwdc — 10 I)c quanta e no mundome
atr — 11 — 12 E mays das que home falar oyr, com ommissão, entro mais
e í/fl.9, das seis syllabas, que introduzi, ou do outras, semelhantes. — 18 |>
fedeo mundeferir — 19 xha — 24 J. chalaam — 25 Or — 26 Failhes —
32 aueij guey.
II Cantiga do meestria: 4x8. — Octonavios jambicos. —
Copias equiconsoantes: íibsil>cedd. — Rimas longas: ar(«) «•(•»)
er(«) eiià).
Colocci resumiu as suas observações acerca da versificação, na for-
mula sei difsi^ o copiou os vocábulos: vii nõ uai = nõ mi uai (1);
ijiifirir (28).
— 688 —
E quen ben quiser' trastornnr
per tod(o) o mundo, e ferir,
mui festinho xi-a pod' achar;
20 ca, por vus ome non mentir,
non á ela tal parecer 7010
con que s'assi poss(a) asconder.
Per como a eu dessinei,
achá'-la-an, cousa que sei!
25 Os que me soían coitar
foi -lhes mia senhor descobrir. Tiiir,
Ja mi -ora leixaran folgar,
ta Ihis non podia guarir,
ca ben lhe'-la fiz conhocer,
30 porque me non quis ben fazer!
E tenho que ben me vinguei, 7020
pois l(a) en concelh(o) averigiiei!
III Da es mir nichts niitzt, meine Herrin zu verehren, ihr zu dienen.
iu geschickter Weise meine Liebe zu verhehlen und sie nicht bloss zu stclleu,
die micli ins Unglúck bringt, der Art, dass man sie nicht erkennen kann,
so will ich sie nun nicht lânger verleugnen; vielmehr soll man erfahren,
von wem mir Unrecht geschieht (1):
Von der, welche das holdeste Antlitz hat von allen, die man in dor
Welt sieht, und die holdeste Eedeweise, die man hõren kann. Nâher werdo
ich sie nicht kennzeichnen. Jedweder muss sie an diesen Zeichen erkennen.
Ihren Namen werde ich nicht ausfiihrlicher nennen, denn thatsâchlich hahe
ich ihn ja schon genannt (2).
Und wer eifrig die Welt durchsuchen und durchstreifen will, wird sio
schnell genug fmden, denn in "Wahrheit hat sie kein Gesicht, mit dem sie
sich verstecken kõnnte. Nach der Art. wie ich sie gezeichnet habe, muss
man sie ausfindig machen, dess bin ich sicher (3).
Denen, die mich mit Fragen peinigten, habe ich nunmehr die Herrin
entdeckt. Jetzt werden mich zufrieden lassen diejenigen, vor denen ich micli
nicht zu retten vermochte. Blossgestellt habe ich sie, weil sie mir nicht
wohlthun woUte, und vermeine, mich ordentlich geracht zu haben, da icli
sie ofPentlich gemacht habe (4).
317.
10
«Mia senhor, vin-vus rogar
por Deus que ar pensedes
de mi, que en tau grau vagar
trouxestes e tragedes.
E cuido -ra'eu avergonhar!
Se vus prouguer', devedes
oj' a mia barba a onrar,
que sempr' ourada sol andar.
E vos non mi -a viltedes!»
«Cavaleiro, ja aviltar
nunca m'[a] oíredes,
mais leixemos ja ela estar
ed esso que dizedes.
'025
'OHO
15
I
Sol non penso de vus amar;
nen pensarei, a meu cuidar,
mais d'esto que veedes.»
7035
I CB 7 (7) — 7 oio mha barua e ouirar — 8 ouirada {= onrrada)
— 10 ia uiltar — 11 nunca moyredes — 14 e 15 Emquanto não forem
apresentadas conjecturas mais felizes, proponho que se leia: non me devedes
a leixar, \ ou j)esar me faredes — 17 amen cuydar — 22 ^yor pem — 24
Semoy — 26 Eda de mali e irmey — 32 Que — 44 plaxer.
II Cantiga de maestria: 5x9. — Senarios jambicos femini-
nos, nos versos pares, e Octonarios masculinos, irregularmente entre-
meados de Septenarios, nos versos impares. — Dois pares de coplas
p areadas e uma desirmanada, á qual falta o par, que deveria contor a
resposta da dona ao avaleiro. — Eimas breves e longas: aWbabaab.
— No grupo I" temos: í/r(al eríe.sC»); eifa) adesW no IP; h-<») ia(^>) no III".
— 640 —
«Mia senhor, eu vus direi
20 de mi como façades:
O por que vus sempr' amei, 7040
per ren non mi -o tenhades;
e sempre . vus servirei,
se m' oj' avorgonliades.
25 Fazede como sabor ei,
e dade mal, e ir-m'-ei, 7045
e non me detenhades!»
«Cavaleiro, non [o] darei;
pêro, se vus queixados,
30 mui ben vus conselharei :
«Ide -vus, que tardados.» 7050
Ca ^;por qut) vus deterrei
u ren non adubados?
Pêro desejos averei
35 de vos, e endurar-mi-os ei
ata quand(o) ar venliades.» 7055
Colocci chamou a attenção jiara a textura pouco vuli^ai' (roste dialogo
d'amor.
III „Hemn, ich bin gekommen, Euch zu bitten, meiner zu gcdcnkon,
den ihr in solcher Mussigtliuorei liieltet und haltet, weshalb ich mich
schãmen muss. Beliebte es Euch, so kõniitet Ihr heute meineu Bart wieder
zu Ehren bringen, der so geehrt zu sein pflegte. Nicht herahsetzen solltet
Ihr ihn." (1)
„Ritter, niemals werdet Ihr mich ihn herabsctzen liõren docli
lassen wir das .... [Mich verlassen aber solltet Ihr nieht, oder Ihr tverdet
mich erxurnen]. Nicht im mindesten denke ich jedoch daran, Euch zu
lieben, und werde Euch auch, soviel ich denke, niemals mehr ais heute
lieben." (2)
„Wie Ihi-, Ilerrin, mir gegonubor verfahrcn solltet, will ich Eucli sagen.
Dass ich Euch immer geliebt habe, solltet Ihr fiir nichts achten. Dennoch
werde ich Euch stets dienen, selbst wonn Ihr mich heute in Schande
bringt. Thut Ihr aber, wie ich mõchte und misshandelt mich, dann geho
ich. Ihr aber haltet mich nicht zurúck." (3)
„Misshandeln werde icli Euch nicht. Beklagt Ihr Euch jedoch, so
rate ich Euch: «Gehet und zõgert nicht». Wozu sollte ich Euch festhalten,
wo Ihr doch nichts ausrichtet? Ob ich auch Sehnsucht nach Euch empfinden
werde, so muss ich sie eben ertragen, bis Ihr zuriickkehrt." (4)
40
4õ
641 —
«Mia senhor, a meu saber,
mais aposto seeria
quererdes por min fazer
com(o) eu por vos faria;
ca eu por tanto d' aver
nunca vus deterria;
mais non poss' eu dona veer
que assi and' a meu prazer
como lh'eu andaria.»
7060
„Herrin, so viel ich .weiss, wâre es freundlicher, wolltet Ihr an mir
handeln, wie ich an Euch handeln wiirde. Denn um keineu Preis wiirde ich
Euch zurúckhalten. Aber freilich, keiue Frau kenne ich, dio mir so zu
Willen wâre, wie ich ihr zu "Willen sein wiirde." (5)
41
DIEGO MONIZ.
318.
jDeus! que pouco que sabia 7065
eu, en qual viço vivia,
quand' era [cjon mia senhor,
e que muito me queixava
5 d'ela (porque non pensava
de min), e non gradecia 7070
a Deus qual ben me fazia
en sol me deixar veer
o seu mui bon parecer!
10 Mais en gran sandez andava
eu, quando me non pagava 7075
de con tal senhor viver,
e que melhor ben querria!
E m'end' ora pagaria!
15 Mais est(o) a min quen mi -o dava,
este ben, que non m' entrava? 7080
Non ouvess' oj' eu melhor,
e ouvess' eu tal sabor!
I CB 8 (8) — 2 Eu eu — 3 o?^ — 4 muy tome — 7 heunii — 13
qrriã — 14 Amendora — 15 ann — 16 queno nu — 17 nono ouueffo ieu
n. — 18 Eu meffental s. — 21 eonpride damor — 32 ^ ela nõ podia
uiuer — 33 quãdalkur morava.
n Cantiga de meestria: 4x9. — Septenarios jambicos. —
Coplas pareadas, mas cruzadas com uma palavra perduda: aabccaadd.
— Rimas breves e longas: m(a) orW avai^^ò êrW no grupo composto das
estrophes 1 e 3; avai«-) êr(P) iai^) ôr(d) no grupo formado pelas estroph.es
pares, que portanto repetem as mesmas consoantes, em ordem diíferente.
Seldissi^ segundo Colocai.
— 643 —
Mais logo m'ar mataria
20 un cor, que ai, de folia
mui comprid[o] e d'amor, 7085
que per poucas m'ar matava!
Quand' eu mia senlior catava,
en tal coita me metia
25 que conselho non sabia
eu de min, como fazer 7090
por d'ela mais ben aver!
Mais, se eu nunca cobrava
o viç' en que ant' estava,
30 saber- Ih'- ia ben sofrer
seu amor! e nembrar-m'-ia 7095
que eu viver non podia,
quand(o) ela alhur morava:
tan muito a desejava!
35 Mais eu con este pavor
seria bon sofredor! 7100
ni Gott, wie wenig verstand ich es, dass ich in "VVonne lebte, ais
ich weilte, wo meine Herrin lebt. Damals klagte icli iiber sie, -vveil sie
sich wenig um mich kúmmerte, und war dem Himmel nicht dankbar, der
mir ihr boldes Angesicht zeigte (1).
Ein Narr war ich, ais ich nicht damit zufrieden war, in ihrer Nâhe
zu sein, sondem hõhere Gunst begehrte. Und jetzt ware ich damit zu-
frieden. Gabe man mir jetzt das Gute, das ich verachtete, ich begehrte
kein besseres und hâtte "Wohlgefallen daran (2).
Doch wiirde mein narrisches verliebtes Herz, das mich schon beinahe
getotet hâtte, mir gleich wieder iibel mitspielen. Sobald ich meine Herrin
sâhe, versetzte es mich in solche Pein, dass ich mir keinen Eat wusste,
wie ich zu verfahren hatte, um von ihr hõhere Gunst zu erreichen (3).
Gewõnne ich je die Lust zuriick, in der ich friiher lebte, so wúrde
eh sein Begehren schon zúgeln, eingedenk, dass ich nicht anderswo leben
konnte, vor lauter Sehnsucht nach ihr; und diese furchtbare Erinnerung wiirde
mich duldsam machen Í4).
41'
319.
Se soubess' a mia senhor
como m'a mi prazeria
d'eu morrer, pois la non ei,
logo eu non morreria;
5 ca, pêro me ben non quer, 7105
amor me monstraria ...
Por me fazer a meu pesar viver,
quand' eu sabor ouvesse de morrer.
E se Ihi fossen dizer
10 com' eu esto dizia, 71 10
logo sei que mia senhor
por min demandaria;
ca, pêro me ben non quer,
amor me fnotistraria . . .
15 .Por me fazer a meu pesar viver, 7115
quand' eu sabor ouvesse de morrer.
I CB 8''''* (9) — 2 plaxeria — 3 e 8 moirer — 4 Logueu non moreria
— 7 Lnr me faxer amen p. u. — ■ 11 sei/ — 13 — 16 faltam.
II Cantiga de refram: 2 x (6 -|- 2); ou (4 --}- 4, caso os versos 5 e 6,
que julgo idênticos em ambas as estrophes, se devam considerar como per-
tencentes ao refram, apesar da desigualdade métrica). — O corpo da can-
tiga consta, a meu ver, de Septenarios, o refram de decasyllabos.
— Coplas equiconsoantes: xaxaxa||BB. — Eimas longas e breves,
alternadas com versos soltos: mW er(B). — Cfr. Nos. 201 e 282.
A Cantiga parece -me incompleta. Devo advertir que o apograplio ita-
liano dá aos versos 5 — 6 e 9 — 10 a distribuição que adoptei, juntando porém
cada par dos restantes, como se fossem Langzeilen de treze syllabas,
ou seja Septenarios duplos, graves, de hemistichio agudo.
III Wússte meine Herrin, wie gern ich sterben mõchte, weil sie nicht
die meine ist, so wúrde sie mich vom Tode erretten. Denn. obwohl sie
mir nicht wohl will, wiirde sie mir dann Gunst erweisen, || um mich gegen
meinen Wunsch am Leben zu erhalten, gerade weil ich Lust habe, zu
sterben (1).
Und teilte man ihr mit, was ich hier sage, so wúrde sie sofort nach
mir verlangen. Denn, obwohl sie mir nicht wohl will, wiirde sie mir dann
Gunst erweisen, || um mich gegen meinen Wunsch am Leben zu erhalten,
gerade weil ich Lust habe, zu sterben (2).
10
15
OSOIR' EANNES.
320.
Min prés forçadament' Amor,
e fez mi -amar quen niinc' amou;
e fez -mi tort' e desamor
quen mi-a tal senhor [ar] tornou.
E vejo que mal baratei
que mi-a tal senhor [ar] tornei
que non sabe que é amar,
e sab(e) a omen penas dar.
Que forçad' og(e) e sen sabor
eno mundo vivendo vou,
ca nunca píidi aver sabor
de min nen d'al, des que foi sou,
se non d'ela. (JE que farei?
(jPor quê pregunto? Ca eu sei:
viver ei, se de min pensar',
ou morrer, se min non amar'!
7120
7125
7130
I CB 37 (10) — 1 Mm prés forcadamentamor — 2 que — 10 en no
— 14 pgunto — 18 uidouer — 20 dna — 22 uedora — 25 son — 26
Tiffendal — 28 semends en p. n. d. — 29 p — 30 nn — 32 ergiiela.
II Cantiga de meestria: 4x8. — Octoiaarios. — Coplas
pareadas. — Rimas longas: or(a) ou^) eiis) ari^) no grupo i"; êr(a)
ér(i>) «(e) aU^) no 11°.
Sei dif.^ segundo Colocci.
ni Gewaltsam hat Amor sich meiner bemâchtigt und mir Liebe zu
einer Li^blosen eingeflõsst; und Unrecht und Leides that mir an, wer mein
Sinnen auf sie zurúckwandte. Auch ich handelte verkehrt, ais ich zu einer
Hen-in zuriickkehrte , die nicht zu lieben, wohl aber Schmerzen zu be-
reiten weiss (]).
— 646 —
Quen-quer x'esto pode veer,
e mais quen mego vid' oii[y]er',
que non ei ja sen, nen poder 7135
20 de m' emparar d'úa molher,
a mais mansa que nunca vi,
nen mais sen sanha, pois naci.
Veed' ora, se estou mal,
que m' emparar non sei de tal! 7140
25 Ca sõo tan en seu poder
que, s[e] end' ai fazer quiser',
no'- no poderei eu fazer,
se m'ende Deus poder non der'
(contra ela que eu servi) 7145
30 qual dou a ela sobre mi.
Que nunca eu soub' amar ai,
ergo ela que mi faz mal.
Gezwungen uud freudlos lebe ich jetzt auf Erden, denn seit icli der
ihre bin, habe ich an nichts anderem ais an ihr Freude gehabt. Was aber
thue ich nun? Und wozu frage ich? da ich doch weiss, dass ich leben
werde, so sie meiner gedenkt, und sterben muss, liebt sie mich nicht (2)
Jedweder kann es sehen (besonders aber, wer in meiner Nãhe weilt)
dass ich weder Verstand noch Macht habe, mich vor einer Frau zu schiitzen
die doch die sanfteste und zornloseste von allen ist, die ich je gesehen
seit ich lebe. So saget an, ob ich nicht wirklich ein Beklagenswerter bin
da ich mich nicht einmal vor einer solchen zu schiitzen weiss (3).
So ganz stehe ich in ihrer Macht, dass ich nicht anders handeln kann,
ob ich es auch wollte, so Gott mir nicht Macht dazu giebt (gegen die Fiau,
der ich gedient habe, gleich derjenigen, die ich ihr úber mich verleihe, ou:
gleich der, welche er ihr úber mich verliehen): denn nimmer habe ich an-
deres ais sie geliebt, die mir Leides anthut (4).
321.
Sazon é ja de me partir
de mia senhor, ca ja temp' ei 7150
Ique a servi, ca perdud' ei
o seu amor, e quero -m' ir;
5 mais pêro direi-lh' ant' assi;
«Senhor iq que vus mereci?
Ca non foi eu depois peor, 7155
des quando guaanhei voss' amor?»
E [ajveredes a sentir
10 camanha mingua vus farei;
e ve[e]redes, eu o sei,
como poss' eu sen vos guarir! 7160
E diredes depois por mi:
«Mesela! (ipor quê o perdi?
15 (JE que farei quando s' el for'
alhur servir outra senhor?»
I CB 38 (11) — 9 Bhieredes — 10 rmg — 11 eueredes — 13 mj —
17 meg — 20 racurado solhira — 21 etjrãmho — 28 qmeu — 25 assa%ar
— 26 osmolhj — 27 semha — 28 omha suffacar — 29 maõ uexio igfera
— 32 qjrey.
II Cantiga de meestria: 4x8. — Octonarios. — As primeiras
(luas coplas formam um par (1 e 2); as outras duas s3,o singulares:
abbaccdd. — Rimas longas: «VW eiO») ii*^) ôr'^^) no grupo; a(a) arW
é«(c) er(d) na 3* estancia; ar (a) érí^) a(c) eu(^) na á"', que repete, portanto,
duas das consoantes da anterior, de sorte a fazer suppôr que o poeta ten-
cionava escrever outro par, sem conseguir o seu intento, deixando subsistir
as desigualdades do primeiro esboço.
A nota de Colocci seldif não me parece apropriada á construcção
métrica. — Cfr. No. 320.
m Zeit wird es, dass ich mich von meiner Herrin lossage; denn
lange habe ich ihr gedient, und doch ihre Liebe verloren. Deshalb gehe
ich von hinnen. Vorher aber will ich uoch zu ihr sprechen: „Herrin, habe
ich das verdient? Und erging es mir nicht schlimmer ais vorher, wâhrend
ich Eure Liebe besass?" (1)
— 648 —
«Estranha mengua mi fará, 7165
tal que per ren non poss' osmar
como sen el possa estar!
20 De min rancurado salrrá;
e terran-mi-o por pouco sen
que a tal omen non fiz ben! 7170
A dona, que mi-o receber',
con migo se pode perder.
25 Cada que me Ih' eu assanhar',
a meu osm', e Ihi mal disser',
se mi-o logo acolher oer' 7175
mia vezinh{a), e mi-o sussacar',
mao vezinho per será!
30 Mais non xi vo'-lo sentirá,
ca non quer' eu filhar o seu,
nen Ih' ar querrei leixar o meu.» 7180
Ihr werdet schon erkennen, wie sehr icli Eucli felile; danebon aber
werdet Ihr einsehen, wie gut ich ohne Euch fertig werde. Und dann
werdet Ihr, um raich klagend, sprechen: „Ich Ãrmste, waruni gab ich ihn
verloren? Was fange ich an, so er anderwarts einev neuen Horriíi dient?" (2)
«So arg werde ich sein Fehlen empfinden, dáss ich es nicht auszudenken
vermag, wie ich ohne ihn werde leben kõnnen. Zornig wird er auf und davon
gegangen sein ; des TJnverstands aber wird man mich zeihen , weil ich solchem
Manne nicht gnãdig war. Die Dame, die ihn aufnimmt, mõchte dadurch
mit mir zerfallen (3).
«So oft ich iiber ihn ergrimnien und ihn schmâhen werde, wird nieiue
Nachbarin, falis sie ihm Schutz gewâhrt und ihn mir absponstig raacht,
merken, dass sie einen schlimmen Nachbar zu sich genouinion hat. Doch
wird sie nichts derartiges fúhlen, denn ich werde nicht nehmen, was ihr
gehõrt, noch werde ich ihr úberlassen, was mein war.» (4)
IV As ultimas estrophes não são bem claras.
10
322.
Eu, que nova senhor íilhei,
mal me soube d'affan guardar.
Pois ela nunca soub' amar,
a tíd senhor que vus direi!
Mais pêro direi-lh' iia vez:
que faça o que nunca fez!
Quen omen sabe ben querer
ja mais servid[a] én será;
ca bõa dona vi eu ja,
por amar, mil tanto valer.
Por én Ihi direi iia vez:
que faça o que nnnca fez!
7185
7190
I CB 39 (12) — 8 ca mays fiticle s. — 9 boa — 11 hua.
II Cantiga de refram: 2 x (4 + 2). — Octonarios jambicos.
— Coplas singulares: abba||C€. — Rimas longas: e*(») arf>) na
1-' estancia; eX») áO») na 2*; ez no refram.
Colocci , sem reconhecer que a cantiga segue o typo commum das can-
tigas de refram, assentou: le due stãxe aeõda clfin.
III Ais ich eine neue Herrin wâhlte, hiitete ich mich schlecht vor
Unheil; denn jene Heriin, von der ich jetzo reden will, hat nie gewusst,
was Liebe heisst. IJ Trotzdem will ich ihr sagen, sie mõge nunmehr thun,
was sie nie gethan (1).
Wer einen Mann zu schâtzen weiss, wird stets und um so besser
bodient werden; ich habe schon edle Frauen das Tausendfache gelten sehen,
weil sie liebten. || Deshalb will ich ihr sagon , sie mõge nunmehr thun , was
sie nie gethan (2).
323.
Cuidei eu de meu coraçon
que me non podesse forçar
(pois me sacara de prison) 7195
de ir comego i tornar!
5 E forçou -m' ora nov' amor,
e forçou -me nova senhor;
e cuido ca me quer matar.
E pois m(e) assi desemparar 7200
lia senhor foi, des enton
10 Çí[u\ cuidei ben per ren que non
podesse mais outra cobrar.
Mais forçaron-mi os olhos meus
e o bon parecer dos seus, 7205
e o seu preç', e un cantar,
15 Que Ih' oí, u a vi estar
en cabelos, dizend' un son.
; Mal -dia non morri enton,
ante que tal coita levar, 7210
qual levo! que non vi mayor
20 nunca, ond' estou a pavor
de mort[e], ou de lh'o mostrar.
I CB 39^" (13) — 3 edit — 16 dixe dum [oy — 19—20 ~ql Um q
nuca uj mayor \ ql leuo ondeftou a pauor — 21 mortoií.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Octonarios — Coplas equi-
consoantes, differenciadas todavia por uma das rimas, e por inversão das
outras. Temos ababccl) na 1* estancia; baalbddb na 2^; e baabccb na 3*". —
Rimas longas: ow(a) arW ôr(clecS); eusi*^'^).
in Von meinem Herzen glaubte ich, da es mich aus Banden gelõst,
wiirde es mich nicht wieder in dieselben zurúckzwingen kõnnen. Und nun
hat neue Liebe und eine neue Herrin mich hineingedrãngt und ich glaube,
diese wird mich tõten (1).
Ais eine Herrin mich so verliess, glaubte ich, nichts kõnnte bewirken,
dass ich um eine andere wiirbe: nun aber haben mir dennoch Gewalt an-
gethan meine eigenen Augen, der Reiz der ihren, sowie ihr Wert und ein
Gesang (2),
Den ich von ihr vernahm, ais ich sie „in loosen Haaren", ein Lied
anstimmend, erblickte. Ein Ungliick war es, dass ich damals nicht lieber
erstarb, statt solch iibergrosse Pein zu ertragen, wie ich nun trage, fúrch-
tend zu sterben oder mich zu verraten (3).
10
15
324.
(JE por quê me desamades,
ay! melhor das que eu sei?
Cuid' eu, ren i non gãades
eno mal que por vos ei!
Pola ira (e)n que mi- andados,
tan graves dias levei:
Dereit' ei,
que da ren que mais amei,
d'aquela me segurados:
De vos! E, certas, sabiádes
ver amor non desejei;
e se vos end' ai cuidados,
ben leu tort' én prenderei!
E por Deus, no'-no façades,
ca por vos me perderei!
Conort' ei,
en que pouco durarei,
se mais de min non pensades!
7215
7220
7225
7230
I CB áO (14) — 2 mlhor — 3 gaades — 9 segudides — 11 ouir
— 19 scon — 26 delts raeurar — 27 (7) andar y com e nêbdõ — 30
scõm — 52—54 a iialf me diuxria^ com oramissão de dez syllabas.
II Cantiga de meestria: G x 9. — Septenarios trochaícos, com
um Trinario no 7" verso. — Coplas pareadas: abababbba. — Rimas
breves e longas: adesW e^C») no grupo P; adoido ar(b) no IP; iaW
er(b) no IIP.
Seldif^ segundo Colocci.
III Ach, Beste unter allen, die ich kenne, warum wollt Ihr mich
nicht lieben? Ich meine doch, Ihr hattet keinen Gewinn von dem Leide,
das ich um Euretwillen trage. Um des Zornes willen , den Ihr gegen mich
hegt, habe ich bõse Tage durchgemacht. Eecht wâre es, so Ihr mich
schiitztet gegen diejenige, welche ich iiber alies geliebt habe (1).
— 652 —
De muitos son preguntado
20 (Jde que ei este pensar?
E a min pes(a) aficado
de quen me vai demandar. 7235
Ei log' a buscar, sen grado,
razon por me lhe salvar.
25 E a guardar
m' ei d'eles, e rancurar,
e andar i come nembrado. 7240
Ali me ven gran cuidado,
depois que me vou deitar;
30 pêro sõo mais folgado,
que Ihi non ei de falar.
Jasco d'eles alongado 7245
que me non ouçan queixar.
Tal amar
35 podedes mui ben jurar
que nunca foi d' omen nado.
Ua ren vus juraria, 7 250
e devede'-lo creer,
que jamais non amaria,
40 se d'esta posso viver.
Quando vos, que ben queria,
tan sen razon fui perder, 7255
(jque prazer
avedes de me tolher
45 meu corpo, que vus servia?
Das heisst: gegen Euch selber! Doch wisset fúr gewiss, dass ich
keineswegs Gegenliebe erheischt habe. Denkt Ihr jedoch aiiders, so werde
ich das ais Unrecht ansehen. Thut es um Gottes willen niclit! Sonst ge-
rate ich ins Verderheu durch Euch. Mein Trost ist es, dass ich nicht
lange dauern kann, falis Ihr nicht ernstlich meiner gedenket (2).
Von gar vielen werde ich gefragt, woher mein Griibela stamrae. Und
in mir ist arger GroU iiber die, welche mich zur Rede stellen. Denn ich
muss dann gegen meinen "Willen nach Erklãrungsgriinden suchen, um mich
zu rechtfertigen. Und muss mich vor ihnen húteu, und schmollen, und
so thun, ais schenkte ich ihnen Aufmerksamkeit (3).
50
— 653 —
Ca me non receberia
aquel que me fez nacer.
Nen eu non vus poderia
a tal coita padecer,
ca per ren non poderia,
pois me deit', adormecer.
A valer,
[dona, vosso ben- querer
amparar]-me deveria.
7260
7265
Dann besonders uberfàllt raich bitteres Wehe, wenn ich mich zur
Ruhe niederlege. Trotzdem aber fiihle ich mich dann wenigstens wie befreit,
weil ich nicht zu reden brauche. Und liege fern von ihnen, so dass sie
mein Klagen nicht hõren. Solche Liebe, das kõnnt Ihr beschwõren, hat
niemals ein anderer Sterblicher gefiihlt (4).
Eins schwõre ich und Ihr miisst es glauben, dass ich niemals wieder
lieben werde, wenn ich dieses Mal davonkomme. Wenn ich Euch, die ich
so innig liebte, so ohne Grund verlieren miisste, welche Frende hâttet Ilir
daran, mir auch noch den Leib zu nehmen, der Euch diente (5).
Denn dann wiirde mein Schopfer mich nicht aafnehmen. Und ich
wiirde solche Qual nicht tragen kõnnen, da ich, wenn ich mich niederlege,
durchaus nicht wiirde einschlafen kõnnen. Nachdriicklich sollte Euer Wohl-
wollen, o Herrin, mir zu Hilfe kommen (6).
325.
Yos, mia senhor, que non avedes cura
de m'ascoitar, nen de me ben fazer,
— (ca non quis Deus, nen vos, nen mia ventura 7270
a que m'eu nunca piidi defender) —
5 quero -vus eu de mia coita dizer:
mal ei por vos mui mayor ca morrer.
Se me non vai Deus, ou vossa mesura,
perder -m'-ei eu. E vos, en me perder, 7275
Perder- vus -ei! que vus tan muito dura
10 de mal, com' eu por vos ei a sofrer,
e que non sei de vos aver rancura,
pêro m' en coita fazedes viver,
e que vus ei por amor a têer 7280
quanto de mal me fazedes sofrer.
15 Tod' est' eu faç(o), e non faço cordura,
pois me vos non queredes gradecer.
I CB 41 (16) — 5 qite rouç — 6 moirer — 9 Perdauç ey — 13
a teer.
II Cantiga de meestria: 2x8. — Decasyllabos. — Coplas
equiconsoantes: ababbbab. — Rimas breves e lougas: urai^) er(i»).
Colocci, que deixou a cantiga 3* sem nota relativa ao metro, caracte-
rizou este primeiro exemplo de decasyllabos com rimas femininas , como rerso
undenario puro^ lançando á margem ainda a sigla: qt sieula.
m Euch, Herrin, die Ihr Euch nicht darum kiimmert, mich anzu-
hôren noch mir wohlzuthun (da Gott und Ihr und mein Schicksal, gegen
das ich wehrlos bin, es nicht gewoUt), Euch will ich mein Leid klagen:
schlimmer ais zu sterben ist mein Loos. So Gott und Euer GerecMigkeits-
gefiihl mir nicht hilft, bin ich verloren und Ihr seid es mit mir imd durch
mich (1),
Der so viel Leid um Euch ertrâgt und gegen Euch nicht Zorn zu
hegen weiss, obwohl Ihr ihn in Pein leben lasst; und der Euch ais Liebe
anrechnet, was Ihr ihm Leides anthut. Das aUes thue ich, doch thue ich
nicht wohl daran, da Ihr mir keinen Dank dafiir wisst (2).
326.
Ei eu tan gran medo de mia senlior
que nunca Ih' ouso nulha ren dizer.
E veed' ora de qual ei pavor:
de quen non sabe matar, nen prender,
nen dèostar, nen bravo responder,
nen catar
7285
I CB "43 (16) — b de ostar.
n Fragmento , composto de ciuco decasyllabos, e tanto, com rimas
longas em ôrW er(*), os quaes, apparentemente, pertencem a uma can-
tiga de meestria.
Colocci assignalou-a com uma cruz.
in So grosse Furcht habe ich vor meiner Herrin, dass ich niclit zu
ihr zu reden weiss. So hõret denn, wer mir solchen Schrecken einflõsst;
eine, die nicht zu tõten noch in Bande zu schlagen, nicht zu verunglimpfen
noch hart zu antworten, noch [unfreundlich] zu blicken weiss ....
327.
Par Deus, fremosa mia senhor, 7290
maçar me fazedes pesar,
ei vus ja sempr' a desejar
nos dias en que vivo for';
5 ca m' ar poderedes fazer,
quando ar quiserdes, p[ra%er]. 7295
I CB '^42 (17) — 4 enos — 6 pi.
n Fragmento, composto de seis Octonarios com rimas longas:
abbacc, ou talvez CC (= Ôr(a) ari^) er(c)), caso se trate de uma cantiga
de refram, como supponho.
III Bei Gott, schiine Herrin, obwolil Ihr mir Kummer verursacht,
werde ich mich doch stets nach Euch sehnen , solango ich lebe : denn sobald
Ihr nur woUtet, kõnntet Ihr mir Freude bereiten.
MONIO (ou NUNO) FERNANDES, DE MIRAPEIXE.
328.
Pois me fazedes, mia senhor,
de quantas cousas no mund' á
desejos perder, e sabor,
se non de vos, de que eu ja
nunca desejos perderei, 7S00
nen ai nunca desejarei
no mundo, se non vos, senhor,
|B Ou mia morte, poix me vos ben
senhor, non queredes fazer,
10 ca non á no mund' outra ren 7305
por que eu ja possa perder
a coita que eu por vos ei
se non por morrer, eu o sei,
ou por min fazerdes vos ben,
I CB 44 (18) — 18 pm-a — 21 Talvez: mtii mal fosse preferível.
— 22 E faça ia pois ds quer — 24 cato — 27 defcial — 28 pois ds
//uiser.
II Cantiga de meostria: 4x7. — Octonarios. — Coplas sin-
gulares (enlaçadas pelas consoantes dos versos 5 e 6 de todas as estancias)
lí ao mesmo tempo redondas, visto as rimas do primeiro e ultimo verso
serem idênticas: abalxíca. — Rimas longas: or{«) á(b) e»'(c) na 1" estancia;
rii(a) rr(^) ei{c) na 2-'; «/(a) '/(»») eii*-) na 3"; cr (a) fflr('>) e*(c) na 4^
III Da Ihr, Herrin, mir das Wiinschen benehmt und die Frende an
alleu Dingen auf p]rden ausser Euch, nacli der ich mich stets solinen werde
und die allein ich hieniedeu begehre (1),
Es sei denn, ich begehrte den Tod, da Ihr mir nichts Liebes erweisen
wollt und ich auf keine andero Weise die Pein loswerde, die ich um Euch
trage, ais sterbend, oder wenn Ihr mir Gunst erweist (2),
42
— 658 -^
15 Ca me fazedes muito mal 7310
des aquel dia 'n que vus vi;
pêro, senhor, ren non vus vai,
que nunca eu de vos parti
meu coraçon, pois vus amei;
20 nen ja nunca o partirei 7315
d' amar vos, e farei meu mal;
E faç' o ja, pois Deus [o] quer,
qu(e) eu sempr(e) ei ja a desejar
(tanto com' eu viver poder')
25 mia mort', e vosso semelhar: 7320
ca nunca tanto viverei
que desej' ai; nen sairei
por ai de coita, pois Deus quer.
Denn seit ich Eucb geschaut, fiigt Ihr mir Bõses zu, ohne jeden
Nutzen, da icli mein Herz nimmer von Euch gewendet babe noch abwenden
werde, und daran Unrecbt thun werde (3),
Wie icb schon jetzt tbue, weil Gott will, icb solle meia Lebelang
Sebnsucbt nacb dem Tode und nacb Eurem Antlitz empfinden, da icb nicbt
lange genug leben kann, um etwas anderes fúr begebrenswert zu balten,
meia Leid aber auf aadere Weise nicbt loswerde, nacb Gottes "Willea (4).
IV Cantiga de atafiinda, parecida a um beco sem sabida.
329.
Dizer -vus quer' eu, mia senhor,
de qual guisa vus quer' eu ben; 7325
e Deus non me [dê\ de vos ben,
se vus de nulha ren mentir':
5 Quantos oge no mundo son,
nen foran, nen jamais seran,
nunca quiseron, nen querran, 7330
nen queren tan gran ben molher
com' eu vus quer'; e non me vai
10 contra vos nen esto, nen ai.
I CB 45 (19) — 3 dê falta — 8 nen que tam gram ben a molher
— 9 comenuauos — 10 non esto.
II Cantiga de meestria, talvez truncada: 1 x 10. — Octona-
rios. — Rimas longas: xaaxxbbxec; e entre ellas duas idênticas:
heni^) anW alí^).
III Ich will Euch, Herrin, bericliten, wie ich Euch liebe, ohne Euch
in irgend etwas die Wahrheit zu verhehlen , so wahr niir Gott Eure Liebe
gewâhren môge: So viele heute auf Erden sind, oder friiher waren, und
spiiter sein werden, liebten nie eine Frau heisser, noch lieben sie oder
werden sie heisser lieben, ais ich Euch liebe; und doch nútzt mir weder
das, (noch sonst etwas) Euch gegenúber.
42'
FERNAN FIGUEIRA (ou FIGUEIR(')), DE LEMOS.
330.
Ay mia senhor! sempr' eu esto temi,
des que vus vi, que m' oy de vos aven: r.';.v.>
Irdes -vus vos, e ficar eu aqui,
u nunca mais acharei outra rou
5 de que eu possa gasalhad' aver,
nen me de vos faça coita perder.
Coita, de pran, ja eu non perderei! 7340
e non m' atrevo sen vos a guarir!
E sei de fix que ensandecerei!
10 Pois eu de vos os meus olhos partir',
e vus non vir' u vus soía veer,
nunca me Deus leixe i mais viver! 7345
Ca vus vi eu por meu mal, mia senhor,
por vos aver ja sempr' a desejar;
15 o perdud' ei gasalhad' e sabor
de quanto á no mundo, sen amar.
Tod' esto mi vos fezestes perder! 7350
Fez -me vus Deus, por meu mal, ben- querer!
I CB 46 (20) — 9 e see — 12 ds hcjleixehi ^14 sc7np defciar — IG
de qto ai no. — 20 no m. c. — 22 pd'en — Talvez: perder én? — 23 plaxer.
II Cantiga de meestria: 4 x (5. — Decasyllabos. — Coplas
singulares: ababce, enlaçadas por uma das cousoantes. — Rimas longas:
.«ia) é«(b) na l"' copla; eii«ò *>(•» na 2"; ôrW ar(»>) na 3"; eu(^) otii**) na
4». f>f~{e) em todas.
III Ach, Herrin, seit ich Euch sah, habe ich stets gefúrchtet, was
mir heute widerfáhrt: Ihr geht von hinnen und ich bleibe hier zuriick, wo
ich nimmer ein anderes Wesen finden werde, das mich hegt uud pflegt und
mich vom Grani um Euch befreit (1).
— 661 —
r meu mal foi, pois que viis ja sempr' eu
20 averei ja [t']no meu coraçon
a desejar; e nunca mais do meu
cor perderei mui gran coita, que non 7355
veerei ren que mi possa prazer,
ergo ... se vir' a min por vos morrer.
Diesea Grani werde ich wahiiicli nicht loswerden uud traue es mir
nicht zu, ohne Euch zu geuesen; weiss vielmehr fiir gewiss, dass ioli den
Vei'.stand verlieren werde, sobald ieh die Augen vou Euch weuden niuss
und Euch nicht mehr schaue, wo ich Euch zu schauen pflegtc. Gott mõgo
mich daselbst nicht líinger leben lasseu (2)!
Zu meineni Ungliick sah ich Euch, Herrin, da ich Euch uun dauerud
herbeisehnen muss und Gefallen und Freude an aliem verloren habe, was
die Welt ohue Eure Liebe birgt. Verloren ist es! Zu meinem Ungliick gab
inir Gott diese Liebe (3).
Zu moinem Ungliick, da ich Euch stets im Herzeu»tragen muss und
nie der Peia ledig werde; denn nichts werde ich schauen, das mir Lust be-
reitet, es sei denn, ich siihc mich um Euch sterben (4).
331.
Diz meu amigo que lhe faça ben;
e digo -111' eu sempre que Ih 'o farei,
e que m' atenda, e guisa'- Ih'- o -ei. 7360
E, amiga, direi -vus que mi-aven:
tantas vezes o mandei atender
que lh'o non posso mais vezes dizer.
I CB 47 (2i).
II Cantiga, truncada, de amigo, que talvez seja de maestria,
e talvez não: 1 x 6 ou 1 x (4 -|- 2). — Decasyllabos. — Rimas longas:
abbacc (ou CC): m(a) eii^) cr(couC).
III Mein Freund verlangt, ich soUe ihm Liebes anthun; und ich ver-
trõste ihn immer auf den koramenden Tag, und heisse ihn warten und
meiner Thaten harren. Doch verbalt es sich so, Freundin, dass ich ihn
schon so viele Male warten hiess, dass ich es nicht mehr õfter veilangen
tann.
DON GIL SANCHES.
332.
10
Tu, que ora vèes de Monte -mayor,
Tu, que ora vges de Monte -mayor, 7365
digas -me mandado de mia senhor;
digas- me mandado de mia senhor,
ca se eu seu mandado
non vir', trist' e coitado
serei; e gran pecado 7370
fará, se me non vai.
Ca en tal ora nado
foi que jmao-pecado!
amo -a endõado,
e nunca end' ouvi ai! 7375
I CB 48 (22)
2 e 3 vees — 10 endoado.
II Cantiga de refram e parallelistica, composta de dois dísticos, á
moda popular, (embora cada verso se repita), e de um longo refram
palaciano: 2 x (2 x 2 -}- 8). — Decasyllabos anapesticos, e Senarios
jambicos. — Coplas singulares: aa(aa)||lJBIÍCBBB€. — Eimas
longas e breves: ôrí») no 1" dístico; eus no 2°; ado(^) e a/(C) no refram.
III Du, der Du eben jetzt aus Montemayor koramst, melde mir Bot-
schaft von meiner Herrin , || denn ohno Nachricht von íhr bin ich bejam-
mernswort; und sie thut Unrecht, so sie mir nicht hilft. Denn mein Un-
stern wíll, dass ich. sie, leider, erfolglos líebe und nimmer Lohn von íhr er-
halte (1).
Du, der Du soeben ihre Augen schautest, sage mir Botschaft von
íhr, um Gottes willen; || denn etc. (2).
♦) Por engano deixei de repetir no meu ms. os versos 1 o 13, saltando na contagem
por cima de dois erro que já não posso emendar.
— 664 —
Tu, que ora viste os olhos seus,
Tu, que ora viste os olhos seus,
lõ digas- me mandado d'ela, por Deus;
digas -me mandado d'cla, por Deus,
ca se eu seu mandado 738u
non vir', trist' e coitado
serei; e gran pecado
20 fará, se mo non vai.
Ca en tal ora nado
foi que jmao- pecado! iSSú
amo -a endõado,
e nunca end' ouvi ai!
IV Cfr. ZeitschriftXlX p. 595; e GrundrisHlI p. 176.
KUY GOMES, O FREIRE.
333.
Pois eu d'atal ventura, raia senhor,
contra vos soo que non ei poder
de falar con vosqu', e vos entender
non queredes que vus quer' eu melfior
5 de quantas cousas [e]no mundo son: 7390
senhor fremosa, mui de coraçon
me prazeria morrer; o pois ei
sen vosso ben, que sempre desejei,
des que vus vi, en tal coit' a viver,
10 En qual eu vivo por vos, que mayor 7395
sabor avedes de me non fazer
ben, raia senhor, e de me mal querer
ca se vus eu oesse desamor,
mia senhor fremosa, (que vus eu non
15 averei nunca nenhfia sazon), 7400
e quant' eu mais viver', tant' averei
mayor amor de vus servir, ca sei
que ja por ai non ei coit' a perder,
I CB 49 (23) — 2 son — 3 vus — 4 creedes — b no — G coracon
— 7 moirer — 14 nion — 19 senhor minha — 20 vos — 22 querer —
27 tanto mal — 28 Qiiandeu — 33 comoieu ey m . . . or teuer — 35 nõ
.... (jreu — 36 e ^jjyí*' nua mays en — 3!) nêbraqug abcn Iheu — 40
(tffy demuj.
II Cantiga do meestria: 4x9-1-5. — Decasyllabos. — Coplas
|i areadas, (;om uma fiinda que responde ás rimas do ultimo grupo: abba
ceddb : ccddb. — Rimas longas: òr («) èr (•>) on (c) ei (*') no grupo I" ; ar (a)
í'«('») c/*(«) e?íW no IP, e na fiinda.
III Da nioiíi (icscliick es nicht gestattet, dass ich zu Eiicli rede, imd
Ihr mir nicht glaubcu wollt, dass ich Euch úber alies auf Erdeii liebe,
wiire mir das Erwúnschteste , ich stíirbe, da ich ohue Eure stets ersebnte
(iiinst immerdar in solcher Peia lebou muss (1),
Wie die ist, welche ich um Eucli erdulde, die Ihr mehr darauf aus
scid, mir uichts Liebes anzuthun (sondorn Bõses), ais in dem Falle, dass
ich Euch, schônste Herrin, Unliebo entgegen bringen kõnnto, die ich niemals
fur Euch em[iíinden werde; viehnehr werde ich Euch um so verliebter dieuen,
jo líinger ich lobe; denn ich weiss, dass ich mcin Leid nicht loswerde (2),
— 666 —
Se non por vos, mia senhor, se nembrar
20 vus quiserdes de min, que outra ren 7405
non sei no mundo querer tan gran ben
com' a vos quer'; e par Deus, se me dar
quiser' mia morte que m' ei mui mester,
pois me de vos, mia senhor, dar non quer
25 ben, a que Deus tan muito de ben deu, 7410
non por meu ben, mia senhor, mais por meu
mal, pois por vos tanto [clé\ mal me ven
Quant' eu non ei ja poder d'endurar,
mia senhor fremosa, per nenhun sen,
30 se vosso desamor, que m' ora ten 7415
forçado, non fezerdes obridar;
ca mentr' eu vosso desamor oer',
com' og' eu ei, [e poi' a]mor tever'
vosco tan mal mia fazenda, com' eu
35 tenho con vosco, [non me será] greu 7420
de morrer, e prazer-mi-á mais 6n
Ca de viver, pois ia vos fazer
prazer, e min de gran coita poder
guardar, e vos nembrar (o qu(e) ó ben Iheu)
40 assi de min, como se sol do seu 7425
omen nembrar, depois sa mort', alguen.
Es sei denn durch Euch, so Ihr meiner gedenken wollt, der ich nichts
hienieden zu lieben weiss, wie ich Euch liebe, oder durch Gott, falis er
mir deu Tod schenkt, dessen ich so sehr bedarf, da er mir nichts Holdes
von Euch gewâhrt, die er mit soviel Herrlichem ausgestattet hat, nicht mir
zu Liebe , sondern mir zuni Leide , da mir von Eurer Seite soviel Schlimmes
widerfâhrt (3),
Dass ich es auf keine Weise mehr ertragen kann, so Ihr nicht Euro
TJnliebe, die mir Gcwalt anthut, vergessen woUt; denn, so lange sie dauert
und es um meiner Liebe willon so iibel um mich bestellt ist, wird es mir
nicht hart ankommen, zu sterben; sondern es wird mir mehr gefallen (4),
Ais zu leben , da ich Euch dadurch Freude bereiten , mich selber aber
aus Qual befreien (leichtlichst) und Euch Erinnerung an mich aufzwingen
wiirde, gleich derjenigen, mit welcher die Menschen an Verstorbene zuriick
denken (I).
IV Como se vê — uma cantiga de atafiinda — exemplar genuino.
10
15
334.
Oimais non sei eu, mia senhor,
ren per que eu possa perder
coita, nos dias que viver',
pois vos non avedes sabor
que vus eu diga nulha ren
de quanto mal me por vos ven.
E pesa -vus de vus amar
eu, e non m' ei end' a quitar,
Entanto com' eu vivo for',
ca non ei poder d'al fazer.
Ca se d'al ouvesse poder,
aver-vus-ia desamor
assi como vus ei gran ben
a querer, sen grad', e por ón
me pesa, porque começar
foi con vosc', a vosso pesar.
7430
7435
7440
I CB 50 (24) — lõ me peffa p^ q comçar — 18 comoçey — 22 p
27 poder — 30 uStura ey eu muy mester.
II Cantiga de meestria: 4x8. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas: abbaccdd. — Rimas longas: ôr(a) erW éw(c) arW
no grupo P; an{«^) eiO>) ali^) érW no IP.
III Von nun an giebt es fiir mich, o Herrin, auf Erden nichts, was
mich, mein Lebtag, meiner Pein entheben kõnnte, da Ihr durchaus nicht
zulasst, dass ich Euch von dem Leido rede, das Ihr mir bereitet, sondcrn
es libei aufnehmt, dass ich in Euch verliebt bin und nicht davon ablassen
werde (1),
Solange ich lebe, weil es mir an Macht dazu fehlt; denn kõnnte ich
es, ich hegte Unliebe gegen Euch, wie ich jetzo, ohne mein WoUen,
Liebe fiir Euch empíinde, woriiber ich mich grame, da Ihr dariibcr ziirnt (2).
Und weil Ihr offenbar dariibcr zúrnt, dass ich mit Euch angebunden
habe, ist os bestimmt und gewiss, dass ich erst sterbend meiner Qual und
— 668 —
E pois a vos pesa, do pran,
de que con vosco comecei,
guisad' ó quo non perderei, 7445
20 sen morrer, coita nen affan
por vos, senhor, pois me non vai
contra vos serviyo, nen ai
que vus faça, pêro que -quer
vus soffrerei, mentr' ou poder' . /.;^y
25 Viver. Mais non me leixaran
os desejos que de vos ei,
que eu, senhor, non poder[e/]
sofrer: assi mo coitaran
por vos, que me queredes mal 745.5
30 porque vus am(o); e pois atai
ventura ei, ei mui mester
de morrer, pois a vos prouguer'.
Peia ledig werde, da weder Dieneu, uoch sonst etwas, niir Euch gegenúber
niitzt, obgleich ich, was iminer Ihr wollt, leidcu werde, solange ich es
vermag (3)
Zu leben; doch wird die Sehusucht iiach Euch os nicht lango zulassen,
so arg wird sie niich peinigen um Eurethalben , die IJir mir grani seid,
weil ich Euch liebe; und da moiu Geschick so gestaltet ist, luuss ich sterbeii,
weil Euch das gefalleu wird (4).
FEKNAN RODRIGUES, DE CALHEIROS.
335.
ón Yus façan creer, senhor,
que eu [íZ']alIiur querer viver, 7460
se non con vosqu', aja poder.
Non vus menti, ca, de pran, ó
a poder; e, per bõa fé,
maçar m'end' eu quisess(e) ai, non
queria o meu coraçon, 7465
Nen os meus olhos, mia senhor,
"nen o vosso bon parecer
10 que me vus faran ben- querer,
mentr' eu viver', u ai non á.
E, senhor, mais vus direi já: 7470
maçar m'end' eu quisess(e) ai, non
queria o meu coraçon!
15 Des quando vus eu vi, senhor.
Deus lo sabe, nunca cuidei
en me partir de vos; nen ei 7475
sabor se non de vus servir;
e ja mais, por vus non mentir,
20 maçar m'end' eu quisess(e) ai, non
queria o meu coraçon!
I €B 51 (25) — Para que os versos 1 a 5 dessem sentido, escrevi
jaçan (em logar de façam) ^ (Valliur querer (por alhur qttero); aja (por e
ia); bõa (por bona).
II Cantiga de refram: 4 x (5 -]- 2). — Octonarios. — Coplas
pareadas, differenciadas por uma das consoantes, com a formula mia
rnhor no primeiro verso de todas as coplas: xaabb||(l€. — Rimas longas:
sPMhúrW êr(ii) éJ**) no gniim I": '/"" /r''») no IP; ()//<*'^ no refram.
— 670 —
E per bõa fé, mia senhor, 7480
mui gran verdade vus direi:
sempre vus eu ja servirei,
25 mentr' eu viver', e querrei ben.
E senhor, mais vus direi ón:
maçar ni'end' eu quisess(e) ai, non 7485
queria o meu coraçon!
III Lasst Eucli nicht einreden, Herrin, dass ich anderwârts ais m
Eurer Nâhe leben zu wollen vermõchte. Ich habe nicht gelogen; denn,
wahrlich, um es zu kõnnen, miisste man es wollen, und, bei meiner Treu, ||
woUte ich auch etwas anderes, mein Herz wúrde es nicht zulassen (1),
Noch meine Augen, noch Eure Schõnheit, die mich Euch zu liebeu
zwingen, solange ich lebe, souder Zweifel. Noch einmal sage ich drmn: |1
wolite ich etc. (2).
Seit ich Euch erblickt, habe ich nimmer daran gedacht, von Euch zu
scheiden; und — Gott weiss es — nur Each zu dienen war mir Lust.
Sonder Lúge wiederhole ich: || wolite ich etc. (3).
Die Wahrheit, die ich Euch bekennen will, ist, dass ich Euch mein
Lebelang dienen und Euch lieben werde. Zum anderen sage ich daher: ||
wolite ich etc. (4).
336.
Assaz entendedes vos, mia senhor,
ca viis eu amo mais ca nuUia ren;
pêro non me fazedes vos por én
mayor ben ca se vus eu o peyor
5 quisesse que vus podesse querer,
o que non á nunca mais a seer.
Mentr' eu ja vivo for', amar-vus-ei,
e pêro sei que sempr' én me verrá
mal, e valera-me mais muito ja
10 que vus quisesse (o que non querrei)
gran mal, se vo'-lo podesse querer,
o que non á nunca mais a seer.
Como -quer que eu i aja razon,
amar-vus-ei, enquant(o) eu viva ja,
15 pêro sei que mais non me valerá
ca se vus quisesse de coraçon
gran mal, se vo'-lo podesse querer,
o que non á nunca mais a seer.
7490
7495
7500
I CB 52 (26) — 2 catig ameu m. — 8 senprenmê — Tanto vai a
emenda sempr' én me como sempre m'én. — 9 mais'jnoytoi a — \Q oq
non que nõ querer — 11 prodeffe — 15 ualrra.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -j- 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: alt)ba||C€. — Rimas longas: ôrW é«(b) na 1"- estancia; eii»)
«'(•») na 2'^\ onW áW na 3% que portanto repete uma consoante da ante-
rior; er(t) no refram.
O apographo italiano não marca graphicamente o refram.
III Nur zu gut wisst Ihr, o Herrin, dass ich Euch iiber alies Hebe;
trotzdem aber woUt Ihr mir nicht mehr Liebes anthun, ais wenn ich Euch
Unliebe || soviel ais mõglich entgegenbrâchte (was doch niemals gescbehen
vvird) (1).
Solange ich lebo, werde ich Euch lieben, obschon ich gewiss bin,
dass mir nur Leides darum widerfiihrt, und dass es weit besser fiir mich
wâre, ich bráchte Euch || Unliebe entgegen, kõnnte ich es nur (was doch
niemals geschehen wird) (2).
Obwohl ich recht daran thate , (ou: solange ich Verstand habe), werde
ich Euch mein Lebelang lieben , ob ich auch weiss , dass es mir nicht mehr
niitzt, ais wenn ich Euch von Herzen || gram wáre, kõnnte ich es nur
(was niemals geschehen wird) (3).
337.
Min fez meter meu coraçon 7r,i)r,
en amar tal senhor que non
sei osmar guisa nen razon
por que Ih' oimais possa guarir,
5 pois ora non ei poder d'ir
i, nen poss' én meu cor partir. 7510-
Gran sandece me fez fazer
por tal dona ir ben- querer,
pois non ei ja sen nen saber
10 per que lli' oimais possa guarir,
pois ora non ei poder d'ir 7515
i, nen poss' ôn meu cor partir.
Muito tenho que estou mal,
se me contra ela non vai
\h Deus; nen ar ei eu sen atai '
per que lli' oimais possa guarir, 7520
pois ora non ei poder d'ir
i, nen poss^ én meu cor partir.
I €B53 (27) — 4 qiielhi mays. Cfr. verso 10 e 15.
II Cantiga de refram: 3 x (3 -]- 3). — Octonarios. — Coplas
singulares: aaafBBB. — Rimas longas: on na 1" copla; er na 2";
ai na 3'^; e ir no refram.
O apographo italiano marca, erroneamente, o 11" verso como piin-
cipio do refram.
III Mein Herz hat mich gezwungcn, einer Herrin so innige Liebe zn
widmen, || dass ich nimmer genesen kann, weil es nicht in meiner Macbt
steht, zii ihr zu gelien, und ich mein Dicliten und Trachten nicht von ihr
wendcn kann (1).
Eine grosse Thorheit beging es, ais es mir solclie Liebe eiuflosste, ||
dass ich nicht wieder genesen kann etc. (2).
Sehr úbel steht es um mich, so mir Gott nicht hilft, da es mir an
notigem Verstand fehlt, || um zu genesen etc. (3).
338.
Quero -vus eu dizer, senhor,
por que me leixei, miiit' á [^J,
de vus veer: porque temi 7525
serapr[c] o que m' ora dará
5 a coitas, pois vus vejo ja,
por vus aver a querer ben
e non dardes vos por mi ren.
E sabede ben, mia senhor, 7 530
leixei- vus por én {de\ veer
10 até agora, que poder
non ouve de fazer end' ai.
E vejo que figi meu mal
de vus veer, ca ja eu sei 7535
a coita 'n que por vos serei.
15 Pêro que punhei, mia senhor,
en me guardar, nen me prestou,
quando j(a) agor(a) aqui estou,
u vus non poderei guarir, 7540
nen ei poder de vus fogir!
20 Nen á de se guardar mester,
senhor, quen Deus guardar non quer.
I ('B 54 (28) — 2 muijta — 4 sempro — .5 acoftas — 25 enõ cousa
muj sê raxon.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios. — Coplas sin-
-íulares, com a palavra perduda senhor no 1" verso de cada estrophe:
.'ibbeedd. — Rimas longas: senhoria) em todas; iW «(«) énW na l-'' estrophe-,
rrih) aí(e) eiW na 2"; omC» íV(c) érW na 3"; euO>) on(«ò arW na 4^
III Bekennen will ich Euch, o Herrin, waram ich fiir so lange Zeit
intcrlassen hatte, Euch zu sehen: weil ich imnicr dio Qualen fiirclitete,
velche, nun ich Euch sehe, mir gewiss sind, da ich Euch ohne Zweifcl
lieben werde, Ihr aher Eucli nichts daraus macht (1).
43
— 674 —
E pois me vus Deus, mia senhor
fremosa, tan en poder deu, 7545
por el que vus fez, vus rogu' eu
25 (e non [e] cousa sen razon)
que por vus eu muit' amar, non
vus caya, senhor, en pesar,
ca non me poderei guardar. 7550
Ich unteiiiess es, Euch zu sehen, bis zu der Stunde, wo es nicht
mohr in meiner Macht stand , anders zu verfahren. Und schon fúhle ich,
dass ich Unrecht that, Euch zu sehen, denn ich enipfinde bereits die Qual,
die Ihr mir bereitet (2).
Obwohl ich bestrebt wav, mich zu húten, hat es mir nichts geniitzt;
denn nun stehe ich hier, und nichts kann mich retteu, noch vermag ich
selber zu fliehen. Dem, welchen Gott nicht schútzen will , frommt es eben
nichts, sich schiitzen zu woUen (3).
Und da Gott mich nun einmal so ganz in Eure Gewalt, ach schõne
Herrin, gegeben hat, so bitte ich Euch, um Euves Schõpfers willen (und
wahrlich nicht ohne guten Grund), es mõge Euch nicht missfallen, dass ich
Euch liebe, da ich doch wehrlos bin (4).
10
15
339.
Dê'- lo dia (e)n que eu amei
mia senhor, e Ihi quis graii ben,
mayor que mi, nen outra ren,
sempr' eu punliei en Ihi buscar
quant' eu sòubi mayor pesar.
Mais ora non me saberei
conselhar, quando Ih' averei,
sen meu grad', a buscar prazer.
E o pesar vus mostrarei
(que nada non negarei én)
que Ihi fiz, que non pud' ai ben
querer, poi'-la vi, nen amar:
atanto Ihi fiz de pesar.
Mais gran prazer Ihi per farei
ora, quando m' alongarei
d'u a eu soí(a) a veer.
7555
7560
7565
I CB 56 (29) — 3 tien o. r. — 5 quanten — 12 poyla uir — 22 nulla.
II Cantiga de meestria: 3x8. — Octonarios. — As duas coplas
primeiras formam par; a ultima está desirmanada. O derradeiro verso
das estrophes ó uma palavra perduda: abbccaad. — Rimas longas:
e*(a) mC») ar(e) er(d) no grupo; er(ft) ér9>) a(c) e*(d) na estrophe desirmanada.
III Seit ich meine Herrin liebe und verehre, mehr ais ich raich selbst
oder irgend ein anderes Wesen liebe, habe ich eifrig daran gearbeitet, ihr
Leides zuzufíigen, soviel icii vermochte: nua abar weiss ich mir keinen
•Rat, da ich ihr, ohne Wissen und Wollen, Freude bereiten werde (1).
Wahrheitsgemiiss, ohne irgend ctwas zu verhehlen, gestehe ich, wo-
iui'ch ich ihr Leides gethan: dadurch, dass ich nur sie geliebt und verehrt,
Beit ich sie gesehen. So grosses Leid bereitete ich ihr! Jetzt aber werde
'ich ihr sehr grosse Lust bereiten, indem ich mich entferne von der Stâtte,
wo ich sie zu schauen pflegte (2).
43*
^ 676 —
E pod' fia cousa creer
ben mia senhor, se Ihi prouguer':
que pois eu esto feit(o) oer',
20 aquela reu nunca será 7570
que a min grave seja ja
por nulha ren de cometer,
s' eu esto posso [per] fazer.
Mais cuido que non poderei!
Daran glauben daif meine Herrin, so es ihr beliebt, dass, wenn ich
solches vollbracht, mir nichts auf Erden schwer zu unternehmen sein wird.
Docli, denke ich, ich werde es nicht vollbringen kõnueii (3).
10
15
340.
Ora teiih' eu que ei razon 7,575
de me queixar a mia senhor!
Pois sabe ja quan grand' amor
111' ei (jpor quê non á coraçon
de me fazer mellior por ón
de quand' ón non sabia ren? 7580
Mais pêro (fque prol me terra,
se m' eu per ventura queixar'
a quen non á por ón de dar
nada .... quanto x' agora dá?
Ca jmal-peccad! en tanto ten 7585
ela meu mal como meu ben!
Fero tod' aquesto ^^que vai?
que nunca me Ih' eu queixarei,
mentre for' viv', e sofrerei
quanto me fezer', ben e mal. 7590
Mais queira Deus que mais de ben
me faça ca en seu cor ten!
I CB 50 (30) — 1 cenheii — 6 qucmdeii — 13 codaqfto — 15 sofre
— KJ 5 tome — 19 Seme mays b. n. f. — 21 o q eu dela cmj dau' —
23 nõ ceko.
II Cantiga do mcestria: 4x6. — Octonarios. — Coplas sin-
gulares, enlaçadas pela ultima das riinas: abbacc. — Rimas longas:
n{») õr(b) na Pestrophe; «(») arO>) na 2*; a/í») ei(^) na 3*; érW er(»>) na
i'; e m(«) em todas.
III Jetzo glaube ich ein Recht zu haben, vor meiner Heniu Klage
zu fiihren. Da sic nunmehr weiss, wie gross meiuo Liebe zu ihr ist, warum
zcigt sie sich da nicht freundlicher zu mir, ais solange sie nicht darum
wusste? (1)
Docb frcilicb: was frommt mir das Klagen vor einer, die sich rein
gar nicbts daraus machen wird . . ., genau soviel, wie sio sich jetzt daraus
macht. Denn, leider kiimmert mein Leid und meine Lust sie gleich wenig (2).
— 678 —
Se m(e) [ela] mais ben non fezer'
20 que en cor á de me fazer,
o[u] que eu d'ela cuid' aver, 7595
per com' eu sei que m'ela quer,
non tenho começado ren.
Pêro de soífrer mi conven!
Was nutzt es úberhaupt? da ich doch meine Klage, solange ich lebe,
nicht aussprechen, sondern dulden werde, was iniiner sie mir Liebes uiid
Schlimmes authut. Wollte Gott, sie erwiese mir melir Huld, ais jetzt ihr
Dichten und Trachten ist (3).
Erweist sie mir nicht melir davou, ais sie jetat dichtet uiid trachtet,
oder ais ich zu erreichon denlce (mit Riicksicht auf das, was ich von Ihrer
Liebe zu mir kenne), so habe ich rcin gar nichts ausgerichtot. Deunoch
werde ich mich gedulden miissen (4).
10
15
341.
Vedes, fremosa mia senhor,
segui'ament(e) o que farei:
En tanto com' eu vivo for',
nunca vus mia coita direi;
ca non ni'avedes a creer,
maçar me vejades morrer.
(iPor quê vus ei eu, mia seuhor,
a dizer nada do meu mal,
pois d'esto sõo sabedor,
segurament', u non jaz ai,
que non [w']avedes a creer,
maçar me vejades morrer?
t
Servir- vus-ei [ew], mia senhor,
quant' eu poder', mentre viver';
mais pois de coita sofredor
sõo, non vo'-l(o) ei a dizer,
ca non [m']avedes a creer,
maçar me vejades morrer.
^600
'605
7610
7615
I CB 57 (31) — 6 machar — moirer — 9 .sõ — 10 segrametu —
11. n e 23 q nõ aiiedes — 13 Suyrug ey niha senhor — 16 soo nõ tiolo
ejadiz — 19 i7ia s. — 20 falar en.
II Cantiga de refram: 4 x (4 -f- 2). — Octonarios. — Coplas
differen ciadas por uma das rimas (•>), e enlaçadas pela outra (>»): ab{il)||CC.
O 1° verso de todas termina inha senhor. — Einias longas: ôrí^ò eii^)
na 1* copla; ôri») ali^) na 2*; ôrí») êrW na 3*; ôrW m(»>) na 4"; êr(c) no
refram. — Na 3* copla a consonância do refram apparece também no
corpo da cantiga.
III Schõnste Ilerrin, hõret, wie ich zu verfahren gedenko: solange
ich lebe, werde ich Euch mein Leid nicht verraten; |j denn stiirbe ich selbst,
Ihr glaubtet niir dennoch nicht (1).
— 680 —
Pois eu entendo, mia senhor,
20 quan pouco proveito rae ten
de vus dizer quan giand' amor
vus ei, non vus falar[e^] én. 7620
Ca non m'avedes a creer,
maçar me vejades morrer,
Wozu soll ich Euch, Herrin, von meinen Schmerzen reden, da ich es
doch fúr gewiss weiss, iind sonder Zweifel 1| dass, stiirbe ich auch etc. (2).
Dienen werde ich Euch immerdar, soviel ich vermag; mein Leid aber
werde ich verschvveigen , || denn etc. (3).
Da ich einsehe, wie wenig es mir frommcu wiiide, Euch meiue grosso
Liebo zu bekennen, will ich nicht davon sprcchen; || denn etc. (4).
IV Cfr. No. 356.
10
15
d'
342.
Ora faz a min mia senhor,
como senhor pode fazer
a vassalo, que defender
non se pode, nen á u Ih' ir.
E faz mi -a mercee vTir
d'Amor, com' ome preso ven.
jNostro Senhor mi-o sabe ben!
Muit' [e?i estar] a gran pavor
i dereit' e en me temer
d' Amor, on[de] cuid' a dizer
mal, e onde quero partir,
e averei coit' a sentir;
e non concerto nulha ren,
ca eu mi-o mereci mui ben.
Se me mal ou coita vèer',
con guisado eu mi-o busquei
muit' end(e) e mi-o lazerarei.
pMais mia senhor faz seu prazer
(pois que me ten en seu poder),
que [me] faz entrar en prison,
me non jaz se morte non.
7625
7630
7635
7640
I CB 58 (32) — 4 nen a hulhyr — 5 uijr — 7 rnho saca ben —
8 Mtiytibqu. Cfr. v" 27 e 28 — 10 dainor õn euidadiz' — 11 — 12 mal e on
me qr ptir. A minha reconstrucçiío da 2° estrophe, que se achava cm lasti-
moso estado de corrupção, ainda não satisfaz. — 13 e nõ cõ corto nulha
rem — 15 ueher — 10 bufq — 17 inuytej eu mho la%'arey — 18 façcu px,'
— 19 ^ fax enfr en 2>rifon — 27 cabo coraçõ.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios. — Coplas
pareadas, com palavra porduda nos 1"' versos: abbccdd. — Rimas
longas: ôr<«^) êr(b) tri*:) ènW no grupo 1°; ér(a) eiW cr(«) oni^) no IP,
que repete uma das rimas do I", transpondo -a.
— 682 —
Tod' eu farei, quanto quiser'
mia senhor, que de fazê'-r-ei. 7645
Fero (ícon que olhos irei
25 ant' Amor, e a seu poder?
Tan grave m' é de cometer
que mi- o non sab' o coraçon,
nen mi -o sab' outren, se Deus non! 7650
III Meine Herrin verfãhrt niit mir wie mit einem Vasallen, der sich
nicht wehren darf noch entfliehen kann: auf Gnade oder Ungnade soll ich
micli Amor ergeben, wie ein Gefangener. Das weiss Gott! (1)
Grund und Anlass liabe ich, mich gewaltig zu fúrchten vor Amor
(von dem ich Úbles zu sagen gedenke und von dem ich mich lossagen will),
denn Not und Pein soll ich jetzt fiihlen und bringe nichts zu gutem
Abschluss, denn ich liabe es also verdient (2).
Kommt Leid oder Gram, so habe ich es heraufbeschworen ; sehr
werde ich es biissen miissen; meiner Herrin abor gefâllt es, da sie mich
in ihrer Gewalt hat und mich in Haft und Banden thut, wo mich nichts
ais der Tod erwartet (3).
Alies, was meine Herrin verlaugt, werde ich tlnin, weil es sein muss.
Doch mit welchen Augen soll ich vor Amor treten xmd mich in seino Macht
begeben? So schwer wird mir das Wagnis, wie nur mein Herz es weiss
und Gott allein (4).
■]
343.
*Par Deus, senhor, ora tenh' eu guisado
de viver mal, quant' ouver' a viver,
ca uon quer Deus, nen vos, nen meu pecado
que [me] queirades per ren entender
com' eu estou mui preto de morrer, 7655
e mui lòngi d' oír vosso mandado!
IHpero sempre vus eu servi de grado,
o melhor que eu sòubi [de] fazer;
e de tod(o) ai do mundo foi leixado.
10 E vos non queredes mentes meter 7660
cora' eu estou mui preto de morrer,
e mui lòngi d' oir vosso mandado!
I
Ja foi sazon que eu foi acordado,
se vus visse, por vos ja-quê dizer.
15 E ora, mia senhor, non é pensado, 7665
pois que nunca o quisestes saber
com' eu estou mui preto de morrer,
e mui lòngi d' oir vosso mandado!
I CB 59 (33) — 4 que querades — 5 preço de motrer — 8 soubi
/ir.er — 9 codo.
II Cantiga de refram: 3x(4 -j- 2). — Decasyllabos. — Coplas
equiconsoantes: abab||BA. — Rimas breves e longas: adoi») êrW.
III Wahrlich, es ist bestimmt, Herrin, dass ich unglúcklich leben
soU, solange ich auf Erden bin, da Gott, Ihr und meine Sunde nicht ge-
statten, dass Ihr begreift, || wie nabe ich dom Tode und wie feru ich davon
bin, Botschaft von Euch zu vernehmen (1).
Trotzdem habe ich Euch stets freudig gcdient, so gut ich vermochte,
und mich aliem andereu auf Erden entfremdet. Ihr aber woUt nicht
beachten, || wie etc. (2).
Es gab eino Zeit, in der ich entschlossen wai', etwas zu sagen, so
ich Euch sabe; jetzt aber ist gar nicht daran zu denken, da Ihr es niemals
habt wissen woUen, || wie etc. (3).
344.
O gran cuidad' e o aífaii sobejo
que mi-a-nii faz a mia senlior levar, 7670
se a eu ora mui cedo non vejo,
ja o eu non poderei endurar.
5 E no'- no digo por me Ihi queixar,
mais por[í/Me] cuid' a morrer con desejo!
Por [ejsto, ca por ai soffre'-lo-ia 7675
quanto xe m' ela quisesse fazer,
mentr' eu vivesse; mais non poderia,
10 se a non visse mui cedo, viver.
Nen a min non me devi(a) a prazer,
ca sen veê'-la (jque prol mi terria? 7680
Por eu viver como vivo, coitado,
des quando m' eu parti de mia senhor,
]õ de tal vida non poss' eu aver grado
da que me faz viver tan sen sabor
como quen ten a morte por melhor, 7685
e seria d'ela mui mais pagado.
^
I CB 60 (34) — 6 por euydamoirer — 7 Por sto — 22 morer.
II Cantiga de meestria: 4x6. — Decasyllabos. — Coplas
singulares: ababba. — Rimas breves e longas: ejoi^) arW na
1"^ estancia; *«(") eí-('>) na 2=^; adoi») órC») na 3''; essei^) ér(b) na ultima,
que emprega, portanto, uma rima da 2'\
III Die grosse Sorge und das iiberiiiiissige Loid, welches ich um
meine Herrin trage, werde ich nicht lange mehr auslialten konneu, ohno
sie zu seben. Nicht etwa um zu klagen sage ich es, sondem weil ich vor
Sehnsucht zu sterbeu wâhne (1).
Daruni allein; sonst wiirde ich erduldeu, was immer sie mir auferlegen
mõchte, solange ich lebte; doch wiirde ich, ohne sie zu schauen, nicht
lebeu konneu, und mõchte es auch niclit, denn was frommt ein Leben
ohne sie? (2)
685
Pêro ben vos digo que, se podesse
20 d' algãa guisa mia senhor veer,
u Ih' eu meu mal e mia coita dissesse,
non á ren per que quisesse morrer,
sol que eu viss' o seu bon parecer;
nen á no mundo coita que ouvesse!
7690
Obwohl ich Ãrmster so bekiiinmert lebe, seit ich von meiner Heirin
Abschied nabni, weiss mir fiir mein Leid keinen Dank diejenige, welche
Schuld an meinem so iibergrossen Oiame ist., dass mir der Tod bevorsteht
uud ich ilin sogar lierbeiwiinsche (3).
KõDute icl) liingegen auf irgend eine Weise meiae Herriíi sehen, \vo
icli ihr meiu Leid klageu dúrfte, so bogehiie icli nicht zn sterben; iind sâhe
icb ihr holdes Antlitz, so gabe es keine Qual fiir mich! (4)
345.
Par Deus, senhor, mui mal me por matou,
quando vus eu primeiramente vi,
o que vus agora guarda de mi, 7G05
porque vus enton de mi non guardou
5 que vus non visse, pois ora non quer
que vus veja, quando m' é mais mester,
mia senhor fremosa, de vus veer.
Assi me poderá de mal quitar, 7700
(se el ouvera de meu ben sabor):
10 non me vus ir enton mostrar, senhor,
e, pois me vus mostrou, non vus guardar!
Mais foi me vus el a mostrar enton,
e guarda-me vus ora, quando non 7705
me sei, sen vos, conselh', ergo morrer!
I CB 61 (35) — 9 be — 10 nostrar — lõ Seu vos.
n Cantiga de meestria: 3x74-3. — Decasyllabos. — Coplas
singulares, com uma palavra perduda no fim que enlaça todas as
estrophes: abbaccd : ecd. — Eimas longas: o?<(a) *(•>) ér(.o) êr(<') na
l*" estancia; ar(^) ôr(b) ore(c) êrWnã2^; éni^) eiW ali^) erW na 3% á qual
responde a fiinda.
III Gar úbel hat rair mitgespielt, ais ich Euch zum ersten Male
schaute, der, welcher Euch. jetzt vor mir liiitet, Euch damals aber nicht
hiitete vor meinen Biicken , da er nun nicht zulâsst, dass ich Eucb, schõne
Herrin, fúrder schaue, wo es mir so nõtig wâre (1).
Yor Unheil hâtte er mich bewahreu konnen (so mir wohlzuthun ihm
genehm gewesen wiire), indem er Euch mii- nicht gezeigt oder Euch nicht
gehiitet hatte, nachdem er Euch gezeigt. Er aber versteckte Euch damals
nicht, und versteckt Euch jetzt, wo ohne Euch mir nichts úbrig bleibt, ais
zu sterben (2).
Ohne Euch weiss ich mir keineu Rat; mit Euch vermag ich nicht zu
reden; auch weiss ich, dass der, welcher Euch mir gezeigt, es nicht zu
'í —
15 Sen vos, senhor, non me sei eii per ren
conselh' aver; e convosco non ei
poder de falar, mia senhor; e sei
que me vus non amostrou por meu ben 7710
o que me vus mostrou, mais por meu mal;
20 ca non poss' eu sabor aver en ai
ergu' en cuidar no vosso parecer!
E mia senhor, se eu ja mais en qual
coita vivo, viver', e me non vai 7715
morte, mais me valvera non nacer!
nieinem Heile, sondem zum Unheil that; denn einzig im Gedenken aa
Euer Antlitz finde ich Trost (3).
Und, Herrin, muss ich in solchem Harme weiter leben iind hilft mir
nicht der Tod, so wâre es besser, ich wâre nie geboren (1).
346.
Pêro que mia senlior non quer
que por ela trobe per ren,
nen que llii diga quan gran ben
Ihi quero, vel en meu cantar, 7720
5 no'- na leixarei a loar.
E pois, quando a vir', rogar
Ih' ei por Deus que Ihi non pes én.
E non Ihi devi' a pesar,
ante Ihi devi' a prazer, 7725
10 cuido -m' eu; por oníen dizer
d' ela ben e po'-la servir,
mais devia Ih^ o a gracir.
E a mi, por mi -o consentir,
me pode por jamais aver. 7730
I CB 62 (36) — 13 — 14 O verso 21 apparece aqui intercalado, fora
do seu logar. — 15 consencir — 17 fua = serra. A fornia corrente nos
sec. XIII e XIV era, todavia, servha = sérvia — 18 eluto — 19 qreylhdgn
— 22 ca coydomeu deviandade — 23 podia mais seer.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios. — Coplas sin-
gulares, com uma palavra perduda nos 1°'' versos. O primeiro da
estropbe inicial rima com o da 3"; o o da 2*, que repete uma rima da pri-
meira copla, rima com o da ultima: abbeccl). — Rimas longas: er(»)
éwC») ar(*i) na l'' estancia; arW er(b) ?>(«) na 2"'; er(a) eiW ôr(f) na 3''; ar (a)
êr(b) a/(c) na 4**.
III Obwolil moine ÍTeri-in durcliaus nicht will, dass ich sie besinge
noch dass ich in meinem Gedichte von meiner Liebe rede, so hore ich
dennoch nicht auf, sie zu preisen, und werde sio spiiter, wenn ich sie
sehe, um Gottes willen um Verzeihung bitten (1).
Missfallen diirfte os ihr nicht, vielmehr miisste es sie erfreuen, meine
ich, wenn ein Mann Gutes von ihr redet und ihr dieut, und danken sollte
sie es ihm. Mioh wiirde sie sich fiir immer verpflichten , erlaubte sie
es mir (2).
— 689 —
15 Se m' ela consentir quiser'
aquesto que Ih' eu rogarei,
que a sérvia, gracir-lh'-o-ei,
entanto com' eu vivo for';
e querrei-lh[e] a grand' amor.
20 E po'-la aver eu melhor,
nunca Ihi ren demandarei.
Ca, coido m' eu, [de] demandar
que non pode ja mais seer
o por que om(e) a seu poder
25 serv' e se non trabalha d'al. —
Se ali cousimento vai,
ou i conhocença non fal,
(jque a i pedir que fazer?
7735
7740
Erlaubte sie mir das, warum ich. bitte, nâmlich ihr huldigen zu dúrfen,
SQ wúrde ich ihr dafiir daiiken, solange ich lebe, und sie lieben, ohne etwas
zu verlangen, damit sie mir gewogener wúrde (3).
Denn etwas zu vei-langen kann , so denke ich , niemals der Grund sein,
weshalb eia Mana nach Krâften dient, und nichts andares erstrebt. Ist
aber [diese] Einsicht vorhanden und fehlt es nicht an [dieser] Erkenntnis,
wozu ist dann Bitten von Nõten? (4)
44
347.
Non á orne que m' entenda 7745
com' 0^' eu vivo coitado,
nen que do min doo prenda,
ca non 6 cousa guisada.
5 Ca non ous' ou dizer nada
a orne que seja nado 7760
de com' og' é mia fazenda!
Nen á, per quant' eu atenda,
conselho — jmao peccado!
10 tanto Deus non me defenda! —
po[^']-]a que non fosse nada 7755
por mi 6 tan alongada
de min, que non sei mandado
d'ela, nen de mia fazenda!
I CB 63 (37) — 2 eoytato — 5 difer — 7 dceomo ic m. f. — 17
gcEda — 20 e coytada — 21 eparcçe m. f. — 27 nõ q rau' ouf^gado.
A 3'' estrophe ó bem obscura, grammaticalmento, e também quanto ao
sentido.
II Cantiga de meostria: 4x7. — Septenarios trochaícos. —
Coplas equiconsoantos, com rima idêntica no íim das coplas, o ainda nos
versos 5 e 11: abuccbíi. — Rimas breves: emlai»^) adoW adai^).
III Koin Menscli lebt, der verstiinde, wie elend ich lebe, odor sich
ineiner erbarmte; denii es passt sich nicht, dass ich irgend einem auf Erdon
onthúlle, wie os um mich bestellt ist (1).
Noch giebt es jemand jso wahr der Himniel mich schiitzen mõge! von
dem ich Eat erwarten kõnnto, leider Gottes, ... da diejonige, die lieber nicht
liíitte geboren werden soUen, um meinetwillen so fcrn von mir ist, dass ich
wederBotschaft von ilir noch Nachricht úber moine Angelegenheit empfange (2).
Noch auch geziemt es sich, dass ich mit einem anderen Streit an-
fange, denn auch ohne Kampf erfahre ich von derjenigen, die mich so in
der Ferne oin elendes Leben hinbringen lâsst, dass sie es mir nicht dankt,
und Hab und Gut zu Grunde gehen liisst (.3).
lõ
20
091 -
Nen m' ar conven que eniprcnda
coii outre, nen é guisado,
pêro sei ben, sen contenda,
da que me faz tan longada
mente viver en coitada
vida, e non mi dá grado,
e perece mia fazenda.
Mais se m' ela non emenda
o aífan que ei levado,
ben cuid' eu que morte prenda
con atan longa espada,
poi'-la mia senhor nembrada
non quer aver outrogado
que melhore mia fazenda!
7760
'65
Vergilt sie mir aber nicht dic Pein, wclcho ich erduldet Jiabo, so
wordo ich wohl deu Tod wahlcn niit dicsom langcu Scliwertc, da mcino
preisonsworto Herrin nicht gostatten will, dass ineino Sache sicli zum lícs-
sorou wonde (4).
1b
44'
848.
Que cousiment' ora fez mia senhor
que me non quis leixar morrer d'amor!
Ca ja, entanto com' eu vivo for', 7775
averei sempre que Ihi gradecer;
5 ca me mostrou o seu bon parecer,
e non me quis leixar d'amor morrer!
Sempr' eu a Deus por mia morte roguei,
gran sazon; e mais nunca o farei, 7780
mentr' eu oer' esta senhor qu(e) og' ei.
10 Nen ja Deus nunca m' outra leix' aver!
Ca me mostrou o seu bon parecer,
e non me quis leixar d'amor morrer!
I CB 6á: (38) — 6 lexar — 2 e 6 moirer — 9 ogev — 11 moustrou
e s. h. p. — Talvez monstrou? — Cfr. 7816 e 7817.
n Cantiga de refram: 2 x (4 + 2). — Decasy llabos. — Coplas
singulares, enlaçadas pela rima 1), á qual responde o refram: aaabjjBB.
— Rimas longas: orW na 1" copla; ei na 2*; er(cC) em ambas.
III Wie einsichtsvoll verfuhr meine Herrin, ais sie mich nicht vor
Liebe sterben liess. Solange ich lebe, babe ich ihr dafiir zu danken. || Denu
sie zeigte mir ihr holdes Antlitz und liess mich nicht sterben vor Liebe (1).
Oft hatte ich zu Gott um meinen Tod gebetet; nun aber thue ich es
nicht wieder, solange mir diese Herrin lebt. Und nimmer mõge ei- mir
eine andere geben! || Denn etc. (2).
349.
Des quando me mandastes, mia senhor, 7785
que vus nunca dissesse milha ren,
teve-m' en tan gran coita voss' amor
que peç' a Deus mia mort(e), e non mi ven:
ca vus non ouso mia coita mostrar,
nen vus queredes vos de mi nembrar. 7790
IP Porque vus non nembrastes vos de mi,
que vus amo, senhor, mais d'outra ren,
faz -me viver o voss' amor assi
10 que mi seria con mia morte ben:
ca vus non ouso mia coita mostrar, 7795
nen vus queredes vos de mi nembrar.
E pois vus Deus atan nembrada fez
que non falecedes, senhor, en ren,
lõ senhor, ar nembre-vus algfia vez
en que gran coi[ía] mi -o voss' amor ten: 7800
ca vus non ous' eu mia coita mostrar,
nen vus queredes vos de mi nembrar.
I CB 65 (39) — 7 rnj — 16 coy.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2). — Decasyllabos. — Coplas,
difforenciadas por uma das rimas e enlaçadas pela outra: al)ab||CC. —
Rimas longas: ôri^) énO») na !"• copla; *'(») énW na 2*; ea; (a) m (•>) na 3" ;
aí-(C) em todas.
III Seit Ihr mir befahlet zu schweigen, hat mich die Liebe zu Euch
in solche Pein versetzt, dass ioh Gott um meinen Tod anflehe (ob auch ver-
gebens); II denn ich wage nicht Euch mein Leid zu zeigen, Ilir aber wollt
meiner nicht gedenken (1).
Weil Ihr meiner nicht gedacht habt, der ich Euch úber alies liebe,
quâlt die Liebe zu Euch mich so, dass der Tod mir erwiinscht wáre: ||
denn etc. (2).
Und da der Himmel Euch so vortrcfflich schuf, dass Ihr in nichts
irrt. so eriunert Euch einmal meiner grossen Liobesqual: || denn etc. (3).
350.
Quando ni' agora mandou mia senhor
quo non vivess', u a visse, por ren,
sab' ora Deus que me fora grau ben 780;')
con a mia mort'! e ouvor(a) i sabor!
5 Sabor ouvera de morrer logu' i
por non viver com' eu depois vivi!
Poderá- m' eu de graud' affan guardar
e de gran coita, que depois levei, 7810
se eu morress(e) u mia senhor leixei —
10 ;assi Deus me leixe cedo tornar!
Sabor ouvera de morrer logu' i
por non viver com' eu depois vivi!
I (^B 66 (40) — 4 con a co a morte — 10 tomar.
II Cantiga de refram: 2 x (4 -f- 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abll)a||CC. — Rimas longas: o/-(a) éwC») na T' estancia; ar('>í
e^('') na 2"; *(C) no refram.
III Ais meine Herrin mir vor kurzeni durcliaus vei-bot , zu leben , \vo
ich sio seben konnte, da wâre es, weiss Gott, eine Wobltliat íur niicli gewesoii
und hâtte mir gefallen, zu sterben. || Gefallen bjitte es mir, sogloich zu
storben, um uicht zu leben, wie ich hernach gclobt (1).
Vor grosser Qual und Peiu, dio ich hernach emitfaiid. wiire ich be-
wahrt geblieben, wâre ich gostorbeu, ais ich sie vorliess, so wahr nnch
Gott bald heimkehren lasse. || Gefallen ctc. (2).
351.
O grand' amor, que eu cuidei prender 7815
da mia senhor, quando m' ela monstrou
(que non raonstrass'!) o seu bon parecer,
todo xe me d 'outra guisa guisou.
5 E o seu bon parecer, que Ih' eu vi,
por meu mal foi, maçar lh'o gradeei. 7820
Eu me cuidei, quando m' ela guario,
que nunca m' ende mais veesse mal;
e vej' ora ca por meu mal me vio
10 jmao- pecado! ca non foi por ai.
E o seu bon parecer, que ih' eu vi, 7825
por meu mal foi, maçar lh'o gradeei.
Tod' aquel ben que m' ela fez enton
o de que m' eu depois muito loei,
15 por meu mal foi, ca polo meu ben non,
ca do fera guisa lh'o lazerei. 7830
E o seu bon parecer, que Ih' eu vi,
por meu mal foi, maçar lh'o gradeei.
I CB 67 (41) — 6 yradecu — 8 ueheffe.
II Cantiga de refiiun: 3 x (4 -f 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abab||C€. — Rimas longas: tV(a) o?<('») na T' estancia;
«o(a) «/('') na 2'^-, on(a) eil>») na 3"; i no refrani.
III Die innige Liebe nieiner Herriu , von der ich Giosses gohofft, ais
sie niir ihr holdes Antlitz zeigte (das sie lieber nicht hattc zeigcu soUen),
hat andere Friicbte gebracht, ais icb geglaubt. || Zu meiuom Leide sah icb
ihr schones Angesicht, obwobl ich ihr dafiir dankbar bin (1).
Ais sie micb rettete, wiihnte icb, nuu gilbe es kein Unheil mehr fiir
mich; nun aber sehe ich, dass sie mir zu meinem Leide erschienen ist. || Zu
meineni Ijeide etc. (2).
Alies Gute, das sie mir damals anthat, und um dessentwillen ich micb
hernach glúcklich prics, geschab zu meinem Leide, und nicht zu meinem
Besten: gar bitter babo ich es biisscn miissen. || Zu meinem Leide etc. (3).
É,
352.
Ja m' eu quisera leixar de trobar,
se me leixass' a que mi -o faz fazer,
mais non me quer leixar ergo morrer. 7835
E quer leixar -m' en seu poder d'Amor
5 atan falso nen atan traedor
que nunca punha ergu' en destroir
o que é seu, e que non á u Ih' ir.
Eu que non ei u Ih' ir, que a tornar 7840
non aja a el e ao seu poder,
10 nunca d'el píidi nenhun ben aver,
ca non quis Deus, nen el, nen mia senhor!
Ante me faz cada dia peor,
e non atendo de m' cn ben vTir: 7845
con tod' esto non Ihi posso fugir.
I CB 68 (42) — 3 motrer — 4 como leixar meu feu — 5 de tan
— 13 uijr — 14 cõ codesto — lõ quifeffc poder — 18 de f leal uj — 20
edamor nuca hom desleal uj — O verso 18 reflectiu -se sobre o 20°, le-
vando o copista a introduzir n'aquelle uma palavra d'este {vi) , e n'este uma
palavra d'aquelle {desleal). — 27 digo e q padeci — 28 pdy = perdi não
dá sentido.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos. — Coplas
pareadas, com uma palavra perduda que liga todas : íibbccdd. — Rimas
longas: arW er(b) ôr(c) irW no grupo P; ar(») éni^) ali^) *(d) no IP.
III Wohl mõchte ich zu dichten unterlassen, liesse es diejenige zu,
die mich dazu veranlasst; sie aber will nichts weiter, ais mich zuni Sterben
bringen , und mich in der Gewalt des falschen und verrâterischen Amor fest-
halten, der einzig und allein darauf aus ist, zu zerstõren, was sein ist
und ihm nicht zu entfliehen vermag (1).
Ich, der nicht zu entfliehen vermag oder doch in seine Banda zurúck-
kehren muss, habe niemals Liebes von ihm erfahren: das hat weder Gott
zugegeben, noch Amor, noch meine Herrin; vielmehr geht es mir taglich
schlimmer und ich erwarto nichts Heilsames, kann mich aber trotzdem nicht
freimachen (2).
15
20
— 697 ~
A qiien Deus quisesse [o] poder dar
de Ihi fogir, muit' estaria ben,
ca de mil coitas, en que omen ten,
se guardaria, d'aquel desleal 7850
ond' omen non pod(e) aver ergo mal.
Ed Amor nunc' a ome leal vi,
e vejo eu muitos queixar con mi.
& Por quantos eu vejo d' Amor queixar,
^e ar visse quen se loasse én, 7855
ben mi- o podia desdizer alguen
do que d'el digo; mais non á i tal
a que[?2] eu veja d'Amor dizer ai
se non quant' eu digo que padeci,
sen ben d'amor que nunca eu prendi. 7860
Wem Gott die Mõglichkeit gabe, sich freizumaohen, dem ware ge-
liolfen: vor tauscnd Qualen von Seiten jenes Treulosen, vou dem nur Leides
kommt, wãie er sicher; denn nieraals sah ich Amor treu gegeu irgend
jemand, sehe aber viele sich gleicli mir beklagen (3).
Wenn im Gegensatz zu den vielen, die ich úber Amor klagen hõre,
cin Einziger erschiene, der ihn lobte, daun kõnnte man mich Liigon strafen
mit Bezug auf das, was ich von ihm aussage; doch ist dieser Einzige nicht
vorhanden, den ich anders urteilen sâhe, ais ich selbst thue, der ich gelitten
habe, ohne je Gutes durch die Liebe zu empfangen (4).
853.
Senhor Dons, que coita quo ei
110 coraçon! e que pesar!
E noii me dev' end' a queixar
erg' a mi, ca eu mi-o busquei.
5 Eu me busquei este mal, e mayor, 78G5
II eu dixi pesar a mia senhor.
Pesar Ihi dix(i), e non me sei
110 mundo conselho filhar;
mais s(e) ela me non perdoar',
10 bon calar perdi u falei! 7870
Eu me busquei este mal, e mayor,
u eu dixi pesar a mia senhor.
Nunca ome pesar dirá,
non prazer, que Ihi tan gian ben
15 queira com(e) eu, per nullia ren. 7875
Mais se m' ela desamará,
eu me busquei este mal, o mayor,
11 eu dixi pesar a mia senhor.
I CB 69 (43) — 9 ^dar.
II Cantiga do refram: 4 x (4 -j- í^)- — Octonarios no corpo da
cantiga, o decasyllabos no refram. — Coplas, das quaos duas são
parcadas, e duas singulares: abbaUCC — Rimas longas: e<(«) «/•('>)
no grupo; a(») énW na 3" estancia; e?i(") eX'») na 4-^ que repete, portanto,
uma das consonancias da copla anterior; Ôrí^) no refram.
III Lieber Gott, mein llerz ist voller Gram und Kummer; doch darf
ich daríiber niemand anders anklagen ais mich selbst, denn ich bin schuld
davan. || Diesos Leid und grõsseres habe ich selbst dadurch verschuldet,
dass ich meiner Herrin Unliobsames sagte (1).
Uuliebsames sprach ich und weiss mir keinen Kat. So sie mir aber
nicht verzeiht, habe ich das goldne Schweigen verpasst, dieweil ich redeto. ||
Dieses Leid etc. (2).
20
— 699 —
Ben me forçou ali mal -sen
o dia 'n que lh(i) eu foi dizer 7880
ca ben mi faz Amor querer.
E se m' ela desamor ten,
eu me busquei este mal, e mayor,
u eu díxi pesar a mia senhor.
Liebsames nocli Unliebsames liann ihr nimnier jemand sagen, der sio
liebte wie ich. Ist sio mir aber unhoid, || so vorschuldeto ich selber dieses
Leid dadurcb etc. (3).
Uaverstand úberwàltigte inicb am Tage, ais icb es ausspracb, dass
Amor niich zwiiigt, Holdes zu lieben. Ilegt sio abcr Uuliobc gcgen niicb, ||
so verscbuldete etc. (4).
354.
Muito per á ja gran sazon 7885
que raia senlior mui gran pesar
non oiu, pois me fez quitar
d' u ela 6, ca des enton
5 nulli' omen non lii'ar disse ren
senon con que Ihi fosse ben. 7890
Eu Ihi dixi quan grand' afan
me faz o seu amor soffrer,
e pesou -lh(e) [o que] foi dizer;
10 mais pois m' eu d'ela vin, de pran,
nulh' ome[fi] non lli'ar disse ren 7893
senon con que Ihi fosse ben.
Eu, que [a] amo mais ca min,
fig' est' atreviment' atai
15 u Ihi dixi [este] meu mal;
mais pêro, pois me d'ela vin, 7900
nulh' omen non lh'ar disse ren
senon con que Ihi fosse ben.
I €B 70 (44) — 9 epefoulhe foy di%,' — 11 orne — 13 Eu q amo
— 14 figeste afuime tatal — 15 dixi meu m. — 16 uj.
II Cantiga de refram: 3x(4-|-2). — Octonarios. — Coplas
singulares: ablba|[CC. — Rimas longas: onifi) arOi) na l'' copla; ««(«)
êríb) na 2*^; inW ali^) na 3''; en(C) no refram.
III Sebr lange Zeit ist verstrichen, seit meine Herrin niclits TJnlieb-
sames gehõrt: seitdem sie mich aus ihrer Nàhe yerwies; || denn seither liat
niemand ihr gesagt, was ihr nicht genehm gewesen ware (1).
Ich hatte ihr gesagt, in wie arge Not die Liebe zu ihr mich gebracht,
und das hat ihr missfallen; seit ich. aber von binnen ging, || hat offenbai-
niemand etc. (2).
Ich, der ich sie úber alies liebe, beging solche kecke That, ais ich
ihr mein Leid klagte; seit ich aber von ihr gegangen, || hat niemand etc. (3).
10
15
355.
Que mal matei os meus olhos e min,
que non tornei a mia senhor veer!
E Ihi menti de quanto Ih' aconvin! 7905
Nunca per mi ja mais dev' a creer!
Pêro (ique vai? ca nunca eu lezer
ar pud' aver, des que m' eu d'alá vin.
E (jque me vai quand' eu i non tornei?
U Ihi convin, oera de tornar, 7910
sen ousar veer. E ^que Ihi direi?
Porque o fiz, non me poss' én salvar.
Mais Deus senhor a leixe perdoar
a min! Se non, conselho non me sei.
Que coita tal, por eu buscar perdon 7915
ou outro ben, devi' a demandar;
ca assi faz quen erra sen razon,
com' eu errei, que me non poss' achar
nenhun conselho bõo que filhar,
porque non fiz seu mandad[o] enton. 7920
I €B 71 (45)
mãdadêtõ.
1 emj — 3 lha co um
8 coiiè ftiar
18
II Cantiga de meestria: 3x6. — Decasyllabos. — Coplas
singulares: a]l)abba. — Rimas longas: inW erC») na 1" estancia; eiW
ari^*) na 2^; onW arW na 3" que, portanto, repete uma das consonancias
da estancia anterior.
III Wie úbel habe ich meinen Augen und mir selber mitgespielt, ais
ich meine Herrin nicht aufsuclite. Nicht erfiillt habe ich unsere tjberein-
Ivunft! Niemals wieder wird sie mirgiauben! Doch was hilft es? Seit ich
von dort kam, fand ich keine Euho noch Musse (1).
Was frommt mir úberhaupt, da ich nicht zu ihr zuriickgekehrt bin?
"Wo ich es mit ihr vereinbart hatte , hatte ich hingehen miissen , selbst wenn
ich nicht gewagt hatte, sie anzublicken. Was soll ich nun sagen? Rein-
waschen kann ich mich nicht voa dem, was ich gethan. Gott der Herr
gebe, dass sio mir verzeiht! Sonst weiss ich mir keinen Eat (2).
Solche Pein miisste ich verlangen, um Verzeihung oder irgend ein
andores Gut zu erroichen. Denn also thut, wer ohno Grund fehlt, wie ich
gofehlt, der ich mir keinen guten Rat weiss, weil ich damals nicht ihr
Geheiss erfiillt habe (3).
356.
(iPor quê vus ei eu, mia senhor,
a dizer nada do meu mal,
pois d'esto [sõo] sabedor
segurament', u non á ai,
5 que non rai-avedes a creer, 792')
raacar me vejades morrer?
Vedes, fremosa mia senhor,
segurament' o que farei:
nos dias, en que vivo for',
10 nunca vos mia coita direi: TíJ.^W
ca non mi-avedes a creer,
maçar me vejades morrer!
I €B 72 (46) — 3 poys defto Sabedor — 6 mear — 8 e qtie farei.
II Cantiga de refram: 2 x (4 -|- 2). — Octonarios. — Coplas,
ligadas por nina das rimas, e diíferenciadas pela outra: abablJCC — Rimas
longas: orW alO^) na l"" copla; ôr(a) e*i'») na 2"; êr no refram.
III Wozu soU icli Euch, Hcrrin, von meinem Leidc erziiiilen, da ioli
fur gewiss und sicbor weiss, || dass Ihr mir selbst dann nicht glaubt, wcnn
Ihr mich sterben sebt (1).
Seht, was ich thua vverde, schõnste Herrin. Mein Lebtag wordc ich
moine Not nicbt verraten: || denn selbst dann glaubt Ihr mir nicht, woiin
Ihr mich sterben seht (2).
IV Temos aqui, invertidas, as duas primeiras ostrophcs da Cantiga
No. 341.
FERO GAKCIA, D'AMBKOA.
10
357.
Grave dia iiaceu, senhor,
quen se de tos oiiv' a partir,
e se teve por devedor
[de se a outra tetTa ir],
como m' eu de vos partirei.
Ora, quando m' alongarei
de vos, viverei sen sabor.
En tal coita me vi, senhor,
que sol non vus ousei falar;
e vos, on lezer e sabor
avíades de me matar:
ca me non quisestes catar
dos olhos, nen [me] preguntar
por quê avia tal pavor.
793Õ
'940
7945
I CB 73 (47) — 4 falta — 9 êuos — 11 auedycs — 12 nê pgucar
— 21 tnoiri — 23 — 24 senh'^ de q deu deuos ocr \ defanior uoffeceuer —
25 este ioguete cerrey — 26 giiofrjuoffo ferey — 27 Mnetiu — 29 cnfug,
com falta da inicial. — 30 attey — 33 ê ptir.
II Esta cantiga nos foi transmittida em ostado defeituoso. Das nu-
merosas desigualdades que apr(;sonta, algumas são, de corto, filhas do
desleixo do copistas, omquanto outras parecem provir do i)roprio trovador.
Este affastou-se voluntariosamente dos systemas usuaes, de sorte que não
soi, se estabeleci bem o eschema da estructura métrica. Nem tampouco sei
dar conta exacta do conteúdo.
Na 1" ostropho falta um verso, cujo lugar fixei entro o 3" e 4°, porque
a rima, de que se carece, é b. A ideia, a que ahi se dava expressão, mal
pode ser diversa da que introduzi. Quanto ás palavras, muitas variantes
podem ser piopostas, como p. cx. de se a outro lagar ir ou de s' apartar
e allmr ir. Na 4" cstrophc os versos 2 e 3 não davam sentido (mesmo
depois de parcialmente restaurados para: senhor de quen de vos oer Desamor
. . . . e tci^er), nem i-im;ivam com o 7", que ficava sendo solto. Por isso
— 704 —
15 Que sol non vus ousei dizer
o por que eu fora ali
u vus achei. E mais tenii
de vus pesar én ca morrer, 7950
com(o) ora por vos morrerei.
20 E vejo que mal-baratei
que ante non morri logu' i!
Ca mui mayor coit(a) averei
senhor, \des quand(o) eu de vos for' 7905
e tever' vosso desamo7^\
25 Este joguete cerr[ar]ei:
convosco e vosso serei,
mentr' eu viver'; e guisarei
com(o) aja vosso desamor. 7960
retoquei - os , invertendo as palavras de modo a darejn rimas em ôr. O 33"
verso também exigia emenda, por falta de consonância com o seguinte. E os
dizeres do 25° ainda agora não ligara (quanto ao sentido) com os antece-
dentes, nem com as phrases immediatas: reclamam, portanto, nova revisão.
Cantiga de meestria: 5x7. — Octonarios. — Coplas singu-
lares. — Ordem das rimas: ababcca na 1* copla; ababbba na 2"; abbacca
na 3"; abbaaab na 4*; ababecb na 5^ — Rimas longas: or(a) «VW eí(«)
na l'"" copla; Ôr(a) arC») (ar(c)) na 2''; erí») «iW eí(c) na 3*; e«(a) ôriV) (eiieò)
na 4^"; «V(a) eiW ari^) na 5''(?) — Abstrahindo de repetições como partir
partirei, morrer morrerei, que podem ser intencionaes , as consonancias
d'estas cinco estrophes, individualizadas pela ordem das rimas, são poucas:
ôr serve de rima a^ e a^; ei de a* c^ c^ e e*; ar de b^ e c^; senhor vem
empregado nos versos 1 e 8; sabor em 7 e 10; partir em 2 e 33; matar
em 11 e 34; averei em 22 e 30. Tal parcimonia de consonancias parece
estrauhavel, quer seja involuntária, quer não.
m Unter einem Unstern ward geboren, wer von Eucli scheiden musste
und sicli fiir verpílichtet hielt, von hinnen zu gehen, wie ich that, der ich
mich von Euch lossagen musste. Bin ich aber erst von Euch fern , so werde
ich unlustig leben (1).
So bekiimmert war ich [am Abschiedstage] , dass ich nicht einmal zu
Euch zu reden wagte. Ihr aber hattet Freude daran, mich zu tõten, da
Ihr mir nicht einmal einen Blick gõnntet, noch danach fnigt, wovor mir
so sehr bangte (2).
Nicht einmal den Grund, weshalb ich gekommen, wagte ich zu sagen.
Und fiirchtete es mehr, Euch zu missfallen ais zu sterben, wie mm ge-
schehen wird. Daran, dass ich damals nicht lieber sofort starb, that ich
Unrecht (3).
— 705 —
entre vus eu poder' servir,
30 vosso desamor averei,
ca non ei eu a vos fogir;
nen outra senhor filharei
que me de vos poss(a) apartar;
mais leixar-me vus ei matar,
35 pois m' outro conselho non sei.
7965
Denn grõssere Pein werde icli nun dulden, wenn ich fero von Euch
und ohne Eure Gunst lebe. Zum Schlusse des Liedes aber will ich sagen :
der Eure bin und bleibe icb, solange ich lebe, ob ich auch Eurer TJngunst
gewiss bin (4).
Solange ich Euch zu dionen vermag, werdet Ihr mir Unliebe ent-
gegenbringen, weil ich nicht von Euch fliehen noch auch eine andere Herrin
wahlen werde, die mich von Euch losmacheu kõnnte. Vielmehr werde ich
mich von Euch toten lassen, da ich mir keinen anderen Rat weiss (5).
45
DON FERNÁN PAES, DE TAMALANCOB.
358.
Con vossa graça, mia senhor
fremosa! ca me quer' eu ir,
e venho -me vus espedir, 7970
porque mi fostes traedor;
5 c(a) avendo-mi vos desamor,
u vus amei sempr' a servir,
des que vus vi, e des enton
m' ouvestes mal no coraçon. 7975
Pêro de vos é a min peor
10 porque vus vej' assi falir;
que eu ben poderei guarir
oymais sen vos; ca mui milhor
dona ca vos ei por senhor 7980
e que non sab(e) assi mentir,
15 e fará adur tal traiçon
sobre seu orne, sen razon.
I CB 74 (48) — 3 meiies — 6 nos — 7 ues uj — 10 podey gauarir
— 13 caues — 15 g farã — 20 duU — 23 cinta porê enõ.
No 5° verso a lição ca avedes ou ca ouvestes offerece - se naturalmente
para emenda do texto viciado.
II Cantiga de meestria: 3x8. — Octonarios. — Gorilas equi-
consoantes: abbaabcc. — Rimas longas: ôrW iri^) otiic). — Senhor
repete -se no verso 1 e 13.
III Mit Verlaub, schõne Herrin! denn ich will fort und komme, um
Abschied von Euch zu nehmen, weil Ihr Verrat geiibt habt. Denn obgleich
ich Eucli gelicbt und gedient habe, seit ich Euch erblickte, seid Ihr niir
grani inEurem Herzen (1).
Was mir am meisten leid daran thut (um Euretwillen) , ist, dass Uir
solchermassen fehlt. Was mich betrifft, so werde ich schon ohne Euch fertig
707 —
E veeredes qual amor
vos eu fazia, pois partir
me vin de vos. E descobrir
20 vus éi d'un voss' entendedor
vilão, de quen vos sabor
avedes, e a quen pedir
foste'- la cint(a): e por én non
vus amarei nulha sazon.
7985
7990
werden; denn eine Bessore, ais Ihr seid, habo ich von heute an zur Herrin,
die nicht so zu lúgen noch an ihrem Vasallen Verrat zu iiben weiss (2).
Nun ich von Euch gehe, werdet Ihr einsehen, was meine Liebe zu
Euch war. Blosstellen werde ich Euch mit Eurem unedelen Liebsten, an
dem Ihr Gefallen findet und den Ihr um den Giirtel gebeten habt. Doch
werde ich Euch nimmer wieder lieb haben (3).
IV Confira -se a cantiga seguinte, e CV 94-3.
45*
359.
10
Non sei dona que podasse
vale'- la que eu amei,
nen que eu tanto quisesse
por senhor, das que eu sei,
se a cinta non presesse,
de que m[e] eu despaguei!
E por esto a cambiei.
Pêro m' ora dar quisesse
quant' eu d'ela desegei,
e mi aquel amor fezesse
por que a sempr' aguardei,
cuido que lh'o non quisesse!
Tan muito me despaguei
d'ela, pois la cint' achei.
'.9.95
8000
8005
I CB 75 (49) — 3 neu — 4 setfo — 5 2)i'xesse — 6 defpagney
— 13 muto — 15 Neu — 22 Ga muyto per ey anieffe — 23 comeUior.
II Cantiga de lueestria: 3 x 7 -|- 3. -
— Coplas equicousoantes: abababb : abb.
esseW eiW.
Septenarios trochaícos.
- Rimas breves e longas:
III Icli kenne keine Dame, die der meinen an "Wert gleichkâme und
die ich SC innig lieben kõnnte, hâtte sie den Giirtel uicht genommen, was
mich unwirsch gemacht und veranlasst hat, sie mit einer anderen zu ver-
tauschen (1).
Wollte sie mir jetzt alie Huld schenken, die ich von ihr ersehnt iiabe,
und jene Liebe, um die ich mich beworben, ich glaube, ich wollte sie nicht:
so sehr erziirnt bin ich, seit ich den Gúrtel fand (2).
Nunmehr wâre ihre Gunst ohne Nutzen fúr mich. Hâtte ich sie fiir
eine solche gehalten, ais ich mich ihr zuwendete, bei Gott, ich hatte es
unterlassen. Gut handelte ich vielmehr, ais ich sie fahren liess (3).
Und sehr gern bliebo ich nunmehr bei meiner besseren Herrin; und
weiss, dass ich ihr gut dienen werde (I).
709
15 Nen ar sei prol que m' ouvesse
seu ben. E ai vus direi:
se a per atai tevesse,
quando m' a ela tornei,
juro que o non fezesse!
20 Ca tenho que baratei
ben, pois me d'ela quitei.
Ca muito per estivesse
con melhor senhor! e sei
de min que a servirei.
SOIO
8015
360.
Vedes, senhor, u m' eu parti
de vos, .e vus depoi[s] non vi,
ali tenh' eu o coraçon:
En vos, senhor, e [eti] ai non!
5 U vus eu vi fremosa (e)star, 8020
e m' ouvi de vos a quitar,
ali tenh' eu o coraçon:
En vos, senhor, e [e?i] ai non!
U vus eu vi fremosa ir,
10 e m' ouvi de vos a partir, 8025
ali tenh' eu o coraçon:
En vos, senhor, e en ai non!
I CB 76 (50) — 2 depotj — 4^ e ai non.
II Cantiga de refram: 3 x (2 -|- 2). — Octonarios. — Dísticos
singulares: aa||BB. — Rimas longas: * no 1" dístico; ar no 2°; ir
no 3"; e oti no refram.
III AVo icli von Euch scheiden musste und Eucb nicht wieder sah.
da blieb mein Herz: || in Euch, in Euch allein.
I
10
i
361.
Yedes, senhor, pêro me mal fazedes,
raentr' eu viver', ja vos sempre seredes,
senhor fremosa,
de mi poderosa.
Pêro me mal fazedes cada dia,
mentr' eu viver', seredes todavia,
senhor fremosa,
de mi poderosa.
Per como -quer que vos de mi façades,
mentr' eu viver', vos quer' eu que sejades,
senhor fremosa,
de mi poderosa.
8030
8035
I €B 77 (51)
6 coda uia.
II Cantiga de refram: 3 x (2 -]- 2). — Decasyllabos jauibicos
no corpo da cantiga, um verso de 4 e um de 5 syllabas métricas no
refram. — Dísticos singulares: aa{{BB. — Rimas breves: edes no
1° distico; ia no 2'^; ades no 3°; osa no refram.
III Ob Ilir mir auch Boses erwcist, werdet Ihr dennoch verbleiben,
solauge ich lebe, || sehõne Herrin, mâchtig iiber mich.
362.
Gran mal me faz agora '1 rei 8040
que sempre servi e amei,
porque me parte d' u eu ei
prazer e sabor de guarlr.
5 Se m'eu da Marinha partir',
noii poderei aJhur guarir. 8045
Muit' o contra mi, pecador,
el rei, forte [é\ sen amor,
porque me quita do sabor
10 e grande prazer de guarir.
Se m'eu da Marinha partir', 8050
non poderei alhur guarir.
I CB 78 (52) — 3 parce hu — 5 Marmha — 7 pecador — 8 force
— 10 fabor — 11 Maria.
II Cantiga de meestria: 2 x (4 -(- 2)- — Octonarios. — Coplas
singulares: aaall)|{BB. — Rimas longas: e^(al); ó>(a2); ír('>B).
III Grossas Unreclit thut mir der Kõnig, dem ich immer Liebe und
Dienst erwiesen, da er mich von der Statte entfernt, wo ich stets nnt Lust
•und Freude weile: || muss ich von Marinha fort, so finde ich nii'gends sonst
Heil und Gliick (1).
Gegen mich armen Súnder ist der Kõnig hart und lieblos, denn er
nimmt mir die Lust und die hohe Freude zu genesen: || muss ich etc. (2).
VA ASCO PRAGA, DE SANDIN/^^
lÊ
363.
Par Deus, senhor, ja eu ben sei
ca, entanto com' eu viver',
ca nunca de vos ei d' aver
jinal-pecado! se coita non.
5 Mais por end' ^ora que farei?
Que non sei eu esta sazon
de por 6n conselh' i põer.
Que nunca eu ja poderei
por vos tanta coita prender
10 que m' eu por én [non] possa creer
sempre voss' oraen' e ai non;
e poi'-lo eu d'esta guis(a) ei,
por Deus, nieted' o coraçon,
se poderdes, en vos prazer.
15 E mia senhor, ai vos direi
que mi de vedes a creer;
se o non quiserdes fazer,
non tenh' eu i se morte non.
E senhor, preguntar-vus-ei:
20 dizede ;se Deus vus perdon!
^será ben d' eu assi morrer?
8055
8060
8065
8070
I CB 79 (53) — (1) de senditi — 6 eften faxon — 11 /èp»* uoffom
qi' ce nõ — 13 mecedo — 18 semorce no — 19 j?'gucaru9 ei — 25 bona.
II Cantiga domeestria: 4x7. — Octonarios. — Coplas oqui-
consoantos: abbeacb. — Eimas longas: e^(a) crC») ow(c).
— 714 -
E nunca vus eu ja irei
de mia fazenda mais dizer.
Mais aque-m'en vosso poder, - 8075
25 per bõa fé, que d'outra non.
E per mi non vus falarei,
ca se vus ren fiz sen razon,
dereit' é de m' eu padecer.
III Wahrlich, ich weiss es nunmehr, o Herrin, dass Ihr mir meia
Lebtag, leider Gottes, nichts ais Leid widerfahreu lasset. Was abar soll
ich dagegen thun? Ich weiss mir jetzo keinen Rat (1).
Soviel Leid aber werde ich niemals durch Euch erfahren, dass ich
dadurch aufhõrte, Euer Vasall zu sein. Da dem nun aber einmal so ist,
so lenket doch, um Gottes willen, Euer Herz so, dass Ihr damit einver-
standen seid (2).
Denn, glaubt mir, was ich jetzo sagen worde. Thut Ihr es nicht, so
bleibt mir nur eins: der Tod. Und sagt an: ware das gut, dass ich also
stiirbe? (3)
Mehr spreche ich nicht von mir selber. Hier stehe ich , ia Eurer (und
keiner auderen) Macht. Um Gnade bitte ich nicht. Habe ich Unreclit
gethan, so ist es recht, dass ich dafiir leide (4).
364.
Per bõa fé, freniosa mia senhor, 8080
sei eu ca mais fremoso parecer
vus fez Deus, e mais fremoso falar
de quantas outras donas quis fazer,
õ E ai vus fez que vus ora direi:
fez -vus mais mansa e de mui melhor 8085
dõair' e melhor talhada seer.
E por esto, fremosa mia senhor,
non me devedes vos culp' a põer
10 porque non sei eu ren no mund' amar
se non vos. E mais vus quero dizer: 8090
senhor, nunca eu já culp(a) averei
de non amar, enquant' eu vivo for',
se non vos, pois me vus Deus fez veer.
15 E rogo -vus, fremosa mia senhor,
por aquel que vus fez [tan beu] nacer, 8095
que, maçar vus og' eu tanto pesar
digo, que vos me leixedes viver
u vus veja; que, de pran, morrerei,
20 se vus non vir'; e ei mui gran pavor
d' averdes^-vos en mia mort' a perder 8100
I CB 80 (54) — 4 douas — 7 doaiyre — 16 /e* naçer — 20 uir
ou muy g. p. — 21 eu — 24 loguar.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos. — Coplas
equiconsoantes, com uma palavra perduda nos 5"' versos e a formula
mia senhor nos vei-sos iniciaes: abcMal). — Rimas longas: ôr(a) êr9>)
ar(^) eiW.
III Ich weiss es, traun, dass Gott der Herr Euch, Horrin, unter
allen Fraucn das schonste Angesicht und die liebreizendste Redekunst gegeben
hat. Doch noch mehr gab er Euch: Sauftmut, Goist und odlen Wuchs (1).
*
— 716 —
Gran mesura, freiíiosa mia senhor,
per boa fó, que vus Deus fez aver;
oa non poss' eu i per nenhun logar
25 a min nen a vos mais perd(a) entender
de quanta coita eu de viver ei, 8105
polo vosso, que non ja con sabor
que eu aja, senhor, de non morrer.
Darum abcr diiift Ihr es mir nioht ais Scliuld anrechneu, wenn icli
auf Erdcn nichts ais Euch iiebe. Und weiter will icli sageu: dio Schuld,
Euch (und nichts ais Euch) nicht zu lieben, werde ich meiu Lebtag nicht
auf mich laden (2).
Bei deni, welcher Euch also geschaífen, beschwõre ich Euch, mich
leben zu lassen, wo ich Euch sehen kann, trotzdem ich Euch jetzt soviel
Leides sage; denn sehe ich Euch uicht, so muss ich sterben, uud ich be-
fúrchte, meia Sterben kõnnte Euch Eintrag thun (3)
Au jenem Gleichmut und jenem Ebenmass, das Gott Euch verliehen;
denn grõsseren Veiiust ais dicsen kann ich mir nicht vorstellen, so gross
auch die Qual ist, zu leben: um Euretwilien, und nicht etwa, weil es mir
Fraude bereiten wiirde, nicht zu sterben (4).
365.
Por Deus Senhor ^e ora que farei,
pois que me vos non leixades Tiver
u vus eu possa, mia senhor, veer?
Mais, pêro vus pregunt', eu be'-no sei!
5 Per bõa fó, moir' eu con pesar én,
ca oje perco por vos quanto ben
mi Deus d'este mundo quisera dar.
E pois vus eu mais a ve[e]r non ei,
quant' eu mais cedo podesse morrer,
10 tanto m' a mi mais devi(a) a prazer!
Mais prazer é que eu nunca verei,
ca por mia morte sei [eu] que alguen,
senhor fremosa, querrá vosso ben
e vossa mesura mSospreçar.
lõ E vedes, gran verdade vus direi:
se vos a min fezessedes perder
quanto ben Deus no mundo quis fazer
— que ja eu nunca por vos perderei -
por tod' esto non daria eu ren,
20 se visse vos. Ca mal veess' a quen
se d'outra cousa podesse nembrar!
8110
8115
8120
8125
I CB 81 (55) — 5 boa — moirer — 6 freco — 8 auer — 10 tato
— \\ ey — 12 sey q alguen — 14 meç preçar — 21 couffa — 22 E duã
— 23 p q.
II Cantiga de meestria: 4 x 7. — Decasyllabos. — Coplas
oquiconsoantes, com uma palavra perduda no fim das ostrophes:
aW)accd. — Rimas longas: eiW êr9») m(c) ar(d).
m Beim Himmel, was beginne ich nua, da Ihr micli nicht leben
lasst, wo ich Euch, o Heirin, sehen konnte? Doch, ob ich auch frage,
kenne ich schon die Antwort. Vor Gram muss ich, traun, sterben, denn
durch Euch verliere ich alies, was es auf Erden Gutes fiir mich gab (1).
— 718 ^
Ed fia cousa vus pregiintarei:
por Deus ^iper que[/^] podestes vos saber 8130
aqueste ben que vus eu sei querer?
25 Ca, mia senhor, sempre vo'-lo eu neguei,
por me guardar d'esto que m' oj' aven.
Mais non quis [Deus] que m' eu por ón
d'aquesta perda podesse guardar. • 8135
Da ieh Euch uiclit melir sehen soll, wâvc das Beste fúrmich. sobald
ais mõglich zu sterben. Doch werdo icli diese Frendo nicht erieben. In-
folge meines Todes ívber niochte jemand Eiire Gúte und Exire Gerechtigkeit
gering veranschlagen (2).
"VVahr ist es, brâchtet Ihr mich auch um alies Gute, das Gott auf
Erden geschaffen hat, so thâte das nichts, wenn ich Euch nur sahe. Denii
wehe dem, der dann au anderes zu denken vermõchte (3).
Fragen will ich Euch nach einer Sache: durch wen habt Ihr erfahrcn,
wie sehr ich Euch liebe, da ich es stets verheimlicht habe, aus Furcht
vor dem, was uiir heute geschieht? Gott aber hat nicht gewollt, dass ich
mich vor diesem Verluste hiiten kõnnte (4).
366.
Se vus prougiiesse, mia senhor,
rogar -vus- ia fia ren
que, pois me non fazedes ben,
que me non fezessedes mal.
5 E mia senhor, a meu cuidar,
nunca vus devi' a pesar
de vus quen-quer rogar assi.
E pêro sõo sabedor,
mia senhor, que fbz[i] mal-sen
10 porque vus ora falei én.
Ca ben creede que por ai
non ousaria eu provar,
mia senhor, de vosco falar,
como vus fezestes en mi.
15 Ca sei eu ben, u ai non jaz,
ca Deus vus fez tanto valer
que nunca devedes fazer
en nulha cousa se ben non.
Mais eu tan grave coita ei
20 por vos, senhor, que sol non sei
que me dig' [ou façM] que- quer.
8140
8145
8150
8155
I CB 82 (56) — 8 /o — 9 /e* — 14 mj — 17 devedes a fazer —
— 19 entã — 21 digne o q quer — 22 mefta — 25 q, come — 26 q feray.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios. — Coplas
paieadas, com palavras perdudas no principio, no meio e no fim:
abbcdde. — Rimas longas: or(«^) énW ali*^) arW «(e) no giiipo 1°; azi^)
rrC) oni*'} eiW ér(e) no 11°.
Colocci annota: due stãtie.
III Gefiele es Euch, Herrin, so mõchte ich um eines bitten: da Ihr
iiiir nichts Liebes orwoison wollt, erweist mir wonigstens niclits Leides.
I ii'l solche Bitte diirfte Eucli, nieincs Erachtens, nicht erziirnen (1).
— 720 —
E pois m[e] esta coita faz
agor(a) aqui o sen perder,
u vus vej(o), [e] mi faz dizer
25 quanto me ven a coraçon, 8160
por Deus, mia senhor, ^que farei?
Ou que conselho prenderei
u vus eu veer non poder'?
Trotzdem weiss ich, dass es thõricht von mir war, davon zu reden.
Auch wúrde ich es unter anderen Umstânden nicht unterneliineii, Euch,
Herrin, von dera zu sprechen, was Ihr mir angethan habt (2).
Denn ich weiss recht gut und sonder Zweifel , dass Gott Euch so vor-
trefflich geschaffen hat, dass Ihr nur Gutes thun kõnnt. Das Leid aber,
das Ihr mir bereitet, ist so gross, dass ich uicht weiss, was ich thue oder
rede (3).
Habe ich aber hier ia Eurer Gegenwart den Verstand verloren , so dass
ich sage, was mir in den Sinn kommt, ach Herrin, was soll ich da be-
ginnen und wie mir raten, wenn ich Euch nicht mehr erblicke? (4)
367.
Senhor, eu vus quer' iia ren dizer,
e pêro sei que vus direi pesar: 8165
vedes, quando vus eu venho veer
e cuid' en vos, quant' i posso cuidar,
5 senhor, eu sõo maravilhado
porque pod' orne seer guardado,
pois vus ja vee, de vus tan muit' amar? 8170
Ca, senhor, por quanto Deus quis fazer
no mund' a om' en molher muit' amar,
10 vedes, tod' esto vus eu ei a veer,
pêro punhades vos de o negar.
Mais Deus! que preito tan desguisado 8175
de poderdes vos tSer negado
tan muito ben como vus quis Deus dar!
15 E senhor, se vus caess' en prazer,
de pran, non vus deviades queixar
a min, porque non sei sen vos viver, 8180
nen sei ai d'este mundo desejar
se non vos, e muit', e sen meu grado,
20 E demais sabedes ; mal -pecado!
ca vus non ei ren do voss' a custar.
I CB 83 (57) — 2 epero — 5 fon marauilhador — 1 ta — 9 honn
— 12 defaguifado — 13 teer — 14 §» fe — 18 wõ — 19 § muyce —
24: e q — 25 cm deuos.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Versos de dez syllabas : Deca-
syllabos, misturados com Nonarios trochaícos. — Coplas equicon-
soantes: ababccb. — Rimas longas e breves: êrW arW adoi«\
Seldiffi^ segundo Colocci. — Todas as coplas principiam com uma
foimula em que entra a palavra senhor.
46
^ 722 —
E senhor, por Deus que vus fez nacer, SlSí)
pois vus eu ja ren non ei a custar,
^;en que perdedes d' eu vosso seer,
25 e de vus do meu ja-quê ementar?
Ca sei que o meu ei ementado,
ca saben que fui mal -dia nado, SJ90
porque vus vi e vus oí falar.
III Herrin , ich niõchte Euch etwas gestehen , obwohl ich voraussehe,
dass es Euch àrgern wird: so oft ich Euch erblicke oder an Euch denke,
wundere ich mich, wie irgeud jemand sich davor schútzen kann, sich in
Euch zu verlieben, wenn er Euch sieht (1)?
Denn, Herrin, seht an: alies Reizende, was Gott geschaíTen hat, das
der Mann an einer Prau liaben kann, das erblicke ich an Euch, obwoh!
Ihr es zu verstecken bemúht seid. Doch welch ein thorichtes Unterfangen,
das viele Gute, was Gott Euch gab, zu verhehlen (2).
Beliebte es Euch. so solltet Ihr nicht darúber klagen, dass ich nicht
ohne Euch leben noch mich nach jemand anderem sehnen kann, ais nach
Euch. Und wie sehr! gegen meinen "VVillen. Ausserdem wisst Ihr auch,
dass ich, leider Gottes, Euch nichts kosten werde (3).
Da ich Euch aber, bei Gott dem Schõpfer, niclits kosten werde. was
verliert Ihr da, so ich der Eure bin, und ein klein wenig von meinem (Er-
gehen) verrate? Denn ich habe von meinem (Ergehen) wirklich etwas ver-
raten: man weiss, dass ich an einem Ungliickstage geboren bin, da ich
Euch zu sehen und zu hòren bekam (4).
10
15
20
368.
Par Deus, mia senhor, enquant' eu viver',
ja vus eu sempre por Deus rogarei
que mi valhades; mais eu vus direi
log' ai que vus nunca cuidei dizer:
eu cuido que me non possades
valer ia, maçar vus queUlrades.
que vos mi-avedes metud' en atai
coita por vos que, maçar vus gran mal
seja de mi, tremosa mia senhor,
eu cuido que me non possades
valer ja, maçar vus que[^]rades.
E mia senhor, direi -vus én com' é
o meu; e por Deus que vus non pes én!
Vedes, maçar m' og' eu por vosso ben
assi perco, senhor, per bõa fé,
eu cuido que me non possades
valer ja, maçar vus que[^]rades.
E maçar vus eu mui de coraçon
amo, senhor, muit' a vosso pesar,
e vus venho cada dia rogar
que me valhades \se Deus mi perdon!
eu cuido que me non possades
valer ja, maçar vus que[^]rades.
8195
8200
8205
8210
8215
I CB 84 (58) — 4 logual — 21 roguar.
II Cantiga de refrani: 4 x (4 + 2). — Decasyllabos no corpo
da cantiga e Octonarios jambicos, graves, no refram. — Coplas sin-
gulares: abba||C€. — Rimas longas e breves: rri^) eiW na 1* copla;
w-(«) al^) na 2*; é(«) éwW na 3*; owU) arW na 4% e ades no refram.
Intercalar^ no dizer de Colocai.
III So wahr mir Gott helfe, solange ich lebe, werde ich Euch um
Hilfe anrufen, obwohl ich weiss, dass mir nicht mehr zu helfen ist, selbst
wonn Ihr -wolltet.
46^
369.
10
15
O mui fremoso parecer
que vos avedes, mia senhor,
esse faz oj' a mi saber
qual coita Deus fezo mayor
de quantas coitas quis fazer,
e faz mi- a toda padecer!
TJ vus eu non posso veer,
mi -a faz padecer, mia senhor;
mais sei m'end' eu pouco doer,
pois, u vus vejo, tal sabor
ei que me faz escaecer
quanta coita soí prender.
E ai vus ar quero dizer
que m' aven de vos, mia senhor:
ben cuido que ja [eu] poder
nunc(a) averei de vos melhor
do que vus eu quero, querer.
Ben i mi -o ei logo d' aver.
8220
8225
8230
I CB 85 (59) — 10 ueio q tal fabor — 12 e quanta coita soia
prender — 15 ctiydo q — 18 ben himho. — Não sei que fazer d'este verso.
n Cantiga de meestria: 4x6. — Octonarios. — Coplas
equiconsoantes, com a formula mia senhor no 2° verso de todas: ababaa.
— Rimas longas: êr(a) ôr9>).
Seldifs, segundo Colocci.
III Euer holdes Angesicht lehrt mich die grõsste Qual kennen, die
Gott geschaffen hat, und zwar muss ich sie ganz auskosten (1).
Ich koste sie, sobald ich Euch nicht sehe; doch pflege ich dariiber
nicht zu klagen, denn sobald ich Euch erblicke, empfinde ich solche Preude,
dass ich alies Leid vergesse (2).
725
E ides-m' ora defender
20 que vus non veja, mia senhor;
e se m' og' eu visse morrer,
non me seria én peor,
ca mi queredes i tolher
quant' og' eu ei en que viver!
8235
Und wôiter sage ich Euch, wie es mit meinem Verhâltnis zu Euch
bestellt ist: ich glaube Euch niemaJs inuiger lieben zu kõnnen, ais ich Euch
jetzt liebe (3).
Nun aber verbietet Ihr mir, Euch zu sehen. Und stiirbe ich noch
diesen Tag, so wâre das nicht schlimmer fúr mich, da Ihr mir nehmen wollt,
was mir das Leben lebenswert macht (4).
370.
Per boa fé, meu coraçon,
mal me per fostes conselhar
aquel dia 'n que vos filhar
me fezestes esta senhor;
5 ca cedo mi per fez saber,
quejandas noites faz aver
Amor, a quen el preso ten!
E ;mao meu pecado! non
foi nunca soo en pensar
10 que s^ ela quisesse pagar
de saber eu, qual ben Amor
a[oJ seu preso faz prender,
quando se d'ele sol doer,
ca nunca lhe per ai faz ben!
15 Mais pêro non ei eu razon
de me por én a vos queixar,
mais a min que mi -a foi buscar.
B alguen foi ja de melhor
sen que eu i sòubi seer;
20 ca, de pran, mi -a cuidei veer
e non lazerar pois por én!
8240
8245
8250
8255
8260
I CB 86 (60) — 1 boa — men c. — 6 qiieiandcs — 8 pccdo nê
— 19 SC — 23 720 — 24 éqna — 25 far — 26 7^ sen aia aiier a entender
— 27 ca nõ deuia eu a fax' — 28 cuydo.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octouarios. — Coplas eqiii-
consoantes com palavras perdudas no principio, meio e fim das
estancias: abbcdde. — Eimas longas: oni»') «/•(.•») or(c) erW éni^).
Seldif, segundo Colocci.
III Gar úbel hast Du, o Herz, mich beraten an jenem Tage, ais
Du mich diese Herrin wáhlen hiessest, denn gar bald lehrte sie mich
grundlich begreifen, was fiir Nachte Amor seinem Gefangenen bereitet (1).
25
— 727 —
E se eu sen ouvess' enton,
non fora tal, cuido, cuidar;
e quen a oje vir' falar
e parecer, se omen for'
que sen aja, á [d'] entender
ca non devia eu fazer
o que ali cuidei, per ren.
826Õ
Und, loider Gottes, ist es ihr gar nicht iu den Sinn gekommen, sich
darum zu kúmmern, welclie Freuden Amor seiíiem Gefangenen bereitefc, wenn
er sich seiner erbarint, denn andere Gunst erweist er nicht (2).
Trotzdem aber habe ich keinen Grund, dariiber bei Dir Klage zu
fiihren. Bei mir muss ich sie fiihren, der ich jene Frau gesucht habe.
Und wahiiich, andere sind kliigeren Sinnes gewesen ais ich, der ich
wãhnte, sie schauen zu kõnnen, ohne elend zu werden (3).
Hátte ich danials Verstand gehabt, ich hâtte (denke ich) nicht so ver-
kehrt denken soUen. Wer sie heute erblickt und reden sieht, rauss, falis
er ein Manu von Verstand ist, begreifen, dass ich durchaus nicht hatte
tbun diirfen {faxer per ren), was ich dort ersann (4).
"V
371.
Por Deus, que vus fez, mia senhor,
mui ben falar e parecer,
pois a mi non pode valer 8270
ren contra vos ^le que farei?
5 que eu conselho non me sei,
nen atendo de me leixar
esta cuita, 'n que m' eu andar
vejo por vos, nunca saber? 8275
E de tal coita, mia senhor,
10 non é sen guisa d' eu morrer.
Pêro nunca mi- a Deus perder
leix' ar per vos per quen a ei,
se vus eu nunca mais amei 8280
de quanto vus devia amar
15 omen que vivess' en logar
en que vus podesse veer!
E se quiserdes, mia senhor,
algiia vez mentes meter 8285
en qual vus Deus quis[o] fazer,
20 ja vus eu sempre gracirei,
ca úa cousa vus direi:
ben poderedes log' osmar
ca me non fazedes levar 8290
coita que eu possa sofFrer.
I CB 87 (61) — 4 e que f ar — 12 eleixr — 13 /è huug — 19 qis
— 27 uos deuedes mha creer (q).
II Cantiga de meestria: 4x8. — Octonarios. — Coplas
equiconsoantes com uma palavra perduda nas 1*^ linhas, que vem a
ser a formula mia senhor: abbccddb. — Eimas longas: drW êrW
e«(c) arW.
729 —
25 E mais vus quero, mia senhor,
da mia fazenda ja dizer;
e vos devedes mi -a creer
(que nunca vus eu mentirei):
vedes, nunca vus poderei
30 tan muit' en mia coita falar
que vus per ren possa mostrar
quan grave m' é de padecer.
8295
III Beim Himmel, der Euch, Herrin, so redegewandt und hold-
blickend schuf, da nichts mir gegen Euch hilft, was beginne ich, da ich
mir keinen Rat weiss noch je zu wissen envarte, weil die Qual, ia der
ich um Euretwillea lebe, es nicht zulâsst (1)?
Dass ich an dieser Qual sterbe, ist nichts Erstaunliches, o Herrin.
Gott aber mõge dieselbe nicht wieder voa mir nehmen durch Euch , um die
ich sie fúhle, wenn ich Euch je mehr geliebt habe, ais Euch lieben muss
jedermann, der an einer Stãtte lebt, von der aus er Euch schauen kanu (2)!
Wolltet Ihr jedoch, Herrin, einmal Gottes Werk an Euch beachten,
so wúrde ich es Euch immerdar danken , denn ich versichere es Euch , Ihr
wúrdet allsogleich erkennen, dass Ihr mir eine Pein auferlegt, die ich nicht
zu tragen im Stande bin (3).
Noch eines aber will ich aussprechen betreífs moines Zustandes, und
Ihr miisst mir glauben, dass ich Euch nicht beliige: seht, so viel ich auch
von meiner Peia redete, dennoch kõnnte ich Euch auf keine Weise zeigen,
wie schwer sie zu ertragen ist (4).
372.
Muitos tgen oje por meu trobar 8300
ca mi-o non faz nulha dona fazer;
e be'-no poden porá si tõer!
Pêro a dona, que eu vi falar
5 nunca melhor nen melhor semelhar,
mi-o faz a mi, per bõa fé, fazer. 8305
Pêro Deus sab(e) (a que se ren negar
non pode) que, maçar mi-o faz fazer,
que o non sabe, nen ar á poder
10 de o saber; nen sei og' eu osmar
quen lhe podesse dizer o pesar, 8310
maçar o muito quisesse fazer.
Ca m'én soub' eu sempre mui ben guardar,
ja Deus loado! de omen fazer,
15 nen a molher, a verdad' 6n saber;
je nunca m'én Deus leixe ben achar, 83lõ
se m' ant' og' eu non quisesse matar
que mais d'aquesto end' ela fazer!
I CB 88 (62) — 1 teen — 3 por affy teer — Q boa — faxeir —
% q o 110 sabhã nen ar a o poder — 11 ^ Iheu p. — 12 maeareo — 13
com foubeu — 14 demomen — 16 enueameuds l, b. a. — 17 femã oieu
— 21 auer — 24 que faz f.
II Cantiga de meestria: 4x6. — Decasyllabos. — Coplas
equiconsoantes: abbaal). — Kimas longas: ar(a) èVí»»). — Os vereos
2 e 6 de todas as estancias acabam em faxerl
III Viele sind der Meinung, ich dichtete nicht fiir eine Dame. Das
mõgen sie meinethalben (bei und fiir sich) denkeu. In Wahrheit^aber^ist
die, welche mein Dichten veranlasst, eine Frau, ais welche ich nie eine
bessere oder schõnere sah (1).
Doch Gott weiss es, deni wir nichts verbeimlichen kõnnen, dass, ob-
gleich sie mein Dichten veranlasst, sie dennoch nicht darum weiss, noch
731
E vedes qne me faz assi quitar
20 de mais d'aquesto end' ela fazer:
porque o faço, posso a veer,
e ena terra con ela morar;
e est' eu non poderi' acabar
se non per esto que [me] faz fazer.
8320
es je erfahren kann; noch kenne ich irgend jemand, der ihr dies Ãrgernis
zu melden vermochte, so sehr er es auch wiinschte (2).
Denn sehr vorsichtig habe ich mich , gottlob, davor gehútet, es irgend
einem Maone oder einer Frau kund zu geben. Auch mõge mir Gott nimmer
ihre Huld gewáhren, wenu ich mir nicht lieber den Tod giibe, ais dass sie
mir noch mehr davon bereitete (3).
Was mich aber davor schiitzt, dass sie mir nicht noch mehr davon be-
reitet, ist folgendes: weil ich solches thue (d. h. weil ich mich davor húte,
mein Geheimnis zu verraten), darf ich sie sehen und an demselben Orte wie
sie wohnen. Und das kõnnte ich durch uichts anderes erreichen ais durch
das, wozu sie mich zwingt (durch das Geheimhalten nãmlich) (4).
378.
A Deus grad' oje, mia senhor,
porque vus eu posso veer! 8325
Ca nunca eu vira prazer
no mundo ja per outra ren.
5 Quand' averei eu nunca ben,
se mi -o Deus i de vos non der'!
Sei-m' eu est', e sei, mia senhor 8330
fremosa, ca d'este poder
que mi Deus faz atai aver
10 que vus veja, fará-xe-m' 6n
perda do corpo e do sen,
u vus eu veer non poder'. 8335
Mais, mentr' eu vos veer poder'
e poder' con vosco falar,
15 por Deus a min non querer dar
de vos mais ben ca mi og' ei,
en atanto non rogarei 8340
Deus por mia morte, mia senhor.
I CB 89 (63) — 3 plaxer — O verso 7 vem repetido (e marcado
com cruz -]-)• ^ primeira vez diz esto, a segunda est. — 10 ueio — 11
corpor do fen — 15 querer.
II Cantiga de meestria: 4x6. — Octonarios jambicos. —
Coplas pareadas, com duas palavras perdudas, coUocadas no primeiro
e ultimo verso das estrophes, e que, de mais a mais, ligam os dois grupos:
abbccd. — Rimas longas: ÔrW êr(b) mW érW no grupo P; érW ar^)
ei(c) ôrW no IP, em que portanto as palavras perdudas foram inver-
tidas. Temos mha senhor nos 1°* versos do grupo 1° e nos últimos do 11°;
der' no fim da 1* estancia e principio da 4*; e poder' no fim da 2* e prin-
cipio da 3*.
Colocci, ao traçar as palavras due stãxe T fine., tinha em mira, de certo,
somente a formula mha senhor.
— 733 —
E se me Deus vosso ben der',
20 e me non ar quiser' guisar
vosco que me possa durar,
non mi averá mester; ca sei 8345
ca log(o) a rogar averei
Deus por mia morte, mia senhor.
in Gott sei gedankt! ich darf Euch sehen. Denn andere Lust ais
die, Euch zu sehen, giebt es nimmer auf Erden fur niich. Wie soUte ich
noch Freude haben, kommt sie mir nicht durch Euch von Gott (1).
Das weiss ich; und weiss feruer, schõnste Herrin, dass aus dieser
Mõglichkeit, Euch zu sehen, die mir Gott giebt, mir Verderben Leibes und
Geistes kommen wird, sobald ich Euch nicht sehen kann (2).
Solange ich Euch aber sehen und mit Euch sprechen kann, (weil mir
der Himmel doch nicht mehr Gunst von Euch geben will, ais ich heute
besitze): solange werde ich nicht um den Tod beten (3).
Will mir Gott aber Eure Gunst schenken, jedoch nicht in solcher Weise,
dass sie dauern kann , so werde ich ihn gleich um den Tod bitten mussen (4).
374.
Deu' -lo sab' oge, mia senhor,
(a quen se non absconde ren,
de pran), ca vus quer' eu melhor 8350
d'outra cousa; mais non por ben
5 que de vus atenda, ca sei
ca ja per vos non perderei
«gran coita do meu coraçon.»
Que eu i tenho, mia senhor, 8355
por vos que me fazedes mal,
10 porque desejo voss' amor,
e eu non poss' i fazer ai;
mais sõo quite de perder
per nulha guisa, sen morrer, 8360
«gran coita do meu coraçon.»
1.5 Ca jmal peccado! mia senhor,
ben per sei eu ca ja 'ssi é
que mi non faredes mayor
ben ja nunca jper bõa fé! 8365
ca me fezestes, pois vus vi;
20 e non perderei eu per i
«gran coita do meu coraçon.»
I CB 90 (64) — 2 aqueffe — 12 foõ — 27 morer eu e tolherffa.
II Cantiga de refram: 4 x (6 + 1). — Octonarios. — Coplas
singulares, ligadas por uma das rimas (a): abal)CCJ|D. — Rimas longas:
ôr(a) é«(í>) e*(c) na 1" estancia; òr(a) aíC») er(e) na 2*^; orW éC») *(c) na S"";
Ôr(") arW) á(f) na á''; on no refram. — Todos os primeiros versos findam
em mha senhor.
Colocci diz: l ulto ttercal., e accrescenta, menos acertadamente: e di
9 syllah.
735 ~
Mais se Deus quiser', mia senhor,
agora quando m' eu quitar'
aqui de vos, e sen vos for'
u vus non vir', nen vus falar',
ben per sei eu como será:
morrerei eu, e tolher- s'-á
«gran coita do meu coraçon.»
8R70
8375
TTT Gott, dem nichts verborgen bleibt, weiss, dass ich Euch iiber
alies liebe, doch nicht, weil ich Liebes von Euch envartete, denn ich vveiss,
dass Ihr mir nicht abnehmt |1 die grosse Herzenspein (1),
Die ich um Euch erdulde, da Ihr mir iibelwollt, weil ich Eure Liebe
begehre; uud ich kann doch nicht anders verfahren; und werdc durch nichts
anderes ais durch den Tod befreit von meiner || grossen Herzenspein (2).
Denn leider Gottes werdet Ihr mir, traun, niemals mehr Liebe anthun,
ais Ihr mir bisher angethan, seit ich Euch kenne; folglich werde ich nicht
verlieren || die grosse Herzenspein (3).
So Gott will, wird nun aber folgendes geschehen: wenn ich nun von
Euch gehe und da bin, wo ich Euch nicht sehen noch sprechen kann,
werde ich sterben und dann ist von mir genommen || meine grosse Her-
zenspein (4).
SECÇÃO II
CANTIGAS
375 — 377
DE
JOAN SOAIRES, SOMESSO.
PREENCHEM A 2^ LACUNA.
47
375.
Ogan' en Mui menta
disse don Martin Gil:
«Viv' en mui gran tormenta
dona Orrac' Abril,
5 «Per como a quer casar [o] seu pai. 8380
E a quen lh'o enmciita,
cedo o mate un [vil]^
e a ela, se se con Chora vai!»
E diss(e) en Mfii menta
10 como vus [eu\ direi: . 8385
«Ela viv' en tormenta,
segundo o eu sei:
«Per como a quer casar [o] seu pai.
E a quen [Uio] enmenta,
15 cedo o mate el rei, 8390
e a ela, se se con Chora vai!»
I CB 104 (78) — ] muy menta — 2 dife — 4 oraea bril — 5
caffar feu pay — 7 cedo moyra noffa — 9 MuymSta — 10 comouos direi
— 13 aqi (= a q?-) cafar feu pay — 14 e aTifi meta - 16 e 24 cõ thora
uay ■ — 23 cedo moyra p'em.
Introduzi no 3" verso do refram, tanto na 1" estrophe como na 3%
modificações bastante incisivas, a fim de substituir o modismo m,orrer a
alguém,^ que desconheço, por outro, de teor e construcção parecida á for-
mula empregada na 2" estrophe. Tenho todavia certeza de que o texto
precisa de revisão. — Pode haver quem pense que seria melhor retocarmos
o ultimo verso do refram, separando-o grammaticalmente do anterior, e
escrevendo: E a[y] d' ela, se se con Chora vai! porque n'este caso poderia-
mos conservar em ambas as estrophes o verbo morrer do texto , lendo pri-
meiro: cedo moira o vil! e depois: cedo moira por én! Ficava comtudo
inexplicado e sem nexo lógico a phrase: E a quen Ih' o enmenta. Só se
entendêssemos: E afyj quen Ih' o etimenta! considerando também este a
como interjecção?
II Cantiga de refram: 3x(4-|-4). — Senarios trochaicos,
misturados, apparentemente, no refram com dois Decasyllabos jambicos
— 739 —
20
EJ diss(e) en Miiimenta
(jassi me venha ben!):
«Viv' ea tan gran tormenta
que quer perder o sen
[«Per corno a quer casar o seu pai.
E a quen lh'o enmenta,
ced' o maten por én,
e a ela, se se con Chora vai!»
8395
(verso 5 e 8). — Todas as coplas têem nos versos 1 , 3 e 6 as rimas Múi-
menta tormenta enmenta e do 5" e 8'^ ■pai vai., sendo portanto diíferen-
ciadas apenas pela rima b: abab||CABC. — Rimas breves e longas:
e«ía(a) il^) ai{^) na 1" copla; entai») eii^) ai{<i) na 2*; enta(<^) é«('J) az(«)
na 3*. — O copista não marcou, graphicamente, o refram.
Colocci pôs uma cruz junto ao verso 1 e 7; escreveu ao pé do
segundo a indicação: Tornell, e no fim da pagina o nome Martin Oil,
caracterizando ainda a cantiga com o epitheto Jocosa.
III Heuer spracli in Miiimenta Herr Martin Gil : „In grosser Not lobt
Damo Urraca Abril, |j weil ihr Vater sie vermáhlen will. Den aber, welcher
zu ilir davon spricht, mõge ein Unedler tõteti; und dazu sie selber, falis
sie wirkiich mit Chora auf und davongeht." (1)
Ou então, para quem aceitar as modificaçues propostas em nota:
Doch wehe dem, welcher zu ihr davon spricht! Der Unedle mõge
einen raschen Tod finden! Und auch sie selber, falis sie wirkiich mit Chora
auf imd davongeht!
Gleichwie ich Euch vermelden will, sprach er in Míiimonta: „In grosser
Not lebt sie, wie ich fiir sicher weiss, || weil ihr Vater sie vermáhlen will.
Und den, welcher zu ihr davon spricht, moge der Kõnig tõten, und dazu
eto. (2).
Er sprach in Miíimenta: „so wahr es mir gut ergehen moge, lebt sie
ia so grosser Not, dass sie den Verstand verliert, || weil ihr Vater sie ver-
máhlen will. Und der, welcher zu ihr davon spricht, mõge darum gewalt-
samen Tod erleiden, und auch sie selber, falis sie wirkiich mit Chora auf
und davongeht (3).
Al'
376.
jAy eu coitad'! en que coita mortal 8400
que m' oge faz iia dona viver!
Pêro non moir', e moiro por morrer,
pois non veg' ela, que vi por meu mal
5 mais fremosa de quantas nunca vi
donas do mund'; e se non est assi, 8405
nunca me Deus de ben d' ela, nen d' ai!
E esta x'é gran coita, direi qual:
ca esta coita non me dá lezer;
10 ante mi- a faz cada dia crecer.
E chamo muito Deus, e non mi vai, 8410
nen me vai ela, por que ja perdi
o sen, pois por ela ensandeci.
A esta coita ^jquen viu nunca tal?
I CB 105 (79) — 6 efta affy — 10 ceer.
n Cantiga de meestria, talvez truncada: 2x7. — Decasyl-
labos. — Coplas equiconsoantes: abbacca. — Rimas longas: «/(.a)
eríb) *(c).
III Ach ich Ãrmster, in welcher Todesqual lãsst mich eine Dame
schmachten! Ich sterbe nicht und sehne mich doch sterblich zu sterben,
weil ich sie nicht sehe, die ich zu meinem Ungliick ais die schõnste aller
irdischen Frauen erblickfc habe! Und ist es nicht also, so gebe mir Gott
nichts Gutes, weder von ihv noch anderswie (1).
Das abar ist grosser Jammer. Man hõre au, wie sehr: er gõnnt mir
keine Ruhe, vielmehr vermehrt ihn jeder Tag. Und ich rufe zu Gott; aber
er hilft mir nicht. Noch hilft mir die, um derentwilien ich den Verstand
verlor und nârriscli ward. Wer hat je grõssere Pein gesehen? (2)
377.
10
fa donzela quig' eu mui gran ben,
meus amigos ;assi Deus me perdon! 8415
E ora ja este meu coraçon
anda perdudo e fora de sen
por lia dona ;se me valha Deus!
que depois viron estes olhos meus,
que mi -a semelha mui mais d'outra ren. 8420
Porque a donzela nunca verei,
meus amigos, enquant(o) eu ja viver',
por esso quer' eu mui gran ben querer
a esta dona, en que vus falei,
que me semelh(a) a donzela que vi. 8425
E a dona servirei des aqui,
pola donzela que eu nmit(o) amei!
I CB 106 (80) — 6 iiiro — 7 tre — 9 virt — \õ fê eu f.
n Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abbacca. — Rimas longas: é«(a) ow('>) eusic) na 1" estancia;
e«(a) êr\^) «(c) na 2*; (5r(a) eVW «/(••) na 3", que, portanto, re])ete uma das
consonancias da anterior.
III Ein Fráulein liebte ich von Herzen, o Freunde, so wahr Gott
mir verzeihen moge; jetzt aber bin ich sinnlos verliebt in eine Frau, die
meine Augen spáter erblickten, die jenem Frãuleiu aber ixber die Massen
âhnlich sieht (1).
Da ich, o Freunde, jenes Fráulein mein Lebtag nicht wieder sehen
kann, deshalb liebe ich die Frau, welche ihr gleicht, úber alies; und werde
ihr von nun an dienen, des Frâuleins wegen, das ich so innig verehrt
habe (2).
Und weil ich, o Freunde, von der Frau sicher weiss, so walir mir
Gott helfe, dass sie in ihrer Erscheinung deui Fráulein gleicht, deshalb
— 742 —
15 Porque da dona son eu sabedor,
meus amigos jassi veja prazer!
que a donzela en seu parecer 8430
semelha muit', e por end' ei sabor
de a servir, pêro que é meu mal.
20 Servi '- la -ei, e non servirei ai,
por a donzela, que foi mia senhor.
macht es mir Freude , ihr zu Imldigen. Und obwohl das mein TJnglúck ist,
werde ich ihr, und ihr allein, dienen, jenes Friiuleins wegea, das meine
Herrin geweseu ist (3).
SECÇÃO III
CANTIGAS
378 — 382
DE
JOAN SOAIRES, SOMESSO;
383 — 391
DE
NUNEANNES CERZEO;
392 — 397
DE
PÊRO VELHO, DE TAVEIROOS.
PREENCHEM A 3» LACUNA.
JOAN SOAIRES, SOMESSO.
378.
Ora non poss' eu ja creer
que omen per coita d' amor
morreu nunca, pois na mayor
viv' eu que pod' Amor fazer
5 aver a nulli' omen per ren;
e pois eu vivo, non sei quen
podesse nunca d' el morrer!
E gran medo soí(a) aver
de morrer eu por mia senhor;
10 mais, Deu'-lo sab', este pavor
todo m' ela fez[o] perder;
ca por ela conhosqu' eu ben
que, se Amor matass' alguen,
non leixaria min viver.
15 Pêro faz m' el tanto de mal
quanto Ih' eu nunca poderei
contar, enquanto viverei,
pêro me nunca punh' en al
se non 'n a mia coita dizer.
20 (E) quen -quer poderá entender
que gran coita per est atai.
8435
8440
844Õ
84Õ0
8455
I CB 124 (98) — 3 moreu — 7 e 9 moirer — 11 /e* — 13 motaff-
algue — 18 punha en al — 21 esta tal — 26 nõlhi faz, fabor.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios. — Coplas
pareadas: abbacca. — Rimas longas: er(») ôrW ew(c) no grupo 1°; a/ (a)
ei(^) er(«) no IP, (jue repete, portanto, uma das coosonancias do outro.
745
2õ
E mia senhor non sabe qual
x' é esta coita qii{e) eu levei
por ela, des que a amei;
ca non est' antre nos igual
est' amor, nen Ihi faz saber
com' el 6 grave de soffrer.
E por aquesto me non vai!
8460
ni Ich kann es iiicht langer mehr glauben , dass jeinals eia Mann aus
Liebesgrani gestorbeii ist, denn in der grõssten Pein, welclie die Liebe
einem Meuschen úberhaupt bereiten kann, lebe ich ja. Da ich aber lebe,
(;wer kõnnte da jemals aus Liebe gestorben sein? (t)
Gott weiss es, dass ich friiher Bange davor hatte, um meine Herrin
zu sterben. Sie aber hat bewirkt, dass ich dieses Bangen verlor; denn
durch sie erkenne ich klar, dass, wenn Liebe iiberhaupt jemand tõtete,
ich nicht mehr am Leben sein wiirde (2).
Obwohl Liebe mir soviel Leides zufiigt, wie ich mein Lebtag gar
nicht erzâhien kann, trieb sie mich trotzdem stets nur dazu, mein Leid
auszusprechen. Und jederniann wird einsehen konnen, was das fúr eine
Qual ist (3).
Meiíie Herrin aber sieht nicht ein, was fúr eine Qual das ist, die ich
fíir sie ertragen habe, seit ich sie liebe; denn unsere Liebe zu einacder ist
eben nicht die gleiche, noch erfâhrt sie durch ihr Lieben, wie schwer das
meine zu ertragen ist. Und darum kommt sie mir nicht zu Hilfe (4).
379.
Quand' eu estou sen mia senhor,
sempre cuido que ihi direi,
quando a vir', o mal que ei 8465
por ela e por seu amor.
5 E poi'-Ia vi, assi mi-aven
que nunca Ih' ouso dizer ren,
Ca ei pavor de Ihi pesar,
se lh'o disser'. (JE que farei? 8470
Se me calar', podê'-la-ei
10 veer, enquanto Ihi negar'
ca a non vejo con pavor
que Ih' aja, nen ei 6n sabor.
E mentre o negar poder', 8475
algúa vez \ben\ averei.
15 Pêro (ique vai? ca perder-m'-ei,
pois, se m' ela ben non fezer'.
E non sei én, qual escolher,
de me calar ou ]h'o dizer. 8480
I CB 125 (99) — 5 affmihauen — Eu escolheria antes a emenda:
E poi'-la vejo — 14 alguã iiex au' ey — 15 calcar — 24 motrer.
n Cantiga de meestria: 4x6. — Octonarios. — A poesia consta
de dois grupos de estrophes. A rima b da primeira reapparece em todas
no segundo logar. O ultimo grupo está ligado por êr, o outro por ôr que
occupa o logar a na l^^estrophe, sendo c |na 2". O eschema bastante irre-
gular é portanto: abbacc; dbbdaa; ebbeff; dbbdff. — Rimas longas:
Ôr(a) eíC») m(«) na 1* estancia; ar(a) eíO) or(c) na 2% que introduz portanto
uma nova, deslocando outra; ér(a) e^('>) erW na 3*; ar(a) e^C») erW na 4*^,
que não entra com mais nenhuma.
III Bin ich meiner Herrin fern,^so denke ich stets, ich wiirde ihr,
sobald ich sie sãhe, das Leid gestehen, das jçh durch sie und aus Liebe
20
747
Se lh'o disser', e me mandar'
que a non veja, morrerei!
E se lh'o non dig', averei
gran coita ja, mentre durar'!-
Ante que en coita viver, 8485
sempre direi -lii'o .... por morrer!
zu ihr erdulde. Sobald icli sie jedoch. erblickt habe, so geschieht es, dass
ich nicht zu reden wage (1).
Denn ich fiirchte, sprâche ich, so wiirde sie ergriímneu. AVas fango
ich da anV Schweige ich, so werde ich sie sehen diirfen, solange ich es
verheiínliche, dass ich unterlasse, sie õfter zix sehen, aus Furcht vor ihr,
nicht aber, weil ich Gefallen daran fánde (2).
■Wâhrend es mir geliugt, zu verstummen, kann ich Liebes erfahren.
Was aber nútzt das, da ich hernach doch zu Grunde gehe, so sie mir nichts
Liebes anthut? Nicht weiss ich, was ich wâhlen soU, oh zu schweigen
oder zu reden (3).
Kede ich und sie befiehlt mir, sie nicht wieder zu sehen, so sterbe
ich. Und rede ich nicht, so muss ich leiden, bis an mein Ende. Lieber
ais dieses Leiden wàhle ich daher gleichwohl zu reden, .... um ebeu zu
sterben (4).
380.
10
Coii vosso medo, mia senhor,
quer' eu agora começar
úa tal reu que acabar,
se Deus quiser', non poderei: 8490
ca provarei d' alhur viver.
jE Deus non m' én dê o poder,
des que m' eu de vos alongar'!
Mais dê mi- a morte, mia senhor.
Deus! e nunca me leix' estar 8495
assi no mund' a meu pesar,
come ja sen vos estarei,
(aquesto sei) des que viver
non poder' vosco, nen veer
o vosso mui bon semelhar! 8500
I CB 126 (100) — 2 começar — 8 Mais damha m. — 15 C nuca
ds mha s. — 16 eno mudo qifo faxer par. — 17 qs — 20 tnoirer.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Octonarios. — Coplas
equicousoautes, com duas palavras perdudas e a replicação mia
senhor no 1" verso de todas: abbcddb. — Rimas lougas: ôrW arW
eiic) er(d).
Colocci assenta: sei diff. et replica la parola sig^.
III Aus Furcht vor Euch , Herrin , will ich eine Sache beginnen , die
ich, so Gott will, nicht zu Ende fúhren werde: versuchen will ich es, forn
von Euch zu leben. Gott aber mõge mir nicht die Kraft verleihen, inich
von Euch zu wenden (1).
Vielinehr mõge er mir den Tod geben, und micli nicht so vergràmt
in der "Welt bestehen lassen , wie ich ohno Euch (das weiss ich gewiss)
verbleibeu wiirde, sobald ich nicht in Eurer Nâhe weilen, noch Euer holdes
Antlitz schauen diirfte (2).
Denn niemals hat Gott auf Erden eine Frau schaffen wollen, die Euch,
Herrin, gleichstiinde , noch eine Qual, die der meinen gliche, wie ich sic
— 749
15 Ca nunca Deus [vos], mia senhor,
eno mundo quis fazer par;
nen outrosi non [o] quis dar
a esta coita que eu ei,
e averei, des que viver
20 non poder' vosqu'. E Deus morrer
me leix', u m' eu de vos quitar'!
8505
nãmlich empfinden werde, sobald ich weilen werde, wo ich Euch nicht
sehen kann. Und darutn mõge er mich sterben lassen in dem Augenblick,
wo ich von Euch Abschied nehmen muss (3).
i
381.
jSe Deus me leixe ben aver
de vos, senhor, e gradoar!
muito mi pesa de viver 8510
porque viv' a vosso pesar!
5 Fero non poss' i ai fazer.
Mais prazer- m'- ia de morrer,
se mi -o quisesse Deus guisar!
Ca non poss' eu coita sofrer 8515
por ai, senhor, pois m' alongar
10 queredes vos de vus veer
e viver vosqu' e vus falar.
Nen Deus non me pode tolher
coita, sen ante \eii\ morrer, 8520
pois me non quer vosso ben dar.
I CB 127 (101) — 6 prazer mha^ i. é. prazer -mi- á^ lição que me
parece inaceitável, por causa do rhythmo, e principalmente do tempo verbal,
empregado na proposição subordinada. — S Ca ia n. poffeu c. s. — 13
ante moirer.
II Cantiga de meestria: 2x7. — Octonarios. — Coplas
equiconsoantes: abalbaal). Talvez lhe faltem mais duas estrophes. —
Rimas longas: erW arW.
Colocci, pondo á margem distrophe^ e por cima da cantiga a palavra
stropke, por ventura quereria enunciar laconicamente a opinião que a poesia
carece das antistrophes.
III So wahr mir Gott Eure Gunst, o Herrin, sclienken und mich
bescMitzen mõge, es wird mir sehr schwer, zu leben, da ich Euch zum
Leide lebe; doch kann ich es nicht andern. Gefalleu aber wiirde es mir,
zu storben, so Gott mir dies Geschick zuerteilte (1).
Denn ich kann auf aadere Weise meine Qual nicht mehr ertragen,
da Ihr mich von Euch trennen wollt, so dass ich nicht bei Euch weilen
noch Euch sehen oder sprechen werde. Selbst Gott kann mich , ohne dass
ich tot bin, vom Leide nicht erlõsen, da er mir Eure Gunst nicht geben
will (2).
I
382.
Per com' Amor leixa viver
mi, non sei; neii vai revelar
omea contra el, nen cuidar
que non faz quanto quer fazer.
Ca tod' el faz come senhor.
E por fazer a mi peor,
por én me non leixa morrer.
8525
I CB 128 (102) — 2 mj nõ fey deuida e far cear. — A emende
devi' arrecear ou devi' a recear não dá sentido , apesar de ella se offerecer
em primeiro logar a quem attender apenas na graphia do ms. , da qual
a minha conjectura se afasta demasiadamente. Convém , portanto , procurar
emenda mais satisfactoria.
II Cantiga de maestria: 1x7. — Octonarios. — Rimas
longas: abbacca, e que são êrW ar O) Ôr(c).
Monostrophe, segundo Colocci. É comtudo provável, que a cantiga
esteja incompleta.
m "Wie Amor mich leben lâsst, V4'eiss ich nicht. Noch niitzt es,
gegen ihn zu lõcken odor zu wâhnen, er thâte nicht, was immer ihm beliebt.
Denn in aliem verfahrt er ais Herr; und nur um mir noch schlimmer mit-
zuspielen, lasst er mich nicht sterben.
V
NUNEANNES CERZEO.
383.
Senhor, esta coita, que ei,
non vo'-la poss' eu mais dizer; S530
e pois vos queredes assi,
quero -a eu toda sofrer.
5 jE Deus mi valha, se quiser',
ca eu ja non lh'o rogarei,
pois vejo que non mi-á mester! 8õ3õ
Ca muitas vezes lh'o roguei,
e nunca me quiso valer;
10 [e] pois non poss' ai fazer i,
faça de min o seu prazer!
jE Deus mi valha, se quiser', 8540
ca eu ja non lh'o rogarei,
pois vejo que non mi-á mester!
15 E pêro m' eu vejo meu mal
e mia mort', ond' ei gran pavor,
amar-vus-ei mui mais ca mi, 8545
entanto com' eu vivo for'!
jE Deus mi valha, se quiser',
20 ca eu ja non lh'o rogarei,
pois vejo que non mi-á mester!
I CB 129 (103) — Nun e ans Cerzeo q fex eftas cantigas danier
(= d'amor) — SE — 10 poys nõ pofal fazer hy — 11 plazr — 15 7?
po — 16 e mha mor" toude ^m pauor.
II Cantiga de refram: 4 x (4 + 3) ou 4 x (5 + 2). — Octonarios.
— Coplas pareadas, com uma palavra perdiida nos 3°'' versos, a qual
liga todas as estancias: abcb||DAD ou abcMUAD. — Rimas longas: ei<''»)
erí*) «(c) no grupo P; e aZ(a) Ôr(b) «W no 11°; e eiW ér (D) no refram.
— 758 —
E pois me contra vos non vai 8550
Deus, nen mesura, nen amor
que vus eu ei, cies que vus vi,
amar-vus-ei sempre, senhor.
;E Deus me valha, se quiser',
ca eu ja non lh'o rogarei, 8555
pois vejo que non mi-á mester!
O copista marcou o refram no sexto verso, apesar da absoluta igual-
dade do quinto de cada estrophe e da ordem das rimas. — Talvez com
razão.
Colocci põe: ad 2. cõ tornei-, e ao lado do refram novamente Tornei
j 103. Na cantiga 103% porém, (a nossa 13*) o refram é um simples distico.
II[ Herrin, diese meine Qual ist unaussprechlich geworden; und da
Ihr es also wollt, werde ich sie still ertragen. || Gott aber mõge mir helfon,
so er will; darum bitten aber werde ich ihn nicht, da ich eingesehen habo,
dass es mir doch nichts niitzt (1).
Denn oft schon habe ich ihn darum gobeten, ohne dass er mir ge-
holfen hâtte. Und da ich weiter nichts zu thun vermag, verfahre er mit
mir nach seinem Belieben. |1 Gott also mõge etc. (2).
Ob ich auch Ungliick und Tod sehe (wovor ich Furcht habe), werde
ich Euch doch mehr ais mich selber lieben, solange ich lebe. || Gott aber
moge etc. (3).
Trotzdem mir weder Gott, noch Gerechtigkeit hilft, noch die Liebe,
die ich fiir Euch empfinde, seit ich Euch gesehen, werde ich Euch stets
verehren. || Gott aber mõge etc. (4).
48
384.
Toda'- las gentes mi -a mi estranhas son,
e as terras, senhor, per u eu ando
sen vos; e nunca d'al i vou pensando
se non no vosso fremoso parecer; 85G0
5 e cuid' en vos, como vus soyo veer
e quant' ei de ben eno meu coraçon.
En nenhiia ora non poss' eu achar
sabor sen vos, se non u vou cuidando
en vos, pêro van-nie rauit' estorvando 8565
10 os que mi van falando, senhor, en ai;
e eles non saben, se me fazen mal
en me fazeren perder tan bon cuidar.
Estranho and' eu dos que me queren ben,
e dos que viven migo, todavia; 8570
15 ben como se os viss' eu aquel dia
primeiramente, punho de Ihis fogir;
e moir' eu, senhor, por me d' eles partir
por en vos cuidar, ca non por outra ren.
I CB 130 (104) — 1 estranas — 3 nou — 6 earant ei — 7 arã
— 8 feu uos — 9 uai — 12 ata — 13 Estrahõ — 14 edg q miic migo
tdomta — 16 pnho — 22 ouuoeffo.
II Cantiga de meestria: 4x6. — Versos de onze syllabas:
Undenarios masculinos, misturados de decasyllabos femininos. —
Coplas diíferenciadas por duas rimas (a), e repartidas pela ultjmaW em dois
grupos de pareadas: abbeca. — Rimas longas e breves: o«(a) anão^}*)
er(c) na 1* estancia; ar{«^) andoQi) a/(c) na 2*; é«(a) mC>) iric) na 3";
ôr(a) ia(*>) e^(c) na 4*.
Colocci quis reconhecer nestes versos: dodecasyl.
— 755 —
õs me fazedes estranhar, mia senhor, 8575
20 todo de quanto ni' eu pagar soía;
ca pois eu cuid' en qual ben averia,
se eu ouvess' o voss' amor, et ar sei
logu' i que nunca este ben averei,
de tod' ai do niund' ei (eu) perdudo sabor. 8580
III Alie Leute sind Fremde fiir mich; iind fremd sind mir dio Ort-
schaften, Herrin, durch welche ich ohne Euch wandere. Und niemals denko
"ich darinnen an anderes, ais an Euer holdes Antlitz. Und stelle mir Euch vor,
wie ich Euch zu schauen pflege und was ich Angenehmes im Herzen trage (1).
Zu keiner Stunde kann ich ohne Euch Lust empfinden, es sei denn,
ich trâumte von Euch, ohwohl mich daran sehr diejenigen hindern, die
mir von andarem reden, ohne zu wissen, dass sie mir Leides anthun, indem
sie mich um so schõnes Traumen bringen (2).
Entfremdet biu ich denen, welche mich gern haben; und denen, welche
mich besuchen, suche ich zu entfliehen, gerade ais ob ich sie an jenem
[age zum ersten Male erblickte; und ersehne es, von ihnen zu» scheiden
^us keinem anderen Grunde, ais um an Euch denken zu kõnneu (3).
Ihr bewirkt, o Herrin, dass ich aliem fremd werde, was mir angenehm
6u sein pflegte. Denn sobald ich daran denke, welche Lust ich empfinden
^õnnte, falis ich Euch lieb wàre, und mir gleich darauf zum Bewusstsein
tommt, dass ich dies Gut nie besitzen werde, so ist es aus mit meiner
Frende an aliem iibrigen auf Erden (4).
^
48*
385.
Quer' eu agora ja dizer
o que nunca dizer cuidei,
con sanha porque moir' assi,
. e porque me vejo perder.
5 E (jque mi vai d' assi morrer?
Nulh' omen non se dol de mi,
nen sab' a coita que eu ei;
nen a digu' eu a mia senhor!
Provar quer' eu de lh'o dizer
10 a mia senhor aqueste ben
que Ihi quer' e que non á par,
camanho [W o] posso querer.
Pêro (jque sen cuid' a fazer
por en tan gran vergonh(a) entrar,
15 de Ih' averen a dizer ón,
quand' eu ant' os seus olhos for'?
En mui gran coita per serei,
se Ih' eu ma fazenda disser'
e m' ela dos olhos catar'.
20 Nostro Senhor ^e que farei?
Conselho non me saberei
con medo de xi m' assanhar;
pêro faça como quiser' . . .
ca mais non ous' assi viver!
8585
8590
8595
8600
I CB 131 (105) — 12 Camanho poffo qrer — 17 E mui — 18 He
ulhcu m. f. d. — 21 nome faberer — 24 offaffy.
No verso 12 talvez a eineuda tamanho posso ben querer fosse pre-
ferível.
n Cantiga de meestria: 4x8 + 3- — Octonarios. — Coplas
pareadas, com iiiiia palavra perduda no fun; ligadas por meio de duas
rimas («■ e «•), das quaes a 1" é idêntica, mas differenciadas por outras
duas (•» e <*). Ainda assim os dois grupos estão enlaçados, porque a rima a
do grupo I reapparece no segundo como d; H)^ como a^ e a*; c^ como e''
e b*: abcaacM. — Rimas longas: erW eii^) «W (>(<') na l"' estancia;
ê/-(a) én(l>) ar(c) ôrW na 2*; e*(a) er(b) ar(«) êri*^) na 3"; eiW arO») í;-(c)
êrW na 4*. A fiinda repete ei e ar, pondo no meio a nova consonância nl.
— 757 —
25 Mui sen ventura per serei,
se lh'o agora ja negar',
pois vejo -que moiro d'amor.
E mais ^.por quê Ili'o negarei?
ou que é o que temerei?
30 ca ja me non pode mayor
mal fazer — nen se me matar'
d'aqueste que me faz aver.
^ Todo o mund' eu leixarei,
e perder-m'-ei (u non á ai),
35 se m' ela de si alongar'.
8605
8610
8615
Temos pois uma vez ai (34); duaS vezes i (3. C), cn (10. 15), ér (18.
23); quattro vezes ôr (8. 16. 27. 30); sette vezes ar (11. 14. 19. 22. 26.
31. 35); oito vezes êr (1. 4. 5. 9. 12. 13. 24. 32) e novo vezes ci (2. 7.
17. 20. 21. 25. 28. 29. 33).
Colocci assentou: ad 2; replic; e cõ epod.
III Nunmehr will ich aussprechen , was ich nie aussprechon zu kõnnen
glaubte, und zwar aus Grimm daríiber, dass ich [se.: auch wenn ich nicht
rede] sterbe und verderbe. Was aber uútzt es mir, so zu sterben [se: ohuo
gesprochen zu haben]? Niemand bemitleidot mich [se.: in dieseni Falle], oder
weiss auch uur um meiíi Leid, das ich nicht einmal meiner Heirin sage (1).
Versuchen will ich es darum, meiner Herriu dieso Liebe zu gestehen,
die ich fiir sie empfmde, und die nicht ihres Gleichen hat (so innig ver-
stehe ich zu lieben). Doch, ob ich wohl Verniinftiges thue, indem ich mich
der Schmach aussetze, dass man dariiber reden wird, erscheiue ich vor
ihreu Âugen (2)?
In gar arge Not werde ich zwar geraten, so ich ihr meinon Zustand
erklíire und sie mir ins Angesicht schaut. Herr Gott, was bcgiuno ich?
Ich finde keinen Ausweg, aus Furcht, sie mõchto darúber ergrimmen. Doch,
sie thue, wie ihr beliebt! ... so, wie ich jetzt lebe, vormag ich nicht lãnger
zu leben! (3)
Und verheimliche ich meinen Zustand selbst jetzt noch, wo ich dem
Tode vor Liebe nahe bin, so bin ich eben auch oin võUig Ungliicklicher.
Wozu solltc ich also schwoigen? Und was habe ich eigentlich noch zu
fUrchteu, da sie mif doch grõsseres Leid ais dies, welches mir widorfâhrt,
niclit anthua kann, nicht einmal, wenn sie mich tõtet (4)?
Der Welt muss ich ja entsagon und werde (sicherlich) zu Grunde
gehen, wenn sie mich von sicli weist (I).
386.
Mia senhor fremosa, direi- vus tia ren:
vos sodes mia morte, e meu mal, e meu ben!
E mais . . . (ipor que vo'-lo ei eu ja mais a dizer? . . .
Mia morte sodes, que me fazedes morrer!
5 Yos sodes mia mort' e meu mal, mia senhor, 8620
e quant' eu no mund' ei de ben e de sabor!
E mais . . . ^por quê vo'-lo ei eu ja mais a dizer?
Mia morte sodes, que me fazedes morrer!
Mia mort' e mia coita sodes, non á i ai,
10 e os vossos olhos mi fazen ben e mal. 8625
E mais . . . (jpor que vo'-lo ei eu ja mais a dizer?
Mia morte sodes, que me fazedes morrer!
Senhor, ben me fazen soo de me catar,
pêro m' 6n ven coita grand'; e vus direi ar:
15 E mais . . . ^por quê vo'-lo ei eu ja mais a dizer? 8630
Mia morte sodes, que me fazedes morrer.
I CB 132 (106) — 1 hunha em — 4 vioirer — 5 mha morte meu
mal — 14 4?o ^lê mê coita grãdeii ug.
II Cantiga de rofrani: 4 x (2 -]- 2). — Dodecasyllabos. —
Dísticos singulares: aajjBB. — Rimas longas: én no 1" dístico; ôr
no 2°; ai no 3°; ar no 4"; èr no refrani.
Colocci assentou: stanxa di dui rerfi et tornei.
III Schõne HeiTÍn, ich raõchte Euch etwas eingestehen : Ihv soíd mein
Tod, mein Leid und mein Gliick. || Und weiter . . . Docli wozu soil ich es
noch eínmal sagen? Ihr seid mein Tod, denn Ihr bowirkt mein Sterben (1).
Mein Tod und mein Leid seid Ihr, meine Herrin, und was ich auf
Erden an Gliick und Frende besitze. || Und wciter etc. (2).
Mein Tod und meine Not seid Ihr, ohne jeden Zwoifel, und Eure
Augen machen raich froh oder triibe. || Und weiter etc. (3).
Froh machen sie mich durch ihr blosses Blicken, obwolil grosses Leid
daraus folgt. Und noch etwas andores wiil ich sagen. || AVeiter . . . Doch
wozu soll ich es noch oinmal sagen? Ihr seid mein Tod, denn Ihr bewirkt
mein Sterben (4).
387.
Senhor ^jg assi ei eu a morrer?
e non mi valrrá i Deus, nen mesura
que vos tan grande sabedes aver
en tod' outra ren se non contrq mi? 8635
5 En grave dia, senhor, que vus vi,
por me Deus dar contra vos tal ventura
que eu por vos assi ei a morrer!
Que gran ben fez[o] i Nostro Senhor
a quen el quis que vus non visse! 8640
10 e ar fez logo mui gran desamor,
mia senhor, a quen vus el foi mostrar,
se Ihi non quis atai ventura dar
que o seu coraçon mui ben partisse
de vo'-]hi nunca desejar, senlior! 8645
15 Quen vus non soubess(e) oge conliocer,
nen atender, senhor, quanto valedes,
e, pêro viss' o vosso parecer,
nen o entender sol, nen cuidar i!
Essa ventura quis Deus dar a mi: 8650
20 fez m' entender como vos parecedes,
e moiro porque vus sei conhecer!
I CB 133 (107) — 1 moirer — 2 uahra — 7 amorer — 8 /e* —
9 Faltam duas syllabas a este verso. O sentido, com tudo, não exige
accrescentos. Podiamos pôr: a quen el quiso que vus nunca visse — 15
Quê ug oie non foubeffe conhoeer — 19 amj — 20 fea tientura.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos. — Coplas
pareadas e redondas, differenciadas por uma das rimas: abaccba. —
Rimas longas e breves: érí"») uraW ii.^) na 1* estancia, com a qual
forma grupo a 3", differenciada [)ela rima edesW; ôrW issei^) ar{^) na 2",
á qual responde a 4", differenciada pola rima ?'«(«).
Eis porque Colocci assentou: replic. le parol.
— 760 —
Meu conhocer fez a min o mayor
mal que m^ outra ren fazer poderia:
foz m'entender qual est o ben mellior 8655
25 do mundo, a que Deus nunca fez par;
e non mi -o quis[o] Deus por ai mostrar
se non por viver eu ja todavia
na coita de quantas el fez mayor.
III So also soll ich sterbeu, ach Herrin? und weder Gott, noch das
Gefiihl fiir Mass und Recht, das Ihr in allen andoren Dingen, und uur mir
gegeniiber nicht walten lasst, soll mir helfen? Wahiiich, eia Ungliickstag
war es, ais ich Euch erblickte, da mir Gott ein solches Los Euch gogcn-
úber bestimmte, dass ich um Euch sterben muss (1).
"VVelch grossas Gliick hat Gott der Herr demjenigen zuerteilt, dem
er bestimnit hat, Euch nicht zu erblicken! Im Gegenteil dazu erwies cr
grossos Unheil dem, welchem er Euch zeigte, so er ihni nicht zu gleicher
Zeit die gliickliche Gabe gab, sein Herz von Euch zu wenden, so dass es
sich nimmer nach Euch sehnt (2).
Wer Euch docli nicht durcbschaut hiitte, noch beachtet, wie viel Ihr
wert seid! "Wer, obwohl er Eure holde Erscheinung sâhe, sie doch nicht
wiirdigte, noch davon traumte! Mir aber hat Gott die Bestimmung zuer-
teilt, einzusehen, wie reizend Ihr seid, und zu sterben, weil ich Euren
Wert erkannte (3).
Meine Erkenntnis hat mir das grõsste Ungemach bereitet, das irgend
ein Ding mir bereiten kann. Sie hat mir klargemacht, welches das grõsste
irdische Gut ist, dem Gott uiemals ein Gleiches zur Seite gestellt hat. Dooli
nur darum hat Gott es mir gezeigt, damit ich nun immerdar in der grõssten
aller Qualen leben soUte, die er geschaffen (4).
388.
Senhor, todos m' entendeu ja
mia mort(e) ond' ei eu a morrer.
E an mui gran doo de mi;
e non mi poden i valer;
5 ca dizen que eu mi- o busquei
mui ben, porque eu vus amei —
molher a que non ousará
(neu soo non s' atreverá)
nulh' ome de Ihi falar i.
10 Non me saben conselh' aver
■ se non quanto vus eu disser':
dizen que punhe d' endurar
meu mal, quant' endurar poder',
ca ja mi pouco durará,
per morte que mi- o tolherá;
ca non avedes parecer
tal que muito possa viver
quen vus oer' a desejar.
8660
8665
8670
8675
I CB 134 (108) — 2 moirer — 7 oufar(i)a — 10 Talvez: Neni
— 19 — 20 Defempado mha senhor \ de qtiãtç amigg nõ mudei — 28 ydar
— 30 moirerey — 32 codoo — 36 no mildo fon — 42 Falta. Conjectura
minha, que poderá ser substituída por outra parecida, como: nen vus con
meus olhos catar.
II Cantiga de meestria: 4 x 9 (+ 4 x 2 -}- 1). — Octonarios.
— A ordem das rimas c bastante irregular. As coplas níío sSo singu-
lares, visto muitas consonancias (ou assonancias?) se repetirem de cstroplie
para estrophe; nem equiconsoantes, visto a ordem das palavras - rimas
ser diffe rente em todas: abcbddaae. — Rimas longas: ó(a) erC») »tc)
eii^) na 1" estancia; erW érC»^ arM á(<i) na 2", a qual, portanto, introduz
duas novas, repetindo outras tantas; ôr(a) eiW erW arW na 3'\ a qual volta
a duas da 1" o uma da 2% accrescentando apenas uma rima nova; arí») crW
— 762 —
Desemparado mi-an, senhor,
20 quantos amigos no mimd' ei,
que sol non me queren veer. 8680
E dizen que non poderei
viver; e moiro con pesar
de mi que m' assi foi matar
25 en deseja' -lo voss' amor;
ca este est og(e) o maior ^ 8685
ben de quantos Deus quis fazer.
Non me poss[o] eu ja guardar
de por vos morte non prender;
30 mais pois vejo que morrerei,
verdade vus quero dizer: 8690
todo o mundo non ó ren
se non, senhor, o vosso ben
a que'- no Deus quisesse dar;
35 e quer' end' eu desenganar
vos e quantos no mundo sei. 8695
e*(c) énW na 4% cujo ultimo verso é solto no "apographo italiano; e a/O)
er(n) ar (III) or(IV) er(y) nas f lindas.
Colocci assentou: stanxa di 9 uersi; ha epotl.
III Herrin, alie Leute erkennen bereíts, wess Todes ich sterben werde,
und habea Mitleid mit mir; doch kõnuen sie mir nicht belfen, da, wie sie
sagen, ich selbst der Schuldige bin, weil ich Euch zu lieben gewagt habo
— eine Frau, zu der niemand sicb unterfaogt, von sciner Liebe zu sprechen,
noch sich zutraut, es zu thun (1).
Nichts weiter ais Folgendes wissen sie mir zu raten: ich solle. mein
Leid ertragen solange ich vermõchte, da es doch nur kurze Zeit dauern
kõnate, wegen des Todes, der es von mir nehmen wiirde, da Euere Er-
scheinung keine solche ist, dass lange leben kann, wer sich nach Euch
sehnt (2).
Verlassen und aufgegeben haben mich alie meine Freunde auf Erden,
so dass sie mich nicht einmal sehen wollen; auch sagen sie, ich kônne
nicht weiter leben und wiirde vor Kuminer úber mich selbst sterben, der
ich mich getôtet habe, indem ich mich nach Eurer Liebe sehnte, welche
das hõchste Gut ist, das Gott geschaffen hat (3).
Hiiten kann ich mich nicht davor, durch Euch den Tod zu erleiden;
doch will ich, da ich einmal sterben muss, Euch die Wahrheit bekennen:
die ganze Welt ist nichtig; Eure Huld, o Herrin, ist alies fiir den, welchem
I
— 763 —
E Deu' -lo sab', e non mi vai,
senhor, con mia morte por ai
Se non porque ei de perder
40 vos, de vus nunca ja poder
Veer, nen convosco falar,
[nen os vossos olhos catar\^
Ca ja por tod' outro sabor
do mund', e montr' eu vivo for',
45 Nunca mia mort' ei de temer.
8700
Gott sie geben will. Dariibcr will ich Euch und alie Welt ausser Zweifel
setzen (4).
Auch weis es Gott, und hilft niir niit mciuom Tode einzig und ailein (1),
weil ich durch denselben Euch verlicre, so dass ich Euch nicht niehr (II)
sehen noch mit Euch reden, noch iu Eure Augen blickcn kann (III): denn
um keiner aaderen Lust der "Welt willen wiirde ich, mcin Lebtag, den Tod
furchten (V).
389.
Agora me quer' cu ja espedir 8705
da terra, e das gentes que i son,
u mi Deus tanto de pesar mostrou,
o esforçar mui ben meu coraçon,
5 e ar pensar de m' ir alhur guarir.
E a Deus gradesco porque m' én vou. 8710
Ca [a\ meu grad', u m' eu d'aqui partir',
con seus desejos non me veeran
chorar, nen ir triste, por ben que eu
10 nunca presesse; nen me poderan
dizer que eu torto faç' en fogir 8715
d'aqui u me Deus tanto pesar deu.
I €B 135 (109) — 2 e 28 teira — 13 e 21 tetras — 14 magora
— 19 JS/ ben digadeg poys qice nien vou — 23 may — 37 -S força rmei
— 60 querei — 65 emeu descor da cabarcy.
II Descordo, segundo o próprio poeta explica no verso final. —
Consta de duas partes desiguaes: o corpo da cantiga, com 4x6 versos
(= 2 X 00 e 2 X 74 = 268 syllabas), e uma extensa cauda, de 41 versos,
(ou 168 syllabas) que se subdividem em: 2 x (3 + 1) + 2 x (3 -j- 1) e
2 X (4 + 1) 4- 2 X (4 + 1) + (1 + 2 + 2). — O corpo offerece deca-
syllabos, e consta de quattro estrophes, repartidas em dois grupos iim
tanto differenciados. A ordem das rimas, que são agudas, e no grupo 1°:
abcl)ac; todavia somente a 1"- consonância ó a mesma em ambas as
estrophes, emquanto as restantes são apenas parecidas. Tomos: «>(«) ow('>)
oe<(t*) na l*"; *>(a) a?i(b) fwW na seguinte. No grupo 11", em que os graves
predominam, e que tem no verso inicial uma palavra perduda, temos:
deeffe, ou ade(«ò ado^^) á(c) na 3*; arfe(a) iaW ali*:) na 4\ — A cauda
compõe -se também de dois grupos distinctos de coplas, seguidos de uma
fiinda. O grupo 1° traz versos de quattro syllabas e Octonarios,
na ordem seguinte: a''a''a'b''a^a'*íi''b'* |j c'*c^c''b**c'*c'*c^b^ com as rimas longas:
*■(») arW ei(c); o II" tem versos de duas syllabas e Octonarios,*
— 765 —
Pêro das terras averei soidade
de que m' or' ei a partir despagado;
15 e sempr' i tornará o meu cuidado
por quanto ben vi eu en elas ja; 8720
ca ja por ai nunca me veerá
nulli' om(e) ir triste nen desconortado.
E ben digades, pois m' én vou, verdade,
se eu das gentes algun sabor avia,
ou das terras en que eu guarecia. 8725
Por aquest' era tod', e non por ai;
mais ora ja nunca me será mal
por me partir d'elas e m' ir mia via.
25 Ca sei de mi
quanto sofri 8730
e encobri
en esta terra de pesar.
Como perdi
30 e despendi,
vivend' aqui, 8735
meus dias, posso -m' én queixar.
b-b^b^^b^c^dMWdVIle^e^e-eVe^e^e^eV, com as rimas também longas: arW
ei(.e) énW er(e). — E finalmente a fiinda, repetindo os metros e as con-
sonancias de ambas as series (menos as rimas a e d), apresenta nni verso
de quattro syllabas, dois de duas, e dois de oito: e*h-(i\^c^.
Colocci falia de coplas pareadase sublinhou a substituição da fiinda
do costume por um longo descordo, dizendo: ètroph. antistr. et loco epod.
discor. A palavra discor vem repetida á margem mais duas vezes.
III Nunmehr will ich Abschied nehmen von den Leuten und den Ort-
schaften, wo mir Gott so viel Leides angethan hat; und starií machen will
ich krãftiglich mein Herz und ernstlich daran denken, auderwiirts zu
wohnen und zu gesunden*). Und ich sage „Gott sei Dank", nun ich von
hiunen gehe (1).
Auch wird, nach meinem Wunsche, wonn ich fortgehe, niemand mich
aus Sehnsucht weinen noch traurig einhergohen sehen , um eines Gutes willen,
das ich etwa genossen hâtte; noch wird man sagen kõnnen, dass ich Unrecht
thuo, indem ich von hinnen fliehe, woselbst Gott mir so viel Kummor zu-
erteilt hat (2).
*) Guarir tom ambas as significações.
«b
— 766 ~
E cuidarei,
e pensarei
35 quant' aguardei
o ben que nunca pud' achar. 8740
E[s]forçar-m'ei,
e prenderei
como guarrei
40 conselh' agor', a meu cuidar.
Pesar 8745
d 'achar
logar
provar
45 quer' eu, veer se poderei.
O sen 8750
d'alguen,
ou ren
de ben
50 me valha, se o en mi ei!
Trotzdem werde ich Heimweli nach den Ortschaften empfinden, von
dannen ich jetzt unlustig ziehen uiuss; und immer wird mein Sinnen dorthin
zurúckkehren , um ali des Guten willen, das ich doit einnial geschaut babe.
Aus anderen Griinden wird fortan niemals irgend jemand niich traurig und
trostlos sehen (3).
So sagt mir doch, da ich gehe, die Wahrheit: ob mir von den Menschen
dort irgend welche Liebe widerfahren ist? oder von den Orten, wo ich wohnte?
Das aber ist Grund und Anlass ali nieiner Klage.*) Nun aber wird es mir
nicht lânger schlimm ergehen, da ich von ihnen fort meine Strasse ziehe (4).
Denn ich erfuhr es an mir selbst, wieviel ich litt und verheimlichte
in diesem Kummer-Lande (!''). Wie ich, hier lebend, meine Tage verlor
und miissig verbrachte, darob darf ich klagen (!'').
Bedenken und erwagen werde ich, wie lange ich geharrt des Gutes,
das ich nimmer fand (IP). Mut fassen werde ich, und Rat schaffen, wie ich,
meiner Meinung nach, nunmehr gesunden kõnnte (II'').
Den Kummer, einen anderen Ortzufinden, will ich erproben**), um
zu sehen, ob es geht (IIP). Der Verstand eines gewissen Jemand oder eia
etwaiges Gutes helfe mir jetzo, falis ich (beides) in mir habe (IIP).
Macht, Wissen, Eede mõgen mir helfen, denn ich muss geheu (IV").
*) Litteralmente : Darum ganz allein geschat es , und nicht aus anderer Ursache.
**) Não percebo bem, qual seja a fupcção e o sentido de pesar. — Talvez soja: quero
ver , se poderei provar pesar de aclmr lugar etc.
t
— 767 —
Valer
poder,
saber
dizer
õ5 ben me possa, que eu d' ir ei.
D'aver
poder,
prazer
prender
GO poss' eu, pois esto cobrarei.
Assi querrei
buscar
viver
outra vida que provarei,
G5 e meu descord' acabarei.
8755
8760
8765
Die Macht zu haben, kann mir Freude beveiten, nachdem ich dies
durchgesetzt haben werde (IV'').
So will icli suchen zu leben ein anderes Leben , das ich erproben muss.
Und damit sei meia Zwieklangs-Lied beendet (V).
390.
Senhor, qiio coitad' og' eu no mundo vivo, 8770
quero vo'-!' eu ja dizer:
entenden-me todos mia mort' e mia coita,
e non ei poder
5 de m' encobrir, e nenhun conselii' i non sei.
Mais est', ao meu grado, 8775
mui ben será jurado,
senhor, que nunca vus amei!
Quando m'-a mi rogan muitos que Ihis diga
10 por Deus, se vus quero ben,
logo Ihis eu juro que outra molher amo 8780
[muito] mais d'outra ren
ca non vos, senhor, por que eu tant' afan levei.
Mais est', ao meu grado,
15 mui ben será jurado,
senhor, que nunca vus amei! 8785
I CB 136 (110) — 1 no mudo uiue — 9 E qiiMomamj — 27 — 28
mays a deu -lo rogo \ q 'sabha mha coita \ q me ualha hi.
A disposição dos versos nas cinco estrophes varia no apographo ita-
liano. Até ao verso 21 os dois hemistichios apparecem unidos; d'ahi por
deante (nos versos 25, 27, 29, 33, 35 e 37) apparecem separados.
O sentido não offerece difficuldades de peso. O metro, porém, que
é muito mais complicado do que é costume, ainda exige modificações no texto;
p. ex. no verso 9, Quando m' a tni rogan por E quando; no 12 muito
mais d' outra ren; no 25 Perjurar me posso por E perjurar; no 33 U
vus vi un dia por U vus eu vi. O numero relativamente grande d'estes
presumptivos erros (que, de resto, não viciam o sentido) suscita, todavia,
suspeitas, e não permitte por ora alteração do texto transmittido.
II Cantiga de refram: 5 x (5 -]- 3). — Dodecasyllabos, mistura-
dos com Senarios e Octonarios, e apparentemente também com Quina-
rios. — Coplas singulares: xaxab || CCB. — Versos soltos e rimas
i
— 769 —
Esses vossos olhos me fazen que non ei eu
poder de m' encobrir;
ca des que os vejo, non poss' eu per ren
20 os meus d'eles partir;
nen meu coraçon nunca o de vos partirei. 8790
Mais est', ao meu grado,
mui ben será jurado,
senhor, que nunca vus amei!
25 Eu perjurar-me posso, mais nunca (verdad' é)
aquesto saberan per mi; 8795
mais a Deu'-lo rogo, que sab' a mia coita
que me valha i;
ca se me non vai, a pran, por vos me perderei.
30 Mais est', ao meu grado,
mui ben será jurado, 8800
senhor, que nunca vos amei;
longas e breves: er(al); cn(a2); «XaS); í(a4)- õri^õ)-^ e*(*»B)- adoiC). Dos
soltos sette são graves (1 e 3; 9 e 10; 27, 33 e 35), e os restantes,
agudos (17 e 19; 25): xaxab.
Os 1°^ hemistichios também são graves quasi todos, com o acento na
5^ syllaba íl. 3. 9 (?). 11. 17. 19. 25 (V). 27. 35. 37); ou na ô"^: (9(?). 33);
agudos somente nos versos 13. 21 e 29 (?).
Colocci marcou com uma cruz esta cantiga tão fora do commum, aceres -
centando Tornei.
III Herrin, wie bekummert ich jetzo lebe, vpill ich Euch sagen: alie
Welt erkennt , dass mir Not und Tod drohen ; und ich habe nicht die Kraft,
es zu verbergen, noch weiss ich mir Rat. || Das aber wird, nach meinem
Wiilen, ais sichcr beschworen werden, dass ich Euch, Herrin, nicht geliebt
habe (1).
Wenn viele mich bitten, ihnen um Gottes Wiilen zu sagen, ob ich
Euch gern habe, so scliwõre ich ihnen sofort, dass ich eine andere Frau
iiber alies in der Welt liebe, nicht aber Euch, um die ich soviel Qual er-
litten habe. || Das etc. (2).
Diese Eure Augen bewirken es gleichwohl, dass ich nicht die Kraft
habe, mein Geheimnis zu wahren; denn sobald ich jene sehe, kann ich um
nichts in der Welt die meinon von ihnen fortwenden; noch werde ich mein
Herz von Euch wenden kõnnen. || Das etc. (3).
Meineidig kann ich werden; doch niemals (das ist die Wahrheit) werden
jene durch mich Kundige werden. Zu Gott aber, der da weiss, welches
meine Pein ist, bete ich, er mõge mir beistehen; denn hilft er mir nicht,
so bin ich verloren. || Das etc. (4).
49
— 770 —
U vus eu vi un dia, e os vossos olhos
ouve de veer sabor,
35 logo me disseron «por quê vus catava»
que moiro, senhor, 8805
por vos, e que d'outra ren nen sabor non ei.
Mais est', ao meu grado,
mui ben será jurado
40 senhor, que nuuca vos amei!
Ais ich Euch eines Tages erblickte und Lust daran fand in Eure Augen
zu sehen, sagte man mir gleich, warum ich Euch suchte; denn um Euch
sterbe ich, Herrin, und an nichts anderem habe ich Lust. || Das ete. (5).
391.
Senhor, perdud' ei por vos ja o coraçon 8810
e sabor do mundo que soía eu aver.
Sei que contra vos nulha ren que [me] non vai,
nen Deus, [nen Amor]^ nen cousimento, nen ai,
5 nen (a) vossa mesura, nen [vosso] conhecer:
e pois (a)ssi é, praz -mi con mia morte, ca non 8815
ei (eu) ja nunca d'aver per vos d 'este mund' ai.
Non sei eu ja no mundo conselho prender;
(e) mais de mil cuides ja no coraçon cuidei;
10 ca, pêro mia vida mais podesse durar,
vergonha i á d'assi antr' as gentes andar, 8820
pêro (que) de miii nen d'eles nenhun sabor ei;
e sequer non ei (ja) razon que lhes apõer,
quando me preguntan [por] que ei tan trist' andar.
I €B 137 (111) — 2 Riscando eu ganhamos um dodecasyllabo coiTooto
— 3 Sem o accrescento de me o verso fica curto — 4 Faltam três syllabas,
que talvez constassem da formula que introduzi — 5 neua uoffa mesura nè
eonhocer, com falta evidente de duas syllabas — 6 Lendo e pois 'ssi é,
teríamos as doze syllabas que o metro exige — 7 Riscando eu, também este
verso sahe correcto — 9 Parece -me indispensável cortar o e do principio.
Os versos 6 e 7 foram distribuídos pelo copista por quattro linhas, de tamanho
desigual , as quaes acabam com morte — ei — dauer — mundal — 11
u'gonha ia daffi anfs g. a. Pronuncie -se: vergonh' iá — 12 Supprima-
se o que — 14 Aqui é o sentido que exige porque, em lugar de qite —
15 A lermos vos, por vo'-lo, fica a medida certa — 16 trrã — 17 Proponho
e u por hu — 18 Mudei: ei rogar para e rogarei.
Afim de termos dodecasyllabos soffrivelmente correctos , de entre vinte
e um seria preciso alterar quatorze versos, todos elles tão prosaicos como
os da cantiga anterior. O estado em que apparecem , apresentando agudos
ora com 11, ora com 12, ora com 13 syllabas, de construcção gramma-
ticalmente muito deficiente, exige todavia esses retoques, que, de resto,
são leves e não alteram o sentido,
49*
— 772 —
15 Con gran coita de vos direi -vo' -lo que farei:
leixar quer' 'a ten^a u vos sodes, senhor, 8825
[e] u eu de vos tan muito pesar prendi,
e rogar [ei\ a Deus que se nembre de mi
que vos fezestes perder do mundo sabor.
20 E se me Deus quisess' oir, (a)lá morrerei
u nunca mais (ja) vos sabiádes novas de mi. 8830
11 Cantiga de meestria: 3x7. — Dodecasyllabos (?). — Coplas
singulares (com rimas idênticas nos versos 4 e 7): abccbae. — Rimas
longas onW erC») a/W na 1" estancia; er(a) ar(»>) ei{^) na 2*; e«(a) t)r(b)
iW na 3*. — Uma das rimas liga portanto ai" copla com a 2"; outra,
liga a 2* com a 3": b^ passa a ser a'^, emquanto c^ passa a ser a^
Colocci annotou: XII syll.
III Herriu, um Euch habe ich mein Herz verloren, sowie alie Lebens-
lust die ich besass. Ich weiss, dass nichts mir wider Euch beisteht: weder
Gott, noch Amor, noch Klugheit, noch sonst etwas, weder Euer Gerechtig-
keitsgefiihl noch meine Erkenntuis (Eures Wertes). Deshalb freue ich mich
meines Todes, da das Leben mir nichts anderes mehr bieten kann (1).
Tcli weiss mir hienieden nicht mehr aus noch ein. Mehr ais tausend
Erwíigungen habe ich schon im Herzen erwogen, denn, ob auch mein Leben
lánger dauern kõnnte, ware es doch eine Sclimach, so unter den Leuten
einherzugehen , wâhrend ich weder an mir noch an ihnen Freude habe und
ihnen nicht einmal den Grund angeben darf, wenn sie mich fragen, warum
ich so traurig einhergehe (2).
Zu Eurem Leide will ich Euch jedoch sagen, was ich zu beginnen ge-
denke: das Land will ich verlassen, wo Ihr Herrin seid und wo ich so viel
Kummeruis durch Eu.ch erfuhr; und Gott will ich bitten, meiner zu ge-
denken, dem Ihr die Lebenslust geraubt habt. Und erhõrt mich Gott, so
werde ich an einem Orte sterben, wo Ihr nimmer von mir erfahren konnt (8).
PÊRO VELHO, DE TAVEIROOS.
392.
Par Deus, dona Maria, mia senhor ben- talhada,
do ben que vus eu quero non entendedes nada,
nen do mal, nen da coita, qu(e) eu por vos ei levada;
e entend' eu mui ben o mal que mi queredes:
õ O ben que vus eu quero, vos no' -no entendedes; 8835
e entend' eu e sei o mal que me queredes.
Non á, dona Maria, nulh' omen, que soubesse
o ben que vus eu quero, [que\ doo non ouvesse
de min, e choraria, se dereito fezesse,
10 [porque vus quero ben,] o mal que mi queredes. 8840
O ben que vus eu quero, vos no' -no entendedes;
e entend' eu e sei o mal que me queredes.
I CB 140 (112) — 1 calhada — 8 qro doo — 10 O 1" liemistichio
falta. Se não fosse preciso fazê'-lo agudo, como uo verso 4, podia ler- se:
o ben que vus eu quer' e.
II Cantiga de refram: 2 x (4 4- ^)- — Senarios duplos. Entre
os primeiros hemistichios ha quattro agudos; os restantes, são graves;
e assim todas as rimas. — Coplas singulares, tendo do comnium a rima
do ultimo verso, á qual o refram responde: aaal) || BB. — Rimas breves:
ada<»h; esnei»-}; cí/cs"»»).
Colocci, contando as syllabas metatonicas do 1" c 2" liemistichio,
achou XIIIJ syllah. — Além (fisso assenta: eõ tornei, o dãa cusunatia;
repetindo a palavra tom. á margem, ao pó do 5" verso.
III Beim Himmel, Dnnnu Maria, meine schongewachscno Herrin, von
der Licbe die ich fiir Euch eiíipíinde, vorsteht Ihr ebensowenig wie von
dem Leide und der Not, die ich um Euretwillen ertragc. Ich aber ver-
stehe nur zu gut die Tlnliebe, die Ihr gegen mich hogt. || Ihr verkennt meine
Liebe; ich abor erkenne Eure Unliebe (1).
Niemand ist vorhanden, der um meine Liebe zu Euch wiissto und
nicht Erbarmcn mit mir hâtte; Niemand, der, falis er das Richtigo thate,
nicht meine Liebe zu Euch und Eure Unliebe zu mir beweinen wúrde.
li Ihr etc. (2).
393.
Quand' ora for' a mia senhor veer
que rae noa quer leixar d 'amor viver,
jay Deus Senhor! ^Jse Ih' ousarei dizer: 8845
«Senhor fremosa (Jnon poss' eu guarir?»
5 Eu, se ousar', direi quando a vir':
«Senhor fremosa ^non poss' eu guarir?»*)
Por quantas vezes m'ela fez chorar
con seus desejos, cuitan[íío] d'andar, 8850
quando a vir', direi- Ihi, se ousar':
10 «Senhor fremosa f,non poss' eu guarir?»
Eu, se ousar', direi quando a vir':
«Senhor fremosa ^non poss' eu guarir?»
Por quanta coita por ela levei 8855
e quant' afan sofri e endurei,
15 quando a vir', se ousar', Ihi direi:
«Senhor fremosa ^non poss' eu guarir?»
Eu, se ousar', direi quando a vir':
«Senhor fremosa <inon poss' eu guarir?» 8860
I CB 141 (113) — 3 aij deg senhor (fremofa), com antecipação do
verso 4 — 7 euytãdandar.
n Cantiga de refram: 3 x (3 + 3j. — Decasyllabos. — Coplas
singulares: aaa{{BBB. — Eimas longas: êr na 1* copla; ar na 2'';
ei na 3*; ir no refram.
Duã cUsonut'^ cõ tornei, no dizer de Colocci.
III "Wenn ich jotzt vor meine Herrin trete, die micli nicht von Liebe
leben lassen will, ach Gott, mein Herr, werde ich da den Mut haben zu
sprechen: II „Schõnste Herrin, darf ich nicht gesunden?" Wag<3 ich es, so
werde ich also sprechen, wenn ich sie erblicke: „Schõn8te Herrin, darf ich
nicht gesunden V (1).
Um der vielen Male willen, die sie mich zuni AVeinen gebracht hat,
aus Sehnsucht nach ihr, wenn ich abzureisen fúrchtete, gedenke ich, so ich
sie sehe, zu ihr zu sprechen, falis ich Mut habe: || „Schõnste Heriin etc. (2).
Um der Not willen die ich erduldet, und um aller Pein willen, die ich
ertrug, werde ich, so ich sie sehe, falis ich Mut habe, also sprechen:
II „Schõnste Herrin etc. (3).
*) 0 apographo italiano repete como remate o mesmo verso , com que principia o
refram. Julguei que por engano — razão porque o cortei no meu ms. , numerando e con-
tando apenas 3 X (3 -f 2) versos. — Reconhecendo , ao ler as provas , que a construcção,
embora não exigisse , admittia a repetição , tornei a introduzi' -la. — D'ahi o erro na contiiííem.
394.
— «Vi eu donas en celado
que ja sempre servirei
por que ando namorado;
pêro non vo'-las direi
5 con pavor que d' elas ei.
Assi mi-an lá castigado!»
— «Des que essas donas vistes,
(jfalaron-vus ren d' amor?
Dizede, se as conhocistes,
10 f;qual d' elas ó [a] melhor?
Non fostes conhecedor,
quando as non departistes.»
— «Ambas eran-n-as melhores
que omen pode cousir:
15 brancas eran come flores.
Mais, por vus eu non mentir,
no'- nas píidi departir,
tanto son boas senhores.»
8860
8865
8870
8875
I CB 142 (114) — Esta cantiga fex. Pêro Velho de Taveiroos c Paay
Suarex, seu irmão, a duas donxellas muy fremosas e filhas -d' algo assax,
que andavan en cas Dona Mayor, molher de dom Rodrigo Qomex de
TrastamarW. E diz que se semelhava ila a outra tanto que adur jjoderia
omen estremar iia da outra; e seendo ambas (^) un dia folgando per
tia sesta (?) emm pomar, entrou Pêro Velho de sospeita, falando con elas.
Chego -o porteiro, e levanto- o i^) end' a grandes empuxadas, e trouve-o
muy mal.
íi) eras tamar — (2) efeendo antas — (3) festa — (*) eluãcoo end —
1 /;// — en celladao — 7 Dos q efas — 9 confists — 10 qts delas he
melhor — 11 conche<;edor — 12 de pnfts — 18 fam boas sen'>'es — 21
tatio falar enoirifo — 22 conheç — 24 mays faly ug htjouyfo.
— 776 — .
— «Ali perdeste'- lo siso
20 quando as fostes veer,
ca no falar e no riso
poderades conhecer
qual á melhor parecer. 8880
Mais faliii-vus i o viso.»
II Cantiga de meestria, em dialogo: 4x0. — Septenarios.
— Coplas singulares: ababba. — Rimas breves e longas: adoW
eiW na 1" estancia; istesi^) Ôt-m na 2*; ôresW «>(•») na 3*; isoi^) cVC»)
na ultima.
III „Im Geheimen sah ich Damen, denen ich immerdar dienen werde,
da ich verliebt in sie bin. Doch werde ich sie Euch nicht nennen, aus
Furcht vor ihnen. Derartig hat man mich dort abgcstraft." (1)
„iáobald Ihr jene Damen saht, sprachen sie Euch also von Liebes-
sachen? Sagt, wenn Ihr sie erkannt habt, welche vou ihnou ist die vor-
ziiglichere? Ein Erkenncr waret Ihr nicht, falis Ihr sie nicht uuterschiedeu
habt?" (2)
„Alle beide waren die vorziiglichsten , die ein Mann erdcnken kann:
weiss wie Bliiten. Doch, die Wahrheit zu gestehen, ich babe sie nicht
uuterscheiden kõnnen. So sehr schõne Damen sind sie." (3)
„Den Verstand verlort Ihr also, ais Ihr sie erblicktet. Denn an ihrem
Reden und Lachen hattet Ihr erkennen kõnnen, welche die schõnerc Er-
schoinung ist. Doch Euer Auge hat Euch dort getauscht." (4)
395.
Pêro non fui a Ultramar,
milito sei eu a terra ben
per Soeireannes que én ven,
segundo Ih' eu oí contar.
5 Diz que Marselha jaz alen
do mar, e Acre jaz aquen,
e Pomrortes (?) logu' i a par.
E as jornadas sei eu ben,
como Ihi oj' oí falar.
10 Diz que pod' ir, quen ben andar',
de Belfurad' a Santaren
e 'n outro dia madurgar,
e ir a Nogueirol jantar,
e mãer a Jerusalen.
15 E diz que vio [i] un Judeu
que vio prender Nostro Senhor.
E averedes gran savor
se vo'-lo contar', cuido -m' eu!
Diz que é un Judeu pastor,
20 natural de Rocamador,
e que á nom[e] don Andreu.
SS85
8890
8895
8900
I CB 143 (115) — Esta cantiga fex Martin Soares a un cavaleiro
que era chif fadar W que dexia que viinha d'alen&) mar.
(1) chiofa á« — (2) 7njha donê — 3 q ê tiem — 5 marcelha — 7 e
pom ror tef loguy arar — 9 comolhi eiry — 10 qtm vem a. — 12 ten —
13 iã car — 14 emaer a jhrtm — 16 q nyo — 17 eaueredcs hi g. s. —
19 dix qti iudeu pastor. — Talvez: dix que é un j. p.? — 21 e q // nom
dona dreu — 22 Doffepuicro tcg direy. — 25 dife — 26 de soarê t. l. li. —
27 e qtro ou ato deloule — a lição e quatro ou cinco de Loulé cingir -
se, hia ainda melhor ás lettras transmittidas. — 28 ebelffelffuraão — 29
Peri. — Deante dos vereos 12, 20 e 34 ha um signal igual áquelle que
costuma preceder o refram.
II Cantiga de maestria: 5x7. — Octonarios. — Dois pares
de coplas, e uma desirmanada, que occupa o 4° lugar: abbabba. — Rimas
longas: ar^*) éwC» no grupo 1°, composto das coplas 1 o 2, com inversão
na 2" (baabaab); eu(^) Ôr(*>) no 11°, composto das estancias 3 e õ, também
— 778 —
Do sepulcro vus eu direi
per u andou, ca Ih' o oí
a don Soeiro! Ben assi 8905
25 como m' el disse, vus direi:
De Santarém três legoas é,
e outro tanto de Loulé,
e Belfurado jaz logu' i.
Per u andou Nostro Senhor, 8910
30 d'ali diz el que foi romeu,
e depois que Ih' o soldan deu
o perdon, ouve gran sabor
de se tomar; e foi Ihi greu
d' andar Coira e Galisteii 8915
35 con torquis do emperador.
com inversão nas rimas; e^(ft) *'('') é\^) na desirmanada, que portanto diverge:
abbaccl). A repetição de dwei (verso 22 e 25) parece ser mais uma das desi-
gualdades d'esta cantiga jocosa.
III Obgleich ich nicht úber See gewesen bin , kenne ich dennoch die
úberseeischen Lande vortreíflich, und zwar durch Soeir-Eannes, der von
dort konunt, wie ich ihn erzãhlen hõríc. Er sagt namlich, Marseille líige
jenseits und Acre diesseits des Meeres, und Pomrortes (Montpellier?) sei
dicht dabei (1).
Auch weiss ich zur Geniige, wie die Tagereisen dorthin sind, soiuen
Berichten gemâss. Er sagt niiniHch, ein guter Fussganger kõnne von Bel-
furado nach Santarém in einem Tagemarsche kommen, den náchsten Tag
friih aufstehen, in Nogueirol zu Mittag speisen, imd in Jerusalém úber-
nachten (2).
Ferner erziihlt er, er habe dort einen Juden gesehen, der Unseren
Herrn Jesus Christus gefaugen nehmen sali. Und Eure Freude werdet Ihr
erleben, berichtet er Euch davon, dess bin ich sicher. Der Jude ist nam-
lich, nach ihm, ein junger Schafer, aus Rocamador gebúrtig, Namens Don
Andreu (3).
Vom heiligen Grabe kann ich Nacliricht gcben, das er betreten, denn
ich habe Don Soeiro davon redeu hõren. Genau wie er gesagt, will ich
Euch berichten: es liegt drei Meilen von Santaren und ebensoweit [ou: und
vier bis fiinf] von Loulé entfernt; und Belfurado ist ganz in der Nãhe (4).
Wo Unser Herr einst wandelte, da (sagt er) ist er ais Pilger gewesen.
Und nachdem der Sultan ihm Ablass erteilt hatte, úberkam ihn die Lust
kehrt zu machen [= ein Abtrimniger x-u werden] und es ward ihm sauer,
Coira und Galisteu mit den Tiirken des Kaisers zu durchwandern (5).
396.
10
— Ay Paay Soarez, venho -vus rogar
por un meu omen que non quer servir,
que o façamos, mi e vos, jograr,
en guisa que possa per i guarir; 8920
pêro será -nus grave de fazer,
ca el non sabe cantar nen dizer
per que se pague dei que'- no oir'.
— Martin Soarez, non poss' eu osmar
que no'-las gentes querran consentir 8925
de nos tal omen fazermos poiar
en jograria; ca u for' pedir
algun, verán-o vilão seer,
trist' e nojos', e torp' e sen saber;
e aver-s'-a[w] de nos e d'el riir. 8930
I CB 144 (116) — Esta cantiga fex Martin Soarex^i^) como en ma-
neira de tençon conPaay SoarexC^), e é d'escarnho. Este Martin Soarexi^)
foy de Riba de Limiai^) en Port[ugsd], e trobou melhor ca todo' -los que
trobaron; e assi&i foi jtdgado antr' os outros (^) trobadores.
A rubiica até foi vem copiada segunda vez no apographo italiano, em
forma rectificada, creio que por Colocci.
(1) Mr foarèx — (2) foatex — (3) Mr foatex — W RU delimha —
(5) 7 ati — (6) outres — 1 rogarl^ — 3 lograr — 7 tê p q se pague dei
qno uir — 8 Maram foatex — 9 qrã. Talvez queiran — 10 porar — 11
en rograria — 12 algu, iierao vilãfer — 13 t^ste rofo — 14 deu os 7 dei
tijr — lõ okam defeu — 17 p faremg nos de cuydumeu — 19 cath —
20 rograr — 21 concal nome gualjpoi. — Talvez guarrã? — 22 Mara
foarex amj ha greu — 23 dei — 24 nulhoig 7 deu — 26 muy bê fay eu
oqllie dirã entõ — 28 7iê aqm de fexo lograr ne fegneur — 29 denfiii —
30 — 31 de poiar ja ovilaão groda de fi.
Falta a segunda fiinda.
II Cantiga de meestria, em maneira do tençEo: 4 x 7 -)- 3. —
Decasyllabos. — Coplas pareadas: ababccb : ccb. — Rimas longas:
ar(ft) irW êr(e) no grupo 1°; ewW érC») ofi(^) uo grupo 11", ao qual responde
a fiinda com on on ér.
Colocci diz: tenxõ; alie 2; et epod. Além d'isso, temos no fim da
pagina a nota jograr joc. (jocosa?) o no alto os vocábulos en guisa e
manera, este ultimo precedido do um ego que não comprehendo.
— 780 —
15 — Paay Soarez, o om' é de seu
trist(e) e nojos(o) e torp' e sen mester;
per[o] faremos- [/o] nos, (cuido-m' eu)
jograr, s(e) ende voss' a,juda ouver';
ca lhe daredes vos esse saion 8935
20 e porrei-lh' eu nome jograr sison,
e con tal nome valrrá, per u quer.
— Martin Soarez, a min m' ó mui greu
de lh'o saion dar; e pois que lh'o der',
non diga el que lh'o nulh' omen deu. 8940
25 E se o el por ventura disser',
mui ben sei o que lhe diran enton:
„confunda Deus quen te deu esse don,
nen a quen te fez jograr nen segrer."
— Paay Soarez, tenh'-o por razon 8945
30 de poiar ja o vilão a gran don;
des i posface [el] de quen quiser'.
III Ach, Paay Soarez, icli komme, um Euch fúr einen meiner Mannen
anzugehen, der nicht Kriegsdienste thua will, ob wir beide ihn nicht zum
Spielmann machen kõnnen, so dass er dadurch Heil und Segen erlangt.
Doch wird es uns schwer werden, da er weder so zu singen noch zu sagen
versteht, dass wer ihn hõrt, Gefallen daran findet (1).
— Martin Soarez, ich kann mir nicht vorstellen, dass die Leute es uns
gestatten werden, solchen Menschen in der Spielmannskunst zu fõrdern; denn
sobald er jemand zu bitten anhebt, wird nian erkennen, dass er ein kliig-
licher, abstossender, plumper und uuwissender Bauersniann ist, und wird
uns und ihn verlachen (2).
— Paay Soarez, er ist vou Natur klâglich, abstossend, plunip und talent-
los; dcnnoch, meine ich, werden wir ihn zuni Spielmann machen, so Ihr mir
nur Euren Beistand gewâhren wollt. Ihr werdet ihm diesen Kittel schenken,
und ich werde ihm den Namen „Spiohnann Zeisig" bcilegen, denn mit eiuem
solchen Namen muss er allonthalben zur Geltung kommen (3).
— Martin Soarez, es wi]'d mir schwer, ihm den Kittel zu schenken; dass
er hernach nur nicht sage, „niemand" habe ihn ihm geschenkt. Sagt er es
aber zufallig doch, so wird man gewisslich erwiderii: Gott verdammo ihn,
der dich also beschenkt, und ferner den, welcher dich zuni Spielmann
oder fahrenden Sánger gemacht hat (4).
— Paay Soarez, ich halte es fiir gerecht, dass dieser Baucr zu
grosser Gabe gelange. Hernach mõge er schmiihen , wen iminer er will (I).
10
■I
15
20
397.
Cuidava-m' eu, quando non entendia
que mal -sen era de vus ben querer,
senhor fremosa, que m' én partiria 8950
atanto que o podess' entender.
Mais entend' ora que faç' i mal- sen
de vus amar; pêro non me part' én;
ante vus quero melhor todavia.
En mi cuidava que non poderia 8955
de vos víir, mia senhor, se non ben;
ca non cuidei que me de vos verria
tan muito mal como m' agora ven.
E fazia dereito, ca non ai;
e non cuidava que me veesse mal, 8960
senhor fremosa, d'u o non avia.
E por mui gran maravilha ten-ia,
senhor, que ora soubesse de qual
guisa mi ben e dereito faria,
ca nunca vistes maravilha tal: 8965
ca me ven mal d'u Deus non o quis dar,
senhor, e coita mui grand' e pesar
de vos, de que mi vlir non devia.
I CB 145 (118) — 9 detios mjr — 14 du nõ auya — 19 nõ aq^s
dar — 22 cõfimento — 23 gudaffy — 27 xeestaria melhor.
Nos versos 12 — 13 eu preferia ler: e non ai, ca non cuidara etc.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos. — Coplas
singulares, enlaçadas todavia peia rima dos versos 1, 3 e 7, e ainda de
outro modo especial: a rima c da 1* estancia reapparece como b na 2% cuja
terceira consonância passa para a estrophe seguinte, e assim por deante:
ababcca. — Rimas breves e longas: ^af'»^ êrW mW na 1" estancia;
m(») éti(^) al(i-) na 2"; m(a) a/"») arí^J na 3*; m(a) arW Ôr(c) na 4*.
— 782 —
Por én, senhor, co[?/]simento seria
e mesura grand', jassi Deus m' ampar! 8970
de mi fazerdes vos ben algun dia,
25 pois tanto mal me fazedes levar.
E se mi ben fezessedes, senhor,
sabed', a vos x' estaria melhor;
e de mais Deus vo'-lo gradeceria. 8975
Colocci, contando materialmente as syllabas do 1" verso, que é grave,
assentou: XI syl.
III Ich wáhnte, ais ich noch nicht wusste, welch ein Wahnsinn es
war, Euch, schõnste Herrin, zu liebeu, ich wiirde davon ablassen, sobald
ich es einsâhe. Jetzt aber sebe ich thatsachlich ein, dass es Wahnsinn ist,
Euch zu lieben, und dennoch lasse ich nicht davon ab; vielmehr liebe ich
Euch nur noch mehr (1).
Bei niir wâhnte ich ferner, von Euch kõnnte nichts anderes ais Gutes
ausgehen, und glaubte nicht, dass mir so grosses Leid von Euch kommen
kõnnte, wie mir jetzt widerfahrt. Und recht that ich daran, denn ich
konnte nicht ahnen, dass Bõses daher kommen kann, wo es nicht vor-
handen ist (2).
Ein wahres Wunder wâre es, wiisste ich jetzo, woher und wie mir
noch Gutes und Rechtes geschehen solle; denn das Seltsame ereignet sich:
Bõses geschieht mir von einer Stelle aus, wohin Gott es nicht gelegt hat,
und Pein und grosse Not kommt von Euch, woher es mir nicht kommen
diirfte (3).
Deshalb, Herrin, wâre es klug und gar gerecht, so wahr mir Gott
helfe, wolltet Ihr mir einmal Liebes anthun, nachdem Ihr mir soviel Leides
auferlegt habt. Und wenn Ihr mir Liebes anthatet, wisset, es stânde Euch
gut; und ausserdem wiirde auch Gott es Euch lohnen (4).
SECÇÃO IV
CANTIGA
398
i
DE
MARTIN SOARES.
PREENCHE A 5» LACUNA.
;^
398.
Pois boas donas son desemparadas
e nulh{o) omen no'- nas quer defender,
no'-nas quer' eu leixar estar quedadas,
mais quer' 6n duas per força prender,
5 ou três, ou quatro, quaes m' én escolher'! 8980
Pois non an ja per quen sejan vengadas,
netas de Conde quer' eu cometer,
que me seran mais pouc' acoomiadas!
Netas de Conde, viuvas nen donzela,
10 essa per ren no'- na quer' eu leixar! 8985
Nen lhe valrrá, se se chamar' «mesela»,
nen de carpir muito, nen de chorar,
come non rai-an por én a desfiar
seu linhagen, nen deitar a Castela.
Jõ E veeredes meus filhos andar 8990
netos de Gued', e partir en Sousela!
I €B 172 (147) — Esta cantiga de cima fex Martin Soarex a Roy
Oomex, de [Bi'i]<e//ros(0 que era Ifançon [e depois fez lo el Rei] Ricomen
porque roussou&í Dona Elvira - Annes i^) , filha de don JoOii Perex da
Maya e de dona Quyamar Meendiz^ filha dei Conde Meendo.
0-) .... ctepos — (2) ffoufau — (3) Ehwpadns — 1 boas — 2 nU tios
— 3 eft tar — 4 forca — 8 Seria preferível substituir mais por mui^ ou
pois — 9 vyuiias — 13 come non auj porem adeffiar — 16 netos de
gede p. — Cfr. os versos 22 e 24. — 17 tom e tanto — 20 nê pararey
mha naeupa — 21 aiit farey — 22 oq ende degueda — 24 iieco deguedacd
Condes miz qado.
Tre stanxe, no dizer de Colocai, que também lançou á margem a
forma verbal valrra.
n Cantiga de meestria: 3x8. — Decasyllabos. — Coplas
singulares: ababbaba. — Rimas breves e longas: adasW erff») na
1» estancia; elai^) ar9>) na 2''; adoW ôrO>) na 3*.
20
Jm
— 785 —
Se eu netas de Conde sen seu grado
tomar', entanto com' eu vivo for',
nunca por én serei desafiado,
nen partirei raia natura peyor;
ante farei meu linhagen melhor
[d]o que end' é de Gueda mais baixado.
E veeredes, pois meu filho for'
neto de Gueda, con Condes mizcrado.
8995
in Da vornehme Frauen verlassen dastehen und niemand sie vertei-
digen mag, will auch ich sie nicht unbehelligt stehen lassen; vielmehr will
ich zwei davon, oder gar drei oder vier, mit Gewalt fortfiihren, nach belie-
bigerWahl, da sie niemand haben, der sie râchte. Grafen - Enkelinnen will
ich anfallen, denn nicht erhebliche Súhne wird darob von mir verlangt
werden (1).
"Weder Witwe noch Jungfrau (diese erst recht nicht) will ich, wenn
sie Grafen - Enkelin ist, unbehelligt lassen. Nichts niitzt es ihr, so sie sich
„Ungliickselige" heisst, die Haare rauft, oder laut um Hilfe weint, da ihre
Sippe mich darum weder zum Kampfe fordert, noch nach Kastilien ver-
treibt. Meine Sohne aber werdet ihr ais Gueda -Enkel Erbteil haben sehen
an Sousela (2).
Wenn ich Grafen -Enkelinnen gegen ihren Willen raube, werde ich
doch mein Lebtag nicht darum herausgefordert werden; noch wird mein
Ansehen und Anwesen dadurch geringer; vielmehr steige ich an Rang und
Stand iiber den von Gueda, der dadurch herabgesunken ist. Meinen Sohn
aber, da er Gueda -Enkel ist, werdet Ihr mit Grafen umgehen sehen (3).
50
SECÇÃO Y
C A AT T I G A
399
DE
ATRAS CORPANCHO.
PREENCHE A G" LACUNA.
50^
399.
Pois que se non sente a mia senhor 9000
da coita en que me ten seu amor,
mia morte mui mester me seria.
Se sempr(e) ei d' aver atai andança,
5 i cativo! que non morri o dia
que a vi en cas dona Costança! 9005
Pois o dia, [logo qu\Q o sen perdi,
jNostro Senhor! e como non morri,
como morre quen non á proveito
10 de viver, nen se querria vivo?
Mais eu que por sandeu [c] tolheito 9010
and' ^;e como non moiro, cativo?
I €B 175 (150) — 1 amh senh'>' — 4 andança — 5 mojry e dia
— 6 costança — 7 poys o dia 7 offen perdi. — Talvez antes : pois o dia
en que o s. p. — 8 nõ axyri — 9 more — 10 merrer rê ffe qria uyno
— 11 tolheyra — 12 marro catijua.
II Cantiga de meestria: 2x6. — Versos de dez syllabas: Deca-
syllabos agudos, misturados com Nonarios graves. — Coplas singu-
lares: aalbcbc. — Rimas longas e breves: ÔrW ia^) ançai^) na
1* estancia; «'(«) eitoW ivo(e) na 2^
III Da meine Herrin kein Gefúhl hat fiir die Qual, in welche die
Liebe zu ihr micli versetzt, wâre zu stcrben ein Bediirfnis fúr mich. Falis
ich dauernd in solcher Lage bleiben soll, warum starb ich Ãrmster da nicht
lieber am Tage, wo ich sie in Dona Costança's Palast erblickte (1)?
Da ich an jenem Tage den Verstand verlor, warum starb ich da nicht
lieber, wie derjenige in den Tod geht, dem das Leben nichts nútzt, und
der auch gar nicht leben mõchte. Ich aber, der ich ein Narr und meiner
Sinue nicht máchtig bin, warum sterbe ich Ãrmster nicht (2)?
SECÇÃO VI
CANTIGAS
400 — 401
DE
NUNO RODRIGUEZ, DE C AND ARE Y.
PREENCHEM A 7» LACUNA.
400.
Ben deviades, mia senhor,
de min cousimento prender;
e pois vo'-lo Deus faz aver,
e quantas outras cousas son, 9015
5 ç:en que têedes por razon
de me leixar morrer d' amor
e me non queredes valer?
E d' ai estou (eu) de vos peyor,
que mi non queredes creer; V020
10 e veedes meu sen perder
por vos; e á mui gran sazon,
mia senhor fremosa, que non
ouvi de min nen d' ai sabor,
quando vus non píidi veer. 0025
15 E pois me vus Deus quis mostrar,
aque, direi- vus iia ren:
se mi vos non fazedes ben,
por quanto mal por vos levei,
ja eu viver non poderei; 9030
20 que me querrá cedo matar
a coita que mi por vos ven.
I CB 180 (155) — 2 demj confimeto quantoia preder. Os vocábulos
quanto ja, talvez sejam tiradas por engano do quarto verso V — v^ teedes —
Talvez: por quê teedes en raxon'i — 6 motrer — 13 ouue — 16 ag —
20 ,ç, dome qrra c. m.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Octonarios. — Coplas
pareadas: abbccab. — Rimas longas: ôr(^) êr(\>) oni^) no grupo P; ari»)
mW eii^) no grupo IP.
Ad. 2., no dizer de Colocci. — Os vocábulos partirei; non partira;
preguntarei estão uo fim da pagina.
25
— 791 —
Mais venho -vus por Deus rogar
que vus prenda doo por én
de mi, que faç' este mal -sen,
onde me nunca partirei.
Pêro d' ai vus preguntarei :
(jcomo podedes desamar
quen s' assi por voss' ome ten?
9035
III Wohl solltet Ihr, ach Herriu, meiner mit Úberlegung gedenkeu;
und da Gott Euch Verstand beschiedea hat , nebst so vielen anderen Dingen,
waruDi haltet Ihr es da fiir recht, mich vor Liebe sterben zu lasseii, und
wollt niir nicht beistehen? (1)
In einem anderen Punkte aber steht es noch schlimmer uni Euch,
niir gegeníiber: dass Ihr mir nâmlich nicht glauben wollt, und seht mich
doch den Verstand verlieren. Lange ist es her, schõnste Herrin, dass ich
weder an niir noch au anderem Frende hatte, wenn ich Euch nicht er-
blickte (2).
Und da Gott gewollt hat, dass ich jetzt vov Euch stehe, will ich hier
noch etwas sagen: Thut Ihr mir nichts Liebes zum Entgelt fúr alies Leid-
wesen, das ich um Euch erduldet habe, so werde ich nicht lânger leben
konnen, sondern rasch wird mich tõten die Qual, in die Ihr mich stúrzt (3).
Um Gottes willen beschwõre ich Euch daher, Mitleid mit mir zu haben,
der ich eine Thorheit begehe, von der ich nimnier lassen werde. Und
weiter will ich fragen : wie kõnnt Ihr Unliebe hegen fúr einen , der sich zu
Euren Mannen zãhlt? (4)
10
401.
En que grave dia, senhor,
que me vus Deus fez[o] veer!
ca nunca vus eu ren roguei
que vos quisessedes fazer.
Pois que vos avedes, senhor,
tan gran sabor de me matar,
rogar quer' eu Nostro Senhor
que vo'-lo leix[e] acabar.
Pois entendo que vus praz[er]
0040
9045
9050
senhor fremosa, d' eu morrer,
15 quer' eu rogar Nostro Senhor
que me non leixe mais viver.
Pois que vos
9055
I CB 181 (156) — 2 fez — 3 níicaug — 7 senhor — 8 leixacabar
— ^ px^ — 14 moirer.
II Fragmento de uma cantiga de meestria: '? x 8. — Octona-
rios. — Rimas longas, na ordem ababeac. E são: ôrW erC») arW na
primeira estancia, da qual a segunda parece divergir. Os versos 1, 5 e 7,
assim como o 15, terminam em senhor.
Vem marcada com uma cruz por Colocci.
m An welchem Unglúckstage zeigte Gott niir Euch : niemals erbat
ich von Euch etwas, das Ihr gevvâhrt hãttct. Da Ihr solche Lust liabt,
mich zu tõten, will ich zum Himmel beten, er moge Euch dies Werk
vollenden lassen.
SECÇÃO VII
CAÍíTIGA
402
DE
NUNO FERNANDEZ, TORNEOL.
402.
Assi me traj' ora coitad' Amor
que nunca Ih' ome vi trager tan mal;
e vivo con el iia vida tal
que ja mia morto seria melhor. 0060
5 . Nostro Senhor, non me leixes viver,
se estas [coitas\ non ei a perder!
E pêra qual terra Ih' eu fugirei,
logu' el saberá mandado de mi,
ali u for'; e pois me tever' i 0065
10 en sa prison, sempr' eu esto direi:
Nostro Senhor, non me leixes viver,
se estas coitas non ei a perder!
E a min faz og' el mayor pesar
de quantos outros seus vassalos son; 0070
15 e a [e]ste mal non Ih' ei defensou:
u me ten en poder, quer me matar.
Nostro Senhor, non me leixes viver,
se estas coitas non ei a perder!
I CB 185''" (171) — 1 eouad — 8 mjn — 10 viete'ti hy — 15 e a
fte mal — 16 ca hu etc.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -[- 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abba||€C. — Rimas longas: Õr(aj «/(b) na 1* copla; e^(») «C»)
na 2''; ar (a) onW na 3"-.
Colocci assenta: tornei^ e o vocábulo trar mal.
III So arg niissliandelt mich Amor, wie ich ihn uiemals einen anderen
Menschen misshandeln sah; besser ais das Leben, das ich durch seine Schuld
fúhre, ist der Tod. || Herr Gott, nimm mich aus diesem Leben, wenn ich
diese Qual nicht loswerden soU (1).
Wohin ich auch fliehe, gleich wird Amor Meldung iiber mich erhalten,
wo ich auch bin. Und hat er micli in seinen Kerker gethan, so fahre ich
fort, zu rufen: || Herr Gott etc. (1).
Mir fiigt er jetzo grõsseres Leid zu, ais ali seinen sonstigen Vasallen.
Und dagegon giebt es keine AYehr. Wo immer er mich in seiuer Gewalt
hat, will er mich tõten. || Herr Gott etc. (3).
SECÇÃO VIU
ANTIGAS
iO;} — 409
DE
ERO GARCIA, BURGALÊS.
PREENCHP]M A d-" LACUNA.
403.
Nostro Senhor! ^e por quê mi fezestes 9075
nacer no mundo? pois me padecer
muitas coitas e mui graves fezestes,
des quando me fezestes ir veer
5 lia dona mui fremosa que vi,
por que moiro, ca nunca dona vi 9080
con tanto ben quanto Ihi vos fezestes!
Per boa fé, ca melhô'-Ia fezestes
falar, e muito melhor parecer
10 de quantas outras no mundo fezestes,
e en dõair' e en mui mais valer. 9085
E Nostro Senhor, mais vus én direi:
punh' en dizer . . . , mais ja nunca direi
tanto de ben quanto Ihi vos fezestes.
I CB 199 (180) — 4 deg — õ hunha — 6 doua — 8 — 9 ea fnelho-
la fezestes \\ muj melh^ falar e pa?'ecer — lie endoayre en m. m. v. —
13 ca ja n. d. — 20 nuug — 21 Dono — 24 nõ tanto.
II Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos. — Coplas
equiconsoautes, differenciadas, comtudo, pela rima c: ababcca. — Rimas
breves e longas: estesi^) crW; ticí], eiic-i), éu(*:'i), (-/(i'*). Em todas as
estrophes os versos 1, 3 e 7 acabam em fezestes. Além d'isso o quinto
e sexto são idênticos em cada uma.
Nota de Colocci: qi fel dif ma muta lantepenultima.
III Herr Gott, wozu hast Du mir das Leben gegeben, wenn Du mir
doch so viele und schwere Pein dadurch geben woUtest, dass Du mir eine
gar herrliche Frau zeigtest, um die ich sterbe. Und nimmer sah ich eine
andere mit so vielen Vorziigen, wie Du dieser gabst (1).
"Wahrlich, Du hast ihr holdere Rede und bolderes Ausseheíi gegeben
ais anderen Frauen, auch mehr Geist und Wert. Und weiter will ich
reden ... ich versuche es zu thun . . . vermag jedoch nimmer alies Guta
aufzuzâhlen, das Du ihr gabst (2).
— 797 —
15 Ca de melhor conhocê'-la fezestes,
mais mansa e mais mesurada seer 9090
de quantas outras no mundo fezestes:
sobre todas llii destes tal poder.
Non vus poss' eu contar todo seu ben;
20 nen vus poss' eu dizê'-lo mui gran ben
que lhe vos, meu senhor, fazer fezestes. 9095
Nen o gTan mal que vos a min fezestes,
pois mi-a fezestes tan gran ben querer;
nen tanto ben quanto Ihi vos fezestes,
25 ne'-no meu mal, no' -no posso dizer.
Nen como moiro, no'-no direi ja; 9100
nen ar direi a dona nunca ja
por que moiro, que mi veer fezestes.
Bessere Erkenntnis hast Du ihr gegeben, grõssere Sanftmut und Ge-
messonheit ais allea úbrigen, die Da schufest. Úber alie gabst Du ihr Macht.
AU ihr Gut kann ich nimmer aufzâhlen. Sagen kann ich nicht wie viel Gutes
Du, Herr Gott, ihr gegeben hast (3).
Noch auch das schlimme Leid, das Du mir gabst, ais Du mir solche
Liebe einflõsstest. Weder alies Gute, was Du ihr gegeben, noch alies
Schlimme, -was Du mir gabst, kann ich aufziihlen. Weder wie ich sterbe,
werde ich sagen, noch die Frau nennen, um die ich sterbe und dio Du
mir gezeigt hast (4).
404.
Meus amigos, direi -vus que mi aven
e como moir', e conselho non ei,
por ua dona. Mais non vus direi 9105 \
seu nome; mais tanto vus direi 6n:
õ est a mais fremósa que no mund' á.
E meus amigos, mais vus direi ja:
6 mais comprida de tod' outro ben.
Por a tal moir', e non Ihi digo ren 9110
de como moir'. ^jE como llii direi?
10 Ca se a vejo, tan gran sabor ei
de a veer, amigos, que por én,
quando a vejo quan fremosa ó,
e a vejo falar, per boa fé, 9115
temendo, logo saio de meu sen!
15 Aquesta dona fezo Deus nacer
por mal de min ; assi Deus me perdon !
e por mal de quantos no mundo son
que viren o seu mui bon parecer; 9120
ca lliis averrá eude cora(o) a mi
20 que Ihi quigi tan gran ben, des que a vi,
que me faz ora por ela morrer.
I CB 200 (186) — 1 queim^auen — .3 htmha — 14 teendolho fayo
— A interpretação teeml' olho mo parece menos boa do que a emenda
temendo logo? — 18 nirê — 19 aueirã — comaanij — 21 moir' — 22
Pa nõ ou fefta — 23 uedes p''' q — 28 qira.
II Cantiga de meestria: 4 x 7 -|- 3. — Decasyllabos. — Coplas
pareadas, differenciadas , comtudo, por uma das rimas: abbacca: — Ri-
mas longas: m(a) eiW á(c); énW eiW é(c) no grupo I"; êrW oííC» ?'(«);
er(a) otoCí) e*(c) no 11°. A fiinda termina em: a'a^a*.
Nota de Colocci: ad 2 et eõgedo.
30
799 —
Pêro non oiis' esta dona dizer
por que ja moir', e vedes por que [non]
porque ei medo no meu coraçon,
pois que o corpo perco, de perder,
meus amigos, quanto vus eu direi:
e souber' que Ihi ben quero, ben sei
que ja mais nunca me querrá veer!
E pois que moiro, querendo Ihi ben,
quanto a vir', tanto mi averei én:
ca outro ben non atend' eu d' aver.
9125
9130
III Freunde, lasst Euch sagen, wie mir geschieht und wie ich sterbe,
der ich niir keinen Rat weiss, um einer Frau willen. Ihren Namen will ich
jedocb nicht aussprechen. Sagen will ich allein: sie ist dia schõnste auf
Erden. Und weiter will ich, o Freunde, sagen: sie ist auch die vollendetste
an jeder anderen Gabe (1).
Um eine solche sterbe ich , sagé ihr abar nichts davon, dass ich sterbe.
"Wie sollte ich es auch aussprechen? Denn, erblicke ich sie, so habe ich
solche Lust daran, sie zu sehen, Freunde, dass ich vom Schauan ihrer
Schõnheit und ihrer Eede, traun, gleich den Verstand verliere (2).
Zu meinem Ungliick schuf Gott diese Frau, so wahr ar mir gnâdig
sein mõge, und zum Ungliick aller, welche ihre Schõnheit erblicken; denn
es wird ihnen ergehen wie mir, der ich jene so sehr geliebt, seit ich sie
gesehen, dass sie mir dafíir dan Tod giebt (3).
Trotzdem wage ich nicht diese Frau, um dia ich sterbe, zu nennan.
Hôrt an weshalb. Weil ich im Herzen Furcht hege, ausser dem Schaden
an meinem Leibe noch anderen Schaden zu erleiden — ich sage Euch
welchen .... Erfâhrt sie es, dass ich sie liebe, so wird sie mich nie wie-
dersehen woUen.
Da ich aber vor Liebe ersterbe, ergeht es mir also: so viele Male,
ais ich sie sehe, erlebe ich Erfreuliches. Kein anderes Gut erwarte ich (I).
40.5.
Meus amigos, oymais quero dizer
a quantos me veeren preguntar, 9135
qual est a dona que me faz morrer;
ca non ei ja por que o recear,
õ E saberan qual dona quero ben.
Direi -a ja, ca sei que nulha ren
non ei por én mais ca perç' a perder. 9140
<iE que mais ei de que perç' a perder?
O corpo perç' e, quant' ó mui cuidar,
10 non á i mais, nen posso mais saber,
nen moor perda non poss' eu osmar.
Mai'-la dona por que {eu\ moiro, ben 9145
Ihi fez Deus tanto, quant' eu ja per ren
nunca direi, nen o seu parecer.
I CB 201 (187) — 2 iieheren — .5 efaberan a q. d. q. b. — 12
pi^ q moyro — 13 fax — 17 eu púdi — 21 deuauer.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos. — Coplas
equiconsoantes: ababcca. — Rimas longas: er(a) ar^) éw(c).
Nota de Colocci: sei dif.
III Heute, Freunde, will ich allen, die da fragen, wer die Frau ist,
die mich in den Tod schickt, Antwort geben: denn ich habe keinen Grund
mehr, Furclit zu hegen. Sie soUen wissen wer die Frau ist, die ich Hebe.
Nennen will ich sie, da ich weiss, dass ich dadurch nicht mehr verlieren
werde, ais ich ohnedies verliere (1).
"Was kõnnte ich mehr verlieren ais ich verliere? Leib und Leben
muss ich hingeben und, meiner Meinung nach, kann man nicht mehr ver-
lieren ; noch vermag ich einen grôsseren Verlust zu ersinnen. Der Frau aber,
um die ich sterbe, hat Gott so viel des Guten gegeben, dass ich es ebenso-
wenig ausmalen kann, wie ihre Erscheinung (2).
20
— 801 —
a tanto a fez Deus ben parecer
sobr' outras donas, e melhor falar
sobre quantas eu [nunca] púdi veer,
que direi mais — ;e pes a quen pesar'!
Mui mai'-la fez valer en todo ben,
ca Ihi fez el que Ihi non mingua ren
de quanto ben dona dev[^■]' aver'.
9150
Denn so viel schoner ais alie anderen Frauen sieht sie aus xind so
viel besser redet sie ais alie, die ich je gesehen, dass icli iioch weiteres
aiissprecheii will (es zurne, wer da zúrnen will): In aliem Guten ist sie
die vorziiglichste. Das gab ihr Gott, dass es ihr an keinem Vorzuge ge-
bricht, deu eine Frau besitzen muss (3).
51
406.
Eu me cuidava, quando non podia 9155
a mui fremosa dona, mia senhor,
veer, ca, se a viss', eu [ZJhi diria
com' og' eu moiro polo seu amor.
5 Mais vi -a tan fremoso parecer
que Ihi non púdi nulha ren dizer, 9160
catando quan fremoso parecia.
Esto me fez quant' eu dizer queria
escaecer, ca non outro pavor.
10 E quand' eu vi que fremoso dizia
quanto dizer queria, e melhor 9165
de quantas donas Deus fez[o] nacer,
ali non ouv' eu siso nen poder
de Ihi dizer que por ela morria!
I CB 220 (205) — 3 uiffeu hi diria — 4 sen a7nor — \2 fe% nacer
— 14 moiria — 16 ende sabedor — 18 nõ est meu e. t. — 20 semp
uiuer — 21 niuya — 22 p''' scã Maria — 26 q oieu can uo nõ poffauer
— 27 peder — 28 q auya dauer.
n Cantiga de meestria: 4x7. — Decasyllabos. — Coplas
eqiiiconsoantes: ababcca. — Rimas breves e longas: mW ôr9>) er(c).
Nota de Colooci: seldif.
III Ais ich die sehr holde Dame, meine Herrin, nicht sehen konnte,
glaubte ich, ich wiirde ihr, sâhe ich sie, bekennen, wie ich aus Liebe zu
ihr sterbe. Doch ich sah sie so wundorschõn, dass ich nicht zu sprechen
vermochte, nach ihrer Schõne schauend (1).
Dabei vergass ich , was ich sagen woUte , und nicht aus Furcht. TJnd
ais ich erkannte, dass sie anmutig sagte alies, was sie sagen wollte und
besser ais alie úbrigen Frauen, die Gott geschaífen hat, da war es aus mit
Verstand und der Fâhigkeit ihr zu sagen, dass ich um sie sterbe (2).
Ais ich sie zum erstenmal erblickte, hútete ich mich nicht, noch war
ich einsichtig, noch schútzte mich Gott, oder meine Thorheit, oder dies
meiu verrâterisches Herz, das mir hernach riet sie zu suchen: und darum
n\uss ich nun immerdar in grõsserer Pein leben ais vordem (3).
— 803 —
15 E des que a vi o primeiro dia,
non me guardei, nen fui én sabedor, 9170
nen me quis Deus guardar, nen mia folia,
nen este meu coraçon traedor
que mi -a depois conselhou a veer.
20 E por aquest(o) ei ja senipr' a viver
I en mayor coita que ante vivia. .9775
E meus amigos, por sancta Maria,
des que a vi, muito me vai peor.
Ca siquer ante algfia vez dormia,
25 ou avia d' algua ren sabor,
que og' eu [ja-quanto\ non poss' aver! 9180
E tod' aquesto m' ela fez perder!
E dobrou -xi-ni' a coita que avia!
Bei der heiligen Jungfrau, Freunde, seit ich sie gesehen, geht es mir
scblimmer; denn frúhor schlief ich wenigstens dann und wann, und hatto
an diesem oder jeuem Diiige Freude, wie ich sie hexite nicht im mindesten
empfiaden kann. Das alies aber habe icli durch sie verloren; verdoppelt
abei- hat sieh mir die Pein, die ich hatte (4).
51*
407.
Ja eu non ei oymais por que temer
nulJia ren Deus; ca ben sei eu d'el ja
ca me non pode nunca mal fazer, 9185
mentr' eu viver', pêro gran poder á,
5 pois que me cedo tolheu quanto ben
eu atendia no mund'; e por én
sei eu ca me non pode mal fazer.
Ca tan bõa senhor me foi tolher 9190
qual el ja eno mundo non fará;
10 nen ja no mundo par non pode aver.
E quen aquesta viu, ja non veerá,
tan mans(a) e tan fermos(a) e de bon sen;
c'a esta non mengua[ra] nulha ren 919')
de quanto ben dona devi' aver..
I CB 221 (206) — 2 ca vê — 5 tedo — 8 beã — 10 ne ia eno
m. — 13 ca efta nõ mengua n. r. — 18 -E" grã coyta.
II Cantiga de meestria: 3x7 + 3. — Decasyllabos. — Duas
coplas formam par, a ultima está desirmanada: alíabcca. — Rimas
longas: er(a) á('>) m(c) no grupo; êrW al(}*) eusi*^) na desirmanada, a qual
portanto, repete uma das consonancias do grupo. — Repetição da mesma
rima nos versos 10 e 14.
Nota de Colocci: conged.
III Nunmehr liabe ich nichts mehr von Gott zu fiirchten; ich weiss,
dass er mir kein Leid mehr anthun kann, solange ich lebe, obwohl seine
Macht gross ist, da er mir bereits alies Gute, das ich hienieden erwartete,
genommen hat; daruni weiss ich, dass er mir fiirderhin kein Leid anthun
kann (1).
Eine so gute Herrin nahm er mir, wie er auf der Welt keine zweite
mehr schaffen kann. Wer sie gesehen hat, sieht keine zweite, die so sanft,
schõn und verstandig wiire, denn ihr fehlte nichts von aliem Guten, das eine
Frau besitzen muss (2).
— 805 —
Ts E pois tan bõa senhor fez morrer,
ja eu ben sei que me non fará mal.
B pois eu d'el non ei mal a prender,
e gra[i'e] coita, que ei, me non. vai 9200
por ela, pois que mi -a fez morrer Deus,
_2*1_ el se veja en poder de Judeus
como se viu ja outra vez prender!
E tod' omen que molher ben quiser',
e m' est(o) oír', e jAmen! non disser', 9205
nunca veja, de quant' ama, prazer!
Da er ihr den Tod gab, wird er mir sicherlich keia Leid mehr anthun.
Uud da ich von ihm keiu Leid mehr empfange und meine grosse Liebes-
pein um sie, die Gott getõtet hat, uichts nútzt, so mõge er von neuem
in die Haud der Juden fallen, wie iiim schon einmal geschehen ist (3).
Jedweder aber, der eine Frau liebt, uud mich anhõrt, und nioht
jAmen! dazu sagt, empfange niemals Liebes von derjenigen, welche er
liebt (I).
*«
408.
jAy Deus! que grave coita de soffrer!
desejar mort', e aver a viver
com' og' eu viv', e mui sen meu prazer!
Con esta coita, que me ven tanta, 9210
5 desejo mort' e queria morrer,
«Porque se foi a Rainha Franca.»
A -esta coita nunca eu par vi:
desejo mort', e pêro vivo assi,
per bõa fé, a gran pesar de mi. 9215
10 E direi-vus que me mais quebranta:
desejo morte, que sempre temi,
«Porque se foi a Rainha Franca.»
\Kj coitado! con quanto mal me ven!
porque desejo mia morte, por én 9220
15 perdi o dormir e perdi o sen.
E choro sempre quand' outren canta,
e mais desejo morte d'outra ren,
» Porque se foi a Rainha Franca.»
I CB 222 (207) — 10 ? brãca — 12 e 18 rayã.
II Cantiga de refram: 3 x (5 + 1). — Versos de dez syllabas:
Decasyllabos agudos, misturados de Nonarios graves. — Coplas
singulares: aaaba {| B. — Rimas longas e breves: êr na 1* copla;
«' na 2*; ew na 3"; toantes em á-a no refram e no verso ao qual responde
{-anta -anca).
Nota de Colocci: uno verso « fine tter calar.
III Ach Gott! welche schwer zu ertragende Pein: den Tod zu
wúnsohen und leben zu miissen wie ich houte lebe, ganz ohne Freude!
Wegen dieser neuen grossen Not ersehne ich den Tod und mõchte sterben:||
Fort ging die Kõnigin! (1).
Diese Pein sucht ihres Gleichen: ich ersehne den Tod und lebe
dennoch zu neuem Leide. "Was mich am meisten bekiimmert ist, hõrt es
an, dass ich den Tod ersehne, den ich friiher fiirohtete. || Fort ging die
Kõnigin! (2).
Ich Ãrmster, bei dem so grossen Leide, dass ich den Tod ersehne,
habe ich Schlaf und Verstand verloren. Und weine stets, wenu andere
siugen; und ersehne den Tod úber alies. || Fort ging die Kõnigin! (3).
IV Não traduzi a palavra franca, porque estou em duvida sobre a
significação. Pode ser que seja adjectivo com duplo sentido, significando
verdadeiro e generoso, mas também de nação francesa. E poderia
ser ainda que devêssemos lêr: a Rainh' a Frunça.
10
409.
Nunca Deus quis nulha cousa gran ben, .952.5
nen do coitado nunca se doeu,
pêro dizen que coitado viveu;
ca se se d'ei doesse, doer- s'- ia
de mi que faz mui coitado viver,
a meu pesar, pois que me foi tolher 9230
quanto ben eu eno mund' atendia.
Mais enquant' eu ja vivo for', por ón
non creerei que o Judas vendeu,
nen que por nos na cruz morte prendeu,
nen que filh' est de sancta Maria. 9235
E outra cousa vos quero dizer:
ca foi coitado non quero creer ....
ca do coitad' a doer-s' a veria!
I CB 223 (208) — 2 doen — i ca ffe [fel dei d. — 10 pox tios —
13 t'eer — 14 coytada doerffa ueria — 16 tolhe — 20 tcer — 21 chie
— 23 poreu — 24 poffdiata.
II Cantiga de meestria: 3 x 7 -}- 2 x 3. — Decasyllabos. —
Coplas oquiconsoantes, com uma palavra perduda no principio:
abbcddc : ddc. — Rimas longas o breves: mW eu^) iai*') êrW.
Nota de Colocci: sei diffi et due congedi.
Ao pé dos versos 22 e 25 ha a nota marginal fijda, que certamente
provém do original.
III Niemals hat Gottessohn rechte Liebe empfunden und Mitleid mit
dem Bekiimmerten gehabt, ob man auch sage, er babe selbst in Ti"úbsal
gelebt; denn háttc er Mitleid mit Betriibten, so hattc cr es mit mir, den
er so bekummei"t und obne Frende leben lasst, seit er mir alies Gute nahm,
das ich auf Erden erhoffte (1).
Damm aber werde ich mein Lebtag nicht glauben, dass Judas ihu
verraten, noch dass er am Kreuze fiir uns gelitten, noch dass er der Sohn
der Jungfrau Maria ist. Und weiter sage ich, dass ich nicht glauben will,
er habe in Trúbsal gelebt; denn sonst hátte er Mitleid mit dem Betriibten (2).
I
— 808 -^
15 Ainda viis d'el direi outra ren :
pois quanto ben avia me tolheu, 9240
e quant' el sempre no mund' entendeu
de que eu mui gran pesar prenderia,
por bõa fé, d'ali m'o fez prender,
20 por esto non quer' eu en el creer.
E quanto per el crive, fiz folia. 0245
E se el aqui ouvess' a viver,
e Ih' eu por én podesso mal fazer,
per bõa fé, de grado lh'o faria!
25 Mais ;mal pecado! non ei én poder,
e non Ihi posso tal guerra fazer; 9250
mas por torpe tenh' eu quen por el fia.
Noch eines erklâre ich Euch: da er mir genommen, was ich Gutes
besass, uad wovon er wusste, dass ich grosses Leid darum tragen wurdo,
darum glaube ich nicht an ihn, und war eiii Narr, so lange ich glaubte (3).
Lebte er aber hier und ich kõnute ihm Bõses anthun, ich thâte es
gerne! (I).
Leider aber habo ich nicht dio Macht dazu, und kaun ihn nicht be-
fehden. Fiir oinen Thoren halte ich jedoch den, welcher ihm vertraut (II).
SECÇÃO IX
CANTIGAS
410 — 412
DE
D. FERNAN GAECIA, ESGARAVUNHA;
PREENCHEM A 10" LACUNA.
410.
Quand' eu mia senhor conhoci,
e vi o seu bon parecer,
e o gran ben, que Ihi Deus dar
quis por meu mal, logu' entendi 9255
õ que por ela ensandecer
me veerian, e levar
grandes coitas, e padecer.
Pêro que eu soub' entender,
quando os seus olhos catei, 9260
10 que por ela, — e non por ai, —
me veerian morte prender,
^por quê me logu' i non quitei
d' u a non visse? Que o mal,
que og' eu sofro, receei. 9265
I CB 227 (212) — 6 ueriam — 13 uiffe e'q o mal — 14 rechei
— 15 Talvez muit' e temi.
II Cantiga de meestria: 3 x 7 -|- 2- — Octonarios. — Coplas
singulares: abcabcb. — Rimas longas: i(«) ê>(b) arW na 1* estancia;
è>(a) ei(^) ali*i) na 2*; eiW énW on(^) na 3% á qual a fiinda respondo. Ha,
portanto, repetição de uma das rimas da l^estrophe na segunda, e de uma
das rimas da 2* na terceira.
Nota de Colocci: eõgedo.
III Ais ich meine Herrin kennen lernte, und ihre holde Erscheiuung
sah, sowie die Gaben, die Gott ihr zu meinem Leide gab, erkannte ich
sogleich, dass ich um sie zum Narren werden und grossos Leid tragen
wúrde (1).
Obwohl ich einsah, ais ich in ihre Augen blickte, dass ich fúr sie
den Tod erleiden wúrde und fiir niemand sonst, warum ging ich trotzdem
nicht gleich hinfort, damit ich sie nicht sãhe? Denn das Leid, das ich
jetzo trage, fúrchtete ich (2)
20
811 —
Muit' er temi; mais eu cuidei,
con mui mal -sen que ouv' enton,
que podess' eu sofrer mui ben
as grandes coitas que levei
por ela eno coraçon.
E provei- o! e pois, quand' én
me quis partir, non foi sazon
De m' én partir; ca en outra ren
non pud' eu cuidar des enton!
9270
Und bangte sehr. Doch wâhnte ich in meinem Unverstande , ioh
wiirde alie Qual, die ich fúr sie im Herzen trug, erdulden kõnnen, und
versuchte es. Doch ais ich mich hernach von ihr wenden Avollte, war die
Zeit verstrichen (3)
Wo ich mich abwenden konnte ; denn ich venuochte an nichts anderes
mehr zu denken (I).
411.
A que vus fui, senhor, dizer por mi 9275
que ywè queria niao preço dar,
do que eu quer' agor(a) a Deus rogar,
ponli' eu d'ela e de mi outrossi:
5 Que el Ihi leixe mao prez aver
a quen mal -preço vus quer apõer! 0280
A que, a gran torto, me vosco mizcrou
e .que gran torto vus disse, senhor,
por ón serei sempr' a Deus rogador
10 de min e d'ela que ra' esto buscou:
Que el ihi leixe mao prez aver 9285
a quen mal -preço vus quer apõer!
Mais torne- se na verdade, por Deus,
(ca vus non disse verdad', eu o sei),
15 logu' eu d'ela e de min rogarei
a Deus que vejan estes olhos meus, 9290
Que el Ihi leixe mao prez aver
a quen mal -preço vus quer apõer!
I CB 228 (213) — 2 preeo — 5 elhi — 6 aqueu — apoer — 7
niÍTí rrou — 9 semp Cts — 14 ti'dadeo fei.
n Cantiga de refrain: 3 x (4 -|- 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abba||CC. — Rimas longas: *ía) ar(»>) na 1* copla; o«í(«)
óXh) na 2"; cusi^) eiC») na S''; èr no refrani.
Nota de Colocci: tornei.
III Diejenige, welche Euch hinterbracht hat, ich woUe Eucb ver-
leumdeu und schmiilien, von Gott erbitte ich jetzo fúr sie und mioh: || dem
von uns gebe er einen bõsen Leumund, der p]uch verunglimpfen will (1).
Diejenige, welche sehr zu Unrecht micb mit Euch verfeinden woUte
und Euch Falsches ausgesagt bat, Herrin, von Gott werde ich stets fúr
mich und sie, die micb in diesen Zwiespalt gebracht, erbitten: || dem von
uns etc. (2)..
Doch sie mõge zur Wabrbeit zuriickkehren , (denn ich weiss, sie hat
Euch nicht die Wabrbeit gesprochen), so bete ich sogleicb zu Gott, meine
Augen niõcbton sehen, || wie er einen bõsen Leumund giebt jedwedem, der
Eucb verunglimpfen will (3).
412.
Tod' orne que Deus faz morar
u est a raolher que gran ben
quer, ben sei eu ca nunca ten
gran coita no seu coraçon,
5 pêro se a pode veer.
Mais quen alongad' end' viver',
aquesta coita non á par!
Ca pois, u ela 6, estar
pode, non sabe nulha ren
10 de gran coita; ca, de pran, ten
assi eno seu coraçon
qual ben Ihi quer de lh'o dizer;
:e non pode gran coit(a) aver,
enquant' en aquesto cuidar'.
15 E quen ben quiser' preguntar
por gran coita, min pregunt' én,
ca eu a sei, vedes per quen:
per min e per meu coraçon.
E mia senhor mi -a faz saber,
20 e o seu mui bon parecer,
e Deus, que m' én fez alongar
1
9295
9300
9305
9310
I CB 229 (214) — 2 du est {d por ho hu) — 6 mays quen en da
lon ia uiuer — Talvez: mais qtien end' a lòngi viver'? — 8 hu ela ei
deftar — ei </, talvez por est'-^ — 17 ca eu affy fei.
II Cantiga de maestria: 4 x 7 -f- 3. — Octonarios. — Coplas
equiconsoantes, com uma palavra perdiula no moio: abbcddu. —
Rimas longas: ar(ai éni^) on<*^) êrW.
Nota de Colocci: sei dif — Cõgedo.
III Jedweder, den Gott wohnen liisst, \vo die Frau weilt, dio cr lieb
hat, der tragt, das weiss ich, niemals sclilimmo Qual im Herzen, da er
sie sehen kann. Wer aber fern von ihr lebt, dessen Qual ist ohne Gleichen (1).
■
~ 814 —
Por viver serapr' en gran pesar
de min, e por perder o sen, 9315
con aver a viver sen quen
25 sei eu ben no meu coraçon.
Ca nunca ja posso prazer,
u a non vir', de ren prender.
Vedes que coita d' endurar! 9320
E o que atai non sofrer', '
30 no'- no de vedes a creer
de gran coita, se i falar'!
So er weilen darf, wo sie ist, weiss er nichts von arger Qual, denn
offenbar meint er, er werde ihr sagen konnen, was er an Liebe zu ihr
im Herzen trâgt; und solange er das wahnt, kann er uicht gi-osses Leid
empíinden (2).
Wer aber iiber grosse Qual Auskunft wúnscht, der befrage raich , denn
ich kenne sie. Durch wen? Durch mich und mein Herz, und meine Herrin,
und ihre holde Erscheinung, und Gott, der mich von ihr getrennt hat, (3)
Damit ich stets in grosser Bekúmmernis lebte und den Verstand ver-
lõre dadurcli, dass ich leben muss ohne die, ohne deren Anblick ich nie mehr
Lust empíinden kann. Seht an, wie schwer zu ertragen diese Pein ist! (4).
Wer solche nicht erduldet, dem miisst Ihr nicht Glauben schenken,
so er Euch von grosser Qual redet (I).
SECÇÃO X
CANTIGAS
413 — 414
DE
Ik
ROY QUEIMADO.
PREENCHEM A 11» LACUNA.
413.
O meu amigo, que me mui grau ben
quer, assauliou-s' un dia contra mi 9S25
muit' endõado; maisel que s' assi
a min assanha, sei eu ua ren,
5 se soubess' el quan pouqu' eu daria
por sa sanlia, non s' assanharia!
E porque non quis' eu con el falar, 9330
quand' el quisera, nen se mi-aguisou,
assanhou -s' el; mais, de pran, ben cuidou
10 que me matava; mais, a meu cuidar,
se soubess' el quan pouqu' eu daria
por sa sanha, non s' assanharia! 9335
Porque me quer gran ben de coraçon,
assanhou -s' el; e cuidou mi -a fazer
15 mui gran pesar; mais devedes creer
d' el que s' assanha — jse Deus me perdon! —
se soubess' el quan pouqu' eu daria 9340
por sa sanha, non s' assanharia!
I CIÍ 265 (251) — 2 mj — 3 7m<ytendo ado — 4 nuha rê — 7
quiiheu — 9 q'>'feria nPffe mha guyfon — 10 amen cuydar — 14 í? cuy-
douuia f.
II Cautiga de refram: 3 x (4 -{- 2). — Versos de dez syllabas:
Decasyllabos uo corpo da cantiga, e Nonarios no refram. — Coplas
singulares: abbaICC. — Eijuas longas o breves: mW i(b) na 1" copla;
ar (a) oMÍb) na 2"; o?i(a) êri^) na 3"; ia no refram.
Nota de Colocci: Quadernario et tornei.
III Mein Freund, der mich innig liebt, wurde júngst zoruig iiber
mich; doch ganz umsonst. || Wússte er, der mir solchermassen ziirnt, wie
wenig icb mir aus seinem Zorne mache, er unterliesse es, zu ziirnen (1).
Weil icb nicbt mit ihm reden woUte, ais er es wiinschte, iind es
nicbt veranlassen konnte, ergrimmte er; und wiihnte oífenbar, micb dadurcb
zu tõteu; docb meine ich, || wiisste er etc. (2).
"Weil er mich von Herzen liebt, ergrimmte er, und glaubte mir grossen
Kummer zu bereiten; doch glaubt es mir, so wahr mir Gott gnâdig sei, ||
wiisste er etc. (3).
414.
*ois minha senhor me manda
[ue non vaa, ii ela seer',
[quero -lh'o (eu) por én fazer,
pois m'o ela (a)ssi demanda.
iw. Mais non me pod' ela tolher por én
ISr ^^^^ 1^' 6^ ^^on queira gran ben.
Minha senhor me defende,
Kpor quanto eu d'ela vejo,
'■ que non vaa u ela (e)ntende
10 que eu filho gran desejo.
Ife Mais non pod' ela por ende o meu
coraçon partir do seu.
9345
9350
I CB 266 (252)
entêdo — 17 ca meus.
2 esteuer — 9 entede — 11 porete omeu — 13
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2). — Septenarios graves,
entremeados apparentemente de dois octonarios agudos no corpo da can-
tiga; no refram um Decasyllabo agudo e um Septenario agudo. —
Coplas singulares: abl)a||CC; abba||CC e abab||CC. — Rimas breves
e longas: andaW erW*) na 1* copla; endeW ejoW na 2^ que inverte a
ordom das rimas; endoW ejaW na 3". No refram, que apparece todas as
três vezes com teor e rimas novas, temos ên na 1* copla; eu na 2"; ar na 3*.
É uma das cantigas, que apresentam mais desigualdades, quer fosse
por descuido do auctor, quer elle quisesse iunovar.
Nota de Colocci, cuja significação n3o percebo: Cartuxo.
in Da meine Herrin mir gebeut, nicht dahia zu gehen, wo sie vveilt,
will ich es thun, denn es ist ein Befehl von ihr: || Doch kann sie nicht be-
wirken, dass ich aufhõre, sie zu lieben (1).
Meine Herria befiehlt mir, falis ich sie recht verstehe, nicht an die
Statte zu gehen, von der sie weiss, dass ich mich danach sehne. || Doch
kann sie nicht bewirken, dass ich meiu Herz von dem ihren abwonde (2).
*) Doixo er sem acento, porquo teríamos em estevér' e faxêr um dos raríssimos exemplos
de consonância impura que o Cancioneiro offorece. Cír. 10369. — Seer' 6 apenas con-
jectura minha.
52
— 818 —
E por quant(o) eu d' el(a) entendo
que non quer que a mais veja, 9355
15 ben me praz que assi seja;
mais vai- se meu mal sabendo,
ca [os] meus olhos me queren matar,
quando lh'a non vou mostrar.
Und da ich erkenne, dass sie will, ich soUe sie nicht sehen, gefâllt
es mir, also zu verfahren; doch wird mein Leid ihr dadurch offenbar. || Denn
meine Augen wollen mich tõten, falis ich sie ihnen nicht zeige (3).
SECÇÃO XI
CANTIGAS
415—419
DE
RODRIGUEANNES REDONDO.
PREENCHEM A 13" LACUNA.
52'
415.
Om' a que Deus coita quis dar 9360
d'amor, nunca dev' a dormir.
Ca ja, u sa senhor non vir',
non dormirá; e se chegar'
5 u a veja, esto sei ben,
non dormirá per nulha ren: 9365
tant' á prazer de a catar!
En aquesto poss' eu falar,
ca muit' á que passa per mi;
10 ca des que mia senhor non vi,
nunca dormi; e se mostrar 9370
algua vez Nostro Senhor
mi- a quis, ouvi tan gran sabor
que nunca mi -ai pode nembrar.
15 Ja o dormir, mentr' eu durar',
perdudo [ei], pois est assi 9375
que, u a non vi, non dormi;
e poi'-la non vejo, provar
no'- no ei per ren. E por Deus ja
20 dizede-m' ^i quen dormirá
con tan gran prazer ou pesar? 9380
I CB 331 {= A) e 335 (= B) (275 e 279) — 8 A tem o verso errado,
dizendo: Âqtcesto — 9 B mui á — 11 A eí se monstrar — 12 B tem
alguna — 14 B ntal pode membrar — A ultima estroplie só se acha em
B — 16 Falta ei — 19 7ion uey.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Octonarios. — Coplas
equiconsoantes, differenciadas por uma das rimas: abbacca. — Kimas
longas: arW t(b) é«(c) na 1'' copla; arW *{l>) or(c) na 2''; ar(a) *(>>) á(c) na 3*.
m Der, welchem Gott Liebesleid zuerteilt hat, soU nimmer schlafen ;
denn sieht er seine Herrin nicht, so findet er keinen Schlaf; ist er aber
da, wo er sie sehen kann, so schlâft er ganz gewiss nicht: so grosse Freude
hat er daran, sie zu schauen (1).
Ich kann dariiber reden , denn seit langem erfahre ich es : seit ich sie
nicht gesehen, habe ich nimmer geschlafen; und zeigte sie mir Gott der
Herreinmal, so empfand ich gleich so grosse Lust, dass mir uichts anderes
mehr in den Sinn kommen kounte (2).
Den Schlaf habe ich verloren fiir Lebensdauer; denn wo ich sie nicht
sah, fand ich ihn nimmer; und sehe ich sie nicht, so bekomme ich ihn
erst recht nicht zu kosten. Um Gottes willen sagt mir also: wer soU schlafen
bei so grosser Lust und bei solchem Leide? (3)
10
I
15
416.
Dê'- lo dia, ay amiga,
que nos nus de vos partimos,
fui-se nosco voss' amigo;
e per quanto nos oímos,
araig(a), e per quanto vimos 9385
((iqueredes que vo'-lo diga?)
nunca tan leal amigo
d' amiga vistes, amiga!
U nos partimos chorando,
vos e nos chorando vosco, 9390
et el, mui se'- no sen grado,
ouve-s' enton d' ir con nosco;
mais per qiiant(o) eu d' el conhosco,
sempre serei desengando,
que enquanto vos chorastes, 9395
nunca el quedou chorando.
I CB 332 (276) — 2 nos nos — 3 tiosco — 5 J. amigaiee p. q. v.
— 10 nofco — 14 defenbando. — Talvez antes: sempre seredes eti bando?
— 16 nnuca — 17 — 25 Ecataua ml os panos q eu tragia eõ doo''' \ Come
uos defi choraua \ Qraffa partar soor Mais poof \ Mais -goor p'guntauã \
Por que choraua negoo \ Mais amj nono negaua | E por e/lo soo'f7n testaã
Mi gam que por uos choraua. — Inverti a ordem dos versos 17 — 18 e
19—20, por causa das rimas, que não estavam om ordem. Mas ainda
agora a estrophe não satisfaz, de modo algum. Talvez fosse melhor riscar-
mos o quinto verso, considerando - o como glosa marginal?
n Cantiga de maestria (e d'amigo): 2x8 e 1x9. — Septe-
narios. — Coplas singulares e redondas, visto começarem e acabarem
com a mesma consonância: abcbbaca; abxbbaxa; abxbabaxa. — Rimas
breves: igai"^) imosW na 1* estancia; andoi^) oscoW na 2*; avaW ôoW
na 3*. No verso 3 e no penúltimo das derradeiras estrophes temos soltos
femininos, emquanto os da 1'' estrophe tõom rima idêntica amigo. Inver-
tendo a ordem das palavras no 6° verso, e lendo amigo tan leal nunca,
teríamos soltos também aqui.
— 822 —
Come vos, des i chorava,
de ora s'apartar soo.
E catava mi el os panos
20 que eu tragia con doo. 9400
Mais pêro er preguntava,
por que ciiorava, nego- o;
mais a min no '-no negava . . .
e por esto soo certa,
25 'miga, que por vos chorava. 9405
III An jenem Tage, wo wir, ach Freundin, Abschied von Euch nahmen,
gingDein Treund mit uns (oder mit Dir).*) Und nach aliem, was wir gehõrt
und gesehen haben — soll ich es aussprechen ? — gab es nimmer einen
treueren Geliebten (1).
Ais wir weinend von einander schieden, Ihr weinend und wir weincnd,
musste er ganz gegen seinen AVillen mit uns gehen. Nach aliem, was ich
■weiss, bin ich aber nunmehr úber alie Tâuschung hinweg, denn seine
Augon waren nicht trocken, solange Ihr weintet (2).
Wie Ihr, so hat er seither geweint, weil er allein davongehen musste.
Die Kleider, die ich trug, betrachtete er voller Schmerz. Doch obgleich
ich wieder und wieder fragte, weshalb er weine, verheimlichte er es; vor
mir aber konnte er es nicht verheimlichen : darum sage ich es fiir gewiss,
Freundin, dass er um Dich weinte (3).
*) Com o intuito de tornear mais cLoro o sentido , troquei aqui o vos do original por tu.
417.
iK Senhor, por Deus viis rogo que querades
"saber un dia [qual é] mia ventura
e[s]contra vos, a que quero melhor
de quantas cousas Deus quiso fazer.
E mia senhor, non vus ous' a dizer
nen da [?nui] gran coita que me vos dades.
E por vos morrerei [en] tal ventura!
Esto [sei ben] de que vos vus guardades:
de non fazerdes se non o milhor
10 e de non pecardes por outra ren.
Atanto creede vos ben de mi
que mui pequena prol per tenh' eu i,
(pois Deus non quer que a min ben façades),
que vos en ai façades o melhor.
9410
9415
I €B 333 (277) — 2 Saber hu dia mha uentura — ^ E contra
tios — 7 E por uos moirerey tal uentura — 8 Este ede que uos uos
gdades — 10 cacarõs — 15 Mha senhor q. m. b. f. — \Q E tanto — 18
710S — 19 negueu — 20 que iieia quel torto me fax, eõs.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Versos de dez e de onze
syllabas: decasyllabos graves e agudos, misturados só apparente-
niente com alguns nonarios graves, hoje muito deturpados. Completei
a medo os graves 2, 7, 8, 15 e 20, que peccavam contra o metro e contra
a grammatica, transformando - os em decasyllabos, e deixei intactos os que
não me pareciam errados (1 e 13). Emendei ainda o 6", que responde pela
rima ao 1°, e deve ter a mesma medida do 8° e 18". — Coplas singu-
lares, irregulares também quanto ao género das rimas: abcddab na 1*
estrophe; ábcddàb nas outras duas. — Rimas breves e longas: adesW
tirai^) cir(cj érW na 1* estropho; arfes (a) ôrW énic) iiã) ua 2% que repete
portanto duas consonancias da anterior; edesW ar O») owW eui^) na ultima.
Palavras idênticas de um lado nos versos 1 e 6, e do outro lado nos
versos 2 e 7 de cada estrophe.
— 824 —
15 E mia senhor, quanto mais ben fazedes, 9420
atanto fazedes a min levar
mayor coidado no meu coraçon,
en desejar o ben que vos Deus deu.
E mia senhor, atanto Ihi rogu' eu
20 que vejà[ci'es] qual torto me fazedes, 9425
de me fazerdes tal coita levar.
III Herrin, ich flehe Euch an, nm Gottes willen, eines Tages von
meineni Geschicke wissen zu wollon Eucli gegeniiber, die ich mehr ais
alie Gottesgaben auf Erden verehre. Doch wago ich Exich nichts von dem
grossen Leide zu sagen, das Ihr mir aiithut, nochauch, dass ich an meinem
Geschicke sterbe (1).
Das weiss ich wohl, dass Ihr Euch davor hiitet, in allen úbrigen
Beziehungea anderes ais das Beste zu tluin, und iu sonst nichts zu siin-
digen. Doch, glaubt es mir, das nútzt mir wenig, da Gott nicht zulâsst,
dass Ihr mir Liebes erweist, die Ihr im úbrigen das Beste thut (2).
Und, Herrin, je mehr Gutes Ihr thut, um so grõsser ist meine Her-
zenspein, da ich mich nach der Giite sehne, die Gott Euch gegeben hat.
Und darum bitte ich ihn, Ihr mochtet erkennen, welch Unrecht Ihr mir
anthut, indem Ihr mich solcho Pein leiden lasst (3).
418.
O que vos diz, senhor, que outra ren desejo
no mundo mais ca vos, est' é o mui sobejo
mentido que'- no diz; ca, u quer que eu sejo,
sen vos non me sei eu eno mundo guarida; 9430
õ e se vou u vos vej', e quand' a vos eu vejo,
vejo eu i quant' og' é mia mort' e mia vida.
Foi vo'-lo dizer o que á grand' enveja
porque vus quer' eu ben, e non sab' a sobeja
coita que me vos dades; que, u quer que [eu\ seja, 9435
10 no coraçon me dá voss' amor tal ferida:
quando vus eu vejo ;assi Deus me veja!
vejo eu i quant' og' ó mia mort' e mia vida.
Ia- vus dizer cousa mui desguisada:
é seer outra ren no mundo desejada 9440
15 de mi como vos sodes; mais vos, mesurada,
fremosa e mansa e d'outro ben comprida,
no '-no creades, ca u vus \yejo\^ ben -talhada,
vejo eu i quant' og' é mia mort' e mia vida.
I CB 334 (278) — 2 canes — 3 mentira — 5 Effe nou u uos uei
e qnda uos en ueio — 7 e que á g. e. — 8 sabia. — Talvez sàbi-a, graphia
phonetica por sabe- a"? — 10 noffa nW' tal ferda — 15 cõmoug roòs niays
ng me furada — 19 pode Õs — 20 tios — uos — 21 A repetição d'este
verso por ventura seja erro do copista. — 22 As ultimas letras, que nSo sei
interpretar, dizem dare que nyda.
Nota de Colooci: sei dif. cõged. spic. tter calar nõ tornei, e nota, ao
pé do verso 21.
II Cantiga de refram: 3 x (5 4-1) + 4 (ou 3?). — Dodecasyl-
labos. — Coplas singulares: aaabajjB. — Kimas breves: ejo na
1" estancia; eja na 2*; ada na .3"; ida no refram e no 4° verso de todas
as estrophes, assim como na fiinda.
— 826 —
De min podedes vos, senhor, seer servida, 9445
20 se vus pesar' mia morte e vus prouguer' mia vida;
se vus pesar' mia morte e vus prouguer' mia vida,
como en outro tempo foi, [seredes servida].
III "Wer Euch sagt, Herrin, dass icli auf Erden etwas anderes ais
Euch ersehne, der ist eia arger Lijgner; denn, wo immer ich ohne Euch
weile, weiss ich aiif der Welt weder Heil noch Heimstâtte. || Gehe ich aber
dahin, wo Ilir seid, und erblicke Euch, so erblicke ich, was mein Tod und
mein Leben ist (1).
Der es Eucli gesagt hat, beneidete meine Liebe zu Euch, weil er
die vibermássige Peiu nicht kennt, die Ihr mir auferlegt; denn wo immer
ich weile, trage ich im Herzen die tõdliche Wunde, welche die Liebe zu
Euch mir geschlagen hat; so wahr ich Gott schauen mõge! || Gehe ich
aber etc. (2).
Er hat Euch, wahrlich, Unschickliches gesagt, námlich dass etwas
anderes auf Erden von mir ersehnt wiirde ausser Euch. Ihr aber, Gerechte,
Schône, Sanfte, und in aliem Guten Vorzúgliche, mõget es nicht glauben;
denn wo ich Euch, Wohlgestaltete, erblicke, |] erblicke ich meinen Tod und
mein Leben (3).
Von mir kann Euch Dienst erwiesen werden , wie frúher . . . . , falis
mein Tod Euch bekummern wiirde und mein Leben Euch Freude macht (I).
419.
õTs' ora faz [Deiis] qu(e) eu viver aqui
poss' u non poss' — jassi Deus me perdou! — 9450
veê'-la senhor do meu coraçon,
e por én non moiro, digu' eu assi
5 (por atai cousa que passa per mi):
Pois esto faz, e non posso morrer,
toda'- las cousas se poden fazer 9455
Que son sen guisa! Ca sen guisa é
en viver eu u non veja os seus
10 olhos, que eu vi por aquestes meus
en grave dia; mais pois assi ó
que eu non moiro ja, per boa fé, 9460
Pois esto faz, e non posso morrer,
toda'- las cousas se poden fazer
I CB 336 (280) — 1 faz que eu — A e digueu — 6 /a* — 12
bo7ia fe — lõ ca hu non cuidar (?) — 16 any — 18 deii'ya — 22 tan
hen — 23 podo morte [fero Òs qr ffax'.
II Cantiga de refram: 3 x (5 + 2) + 2. — Decasyllabos. —
Coplas singulares: abbaa||CC. — Rimas longas: *(«) on(^) na 1"
estancia; é(a) ezísC») na 2^\ ari^ò irW na 3"; êr no refram e na fiinda.
III Da Gott es verhangt hat, dass ich hier leben muss, wo ich die
Damo meines Herzens nicht sehen kann, und ich gleichwobl nicht sterbo,
sage ich, um dessentwillen , was niir geschieht: || da er solches thut, und
ich nicht sterbe, kann alies geschehen (1)
Was absonderlich ist; denn absonderlich ist es, dass ich lebe, vvo ich
ihre Augen nicht sehe , dio ich an einem fiir meine Augen verhângnisvollen
Tage erblickte; doch da es also geschieht, dass ich nicht sterbe, traun, ||
weil Gott es also bestimmt hat, und ich nicht sterbe, kann alies geschohen (2)
Was absonderlich ist; denn daran zu denken, wie ich sie gosehen,
und wohnen zu miissen, wo ich sie nicht sehe, ist mein Tod; und an
diesem Kummer miisste ich zu Grande gehen(?); doch da ich nicht sterbe.
— 828 —
15 Que son sen guisa! ca en eu cuidar
en qual a vi, et aver a guarir
u a non vej', a mia raort' é; partir 9465
nen non devia con este pesar;
mais pois non moiro, ben posso jurar,
20 pois esto faz, e non posso morrer,
toda'- las cousas se poden fazer
Que son sen guisa! mais tamben viver 9470
pod' o morto, se o Deus quer fazer!
kann ich wahiiich schwôreo: || da er solches thut und ich nicht sterbe, kann
alies geschehen (3)
Was absonderlich ist. Denn selbst der Tote kann leben, so Gott es
will (I).
SECCaO XII
CANTIGAS
420 — 426
DE
FERNAN FERNANDEZ COGOMINHO;
427 — 429
DE
RODRIGUEANNES DE VASCONCELLOS;
430 — 435 e 444
DE
PÊRO MAFALDO;
436 — 443
DE
AFFONSO MEENDEZ, DE BEESTEIROS;
445 — 447
DE
FERNAN GONCALVEZ, DE SEABRA.
PREENCHEM A 14" LACUNA.
FEKNAN FERNANDEZ COGOMINHO.
420.
Non me queredes vos, senhor, creer
a coita que me fazedes levar;
e poi'-la eu ja sempr' ei a sofrer,
non mi ten prol de vo'-lo mais jurar: 9475
5 Mais Deus, que tolh' as coitas e as dá,
el dê gran coit' a quen coita non ál
E non mi creedes qual coita sofri
sempre por vos, nen quant' afan levei.
E veed' ora: (jque faredes i 9480
10 a min, ca vo'-lo ja mais jurarei?
Mais Deus, que tolh' as coitas e as dá,
el dê gran coit' a quen coita non á!
E l[^.]'a non tolha, enquanto viver'
seu ben, \ca sei] que viverá mui mal; 9485
15 c' assi fig' eu, des que vus fui veer.
E pêro vo'-lo juro, non mi vai.
Mais Deus, que tolh' as coitas e as dá,
el dê gran coit' a quen coita non á!
I €B 361 (305) — 10 Ga mt — 18 Ela n/ 1? — 16 úial.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abal)||€€. — Rimas longas: erW «^(W na 1" copla; i(a)
e^(b) na 2"^; er(a) «/(•>) na 3''; d no refram.
III Ihr wollt, o Herrin, nicht an das Leid glauben, das Ihr mir be-
reitet. Da ich es jedoch immerdar tragen muss, frommt es mir nicht, es
Euch noch. õfter zu schwõren. || Gott aber, der Schmerzen auferlegt und sie
von uns nimmt, mõge Leid bereiten dem, der kein Leid trâgt (1).
Ihr glaubt es nicht, welche Qual ich um Euch erlitten habe und welche
Not. Seht, was werdet Ihr mir anthun, da ich es immerdar beschwõren
will? IJ Gott aber, der Schmerzen auferlegt und sie von uns nimmt, mõge
Leid bereiten dem, der kein Leid trãgt (2).
Und mõge es nicht von ihm nehmen , solange sein hõchstes Gut lebt,
denn dann wird er sicherlich ungliicklich leben. Mir wenigstens geschah
also , seit ich Euch gesehen. Doch , beschwõre ich es auch , so niitzt es mir
dennoch nichts. || Gott aber etc. (3).
421.
jAy mia senhor, lume dos olhos meus! 9490
(lu vus non vir', dizede-mi, por Deus,
que farei eu que vus seropre amei?
Pois m' assi vi, u vus vejo, morrer,
vus non vir', dizede-m' iia ren,
que farei eu que vus sempre amei? 9495
Eu, que nunca outren sòubi servir
se non, senhor, vos, e ^ju vus non vir',
que farei eu que vus sempre amei?
I CIÍ 362 (307) — 7 ouf — 8 m hu ug n. v.
II Cantiga de refram: 3 x (2 + 1). — Decasyllabos. —
Dísticos singulares: aa||B. — Rimas breves: eus no 1° dístico, er, én
no 2°, com simples toantes que nem mesmo são puras; ir no 3"; ei no
refram.
III Ach Herrin , Licht meiner Augen , sagt mir um Gotteswillen , wo ich
Euch nicht sebe, || was fange ich da an, der ich Euch stets geliebt habe? (1).
Da ich mich so ersterben sah wo ich Euch erblickte, was fange ich
an, nun ich Euch nicht sebe; sagt an: || was etc. (2).
Der ich niemals einer Anderen gedient habe ais Euch, nun ich Euch
nicht sehen werde, |j was etc. (3).
422.
Quen me vir' e quen m' oír'
que algfia molher amar', 9500
non se vaa d' ela quitar!
Ca pois que se d' ela partir',
5 sei eu mui ben que Ihi verrá
coita que par non a verá,
des que se lòngi d' ela vir'! 9505
E se m' ende [a]lguen pedir'
a conselho, per bõa fó,
10 direi- Ih' eu quan gran coita é.
Pêro quen s'én quiser' sair,
será ja quite d'ua ren: 9510
u a non vir', de veer ben,
e quite de nunca dormir!
1 CB 363 (307) — Não consegui reconstruir satisfactoriamente o texto
muito viciado d'esta cantiga. O primeiro verso carece de uma syllaba.
Toda a ultima estrophe exige remodelação. De balde procurei para os seus
versos 1, 4 e 7 consoantes em ir que rimassem com os versos correspon-
dentes das primeiras estrophes; de balde tentei também substituir va i por
uma formula synonyma, mas bisyllabica e oxytona em *'. Nem tampouco
encontrei rima em * para o verso final, ou tei'minação differente para o
penúltimo e antepenúltimo, que não estão bem.
2 algunha — 5 ueira — 6 non non auera — 8 Effe mendelguen
— 9 bona — 13 Dua (por Hua7) — 18 — 20 Que uen enda ,ç, fen uay
Ca tnuytas vexes perdi xaffy Cativo |»^ que men party.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Octonarios. — Coplas
singulares, ligadas pela rima a : ablbacca. — Rimas longas: «rW ari^)
á(c) na 1'' estancia; «>(«) éW é«(c) na 2'^; ?'«) aZC») ?(c) na 3*.
III Wer von denen, die mich sehen und hõren, eine Frau liebt, der
mõge sich nicht von ihr entfernen. Denn geht er von ihr, so wird er,
das weiss ich, Qual ohne Gleichen empfindeu, sobald er sich von ihr ge-
trennt sieht (1).
20
833 —
E esto sei eu ben per mi,
ca vo'-lo non digo por ai,
mais porque sei eu ja o mal
que ven end' a quen s'éa va i;
ca muitas vezes perdi ben,
j cativo! porque parti-ra' én
[d' u nunca devia partir].
9515
Und bittet mich Jemand um Rat, dem vvill ich sagen, wie gross diese
Quai ist. Wer sich aber daraus retten will, der ist vor zwei Sachen sicher,
námlich Gutes zu schauen, wo er jene nicht sieht, und zu schlafen (2).
Das weiss ich aus eigener Erfahrung: ich kenne das Úbel, welches
daraus folgt, wetin man fortgeht; denn oft verlor ich Eleuder Gutes, weil
ich voa der Statte fortging, vou wo ich nicht hâtte gehen soUen (3).
53
423.
Muitos an coita d 'amor;
mai'-la do mundo raayor,
eu mi -a ouvi sempre doita;
ca x' á i coita de coita,
5 mai'-la minha non ó coita!
Muitos vej' eu namorados
e que son d 'amor coitados,
mai'-la minha coit' ó forte;
ca x' á i morte de morte,
10 mai'-la minha non 6 morte!
Muitos mi vej' eu que an
g;ran coita e grand' afan;
mai'-lo meu mal, qu(e) ei, é tal
ca x' an eles mal de mal,
15 mal'- lo meu mal non 6 mal!
9520
9525
9530
I CB 364 (308) — 3 Eumha ouuj fempre daytal — 5 e 10 Mayla
nunha — 8 Mayla minha coyta xe forte — A emenda: mai'-la mia coita
x'é forte parece -me menos boa — 13 que uyn tal.
II Cantiga de refram: 3 x (3 -)- 2). — Septenarios masculinos
e femininos. — Coplas singulares: aabjjBB, aabjjBB, ou ainda aab||BB,
porque, contra a regra, as três coplas não apresentam longas e breves
no mesmo lugar. Temos na 1": ôr(a) e oíteCO; na 2^ adosW oríeíb); na 3*^
an(«ò e aZ(b).
Nota de Colocci: artifícios, tornei.
III Gar viele tragen Liebespein. Meine Pein ist jedoch die grõsste
auf der Welt. i| Denn es giebt Pein und Pein. — Die meine aber ist nicht
(gewõhnliche) Pein (1).
Gar viele sehe ich verliebt und von Amor gepeinigt. Meine Pein aber
ist die stârkste. i| Denn es giebt Tod und Tod. Der meine aber ist nicht (ge-
wõhnlicher) Tod (2).
Gar viele sehe ich voU arger Not und harter Qual. Das Leid, das
ich trage, ist jedoch ein solches, dass, || obgleich (auch) sie Leid durch Leid
tragen, mein Leid nicht (gewõhnliches) Leid ist (3).
424.
Pois tan muit' á que mia senhor non vi, 9535
e me mais vejo no mundo viver,
e m' eu tan gran coita púdi sofrer,
per bõa fé, pois d' ela non morri,
5 ja mais por coita nunca ren darei,
ca, por gran coit' aver, non morrerei. 9540
E quando m' eu da mia senhor parti,
non cuidava esse dia chegar
viv' aa noit(e), e vejo m' ar andar
10 viv[o]; e pois tal coita padeci,
ja mais por coita nunca ren darei, 9545
ca, por gran coit' aver, non morrerei.
E pois esta, que vus digo, sofri,
ben devo, de pran, a sofrer qualquer
15 outra coita qaal mi Deus dar quiser';
ca pois per esta, morte non prendi, 9550
ja mais por coita nunca ren darei,
ca, por gran coit' aver, non morrerei.
I €B 365 (309) — 4 hoa — vioyri — 6 coyta tter non moirerey
— 10 Viue poys.
II Cantiga de refram: 3x(4-]-2). — Decasyllabos. . — Coplas,
enlaçadas por uma das rimas, e differenciadas pela outra: abba || CC. —
Rimas longas: *(a) erC») na 1"; *(») ari^) na 2"; ?'(») érW na 3*; ei no
refram.
Nota de Colocci: tornei.
III Da es so lange her ist, dass ich meine Herrin nicht gesehen habe,
und ich dennocli weiter lebe und so grossa Peio zu ertragen vermochte
nicht aber an ihr gestorben bin, |j so missachte ich Pein und Not; denn
ich werde nicht an ihr sterbeu (1).
Ais ich von meiner Herrin Abschied nahm, glaubte ich den Abend
nicht zu erleben, und nun lebe ich dennoch. Da ich also solche Pein aus-
gehalten habe, || so missachte ich etc. (2).
Da ich diese ertragen habe, werde ich jede andere ertrageti, die Gott
mir auferlegen will; und da ich durch sie nicht den Tod erlitten, || so miss-
achte ich Not und Pein, denn ich weiss es nun, dass ich an Liebespein
nicht sterben werde (3).
li
53^
425.
Non am' eu mia senhor, par Deus,
por nunca seu ben asperar.
Mais, [pois] con ela [cojmeçar 9555
fui, é ja (a)ssi, amigos meus,
5 que non ei eu end' ai fazer,
enquant' ela poder' viver.
No'-na amei, des que a vi,
por nunca d'el(a) aver seu ben; 9560
mais vedes, de guisa mi aven,
10 meus amigos, que est assi,
que non ei eu end' ai fazer,
enquant' ela poder' viver.
No'- na amo, per bõa fé, 9565
por nunca seu ben aver ja;
15 ca sei ben que mi- o non fará;
mais mia fazenda ja (a)ssi é
que non ei eu end' ai fazer,
enquant' ela poder' viver. 9570
I CB 366 (310) — 3 — 4 mais fui con ela mecar E ia affy a.
m. — 10 efte — 13 bona — 19 Ca demo me cabo pnder — 22 uaçer.
II Cantiga de refram: 4 x (4 -f- 2) + 2; ou 3 x (4 + 2) + 3 x 2.
— Octonarios. — Coplas singulares: abba || CC. — Rimas longas:
eusi») a.r(^) na 1* copla; *'(») éni^) na 2*; é(«) áO») na 3'; êr no refram
e na fiinda; e er(a) êrC») também na ultima copla que seria, portanto,
muitissimo irregular, a não ser que a tenhamos de repartir em duas
fiindas, sendo n'este caso preciso riscar os versos 23 e 24.
Nota de Colocci: Gõged. da tornei.
ni Bei Gott, ich liebe meine Herrin nicht, weil ich Liebes von ihr
erhoffte. Weil ich aber nun einmal mit ihr angebunden habe, steht es so,
meine Freunde, || dass ich mein Lebtag nicht anders handeln kann (1).
— 837 —
Ca demo me log' a prender
20 fiii, de pran, u a fui veer!
Porque s' ela non quer doer
de miin, mal- dia foi nacer!
Que non ei eu end' ai fazer,
enquant' ela poder' viver.
25 E sei de min com' á de seer:
viver coitad', e pois morrer!
9570
9575
Ich liebe sie, seit ich sie kenne, nicht etwa, weil ich Gunst von ihr
begehrte. Doch sieht es so, meiue Freunde, || dass etc. (2).
Nicht darum liebe ich sie, um Gutes von ihr zu erhalten, denn ich
weiss, dass sie es mir nicht gewâhren wird. Doch steht es also, moine
Freunde, || dass etc. (3).
In des Dâraons Banden lag ich, fúrwahr, ais ich sie erblickte. Denn
da sie kein Mitleid mit mir hegt, war es ein Ungliickstag, ais ich geboren
ward: ]| denn mein Lebtag werde ich nicht anders handeln kõnnen (4).
Was geschehen wird, weiss ich: bekúmmert werde ich leben, und
dann sterben (I).
Ou então:
In des Dàmons Banden lag ich, fiirwahr, ais ich sie erblickte! (I)
Da sie sich meiner nicht erbarmen will, war es ein Ungliickstag, ais
ich geboren ward (II).
Und was mir bevorsteht, weiss ich bereits: ein kummervoUes Leben
und Sterben (III).
426.
Ygeron-m' ora pregiintar
meus amigos, por quê perdi OõSO
o sen; [e] dixi-lliis assi
(ca o non púdi mais negar):
5 A mia sobrinha mi tolheu
o sen, por que ando sandeu.
Quen ben quiser' meu coraçon 9585
saber, por quê ensandeci,
pregunte-me, ca ben logu' i
10 Ihi direi eu assi enton:
A mia sobrinha mi tolheu
o sen, por que ando sandeu. 9390
I CB 366'* (311) — 1 eherom, com falta da letra inicial — 3 0 sen
dixi Ihis affy ■ — 4 pudy ays n. — 9 Pi^guntenie.
II Cantiga de refram: 2 x (4 -f- 2). — . Octonarios. — Coplas
singulares, abba || €€. — Rimas longas: ar(aj ^(•^) na 1* copla; o«(a)
*'(•>) na 2% que repete a rima b; eu no refram.
m Es kamen soeben meine Freunde, niicli zu fragen, um wen ich
den Verstand verloren habe; und ich autworfcete ihnen also, da ich es nicht
líinger zu verhehlen vermochte: || Die mir den Verstand geraubt hat, ist
meine Nichte; um ihretwillen ward ich ein Narr (1).
Wer mein innerstes Donken kennen und wissen will, warum ich
nârrisch ward, der befrage mich nur; denn gleich werde ich ihm Folgendes
erwidern : II Die mir den Verstand geraubt hat, ist meine Nichte; um ihret-
willen ward ich ein Narr (2).
EODEIGUEANNES DE VASCONCELLOS.
427.
Senhor de mi e do meu coraçon,
dizedes que non avedes poder
per nulha guisa de mi ben fazer.
Poi'-lo dizedes, non digu' eu de non.
5 Mais, mia senhor, dizede-mi iia ren: 9595
como mi vos podedes fazer mal,
(inon mi podedes assi fazer ben?
E mia senhor, mui gran poder vus deu
Deus sobre min. E dizedes, senhor,
10 que me non podedes fazer amor! 9600
Poi'-lo dizedes, creo vo'-lo eu.
Mais, mia senhor, dizede-mi úa ren,
como mi vos podedes fazer mal,
(inon mi podedes assi fazer ben?
I CB 367 (312) — Rodigue Anes de Vafeõxelhos — 5 dizede mun-
harevi — 16 motrer — 23 De canf nos — 24 Mais seria preferível.
n Cantigademeestria: 3 x (4 -f 3) + 2 + 2. — Deoasyllabos.
— Coplas singulares: abba || CDC. — Eimas longas: owW er(»>) na
1* estancia; e^í(a) ôr('>) na 2*; aw(a) *■'.•>) na 3*; én ai no refram; én nas
fiindas que estão marcadas com I o II.
Da tornei spic. dui cõgedi, diz a nota marginal de Colocci.
III Meine Herrin, und meines Herzens Herrin, Ihr sagt, es stânde
nicht in Eurer Macht mir Gutes anzuthun. Da Ihr os sagt, entgegne ich
kein Nein. ||Doch Herrin, erklârt mir das Eine: wie ist es mõglich, dass
Ihr mir zwar Leides, doch nichts Liebes anthun kõnnt? (1).
Ach Herrín, grosse Gewalt iiber mich hat Gott Euch gegeben; und
Ihr behauptet, Ihr kõnntet mir nichts Liebes schenken. Da Ihr es sagt,
glaube ich es Euch. | Doch etc. (2).
— 840 —
15 E mia senhor, ja vus sempre diran, 9605
se eu morrer', que culp(a) avedes i.
E vos dizedes que non est assi!
Poi'-lo dizedes, assi é, de'pran.
Mais, mia senhor, dizede-mi fia ren:
20 como mi vos podedes fazer mal, 9610
^non mi podedes assi fazer ben?
E mia senhor, nunca eu direi ren
de contra vos, se non perder' o sen.
Ca, mia senhor, quen om' en poder ten
25 e Ihi faz mal, pode-lhi fazer ben. 9615
Ach Herrin, sterbe ich um Euch, so wird man Euch die Schuld daran
zuBchreiben. Ihr aber erwidert, dem sei nicht so. Da Ihr es sagt, muss
es die Wahrheit sein. || Doch etc. (3).
Herrin, nimmer werde ich gegen Euch sprechen, es sei denn, ich ver-
lõre den Verstand (I).
Trotzdem aber weiss ich, wer einen Mann in seiner Gewalt hat und
thut ihm Leides an, der kann ihm auch Liebes anthun (II).
A
10
15
428.
Aquestas coitas que de sofrer ei,
meu amigo, muitas e graves son;
e vos mui graves — á i grau sazon —
coitas sofredes; e por én non sei,
d' eu por vassalo, e vos por senhor, 9620
de nos qual sofre mais coita d'amor!
Coitas sofremos, e assi nos aven:
eu por vos, amigo, e vos por mi!
E sabe Deus de nos que est assi;
e d'estas coitas non sei eu muit' én, 9625
d' eu por vassalo, e vos por senhor,
de nos qual sofre mais coita d'amor!
Guisado teen de nunca perder
coita meus olhos e meu coraçon.
E estas coitas, senhor, minhas son; 9630
e d'este feito non poss' entender,
d' eu por vassalo, e vos por senhor,
de nos qual sofre mais coita d'amor!
I €B 368 (313) — 2, 4, 14 e< — 4 sofrer des efporen n. /". — 5 uaffal
— 6 fofrer — 8 Eu poruos amigue uos por mj. Talvez : por vosso aniigu'
e. — ^9 esta ffy. Talvez: está 'ssi? — 13 reem — 15 mihas — 16 Edelte
ffeyco non pof entender.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -(- 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: al)l)a|iCC. — Rimas longas: e^■(a) ow(b) na 1" copla; ew(a)
Ab) na 2*; ítW owW na 3*, que repete portanto b'; òr no refram.
III Die Qualen, welche ich zu tragen habe, sind viele und schwere,
mein Freund. Und auch Ihr tragt seit langem schwere Pein. Doch vreiss
ich nicht, II welcher von uns schlimmere Pein erduldet, ob ich, der Vasall,
oder Ihr, der Herr (1).
Qualen leiden wir, weil es uns so bestimmt ist: ich um Eucli, mein
Freund, und Ihr um mich. Gott weiss, dass dem so ist; ich aber weiss
nicht recht, !| welcher etc. (2).
Bestimmt ist es, dass meine Augen und mein Herz nimmer ihro Qual
los werden; ihre Qualen aber sind die meinen. Doch verstehe ich an der
Sache nicht: || welcher von uns schlimmere Peia erduldet, ob ich, der Vasall,
oder Ihr, der Herr (3).
429.
Preguntei ua don[a] eu como vus direi:
«Senhor, (afilhastes orden? e ja por én chorei!» 9635
Ela enton me disse: «Eu non vos negarei
de com' eu filhei orden ;assi Deus me perdon!
õ Fez mi- a filhar mia madre! mais fio que lhe farei?»
Trager-lhi-ei os panos, mais non o coraçon.
Dix' eu: «Senhor fremosa, morrerei con pesar, 9640
pois vos filhastes orden e vus an de guardar.»
Ela enton me disse: «Quero -vus én mostrar
10 como serei guardada ise non, venha -me mal
esto por que chorades! ben devedes cuidar:
Trager-lhi-ei [os panos^ mais no coraçon al]h 9645
I CB 368^ (314) — 1 don en — 4 filhs — õ mader — 6 Tragerlhy
eu os paug mays non coraçon. Talvez: trager-lh'ei én os panos? — 8
gardar — 12 Trag'y en os. Ou antes: trager ei én os panos? — 14 arde
— \b Et diffemda logo affi ueha ren — 16 diçer — 17 Se en touxe>' —
18 Ca derrey o y yfg ena c. m. — Proponho: ca derradeir' é Jesus? ou
Ca errei contra Jesus? ou ainda Ga guerreio con J.? Como g significa,
usualmente, contra, escolhi a lição conjectural que vae no texto.
II Cantiga de refram, em dialogo: 3 x (5 -{- 1). — Senarios
duplos, ou seja Dodecasyllabos, cujos primeiros hemistichios são
femininos. — Coplas singulares, com refram de terminação sempre
variada: aaa]ba||B. — Rimas longas: eíW o«('>B) na 1* estancia-, arW
ãZíiíB) na 2*; éni») ewíbB) na 3\
Colocci assentou primeiro somente a palavra unisono. Depois accrescen-
tou: XIIIJ sijl. (contando á maneira italiana, i. é tendo por normal o grave,
e fazendo entrar na contagem as metatonicas) ; et se ci fusse una sdrucciola
saria come <í. Rosa fresca aulentissima», quale é unisona. O dialogo por-
tuguês entre o trovador enamorado e a freira trouxe -lhe, portanto, á lem-
brança o contrasto disputadissimo de CiuUo d'Alcamo.
m Zu einer Dame sprach ich, fragend, wie ich Euch melden will:
«Herrin, in einen Orden tratet Ihr? Schon habe ich darum geweint!» Sie
— 843
E dix' eu: «Senhor minha, tan gran pesar ei én,
porque filhastes orden, que morrerei por 6n.»
15 Et diss' end' ela logo: «Assi me venha ben,
como serei guardada! dizer vo'-lo quer' eu:
Se eu trouxer' os panos, non dedes por 6n ren, 9650
Ca guerr' ei contra Jesus eno coraçon meu.»
aber entgegnete: «Leugnen werde ich nicht, dass ich in einen Orden trat.
Doch, so wahr mir Gott helfe! die Mutter war es, die mich dazu zwang.
Was nmi l)egianen? |j Das Nonnenkleid werde ich hinfort tragen, jedoch kein
Nonnenherz» (1).
Und ich: «Schõnste Herrin, vor Kummer muss ich sterben, weil Ihr
in den Orden tratet und man Eiich hiiten wird.» Sie aber entgegnete:
«Zeigen will ich Euch, wie ich gehiitet sein werde! sonst bekomme mir
schlimm , ura was Ihr weintet. Ihr kõnnt es mir glauben , || ich werde ein
Nonnenkleid, im Herzen aber nichts Nonnenhaftes haben» (2).
Und ich: «Meine Herrin, so argen Kummer macht es mir, dass Ihr
in den Orden tratet, dass ich dera Tode nahe bin.» Darauf erwiderte sie
sogleich: «So wahr es mir gut ergehen mõge, ich will Euch sagen, wie ich
gehiitet sein werde. Ob ich auch Nonnenkleidung trage, lasst es Euch nicht
kiimmern: || denn in meinem Herzen wohnt ein anderer ais der Himmels-
brãutigam» (3).
PÊRO MAFALDO.
430.
Ay mia senhor! vgen-me conselhar
meus amigos, como vus eu disser':
que vus non sérvia, ca non m' ó mester,
ca nunca ren por mi quisestes dar! 965ò
5 Pêro, senhor, non m' én quer' eu quitar
de vus servir e vus chamar „senhor";
e vos faredes depoi'-lo melhor!
E todos dizen que fiz i mal-sen,
ay mia senhor, des quando comecei 9660
10 de vus servir; e no'-n-us creerei,
mentr' eu viver', nunca, por Ha ren;
ca, mia senhor, que mi feze mui ben,
de vus servir e vus chamar „senhor",
e vos faredes depoi'-lo melhor! 9665
I CB 369 (315) — Pêro maffaldo — IA i/mha f. ueen m. c. — 9
de quanto — 10 enõug creerey — 12 — 13 Ca mhasenhor que mj fex e
mui ben. Não percebo. — Talvez deva continuar: ei vus servira ou
servir - vus - ei? Ou então: Não deixarei senhor, que mi fex ben. Guantes:
ca, mia senhor que mi fex nenhun ben, servir-vus ei etc. — 17 Dixê-
maffial — 22 conselhã.
II Cantiga de refram: 3 x (5 -}- 2) -|- 2. — Decasyllabos. —
Coplas singulares: abl)aa||CC. — Rimas longas: ari^) érO>) na
1" estancia; éreW ei(}>) na 2*; ew(a) aZ(b) na 3"; ôr no refram; ai na
fiinda, que responde portanto a b^
Nota de Colocci: Cõged. tornei.
m Ach Herrin, die Freunde kommen und raten mir, wie ich Euch
sagen will: „Euch nicht zu dienen, da Ihr mir keinen Dank spendet". Doch
vvill ich nicht davon ablassen, || Euch zu dienen und meine Herrin zu heissen;
und hernach verfahrt Ihr vielleicht freundlicher mit mir (1).
— 845
15 E mais me dizen do que me vus deu
por mia senhor, que uii fez i gran mal.
Pois m' esto dizen, dizen mi assi ai:
«No'-na serviádes, nen sejades seu.»
Por tod' esto non me partirei eu
20 de vus servir e vus chamar „senhor";
e vos faredes depoi'-lo melhor!
■I
E mia senhor, conselha-me mui mal
uen mi -o conselha; mais farei -m' eu ai.
9670
Alie sagen, ich hâtte thõricht in aliem gehandelt, was ich Euch gegen-
úber beging, Euch dienend; doch will ich ihnen mein Lebtag nicht glauben,
uoa keinen Preis. Denn Euch, Herrin, die Ihr mir viel Liebes anthatet,
werde ich || dieneu etc. (2).
Und ferner sagen sie, Er, der Euch mir zur Herrin gab, hátte Úbel
darau gethan. Und wenn sie das sagen, fiigen sie noch hinzu: «Dienet ihr
nicht, und seid nicht der Ihre». Trotz alledem will ich nicht davon ablassen, ||
Euch zu dienen etc. (3).
Schlecht rât mir, wer mir solches anrãt. Ich aber handle eben anders(I).
431.
A mia senhor, que eu por meu mal vi, 9675
feze-a Deus Senhor de mui bon prez
e mais fremosa de quantas el fez.
jPer bõa fé, todo por mal de mi,
5 a fezo Deus de muito ben senhor
e das melhores donas a melhor! 0680
Por [a]tal moir', e direi -vus eu ai:
fez-lhi tod' est(o) e fez-lhi muito ben
e'-na fazer dona de mui bon sen,
10 e mui mansa! E todo por meu mal
a fezo Deus de muito ben senhor 9685
e das melhores donas a melhor!
E non mi foi Nostro Senhor mostrar
os seus olhos, de pran, por ben dos meus,
15 mais por meu mal; e assi quiso Deus!
Por me fazer mayor coita levar 9690
a fezo Deus de muito ben senhor
e das melhores donas a melhor!
I CB 370 (316) — 4 bona — demj — 16 leítar.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -[- 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abba|lCC. — Rimas longas: *(») ez(^^) na 1* copla; ali»)
m(í») na 2*"; ar(a) eusi^^ na 3*; ôr no refram.
Nota de Colocci: tornei.
III Die Dame, welche ich Hebe, und zu meinem Leide sah, hat Gott
der Herr hohen "Wertes voll und schõn iiber alie Schônen geschaffen. Das
aber geschah, meiner Treu, ausschliesslich zu meinem Leide, || dass Gott sie
zur Herrin iiber vieles Gute und zur Vorziiglichsten unter den Vorziiglichen
machte (1).
Um ihretwillen sterbe ich. Und weiter sage ich: Alies dies that er
ihr an, und gab ihr Gutes, indem er sie sehr verstándig und sehr sanft
schuf. Doch nur zu meinem Leide || machte Gott sie zur Herrin iiber vieles
Gute und zur Vorziiglichsten unter den Voiziiglichen (2).
"VVahrlich, nicht zum Wohle meiner Augen zeigte der Herr mir die
ihren, sondern vielmehr zu meinem Leide. So wollte es Gott. Um mir
grõssere Qual aufzuerlegen, || machte er sie zur Herrin etc. (3).
432.
«Senhor, por vos e polo vosso ben,
"que vus Deus deu, ven muito mal a rai!
Por Deus, senhor, fazed' o melhor i!» 9695
«Vedes, amigo, que vus farei én:
5 se vus por mi, meu amigo, ven mal,
pesa-m' ende; mais non farei i ai.»
«Senhor fremosa, mais vus én direi:
o vosso ben e o vosso amor 9700
me dan grau mal, que non poden mayor.»
10 «Ja vus dixi quanto vus én farei:
se vus por mi, meu amigo, ven mal,
pesa-m' ende; mais non farei i ai.»
I CB 371 (317)
demandardes mhal.
8 ev^s euoffanior — 19 cuyden — 20 a^nigo
II Cantiga de refram, em dialogo: 3 x (4 -j- 2) + 2. — Deca-
syllabos. — Coplas singulares: abba||CC. — Rimas longas: éni»)
iW na 1* copla; e»(«) ôrW na 2*; e*(a) <?»•(•>) na 3*; ai no refram e na
fiinda.
Nota de Colocci: Cõged., toi-nel.
III „Hernn, diirch Euch und durch alie guten Gaben. die Gott Euch
verliehen hat, geschieht mir viel Bõses. Geht doch, um Gottes willen,
freundlicher mit mir um." — „Hõret, was ich Euch anthun kann, o Freund. ||
Es thut mir leid, so Euch durch mich Úbles widerfâhrt; doch kann ich
nicht anders verfahren." (1)
„Schonste Herrin, Eure Vorziige und die Liebe zu Euch bereiten mir
so arges Weh, dass es kein ârgeres giebt." — „Ich habe Euch bereits
gesagt, was ich fúr Euch thun kann. || Es thut mir leid etc." (2)
„Dass es Euch leid thut, ist gut und preisensweii; doch kann ich
von solcher Wohlthat nicht leben. falis Ihr nicht mehr fiir mich thun woUt."
— „Ich habe Euch bereits gesagt, und wiederhole es noch einmal: |1 Es thut
mir leid etc." (3)
— 848 —
«De vus pesar, senhor, ben est e prez; 9705
pêro non poss' eu per tanto viver,
15 se vos i mais non quiserdes fazer.»
«Ja vo'-lo clix(i), e direi outra vez:
se vus por mi, meu amigo, ven mal,
pesa-m' ende; mais non farei i ai. 9710
De que mi pesa, cuid' eu que é mal!
20 De mais, amigu' 6 demandardes mi- ai.»
Dass es mir leid thut, ist schon ein Unrecht. Umsonst ist es, Freund,
mehr von mir zu verlangen» (I).
433.
Senhor do mui bon parecer,
maravilho -m' eu do gran mal
que mi fazedes por meu mal; 9715
e quantos lo ouven dizer,
senhor, ar maravilhan-s' én
de mi fazerdes sempre mal
e nunca mi fazerdes ben!
RS Ca vus ouç' ende cousecer 9720
^e mi fazerdes tanto mal
10 a muitos, a que é gran mal
en perder vosso conhocer
en min, e non guaanhardes ren
de mi fazerdes sempre mal 9725
e nunca mi fazerdes ben!
15 E mia senhor, quantos eu vi,
todos mi dizen que é mal
de mi fazerdes tanto mal;
e inaravilhan-s' outrossi 9730
se vo'-lo conselhou alguen
20 de mi fazerdes sempre mal
e nunca mi fazerdes ben!
I CB 372 (31 S) — 8 eonfeçer — 18 E marauilha uffoutroffy.
II Cantiga de refram: 3 x (5 -j- 2). — Octonarios. — Coplas
equiconsoantes, com rima idêntica {mal) nos versos 2 e 3 de todas as
estrophes, e ainda no 1" do refram. Apenas a'' diverge: jibll)ac||lí€. —
Rimas longas: êri») mC») «/(«','; *{a!5).
Nota de Coloco!: tornei.
III HeiTÍn mit dem holden Angesicht, ich wundere mich iiber das
grosse Leid, das Ihr mir zu meinem Leido bereitet. Und alie, welche davou
reden hõren, wuudei-n sich darúbor, || dass Ihr mir stets Leides und nimmer
Liebes erwoisf (\).
Ich liÍHv. win (IniiiliiT siliiiiiihon, dass Ihr mir so grosses Leid anthut,
viele, dencn es leid tliiit, dass ihro Meinung úber Euch dadurch geschmâlert
wird {otr. dass Eure Klugheit. an mir zu .Schanden wird), wiliirend Ihr nichts
dabei gewinnt, || dass etc. (2).
So vielen ich begegne, sio alie sagen, es sei Unreciít, dass ihr mir
solch Unrecht thut. Und ferner wundern sie sich darúber, ob es Euch
wohl irgend jemand angeraten hat, || dass Ibr etc. (3).
54
434.
Ay amiga, sempr' avedes sabor
de me rogardes por meu amigo 9735
que Ihi faça ben, e ben vus digo
que me pesa; mais ja por voss' amor
5 farei -Ih' eu ben; mais, de pran, non farei
quant' el quiser', pêro ben Ihi farei.
Vos me rogastes mui de coraçon 97.40
que lhe fezesse ben algua vez,
ca me seria mesur(a) [e\ bon prez;
10 e (eu) por vos[5]o rogo, e por ai non,
farei -Ih' eu ben; mais, de pran, non farei
quant' el quiser', pêro ben Ihi farei. 9745
Rogastes mi, amiga, per bõa fé,
que Ihi fezesse todavia ben
15 por vos; e pois vos queredes, convén
que o faça; mais pois que assi 6,
farei -Ih' eu ben; mais, de pran, non farei 9750
quant' el quiser', pêro ben Ihi farei.
I CB 373 (319) — 9 mefura bon pre% — 10 uofo rogo epoz — 13
Rogastefmh amiga per bana fe — 16 mais epoys.
11 Cantiga de refram, e de amigo: 3 x (4 -[- 2). — Versos do
dez syllabas, sendo decasyllabos os masculinos, e nonarios os femi-
ninos, que peccam contra a lei da homogeneidade das rimas. — Coplas
singulares: ablba||CC na l"^ copla, e abba || €C nas restantes. — Eimas
longas e breves: ôrW igoW na 1*; onW exi^) na 2"; é(a) m(»>) na 3*;
ei (ou antes farei) no refram.
III Ach, Freundin, Ihr íindet immer Lust daran, fiir meinen Ge-
liebten zu bitten, icli solle ihm Huld erweisen; und icli gestehe Euch , dass
mich das bedriickt. Aus Liebe zu EuCh aber || will ich ihm Liebes anthun;
doch kann ich ihm, traun, nicht so viel Liebes anthun, wie er mõchte,
ob ich ihm auch ein weniges gewahre (1).
Gebeten habt Ihr so recht von Herzen, ich solle ihm einmal Liebes
anthun, das wiirde gerecht und preisenswert sein; und um Eurer Bitte
willen, aus keinem anderen Grunde, || will ich etc. (2).
Aufrichtig habt Ihr gebeten, ich solle es Euch zu Liebe thun; und
da Ihr es woUt, geziemt es sich, dass ich es thue. Darum also || will ich etc. (3).
10
435.
Vej' eu as gentes andar revolvendo
e mudando aginh(a) os corações
do que poen antre si a jurações;
e ja ra' eu aquesto vou aprendendo. .9755
E ora cedo mais aprenderei:
a quen poser' preito, mentir-lh'o-ei,
e assi irei melhor guarecendo!
Ca vej' eu ir melhor ao mentireiro
c' ao que diz verdade ao seu amigo; 9760
e por aquesto o jur' e o digo,
que ja mais nunca seja verdadeiro,
mais mentirei. E firmarei log' ai:
a quen quer' o[ge\ ben, querrei-lhe mal,
e assi guarrei como cavaleiro! 9765
I CB 374 (320) — 1 Deieii as ientes — 2 a ginha os corações —
3 Do que poê auirefy ay natoes — A emenda: do que poen a jur' e a
jurações parece -me menos boa. — 5 Cora — appenderey — O mentrilhoe
—-7 afy — !) Cao. Talvez: ca ó? — 10 o utreo digo — 13 aquê quero ben
— 14 cafy guarey com, caualeyro. — 15 Pois que meu p'>'s nêmha outra
nõ e'ce (outra por onrra) — 16 qnigy teer au'dade (ao feu) — 17 car-
dade — 18 ueyo — 20 poiar ameu px — 21 mêtixa.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abbacea. — Rimas breves e longas: endoi») õesW e«(c)
na 1'' estancia; eiroW igoi^) ali^) na 2"; ece(a) ade<f>) ôr(c) na 3".
III Ich sehe, wie die Leute wankelmiitig sind und rasch ihro Ge-
sinnungen ândern mit Bezug auf das, was sie untereinander eidlich verein-
bai-t haben; das leme ich jetzt, und bald werde ich noch weiteres gelernt
haben. Denjenigen, rait dem ich etwas ausraache, werde ich beliigen und
werde auf solche Weise erfolgreicher (ais bisher) fúr mich sorgen (1).
Denu ich sehe, dass es dem Lugner besser ergeht ais dem, welcher
seinem Freunde Wahrheit spricht. Deshalb schwõre ich und versichero ich,
54*
— 852 —
15 Pois que meu prez nen mia onra non crece,
porque me quigi têer á verdade,
vede '-lo que farei, par caridade:
pois que vejo que m' assi acaece,
mentirei ao amig(o) e ao senhor. 9770
20 E poiará meu prez e meu valor
con mentira, pois con verdade dece!
dass ich nie wieder ein Wahrheit - Sprechender sein , sondern lúgen werde.
[Jnd gleicli will ich noch etwas weiteres feststellen: der, welchen ich heute
lieb habe, dem werde ich (morgen) iibelgesiunt sein. Auf diese Weise
werde ich ais Edeling zu Ehren kommen (2).
Da meine "Wertschatzung und meine Ehre nicht wachsen wollte, so
lange ich mich an die Wahrheit hielt, seht an, was ich nua aus frommer
Nãchstenliebe thun will: da ich sehe, dass es mir also ergangen ist, werde
ich fortan dem Freunde nnd dem Herrn gegeniiber liigen. Und mein
"Wert und Preis, der durch Wahrheit gesunken ist, wird kraft der Lúge
steigen (3).
AFFONSO MEENDEZ, DE BEESTEIEOS.
436.
Coitado vivo, á mui gran sazon,
que nunca orne tan coitado vi
viver no mundo, des quando naci. 9' 75
E pêro x' as mias coitas muitas son,
5 non querria d'este mund(o) outro ben
se non poder negar quen quero ben!
Vivo coitado no meu coraçon,
e vivo no mundo mui sen prazer, 9780
e as mias coitas non ouso dizer.
10 E meus amigos, jse Deus mi perdon!
non querria d'este niund(o) outro ben
se non poder negar quen quero ben!
I CB 375 (321) — Ajfonso Meendex de besteyro — 2 coydado — 4
mnytas — 5 querria — 7 No códice o e inicial do verso 8 passou por
descuido pai-a o 7°, de sorte que ahi se lê a primeira vez Euyno, e depois
Viuo.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2) + 2. — Decasyllabos. —
Coplas irregulares, cada uma das quaes tem sua rima, e outra em com-
mum com a copla immediata: abba || CC — Os dois versos do refram tèem
terminação idêntica (6e«), repetida ainda no 1° verso da fiinda. — Rimas
longas: oni») «(•>) na 1* copla; o«(») erW na 2*; ews(») êri^) na 3*; én
uo refram e na fiinda.
Nota do Colocci: tornei, cõgedo.
III Bekiimmert lebe ich seit langor Zeit, wie ich seit meiner Geburt
nie einoa Menschen bekiimmert lebea sah. Obwohl jedoch meia Leid so
gross i.st, II wiiusche ich auf Erden keine andere Lust, ais das Wesen,
welches ich Hebe, verleugnen zu kõnnen (1).
— 854 —
E de chorar quitar-s'-ian os meus 9785
olhos, e poderia én perder
15 as coitas que a min Deus faz sofrer.
E meus amigos jse mi valha Deus!
non querria d'este mund(o) outro ben
se non poder negar quen quero ben! 0790
E per nega'-l(o) eu cuidaria ben
20 a perder coitas e mal que mi ven!
Im Horzen trage ich Pein, lebe ohne Frende und vermag meia Leid
nicht auszusprechen. Doch Freunde, so wahr mir Gott verzeihen mõge, ||
wiinsche ich mir denDoch auf Erden etc. (2).
Aufhõren wíirden mit AVeinen meine Augen, und ich wúrde die Qual
los, welche der Himmel mir auferlogt hat. Doch, Freunde, so wahr mir
Gott helfe, || wiinsche etc. (3).
Denn verleugnete ich sie, so vermeine ich, meine Qualen und das Leid,
welches mir geschieht, los werden zu kõnnen (I).
437.
Senhor fremosa, vejo-me morrer;
e a mi praz, e mui de coraçon,
co' a mia mort' jassi Deus mi perdon! 9795
por aquesto que vus quero dizer:
õ Moiro por vos, a que praz, e muit', én
de que moir' eu, e praz a min por én!
Per bõa fé, de mia mort' ei sabor,
e ben vus juro que á gran sazon 9800
que rog' a Deus por mort', e por ai non,
10 por aquesto que vus digo, senhor:
Moiro por vos, a que praz, e muit', én
de que moir' eu, e praz a min por én!
E, per bõa fé, gran sabor per ei 9805
con mia morte, per quant' eu entendi
15 que vus prazia; e pois est assi,
muito mi praz polo que vus direi:
Moiro por vos, a que praz, e muit', én
de que moir' eu, e praz a min por én! 9810
I CB 376 (322) — Tanto no verso segundo como no quinto, o apo-
grapho tejn prax e, o e claramente destacado do z. Ainda assim, se a
própria cantiga não dissesse prax nos versos 6, 20 e 26, poderia ser que
tivéssemos de lêr praxe ^ apesar de serem raras formas analógicas em e,
de verbos cujos radicaes terminatti em l n r s x^ porque a intercalação de
advérbios ou formulas adverbiaes como e muit\ ou e mui de coraçon,
também não é vulgar. — Cfr. e mais no verso 9882, e de sabor no verso 9942.
— 1 ueiome motrer — 7 e 13 bona — 8 e 25 uiro — 21 ífs hi — 26 9
mha morte.
11 Cantiga de refram: 4 x (4 -}- 2) -{- 2. — Decasyllabos. —
Coplas pareadas. As duas coplas primeiras toem uma rima em commum,
e outra differenciada ; o mesmo acontece com o segundo par: abbíi||C€. —
Rimas longas: êr(«) owW na 1" copla, ôr(*) owW na 2"; eii(a) ^(b) na 3";
ér(a) *■(•)) na 4*; én no refram e na fiinda.
Nota de Colocci: site. Talvez erro por símile, com referencia á can-
tiga anterior, que tem eongedo e tornello?.
— 856 —
Ca de viver mais non m' era mester;
20 e praz -mi muit' en morrer des aqui
por vos. E tenho que mi Deus [faz] i
ben, mia senhor, polo que vus disser':
Moiro por vos, a que praz, e muit', én 9815
de que moir' eu, e praz a min por én!
25 E ben vus juro, senhor, que m' é ben
con [a] mia morte, pois a vos praz én.
m Schõnste Herrin, icli fiilile, dass icli sterbe imd biii lierzlich froh
úber meinen Tod, so wahr mir Gott vorzeihon iiiõge, aus oídoiu Grande,
den icli Euch sageu will: || ich storbe um Euch, der es gefallt (und zwar
sehr), dass ich sterbe, weslialb es denn aucli mir gefallt (1).
Wirklich, meia Tod macht mir Freude. leh scliworo os .sogar, dass
ich seit langem zu Gott um meinen Tod beto — uud um weiter nichts —
aus dem Grunde, den ich Euch sage: || ich sterbe etc. (2).
Sehr grosse Frendo macht mir, traun, meinTod, weil ich eiugesehen
habe, dass Ihr damit zufrieden seid; und da dem also ist, gefallt es mir,
aus dem Grunde, den ich hiermit ausspreclie: j| ich sterbe etc. (3).
Denn lânger zu leben frommte mir nicht. Vou jotzt an gefallt es mir,
um Euretvvillen zu sterben; und Gott erweist mir Gunst damit aus fol-
gendem Grunde: || ich sterbe etc. (4).
Wohl schwõre ich es Euch, dass es mir frommt zu sterben, da Ihr
ja Gefallen daran íindet (I).
10
438.
Oyraais quer' eu punhar de me partir
d'aqueste mund', e farei gran razon, 9820
poi'-lo leixou a mia senhor, e non
pud'i viver e fui alhur guarir.
E por esto quer' eu por seu amor
leixá'-lo mundo falso, traedor,
desemparado, que me foi falir. 9825
E non ouvera pois que'- no servir
com' eu servi, nen tan longa sazon;
e ficará desemparad' enton,
pois m' end' eu for', que mia senhor fez ir.
,E pois que ja non á prez nen valor 9830
mo mundo, d'u se foi mia senhor,
jDeus me cofonda, se eu i guarir'!
I CB 377 (323) - 8 Talvez: amrâ? — 9 servir — 11 ,^„ — 13 noa
— lõ E jjoys que cn — 20 esto peor — 21 e queiryme d. r.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos. — Coplas
equicoiisoantes: abbaeca. — Eiinas longas: «>(») ow(i») õV(c).
Nota -de Colocci: Sei difs.
III Von heute an will ich es versuchen, diese Welt zu vedassen. Und
daran werde ich reclit thun, da nieiue Herrin sie verlassen hat und darin
nicht lebeii konnte, sondern auderwíii'ts ihr Hoim und Heil gesucht hat.
Daium will ich, aus Liebe zu ihi-, die falsche verrãteiische AVelt verlassen,
die niich Hilflosen getáuscht hat.
Und dann wird Niemand da sein der ilir diente, so wie ich gedieut
habe, noch auch so lange Zeit. Verlassen wird sie dann dastehon, wenn ich
fort biu, den meine Herrin von dannen treibt. Und da nichts Ruhni- und
Preisenswertes niehr in der Welt ist, aus der meiíio Herrin sicli cntfernt
hat, mogo Gott niich verderben, so ich noch darin mcin Heim und Heil
sehen mõchto (2)!
— 858 —
15 E pois que eu i mia senhor non vir',
e vir' as outras que no mundo son,
non me podia dar o coraçon 9835
de ficar i. E por vus non mentir,
quero-m' end' ir; e, pois que m' end' eu for'
20 d'aqueste mundo, que est a peor
cousa que sei, querrei-me d' el riir!
Donu, wenn icli daim nicht meiue Herriu, wohl aber die anderen
Weltdamen siihe, so wúrde incia Herz nicht duiden, dass ich darin ver-
bliebe. Darum sage icli, der Wahrbeit gemàss: ich scheide aus dieser Welt,
die das schlechteste Ding ist, welches ich kenne, uud will sie veiiachen,
sobald ich sie hinter mir babe (3).
439.
Oymais non á ren que mi gradecer 9840
a mi a mui fremosa mia senhor
de a servir ja, mentr' eu vivo for',
ca, de pran, assi me ten en poder
que non poss' end' o coraçon partir;
e pêro mi pes, ei a (ja) de servir. 9845
I (ÍB 378 (324) — 10 oymays — No 6 verso ha uma syllaba a
mais. Pode ler -se: e pêro mi pes, ei a de servir \ ou também: pêro mi
pes ei a ja de servir.
II Fragmento de uma cantiga de meestria: 1x6. — Deca-
syllabos. — Rimas longas: abbacc. E são: êr(«) óVC') «V(c).
III Von heute an hat meine holdselige Herrin mir gar nicht niehr
dafúr zu daaken, dass ich ihr diene und mein Lebelang dienen werde; denn
wahrlich, so ganz hat sie mich in ihrer Gewalt, dass ich das Herz nicht
von ihr wendeu kann: sollte es mich selbst betriiben, ich muss ihr dienen.
440.
Per bõa fé, non saben nulha ren
das mias coitas os que me van põer
culpa de m' eu mui cativo fazer
en meus cantares, tanto sei eu ben.
5 Nen saben qual coita mi faz sofrer 0850
esta senhor que me ten en poder.
I ('B 379 (325) — 1 boa — 2 'poer — 4: E cn pi. c.
II Fragmento de uma cantiga de meestria: 1x6. — Decasyl-
labos. — Rimas longas: abbabb. E são: éw(a) erC»).
III Wahrlich, rein gav niclits wissen von meinen Sorgen die, welche
es mir ais Schuld aniechnen, dass ich mich in meinen Liedern immer ais
elend hinstelle, dess bin ich sicher. Sie wissen eben nicht, welche Qual
mir die Herriu auferlegt, die mich in ihrer Gewalt hat.
441.
Cativ'! e sempre cuidarei?
E cuido, se Deus mi perdon!
Ar cuido no raeu coraçon
que ja per cuidar morrerei;
e cuido muit' en mia senhor.
Ar cuid' eu aver seu amor.
9855
I CB 380 (326) — 1 Catuie.
II Fragmento de uma cantiga de meestria: 1x6. — Octona-
rios. — Rimas longas: abbacc. E são: eí(a) ««(b) ôr(«). Esta cantiga
(de mor- d obre) dobra a „ cuidados".
III Ach ich Elender, und soll ich denn immer sinnend leiden? Denn
ich leide sinnend, so wahr mir Gott verzeihen mõge; und ersinne in meinem
Herzen, dass ich am Siunen sterben werde. Mein Sinnen geht auf meiue
Herrin; denn ich sinne dariiber, wie ich ihre Liebe gewinne.
442.
Senhor, freraosa mais de quantas son
donas no mundo, pol' amor de Deus,
doede-vus vos de min e dos meus 9860
olhos que choran, á mui gran sazon,
5 por muito mal, senhor, que a mi ven
por vos, senhor, a que quero gran ben!
I CB 381 (327).
II Fragmento de uma cantiga de meestria: 1 x G. — Decasyl-
labos. — Rimas longas: abbacc. E são: owW eí<s('>) mi^).
III Herrin, die Ihr schõner seid ais alie Frauen auf Erden, habt um
Gotteswillen Erbarmen mit mir und meinen Augen, die seit langem weinen
wegen des grossen Leides, das mir von Euch, oh Herrin, widerfáhrt, die
ich so innig liebe.
443.
Que sen meu grado me parti
de mia senhor e do meu ben,
que quero melhor d'outra ren!
E que grave dia naci
por eu nunca poder veer,
poi'-la non vi, nenhun prazer!
9865
I CB 382 (328) — A E en g. d. n.
II Fragmento de uma cantiga de meestria: 1x6. — Octona-
rios. — Rimas longas: abbacc. E são: (*'(«) énW êrW).
III Wie ganz gegen nieinen "Willen musste ich von meiner Herrin
scheiden, dem hochsten Giit, das ich úber alies liebe! Ein Ungliickstag
war es, ais ich gehoren ward, da ich nimmer mohr Lust empfinde, seit
ich sie nicht sehe!
PÊRO MAFALDO.
444.
O meu amig', amiga, que me gran ben fazia, f)870
fez -me preit' e memige que ante me veria
que se fosse! E vai-s'ora de carreira sa via!
E sempre mi-assi ment(e)! E non á de mi vergonha!
5 Non me viu mais d'un dia, e vai-s(e) a Catalonha!
Nunca vistes, amiga, quen tal amigo visse, 9875
ca me jurou que nunca se ja de mi partisse!
E mais foron de cento, mentiras que m' el disse!
E sempre mi-assi ment(e)! E non á de mi vergonha!
10 Non me viu mais d'un dia, e vai-s(e) a Catalonha!
Non sabedes, amiga, como m' ouve jurado 9880
que nunca se partisse de mi, sen meu mandado.
E mentiu -me cen vezes, e mais, o perjurado!
E sempre mi-assi ment(e)! E non á de mi vergonha!
15 Non me viu mais d'un dia, e vai-s(e) a Catalonha!
I €B 383 (329) — 2 p'dem enaige — 3 euayfforia de carrerya la
ida — E possível que neste verso, que não quero modificar, se esconda
um nome de lugar. Mas qual? Carrion? ou Soria? — 4, 5 e 8 eí —
5 cataionha. — 6 quantal — 7 uirou.
II Cantiga de refram: .3 x (3 -}- 2). — Senarios duplos, ou seja
Decasyllabos. — Coplas singulares: aaaj|BB. — Rimas breves:
ia na 1* copla; isse na 2*; ado na 3*; anha no refram.
Nota de Colocci: tornei. — O copista não designou a entivada do refram
na 1* copla, marcando-a erroneamente, na 2" e 3% depois do 1" hemistichio.
III Mein Geliebter, o Freundin, der so gut zu mir war, hatte mir
feierlich gelobt, er wúrde mich besuchen, ehe er von hinnen ginge. TJnd
nun gcht er seiner Wege. || Und immer liigt er so, und scbámt sicb nicbt
vor mir. Nur einen Tag bat er micb gesehen , und geht nach Katalonien ! (1).
Nimmer sabst du, Freundin, eine, die solchen Geliebten bâtto; denn
gescbworen batte er, nimmer wieder von mir zu geben. Doch inebr denn
bundert Liigen bat er gesprochen. || Und immer etc. (2).
Du weisst nicbt, Freundin, wie er mir schwijrend versprocben bat,
obne mein Gebeiss nicbt von mir zu geben. Doch bundertmal bat er gc-
logen, und noch viel mebr, der Meineidige! || Und immer etc. (3).
FERNAN GONCALVEZ, DE SEAVRA.
445.
Moir' eu por vos, mia senhor, e beu sei 9885
que vus praz; mais non vus dev' a prazer;
ca perç' eu i, e vej' a vos perder
mais que eu perç'; e contar vo'-lo ei:
5 Perç' eu o corp'; e vos perdedes i
vossa mesur(a) e quant' eu valh' en mi. 9890
Con mui gran coita non tenh' en ren ja,
senhor, mia mort'; e vejo -me morrer
por vos que vi (que non ouver' a veer
10 eu, nen vos min!); e vedes quant' i á:
Perç' eu o corp'; e vos perdedes i 9895
vossa mesur(a) e quant' eu valh' en mi.
I CB 388 (334) — 2 praxei — 6 equanten ualhenmi — 9 moirer —
10 oimera ucer — 13 uinj — 15 eniatjs imn ca cuyda uiu' — 17 per-
ceno — 18 Euoffo fm — 19 motreffaffy.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -{- 2) + 2. — Decasyllabos. —
Coplas enlaçadas pela rima a, e diíferenciadas pela rima b: abbaUCC : cc.
— Rimas longas: eí(a) eríh) na 1" copla; «(a) êri^) na 2"; é(a) erW na 3*;
* no refram e na fiinda. — Al* estrophe dobra em perder (e praxer)-^
a 2" em veer (e morrer) \ a 3* em viver (e soffrer).
Nota de Colocci: cõged. tornei. Além d'isso, ha uma cruz, junto ao
segundo verso.
III Ich sterbe um Euch, Herrin, und wciss, dass Euch das gefallt.
Doch diirfte es Euch nicht gefallen , dean ich verliere dabei und sehe , dass
auch Ihr verliert, mehr noch ais ich verliere. || Ich verliere Leib und Leben,
und Ihr verliert Euer Gerechtigkeitsgefuhl und was ich wert bin (1).
Vor lauter Gram achte ich mein Sterben gering. Doch sehe ich, dass
ich um Euch sterbe, die ich sah, und ebensowenig hiitte sehen sollen, wie
sie mich; denn die Folgen sind, || dass ich Leib und Leben verliere etc. (2).
55
— 866 —
Muito vivi, senhor, per boa fó,
sofrendo mal que non posso sofrer;
15 e mais vivi ca cuida[?/ a] viver.
E ja que moiro por vos, assi é: 9900
Perç' eu o corp', e vos perdedes i
vossa mesur(a) e quant' eu valii' en mi.
E vosso fui, senhor, des que vus vi;
20 e fora mais, se non morress' assi!
So argleidend, dass icli es nicht leiden kann, habe ich fúrwahr schon
zu lange gelebt, lánger ais ich zu lebeu glaubte. Und da ich um Euch
sterbe, geschieht folgendes: || ich verliere dabei Leib und Leben etc. (3).
Der Eure bin ich gewosen, seit ich Euch geselion liabc, und wâre
es noch lânger, stiirbe ich nicht in solcher Weise (I).
446.
Muitos me preguntan, per bõa fé, 9905
preguntas que non devian fazer,
que lhes diga por quen trob', ou qual ó.
E por én ei a todos a dizer
5 ca non saberan quen 6 mia senhor,
per mi, entanto com' eu vivo for'. 9910
En lh'o dizer non seria mia prol;
et eles, pois, mi -o terrian per mal,
se lh'o dissesse; e des i per foi
10 me terrian; e digo -lhes eu ai:
ca non saberan quen 6 mia senhor, 9915
per mi, entanto com' eu vivo for'.
I CIÍ 390 (336) — \ boa — 2 qe ffe deui'a llor — Não sei inter-
pretar as letms a llor. Precisamos d'uni verbo em êr. — Tacere e silere,
que serviriam, quanto a significação, não tem representantes no português
ai*chaíco. Risco portanto o ffe antes de devi\ e proponho a conjectura que
vae no texto. — 7 Esta estrophe vem intercalada no códice entro os versos 10
e 11 da Cantiga 389 (335), onde ha chamada para aqui, conforme se disse
a p. 425. — 7 Ike — 9 diffefe — 10 et dgolhea eu ala — 14 affenh^ —
16 /a prol e diroy.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: all)ab||CC. — Rimas longas: éW e/-(i») na 1" copla; o/(a)
aW na 2"; ari^) ei9>) na 3'; ôr no refram.
III Viele stellen mir Fragen, die sie wahrhaftig lieber unterlassen
miissten: ich solle ihnen sagen, wen ich besinge, und wor die Besungene
ist. Doch werde ich allen antworteu: || durch mich wvirden sie mein Lobtag
nicht erfahren, wer meine Herrin ist (1).
Sie zu nennen, wiirdo mir nicht frommen; und sie solbst wiirdon os
mir hernach libei anrechnen, sagte ich ihrcn Namon, und wiirdon mich von
da an fiir einen Nan-en halten. Deshall) sage ich ihnen otwas andores: ||
nilmlich: durch mich etc. (2).
— 868 —
^E que an consigo de mi aficar
que lhes diga, qual 6 a senhor qu(e) ei?
15 E en ai deverian a falar,
que seria mais sa prol; e direi 9920
ca non saberan quen é mia senhor,
per mi, entanto com' eu vivo for'.
Was haben sie mich auch zu bedrángen, ich solle ihnen sagen, welche
meine Herrin ist? Von anderen Dingen sollten sie reden, das frommte
ihnen mehr. (Denn) ich werde (doch nur) sagen: || durch mich wiirden sie
mein Lebtag nicht erfabven, wer meine Herrin ist (3).
447.
Muitos vej' eu que, con niengua de sen,
an gran sabor de me dizer pesar:
todo' los que me veen pregiintar 9!)25
qual est a dona que eu quero ben!
Vedes que sandeç' e que gran loucura!
Non catan Deus, nen ar catan mesura,
nen catan min a quen pesa muit' én!
Nen ar catan como perden seu sen 0030
os que m' assi cuidan a enganar;
10 e non vo'-lo poden adevinhar.
Mais o sandeu, quer diga mal, quer ben,
6 o cordo dirá sempre cordura,
des i eu passarei per mia ventura; 9935
mais mia senhor non saberan per ren.
I CB 391 (337), e CV 1 (que traz apenas a l"^ estrophe) — 2 CV
fabur — 3 CV e €B e todolos que me ueen preguntar — 4 CV qio —
5 CB sandet — CV giã loucuia — 6 CV mesuia — 7 CV nrl a qnõ
pesa muy tê — CB a queor pela muytê — Talvez: a quen or pesa? —
10 el nono pode adenjnhar — 14 ire — 18 aluerey — 20 ede fabor mais
nõ fapan en cura — 21 ca ia per min non fabe'm mais em.
Os últimos versos estSo muito deturjjados e precisam do rectificação.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos. — Coplas
equiconsoantes: abbacca. — Rimas longas e breves: m(a) arW
uraiti\ sendo idênticas as dos versos 1, 4 e 7 de todas as estrophes.
m Vielen begegne ich, die aus Mangel an Einsicht Frende daran
finden, mir Unangenehmes zu sagen: nâmlich alie die, welche mich danach
fragen, wer die Dame ist, welche ich liebe. Seht, welche gi'osse Thorheit!
Sie missachten Gott, missachten alie Billigkeit und verachten mich, dem so
viel Leides dadurch goschieht (1).
Und nicht beachten es diejenigen, die mich irrefiihren wolleu, wie sie
den Verstand dabei verlieren , ohne doch etwas zu erraten. Der Narr mõge
fortfahren, Nútzes oder Unniitzes zu reden, und der Kluge mit seiner
870
15 E mui ben vej' eu que perden seu sen
aqueles que me van a demandar
quen é mia senhor; mais eu a negar
a (a)verei sempr(e) jassi me venha ben!
Eu ben falar ei da sa fremosura,
20 e de sabor; mais non ajan ón cura,
ca ja per min non saberan mais én.
ODW
Klugheit, ich muss es eben ais mein Verhângnis ertragen: doch mcine
Herrin werden sie nicht kennen lernen (2).
AVirklich, sie kommen um ihven Verstand alie, die danach forschen,
wer meine HeiTÍn ist; deun ich werde sie geheini halteii, so wahr Gott
mir verzeihen iiiõge! "Wohl werde ich von ihrer Schõnheit sprechen, und
zwar mit Freuden, doch darf sie das weoig kummern, denn weiter werden
sie durch mich nichts orfahren (3).
SECÇÃO XIII
CANTIGAS
448 — 453
DE
MEEN RODRIGUEZ TENOIRO.
"m
PREENCHEM A 15» LACUNA.
448.
Quant' á, senhor, que m' eu quitei
de vos, tant' á que d' ai prazer 9945
non vi; mais pois de vus veer
[Deus] guisou, j(a) agora verei
5 prazer, por quanto pesar vi,
des quando m' eu de vos parti.
Mui triste, sempre trist' andei, 9950
com' omen que con gran pesar
vive; mais pois m' el foi guisar
10 de vus veer, ja veerei
prazer, por quanto pesar vi,
des quando m' eu de vos parti. 9955
A meu pesar, quanto morei
sen vos, foi, e d'aquestes meus
15 ollios; mais pois que m' ora Deus
[o] guisou, ]' agora terei
prazer, por quanto pesar vi, 9960
des quando m' eu de vos parti.
I CV 7 (397) — 3 guisou iaagura tierei — Por causa da formula
(hiiQ no verso antecedente, o copista deixaria de transcrever aqui a palavra
deus. — Cfr. verso Ití. — 5, 11 e 17 prax — 9 uyuo — IG ãs qi sou
iagura terei.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2). — Octonarios. — Coplas
enlaçadas por uma das rimas (a), e differenciadas pela "outra: ablt)a||C€. —
Rimas longas: eíW erO») na 1* copla; e^(a) ar('>) na 2*; e^(«) ewsC») na
3*; i no refram. — Os versos 4 e 10 empregam a mesma palavra como
rima, julgo que por descuido do poeta.
III Solange ich fern von Euch war, solange habe ich keine Freude
gekannt; da jetzt aber Gott der Herr mir gestattet, Euch zu sehen, |1 werde
icli eitel Freude erleben, zum Ersatz fiir allen Kummer, den ich erlitten,
seit ich von Euch Abschied nahni (1).
Traurig, sehr traurig bin ich immer gewesen, wie ein schwer Bekiim-
merter. Da er mir jedoch gestattet, Euch zu sehen, || werde ich etc. (2).
Zu meinem Leide gereichte die Zeit, welche ich ohne Euch zu-
brachte, und zu meiner Augen Leid; da aber jetzo Gott mir gestattet,
Euch zu sehen, [| werde ich eitel Freude erleben etc. (3).
^
10
449.
Senhor fremosa, pois ni' aqui,
u vus vejo, tanto mal ven,
dizede-me [vos] úa ren,
por Deus: ^e que será de mi,
quando m' eu ora, mia senhor
fremosa, d' u vos sodes, for'?
E pois m' ora tal coita dá
o voss' amor, u vus veer
posso, querria ja saber
eu de vos: ^Jde mi que será,
quando m' eu ora, mia senhor
fremosa, d' u vos sodes, for'?
9965
9970
I CV 8 (398) — 3 dixede munha ren.
II Cantiga de refram: 2x(4 + 2). — Octonarios. — Coplas
singulares: abbal|CC. — Rimas longas: «'(») énW na 1* copla; á(«)
eX*») na 2*; ôr no refram.
m Schõne Herrin, da mir hier, wo ich Euch sehe, soviel Leides
geschieht, sagt an, um Gottes willen, was soU aus mir werden, || wenn ich
jetzt, o Schõne, fort muss von der Stâtte, wo Ihr weilt (1).
Und da mir die Liebe zu Euch selbst hier, wo ich Euch sehen kann,
so grosses Leid boreitet, mõchte ich wohl von Euch wissen, || was aus mir
werden soll, wenn etc. (2).
450.
Se eu podess' ir u raia senhor é,
ben vus juro que querria ir [*], 9975
mais non posso, neii xi me guisa (a)ssi.
E por aquest' ora, per bõa fé,
5 tal coita ei que non poderia viver,
se non foss' o sabor que ei de a veer.
Esto me fez viver dê'- la sazon 9980
que m' eu quitei d' u era mia senhor;
mais ora ei d' ir i mui gran sabor,
10 o non poss[o]; e no meu coraçon
tal coita ei que non poderia viver,
se non foss' o sabor que ei de a veer. 9985
E se [ejsto non fosse, non sei ren
que [me] podesse de morte guarir,
15 u a non vejo; mais cuid' eu a ir
u ela est, e non poss', e por én
tal coita ei que non poderia viver, 9990
se non foss' o sabor que ei de a veer.
I CV 9 (399) — 2 Falta * — 4 boa — 10 enõ posfeno meu coraxon
— 13 Esfe sto — 14 q, podesfe — 16 hu ela este nõ posfeu pi'en.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -}- 2). — Decasyllabos no corpo da
cantiga, e Dodecasyllabos no refram. — Coplas singulares: {il)ba|lCC.
— Rimas longas: é(al »'('>) na l'' copla; oni^) Ôr('>) na 2=^; e?i(a) «Vfl»)
na 3"; èr no refram.
m Kõnnte ich dahin gehen, \vo meine Herriu wohnt, ich thátc es
gerne, das schwõre ich Eucli; doch kann icli es nicht, noch steht mir so
etwas bevor. Deshalb aber leide ich jetzt, -wahrlich, so arge Pein, || dass
ich nicht leben kõnnte, hâtte ich nicht wenigstens den Hochgenuss, jene
zu sehen (1).
Das allein hat mich am Leben erhalten, seit ich von der Stelle fort-
ging, wo meine Ilerrin weilte; jetzo aber habe ich grossos Verlangen, dorthin
zu gehen, und kann es nicht; und trage ira Herzen || solche Pein, dass etc. (2).
Wâre das nicht der Fali, ich wússte nicht, was mich vom Tode retten
kõnnte, so ich sie nicht sehe; doch denke ich daran, dahin zu gehen, wo
jene weilt, und vennag es nicht, und darum leide ich || so arge Pein,
dass etc. (3).
10
451.
Quer' eu agora ja meu coraçon
esforçar ben, e non morrer assi;
e quer' ir ora j'ssi Deus mi perdon!
u é mia senhor. E pois eu for' i, 9995
querrei-me de mui gran medo quitar
que ei d' ela, e mentr' ela catar'
alhur, catarei ela logu' enton.
Ca, per bõa fé, á mui gran sazon
que ei eu [gran] medo de mia senhor ' 10000
mui fremosa; mais agora ja non
averei medo, pois ant' ela for';
ante me querrei mui ben esforçar,
e perder med', e mentr' ela catar'
alhur, catarei ela logu' enton. 10005
I CV 10 (400) — 1 coraeon — 2 e 12 esforxar — 5 queuey — 7
catar eu — Cfr. verso 13 e 21. — 8 bona — 14 catarey eu — 19 — 20 e
quey falar cõ out' dy — 21 Alhur catarey . . . . e mais nada.
II Cantiga de nieestria(?): 3x7. — Decasyllabos. — Coplas
enlaçadas por duas consonancias (a e c), e diíTerenciadas pela terceira:
ababcca. — O verso final é idêntico em todas as três, e apparebe entre-
cortado na ultima. O penúltimo só varia quanto ás quattro syllabas ini-
ciaes, de soite que a cantiga também se podia dizer de refram. O co-
pista não indica, todavia, a existência de estribilho; nem tampouco o
systema das rimas a torna verosímil. — Rimas longas: on(«) i^) ari*")
na 1* estancia; owW ôri^) ari^) na 2"; onW énW ar{^) na 3^
III Jetzo will ich mein Herz stark machen, und nicht in solcher
Wcise ersterben. Gehen will ich, so wahr mir Gott verzeihen mõgo, dahin,
wo meiue Herrin weilt. Und bin ich erst dort, so will ich die grosse
Furcht ablegen , die ich vor ihr hege; und blickt sie anderswohin, so blicke
ich rasch zu ihr hinúber (2).
Denn wahrlich, seit langer Zeit habe ich grosse Furcht vor meiner
allzu schõnon Herrin; jetzo aber will ich nicht langer Furcht hogeii, wonn
^ 876 -
15 A mui mais fremosa de quantas son
oj' eno mund', aquesto sei eu ben,
quer' ir veer; e acho ja razon
como a veja sen med' o con sen.
Irei veê'-la e querrei falar lOúlO
20 con ousadi(a), e mentr' ela catar'
alhur, catarei [ela logu' enton].
ioh vor ihr stehe. Vielmehr will ich mich recht stark machen und die
Furcht verlieren; imd blickt sie anderswoliin , so blicke ich rasch zu ihr
hinúber (2),
Jener, welche bei weitem die schõnste von allen Frauen auf Erden ist,
will ich gegenúbertreten und habe schon die Art und Weise herausgefunden,
wie ich furchtlos und verstâudig zu ihr aufblicken kann. Ich werde sie
besuchen und werde kúhn zu reden unternehmeu ; und blickt sie anders-
wohin, so blicke ich rasch zu ihr hinúber (3).
452.
Ir-vus queredes, amigo, d'aqiien;
e dizedes-mi vos que viis guis' eu
que faledes ante comigu'. E meu 10015
amigo, dized(e) ora fia ren:
(jcomo farei eu tan gran[c?e] prazer
a quen mi tan gran pesar quer fazer?
Kogades-me vos mui de coraçon
que fale vosqu', e ai non aja i; 10020
e queredes -vus, amigu', ir d'aqui.
1Õ~~ Mais dized' ora, se Deus vus perdon,
(:como farei eu tan gran[íZe] prazer
a quen mi tan gran pesar quer fazer?
Queredes que vus fale, se poder', 10025
e dizedes que vus queredes ir.
15 Mais, se Deus vus leixe cedo viir,
dized', amigo, se o eu fezer',
^^como farei eu tan gran[c?e] prazer
a quen mi tan gran pesar quer fazer? 10030
I CV 13 (402" ou 403?) e 319 (718) — A primeira vez o copista
trasladou apenas uma estrophe, certamente porque reconheceu que o lugar
da poesia era entre as cantigas de amigo. Ahi ap parece, de facto,
completa. — 5 grani ^ em ambos os textos. — 15 uijr.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abbal|CC. — Rimas longas: m(») ewC») na 1» copla; ow(a)
«|T>) na 2*; ér(a) «>(b) na 3*; êr no refram.
III Ihr wollt von hinnen gehen, Freund, und verlangt von mir, ich
solle Euch Gelegenheit verschaffen, vorher mit mir zu sprechen. So sagt
mir denn: || wie soU ich so grosse Lust verschaffen Einem, der mir so arges
Leid anthun will? (1)
Von Herzen bittet Ihr mich, ich mõge mit Euch sprechen, nur das
und nichts anderes (ou: dass nur nichts anderes dahinter steckt!); und Ihr
wollt doch von hinnen gehen. So sagt mir an, so wahr Gott Euch ver-
zeihen mõge: || wie soU ich etc. (2).
Ihr wollt, dass ich mit Euch sprecho, falis es mõglich ist, und sagt,
dass Ihr von hinnen wollt. So wahr Gott Euch rasch zuriickfúhren mõge,
sagt mir jedoch: ]| wie soll ich etc. (3).
453.
— Juyão, quero contigo fazer,
se tu quiseres, ua entençon;
e querrei-te na primeira razon
fia punhada mui grande põer
5 eno rostr', e chamar- te [ei] trapaz 10035
mui mao; e creo que assi faz
bõa entençon, que'- na quer fazer.
— Meen Rodriguiz, mui sen meu prazer
a farei vosc' ;assi Deus me perdon!
10 ca vus av[er]ei de chamar „cochon", 10040
pois que eu a punhada receber';
des i trobar-vus-ei mui mal assaz;
et atai entençon, se a vos praz,
a farei vosco, mui sen meu prazer.
15 — Juyão, pois [co^zjtigo começar 10045
fui, direi -t' ora o que te farei:
ua punhada grande te darei;
des i querrei-te muintos couces dar
na garganta por te ferir peor,
20 que nunca vilão aja sabor 10050
d'outra tençon comego começar.
I CV 14 (403) — 1 Juyãõ — fax — 2 entençon — 4 huà — 2^^^>'
.") chamarte trapax — 6 mui mas 7 li as (y fax — 8 Meen spotx — 9
ãx me perdem, — 10 auey — 11 apunlxida — 12 asfam — 13 entengõ
— 14 p7-ax — 15 tigo — 18 muêtos coices — 19 jna — fefir — 21
começar — 22 Meen ppotx qroym euparar — 23 comoua — Talvez:
como vos7 — 24 co reyfe — 25 retadu — 28 pradraen jmrar — 29 Jup^no
30 paios cabeiam 7 q rasfastrara — 31 g dos cougas te pesfe gcgey —
32 — 34 Mene spólx so meu tpõs dar \ ou feme fano ou feme qostar \ ay
tuãdor iaues nõ tãmoy {a dix').
E de esperar que da indispensável collação com o CB resulte um texto
menos deturpado. As fiindas principalmente necessitam emendas.
nCantiga de meestria, em maneira do tençon: 4x74-2x3. —
Decasyllabos. — Coplas pareadas e redondas: abbacesi. — Rimas
longas: er(») o»('>) a*(c) no grupo P; ar(») eíC») or(c) no 11°, ao qual as
fiindas respondem: aab.
— 879 —
— Meen Rodriguiz, quero -m' emparar,
jse Deus me valha! com' ora direi:
„coteife nojoso" viis cliamarei,
2õ pois qne eu a punhada recadar'; 10055
des i direi, pois so os couces for':
„le[^■]xade-m' ora, por Nostro Senhor";
ca (a)ssi se sol meu padre emparar.
— Juyão, pois, te quer[o] eu filhar
30 pelos cabelos, e quer' arrastar; lOOGO
e que dos couces te pes [eu farei].
h — Meen Rodriguiz, se m'eu respons(?) dar,
ou se me cal(o), ou se vus deostar',
ay trovador, ja vus non amarei.
IlIJulian, wenn Du darauf eingehen willst, so mõchto icli eiii Streit-
gedicht mit Dir begiunen. Ais erste Behauptung bieto ich Dir oinen kriif-
tigen Faustschlag ins Gesicht uncl schimpfe Dich „schlechtei' Lump", in der
Meimmg, auf solche Weise eine krâftige Tenzone anzustimmen (1).
So wahr mir Gott helfe, Meen Rodriguez, ganz gegen meinen Willen
geho ich auf Euer Vorhaben ein. Denn zum Entgelt werde ich Euch
«Schweinekerl» nenneu músseu, nachdem ich den Faustschlag oingehoimst
habo. Und anderos Schlimme werde ich Euch sagen miissen. Gofílllt Eucli
jedoch solch ein Streitgedicht, so werde ich es, ob auoh ganz gegen moinen
Willen, mit Euch ausfechten (2).
Julian, da ich nun einmal begonnen habe, hõre an, was ich weiter
thun werde. Nachdem ich Dir den Faustschlag versetzt habe, werde ich
Dir ctliche Fussstõsse beibringen, und zwar ins Genick, daniit sie Dir um
so weher thun, auf dass es niemals einem Bauernliimmel einfalle, eino
andere Tenzono mit mir zu beginnen (3).
Dagegen werde ich mich wehren , Meen Rodriguez , so wahr mir Gott
helfe, in folgender Weise: «ekelhafter Lausebube» werde ich Euch heissen,
sobald ich den Faustschlag eingesteckt habe. Hernach aber unter Eurcn
Fusstritten werde ich schreien: „Lasst los, bei unserem lleiland!" Denn
also pílegt niein Vater sich zu wehren (4).
Julian, darnach will ich Dich bei den Haaren packen und schloifen
und Dir so zusetzen, dass Du ob meiner Fussstõsse jammorn soUst (I).
Meou Rodriguez, ob ich antworte, oder schweige, oder Ya\q\\ boschimpfe,
nimmer werde ich Euch, o Troubadour, lieben (II).
IV Clr. Storck, Aus Portugal und Brasilien: No. 43.
SECÇÃO XIV
CANTIGAS
454 — 456
DE
OAN DE GUILHADE.
n
PREENCHEM A 16» LACUNA.
56
454.
Queixum' ouvi dos olhos meus, 10065
mais ora ise Deus mi perdon!
quero -Ihis ben de coraçon;
e des oymais quer' amar Deus:
õ Ca mi mostrou quen oj' eu vi!
Ay! que parecer oj' eu vi! 10070
Sempre m' eu d' amor queixarei,
ca sempre mi d' ele mal ven;
mais os meus olhos quer' eu beu,
10 e ja sempre Deus amarei:
Ca mi mostrou quen oj' eu vi! 10075
Ay! que parecer oj' eu vi!
I CV 28 (417) — 1 Quexeumouux destes ollig meus = Queixum
ouv' d' estes olhos meus. Mas ouv' por òuvi.^ deante de consoante, parece
tão estranho como respons no verso 10062. Pondo queixo -me -vos, o verso
ficava comprido. A lição queixum' ei d' estes olhos meus, que o verso 13
podia ministrar, annullaria o contraste entre o tempo passado do verso
inicial e o tempo presente do terceiro. Para abonar a restituição dos olhos
meus remetto o leitor aos versos 9 e 15. — 3 de cora con — 7 qrearey —
9 e 15 ep.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2)-|-2. — Octonarios. — Coplas
singulares: ablbalJCC. — Eimas longas: eusio) ow(b) na 1"- copla; eiW
m(*>) na 2"-; or(a) arO) na 3*; vi no refram e na fiinda.
in Ich hatte Klage zu fiihren iiber diese meine Augen; jetzt aber
bin ich herzlich zufrieden mit ihnen, so wahr mir Gott verzeihen mõge;
und will von nun an Gott lieben: || denn er war es, der mir heute gezeigt
hat, was ich geschaut habe. Ách, welch holdes Angesicht habe ich heute
erbUckt(l)!
Amor werde ich immer anklagen, denn immer kommt mir Leides von
ihm; meinen Augen aber will ich wohl, und werde nunmehr stets Gott lieben. ||
Denn er war es etc. (2).
Grosse Klage fiihre ich iiber Amor, da er mir stets Leides zu bereiten
pflegt; meine Augen aber will ich lieb haben, und will Gott den Herrn
lieben, || denn er war es etc. (3).
15
m
883
E mui gran queixum' ei d' Amor,
ca sempre me coita sol dar;
mais os meus olhos quer' amar
e quer' amar Nostro Senhor:
Ca mi mostrou quen oj' eu vi!
Ay! que parecer oj' eu vi!
K E se cedo non vir' quen vi,
cedo morrerei por quen vi!
10080
Und sehe ich. nicht bald (wieder), wea ich. gesehen habe, so rnuss
ich sterben, um die, welche ich geschaut habe (I).
•m
56-
455.
Deus! como se foron perder e matar 10085
mui boas donzelas, quaes vus direi!
Foi Oordia Gil e foi Guiomar
que prenderon ordin. Mais se foss' eu rei,
õ eu as mandaria por én [a\ queimar,
porque foron mund' e prez desemparar! 10090
(iNon metedes mentes en qual perdiçon
fezeron no mund' e se foron perder?
Come outras arllotas viven na raçon(?)
10 por muito de ben que poderon fazer.
Mais eu por alguen ja mort' ei de prender, 10095
que non vej'! e moiro por alguen veer!
I CV 37 (425) — 2 uiui boas — 3 Talvez: Dordia? = Dorothea
— 7 'gdicõ — 8 fexon — 9 racon — 10 podom fax — 13 Ouc doa q
pelo Beyno a.
n Cantiga de meestria: 3 >< 6. — Versos de onze syllabas,
com acento principal na 5*. — Coplas singulares, cheias de desigualdades:
ababaa na 1^; aball)l)b na 2"; ababcc na 3". — Eim as longas: ar(^) eiW
na l""; ow(a) er9>) na 2*; «W erW m(c) na 3% a não ser que os dois versos
finaes estejam viciados.
m Gott! wie konnten die edlen Frauen, von deuen ich Euch berichtea
will, sich nur so in Tod und Verderben stiirzen! Oordia Gil und Guiomar
sind ins Kloster gegangen ! Und dievveil sie also der Welt und ihrer Lust
entsagt haben, vpiirde ich sie verbi-ennen lassen, wiire ich der Kõnig (1).
Merkt Ihr es wohl, wie sie der Wolt und sich selber geschadet haben?
Mit anderen Nichtsthuerinnen leben sie von ihrer Tagesration (?) , statt das
Gute zu thun, das sie hátten thun kõnnen. Ich aber sterbe vor Liebe zu
einer, die ich nun nicht mehr schaue, obwohl ich mich sterblich danach
sehne, sie zu sehen (2).
So Gott mir eine andere edle Frau im Reiche vor Augen stellt, die
preisenswert, reich und schon ist, so thut er ein gutes "Werk, denn ohne
885 —
Outra [bõa] dona que pelo rein(o) á
de bon prez e rica, de bon parecer,
15 se mi -a Deus amostra, gran ben mi fará,
ca nunca prazer veerei se'- na veer.
(jQue farei, coitado? Moiro por alguen
que non vej' e moiro por veer alguen?
10100
solche Schau giebt es fúr mich keine Lust. Was fange ich Elender nur
an, der ich sterbe vor Liebe zu eiaer, die ich niclitsehe, obwohl ich mich
sterblich danach sehne, sie zu sehen (3),
456.
A mia senhor ja lh'eu muito neguei
o mui gran mal que me por ela ven,
e o pesar, e non baratei ben; lOlOõ
e des oymais ja lh'o non negarei:
5 Ante Ihi quer' a mia senhor dizer
o por que posso guarir, ou morrer.
Neguei -lh'o muit(o), e nunca Ihi falar
ous' ena coita que sofr' e no mal 10110
per ela; e se me cedo non vai,
10 eu ja oymais [íion] lh'o posso negar:
Ante lhe quer(o) a mia senhor dizer
o por que posso guarir, ou morrer.
Eu lhe neguei sempre, per bõa fé, 10115
a gran coita que por ela colhi;
15 e eu morrerei por én des aqui,
se Ih'o negar', mais pois que assi é:
Ante lh'o quer(o) a mia senhor dizer
o por que posso guarir, ou morrer. 10120
I CV 39 (427), com attribuição a Estevan Fayan, emquanto o CB
dá esta cantiga ainda como obra de Joan de Guilhade, em harmonia com
o índice elaborado por Colocci. — 1 Araha — muyro — 5 anf — 8 ouf
em na coita — 10 falta non — 11 dutelhe qro — 13 boa — 14 coffi —
17 ante.
II Cantiga de refram: 3 x (4 + 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abbaUCC — Rimas longas: e*(a) e/^(*) na 1* copla; ar(a)
aZ(b) na 2*; é(a) iW na 3"; êr no refram.
III Lange habe ich vor meiner Herrin das grosse Leid verlieimliclit,
das sie mir zufiigt, iind den grossen Kummer; doch war das nicht gut ge-
handelt; und von heute ab will ich es nicht lãnger verheimlichen: || vielmehr
will ich meiner Herrin sagen, wodurch ich genesen kann, und wodurch
sterben (1).
Verheimlicht habe ich es lange, und niemals wage ich ihr von dem
Leide zu reden, das ich um ihretwillen erdulde, und von dem Kummer;
hilft sie mir aber nicht bald, so kann ich es von heute an nie und nimmer
verheimlichen. || Vielmehr etc. (2).
Yerheimlicht habe ich immer das grosse Leid, das ich fiir sie ertrage;
und daran werde ich nunmehr sterben, wenn ich es weiter verheimliche.
Da dem aber so ist, || will ich vielmehr etc. (3).
SECÇÃO XY
CANTIGA
457
DE
ESTEVAN FAYAN.
SUBSTITUE O FRAGMENTO No. 241.
457.
Senhor fremosa, des que vus amei,
sab' ora Deus que sempre vus servi,
quant' eu mais pud'; e servi- vus assi,
per bõa fé, polo que vus direi:
5 Se poderia de vos aver ben, 10125
en que fezess' eu i pesar a quen
Vos sabedes no vosso coraçon
que vos fez el muitas vezes pesar.
E am' eu vos, quanto vus poss(o) amar,
10 e sérv[^Jo-vus por aquesta razon: 10130
Se poderia de vos aver ben,
en que fezess' eu i pesar a quen
Vos sabedes; que ben vus estará
de vos servir o que vus mereceu,
15 ca mui ben perdud' ando e sandeu 10135
por vos, senhor; e dized' ora ja.
Se poderia de vos aver ben,
en que fezess' eu i pesar a alguen.
I CV 41 (429) — 1, 2, 3 e 4 uos — 4 bona — 6 eq" fexe seuy —
7 coracon — 10 esfer uoug — 11 se poder o — 14 deuos senig quen uos
m'e çeu — 15 ca min ben por dando eandm — 16 por ug senhora dixe-
doraia — 18 Suppouho que o refram teria no fim esta variante, ou então que
a cantiga continuava com uma fiinda, em que o poeta rematava o sentido.
n Cantiga de refram: 3 x (4 -|- 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: abba||CC. — Rimas longas: e/W *'(•>) na 1" copla; onW
ar<^) na 2"; áW eu{^) na 3*; én no refram.
III Schõne Herrin, seit ich Euch liebo, habe ich Euch, weiss Gott,
immer gedient, so sehr icli nur konnte; und wahrlich, ich diente aus fol-
gendem Grunde, || ob icli nicht von Euch Liebes erreichen konnte, wâre
es auch Leides fiir jemand anders (1),
Jemand, von dem Ihr vrisst in Eures Herzens Grunde, dass er Euch
oft Leides angethan hat. Ich aber liebe Euch, so sehr ich kann, und diene
Euch in dem Gedanken, || ob ich nicht Liebes von Euch erreichen kann,
wâre es auch Leides fiir jemand anders (2),
Jemand, den Ihr kennt; denn os wird Euch wohl anstehen, dass Euch
der diene, der Euch verdient; verloren und nàrrisch aber bin ich schon um
Euch, Herrin. So sagt mir nun, || ob ich Liebes von Euch erfahren kann,
ob es auch fiir jemand anders Leides ware (3).
SECÇÃO XVI
CANTIGA
458
DE
FERNAN VELHO.
PREENCHE A 20* LACUNA.
458.
Por mal de mi me faz Deus tant' amar
ua dona! que ja per nenhun sen 10140
sei que nunca posso prender prazer
d' ela, nen d' ai; e pois m' aquest' aven,
5 rogu' eu a Deus que mi -a faça veer
ced' e íne Ihi leixe tanto dizer:
«Moir' eu, senhor, a que Deus non fez par.» 10145
E pois Ih' esto disser', u mi -a mostrar',
rogar-lh'-ei que mi dê mort'; e gran ben
10 mi fará i, se mi -o quiser' fazer;
ca mui melhor mi será d' outra ren
de me leixar logu' i morte prender; 10150
ca melhor m' é ca tal vida viver
e ca meu tempo tod' assi passar.
15 E gran mesura Deus de me matar
fará, pois mia mort' en seu poder ten;
ca el sabe que non ei d' atender 10155
se non gran mal, se viver'; e por én,
se me der' mort', ei que Ihi gradecer;
20 ca por meu mal mi -a fez el conhecer,
esto sei ben, e tanto desejar.
I CV 54 (442) — 2 hunha dona dona — 4 epoysma questa aue — 5
tceeu — 8 Minha m. (por humha) — 10 seraho (por semho) — 16 pois ma m.
II Cantiga de meestria: 3x7. — Decasyllabos. — Coplas
equiconsoantes: abclbcca. — Rimas longas: arW énW eríc).
III Zu meinem TJngliick will Gott, dass ich eine Dame Hebe, von
der ich. weiss, dass ich nie und nimmer Liebes erfahren werde, noch auch
an anderem Freude finden kann. Und da dia Dinge nun eiamal also stehen,
bete ich zu Gott, er mõge sie mir bald zeigen und mich zu ihr sprechen
lassen: „Ich sterbe, Herrin ohne Gleichen." (1)
Und wenn ich das gesprochen habe, wo und wann er sie mir zeigt,
will ich ihn bitten, mir den Tod zu schenken. Etwas Liebes aber thut er
mir damit an, denn das wâre das Beste fiir mich, liesse er mich allsogleich
und auf der Stelle den Tod finden : besser ais solch ein Leben zu leben und
meine ganze Zeit so zu verbringen (2).
Etwas Rechtes und Billiges thut Gott, so er mich tõtet , sintemal mein
Tod in seiner Macht steht, da er weiss, dass ich nichts ais grosses Leid zu
erwarten habe, so ich lebe; und deshalb habe ich ihm dafúr zu danken, so
er mich tõtet; denn zu meinem Ungliick hat er bestimmt, dass ich jeno
kennen und mich so nach ihr sehnen soUte, das weiss ich wohl (3).
SECÇÃO XYIL
CANTIGAS
459—466
DE
PÊRO DA PONTE.
PREENCHEM A 25" LACUNA.
459.
Pois de mia morte gran sabor avedes, 10160
senhor fremosa, mais que d'outra ren,
nunca vus Deus mostr' o que vos queredes,
pois vos queredes mia mort'; e por én
5 Rogu' eu a Deus que nunca vos vejades,
senhor fremosa, o que desejades. 10165
Non vus and' eu per outras galhardias,
mais sempr' aquesto rogarei a Deus.
En- tal -que tolha el de vossos dias,
10 senhor fremos(a), e enada nos meus,
Rogu' eu a Deus que nunca vos vejades, 10170
senhor fremosa, o que desejades.
I CV 571 (984) — 3 nostro que v. q. — 8 des — 9 uosfus — 10
enada uç meç — 13 e ãs sabe.
II Cantiga de refram: 3 x (4 -f- 2). — Decasyllabos. — Coplas
singulares: aliab jj CC. — Rimas breves e longas: êdesi^) ên(^) na 1*
copla, «as (a) eusW na 2*; tiitoi») orí» na 3*; e ades no refram.
III Da Ihr, schõne Herrin, grosse Frende úber meinen Tod empfindot,
mehr ais úber jede andere Sache , so mõge Gott Euch niemals zeigen , was
Ihr erwunscht; dena Ihr erwúnscht meinen Tod || und darum bete ich zu
Gott, Ihr mõchtet nimmer schauen, was Ihr begehrt (1).
Keine anderen "Wunderdingo erbitte ich; darum aber will ich flehen.
Mit der Zusatzbedingung, er mõge von Euren Tagen fortnehmen und zu
den meinen hinzulegen, || bete ich zu Gott, schõnste Herrin, Ihr mõchtet
nimmer schauen was Ihr begehii (2).
— 893 —
E Deus [que] sabe que vus am'eu muito,
e amarei, enquant' eu vivo for',
15 el me leix' ante por vos trager luito
ca vos por mi; [e] por én, mia senhor, 10175
Rogu' eu a Deus que nunca vos vejades,
senhor fremosa, o que desejados.
Der Himmel, der da weiss, dass ich Euch innig liebe und lieben
werde, so lange ich lebe, lasse mich lieber Trauerkleidung um Euretwillen
tragen, ais dass Ibr sie um mich tragt, || und darum, Herrin, bete ich zu
Gott, Ihr mõchtet nimmer schauen, was Ihr begebrt (3).
460.
O mui bon rei, que conquis a fronteira,
se acabou quanto quis acabar:
o que se fez con razon verdadeira 10180
[en] tod(o) o mundo temer e amar,
5 este bon rei de prez, valent' e fis,
rei don Fernando, bon rei que conquis
terra de mouros ben de mar a mar,
A que Deus mostrou tan gran maravilha 10185
que ja no mundo sempr' an que dizer
10 de quan ben soube conquerer Sevilha
per prez, [e] per esforç' e per valer.
E da conquista mais vus contarei:
non foi no mund' emperador nen rei 10190
que tal conquista po desse fazer.
15 Non sei oj' ome tan ben razoado
que podesse contar todo o ben
de Sevilha, e por end', a Deus grado,
ja o bon rei en seu pode'- la ten! 10195
E mais vus digu': en todas três las leis
20 quantas conquistas foron d'outros reis,
após Sevilha todo non foi ren!
I CV 572 (895) — 3 e que — 4 todoo mudo — 9 sempm — 11 per
prex per esforxep. v. — 15 non fsey oime tã bê razoado — Talvez: Nen.
— 19 digueu t. — 20 rey — 21 apg — 23 faxa — 30 rexebeu — 31
aquel — 32 dementen — 34 enouaug.
irCantiga de maestria: 4x7 + 2x3. — Decasyllabos. —
Coplas singulares: ababccb : eca cca. — Eimas breves e longas:
e^Va(a) arO") is(^) na 1^ estancia; ilhaW êr9>) eii^) na 2*; adoi^) beni^)
eisi^) na 3*; *a(a) ôrW cm(c) na 4% e nas fiindas.
III Der gute Kõnig, der die Grenzmark eroberte, hat vollendet, was
er durchsetzen woUte: siehe, in der ganzen Welt wird er min mit Fug und
w^
— 895
Mai'-lo bon rei, que Deus manten e guia,
e quer que sempre faça o melhor, 10200
este conquis ben a Andaluzia
25 e non catou i custa nen pavor.
E direi- vus u a per conquereu:
u Sevilh(a) a Mafomede tolheu
e erdou i Deus e Sancta Maria! 10205
E des aquel dia que Deus naceu,
30 nunca tan bel presente recebeu
como dei recebeu aquel[e] dia
^ De San Clement', en que se conquereu;
e en outro tal dia se perdeu,
quatro centos e nov' anos avia.
10210
Rccht gefúvchtet und geliebt, der gute, preisenswerte, tapfre, treue Kõnig
Don Fernaado, der wackere Herrscher, welcher Maurenland voa einem
Meere bis zum anderen Meere erworben hat (1),
Er, dem Gott solche "Wimder wies, dass man nunmehr in der Welt
zu erzíililen hat, wie trefflich er es verstanden, Sevilha zu erobern, durch
Kraft, Mut und Kúhnheit. Und weiter will ich Euch von der Erobening
sagen: es giebt auf Erden weder Kaiser noch Kõnig, der eine solche Er-
oberung machen kõnnte (2).
Noch kenne ich jemand, der beredt genug ware, um alie Vorziige
Sevilhas aufzuziihlen. Doch es hat, Gottlob, der gute Kõnig die Stadt
jetzt in seiner Gewalt. Und weiter sage ich: so viele Eroberungen auch
Herrscher aller drei Religionen geniacht haben, nebea Sevilha sind sie alio
nichts (3).
Jedoch, der gute Kõnig, dcn Gott erhált und lenkt und immer zum
Rechten fiibrt, der hat Andalusien erobert, ohne auf Kosten oder Gefahren
zu achten. Und melden will ich Euch, auf welche Weise er es erobert
hat: indem er Sevilha dem Muhamed entwand, und Gott und die Heilige
Maria zu seinea Erbea einsetzte (4).
Seit dem Tage, wo Christus geboren ward, empfing er niemals ein
so schõnes Geschenk, wie von ihm an jenem Tage (1)
Des heiligen Klemens, ais die Stadt erobert ward: am selben Tage,
wo sie 409 Jahre frúher verloren gegangen war (11).
461.
Nostro Senhor Deus! iqne prol vus ten ora
por destroirdes este mund' assi,
que a melhor dona que era i,
nen ouve nunca, vossa madre fora, 10215
5 levastes end'? e pensastes mui mal
d'aqueste mundo fals' e desleal;
que quanto ben aqueste mund' avia,
todo lh'o vos tolhestes en un dia!
Que pouc'ome por én prezar devia 10220
10 este mundo, pois bondad' i non vai
contra morrer! E pois el assi fal,
seu prazer faz quen per tal mundo fia;
ca o dia que eu tal pesar vi,
ja per quant' eu d'este mund' entendi, 10225
15 per foi tenh' eu quen por tal mundo chora,
e por mais foi quen mais en el[e] mora!
I CV 573 (986) — 6 fal lie desieal — 8 e» mundia — 9 poucome
— prax' — 10 poys ug hondady n. u. — 15 pre — 16 en el mora —
17 et en fortora — 19 conorte leuou. — Talvez: conorte u levou? — 22
nõ fex ãs ouf melhor nê tal — Emenda iguahnente boa seria: non fex
Deus outra melhor nen [ajtal — 24 hom.
n Cantiga de meestria: 3x8. — Decasyllabos. — Coplas
equiconsoantes, mas com inYersão das rimas na estrophe do meio:
abbaccdd na 1* e 3*; dccdl>1)ââ na 2*. — Eimas breves e longas:
óm(») «■(»>) alie) iaiA).
III Mein Herr und Gott , was frommte es Euch , diese "Welt so zu zer-
stõren, dass Ihr die beste Frau, welche es je gegeben hat — Eure Mutter
ausgenommen — von hinnen nabrat? Ihr dachtet nicht an diese falsclie
treulose Welt, denn alies, was es hienieden Gutes gab, das entfiihrtet Ihr
an einem Tage (1).
20
897
En forte ponto et en fort[e] ora
fez Deus o mundo, pois non leixou i
nenhun conort[o] e levou d'aqui 10230
a bõa rainha, que end' é fora:
dona Beatrix! Direi-vus eu qual:
on fez[o] Deus outra melhor, nen tal;
nen de bondade par non lh'acharia
orne no mundo, par sancta Maria! 10235
Nicht wertschatzen sollte der Mensch diese "Welt, da Tugend nicht
vor dem Tode schútzt. Und da diese fehlt, folgt seiner Lust, wer ihr ver-
traut. Seit dem Tage, wo ich solchen Jammer sah, halte ich, nach. dem,
was ich von der "Welt begriffen habe, den fiir einen Narren, der um diese
Welt weint, und fúr einen noch grõsseren Narren den, welcher in ihr
venveilt (2).
Zu bõser Stunde und ungliickseliger Zeit schuf Gott die Welt, da er
in ihr keinerlei Trost zuriickliess, sondern die gute Kõnigin hinweg nahm,
die nun nicht mehr darinnen ist: Dona Beatrix. Ich sage Euch: sie ist
eine solche, ais welche Gott keine bessere noch gleiche schuf; noch kõnnte
man , bei der heiligen Jungfrau , auf Erden ihres Gleichen an Giite finden (3).
57
462.
10
15
20
jQue ben se soub' acompanhar
Nostro Senhor esta sazon!
que filhou tan bon companhon,
de qual vus eu quero contar:
rei don Fernando, tan de prez,
que tanto ben no mundo fez
e que conquis de mar a mar!
Tal companhon foi Deus filhar
no bon rei, a que Deus perdon,
que jamais non disse de non
a nulh' omen por Ih' algo dar,
e que sempre fez o melhor:
por én x'o quis Nostro Senhor
põer consigo par a par!
E quant' om(e) en el mais falar',
tant' achará melhor razon;
ca dos reis, que foron nen son
no mundo, por bon prez guaanhar,
este rei foi o melhor rei,
que soub' eixalçar nossa lei
e a dos mouros abaixar!
10240
10245
10250
10255
I CV 574 (987) — 14 poêr — 16 cãeachara — 20 q soubey xalxar
anofsa ley — 24 se ne brou — 26 henug — 30 -E des — 32 faxamus.
II Cantiga de meestria: 4 x 7 + (2 x 3) + 1- — Octonarios. —
Coplas equiconsoantes, differen ciadas pela rima c: abbacca: cca bll)ax.
— Eimas longas: arW ow(»>), c»(ci); o/-(c2); e»(c8); oiii^).
III Welchen guten Genossen unser HeiTgott diesmal zu sich genommen
hat! Von hinnen fúhrte er diesen guten Genossen, von dem icli Eucli
erzâhlen will: den trefflichen Kõnig Ferdinand, der so viel Gutes auf Erden
gethan und Lander von einem Meere bis zuni anderen erobert hat (1).
899
Mais u Deus pêra si levar
quis o bon rei, i logu' enton
se nembrou de nos, poi'-lo bon
25 rei don Affonso nus foi dar 10260
por senhor; e ben nus cobrou,
ca se nus bon senhor levou,
mui bon senhor nus foi leixar.
E Deus bon senhor nus levou!
mais, pois nus tan bon rei leixou, 10265
non nus devemos a queixar.
Mais façamus tal oraçon
que Deus, que prés mort' e paixon,
o mande muito ben reinar!
35 Amen! alleluya! 10270
Einen Geaossen hat Gott sich am guten Kõnig auserwáhlt (dem seine
Gnade verzeihen mõge), welcher niemals «nein» zu irgend jemand sagte,
der ihn um eine Gabe bat, und stets das Beste that: darum woUte ihn
auch unser Herrgott in seiner Náhe neben sich haben (2).
Je mehr mau vou ihm spricht, um so mehr íindet man Grund dazu:
von alleu Kõnigen, die auf Erden sind oder waren, war dieser der vor-
trefflichste im Ruhm - gewinuen , da er es verstandeu batte, unseren Glauben
zu erhõhen und deu der Mauren zu erniedrigeu (3).
Aber ais es Gott geíiel ihn zu sich zu nehmen, hat er sogleich unser
gedacht und uns den guten Kõnig Alfons zum Herrn gegeben, und wohl
fiir uns gesorgt, denn wenn er uns einen guten Kõnig nahm, so Hess er
einen andem sehr guten zuriick (4).
Ja, -wahrlich! er hat uns einen edlen Herrn genommen! Doch da er
uns einen so edlen Kõnig zurúckliess, diirfen wir nicht klagen (I).
Vielmehr wollen wir beten: Gott, der fiir uns gestorben ist und ge-
litten hat, mõge ihm verleihen, dass er sehr gut zu regieren verstehe (II).
Amen! Hallelujahl
57"
463.
Ora ja non poss' eu creer
que Deus ao mundo mal non quer,
e querrá, mentre Ihi fezer'
qual escarnho Ihi sol fazer,
5 e qual escarnho Ih' ora fez: 10275
leixou-lhi tant' ome sen prez
e foi- Ihi don Lopo tolher!
E oymais ben pode dizer
tod' ome, que esto souber',
10 que o mundo non á mester, 10280
pais que o quer Deus confonder;
ca per Deus mal o cofondeu
quando Ihi don Lopo tolheu
que o soía manteer!
15 E oymais (jque'-no manterrá 10285
por dar i tanto rico don,
cavai' e armas a baldon?
Ou des oymais (i que '-no dará,
pois don Lopo Diaz mort' é,
20 o melhor don Lop(o), a la fé, 10290
que foi, nen jamais non será?
I CV 575 (988)
26 e ãs.
2 ou 'mundo — 14 manteer — 19 poys q don
II Cantiga de meestria: 4 x 7 -f 2. — Octonarios. — Coplas
pareadas, mas diíferenciadas pela rima c: abbaeca : xa. — Rimas longas:
er(a) ér^P) exícl); e2<(o2) no grupo 1°; áW o?^(''); é(cã); a(c4) no 11°.
III Es ist unmõglich, niclit daran zu glauben, dass Gott der Welt
zúrnt und weiter ziirnen wird, da er ihrer hõhnt und spottet, wie er zu
thun pflegt und el)en jetzt gethan hat: so viele nichtige "VVichte erhâlt er
am Leben, und nimmt Don Lopo von hinnen! (1).
2õ
■I
30
901 —
E pêro, pois assi ó ja,
façaraus atai oraçon
que Deus, que prés mort' e paixon,
o salve, que o en poder á; 10295
e Deus, que o pode salvar,
esse o lev' a bon logar
pelo gran poder que end' á!
Amen! amen! aquest' anien
ja mais non si m'obridará! 10300
Von heute an mag jedermann sprechen, er bediirfe dieses Lebens auf
Erden nicht lânger, da Gott sie verderben will; denn gar sehr verderbt er
sie, indem er Don Lopo himvegnimmt, der sie zu schiitzen pflegte (2).
Wer aber wird sie von heute an schiitzen , und so viele reiche Gaben
verteilen an Pf erden und Waffen in Úberfluss? "Wer wird von heute an
Ãhnliches geben, da Don Lopo Diaz tot ist, der beste Don Lopo, traun, der
je da war, oder ist, noch sein wird (3).
Weil dem nun aber einmal so ist, lasset uns beten, damit Gott, der fiir
uns gelitten hat und gestorben ist, und der jenen in seiner Macht hat, ihn
selig mache, da er es kann, und ihm einen guton Platz anweise, kvaft
seiner Macht (4).
Amen! Amen! dies Amen wird nimmer vergessen werden (I).
464.
jQue mal s'este mundo guisou
de nulh' ome per el fiar!
Nen Deus no'- no quis[o] guisar,
pêro o fez e o firmou.
5 Ante o quise destroir, 10305
pois que don Telo fez end' ir,
que sempre ben fez e cuidou.
Des quando naceu, e[/] punhou
sempr' en bondade guaanhar
10 e en seu bon prez avantar; 10310
e nunca se d'al trabalhou.
E quen sas manhas ben cousir*,
pode jurar, por non mentir,
que toda' -las Deus acabou.
15 Mais a min ja esto leixou, 10315
con que me posso conortar,
que ei gran sabor de contar
do ben que fez, mentre durou!
E tod' ome que mi oír',
20 sempre verá quen departir' 10320
en quanto bon prez dei ficou.
I CV 576 (989) — 3 nono quys — Da mesma maneira podia -se
emendar: no' -no quis aguisar — 8 nançeu e punhou — 20 ^ deparar
— 22 xo amou.
II Cantiga de meestria: 4 x 7 -f 3. — Octonarios. — Coplas
equiconsoantes: abbacca : cca. — Eimas longas: oui^) arO») iri^).
III Wie schlecht ist es um diese "VVelt bestellt, dass niemand Ver-
trauen haben kann! Selbst Gott, der sie geschaffen und geordnet hat, will
sie nicht gut bestelien; vielmehr will er sie zu Grunde richten, da er Don
Telo, der stets Gutes that und Gutes dachte, hinweggenommen hat (1).
— 903
E a don Telo Deus chamou
pêra si, e x'o quis levar;
e non se quis de nos nembrar,
25 que nus assi desemparou. 10325
E mai'-lo fez por se riir
d'este mal-mund' e escarnir,
que sempre con aleiv' andou.
E que'- na ben quiser' oir',
30 que forte palavra d'oír: 10330
„Don Tel-Affons' ora finou!"
Seit seiner Gebxirt war er bestrebt, immer zu wachsen an Trefflich-
keit, und seinen Wert zu hõhen, und nimmer hat er andere Zwecke ge-
kannt. "Wer sicli seine Yorziige recht iiberlegt, der kaun sch-wôren, ohne
zu lúgen, dass Gott sie ihm verliehen hatte (2).
Mir abar hat er wenigstens das Eine gegeben, wornit ich mich trõsten
darf, dass ich grosse Lust daran habe, das Gute, was jener that, solange er
lebte, zu erzãhlen. Und jedermann, der mich anhõrt, vvird einsehen, wenn
er nachdenkt, wie viel Ruhm und Freis von ihm úbrig geblieben ist (3).
Gott hat Don Telo zu sich berufen und ihn bei sich aufgenommen.
Unser aber hat er nicht gedenken woUen, ais er uns so beraubte. Vielleicht
that er es obenein noch um die arge Welt zu verlachen und zu verspotten , die
stets so treulos verfahren ist {ou: denn stets ist er so treulos verfahren) (4).
Ais ein hartes Wort empfindet, wer es recht úberlegt, das Wort:
„Don Tel Affonso ist soeben verschieden" (I).
10
15
465.
Pois me tanto mal fazedes,
senhor, se mi non valedes,
sei ca mia mort' oiredes
a mui pouca [de] sazon.
Senhor, se mi non valedes,
non mi valrrá se Deus non!
Gran pecado per fazedes
senhor, se mi non valedes,
ca vos sodes e seredes
coita do meu coraçon.
Senhor, se mi non valedes,
non mi valrrá se Deus non.
Pois m'en tal poder tSedes,
senhor, se mi non valedes,
prasmada vos én veeredes,
se moir(o) en vossa prijon.
Senhor, se mi non valedes,
non mi valrrá se Deus non.
10335
10340
10345
I CV 577 (990) — 4 pouca saxon — 5 me — 16 prigon.
II Cantiga de refram: 3x(4-{-2). — Septenarios. — Coplas
equiconsoantes: aaalb||AB. — Eimas longas e breves: edesi»') on(^).
No CV a entrada do refram não está marcada. — Em rigor, o segundo
verso deveria passar também como refram, visto ser igual em todas as
coplas.
m Da Ihr mir soviel Leides anthut, o Herrin, so werdet Ihr in
Balde von meinem Tode hõren, falis Ihr mir nicht beistehen woUt. || Falis
Ihr mir nicht beistehen woUt, kann nur Gott mir helfen! (1)
Eine sehr grosse Siinde begeht Ihr, so Ihr mir nicht beisteht, denn
Ihr seid jetzt und in Zukunft meines Herzens Pein. || Falis etc. (2).
Da ich ganz in Eurer Macht stehe, o Herrin, falis Ihr mir nicht bei-
steht, so werdet Ihr getadelt werden, sterbe ich in Euren Banden. || Falis
Ihr etc. (3).
10
466.
O que Valença conquereu 10350
por sempre mais valenç' aver,
Yalença se quer raantêer,
e sempr' en Yalenç(a) entendeu.
E de Yalença é senhor,
pois el manten prez et valor 10355
e prés Yalença por valer.
E per Valença sempr(e) obrou
por aver Yalença, de pran;
e por Valença Ihi diran
que ben Yalença gaanhou. 10360
E o bon rei Yalença ten;
que, pois prez e valor manten,
rei de Yalença Ihi diran.
I CV 578 (990''''') — 3 manteer — 4 e mais nove vezes: ualenxa —
6 prex el cor — 13 pex et ualor — 20 Talvez antes: é ben fis? Cfr. 10182.
— 22 dayagon rei da bon sem — 23 rodo — 24 de pãm.
II Cantiga de meestria: 3 x 7 -f- 3. — Octonarios. — Coplas
singulares: abbaccb : aíSJaíSibC-^). — Rimas longas: eicW êr(^) ôr(c) na
1* estancia; ouW atiW é»(c) na 2*; é«(a) ar(^ ^s(c) na 3% que repete por-
tanto uma das consonancias da segunda; én an. na fiinda.
III Der, welcher Valença erobert hat, will, um immordar Tapferkeit
{valença) zu besitzen, Valença behaupten. Stets hat er Umgang mit V.
(und valença) gepílogen und ist Herr von V., da er Mut und Tapferkeit {v.)
aufrecht erhàlt und kraft seiner Tapferkeit Valença einnahm (1).
Mit ganzer Kraft hat er sich der Tapferkeit beíleissigt, um V. einzu-
nehmen, und wegen seiner Tapferkeit wird man sagen, dass er wert war,
V. zu besitzen. V. besitzt nun der gute Kõnig, und da er Mut und Tapfer-
keit aufrecht erhalt, wird man ihn Kõnig der Tapferkeit (und Kõnig vou
Valença) nennen (2).
— 906 —
15 Ca Deus Ihi deu esforç' e sen
por sobre Valença reinar,
e Ihi fez valenç(a) acabar
con quanta valença conven.
El rei que Valença conquis,
20 que de valença en ben fiz!
e per valença quer obrar.
Rei d'Aragon, rei do bon sen,
rei de prez, rei de todo ben
est, e rei d'Aragon, de pran.
10365
10370
Gott hat ihm Klugheit und Willensstarke gegeben, um úbev V. zu
herrschen mit soviel Tapferkeit, ais nõtig ist. Der Kõnig, welcher V. er-
obert hat, wieviel Tapferes hat er im Guten veriibt! und will si eh der Tapfer-
keit ganz befleissigen (6).
Der Kõnig von Aragon ist ein sehr verstândiger Kõnig, ein preisens-
werter, in aliem Guten tiichtiger, ein wahrer Kõnig von Aragon (I).
n
SECÇÃO XVIII
CANTIGA
467
DE
A ASCO RODRIGUEZ, DE CALVELO.
PREENCHE A 26» LACUNA.
467.
Coitado vivo d' amor,
e da mort' ei gran pavor,
desejando mia senhor,
a que eu muito servi:
5 a mia senhor, que eu vi
mui mui fremosa en si.
Amor me ten en poder;
e pavor ei de morrer,
porque non posso veer
10 a que eu muito servi:
a mia senhor, que eu vi
mui mui fremosa en si.
Amor en poder me ten
e faz -mi perder o sen,
15 porque non poss' aver ben
da que eu muito servi:
a mia senhor, que eu vi
mui mui fremosa en si.
10375
10380
10385
10390
I CV 587 (998) — b en mi — 6 mui mui tremo sa en losy.
II Cantiga de refram: 3x(3 + 3). — Septenavios. — Coplas
singulares: aaa||BBB. — Rimas longas: êr na !"• copla; ôr na 2"; éti
na 3*; * no refram, qiie não vem marcado graphicamente no CV.
III Vor Liebe lebe ich vergrâmt und laabe grosse Furcht vor dem
Tode, micli nach meiner Hei-rin sehnend, || der icb trevi gedient babe: meiner
Herrin, die icb gar boldselig sab (1).
Amor bat micb in seinor Gewalt. Vor dem Tode fúrcbte ich micb,
da ich nicbt seben kann diejenige, || der icb etc. (2).
In seiner Gewalt bat Amor micb, und bringt micb um meinen Ver-
stand, weil icb keine Gunst erriuge von der, || welcber icb trcu gedient babe:
von meiner Herrin, die icb gar boldselig sah. (3).
I. índice alphabetico das composições.
NO. Pag.
232. A bõa dona por que eu trobava 452
27tí. A Deus gradesco, mia senhor 542
373. A Deus grad' oje, mia senhor 732
213. A dona que eu vi por meu 416
246. A dona que orne „senhor" devi;i 481
197. A guarir uon ei per ren 382
260. A mayor coita que eu vi ífoffivr 509
278. A mais fremosa de quantas vejo ,. 549
118. A melhor dona que eu nunca vi 245
193. A mia senhor, a que eu sei querer 378.
217. A mia senhor atanto lhe farei 420
456. A. mia senhor ja Ih' eu muito neguij 886
291. A mia senhor, que eu mais d' outra rei! ....... 583
431. A mia senhor, que eu por meu mal vi 846
199. A mia senhor, que me foi amostrar 387
195. A mia senhor, que mui de coraçon 380
255. A mia senhor, que por mal d' estes meus 498
283. A que vi ontr'as amenas 561
411. A que vus fui, senhor, dizer por mi 812
32. A ren do mundo que melhor queria 71
18. Agora m'ei eu a partir .... 41
290. Agora me parfeu mui sen meu grado 581
389. Agora me quer' eu ja espedir 764
133. Agora viv'eu como querria 270
306. Algíía vez dix'eu no meu cantar 612
71. Am' eu tan muito mia senhor 153
280. Amigos, des que me parti 552
229. Amigos, non poss'eu negar 447
233. Amigos, quero -vus dizer 4.54
311. Amor, des que m'a vos cheguei 629
307. Amor, non qued'eu amando . 614
201. Ando coitado por veer 391
428. Aquestas coitas que de sofíVer ei 841
167. As graves coitas a quen as Deus dar 334
336. Assaz entendedes vos, mia senhor 671
4C2. Assi me traj' ora coitad' Amor 794
166. Atai vej' eu aqui ama chamada 332
434. Ay amiga, sempr' avedes sabor 850
58
— 910 —
NO. Pag.
67. Ay Deus! como ando coitado d' amor 142
66. Ay Deus! que coita de soffrer 141
408. Ay Deus! que grave coita de soffrer . 806
87. Ay eu coitad' e por quê vi 185
102. Ay eu coitad(o)! e quand' acharei qucn 211
376. Ay eu coitad' ! en que coita mortal 740
78. Ay eu, de min e que será? 165
96. Ay eu, que mal dia naci 203
Ay mia senhor atanto lhe farei v. A mia senhor.
101. Ay mia senhor e meu lum' e meu ben 209
421. Ay mia senhor, lume dos olhos meus 831
154. Ay mia senhor, quero vus preguntar 306
40. [Ay mia senhor, se eu non merecesse] 87
330. Ay mia senhor, sempr' eu esto temi 660
79. Ay mia senhor, u non jaz ai 167
430. Ay mia senhor, vêen-me conselhar 844
396. Ay Paay Soarez, venho -vus rogar 779
400. Ben deviades, mia senhor 790
29. Ben-no faria, se nembrar 62
Ca se m'algun ben quisesse fazer v. Fiz meu cantar.
441. Cativ'; e sempre cuidarei? 861
304. Cativo! mal conselhado! 608
250. Coidava-m'eu quand' amor non avia 488
207. Coit' averia, se de mia senhor 403
436. Coitado vivo, á muy gran sazon 853
467. Coitado vivo d' amor 908
170. Com' og' eu vivo no mundo coitado 338
35. Como morreu quen nunca ben 76
6. Como vos sodes, mia senhor 15
çon
e gran dereito faç' e gran razon v. Senhor fremosa, creede per mi.
Con melhor coraçon escontra mi v. A melhor dona.
25. Con vossa coita, mia senhor . 55
358. Con vossa graça, mia senhor 706
380. Con vosso medo, mia senhor 748
140. Cuidades vos, mia senhor, que mui mal 283
397. Cuidava -m'eu, quando non entendia 781
84. Cuidava -m'eu que amigos avia 179
323. Cuidei eu de meu coraçon 650
238. Cuidou -s" Amor que logo me faria 462
176. Da mia senhor, que tan mal -dia vi 348
9. De cuita grand(e) e de pesar 21
139. De mia senhor direi -vus que mi-aven 281
188. De mia senhor entend' eu ua ren 371
216. De mort' é o mal que me ven 419
NO.
256.
lõ.
82.
53.
111.
416.
339.
125.
271.
294.
349.
215.
27.
65.
171.
130.
374.
455.
1.
175.
318.
141.
331.
273.
183.
178.
249.
329.
314.
— 911 —
Pag.
De quantas cousas eno mundo son 500
De quant' eu sempre desejei 35
De quantos mui coitados son I75
De tal guisa me ven gran mal 113
De vos, senhor, querria eu saber . 229
Dê' -lo dia, ay amiga 821
Dê' -lo dia (e)n que eu amei 675
Des oge mais ja sempr' eu rogarei 254
Des oge mais me quer' eu, mia senhor 534
Des quand' eu a mia senhor entendi 591
Des quando me mandastes mia senhor 693
Des que vus eu vi, mia senhor, me ven 418
Desejand' eu vos, mia senhor 58
Deseg' eu muit' a veer mia senhor 139
Desmentido m' á 'qui un trobador 340
D' este raund(o) outro ben non querria 263
Deu' -lo sab' oge, mia senhor 734
Deus! como se foron perder o matar 884
[Deus, meu senhor, se vus prou]guer' 5
Deus que mi-oj' aguisou de vos veer 347
Deus! que pouco que sabia 642
Direi -vus que mi-avèo, mia senhor 284
disser
algiãa ren ca vus diria pesar v. Que grave cousa, senhor, d'endurar.
Diz meu amigo que lhe faça ben 662
Dizedes vos, senhor, que vosso mal ......... 537
Dizen mi -as gentes por quê non trobei ....... 360
Dizen que digo que vus quero ben ......... 351
Dizen, senhor, ca dissestes por mi ........ . 487
Dizer -VU.S quer' eu, mia senhor 659
Don Amor, eu cant' e choro 635
E direi -vo'- lhes eu porén v. Que muitos me preguntaran.
E eu fazer en min quanto quiser v. Nunca fiz cousa.
E mia senhor direi -vus que mi-aven v. De mia senhor.
E mia senhor que eu mais d' outra ren v. A mia senhor.
324. E por quê me desamados 651
E que ouvesse de morrer v. Se om' ouvesse de morrer.
326. Ei eu tan gran medo de mia senhor • 655
68. Eu gran coita vivo, senhor 145
158. En grave dia, senhor, que vus vi 317
205. En que affan que og' eu viv'! e sei 399
En que foi sempr' e ei ja de seer v. Senhor fremosa, vejo- vus queixar.
401. En que grave dia, senhor 792
50. En tal poder, fremosa mia senhor 107
168. En tan grave dia senhor filhei 335
31. [Entend' eu ben, senhor, que faz mal-sen] 69
239. Esso mui pouco que og' eu falei 464
Esta dona poi'-lo non souber v. Eu me coidei u me Deus fez veer.
237. Estes meus olhos nunca perderan 461
58*
— 912 —
N». Pag.
]49. Estes olhos mous ei mui gran razon 299
245. Estes que ora dizen, mia senhor 477
Eu desejo meu mal v. Sempr' eu , senhor, roguei a Deus por mi.
161. Eu me coidei, u me Deus fez veer 323
40t). Eu me cuidava, quando non podia 802
322. Eu que nova senhor filhei 649
281. Eu sei la dona velida 557
37. Eu sõo tan muit' amador 80
Ey mia senhor u non faz ai v. Ay mia senlior, u non jaz ai.
1.32. Fiz meu cantar e loei mia senhor 268
folia
que faç' i grand', entendê-la-ia v. Entend' eu ben senhor
que faz mal- sen.
219. Oradesc' a Deus que me vejo morrer 422
210. Gran coita soffr' e vo[u]-a negando 411
362. Gran mal me faz agora '1 rei 712
235. Gran sazon á que eu morrera ja 457
357. Grave dia naceu senhor 703
guer
vos me tolhede este poder». Deus meu Senhor, se vus prouguer'.
452. Ir -vus queredes, amigo, d'aquen 877
70. Ir -vus queredes, mia senhor 151
407. Ja eu non ei oy-mais por que temer 804
302. Ja eu, senhor, muitas coitas passei 603
28. Ja foi sazon que eu cuidei 60
352. Ja m'eu quisera leixar de trobar 696
22. Ja m'eu, senhor, ouve sazon . . 49
45. Ja, mia senhor, niun prazer 97
104. Joana dix' eu, Sancha e Maria 215
204. Juro -vus eu, fremosa mia senhor 397
453. Juyão, quero contigo fazer 878
315. Ledas sejamos ogemais . 636
303
mais ambos i faredes o melhor 607
99. Mais de mil vezes coid' eu eno dia 207
Mais non quis Deus que meu mal entendeu v. Ay mia senhor,
se eu non merecesse
me guisou de viver v. Que mal amor
me guisou de viver.
51. Mal conselhado que fui, mia senhor 109
42. Maravilho -m'eu, mia senhor 91
110. Mentre non soube por min mia senhor 225
— 913 —
NO. Pag.
57. Meu coraçon me faz amar . 120
54. Meu senhor Deus, se vus prouguer' 115
122. Meu sentor Deus, veuho-vus eu rogar 251
404. Meus amigos, direi -vus que mi aven 798
244. Meus amigos, muit' estava eu ben 475
264. Meus amigos, muito me praz d' Amor 516
405. Meus amigos, oymais quero dizer 800
296. Meus amigos, pese -vus do meu mal 593
159. Meus amigos, que sabor averia 319
177. Meus amigos, quero-vus eu mostrar 350
39. Meus olhos, gran ouita d' amor 83
34. Meus olhos, quer vus Deus fazer 75
386. Mia senhor fremosa, direi -vus iia ren 758
275. Mia senhor, quantos ono mundo son 540
317. Mia senhor, vin-vus rogar 639
337. Min fez meter meu coraçon 672
320. Min prés forçadament' Amor 645
91. Moir' eu e praz -me, si Deus me perdon ....... 192
445. Moir' eu por vos, mia senhor, e ben sei 865
265. Mui gran poder á sobre min Amor 521
313. Mui gran temp' á, par Deus, que eu non vi 633
144. Muit' aguisad(o) ei de morrer 291
242. Muit' ando triste no meu coraçon 473
16. Muitas vezes en meu cuidar 37
3Õ4. Muito per á ja gran sazon 700
26. Muito per dev' a gradecer 56
150. Muito punhei de vus negar 309
423. Muitos an coita d'amor 834
19. Muitos dizen que perderan 43
446. Muitos me preguntan, per bõa fé 867
48. Muitos me vSen preguntar 103
372. Muitos tèen oje por meu trobar 730
262. Muitos veg' cu per mi maravilhar 512
447. Muitos vej' eu que, con mengua de sen 869
184. Muitos veg' eu que se fazen de mi 362
211. Neguei mia coita des ua sazon 413
128. Niun conselho, senhor, non me sei 258
38. No mundo non me sei parelha 82
347. Non á ome que m' entenda 690
425. Non am' eu mia senhor, par Deus 836
282. Non est a de Nogueira 559
108. Non me poss'eu, mia senhor, defender 223
17. Non me poss'eu, senhor, salvar 39
112. Non me queredes, mia senhor 230
420. Non me queredes vos, senhor, crecr 830
164. Non me soub' eu dos meus olhos melhor ..... 328
56. Non ouso dizer nulha ren .119
298. Non perç' eu coita do meu coraçon 596
359. Non sei dona que podesso 708
155. Non soube que x' era pesar 307
— 914 —
NO. Pag.
20. Noa tenh' eu que coitados son 45
335. Non vus façan creer, senhor 669
43. Nostro senhor, como jaço coitado 93
129. Nostro senhor Deus, e por que neguei 261
461. Nostro senhor Deus, que prol vus ten ora 896
69. Nostro senhor, en que vus mereci 147
135. Nostro senhor, o ora que será 274
403. Nostro senhor, e por quê mi fezestes 796
261. Nostro Senhor que eu sempre roguei 510
203. Nostro Senhor que me fez tanto mal 395
157. Nostro Senhor que mi -a min faz amar 313
206. Nostro Senhor! que non fui guardado 401
221. Nostro Senhor, quen m' oj' a min guisasse 425
174. Noutro dia, quando m' eu espedi 346
286. Nulh' ome non pode saber 569
187. Nunc' assi ome de senhor 370
44. Nunca bon grad' Amor aja de mi 95
165. Nunca coitas de tantas guisas vi 330
409. Nunca Deus quis nulha cousa grau ben 807
137. Nunca fiz cousa de que me tan ben 278
63. Nunca tan coitad' ome por molher 132
344. O gran cuidad' e o affan sobejo 684
351. O grand' amor que eu cuidei prender 695
312. O Marot aja mal grado 632
444. O meu amig', amiga, que mo gran bon fazia 864
413. O meu amigo que me mui gran ben 816
225. O meu senhor [Deus] me guisou 434
460. O mui bon rei que conquis a fronteira 894
369. O mui fremoso parecer 724
49. O que conselh' a min de m'eu quitar 105
466. O que Valença conquereu 905
418. O que vos diz, senhor, que outra ron desejo 825
375. Ogan'en MGimenta 738
248. Oí eu sempre, mia senhor, dizer 485
334. Oiniais non sei eu, mia senhor 667
120. Om' a que Deus ben quer fazer 249
415. Om' a que Deus coita quis dar 820
5. Ome que gran ben quer molher 13
309. Ora começa o meu mal 621
342. Ora faz a min mia senhor 681
463. Ora ja non poss' eu creer 900
266. Ora non moiro, nen vivo, nen sei 523
378. Ora non poss' eu ja creer 744
162. Ora non sei no mundo que fazer 325
268. Ora poss' eu con verdade dizer 529
340. Ora tcnh' eu que ei razon 677
127. Ora veg' eu o que nunca coidava 257
105. Ora veg' eu que fiz muy gran folia 217
73. Ora veg' eu que me non fará ben 157
107. Ora veg' eu que xe pode fazer 221
IB^^^ — 915
287. Os meus olhos que mia senhor ... . 571
196. Os que mui gran pesar virou, assi 381
Outro bea d' este mundo noa querria v. D' este mundo outro
ben non querria.
439. Oymais nou á ren que mi gradecer 859
438. Oymais quer' eu punhar de me partir . 857
198. Par Deus, ay dona Leonor 383
392. Par Deus, dona Maria, mia senhor ben -talhada 773
327. Par Deus, fremosa mia senhor . 656
368. Par Deus, mia senhor, enquant' eu viver' 723
363. Par Deus senhor, ja eu ben sei 713
98. Par Deus senhor, ja eu noa ei poder 206
345. Par Deus senhor, mui mal me por matou 686
343. Par Deus senhor, ora tenh' eu guisado . 683
13. Par Deus, senhor, sei eu mui ben 28
243. Parti-m'eu de vos, mia senhor 474
163. Pelos meus olhos ouv' eu muito mal 327
364. Per bÕa fé, fremosa mia senhor 715
370. Per bõa fé, meu coraçon 726
440. Per bõa fé, non saben nulha ren 860
382. Per com' Amor leixa viver 751
182. Per mi sei eu o poder que Amor 359
279. Pêro eu vejo aqui trobadores 550
160. Pêro m' eu ei amigos, non ei niun amigo 321
395. Pêro non fui a Ulti'araar 777
346. Pêro que mia senhor non quer 688
61. Pêro que punh' en me guardar 126
398. Pois boas donas son desemparadas 784
83. Pois contra vos non me vai, mia senhor. 177
459. Pois de mia morte gran sabor avedes 892
257. Pois Deiis non quer que eu ren poss' aver ..... . 505
333. Pois eu d' atai ventura, mia senhor 665
328. Pois me fazedes, mia senhor 657
465. Pois me tanto mal fazedes 904
185. Pois m' en tal coita ten Amor . 365
316. Pois mi non vai d' eu muit' amar 637
253. Pois mia ventura tal é ; pecador! 494
414. Pois minha senhor me manda 817
80. Pois naci, nunca vi Amor 168
62. Pois non ei de dona' Ivira 131
220. Pois o vivo mal qu(e) eu soffro, punhei 424
419. Pois ora faz [Deus] qu(e) eu viver aqui 827
143. Pois [que] eu ora morto for 287
399. Pois que se non sente a mia senhor 788
424. Pois tan muit' á que mia senhor non vi . 835
93. Pola verdade que digo, senhor 196
72. Por Deus, senhor en gran coita serei 155
365. Por Deus senhor, e ora que farei 717
371. Por Deus que vus fez, mia senhor 728
59. Por Deus senhor, non me desamparedes 123
— 916 —
NO. Pag.
179. Por Deus Senhor, quo vos tanto ben fez 353
223. Por Deus, senhor, tan grau sazon 430
186. Por Deus vus quero rogar, mia senhor ........ 369
58. Por Deus vus rogo, mia senhor 121
458. Por mal de mi me faz Deus taut' amar 890
136. Por mia senhor fremosa quer' eu ben 276
95. Por mui coitado per tenh' eu 201
241. Por muitas cousas eu quo sei 470
212. Por non saberen qual ben desegei 414
356. Por quê vus ei eu, mia senhor 702
295. Por vos veer vin eu, senhor 592
297. Porque non ous' a mia seuhor dizer 595
300. Pouco vus nembra, mia senhor 600
81. Preguntan-me por que ando sandeu 170
429. Preguntei ua don[a] eu como vus direi 842
142. Preguntou Johan Garcia 286
156. Punhar quer' ora de fazer 309
21. Punhei eu muit' en me guardar 47
126. Punhei eu muit' en me quitar 255
85. Qual dona Deus fez melhor parecer 181
41. Qual senhor devia filhar 89
119. Quau muit' eu am' ua molher 247
379. Quand' eu estou sen mia senhor 746
410. Quand' eu mia senhor conhoci 810
222. Quand' eu, mia senhor, convusco falei 429
Quand' eu parti v. U m' eu parti
200. Quand' eu podia mia senhor 389
202. Quand' og' eu vi per u podia ir 393
393. Quand' ora fôr' a mia senhor veer 774
350. Quando m' agora mandou mia senhor 694
47. Quando me nembra de vos, mia senlior 101
227. Quando m' eu mui triste de mia senhor 440
76. Quando mi -agora fôr' e mi alongar' 162
189. Quando a^us vi, fremosa mia senlior 372
448. Quanfá, senhor, que m' eu quitei 872
258. Quant' eu de vos, mia senhor, receei 506
194. Quant' eu mais donas mui ben parecer 379
Quanto me nembra v. Quando me nembra.
234. Quantos an gran coita d' amor 456
33. Quantos aqui d' Espanha son 73
55. Quantos entendeu, mia senhor 117
251. Quantos oj' audan eno mar aqui 490
109. Quantos og' eu con amor sandeus sei 224
89. Que alongad' eu ando d' u iria 189
77. Que ben que m' eu sei encobrir 163
462. Que ben se soub' acompanhar 898
348. Que cousiment' ora fez mia senhor 692
114. [Que grave cousa, senhor, d'endurar] 237
Que guarir non ei per ren v. A guarir.
267. Que mal Amor me guisou de viver 527
— 917 —
NO. Pag.
355. Que mal matei os meus olhos e min 701
464. Que mal s'esto mundo guisou 902
180. . . . que me vos nunca quisestes fazer 357
247. Que mui de grad' eu querria fazer 483
310. Que mui gran prazer og' eu vi 623
103. Que muit' á ja que a terra non vi 213
228. [Que muitos mo preguntaran] 445
106. Que muitos que mi andan preguntando 219
145. Que partid' eu serei, senhor 293
74. Que prol vus á vos, mia senhor 158
10. Que sen conselho que vos, mia senhor 23
146. Que sen -mesura Deus é contra mi 294
443. Que sen meu grado me parti 863
181. Que sen meu grado m' og' eu partirei 358
454. Queixum' ouvi dos olhos meus 882
30. Quen bõa dona gran ben quer 64
422. Quen me vir' e quen m' oir' 832
4. Quen oge mayor coita ten 11
305. Quen viu o mundo qual o eu ja vi 610
115. Quen vus foi dizer, mia senhor 239
75. Quer' eu a Deus rogar de coraçon 160
385. Quer' eu agora ja dizer 756
451. Quer' eu agora ja meu coraçon 875
338. Quero -vus eu dizer, senhor 673
14. Quero -vus eu ora rogar 33
12. Quero -vus eu, senhor, gran ben 27
64. Quisera-m' ir: tal conselho prendi 137
113. Rogaria eu mia senhor 232
321. Sazon é ja de me partir 647
218. Sazon sei ora, fremosa mia senhor 421
Se cuita grande e de pesar v. De cuita.
381. Se Deus me leixo ben aver 750
124. Se Deus me leixe de vos ben aver 253
8. Se Deus me valha, mia senhor, 19
de grado querria saber.
92. Se Deus me valha, mia senhor, 194
de grado querria seer.
214. Se ei coita, muito a nego ben 417
100. Se eu a Deus algun mal mereci 208
23. Sc eu a mia senhor ousasse 51
208. Se eu moiro, be'-no busquei 404
301. Se eu ousass' a Mayor Gil dizer 601
289. Se eu podesse dasamar 579
450. So eu podess' ir u mia senhor é 874
88. Se eu soubess(e) u eu primeiro vi 187
236. Se m' ora Deus gran ben fazer quisesse 459
308. Se om' ouvesse de morrer 619
319. Se soubess' a mia senhor 644
285. Se vos prouguess', Amor, ben mo devia 567
— 918 —
NO. Pag.
123. Se vus eu amo mais que outra ren 2õ2
148. Se vus eu ousasse, senhor 297
366. Se vus prouguesso, mia senhor 719
134. Sempr' ando coidando en meu coraçon 272
209. Sempr' eu, senhor, roguei a Deus por mi 406
427. Senhor de mi e do meu coraçon 839
353. Senhor Deus, que coita que ei 698
292. Senhor do corpo delgado 585
433. Senhor do mui bon parecer 849
387. Senhor ^e assi ei eu a morrer? 759
172. Senhor o lume d' estes olhos meus . 342
383. Senhor, esta coita que ei 752
299. Senhor, eu vivo muit' a meu pesar 598
367. Senhor, eu vus quer' u a ren dizer 721
116. Senhor fremosa, conven-mi a rogar 241
226. [Senhor fremosa, creede per mi] 439
457. Senhor fremosa, des que vus amei 888
24, Senhor fremosa, fui buscar 53
2. Senhor fremosa, grand' enveja ei 7
270. Senhor fremosa, ja nunca seni 532
269. Senhor fremosa, ja perdi o sen 531
442. Senhor, fremosa mais de quantas son 862
147. Senhor fremosa, non ei og' eu quen 295
3. Senhor fremosa, par Deus, gran razon 9
449. Senhor fremosa, pois m' aqui 873
46. Senhor fremosa, pois me non queredes 99
277. Senhor fremosa, pois me vej' aqui 545
153. Senhor fremosa, pois m' og' eu morrer 305
151. Senhor fremosa, pois pesar avedes 302
252. Senhor fremosa, pois que Deus non quer 492
94. Senhor fremosa, pois vus vi 198
254. Senhor fremosa, por Nostro Senhor 496
117. Senhor fremosa, quand' eu cofondi 243
121. Senhor fremosa, que sempre servi 250
152. Senhor fremosa, quero -vus rogar 304
272. Senhor fremosa, queria saber 536
437. Senhor fremosa, vejo -me morrer 855
138. Senhor fremosa, vejo -vus queixar 280
97. Senhor fremosa, venho -vus dizer 205
173. Senhor, o gran mal e o gran pesar 344
263. Senhor, o mal que m' a min faz Amor 514
36. Senhor, os que me queron mal 78
391. Senhor, perdud' ei por vos ja o coração 771
52. Senhor, pois Deus non quer que min queirades 111
414. Senhor, por Deus vus rogo que que[i]rades 823
169. Senhor, por Deus que vus fez parecer 337
432. Senhor, por vos e polo vosso ben 847
86. Senhor, por vos sõo maravilhado 183
390. Senhor, que coitad' og' eu no mundo vivo 768
131. Senhor, que Deus mui melhor parecer 266
259. Senhor que eu por meu mal vi 507
^^^^ — 919 —
N"- Pag.
224. Senhor, que grav' oj' a mi é 433
90. Senhor queixo -me con pesar. ... 191
388. Senhor todos m' entendeu ja 761
230. Senhor veedes-me morrer ... 448
60. Tal om' é coitado d' amor 125
190. Tau muit' á ja que non vi raia senhor 373
274. Tan muito mal me ven d' amar 530
288. Tan muito vus am'eu, senhor 577
192. Tanto faz Deus a mia senhor de ben 876
11. Tanto me senç' ora ja cuitado 25
384. Toda'- las gentes mi-a-mi estranhas son 754
412. Tod' ome que Deus faz morar 813
332. Tu, que ora vees de Monteniayor 663
231. U m' eu parti d' u m' eu parti 450
377. Ua donzela quig' e\i mui gran ben 741
191. Un dia que vi mia senhor 374
. . . vai querer ben tal molher v. Por mui coitado per tenh' eu.
341. Vedes, fremosa mia senhor 679
361. Vedes, senhor, pêro me mal fazedes 711
240. Vedes, senhor, quero -vus eu tal ben 469
360. Vedes, senhor, u m' eu parti 710
42G. Vèeron-m'ora preguntar 838
435. Vej' eu as gentes andar revolvendo 851
394. Vi eu donas en celado 775
293. Vivo coitad' en tal coita d' amor 589
325. Vos, m'a senhor, que non avedes cura 654
7. Vos que, mi-a.ssi cuitades, mia senhor 17
284. Vou -m'- eu, fremosa, pêra '1 rei 563
11. Lista alphabetica dos Auctores.
(Os Números acompanhados de asterisco, referem -se aos Apêndices.)
22. Affonso Lopes, de Baian (D.) .... 224 — 225
55. Affonso Meendes, de Beesteiros . . . *436 — 443
6. Airas Corpaacho 64— 67; * 399
40. Airas Moniz, d'Asme *316 — 317
29. Bonifácio de Genua (Génova) .... 265 — 266
41. Diego Moniz 318 — 319
25. EstevanFaian (alias: D. Estevan Peres Froian) 240 — 241; *457
52. Fernan Fernandes, Cogominho .... *420 — 426
34. Fernan Figueira, (ou Figueiroo) de Lemos *330 — 331
11. Fernan Garcia, Esgaravuuha (D.) . . . 114 — 128; 410 — 412
20. Fernan Gonçalves, de Seabra .... 210 — 221; *44õ — 447
34. Fernan Padron 285 — 287
49. Fernan Paes, de Tamalancos (D.) . . . * 358 — 362
47. Fernan Rodrigues, do Calheiros . . . * 335 — 356
28. Fernan Velho 257 — 264; * 458
45. Gil Sanches (D.) *332
14. Joan d'Aboin (D. Joan Peres) .... 157
15. Joan Coelho (D. Joan Soares) .... 158 — 179
24. Joan de Guilhade 228 — 239; * 454 -456
19. Joan Lopes, d'Ulhoa (D.) 199 — 209
10. Joan Nunes, Camanês 111 — 113
2. Joan Soaires, Somesso 14— 30; * 375 — 377;
* 378 — 382
26. Joan Vaasques 242 — 245
4. Martin Soares 40— 61; *396; *398
23. Meen Rodrigues, Tenoiro 226 — 227; * 448 — 453
50. Nuneannes Cerzeo * 383 — 391
43. Monio (Nuno) Fernandes, de Mirapeixe . * 328 — 329
8. Nuno Fernandes, Torueol 70— 81;*402
7. Nuno Rodrigues, do Candarey . . . . 68— 69; * 400 — 401
42. Osoireannes "..... *320 — 327
27. Paay Gomes, Charinho 246—256
3. Paay Soares, de Taveiroos 31 — 39; * 396; * 397
33. Pedrannes Solaz 281 — 284
21. Pêro Barroso (D. Pêro Gomes) . . . . 222 — 223
48. Pêro Garcia d'Ambroa *3õ7
9. Pêro Garcia, Burgalês 82 — 110; * 403 — 409
921
54. Poro Mafaldo *430-
35. Pêro da Ponte 288-
51. Pêro Velho, de Taveiroos *392-
16. Rodrigueannes Redondo (?) 180-
53. Rodrigueannes de A''asconcellos .... *427-
38. Roy Fernandes, de Santiago 308-
12. Roy Queimado 129-
46. Ruy Gomes, o Freire *333-
18. Ruy Paes, de Ribela 186-
13. Vaasco Gil (D.) . 144-
1. Vaasco Praga, de Sandin 1-
36. Vaasco Rodrigues, de Calvclo .... 293-
5. Desconhecido I (talvez: Ruy Gomes, de
Briteiros) 62-
II 185
III 267-
IV 277
V 278-
„ VI (talvez: Martim Moxa). 303-
„ VII *311-
-435; *444
-292; * 459 — 466
-395
-184; *415 — 419
-429
-310
-143; *413 — 414
-334
-198
-156
- 13; *363 — 374
-30ii; *4G7
- 63
-276
-280
-307
-315.
í
Erratas*) e Retoques.*
Pagina Linha Erros Correcções
5 30 Eimas breves Rimas longas
* Nas Notas relativas ás Cantigas I a XXI dei incorrecta-
mente á expressão trovadoresca do rima breve {= grave)
o sentido de lo7iga (= aguda).
8 31 estat ijnha esta tijnha
11 5 prouguer' prouguer',
13 14 cuidar cuidar'
16 3 soffrer soffrer,
21 28 rimas rimas longas
24 9 Eimas breves e longas Rimas longas e breves
26 16 Eimas breves e longas Rimas longas e breves
83 1 C. I:ly3 Vinheta. Caderno I: 4/S.
8 yus vos
22 *0 escrevente do códice traçou re cey., erro que emendou á
margem para receey.
39 19 e 'n'a saber e 'n-a saber
40 22 *As letras mal legíveis parecem dizer: stes f to = sates feito.
41 1 C. I: 2/S Caderno I: 3^
43 9 viver viver,
44 2 soffro a soffr' a
A ultima letra de soffro está marcada no códice com um
ponto, a fim de ser raspada.
56 13 mi-oir mi-oír
82 21 esta este
22 aquella aquelle
88 3 assi, assi;
103 19 nega- lo -ei negá-lo-ei
109 3 pudi púdi
118 8 leixar leixar'
121 11 vir desamparar' vir' desamparar
154 14 *IV. Uma nota marginal classifica esta cantiga de tntij boa.
170 2 lhe -lo lhe'- lo
17 dizer-lhe-la-ei dizer-lhe'-la ei
184 5 sen o sen -no
10 afam afan
187 16 tem ten
1) Não considero como Erratas, nem retoco as desigualdades orto-
graphicas de que tratei na Advertência preliminar.
— 923 —
Pagina Linha Erros Correcções
193 40 *Bclleimaun traduziu esta trova a p. 14 do seu opúsculo Die
alten Liedcrbilcher der Portugiesen.
207 41 *Tambem ha traducção de Bellermann , p. 13.
215 1 Joana, Joana
241 IG *Com relação ao verso 8 proponho o adverbio per em lugar
da preposição j)or.
253 21 Hundert altport. Lieder Aus Portugal und Brasilien
263 5 lho lh'o
266 19 vosqu' vosq[u]'
270 5 pudi púdi
272 1 em en
286 1 Johan Joan
319 6 min mi
visto que o n está traçado e pontuado no códice, afim de
ser raspado
321 3 mais ma[i]s.
322 19 D. Affonso de Leon D. AffonsodeCastellae deLeon
25 Cfr. No 175 Cfr. No 175 e 228
324 1-2 dizer, todo dizer todo,
343 10 *Ao lado do verso 19 ha uma nota marginal que diz fijda.
347 39 D. Affonso de Leon D. AífonsodeCastellae deLeon
Cfr. No 160 Cfr. No 160 e 228
348 7 pos-seu po'-sseu
351 3 Deus, senhor Deus Senhor
361 5 f. 46(=45)'* f. 46^75)*
365 22 Nos 66 e 67 Nos 65, 67 o 173.
369 1 C. VIII: 2a Vinheta. G. VIII: 2 a
370 16 Mais Ma[ijs
372 27 *1V. Traduzido por Bellermann, p. 13.
382 16 mais ma[i]s
383 5 digu'i dig[u]'i
387 1 a VIII: 4/S Vinheta. C. VIII: 4/3
23 25 como — 26 como eu — 2^ como eu — 2% ca Ih' averria
27 ea lh'averria
393 9 mais ma[i]8
403 9 est' est
404 9 mais ma[i]s
411 1 C. IX: 2a Vinheta. C. IX: 2a
9 preito, preito
415 7 ven ven,
434 14 mi-aguisou mi aguisou
435 7 *Uma nota marginal ao lado do 5° verso diz Q reffram.
446 16 *IV. O refram d' esta cantiga reapparece na cantiga do centões
CB 469, dei rei D. Affonso de Castella e de Leon. Cfr.
No 160 e 175.
454 6 * Confira- se a cantiga CB 1530: -áss* and" eu.
455 14 ♦Herculano aproveitou os versos 15 e 16 como Motto do Cap. IX
do seu Monge de Cister.
459 8 Par Deus, senhor Par Deus Senhor,
486 1 senhor , senhor,
507 5 *Na margem ha uns traços que parecem ggg
— 924 —
Pagina Linha Erros CorrecçSes
507 6 *Á esquerda do verso ha uma nota mal legivol cujas primeiras
letras parecem dizer a Johã de . . .
509 29 *No alto da f. 71 á direita reconhece- se a parte inferior do
uma nota que classifica do mujto boa a cantiga N» 2G0.
512
13
I. CV 51 (439)
. I. CV 51 (439) - 5 CA no-me
517
2
queiro
quero
522
35
*E. Monaci, Manualetto, p.
'wor no verso 25
61
No 7 põe li no verso 7, e coita
534
1
Dos ogemais
Des oge mais
541
14
*Traduzido por Bellerraann
P-
13.
550
3
senhores
senhores,
553
10
* Traduzido por Storck, Aus Portugal und Brasilien No 36.
560
1
Se m'e]a min
Se m'er a min
578
30
a nota guardado he
a nota e por este se disse:
guardado he
589
13
994 Ws
993 bis
600
1
vos
vus
611
14
Wo ruht begraben
^\o weilt
636
20
Oenevra achou
Oenevra o achou
665
1
*Ha erro na contagem dos
versos (um minus de dois)
679
3
En tanto
entanto
703
10
en
én
709
8
Este ca talvez signifique qu
'á.
717
1
Por Deus Senhor
Por Deus ^seniior
726
9
en
én
734
15
peccado
pecado
743
9
392—397
De
Pêro Velho, de Tavoiroos
392—395 De Pêro Velho de
Taveiroos
396 De Paay Soares e Marti m
Soares
397 De Paay Soares
770
3
catava
catava.
771
14
[por] que
[j9or] quê
775
9
conhocistes
cousistes
781
13
veesse
veesse
823
1
querades
que[i]rades
842
5
farei*
farei ?
6
coraçon
coraçon. «
845
3
mi assi
mi - assi
848
8
amigu'
amigu',
864
21
Decasyllabos
Dodecasyllabos
869
3
todo' los
todo' -los
906
6
en ben fiz
é ben fis
Buchdrackerei des Waisenhauses in Halle a. S.
O
BINDING SECT. MAY 3 1972
CV2
Oi
IO
00
o
u
Cd
o
l>»
Ti
(d
3
o
PiS
o
ca
(b
O
M
<
z