Skip to main content

Full text of "Cartulaire de l'abbaye de Saint-Victor de Marseille"

See other formats


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 


public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 





We also ask that you: 


+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual 
personal, non-commercial purposes. 





and we request that you use these files for 


+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 






About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
a[nttp: //books . google. con/] 














Google 


A propos de ce livre 


Ceci est une copie numérique d'un ouvrage conservé depuis des générations dans les rayonnages d'une bibliothèque avant d’être numérisé avec 
précaution par Google dans le cadre d'un projet visant à permettre aux internautes de découvrir l'ensemble du patrimoine littéraire mondial en 
ligne. 





Ce livre étant relativement ancien, il n'est plus protégé par la loi sur les droits d'auteur et appartient à présent au domaine public. L'expression 
"appartenir au domaine public" signifie que le livre en question n'a jamais été soumis aux droits d'auteur ou que ses droits légaux sont arrivés à 
expiration. Les conditions requises pour qu'un livre tombe dans le domaine public peuvent varier d'un pays à l'autre. Les livres libres de droit sont 
autant de liens avec le passé. Ils sont les témoins de la richesse de notre histoire, de notre patrimoine culturel et de la connaissance humaine et sont 
trop souvent difficilement accessibles au public. 











Les notes de bas de page et autres annotations en marge du texte présentes dans le volume original sont reprises dans ce fichier, comme un souvenir 


du long chemin parcouru par l'ouvrage depuis la maison d'édition en passant par la bibliothèque pour finalement se retrouver entre vos main: 





Consignes d'utilisation 


Google est fier de travailler en partenariat avec des bibliothèques à la numérisation des ouvrages appartenant au domaine public et de les rendre 
ainsi accessibles à tous. Ces livres sont en effet la propriété de tous et de toutes et nous sommes tout simplement les gardiens de ce patrimoine. 
Il s'agit toutefois d'un projet coûteux. Par conséquent et en vue de poursuivre la diffusion de ces ressources inépuisables, nous avons pris les 
dispositions nécessaires afin de prévenir les éventuels abus auxquels pourraient se livrer des sites marchands tiers, notamment en instaurant des 
contraintes techniques relatives aux requêtes automatisées. 





Nous vous demandons également de: 


+ Ne pas utiliser les fichiers à des fins commerciales Nous avons conçu le programme Google Recherche de Livres à l'usage des particuliers. 
Nous vous demandons donc d'utiliser uniquement ces fichiers à des fins personnelles. Ils ne sauraient en effet être employés dans un 
quelconque but commercial. 


+ Ne pas procéder à des requêtes automatisées N'envoyez aucune requête automatisée quelle qu'elle soit au système Google. Si vous effectuez 
des recherches concernant les logiciels de traduction, la reconnaissance optique de caractéres ou tout autre domaine nécessitant de disposer 
d'importantes quantités de texte, n'hésitez pas à nous contacter. Nous encourageons pour la réalisation de ce type de travaux l'utilisation des 
ouvrages et documents appartenant au domaine public et serions heureux de vous étre utile. 


+ Ne pas supprimer l'attribution Le filigrane Google contenu dans chaque fichier est indispensable pour informer les internautes de notre projet 
et leur permettre d'accéder à davantage de documents par l'intermédiaire du Programme Google Recherche de Livres. Ne le supprimez en 
aucun cas. 


+ Rester dans la légalité Quelle que soit l’utilisation que vous comptez faire des fichiers, n'oubliez pas qu'il est de votre responsabilité de 
veiller à respecter la loi. Si un ouvrage appartient au domaine public américain, n'en déduisez pas pour autant qu'il en va de méme dans 
les autres pays. La durée légale des droits d'auteur d'un livre varie d'un pays à l'autre. Nous ne sommes donc pas en mesure de répertorier 
les ouvrages dont l’utilisation est autorisée et ceux dont elle ne l'est pas. Ne croyez pas que le simple fait d'afficher un livre sur Google 
Recherche de Livres signifie que celui-ci peut étre utilisé de quelque facon que ce soit dans le monde entier. La condamnation à laquelle vous 
vous exposeriez en cas de violation des droits d'auteur peut être sévère. 





À propos du service Google Recherche de Livres 


En favorisant la recherche et l’accès à un nombre croissant de livres disponibles dans de nombreuses langues, dont le français, Google souhaite 
contribuer à promouvoir la diversité culturelle gráce à Google Recherche de Livres. En effet, le Programme Google Recherche de Livres permet 
aux internautes de découvrir le patrimoine littéraire mondial, tout en aidant les auteurs et les éditeurs à élargir leur public. Vous pouvez effectuer 
des recherches en ligne dans le texte intégral de cet ouvrage à l'adresse[http://books.google. con] 




















À — 








st | 





COLLECTION 


DE 


DOCUMENTS INÉDITS 


SUR L'HISTOIRE DE FRANCE, 


PUBLIÉS 


. PAR ORDRE DU GOUVERNEMENT 


KT PAR LES SOINS 
DU MINISTRE DE L'INSTRUCTION PUBLIQUE 


Do 


PREMIÈRE SÉRIE 
HISTOIRE POLITIQUE. 


F 


COLLECTION 


DES 


GARTULAIRES DE FRANCE 


TOME vi 


CARTULAIRE DE L'ABBAYE DE SAINT-VICTOR 
DE MARSEILLE . : | 


PUBLIÉ 


PAR M. GUÉRARD 
MEMBRE DE L'INSTITUT DE FRANCE 


AVEC LA COLLABORATION DE MN. MARION ET DELISLE 
t c 


TOME I 


PARIS 


TYPOGRAPHIE DE CH. LAHURE 
IMPRIMEUR DU SÉNAT ET DE LA COUR DE CASSATION 
AUR DE VAUGIBARD. 9 


M DCCC LVII : 


/ 





AVERTISSEMENT. 


La copie du Cartulaire de Saint-Victor de Marseille était 
depuis longtemps préparée, et l'impression en était déjà fort 
avancée, lorsque, vers la fin du mois de février 1854 , M. Gué- 
rard fut atteint dela maladie grave qui devait, en peu de jours, 
le conduire au tombeau. Chargé par lui de l'exécution de ses 
derniéres volontés, j'ai cru qu'il était aussi de mon devoir de 
lui donner une autre preuve de dévouement, en acceptant la 
tâche de surveiller l'achévement de cette publication posthume. 
Si le Comité de la langue, de l'histoire et des arts de la France 
me fit alors l'honneur de me désigner au choix de M. le Ministre 
de l'instruction publique, c'est parce qu'il se croyait sür de 
mon zèle et de mon respect pour la mémoire du savant illustre 
dont il déplore la perte. J'ai fait ce qui dépendait de moi pour 
répondre à ce témoignage de confiance, et cependant les retards 
qu'a subis ce travail pourraient faire croire que je n'y ai pas ap- 
porté toute l'activité dont j'étais capable. J'ai donc besoin de mon- 
trer en peu de mots que des circonstances tout à fait imprévues 
m'ont empéché de satisfaire plus tótla justeimpatience du public. 

L'édition du Cartulaire de Saint- Victor de Marseille a été 
deux fois ajournée par la découverte de documents originaux 
qu'il a fallu successivement ajouter au texte primitif, parce que 
M. Guérard n'aurait certainement point hésité à leur donner 
place dans son recueil. Il en est résulté des travaux de tran- 
scription et de collation, de nombreuses additions dans la table 
alphabétique, et par conséquent aussi des retards dans l'im- 
. pression. En soumettant à l'approbation du Comité les mesures 


-I «a 


1 AVERTISSEMENT. 


que motivait cette double découverte, je me suis empressé de 
lui apprendre, et je me plais à répéter ici qu'il en est redevable 
au zèle éclairé de M. Mortreuil, juge de paix à Marseille. Il a 
mis à la disposition du Comité, non-seulement ses lumiéres et 
le fruit de ses propres découvertes, mais le zéle et les efforts du 
correspondant le plus actif et le plus dévoué. Cetitre de corres- 
pondant, qu'il n'avait pas alors, lui a été accordé depuis, en 
témoignage de tous les services qu'il avait rendus ; mais c'est 
toujours un devoir pour moi de lui exprimer ici personnelle- 
ment combien je m'estime heureux du concours qu'il m'a prété 
avec autant de bienveillance que de désintéressement. 

La premiére addition a été fournie par une collection impor- 
tante de chartes originales, qui est déposée aux archives du 
département des Bouches-du-Rhóne dans le fonds de l'abbaye 
de Saint-Victor. En signalant l'existence de ces documents, 
M. Mortreuil eut soin d'avertir que les uns n'étaient pas com- 
pris dans le Cartulaire, que d'autres n'y étaient pas exactement 
reproduits. Il se chargea ensuite de faire le choix des actes qu'il 
serait utile de collationner ou de transcrire à Paris, et M. le 
préfet des Bouches-du-Rhóne s'empressa de les mettre à la dis- 
position de M. le Ministre de l'instruction publique. Tout le 
monde comprendra qu'il était indispensable de mettre à profit 
de tels matériaux, et d'ajouter au corps méme du Cartulaire des 
lecons ou des textes consignés dans des actes originaux parfai- 
tement analogues à ceux qui s'y trouvent compris. On y a joint 
quelques extraits d'un registre intitulé Liber pensionum, qui a 
fourni d'utiles renseignements sur les prieurés dépendant de 
l'abbaye de Saint-Victor. 

La seconde addition, qui n'est pas moins importante , aurait 
été acceptée avec plus d'empressement encore par M. Guérard : 
elle consiste dans un pouillé ou polyptyque de l'église de Mar- 
seille, rédigé au 1x* siècle. Pourquoi faut-il que M. Mortreuil 
n'ait pas fait cette découverte quelques années plus tót? Pour- 


| AVERTISSEMENT. ui 
quoi ses offres , dictées par la modestie, n'ont-elles pu s'adresser 
à l'illustre éditeur des Polyptyques d'Irminon et de Saint-Remi 
de Reims? C'était à M. Guérard qu'il appartenait de publier et 
d'éclaircir ce texte difficile; il ett retrouvé toute l'ardeur de sa 
jeunesse pour ajouter de nouvelles pages à ces travaux qui lui 
ont coûté tant de veilles, mais qui seront à jamais l'honneur de 
l'érudition francaise. Mon devoir était du moins de solliciter 


. l'impression de ce document auquel il aurait attaché le plus 


grand prix, et qui d'ailleurs se lie étroitement à l'histoire de 
l'abbaye de Saint-Victor. 

Je suis donc convaincu que je me suis conformé scrupuleu- 
sement à ses intentions réelles en ajoutant au texte qu'il avait 
préparé un double supplément qui le complète et l'enrichit sans 
en altérer l'unité. Quant aux savantes introductions qui ont 
donné tant de valeur à cette collection des Cartulaires de France, 
Jai pensé que la meilleure manière d'y suppléer c'était de laisser 
à ses deux élèves le soin de présenter eux-mêmes au public le 
fruit de cette longue et honorable collaboration avec un maître 
qui était aussi leur ami, qui avait pu en toute liberté, je le dis 
à l'honneur de tous les Ministres de l'instruction publique, les 
choisir et les appeler à lui comme des disciples d'élite, vrai- 
ment dignes par leur talent et leur caractère de participer à ses 
travaux et de vivre dans son intimité ‘. En parlant ainsi, j'exé- 
cute encore les derniéres volontés de M. Guérard; ce n'est pas 
moi, c'est lui qui rend à M. Marion et à M. Delisle ces témoi- 
gnages d'estime et d'affection auxquels je m'associe pleinement, 
mais dont je suis avant tout le fidéle interpréte. 

C'est aussi pour satisfaire aux intentions de M. Guérard que - 


! La préface suivante est l'oeuvre de 
MM. Delisle et Marion. Le premier s'est 
chargé de donner la description des ma- 
nuscrits , de traiter les questions de diplo- 
matique et de chronologie, de discuter les 
textes qui se rattachent à la condition des 


terres et des personnes ou à l'état de l'in- 
dustrie. Le second a entrepris de coor- 
donner et d'exposer les notions éparses et 
confuses que fournit le Cartulaire de Saint- 
Victor de Marseille sur le système des divi- 
sions territoriales. 


IV AVERTISSEMENT. 
je dois exposer ici quelques faits qu'il s'était réservé sans doute 
de signaler dans sa publication. Il se serait fait un plaisir d'ap- 
prendre au public qu'un de ses anciens éléves , M. de Mas La- 
trie , avait le premier appelé son attention sur l'importance his- 
torique du Cartulaire de Saint-Victor de Marseille. Il n'aurait 
pas manqué non plus .de rappeler que ce précieux manuscrit 
avait été sauvé de la destruction et recueilli au commencemerit 
de la Révolution par M. Jean-Jacques Esmieu, qui s'en dessaisit 
en 1819 en faveur des archives du département des Bouches- 
du-Rhóne. Le préfet éclairé qui administrait alors ce départe- 
ment, M. le comte de Villeneuve, écrivait à M. Esmieu le 14 juin 
de la méme année : « Veuillez bien étre persuadé que je con- 
tribuerai, autant qu'il dépendra de moi, pour que le conseil 
genéral, avec l'approbation de Son Excellencé le Ministre de 
l'intérieur, vous accorde une gratification proportionnée à la 
valeur des objets‘ et à votre honorable conduite, en les sauvaut 
des flammes en 1793. » M. Guérard savait aussi la part hono- 
rable qu'avait prise à cette négociation heureusement terminée 
M. Édouard de La Plane, correspondant de l'Académie des 
inscriptions et belles-lettres à Sisteron (Basses-Alpes). Ceux 
qui connaissent les goüts éclairés et les excellents travaux de 
M. de La Plane ne s'étonneront pas qu'il ait usé de toute son 
influence pour servir en cette occasion la cause de la science 
historique. | 

Après avoir parlé au nom de M. Ghérard , qu'il me soit per- 
mis, comme membre et comme interpréte d'un comité oü sa 
mort a excité de si profonds regrets, de payer un juste hom- 
mage à sa mémoire dans cet ouvrage , le dernier qui doive por- 
ter son nom. Pourrait-il se faire qu'un éloge digne de lui ne 
füt pas inscrit dans cette collection des Cartulaires de France, 


! M. Esmieu avait adressé au préfet , avec le Cartulaire, trois autres manuscrits et 
plus de deux cents chartes. 


AVERTISSEMENT. v 
inaugurée par lui en 1840 et continuée jusqu'à sa mort avec 
tant de persévérance et d'éclat? Pour acquitter cette dette, il ne 
suffirait point de laisser parler ici les regrets de l'amitié ou l'ad- 
miration d'un élève; il faut. prononcer un jugement qui ait 
en soi son autorité. J'emprunterai donc la voix .de l'Académie 
des inscriptions, et je répéterai les paroles qu'elle a dictées 
pour être gravées sur la tombe de notre illustre confrère : 


AUSSI ESTIMABLE 
PAR L'INTÉGRITÉ DE SON CARACTÈRE 
QUE PAR LA SINCÉRITÉ SCRUPULEUSE DE SON ÉRUDITION 


DIGNE CONTINUATEUR DES BÉNÉDICTINS 
IL TROUVA DANS LES POLYPTYQUES ET LES CARTULAIRES 
UNE SOURCE NOUVELLE DE DOCUMENTS HISTORIQUES 
D'OÙ IL SUT TIRER DES TABLEAUX ACHEVÉS 
DE L'ÉTAT DES PERSONNES ET DES CHOSES 
AU MOYEN AGE. 


N. nz WAILLY. 


PRÉFACE. 


Dans cette préface, aprés avoir passé en revue les manuscrits 
qui ont servi de base à notre publication, nous résumerons les 
données que les chartes de Saint-Victor fournissent sur divers 
points de diplomatique , d'histoire et de géographie. Nous n'a- 
borderons pas plusieurs matiéres qui ont été traitées dans les 
autres préfaces de cette collection : les détails que nous aurions 
pu réunir formeraient double emploi avec les articles corres- 
pondants de l' /ndex rerum, placé à la fin de notre second volume. 


I. GRAND CARTULAIRE DE SAINT-VICTOR. 


Le grand Cartulaire de Saint-Victor de Marseille, qui, dés le 
commencement du xv? siècle, était connu sous le nom de Zzber 
magnus cartarum' , forme un volume de 187 feuillets ? de par- 
chemin, format in-folio. Il paraît avoir été écrit à la fin du 
x1? et au commencement du xir? siècle. Les premiers rédacteurs 
avaient laissé en blanc des feuillets ou des portions de feuillet, 
qu'on a remplis dans le cours du xu et du xin? siècle. Ordinai- 
rement le titre des chartes est écrit sur les marges en lettres 
capitales. Le texte est assez souvent incorrect ; mais la plupart 
des fautes doivent étre imputées aux rédacteurs def chartes, et 
non pas aux copistes du Cartulaire. Les piéces sont générale- 
ment classées suivant l'ordre topographique. 

1 Note écrite vers l'année 1400 au feuil- — Deux petits feuillets ont été intercalés, 
let 146 du petit Cartul. de Saint-Victor. savoir : le premier entre les feuillets 88 


? Entre les feuillets aujourd'hui cotés et 89, le second entre les feuillets 440 
124 et 125, il manque un double feuillet. et 141. 


VIII ; PRÉFACE. 


Le grand Cartulaire est conservé aux archives du département 
des Bouches-du-Rhóne. 


ll. PETIT CARTULAIRE DE SAINT-—VICTOBR. 


Le petit Cartulaire de Saint-Victor se compose de 189 feuil- 
lets de parchemin, petit in-folio. Il manque au moins un cahier 
à la fin du volume. L'écriture est du milieu du xu? siècle. Un des 
copistes nous a fait connaítre son nom par cette note, qu'on lit 
au feuillet 34 v°: « Hic incepit M. Girardus scribere. » Quelques 
pièces ont été ajoutées aprés coup, mais avant la fin du xir siè- 
cle; ce sont celles qui occupent les feuillets 94-100, 102-113, 
184-189. Au bas du feuillet 113 est un inventaire de piéces que 
nous n'avons pas reproduit, et qui est intitulé : « Hic sunt princi- 
pia quarumdam literarum et instrumentorum curie domini regis 
Sicilie exibitarum (sic) super facto Massilie. » L'écriture de cet 
inventaire peut être de la fin du xin? siècle. Les titres des chartes 
ont été écrits en marge par les scribes qui ont copié le volume. 
Nous les avons conservés dans notre édition; mais nous n'avons 
pas tenu compte d'autres titres et de diverses observations qui 
ont été ajoutées au xv? siècle et dans les temps modernes. La 
transcription du petit Cartulaire a été faite avec peu de soin ; 
le texte est rempli d'incorrections. Les actes renfermés dans ce 
recueil sont principalement relatifs aux droits de l'abbaye de 
Saint- Victor sur les monastères qui lui étaient soumis, à la dis- 
cipline monastique et aux propriétes que l'abbaye possédait à 
Marseille @ dans les environs de cette ville. On y trouve une 
nombreuse collection de bulles et de lettres pontificales. 

Suivant une note inscrite en téte du volume, le petit Cartu- 
laire, déposé à la maison commune de Marseille, le 21 mai 1791, 


n'entra qu'en 1822 aux archives du département des Bouches- 
du-Rhóne. 


PRÉFACE. IX 


III. TrTRES ORIGINAUX. 


A 


Outre les deux manuscrits qui viennent d’être décrits, nous 
avons employé un certain nombre d'actes originaux conservés 
aux archives des Bouches-du-Rhóne. C'est d'aprés ces actes que 
nous avons publié' une cehtaine de pièces qui manquaient 
dans les deux Cartulaires. Nous nous sommes aussi servis des 
titres originaux pour rectifier quelques lecons des Cartu- 
laires. | 


IV. RRCUEIL DE THOMAS LE FOURNIER. — LE TALMUD 
OU LIVRE DES PENSIONS. 


Au siècle dernier, un religieux de Saint-Victor , Thomas Le 
Fournier *, se fit remarquer par ses connaissances en histoire 
et en diplomatique. Aussi désintéressé que laborieux , il entre- 
tenait des correspondances suivies avec les plus célébres 
membres de la congrégation de Saint-Maur”, et se plaisait à leur 
communiquer les plus précieux titres de son abbaye. De cette 
manière , il a largement contribué au perfectionnement de plu- 
sieurs des grandes collections bénédictines. De plus, il a laissé 
des recueils manuscrits dont l'utilité est d'autant plus grande 
que beaucoup des anciens originaux ont péri depuis une 
soixantaine d'années. 

Un des recueils de Thomas Le Fournier nous a été envoyé 
des archives des Bouches-du-Rhóne. C'est un volume sur papier, 
petit in-folio, coté Saint-Victor, n? 23. Il contient des fragments 


! Tome II, p. 503- 605 et 627-631. * On trouve des lettres de Le Fournier 

* NéàDieppeen1675, Thomas Le Four- dans les volumes suivants dela Bibl. imp.: 
nier est mort le 18 décembre 1743. Voy. Blancs-Manteaux, 77 B, f. 105; Résidu 
le mémoire de M. Mortreuil sur l'4ncierme Saint-Germain , 1252, f. 196; Résidu 
bibliothèque de l'abbaye Saint-F'ictor, p. &. Saint-Germain, 1322, f. 151. 


I b 


x PRÉFACE. 
du grand et du petit Cartulaire, du Bullaire et du Talmud ou 
Livre des Pensions. 

Ce dernier document, dont l'original ne paraît plus exister , 
remonte à l'année 1337 et se rattache à une mesure générale 
qui mérite d'étre rappelée en quelques mots. Le 20 juin 1336, 
le pape Benoît XII promulgua des statuts qui avaient pour 
objet la réforme des monastéres de l'ordre de Saint- Benoit *. 
Le souverain pontife ordonna que, tous les trois ans, dans ehaque 
province ecclésiastique, les abbés et les prieurs de l'ordre de 
Saint-Benoit se réuniraient en chapitre pour veiller au maintien 
de la discipline, et pour faire exactement constater les revenus 


et les charges de toutes leurs maisons. C’est en vertu de l'ordon- 


nance de Benoit XII, que le Livre des Pensions de Saint-Victor 
fut rédigé. Comme il fait bien connaítre l'état de l'abbaye dans 
la première moitié du xiv? siècle, et qu'il fournit une nomen- 
clature assez compléte des dépendances du monastére, nous 
avons cru devoir publier les principaux fragments de cette pièce 
que Thomas Le Fournier nous a conservés. 


V. POLYPTYQUE DE L'ÉGLISE DE MARSEILLE, 


Il a existé d'anciens polyptyques de l'abbaye de Saint-Victor 
de Marseille. L'un d'eux remontait au vir? siècle et avait été ré- 
digé par le vidame Ansemundus ; il est appelé poleticum dans 
un acte de l'année 780?. Le rédacteur du grand Cartulaire a 
fait quelques emprunts à des polyptyques plus récents*; mais 
il n'en a conservé que des fragments peu étendus. Heureuse- 
ment, M. Mortreuil * a découvert aux archives des Bouches-du- 


* Ces statuts ont été publiés plusieurs — ?* N. 31, p. 45. 
fois. La Bibl. imp. (fondslatin, n. 4167A) — ? N. 96, 291, 397, 450, 542, 543. 
en possède une copie authentique del'an-  * Voyez Lespossessions de l'église de Mar- 
née 1338, provenue de l’abbaye de Glas- seille au commencement du 1x° sièete, par 
tonbury. J. A. B. Mortreuil. Marseille, 1835, in- 8^. 


PRÉFACE. x! 


Rhône, dans le fonds de la cathédrale, un document qui nous 
dédommage de la perte des anciens polyptyques de Saint-Victoc 
et qui ne formera pas le morceau le moins intéressant de notre 
publication '. C’est un rouleau de parchemin, large de 25 cen- 
timètres , long de 2 mètres 16 centimètres. 

Ge rouleau contient un polyptyque dressé sous l'épiscopat de 
Vuadaldus, indiction septième, ce qui répond à l'année 814 
de notre ére. C'est donc un monument contemporain du cé- 
lébre polyptyque d'Irminon?, et antérieur au polyptyque de 
Saitit-Rémi de Reims. 

Toutefois, la derniére partie de notre proposition ne serait 
pas exacte si l'on adoptait lopinion récemment émise par 
M. Anatole de Barthélemy?. Ce savant a soutenu qu'il fallait 
rapporter la composition du polyptyque de Saint-Rémi aux 
douze premières années du 1x° siècle. Mais l'hypothése mise en 
avant par cet érudit ne saurait, à notre avis, balancer les mo- 
tifs qui ont déterminé M. Guérard ‘, aprés Baluze et dom Tas- 
sin, à voir dans le polyptyque de Saint-Rémi un document ré- 
digé au commencement de l'épiscopat d'Hincmar, c'est-à-dire 
vers le milieu du 1x* siècle. Réduit à sa plus simple expression, 
voici le raisonnement de M. Anatole de Barthélemy : 

« On trouve dans le polyptyque de Saint-Rémi la mention de 
plusieurs domaines qui étaient certainement compris dans les 
limites du Dormois. Or ce dernier pays n'est point cité dans le 
polyptyque. Par conséqueut le polyptyque est antérieur à la 
constitution du Dormois. Mais le Dormois existait en 812. Le 
polyptyque est donc antérieur à l'année 812. » €e raisonne- 
ment serait concluant s'il était prouvé qu'au milieu du 1x" siècle 


! Tome I, p. 633-656. * Mémeire sut le Dormois (Pagus Dulco- 

* Le Polyptyque d'Irminon paraitavoir ensis), publié en 1856, dans la Bibliothe- 
été rédigé sur la fin du règne de Charle- que de t'École des chartes, &* série, II, 354. 
magne, après l'année 806. Voy. Guérard, — * Polyptyque de Saint- Rémi de Reims, 
Po/yptyque d'Irminon, 1, 21. p. vin. 


xi | PRÉFACE. 


le même territoire ne pouvait pas être consideré comme appar- 
tenant à la fois à un grand pays et à un petit pays, démembre- 
ment ou subdivision du premier. C'est là une proposition que 
M. de Barthélemy n'a pas entrepris de démontrer. 

Mais ‘nous devons revenir au polyptyque découvert par 
M. Mortreuil. Ce document paraît se rapporter à la fois aux 
propriétés de la cathédrale de Marseille et aux propriétés du . 
monastére de Saint-Victor. ll n'y a pas d'ailleurs à s'étonner 
d'une pareille confusion : au 1x* siècle les biens de Saint-Victor 
furent presque toujours administrés par les évéques de Mar- 
seille ', et des traces de cette confusion subsistaient encore au 
commencement du xr siècle ?. 

Le plan du polyptyque de Marseille est fort simple. Dans 
l'état où il nous est parvenu, il renferme, en treize chapitres, la 
description des domaines que la cathédrale ou l'abbaye possé- 
dait dans treize villages différents. Chacun de ces domaines se 
composait d'un certain nombre de tenements , appelés le plus 
souvent colonica , quelquefois vergeria , jamais mansus : ce qui, 
pour le dire en passant, constitue une différenee radicale entre 
le polyptyque de Marseille et les polyptyques publiés par 
M. Guérard. On indique d'abord la situation du tenement , puis 
le nom et la condition du tenancier (colonus, mancipium , rare- 
ment accola). Viennent ensuite le nom de la femme et des en- 
fants du tenancier. L'áge des enfants est rigoureusement énoncé 
quand il ne dépasse pas quatorze ou quinze ans. Les enfants 
plus ágés sont qualifiés de baccalarius ou baccalaria. On dis- 
tingue les jeunes gens qui suivent les écoles ou qui sont en- 
gagés dans les ordres sacrés. Les maris ou les femmes des en- 
fants sont aussi quelquefois nommés, et on a soin de marquer 
si ces maris ou ces femmes sont des étrangers (marito extraneo, 


! N. 44, 12, 26, 34, 70, 72, 83, 483, 174, 290, 1040. 
3 N. 27. 





PRÉFACE. xi 


uxore extranea). — Les redevances dues pour chaque tenement 
ne sont pas toujours mentionnées avec une grande précision. — 
Plusieurs articles sont suivis des mots ad requirendum, c'est-à- 
dire « à rechercher. » — Le nom de certains tenements est sim- 
plement accompagné de l'épithéte apsus, soit que ces tenements 
fussent incultes ou imparfaitement cultivés, soit qu'ils. man- 
quassent de tenanciers réguliers '. 

La planche jointe au second volume donnera l'idée de l'écri- 
ture du polyptyque. Nous n'en analyserons pas ici les carac- 
téres; mais il est utile de présenter le tableau des abréviations 
principales du rouleau et de placer en regard les leçons que 
nous avons adoptées. 


An. Anvorum. 

Acc. Accola. 

Apst. Apsta. 

Bac ou bacc Baccalarius, baccalaria. 
Cs. Clericus. 


Cl, col, cols. 


Colonica, colonice, colonus. Le mot colo- 
nica est écrit une fois en toutes lettres. 


Ds Debilis. 

D, den. Denarium, denarios. 
Fi. Filius, filia. 

Lac, lact. Lactantes. 

M. Mancipium. 

Prb, prsb, prsbt, psbt. Presbyter. 

Pull. Pullos. 

Ub. Uber. 

Ux. Uxor. 

Verb. Verbecem, verbecárius. 


Toutes ces lectures sont à peu prés incontestables. C'est avec 


un peu moins d'assurance que nous avons rendu par nummum, 
ou nummos, un signe dont on peut voir la forme à la ligne 7 
du fac-simile. Nous avons pris ce signe pour une note tiro- 
nienne *. Des notes de cette espèce se retrouvent dans plusieurs 
autres mots du polyptyque. 


! Voy. le Polrptyque d'Irminon, 1, 590. mot Nummus dans le ms. latin 8779 de la 
* Voy. la note tironienne qui répond au Bibl. imp., f. 10 v, col. 3. 


PRÉFACE. 


XIV 


VI. OBSERVATIONS SUR QUELQUES POINTS DE CHRONOLOGIE. 


Nous appellerons l'attention de nos lecteurs sur trois points 
de chronologie : sur les différents commencements de l'année 
dans les chartes de Saint-Victor , sur une dénomination irrégu- 
liére des calendes, et sur la maniére de compter les années du 
régne de Carloman II. 


Commencement de l'année. 


Laissant de cóté les actes émanés de la chancellerie romaine, 
nous trouvons dans nos chartes la trace de plusieurs manières de 
commencer l’année. 

On sait que, dans le système pisan, l'année commence au 
25 mars, neuf mois et sept jours avant l'époque à laquelle nous 
‘plaçons le premier jour de l'an. Ce système a été certainement 
suivi : — dans une charte rédigée à Saint-Gilles, par ordre de 
l'abbé de Rodez, en 1061 '; — dans un accord entre l'évéque 
de Toulon et l'abbé de Saint-Victor, en 1143 ?; — dans un acte 
fait à Aix, en 1164?; — et dans une charte de Raimond , ar- 
chevéque d'Arles, en 1165 *. 

Les dates des deux chartes suivantes : accord entre les cha- 
noines de Marseille et les moines de Saint-Victor, en 1119*, 
— charte d' Ildefonse , roi d'Aragon, en 1178*, s'expliquent soit 


! Cette charte (n. 827) est datée : « Anno 
incarnationis dominice 1062, indictione14, 
pridie idus junii, 3 feria, epacta 26, 
luna 19 ; » ce qui répond au 12 juin 1061. 

? Cet accord ( n. 971 ) est daté : « Anno 
ab incarnatione Domini 1444 , indictione 6, 
concurrente 4, pridie idus decembris , 
luna 3; » ce qui répond au 12 décem- 
bre 1143. 

? Cet acte (n. 1106) est daté : « Anno. 
ab incarnatione Domini 1165,16 kalendas 


novembris, luna 27, epacta 6 ;,» ce qui 
répond au 17 octobre 1164. 

* Cette charte (n. 999) est datée : 
« Àuno 1166, in nsense juko, fee 3, 
luna 1 ; » ce qui répond au 13 juillet 1165. 

5 Cet accord (n. 923) est ainsi daté : 
« Annoabincarnatione Domini41 19, ittense 
januario, coneurrente 4, epacta 7, luna 24, 
S idus januarii; » ce qui répond au 9 jan- 
vier 1119. 

* Cette charte (n. 903) est aitisi datée : 


PRÉFACE. 


par le calcul pisan, soit par l'usage de commencer l'année à 
Noel ou à la Circoncision. 

Pour la charte d' Adalbert, évêque de Senez , en 1122* , nous 
n'avons à choisir qu'entre le systéme pisan et l'usage de compter 
l'année à partir de Noel. 

Des lettres de l'évéque de Riez et de l'évéque d'Antibes *, du 
1-6 avril 1229, suivant notre maniére de compter, sont datées 
de l'an 1229, et, comme en 1229, Páques n'arriva que le 
15 avril, ces dates supposent l'année commencée à Noel, à la 
Circoncision ou à l’Annonciation, suivant le système florentin 
(trois mois moins sept jours aprés le commencement de notre 
année). 

La fête de l'Annonciation , suivant le style florentin , ou bien 
la féte de Páques, a été prise pour le premier jour de l'an par 
les rédacteurs des huit chartes suivantes : charte de Æ”irbertus 
de Turreves, en 1111 ?; — acte de vente du 20 février 1113 *; 
— charte du bailli du comte de Provence, en 1176 *; — charte 
de Ronselin, vicomte de Marseille, en 1909 *; — charte de Ponce 
de Lambisco , en 1210" ; — charte de Ugo Ferus, en 1213*; 
— charte de Raimond-Bérenger, comte et marquis de Provence, 


XV 


« Anne 1178 , luna 5, feria6, mense ja- 
Duariü; » ce qui répond au 27 janvier 
1178. ] | 

! Cette charte (n. 776 et 972) est ainsi 
datée : « Anno incarnationis Domini 1123, 
indictione 1, mense decembno, 5 kalen- 
das januarii, feria 5, luna 27, anno 2 
decemnovennalis cicli, coneurrente 6, ep- 
acta 22; » ce qui répond au 28 décem- 
bre 1122. 

2 N. 925. 

* Cette charte (n. 1098) est datée : 
« Anno incarnationis 1110 , die dominico, 
nonis februarii, indictione 4, concur- 
rente 5, epacta 9, luna 23; » ce qui ré- 
pond au 5 février 1111. 

* Cet acte ( n. 1099) est daté : « Anno 


ab incarnatione 114%, in mense febroario, 
10 kal. marcii , feria 5; » ce qui répond 
au 20 février 1113. 

* Cette charte (n. 968) est datée : « Anno 
incarnationis4 175, menaefebruarii, luna à, 
feria k; » ce qui répond au 18 février 
1176. 

* Cette charte (n. 943) datée du 6 mars 
1208, appartient au 6 mars 1209. Elle est 
en effet datée de la 11* indiction, qui, à 
Marseille, commenca en septembre 1208. 

7 D’après cette charte (n. 954) le 3 fe- 
vrier qui suivit le mois de septembre 1209, 
appartenait encore à l'année 1209. 

* D'aprés cette charte (n. 1005) le 22 
février qui suivit un acte da 40 décem- 
bre 1212, était encore de l'année 1212. 


xvi |. PRÉFACE. 


en 1219 ' ; — transaction entre la commune de Marseille et l'ab- 
baye de Saint-Victor, en 1224*. 

Les faits que nous venons d'énoncer ne sont ni assez nom- 
breux ni assez uniformes pour nous permettre de poser une 
régle générale. Toutefois, ils nous autorisent à conjecturer que 
les Provençaux suivirent souvent le système pisan dans le cours 
du xi* et du xn? siècle, tandis qu'à partir de la fin du xi? ils ont 
ordinairement compté l'année à partir de Páques, ou, plus pro- 
bablement encore, à partir du 25 mars, selon le calcul florentin. 


Irrégularité dans la maniére de compter les calendes. 


On a déjà remarqué que les auteurs et les notaires du moyen 
àge se sont parfois mépris sur la maniére de compter les calen- 
des *. L'erreur consistait à indiquer comme appartenant aux ca- 
lendes du mois courant la seconde partie de ce mois. Pour en citer 
un exemple, le 14 janvier aurait été appelé le 19 des calendes 
de janvier, et non pas le 19 des calendes de février. Le Cartu- 
laire de Saint-Victor fournit un nouvel exemple de ce singulier 
calcul. C'est une charte * datée de l'an 1048, indiction pre- 
miére, le 15 des calendes de juillet, un lundi. Or, en 1048 
(année qui correspond bien à l'indiction premiére), le 15 des 
calendes de juillet , c'est-à-dire le 17 juin, tomba un vendredi ; 
mais le 15 des calendes d'aoüt, c'est-à-dire le 18 juillet, tomba 
un lundi. C'est donc le 18 juillet que le rédacteur de la charte 
a désigné par les mots quinto decimo kalendas juli. C'est pro- 
bablement par inadvertance, et non de propos délibéré qu'une 
telle facon de s'exprimer a été usitée. 


! Cette charte (n. 911) postérieure au tii, » est certainement du mcis de fe- 
30 novembre et au 1** décembre 1218, vrier 1224. 
est datée : « Anno Domini 1218, mense * Voy. la notice sur Orderic Vital, jointe 
januario, 10 kalendas februarii. » à l'édition de cet auteur publiée par M. Le 
! Cette charte (n. 924) datée : « Anno Prévost, pages rxir et Lxm. 
1223, indictione 11, 16 kalendas mar- — 'N,. 384. 


PRÉFACE. XVII 


t 


Manière de compter les années de Carloman II. 


La comparaison des diplômes de Carloman‘ conduit à penser 
que les années du règne de ce prince ont été comptées de la 
manière suivante : 

4° année : du 10 avril au 31 décembre 879. 
2° année : du 1*' janvier au 31 décembre 880. 
3° année : du 1° janvier au 31 décembre 884. 
L° année : du 4°’ janvier au 31 décembre 882. 


5* année : du 1°’ janvier au 31 décembre 883. 
6* année : du 1° janvier au 12 décembre 884. 


L'une des plus sérieuses objections qu'on püt faire à ce 
systéme se tirait d'un diplóme dont la date est ainsi exprimée 
dans le grand Cartulaire de Saint-Victor et dans les éditions 
dérivées de ce manuscrit : Data ni? nonas februarias , anno vn° 
regnante Carlomanno *. L'examen du diplóme original nous a 
permis de lever la difficulté. En effet , nous y avons lu en toutes 
lettres anno sexto regnante Karlomanno, et cette variante con- 
firme le systéme que nous venons d'indiquer. 


VII. OBSERVATIONS SUR QUELQUES POINTS DE DIPLOMATIQUE 
RT DE PALÉOGRAPHIE. 


Usage des sceaux. 


Dans le midi de la France, l'usage des sceaux paraít avoir 
été beaucoup moins général que dans le nord. Cela tenait sans 
doute au climat qui s'opposait à la conservation des empreintes 
en cire. Ce fut probablement par le méme motif que les actes 
de Provence furent souvent revétus de bulles en plomb ?. Au 
reste l'apposition du sceau était moins nécessaire dans des pays 


* Voy. la collection que les Bénédictins  * Voy. la charte 9 du Cartulaire. 
en ont donnée dans let. IX du Recueil des — ! Voy. la table du Cartulaire au mot 
Historiens. Bulla. 
I . € 


XVIII PRÉFACE. 


où le notariat avait recu dés la fin du xn siècle une organisa- 
tion régulière '. Le peu d'importance que les Provençaux atta- 
chaient à l'apposition du sceau ressort des termes mémes d'un 
accord conclu vers 1190 entre les représentants de deux églises. 
On y dit formellement qu'une charte-partie présente plus de 
garantie qn'une charte scellée ?. 


Souscriptions en grec et en arabe. 


Deux de nos chartes * se terminent par des souscriptions en 
lettres grecques. On en trouve de semblables dans les archives 
d'un certain nombre d'églises , et nous avons'été d'autant moins 
étonnés d'en rencontrer à Marseille que les ports de la Provence 
devaient être en rapports continuels avet l'empire d'Orient , et 
qu'en 1044 une colonie de moines grecs s'établit dans une 
église dépendant de Saint-Victor *. | 

En 1101, Pierre Sanche, roi d'Aragon, souscrivit en carac- 
tères arabes une charte de Ponce , évêque de Barbastro *. 

Emploi de la cédille. 


Le petit Cartulaire de Saint-Victor , écrit vers le milieu du 
xin* siècle, contient un certain nombre d'e cédillés *, pour 
représenter la diphthongue æ. L'emploi de l'e cédillé tombait 
alors en désuétude , et à partir de[cette époque la cédille ne fut 
plus guére employée que pour distinguer les c doux des c durs. 
C'est ainsi qu'on voit dans le petit Cartulaire Cabaça, Sorici- 
num et Cacharie'. Mais cet usage de la "cédille remontait à 
une époque plus ancienne : sur l'original d'une charte du 


! Voy. la table, au mot Notarius. * N. 162 et n. 832. — Voy. aussi la 
* « Ut major fides huic scripture quam charte 776, dans laquelle le mot apud est - 
si sigillata fuisset haberetur, placuit ut, figuré en lettres grecques. 
anni, mensis, lunz, testium et omni alia — *N. 64. 
sollempnitate prætermissa, suam cartam IN. 445. s 
propriam per alfabetum divisam utraque — * Voy. notamment le fol. 169 'v*. 
haberet ecclesia. » Charte 973. 7 Fol. 24 et 28. 


PRÉFACE. XIX 


xr siècle ' le mot coetibus est écrit avec un c cédillé. Il faut peut- 
étre attribuer une valeur analogue à un petit trait qui , dans le 
polyptyque de l'année 814, surmonte les c dans les mots Scæme- 
rus, Scetildis, Scæbertus, Scildis , Scefredus , Scoaldus, Scæ- 
‘berta et Scolo ?. 


Des accents et des points. 


Dans le petit Cartulaire, les accents ne sont pas seulement 
marqués au-dessus des ; redoublés (7). On les y trouve aussi 
sur les lettres aa, ee, oo, cc et rr dans les mots $Seizaac, vinee, 
coopertoria, pro cc solidis, guerra *, etc. 

Le notaire qui a écrit une charte de 1046 * a distingué par des 
points trés-caractérisés les / redoublés des mots transitorüs, 
sociis et patrimonii. Le mot Mitrii, tracé au dos de la pièce en 
caractéres du xi* siécle, présente la méme particularité. On 
connaissait déjà quelques exemples d'; pointés remontant au 
xii? siècle ‘. 

Il n'est pas besoin d'avertir nos lecteurs qu'en signalant ces 
anomalies nous n'entendons porter aucune atteinte aux régles 
générales posées par les bénédictins. 


De l'esprit rude. 


Parfois, pour remplacer l'A et pour indiquer une aspiration, 
on figurait au-dessus de la voyelle aspirée un esprit rude, tel 
qu'on en voit dans les manuscrits grecs. C’est ainsi que sur deux 
piéces des archives de Saint-Victor *, on remarque ce signe au- 
dessus des mots odie, roca et oho, pour hodie, rocha et hoc. Du 


! Pièce 476du fonds deSaint-Victor. Nous — * Voy. Nouveau traité de diplomati- 
en avons donné le texte sous le n. 1082. que, III, 496, note, et Bibliothèque de 

'H 2,23, 42,55, 58et 741, 12; L 9. l'Ecole des chartes, 3° série, III, 563. 

* Fol. 36 v^, 166, 65, 495 v», 96 v*, etc. — * Pièces n.349 et n. 58 du fonds de Saint- 

* Pièce 125 du fonds de Saint - Victor, Victor. Elles sont publiées plus loin, 
publiée plus loin sous le n. 1068. n. 1044-1052 et n. 4091. 


XX — PRÉFACE. 


reste, cette particularité se rencontre assez souvent dans les 
manuscrits et les chartes du x* et du xr? siècle. 


VIII. STYLE DES CHARTES. 


Le Cartulaire de Saint-Victor contient un certain nombre 
d'actes solennels qui ont été rédigés avec un véritable appareil 
de rhétorique. Telles sont surtout les chartes de Raimbaud, 
archevéque d'Arles, qui aimait à se servir d'une prose rimée et 
cadencée '. C'est là une singularité dont les exemples sont assez 
rares, surtout dans le nord dela France. Mais la plupart de nos 
chartes du xr* siécle sont écrites dans un latin trés-barbare, 
qui ne soutient pas la comparaison avec les chartes du nord, 
composées à la méme époque. Non-seulement les régles élé- 
mentaires de la syntaxe y sont violées à chaque instant, mais 
il arrive souvent que l'écrivain se voit dans la nécessité d'em- 
prunter à la langue vulgaire des mots ou des bouts de phrase 
auxquels il n'essaye méme pas de donner une apparence de lati- 
nité. Il serait trop long de citer toutes les chartes qui présentent 
cette particularité *. Nous réunirons seulement quelques exem- 
ples propres à montrer quelle était la langue parlée en Provence, 
dans le cours du xr siècle. Nous lisons dans un acte de la pre- 
miére moitié de ce siécle? : « Gandalmarus, et sa moleris Gau- 
« cina,.... et filius Guandalmarus, totus quid a et que aura, etc. 
« Et dona Dodonus et suus filius de terra in Laurias à la Font 
« dal Cercervis dissum seri usque in altribus messi, con lit terra 
« terminada fui scil drig que Dodonus es a sancto Victori. » 
Un texte, dont la date est comprise entre les années 1048 et 
1061 *, nous fournit ce passage :.... « Si non o forfan; et s1 o 


! Voy. les n. 27, 57, 451, 293, 295, 266, 302, 341, 328, 385, 390, 394, 400, 
A05, 406, 407,614, 553, 604, 643. Raim- 403, 450, 474, 598, 633, 724, 725, 742, 
baud, élu en 1031, mourut en 1067. 113, 813, 14078, +094. 

2Voy. les n. 21,50, 87,89, 93,94, 105, — * N. 626. 

430, 135, 446, 466, 167,498, 228, 238, — * N. 423. 





PRÉFACE. XXI 


« forfan, emendent o mercennaliter aut juste; et si o fan, etc. » 
La phrase : « et que parta i a en lo befacto de Sancti Victori; » 
se trouve dans une piéce de l'année 1056 '. L'emploi du roman 
était assez ordinaire dans les formules de serment. On tenait à 
étre compris des témoins qui assistaient à la cérémonie. Parmi 
les formules de ce genre, nous en citerons une de l'année 1061 ou 
environ ! : « Ego Poncius non tolrai ne l'en to[l]rai supradicto 
« Durando abbati, neque abbatibus qui futuri sunt post eum,.... . 
c supradictum castrum Auriol, neque forcias que ibi sunt.... ne 
« non los en dezembrai, ne non las lur en tolrai, ne non lur en 
« tolrai, ne nonlas lur vedarai, etc. Ego Poncius, cum illo homine 
« vel cum illis hominibus, cum illa femina aut feminis que lur 
« tolran ipsum castrurm..:, (inem nequesocietatem.... nonaurai. » 
Transcrivoas encore un fragment d’une charte de la fin du xi? sié- 
cle, dont l'original nous est parvenu ?. « Donamus mansiones de 
« Raianbert et de Robert Crisbi et de Martinus porqerius, el lur 
« orto domenge, ab uno cassal; la medietate de lo prado de 
« Petro Teubalt; la medietate de rivo friguo et pescar in sas 
« aigas et in suos devensos; lo decimo de la fibla del port; lo 
« decimo de nuirimento que faciunt monachi et clerici, los 
« decimis de las plantadas que sunt et que seran del devensio; 
« lu decimo de la vinea de la Figuera et de las vineas de los 
« alos delhz omines que aun in la sua terra, cultis et incultis, 
« per qualque guisa ho pogues abbere.... Et ab lur consilio ho: 
« acabte Rodulfus. » 

On peut observer les traces de la langue vulgaire méme dans 
le Polyptyque de l'année 814. Les adjectifs z//e, 1lla, tpse, ipsa, ' 
y sont plusieurs fois employés comme équivalant à notre article 
le, la. 


Sur la fin du xn* siècle, une importante révolution s'accom- 


! N. 164. * N. 1086. 
* N. 758. Conf. les n. 1048 et 1052. * E11; F25, 27, 29, etc. 


XXI! PRÉFACE. 


plit dans le style des actes du midi. Elle fut principalement 
l'œuvre des notaires qui firent adopter des formules emprun- 
tées au droit romain. Alors, à cóté d'actes franchement écrits en 
roman, nous rencontrons des chartes rédigées dans un latin 
correct, mais dont la monotonie fait parfois regretter l'irrégu- 
larité barbare des temps antérieurs. 


IX. CATALOGUE DES ABBÉS DE SAINT-VICTOR. 


Dans le Gallia christiana , le catalogue des abbés de Saint- 
Victor est souvent fautif. Nos chartes nous ont permis de le rec- 
tifier sur bien des points. Mais à partir du milieu du xir siècle, 
les moyens de contróle nous ont souvent manqué. Voici toute- 
fois une liste nouvelle, dans laquelle nous citons nos autorités 
quand nous nous écartons du catalogue dressé par les bénédictins. 

1. Une tradition fort ancienne permet de donner à saint 
Jean Cassien , qui vivait au commencement du v° siècle , le 
titre de fondateur et de premier abbé du monastére de Saint- 
Victor. 

2. Suivant Grégoire de Tours‘, un abbé nommé Anastase 
était à la téte de l'insurrection qui éclata en 581 contre Théo- 
dore, évéque de Marseille. On a conjecturé qu'Anastase était le 
chef du monastére fondé par saint Jean Cassien. 

3. Magnus gouverna cette abbaye , antérieurement à l'an- 
née 780 ?. 

Depuis la fin du vin* siècle, jusqu'à la fin du x*, l'abbaye fut 
souvent administrée par les évéques de Marseille. C'est à peine 
si nous pouvons indiquer pour cette période six personna- 
ges auxquels les documents contemporains accordent le titre 
d'abbé. 


! Hist. Franc., VI, 11, ! N, 31, p. 54. 





PRÉFACE, 


XXHI 


4. Hugue est nommé en 884 dans un diplôme de Carlo- 


5. Louis l’Aveügle, roi de Provence, fit, en 904, une do- 


nation à l'abbé Magnus * 


6. Alard, ou Adalard, est connu par deux chartes?, dont la 
derniére appartient à l'année 978 ou 984. 

7. Ponce fut le successeur d'Alard *. 

8. C'est sans doute ici qu'il faut placer un Hugue, second du 
nom. Il reçut une donation qui fut confirmée en 1035 par les 
fils du donateur, Guillaume et Fouque, vicomtes de Marseille”. 

9. L'abbé Garnier est nommé dans un acte du 15 octo- 


bre 1004 *. 


10. Guifred fut élu en 1005 ’. Les dernières chartes datées 


dans lesquelles il figure sont de l'année 1019*. Il contribua 
puissamment à la restauration de l'abbaye”, et mourut en 1021, 
suivant la chronique de Saint-Victor'*, le 13 décembre, suivant 
l'obttuaire de la cathédrale de Marseille ''. 

11. Le bienheureux Isarn est l'un des plus illustres abbés du 
monastère de Saint-Victor. Un ancien auteur nous a tracé le 
tableau de ses vertus dans un opuscule que Mabillon '? et les 
Bollandistes'* ont publié et dont la Bibliothèque impériale'* pos- 


. 10. 

. T1 et 654, 

. 71. 

. 96. 

. 74. Cf. n. 1054. 
. 1054. 

. 649 et 1055. 

. 15, p. 16. 

* Labbe, Bibl. , 1, 339. La chronique 
de Saint-Victor de Marseille , rédigée .par 
différents auteurs , s'étend de l'année 539 
à l'année 1544. Elle présente une lacune 
pour les années 1265 à 4334. La plus an- 
cienne partie semble avoir été rédigée vers 


le milieu du xi* siècle. Cette ea 
été publiée par le P. Labbe (Bibi. mss., I, 
339-344) d’après une copie de Peiresc. La 
Bibl.imp. (Résidu, 1047, f. 432-138) en pos- 
séde une copie faite avec soin qui permet 
de corriger quelques fautes de l'imprimé. 
L'auteur de cette copie fait remarquer que 
les articles relatifs aux abbés de Saint-Vic- 
tor du xi* et du xu* sièele sont des inter- 
polations faites aprés coup. 

# Bibl. imp., Résidu S. Germ., , n. 1047, 
f. 139 v*. 

5 Acta, sec. VI, 1, 609-626 

1 Sept. VI, 731-749. 

!* Ms. latin 5672. 


XXIV PRÉFACE. 


sède un exemplaire remontant au xnf siècle. Ce n'est pas ici le 
lieu de raconter la vie du saint abbé. Nous devons simplement 
déterminer la durée de son administration. Il ne peut y avoir 
aucun doute sur le jour de sa mort. L'opuscule que nous avons ' 
cité ', une vieille épitaphe? et l'obituaire de la cathédrale de 
Marseille? s'accordent pour le fixer au 24 septembre, et nous 
ignorons sur quelle autorité s'appuyaient les auteurs du Gallia 
christiana, quand ils ont rapporté ce fait au 2 septembre. L'an- 
née 1048 est ordinairement indiquée comme la date de la mort 
du bienheureux Isarn. Mais il est certain qu'Isarn n'était plus 
en vie plusieurs mois avant le 24 septembre 1048. On lit, en 
effet, dans un acte du 18 juillet 1048 * : « Quidam frater ,... 
« jussu bonz memori: venerabilis abbatis Isarni condam mo- 
« nasterii Massiliensis animatus...; » une autre piéce, du mois 
d'avril 1048*, mentionne expressément la mort d'Isarn. Nous 
croyons donc qu'Ísarn mourut au plus tard le 24 septem- 
bre 1047. | 

12. La date que nous assignons à la mort d'Isarn se trouve 
confirmée par l'histoire de Pierre, son successeur. En effet, 
le procés-verbal de l'élection de celui-ci* est daté de 1047, et 
il n'y a pas lieu de suspecter la sincérité de cette date, puisque 
Pierre a déjà le titre d'abbé dans une charte de cette méme an- 
née 1047”. Il figure pour la dernière fois dans notre Cartulaire*, 
en 1060. Il mourut la méme année *. 

13. Durand fut élu en 1060 '*. Il exerçait encore les fonctions 
d'abbé le 16 mars 1064 ". | 

! Bolland., sept., VI, 749. TN. 788. 

? Jbid., 136. * N. 730. 

* Bibl. imp., Résidu S. Germ., n. 4047, — * Chron. S. Pictoris. Bibl. imp. , Résidu 


f.139. — L'anniversaire d'Isarn est mar- S. Germ., n. 4047 , f. 133 v°. Dans l'édi- 
qué au 23 septembre dans l'obituaire de tion du P. Labbe, l'article de la chronique 


S. Victor. Jbid, f. 472 v*. relatif à la mort de Pierre est classé à 
* N. 384. l'année 1061. 
SN. 444. 19 N, 1133. 


* Gallia christ., I, 683 D. ! N. 703. 


PRÉFACE. XXV 


14. Quelques jours plus tard, le 29 du méme mois, il était 
déjà remplacé par Bernard ', oncle de Richard, comte de 
Rodez?. Le dernier acte de l'administration de Bernard que 
nous ayons à signaler, est la confirmation générale des biens 
de l'abbaye qu'il obtint de Grégoire VII, le 4 juillet 1079. Il 
mourut fort peu de temps aprés. 

15. Richard, son frère et son successeur, avait déjà le : titre 
de cardinal, quand le pape Grégoire VII, à la demande des 
moines de Saint-Victor; lui confia le gouvernement de l'abbaye 
le 2 novembre 1079. Il figure dans notre Cartulaire avec le 
titre d'abbé jusqu'en 1103?. Le 5 novembre 1106, il monta 
sur le siége archiépiscopal de Narbonne et mourut probable- 
ment en 1121 *. | 

16. Eude ne paraît que dans des actes de l'année 1112" et de 
l'année 1113 *. 

17. Raoul est cité dans plusieurs circonstances : la première 
fois , le 9 janvier 1119 ?, la dernière , le 28 décembre 1122 '*. 

18. Bernard, en 1127 ''. Selon toute probabilité c'est encore 
lui qui paraît dans un acte de l'année 1129 ‘* sous le nom de 
Bernaldus. 

19. Ce n'est pas sans hésitation que nous insérons sur notre 
liste le nom de Ganselin, que les auteurs du Gallia christiana ‘* 
indiquent pour l'année 1129. 

20. Pierre II, en 1134 '* et pendant les années suivantes jus- 
qu'en 1145 ‘. 


21. Guillaume, surnommé Pierre '*. Le 30 avril 1149, le 


' N. 120. * N. 923. 

* N. 831. 10 N. 7717. 

* N. 843. " N. 785 et 890. 
* Voy. Jaffé, Regesta, n. 3872 et 3873. " N. 830. 

5 N. 802 et 918. 15 I, 687. 

* Gallia christ., VI, kh-h7. 1 N. 822. 

' N. 831 et 1007. 15 N. 932. 

* N. 848, 1099, 1100. ** N. 978, p. 428. 


I d 


XXVI . PRÉFACE. 


pape Eugène Ill ne lui donne encore que le titre de élu de Mar- 
seille*. Mais il le qualifie d'abbé dans une bulle expédiée le 
9 juin 1150?. Guillaume exercait encore ses fonctions au mois 
de mars 1159 *. 

22. Frédole , en 1163 *, 1164? et 1165 *. 

23. Pierre, surnommé de Nogaret". A la demande de cet 
abbé, le pape Alexandre III confirma les biens du monastére 
de Saint-Victor le 6 avril 1169*. Le 27 janvier 1178, Pierre se 
fit accorder des priviléges par le roi d'Aragon *. 

24 .Dieudonné de Séverac'*, en avril 1179'* et en juillet 1180'*. 

25. Austorge , depuis 1182? jusqu'en 1190 '*. 

26. Roscelin, mort en 1193, selon les auteurs du Gallia 
christiana. ' 

27. R[aimond] d'Aureille était qualifié d'élu du monastère 
de Marseille, en 1193 ** et en 1194 '*. 

28. Hugue, en 1195 ‘”. 

29. Mainier, en 1197 '*, 1198 '* et 12092 **. 

30. Guillaume de La Pierre, en 1204 ?' et 1209 ?*. 

31. Guillaume d'Alein, en 1212 ??, 1213 ?' et 1214". 

32. L'administration de Bonfils dura dix-neuf ans?*. Ce que 
nous savons de son prédécesseur et de son successeur permet 
de supposer qu'il gouverna l'abbaye depuis 1215 jusqu'en 1234. 
En effet, il est nommé dans beaucoup d'actes dont les plus an- 


! N. 885, ^ N, 970 et 982. 
1 N. 849. 15 N. 992. 

* N. 962. | * N. 1412. 

* N. 1009. " N. 856. 

! N. 4107. 1 N. 4023. 

* N. 959 et 965. " N. 898. 

TN. 978, p. 498. » N. 977. 

* N. 847. ": N. 1002. 

* N. 903. 7 N. 954. 

5” N, 978, p. 428. 2? N. 907 et 1004, 
!" N, 4025. * N. 1005. 

" N, 934. # N. 998 et 999. 
5 N. 293. * Tome II, p. 354. 


. PRÉFACE. XXVII 


ciens sont de 1216 ' et les plus récents de 1233 *. —Nous croyons 
donc qu'une erreur s'est glissée dans l'acte ?, sur la foi duquel 
les auteurs du Gallia christiana ont indiqué un abbé Guil- 
laume, quatriéme du nom , pour l'année 1232. 

33. Pierre, surnommé Guillaume, depuis 1234*, jusqu'en 
1243 *. | | 
34. Guillaume , en 1245 ' et 1246 *. 

35. Roscelin , en 1250 *. 

36. Étienne, depuis 1254 jusqu'en 1265 et peut-être plus 
tard '*. — Nous avons dà rejeter le nom de Durand II que les 
bénédictins ont inséré entre les noms de Roscelin et d'Étienne , 
à la date de 1256. 

37. Les mémes savants disent que le successeur d'Étienne est 
désigné dans plusieurs titres par les lettres GG., ce qui leur a 
paru pouvoir signifler Guillaume Graise ou de Gretzé. L'abré- 
viation GG. s'interpréte ordinairement par Gregorius. Mais 
nous devons reconnaítre que , sauf une erreur de copiste, l'abbé 
de Saint-Victor, en 1270, s'appelait Guillaume ‘. | 

38. Jean I de Commis , en 1177. Il fut depuis abbé de Saint- 
Germain des Prés. | 

39. Raimond Lordet , en 1287 , 1288 et 1291. 

C'est ici que M. l'abbé Faillon ' voudrait intercaler le nom de 
Hugue de Voisins. Mais ce savant auteur nous paraît s'être mé- 
pris sur le sens du passage qu'il invoque à l'appui de son opi- 
nion. Le 20 octobre 1319, Robert, roi de Jérusalem et de Si- 


! N. 886 et 995. * N. 1016, 1017 et 1035. 

3 N. 894. ? N, 1129. 

* Cet acte est copié dans un des recueils  * Voy. Bibl. imp., Résidu S. Germ., 
de dom Estiennot, Bibl. imp., S. Germ. n. 1047, f. 178 v^, 179, 207 et 208. 


lat., n. 571, p. 45. # Bibl. imp. Résidu S. Germ., n. 1047, 
* N. 892. f. 179. 
* N. 922 et 945. " Monuments inédits sur l' 4postolat de 
* N. 897. sainte Marie Madeicine en Provence, Il, 


' N. 896, 889, note a. 





XXVIII PRÉFACE. 


cile , rappelle à l'abbé de Saint-Victor un fait qui s'est accompli 
en 1295 , in praesentia vestra sive predecessoris vestri , tunc 
senescalli Provincie et plurium aliorum bonorum virorum. 
M. Faillon, qui savait que Hugue de Voisins était sénéchal de 
Provence en 1295 !, a ainsi compris ce passage : « En présence 
de votre prédécesseur [Hugue de Voisins], alors sénéchal. » 
Mais nous pensons qu'il eût fallu traduire : « En présence de 
votre prédécesseur du sénéchal d'alors et de plusieurs autres 
témoins. » Nous n'avons donc pas inscrit le nom de Hugue de 
Voisins sur la liste des abbés de Saint-Victor. 

40. Guillaume de Sabran prit le gouvernement de l'abbaye 
en 1294 et mourut en 1324 ou 1325 , après avoir été nommé 
évéque de Digne à une époque qu'on ne peut fixer?. Vers 1329, 
les habitants de Marseille demandèrent à l’évêque et au chapitre 
de Digne la permission de rapporter à Saint-Victor le corps de 
Guillaume de Sabran. 

41. Guillaume de Cardailhac, en 1323 et 1324. Les bénédic- 
tins? ont pensé que Guillaume a été quelque temps évéque de 
Saint-Paul-Trois-Cháteaux. Mais ils ont été induits en erreur 
par la faute de copistes qui ont confondu l'évéché de Saint-Pa- 
poul (Sancti Papuli) avec celui de Saint-Paul (Sancti Pauli). 
En voici la preuve : au commencement du xvirr siècle, on com- 
muniqua à dom Mabillon ou à dom Michel Germain un ancien 
missel, en téte duquel était inscrite la note suivante : 

« Hoc missale præsens, oblatum et datum conventui mona- 
« sterii Sancti Victoris in Massilia, ex legato bonæ memoriæ do- 
« mini Guillelmi de Carrariaco *, episcopi Sancti Papuli, olim 
« predicti monasterii Massiliensis abbatis, facto, assignatum est 
« per fratrem Deodatum, priorem claustralem et totum conven- 


! Cf. Monuments inédits, II, 835. comme étant d'une lecture douteuse. Au- 
* Gallia christ., II, 1123. dessus des derniéres syllabes, Mabillon ou 
* Gallia christ., Y, 692 et 719. Michel Germain a écrit : Urico. Il faut sans 


* Ce mot est souligné dans la copie aucun doute lire : Cardalliaco. 


PRÉFACE. XXIX 


« tum ad usum missarum conventualium dumtaxat, nemine dis- 
« crepante, per omnia secula seculorüm. Áctum et scriptum in 
« capitulo predicti monasterii et presente dicto conventu et me 
« Petro de Rabanis, auctoritate imperiali notario, anno Do- 
« mini 1353'. » 

De cette note, il résulte que notre abbé de Saint-Victor est le 
Guillaume de Cardailhac qui fut élu évêque de Saint-Papoul le 
23 février 1329 (n. s.), et qui mourut en 1347*. Il faut donc 
rayer de la liste des évéques de Saint-Paul le nom de Guillaume 
de Cardailhac. On n'avait pu d'ailleurs l'y introduire sans faire 
violence aux renseignements qu'on possède sur l'épiscopat de 
Hugue Aimeri. 

42. Ratier de Lenac, en 1330 ? et 1333. 

43. Gilbert de Cantobre, ou peut-être de Cantobon, en 1336, 
1337 * et 1338. Il fut pourvu de l'évéché de Rodez le 27 jan- 
vier 1339 *. L'obituaire de Saint-Victor lui a consacré cet ar- 
ticle : « Obiit felicis recordationis d. Guibertus de Cantabrio, 
« decretorum doctor, abbas hujus coenobii, deinde episcopus 
« Rutenensis, de quo fiat anniversarium, prout ipse constituit, 
« pro se et benefactoribus. Anno Domini uw? ccc? 1? *. » 

44. Amalvin de Roquelaure, en 1340 et 1344. Il mourut en 
1347 et fut enterré dans l'ancienne église, dans la chapelleSaint- 
Martin ”. 

45. Etienne de Clapiers, en 1348 et 1353. 

46. Guillaume Grimoard de Grisac, en 1354. Il fut promu 
à la dignité de souverain pontife au mois de septembre 1362. 
Il prit alors le nom d'Urbain V. Son élévation ne lui fit pas ou- 
blier le monastère où il avait été initié à la vie religieuse. Une 


! Résidu S. Germain , n. 1047,f. 171. — Rodés (Bibl. imp., ms. franc. 8316, 7.7; 


? Gallia christ., XIII , 303. provenu de Colbert) , p. 671 et suiv. 
’Résidu S. Germ., n. 1047, fol, 179 v*. — * Résidu S. Germ., n. 1047, fol. 172. 
* N. 4131. T Chron, $. Victoris, dans Labbe, Bi- 


* Voy. Ant. Bonal, Hist. des év. de bl.,1, 343. 


XXX PRÉFACE. 


bulle dn mois de janvier 1363 montre avec quelle sollicitude le 
pape Urbain V veillait « sur le port dans lequel il croyait na- 
guére pouvoir abriter le reste de ses jours contre les tempétes 
du monde '. » Ses dépouilles mortelles furent rapportées à Saint- 
Victor. 

47. Raimond, du temps d'Innocent VI (1352-1362). 

48. Étienne, en 1361 ?, 

49. Ponce, de l'Orme, 1379-1382. 

50. Savari Chrétien, nommé en 1373. 

51. Jean Bonvin, 1375-1405. 

92. Pierre Flaminchi, nommé par Benoit XIII le1* juin 1405?, 
assista au concile de Pise, en 1409, et mourut le 17 janvier 1424 *. 

93. Guillaume du Lac prit possession de l'abbaye le 17 no- 
vembre 1424 * et l'administra pendant 17 ans. 

94. Pierre du Lac, frére du précédent, 1442-1475. A sa mort, 
Sixte V conféra l'abbaye à Philippe de Lévis, archevêque d’Ar. 
les, qui n'en prit pas possession. 

55. Oger d'Anglure, 1475-1505. 

96. Robert de Calach, évéque de Rennes et ensuite de Nan- 
tes, prit possession le 24 mai 1506. 

97. Claude d'Aussonville, ou de Carsonville, élu par le cha- 
pitre le 30 novembre 1516. Mais Frédéric, diacre-cardinal du 
titre de Saint-Ange, est nommé par le roi le 7 août suivant. De 
son cóté, le cardinal Jules de Médicis prend possession de l'ab- 
baye le 26 du méme mois. 

98. Augustin Trivulce, en 1526. 

99. Philippe Trivulce, en 1540. 

60. Le cardinal Jules Feltri de La Rovére. 

61. Philipppe Rodulphi. Les bénédictins ont parlé deux fois 


! Gallia christ. , 1, inst., 117. * Chron. $. Victoris, dans Labbe, Bi- 
? Martene, Thesaurus, Il, 890. blioth., 1, 343. 
* Résidu S. Germ., n. 1047, fol. 483.  * Ibid. 


PRÉFACE. XXXI 


de ce personnage. Dans le catalogue des évêques d'Albi ‘, ils 
l'appellent Philippus de Rodolplus, et disent que Charles IX 
lui permit, en 1565, de posséder l'abbaye de Saint-Victor, béné- 
fice qu'il permuta, en 1567 , avec son oncle Laurent Strozzi , 
alors pourvu de l'évéché d' Albi. Dans le catalogue des abbés de 
Saint-Victor ?, ils l'appellent Petrus Rodulphi feu de Rodulfis, 
et rapportent la permutation à l'année 1555. L'erreur doit être 
dans la derniére liste. Il est certain que le véritable nom du 
prélat était Philippe : la Bibliothèque | impériale possède en ori- 
ginal ? un acte du 14 décembre 1568 , dans lequel « Philippe 
Rodolphe, évesque et seigneur temporel d'Alby , commandant 
pour le service du roy au pays et gouvernement d'Albigeois, 
en absence de Monsieur le visconte de Joyeuse, » énumère les 
places de l'Albigeois occupées par les protestants; sur le sceau 
appendu à l'acte, on ht : PHILIPPVS. RODVLPHVS. EPI- 
SCOPVS. ALBIENSIS. 

62. Laurent Strozzi, mentionné dans l'article précédent. 

63. Julien de Médicis, archevéque d'Aix, obtient l'abbaye de 
Saint-Victor, en 1570. Il y est enterré en 1588. 

64. Robert Frangipani, 1588-1622. 

65. Antoinede Bourbon, comte de Moret, bátard deHenri IV, 
mort en 1632. 

66. Louis de Nogaret, cardinal de La Valette, archevéque de 
Toulouse, mort en 1639. 

67. Alfonse-Louis du Plessis de Richelieu , cardinal et arche- 
véque de Lyon, prend possession en 1640. 

68. Jules, cardinal de Mazarin, en 1655. 

69. Philippe de Bourbon de Vendóme, grand prieur de 
France, prend possession le 25 juillet 1662, meurt à Paris, le 
24 janvier 1727. 


! Gallia christ., 1, 39. * Cette pièce est reliée dans le vo- 
! Ibid., 694 et 695. lume 150 de la collection Gaignières. 


XXXI PRÉFACE. 


70. Jacques Gouyon de Matignon, désigné abbé de Saint- 
Victor, au mois d'août 1703, mort à Paris, le 15 mars 1727. 

71. François-Honoré de Beauvillier de Saint-Aignan, ancien 
évéque de Beauvais, fut nommé par le roi abbé de Saint-Victor, 
au mois de février 1728. 

La sécularisation de l'abbaye de Saint-Victor, projetée depuis 
longtemps, fut décrétée par Clément XII, le 17 décembre 1739. 


X. POSITION GÉOGRAPHIQUE DES DOMAINES DE SAINT-VICTOR. 
NOTES SUR LES BIENS SITUÉS EN ESPAGNE. 


A partir du milieu du xi siècle , l'abbaye de Saint-Victor 
acquit au prés et au loin une telle réputation, que de tous les 
points du midi on s'adressait aux abbés de cette église pour 
restaurer des monastéres tombés en décadence. Aussi, le savant 
qui lira nos Cartulaires, ne s'étonnera pas d'y voir figurer non- 
seulement des domaines situés dans les provinces ecclésiastiques 
d'Arles, d'Aix, d'Avignon et d'Embrun, mais encore des églises 
et des cháteaux disséminés dans les diocéses d'Albi, de Castres, 
de Mende, de Rodez, de Vabres, de Toulouse, de Narbonne, 
de Béziers, de Nimes, d'Uzés, d'Agde, de Maguelone, et jusque 
dans celui de Nevers. 

L'abbaye de Saint-Victor eut méme un moment des domaines 
en Syrie ?. A la vérité, elle en jouit bien peu de temps, si tant 
est qu'elle en ait jamais été mise en possession. Mais elle entre- 
tint de longues relations avec les princes d'Espagne et de Sar- 
daigne *, qui lui laissérent d'éclatants témoignages de leur 
générosité. | 

Pour ne parler que de l'Espagne, signalons les chartes rela- 
tives à Saint-Sernand de Toléde*. Elles renferment plusieurs 


! Bibl. imp., coll. Fontette, 32 A, f.180, Victor possédait en Sardaigne, voy. les 
* N. 802. n. 784, 850, 1006 à 1011. 
* Sur les biens que l'abbaye de Saint- — * N. 828 à 830. 


PRÉFACE. 7 XXXIH 


expressions arabes que notre célébre orientaliste, M. Reinaud, 
s'est chargé d'expliquer. On nous saura gré de reproduire ici 
les notes qu'il a bien voulu nous communiquer. 

Almunia répond au mot arabe Rall, qui est ordinairement 
pris dans le sens de l'objet désiré. Dans le Cartulaire de Saint- 
Victor, il signifie un jardin, un lieu de plaisance. Ce mot était 
d'un usage fréquent en Espagne.‘ 

ÁHENIA ou plutôt assenza, doit désigner une roue hydraulique 
mise en mouvement par un chameau, en arabe Li. Divers 
textes latins donnent les formes Æcenia, Azenia, Hazenia *. 

Ar-CanTHarA, en arabe & Lil signifie le pont. En Espagne, 
ce mot entre dans la composition d'un grand nombre de noms 
de lieu. 

Za*-AL-MEpiNA. Ce mot se retrouve dans le Glossaire de Du 
Cange, sous les formes Zahalmedina, Zavalmedina , Zalme- 
dina, Cahalmedina , Salmedina , Chefalmedina , Calmedina , 
et Cabetmedina. ll y est rendu par Prætor urbis. C'est proba- 
blement la dénomination arabe £454 æle (Saheb-al-Me- 
dina), c'est-à-dire : Maître de la ville, ou bien encore 42.0 laus 
(Dhabit-al-Medina), c'est-à-dire: chargé de la police de la ville. 

Ar-Capi est la dénomination arabe li. Par Cadi, le 
orientaux entendent une espéce de juge de paix. 

Ar-Vazim, mot qui en arabe est écrit ,5,J!, et rendu chez nous 
par vizir. 

ÂAL-Faxym, paraît être le mot eXJ (a/-hakym), qui se dit d’un 
docteur et spécialement d’un médecin. 

ALBARO HANIZ AL CHAID désigne un personnage tonsidérable 
qui était parent du Cid, et qui prit une grande part aux exploits 
de ce héros. Haniz est rendu dans les romances espagnoles par 
Fañez; dans la charte de Saint-Victor, la prononciation des 


1 Voy. Reinhart-Dozy, Scriptorum ara- — * Voy. les exemples cités dans le Glos- 
bum loci de Abbadidis (Leyde, 1846), saire de Du Cange. Le mot aceña est 
I, 31. resté dans la langue espagnole. 


1 e 


XXXIV PRÉFACE. 

Arabes, qui écrivent 5l#, a prévalu.— ;4ibaro répond à #lvar, 
que les Arabes écrivent ,43. — Quant à #/-Chaid, c'est le mot 
arabe AU, le chef; il est encore aujourd'hui employé dans ce 
sens par les indigènes de l'Algérie. 

Un peu plus au nord de l'Espagne, l'abbaye de Saint-Victor 
possédait le prieuré de Saint-Michel, dont les titres présentent 
un assez vif intérét. A la date du premier octobre 1044, on y re- 
marque une lettre de Gilbert, évéque de Barcelone, qui recon- 
naît avoir recu en prêt une somme d'or pour construire les 
murailles de sa cathédrale ‘. Il est déjà question des travaux en- 
trepris à cette église dans un acte du 16 août 1041 ?. C'est le 
testament de Gomballus Bisorensis. Ce personnage était un 
des plus puissants seigneurs du comté de Barcelone. Avant 
d'aller combattre les Maures, ou, pour employer ses propres 
expressions, avant de partir pour l'Espagne, il régla l'emploi 
que ses héritiers ou exécuteurs testamentaires devaient faire, 
après sa mort, de toute sa fortune mobiliére et immobilière. 
Parmi les établissements nommés dans ce curieux document, 
nous signalerons l'abbaye de la Grasse, la cathédrale de Notre- 
Dame du Pui, Saint-Pierre de Romeet Saint-Victor de Marseille. 
Une somme de cinq onces d'or était léguée à chacune de ces 
cinq églises. 


X]. ÉTAT DES PERSONNES ET DES TERRES EN PROVENCE, 
PRINCIPALEMENT AU XIIJI* SIÈCLE. 


Si on n'avait à sa disposition que les Cartulaires de Saint- 
Victor, il serait assez difficile de se représenter quelle fut, en 
Provence, la condition des personnes et des terres au moyen 
áge. Mais les données fournies par nos Cartulaires peuvent étre 
complétées à l'aide d'un document sur lequel nous demandons 


/ 
! N. 1047. ! N. 1048. 


XXXV 


PRÉFACE. 


la permission de nous arréter quelques instants. C'est un état 
des droits qui appartenaient au comte de Provence, vers le mi- 
lieu du xir siècle. La Bibliothèque impériale en possède un 
exemplaire, classé sous le n? 9889 du fonds francais; il provient 
du cardinal Mazarin et a sans doute appartenu à Peiresc, dont 
nous avons cru reconnaître l'écriture sur les marges d'un grand 
nombre de feuillets '. | 

La transcription de ce volume n'est sans doute pas antérieure 
au commencement du xiv* siècle ? ; mais la rédaction est certai- 
nement plus ancienne. Un chapitre est daté du 25 décem- 
bre 1245 ? : un autre, du 7 juin 1250 * ; un troisième, du 10 oc- 
tobre 1251 *. Dans. plusieurs endroits, il est question d'un 
personnage appelé Romeus *; c'est incontestablement le mi- 
nistre de Raimond-Bérenger, Romée de Villeneuve, dont le 
nom a été immortalisé par Dante, et dont le testament est daté 
de l'année 1250 ". Ailleurs, on voit mentionner l'avénement du 
comte Charles *, puis la captivité du comte *; ces passages s'ap- 
pliquent certainement à Charles I*, frère de saint Louis, comte 
de Provence depuis 1246 jusqu'en 1285; on sait que ce prince 
fut fait prisonnier par les infidéles dans la fatale campagne 
d'Égypte, en 1250. Telles sont les principales raisons qui nous 
ont déterminés à placer vers le milieu du xur siécle la rédaction 
du registre dont nous nous occupons, et que nous appellerons 
Registre de C harles.TY", comte de Provence. 


! A l'appui de cette conjecture, nous 
ferons observer que le cardinal Mazarin 
avait acheté une partie des mss. de Peiresc. 
Aux archives dela Bibliothèque impériale, 
on conserve un registre des dépenses faites 
par Gabriel Naudé pour la bibliothèque 
de Mazarin, depuis le 45 août 4643 ; nous 
y avons remarqué cet article : « Pour les 
manuscrits de M. de Peyresc, 1600 li- 
vres. » Y | 

? Voy. une note de l’année 1327, ajou- 


tée au bas du dernier feuillet par le copiste 
ou par un despremiers propriétaires du ms. 

3 F. 32 v°. 

* F. 2 v*. 

5 F. 80 v*. 

* P, 7, 7 v*, 18, 19 ve, 20, 21 v°, 22. 

? Voy. l'Art de vérifier les dates, artiele 
de Raimond-Bérenger IV, comte de Pro- 
vence. 

SF. 51 ve, 52. 

°F. 49, 67 v*. 


XXXVI PRÉFACE. 


Ce registre présente une certaine analogie avec le terrier du 
comtat Venaissin, connu sous le nom de Polyptyque d'Aiphonse, 
comte de Poitiers, dont la publication vient d'étre confiée à 
M. Charles Giraud. Il a été rédigé, à la suite d'enquêtes, par un 
ou par plusieurs commissaires, qui ont consulté d'anciens re- 
gistres et se sont fait représenter les titres des personnes ou des 
communautés privilégiées. 

Chaque diocése est l'objet d'un chapitre spécial, ordinaire- 
ment divisé en deux sections. La premiére section est relative 
aux cháteaux dont le comte était seigneur en tout ou en partie ; 
on y décrit, d'une part, les terres domaniales et le genre d'ex- 
ploitation auquel ces domaines étaient soumis; d'autre part, 
les redevances et les services auxquels étaient assujettis les te- 
nanciers. La seconde section du chapitre est consacrée aux chà- 
teaux qui appartenaient à des seigneurs particuliers et dans le 
territoire desquels le comte n’exerçait que des droits de suze- 
raineté. 

Nous avons indiqué l’objet et le plan du registre de Charles F*. 
Essayons maintenant de résumer les notions qu'il fournit sur 
l'état des terres et des personnes. 

Laissant de cóté la noblesse et la population des villes, nous 
croyons qu'il faut distinguer dans les campagnes de la Provence 
deux classes de personnes : — des tenanciers libres et privilé- 
giés ; — des serfs ou des tenanciers dont la condition se rappro- 
chait du servage. 

Les tenanciers de la classe supérieure sont appelés casían: 
dans le Registre de Charles I“! et dans les statuts de Provence, - 
promulgués au mois d'octobre 1235 ?. Ils n'étaient pas soumis 
aux obligations les plus pénibles qui pesaient sur les autres 


paysans. | 
Nous ne connaissons pas de terme générique pour désigner 


1.5,5v5, 18 ve, 55, 5h v5, 56 v5, 65 v. * Bibl. imp., ms. lat. 4767, f. 5. 


PRÉFACE. XXX VII 


la seconde classe des tenanciers. Nous y rangerons les hommes 
que le Registre de Charles I** mentionne sous le titre de homines 
de quista * , de homines de quista denariorum ad voluntatem?, 
et de censati?. Il faut probablement y comprendre les fiscales * 
et les stantes ad mercedem". 'Tantót les charges imposées à ces 
hommes étaient définies d'une maniére invariable, tantót elles 
n'avaient point d'autres limites que la volonté du seigneur. 

La plupart des tenanciers jouissaient de certaines libertés; 
mais il ne semble pas douteux que le servage subsistát encore 
au ximr' siècle sur beaucoup de points de la Provence. 

Au milieu de la population indigéne, se trouvaient mélés 
quelques esclaves sarrasins *. 

La plupart des paysans devaient acquitter : 


je Des redevances d'argent, dont le montant était fixé d'une 
manière invariable ; 

2» Des redevances de grain, dont la quantité était également 
déterminée. Dans quelques seigneuries, chaque feu payait une 
mesure d'avoine pour le droit de cavallage”, ou de chevage, 
comme on disait dans le nord de la France*. Un droit à peu 
prés semblable est désigné par le mot gacerna *, que je n'essayerai 
pas d'expliquer; 

3° Des redevances de diverses denrées : poules, poulets, 
œufs, pains ou fouasses, perdrix, mesures de miel'*, charges 
de foin '*, etc. 

La taille (quista) était une imposition dont le seigneur fixait 


SF. 70. ' F. 6, 40 vo, 64, 62. 
* F. 5 et 56. * Voy. Du Cange, au mot Capitale. 
* F. S et 6. * « Donat pro gacerna quilibet foccus 
* F. 6 v*. I cestarium annone. » F. 40 v°. 
EF. 34 v* et 36. * « Cornutum plenum de melo. » F. 
* Voy. le Tarif des péages du comte de 34 v*. 

Provence, I, 7; IV, 13; VII, 5. Ce docu- *! « Fais de feno. » F. 4 v*, 57. « Fais- 


ment sera publié à la fin de notre préface. sum feni. » F. & v*. 


XXXVII PRÉFACE. 


le montant comme il l'entendait; elle se levait tous les ans sur 
les hommes de la plus basse condition. 

Des tenanciers devaient rendre au seigneur une quantité de 
blé proportionnée au produit de la terre. Ce droit, que dans le 
Nord on appelait ordinairement champart, est désigné en Pro- 
vence sous le nom de tâche, tasca *. La terre qui était assujettie 
à ce droit était dite terra tascalis?, ou taxalis*, ou tasquira *. 
Le rapport de la táche au produit de la terre n'était point uni- 
forme. Dans des seigneuries, la tâche équivalait au treizième de 
la récolte *, ailleurs elle ne dépassait pas le vingtiéme ". On ne 
remarque pas moins de variété dans les principes qui réglaient 
la perception du champart. 

La tâche se levait non- seulement dansles terres arables, 
mais encore dans les vignes *, et dans les plants de figuiers *. 

Les corvées qu'on exigeait des tenanciers consistaient à : 

1° Labourer et ensemencer la terre : corroada de arar '* , de 
arada '!, de bobus '*, in seminibus **, in semensis ^; 

20 Épandre le fumier, sterrir‘ ; 

3° Travailler dans les vignes, corroada in vineis'*, de podar", 
ad podar '* ; 

4° Récolter et transporter le foin, corroada in pratis '*, de 
fenairar *, et par corruption de fornairar?', de foire??, de 


! F. 5, 6, 52, 52 Ve, 56, 70. » F. 34, 35 v5, 47. 
* Voy. la table des matières, au mot — ! F. 82. 
Tasca. 5" F. à vo, 36 v^, 47 v^, 50, 50 v*, 
* Registre de Charles I°*, fol. 69 v* et 90 v°. 
70 v^ 15 F. 9 v5, 50 v°, 90 v*. 
* F. 70 v* WF, 50 v*. 
5 F. 69 v? 18 F. 90 v°. 
* « Donant de omnibus terris suis tas-  !* F. 34, 35 ve, 50, 50 v*. 
cam, scilicet xin** partem. » F. 9 v? " F. 36 v°, 47, 50, 82, 90 v*. 
T « Donant tascam, scilicet xx partem. »— ** F. 47 v». 
F. 65 v* ? F. 385 v*. 
°F. 13. 9 F. 36 v5, 50, 50 w°. 
* « Tascam de figairetis. » F. 13. — — * F. 50 v^. 


« Tascam de ficuhus. » F. 26 v* 9 E. 37 v*, 47 ve. 


PRÉFACE. XXXIX 


portar fenum'; faciunt corroadas in feno congregando cum 
asino si asinum habent et si non habent de persona?. Les 
expressions corroada de segar* et corroata seccandi * doi- 
vent aussi se rapporter à la fenaison, puisqu'en Provence, 
pour indiquer la contenance des prés, on employait le mot 
sechoirata * ; 

5° Moissonner les blés, corroada metend*, in messibus *, de 
garbis *, de merre*, de metre'°, de motre'; 

6° Faire les vendanges, vindemiar "5; 

7° Apporter du bois à la féte de Noel '*; 

8° Préparer des cercles pour lier les tonneaux, corroada de 
circulis *, de celclar '*; 

9% Préparer ou transporterles échalas. C'est ainsi, du moins, 
que nous proposons d'interpréter le mot brocaje '*. 

Dans le Registre de Charles I*, le nombre des corvées est tou- 
jours fixé. Les hommes qui les exécutaient (corroatores) étaient 
probablement nourris aux frais du seigneur ". Les caslan: ne 
paraissent pas avoir été soumis aux corvées. 

À partir de la fin du xu? siècle, ou environ, les terres qui 
appartenaient en propre au seigneur furent souvent exploitées 
par des fermiers dont le bail ne durait qu'un petit nombre d'an- 

^ nées. Suivant que le seigneur recevait la moitié, le tiers, le 
quart, le cinquième, etc., des produits de son domaine, on don- 
nait à la terre les qualifications de media '*, megera '*, megira?? ou 


1 F, 8%. | " P. 47 vo. 

* F. 40 ve. EF. 35 vo, 36 v°, 50, 50 v*, 90 v*. 
‘Fr. 94, 6. " F. 70, 82. 

3 F, 70 v*. " F, 35 vo, 36. 

! F. 27 v*,46,47. 5 p.37 v*. 

* F. 70 v*. # F. 47 vo. 

7 F. 35 ve, 50 v*. " F. 40 ve. 

* F. 36 v*. $* R. 36. 

°F. 50. 9 F. 70. 


»F. 4 v*, 394,56 v5,57,571 v*,50,70,70 ve. * F. 69 v^ et 76. 


XL PRÉFACE. 

mejeria', tercia*, terciana?, terciaria *, terceria*, tercira*; 
quarteria *, carteria *, quartira *, quartineria,'*, quartalis ", 
quartana ", ad quartonum', quinteria'*, quintalis", octa- 
veria '*, a octavam partem". 

La terre dont le seigneur retirait une certaine quantité 
d'avoine s'appelait terra civatals '* ou sivatals'*. 

Des vignes étaient tenues à moitié", d'autres au cin- 
quiéme?', mais un plus grand nombre au quart”. Cette 
redevance du quart du produit s'appelait szque?*. D'autres 
vignes avaient à supporter des charges moins pesantes. Il y 
en avait dont le tenancier ne devait qu'une coupe de vin, 
à la saison des vendanges ". Dans beaucoup de vignobles, 
le seigneur percevait, pour droit de garde, une certaine 
quantité de raisins . tantót c'était une charge d'homme 
(fais ou banasta *), tantôt une charge de bête de somme 
(saumata *). 

Les bestiaux possédés par les paysans donnaient lieu au paye- 
ment de diverses redevances. Nous trouvons mentionné assez 
souvent le droit des seigneurs sur les langues de boeufs ou de 


* 


! F. 69 v*. *' F. 49 v*, 

! F.36. L'expression ad tertíam setrouve ^  F. 36 et 69. 
au f. 49 ve. " F. 36. 

* F. 72. 


* « Vineas habebant ad meiariam. » 


* F. 72. F. 70.—« Vinee de Prato que donant me- 
5F. 70 ve. dietatem. » F. 89. 

* F. 69 v*, 70 et 76. * F. 26 ve. 

7 F. 16 et 69 v*. # F. 13, 50, 62. Voy. la table du Car- 
°F. 69 ve. tulaire, au mot Quarto. 

* F. 69 et 76. 9 «Vinee de Noutorira que donant sique, 
1 F. 69 ve. id est quartam partem. » — F. 13. A la 
“HF. 11. méme page du Registre on trouve la forme 
5 F. 71 v*. « suique. » 

BF. 49 ve. | * «Quilibet habens vineas donat in vin- 
WF. 46. demiis I cupam vini. » F. 69 v*. 

5" F. 70 ve 9 F. 46, 50, 60, 89. 


4 F 46. * F. $0. 


PRÉFACE. XLI 
vaches'. Le bouvage bovagium?, bovariacium *, boaria *, boaje”, 
et l'ánage asinaricium *, asinaria”, asenarta * , étaient des rentes 
de grain ou d'argent qu'on devait acquitter pour les animaux 
employés au labour. Dans une seigneurie, pour une paire de 
bœufs, qu'on appelait demi-charrue, on devait quatre mines de 
blé, moitié froment, moitié orge, plus quatre deniers et obole; 
pour une charrue complète, c'est-à-dire quatre bœufs, on devait 
trois mines de froment, trois d'orge, et neuf deniers; pour un 
bœuf, un âne et un homme, une mine de froment; pour un 
homme seul, une mine d'orge et trois oboles*. — Les paysans 
qui possédaient, à la fête de Pâques, une certaine quantité de 
brebis ou de chévres, donnaient au seigneur une de ces der- 
nières bêtes : c'était la chèvre de Pâques, capra pascal '*. —Les 
redevances de moutons et de pores sont assez communes, sur- 
tout dans nos plus anciens textes, et l'on doit remarquer que le 
nombre des pourceaux devait étre fort considérable, puisqu'il 
est à chaque instant question des droits dont ces animaux étaient 
frappés. Dans certaines paroisses, le seigneur prenait un pour- 
ceau sur chaque portée des truies ''. Ailleurs, il recevait un 
morceau des porcs qu'on tuait, parexemple, le pied ?, la jambe 
(camba '?), l'épaule (spalla '* , spatula " , spatía'*) et les parties 
désignées par les mots /umbus '', anca'* (sans doute la hanche), 


! Charte 995, p. 450 et 451. Registre 
de Charles I, f. 23, 21 v*, 77, 

* Charte 94%. Registre de Charles I**, 
f. 52, 82. 

* Charte 1092. 

* Charte 605. 

5 Charte 944. 

5 Charte 10992. 

7 Chartes 1018, 1020. 

! Charte 605. 

* Registre de Charles I, f£. 82. 

© « Capram pascal si habet oves vel ca- 
pras. » F. à v*. — « Capram unam a 

I 


xx supra, scilicet postquam quis habebat 
xx capras, dabat unam tantum, quotcum- 
que haberet in pascha. » F. 6. 

 « De qualibet porcellaria unum por- 
cum. » F, 6. — « Et porquetum unum 
quando habebat porquetos. » F. 4 v^. 

12 F, 23, 27 v^. 

" F. 9 ve. 

1! F. 30. 

# Charte 450. 

* Chartes 397 et 813. 

" Charte 995, p. 450 et 451. 

1 Reoistre , f. 32 v°. 


f 


PRÉFACE. 


descoblada' (probablement synonyme de anca), et asta? ou 
astus * (sans doute la côte). 

La fabrication des fromages avait pris un certain développe- 
ment. Les petits établissements dans lesquels on se livrait à cette 
industrie s'appelaient celle caseorum ou celle. Chaque cella 
livrait au seigneur soit un nombre fixe de fromages, soit le pro- 
duit d'une journée *. 

Souvent le seigneur possédait de vastes páturages dans les- 
quels il admettait les animaux de ses hommes, ou méme des 
étrangers, moyennant une rétribution appelée pasquerium, dont 
le montant était calculé sur la composition des troupeaux *. 

Les droits dont nous avons parlé jusqu'à présent s'exercaient 
au profit des seigneurs. Ils ne doivent pas étre confondus avec 
des droits d'un ordre plus élevé qui appartenaient, à peu prés 
sans exception, au comte de Provence, dans toute l'étendue de 
ses États. C'étaient les gítes, les chevauchées et les grandes tail- 


XLII 





les, dont l'ensemble formait ce qu'on appelait comtalia * 


Le gite (alberga , procuratio, 


! Chartes 975, p. 421 et 423. Registre, 
f. 5, 30, 32 v° et 69 ve. 

* Charte 481. 

* Charte 223. 

* « Qualibet septimana unum caseum a 
qualibet meieria de suis bestiis usque ad 
festum sancti Johannis, et post de qualibet 
cella a festo sancti Johannis ultra unum 
caseum. » Registre, f. 6. — « Omnes ca- 
seos unius diei in exitu mensis augusti. » 
F. 61. — «In qualibet cella. caseorum 
omnes caseos unius gire. » F. 65. — Voy. 
aussi f. 56, 58 et 70. 

5 « Pasqueria, scilicet de averi extraneo 
de L bestiis v solidos et sic de singulis 
quinquagenariis. Item de cerge 1 multo- 
nem usque ad numerum x quinquagena- 
riorum , et ultra 11 mutones quantumcum- 
que averis fuerit. » F. 7 v*. — « Avere 


receptus ') consistait primitive- 


quod vadit ad pasquerium, quod non est 
de comitatu, donat a rx trentaneriis supra, 
quotcumque fuerint, xx solidos, etc. » 
F. 56. — «Pasquerium in hominibus suis, 
scilicet a xv bestiis usque ad xr datur 
1 annajes (petit agneau ?), et a xr usque ad 
Lxx bestias 10vis, etc. » F. 58. — «Infra hos 
confines percipitur pasquerium de qualibet 
baillia aurum (pour averum ?) seu scabont 
yemanti in dicto territorium (sic) 1 multo- 
nem novellar et 1 agnum. De stivanti (pour 
estivanti) 1 multonum novellar.... De om- 
nibus morantibus in crau percipitur pas- 
querium de quolibet scabont seu baulia 
In anage , ui agni. » F. 89 v*. 

* Voy. la table du Cartulaire à ce mot. 

* Voy. ces mots à la table. — Nous n'a- 
vons pas trouvé dans nos textes un seul 
exemple du mot gistum. — Le mot Caie- 


PRÉFACE. XLIII 


ment dans l'obligation de recevoir et de défrayer, en tout ou 
en partie , le comte ou ses gens dans le cours de leurs voyages. 
Des conventions particuliéres réglaient l'exercice de ce droit 
dans un grand nombre de fiefs. Il finit par étre généralement 
converti en une rente d'argent dont le taux le plus ordinaire 
était de douze deniers par feu '. — Quelques seigneurs avaient 
aussi droit de gite dans leurs fiefs *. 

Chez les méridionaux , le mot chevauchée fut de bonne heure 
détourné de son acception primitive : il s'appliquait aux gens de 
pied aussi bien qu'aux gens de cheval. Suivant les statuts promul- 
gués au mois d'octobre 1235, la chevauchée était un service 
militaire de quarante jours que le comte de Provence exigeait 
tous les ans de ses vassaux ?. Certaines communautés d'habi- 
tants se rendaient en masse à l'armée *. Mais la plupart n'étaient 
tenues qu'à entretenir pendant l'expédition un ou deux cheva- 
liers, ou bien un certain nombre de gens de pied (servientes , 
clientes *) : les chevaliers étaient montés sur des chevaux d'ar- 
mes (equus armatus), ou sur des chevaux ordinaires (equus 
non armatus)*. Les statuts du mois d'octobre 1235 évaluaient à 
vingt livres de raimondins le service d'un chevalier monté sur 
un cheval d'armes, et à moitie le service d'un chevalier monté 
sur un cheval ordinaire '. Le Registre de Charles I‘ renferme 
un grand nombre d'évaluations différentes : mais ordinairement 
le service d'un chevalier sur un cheval d'armes y est compté 
pour dix livres; celui d'un chevalier sur un cheval ordinaire 
managium, calamannaje etcalamaje, qu'on Voy. aussi, dans le ms. lat. 4659, f. 43 v*, 


rencontre dans le Registre de Charles I* la transaction conclue, en 1251, entre les 
(f. 5&4, 54 ve et 73 v*), parait désigner bourgeois d'Avignon et les frères de saint 


quelque droit de gite Louis Alphonse, comte de Poitiers, et 
1 F. 5, à v5, 69, 73. Charles, comte de Provence. 
1! F. 4 v*et 5. 5 Registre, f. 16 v^, 49 ve. 
* Ms. lat. 4767, f. 2 v*. * Voy. le Registre de Charles I", passim, 


* Voy. dans le Registre de Charles I", et les statuts du mois d'octobre 1235, dans 
f. 16 v^, la manière dont les habitants de le ms. lat. 4767, f. 5 v°. 
Nice faisaient le service de chevauchée. 7 Ms. lat, 4767, f. 5 v*. 


XLIV PRÉFACE 


pour cinq livres; celui d'un fantassin pour une livre. D'aprés 
ce méme document, il paraît que les tenanciers de beaucoup 
de fiefs, pour étre dispensés d'envoyer leur contingent à l'ar- 
mée, payaient au comte la somme qui représentait la solde de 
ce contingent. Dans quelques seigneuries, une imposition de 
douze deniers par feu tenait lieu du service de chevauchée ' — 
Outre le service de chevauchée, les habitants de certains vil- 
lages devaient travailler aux fortifications du cháteau sur le 
territoire duquel ils étaient établis? , et venir y faire le guet ?. 

Les grandes tailles (quiste generales *, quistæ majores *) se 
levaient dans les circonstances suivantes : quand le comte de 
Provence allait poür la première fois, sans armes, à la cour 
impériale ; — quand il était mandé en armes par l'empereur; 
— quand le comte ou son fils aîné était ordonné chevalier ; — 
quand il mariait ses filles; — quand il partait pour une expédi- 
tion d'outre-mer. À ces cinq cas énoncés dans les statuts de l'an- 
née 1235 *, il faut sans doute ajouter la captivité du comte, 
pour retrouver les six tailles dont il est question dans le Re- 
gistre de Charles I ". Pour chacune de ces grandes tailles le 
comte pouvait prendre six sous de réaulx par feu *. 


Xll. INDUSTRIE ET COMMERCE DE LA PROVENCE, 
PRINCIPALEMENT AU XIII* SIÈCLE. 


Les données que les Cartulaires de Saint-Victor fournissent 
sur l'histoire de l'industrie et du commerce, ne sont, par elles- 
mémes , ni bien nombreuses ni bien importantes, mais elles 


! F. 4 et 73. * Ms. lat. 4767, f. k v». 
* Charte 978, p. 428; chartes 993, Y F. 43 v», hà v^. — Au f. 52, on 
1048 et 1020. trouve une mention formelle de la quista 
* Charte 978, p. 428 ; chartes 1018 et captionis. 
1020. ! Tel est le chiffre fixe par les statuts 
* Registre, f. 5. du mois d'octobre 1235, dans le ms. 


SF. hu ve. 4767, f. 5. 





PRÉFACE. XLV 


acquiérent une notable valeur quand on les combine avec plu- 
sieurs chapitres du Registre de Charles I. On trouve en effet 
dans ce registre le tarif des droits que les navires, les marins, 
les voyageurs , les marchands et les marchandises devaient ac- 
quitter dans plusieurs villes ou cháteaux du comté de Provence, 
à Nice, à Seranon', à Brignoles?, aux Pennes?, à Aix, à 
Digne, à Valensolle*, à Saint-Gabriel*, à Tarascon, à Avi- 
gnon , à Orgon *, à Saint-Andiol ' et à Arles. L'ensemble de ces 
tarifs forme l'un des plus précieux documents que nous possé- 
dions sur l'histoire de notre ancien commerce. Comme ils ne 
paraissent pas encore avoir été employés par les savants et qu'ils 
renferment nombre d'articles dont l'explication est incertaine, 
nous n'avons pas cru pouvoir nous dispenser d'en donner le 
texte à la fin de cette préface. De cette manière, le lecteur 
pourra compléter et rectifier les observations que nous allons 
présenter. 


Fruits, épiceries et produits divers des pays étrangers. 


Les fruits mentionnés dans les chartes de Saint-Victor se ré- 
duisent à un petit nombre d'espèces : les raisins , le verjus , les 
châtaignes, les amandes, les noix , les noisettes et les figues *. 
Les mêmes espèces se retrouvent dans le tarif des péages , avec 
des particularités qu'il n'est pas indifférent de relever. On y 
distingue deux sortes d'amandes : celles qui sont dans leur en- - 
veloppe extérieure * et celles qui en sont dépouillées'^. La méme 


1 Var, arr. de Grasse, cant, deSt-Auban. — * Voy. la table du Cartulaire, aux mots 


? Var. Racemi, Uvæ, Aigræ, Castaniæ, Amenda- 

* Bouches-du-Rhône, arrond. d'Aix, rium, 4mendolarium, Amigdalum, Nuces, 
canton de Gardanne. Avellanæ, Ficus. 

* Basses- Alpes, arrond. de Digne. * « Amigdali cum crouellio. » XII, 15: 

5 Commune de Tarascon. 9 « Amidali fracti. » IX, 7. — « Amen- 


Bouches-du-Rhône, arrond. d'Arles. — dali fracti. » XIT; 3. — « Amigdali ap- 
7 Bouches-du-Rhône, arrond. d'Arles, tati. » XI, 1. — « Amigdali fracti et ab- 
canton d'Orgon. tali. » XII, 45. 


XLVI PRÉFACE. 


distinction est observée pour les chátaignes '. Dans un passage 
on parle des figues séches?, et dans trois autres des figues de 
Malte?. Pour compléter cette nomenclature , citons, toujours 
d’après le tarif : les pommes *, les poires *, les coings, les 
pêches *, les sorbes *, les néfles*, les cerises '*, les aigriottes ou 
cerises aigres ‘‘, les grenades (milgranz)"* et les dattes "*. 

Nous ne dirons rien du miel, de la cire, de l'huile, du suif, 
du sain et de la graisse . — 

Les Cartulaires ne citent guère que deux substances suscep- 
tibles d'être rattachées au commerce de l'épicerie : le poivre et 
l'encens *. Le tarif des péages nous en fait connaître un grand 
nombre : leris'*, le sucre en pain" ou en poudre'', la réglisse '*, 
le safran ?*, l'anis?!, le comin ?*, la canelle?*, le cubébe*', legin- 
gembre **, le sitoal ** et le clou de girofle *’. 

A côté de ces épices, on peut ranger différents produits em- 
ployés par les teinturiers. Dans le polyptyque de l'année 814**, 
on remarque une redevance de rubium , et, en 1073, les reli- 
gieux obtiennent l'autorisation d'établir un marché pour la vente 


! « De castages pelatis. » IX, 7. — ^ Voy. la table aux mots Jncensum et 
« Castage cum scorcha. » IX, 14. Piper. 
! VII, 9. * IX, 7; XII, 7 et 27. 
5 IV, & et 8; V, 2. " IV, 1 et 5; V, 1. Le sucre pur (XII, 1) 
* IX , 14 ; XII, 18. doit étre assimile au sucre en pain. 
"IX, 14; XII, 18. 5 IV, 4 et 5 ; V, 2 ; XII, 7. 
* IX , 14; XII, 18. 19 IV, 3; VII, 3; IX, 4; XII, 7 et 27. 
T IX , 14. 9» [V, 14 ; VI,1; VII, 5; VIII, 4 ; XI, 
5 IX , 15; XII, 18. 4 ; XII, 26. 
* IX, 15; XII, 18. — Lesmellanæ(1V,8) — * XII, 27. 
sont peut-étre aussi des néfles. * VII, 3 et 5; VIII,2; IX, 7. 
9 IX , 14 ; XII, 18. 9 V, 4; VIII, 1; IX, 7 et 17; XII, 
! IX, 14. & et 26. 
12 XII, 44. 9 y, 4, 
7 IV, Get 8; IX, 7; XII, 8 et 27. 9 IV, 1; V, 1; VIII, 1; IX, 5 et 17; XI, 


# Voy. la table aux mots Me!, Cera, 1 ; XII, 4 et 26. 
Oleum, Olivariæ. Le suif (cepum), le sain — * V, 1. 
(sagimen)etlagraisse(gresa,greza)sontplu- TIV, 1; V,1; VI, 1; VIII, 1; IX, 
sieurs fois cités dans le tarif des péages. 17; X1, 1 ; XII, 1 et 26, 
Voy. IX, 7 et8; XI, 4; XII, 5, 8, 23 et 30. ?» N 5. 


PRÉFACE. XLVII 


du vermillon '. Six autres espèces de teintures sont portées sur le 
tarif des péages : l'archica ou arzisca ?, le brésil *, la graine *, 
l'indigo *, le roux * et le verdetum '. 

Viennent ensuite plusieurs substances employées dans l'éco- 
nomie domestique et dans les arts industriels : l'alun *, l'ami- 
don *, le soufre'", le vif-argent", la laque‘?, la poix ' et lesavon "*. 
Les Cartulaires gardent le silence sur toutes ces substances. 
Toutefois, ils parlent des bois de pins ‘, dont le principal pro- 
duit devait être la poix, comme on l'apprend d'un fragment de 
polyptyque du x siècle , récemment publié par M. Giraud ‘*. 


Étoffes , cuirs et fourrures. 


Nous commençons par les tissus de laine, les seuls sur les- 
quels nos Cartulaires fournissent des détails intéressants. Un 
statut de l'année 1218‘ permet aux moines de Saint-Victor 
l'usage d'étoffes communes et grossiéres, telles que les draps du 
pays, c'est-à-dire de la Provence, ceux de Saint-Ponce ou de 
Narbonne, les étamines de Beaucaire et celles de Bagnols ; il 
leur interdit l'usage des draps de France ou d'autres pays éloi- 
gnés. De son cóté, le tarif des péages mentionne souvent les 
étamines '*, mais sans jamais en indiquer la provenance. Pour 


! Charte 159. " IX, 5; XII, 4, 5 et 17. 

! XII, 26 et 35. 9 IV, 1 et 5; V, 1; XII, 26. 

IV, 41e 5, V,1, VL 4; VIL 3; VIII, — 91,3, VII, 2; VIII, 2, IX, 7; XI, 5; 
2; IX, 17 et 20 ; XI, 1 ; XII, 4 et 26. XII, 2 et 14. 

* IV, 1 et 5; V, 4; XI,1; XII, 4 et 26. 1 XII, 98. 

5V,4; VL 1; VII, 4; IX, Set 17; ! Voy. la table aux mots Pinetum et 
XI, 1 ; XII, 1 et 26. Pinus. 

* VII, 3; 1X,8; X,3; XII, 8et 33. '* « Est lbi pinetum quod solvit pice 

7 V,1; IX, 4 et 5; XII, 1, 5 et 14. pensas quindecim. » Cartul. de Romans, 

3 ; V,2et3; VI, 1; VII, 3; IX, p. 87. 
; XII , 3, 4, 26 et 27. 9" T. II, p. 275. 
et 8; V, 2. 5! V, 9; VIII, 15; IX, 8et 17; X1,1; 
* XII, 26 et 35. XII, 1. 


IV, 4 
9; XI, 3 
IV, 2 


XLVIII PRÉFACE. 


la draperie il distingue les fabriques de Lombardie!, de France”, 
de Narbonne ?, de Provence * et d'Avignon *. 

Les tissus de lin ou de chanvre ne donnent lieu qu'à une 
observation : c'est que les toiles de France, sans doute cel- 
les de Reims, s'exportaient en Provence dés le milieu du 
xir siècle *. 

La soie est un des articles qui reviennent le plus souvent dans 
le tarif des péages. Elle y est appelée seda", ceda*, cenda * et 
cendate '^. 

Le coton est cité à peu prés aussi souvent que la soie. Par- 
fois on met dans deux catégories différentes le coton filé '? et le 
coton non filé ‘*. Le mot fc/atum employé substantivement ‘* dé- 
signe sans doute du coton filé, et le mot Porra ‘ du coton non 
filé. Les futaines'*, et probablement les borrasciæ "", étaient des 
tissus de coton. 

Les fourrures précieuses venaient des pays du nord : aussi 
n'en rencontrons-nous pas de mention dans nos documents. On 
y voit seulement figurer les fourrures de mouton , d'agneau, de 
bouc, de chèvre, de chevreau et de lapin ‘*. 

Plusieurs allusions sont faites aux préparations que subissaient 
les cuirs '*. Le cordouan est ordinairement placé dans une classe 
à part *°. 

Dans la marchandise désignée par les mots coria camelorum", 


! VIII, 4 ; XII, 26. ? IV, 2et 5; V, 2. 
! IV, 1 ; V, 1; VIII, 1; IX, 9 et 17. * VI, 1; XII, 30 ; 
*IV, 4; V, 35; IX, 9 et 17. 1 XII, 7 et 24. Le mot borra pourrait 
* VIII, 5. aussi désigner de la bourre de soie ou bien 
5V,3; VII, 5; IX, 5 et 17. des étoupes. Voyez le Glossaire de Du 
5 IV, 1. Cange au mot Borra. 
TIV,5. 481, 3; V,2; VIII, 2; IX, 7,17 et 
* IV, 1; VIII, 1; IX, 4 et 17; XI, 4. 20; XII, 26. 
? V, 4 ; XII, à. '"! XII, 9; conf. IX, 7. 
10 XII, 26. 15 VII, 4; XII, 26, etc. 2 
5V,4; VII, 3et 5; VII, 2; IX,7, '!* V, 2; X1, 2; XII, 4, 26 et 98. 

17 et 20 ; XII, 7 et 26. 9 VIII, 4, etc. 


" IV, 4, S et 42; V, 4. " XII, 5 ; conf. XI, 4. 


PRÉFACE. XLIX 


il faut sans doute voir un tissu fait avec des poils de chameau, 
et auquel le feutre ' doit peut-être se rattacher. 


Meubles et ustensiles divers. 


Nous ne remarquons dans les Cartulaires qu'une espéce d'ob- 
jets en métal : ce sont deux bassins de laiton que les moines 
donnent à un de leurs bienfaiteurs dans le cours du x1* siècle ?. 
— Le fer, l'acier, l'étain, le plomb, le cuivre et l'airain sont 
fréquemment indiqués dans le tarif des péages?. —Le pairo- 
lerius, dont parle ce document ‘, est sans doute un chau- 
dronnier. 

Beaucoup des ustensiles énumérés dans le tarif devaient étre 
en bois. Tels étaient des cuillers*, des coupes*, des écuelles”, 
et différents plats appelés lancca * , parapsis * , talltador'" et 
grasaletus ‘*. Joignons-y les vases ou vaisseaux connus sous le 
nom de broc '*, barral ^, tine‘*, qu'il faut soigneusement distin- 
guer des vaisseaux en pierre, sortes d'auges placées dans les 
champs". — L'objet désigné par le mot pinche'*, ou pinge "', 
est probablement un peigne '*. 

La poterie est représentée dans notre tarif par des marmites '* 
et par des écuelles en terre *". 


! V, 3. Conf. les chartes 160, 266 et 5 VIII, 3; IX, 14 et 18; XII, 12, 17 


515 du Cartulaire. et 33. 
* Charte 53. * IT, 3; VIII, 3; IX, 18. 
* [V, 7; V, 2; VII, 3; VIII, 2 et 3; 9 IX, 9 et 18; XII, 12 et 18. 
IX , 7; XI, 2; XII, 15, 30, etc. #* VIII, 3; IX, 18. Conf. la charte 429 
* II , 3. du Cartulaire. 
* [X , 14 et 18; XII, 17. *5 Voy. la table aux mots Conca, Fas, 


* « Scipli (pour ciphi) de fusto. » IX, Vasculum, Vasum, Vasus, Vaxellum, 
14. Peut-être aussi faut-il voir une sorte Fexellum. 
de coupe en buis dans le texte (XII , 12) 19 VIII , 3. 


où il est question « de cossis buiseis, » 7 IX , 16 et 18; XII, 17. 
7 VIII, 3; IX, 15 et 18; XII, 12. 18 Voy. la note ajoutée à l'article 17 du 
$5 IX, 18; VII, 7; IX, 44 et 18. chapitre XII du tarif. 
* 11,3; X1, 2; XII, 17 et 33. ? TIT, 3; VIII, 4; IX, 16 et 18; XII, 
19 VIII, 3; IX, 14 et 18; XII, 17 24 et 36. 

et 33. » XII, 36. 


L PRÉFACE. 

Les vases en verre sont cités dans le Cartulaire' et dans pres- 
que tous les chapitres du tarif *. Les malgranate? doivent 
être des coupes dont la matière avait peut-être quelque analogie 
avec le madre. 


Péche. 


Il est souvent question de la pêche dans nos Cartulaires' . On 
y remarque un texte de l'année 1230, relatif aux droits de l'ab- 
baye sur les dauphins ou autres gros poissons qu'on prenait 
dans le port de Marseille". Le comte de Provence percevait le 
tiers des dauphins qui se capturaient sur les cótes de Nice *. — 
On salait plusieurs espéces de poisson pour le vendre ensuite 
dans l'intérieur des terres". — Nous connaissons trés-exacte- 
ment les conditions auxquelles étaient exploitées les pécheries 
d'Arles*. On les louait à un fermier. Le comte touchait les deux 
tiers du produit et contribuait pour les deux tiers à l'établisse- 
ment et à la restauration des pêcheries , à la fourniture du vin des 
ouvriers, à l'entretien des filets et des barques, au transport du 


! Charte 438. 
* TH, 3; VII, 3 et 5; VII, 4; IX , 16 


« si plus haberi non potest. » Registre de 
Charles I®, fol. 83 v*. Nous copierons ici 


et 18; XI, 2 et 8; XII , 47 et 33. 
? VII, 5. 
+. Voy. la table aux mots Piscariæ, Pis- 
catio , etc. 
* T. Il, p. 329 et 332. 
* Registre de Charles I*. fol. 46 v*. 
7 Tarif , TX, 7; XII, 27 et 36. 
Piscationes dantur ad presens sub 
na infra scripta , videlicet quod do- 
1us comes percipit intrate duas partes. 
?xpensis vero dominus comes provi- 
in aptatione et refectione piscatio- 
n et vino operariorum et in retis et 
igio et portatione piscium et logerio 
nus et venditorum et scriptorum in 
bus partibus. Facherius vero debet 
^re tertiam partem et omnes alias 
*ensas in toto. Et hec forma servatur, 


l'article relatif à d'autres pécheries voisines 
de celles dont il vient d’être question. 

« Piscationes de Vacaires sic fieri con- 
* sueverunt : piscator percipit medietatem, 
« dominus comes aliam. Expensas sic fa- 
« ciunt : piscator debet habere in stangno 
« navigium, recia, piscatores, et pisces 
« deportare usque Rodanum suis propriis 
« expensis. In Rodano vero dominus 
« comes et piscator habent navigium, et 
« pisces deportantur usque ad domum ubi 
« venduntur, Et dicta domus et venditores 
«et scriptor conducuntur. Fiunt de com- 
« muni et commune fiunt per dominum 
« comitem et dictum piscatorem. Et com- 
« pletis omnibus residuum dividitur inter 
« dominum comitem et piscatorem, » Jbid., 
fol. 83 v*. 


PREFACE. 


poisson, au loyer de la poissonnerie et au salaire des crieurs et 
des greffiers; le fermier se chargeait de toutes les autres dé- 
penses et recevait un tiers du produit. 

Sous le nom de robina, et peut-être aussi sous celui de colps', 
on désignait des pécheries spécialement destinées à prendre des 
anguilles : c'étaient des canaux dans lesquels on introduisait 
l'eau du Rhône. A Arles, les fermiers de ces pêcheries se con- 
tentaient d'un sixième du produit *. 


Lt 


Fabrication du sel. 


Dès le xr° siècle, la fabrication et le commerce du sel avaient 
pris une grande extension dans la Provence?. Les bátiments qui 
remontaient le Rhóne en transportaient des quantités consi- 
dérables*. Dans quelques salines, le seigneur se réservait la 
moitié du produit* ; dans d'autres, il n'en prenait que le cin- 


quiéme *. 


! Registre de Charles LP", fol, 34. 

* « Vocatur robina locus in quo immitti- 
« tur aqua Rodani pro angillis capiendis , 
« ubi fit resclausa (ms. : fit rosolausa) 
« expensis domini comitis, Que robina seu 
« piscaria dari potest ad sextam partem , 
« scilicet quod dominus comes percipiat 
« quinque partes; piscator cum suo na- 
« vigi[o| et retibus seu filatis sextam par- 
« tem, Si vero alique alie expense fierent, 
« deberent fieri pro rata portionum. » 
Ibid. , fol. 83 v°. — Conf. la table du Car- 
tulaire aux mots Rebina, Robina, Rubina; 
il est probable que ces mots désignent non 
pas toujours des pécheries , mais quelque- 
fois des ravins. 

* Voy. la table aux mots Sai, Salinæ, 
Salinaria , etc. 

* Voy. le Tarif, IX, 10. 


! « Item in salinis Guillelmi Baude ha- 
« bet dominus comes quartam partem se- 
« niorie, cujus sal sic dividitur ; facharii 
« percipiunt medietatem pro labore; do- 
« mini aliam liberam, in qua dominus 
« comes habet quartam partem. » Registre 
de Charles I* , fol. &3 v^. 
« Saline vero dantur ad quintam par- 
« tem, scilicet quod dominus percipit li- 
« bere quintam partem, et facherius qua- 
« tuor partes, tamen dividuntur in faco , 
« seu baco (ces deux derniers mots sont en 
« interligne), et dominus semper eligit 
« quintum molonum, et eo electo fache- 
« rius suis expensis omnes partes domini 
« comitis extrahit et congregat in terra et 
« tunc dominus percipit suam partem. Et 
« hec forma servatur si plus haberi non 
« potest. » Jbid., fol. 83 v°. 


LI PRÉFACE. 


Navigation. 


On ne trouvera dans nos Cartulaires qu'un petit nombre de 
textes se rattachant à l'histoire de la marine ‘. Le tarif est beau- 
coup plus riche en renseignements de cette nature. On y peut 
étudier les noms que portaient les différentes espéces de báti- 
ments?, la composition des équipages? et la nomenclature des 
piéces de bois employées par les constructeurs *. Les articles 
consacrés à ces matiéres sont remplis de mots qui manquent 
dans le Glossaire de Du Cange et dans l'44rchéologie navale de 
M. Jal. Ncus n'entreprendrons pas de les expliquer. Cette táche 
ne saurait étre accomplie que par des hommes familiarisés avec 
la langue qui se parle dans les ports de la Méditerranée. 


: Passage des pèlerins. 


Ce n'étaient pas seulement les affaires commerciales qui atti- 
raient les étrangers en Provence. Ce pays se trouvait sur la route 
d'un grand nombre de pèlerins. Le tarif des péages contient des 
articles applicables à ces pieux voyageurs. 

Les Italiens qui se rendaient à Saint-Jacques acquittaient à 
Tarascon un droit de huit deniers s'ils étaient à cheval et de trois 
oboles s'ils étaient à pied. Les habitants des autres pays étaient 
sujets à la méme redevance; mais les Provençaux en étaient af- 
franchis. L'Espagnol, l'Anglais, ou l'Allemand qui allait à Rome 
payait cinq deniers. Il régnait quelque incertitude sur les droits 
à exiger des pélerins qui descendaient le Rhóne pour visiter 
Saint-Gilles ou Saint-Jacques*. A Arles, les croisés eux-mêmes 
n'étaient pas tout à fait exempts du payement des droits de 
passage *. 

! Voy. la table aux mots Navigatio, Na- — *V1,3; IX, 1-38 et 45; XI, 7; XII, 
eis, Portus , Rates. 10-12 , 19-21 et 24. 


* XII, 37. * IX , 43. 
1, 5 ets. ; XI, 39. “XII, 24, 


PRÉFACE. LIU 


Ces notes sont bien incomplètes. Peutêtre cependant ne se- 
ront-elles pas inutiles aux savants qui essayeront de tracer un 
tableau du commerce de la Provence au moyen âge. 


XIII. MESURES ET MONNAIES. 


La question des mesures et des monnaies est une de celles 
pour lesquelles nous nous bornons à renvoyer à la table des 
matières‘. Toutefois nous ne priverons pas nos lecteurs des 
intéressants détails que M. Reinaud a bien voulu nous commu- 
niquer sur le mot Masmodina employé dans la charte 1002 de 
notre Cartulaire. Ce mot, dont on ne trouve pas d'exemple avant 
l'année 1130 ?, désigne les monnaies des princes de la dynastie 
des Almohades, qui étendaient leur domination sur le nord- 
ouest de l'Afrique et sur la plus grande partie de l'Espagne. 
Cette dynastie surgit dans l'empire actuel de Maroc, vers l'an 
924 de l'hégire (1129 de J. C.), à l'instigation d'un sectaire 
nommé Mohammed, fils de Toumert , qui appartenait à une 
tribu berbére du nom de Masmouda. Voilà pourquoi la dy- 
nastie des Almohades et les institutions qui s'y rattachaient re- 
curent le nom de masmoudite. La monnaie des Almohades, que 
les écrivains latins du moyen âge appelaient masmodina, rem- 
placa la monnaie des princes Almoravides, désignée dans les 
textes latins par les mots marabotinus, morabetinus, maura- 
botinus , maravedus , etc. 


XIV. DIVISIONS TERRITORIALES. 


Les chartes de l’abbaye de Saint-Victor sont pour la plus 


Aux mots Mensura et Moneta. quelle ce texte est emprunté, ne remonte 
* On a quelquefois cité un texte de l'an- qu'à l’année 4204. On la trouve à la 
née 1097 mentionnant des massemutinæ. page 24 d'une dissertation de Baronius, à 
Mais la charte de Pierre d'Aragon, à la- la fin du t. XI des Annales, édit. d'Anvers. 


LIV PRÉFACE. 


grande partie des actes de vente, de donation ou d'échange. Les 
pièces, très-peu nombreuses, qui n'appartiennent pas à l'une de 
ces trois espèces de contrats, sont ou des revendications de pro- 
priétés faites par les moines sur des détenteurs illégitimes, ou 
des partages de terres et de droits seigneuriaux entre l’abbaye 
et ses copropriétaires. Quant à la nature des actes qu'il contient, 
le Cartulaire de Saint-Victor n'offre donc pas la méme variété 
que beaucoup d'autres, que le Cartulaire de Notre-Dame de 
Paris, par exemple. Toutefois, sous cette uniformité, quelquefois 
fatigante pour le lecteur, se cachent de précieux renseignements, 
au nombre desquels il faut placer les renseignements géogra- 
phiques, qui sont ici d'une rare abondance. Presque toujours, 
en effet, la position exacte des terres données ou vendues, le 
pagus ou le comté auquel elles appartiennent, leurs tenants et 
leurs aboutissants, sont indiqués avec une netteté digne des 
notaires d'aujourd'hui. Tl nous a semblé qu'en rapprochant les 
uns des autres ces renseignements éparpillés dans prés de douze 
cents pièces, qu'enles coordonnantetles comparant avec soin, on 
pourrait en tirer quelques lumiéres sur la géographie politique 
du midi de la France, ou tout au moins de la Provence, aux 
x* et xi? siècles; et ce travail nous avons essayé de le faire. La 
certitude que nous serions incomplet , la crainte méme de com- 
mettre quelques erreurs inévitables ne nous ont pas arrété. 
Dans une matiére si délicate et si neuve, une simple ébauche 
peut avoir quelque utilité, et, n'eussions-nous fait qu'indi- 
quer la voie à de plus habiles, notre peine serait largement 
payée '*. 

Les divisions territoriales mentionnées dans le Cartulaire de 
Saint-Victor sont les suivantes : Pagus, comitatus, episcopatus 


! Nous laisserons de côté dans le travail géographique, faute de renseignements suf- 
fisants, tout ce qui concerne l'Espagne et la Sardaigne , oà l'abbaye de Saint-Victor 
avait de nombreuses possessions. 


PRÉFACE. LV 


ou diccesis, ager , castrum, castellum , burgus, villa, villula , 
villare, colonia ou colonica, trifonctum, mansus, curtis, appen- 
naria, condamina, braceria, casale, casalicium. 


Pagus, comitatus, episcopatus. 


Le pays, pagus, correspond presque toujours dans notre Car- 
tulaire à tout le territoire d'un diocése ou d'une cité à laquelle 
il emprunte habituellement son nom. Aussi, voyons-nous nos 
chartes remplacer trés-fréquemment dans la désignation d'un 
lieu le mot pagus par le mot episcopatus, auquel elles attribuent 
le méme sens. C'est ainsi que Gordes, Vaucluse, Sorgues sont 
indiqués comme situés tantót in pago, tantót in episcopatu 
Cavellicensi (pays de Cavaillon); que Six-Fours , Olioules, la 
Garde figurentici in pago et là in episcopatu Telonenst (pays ou 
diocése de Toulon), etc. 

Toutefois, à côté de ces grands pagi, embrassant tout le ter- 
ritoire d'un diocése et que nous appellerons pag? de premier 
ordre, figurent quelques pagi de dimension plus petite, qui 
durent correspondre plus tard à quelque subdivision diocé- 
saine, telle que l'archidiaconé , l'archiprétré ou le doyenné. De 
ces pagi de second ordre , un seul est situé en France : c'est le 
pays de Bannassac situé en Gévaudan, au diocése de Mende 
(pagus Bannecensis , in territorio Gaballitano seu in episco- 
patu Mimatensi): Les autres pagi de cette espèce sont tous 
situés en Catalogne et en Roussillon, dans les diocéses de Bar- 
celone et de Vich (in episcopatu Barchinonensi et ÆAusonensi). 
Ce sont les pays d'Ampurias (pagus Impuritanensis) , de Valls 
(pagus Vallensis), de Cerdagne (pagus Cerdaniensis) , de 
Conflent (pagus Confluens) et de Bésalü (pagus Bisuldu- 
nensis). | . 

Quant aux pagi de premier ordre nommés dans notre Car- 
tulaire, ils sont au nombre de dix , savoir: 


PRÉFACE. 


Les pays de Marseille (pagus Massiliensis). 
d'Aix (pagus Aquensis). 

d'Arles (pagus Arelatensis). 
d'Embrun ( pagus Ebredunensis). 
de Digne (pagus Dignensis). 
d'Albi ( pagus Albiensis). 

de Rodez (pagus Rutenicus). 

de Cavaillon (pagus Cavellicensis). 
de Toulon (pagus Telonensis). 

de Gévaudan correspondant au diocése de Mende, 
(pagus Gaballitanus). 


LVI 


Le mot pagus est quelquefois pris dans cette acception vague 
et indéterminée que nous donnons aujourd'hui au mot de pays : 
c'est ainsi que nous le trouvons quatre fois appliqué à la Pro- 
vence (in pago Provincie) en 1005, 1018 et 1019 '. Une seule 
fois, enfin, il a la signification fort singuliére de village ou de 
bourg : in pago que nuncupant Brusa, dans le pays qu'on ap- 
pelle Brue ?. N'est-ce pas ainsi que nos paysans appellent encore 
leur village le pays ? 

Employée d'une maniére exclusive jusqu'à l'an 1000 ou en- 
viron, la dénomination de pagus fut généralement remplacée, à 
partir de la première moitié du xY siècle, du moins dans l'ac- 
ception étendue de territoire dépendant d'une cité, par la déno- 
mination féodale de comté, comitatus, mieux appropriée à la 
nouvelle condition politique de la France?. Non pas que, méme 
dans cette acception particulière, l'expression pagus fût absolu- 
ment tombée en désuétude : ainsi, dans une charte de 1060 


! N. 15, 75, 76 et 630. 

! N. 275. 

* Nous n'entendons pas dire que les 
limites du comté, pas plus que celles du 
grand pagus, correspondissent toujours 
et exactement aux limites du diocése. 
Cela était sans doute le cas le plus ordi- 


naire, la régle générale. Mais il est incon- 
testable que cette régle admettait quel- 
ques exceptions, et nous aurons plus bas 
à signaler deux ou trois exemples, dans 
lesquels la circonscription civile et la cir- 
conscription ecclésiastique n'étaient pas 
les mémes. 


PRÉFACE. LVII 


environ (n? 343), nous trouvons encore le comté d'Aix désigné 
par les mots de pagus Aquensis ; seulement l'usage, en ce sens, 
en devint extrémement rare. 

Les comtés qui figurent dans le Cartulaire de Saint-Victor 
sont au nombre de vingt-cinq, savoir : les comtés de Marseille, 
d'Aix, d'Arles, de Toulon, de Fréjus, d'Avignon, Venaissin 
(Fendaxinus)* , d'Apt, de Cavaillon, de Riez, de Senez, d'Em- 
brun, deGap, de Digne, de Vence, de Glandéve, d'Antibes, de 
Nice ou Cimiez, de Sisteron, de Nimes, d'Uzés, de Rodez, de 
Bigorre, de Barcelone ou de Vich, d'Ausone et de Bésalù. Re- 
marquons, en passant, que, si l'on excepte les comtés de Bigorre 
(compris dans la circonscription du diocése de Tarbes) et Ve- 
naissin, ainsi que le petit comté catalan de Bésalü, tous les 
autres qui figurent dans cette liste portent le nom de la cité 
épiscopale qui leur sert de capitale. Nous examinerons plus bas 
la composition de ces comtés, et nous essayerons, au moins pour 
quelques-uns d'entre eux, d'en déterminer les limites. 

Quelquefois nos chartes emploient, au lieu des mots pagus ou 
comitatus, et dans le méme sens, l'expression beaucoup plus 
vague de territorium. C'est ainsi que nous trouvons territorium 
Gaballitanum, territorium Nemausense, au lieu de pagus ou 
comitatus Gaoallitanus, pagus ou comitatus Nemausensis 
(832-834); mais cette substitution est peu fréquente. 


Ager. 


Aprés le pagus et le comitatus arrive, dans l'échelle des di- 
visions territoriales, l’ager, auquel nous pourrions peut-être 
donner le nom français de canton. Au moins cette dénomination 
est-elle celle qui nous paraît rendre le moins inexactement le 
sens un peu vague du mot latin. Cinq agri seulement sont men- 


! Ces deux derniers comtés, comme nous le verrons plus bas, étaient distincts l'un 
de l'autre, au moins aux x1* et xi* siècles. 
t Á 


LV PRÉFACE. 


tionnés dans le Cartulaire de Saint-Victor, savoir : dans le comté 
d'Arles, «ger Tripontius, ou canton du Trébon, etager Ærgen- 
tea, ou canton d'Argence, — celui-ci, situé sur la rive droite 
du Rhône; dans le comté d'Avignon, ager Rupianus ou canton 
de Roubian, et ager Lona, ou canton de la Lone; enfin, ager 
Massiliensis, lequel, d’après les lieux qui en font partie, devait 
embrasser le territoire de la banlieue de Marseille. 


Castrum, castellum, burgus, villa, colonica. 


Dans les textes du moyen áge, castrum a habituellement le 
sens de bourg fermé de murs et fortifié, et castellum celui de 
cháteau fort ou de forteresse. Dans le Cartulaire de Saint-Victor, 
ces deux mots ont exactement la méme signification et sont mis 
indifféremment l'un pour l'autre, chacun d'eux ayant le double 
sens de bourg fermé de murs et de cháteau fort. Il n'est, pour 
ainsi dire, pas une de nos chartes qui ne fournisse la preuve de 
cette synonymie, et pas un des nombreux bourgs fortifiés que 
nomme le Cartulaire qui ne soit qualifié, à vingt reprises, dans la 
méme piéce et souvent dans la méme phrase, de castrum ou de 
castellum, suivant le caprice du rédacteur ‘. Castrum n'a pas 
moins souvent le sens restreint de forteresse. Voici, entre mille, 
quelques phrases qui ne peuvent laisser aucun doute à cet égard. 
« In supradicto castro de Baido.... et aliud castrum, videlicet Gan- 
« dalbert, totum et in omnibus rebus ad ipsos castellos aperti- 
« nentibus (n? 120).» «....Decastro Auriol etde omnibusappendi- 
« ciis ejusdem castelli (n° 62). » Dans la charte 158, le château 
d'Arles est désigné par les mots de castrum Arelatis. Voici enfin 
une phrase fort remarquable de la charte 759, dans laquelle 
castrum a successivement les deux sens de cháteau et de bourg 
fortifié. « Querebat castrum de Podio Pini, quod predictus 


! Voyez entre autres les n° 32, 58, 62, synonymie des deux expressions est le plus 
120, 158, 759, etc., dans lesquels la nettement établie. 


PRÉFACE. LIX 


« P. edificaverat in territorio castri de Solobio. » Le double 
sens est ici nettement mis en relief. 

La dénomination de burgus est trés-rarement employée dans 
nos chartes. Nous ne l'y rencontrons que pour désigner les 
quatre lieux qui suivent : burgus Massiliensis, le faubourg de 
Marseille (pas avant la fin du xir siècle); burgus Sancti /Egidii, 
Saint-Gilles en Languedoc; burgus Sancti Dalmacii, Saint- 
Daumas, près Roquebrune; burgus Sancti Promasii, Saint- 
Promasse, près Forcalquier. 

Dans notre Cartulaire, comme partout ailleurs, le mot »i//a 
signifie une agglomération d'habitations rurales, un village ou 
petit bourg non fortifié. Trés-souvent les textes mentionnent, à 
propos du méme lieu, comme deux choses distinctes, castrum 
et villa, castrum s'appliquant au cháteau et à ses dépendances, 
ou à la ville haute fermée de murs, et villa désignant le village 
ouvert ou faubourg bâti en dehors et au pied des murailles. 
« De castro Auriol et de ipsa villa.... de castro et villa Porcils.... 
« castrum et villa quod nominant..., etc. » De là suit que beau- 
coup de lieux sont indifféremment qualifiés, tantôt de castrum, 
tantôt de villa. Tels sont : Aubagne, Auriol, Belcodène, Oliè- 
res, Pourcieux, etc., etc. 

La colonie ( colonica ) est une petite ferme ou habitation ru- 
rale , accompagnée d'une portion de terre suffisante pour l'en- 
tretien du colon et de sa famille. Cette espéce de tenure avait 
cela de particulier que, dans l'origine au moins, elle ne pou- 
vait étre possédée que par l'homme de condition servile, auquel 
le droit du moyen âge donnait le nom de colon. Nos textes se 
rapportent à cet état originaire, oü la condition de la personne 
correspondait encore rigoureusement à la condition de la terre 
qu'elle exploitait, et il n'y a pas de doute que les colonies men- 
tionnées dans notre Cartulaire sont toutes exclusivement habi- 
tées et exploitées par des familles de colons. ll est question à 
deux reprises d'établissements de ce genre dans le Gartulaire de 


LX PRÉFACE. 


Saint-Victor ; d'abord dans la charte 291 qui mentionne les co- 
lonies nouvellement créées par les moines ( x? siécle) entre la 
Léze et la Durance ; puis dans l'appendice , texte le plus ancien 
de ceux que nous publions et tout rempli par l'énumération de 
nombreuses colonies , situées en différents lieux. 


Mansus, curtis, condamina, braceria, etc. 


Nous avons noté l'absence du mot mansus dans le Poly ptyque. 
Mais dans nos chartes provencales, de méme que dans les chartes 
du nord de la France, le type essentiel de la propriété rurale 
est le manse, mansus , dont on retrouve la mention toutes les 
fois qu'il s'agit de vente ou de donation de terres, c'est-à-dire 
à chaque page de notre Cartulaire. Ici comme là, le manse com- 
prend une étendue de terres plus ou moins grande avec les bá- 
timents d'exploitation et la maison d'habitation, ce que nous 
appellerions aujourd'hui une ferme. On sait que quelquefois le 
mot mansus désigne seulement les bátiments d'habitation et 
d'exploitation pris à part : il ne paraît pas dans notre Cartulaire 
avoir jamais ce sens restreint, et on doit toujours l'entendre 
comme désignant à la fois la maison et les terres. Le manse, 
différant en cela de la colonie qui ne pouvait étre détenue et 
exploitée que par une espèce particulière de serf , par le colon, 
le manse , pris dans son acception générale et tel qu'il apparaît 
constamment dans nos chartes, n'impliquait nullement dans la 
condition sociale de celui qui le possédait un caractére particu- 
lier. Il est à remarquer en effet que dans notre Cartulaire on 
ne trouve ni manse ingénuile ni manse servile : les seules dési- 
gnations spéciales et encore assez rares qui s'y montrent sont 
celles de mansus dominicus, mansus cabalis, manse seigneurial, 
manse capital ou chef-manse. Du reste, le manse est simplement 
appelé de son nom générique , qu'il soit dans les mains d'un 
homme libre ou dans celles d'un homme de condition servile. 


PRÉFACE. LXI 


Quant aux mots curtis, condamina, appennaria, bracerta, 
casale, casalicium, nous n'avons rien autre chose à faire qu'à 
renvoyer, pour leur explication, le lecteur au Glossaire de 
Du Cange. Nous signalerons seulement, à propos du mot casale 
ou casalis, une charte de la fm du xr° siècle, relative au bourg 
de Saint-Gilles, dans laquelle casalis a le double sens de mai- 
son (casalis seu domus) et de terrain à bâtir (casales ad hedift- 
candas domos). (N° 149.) 

Ces renseignements généraux donnés, nous allons maintenant 
nous occuper de la géographie des différents comtés dont nous 
avons fait plus haut l'énumération, dire comment ils étaient 
composés, et essayer, à l'aide des renseignements fournis par 
nos chartes, d'en déterminer, le plus exactement possible, les 
délimitations territoriales. 


Composition et circonscription des comtés. 
4* Comté de Marseille. 


Les lieux qui, d'aprés le Cartulaire de Saint-Victor, faisaient 
partie du comté de Marseille, sont les suivants : Aubagne cas- 
trum, Cuges castrum, Gemenos castrum, Romagnac ou Bonne- 
veine, Saint-Marcel castrum, Saint-Michel-du-Plan, Saint-Mitre, 
Caravaillan, Campagnes prés Cabriés, Septémes, les Pennes; 
Arcoulens, Centron ou Saint-Tronc,: Plombiéres, Sarturanum, 
Saint-Geniez (ces cinq derniéres localités appartenant nommé- 
ment à l'ager Massiliensis); Saint - Savournin, Saint-Julien , 
Auriol castrum, Céreste, la Cadiére, 4lmæ castrum, Cabriès, 
Mazaugues castrum ?, Mérigue, Mauriés, Meaulne, Riboux, l'Al- 


! Dans une piéce de 1045, Auriol et 
Saint-Savournin sont placés dans le comté 
d'Aix. Partout ailleurs , ils appartiennent 
au comté de Marseille. 

? Mazaugues figure, à la fin du xi* siècle, 
parmi les villas du comté d'Aix. Avant et 


aprés, nousle trouvons constamment men- 
tionné comme faisant partie du comté de 
Marseille. Ajoutons que Mazaugues appar- 
tenait à l'ancien diocèse de Marseille, ce 
qui nous paraît un argument décisif pour 
le comté auquel nous l'attribuons. 


PRÉFACE. 


lauziére, Signes, Saint-Cannat castrum, le Rouet, Croch cas- 
trum, les Pennes castrum, le Castelet castrum, Gardanne ‘ ca- 
strum, Castrum Fillant, Roquevaire cástrum, Lasa, villa 
détruite auprès de Roquevaire, Nans castrum *, Sillans ?, Seil- 
lon castrum *, le val de Trets, comprenant Pourcieux, Peynier, . 
Puyloubier castrum, Belcodène, Favary et le bourg de Trets” ; 
enfin un domaine appelé curtis Tresia, que la charte 1041 dé- 
signe de la maniére suivante : « Que est pertinens ex comitatu 
« Massiliensi et jacet in comitatu. Aquensi. » La curtis Tresia 
était donc évidemment une enclave du comté de Marseille dans 
le comté d'Aix. 

Maintenant, si, à l'aide des renseignements fournis par la 
liste précédente, nous cherchons à retrouver sur la carte quelles 
devaient étre les limités géographiques du comté de Marseille, 
nous arriverons à les tracer à peu prés ainsi : En partant de 
la mer, au nord-ouest de Marseille, et en allant de l'ouest à 
l'est, la frontiére devait passer par les Pennes, Cabriés, Gar- 
danne*, descendre brusquement au midi sur Saint-Savournin en 
laissant Mimet en dehors, passer à Auriol’, à Nans, à Mazau- 
gues, à Cuges, descendre au Castelet et à la Cadiére et rejoin- 
dre la mer sur ce dernier territoire, limitrophe du comté de 


LXII 


! C'est au xin* siécle seulement que 
Gardanne est attribuée au comté de Mar- 


selle, au xii* siècle seulement. Avant 
cela, Seillon dépendait du comté d'Aix. 





seille. Avant cette époque, Gardanne ap- 
partient constamment au comte d'Aix. 

*En 781, Nans appartenait au comté 
d'Aix. A partir du x* siécle, Nans figure 
parmi les localités du comté de Mar- 
seille. 

* Sillans, compté parmi les villas du 
comté de Marseille dans une charte du 
1x* siècle, peut-être par erreur du copiste, 
est partout ailleurs attribué au comté de 
Fréjus, auquel sa position géographique 
le rattache naturellement. 

* Seillon appartient au comté de Mar- 


5 Une seule de nos chartes place dans 
le comté de Marseille le val de Trets, qui 
forma, du x* au xm* siècle, une viguerie 
particulière comprenant 21 villages. Peut- 
étre y a-t-il là une erreur de copiste : car 
partout ailleurs et constamment le val de 
Trets fait partie du comté d'Aix. 

* Avant le xur* siècle, Gardanne est 
hors de la frontière. 

1 Nous laissons dans le comté d'Aix le 
val de Trets, une seule charte ne nous au- 
torisant pas à le placer, malgré toutes les 
autres , dans le comté de Marseille. 


PRÉFACE. 


Toulon, entre la Cadieére et Olioules. Le comté de Marseille 
possédait de plus, comme enclaves, le castrum de Saint-Cannat', 
dans le comté d'Aix; le castrum de Seillon, dans le méme 
comté, mais à partir du xir? siècle seulement ; enfin, pendant le 
ix° siècle peut-être, le castrum de Sillans, dans le comté de 
Fréjus. 

Les limites que nous venons d'indiquer concordent trés-bien 
avec celles de l'ancien diocése de Marseille, tel qu il subsista 
jusqu'en 1790, autant au moins qu'il est permis d'en juger 
d'aprés les cartes fort imparfaites que nous possédons des dio- 
céses de la Provence. Cette concordance entre les divisions 
civiles anciennes et les divisions ecclésiastiques est d'ailleurs un 
fait que tous les renseignements historiques portent à accueillir 
sans difficulté. 


LXIII 


2e Comte d'Aix. 


Voici quelles étaient les localités appartenant au comté d'Aix : 
Éguilles castrum, Gardanne castrum?, Gréasque, Mimet, Bouc 
castrum, aujourd' hui Albertas ; le val de Trets, comprenant 
Pourcieux, Peynier, Puyloubier castrum, Belcodéne, Favary, 
Trets castrum, Ollières castrum, Saint-Maximin ou Rodani cas- 
trum, Brignolles castrum, Tourves castrum, Rougiers castrum, 
Nans castrum", Mazaugues”, la Gayole, Félines, Saint-Pancrace, 


« est ipse alodis in comitatu Aquensi, in 


! Par une particularité digne de remar- 
que, le bourg de Saint-Cannat et son terri- 
toire sont restés jusqu'au moment de la 
Révolution francaise une enclave du dio- 
cèse de Marseille dans le diocèse d'Aix. 

* Au xni* siècle, Gardanne est compté 
comme appartenant au comté de Mar- 
seille. 

* Rodani, nom primitif de la localité, 
resta le nom du château fort, du castrum 
proprement dit. Sanctus Maziminus était 
la villa bâtie en dehors des murailles, au- 
tour du monastère de Saint-Maximin, « Et 


« territorio eille Sancti Maximini , subtus 
« castrum qui vocatur Rodenas. » (N° 295.) 
Vers la fin du xi* siécle, Rodani est à 
peu prés tombé en désuétude : Sanctus 
Maximinus reste la seule désignation 
usitee. 

* Dans une charte de 781 seulement, 
Nans appartient plus tard et constamment 
au comté de Marseille. 

5 À la fin du xr° siècle seulement. Avant 
et après, Mazaugues appartient au comté 
de Marseille. 





LXIV PRÉFACE. 


Auriol et Saint-Savournin', Collongue castrum, aujourd'hui 
Simiane, Rians castrum, la Cayrane, Artigues castrum, Espar- 
ron-de-Paliéres castrum, Brue castrum, Seillon castrum?, Au- 
riac castrum, Bras castrum, Barjols castrum, Saint-Estève- 
d'Auriae, Gareoult, Saint-Médard, Venelles castrum, Mallemort 
castrum , Bauduen castrum , Lambesc castrum, Velaux, Vauve- 
nargues, Moulx ? castrum, Saint-Marc-de-Jaumegarde, Gontard 
castrum" ; enfin, au delà de la Durance, Cadenet castrum, 
Cucuron castrum, Montjustin, Montfuron, Reillanne castrum, 
et Joucas. Essayons maintenant de déterminer les frontiéres du 


comté. 


En partant de la Durance, au nord-ouest d' Aix et sur la limite 
du comté d’Arles, la frontière commençait au territoire de Mal- 
lemort, descendait à Lambesc et de là droit au sud à Velaux, 
inclinait au sud-est pour gagner Bouc , aujourd'hui Albertas, et 
Gardanne, déscendait à Gréasque et à Mimet ; puis, laissant de 
cóté Saint-Savournin et Auriol (qui dans une charte de 1045 
seulement sont attribués au comté d'Aix), s'étendait au sud-est 
jusqu'à Rougiers et Gareoult?, remontait droit au nord à Bri- 
gnolles, puis gagnait Bras, Saint-Estéve-d'Auriac, Brue, Barjols ; 
inclinait à l'ouest en passant par Esparron-de-Paliéres, Artigues, 
Rians; traversait la Durance au nord-ouest de ce bourg, montait 
par Montfuron et Montjustin jusqu'à Reillanne, limite extréme 
du comté au nord, redescendait droit à Cucuron et à Cadenet, 
et rejoignait la Durance en face de Mallemort, d'où nous 

sommes partis. Enfin le comté d'Aix avait une enclave, le ca- 


! Dans une pièce de 1045 seule- 
ment. Partout ailleurs Auriol et Saint- 
Savournin appartiennent au comté de 
Marseille. 


! A partir du x siècle, Seillon appar- 


tient au comté de Marseille. 
5 Lieu détruit. / 
* En 1037, le château de Gontard, situé 


sur les bords de la Durance, était en 
ruine et ad eremum redactum. (N° 243.) 
C'est aujourd'hui une ferme. : 

5 Nans et Mazaugues, situés au sud de 
Rougiers et dans les limites du comte de 
Marseille, sont attribués, le premier en 
781 , le second au milieu du xi* siècle, au 
comté d'Aix. 





PRÉFACE. LXY 


strum de Bauduen, dans le comté de Riez, et une autre, la villa 
de Joucas, dans le comté de Cavaillon. 

Les limites que nous venons de décrire sont précisément 
celles du diocése d'Aix, tel qu'il subsista jusqu'en 1790. 


3° Comté d'Arles. 


Les localités suivantes sont attribuées au comté d'Arles : Maus- 
sane, le Trébon, Vioula, /a Chus, Aurignan, Saint-Genest, 
Debognariæ, Saint-Jean-de-Grès, Cadarosc, aujourd'hui Berre, 
Brouillany, Laurade', Lansac, Vitrolles castrum , Marignane 
castrum ? , Ligagnau, Maillane, Mouriès castrum , et sur la rive 
droite du Rhône le canton d'Argence (ager Argentea), dans 
lequel est située une villa nommée 4davum. 

Les renseignements qui précèdent sont malheureusement 
insuffisants pour déterminer avec quelque certitude les limites 
du comté d'Arles, d'autant mieux que la plupart des localités 
que nous avons mentionnées sont situées dans la campagne 
d'Arles, et fort prés de la ville. Tout ce qu'il nous est permis 
d'affirmer, c'est que le comté d'Arles possédait toute la rive 
orientale de l'étang de Berre et qu'il descendait jusqu'à Mari- 
gnane, où il joignait les comtés de Marseille et d'Aix ; qu'au 
nord il touchait au territoire de Tarascon , qui le séparait du 
comté d'Avignon; qu'enfin, de méme que l'ancien diocèse d’Ar- 
les, il s'étendait sur la rive droite du Rhône et comprenait sans 
doute tout le delta de la Camargue. 


! Une seule charte de l'an 1017 (n°477) Marignane elle-méme, située sur les fron- 
place Laurade dans le comté d'Arles. Par- tiéres des comtés d'Aix et de Marseille, est 
tout ailleurs et constamment Laurade ap- quelquefois attribuée au comté d'Aix. Ma- 
partient au comté d'Avignon. rignane appartenait jadis au diocése d'Ar- 

* Sur le territoire de Marignane était les : mais les trois diocéses d'Arles , d'Aix 
situé un château appelé Papia, que la et de Marseille se rencontraient sur son 
charte 840 place dans l'archevéché d'Aix. territoire, 


LXVI | PRÉFACE. 


4° Comté de Toulon. 


Au comté de Toulon appartiennent les localités suivantes : 
Six-Fours castrum, Olioules castrum , Solliés castrum , Belgen- 
cier, la Garde castrum, la Salmette , Cuers castrum, Pierrefeu 
castrum , Néoulles castrum , Gareoult ', Forcalqueiret castrum, 
Carnoules *, Collobriére castrum, le Puget-prés-Cuers castrum, 
Hyéres castrum. 

La frontière du comté de Toulon passait donc, en partant de 
la presqu'ile de Six-Fours, sise au sud-ouest de la rade de Tou- 
lon, à Olioules ; montait droit au nord à Néoulles, à Gareoult, 
à Forcalqueiret ; de là, inclinait au sud - est vers Carnoules; 
gagnait à l'est le Puget, Collobriére, et redescendait à la mer, à 
l'est du territoire d'Hyéres. | 

La frontiére que nous venons d'esquisser correspond parfai- 
tement aux limites de l'ancien diocése de Toulon. 


$* Comté de Fréjus. 


Le comté de Fréjus possédait, d'aprés notre Cartulaire, les 
nombreuses localités qui suivent: La Garde-Freinet castrum, la 
Moure, Grimaud castrum, Seignier, Grudigno castrum, Aqua 
Frigida, Barbe, Sillans castrum , Seillans castrum, le Luc, 
Cabasse, les Arcs castrum , Callas castrum , Salernes castrun, 
Saint-Jean prés Salernes, Cháteau-Double, Ampus castrum, 
Bargemont castrum, la Motte castrum, Saint-Donis, Levedon, 
Entrecasteaux castrum, Roquebrune castrum, la Vallette, Paley- 
son, Saint-Tropez castrum, les Sallettes, Marsens castrum, 
Chamas castrum, Lorgues, Roque-Esclapon castrum, Tourret- 
tes-lez-Fayence castrum , Pennafort castrum, Saint-Julien prés 


1 Gareoult et sa vallée , placés en 1036  ? Carnoules, situé à l'extréme frontiere 
dans le comté de Toulon (n° 382), appar- des comtés de Fréjus et de Toulon, est 
tiennent partout ailleurs au comte d'Aix, attribué tantôt à l'un, tantôt à l'autre de 
où nous les avons fait figurer. ces comtés. 


PRÉFACE. LXVII 


la Celle-lez-Brignolles, Milamas castrum, Vidauban castrum, 
Gonfaron castrum , Sala Gontranni, Cogolin castrum, Rama- 
tuelle castrum, Bassian castrum, la vallée de la Napoule, la vallée 
de Carcés, Pontevès castrum, Almae castrum , Pignans, Car- 
noules', Ferriéres castrum. 

En suiyant les indications fournies par notre liste, nous arri- 
verons à tracer ainsi la frontiére du comté de Fréjus: en com- 
mencant par l’ouest et en partant de la mer, on trouvait d'abord 
les territoires de Ramatuelle, de Cogolin et de Grimaud, limi- 
trophes du comté de Toulon; puis, la frontiére se dirigeait droit 
à l'ouest par la Garde-Freinet, Gonfaron , Pignans , Carnoules ; 
de là montait droit au nord à Cabasse, à Carcés, à Pontevés, 
limitrophes du comté d'Aix ; inclinait au nord-est et passait à 
Sillans, Salernes, Ampus, Cháteau-Double , Callas, Bargemont, 
Seillans, Roque-Esclapon, Fayence, Tourrettes-lez-Fayence; se 
dirigeait au sud-est, atteignait la vallée de la Napoule et rejoi- 
gnait la mer au bourg de la Napoule, limitrophe du comté d'An- 
tibes. Saint-Julien prés la .Celle-lez-Brignolles était une enclave 
du comté de Fréjus, dans le comté d'Aix. 

Ces limites correspondent à celles de l'ancien diocése de Fréjus. 


6° Comté d'Avignon. . 


Localités du comté d'Avignon, mentiorinées dans le Cartu- 
laire de Saint-Victor : le Roubian (ager), la Lone, Tarascon 
castrum , Laurade?, Aubignan, Augiers, Cabannes; enfin, le 
territoire de Ligneux, lequel situé prés de Cadenet, sur la rive 
droite de la Durance, était une enclave du comté d'Avignon 
dans le comté d'Aix : in comitatu Avinionensi, in episcopatu 
Aquensi. Comme on le voit, notre Cartulaire ne mentionne 
aucun lieu au nord d'Avignon. | 

! Carnoules est attribué tantôt au comté de Toulon, tantôt au comté de Fréjus, ce 


qui s'ezplique par sa position sur la frontière des deux comtés. 
! Une charte de 1017 attribue Laurade au comté d'Arles. 


LXVIII PRÉFACE. 


17° Comté Venaissin. 


Localités attribuées au comté Venaissin : Monteux, Sault, 
Saint-Roch, Saint-Lambert près Lioux, Saint-Martin , Roque- 
Martine. 

Si nous cherchons sur la carte les localités trop peu nom- 
breuses que nous venons de mentionner pour les deux comtés 
d'Avignon et Venaissin, nous arriverons à cette conclusion que 
le premier s'étendait comme une bande étroite le long du Rhóne, 
depuis Avignon au nord jusqu'à Tarascon au sud, tandis que le 
comté Venaissin (comitatus Vendaxinus), situé à l'est de celui- 
là et comprenant une partie de l'arrondissement actuel de Car- 
pentras, s'étendait précisément à l'entour de l'ancienne ville de 
Vénasque (Fenasca, Vendasca) d'où l'on prétend, non sans 
raison, qu'il tirait son nom. 

Roque-Martine était une enclave’du comté Venaissin, dans le 


comté d' Arles. 
8* Comté d' Apt. 


Localités du comté d'Apt: Bonnieux castrum , Lauzière , Sai- 
gnon castrum , Urbane, Castillon castrum , Peyrolles, le Bois- 
set-de-Saint-Martin-de-Castillon, Murs ; enfin, une partie du 
territoire de Goult. 


9° Comté de Cavaillon, 


Du comté de Cavaillon dépendent : Goult' castrum, Gordes 
castrum , la vallée du Limergues, Vaucluse castrum, et Sor- 


gues. 
10° Comte de Riez. 


Le comté de Riez comprend les lieux qui suivent : Aiguines 


! Le castrum de Goult appartenait au dans le comté limitrophe d'Apt. (Voyez la 
comté de Cavaillon : mais une grande charte 428 qui le dit formellement.) 
partie de son territoire était comprise 


PRÉFACE. LxIX 


castrum , les Salles ou Sallettes, Moustiers castrum, Roumou- 
les castrum , Cháteauneuf-lez-Moustiers, Regengna, Trigance‘ 
castrum et la vallée de SaintJulien, Tavernes, Rougon, Cha- 
ragousse ou Saragousse castrum, Font-Saut, Vérignon, Buzor, 
Saint-Julien-le-Montagnier, Brunet, les Mées, le Vernet, la Souve, 
Entrages. 

Les indications qui précédent peuvent nous servir à tracer 
ainsi les frontiéres du comté : au nord, le cours de la Bléonne 
prés de son embouchure dans la Durance et plus à l'est le 
territoire d'Entrages formaient la séparation d'avec les comtés 
de Gap à l'ouest, et de Digne à l'est; d'Entrages, la frontiére, 
bordant le^comté de Senez, descendait droit au sud à Mous- 
tiers, puis s'étendait au sud-est à Châteauneuf, à Rougon, à 
Trigance ; inclinait au sud-ouest et passait par Vérignon et Ta- 
vernes; de là remontait au nord-ouest à Saint-Julien-le-Monta- 
gnier; puis, atteignait tout prés de là la Durance, qui servait de 
limite au comté à l'ouest, depuis le territoire de Gréoux jusqu'à 
l'embouchure de la Bléonne sur le terrritoire des Mées. 

Ces limites paraissent étre les mémes que celles de l'ancien 


diocése de Riez. 
11° Comté de Senez. 


Les lieux appartenant au comté de Senez sont : Castellane 
castrum, Blieux, Robion, Eoulx, Peyroule, Moriès castrum , 
Thorame? castrum, Roca Rufa, Allons, Bagarrio castrum , la 
Mure, le Roubaud. | 


149 Comté d'Embrun. 


Localités du comté d'Embrun : Chorges castrum, Turriers 
castrum , Gigors , Faucon-du-Caire castrum, la Bréolle. 


1 Quelques chartes placent Trigance, par * Thorame est attribué par quelques 
erreur sans doute, dans le comté de Vence, chartes au comté limitrophe de Glandéve. 
qui est séparé du comté de Ries par le C'est là un fait fréquent pour les localités 
comté de Senez. situées sur les frontiéres de deux comtés. 


LXX - PRÉFACE. —— 


13* Comté de Gap. 


Au comté de Gap appartiennent : Volone, Dremon-Saint- 
Geniés castrum, lEscale ' castrum, Beaudun castrum , Ma- 
gnane, Vilhosc, Baudument castrum, Cháteaufort, Chardavon, 
Valerne, Trescloux castrum, Mévouillon castrum , Maizian 
castrum , Cornillon. 


14* Comté de Digne. 


Les seules localités du comté de Digne que notre Cartulaire 
mentionne sont : Chaudol, SaintJurson et la montagne du 


Cousson. 
1%° Comté de Fence. 


Les lieux du comté de Vence sont : Gattiéres, Tourrettes- 
lez-Vence , Gréoliéres castrum , Mas castrum , Crotton, la vallée 
de Touranne, Saleta Saramanni, Cagnes castrum, et Tri- 


gance 3, 
16° Comté de Glandève. 


Au comté de Glandève appartiennent : Amirat castrum, Bon- 
Villar, la vallée de Saint-Pierre, la Penne castrum et Thorame * 


castrum. 
47° Comte de Sisteron. 


Le comté de Sisteron comprend : Cruis castrum , Marsons, 
Fontienne, Saint-Maisme, Niozelles, Manosque, Cháteauvezon 
castrum , Fuzils, Forcalquier castrum, le bourg de Saint-Pro- 
masse, Fagaine, l'Amauriés, Sigonce, la vallée de l'Auzon, 
Ongles castrum, Autonaves, Saint-Vincent castrum, Consonaves 
ou Mallefougasse castrum. 


1 « Redditus Scale, tam de burgweto par erreur sans doute, au comte de Vence. 
« quam de castro. » (870.) | * Thorame est le plus souvent attribué 
‘3 Trigance appartient au comté de Riez. au comté limithrophe de Senez. 
Quelques cbartes seulement l'attribuent , 


PRÉFACE. LXXi 


Nous tracerons ainsi la frontière du comté : la Durance lui 
servait de limite constante à l'est, depuis Sisteron au nord jus- 
qu'à Manosque au sud, le séparant, depuis Sisteron jusqu'à l'em- 
bouchure de la Bléonne, du comté de Gap, et, depuis l'embou- 
chure de la Bléonne jusqu'à son extrémité sud, du comté de 
Riez; de Manosque, la frontiére remontait au nord-ouest, à 
Saint-Maisme, à Forcalquier, à Ongles, puis revenait joindre 
Sisteron et la Durance par Saint-Vincent et Autonaves. 

Cette délimitation assez bizarre nous est fournie par celle de 
l'ancien diocése de Sisteron, avec laquelle les indications de 
notre Cartulaire, tout incomplétes qu'elles soient, sont parfaite- 
ment d'accord. 

18° Comté d'Antibes. 


« 


Les seules localités attribuées à ce comté sont : Mougins et 
Clauzonne. 
19* Comté de Nice. 


À ce comté appartiennent : Lau castrum, Saint-Martin ca- 
strum et Orbazacum. 


20° Comté de Nimes. 
Les localités du comté de Nîmes sont : le bourg de Saint- 
Gilles et Meyrueis castrum. 
21° Comté d'Uzes. 


Le Cartulaire de Saint-Victor mentionne dans le comté d’Uzès : 
Garrigues et la vallée Milcianensis ou Miliacensis, dans laquelle 
sont situés Criders et Bonoilum. 


2% Comté de Rodez. 


Vabre est la seule localité que mentionne notre Cartulaire, 
en l'attribuant nommément au comté de Rodez. 


LXX! PRÉFACE. 
23° Comté de Bigorre. 


Lieux appartenant au comté de Bigorre : la vallée de Lavedan, 
la vallée de Rustan, et 4biciacum ou Saint-Sever de Rustan. 


Nous avons essayé de faire dans les pages qui précédent, non 
sans doute la géographie de la Provence, mais ce que nous nous 
permettrons d'appeler la géographie du Cartulaire de Saint-Victor, 
avec l'aide du Cartulaire et par le Cartulaire seul. On comprend 
que, lorsque nous nous sommes hasardés à tracer les frontiéres 
de quelques-uns de nos comtés, nous n'avons pu le faire que 
d'une maniére approximative, rien ne garantissant que toutes 
les localités placées à la limite des comtés voisins fussent exacte- 
ment mentionnées dans les textes. Mais, quand il s'est agi d'at- 
tribuer les diverses localités à tel ou tel comté, nous n'avons 
donné place à aucune hypothése, méme à la plus autorisée en 
apparence. Nous avons tenu à ne dire et nous n'avons dit que 
ce que disaient nos chartes elles-mémes. Aller au delà et procé- 
der par induction, c'eüt été, en quelque sorte, affaiblir l'autorité 
des textes que nous publions et sortir du cadre que le Cartulaire 
nous tracait; c'est ce que nous n'avons pas voulu. 


APPENDICE A LA PRÉFACE. 


TARIF DES PÉAGES DU COMTE DE PROVENCE, 
AU MILIEU DU XIII* SIÉCLE*. 


[1. vicia? .] 


1. Item habet in dicta civitate pro alberga in quolibet focco xrr den., et 
solvunt pro mille v^ xx focquis. 

2. Item cavalcata, scilicet a Vari citra versus Niciam exit totum commune, 
et a Vari ultra usque ad Siangiam c clientes, et a Siagia ultra z clientes. 

3. Istas justicias, banna omnia* vendita rxv s. 

Pondus farine. 

Mensura de quartinals. 

Gabellam salis, herbe et fusten et pissis* et fusteri et aliorum que continen- 
tur in carta. 

4. In dalfino quando capitur percipit dominus comes terciam partem ipsius 
piscis ratione majoris dominii. 

5. Item ripam maris ut subsequitur," scilicet omnis marinarius et mercator 
veniens Niciam per mare a parte Provincie scilicet a Vari* ultra donat xm den. 
jen.; tamen in quolibet ligno unus est liber pro servitore. 

Item mercator et marinarius de Tipia usque ad villam que appellatur Peira 
donat ir: den. jen. 

Homo de Finar vr den. 

Homo de Noli v1 den. 

Homo de Savona 1x den. 


* Nous avons extrait ce document du re-  * Dans le ms., il y a un espace blanc entre 
gistre de Charles I", ms. français n. 9889 ces deux mots, 
de la Bibliothèque impériale (voy. plus haut, — * Pour picis, 
p- xxxv), pour servir de preuves à l’arti- — " Le ms. porte savari, La leçon scilicet a 
cle XI] de notre préface. Pari, que Peiresc a notée en marge, est incon- 
* Fol. 16 v°. testable, m 


1 j 





LXXIV APPENDICE 


Quilibet homo ab orieto Marquesii ultra, qui locus inter villam de Savona 
et villam de Varages, donat xxr den. jen. 

6. De quolibet ligno ferente oleum donat 1 libram olei vel precium, et mer- 
catores et marinarii nichilominus solvunt ut supra. 

Item de quolibet centenario solar{iorum] v1 den. vel unum solar[ium]. 

Item de quolibet centenario piperis 1 libram vel precium. 

De quolibet ligno ferente bladum, si fuerit extraneum, percipitur quadrage- 
sima pars. 

Item si lignum extraneum. vendatur, percipit dominus comes de qualibet 
libra precii xu den. 

Item de quolibet sarraceno vendito, ab extraneo vendito vel si extraneo 
vendatur, v sol. 

Item habet pondus de rebus minimis, scilicet de quolibet quintal imi ob. 


[II. sanaxowuM .] 


1. Prime nundine scilicet mensis julii in castro de Saranono: fiunt quinta 
decima die post festum sancti Johannis. 

Item alie in mense octobri, scilicet quinta decima die post festum sancti Mi- 
quaelis. 

Prime nundine Ville Nove fiunt octavo die post Pentecosten ; tamen magis 
valent in festo sancti Johannis. 

Item in mense octobri octavo die post festum sancti Michaelis. 

2. Forma et modus de nundinis castri Saranoni et perceptionibus. 

De qualibet bestia minuta, si venditur ibi, 1 ob. provincialem. 

De qualibet bestia grossa, si venditur ibi, i1 den. prov. 

Bestia cargata, si pondus vendatur, donat v1 den. 

3. Tabula mersoriarum! 11 den. 

Tabula sabbatiorum par commune* subtallarium. vel precium, 

Tabula de solis par solarum de mediocribus vel precium. 

Tabula brocorum et capellorum 1 brocum vel capellum vel precium com- 
mune. 

Tabula fabri 1 ferrum cum clavis. 

Tabula pairolerii 11 den. 

4. De masol de cera, si vendatur et est plus de libra, 1 den.; si minus est, 
nihil donat. 


! Fol. 42. * Ici et plus bas, ce mot est figuré par les let- 
* Lisez : merceriarum., tres coie, surmontées d'un signe d'abréviation. 


A LA PRÉFACE. LAXV 


De pellibus, si vendantur ultra rx den., r ob. 
Tabula de parapsidibus 1 parapsidem. 
Tabula ciphorum 1 ciphum. 

5. De tela lania*, si vendatur simul, 11 den. 
Tabula de serris 1 seram vel precium. 
Dozena caseorum, si simul vendatur, i1 den. 
De corio bestie grosse 1 ob. 

Tabula de soualgis 1 soualliam. 


[III. snisoniA *.] 


1. In villa Brinonie habet dominus comes, etc. 

2. Item lesdam mercati, scilicet : 

De quolibet cestario* 1 cossam vel 1 den., scilicet de omnibus rébus mensu- 
randis ad cestarium. 

De bove 11 den. et vacca. De asino et sauma 1 den. De róncino, equo, 
equa, mulo, 1v den. De porco 1 ob. De capra et ove poiesam. 

3. Item ‘ tenentes tabulam, vendentes brunum, nigrum, blancum, stopa, de 
qualibet canna poiesam. 

De oleo de qualibet libra 1 poiesam. 

De piris et ficubus recentibus, de saumäta 1 ob.; de quolibet honert 1 
poiesam. 

De ollis et vitro de honere et saumata 1 poiesam. 

4. De xir caseis 1; et si pauciores venderentur, de quolibet 1 poiesam post- 
quam venderetur a v den. supra; infra nihil donat. 

De mosol de ceira * 1 poiesa, quantumcumque sit. 

De pellibus venditis a v1 den. supra, de qualibet t poiesatn. 

De corio bovis, asini et similium r ob. 

De saumata picis 1 ob.; de honere poiesam. | 

5. Et hec percipiuntur a die mercurii, scilicet a rneridie usque ad terciam 
die veneris, quia in septimana nihil percipit curia; in septimana vero de fru- 
ctibus, alleis, vitrio percipit curia si primo venit. 

6. In nundinibus donat quilibet tenens tabulam 11 den.; de omnibus aliis 
percipitur ut supra. 


* Pour lanea. * Le ms. porte : Tenentes tabulam, tem 
* Fol. 47, vo. vendentes. 
5 Pour sestario. 5 Pour cera. 


LXXVI APPENDICE 


[IV. casTRUM DE PENNIS'.] 


1. Item habet ibi pedagium cujus forma et modus talis est, 

Carga de omnibus pannis Francie et Narbone et de telis Francie, de cor- 
doano, gingibre, pipere, bresil, ense[n|s, grana, safra, garofle, coto[no] 
filato, sucre in panibus, cerra*, lacca, de conillginis, ceda et similibus, donat 
pedagium integrum , scilicet x sol. 

Carga de lana de capellis v sol. 

Carge de toto alup, excepto alup de Bolca, donant tres carge pro una 
carga, scilicet x sol. 

Pulvis de sucre due carge pro 1 carga, scilicet x sol. 

2. Due carge de cotono non filato pro 1, scilicet x sol. 

Due carge de comino pro t, x sol. 

Tres carge de coriis pilosis pro r, scilicet x sol. 

Quatuor carge de stopis pro r, x sol. 

Due carge de amendons[pro una, x sol. 

3. Tres carge de racalicia pro 1, x sol. 

Tres carge de coriis abtatis* pro r, scilicet x sol. 

Due carge de anginis * pro r, scilicet x sol. 

Tres carge de cabrellginis pro r, scilicet x sol. 

Tres carge de acerio pro una, scilicet x sol. 

4. Tres carge de telis, scilicet canabas, pro 1, scilicet x sol. 

Tres carge de canebe pro 1, scilicet x sol. 

Tres carge de datils pro una, x sol. Tres carge de ficubus de Melita, x sol. 

5. Hec est forma pedagii castri de Pennis. 

Cordoan, gingibre, pebre, bresil, ensens, grana, safran, garofle, coton 
filat, sucre en pain, cera, laca, conellinas, seda e totz autres aver sotil dona 
pezage inter. 

Item lana de capels dona 11 cargas por 1. 

Item totz aluns, estier aluns de Bolcan, 111 cargas por 1. 

Item pols de sucre 11 cargas por 1. 

Item coton non filatz i1 por r. 

6. Item comin rt por 1. 

Item boquinas rr1 por 1. 


Item cuers pellos IH por 1. / 
! Fol. 53. * Pour aptatis. 
* Pour cera. * Pour agninis. 


A LA PRÉFACE, 


Item cuers adobatz in por 1. 

Item agninas r1 por r. 

7. Item cabridinas ni por 1. 

Item assier i1 por 1. 

Item tellas m por 1. 

Item canebe r11 por 1. 

Item stopas rri por 1. 

8. Item amellos rr por 1. 

Item datils 111 por 1. 

Item figas Melitas 111 por 1. 

Item castannas lo pes rim den. 

Item mellanas lo pes rr den. 

Item ferre la carga xvi den. 

9. Item oli r carga 1x den. 

Itam mel 1 carga ix den. 

Item fromages 1 carga vu den. 

Item 1 fais de conils am pels vir den. 
Item x fais de conils las carns vi den. 
10. Item 1 saumada de peis v1 den. 
[tem 1 saumada de blat 11 den. 

Item r saumada de fusta 11 den. 

Item 1 saumada d'ous 11 den. 

Item r saumada de gallinas e de pollasses t1 den. 
11. Item 1 bacon r1 den. 

Item r porc 1 den. 

Item r mouto 1 mesala, e feda e cabra. 
Item : cabrit pogesa. 

Item r1 caval v sol. 

Item 1 rocin r1 den. 

Item x aze r1 den. 

12. Item 1 bou ut den. 

Item 1 colier qui porta 1 quintal de pebre xv den. 
Item de quintal de comin vir et meala. 


Item 1 quintal de coton filat e de tot aver sotil mieg pezage. 


13. Item colier qui porta fusta r den. 

Item copas 1 den. 

Item home qui porti ous vel pices vel gallinas 1 den. 
Item sarrasin vel sarracena v sol. qui vaga por vendre. 


LXXVII 





LXxVIII APPENDICE 


[V. AQvux'.] 


1. Forma et modus pedagii grossi de Aquis. 

Carga de omnibus panuis Francie, cordoano aptato, gingibre, pipere, breril, 
ense[n]s, grana, cotono * filato, sucre in pane, ceira *, lacca, conelgimis, 
cenda *, cendatis, canella, garofle, cubebis, verdeto, indi, sitoal, gerengal et 
similibus, donat quelibet carga, que fit de ur quintals, x sol. Et hoc intelligas 
quando predicta portantur a Levanto versus Ponent, scilicet a partibus Nicie 
versus Rodanum, et e converso. 

Si vero deportarentur de Massilia usque Cestaricum, percipiuntur de qualibet 
carga supradictorum xv sol r1 den. Et istis perceptis * Aquis dictum avere debet 
ire libere tam per comitatum Provincie quam Forcalquerii faciendo rectum iter 
vel usque Dignam, salvo tamen domino comiti pedagio de Mesello quod nichi- 
lominus dabitur. 

2. Carga de lana, capellorum seu bereratorum, de pulvere [de] sucre, de 
cotono non filato, de solis, de anginis *, de amendons donat medium peda- 
gium, scilicet due carge pro una, secundum formam camini per quod depor- 
taretur. 

Carga de toto alup, excepto alup de Bolcano, de garnisonibus vendendis, 
de comino, de becunis pelosis et coriis bovum et aliarum bestiarum grossarum, 
de cabrellginis et de multoninis, et de covre, acerio, de ferro, de cannebe, de 
lino, de ficubus de Malita, donat quelibet carga tercium pedagium, scilicet 
tres carge pro una, secundum formam camini per quod deportarentur. 

Carga de telis, de fustaneis, de stamegis, donant tres carge pro duabus 
cargis de majori pedagio , secundum formam camini per quod deportarentur. 

3. Carga de lana lavata, de solpre, de alup de Bolca, de stopis, donant nr: 
carge pro una, servata forma camini sui. 

Saumata de lana dislavata xir den. 

Pannus de Aviono' quilibet vru den., et fit carga de 1x pannis. 

Pannus quilibet de Narbona im den., et fit carga de 1x pannis. 

Carga de violetis ir sol. rx den., que est de air quintals. 

Carga de lectoariis et de aliis omnibus que pertinent ad ypothecariam donat 
medium pedagium, servata forma camini. 


! Fol. 53 v*. * Pour ceda 
* Au-dessus du mot eofono, on a ajouté les — * Le ms. porte preceptis. 
lettres d . ori, peut-être pour de Oriente. * Pour agminis. 


5 Pour cera. 7 Lisez : Aoinione. 


A LA PRÉFACE. LXXIX 


De douzena capellorum de feutre r den. 
De colleri percipitur secundum modum quod portat ad rationem sui ponderis. 
Hanc. formam dixit B. R., antiqus pedegerius suo juramento. 


[VI. p1Gma'.] 


1. Forma et modus pedagii. 

De quolibet trocello cordoani , piperis, plata argenti vel auri, cera, gingibre, 
et omnium pannorum indifferenter, bresil, safra, garefoli, indi, conalginis et 
filato, et de omnibus alupmis, excepto de Bolcano, et similibus, si deportetur 
per grossam bestiam donat 11 sol. Asinus vero dat xxr den., et bestia similis 
honerata de predictis donat xu den. 

De alup de Bolca, de grossa bestia xi1 den.; de asino v1 den. 

2. De saumata ferri, acerii, comini, castagis, amindolis fractis*, ficubus, 
pes, orto, plumbum, coriis non abtantis, et lana, canebe, licio* et cordis, 
oleo, cepo, sagimine, baconis et multonis, et covre, caseorum, de bestia 
grossa xit den., de asino vero vr den. 

De saumata salis ad bestiam grossam vr den., de bestia scilicet asino. 1m 
den. | 

Fusta, bladum et fructus sunt libera. Avere est liberum. Moneta facta est 
libera. 

3. In castre de Gavesa :... Lesda fuste descendentis per Blesonam, in 
qua dominus comes percipit terciam partem , que percipitur in modum infra 
scriptum : De 1 douzena de fustis rotondis xx ob.; de trababus* cairatis, sci- 
licet de douzena 111 den.; de fusto de plato 1 den.; de goria deissendols 11 den.; 
de corga de modendinis v1 den.; de qualibet mola vi den. 


[VII. cASTRUM DE VALANSOLA^.] 


1. Forma pedagii hec est : 

De trocello pannorum et coriorum abtorum, de besta grossa imi sol., de asino 
vel simili xvir den. 

De corüs non abtatis, cujuscumque sint speciei, de bestia grossa xvirr den., 
de asino et simili 1x den. 

Saumata salis 1r den. 


* Fol. 62 v*. * Suppléez peut-étre : minuto. 
9? Le ms. e fructis. # Pour trabibus. 

port 
* Peut-être pour lino. * Fol. 68. 


LXXX APPENDICE 


Saumata bladi, farine et leguminis 11 den. 

2. Saumata fuste 11 den. 

Saumata caseorum xt den., scilicet de bestia grossa; de asino vr den. 

Saumata olei et piscis*, xir den. de bestia grossa, de asino vi den. 

De saumata ficuum siccorum vi den. 

De pipere et de omnibus que pondere venduntur mu sol., et distinge ut 
supra de bestiis. 

3. Coto, bresil, comi, aliun* de Bolcano, recalicia, plumpo, stangno et 
hiis similia medium pedagium, distinguendo bestias. 

De ferro et acerio et covre, de saumata xix den., distinguendo. 

De saumata russi et de omnibus fructibus, quelibet saumata 11 den. 

Saumata de alleis, vitreo et copis et scallugis n den. 

4. De qualibet bestia grossa , quecumque sit, 11 den. 

De vivo porco 1 den.; de mortuo rr den. 

De mutone, ove et capra qualibet r ob. 

De saumata cirogrillorum vir den., distingundo bestias. 

5. De collaterio de pipere , safra et aliis similibus vr den. De comino, co- 
tono et similibus 111 den. De vitrio , malgranatis, r vitreum vel unam malgra- 
natam, 1 den. De omnibus aliis est liber collaterius. 

De sarracena et sarraceno vt den. 

De saumata pannorum Provincie de lana, scilicet de bruno et blanco et 
nigro, xix den., distinguendo de bestias. 

De saumata de virens Avinionis et similibus xvur den., distinguendo de 

Saumata de lanceis unam lanceam. 

6. Scias tamen quod [de] trocello et similibus consueverunt percipi tantum- 
modo n1 sol.; sed a tempore exercitus de Manuasca percipiuntur ni sol. occa- 
sione solutionis debitorum que dominus comes debebat probis hominibus de 
Manoasca et dominis de Bello Monte. 

Item scias quod de omnibus rebus que pondere venduntur vel de trocello, 
si dederint pedagium in villa de Aquis, nichil donant in villa de Valansola. 
Alie vero res donant hic et illic. 

Item scias quod pedagium de Nave Rosseti et de Villa Dieu et de Astratal, 

Podio Moiso e de San Jurs est totum de pedagio Valansole et totum insimul 

beret colligi. 


Pour picis. * Peut-être pour alum. 


À LA PRÉFACE. LXXXI 


[VIII. ps saNCTO GABRIELE'.] 


1. Forma et modus pedagii de Sancto Gabriele. Quod castrum tenet Aime- 
ricus de Tarascono, sed causam nescio. 

Carga omnium pannorum de Francia, de Lombardia, de Avinio, de Nar- 
bona, de telis, cordoano, indi, gingebre, garofle, ceda, sendatum, safra, 
cera, stamengia , 11 sol. r1 den. Et sit” carga de ur” quintals. 

De saumata olei xtr den. 

De canebe v1 den. 

De canella xu den. 

De anginis *, cabrellginis, mutoninis, v1 den. | 

De pellibus caprarum et buccorum pilosis x11 den. 

2. De comino, de castagis, de ferro, de acerio, de staio, de fustoniis, de 
bresil, de ficubus, xix den. 

De saumata piscis" vi den. Collaterius uz ob. 

De cotono xn den. 

De saumata muli vel roncini 111 den. 

De saumata asini x den. 

De saumata de nucibus, amigdalis, 11 den. 

De modio vini 11 den., et est modius xix saumatarum. 

3. De baco 1 den. 

De tina ii den. 

De vaissello 11m den. 

De archa u den. 

De scutellis , talliatoris, grasaletis, broquis , 11 den. 

De sercles, pinches, 11 den. 

De brocquis et similibus r1 den. 

De saumata de alleis et cepis 11 den. 

4. De saumata de veire 1 cupam et de colleterio. 

De sa[u]mata ollarum terre vel similium 11 den. De colleterio r den. 

De porco 1 den. 

De ove vel multone 1 ob. 

De bove vel vacca rr den. 

De [ejquo vel mulo rr den. 

De saumata tocius bladi et leguminis ui den. 


* Fol. 75 v*. * Pour agninis. 
* Lisez : ft. * Pour picis. 
I k 








LXXX APPENDICE 


De saumata ‘ i1 den. De colleterio 1 den. 
De saumata panis, 1 den. 


[IX. rAnasco?.] 

1. De fusta. 

De arbore navis que est vir palmorum vel plus in grosso donat rxx sol. 

De anteimo navis que sit v1 palmorum et dimidii vel plus xxx sol. 

De timono ad navem xv sol. 

De antena v1 palmorum xx sol. 

De antena v palmorum et dimidii x1 sol. 

De antena v palmorum x sol. 

De [antena] rii: palmorum et dimidii v sol. 

De [antena] it palmorum un sol. 

2. De rovre coirato v sol. 

De rovre rotondo xv sol. 

De uno cairato de saicel fit una travata de fusta. 

De duobus cairrans de ruatis* fit una travata de fusta. 

De xir perticis minutis rotondis fit 1 travata de fusta. 

De xr: jazinis minutis fit 1 travata de fusta. | 

De jazinis bastardis fit de mix vel vr una travata de fusta. 

De nu caratis que trahuntur bovum r travata fuste. 

Et de quolibet predictorum percipiuntnr x1: den. et ob. 

3. De alaudis et de scodadis de quibus fiunt pragamena, de carga 1x den. 
Et istud percipitur a x annis citra; ante vero non percipiebatur. 

De ligno facto d. ‘ x sol. De barca v sol. De nave dubitant. 

De xx taulis de sap fit 1 travata, xix den. et ob. 

De taulis nogerii v vel vi fit travata, xix den. et ob. 

De taulis de rovre magnis x fit travata, x11 den. et ob. 

De fusta unius molendini aure v sol. 

De fusta unius molendini aque x sol. 

4. Carga de ceda, de sandatis, de ur quintals, 11 sol. ur den. et ob. 

Carga de pennis r1 sol. in den. et ob. 

Aurum, argentum, moneta, verdent, mercimonia, gala, recalicia, vestes 
facte, pellia, sunt libere. Tamen vestes et pellia* in nundinibus de Bellicadro 


' Ici il manque sans doute un mot. * Il ne faut probablement pas tenir compte 
* Fol. 78 ve. de ce d., ou bien il faut l'interpréter par de- 
* Au-dessus du mot .rugtis, on a écrit bentur. 

ruaus. * Peut-être pour pelliaria. Conf. X11, 9 


À LA PRÉFACE. LXXXIII 


mensis madii donant, scilicet vestes secundum valoreni pannotum; de pellia ' 
de honere hominis 111 den., bestie vr den. 

De equo vendendo 1: 801. v1 den., si transit Rodanum, si vertderetur a xri lib. 
supra; si vero minus, solvit tantum ri: den. 

5. Forma et modus percipiendi pedagium in villa Tarasconi et Kodano in 
rebus diversis deportatis per Rodanum ascendendo vel descendendo. 

Nibil dixerunt de argent vivo*, verdent. 

Carga r pannorum de Avinono, que est 1x pannorum, dare debet 1 sol. 
im den. et ob. 

Carga de sera *, que est [de] mr quintals, 1t sol. in den. et ob. 

Carga piperis, que est de 111 quintals, 11 sol. iu den. et ob. 

Carga de gingebre, que est de irm quintals, n sol. 1 den. et ob. 

Carga de inde similiter. 

6. Carga de coriis abtamptis ^ similiter in omnibos. 

Carga de coriis non aptatis, que est xx coriorum, 11 sol. 111 den. et ob. 

Carga de cordoano, que est de rir: quintah vel x11 douzenas, arr sol. 1xr den. 
et ob. 

Cerga de multonis et de agninis * et de pellibus edorum xix den., et fit 
carga de rim quintals. 

Carga de lana, que est de rri1 quintals vel de nr douxenis, xix den. 

7. Carga de comino, de canella, de riso, de sucre, de ficubus, de ferro, de 
ascerio, de stopis, de canebe, de datils *, de melle, de oleo, de cordis, dé 
filo cordarum, de pes, de piscibus majus", salsatis vel non salsatis, de cotono, 
de fustanis, de castages pelatis, de amicdalis fractis, et fit carga de rrr quin- 
tals, xix den. Et de brrassis *, sagimine, cepo, caseis. 

De quolibet melliario tegularum, ubicumque discargentur, tx den., dum- 
modo non deponantur apud Tarasconum. 

Carga de plombo de zrre quintals vr den. 

8. Carga tocius bladi et tot ejus * leguminis, que fit xv vel xit sestarioram 
ad mensuram Tarasconi, rx den. et ob. 


Carga de greza vegetum, que est de rii quintals, rt den. 


- 


' Dans le ms., le paragraphe finit au bas  * Pour aptatis. 
du f. 78 v* avec le mot pellia, Les mots: De — " Le ms. porte aguinis. 
honere hominis xr den. et : Bestie vt den. for- * Le ms. porte darils. 
ment deux petits paragraphes distincts au haut 7 Peut-être pour maris ou magnis. 
du f. 79. Nous n'avons pas cru pouvoir consere — * ll faut peut-être lire Borrassis. Conf. 
ver ces coupures. XII, 9. 
* Le ms. porte vino. * Au lieu de tot ejus, il faut sans doute lire 
* Pour cere. totius, 


LXXXIV APPENDICE 


Carga de stamagiis, que est de rri quintals, 11 sol. 11 den. et ob. 

Modium de russo, quod fit de rxxir quintals, in quo sunt 11 saquiras et 
dimidia, vi sol. v den., et sola saquira xxix den. donat. 

9. De vino portato inferius vel superius per Rodanum, de quolibet vaicello 
parvo vel magno vi den. De barralo nihil. Et de tribus vaicellis et supra 
1 saumatam de vino. De duobus vero vaicellis 1 barral de vino, et de 1 vaicello 
1 medium barral. 

Carga de telis et de omnibus pannis Francie et Narbone et similium et de 
alupno de Pluma et de Alamp, et de sucrino* ix sol. ur den. et ob. Et fit 
carga xir pannorum de Francia, et de Narbona xxi pannorum, et de 
alupnis de rmm quintals. 

Carga de alupmo * de riu: quintals 1x den. 

10. De sale ascendenti per Rodanum a Bellicadro superius, de modio salis 
xvui den. pro pedagio, et pro usagio de quolibet modio 1r den. usque 
ad xr, quia ultra non d(ebetur] ; et in dictis m1 denariis habet dominus comes 
terciam partem, et postquam fuerint completi xu den. et ob. de dictis 
rr den. dominus comes percipit inde rir den. et ob. ; ultra tamen postquam 
sunt xL modii completi percipiuntur xvi sol. vn den. pro usagio, quamvis 
tantum non levarent ri1 den. pro modio; et in dictis xvi sol. vux den. per- 
cipit dominus comes pro suo tercio et ob. vr sol. Et hec vera sunt de usagio* si 
dicti x modii essent in uno navigio vel plus, quantumcumque esset, quod non 
perciperentur nisi xvr sol. vri den. Si vero in uno navigio essent x, modii et 
duceret aliud navigium cum duobus vel tribus vel pluribus modiis, daret usa- 
gium ut supra, quamvis essent ejusdem hominis. Residuum rmi denariorum 
est militum de Tarascono. | 

11. De homine extraneo descarganti apud Bellicadrum salem vel ven- 
dentem * ibi cuicumque, percipit dominus comes de quolibet modio vr den. 
et ob. libere et usagium ut supra. Si vero fuerit de Tarascono vel de Belli- 
cadro qui descargaverit, est liber de pedagio, tamen nsagium solvit et in* 
modum. Homo vero extraneus si discargaverit apud Tarasconum salem, 
solvit solummodo usagium ru den. et non pedagium. Homines de Tarascono 
sunt liberi. 

12. De minimis de pedagio. 

Bestia quelibet grossa Provi[ncie] de loco ubi currerunt regales donat uii den. 


' Il faut peut-être lire : de Alamp et de Su- * Lisez : vendente. 

crino, n sol, * Les lettres in sont surmontées d’une abré- 
* Ici il doit manquer un ou deux mots, viation. Il faut peut-être rétablir un mot ou- 
* Le ms. porte vusagio. blié par le copiste : et in supradictum modum. 


A LA PRÉFACE. LXXXV 


tur. Bestia vero de loco ubi currerunt raymundences communiter donat i1 den. 
tur. Et sic de omnibus provi[nciis] ubi currerunt monete ejusdem valoris , 
scilicet regalium vel. raymundentium, et sic debent esse quitie a pontanage 
tam a comite quam a rege. 

Asinus, undecumque sit, excepto de Tarascono et de Bellicadro, et ex- 
cepüs bestiis militum et filiorum et etiam nobiliuni vel illorum de projenie, 
solvit 1 den., quia illi sunt liberi. Clerici omnes solvunt, exceptis privilegiatis 
specialiter. 

13. Quilibet Lombardus equitans solvit 1111 den.; tamen si vadit apud Sanc- 
tum Jacobum, solvit vin den. 

Item quilibet et quelibet Lombardus et Lombarda , si iverint pedes apud 
Sanctum Jacobum , solvit mm ob. 

Item quilibet alius de aliis provinciis qui iverit apud Sanctum Jacobum. 

Et sunt quiti de passagio de comitatu Provincie qui sunt liberi. 

Item omnis Spanus, Anglicus, Alamandus qui sit Romeus solvit v den. 

Item omnes descendentes per Rodanum volentes visitare Sanctum Jacobum 
vel Sanctum Gilium , ubicumque se applicuerit, dummodo non applicaret se a 
parte Provincie, sunt liberi ; tunc solvit 1 den. pedes, eques vero v den. , et 
hec intelligantur de illis qui sunt de Lugduno vel supra. À Lugduno citra nihd 
donant. Tamen Mosse judeus dixit quod omnes donant exceptis Provincia- 
libus. 

14. Castage cum scorcha , poma, pira, condons, percica , sorbe, nespole, 
de saumata n den. 

Nuce, amicdale, avellane cum crouello, de saumata ru den. et ob.; saumata 
fit de vrr1 eminis rasis. 

De saumata de aigriotis et de cereiriis 11 den. 

De lanceis, de scutellis , grasaletis , tallaidors , circulis, sciplis! de fusto, pin- 
ges, culliers, percipiuntur de centum quatuor. 

15. De bestiis minutis venientibus de partibus Provincie transeuntibus Ro- 
-danum , de quatuor, 1 den. 

De navigio vendendo scilicet de qualibet poste de sola seu fondo 11 den. 

De duabus postibus attingentibus costatos tantum 11 den., quia ille compu- 
tantur pro una. 

Item unam remam de quolibet navigio, et illam redimunt ad arbitrium pe- 
dejar. 

16. De vitrio, de uno coperio 11 cupas; de collerio 1 cupam. 


' Pour scy phis. 


LXXXVI APPENDICE 


De rapis de saumata 1 ob. 

De saumata carboni 1 den. 

De rusca ad opus corrium * de saumata r ob. 

De ollens* terre, potis, dorquis* , de centum quatuor, vel de pretio xxv**. 

17. Forma et modus pedagii de portali Tarasconi quam sacramento mani- 
festavit Po[ncius| de Pratb, antiqus pedejarius. 

Carga omnium pannorum de Francia, de Narbona, de Avinono, de te'is et 
de cordoano et de indri, de pebre, de gingebre, de cera, de garofle, de ceda, 
de sandatis, de stamegiis, donat u sol. 11 den. regales. Et fit carga de ttr quin- 
tals. Si minus est, donat secundum quod est. Et hoc intelligatur de illis qui 
non dederunt pedagium ad Rodanum. 

De omnibus aliis ut de oleo, de canebe, de canella, de anginis * et de pel- 
libus edorum et agnorum et de multoninis, de comino, de castagis , de ferro, 
de stangno, de ficubus, de piscibus salsatis, de cotono, de fustanis, de bresil 
et similibus, donat li carga, a v aunis citra, xvii den. ; tamen consuerit dare 
tantummodo xri den. 

18. Item bestia cargada de sale r1 den. 

De vaicello, de bacono, de mola, de tina, de archa cum pecollis noiis, 
iru den. 

De donga scilicet de xxv dogilis * cum bugis imi den. 

De bestia cargada de fructibus r1 den, 

De scudellis, de culliers, de grasaletis, de talladors, de lanceis, de pihges, 
de ciphis, de cilclis percipit pedegerius de centum nu. 

De bestia cargata de verre u copas vel de illo verre quod est ibi. 

De bestia cargata de brocs, vel de cornudis, de barralis, 11 den. 

De ollis terre de centum nur. 

19. De bestia cargada de cepis, de alleis, 1 rest. 

De bestia cargada de blado toto et legumine et farina ui den. et 111 poiesas., 
Et fit saumata de vir cestaris?'. —— 

De grossa vendenda bestia 1 ob. ; tamen si venditur homini [de] Tarascono 
nihil donat. 

De bestia vendenda minuta, de r1 bestias 1 den. tur. 

Hoc tamen sciendum est quod omnia supradicta donant pedagium supra- 


' Lisez coriorum. * Le ms. porte dogi et au-dessus de la ligue 
* Lisez : ollis. un / traversé d'un trait. 

* Peut-être pour Proquis. ' La phrase Et fit saumata de vm cestaniis 
* Sous-entendu pars. a été rejetée dans le ms. à la fin de l'article 


Pour agninis. suivant. 


À LA PRÉFACE. LXXAVH 
dictorum ad portale si non solverin[t] in Jernega pedagium; quia si solverint 
vadunt libere sine isto pedagio de portali. 

20. Forma et modus pedagii de Sancto Gabriele, quod percipitur sub forma 
pedagii portalis de Tarascono pro majori parte, quia de omnibus infra soriptis, 
oleo, canebe, canella, anginis ', pellibus edorum, agnorum, multoninis , 
comino, castagis, ferro, stangno, ficubus, piscibus salsatis, cotono, fustanis, 
bresil et similibus, ex quibus datur medium pedagium secundum formam de 
Tarascono et ex quibus fit carga de sx quintals, donat carga xir den. tan- 
tummodo. In omnibus aliis servatur modus et forma dicti pedagii portalis de 
Tarascono in isto pedagio de San Gabriel. 

21. Forma et modus percipiendi pedagium constitutum apud Bellicadrum et 
Tarasconem in ponte de novo facto anno Domini M° CC* L° I. 

Bestia portans trocellum seu balam donat 1" ob. tur.; tamen homines sunt 
quitii. Si vero fuerit sine honere seu cargo 1 ob. 

Bestia grossa cargada de aliis, scilicet de grano, de ligumine, de blado alio, 
de carbono, de ortalagiis, de fructibus, 1 den., ductore quitio. Et vocatur 
bestia grossa mulus, mula, roncinus, equs. Si vero disgargatus, r ob. 

Asinus et asina cargatus de predictis vel sine cargo 1 ob., ductore quitio. 

Cadriga cargata vr den.; vacua vero 1x1 den. 

22. Homo vero transiens Rodanum donat medietatem oboli. Si vero eodem 
die incontinenti vult redire, reddit libere. Et hoc intelligitur tam de hominibus 
Bellicadri et Tarasconi quam aliorum locorum. 

Beste brave, antequam equite[n)ur, si ducantur ultra Rodanum, dant 
rrr bestie 1 den. 

Si vero pautiores quis duxerit, est quitius pro medietate oboli. 

De bestiis minutis si transeunt per pontem dant mx bestie medietatem 
oboli. 

Omnis equitans dat 1 ob. qualibet vice sui transitus. 

Omnes servientes domini regis et domini comitis et mona(s]terii domimi 
comitis sunt liberi de isto pedagio tamdiu quamdiu fuerint in ejus servitio. 

Hoc juraverunt et dixerunt Mosse judeus et Crescas suo sacramento, Rainal- 
dus Francigena pedegerius, 


| X. aviniv*.] ue 


t4 t 


1. Communia civitatis Avinioni habet hos redditus in villa Avinioni et has 
proprietates et res. 


! Pour agninis. * Fol. 80 v°. 


LXXXVIII APPENDICE 

Palacium in quo jus redditur. 

Item domum cesteraren * ubi venditur bladum, et percipitur ibi de toto 
blado, legumine et fructibus venditis in civitate Avinioni vel territorio trice- 
. sima pars de extraneis. Cives vero Avinionenses erant liberi quando vendebant 
bladum suum, scilicet quod habuerant de terris propriis. Si vero dicti cives 
aliquod bladum vel legumen vel fructus emebant extra civitatem Avinioni 
vel aliter acquirebant et illud vendebant post in villa Avinioni vel ejus ter- 
rtorio, dabant tunc solum sexagesimam partem, tamen a sex anmis citra, 
tempore inicii hujus modi confrasrie modo fracte, fecerunt se liberos et im- 
munes. 

2. Mensura vini est communis et percipitur de quolibet modio vini vendit 
1 den. et a modo inferius 1 ob. 

Canna mellis et olei est communis et percipitur de qualibet canna vendita 
I ob. 

Corda canabaciorum, de x cannis mensuratis r den. percipitur. 

Quintale est communis et percipitur de quolibet quintali cujuslibet rei 1 den. 
inter emptorem et venditorem. 

3. Item babet omnes justicias, banna, bullam curie que venditur ur lib., in- 
farum quod venditur mur lib. 

Banasta russi. 

Golla de cineribus. 

Scandal de calce. 

Pondus fili de lana, et percipitur de ru lib. 1 ob., et de vir [lib.] 1 den., 
et de c lib. xr1 den., et sic descendendo et ascendendo. 

Pondus farine , et percipitur de qualibet saumata 1 den., et fit saumata de 
It manganeriis et supra; inferius nihil dat. 


4. Lesde et linge vaccarum et pedagia vetera de rebus minutis et blado, in 
quibus ommibus, cum sunt congregata, cominunie percipiebant * sexagesimam 
partem. 

Pedagium salis ascendentis per Rodanum, de quolibet navigio completo , 
quod est de nu modiis , percipiuntur rx sol. et xxx sest. de sale ab hominibus 
Avinioni; de extraneis vero Lxr sol. r1. den. et xxxrmr sest. de sale; ubi com- 
mune percipiebat var sol. i1 den. et ob.; si plus est vel minus, juxta modum 
predictum. 


! Peut-être pour cestarensem, la maison du * Il faut sans doute lire : commune percipie- 
sétier. . 





À LA PRÉFACE. LXXXIX 


[XI. orco‘.] 


1. Forma et modus pedagii de Orgono et Sancti Antiol per totum insimul 
collectum. 

Carga de pannis, telis, pebre, gingebre, garofle, safra, indi, bresil, cen- 
dato, ceda, cera, cordoano , grana, stamengis, pennis et similibus , ex qui- 
bus fit carga de rr quintals, xvir den. 

Carga de canebe vii: den. et ob. 

Carga de pez saumata ri den. 

Carga de amigdalis aptatis xvix den. 

Carga de comino xvi: den. 

2. Carga de acerio x den. 

Carga de piscibus salsatis v1 den. 

Saumata vero de piscibus minutis 11 den. Collaterius vero donat n1 den. 

Saumata de parapsidibus et similibus et de tota fusta 11 den. 

Saumata de cirogrillis v1 den. 

Quatuor bestie minute 1 den. 

De saumata ollarum de veire 11 den. | 

Collaterius donat de omnibus istis 1 den. seu medium pedagium excepto de 
sale de quo est liber. 

3. Judeus in equo donat vi den.; pedes r1 den. Tamen novum est. 

Carga de stopis, saumata, rim den. 

Carga de ficubus et castagis rrr den. 

De plombo. 

Carga de ferro rii den. 

Carga de toto alup xvi den. 

Carga de cabrunis et coriis boum pilosis xvnr den. 

4. Carga de caseis x den. 

Carga de sagimine et cepo vt den. 

Carga de camelis xvir den. 

Saumata de cepis, de alleis, 11 den. 

Saumata de blado toto et legumine et de nucibus et farina 11 den., et sic de 
omnibus fructibus. 

5. Saumata de vino 11 den. 

Saumata de cineribus 11 den. 


! Fol, 82 v*. 
I l 


XC APPENDICE 


Bos, vacca, asinus, roncinus, si vendantur, 11 den. Equs v s.! 11 s. vi den. 
Porcus 1 den. 

Saumata de sale de asino r1 den. Bestia grossa iun den. 

6. Pesagium navis de Orgono. 

De omni trocello cum bestia 11 den. 

De omnibus aliis bestia cargata 1 den. 

Bestia discargata 1 den. | 

Homo sine bestia 1 ob. 

In quo pedagio percipit dominus comes in duodecima parte terciam partem, 
quia Po[ncius] de Orgo et domina Aiselena et domina Bertranda, cujus domi- 
nus comes partem habuit ex emptione, percipiebaat de xit partibus unam par- 
tem et dimidiam, et [de] istis domina Aiselena percipit tertiam partem, id est 
mediam partem in parte integra ; Po[ncius] d'Orgo percipit duas partes, et do- 
minus comes terciam partem partis integre ratione dicte emptionis. Et sic, con- 
gregatis xir solidis de pesagio navis, domini de Cavalliono percipiunt vi sol., 
qui medietatem habent, ct domini de Orgono alios vi sol., in quibus dominus 
comes habet iim den. tantum. 

7. De quolibet rat fuste percipitur una carreria tota , salvis tamen dominis 
ratis costatis ratis, et levata illa carreria iterum per tota rate percipiuntur 
xx deu., de quibus omnibus, scilicet tam de fusta quam de denariis, percipit 
dominus comes medietatem ; alia vero medietas dividitur per medium , et anam 
medietatem percipiunt P. de Cabanis et Gorda Fens ; de alia vero medietate? 
percipit R. de Orgo cum heredibus terciam partem ; aliam vero terciam partem 
idem R. d'Orgo per se ratione emptionis quam fecit a R. Laugerio de Islla ; 
aliam terciam partem percipit Po. de Orgo et domina Aiselena et dominus 
comes ratione emptionis domine Bertrande, sororis dicti Po[ncii], in qua parte 
domina Aiselena percipit terciam partem ; in duobus vero partibus remanen- 
tibus Ponsius d'Orgo percipit duas partes et dominus comes unam ratione 
dicte emptionis. 

8. Hec forma debuisset superius esse posita cum domini de Orgono perci- 
piant aliquam partem scilicet infra scriptam. 

In pedagio de veire, de ollis , de piscibus, de averi minuto percipiunt terciam 
partem integram. 

In pedagio salis, scilicet de saumata dabantur 11 den. et ob. raym., in quo 
obolo raym. predicti domini percipiunt solum terciam partem. 

Item sciendum est quod de omni re de qua dabantur iri: den. raym. in uno 


* Ici il doit manquer un mot. * Le ms. porte medietatem. 





A LA PRÉFACE. XCI 


solo denario predictorum mix denariorum predicti domini percipiunt terciam 
partem et sic dominus comes percipiebat 1 den. et tres partes alterius dena- 
ri. Et hoc intelligas, quantumcumque ascendat pedagium, quod dicti domini 
non percipiunt nisi terciam partem unius denarii, quia tantumdem percipiunt 
de uir den. quantum perciperent de xviz vel ultra. 


[XII. AnzrATES'.] 


1. Forma et modus pedagii de Teullia, quod est domini comitis. 

Carga omnium pannorum , telis, piperis, safra, cordoano, de salis , de indi, 
de garofle, de bresil , de stamengiis, de pennis, de argento vivo, de verderet, 
de sucre puro, grana ex qua fit tigta, de anginis?, de cera, de cenda*, de 
sandatis, de gingebre, donat 11 sol. 11 den. Quod est ri quintals. 

2. Carga de canebe adobato, que est riu quintals , donat xin den. , vel de 
octo quintals 11 sol. 11 den. 

Carga de canebe non aptato, que est xir quintals, 11 sol. 11 den. 

Carga de stopis, que est xir quintals, r1 sol, 11 den. 

Carga de ficubus et de castangiis, que est vi saccorum , r1 sol. r1 den. 

Carga de pez, que est de xit quintals, 11 sol. 11 den. 

Carga de plo[m]bo, que est de r, quintals, tr sol. 11 den. 

3. Carga de amendalis ‘ fractis, que est de vii quintals, 11 sol. 1x den. 

Carga de ferro de xr quintals t1 sol. 11 den. 

Carga de comino de vit quintals 11 sol 11. den. 

Carga de alup de Balcano, que est xx quintals, 11 sol. 11 den. 

Carga de acerio, que est trium saccorum , i1 sol. 11 den. 

4. Carga de cabrunis pelasis, var quintals, 11 sol. 11 den. 

Carga coriorum bovum pilosorum , que est xr. coriorum , 11 sol. 11 den. 

Carga caseorum, que est vin quintals, 11 sol. 11 den. 

Carga de alup de Pluma, vir quintals, 11: sol. x den. 

Carga de alup de Alomp, vai quintals , 11 sol. 11 den. 

Carga de alup de Castillia, vir quintals , 11 sol. 11 den. 

Carga de canella, vix: quintals, 11 sol. 11 deu. 

5. Saumata piscis salsati e(m]pta extra Aralatum vi den., ascendens per Ro- 
danum vel descendens. 

Carga cepi et sagiminis , vr11 quintals , 11 sol. 11 den. 

Carga de coriis camelorum, de xz, r1 sol. r1 den. 


' Fol. 84. * Pour ceda. 
* Pour agninis. * Le ms. porte amendalos. 





XCH —— APPENDICE - 


Saumata piscis salsati exiens per terram vi den. 

Carga argenti vivi de rur quintals, i1 sol. rr den. 

Carga de verdeto , rx quintals , 11 sol. 11 den. 

6. Carga de annona descendens vel ascendens per Rodanum ab Arelate 
supra versus mare, que est L cestariorum, donat t1 sol. 11 den. 

Carga ordei et civate et tocius bladi et de legumine, que est c cestariorum, 
donat simili modo. Tamen si venderentur apud Arelatem, nihil darent. 

Carga de vino, que est trium modiorum, descendens vel ascendens, similiter 
donat rr sol. 11 den. 

Carga de baconis, que fit de v1 baconis, r1 sol. 11 den. 

7. Carga de ris, vir quintals, 11 sol. 11 den. 

Carga de racaliscia, xir quintals, 11 sol. 11 den. 

Carga olei et mellis de 1111 meliarolis 11 sol. 11 den. Et est honus rr bes- 
tarum. 

Carga de lino, virt quintals, 11 sol. 11 den. 

Carga de cotono, vir: quintals, n sol. 17 den. 

Carga de borra, vri quintals, 11 sol. x den. 

Carga de pulvere de sucre, vrix quintals, 17 sol. r1 den. 

8. Carga de filo, v1 quintals, rr sol. 11 den. 

Carga de cordis, vii quintals, 11 sol. 11 den. 

Carga de lana, viri quintals, r1 sol. 11 den. 

Carga de galis, xir quintals, 11 sol. r1 den. 

Carga de gresa, xxv quintals, r1 sol. 11 den. 

Carga de ros, v1 modiorum hujus ville, qui sunt unus modius de Mon- 
peslier, xir den. 

Carga de dantils *, vi quintals, n sol. i1 den. 

9. Carga de borrasciis, vrrt quintals, 11 sol. n1 den. 

De mellgerio tegularum v1 den. 

Carga de sabba, xr1 quintals, n sol. 11 den. 

Árgentum, aurum, moneta, vestes facte, mercimoria, pelliaria sunt libere, 
et collerius francus si iverit per terram vel Rodanum. 

10. De arbore navis viz palmorum in grosso vel plus, quantumcumque 
fuerit, datur xxv sol. Tamen si minus fuerit, usque ad rit palmos , pro quo- 
libet palmo xx den.; a nu vero palmis inferius donat xit den. tantum. 

I cairan de ruans vr den. 

Cairant de saicel xix den. 


* [Lisez datils. 


À LA PRÉFACE. - xcii 


11. De donzena et dimidia de razinis bastardis, de quibus fit travata, 
xii den. 

De vu cairatis que ducuntur bobus, de quibus fit carga, xi: den. 

De timono navis v sol. 

De rovre rotondo navis v sol. 

De rovre cairato uz sol. 

De taulis, tribus donzenis, de quibus travata, x11 den. 

De ligno facto rote xv sol. 

De nauno dubitat. 

De barca 11 sol. 

De saumata de barrallis et de scutellis, grasaletis, cossis buiseis, pinchis. 

De carga de alaugis, vir: quintals, 11 sol. 11 den. 

13. Forma pedagii salis. 

De sali ascendenti per Rodanum, dat modius quilibet v sol. 

De sali deportato per terram de quolibet sestario r11 den. Tamen cives 
Arelatenses, si sibi sine fraude emunt, sunt liberi ad opus sui. 

De montazone salis, scilicet de quolibet modio rx den. et ob. , qui per 
multos pariarios dividitur, et dominus comes percipit inde xxxvi** partem, 
scilicet de ri solidis 1 denarium , quem denarium percipit Tremoleta ad vitam, 
ut dicitur. 

14. Forma et modus pedagii de Tricatallia, quod erat domini Barralis, 
descendentis per Rodanum '. | 

Carga de omnibus pannis lane et de omnibus telis lineis et de stamengiis 
et de canebe batut et de verdent venientibus descendendo per Rodanum, que 
est de rur quintals, donat x den. 

Carga de canebe crudo, de x quintals, vix den. 

Carga de pez?, que [est] de ur quintals, mx den. 

15. De quintal de stopa 1 den. 

De quintal fili ri den. 

De quintal de covre, de arain, de stanio, de mental operato vel non 
operato *, 111 den. 

De quintal de amigdalis fractis et abtatis 11 den. 

De c cestariis annone, ordei, avene, milii, cicerum, fabarum, de lentilgis, 
de gaicis, gairotis, de amigdolis * cm crouellio, de pezols, xviri den. 


! Au f. 85 du Registre, on trouve un texte * Penz . f. 85. 
abrégé et cancellé de ce chapitre; il est inti-.— * De eramp, de metal, de stagio operato vel 
tulé : Forma et modus pedajii Arelaiensis quod non : f. 85. 
percipitur. * Lisez : amigdalis. 


xciv APPENDICE 


16. De quolibet modio russi * x1 den. et poiezam. 

De xu: quintals et dimidio de plombo zur den. et poiesam. 

De quintal cepi et sagiminis ru den. 

De quolibet bacco * i den. 

De qualibet melliairola * olei et mellis ur den. 

17. Carga argenti vivi et ferri, de mir quintals, x1 den. et pozesa. 

De quolibet centenario parapsidum, de talliadors, de grazaletis, de ci- 
phis, de cocis, cloquearibus, de pinges *, donant 1 parapsidem et sic de sin- 
gulis. 

De qualibet gabia de veire, que est * honus unius hominis, 1 copa. 

48. De quolibet navigio vel ligno * descendenti per Rodanum cum vino et 
versus mare donat v sol. et 1. plenum barral de vino. Si vero discargaret a 
Trulia superius, scilicet a palo superius, donat 1 barral de vino tantum- 
modo ; si vero a palo inferius in villa Aralati, nichil donat huic pedagio. 

De v sestariis de nucibus, de pomis, de nespolis, de cereriis, condonis, piris, 
de sorbis et de aliis fructibus " 1 den. 

19. De radel si it* apud Tricatalliam si desfazia perciperet pedejarius tons 
lo gouers quibus regitur et rema et talaguias et juga et redortas. Et hec ven- 
debantur de minori radel v sol. ray., et de majori x. sol. ray. 

Item de quolibet cairato de ruans et de saicel mix den. et ob. 

Item de duobus carratis que trauntur cum bobus nu den. et ob. 

Item de una donz[en]a de jasinis 1 den. et ob. 

Item de 1 donzena de perticis sive cabrions m den. 

20. Item de xxv taulis de sappo * mir den. et ob. 

Item de 1 taula de nogerio n den. 

Item de timono navis vit sol. v1 den. 

De rovre cairato mr sol. 

De aliis rovres subtilioribus de quolibet xv den. 

21. De arbore navis vit palmorum in grosso xxv sol. ; tamen si plurimorum 
essent palmorum, de quolibet palmo, quantumcumque ascenderet, x sol. Et 
mensuratur arbor in capite vi goior. a capite radicis. 


* De q. m. ruffi et herbe : f, 85. * De nocibus, pomorum, netpolarum, cereria- 
* Baccono : f. 85. rum, condonorum , pirorum, 4orbarum et simi- 
* Mellairola : f. 85. lium : f, 86 v°. 


*. De q. c. p. ciphorum, grasaletorum, de tal- — * La lecture des mots si it n'est pas certaine. 
"adore, pisidum, pectinum, boicesorum, coso Au f. 85 v^ on lit : De radel de fusta; le reste 
um, eloqueriorum : f. 85 v*. de l'article a été omis, " 

* De vitrio seu veire que sit : f. 85 v°. _* Le ms. porte ssp avec un signe d'abrévia- 

* Navigio et ligno : f. 85 v*. tion, 





À LA PREFACE. XCV 


_ De arbore navis a vi palmis infertus usque ad tres palmos, de quolibet 
palmo xir den.; et a rir. palmis inferius tantum 1x den. de tota arbore. 

De navigio honerato crucesignatis dantur due reme, que possunt valere 
circa vi den. ; aliud lignum nihil daret. 

29. Saumata de collares, de barrals, de boicesas, de cercles, de scapols, de 
soequis *, vi den. 

De mellierio? tegularum vi den. 

De modio salis, si ascenderit apud Bellicadrum vel Tarasconum, v poiesos. 
Si vero superius, 111 den. et poiesam. Et hoc est usque ad rri? modios. Si 
vero fuermt ibi rmn" modii complet, darentur xxi sol. vin den. et nihil 
plus, quantumcumque esset. 

23. Del quintal de gresa 1 den. 

De v donzenis restarum ceparum 1 den. 

De saumata alleorum 1 den. 

De donzena caseorum 1 den. 

De multone vivo, de capra , ove, 1 ob. 

De porco vivo 1' den. 

De bove 11 den. 

24. De xn jazinis bastardis sex den. 

De c ollis et potis de terra 1 olla vel potum. 

Carga [de] borra et de pelo de rir quintals ix den. 

25. Hec omnia sunt libera et franca si emantur vel vendantur sime 
fraude in villa Arelati de isto pedagio, excepto vino, ut supradictum est, 
et sale. 

96. Carga de pedagio' de levant, de cordoano abtato vel non, pi- 
pere, grana et cera, gingebre, canella, incenso, de bresil, indi, de lanca *, 
solpre. 

De arzisca, de alup de Alamp, de alup de Castillia, de alump de Pluma' 
garofle, de safra, fustanis, sandatis, cendate*, cotono, pannis Lombardie ", de 
lana, conillginis et de angellinis, cabrellgenis * et similibus rx den. Et ft 
carga de rx quintals. 


* De collares, barrals, celcles, de sclapons, de — speciei pelosis et coriis bovum abtatis, piperis, 
socquis : f. 85 v°. grane, etc. 
* Pour millerio. * Laca : f. 85 ve. 
> Cet article pourrait bien étre,corrompu. —  J(lup de Pluma : f. 85 v*. 
Au passage correspondant du texte abrégé et — * De ceda : f. 85 v*. 
cancellé on lit : Pedagium de ascendentibus per 7 Lombardis : f. 85 v. 
Rodanum. Carga de cordoano, de coriis ejusdem — * Anginis, cabrellginis : f. 85 v. 


XCVT APPENDICE 


27. Carga de alup de Bolca* de x quintals x1 den. et poiesam. 

Saccus de ficubus, de castaneis et de acerio et de ferro xx den. et ob. 

Carga de datils et de comino, de ris, de anis *, de recaliscia, que est de 
riri quintals, vui den. 

De qualibet saumata de melletis, de sardinis et de aliis piscibus salsatis 
vi den. J 

28. Carga de coriis pilosis bovum, de xx coriis 1x den. 

Carga de gallis de rri: quintals ix den. 

Carga de sabono de rii quintals 1x den. 

Carga de aulagis* de rr quintals vir den. 

Hec omnia sunt franca, ut supra dicitur, de descendentibus '. 

29. Cartularium pedagii veteris burgi de Arelate et tocius civitatis. 

De eminis tocius bladi et tocius leguminis descendentis versus mare rri sol. 
at den. et ob., ubicumque ematur, sive Arelate vel extra, dum modum * 
faciat transitum ante Arelatem, in quibus mi sol. im den. et ob. dominus 
Barrallus percipit sextam partem quitiam et residue v partes ponuntur insimul 
cum quibusdam aliis infra scriptis, de quibus, cum facta fuerit summa xvi sol. 
et trium ob., percipiebat xvir den. et poiesam pro dominio Bursi. 

Item pro singulis trocellis pannorum et telarum et stameniarum et aliis de 
quacumque re factis, et pro singulis cargiis cujus rei, veniendo desuper per 
Rodanum vel per terram eundo ad mare, xix den., de quibus Barrallus perci- 
piebat r1 den. et poiesam; reliqui x den. rir poiesas * ponuntur in predictis 
v partibus. 

30. Item pro singulis quintalibus anginorum, lane lavate et cepi et sagi- 
minis et filati, de coloia et cordarum et plume et stangi et metalli et cupreii 
operati vel non, rr den. minus poiesam, veniendo desuper, eundo ad mare 
per Rodanum vel terram, et Barrallus 111 poiesas quitias; predicti vero iru den. 
minus poiesa ponuntur in jam dictis partibus. 

Item pro singulis quintalibus, eundo ad mare desuper, plo[m]bi, grese, 
stoparum, canebi crudi, v poiesis. Barrallus vero percipit 1 poiesam ; relique 
v poiese ponuntur in dictis v partibus. 

31. Item pro singulis melliairolis, veniendo desuper ad mare, olei, mellis, 
nir den. minus poiesam. Barrallus 111 poiesas quitias; reliqui rir. den. minus 
et poiesa ponentur in dictis v partibus. 


! De Borcano : 1. 85 v5. ces mots : Hoc juraverunt Salvis judeus, Crescas 
* De riso, anisio : f. 85 v*. de Profactus, Compratus, Crescas de Les. 
* De auragis : f. 85 v°. * Lisez modo. 


* A la fin du texte abrégé et cancellé on lit  * Lisez : poiese. 


À LA PRÉFACE. xcv 


De qualibet donzena caseorum 1 den. et poiesam, in quibus v poiesis Bar- 
rallus percipit sextam partem. quitiam ; residuum ponitur in dictis v partibus. 

32. De quolibet bacono ubicumque empto, dummodo deportetur versus 
mare, 1 den., in quo Barrallus percipit sextam partem quitiam; residuum 
ponitur in dictis v partibus. 

De quolibet multone vivo, capra, ove, 1 den., qui totus ponitur in dictis 
v partibus. 

33. De quolibet modio ruffi veniens de supra x1 den. et poiesam. Barrallus 
percipit r1 den. et poiesam quitia; reliqui x1 den. poiesam * ponuntur in dictis 
v partibus. 

De quolibet centenario parapsidum, grasaletorum et taliadorum et simi- 
lium percipiuntar r11 parapsides et sic de aliis, que ponuntur in dictis v par- 
tibus. 

De qualibet gabia de veire 11 copas que ponuntur in dictis v partibus. 

34. In quibus v partibus, cum sint xv1 sol. 111 ob. completi, dominus Bar- 
rallus percipit xvix. den. et poiesam ; Guillelmus Porcelletus, 11 sol. 11 den. 
et ob. ; P. Gauf., xri den. et ob. ; domina Alasaxis Porcelleta pro se et filio - 
Rainaudo v sol. minus tribus obolis; abbatissa de Moleges xvu den. et 
poiesam; domina sacrestana*; dominus archiepiscopus xvi den.; Hu. de 
Arraga , us den. et ob.; Bertran Rapina, mir den. et ob.; Bertran Ray- 
paudus, filius domine Hugue, ir: den.; P. Daigira 111 den. ; Gibertus, 1 den.; 
Rostangnus Gantelmus et fratres, i11 ob; R. Gantelme Quatrelivras , 11 ob.; 
Motetus Bertrandus Nema, xxii den. et ob. 

35. De rebus ascendentibus per Rodanum et per terram et de illis que 
discargantur Arelate. 

De singulis cargis tocius mercadarie, excepta archica et sulfure, si discar- 
gantur in Arelate ita quod ibi remaneant, rm den. et poiesam, in quibus 
Barrallus percipit sextam partem ; residuum ponitur in dictis v partibus; si 
vero deportarentur ab Arelate supra, solvat quelibet carga ni den., et Barrallo 
1 den. quitium; reliqui tres ponuntur in dictis v partibus. Et est sciendum 
quod de duobus saccis ficuum, racemi et castanearum fit 1 carga, et de 
nir quintalibus fit 1 carga. 

36. De quolibet centenario ollarum et scutellarum terre n1 den., et ponuntur 
cum v partibus. 

De quolibet canistro de sardinis et de melletis ur den. et poiesam, de 


* Ce passage paraît altéré. celle de l’abbesse : car en additionnant toutes 

Ce nom n'est suivi d'aucun chiffre. La les sommes détaillées dans ce paragraphe, on 
part de la sacristaine a sans doute été réunie à trouve un total de 16 sous 3 oboles. 
1 m 


XCVIII APPENDICE 


quibus Barrallus percipit sextam partem, residuum ponitur in v partibus. 
Et est sciendum quod rr: melliorii computantur pro canistro. 

Que omnia dividuntur ut supra et inter predictos. 

37. Forma et modus intrate lignorum. 

De qualibet nave a Turbia ultra veniente apud Arelatem causa cargandi 
LXxv sol. 

De qualibet galea xx sol. 

De quolibet ligno a rx remis usque ad nir", decem sol. 

De quolibet ligno a xr remis usque xx, dent v sol. 

De quolibet ligno a xx remis usque xr, tres sol. 

De quolibet magno ligno cargui, xx sol. 

38. Que omnia insimul congregantur. Et cum fuerint rur lib. xm sol. 
1 den., Barrallus percipit xv sol. r1 den. et ob.; item domini de Mercato 
vr sol. vir den., in quibus vr sol. vi den. Rainaudetus quartam partem, 
P. de Aigira aliam quartam, aliam infantes domine Hugue, aliam quartam 
partem dividunt inter se pro tercio B. Porcelletus, Gibertus Gll., R. Gan- 
telmus et domina Regina ; residuum alii domini; tamen dominus comes xix sol., 
quos percipiunt Porcelleti, nescio causam. 

39. Forma et modus de staque. 

De quolibet marinario cujuslibet ligni usque ad xrr dantur v den., excepto 
nauta et servitore qui sunt liberi. Et a xir marinariis supra, quotcumque fuerint, 
tantummodo donant v sol. et non plus. In qua quidem summa Barrallus per- 
Cipit quartam partem; reliquas tres partes domini de burgo, Guillelmus Por- 
celletus aliud quarto, R. Porcellus aliud quarto, abbatissa de Moleges aliud 
quarto, 

40. Forma et modus lesde minute, scilicet de extraneis. 

De c eminis tocius bladi et tocius leguminis, undecumque extrahan- 
tur, dummodo per extrameum, rri sol. iri den. et ob., dummodo non vadat 
ad mare. 

De quolibet trocello seu carga veniente de terra domini regis, si vendatur 
Arelate vel inde extrahatur et deportetur in terram domini regis, vii den. et 
ob.;si vero reducatur in regno ru den. et ob. 

De quolibet quintal de plombo, de pice, de gresa, cepo, de stopa, canebe 
crudo, venienti de terra domini regis, v poiesas. 

41. De quolibet baccone venienti de regno 1 den., si vendatur in Are- 
late. 

De quolibet sacco figuum, castanearum, qui empti fuerint in Arelate et por- 
tabuntur in terra regis, 1 den. 


A LA PRÉFACE. XCIX 


De qualibet saumata pi(s]cium salsorum qui venduntur in Arelate et porta- 
buntur in terra regis vel inde deportantur, 1 den. 

42. Et facta summa inde de xxm sol. vi den.,* percipit ibi ur sol. 
viri den. et poiesam, et dominus comes per se rt sol., quos percipiunt Por- 
celleti, nescio causam. 

43. Forma et modus lesde de rebus que portantur in ymperio. 

De quolibet trocello seu carga veniente in Arelate de imperio, vel de Are- 
late in ymperio, iri den. et ob., si vendatur ibi. 

De quolibet quintal de plombo, pice, gresa, cepo, stopa, canebe crudo, 
venienti de imperio, m1 poiesas. 

De quolibet baccono venienti de imperio, si vendatur Arelate, 1 ob. 

44. De. qualibet saumata ceparum, aliorum et omnium fructuum, exceptis 
milgranis et racemis, veniendo per terram Arelate, 1 ob. 

De quolibet sacco ficuum et castanearum venienti de imperio vel illuc 
eunti 1 ob. 

De qualibet saumata piscium salsarum* que vende[n]tur Arelate et deporta- 
buntur in imperio vel inde venient, 1 ob. 

45. Et facta summa de xum sol. vi den. dominus Barrallus percipiebat 
iX den.; dominus comes iri sol. , quos percipiunt Porcelleti, nescio causam. 

46. Forma et modus pedagii quod vocatur sobre sallient. 

Item quilibet mercator lombardus a Turbia ultra habens ultra xx sol. ray., 
qui venerit in ligno, solvat 11 sol. vi den., nisi partem habuerit in ligno; 
tunc enim ipse mercator et mercaderia est immunis de tribus den. et poiesa. 
Tamen solvit pro ligno in terram ut supra. Et si per Rodanum ascendit et 
in reditu aportaverit mercadariam, solvit ut alius mercator. Si vero a Nicia 
citra cargaverit, solvit mercator 17 sol. vi den.; et mercadarie sicut alterius 
mercatoris. 

De quibus omnibus dominus comes per se percipit medietatem, quam do- 
mini Porcelleti percipiunt, nescitur causa; aliam dominus archiepiscopus 
per se. 

47. Forma et modus lesde bestiarum venditarum in nundinis medie qua- 
dragesime. 

De qualibet bestia grossa, scilicet equo, equa, solvit venditor nm den. ct 
eim]ptor 111 den. 

Item bove, asino et similibus, 1 den. 


* [ci il faut peut-être suppléer le mot Barrallus. 
? Lisez : salsorum. 





c APPENDICE A LA PRÉFACE. 


48. Forma de quintalibus communibus domino comiti et domino archiepi- 
scopo que venderentur infra villam Arelati. 

De quolibet quintal piperis et grane rm den. a venditore et ab emptore 
un den. 

De quolibet quintal alterius cujuslibet averis seu mercadarie 111 den. ab emptore 
et 1 den. a venditore, exceptis ficubus et castaneis, de quo datur 1 den. 

Hec dividunt inter se dominus comes et dominus archiepiscopus per medium ; 
partem vero domini comitis percipiunt * Porcelleti ; nescitur causa. 

49. Pedagium tabernarum seu vini ascendentis et descendentis per Rodanum 
vel si vendatur in Arelate. 

De quolibet vaicello magno vel parvo extraneorum * vu den. et ob., de 
quibus 1 den. est de lesda et 1 ob. de ribage. Denarius vero dividitur ad 
modum et formam pedagii rerum que veniunt de imperio; obolus vero est 
militum; de v1 den. remanentibus dominus archiepiscopus percipit rm den.; 
alios r1 den. dominus comes, quos modo percipiunt Porcelleti, nescitur causa. 

Et est sciendum quod si lignum aliquod discargaverit vinum a Trullia infe- 
rius seu Palo, percipitur de toto honere ligni 1 barral de vino, et in illo bar- 
ralo vini percipit dominus Barrallus quartonum de vino; residuum dominorum 
de burgo. 

50. Item ordinamus, statuimus et precipimus ne aliqui cives seu habitatores 
Arelati* fraudem supradictis dicendo res alienas suas esse. Et si possent in 
culpa inveniri, teneatur ille qui habebit regimen Arelati ipsos punire singulos 
in xv lib. pro singulis rebus quibus culpabiles invenirentur, quorum due partes 
sint comitis et tertia accusantis. 

51. Et hec omnia de pedagiis habui tam ex dictis Salvis, Crescas de Pro- 
fectu, Comprati, Crescas de Les et Belli Hominis, judeorum, juratorum, quam 
ex tenore cujusdam publici instrumenti confecti ^ Poncii de Salves, publici 
notarii, super pedagiis et lesdis. 


! Le ms. porte percipiuntur. 

3 Le ms. porte extraner avec un signe d'abréviation. ) 
* Il faut peut-être suppléer faciant. 

* Suppléez : per manum. 


INDEX CHRONOLOGICUS 
CHARTARUM. 


4 febr. 683. Charta qua Aredius vel Pe- 
trunius, Vasionensis episcopus, Gra- 
sellensi monasterio collata dona et pri- 
vilegia confirmat. 1037. 

Circ. 692. Fragmentum diplomatis Chlo- 
dovei III, quo privilegia Grasellensi 
monasterio concessa confirmat. 1038. 

23 febr. 780. Placitum de villis Caladio 
et Alpibus. 31. 

12 mart, 781. Charta qua Sigofredus et 
uxor ejus, Heurileuba, castrum Nante 
vocatum Ivoni, episcopo et abbati S. Vic- 
toris, concedunt. 83. 

Mart. 790, Diploma Karoli Magni, de 
Massiliensis monasterii immunitate. 8. 
814. Descripio mancipiorum ecclesie 

Massiliensis. T. II, p. 633. 

Circ. 814. Descriptio mancipiorum Mar- 
cianæ ville, a Nordaldo vicedomino, 
comitis Eldeberti misso, redacta. 294. 

23 maii 817. Convenientia de quibusdam 
terris, in pago Arelatensi, in loco dicto 
Sub Monte, super Durentia , sitis , inter 
Wadaldum, Massiliensem episcopum, 
.et Onaldum Adalariumque pacta. 163. 

1 nov. 822. Diploma Ludovici impera- 
toris de theloneio villa Leonii. 11. 

$4 jun. 840. Notitia de villa Carviliano 
aliisque terris a Sigofredo datis. 28. 

6 feb. 841. Diploma Lotarii, imperatoris, 
de immunitate S. Victoris ecclesie. 42. 

6 feb. 841. Diploma Lotharii imperatoris 
de teloneo ville Leonii. 13. 


25 jul. 845. Placitum de theloneo villa 
Leguini. 26. 

2 feb. 884. Diploma Carolimanni , de Ci- 
liano villa, Massiliensi monasterio red- 
dita. 9. 

21 april. 904. Dipioma Ludovici impe- 
ratoris, quo fiscum Pinum restituit 
Magno, S. Victoris abbati. 10. 

906. Charta in concilio Barchinonensi edi- 
ta, qua Arnustus, archiepiscopus Narbo- 
nensis, aliique Galliæ et Hispaniæ epi- 
scopi ecclesias, cellas et praedia, ad 
monasterium S.Joannis Baptistæ, in dice- 
cesi Ausonensi situm, pertinentia,petente 
Emma abbatissa , confirmant. 1039. 

13 jun. 923. Charta qua Manasses , Áre- 
latensis archiepiscopus, Drogoni , Mas- 
siliensi episcopo , abbatiam S. Andrez, 
in insula Camaricas sitam, ad Massi- 
liensis ecclesia clericorum victum et 
vestimentum assignat. 4. 

18 jun. 924. Conventio inter Drogonem, 
episcopum Massiliensem et S. Victoris 
advocatum, atque Pontionem et uxorem 
ejus , inita, de bonis, in pago Ucetico , 
in villa Ananica sitis, qux Pontio et 
uxor ejus S. Victoris abbatie conce- 
dunt. 1040. : 

18 aug. 950. Charta Conradi , regis Are- 
latensis, cuidam Arlulfo concedentis 
predia, in curte de Tresia, in comi- 
tatu Aquensi, sita, et ad comitatum Mar- 
siliacensem pertinentia. 1044. 





CII 


Mart. 965. Notitia de Romagnana, Ligus 
Pinis et Fabiis, fundis in pago Massi- 
liensi, super fluvium Welnam, sitis, 
quos Boso comes S. Victori restituit. 
29. | 

20 aug. 967, vel 968. Notitia placiti de 
Stavello villa coram Willelmo, comite, 
Arelatis habito. 290. 

Apr. 970. Charta Willelmi, Provinciæ 
comitis, qua Hugoni Blaviæ dat fundos 
quosdam , apud Ravanerias, Marzoscum 
et Fontem Janam sitos, quos dictus 
Hugo S. Victori transtulit. $98. 

Dec. 971. Charta qua Bonus vinee mo- 
diatam 1, in Saturiano villa sitam , 
S. Victori largitur. 407. 

Sept. 973, vel 974. Charta qua Aran- 
trudes vineæ semodiatas 111, apud Ta- 
rasconem sitas , Danieli Agilbertoque , 
presbyteris , concedit. 170. 

6 mart. 977. Charta qua Poncius , Massi- 
liensis episcopus, medietatem ville 
Campaniarum Willelmo vicecomiti do- 
nat, 72. 

31 oct., 965-977. Charta Honorati, Mas- 
siliensis episcopi, de terra in gyro 
ecclesi: sita, de ecclesiis S. Da- 
miani, S. Eufemiæ, S. Victoris de cas- 
tro Marigana, pluribusque aliis eccle- 
siis et fundis S, Victori concessis. 23. 

4" apr. 979. Charta Guillelmi , marchio- 
nis Arelatensis, qua Hugoni concedit 
condaminam unam terre culte et in- 
culte, in comitatu Avinionensi, in agro 
Rupiano, in loco dicto Lona, sitam. 
1042. 

129 mai. 979. Charta qua Walcaudus, 
episcopus Cavellicensis, quosdam insti- 
tuit sacerdotes in ecclesia S. Mariæ et 
S. Verani de Valle Clusa, et quedam 
bona eis ad victum attribuit. 1043. 

9 feb. 984. Charta qua Pontius, Massi- 
liensis episcopus , Willelmo vicecomiti 
dimittit medietatem rerum quas in Al- 
mis , Cobriana , Madaligis, Mauranico, 


INDEX CHRONOLOGICUS 


Amolna, Ribols et Altaiaria ecclesia 
Massiliensis possidebat. 70. 

2 jan. 978 , vel 984. Notitia placiti, apud 
Manoascum , a Willelmo comite, cele- 
brati, quo ville Camaricarum partem 
tertiam ecclesie S. Victoris, non autem 
Rodulfo, episcopo, et Imoni, attribuen- 
dam esse judices decreverunt. 654. 

Circ. 993. Notitia conventionum de villa 
Cathedra inter Adalardum, S. Victoris 
abbatem, et Willelmum , Massiliæ vice- 
comitem , pactarum, a Poncio abbate 
conscripta, 77. 

937-994. Charta qua Maria ecclesie de 
Phanabregolo dimidios campos duos, 
subtus Arelatem, in Gallignano ter- 
mino , sitos , concedit. 164. 

11 jun. 996. Charta Remundi, comitis et 
marchionis, spelæam Gondebaldo dantis 
ad construendum cenobium in comi- 
tatu Barchinonensi, in loco dicto Falio. 
1044. 

5 febr. 1000. Charta qua Ermengarda 
vineas apud Lauratam et Ludazanum 
sitas S. Victori et S. Genesio concedit. 
169. 

1000. Charta Arnulfi et Fulcoaræ , ejus 
uxoris, qua ecclesiam S, Jobannis de 
Petra Foco, condaminam 1, suamque 
Silvæ Cana partem, S. Victori largiun- 
tur. 475. 

Mai. 1001. Convenientia, inter "Pontio- 
nem, Massiliensem episcopum, et Avam 
ejusque filios composita, de una terre 
modiata in agro Tripontio, in territorio 
Bongeriarum , in loco dicto Laquis, 
sita. 174. 

Dec. 1001. Charta qua Pontius, Massi- 
liensis presul, ejusque pater Willel- 
mus, vicecomes , S. Victoris monaste- 
rio medietatem ville Almes nuncupatae 
tradunt. 69. 

6 jan. 1004. Instrumentum de electione 
Ponciz abbatisse. 1053. | 

15 oct. 1004. Charta qua Willelmus, 


CHARTARUM. CU 


Massiliensis vicecomes , suscepto mona- 
chili habitu, villas Almes et Campa- 
nias S. Victoris monasterio concedit. 71. 

1005. Charta Pontii, Massiliensis epi- 
scopi, de immunitate ecclesie S. Vic- 
toris. 15. 

1005. Charta Guillelmi et Fulconis, vice- 
comitum Massiliensium, de terris, vi- 
neisque in villa Albanea sitis, 77. 

1005. De electione Wifredi abbatis. 1054. 

4 oct. 1006. Charta Gonbaldi et Guille, 
ejus uxoris, qua S. Michaelis de Falio 
coenobio donant duos alodes, unum in 
Falio, alterum in Plano Auliti sitos, 
atque quinque modiatas vinearum in 
Boscheronis sitas. 1049. 

1006. Charta Amelii ejusque uxoris Leod- 
garde , qua S. Victori dant quemdam 
mansum a Pontio in villa Miliciana 
excultum. 232. 

Octobr, 4005 vel 1006. Charta qua Sta- 
vulus terre modiatam 1, apud Roma- 
gnanam sitam , S. Marie de Petra Cas- 
tellana donat. 774. 

1007. Charta qua Athanulf, viri illustris- 
simi, mater, uxor et filii S. Victori 
confirmant, quidquid dictus Athanul- 
fus, Romam petens, in S. Johannis 
villari, ad ecclesiam restaurandam , 
Wifredo, abbati S. Victoris, tradi- 
derat. 486. 

1008. Charta Poncii, Massiliensis epi- 
scopi, qua abbatiz S. Victoris concedit 
terras in valle Tritis, in Fraxeneto et 
in Arelate sitas. 18. 

1008. Charta qua Pontius, Massiliensis 
episcopus , Willelmus et Fulco, viceco- 
mites, Aicardi heredes, cabalem man- 
sum, quem in villa Tritis excolebat 
Amalbertus , S. Victori dimittunt. 113. 

Januar. 1009. Charta Rostagni, qua ec- 
clesie S. Marie In Monasterium dicte 
mansum a Ricordo Basseto apud Tora- 
menam excultum concedit. 772. 

1006-1009. Bulla Johannis pape XVIII, 


qua monasteri S. Victoris libertates 
possessiohesque confirmat. 5. 

1006-1009. Notitia de immunitate quam 
Johannes papa XVIII monasterio S. 
Victoris concessit. 6. 

24 jul. 40140. Charta Deodati, qua mansi, 
a seniore Giffredo sibi traditi, medieta- 
tem S. Victori largitur. 548. 

2 sept. 1010? Charta qua Willelmus, Wa- 
rinus et Rodbaldus Leutaldo concedunt 
vallis Cagnanæ partem quartam; quem 
alodem ipse Leutaldus S. Victoris mona- 
chis tradit. 227. 

5 dec. 1010. Charta Belletrudis, quidquid 
juris in S. Johannis villa obtinebat S. 
Victori dimittentis. 487, 

1010. Charta qua Hugo de Blavia vineæ 
modiatas ru, sitas inter Avinionem et 
Apiarias, alodisque quem ad Launam, 
in agro Rupiano, obtinebat, medietatem 
Wifreto, abbati S, Victoris, offert. 186. 

1010. Charta qua Bernardus Rufo quas- 
dam terras et vineas, in valle Melcia- 
nensi sitas, S. Victori concedit. 198. 

Mart., circ. 1010. Notitia qua constat 
Walpertum, presbyterum, S. Saturnino 
dedisse quidquid a Willelmo comite ad 
medium vestum acceperat. 133. 

Jun., circ. 1010. Charta Baldæ, qua vineæ 
semodiatam r, in Sarganio villa sitam, 
S. Marie de Petra Castellana concedit. 
111. 

13 dec., circ. 1010. Charta Billieldis de 
terris in valle de Tredz, in castro de 
Oleres , in castro Cugulli et in castro de 
Bulchodenes sitis, quas Sancto Victori 
offert. 135. 

1011. Charta Guigonis, qua ecclesiam S. 
Perpetuæ, in Avolennazo valle funda- 
tam, S. Victori concedit. 334. 

1011. Charta Ingelranni, Cavellicensis 
episcopi, de ecclesia S. Perpetuæ, in 
Avolennazo valle constructa et S. Victori 
data. 336. 

1012. Charta qua Eldebertus ejusque uxor, 


CIV 


Matheldis, ville S. Johannis quartonem 1 
S. Victori donant. 488. 

1012. Charta Arberti ejusque uxoris, Adal- 
garde, de ville S. Johannis quartone 
S. Victori concesso. 489. 

1019. Charta Fulconis, vicecomitis Mas- 
siliæ, et Odile, ejus uxoris, de manso 
quodam, ab Arnulfo apud Manoascam 
exculto et S. Victori concesso. 654. 

Circ. 1012. Charta Ingilranni, Cavelli- 
censis episcopi, de hereditate quam in 
Bruniola villa S. Victori largitur. 339. 

Girc. 1012. Charta Geraldi, qua suam 
substanciam sive alodem inter S. Vic- 
torem, $. Petrum et S. Marie Bru- 
niolensis opera dividi præcipit. 340. 

Circ. 1012. Charta qua Amelius, Ingilranni 
episcopi filius, terram Fulcherii masi,in 
Bruniola villa, loco Moleris dicto, sitam, 
S. Victori confert. 349. 

Circ. 1012. Charta Arberti et Adalgardæ, 
ejus uxoris, de terre pecia quadam, 
apud Salernas jacente, quam S. Victori 
largiuntur. 490. 

1013. Charta Isnardi, ejusque uxoris Ger- 
manz vel Beatricis, ville Sillonis par- 
tem quartam donantium. 308. 

1013. Charta Willelmi, Provincie comitis, 
qua ecclesiam S. Martini de Manuasca 
Wifreto, S. Victoris abbati, concedit. 
646. 

14 jun. 1014. Charta Adalardi, qua alodem 
suum ecclesie S. Hippolyti de Vennenna 
donat. 261. 

1015. Charta qua Willelmus II, vice- 
comes Massiliensis, S. Victori quedam 
confert predia, in valle Tritis et in 
Fraxaneto sita. 110. 

1014. Charta Fulconis, vicecomitis Mas- 
siliensis, de hereditate quz ipsi ob- 
venerat in valle Tritis et Fraxaneto. 
111. 

1014. Charta Gotafredi, quemdam alodem, 
in Vellenensi territorio situm, S. Victori 
donantis. — Item charta Belliildis , 


INDEX CHRONOLOGICUS 


campum quemdam S. Victori et S, Hip- 
polyto concedentis. 263. 

1014. Charta Willelmi et Fulconis , vice- 
comitum Massilia , qua mansum, a Bo- 
seno quodam apud Vitem Albanum pos- 
sessum, S. Victori concedunt. 585, 

9 jun. 1015. Charta Patonis, Sancti Ge- 
nesii Arelatensis canonici, de quibusdam 
mansionibus in Arelate juxta S. Vin- 
centii ecclesiam sitis. 1775. 

1015. Charta qua Guinimannus, cum Ber- 
mundo, filio suo, ad monachatum sus- 
cipiendo, quedam prædia, in Macianico, 
Arelate et Campo Lapideo sita, S. Vic- 
tori offert. 199. 

1015. Charta Gondranni, quasdam terras, 
ad Sanctum Hippolytum sitas, eidem ec- 
clesie erogantis. 262. 

1015. Charta Willelmi II et Fulchonis, vi- 
cecomitum Massiliæ, ecclesiam S. Mar- 
tini de Manoasca Wifreto, S. Victoris 
abbati, concedentium, 647. 

1015.Charta qua Adelais, comitissa Provin- 
cim, partem suam ecclesie S. Martini 
de Manuasca S. Victori concedit, 648. 

Circ. 1015. Charta Waldradæ, qua moli- 
num 1, vineam de Planteris condami- 
namque de Pertica ecclesie S. Maris 
Bruniolensi, S. Petro et S. Victori con- 
cedit. 399. 

Circ. 1015. Charta qua Gerenus, Helde- 
bertus aliique valles Lagnenas et Ova- 
tinam dictas S. Victori dant vel: resti- 
tuunt. 613. . 

1016. Charta Nevolongi, de ecclesia S. 
Perpetuæ, in Avolennazo valle fundata 
et S. Victori data. 335. 

1016. Charta Nortaldi, qua vinee semo- 
diatam 1, ia Bruniolz ville terminis si- 
tam, S. Victori largitur. 360. 

4 apr. 1047. Charta Josfredi, qua eccle- 
siam apud Chames vallem B. Marie 
dicatam S. Victori largitur. 359. 

1017. Charta Leotaldi qua vineæ semo- 
diatas ur, subtus Lauradam villam et ec- 


CHARTARUM. 


clesiam S. Clementis sitas, S. Victori 
offert. 477. ' 

1017. Charta Lamberti et ejus uxoris man- 
sam 1, in castro Cucurone situm, S. Vic- 
tori concedentium. 313. 

28 jan. 1018. Sponsalitium ecclesie, in 
honorem sanctorum Victoris, Laurentii 
et Innocentium constructa. 214. 

1018. Charta qua Geiriberga, comitissa 
Provincie, vinearum in Cagnana valle 
sitarum partem quartam S. Victori do- 
nat. 226. 

1018. Charta Adalacis, comitisse Provin- 
cie, et Geriberge, ejus nurus, qua 
S. Victori donant quidquid in villa Sep- 
tem Fontibus possident. 630. 

16 nov. 1019. Charta Poncii, Aquensis 
archiepiscopi , de S. Stephani ecclesia 
dicata, cui omnes ecclesias in Torre- 
ves territorio constructas subjicit. Sub- 
sequitur donationum eisdem ecclesiis 
factarum descriptio. 325. 

1019. Charta qua Fulco octavam partem 
Catedræ ville S. Victori dat. 75. 

1019. Charta qua Willelmus , Massiliensis 
vicecomes , octavam partem Catedræ 
villae S. Victori confert. 76. 

1019. Charta Geribergæ comitisse, man- 
sos i1, ab Udolerio Montanario et a 
Stephano « gener de Edral, » apud 
Manoascham, excultos , S. Victori do- 
nantis. 649. 

1019. Charta qua Archimbertus et ejus 
uxor, Maiamburga, ecclesias S. Johan- 
nis in valle Sileia et S. Marie subtus 
Chera, vallem de Sileia et mansum Du- 
ranni S. Victori donant. 1055. 

8 jan., 1014-1019. Charta qua Guillelmus 
et Fulcho, vicecomites , ecclesiam Sanc- 
torum Mitrii, Martini et Laurentii de 
Albania, S. Victoris monasterio tra- 
dunt. 43. 

11 apr. 1020. Charta qua Guillelmus 
Plautinus, dominus de Mazalgis, S. Vic- 


1 


CV 


tori concedit ecclesiam S. Mariæ quam 
in castro Madalgis ædificaverat. 1056. 

19 jun. 1020. Charta qua Fulco et Odila, 
ejus uxor, S. Victori donant suam rerum 
mobilium partem, et alodum in valle 
Tritis situm. 19. 

& febr., circ. 1020. Charta qua Rado, ar- 
chiepiscopus Ebrodunensis, et Ysoardus 
ecclesie S. Marie dant dimidium man- 
sum unamque cabannariam, in pago 
Ebrodunensi, in castro Caturicis, sita. 
1057. 

April., circ. 1020. Charta Pandulfi et Leut- 
garda, ejus uxoris, de terra quadam in 
Archantiosco valle, loco Fonte Natalis 
dicto, sita, et S. Victori data. 624. 

Mai., circ. 1020. Charta Willelmi, et filio- 
rum ejus, terra peciam Clausellos dic- 
tam, et in Turrives territorio sitam, 
S. Victori tradentium. 328. 

Circ. 1020. Notitia de villa Carbilliano a 
monachis Sancti Victoris recuperata. 27. 

Circ. 1020. Charta Gaurfredi et Scociæ, 
ejus uxoris, de terra mansi Christo- 
phori, apud Bruniolam, in loco Cam- 
mis vocato sita, quam S. Victori do- 
nant. 4014. 

Girc. 1020. Charta, qua Stephanus Pere- 
grinus, presbyter, et Dalmatius de Mon- 
teniaco terras, apud Sibilianam et 
Romulas sitas, ad S. Juliani luminare 
assignant. 614. 

Circ. 1020. Charta Almiradi. Regensis 
episcopi, altare S. Juliani de Lagninis 
S. Victori concedentis. 615. 

Circ. 1020. Breve de S. Mauricii ecclesia 
ab Heldeberto S. Victori data. 670. 

Apr. 1021. Charta qua Bonus Filius, Par- 
lerio dictus, vinee modiatas rt, in loco 
dicto Laxa Jovis, apud Adavum villam, 
in agro Argentea, sitas, S. Victori do- 
nat, 187. 

1021. Charta Arberti Adalgardæque, ejus 
uxoris , et aliorum, qua S. Victori do- 
nant ecclesiam S. Marise et S. Johannis 

n 


CVI 


apud Barjolas constructam, 602. — AI- 
terum ejusdem chartas exemplar, paucis 
verbis mutatis. 1059. 

4" mart., circ. 1022. Charta Raimbaldi, 
mansum 1, apud Montem Justini situm, 
Desiderio concedentis. 417. 

1022. Charta qua Fulco, vicecomes Mas- 
siliensis, tertiam partem mansi quem 
tenebat Marinus S. Victori largitur. 74. 

1022. Charta Pontii, Arelatensis praesulis, 
qua ecclesiam S. Hermetis, apud Mari- 
nianam fundatam, adjecta medietate loci 
Martis vocati, S. Victori adscribit, 208. 

$022. Charta Archimberti ejusque uxoris 
Maiamburgz , qua S. Victori concedunt 
ecclesiam S. Petri prope Gardanam si- 
tam, Durandi Pradentiæ mansum, Gual- 
teri possessionem, et mansum quem 
apud Mimittum tenet Bonuspars. 258. 

1023. Charta qua Stephanus vinee quar- 
tairatam 1, in villa Cathedra sitam, et xx 
dextros S. Victori dat. 84. 

1024. Charta qua Willelmus, Rodbaldi 
filius, vallis Cagnanæ quartam partem 
S. Victori concedit. 225. 

1024. Charta Jonæ ejusque uxoris, Bel- 
lieldis, qua loci Vallis dicti, super Ar- 
gentium fluvium jacentis, partem octa- 
vam $. Victori donant. 547. 

1024. Charta Willelmi, Tolosani comitis, 
de manso, quem apud Manoascam ex- 
colit Gratianus. 652. 

Dec. 1025. Charta qua Fulco , vicecomes 
Massiliensis, medietatem Cezerestæ villa 
S. Victori donat. 100. 

1025. Charta Willelmi, qua mansum a 
Lauterio, presbytero, in Forcalcherido, 
excultum S, Victori concedit. 456. 

1025. Charta Fulconis, vicecomitis Mas- 
sili, et Odile, ejus uxoris, de manso 
quodam, à Lunari et Raina apud Ma- 
noascham exculto et S. Victori donato. 
650. 

Jan. , circ, 1025. Charta Bonifacii de do- 
tahtio ecclesiæ in honorem S. Salva- 


INDEX CHRONOLOGICUS : 


toris , S. Crucis et S. Sepulcri dieandæ. 
B4. 

18 mai., circ. 1025. Charta qua Fulco, 
vicecomes Massiliensis, ejusque uxor, 
Odila, Isnardo ejusque uxori, Guar- 
sennæ, mansum de Berjamone cone 
cedunt. 1060. 

Mai., circ. 1025. Charta Galdradæ et Jos- 
fredi, qua ecclesian S. Christophori, in 
Signola valle constructam, adjecta terza 
quadam , Sparronensi monasterio con- 
cedunt. 281. 

Jul., circ. 1025. Charta Lautoardi, qua 
ecclesie S. Petri dat vinez semodia- 
tam 1, apud Bruniolam, loco Oevolono- 
nazio dicto, sitam. 398. 

Circ. 1025. Notitia qua constat quæcum- 
que de villa Almis ordinaverat Willel- 
mus, Massiliensis, vicecomes, a Wil- 
lelmo, dicti Willelmi filio, fuisse confir- 
mata. 99. 

Circ. 1025. Charta qua Emma, Durandus 
et Stephana terras et vineas in Treliis, 
Gardana et juxta Lodenam rivulum 
sitas, ecclesi: S. Petro dicandæ dotem 
imponunt. 259. 

Circ. 1025. Notitia vinearum, in Turrivis 
castri territorio sitarum, Sancto Victori 
datarum. Subjecta est charta, qua Pe- 
trus Poncius ejusdem territorii deci- 
mam, ad suum feodum spectantem, re- 
laxat. 330. 

Circ. 1025. Charta qua Poncius, Rainaldi 
filius, confirmat quicumque a suo patre 
in territorio S. Perpetuae data fuerant ; 
quibus ipse ecclesiam S. Petri de Bru- 
niola addit. 338. 

Circ. 1025. Charta Pontii, Nortaldi filii, 
qua dimjdiam condaminam, apud Bru- 
niolam, in Camis valle, sitam, S. Victori 
donat. 361. 

Circ. 1025. Notitia de vineis et terris, quas 
apud Camas, Cavoiram , Bruniolam et 
Pugitum S. Victori dedit Poncius Ber- 
mundi. 365. 


CHARTARUM. 


Circ, 1025. Charta Waldradæ, condami- 
nam de Pertega, parraginem ad pon- 
tem sitam, dimidium Roderii molinum, 
vineasque quasdam , S. Petro Brunio- 
lensi conferentis. 400. 

Circ. 1025. Breve de Relianæ ville pra- 
torum decima, de quodam campo apud 
Villamurs sito, et de vinea quadam 
juxta S. Genesi ecclesiam plantata, a 
Constantia , Bonifacio , Raimbaldo , Bo- 
sone et Guisla S. Victori datis vel resti- 
tutis. 418. 

Circ. 1025. Concordia inter Poncium , 
monachum S. Victoris, et Poncium 
Raimundum de Monte Justino pacta, 
super vineis quibusdam , apud S. Mau- 
ricium, Rocam Widonis et Garbilionis 
montem sitis. 419. 

Circ. 1025. Notitia de terris, subtus S. 
Crucis ecclesiam sitis, quas , acceptis a 
Poncio monacho vineis quibusdam, 
S. Victori dimiserunt Desiderius Upal- 
dus et ejus frater Lambertus. 420, 

Girc. 1025. Charta Raimbaldi, hortum, a 
Gonstantino cultum, ecclesie S. Crucis 
donantis. 422. 

Circ. 1025. Charta qua Auria, Silvii de 
Pennafort soror, mansum a Girardo 
excultum S. Victori donat. 538. 

Octobr. 1026. Charta Heldeberti cabanna- 
riam 1, apud Toraminas sitam, ecclesise 
S. Marie dantis, Subsequuntur Rosta- 
gni, Pontii, Albetrudis Galonisque do- 
nationes. 762. 

1026. Charta Minardi, qua 8. Victori con- 
cedit mansos i1, in Mimato Grezascaque 
villis sitos. 249. 

1036. Charta Willelmi Adelaidisque, ejus 
uxoris, mansum de Espezello S. Victori 
denantium. 6535. 

1027. Charta Archimberti ejusque uxoris, 
Maiamburge, qua S. Victori tradunt 
alodem qui sibimetipsis in Bochi terri- 
torio obvenerat. 253. 

1027. Charta Hugonis, qua vinee modia- 


CVH 


tam £,in Aptensi comitatu plantatam, 
juxta aquam Remis dictam, S. Victori 
donat. 438. 

27 nov.1028. Charta qua Amicus ejusque 
uxor, Ermengarda, terre modiatam 1 
Palaionensi celle donant. 561. 

1028. Charta qua Guadaldus S. Victori 
dimittit medietatem clausi quod apud 
Sanctum Saturninum ipse plantave- 
rat. 44. 

1028. Charta Archimberti qua mansum a 
Flavio apud Grezascam excultum S. 
Victori donat. 129. 

1028. Charta qua Aimedrus et ejus filii 
quidquid alodis apud Splatam posside- 
bant, Sancto Victori donant. 165, 

1028. Charta Isnardi ejusque uxoris 
Bertæ, qua mansum, a Bertranno in 
Bocci castri territorio excultum, S. Vic- 
tori offerunt. 252. 

1029. Charta qua Pontius, Arelatensis 
presul, ville Marinianæ quartam par- 
tem $. Victori adscribit. 209. 

1029. Charta Poncii, qua mansum r,a 
Theutberto, apud Boxetum castrum, 
excultum, S. Victori offert. 440. 

1029. Charta qua Rainaldus, Guarnerius 
cæterique Martini Blanchi heredes di- 
midium alodem, Poleriam dictum, S. 
Victori cedunt. 656. 

8 febr. 1030. Charta Guozcelini, Foroju- 
liensis episcopi, S. Martini ecclesiam, in 
valle Aviniolensi constructam, S. Vic- 
tori donantis. Subjunctz sunt Guillelmi 
Jauceranni aliorumque nonnullorum 
chartulæ. 599. 

Jun. 1030. Charta Willelini et Fulconis , 
qua basilicæ 8. Johannis terre modia- 
tam 1 offerunt, Bosonisque, Eimari, 
Pontii et Ermengardz donationes con- 
firmant. 48. 

Octobr. 1030. Charta Feraldi, Wapicen- 
sis episcopi, de «ecclesia B. Genesii 
Dromonensis , S. Victori concessa. 712. 

1030. Charta Fulchonis, de sponsalitio 


cvi - INDEX CHRONOLOGICUS 


ecclesiæ S. Justi, quam Poncius, Mas- 
siliensis episcopus, S. Victoris monachis 
concedit. 44. 

1030. Charta qua Otrandus et ejus uxor 
S. Victori donant mansum quem apud 
Vitrolam excolit Pontius Carbinus. 206. 

1030. Charta qua Archimbertus, ejusque 
uxor, Maiamberga, quedam predia, 
ir castri Bocci territorio sita, ad cel- 
lam ædificandam juxta vallem Seiam, 
Sancto Victori concedit. 250. 

1030. Charta Raimbaldi , Arelatensis ar- 
chiepiscopi, de S. Mauricii ecclesia, 
S. Victoris monachis commissa. 405. 

1030. Charta Durandi, qua mansum, 
apud Carnolas a Godranno quodam 
excultum S. Victori donat. 459. 

1030. Charta Ariberti, de sponsalitio 
ecclesie quam sub Furnocalcario cas- 
tro, in honorem S. Promacii , S. Mau- 
ricii et S. Romani, construxerat, 678. 

1030. Charta Bertranni, Provincie comi- 
tis, de manso quodam a Rothbaldo in 
villa Ausonivis exculto, quem S. Vic- 
tori donat. 684. 

4030. Charta Willelmi, Provincie comi- 
tis, mansum ab Isimbardo apud Auso- 
nivas excultum S, Victori concedentis. 
682. 

4030. Charta Isoardi et Waldemari, man- 
sos 11, in Dromone sitos, S. Victori 
donantium. 713. 

1030. Charta qua Petrus, Sistricensis epi- 
scopus , villam de Orbatachone S. Vic- 
tori concedit. 794. 

: April., circ. 1030. Charta Josfredi Scociæ- 
que, qua monasterio in Vancis zdifi- 
cato ecclesiam S. Mauricii concedunt. 
274. 

47 sept., circ. 1030. Charta Annonis, de 
vineæ semodiata 1, apud Prolianam 
sita et S. Victori data. 189. 

28 dec., circ. 1030. Charta Andreæ, de 
vines quartairaita r, apud Planterios 
sita. 106. 


Circ. 1030. Charta qua Guillelmus , Mas- 
silie vicecomes, ejusque frater Fulco 
S. Victori dant molendinum juxta flu- 
vium Welnam situm, ejusdem molendini 
decimam concedente Poficio , Massi- 
liensi episcopo. 20. 

Circ. 1030. Charta Willelmi et Fulcohis, 
vicecomitum Massilie , et Poncii , Mas- 
siliensis episcopi, de molendino super 
fluvium Welnam constructo. 21. 

Circ. 1030. Charta Pontii, Massiliensis 
episcopi , de aqua Welna. 22. 

Circ. 1030. Charta qua Willelmus , Mas- 
siliensis vicecomes , partem quae sibi in 
Cugia advenerat villamque Castella- 
rium S. Victori dimittit. 68. 

Circ. 1030. Charta qua Bonefacius , Lam- 
berti Ursonis filius, vineæ semodiatam i, 
apud S. Saturninum sitam , S. Victori 
donat. 91. 

Circ. 1030. Charta qua Willelmus ejusque 
frater Fulco, vicecomites Massilie , La 
Chus et Vetule Tulam, villas, Tribu- 
cigam insulam, et Scrivignanam villu- 
lam S. Victori reddunt. 155. 

Circ. 1030. Charta Garini ejusque uxoris, 
Abilloniæ, qua vinee modiatas rr , in 
Gardana castro sitas, S. Victori donant. 
260. 

Circ. 1030. Charta qua Francho ecclesie 
S. Mariæ , in Val de Viso fundatæ, ter- 
ra modiatas xv1 concedit. 273. 

Circ. 1030. Charta Leodgerii , et uxoris 
ejus, qua S. Marie dant terre semo- 
diatam r, sitam ad Fontem Bonam. 274. 

Circ. 1030. Charta Guarnalli, qua terram 
mansi Durantis Bonils , apud Brunio- 
lam , loco Camis dicto , sitam , S. Vic- 
tori concedit. 366. 

Circ. 1030. Charta Dodonis, Pontiæ Mole- 
ris aliorumque nonnullorum , ecclesiam 
S. Petri monachisMassiliensibus donan- 
tium. 626. 

Circ. 1030. Notitia de pascuo quod in ter- 
ritoriis de Dromone, Cardoane et Ovessa 


CHARTARUM. 


Galtemarus, Ysoardus aliique plures 
S. Victori et S. Genesio concesserunt. 
714. 

Mai., 1000-1030. Charta Franchonis, qua 
Esparronensi (alias Vancensi) monasterio 
condagrimam quamdam concedit. 272. 

Aug. 1031. Charta Bertrandi, Provinciæ 
comitis, de mansis 11, apud Petram Fo- 
cum et Forum Calcherium a Rigofredo 
et a Marcellino excultis, S. Victori con- 
cessis. 455. 

1031. Charta Gonceleni, Trigantiæ ville 
partem quartam S. Victori dantis. 620. 

1034. Charta qua Isnardus et Dalmacia , 
ejus uxor, ecclesiam S. Marcellini de 
Nuazellis S. Victori concedunt. 684. 

1031. Charta Isarni, S. Victoris abbatis, 
de sponsalitio ecclesiæ S. Marcellini de 
Nuagellis. 685. 

Circ. 1031. Charta qua Pontius, Arela- 
tensis praesul , decimam piscationis cu- 
jusdam pontis, apud Marianam con- 
structi, adjecto gurgustrio quodam, 
Isarno , S. Victoris abbati, largitur. 
219. 

4032. Charta qua Gaucerannus et ejus 
uxor mansum, a Bernone in castri 
Auriaci territorio excultum, S. Victori 
dimittunt. 309. 

1032. Charta Aicardi, de manso, quem 
apud Corium castrum excolit Garne- 
rius, S. Victori concesso. 453. 

30 nov. 1031, vel 1032. Charta qua Wil- 
lelmus et ejus uxor, Adalaicis, eccle- 
siam S. Michaelis, in valle Liminica 
constructam , Vallis Auriæ vineas, do- 
minicas condaminas de Rocca Ventrosa, 
dominicas Sorgæ piscaturas, ecclesiasque 
S. Domnini, S. Michaelis de Rosseto 
Podio, et S. Marie de Amarone Monte, 
Sancto Victori conferunt. 425. 

Circ. 1032? Charta Amalrici, Aquensis 
archiepiscopi, de ecclesia'S. Victoris de 
Edana monachis restituta. Subnotatæ 
sunt donationes a Richardo aliisque 


CIX 


eidem ecclesie in Adanæ territorio 
facte. 237. 

Circ. 1032. Charta Deodati, qua mansi 
apud Valles a Gisfredo seniore accepti 
medietatem Sancto Victori largitur. 504. 

1021-1032. Charta qua Willelmus II, 
Massiliensis vicecomes , dimidiam Cezi- 
restam villam Isarno, abbat S. Vic- 
toris, cedit, 98. 

5 jan., 994-1032. Charta Josfredi, et 
uxoris ejus, de restaurato monasterio, 
in Vances valle, inter Artigam et Espar- 
ronem sito, a Paganis quondam de- 
structo. 269. 

8 mart., 994-1032. Charta qua Signoritus 
ejusque uxor, Leujarda, vinez peciam 
quamdam S. Victori donant, 231. 

28 mart., 994-1032. Charta Honorati, 
presbyteri, S. Victori filium Petronem 
inter monachos admittendum ejusque 
hereditatem tradentis; qua hereditas 
modiatas n, in valle Tritis sitas, con- 
tinet. 1058. 

Dec., 994-1032. Charta Ricardi, qua 
S. Victori dat quædam przdia, in Vi- 
trola sita. 907. 

1048-1032. Charta Bertranni, comitis Pro- 
vinciae , qua Altemanni mansum Sancto 
Promacio donat. 666. 

1018-1032. Charta Rodulfi, regis Arela- 
tensis, de parte comitali villa Madalga- 
rum ab Odila vicecomitissa , Gaufrido , 
comiti Arelatensi, data. 1064, 

Jan. 1033. Charta qua Raimbaldus, Arela- 
tensis presul , quidquid alodis in loco 

.. Restonis nuncupato obtinebat, ecclesiae 
S. Zacharie et S. Johannis largitur; 
ejusdem ecclesie possessiones describit 
et confirmat. 104. 

1033. Charta Gauzfredi, Hugonis, Pontii 
et Otterti, de ecclesia apud Rocam in 
honorem $. Mariæ et S. Jobannis fun- 
data , et a Petro, Aquensi antistite , sa- 
crata. 268. 

1033. Charta Bellildis, qua mansum 





CX INDEX CHRONOLOGICUS 


quem apud Auriacum excolit Habram, 
S. Victori largitur. 310. 

1033. Charta Rainaldi et filiorum ejus, 
qua mansos rz, a Loterio et Durando 
apud S. Medardum excultos, partem- 
que ecclesie S. Marie monasterio S. 
Victoris concedunt. 378. 

1033. Charta Rahimberti, qua S. Victori 
offert ecclesias apud Belmontem, in 
territorio Inter Castellos vocato, in ho- 
norem S. Mariæ, S. Johannis, S. Petri et 
S. Benedicti constructas. 530. 

1033. Charta Bellildis, Jonz relicte, qua 
ville Tavernarum partem quartam S. 
Victori concedit. 634. 

7 feb. 1034. Charta Clementis, Cabilio- 
nensis præsulis, de S. Marie et S. Ve- 
rani monasterio, Isarno ,' abbati S. Vic- 
toris, commisso. 430. 

12 jun. 1034. Charta Avundi ejusque 
uxoris, Ingilbergz, de dotalitio cujus- 
dam ecclesie a Petro, Aquensi antistite, 
in honorem S. Marix consecratæ. 282. 

12 aug. 1034. Charta qua Gonballus et 
ejus uxor, Guilla, monasterio S. Mi- 
chaelis de Fallio donant plurimos alo- 
des in comitatu Barchinonensi sitos. 
1046. 

16 septembr. 1034. Charta Pontii Arberti 
et aliorum, qua ecclesiam 8$. Martini 
Garnulfique mansos zr S. Victori do- 
nant. 629. 

21 nov. 1034. Charta Lamberti ejusque 
uxoris, Austrudis, terre bracerias rx Pa- 
laionensi celle donantium. 558. 

1034. Charta Rainoardi, qua Bucci, Guar- 
danæ et Cauda Longæ castrorum necnon 
alodis quem in Argentia Gabannisque 
villis obtinebat , partem tertiam Sancto 
Victori erogat. 255. 

1034. Charta Maiamburgæ , ejusque filii, 
Fulconis, mansum, in villa Jocar a 
Guiberto excultum, S. Victori donan- 
tium. 283. 

1034. Charta qua Josfredus et Bertrannus, 


Provincie comites, Gaisolz villa par- 
tem quartam S. Victori donant. 333. 
18 feb. 1035. Charta qua Richardus man- 
sum unum, apud Laureatam situm, $. 

Victori confert. 176. 

1 mart. 1035. Charta Archimberti ejusque 
uxoris Maiamburgis, de sexta parte Gre- 
zaschæ villae S. Victori data. 123, 

4 mart. 1035. Charta Willelmi, fiii 
Willelmi , Massiliensis vicecomitis , de 
sexta parte Grezasche ville, quam S. 
Victori donant. 124. 

4 mart. 1035. Charta qua Bermundus 
mansum ab Hermemberto apud Gre- 
zascham excultum S. Victori concedit. 
125. 

1 mart. 1035. Charta qua Ugo Adalras 
pluresque alii terre modiatas vin, in 
agro Rupiano sitas, S. Victori tribuunt. 
183. 

8 jun. 1035. Charta Lamberti ejusque 
uxoris, Astrudis, hereditatem quam- 
dam, subtus Palaione castro sitam, do- 
nantium. 556. 

10 jun. 1035. Charta Franconis, mansum 1, 
Burnis situm, et a Guitardo possessaun, 
S. Victori concedentis. 568. 

6 aug.1035. Charta Raimbaldi, Arelatensis 
archiepiscopi, qua S. Victori largitur 
mansum quemdam, in Montis Justini 
territorio situm eta Petro excultum. 406. 

4 sept. 1035. Charta Fulconis, Odile, ejus 
uxoris, et Vuichiranni, de Barnerii 
manso apud Sex Furnos sito, quem S. 
Victori donant, 451. 

15 oct. 1035. Charta qua Bonifacius, Bo- 
nifacii filius, S. Victori concedit terram 
quam in castro Auriol obtinebat, retenta 
tamen legali, si quem haberet, he- 
redi ejusdem terræ medietatis posses- 
sione. 59. 

1035. Charta qua Willelmus et Fulco, 
Massiliæ vicecomites , S. Michaelis obe- 
dientiam, in territorio Albaniz consti- 
tutam, S. Victori confirmant. 56. 


CHARTARUM. * XI 


1035. Charta Rachimbaldi, Arelatensis 
praesulis, qua suam partem castri Àu- 

. riol S. Victori concedit. 57. 

1035. Charta Humberti et fratrum ejus, 
de Grezaschæ ville tertia parte, quam 
S. Victori donant, 126. 

1035. Charta qua Gantelmus ejusque 
uxor, Arentrudis, ecclesiam in territorio 
castri S. Amantii, sancto Leodegario 
dieatam, S. Victori concedit. 234. 

1035. Charta Willelmi et Fulconis , vice- 
comitum Massiliz , ecclesiam apud Fra- 
gnetum, S. Pontio dicatam, S. Victori 
dantium. 592. 

1035. Charta Almeradi, presbyteri, et 
Bernardi Diniensis Jaudalique Tholo- 
nensis episcoporum, de ecclesia in Cur- 
sone monte aedificata, dicata, dotata 
Massiliensibusque monachis commissa. 
143. 

4035. Charta Willelmi et Eailæ, ejus uxo- 
ris, terre modiatas ru , in Valle Justini 
sitas, S. Michaeli de Monte Cursone 
donantium. 747. 

1035. Charta Willelmi et Hethile, ejus 
uxoris, S. Michaeli de Monte Cursone 
dantium terram quam cum Ansulfo 
quodam commutaverant. 752. 

24 dec., circ. 1035. Charta Willelmi ejus- 
que uxoris, Adalaicis, de ecclesiis 
S. Michaelis, S. Domnini, S. Michaelis 
de Rosseto Podio et S. Mariæ de Monte 
&marone, quas S. Victori donaverunt. 
Sebjunctæ sunt chartule Rostagni , 
Morenæ, Willelmique, filii Willelmi, 
de alodibus in Cabilonensi Attensique 
comitatibus sitis. 428. 

Circ. 1035. Charta qua Poncius de Bracio 
castro dimidium mansum, apud Gra- 
tiascam situm, S. Victori donat. 127. 

Girc. 4035. Charta qua Guillelmüs Chet- 
berti dimidium mansum, apud Gra- 
tiascam situm, S. Victori concedit. 
128. 

Circ. 1035. Charta Vuichiranni, de decima 


quartonis apud Carnulas a se detenti 
S. Victori vendita. 465. 

Circ. 1035. Charta qua Gunterius presby- 
ter, Ariberti filius, mansos Rotberti et 
Altemanni Sancto Victori et Sancto 
Promacio concedit. 668. 

Circ. 1035. Breve de vinea, apud Tome- 
dam sita, quam Petrus, Heriberti filius, 
Isnardo, S. Victoris monacho, vendidit. 
669. 

Circ. 4035. Charta Waldemari aliorum- 
que, de rebus apud Dromonem $. Vic- 
tori et S. Genesio datis. 718. 

Circ. 1035. Charta qua Albetrudis ejusque 
fil, Aldebertus et Guigo, ecclesiam 
S. Petri de Bagarrio S. Victori conce- 
dunt. 760. 

1036. Charta qua Raimbaldus , Arelaten- 
sis archiepiscopus , mansum ab Ada- 
lardo excultum S. Victori donat. 60. 

1036. Charta qua Aldjerius mansos 1: et 
cabannariam r, in villa S. Saturnini 
sita , S. Victori largitur. 134. 

4 nov., circ. 1036. Charta Aldjerii, de 
quodam manso et quadam cabanna- 
ria , apud Sanctum Saturninum sitis et 
S. Victori datis. 132. 

1036. Charta qua Bellildis quidquid apud 
Gemellum possidebat Sancto Victori 
concedit. 180. 

1036. Charta Apollomaris , qua mansum 1, 
apud Carnulas a Mercorino quodam 
excultum , S. Victori concedit. 461. 

1036. Charta Fulchonis, vicecomitis Mas- 
silie, de hereditate quae ex patre Wil- 
lelmo et matre Acilena, in villa Novu- 
lis nuncupata , sibi advenerat , et cujus 
partem 8$. Victori concedit. 382. 

1036. Charta Aicardi et Joffredi, fratrum, 

: Cabaciæ villae partem tertiam S. Victori 
offerentium. 549. 

41036. Charta Franconis , Burni ville me- 
dietatem optimumque mansum, S$Sa- 
lete situm, Ysarno , abbati S. Victo- 
ris, concedentis. 564. 





CXII 


Feb. 1037, Charta Raiamberti, Auri- 
mundi filii , castri Gontardi partem ter- 
tiam S. Victori concedentis. 243. 

Dec. 1037. Charta Leodegarii, Viennen- 
sis archiepiscopi, qua monssterio S, Fer- 
reoli ecclesiam S. Symphoriani resti- 
tuit. 1064. 

1037. Charta qua Bencelenus aliique plu- 
res Durantie portum et ripam , sita in 
loco Gontardo dicto, in jus S. Victoris 
transfundunt. 246. 

1037. Charta qua Guillelmus ejusque uxor 
Garsenna mansum a Durando Carrotio 
in Turrives castri territorio excultum 
S. Victori donant. 320. 

1037. Charta @uisberti, Dragonis filii, 
mansum 1, a Bladaldo apud Furnum 
Calcarium excultum , S. Victori lar- 
gientis. 380. 

1037. Charta Arberti et Adalgardæ, ejus 
uxoris, Carnolarum ville partera quar- 
tam S. Victori offerentium. 457. 

1037. Charta Adalgardis, quartam par- 
tem ville Trigantiæ S. Victori conce- 
dentis. 621. 

1037. Charta Amici et Lamberti, fratrum, 
qua ecclesiam S. Stephani de Galeriis 
Isarno , S. Victoris abbati , concedunt. 
189. 

Jan., 1033-1037. Charta qua Rabimbal- 
dus, Arelatensis archiepiscopus, terra- 
rum a Bosone, Bonifacio et alis da- 
tarum possessionem ecclesie in honore 

;S. Victoris apud Auriolum consecratæ 
confirmat. 64. 

Oct., 993-1037. Charta Adelaidis, comi- 
tisse Provincie, mansum unum, in 
Manoasca situm , S. Victori conceden- 
tis. 653. 

Jan. 4038. Charta Poncii, et ejus uxoris, 
de alode, in S. Maximini villa subtus 

. Rodenas castrum sito, quem S. Vic- 
tori donant. 295. 

5 feb. 1038. Charta Heldeberti ejusque 
matris et fratrum , alodem apud Mar- 


INDEX CHRONOLOGICUS 


sens castrum situm, S. Victori conce- 
dentium. 570. 

5 mai. 1038. Charta Eldeberti, uxoris 
et filiorum ejus, qua alodem, apud 
Aquinam vel Saletam situm , S. Vic- 
tori concedit. 603. 

16 mai. 1038. Charta Hugonis , Dignensis 
presulis, de Caladii alodis dimidia de- 
cimatione 8S. Victori concessa. 738. 

12 jun. 1038. Charta Lamberti , Gontardi 
et Hugonis, fratrum, mansum rz, in 
Archincosci castri territorio situm, Gar- 
nulfo, S. Victoris monacho, dantium. 
625. 

9$ oct. 1038. Charta Waldradæ, Teotfredi 
ejusque uxoris, Scociæ, de dote eccle- 
siæ apud Bruniolam in bonorem S. Pe- 
tri dicata, 374. 

Nov. 1038. Charta Rahimberti, Poncii et 
Archimberti, S. Victori dantium alo- 
dem , quem in territorio castri Inter 
Castellos nuncupati obtinebant. 526. 

15 dec. 1038. Charta Petri, archiepiscopi 
Aquensis, et fratrum ejus, qua ecclesias 
S. Maximini , S. Maris, S. Johannis et 
8. Mitrü, in territorio Rodanas castri 
ædificatas , S. Victori concedunt. 293. 

1038. Charta qua Poncius, Massiliensis 
episcopus , terra pecias ir, sitas ad 
Aquas Bonas, S.Victoris coenobio et ec- 
clesiæ S. Justi concedit. 45. 

1038. Charta qua Autrannus , Germundus 
aliique plures quamdam condaminam, 
in Tribontio sitam , terramque ubi est 
vas de petra, S. Victori cedunt. 454. 

1038. Charta qua Lautrudis, Rostagni 
vidua , mansum r, in Saleta villa situm, 
S. Victori donat. 229. 

1038. Charta qua Willelmus ejusque uxor, 
Prodecta, condaminam 1, in territorio 
de Torreves sitam , cum quibusdam ter- 
ris et vineis, S. Victori donant. 321. 

1038. Charta qua Petrus, Godrani filius , 
dimidium Rodulfi mansum, in Saleta 
villa situm, S. Victori offert. 379. 


CHARTARUM. 


1038. Charta qua Rainaldus ejusque filius, 
Pontius , partem quam in S. Mariz vel 
S. Medardi villa obtinebant , S. Victori 
dimittunt. 377. 

1038. Charta Josfredi, Provincie comitis, 
qua Fulconi, Massiliæ vicecomiti, quid- 
quid apud Sex Furnos et Solarium habe- 
bat , Sancto Victori erogandum donat. 
A47. ) 

1038. Charta Bertranni, Provincie comi- 
tis, ejusque fratris, Gaufridi, de Sex 
Furnis Solarioque villis €ulconi , Mas- 
siliæ vicecomiti, concessis. 448, 

1038. Charta Ermemberti et Ermensennæ, 
ejus uxoris, de vines clauso 1, apud 
Vilioscum sito, quod S. Victori conce- 
dunt. 719. 

1038. Charta Lanfredi Monachi et Aime- 
rudis , ejus uxoris, de hereditate quam 
apud Claperam obtinebant S. Victori 
oblata. 724. 

1038. Charta Amelii, Senecensis episcopi, 
mansum, a Ricardo quodam apud Pe- 
tram Castellanam excultum, S. Victori 
donantis. 773. 

Jul., 1032-1038. Charta Poncii , filii Wil- 
lelmi, qua ecclesie S. Mariae de Van- 
ces peciam unam terrz arabilis, in ter- 
ritorio Sparronis sitam , donat. 1063. 

4 jun. 1039. Charta Riperti, Walburgæ 
fili, et Pontii , Abellonii filii, ecclesiam 
S. Petri ad Clusellas S. Victori conce- 
dentium. 782. 

4039. Charta qua Willelmus et Guidbertus 
territorii de Turves meridionalem cos- 
tam ecclesise S. Stephani conferunt. 322. 

1039. Charta Willelmi, Arlulfi filii, qua 
mansum, apud Garildem vallem, a 
Gerunculo excultum , S. Victori con- 
cedit. 384. 

1039. Charta Willelmi Regensis, uxoris 
et filii ejus, Willelmi, vicecomitis Mas- 
silie, uxoris et filiorum ejus, qua S. Vic- 
toris monasterio villam Pignanum con- 
cedunt. 1065. 


CXIII 


1039. Charta altera Willelmi Regensis, 
uxoris et matris ejus, Massiliensi mo- 
nasterio villam Pignanam conceden- 
tium. 1066. 

Jul., 1032-1039. Charta qua Pontius, 
Willelmi filius, Esparronensi monaste- 
rio terre peciam r concedit. 277. 

Aug., 1032-1039. Charta qua Umbertus 
mansum Ricardi Garricæ S. Victori 
donat, et Alfantides Pontius castri Gon- 
tardi partem sextam cedit. 240. 

Oct., 1030-1039. Charta qua Willelmus 
Juvenis, vicecomes Massiliæ, mansos ri, 
in Calars, in Figa Nigra et in Mota 
Lamberti sitos, contratam Crixonosam 
dictam, suumque dominicum hortum, 
ecclesie S. Auxilii concedit. 534. | 

16 jan. 1040. Charta Godíredi Bertranni- 
que, Provinciæ comitum, qua terræ pe- 
cias m, in Tripontio sitas, S. Victori 
offerunt. 172. 

27 jan. 1040. Charta qua Abamari cog- 
nomine Malas Trug et Juceph cogno- 
mine Bona Fides S. Victoris monachis 
vendunt, precio xx solidorum, quem- 
dam alodem, in loco dicto a la Rocheta, 
juxta Rodanum flumen, situm. 179. 

5 apr. 1040. Charta qua Aldebertus et 
Poncius, Geslini filii, fratrescam quam 
apud Argenciam obtinuerant, S. Victori 
conferdnt. 188. 

23 apr. 1040, Charta Wicheri, qua pro- 
prietatis partem, quam in Sarturano 
Arcolis , Centronibus et Plomberis obti- 
nebat , S. Victori tradit. 52. 

45 oct. 1040. De ecclesia S. Victoris dicata 
a Benedicto papa IX. 14. 

45 oct. 1040. Charta qua Guillelmus vice- 
comes Massiliensis , dat quartam partem 
ville Cuje; Fulco, ejus frater, man- 
sos rv in valle Tritis; Guillelmus de 
Grassa, mansum r in Muginis, terræ- 
que modiatas v in Podio Sanguinento. 
16. 

45 oct. 1040. Charta Amelii, Senecensis 

0 





CXIV 
episcopi, de ecclesiis in Petra Castel- 
lana, Ducelia vel Cimiranis ædificatis. 
169. 

45 oct. 1040, Charta Durandi, Vinciensis 
episcopi, qua ecclesias de Crotonis S. Vic- 
tori donat. 795. 

24 oct. 1040. Notitia de ecclesia S. Ste- 
phani a Silvio dotata, et a Petro, 
Aquensi antistite , sacrata. 318. 

4040. Charta qua Rachimbaldus, Arela- 
tensis prasul , dat S. Victoris monachis 
duas partes castri Auriol, medietatem 
castelli Ornonis, duas partes villa Lasæ, 
districtum villa Salobii , et octavam 
partem ville S. Saturnini. 58. 

1040. Charta qua Guigo, Isnardus, Adal- 
garda et Pontius, Rotbaldi filius, terras 
quasdam celle S. Michaelis de Monte 
Cursone concedunt. 744. 

30 mart., circ. 1040. Charta Isnardi Ruf, 
quidquid hereditatis apud Montem Cur- 
sonem obtinebat, S. Michaeli de Monte 
Cursone dimittentis. 749. 

Mart., circ. 1040. Charta qua Comportus 
vel Dodo, Vencentius alique plures 
terras, apud Soliam sitas, S. Victori 
et S. Michaeli de Monte Cursone conce- 
dunt. 754. 

3 jul., circ. 1040. Charta Raimbaldi, qua 
alodem quemdam, in Montis Justini 
territorio situm, ecclesie S. Mauricii 
concedit. 407. 

35 oct., circ. 1040. Charta qua Berenga- 
rius ejusque uxor, Girberga, Saletæ 
Saramanni partem quartam S. Victori 
donant. 790. 

Girc. 1040. Charta qua Willelmus et mater 
ejus, Pietas, Sancti Czsarii Villa Novae 
ecclesiam et territorium, mansionem 
quamdam Arelatis sitam , ecclesiam in 
porta Dolosa constructam , et terras 
vineasque apud Alcanza et Avesegum 
sitas, S. Victori conferunt. 158. 

Circ. 1040. Charta Guillelmi, Benceleni 


. INDEX CHRONOLOGICUS 


filli, de Gontardi castri parte sexta 
S. Victori data. 34h. 

Circ. 1040. Charta Lambert, terre 
modiatas x, in Monte Furone villa sitas, 
S. Victori donantis. 421. 

Circe. 1040. Cbarta qua Raiambertus, 
Durandi Blanchi filius, S. Antonini 
ecclesiam , adjecto Hermentarii manso, 
S. Victori confert. 529. 

Circ. 1040. Breve de prato S. Martini, 
quod, Petro, S. Promatii priori, Pe- 
trus, Autberti filius, et Pontius Monta- 
narius assignaverunt. 671. 

Circ. 1040. Charta qua Bermundus aliique 
plures terram, subtus Inter Petras a las 
Nogerias sitam, S. Victori et S. Genesio 
concedunt. 723. 

Circ. 1040. Charta Beraldi fundos quos- 
dam, in territorio de Anti Petris sitos, 
S. Victori et S. Genesio donantis. 724. 

Circ. 1040. Charta Isnardi aliorumque 
nonnullorum, ecclesiam S. Genesii Mas- 
siliensi monasterio guerpientium. 725. 

Circ. 1040. Charta qua Isoardus et Guil- 

. lelmus de Castro Forti, fratres, eorum- 
que filii et Stephanus Jausoleni terram 
de Collo S. Victori et S. Genesio do- 
nant, 726. 

Circ. 1040. Notitia conventionum mona- 
chos inter et Ysnardum , Rostagnum 
Willelmumque de Castro Forti initarum, 
de licentia acquirendorum in Ubagi 
territorio fundorum. 727. 

Circ. 1040. Charta Beraldi , qua cabanna- 
riam apud Baldimentum et vineam apud 
Viloscum sitas S. Victori donat. 738. 

Circ. 1040. Charta qua Matharonus S. Mi- 
chaeli de Monte Cursonis sue here- 
ditatis medietatem concedit. Poncius 
autem eidem ecclesie dat mansum quem- 
dam apud Tragulas situm, 745. 

Circ. 1040. Cbarta Petri, qua vineam 
quamdam , in loco Airamon vocato 
S. Michaeli de Monte Cursonis concedit. 
146. 





CHARTARUM. 


Circ. 1040. Charta Adalgarda et filiorum 
ejus,| celle S. Michaelis de Monte 
Cursone alodem, apud Soliam situm, 
donantium. 756. 

Circ. 1040. Notitia de ecclesia S. Petri de 
Bagarro , terrisque quibusdam , ab 
Albetrude ejusque filiis, Heldeberto et 
Guigone, S. Victori datis. 761. 

Circ. 1040. Charta Poncii clerici, quidquid 
alodis infra terminos ecclesie S. Marix 
de Mura possidebat, S. Victori dantis. 
767. 

Circ. 1040. Charta Amelii, Senecensis 
episcopi, possessiones cellae S. Marie 
de Gimirano confirmantis. 770. 

Circ. 1040. Charta qua Leugerius et Rai- 
ambaldus, fratres, terram quamdam, 
in eircuitu S. Mari» de Crotonis jacen- 
tem, S, Victori concedunt. 798. 

Girc. 1040. Charta Raimbaldi, qua Saletæ 
de Daraman medietatem mansumque r 
apud Cainam situm S. Victori donat. 
199. 

1010-1040. Charta qua Faraldus, Vapi- 
censis episcopus, concedit W. de Dromo 
x novenas in feudo de Dromo. 984. 

16 aug. 1041. Testamentum Gomballi 
Bisorensis , Hispaniam proficiscentis. 
1048. 

1041. Charta qua Raimbaldus, Arelatensis 
archiepiscopus, ecclesias S. Maris, 
S. Genesii, S. Nazarii et S. Victoris, 
apud Cataruscam institutas , S. Victori 
concedit. 157. 

1041. Charta qua Hugo ceterique Iterii 
filii feoda, quæ in terminio de Arelate, 
super Debonneres, apud Gresum vel 
Vedranas tenuerant, S. Victori resti- 
tuunt. 167. 

1041. Charta Amici et Hieucvaræ, ejus 
uxoris, alodem, in Varronis ripa, apud 
Saletam Saramanni, situm, S. Victori 
donantium. 794. 

16 feb. 1042, Charta qua Heldebertus , 


CXV 


Antibulensis episcopus , ecclesias de 
Clausonna S. Victori concedit, 804. 

14 apr. 1042. Charta qua Bonifacius et 
Boso, Bosonis filii , quidquid in Auriolo 
castro obtinebant S. Victori dimittunt. 
63. 

14 apr. 1042. Charta qua Lambertus et 
ejus uxor, Astrudis, ecclesiam S. Ma- 
rie de Crotone concedunt Ysarno, 
S. Victoris abbati. 787. 

25 mai. 1042. Charta qua Guido, Truanni 
filias, S. Victori dat quidquid juris in 
Guarildis valle, ad S. Mariam vel 
S. Medardum, habebat. 375. 

Aug. 1042. Charta qua Belihildis ejusque 
filii, Pontius, Heldebertus et Athanul- 
fus, ecclesiam S. Marie de Morario 
S. Victori donant. 766. 

45 oct. 1042. Charta Gonbaldi de Bi- 
saure monasterio Massiliensi conceden- 
tis ecclesiam S, Michaelis de Fallio. 
1054. 

1042. Charta Geuzíredi, Guillelmi alio- 
rumque nonnullorum, qua ecclesiam, 
apud Brugnolam in honorem S. Petri 
ædificatam, S. Victori concedunt, 368. 

1042, Charta Guntardi et Hugonis, fra- 
trum, ecclesam S. Martini de Brunice 
S. Victori concedentium. 623. 

1042. Charta Pontii Silvani aliorumque 
nonnullorum, ecclesiam S, Pontii de 
Sigumanna, adjectis terris quibusdam, 
S. Victori donantium. 779. 

1042. Charta qua Lambertus et Austrudis, 
ejus uxor, braciariam Ventiam dictam 
S. Victori donant. 796. 

1042. Charta qua Miro et uxor ejus man- 
sum 1, apud Trigantium situm, S. Vic- 
tori donant. 800. 

Circ. 1042. Charta qua Lambertus et Aus- 
trudis, ejus uxor, terram de Laxis 
Massiliensi monasterio et ecclesiæ S. Ma- 
riæ de Grotonis donant. 797. 

Febr. 1043. Charta qua Bonifacius Petro 
ejusque uxori et liberis vendit terras 





CXVI 


quasdam, in valle Reliana, juxta eccle- 
siam S. Mitrii , sitas. 1067. 

99 mart. 1043. Charta Bertranni, Re- 
gensis episcopi, ecclesiam S. Romani 
vel S. Martini, apud Salernas construc- 
tam , S. Victori donantis. 492. 

25 april. 1043. Charta Raimundi Beren- 
garii , comitis Barchinonensis, et Heli- 
zabeth, ejus uxoris, qua Gundebaldo 
Ermemiri vendunt alodium suum dic- 
tum Riels vel Fallio, in comitatu Bar- 
chinonensi , in Vallense, situm. 1045. 

28 april. 1043. Charta Gonbaldi et Auru- 
ciæ, uxoris ejus , qua monasterio S. Mi- 
chaelis de Fallio donant alodium apud 
Riels vel Fallium, in Vallensi, situm, 
quod a Raimundo Berengario , comite 
Barchinonensi, nuper emerant. 1050. 

April. 1043. Charta Raimondi , episcopi, 
qua Venranno, presbytero, mansum 1, 
situro apud Monasterium castrum, con- 
cedit. 607. 

Jul. 1043. Charta Aicardi, de alode quem 
in Kadarosco villa et Massilia civitate 
possidebat, 204. 

Decembr. 1043. Charta qua Aldebertus 
et Ermengarda, ejus uxor, ecclesiam 
S. Cassiani, subtus Amirato castro 
ædificatam , mansosque Ingilberti Pere- 
grini et Ricardi Caprarii, S. Victori 
concedunt. 781. 

1043. Charta qua Pontius, Rainaldi filius, 
partem ecclesie S. Petri Bruniolensis , 
quz sibi a parentibus advenerat, S. Vic- 
tori dimittit. 369. 

1043. Charta Ponti Faraldi, quidquid 
juris in S. Symphoriani territorio habe- 
bat S. Victori dimittentis, 482. 

1043. Charta qua Lautildis et filius ejus, 
Giraldus, Torretarum ville partem oc- 
tavam S. Victori donant. 534. 

1043. Charta qua Heldebertus, Hermen- 
guarda, ejus uxor, Amelius, Senecen- 
sis episcopus, aliique plures, ecclesiam 
S. Marie de Cimira, in Senecensi co- 


INDEX CHRONOLOGICUS 


mitatu et Petre Castellanz territorio 
ædificatam, S. Victori reddunt, 768. 

Circ. 1043. Charta Heldeberti et Hermen- 
guards , ejus uxoris , de manso , quem 
apud Petram Castellanam excolebat Du- 
randus juvenis , S. Victori dato. 775. 

Circ. 1043. Charta qua Clariana , Guigonis 
uxor, pecia terras 111, in Sago Magna 
et alibi sitas, S. Victori et S. Pontio 
concedit. 780. 

Mart. 1044. Charta Rainaldi , qua man- 
sum 1, apud Carnolas a Mercorino ex- 
cultum , S. Victori concedit. 458. 

6 jul. 1044. Charta qua tertia pars ec- 
clesie S. Petri de Auriol adscribitur 
"graecis monachis, in eadem ecclesia 
institutis. 61. 

29 jul. 1044. Charta qua Gaudefridus , 
Provincie comes, terras confirmat quz 
ad construendam Paradisi ecclesiam 
S. Victori datæ fuerant. 34. 

1 oct. 1044, Charta Gislaberti, Barchino- 
nensis episcopi, qua monachis 8. Mi- 
chaelis de Fallio et Gondeballo Bisho- 
rensi ecclesiam S. Vincentii de Riels 
cum omnibus alodibus et decimis ei 
pertinentibus , in pignus dat, pro quin- 
decim unciis auri boni de Hispania , ad 
rezdificandam ecclesiam S. Crucis Bar- 
chinonensis, ipsi mutuatis. 1047. 

Novembr. 4044. Charta qua Johannes 
ejusque filii ecclesiam S. Petri ad Bo- 
num Vilare Ysarno, S. Victoris abbati, 
donant. 783. 

1044. Charta Fulconis , Massiliensis vice- 
comitis, de valle Tretis et de ecclesia 
Sancti Petri de Paradiso. 32. 

10454. Charta qua Pontius, Massiliensis 
episcopus , ecclesiam S. Genesii Isarno 
abbati concedit. 73. 

1044, Charta qua Rainaldus et Willelmus 
alodem, in Arelati termino, super De- 
bognarias, in loco Greso vel Vedrimas 
vocato, situm, Sancto Victori resti- 
tuunt, 166. 


CHARTARUM. CXVII 


1044. Charta qua Amelius, Ingilranni 
episcopi filius, terram infra S. Per- 
petuæ terminos, loco Molleiras dicto , 
sitam , S. Victori confert, 370. 

1044. Charta Willelmi ejusque uxoris, 
Adalgarde , castri Motæ medietatem 
S. Victori dantium. 552. 

1044. Charta qua Bertrannus , Provincie 
comes , ecclesiam S. Promasii de For- 
calcherio restaurandam Isarno, S. Vic- 
toris abbati , committit. 659, 

Circ. 10454. Charta Bertranni, Foroju- 
lensis episcopi, de obedientia S. Cas- 
siani Massiliensibus monachis com- 
missa. 569. 

271 apr., 1010-1044. Charta qua Rostagnus 
et Constantia, ejus uxor, ecclesiæ 
S. Salvatoris de Castellione concedunt 
mansum quem apud Boniletum tenuit 
Almeradus, molendinum super Boiam 
constructum, et campum Lassum, in 
villa Salto situm, 433. 

20 jul., 1021-1044. Charta qua Poncius de 
castello Bracio aliique plures ecclesiam 
S. Martini, in Cesalio valle construc- 
tam , S. Victori concedunt. 536. 

1021-1044. Charta qua Rahimbaldus, 
archiepiscopus Arelatensis, ecclesiam 
S. Geneisii Isarno, S. Victoris abbati , 
committit. 451. 

1021-1044. Charta qua Faraldus, Ave- 
nionensis canonicus, quasdam man- 
siones, Avenione constructas, S. Victori 
donat. 196. . 

1021 -104h. Conventio inter Ponciu 
episcopum et abbatem Isarnum inita, de 
quadam mansione Arelate, juxta eccle- 
siam S. Luciani, sita. 204. 

1021-1044. Charta Guernonis , vinez se- 
modiatam 1, in Cucuronis territorio 
sitam , Isarno, S. Victoris abbati, offe- 
rentis, 814. 

1021-1044. Charta fratris Isnardi , Helde- 
berti, Isnardi de Aquila aliorumque 
nonnullorum, de ecclesia B. Mariz apud 


Aiguinam vel Salam restaurata , dotata 
et sacrata, 604. a 

19 jan. 1045. Charta qua Hugo ejusque 
uxor, Ynaurs, terram , in valle Mari- 
gnana sitam, cum S. Victoris monachis 
commutant. 213. 

20 sept. 1045. Charta qua Petrus et Fa- 
raldus monachis S. Victoris dant eccle- 
siam S. Petri et S. Marix atque eccle- 
siam S. Michaelis in Aciana territorio 
constructam. 317. 

8 dec. 1045, Convenientia, monachos in- 
ter et Iterium , Dodonis filium, alios- 
que plures composita, de terris Archim- 
berti vel Judæorum. 194. 

1045. Charta Guillelmi, Massiliensis vice- 
comitis, qua S. Victori dat vineas in 
valle Sancti Justi sitas. 24. 

1045. Charta qua Aldegerius ecclesise 
S. Saturnini presbyteratum cum man- 
sis rr, braceria r, et quodam vinee 
clauso, S. Victori confert. 130. 

4045. Charta Ponti, filii Guillelmi, de 
manso apud Marignanam a Mikahele 
exculto, quem S. Victori donat. 210. 

1045. Charta qua Francus et ejus uxor 
vineas apud Marignanam sitas S. Victori 
concedunt. 211. 

1045. Charta qua Rostagnus S. Victori 
dat suam partem Gontardi portus , 
terras in Pogio Sanguinento sitas, hor- 
tum 1, piscationesque 11. 247. 

1045. Charta Adelaidis de Reliana, dimi- 
diam partem ville Fuzilis S. Victori 
dantis. 657. 

1045. Charta Petri, Guapincensis vice- 
comitis, de ecclesiis S. Mariæ, S. Petri 
vel S. Johannis de Jugurnis, que, a 
Bremetensibus monacbis injuste pos- 
sessæ, Massiliensibus, per Dei judicium, 
restitutæ sunt. 694.°-: - | 

Cire. 4045. Charta Guillelmi, Massiliensis 
vicecomitis, de constructa ecclesia S. 
Crucis, juxta ecclesiam monasterii S. 








CXVIII 


Victoris, et de dote in villa Ceseresta 
eidem assignata. 25. 

Circ. 1045. Charta Guigonis, Isnardi, 
Poncii Rotbaldi filii, Signoreti, Adaleni 
et Rotbaldi, terre modiatas plures S. 
Michaeli de Monte Cursone conceden- 
tium. 748. 

Circ, 1045. Chartà Isnardi et Bilitrudis, 
ejus uxoris, terre modiatas 11, apud 
Fontem Bedullam sitas , S. Michaeli de 
Monte Cursone donantium. 750. 

Circ. 1045. Testamentum a Guillelmo, 
Adalgardaque , ejus uxore, pro S. Vic- 
toris et S. Johannis ecclesiis conditum. 
191. 

Circ. 1045. Notitia de terris quas in 
Petra Castellana et in circumjacentibus 
villis Massilienses monachi possident. 
T16. 

Circ. 1045. Charta Raimbaldi, qua Saletæ 
de Saramanno partem quartam, adjectis 
mansis quibusdam, S. Victori concedit. 
192. 

44 dec. 1046. Charta Autranni, et ejus 
uxoris, qua in territorio Bucci castri ter- 
Gam partem decime, S. Victori pro x 
denariis dimittunt. 254. 

1046. Charta qua Fulco, vicecomes Massi- 
liensis, uxor ejus Odila, et nenotes 
eorum, Guillelmus, Aicardus et Gaufre- 
dus, ecclesiam S, Pontii de Podio Lupe- 
rio S. Victori concedunt. 115. 

1046. Charta qua Bencelenus aliique plu- 
res dant S. Victori terras quasdam in 
Gontardo sitas. 229. 

1046. Charta Agelli Dodonis , uxoris et 
filiorum ejus, S. Victori donantium 
terras vineasque quasdam , in castro 
Ferrario, in episcopatu Forojuliensi , 
sitas. 1068. 

18 febr., 1010-1046. Charta Rodulfi, ar- 
chidiaconi, qua terras, in Ville Ur- 
bans territorio sitas, S. Victori donat. 
431. 

1047. Charta Pontii, Massiliensis episcopi, 


INDEX CHRONOLOGICUS 


de decimatione quam monachi habe- 
bant in Ceseresta et in aliis locis. 30. 

1047. Charta Benceleni, qua mansos v, 
in Gontardo castro sitos, S. Victori con- 
cedit. 242, 

1047. Charta qua Stephanus ceterique 
Dominice filii ecclesiam S. Marie de 
Grauleriis, ecclesiam de Majone et ec- 
clesiam S, Petri de Toredena S. Victori 
concedunt. 788. 

1047. Charta qua Giraldus Isnardi, uxor 
ejus, Leugarda, et Pontius, clericus, 
eorumque coheredes S. Victori donant 
terram Andree, in territorio castri 
Bucci sitam. 1069. 

Apr. 1048. Charta Poncii et Galdemari, 
fratrum, de ecclesia S. Romani et S. Jo- 
bannis Sancto Petro Rom urbis pri- 
mum concessa , deinde a Petro, S. Vic- 
toris abbate, salvo Romane ecclesi 
censu, vindicata. 441. 

47 jun. 1048? Notitia de ecclesia, apud 
Wareld vallem, a fratre Ariberto ædifi- 
cata, a Deodato, Tolonensi episcopo, in 
honorem S. Marie dicata, et ab Hu- 
gone Lamberto aliisque pluribus dotata. 
384. 

1048. Charta qua Lambertus quemdam 
Cathedra villa quartonum, quem Isarno 
abbati pro pignore commiserat, Petro 
abbati post suam mortem tenendum 
concedit. 78. . 

1048. Charta qua Hugo, Apolimaris filius, 
mansum, quem in Cathedra villa excolit 

" Lainbertus, S. Victori reddit. 80. 

1048. Charta Gosfredi et Bertranni, fra- 
trum, Provincie comitum, Caladium 
sive Caldulum villam Ysarno , S. Vic- 
toris abbati, guerpientium. 737. 

1021-1048. Notitia conventionum inter 
abbatem S. Victoris Ysarnum et Raim- 
baldum, Magnerium et Ermenricum, de 
alode quem in Caldol villa tenebant , 
initarum. 744. 

5 mai.,1033-1048. Charta qua Raimbaldus 


p ——— — — ————————-—-—— 


CHARTARUM Cxix 


terre peciam 1, apud Montem Justini 
sitam, ecclesie S. Mauricii concedit ; 
idem Raimbaldus, Bonifacius, Boni- 
facii filius, et Bonifacius, Atanulf fi- 
lius, ejusdem territorii decimationes re- 
laxant. 411. 

1038-1048. Charta Fulconis , Massiliensis 
vicecomitis , de ecclesia in honorem S. 
Petri ceterorumque apostolorum ædifi- 
cata. 33. 

1049. Charta qua Pontius, Massiliensis 
episcopus, ecclesiam S. Johannis, que 
est in valle Gargiana, S. Victori donat. 
4T. 

27 apr. 1050. Charta qua Gozfredus et 
ali S. Victori concedunt ecclesiam S. 
Petri et S. Maria. 114. 

7 sept. 1050. Bulla Leonis pape IX, de 
S. Victoris monasterii immunitate, et 
de Valentinensi S. Victoris abbatiola 
ab abbate S. Teothfredi injuste deten- 
ta. 7. 

1050. Charta qua Massilius, uxor et filii 
ejus, S. Victoris coenobio et S. Johannis 
ecclesi». concedunt terras quas in valle 
Garjana babebant. 49. 

1050. Charta Giraldi Pallioli qua conda- 
minam 1, ad Sanctum Mitrium, in terri- 
torio Sancti Maximini, sitam, Petro, S. 
Maximini priori, tradit, 298. 

1050. Charta qua Bilieldis, Gauceranni 
relicta et Athanulfi uxor, S. Victori dat 
mansum 1 ab Alcherio, Salernis, excul- 
tum. 490. 

Januar., circ. 1050. Charta qua Rotbaldus 
terrae quartairatas u, in loco Alodis 
dicto sitas, S. Victoris abbati vendit, 
Terre sextairatam x , apud Cucuronem 
sitam, vendunt Casto ejusque uxor 
Pontia. 315. 

Mart., circ. 1050. Charta Hysnardi, qua 
vineas, apud Tripbontium Aurignanam- 
que sitas, dat S. Victori. 173. 

Apr., circ. 1050. Charta qua Bonifacius et 
Pontius, presbyter, vineæ modiatas n 


ecclesise S. Mauricii in dotem assignant. 
412. 

1 nov., circ. 1050. Charta Bellieldis, Gau- 
ceranni uxoris, qua S, Victori dat 
Maiamfredi mansi campos 11, Salernis 
sitos. 903. - 

Girc. 1050. Charta qua Jausfredus Carbo- 
nellus, Nivionis filius, quedam predia, 
apud Luperias et Tarasconem sita, 
S. Victori confert. 184. 

Circ. 1030. Breve de vineis, in Tripontio 
sitis, quas Ingilbertus S. Victori dedit. 
190. 

Circ. 1050. Charta qua Gosfredus de Ria- 
nis terras et vineas, in Lanairolis valle 
et in Marignana sitas, S. Victori conce- 
dit. 242. 

Circ. 1050. Charta Willelmi ejusque uxoris 
Inaurs, de medietate bosci Durentiam 
inter et Gontardum castrum siti, quam 
S. Victori donant. 245. 

Circ. 1050. Charta qua Galterius de Vel- 
lenna terre sestairatas vir S, Victori 
et S. Hippolyto donat. Subsequuntur 
plures notitie, de terris a Bernardo 
monacho acquisitis. 266. 

Circ. 4050. Charta Fulconis, vicecomitis 
Massiliæ, Odile, ejus uxoris, ejusque 
nepotum Willelmi Juvenis, Aicardi et 
Jeozíredi atque aliorum, qua S. Pontii 
de Podio Luperio ecclesiam et territo- 
rium circ. mjacensS$. Victori donant. 289. 

Circ. 1050. Charta qua Willelmus et Ele- 
phantus, fratres, quidquid infra claustri 
S. Maximini muros possidebant S. Vic- 
tori vendunt. 297. 

Circ. 1050. Charta qua Willelmus Aynar- 
dus, uxor et liberi ejus, terra peciam 1, 
in Bruniola villa, loco Vabre dicto , si- 
tam, S. Victori donant. 350. 

Circ. 1050. Charta Fulconis, Massiliensis 
vicecomitis, qua Solarii castri medieta- 
tem, a Petro Saumada injuste retentam, 
S. Victori restituit. 452. 

Circ. 4050. Charta Gofredi, Arelatensis 





CXX 


INDEX CHRONOLOGICUS 


comitis, et ejus uxoris, de ecclesia S. Jo- Circ. 1050. Charta Martini qua S. Victori 


hannis in castri Petrafug territorio con- 
structa, quam S. Victori donant. 472. 

Circ. 1050. Charta Arlulfi et filiorum ejus, 
qua terrae modiatas xir cartaratasque rr, 
in Petra Foci territorio sitas, ad S. Ma- 
rie honorem transfundit, Willelmo 
ejusque fratribus terre semodiatam t 
adjicientibus. Item, de indulgentiis quas 
Deodatus, Telonensis episcopus, conces- 
sit fidelibus quibuscumque dictam eccle- 
siam adeuntibus vel adjuvantibus. 477 
et 478. 

Girc. 1050. Charta Arberti et Pontii, fra- 
trum, de terris quibusdam, juxta eccle- 
siam S. Mariæ, subter Adalberti fontem 
et juxta Pedunculi curtis fluvium, in 
valle Salernis, jacentibus, et S. Victori 
concessis. 497. 

Circ. 1050. Cbarta Vitalis, de terra Saler- 
nis sita, quam, ad S. Victorem rever- 
suram, a Mathilde ad suam vitam acce- 
perat. 500. 

Circ. 1050. Charta Vitalis et Susannae, 
ejus uxoris, campos mn, Ad Olmetam 
et Campum Longum dictos , S. Victori 
donantium. 514. 

Circ. 1050. Charta Hugonis Adalberti et 
Bertranni, Forojuliensis episcopi, de 
ecclesia in honorem S. Trinitatis apud 
Calars edificata , quam S. Victori con- 
cedunt. 535. 

Circ. 1050. Charta qua Andreas, sacerdos, 
Sancto Victori dat quidquid alodis in 
Fligtingnana et Sujuno villis obtinebat. 
615. 

Circ. 1050. Notitia de terris et vineis, 
apud Forcalcarium  Crucols et Curseda- 
lum sitis, quas S. Victori dant Pontius 
Mataronus , Franca, ejus amita, et Ber- 
mundus. 672. 

Circ. 1050. Charta Ermengardz, qua S.Vic- 
tori donat mansiones, vineas, terrasque 
ad Rocham, Ergulitum, Planterium, 
Sanctum Albanum et alibi sitas. 658. 


et S. Promacio dat honorem quem in 
Fligtignana et Sujone villis obtinebat. 
676. 

Circ. 1050. Charta Petri de Roseto, de 
manso quem apud Turrias a seniore 
suo , Misonensi vicecomite, Petro, acce- 
perat, et quem S. Victori donat. 695. 

Circ. 1050. Charta Stephani Russini, de 
Rosseto castro, et Mariz, ejus uxoris, 
quidquid alodis apud Altam Ripam 
obtinebant S. Victori donantium. 6906. 

Feb. 1051. Charta qua Amalricus por- 
tionem sui alodis in Fonte Lesula siti 
monachis S. Victoris vendit. 84. 

27 et 28 apr. 1051. Charta Raimundi 
episcopi, qua altari sanctorum Johannis 
Baptiste et Petri, apud Aquinam vel 
Saletam instituto, mansum quemdam in 
Monasterio castro situm adscribit. 606. 

23 mai. 1051. Charta Vassonis, uxoris et 
filii ejus, partem quam in Rellaneta villa 
obtinebant S. Victori offerentium. 319. 

1051. Charta Guillelmi ejusque uxoris, 
Adalaidis, qua mansum 1 Palaionensi 
celle partim dant partim vendunt. 559. 

48 nov. 1052. Notitia de ecclesia in hono- 
rem S. Juliani apud Motam a Willelmo 
ejusque uxore, Adalgarda, edificata 
dotataque , et ab Arelatensi præsule 
Raiambaldo consecrata. 553. 

1052. Charta qua Petrus ceterique Nivio- 
nis filii dimidiam condaminam quam in 
Rubiano habebant , Sancto Victori tra- 
dunt. 182. 

1052. Breve de campo, subtus S. Mau- 
ricii ecclesiam sito, quem, propter 
vineam a Constantia, juxta ecclesiam 
S. Genesii, excultam, S, Victoris mona- 
chis tradit Pontius Leutricus. 424. 

1052. Charta Raimondi, Ingilsendis filii, 
brachiariam 1, apud Calars sitam, S.Vic- 
tori concedentis. 544. 

28 febr. 1053. Charta Poncii et Biperti, 
fratrum, ecclesiam S. Symphoriani, 


CHARTARUM. 


condaminasque 11, sitas juxta locum 
Casellas dictum, S. Victori offerentium, 
439. 

April. 1053. Charta qua Gozfredus, Isnar- 
dus et Willelmus terram quamdam, 
jacentem apud Fraxinedam , S. Johanni 
de Aquina donant. 608. 

April. 1053. Charta qua filii Alfanti vice- 
comitis et Leotgarde tradunt Girino, 
fideli suo, quasdam vineas, in comitatu 
Aquensi, in territorio Montis Justini, 
sitas. 1071. 

4 mai. 1053. Diploma Henrici, Francorum 
regis, quo confirmatur donum a comite 
Nivernensi, Guillelmo, aliisque primo- 
ribus ecclesie S. Victoris factum. 1072. 

15 jun. 1053. Charta Athanulfi, Bilieldis 
filii, qua Tavernarum ville partem quar- 
tam S. Victori restituit. 632. 

20 jun. 1053. Charta Willelmi ejusque 
fratris Elfanti, de ecclesiis S. Marie, 
S. Maximini, S. Johannis et S. Mitrii, 
in castri Rodanas territorio fundatis et 
S. Victori concessis. 294. 

Dec. 1053. Charta Eldeberti et Laujardæ, 
ejus uxoris, de terris ecclesie in hono- 
rem S. Johannis apud Saletam dicatæ 
concessis. 609. 

1033. Charta qua Fulco, Bonifacii filius, 
quidquid in Auriol castro habebat, fratri 
Petro et aliis S. Victoris monachis di- 
mittit. 62. 

4053. Charta Arlulfi et ejus uxoris qua 
partem quam in ecclesiis S. Mariæ, 
S. Maximini, S. Johannis et S. Mitrii, 
apud Rodanas constructis, obtinebant, 
S. Victori conferunt. 290. 

1053. Charta Giraldi, Isnardi Pallioli filii, 
qua, in excambium mansi Arnaldi, 
mansum Guntranni S. Victori assignat. 
299. 

2 feb. 1054. Charta Willelmi et ejus uxo- 
ris, Aimerudis, qua Palaionensi celle 
terram xr solidis comparatam tradunt. 
555. 


CXXT 


26 mart. 1054. Charta qua Girinus ejus- 
que uxor, Amica, accepto ab abbate 
Petro missali optimo, vineas in Montis 
Justini et Relianz territoriis plantatas 
S. Victori dimittunt. 413. 

1054. Charta qua Atenulfus et Raina, ejus 
uxor, terram sitam apud Salernas, ad 
rivulum Brescon vocatum, S. Victori 
donat. 502. 

1054. Charta Beraldi et Petri, ejus nepo- 
tis, qua dimidium mansum quem in Ju- 
gurnis habuit Bertalaus, vineasque, 
apud Misonem et Falconem sitas, S. Vic- 
tori concedunt. 693. 

1 mai. 1055. Charta Geraldi, Sistericensis 
episcopi , ecclesiam S. Petri de Fonte- 
lana Massiliensibus monachis commit- 
tentis. 680. 

20 jun. 1055. Notitia de ecclesia S. Vic- 
toris in territorio Cucuronis edificata, 
dotata et a Willelmo, Tolonensi epi- 
scopo, consecrata. 312. 

4 jul. 1055. Charta qua Godfredus I, 
Provincie comes, vinearum pecias, 
in Tripontio sitas, Petro, abbati S. Vic- 
toris , concedit. 133. 

25 oct. 1055. Notitia placiti, in quo 
multas terras, a Caladii ville alodariis 
injuste occupatas, Petrus, S. Victoris 
abbas, recuperavit, 739. ' 

1055. Charta qua Petrus de Vellenna ter- 
ram vineamque , in Milecianæ confinio 
sitas, S. Victori et S. Hippolyto confert. 
264. 

4055. Charta qua Gosfredus, Adalardi 
filius, campos zr, in Vellennæ territorio 
sitos , S. Victori et S. Hippolyto donat. 
265. 

1055. Charta Athanulfi vineam quamdam, 
Salernis sitam, S. Victori dantis. Quam 
vineam Poncio Mairastre, in escam- 
bium condamine cujusdam, monachi 
tradunt. 514. 

1055. Charta Petri, Willelmi filii, qua 
ecclesiam , in honorem S. Marie et 


P 





eX XII 


S. Jobannis ad Salam Gontranni con- 
structam, S. Victori donat. 594. 

4055. Charta Petri Saumadæ, uxoris et 
filii ejus, de ecclesia S. Torpetis, cujus 
partem sibi pertinentem S. Victori di- 
mittunt. 597. 

1055. Charta Poncii, Massiliensis episcopi, 
ejusque fratrum, de ecclesia S. Torpetis, 
apud Fraxinitum juxta mare constructa, 
quam S. Victori donant. 596. 

Jan., circ. 1055. Charta Rainoardi et Be- 
lildis, ejus uxoris, Poncio Mairastræ 
donantium Gontardi mansum , Salernis 
jacentem, quem dictus Pontius S. Vic- 
tori tradit. 521. 

14 mart., circ, 1055. Charta Desiderii 
«ueque uxoris, Aldeburgæ, de manso 
quodam, sito in Montis Justini territo- 
no, et S. Victor? concesso. 416. 

, 21 mart., cire. 1055. Charta qua Rifredus 
Verdellon alodem quemdam, ad S. Ma- 
riam de Belveder situm, S. Victori con- 

cedit. Item, de terra, in castro de Murs 
" fta, à Rostagno data. 426. 

Apr., circ. 1055. Charta Isnardi et Ingil- 
sennæ, ejus uxoris, Gaucelino, pres- 
bytero , terram quamdam, Sulernis si- 
tam, offerentium. Dictus Gaucelinus 
eamdem terram S. Victori tradit. 522. 

31 mai., circ. 1055. Charta Isnardi et 
Ingilsenne , ejus uxoris, de terrz pecia 
quadam, Salernis sita, Willelmo Juvi- 
niano concessa , et ab eodem Willelmo 
monachis translata. 523. 

32 sept., circ. 1055. Charta Rostagni ejus- 
que uxoris, Guisle, de alode quem in 
Agoldi castri territorio obtinebant et 
S. Victori donant. 427. 

Dec. , circ. 1055. Charta qua Hugo ejus- 
que uxor, Inaurs, S. Marise et S. Johan- 
Dis monasterio terre modiatas v, in 
valle Vances sitas, concedunt. 270. 

Circ. 1055. Breve de molendino quodam, 
a Poncio Bermundi S. Victori et S. Per- 
petuæ dato vel vendito. 363. 


INDEX CHRONOLOGICUS 


Circ. 1055. Charta Rostagni et Guislæ, 
ejus uxoris, qua S. Victori et S. Dom- 
nino coneedunt fundos, in Agoldi terri- 
torio sitos. 432. 

Circ. 1055. Charta Hugonis, qua suam 
dommicam condaminam, Salernis con- 
ditam, S. Victori concedit. 493. 

Circ. 1055. Charta Hugonis, Isnardi filii, 
terras pecias plures, in valle Selernis 
sitas, S. Victori largientis. 495. 

Cire. 1055. Charta Gontardi et Martha, 
ejus uxoris, de terre peciis 1, apud 
Salernas sitis, et S. Victori ooncessis. 
505. 

Cire. 1055. Charta Gontardi et Martæ, 
ejus uxoris, terre peciam r, Salernis 
sitam, S. Victori concedentium. 506. 

Circ. 1055. Charta Poncii Mairastræ ejus- 
que fratris, Gauceranni, terræ peciam 
quamdam, Salernis jacentem, in jus 
S. Victoris transfundentium. 507. 

Circ. 1055. Charta Ponti Maseilii, de 
manso ab Ariberto detento et S. Vic- 
tori dato. 509. 

Circ. 1055. Charta Hugonis et Poncii, 
Isnardi filiorum, quidquid alodis in 
Salernis valle ipsis obvenerat, 8. Victori 
vendentium. 510. 

Circ. 1055. Charta Gauceranni et uxoris 
ejus, terrze peciam, a Laugerio Salernis 
excultam, S. Victori donantis. 512. 

Circ. 1055. Charta Adalberti qua terram 
quamdam , Salernis sitam, monachis 
S. Victoris largitur. 513. 

Circ. 1055. Charta Jauceranni, et ejus 
uxoris, Campum Laugerium Lautardo 
Mairastræ donantium ; qui Lautardus 
eumdem campum S. Victori tradit. 545. 

Circ. 1055. Charta Poncii Mairastræ et 
Gauceranni , fratrum, qua terras, juxta 
Sanctae Marie Villa Crose cellam sitas, 
cum monachis ejusdem ecclesie com- 
mutant. 516. 

Circ. 1055. Charta Poncii Isnardi et Hu- 
gonis, fratrum , de terris quibusdam , 


CHARTARUM. CXXIII 


apud Salernas , juxta Pini Carleti rivu- 
lum, sub Alberti Poio et ad Fontem 
Martz , sitis, et 8. Victori datis. 520. 

Girc. 4055. Charta. Bertranni, Forojulien- 
sis episcopi, Wülelmi Juvenis et Rai- 
mundi Baldane, de pertinentis ecclesie 
S. Marie de Calars S. Victori concessis. 
$37. 

Circ. 4055. Charta Bertranni, Forojuliensis 
episcopi, de ecclesia in honorem $. Sal- 
vatoris apud Burnas constructa, et obe- 
dientiæ S. Marix de Palaione adscripta. 
594. 

Circ. 1055. Charta Æliæ et filiorum ejus, 
agros u, super S. Mariz vinea et juxta 
Argencii fluvium sitos, Palaionensi celle 
tradentium. 560. 

Circ. 1055. Breve de Burnis villa, quam 
a Signofredo datam , deinde a Francone 
vicecomite restitutam, Durandus, Pojeti 
vicarius, liberam Marcellino, Palaio- 
nensi priori, dimisit. 565. | 

Circ. 1055. Charta Fulconis de Archus 
ejusque fratrum , ecclesiam S. Petri de 
Archus S. Victori dimittentium, 581. 

27 jan. 4056. Notitia de eoclesia S. Ma- 
ree de Bruniola, a Pontio et Ermen- 
garda constructa et dotata atque ab 
episcopo Telonensi consecrata. 337. 

7 jun. 1050. Charta Baronis , qua S. Vic- 
tori dat quecumque ad S. Johannis 
ecclesiam augendam in Bruniola villa 
ipse Baro acquisierit. 340. 

26 jun. 1056. Charta qua Hugo et Alois 
S. Victori concedunt mansos duos, in 
Cadarosco sitos, cum domibus quibus- 
dam Arelate ædificatis. 202. 

48 jul. vel. 42 dec. 1056. Charta Arbaldi, 
ecclesias S. Marie et S. Juliani de Tri- 
gantia S. Victori concedentis. Subse- 
quuntur cbartule Pontii Trigantiæ, Lam- 
berti, Arbaldi aliorumque nonnullorum. 
622. 

1056. Charta qua Pontius, Massiliensis 
episcopus , et Fulco , vicecomes , eccle- 


siam S. Cecilis, in territorio de Tritis 
constructam , S. Victori conferunt. 417. 

1056. Notitia dedicationis et dotalitii ec- 
clesiæ S. Trinitatis , in valle Tritis ædi- 
ficatæ. 112. 

1056. Notitia dedicationis et dotalitii ec- 
clesiæ S. Benedicti, in S. Pancracii ter- 
ritorio ædificatæ. 118. 

1056. Charta qua Willelmus de Vitrola 
mansum ab Ingelberto, Magnonis filio., 
excultum , S. Victori concedit. Geusse- 
rannus autem, dicti Willelmi filius, vi- 
nes semodiatas 1x dimittit. 265, 

1056. Charta qua Gosfredus et ejus uxor 
peciam terre, in Papiæ territorie sitam, 
S. Victori concedunt. 215. 

4056. Charta Pontii Guantelmi, qua ec- 
clesiam S. Martini Trivulantis donat 
S. Victori; item Gadaldus de Aquila 
campos tres, juxta eamdem eoclesiam 
sitos, dimittit, 238. 

1056. Charta Gosfredi de Riannis alio- 
rumque nonnullorum , quidquid ia ter- 
ris ecclesie S. Jobannis de Brumiola 
possidebant S. Victori donamtium. 34%. 

4056. Charta Arnulfi ejusque uxoris, Con- 
stantiæ, qua mansosir, a Michaele et 
Huberto, in Carillis valle excultos, 
S. Victori concedunt. 376. 

1056. Charta Hugonis , Arberti et Adal- 
garde filii, de manso quodam ab Er- 
mengaudo , Salernis , exculto, et 8. Vic- 
tori concesso. 494. 

1056. Charta Petri Saumadz ejusque uxo- 
ris, Teucæ, de vineis quibusdam apud 
Ramatuellam plantatis, quae S. Victori 
donant. 593. 

1056. Charta Fulconis , Massiliensis vice- 
comitis, ecclesiam 8. Tropetis de Frexi- 
nito S. Victori donantis. 590. 

1056. Charta qua Rostagnus aliique plu- 
res eoclesias S. Marie, S. Stephani et 
S. Jobannis, adjectis terris quibusdam 
in Poio sitis, Sancto Victori concedunt. 
764. 


CXXIV 


1056. Charta qua Adalmois et Elesindis , 
Bonifacii de Reliana filie, S. Victori 
donant quidquid habebant in territorio 
Massiliensi , in loco dicto Spalians et in 
villa Lasa. 1073. 

Circ. 4056. Notitia de Barnarum presby- 
teratus parte tertia, et de Saletæ Bo- 
naldique mansis, a Durando vicario 
S. Victori datis. 566. 

Circ. 1056. Charta Aldeberti aliorumque 
nonnullorum , decimam formaticorum 
de Alpibus et piscium stagni de Levi- 
done S. Victori donantium. 765. 

23 april. 1057. Charta qua Miro , Siste- 
ricensis vicecomes, ecclesiam S. Mar- 
tini de Contenes S. Victori concedit. 793. 

1057. Charta qua Bertrannus de S. Mar- 
cello vineæ quartairatas 11, apud Tri- 
bols et Asgos sitas , S. Victori concedit. 
Subsequuntur plurimæ notitiæ de terris 
in valle S. Juliani, in valle de Lego- 
nano, in Tribols, in Alauzio et alibi 
sitis , quæ cœnobio variis modis obve- 
nerunt, 53. 

1057. Charta Gauffredi, Provincie co- 
mitis, de condamina in Rubiano sita, 
quam, a Willelmo comite acceptam, 
Hugo Blavia Sancto Victori tradiderat. 
184. 

1057. Charta qua Volveradus mansum , 
quem apud Kadaroscum olim excoluit 
Amalbertus, S. Victori et S. Genesio 
concedit. 200. 

4057. Charta qua Galenus, Adaltrudis 
filius, mansos 11, in Cataneto et in Tur- 
rivis sitos, S. Victori concedit. 323. 

1057. Charta Willelmi de la Rocca et 
Amalrici, Chetberti filiorum, partem 
quam in' S. Juliani villa obtinebant 
S. Victori concedentium. 544. 

1057. Charta qua Guillelmus de Rocca 
quidquid apud Sanctum Julianum pos- 
sidebat S. Victori concedit. 545. 

1057. Charta qua Guillelmus, Chetberti et 
Arambertz filius, de la Roca, mona- 


INDEX CHRONOLOGICUS 


cbis S. Victoris donat partem quam in 
villa Sancti Juliani, sita in territorio 
Forojuliensi, habebat. 1074. 

1057. Charta Willelmi Juvenis , uxoris et 
filiorum ejus, villule Burnarum par- 
tem quartam S. Victori dantium. 567. 

1057. Charta qua Atenolfus ejusque uxor, 
Bellieldis, mansum, apud Arcbus a 
Natali Barbarino excultum, S. Victori 
donant; item Ismido condaminæ cujus- 
dam decimam dimittit. 582. 

1057. Charta qua Fulco, filius Arberti, 
alique plures ecclesiam S. Marie de 
Pontivis S. Victori donant. 635. 

Circ. 1057. Breve de terra in valle S. Ju- 
liani, in loco dicto Lignognano sita, quam 
S. Victori vendidit Geraldus Fortis. 54. 

Mart. 1058. Charta Widonis Truanni alio- 
rumque nonnullorum, de ecclesia apud 
Villam Altam in S. Victoris honorem 
constructa et S. Victori concessa. 578. 

1058. Charta qua Fulco, Massiliensis vice- 
comes, mansum a Bertranno Palatino 
apud Cathedram excultum Petro, abbati 
S. Victoris, restituit. 89. 

1058. Notitia qua constat ecclesias S. 
Maximini, S. Marie et S. Mitrii a Pontio 
Fulcherii ejusque fratribus Petro, S.Vic- 
toris abbati, quiete dimissas fuisse. 307. 

1088. Charta qua Aldebertus ejusque fra- 
ter, Bertrannus, episcopus, molendini 1 
sedem, super Indolæ aqua fluvium in- 
stituendi, S. Victori donant. 571. 

1058. Charta Fulconis, vicecomitis Massi- 
lensis, Poncii , Massiliensis episcopi, 
Guillelmi et Goffredi, fratrum ejus, qua 
terram, Fraxenetum vocatam, S. Victori 
donant. 590. 

1058. Charta Isoardi, Capicensis viceco- 
mitis, de dimidio manso quem apud 
Falconem castrum tenuit Arambertus et 
quem S. Victori donavit. 694. 

1058. Charta qua Fredulus de Barris ec- 
clesiam Sancti Martini ad Airas Massi- 
liensi coenobio concedit. 834. 


CHARTARUM. 


1058, Charta qua Guilielmus Aculio ejus- 
que filius Petrus tres mansos, in territo- 
rio Gavallitano sitos, monasterio Massi- 
liensi concedunt. 1132. 

Februar. 1059. Charta Heldeberti, Isnardi 
Richelmi, Bermundi, aliorumque non- 
nullorum, de sponsalitio ecclesiz S. Jo- 
bannis. 610. 

15 oct. 1059. Charta qua Gauzfredus et 
Hugo ecclesiam S. Marie et S. Johan- 
nis, in castri Sparronis territorio zdifi- 
catam, S. Victori conferunt. 267. 


47 oct. 1059. Charta Isnardi, de terris - 


quas ipse, Willelmus Girinus, Petrus, 
presbyter, et Caucenna, Rotbaldi uxor, 
ecclesie S. Sepulcri concedunt. 415. 

47 oct. 1059. Charta dedicationis et dota- 
tionis ecclesie S. Salvatoris et S. Marie 
vel S. Sepulcri de Relliana. 1075. 

29 dec. 1059. Epistola Nicolai pape II 
ad Belinum, S. Victoris Nivernensis 
monasterii abbatem , directa, qua pri- 
vilegia et possessiones ejusdem monas- 
terii confirmantur. 1076. 

1059. Charta qua Fulco, Belliildis filius, 
mansum , quem apud Podium Nigrum 
excolit Theophanius, S. Victori donat. 
108. 

1059. Charta qua Willelmus ejusque 
uxor, Aimirudis, vine» clausum, ad 
S. Stephani cellam plantatum, S. Victori 
donant. 327. 

1059. Charta qua Richaus de Malaucena 
et Rostagnus, fratres, ecclesias S. Vie- 
toris et S. Petri de Grassello, necnon 
S. Michaelis de Malaucena S. Victori 
concedunt. 687. 

1059. Charta Petri, Raimbaldi filii, Va- 
sensis episcopi, de abbatiola S, Petri et 
S. Victoris de Grasello Massiliensibus 
monachis data vel restituta, 688. 

1059. Charta qua Rodulfus Aculeus, de 
Mirabello, et Aluis, ejus uxor, eccle- 
siam S. Marie de Mirabello, alias de 
Pulchro Visu, S. Victori concedunt. 689. 


CXXV 


1059. Charta qua Pontius de Rianis et 
ejus uxor, Adalgarda, S. Victori do- 
nant terram alodialem, in territoriis 
Campaniæ, Bucci et Caudæ Longe sitam. 
1071. 

Circ. 1059. Breve de ecclesia S. Mariæ et 
S. Victoris de Aquina , quam monachis, 
S. Victoris guerpivit Venerandus, pres- 
byter. 612. 

4 jul. 1060. Charta qua Eldebertus, Mi- 
matensis episcopus, et Berengarius Ri- 
cardi, vicecomes Rutenensis, ecclesiam 
de Canonica Massiliensi abbatie com- 
mittunt. 832. 

1060. Charta Guidonis, Fulcoaræ filii, de 
ecclesiis S. Marie de Descensa, S. Si- 
donii, S. Laurentii, S. Martini de Ga- 
teiris et S. Johannis et S. Marie de 
Colobreria, S. Victori oblatis. 470. 

1060. Charta Pontii de Vicinis, qua S. Vic- 
tori concedit hereditates quasdam, 
apud S. Mariam de Descensa, S. Marti- 
num de Gateria, S. Johannem de Pe- 
tra Foco, Colubreiram et Melnam sitas, 
41. 

1060. Charta Petri de Volona, quidquid 
hereditatis in Scala et Besalduno cas- 
tellis obtinebat Durando, S. Victoris 
abbati, donantis. 704. 

1060. Charta qua Rupertus, Percipiæ 
filius, Gapincensisque episcopus, alii- 
que plures, ecclesiam S. Petri de Rionia, 
adjectis terris quibusdam, Petro, abbati 
S. Victoris, conferunt. 730. 

1060. Charta Stephani Malicrex, monachis 
S. Victoris molendinum de Ponte, in 
territorio villa Pellitianz situm, pro xu 
denariis concedentis. 1078. 

1060. Instrumentum de electione Durandi 
abbatis. 1133. 

Jan., circ. 4060. Charta Gualdrade , qua 
vineas quasdam apud Bruniolam sitas, 
etcondaminam de Pertico ecclesie S. Pe- 
tri concedit. 343. 

Mart., circ. 1060, Charta Raimbaldi, de 


CXXVI 


vinea quadam, sita apud Bruniolam, 
loco Elzairola dicto, et S. Victori donata. 
355. 

Nov. vel dec., circ. 1060. Charta Dodonis, 
et uxoris ejus, qua ecclesiam S. Johan- 
nis de Campaniis , adjectis fundis qui- 
busdam, S. Victori confert. 429 S I. 

Circ. 1060. Charta qua Odila S. Victori 
confert castelli Rodgarii dimidiam par- 
tem, mansum x apud Filinas, Mamu- 
cianæ villa quartam octavamque partes, 
et apud Matalicas mansos duos. 109. 

Circ, 1060. Charta qua Giraldus Paliol et 
Raimundus, ejus gener, ecclesias et, de- 
cimas S, Maris, S. Maximini et S. Mi- 
trii, Gisberto, priori, et monachis S. 
Victoris, confirmant. 303. 

Circ. 1060. Charta qua Geiraldus, Amelius 
et Rainaldus mansum Vitalis, vineas et 
terras mansi Bagavelli, terramque in 
valle Camis sitam, S. Victori concedunt. 
945. 

Circ. 1060. Charta Pontii Coixardi et ejus 
uxoris, de terra quam apud Brunio- 
lam, loco S. Johannis dicto, tenuit 3a- 
ronus, et quam S. Victori donant. 353. 

Circ. 1060. Charta Willelmi ejusque uxoris 
Prodectæ, qua S. Victori dant medieta- 
tem hereditatis, quam apud Gaisolam 
possidebant. 354. 

Circ. 1060. Charta qua Geiraldus ejusque 
uxor, Adalais, terras quasdam in Bru- 
niola villa, loco Avolenazo dicto, sitas, 
S. Victori concedunt. 347. 

Circ. 1060. Charta qua Carbonellus, et 
ejus uxor, condaminam rz, in Gaiosola 
valle sitam, S. Victori donant. 362. 

Circ. 1060. Charta qua Willelmus, Scociæ 
filius, suorum antecessorum elemosinas 
confirmat, Willelmus Nortaldus et Blis- 
moda filii decimas quasdam territorii 
S. Perpetuæ monachis S. Victoris re- 
laxant. 367. 


+ . Circ. 1060. Charta Poncii de Braz, uxoris 


et filiorum ejus, qua S. Victori dant 


INDEX CHRONOLOGICUS 


ecclesiam S. Stephani de Braz , Cause- 
lonis coondaminam, terram ad Caironem 
dictam, planteriique semodiatam s, a la 
Pereda sitam. Pontius, Christophori 
filius, terras de Sala Rataldi S. Victori 
concedit. 373. 

Circ. 1060. Charta Nizezii, mansum Du- 
randi de Braz S. Victori donantis. 374. 

Circ. 1060. Charta Nicecii et Arsentis, ejus 
uxoris, qua terram quamdam, in Bru- 
niolæ territorio , in valle Camis, sitam, 
S. Victori offerunt. 402. 

Circ. 1060. Brevia quatuor, de terris 
quibusdam , apud S. Petrum sitis, et a 
Raimundo Hugone, Carbonello Coxardo 
et Guillelmo Estebleira S. Victori datis. 
403. 

Grc. 1060. Brevia m, de terris et vineis, 
apud 8. Mauricium et S. Crucem a Teu- 
berto comparatis. 410. 


Circ. 1060. Notitia de terris vineisque, 


quas, in Valle Longa, in Valle S. Juliani 
et alibi sitas, S. Victori dederunt vel 
vendiderunt Geraldus Niger, Leutardus, 
Sympbonia, Guillelmus Bernardus plu- 
resque alii. 466. 

Girc. 1060. Charta Petri, presbyteri de 
Salernis, condaminam et vineas, ad 
Robur et ad Firigulas sitas, S. Victori 
concedentis. 501. 

Circ. 1060. Notitia de mansis et braciariis, 
ab Atanulfo, Belletrude et Isnardo de 
Flaiosco concessis. 519. 

Circ. 1060. Charta Aldeberti et Ermen- 
sennæ, ejus uxoris, hereditatem , qaam 
apud Marsens et circa S. Cassiani ec- 
clesiam obtinebant, S. Victori conce- 
dentium. 574. 

Circ. 1060. Charta Guidonis de Impurs, 
Ville Altæ possessionem Sancto Victori 
confirmanüs. 579. 

Circ. 1060. Charta Richeldis ejusque filio- 
rum, S. Marie et S. Martim ecclesias 
S. Victori donantium. 584. 

Circ. 1060. Notitia de rebus quas apud 


CHARTARUM. 


Tavernas Sancto Victori abstulit Fulco 
quidam. 633. 

Circ. 1060. Charta Lamberti dimidiam 
Tavernarum ville decimam S. Victori 
dantis, 634. 

Circ. 1060. Notitia de terra quam apud 
Carronicas sitam dedit Franca ; item, de 
Ponti Mataroni hereditate; item, de 
terris et virieis quas, ad S. Victorem re- 
versuras, Lautardo nepoti eadem Franca 
assignavit. 662. 

Circ. 1060. Sacramentum a N., filio Er- 
mengardis, et Guilia , filia Guiliæ, præ- 
stitum, de conservandis et contra omnes 
protegendis bonis mobilibus et immo- 
bilibus ecclesie S. Michaelis de Fallio. 
10859. 

41048-1060. Charta Fulconis, vicecomitis 
Massiliæ, Odile , ejus uxoris, Willelmi 
Juvenis, Aicardi et Geozíredi, ejus ne- 
potum, qua ecclesiam S. Pancratii et 
S. Johannis, in Podii Luperii territorio 
ædificatam, S. Victoris monachis donant. 
288. 

1048-1060. Charta Acceleni, de secena 


parte quam clamabat in Fligtinana et in. 


Sogione. 674. 
1047-1060. Charta qua Bernardus, pres- 


byter, monasterio Victorino concedit 
partem bereditatis quam habebat in co- 
mitatu Uzetico, in valle Milcianensi, in 
villa Bonolio. 1070. 

12 jun. 1061. Cbarta qua Deusde, Rote- 
nensis abbas, Vabrense monasterium 
Durando, Massiliensi abbati, restauran- 
dum committit, 827. 

1061. Charta qua Amalricus de Lambisco 
ejusque fratres ecclesiam, in S. Trimi- 
tatis nomine apud Lambescum dedican- 
dam, Durando, S. Victoris abbati, offe- 
runt, 235. 

4064. Charta qua Stephanus Constantia, 
de Thorum castello, mansum 1, in 
Sancti Maximini territorio situm , S. 
Victoris monachis tradit. 306. 


€CXAVH 


Circ. 1061. Notitia sacramenti a Pontio, 
Adalgardæ filio, de castro Auriol præ- 
stiti. 758. 

1048-1061. Charta qua Fulco, vicecomes 
Massiliensis , uxor et nepotes ejus, cc- 
clesiam S. Pancratii et S. Johannis, in 
territorio Podii Luperii ædificatam, cum 
quibusdam terris, Petro, abbati S. Victo- 
ris , donant. 116. 

1048-1061. Notiüa concordie, inter Pe- 
trum, abbatem S. Victoris, et Ricaum 
de Forcalcherio composite, super eccle- 
sis in valle Garel constructis. 385. 

1048-1061. Notitia pacti, Petrum inter et 
abbatenr S. Victoris , compositi , de re- 
bus quas Petrus ille comparaverit, et 
de S. Mitrii etS. Sepulcri capellania.423. 

1048-1061. Charta qua Hugo, Arberti 
filius, terrz a Mathilde date decimam, 
vineamque ad Martha» fontem sitam , 
Petro, abbati S. Victoris, concedit. 508. 

1048-1061, Charta Bertranni, Foroju- 
liensis episcopi, de ecclesia in S. Victoris 
honorem dicata , quam , jubente Petro, 
S. Victoris abbate, a fratre Aimarico 
constructam , Wido Truanni, aliique 
plures dotaverant. 580. 

1048-1061. Notitia de ecclesiis S. Johannis 
de Aquina et S, Petri de Almis castro, 
a Venerando et Rainoardo, presbyteris, 
S. Victori datis. 644. 

1049-1061. Breve de Flictignana villa, 
quam ad vitam tenebit Poncius, mona- 
chus de Salagone. 661. 

46 mart. 1062. Charta Aldeberti, Mima- 
tensis episcopi, de fundato monasterio 
Cyriacensi. 833. 

6 dec. 1062. Notitia de S. Maria ecclesia , 
a Rostagno, Aquensi præsule, reconci- 
liata, atque a Giraldo Palliolo, Wil- 
lelmo Broceano pluribusque aliis dotata. 
300. 

4062. Charta qua Aldebertus Belletus 
quidquid juris in Auriol habebat S. Vic- 
tori concedit, 65. 


CXXVIH 


1062. Charta qua Fulcho, Massiliensis vi- 
cecomes, et nepotes ejus ecclesiam S. 
Victoris de Molna, Durando , abbati S. 
Victoris , concedunt. 136. 

1062. Charta qua Pontius de Bratio castro, 
uxor et filii ejus, S. Victori dant eccle- 
sias S. Eucherii, S. Stephani et S. Ma- 
riz, Causalonisque condaminam. 314. 

1062? Charta qua Lambertus, Adalberti 
flus, quasdam terras, Welnz conti- 
guas, Durando abbati concedit. 35. 

1062. Charta Willelmi , Matilda filii, ec- 

. clesiam S. Petri de Rocca Bruna S. Vic- 
tori concedentis. 546. 

1062. Charta Aldeberti, Aicledis filii, 
terre sextairatas xm, apud Palaionem 
sitas, Durando, S. Victoris abbati , con- 
cedentis. 557. 

1062. Charta Petri, Ermengardis Blancæ 
fili, qua Castelli Novi, apud Vallem 
Longam constructi, partem octavam, 
alodem quem apud Monasterium obti- 
nebat, necnon Regengnæ loci partem 
octavam Durando, S. Victoris abbati, 
donat. 616. 

1062. Charta Isoardi , Guapincensis vice- 
comitis , et fratris ejus , Bertranni, qua 
Durando, S. Victoris abbati, tradunt 
dimidiam condaminam apud Castellum 
Falconem sitam, mansique cujusdam 
partem tertiam. 692. 

Circ. 1062. Charta Giranni, Pontii Gui- 
ranni aliorumque nonnullorum, qua S. 
Victori dant mansos quosdam, apud Co- 
lobreriam, Petramfug , Pojetum, et Va- 
zins sitos. L73.° 

Circ. 1062. Notitia de ecclesiis, quas in 
Petrafug , Poget et Colobreire territo- 
riis ædificatas acquisivit Guido, mona- 
chus S. Victoris. —Rostagni archiepiscopi 
chartula de ecclesia S. Michaelis. — 
Item , notitie vel chartule de ecclesiis 
S. Georgii et S. Pontii, et de fundis qui- 
busdam S. Victoris datis. 474. 

h septembr. 1063. Charta Bilismæ , spon- 


INDEX CHRONOLOGICUS 


salitium quod a Petro de Vollona, in 
Scala el Besalduno castris acceperat, 
Durando, S. Victoris abbati , donantis. 
705. 

46 mart. 1064. Charta Petri de Volona, 

: qua. ecclesias SS. Marix et Consortiæ 
de Mandannio, adjectis mansis qui- 
busdam, Durando, S. Victoris abbati, 
concedit. 703. ' 

29 mart. 1064. Charta qua Gauzfredus 
pluresque alii castra Baido et Gandal- 
bert nuncupata S. Victori concedunt. 
120. 

1064. Charta Rostagni Johannis, de Rianis 
castello , campum ad Pererios dictum, 
in Sparronis territorio situm , Durando, 
abbati S. Victoris, concedentis. 279. 

1064. Charta Gandalmi, ejasque filiorum, 
Isnardi et Isoardi, de dimidio manso a 
Fulcherio quodam exculto, et S. Victori 
donato. 715. 

1064. Charta Rostagni, clerici, mansum 
de Geuda Sancto Victori donantis. 763. 

1064. Charta qua Pontius, Massiliensis 
episcopus, et Josfredus, frater ejus, 
monasterium S. Mariæ ad Acuas mona- 
chis S. Victoris regendum committunt. 
1079. 

4 jan., 1060-1064. Charta qua Aubricus 
et Bilieldis, ejus uxor, decimationis 
Montis Justini partem quartam Durando, 
S. Victoris abbati, vendunt. 409. 

1060-1064. Charta qua Jauzfredus Piletus 
et Fulcho quidquid inCitharista, in Cuja, 
in Novolis et Albania clamaverant, 
S. Victori dimittunt, et ecclesiam S. Cru- 
cis Bernardo abbati conferunt. 137. 

1060-1064. Charta Pontii de Lanbesco, 
qua mansum, ab Adalaldo detentum, 
suamque loci Vinealis vocati partem 
dat Durando, Victorino abbati. 236. 

1060-1064. Charta Beatricis, Pontii Ele- 
fanti quondam uxoris, Guntardi partem 
sextam Durando, S. Victoris abbati, lar- 
gientis. 241. 


CHARTARUM. 


1060-1064. Charta Rainaldi Rostagni, qua 
S. Victori et S. Genesio territorii Tres 
Eminas vocati partem tertiam concedit. 
285. 

1060-1064. Charta qua Hugo Fulconis, 
de Turri de Aquis, mansos rv, apud 
Carnulas sitos, Durando, S. Victoris 
abbati, donat. 460. 

1060-1064. Charta Alfanti, mansos 11, ab 
Aurleno et Longobardo apud Cabaciam 
villam excultos, Durando, S. Victoris 
abbati, donantis. 550. 

1060-1064. Charta Geraldi, episcopi Sis- 
taricensis, de ecclesiis S. Martini de 
Crois, S. Promasii de Forcalcherio, 
S. Mauricii de S. Maximo, S. Marcellini 
de Nuazellis, et S. Saturnini de Rocha 
Amaritudinis, S. Victori restituendis. 
660. 

1060-1064. Breve de sacramentis quz 
Boso, Tassilo et Willelmus, Dalmatie 
filii, de Scala et Besalduno castellis, 
Bernardo, S. Victoris abbati, præstite- 
runt. 709. 

1065. Charta qua Geozfredus Willelmus- 
que Juvenis, vicecomites Massiliæ, et 
alii castra Baidum et Gondalbertum vo- 
cata S. Victori dimittunt. 119. 

1065. Charta qua Jaufredus S. Victori con- 
cedit ecclesiam S. Maris a Salto in ter- 
ritorio de Porreriis constructam. 194. 

1065. Charta Dodonis et Willelmi, fra- 
trum , Dodonisque, Guigonis filii, de 
S. Dalmatii ecclesia dotata et S. Victori 
concessa. 575. 

1065. Charta Willelmi Rainulfi, qua Bru- 
sam castellum et ecclesiam S. Stephani 
Bernardo, S.Victoris abbati, donat. 645. 

22 febr., circ. 1065. Charta qua Lamber- 
tus, Guillelmus et Rostagnus terram ad 
Aventuras, infra S. Cassiani terminos, 
sitam, S. Victori vendunt. 572. 

21 jul. 1065? Charta qua Bertrandus II, 
comes Provincie, in capitulo S. Victoris 
solemniter receptus, omnes donationes 

X 


CXXIX 


a predecessoribus suis monasterio fac- 
tas confirmat. 1080. 

Circ. 1065. Charta Franconis ejusque 
uxoris, Ripergæ, terre modiatam 1 Spar- 
ronensi monasterio donantium. 280, 

Circ. 1065. Charta Petri et Fulconis , qua 
domus sue et quorumdam fundorum 
decimas S. Victori concedunt. 583. 

Circ. 1065. Notitia de terris et vineis quas 
vallis Archincoschi ecclesiis dederunt 
Pontius Arbertus aliique plures. 627. 

7 dec., 1048-1065. Charta qua Jheroni- 
mus, Rainois filius, mansiones , quas in 
Arelatensi urbe juxta S. Martini eccle- 
siam possidebat, S. Victori tradit. 174. 

4 jan. 1066. Charta qua Petrus, Willelmi 
vicecomitis filius, Balmetarum villa me- 
dietatem Bernardo, S. Victoris abbati, 
donat. 469. 

27 jun. 1066. Charta qua Willelmus et 
Poncius, fratres, alodem quemdam , in 
Bruniola, loco Guaisola dicto, situm, 
una cum S. Benedicti ecclesia, S. Vic- 
tori conferunt. 357. 

Oct. 1066. Charta Pontii de Riannis, qua 
alodem, in valle Mariniana situm, 
S. Victori donat. 916. 

1066. Charta qua Petrus, Willelmi vice- 
comitis filius, ville Belgenceig vocata 
medietatem Bernardo, S. Victoris abbati, 
donat. 468. 

1066. Charta qua Guinamandus, Ebredu- 
nensis archiepiscopus , Cadurcenses 
S. Victoris et S. Christofori ecclesias 
Bernardo, S. Victoris abbati, commit- 
tit. 698. 

27 mart. 1067. Charta qua Rainaldus 
Rostagnus terram S. Johannis, apud 
Grisium sitam, Bernardo, abbati S. Vic- 
toris, donat. 162. 

Oct. 1067. Charta qua Autrannus et Opida, 
ejus uxor, S. Victori concedunt quedam 
jura in territorio S. Lamberti et S. Mar- 
tini, in comitatu Veunecensi, 1084. 

1067. Charta Poncii Galdomari, qua eccle- 


q 


CXXX 
siam S. Petri de Rochaka S. Victori et 
S. Romano adscribit. 442, 

1068. Charta Rostagui , Johannis filii, de 
manso Arnulfi, sito in Sparronensi terri- 
torio, quem S. Victori donat. 278. 

9 mart. 1069. Charta qua Arbertus, Guido, 
et alii medietatem Gavedz castelli Ber- 
nardo, S. Victoris abbati, donant, 742. 

Mart. 1069. Charta Gaufredi, Arberti filii, 
Salarnensis vallis ecclesias Bernardo, 
S. Victoris abbati, concedentis. 494, 

9 apr. 1069. Charta qua Guarac et ejus 
uxor, Dilecta, ecclesiam S. Donati, sub- 
tus Sagnone castro institutam, S. Victori 
offerunt. 429 S II. 

17 apr. 1069. Charta qua Agarn terre 
modiatas 11, in territorio S. Justi sitas, 
Bernardo abbati vendit. 46. 

5 mai. 1069. Cbarta Poncii, Willelmi 
vicecomitis filii, qua in excambium di- 
midii Vidalbani castri, ab Aicardo mona- 
chis S. Victoris concessi , dimidium 
Grimaldum castrum eis assignat. 589. 

1069. Charta qua Petrus Isnardi et fratres 
ejus ecclesiam S. Cæsarii de Bozaringo, 
cum quibusdam condaminis et rubima 
Balda Curta vocata, Sancto Victori ad- 
scribunt. 160. 

1069. Charta Poncii, Willelmi vicecomitis 
filii, qua Bernardum, abbatem S. Vic- 
toris, suum designat heredem. Præterea 
eidem Cabaciam villam donat, et Jos- 
fredi, sui fratris, elemosinas confirmat. 
551. 

1069, Charta Isnardi et Isoardi, Valer- 
nensium, mansos rr, a Pontio Ferrando 
et ab Ingelberto excultos, ecclesiamque 
S. Erigü, S. Victori concedentium. 
717. 

1030-1069. Charta Raimbaldi, qua eccle- 
siam S. Crucis et S. Salvatoris, adjecta 
vinea quam apud Peretum plantavit 
Arnaldus, S, Victori donat, 408. 

& dec. 1070. Charta Pontii, Guazfredi filii, 
qua redditum in portu Bagneris et ledda 


INDEX CHRONOLOGICUS 


de Leung sibi debitum ad S. Victoris 
luminare assignat. 218. 

28 dec. 1070. Charta Bernardi, Bisuldu- 
nensis comitis, monasterium S. Mariæ de 
Rivopullo Bernardo, Massiliensi abbati, 
concedentis. 819. 

1070. Charta qua Pontius, Gauzfredi de 
Rianno filius, partem quam in Papiæ et 
Fontis Maurosiæ castris obtinebat , 
S. Victori concedit. 217. 

1070. Charta qua Pontius ejusque uxor, 
Adalgarda, Caudæ Longæ castri partem 
quartam, tenementaque duo sita in castro 
Riantio et in Mariniana, Bernardo, ab- 
bati S. Victoris, largiuntur. 256. 

1070. Charta qua Faraldus , Otridi filius, 
ecclesias S. Marie, S. Dominini, et 
S. Johannis, Balcoseque territorium 
S. Victori concedit. 740. 

1070. Epistola Bernardi, Bisuldunensis 
comitis, ad Bernardum, Massiliensem 
abbatem, directa, de subjectione monas- 
terii S. Marie Rivipullensis. 817. 

30 mart., circ. 1070. Charta Isoardi , Er- 
mengardis filii, et Petri, Beatricis filii, 
qua ecclesiam S. Petri de Teglis Ber- 
nardo, S. Victoris abbati, offerunt. 753. 

4h dec., circ. 1070. Charta qua Bricius 
Raimundo de Mostugol, camerario, 
vendit terre modiatam 1, apud Quarts 
sitam. 94. 

Circ. 1070. Charta qua Berno vineæ semo- 
diatam 1, apud Petram Focum sitam, 
Bernardo abbat dat; Rainaldus vero 
Bilixenna, terre modjatam 1, ante ec- 
clesiam S. Johannis de Garjana sitam. 
$0. 

Circ. 1070. Notitia de compra a Raimundo 
in S. Marcelli mansione facta. 92. 

Circ. 1070. Cbarta Martini Baptizati, qua 
tertiam partem cujusdam molendini, 
apud Auriolum siti, monachis S. Za- 
chariæ donat. 103. 

Circ. 1070. Charta qua Martinus Baptiza- 
tus S. Victori et S. Zachariæ molendi- 


CHARTARUM. 


num novum de Petroso vendit. Subse- 
quuntur plures charte notitieque de 
Tevolenii, Bernardi et Becionis Soteirz 
molendinis, de Sancti Mennz decima, 
atque de nona parte castri Auriol. 105. 

Circ. 1070. Convenientia monachos inter 
et Isnardi Pallioli filios composita, de 
acapto quodam in Sancto Maximino 
facto. 305. 

Circ. 4070. Notitia qua recensentur terræ 
a fratre Barnerio, m^nacho S. Victoris, 
apud S, Stephanum, Morarias, Rocam 
Baronem et alibi comparatæ. 383. 

Circ. 1070. Cbarta Petri Guillelmi, qua 
honorem, quem in Gaireldis valle de 
feodo Guillelmi Ainardi tenebat, mo- 
nachis S. Victoris donat. 389. 

Circ. 1070. Notitia de honore quem in 
Gaireldis valle S. Victori dedit Arber- 
tus de Brac. 390. 

Circ. 1070. Charta Aldegarii et Amelii, 
terre modiatas 11, in Saletæ territorio, 
juxta Quintianum montem, sitas, S. Vic- 
tori offerentium. 467. 

Circ. 1070. Charta Petri, Aicelinz filii, de 
ecclesiis S. Mariæ ad Dexessa, S. Lau- 
renti, S. Sidonii, S. Johannis et 
S. Martini de Petra Foco, atque S. Ma- 
riz de Colobraria, S. Victori concessis. 
476. | 

Circ. 1070, Charta Willelmi, Damianæ filii, 
mansos rz, apud Lonegos et Pinnam 
Fortem sitos, S. Victori dantis. 570. 

Circ. 1070. Charta Bonz Filie, villa Lo- 
nic partem quartam , mansum r*opti- 
mum, condaminam 1 vineæque modia- 
tam 1 S. Victori concedentis. 577. 

Circ. 1070. Epistola Bernardi, comitis 
Bisuldunensis, ad Bernardum, abbatem 
Massiliensem, directa, qua monasterium 
Rivipollense ei et sucessoribus ejus re- 
formandum et gubernandum tradit. 
817. 

Circ. 1070. Charta Ugonis et aliorum, qua 
duo modiatæ terre arabilis, apud Lam- 


CXXXI 


biscum site, ali»que terre et vines, 
monachis S. Victoris conceduntur. 1084. 

22. jan. 1071. Charta Gauzfredi, filii 
Guillelmi Juvenis, vicecomitis Massiliz, 
qua monachis S. Victoris medietatem 
castelli Grimald concedit, 1085. 

23 apr. 1071. Charta qua Aldebertus Beli- 
tus medietatem ecclesie S. Petri juxta 
Auriolum constructæ S. Victori conce- 
dit. 66. 

1071. Charta Umberti et Guantelmi, fra- 
trum, qua Willelmi tenementum vineæ- 
que semodiatam 1, ad Casals de Guisla 
sitam, Bernardo, S. Victoris abbati, tri- 
buunt. 228. 

1071. Charta Guidonis de Fosso, conda- 
minam, in Bucci et Cauda Longe terri- 
toriis fundatam, Bernardo, abbati S.Vic- 
toris, dimittentis. 257. 

1072. Charta qua Pontius, Massiliensis 
episcopus, ecclesiam S. Marie, qu$ 
Margarita dicitur, S. Victori concedit, 
86. 

12 jan. 1073. Charta qua Froterius, episco- 
pus Nemausensis, et Raymundus , vice- 
comes Albiensis, Castrense monasterium 
subjiciunt Massiliensi monasterio. 825. 

4 april. 1073. Charta Riquelmi, molinum : 
et vineas quasdam Bernardo, S. Victoris 
abbati, dantis. 706. 

4 april. 1073. Charta qua Isnardus ejus- 
que uxor, Aizivella, terram, in cimi- 
terio S. Marie de Mandonoico sitam, 
Bernardo, S. Victoris abbati, donant. 
708. 

10 apr. 1073. Charta Richai aliorumque 
nonnullorum , qua locum Monasterium 
vocatum , in Barjamonis castelli terri- 
torio situm, a S. Andrez monachis de- 
terioratum , Bernardo, S. Victoris ab- 
bati, commendant. 532. 

4 jul. 1073. Cbarta Umberti et Tomidiæ, 
ejus uxoris, molinos, apud Stratas de 
Pressa sitos, Bernardo, abbati S. Vic- 
toris, concedentium. 707. 


CXXXII 


1073. Charta qua Rostagnus, Guirannus 
aliique plures terram inter le Vol Lon- 
garet, montana de Almis et Ripas Al- 
tas, in territorio de Moreriis, sitam, 
Bernardo, abbati S. Victoris, conce- 
dunt. 159. 

1073. Charta qua Willelmus ecclesiam 
S. Mariæ , in valle Alsonica conditam , 
Bernardo, S. Victoris abbati, concedit. 
679. 

1073. Charta Guillelmi Calcie et uxoris 
ejus, qua ecclesiam S. Stephani de Valle 
Ausonica Bernardo, S. Victoris abbati, 
concedunt. 683. 

2 dec., 1065-1073. Charta qua Gironcu- 
lus terram, quam apud Quart posside- 
bat, Bernardo, abbati S. Victoris, ven- 
dit ; Petrus autem terram quam in Valle 
Longa obtinebat dimittit. 93. 

4065-1073. Charta qua Pontius, episco- 
pus Massiliensis , partem quam in Au- 
riol adeptus erat Bernardo, abbati S. Vic- 
toris, dimittit in excambium ecclesie 
Pennarum et obedientia Septimi. 67. 

Mai. 1074. Charta Heldeberti, de heredi- 
tate quam in territorio Inter Castellos 
vocato obtinebat. 527. 

3 jun. 1074. Concordia inter Bernardum, 
abbatem, et filios Geraldi Episcopalis 
composita , de portione Bruniolæ villæ, 
quam dictus Geraldus ipsiusque pater, 
Inguilrannus , episcopus, S. Victori de- 
derant. 344. 

$ jul. 1075. Charta Rostagni, Aquensis 
archiepiscopi, ejusque fratris, Amelii , 
de salinis in Stagno Fabricato, apud 
Enas castellum, conditis, et S. Victori 
concessis. 479. 

21 august. 1075. Charta Riperti, Vapin- 
censis episcopi, alodem in territorio 
castri Trescleus vocati situm S. Victori 
donantis. 734. 

24 august. 10735. Charta qua Pontius 
Adalbaldi, sacerdos, quidquid honoris 
in territorio de Trescleus obtinebat 


t 


INDEX CHRONOLOGICUS 


Bernardo, S. Victoris abbati, donat. 
132. 

25 oct. 1075. Concordia inter S. Andree 
et S. Victoris abbates composita , super 
ecclesiis S. Marie de Valle Vergemonis, 
S. Mari: ad Veiranas , S. Marie de Fa- 
vars, S. Petri de Reanna et S. Sepul- 
cri de Forno Calcherio. 533. 

Circ. 1075. Notitie vel chartulæ, de rebus 
quas Dodo, S. Victoris inonachus , ad 
S. Antonini cellam, in territorio Inter 
Castellos vocato institutam, a Bertranno, 
presbytero, ab Archimberto Maiolo aliis - 
que pluribus acquisivit. 528. 

Jul. 1076. Charta qua Petrus Saumada, 
Willelmi vicecomitis filius, condami- 
nam, in Welnz ripa sitam, Bernardo, 
abbati S. Victoris, donat. 87. 

Jul. 1076. Charta Petri et Pontii, qua 
ecclestam Beati Marcellini de Saleta , 
adjectis quibusdam terris, piscatoriis , 
molendini localibus et vineis, S. Vic- 
tori concedunt. 284. 

1064-1076. Charta qua Dominicus vi- 
neam, in comitatu Nemausensi, in 
Sancti JEgidii termino, in loco dicto 
Agals sitam , Bernardo, abbati S. Vic- 
toris, vendit. 168. 

April. 4077. Charta qua moniales S. Ma- 
riæ ad Acuas decimam clausi , ad Wel- 
nam siti, quod Petri Saumadæ fuit, 
Bernardo, abbati S. Victoris, ven- 
dunt. 88. | 

& jul. 1079. Bulla qua Gregorius papa VII 
possessiones et privilegia Massiliensis 
monasterii confirmat. 843. 

21 jul. 1079. Charta qua Josfredus , Mas- 
siliensis vicecomes , aqu: ductum Wel- 
nam vocitatum Bernardo abbati conce- 
dit. 38. 

1079. Charta Gozfredi, Massiliensis vice- 
comitis , qua partem Sex Furmorum ad 
se spectantem in jus S. Victoris trans- 
fundit. 449. 

1079. Charta qua Poncius, Rutbenensis 


CHARTARUM. 


presul, abbatiam Sanct Amantii Ri- 
cardo, Massiliensi abbati, confirmat. 
837. 

Circ. 1079. Charta Willelmi, Telonensis 
episcopi, qua ecclesias castri Petræ Foci 
Ricardo, S. Victons abbati, conce- 
dit. 480. 

Jun., 1064-1079. Charta Isnardi, qua alo- 
dem, in valle de Badaset situm , Ber- 
nardo, S. Victoris abbati, concedit. 
292. 

1064-1079. Charta Guiranni, monachi 
S. Victoris, de tascis quas apud Ollerias 
a Willelmo Trunno comparavit. 449. 

1064-1079. Charta Willelmi Ugonis ejus- 
que fratrum , de turri Amalcheri dicta, 
S. Victori partim data, partim vendita. 
161. 

1064-1079. Charta qua Aimeru suum cor- 
pus sepeliendum , suarum rerum mobi- 
lium medietatem et Poncii Molet man- 
sum Bernardo, abbati S. Victoris, do- 
nat. 304. 

1064-1079. Charta Gaufredi , Massiliensis 
vicecomitis, de ecclesia S. Martini, quam 
ipse in territorio de Curs ædificaverat, 
S. Victori data. 454. 

1064-1079. Charta qua Petrus Isnardus 
honorem ab avunculo Aicardo datum 
Bernardo, S. Victoris abbati, restituit. 
462. 

1064-1079. Charta Rostagni Eldebrandi , 
qua, propter Ermengardi mansum ab 
abbate Bernardo ad vitam acceptum, 
Guillelmi Juviniani mansum S. Victori 
concedit. 499. 

1064-1079. Charta Poncii Isnardi et Rai- 
mundi , fratrum, medietatem Levenonis 
ville Bernardo, S. Victoris abbati, 
offerentium. 525. 

1064-1079. Charta Gnillelmi , Regensis 
principis , qua ecclesiam S. Johannis de 
Monasterio Bernardo, S. Victoris ab- 
bati , donat. Subjunctæ sunt Raimundi, 
Petri Richai , Guillelmi Tethbaldi, Pon- 


CXXXIII 


tii, Rodulfi Aster, Petri Arnall et Ver- 
dellonis chartula. 617. 

1064-1079. Charta Petri, ministralis de 
Archincosco, quidquid in obedientia 
S. Martini de Bromezes clamabat S.Vic- 
tori dimittentis. 628. 

1064-1079. Charta Arambertæ, Heldeberti 
de Murmurone filie, mansum 1, a Be- 
raldo, apud Margallanam, excultum, 
Bernardo, S. Victoris abbati, donantis. 
116. 

1064-1079. Charta qua Willelmus Rai- 
nulfi ejusque mater, Aimerudis, S. Ma- 
rie de Brusa, S. Stephani, S. Martini et 
S. Farz ecclesias Bernardo, S. Victoris 
abbati, concedit. Subnotate sunt Poncii 
Oculi de Regina, Emmæ, Gauceranni, 
Bernardi, presbyteri de Auriacho, Teut- 
baldi Isnardi et Aldeberti donationes. 
690. 

1064-1079. Charta Gisla alodem in villa 
Medullis situm monachis S. Victoris do- 
nantis. 1083. 

Jun., 1065-1079. Charta qua Fulco de 
Auriol S. Victori et S. Zachariæ guer- 
pit quidquid juris in Welnz molendinis 
et in quibusdam vineis obtinebat. 104. 

1065-1079. Charta qua Amalricus de Porta 
terre modiatas ui, juxta Welnam sitas, 
Bernardo abbati concedit vel vendit ; 
Guichirannus de Auriolo terre semo- 
diatam 1 commutat; Willelmus Carbo- 
nellus terræ semodiatam unam donat. 
39. 

1065-1079. Charta qua Gauzfredus, Pon- 
tius Malnerii, alterque Gauzfredus vi- 
neas, quas altari S. Petri de Paradiso 
abstulerat Petrus Nodolia, Bernardo, 
abbati S. Victoris, restituunt. 84. 

1065-1079. Notitia diversarum terrarum 
monachis S. Zachariæ venditarum, 
datarum vel cum eis excambiatarum. 
102. 

1065-1079. Charta Rostagni, Avinionensis 
episcopi, de condamina quadam , juxta 


' CXXXIV 


S. Probacii ecclesiam sita et S. Victori 
data. 663. 

1 apr. 1080. Charta Centulli , vicecomitis 
Benarnensis et uxoris ejus, Beatricis, 
qua S. Savini monasterium, Tarbensis 
diœcesis, Ricardo, S. Victoris abbati, 
commendant, 483. 

8 aug. 1080. Charta qua Bernardus, Bi- 
suldunensium comes, Ricardo, Massi- 
liensi abbati, confirmat monasterium 
S. Petri Bisuldunensis. 820. 

8 aug. 1080. Charta qua Bernardus, Bi- 
suldunensium comes, Ricardo , abbati 
S. Victoris, Balneolense monasterium 
tradit, 821. 

Circ. 1080. Charta qua Fulco Umberti 
ejusque filii campum ad Welnam posi- 
tum, duasque terre pezzas, in S. Genesii 
palude sitas, S. Victori conferunt. 148. 

Circ. 1080. Charta qua Isnardus Boso et 
ejus mater monachis Victorinis donant 
medietatem ecclesi: S. Marie de Avel- 
lano. 1086. 

Circ. 1080. Charta Iterii de Borriana, ter- 
ram quz fuit Boni Filii de Baucet , quin- 
que solidis melgoriensium, S. Victori 
vendentis. 1087. 

Circ. 1080. Charta Aicelinze, uxoris Ber- 
trandi Iterii, quamdem terre peciam, 
juxta hortum S. Genesii sitam, xvin 
solidis melgoriensium , S. Victori ven- 
dentis. 1088. 

Circ. 1080. Reclamationes quas Willelmus, 
monachus S. Victoris Massiliensis , fecit 
domno Ysoardo, comiti, et archiepiscopo 
Ebredunensi, de honore S. Marie et 
S. Victoris, a militibus Cadurgencibus 
ablato. 1089. 

1040-1080. Charta Rostagni, Avinionensis 
episcopi, de condamina quadam, apud 
Fornicalcarium sita, ab avunculo Mirone 
S. Victori data et a Berengario, præsulis 
fratre, minus juste possessa, sed ab ipso 
Berengario restituta. 664. 

1040-1080. Charta Rostagni, Avenionensis 


INDEX. CHRONOLOGICUS 


episcopi, de abolendis malis consuetu- 
dinibus quas in S. Promacii obedientia 
accipiebat. 665. 

18 apr.1081. Bulla qua Gregorius papa VII 
possessiones et privilegia Massiliensis 
monasterii confirmat, 844. 

18apr. 1081, Bulla qua Gregorius papa VII 
confirmat privilegia Massiliensis mo- 
nasterii, praecipue ecclesias quas in 
Neumasensi episcopatu monachi obtine- 
bant. 859. 

48 apr.1081.Epistola quaGregorius papaVII 
monasteria S. Petri de Monte Majore 
et S. Mariæ de Crassa Ricardo, Mas- 
siliensi abbati, restauranda committit. 
842. 

1081 ? Epistola Gregorii papæ VII ad mo- 
nachos Montis Majoris directa, quibus 
mandat ut Ricardo, S. Victoris abbati, 
obediant. 860. 

27 mai. 1082. Charta qua Petrus, Aquen- 
sis archiepiscopus, ecclesiam S. Mau- 
rici de Turreves aliasque plures Ri- 
cardo, cardinali et S. Victoris abbati, 
concedit. 221. 

28 mai. 1082. Charta qua Oto, Leomaniæ 
vicecomes, et uxor ejus Adelais, Ri- 
cardo cardinali et S. Victoris monachis 
honorem vulgari nomine La Romeu 
vocatum offerunt. 150. 

1082. Charta qua Pontius, Rutenensis 
episcopus, multas ecclesias, in dicecesi 
Rutenensi sitas, Ricardo, Massiliensi 
abbati, vel dat vel datas confirmat. 835. 

1082. Charta qua Poncius, Rutenensis 
praesul, monasterium Sancti Amancii 
Ricardo, Massiliensi abbati , committit. 
836. 

49 oct. 1085. Charta Lanberti, molendi- 
nos ad Aventuras constructos venden- 
tis. 573. 

1085. Charta Bertranni, Forojuliensis 
episcopi, qua ecclesias S. Mari» de 
Pignas, S. Marie Deauratæ, S. Marie 
de Auriolis, S. Marie de Specula, cæ- 


CHARTARUM. 


terasque Vallis Carceris ecclesias, Ri- 
cardo, abbati S. Victoris, restituit. 600. 

1059-1085. Mulier quaedam, Rainoardi 
de Bucco vidua , eademque Giraldi Pal- 
lioli uxor, quidquid apud Graciascam 
a monachis S. Victoris calumniabatur 
guerpit. 251. 

12 mai. 1087. Charta Centulli, vicecomitis 
Benarnensis, et uxoris ejus, Beatricis, 
qua S. Severi monasterium, dicecesis 
Tarbensis, Ricardo, S. Victoris abbati, 
commendant. 484. 

1087. Charta qua Raimundus de Geme- 
nas et ejus fratres quidquid in territo- 
rio de Molna vel Ribuls possidebant 
Richardo, abbati S. Victoris, concedunt. 
139. 

11 mart. 1088. Charta qua Adefonsus, 
Hispaniarum imperator, monasterium 
Sancti Servandi S. Victori committit , 
annuali tributo x nummorum aureorum 
S. Petro Rome reservato. 828. 

20 febr. 1089. Bulla Urbani II qua pos- 
sessiones et privilegia abbati; Massi- 
liensis confirmat. 839. 

25 sept. 1089. Notitia testamenti quo 
Willelmus Gausfredi mansos rn , apud 
S. Stephanum et Cadaraiam sitos, me- 
dietatem Brusæ castri, necnon Cada- 
raiz castri partem sextam Ricardo, S. 
Victoris abbati, donavit, 436. 

1089. Charta qua Constantinus, rex Cara- 
litanus, Richardo, Sancti Victoris abbati, 
concedit monasterium Sancti Saturni. 
1006. 

C. 1089. Charta qua Constantinus, Kara- 
litanus judex, Richardo, abbati Massi- 
liensi, ad opus monasterii Sancti Sa- 
turni, plures ecclesias confirmat. 1010. 

Nov. , circ. 1090. Charta Rostagni Amal- 
rici, quartam partem castri Baldoini S. 
Victori donantis. 1090. 

Circ. 1090. Charta qua Bertrannus Petri, 
S. Victoris ministralis, quarumdam vi- 


CXXXV 


nearum gardiam et decimam dimittit. 
144. 

Circ. 1090. Charta qua Bermundus de 
Orno et fratres ejus molnarem de Pei- 
rois S. Victoris monachis vendunt. 142. 

Circ. 1090. Charta qua Aimeirus S. Victori 
dat vel vendit quasdam terra partes 
apud Balmam vineamque ad Arcus si- 
tas. 145. 

Circ. 1090. Charta Bernardi Leonis, de 
quibusdam vineis, apud Balmam sitis 
et S. Victori datis. 146. 

Circ. 1090. Charta qua Bernardus Leo 
quamdam vineam cum spelunca et 
loco molendini S. Victori concedit. 
447. 

Circ. 1090. Notitia placiti de Saletæ ho- 
nore habiti, quem, ab Ysarno, S.Victoris 
abbate, comparatum, Bernardo, ejus 
successori, liberum dimiserunt Alde- 
bertus de S. Georgio ejusque filii Ros- 
tagnus et Helefans. 605. 

Circ. 1090. Cbarta Willelmi, Willelmi 
senioris filii, Montem S. Jobannis Massi- 
liensibus monachis confirmantis, eccle- 
siamque ibidem constructam dotantis. 
618. 

1080-1090. Charta qua Petrus, Melgo- 
riensis comes, S. Victori dat potestatem 
quam in Psalmodiensi S. Petri monaste- 
rio habebat. 3. 

30 april. 1091. Charta qua Guillelmus, 
Cyrritanus comes, Choxanense mona- 
sterium Ricardo , Massiliensi abbati, 
committit, 826. 

1091. Charta qua Conan de Madalgas et 
fratres ejus territori Molne decimam 
et tascam Ricardo, abbati S. Victoris, 
guerpiunt. 140. 

1091. Charta qua Beatrix, comitissa Bi- 
gorritana, Sancto Victori confirmat mo- 
nasterium S. Severi de Abiciaco. 818. 

28 mart. 1092. Charta qua Raimundus et 
ejus frater, Petrus Hugo, de Rosset, 
quidquid juris in castro de Oleres sibi 


CXXXVI 


pertinebat, Ricardo, abbati S. Victoris, 
concedunt. 372. 

21 apr. 1093, Charta qua Petrus, Aquensis 
archiepiscopus , confirmat Ricardo, ab- 
bati S. Victoris , ecclesias Sancti Jacobi 
de Sparrone et Sancta Fidis de Artiga. 
9920. 

9 jul. 1093. Charta qua Petrus, Aquensis 
archiepiscopus, ecclesiam S. Mauricii 
de Turreves , cum pluribus ecclesiis et 
capellis, S. Victori concedit. 222. 

22 oct. 1093. Charta Pontiii Malnerii, 
qua Ricardo, abbati S, Victoris, concedit 
quidquid in ipsius Pontii honore acqui- 
rere poterit. 138. 

28 jul. 1094. Charta Raimundi, Provincie 
comitis, et Dulcis, comitisse , aliorum- 
que quorumdam, de libertate navium 
abbatie, per Durenciam et Rodanum 
descendentium vel ascendentium. 686. 

13 febr. 1095. Charta qua Adefonsus, To- 
letanus rex, monasterium Sancti Ser- 
vandi Toletani Massiliensi coenobio sub- 
jicit. 829. 

& apr. 1095. Bulla qua Urbanus papa II 
quadam monasteria, et ecclesias Ri- 
cardo, abbati S. Victoris, confirmat. 
840. 

41 sept. 1095. Notitia de terra, ante por- 
tas Tarasconenses sita, ad ecclesiam in 
honorem S. Nicolai zedificandam, Ri- 
cardo, abbati S. Victoris , concessa. Est 
inserta de eadem ecclesia Urbani papæ 
bulla. 220. 

15 jul. 1096. Charta qua Artaldus, comes 
de Paliars , monasterium de Geir Ri- 
cardo, Massiliensi abbati, committit. 
8214. 

24 aug. 1096. Charta qua Gaufredus et 
Guigo , fratres, mansum Martini Aine, 
apud Molnam et Ribulum situm, Ri- 
chardo, S. Victoris abbati, vendunt. 
143. 

1096. Notitia placiti in quo Gauzfredus de 
Grimal monachis S. Victoris ecclesiam 


INDEX CHRONOLOGICUS 


medietatemque castelli Grimaldi dere- 
linquit 1094. 

4 jan. 1097. Charta Isnardi Barreria, 
uxoris et filiorum ejus, qua, propter 
filium suum Lambertum, monachum S. 
Victoris factum, Massiliensi abbatie do- 
nant molendinum, in Sorbo fluvio ædi- 
ficatum, etc. 1092. 

48 jun. 1097. Charta Augeri, Regensis 
episcopi, ecclesiam S. Cassiani de Ta- 
vernis Richardo, S. Victoris abbati, do- 
nantis. 619. 

12 jul. 1097, Notitia domorum quas Odilo, 
abbas S. Ægidii, Ricardo, Massiliensi 
abbati , concessit. 152. 

44 aug. 1097. Charta qua Willelmus Ame- 
lit ceterique Petri Somadæ filii, quid- 
quid Ricardus abbas in terminis Massiliæ 
et S. Marcelli acquisierit, abbatie S. 
Victoris confirmant. 144. 

$ mart. 1098. Charta Augerii, Regensis 
episcopi, quidquid juris ecclesiastici in 
Regensi episcopatu Massilienses mona- 
chi obtinebant confirmantis. 697. 

18 jul. 1098. Charta qua Fulcho, præpo- 
situs, et capitulum Aquensis ecclesi, 
Ricardo , abbati S. Victoris, confirmant 
ecclesias, quas per manus Arelatensium 
archiepiscorum S. Victoris monachi 
acquisierant. 224. 

1099. Charta Berengarii, Forojuliensis 
episcopi, qua ecclesiam S. Marie de 
Bargolis, cæterasque ecclesias de Valle 
Carceris, de Luco, de Cabaza, de Archs 
et de Cillans S. Victorirestituit. 604. 

1099. Charta qua Petrus, Aquensium ar- 
chiepiscopus, S. Victoris monachis con- 
cedit licentiam ecclesiarum construen- 
darum in castris Male Mortis et Podii 
Sanguinolenti. 919. 

10 februar., sæcul xr. Charta qua Balda 
S. Victori concedit vinez semodiatam 1, 
quam apud Laureatam villam plantave- 
rant Heliseus et Pontius. 192. 

Sæcul. xr. Breve de mansionibus quas 


CHARTARUM. 


Stephanus Bedotius, cum filia quam de 
fonte suscepit, Petro Aldegario dedit. 2. 
Sæcul. xi. Notitia de quarta parte castri 
Cauda» Longæ a Guillelmo Stibleria ab- 
batiæ S. Victoris data. 4. | 

Sæcul. xr. Charta qua Esdras, Lebidoni- 
meri filius, terre modiatas 1r, in Centro 
sitas, S. Victori vendit. 36. 

Sæcul. xr. Notitia terrarum, in Ressacs si- 
tarum, quas S. Victori partim dederunt 
partim vendiderunt Poncius Ysnardus , 
Bernardus, Petrus, Ysnardus, Archem- 
bertus de Crota, pluresque alii. 37. 

Sæcul. xz. Notitia qua terrae vinezque ad 
S. Victoris cellararium pertinentes re- 
censentur. 40. 

Sæcul. xr. Notitia rerum quas S. Victoris 
monachi acquisierunt in valle Mari- 
gnana, in valle Reilana, in Fulno Chal- 
cherio, in Manoasca, in Auriol, et alibi, 
42. 

Seul. xi. Charta qua Odo ejusque uxor 
Dominica Petro presbytero vendit vinez 
modiatam r , in villa S. Marcelli sitam. 
35. 

Sæcul. xi, Charta qua Pontius Teutberti 
decimam dominicaturæ S. Damiani mo- 
nachis S. Victoris reddit. 79. 

Sæcul. x:. Breve de decima quarumdam 
vinearum, quam S. Petro de Paradiso 
contulerunt Salvius et Ricardus , filii 
Leonis de Balceto. 85. 

Sæcul. x1. Notitia terrz, infra Welnam ri- 
vum site, quam Willelmo, S. Victo- 
ris monacho, vendidit Salicus. 89. 

Sæcul. xi. Charta qua Natalia Lamber- 
tusque Adalbertus terram juxta S. Vic- 
toris hortum sitam abbati: donant. 90. 

Ssecul. xx. Notitia terre, in valle S. Ju- 
liani sit» , quam S. Victori tradunt Ber- 
mundus, filius Guquiranni, et Pontius 
Borrellus. 95. 

Sæcul. xx. Breve de alodibus in Almis 
villa sitis, S. Victori datis.- Breve alte- 
rum, quo recensentur porci, multones 

I 


CAXXVII 


et denarii eadem in villa singulis annis 
percipiendi. 96. 

Sæcul. x1. Charta qua filii Pridami et Pri- 
ma S. Victori tradunt alodem quem in 
Almis villa et in Adana valle tenebant. 
97. 

Sæcul. xx. Charta qua Pontius Castellanus 
ecclesias S. Bartholomaei et S. Petri 
S. Victori concedunt ; Guillelmus Re- 
demptor altaris S. Andeoli tertiam par- 
tem dimittit. 122. 

Sæcul. xi. Charta qua Pontius Guadaldi 
et Lambertus, frater ejus, S. Victoris 
abbatie donant decimum panis et vini, 
in dominicatura Sancti Saturnini colli- 
gendum. 134. 

Sæcul. xr. Charta Pontii Spaliardi , S. Vic- 
toris monachi, do rabinis rr, Busigada 
et Panperdut vocatis, abbatie datis. 
156. 

Sæcul, x1, Cbarta qua Truannus ejusque 
fili mansiones, iu villa Laurata ante 
S. Thomz ecclesiam sitas, S. Victori tra- 
dunt. 178. 

Sæcul. xi. Breve de decima quam dedit 
S. Victori Rostagnus Occulus de Bucco. 
185. | 

Sæcul. xi. Convenientia , inter Petrum, 
S. Victoris monachum et camerarium , 
et Petrum Nivium Hugonemque, fra- 
tres, pacta, de hereditate Jauzfredi 
Carbonelli , apud Luperias sita. 191. 

Sæcul. xi. Charta qua Guigo quamdam 
terre peciam in comitatu Ucetico , in 
valle Milcianensi, in loco Criders dicto 
sitam, S. Victori donat. 193. 

Sæcul. xr. Breve de vinea, sita subtus 
Roca, cujus decimam et guardiam Alde- 
bertus Garazols et Hugo, Bonefilii Gai- 
lard filius , in manus Petri, monachi 
S. Victoris, dimittunt. 495. 

Sæcul. xr. Breve de mansionibus, a Truanno 
S. Victori datis, quas ædificandas Aime- 
rico dominus abbas commendavit. 197. 

Sæcul. xr. Charta Frenulfi, qua benefi- 


Fr 


CXXXVIII 


cium, quod apud Fazinnarias obtine- 
bat , S. Victori concedit. 203. 

Sæcul. xr. Charta Aldeberti , Rotberti de 
Muxiago fili, qua mansum, quem 
prope ecclesiam S. Martini excolit Rot- 
baldus Peregrinus, S. Victori donat. 
Alios mansos abbatie dant Bermundus 
de Mirolio, Pontius Amalricus et Gui- 
chirannus , Guinigerii filius. 233. 

Sæcul. xr. Charta Aldeberti, qua S. Vic- 
tori tradit Montem Gurion , condami- 
nam 1 sitam juxta Durentiam , pratum 1, 
condaminam alteram in Ficulneola ja- 
centem, villa S. Juliani partem quar- 
tam, et quidquid in territorio S. Victo- 
ris et S. Justi de terris a monachis 
eorumque hominibus excultis exigere 
potuisset. 248. 

Secul. xr. Charta qua Emma Esparro- 
nensi monasterio concedit cabanna- 
rias rr, in Brusa pago sitas. 275. 

Ssecul. xx. Charta Aldeberti, qua S. Johanni 
de Esparrone concedit terras in Ami- 
rato, Rianes, Olmeda fonte, Vazanes, 
Polterio, Brusco fonte et Fanabriculo 
sitas. 276. 

Sæcul. xi. Charta Leutrudis, qua man- 
sum Ingilvini, ad Tres Eminas situm, 
S. Victori concedit. 286. 

Sæcul. xx. Charta qua Wilemmus Cotaro- 
nussuam villae Regnanetz partem S. Vic- 
tori dimittit. 287. 

Sæcul. xr. Charta Reinulfi de Brusa, 
Gihiranni braceriam, in S. Maximini ter- 
ritorio sitam, S.Victori concedentis. 304. 

Sæcul. xi. Charta qua Fulco Agarnus ab- 
batiæ Victorinæ , in manu Faraldi, mo- 
nachi, quecumque in ipsius Fulconis 
feodo acquisierit confirmat. 302. 

Sæcul. x1. Breve de Sancti Projecti eccle- 
sia, a Lauriensibus senioribus S. Vic- 
tori data, 316. 

Sæcul. xi, Notitia de Crosseria aliisque 
pluribus terris, a Lanberto S. Victori 
datis. 324. 


INDEX CHRONOLOGICUS 


Sæcul. xr. Charta Rostagni, de decima 
vinearum , apud Turribos in S. Victoris 
alode plantatarum. 329. 

Sæcul. xt. Charta Guiberti, qua condami- 
nam 1, in Turrivis sitam, partemque 
ecclesie S. Johannis de Kagnoseo, 
S. Victori concedit. 331. 

Sæcul. xr. Charta Guitberti, et filiorum 
ejus, de condamina 1 in Turrivis sita, de 
eeclesiis S. Juliani et S. Johännis, et 
de portione quam in Granoleto obti- 
nebant. 332. 

Sæcul. xi. Charta qua Nizezius ejusque 
filius, Guillelmus, pratum quoddam , 
in Avolenazo situm, S. Victori ven- 
dunt. 344. 

Sæcul. xi. Charta Poncii de Guarda , uxo- 
ris et filiorum ejus , qua condaminam r, 
in Bruniola villa, loco Paludita dicto, 
sitam, S. Victori donant. 348. 

Sæcul. xi. Breve de vineis in Bruniola si- 
tis, quas dederunt Geiraldus , Inguil- 
ranni episcopi filius, Gualdrada et Bo- 
nus Filius. 351. 

Sæcal. xx. Charta Poncii de Guarda, terræ 
peciam 1, apud Bruniolam, loco Pa- 
Judita dicto, sitam, S. Victori conce- 
dentis. 352. 

Sæcul. xi. Charta Ursonis et fili ejus, 
qua molendinum quod apud Bruniolam, 
loco Pogeto dicto, ædificaverat Volber- 
tus, Ursonis pater, S. Victori conce- 
dunt. 356. 

Sæcul. xr. Notitia de terra quam S. Vic- 
tori et S. Perpetuge' donant Bostagnus , 
et ejus fratres, 358. 

Sæcul. xi. Notitia de ecclesie S. Juliani 
parte quarta, a Bertranno Willelmo 
S. Victori data, et de terris quas im 
valle Gaisola emit Hugo Willelmus. 364. 

Sæcul. x1. Charta Pontii Fulchonis, S. Vic- 
tori dimittentis quidquid juris babebat 
in ecclesiis S. Marie de Descensa, 
S. Jobannis, S. Martini , S. Laurentii 
et S. Maris de Colubreira. 386. 


CHARTARUM. 


Sæcul. xx. Charta qua Pontius Fulcho dat 
S. Victori terram , in Garildis valle si- 
tam, vineæque modiatas 11. 387. 

Sæcul. xr. Charta Hugonis et Guisinne , 
ejus uxoris , partem sui honoris , apud 
S. Mariam de Gaireld sitam , S. Victori 
offerentium. 388. 

Sæcul. xx. Charta Guarnerii ejusque uxo- 
ris, Sulponiæ , de campis 11, in Gaireld 
villa ad S. Stephanum sitis, quos S. Vic- 
tori offerunt. 392. 

Sæcul. xi. Charta qua Petrus, ejusque 
uxor, Maria, alodem , quem in S. Ma- 
rie vel S. Medardi villa possidebant, 
S. Victori concedunt. 393. 

Sæeul. xi. Charta Gozfredi de Melna, di- 
midiam condaminam , in Garildis valle 
sitam , S. Victori donantis. 394. 

Secul. xi. Notitia de terris quas apud 
Faixam S. Victori dedit Amelius de 
Roca Baronis. 395. 

Secul. xx. Charta qua Almerada olivetam, 
in Poget Engele villa sitam, S. Victori 
donat, 396. . 

Sæcul. xr. Breve de mansionibus in Garil- 
dis valle sitis, et de Novularum divi- 
sione. 397. 

Sæcul. x1. Posta. 1060. Chartæ notitisque 
nonnulle, de terris et vineis in Bru- 
niolæ territorio sitis, et a quampluri- 
mis benefactoribus S. Victori concessis. 
404. 

Secul. xr. Charta Airaldi, et ejus uxoris, 
qua S. Victori et S. Michaeli de Balma 
vineæ modiatam r, apud Montem Alver- 
nicum sitam, concedunt. 431. 

Secul. xr. Charta Willelmi, qua vinee 
quartairadam 1, apud Gallicans sitam, 
et suam viridarü furnique cujusdam 
partem S. Victori donat. 443. 

Sæcul. xi. Charta Ranulfi de Senatio, 
Poncii Blanci et Aldeberti, Avinionensis 
episcopi, de ecclesia S. Maris apud Ca- 
taractam ædificata, et de ejusdem terri- 
torii decimis, tascis et custodiis. 44. 


CXXXIX 


Sæcul, x1 exeunte. Breve de porcis mul- 
tonibusque apud Sex Furnos et Oljvolas 
annuatim percipiendis. 450. 

Sæcul. xi. Charta qua Bertrannus de Ra- 
mads et Isnardus Willelmus quidquid 
apud Carnolas minus juste diripuerant 
S. Victori restituunt. Subsequitur Ai- 
cardi et Ponti, fratrum , chartula, 
de Gunfani condaminæ farraginumque 
trium decima, S. Victori reddita. 463. 

Sæcul. xi. Notitia de rebus que, dona- 
tionis venditionisve titulo, ad S. Vic- 

- toris camerz honorem advenerant. 464. 

Sæcul. xx. Charta Isnardi et Ingilisennæ, 
ejus uxoris, de mansis et cabannariis 
quibusdam in valle Salernensi conditis 
et S, Victori donatis. 498. 

Sæcul. xx. Charta Alinei, mansum Ermen- 
gaudi, decimam quamdam et fraxine- 
dam Salernis sitam S. Victori tradentis. 
517. 

Sæcul. x1. Breve de fundis Richaum inter 
et Franchonem dividendis. 518. 

Sæcul. xi. Charta Richai, Franchonis, 
Poncii Willelmi et Alberti, de terris 
quibusdam apud Silans et Rocam sitis, 
et S. Victori concessis. 524. 

Sæcul. xr, Charta qua Arbertus a Lepora 
Punctus mansum ; ab Aldeberto Caval- 
litano apud Pennafort excultum, 8. Vic- 
tori donat. 539. 

Secul. xr. Charta Laufredi, Stephani de 
Castello Duplo fratris, de mansis m, 
apud Figam Neram et Baldronem sitis 
et S. Victori datis. 540. 

Sæcul. xi. Notitia de vineis S. Auxilii. 
542. 

Sæcul. xr. Notitia qua singuli mansi de Ci- 
liano villa recensentur. 543. 

Sæcul. xr. Charta Poncii Willelmi, Aizi- 
velle, ejus uxoris, eorumque filii Ful- 
conis, campum quemdam, Lr solidis 
comparatum , Palaionensi celle donan- 
tium, 562. 

Sæcul. xx. Post ann. 1048. Charta Guil- 


CXL 


lelmi Revelli, qua, accepto a Marcellino 
monacho caballo uno, pratum quod- 
dam, Palaione situm , S. Victori conce- 
dit. 563. 

Sæcul. xx. Charta Richildis, Girenni Re- 
gensis principis relicte, de vinez mo- 
diatis rrr, in castri Contofanonis territorio 
sitis, quas S. Victori concedit. 586. 

Sæcul. xi. Notitia de decimis a Goirando 
de Gonfanono datis, et ab ejusdem filiis, 
Aicardo et Poncio , S. Victori restitutis. 
587. 

Sæcul. xi. Charta Willelmi ejusque uxoris 
Accelenæ, terram incultam; quam apud 
Defensum babebant, S. Victori donan- 
tium. 588. 

Sæcul. xr, Charta Ismidonis, de manso 1 
vinezque clauso quodam , apud Rama- 
tuellam sitis et S. Victori concessis. 594. 

Sæcul. xr. Post a. 1030. Charta Uniæ, de 
terris et vineis quz ad Flasendz man- 
sum spectaverarit. 667. 

Sæcul. xr. Notitia de decimis orti Sancti 
Promatii, datis S. Victori a Petro etBer- 
mundo. 673. 

Sæcul. xi. Chartula qua recensentur Is- 
nardi, Galteri et Poncii, fratrum , Pon- 
cii Boni Pari, et Petri Guillelmi dona- 
tiones, 677. 

Secul. xi. Breve quo describuntur Scale 
castelli partis tertiæ tenementa. 710. 
Sæcul. xr. Charta Riperti et Beatricis, ejus 
uxoris, ecclesiam S. Antonii de Metis 

S. Victori offerentium. 711. 

Sæcul. xr. Charta Danielis et Rodulfi, 
quecumque S. Victori et S. Genesio 
Dromonensi data fuerint concedentium. 
120. 

Sæcul. x1. Notitia de alode, quem, in Inter 

— Petris situm, Aldearda ejusque filius 
Rodulfus et Adalgarda filia S, Victori et 
S. Genesio dederunt. 729. 

Sæcul. xi? Fragmentum chartulæ cujus- 
dam, de Belgenciaco villa. 733. 

Sæcui. xi. Chartula Willelmi planterium 


INDEX CHRONOLOGICUS. 


quoddam S. Victori et S. Michaeli de 
Monte Cursonis concedentis. 754. 

Sæcul. xr. Charta Guarini S. Michaeli de 
Monte Cursonis vineæ semodiatam 1, 
apud Montainagum sitam, donantis. 
198. 

Sæcul. xi. Breve quo describuntur terre 
ab hominibus S. Victoris, apud Berram, 
exculie , vel a monachis in dominica- 
tura possessæ. 815. 

Sæcul. xr. Charta qua Francus de Vellau- 
ris, uxor ct filii ejus, S. Victori et ec- 
clesie S. Marie et S. Verani de Valle 

' Clusa terram de Valarcis , in territorio 
Somannæ sitam, acceptis duobus solidis, 
partim vendunt, partim donant. 1093. 

Sæcul. xi, Charta Pontii Amblardi, ejus 
uxoris et filiorum, S. Victori decimum 
quartonis Cabazæ donantium. 1094. 

Sæcul. xr. Charta Tassili, uxoris, filiorum 
et fratrum ejus, qua S. Victori conce- 
dunt ecclesiam S. Stephani de Reginna. 
1095. 

Circ. 1100. Charta qua, Raimundus et 
fratres ejus monachis S. Victoris, rx 
solidis veteris monete Melgoriensis , 
tertiam partem decimi castelli de Rocca 
Martina vendunt. — Item, Willelmus 
Ripertus et Willelmus Rostagni partem 
quam in eodem decimo habebant $.Vic- 
tori vendunt. 1096. 

25 jan. 4101. Charta Poncii, Barbastrensis 
episcopi, de ecclesiis, in castri Arbalat 
territorio constructis et construendis , 
Ricardo, S. Victoris abbati , commis- 
sis. 445. 

1046 -1101. Charta Fulconis, uxoris et 
liberorum ejus, qua Aldeberto, abbati, et 
monachis Lirinensibus ecclesias S. Petri 
de Salernis, SS. Michaelis, Andrés et 
Trophimi, et Romani, censumque apud 
Villam Crosam percipiendum conce- 
dunt. 1082. 

47 januar. 1103. Charta qua Raimundus, 
Sancti Egidii comes, medietatem Gibel- 





—— — - 


CHARTARUM. CXLI 


let civitatis, inter Tripolim et Berutum 
site, Richardo, Sancti Victoris abbati, 
concedit. 802. 

26 dec. 1103. Charta qua Petrus Gau- 
fredi, Aquensis archiepiscopus mona- 
chusque Sancti Victoris, Ricardo, S. 
Victoris abbati, confirmat quidquid mo- 
nasterium in Aquensi diocesi obtinebat. 
918. 

27 august. 1080, 1086, 1097, vel 1103. 
Charta Bermundi de Dromone, qua 
Amalfredi tenementum, pro filio suo 
Guillelmo, a Ricardo abbate ad mona- 
chatum suscepto, S. Victori et S. Ge- 
nesio offert. 722, 

1079-1103. Charta Gauzfredi de Auriol, 
qua honores, quos de Hugone de Rianz, 
Guillelmo Geiraldo aliisque pluribus 
tenebat, Ricardo, S. Victoris abbati, 
tradit. 326. 

1079-1103. Notitia de salinis quas Ri- 
cardo, S. Victoris abbati, dedit Pontius 
Athanulfus. 391. 

Circ. 1050, vel circ. 1104. Charta qua 
Blitgerius Aculei aliique plures ecclesiam 
S. Sulpitii de Valveranica, adjectis qui- 
busdam terris, S. Victori concedunt. 
230. 

1080 -1405. Charta Lantelmi, Ebredu- 
mensis archiepiscopi, quidquid eccle- 
siastici juris in Ebredunensi archiepisco- 
patu Massilienses monachi obtinebant 
confirmantis. 699. 

24 Januar.,1060-1108. Notitia de censibus 
in honore S. Nazarii de Medullio apud 
Congenias a Bertrando Pontio solven- 
dis. 813. 

4440. Charta Hugonis Gaufredi, de Sex 
Furnorum parte tertia S. Victori res- 
tituta. 446. 

Circ. 1110. Notitia judieii a judicibus quos 
Raimundus , Barchinonensis comes, 
delegaverat, prolati, de jure quod in 
Nanti, Solarii, Almi, Balgentiaci, Molæ, 
Salz, Insule , Ferletæ et S. Trinitatis 


castris et honoribus vendicabant Hugo 
de Podio, Willelmus Amelii et Willel- 
mus de Solario. 804. 

1080 — circ. 1110. Charta qua Imbertus, 
Rostagni filius, suum gadium et corpus 
Richardo, S. Victoris abbati, donat, 
Balmetamque honorem confirmat. : 812. 

Circ. 1110. Charta qua Wibertus de Tur- 
reves, uxor et filius ejus, S. Victori 
donant modiatam 1 terre apud Rossat 
sitam. 1097. 

5 febr. 1411. Charta qua Wisbertus de 
Torreves et Bermundus , filius ejus , S. 
Victori donant honorem quem in valle 
Brunenc possident. 1098. 

2 mai. 1112. Charta qua Benedictus, 
Doliensis episcopus, Sancto Victori of- 
fert ecclesiam Sancte Marie de Archo. 
1007. | 

11192. Charta qua Richardus, Rutenensium 
comes, monasterium Sancti Petri et 
Sancti Leontii Ottoni, Massiliensi abbati, 
confirmat. 831. 

1103-1112. Charta Leodegarii, Aptensis 
episcopi , qua ecclesias S. Salvatoris 
et S. Gervasi Ricardo, S. Victoris 
abbati, donat. 434. 

20 februar. 1113. Charta qua Petrus et 
Gaufredus Nicecii, fratres, Agnes, uxor 
Guillelmi Nicecii, et Raimundus, filius 
ejus, S. Victori terram de Consuis ven- 
dunt. 1099. 

23 apr. 1113. Bulla qua Paschalis papa II 
beneficia ad Massiliense monasterium 
spectantia confirmat. 848. 

4113. Charta qua Gaufredus Nicecii ter- 
ram suam de Sancto Genesio S. Victori 
vendit. 4400. 

21 mart. 1115. Charta Leodegarii, Vapin- 
censis episcopi, qua ecclesias de Tres- 
clevis S. Victori concedit. 734. 


-Circ. 1115. Epistola Raimundi Berenga- 


rii III, Barchinonensis comitis, ad Wil- 
lelmum de Forssal directa, ne monachos 
propter Tavernas molestet. 806. 


CXLU 


43 jul. 1116. Notitia diffinitionis, mona- 
chos inter et Willelmum Ameli, de 
Solaris, Hugonem de Podio et Willel- 
mum de Solariis, auctoritate Raimundi 
Berengarii, Barchinonensis comitis, or- 
dinate, de Nantis, Solariis, Almis, Bal- 
gentiaco , Insula, Ferleta , S. Trinitate, 
Mola et Sala castris. 805. 

28 jun. 1117. Charta qua Rostagnus, Va- 
sionensium episcopus, Massiliensi mo- 
nasterio confirmat ecclesias castri Malau- 
cinæ. 1013. 

Dec. 1118. Epistola Gelasii pape, ad 

^ Bernardum, Agathensem episcopum , 
directa, ne Massilienses monachos, oc- 
casione ecclesiz S. Andree, ab Agathen- 
sibus clericis molestari sinat. 808. 

1118. Donatio partis superioris terræ de 
Formigis Marie Soneriæ et liberis ejus 
a Petro Rothíredi, priore S. Nazarii de 
Medullio, facta. 1101. 

9 jan. 1119. Charta qua Atto , Arelatensis 
archiepiscopus, pacem componit mona- 
chos inter et canonicos Massilienses. 
923. 

4 april. 1419. Charta Willelmi, Karalitani 
archiepiscopi, de sacrata S. Saturnini 
ecclesia. 784. 

Octob. 1119. Canones concilii a Calixto 
papa II Remis celebrati. 814. 

1119. Charta Berengarii , Forojuliensis epi- 
scopi, de ecclesiis et decimis quas in Fo- 
rojuliensi episcopatu possidebant Massi- 
lienses monachi. 485. 

47 februar. 1120. Epistola Calixti papæ, 
ad Toletanz ecclesie clericos directa , 
de S. Servandi ecclesia Radulpho, Mas- 
siliensi abbati, restituenda. 810. 

47 februar. 1120. Epistola Calixti papa, 
ad Ademarum, Rutenensem episco- 
pum, directa, de pace Massiliensem 
inter et Vabrensem abbates compo- 
nenda. 8114. 

48 februar. 1120. Epistola Calixti pape, 
ad Provincie episcopos directa, ut 


INDEX CHRONOLOGICUS 


quecumque a xxx annis possedit Mas- 
siliense monasterium dimittant. 809, 

12 mai. 1120. Bulla qua Calixtus papa II 
possessiones monasterii S. Saturnini Ca- 
ralitani in Sardinia confirmat. 850. 

26 jun. 1120? Charta qua Ricardus, Ru- 
tenensis comes, ecclesiam Sancti Aman- 
cii Rutenensis Rodulfo , Massiliensi ab- 
bati, concedit. 838. 

28 dec. 1122. Charta Aldeberti, Senes- 
censis episcopi, de ecclesiis quas Mas- 
siliense monasterium possidebat in Se- 
nesc ensi episcopatu. 777 et 972. 

11 apr. 1123. Bulla qua Calixtus papa II 
confirmat libertates monasterii Sancti 
Salvatoris de Quiriaco. 851. 

4 jul. 1124. Charta qua Willelmus Picta- 
vensis ecclesiam S. Bartholomei de 
Mota Palaionis a Berengario, Foroju- 
liensi episcopo , et Amalrico , præpo- 
sito, emit atque postea S. Marie de 
Palaione et monachis S. Victoris donat. 
1102. 

9 apr., 1121-1124. Epistola qua Calixtus 
papa II prohibet ne in Caturicis villa , 
invitis monachis Massiliensibus, aliqua 
ecclesia construatur. 931. | 

1117 — circ. 1126. Charta qua Radulfus, 
Massiliensis abbas, et Hugo de Podio 
medietatem Solariorum castri et medie- 
tatem castelli de Nanto inter se com- 
mutant. 807. 

4127. Charta qua Bernardus, Massiliensis 
abbas , tradit Rigaldo , Vabrensi abbati, 
ecclesias de Octobiano, Semarde et 
Petra. 890. 

Ante a. 1127. Charta Udalardi, vicecomi- 
tis, et Ermesendis, vicecomitissæ, ee- 
clesias S. Johannis de Fontibus, S. Eu- 
lalis Bagudani, S. Christophori de Fon- 
tibus Superioribus, S. Mariæ de Castel- 
lario, S. Petri Logordani, et S. Martini 
de Cuilisicco Massiliensibus monachis 
donantium. 701. 

1127. Charts qua recitatur pax inter Ber- 





CHARTARUM. 


nardum, Massiliensem abbatem, et Ri- 
cardum , Vabrensem abbatem , compo- 
sita, de subjectione Yabrensis cœnobn et 
de S. Leoncii monasterio. 785. 

6 feb. 1129. Charta qua Adefonsus rex 
monasterium Sancti Servandi Bernaldo, 
Massiliensi abbati, confirmat. 830. 

26 august. 1129. Charta Petri, Vapincensis 
episcopi, ecclesiam S, Petri et 8. Ro- 
mani de Sub Bipis 8. Victori conceden- 
tis. 735. 

4 dec. 1130. Epistola Innocenti papæ II 
ad vicecomites Massilie directa, ne mo- 
nasterium Sancti Victoris molestent. 
1036. 

15 febr. 1134. Charta qua Raimundus, 
Barchmonensis comes, Balneolense mo- 


nasterium Petro, S. Victoris abbati, 


confirmat. 822, 

48 jun. 1135. Bulla qua Innocentius 
papa II confirmat privilegia et posses- 
siones Massiliensis monasterii, 84h. 

39 mai. 1138. Charta Aldegarii et Bosonis, 
fratrum , quidquid in Sancti Saturnini 
castello possidebant , Petro, abbati 
8. Victoris, dimittentium. 803. 

16 apr. 1139. Bulla qua Innocentius, 
papa II Petro, Massiliensi abbati, eccle- 
siam SS. Genesii et Honorati de Arela- 
tis confirmat. 855. 

4440. Charta Raimundi Guillelmi, de Cas- 
tello Novo, qua monachis S. Victoris et 
S. Nazarii de Medullio, in manu Guil- 
lelmi, prioris, derelinquit honorem 
quem ipsis, pro xx solidis, obligave- 
rat. 1103. 

1151. Charta qua Constantinus , Karalita- 
nus episcopus, Petro abbati. confirmat 
ecclesiam Sancti Saturnini, cum omnibus 
ejus pertinentiis, 1008. 

12 dec. 1143. Compositio inter Willel- 
mum, Tolonensem episcopum, et P., 
Sancti Victoris abbatem, facta, de eccle- 
sis quas in Tolonensi episcopatu possi- 
debat Massiliense monasterium. 971. 


CXLIM 


90 mart. 1144. Epistola Lucii papse II ad 
diversos Gallis prelatos directa, ut 
sæviant in malefactores qui Massiliensis 
monasterii bona invadunt. 866. 

9 sept. 1145. Epistola Eugenii pape III, 
ad Petrum, Sancti Victoris abbatem, di- 
recta, qua confirmat pacem cum cano- 
nicis Sancti Sepulcri compositam de Ca- 
turicenci parochia. 932. 

12 decembr. 1146. Charta Berengarii, 
Gerundensis episcopi, de ecclesia S. Ge- 
nesii de Palatiolo , Gaufredo , priori 8. 
Thoma Impuritanensis, confirmata.816. 

4146. Charta Willelmi, Ebredunensis ar- 
chiepiscopi , de emendatis injuriis quas 
Isoardus Bastart Massiliensibus mona- 
chis apud Gigorz intulerat. 990. 

1130-1146. Charta qua R. de Ciguinolis, 
Rivipolensis electus, Petro , Massiliensi 
abbati , fidelitatem promittit. 823. 

1148. Charta Petri Bonifacii, uxoris et 
filiorum ejus, qua terram al Obespi mo- 
nachis 8. Victoris donant. 4104. 

30 apr. 1149. Epistola Eugenii pape III 
ad Coxianensem, Bisuldunensem, Bal- 
neolensem , Gerensem, Vabrensem, 
Castrensem et Sancti Savini abbates 
directa, ut Guillelmo, electo abbati 
Massiliensi, obediant. 885. 

45 apr. 1151. Charta qua Johannes, Sor- 
rensis episcopus, Guillelmo, Massiliensi 
abbati, confirmat ecclesiam Sancti Sal- 
vatoris de Villa Vetera. 10114. 

4 jun. 1150 vel 1453. Epistola Eugenii 
pape Ill, qua confirmat concordiam 
factam inter Guillelmum, Sancti Victoris 
abbatem, et Gaufridum, Avinionensem 
episcopum, super ecclesia Sancti Nicolai 
de Tarrascona. 944. 

$ jun. 1150. Bulla qua Eugenius papa III, 
possessiones libertatesque Massiliensis 
monasterii confirmat. 849. 

17 aug. 1150. Charta Raimundi Beren- 
garii, Barchinonensis comitis, qua confir- 
mat pacem inter abbatiam Sancti Victoris 





CXLIY INDEX CHRONOLOGICUS. 


et Guillielmum de Signa compositam, de 
valle Signa , Molna, Ribols et castro Ro- 
ger. 966. 

1152. Notitia de concordia inter Gaufri- 
dum de Massilia ejusque fratres, Hugo- 
nem, Bertrandum et Aicardum , procu- 
rante Guillelmo, S. Victoris abbate, 
composita. 786. 

20 dec. 1153. Epistola Anastasii papæ IV, 
ad prælatos per Provinciam constitutos, 
ne possessiones monasterii Massiliensis 
a quocumque auferri sinant. 865. 

22 febr. 1154. Charta qua Petrus, Foroju- 

liensis episcopus, Guillielmo, Sancti Vic- 

toris abbati, tradit ecclesiam Sanctze Ma- 

riæ de Cilans. 969. 

mai. 1154. Epistola Anastasii pape IV, 

ad Petrum, Massiliensem episcopum, 

de gravaminibus , quz, procurationis et 
sepulturz causa, dictus episcopus mona- 

cbis intulit. 636. 

1 mai. 1454. Epistola Anastasii papæ IV, 

ad Pontium, Aquensem archiepiscopum, 

de S. Victoris abbatibus consecrandis. 

637. 

mai. 1154. Epistola Anastasii papæ IV, 

ad Aldebertum, Mimatensem episcopum, 

ut S. Victoris monachis restituantur 

Mairoilensis Kiriacensisque ecclesie, 

638. | 

mai. 1154. Epistola Anastasii papæ IV, 

ad Willelmum, Tolonensem episcopum, 

cui precipit ne, occasione decimarum 

8. Johannis de Petrafeu, ecclesi: S. Pon- 

Hi de Colubreira et sepulture, moles- 

tentur Massilienses monachi. 639. 

4 mai. 1154. Epistola Anastasii papz IV, 

de obedientia a Vabrensibus monachis 

Massiliensi abbati exhibenda. 640. 

mai. 1154. Epistola Anastasii papz IV, 

, ad Agathenses canonicos, ne, S. Andree 

monasterii occasione, Massilienses mo- 

nachi molestentur. 644. 

mai. 14154. Epistola Anastasii papæ IV, 

ad Guillelmum Tolonenensem et Pe- 


wi» 


eh 


d» 


trum Massiliensem episcopos directa, 
ne injuste excommunicentur presbyteri 
monasterii Massiliensis. 642. 

30 mai. 1155. Compositio facta inter Alde- 
bertum, Mimatensem episcopum, et 
Guillelmum , Sancti Victoris abbatem, 
de possessionibus quas Massiliense mo- 
nasterium in Mimatensi episcopatu obti- 
nebat. 963. 

1155. Charta Raimundi Cabrol cæterorum- 
que Willelmi Cabrol filiorum , qua Wil- 
lelmo, S. Victoris abbati, quidquid juris 
apud Almas habebant dimittunt, 481. 

26 sept. 1156. Inquisitio de terminis ter- 
ritorii Sancti Antonini de Bailes. 950. 

1156. Charta qua Gaufridus et Hugo, 
filii Raimundi Gaufridi , acceptis ab ab- 
bate Willelmo fundis quibusdam, sitis in 
Oleriis, Porcilis, Castellario Rosseto 
et Bulcodenis , quidquid in Sex Furnis 
calumniabantur dimittunt. 702. 

1156. Instrumentum quo patet Raimun- 
dum Berengari, Barchinonensem co- 
mitem, accepta a G. , Sancti Victoris 
abbate, villa de Maurei, remisisse con- 
suetudines quas in Nancio et Sancto An- 
tonio exigebat. 944. 

1156. Compositio inter monachos Sancti 
Victoris et Gaufridum de Signia, super 
valle de Signa. 967. 

10 jun. 1157. Epistola Adriani pape IV, 
qua Willelmo , Massiliensi abbati , con- 
firmat castrum de Sex Furnis. 873. 

10 jun. 1157. Epistola Adriani papse IV, 
ad Willelmum , Sancti Victoris abba- 
tem , directa, de Caturicensi parochia. 
933. 

12 aug. 1157. Compositio inter abbatem 
Sancti Victoris et Oliverium de Cellans, 
in curia comitis Raimundi Berengarii 
facta. 996. 

30 mart., 1155-1158. Epistola Adriani 
papse IV, ad episcopum. Massiliensem 
directa, qua ei præcipit ut; in contro- 
versia inter ipsum et monachos S. Vic- 


CHARTARUM. 


toris orta, Aquensis archiepiscopi arbi- 
trio se submittat. 643. 

30 mart., 1155-1158. Epistola Adriani 
papse IV, qua canonicis Agathensibus 
inhibet ne monachos Massilienses mo- 
lestent. 644. 

Mart. 1159? Cbarta qua Guillielmus, Mas- 
siliensis abbas, Gislaberto, Silvae Cane 
abbati, concedit ecclesias Sancti Victoris 
de Gontart et Sancti Stephani de Tresle. 
952. 

Soctobr. 1159. Epistola Alexandri papzIII, 
ad S. Dionysii abbatem directa , adver- 
sus Octavianum anti-papam, qui seip- 
sum in pontificatum intruserat. 736. 

Circ. 1160. Charta Raimundi, comitis 
Tolosahi, monasterium S. Marie et 
S. Petri de Vicano et mercatum ville 
Vicani, sub protectione sua suscipientis. 
1105. 

6 jul. 1162. Bulla qua Alexander papa III 
canonicis Rutenensibus ecclesiam Boa- 
denensem adjudicat. 852. 

19 mart. 1463. Charta qua Villanus, Pisa- 
norum archiepiscopus, confirmat con- 
cordiam inter Fredolum, Massilien- 
sem abbatem, et Bonatum, Karalita- 
num archiepiscopum, pactam, de mo- 
nasterio Sancti Saturni. 1009. 

17 oct. 1164. Compositio inter episcopum 
Massiliensem et vicecomites Massiliæ, 
auctoritate Raymundi, archiepiscopi 
Arelatensis, facta. 1106. 

1164. Charta qua Bertrannus, presbyter, 
et Guiraldus, nepos ejus, procuratores 
ecclesie S. Michaelis de Brugueriis, 
Petro Boerii, uxori et liberis ejus, pro 
decem solidis melgoriensium, unum stare 
in cimiterio S. Michaelis de Brugueriis 
concedunt. 1107. 

28 mai. 1165. Epistola Alexandri pape III 
ad provincie Aquensis prælatos, ne in 
ecclesias Massiliensis monasterii inter- 
dicti sentenciam proferant. 876. 

13 jul. 4165. Charta qua Raimundus, Are- 

I 


CXLV 


latensis archiepiscopus, pacem compo- 
nit inter Fredolum, Massiliensem abba- 
tem, et Arelatenses canonicos, de eccle- 
siis S. Honorati , SS. Sergii et Bacchi et 
S. Petri de Fanabregolo. 959. 

1165. Charta qua P., Aquensis archiepi- 
Scopus, pacem componit inter Áquenses 
canonicos et Massiliense monasterium , 
super ecclesia de Rianz. 965. 

1165. Sententia, in curia Riche impe- 
ratricis lata, de lite inter Ademarum 
de Rocha Bruna et Palliolum, prio- 
rem Palaionis, pendente, qua utriusque 
jura in fluvio Argencio et in territorio 
Palaionis definiuntur. 976. 

Sept. 1167. Charta Guillelmi Affuel abba- 
tiæ S. Victoris quidquid in campo Viva- 
rii possidebat donantis. 1108. 

8 mart. 1169. Epistola Alexandri papeIII, 
qua Petro, Sancti Victoris abbati, confir- 
mat exemptionem ecclesiarum vallis de 
Treitis. 936. 

8 mart. 1168 vel 1169. Epistola Alexandri 
pape III, qua prioratum de Mezoilo sub 
sua protectione suscipit. 940. 

6 apr. 1169. Bulla qua Alexander papa III 
confirmat libertatem ecclesiarum de valle 
Tretis. 847. 

21 maii, 1466-1170. Epistola Alexandri 
pape III, prohibentis ne in res Mas- 
siliensis monasterii violentia inferatur. 
815. 

1174. Charta Bertranni Raimbaldi posses- 
sionem castelli Scalæ monachis S. Vic- 
toris guarantientis. 1109. 

9 mart. 1173. Instrumentum quo constat 
Petrum, Massiliensem abbatem, a Ber- 
nardo, Sancti Éusebii abbate, accepisse 
ecclesias de Cadeneto, in excambium 
ecclesie de Avellone. 955. 

3 jul. 1173. Compositio facta inter Ber- 
nardum, priorem de Coloinnet, et G., 
capellanum de Marogol, super decimis 
de Marogol. 964. 

16 augusti 1173. Bulla qua Alexander 

$ 


CXLVI 


papa IIl confirmat exemptionem eccle- 
siarum vallis de Tretis. 846. 

7 aug. 1174. Charta Guillielmi Feraldi, 
de libertate hominum Sancte Maris de 
Toramina. 1048. 

18 febr. 1176. Charta qua Poncius Nielli, 
baiulus comitis Provincie, inter priorem 
Sancti Poncii de Podio Lupario et fratres 
militis Templi de Baides pacem compo- 
nit, de decimis territorii Paludis vocati. 
968. 

14 mai. 1476? Charta Ildefonsi, Arago- 
nensis regis , qua inter B. de Lambisco, 
priorem vallis de Auriol, et P. Ber- 
mundum , de Podio Pino , pacem com- 
ponit. 759. 

6 jul. 1176? Epistola Alexandri pape III, 
qua ecclesias Cadeneti confirmat abbatize 
Sancti Victoris. 956. 

30 mart., vel 3 apr., 1160, 1161, 1173, 
1174 vel 1176. Epistola Alexandri 
papse III, qua villam Chiriacensis mo- 
nasterii sub sua protectione suscipit. 
939. 

27 jun., 1160, 1173, 1174 vel 1176. Epi- 
stola Alexandri papz III, qua indulget 
ut in ecclesia Sancti Andrez de Pisis, 
tempore interdicti, divina officia cele- 
brentur. 938. 

8 jul., 1460, 4173, 41754 vel 4176. 
Epistola Alexandri papæ III, qua Massi- 
liensibus monachis confirmat ecclesiam 
Sancti Andree de Pisis. 937. 

24 mai. 1177. Charta Ildefonsi, Aragoniæ 
regis , qua fidelibus suis, vicecomitibus 
de Sparrone et aliis, precipit ut F., prio- 
rem de Sparrone, et successores ejus, 
in restauranda villa Revesto et transfe- 
rendis ejusdem villa hominibus in quod- 
dam defensum proximum , omni opere 
et animo adjuvent. 1140. 

21 mai. 1177. Diploma quo Ildefossus, 
rex Aragoniæ, monachis Sancti Victoris 
concedit licentiam castella construendi 
et villas ædificandi. 902. 


INDEX CHRONOLOGICUS 


27 jan. 1178. Privilegium quo Ildefonsus, 
Aragonie rex, prohibet ne quis justitias 
vel fidejussiones a monachis Massilien- 
sibus exigat. 903. 

15 mart., 1166, 1167 vel 1178. Epi- 
stola Alexandri pape III, ad Petrum, 
Massiliensem abbatem, directa, qua cas- 
trum de Sex Furnis monachis confirmat. 
814. 

Apr. 1179. Charta qua Willelmus de 
Dromo, monastico habitu suscepto, de- 
cimas quasdam de Sancto Genesio et 
&00 solidos Sancto Victori confert. 1025. 

1166-1179. Sacramentum Petro, Sancti 
Victoris abbati, a Bertrando Raiam- 
baldi, Isnardo de Scala et Ugone de 
Sestaro, pro castello Scala, præstitam. 
979. 

6 jul. 4180. Epistola Alexandri pape LI, 
ad Deodatum, Sancti Victoris abbatem, 
directa, de ecclesia a canonicis Sancti 
Sepulcri edificata in Caturicensi paro- 
chia. 934. 

1180. Charta Henrici, Aquensis archiepi- 
scopi, qua pacem componit inter mona- 
chos Sancti Victoris et canonicos de 
Cardaun , super ecclesiis de Cornilione, 
Besalduno et Scala. 870. 


V 9 nov. 4182, Concordia inter abbatem 


S. Victoris, Austorgium, et milites 
S. Marüni de Bromeces, super ipso 
S. Martini castro, composita. 223. 

30 apr. 1483. Epistola Lucii papæ III, 
qua monachis S. Victoris licentiam con- 
cedit obligandi quasdam possessiones 
abbatie. 867. 

30 apr. 1483. Epistola Lucii pape III, 
ad G. Rostagni et W. Anselmi, de obli- 
gandis Massiliensis abbatie possessioni- 
bus. 868. 

30 apr. 1183. Epistola Lucii pape III, 
inhibentis ne quis in parrochiis ecclesia- 
rum ad Massiliense monasterium spec- 
tantium ecclesias vel oratoria coristruat. 
869. 


CHARTARUM. 


1183. Charta P., Ebredunensis archiepi- 
scopi, qua compositionem inter Gigor- 
zense monasterium et Isoardum a. 1146 
pactam , a W. de Turriis, filio Isoardi, 
laudatam fuisse declarat. 991. 

& apr. 1184? Epistola qua Lucius papa III 
confirmat compositionem super ecclesiis 
de Cornelione, Besalduno et Scala ini- 
tam, inter monachos Victorinos et cano- 
nicos Cardaonis. 871. 

Jun. 1185. Charta qua constat Fulconem, 
episcopum  Antipolitanum , summam 
64 000 solidorum , quam monachi 
S. Victoris Judæis Massiliensibus debe- 
bant, solvisse, et e contra omnes mona- 
sterii possessiones quas iidem Judei pro 
securitate detinebant quasi pignus usque 
ad integram restitutonem accepisse. 
1114. 

Oct. 1185. Charta qua Bernardus, Narbo- 
nensis archiepiscopus, priori Sancte 
Marie Narbonensis confirmat quæcum- 
que de honore Berengarii de la Roca 
tenebat. 964. 

1185. Compositio inter priorem de Gri- 
malt et Bertrandum Gramage, de tene- 
mentis Petri Attanulfi et Raimundi Re- 
bulli pacta. 974. 

12 nov. 1186. Epistola Urbani papæ III, 
qua Massiliensi abbati concedit potesta- 
tem corrigendi monachos qui census 
monasterio debitos retinent. 884. 

25 jun. 1188. Bulla qua Clemens papa III, 
confirmat compositionem initam abba- 
tem inter et monachos Massiliensis mo- 
nasterii. 855. 

6 nov. 1188. Epistola Clementis pape III, 
qua prohibet ne quis prior honores sibi 
commissos alienet vel pignori obliget. 
878. 

12 jul. 1188. Epistola Clementis pape III, 
qua prohibet ne prior major monasterii 
Maseiliensis alterum teneat prioratum. 
871. 


CXLVII 


1188. Notitia de anniversario Guillielmi 
Grossi, Massiliæ vicecomitis. 904. 

23 febr. 1189. Epistola Clementis pape III, 
qua ratas habet sententias in monachos 
contumaces et rebelles promulgatas. 
879. 

Jan. 1190. Compositio inter Fredoldum, 
Forojuliensem episcopum, et Austor- 
gium, Sancti Victoris abbatem, de deci- 
mis ecclesi de Calars. 970. 

19 mart. 1190. Epistola Clementis papæ III, 
qua prioratum Sancti Victoris de Catu- 
ricis in suam protectionem suscipit. 935. 

1190. Charta qua Raimundus de Rocca 
cum Raembaldo, fratre suo, mansum 
Guillelmi Disderii nonnullaque jura 
dat vel reddit Austorgio, Massiliensi 
abbati, ad usum prioratus Sancti Genesii 
de Dromo. 982. 

Circ. 1190. Compositio inter Bertrandum, 
Sancti Marii priorem, et Petrum Gros- 
sum, Sancti Promasii ceconomum, de 
quibusdam decimis, pacta. 973. 

Circ. 1490. Charta M., Senecensis episcopi, 
de pace quz a. 1174 inter Guillielmum 
Faraldi et Massiliense monasterium com- 
posita fuerat, super ecclesia Sancte Ma- 
rie de Toramina. 1022. 

4189 vel 1190. Instrumentum quo patet 
quibus legibus Astorgius, Sancti Victo- 
ris abbas, pacem reformaverit inter 
priorem de Mandanois et Bertrandum 
Bainbaudi de Scala. 978. 

Sept. 1191. Charta Barrali, Massiliensis 
vicecomitis, de libertatibus Cesereste. 
942. . 

1193. Instrumentum de pace composita 
inter priorem de Gigornis et Raembal- 
dum de Bello Joco. 992. 

Aug. 1194. Compositio inter abbatem 
electum S. Victoris et Bertrandum Be- 
roardi ab Hugone Fero facta, de molen- 
dino et viridario de Roca, ratione quo- 
rum inter eos lis orta erat. 1112. 

Dec. 1194. Compositio coram Guidone, 


CXLV HI 


Aquensi archiepiscopo, pacta, inter 
monasterium Massiliense et abbatiam 
Silvæ Cana. 953. 

43 jul. 1195. Epistola Cœlestini papæ III , 
qua confratres Sanctæ Maria de confes- 
sione Massiliensis monasterii sub Ro- 
manæ sedis protectione suscipit. 884. 

47 nov. 1195. Decreta Bernardi cardina- 
lis de reformatione Massiliensis monas- 
terii. 856. 

1195. Charta qua Roncelinus, Massiliensis 
vicecomes, confirmat dona que Guil- 
lielmus de Gardana Sancto Victori con- 
tulerat. 1024. 

27 febr. 1197. Instrumentum de pace 
composita inter priorem de Sex Furnis 
et infantes Gaufridi de Torreves. 1023. 


Y Dec. 1198. Statutum a Mainerio abbate ' 


editum , quo cavetur ut singuli libri, 
monasterio legati, exceptis breviariis 
et missalibus, armario consignentur. 
898. 

1198. Charta qua G., Aquensis archiepi- 
scopus, pacem componit inter ecclesias 
de Cadeneto et de Verunis , super juri- 
bus parochialibus. 957. 

7 mai. 1199. Epistola qua Innocentius 
papa III confirmat constitutiones a 
Bernardo, cardinale, pro monasterio 
S. Victoris, editas. 857. 

Sæcul. xr. Notitia de vitreis ciatis xxrv, 
quos à rectore S. Symphoriani redden- 
dos G., abbas S. Victoris, decrevit. 435. 

Sæcul. xr. Notitia qua describuntur cen- 
sus S. Victoris cellario a singulis prio- 
ratibus debiti. 778. 

Sæcul. xii. Querela a monachis S. Victo- 
ris adversus canonicos Massilienses pro- 
lata, ratione possessionum et jurium 
S. Victoris iu castro Pennis qu: cano- 
nici usurpaverant. 1113. 

Sæcul. xn. Descriptio acquisitionum a 
Rostagno, S. Victoris monacho, nomine 
monasterii, factarum. 1114. 

.C. 1200. Charta qua G., Aptensis episco- 


INDEX CHRONOLOGICUS 


pus, ecclesiam Beate Marie de Bresis 
prioratui de Ceseresta annexam decla- 
rat. 984. 

Jul. 1202. Charta qua Po. Guillielmus , 
R. Raibaldi, Ricsenz et Pallio] vendunt 
Mainerio , Sancti Victoris abbati, quid- 
quid apud Palaionem possidebant. 977. 

4202. Charta B., Cavellicensis episcopi , 
de paratonbus duobus apud Vallem 
Clusam constituendis. 1014. 

1196-1203. Charta qua Mainerius, Massi- 
liensis abbas, Augustino concedit ter- 
ram ad ecclesiam in Bello Loco con- 
struendam. 1001. 

6 apr. 1204. Charta qua Willielmus Rai- 
mundus de Gaianis concedit Sancto Ma- 
meto de Medio Gozes quidquid juris 
obtinebat in ecclesia Sancti Mameti. 
960. 

4 jun. 1204. Charta qua Guillielmus de 
Petra, Sanct Victoris abbas, acapti 
nomine, pactuum quoddam tradit hospi- 
tali Sancti Sepulchri. 1002. 

Mai. 1205. Charta R. de Castellana, de 
jure quod ratione dominii de Sallernis 
habebit in quarteriis ferarum ultra la 
Figuerra Bertaunt captarum. 985. 

24 oct. 1205. Charta Roncelini, viceco- 
mitis Massilie, qua Anselmo sextam 
partem portus Massilie impignorat pro 
viginti quinque millibus solidorum re- 
galium. 1115, 

1206. Testamentum Raimbaldi de Bello 
Joco, quo ecclesias Sancte Marie de 
Clochario et Sancti Clementis del Ver- 
neto liberas ab omnibus exactionibus 
declarat. 986. 

8 jan. 1209. Epistola Innocencii pape III, 
qua Massiliensi abbati concedit licenciam 
census a prioribus exigendi, non ob- 
stantibus appellationibus. 880. 

6 mart. 1209. Charta qua Roncelinus , 
Massiliensis vicecomes, libertates Cese- 
reste a Barralo concessas confirmat. 
943. 


CHARTARUM. CXLIX 


Sept. 1209 et 3 febr. 1210. Charta qua 
Poncius de Lambisco restituit G. de 
Petra, abbati Sancti Victoris, et ecclesia 
de Adana, duo molendina, 1v saumadas 
bladi, et quasdam decimas et tascas 
954. 

14 nov. 1210. Charta Bertrandi Aycardi , 
qua Guillelmo Danieli, uxori et liberis 
ejus, quadam jura confert in territorio 
S. Maximini de Senaz, in locis dictis 
Caudoreira et Romegosa. 1116. 

& aug. 1211. Epistola Innocentii pape III, 
ad Ebredunensem archiepiscopum, Uti- 
censem et Regensem episcopos directa, 
de forma procedendi in causa Rocelini, 
qui, monastico habitu rejecto , Massilia 
dominium usurpaverat. 904. 

28 mai., 14 jun. et 12 oct. 1212. Instru- 
mentum de divisione vicecomitatus Mas- 
siliensis inter Roncelinum, Ugonem de 
Baucio et Giraudum Aimarum. 930. 

32 jul. et 5 nov. 1212. Charta Ron- 
celini, Massiliæ vicecomitis, qua Sancto 
Victori dominium quod in Massilia ob- 
tinebat concedit.. 907. 

27 oct. 1212. Charta Rocelini , vicecomitis 
Massiliensis, qua recipit, mutui titulo, 
ab Anselmo centum et quinquaginta 
libras regalium coronatorum, in ter- 
mino trium annorum restituendarum ; 
pro quibus totum affarum, quod Geral- 
dus Ademarus habet in castro Albania, 
pignori obligat. 1117. 

5 et 11 nov. 1212. Charta Rocelini, 
Massilie vicecomitis, qua Guillelmo 
abbati donat castrum Sancti Marcelli.— 
Subjuncta est notitia de sacramento quod 
a dicto Rocelino praestitum est. 905. 

10 dec. 1212. Charta qua Guillelmus, 
Sancti Victoris abbas, Ugonem Ferum 
et Guiborgam, ejus uxorem, in socie- 
tatem monasterii recipit. 1003. 

#0 dec. 1212. Charta Ugonis Feri, de 
obitu ipsius a monacbis Sancti Victoris 
celebrando. 1004. 


22 feb. 1213. Charta qua Ugo Ferus sa- 
cordotes ur, diaconum 1 et clericum 1 
in ecclesia B. Marie de Paradiso con- 
stituit. 1005. 

23 sept. 1213. Charta qua Ay., Ebredu- 
nensis archiepiscopus , pacem componit 
inter episcopum Glandetensem et prio- 
rem Penne , super decimis Sancti Petri 
de Proprietate. 980. 

Oct. 1214, Charta qua R. de Castellana 
ecclesie Ville Crosæ donat P. Malletum 
de Sallernis. 985, . 

13 nov. 1214. Charta qua Roncelinus, 
Massilie dominus, vendit Guillielmo de 
Aligno, Sancti Victoris abbati , castrum 
de Jullanis. 998, 

13 nov. 1214. Charta qua Pontius de 
Villa Majore Guillelmo de Aligno, Mas- 
siliensi abbati, vendit castrum de Julla- 
nis. 999. 

1214. Charta qua W., Massiliensis abbas, 
concedit magistro P. collem de Gardia, 
ubi ecclesia ædificetur. 1028. 

45 apr. 1215. Charta qua Hugo de Bau- 
cio et Barrala, ejus uxor, ratam habent 
compositionem qua olim facta fuerat 
(47 oct. 1164) inter Petrum, episcopum 
Massiliensem , et vicecomites Massiliæ. 
1118. 

20 sept. 1216. Sentencia a B., Aquensi 
archiepiscopo , B. Cavellionensi et. R. 
Sistaricensi episcopis prolata, de juribus 
ad monasterium Sancti Victoris et ad 
Hospitale Sancti Egidii apud Manuas- 
cam spectantibus. 995. 

4 nov. 1216 et 1 nov. 1218. Statuta a 
Bono Filio, Massiliensi abbate, edita. 
886. 

12 jan. 1217. Statuta ad Vabrense mo- 
nasterium reformandum a Bono Filio, 
Massiliensi abbate , edita. 894. 

feb. 1217. Charta B., Cavellicensis epis- . 
copi, de paxeria et molendinis apud 
Vallurs construendis. 1045. 

9 jan. 1218. Testamentum Willielmi Fe- 


CL 


raudi, in gratiam Beatz Marie de To- 
ramina 1019. 

23 jan. 1218. Charta qua Raimundus Be- 
rengarius Bono Filio, Massiliensi ab- 
bati, confirmat dominium Massiliæ et 
castrum Sancti Marcelli. 906. 

jan. 1218. Charta qua Mabilia, domina 
Montilis, confirmat donationem factam 
Sancto Petro de Guardana a Bonifacio 
et Claria, ejus uxore. 997. 

17 apr. 1218. Charta qua Guillelmus Ber- 
trandus, de Rocadu, tradit ad acapitum 
Bernardo Merule et aliis honorem de 
Morese, apud Sanctum Petrum de Vi- 
cano situm. 1000. 

30 apr. 1218. Charta Guillelmi Feraudi , 
de libertate hominum Sancte Mariæ de 
Toramina. 1020. 

16 jun. 1218. Epistola qua Honorius 
papa III archiepiscopis Aquensi et Are- 
latensi injungit ut alternis vicibus val- 
lem de Tretis visitent. 854. 

18 jun. 1218. Bulla qua Honorius papa III 
possessiones et libertates monasterii 
Sancti Victoris confirmat. 853. 

18 jun. 1218. Epistola Honorii papz III, 
qua in suam suscipit protectionem por- 
tum , ripas et terras Massiliensi monas- 
terio adjacentes. 864. 

19 jun. 1218. Epistola Honorii pape III, 
directa ad Regensem Antipolitanumque 
episcopos et abbatem Floregie, quibus 
mandat ut exequantur ea quae de abso- 
lutione Rocelini Innocentius papa III 
( & aug. 1211) agenda praeceperat. 904. 

Jul. 4218. Compositio facta inter eccle- 
sias de Agouto et Hospitale Sancti Johan- 
nis de Rossilone, super jure parochiali. 
962. 

25 oct. 1218. Charta qua Petrus Ferencs 
prioratui de Cesarista restituit partem 
molendini del Teron, territorium de 
Boissa , et pratum de Isola. 1029. 

30 nov. et 4 dec. 1318. Charta qua Hugo 
Regensis et B. Antipolitanus episcopi et 


INDEX CHRONOLOGICUS 


W., Floregiæ abbas, Boum Filium, 
Sancti Victoris abbatem, in possessio- 
nem inducunt portionis patrimonii Ron- 
celini monasterio assignatæ. 940. 

1218. Compositio inter ecclesias de Cloque- 
rio et de Ouchis pacta, super decimis 
et jure sepulturz. 988. 

33, 27 et 28 jan. 1219. Charta qua Rai- 
mundus Berengarius, Provinciæ comes, 
ejusque mater, G. comitissa, confirmant 
Bono Filio, Sancti Victoris abbati, por- 
tionem patrimonü Roncelini qua dicto 
monasterio assignata fuerat. 941. 

27 jan. 1219. Charta qua Petrus Ber- 
mundi, dominus de Salve, Bernardi de 
Andusia nepos, ecclesiz S. Petri de Vi- 
cano et ejus priori, Guidoni de Man- 
dagoto, jure acapiti tradit quidquid in 
territorio de Morese possidet. 1119. 

28 jan. 1219. Charta qua Raimundus Be- 
rengarius confirmat donationes Ronce- 
lini, vicecomitis Massiliæ. Subjuneta et 
fidejussio B., Antipolitani episcopi, 

G. de Malo Tortello. 912. 

15 feb. 1219. Epistola Honorii papse III, 
de exequiis eorum qui se devoverint in 
Sancti Victoris monasterio sepeliendos. 
858. 

29 mart. 1219. Epistola Honorii pape III, 
qua ordinationem de patrimonio Ron- 

- celini factam confirmat. 913. 

29 mart. 1219. Epistola Honorii papse III, 
qua Massilienses monachos hortatur ut 
in viam perfectionis progrediantur et 
pro semetipso orent. 862. 

Apr. 1219. Charta qua W., Forcalquerii 
comes, confirmat dona quis Petrus Fe- 
rencs contulerat prioratui de Cesarista. 
4030. 

49 jun. 1220. Charta qua Ancelmus Ma- 
jor recognoscit se in pignore ab abbate 
Sancti Victoris tenere sextam partem 
portus et octavam partem lesdarum 
Massiliæ. 926. 

9 oct. 1220. Instrumentum quo patet uni- 


CHARTARUM. 


versitatem Massiliensem Petro de Sancto 
Jacobo concessisse licentiam tenendi per 
quinquennium , ex parte monasterii 
Sancti Victoris, ea quae in pignore a 
Roscelino acceperat. 929. 

7 oct. 1221. Charta Petri Arnulfi, de af- 


fari quod in villa Sancti Maximini, pi- - 


gnoris nomine, accepit ab Agnete, 
relicta Guillielmi de Rians. 1032. 

17 jun. 1223. Charta qua Rainaudus de 
Porrerüs dat infirmariæ monasterii 
Samcti Victoris quidquid habebat in cas- 
tris de Porreris, Sancto Maximino, 
Roca Folio et Porcils. 946. 

27 jul. 4223. Epistola Honorii pape III, 
ad Forojuliensem et Senecensem epis- 
oopos, ut reprimant B. de Castellana, 
de cujus infestationibus conquesti fue- 
rant monachi Massilienses. 985. 

1211-1223. Charta qua G. de Galberto 
homines de Sulla absolvit a sacramento 
quod sibimetipsi præstiterant. 983. 

14 jan. 1224. Charta qua Petrus Boniau- 
dus, Fulco de Nercio, Johannes de Bucco 
et Robertus de Vienna, cives civitatis 
episcopalis Massiliæ, se et concives suos 
homines episcopi et ecclesie Massiliensis 
recognoscunt et omni stabilimento con- 
sulatus, omni conjurationi, confratriæ 
vel conspirationi cum hominibus civi- 
tatis vicecomitalis vel quibuscumque 
alüs in perpetuum cum sacramento re- 
nunciant. 4120, 

44 feb. et 26 jul. 1224. Transactio inter 
monasterium et commune Massilie, de 
juribus quæ monasterio obvenerant ex 
parte Rocelini; subjuncta est ettestatio 
notarii, data 4 dec. 1228. 924. 

23 mart. 1225. Instrumentum de pace 
composita inter priorem Sancti Anto- 
nini et commendatorem domus de Bail- 
les. 947. 

28 mai. 1225. Charta qua Borgundionus, 
deminus Tritis et Oleriarum, Lauriguæ 
concedit omnia jura qua tam in ipsa 


CLI 


quam in ejus bonis possidebat. Quam 
concessionem Mabilia, uxor Burgon- 
dioni, postea confirmat. 1121. 

30 aug. 1226. Instrumentum quo patet 

Ugolinum , Massiliensem potestatem, 

juravisse se servaturum compositionem 

a. 1224 monasterium inter et com- 

mune Massiliense factam. 927. 

1185-1226. Charta qua G., Albiensis epi- 
scopus, Aldeberto, priori de Ambileto, 
confirmat ecclesiam Sancti Petri de Con- 
domina. 1012. | 

8 maii 4227. Instrumentum de pace quam 
J. Senecensis et B. Forojuliensis epi- 
scopi reformaverunt inter B. de Castel- 
lana et B., Sancti Victoris abbatem, su- 
per ecclesia et dominio Villæ Crosæ. 985. 

jun. 4227. Charta qua R. de Bello Joco 
confirmat libertatem ecclesiarum de 
Cloquerio et de Verneto. 987. 

ÿ nov. 1227. Statuta a Bono Filio, Massi- 
liensi abbate, edita, præcipue in mona- 
chos proprietarios. 914. 

10 jan. 1227 vel 1228. Instrumentum de 
sacramento a Rotberto de Concoreze , 
Massiliensi potestate, praestito. 928. 

98 mart., 1, &, 6 et 14 apr. 1228. Depo- 
sitiones testium, de jurisdictione monae- 
terii Massiliensis apud Revestum , cum 
attestatione notarii, a. 1229, die 5 dec. 
apposita. 899 et 900. 

98 dec. 1228. Charta qua Bermundus, 
dominus de Auriolo, abbati Sancti Vic- 
toris licentiam concedit removendi quem- 
dam parietem, ad exaltandam domum 
vel turrim de Crota. 951. | 

44 et 15 jan. 1229. Charta qua Hugo de 
Baucio , dominus et vicecomes Massiliæ, 
Bono Filio, S. Victoris abbati, dat quid- 
quid habebat infra Massiliam. 908. 

6 febr. 1229. Charta qua domina Barrala, 
uxor Hugonis de Baucio, monachis di- 
mittit quidquid juris habebat infra 
Massiliam ex parte Roncelini, sui avun- 
culi. 909. 





CL 


4, 3,4, 5 et 6 apr. 1229. Charta B., An- 
tipolitani episcopi , qua recitat proces- 
sum in potestatem Massiliensem de 
solvendis Roscelini debitis habitum, 
communitatemque Massiliæ ecclesias- 
tico subjicit interdicto. 925. 

14 jul. 1229. Instramentum de pace com- 
posita inter R., Aquensem archiepisco- 
pum, et Gancelmum, priorem Sancti 
Antonini , super decima ecclesiæ Sancti 
Antonini. 949. 

30 jan. 1230. Sententia a Benedicto, Mas- 
siliensi episcopo, lata in commune Mas- 
siliense. 917. 

26 apr. 1231. Charta qua Gaufridus de 
Sancto Maximino Massiliensi abbatie 
prioratuique de Sancto Maximino do- 
nat quidquid apud Sanctum Maximinum, 
Baiols, Roccam Fortem et Curam babe- 
bat. 1034. 

28 apr. 1231. Charta qua Gaufridus de 
Sancto Maximino vendit Peregrino , 
priori Sancti Maximini, quidquid in 
villa Sancti Maximini et in castro de 
Baiols possidebat. 1033. 

6 apr. 1233. Sacramentum a Bernardo, 
Gerrensi abbate, prestitum. 894. 

16 aug. 1233. Charta qua Johannes Maim- 
fre, Johanni de Fullaquerio, S. Vic- 
toris elemosinario, quamdam terre pe- 
ciam, sitam in Campo Majore, apud 
Albaniam, vendit. 1422. 

9 sept. 1233. Charta qua Raimundus, 
Aquensis archiepiscopus, decimas Reil- 
lanetæ priori de Cadeneto concedit. 958. 

26 sept. 1233. Charta qua Hugo Vivau- 
dus Petro Guillelmo, S. Victoris elemo- 
sinario, tres pecias terre, apud Alba- 
niam, in Campo Majore sitas, vendit. 
1123. 

14 febr. 1234. Compositio inter Duran- 
dum , Sancti Tropetis priorem , et ho- 
mines de Sancto Tropete pacta , de ser- 
vitio a singulis focis exigendo. 975. 

2&4 sept. 1234. Charta qua Raimundus 


INDEX CHRONOLOGICUS 


Berengarius , Provincie comes , confir- 
mat commutationem , inter comitem 
Barchinonensem et abbatem S. Victoris, 
a. 1156, factam, de villa Maurei et con- 
suetudinibus Nancii Sanctique Antonini. 
945. 

27 oct. 1234. Instrumentum quo constat 
Petrum, Massiliensem abbatem, P., prio- 
rem de Gigortç, et W. de Turris com- 
promisisse de ipsorum discordiis in 
Willelmum , Vapicensem episcopum. 
922. 

19 apr. 1235. Charta W., Vapicensis 
episcopi, de pace inter Gigorzensem 
prioratum et W. de Turriis reformata. 
993. 

17 sept. 1235. Charta qua Raimundus 
Berengarius pacem inter priorem de 
Gigorns et W. de Turriis factam confir- 
mat. 994. 

17 sept. 1235. Charta qua R. Berengarius, 
Provincie comes, universas Sancti Vic- 
toris possessiones , in Provincia sitas, 
confirmat. 1026. 


. 22 dec. 1235. Instrumentum quo constat 


P. de Poliano, Vabrensem abbatem, 
obedientiam professum fuisse Petro Wil- 
lelmi, Massiliensi abbati. 892. 

13 apr. 1236. Sacramentum præstitum a 
Bernardo , Geirensi abbate. 893. 

23 apr. 1236. Nota qua constat B., Ger- 
rensem abbatem, renovasse instrumen- 
tum quoddam, de sacramento prestito 
a. 1933 ab abbate Gerrensi. 894. 

3 nov. 1236. Charta qua R. Berengarius, 
Provinciæ comes, priori Beate Mariæ 
de Clocherio licentiam concedit con- 
struendi castrum vel villam apud Chau- 
dol. 989. 

40 nov. 1236. Charta qua Rostagnus de 
Podio Alto, vicarius Massiliensis pro 
Raimundo VII, comite Tolosano et 
marchione Provincie , nomine ejusdem 
comitis et communis Massiliæ, derelin- 

. quit Gaufrido Garino, bajulo domus 


CHARTARUM. 


elemosinæ Massiliensis, viridarium et 
terram qua dicte domui Guillelmus de 
Monte Olivo legaverat ; cujus Guillelmi, 
quasi mascharati, bona comiti et com- 
muni legaliter devenerant. 1124. 

26 mart. 1237. Charta Gisberti de Baucio, 
domini Albaniz, qua venditionem trium 
peciarum terre, in territorio Campi 
Majoris, apud Albaniam sitarum, Gau- 
frido Garino, domus elemosinz Massi- 
liensis bajulo, ab Aicardo del Barri fa- 
ciendam , acceptis pro laudimio vel 
trezeno duodecim libris regalium coro- 
natorum , approbat et confirmat. 11925. 

26 dec. 1237. Sacramentum praestitum 
a F., abbate S. Savini. 895. 

7 jun. 1238. Epistola Gregorii pape IX, 
qua Massiliensi abbati concedit usum 
mitrz et annuli. 864. 

24 sept. 1238. Epistola Gregorii papz IX, 
qua Massiliensi monasterio confirmat 
castra de Sex Furnis, Nantis, Catedra et 
Ceseresta. 872. 

9 oct. 1238. Epistola Gregorii pape IX, 
qua prohibet ne quis in prioratibus Mas- 
siliensi monasterio subjectis clericus aut 
frater recipiatur absque abbatis licentia. 
863. 

Jul. 1240. Sacramentum praestitum a prio- 
ribus Sancti Michaelis de Fallio, Sancti 
Sebastiani et de Pisis. 887. 

27 sept. 1240. Sacramentum praestitum 
ab Henrico, priore S. Sebastiani. 888. 

6 oct. 1240. Charta qua R. Berengarius, 
Provincie comes, sub suo guidagio 
moDasterium Massiliense ejusque pos- 
sessiones suscipit. 1027. 

18 maii 1241. Sacrfmentum praestitum a 
Fulcone, priore Sancti Saturni. 889. 

4 febr. 1242. Charta Roaidis de Bello 
Joco, de 700 solidis raimundensium, 
quos in ecclesia Beate Marie de Tora- 
mina deposuerat. 1024. 

1243. Statutum a Petro, abbate Sancti 
Victoris , editum, quo cavetur ne prior 

1 


CLIII 


claustralis teneat equum vel cameram. 
897. 

16 jun. 1244. Instrumentum de pace com- 
posita inter priorem Sancti Antonini et 
commendatorem domus militie de Bai- 
les. 943. 

22 sept. 1244. Instrumentum de pace 
quam Aldebertus, prior de Tartona, 
reformavit inter Bonifacium de Castel- 
lana et Bernardum, priorem de Villa 
Crosa, super dominio Ville Crosæ. 
1031. 

17 mart. 1245. Sacramentum a Fortana- 
rio , Sancti Savini abbate, praestitum. 
896. 

341 mart. 1245. Epistola Innocentii 
pape IV, prohibentis ne Massilienses 
monachi inviti compellantur ad provi- 
dendum alicui in beneficiis. 882. 

4 jun. 1245. Epistola Innocentii papæ IV, 
ad abbatem Sancti JEgidii, qua prohi- 
bet ne quis episcopus , contra antiquam 
consuetudinem, compellat monachos 
Massilienses ad vicarios perpetuos in 
ipsoruni ecclesiis instituendos. 883. 

10 et 16 aug., 14 et 12 sept. 1246. In- 
strumenta de pace ab arbitris composita 
inter Piniacensem praepositum et recto- 
rem Castri Regalis, de finibus castri 
Bersæ, territorii Carnularum et Castri 
Regalis. 1035. 

31 aug. 1246. Epistola Fortanerii , Sancti 
Savini abbatis, de statutis qua ad dic- 
tum monasterium reformandum edide- 
rat Bermundus de Mairosio. 1016. 

1246. Sententia lata a Bermundo de May- 
rosio in quosdam monachos Sancti 
Savini. 1017. 

23 aug. 1247. Charta qua frater Petrus 
Ruphus, hospitalarius, Rocelyno, ele- 
mosinario domus elemosinæ Massiliensis, 
terram suam , in territorio Albanie, in 
loco Lineriis, sitam, vendit. 1126. 

15 apr. 1248. Charta qua jura monasterii 
S. Pontii et ecclesie S. Vincentü de 


t 
e 


CLIV 


Roca Vaira in territorio dicti castri ab 
Audeberto de Roca Vaira et Hugone de 
Auriolo, fratribus, dominis castri Rocæ 
Vairz, confirmantur. 1127. 

94 et 29 jan. 1250. Charta Draconeti, do- 
mini Montis Albani, omnia bona prio- 
ratus S. Petri Achais, excepta terra 
Croso S. Romani dicta, Arnaudo priori 
confirmantis. 1128. 

2 mart. 1950. Charta qua Rocelinus, ab- 
bas S. Victoris, componit litem inter 
Hugonem Gaufridi et Caderiæ incolas, 
ratione cujusdam bosque apud Caderiam 
sit, exortam, 1129. 

12 jul. 1252. Epistola Innocentii pape IV, 
qua prohibet ne Massilienses monachi 
compellantur ad ponendos vicarios per- 
petuos in ipsorum ecclesiis, vel ad illo- 
rum pensiones augmentandas. 915. 


INDEX CHRONOLOGICUS CHARTARUM. 


12 jul. 1252. Epistola Innocentii papæ IV, 
qua cavetur ne cui clerico provideatur 
de ecclesiis in quibus Massilienses mo- 
nachi morari consueverunt. 916. 

19 febr. 1259. Limitationes terre Gresas- 
qua et terre de Affuello. 1130. 

13 jan. 1261. Epistola Alexandri papz IV, 
qua prohibet ne ecclesie qua a Massi- 
liensibus monachis regi consueverunt, 
secularibus clericis committantur. 924. 

4 octobr. 1318. Compositio inter Ray- 
mundum de Agouto et Gaufridum, 
priorem S. Mariæ de Brusa de Plano, 
ab arbitris ordinata, super pastura quam 
suis animalibus in S. Stephani de- 
fenso et palude dictus prior vindicabat. 
700. 

1336 et 1337. Excerpta ex libro pensio- 
num monasterii S. Victoris. 1131. 


FINIS INDICIS CHRONOLOGICI. 


TABLE DE LA PRÉFACE. 


Grand Cartulaire de Saint-Victor.......... ccce eee eee cesses, lbid. 
Petit Cartulaire de Saint-Victor .............,.e.socssessseocoes VI 
Titres originaux... Lec ceceeeeeeeeeeee ehe otsosssossss — IX 
Recueil de Thomas Le Fournier. — Le Talmud, ou Livre des pensions. ibid. 
Polyptyque de l'église de Marseille, |... .... eee eee eerte x 


Observations sur quelques points de chronologie ..................— XIY 
Commencement de l’année..........,..,.....s.sssscsovses Did. 
Irrégularité dans la manière de compter les calendes........... xvm 
Maniére de compter les:années de Carloman IL................ XVII 


. Observations sur quelques points de diplomatique et de paléographie.. ibid, 


Usage des sceaux ..,.,.....eseseseossosvoeocosnesesvvese Did. 
Souscriptions en grec et en arabe. ....,..,......sse.sssosvee XVII 
Emploi de la cédille,,..,...,...s.sss.usssoessoecsosovces Bid. 
Des accents et des points ,,,..,........e.sssssesosesssecse XIX 
De l'esprit rude, ..,,,,,....ssoesssososevessesssessessse ibid. 


. Style des chartes... esse sesoesessosonsennesosseoreuse XX 


Catalogue des abbés de Saint-Victor, ....,.....,....svesueseses XXII 


Situation des domaines de Saint-Victor. — Notes sur les biens situés en 
Espagne. ..,..,..........0 ..…..e ecco] 000000000080 XXXII 


État des personnes et des terres en Provence, principalement au 
xt siècle... soon eee sonne XXXIY 


. Industrie et commerce de la Provence, principalement au xin* siècle, .. xuiv 


Fruits, épiceries et produits divers des pays étrangers. ..........  XLv 
Étoffes, cuirs et fourrures. ........ sessssesosteseecceceseee XLVII 





CLVI TABLE DE LA PRÉFACE. 


Meubles et ustensiles divers. ,....... ccce eee eee err XLIX 
Péche.........eeeeeeeeesoosoossoossoveoosovtecsevosocos L 
Fabrication du sel..,...,........... ee eene sosetooct LI 
Navigation. .....eeeeeeeeeS ee e hone so os nn s 5 LII 
Passage des pèlerins .....................e.sesocesesesc.e Did. 


XIII. Mesures et monnaies. . "9049090899 0000900009 00e 0e 0 0 0 LL 


XIV. Divisions territoriales ....................sessssssesessoocssss Ibid. 
Pagus, comitatus, episcopatus. . ..........e.sesssesesesosee LV 
Áger...eeeeeeeeeeessossooccoeveseceecceeceocceeoscece, LIL 
Castrum, castellum, burgus, villa, colonica................... LvHX 
Mansus, curtis, condamina, braceria, etc. ....,............+. — LX 
Composition et circonscription des comtés.............. eee. LXI 


[ 


APPENDICE À LA Pa£race. — Tarif des péages du comte de Provence au milieu 
du xur* siècle €€€9€0€«69259*0.5»9069€9099 29 +082 50800082 3100 ee 0e 2 © ^0 00,8 


INDRX CHRONOLOOICUS CHABTABUM ,. eee. 022002. 9t09t000005+e00 CE 


EX DESIS. 


rompen 1 f Ger mes len ir LA 


ess de di ur ur domn ou o 
us di Gad ^w «T t «ven b V. 
| err n erem be d adhi ss: "t 
: (en f adu ene "imo cecp «ay foo 


Jmm Piera PARTS 
PETER ol for 
Vies hic 92e UT Mau luca ibn; 


«- 


)néc Lo domnicur i port fou NA 


er ER ie hecetene c ma 
E mere d 
fa me cb af xn buf Pelri ay. 


4  wLocecc rent 


Pond 


6 €. vo. à. À. À. t.xv) «€. 4, 
| dH 


[^ 
1i. OÓ*. 


X. 


e,17, Paris. 


1» ds 


| 6 e À. x. 


/ f » 


Kaeppeln imp. Quai Voltair 


GY* Barry, del. 











CHARTULARIUM 


MONASTERIL SANCTI VICTORIS MASSILIENSIS 


CHARTULARIUM MAJUS. 


[. 


Carta Drogonis, de Sancto Gervasio et Sancto Andrea subtus Arelate. 


Prevenit' divini* numinis clemencia, Manasses', sancte Arela- 
tensis ecclesie humilis archiepiscopus, omnibus ecclesie sue filis. 
Noverit industria fidelium universorum qualiter veniens venerabilis 
vir Drogo, Massiliensis episcopus, cum lacrimabili gemitu adiit pre- 
sentiam nostram, singultuoso planctu canonicos sue ecclesie propter 
continuos Sarracenorum impetus suis in locis manere non posse con- 
questus, utque nostri sufragii fulcro sustentari videretur oporturum se, 
tam nostris quam fidelium nostrorum auribus lacrimabili ingessit voci 
.... Jgitur apostolice memores sentencie qua dicit : « Si quid pa- 
titur unum membrum, compatiuntur omnia membra*, » tacti dolore 
cordis intrinsecus, fraternitatis ejus precibus favorem atque consensum 
prebuimus. Precatus est itaque ut aliquod suplementum, quod esset 
Juris ecclesie nostre, ei concederemus, unde victum et vestimentum 
tam ipse quam filii ecclesie sue, utriusque videlicet sexus, servi hac 
liberi, habere potuissent, scilicet abbatiam Sancti Andree sitam in 
territorio urbis Arelatensis, in insula Camaricas, super flumen Ro- 
dani, in villas. ........ ; in castro quod vocatur Fosses, ecclestam 
in honore sancti Salvatoris, cum ecclesiis sibi adjacentibus. Itaque 7n- 
clinati precibus incliti ac piissimi principis et avunculi nostri Hugonis, 
illud consideravimus beati evangeliste : « $i quis habuerit substantiam et 
viderit fratrem suum necesse abere, et clauserit viscera sua ab eo, 
quomodo caritas Dei manet in eo* ? » Ea igitur racione compulsi , con- 
cedimus eidem Drogoni episcopo Jam dicto supra nominatam abba- 
tiam Sancti Andree, cum omnibus appendiciis suis, et ecclesiam Sancti 

' Fort. corrig., preveniente. * Manasses archiepiscopus, 014 — circ. 960. 


* Voces litterasque a nobis suppletas cha- * f. Cor. XII, 26. 
ractere italico distinximus. - 5 T. Jo. III, 17. 


f. 1. 


13 jun. 923. 


Sec. x1. 


4 | CHARTULARIUM 


Salvatoris cum ecclesüs sibi adjacentibus, videlicet..........ecclesiis 
Sancti Gervasii et Sancti J'italis Ugensis [?], cum cimeterüs, offerendis, 
primicüs et decimis tam de pane quam de vino, et ceteris rebus, id est sa- 
linis, piscibus, rivulis......... ess, Ut teneant omnibus diebus, 
ea videlicet condicione ut singulis annis in festo sollenni sacratissimi 
martiris Stephani census consuetus canonicis ejusdem ecclesie Sancti 
Stephani persolvatur. Et ut Zstius scripture nostre auctoritas firmiorem 
vigorem optineat, manu propria subscribentes roborare decrevimus. 

Facta hec donacio Arelate civitate , anno incarnacionis dominice 
DCCCCXXIII, die iduum juniarum !. 

Manasses, Arelatensis archiepiscopus, firmavit. Radbertus, pre- 
scripte sedis, firmavit. Friboldus, indignus levita, firmavit. Thomas 
canonicus firmavit. Dominicus presbyter, Poncius presbyter, firma- 
verunt. Mo..... presbyter, firmavit. Adalbertus presbyter, ..... .... 
monachus, lvo, Amalbertus, Gisfredus, Richardus, Augerius, .... 
rius , Rifardus, Frabertus et alii multi firmaverunt. 


2. 


Breve de mansiones quas dedit Stephanus Bedotius, cum filia quam 
de fonte suscepit, ad Petro Aldegario, in tali pacto vel conventione 
quod, si Petrus habuisset infantem de ipsa puella, infans tenuisset 
mansiones illas. Si vero Petrus infantem non habuisset de predicta 
infantula , set supervixisset ei Petrus, ille tantum in vita sua tenuisset 
mansiones, ita ut post mortem ejus, sine ullo retenimento, rever- 
tissent mansiones ille Sancto Victori monasterii Massiliensi, et non 
habuisset potestatem eas relinquere ad infantem de alia uxore, sed ad 
predictum monasterium ab integro revertissent. In tali pacto habuit 
Petrus de Stephano Bedotio et de puella ipsa pcc solidos; unde 
Petrus dedit cc" de istos solidos ad Wilelmum seniorem de Monte 
Pestelario, propter auctoritatem; et hoc cum consilio Bernardi 


. monachi, fratris Stephani predicti. 


! Pro die iduum juniarum , auctores Gallie nem facientes, altero loco legunt nonis ja- 
christ, (1, 549 et 642), hujus cbarte mentio-  nuarii, altero calendis junii. 





SANCTI VICTORIS. 


Cx 


3. 
(Ed. D. Vaissete, II, pr., c. 216) 


In nomine Domini nostri Jhesu Christi. Ego P., Magalonensis 
comes!, dono concedo Deo omnipotenti Deo et sancte Marie sancto- 
que Victori martiri, et tibi, R.*, abbati Massiliensi, tuisque successo- 
ribus potestatem et electionem et dominacionem quam huc usque 
habui vel alii tenuere per me, totum quale per alios teneo vel tenui 
in monasterio Psalmodiensi Sancti Petri, sine omni malo ingenio; et 
absolvo et guirpio, laudo atque confirmo totum quod adquisistis vel 
adquisituri estis, tu et monachi tui, in predicto cenobio, Nemausensi 
episcopo et a comite Sancti Egedii et ab aliis principibus et ab aliis 
personis. 

4. 
Carta de Cauda Longa, Willelmi Stribleria. 


Guillelmus Stibleria dedit circa obitum suum, pro salute anime sue, 
Deo et sancto Victori, martiri, et monachis ejus, quartam partem 
castri quod dicitur Cauda Longa, totam sine omni retinemento; et 
omnem malam potestatem, et husum et quistam quam solitus erat 
facere in onore Sancti Victoris dimisit, ita ut nullus de eredibus suis, 
vel hominibus sui honoris, potestatem habeat de cetero aliquam vim 
vel injusticiam facere. Testes vero sunt istius doni, uxor ejus Ermen- 
sendis, Petrus, Fulcho, Ugodis, Albergadus, Bertrannus, Botericus, 
Gauzfredus, Archimbertus et Gautfredus Anellus. 


9. 
? Privilegium Johannis pape *. 
(Edit. ap. Marini, 64.) 


1080-1090. ' 


v? 


Sæc. xr. 


Johannes”, episcopus; servus servorum Dei, Guifredo‘, venerabili 1006-1009. 


* Petruscomes Melgoriensis,circ.1070— 1090. — * C. Min. f* 22, sub hoc titulo : Johannes 
* Ricardus cardinalis. pappa XX. 
* Hic olim incipiebat Chartul. Majus. Supe- — * Joannes pp. XVIII. 
riores quinque charte manu secunda, licet  * Gifredo, C. Min. — Guifredus seu Wi- 
antiqua, descriptæ sunt, fredus, abbas Victorinus, 4006—10924. 





1006-1009. 


6 CHARTULARIUM 


abbati, et omnibus fratribus de monasterio Sancti Victoris, dilectissimis 
filiis nostris spiritualibus, salutem et gratiam, insuper et apostolicam 
benedictionem. Consuetudo fuit nostrorum antecessorum pontificum 
subvenire omnibus ad se propter bonum opus convenientibus; illam 
quoque bonam consuetudinem, quam in illis audiendo et videndo 
cognovimus, cum omni devotionis studio conservare debemus, ut, 
agnoscens nos Dominus suum velle perficere, reddat nobis vicissitu- 
dinem, cum ab hac presenti vita nos subtraxerit. Volumus itaque ut 
monasterium Sancti Victoris cum omnibus monachis et reliquis Deo 
servientibus ibidem permanentibus semper honorabiliter permaneat, 
Ma ut omnia sua que eidem monasterio pertinent', quiete et pacifice 
teneat. Cellas quoque sibi subjectas, curtes* et villas, et reliqua loca 
sibi pertinentia per apostolicam auctoritatem ei confirmamus, ammodo 
et usque in perpetuum; ita ut nulla magna parvaque persona audeat 
unquam aliquam molestiam inferre ex omnibus que pertinent predicto 
monasterio. Et qui inferre presumpserit, ex auctoritate omnipotentis 
Dei et beati Petri apostoli et nostra sciat se esse excommunicatum et 
maledictum, insuper a communione et ab ecclesia separatum, et cum 
Juda et diabolo in atrocissimis penis perpetualiter dampriatum. 


6. 
Johannis pape. 


Johannes’, sancte katholice et apostolice ecclesie apostolicus presul, 
hoc dedit privilegium, ut nullus metropolitanorum , nullus episco- 
porum, nullus comes ac nec vicecomes, nec ulla magna parvaque 
persona audeat aliquid aufferre de rebus monasterii Sancti Victoris, 
nec ullum judicium nec placitum audeat facere nec tenere, nec infra 
monasterium nec in totam terram Sancti Victoris, que hodie habet vel 
in antea habebit; nec ullus abbas jam introeat in monasterio, nisi 
quem omnis congregatio elegerit. Et qui hoc privilegium infringere 


! Pertinet , C. Maj. hic et infra. * Joannes pp. XVIII. 
* Cortes, C. Min. 9 Ac deest in C. Min. 
* C. Min. f» 22, 





SANCTI VICTORIS. 1 


temptaverit! non valeat, sed componat in vinculo auri optimi libras 
centum. Insuper iram omnipotentis Dei incurrat, et.sit excommuni- 
catus, ex auctoritate sancti Petri apostoli et nostra et sanctorum twe- 
centorum patrum, et hoc privilegium firme et stabile permaneat. -l- 
Bene valete. 


Petrus scriniarius scripsit. 


7. 
Leonis pape*. . 
(Edd. D. Martene , Thes., I, 1745 Mai, XIX , 779.) 


Leo”, episcopus, servus servorum Dei, Petro*, abbati monasterii 
sancti Victoris Massiliensis, martiris, et omnium apostolorum, tuisque 
successoribus abbatibus, perpetuam in Domino salutem. Convenit 
apostolico moderamini pia religione pollentibus benivola compassione 
succurrere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Ex 
hoc enim lucri potissimum premium a conditore omnium Deo in 
sidereis archibus* promerebimur, si venerabilia loca nostris tempo- 
ribus ad* meliorem fuerint, Deo juvante, cultum perducta, et a lesione 
pravorum hominum protecta. Quia vero tu, dilectissime fili, cum ad 
synodum nostram Vercellensem" venisti, tutamen nostre apostolice 
defensionis monasterio tuo, quod proprie est sancti Petri, supplici de- 
votione a nobis postulasti, inclinati precibus tuis, per hujus nostre 
apostolice preceptionis seriem, predictum monasterium sancti Vic- 
toris, martiris, omniumque apostolorum, cui tu preesse meruisti, ut 
liberum ab omni humana conditione et jugo consistat", pro eo quod 
sub jure sancti Petri positum libertatem meruit adipisci, nostra apos- 
tolica auctoritate semper esse decernimus. Quin etiam interdicimus 


! Voluerit, C. Min. garii et Joannis Scoti errores congregata, ince- 
* C. Min., f* 33 v». pit prima die septembris anni 1050. Unde 
* Leo papa IX. patet hanc bullam in ipsa civitate Vercella da- 
* Petrus I, circ. 1048—1061. tam fuisse, 

* Arcibus, C. Min. | 7 Persisiat, C. Min, 


* Hec synodus, ad condemnandos Beren- 


7 sept. 1030. 


- 


to 


. Mart. 790. 


8 CHARTULARIUM 


nec quicquam ! molestationis, quicquam violentie aut rapine, in rebus 
ejusdem monasterii et etiam cellis nominatim, sacrilega manu com- 
mittere audeat. Concedimus etiam ipsi vestro monasterio -abbatiolam 
quandam Sancti Victoris nomine, apud Valentinam civitatem sitam, 
quam nobis, in ipsa synodo ipsius civitatis, episcopus Pontius* ma- 
nibus nostris reddidit et per omnia refutavit, tunc usque injuste 
detentam ab abbate Sancti Teothfredi, ex tempore desolationis mo- 
nasterii Sancti Victoris; statuentes apostolica censura ne ulla unquam 
hominum persona, cujuscunque potestatis vel conditionis, cujuscunque 
sexus et aetatis, contra hanc nostre apostolice auctoritatis defensionem 
venire pertemptet. Quod qui ausus fuerit, nostri cuspide anathematis 
transverberatus erit usque ad dignam satisfactionem. Qui vero se ab 
hac presumptione custodierit, benedictionem a Domino Deo conse- 
quatur, et aeterne vite particeps efficiatur. -]- Bene valete. 

Data* vir idus septembris, per manus Petri, diachoni, bibliothe- 
charii et cancellarii sancte apostolice sedis, anno domni Leonis noni 
pape n°, inditione mir. 


8. 


Preceptum Caroli. 


(Edd.D. Martène, A mpl. coll., 1, 46, D. Bouquet, V, 752, et Migne, B.Caroli Magni opp., 1, 978.) 


Karolus, gratia Dei, rex Francorum et Langobardorum ac patricius 
Romanorum. Maximum regni nostri in hoc augere credimus muni- 
mentum, si petitionibus sacerdotum vel servorum Dei, in quo nostris 
auribus fuerint prolate, liberiori animo obtemperamus, atque in Dei 
nomine ad effectum perducimus. Quapropter, notum sit omnium fide- 
lium nostrorum magnitudini, qualiter nos, ob amorem Domini, ad 
monasterium Massiliense, quod est in honore beatissime semperque 
virginis Marie vel sancti Victoris martiris, tale beneficium visi sumus 
concessisse, ut villis vel rebus seu quibuslibet locis, que ex bo- 
norum omnium largitate ibidem largite vel delegate fuerint, vel in 


! Nec quicquam deest in C. Min. 5 Datum, C. Min. 
* Pontius de Valentino, episcopus Valenti- 
nensis, 1037 — 1080. 


SANCTI VICTORIS. 9 


antea a Deo timentibus hominibus ibidem datum vel traditum fuerit, 
quicquid ibidem juste et rationabiliter pertinere videtur, nullus judex 
publicus, ad causas audiendum, vel freda exigendum, seu mansiones 
vel paratas faciendum, nec homines ipsius ecclesie distringendum atque 
fidejussores tollendum, nec ullas redibutiones publicas requirendum, 
ibidem quoque tempore ingredere nec exactare penitus non presumat, 
sed sub emanitatis nomine deberent consistere. Propterea, hanc pre- 
ceptionem auctoritatis nostre conscribere jussimus, per quam specia- 
liter decernimus ordinandum, ut nullus quislibet de vobis nec de 
junioribus vestris, ammodo et deincebs, in villis vel rebus prefate ec- 
clesie infra regna, Christo propicio, nostra, ad causas audiendum, vel 
freda exigendum, nec mansiones aut paratas faciendum, vel homines 
ipsius ecclesie distringendum vel fidejussores tellendum, nec ullas re- 
dibutiones publicas requirendum, ibidem, ut diximus, ullo unquam 
tempore ingredere nec exactare penitus non presumatis; sed, sub 
emanitatis nomine, valeat illis! qui nunc tempore ibidem rectores esse 
videntur, suique successores, cum omnibus fredis concessis, quieti vi- 
vere et residere, et quicquid * ibidem nunc ad presens juste et rationa- 
biliter pertinetur, vel in antea a Deo timentibus hominibus ad ipsa 
sancta loca traditum vel delegatum fuerit, ex nostra karitate ibidem 
proficiant in augmentis, quatinus melius delectet ipsam congrega- 
tionem pro nobis vel stabilitatem regni nostri Domini misericordiam 
attentius exorare. Et, ut hec preceptio nostris et futuris temporibus 
melius conservetur, manu propria roboratam decrevimus roborare, et 
de anulo nostro infra sigillare precepimus. 

Signum [monogrammatis locus] Caroli, gloriosissimi regis. 

Data in mense marcio, anno xx° n° et x* vn° regni Carol”. Actum 
Quamarcia civitate. ' 

9. 
Carlomanni de Ciliano. 
(Ed. in Geil. Christ., 1, instr., 108, et ap. D. Bouquet, LX, 432.) 

In nomine Domini Dei eterni et salvatoris nostri Jhesu Christi. Ca- 

! Corr., valeant illi, ad regnum in Francia, decimus septimus ad 

* Annus vigesimus secugdus referendus est regnum in Italia seu Longobardia. 

I. 2 


v°. 


2 febr. 894. 


10 CHARTULARIUM 


rolusmannus, gratia Dei, rex. Regalis celsitudinis mos est fideles suos 
donis multiplicibus honorare sublimesque efficere. Qua de re, notum 
esse volumus omnium sancte Dei ecclesie nostrorumque fidelium, pre- 
sentium scilicet ac futurorum, industrie, quoniam' accedentes ad 
mansuetudinem nostram illustres fideles nostri Ugo, venerabilis 
abbas, necnon Frotarius* archiepiscopus, humiliter petierunt , coram 
frequentia procerum primatumque nostrorum, ut [ad] deprecationem 
Berengarii, Massiliensis episcopi, redderemus ad ecclesiam in honore 
Dei genitiicis ac sancti Victoris Ciliani villam ejusdem ecclesie debi- 
tam, ex Massiliensi comitatu, in Forojuliensi sitam, atque omni tem- 
pore.habendam concederemus. Placcuit itaque nostre celsitudini eorum 
saluberrimis adquiescere postulatibus, ac jam dicte ecclesie Massi- 
liensi, in honore beatissime atque intemerate virginis Marie sanctique 
Victoris, sub tuitione pastoralis cure Berengarii, ejusdem loci ponti- 
ficis, prefatam villam Cilianum, ab eodem loco dudum subtractam, ex 
comitatu Massiliensi, in comitatu Forojuliensi sitam, cum omni inte- 
gritate reddidimus, contulimus, ac de nostro jure in jus ac domina- 
tione ejus sollempni more trausferimus; ea videlicet ratione ut, 
quandiu presens abbas ac successores ejus advixerint, eandem villam 
sub. ditione sancte Marie ac sancti Victoris, sine alicujus inquietudine 
aut minoratione, possideant. Statuimus etiam ac regio more delegamus 
ut nullus unquam alicujus ordinis. vir jam dictam villam a prefato. loco 
subtrahere, deteriorari, aut minuere presumat. Ut autem hoc pre- 
ceptum nostre auctoritatis inviolabile in Omnipotentis nomine firmius 
habeatur, ac per futura tempora diligentius conservetur, manu propria 
subter firmavimus, ac anulo nostro subsignari jussimus. 

Signum [monogrammatis locus] Carlomanni, gloriosissimi regis. 

Data iir nonas februarias, anno vii?? regnante Carlomauno gloriosis- 
simo rege, indicione u*. Actum apud Compendium publicum palatium. 


! Cod. qui perperam. Ludovico Balbo successisset 10 apr. a. 879, 
* Frotarius, primum Burdigalensis, postea — defunctus est 6 dec. a. 884, sexto regni anno 
Bituricensis archiepiscopus. nondum expleto. Indictio II annum 884 de. 


* Male ut videtur, Carlomannus enim, cum — signat. 





SANCTI VICTORIS. |.44 


10. 


Carta Ludovici. 
( Edd. D. Marténe, Thes. anecd., 1, 263, et D. Bouquet, IX, 682.) 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Hludovicus, gratia Dei, 
impérator augustus. Omnium fidelium nostrorum, presentium scilicet 
et futurorum, noverit industria quoniam Rostagnus' metropolita et 
Teubertus* comes, nostram adeuntes excellentiam, ennixius postula- 
verunt, quatinus fideli nostro Magno', abbati ecclesie scilicet Dei geni- 
tricis Marie et gloriosi martiris Victoris, cujus corpus in Massilia urbe 
requiescit, pro remedio anime nostre parentorumque nostrorum, con- 
cederemus, jure perpetuo, videlicet fiscum quod nominatur Pinus, 
cum salinis et piscationibus et portu navium et omnibus juste et lega- 
liter ad eundem fiscum pertinentibus, conjacentem in comitatu Mas- 
siliensi qui vulgo Paradisus nominatur, sicut est via que descendit a 
Guardia usque in Poium Formigarium, una cum terra comitali que 
ante portam castri fore videtur, usque ad carnarium, omnia omnino in 
integrum ut ei concederemus per preceptum nostre auctoritatis. 
Quorum precibus assensum prebentes, hoc serenitatis nostre pre- 
ceptum fieri decrevimus, per quod jam dictus fidelis Magnus ea omnia 
que superius sunt obtinere valeat, tam ipse quam sui successores, re- 
mota totius potestatis inquietudine aut deminoratione. Et ut verius 
habeatur, manu propria firmavimus et anuli nostri impressione as- 
signari jussimus. 

Signum domni Hludovici [monogrammatis locus |, serenissimi impe- 
ratoris augusti. Signum, Arnulfus recognovit et subscripsit. 

Data xi kalendas mai anni Domini pccccnm, indicione vu, 
anno-nnu imperante domno nostro Hludovico. Actum Arelate feli 
citer. Amen. 


' Rostagnus II, archiepiscopus Arelatensis, —— * Quis sit Teubertus incertum. . 
eirc. 870 — 913. * Magnus IT, abbas circ. 903 — 925. 


21 apr. 904. 





4 nov. 888. 


42 CHARTULARIUM 


11. 
Ludovici de toloneo Leonio. 
(Ed. D. Rouquet, VI, 584.) 


In nomine Domini Dei et salvatoris nostri Jhesu Christi. Hludovicus, 
divina ordinante providentia, imperator augustus, omnibus fidelibus 
sancte Dei ecclesie et nostris vel cunctis ministerialibus rempublicam 
administrantibus , tam presentibus quam futuris. Notum esse volumus 
vestre industrie qualiter vir venerabilis Theodbertus , Massiliensis epi- 
scopus, adiens serenitatem culminis nostri, gestansin manibus quandam 
auctoritatem domni genitoris nostri, Caroli, prestantissimi imperatoris, 
in qua continebatur insertum qualiter ecclesie sancti Victoris martiris, 
ubi sacratissimum corpus ejus umatum est, concessisset tholoneum de 
villa que dicitur Leomio, quicquid fiscus regius exinde exigebat, tam 
de sale quam de aliis condicionibus, necnon et theloneum de navibus 
ab Ytalia venientibus, que ad eandem ecclesiam arripare videntur, 
ut quioquid ad publicnm opus vel ad fiscum regium exinde consue- 
tudo fuit exactare, ad predictam ecclesiam sancti Victoris martiris 
Massiliensis, vel ad rectores ejus, concederetur. Quapropter, precibus 
quibus valuit nostram exoravit clementiam, ut, paternum morem se- 
quentes, nostram etiani auctoritatem predicta ecclesia, in quam ipee, 
Deo anctore, episcopus preest, habere mereretur. Cujus precibus 
aurem accomodantes, hos nostros imperiales apices fieri jussimus, per 
quas precipimus atque jubemus, ut, quemadmodum domnus et geniter 
noster predicte concessit ecclesie, ita et deincebs in perpetuo firmum 
et stabile permaneat. Et nullus quilibet ex judiciaria potestate aliqeid 
theloneum de supradictis locis exactare aut requirere, vel ullam con- 
trarietatem erga. predictam ecclesiam Sancti Victoris ejusque rectores 
facere aut ingerere presumat; sed nostris futurisque temporibus inviola- 
biliter conservetur. Et ut hec auctoritas firmitatis nostre per futura tem- 
pora inviolabilis conservetur, anuli nostri impressione signari jussimus. 

Signum domni [monogrammatis locus] Ludovici, imperatoris sere- 
nissimi. 





SANCTI VICTORIS. 43 
Data kalendis nosembris, anno, propicio XPYCTO, .... imperii 
domni Ludovici , piisgimi augusti , indicione prima. Actum Isemburgo, 
palatio regie. 
19. 
Lotarii de libertate. 
(Ed. D. Bouquet, VIII, 373.) 


In nomine Domni nostri Jhesu Chrisü Dei eterni. Lotarius, divina 
ordinante providentia, imperetor augustus. Bi sacerdotum aut ser- 
vorum Dei justis petitionibus adquiescimus, hoc nobis procul dubio 
ad eternam beatitudinem pertinere confidimus. Noverit iccirco om- 
nium fidelium nostrorum, presentium scilicet ac futurorum, industria, 
quia vir venerabilis Teutpertus, Massiliensis ecclesie episcopus, que 
est in honore sancte Marie semper virginis constructa, ubi sanctus 
Victor corpore requiesoit, veniens ad nos detulit nobis preceptiones 
regum predecessorum nostrorum, in quibus invenimus insertum qua- 
liter ipsa casa Dei sub plenissima deffensione acte munitatis' tuitione 
semper habuissent. Onde petiit idem prefatus episcopus celsitudinem 
nostram, ut ei denuo similia, pro mercedis nostre augmento, circa 
eundem sanctum locum concederemus. Cujus petitioni assensum pre- 
buimus, ac sicut petiit confirmare studuimus. Precipientes ergo jube- 
mus ut nullus judex publicus, neque quislibet ex judiciaria potestate 
seu aliquis ex fidelibus sancte Dei ecclesie ac nostris, in ecclesias, aut 


loca vel agros, seu aliquas possessiones, quas moderno tempore juste 


ac rationabiliter possidere videtur, in quibuslibet pagis ac territoriis, 
vel: quicquid etiam deinceps propter divinum amorem ibidem col- 


latum fuerit, ad causas audiendas, vel freda exigenda, aut mansiones. 


vel paratas faciendas, aut fidejussores tollendos, aut homines injuste 
distringendos ipsius ecclesie, tam ingenuos quam et servos, ullo un- 
quam tempore ingredi audeat, vel ea que superius memorata synt 
exactare presumat; sed liceat servis Dei ibidem consistentibus sub 


postra deffensione acte munitatis et tuitione perpetuo tempore quiete 


* Sic. 


6 febr. 841. 


v°. 


6 febr. 841. 


B oct. 1040. 
f. 4. 


44 CHARTULARIUM 
residere, ac pro nobis ac conjuge proleque nostra , seu pro stabilitate 
totius imperii nostri a Deo nobis concessi, ac ejus clementissima mise- 
ratione*, Domini misericordiam exorare *. Et ut hec auctoritas firmior 
habeatur, vel nostris futurisque temporibus melius inconvulsa conser- 
vetur, manu propria subter firmavimus, ac anuli nostri impressione 
signari jussimus. 

Signum [monogrammatis locus] Hlotarii, gloriosissimi augusti. 

Data vir idus februarii, anno, XPYCTO propicio, imperii domni 
Lotharii, serenissimi augusti, in Francia p. I, in Ytalia...., viu idus’, 
indicione xri. Actum Aquisgrani palatio regio. 


13. 
Privilegium Lotarii, Caroli, Ludovici. 
(Ed. in Gall. christ., 1, instr., 107, et ap. D. Bouquet, VIII, 372.) 

Lotharius imperator confirmat diploma Ludovici Pii, de theloneo ville Leonii, edi- 
tum superius?, 

Data vm idus februarii, anno, XPYCTO propicio, imperii domni Hlo- 
tarii, serenissimi augusti, in Francia r, in Ytalia xn°, indicione xim. 
Actum in Aquisgrani palatio regio. 


14. 
Privilegium Benedicti pape IX et omnium episcoporum Galliarum. 
(Ed. ap. Guesnay, Vita s. Cass., 513; Antiq. de Mars., 1, 384; Gall. christ., I, instr., 110 et 414.) 


Superne divinitatis potentia sicut nullo humanitatis ingenio, etc..... 
Hac de causa permoti, summi antistites ecclesiarum et abbates ce- 
nobiorum, diligenti cura solliciti, prevenire damna, impulsu precum 
ac instantia orationum , debemus, ut quibus jure custodia comissa 
debetur, Domino juvante, servetur. Denique sanccitum esse a sanctis 
ecclesie rectoribus perhibetur quo statu quave institutione sancta mar- 

* Jugiter conservandi , in margine recen- * Leg. ut in seq. charta : in Francia primo, 


tiori manu adjectum. in Ytalia duodecimo. 
5 Dp. 12. 


SANCTI VICTORIS. 15 
üris aseclesia Victoris permanere consuevit, que sine ruga, immaculato 
thoro, huc usque immaculata viguit, et sponsum Christum via imma- 
culata castoque vestigio est secuta. Hec est denique illa aeterni sponsi 
aula, que ita claruit apostolica benedictione atque omnium pecca- 
minum labis absolutione, ceu universalis Romana ecclesia! clavigeri 
Petri, et ideo secunda Roma legitur esse; quod, ne oblivioni daretur 
futuris temporibus, actenus impressum antiquis continetur marmo- 
ribus. Hac diligentia muniendum censuimus predicti martiris monas- 
terium, apud Massikensem urbem tempore Antonini fundatum, quod 
postea a beato Cassiano abbate constructum, eodem rogante, ut fertur 
a majoribus natu, a beatissimo Leone, Romane sedis antistite, conse- 
cratum et ejus apostolica benedictione atque auctoritate confirmatum 
atque sublimatum ; in quo majorem constitüentes ecclesiam in honore 
sanctorum apostolorum Petri et Pauli et omnium apostolorum, aliam- 
que in honore sancte Dei genitricis Marie sanctique Johannis Babtisté, 
multorum sanctorum collatis pignoribus, consecraruBt. Quod multis 
dilatatum honoribus et preceptis decoratum imperialibus, videlicet 
Pipini, Caroli, Carlomanni, Ludovici et Hiotarii, regum Francorum, 
necnon passionibus sanctorum martirum Victoris et sociorum ejus, 
sed et aliorum specialiter duorum, Hermetis et Adriani, seu et sancti 
Lazari, a Christo Jhesu resuscitati, ac sanctorum Innocentum, quin 
himmo innumerabilium aliorum sanctorum martirum et confessorum 
sanctarumque virginum, plurimorum sacrorum voluminum testimonia 
produnt; nam et in his occiduis partibus, ad monachorum. profectum 
ac regularem tramitem, Cassianus hinc primus emicuit, ad promul- 


. gandam circumquaque monachorum legem; quodque monasterium 


ita in amore Christi sponsi ambiens perduravit, ut in omnem terrain 
ejus sonus exiret, et in fines orbis terre ejus doctrina, ut lucerna ful- 
gens, luceret; cunque diutius in tanti amoris. matrimonio perdurasset, 
omissa prole tante nobilitatis, de vagina Wandalorum callidus? exactor 
educitur, quod necare antiqui serpentis framea corrupto velle disponit; 
hoc extincto sobolumque flore omisso, viduitatis lacrima, flexibilis.et 


* Correctum Romane: ecclesi, perperam. . *- Sensus flagitare videtur : gladius, 


v°. 


46 CHARTULARIUM 


infelix, nimioque senio consumptum perrnansit. Post tiénrpe annorum 
curricula, temporibus sancte Romane sedis antistitis Jéhannis, claruit 
saoris virtutibus Wifredus abbas, loci hujus rector, qui sé mundo cruci- 
fixit et mundus sibi. Hic ergo has edes condens miris doctrinis dilatavit, 
velle necne posse vicecomitum, seu egregii presulis Massiliensis. Post 
cujus vero obitum, Isarnus sumpsit ad rependutn eenobium, ut ejus 
merito floreret in seculum; per quod cenobiale studium nostris in par- 
tibus accepit inicium. Hoc igitur a predecessoribus nostris statutum, 
ego Benedictus , sancte sedis Romane ecélesie ap6stolicus, et Raiam- 
*ballus, Arelatensis apostolatus Trophymi vicarius, eeterique presules 
Galliarum : Pontius videlicet Massiliensis, eujus tuitione ac patri- 
monio predicta consistit ecclesia , et Leodegarius arehiepiscopus Vien- 
nensis, Pontius Valentinensis, et Udulricus Tricastrensis, Franco 
Carpentoracensis, et Benedictus Avenionensis, Petrus Aquensis, et 
Clemens Cavellicensis, Stephanus Aptensis, ét Petrus Vasionensis , 
Hismodo archiepiscopus Embredunensis, et Feraldus Guapicensis, 
Petrus Sistericensis, et Ugo Dignensis, Bertrannus Regensis, et Gau- 
celmus Forojuliensis, Deodatus Tholonensis, et Heldebertus An- 
tipolensis, Durandus Vinciensis, et Nectardus Niciensis, Amelius 
Senecensis, et Pontius Glanicensis, cum omni clero nobis comisso, 
necne abbatum ac monachorum chaterva, qui in vinea patris familie 
denario beate remunerationis laboraturi intravimus, tite’ pondere 
diei et estus, ac clericorum plurimorum, diversorum graduum, fide- 
liumque christianorum utriusque sexus fere decem milium ad ejus tha- 
lamum reparandum venimus, et impenetrabili municione firmamus, 
et sanccitum testamur, precibus jam dicti pastoris Ysarni, Bec non 
vicecomitum Guillelmi et Fulconis*, idipsum assensum ptebentibus 
principibus Gauzfredo et Bertranno*, cum tetius Provintie nobilibus, 
credentes Salvatoris dictum dicentis : « Ubi duo vel tres congregati fue- 
rint in nomine meo, in medio eorum sum*; » ét : « Quodeunque petieritis 

! Pro lato. Bertrandus I, fihi Guillelmi I comitis seu 

* Guillelmus II et Fulco, vicecomites Mas- marchionis Provincie, qui, mortuo patre, 
silise, filii Guillelmi I vicecomitis, fratres Pon- anno 1018, comitatum Provincie una cum 


tii I Massiliensis episcopi. patruele, Guillelmo III , possederunt. 
* Gaufredus seu Guillelmus Gaufredus T, ec. * Matth. , XVIII, 20. 


SANCTI VICTORIS. 47 


Patrem in nomine meo, dabit vobis. » Igitur in unum congregati, tri- 
fida benedictione apostolico privilegio predictam ecclesiam sanctifi- 
camus, atque in pristino absolutionis decore ponimus, quo omnis pe- 
nitens, qui ad ejus limina tritis passibus venerit, ecclesie fores sibi 
pateant et indulta facinora peccaminum, absolutus omnium criminum 
squaloribus, libere ad propria redeat letus, eo scilicet tenore, ut 


transacta peccata sacerdotibus confiteatur, et de relico emendetur. De 


advenientibus vero ad hoc monasterium, ob honorem sanctorum et 
reverentiam loci, precipimus. ut quicunque quempiam advenientium, 
vel ibi comorantium, vel ad propria remeantium, leserit aut dampna- 
verit, in corpore vel in aliqua substantia, iram et maledictionem Dei et 
omnium sanctorum incurrat, sitque anathema, maranatha, nisi ad 
emendationem congruam venerit infra xr dies. Si quis ergo impe- 
rator, rex, dux, marchio, comes, vicecomes, archiepiscopus aut epis- 
copus, vel cujuscunque qualitatis aut quantitatis persona, utriusque 
sexus, undecunque evenerit, volens sibi vindicare aut inquietare vel 
confiscare res supradicti cenobii, in ecclesiis aut in locis, vel in agris 
seu reliquis possessionibus, quas moderno tempore juste et rationabi- 
liter possidere videtur, in quibuslibet pagis ac territoriis, vel quicquid 
etiam deinceps propter divinum amorem ibidem collatum fuerit, ullo 
unquam tempore invadere prohibemus, vetamus et excommunicamus 
sive maledicimus et in omnia secula anathematizamus. Et qui pre- 
sumpserit careat regno Dei, sitque cibus eterne combustionis, et de- 
leatur de libro viventium et cum justis non scribatur! Maledictus sit 
velle et posse et etiam cogitatu! Bibat de phyala ire Dei, et ardeat 
ignivoma flamma Jude et Pilati, in secula seculorum, amen, nisi pe- 
nitentia ductus emendare dampnum studuerit cum satisfactione! Quin 
potius hoc monasterium prelibatum, omni tx parte tutum, inviola- 
bile perseveret, et salvum maneat per omne evum, amen! Et ut hoc 
verius credatur, multorum nomina testium subter jussimus conscribi. 

Acta publice apud Massiliam, in eodem monasterio, idibus octobris, 
die ejusdem loci consecrationis , anno millesimo x1"? dominice incar- 
nationis, indiciope vin, at. feria. 


* Joan., XIV, 13. 
I 8 


18 CHARTULARIUM 


Dominus Raiamballus, archiepiscopus Arelatensis, firmavit. Petrus, 
archiepiscopus Aquensis, firmavit. Hismodo, archiepiscopus Embredu- 
nensis, firmavit. Stephanus, Aptensis episcopus, firmavit. Pontius, 
Massiliensis episcopus , firmavit. Deodatus, episcopus Tholonensis. 
Desiderius notarius scripsit. 


15. 
Carta liberalis. 


[(Edd. D. Marténe, 4mpl. coll., 1, 368; Mabillon, Ana. ord. S. Bened., VI, 597; Bouche, 
Hist, de Prov., II, 54; auctores Gall. christ., Y, tstr., 109; antiq. de Mars., I, 364.) 


Sacrorum judicium constat paginibus librorum, quod, post Domini 
Salvatoris adventum gloriosamque ejus ascensionem, priusquam sa- 
crum illud quod erat in Yherosolimis eollegium disjungeretur, ac, 
Sancto revelante Spiritu, ad predicandam sui nominis gloriam cogni- 
tionemque propalandam, per diversa mundi spacia dirigeretur, multi- 
tudinis credentium erat cor et anima una. Nec quisquam eorum que 
possidebat aliquid suum esse dicebat; sed erant ilis omnia com- 
munia, nec quisquam egens erat inter illos. Quotquot enim posses- 
sores agrorum aut domorum erant, vendentes afferebant precia 
eorum que vendebant et ponebant ante pedes apostolorum, divide- 
banturque singulis, prout cuique opus erat. Nam talis extitit in Ihe- 
rosolimis omnis illa credentium multitudo, quales nunc per paucos 
in cenobiis invenire difficile est. Sed, cum per predicationem apo- 
stolorum universarum gentium colla jugo Domini subderentur es- 
setque infinitus credentium numerus, jamque sancti apostoli per 
martirii gloriam e mundo ecessissent, cepit illa sancta comunio apo- 
stolorumque institutio paulatim tepescere. Cernentes hec, aliqui 
quorum mentes in ea que a beatis apostolis acceperant doctrina fer- 
vebant, sequestrantes se ceperunt habitare simul, quos greco ser- 
mone cenobitas, id est in comune viventes, ceperunt vocitare. Ex 
tunc monasteria exordium sumpsere. Ad horum igitur formula ceno- 
biorum, extitit infra pagi nostri fines, hoc est in Provintia, celebre 
monasternum , Massilie civitatis haud procul menia situm, precipui 


SANCTI VICTORIS. 19 


martyris Victoris corpore sacratum, a glorioso imperatore Carolo pri- 
vilegiis ac maximis donis sublimatum, quod diu in eadem sublimitate, 
sub regulari tramite, mansit stabilitum. Sed, post multorum curricula 
annorum, cum idem piissimus princeps a seculo decessisset, et omni- 
potens Deus flagellare vellet populum christianum per seviciam paga- 
norum, gens barbarica in regno Provincie irruens, circumquaque 
diffusa, vehementer invaluit, ac munitissima queque loca optinens et 
inhabitans cuncta vastavit, ecclesias ac monasteria plurima destruxit; 
et loca que prius desiderabilia videbantur, in solitudine redacta 
sunt, et que dudum habitatio fuerat hominum, habitatio postmodum 
cepit esse ferarum. Sicque factum est ut monasterium illud, quod olim 
precipuum ac famosissimum in tota Provintia fuerat, adnullatum et 
pene ad nichilum est redactum, quousque bone memorie domnus 
Guillelmus et domnus Honoratus', prefate civitatis episcopus, ac frater 
ejus domnus Guillelmus vicecomes, filiusque suus domnus Pontius* 
presul, qui eidem avunculo suo in episcopatum successit, ei jam pene 
lapso manum sublevationis porrexerunt. Qui non solum ex sua ei 
aliqua reddiderunt, verum etiam de propriis suis possessionibus, ob 
remedium animarum suarum, multa largiti sunt, ac, monachos aggre- 
gantes, abbatem ibidem ordinaverunt. Igitur ego Pontius, ordina- 
tione omnipotentis Dei, Massiliensis ecclesie pontifex, igne divini 
amoris succensus, et gloriosissimi ac preciosissimi dominique mei bea- 
tissimi martiris Victoris amore flagrans, ut ejus monasterium, ubi 
sacrum ac venerabile corpus ejus requiescit, stabilitum et incon- 
vulsum, absque ulla interruptione vel deminutione, in secuturis seculis 
maneat, et ut labor noster ac donatio et reditio vel augmentatio 
nostra, seu et antecessorum nostrorum supradictorum, indissolubilis 
firmaque ac stabilis in perpetuum maneat, una cum consensu domni 
Rodulfi*, regis Alamannorum et Provincie, seu etiam cum precepto et 
conibentia domni apostolici pape urbis Rome‘, cum voluntate etiam 


! S. Honoratus III, frater Guillelmi I Mas- 5 Rodulphus III, rex Arelatensis, 993 — 
silim vicecomitis. 1032. 

* Pontius I, frater Guillelmi et Fulconis — * Joannes pp. XVIII, 
vicecomitum Massiliæ, qui patruo suo S. Ho- 
uorato in sede episcopali successit. 


v°. 


20 CHARTULARIUM 


domni Rodhbaldi comitis', et domne Adalaizis comitisse *, domnique 
Guillelmi comitis, filii ejus, consentiente etiam pariterque rogante 
clero ac populo sancte ecclesie Massiliensis, facio hanc roborationis, 
liberalitatis ac donationis chartam omnipotenti Domino ac sancto Vic- 
tori, suo martiri, seu et abbatibus ac monachis, tam presentibus quam 
futuris, ut ab hac die ipsum monasterium sub nullius hominis* manu, 
nisi ad deffensionem, consistat ; sed sit, sicut cetera sunt monasteria 
regularia, ad honorem omnipotentis Dei ac sanctorum ejus con- 
sistentia, in his abbatibus ae monachis qui secundum regulam. sancti 
Berredicti ac sanctos cannones voluerint vivere. Et terram cunctamque 
possessionem omniaque que: in presenti tenet vel in futuro adquirere 
potuerit, nullus episcoporum, nulliusque ordinis persona, tam cleri- 
corum quam laicorum, ab eodem monasterio vel ab eisdem abbatibus 
seu monachis aufferre valeant, ut abbates ac monachi, tam presentes 
quam secuturi, quietes ac securi, absque ullius hominis voluntate, Deo. 
possint servire, et pro nobis omnibus, jam sepius prelibatis, omnium-. 
que salute christianorum, vivorum scilicet ac defunctorum, orationes 
ac preces valeant incessanter offerre. Ergo, si potestas surrexerit ali- 
quando inimica, vel sancto Victori ejusque monasterio contraria, que 
hoc opus nostrum et hanc institutionem, quam pro remedio animarum 
nostrarum instituimus, vel hunc privilegium , quem cum precepto 
regis, de jussione domni apostolici et auctoritate omnium supra nomi- 
natorum scribimus, inrumpere voluerit et irritum facere ac manus 


. nostras falsare, vel a quocunque episcopo vel abbate, seu a quocunque 


homine aliquod donum pro ipso monasterio voluerit accipere, sit 
anathema, maranatha, sitque anathema, maranatha,. sitque anatema 
dando et anathema recipiendo, id est tam ille qui dat quam ille qui 
accipit, sicut sacri cannones statuunt. Et sint excommunicati et male- 
dicti et abhominati a Patre et Filio ac Spiritu Sancto, necnon et a 
domno papa Romano sedis apostolice et ab omnibus ordinibus sancte 
Dei ecclesie chatholice, ab episcopis, a presbyteris, a diachonibus et 


* Rotboldus comes Provincie, frater succes  * Guillelmus II, Guillelmi I et. Adelaidis. 
sorque Guillelmi I. | filius. 
* Adelais, Guillelmi I vidua. 


SANCTI VICTORIS. 2t 


ab omnibus qui intra eam potestatem habent ligandi solvendique. Et 
sint dampnati in inferno inferiori, cum Juda traditore, cum Arrio, 
cum Sabellio, et cum omnibus hereticis et infidelibus Dei, tam qui 
faciunt quam qui consentiunt facientibus. Hoc etiam inserere placcuit 
michi, Pontio episcopo, ac fratribus meis, domno Guillelmo et domno 
Fulconi, ut quecunque de hereditate patris nostri vel [matris] nostre 
parentumque nostrorum huic monasterio a patre nostro et a paren- 
tibus nostris vel a nobis collatum est vel collatum fuerit, si aliquando 
surrexerit aliqua potestas, vel episcopus, vel cujuslibet ordinis per- 
sona, qui aliquid ab eodem monasterio, vel ab eisdem abbatibus vel 
monachis, aufferre vel abstrahere voluerit, hoc vindicare non valeat ; 
quod si fecerit, heredes ac successores nostri liberam habeant po- 
testatem resumendi ac recuperandi ea que aufferre vel abstrahere 
aliquis voluerit. Super hec autem omnia licentiam habeant abbas ac 
monachi ejusdem monasterii interpellare eos qui hanc scripturam 
nostram offuscare voluerint , in omni regali curia vel ante domnum 
apostolicum Rome, et reddere cogantur in vinculo auri libras D, et 
denuo scriptura ista firma stabilisque permaneat. 

Scripta anno incarnationis dominice millesimo v, Rodulfus rex 
Alamannorum seu Provintie, Jobannes, gratia Dei papa sedis apos- 
tolice. 

Rodballus , gratia Dei comes, firmavit, voluit et consensit et manu 
propria roboravit. + Signum, Poncius episcopus manu propria fir- 
mavit. Adalax, inclita comitissa, assensum prebuit et manu sua fir- 
mavit. Guillelmus , comes Provintie, filius ejus, firmavit. Guillelmus*, 
Tholose urbis comes, firmavit. Ermengardis, uxor Rodballi comitis, 
manu propria firmavit. Warnerius, abbas Psalmodie, firmavit. Gui- 
fredus*, licet indignus, ejusdem monasterii opilio vocatus. Archinricus, 
abbas Monti Majoris, firmavit. Rado episcopus? firmavit. Elmera- 
dus* episcopus firmavit. Domnus Poncius, Arelatensis archiepi- 
scopus, firmavit. Pato abbas firmavit. Deodatus firmavit. Andreas 
firmavit. Massilius firmavit. Ugo firmavit. Guillelmus vicecomes fir- 


* Guillelmus III, cognomine Taillefer. * Cujus sedes incerta. 
* Vel Wifredus, abbas Victorinus, * Almeradus, episcopus Regiensis. 


15 oct. 1040. 


1005. 


22 CHARTULARIUM 


mavit. Fulco, frater ejus, firmavit. Lanbertus firmavit. Radaldus fir- 
mavit. Amalricus, Aquensis episcopus, firmavit. Domnus Franco fir- 
mavit. 
16. 
Dos Sancti Petri hujus monasterii. 

Quoniam spirituali XPYCTUS ecclesiam copulo sponsam vocare di- 
gnatus est, jure a sanctis patribus traditum credimus, sancte ecclesie 
sponsalicium dari debere. Iccirco, huic sancte ecclesie in honorem sanc- 
torum apostolorum Petri et Pauli et omnium apostolorum in cenobio 
Massiliensi constructe, die dedicationis ejus, ego Guillelmus!, vice- 
comes Massiliensis, pro anime mee parentumque meorum remedio, dono 
supradicte ecclesie, in comitatu Massiliense , in villa que dicitur Cuja, 
quartam partem de ipsa villa. Similiter et frater meus Fulco, in valle 
que dicitur Tritis, mr mansos, cum omnibus que ad ipsos mansos per- 
tinent : unum mansum, in villa que dicitur Porcilis; alium mansum, in 
villa que dicitur Podium Lubarium; tertium mansum, in villa que 
dicitur Podio Nigro; quartum, in villa que vocatur Bolcodenas. Et 
Guillelmus de Grassa dat unum mansum in comitatu Antibolense, in 
villa que dicitur Muginis, cum omnibus que ad ipsum mansum per- 
ünent ab integro; et in comitatu Aquense, in castro quod vocatur 
Podium Sanguinentum, quinque modiatas de terra optima. Si quis 
vero hoc dotalicium, etc. 

Anno ab Incarnatione millesimo xr, indicione vn. 


17. 
Sponsalitium ecclesie Sancti Petri. 
Divina auctoritate sancitum est ut omni tempore sancta mater ec- 
clesia honorari ex suis debeat rebus, maxime quoque in consecrationis 


ejus primordiis. Iccirco, ego Guillelmus, et ego Fulco*, cedimus et 
donamus sancte matri ecclesie, domui videlicet Dei, et sacro sanctoque 


! Guillelmus II. suo, Guillelmo I Massiliensi vicecomiti , anno 
* Guillelmus II et Fulco, fratres, qui patri circ. 1004 successerunt 


e 


SANCII VICTORIS. 23 


altari quod est in honore beatorum apostolorum Petri et Pauli conse- 
cratum, aliquid de nostro alode, quod est in comitatu Massiliense, in 
villa que vocatur Albanea, ego videlicet Guillelmus unam modiatam 
de terra culta, et ego Fulco unam modiatam de vinea. Sane si 
quis contra banc donationem venire voluerit, aut nos aut heredes 
nosti, aut alius quislibet, vindicare non valeat, insuper reddere 
cogatur libras auri V, et de relieo donatio ista firma stabilisque per- 
maneat. 

Ego Guillelmus, et ego Fulco, fieri jussimus, et testibus firmare 
rogavimus, et manibus propriis firmavimus. 

Facta donatio ista in monasterio Massiliensi Sancti Victoris, anno 
inearnationis Domini millesimo v, indicione vim. 


18. 


De villis quas dedit Pontius episcopus Sancto Victori. 


(Ed. in Gall. christ., Y, instr., 110; Æntig. de Mars., 1, 371; Ruffi, Dissert. sur les comtes 
de Provence, 91.) 

Omnipotentis Dei opitulante suffragio, ejusque inspirante clementia, 
qui mortem non vult peccatorum sed vitam, ego Pontius, nutu Dei, 
Massiliensis ecclesie episcopus, de anime mee salute sollicitus, etc. . . 
02s . s s .« Elegi ad tempus, in monasterio beati martiris Vic- 
toris, sub abitu monastice religionis, degere humiliatus, ut in eternum 
vivere possim exaltatus . . . . . . . . .. . . . . Hec igitur et alia 
plura diligenter pertractans, ut pro terrenis celestia adquirere valeam, 
per hujus auctoritatem scripture, dono ea que ille michi contulit om- 
nipotenti Domino et sancto Victori martiri, ejusque monasterio 
apud Massiliam civitatem fundato, aliquid de * hereditate mea, qué 
michi sorte hereditatis ac divisionis contingit, et a progenitoribus 
meis, Guillelmo et Bellielde, michi jure hereditario contingit, seu ab 
avunculo meo*, propter servicium quod. ego illi in sua vita morteque 
gratanter ac devote exhibui, ab eodem michi, coram ydoneis testibus, 
data ac derelicta sunt. Et hec omnia sunt in comitatu Aquense, in 


! Guillelmus I, vicecomes Massiliæ, * S. Honoratus III, episcopus Massiliensie; 


1008. 





24 CHARTULARIUM 

valle que nuncupatur Tritis : primo, in vila que vocatur Porcilis, 
omnem meam partem, sicut dixi, a genitoribus meis vel ab avunculo 
meo michi derelictam, cum omni integritate et absque ulla diminu- 


tione, dono supradicto monasterio; in villam quam vocant Puio Ne- 


roni, similiter; in locum qui vocatur Sancti Andeoli, quantum ibi per- 
tinet, similiter ; de villa quam vocant Ollarias, manifestum est quantum 
avunculus meus dedit monasterio Montis Majoris, de cetero omnem 
partem meam dono monasterio Sancti Victoris; sed et in comitatu 
Forojuliense, id est in Fraxeneto, in villa quam vocant Ad Molam et 


in apendiciis et in territorio ejus, omnem partem meam. In civitate 


19 jun. 1020. 


etiam Arelato, dono mansiones meas, quas ego construxi et hedifi- 
cavi, que sunt juxta Sanctum Lucianum, cum omni superposito et 
omni structura que ibi pertinet. Hec autem omnia supranominata et 
suprascripta, propter anime mee salutem ac genitorum parentumque 
meorum, dono, cedo atque trado in ditione almi martiris Victoris, 
et in manus abbatum ac monachorum presentium et futurorum, 
ibidem perpetim famulantium, ut ab hac die, sine interpellatione ali- 
cujus hominis, teneant et possideant, et pro peccatis meis assidui in- 
tercessores existant. Sane si ego aut alius aliquis homo, etc. 

Facta est autem donatio hec, anno incarnationis dominice mille- 
simo viu, inditione vi, regnante Rodulfo rege Alamannorum seu Pro- 
vintie, et in prefato monasterio presidente domno Guifredo, benignis- 
simo abbate. 

Ego Pontius, gratia Dei episcopus, manu propria roboravi, et 
testibus firmare rogavi. Ego Fulco firmavi. Ego Lanbertus firmavi. 
Ego Guillelmus, filius Guillelmi, firmavi. Ego Arnulfus firmavi. Ego 
Pontius, filius Guillelmi, firmavi. Pontius, filius Attoni, firmavi. Leo- 
garda firmavit. — 


19. 
De vicis quos dedit Fulco. 
(Edd. Guesnay, Fita s. Cass., $63, et RufB, Hist. de Mars., I, 58.) 


Omnibus in Christo licet fidelibus, dum cannonica et aposto- 
lica, etc. Igitur ego Fulco, una cum uxore mea, Odila, hec et alia consi- 


SANCTI VICTORIS. 25 


derans, et in manus Dei viventis pro culpis meis incidere pertimes- 
cens, tactus amore illius, dono ei aliquid de bis que ipse michi conce- 
dere vel donare dignatus est, ejusque martiri Victori, monasterio 
quod situm est atque fundatum super ripam maris, haut longe a Mas- 
silia civitate, nec non abbatibus, sive monachis, presentibus sive futuris, 
ibidem servientibus, pro remedio anime mee vel parentum meorum, 


ut Deus omnipotens dignetur absolvere animas nostras ab omni vin- 
. culo delictorum et a penis inferni liberare. Imprimis, dono totam 


partem meam ab integro, de cunctis rebus mobilibus que deportare 
potest homo, vel ducere vel reducere. Deinde dono alodem meum 
qui ex jure patris" mei michi advenit, in comitatu Aquense, in valle 
Tritis : id est, in villam quam vocant Porcilis, dono vr partem; et de 
villa quam nominant Puio Luberio, 1m"" partem; de villa vero quam 
vocitant Puio Nigro, vr partem; de villa vero quam dicunt Bulco- 
dinas, 1x partem. In tali igitur tenore, dono hec omnia, que supra 
exarata esse videntur, altissimo Deo et sancto Victori, ut quandiu 
vixero teneam et possideam, et post obitum meum, sine ulla mora vel 
molestia, ad ipsa casa Dei, videlicet cenobii almi Victoris martiris 
revertatur. Sane si quis, efc., non valeat vindicare quod repetit, 
sed componat in vinculo auri libras D, et in antea donatio ista firma 
omni tempore stabilisque permaneat. 

Facta donatio ista anno incarnationis Domini anno millesimo xx, 
indicione ur, in mense junio, xim kalendas Julii, luna xxm, in prima 
feria, in castrum Fossis, regnante Domino nostro Jhesu Christo 
ubique, et in Alamanna seu Provintia Rodulfo rege. 

Ego Fulco, qui hanc donationem dedi, firmavi et firmare rogavi. 
Odila, uxor mea, firmavit. Guido firmavit. Fulco de Aquis firmavit. 
Pontius Pelet firmavit. Ysmodo de Taradell firmavit. Guitardus Mala 
Aura firmavit. Pontius episcopus firmavit. Guillelmus , frater ejus, 
firmavit. Aicardus, frater ejus, firmavit. Jozfredus Mala Parti firmavit. 
Guiquirannus cannonicus firmavit. Stephanus cannonicus firmavit. 
Lanbertus cannonicus firmavit. Guillelmus firmavit. Iterius firmavit. 
Lanbertus de Solario firmavit. Alius Lanbertus firmavit. 





circ, 1030. 


26 CHARTULARIUM 


20. 


De orto et molendino. 


Ego, in Dei nomine, Guillelmus, vicecomes Massilie, simul et 
frater meus, Fulco, una cum filiis nostris et uxoribus, facimus dona- 
tionem omnipotenti Deo et sancto Victori, glorioso martiri, ejusque 
monasterio, de molendino qui est situs' justa fluvium Vuelne, ex 
eadem Vuelna ubi Gerenus fluvius cadit in bedalle de supradicto 
molendino, ad guadum Vuelne per quod itur ad Carvilianum, terras 
Sancti Victoris. Et donamus omnia que sunt inter ipsum bedal et ulte- 
riorem ripam de supradicta Vuelna, a molendino de Petronilla usque 
in Gerrenum et ad supradictum guadum, cum omni integritate. 

Igitur ego Guillelmus firmavi. Fulco firmavit. Stephana firmavit. 
Odila firmavit.. Guillelmus firmavit. Pontius* episcopus firmavit. Ai- 
cardus firmavit. Gauzfredus firmavit. Stephanus firmavit. Bertrannus 
firmavit. Petrus firmavit. Hii omnes, filii Guillelmi vicecomitis, et 
multi alii similiter firmaverunt. 


De decimo molendini. 


Igitur ego Pontius, gratia Dei, Massiliensis episcopus, cum con- 
sensu clericorum meorum, facio donationem Deo et sancto Victori 
martiri, ejusque monasterio, de omni decimo supradicti molendini, 
sive ortorum et pratorum vel arborum et omnium omnino rerum 
que in supradicto termino monachi Sancti Victoris hedificaverunt, ut 
omni tempore monachi teneant et possideant, absque ulla contra- 
rietate, et pro nobis apad Deum intercessores existant. Si quis 


. vero, etc. 


melius cannonicus firmavit. Cleophas firmavit. Pontius cannonicus 
firmavit. Pontius cannonicus alius firmavit. Guichirannus cannonicus 
firmavit. Stephanus cannonicus firmavit. 


! Posteriore manu suprascriptum est : quod 3 Pontius II de Massilia. 
est situm, 


SANCTI VICTORIS. 21 


21. 


De molendino Vuelne et decimo. 


Cum temporibus liqueat antiquioribus donationem cunctam sine 
ulla titulatione valuisse, et stabilitatis rigore sui viguisse, modernis 
tamen temporibus legalibus edictis constat aliter stabilitum, nullam 
donationem * videlicet sine litteralibus gestis valere sanccitum. Quo- 
circa, ego Willelmus, et ego Fulco, donamus aliquid gestis alli- 
gatum, timore compulsi nostri Redemptoris, monasterio Sancti Vic- 
toris, hoc est de ipso molendino quem monachi hedificaverunt cum 
magno labore, et multis sumptibus construxerunt super fluvium 
Vuelne, in locum quem vocant Vadum de Margarita, ipsam terciam 
partem que pertinet ad potestatem, et ipsum bedal, et tota terra que 
continetur infra ipsum bedal, sic' procedit ipse rivus de bedal de 
ipsa matre*, et, circumacto molendino, cadit in ipsam matrem. Quic- 
quid voluerint inde agere ipsi monachi, potestatem et licentiam dona- 
mus, videlicet ego Guillelmus, et ego Fulco, donatores, et filii nostri 
uxoresque nostre. Si quis, etc. 

Ego Pontius, ecclesie Dei Massiliensis episcopus, aliquid eidem ec- 
clesie ex rebus pertinentibus monasterio excellentissimi Dei martiris 
Victoris dono gestis alligatum, hoc est decimum quod est in territo- 
riolo juxta rivum Vuelna nomine dictum, si forte ibi aliquid habetur 
quod eidem ecclesie Dei pertinere videtur; ita ut nullus inquietare 
amplius audeat, vel modo viventium, vel nobis in posterum succeden- 
tium. Et hoc territoriolum ita est consortatum : ex meridiana parte, 
ipsius rivi predicti aqua decurrente; ab oriente vero, aqua ipsius mo- 
nasterii molendini ab ipsa matre dirivata; ad occasum directim de- 
fluente, quoadusque ad molendinum deflectitur, et hinc ad matrem 
revertitur. 

Ego Pontius episcopus firmavi et testes firmare rogavi. Ego Guil- 
lelmus vicecomes firmavi, et uxor mea, Stephana, firmavit. Ai- 


! Fort. corrig., sicut, * I. e, fluvius unde aqua est bedalis derivatur. 


circ, 1030. 


v9. 


eirc. 1030. 


34 oct. 
c.965-977. 


28 CHARTULARIUM 


cardus, filius Guillelmi, firmavit. Stephanus firmavit. Bertrannus fir- 
mavit. | 

Postea vero cannonici ipsius civitatis libentissime et laudaverunt et 
firmaverunt, scilicet Stephanus atque Pontius et ceteri. Volveradus 
firmavit. Guidbertus firmavit, et frater suus, Lagetus, firmavit. Lam- 
bertus firmavit. Pontius Sigfredi firmavit. Guifredus firmavit, et ceteri 
milites firmaverunt. 


22. , 
De Piscibus Vulne. 


Ego Pontius Massiliensis urbis episcopus, et domnus Guillelmus, 
pater meus, et domnus Fulco, avunculus meus, utrique vicecomites 
Massilienses, cum uxoribus suis et filiis, pro remedio nostrarum ani- 
marum, donamus Domino Deo et Sancto Victori Massiliensis monas- 
terii et habitatoribus ejusdem loci, tam presentibus quam futuris, ab eo 
loco quo influit Gerrenus in Vuelna, aquam de Vuelna, usque ad eum 
locum quo ipsa Vuelna intrat in mare, ad piscandum omni tempore, 
ita ut nullus presumat piscari in ea sine jussione eorum. ‘Si quis 
autem, etc. 


23... 


Carta Honorati, episcopi Massiliensis, et clericorum suorum , de honore quam reddidit 
sancto Victoris martiris , monasterii Massiliensis. 


(Ed. in Gall. christ. , I, 408, et in Antig. de Mars., I, 348.) 


In nomine sancte et individue Trinitatis, simplicique Deo, Patri et 
Filio Spirituique Sancto. Honoratus', gratia Dei, sancte sedis Massi- 
liensis episcopus. Sumi pastoris vestigia sequentes, etc. 

Igitur, ego jam dictus Honoratus episcopus, cum clericis meis, 
divini accensus amoris* atque gloriam retributionis omni affectu desi- 
derans, in honore Dei omnipotentis sanctique Victoris martiris con- 
gregationem monachorum secundum regulam sancti Benedicti, in 
abbatia ejusdem beati Victoris constitui optamus, ut pro me, succes- 


! S. Honoratus TII , cire 948 — 977. * Fort. suppl. igne. 


SANCTI VICTORIS. . 29 


sorumque nostrorum, et pro statu ecclesie nostre, cotidie* intercedant 
ad Dominum, ut Domini pietas nostrorum peccaminum nobis indul- 
geat et concedat vitam eternam. Et, ut ibi utilius possint regulariter 
vivere, ex terra que ad eandem abbatiam pertinere dinoscitur aliquid 
eis concedimus : hoc est terra culta et inculta, pratis, pascuis, garricis, 
aquis, aquarum ductibus eorum vel reductibus; et est ipsa terra in 
comitatu Massiliense, in giro ejusdem ecclesie beati Victoris. Con- 
sortes: de duos latus, litus maris; de alio latus, fontem et montem 
quem nuncupant Guardiam, et viam juxta locum quem vocant Para- 
disum. Et concedimus eis ecclesiam Sancti Damiani, cum omnibus 
apendiciis suis; et est ipsa terra terminata, de uno f[r]onte, balma que 
dicitur Cunilio, usque ad illam balmam vel ad illum strictum que di- 
citur Culnitio; et de illo stricto vel ipsa balma, sicut ille mons vadit 
usque ad illum montem qui est super valle que dicitur Scura, sicut ipse 
mons aquam vergit usque in canalia; et, de uno latus et alio fronte, 
ipsum mare que vadit in circuitu ; et, de alio vero latus, de ipsa balma 
de Conilio, sicut illa strata publica descendit in Gurgo Nigro, sicut ipse 
rivus Árannus discurrit usque in mare. Et, in alio loco, concedimus 
eis ecclesiam Sancte Eufemie, vel quantum ad eam pertinere videtur ; 
et, in alio vero loco, villa que dicitur Lainairolas, terciam partem de 
ipsa villa, et de ipsa valle, et de omnibus que eis pertinent cum ipsa 
valle que dicitur Lisola; et, in terminio de castro Marigana, ecclesiam 
que est fundata in honore sancti Victoris, cum omnibus apendiciis 
suis, cum ipsa terra que dicitur Agausa; et, in alio loco, valle que no- 
minant Judaica, cum vineis et campis vel quantum ad illam vallem 
pertinet ; et, in alio loco, in valle Prato Longo, vineas un", et sunt 
nomina laboratores ipsorum : Aicardus, et Gonbertus, et Mercorinus, 
et Grimaldüs; et, in alio loco, in comitatu Aquense, in terminio de 
castro Lambisco, ecclesiam sancti Victoris cum omnibus adjacenciis 
suis; et, in ipso comitatu, in terminio de valle Vallavense, terciam 
partem de quantum ad ipsa valle pertinet; et in comitatu Senescience, 
in terminio de castro Petra Castellana, terram quantum pertinet ad 
beatum Victorem, integre concedimus; et in alio loco, in terminio 
Aquense, villa que dicitur Filciaco, cum apendiciis suis, id est Melno, 


fo 8. 


v? 


1045. 


30 . CHARTULARIUM 


Trobio, vel alio Trobio, quantum ad ipsas villas pertinet, concedimus 
eis; et in comitatu Forojuliense, in terminio de castro Grudignone, 
terram quantum pertinet ad beatum Victorem ; et in comitatu Ucetico, 
in villa Agnaniga, cum omnibus apenditiis suis. Igitur ego jam dictus 
Honoratus episcopus, cum clericis meis, concedimus vobis licenüam 
ad ioquirendam terram sancti Victoris, quam nos non sumus posse- 
suri; et, ubi eam inveneritis, licentiam habeatis interpellare et tenere 
eam, sine ulla interpellatione de ullo episcopo. Hec omnia supra 
inserta cum ecclesiam sancti Victoris, in qua ipse requiescit, teneant 
et possideant monachi qui in ea habitaverint, et in ea regulariter de- 
servierint, jure perpetuo, absque ulla contrarietate, quicquid ad ipsam 
ecclesiam advenerit. Sane,. si quis, etc. 

Acta cartula ista in Massilia civitate publice, regnante Gonrado' 
rege, feria nu, n kalendas novembris. 

Signum domni Honorati, qui cartulam istam fieri jussit, et testibus 
firmare rogavit, et manu sua firmavit. Signum, Deodatus. Signum, Ni- 
cecius. Signum, Autardus. Signum, Marinus. Signum, Dominicus. Si- 
gnum, Folcardus. Signum, Riculfus. Signum, * domnus Guillelmus, 
frater suus, vicescomes, et uxor sua, Bilüldis, voluerunt et consen- 
serunt, cum filiis suis, Pontio et Guillelmo. Domnus Guillelmus comes’ 
firmavit. 


. 24. 
De vinea ecclesie et custodum. 


In sancte et individue Trinitatis nomine et honore. Ego Guillel- 
mus”, vicecomes Massiliensis, et uxor mea, Stephana, et filii mei, Ste- 
phanus videlicet et Bertrannus et Petrus, donamus ecclesie sancti 
Victoris sancteque Marie et sanctorum apostolorum Petri et Pauli, 
quorum altaria constant in eadem ecclesia dicata, tres modiatas vi- 
nearum, cum ipsis hominibus qui eas plantaverunt et hedificaverunt, 
quatinus eodem vinculo eodemque usu atque conventu sint ipsi hedi- 


' Conradus, filius Rodulphi II, rex Arela- mitis; qui Guillelmus jam a. 905 comes dice- 
tensis 037 — 993. batur. Vid. inf. n. 29. 
* Guillelmus, filius Bosonis Provincie co- * Guillelmus II. 


SANCTI VICTORIS. 31 


ficatores huic supradicte ecclesie, cum suis porcionibus sortibusque, 
illecti atque ligati, uti sunt nobis donatoribus , ut ab hac die et dein- 
ceps, non sit illis potestas, licentia vendendi suas partes, sine consilio 
sacriscrinii vel custodis predicte ecclesie. Constat vero predictam do- 
nationem eo ordine esse factam predicte ecclesie, precipue pro re- 
medio animarum nostrarum, partim vero sumendo aliquid ecclesie 
ejusdem pecunie, videlicet sexaginta solidos, ut ipsius ecelesie 
sacriscrinii custodesque semper fructum usumque earundem predic- 
tarum vinearum habeant, teneant possideantque ad proprium jus do- 
miniumque sacrarii predicte ecclesie. Quicquid enim sancte ecclesie 
tribuitur, illi proficuum creditur, cui officio deputetur a quo impen- 
ditur, precipue tamen illud quod sic specialiter famulitio sanctis alta- 
ribus subrogatur. Unde, ut supra dictum est, per omnia cedimus, 
donamus atque transfundimus supradictas vineas (que vinee sunt in 
territorio Massiliensi, in valle ecclesie sancti Justi; et ex parte australi, 
junguntur vel adherent vie publice que ad ecclesiam sancti Justi 
ducit a civitate; ab oriente, adherent rivo Gerreno, ab aquilone, terre 
ecclesie sancti Justi; a meridiana, vinee episcopi Tholonensis laudati); 
predicte ecclesie sacrario, ut m posterum perpetualiter et inconvulse 
habeantur et possideantur, ut dictum est, ab eodem et a custodibus 
ejus. Ego Gauzfredws', marchio sive comes Provincie, hanc dona- 
tionem manu propria dono sive firmo, et testes ut firment libentissime 
rogo. Si quis tamen (quod absit) contra hanc donationem venerit vel 
obstiterit, obtinere illud non valeat quod apetierit ; sed cogatur in vin- 
culo exsolvere auri libras X optimi. 

Facta donatio ista est anno incarnationis dominice millesimo xLv, 
indicione xn. 

Ego Guillelmus vicecomes, et uxor mea predicta, et predicti filii 
nosti hanc donationem fri voluimus, et propriós manibus firma- 


. vimus, et firmare rogavimus. Stephanus, Guillelmi fihus, firmavit. Ber- 


trannus et Petrus, filii ejus, firmaverunt. Wirannus firmavit. Altemaun- 
nus firmavit. 


! Gaufridus I, filius Guillelmi 14, oomitis Provinciæ. 


32 CHARTULARIUM 


25. 
Sponsalitium Sancte Crucis. 


irc. 1045. — In nomine sancte et individue Trinitatis, Patris nempe et Filii Spiri- 
tus quoque Sancti. Ego Guillelmus', vicecomes Massiliensis, pro remedio 
anime mee, uxorisque mee ac filiorum meorum, feci hedificare eccle- 
siam, que est sita juxta ecclesiam sancti Petri, Massiliensis monasterii, 
ad sinistram partem; et in honore Dei et sancte Crucis eam rogavi 
consecrari, et ipsi in dotem et in sponsalicium medietatem de Cesa- 
resta, quam tenebam, donavi. Et ipsam ecclesiam ipsamque medieta- 
tem de Ceseresta donavi sancto Victori, Massiliensis monasterii, et ha- 
bitatoribus ejusdem loci, tam presentibus quam futuris, ea scilicet 
ratione ut illi habeant, teneant et possideant, sine ulla inquietudine, 
ut pro nobis preces ad Dominum fundant assidue. Quod si aliquis 
t9.  fueritita diabolica instigatione* agitatus, ut velit istud donum evacuare, 
aut in alico decurtare, non valeat quod quesivit vendicare, et cogatur 
^xx auri purissimi libras supradictis habitatoribus Sancti Victoris exsol- 
( vere, et insuper incurrat iram Dei omnipotentis, qui dicit : « Michi 
vindictam, et ego retribuam *. » 

Poncius , episcopus Massiliensis, firmavit. Stephana* firmavit. Pon- 

tius Nemausensis firmavit. Porcelletus firmavit. Atanulfus firmavit. 


26. 


De tolneo de Legunio. 
(Ed. in Gall. christ., 1, instr. 407.) 


2 ju.845. — In Christi nomine. Judicium seu et notamen donationis, qualiter vel 
quibus presentibus multisque bonis hominibus, qui subter erunt scrip- 
turi vel firmaturi. Ubi adveniens Alexandrius, advocatus Alboini' 
episcopi, vel de ipsa casa Dei sancti Victoris martiris, Massiliensis, 


' Guillelmus II. 5 Stephana, Guillelmi II vicecomitis secunda 
* Rom., XII, 19; Hebr., X , 80. uxor, Pontii episcopi noverca. 
* Alboinus, episcopus Massiliensis. 


SANCTI VICTORIS. 33 


in Cadarosco villa, in mallo publico ante Rothbertum, vicarium de: 
viro illustri Adalberto comite, et tam scavinis, tam romanis quam sa- 
licis, vel judicibus, qui cum ipsis ibidem aderant, id est Yoseph, Nor- 
taldo, Elephanto, Odilone, Wildemare, Bertelaico, Regenardo, Deo- 
dato, Ansulfo, Fulcardo, Elfaldo, Martino, Homine Dei Victore, 
Donato, Teuthberto, Teufanio, Balsamo, Rachio, Aaron, Necteranno, 
Gaudentio, Abone, Benedicto, Macchone, Lubone, Flodoveo, Godo- 
berto, vel etiam quam pluribus aliis bonis hominibus, qui cum ipsis in 
mallo publico aderant. Ibique veniens Alexandrius, advocatus Albuini 
episcopi, vel de ipsa casa Dei sancti Victoris, monasterii Massiliensis, 
qui se, per manum fidejussoris sui, Bertelaigi, de satis dando thelonio' 
qualiter reclamavit*; et interpellavit aliquem hominem, nomine Gui- 
nifredum, advocatum Rothberti vicarii, dicens eo quod sui homines, 
unde Guinifredus , advocatus Rothberti vicarii, non redderet sumptus, 
sicut prestantissimus Pipinus rex, vel Carolus rennenis*, pius, augustus, 
vel etiam Ludovicus, ac Lotharius, uterque imperatores, per suis precep- 
us, singuli ad ipsam predictam casam Dei sancti Victoris, ad luminaria, 
condonaverunt ipsum theloneum de villa Leguino, vel quicquid ibidem 
ad eorum fiscum pertinere debebat concesserant, tam terrenis quam 
enam navigantibus, ipsius hominis* Rothberti preserunt et saziave- 
runt malo ordine et contra legem*, unde legem subire et incurrere de- 
bent. Sed ipse Guinifredus advocatus seniori suo Rothberto in respon- 
sis suis dixit, quod in hac causa non sic veritas se haberet, pro eo quod 
quantum ipsi homines Rothberti de ipso theloneo preserunt, suus 
antecessor, nomine Frodingus, inde vestitus fuerat. Sed ipse Alexan- 
drius, advocatus sancti Victoris, preceptis supra memoratis regum vel 
imperatorum ibidem manibus ad relegendum ostendit, et quomodo 
supra memorati reges seu etiam imperatores, in luminaribus ecclesie 


! Fort. suppl. : obtit. Leguini ville, ab imperatoribus ecclesise sancti 
* Id est vicarius, contra quem litigabat Victoris condonatum (de quo dono vid. sup., 
episcopus. n. 14 et 13), minus juste ab hominibus vi- 
* Fort. corrig. : serenissimus. carii fuisse perceptum, quorum sumptus (id 
* Port. corrig. : nomine. est, pecuniam sic ab eis collectam) ipse vica- 


* Nisi falimur, hujusce loci sensus est: rius restituere recusabat, 
Advocatus episcopi conqueritur theloneum 


I. | $ 





v*. 


34. CHARTULARIUM 
semcti Victoris, vel ei servientibus, collatum habebant, et ipsi precept 
ex cunctorum arralis mpressiones manifeste gestant. At tunc ipse pre- 
fatus vicarius ipsos pagenses per eorum sacramentum jurare feeit, ut 
quiequid de hac causa, inter ipsa casa Dei sancti Victoris vel ipso ad- 
voeato Rothberti vicarii, nomine Gurmfredo, quicquid de ipso predicte 
theloneo m veritate scirent, dicere vel secernere in veritate deberent. 
Quod et ita fecerunt. In primis juravit Bertelaigus, Homo Dei, Manas- 
ses, Raganardus, Arnulfus, Martinus, Victor, Geiraldus, Macchon, 
Enserannus, alius Raganardus, Yonatha, Gislao, Yacob, Georgius, 
Agtimars, Benedictus, Villemaris, Ison, Ingobertus. Post istum sacru- 
mentum, facta legibus discussione , unusquisque per se interrogati vel 
discussi faerant. Et sic uniamimiter testimoniaverunt, et dixerunt per 
ilud sacramentum, quod ipsi juratum habebant, quod diebus vite 
eorum et temporibus Leibulfi comitis, qualiter m rpsis preceptis con- 
tinebatur, taliter ad ipsam casam Dei prefatam de ipso theloneo semper 
viderant, qualiter vicedominus vel ejus mimsteriahs sancti Vietoris 
cum suos participes in omnibus ordinassent, absque blandimento de co— 
mitibus * vel vicariis Arelatensibus. At tunc ipse vicarius, nomme Roth- 
bertus, vel suus advocatus, nomine Guinfredus, im omnibus ibidem 
concrediti fuerunt, quod quantum de ipso theloneo vel fiseo injuste 
abstultum faerat, ipsi uterque, Rothbertus et suus advocatus, pro 
eorum gadio, secumdum levis ordinem, Alexandrio, advocato sancti 
Victoris, vel Albuino episcopo, im omnibus suos gadios condonave- 
runt. Propterea Alexandrio, advocato supradicte ecclesie, necesse vel 
oportunum fuit, ut notitiam seu et indieium firmatis sibi exiberi de- 
buisset; quod ita et fecerunt. His presentibus actum fuit, quorum robo- 
rationes vel signacula subter tenentur inserta. 

Facta notitia hec vir kalendas Augusti, anno v imaperü domni nostri 
Lotharii imperatoris, inditione v1. 

Joseph presens fuit. Elefantus presens fuit. Wildemarus presers fuit. 
Theutbertus interfuit. Odilo interfuit. Gandentius presens fuit. Arnulfus 
presens fuit. Et multi alii interfuerunt. 


SANCII VICTORIS. 95 


27. 
Redditio de villa Carviliano. 


In nomine Domini Jhesu Christi, salvatoris nostri. Ad notitiam pre- Circ. 1020. 
sentium, nec non etiam bominum sequentium, cupientes perveniri, et 
ad Dei scientiam volentium, villa, que Carbillianus dicitur, et que an- 
üquitus a nobilissimo viro Sigofredo, cum Erleuba, uxore sua, cartis 
et indiciis evidentissimis, pro suarum redemptione animarum, sancti 
monasterio Victoris oblata in helemosinam traditur, iterum, longo - 
post tempore, destructo monasterio , ab eodem loco sancto subtracta, 
et a quibusdam hominibus injuste diu possessa, modernis temporibus, 
qualiter, Deo auxiliante, et nobilissimis viris, Wilelmo scilioet et Ful- 
cone', fratre ejus, zelo Dei accensis, id agentibus, eidem sancto loco 
sit restituta, his scriptis indere statuamus. Quadam itaque die, tempore 
Quadragesime, quando homines, qui christiano censentur aomine, 
solet religio nominis hujus non modo suadere pravis ab actibus, quaa 
ymmo ab ipsis rerum terrenarum communibus temperare curis, resi- 
dentibus bujusce causa religionis supradictis principibus , altero juxta 
sedem Massiliensem , altero in monasterio sancti Victoris; quidam 
Íratres monasterii ceperunt mutuo loqui, quod licentiam a Deo nahis 
sollatam loquendi apud principes neglegumus, presertim cum reliquo 
totius anni tempore nom suppetat facultas. Requiramtur ergo carte que 
continentur in sacrariis, et videamus si forte quid repperiatur in eis de 
terris sanctuariis, qued diu substractum a jure altaris posaideatur ab 
hominibus vite secularis, quodque, cum adjutorio Dei omnipotentis, et 
eorum prudentibus- consilüs, possit restitui juri altaris. Quod ita, 
favente Deo, factum est. Nam quedam antiqua inventa est carta, in 
qua continebatur quod supradictus vir nobilissimus, Sigofredus , et 
uxor ejus, Erleuba, predictam villam, pro redemptione animarum eua- 
rum , dederant monasterio .sancti Victoris, tempore Hlotarü impera- 
toris*. Qua perlecta, in auribus principum et eorum karissimarum con- 


. * Guillelmus IL et Fulco, vicecomites Mas-  * I. e. principum. 
siliæ. * Sigofredi chartam habes, p. 39, n°28. 


- 


36 CHARTULARIUM 


jugum ', laudaverunt virum, qui tantum monasterio contulerat donum. 
Et promiserunt se, pro amore Dei et sancti Victoris, ipsos homines 
prius justitiaturos quam inde colligerent fructus venturos. Tercio nam- 
que die ante festivitatem sancti Johannis Babtiste*, idem homines, qui 
se dicebant alodarios, ante potestates fidejussores dederunt, ut, trans- 
acta sancti apostoli festivitate Petri*, redderent aut defenderent. Qui- 
bus visum est quasi deliramentum, nec curaverunt illud attendere 
plevimentum ; unde, illum transgredientes terminum, petierunt sibi 
aliud spatium, in quo possent facere exagium. Quo peracto, Dei 
juditium contra se videntes, recesserunt dolentes. Adhuc aliud presu- 
mentes, quamdam mulierculam assumentes, jurare fecere, dicentes 
quod illud predium justius essent illi possidentes quam advocarii 
sancti Victoris requirentes. Sed quia illa juratio non fuerit justa, mox 
probavit manus mulieris exusta. Sed illi aliud viderunt , aliud retule- 
runt, et, post sancti Victoris sollempnitatem*, placitum mutaverunt, 
atque in ipsam terram se ituros dixerunt, ibique eam defendere aut 
reddere promiserunt. Monachi vero ut audierunt, archam sancti Vic- 
toris illuc detulerunt, et tribus diebus totidemque noctibus illic cum ea 
mauserunt. Sed supradicti homines quod promiserant non attende- 
runt. Domnus ergo episcopus civitatis*, audito de monachis ad rever- 
tendum induratis, consilio utriusque potestatis", perrexit ad eos causa 
karitatis, et cum eis loquutus est blande satis : « Quid, fratres mei, hic 
statis? Mandat vobis meus pater, et domnus Fulco, ejus frater, cras, 
hora prima diei, reducite archam martiris in domum Dei; et nobis 
revertentibus finietur causa hujus rei. » Quod ita et factum est. Igitur, 
causa tantisper dilata , et post festa sancte Marie est translata. Verum, 
beate Marie mox celebrata nativitate", monachi abierunt in civitatem , 
interpellantes de hoc utramque potestatem. Qui, hominibus vocatis, 
loquuti sunt ad eos dure satis : « Inimici veritatis, quousque servos 
Dei fatigatis ? Si vera est vestra possessio hereditatis, precipimus ut 
statim defendatis. Quod si ita non esse putatis, jam reddite in manu 


H Guillelmus et Fulco, vicecomites; Ste-  # 21 jul, 
phana et Odila, uxores eorum. 5 Pontius II, filius Guillelmi. 
21 jun. * Fulconis videlicet et Guillelmi. 


* 29 jun. ? 8 sept. 





SANCTI VICTORIS. 37 


abbatis. » Quidam autem eorum, per judicium veritatis cognoscentes 
se injuste eam possedisse satis, continuo dereliquerunt in manu ab- 
batis. Sed alii, in obstinatione perdurantes, abierunt, fidem dantes 
in crastino se non defuturos defensantes. Monachi vero , altera die, 
matutinis celebratis, mox tulerunt archam Victoris beati, et venerunt 
ante civitatem in medium prati, duoque secum advocati, cartam ipsius 
alodis defendere parati, cum ecce plurima multitudo ipsius urbis, 
utriusque sexus, mixtis turbis, venerunt ad martiris archam poplitibus 
curvis. Tunc ita domnus Wilelmus * vicecomes loquutus est ad illos 
alodarios omnes : « Admoneo vos ut servos Dei ultra non fallatis, aut 
vestra calliditate decipere cupiatis, ne forte iram Dei incurratis, et in 
conspectu ejus cadatis. » Similiter domna Stephanà, uxor ejus, et 
domna Odila, uxor fratris ejus, fideles sancti Victoris , agebant omni- 
modis quatinus stabilis esset carta donatoris. Domnus Fulco non po- 
terat adesse propter alias causas que erant fieri necesse. Sed domnus 
Wilelmus, frater illius, propter se et propter illum, regebat sancti Vic- 
toris vexillum. Nec multipendebat magnum aut pusillum, quia cupidi- 
las non vicerat eum. Cumque homines furibundi viderent se a potes- 
tatibus retundi, timerentque virtute martiris confundi, accedentes ad 
archam sancti Victoris tremebundi , reddiderunt ipsum alodem vere- 
cundi. Sed duo adhuc obsistebant pestilentes, qui videbantur plus 
agrestes. Hii itaque, contra Dei juditium nitentes conquirere sibi ad- 
miniculum , quod eis magis fuit in periculum, cunctisque audientibus 
ingens exstitit ridiculum. Tulerunt sibi de plateis unum parvulum, 
quem resticula vincientes projecerunt in stagnulum. At, ubi eum vide- 
rünt aquam non receptum, cognovit se uterque deceptum. Ac mox 
reddiderunt ipsum alodem retentum , quod diu tenuerant per con- 
temptum. 

Adhuc autem pars maxima ipsius alodis captiva remanebat, quam 
ctiam vulgus sancti Victoris non episcopalem esse dicebat. Pro qua 
interpellavimus domnum episcopum civitatis, et tunc utique non fuit 
ejus voluntatis ut redderet eam juri libertatis. Sed, post paucos dies 
hujus interpellationis, perrexit ad monasterium, causa vigilie et ora- 
tonis. llluscescente vero mane ipsius dominice ressurrectionis , post 


38 CHARTULARIUM 

acceptam sportam sue peregrinationis, ob religionem pie devotionis, 
venit in medium congregationis ; ibique , coram omni fraternitate, ex 
canonica auctoritate, quicquid infra ipsos terminos continetur de mo- 
pasterii hereditate , totum reddidit cum omni integritate et absque ulla 
diminutione, pro anime sue et parentum suorum redemptione , atque 
hanc cartam warpitoriam fieri jussit sua preceptione. De duabus au- 
tem partibus est ipsa possessio terminata , ut editio tradit vulgata et 
resonat in ipsa antiqua carta , id est : a parte nieridiana, ipsorum mon- 
tium cacumina, et, ex altera parte, Vuelne in qua delabuntur cetero- 
rum fontium flumina ; de alüs vero duabus partibus erat dubia termi- 
natio, donec eam fecit certam divina miseratio per juditium aque et 
ignis manifestissunis signis : hoc est, a parte orientali, ab ipsa ripa 
fluviali, ubi videntur antiquitus fundati mauseoli , saxa ingentia adhuc 
in quadrum jacentia, que composuit gentilis amentia , linea recta per 
loca arentia, usque in ipsius mentis cacumina eminentia; ex altera 
vero parte, ab ipsa ripa fluminis, ubi vocant Albareta, quasi stadio uno 
contra meridiem , linea recta dein reflectitur paululum contra solis 
ortum, itemque dirigitur contra meridiem, usque ad illum locum ubi 
vocant Cotes et usque in ipsos montes. 

Si quis igitur ullus homo, vel femina, recuperationem hanc veluerit 
dissipare, inrumpere, vel etiam inquietare, non valeat implere quod 
temptavit amare; sed, cujuscumque sit gentis, servilis, libere, pauperis 
aut potentis, iram incurrat Dei omnipotentis, per cuncta secula vi- 
ventis et ipsius liventis conamina delentis; excommunicetur ab agmi- 
nibus.angelorum, hordinibus apostolorum, martirum, confessorum et 
enmanium sanotorum, cum Christo positorum, ex tunc episcoporum, 
abbatum, monacorum, omnium clericorum, tunc tempore vivorum 
et post se futurorum. Placuit vero nobis hanc facere titulationem, 
propter recuperationis ipsius commemorationem, ne lateat sequacem 
generationem quantam habuerint monachi laborationem, propter ipsiwe 
terre deliberationem. Domnus Pontius episcopus firmavit. 





SANCTI VICTORIS. 39 


28. 
Bedata, Carviliano. 
Facta legibus donatio instar optinet possessionis. Priscorum itaque 
decrevit auctor.tas, ut quicquid alter alteri tradiderit, scripturis signet 
; ut quicq ; SCTIP $ 
dispositis et testibus roboratis, ut quicquid unusquisque perceperit 
P ; ut. quicq quisque perceperit, 
possessa traditio, presentibus futurisque temporibus, ad possidentem 
proficiat in augmentum. Igitur, cum de animarum salute communis 


tractaretur utilitas, placuit domno Sigofredo et uxori sue, Erleube, cogi- 
tantibus de suis animabus et cupientibus regna celorum conscendere, 


in Dei omnipotentis nomine, concedunt, id est dant, donant atque in 


presenti tradunt, predictus Sigofredus et uxor sua, Erleuba, ad ipsam 
casam Dei sancti Victoris atque monasterio ipsius, terras sui juris, id 
est, in suburbio Massiliense, villam que dicitur Carvilianus, id est casis 
astantibus ac dirutis, terris cultis et incultis, vineis, pratis, pascuis, 
silvis, montibus, garricis, ortis, pascuis, arboribus pomiferis et im- 
pomiferis, aquis aquarumve decursibus, accessisque omnibus, cum 
omni integritate absque ulla diminutione, vel quicquid ibi visi sunt 
habere vel possidere. Similiter donant, in pago Aquense seu Exuense, 
villam que dicitur Postemana, cum terris cultis et incultis, vineis, etc. 
Similiter donant ad ipsam casam Dei sancti Victoris, in pago Foro- 
juliense, in loco ubi dicitur Aqua Frigida, seu et Siniano, quicquid 
ipai ibidem: visi sunt habere vel possidere, id est, etc. Insuper donant 
in.pago Forojuliense, in loco ubi dicitur Borba, * quicquid ibidem visi 
sunt habere vel possidere, id est casis astantibus ac dirutis, etc.; qua- 
liter ab ipsis possessum vel dominatum fuit, taliter in omnibus ipsi 
tradiderunt ad ipsam casam: Dei saneti Victoris. Similiter dant do- 
nanteue, in presenti tradunt monasterio sancti Victoris, terras tradunt 
sw juris, predictus. Sigofredus et uxor sua, Erleuba, in pago Aquense 
seu Exuense, villam que dicitur Bedata et.super fluvium Durentie, 
cum eapella in honore sancti Marcellini, casis astantibus. ae diruiis, etc. 
ut omnique tempore, sicut ab ipsis possessum est vel dominatum, ita 
monachi tenegnt et possideent, qualiter ad ipsam casam: Dei, sancti 


24 jun. 840. 


v? 


Mart. 965. 


40 ^ CHARTULARIUM 


videlicet Victoris, fiat in augmentum possessionis, et, post eorum obi- 
tum, sit eorum animabus in remissionem peccatorum. Sane si qui, nos 
aut nostri parentes , hoc repetere voluerint, hoc quod repetunt vendi- 
care non valeant, sed a liminibus sancte ecclesie alieni existant, et in 
antea he perpetuo donationes firme stabilesque permaneant. 

Facta donatio hec vu kalendas julii, anno y domno Hlotario im- 
perante. 

Signum Sigofredo , qui hanc cartam donationis fieri jussit, et testibus 
ad roborandum tradidit. Signum Erleuba, uxore sua, que consensit. 
Signum Nordaldo, teste. Amentius rogitus firmavit. In Dei nomine, 
Babo diaconus consensit et firmavit. In nomine Domini, Constantius 
subdiaconus consensit et firmavit. Elefantus rogitus firmavit. Alexan- 
drius rogitus firmavit. Signo Teuhtbaldo, teste. Gadaldus rogitus fir- 
mavit. Signo Noratari, teste. Signo Teuthoni, teste. Gauderannus 
rogitus firmavit. Odilo rogatus firmavit. Rodoardus rogatus firmavit. 
Signum Ingilrico, teste. Rodcarius rogitus firmavit. Pantonius rogitus 
firmavit. Vuideramnus rogitus firmavit. 


929. 
De Romagnana, Ligus Pinis et Fabias in agro Massiliæ. 
(Ed. in Gall. christ., I , instr., 108.) 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Notum sit omnibus licet' 
sancte Dei ecclesie fidelibus, presentibus, perpetuis atque futuris, 
qualiter veniens Honoratus, Massiliensis aecclesie equissimus presul, 
in Arelate civitate, publice, in conspectu Bosoni comitis*, filii Roth- 
boldi quondam, atque in presentia omnium virorum Arelatensium, 
judicumque ac principum, scilicet omnibus, his nominibus : Raynoardo 
judice, Lamberto judice, Pontio vicecomitis, Arlulfo, Rostagno, 
Archimberto, Bonefacio, Rajamberto , Widberto, Ingelmare, Wiche- 
ranno, Tassilone, David, Amalrico, Pontio, Widone, Walchaudo, 
Hildoardo, ceterorum quoque omnium hominum aspectum preveniens, 


! Fort. pro videlicet. * Boso Ii, comes Provinciæ, circ, 948 — 968. 
| e 


SANCTI VICTORIS. 41 


deprecatus est supra memoratum comitem , ut res sancte Dei genitricis 
Marie sanctique Victoris, Christi martiris, quas prenominatus comes 
injuste detinebat, ei, secundum quod justum esse videbatur, concedi 
debuisset. Requirentes autem judices prefati apud supradictum ponti- 
phicem et omnes memorati principes, ut ea que petebat, sicut dicebat, 
verum esse probaretur; interea namque episcopus, scientes et bene 
cognitores ac testes fideles adhibens, voluit, secundum jus Romane 
aecclesie, ea que dicebat confirmare et veraciter adfirmare jurando. 
Cum autem prefatus comes hoc quod episcopus querebat verum ac 
justum esse cognovit, sacramentum jurandi ei condonavit, et res 
ecclesie predicte, una pro amore Dei et sancte intemerateque virginis 
Marie Christique martyris, Victoris, concessit, atque perpetualiter 
possidendo tradidit. Consistunt autem supradicte res in pago Massi- 
liense, super fluvium Vuelne, in locis his nominibus designatis : 
Romagnana, Ligus Pinis, Fabias. Hec omnia, que ad supradictam 
ecclesiam pervenire videbatur, prefatus jam comes, sicut supra inser- 
tum est, reddidit atque concessit. Placuit itaque, rogante domno 
Honorato, jam predicto presule, et comiti excellentissimi , hanc noti- 
tiam diffinitionis conscribi facere , consentiente ejus filio, Rothboldo, 
et fratre ejus, Wilelmo' comite, omnibusque consiliantibus Arela- 
tensium principibus, ne, fortuitu (quod minime credimus) eventu, ullo 
umquam tempore, hec notitia cessionis a nullo ausu temerario quiret 
fieri irrita. Si quis autem, erc. 

Anno igitur incarnationis dominice pccccrxv, inditione vir, mense 
martio , regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provenciarum*'. 





! GuillelmusI, secundus Bosonis filius,qui pa- 
tri in comitatu Provincie, a. circ. 968, successit. 

* Ex his notis cbronologicis haud levis nas- 
citur difficultas. Nam Rodulphus, rex Arela- 
tensis, cujus est mentio, patri Conrado non 
ante a. 993 successit. Unde auctores: Gal/. 
Christ. , qui chartam nostram ediderunt , cor- 
rigendum putavere anno 904 ; cui anno optime 
convenit indictio septima hic annexa. Hac au- 
tem correctione admissa, difficultas mutatur, 
non tollitur. Boso enim, filius Rothboldi, comes 
Provincis, gui chartam subscribit cum flüs, 

I. 


jam vivere desierat a. 968. Preterea, Hono- 
rato episcopo jam ante a. 984, et fort. ante 
a. 077, successerat Pontius, ut patet ex char- 
tis duabus inferius editis, n. 70 et 72. Error 
igitur inest sive nomini Rodulphi sive nomini 
comitis Bosonis : sed credere malimus scribain 
errasse in nomine Rodulphi, cujus duntaxat 
regnum indicatur, qnam Bosonis, qui præci- 
puas in charta partes agit. Anni igitur nota 
non immutata, voci Rodulfo vocem Conrado 
substituendam duximus. 


1047, 
f* 11. 


42 CHARTULARIUM 


Ego igitur comes, Boso, hanc notitiam concessionis scribi et manu 
mea roborare curavi. Lambertus judex firmavit. Comes Wileimus 
firmavit. Raynoardus firmavit. Pontius firmavit. Bonefacius firmavit. 
Rostagnus firmavi. Wicherannus firmavit. Raymbertus firmavit. 
Hildoardus firmavit. Arlulfus firmavit. Ingelradus firmavit. Archim- 
bertus firmavit. Wido firmavit. 


30. 
De decimis que dedit Pontius episcopus. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Pontius, Aiceline' 
quondam filius, nunc autem Massiliensis sedis, non meis meritis, sed 
Dei gratia, episcopus, videns hoc seculum, quod sit tam caducum et 
tam fragile , ut nulli valeat fidem servare, et quod hodie est, cras non 
valeat subsistere, et qui eri superbia extentoque collo ibat erectus, 
nunc nuserabilis jacet sine sensu ut truncus inutilis, esca factus ver- 
mibus de se scaturientibus fetidis, etc.; dono et reddo Domino Deo et 
sancto Victori , martyri ejus, monasterii Massiliensis, habitatoribusque 
ejusdem loci, tam presentibus quam etiam futuris , omnem decimatio- 
nem, quam ipsi habuerunt vel habent in Ceseresta, in Cadera, in 
Nantis, in Almis, in Sancto Michaele, in Sancto Mitrio, in Carviliapo, 
et ortis, in vineis, que habere videntur vel videbuntur in territorio 
Massiliensi, et in Campaniis et in Septimo et in Pennicis; ea scilicet 
ratione, ut ipsi eam habeant et sine ulla inquietudine possideant, et 
quotannis v libras cere reddant sedi sancte Marie*, pro censu. Si quis 
autem, e/c., cogatur auri libras xu predicto sancto Victori, Massi- 
liensis cenobii, habitatoribusque ejus solvere. Insuper supra eum irruant 
omnes maledictiones, que in veteri et in novo inveniuntur scripte 
Testamento, sicut solet irruere super terram grando, ventorum vi 
conglobata subito, vel nubes celum obducere, et fulgura arbores 
frangere, funditus domos subvertere petrasque comminuere! Hanc 
donationis cartam fieri rogavi, et manu mea firmavi, ego prenomi- 


' Acelina, prima uxor Guillelmi IT, vice- — * S. Maria Major, ecclesia cathedralis Mas- 
comitis Massilie, siliæ, . 





SANCTI VICTGRIS. 43 


matus Pontius, episcopus Massiliensis, et alios firmare feci, et super 
altare sancti Victoris posui. 

Factaque est donatio haec, anno ab incarnatione Domini millesimo 
quadragesimo vn, inditiome &utem xv. 

Signum Poncii episcopi, qui hanc donationem fecit et manu pro- 
pria frmavit, et alios firmare fecit. Stephanus cannonicus firmavit. 
Guichirannus cannonicus firmavit. Amalricus cannonicus firmavit. 
Guilielmus cannonicus firmavit. Guilielmus Guadal carmonicus firmavit. 
Bonus Filius cannonicus firmavit. Arambertus firmavit. Arlulfus can- 
nonious firmavit. Milo cannonicus firmavit. Amicus cannonicus fir- 
mavit. Frater Serus, precipiente domno Poncio, Massilie episcopo, 
scripsit. 


31'. 
De cartis Adaltrude. 


TEdd. Le Cointe, VI, 183; auctores Gall. Christ., I, instr., 108; Guichard, Essai histor. sur le 
cominalat de Digne, IL, pr.) 


Translatio ex antiqua carta , jam pene funditus deleta*. Cum, in Dei 
nomine, in Digna civitate publice residerent missi domni nostri Karoli, 
regis Francorum et Langobardorum, seu et patricii Romanorum, id 
est Viernarius et Arimodus , una cum rationesburgiis* dominicis , Mar- 
cellino, Jheronimo', Gedeon, Regnarico, Corbino, scabinas lites" 
scabinos ipsius civitatis, aut bonis hominibus qui cum ipsis ibidem 
aderant, pro multorum hominum altercationes audiendas, et negociis 
causarum dirimendis, et justis vel rectis judiciis finiendis; ibique 
vemiens vir venerabilis Maurontus*, episcopus urbis Massiliensis , in 
eorum presentia , una cum instrumentis sancte Marie et sancti Victoris , 
que venerantissima et Deo sacratissima Adaltrudis, relicta. Nemfidii 
quondam", in ipsa ecclesia sancte Marie et sancti Victoris Massiliensis 


! Extat et in Chartul, Min., fol. 1. rimendas lites de quibus a scabinis judicandum 
* Quan funditus deleta lector ipee videbit. — erat. 

5 Le. rachimburgiis. * Mauruntus, C. Min. — Obiisse dicitur 
* Geronimo, C. Min. 24 octob. 804. 


* I. e., ut conjicimus, scabinos cieitatis ad di- — " Quandam, C. Min. 


23 febr. 780. 


ve, 


4^ CHARTULARIUM 


delegaverat. In quibus sic habet insertum, quod villa Caladius', una 
cum apendiciis suis , vel omnes adjacentias suas , mancipia , tam rustica 
quam urbana, libertis, accolabus”, inquilinis, tam ibidem consistentibus 
quam et aliunde ibidem translatis, quod situm est in pago Dignense, 
nec non et Alpibus, quod situm est in pago Hebredunense, vel omnia 
quicquid ad ipsas villas pertinere videntur*. Sed, quomodo ipsa carta 
ibidem ante ipsos* relicta" fuisset, sic in postmodum alium relatum 
ibidem ostendidit* quod Abbo patricius", juxta legis ordinem, de 
intericione cartarum, inscribere? in publico, vel coram bonis sacerdo- 
tibus atque inlustribus personis , sicut lex est roborata, ostendidit*, de 
ipsas cartas, quas Antener patricius ", malo ordine et iniquo ingenio, 
de ipsa archa! sancti Victoris abstraxerat, et incendere ordinavit, hoc 
est cartas quas Gotricus et jam dicta Adaltrudes'*, vel quas alie plures 
persone ibidem condonaverant ad ipsam casam Dei sancte Marie vel 
gloriosissimo sancto Victore Massiliense?. Sed ipse abbas tunc tempore" 
fuit nomine Magnus, quando ipsas cartas, quas de Adaltrude Maurone 
tus " episcopus ibidem " presentavit, pro bono studio et pro bono in- 
genio in sua manica ipsa Adaltrudes absconsas habuit, quando ipsas 
alias" cartas super altario ipso misit 5, et. ibi sacramentum dedit*. 
Et sic juravit, quod amplius exinde", in tota Massilia, carte non ades- 
sent de illa ratione sancti Victoris, nisi quantum super ipso altario 
continebat. Et ipsas cartas, que ibidem parevoles! * fuerunt, Antener 


! Calladius , C. Min. dicitur, non immerito conjecit Du Cange. 
* Accolabus et inquilinis, C. Min. !! Carta, C. Min. 
* Omissa sunt nonnulla verba. Fort. suppl. !3 A4daltrudis, C. Min. 
vel: sancto Victori concessa, vel : de ratione 15 Et gloriosissimi sancti Victoris Massiliensis, 
sancti Victoris fuerint, C.M. 
* Eos, C, Min. 1*4 Temporis, C. Min 
5 Relecta, C. Min. " Marantus, C. Min. 
$ Ostendit, C. Min. 16 In placito. 
7 Abbo patricins, cujus testamentum a. 739, 17 Vox alias omissa in C. Mia. 
non semel typis mandatum, iterum a nobis 18 Super altario imposuit, C. Min. 
edetur in Chartul. S. Hugonis, !'* Dedit sic jurando quod , C. Min. 
* Scribere , C. Min. 3? C. Min. omittit ezinde. 
* Ostendit , C. Min. ** Parvule, C. Min. — Hic fortasse audien- 


'? Hunc Antenerum eumdem fuisse qui 4n- dum de chartis que, super altare manifeste ex- 
therius Provinciarum patricius in alia charta  posiue, omnium oculis apparebant. 





SANCTI VICTORIS. 45 


ipsas totas' in sua presentia incendio* concremare jussit. Et ipsas 
cartas, quas Adaltrudes ibidem in ipsa ecclesia in sua manica absconsas 
habuit, in archa sancti Victoris denuo restituit. Et ipse episcopus jam 
suprascriptus ibidem? aliud judicium ostendidit', qualiter, per ordina- 
tionem domni Karoli, majori dono, cauciarios* suos missos exinde 
jussit ad ipsam casam sancti Victoris revestire; Quod ita et fecit. Sed, 
quomodo per ipsas rixas vel contentiones", que in Provincia fuerunt, 
ipsa casa Dei exinde desvestita fuit, et sicut alias res ipsas, que juste 
ad domnum"? regem Karolum obtingebant in alode Antener adhaberet, 
per ipsam misculationem”, sic et ipsam Caladium villam visus fuit de 
ipsa casa Dei abstraxisse. Sed, cum ipsi suprascripti missi ipsas aucto- 
ritates vidissent, et relegere rogassent, sic omnes illos homines inge- 
nuos de ipso pago Dignense, qui fuerunt et hoc cognitum habuerunt, 
ipsos per sacramentorum interpositionem jurare fecerunt, üt omnem rei 
veritatem ipsorum exinde dicere deberent. Sic omnes sic affirmaverunt, 
quod ipsam, pro beneficio, Metrano, qui fuit patricius in Provincia, 
pro causa Massiliense, ipsam villam Caladium, ipsius" in beneficium, 
cessisset; et in postmodum Abbo, patricius condam, similiter pro 
causa Massiliense sancte Marie et sancti Victoris, in beneficium con- 
cessit. Et sic dixerunt quod ipsi Ansemundo, vicedomino Massiliense, 
ibidem descriptionem ad partes sancti Victoris Massiliensis facere vi- 
derunt. Et ipsum poleticum ipse episcopus, in ipsorum presentia, 
ibidem ostendit ad relegendum. Sed cum ipsas auctoritates audissent, 
sic ipsi etiam missi vel ipsi racioneburgyis'!! dominicis interrogaverunt, 
et adjuraverunt ut veritatem exinde dicerent, sed" inde contra ipsum 
episcopum vel contra ipsas cartas aliquis sic rebellabat?, quod" per 
annositatem , aut per legem tricenariam in tempore pacis, ad ipsum 


! Totas alias, C. Min. * Domum, C. Min. 

* C. Min. omittit incéndio. ? I. e. tumultus. 

* I. e. in placito Digne habito. !9 Jpsi, C. Min. 

* Ostendit, C. Min. " Rationemburgis, C. Min. 

* Pro majoris domus. '* Fort. corrig. si. 

* Id est, ut conjecit Du Cange, missos ad 1% Aliqui sic rebellabant, C. Min. 
audiendas causas. 4 Aut per a., C. Min. , 


Et dissensiones, C. Min. 





46 CHARTULARIUM 


beneficium sui senioris aut ad partes domni Karoli regis perportare 
volebat'. Sed in nullis modis se instituit* ad hoc faciendum. Cum 
autem nullus homo hoc contradicere nec contendere voluit, ipsi missi, 
per ipsas auctoritates scripturarum que ibidem ostense vel relecte 
fuerunt?, ipsum episcopum Maurontum revestire fecerunt, ut, omni 
tempore deincebs, ad ipsam casam Dei sancti Victoris, ipsam villam 
cum suis appenditiis habeat vindicatas. Testimoniaverunt Taurinus et 
Sanctebertus*, per interpositionem sacramenti, quod ipsa villa Cala- 
dius propria fuisset Nemfidii, patricii condam, et habuisset uxorem 
Adaltrudem, ex qua habuit filios tres, et quod ipse Nemfidius et 
Adaltrudes et filii* ipsam villam, per cartulam cessionis, ad ipsam 
casam Dei sancte Marie et sancti Victoris delegassent ; et ipsi viderunt 
et cognitum habuerunt quando Ansemundus vicedominus, per ordi- 
nationem Abbonis*, patricii condam, ad partes supradicte aecclesie de- 
scripsit , et ipsam villam, per consensum Abbonis patricii vel cessionem 
ad partes supradicte ecclesie, habuit, et omnem" inde censum recepit. 
Testimoniavit Transvarius* et Amatus similiter. Venantius presbyter, 
et Vuillarius? similiter. Testimoniavit Hunoaldus*, et Theudolinus" simi- 
liter. Testimoniavit Christianus, et Theudigilius?. Hi sunt qui presentes 
fuerunt, quorum roborationes vel signacula subter tenentur inserta. 

Actum est enim? die mercoris, vin ^ kalendas marcias, anno xu reg- 
nante domno nostro Karolo, indicione 11. 

Comes Marcellinus firmavit. Gedeon firmavit. Corbinus firmavit. 
Begnaricus firmavit". Hagimaris firmavit. Taurinus firmavit. Magne- 
bertus firmavit. Sanctebertus firmavit*. 


! Wolebant, C. Min. !! Teodolinus, C. Min. 

4 Jnstituerunt , C. Min. 13 "Teudigilius, C. Min. 

* C. Min. omittit : Que i. o. vel r. fuerunt. 135 C. Min. emittit : enim. 

* Scebertus, C. Min. !! Fort. corrig., VII. 

* Ch. Min. add. eorum. '5 In C. Min. quagior nomina qus subse- 
* Abboni, C. Maj. quuntur desunt; ad instrumenti calcem legi- 
7 Omne, C. Maj. tur : Jeronimus scripsit. 

* Trassvarius, C. Min. 18 Inextricabilem satis hujus charte? sensum 
* Fiülarius, C. Min. elucidaturi, rerum inibi relatarum seriem ex 


' Unoaldus, C. Min. ordine paucis repetendam haud inutile duxi- 





SANCTI VICTORIS. 47 


32 !. 
Carta Sancti Petri de Paradiso. 


Dei omnipotentis providentia, qua cunctarum rerum succedunt 
accidentia, quaque mutantur adversa in prospera et prospera in ad- 
versa, uti provisum est ab ea ante tempora profuturumque manet in 
seculorum secula , accidit michi Fulconi, Massiliensis urbis vicecomiti, 
quatinus ostiliter impeterem inimicorum meorum castra. Ex quibus 
jactata mihi jacula inflixerunt* meo corpori vulnera , quibusque multo 
tactus dolore, meorum criminum pavore, disposui aliquid de meo 
honore dare sancto Victori martiri, Massiliensis cenobii, pro Dei 
ofanipotentis amore. Itaque ego Fulco, et uxor mea, Odila, dedimus 
terciam partem de quibusdam castellis sive villis, que sunt site in 
valle Tretis : videlicet de Podio? Nigro, et de Porcilis; quartam vero 
partem de Podio Lupario , et de villa Bulcodenas*, omnipotenti Domino 
et sancto Victori, martiri glorioso, ejusque monasterio aput Massiliam 
fundato ; tali vero thenore et hac conventione, ut tenerem dum vive- 
rem; post mortem vero meam, concederem habenda simul et possi- 
denda. Dei vero omnipotentis miseratione , qui omnes vult salvare et 


mus. — Adaltrudis, vidua Nemfidii patricii, Abbo chartam Adaltrudis renovandam procu- 
villas Caladium et Alpes (sive Alpibus) sancto ravit. Tunc Caladii descriptionem polypty- 
Victori dederat , quas eidem sancto tradendas cho ecclesi inseruit Ansemundus vicedo- 
preceperat Carolus Martellus. Cum autem , minus. 
tempore Magni abbatis, Antener patricius, ap- In placito Dignsa. 780 habito, Maurontus 
petens Caladium, rogavisset ut omnia instru- episcopus ostendit dominicis missis : 1° char- 
menta hunc ad fundum spectantia concrema- tam Adaltrudis; 2° relatum de injuriis ab An- 
rentur, harum nonnulli chartarum super tenero illatis; 3° instrumentum de investitura, 
altare expositis, ceteris in Adaltrudis manica Caroli Martelli jussu, sancto Victori data; 
concelatis, ipsa Adaltrudis, manu super altare 4° supradictum polyptychum. Insuper inge- 
porrecta, juravit chartas, quas sanctus Victor nuos homines, qui testimonia perhiberent de 
de Caladii villa possidebat, eas omnes super Adaltrudis donatione Metranonisque et Ab- 
altare nunc adesse. bonis concessione adduxit. Quibus instru- 
Incensis instrumentis que in altari mani- mentis lectis testibusque auditis, dominici 
feste exposita erant, cæteræ charte, pia fraude — missi, nemine contradicente, sanctum Victo- 
servate, in ecclesie arcam reposite sunt. Pro- rem de Caladio villa revestiendum decreve- 
vincia deinde seditionibus perturbata, Antener runt. 
regia jura necnon Caladium villam ut alodem  ‘ In C. Min., fol. 2. 
occupavit. Cujus successores, Metrano et Abbo,  * Influzerunt, C. Min. 
eamdem villam sancto Victori, beneficii no- — * Poio, C. Min. 
mine tenendam, concesserunt. Idem quoque ^ * Bulchodenas , C. Min. 


48 CHARTULARIUM 

neminem perire, reddita michi sanitate, ejusdem inspiratione, michi 
atque uxori mee, Odile, hoc advenit in mente et firma voluntate, 
quatinus hedificaremus ecclesiam in honore sancti Petri, apostolorum 
principis, que olim vetustate destructa ad nihilum devenerat et fun- 
ditus corruerat. Que ecclesia vel locus , multis retroactis temporibus, 
vocatus est Paradisus. Iccirco vero isdem locus, ad portam monas- 
terii situs, vocatus est Paradisus , sicut et nos comperimus, quia mul- 
torum corporum, videlicet sanctorum martyrum, confessorum ac vir- 
ginum, eodem loco quiescentium, decoratur auxiliis, et suffragatur 
meritis. Immo etiam vere vocabatur Paradisus et porta Paradisi , quia, 
in diebus Cassiani, sanctissimi patris et doctoris eximii, iustitutoris 
hujusmodi sancti Victoris cenobii, tanta nobilitate viguit et sanctitate 
floruit apostolice et regularis discipline, ab his sanctis patribus tradite, 
in qua continentur inserte sanctarum animarum omnes delicie , ut 
merito et actu et nomine vocaretur Paradisus, roris superne gratie 
illustratus virtutibus. Quare disposuimus edificare supradictam eccle- 
siam, consilio* atque jussu domni abbatis Isarni*, felicis memorie, 
atque omnium fratrum in supradicto cenobio manentium voluntate. 
Cujus rei causa , volentes amplificare atque in melius commutare donum 
quod supra diximus, donamus atque reddimus Deo ac sancto Victori, 
martin glorioso, et meritis sanctorum sibi collegatorum, suoque monas- 
terio , simul et sancti Petri apostolorum principis ecclesie in supradicto 
loco constructe, omnem partem nostram , que ad nos pertinere debet 
de salinis, que in portu civitatis Massilie esse videntur, ab ipsa ecclesia 
sancti Petri usque in civitatem, cum piscatione et portu navium, que 
in supradicto termino arripaverint. Similiter etiam, in illis quatuor 
villis superius nominatis, singulos mansos retinentes sancto Victori, 
quos nunc possident monachi ipsius monasterii, quosque volumus ut 
teneant ac perpetim possideant, donamus de castello vel villa que 


^ 


! C. Min, , cum consilio, ubi legimus hzc : « Bone memories venera- 

* S. Isarnus, abbas Victorinus, 2 sept. bilis abbas Isarnus condam monasterii Mas- 
a. 1048 obiisse traditur ab auctoribus Gal. sil., » libenter crediderimus errorem quem- 
Christ, Ex charta autem nostra, data a. 1044, dam de Isarni obitu in Gall. christ. irrepsisse 
ubi abbas Isarnus dicitur felicis memoriz, nec- E vivis nundum excesserat Isarnus 6 jul. 1044, 
non ex alia, infra n. 384, data junio a. 1048, ut patetex charta n. 61. 





SANCTI VICTORIS. 49 


dicitur Sex Furnos, et de omnibus que ad eundem castrum pertinent, 
duas partes , videlicet de parrochia et decimis , in campis, vineis, ortis, 
pratis, montibus , garricis et uglatis, mari, insulis, salinis, falconibus, 
et omnibus accessis sive exivis, defensis, et quecumque continentur 
de ejusdem territorii locis, ut abbates et monachi sepedicti cenobii 
atque huic ecclesie sancti Petri monachi servientes et cum voluntate 
ac jussu abbatis ac fratrum sancti Victoris semper hic commanentes, 
futuri et presentes, Domino militantes, jure hereditario habeant atque 
teneant et in perpetuum possideant. Donamus etiam in castello vel 
villa de Olivola medietatem de tres quartones ejusdem castelli, id est 
de parrochia et de decimis, de molendinis et de omnibus! rebus, que 
ubicumque ad territorium ejusdem ville pertinent, monasterio supra- 
dicto et meritis sanctorum ibi quiescentium, et abbatibus ac monachis 
ibidem commanentibus, futuris et presentibus, thenore quo supra 
diximus. Hoc eodem tenore , Jhesu Christi amore, ego Fulco, et uxor 
mea, Odila, predicti donatores, similiter donamus medietatem de 
castello et villa que vocatur Solarium, et medietatem decimi, cum 
medietate ejusdem parrochie, et medietatem thasche, et medietatem 
omnium omnino rerum ad territorium ejusdem ville pertinentium, que 
constant montibus, silvis, campis, vineis, ortis, pratis, garricis et 
uglatis, molendinis, terris cultis et incultis, aquis et earum decursibus, 
pomiferis et impomiferis arboribus, exiviis accessisque omnibus, omni- 
potenti eidem Domino et supradicto sancto Victori, eidem martiri 
glorioso, ac supradicto monasterio et fratrum simul cetui, eo nunc 
commoranti et perpetim futuro Domino famulanti. Donamus insuper 
medietatem de castello vel villa quam vocant Balmetas sive Belgenci- 
gium, et medietatem de parrochia sive decimo atque thascha, et de 
omnibus ab integro rebus que ad territorium ejusdem ville pertinere 
videntur. Hec vero omnia superius donata in comitatu Tolonensi 
videntur esse sita. Donamus etiam duos mansos optimos Domino Deo 
et martiri supradicto ac prelibato monasterio, in villa et castello que 
vocatur Matalicas, cum omnibus similiter rebus ad eosdem mansos 
perünentibus ; quos videlicet mansos excolunt homines quorum ista 


!. C Min. omnibus omnino. : 


I. 7 


"wr 2 


v°. 


50 CHARTULARIUM 


sunt riomina : Ansius, unum, et Pontius Rufus, alien. Castellam vero 
vel villa, $& cujus territorio ipsi mansi sont, sitam est m comitata" 
Aquensi. Insuper etiam, eodem tenore quo supra taravimws, castelli 
vel ville que nominatur Rothgerium medietatem et omnium quecune 
que ubique habentur rerum, ad castelli ejusdem vel ville territorium 
pertinentium, cum superius jam dictis castellis atque villis, qaemad- 
modum hic continetur scriptum , cedimus , transfundimus et in perpe- 
tuum possidenda donamus Domino Deo et sancti Victoris martiris 
gloriosi monasterio et abbatibus ac monachis ejusdem monasterii , 
presentibus et futuris temporibus eo advenientibus, sive huic ecclesie 
in honore sancti Petri, apostoloræm principis , consecrate, sicut supra 
jam diximus, et monachis m hoc loco Christo Domino servientibus, 
ut pro nobis et pro genitoribus nostris atque propinquis, tam vivis 
quam et defunctis , servi Dei , quibus hec rite donantur, omnibus diebus, 
apud omnipotentem Dominum orare non desinant, ut nostrorum 
mereamur remissionem accipere a pio judice peccaminum, et aliqua- 
tenus remunerationem cum justis habere in regno Dei, amen. Hanc 
donationis cartam scribi precepimus, et manibus nostris ego Fulco, 
et mulier mea, Odila, firmavimus, et alios firmare rogavimus. Si quis 
autem hanc donationem annullare vel in aliquo decurtare temptaverit, 
non valeat vendicare quod voluit, sed cogatur a fidelibus Dei solvere 
jam dicto sancto Victori, et abbatibus ac monachis ejusdem loci xx 
libras auri optimi; insuper Dei omnipotentis incurrat iram, etc. 

Acta puplice, anno incarnationis* Domini nostri Jhesu Christi mil- 
lesimo xri, indicione xir, epacta vni. 

Fulco vicecomes firmat. Odila, uxor ejus, firmat. Guillelmus Juvenis, 
vicecomes, firmat. Gauzfredus', frater ejus, firmat. Stephana et fili 
ejus, Stephanus et Bertrannus et Petrus, firmaverunt. Pontius, Mas- 
siliensis episcopus, firmat. Raiambaldus, archiepiscopus Arelatensis, 
firmat. Petrus, archiepiscopus Aquensis, firmat. Pontius, Mateldis 

! Rothegerium, C. Min. 4 Gaufredus, qui, post fratrem Guillelmum 

* vim, C. Min. ; sed corrig., xvnr., Juvenem , vicecomitatam Massiliensem adep- 

* Guillelmus III, dictus Juvenis, vice- tus est. 


comes Massilie, fihus Guillelmi II viceco- 
mitis, fratris Fulconis donatoris. 


en  —_—— 


SANCTI VICTORIS. 91 


fus’, firrmat. Deodatus, episcepus Tolomenmsis, frmat. Guichisannuys 


cannonichus firmat. Stephanus canonicus firmat. Guilelmus eanonieus 
firmat. Guillelmus de Capitolio firmat. Uzaebertus! et Autraggus, fra- 
wes, de Guardana, firmaverunt. Amulfus de Guarda firmat. Isaardus 
de Rosseto firmat. Rotbaldus de Albania firmat. 

Audi tu, Fulco. Nos fratres', filii Accelene , episeopus Pontius, et 
Guilelmus et Aicardus' et Gausfredus* ipsam donationem, que donas 
aut donaveris sancto Victori" monasterii Massiliensis, aut* sancto Petro 
de Paradiso, hoc est de castro de Solaris, cum omnibus apendiciis, 
quaptum ibi habes, et de Sex Furnis cum omnibus appendiciis, quaB- 
tum habes, et homo per te, nos non auferemus, nee homo aut femina 
pro nostro eonsilio , nec pro nostro consentissento , et adjutores erunus 
tenere ad sanctum Petrum de Paradiso et ad sanctum Victorem", sine 
mganno. Si? nos adjuvet et sancti sui. 


33. 


fhesus Christus Dominus ac salvator humani generis, filius perpetue 
Virginis ac amator virginitatis qua bonitate mirabiliter condidit homi- 
mem, eadem mirabilius volens redimere eum, procedendo ex simu 


patris, a quo numquam abfuit, elegit sibi sponsam non habentem ma- . 


culara neque rugam, videlicet ecclesiam, proprio suo crwore sibi ad- 
quisitam, non habentem morsum serpentine malicie neque ullam du- 
plieitatem cogitationis inique , verum columbinam simplicitatem , 
omniumque sibi contrariorum piam simplicitatem in qua sibi sedem 
pararet, sui videlicet sermonis dileccionem, ut ipse ait in Euvangelio : 
« Si quis diligit me, sermonem meum servabit, et pater meus diliget 
eum, et ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus". » Ad 
quam nimirum edocendam, sibique a quatuor mundi partibus colligen- 


* C. Min. omittit, filius. ' A sancto Fictore, C. Min. 

^ Guiquirannus, C. Min. ® 4 sanoto, C. Min. 

* Ubertus, C, Min, * 4d sancto Petro de Paradiso et ad sancto 
* C. Min. omittit, fratres. Fictore, C. Min. 

# Aicardus, Arelatum vicecomes. *9 Deus, C. Min. Si fort. pro sic. 


* Hi omnes erant fii Guillelmi II viceno- —— '' Je., XIV, 23. 
mitis et Acelinæ, prime ejus uxoris , ante an- 
num 1019 defuncta. 


1038— 1048. 





52 CHARTULARIUM 


dam, post suum gloriosum triumphum crucis, et post suam saluti- 
feram resurreccionem a mortuis, sanctos suos discipulos mittere pro- 
curavit, dicens illis : « Ite in mundum universum, et predicate omni 
creature, hoc est omni homini, Euvangelium'. » Quicque abeuntes 
omnes gentes, libera voce predicantes Jhesum Christum esse Dei vivi 
filium, decreverunt edificare matheriales domos , et lignis et lapidibus, 
in quibus congregatos fideles dominicis instanter imbuerent monitis. 
Quas videlicet domos ab hinc et deinceps abusive vocaverunt fideles 
ecclesias, eo quod, ibi congregati atque ex omnigenis gentibus collecti, 
verbum Dei percipere auribus erant soliti, in quibus venerando domi- 
nica altaria atque sanctorum corpora, disposuerunt eas ditare, atque 
de suis substantiis et prediis amore Dei omnipotentis suorumque fide- 
lium honorare. Ad quorum imitationem , ego Fulco, vicecomes Mas- 
siliensium, et uxor mea, Odila, jussu domni Isarni abbatis, omnisque 
congregationis cenobii sancti Victoris, cepimus edificare ecclesiam in 
honore beati Petri, apostolorum principis, ceterorumque apostolorum, 
videlicet Jacobi, Johannis, Thome et Bartolomei; cui, in die sue 
dedicationis, dedimus ei in sponsalitio duos clausos vinee, quos nos- 
metipsi donatores plantare et edificare fecimus : unum, qui est situs 
prope ecclesiam sancti Saturnini; et terminatur ab oriente via puplica 
discurrente ad civitatem, a meridie via puplica que est subtus eccle- 
siam sancti Saturnini, ab aquilone et occidente terra que vocatur 
ad Lauretum ; alium clausum, qui est situs in loco qui vocatur Vallis 
Focaria. Terminatur vero , ab oriente et aquilone, via puplica; a ce- 
teris autem partibus, terminatur terra sancti Victoris et monte qui 
vocatur Guardia. Tercium vero, quem dedimus, non quidem plan- 
tavimus, sed de nostro adquisivimus, qui est situs ad caput ejusdem 
ecclesie sancti Petri; et tres petias de terra arabili, et ipsum ortum et 
pratum, quem condidimus amore et honore predicte ecclesie ; immo 
unum molendinum , quem adhuc considerant edificandum. Hec quippe 
omnia supradicta dona donamus atque concedimus sancto Victori Mas- 
siliensis cenobii et omnibus abbatibus et monachis qui ibi sunt et in 
seculorum secula erunt, cum ipsa ecclesia sanctorum apostolorum 


! Marc., XVI , 15. 


— 7a 


SANCTI VICTORIS. 53 


Petri et Pauli, Jacobi et Johannis, Thome et Bartolomei, cujus vide- 
licet ecclesia ipsa juri et predii sancti Victoris erat, antequam a nobis 
edificaretur, ut habeant et possideant predicta omnia omnes abbates et 
monachi sancti Victoris cenobii, per cuncta tempora ; et. ipsa ecclesia 
predicta, in honore predictorum apostolorum dedicata, ab ipsis abba- 
tibus et monachis venerabiliter excolatur et honoretur, observando 
sibi omnia ornamenta omniaque sibi concessa a nobis, et ad honorem 
et perfectam obedientiam atque fidissimam fidelitatem sancti Victoris 
atque abbatum cuncteque congregationis ejus. 

Raiambaldus, archiepiscopus Arelatensis , firmat. Petrus , archiepi- 
scopus Aquensis. Deodatus, episcopus Tolonensis. Guichirannus ca- 
nonicus. Stephanus canonicus. Guilelmus de Capitolio. Ubertus et 
Autrannus, fratres, de Guardana. Arnulfus de Guarda. Isnardus de 
Rosseto. Robaldus de Albania. Stephana et filii sui : Stephanus, Ber- 
tranpus, Petrus. 


94. 


In nomine Dei omnipotentis, summe individueque Trinitatis. Ego 
Gaufredus !, marchio sive comes Provintie, de salute anime mee paren- 
tumque meorum sollicitus, et cogitans que pena injustis et que gloria 
debeatur justis, terrenis cupiens comparare celestia, possesionum, a 
Deo mihi comissarum, hereditatis paterne quedam concedo Jhesu 
Christo Domino et sancto Victori, martiri glorioso, ejusque monasterio 
aput Massiliam fundato, simulque sancto Petro et ejus ecclesie, que 
construitur * in loco qui vocatur ad Paradisum, ad jus sive honorem 
prefati jam cenobii, ad servitium servorum Dei ibidem commanentium : 
hoc est, terras cultas et incultas, et quicquid in territorio comitatus 
Massiliensis, in pratis, vineis, ortis, campis, molendinis , pascuis, gar- 
ricis, arboribus pomiferis et inpomiferis, aquis aquarumve decursibus, 
salinis, piscationibus, et ex omnibus omnino rebus que ad pagos terri- 
torii Massiliensis, ut supra jam diximus, pertinere videntur, quecumque 
Fulcho vicecomes atque Odila, conjux ejus, concedere voluerint ex 
his que possident, quecumque ad me pertinere videntur, omnia ab in- 


! Gaufridus I, sive Guillelmus Gaufridus, filius Guillelmi II comitis, frater Bertrandi I. 


29 jul. 1044. 


f* 13. 


1062 ? 


54 CHARTULARIUM 


tegro concedo, dono, atque transfuudo, etc. Si quis autem suocessortum 
nostrorum, aut aliqua epposita persona, contra hanc donationen ces- 
sionis nostre ire temptaverit, non valeat vindicare quod inique oona- 
tur, sed coactus solvat in vinculo auri optimi libras xv, donatione hac 
firma perpetuo manente. Ipse autem qui violare voluerit , anakhema. 
effectus cum Juda traditore, et cum Arrio atque Sabellio et cum Anti- 
ehristo ejusque ministris, pereat in etermaun dampnatus. 

Facta donatio bec anao ab incarnatiome Domini millesimo xcuss, in- 
dicione xrr. Acta puplice aput Massiliam, zur kalendas august, vit feria, 
regmanie Heieneico rege. 

33. . 

In Dei nomine. Ego Lambertus Adalberti, et uxor mea, Alois, et fli 
mei, Pontus et Bertrannus, et omnes alii, pro redemptione animarum 
nostrarum et pro animabus parentum nostrorum, domamaes et guinpi- 
mus ad proprium alodem altari quod est consecratum in honore sancte 
Marie et sancti Victoris, in monasterio Massiliensi, et domno Durando, 
abbati ejusdem loci, et habitatoribus ipsius monasterii, presentibus atque 
futuris, videlicet totam terram illam, quam jam dictus pater meus, 
Adalbertus, et mater mea, Bona Filia, et ego donavimus predicto 
sancte Marie sanctique Victoris altari, in orto ipsorum ad Vuelnam, et 
in ipso prato quod se tenet ad ortum ipsum, et in ipsa terra que tenet 
se ad pratum, infra bedales et usque in flumen ; et aliam terram, que 
tenet se ad ipsum bedalem. Ab oriente, terminatur cum terra de 
ipso supradicto Lamberto; ab occidente, terra sancti Petri de Para- 
diso; ab aquilone, terra episcopi Tholonensis. Et hec omnia supra- 
dicta partim donamus pro redemptione animarum nostrarum, partim 
pro precio quem accepimus a monachis, videlicet vaccas d'uas optimas, 
et insuper solidos octo fortiori monete. Ego sapra nominatus Lam- 
bertus Adalberti et mulier mea et filii mei omnes istam donationem 
fecimus, et huic cartule inscribi precepimus , et inscriptam manibus 
propriis firmavimus, et alios firmare rogavimus. Si quis autem, cte. 

Facta autem hec descriptio sive donatio, anno incarnationis domi- 
nice millesimo x£n ‘, indicione xir. | 


! Mendose; fort. corrig.: MzxH. Amno enim 1042 Durandus supra memoratus aondum 


" 


SANCTI VICTORIS. 55 


Pontius Isnardi fmnat. Petrus Natalie firmot. Willelmus Carbonellus 
firmat. Isnardus Kuncarellus firmat. 


36. 


Quicumque possessionem suam vult in alterius jure transfundere, 
debet illud facere dono, aut precio, aut stipulatione, testibus conscrip- 
tis. Unde ego Esdras, filus quondam Lebidonimeri , et due sorores 
mee, et alter Esdras, consobrinus meus, cum duabus sororibus suis, et 
Silvester, consobrmus noster, cum duabus sororibus suis, vendimus 
aliquid de alode nostro monachis sancte Marie et sancti Victoris, duas 
videlicet modiatas de terra culta, in loco qui dicitur Centro, in comi 
tatu Massiliensi, nt habeant ipsi monachi et teneant et absque ulla m- 
quietudine possideant. Et accipimus pro ipsa terra ab ipsis monachis 
quatuor solidos de otonichis. Habet autem hec terra terminos istos : 
ab oriente, heremum et solitudinem tantum; a meridie, terram Gaus- 
fredi Male Partide; ab occidente, salam antiquam ; ab aquilone, terram 
salici. Sane si quis de heredibus nostris, vel aliqua persona, hanc 
nostram venditionem irrumpere voluerit, non valeat assequi quod 
male appetit ; sed cogatur jam dictis monachis duodecim libras auri 
purissimti exsolvere, et insuper, nisi legitime satisfecerit, iram Dei 
mcurrat, perpetuumque supplicium sine fine luat. 

Hesdras firmat. Alter Hesdras firmat. Silvester firmat. 


37. 


Noticia vendicionis et donationis, qualiter monachi sancte Marie sanctique Victoris 
Massiliensis monasterii adquisierunt terram de Reseacs, juxta ortum Rostagni 
Constantii. 

Ego Pontius Isnardus, et Berardus et Petrus, pro animabus patris 
nostri et matris, seu pro remedio nostrarum animarum, donamus in 
ipso loco qui dicitur Ressacs, xi sextairadas de terra culta. Nos vero 
Isnardus et Archimbertus de Crota donamus in: jam dicto loco, pro 
abbas erat; neque indictio congruit : nam ab duodecima; que cum a. 1062 concurrit ea 


a. 1060 ad a. 1064, quo tempore Durandus est decima quinta. 
Victorinam tenuit sedem , non- obtigit indictio 


Sec. XI. 


Sec. XI. 





v°. 


56 CHARTULARIUM 


animabus nostris vel parentum nostrorum, vi sextairadas de terra culta. 
Ego vero Noe, et Rostagnus et Isnardus, fratres mei, donamus simi- 
liter, pro indulgentia nostrorum peccaminum, in predicto loco, rmm sex- 
tairadas de terra. Nos quoque, Arlulfus Becuda et Flavius Argema, 
vendimus in eodem loco monachis sancte Marie sanctique Victoris 
vrsextairadas, accipientes pro ipsius terre precio ab ipsis monachis 
vii denarios. Ego itaque Nuzet, et Petrus et Pontius et Dodo, fratres 
mei, donamus in premisso loco, pro remedio animarum nostrarum vel 
parentum nostrorum, modiatam unam de terra culta et ini sextairadas; 
sed Petrus pro parte sua accipit de ipsius monasterii' solidatas duas *. 
Iterum ipse Petrus et Dodo, jam dicti fratres, vendunt in prenotato 
loco, scilicet Ressac, sextairadas x, pro quibus a Stephano, mo- 
nacho, quinque accipiunt solidatas. Post istos namque, Franulfus et 
Pontus et Petrus, fratres, ipsis monachis vendunt in prescripto 
loco vr sextairadas, accipiuntque solidos m. Iterum Petrus Bertaldus 
et Ugo, frater ejus, vendunt in supradicto Ressac duas modiatas de 
terra monachis eisdem, decemque solidos a jam dicto Stephano, ipsius 
monasterii cellarario *. Stephanus, filius Trunelli, pro remissione suo- 
rum peccatorum suorumque parentum absolutione, dedit ipsis mona- ' 
chis unam sextairadam in eodem loco. Gonciolinus et Pontius et Gui- 
lelmus tradunt pro commutatione, in eodem Ressac, monachis eisdem, 
quatuor sextairadas de terra culta, a quibus pro ipsa commutatione 
recipiunt quartaradam unam de vinea, in loco qui Campus Martius 
dicitur. Pontius Isnardus et fratres ejus, Bernardus et Petrus, dederunt 
monachis descriptis, pro animabus patris et matris, seu pro remissione 
suorum peccatorum, in alio loco, juxta ortum videlicet monacharum, 
nm sextairadas de terra culta. Et iterum donant ipsi fratres sancte 
Marie et sancto Victori, juxta eundem locum, ad Resclausam, sextai- 
radas 11 de terra culta. Silvester, filius David, dat iterum, juxta pre- 
dictum ortum monacharum, eisdem monachis, pro anime patris sui et 
suorum absolutione peccaminum, 111 sextairadas de terra culta. Due 
autem consobrine ejus, Pontia et Ingilrada, vendunt, cum consilio 
ejusdem Silvestri, jam dictis monachis, quatuor sextairadas de terra 


! Vox omissa, * Suppl., accipiunt. 


—— ———— M o —— 0 — ——— M———— ——— —————'—— 


——— — —-——— « — ——-— — 


SANCTI VICTORIS. 97 


culta, juxta predictum ortum, pro quibus, ab ipsis accipiunt xu dena- 
rios. Terminatur autem tota simul hujus donationis terra de jam dicto 
Ressac , et que juxta monacharum est ortum sita, ab oriente, via an- 
tiqua ; a meridie, via puplica ; ab occidente, terra Aicardi Redempti, et 
terra Galterii et terra Silvestri; ab aquilone, fluvium Vuelna. 

Nos igitur, donatores et venditores tocius terre superius descripte, 
inconcusse firmamus. Isnardus firmat. Berardus firmat. Petrus firmat. 
Archimbertus firmat. Isnardus firmat. Arlulfus firmat. Flavius firmat. 
Nuzetius firmat. Petrus firmat. Pontius firmat. Dodo firmat. Franulfus 
firmat. Pontius firmat. Petrus, Stephanus firmant. Gociolinus firmat. 
Silvester firmat. Pontia firmat. Ingelrada firmat. 

Vere si quis de eredibus nostris, etc., coactus predictis monachis 
xx libras auri purissimi persolvat, et insuper donum inconvulsum et 
stabile permaneat, etc..... 


38. 


Carta de aqua. 


(Edidd. Guesnay, Vita $. Cass., 579; Ruffi, Hist. de Mars., Y, 485; Duchesne, Hist. des card. 


frang., II, 36; auct. Gall. Christ., 1, instr. 90.) 


Omnipotentis Dei opitulante clemencia, etc. Ideo ego Josfredus', 
vicecomes civitatis Massilie, filiique mei Aichardus, civitatis Arela- 
tensis archiepiscopus , Josfredus, Ugo, Raimundus, Poncius, Ful- 
cho, Petrus; nec non et fratres mei Willelmus *, cum filiis suis 
Pontio Malnerio, Josfredo ; Petrus Saumata, cum filiis suis Ugone, 
Willelmo; istis Domini promissionibus incitati, simul etiam nostrorum 
peccatorum immanitate territi, eidem omnipotenti Deo hac sancte 
Marie sanctoque Victori, martiri glorioso, et preclaro fundatori cenobii 
Massiliensis Cassiano , domnoque abbati Bernardo, sive etiam abba- 
tibus ac monachis, presentibus et futuris, summo Deo ibidem famu- 
lantibus, donacionem facimus de aque ductu qui vocitatur Vuelna, 
cum omnibus fontibus in eadem aqua decidentibus, omnem scilicet 
terram per quam itura est, ex apprehensione ipsius aque , que est ad 

! Gaufridus I, cujus jam non semel mentio. — * Guillelmus TII Juvenis, vicecomes Mas- 

I. 8 


24 jul. 1079. 


1005—1079 


58 CHARTULARIUM 

ecclesiam sancti Menne, et omnem piscationem ipsius aque, sine ullius 
hominis interpellatione, usque ad descensum ejus in mare; hoc sumo- 
pere firmantes et statuentes, ut nulla quelibet persona, masculus aut 
femina, eam deviare aut retorquere presumat, aut molendinos vel que- 
libet alia artificia et instrumenta, in eadem vel de eadem aqua, ad 
impediendum vel retardandum ejus cursum, construere vel facere 
presumat; sed, sicut Dominus noster Jhesus Christus ex nichilo eam 
formavit et ex profundo abissi ad utilitatem hominum manare jussit, ita 
recto cursu, per intercessionem et merita sanctorum inibi quiescen- 
cium, sine alicujus impedimento, ad munimen et emundacionem vel 
ablucionem inibi Deo serviencium monachorum, ipso donante et ope- 
rante, perveniat. Amen. 

Acta hec donatio in sollempnitate sancti Victoris, in cetu omnium 
hominum illic adstancium, episcoporum et presbiterorum, abbatum mo- 
nachorumque ex diversis provinciis congregatorum , ante altare sancti 
Petri, principis apostolorum, in hoc ardencium et instancium , labo- 
rante et insudante Raimundo !, preposito ejusdem cenobii patre, id 
fieri adclamantibus et adsencientibus clericis et laicis , in presencia ar- 
chiepiscopi sancte ecclesie Arelatensis, ad perfectum pervenire optan- 
tibus et exorantibus. Si quis vero, eic., a regno Dei alienus existat ; sol- 
vens in presenti obtimi x" libras argenti, donacione hac inconvulsa 
manente, tempore hoc et omni. 

Ego Josfredus, et filii mei, hane donacionem scribere feci, liac 
testes firmare rogavi. | 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice w^rxx" van‘, indi- 
cione r, epacta xv"*, concurrente 1, ciclo lune xx, regnante Domino 
nostro Jhesu Christo. Gauzfredo, Fulcone. 


39. 


Carta de Amalrico de Porta. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Amalricus de Porta, et 
nepos meus Pontius Borrellus, et filii mei Rostagnus et Gisfredus, do- 


'* Hic nominatur Raynaldus in Gall. christ., 1, 684. 





SANCTI VICTORIS. | 59 
nans sancte Marie et sancto Victori Massiliensis monasterii, et mo- 
nachis ibidem Deo servientibus, tam presentibus quam futuris, in pre- 
sentia domni abbatis Bernardi, pro remedio animarum nostrarum vel 
parentum nostrorum, duas modiatas de terra inter cultam et herma, 
partim dantes, partimque vendentes. Habet autem hec terra, de uno 
latere, terram Willelmi Carbonelli; a meridie, fluvium Vuelne; ab 
omemte, terram Lamberti Adalberti; de alio latere, terram ipsius 
Amailrici. Et, ut firma et stabilis sit hec donatio vel venditio nostra, 
accipimus ab ipsis monachis culcitram unam et coxinum r et sellam r, 
et sex solidos de othonichis. Amalricus firmat. Pontius Borrellus firmat. 
Wifredus firmat. Rostagnus firmat. 

Ego vero Guichirannus de Auriolo commuto sub jure sancti Vic- 
toris semmodiatam unam * de terra, et accipio pro ipsa commutatione 
unam semimodiatam de vinea in castello Solobio , et duos solidos de 
othoninchis. 

Ego Wilelmus Carbonellus, et Petrus et Isnardus, fratres mei, ven- 
dimus jam dictis monacbis semimodiatam unam de terra, pro qua unum 
asinum accipimus, precio sex solidorum. Et habet ipsa terra, ab 
orsente, terram Pontii Borelli ; a meridie, terram episcopi Tholonensis; 


eb occidente, terram sancti Victoris; a septentrione, terram Petri 


Petronille. Si quis autem de heredibus nostris post mortem nostram 
vel quelibet persona hanc donationem nostram vel venditionem anul- 
lari temptaverit, non valeat consequi quod requirit , sed cogatur jam 


dictis monachis xir libras auri purissimi solvere, etc..... 


40. ° 
Breve de cellarario. 


Memorta sive notitia de diversis divisionibus sive partibus terrarum 
vel vmearum, pertinentium ad cellararium. 

Non longe igitur ab ecclesia sancti Petri, foris portam que vocatur 
Paradisi, circa viam publicam, que venit ab ecclesia sancti Tyrsi et 


vadit in portu Massiliensi , he posite sunt vinee. Habetur ibidem vinea. 
. quartairada dimidia, que fuit de Gairaldo Blanca Lancea, quam dedit 


f* 14. 


Sæcul. XI. 








60 | CHARTULARIUM 


domino Deo et sancto Victori. Terminat eam, ab oriente , via de Lau- 
reto; a parte meridiana, vinea de Richao; a septentrione, terra sancte 
Marie vel sanctimonialium, non longe a ripa porti supradicti, in ceno- 
bio quod pater fundavit Cassianus, consistentium ; ab occidente, item 
terminat via de Gardia. Inibi, vinea una quartairada, quam Petrus 
Algitinus solitus erat facere, habens terminum, ab oriente, vineam 
sancti Victoris; ab occidente, viam de Gardia; a meridie, terram sanc- 
timonalium; a septentrione, idem ipsam terram. ltem inibi, una 
semodiata vinee, quam Bonefacius pro sorore dedit sua: ab oriente 
vinea salici; ab occidente, vinea Petri Algitini ; a meridie , supra- 
dicta terra ancillarum Dei. Continetur ibidem una quartairada 
vinee, quam Pontius, presbyter sancti Tyrsi, dedit sancto Victori. 
Habemus ibidem una semodiata de vinea, que fuit Amalrici de 
Porta: ab oriente, vinea sancte Mariæ ; ab occidente, terra de Servo 
Dei; a septentrione, vinea sancti Victoris del Corno (ambas vineas 
sancti Victoris una via dividit); a meridiano, terra sancte Marie, , que 
facit Gisfredus, filius Amalrici. 

In costa Rostagni Constantii, habemus unam semodiatam de vinea, 
que dedit soror ejus, et decimum de ipsa vinea dedit idem Kostagnus, 
frater ejus. Terminum, ab oriente, vinea Rostagni ipsius; ab occidente, 
via Sancti Saturnini; a meridie, vinea supradicta; a septentrione, vinea 
terminat Uzecii. 

In clauso Lanberti Ursonis, ibidem una quartairada, quam Bone- 
facius Rasca dedit. 

In Alcipresso habemus vineas, scilicet mediam quartairatam , ab 
aquilone habens umum vas. Ibidem prope, una faxa de vinea juxta 
puteum; ab oriente, vinea Aichardi monache. lbidem una semo- 
diata Arlulfi Dispensatoris, que est sancti Victoris, ab oriente habens 
aliam semodiatam, que est de cannonicis. Ibidem una semodiata, 
que Nedolia dedit sancto Victori, que tenet se clauso ab oriente, 
quam Amelius dedit sancto Victori. Desuper ibidem, sub ipso 
clauso, quartairada una, quam Rainaldus dedit mediam sancto 
Victori. Ab oriente ibidem, alia quartairada, que comparavimus ui 
solidos de ejus nepote Pontio. Subtus ipso clauso, una quartai- 


bh 


SANCTI VICTORIS. | - 04 


rada dimidia, quam dedit Massilius monachus, ab aquilone habens 
torcularios. 

In ipso croso Petri Betonis, dimidia quartairada, quam Pontius Al- 
demaris dedit sancto Victori. 

Habemus, ad viam Sancti Michaelis, quartairata una; a meridie, 
tenet se ad vineam Petri Netolie. Inter istam quartairatam et viam 
supradictam habetur una faxa, que est Georgii. 

In Canneto habemus semodiata una; Merletus de Penna dedit 
sancto Victori: ab oriente, vinea Atulfi ; ab occidente, vinea de Canneto. 

In Plumbearios semodiata de terra; Geirunclus dedit sancto 
Victori; in medio habens una sorberia; ab occidente, via de mansione 
Ursonis. 

Terciam partem de quartairada, ad corum Sancti Michaelis, Silvester 
Pelliciarius dedit sancto Victori. 

In Podio Calvo quartairada una. In loco, Judicii nomine, habemus 
modicum vinee; Pontius Dagulfi dedit sancto Victori; ab occidente, 
via publica que pergit ad Sanctum Justum. 

In clauso Aicardi Cicute media quartairada de vinea, quam dedit 
sancto Victori, ab occidente habens Geirennum fluvium. Ibidem, 
una semodiata de vinea, que est de aecclesia sancti Andree; a me- 
ridie, via que pergit ad Sanctum Julianum. 

In Campo Marcio habemus unam dimidiam quartairatam , quam 
Massilius monachus dedit: ab oriente, babens paludem; ab occi- 
dente, vineam Isnardi de Crota; ab aquilone, vineam Gozoleni. 
Ibidem, vinea Richildis, una quartairada, que dedit sancto Victori : 
ab oriente, via publica, que vadit ad Geirrenum ; ab occidente, vinea 
quam plantavit Vitalis; a meridie*, vinea Nicecii. Richardus Turig, 
quartairadas mr Ibidem, una quartairada de vinea, quam dedit 
sancto Victori Durandus Adaltrudis : ab oriente , vinea que est episcopi 
Tulonis; a meridie, terra aerma. 

In Sancto Baudilio habemus vineas, quas dedit Rostagnus, filius 
Ote, in costa, a parte dextera, 1" quartairatas; ab oriente, vinea Ful- 
conis vicecomitis. In ipsa costa, ex nostri parte, habetur una 
quartairata vinee, quam dedit sancto Victori mulier Albini: ab aqui- 


v9. 


62 | CHARTULARIUM 
lone, via publica Sancti Justi ; a meridie, vinea Pontii Rote Vetule; ab 
occidente, vinea Pontii Novelli. 

In Inter Vineas equidem habemus vineas, scilicet unam quartai- 
ratam, quam Rostagnus dedit, filius Otile, sancto Victori : ab oriente, 
vinea Odoni Rua Judaica; ab occidente, vinea Lanberti Adalberti. 
Ibidem prope, unam dimidiam quartairatam , quam plantavit Richar- 
dus Oculi. Cambiavimus eam Pileto, quidam' fidejussores dedit Rosta- 
gnum, Constantium et Bremundum Massiliensem. Ab oriente terminat 
eam vinea Richardi Occuli; ab occidente, vinea Bomi Hominis de 
Scola. Et nos itidem donavimus ei in prato Auquerio, subtus vinea 
nostra de Vase, ab occidente habens terminum ferraginem Petri Otaline; 
a meridie, ferraginem Pileti, que est juxta ecclesiam sancti Bomani. 

Ad fontem ibidem Iterü, habemus mediam quartairatam , quam 
dedit sancto Victori Lanbertus Adalberti: a meridie terminum, viam 
que pergit ad ecclesiam sancti Stephani; ab occidente, via publica 
que pergit ad Vuelna. 

In clauso Arlulfi, ad Viam Lomgam, tres quartairatas, quas Ste- 
phanus monachus dedit sancto Victor : terminum ab oriente, viam 
que pergit ad molendinum monachorum ; ab occidente, via que per- 
git ad Sanctum Genesum. Juxta ibidem habemus, m clauso Pontii 
Boni Hominis, dimidiam quartairatam ; Amicus dedit sancto Victori. 

Ad fluvium Girremi, in clauso Grosse Femine, in uno loco, unam 
semodiatam, quam Derandus dedit. In alio loco ibidem, habemus 
quartairatam : ab oriente, termimat Girrenus; ab occidente, via pu- 
blica que pergit ad molendinemn. 

Habemus vineas ad fevum distributas : 

In. Prato Longo n semodiatas, quas Stephamus cannomeus per 
sanctum Victorem tenet ; ab oriente, via de Cato Mortuo. 

Ad pradinalio Sancti Baudilii, una semodiata de vinea. Geirunclus 
Teolidis ad fevum. tenet. Ab oriente terminat eam via publica; a 
meridie , habuit molendinum. 

In Morario unam semodiatam de optima vinea; Bernardus faber 
ad fevum tenet; Pontius Putridus monachis dedit sancto Victori. 


* Fort. corrig., qui de ea fidejussores. 





SANCTI VICEORIS. 63 


Ibidem , quartairatam de vinea, que Goiraunus dedit sancto Vieteri, 
et Bernardus faber ad fevum tenet; et istas vineas supradictas per 
fabrilia opera tenet. 

Ad pratum Aucherium, unam parranam , que tenet ad fevum per sanc- 
tum Victorem Mataronus ; soror Amalrici de Porta dedit sancto Victori. 

Juxta muros civitatis Massilie, in ferragme Bertranni', Amalrici de 
Porta dedit sancto Victori. Juxta muros civitatis Massihe, in ferra- 
gine Bertranni Iterii, habemus unam semodiatam, que Bertrannus 
idem ad fevum tenet per sanctum Victorem. Juxta eamdem civi- 
tatem, unam semodiatam, ad viam que pergit ad Sanctum Martinum; 
Ada Regnoabel ad fevum tenet. Subtus archos Massilie, habemus 
quatuor sextairatas de terra; Bernardus faber tenet. 

In Campo Marcio habemus quartairatam unam de vinea, quam 
mulier Petri Betonis tenet, dum vixerit; post obitum ejus, erit. sancti 
Victoris; habens, ab oriente, clausum Iterii. - 

Unam semodiatam de vinea, quam David dedit sancto Victori, 
quam Pontius Suricis tenet ad fevum, habemus ad Teolarias: ab 
oriente terminum publicam viam que vadit ad Guardiam; a meridie, 
clausum sancti Petri de Paradiso. 


41. 


Carta de uno clauso in Sancto Saturnino. 


In Dei nomine. Ego Guadaldus facio gonationem omnipotenti 
Domino et sancto Victori martiri, ejusque monasterio, non longe a 
civitate Massilia fundato, et abbatibus ac monachis ibidem famulan- 
tibus, de mediatate uno clauso, qui est in Sancto Saturnino, quem 
ego plantavi; et est in comitatu Massilie, et affrontat, ex una parte, 
via publica, et, ex alia parte, vinea Berengarii; ex alia parte, vinea 
Bernardi de Costa; ex alia parte, orto; fontemque in medio clauso. 
Hunc autem medium clausum de vinea dono supradicto monasterio, 
propter redemptionem anime mee et uxoris ac fiborum nostrorum. 
Si quis autem hanc donationem nostram voluerit impedire, cogaiur 


1 Omissæ sunt voces nonnullæ, inter quas fort, soror. 


Sæcul. XI. 


f* 15. 


64 CHARTULARIUM 


emendare tantum, et aliud tantum supradicto monasterio, et de 
cetero haec nostra donatio stabilis et inconvulsa permaneat. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xx* vr, 
regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provincie. 

Ego Gaudaldus et uxor mea hanc donationem proprias manus fir- 
mavimus, et testibus firmare rogavimus. Bellieldis firmavit. Pontius, 
filius ejus, firmavit. Ricau firmavit. Lanbertus firmavit. Guadaldus, 
nepos ejus, firmavit. Lauteldis, filia sua, firmavit. Alduardus firmavit. 
Galter firmavit. Carbonel firmavit. 


42. 
Breve de elemosina. 


Notitia et memoria de diversis rebus et de honore gloriosi martiris 
Victoris Massiliensis, ig diversis terrarum partibus adquisitis, et Do- 
mino Deo sancteque genitrici ejus egregioque martiri, a diversis fide- 
libus, pro animarum * remedio, in elemosina derelictis. 

In primis itaque, in valle Marignana, in circuitu continentur et 
posite sunt vinee, quas tenet sive excolit monachus qui inibi habitat : 
videlicet unum optimum clausum qui positus est inter fontem Mari- 
gnanam et Catedram; alias quamplures quas possidet vineas, que 
fuerunt de manso Guntrandi. De nominatis itaque is vineis est talis 
usus et convenientia, inter fratrem de Marignana et eum qui tenet 
ospitalem, ut, omnibus annis, pro is vineis reddat, de suo proprio 
instructu, unum de tribus modiis vasculum, plenum de optimo et puro 
vino in ospitali. In ipsa valle habetur una quartairada vinee, que 
fuit Bombar Manuel, et consortat cum vineis nepotis sui, Ugonis. 
Habetur inibi una semodiata vinee, quam dedit mulier Ugonis 
de Balzo, infra rivum qui dicitur Catedra et via publica. Habet 
ibi duos mansos elemosina : unum de Guntrando, quem dedit 
Ugo; et unam braciariam, quam dedit Rostagnus de Castello Novo. 

In valle Reilana, in Fuzils, habet elemosina mu* mansos optimos, 
quos tenet Bermundus Trenca Vias, et ex his reddere debet, omnibus 
annis, quatuor modios de optima annona, in elemosina sancti Victoris. 





SANCTI VICTORIS. 65 


In Furno Chalcherio habetur una condamina, que comparata est 
de elemosina xri solidos, quam tenent et excolunt commanentes 
inibi monachi, in tali convenientia, ut ipsi monachi , cum bubus et 
cum semine et omni suo instructu, laborent, et omnibus annis reddant 
inde medietatem de annona. 

In Manoasca unum mansum de Espezel habet elemosina, ex quo 
reddit tasca et 115 solidos de censo et medietatem de vino. 

In Auriol unum mansum, quem comparavit elemosina centum 
solidos de otoninchis ex archiepiscopo, quem tenet mulier Gauzfredi. 
Alium mansum in Filinas, quem tenet Boso, ex quo reddit tasca et 
medietatem de vino, porcum et multonem. 

In Poio Lupario habet elemosina unum mansum, quem commen- 
davit Geiraldus fratri Benedicto. Post cujus obitum, frater ipse non 
ita egit sicut monachus, sed sicut mamone servus, et, ex ejus decessu 
usque in diem hodiernum, ex manso supradicto nihil in elemosina 
reddidit , nisi sextarios decem frumenti. 

In castro qui vocatur Sancti Marcelli, in ipsius territorio, conti- 
nentur vinee de elemosina, una scilicet quartairada, quam dedit 
Donadeus. Ibique una semodiata, que sex solidos comparata fuit, 
videlicet ejus medietas, mr solidos, de una femina que vocitabatur 
Jauzolena ; alia ejus medietas, m solidos de otoninchis, de Gauzfredo 
Goiranno. Ibique posita est una quartairada, que fuit de Durando 
Jausberti, qui obiit infirmus in ospitali. 

In valle Sancti Juliani cóntinentur mr modiate, quas dedit Wilel- 
mus canonicus. De his itaque vineis ista ratio est, quia eas Wilelmus 
canonicus in gadio tenebat de Pazone et Guinimanno, per vri? mo- 
dios de annona, in tali convenientia, ut, si annonam reddidissent, 
vineas recuperarent in vita ejus. Post obitum autem ejus', ipsis" 
annonam non reddentibus, sed e contrario vineas interpellantes, Ber- 
trannus monachus et frater Petrus, et comparaverunt eas ex ipsis et 
ex filiis eorum, et dederunt unum optimum cotum et vur alnas de 
cannabaz. Filii vero Pazonis similiter receperunt avere, et libenter et 


! Videlicet Wille!mi canonici. * Pazone et Guinimanno. 


I. 9 


66 CHARTULARIUM 


voluntarie, videntibus et firmantibus testibus, reliquerunt in manu: Ber- 
tranni et fratris Petri. Qui testes et firmatores hi sunt : videlicet Pontius, 
Iroaldus, Bonus Filius et Aldoardus. Inibi in Altelone una quartái- 
rada, quam dedit Aurucius de Sancto Juliano. In ipseque denomi- 
nato loco alia quartairada, quam dedit Girardus et Johanna, uxor 
ejus. 

Super Sanctum Tyrsum, in manso Leuprandi, posite semt tres 
semodiate de vinea, quas dederunt Ugo et Mataronus, frater 
ejus, nepotes Bertranni monachi, in elemosima. Et in Sancto 
Marcello ipse Ugo dedit in elemosina unum optimum ortulum, 
cum omnibus arboribus et omnibus infra positis designatum. 
Supra nominatus itaque Ugo dedit in elemosina unam semodiatam, 
qui consortat, ab oriente, vinea Sancti Marcelh ; ab occidente, vinea 
Guiquiranni. | 

In civitate Massilia, in ripa fluminis Geireni, habetur de elemosina 
media quartairada , quam dedit Bonus Filius. 

In Inter Vineis dimidia quartairada, quam dedit soror Amalfredi, 
quam dedit Pontius Rufus in elemosina. In terra sancti Victoris, 
juxta portam Paradisi, habetur una quartairata. 

In Sancto Saturnino, in loco vocitato Petra, dimidia quartairata, 
quam comparavimus duas solidatas de Atanulfo. Inibi quartairada 
dimidia, quam Bombars dedit in elemosina sancti Victoris. 

Ultra Vuelna, in Podio Rotundo, terra erma et colta, quam com- 
paravimus v solidos de Rostagno Constancio. Terminaturque ipsa 
terra, ab oriente, via publica que intrat in monte; ab occidente, terra 
terminat de Aicardo lierii; a meridiano , via de monte qui nominatur 
Crida; a septentrione, terminat terra quam dedit mulier Bertranni 
lterii in elemosina. 

In Croso Wilelmus Pellicerius dedit Domino Deo et sancto Victori, 
in elemosina, unam semodiatam vinee. 

Mulier que fuit Petri Piscatoris dedit umam quartairatam, prope 
cimiterium. 

Terra sive vinea, que habetur infra valle, que posita est super eccle- 
siam sancti Benedicti, ad radicem montis qui vocatur Gardia, suis 


SANCTI VICTORIS. 67 
manibus plantavit et excoluit supra nominatus Geiraldus , cum olivetis 


.et cunctis arboribus infra positis, ad elemosinam , in alode sancti 


Victoris. 

Circa monasterium, in ipsa terra, habetur uma semodiata vinee, 
quam dedit Aldras. Inibi media quartairada, quam dedit Martinus 
Jheremie in elemosina. * ibi, m cæcuitu, dedit Amalfredus, pro 
matre sua, media quartairada. 

Ad portum qui vocitatur Alguerius, una semodiata vinee, quam 
reliquit Jabertus in elemosma. 


43. 


Carta Sancti Mitrii in Albania. 
(Fragm. edit. in-Gall, Chrisi., T, instr,, 140; et ap. Ruf&, Hist. de Mars., I, 482.) 


In nomine Domini. Ego Guilelmus, et Fulcho, frater meus, Dei 
gratia, vicecomites, et uxores nostre, Aicelena et Odila, et filii mei, 
domnus videlieet Pontius, Massiliensis episcopus , Guilielmus ! et Ai- 
cardus *, Fulcho et Gauzfredus; nos simul audientes Scripturam di- 
centem mundum transire et concupiscentiam ejus, et ad hoc nos natos 
in eo , ut, pro terrenis que ad tempus videmur possidere, mereamur 
celestia , ut possimus habere partem in regno Dei et videre eum in 
eterna gloria, qui nos creavit et redemit, utque remedium nostrarum 
capiamus animarum , donamus Deo et sancto Victori martyri, monas- 
terii Massiliensis, et habitatoribus ejusdem loci, tam presentibus 
quamque futuris, aecclesiam que est dedicata in honore sancti Mitrii 
martyris et sancti Martini et sancti Laurentii, in comitatu Massiliensi 
et m territorio quod dicitur Albania, cum suis altaribus et cum suo 


alode et suis adjacenciis et suis terminis, et cum terris cultis et incultis, - 


et cum vineis, cum pratis, cum arboribus et ortis, cum suis garricis et 
pascuis, cum ermis et boschis ipsis, qui ibidem sunt, cum suis egres- 
sibus et regressibus. Et ipse alodis habet terminos in fluvio quem di- 


' Guillelewus III Juvenis, post patrem et * Aicardus, vicecomes Arelatenas. 
patruum, una cum fratre Gaufrido fuit vice- | 
comes Massiliensis. 


v°. 


8 jan. C 
1014-1019. 


1030. 


68 CHARTULARIUM 


cunt Vuelna, et pergit per ipsum rametalem qui est ultra ipsam salam, 
et pervenit ad ipsam ilicem, et pergit ad ipsum podium sursum, et va- 
dit per ipsam serram que est supra ipsam aecclesiam, subtus Creisaco, 
et descendit per ipsam petram ad ipsum glandiferum , et pergit in flu- 
vium Vuelnam, subtus salam que est in campo majore. Haec omnia su- 
perius dicta, cum ipsa aecclesia, sine ulla servatione vel minoratione , 
tradimus, cedimus, donamus Domino Deo et sancto Victori, etc. Hanc 
cartulam donationis ego Guilielmus, et Fulcho, frater meus, Dei 
gratia, vicecomites, et uxores nostre, Aicelena et Odila, et filii mei, 
Pontius videlicet, episcopus Massiliensis, Guilielmus, Aicardus, Fulcho 
et Gauzfredus, fieri fecimus et firmavimus, et alios firmare rogavimus. 

Facta autem est carta donationis vr idus januarii, regnante Rodulfo 
rege. 

Deodatus firmavit. Pontius firmavit. Lambertus firmavit. Berardus 
firmavit. Pontius de Albania firmavit. Pontius et Guilielmus firmave- 
runt. Aicardus firmavit. Pontius Cabillonifirmavit. Garnaldus firmavit. 
Rainaldus firmavit. Guitbertus firmavit. Andreas presbyter firmavit. 
Aicardus firmavit. 


44. 


Sponsalicium Sancti Justi. 


Jhesu Christi opitulante clemencia, et ejus benignissima suffragante 
gratia, ego Fulcho, et uxor mea, Odila, formidantes immanitatem 
nostrorum peccaminum, ut a pio Domino consequi possimus veniam 
cunctorum criminum, pro remedio animarum nostrarum et pro vite 
eterne premio , donamus in sponsalicio ecclesie sancti Justi hoc quod 
monachi tenent et ego olim donavi et determinatum est; sicut dare 
possum, ita dono omnipotenti Deo sanctoque Victori, ejus martyri 
glorioso. Insuper dono in sponsalicio supradicte aecclesiae , in ville 
Tritis ‘ territorio, unam modiatam terre cultae. 

Ego Pontius, gratia Dei, sancte sedis Massiliensis ecclesie episcopus, 
dono ipsam ecclesiam, cum id quod mei juris esse videtur, sancto Vic- 
tori et abbatibus monachisque ibidem Deo famulantibus. Vere si ali- 


! De hoc vide supra, n. 16. 


# 


—#———_— —  — ——— 58 





SANCTI VICTORIS. 69 


quis nostrorum heredum aut quecumque persona , hoc sponsalicium 
violare temptaverit , non valeat quod injuste appetit, sed cogatur per- 
solvere auri optimi libras viginti, etc.... 

Factum hoc sponsalicium anno incarnacionis dominice mille- 
simo xxx°, regnante Domino Jhesu Christo. 

Ego Fulcho, et uxor mea, qui hanc cartam fieri jussimus , manu 
propria firmamus et testibus firmare rogamus. Domnus Pontius epi- 
scopus firmavit. Amelius canonicus firmavit. Guichirannus firmavit. 
Deodatus episcopus! firmavit. Canonici omnes firmaverunt. Aicardus 
firmavit. Aicardus Iso firmavit. Girunculus firmavit. Wilelmus Cotaruns 
firmavit. Guarnaldus firmavit. Amelius, filius Guidoni, firmavit. Fulcho, 
filius Aguarni, firmavit. 

45. 
Terra Sancti Justi. 

Jhesu Christi Domini nostri opitulante clementia, ejusque benigna 
suffragante juvamina, ego Pontius, gratia Dei, sancte sedis Massi- 
liensis aecclesiæ episcopus, de anime mee salute sollicitus, etc., * facio 
hanc cartam elemosinariam omnipotenti Domino et sancto Victori , 
ecclesieque sancti Justi et monachis ejusdem aecclesiae servientibus, fu- 
turis et presentibus, de duabus peciis terre culte, in comitatu Massi- 
liense, in loco qui vocatur Ad Aquas Bonas, ut monachi eas excolant, 
teneant et absque fine possideant. Que terra hos habet terminos : ab 
oriente, Petra Babonis; a meridie, fluvium Geirenum; ab occasu, 
quendam rivum; ab aquilone sicut aqua vergit. Alia pecia : ab ortu, 
rivus siccus ; a meridie, via publica; ab oceano, Roca Leti ; ab aquilone, 
rivum. Vere si aliquis meorum successorum vel quiscumque meorum 
heredum aut quecumque aliqua persona hoc donum violare aut in- 
quietare voluerit, illud non valeat, sed coactus auri librarum decem 
precium persolvat, etc... 

Facta haec donacio, cum Dei incarnatio recolitur in mundo anno 
millesimo tricesimo vm°, et cum septima habetur indicio, regnante 
Christo Domino. 


' Deodatus, episcopus Telonensis, quem ante a. 1031 memoratum minime repererunt 
auctores Gall. Christ. ' 





16 april. 1069. 


10 CHARTULARIUM 


Ego Pontius, nutu Dei, episcopus, hanc cartam fieri jussi et manu 
propria roboravi, testibusque firmare rogavi; et insuper, decimum 
suprascripte terre dedi sancto Victori totum. Signum, Vilielmus vice- 
comes, eum uxore sua, Stephana. Wilelmus, Aicardus, Josfredus, Ste- 
phanus, Bertrannus, Petrus, filii ejus, firmaverunt. Fulcho et uxor sua 
Odila, firmaverunt. Girunculus firmavit. Pontius canonicus firmavit. 
Cleophas firmavit. Stephanus firmavit. Amalricus firmavit. Pontius 
firmavit. Wilelmus firmavit. Wichirannus firmavit. Wilelmus firmavit. 
Isnardus de Alaugio firmavit. Deodatus, frater ejus, firmavit. Wilelmus, 
frater ejus, firmavit. Richisennis priorissa firmavit. Bellisennis firma- 
vit. Ema firmavit. Andreas presbyter firmavit. 


46. 
Carta Sancti Justi. 


In nomine Domini. Ego Agarn, etuxor mea Jaurada, et frater meus 
Atolf, cum filiis suis, Josfred et Rostang, et Constancia , uxor predicti 
Atolfi, nos simul in unum, una cum consensu et voluntate Pontii, 
Massiliensis episcopi, venditores sumus Domino Deo et sancto Victori 
martyri, Massiliensis coenobii, et domno Bernardo abbati, omnique 
monachorum congregationi ejusdem Massiliensis cenobii, ac cunctis 
vestri in perpetuum successoribus. Per hanc scripturam venditionis 
nostre vendimus vobis duas modiatas de terra, partim cultas partim 
incultas , que adveniunt nobis per progenitorum nostrorum di- 
missionem simul et donationem, et ad uxores nostras per dona- 
tionem. Afrontant hec omnia supradicta , de parte orientis, in via 
publica que discurrit ante aecclesiam sancti Justi ; de meridie, 
in terra ejusdem sancti Justi et in terra de Esmerico; ab occidente, 
in terra de Pontio Amig et Fulchonis, fratris illius; de septen- 
trione, in terra de Noe. Quantum nostri juris he afrontationes 


includunt, sic vendimus vobis hec supradicta omnia ab integro, 


cum exitibus et reditibus suis, propter precium quod a vobis 
accepimus, scilicet cavallum unum et 11 solidos denariorum et molto- 
nes duos. Et est manifestum, quod si nos venditores, etc. 


SANCTI VICTORIS. 14 


Facta scriptura venditionis nostre xv kalendas mai, anno vriu regnante 
Phylipo rege. 

Signum Agarn ; signum Jauradam, uxor mea; signum Atolf; signum 
Constancia, uxor mea; signum Josfred; signum Rostag; qui istam 
cartam fecimus, et testes firmare rogavimus. 


47. 
Carta de Garjana. 


Ego Pontius, Massiliensis aecclesie episcopus, et avunculus meus, 
demnus Fulco, et uxor ejus Odila, audientes quoniam, sicut umbra 
sequitur corpus, sic quoque mors sequitur hominem, dum sumus in 
hac vita et licet nobis elemosinis peccata redimere, pro animabus nos- 
tris, donamus Deo et altari quod est consecratum in honore sancte 
Marie, semper virginis, Dei genitricis, et sancti Victoris, in Massilienst 
monasterio, ecclesiam videlicet sancti Johannis , que est in valle Gar- 
giana, cum ipsis vineis, quas habet in presenti et in antea habebit, et 
terris cultis et incultis et ortis. Ego Wilelmus , et mulier mea Aleren- 
dis, et filie mee donamus supradicto altari sancte Marie et sancti Vic- 
loris ipsum altare sancti Johannis et modiatam unam de terra culta 
et unam quartairatam de vinea in Cuja. Et frater meus Pontius, mu- 
lierque sua Mainsinda, et filii filieque sue donant unam modiatam de 
terra culta. Ego Pontius, episcopus Massiliensis, et domnus Fulco, 
avunculus meus, et uxor sua Odila, et prenominati fratres Wilelmus 
et Pontius, et mulieres eorum et filii filieque eorum supradictam eccle- 
siam sancti Johannis, cum terris cultis et incultis, cum ortis, cum 
vineis, pratis et garricis, et cum omnibus que modo habet et in futurum 
habebit, donavimus ad proprium alodem jam dicto altari sancte Mariae 
et sancti Victoris, monasterii Massiliensis, et abbati Petro et suceesso- 
ribus ejus et monachis ejusdem loci, tam presentibus quam futuris. 
Hanc donationis cartam ego Pontius, Massiliensis episcopus, et Fulco, 
avunculus meus, mulierque illius Odila, et sepe nominati duo fratres 
Vilielmus et Pontius*, et filii et filie eorum inscribi precepimus et ma- 
nibus nostris firmavimus, et alios firmare rogavimus. Si quis autem, etc. 


1049. 


v°. 





Jun. 1030. 


T2 CHARTULARIUM 


Facta est autem haec donatio sive descriptio, anno incarnationis do- 
minice millesimo xL° vin", inditione rr. 

Pontius, episcopus Massiliensis, donavit et firmavit. Fulco vice- 
comes, et uxor ejus Odila, donaverunt et firmaverunt. Vilielmus 
"et uxor ejus Alerenda, et filie eorum donaverunt et firmaverunt. 
Pontius et uxor ejus Mansenda, et filii et filie eorum donaverunt 
et firmaverunt. Rotbaldus et uxor ejus, nomine Constantia, firmave- 
runt. Pontius clericus firmavit. Gauserandus firmavit. Lambertus Gud 


firmavit. 


- 48. 


Omni homini, dum licet et in banc vitam subsistit, de eterna retri- 
butionis cogitare debet, ezc. Quapropter ego Vilelmus, et frater meus 
Fulco, et uxores nostras, optulimus aliquid de hereditate nostra ad basi- 
licam sancti Johannis; pro redemptione animarum nostrarum vel pa- 
rentum nostrorum, donamus de terra unam modiatam. Boso pres- 
byter, pro remedio anime sue, genitoris genitricisque animarum, 
donavit ipsam terram, que est in circuitu Sancto Johanne. Et 
Eimaricus, consobrinus ejus, donavit suam hereditatem, que est 
in valle que nominant Garjania. Pontius levita donavit ipsum 
ortum, qui est ad ipsam Spelleriam. Et Ermengarda donavit in 
Julans de vinea, quantum ad illam pertinet. Sane si quis nos aut 
ullus homo qui hanc donationem irrumpere voluerit , primitus iram 
Dei omnipotentis incurrat, et cum Juda traditore participationem ha- 
beat. Et postea componat de terra meliorata tantum et alium tantum. 

Acta carta ista in comitatu Massiliense, in villa que nuncupant Al- 
bania, in mense junio, anno ab incarnatione Domini nostri Jhesu 
Christi millesimo xxx°. 

Eimaricus scripsit, manda[n]e domno Pontione episcopo', vel 
domno Deodato episcopo *. 


* Pontius Massiliensis episcopus. * Deodatus, episcopus Telonensis. Vid. 
sup., n. 44. 








SANCTI VICTORIS. 19 


49. 


Ego Massilius, et uxor mea Isingarda, et filii mei Bermundus et 
Ricardus , et filia mea Maria, et Andreas deSancto Tyrso , et uxor ejus 
Viadera, et filii ejus Alduardus et Guido, et Pontius Dagulfus et uxor 
ejus Dominica, et filia ejus Aimilda, audientes per Scripturam Domi- 


num dicentem, etc.; donamus Deo et sancto Victori, Massiliensis monas- 


terii, et sancti Johannis aecclesiae, que est in valle que nominatur 
Garjana, omnes videlicet terras quas habemus in supradicta valle Gar- 
jana, cultas et incultas, cum vineis et pratis et garricis, et cum ingres- 
sibus et regressibus. Hanc autem cartam donationis fieri rogavimus, et 
manibus nostris propriis firmavimus, et firmare alios rogavimus. Si 
quis autem, etc. 

Acta ab incarnatione Domini anno millesimo quinquagesimo, indi- 
tione tertia. 

Ego Massilius, et uxor mea Singarda, et filii mei Bermundus et 
Ricardus, et filia mea Maria, et Andreas, cum uxore sua et filiis suis 
et filiabus, et Pontius Dagulfus, similiter cum uxore sua et filia, sicut 
jam diximus, fieri rogavimus banc cartulam donationis, et manibus 
nostris iterum iterumque firmavimus. Pontius de Castello firmavit. 
Guilielmus , frater ejus, firmavit. Pontius clericus firmavit. Albericus, 
frater ejus, firmavit. Ricardus firmavit. Dominicus firmavit. 


50. 
Carta Sancti Justi et Sancti Johannis de Garjana. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Berno , et uxor mea 
Inginilda, donamus Deo omnipotenti et sanctae Marie sanctoque Vic- 
tori martyri, et abbati Bernardo et monachis, presentibus sive futu- 
ris, pro redemptione animarum nostrarum * vel filiorum nostrorum, 
unam semodiatam de vinea, in loco qui vocatur Petrafoco , juxta ec- 
clesiam sancti Justi , in opus sacrestanie, bono animo et bona volun- 
tate: donamus ego et uxor mea cunctique consanguinei nostri. Acce- 


pimus autem nos, propter hanc donationem, unum optimum asinum, 
I. 40 


^ 


1050. 


Cire. 1070. 





Febr. 1051. 


74 CHARTULARIUM 


et unam troiam cum v porcellis, et unum cremail; et gener meus 
Salvius mr solidatas de avere; et Norpertus alias tres solidatas , Rosta- 
gnus Geirunclus similiter unum porcum valentem solidos ux. Deinde 
canonici Massiliensis aecclesiae, pro hac semodiata, acceperunt vu 
solidos in denarios otonencos. Quod si nos aut aliqui propinqui 
nostri, ecc. Ego itaque Rainaldus Bilixenna, cum uxore et filis meis, 
donamus Deo omnipotenti et sancto Victori unam modiatam de terra 
culta, ante ecclesiam sancti Johannis de Garjana , pro remedio anima- 
rum nostrarum ; et accepunus pro hoc n1 solidos otonencos ; nepotes 
igitur mei et sororia, unum modium de frumento , ad sextarium per- 
currevol *. 


91. 


Carta de Amalrico, de Pennis. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Almaricus et uxor mea, 
Rainvis nomime, et filii nostri, Guifretus . . . . . . .' manifestam et 
voluntariam venditionem facimus sancto Victori martyri, Massiliensi, 


ejusque monachis, de quadam portione nostri alodis, qui est situs et ' 


fundatus in terminio castri quod vocatur Pennas, et in valle que vo- 
catur Fontis Lesula. . . . . .. T propter 
precium voluntarie inter nos omnes et monachos sancti Victoris pre- 
ciatum et jure statutum, quod ipsi monachi ex toto nobis dederunt, 
nichil retinentes, videlicet solidos denariorum optimorum otonensium 
quadraginta quatuor. Est autem ipse alodis vel ipsa terra, ex qua nos 
recipimus hoc precium xr solidorum et mu, noster proprius alodis , 
exceptis duabus partibus, hoc est sexta et septima, quas vendere non 
possumus ; alias partes, quinque videlicet, sicut jam diximus, ven- 
dimus et transfundimus liberas ab omni vinculo solutasque ab omni 
nodo alicujus contrarietatis. Et ipsa terminatur terra, ex omni parte, 
terra sancti Victoris et sancte Mariae; et, ab oriente, rivo qui dicitur 
Cornu, et in loco qui dicitur Batalia; et, a septentrione, in loco qui 
dicitur Mons Latronis; a meridie vero, montibus qui sunt sancti Vic- 
toris et sanctae Mariae. Igitur, quantum iníra istos terminos ego Amal- 


! I. e. ad currentem mensuram. * Lacana hic et inferras. 


SANCTI VICIORIS. T$ 


ricus, et uxor mea Rainvis, et predicti filii nostri Guifretus, . . . . . 
. . . habemus propter alodem, totum vendimüs sancto Victori et 
monachis ejus ad proprium alodem, et ex nostra potestate transfundi- 
mus in eorum potestatem, propter xnum solidos , quos illi monachi 
nobis dederuM, ut, ab hac die in secula seculorum, habeat sanctus 
Victór, ejusque habitatores ad proprium alodem teneant et possideant 
semper, et faciant quidquid voluerint. Quapropter, si ego aut uxor mea, 
aut filii nostri, aut ullus ex heredibus nostris, aut aliqua persona vene- 
rit contra hanc venditionem nostram ad irrumpendum , non valeat. 
vendicare quod injuste repetit, sed componat in vinculo auri li- 
bras vi, etc. 

Ego Amalricus, et uxor mea Rainvis, et filii nostri , et frater meus 
Guilielmus, et nepotes mei Pontius Borrellus et Pontius Abonellus, et 
Boso, et Beatrix mea neptis, hanc cartam donationis fieri rogavimus, 
et manibus nostris firmavimus et alios firmare rogavimus. Domnus 
Pontius, Massiliensis episcopus, firmavit. Fulco vicecomes firmavit, et 
ejus uxor domna Odila firmavit. Oto firmavit. Iterius, frater suus, 
firmavit. Carbonellus vicarius firmavit. Guirannus firmavit. Rostagnus 
firmavit. 

Facta est hzc carta venditionis anno ab incarnatione Domini mille- 
simo L primo, indicione quinta, mense februario. 

Ego Amalricus de ista venditione habui contentionem cum nepo- 
übus meis, videlicet Bosone et Poncione Borello, et cum Carbonello 
propter illos. Et ego donavi feciores, in manibus Carbonelli, Ottonem, 
ut de meo alteso alode donem nepotibus meis Bosoni et [Poncioni 
Borrello] tantum quantum pertinet ad illos in ista terra quam vendo, et 
alterum feciorem, Guirannum, ad Poncium Borellum, meum nepotem, 
ut si partem debet babere in ipsa terra, similiter faciam ei; et, si ego 
non fecero, istam terram non requirant unde facta est haec venditio, 
sed ad feciores se convertant, quia talis est nostra convenientia. 


| * Sequitur in Cod. alterum exemplar hujus venditionis, in quo deest quod spectat ad por- 
tonem Bosonis et Borrelli. 





23 april. 1040. 


v°. 


76 CHARTULARIUM 


92. 


Carta de terra quam Wicherius dedit sancto Victori, in territorio Massiliense. 


* |n nomine sanctae et individue Trinitatis. Ego Wicherius dono 
omnipotenti Deo et sancto Victori martyri, monasterii ssifiensis, et 
monachis ibidem Deo famulantibus aliquid de proprietate mea, tam 
presentibus quam et futuris, que mihi ex successione matris mee venit. 
Et sunt ipse res in territorio Massiliense, in locis nominatis, id est : in 
Sarturano , in Arcolas , in Centrones, in Plomberas, quantum michi 
pars obvenit vel venire debet. Et sunt in ipsa terra mibi heredes Ste- 
phanus canonicus, Wifredus presbyter et ceteri alii; et est inibi in 
ipsa terra, in his terminibus supra nominatis, quarta pars. Hanc, auxi- 
liante Domino Deo, dono, pro remedio anime mee parentumque meo- 
rum, ex quibus michi succedit, nec non et uxori mee et filiis ac filiabus 
meis. Sane, si quis ulla opposita persona qui hanc donationem irrum- 
pere temptet, non vendicet quod male incoaverit, sed componat in 
vinculo auri optimi libras tres, et in antea ista donatio firma et corro- 
borata permaneat. 

Facta donatione ista in mense aprili, nono kalendas mai, anno in- 
carnati Verbi millesimo xr. 

Signum Wicherii, qui banc donationem scribi fecit et testibus fir- 
mare rogavit; manu propria firmat. 





53. 
Carta Sancti Marcelli. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Bertrannus, frater Du- 
randi et Aicardi, de Sancto Marcello, castello Massiliensi, pro remedio 
anime mee et parentum meorum, dono Domino Deo et sancto Victori, 
Massiliensis monasterii, et habitatoribus ejusdem loci, tam presentibus 
quamque futuris, duas videlicet quartairatas de vineis : unam in Tribols, 
ubi appellant Cadanera; alteram in terra quam appellant Asgos. Et 
hec, ab oriente, habet terminum vineam de Sancto Marcello, ab occi- 
dente autem vineam de Guidone de Fosse. Similiter supradictus frater 





SANCTI VICTORIS. | 11 


meus Durandus donavit prenominato sancto Victori duas semodiatas 
de vineis : unam in valle Sancti Juliani , que terminatur , ab oriente et 
septentrione, vineis que fuerunt de filiis presbyteri Petri sancti Mar- 
celli ; alteram in Tribols, in duobus locis. Una quartairata ejusdem se- 
modiate est in Ulmeta, et terminatur, ab oriente, vinea sancti Victoris, 
quam ipsi donavit Guido de Fosse, pro filio suo, Pontio; ab occidente, 
clauso de vínea, quam plantavit Massiliensis Bentoca. Rothbaldus 
autem et Rudulfus, suus frater, filii jam dicti Massiliensis, comparave- 
runt de suis heredibus, hoc est Martino Ingelsenna et Leuta , sua filia, 
et Dominico, suo fratre, unam modiatam de terra, in qua postmodum 
vinea plantata est, et donaverunt sancto Victori. Sed propter tres de- 
narios qui fuerunt minus quatuor solidis (hoc enim susceperunt pre- 
cium), ipsi Martino donavimus in redemptionem tres solidatas et duos 
denarios, et duos receptus de pane et carne et vino; et postea firmavit 
ipsam venditionem, et cartulam inde fieri jussit, et manibus suis fir- 
matam alios firmare rogavit. Est autem ipsa terra sive vinea in valle de 
Legonano, ubi sancti Juliani ecclesia videtur esse fundata. Terminatur 
autem, ab oriente, vinea de Bono Homine; ab occidente, vinea de 
Andrea; a meridie, alodio de Gisfredo de Massilia. Longe licet digres- 
sus a discriptione doni fratris mei Durandi, tandem revertar ad semo- 
diatam quam dedit in Tribols, et dicam ubi jaceat illa altera quartai- 
rata !; est enim ad Trollium Bicium; terminatur autem, ab oriente, 
vinea de Bona Filia, muliere ejusdem Durandi. Giraldus vero, pater 
Guikiranni, de Sancto Marcello, donavit unam modiatam de vinea 
sancto Victori ad suam mortem; et ipsa vinea est nominata Sorbairosa. 
Presbiter habens tale nomen, Massiliensis, qui erat de Sancto Mar- 
cello, donavit sancto Victori vineam unam, prope ejusdem sancti 
Marcelli aecclesiam, in qua mansiones Sancti Victoris videntur esse fun- 
date. Terram autem, ubi viridiarium prope ipsas mansiones est postea 
factum , cambiavimus ego Bertrannus et domnus Giraldus a Petro et 
Natale et Johanne, hominibus Guikiranni. Et, quoniam ipse Guiki- 
rannus permisit hoc fieri, donavimus illi duos bacinos de latone ; ipsis 
autem, id est Petro et fratribus ejus, donavimus pro cambio unam se- 


! Inde patet unam vines semodiatam duabus quartairatis constitisse. Cf. infra, n. 593. 


fo 18. 


T8 CHARTULARIUM 


modiatam de vinea, quam Guido de Fosse dedit sancto Victori, pro 
filio suo Pontio; et est ipsa vinea in Asgo. Desiderius de Sancto 
Marcello donavit sancto Victori, ad suam mortem, dimidiam quartai- 
ratam de vinea in Tribols ; habet autem consortem , ab oriente , vi- 
neam de Pontio fratris Guikiranni. Dominicus Texeire et uxor sua 
donaverunt ad suam mortem sancto Victori unam semodiatam de vinea 
in Tribols ; terminatur autem, ab oriente, vinea de Ugone , fratre 
Guikiranni, qui stat in Alauzio. Petrus Ermenardi donavit dimi- 
diam quartairatam de vinea et semetipsum sancto Victori; et est ipsa 
vinea in Tribols. Terminatur autem, ab oriente, vinea* de Guidone de 
Fosse; a septentrione, vinea filiorum Gunberti. Johannes Ruduinus 
unam quartairatam donavit sancto Victori in Tribols; terminatur au- 
tem, ab oriente, vinea fratris sui, Giraldi. Aribertus et Airoardus, 
suus sororius, donaverunt unam quartairatam sancto Victori, in terra 
quam appellant Tribols, ad Fontem Coopertum ; terminatur autem, 
ab oriente, vinea de Adalberto de Massilia. In valle Legognano ego 
Bertrannus comparavi dimidiam quartairatam de vinea a Giraldo de 
Auriolo, et dedi ei unam vaccam cum suo vitulo. In eodem loco com- 
paravi alteram quartairatam mediam a Fulcherio de Sancto Marcello, 
et dedi ei unam vaccam cum suo vitulo; ibi etiam alteram integram 
quartairatam a Rudulfo, et dedi ei v sextairatas de terra et xir denarios. 
He autem vinee, quas comparavi a supradictis hominibus, Giraldo vi- 
delicet, Rudulfo, et Odone et Fulcherio, quamque donavit Agarnus, que 
etiam sunt in uno tenemento, a meridie terminantur ‘ sancti Victoris , 
quam ei donavit Rothbaldus monachus; ab occidente, alodio Ponui 
Iroaldi, de Massilia. Petrus, presbyter de Sancto Marcello, et mo- 
nachus sancti Victoris, dedit unam quartairatam in ipso Ligognano. 
Terminatur autem ipsa vinea, a septentrione, vinea filiorum ejus, Pon- 
tii et Petri; a meridie vero, vinea de Pontio Airoald de Massilia; ab 
occidente, vinea et terra, quam comparavi ego de Pontio Borrello, de 
Sancto Tyrso, et de suo fratre, et de Adelberto , suo consanguineo ; et 
dedi pro ea unam vaccam cum suo vitulo, et x sextarios de annona. 
Et haec ipsa terra vineaque terminatur similiter, a septentrione quidem, 


! Suppl. terra sive vinea, 


SANCH VICTORIS. 19 
terra de Pacione de Sancto Juliano; ab occidente, terra de Giraldo de 
Auriolo et de sua muliere. Dumidia de Massila et Pontius, suus 
filius, et alter films saus Porcelletus vendiderunt sancto Victori, in 
mama mea , totum hoc quod habebant in Valle Longa : hoc est duas 
partes de una tercia, quam habebant cum filiis de Ruduino, de Sancto 
Marcello; et susceperunt inde xvn solidos denariorum ottonensiuma. 
Adelbertus Caballarius, de Massilia, donavit sancto Victori, in eadem 
valle, medietatem de alia tercia; de ipsa tercia quartam partem dona- 
vit sancto Victor Berta , soror Jobannis de Reliana. Ipsa autem terra, 
quam Dumidia eum filiis suis nobis, immo sancto Victori, vendidit, et 
ea quam etiam Adelbertus jam dictus et Berta jam nominata donaverunt 
$n valle prenominata, terminatur quidem : ab oriente, terra de Bernardo 
de Sancto Marcello ; ab occidente, Fonte Cooperto ; a meridie, castel- 
lario vetere; a septentrione, podio quod est infra eam et vallem Joseph. 
Haec omia suprascripta ad proprium alodem fuerunt vendita et 
donata sancto Victori, Massiliensis monasterii , et habitatoribus ejus- 
dem loci, tam presentibus quamque futuris, ea scilicet ratione, ut ha- 
beant , teneant et in perpetuum, sine ulla contrapellatione et inquie- 
tudine, possideant. Hanc donationis sive venditiomis cartam fieri 
rogavimus ego Bertrannus, jam dicti sancti Victoris monachus, et 
Domidia cum filiis suis, et alii quam plures, et manibus nostris firmavi- 
mus, et alios firmare rogavimus. Si quis autem has donationes et ven- 
ditiones annukare vel decurtare presumpserit , non valeat vendicare 
quod voluerit; sed cogatur solvere prescripto sancto Victori tantum et 
dimidium tantum quantum auferre temptavit; ipsa autem omnia in- 
comvula permaneant. Pontius predictus Borrellus et Adelbertus, 
sas consanguineus, et sue mulieres , et sui filii et filie, et sui fratres, 
vendiderunt jam dicto sancto Victori totum suum alodem , quem ha- 
bebant in ipsa valle de Sancto Juliano, excepta uma quartairata de 
vinea; et suscepit inde xxm solidatas, infra annonam et vinum et de- 
narios, et capras et fetas et vaccam et vitulum unum, Isnardus et 
Pontius Bonus Homo et Adalardus, suus frater, et Adalulfus, suus 
nepos, et fili Massiliensis , similiter ejus nepotes, vendiderunt sancio 
Victoritotam suam hereditatem, quam babebant inista Valle Longa, sicut 


v?*. 


80 CHARTULARIUM 


est terminata in ista carta; et receperunt inde xv solidatas, infra de- 
narios et annonam. Guilielmus presbyter Tornellus et Nicecius, 
suus frater, vendiderunt similiter totam suam partem et fratrum suo- 
rum, quam habebant in jam dicta Valle Longa; et receperunt inde v 
solidos de denariis ottonensibus. Stephanus de Massilia, filius Ar- 
lulfi senescalci, similiter vendidit totam suam partem et fratrum 
suorum , quam habebant in jam dicta Valle Longa; et recepit inde 
quinque solidos de ottonensibus. Et Guilielmus Theodosiae et Nicecius, 
suus consanguineus, fecerunt fidem, in tali tenore, quia, si sui fratres 
de Stephano non se tenent in isto mercato de ista terra, aut non volunt 
reddere istos v solidos, ipse Guilielmus Theodosiae et Nicecius reddant 
ipsos v solidos sancto Victori; et, si ita non fecerint, licentiam dede- 
runt Bertranno monacho, ut disvadient eos infra treugam et foras 
treugam, aut ipse Bertrannus monachus, aut aliquis homo pro sancto 
Victore. Marinus, gener de Agarno, de Sancto Juliano, vendidit 
v1 sextairatas de terra in valle Sancti Juliani, que consortant cum ipso 
alode de Pontio Borrello; et recepit xvir, denarios. Et ipse Agarnus 
unam sextairatam vendidit in ipso alode, et habuit inde xn denarios. 
Et in ipso alode Oddo, frater * Agarni, et filii ejus vendiderunt aliam 
sextairatam ; et receperunt xvt denarios. 

Bertrannus monachus firmavit. Domidia et duo sui filii Pontius et 
Porcelletus firmaverunt. Pontius Bonus Homo et filius suus Pontius 
firmavit. Isnardus et sui fratres firmaverunt. Isnardus et Adalardus 
firmaverunt. Wilielmus Tornellus et Nicecius, frater ejus, firmaverunt. 
Adalulfus et sui filii, de Massiliense, firmaverunt. Stephanus, filius 
Arlulfi, et sui fratres Bertrannus et Isnardus firmaverunt. Pontius 
Borrellus, de Sancto Tirso, et sua mater et sui fratres firmaverunt. 
Adalbertus de Sancto Tirso et sua mulier firmaverunt. Odo de Sancto 
Marcello et sui filii firmaverunt. 

Durandus de Sancto Tirso et soror sua et Aicardus , suus consan- 
guineus, vendiderunt sancto Victori tres sextairatas de terra, in supra- 
dicta valle de Sancto Juliano; et receperunt inde quatuor solidatas 
infra denarios et annonam. Et terminatur ipsa terra, ab oriente, terra 
sancti Victoris, et, a septentrione, similiter; a meridie, terra sui con- 


SANCTI VICTORIS. 81.: 


sanguinei, filii Andree. Durandus et soror ejus vendiderunt et firmave- 
runt; Aicardus, eorum consanguineus, similiter. Pontius Zabaterius , 
Costantius pelliciarius, Bonus Filius cellararius firmaverunt. 

Anno incarnationis Domini millesimo quinquagesimo vH, indi- 
tione vil. 


94. 
Alia. 


Breve de venditione que facit Geraldus Fortis et heredes sui et Leuta: 
uxor ejus, de cujus hereditate fuit terra, que est in territorio de civitate 
Massilia, in valle Sancti Juliani, ad sanctum Viotorem et congregatio- 


. nem ejus, in loco quem dicunt Liguoguano. Hoc est ipse Geraldus, eum 


filüs suis Aimarico et Petro et Vitale et Barnuino, et filiabus, hoc est 
Pontia et Dominica, firmamus et donamus Domino Deo et sancto Vic- 
tori et congregationi ejus ipsam terram, et transfundimus manibus 
nostris et spontanea voluntate , propter precium quod accipimus, hoc 
sunt nummi denarii xinr, quos tradidit nobis frater Bertrannus cama- 


rerius. 


lpse Geiraldus firmat. Aimaricus, suus filius, firmat. Petrus, alius 
filius, firmat. Vitalis, alius filius, firmat. Barnuinus, alius filius, firmat. 


Filiae ejus Pontia et Dominica, firmant 


99. 
Alia. 


Ante tempus legis istius, donationes queque valuerunt, si gestibus non 
fuerint colligate. Postea enim quam leges esse ceperunt, sancti Dei 
institu Itores sancxerunt ut venditio firma et stabilis sit omni tempore. 
gitur" ego Odo, et mulier mea Dominica, et filii nostri et filiae ven- 
dimus ad quendam hominem, vocabulo Petrum Presbiterum, et ad 
filios ejus Pontium et Petrum, aliquid de alode nostro, videlicet mo- 
diatam unam de vinea. Hanc vineam vendimus, donamus atque cedi- 
mus, et de nostro jure in jus illorum transfundimus. Est ipsa vinea in 


comitatu Massiliense, in villa Sancti Marcelli. Habet consortes et termina- 
I. 41 


Circ. 1037. 


Sæcul. XI. 


1035. 


82 CHARTULARIUM 


tiones, de uno fronte et unclato, de Adalberto ; de alio latere, de Duranto 
Pageso; de alio fronte, terram sancte Mariae, in valle qwe dieitur Li- 
guognana. Sic venditionis istius, tibi et heredibus tuis, quicquid facere 
volueris, donandi, commutandi, vendendi, in omnibus integram licen- 
ciam et potestatem damus: Sane si quis ego Odo, aut mulier mea Do- 
minica, aut aliquis ex heredibus nostris, aut ulla opposita persona, vel 
ullus homo aut femina qui contra venditionem istam ire temptaverit, 
aut irrumpere vel decurtare eam voluerit, non valeat vendicare quod 
injuste appetit, sed componat in duplo ipsam vineam cultam ; et postea 
venditio ista firma et stabilis permaneat omni tempore. 

Signum Odonis et seredum suorum , qui venditionem istam scribere 
fecerunt, et testibus subnixis firmare rogaverunt, et manibus suis frr- 
maverunt. Rotbaldus monachus firmavit. Rodulfus firmavit. Adalber- 
tus firmavit. Folcherius firmavit. Giraldus Fortis firmavit. 

Pro isto alode dedit Petrus Presbiter et filii ejus infra solidos et so- 
lidatas xir et m denarios. 


96. 
Carta Sancti Michaelis de Albania. 


Priscis temporibus cum constet omnem donationem sine ulla titula- 
tione carte et atramentis valuisse et rigore sue stabilitatis viguisse, nunc 
vero, modernis temporibus, exardescente zelo cupiditatis, ullam dona- 
tionem vix stabilitam esse vinculis sacramentalibus cernamus, ideo in 
cartis et in membranulis scribere dignum ducimus quod cupimus do- 
nare Christo aut alicui homini. Igitur ego Vilelmus et Fulco, vice- 
comites Massihe, una cum filiis nostris et uxoribus Odile atque Ste- 
phane, opitulante clementia Jhesu Chris Domini nostri, ejusque 
benigna juvamina suffragante, de animarum nostrarum salute pertrac- 
tantes, audientes quod Dominus dicit : « Date elemosinam, et ecce 
omnia munda sunt vobis'; » et iterum quia : « Sicut aqua extinguit 
ignem, ita elemosina extinguit peccatum*;» amore itaque nostri redemp- 
toris, qui non vult mortem peccatoris, donamus aliquid monasterio 


! Lue. , XI, 41. 8 Ecclesi. , HIE, 33. 


SANCTI VICTORIS. 83 
saneti Victoris, quod contingit nobis ex parte genitoris : hoc est obe- 
dieutiam sancti Michaelis, quem credimus stare ante Deum in celis. 
Hanc itaque obedientiam, quam olim noster pater dedit Domino Jhesu 
Christo, et, post obitum ejus, monachi sancti Victoris tenuerunt, nobis 
dantibus et consencientibus , et in melius melioraverunt, construendo 
locum, sed timentes ne in vacuum construerent illum locum, petierunt 
ut faceremus illis cartam, ne post discessum nostrum aliquis inferret 
illis molestiam, dando lucrum , quod cotidie cernimus fieri, quia rara 
fides est et multiplex malicia. Placuit ergo nobis facere illis hunc testa- 
mentum, ut illam obedientiam * teneant et possideant semper, cum 
campis cultis et incultis, vineis, pascuis, ortis, garricis, vel omnia que 
ad eandem obedientiam pertinent. Ita donamus et corroboramus, sicut 
pater dedit Ugoni*' abbati, ut ipsi monachi sint intercessores ad Do- 
minum, pro peccatis nostris parentumque nostrorum, genitorum ac fi- 
liorum. Volumus ut a nullo ignoretur quod hec obedientia in territorio 
ville Albante habetur. Sane si quispiam aliquando nostrorum succes- 
sorum , aut cujusvis manus hominum iniquorum, hoc munus, quod 
venit nobis ex parte nostrorum genitorum, et traditur in manibus mo- 
nachorum, nisus fuerit (quod absit) rumpere aut recuperare, vel tra- 
dere in manibus alienorum, hoc quod appetit nequeat vendicare, sed 
in vinculo ligatus cogatur exsolvere centum libras numorum aureorum, 
et denuo stabilis permaneat hec donatio in secula seculorum. Insuper 
sustineat penas cum Juda Scarioth, et in inferno inferiori habeat socie- 
tatem cum Caipha et communionem cum Baraba, et partem cum 
Datan et Abiron, et solacium cum Lucifero, et (quod majus est) iram 
Dei et omnium sanctorum suorum incurrat. | 

Facta donatio hec vel scriptura anno incarnationis dominice mille- 
Simo xxxv. 

Igitur nos Vilelmus et Fulco, una cum uxoribus nostris, pro redemp- 
tione animarum nostrarum et genitorum ac filiorum nostrorum, hane 
donationem scribere mandavimus, et manibus propriis firmavimus, testi- 
busque subter adnexis firmare rogavimus. Pontius Massiliensis firmavit. 


' Hugo Massiliensi monasterio a. circ. 990 præera. 


1023. 


84 CHARTULARIUM 


Wilelmus , frater ejus, firmavit. Aicardus , frater ejus, firmavit. Josfre- 
dus, frater ejus, firmavit. Stephanus firmavit. Bertrannus firmavit. Petrus 
firmavit. Johannes Peletus firmavit. Pontius Crassus firmavit. Arlulfus 
de Geminis firmavit. Stabilis de Melna firmavit. Geirunculus firmavit. 


57. 
Carta de Auriol. 
(Ed. in Gall. Christ., Y, instr., 95.) 


Omnipotentem Deum cum ineffabili providentia suo velle liqueat 
creasse cuncta, extat homini datam ad possidendum terram, simulque 


'subsistentia in ea vel ex ea. Quo circa ego Rahimbaldus, gratia Dei, 


sedis Arelatensis presulatus honore sublimatus, enorme scelus meum 
considerans plurimum , necnon discussionem futuri peccatorum judicii, 
territusque immanium flamarum gehennalium, queque illis est pena 
qui hic nolunt comissa a se flere peccata , quo est vita perpetua, mors 
omnis mortis pessima, perhennis ibi fletus, fine nullo metandus, 
ignium eternalium, vermium inmortalium, atque stridoris dentium ; 
illic omnia mala, que nec oculis visa, auribus inaudita, corde non 
comprehensa , discriminum feralium ultricium peccaminum nostrorum 
mulüplicium, reatus sive criminum, ac tumerent precordia trementia 
pericula incurrere jam dicta. Domini tamen Christi dulcis nobis pro- 
missi oportet reminisci. Is denique, pro nobis passus postmodum 
cunctis, ut a nobis comissis misereretur malis, prius tamen peracta 
penitentia digna, Luce in Euvangelio, quodam inquit loco : « Gaudium 
est in celis, coram angelis sanctis , sub uno peccatore in sese penitente, 
cum agnoverit parum, vel etiam admultum, quid deviasse gressum"; » 
olim et per prophetam, elemosinam gratam suis pro se donatam, eo 
se accepturum, ut impleat promissum : « Ut ignem delet aqua, pecca- 
tum elemosina; » itemque sic propheta : « O tu, absque te, Deus, 
perspexit nullus visus que sunt a te parata tuis amicis bona* ». Quis 
omnis honor gracior possit , fari quam promtior lingua, quam cogitare 


* Luc., XV, 10. * Is., LXIV, 4. 
? Ecclesi. , Ill, 33. 


SANCTI VICTORIS. 85 


cor! Igitur horum memor, terrorem judicis formidans, clementiam 
redemptoris amplectens, terram mee potestatis meeque dicionis 
omnipotenti Deo sanctique Victoris martiris monasterio, haut longe 
a menibus Massilie fundato , abbatibus ac monachis, futuris et presen- 
tibus , ibidem Deo servientibus, statui donandam, et perpetim haben- 
dam : videlicet de castro quod vocatur Auriol meam omnino partem , 
quam ego ibi habeo, vel alius pro me, excepto alode jam dato, in villa 
et castello et omni territorio, in cultis et in ermis, in vineis et pratis, 
pascuis et silvis, garricis et oglatis, cum cunctis molendinis, ad meam 
partem pertinentibus, de alode et feu, exceptis duobus mansis quos 
dedi Aldoardo et Pontio. In omnibus igitur et per omnia, de supradicto 
castro et de omnibus appendiciis ejus, que pertinent ad meam, ut ita 
dixerim, fratriscam , dono sancto Victori perpetualiter hec omnia, meo- 
rum timore peccatorum , simül et eternorum amore premiorum, vene- 
rabili loco, cetui fratrum sancto, trado possidenda, habenda vel 
tenenda, pro anime mee genitorumque meorum remissione omnium 
peccatorum. Ullus vero nostrorum parentum sive fratrum quicumque 
personarum, si habuerit velle donum hoc anullare, non valeat implere, 
sed componat in vinclo decem libras ex auro, iraque Dei sumi se faciat 
absumi, penas perhennes pati et in infernum trudi, et deincebs hoc 
donum perpetuum ac firmum permaneat in evum. 

Acta est hec donatio anno ab incarnato Domino millesimo xxxv, 
inditione nr. 

Ego Rahimbaldus, cum heredibus meis, hanc cartam fieri jussi et 
firmare rogavi. Bonofacius, frater meus, me precante, firmavit, et 
ceteri qui sequuntur : Vilelmus, vicecomes Massilie, una cum filiis 
suis domno Pontio episcopo, Aicardo et Fulcone, Stephano et 
Bertranno firmaverunt. Autrannus firmavit. Fulco firmavit. Pontius 
de Lambisco firmavit. Guiquirannus firmavit. Fulco firmavit. * Maiolus 
firmavit. Noe firmavit. Ramaldus firmavit. Atenulfus firmavit. Boni- 
facius firmavit. Faraldus firmavit. Guisla firmavit. Bonifacius, filius 
suus , firmavit. Pontius Milo firmavit. Pontius Autrico firmavit. Ros- 
tagnus Vilamuro firmavit. Rostagnus firmavit. Bompars firmavit. 


v*. 





1040. 


86 CHARTULARIUM 


98. 
Alia. | 

Omnipotentem Deum cum, e/c.... Quocirca ego Rahimbaldus, 
gratia Dei, sedis Arelatensis presulatus honore sublimatus, etc.'. .. 

Igitur horum memor, . . . terram mee potestatis meeque dicionis , que 
michi obvenit ex jure parentum meorum , omnipotenti Deo sanctique 
Victoris martiris monasterio, haud longe a menibus Massiliae fun- 
dato, abbatibus ac monachis , futuris et presentibus, ibidem Deo ser- 
vientibus, statui donandam et perpetim habendam : videlicet duas partes 
de castro quod vocant Auriol, cum sala dominica et duabus partibus 
totius territorii ejusdem castelli vel ville, cum terris cultis et incultis, 
in vineis et pratis, pascuis et silvis, garricis et oglatis, arboribus pomi- 
feris et impomiferis, molendinis et ortis et piscacionibus. Et dono 
medietatem castelli Ornonis, cum suo territorio. Et iterum dono quod 
in villa Lasa habeo, et districtum et bagliam et albergariam de alodariis 
de duabus partibus ejusdem ville. Similiter dono de villa Solobii dis- 
trictum et bagliam et albergariam de alodariis de duabus partibus 
ejusdem ville. Et rursum dono hoc quod habeo in villa Sancti Satur- 
nini, hoc est octava pars ejusdem ville, et dono bagliam et districtum 
et albergariam de medietate ejusdem ville. Ergo alodarii supradictarum 
villarum non habeant licentiam vendere suum alodem cuiquam homini, 
sine consilio vel consensu abbatis sancti Victoris. Igitur termini vel 
consortes supradicti castelli Auriolis territorii ita habentur*. . . . . . 
. . . In omnibus 
itaque et per omnia, de supradicto castro videlicet Auriolis et de ap- 
pendiciis ejus, hoc est castelli Ornonis, et ville Solobii sive Lase, et 
castri vel ville Sancti Saturnini, sicut superius scriptum est , dono omni- 
potenti Deo et monasterio sancti Victoris et abbatibus ac monachis 
perpetualiter hec omnia, meorum timore peccatorum et eternorum 
amore promiorum, sive pro redemptione animarum genitorum meo- 
rum vel parentum. Sane si quis ego, aut aliquis meorum parentum, vel 


! Ut in superiore charta. * In Cod. vacuum spacium. 


SANCTI VICTORIS. 87 


quecumque opposita persona , hanc donationem inquietare temptaverit, 
omnicreantis Dei celestiumque omnium virtutum ultricem iram incur- 
rat, et cum Datan et Abiron, atque cum Simone Mago ac Juda Scariotb, 
ignis perpetui penis crucietur, et insuper coactus m vinculo componat 
xL libras ex auro, et deincebs hoc donum perpetuum ac firmum per- 
maneat in evum. 

Acta est hec donacio anno ab incarnato Domino millesimo xr. 

Ego Rahimbaldus, gratia Dei , sedis Arelatensis archiepiscopus, hanc 
cartam fieri jussi, et manu mea roboravi, testibus firmare rogavi. 
Bonifacius, filius Atenulfi!', fratris mei, firmavit. Poncius, filius Dodo- 
nis, et Laudagarius, frater suus, sive Ripertus, firmaverunt. Amalricus 
et Wilelmus et Bomfacius, fratres , filii videlicet Helefantis , firmaverunt. 
Wilelmus, vicecomes Massilie, et Fulco, frater ejus, una cum uxori- 
bus suis Odila et Stephana, firmaverunt. Wilelmus Juvenis* et fratres 
sui , Poncius videlicet, Massilie episcopus, et Josfredus et Stephanus, 
et Bertrannus firmaverunt. Vilielmus Acio firmavit. Girinus, filius 
Aicardi, firmavit. Rostagnus de Villa Muris firmavit. Pontius Umber- 
tus firmavit. Aldigarius, filius Taraldi, firmavit. Petrus de Nimaisa 
firmavit. Altritus, filius Moiranni, firmavit. Guiquirannus canonicus 
et fratres sui firmaverunt. Poncius et Fulco firmaverunt. Aldoardus 
firmavit. Ego Rahimbaldus archiepiscopus hoc munus superius scrip- 
tum dono omnipotenti Deo et ejus martyr Victori, tali videlicet 
racione, ut, si aliquis abbatum vel monachorum * (quod absit) ven- 
diderit , aut in caucionem miserit, aut alicui homini qualicumque modo 
donaverit, heredes mei*. ......... 


Alia. 


Quoniam sub ea creati sumus conditione, etc. lgitur ego Bonifacius*, 
filius Bonifacii, pro anime mee parentamque meorum redemptione, 
facio Deo omnipotenti, sancto Victori martyri, Massiliensi, monachis 

' Atenulfus de Rélliana, frater Rahem- * Ultima verba abrasa in Cod. 


baldi archiepiscopi. * Bonifacius de Relliana, frater Raimbaldi, 
* Guillelmus III, postea vicecomes Massiliæ. — archiepiscopi Arelatensis. 


f. 20. 


15 oct. 1035. 


1038. 


88 CHARTULARIUM 


quoque ejus, tam presentibus quam et futuris, de aliqua mea posses- 
sione elemosinariam donationem, id est in castro quod vocant Auriol. 
Si defunctus fuero sine legali herede de corpore meo generato, de ipsa 
villa et de omnibus appendiciis ejus quicquid ego habeo, vel alius per 
me, totum dono omnipotenti Deo, et supradicto martyri et monachis 
ejus ; si autem legalem beredem habuero, totam medietatem de supra- 
dicto castro et appendiciis ejus, tali conventione, ut, dum ille filius 
meus vixerit, unam medietatem teneat et possideat, post obitum vero 
ejus, tota ipsa hereditas ab integro revertatur ad sanctum Victorem, 
jure perpetuo; et in presenti tradicione accipiant monachi unum 
mansum, qualem elegerint ipsi, pro vestitione. Haec autem omnia 
ego Bonifacius, et uxor mea Matildis, idcirco omnipotenti Deo et 
sancto Victori monachisque ejus facimus donationem, ut Deus omni- 
potens misereatur nobis hic et in futuro seculo. Sane si quis, etc. 

Facta est haec donacio auno ab incarnatione Domini millesimo xxxv, 
indicione v, idus octubris, imr feria, in castro quod dicitur Reliana, 
in conventu publico. 

Ego Bonifacius, et uxor mea Matildis, hanc cartam firmavimus, et 
testes firmare rogavimus. Rahimbaldus archiepiscopus firmavit. Boni- 
facius', nepos ejus, firmavit. Wichirannus firmavit. Pontius, frater ejus, 
firmavit. Rostagnus firmavit. Alius Rostagnus firmavit. Aicardus fir- 
mavit. Pontius Milo firmavit. Pontius Autrico firmavit. Faraldus fir- 
mavit. Bompars firmavit. 


60. 


Charta qua Raimbaldus , Arelatensis archiepiscopus , mansum quemdam , ab Ada- 
lardo excultum , monasterio sancti Victoris largitur. 


.... Facta hec donatio anno incarnationis dominice millesimo xxxvi, 
regnante eodem ipso Domino nostro Jhesu Christo in eternum. 

Auctor et testis hujus donationis, Rahimbaldus, gratia Dei, Arela- 
tensis archiepiscopus, qui hoc scribi jussit et manibus suis firmavit. 
Signum Guichgrando. Signum Alduardo. Signum Volvera. Signum 
Raimundo. 


* Bonifacius, filius Atenulfi de Relliana, superioris charte subscriptor. 





SANCTI VICTORIS. | 89 


61 . 
Alia. 
(Ed. D. Martene, Ampl. coll., Y, 408. — Fragm. in Antiq. de l'égl. de Marseille, Y, 392.) 


In nomine Domini nostri Jhesu Christi. Memoria et notitia vel do- 
natio de tercia parte aecclesie sancti Petri, que est constructa in terri- 
torio castelli vel ville que vocatur Auriol, in comitatu Massiliensi , ad 
monachos grechos, quos in eadem aecclesia ponunt episcopus Pontius 
et Isarnus, abbas monasterii sancti Victoris Massiliensis. Igitur ego 
Pontius, gratia Dei, sanete sedis Massiliensis episcopus, una cum vo- 
luptate ‘ et consensu clericorum aecclesiae a Deo michi commisse, facio 
donationem de altare sancti Petri aecclesiae superius nominate et de 
omni tercia parte omnium rerum, videlicet alodis, camporum, vinea- 
rum, ortorum, pratorum, vel quarumeumque possessionum, que ad 
eandem ecclesiam nunc pertinent et in futuro, qualicumque modo, 
ullo umquam tempore , pertinere videbuntur , servis Dei grecis et suc- 
cessoribus eorum, in eadem aecclesia Domino servientibus, sub cura et 
regunine abbatis sancti Victoris, ut, quamdiu ad eundem altare ser- 
vierint, teneant et possideant, ita tamen ut omni tempore, pro me et 
successoribus meis et pro clero sedis Massiliensis, intercessores existant. 
Si autem evenerit (quod absit!) ut * in eadem aecclesia Deo servientes 
non maneant, eadem tercia pars revertatur ad clericos sedis Massilien- 
sis. Itaque ego Pontius episcopus rogo et commoneo et, ex auctori- 
tate omnipotentis Dei ac sancte ejus genitricis et mea, interdico ut 
nullus successorum meorum episcoporum, vel clericorum sancte Dei 
genitricis sedis nostre, hanc elemosinariam donationem inquietare, ix- 
rumpere vel anullare audeat. Quod qui fecerit, sciat se a liminibus 
sancte aecclesie et a societate Christi prorsus extraneum, qui tantum 
opus misericordie conatus est evertere. 

Facta donatio haec anno ab incarnatione Domini millesimo xzui, 
inditione xrir, regnante Heienrico rege. 

Teodatus, canonicus, episcopus Tolonensis, firmavit. Wichirannus 


4 Pro voluntate. 


1. 12 


6 jul. 1044. 


v? 


1053. 


90 CHARTULARIUM 


firmavit. Pontius firmavit. Stephanus firmavit. Cleophas firmavit. Wilel- 
mus firmavit. Amalricus firmavit. Boso firmavit. Wilelmus firmavit. 
Item alius Wilelmus firmavit. Milo firmavit. Theodatus firmavit. Ar- 
nulfus firmavit. Omnes isti. canonici similiter et alii omnes firma- 
verunt. 

Acta publice apud Massiliam, in conventu clericorum, 11 nonas julii, 
feria vi. 


62. 
Alia. 


Quoniam sub ea creati sumus conditione, e/c» Igitur ego Fulco !, 
filius Bonifacii, pro redemptione anime mee parentumque meorum , 
facio elemosinariam donationem omnipotenti Deo et monasterio sancti 
Victoris martyris , Massiliensis, monachis quoque ejus ibidem Deo ser- 
vientibus, tam presentibus quam et futuris, de aliqua mea possessione, 
jure perpetuo, id est de castro Auriol et de ipsa villa et de omnibus 
appendiciis ejus *, quantum ego habeo vel habere debeo , aut alius per 
me, totum ab integro dono, trado atque transfundo, ita ut, ab hac die, 
habeat sanctus Victor et monachi ejus, tam presentes quam futuri, et 
libera potestate possideant, et quicquid facere voluerint faciant. Ego 
vero frater Petrus, et monachi sancti Victoris donamus tibi, Fulco, 
nostram fraternitatem et societatem , deprecantes Deum omnipo- 
tentem ut det tibi partem omnium bonorum factorum nostrorum, : 
quatinus, si quid boni agimus vel bene placitum sibi, tu partem habeas 
hic et in celesti paradiso, prout voluerit ejus bona voluntas. Immo 
constituimus et constituendo precipimus his qui tuum obitum visuri 
synt, quatinus, omni tempore, vertente anno, celebrent tuum anniver- 
sarium diem , ut unius abbatis , secundum quod homini competit tuo 
ordini, videlicet offerendo pro te panem et vinum, in celebratione ge- 
neralis misse, pro remedio anime tuae. Sane si quis erc. 

Facta est donatio haec anno ab incarnatione Domini millesimo riu, 
indicione vi, regnante Heienrico rege. 

' Fulco de Relliana, filius Bonifacii de Rel-  * Vid. sup., n. 57 et $8. 


liana, fraterque Raimbaldi , archiepiscopi Are- 
latensis 


SANCTI VICTORIS. 91 


Signum Fulco, qui hanc cartam scribere jussit, et testibus firmare roga- 
vit. Pontius, episcopus Massiliensis, firmavit. Pontius , archiepiscopus 
Aquensis, firmavit. Fulco vicecomes firmavit. Odila, uxor sua, firma- 
vit. Gauzfredus firmavit. Uxor sua firmavit. Bertrannus firmavit. Petrus, 
frater suus, firmavit. Autrannus de Gardana firmavit. Stephanus cano- 
nicus firmavit. Rostagnus de Villa Muris firmavit. Bertrannus Iterius 
firmavit. Guiquirannus de Aquis firmavit. Guiquirannus canonicus 
firmavit. Fulco firmavit. 


63. 


Charta qua Bonifacius et Boso, filii defuncti Bosonis, assensum præbentibus uxoribus 14 april 4042. 
et fils suis, ecclesiæ sancti Victoris largiuntur quidquid in castro Auriolo et ejus ter- 
ritorio possident. . 

Facta est hec donatio xvii kalendas mai, anno ab incarnatione Do- 
mini millesimo xri, indicione xiu. 

* Signum Bonifacii. Signum Odile, uxoris ipsius. Signum Bosonis. — f. 21. 
Signum Ermengarde. Nos qui istam cartam elemosinariam fieri jussimus, 
manibus propriis firmavimus, et testes firmare rogavimus. Signum Fulco 
de Vilamurs. Signum Raimundi. Signum Umberti. Signum Galterlando. 
Berengarius firmavit. Petrus Bompar firmavit. Guilelmus firmavit. 
Rahimbaldus Raimundi firmavit. Guilelmus Galter firmavit. Umbertus 
. Johannes firmavit. 


64. 
Alia. 


Jubet lex romana et aecclesiastica istoria, ut, si quilibet suam rem Jan. 
velit transfundere in quolibet dono, per scriptionis ligamen , nodis 1033 — 1037. 
firmissimis apicum , eam connodet, quatenus, dum vanus presuptor 
conatur. arripere rem non ad se pertinentem, frustratus vacuusque, 
non sibi vendicet hoc quod conligatum in alius potestatis litterarum filis 
conspicit. Quapropter ego Rahimbaldus, gratia Dei, Arelatensis ar- 
chiepiscopus , pro amore Dei et Domini nostri Jhesu Christi , ut dimit- 
tat nobis malum quod se gessimus, et pro redemptione animarum 
parentum nostrorum, donamus et litteris cedendo stringimus aliquid de 


1062. 


92 CHARTULARIUM 


alode qui legibus ex eisdem parentibus nobis obvenit, aecclesiae in 
honore sancti Victoris consecrate, que est in territorio castri Auriolis; 
Boso et Bonefacius, Fulco et alius Bonefacius, modiatas 11 de terra 
culta ; Poncius, episcopus Massiliensis, et Wilelmus Juvenis, modiatam 
unam deterra culta, ut ipse Dominus faciat nobis misericordiam super 
peccatis nostris. Sane si ego, etc. 

Facta scriptione hac apud ipsam aecclesiam , in mense januario, 
regnante Odone'!, rege Alamannorum sive Provincia. 

Wadaldus firmavit. Gotcerannus firmavit. Adalbertus de Massilia 
firmavit. Rainulfus firmavit. Martisis firmavit. Guichirannus firmavit. 
Abrachar firmavit. 

65. 
Alia. 

In sanctae et individue Trinitatis nomine. Ego Aldebertus, cogno- 
mento Belletus, pro anime mee remedio, altari in sanctae Marie semper 
virginis Deique Domini nostri genitricis et sancti Victoris, Christi mar- 
tyris, honore consecrato , in Massiliensi monasterio, ejusdemque loci 
monachis dono, post mortem meam , ad proprium alodem, totam 
meam partem quam habere videor, vel aliquis per me, in castello et 
villa quod nominant Auriol, in omnibusque appendiciis ejus, videlicet 
predictorum terciam partem locorum, et si quid amplius in jam dictis 
potero acquirere locis, in edificiis constructis et construendis, destruc- ' 
tis destruendisque, campis et vineis, pascuis et silvis, pratis et garricis, 
arboribus pomiferis et impomiferis, ortalibus et ortis , aquis aquarum- 
que decursibus , molendinis et defensis, terris cultis et inculüs, cum 


' Odo II, comes Campanis et Blesensis, 
filius Berthæ, sororis majoris natu Rodulfi III, 
regis Burgundie et Provinciæ, regnum avun- 
culi vindicavit adversus Chonradum Salicum , 
Germanie regem, Gerbergæ alterius sororis 
Rodulfi filium, quem avunculus heredem 
regni unicum elegerat. Defuncto Rodulfo 
(6 sept. 1032), Odo Burgundiam anno 1034 
invasit; qua usque ad montem Juram sub- 
acta, Viennæ proclamatus est rex Burgundie 
et Provincie. Hoc non contentus, Lotha- 


ringise regis titulum usurpavit , et, anno 1037, 
mense octobri, Lotharingiam ingressus, vi- 
gilia festi Omnium sanctorum, ante Tullum 
civitatem castra posuit. Ei autem provinciam 
vastanti obviam venit Gothelo, dux Lotha- 
ringie, cum sociis comite Namurcensi, epi- 
scopis Mettensi Leodiensique, necnon aliis. 
Duo exercitus prope Barrum Ducis, die 15 
aut 23 novembris congressi, prælium inierunt, 
in quo Odo devictus coronas simul et vitam 
amisit. 


SANCTI VICTORIS. 93 


suis ingressibus et regressibus , si tamen sine legali herede defunctus 
fuero, excepto sponsalicio in eisdem locis uxori mee concesso, quod, 
sicut a me sibi attributum est, ab ea quandiu vixerit possideatur; qua 
decedente, in prefatam redintegretur reducaturque donationem. Quod 
si habens legalem heredem superstitem de hac vita decessero, idem 
meus heres supradicta omnia teneat et possideat; hoc autem ipsum 
filius ejus, hoc nepos, hoc pronepos, si fuerint legales , faciant, et qui- 
cumque per legitimam ex ipsis nati fuerint successionem. Ubi autem, 
ullo unquam tempore, aliquem illorum, paterna deficiente linea, con- 
ügerit sine sui corporis legali herede obire, ibi statim haec donatio ex 
omni parte convalescens, aliqua sine controversia, contrapellatione et 
inquietudine meorum sive ipsorum propinquorum propinquarumque 
sive aliorum quorumlibet utriusque sexus hominum, in proprium jus 
hereditatemque perpetuam prescripti altaris sancte Marie semper virgi- 
nis sanctique Victoris, monasterii Massiliensis , et ejusdem loci tunc 
temporis monachorum et per omnia futurorum , debeat transire. Ex- 
hortans itaque precipio omnibus meis heredibus, quos fortassis ex mea 
carne contigerit nasci legalibus, ut, si cunctas hujus donationis supra- 
dictas res, lege qua prescriptum est, per tempora suecedentia alterna 
vicissitudine cupierint possidere, eas magis augmentare et ampliare 
quam minorare, vel aliquo modo alienare studeant, quatenus , dum 
sepe nominati monasterii sancti Victoris monachi post eorum decessum, 
in eisdem rebus ipsorum successores, sicut est constitutum, esse debue- 
rint, habeant unde etiam pro illis, sicut pro me, apud Domini clemen- 
tiam debeant intercedere omni tempore. Ego superius nominatus Al- 
debertus, cognomento Belletus, sicut presignatum est, hanc donationem 
totiens dicto altari sancte Mariae et sancti Victoris monachisque ejus- 
dem loci, tenore supra nominato, feci et scribi precepi. Si quis 
igitur, etc. 

Acta est autem hujus donationis descriptio anno incarnationis domi- 
nice millesimo rxu, indicione xurr. 


$3 april. 1071. 


v° 


1065 — 1073. 


94 CHARTULARIUM 


66. 


Charta qua Aldebertus Belitus, confirmantibus Fulcone de Auriolo filiisque ejus, 
largitur Bernardo abbati et monasterio sancti Victoris dimidiam partem ecclesia sancti 
Petri, juxta castrum Auriolum constructz , cum terris ad eamdem ecclesiam pertinen- 


tibus. 
.... Scripta est haec carta in monasterio Massiliensi, vin kalendas 
madii, anno ab incarnatione Domini millesimo zxx1, inditione vir. 
Aldebertus et uxor ejus, et Ugo, filius ejus, firmaverunt. Fulco, et 
Arnulfus et Aicardus, filii ejus, firmaverunt. Lanbertus Gadaldi, et 
Pontius, filius ejus, firmaverunt. Petrus Ameli firmavit ; et alii plurimi, 
vicini eorum, firmaverunt. 


67. 


Carta de Pennis et de Auriolo. 


In nomine sanctae et individue Trinitatis. Incipit notitia commuta- 
tionis sive cambiationis , que facta est inter aecclesiam sancte Marie et 
sancti Cannati sedis Massiliensis, et monasterium sancte Marie sancti- 
que Victoris, de quadam parte de castro Auriol, et de obedientia que 
vocatur Sanctus Petrus, et de aecclesia sancte Marie parrochiali de 
castro qui dicitur Pennas, et de obedientia que vocatur Septimus. Ego 
igitur Pontius episcopus et omnes clerici nostre sedis, videlicet Mas- 
siliensis, dono et concambio, et guirpio et transfundo omnem partem 
illam quam habemus in castro de Auriol, que michi et‘ parentibus 
meis et ex donatione Rahimbaldi, archiepiscopi Arelatensis, et aliorum 
parentum ejus obvenit, totum ab integro quantum ibi habemus, ego et 
clerici sedis nostre, vel aliquis per nos, in castello prescripto et in villa 
et in aecclesiis supradictis, videlicet sancte Marie parrochiali que ibi 
est, et sancti Petri, cum omnibus que ad ipsas aecclesias pertinent, et 
quantum habemus, vel aliquis per nos, in toto territorio jam dicti 
castelli, videlicet in terris cultis et incultis, pratis, pascuis, silvis, viri- 
dariis , arboribus fructiferis et infructuosis, vineis, molendinis, aquis 
aquarumque decursibus, exiis et regressiis, montibus et collibus, ru- 


! Fort. corrig. ez. 


- = 


pe. 


4 


SANCTI VICTORIS. 95 


pibus et vallibus, et omnibus omnino rebus ad idem castrum pertinen- 
tibus, totum, absque ullo retinemento, excepto decimo quod ibi de 
jure episcopali recipimus , tradimus omnes concorditer Deo et sancte 
Mariae sanctoque Victori martiri , et abbati Bernardo et successoribus 
ejus, et monachis in eodem sancti Victoris monasterio Deo servienti- 
bus, presentibus et futuris, ut habeant et absque ullius inquietudine 
teneant et possideant, etc. Similiter et nos, ego Bernardus, indignus 
monasterii hujus abbas, cum omni congregatione nostra, similem 
donationem et guirpitionem, et cambiationem et transfusionem per 
omnia facimus de aecclesia parrochiali de Illas Pennas, que est in ho- 
nore sancti Victoris, et de obedientia que vocatur Septimus, cum omni 
suo pertinemento quod de Illas Pennas habuit, preter unicum, si ibi 
invenitur. Hec omnia fideliter episcopus et clerici nobis, ita per omnia 
et nos illis simul omnes concorditer confirmamus, salvo nobis honore 
alio quod in castello de Illas Pennas habemus. Addimus insuper duas 
modiatas de vinea ad Sanctum Justum, et centum solidos denariorum 
ottonincorum. Convenimus autem nobis, ex utrisque partibus, ut, si 
contrapellatio illis aut nobis inde aliunde surrexerit, illi nobis fideliter 
sua, et-nos illis defendamus in judicio nostra. 

Ego Pontius episcopus firmo. Amelius canonicus firmat. Arlulfus 
canonicus firmat. Boso canonicus firmat. Amelius cannonicus firmat. 
Bonofilius canonicus firmat. Wilelmus Leogarda canonicus firmat. 
Amicus dictus canonicus firmat. Warcinus firmat. Martinus canonicus 
firmat. | 


68. 
Carta de Cugia et Castellario. 


Donat domnus Wilelmus', vicecomes Massiliae, de sua hereditate que 
illi obvenit ex patre suo, donat ipsam partem quam habet in Cugia 
integram ad sanctum Victorem et ad advocarios de ipso monasterio. 
Et in alio loco donat ipsam villam quam nuncupant Castellarium : me- 
dietatem de ipsa villa, ex parte que in illa villa habeo, do ad lumina- 
riam sancti Petri et sancti Victoris, et aliam medietatem in sponsali- 

* Guillelmus II. 


Circ. 1030. 


Dc. 1001, 


96 CHARTULARIUM 


cium sancto Stephano. Hoc dono pro redemptione anime mee, ut 
Dominus misertus sit michi in diem judicii, et, si ullus surrexerit ad 
irrumpendum, anathemate Maranata feriatur. 


69. 


De villa Almis. 


(Edit. in Gall. christ., I, instr., 109; Æntiq. de Marseille, 361 ; Ruffi, Hist. de Marseille, 1, 481.) 


Dei omnipotentis inspirante clementia, et ejus benignissima semper- 
que expetenda opitulante suffragia, Pontius, presul civitatis Massiliensis, 
ejusque genitor Wilelmus , ejusdem civitatis vicecomes. Nos fideles 
Christi, quod diu optavimus impleri * cernentes, videlicet ut quando- 
que in beati patronis nostri, martyris Christi, Victoris monasterio , qui 
nostre adjacet civitati, servos Dei adgregatos videremus, qui eidem 
martyri ac sociis ejus aliisque quam plurimis sanctis, qui in eodem loco 
tumulati esse noscuntur, deservirent, seu etiam pro nostra nostrorumve 
salute omnipotentem Dominum et eosdem martyres implorarent; et 
non fraudavit nos Deus a desiderio nostro , sed misit servos suos , qui 
prefatum locum, diu in tenebris commorantem, sua habitatione illus- 
trarent et predictis martyribus , ut diximus, obsecundarent , sicuti et 
faciunt. Ideo ergo nobiscum sollicite tractantes, et eundem locum ita 
ampliare cupientes, qualiter servi Dei, et presentes et subsequentes , 
inibi conversari possint, propter remedium non solum animarum nos- 
trarum, sed etiam parentum nostrorum, et ut merces nostra , interce- 
dente beato patrone nostro Victore martyre, in conspectu semper 
Dei maneat; propterea facimus hanc cartam guarpitoriam ego jam 
dictus Pontius episcopus, et omnes canonici sedis beate Dei genitricis 
Mariae , a Deo mihi conlate, nec non et ego Wilelmus vicecomes, et 
uxor mea Ermengarda, seu et filii vel filie mei vel uxoris mee, quos 
habemus vel habuerimus. Facimus similiter, per hanc scripturam, fir- 
mam et stabilem donationem de ipsa mea medietate , quam habeo in 
villa quam vocant Almes, propter vestitionis causa. Per hanc ergo 
scripturam, nos omnes supradicti facimus guarpitionem vel donationem 
de jam dicta villa Almes, cum omnes adjacentias vel terminationes suas, 


SANCTI VICTORIS. 97 


ad predictum beatum Victorem martyrem, sotiisque ejus, nec non et 
ad ipsud monasterium, vel ad abbatem seu ad monachos qui in eodem 
loco Christo deserviunt vel servituri fuerint, ut ab hac die liceat eis 
tenere et possidere, sine ulla inquietudine vel molestia ullius hominis. 
Est ipsa villa in comitatu Massiliense, et habet terminationes, de una 
parte, id est de contra Mairanicas, terminum Fonte Frigida usque in 
Figaredo; et, de alia parte, id est de contra castrum Geminas, termi- 
num fontis que est ad caput Montis Britanici ; et, de tercia parte, id est 
de contra castrum Auriolum, terminum Roacanicum ; et, de alia parte, 
id est contra castro Nantis, usque in terram ipsius sancti Victoris, id 
est Segalarias. Sane si nos vel ullus homo, ezc.; sed componat in vinculo 
auri libras cc et insuper iram Dei omnipotentis incurrat, et sancti 
Victoris et sociorum ejus; et in antea guarpitio vel donatio ista frrma 
stabilis permaneat omnique tempore cum stipulatione interposita pro 
omni firmitate subnexa. 

Facta guarpitio vel donatio ista in mense decembrio, anno ab incar- 
natione Domini millesimo 1, regnante Rodulfo, rege Alamannorum 
sive Provinciae. 

Signum domnus Pontius presul, et genitor suus Wilelmus, qui hanc 
cartam fieri jusserunt, et testes firmare rogaverunt; manus illorum 
firmas. Signum Ermengarda, uxor ejus. Domnus Pontius episcopus 
fieri jussit et manu sua firmavit. Domnus Wilelmus vicecomes fieri 
jussit et manu sua firmavit. Wilelmus, filius suus, firmavit. Fulco fir- 
mavit. Arlulfus firmavit. Ermengarda suprascripta fieri jussit et manu 
sua firmavit. Astrude, filia sua, firmavit. 


70. 


De Almis. | 
(Edid. D. Martene, Ampliss. coll., 1, 332.) 


Ànno dominice incarnationis ncccc"? Lxxx"° rir, indicione xr*. Ante 9 febr. 984. 


tempus legi istius donationis, etiam sine gestorum testificatione, valebat'. 


‘I. e. : Ante tempus istius legis, donationes, etiam sine gestorum testificatione, valebant. 
CK. infr. n. 176. 
I. 13 





98 CHARTULARIUM 


Nunc vero post hanc legem, nec nuptialis nec quelibet donatio va- 
lere potest, si gestibus non fuerit alligata. Hic est carta conventionis 
que convenit inter domno Pontio, episcopo sancte sedis Massiliensis 
aecclesiae, et clero ipsius civitati, nec non et domno Wilelmo‘ viceco- 
mite, et uxore sua Belielde, qualiter convenit inter eos de villas que 
sunt in comitatu Massiliensium, id est castro Almis, cum villa Co- 
briana, ceum omnibus appendiciis suis, que ad ipsum castrum vel ad 
ipsam villam pertinere videntur ; et, in alio loco, villa que nominant 
Madaligas, cum omnibus appendiciis suis ; in alio vero loco, villa que 
nominant Mauranicus , cum ipsas villas, id est Amolna et Ribols vel 
Altaiaria, cum quantum ad ipsas villas pertinere videntur. Et habent 
ipsas villas consortes vel interminationes : Almes, usque in terminio de 
villa Auriolo vel de Geminas ; et Madaligas, usque in terminio de Tor- 
rives; et Mauranicus, usque in terminio de Signa. Ego domnus Pontius 
episcopus, cum clericis ipsius civitatis, cedimus vel donamus vobis, 
quantum infra ipsos terminos habemus, de terra sancte Mariae vel sancti 
Victoris una medietate, propter medium revestendum ad proprium 
alodem, sive de castris vel de villis, vel de vineis, vel de campis cultis et 
incultis, ortis, oglatis, pratis, pascuis, silvis, garricis , arboribus pomi- 
feris et impomiferis, aquis aquarum vel dedictibus earum. De ista 
omnia suprascripta donamus vobis unam medietatem, sine interpel- 
latione de ullo episcopo, et faciatis de ipsa medietate quidquid facere 
volueritis, id est habendi, vendendi, cedendi vel commutandi, vestris- 
que heredibus derelinquendi, in Dei nomine, habeatis integram licen- 
tiam et potestatem. Sane si quis, ego Pontius episcopus, aut ullus 
episcopus de successoribus meis, vel ullus homo aut ulla apposita vel 
amissa persona qui contra cartulam istam ire, agere vel inquietare vo- 
luerit, non hoc valeat vendicare quod repetit, sed componat in vinculo 
de auro optimo libras xr, etc. 

*Facta cessione vel donatione ista, in Massilia civitati, publice, v idus 
februarii, anno xLur regnante Conrado, rege Alamannorum sive Pro- 
vincie.. 


» Guillelmus I, vicecomes Massiliæ, pater Pontii episcopi. 


SANCTI VICTORIS. 99 

Signum domnus Pontius episcopus', qui hanc cartulam fieri jus- 

sit et testibus firmare rogavit, manu sua firma. Signum Deodato. 

Signum Nicecio. Signum Autardo. Signum Marino. Sigeum Folcardo. 
Siguum Dominico. Signum Riculfo. 


71. 


De villa Campanias. 


(Edit. in Gall. christ., Y, instr., 113, Hujusce charte fragmenta non nulla prodierunt; vid. 
Table des Diplômes, 1, 511.) 


Inspirante omnipotentis Dei misericordia et ejus pia annuente cle- 15 oct. 1004. 


mentia, qui non vult mortem peccatoris, sed magis ut convertatur et 
vivat, ego Wilelmus *, vicecomes Massiliensis , dum jaeerem in leetulo 
meo, in infirmitate quam michi idem Dominus dederat, circumstete- 
runt me fratres monasterii beati Victoris, Wifredus scilicet, prepositus 
ipsius monasterii a domno abbate Guarnerio constitutus, ac reliqui 
fratres, et, sicut mos est servorum Dei, ceperunt mihi suggerere qua- 
tenus secularem militiam relinquerem et Deo militarem, multa de 
sanctis scripturis nunciantes. Ego autem, sermonibus eorum compunc- 
tus, gratia Dei, comam capitis deposui, et secundum regulam sancti 
Benedicti habitum monachilem suscepi. Et super ea que in sanitate mea 
jam olim eidem monasterio beati Victoris martyris dederam, id est 
villam Almis*, cum omnibus adjacentiis ac terminis suis, nunc etiam, 
pleno sensu ac plena memoria, propter remedium anime mee, facio 
hanc donationem omnipotenti Deo et sancto Victori, et abbatibus ac 
monachis in eodem loco servientibus, de ipsa villa quam vocant Cam- 
panias, de ipsa scilicet medietate mea, quam ego, propter vestitionis 
causa”, ibi habeo vel habere debeo, cum omni integritate et absque 
ulla diminutione, cum terminis et adjacentiis suis; sicut égo in vita 
mea tenui ac possedi, sic omnia dono, cedo atque trado, sicut jam 


* ! Cam Pontius jam a. 964 sederet, inde  * Guillelmus I. 

sokigimus sanctum Honoratum, ejus prede-  * Vid. sup. n. 69. 

9essorem, non ad a. usque 994, ut in Gall. * A. 977, Willelmus, vicecomes, dimidiam 
christ, scriptum est, ecclesim Massiliensi præ- terram de Campaniis vestiondam mansionan- 
fuiase. damque acceperat, Vid. inf., n° 72. 





Mart: 977. 


100 CHARTULARIUM 


dixi, omnipotenti Deo et domno meo sancto Victori, qui me semper 
in omnibus necessitatibus juvit, et nunc me, per intercessionem suam, 
ad sacram militiam venire fecit. Sunt namque consortes de ipsa villa 
supradicta Campanias, de uno fronte, terra de Buco; de alio fronte, 
terra de Pino ; de alio latus, usque in Quarto ; de alio vero latus, con- 
sortes usque ad stantes que sunt contra Marignana. Sane si quis, e/c.; et 
insuper componat in vinculo auri libras cc, et in antea donatio ista 
firma et stabilis permaneat omni tempore. 

Facta carta donatione ista in Massilia civitate, anno incarnationis. 
dominice millesimo rir, idus octobris, regnante Rodulfo rege. 

Ego Wilelmus, qui hanc donationem istam fieri jussi, et manu mea 
roboravi. Domnus Pontius ! episcopus firmavit. Guilelmus*, frater suus, 
firmavit. Fulco firmavit. Aicardus firmavit. Ermengarda, mulier domni 
Wilelmi, firmavit. Lambertus firmavit. Ademars, filius Guilelmi, firma- 
vit. Leogarda, filia sua, firmavit. Austrus firmavit. Acelena firmavit. 
Wilelmus et Pontius, filii sui, firmaverunt. Rostagnus firmavit. Isnardus 
firmavit. Leotardus firmavit. Rodbertus firmavit. Wilelmus, filius Ri- 
eardi, firmavit. Wilelmus de Trance firmavit. 


72. 


De Campanias. 


In Dei nomine. Haec est carta conventionis vel donationis, qualiter- 
actum vel factum fuit inter domnum Pontium, episcopum sancte sedis 
Massiliensis aecclesiae, necnon et Wilelmum vicecomitem, et uxorem 
suam Belieldem , vel filios suos et heredes eorum , qualiter convenit 
inter eos de terra que est in comitatu Massiliensium, in loco qui dicitur 
Campanias, cum omnibus appenditiis suis, que pertinet aecclesia sancte 
Marie Massiliensis aecclesie seu et sancti Victoris martyris. Habet con- 
sortes, de uno fronte, terra de Buco; de alio fronte, terra de Pino; de 
alio latus, usque in Quarto; de alio vero latus consortes usque ad stantes 
que sunt contra Marignana. In ea videlicet ratione, ego Pontius epi- 


'" Pontius I, filius donatoris. * Guillelmus II, qui, cum fratre suo Fulcone, 
patri ipsorum Guillelmo vicecomiti successit... 


SANCTI VICTORIS. 401 


scopus dono vobis ipsam terram, Wilelmo, et uxori vestre Belieldi, et 


filiis vestris, ut faciatis eam vestiri et mansionari. Propterea cedimus 
vobis domnus Pontius episcopus, cum clericis meis, ipsam terram pre- 
dictam !, que ad ipsam aecclesiam pertinet sancte Marie vel sancti Vic- 
toris, id est casis adstantibus ac disruptis!, campis, vineis, montibus, 
villis, pratis, pascuis, garricis, aquis, aquarum vel reductibus earum, 
molendinis cum caput aquis astantibus, cum exiis et regressibus earum, 
omnia et in omnibus quicquid ad ipsam aecclesiam pertinere videntur. 
Facimus Wilelmo vicecomiti, vel uxori sue et heredibus eorum, dona- 
tionem de ipsa terra unam medietatem, ad alodem proprium, cum 
omni integritate, sine ulla interpellatione de ullo episcopo aut de ullo 
homine; et faciatis quicquid volueritis, id est habendi, vendendi, ce- 
dendi, dandi vestrisque heredibus derelinquendi, in Dei nomine, habea- 
tis integram licentiam et potestatem. Sane si quis ego aut ullus de suc- 
cessoribus meis aut ulla apposita persona qui contra vos vel heredibus 
vestris ulloque tempore ire, agere vel inquietare voluerit, non valeat 
vindicare quod repetit, sed componat in vinculo auri optimi libras xn; 
et in antea cessio vel donatio ista firma et stabilis permaneat om- 
nique tempore, cum stipulatione interposita pro omni firmitate sub- 
nexa. 

Facta cessio vel donatio ista in Massilia civitate, publice, 11 nonas * 
martias , anno xr regnante Conrado, rege Alamannorum sive Provinciae. 

Domnus Pontius episcopus fieri jussit, et testibus firmare roga- 
vit, manu sua firmavit. Deodatus firmavit. Marinus firmavit. Do- 
minicus firmavit. Teodericus firmavit. Nicecius firmavit. Autardus 


firmavit. 
73. 


Carta Sancti Genesii in agro Massiliensi ?. 
(Ed. in Gall. christ., I, instr., 111.) 
Ego Pontius *, gratia Dei , sancte sedis Massiliensis episcopus , cu- 
! Hanc terram Guillelmus I monasterio * [. e. cass stantes et dirutæ. 


sancti Victoris a. 1004 restituit. Vid. sup. * Extat et in Chartul. Min., f. 108 v°. 
n. 71. * Poncius If. 


f. 33. 


3044. 





1019. 


402 CHARTULARIUM 
piens restaurati loca servitio Dei apta , ecclesiam sancii Genesii, que 
est sita in comitatu Massiliense , juxta montem qui dicitur Guardia , 
que nunc est destructa, cum consensu canonicorum aecclesiae nostre, 
dono omnipotenti Deo ipsiusque monasterio, in honore sancti Victoris 
apud Massiliam fundato, et abbati Isarno, et monachis, presentibus et 
futuris, eodem monasterio commanentibus, ut hedificantes predictam 
aecclesiam, scilicet sancti Genesii, perpetuo teneant et possideant, et 
pro me ac successoribus meis atque clero aecclesie nostre intercessores 
existant apud Deum. Si quid vero, concedente Deo, fidelium largitione, 
eidem aecclesiæ sancti Genesii allatum fuerit, cujuscumque substancie 
aut possessionis sint, juris cujus et eadem supradicta donavimus. Igitur 
ego Pontius episcopus venerabiles successores meos per Dei nomen 
deprecor et obtestor, ut hoc mee devotionis muriusculum predicto 
monasterio, pro restauratione ejusdem aecclesie, amore Christi colla- 
tum, eadem dilectione firmiter stabiliant, et teneant ac corroborent in- 
convulsum. Si quis vero, etc. Ego Pontius episcopus firmavi, et cle- 
ricos meos ut firmarent rogavi. 

Facta donatio haec anno incarnationis dominice millesimo xr, im- 
ditione xn*. 


74. 


Charta qua Fulco, vicecomes Massilie, Odilaque, ejus uxor, monasterio sancti 
Victoris tertiam partem unius mansi , quem tenuit homo quidam , Marinus nomine , 
largiuntur. 


... Facta donatio haec anno ab incarnatione Domini millesimo xxn, 
inditione v, regnante Rodulfo rege. 


79. 
. De octava parte Quatedre quam dedit Fulco sancto Victori. 
(Edd. Ruffi, Hist. de Marseille, 58, et Guesnay, Fita S. Cassiani, 564.) 


In Dei omnipotentis nomine. Sanctissime ejus dispositionis ordina- 
tione, ego Fulco, pro redemptione anime mee uxorisque mee, etc... 
offero atque dono omnipotenti Deo, qui michi dedit omnia que habeo, 











SANCTI VICTORIS. 403 
de ipsius donis aliquit in elemosinam, octavam partem de villa que 
vocatur Catedra , que sita est in pago Provincie, in comitatu Massiliense, 
juxta mare. Terminatur autem eadem villa his terminationibus : a 
parte orientali, terminatur usque Gurgite Nigro; a parte occidentali, 
usque monte Avalserio; a parte australi, usque mare; a parte sep- 
tentrionali, usque vie publice de Conilio. Omnia que infra istis termi- 
nauonibus continentur, quantum ad me pertinet, sancto Victori ex 
integro dono. Sane si aliquis, quod evenire minime credo, contra hane 
donationem venire vel obsistere voluerit, optinere istud non valeat, 
sed cogatur in vinculo exsolvere auri optimi libras v. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominieg millesimo vnn de- 
cimo, indicione prima. 

Ego Fulco, una cum uxore mea Odila, partem prefate ville cum 
omni integritate predicto monasterio donamus, manibusque nostris 
firmamus. Pontius, filius Amelii, firmavit. Volveradus, filius Deodo- 
nati, firmavit. Itherius firmavit. Wilelmus, filius Arlulfi, firmavit. 
Fulco, filius Boni Filii, firmavit. Nivius, filius Ugonis de Blavia, fir- 
mavit. Cleophas canonicus, filius Honorati , firmavit. 


76. 
Alia. 
(Edit. in Gall. christ. , I, instr., 110; Guesnay, Fita S. Cassiani, 585; Ruffi, 
Hist. de Mars., 1, 482.) 

Omnipotentis Dei opitulante clementia, ego Wilelmus', vicecomes 
Massiliensis, et filii mei Pontius episcopus, sive Wilelmus*, necnon 
Aicardus* et Fulco, sive Joffredus*, facimus donationem, pro remedio 
anime uxoris mee Accelene, matre supra nominatorum filiorum, de 
ea que gratuita sua miseratione Deus nobis contulit, eidem omnipo- 
tenti Domino ac sancto Victori, martyri gloriosissimo, ejusque monas- 
terio, haud procul a civitate Massilia fundato , et abbatibus* ac mona- 

! Guillelaus II. * Joffredus, vicecomes Mauilie, ung cum 


* Guillelmus Juvenis. ejus fratre Guillelmo Juveni. 
* Aicardus, vicecomes Arelatum. 


1019 


v?. 





Circ. 993. 


405 CHARTULARIUM 


chis, presentibus et futuris, Christo Domino inibi militantibus, de 
octava parte quedam ville que vocatur Catedra, que sita est in pago 
Provincie, in comitatu Massiliense, pone mare. Terminatur autem 
eadem villa his terminationibus : a parte orientali terminatur usque 
Gurgite Nigro; a parte occidentali, usque monte Avalserio; a parte 
australi, usque mare; a parte septentrionali, usque vie publice de 
Conilio. Omnia que infra istis terminationibus continentur, quantum 
ad me pertinet, ex integro dono sancto Victori, exceptis pinis. Sane 
si quis contra hanc donationem obsistere voluerit , obtinere istud non 
valeat, sed cogatur in vinculo exsolvere auri optimi libras n, et postea 
donatio ista firma et stabilis permaneat. 

Facta donatio haec anno incarnationis dominice millesimo xvm, 
indicione r*, regnante Rodulfo, rege Alamannorum sive Provincie. 

Ego Wilelmus, una cum filiis meis, prefatam villam, cum omni 
integritate, predicto monasterio dedimus, manibusque nostris firma- 
vimus. Stephana, uxor ejus, firmavit. Pontius episcopus firmavit. 


. Wilelmus , Aichardus, Fulco, Josfredus, alius Wilelmus, fratres ejus, 


firmaverunt. Restoinus, filius Radaldi , firmavit. Pontius, filius Udul- 
berti, firmavit. Amelius canonicus firmavit. Pontius, presbyter de 
Tritis , firmavit. 
77. 
Breve de Catedra. 


(Edid. D. Martene, 4mpl. coll., 1, 349.) 


Notitia conventionum ville Cathedre inter Adalardum , abbatem 
sancti Victoris, et Wilelmum'!, vicecomitem Massilie, quam ego Pon- 
tius abba, successor predicti, volo scribere, precipiente et cogente 
mihi patre meo, Inguilberto, quatinus presentes et futuri cognoscant 
quid credere debeant, vel quid refutare. Igitur cum gens pagana 
fuisset e finibus suis, videlicet de Fraxeneto, expulsa, et terra Tolo- 
nensis cepisset vestiri et a cultoribus coli, unusquisque secundum 
propriam virtutem rapiebat terram, transgrediens terminos, ad suam 
possessionem. Quapropter, illi qui potentiores videbantur esse, alter- 


' Guillelmus I. 


SANCTI VICTORIS. 105 


catione facta , inpingebant se ad invicem, rapientes terram ad posse, 
videlicet Wilelmus vicecomes et Pontius de Fossis. Qui Pontius 
pergens ad comitem!, dixit ei : « Domine comes, ecce terra, soluta a 
vinculo pagane gentis, tradita est in manu tua, donatione regis. Ideo 
rogamus ut pergas illuc, et mittas terminos inter oppida et castra et 
terram sanctuariam , nam tue potestatis est eam terminare, et unicui- 
que distribuere quantum tibi placitum fuerit. » Quod ille ut audivit, 
concessit , et continuo ascendens in suis equis perrexit. Cumque fuisset 
infra fines Catedre ville, cepit inquirere nomina montium et concava 
vallium et aquarum et foncium. Que cum audisset, misit terminos in 
terra sanctuaria, qui sunt in carta que est in cartulario sancti Vic- 
toris , ita dicendo : « Quantum ego habeo infra istos terminos dona- 
üone regis, hoc est fiscum regalem , dono sancto Victori et monachis 
ibidem excubantibus. » Haec donatio facta est coram Wilelmo vice- 
comite, et fratre suo episcopo!, et Theoderico atque Noe, fratribus, 
sive Gisfredo, necnon abbate, et Ranganardo monacho. Is ita gestis, 
venerunt Theodericus et Noe, fratres, ad Adalardum abbatem, ro- 
gantes eum, verbis blandis, ut concederet eis Catedram vestire ad 
medium vestem. Quod et factum est. Abbas vero, missis bobus, cepit 
terram, que est ante aecclesiam sancti Damiani , ambienter excolere, 
et huc illuc rumpere terram, ad faciendas condaminas. Noe vero et 
Theodericus dixerunt ad alterutrum : « Isti monachi semper habebunt 
totam terram ruptam; et nos, qui dicimur vestitores, quandoque eri- 
mus illusi, nichil habentes! » Et, invidia ducti , ejecerunt boves aran- 
tes, flagellantes bubulcum ; insuper, quandam concam marmoream, que 
satis videbatur apta officiis monasterialibus, confregerunt ante aeccle- 
siam supradicti sancti. Abbas vero et monachi, haec audientes, nimium 
irati, pergentes ad Wilelmum, vicecomitem Massilie, complanxerunt 
se , ita dicentes : « Domine, terram, quam comes terminavit et in tua 
defensione misit, nescimus quid opus habeat monachis, nisi justitia- 
veris nobis Theodericum et Noe, qui nostros boves expulerunt, et 
bubulcum ciciderunt; insuper quoddam vas nobis utile confregerunt. 


* Guillelmus I, comes Provincie, circ. 007 * S. Honoratus, episcopus Massiliensis. 
— 994. 
I. 14 





f* 24. 


106 CHARTULARIUM 

Qui audiens, dixit : « Ite, et tali die sitis ibi, quia ego ero, et habea- 
mus placitum cum illis. » Interea, cum pergerent ad placitum, et 
abbas cum suis monachis multum complangeret se ad vicecomitem de 
supradictis fratribus, ait ille: « Domine abba, colligite me in medie- 
tatem terre et vestite me, in tali convencione, ut, quandiu vixero, 
teneam et possideam , et, post discessum meum, reverta|[tu |r ad sanctum 
Victorem; et ego expellam omnes inimicos foras, non solum istos qui 
talia vobis fecerunt, sed et de omnibus defendam vos, et dilatabo ter- 
minos illos. » Milites vero cuncti, causa adolationis, ita laudaverunt, 
ut abbas vestiret eum. Adolardus vero, vicarius Massilie , fraudulenter 
dixit abbati : « Domine abba, isti vestri vestitores exibuerunt vobis 
unquam mel aut ceram? » Respondentibus monachis : « Nunquam. 
— Juro per Deum omnipotentem, ait, quia, alio die, obviavi Salomo- 
nem judeum, ducentem quattuor asinos onustos melle. Quem cum 
percontatus essem unde venisset, et, respondente illo: de vestro Sancto 
Damiano, — Et quis tibi vendidit, aio, tantum mel ?— Audivi ilico : Theo- 
dericus et Noe. » Cumque multi multa dicerent, abbas, nimium cre- 
dulus promissionibus vicecomitis et suorum, apprehendens virgam 
suam, dixit : « In tali convencione ut loquuti estis, audiente me, 
vestio vos. » Et ita vestivit eum, presente episcopo fratre suo, et 
Deodato canonico, Adalardo, et Gisfredo, et Ranganardo monacho. 
Nunc intentis auribus audiatur et mente figatur, idcirco scripsisse me 
hanc noticiam, instigante patre meo, quoniam terram sancti Victoris 
videbamus membratim carpere et ceu a beluis particulatim dilaniare, 
ab Arnulfo scilicet Sebenco, qui fraudulenter adquisivit sibi quartonem 
Cathedre ab antecessore meo Bernardo’, necnon et a Wilelmo vice- 
comite, qui nuper professus est se esse terre sanctuarie defensorem. * 
Mortua uxore sua, dotavit Cathedram uxori sue Ermengarde, quam 
postea duxit, et hec omnia consiliante Arlulfo, filio suo, 


! Bernardus I, abbas circa 965. 





SANCTI VICTORIS. 107 


78. 


Carta de Cathedra, uno manso. : 


(Edid. D. Martene, .£mpl. coll., I, 416.) 


Ego Lambertus, et uxor mea Austrudis, decrevimus pecuniam 
mutuare et pro pignore quartonum de Cathedra feneratori committere. 
Itaque, quia ipse quartonus, sicut tres alie partes, sancti Victoris, 
Massiliensis urbis monasterii , erat, secundum antiquitatem et secundum 
vetustissimam cartam inde factam, mutuo suscepimus a domno Isarno, 
tunc temporis predicti loci abbate, ejusque monachis, centum octoginta 
solidos denariorum, et pro pignore ipsum quartonum de Cathedra eis 
dedimus. Nunc autem, mortuo ipso domno Isarno abbate, immo de 
mortali hac vita, ut credimus, ad eternam sublato, et ejus vice in pre- 
fato monasterio domno Petro jam pastore ordinato, retinemus ipsam 
pecuniam, et, partim pro ipsa pecunia, partimque pro remedio anima- 
rum nostrarum et animarum filiorum nostrorum et filiarum nostrarum, 
ego Lambertus, et uxor mea Austrudis, donamus et reddimus in 
nostra vita sancto Victori, et domno Petro abbati ejusque congrega- 
tioni unum mansum in ipso quartono in vestitionem. Post mortem 
vero nostri amborum, donamus et reddimus jam dicto sancto Victori 
et congregationi ejus totum ipsum quartonum; et possideant ea ra- 
tione, ut, statim quando venerint, postquam mortui fuerimus nos 
ambo, ipsi monachi accipiant totum ipsum quartonum sine ulla con- 
trapellatione aliquorum nostrorum heredum, masculorum et femi- 
narum, consanguineorum vel aliquorum hominum; et homines qui in 
ipso sunt reducant ad alios homines in tribus quas habent partibus 
commorantes; et sic postmodum fiat una villa, coadunato ipso quar- 
tone et suis hominibus cum illis tribus partibus hominibusque earum. 
Ego Lambertus, et uxor mea Austrudis, filiis et filiabus nostris con- 
sentientibus, hanc donationem, immo guirpitionem, fecimus sancto 
Victori, Massiliensis monasterii, et abbati Petro, atque congregationi 
ejusdem loci, tam presenti quamque future, eo modo ut supra scriptum 
est, scilicet ut in vita nostra mansum unum habeant in ipso quartone , 


1048. 


Sec. XI. 


168 CHARTULARIUM 


sine querela et inquietudine alicujus hominis; post mortem autem 
nostram, ipsum quartonum de Cathedra totum, cum hominibus et cum 
omnibus que ibi sunt sibi pertinentibus , habeant et possideant, et totos 
homines et totas feminas cum omnibus rebus suis, quas videbuntur 
tunc habere, sine aliqua contrapellatione et sine aliqua prohibitione, 
reducant ad homines suos qui sunt in illis tribus partibus quas habent, 
et sic redintegretur et redintegrata permaneat inconcusse ipsa villa, que 
nominatur Cathedra. Si quis autem comes, vicecomes, aut qualiscum- 
que alia persona cujuscumque ordinis et sexus , hoc donum temptaverit 
anullare, aut in aliquo minuere, nisi resipuerint prius digna satisfactione, 
omnes maledictiones que in veteri et in novo Testamento sunt scripte, 
veniant super eum vel eam , insuper dampnetur cum Juda traditore in 
inferno inferiore. Hanc donationis cartam scribi precepimus et mani- 
bus nostris firmavimus ego Lambertus, et uxor mea Austrudis, et 
Bli et filie mee, et alios firmare rogavimus, et firmatam posuimus 
super altare sancti Victoris jam dicti monasterii. 

Acta autem anno ab incarnatione Domini millesimo x£vuir, indicione 
prima. 

Pontius, episcopus Massiliensis, firmavit. Guikirannus de Sancto 
Marcello firmavit. Gerunclus firmavit. Austrudis firmavit. Ugo de 
Caliano firmavit. Pontius Ketberti Arelatensis firmavit. Isnardus de 
Baldrone firmavit. Fulco vicecomes, et Odila, uxor sua, firma- 
verunt. 


79*. 


Ego Pontius Teutberti, et uxor mea Lautrudis, reddimus et dona- 
mus Deo et sancto Victori martyri , Massiliensis monasterii, et monachis 
ejusdem loci, presentibus et futuris, omnem decimum quem habemus 
in dominicatura vel condamina Sancti Damiani ad proprium alodem, 
ex integro, de terra culta et inculta, ut supradicti monachi sancti 
Victoris habeant sine ulla interpellatione, in dominicatura quam habent 
et possident. Si quis autem contra hanc donationem aliquid agere 
voluerit, non prevaleat, sed iram omnipotentis Dei et maledictionem 


! Hoc charta.im margine Codicis exarata est. 


SANCTI VICTORIS. 109 


incurrat, et insuper reddat auri optimi libras quinque. Ita ego Pontius 
Teutbert, et uxor mea Lautrudis, hanc donationem manibus nostris 
firmamus, ut stabilis perenniter maneat. 


80. 
De manso quem dedit vel vendidit filius Fulconis. 


Ego Ugo, Apolimaris! quondam filius, remitto et finio domno Petro, 
monasterii sancti Victoris Massiliensis abbati , ejusque monachis omnem 
contrapellationem, quam usque hodie adversus eos”, pro habere quod 
eis requirebam , ipsis michi dantibus unum caballum et unam mulam. 
Insuper, partim pro ipso caballo et ipsa mula, partim vero pro remedio 
anime mee et pro remedio animarum patris mei et matris mee et pa- 
rentum meorum, cum eodem patre meo, Fulcone nomine, dono et 
reddo Domino Deo et sancto Victori, Massiliensis monasterii jam dicti, 
et abbati habitatoribusque ejusdem loci, tam presentibus quamque 
futuris, in nostra vita et post mortem nostram, ipsum mansum ex 
integro qui est in villa que nominatur Cathedra, quem tenet et laborat 
Adelbertus, quem etiam ego et pater meus comparavimus a domino 
Lamberto et ab ejus uxore Austrude, et filiis, ezc.* Si quis autem comes, 
vicecomes , vel alia aliqua persona, cujuscumque ordinis et cujus- 
libet sexus, hanc donationem annullare vel temerare presumpserit , 
cogatur predictis viris xu libras auri purissimi solvere, et nisi legitime 
satisfecerit, omnes maledictiones que in veteri et novo Testamento 
sunt scripte irruant super eum. | 

Acta anno ab incarnatione Domini nostri Jhesu Christi millesimo 
*Lviri, indicione prima. 

Austrus firmavit. Guilielmus Revel firmavit. Pontius, Massiliensis 
episcopus, firmavit. Pontius Ketberti de Arelato firmavit. Isnardus de 
Baldrone firmavit. Fulco, vicecomes Massiliensis, et ejus uxor domna 
Odila firmavit. Guilielmus Oldebrannus firmavit. 


' Apolimaris videtur esse nomen matris, — * Fort. suppl. : faciebam. 
oum pater infra nominetur Fulco. * Vid. sup., n. 78. 


1048. 





1058. 


410 CHARTULARIUM 


81. 


In Dei nomine. Ego Stephanus facio donationem omnipotenti Do- 
mino et sancto Victori, suo martyri, ejusque monasterio, non longe 
a civitate Massilia fundato, et abbatibus ac monachis ibidem famulan- 
tibus, de quartairata de vinea, pro redemptione anime mee, uxorisque 
mee, et filii mei qui defunctus est. Est namque ipsa vinea in comitatu 
Massiliense, in villa Cathedre. Dono monachis x dextros, qui sunt in loco 
qui dicitur Costa : habent, de una parte, defensum; de altera, vineam 
de Gislamaro; de tercia, vineam de Guasato; de quarto, vineam de 
Oculo Lupo. Dono alios x dextros cum vaxello, reservato michi usum 
fructum quamdiu vixero. Sunt namque in Palude : habent, de una 
parte, vineam de Amblardo; de altera, vineam Johannis presbyteri; 
de tercia, Paludem; de quarta, vineam jam prefati Amblardi. ' Si quis 
autem hanc meam donationem voluerit impedire, cogatur emendare 
auri opümi libram unam, et postea donatio ista firma stabilisque per- 
maneat. 

Facta donatio haec ahno incarnationis dominice millesimo xxm, 


- regnante Rodulfo , rege Alamannorum seu Provincie. 


Ego Stephanus hanc donationem fieri jussi, et testibus firmare 
rogavi. 


89. 
Carta de Cathedra. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Fulco, Massiliensis 
vicecomes , pro anime mee remedio, reddo sancto Victori, Massilien- 
sis monasterii, et habitatoribus ejusdem loci, unum mansum quem 
excolit homo Bertrannus Palatinus, ipsum videlicet mansum, quem 
solum domnus abbas Vifretus* jam dicti sancti Victoris monasterii 
michi donavit ad fevum, in villa quam nominant Cathedram. Ipsum 
mansum , quem tantummodo videbar habere in eadem villa, post de- 
cessum prefati domni Vifreti, et pinetum cum eo reddo, et guirpicio- 


! Wifredus, abbas 1006 — 1021. 





SANCTI VICTORIS. 414 


nem ex his omnibus facio. Ego jam dictus Fulco reddidi prefato 
sancto Victori et abbati Petro, monachisque, tam presentibus quam- 
que futuris , ejusdem monasterii, predictum mansum et pinetum quod 
habebam in sepe dicta villa Cathedra, ea scilicet ratione , ut illi pre- 
dicta omnia et de illis exeuntia habeant, et in perpetuum sine ulla 
inquietudine possideant. Si quis autem hanc donationem atqué guirpi- 
cionem annullare vel decurtare temptaverit, nou valeat vendicare quod 
voluit, sed cogatur jam dictis monachis solvere libras auri purissimi 


Acta est autem anno incarnationis Domini nostri Jhesu Christi 
millesimo rvrii, indicione decima. 

Ego Fulco, et uxor mea Odila, reddidimus et firmavimus. Stepha- 
nus canonicus firmavit. Pontius lsnardus firmavit. Pontius Borrellus 


.firmavit. 


83. 


Carta de castro Nantis. 


Domino sacrosancte aecclesie sancti Victoris martyris et sociorum 
ejus, qui ipso templo Dei requiescere esse videntur, qui est constructus 
super portum maris Massilie, una cum «lero, actoribus aut servienti- 
busque suis, ubi preest vir venerabilis lvo!, gratia Dei, episcopus, 
rector et gubernator ipsius aecclesiae, ego , in Dei nomine, Sigofredus, 
et uxor mea Eurileuba. Licet in universis strumentis solempnes mu- 
nitiones antiquitus veneranda constituunt, ut undecumque contractus 
instituta firmitate muniatur ; in cessionibus vero, seu et professionibus, 
sola voluntate jusserunt principes manere auctoritate, ut quicumque 
aliquid alteri cesserit, profiteatur, sed tamen rem cessisset*, id est aut 
scripturis, aut gestis, aut testibus, et sola voluntalti]s professio pro 
omni firmitate illius sufficiat in augmentum. Propterea ego predictus 
Sigofredus , et uxor mea Heurileuba, pro amore circa ipso loco sancto, 
vel pro remedio anime nostre , cedimus , tradimus, atque transfundi- 


' Ivo, abbas Victorinus, Cujus ecclesie  * Cod, cessisse, compendii nota super e ad- 
episcopus, incertum. dita. 


13 Mart. 781. 





f 25. 


412 CHARTULARIUM 


mus perpetualiter, in Dei nomine, ad ipsam casam Dei sancti Victoris, 
vel ad ipsam congregationem sanctam , hoc est castrum juris mei, qui 
est in comitatu Aquense , in loco ubi vocabulum est Nante, cum om- 
nibus ibidem adpertinentibus vel adjacenciis suis , hoc sunt villas, casis 
adstantibus hac disruptis, una cum stillicidiis et liminaribus earum, 
curtis, oglatis, exiis, vineis, campis, pratis, pascuis, montibus, garri- 
cis, arboribus pomiferis et infructiferis , ortiferis, aquis aquarum vel 
decursibus earum, qui mihi de alode parentorum meorum obvenit. 
Et est inter consortes ambosque lateres terra sancti Victoris martiris: 
de uno fronte, me ipso donatore ; de alio fronte, Adalaldo cum here- 
des suos. Donamus ibidem ad ipsam casam Dei jam supradictam 
aecclesiam sancti Leoncii cum omnibus que ad eam pertinent, hac, si 
quis alii sunt inter consortes, cessionem a me facta, juxta legum et 
juris ordinem, vindicabitis. In cessionibus vero penam non esse ne- 
cesse; sed tamen penam adnecti inserere placuit : quod si ego aut 
ullus heredes mei aut ullus de propinquis parentibus meis, vel cujus- 
libet opposita persona, contra hanc cessionem meam, quam ego pro 
anime remedio mee scribendam publice rogavi, venire aut agere cona- 
verit, sit culpabilis et impleturus in vinculo auri libras irm; et in antea 
vero presens cessio mea firma et inviolata permaneat. 

Facta cessione sub die 111 idus rnartii, anno xri regnante gloriosis- 
simo domno nostro Karolo, , rege Francorum et Langobardorum, seu 
patricio Romanorum , ind'cione nona!. 

Ego Sigofredus, et uxor mea Herileuba, qui hanc cartam vel do- 
nationem istam scribere et firmare rogavimus , manus nostras firmas. 
Unanceldus diaconus rogatus scripsit. Signum Adrianus. Signum 
Venerando rogato. * Signum Baseno rogato. Signum Rainaldo rogato. 
Signum Proznalus rogatus. Signum Landaldus presbyter rogatus. Ste- 
phanus presbyter rogatus. Signum Constantius rogatus. 


! Indictio quarta , uon, nona , cum anno decimo tertio regni Caroli. Magni in Francia (781) 
congruit. 


e 


SANCTI VICTORIS. 113 


84. 


Carta de Paradiso. 


In nomine Domini nostri Jhesu Christi. Ego Gauzfredus, filius 
Gauzfredi, vicecomitis Massilie civitatis, reddo et guirpicionem facio 
de vineis quas Petrus Nodolia tollebat altario sancti Petri de Paradiso ; 
quicquit in ipsis vineis abeo derelinquo abbati Bernardo et monachis 
sancti Victoris, monasterii Massiliensis , presentibus sive futuris. Igitur 
ego Pontius Malnerii, et frater meus Gauzfredus*', consobrinius supra- 
dicti Gauzfredi, denominatas vineas, que site sunt inter ortum sancti 
Victoris et ripam Jerreni fluminis, reddimus, vendimus eidem domno 
abbati Bernardo et habitatoribus cognominati cenobii , pro precio quem 
ab ipsis accepimus, xv scilicet solidorum otonensium, monete obtime, 
quos de manu Berengarii monachi recepimus. Hanc itaque vendi- 
cionem sine ullo enganno et absque ullo retinemento facimus, et in 
presentia fidelium monachorum et religiosorum laicorum hec agimus, 
et testibus firmare rogamus. Si quis itaque, masculus vel femina , aut 
quelibet persona, diaboli instigatus, etc. . . . 

Ego Pontius Malnerii et Gauzfredus hanc cartam fieri precepimus, 
et manibus nostris firmavimus. Fulco de Bainols firmavit. Jabaldus 
de Grimaldo firmavit. Faraldus firmavit. Raimundus monachus fir- 
mavit. Ugo monachus firmavit. Marcellinus monachus firmavit. Rigal- 
dus firmavit. Benedictus firmavit. Poncius monachus firmavit. 


85. 
Alia. 


Brevem quod jusserunt facere filii Leonis quondam de Balceto, Salvius 
et Ricardus, de decimo de vineis, quod dederunt de manso qui fuit de 
Calfona, ad sanctum Petrum cognomento de Paradyso, pro mercede 
sua et mulierum , filiorum , filiarum , et patrem et matrem , et fratr : 

' Gaufredus, filius Guillelmi II vicecomitis,  * Pontius et Gaufridus, filii Guillelmi III 


fraterque Guillelmi III Juvenis, cum quo vice- vicecomitis. 
comitatum Massilis possedit, 


I. 15 


1085 — 1079. 


Sæc. XI. 


- 


1072. 


414 .CHARTULARIUM 


et sororum, et omnium suarum parentum animarum, ut omnipotens 
Deus, cum sancto Petro et sancto Victore, et cum omnibus sanctis, 
det eis requiem et indulgenciam sempiternam. Bonofacius, filius Lam- 
berti, firmavit. Poncius faber firmavit. Fulco, filius Pandulfi, fir- 
mavit. Julianus firmavit. Vitalis Marta firmavit. Pontius, filius Vitali, 
firmavit. Petrus firmavit. Ego Salvius et Ricardus hunc brevem 
fecimus facere et testibus firmare. 


-* 


86. 


Carta de Margarita. 


Carta donationis quam fecit Pontius, episcopus Massiliensis, cum 
cannonicis suis, monasterio sancti Victoris, de ecclesie sancte Marie 
que dicitur Margarita. 

In nomine Dei nostri omnipotentis. Ego Pontius, sancte matris ec- 
clesie Massiliensis dictus episcopus, cum clericis meis, Amico, ac 
reliquis cannonicis, etc. . . . . dedimus in augmentum monasterio Massi- 
liensi , quod est constructum in honore sancte Dei genitricis Marie, ac 
beatorum apostolorum Petri et Pauli sanctorumque martyrum Victoris 
et sociorum ejus, ac relicorum plurimorum sanctorum, ecclesiam sci- 
licet sancte Marie que dicitur Margarita, cum omnibus apendiciis suis, 
in terris cultis et incultis, cum fonte et ortis que ibi fieri possunt, ut 
habeant et possideant jure hereditario, sine ulla interpellatione homi- 
num, abbates et monachi supradicto monasterio degentes, usque in 
finem seculi. Quam nostram donationem ratam et firmam ac per- 
manentem fieri volumus, ita ut quicumque hominum eam infirmare 
vel contradicere voluerit, non liceat ei, sed componat in vinculo pro 
hoc bis tantum quod valet ipsa donatio, etc..... Fecit autem 
similiter et firmavit hanc donationem Petrus Nadalia cum fratribus 
suis, qui ipsam ecclesiam et terram in fevo videbantur habere. Est 
vero sita eadem ecclesia in territorio quod jacet inter Cavallianum et 
flumen qui dicitur Vuelna. 

Facta est igitur hec carta in predicto monasterio et firmata apud 
Massiliam civitatem , anno ab incarnacione Domini millesimo rxxrr, 


SANCTI VICTORIS. 415 


indicione x , imperante eodem Domino nostro Jhesu Christo cum Patre 
et Spiritu Sancto, per omnia secula seculorum. Amen. 

Ego Pontius episcopus hanc cartam firmavi. Amicus firmavit. 
Bonus Filius firmavit. Amelius Guntardus firmavit. Alius Amelius fir- 
mavit. 


87. 


Carta Petri Saumada de condamina de Vuelna. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Petrus, Saumada 
cognominatus, Wilelmi' vicecomiti filius, peccatis meis facientibus, 
istius seculi laqueis irretitus, compulsus necessitatem, domno abbate 
Durando* presente suisque monachis, nn° libras denariorum otonen- 
sium ab eis accepi, et quendam meum campum in gaudium misi, in 
tali racione, ut, si ipsum in perpetuum dare non potuissem, inibi 
darem eis scambium tantumdem valentem ad ipsorum voluntatem. Ita- 
que modo accipiens mulam obtimam x solidorum a domno abbate Ber- 
nardo', facio guirpicionem et vendicionem donacionemque Deo omni- 
potenti , et sancte Marie semper virgini *sanctoque Victori martiri, in 
monasterio Massiliensi , et domno Bernardo, ejusdem monasterii abbati, 
et successoribus ejus et monachis ibidem Deo famulantibus, presentibus 
atque futuris, de condamina ipsa, que de manso David fuit, et que 
jacet ante ortum sancti Victoris, in ripa Vuelne fluminis, terminatur- 
que ipsa terra, ab oriente, ortum sive pomarium sancti Victoris; ab 
occidente, condaminam sancti Petri de Paradiso; a meridie, aquam 
fluminis Vuelne. Ego igitur Petrus, Stephane* vicecomitisse quondam 
filius, in presentia vicinorum nostrorum filique mei, vendimus, 
tradimus atque relinquimus denominatam condaminam cum orgnibus 
ad eam pertinentibus, ad proprium alodem, altari consecrato in ho- 
nore sancte Marie et sancti Victoris, in monasterio Massiliensi, et 
abbati presenti et successoribus ejus et monachis ejusdem loci, pre- 
sentibus et per omnia tempora ibidem futuris; et oc sine contrapella- 


! Guillelmus II, vicecomes Massiliæ. * Stephana, secunda uxor Guillelmi II, vi- 
* Durandus, abbas 1060 — 1064. cecomitis, Guillelmi III noverca. 
* Bernardusde Ruthenis, successor Durandi. 


Jul. 1076. 


v*. 





April. 1077. 


116 CHARTULARIUM 


cione alicujus hominis et absque inganno facimus, et hanc vendicio- 
nem firmamus; et quale drictum ego habeo in la questa!, dono et 
guirpisco sancto Victori. Si quis, etc. 

Facta carta ista in mense julio , anno ab incarnatione Domini m rxxvi, 
epacta xir. ' 

Boso firmavit. Petrus Carbonellus firmavit. 


88. 


Carta de decimo. 
(Edit. in Antiq. de l'égl. de Marseille, 1, 421.) 


Nos sanctimoniales in monasterio sancte Marie ad Acuas consi- 
stentes, in civitate Massilia, vendimus Bernardo abbati, et omnibus 
monachis in monasterio sancti Victoris martiris, Massiliensis, Deo mili- 
tantibus, tam presentibus quam futuris, decimo de campo que fuit de 
Petro Saumada', qui est juxta ortum sancti Victoris, ad Vuelna, totum 
ab integro, sine ullo retinemento vel interpellacione ullius hominis, 
vel femine, et de nostra potestate in jus illorum transfundimus, 
propter precium x solidorum ex denariis ottonenchis, quos ipsi mo- 
nachi nobis donant, ut habeant ipsum et possideant et jure perpetuo 
ad suum dominium retineant. Idcirco han[c] cartulam fieri precepimus, 
et manibus propriis firmamus, et aliis firmare precepimus. Guarsenda 
abbatissa , soror Gauzfredi*, firmavit. Sane si quis, etc. 

Facta autem est hec vendicio atque descriptio in mense apreli , anno 
ab incarnacione Domini nostri Jhesu Christi millesimo septuagesimo vir, 
indicione xv, regnante Domino nostro Jhesu Christo, cujus regni non 
erit finis. 

Ermengarda comitissa firmavit. Domica firmavit. Ema firmavit. 
Ermesenda firmavit. Faletrudis firmavit, et tota congregatio firmave- 
runt. Adalaisa, filia Gauzfredi, firmal vit]. 


* In collecta. * Gaufredus, vicecomes Massilienais, filius 
* Vid. sup. n. 87. Guillelmi II fraterque Guillelmi III. 


SANCTI VICTORIS. 1147 


89. 
Carta de orto. 


In nomine Domini. Incipit carta de Salico, de terra que vendidit a 
Domino Deo et sancto Victori et ad monachum, de orto a Vuilelmo 
Petro, terra que est super ortum, infra rivum Vuelne et sancta Maria 
Margarita. Et affrontat ad terra de Pontio Nadalia, daus oriente; daus 
occidente, ad terram de Ricau et de Lanberto Adalberto; de parte 
meridie, terra de lterio. Et donat Vuilelmus monachus in precio 
solidos vmx et denarium 1 de denariis otonenchis, a Salico et muliere 
sua, et filiis et filias. 

Vuilelmus vicecomes testis. Pontius episcopus firmat. Pontius de 
Sancto Ferreolo testis. Bonus Filius Mazacans testis. Bonofacius fir- 
mavit. 

90. 


Carta de Natalia. 


In nomine Jhesu Christi Domini. Ego Natalia, cum filiis et filiabus 
meis, et ego simul Lanbertus Adalbertus, et uxor mea, et filii nostri 
et filie, nos omnes suprascripti, pro remedio animarum nostrarum 
simul et parentum nostrorum, et ut proprium Dominum possimus 
habere propicium, donamus aliquid de nostro ad servicium Dei omni- 
potentis, sine ullo retinemento et sine ullo censu, ad sanctum Victo- 
rem , martirem gloriosum, et ad monachos qui Deo in ejus monasterio 
militant, ut in perpetuum teneant et possideant, sine ullo rancore et 
sine ulla apellatione. Est autem ipsa donatio quadam terram , que est 
sita juxta ortum ipsius monasterii; alia ex parte, descensum aque 
molendini, et ex altera parte, pratum monasterii. Quicumque autem 
istam donationem, vir sive femina, nobilis sive ignobilis, etc. 

Natalia firmat. Nicecius firmat. Petrus firmat. Dodonis firmat. 
Lanbertus Adalbertus firmat, et uxor ejus firmat. Pontius Beto firmat. 
Rostagnus firmat. 


Sæc. XI. 


Sec. XI. 


Circ. 1030. 


f» 26. 


Circ. 1070. 


118 CHARTULARIUM 


91. 
Carta Bonefacii de civitate Massillia. 


Ego in Dei nomine, Bonefacius, filius Lanberti Ursonis , facio dona- 
cionem Deo et sancto Victori, glorioso ejus martiri, de quadam semo- 
diata vinee, apud Sanctum Saturninum, in clauso seniorum nostrorum, 
vicecomitum Vuillelmi* et Fulchonis, que ita consortatur : ex unó 
fronte, terra Pontii Boni Hominis; de alio, terra de Rostagno Con- 
stantio; de alio, vinea supradictorum vicecomitum. Dono etiam apud 
ecclesiam sancte Marie a Margarita, in illo campo qui supra ecclesiam 
est et qui terminatur duarum viarum termino , via scilicet qua pergitur 
de ecclesia supradicta in montem, et via que de Carviliano similiter 
vadit in montem , et qui adhuc supra terram Durandi Adaltrudis, mei 
consobrini, est, omnem meam partem hermi et colti. Hec omnia pre- 
dicta, pro remissione peccatorum meorum , nunc sancto Victori perpe- 
tualiter dono. Insuper dono eidem sancto Victori et habitatoribus 
ejus, si sine legali herede mortuus fuero, omnem partem mee pos- 
sessionis, ubicumque eam habuero. 


99. 
Carta de Sancto Marcello. 


In nomine Domini. Incipit carta de compra que fecit Raimundus, in 
mansione Sancti Marcelli. Lanbertus Adalbertus et mulier sua, cum 
filiis suis, vendiderunt semodiata 1 de vinea, solidos vr. Ipse Lanbertus 
vendidit de vinea peca r, et de terra colta alia, subtus mansione, 
denarios xvii. Guigo de Sancto Tirso , semodiata 1; habet asinem r, 
denarios xvi. Ugo Bernardus, de Sancto Marcello , semodiata 1, so- 
lidos v. Aldoardus de Sancto Tirso, pro anima sua, dedit cartairata 1 
de vinea; mulier sua, cum filüs suis, vendidit alia cartairata ; dedit 
Raimundus camerarius ad illa vaca r. Venrandus de Sancto Juliano 
vendidit de vinea peca 1; abet denarios vr. Marinus, cartairata 1, soli- 
dos 11, denarios mr. Archimbertus de Sancto Juliano dedit peca 1 de 


SANCTI VICTORIS. 149 


terra, ad Puteum , que nominant Valle Sancti Juliani; et abet de vinum 
copa 1 et unum multonem. Bermundus Laugerius vendidit terra, in 
quo est puteus, solidos rr. Fulco de Gardana, nepus Vuilelmo abbato, 
et mater sua, de vinea peca 1, denarios xx. Pontius Borrellus, de Al- 
bania, vendidit de vinea peca 1, denarios xvi. Lanbertus pellicerius, 
de Albania, vendidit cartairata de vinea, ab ipsa terra que tenet ad 
illa, solidos iur, denarios vi. Pontius Catbertus, de Foss, vendidit terra 
que se tenét ad mansionem sancti Victoris; collaresos xr abet de vino 
que dona Raimundus in berra. Guiraldus Nigro, et filiis suis, et Vui- 
lelmus, nepus suus, et Petrus Odo, et mulier sua vendiderunt alodem, 
que abent in Valle Longa a sancto Victore; Guiraldus Nigro abet 
sauma 1, et de anftona sestarios vi; Petrus Odo abet fedas n° et capra 1; 
Vuilelmus, solidos n. Fulco de Auriol et mulier sua, cum filiis suis, 
Esemphonia de Sancto Marcello , cum filiis suis, donant Domino Deo et 
sancto Victore gardia de vineas que sunt in territorio Sancti Marcelli et 
Sancti Juliani, de ipsa cambra. Terra que est juxta fluvium, quenominant 
Vuelna, et tenet usque in rivum, que nominant Paveto, vendiderunt 
Jeirunclus, Jaulendis et Pontius presbyter, frater suus, et Atanulfus, 
et Petrus Vuilelmus, et mater sua, et soror, et frater suus, a Domino 
Deo et sancto Victore, cum consilio Pontio episcopo; et donat Rai- 
mundus camerarius solidos xvi. 


93. 


In nomine Domini. Ego Gironculus, et uxor mea, et filii mei, et 2 decembr., 
Atanulfus, frater meus, et filii ejus, et Pontius, frater meus, et filii 1065 — 1073. 
ejus et nepotes mei Petrus et Amicus, et mater eorum et soror, 
nos simul omnes vinditores sumus ac donatores Deo et sancto Victori, 
monasterio Massiliensi, et abbati Bernardo et omnibus monachis, et 
omnibus successoribus eorum, et Raimundo camarario, cum consilio 
et voluntate domni Pontii, episcopi ecclesie Massiliensi; donamus et 
vendimus terram nostram, quam habemus in locum quem vocant 
Quart, que est in ribera du Vella. Et afrontat, de una parte, in terra 


! I. e, fetas. 


14 decembr., 
circ. 1070. 


v°. 


120 CHARTULARIUM 


de Gonzole et de Pontio, fratre ejus, et de Guilelmo; et, de alia parte. 
in strata publica; de tercia, in rivo de Paveit; de quarta , in jam dicto 
flumine de Vuelna. Quantum infra istas quattuor afrontaciones inclu- 
dunt, sic donamus et vendimus , nos omnes simul jam dicti, sine ulla 
inquietudine omnium hominum et sine ullo engan, jam dicto monas- 
terio et predicto Raimundo kamerario, propter precium solidorum xvr. 
Et , ut hec carta donacionis seu vindicionis nostre firma et inconvulsa 
permaneat omni tempore, manibus nostris roboramus et testes firmare 
rogamus. Si autem ullus homo aut ulla femina venerit contra hanc 
cartam nostre vendicionis, ut inrumpat aut infringat, nos jam dicti 
vinditores erimus adjutores et assertores et placitatores contra cunctos 
homines. | € 

Facta carta ri: nonas decembris. 

Signum Jeroncle. Signum Bona Filia, uxor sua. Signum Gironcle, 
filis meus, et omnes filii mei. Signum Atanol, et uxor mea, et filii 
mei. Signum Pontius et filii mei. Signum Petrus. 

Et ego Petrus Otto, et uxor mea, et filia donamus terram nostram, 
quam habemus in Valle Longua, Deo et sancto Victori et Raimundo 
camerario, propter remedium animarum nostrarum. 


94. 


Carta Briccioni. 


In nomine Domini. Ego Bricius, et uxor mea, et duo filii mei, 
et ego Geraldus Gonberti, et uxor mea, et filii mei * vinditores 
sumus sancto Victori et Raimundo de Mostugol, camarario, unam 
modiatam de nostra terra, in illo loco que vocant Quarts, et aliam 
terram que est subtus domum sancti Victoris, infra ipsa conda- 
mina, quam tenet ipse jam dictus camerarius Raimundus, propter 
precium de xx fedas bonas et electas. Et nos quantum habemus in 
ipsas terras jam dictas, vel habere debemus, totum vendimus sancto 
Victori et suprascripto Raimundo, sine ullo engan et sine aliqua 
interpellacione de ullo homine vel femina, propter supradictum pre- 
cium. 


SANCTI VICTORIS. 424 


Facta carta vendicionis xvun kalendas januarii, regnante Jhesu 
Christo Domino. 

Signum Briclii, et uxoris mee, ac duorum filiorum meorum. 
Signum Geraldi Gonberti, et uxoris mee, et filiorum meorum. 


95. 


Breve de Hermundo Bona. 


In nomine Domini. Hic est brevis de terra que est in valle Sancti 
Juliani, quam dedit Bermundus , filius Guiquiranni, sancto Victori et 
monachis ejusdem loci. Et dederunt ei Sicherius et Ungbertus vri 
solidos de ot', et duas fedas, et unum multonem; et Pontius Borrellus 
donavit similiter totum quantum habebat in illa terra, et firmavit 
istam cartam. Et, si homo esset qui istam terram anpararet, Pontius 
Borrellus mittit in guadio totum quantum [habet] in valle Sancti 
Juliani, sancto Victori et monachis ejus, usque quod retderet eis illam 
terram liberam. 


96. 


De alodariis de Almis. 


In Dei omnipotentis nomine , sanctique Victoris honore. Breve me- 
moratorium de alodariis qui habuerunt alodem in villa que nominant 
Almis, quomodo dederunt Deo et sancto Victori omnia quecumque ibi 
habuerunt. Inprimis, Johannes de Reliana et filii ejus; Lanbertus, 
uxor' et filii ejus, et Poncius, frater ejus, et filii ipsius; Massilius Bene 
Toca et filii ejus; Noe de Gardana et filii ejus; Georgius et filii ejus ; 
Lanbertus canonicus, et soror ejus Durabilis, similiter. 

Hic est brevis sensualis de villa Almis : Aldegerius Calvus, medio 
porco et medio multone. Mateldes, femina, mater de Aremberto, 
similiter. Ingilardo , similiter. Frobertus, unum porcum et unum mul- 
tone. Áreia, femina, medium porcum et medium multone. Maiam- 
fredus, similiter. Galterius, 1 porcum, 1 multonem. Andreas, dena- 
rios virt per porcum, et per multone v. Leuterius, medium porcum et 


! Fort. pro otonenchis. * Cod. urxo. 


L 16 


Sæc. XI. 


Sec. XI. 


1021 — 1032. 


122 CHARTULARIUM 


medium multone. Martinus Barnardus, denarios mi, inter porcum et 
multo. Aicardus Petitum, similiter. Bonetrus, similiter, femina. Gai- 
rardus porcarius, similiter. Pontius Trenca Sacos, similiter. Mar- 
tinus, filius Sanctoaldi , similiter. Frodbertus pedegarius, denarios vni, 
inter porcum et multone. Usenna, femina, similiter. Ingilbertus cum 
suos fratres, similiter. Martinus Occulo de Lupo, similiter. Raiam- 
baldus, similiter. Sanctoaldus , similiter. Constantius, similiter. Alde- 
gerius Palterus, denarios vr, inter porco et multone. Martinus de 
Rammada, denarios vi. Disderius, denarios vni, inter porco et mul- 
tone. Salvatus, denarios vui, inter porcum et multone. 


97. 


Guerpitio de Almis et Adana. 


In Dei nomine. Nos fratres, Noe, Pontius, Leutoardus, Pontius, 
filii Pridami et Prime, facimus donationem vel guirpicionem omnipo- 
tenti Deo et sancto Victori, martiri gloriosi , ejusque monasterio, de 
alode quem habemus in villa Almis , quantum ad nos pertinet , tantum 
videlicet quantum Adalbertus vel Dominicus contrapellant; et, in valle 
que dicitur Adana, similiter facimus donationem de omni alode quem 
ibi habemus, et de uno molendino, similiter, pro animabus nostris vel 
parentum nostrorum , ut remissionem accipere mereamur peccatorum 
et partem ac societatem in sorte electorum. 


98. 


Carta de Cezeresta. 


In nomine summe et mdividue Trinitatis , Patris et Filii et Spiritu[s] 
Sancti, et in honore sancte Dei genitricis Marie , semper virginis , sano- 
torumque Petri, principis apostolorum, sive sancti Johannis Babtiste 
atque sancti Victoris, vel ceterorum sanctorum omnium. Ego Vuilel- 
mus!, civitatis Massiliensis vicecomes , et uxor mea, Stephana videlicet, 
necnon et heredes mei, scilicet filii, pro redemptione nostrarum 


! Guillelmus II. 





SANCTI VICTORIS. 4123 


animarum et pro absolutione nostrorum peccatorum vel etiam genito- 
rum, quibus, volente Deo, contigit nos esse possessores castrorum , 
villarum, territoriique multarum, donamus, imo cedimus supradictis 
sancti Victoris martiris monasterio Massiliensi, medietatem cujusdam 
ville, Cezireste quippe vocate, quam pater meus tenuit et possedit et 
heredibus suis possidendam deseruit. Est igitur ipsa villa in comitatu 
Massiliense; termini vero ejusdem ville sunt ita : a plaga orientali, 
consortat balma de Conilio; a plaga meridiana, ab ipsa supradicta 
balma, sicut discurrit torrens que vocant Lavaneras, usque in illum 
montem quem dicunt Avalsarium, et de illo monte usque in mare; ab 
occidente vero, ipsum mare ; ab aquilone vero, id est ab ipsa supradicta 
balma de Conilio usque ad illam balmam vel illum strictum quod di- 
citur Colonicium, et de illo stricto vel ipsa balma usque in montem 
quem dicunt Nigrum, et sicut ille mons discurrit, usque in vallem 
Scuram et usque ad montem qui vulgo Marro dicitur, sicut aqua 
vergit in canalia. Donamus, sicut supra diximus, atque cedimus mo- 
nasterio jam dicto, in presentia domni Isarni, ejusdem quoque mo- 
nasterii abbatis. Hanc itaque rem, quam dedimus, servi Dei sibi fideliter 
eodem in monasterio famulantes teneant et possideant, successoribus 
*suis , sine ulla inquietudine vel contradicione, derelinquant. Scripta 
sunt hec in eodem comitatu atque monasterio, etiam ipsius claustro, 
regnante Rodulfo, rege Alamandorum sive Provincie. Verum si quis- 
libet, etc....; in vinclo solvat obtimi auri libras uu, et postea hoc idem 
firmum et stabile permaneat omni tempore cum stipulacione inter- 
posita sub omni infirmitate. ..... | 

Signum Vuilelmi et Stephane, sue uxoris, qui hoc donum scribere 
jusserunt; manus illorum firmat. Signum Vuilelmi vicecomitis. Sig- 
num Stephane. Signum Folconis'. Signum Odile', Signum Ponti 
episcopi. Signum Vuilelmi', fratris ejus. Signum Aicardi*. Signum 
Fulconis. Signum Gosfredi. Signum Guiberti More. Testis Johannes 
Peletus. 


! Fulco, vicecomes Massiliensis, uma cum — * Guillelmus III Juvenis. 

fratre Guillelmo II. 5 Aicardus, vicecomes Arelatensis, frater 
* Odila, uxor Fulconis viceeomitis. Guillelmi III et Pontii episcopi. 
* Pontius II, episcopus Massiliensis. 


fo 27. 


Circ. 1026. 


Dec. 1095. 


124 | CHARTULARIUM 


99. 


Carta de Almis. 


Vicecomes Massilie, Vuilelmus' nomine, dedit, pro remedio anime 
sue, medietatem de villa que vocatur Almis', monasterio sancti Vic- 
toris martiris. Fuerugt aliqui homines qui habuerunt alodem infra 
terminos ipsius ville, Jobannes videlicet, filius Adalberti, cum suis 
heredibus; Sisfredus, filius Cena Dei, cum suis heredibus; Martinus, 
filius Boni, cum suis heredibus; habuitque cum eis jam prefatus Vui- 
lelmus convenientiam, ut ipsi alodarii haberent medietatem de tasca 
de ipso alode, et ipse aliam , qui locum vestivit. Post sedecim namque 
annis, voluerunt aprehendere terram homines jam prefati. Quod au- 
dientes monachi ierunt ad domnum Vilelmum!', vicecomitem Massilie, 
filium supradicti Vilelmi, quem genuit ei Bellieldes, et ei causam in- 
dicaverunt. Quibus auditis, prohibuit fieri, et, sicut pater suus con- 
stituerat, finnavit cum ipsis hominibus, videlicet ut homines mona- 
chorum laborarent terram, et alodarii haberent medietatem de tasca, 
et monachi aliam. 


100. 
Carta de Cezeresta. 


Principio, Deus tocius atque inextricabilis majestatis , ne possessor 
solus existeret sue tanteque benignitatis, condidit angelos mire condi- 
cione serenitatis, quorum unus, superbia perflatus, sequacibus cum 
suis, fertur precipitatus. Eorum locus ne vacuus remansisset , cuncti- 
potenti libuit alius condicionis creaturam ut condidisset, videlicet 
hominem effigiavit, quem in paradisi amoenitate, hoc est orto delicia- 
rum, collocavit. Qui preceptum creatoris non recte secutus, ab eodem 
precipitato diabolo per nimium est seductus. Sed benignissimus con- 
ditor, hanc, ne periret funditus, miseratus est, dictu mirabilius! in 
terris incarnatus, et verus Deus, verus homo, de virgine.benignissima 


natus. Humana qui post etate nutritus, celestia mirabiliter t[er]restribus 


! Guillelmus I. 3 Guillelmus IT. 
* Vid. sup. n. 69, 70 et 71. 


^os — 


—— M ——— — —— —————.——.- 


SANCTI VICTORIS. 125 


est largitus; post spatium sex lustrorum baptizatus , inennarabilia sicut 
Deus operatus, scilicet cecos* inluminavit, leprosos mundavit, mortuos 
suscitavit, et alia perpetravit, quibus discipulos suos donavit, qui , post 
funditus repulsa sinagoga, construendas ad ecclesias elegerunt loca. 
Quibus ministros elegerunt , et alios episcopos, alios presbiteros , sub- 
sequenti ordine, constituerunt, quorum sequaces alii fuerunt qui ha- 
bitum mutaverunt , quos generaliter monachos vocaverunt, et monas- 
teria sparsim, in Dei nomine, fundamentaverunt ; quorum unum in 
honore beatissimi Victoris et ejus sociorum , martirum Salvatoris, 
antiquitus est stabilitum, et juxta Massiliam, supra mare, convenienti 
loco , situm. Quod, fervente fide Christianorum , redundare cepit di- 
viciis omnium bonorum, , et, sicut fertur, habitacio quinque milia mo- 
nachorum. Sed, rursus fide Christianorum frigescente, perfidia paga- 
norum passim ingruente, totum est dissipatum, et quod habebat ad 
aliud reddactum. Item, divinitus sancti homines ceperunt pullulare, et 
idipsum monasterium rehedificare, necnon etiam ex rebus sibi perditis 
recuperare. Quibus animadversis predictis in meo pectore grandi 
compunctione fixis, ego Fulcho*, mea cum uxore, cepi cogitare quid 
sibi potuissemus dare. Quapropter, redemptione nostrarum et paren- 
tum animarum, quin etiam spe remunerationum futurarum, medieta- 
tem unius ville, nomine Cezeresta, damus, hoc est quod actenus illic 
babuimus et habeamus, scilicet cum campis et vineis sibi adjacentibus, 
et etiam ceteris omnibus cultis et incultis pertinentibus, qua solita est 
habere nobis eam possidentibus. Et habet ipsa villa terminos, ab 
oriente , balma de Cunilio; a meridie , ab ipsa balma usque in montem 
quem dicunt Avalsarium, et usque in mare ; ab occidente , ipsum mare; 
ab aquilone, a supradicta balma usque ad balmam vel strictum Colo- 
nicum, et usque in montem Nigrum, et usque in vallem Scuram, et 
usque in montem qui dicitur Marro, sicut aqua vergit usque in canalia. 
Si quis igitur, efc. 

Facta donatio in mense decimbri, indicione vir, ab incarnatione 
Domini nostri Jhesu Christi anno millesimo xx" v*, fn eodem monas- 
terio, tempore Rodulfi, regis Burgundionum. 


! Cod. cecus. * Fulco, vicecomes Massiliensis. 


Januar. 1033. 


v°. 


126 CHARTULARIUM 

Sigaum, Pontius episcopus firmavit. Signum, Vuilelmus! vicecomes 
Brmavit. Stephana, uxor sua, firmavit. Signum Gerunclo firmavit. 
Signum, Fulcone firmavit. Odila, uxor sua, firmavit. Signum, Guar- 
nallus firmavit. | 


‘101. 
Carta sancti Zachariæ. 
(Edid. D. Martene, 4mpl. coll., 1, 400.) 

Cum quadam die domnus Pontius, Massilie civitatis episcopus, 
gratia oracionis, sancti Victoris , Christi Jhesu Domini martiris, adisset 
monasterium, et, premissa oratione, ante regiam ecclesie diverso 
genere hominum, monachorum scilicet, canonicorum et laicorum 
confabulantium fultus sederet, assisteretque ei quidam Bernardus no- 
mine , tunc solum presbyter, postea autem monachus, supplex et non 
mediocriter rogans, ut sancti Zakarie et sancti Johannis Babtiste eccle- 
siam , quam, suo sumptu, quamvis grandi penuria, dudum nescio aut 
vetustate consumptam aut a Mauris dirutam, cum paucis fratribus, 
duobus videlicet vel tribus, fideli quodam modo, qua poterat devo- 
cione , restaurasset, ipse domnus pontifex pro mercede sua, in honore 
sanctorum supradictorum, consecraret ; ego quoque, qui hec kalamum 
tenendo manu scribo , audivi eundem presulem talia dedisse responsa : 
« Ego quidem, conscius vestre bone voluntati, premisi legationem, ut 
quantocius preparassetis vos ad consecracionem. » Nunc autem, Deo 
gratias, quia gavisi sumus de consecracione , debemus scribere qua- 
liter domnus archiepiscopus hanc ecclesiam dotat sponsalicio sug do- 
nationis. 

Ego Raimbaldus, sancte sedis Arelatensis, gratia Dei, archiepi- 
scopus, pro eo quod Dominus noster promittit hominibus : « Date 
helemosinam, et ecce omnia munda sunt vobis*; » et: « Sicut aqua 
exünguit ignem, ita elemosina extinguit peccatum? ; » et fratres mei et 
heredes Boso et Bonefacius atque Fulco*, et alius Bonefacius, filius 
Atanulfi, donamus aliquid de alode nostro, qui nobis jure hereditario 


! Guillelmus II. 
* Luc., XI, 44. 
* Ecclesi., MT, 33. 


* Omnes isti lii erant Bonifacii, domini de 
Rellana. 





SANCTI VICTORIS. 427 


parentum nostrorum obwenit, ecclesie in honore sancti Zakarie et 
sancti Johannis constructe. Et est ipse alodis in comitatu Massiliensi, 
in territorio castri nomine Auriolis', ubi est ipsa ecclesia, in loco qui 
vocatur Restonis. Termini vero istius donationis sunt hujusmodi dis- 
posicionis : a parte orientali atque meridiana, fons sive rivus qui vp- 
catur Vuelna; a parte aquilonis, sicut ipse mous qui est supra eccle- 
siam ipsam vergit contra meridiem, a supradicto fonte usque in rivum 
quem nuncupamus Savardum; a parte occidentali, sicut rivus iste, 
quem jam diximus , discurrit in ipsam Vuelnam. Quicquid igitur infra 
istos terminos habere videmur, totum ommipotenti Deo et ecclesie jam 
dicte donamus atque cedimus. In castello Ornione habet ipsa ecclesia 
tres braciarias : unam dedit Boso, aliam Isnardus, aliam Lambertus. 
Alimburga dedit ipsi ecclesie de vinea unam quartariatam in Graule- 
rias : de uno latere, consorte ipsa donatrice ; ex alia est heremus; ex 
una fronte, Christoforus presbyter. De vinea habet ipsa ecclesia in 
Guarda Fames semodiatam unam , de Stephano Bene Corna ; ad Poiolio 
Gauceranni, albam semodiatam, de Ascarico; in Causalone, unam 
modiatam de terra culta et modiatam de vinea, que fuit Stephano 
Bene Corna, pro uno caballo. Habet adhuc mansionem in castro jam 
dicto cum vinee semodiata, de Pontio clerico, filio Fermini. Habet 
insuper ipsa ecclesia unius molendini partem terciam Guichiranni, 
quam hab eo comparaverunt clerici ejusdem ecclesie, uno caballo, 
cum campo juxta rivum Savardum, que fuit de Durante vicario ; 
alam namque terciam? ipsius molendini dedit, cum omnibus here- 
dibus suis, eidem ecclesie. ipse Guiquiramnus et Fulco, frater ejus, 
vendiderunt sancto Victori et sancto Zacharie totam condaminam, 
que fuit de Bonefacio , in palude de ultra Vuelna, pro uno caballo et 
uno bove et uno verre et uno maiale ; et domnus Vuilelmus’, filius alii 
Vuilelmi, frater domni Pontii episcopi, quantum infra istos termmos 
habet jam dictos, similiter donavit. Sane si quis, nos videlicet donato- 
res, id est Raimbaldus, archiepiscopus Arelatensis, et Pontius, epis-* 


' Vid. sup. n. 68, 69 et 72. vicecomitis Massilie , fraterque Pontii II epis- 
* Subaud. partent. copi. 
* Guillelmus Juvenis, filius Guillelmi I, 


128 CHARTULARIUM 


copus Massiliensis, et Boso , et Bonefacius, et Fulco, et alius Bonefacius, 
et Vuilelmus Juvenis, et Isnardus , et Lanbertus, aut heres noster aut 
ulla oposita persona, que contra hanc donationem sponsalicii et dota- 
licii hujus ecclesie sancti Zacharie et sancte Helisabet et sancti Johan- 
nis, quam mittimus in manu Isarni, abbatis sancti Victoris monasterii, 
et in manu canonicorum illic Deo servientium, quisquis sit, qui contra 
hoc , ut diximus, ire, inquietare, aut irrumpere vel violare voluerit, 
non valeat vendicare quod repetit, sed iram et maledictionem Dei in- 
currat, et cum Juda traditore in inferno damnetur, et cum Datan et 
Abiron penas luat, et cum Symone mago participetur. 

F acta carta donacionis istius , mense janorio, in comitatu Massiliense, 
regnante Odone', rege Alamannorum sive Provincie, anno ab incarna- 
cione Domini millesimo XXXIII. 

Signum Raimbaldi et Pontii, episcoporum, et aliorum suprascrip- 
torum, qui hanc donacionem fecerunt, et manus eorum firmaverunt, 
et alios firmare rogaverunt. Leofredus firmavit. Aldegarius firmavit. 
Bermundus firmavit. Guichirannus firmavit. Fulco et Pontius , fratres 

j Guichiranni , firmaverunt. Aldoardus firmavit. Gadaldus firmavit. 

Ego Isnardus Valrinus, et uxor mea, nomine Leuteria, filiique 
mei Lambertus et Maiols, donamus aliquid de hereditate nostra eccle- 
siis supradictis, xir sextariatas de terra culta, quarum sex sunt ante 
ipsas ecclesias, a parte orientis; in valle vero Godomir sunt alie vir, 

f38. “et his, ab uno latere, est terra de Teudino ; de alio latere, fossatum. 

Ego Aldebertus, et Ugo, frater meus, vendimus sancto Victori et 
sanclo Zakarie omnes terras , quas habemus infra ipsos terminos ejus- 
dem nominatos , et illam terram que fuit de Antibulu , ultra Vuelnam; 
et proinde accepimus in precio unum caballum et unam equam et 
unum asinum, et firmavimus supra nominata dona et istud nostrum 
donum , et alios firmare rogavimus. Fulco firmavit. Pontius Gadaldus 
firmavit. Aimericus firmavit. Aldebertus firmavit. Pontius Feimeu fir- 

mavit. Alter Pontius Sicheri firmavit. Lanbertus Valrinus firmavit. 
Antibolus firmavit. Ricardus, suus gener, firmavit. 


' Odo II, comes Campanis et Blesensis, qui latum, tunc vindicabat. De quo vid. sup. 
hereditatem avunculi Rodulphi III, regis Are- p. 92, not. 





SANCTI VICTORIS. 129 


Ego Raiambaldus et Bonifacis et Boso, fratres mei, donamus 
Deo et sancto Victori sanctique Zacharie, et ad monachos qui ibidem 
sunt vel futuri erunt, devesum in aqua qui vocatur Vuelna, de ipsa 
fuz usque ic ubi cadet Petrois in Velna. Hoc damus Deo et sancti 
Zakarie ego Raiambaldus et Bonifacis et Boso, fratres mei. Et ego 


Isnardus Belletus dono similiter. Guichirannus similiter. Fulco simi- 
liter. | 


102. 


Carta sancti Zacharie. 


Ego Abilonia, cum filiis meis Petro, Poncio, Wilemmo, Gaudaldo, 
facimus scambiacionem cum monachis sancti Zacharie, de hereditate 
nostra, de terra que est super ecclesiam sancti Zacharie, et ipse fuit 
terra que est de manso que nominant Vengalibenis, pro vineis illorum, 
que sunt site in castro qui vocatur Auriol. Et ego Abilonia, cum filiis 
meis, facio istam scambiationem Deo et sancti Victoris, ex consensu 
domni Bernardi abbatis, cum monachis ejusdem loci. Et ego Abilo- 
nia, cum filis meis, facio istam scambiationem Raimundo, priore 
ejusdem loci, cum monachis suis Isnardo, Rainaldo , Ugoni, Cotaroni, 
Petro. Et ipsas vineas dabit in excambiacione, que nominant de Jo- 
hanne de Ripa, quartairatas m1; de Jaudado, quartairada 1,. a croso 
de Gaurinon; a croso de Symeon, Pontius Gaudaldus quartairata 1; 
aha quartairata, que nominant de Pontio Alda ; alia quartairata, que 
nóminant de Martino fabro, de Amendolario; alia quartairata, que 
fuit de muliere Aimarico, que nominant Quairone. 

Ego Aldebertus Belletus dono Domino Deo et sancti Victoris 
sanctique Zacharie de terra de manso de Guarnerio. Et sunt consortes 
ipsius terre: de uno latus, de Pozaleir; de alio latus, de Antibol; de 
alio latus, terra de Stephano Sirvent. Hoc dono sancti Victoris et ad 
monachos sancti Zacharie ad alode ego Aldebertus, et recipio in pre- 


1065 — 1079. 


cium propter ipsa terra bove r. Ego Aldebertus firmavi. Et propter | 


ipsam terram Lanbertus Gadaldus abuit unam equam cum pullo suo, 
et Pontius, frater ejus, vaccam 1 cum fetu suo. 


Ego Lanbertus Gaudaldus facio excambiacionem de terra que est 
I. 17 





130 CHARTULARIUM 


a molendino Barnardo, que est usque ad camino; et Raimundus dedit 
una vinea que est ad Bonas, ad benefacta, et a filiis suis dedit dena- 
rioS VIII. 

Ego Ugo Lauterius, et Aigulfus et Guido , consobrini mei, vendimus 
terram de manso de Martes monachis sancti Victoris sanctique Zacha- 
rie : et sunt consortes terre que vendimus, de uno latus, terra de 
Gandalbert ; de alio latus, de Pozaleir ; de alio latus, Vellna. Hoc quod 
accepimus in precium, de terra quam supradiximus, sunt 111 solidatas 
et 1 equa. Et nos qui facimus hanc donationem firmamus Deo et mo- 
nachis sancti Victoris sanctique Zacharie, ut si ulla contradictio in ac 
terra, de eredibus nostris aut de qualicumque omine , supervenerit, ut 
nos de alia terra nostra aut de substantia faciamus scambiationem ipsis 
eredibus nostris aut ipsis contrapellantibus. 

Breve de vinea que fuit Dagoberti et uxore sua Laurentia , que ipsa 
Laurentia , post mortem suam , dedit Domino Deo et sancto Victori et 
sancta Maria et sancti Zacharia; et, post mortem Laurentia, Pontius 
Sabbato fecit appellationem de ipsa vinea a Raimundo et ad mona- 
cbos sancti Zacharie, et Raimundus dedit aliut tantum de alia vinea 
ad Pontio Sabbato, ut teneat quantum vixerit, post mortem suam re- 
vertatur ad ipsum locum sancti Zacharie. Et ego ipse supradictus 
Aldebertus Belletus dono alia terra de manso de Guarnerio, unum 
campum qui est juxta ecclesiam sancti Victoris de Savard. 

Ego Martinus Baptizatus et-filius meus Lambertus , facimus ven- 
ditionem de molendino, que nominant Barnardo, ad sanctum Victo- 
rem et sancti Zacharie, et altarios qui ibidem sunt fundati, vide- 
licet partem nostram, que a nos pertinet. Et prebendimus solidatas 
novem in precium; et per istud precium relinquimus istum molendi- 
num ad sanctos supradictos. Et Pontius, frater Martini, dedit suam 
partem de ipso molendino, pro anima sua. Ego Martinus Baptizatus 
et filius meus Lanbertus et frater meus Pontius firmavimus cartulam 
istam, et testibus firmare rogavimus. Pontius Bermundus firmavit. 
Vitalis firmavit. Mannasses firmavit. Martinus judex firmavit. Nunc 
itaque qui ista venditione contrariare vel minuare voluerit, sive 
nos sive nostri, seu qualiscumque persona, cum Juda traditore, 


- -— —-————M—M—M9——————- ————— .- 


SANCTI VICTORIS. 134 


eterna maledictione apud inferos obtineat. Fiat, fiat, fiat. Amen, 
amen, amen. 


103. 


Carta sancti Zacharie. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Martinus Baptizatus 
et uxor mea, nomine Theucia, et filius meus Lanbertus, pro redemp- 
tione animarum nostrarum filiorumque nostrorum, donamus nunc in 
presenti Domino Deo et sancte Marie, vel sancti Johannis atque 
sancti Zacharie et beatorum martyrum Victoris et sociorum ejus, ali- 
quid de alode nostro, hoc est terciam* partem de quodam molendino, 
qui est in comitatu Massilie, in territorio videlicet castelli Auriolis; et 
est in loco ubi nascitur fontis que dicitur Velna. Et insuper, totam 
nostram partem de alode nostro et omnibus bonis nostris, quecumque 
visi fuerimus habere ad obitum mortis, donamus Deo et sanctis supra- 
dictis, videlicet tali ratione, ut in vita nostra teneamus, et post dis- 
cessum nostrum Deo et sanctis ejus supradictis relinquamus. Et frater 
meus Aldoardus dedit suam partem de molendino. Ego Martinus 
Baptizatus et uxor mea Teucia et filius meus Lanbertus donamus, et 
testibus firmare rogamus. Johannes presbyter firmavit. Guiquirannus 
firmavit. Jaudatus firmavit. Ricardus, frater suus, firmavit. Aichinus 
firmavit. Fulco firmavit. Aldoardus firmavit. Pontius firmavit. Lan- 
bertus firmavit. Aimaricus firmavit. Teutbertus firmavit. Bertrandus 
firmavit, et uxor sua et filii sui firmaverunt. Aldebertus, Poncius et 
Petrus et Honoratus et Gontardus firmaverunt. Et ego Pontius, frater 
Martini Baptizato , et uxor mea Constantina, donamus ereditatem nos- 
tram de molendino Tevolenio , juxta ecclesiam sancti Zacharie; et de 
alio molino, que nominant Barnardo, et de omni alode que habemus et 
abere potuerimus, donamus Domino Deo sanctoque Victoris et sancti 
Zacharie. Pontius et uxor sua firmaverunt. Deodatus firmavit. Man- 
nasses firmavit. 


Cire. 1070. 


ve, 


Jun., 
1065 — 1079. 


Circ, 1070. 


132 CHARTULARIUM 


104. 
Carta sancti Zacharie. 


Ego Fulco de Auriol et uxor mea Frodoaria, et filii nostri Pon- 
tius et Chichiran et Arnolf et Aicardus et Fulco et Guido et Elde- 
bert et Petrus, donamus et guirpimus Domino Deo et sancto Victori, 
in potestate domni Bernardi abbatis et omnium monachorum, et 
sancto Zakarie et Raimundo monacho, et fratribus habitantibus 
inibi, presentibus et futuris, totum quantum babemus et apellamus: 
in molendinis qui sunt in Vuelna, in uno Tevolenio et alio Paillenio 
et alio Beciono, et decimas et gardias, quantum habemus et appella- 
mus in vinea de Ugo Lauter et in vinea Gandalbert et in illa de 
Crebacor. Ita donamus et guirpimus supradictos molendinos et aqua- 
meritum! et vineas, sine ullo retinemento, sicut Bernardus, prior de 
sancto Zacarie, tenebat; et accipimus pro hoc, de substantia sancti 
Victoris, xx solidatas. Donamus etiam ipsum decimum de ipsas causas, 
qui sunt juxta ecclesiam sancti Victoris, que vocant Savard, scilicet 
totum decimum quem nos ibi habere debemus , infra ipsas causas, id 
est de carne et de lana et de lino et de omni re que inde exire debet. 
Fulco firmavit. Frodoara firmavit. Pontius Fulconi firmavit. Ceteri 
fratres firmaverunt. 

Facta carta in mense junii, in monasterio Massiliensi. 


105. 


Ego Martinus Babtizatus et filius meus Lanbertus facimus ven- 
dicionem de molendino novo de Petroso ad sanctum Victorem et 


. sanctum Zacariam, et ad altaria que ibi sunt fundata; et accepimus 


unum bovem in precio, per quem solvimus et relinquimus ipsum mo- 
lendinum novum de Petroso ad supradictos sanctos ; et testibus firmare 
rogamus. Bertrannus firmavit. Filius suus firmavit. Norbertus firmavit. 

Breve de guerpicione quam fecit Bertrannus monachis sancti Victo- 
ris, de parte quam habebat in molendino Tevolenio; et monachi de- 


! Fort. corr. aquamentum. 


SANCTI VICTORIS. 133 


derunt ei tres solidatas. Factum est hoc in presentia hominum de 
Nantis, Guidoni scilicet monachi , Jordani Petri presbyteri, et aliorum 
qui ibi fuerunt. Set Bertrannus et uxor sua Sofizia et filii ejus firma- 
verunt. Pontius, Honoratus, Martinus firmaverunt. 

Brevem de guirpicione quam fecit Lanbertus Babtizatus , de parte 
quam habebat in molendino Tevolenio et in molendino Bernardi, 
sancto Victori et monachis ejus, in presentia Iterii de Massilia et 
Guauzfredi Raida et Vuilelmi Gauzfredi et Petri Carbonelli; et hanc 
guirpicionem promisit facturos filios suos. 

Et ego Lanbertus facio guirpicionem de terra que vocatur Ad Fontis 
Vuelna ; et propter hoc accepi a monachis sancti Victoris solidatas nr. 

Ego Abel Deo omnipotenti sanctoque Victori et monachis, pre- 
sentibus et futuris , ibidem consistentibus, dono sive reddo in emenda 
omne decimum, quod est ad ecclesiam sancti Menne, super fonte 
Jaudati, pro decimo scilicet sancti Zacharie; eum dono et semodium 
unum de vino, ut habeant et possideant, sine contrapellatione , omni 
videlicet tempore. Episcopus Pontius firmavit. Petrus Aicardi firmavit. 
Norbertus firmavit. 

Breve de donatione de illo molendino que nominant Beciono Soteira, 
que fecit Adalaiz, cum filiis suis, Domino Deo et sancta Maria sancti- 
que Victori et sancti Zacharie, in presentia Raimundi de Cornuz et 
Nicecio monachos, quantum ibi abent et habere debent , ut monachi 
sancti Zacharie, presenti et futuri, habeant et possideant, omnique 
tempore. Ego Adalait et filii mei , pro remissione animarum nostrarum 
parentumque nostrorum, supradicta donatione donamus et firmamus; 
et Raimundus de Cornuz dedit pro hac dono unum bovem obtimum, 
in tali racione, ut, si ullus homo auz femina, modo aut in antea, 
appellationem fecerit, supradicti filii Adalaiz faciant tazent'. De hoc 
Petrus Isnardus fecit fidem per rx solidos , et Petrus Amelius similiter. 

Ego Pontius Gadaldus et frater meus Lanbertus terram que ha- 
bebamus ad molendinum quod vocaut Bernardum, usque ad alium 
molendinum Cautivennum , vendimus sancti Zacharie, unusque 
ex nobis excambiat ibidem, in eodem loco. Et ego Benefacta et 


' Id est, ut conjicimus, silentium imponant, 





28 dec., 


134 CHARTULARIUM 


filii mei aprehendimus propter istam terram vri denarios, ut hec ven- 
ditio firma et stabilis permaneret omne per evum. 

Breve de placito quod habuerunt monachi sancti Victoris cum 
Aldeberto Belleto, de nona parte de castro de Auriol, quam contra- 
pellabat eis. Hanc emit Bonefacius * tantum quantum non potest Alde- 
bertus monachis reddere; de qua donavit Aldebertus et guerpivit 
sancto Victori unum mansum meliorem et alterum de mediis et unam 
braciariam; et monachi absolvunt illi omnem illum donum quod dedit 
ibi Bonifacius, et omnem malum quod fecerat illis. Et ipse Aldebertus 
iterum guerpivit et uxor ejus et filii ejus omnia que habent monachi 
in Auriol et Salam, per nomen, et totum quod contrapellabant in 
obedientia de sancto Zacharias, excepto hoc quod ibi est de illa nona 
parte, si non ibi fuit datum cum consilio Aldeberti sive patris ejus 
vel avunculi. Quod si magis voluerint monachi retinere , scilicet hoc 
de illa nona parte quod non fuit acaptatum cum consilio Aldeberti vel 
parentum ejus , laxabunt monachi braciaria, et tenebunt qualem magis 
voluerint, et habebunt bonam pacem, et erit Aldebertus sancti Victo- 
ris amicus. 


106. 


Carta sancti Zacharie. 


Cum olim una supernorum pars civium superbia de caelo cecidisset 


circ, 1030. et in inferno degecta esset, placuit Domino ut recuperaret banc partem. 


Loco illius edidit hominem, ut frueretur dignitate quam pesundata illa 
supradicta pars perdidit. Igitur, ipso videlicet formato homine, cepe- 
runt pullulare opera Deitatis, ut humanum genus habere: para- 
disum, loco hereditatis. Quam ego Andreas intuitus rationem, re- 
medio anime meae, dono huna media quartairaita de vinea culta 
saucto Johanne et sancto Zacharie et sancta Helisabeth vel aliis sanctis 
qui ibidem sunt; alia medietate de ipsa vinea dono ad nepotes meos 
de sorore mea , ad Andrea et ad Petro, in tali quippe racione teneant 
ad vitas suas nec donunt nec vendunt; et, post illorum obitum, re- 
vertat ad ecclesias supradictas. Et est ipsa vinea in comitatu Massi- 


! Fort. corrig. Laberet. 


SANCTI VICTORIS. 435 


lieuse , in castro Áuriol, in loco que vocant Planterios, super ecclesiam 
sancti Petri : consortes, de uno latus, seniore nostro Isnardo; de alias 
partes, Vuadaldo et Agarno. Sane si quis, etc. 

Facta carta ista in mense decimbri, v kalendas januarii, tempore 
Rodulfo regis. 

Signum Andreas, qui carta ista scribere mandavit, propria manu 
firmavit, ceteros firmare rogavit. 


107. 


Cum rector totius orbis mirabilis in omnibus suis permanead operi- 
bus , mirificum hominibus concesit donum, quatinus de terrenis rebus 
celestia possint adquirere dona. Hujus quoque regi negotium exercere 
cupiens, ego Bonus, facinoris pregravatus pondere, pro anime meae 
remedio, cedo aliquit mee proprietatis ecclesie sancti Victoris, hoc 
est de vinea modiata 1, que sita est in pago Massiliense , in villa que 
vocant Sarturiano. Consortat, huno latere, terra comitale, et, de aliis 
latus, heredes meos. Eo vero tenore cedimus supradictam vineam 
prefate ecclesie, ut, quamdiu illic cenobite steterint, funditus eanr te- 
neant; et, si venerit ullus episcopus ad ipsius servientes ecclesie, 
subtrahere voluerit, non ita sit, sed ad proprios nostros revertat. Sane 
si quis, e/c. | 

Facta cartula vel donatio ista in Massilia civitate , in mense decimbri, 
in Ir feria, regnante domno Conrado rege, anno xxx. 

Signum Bonus, qui hanc cartulam vel donationem istam fecit scri- 
bere et firmare rogavit ; manu sua firma. 


108. 


Carta de Puio Nerone. 

In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Fulco', Belliildis quon- 
dam filius, videns hunc mundum ad occasum curvari , omnia in pejus 
ruere , me quoque ad finem hujus vite adproximare, in quo fine unus- 
quisque vel ad perhenne ascendit gloriam vitamque sempiternam, 


* Fulco, vicecomes Massiliensis, filius Guillelmi I fraterque Guillelmi II. 


Dec. 971. 


1039. 





v^. 


Circ. 1060. 


136 CHARTULARIUM 


vel ad perpetuam traitur poenam , et volens pro temporalibus mercan 
requiem et vitam sine fine mansuram, pro anima mea et pro anima- 
bus parentum meorum, tam vivorum quam mortuorum , dono Domino 
Deo et altari quod est consecratum in honore sancte Marie et sancti Vic- 
toris, in monasterio Massiliensi, et monachis ejusdem loci presentibus 
et futuris , ad proprium alodem, illum videlicet mansum totum et ex 
integro , quem tenuit et excolit Theophanius , in Podio Nigro, et quem 
ego faciebam excoli in meo dominio. Ego jam dictus Fulco preno- 
minatum mansum totum, sicut ego faciebam eum in meo dominio, 
cum omnibus rebus ad eum pertinentibus, donavi prescripto altari 
sancte Marie, semper virginis, sanctique Victoris, Massiliensis monas- 
terii, et monachis tam presentibus quam futuris, ad proprium alodem; 
ea videlicet ratione, ut ipsi eundem mansum totum ex integro, cum 
terris cultis et incultis, vineis et pratis, garricis et arboribus pomiferis 
et impomiferis, ingressibus et regressibus, et cum omnibus rebus ad 
ipsum pertinentibus, sicut donatus est per me illis, teneant, possideant 
et sine aliqua inquietudine in perpetuum ex ipso manso suam volunta- 
tem faciant. Hanc donationem, ut stabilis permaneat , huic inscribi 
precipi pergameno , propriaque manu firmavi et alios firmare rogavi. 
Si quis autem, etc. 

Acta est autem anno incarnaüonis Domini millesimo rvnu, in- 
dicione'!, 


109. 


Carta de villis quas dedit Odila sancto Victori. 


Auctoritate divine Scripture, etc... .. His igitur aliisque testimoniis 
ego, Odila*nomine, plurimum animata, presumens de misericordia 
redemptoris nostri, aliquid de alode meo, qui mihi jure hereditatis 
paterne pax obvenit, pro redemptione anime mee et anime senioris 
mei Fulconis et omnium parentum meorum, dono sancto Victori 
martyri et monachis ei servientibus , tam presentibus quam et futuris, 
hoc est, in castello Rodgario, quartam partem in omnibus et ex omni- 
bus rebus que ad ipsam villam pertinent, quantum ego videor habere 


! Numerus deest. * Odila, uxor Fulconis, vicecomitis , Massiliensis. 





SANCTI VICTORIS. 131 


et aliusper me, in tali conventu ut, quamdiu ego vixero, teneam et 
possideam, excepto uno manso quem in vesticionem dono sancto Victori 
in presenti ; post obitum vero meum, revertatur ad sanctum Victorem. 
Aliam vero quartam partem teneat senior meus Fulco atque possideat, 
quamdiu vixerit; post obitum vero ejus, remaneat sancto Victori. 
Est autem ipse alodis in comitatu Aquensi. Et in alio loco, in supra- 
dicto comitatu, de villa quam nominant Gaitolam totam octavam 
partem, eodem tenore quo supra. Et, in alio loco, in eodem comi- 
tatu , unum' mansum in villa quam vocant Filinas, nieliorem quem ihi 
babeo, in supradicto tenore. Et, in comitatu Arelatense, de villa no- 
mine Mamuciana , tota quartam partem et dimidiam alterius quarte 
partis, quantum ego habeo aut alter per me. Et, in alio loco , in villa 
quam dicunt Matalicas , duos mansos obtimos ex integro, quicquid ad 
ipsos pertinet mansos; et est ipsa villa in comitatu Aquense. Hec omnia 
supradicta dono ego Odila omnipotenti Deo et monasterio sancti 
Victoris martyris, monachis quoque ibidem Deo servientibus, tam 
presentibus quam et futuris, ut orent pro salute mea et senioris mei 


-— 


Fulconis, et ut Deus omnipotens deleat omnia peccata nostra, et hic 


et in futuro seculo. Amen. Sane si quis, etc. 

Fulco et uxor ejus firmaverunt, et testes firmare rogaverunt. Pon- 
tius de Garda et Esdras, frater ejus, firmaverunt. Warnaldus de Monte 
Celeg et Aicardus, frater, firmaverunt. Bermundus de Galligo firmavit. 
Pontius de Casa Nova firmavit. Aicardus Iso firmavit. Wilelmus Guerno. 


Lanbertus , frater Odila, firmavit. Pontius de Monte Furone firmavit. 


Petrus Grenuns firmavit. 


110. 


Carta de Poio,Neiro et de Porcilis et de Olerias et de Sancto Andeole. 


(Edit. in Gall. christ, 1, instr., 110; Ruffi, Hist. de Mars., Y, 481; 4ntiq. de Mars., 1, 173; 
Guesnay, Vita à. Cass , 564.) 


Dei omnipotentis opitulante clementia, ejusque benignissima inspi- 
rante misericordia , qui mortem non vult peccatoris sed vitam, dum 
per prophetam suum misericorditer polliceatur, dicens : « Vivo ego, 
dicit Dominus Deus nolo mortem peccatoris , sed ut convertatur et 

I. 18 


1014. 


1014. 


f* 30. 





138 CHARTULABIUM 

vivat'; » ego Wilelmus!, de salute anime mee sollicitus, et immanitatem 
scelerum meorum pertimescens , ut a pio Domino veniam peccaminum 
et absolutionem possim consequi criminum, et ut pro terrenis celestia 
adquirere valeam , per hujus auctoritatem scripture, dono, de ea que 
ille mihi contulit, omnipotenti Domino et sancto Victori martyri, 
ejusque monasterio, ubi sacrum corpus ejus requiescit , apud Massiliam 
civitatem fundato, aliquid de hereditate mea, que mihi sorte divisionis 
conümngit, et a progenitoribus meis Vuilelmo'? et Bellielde, mihi jure 
hereditario provenit. Et hec omnia sunt in comitatu Aquense, in valle 
que vocatur Tritis. Primo, in villa que vocatur Porcäis*, de ipsa tercia 
parte quam tenebat frater meus domnus Pontius episcopus, que nobis 
advenit ex parte genitoris nostri, manifestum est quia ipsam terciam 
divisimus inter nos, frater meus Fulco* et ego, et venit de illa tercia 
medietas illi, et medietas mihi. Ipsam ergo medietatem que mihi ad- 
venit, sicut superius resonat, dono omnipotenti Domino sanctoque 
Victori et abbatibus ac monachis ibidem servientibus. In villa ergo 
quam vocant Puio Neroni, similiter. In villa que vocatur Ollaria, 


similiter. In locum qui vocatur Sancti Andeoli, simuiliter. Sed in co- 


mitatu Forojuliense, id est in Fraxaneto, in villa quam vocant Ad 
Molam, et in apendiciis et in territorio ejus, similiter. Hec autem 
omnia supra nominata, propter anime mee salutem ac genitorum pa- 
rentumque meorum, dono, cedo atque trado, in dicione almi martyris 
Victoris, et in manus abbatum ac monachorum, presentium et futu- 
rorum , ibidem perpetim famulantium, ut, ab hac die, sine interpel- 
latione alicujus hominis, teneant et possideant, et pro peccatis meis 
assidui intercessores existant. Sane si aliquis homo, etc... 

Facta est autem donatio hec anno incarnationis dominice millesimo 
xmni,indicione xr!*, regnante. Rodulfo, rege Alamannorum seu Pro- 
vintie, et in prefato monasterio Vifreto, *indigno abbate, presidente. 

Ego Vuilelmus banc donationem manu mea roboravi, et testibus 
firmare rogavi. Accelena, uxor ejus; firmavit. Wilelmus', filius Vui- 


5 Ezxech., X X XIII, 11. * Vid. sup. n. 46, 18 et 19. 
? Guillelmus II, vicecomes Massiliensis. 5 Fulco, vicecomes Massiliensis, 
* Guillelmus I. * Guillelmus III Juvenis. 





SANCTI VICTORIS. . 439 


leltni, firmavit. Domnus Poncius! episcopus, filius ejus, firmavit. 
Aicardus”, filius ejus, firmavit. Fulco, filius ejus, firmavit. Deodatus 
presbyter firmavit. Amelius firmavit. Fulco, frater meus, firmavit. 
Pontius firmavit. Gauzfredus firmavit. Rainaldus Ball. Rasc.' firma- 
vit. Bencelenus firmavit. Pontius Inflat Folcos firmavit. Vuidbertus, 
filius ejus, firmavit. Vuidbertus Mora firmavit. Guarnallus firma- 
vit. Anno firmavit. Dommus Pontius* archiepiscopus firmavit. Ste- 
phanus* episcopus. Pontius*episcopus firmavit. 


111. 


Charta Fulcomis, vicecomitis Massiliensis, qua monasterio sanct Victoris largitur 
partem quam obtinebat in. villis vocatis Porcilis, Puio Neronis, Ollaria, Sancti An- 
deoli et Ad Molam. ' 


Facta est autem donatio hec anno incarnacionis dominice m° xuw, 
indicione xn, regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provintie, et 
in prefato monasterio Vifreto, indigno abbate, presidente. 

Ego Fulco hanc donationem manu mea roboravi, et testibus ür- 
mare rogavi. Odila, uxor ejus, firmavit. ESo Wilelmus, rogante frate 
meo Fulcone, firmavi. Accelena, uxor ejus, firmavit. Vuilelmus, 
filius eorum, firmavit. Pontius episcopus firmavit. Aicardus firmavit. 
Pontius Inflat Folcos, et Guidbertus, filius ejus, firmaverunt. Guidber- 
tus Mora firmavit. Fulco firmavit. Domnus Pontius episcopus firmavit. 
Domnus Pontius archiepiscopus firmavit. Domnus Stephanus episco- 
pus firmavit. Deodatus presbyter firmavit. Amelius presbyter firmavit. 


Gauzfredus firmavit. Rainaldus firmavit. Bencelenus firmavit. Anno 
firmavit. 


V 


! Pontius II, episcopus Massiliensis. '* Pontius de Mariniana, archiepiscopus Are- 
* Aicardus, vicecomes Arelatum, filius Guil-  latensis. 

lelmi II, vicecomitis Massiliensis. 5 Fort. Stephanus II, episcopus Aptensis. 
* In Cod. compendii note super //etcad-  * Cujus sedes incerta. 


jecue sunt. 7 Vid. superiorem chartam. 


1014. 


1058. 


v°, 


140 CHARTULARIUM 


112. 
Carta de Tritis. 
(Edid. D. Martenne, Ampl. coll., I, 442.) 


Postquam divina dispensatione sunt gesta quea propheticis oraculis 
de Christi incarnatione multo ante sunt edita, omnipotens Deus per 


apostolos suos mundo contulit leges, quibus catheclismati homines, suo . 


famulantes auctori, Christi etficerentur heredes. Inter quas etiam vide- 
licet leges, precipue ab apostolis est decretum Domino hedificare eccle- 
sias, intra quarum septa custodiantur dominici greges, et exorando 
percipiant, quod ibidem juste poposcerint Deo. Quia, juxta cujusdam 
sapientis vocem, sicut considerandum est quid offeras et cui offeras, 
ita considerandum est ubi offeras, quia locus sacrificii non est extra 
catholicam ecclesiam; dicente etiam Domino : « Hedificate mihi do- 
mum, ut ibi invocetur nomen meum! ; » et iterum : « Domus mea 
domus orationis vocabitur*. » Cujus rei seriem quidam fideles Dei re- 
miniscentes, hedificaverunt ecclesiam Deo, in comitatu Provintie, 
in valle que vulgo dicitur Tifftis, quam , juxta conditionem ecclesiarum, 
Domino dedicare deposcunt, in honorem sancte Trinitatis. Quorum 
precibus domnus Raimbaldus, Arelatensis archiepiscopus , cum cano- 
nicis suis monitus, hanc studuit dedicare ecclesiam ; quam juxta de- 
creta sanctorum patrum dotibus exornandam promonuit. Unde dom- 
nus Fulco atque domnus Vuilelmus et domnus Geozfredus?*, atque 
domnus Petrus*, ut Christi sponsa hanc dotantes ecclesiam , cum con- 
sensu fidelium hominum, videlicet Umberto, Pontio, Inguilranno, 
Bermundo, Wilelmo , Bermundo*, Godafredo, Aldeberto , Unguberto, 
Wilelmo , vel aliorum hominum qui in circuitu hujus ecclesie aliquam 
habent possessionem, donant ei in dotem terram de manso de Vuilelmo 
Budello, in loco que dicitur Badises; domnus Fulco, modiatas rn"; 


! Agg., I, 8. * Petrus, dictus Saumada, Guillelmi II vi- 
* Is., LVI, 7. cecomitis Stephanzque, secunde ejus uxoris, 
* l'ulco, vicecomes Massilie , nepotesque filius, frater consanguineus Guillelmi II et Gau- 
ejus Guillelmus Juvenis ct Gaufredus, fili fredi. 
Guillelmi II. 





SANCTI VICTORIS. 444 


domnus Vuilelmus, modiatas duas; domnus Gauzfredus, modiatas 11, 
de manso que nominant Stavulo; domnus Petrus , modiatas n; Andreas 
et Gairaldus, semodiata una, de terra erma. Si autem homo aut femina 
dotaverint hanc ecclesiam de suis possessionibus, ita ut alodem faciant, 
si confessus fuerit episcopo vel sacerdoti peccata sua, sint illi dimissa, 
ex parte Dei et domni Raimbaldi archiepiscopi, atque domni Austin- 
gui’ archiepiscopi , et domno Wilelmo, Tolonensis episcopi, et domni 
Petri, abbatis sancti Victoris. Si vero homo aut femina ter in anno 
ad vigilias venerit, aut tres dies hic laboraverit, in ipsa absolutione 
permaneat. Si quis autem deviaverit illos qui ad servitium hujus 
ecclesie venerint, aut euntes aut reddeuntes, sit excommunicatus vel 
maledictus, ex parte Dei omnipotentis et omnibus sanctis et supradictis 
episcopis , nisi ad emendationem venerint. 

Facto hoc dotalicio ab incarnatione Domini nostri Jhesu Christi 
anno millesimo quinquagesimo sexto, jubente domnoFulcone, et domno 
Wilelmo, et fratres ejus. 


113. 
Carta de Tritis. 


Priscorum patrum religiosa et imitanda traditio est, quemque ea 
que possidere ac frui non aeternaliter sed pro tempore poterat, felici 
comutatione, perituram et amissuram, dum illi donat a quo accepit, 
faciat mercede sequente eternam, secundum illud : « Opera enim 
illorum secuntur illos*; » equumque est ut, de his que boni parentes 
posteris in presentis vita adquisierunt, ab eis in futura aliquem remu- 
nerationis accipiant. Ideo igitur ego Pontius? episcopus, et ego Vui- 
lelmus , et ego Fulco*, nos omnes qui sumus heredes ac successores 
cujusdam illustris viri, Aicardi nomine, pro anime ejus ereptione, do- 
namus Deo omnipotenti et sagcto Victori, martyri suo, ejusque monas- 
terio, apud Massiliam civitatem fundato , abbati scilicet ac monachis, 
presentibus et futuris, de his que ab eodem nobis jure hereditario di- 

' Fort. Rostagnus I de Areis, archiepiscopus — * Pontius I, episcopus Massiliensis. 


Aquensis. * Guillelmus II et Fulco, vicecomites. 
* Apoc., XIV, 13. 


1008. 





té 
1 


apr. 1050. 


142 CHARTULARIUM 


missa sunt, unum mansum cabalem in villa Tritis; quem mansum 
excolit homo, nomine Amalbertus. Omnia itaque, quecumque ad 
ipsum mansum pertinent , per banc scripturam Deo donamus et supra- 
dicto martyri famulantibus, ut tam pro illo quam pro nobis omnique 
populo christiano apud Deum assidui intercessores existant. Certe si 
aliquis, etc. 

Facta carta ista anno incarnationis Domini millesimo vut, indicione 
vit, regnante Rodulfo, rege Alamannorum sive Provintie. 

Domnus Pontius episcopus ore simul ac manu roboravit. Domnus 
Vuilelmus, frater ejus, firmavit. Domnus Fulco, frater ejus, firmavit. 
Arnulfus firmavit. Lanbertus firmavit. Rainaldus firmavit. Radaldus 


firmavit. Pontius, filius Attoni, et Vuibertus, filius ejus, firmaverunt. 


Pontius Grennonus firmavit. Bonus Filius firmavit. Mora firmavit. 
Vuibertus, filius suus, firmavit. Bermunnus firmavit. Franulfus fir- 
mavit. Atanulfus firmavit. Pontius et Asterius, frater ejus, firma- 
verunt. 


114. 


Carta de Savarico. 


In nomine et amore sancte et individue Trinitatis fideique catholice 
rectitudine. Nos omnes pariter coheredes, videlicet Geozfredus et uxor 
ejus Richisindis, et fili ejus Geozfredus, Aicardus et Ugo, Petrus et 
Stephana, mater ejus; et Teucia, cum filiis suis Pontius , Lanbertus, et 
Acio Gisfredus; Fulco Agarnz et mulier ejus Jaurada , cum filiis suis; 
Bermundus de Mirold et mulier ejus Gauldrada; Petrus de Alavio et 
Agarnus de Massilia, Bermundus, Isnardus et Pontius Ailaldus; Ber- 
mundus, Lambertus et Carboneldus, cogitantes magnitudinem atque 
peccatorum nostrorum enormitatem, divinique judicii austeritatem , 
quatenus omnipotens et misericors Deus peccatorum nostrorum solvat, 
et solutos ad paradisi gaudia nos una introducat , concedimus et do- 
namus, voluntari animo parique consensu, Domino Deo nostro et 
sancto Victori , martyri ejus , Massiliensis cenobii patrono, et monachis 
ejus, tam presentibus quamque füturis, perenniter, ad proprium alo- 
dem, ecclesiam videlicet sancti Petri et sancte Marie cum omnibus 





[4| 


SANCTI VICTORIS. 143 
apeudioiis suis et donis et adquisitionibus quas adquisierint vel ad- 
quisitura est, et cum omnibus suis terminis terrarum , quas melius et 
amplius adquisivit a nobis omnibus supradictis donatoribus vel ab 
aliis, et cum terris videlicet et vineis, silvis et garricibus , aquis aqua- 
rumque decursibus, arboribus pomiferis et impomiferis, pratis, ogla- 
tis omnibusque onoribus et utilitatibus : ab oriente, rivo de Burgo 
Novo ; et de meridie, via publica; de ab occidente , rivo de Vorzo; et 
a septentrione, aqua que nominant Árum. Igitur nos omnes supradicti 
donatores , Wilelmus et Fulco, frater ejus, et Stephanus et Bertrannus, 
cum ceteris Gardana donatoribus, pro remedio animarum nostrarum 
parentumque nostrorum, sicut supradictum est, Domino Deo sancto- 
que Victori, martyri ejus, et monachis, tam presentibus quamque 
futuris , eja$dem monasterii Massiliensis , ad proprium sempiternumque 
*alodem, ita ut ab hac die et deinceps abeant, teneant et possideant, et 
liberi possessores, sine ulla inquietudine, in perpetuum existant. Si qua 
vero persona, vel nostrorum vel aliorum, hanc legitimam donationem 
disrumpere vel inquietare temptaverit, non valeat vendicare quod 
inale apetierit; insuper componat predicto monasterio sancti Victoris 
martyris et monachis ejus auri obtimi libras mille ; et sit excommuni- 
caus et anathematizatas a Deo omnipotente et omnibus sanctis; et, 
misi penitus fuerit, cum Juda traditore et cum Arrio eretico, atque 
€um omni cetu impiorum in inferno inferiori dampnatus. 

Facta est autem hec carta v kalendas maii, anno incarnationis do- 
minice millesimo quinquagesimo. 
Jauzfredus firmavit. Dalmatius firmavit. 


115. 
Carta sancti Porti. 
Ego Fulco et uxor mea Odila, et Wilelmus Juvenis et Aicardus 
et Geozfredus!, nepotes mei, cum uxoribus suis et filiis et filiabus suis; 


et Rotbaldus de Albania et uxor sua et filii sui, et alter Rotbaldus 
Juvenis et uxor sua et filii sui, et Bremundus, frater ejus, et uxor 


' Guillelinus, Aicardus et Gaufredus, filii Guillelmi II, vicecomitis Massiliæ, fratris Fulconis, 


f* 31. 


1046, 


144 CHARTULARIUM 


sua, et Pontius Amalricus et uxor sua; hi omnes mecum audientes 
Dominum dicentem, e£c....; donamus Deo et sancto Victori, Massiliensis 
monasterii, aecclesiam sancti Pontii de Podio Luperio, cum totis cam- 
pis et vineis et terris cultis et incultis, quas habemus circum ipsam 
tcclesiam, sicut vadit via vetus ad Porrerias, a meridie, et sicut stat 
rokitta de Bono; et de alio latere est rivus de Guatiarella; ab alio 
latere, hoc est ab occidente, est terra de Sancto Pancratio , sicut vadit 
terra de Ainaldo et ferit in rebinam, et sicut vadit seda de Canta Per- 
dice , et ferit in riale, usque in viam que venit de Podio Luperio et 
vadit ad Porrerias; totum terratorium, quod est infra istos terminos 
quos modo diximus, donamus Domino Deo et sancto Victori. Hanc 
nostram donationem videntes, Rostagnus , Wilelmus Fortis, Ainaldus, 
Fulco et omnes homines de Podio Luperio, cupientesqüe suscipere 
mercedem a Domino nobiscum, non tantum omnia que habebant infra 
istos terminos jam dictos , sed etiam extra ipsos terminos, donaverunt 
jam dicto sancto Victori , campos et vineas et terras cultas et incultas, 
et donabunt adhuc. Ego Fulco, vicecomes Massiliensis, et uxor mea 
Odila, et Wilelmus Juvenis et Aicardus et Geozfredus, nepotes mei, 
et uxores eorum, et filii et filie eorum, et Rotbaldus de Albania, et 
alter Rotbaldus et Bremundus, frater ejus, et Pontius Amalricus, et 
uxores et filii eorum, cum supradictis omnibus hominibus de Podio 
Luperio, fecimus hanc donationem Deo et sancto Victori, et monachis, 
presentibus et futuris; et, ut firmior permaneat, in hac carta scribi jus- 
simus et manibus nostris firmavimus et alios firmare rogavimus. Si 
quis , etc. 

Acta anno ab incarnatione Domini nostri Jhesu Christi millesimo 
XL V1, indicione xiu. 

Fulco vicecomes et uxor ejus fifmaverunt. Wilelmus Juvenis, Aicar- 
dus, Gosfredus, cum uxoribus et filiis suis, firmaverunt. Rotbaldus de 
Albania et alius Rotbaldus, et Bremundus et Pontius Amalricus, et 
uxores eorum et filii eorum firmaverunt. Rostagnius et Guilielmus 
et Ainaldus et Fulco, et alii multi de Podio Luperio firmaverunt. 
Pontius Abel, de Sellone, donavit decimas et firmavit. Christophorus, 
de Sancto Cannato, donavit terram et firmavit. 


e^ 


SANCTI VICTORIS. 445 


116. 


Carta sancti Pancratii. 


Ego Fulco, et uxor mea Odila, et Guilielmus Juvenis et Aicardus 
et Geozfredus, nepotes mei , cum uxoribus suis et filiis et filiabus suis; 
et Rotbaldus de Albania, et uxor sua, et filii sui; et Rotbaldus Juvenis, 
et uxor sua, et filii sui, et Bermundus frater ejus, et uxor sua; et 
Pontius Amalricus, et uxor sua ; hi omnes mecum reputantes, efc..... 
damus et jure hereditario tradimus in monasterio Massiliensi , quod est 
*constructum in onore beate Dei genitricis semperque virginis Marie 
sanctique Victoris martyris, et aliorum plurimorum sanctorum, et 
domno Petro abbati, et monachis, presentibus et futuris, ut abeant et 
possideant, sine ulla interpellatione ominum, aecclesiam sancti Pan- 
cratii et sancti. Johannis, que est aedificata in territorio de Podio Lu- 
perio, cum omnibus apendiciis suis, id est cum decimis et primiciis, 
cum totis campis et vineis, et terris cultis et incultis, que pertinent ad 
ipsam ecclesiam vel deincebs pertinebunt. Ego Fulco vicecomes, et 
Odila , uxor mea, damus supradicto monasterio medietatem de manso 
de Audimon. Rotbaldus Juvenis dedit similiter ad ipsam ecclesiam 
decimas de omnibus rebus suis. Pontius Almaricus et uxor sua dede- 
runt eodem modo campum unum ad Crucem. In eadem Fulco Lu- 
naris conventione dedit campum qui Trans Torum dicitur. Super ec 
autem omnia, ut firma et stabilis permaneat ista donatio, Rotbaldus 
Juvenis, pro testimonio, xr solidos ab ipsis monachis; Rotbaldus 
etiam de Albania, pro eodem testimonio, abuit inde bovem unum. 
Nos vero, id est Fulco et omnes suprascripti , hanc cartam hujus dona- 
tionis facere precepimus, et propriis manibus firmavimus, et alios qui 
subscripti sunt firmatores ut firmarent rogavimus. Si quis autem hanc 
donationis cartam annullare aut decurtare temptaverit, non valeat, 
sed cogatur exsolvere supradicto monasterio in vinculo auri libras 
centum, etc. ..... . 

Rotbaldus de Albania et alius Rotbaldus Juvenis firmaverunt. Ber- 


mon et Agarn et Ainaldus et Rostagnus et Guilelmus Fortis firma- 
verunt. 


I. 19 


1048 — 1061. 


v°. 


1056. 


1036. 


146 CHARTULARIUM 


117. 
Carta sancte Cecilie. 

In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Pontius, Massiliensis 
episcopus, Aicelene quondam filius, et domnus Fulco vicecomes, 
avunculus meus, necnon et Guilelmus! et Gozfredus, fratres mei, et 
filii ejusdem Guilelmi Fulco et Gosfredus , audientes, etc....; donamus 
Domino Deo et sancto Victori Massiliensis monasterii, monachisque 
ejusdem loci, tam presentibus quamque futuris, videlicet ecclesiam 
sancte Cecilie, in territorio de Tritis sitam, cum suo altar et cum 
omnibus que habet babituraque est, in vineis et campis, in ortis et pas- 
cuis , in garricis terrisque cultis et incultis, simulque suis cum exitibus 
et cum omnibus aliis rebus quas videtur vel videbitur habere, ea sci- 
licet ratione, ut illi eandem cum supradictis omnibus ecclesiam teneant 
et, sine ulla contrapellatione, in perpetuum possideant. Hanc cartulam 
donationis fieri precepimus , manibusque nostris firmavimus, et alios 
firmare rogavimus. Si quis autem hujusmodi donationis annullare 
temptaverit vel decurtaverit, non valeat vendicare quod voluit, sed a 
fidelibus Dei cogatur supra nominatis monachis x libras optimi auri 
exolvere, etc. .... 

Facta est autem hec carta donationis sive firmata anno ab incarna- 
tione Domini millesimo 1° v?*, regnante Heinrico , rege Alamannorum. 

Domnus Fulco dedit et firmavit. Bertrannus Iterius firmavit. Aicar- 
dus firmavit. Gosfredus, nepos domni Fulconis, firmavit, et uxor sua, 
et filii sui; ‘et ipse donavit atque firmavit; et dedimus eis x solidos. 
Bermundus Isnardüs et uxor sua, et filii sui, et Wilelmus, nepos suus, 
donaverunt et firmaverunt; Fulco Agarnus similiter; et inter omnes 
acceperunt xr solidos et v1 fetas cum agniculis. 


118. 


Carta sancti Pancratii. 


Postquam divina dispensatione*, e£c.... Cujus rei seriem quidam 
q P , iJ q 


! Guillelmus ITI Juvenis. * Ut supra, n. 112. 





SANCTI VICTORIS. +47 
fideles Dei reminiscentes, edificaverunt ecclesiam Deo, in comitatu 
Aquense, im territorio Sancti Pancratii. Quam, juxta. conditionem 
ecclesiarum, Domino dedicare deposcunt in honorem sancti Bene- 
dic. Quorum precibus domnus Wilelmus, Tolonensis episcopus, cum 
canonicis suis , monitus, hanc studuit dedicare ecclesiam ; quar, juxta 
decreta sanctorum patrum, dotibus exornandam promonuit. Unde 
domnus Gosfredus et domna * Riquisindis donant modiata una de terra 
erma, que fuit de manso de Jatbert Basia; et una semodiata de vinea 
donat Fulcho, in clauso de Dominica femina. 

' Facto dotalicio hoc ab incarnatione Domini anno millesimo quin- 
quagesimo sexto. 


119. 


Carta de Baido. 
(Edidd. Ruffi, Hist. de Mars., 1, 485; Guesnay, Vita s. Cass., 511.) 


Ego Geozfredus et frater meus Wilelmus Juvenis', et uxores nos- 
tre, cum filiis nostris omnibus, et nepte nostre , filie Aicardi*, fratris 
nostri; et Constantia et filii sui Petrus, Pontius Caballarius, Gosfredus 
et Bligerius et Bernardus, et Senioretus de Albarno et uxor mea et 
filit mei atque filie, et Pontius Alphantus, et alter Pontius qui vocatur 
Constantinus, cum uxoribus et filiis et filiabus, et Guitbertus de Mi- 
meto et frater meus Bonus Filius, et Gantelmus et uxor mea, voca- 
bulo Comitissima ; nos omnes supradicti audientes, etc...., donamus Deo 
et sancto Victori, monasterii Massiliensis, et sancte Marie sanctique 
Cassiani, et abbatibus atque monachis presentibus et futuris, castrum 
que nominant Baidum, ét alium vocabulo Gandalbertum , ab integro, 
cum omnibus ad se pertinentibus, terris cultis et incultis, pratis, 
vineis , silvis, garricis, et paludibus et pascuis, et arboribus pomiferis 
et inpomiferis , aquis aquarumve decursibus. Igitur nos, supradicti 
donatores, ex parte dedimus, et ex parte vendidimus. Ego itaque 
Gausfredus, pro adjutorio et pro dono, accepi unum equum et equam 
unam et xx" mr" solidos, propter adjutorium quod fecit et facere debet. 


' Gaufredus et Guillelmus III Juvenis, vice — * Aicardus, vicecomes Arelatum. 
comites Massiliæ. 


f* 33, 


1003 


148 CHARTULARIUM 


Ego itaque Constantia et filii mei dedimus, et accepimus in precio 
xx" solidos et desuper multum. Senioretus quoque, gener meus, pro 
medietate unius quartonis , accepit in precio solidatas vr. Igitur Blige- 
rius et frater suus Bernardus vendiderunt ad Aicardum, vicecomitem 
Massilie*', quartonem suum, rx solidos; et postea, pro pace, mona- 
chi dederunt xxv solidos similiter; et soror nostra Jaucenna, per unum 
mansum , accepit in precio solidos x, cum omnibus filiis suis. Landul- 
fus quoque ministralis omnia que habebat in castro Baido, per mi- 
nistraliam et per castellaniam, dedit et vendidit, cum filiis suis, et 
accepit solidatas xir a monachis. Item ipse Landulfus et filii sui ven- 
diderunt ad Rotbaldum Juvenem medietatem unius quartonis, et, post 
mortem Rotbaldi , uxor ejus et filii sui vendiderunt et donaverunt, et 
duos caballos acceperunt in precio. Per castrum vero Gandalberto, 
dedimus ad Pontionem Alphantum duas equas et unam vacam; simi- 
liter ad Poncium Constantinum , fratrem ejus, x1 solidos et duas equas. 
Gantelmo et uxori ejus dedimus unam equam et vr solidos; Autrannus 
Abbatus, solidatas vi. Fulco Agarnus et uxor ejus et filii filieque ejus 
dederunt et vendiderunt medietatem decimi que habebant in ambobus 
castris, et acceperuut xx solidatas. Nos igitur, supradicti donatores et 
venditores, hanc cartulam manibus nostris firmavimus et alios firmare 
rogavimus. Sane si quis hanc donationis cartam annullare aut decur- 
tare temptaverit , non valeat vendicare quod desideraverat, sed cogatur 
supradicto sancto Victori exsolvere nonaginta auri libras, et insuper 
excommunicatus et dampnatus erit cum Datan et Abiron et Pontio 
Pylato, et cum Juda traditore in inferno inferiore cruciandus, nisi digna 
satisfactione emendaverit. . 

Acta carta hec anno ab incarnatione Domini nostri Jhesu Christi 
millesimo rx? v°, indicione prima, epacta xr, concurrente vi, luna i, 
feria 1. 

Gosfredus et uxor sua firmaverunt. Gaufredus , filius ejus, firmavit. 
Aicardus firmavit. Ugo firmavit. Wilelmus firmavit. Wilelmus Juvenis 
firmavit. Fulco, filius ejus, firmavit. Aicardus firmavit. Geraldus Pal- 
liolus et uxor ejus firmavit. Fulco Agarnus et filii ejus firmaverunt. 


! Aicardus vicecomes erat Arelatum , non Massiliæ. 


SANCTI VICTORIS. 449 . 


Constantia et filii sui firmaverunt. Landulfus et filii sui firmaverunt. 
Ugo firmavit. Agarnus de Roset firmavit. Azo firmavit. 


120. 
Carta de Baido. 


In nomine Domini. Ego Gauzfredus et uxor mea Ricsendis et filii 39 Mart. 1064. 
mei, et ego Constantia et filii mei et Blidgerius et Bernardus, et 
ego Senioretus de Albarn et uxor mea et filii mei, et nos filie de 
Aicardo, qui fuit de Massilia, et ego Pontius et Antonia, soror mea, 
et vir ejus Pontius Constantinus et filii ejus, et ego Comitissa et 
Galtelmus, vir meus, et Otrannus, et nos Pontius et Robaldus et 
Fulco, fratres, qui sumus de Tollon, et ego Fulco Agarn, et ego Bal- 
maida et filii mei; audientes Dominum dicentem in Evangelio, e:c.*..; v. 
donamus Deo et sancte Marie et sancto Victori et sancto Cassiano 
monasterioque Massiliensi, et abbati Bernardo‘ et monachis, presenti- 
bus et futuris, castrum quod nominant Baido, et aliud castrum quod 
nominant Gandalbert , cum omnibus apertinentiis suis, in terris cultis et 
incultis, in silvis et paludibus, in aquisaquarumque decursibus, in pratis, 
in vineiset arboribus diversi generis, in rupibus.et omnibusomninorebus. 
In supradicto kastro de Baido donamus tres partes, et aliud castrum, vide- 
licet Gandalbert, totum, et in omnibus rebus, ad ipsos castellos apertinen- 
tibus, septem partes. Ego vero Gauzfredus de Massilia accepi propter 
hoc, ex bonis sancti Victoris, equum unum et xn solidos. Et ego Con- 
stantia et filii mei accepimus xxv solidos, et ego Pontius Alphant 
xx solidos, et ego Antonia et Pontius xxx solidos, et ego Comitissa 
xx solidos; et nos Guitbertus et Boni Filius de Mimet accepimus xxx 
solidos, qui donamus similiter, sicut supra scriptum est. Et ego Ge- 
raldus Paliol dono similiter, et accepi inde v solidos, et ego Rotbal- 
dus vr solidos. Et ego Ugo, filius Fulconi, accepi xv solidos, et dono 
similiter, sicut supra scriptum est, et ego Fulco Agarn xri solidos , 


* Auctores Gall. christ. tradunt instrumen- — peram editum est), 44 cal. junii, luna 7. Ex 
tum factum fuisse de electione Bernardi a. D, hac vero charta Bernardus abbatis sancti Vic- 
1065, ind. 3, epacta 11 (non autem 2, ut per- toris jam præerat a. 1064 m. martio, 





1065. 


450 CHARTULARIUM 


et nos filü Dalmaide unum equum. Et ego Landolfo et filii mei, 
per ministralia et per tasca et per ecclesiam sancti Antonini, et quod 
pertinet ad ipsam ecclesiam, quia donamus sancto Victori, accepimus 
bovem 1 et x solidatas. Et ego Otrans accepi solidatas vi. Nos omnes 
supradicti donamus et concedimus supradicta omnia Domino Deo et 
sancto Victori et servientibus sibi, ut habeant et possideant omni 
tempore; et, ut firmior permaneat, hanc cartam scribi jussimus, et 
manibus nostris firmavimus, et alios firmare rogavimus. Si quis vero 
hanc donationis cartam anullare aut decurtare temptaverit, non va- 
leat vendicare quod desideraverat, sed cogatur exsolvere supradicto 
sancto Victori r auri libras, etc. ... 

Acta anno ab incarnatione Domini nostri Jhesu Christi millesimo 
Lx" mir", mir kalendas aprilis, regnante Domino nostro Jhesu Christo. 


121. 


Carta Sancta Maria de Salto. 


(Edidd. Ruffi, Hist. de Mars., I, 485; Guesnay, Fita s. Cass., 571.) 

In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Jaufredus, Accele 
quondam filius, cum uxore mea Richisenna, et filiis meis, et ego 
Iterius , cum nepote meo Gauzfredo, audientes Dominum in Evangelio 
dicentem, e£c. ...; donamus Domino Deo et sancto Victori, Massi- 
liensis monasterii, monachisque ejusdem loci, tam presentibus quam- 
que futuris, videlicet ecclesiam sancte Marie a Salto, in territorio de 
Porrerias, cum sua altaria et cum omnibus que habet habituraque est, 
in vineis et campis, in ortis et pascuis, in garricis terrisque cultis et 
incultis ; simulque suis cum exitibus et reditibus, et cum omnibus aliis 
rebus, quas videtur et videbitur habere; ea scilicet ratione , ut illi 
eandem cum supradictis omnibus ecclesiam teneant, et sine ulla inter- 
pellatione in perpetuum possideant. Hanc cartulam donationis fieri 
precepimus, manibusque nostris firmavimus, et alios firmare rogavi- 
mus. Si quis autem hujusmodi donationem anullare temptaverit vel 
decurtaverit, non valeat vendicare quod voluit, sed a fidelibus Dei 
cogatur supra nominatis monachis decem libras auri exsolvere, etc... 





SANCTI VICTORIS. 151 


Facta est autem hec carta donationis sive firmata anno ab incarna- 
tione Domini millesimo rx^ v*, indicione'!, aepacta xi, regnante Hen- 
rico rege. 

Domnus Gauzfredus et Rixendis , uxor sua, filiorumque eorum do- 
naverunt et firmaverunt , aliosque firmare mandaverunt. 


122. 
Carta sancti Bartholomei et sancti Petri. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Pontius, cognomento 
Castellanus, cum uxore mea Aimerus, et filiis meis Guilelmo et Pon- 
tio, audientes Dominum dicentem, etc. ...; donamus Domino Deo et 
sancto Victori, Massiliensis monasterii, monachisque ejusdem loci, 
tam presentibus quam et futuris, ecclesiam sancti Bartholomei simul- 
que et ecclesiam sancti Petri cum parrochia, et unum ortum, et dua- 
bus parranis ad ecclesiam inferiorem; ea scilicet ratione, ut illi easdem, 
cum supradictis omnibus ecclesiis , teneant et sine ulla contrapellatione 
possideant. Et accipimus pro hac donatione, de monachis ejusdem 
cenobii, xn solidos. Et ego Guilelmus Redemptor et uxor sua, cum 
filiis et filiabus* earum, donant Deo et sancto Victori terciam partem 
que habent in altare sancti Andeolo, in vineis, in terris cultis et in- 
cultis , et parranem que habet in Rocafolio. In villam Tritis vendide- 
runt unam parranem, et habet consortes, de uno latus, via pu- 
blica; de altero latus, parrane sancti Victoris; de alio fronte, pra- 
tus. Hanc cartulam donationis fieri precepimus, manibusque nostris 
firmavimus, et alios firmare rogavimus. Barnaras firmavit. Bar- 
nerius firmavit. Willelmus lterius et mater ejus firmaverunt. Si quis 
autem, etc. 

Facta est autem hec carta donationis sive firmata in manu Ugoni 
monachi. 


! Numerus deest. 


Sec. XI 


f» 33. 





4 Mart. 1035. 


152 CHARTULARIUM 


193. 
Carta de Grezascha. 


In nomine Dei omnipotentis et virtute sancti Victoris. Donatio sive 
descriptio de omni territorio vel villa que vocatur Grezascha. Omni- 
potentem Deum cum ineffabili providentia suo nutu liqueat creasse 
cuncta, constat homini dedisse ad possidendam terram, simulque 
subsistentia in ea vel ex ea; quique etiam Deus, hominibus misertus, 
postquam cecidit primus caüsa sui reatus, suumque in se genus, pro 
nobis incarnatus, dicere est dignatus: « Facite vobis amicos de mamona 
iniquitalis, ut, cum defeceritis , recipiant vos in eterna tabernacula'. » 
Ait item per prophetam : « Date helemosinam, et ecce omnia munda 
sunt vobis*. » Igitur hec aliaque testimonia vel potius adhortamenta 
considerantes scripturarum , nostrorum etiam immanitatem scelerum, 
ego, in Dei nomiue, Archimbertus et uxor mea, nomine Maiamburgis, 
ac filius meus, nomine Rainoardus, facimus donationem, pro anima- 
bus nostris ac genitorum parentumque nostrorum, de quadam here- 
ditate nostra, sextam videlicet partem que dicitur Grezascha, in campis, 
vineis , arboribus , montibus, silvis, garricis , uglatis, et in omnibus ab 
integro rebus ad eandem villam pertinentibus. Donamus etiam pres- 
biteratum ipsius ville cum omni integritate, ecclesiam videlicet sancti 
Petri, vel si quandocunque alie fuerint ibi constructe, omnipotenti 
Deo sanctoque Victori, gloriosissimo martyry, ipsiusque monasterio, 
non longe ab urbe Massilia fundato, ac monachis presentibus omni- 
que tempore futuris. Donamus etiam omnibus nostris heredibus licen- 
tiam et consensum, ut quicquid in ipsa habent villa, videlicet Grezas- 
cha, omnia donent Deo ac predicto monasterio sancteque congregationi 
ibidem commanenti, omniaque ad eandem villam pertinentia, ut babeant 
et teneant, omnique tempore possideant; nam et ipsi donant ab inte- 
gro quicquid habent de suo. Ego Archimbertus et uxor mea ac filius 
hanc donationem facimus, et scribere rogavimus, testibusque firmare 
rogantes, propriis manibus firmavimus. Si quis ergo hoc donum vo- 


! Luc., XVI, 9. * Luc., XI, 41. 


SANCTI VICTORIS. 153 


luerit convellere, nunquam queat implere, sed convictus in vinculo 
componat istud duplo, et insuper Dei omnipotentis et Filii et Spiritus 
Sancti, et sancte Marie et sancti Victoris omniumque sanctorum ma- 
ledictionem haccipiat, et abhominationem et excommunicationem , ac 
poenam infernalem perpetuo manentem. De cetero autem servi Dei 
in perpetuum habeant et possideant dictam hereditatem. 

Acta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxxv, indi- 
cione nr, kalendis marcii, regnante Domino nostro Jhesu Christo. 
Àmen. 


Signum Archimbertus. Signum Maimburgis. Signum Rainoardus. 


124. Y. 


Carta de Grezasca. 


- 


( Edd. Ruffi, Hist. de Mars, I, 485; Guesnay, Vita s. Cass., 573.) 


In Dei nomine omnipotentis , sublimis individueque Trinitatis, Patris 1 Mart. 1035. 
et Filii ac Spiritus Sancti. Ego Wilelmus!, filius Guilelmi, vicecomitis 
Massilie, uxorque mea, nomine Adalgarda, ac filii mei Wilelmus atque 
Fulco, cogitantes de remedio animarum nostrarum, etc. . .; donamus 
aliquid de hereditate nostra Deo omnipotenti, sanctoque martyri Vic- 
tori suoque monasterio , apud Massiliam fundato, omnibusque mona- 
chis ibi manentibus, futuris ac presentibus, videlicet sextam partem 
de villa que vocatur Grezascha, in campis, vineis, arboribus, monti- 
bus, garricis accessisque omnibus; que villa sita est in comitatu 
| Aquense. Igitur ego Guilelmus et uxor mea filiique mei, pro remedio 
animarum nostrarum genitorumque nostrorum, facimus hanc dona- 
tionem predicto monasterio , sextam partem de supradicta villa, cum 
omnibus ad eandem villam pertinentibus; quam comparavi de meo, 
a quodam homine, Isnardo nomine. Et, excepta sexta parte quam 
diximus, dono alium medium mansum, quem excolit quidam homo, 
nomine Gifredus. Si quis vero hanc donationem inrumpere voluerit, 
implere non valeat, sed coactus x auri libras pro hoc conatu solvat, 
et deincebs hec donatio firma stabilisque permaneat. 
* Guillelmus Juvenis, filius Guillelmi II, ' 
. I 20 





1 Mart. 1035. 


154 CHARTULARIUM . 

Facta donatio hec anno dominice incarnationis millesimo xxx? v^, 
indicione m, kalendis marcii, regnante Domino nostro Jhesu 
Christo. 

Ego Guilelmus et uxor mea ac filii manu propria firmavimus, et 
firmare rogavimus. 

Ego Wilelmus et Ugo et Pontius et Gauzfredus et Rostagnus, 
fratres mei, omnes quondam Altranni et Gala filii, reddimus et dona- 
mus et guirpimus sancto Victori et monasterio ejus et monachis ejus- 
dem loci, presentibus et futuris, omnia que supra scripta sunt, et que 
Guilelmus Juvenis in Grezascha donavit supra scripto sancti Victori , et 
que per illum tenebamus in ipsa villa et in ejus territorio. Wilelmus 
firmavit. Ugo firmavit. Pontius firmavit. Gosfredus firmavit. Rostag- 
nus firmavit. Umbertus firmavit. Infla Fulco firmavit. Bertraunus 
firmavit. Girannus firmavit. Wilelmus firmavit. Mulier de Cotorone et 
sui filii de Cotorone omnes donamus et guirpimus et firmamus. 


[/ 


125. 
Carta de Grezasca. 


In Dei nomine omnipotentis atque honore sancti Victoris. Ego 
Bermundus et uxor mea, de animarum nostrarum sollici salute, 
facimus donationem eidem Domino ac sancti Victoris , martyris Massi- 
liensis, monasterio, de quodam nostri juris manso, quem comparavi- 
mus de nostro a quodam viro nobili, nomine Archimberto; qui situs 
est in comitatu Aquense, in villa que dicitur Grezascha; quem excoluit 
homo nomine Hermembertus. Donamus ipsum mansum predicto mo- 
nasterio, absque ulla diminutione, perpetualiter, ab integro. Si quis 
vero hoc donum mfringere voluerit, non valeat implere quod conatus 
fuerit, sed pro hoc auri optimi libram persolvat, donatione perpetuo 
manente, ipsoque in inferno penaliter gemente. Ego Bermundus et 
uxor mea hanc cartam scribere rogavimus, et manibus nostris firma- 
vimus, firmarique rogavimus. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxxv, 
indicione mr, kalendis marcii, regnante Domino nostro Jhesu Christo. 





SANCTI VICTORIS. | 455 


126. 


Charta qua Humbertus, fratresque ejus, Heldebertas, Autranaus, Fuleo et Germun- 
dus, cum ipsorum uxoribus, abbatis Victorinæ dant tertiam partem ville, no- 
mine Grezaschæ, territoriique ad eamdem pertinentis. 

..... Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxxv, 
indicione m, regnante Domino nostro Jhesu Christo. 

Umbertus firmavit; uxor ejus Urraca firmavit. Heldebertus firmavit ; 
uxor ipsius Argemma firmavit. Autrannus firmavit; uxor ejus Alois 
firmavit. Germundus firmavit. Fulco firmavit. 


127. 


Carta de Grezasca. 


Ego Pontius de castro quod vocatur Bracio, et mulier mea et mei 
filii, pro animabus nostris, donamus altari quod est consecratum in 
bonore sancte Marie semper virginis sanctique Victoris martyris, in 
monasterio Massiliensi, dimidium mansum, in villa que vocatur Gra- 
tiasca, quod tenuit et excoluit Ingelbertus, ea scilicet ratione, ut mo- 
nachi prefati monasterii, tam presentes quamque futuri, habeant et 
in perpetuum possideant. Pontius donavit, et mulier sua Balda, et 
filii sui. Lautaldus firmavit, et mulier sua firmavit. Wylelmus firmavit. 
Arbertus firmavit. Ugo firmavit. Fulco firmavit. Pontius mestralus 
firmavit. Albaricus Rabia firmavit. Mulier sua Maiansenna firmavit. 
Poncius Folquerius firmavit. Pontius Gordonus firmavit. Teutbertus 
Mataronus firmavit. Teutbertus Torrizo firmavit. Bermonnus firma- 
vit. Et Bernardus monachus donavit decem solidos a Poncio de Bracii, 
et a mulierem suam et filiis suis, et ad Albarigo solidos v. 


128. 


Guillelmus Chetberti, filius defuncte Roccæ, uxorque ejus, olim Archimberti filia, 
abbatie sancti Victoris dant, in proprio alode possidendam , dimidiam partem 
unius mansi, in villa Gratiasca siti, et ab Ingelberto quodam olim exculti. 


..... Guilielmus donavit et firmavit; mulier sua donavit et firma- 


1035. 


f? 34. 


Cire. 1038. 


Circ. 1035. 


1045. 


456 CHARTULARIUM 


vit, ipsa que nominata est Galburga. Goffredus, filius ejus, firmavit. 
Guilielmus, filius ejus, firmaverunt. Amalricus presbyter firmavit. Et 
Bernardus Rufus donavit duos modios de optimo vino, propter octos 
solidos, ad Guilielmum et mulierem suam, propter ipsum mansum. 


129. 


Archimbertus ejusque uxor, Maiamburga , abbatie sancti Victoris, pro salute Alde- 
berti et Rainoardi, dant mansum unum, in villa Grezasca situm, et a quodam 
Flavio uxoreque ejus Faigentia excultum. 


.... Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxvi, 
regnante Rodulfo, rege Allemannorum seu Provintie. 

Ego Archimbertus et uxor mea Maiamburga hanc donationis 
cartulam scribi precepimus , et manu propria firmavimus, et alios fir- 
mare rogavimus. Rainoardus, filius noster, firmavit. Isnardus Malbec- 
cus firmavit. Guisbertus Truger firmavit. Rostagnus de Pino firmavit. 
Pontius, filius Isnarni, firmavit. Xaubertus clericus firmavit. Ainar- 
dus firmavit. Bermundus firmavit. Pontius presbiter firmavit. Gui- 
lielmus, filius Matelde, firmavit. Autrannus firmavit. Umbertus, frater 
ejus, firmavit. Et ego Barnardus Senioretus et uxor mea Guilirus, 
pro animabus nostris et parentum nostrorum, omnes donationes quas 
Archimbertu, et uxor sua Maiamburga fecerunt sancto Victori et 
monachis ejus monasterii, nos firmamus, et quod habemus in Gra- 
zasca, et homines per nos, et unde usque nunc fecimus contrapella- 
tionem, et homines per nos, totum ab integro donamus et guirpicio- 
nem facimus jam dicto sancto Victori, et monachis ejus monasterii 
presentibus atque futuris. Et hoc ipsum firmamus et alios firmare ro- 
gamus. Amelius firmavit. Guikirannus firmavit. 


130. 


Carta sancti Saturnini. 


Dei omnipotentis opitulante clementia, etc... Ego Aldegerius et 
uxor mea, nomine Alois, de animarum nostrarum 'filiorumque vel 








SANCTI VICTORIS. 151 


parentum nostrorum salute solliciti, et immanitatem scelerum nostro- 
rum pertimescentes, ut a pio Domino veniam peccaminum et ablutio- 
nem possimus consequi criminum, et pro terrenis celestia adquirere 
valeamus, donamus eidem omnipotenti Deo et sancto martyri Victori, 


ejusque monasterio, apud Massiliam fundato, et abbatibus ac monachis - 


ibidem Deo famulantibus, futuris ac presentibus, in comitatu Aquense, 
in villa Sancti Saturnini, que est sita in territorio castri quod dicunt 
Aureol, presbiteratum ecclesie sancti Saturnini, ab integro. Insuper, 
donamus omnipotenti Deo et sancto Victori, in eadem villa, tres 
mans, quos excolunt homines his nominibus : Michahel de Lasa, 
Raïambertus et Lambertus; et unam braceriam * quam tenet Gari- 
berga, et unum clusum de vineis, quem Wadaldus edificavit et 
sancto Victori dedit. Ego similiter Aldegerius et uxor mea Aluis 
donamus et firmamus. Hec omnia, etc. .... Donat quoque Pontius 
Wadaldus medietatem de parrochia supradicti sancti Saturnini, que 
ad ipsum pertinet, ad sanctum Victorem , hoc est tercie partis mediam 
partem. Si vero aliquis homo heredum nostrorum aut qualiscumque 
persone que contra hanc donationem nostram venire temptaverit , et 
irritam eam facere voluerit, iram omnipotentis Dei ac sanctorum ejus 
incurrat, et auri obtimi libras c persolvat, et insuper stabilis et firma 
permaneat. 

Facta hec donatio anno incarnationis dominice millesimo quadra- 
gesimo quinto, inditione xri, regnante Heinrico rege. 

Auctores et testes hujus donationis, Aldegerius et uxor sua Aluis, 
qui hoc scribi fecerunt, et manibus suis firmaverunt. Pontius Wadaldus 
donavit et firmavit; uxor ejus Benefacta et filii et filie ejus et frater 
suus Lambertus firmaverunt; et uxor Lamberti et filii ejus firma- 
verunt. ° 


131. 
Carta sancti Saturni{ni]. 


Dei omnipotentis opitulante clementia, etc... Ego Aldjerius et uxor 
mea, nomine Alois, filii etiam mei, etc. .... donamus eidem omni- 
potenti Deo et sancto martyri Victori ejusque monasterio, apud Massi- 


35. 


10306. 


1 novembr., 
circ, 1036. 


v?, 


Mart., 
circ. 1010. 


458 CHARTULARIUM 
liam fundato, et abbatibus ac monachis ibidem Deo famulantibus, 


futuris ac presentibus, duos mansos et unam cabannariam, in comi- 
tatu Aquense, in villa Sancti Saturnini, que est sita in territorio castri 
quod dicunt Auriol. Unum mansum excoluit homo, nomine Theo- 
doricus; alium excoluit homo, nomine Raiambertus; cabannariam 
vero excolit nunc Johannes, cum sua matre. Hec omnia obvenit nobis 
ex projenie parentum uxoris mee prescripte, et offerimus Deo ab in- 
tegro ,.cum terris, eic. 

Facta hec donatio anno incarnationis dominice millesimo xxxvi, 
regnante eodem ipso Domino nostro Jhesu Christo in eternum. 

Auctor et testis hujus donationis Aldjerius et uxor sua Aluis, qui 
hoc scribi jusserunt et manibus suis firmaverunt. Raiambaldus! archi- 
episcopus firmavit. Volvoradus de Arelato firmavit. Guiquirannus 
Sancti Marcelli firmavit. Iterius firmavit. Aicardus Iso firmavit. Noi- 
rannus firmavit. Pontius Puto firmavit. 


132. 


Aldjerius ejusque uxor Alois abbatia sancti Victoris dant mansum et cabanna- 
riarh, in villa sancti Saturnini sita, et a Raimberto Johanneque exculta, 


.....” Acta hec donatio kalendis novembris, regnante Domino 
nostro Jhesu Christo in eternum et in seculum omnium seculorum, 
Amen. 


Auctor et testis hujus donationis Aldjerius, et uxor sua Aluis, qui 
hoc scribi jusserunt, manibus suis firmaverunt. 


1 33 e o 
Carta Udalberti presbiteri , de sancti Saturnini. 


In nomine Domini. Incipit donatio quam facit Walpertus presbiter 
ad sanctum Saturninum, pro timore Domini nostri Jhesu Christi et pro 
redemptione anime sue vel pro redemptione anime comiti Wilelmo' 


* Raiambaldus, archiepiscopus Arelatensis. — * Guillelinus E, comes Provinciæ. 


. SANCTI VICTORIS. 459 


et uxore sua Adalais', quam dederunt ei ad medium vestum, et pro 
redemptione filium suum domno Wilelmo* comite, et uxore sua Wir- 
berga'. Et est ipsa donatio appenaria, quam Durannus Faisnator 
tenuit, quantum homo invenire potuerit, totum donat Deo et ad 
sanctum Saturninum, pro redemptione anime sue vel animas eorum 
que superius scripta sunt. Et ista donatione quam Walpertus presby- 
ter habet facta ad sanctum Saturninum, ipse presbyter quem decan- 
tabit sanctum Saturninum, ipse teneat vel possideat omnique tempore, 
sine ullo dono de nullum hominem, nisi pro redemtione anime 
Walperti et animas eorum que superius scripta sunt. Et si ullus homo 
est qui ista donatione ire, agere, inquietare vel inrumpere voluerit, 
sit excommunicatus et abominatus, ex Deo Patri omnipotenti et 
Filii et Spiritus Sancti, et hic et in perpetuum et in futurum se- 
culum. | 

Facta carta ista sub die mercoris, in mense martio, regnante Ro- 
dulfo , rege Alamannorum vel Provincie. 

Wilelmus firmat. Stephanus firmat. Albaricus firmat. Richelmus fir- 
mat. Pontius firmat. 


134. 


Carta Wadaldi, de decimo in villa Sancti Saturnini. 


Ego Pontius Guadaldi et Lambertus, frater meus, donamus altari 
quod est consecratum in honore sancte Marie semper virginis et sancti 
Victoris martyris, in monasterio Massiliensi, et monachis ejusdem 
monasterii sanct Victoris, presentibus atque futuris, tertiam partem 
de decimo de pane et vino, que exit de dominicatura quam monachi 
ipsi sancti Victoris faciunt in villa Sancti Saturnini vel facturi sunt. 
Arbertus autem de Mimito et pia mulier et filii ejus guirpiunt istud 
decimum et contrapellationem quam faciebant in mansione de Gra- 
ziasca; et, propter istud guirpimentum quod fecit, Barnardus Rufus 
dedit ei quattuor solidatas de avere saucti Victoris. 


' Adelais, filia Gaufredi dicti Grisegonelle , * Guillelmus II, comes Provinciæ. 
comitis Andegavensis, secundaque Guillelmi — * Wirberga seu Gerberga, filia Othonis Guil- 
uxor. lelmi, comitis Burgundiae. 


Sec. XI. 


13 decembr., 
circ, 1010. 





160 CHARTULARIUM 


135. 
Carta Billiellis. 


In nomine Domini. Ego Billiellis femina, filia qui fui condam 
Guillelmi , vicecomitis Massiliensis!, donator sum Domino Deo et sancte 
Marie sanctoque Victori martyri, monasterii Massiliensis, et omnibus 
monachis ibi Deo servientibus, tam presentibus quam futuris, alodem 
meum proprium quem abeo in valle de Tredz , hoc est ipsam terciam 
partem , quem habeo in castro de Porcils, et in villa et in terris cultis 
vel incultis, vel in totum honorem ad ipsum castrum pertinentem. 
Dono etiam Domino Deo et jam dicto monasterio quartam partem in 
castro de Oleres, in villa et in vineis et in terris cultis vel incultis, et 
in totum alium honorem ad ipsum castrum pertinentem. In isto jam 
dicto castro tenet Gaufredus, nepos meus, de Sinna, per sanctum Vic- 
torem et per abbatem, ipsam castellaniam et ministraliam et eccle- 
siam et furnum et tascham et duas modiatas de vineas et mansum 
de Adalard et alium de ministralia. Dono etiam jam dicto monasterio 
medietatem in castro Cugulli, et in villa et in terris et in vineis 
cultis et incultis; et in aliam honorem dono quartam partem. Dono 
etiam in castro de Bulchodenes totum quod ibi habere debeo. 
Dono etiam meum corpus et animam, et totum jam dictum honorem 
meum et omne aver mobile quod habeo vel habere debeo Domino 
Deo et sancto Victori et omnibus monachis, propter remedium anime 
mee vel progenitorum meorum. Et adveniunt mihi hec omnia per 
donacionem parentum meorum seu per qualicumque voce, et ita 
totum ab integro dono jam dicto monasterio, sine blandimento et ulla 
interpellacione de ullo homine et sine ullo engan. Si autem ullus 
homo vel femina contra hanc cartam donacionis venerit ad inrum- 
pendum, non hoc valeat vaendicare, sed componat in duplo duas 
libras auri, et insuper ista carta donacionis firma et inconvulsa per- 
maneat omni tempore. 


! Guillelmus I. 





SANCTI VICTORIS. 1614 


*Facta carta donacionis idibus decembris, in obedientia sancti Vic- 
toris de Solers, anno incarnacionis Domini nostri. 

Signum Billiellis femina, qui hanc cartam donacionis scribere feci, 
et testibus firmare rogavi. Signum Ricard de Rochafog. Signum Ugo 
Ricard, de Porcils. Signum Bernard Boso, de Canned*. 


136. 


Carta donationis Molne. 


Ego Fulcho, Massiliensis vicecomes, et nepotes mei Poncius epis- 
copus, Willelmus Juvenis et Fulco, ejus filius, et Gosfredus, necnon 
et Petrus*, nos omnes, pro nostrarum redemptione animarum, proque 
animabus parentum nostrorum, tam vivorum quam eciam mortuorum, 
donamus, ad proprium alodem, altari quod est in honore sancte Mariae, 
Dei genitricis, et sancti Victoris consecratum in monasterio Massiliensi, 
abbatique Durando qui ibi videtur esse, et qui post ipsum futuri sunt 
abbatibus, simulque eciam monachis ejusdem loci, tam presentibus 
quam futuris, ecclesiam videlicet sancti Victoris de Molna, et totum 
quod habemus vel aliquis habet et tenet per nos in toto territorio 
ipsius Molne, in terris cultis et incultis, et in arboribus pomiferis et 
impomiferis, in omnibus rebus que ‘bi sunt vel que ibi erunt. Ego 
jam dictus Fulco et prescripti nepotes mei hanc donationem, sicut hic 
scriptum habetur, fecimus jam nominato altari sancte Marie et sancti 
Victoris, quod in monasterio Massiliensi videtur esse, habitatoribusque 
ejusdem loci, tam presentibus atque futuris; ea scilicet racione, ut 
prenominatam sancti Victoris ecclesiam, in territorio de Molna sitam, 
et omnia que in toto ipsius Molue termino vel ambitu huc usque habui- 
mus, et aliquis habuit per nos, qualicumque modo, ipsi ab hodierno 
monachi habeant et in perpetuum sine ulla contrapellatione contra- 
rietateque possideant. Si quis autem, etc. 

Acta est autem anno incarnationis dominice w rx, indicione xui, 
epacta xxvi. 

* Numerus deest. 5 Petrus dictus Saumada. 


* Hane donationem confer cum chartis, 
n. 16, 18 et 19, : 


I. 21 


f* 36. 


1002, 


1060 — 1064. 


1004 — 1079. 


162 CHARTULARIUM 

Ego sepe nominatus Fulcho, et in principio hujus scripture pre- 
notatus, donavi et firmavi, et, pro treo rogatu, Kiquirannus canoni- 
cus et Marinus presbyter firmaverunt. Poncius episcopus donavit 
et firmavit, et, eo rogante, Guillelmus de Albagna, canonicus Massi- 
liensis, firmavit. Guillelmus Juvenis et Fulco, ejus filius, cui totam 
suam partem de Molna donaverat, donaverunt et firmaverunt; et, 
rogatu ipsius Fulconis, Poncius de Confanone, Arlulfus de Guarda, 
Guillelmus de Trisminas firmaverunt. Gosfredus Mala Partida et 
mulier sua et Gosfredus, filius ejus, donaverunt et firmaverunt; et, 
ejus rogatu, Cotoronus de Guarda firmavit. Petrus Somada donavit et 
firmavit. Et ego Poncius de Vicins dono sextam partem de Molna. 


137. 
item carta. 


In Dei omnipotentis et sancte Marie sanctique Victoris nomine. Nos 
fratres germani, Jauzfredus, cognomento Piletus, et Fulcho, pro 
redemptione animarum nostrarum, et ut partem et societatem babere 
possimus in bonis operibus monachorum Deo servientium, in cenobio 
Massiliensi consistentium, contrapellationes quas in terra sancti Victoris 
faciebamus vel fecimus, hoc est in Citharista venationes de insula, 
et quod requirebamus in pice, tasca, et quicquid in omni territorio 
appellabamus, excepto unam appendaria de Pontio Striculfo ; in Cujas, 
in territorio sancti Victoris, fraxinnas et oblias; in Novolas, quod 
requirebamus in quartone; in castro Albanie, decitnum de vineis de 
dominicatura sancti Victoris; pro his itaque interpellationibus et occa- 
sionibus, quas seppe eis intulimus, et servicium quod promisimus 
vel fecimus, a domno abbate Durando , summe humilitatis et pacientie 
viro, mulam valde optimam, que cc” solidis postea vendidimus, acce- 
pimus ; et deinceps nos servituros et in omnibus ubique locis fideliter 
profitemur valituros. Ergo quicquit requirebamus, nos et homines 
per nos, in manu ejus, sine aliqua deceptione, dimisimus, solvimus. 

Post hec igitur, domno abbate Bernardo‘ succedente , cum infesti 


' Bernardus de Ruthenis, 1064 — 1079. 





SANCTI VICTORIS. 168 


monasterio essemus , et cum a decedentibus et succedentibus prepositis . 


vel cellarariis, modo minando , interdum blandiendo et promittendo, 
eorum avere substraxissemus, sepius ab eo ammoniti ut. ab injustis 
interpellationibus et sacrilegis rapinis desisteremus ; convenientes * ipsi 
et nos in supra ecclesiam sancte Crucis, in cimiterio ejusdem cenobii, 
pro occasione cujusdam debiti, itidem a supradicto patre aliam mulam 
cc'*"" solidorum accepimus. Nos itaque Fulcho et Jauzfredus, pre- 
sentibus civitatis Massilie militibus, in presentia Dei omnipoteniis 
omniumque sanctorum, in manu domni abbatis, contrapellationes 
supradictorum locorum, sine ullo retenemento vel deceptione, et 
absque inganno, rectum et tortuosum, justum vel injustum, dimitti- 
mus, solvimus ipsi et monachis Deo servientibus, presentibus sive 
futuris, in perpetuum relaxamus. 

Acta sunt hec presentibus sive audientibus et firmantibus testibus, 
monachis et laicis : Eldeberto, Mimatensi episcopo, et fratre ejus 
Austorgio; Guidone et Sicherio, Bernardo Amelio, Petro Alcherio et 
fratre ejus Raimundo. De laicis presentes fuerunt : Pontius Borrellus, 
Galterius de Lasa, Pontius Cuculatus. 

Si quis autem de omni projenie nostra quelibet persona, masculus 
vel femina, hoc repetere, vel monasterium inquietare presumpserit, 
sit ei tenebrarum locus domus et flamma indeficiens , ardor sempi- 
ternus. | 


138. 
° Carta Pontii Malnerii. 


Sacrarum legum promulgat auctoritas , ut omnis inter personas con- 
ventio sub scripture testimonio obtineat firmitatem. Idcirco, in Dei 
nomine, ego Pontius Malnerius et uxor mea Salome, simulque filii 
nostri Guilelmus et Fulco, ob emendationem malorum nostrorum, 
et ob remedium peccatorum et salutem animarum nostrarum, per 
hanc scripture paginam guirpimus atque donamus et deliberamus 
Domino Deo et sancte ejus genitricis Marie, necnon sancto Victori 
martyri, et dompno Ricardo’, abbati monasterii Massiliensis, atque 

! Richardus cardinalis, abbas 1079 — 1107. 


v*. 


22 oct. 1093. 


1087. 
F 37. 


164 CHARTULARIUM 


successoribus ejus et monachis ibidem Deo servientibus, tam presen- 
tibus quam futuris, quicquid, in omne honore nostro et dicione pre- 
dicti cenobii abbates et monachi, quoquo modo, a quibuscumque 
personis , ubique , adquisierunt vel in futurum similiter adquirere po- 
terunt, preter sola capita castrorum nostrorum ; sed et castra Olerias 
et Buccodenas', cum omnibus eis ex integro pertinentibus, libere ac 
quiete dimittimns, et si aliquid nobis, tam in his quam in aliis, jure 
competebat, nichil nobis retinentes omnino, Deo et jam dicto monas- 
terio condonamus. Sicut vero prescriptum est aut melius dici potest, 
omnia, sine omni enganno et fraude, presente scripto confirmamus, 
et, ne nos aut filii nostri, aut quislibet de nostro genere, istud inquie- 
tare aut repetere valeat, mulam unam obtimam ac centum solidos 
mulgorienses de avere monasterii, tradente Ugone Nicetii et Petro 
cellarario , accipimus. Quod si nos aut filii nostri, sive ex nostro sive 
ex alieno genere utriusque sexus homo, hanc nostram guirpitionem 
ac donationem inquietare, reppetere vel infringere temptaverit, non 
hoc valeat vendicare, sed, quadruplicato avere quod accipimus, in- 
super decem libras auri obrizi componat , etc... 

Actum est hoc x1"? kalendas novembris, anno ab incarnatione Dc- 
mini millesimo rxxxx"? m°, indicione 1. 

Signum Pontii Malnerii, et uxori sue Salome, qui hanc guirpitionem 
sive donationem fecerunt, firmaverunt,et testibus firmare rogaverunt.... 
Signum filiorum Pontii, Wilelmi et Fulconis, qui laudant et confir- 
mant. Signum Raimundi, episcopi Massiliensis. Signum, Fulconis 
Peleti. 

Si Pontius hanc convenientiam bene tenuerit , nos ei mala que nobis 
fecit ex parte Dei parcimus, et peccatorum que de nobis habet plenam 
veniam indulgemus. 


139. 


Carte de Molna et Ribuli. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Raimundus de Gemenas, et fratres 
mei Baltugat et Wilelmus Formica et Aichardus, et mater nostra 


t Vid. sup. n. 135. 





SANCTI VICTORIS. 165 


Maisenda, donamus Deo et sancte Marie et sancto Victori, et abbati 
Richardo et monachis, presentibus et futuris, in monasterio Massiliensi 
commanentibus, quicquid in territorio habemus de Molna vel Ribuls, 
vel alii homines per nos : videlicet duos mansos, unum de Durant et 
alium de Martino Aino, et nostram partem de tascha, id est octo partes, 
et sedecim de decimis, cum ministralia tota quam ibi habemus vel ha- 
bere possumus, in terris cuis et incultis, pascuis, pratis, arboribus 
pomiferis et impomiferis, aquis aquarumve decursibus, cum exuis et 
regressibus. Hec omnia supradicta donamus, e:c.. . .; et accipimus pro 
hoc caballum xr solidorum ab Arnaldo monacho, et Bernardo pres- 
bytero. Sane si aliquis, ex nobis vel parentum nostrorum, hoc donum 
irrumpere aut inquietare voluerit, non possit vendicare , sed componat 
in vinculo auri optimi libras mr, et insuper sit dampnatus cum Dathan 
et Abiron in inferno, nisi emendaverit. 

Facta carta hujus donationis anno ab incarnacione Domini w xxxvi, 
indicione x. 

Raimundus de Gemenas firmavit. Baltugat firmavit. Wilelmus For- 
mica firmavit. Aichardus firmavit. Maisenda, mater eorum, firmavit. 
Gauzfredus Pelet firmavit. Wilelmus Crasset firmavit. Dalmacius fir- 
mavit. Ugolenus, frater ejus , firmavit. 

Et ego Maisenda , mater eorum, post hoc donum factum et firmatum, 
accepi de Arnaldo monacho, 1 porcum per v solidos, et 1 multo- 
nem per xit denarios, in presencia Jaufredi, mariti mei, et Ugonis, 
fratris sui, et Bermundi, consobrini sui; et confirmavi et roboravi 


donum quod ego feceram , et filii mei. 


140. 
Alia. 


In nomine Domini. Ego Conam de Madalgas, et fratres mei Wilel- 
mus et Ugo, cum uxoribus nostris et filiis, donamus Domino Deo et 
sancte Marie et sancto Victori martyri, et abbati Richardo et monachis, 
presentibus et futuris, in monasterio Massiliensi degentibus, totum 
decimum et totam tascham quam habemus in toto territorio de Molna, 


1081. 





Circ. 1090, 


166 CHARTULARIUM 


videlicet medietatem de tascha et terciam partem de decimo im pane 
et vino et carne, et in omnibus rebus omnino que de ipso territorio 
exeunt. Ego Conam et fratres mei, cum uxoribus nostris et filiis, 
donamus et guerpimus totum et ab integro, sine ullo retinemento, hec 
omnia supradicta, et sine ullo engan, pro remedio animarum nostra- 
rum et parentuni nostrorum, et pro precio xxx solidorum, quos acce- 
pimus ab Arnaldo monacho, de Almis , qui ipsam obedientiam tenet. 
Quod si quis ex nobis aut ex nostris heredibus aut nullus homo aut ulla 
femina qui hanc donationem vel helemosinam nostram minuare aut 
irrumpere voluerit, componat in vinculo auri purissimi libras v; et, si 
facere noluerit, sit anathema maranatha, et iram omnipotentis Dei in- 
currat usque ad emendacionem et satisfactionem , et insuper hec do- 
natio firma et stabilis maneat in perpetuum. 

Ego Conam de Madalgas et fratres mei Wilelmus et Ugo, cum 


. uxoribus et filiis nostris, firmamus et alios firmare rogamus. Bernardus 


Aurela testis. Petrus Amelii testis. Bonus Filius testis. Aldebertus Ca- 
ballarius testis. Aichardus Peregrinus testis. Pontius Aprimadus testis. 
Fulcho Sebencus testis. Pontius Signarius testis. Pontius Andreas testis. 
Arnulfus de Almis testis. 
Facta carta hujus donacionis anno ab incarnacione Domini wxct, 

indicione uir. 

141. 

Alia. 


Ego Bertrannus Petri, ministralis sancti Victoris, dono Deo et sancto 
Victori, et Arnaldo monacho et omnibus monachis Massiliensibus, 
partem meam de guardia de vineis, quas monachi faciebant et in 
antea facient, in dominio suo, et in tercia parte de decimo partem 
meam quam accipiebam ; et accipio in precio caballum optimum de 
eodem monacho Arnaldo et Ugone, fratre suo, in presencia Bosonis, 
consobrini mei; et hanc donacionem firmavi sancto Victori. 


-— — —MMM — ———— ———  ———— ——————————— - - - 


SANCTI VICTORIS. 167 


142. + 


. Alia. 
Ego Bermundus de Orno et Pontius et Arnulfus , fratres mei, do- 


.namus et vendimus illum molnarem de Peirois, in terra et in aqua 


et in omnibus que opus habet molendinum, sancte Marie et sancto 


, Victori, et Arnaldo monacho et monachis Massiliensibus presentibus 


et futuris; et accipimus in precium, de ipso Arnaldo, xv solidatas de 
aver, ad ipsam nostram voluntatem et filii nostri. Hoc donum firma- 
mus, sine omni enganno, sancto Victori, in presencia Bertranni!, 
cellararii Massiliensis, et Ugonis, fratris Arnaldi monachi, et Pontii 
Andree et Richardi Damiana. Ego Pontius Lanberti hoc donum laudo 
et firmo. — 


143. 


Carta Gaufred et Guigo, fratres. 


Circ. 1000. 


v°. 


Cum possessionis vel cujuslibet predii jus in alterius jure transfun- 24 aug. 1006. 


ditur, opere precium est, quo de* pactis scriptis , idonea legitimorum 
testium astipulatione, postabito totius controversie astu, fideliter et 
probabiliter fiat, precipue in his, que Dei sunt et pro Deo excipiuntur, 
fidelibus negociis et actibus. Unde ego Gaufredus, et frater meus 
Guigo, Jherosolimam petentes, tum peregrinacionis gratia, tum ad 
extinguendam, Deo protectore, paganorum sceleratam effusamque ra- 
biem , per innumeras christianorum gentes, quas jam furore barbarico 
oppressit , captivavit, occisit, donamus, immo vendimus tradimusque, 
cum consilio Agnetis, matris nostre, et fratrum nostrorum Wilelmi, 
Fulchonis et Aichardi, in potestate, dominio et alode sancte Marie 
semper virginis sanctique Victoris, Massiliensis martyris, et abbatis 
Richardi, monachorum, presencium et post futurorum, Massiliensis 
oenobii, absque omni malo ingenio et sine omni usu et explicta et 
quista et retinemento, et sic sine omni fraude, prout scire possumus, 
quemadmodum necessarium est in tam sancta via, opere et labore, 


‘Is jam erat cellararius a. 1071.V. inf. n. 257. * Fort. corrig. quod id pactis. 


168 CHARTULARIUM 


quem nos, cum Dei adjutorio, suscipimus et incipimus , pro peccato- 
rum nostrorum remissione et animarum nostrarum nostrorumque pa- 
rentum salute, videlicet mansum Martini Aine, qui est in territorio 
quod dicitur Molna et Ribulus, cum omnibus omnino rebus, que nos, 
vel aliquis per nos, ibi, in illo toto territorio, tenemus vel huc usque 
possedimus, tam in terris cultis quam incultis, et omni generis herbis 
et pascuis, montibus et vallibus, sicut est conterminium, a rivuloqu i 
dicitur Lataxius usque ad terminum montis qui dicitur Cuchar, cum 
arboribus, herbis , nemoribus et silvis, cum omnibus adjacentiis ejus. 
Et, ut ratum et inconcussum perpetuo consistat, hoc donum vel 
scriptum, per quod nobis Massilienses monachi conferunt vel donant 
czx solidos denariorum melgoirensium , nos predicti fratres Gaufredus, 
Wilelmus , Guigo, Fulcho, Aichardus, super sacrosanctum altare sancti 
Petri deSignia, ut superius prenotatum est, tenendum et observandum 
Deo et monachis sancti Victoris, ex nostra parte et per nos, absque 
omui malo ingenio , et sine deceptione monachorum, fideliter juramus, 
et obsides, sicut Bernardus Peletus nobiscum placitando concordat, 
super hec omnia damus. Si quis vero hoc donum vel venditionem 
auferre, vel ex toto vel ex parte, monachis voluerit, adjutores nos et 
defensores Deo et monachis juramus. 

Facta est autem hec carta ab incarnato Dei Verbo anno millesimo 
xcv1, indicione ur, vaut kalendas septembris, feria 1, luna r. 

Fulcho diaconus scripsit. Bernardus Peletus et Bernardus de Ca- 
doenna et Wilelmus de Sancto Marcello necnon et Petrus Siguinus, 
monachi sancti Victoris , placitum istud fecerunt, et hanc cartam scri- 
bere fecerunt. Thomas, presbiter de Signia, testis. Gaufredus Aldeber- 
tus miles, testis. Pontius Andreas, de Almis, testis. Nobis autem, 
supradictis monachis, placitum istud fecerunt et fidejussores nobis 
dederunt Arbertum de Melna et Aichardum de Madelgas, fide sua nobis 
promittentes , ut, si quis hunc placitum violaverit , isti jam dicti milites 
in castello de Signia, in potestate nostra, veniant, atque inde non re- 
cedant, donec eos abbas Massiliensis seu prior sive cellararius major 
eos absolvat. 


a NNNM 


* 


SANCTI VICTORIS. 169 


144. 


Carta Gaufred Irad et fratribus suis. 


(Edidd. Ruf& , Hist. de Mars., I, 485; Guesnay, Vita s. Cass., 583.) 


In nomine Domini. Notum esse volumus cunctis hominibus, tam 
presentibus quam futuris, quod nos Wuilelmus Amelii et Ugo de 
Podio atque Gaufredus lraz, fratres, filii Petri Somada', audientes 
et recognoscentes quod avus noster* dedit monachis Massiliensibus de 
monasterio sancti Victoris martyris, ad alodium , quicquid in omni 


honore suo adquirere possent , ab his etiam qui ad fevum, per manum . 


illius, suam terram tenebant, quam donationem nos infringere nolu- 
mus , damus quoque Domino Deo et beate ejus genitrici Marie, necnon 
sancto Victori martyri, atque venerabili Ricardo, ejusdem monasterii 
abbati, simulque monachis ejus, et presentibus et futuris , quicquid in 
honore nostro, in terminis videlicet Massilie et in terminis castri de 
Sancto Marcello, adquisierunt jam, vel in futurum, Deo auxiliante, ad- 
quirere poterint, a cunctis fevum nostrum tenentibus, ut in proprium 
alodium habeant, et sine omni perturbatione possideant , ecxcepto hoc 
quod nostram deinceps dominicaturam, sine nostra licentia , non ad- 
quirant. Accipimus autem ab eis in precium centum solidos melgu- 
riensis monete. Si vero fratres nostri Fulco et Bertrannus redierint, 
sub fidei attestatione pollicemur, ut istam eos donationem laudare et 
firmare faciamus; quod si facere nequiverimus , sub fide similiter con- 
venientiam facimus, ut partem illorum de jam dicto pretio centum 
solidorum , vel ipsis vel cui abbas aut prior jusserit, postquam unus 
eorum nos monuerit, sine* omni occasione, reddamus. Sed de hoc 
quoque convenientiam eis facimus , ut, si nostrum inter nos honorem 
partiri contigerit, nullum pro his cambium alibi accipiamus. Si 
autem, eic. 


Facta est hec carta xviui kalendas septembris , annó Domini mille- 
$imo XCVII. 


! Petrus Saumada, filius Cuillelmi II, vice— * Guillelmus II. 
comitis Massilis , et Stephanz. 


I. . 22 


14 august., 
1097: 


f» 38. 





Circ. 1090, 


110 CHARTULARIUM 


Ego Wilelmus Amelii, et uxor mea Sarracina, donamus et firma- 
mus. Ego Ugo de Podio, et uxor mea Garciua, et filii mei Petrus 
et Gaufredus et Fulco, donamus et firmamus. Ego Gaufredus lraz 
firmo; et uxor mea Aiglina et filii mei Guilelmus. ...... .! donant 
et firmant. Ego Arnulfus de Garcino et ego Aicardus de Garcin 
et frater meus Geraldus, firmamus. 


145. 


Carta de vineis ad ponte de Opera. 


i 


In nomine Domini. Ego Aimeirus vendo unam partem terre, que 
est in loco qui dicitur Balma, quam solitus est laborare Bernardus 
Leo : et habet ista terra, ab oriente, terram Poncii Lamberti; et, a 
meridie, terram Salici. Hanc terram jam dictam vendo ego predicta 
Aimeirus, et filii mei, videlicet Guilelmus et Aicardus, sancte Marie 
sanctoque Victori martiri, et monachis ejus; et dedit mihi filiisque 
nieis, pro precio, Guillelmus de Beders 11^ solidos denariorum. Et in 
alio loco, in eodem territorio, dono, sine precio, predictis sanctis et 
monachis aliam partem terre : et abet ista terra, a meridie, terram 
Bertranni Otonis ; et, ab occidente, terram lterii Mancipi. Et ego jam 
dicta Aimeirus dono Deo et supradictis sanctis et monachis, pro filio 
meo Iterio monacho, vineam, que est in loco qui dicitur ad Arcus : 
et tenet se hec vinea, ab oriente, cum vinea Iterii Mancipi; et, a meri- 
die, cum vinea Johannis Fumerii. Item dedi, pro eodem filio meo, 
predictis sauctis et monachis, aliam vineam in eodem territorio : et 


. habet ista vinea, ab oriente, terram supradictam quam monachis ven- 


didi; et, ab occidente, domum que dicitur ad Balma. Et sciendum 
quia in his vineis dono solummodo beneficium. Si quis autem aut 
heres meus aut alter aliquis hanc donacionem sive vendicionem fran- 
gere aut mutare voluerit, componat x libras optimi auri, et, nisi 
emendaverit , sit anathema maranata. - 

Ego Aimerus firmo. Guilelmus, filius meus, et Aicardus firmaut. 
Bonefacius firmat. Arnulfus firmat. 


! Lacuna in Cod. 





SANCTI VICTORIS. 171 


146. 


Carta Geral Linguosia. 


Ego Bernardus Leo et uxor mea et filii mei ac filie, donamus 
vineas et balma et totum quantum ibi habemus in vinea Girald Lin- 
gosia, quam reliquid sancto Victori, in audiencia Ricavo et Pontii 
Isnardi : consortes, claus de Bonifaci et claus de Sancto Petro ; in 
vinea quam dedit mulier Iterii et filii sui : consortes, Árcus et me- 
dietatem de planterio de Giral Gaucelmi ; vinea quam dedit Richelmus 
et Poncius Rusel; vinea quam dedit Gilisenda sancto Victori. De 
omnibus istis vineis donat Bonifacius suam partem de decimo ; vineas 
quas tenebat Pontius Bompar de ipso Bonifacio, et escambiavit eas ad 
Iterium, cum consilio ipsius Bonifacii; vinea, quam dedit ipse Boni- 
facius sorori sue, et Iterius eam de ipso Bonifacio; vinea quam com- 
paravit Iterius de Andrea Gata, cum consilio Bonifacii; vineas quas 
escambiavit Poncius Arlulfus et Wilelmus , frater suus, et terram quam 
comparavit Iterius de ipsis, xx solidis, cum consilio episcopi Massilie ; 
terram quam comparavit Iterius monachis de Iterio Mancipo et de 
matre sua, nr” sollidos, in audiencia Bonifacii et Bernardo Leo; terram 
quam comparavit de Petro Isnardo ur* sollidos de Berard et Pontio 
Isnardo; terram quam comparavit de Salico et uxore sua et filiis suis; 
vinea quam escambiavit a Fulcar de Sancto Saturnino ; vinea de sancto 
Victore; vinea quam dedit Garlindis, et filii sui, sancto Victori, ad 
Iterium. 


147. 


Carta de Bernardo Leone. 


Ego Bernardus Leo Domino Deo et sancte Marie sanctoque Victori, 
glorioso martyri, et domno R'. abbati, et monachis in cenobio Mas- 
silie consistentibus, presentibus pariter et futuris, donacionem facio, 
pro remedio anime mee, et patris et matris et uxoris et filiorum 
meorum, de quadam vinea mea, accipiens ab eis in mutuo aliam 


* Richardus cardinalis. 


Circ. 1090. 


Circ. 1090. 


Circ. 1080. 


172 CHARTULARIUM 


vineam in vita mea; ut, post obitum nostrum, ambe vinee sancto 
Victori remaneant, sine alicujus * hominis interpellacionem. Insuper, 
de alode meo proprio, dono eis spellunca, justa eandem vineam sita, 
et locum molendini, cum terris circa positis, et introitum et exitum 
ejusdem spelunce vel molendini. Hanc donacionem facio, sine aliquo 
inganno vel retinemento. Si quis, etc... .. 


148. 


Ego Fulco Umberti dono memedipsum, corpus scilicet et animam 
meam, omnipotenti Deo et sancte Marie sanctoque Victori, pro mo- 
nacho. ipse etiam ego predictus Fulco, et filius meus Umbertus, et 
frater ejus Gautfredus, et nepos meus Fulco, et Wilelmus Sornon- 
dus, gener meus, et Iterius, filius Aicelene, donamus Deo et sancte 
Marie sanctoque Victori, et monachis , tam presentibus quam futuris , 
monasterii Massiliensis, campum illum qui est ante hortum ipsorum, 
ad Vuelnam : et est terminus, ab ortu solis, Jarret; a meridie, terra 
Guillelmi Nicecii; ab occidente, terra monachorum, que fuit Poncii 
Rainaldi; a semtentrionali plaga, terra Amelii Candizi. Similiter etiam 
donamus predictis sanctis et monachis duas pezzas de terra, que sunt 
in palude Sancti Genesii. Donarnus etiam totum illud quod habebamus 
in vinea, quam plantavit Wilelmus Cornavins, ipsis monachis, sine 
retinemento et sine aliquo enguanno, totum quot abebamus vel vide- 
bamur habere , pro redemptione animarum nostrarum vel parentorum 
nostrorum. | 

Ego etiam Umbertus, filius predicti Fulconis, et frater meus 
Guaufredus, omnes querimonias omnium rerum, sive de honore sive 
de malefactis , de quibuscumque causis, juste aut injuste, contra mo- 
nachos Massilienses et homines eorum, quas huc usque faciebamus 
vel impie agebamus, sine fraude relinquimus et persolvimus. Hoc 
donum et hanc convenientiam facimus in manu Wilelmi prioris et 
Bernardi Pileti et Ysnardi Aldeberti et W. cellerario et Johannis Bur- 
gundie. Iterius etiam firmat. 


"SANCTI VICTORIS. ' 173 


149. 


Tempore Bernardi', Massiliensis abbatis, ego Guirannus, mona- 
chus et operarius, feci acaptum apud Ollerias, de Wilelmo Trunno, 
tascam videlicet totam quam habebat super homines sancti Victoris, 
preter dominicaturam suam, et duos casales , qui sunt supra ecclesiam, 
per quos , qui habent suos exitus, Wilelmus Elena et frater ejus, sin- 
gulis annis, unum agnum reddant de servicio. Pro his omnibus, pre- 
dictus miles, acceptis xr solidis, simul cum uxore, relinquit, perpetuo 
jure, laudat et firmat que diximus Domino Deo et sancto Victori, et 
Massiliensibus monachis, tam presentibus quam futuris, sub testibus : 
Wilelmus de Ollerias et Petrus Gaufredi , Fulco de Olleriis et Petrus. 


150*. 
Carta de la Romieu. 


(Ed. D. Martene, 4mpl. coll., 1, 514.) 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Oto* vicecomes Leo- 
manie‘, et uxor mea Adalaidis* commitissa , donatores sumus Domino 
Deo et sancte Marie, genitricis Dei, sanctoque Victori martiri, Massi- 
lensis monasterii, et venerabili Ricardo kardinali, abbati ejusdem 
monasterii, et domno Girberto' priori, et omnibus monachis Massi- 
liensibus, tam presentibus quam futuris, ibidem Deo servientibus, 
aliquid de nostro" honore , pro remedio animarum nostrarum et paren- 
tum nostrorum, ut idem omnipotens Deus; hac? oblatione seu ceteris 
operibus bonis placatus, meritis et intercessionibus beate Marie, sem- 
per virginis, genitricis Dei, et sancticimi martiris Victoris, aliorumque 
sanctorum inibi quiessencium , orationibusque omnium monachorum 
omni tempore Deo* famulancium, et defunctis parentibus nostris con- 


' Bernardus deRuthenis, abbas1004— 1079. * Adolaidis, ibid. 
* Chartul. Min. fol. 6; Majus hancchartam  ® Giberto, ibid. 
recentiore manu descriptam habet. ' Meo, ibid. 
* Odo, filins Arnaldi. * C. Min. addit parvissima. 
* Laumanie, C. Min * C. Min. addit ibidem. 


1064-1079. 


28 maii 1083 


«* ahilám - 


114 CHARTULARIUM 


ferat requiem sempiternam, et nobis in presenti seculo de inimicis 
victoriam', in futuro cum sanctis omnibus perpetuam tribuat glo- 
riam. Est autem supradictus honor infra terminos Leomanie, in terri- 
torio del* Feumarco, in quodam saltu, in loco scilicet quem vocant La 
Romeu*?; quem locum nos jam dederamus cuidam Dei servo, nomine 
Arberto*, perregrino, qui, dominice jussioni obediens, et patriam' 
propter ejus amorem relinquens , ad nos ex Alemannie* partibus venit", 
et, sicut a divina voce sibi imperatum fuerat, a nobis* predictum 
locum expeciit; ibique, separatus a cunctis mortalibus, libere Deo 
servire disposuit. Sed, Dei ordinante misericordia, infra biennium, 
ob meritum hominis Dei, ad tantam populacionem idem locus devenit, 
ut jam fere centum mansiones continere, videbatur*. Quod cernens 
Dei servus*, divino tactus consilio et nostro persuasus imperio, pro- 
videus" in futurum ut sibi et nobis melius? posset esse consultum, 
obtulit semetipsum Deo et sancto Victori, ejusque monasterio Massi- 
liensi, in potestate Ricardi kardinalis , abbatis predicti, et? Girberti", 
prioris ejusdem monasterii 5; et dedit totum jam dictum honorem, quem" 
nos dederamus et tradideramus ei, cum illis omnibus que ab Ainardo 
et a Gasialez et ab aliis hominibus impetraverat, et insuper mobile 
et immobile et quicquid ipse, aut aliquis per eum, adquisierat ibi. 
Quem videlicet honorem nos jam-dicti donatores", cum sua voluntate, 
ad proprium alodem, Deo et sancto Victori, et jam dicto monasterio 
et monachis simul donamus, concedimus, laudamus et confirmamus, 
et de nostra et nostrorum, tam natorum quam nascendorum”, potes- 


* In presenti seculo pacem et victoriam, C. 1% Melius deest in C. Min. 
Min. 13 [n C. Min. omissæ sunt voces : Ricardi k. 
* De, ibid. a. p. et. 
5 Vocant Romeu , ibid. *5 Giberti, C. Min. 
* Alberto, ibid. 15 Ejusdem monasterii deest in C. Min. 
* Patriam parengesque pro ejus amore, ibid. 16 Quem non tradideramus sibi, scilicet cum 
* Alamine , ibid, acapte quem Enardus et Garsiahez et alii homines 
7 Veniens, ibid. dederant illi, vel quicquid in mobile vel in aliquo 
* In C. Min. deest : et sicut a, d, v. s. i. f. a honore ipse aut aliquis per eum adquisierat ibi. 
nobis. C. Min. 
* Fideatur, ibid. |: 7 (C. Min. addit ilius. 
!9 Famulus, ibid. !* Voces Et nostrorum t. n. q. nascendorum 
‘1 Previdens, ibid. absunt a C. Min. 


SANCTI VICTORIS. 175 


tate, in eorum dicione transfundimus, ut in perpetuum ibi' habeant 
monachi liberam potestatem edificandi* et faciendi quodcumque vo- 
luerint, ad Dei servicium. Insuper etiam donamus eis partem de silva 
nostra , in qua idem locus fundatus est, sicut vadit via, de uno latere, 
contra castrum de Mazola * ; et terminat, contra occidentem, * in silva 
de Asiu', et de Gasia* de Gotbes', et de Aimili* de Paulac*; et, de 
alio latere, contra meridiem, venit, per la peirieram discurrens, usque 
ad vitem plantatam ; et, de alio latere, contra septentrionem, divertit 
in ipsam villam de La Romeu", et discurrit usque ad jam dictam viam, 
ad castrum scilicet de Mazola”, ad orientem. Donamus etiam eisdem 
monachis et monasterio sepedicto mercatum totum, simul et teloneum, 
et mineganciam totam et justiciam totam, ab integro, sine aliquo 
nostro retinimento vel alicujus hominis vel mulieris. Volumus pre- 
terea et laudamus, simulque donamus salvitatem seu salvacionem huic 
ville que vocatur La Romeus?, omnibus ibi manentibus et ex quacum- 
que parte advenientibus, necnon et ab eadem villa dicedentibus, ut 
omnes salvi sint, et quidquid ibi babuerint vel adduxerint. Hec autem 
omnia supradicta nos jam nominati , "Arbertus scilicet et Oto, vice- 
commes de Leomannia, et Azalasdis commitissa, et omnes alii dona- 
tores, sic totum supradictum donamus honorem ab integro, quantum 
ibi habemus vel habere debemus, Deo et jam dicto monasterio et 


monachis Massiliensibus, tam presentibus quam futuris, sine alico reti- 


nemento vel malo ingenio. Quod si quos donatores vel aliqua magna 
parvaque persona contra hanc cartam donacionis nostre venerint vel 
eam infringere voluerint, non hoc valeat vendicare , sed componat 
in duplum cum omni sua melioratione et insuper x*" libras auri 


* Amodo et deinceps, C. Min., omissis verbis 19 F'enit usque ad peirenna, et tenet usque ad 
in perp. ibi, vitem et de a., ibid. 

* C. Min. addit monasterii. ‘1 [psa villa de Romeu, ibid. 

* Marcola , ibid. !* Marcola, ibid. 

* C. Min. addit de alio latere. '5 Huic loco quem vocant Romeu, ibid. 

* Arsio, C. Min. ' Jam nom. donatores , scillicet Albertus, 

* Garsio, ibid. Otto et Adalaidis, sic donamus supra scriptum 

' Godbes, ibid. honorem totum ab int. q. i. h, vel adquisivimus, 

* Kimeli, ibid. Deo , ibid. 

s 


Panollag, ibid. 


«^, 


f* 40 v*. 


1031-1014. 


4176 CHARTULARIUM . 


probatissimi , hac donacione manente firmiter, modo et omni tem- 
pore. 

Facta carta hujus donacionis v kalendas junii, anno n° 1° xxxi?! in- 
carnationis Domini. 

Signum Alberti peregrini*. Signum Odonis de [Le]omannia, illustris 
vicecomitis*; * Signum Adazaladis * commitisse , conjugis ejus, qui car- 
tam hujus donacionis scribi fecimus et firmavimus ac testes firmare ro- 
gavimus. Signum Ugonis de la Isla*. Signum Arnalt Juvez*. Signum 
Rotberti clerici. Signum Geraldi. Signum Maurini', fratris ejus. 
Sigoum P. Gros. Signum Arnaldi'. Signum Bernardi de Gotbes’. 
Signum W. de Lesez?. Signum Bernardi de Casteneda. Signum Servat 
de Ligardas. Signum Baudoi de Gotbes. Signum Assui. 


151. 


Carta sancti Genesii de Arelate. 
(Ed. in Gall. christ., 1, 95, emendatiusque, I, 204 ex Libro Aureo Arelat.) 


Omnipotentis quippe Dei incomprehensibili disposicione, non nostri 
ullius, ut reor, meriti, vel cujuspiam digni effectus exsecutione, adeptus 
hujus sancte sedis Arelatensis pontificali culmine", multa sub inde 
mecum de eodem regimine cepi in animo evolvere, quod id abs- 
que ingenti mee valerem anime nullatenus exsequi discrimine, eo quod 
ejusdem urbis publicata? et privata hostilis essent cuncta insectationis 
mucrone turbata, et prisce animus bonum ? sue deliberationis nequiret 
captare. Tandem, clementissima a Divinitatis propiciacione, adepta 
diu desiderate tranquillissime pacis obtione", quod diuturna evolverat 
animus deliberacione , opitulante divine miseracionis subventione, id 


! C. Maj. M*LII*, perperam. 10 S, Guil. de Lezes. Bernurch filius Galard 
* Alberti Romei, C. Min. firmat. Signum Aimere de Petragor. Signum 
* S. Ottonis vicec. Laumanie , ibid. Ademari pueri de Petragor. Signum Arnal de 
4 Adlaidis, ibid. Castaneda. Signum Ferbad de Ligardes. Signum 
5 De Isla, ibid. Ballui de Godbes. Signum Arsis. Ibid. 
€ S. Arnalli Juvenci, ibid. '! Fort. corrig. pontificalia culmina. 
* 5$. Geralli Maurini, ibid. ‘# Edit. publica. 
* C. Min. addit qui hanc donationem feci et '5 Edit, thronum. 

firmavi. ^ Edit. oéventione. 


9 S, Bern. Guillelmi de Globes, C. Min. 


-—)€ 


SANCTI VICTORIS. 173 


exsequi cepit absque ulla dilacione, videlicet de sanctorum venerabi- 
lium locorum restitucione. Unde, quadam die, de quodam religioso 
loco in honore sancti Genesii vel sancti Honorati constructo , foras 
muros nostre civitatis posito, multa volvens mecum in animo, quomodo 
de tam spiritali prisci temporis monachorum officio versus in posses- 
sionis esset seculari servicio, et dixi in corde meo : « Si, per meum 
fortassis inicium, in Dei posset reverti servicium, non exinde grave 
sustinerem judicium, et de peccatis meis Deum haberem propicium. » 
Et ita, Deo favente, qui magna solus facit mirabilia , mecum tractavi 
talia consilia, ut illum locum darem monasterio sancti Victoris de 
Massilia, in quo construeret! Isarnus, abbas ejusdem monasterii, mo- 
nachos in Christi servitia*. Igitur ego Rahimbaldus, gratia Dei, pre- 
sulatus honore sublimatus, superiorum causa dictorum, ipsam eccle- 
siam sancti Geneisii, cum omnibus sibi subjectis ecclesiis, et cetera 
omnia que in presenti videtur tenere, et quicquid in futuro potuerit 
adquirere de ipsis rebus quas jam tenuit, vel undecumque aliunde 
adquisierit, exceptis illis laicalibus feudis et quicquid illi laici ex ipsis 
suis feudis abbati et congregationi cesserint, cum meo consilio vel 
ceter[orjum episcoporum , meorum successorum, totum, per harum 
auctoritatis nostre paginam litterarum, in manus lsarni supradicti, 
abbatis monasterii sancti Victoris Massiliensis, et suorum monacho- 
rum, tam presentium quam futurorum, tradimus, donamus, cedi- 
mus jure perpetuo, solasciantibus nobis in hoc ipso, vel consentienti- 
bus totius Provintie principibus seu comitibus Josfredo atque Ber- 
trauno*, et nostre sedis canonicis Anseberto, Durando, Arelas*, En- 
goaldo, Pacio, Rostagno, Odilo, Bernardo’, Damiano, Pelito*, Martino; 
laudantibus etiam et firmantibus domno Poncio, episcopo Massiliensi, 
cum fratribus suis, qui ipsam ecclesiam vel ipsum locum sanctum, 
cum omnibus ad se pertinentibus, tenere videntur; tali vero racione, 
ut ab ipsis monachis vel ab ipso abbate census per singulos annos 


* Edit. constitueret. * Edit. 4telas. 
* Edit. servitio. -* Hic in edit. additum alterius Rostagni no- 
* Gaufredus I et Bertrandus I, comites Pro- men. 

vinciæ, filii Guillelmi II. * Edit. Pelicus. 


I. 23 





f* 44. 
12 jul. 1097. 


478 CHARTULARIUM 


reddatur altario sancti Stephani vel sancti Trophimi!, id est libra : in- 
censi, in festa* sancti Trophimi. Id ipsum enim quod nos, inspirante 
Deo, agimus, et sacrorum statuta canonum et legalis jubet auctoritas, 
videlicet ut de rebus episcopii construatur locus monasterii. Nos vero 


hoc non agimus, sed id quod a nostris antiquitus decessoribus con- 


stitutum est et modo destitutum reformari cupimus in priorem 


statum, ita ut, si quis aliquando, quod absit, nostrorum nisus fuerit 


successorum quippiam contra sacrorum agere canonum sanctionem, 
et quod: a nobis sancte:et laudabiliter videtur instituere?*, ille contra 
ausus fuerit destituere, eterna se noverit ultione cum Anania et Saffira 
multandum, qui aliquid de apostolica communia putaverunt esse frau- 
dandum. 

Auctor et testis hujus donacionis Rahiambaldus, qui illam fecit et 
sua manu firmavit. Gauzfredus comes firmavit. Bertrannus, frater 
ejus, firmavit. Pontius , episcopus: Massilie, firmavit, et omnes fratres 
ejus, videlicet Wilelmus ', Aicardus*, Gauzfredus', Bertrannus, Pe- 
trus ' firmaverunt. Volveradus firmavit. 


152. 


Carta de mansionibus sancti Egidii. 


Quoniam, auctore Deo, sue ecclesie membra sibi invicem per kari- 
tatis concordiam succurrere debent, justum et honestum est ut sua 
alter habundantia alterius debeat inopiam relevare. Iccirco, in nomine 
Domini, notum fieri volumus cunctis hominibus, tam presentibus 
quam futuris, quod venerabilis abbas Ricardus monasterii Massiliensis 
venit ante reverendum abbatem Odilonem sancti Egidii , petens ab 
eo, ut in suo burgo domos sive casales deberet concedere, ubi sibi 


! Ecclesia metropolitana Arelatensis. 

* Edit. festo. 

5 Fort. corrig. institui vel institutum. 

* Guillelmus III Juvenis, vicecomes Massi- 
lig. 
* Aicardus, vicecomes Arelatum. 

* Gaufredus, una cum fratre Guillelmo vi- 
cecomes Massilie, — In edit. subsequitur 


Stephani nomen, in nostro Chartulario omis- 
sum. 

7 Petrus dictus Saumada, frater consangui- 
neus supradictorum. In edit., omisso P'olvera- 
dus firmavit , hic legitur : Willelmus, risecomes 
Massilie , et frater ejus firmaverunt. Poncius 
senescallus firmavit. Canonici sancti Stephani fir- 
maverunt. 


SANCTI VICTORIS.. 479 


suisque monachis hospicium posset honestum habere. Cujus peticio- 


nibus prelibatus abbas Odilo, consilio et precibus fratrum suorum, 


adquiescens, dedit jam dicto abbati Ricardo, in prefato burgo, casales 
ad hedificandas domos, que sunt, ab óriente, subtus viam publicam 
que ducit ad Rodanum, juxta ecclesiam sancti Nicolai; et, ab occi- 
dente, terminatur usque ad ortum monachorum ; et, a meridie, usque 
ad domum Geraldi Aculiarii; et, a septentrione, usque in viam que 
est juxta porticum predicte ecclesie sancti Nicolai. Hunc locum sive 
casalem, sicut terminatum est a Rostagno, priore sancti Egidii, et 
Garnerio sacrista et Rostagno camarario, ego abbas Odilo, laudante 
et annuente capitulo monasterii nostri, reverendo abbati Ricardo ad 
fidelitatem nostram nostrorumque successorum, sine omni circum- 
ventione, tribuimus, ut ipse et successores ejus, abbates et monachi, 
ab hac die et deinceps, libere et inconcusse et honorifice habeant et 
possideant. Moriente vero Massiliensis abbate monasterii, succesor 
ejus ante abbatem sancti Egidii veniat, et predictum beneficium per 
manus ejus accipiat; abbas autem abbati dare non renuat, salva fide- 
litate monasterii sancti Egidii. Hanc nostram donationem, sicut scrip- 
tum est, futuris temporibus firmam et inconcussam, sine omni refra- 
gatione, volumus permanere; cui si quis refragare temptaverit , non 
valeat vendicare. 

Actum est autem hoc apud Sanctum Egidium, mr idus julii, anno 
Domini v?xc vu, in presentia tocius capituli. 

Testes hujus donationis sunt: Petrus Ebrardi , Bernardus Petri vica- 
rius, Rostagnus, Fulco de Castlar, Fulco, frater ejus, Geraldus Cazaporcs. 

Abbas vero Massiliensis dimisit in manus abbatis sancti Egidii dona- 


tionem quam acceperat de domibus Poncii Ricardi, dum istud donum 
accepit. 


153. 


Carta comitale de vineas Tripontio. 


(Edid. Guesnay, Pita s. Cass., 457.) 


Agitur nunc, more legis romane, ut, si quis quippiam vult transfun- 
dere donando, per paginam literarum hoc corroboraret ; antiquitus 


{ jul. 1055 


v^, 


180 CHARTULARIUM 


enim sine literarum corroboratione vigebat. Nos autem, secuti po- 
tiorem usum, donamus vel cedimus, his literis roboratum, aliquid de 
nostro jure. Ego quippe Godfredus', comes Provincie, et uxor mea, 
nomine Stephania, et filius meus Bertrannus*, propter Deum et reme- 
dium animarum parentumque nostrarum , donamus Domino Deo, 
sanctique Victoris et sociis ejus, abbatis vel monachis ibidem Deo 
servientibus, tag presentibus quam futuris, alode nostro, duas pecias 
de terris in Tripontio. Et major pecia habet consortes, a parte orientis, 
via puplica; a meridie, terram sancti Cesarii; a parte occidentis, flu- 
vium Rodani; a parte aquilonis, ecclesiam sancti Juliani. Et in petiam 
minorem in medio habet unum vasum; et habet consortes, a parte 
orientis et a parte aquilone, vineas de fevo comunale; a meridie, 
terram archiepiscopalem ; ad occidente, via puplica. Quapropter do- 
nationem istam, donat abbas sancti Victoris et monachi ejusdem loci 
mulam obtimam, valente centum solidos, et de denarios melgoiresos 
solidos centum obtimos. Hec legitima donatio supradicte terre facta 
est in manu abbatis domni Petri, * consiliante et presente Raimbaldo* 
archiepiscopo, volentibus et presentibus episcopis Alfanto Aptensi, et 
Riperto Gapincensi, nec non Rostagno Avinionensi, in kalendis julii, 
anno ab incarnacione Domini nostri Jhesu Christi millesimo quinqua- 
gesimo quinto, indi. .....' 

Si autem evenerit, efc......... .... cum Juda traditore in ba- 
ratro permaneat , atque duas libras auri componat, etc. .... 

Hec vinee sunt in comitatu Arelatensi, in terminio Tripontio , subtus 
ecclesiam sancti Juliani, et in loco que nominant Ad Vasum. Ego 
Gauzfredus, comes Provincie , et uxor mea Stephania, et filius meus 
Bertrannus , donamus et firmamus , et alios firmare jussimus. 

Signum, Rainaldus Aldjerius testis. Signum, Aicardus Iso testis. 
Signum, [snardus Christoforus testis. Signum, Pontius Aldebran- 
nus testis. Signum, Wilelmus, frater suus, testis. Signum, Pontius 
Guido testis. Signum, Lautoardus Vuilelmo testis. Signum, Signo- 
ritus Rataldus testis. Galafredus testis. 


! Gaufredus I, filius Guillelmi II. * Raimbaldus, archiepiscopus Arelatensis. 
* BertrandusII, qui patri successit circ. 1063. * Locus vacuus in Cod. 


SANCTI VICTORIS. 181 


154. 


Carta de Tripontio vineis. 


In Dei omnipotentis nomine, inspirante ejus dulcissimi gratia, nos 
fratres, Umbertus scilicet atque Autrannus et Germundus sive Pon- 
tius, Aldebertus quoque necnon Vuilelmus, providentes futuri judicii 
discussionem, etc.......... Pro remediis animarum nostrarum et 
pro redemptione anime fratris nostri Fulconis defuncti, donamus 
atque cedimus aliquid de alode nostro Domino Deo et sancto Victori, 
et monachis presentibus et futuris, hoc est, quandam condaminam, 
que est in comitatu Arelatense, in loco qui vocatur Tribontius, ante 
ecclesiam sancti Juliani. Cujus consortes ita habentur : ab oriente, 
caminum publicum; a meridie, terram sancti Cesarii; ab occidente, 
fluvium Rodani; a septentrione, ecclesiam sancti Juliani supradicti. 
Hanc condaminam ex integro donamus, cedimus atque tradimus 
Domino Deo omnipotenti, et supradicto ejus martiri, nos supradicti 
donatores. Et in alio loco donamus terram, ubi est vasus de petra; et 
ipsa terra jacet juxta terram sancti Stephani martiris. Sane si aliquis 
ex nobis donatoribus aut alia aliqua persona contra hanc donatio- 
nem aliquid agere voluerit, vel eam inrumpere temptaverit, imprimis 
maledictus atque excommunicatus sit, deinde hoc vindicare non va- 
leat, set coactus vinculo reddat auri obtimi libras. Nos fratres su- 
pradicti cartam hanc scribere fecimus, et manibus nostris firma- 
vimus. 

Facta donatio hec elemosinaria anno ab incarnatione Domini mille- 
simo xxxvi ; regnante Cona' imperatore. 


155. 


De terris in Arelate, quas vocant Subtus Monte et Veila. 


Dum Dei omnipotentis ordinatissima provisio sanctorum kanonum 
atque legum instituto sancciverit, quatinus res ecclesiastice, a cujus- 


' Conradus II Salicus 


1038. 


Circ. 1030. 


182 CHARTULARIUM 


libet ordinis persona, modo quocumque, adquisite , annosa quamvis 
possesse vetustate , etiam si edificiis ac possessionibus fuerint augmen- 
tate, mox ab heredibus aecclesie ad quam jure pertinent fuerint requi- 
site, absque ulla reddi debere contrarietate, nolentes vero reddere a 
sancte Dei ecclesie segregari debere societate; idcirco ego Vuilelmus 
et frater meus Fulco', una cum uxoribus nostris, Stephana scilicet 
atque Odila, ac filiis meis domno Pontio, Massiliensi episcopo, et 
fratribus ejus Vilelmo*, Aicardo’, Josfredo*, Stephanus quoque, atque 
Bertranno, sive Petro', longo peracto tempore , destructo a Vandalis 
Massiliensi monasterio , nec minus possessionibus ejus dispersis, cartis 
quoque perditis vel incensis, tandem , moderno tempore, a parentibus 
nostris ibidem servos Dei constituentibus et ab eisdem servis Dei, 
possessiones ejusdem monasterii dudum perditas requirentibus , terras 
quas possidebamus, que ab eodem monasterio , anno domni Ludovici 
imperatoris', quarto , possidebantur , pro redemptione animarum nos- 
trarum, donamus atque reddimus Deo omnipotenti et monasterio sancti 
Victoris martiris, Massiliensis, volentibus atque consencientibus sive 
donantibus comitibus nostris, domno scilicet Josfredo atque domno 
Bertranno', quicquid infra istam donationem ad eorum fiscum per- 
tinet. Sunt vero hec terre in comitatu Arelatense, villa que vocatur 
La Chus, cum omnibus suis apendiciis, et alia villa que vocatur Ve- 
tule Tula sive Sub Montis, in ca consistere videtur ecclesia sancti 
Victoris, cum omnibus suis adjacentibus, et insula que est infra pa- 
lude, que apellatur Tribuciga, et alia villula que vocatur Scrivignana, 
cum suis apendiciis. Termini vero arum villarum hi sunt : de superiore 
fronte, montem Sancti Gabrihelis, justa fluvium Durencie, usque in 
palude, et, sicut paludis revolvitur, usque in territorio Felaurie. Ergo 
nos supradicti donatores has comemoratas . villas donamus, red- 
dimus predicto Massiliensi monasterio, cum campis, vineis, pratis, 


! Guillelmus II et Fulco, vicecomites Mas- * Petrus Saumada. 


siliæ. * Vid. inf., n. 163. 
* Guillelmus III Juvenis. 7 Gaufredus I et Bertrandus I, comites Pro- 
* Aicardus, vicecomes Arelatensis. vincis, filii Guillelmi II. 
* Gaufredus, postea vicecomes Massiliæ. * Pro qua. 


——— Áo Ó€— — 5 —  ——— - 


SANCTI VICTORIS. 183 


pascuis, garricis, silvis accesisque omnibus , cum introitu vel exitu, 
vel quidquid eisdem villis pertinere videtur , ut servi Dei apud judicem 
Deum , pro nostrorum ablucione peccaminum, ac genitorum filiorum- 
que nostrorum , perpetuo sint intercessores. Vere si nos, etc. | 

* Pontius clericus, filius Matildis, firmavit. Vilelmus Barbeta fir- 
mavit. Pontius de Lambisco firmavit. Aldeguerius de Aligno firma- 
vit. Ricaudus Gonbertus firmavit. | 


156. 
Carta de Arelato, de rubinis. 


Ego Pontius Spaliardus, monachus sancti Victoris, pro anime mee 
remedio et pro animabus parentum meorum, donavi ad proprium 
alodem altari quod est consecratum in honore sancte Marie, semper 
Virginis, et sancti Victoris, in monasterio Massiliensi, et monachis 
ejusdem loci, tam presentibus quam futuris, videlicet duas rabinas, 
quas michi donavit avia mea : una earum nominatur Busigada, altera 
Pauperdut; hoc est octavam partem earum, et cadunt in rabinam 
malam. Ego autem posui eas in pignora ad Martinum Rodardum; et 
monachi sancti Victoris Ricaus de Sancto Genesio et Petrus came- 
rarius, redemerunt eas. Si quis autem, etc. ... In isto placito, quod 
fuit factum de redemptione ipsarum rabinarum, fuerunt Vulveradus 
de Arelato et Porcelletus, filius suus, et frater ejus Amelius, et Vui- 
lielmus Dadonadus , Pontius Barnardus, et Pontius Anastasia, et Pon- 
tius Revelatus; et Martinus Rodardus , victus per duellum, fecit guirpi- 
cionem ipsarum rabinarum, in manu Richai, Petri camerarii et Ful- 
conis , monachorum, et in presentia supradictorum virorum. 


157. 


De ecclesiis de Cadarosca. 


In Dei nomine. Ego Raimbaldus , gratia Dei, sancte matris ecclesie 
Arelatensis archiepiscopus, cum consensu nostre ecclesie filiis, facio 


donationem omnipotenti Deo ejusque monasterio, apud Massiliam fun- 


{o 19. 


Sæc. XI. 


1041. 


rc. 1010. 


484 CHARTULARIUM 

dato, in honore Domini nostri Jhesu Christi ejusque genitricis, seu 
sancti Victoris martiris, et sanctorum apostolorum omnium, æccle- 
sias que sunt in pago Arelatense , in villa que dicitur Catarusca; eccle- 
siam sancte Marie et ecclesiam sancti Genesii seu et ecclesiam sancti 
Nazarii ecclesiamque sancti Victoris martiris, cum omnibus omnino 
rebus sive possessionibus ad easdem ecclesias pertinentibus ; tali vide- 
licet tenore, ut servi Dei, in predicto consistentes cenobio, pro me 
et pro successoribus meis ac pro nostre ecclesie filiis intercessores 
deinceps existant. Igitur ego Raimbaldus venerabiles successores meos * 
per Dei nomen deprecor et obtestor, ut hoc devotionis mee munus, 
predicto monasterio amore Christi collatum, eadem dilectione firmiter 
stabiliant, omnique tempore teneant ac corroborent inconvulsum. Si 
quis vero, quod nullatenus fieri volumus , violare voluerit hoc donum, 
sciat se a liminibus sancte ecclesie extraneum Deique maledictione 
perpetualiter dampnandum. 

: Facta donatio hec anno incarnacionis Domini w xrr. 


158. 


Carta de Arelate. 


Munificencia Domini nostri Jhesu Christi largitoris et gratia, neniis 
incolatus hujusce sui magnificum immaginarium opus oblectari intuens 
pro patria, plurima resumende vestigia salutis ei indidit, quibus ver- 
sipellis astutias devitaret lenonis, celebriusque fieret sui paris con- 
ditori. Est itaque, condam eodem Domino docente , medele animarum 
remedium, quibusdam ex asse mundum relinquere, aliis incentiva vi- 
ciorum atterrere, nonnullis etiam subditis queque salubria propinare, 
et elemosinarum quibusdam indigentes impendiis confovere, viduis et 
orphanis subvenire, communicato labore, odoriferoque celibatus his 
potissimum redolere nectare, deifico sermone fidelium auribus into- 
nante : « Sine mundicia diligentiaque castimoniae, non est gaudere et 
vivere. » Neque constat posterioris certitudo beatitudinis, ex copiis 
affluentibus cenobitarum , communicari necessitate , sicut per evange- 
lium nobis Dominus dicens innotuit : « Facite vobis amicos de ma- 


pu —- —-—.-- —- m eg © M 


SANCTI VICTORIS. 185 


mona, ab eis transferendi in eterna tabernacula'. » Pluribus enim 
instruimur oraculis dominicisque aminiculis hujusmodi, licet exterius 
pretendatur ab hostibus scatebre viciorum, quibus dum quispiam fide- 
liter inheserit, victor sibi qui vicerat, immundissimum veteratorem 
pessumdabit. Sed quia non omnis omnia possumus, quisque , ex ibi in- 
depto privilegio , palmiferis gratiarum letabitur fructibus. His ergo ce- 
terisque quam pluribus adhortacionibus nos Vuilelmus et mater na 
Pietas*, nec non fratres mei Pontius et Ugo, sicut virorum didicimus 
relacione orthodoxorum , animati , unanimiter impedimus? beato Vic- 
tori sibique famulantibus cænobitis, ut nos animarum salutem pre- 
cessoresque nostri et successores mereamur assequi, asseuciente 
dompno Raimbaldo* archiepiscopo sui[s]que clericis , ecclesiam sancti 
Cesarii de Villa Nova terretoriique nostram partem, quod ex una 
parte adheret eidem ecclesie, usque ad brachiolum quod est contra 
flantem circium; eatenus ut, si villa vel quodlibet aliut edificium 
inibi increverit, monachorum, sine inquietudine, deserviat utilitati. 
Vineas etiam que fuerunt procuratoris * nostri: Ermengau, sibi con- 
tu[li]lmus, et, juxta decursum Rodani, porcionem nostram de Secun- 
dal. Preterea donamus mansionem ad hospitalitatem fratrum con- 
stitutam infra civitatem Arelatis, et territorium a publico itinere usque 
in Rodanum et usque ad muros castri, cum ecclesia que est in ipsa 
porta Dolosa, cum omnibus suis decimis, post exitum Ugonis Gui- 
mardi; et, in trifoncio Alancaz, semodiatam vinee ; et, in Avesego, 
quattuor modiatas terre frumentarie cum tascia et decima, que ter- 
minatur , ex una parte, in terra Rainardi de Sancto Emeterio, et, ex 
aliis partibus, in confiniis ejusdem terre, que est nobis donatoribus. 
Retrodecimam vero de omnibus que ego Vuilelmus Ugo et fratres mei 
retinemus in terram Avesica , prefato sancto Victori et monachis ejus 
in perpetuum possidendam. 


SignumVuilelmus Ugo firmavit. Signum Pontius Ugo firmavit. Signum 
Ugo firmavit. 


* Luc., XVI, 9. * Fort. pro impendimus. 
* Pro domina Pietas, * Raimbaldus, archiepiscopus Arelatensis. 


] 24 


v°. 


1073. 


186 CHARTULARIUM 


159. 


Carta de Arelate. 


In nomine cunctipotentis et individue Trinitatis. Ego Rostagnus 
et frater meus Guirannus, et uxores nostre Mateldis, Fides, et 
fili nostri Guirannus, Vuilelmus, Bertrannus, Raimbaldus, Rosta- 
guus; et ego Aldebertus de Avinione et uxor mea, et filii mei Vui- 
lelmus et Umbertus Rostagnus; et ego Aldebertus Gailenus, et filii 
mei Vilelmus et Guirannus, donamus sive vendimus, pro salute 
animarum nostrarum et nostrarum parentum , Deo et sancte Marie, 
semper virgini, sanctoque Victori, precioso martiri, in presentia Ber- 
nardi abbatis, et Vuilelmi, prioris monasterii sancti Genesii, qui hoc 
fieri petiit, aliquit de alode nostro, in civitate Arelatensi, in territorio 
de Moreriis, totam terram inter Le Vol Longaret , usque montana de 
Almis et usque ad Ripas Altas, cum montibus, sicut aqua vergit , et 
omnes valles, quas inter ipsos montes monachi sancti Victoris, tam 
per se quam per alios, laborare potuerint, usque ad Cravem, et 
omnem terram que modo est sicca vel siccabitur de palude usque in 
medium paludis, cum rivis et fontibus, pratis, rupibus et vallibus, 
aquis aquarumque decursibus, arboribus pomiferis et infructuosis, et 
pascuis. Donamus etiam aquam, postquam exit de molendino Rigo- 
fredi, ut faciant inde molendina vel aliut quod placuerit , ubicumque 
voluerint, sive in palude, sive hubi melius visum fuerit. Damus ergo 
luc monachis, et in stagno et in palude , ad unum navigium, quicquid 
piscare potuerint, et ubicumque infra istos terminos, villam vel eccle- 
siam sive mercatum, sive de pane seu de vermilio vel de qualibet re 
hedificare aliquit voluerint, et quicquid venare infra istos terminos, 
tam ipsi quam illi qui pro ipsis habitaverint, sine omni usu et servicio, 
faciant, excepto quod homines qui non fuerint de eorum dominio et 
potestate, si pro illorum securitate oves suas pascentes conservaverint, 
debitum usum nobis de pascherio reddant. Volumus autem, nos do- 
natores vel venditores, post futuris et presentibus heredibus nostris, ut 
locum illum, sine omni usu et servicio, dimitant. Si autem inquietare 








RE  Q 0 0 70Q/ S S SB BB B B B BB gg B TA 


Se pe KL 


pap cmm 


SANCTI VICTORIS. 487 


pro aliqua occasione presumpserint , quicumque fuerit persona , non 
valeat assequi quod male appetit, set xxx auri libras pro hac apeti- 
cione persolvat, et, nisi satisfecerit, perpetuo excommunicacionis 
gladio subjaceat. Accepimus ergo nos, ego Guirannus et ego Ros- 
tagnus, pro hoc, equum unum et mulum; Aldebertus de Avinione, 
solidos vn; Vuilelmus Guchirannus, solidos v; Guichirannus de 
Cabillione, solidos rm; Isnardus Christofori, et Petrus et Ugo fra- 
tres, solidos mu. Nos igitur donatores prescripti cartam istam fir- 
mamus. 

Facta est autem hec carta anno ab incarnato Domino wrxxumr, 
indicione x. 

Bartolomeus , Ugo Costarosa , Ugo Bartolomeus, Petrus, Garanto, 
Pontius presbiter, Petrus Caladria, Signum Vuilelmus, Ugo, firmant. 


160. 


Carta de Bozaringo. 


In Dei nomine. Ego Petrus Isnardi, et fratres mei Wilelmus et 
Isnardus, et avunculus noster Rainoardus, et filius ejus Poncius 
Rainoardus, et consobrini mei Gonciolinus et Ugolinus, damus ec- 
cfesiam sancti Cesarii de Bozaringo Deo et sancte Marie et sancto Vic- 
tori, Massiliensi martiri, cum consilio Raimbaldi, Arelatensis archi- 
episcopi, et Vuilelmi Ugonis et fratrum ejus Ugonis et Pontii, et 
Rostagni de Poscherias. Et, quia ad eremum est redacta, tam ecclesia 
illa quam locus carens omnino cultoribus, pro reparacione ejusdem 
ecclesie, donamus monachis prefati martiris condaminam super flu- 
vium Rodani, illam que adjacet ecclesie, in perpetuum possidendam, 
et decimum. Sed de eadem condamina terciam partem retineamus, 
hac convenientia, ut monachi excolant illam usque ad jacienda se- 
mina; tunc vero convenimus ibi congregare nos boves, et carruatam 
facere, et de nostro semine, cum nostris sumptibus et omnibus, ter- 
ciam seninare partem. Post istum vero donum, quia quidam Ge- 
nesius, Bonomarde cognomine, monachis eam inquietabat, dederunt 


1069. 





f* 43. 


4064 1079. 


418 CHARTULARIUM 


ei monachi xrv solidos et tres multones et tres agnos et coxinum 
hunum et feltrum * et cotum. Nos autem, sine aliqua dominacione et 
censu , adjungimus huic dono aliut donum , id est totum cimiterium et 
terram illam que est juxta ecclesiam , quam duo fossata designant, 
usque ad furcones Andree aurificis. Et quia ipsi monachi cum nimio 
labore condaminas duas jam in eodem loco rumperunt, illam scilicet 
que est juxta ecclesiam, subtus viam, et alteram subtus Canneto, que 
cum terra aurificis Andree distinguitur, solummodo decimum et 
tascam ex illis et de omnibus terris, quas deinceps in partibus illis 
cum consilio ministrorum ruperint vel adquisierint, retinemus. Est 
preterea rubina, que dicitur Balda Curta, quam monachis hac conve- 
nientia damus, ut ipsam illam preparent et nobis medium fructum 
reddant. Quicumque autem, per se vel per alium, homo aut femina, 
donum istud inquietare presumserit , nisi satisfaciens resipuerint, per- 
petui anathematis jaculo feriatur. 

Agitur ergo hujus cedule donum anno ab incarnato Verbo w rxvi. 

Omnes nos prescripti donatores vel consiliarii firmatores hujus 
sumus doni. Signum Vuilelmus. Ugo firmat. Pontius firmat. Ugo 
firmat. 


161. 


Carta de cambia quem dedit Wilemmus Ugo et fratres sui. . 


Legitimum constat et oportunum fore dinoscitur, ut qui posses- 
sionem propriam sub alterius jure transfundit, testibus annotare quod 
commutat non pigeat. Unde ego Vuilelmus Ugo, et fratres mei Pon- 
tius, Ugo, notum fieri volumus quoniam aliquid de honore nostro 
sancto Victori et monachis ejus donamus, et vendimus omnem vini- 
cambiam et vendicionem de turri que dicitur Amalcheri usque ad Alba- 
ronem , ita ut soli monachi, sine alicujus hominis interpellacione , hoc 
per totam Rodani ripam faciant. Pro hoc vero dono, accipio ego Vi- 
lelmus equum rz solidorum precii et denariorum solidos xxx. Ego 
vero Vuilelmus!, qualecumque prior ecclesie sancti Genesii, cujus 


! Willelmus prioratui sancti Genesii a. 1057 et 1073 præcrat. V. n. 159 et 162. 


Dee c9 -—: ^7 


SANCTI VICTORIS. 189 


consilio et actu ista fit vendicio, cum consilio domni Bernardi ab- 
batis, licenciam Bernardi Gauduino dedi, assupradicta turri usque ad 
Cannetum, ut pariter monachi et Bernardus vinum habeant , et quod 
ex eo comutaverint per medium dividant. Unde ut totum post nos 
futuri aperiant, r solidos hoc pacto accepi, ut si aliquis, quod 
absit, hoc Deo et sancto Victori inquietaverit, hoc nullo modo Ber- 
nardus et filii ejus fieri permittant, set fideliter sancto Victori ho- 
norem suum custodiant , et ultra Cannetum nihil requirere audeant ; 
monachi vero cetera usque Albaroni soli possidendo obtineaut. Vui- 
lelmus Ugo firmat. Fratres ejus firmant. 


162. 


Carta Rainaldi Rostagni de Gresio. 


Dum fragilitas humani generis pertimescit ultimum vite tempus, su- 27 Mart. 1067. 


bitanea transpositione venturum, oportet ut non eveniat unum- 
quemque imparatum, ne sine aliquo boni operis respectu migret de 
seculo; sed , dum in suo jure et potestate consistit, preparet sibi viam 
salutis, per quam ad eternam beatitudinem valeat pervenire. Ego, in 
Dei nomine, Rainaldus Rostagnus et uxor mea, nomine Narbona, 
donatores sumus omnipotenti Deo et monasterio sancti Victoris de 
Massilia, et abbate Bernardo et fratribus ibidem Deo servientibus , ex 
aliquo alodis nostre; hoc est donamus illi quendam locum et terram 
cultam et incultam, ubi vocant Sancti Johannis in ipso Grisio, totum 
et integrum quod ibidem habemus et habere solemus , excepto tasca; 
et, in dominio nostro, terras ad duo paria bovum, in vita nostra ; et, 
post excessu nostro, remaneat ad supradictum monasterium. Et est 
ipsa terra in territo[rio] Arelatensi, in ipso jam dicto Grisio. Et habet - 
ipsa terra consortes, ex parte oriente, terra sancti Stephani et terra 
filiis Adalradi et terram sancti Petri Montis Majoris; ex parte vero me- 
ridie, terram Umberto Costarosa et terra sancti Petri, et pergit per 
mediam ipsam fossam que dicitur Claveira; et, ex parte occidente, 
via publica que pergit ad pontem Sancti Gabrihel et ad sancti Petri 
Montis Majore; et adfrontat in terra Rostagno et fratri suo Gui- 


y? 


23 mai 817. 


490 CHARTULARIUM 


dranno, de Morarios, et ipsos pogios, sicut aqua mergit et decurrit. 
Ea vero racione donamus hoc donum monasterium supradictum, una 
pro remedium anime nostre et animas genitoribus nostris et paren- 
tibus, ut Deus omnipotens dimitat nobis omnia peccata nostra et col- 
locet nos in sede ubi epulantur justi. Et ipse jam dictus abbas et sui 
monachi ,.per manus fratri Vuillelmi, prioris sancti Genesii , donave- 
runt nos, per ista honore et terra, solidos L denariis melgoriensis. 
Sane si quislibet eredum parentumque nostrorum qui contra hanc do- 
nacionem ull' umquam tempore ire agere aut frangere voluerit, vel in- 
quietare presumpserit, non valeat adquirere quod injuste repetit, sed 
inprimis incurrat omnipotentis Dei et sanctorum omnium iræ et sit 
maranata et anathema , quod est excomunicatus * vel maledictus a Deo, 
et cum Juda proditore et Simone mago et Arrio et Sabellio et Aman 
et Oloferno demergatur in inferno deinceps et ab hodierno, et postea 
componat in vinculo optimi libras auri, quantum possunt fulciri in 
dextro cornu tauri, et hoc cartula donationis omni tempore perma- 
neat firma et incolumis. 

Acta est hec cartula civitate Arelate, sub signo ariete, qui mense 
marcii oritur, feria m, luna vri, anno dominice incarnationis M rxvir, 
regnante Christo Domino , qui celi sedet solio , infinito imperio. 

Signum Rainaldus Rostagnus et uxor sua, nomine Narbona, qui 
hanc cartam scribere jusserunt et testes firmare rogaverunt , manibus 
propriis firmaverunt. Signum Raimbaldus archipresul: firmavit. Raim- 
baldus prepositus firmavit. Bertrannus secretarius firmavit. Costabilis 
cabiscolis firmavit. Asterius et Ansaldus, presbiteri , firmaverunt. Dodo 
levita firmavit. Eldebertus Geilinus firmavit. Vuilelmus * Aicardi fir- 
mavit. Cosme de Morarios firmavit. Nor etenim taldus* sacer relegit 
composuitque. 


163. 


Carta sancti Victoris de vineis Sub Monte. 
(Ed. in Gall. christ., 1, 106, et in 4ntiq. de Mars., I, 310.) 
In Dei nomine. Conveniencias qualiter convenit inter Wadaldo, 


* Raimbaldus, archiepiscopus Arelatensis. * Pro Nortaldus etenim. 


SANCTI VICTORIS. 191 


gratia Dei episcopo Massiliense , necnon et alios homines Onaldo et 
uxore sua Rodolena, et Adalario et uxore sua, nomine Bonelde, de 
terras proprias sancti Victoris, martiris Massiliensis, vel pontifex 
ipsius ecclesie, Wadaldo episcopo, vel clero ipsius civitatis. Placuit. 
atque convenit de ipsas terras , qui sunt sitas in pago Arelatensi, loco 
cognominato Sub Monte, super fluvio Durentie, ut ipsi Jam dicti ibidem 
plantare et advinare et insertare debeant, ad medietatem. Qui habet 
ipsam terram, in uno fronte, dextros xxxii, et in fronte, dextros xvi; 
inter consortes, de duos lateres, terras sancti Victoris, martiris Mas- 
siliensis; et, de duos frontes, vias publicas, hac si quis alii sunt; ut 
infra istos quinque annis qui advenerint, sic ipsas plantas et adviniatas. 
habere debeant, et, quando quidem ad legitimos fructos pervenerint , 
ipsas inter se equaliter dividere debeant , una medietate ipsa casa Dei 
sancti Victoris, Massiliensis, vel actuarique ejus habere debeant; et 
illa alia medietate Onaldus et uxor sua Rodolena, et Adalarius et 
uxor sua Boneldis, vel infantes et nepotes eorum , usum et fructum 
de ipsa terra habere debeant, et, post obitum illorum, ad ipsa casa 
Dei sancti Victoris , sub omne integritate , revertere debeant. Si quis 
vero, quod si ullus pontifex vel successores ipsius ecclesie, aut ac- 
tuarii, qui contra hac convenientias nostras venire aut agere vel in- 
rumpere voluerit, sint partibus vestris culpabelis, et impleatur pene 
numero argento libras duas. Et, si Onaldus vel uxor sua, et Adala- 
rius vel uxor sua, aut infantes vel nepotes eorum, neglegens exinde 
fuerint, similiter parentibus Wadaldo episcopo, vel pontifex qui ejus' 
vel clero ipsius civitate solvere debeant, et in antea in ipsas conve- 
niencias estare debeant. Et, si per ipsas convenientias de ipsa una 
medietate, quem Onaldus aut uxor sua, et Adalarius vel uxor sua, 
aut infantes aut nepotes eorum, ull'umquam tempore, ipsa planta 
vendere voluerint, ad Vuedaldo episcopo vel successoresque ejus 
vel clero ipsius ecclesie offerre debeant, quomodo ad bonis homi- 
nibus adpreciatam est; et, si ipsi ejus precium donare noluerint, 
quomodo adpreciatum est, cum vos jam dicti qualiter per ipsa con- 


! Suppl. locun 'enebit. 


931 - 691. 


f* 41. 





192 CHARTULARIUM 


venientia superius iscriptum 'est, cuicumque ipsa planta vendere vo- 
luerint in eorum permaneant potestatem. 

Facta conveniencia sub die x kalendas junias, anno quarto imperii 
domni nostri Lodowico , indicione x1. 

In Dei nomine , Vuadaldus episcopus hic convenientias fecit. Signum 
Irgobaldus presbiter consensit. Signum Teotbertus archidiaconus. 
Signum Dominicus diaconus confirmavit. Signum Stephanus presbiter 
consensit. Signum Ermenfredus diaconus consensit. 


164. 


Karta de duabus condaminiis in Gallignano, ad ecclesiam sancte Marie. 


. Omnibus in Christo licet fidelibus , dum catholica auctoritate persi- 
stimus, non activa sed contemplativa scrutare debemus, dicente Do- 
mino : « Dum in hoc seculo vivimus , bonorum operum operando ces- 
sare non debemus, et ita perficiamus in hoc presenti, ut in futuro 
cum electis mereamur portionem habere. » Quapropter ego, in Dei 
nomine, Maria cogito casu humane fragilitatis anime mee, tam 
pro anima patris mei quam matris mee, ut Deus omnipotens, per in- 
tercessionem almi clavigeris Petri, ecclesiam quam nuncupant Pha- 
nabregoli, necnon et ceteri sancti quorum! in ipsa continentur ec- 
clesia, vel aliarum, scilicet Genesii, Honorati, Ilarii, Sergi et Bacci, 
quarum conjuncta est, ut animam meam ad Jherusalem celestem per- 
venire faciat, patrem meum vel matrem meam atque animas paren- 
torum meorum. Propterea dono ad supradictam ecclesiam, que sita esse 
foris muros Arelatis videtur, vel ibidem Christo militantibus, presen- 
tibus atque futuris, duas medietates de campis, in terra subtus Are- 
latem, in terminio quem nominant Gallignano, ad ecclesiam sancte 
Marie. Est una *medietas de uno campo , in quo cadunt m* modia de 
tritico. Consortes, de uno latere, terra fiscalis; ex alio , stagno Bonizo; 
et ex alio, prato Aquali; et ex alio, Rainaldo. Quapropter et me- 
dietatem de alio campo, qui est subtus Clara de Maurana, in quo 


! Fort. suppl. reliquie. 


SANCTI VICTORIS. 193 


cadunt vri modia annone. Consortes : ex uno latere, terra sancti Ste- 
phani; et ex alio, Garriga; atque ex alio, fiscalis; vel etiam alio 


latere, palude. Dono etiam ad supradictam ecclesiam quantum ibi. 


michi pax obvenit vel obvenire debet ibi, Deo servientibus futuris et 
presentibus , ut faciant ex eis quicquid necessarium fuerit sancte hujus 
ecclesie , vel aliarum quarum conjuncta esse videtur. Sane si quis ego 
aut heredes mei, vel ullus homo aut emissa persona, qui hanc dona- 
tionem elemosinariam contradicere vel inquietare voluerit, non valeat 
vindicare quod repetit, sed iram Dei omnipotentis et omnium sanc- 
torum incurrat, atque cum Juda traditore societatem habeat, et com- 
ponat in vinculo tantum et alium tantum quantum predicta terra me- 
liorata valere potuerit, ac postea donatio ista firma et stabilis permaneat, 
cum stipulatio subnixa. 

Facta donatio ista vel elemosina in Arelate civitate, publice, vi^ ka- 
lendas, regnante Conrado rege. 

Signum Maria femina , que hanc cartulam scribere et firmare roga- 
vit. Signum Martinus. Signum Johannes. Aimericus presbiter, notarius 
rogatus , scripsit. 

165. 


Carta Yuiveratis. 


In Dei omnipotentis, omnipotentissima moderatione cuncta dis- 
ponentis, nomine , et in sanctorum martirum Victoris ac sociorum ejus 
honore. Ego Aimedrus ac filii mei Volueras et Amelius atque Ros- 
tagnus, illius misericordis Domini piissime vocis, qua peccatoribus 
veniam largiri dignatus est, dicens : « Date elemosinam, et ecce omnia 
munda supt vobis ! » ; et: « Sicut aqua extinguit ignem , ita elemosina 
extinguit peccatum, » ceterorumque promissionum ejus clementium 
memores , et pro animarum nostrarum, proque genitorum fratrumque 
nostrorum ac filiorum nostrorum remedio , facimus donationem eidem 
omnipotenti Deo ac supradictorum martirum monasterio , haut longe 
a Massiliensi urbe fundato , de alode nostro, qui pro fratrum nostrorum 
mortibus jure hereditario nobis est adtributus; quem constat situm 


* Luc., XI, 41. *. Ecclesi., IIT, 33. 
I. 25 


1033. 


4194 CHARTULARIUM 
. esse in commitatu Krelatense, ultra paludem Sancti Cesarii, in loco qui 
dicitur Splata : campum scilicet unum, habentem consortes , ex una 
latere, paludem ; ex alio, podium: quem comes eonstruere voluit, et 
insuper, ab ipsis arcubus de Splata usque ad arcus Sancti Genesii, ubi 
pons est, omnia ex integro donamus Deo et martyri supradicto, ejus- 
que monasterio, ac monachis ibidem manentibus, tam presentibus 
quam futuris, nichil omnino reservantes nobis; et sunt vinee, campi, 
garriee, terre culte et inculte. Atque ut a monachis supradicti cenobit 
perpetim possideatur ab integro, a filiis ac nostris fidelibus hanc dona- 
tionem firmari rogavimus, et nos manibus nostris firmavimus, quatinus 
sanctorum martyrum intercessionibus, servorum etiam Dei presen- 
tium ac futurorum intercessionibus, a judice pio Jhesu Christo abho- 
litionem nostrorum peccaminum, eorum quoque mereamur adipisci 
consortium, in die illa horrendi examinis, quibus Dominus est dic- 
turus : « Venite benedicti patris mei possidere preparatum vobis regnum 
a constitutione mundi'. » Si quis igitur heredum vel parentorum nos- 
trorum ullave potens quamvis persona contra hanc donationem ire 
temptaverit, omnipotentis Dei sanctorumque omnium iram incurrat, 
et cum Juda Scharioht ignis perpetui penas luat, insuper et auri optimi 
libras xx pro hoc conatu persolvat, ac deincebs donatio hec incon- 
vulsa perhenniter stabilisque permaneat. | 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxvn, 
inditione x”, regnante Rodulfo , rege Alamannorum seu Provincie. 

Pontius juvenis firmavit. Ugo firmavit. Joffres firmavit. Belledrus 
firmavit. Aimedrus firmavit. Volveras firmavit. Amelius firmavit. Ros- 
tagnus firmavit. Alius Rostagnus firmavit. Patio firmavit. Boso firmavit. 
Lambertus firmavit. Stephanus firmavit. Wilelmus* vicecomes firmavit. 
Aicardus*, filrus Wilelmi , firmavit. Pontius Udulbertus firmavit. Adal- 
ras firmavit. Bonuspar firmavit. Stephana firmavit. Raimbaldus , filius 
Bonefacñ, firmavit. Iterius firmavit. 


! Matt., XXV, 34. 5 Aicardus , filius Guillelmi II, postea vice- 
* Guillelmus IT, vicecomes Massiliss, comes Arelatum. 


SANCTI VICTORIS. 495 


166. 


Carta sancti Victoris de alode in Debugnerias. 


in Dei nomine. Ego Rainaldus et frater meus Willelmus donamus 
atque reddimus feus, quos tenuerunt parentes nostri et nos usque 
nunc, ad monasterium sancti Victoris, seu monachis qui ibidem deser- 
viunt, presentibus atque futuris, quoniam olim tenuerunt parentes 
nostri et nos, per domnos atque potestates qui tenuerunt Massiliam. 
Nam et ego Willelmus Cotaronus atque Vasso, copsobrini supradicti 
Rainaldi et fratris ejus Willelmi, per quem istam cartam modo est 


facta, similiter reddimus istos feus, nostram partem quam ibidem 


habuimus, quoniam una terminantur. Manifestum est enim quia placuit 
animis noÉtris et placet, ut supradicto sancto Victori atque sociis ejus 
istum alodem donare atque reddere et roborare fecissemus , sicuti et 
facimus, propter Deum et remedium animarum nostrarum paren- 
tumque nostrorum, quoniaim a priscis temporibus fuit istum alodem 
proprium de sancto Victori. Propter hoc donamus atque reddimus, 
per precium quod recipimus a monachis sancti Victoris, ego Rainaldus 
et frater meus Vuilelmus, qui depredavit caballum Arduini, prioris 
sancti Genesii, obedientieque sancti Victoris, qui fuimus filii condam 
Rostagni, fratris Iterii; ob hanc causam, propter querelam quam 
habebat frater meus Willelmus contra Arduinum monachum, de 
isto alode, fuit restaurata ista carta et meliorata atque corroborata 
a nobis. Ego videlicet Rainaldus accepi ab Arduino xx“ v solidos, et 
nunc frater meus xv solidos vianesos, in tali videlicet racione utrum 
ut umquam nullam mterpellationem amplius faciamus, coram senio- 
ribus * istius civitatis, videlicet Volverado et Pontio de Aqueria et 
Vilemmo Cotarono , qui fuit fidejussor inter monachos et me et fratrem 
meum, ut, si nos aut ullus homo per nos interpellaverit, non hoc 
valeat vindicare, sed in duplo componat istum alodem, et post hec 
firma et stabilis permaneat ista redditio atque donatio omni tempore. 
Et nos vero Wilemmus Cotaronus et Vasso, ea videntes, propter 
Deum et remedium animarum parentumque nostrorum, seu propter 


1044. 


v*. 


1041. 





196 CHARTULARIUM 


precium quod convenit inter nos et monachos , reddimus atque do- 
Damus ipsam partem quam habuimus , ab integro , sine ulla difficultate. 
Nam istum alodem est in terminio Arelati , super Debognarias , in loco 
illo quem vocant Greso vel Vedrimas; et habet consortes, ex una 
parte, terra sancti Genesii; ex alia, via pupblica que vadit ad mo- 
nasterium Montis Majoris, usque in Fossam Clareram ; ex alia parte, 
terra sancti Stephani , usque in montem quo aqua decurrit. Quantum 
infra istos terminos concludunt, omnia sancto Victori, martyris 
Massilieusi, donamus atque reddimus, sine ulla fraude, jure totum 
ab integro perhenyiter habendi et possidendi, etc. ............ 
Interim: ego Wilemmus Cotaronus suscepi per fidem meam atque 
per fidemjussionem, ut, si repeticio fuerit facta ab ullo nostro suc- 
cessori, tantum alodem in Debognarias sive in Massilia componam, 
et postea hec donatio pérmaneat omnique tempore. ° 

Facta donatio atque redditio anno ab incarnatione Domini mille- 
simo xr"" mr, regnante Anricho: imperatore. 

Signum Rainaldi atque Wilemmi, qui hanc cartam scribere fecerunt 
et firmare rogaverunt. Signum Volveradi. Signum Pontii de Aqueria. 
Signum Ottoni , filius Iterii. Signum Vilemmi Cotaroni. Signum Ful- 
choni. Signum Pontii Asterii. Jheronimus firmavit. Boso firmavit. 
Rainaldus Rausola firmavit. Pontius Daidonadus et Autardus firmave- 
runt. 


167. 


Carta sancti Victoris de fevo de Greso. 


In Dei nomine. Ego Ugo, filius lterii, et fratres mei Otto, Ber- 
trannus, Iterius, donamus atque reddimus feus, quos tenuerunt 
patres nostri et nos usque ad presens, per seniores et potestates Mas- 
silie, sancti Victoris monasterio vel ibi servientibus futuris et pre- 
sentibus, quoniam alodem fuit ejusdem a priscis temporibus. Manifes- 
tum quod placuit animis nostris, ut jam supradicto sanctó et ejus 
monachis istum alodem donare atque reddere facimus , sicuti et robo- 
rando agimus, atque propter Deum et animarum parentumque nos- 


! Henricus III dictus Niger. 





SANCTI VICTORIS. 49T 


trorum remedium. Nam iste alodus est in terminio de Arelate, super 
Debonneres, in loco quem vocant in illo Greso vel Vedranas. Con- 
sortes enim sunt, ex una parte, sancti Genisii terra, atque, ex alia, 
via publica que ducit ad Montis Majoris monasterium , usque in Fossam 
Clareram; iterum, ex parte alia, sancti Stephani terram usque in 
montem, sicut discurrit aqua. Quantum in istis afrontacionibus in- 
cludunt, donamus vobis omnia, jure tota ab integra, habendi, ven- 
dendi, donandi, commutandi, faciendi exinde quecumque volueritis 
liberam potestatem , in Dei nomine, habeatis. Quapropter, etc. ..... 

Facta donatio: atque redditio anno ab incarnatione Domini nostri 
Jhesu Christi milleximo xr:, regnante rege Provintie nullo seu Ber- 
gundie. 

Signum Ugonis, filii condam Iterii, qui hanc cartam vel reddi- 
tionem scribere fecit et firmare jusit. Signum Ottonis, ejusdem fratris. 
Signum Bertranni. Signum Iterii. Signum Amelii Porcelleti. Signum 
Willelmi Deidonati. Signum Carbonelli. Signum Rostagni Pagani. 
Signum Aicardi Artaldi. Signum Bosoni Jherolimi. Signum Abbonis. 
Signum Archimberti de Massilia. Signum Umberti, filii Cennelli. 


168. 
Carta de vinea de Agals. 


In Christi nomine. Ego Dominicus et uxor mea, nomine lll., et 
filii mei, videlicet Gonzaldus, Wilemmus, Petrus, venditores sumus 
domni Bernardi , abbatis sancti Victoris, et monachis ejus, aliquid de 
alode nostro , id est vineam, que est in comitatu Nemausensi , in ter- 
minio de villa Sancti Egidii, in loco qui vocatur Agals, una cum 
consensu domni Beraldi' abbatis, et cum consensu domni Raymundi* 
comitis, in presentia Gonzaldi procuratoris et Guarini et Bernardi 
Teudini; qui mihi advenit et filiis meis per nostram complantationem 
vel per quacumque voce. Et terminatur, à meridie, juxta vineam Gir- 


! Beraldus, abbas sancti Ægidi, circ. 1060 minor Pontii, comitis Tolosani fraterque Guil- 
— circ. 1076. lelmi IV, cui in comitatu Tolosano, anno 
* Raimundus, comes de Sancto Ægidio, filius 1088, successit. 


1064— 1076. 





f* 45. 


5 febr. 1000. 


198 CHARTULARIUM 


berto Ventre Lato; “et de ocoidente, vinea Pontii Bermumdi de 
Someire; et de alio fronte, vinea Andree aurifici. Quantum istas 
affrontationes includunt, omnia hoc tibi , supradicto abbati , totum ab 
integrum vendimus, excepto ipso fisco quod pertmet ad sanctum 
Egidium; et est precium rur" libras denarios mergulinos, que tibi, 
supradictus Dominicus, liberavit Wilemmus , prepositus sancti Ge- 
nesii Árelatensis'. Quem vero predicta vinea , que tibi vendimus, de 
nostro jure in tuo tradimus dominio potestatem, ut quicquid exinde 
facere vel judicare volueris, libera in Dei nomine habeas potestatem, 
cum exios vel regressios suos, ad proprio. Et qui ista venditione in- 
rumpere temptaverit, non hoc valeat vmdicare, sed conponat, aut 
conponam tibi ista vinea que tibi vindo in duplo, cum omnem suam 
immelioratione. Et hac venditio firmis permaneat omnique tempore. 


169. 


Carta sancti Cenesii. 


Omnibus in Christo licet fidelibus, dum «canonica et catholica 
auctoritate persistimus , non hactiva , set contemplativa vita perscrutare 
debemus, ut, dum in hoc seculo vivimus, unusquisque homo de 
æterna retributione qualiter recipiat cogitare debet ; et ita perficiamus 
in hoc seculo, ut in futuro cum sanctis mereamur porcionem habere. 
Quapropter ego, in Dei nomine, Ermengarda peccatricis, audiens 
promissa Domini, dono ad opus Dei, et ad ecclesiam almi martiris 
Genesii ceterorumque sanctorum , et ad monacos ibidem servientes, 
vel offitiorum ritu Domino famulantibus. Propterea cedo vel dono, 
pro anima genitori meo Pontione et matre mea Bellidrude, vel pro 
anima mea Ermengarda , indigna peccatrice, et pro anima filio meo 
Flavio, ut Deus omnipotens dimittat omnia peccata nostra et paren- 
tibus nostris, et a penis inferni sive de potestate diaboli liberare 
dignetur; propterea dono aliquid de hereditate mea, qui mihi per 
donatione de patre meo domno Pontione legibus obvenit, hoc est 
de vineas cultas modiatas vr, infra dua loca. Est ipsa hereditas in 


Idem qui dicitur prior in nonnullis chartis. Vid. sup. n. 164. 


SANCTI VICIOBIS. +98 
eomitata: Avenionense, in agro Rupiano , ie termime de Villa Laurata, 
in loco que dicunt Basellano, modiatas. mu, simul tenentes; sunt 
inter consortes, de. totasque partes, me ipsa donatrice. In alio looo 
qui dicunt Ludazano, modiatas 11, simul tenentes; consortes de 
totas. partes me ipsa donatrice, hac si quis alii sunt c[ons]ortes. Et 
faciant ipsi monachi de ipsas vineas quiquid benefacere vel ministrare 
voluerint, id est abendi, tenendi, comutandi bene, eorumque suc- 
cessoribus monachis ibdem servientibus derelinquendi, in Dei no- 
mine, habeant integram licentiam et potestatem. Sane si quis, ego 
aut heredes mei vel ullus homo, qui. contra donatione ista ire, 
agere vel inquietare. voluerit, prius iram Dei omnipotentis et omnium 
sanclorum incurrat, et induatur maledictionem sicut vestimentum, 
et intret sicut aqua in viscera ejus et sicut oleum in ossibus ejus, 
et absorbeat eum terra vivum, sicut Datan et Abiron fecit, et sub- 
fochent eum omnes maledictiones que in veteri et m novo Testamento 
scripta sunt; et non liceat ei venundare quod repetit, sed componat 
auri optimi libras mr; et post ista omnia, donato ista firma sta- 
bilisque permaneat, cum stipulatione interposita, pro omni firmitate 
subnixa. 

Facta donatione ista in Areflate] civitate, publice, nonas febroarii, 
anno millesimo , regnante Rodulfo rege. 

Signum Ermengarda, qui hanc donationem per honam voluntatem 
scribere et firmare rogavit, manu sua firmat. Poncius Juvenis et filius 
suus Jozfredus firmat. Poncius', episcopus Massiliensi aecclesie, fir- 
mat. Archinrichug' abbas firmat. Amelius firmat. Vuillemus firmat. 
Auriolus firmat. Teutbaldus, filius Ermengarda, corroboravit et voluit 
hac firmavit. Balda, soror sua, voluit et firmavit. 


170 
Carta de Rupiano. 
Auctoritas etenim jubet ecclesiastica et lex precepit romana, ut qui- 


* Pontius I. * Archinricus, abbas Montis Majoris. 


sept, 
973 vel 974. 


v. 


200 CHARTULARIUM 


cumque rem suam in alicumque transfundere voluerit potestatem, per 
paginem testamenti eam infundat, ut prolix[is] temporibus secura et 
quietat permaneat. lgitur ergo Arantrudes cesatrix adque donatrix ad 
Daniel et ad Agilberto, presbyteros, una pro Dei amore et pro re- 
medium avium meum et avia et mater mea et meipsa pecatrice, is 
nominibus, Rodberto et Arantrude et Ermentrude, ut Deus omni. 
potens dimittat omnia peccata nostra, propterea cedo vel dono aliquid 
de proprietatem mea, qui michi ex projenie parentorum meorum 
legibus obvenit. Est in comitatu Avinionense, in agro Rupiano, in 
terminio de villa * Tarascone, in loquo qui dicitur Virlas; ibique dono 
ad ipsos presbyteros de vinea culta semodiatas nr, consortes de [u]no 
latus et uno fronte Bonfilio levita, de alio latus Bonutio, de alio 
vero fronte terra sancti Cessarii ac si quis alii sunt consortes; eo 
actenus tenore, quandiu Daniels et Agilbertus presbyteri vixerint, 
teneant et possideant, post obitum vero [ad] opus Dei et sancti. Petri 
revertant, ubi ego Arantrudes requiescit. Sane si quis, ego aut he- 
redes mei vel ullus homo, contra donatione et elemosina ista ire, agere 
vel inquietare voluerit, non valeat vendicare quod repetit, primus 
ira Dei omnipotentis et omnium sanctorum incurrat, et induantur 
maledictionem sicut vestimentum, et intravit sicut aqua in interiora 
ejus et sicut oleum in ossibus ejus, et tales maledictio quas venit super 
filios Israel sicut Datan et Abiron, et non valeat vindicare quod repetit, 
se[d] componat de auro libra r, et in antea elemosina ista firma stabilis 
permaneat omnique tempore. 

Facta donatio ista in Arelate civitate, publice, ip mense setimbri, 
anno xxxvII regnante Conrado rege. 

Bignum Arantrudes, qui hac cartulam scribere et. firmare rogavit, 
manu sua firma. Signum Ermentrudes, mater mea , et soror mea Vuit- 
burgus, voluerunt et consenserunt, manus illorum firmaverunt. Signum 
Autrigus, virus suus , voluit et consensit et firmavit, et filia sua Pontia 
firmavit. Signum Lanbertus major firmavit. Signum Bonfilius vicarius 
firmavit. Signum Richelus firmavit. Signum Vuadaldus .firmavit. Si- 
gnum Daidonatus firmavit. Signum Aicardus firmavit. Signum alius 
Aicardus firmavit. Signum Ermenfredus firmavit. 








--— g— 


SANCTI VICTORIS. 204 


171. 


Carta de cambra de mansionibus Hieronimi in Arelate. 
(Fragm. in Gall, christ., Y, 555.) 


Ego Jheronimus, Rainois quondam filius, et Mirmanda, uxor mea, 
audientes Dominum , etc..... Domino Deo sanctoque Victori , Jhesu 
Christi gloriosissimo martyri, Massiliensis monasterii, et monachis 
Deo ibidem servientibus et servituris, in presentia domni Raimbaldi, 
Arelatensis urbis archiepiscopi, clericorumque et nobilium laicorum 
ejusdem civitatis , et eodem archipresule hoc ipsum laudante, donamus 
promp[to]|que animo et voluntario transfundimus mansiones, quas in 
urbe supradicta habere videmur, juxta ecclesiam sancti Martini! 
superque Rodani fluminis ripam. Terminantur autem mansiones ille 
territoriumque earum, ab oriente, mansionibus Aicardi Yso; a me- 
ridie, mansionibus Vulveradi et Amelii, ejus fratris; ab aquilone, 
Rodani fluvio; ab occidente vero, masionibus Heloys. Ego jam 
dictus Jheropimus et Mirmanda, uxor mea, donavimus Domino Deo 
et predicto sancto Victori Massiliensi, et monachis, tam presentibus 
quam futuris, ejusdem loci, suprascriptas mansiones, cum terra in qua 
fundate sunt et cum suis exitibus et reditibus; ea videlicet ratione, ut 
ipsi easdem habeant, teneant et possideant, et suam voluntatem de 
eis ut faciant semper. Si quis, ec... . ... 

Facta est autem mense decembri, feria mm, vir idus decimber, 
luna xxvn, feliciter*. 

Ego Jheronimus sepe nominatus et uxor mea et frater meus 
Boso, hanc donationem firmavimus et testes firmare jussimus et roga- 
vimus, in manu Richai, monachi et prioris sancti Genesii. Domnus 


* Edit. ecclesiam sancti Genesii. 
* Ex nomine Richai prioris infra scripto 


annum cujus dominici dies littera B signati 
sunt, ea non nisi ad annos 1048, 1054 et 


hanc chartam liquet datam fuisse et post a. 

1044, quo mentio Arduini prioris novissima 

occurrit (Vid. supra, n. 166), et ante 

a. 1067, quo Willelmus prioratu potieba- 

tur (Vid. supra, n. 162). Cum autem note 

chronologicæ nostram chartam referunt ad 
I. 


1065 est adscribenda. Quod ad lun; diem 29 
pertinet , is cum die 9 novembris minime qua- 
drat. Auctores Gall. christ., omissis notis quas 
habet codex, chartam ad a. 4067 rejecerunt. 
Qua vero ratione? dicere non possumus. 


26 


7 dec. 
4043 — 1005. 


16 jan. 1040. 


202 CHARTULARIUM 


archiepiscopus Raimbaldus firmavit. Ugo de Balc firmavit. Vulveradus 
et Amelius, frater ejus, firmaverunt. Otto firmavit. Eldebertus Do- 
donis firmavit. Aicardus Yso firmavit. Isnardus, filius Christofori, fir- 
mavit. Pontius Teuberti firmavit. Fulco, frater archiepiscopi , firmavit. 
Atenulfus decanus firmavit. Vuillemus Cotaroni firmavit. Rostagnus 
Dodonis firmavit. Rostagnus Damiani firmavit. Rostagnus Aldierii fir- 
mavit. Poncius Cancelli canonicus firmavit. Gerunculus de Massilia 
firmavit. Aimaricus firmavit. Bremundus clericus firmavit. Poncius 
Guidonis firmavit. Amelius Bastonus firmavit. 


172. 


Carta commitalis de Tripontio. 


Agitur nunc more legis romane , ut, si quis quippiam vult transfun- 
dere donando, per paginam litterarum hoc corroboret; antiquitus 
enim sine litterarum corroboratione vigebat. Nos autem, secuti 
potiorem usum, donamus vel cedimus, his litteris roboratum, aliquid 
de nostro jure. Ego quippe Godfredus et frater meus Bertrannus!, 
comites Proventie , * propter Deum et remedium animarum nostrarum 
parentumque, donamus sancto Victori et sotiis ejus, abbatibus vel 
monachis ibidem Deo degentibus, tam presentibus quam futuris, 
alode nostro comitale, duas petias de terris, in Tripontio. Et babent 
consortes, a parte orientis, via puplica; a meridie, terram sancti 
Cesarii ; a parte occidentis , fluvium Rodani; a parte aquilonis , eccle- 
siam sancti Juliani. Quantum infra istas quatuor affrontationes est, 
totum damus integrum, sine ulla difficultate; et sunt in comitatu 
Arelatense, in terminio Tripontio; et in peciam minorem in medio 
habet unum vasum. Si autem, etc. ....... 

Facta est haec donatio in monasterio sancti Genesii, in mense 
januario, xvi kalendas februarii, in festa sancti Honorati, anno ab 
incarnatione Domini nostri Jhesu Christi millesimo xr, indi- 


tione vri. 


! Gaufredus I et Bertrandus I, filii Guillelmi IT. 





SANCTI VICTORIS. 203 


Signum Godfredi et Bertranni comites , qui hec donatio fecerunt et 
firmare rogaverunt. Signum Vuillemi de Cucuro. Signum Arberti, filius 
Matil[dis]. Signum Petri de Gosser. Signum Porcelleti , filius Volvera. 
Signum Petro Odgeri. Pontius clericus firmat. Vuillemus Baltugado 
firmat. Vuido de Lorada firmat. Rainulfus Ascher firmat. Isnardus 
Morcello firmat. Christoforus firmat. Aicardus Yso firinat. 

Roborata hec carta octabis sancti Laurentii!, in manu archiepiscopi 
domni Raimbaldi'*, et Arduini, prioris sancti Genesii. Si quis deinde 
inquietare voluerit, anathema sit. Franco de Marinnana firmavit. 
Allierius de Aligno firmavit. Petrus Orela firmavit. Quapropter robo- 
rationem ejus, dedimus rx solidos viennensos probate monete; ea 
videlicet ratione est confirmata, ut amplius non sit a nullo inquisita 
neque corrupta , et qui temptaverit anatema sit. Amen. 


173. 
Carta Adalrado de Triginta Modia. 


Auctoritas etenim jubet ecclesiastica et lex precepit romana, ut, qui- 
eumque rem suam in qualicumque parte transfundere voluerit, per 
paginem testamenti eam infundat, ut prolixis temporibus secura et 
quieta permaneat. Quapropter ego, in Déi nomine, Hysnardus et 
conjux mea Vuidburga donamus ad limina sancti Victoris Massi- 
liensis aliquid de alode nostro, pro remedium animas nostras et pro 
anima de filio nostro, nomine Adalrado, ut Deus omnipotens dimittet 
omnia peccata nostra et anima de filio nostro, et collocet eas inter 
agmina sanctorum , ubi epulantur justi. Qui est in comitatu Arela- 
tense , in agro Triphontio, in cluso quod vocant Triginta Modia : hoc 
est de vineas modiatas x, simul tenentes; et in commitatu Adve- 
nionense , in terminio de villa que dicunt Aurignana , modiatas 111 de 
vineas, et uno maso, cum terris cultis et incultis, et cum quantum 
nobis pax obvenit vel obvenire debuit; et nichil nobis non reser- 
vamus : in ea vero ratione, ut nullus homo, nec ulla opposita vel 


! 47 augusti. * Confer cum charta n. 153. 
* Raimbaldus, archiepiscopus Arelatensis, 


Mart., 
circ. 1050. 


Mai. 1001. 


v?. 


204 CHARTULARIUM 


amissa persona, qui contra donatione vel helemosina ista, ull'umquam 
tempore, ire, agere vel inquietare aut inrumpere voluerit, primis 
ira Dei omnipotentis et omnium sanctorum incurrat, et cum Anna et 
Caypha et socius ejus Barrabba, et cum Oloferno et cum Juda tra- 
ditore, in baratro perditionis dimergant; et non sit illi Deus adjutor; 
ne sit qui misereatur pupillis ejus , et fiant filii sui orphani, et uxor sua 
vidua, et postea fiat excommuniatus; et in antea donatio vel helemosina 
ista firma permaneat, omnique ‘empore, cum stipulatione interposita, 
pro omni firmitate subnixa. 

Facta donatio ista in Arelate civitate, publice, in mense martii, anno 
incarnati Verbi , regnante Domino nostro. 

Ego Hysnardus et uxor mea Vuidburga et proles nostri, mas- 
culi et femine, qui donatione vel helemosina ista scribere fecerunt, 
manibus illorum firmaverunt, et alüs rogerunt ut firment. Signum 
Petrus et Vuilelmus et Eleix, fratres , voluerunt et firmaverunt. Signum 
Bermundus clericus firmavit. Signum Vuilelmus firmavit. Signum Rai- 
noardus firmavit. Signum Bernardus Senioretus firmavit. 


174. 


Carta de modiata rasa que est in Laquis, in Tripontio. 


In Dei nomine. Conventia seut promissionis , qualiter convenit inter 
domno Pontione, episcopo sancte sedis Massiliensis ecclesie, nec non 
et fideles nostros Ava, et filiis suis Cotaronus et Iterius et Aicardo 
et Rostagno, cujus beneficius! est, aput alicos hominem, nomine 
Mircurino, et uxore sua* Madavede ; noscitur quomodo convenisset 
inter illos, de terra arabile sancte Victoris. Est in comitatu Arela- 
tense, in agro Tripontio, in terminio de villa Debongerias, hubi 
dicunt Laquis, hoc est de terra modiata rasa. Est inter consortes, dc 
duos latus, ex ipsa fronte, ipsa terra; de alio fronte, via publica, 
hac si quis et alii sunt consortes. In tale vero conventum ipsi labo- 
ratores ipsas vineas cum bono studio plautare, vitis fodere et proba- 


! Cod. /enefiíius. 


; SANCTI VICTOBIS. 205 


gare et fecundare studuerint; cum bene avineatas fuerint, ipsi labo- 
ratores de ipsas vineas unam medietatem recipiant a proprium alodem. 
Ft si necessitas eis evenerit et venundare cupiunt, non liceant alienare, 
nisi episcopo sancti Victoris, aut cujus beneficius erit, per tale vero 
precium , sicut honi homines pretiaverunt; et si emere non voluerit, 
vendant cui volu.rit. Sane si quis, nos aut episcopus vel cujus bene- 
ficius erit, contra covenentia ista ire, agere vel inquietare voluerint, 
non valeat vindicare quod repetit, set componat in vinculum auri 
hobtimi untias duas, et in antea covenentia ista firma, stabilis per- 
maneant homnique tempore. 

Facta convenientia ista in Arelate civitate, publice ; in mense madii, 
anno millesimo primo , regnante Rodulfo rege. 

Signum domnus Pontius episcopus et Ava et filiis suis, qui anc 
convenientia scribere fecerunt; matus illorum firmaverunt. Petrus 
firmavit. Dido firmavit. Vinzanus firmavit. Agubranus firmavit. Rai- 
naldus firmavit. 


175. 


De masionibus Patoni. 


[A sancte et individue Trinitatis , unius verus Dei nomine , simulque 
pro remedio anime meae fratrisque mei Heldeberti, qui in hoc 
michi opere adjutor existit, aliorumque fratrum meorum, et pro ani- 
mabus genitoris ac genitricis nostre, omniumque parentum meorum, 
tam vivorum quam et defunctorum, ego Pato, canonicus saucti 
Genesii Arelatensis martyris, aliquid de his que possideo omnipotenti 
Deo sanctoque ejus martyri Victori, monasterium Massiliense cujus 
sacratissima continet membra, et abbate presenti, domno scilicet 
Vifreto, monachisque ibidem Christo Domino servientibus, tam prc- 
sentibus quam futuris , ut exorent omnes pro salute mea omniumque 
supradictorum parentum meorum, dono atque perpetualiter trado, id 
est mansiones optimas in Arelate, non longe ab ecclesia beati Vin- 
centii martyris, quas ex duabus partibus, id est a solis ortu et sep- 
tentrione , vie terminant publice; ex aliis vero duabus, illustrissimorum 
nobiliumque virorum mansionibus circumcluduntur, id est, ab occasu, 


9 jun. füL5. 


18 febr 1033. 


fe 47 


206 CHARTULARIUM 


domni Fulconis; a meridie, domni Landeberti. Sane si quis contra 
hanc donationem insurgere voluerit, aut irritam eam facere tempta- 
verit, hoc vindicare non valeat , sed reus exinde auri optimi libras nn 
in vinculis reddere cogatur, et insuper donatio bec firma stabilisque 
permaneat. Scribere maledictionem non est super h^c necessarium, 
cum omnes qui sancluariam sibi vindicare possessionem voluerint 
maledictioni subjaceant , testante propheta : « Omnes, inquid, prin- 
cipes eorum qui dixerunt : Hereditatem possideamus sanctuarium Dei, 
Deus meus, pone illos ut rotam, et sicut stipulam ante faciem venti. 
Sicut ignis qui comburit silvam, sicut flamma comburens montes, ita 
persequeris illos in tempore tuo, et in ira tua turbabis eos!. » Ecce 
qualiter his et aliis pluribus subjacebunt maledictionibus qui sanc- 
tuarium sibi causam in hereditatem possidere voluerint. 

Facta donatio hec anno ab incarnatione Domini millesimo xv, in- 
ditione xm, luna xvi, mensis junii die vim, sub Fratrum signo, 
rogante me donatore , nomine Patone, cum fratribus meis, scriptoris 
calamo , Isarni vocabulo, abbate suo jubente, satisfaciente; Radulfo 
regnante, Alamannorum rege. Ego Pato hanc kartam fieri rogavi et 
manu propria firmavi, ac testes subnixos firmare rogavi. Domnus 
Vuilelmus vicecomes firmavit. Frater ejus donus Fulco? firmavit? Et 
abuit Ysnardus, frater Patone , precium de ipsas mansiones, per sua 
portione , solidos xxx. Ysnardus et Heldebertus , fratres , voluerunt et 
firmaverunt. Deidonatus firmavit. Bernardus, frater ejus, firmavit. 
Isnardus firmavit. Volveradus firmavit. Bermundus firmavit. 


176. 


De manso de Laurata. 


Ante tempus legi istius donationis etiam sine gestorum testifica- 
tone valebant; nunc vero, post hanc legem , nec nuptiali nec qua- 
libet inter quascumque donatio valere potest, si gestibus non fuisset 
alligata. Quapropter ego, in Dei nomine, Richardus, *auctoritate 
secutus, dono [ad] opus Dei et sancti Petri necnon et sancti Victoris, 


! Ps. LXXXII, 14. * Guillelmus IL et Fulco, vicecomites Massiliæ. 





SANCTI VICTORIS. 207 


monasterii Massiliensis, pro remedium animas nostras et de genitore 
nostro vel genitrice vel omnium parentum nostrorum, ut anime 
nostre in inferno non sint deducte , sed ad paradisi gaudia mereamur 
pervenire; propterea dono aliquid de alode meo, qui est in commitatu 
Advenionense, infra villa que vocant Laureata, hoc est maso uno, 
ipso maso suprascripto, que Aycardus tenet approprium alode, cum 
curte et exago, et quantum ad ipso maso pertinet. Et super ipsa villa 
donamus de terra arabile....... ' Habet consortes , ex una parte, terra 
sancti Martini, et ex alia parte via publica, et de duobus partibus 
nos ipsos heredes, vel alii sunt consortes. Eo actenus tenore, ut ego 
nec heredes mei vel ullus homo a[ut] ulla opposita vel amissa persona 
qui contra donatione vel helmosina ista ull'umquam tempore ire, agere 
vel inquietare aut inrumpere voluerit, primis ira Dei omuipotentis et 
omnium sanctorum incurrat, et cum Anna et Caypha et sociis ejus, 
Barrabba, et sit maranatha, et Holoferno et Juda traditore in baratro 
perditionis; non sit illi Deus atjutor; ne sit qui misereantur pupillis 
ejus ; fiant filii sui orphani, et uxor sua vidua; et postea sit excom- 
municatus ex parte Dei et omnibus sanctis; et postea componat in 
vinculum a potestate auri optimi libras v. Et in antea donatio ista 
firma permaneat omnique tempore, cum stipulatione interposita pro 
omni firmitate subnixa. 

Facta donatio ista in Arela civitate, publice, xn kalendas martii, 
anno primo quod Odo rex' cepit regnare. 

Signum Richardus, qui donatione vel helemosina ista scribere fecit , 
manus illius firmat, et alius rogant ut firment. 


177. 


Carta de tribus modiatis vinearum que sunt subtus Laurata. 


In Dei nomine. Ego Leotaldus , pro remedio anime mee et filiorum 
meorum, lIsnardi scilicet et Rohtlandi, aliquid de alode meo omni- 
potenti Deo et sancto Victori, ejus martyri, monasterii Massiliensis , 


* Lacuna in Cod. clamatus Viennæ, anno 1034, rex Burgundie 


* Odo, comes Campanis et Dlesensis , pro- et Provinciæ. 





101%. 


Sec. XI. 


208 CHARTULARIUM 


offero, trado vel dono, id est tres semodiatas de vinea ; in tali scilicet 
conventione, ut, dum vixero, unam modiatam teneam et possideam; 
post obitum meum, remaneat supradicto martyri et abbatibus et 
monachis, ibidem Deo servientibus. Et est ipse alodis in comitatu 
Arelatense , subtus villam quam nominant Lauradam, subtus ecclesiam 
sancti Clementis. Ipsa vero semodiata , quam in presenti offero, hos 
habet terminos : de una parte, habet consortem Rainnaldum ; de alia, 
Belet ; de tertia vero, Martinum presbiterum; de quarta, Guarmundum. 
Illa vero modiata, quam ad usum meum dum vivo retineo, hos habet 
terminos : de una parte, Belet; de alia , Martinum; de tercia, Mercu- 
rinum; de carta, planum quem vocant Rubianum. Sane si aliquis 
contra hanc donationem meam venire vel obsistere voluerit , obtinere 
non valeat, se[d] cogatur in vinculis exsolvere auri obtimi libras rr. 

Facta hec donatio anno incarnationis Domini' septimo decimo, 
inditione vi. 

Ego supradictus donator Leotaldus manu mea firmavi, et filii mei 
firmaverunt Isnardus et Rohtlandus, et testes firmare rogavimus. 


178. 
De Laurata. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Truannus, et filii mei Guido et 
Eldebertus et Ugo, pro remedio animarum nostrarum parentumque 
nostrorum, et propter premium eterne vite, propterque metum 
gehenne , donamus eidem omnipotenti Deo et cenobio sancti Victoris, 
martyris gloriosi, non longe a Massiliæ moenibus fundato, et abba- 
tibus ac monachis ibidem Deo servientibus, futuris ac presentibus, 
mansiones in villa Laurata, que jacent ante ecclesiam sancti Thome. 
Et, de ipso fronte sancti Thome, habet in lo[n]gum dextros x; 
et de occidente, dextros quinque; ab aquilone, terra sancti Petri ; 
ab oriente, dextros octo. Vere si aliquis heredum meorum aut aliqua 
quecumque persona hanc donationem inrumpere vel violare tempta- 


! Suppl., millesimo. 





pum -- 


SANCTI VICTORIS. 209 


verit, non valeat vindicare quod injuste appetierit, sed coactus com- 


ponat in vinculo auri obtimi libras v, etc. 

Ego Truannus et filii mei, qui hanc cartam fieri jussimus, manibus 
propriis firmamus ac testibus firmare rogamus. Ricardus firmat. Fulco, 
frater ejus, firmat. Christoforus firmat. Rostagnus firmat. Bernardus 
presbyter firmat. Petrus firmat. Rainaldus firmat. Primingus, filius Ros- 
tagni , firmat. Oto firmat. 


179. 


Carta judaica de terra Archimbert. 


Agitur nunc, more legis romane, ut, si quis quippiam vult trans- 27 Jan. 1040. 


fundere donando vel comutando, per paginam letterarum hoc corro- 
boret; antiquitus enim sine literarum corroboratione vigebat. Nos 
autem, secuti potiorem usum, vendimus vel cedimus, his litterulis 
roboratam, aliquid de nostro alode. Nos itaque Abamari, cognomento 
Malas Trug, et Juceph, cognomento Bona Fides, vindimus ad mo- 
nachos seu abbates presentes atque futuros sancti Victoris et sotio- 
rum ejus nostro alode, in loco que nuncupant a la Rocheta, super 
fluvium Rodani, propter precium solidorum xx: et est in comitatu 
Arelatensi ; in tali videlicet, ut teneant et possideant ratione, sine ulla 
contrapellationem ullius persone. Sane si quis, etc. 

Facta carta vinditio anno millesimo :ab incarnatione Domini nostri 
Jhesu Christi quadragesimo vr, kalendas februarii. 

Ego Josfredus ' comes et uxor mea donamus et firmamus dona- 
tionem terrarum judaycarum, que infra ista carta scripte sunt, Domino 
Deo et sancto Victori, ct abbati et monachis, tam presentibus quam- 
que futuris, propter precium quam inter nos et ipsos convenit. Firma- 
vimus et firmare jussimus. Signum Volveradus firmavit. Porcelletus, 


filius ipsius, firmavit. Aldegerius firmavit. Rigualdus firmavit. Raimun- - 


dus firmavit. Galafredus firmavit. Signum Ebrardus. Signum Bernar- 
dus Senioretus. Signum Rainallus Allier. Signum Aldebertus Dodo. 
Signum Guibertus. Signum Drogo. Signum Poncius Arveus. Siguum Bo- 
sonus. Signum Bermundi Lanbesci. Signum Lambertus. Signum Aimo. 


! Goffredus I, Provinciæ comes, filius Guillelmi II. - 
I. . 27 


1036. 


Circ, 1050. 


210 CHARTULARIUM 


180. 


Carta de Gimello. 


Ed 


In Dei nomine omnipotentis, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ego 
Belliildis , una cum filiis meis Carbonello, Berengario atque Amico, pro 
remedio anime mee parentumque meorum ac filiorum, facio donacio- 
nem summo Deo sanctoque Victori , martyri glorioso , ejusque monas- 
terio , non longe a Massilia fundato, de quadam mea hereditate , sita in 
comitatu Arelatense, in loco qui dicitur Gimellus, quantum michi 
pertinet, vel quantumcumque in ipso loco videor habere, in campis, 
in vineis, in terris cultis et incultis: Omnia omnino omnipotenti Deo 
ac martyri supradicto in perpetuum possidendam a monachis tradens, 
dono ab integro, ut monachi supradicti, consistentes monasterio, pro 
nostrorum remissione pecaminum ablutioneqüe reatum intercessores 
existant apud Dominum ; et hoc facimus etiam pro anima Heldeberti 
episcopi'. Si quis ex nos aut aliqua persona alicujus ordinis hanc 
donationem conatus fuerit facere irritam , implere nequeat, sed male- 
dictio Dei omnipotentis sanctorumque omnium super eum descendat, 
ac solvens tres uncias auri optimi, etc. 

Facta donatio "hec anno incarnationis Domini millesimo xxx vr, 
indicione un", regnante Domino nostro Jhesu Christo. 

Et Bellüldis, qui hac donatione fecit, firmavit , ét alii ita , ut jussit, 
firmaverunt. Berengarius firmavit. Amicus firmavit. Rainaldus firmavit. 
Rostagnus firmavit. Girunculus firmavit. Heminus firmavit. Atenul- 
phus firmavit. 


181. 
Carta de Rubiano ad Lona. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Jausfredus Carbonellus, 
filius condam Nivionis, cogitans salutem anime mee, simulque consi- 
derans casum et infirmitatem corporis mei, et amore tactus eterni Dei, 
dono Domino Deo et sancto Victori et abbati vel monachis , tam pre- 


! Hildebertus Avenionensis episcopus, circa a. 1035 defuuctus. - 





NEM pe - "le UT 


SANCTI VICTORIS. 211 


sentibus quamque futuris, in villa Luperias, totam partem hereditatis 
mee de uno virgerio, simul cum mansuario. Simul dono in ipsam 
villam, in clauso de Sabado, de duabus modiatis vinee totam terciam 
partem; ad Mol, ad portum de Luperias, xvursextariatas de terra ; vinea 
Aguilena, infra duas pecias, totam partem suam; ad Campum Cam- 
pulonie, supra viam de Laurata, totam terciam partem que ei contin- 
git; ad clausum Fuxanum et ad Rados et ad Melarem, totam terciam 
partem de terra culta et inculta que ei contingit. Donat sancto Victori, 
simul et in ipso clauso, tres quartariatas de vineis, quas redemit soli- 
dos vr melgurenses, suas proprias donat sancto Victori; et in omni 


loco , ubicumque mihi pars obvenit, dono sancto Victori totam partem: 


meam; et in villa Tarasco, de duabus vaxellis terciam partem. 

Petrus et Ugo, fratres istius donatoris, firmaverunt. Bernardus 
Semorellus et filius ejus Raimundus firmaverunt. Bermundus Adalras 
et nepos ejus Vuilelmus firmaverunt. Wuiguirannus Bastonus firmavit. 
Senioretus firmavit. 


182. 
Alia. 


In Dei omnipotentis nomine sanctissimeque ejus dispositionis ordi- 
natione. Ego Petrus, et Jausfredus et Ugo, fratres mei, Nivionis con- 
dam filii, pro redemptione animarum nostrarum, etc... donamus et 
reddimus omnipotenti Deo sanctoque Victori, * ejus martyri, et abbati 
presenti domno Petro, omnibusque monachis, tam presentibus quam 
et futuris, qui secundum regulam sancti Benedicti vivere ibi studuerint, 
medietatem scilicet de nostra condamina, quam habemus in comitatu 
Avionense, in Rubiano, in loco qui dicitur ad Lonam. Et habet ipsa 
condamina, ad ambobus lateribus, per longum dextros ccxr vini, et 
in una quaque fronte, dextros cxxx ; et consortes, ex uno latere, lonam 
aquarum; de alio latere, fronte, terram vicinabilem; de alia vero 
fronte, terram sancti Petri et Wuilelmi , ac si quidam ‘ sunt consortes. 
Hanc donationem seu pocius wuirpitionem, sicut superius dictum est, 
facimus Domino Deo et sancto Victori, Massiliensis monasterii, et 


' Cod, quidem. 


4052. 


4 Mart. 1935. 


212 CHARTULARIUM 


domno Petro abbati et monachis presentibus atque futuris; ea vile- 
licet ratione, ut habeant, teneant et in perpetuum, sine ulla contra- 
pellatione et inquietudine, possideant, et quicquid voluerint inde 
faciant. Sed si aliquis (quod evenire minime credimus) contra hane 
donationem et nostram guirpicionem, quam fecimus, sicut jam sepe 
diximus, Deo et sancto Victori , Massiliensis monasterii, et domno 
Petro abbati, et monachis loci ejusdem, a quibus propter eam r' 
solidatas accepimus, quis venire vel obviare voluerit, anullando vel 
decurtando vel in aliquo eam minuendo, non valeat quod voluerit 
obtinere, sed cogatur auri libras x optimi in vinculo exsolvere. 

Facta donatio atque guirpitio hec anno inkarnationis dominice mil- 
lesimo rz? n°, indicione mne. 

Ego Petrus, et Jausfredus et Ugo, fratres mei, hanc donationem et 
wuirpitionem scribere rogavimus, et manus nostras roboratas firmavi- 
mus. Bernardus Senioretus firmavit. Raimundus, filius ejus, firmavit. 
Rainaldus Rostagnus firmavit. Rigualdus firmavit. Petrus Bastunus 
firmavit. Bermundus firmavit. Petrus Adalras firmavit. 


183. 


Auctoritas etenim jubet ecclesiastica et lex precepit romana, etc..... 
Hanc ego Ugo Adalras et uxor mea, et Pelitus diaconus et domna 
Bellidrus et Rigualdus, auctoritate secuti, donamus, [ad] opus Dei et 
sancti Victoris monasterio Massiliensis, pro remedium animas nostras, 
ut Deus omnipotens dimittat nobis omnia peccata nostra, et de genito- 
ribus nostris vel genitrices atque omniüm parentum nostrorum, ali- 
quid ex alode nostro, que est in comitatu Advenionense, in agro 
Rupiano, super villa que nuncupant Laurata, in cluso que vocant 
Petra Monica, modiatas vui de terra arabiles, que fuerunt vineas. Sunt 
inter consortes, de uno latus, via puplica; et de alio latere, stantem 
Petra Monica; et inclusunt super Sancto Clemente modiatas n°. Si 
quis, etc. 

Facta donatione ista in Arela civitate, puplice, kalendis martii, 
auno primo quod Odo rex regnare cepit. 





' 


TT We 


SANCTI VICTORIS. 213 


Signum Adalras et uxor mea Dumidia et domna Bellidrus et Pe- 
litus diaconus et Rigualdus, qui donatione ista scribere fecerunt et 
manus proprias firmaverunt. Signum Hysnardus Adalras testis. Signum 
Bernardus Senioretus firmavit. Signum Bermundus clericus firmavit. 
Signum Teudebertus de Romanino firmavit. Signum Ugo, filius ejus, 
firmavit. Signum Rainaldo testis. Signum Sancia firmavit. 


184. 
E Carta de vineis de Rubiano. 


In nomine sancte et individue "Trinitatis. Ego Gausfredus', mar- 


chyo sive comes Provincie, et uxor mea Stefania, et filius meus Ber- 
trannus*, donamus et reddimus domino Deo et sancte Marie et sancto 
Victori, martyri Massiliensi, et monachis ejus, tam presentibus quam- 
que futuris, terram que est in Rubiano, unam condaminam videlicet, 
quam dedit avus meus Wuilelmus?, marchio sive comes Provincie, et 
avia mea Adalax', comitissa, cuidam homini, Ugoni videlicet Blavie ; 
et ipse Ugo, sicut adquisivit eam ad proprium alodem de supradicto 
avo meo et avia mea, ita dedit eam sancto Victori ad proprium 
alodem'. Quapropter ego supradictus Gausfredus comes el uxor 
mea et filius meus, timentes judicium Dei terribile, quod male inva- 
dimus nunc bene libenti animo reddimus, pro remedium animarum 
nostrarum et parentum nostrorum, supradicto martyri, beato Victori, 
et monachis ejus, ut sit firma ipsa redditio in secula seculorum , amen. 
Ipsa vero terra plantata est in loco qui vocatur Rubiano ; de una vero 
parte, infrontat in via puplica. que vadit de Tarascone ad Laurata; de 
alia parte, lona de Rubiano; de duas partes, infrontat in terra que 
fuit de Primingo et Truanno. Hanc vero supradictam terram, que 
jacet infra istos terminos, ego Gausfredus comes et uxor mea et filius 
meus Bertrannus, sicut supradictum est, sic reddimus Domino Deo 
et beate Marie et supradicto martyri Victori, et abbato et monachis 


! Gaufridus I. « * Adelais, comitis Guillelmi I secunda uxor, 
* Bertrannus II, qui patri successit, anno  materque Guillelmi II. 
1063 vel circiter. * Vid. infra, n. 186. 


$ Guillelmus II. 


1087. 


v°. 


. XI. 


1010. 


214 CHARTULARIUM 


qui manent neque futuri sunt, ut habeant ad proprium alodem , sine 
ullo contraditore , usque * in secula seculorum, amen. Ego vero Gaus- 
fredus et uxor mea et filius meus hanc donationem fecimus, et propriis 
manibus firmavimus, et testibus subscriptis firmare rogavimus. Si 
quis vero, etc. 

Domnus archiepiscopus Raiamballus* firmavit. Rostagnus', archi- 
episcopus Aquensis, firmavit. Alfantus, episcopus Atensis, firmavit. 
Rodulfus, episcopus Cabillonensis , firmavit. Poncius, episcopus Gla- 
necensis, firmavit. Gausfredus de Rians firmavit. Wuilelmus Baltu- 
catus et Leodegarius firmaverunt. Leodegarius de Medillone firmavit. 
Wido de Fos firmavit. Fulcho, filius Wilelmi Juvenis, firmavit. Guido de 
Laurata firmavit. Volveradus et filius ejus Rostagnus Porcelletus firma- 
verunt. Petrus Albaricus et Dodo, frater ejus, firmaverunt. Raimundus 
Primingus firmavit. Petrus Aurela et Basilius, frater ejus, firmaverunt. 

Facta hec carta anno dominice incarnationis mLvu, indicione x, 


regnante Enrico, rege Romano. 


185. ° 


Breve de decimo de Rostagno de Tripontio. 


Breve de donatione de decimo, quod donavit Rostagnus Oculus de 
Bucco, et mulier sua et filii sui, sancto Victori, de ipsis vineis sancti 
Victoris, que sunt subtus ecclesiam sancti Juliani, in Trebontio, sci- 
licet medietatem de toto decimo de ipsis vineis sancti Victoris, in 
presentia domni Ugonis de Balcio et sue mulieris Inauris, et Giranni 
et mulieris sue, et Imberti. Si quis temptaverit, etc. 


186. 
Carta Ugoni de Blavie. 


In Dei omnipotentis nomine, sanctissime ejus dispositionis ordina- 


* Raiambaldus, archiepiscopus Arelatensis. firmatam, si Pontius, ejus praedecessor , affuit 
* Necesse est a Rostagno, qui, a. 1057. ti- a. 1058 basilic sancti Stephani consecrandæ, 
tulo archiepiscopi hic insignitur, nostram char- ut monent autores Gall. christ. 


" tam fuisse aliquanto postqnam scripta est con- 





— 


+ 


SANCTI VICTORIS. 215 


tione. Ego Ugo, quem vocant de Blavia, pro redemptione mee anime, 
uxorisque mee karissime, ac fili mei Nivionis, etc. .... offero atque 
dono omnipotenti Deo, qui mihi dedit omnia que habeo, de ipsis suis 
donis aliquid in elemosina, ad proprium alodem, sanctoque Victori, ejus 
martyri, et abbati presenti Wuifreto, etc..... Est autem predicta donatio 
in comitatu Avinionense, id est inter Avinionem et Apiarias, modia- 
tas mi^ de vineis. Et in eodem comitatu, in Rubiano, in loco qui 
dicitur ad Launam, medietatem de alode meo. Sane, si quis (quod 
evenire minime credo) contra hanc donationem nostram venire vel 
obsistere voluerit, obtinere non valeat, sed cogatur in vinculo exsol- 
vere auri obtimi libras v. 

Facta hec donatione anno incarnationis Domini m° x°. 

Ego Ugo hanc donationem scribere rogavi, et manu mea roborata 
firmavi. Signum Wuillelmus* vicecomes firmavit. Fulcho, frater ejus, 
firmavit. Bernardus Senioretus firmavit. Isnardus Adalras firmavit. 
Adalras, filius Rainaldi, firmavit. Bermundus clericus firmavit. Geili- 
nus firmavit. Guidinillis, uxor Nivionis, firmavit. Filii ejus Petrus 
atque Josfredus sive Ugo firmaverunt. 


187. 


Carta de Bono Filio que vocatur Parlerio. 


Auctoritas etenim jubet ecclesiastica et lex precepit romana, etc..... 
Quapropter ego Bonus Filius, que nunccupant Parlerio, etc... cedo 
vel dono aliquid de proprietatem meam, qui michi per comparationem 
legibus obvenit, in primis ad domum Dei sancti Victori Massiliensi, et 
ad domnum abbati et monachis ejusdem loci servientibus. Est in 
comitatu Arelatense, in agro Argentea, in territorio de villa Adavo, in 
loco ubi dicunt Laxa Jovis, hoc est de vinea culta modiatas n", simul 
tenentes : sunt ipsas duas modiatas de ipsas 111 modiatas, quem adqui- 
sivit vel emit de Bono Nomine hebreo, filio Salvaturuci ebreo. Con- 
sortes : de uno latus, Durante ebreo, Remma Gilarda ; de alio latus, 
Vitalis ebreo, Quento Minatum Longum ; de uno fronte, Adalradus, 


' Guillelmus II, vicecomes Massiliensis. 


April. 1021. 


f» 49. 


$ apr.? 1040. 


216 CHARTULARIUM 


qui fuit condam; de alio vero fronte, de me donatore, et infantes mei. 
Sic trado sancto Victori ipsas jam dictas terras et ad supradicto abbati 
et monachis, tam presentibus quam futuris, ut faciatis quidquid facere 
volueritis, etc.... Si ego aut heredes mei, vel ullus homo de propinquis 
parentibus meis, vel quislibet ulla opposita vel amissa persona, qui 
contra donatione vel elemosina ista ull'umquam tempore ire, agere vel 
inquietare aut inrumpere voluerit , non valeat vindicare quod repetit, 
sed in primis iram Dei omnipotentis et omnium sanctorum incurrat, 
et cum Pylato et Juda traditore et Symóne mago in profundum in- 
ferni participationem habeant; non sit illis Deus adjutor, nec sit qui 
misereatur pupullis ejus ; fiat habitatio eorum deserta, et in taberna- 
culis eorum * non sit qui inhabitet; fiant filii ejus orphani, et uxor 
ejus vidua; veniant super illos omnis maledictio qui sunt scripta in 
vetus et in novo Testamento; et postea componat in vinculum a po- 
testate auri. obtimi libras xri. Et hec presens donatio ista firma et 
stabilis permaneat , omnique tempore. | 

Facta donatione ista in Arelate civitate, puplice, in mense aprilis, 
anno xx° vin” regnante Rodulpho ', rege Alamannorum vel Provin- 
ciarum. 

Signum Bonus Filius, qui donatione ista scribere fecit, et manus 
suas firmavit, et firmare rogavit. Signum Rocius et Bernardus, fratres, 
voluerunt et manus illorum firmaverunt. Signum Tedbertus firmavit. 
Signum Donnarellus firmavit. Signum Guinimannus firmavit. Signum 
Patto firmavit. Signum Wuichirannus firmavit. 


188. 


Carta de honorem Argencie. 


In Dei omnipotentis nomine et in Jhesu Christi, filii ejus, cum 
Sancto Spiritu in unitate. Nos simul Aldebertus et meus frater Poncius, 
filii Geslini, filius condam Tedmani, qui fuit noster avus, donamus 


atque concedimus, propter Deum et remedium animarum paren- . 


tumque nostrorum, ut misericors sit nobis omnipotens Deus et deleat 


!* Rodulphus III. 





c --— —— 


-— 


: SANCTI VICTORIS. 247 


cuncta facinora nostra, pro multa pietate sua, ad monasterium sancti 
Victoris Massiliensis , vel ad monachis ibi servientes, presentibus atque 
futuris , alodem nostrum quem habemus in Argencia, nostra fratresca, 
quem alii nostri heredes , consubrini nostri, similiter donant vel dede- 
runt ; et nos firmamus et roboramus eorum donationem, de consobri- 
nis de Dodono et fratre Poncio atque de Atanulpho, quoniam ipsi sunt 
nostri heredes, ut teneant et possideant, sine ulla' interpellatione, 
dando, vendendo vel per qualemcurnque causam necessitatis monas- 
terii faciendi, plenam licentiam habeant monachis sancti Victoris, 


sicut supra diximus , cum exio et regressio suo. Est enim ultra aquam 


Rodanum, in comitatu Arelatense , istum alodem. Sane, etc. 

Facta ista karta donationis in monasterio sancti Genesii, obedientia 
sancti Victoris Massiliensis, anno ab iñcarnatione Domini nostri Jhesu 
Christi w? xz^, inditione vm, ciclus ejusdem anni xn°, kalendas marcias, 
in vigilia Pasche','regnante nullo rege Provintie atque Burgundie. 

Signum Aldebertus atque Poncius, qui hanc cartam fecerunt scri- 
bere et firmare rogaverunt. Signum Poncius Theubertus. Signum 
Atanulfus decanus firmavit. Signum Gosfredus , filius Wuillelmi*, vice- 
comitis Massiliensis. Volveradus firmavit. Albertus firmavit. Guiber- 
tus firmavit. Poncius Rocioni firmavit. 


189. 
Carta de Pruliana. 


Dum unusquisque homo vivit in hoc seculo, de eterna retributione 


cogitare debet, dicente Apostolo : « Qui parce seminat, parce et 


metet. » Quapropter ego Anno cogitavi casu et fragilitate anime 

mee ; dono aliquid ex proprietate mea, pro remedium anime mee, Deo 

et sancto Victoris, martyris Massiliensis, cenobio et monachis ibidem 

Deo famulantibus, hoc est de vinea culta semodiata 1, in ipsa terra 

sancti Victoris, in comitatu Arelatense, in loco nominato Proliana; 
' Mendum irrepsit in notas chronologicas; ^ ? Guillelmus II. 

nunquam enim potest vigilia paschatis cum * Cor., IX, 6. 

die 1 martii concurrere. À. 1040 festum pas- 

chale in diem 6 aprilis incidit. 


I. 28 


17 scptemb., 
circ. 1030. 


Cire. 10950. 


Cire. 1060. 


218 CHARTULARIUM 


in ea vero-ratiowæ, ui, quamdiu uxor, mea. vixeriL,. teneai. propter. 
sponsalicium, et,,post ejus.obitum,.sine ulla mora, revertatur ad supra. 
dictum monasterium, Et est inter. consortes, de una.parte:, Lbauterios. 
de alia parte, Dalrieo;.de:alia, via: puplica; de alia.vero, lacus: palu-- 
dium. Ipsi monochi convenerunt , .ut.Dalricus: et, uxor. sua.et filii sui, 
post obitum ipsius femine, operent ipsam vineam , in locum medietatis, 
secundum. consuetudinem que inter nos est. Sane si quis, etc. 

Facta donatione.ista in Arelate civita£e, in.mense septembrio, xvn. 
ipsius mensis,. Ponaius. Rotius. firmavit. Lanbertus firmavit. Ballme. 
firmavit. Eldebertus firmavit. Girardus.firmavit. Dadricuset uxor ejus. 
Wuidinillis et filii ejus.Petrus et Baulus- firmaxerunt.et consenserunt. 
Eldebertus Wuaranciolus- firmavit. Warnaldus. presbyter firma vit. 


190. 
Carta de Tripontio. 


Breve memoratorium: quem fecit. Ingilbertus faoere et. suaiuxor, de 
vineis que sunt in: terra sancti Victoris, subtus Sancti; Jubani, in Tri- 
pontio :: de: uno latus, terra vinearum. sancti: Cesarii ; de’ alio latus, 
fluvius Rodani; de alio latus, via.puplicag quiequid; ibi edificaverunt 
aut plantaverunt totum ab integro , post mortem suam, donant Deo et 
sancto Victori, in ea videlicet ratione, ut, quandiu vixerint, reddant 
ad monachos sancti Victoris vr saumatas, et, post mortem suam , ad 
monachos redeat eorum possessio. Facta est ista donatio in manibus 
Richavi monachi.et Petri:et Pontiiet Fulehoni et Poncii. 


191. 
Carta Gausfrodi Carbenello, 

Breve: comemoratorio: de: convenientia quam: liabuit: frater Petrus, 
monachus sive-camerarius , cum Petro Nivio et Ugone, fratre suo, de 
hereditate Jauzfredo Carbonello , fratre illorum , quem concessit sancto 
Victori ad obitum suum:: id est, in Luperias,de uno virgario, cum 
uno manso et mansuario terciam partem ; et in ipse, villa, in cluso de. 





SANCTI VICTORIS. 3949 
Sabato, ex duabus :modiatis :vineis , terciam.partem ;. ad:Mol , ad. por- 
tum de Luperias , xvunr sextaratas de terra; vinea.de Aguilena, infra 
qui pecias, totam partem suam; ad campum Campulonie , supra viam 
de .Laürata, terciam partem ; ad clausum Fuxanmm .et ad :Pratos et 


.ad'Molar, terciam partem de terra culta :et mculta ; et :in:ipso:clauso, 


mr quartariatas de vineis, quas redemit solidos vi de dinariis melgu- 
renses suis propriis; et in villa Tarasco, . de . duos vaxellos terciam 
partem. Hec omnia suprascripta, quam Gauzfredus Carbonellus dona- 
vit sancto Victori monasterio Massiliensis', excepto terciam parlem 
condamina de Rubiano, que sibi retenuerunt monachi in suo dominio *, 
aliis vero causis supranominatis, ea videlicet ratione et convenientia 
concessit frater Petrus monachus , jam -superius scriptus ,.ad :Petro et 
Ugone , frater suo , ut in diebus vite. illorum -teneant:et;possideant ; :et 
Petrus et.Ugo convenientia fecerunt. cum; Petro monocho , ut ,-simortai 


.. fuerint :sine .legali herede. de: corpore illorum , eorum hereditas sancto 


Victori: remaneat ;. et, si legali . heredem habuerint, unusquisque una 
modiata de vinea. Hec omnia suprascripta nos firmamus et :conveni- 
mus , et testibus firmare rogavimus. 

. Signum Bernardo Senioreto. Raimundus.filius firmavit. Bermundus 


Adalras firmavit. Guiquinannus Bastons firmavit. Wuilelmus firmavit. 
Senioretus firmavit. | 


192. 
Karta de Balda. | 
Homo dum constat in hoc seculo........ Qua propter egQ, in 
Dei nomine, Balda et filii mei Raynoardus et Bermundus, .. . . dona- 


mus aliquid de nostro proprio jure:ad monasterium sancti Victoris et 
fratribus ibidem Deo famulantibus, ut, per illorum intercessionibus , 
dignetur.nobis Dominus nostris parcere delictis, et sua, gratuita exhi- 
bere clementia, et.in futuro participationem cum his qui in synu 
Abrahæ requiescunt : hoc ‘est, de vinea: semodiata r, quam plantave- 
runt Heliseus et frater ejus Poncius , cognomento Utulricus. Et est ipsa 
vinea in comitatu Avenionense,.in terminio de villa.Laureata, iu loco 


! Vid.sup..n. 181. 


v3. 


Sæcul. XI. 


10 februar. 


Secul, XI. 


8 dcc. 1045, 


220 CHARTULARIUM 


nominato Grazans. Consortat , de uno latus, ab occidente, terra ipsius 
sancti Victoris; de alio latus, via puplica; de uno fronte, ipsos dona- 
tores. Sane, etc. | 

Signum Baldo et filii sui Raynoardus et Bermundus, qui hanc do- 
nationem scribere fecerunt et firmare rogaverunt, et propriis manibus 
firmaverunt. 

Facta fuit hec donatio in mense februario, quarto idus ipsius 
mensis. 


193. 
Karta de val de Miliacense, 


Auctoritas sancte ecclesie jubet ut quicunque rem suam Deo donare 
voluerit propriam habeat potestatem. Igitur ego Guigo et filius meus 
Rostagnus, cogitantes de salute animarum nostrarum, ut Deus omni- 
potens nobis dimittat delicta nostra, donamus omnipotenti Deo et 
sancto Victori, ejus martyri, unam peciam de terra, que est in comi- 
tatu Ucetico, in val de Milcianense, in loco qui dicitur Criders. Termini 
vero ejus sunt, de uno fronte, via puplica; de aliis vero, ipsos dona- 
tores. Habet vero ipsa terra, de uno latus, dextros xr, mn; de alio vero, 
xx; de alio namque, xvii; de alio, xrr. 

Signum Guigo et filius ejus Rostagnus, qui hanc kartam scribere 
fecerunt, et manus eorum firmaverunt, et testibus firmare fecerunt. 
Signum Bernardo teste. Gilio teste. Armanno teste. Alio Gilio teste. 
Giraldo teste. | 


194. 


Karta de convenientia Archimberti. 


Breve de convenientia terrarum Archimberti seu Judeorum, quam 
monachi sancti Victoris, scilicet Arduinus, Bonus Filius, Dodo seu 
tocius cuncte congregationis ejus faciunt cum Iterio, filio Pontionis 
Grinone sive cum Pontio, filio Rostagni Grinone, atque cum Geslino 
sive cum Atanulfo, ejus fratres, et nepus eorum Josfredus, filius Beri, 
ut, quandiu vixerint ipsi, istam terram medietatem et possideant, et, 
post mortem eorum, partem quam unusquisque habet relinquat ad 





aprem nés 


SANCTI VICTORIS. 224 


sanctum Victorem, sine ulla interpellatione. Ob hoc damus xu solidos 
vienensos, propter karitatem vel amorem parentum illorum atque 
amicitiam antiquam, seu propter hoc, ut unusquisque de omnibus 
heredibus relinquat suam partem de ista terra ad sanctum Victorem, 
post mortem ejus. Si quis, etc. 

Facta ista convenientia atque equamentum vr idus decembris, anno 
millesimo ab incarnatione Domini xz? v°, Gosfredus' comes Provincie. 

Scitote quoniam hec terra fuit Archimberti, et ipse dedit eam ad 
sanctum Victorem, ubi monachus est. 

Signum Volveradi. Signum Christofori. Signum Pontii Roci. Signum 
Pontionis Arvei. Signum Aicardi Ysoni. Signum Wuillelmi, fratris 
Christofori , qui fuerunt auditores atque laudatores. . 


Karta de wuirpicione judeorum. 


Breve de convenientia, que Arduinus et Geiraldus, monachi sancti 
Victoris, faciunt cum judeis Abamari Bonastrug et Jucepf Bona 
Fide de terris in ripa Rodani, que fuerunt Archimberti, nostri mo- 
nachi; et faciunt isti. interpellationem. Et propter hoc damus eis 
xx solidos, ideo ut faciant guirpitionem de se et de suis et de omni 
persona, sin autem, sine ulla difficultate, si aliquis interpellaverit 
(quod absit), faciant cum suis directis guarpire. Vitalis firmavit. Samuel 
firmavit : hoc sunt Judei*. : 


195. 


Karta de decimo quem donavit Aldebertus, 


Breve memoratorium de decimo et guardia de vinea sancti Victoris, 
quem dedit Aldebertus Garazols, subtus Roca. Donat Ugo, filius Bone 
Filii Gailard, et uxor sua decimum et gardiam de vinea supra scripta ad 
sanctum Victorem, in manu Petri, monachi et kamararii, et per pre- 
cium quam accepit xvin denarios, ut omni tempore monachi sancti 
Victoris teneant et possideant. Et qui hanc donationem tollere temp- 
taverit, anathema sit cum Datan et Abyron et cum Juda traditore. 


! Gaufredus I. in qua 4bamar Bonas Trug cognominatur Malas 
* Confer ista duo Previa cum charta n. 179, Trug. 


Sec. XI. 


222 CHARTULARIUM 


196. 


Karta de Avenione. 


1021 — 1044. — Ego, in Dei nomine, Faraldus, canonicus sancte ecclesie Avenio- 


f* 50. 


Secul. XI. 


1010. 


nensis, cogitans de:salute anime mes, et facio donationenr Deo omni- 
potenti sanctoque Victori, gloriosissimi martyri, ejusque :monasterio, 
apud Massiliam fundato, de mansionibus videlicet meis, que michi 
obvenerunt ex hereditate patris mei et;matris mee , quantum ex eorum 
parte michi advenit,totum ex integrum dono, sine ulla diminutione. 
Que mansiones :sunt constructe in civitate vel villa Avenione. Jgi- 
tur, etc. 

Warnerius firmavit. Poncius firmavit. Adalaldus firmavit. Melioritus 
firmavit , et hoc in presentia domni.abbati Isarni. 


197. 
1Karte de magsronibus Truano. 


* 


Breve memoratorio de mansionibus quas dedit Truannus et filii ejus 
sancto "Victori, et de convenientia que fecit domnus abba cum 
Aimerico. Commendat ipsas mansiones domnus abba ad Aimericum, 
‘in tàli convenientia, ut edificet ipsas mansiones ad opus sancti Victoris, 
ut melius potuerit , et teneat eas in vita sua; in tali convenimento, ut, 
post obitum suum, cum omni constructione et deliberatione revertan- 
tur ad sanctum Victorem. Ipse vero Aimericus, pro redemptione 
anime sue, et propter fraternitatem suam, donat unam semodiatam de 
vineam ,.in loco qui vocatur Triboncius. Consortes : de uno latus, 
ipso donatore ; de alio.latus, via puplica. Et ista donatio firma fiat’. 


198. 
'Garta'Bernardo' Rufo de Mélcianense. 
In Dei omnipotentis nomine, sanctissime ejus dispositionis ordina- 


! Cf. cum charta, n. 178. 





SANCTI VICTORIS. 223 


tione. Ego Bernardus, quem vocant Rufo, pro redemptione anime 
mee, dono omnipotenti Deo et sancta Maria sanctoque Victori mar- 
tyris, monasterii Massiliensis, aliquid de alode meo, que abeo in 
comitatu Uzetico, in valle Melcianense , in terminio que nominant Ad 
Ipsos Alodes. Abet una pecia de terra culta; et abet, de uno látüs, 
dextros r et vim, et de‘alio latus, similiter; de uno fronte, dextros xv, 
et de alto fronte, similiter. Consortes : de uno latus, tèrra sancti Ge- 
nesii ; et de alio latus, Stephano Golano; et de uno fronte, via puplica: 
Et in alio loco, alia pecia de terra culta :: et' abet; de uno latus, dex- 
tros rxvrmnr ; et dé alio latus, similiter; et de alio fronte, dextros xv; 
et'de:alio fronte, dextros vinr. Consortes : de uno latts, terra saucti 
Genesii; et de alio latus, Stephano Golano ; et de uno fronte, via pu- 
plica; et de ipsa terra que super scripta est, abet'urra versana antte 
duas vias puplicas. Et in alio loco, in-ejus térmimio abet una vinea; 
qui abet, de uno latus, dextros 1xxv ; et de alio latüs; similiter; et'de 
aho fronte; dextros xvtry et de alio fronte, dextros xvrm : de uno 
latus, terra sancti Gerresii ; et de alio fronte, Stepliarro Golano ; et'de 
alio ftonte, Iterio. Et in ipso loco vel'in ejus términio, abet aliaipetia : 
dé terra cultz, qui abet, de uno latus, dextros rxxx et nr; et de alio 
latus, smmiliter: de uno fronte, dexttos-xrm; et'de alio, stmiliter- Con- 
sortes : de uno latus, Wilemmo; et'de alio latus, Stephano Golàgo. Et 
in ipso loco, in ipsos terminios, una pecia de vmez'cultà, qui abet, de^ 
uno. latus, dextros xxx; et de alio latus, similiter; dé uno fronte, 
dextros xvi; et de alio fronte, dextros xrr'e passo. Consortes : de uno 
latus, terra sancti Gerresii; et de:alio latus, Stephano Golano; et dé 
alio, Ramaldo Coco: Sane si-quis (quod 'everrire minime ‘credo )' contra: 
hane: donationem: meam: venire : vel: obsistere voluerit; obtinere norr 
valeat, sed cogatur in'vmculo exsolvere ‘auri'obtinmi libras x, et'postea! 
firma et stabilis permameat'ista donatio ommique tempore: 

Facta hec donatio ista; ammo incarnatioris dóminice mx, regnante 
Gonrado rege. : 

Signum: Bernardo: Rufo, qui hane donationenr scribere rogavi et 
manu mea roborata firmavi, et alios firmare rogavi: 


224 CHARTULARIUM 


199. 


Carta de vineis quas dedit Guinimannus sancto Victori. 


1015. Inspirante rerum omnium opifice et moderatore Deo, qui non vult 
mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat, Ego Guinimannus 
et uxor mea, Maria nomine, discutionem futuri judicii pertimescentes, 
et immanitatem nostrorum scelerum formidantes, hoc nobis remedii 
fore credidimus, si de filiis nostris in ejusdem Omnipotentis milicia 
in perpetuo mancipandum traderemus; quod et fecimus. Exemplum 
itaque religiosorum plurimorum veteris ac novi Testamenti sequentes, 
unum ex filiis nostris, Bermundum nomine, in monasterio beati mar- 
tyris Victoris, sub norma scilicet beati patris Benedicti, instituendum 
et usque ad mortem inibi militandum, jam olim tradidimus. Nunc 
igitur de rebus nostris, quas nobis Deus contulit, volumus, tam pro 

-animabus nostris quam etiam pro filio nostro, donationem facere 
omnipotenti Domino et sancto Victori, suo martyri, ejusque monasterio, 
haud procul a civitate Massilia fundato, et abbatibus ac monachis ibi- 
dem perpetim famulantibus. Est igitur ipsa hereditas vel donatio in 
comitatu Arelatense, non longe a fluvio Rodani, in villa que olim 
vocata est Rusticella, et in loco Macianicus, et super villam Debo- 

v gnerias*, et in Lancaicus : sunt igitur modiate inmeliorate *. Et in 
civitate Arelate, dono mansiones meas optimas, cum omni superpo- 
sito, que sunt non longe a porta Sancti Stephani site, id est foris civi- 
tatem, juxta murum. Sed et omnia quicquid abeo de Campo Lapideo 
usque in fluvium Rodani vel fluvium Durentie, cum omni integritate 
dono supradicto monasterio, eo scilicet tenore, ut abbates vel monachi, 
presentes et secuturi, teneant et possideant, et pro me et uxore ac filiis 
meis assidui intercessores existant, et, cum ab hac vita discesserimus, 
corpora nostra in eodem monasterio tumulentur. Quod si alicujus 
ordinis homo hanc nostram donationem ab'ipso monasterio vel ab 
Ipsa comunia vel usus fratrum abstrahere vel alienare temptaverit, 
filii vel heredes nostri liberam resumendi et recuperandi habeant po- 


! Fort. leg. modiatæ [11 melioratæ. 


SANCTI VICTORIS. | 225 


testatem. Sane si aliquando fuerit aliquis, aut ex extraneis aut ex 
nostris, qui contra hanc donationem nostram venire velit, sit abho- 
minatus, eic. 

Facta est scriptura hec vel donatio anno incarnationis dominice 
millesimo quinto decimo, indicione xiu, in comitatu Aquense, in 
castrum qui vocatur Riannum, regnante Rodulfo , rege Alamannorum 
seu Provintie. 

. Ego Guinimannus una cum uxore mea, Maria nomine, pro re- 
demptione animarum nostrarum filiorumque nostrorum, hanc dona- 
tionem scribere rogavimus et manibus propriis firmavimus, testibusque 
subter adnexis firmare rogavimus. Folcaldus firmavit. Melioretus firma- 
vit. Petrus firmavit. Christoforus firmavit. Isnardus firmavit. Senioretus 
firmavit. Scotia firmavit. 


900. 
Carta de Cadarosco. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Volveradus et uxor 
mea Bellitrudis, atque filius meus Rostagnus Porcelletus, et mulier 
sua, nomine Bona, necnon et filii eorum Bertrannus sacriscrinius, 
Wilemmusque, Petrus, nostrorum immanitate scelerum territi, .. .. .. 
aliquid nostri juris donamus domino Deo et sancto Victori, monasterii 
Mansiliensis , ejusque loci habitatoribus, tam presentibus quamque 
futuris, et sancto Honorato sanctoque Genesio, videlicet unum man- 
sum integrum, cum vineis terrisque, garricis, pratis, silvis, pascuis, 
uglatis, cultis et incultis terris, arboribus, ortis, cum exiis et regressi- 
bus suis, quem quidam homo, nomine Amalbertus, priscis tempo- 
ribus, et nunc filii ejus, excoluit. Est autem mansus ipse in comitatu 
Arelatense, in castro Kadarosco, quod altero nomine vocatur Berra; 
situmque est prope stagnum Marticum. .. ... eene 
Ego Volveradus et uxor mea Bellitrudis, atque filius meus Rostagnus 
Porcelletus, et sua uxor, nomine Bona, et filii ejus Bertrannus, Wilel- 
mus , Petrus, hanc donationis cartam fieri jussimus, et manibus nostris 
propris firmavimus, aliosque firmare rogavimus. Ego Volveradus 
facio hujusmodi donationem in tali convenientia, ut, si quippiam, aut 

I. 29 


1087. 





f. 51. 


14 jul. 1043 


226 CHARTULARIUM 


abbas aut monachi, dederint hujusmodi donum aut vendiderit aut 
commutaverint *, vel quicumque homo, cujuscurmmque ordinis vel di- 
gnitatis, suprascriptum donum suprascriptis locis vel sanctis tmleriut, 
qualicumque occasione, mei propinqui qui tunc erint ponant dena- 
riorum quinque solidos super altare sancti Victorrs, et recuperent ipsam 
possessionem. Si vero (quod absit) monasterium sancti Victoris perdi- 
derit cellam sancti Jenesii vel sancti Honorati, ipsum quod dedi sanctis 
supradictis, sancti Victoris monasterium sibi habeæt totum ipsum 
donum in perpetuum. Si quis, etc. 

Acta est carta anno millesimo rvn trabeations dominice, imdi- 
cione x. | 

Ego Volveradus et uxor mea et filius meus Rostagnus, et fili 
ejus Bertrandus et Wilelmus firmavimus. Ugo, nepos ejus, firmavit. 
Daidonadus firmavit. Rostagnus firmavit. 


201. 
Carta Aicardi. 


In nomine Domini. Ego Aicardus et conjux mea Emma donamus 
ad monasterium sancti Petri hac sancti Victoris de Massilia, totum ille 
alode, quod abemus in villa Kadarosco et in civitate Massilia, in vineis 
et campis culüs et incultis, in mansionibus et salinariis et ortis et 
oglatis et pratis, cum pascuis et cunctis adjacentiis, totum et ab inte- 
grum donamus sancto Victori supradicto, ad faciendum, ad opus 
Dei, voluntatem suam; eo actenus tenore, ut, quandiu uxor mea 
Emma vixerit, teneat et pessideat, sine totos appellos, et, post obitum 
suum, revertatur ipse alodis ad suprascriptum monasterium , sine ulla 
mora et expectatione judicis. 

Acta est hec donatio mediante julio mense, anno millesimo xrur 
jam incarnato Domino, indicione x, regnante Henrico imperatore , 
feria v. 


Signum domno Aicardo et conjux ejus Emma hoc donum fecerunt 
et suis manibus firmaverunt. 


SANCTI VICIORIS. 9291 


909. 
Carta de Kadarosco. 


In sancie et individue Trinitatis nominc. Constat quidem antiquitus 26 jun. 1056. 
sub legali lege sanctitum, ut, si quispiam voluerit suam possessionem 
dare, vendere vel commutare, per discriptionis tabulam studeat id 
agere, quatenus ipse res vendite vel donate inconvulse valeant per- 
henniter permanere. Quapropter ego Aluis femina et domnus Ugo, 
wir meus, et fi nosti. . . .. .... ' donamus Domino Deo et 
altario sancte Marie et sancti Victoris martyris Massiliensis et naonachis 
ejus, tam presentibus quamque futuris, pro remedio animarum nos- 
trarum parentumque nostrorum, partimque pro precio unius obtime 
mule valentis centum solidos, videlicet mansum unum; nunc hoc est 
in presenti quem excolit homo nomine Ricardus Egua Russa. Et post 
obitum meum, ego donatrix Aluis, cum viro meo Ugone et predictis 
filiis meis , dono alium mansum quem excolit homo nomme. . . .. ‘Et 
suntipsi mansi in comitatu Arelatensi, in villa que vocatur Cadarosco 
sive Berra, cum terris et vineis et salinis et cum omnibus pertinentibus 
ad ipsos mansos, et cum egressibus et regressibus eorum, hoc est 
cum suis exitibus. Insuper domamus ego Aluis et vir meus Ugo et filii 
nostri predicti mansiones in Arelato civitate, que mihi Aluis obvene- 
runt ex hereditate patris mei Rostagni, sicut et alii predicti duo mansi. 
Terminantur vero ipse mansiones ab oriente in mansionibus que fue- 
runt Jeronimi; ab occidente, in mansionibus que fuerunt Carbonelli; 
a meridie, in mansionibus Volveradi, avunculi mei; a septentrione, in . 
fluvio Bodani. Às vero mansiones predictas sicque terminatas dono 
in presenti, hoc est in vita mea, et post mortem meam in perpetuum. 
Hec quidem omnia supradicta, eo tenore quo prediximus , donamus 
libenti animo ac legali jure Domino Deo et sanctg Marie, sancto 
quoque Victori martyri Massiliensi et monachis ejus, tam presentibus 
quamque futuris, ad proprium alodem , quatenus sine ulla inquietu- 
dine ab hodierno die et deincebs habeant, teneant et possideant et 


! Locus vacuus in Cod. * Lacuna m Ced. 


ve. 


Sec. XI. 


228 CHARTULARIUM 


quicquid facere voluerint faciant, in Dei quippe omnipotentis nomine, 
sit illis potestas firmissima, in secula seculorum. Si qua vero persona, 
aut nostra aut nostrorum heredum, surrexerit ad interpellandum vel ir- 
rumpendum, hec nullo modo valeat perficere, sed componat in vinculo 
auri optimi libras x. Ipse vero malus interpellator feriatur mucrone di- 
vino, cum Arrio et Sabellio et Juda traditore, nisi penitens fuerit et emen- 
daverit. Et insuper hec nostra donatio omni tempore firma permaneat. 

Facta donatio ista anno dominice incarnationis millesimo rvi, in- 
dicione vin, regnante * Henrico rege, vi kalendas julii. 

Signum Ugonis et Aluis, uxoris ejus, et filiorum eorum, qui hanc 
donationem fecerunt propriisque manibus firmaverunt, et testibus 
firmari rogaverunt. Domnus Raiambaldus, archiepiscopus Arelatensis, 
firmavit. Volveradus firmavit. Rostagnus Porcelletus firmavit. Ber- 
trannus et Wilelmus, filii sui Porcelleti, firmaverunt. Amelius Porcel- 
letus firmavit. Ugo, filius ejus, firmavit. Deodonatus firmavit. Rai- 
naldus Rostagnus firmavit. Fulco firmavit. Raino firmavit. Pontius 
Anastasia firmavit. Teutbertus Aldemars firmavit. Deodatus Carbonellus 
firmavit. 


203. 
Carta de Conforte. 


In nomine sancte et individue Trinitatis, Patris videlicet et Filii et 
Spiritus Sancti. Ego Frenulfus et uxor mea et filii filieque mee, de ani- 
marum nostrarum salute solliciti, quin etiam considerantes in hac 
exilii cecitate, qua primus parens noster, invidente pestifero angue, 
dejectus est, nos positos esse, ut a pio Domino veniam nostrorum 
scelerum consequi mereamur, ... .. .. donamus omnipotenti Domino, 
ejusque martyri sancto Victori, Massiliensis cenobii, totum scilicet 
nostrum beneficium, quod nos habemus tenemusque in tota tercia 
parte, de illa terra que nominatur Fazinnarias, et tollere et dare; 
domno Almarico et ejus fratribus Ogerio et Bremundo et Poncio hoc 
ipsum mihi ut facerem libentissime consentientibus, et ipsum fundum 
ipsius terre predicto sancto Victori donantibus. Hanc donationem ego 
Frenulfus, cum uxore mea et filiis et filiabus, et predicti viri , seniores 


SANCTI VICTORIS. 229 


scilicet mei, Amalricus, Ogerius, Bremundus, Pontius, donamus jam 
dicto sancto Victori ejusque altari servientibus, etc. 


204. 


Carta de mansionibus in Arelate. 


Breve memoratorium conventionis, que fit inter dominum episco- 1021 — 1044. 


pum Poncium: Massiliensem, et domnum abbatem Isarnum mona- 
cosque sancti Victoris , ejusdem civitatis monasterii, de quadam man- 
sione que est Arelati juxta ecclesiam sancti Luciani sita, quam alius 
domnus episcopus equivocus, sive avunculus ejus id est episcopi 
Pontii, Pontius? videlicet, de suis nempe rebus comparavit, sancti mar- 
tyris Christi Victoris monasterio jam dicti alodem donavit. Hanc ergo 
nepos illius, quoniam ea multo, modernis sive futuris temporibus, 
sibi videbatur necessaria, quippe quod convenient inerat loco exeundi 
ad omnia, valde super illa deprecans crebris rogationibus poblitibusque 
fere flexis, tali tenore extorsit , ut ad usum sue vite habeat et possideat; 
fratres quoque monasterii illuc venientes, sine contradictione diver- 
tentes, hospitalitatem in ea libere peragant. Ipse namque domnus 
episcopus illam ipsam domum melioratam sive ampliatam, necnon 
etiam episcopalibus rebus farcitam, tabulis vero omnibusve domi ha- 
bitis suppellectilibus episcopalibus que forte invente fuerint, ad supra 
jam dictum monasterium, post suum obitum, laxet. Adjuncti testes 


firment. 
205. 
Carta de Vitrola. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Wilelmus de Vitrola, 
Richardi quondam filius, pro remedio anime mee et pro animabus 
patris mei matrisque et filiorum meorum, dono Deo sanctoque Victori, 
Massiliensis monasterii , et habitatoribus ejusdem loci, tam presentibus 
quamque futuris, unum videlicet mansum in territorio prenominati 
castri Vitrolæ, quem tenere videtur Ingelbertus, Magnonis filius, cum 


* Pontius II. * Pontius I. 


1050. 


f. 53. 


230 CHARTULARIUM 
mansionibus et vineis, terrisque cultis et incultis, pratis et garrieis, 
arboribus pomiferis et infructuosis, ad eundem mansum pertinentibus. 
Filius quoque meus Geusserannus fecit guirpitionem de eodem manso 
jam dicto sancto Victori, cum ire Jberusolimam disponeret. Donavit 
etiam idem Geusserannus predicto sancto Victori tres semodiatas de 
vinea, in clauso ipso quod ipse et Runingus , miles ejus, plantaverunt, 
ad. opus ejusdem sancti Victoris. Termimatur autess ipsa vinea, ab uma 
parte, Ingelberti Botani vinea; a duabus partibus, vinea Adadardi ; ab 
alio latere , vinea Udulberü. Ego * Guilielmus jam dictus et Geusseramn- 
nus, fibus meus, donavimus sepe nomimato sancto Victori et mona- 
chis ejusdem monasterii, tam presentibus quamque futurts, ego quidem 
prescriptum mansuæ , ile vero jam dietas tres semodiatas de vineas, 
ea scilicet ratione, ut prefati monaebi , presentes absentesque , teneant 
et in perpeinuam sine ula inquietudine possideant. Hanc autem de- 
puliopis cartulam feri rogavimus, et nepotibus mess fratreque meo, 
celeris quoque parentibus meis et amicis, firmari optavimus. Si ques 
awtem banc donationem annullare presumpserit, ve mmuare ausa 
temerario im alique nisus fuerit, non valeat vendicare quod voluerit , 
sed cogatur supra aominato sancto Vic&ori ejusque servitoribus bras 
anri xx dare; ipsa autem donatio firma et inconcussa permaneat. 

Facia est autem hec descriptio anno ab incarnatione Domini milie- 
SHhO LYi, indicione vt, epacta prima. | 

Tumidia, mulier Geusseranni, firmavit. Barnuinus presbyter firma- 
vit. Bruningus de Vitrola firmavit. Pontius Trobadel firmavit. Guiliel- 
mus et Geusserannus, ambo filii Geuseranni et Tumidie, firmaverunt. 
Logis de Podio Sancte Reparate firmavit. Susanna et Rainois, Geusse- 
ranni filie, firmaverunt. Smido de Vitrola firmavit. 
. Ego quoqme jam dicta Tumidia , similiter pro arme mee remedio, 
et pro fkoram salvatione meorum, dono prenominato sancto Victori 
et habitantibus in eodem monasterio, presentibus atque futuris, ad 
proprium alodem, unaes quartairatam de vinea. Est autem ipsa vinea 
in ipso clauso qued domavisse eidem sancto Victori predicta testantur 
verba maritam meum, eum guirpitionenr fecisset de jam dicto manso. 
Postquam enim idem maritus meus plantavit predictum clausum, 


p-- c-—— 880 WAS WA Eo PA gp e o — ar a — ——— —— 


SANCTI VICTORIS. 231 


plantavi etiam ego eandem vineam cum Udeïberto, et habuit ille suam 
partem, et ego meam. Donavi itaque, sicut dixi, eam sancto Victori 
ad proprium alodem; et ipsam donationem in hac carta scribi precepi 
et manu propria firmavi, et alios firmare rogavi. Lambertus , filius 
Gosseramni, frrmavit. Gumaelmus Dadinad femavx. Pontus Troha- 
dellus firmavit. 


206. 


Charta qua Otrandus et Blidgarda, ejus uxor, filis ipsorum assensum præbentibus, 
abbatie sancti Victoris donant mansum unum, in comitatu Arelatensi, in castro 
Vitrola situm, et a Pontio Curbino excultum. 


ODE Esmido, filius meus, et Resmu, filia mea, consenserunt et 
firmaverunt atque scribere rogaverunt. 

Facta denatio hec anno incarnationis dommice millesimo xxx, reg- 
nante Rodolfo, rege Alamannorum sive Prowintie. 

Udalbertas &rmavit. Guilielmus firmavit. Susanna firmavit. Guthel- 
nres fias farmaxvit. Jaucesannas firmavit. 


207. 
Carta de Vitrola. 


In Dei nomine. Ego Ricardus facio hanc donatronem omnipotenti 
Domino sanctique Victoris martyris monasterio Massiliensi, abbatibus 
et monachis, presentibus et futuris, de alode meo quod est in valle 
Mariguana , apad castrum quod vocatur Vitrola, id est medietatem de 
viridario, quem edificavit homo nomme Guilabertus, et, in capud 
istius viridarri, duas vites antiquas obtimas. De ana parte habet con- 
sortem me ipsum donatorem, de alia parte Winigerius, de tercio 
fronte terrà de Arnaldo, de quarto fronte prato de meipso donatore; 
et de ipsum mansum, quod excolit homo, nomine Ingilbertus, et de 
omne meum afodem , ubicumque ille edificavit vek edificaverit, omnem 
tascam ab integro et medietatem de vineis, quas edificavit vel edifica- 
verit, sicut et de terra. Dono iteram *medietatem de i ipsa terra, que 
est infra castellarum, ad proprium alodem. Dono insuper umaum mo- 


1030. 


Decembr., 
004 — 1032. 


v*. 





1022. 


232 CHARTULARIUM 


diatam de vinea, [quam] ego edificavi. Terminatur, de una parte, vinea 
nostra; ex alia parte, vinea sancta Maria; ex altera parte, vinea de 
me ipso donatore; et de alia parte, vinea de Gudranno. Dono etiam 
unam tabulam salis et unum vasum, in loco que vocant Ug; et dono 
ipsas ferraginas, que sunt ante hostium Pontii. Hec omnia, etc. 

Facta donatio ista mense decimbrio, regnante Rodulfo, rege Ala- 
mannorum sive Provintie. | 

Ego Ricardus manu mea firmavit. Aramburga firmavit. Autrannus 
firmavit. Melioritus firmavit. Wilelmus firmavit. Susanna firmavit. 
Jaucerannus firmavit. 


208. 
Carta Sancti Ermetis. 


Dei omnipotentis opitulante clementia ejusque benignissima inspi- 
rante misericordia, qui mortem non vult peccatoris, sed vitam , dum 


per prophetam suum misericorditer polliceatur, dicens : « Vivo ego 


dicit Dominus; nolo mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat. » 
Ego Pontius, gratia Dei, Are[la]tensis archiepiscopus, de anime mee 
salute sollicitus , et immanitatem scelerum meorum pertimescens, ut a 
pio Domino veniam peccaminum et ablutionem possim consequi cri- 
minum, et ut pro terrenis celestia adquirere valeam, dono eidem 
omnipotenti Domino et sancto martyri Victori ejusque monasterio, 
apud Massiliam fundato, ecclesiam scilicet in honore sancti Hermetis 
fundatam, que est in comitatu Arelatensi, in territorio Mariniane. Est 
namque ecclesia, cum terra que ad se pertinet, sancti Petri , apostolo- 
rum principis , de Roma, civitate Italie. Possidebant namque eam ho- 
mines laici, et displicuit mihi. Cernens vero tucius fore ut servi Dei 
terram sanctuariam possiderent quam laici, tradidi eam in potestate 
monachorum arcisterii almi Victoris, cum campis cultis et incultis, 
vineis, ortis, pratis, molendinis, garricis, pascuis vel omnibus ad 
eandem ecclesiam pertinentibus, eo ritu ut, per singulos annos, sin- 
gulas cere libras ad domum sancti Petri deferri faciant. Habet con- 
sortes, a parte orientali, rivum; a meridie, eumdem rivum qui reflec- 


! Ezech., XXXIII, 11. 


CR ee 


SANCTI VICTORIS. 233 


titur; ab aquilone, sicut aqua decurrit de monte Arbodano; ab 
accidente, terram Mariniane et Vitrole. Et insuper dono, de meo pro- 
prio alode, medietatem de loco qui vocatur Martis, qui mihi jure 
meorum obvenit parentum , cum omnia que ad eandem terram perti- 
nent. Habet consortes, de uno latus, terram sancti Herimetis; de alio, 
sicut aqua versat de monte Arbodano; de tercio, castrum qui vocatur 
Pinnas, sicut clivum procedens de castro descendit usque ad terram 
Mariniane, contra terminum sancti Herimetis. Hec autem omnia pro 
anime mee salute, etc. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxi, 
indicione v, regnante Rodulfo rege. y eti 

Ego Pontius archiepiscopus hanc donationem manibus meis robo- 
ravi, et testibus.firmare rogavi. Petrus, nepos ejus, firmavit, et frater 
ejus Barnardus firmavit. Abel firmavit. Udalbertus firmavit. Sisfredus 
firmavit. 


\ 


209. 
Carta de Marignana. 


Omnipotens factor cunctorum Deus mortalibus largiri dignatus est 
gratanter quod eidem, pro sui suorumque salute, debeat impertiri 


libenter. Igitur ego Pontius, gratia Dei, presul Arelatensis urbis, 


meorum territus immanitate scelerum, premiorum etiam tactus amore 
eternorum, dono aliquid mee hereditatis, que mihi obvenit hereditario 


jure matris , monasterio martyris sanctissimi Victoris, haut longe fun- : 


dato a muris Massiliensis civitatis, ibidemque Christo famulantibus mo- 
nachis, quartam scilicet partem ville Mariniane, in comitatu Arelatensi 
Site; ea denique ratione, ut quicquid mei videtur esse juris, etc.* 


in omnibus quartam partem trado predicto jam coenobio, ut servi , 


Dei, eodem commorantes , apud judicem Deum , pro meorum aboli- 

tione peccaminum genitorumque meorum, perpetuo sint intercessores, 

exceptis mansis, quos tenent caballarii his nominibus nuncupati : 

Barnardus , Guicherius, Bonus filius, Rostagnus, Constantius, Guini- 

mannus Raiambaldus ; sic tamen excipiantur isti mansi, ut medietas 

eorum decimi sit sancti Victoris, cum ejusdem parrochie quarta in 
I. 30 


1029. 


f. 53. 


1045. 


1045. 


, 234 CHARTULABIUM 


totum parte. Termini autem prefate ville habentur hi : ab ortu solis!. 
Sane si quis, ego aut aliquis meorum parentum, vel quecumque ob- 
posita persona, hanc donationem inquietare temptaverit , omnicreantis 
Dei celestiumque omnium virtutum et beatorum agminum ultricem 
iram incurrat , et cum Datan et Abiron atque cam Symone mago ac 
Juda Scarioth, ignis perpetui penis crucietur, et a liminibus sancte 
matris ecclesie et ab omni katholico populo alienus excommunicatus 
et anathema procul abiciatur. Ego Pontius, auctor hujus donationis, 
hanc inscriptionem fieri jussi, et manu mea roboratam testibus firmare 
rogavi. 

Fac donatio hec anno incarmationis dominice millesimo xxvun, 
indicione xn, civitate Arelato, in num" feria, regnante Rodulfo, rege 
Alamannorum sive Provintie. 

Franco, frater domno archiepiscopo , firmavit. Solpoma soror fir- 
mavit. Amalricus firmavit. Petrus nepos firmavit. Bernardus firmavit. 
Volveradus firmavit. Guilelmus Anguilla firmavit. Guilelmus, nepos 
ejus , firmavit. Raiambaldus firmavit. Bernardus firmavit. 


210. 


Charta qua Pontius , filius Guillelmi, fratris Josfredi et Hugonis , abbatiz sancti Victoris 
largitur mansum unum, in comitatu Arelatensi, in vfla Marignana situm, et a Mi- 
kahele fratre de Cortes detentum. 


. »» . Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xzv. 

Gaucerannus de Vitrola firmavit. Folcaldus, filius Teutberti Cambas 
Longas, firmavit. Domnus episcopus .Pontius Massiliensis firmavit. 
Iterius Arlulfus firmavit. Aicardus firmavit..Arlulfus Laugardam fir- 
mavit. Dodonus firmavit. 


211. 
Carta Franconis de Marignana. 


Omnipotens factor cunctorum Deus mortalibus largiri dignatus est 
gratanter quad eidem, pro sui suorumque salute, debeat inpertiri 
! Leouna in Cod. : 


SANCTI VICTORIS. 235. 


libenter. Igitur ego Francus et uxor mea Constantia, Guilelmus, 
Bertrannus, Aimerudis, filiorumque nostrorum territi immanitatem. 
scelerum, premiorum etiam tacti amore eternorum, donamus aliquid 
hostri juris, id est vinee quas comparavimus de Francone qui fait 
filius alio, Francone. Et sunt ipse vinee in comitatu Arelatense, in 
castro vel villa que nuncupant Marignana. Et habent consortes, a parte 
orientali; de qua oritur, fons Marignana; et a parte australi, rivulus 
qui dicitur Cathedra; et ab aquilone, aqua. de ipsa fonte jam supra- 
dicta vel nominata Marignana ; et ab occidente vinee, ecclesiam sancti 
Victoris. Hec vinee suprascripte vel consortate donamus Domino Deo 
et sancto Honorato vel sancti Victoris martyris monasterio Massi- 
liensis, et ad monachis ejus, tam presentibus quam et futuris, ut ipsi 
sint intercessores pro nobis ad Dominum, etc.* 

Facta est hec donatio incarnationis dominice anno millesintó xrv, 
indicione xir. | 

Pontius, nepos ejus, firmavit. Rostagnus, nepos ejus, firmavit. 
Wilelmus Becione firmavit. Guilelmus Manuhel firmavit. Petrus Gua- 
rimus firmavit. Ugo de Baltio firmavit. Petrus de Sancta Cecilia fir- 
mavit. Sisfredus de Castello Novo firmavit. Rodulfus Balbo firmavit. 
Pontius Seguerius presbyter firmavit. 


212. 
Carta de Marignana. 


Ego Gosfredus de Rianis, et mulier mea Scocia, et filii mei Gui- 
lielmus et Pontius, et uxor prenominati filii mei Guilielmi Guarsennis, 
donamus et vendimus sancto Victori , Massiliensis monasterii , et habi- 
tatoribus ejusdem loci, videlicet unam partem de nostra terra; et est 
ipse alodis in valle que dicitur Lanairolas. Terminatur ipsa terra 


termino de Pennis sancti Victoris jam dicti; ab occidente, terra de 


Gignago; a septentrione, via publica, monte Castelli Samuhelis. Fuit 
autem ipsa terra de manso Guimiberti, de Marignana. Et suscepimus 
pro ipsa terra sexaginta solidatas in caballo de Barba de Auro. Dona- 


mus etiam, pro animabus nostris, helemosine jam sepe nominati sancti. 


v*. 


Circ. 1050. 


19 jan. 1045. 


236 ^ CHARTULARIUM 


Victoris, vineas in ipsa terra, que fuit de manso unius hominis, qui 
habuit nomen Auriol, et quantum ad nos pertinet in ea. Est autem 
ipsa terra, in qua predicte vinee sunt plantate, in territorio de Mari- 
gnana supra nominata , inter duas aquas, quarum una vocatur Cadera , 


" altera fons Marignanæ. Hanc cartulam donationis fieri precepimus et 


manu propria firmavimus, et alios firmare rogavimus. Si quis, etc. 
Bertrannus Ugonis firmavit. Pontius Guilielmi firmavit. Ugo de Fa- 
brica firmavit. Gosfredus Radulfi firmavit. Isarnus firmavit. 


213. 
Carta de Marignana. 


Domnus "Ugo et uxor sua Inaurs scambiamus aliquid de hereditate 
nostra ,*ad sancto Victori et ad monacos qui ibidem serviunt, id est 
Bernardus et Petrus de Sancto Marcello ; et est ipsa terra in comitatu 
Arelatense, in valle Marignana, in locum que nominant Aquosa. Et 
est ipsa terra de ipsum mansum que fuit de Johanne Cascanela ; et ista 
scambiacio fecit facere Pontius Turbatus, rogando et libenter faciendo. 
Si quis sunt consortes, nobis dicendum est: de parte orientis, fontis 
que nominant Gutta; de medium diem, monte Egresto; et de occi- 
dente, terra sancti Victoris; de parte vero cercii, aqua currente que 
nominant Cadera ; quantum infra istos terminos quattuor vel affron- 
tationes includunt. Et in alio loco, in Aquosa, una pecia de terra 
cum suis consortes. Quantum vobis scambiamus, et nos donamus ipsa 
condamina, que nominant A Vinea Monzil, per ipsa terra supra scripta. 
Aut si quis homo vel femina ista scambiatio inrumpere voluerit, non 
valeat vindicare quod repetit, sed in duplo componat; et in antea isla 
scambiatio firma et stabilis permaneat omnique tempore. 

Facta est autem ista scambiacio mi x kalendas februarii, anno ab 
incarnacione Domini millesimo xrv. | 

Domnus Ugo et uxor sua Inaurs, qui hanc scambiationem fieri 
jussimus , manus nostras firmamus, et testes firmare rogavimus. Dom- 
nus Ugo firmat. Inaurs, uxor sua, firmat. Siguerius firmat. Brunitus 
firmat. Pontius Turbatus firmat. Pontius Gallzinus firmat. Pontius 


didi m. 


SANCTI VICTORIS. . 991 


Philippus firmat. Ugo Manuhel firmat. Arnulfus firmat. Geozfredus fir- - 
mat. Ricardus firmat. | 


914. 


Sponsalicium ecclesie sancti Victoris de Marignana. 


In nomine Dei Patris omnipotentis, et in honore ejus sanctissimorum 28 Jan. 1018. 
martyrum Victoris, Laurentii, Innocentum. Sponsalicio ecclesie, su- 
pradictorum martyrum in nomine constructe. Hi sunt donatores : 
Barnardus, quartairatam 1 de vinea; Constantius quoque minus , alia 
quartairada ; Sisfredus quippe , sestairatam 1; Pontius autem clericus, 
alia sestairada; Rotbertus vero , sextairatam 1; porro Ricarthus , mo- 
diatam r; Spirantheus ergo, sextairada 1. Sane si quis de supradictis 
donationibus aliquid voluerit inrumpere, hoc non valeat; insuper a 
cunctis episcopis excommunicatus sit, et a cunctis hominibus abho- 
minatus, et inter infideles sit deputatus, nisi satisfactione emendaverit. 

| Confirmatum est hoc a supradictis donatoribus. *Consona voce dixe-  $ 54. 
runt : sic fiat. 

Acta sunt hec v kalendas februarii, anno ab incarnatione Domini 


M XVIII, indicione 1. . 
215. 
Carta de Papia. 
- ' Ego Gosfredus, et uxor mea Scocia, et filii mei Guilelmus et. Pon- — 1056. 
2l tius, donamus Domino Deo et sancto Victori, monasterii Massiliensis, 


et abbati et monachis ejusdein loci, tam presentibus quamque futuris, 
pro remedio animarum nostrarum et parentum nostrorum, scilicet 
unam peciam de terra, inter cultam et incultam, que est in comitatu 
Arelatensi, in territorio de castro quod nominatur Papia; et fuit de 
manso de Marcellino, in loco qui nominatur ad Femadas. Et termi- 
natur ipsa terra, ab oriente et occidente, terra ejusdem sancti Victoris; 
a meridie, monte; a septentrione, aqua quam nominant Cadiram. 
Hanc autem donationis cartam ego Gosfredus, cum muliere mea et 
filiis meis, fieri jussimus et manibus nostris firmavimus, et alios firmare 
rogavimus. Si quis vero hanc donationem irrumpere aut inquietare 


238. CHARTULARIUM, 


vel decurtare seu molestare temptaverit, non valeat vendicare quod 
voluit, sed cogatur supra nominato sancto Victori et ejus servitoribus 


- xit libras auri purissimi exsolvere, ipsa donatione nihilominus incon- 


Octobr. 1068. 


1070. 


cussa permanente; insuper dampnetur in inferno inferiore cum Juda 
traditore, nisi digna. satisfactione emendaverit. 

Acta est autem hec carta anno ab incarnatione Domini millesimo rvt, 
indicione vi, epacta ‘, feliciter, regnante autem Heinrico, Alemanno- 
rum rege. | 

Aldebertus firmavit. Ugo firmavit. Bernardus Foresterius firmavit. 


216. 


Charta qua Pontius de Riannis abbatiæ sancti Victoris largitur terram quamdam alo- 
dialem , in valle Marinsana , in loco dicto Aqupsa sitam, et prædiisque sancti Victoris 
circumcinctam. 

.... Acta est autem: donatio in mense octobris , anno ab incarna- 
tione Domini millesimo r.xv1 , indicione v, regnante Bodulfo rege. 

Signum Pontii, qui donatione ista scribere fecit et propria manu 
sua firmavit. 


217. 
Carta de Papia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Pontius, filius condam 
Gauzfredi de notissimo castro Rianno, pro peccatis meis multimodis 
valde territus, et de subitaneæ mortis impetu sollicitus, dono aliquid 
sive reddo de possessione mea, que mihi jure hereditario provenit, 
Domino Deo et sancte Marie, perpetue virgini, sanctoque Victori, 
preciosi martyri , Massiliensis monasterii , in presentia abbatis Bernardi, 
ut pro me interveniant Domino ibi servientes monachi, presentes et 
futuri, partem meam dico quam babeo in castro quod Papia dicitur, 
quod est in territorio Arelatensi , in valle Manignana, medietatem scili- 
cetin eodem castro, et in terris cultis et incultis, garricis, pascuis, pratis, 
aquis aquarumque decursibus , in salinis, in vectigalibus vel leciis, pisca- 
toriis, stagnis, portibus, et in omnibus omnino rebus castro illi perünen- 


! Numerus abest. 











SANCTI VICTORIS. 239 


tibus. Sed, dum vivo, per manum abbatis et jussionem simulque mona- 
chorum ejus, usum et fructum mihi retineo ; post mortem vero meam; 
omnes heredes meos, si superfuerint, inde excludo. Interim ei in 
prenotato castro reddo ei militem Gontardum, cum universis que 
pertinent ad illius mansum ; et si plus laborare ipse vel monachi vo- 
luerint, concedo illis terras, quantum dua paria bovum excolere po- 
tuerint, et semodiatam unam de vinea exculta; et in salinis, et in lecia 
Leogni, et in fisco alterius stagni quod Bolisinum dicitur, et in portu 
de Balneolis , medietate mee partis ; et omnem honorem meum, si sine 
filiis vel filiabus legitimis mortuus fuero , sancto Victori trado. Si vero 
filios vel filias heredes post mortem meam habuero , partem mee sub- 
stantie omnem ubique monachis relinquo , excepto quod in castro Papie 
habuero. Illud vero quod de * substantia mea inibi inventum fuerit, ve. 
totum et ab integro, cum medietatem ipsius castri, monachis dere- 
linco. Preterea, in castro Fontis Maurosie, medietatem in castro et 
in omnibus adjacenciis, similiter sancto Victori, sicut Papiam, trado. 
Si quis vero de parentibus meis hoc donum inrumpere temptaverit, 
nisi legitime satisfecerit, cum Datan et Abiran, quos terra vivos absor- . 
buit , penas sine fine luat. 

Ego Isarnus, filius Rodulfi, justa mansum jam dicti Gontardi , cam- 
pum, id est ferraginem meam , pro salutem anime :mec, dono sancto 
Victori, excepto quod, dum vixero, cum jussione domni abbatis et 
monachorum ejus, tantum illum retineo. 

Acta est autem hec donationis descriptio anno incarnationis domi- 
nice millesimo rxx, indicione vri , epacta vi. 

Ego Pontius Jausfredi, qui cartam istam scribere feci, et testibus 
firmare rogavi. Isarnus firmavit. Gundardus firmavit. Guiquirannus . 
firmavit. Petrus Manases firmavit. 


218. 
, ) Alia. 
In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ego Pontius, filius 4 Dec. 1070. 
quondam Guazfredi, pro remedio et remissione peccatorum ejusdem 


Circ. 1034, 








240 CHARTULARIUM. 


patris mei Gauzfredi et matris mee Scocie et peccatorum meorum, 
atque uxoris mee Stephane, et filiorum ac filiarum mearum, dono 
pro luminariis, in monasterio Massiliensi, ut semper ardeant duo 
luminaria , unum ante altare sancte Dei genitr[ic]is et virginis Marie et 
sanctorum martyrum Victoris et sociorum ejus, aliud ante altare 
sancti Petri et omnium apostolorum, colaresum unum cum sextario 
legarii de octo medualiis de oleo olive. Et hoc dabitur semper in 


: vigilia nativitatis Domini, si inveniri potest; quod si oleum illud dare 


non potest, dabit pro ipso oleo, in vigilia natalis Domini, Isarnus de 
Papia quinque solidos de ottoneta moneta; et in vigilia Pentecosten, 
Bernardus Goiran , alios quinque solidos de eadem moneta. Et, ut hoc 
semper fiat et nunquam remaneat, dono pro istis luminariis portum 
de Bagneras et ledda de Leung, quantum ad meam partem pertinet , 
ut inde accipiatur vel oleum supradictum vel numos quos diximus. Et 
hoc in vita mea fiat; post obitum vero meum , predictum portum et 
leddam, in monasterio dono et trado, jure hereditario, ut quicquid 
inde exierit totum ab integro ad. jam dictam luminariam perveniat. Et, 
ut pro hoc Dominus omnipotens mihi et omnibus parentibus meis 
veram remissionem omnium peccatorum nostrorum faciat, dederunt 
nobis omnes fratres in capitulo duas lampadas, que ardeant omni 
nocte pro ista mercede, sicut supra scriptum est, in omni tempore, 
quandiu istud seculum duraverit , ante jam dicta altaria. 

Signum Pontii Gauzfredi , qui hanc cartam donationis scribere feci , 
in monasterio Massiliensi, 1 nonas decembris, anno incarnacionis 
dominice millesimo rxx, indicione vnr. 


219. 
Carta de ponte. 


In nomine sancte et individue Trinitatis, unius veri Dei, Patris 
videlicet et Filii et Spiritus Sancti. Ego Pontius, gratia Dei, Arelatensis 
archiepiscopus , omnibus nostre providentie subjectis notum fieri volo, 


' Pontius de Mariniana, qui a. 1029 aut 1030 vitam monachalem sub Isarno abbate am- 
plexus est. 





Ae dmm H 


SANCTI VICTORIS. 244 


quod, quadam die, abbas monasterii sancti Victoris , Isarnus nomine, 
cum suis monachis, in villa que vocatur Mariniana, adiit serenitatem 
culminis nostri, deposcens gratiam nostre sublimitatis, ut in cibos 
servorum Dei, suorum scilicet monachorum, concedere sibi debe- 
remus aliquam partem in captura piscium, que pertinet ad nostram 
diocesim , de ipso ponte qui est situs inter stagnum et mare. Quod nos 
ut audivimus, peticioni ejus libenter annuimus, ut eorum orationibus 
participemus aliquatenus. Itaque concedimus eis , in supradicti pontis 
piscationibus, omnem decimum cunctorum piscium. Quin etiam 
adhuc hujus nostre donationis largitati adicere unum gurgustrium 
placuit, quod lingua rustica bordiculum vocant, quem Durantius, 
presbyter de Fosso , exercet, ut habeant servi Dei unde omnipotentem 
Deum magis ac magis, tam pro nobis quam pro successoribus nostris , 
orare sine intermissione debeant; quin potius, pro salute omnium 
genitorum ac genitricium cunctorumque parentum nostrorum, tam 
vivorum quam et defunctorum omnium, Creatoris piissimam boni- 
tatem, die ac nocte, interpellare non desinant. Porro autem hujus 
noticie scripture inserere placuit, ut altario sancti Trophimi, cujus 
hoc donum est, census duarum cere librarum a servis Dei per singulos 


persolvatur annos, quatinus tam presentes quam et futuri apertius: 


recognoscant ad cujus. hoc donum pertineat diocesim; similiter et 
servi Dei, tam presentes quam et futuri, diligentius animadvertant, 
quorum sint debitores apud Deum intercessione precum suarum, 
videlicet tam presulis presentis quam cuncte ejus congregationis. Sane 
si hoc quod a nobis bene ac religiose gestum est, pro salute ser- 
vientium altario sancte sedis Arelatensis, tam presentium quam et 
futurorum, ullus successorum nostrorum, pro cujuspiam terreni 
precii cupiditate, ad suum libitum, malo ordine, convellere aut 
destruere nisus fuerit, sciat se* non solum in presenti orationibus 
omnium servorum Dei privari, verum etiam a cunctorum spirituum 
beatorum consortio in futuro separari, nisi, quantotius suum agno- 
scens reatum, congruam gesserit poenitentiam. Quando quidem, 
secundum canonum auctoritatem, liceret nobis de rebus episcopi 
construere monasterium; sed, quia necdum hac potestate voluimus 
I. 31 


fo 55. 





1095, 


242 CHARTULARIUM 

uti, hoc interim tantumodo, pro elemosina nostri episcopi , in cibos 
contulimus servorum Dei, quibus prohibitum est carnibus vesci. Ege 
Pontius, Arelatensis archiepiscopus, hanc donationem manibus meis 
roboravi, et testibus, canonicis videlicet sedis mee seu laicis , firmare 
jussi. 

Petrus, nepos archiepiscopi, firmavit. Arelas firmavit. Amelius fir- 
mavit. Durandus firmavit. Odilo firmavit. Ansebertus firmavit. Mar- 
cellinus firmavit. Ingilradus firmavit. Durandus firmavit. Odbertus 
firmavit. Udalbertus firmavit. Dodolenus firmavit. Pato firmavit. In- 
goaldus firmavit. Pontius firmavit. Goníredus firmavit. Pato firmavit. 
Raiambaldus: archiepiscopus donavit et firmavit. Ugo firmavit. Uxor 
sua firmavit. Pontius de Rianz, filius Wilelmi, firmavit. Franco de 
Alvernico firmavit. Pontius de Genacervias firmavit. Guilielmus , eon- 
sobrinus ejus, firmavit. Atanulfus de Alamannon firmavit. Nevolongus 
de Piliciana firmavit. Amelius de Balcio firmavit. Mataronus firmavit. 
Rodulfus de Malana firmavit. Josfredus et filii ejus firmaverunt. Franee', 
pater Pontii archiepiscopi , et dedit et firmavit. 


220. 


Carta de Tarascone. 
(Ed. ap. Martene , mpl. cok., X, 356, et in Recueil des Hist. , XIV, 403.) 


Gibilinus, Arelatemsis archiepiscopus, dum regeret episcopatum 
Avinionensem, dedit ad construendam ecclesiam campum aped 
Tarasconensem castrum, ubi sepeliebantur pauperes peregrini, mo- 
nasterio Massiliensi sancti Victoris martyris, in manu Gaufredi, mo- 
nachi de sancto Cannato, eum consilio Cotaroni prepositi, id est, 
Porti et Rainoardi, canonicorum, et Poncii Fulconis presbyteri, et 
Petri Isnardi militis. Postea papa Urbanus?, transsiens per predictum 
campum, rogante Stephania comitissa*, et donante pro anima filü 


* Raiambaldus , qui in Arelatensem sedem, 4 Stephana, cogno mine Dulcis, Gaufridi I 
antecessore Pontio adhuc superstite, a. 1031 vidua, Bertrannique If mater, quz, mortuo 


mense augusto aocitus faisse videtnr. ipsums flo, Provieciam inferiorem guberna- 
* Franco miles, dominus de Mariniana, vit. 
* Urbanus IT. 





De 077 


SANCTI VICTORIS. 243 
sui Bertranni comitis, cum principibus suis, dedit predictus papa 
et confirmavit locum sancti Victori, precipiens ibi, auctoritate beati 
Petri, ecclesiam fieri in honore sancti Nicolai, et manu sua propria 
benedicens locum et absolvens benefactores et adjutores, éoroborans 
omnia aqua consecrata, signum dominice crucis, presente populo et 
abbate Ricardo, solenniter in eodem loco afligens erecsit. 

Urbanus, episcopus, servus servorum Dei, universis per Gothiam 
et Provintiam fidelibus, salutem et apostolicam benedictionem. Dilec- 
üonem vestram nosse volumus, Stephaniam comitissam, cum nobi- 
libus sue &erre, pro animarum suarum remedio, prediolum quendam 
Massihensi monasterio beati Victoris martyris, aput Taraschonem, 
per manum nostram concessisse, ad construendam beati Nicholai 
confessoris ecclesiam. Vos igitur, karissimi filii, litteris presentibus 
admonemus, ut ad ejusdem ecclesie constructionem et fratrum illic 
Deo servientium sustentationem opem vestram et auxilhum inpen- 
datis. Quicunque vero locum illum elemosinis suis, de suarum rerum 
jure, amplificare, quicumque monachos ibi Deo servientes ope sua et 
consilio adjuvare curaverit, atque cimiterium, qui juxta predictam 
ecclesiam constitutum est, liberum illibatumque servaverit, suorum 
indulgentiam peccatorum a domino consequatur , ipsiusque Dei gratia 
et apostolorum Petri et Pauli benedictione donetur. 

"Ecclesiastica traditio et venerabilium legum sancxit autoritas, ul 
quod ad religionis augmentum in sancta ecclesia salubriter disponitur, 
per scripture munimentum, ad futurorum memoriam sagaciter trans- 
mittatur. Quapropter cunctis fidelibus, et presentibus et futuris, 
notum fieri volumus quod venerabilis papa Urbanus II, anno incar- 
nationis dominice millesimo xcvi!, sui autem pontificatus vin, indic- 
cione nr, n? idus septembris, per castrum Tarasconem transsitum 
habuit, ibique prediolum quod ante portas ejusdem castri Stephania, 
caguomento Dulcis, comitissa, pro anima fili sui Bertrani comitis, 
et proceres atque incole jam dicti castri, pro salute quisque anime sue, 
beato Victori martyri, Massiliensis monasterii, necnon venerabili 
Ricardo abbati, et successoribus ejus, ad construendam ecclesiam et 


! Pisanorum stylo. 


44 sept. 1095. 





v°. 


27 anai 1082. 


244 CHARTULARIUM 


cymiterium, in perpetuum jus possidendum contulerant, sue aucto- 
ritatis largitione confirmavit, ibique esse monasterium atque cymi- 
terium in honore beati Nicolai fieri precepit, et quibuscumque mo- 
nasterio illi, sive de substantia sive de honore, modo et in futurum 
bonifacientibus, in suarum oracionum partem suscipiens, jndulgen- 
tiam peccatorum et gratiam beati Petri et suam donavit. Altera vero 
die, per locum illum transiens, precibus comitisse et militum castri, 
terram in opus fabricande ecclesie et cymiterii manu propria bene- 
dixit. Locus autem iste, a memoratis personis concessum et ab apos- 
tolico confirmatus, ante portas Tarasconenses ab oriente est situm, 
prope litus Rodani, juxta ulnum; ubi , quicumque bonafecerint et ad 
fabricandam ecclesiam locumque construendum adjuverint , sciant se 
procul dubio beneficia * recepturos, atque, per beati Nicholai preces 


et merita, Dei gratiam et peccatorum suorum indulgentiam adepturos. - 


Hec largitio et apostolice autoritatis confirmatio facta est apud 
Tarasconem, prelibato venerabili Ricardo, abbati Massiliensi, et mo- 
nachis suis, successoribusque eórum in perpetuum, presentibus epis- 
copis Daigberto Pisano, Joanhne Portuensi, Brunone Signensi; 
cardinalibus Teutione et Alberto, in presentia Wilelmi, abbatis 
Monts Majoris, et quorundam suorum monachorum, predicte comi- 
tisse, Laugerii de Bulbone, Petri Albarici, Petri Isnardi, et aliorum 
multorum diversi generis et etatis, die et auno quo supra. 


221'. 
Confirmatio Aquensis archiepiscopi. 


Equum et rationabile dignumque probatur, ut, quemadmodum 
nostra volumus, ita et antecessorum nostrorum statuta servare de- 
beamus. Unde, quia hoc certissimum firmumque tenetur, eapropter 
noticie presencium futurorumque mandare curamus, quod ego 
Pettrus', divina ordinatione, Aquensis ecclesie archiepiscopus, ad 
noticiam presencium nec non etiam hominum sequencium cupientes 


'! Secunda manu exarata. — Initium hujus — * In Gall. christ. , legimus Petram non ante 
charte extat in Chartul. Min., fol. 189 v*. a.1085 Aquensem sedem tenuisse, ejusque ante- 





7 


SANCTI VICTORIS. 245 


perveniri, et ad Dei scientiam volencium, ecclesiam sancti Mauricii 
cum suis capellis sancti Johannis, sancti Probacii, sancti Michaelis, 
sancti Sulpicii, sancte Marie de Guaisola, sancti Juliani, necnon et 
ecclesiam sancti Petri, que antiquitus a nobilissimo viro domno 
Poncio, Aquensi archiepiscopo, concedentibus omnibus hujus terre 
majoralibus, cartis et indiciis evidentissimis sancti monasterio Victoris 
oblate in helemosinam traduntur. Iterum post longuo tempore ecclesia 
sancti Petri que ab eodem sancto loco per simoniam subtracta et a 
quibusdam clericis injuste possessa, modernis temporibus qualiter, 
Deo auxiliante , et nobilissimis viris Lamberto et Ugone et Wilelmo et 
Guigone et Guiberto et Dodone et Amelio et Guidone et Petro Gui- 
berti et Dodone et Vilelmo Boeti et "multis alis, zelo Dei accensis, 
id agentibus, eidem sancto loco sit restituta , his scriptis indere sta- 
tuimus'. Et ut omnis deinceps questio omnisque controversia penitus 
aboleatur, ipsa die placitacionis , pro amore Dei omnipotentis et pro 
salute animarum nostrarum, domno Benedicto, Aquensi preposito, 
cum suis canonicis, attestante atque laudante, omnique conventu 
majoralium totius istius terre ipsis consentientibus , laudantibus atque 
affirmantibus, supradictas ecclesias Domino omnipotenti Deo et beate 
Marie , semper virgini, sanctoque Victori martiri, et domno Ricardo 
abbati, Romane ecclesie cardinali, et abbatibus suis sequacibus, et 
monachis Massiliensibus presentibus atque futuris, donamus, lau- 
damus atque roboramus, et, sicut decreta sanctorum patrum sanxerunt, 
previlegia olim indulta monasteriis, scripto presentis pagine , conces- 
simus , statuentes ut a modo et semper firmiter permaneat sanctum et 
liberum , absque omni inquietudine et exactione. Eas vero ecclesias, 
que ab antecessoribus nostris monachis Massiliensibus sunt collate, 
eodem tenore quo date sunt, nostra concessione atque auctoritate 
ipsius Benedicti prepositi , attestantibus omnibus canonicis, tradimus, 
concedimus supradictis monachis, cum consensu et confirmatione 
clericorum nostrorum. Quarum ecclesiarum hec sunt nomina : ecclesia 


cessorem Rostagnum , eodem a. 1085, chartæ quet Petrum jam a. 1082, superstite Rostagno, 
Guidonis cujusdam pro Avenionensi ecclesia episcopum Aquensem fuisse appellatum. 
subscripsisse. Ex nostro autem instrumento li- ! Cod. stituimus. 


246 CHARTULARIUM 


sancti Mauritii, sanct Petri, sancti Johannis, sancti Probatii, sancti 
Micahelis, sancii Sulpiüi, sancte Marie de Guaisola, sancti Juliani, 
cum omnibus que ad ipsas ecclesias pertinent, cum primiciis, offe- 
rendis, decimis et caris sive cimiteriis. Iterum ecclesias que a par- 
vochiali ecclesia sancti Mauritii dirivate sunt : ecclesia videlicet que in 
honore sancti Salvatoris construitur, in castello Caude Longue, et 
eoclesia sancte Marie de Saxone, et ecclesia de Gaile; et sicut ab in- 
tegro monachi Massilienses parrochiam sancti Mauritii coadunatam 
habebant, eodem tenore, nostra donatione atque auctoritate domni 
Benedicti prepositi , concedentibus omnibus canonicis, Ymperto vide- 
licet et Pontio et Ugone et Amalrico et Wilelmo et Petro et alius 
canonicis, supradicti monachi parrochias per partes discretas, cum 
supradictis appendiciis, habeant. Similiter decimas donamus, que a 
quibusdam militibus male possesse sunt, si possessores, aut vi excom- 
municaüonis aut amore Dei coacti, monachis Massiliensibus dimi- 
serint, ab anathematis vinculo sint absoluti, ut eterne hereditatis 
bravium accipere valeant, et sine aliqua. combustione ulciscendas 
flamas evadere queant. Si quis vero hanc donationem nostram irrum- 
pere voluerit, anathematis gladio feriatur, et sicut Judas traditor in 
inferni penas dampnetur. 

Factum est et hoc donum et scripta hec carta anno ab incar- 
natione Domini nostri Jhesu Christi m° Lxxxn', vi? kalendas junii, 
luna xxr'. 

Signum Petri, archiepiscopi Aquensis. Ego Petrus, Aquensis archi- 
episcopus, hoc donum scribere feci, et propriis meis manibus firmavi; 
donatores ac laudatores firmare rogavi. Benedictus prepositus firmat. 
Ympertus fmmat. Pontius firmat. Ugo firmat. Amalricus firmat. Vi- 
lelmus firmat. Petrus firmat. Lambertus firmat. Ugo firmat. Wilelmus 
firmat. Guigo firmat. Umbertus firmat. Dodonus firmat. Amelius 
firmat. Guido firmat. Petrus Guiberti firmat. Dodonus firmat. Wilelmus 
Boveti firmat. 


! Corr. luna xxv. 





SANCTI VICTORIS. 24T 


2991, 
- Idem de eodem. 


ln nomine Domini omnipotentis. Ego Petrus, gratia Dei, licet in- 
dignus, Aquensis ecclesie archiepiscopus , cupiens erga servorum Dei 
petitionem justi tenax semper existere, et ipsorum orationibus tam 
presentem quam futuram promereri salutem , ex his que ad eorumdem 
servorum Dei utilitatem proficere possint aliquid ipsorum usibus de- 
serviendum tradere, prout possibilitas mee paupertatis sinit, decrevi 
videlicet ecclesiam sancti Mauritii, in territorio castelli quod dicitur 
Turreves, cum capellis que ad eandem ecclesiam pertinent , videlicet 
sancti Salvatoris de Cauda Longua, et sancti Petri, quam clerici 
adhuc injuste detinent, et aliam in Saxu, et aliam in Gaile, simulque 
ecclesiam sancti Stephani; bas igitur ecclesias supradictas, cum ec- 
clesiis et decimis ad easdem pertinentibus, sicut domnus papa Gre- 
gorius sua auctoritate donaverat et firmaverat , sancto Victori, Massi- 
liensis monasterii, firmo, laudo, trado, ut habeant abbates et monachi 
sancti Victoris et possideant semper. Simili modo etiam ecclesias, que 
in valle cognomento Brusa sunt constitute, id est sancte Marie et 
sancti Stephani et sancti Petri de Sellone*, et ecclesiam parrochialem 
de Cofort, et sancti. Rafahel' et sancti Martini et sancti Symeonis 
laudo et firmo; item ecclesiam sancti Maximini, cum altaribus sancti 
Micahelis et sancti Sedonii, et ecclesias sancte Marie et sancti Jo- 
hannis, cum altaribus sanctorum Petri et Martini et cum omnibus 
eisdem ecclesiis pertinentibus, videlicet cum decimis, primiciis, obla- 
tionibus et omnibus redditibus, et cum ecclesia sancti Mitri; que 
omnes ecclesie sunt in territorio castri Rodanis, in loco qui vocatur 
Vallis Sancti Maximini. Set et in villa que dicitur Gardana, ecclesias 
sancte Marie et sanctorum Micahelis, Petri, Valentini, Baudilii, 
simili tenore , laudo et firmo. Hec omnia supradicta cum aliis omnibus, 
que in Aquensi archiepiscopatu prefatum monasterium sancti Victoris 


! Hzc charta m Chartul. Maj. secenda manu * Ch. Min., Sillone. 
exarata est. Extat et in Chartul. Min., fol, 99. * Ch. Min., Rafaelis. 


f* 56. 


ÿ jul. 1093. 


9 nov. 118%. 


248 CHARTULARIUM 


et habitatores ejus adquisierunt et adquisierint, tam in ecclesiis quam 
in aliis honoribus, que modo habent vel in antea habuerint, nostra 
auctoritate laudamus , firmamus et omni tempore habenda, tam pre- 
sentibus quam futuris prelibati monasterii abbatibus et monachis, et 
possidenda et disponenda concedimus. Si quis autem episcoporum, 
clericorum seu etiam secularium, sive cujuscumque sit sexus, ge- 
neris, ordinis, dignitatis, hanc nostre auctoritatis carlam inquietare, 
infringere vel anullare temptaverit, nullatenus hoc valeat perficere; 
set, quousque resipuerit, a consortio fidelium Dei alienus esistat; in- 
super centum libras auri mulctam persolvat; et hec perpetuo carta 
firma et stabilis permaneat. 

Actum est hoc in nonas juli, anno ab incarnatione Do- 
mini w^ rxxxxr. 

Petrus archiepiscopus manu sua propria firmavit. Fulco scripsi! 
et firmavit. Ugo Nicetius firmavit. Petrus de Masello firmavit. Mai- 
nerius firmavit. Rainerius firmavit. 


2233. 
Carta de Bromeces. 


Transactio seu concordia, que per Bertrandum de Sancto Maximino et 
Dactilum inter Austorgium , abbatem Massiliensem, et milites de Sancto 
Martino de Bromeces, Rostagnum scilicet de Bromeces et Bertrandum 
de Bromeces et Guillelmum de Sancto Martino et Raimundum de 
Sancto Martino, facta fuit, talis est : Predicti milites, propter castrum 
de Sancto Martino quod habent et possident nomine monasterii Mas- 
siliensis, fecerunt fidelitatem et hominium predicto abbati, et jura- 
verunt ei vitam et membra sua, scilicet sicut feudotarii milites jurant 
dominis suis. De castro debent juvare et valere abbati et priori ma- 
jori et mandato eorum , priori de Esparrone, si guerram vel placitum 
habuerint, expensis tamen monasterii; et si habeant gerram vel 
placitum contra talem dominum suum, de quo milites non auderent 


! Ch. Min. addit, sicut domnus papa Grego- * Ch. Min., mill. XXXXIII. 
rius sua, ita et nos. '" 5 Hsec charta manu recentiore scripta est. 





| 
« 


cr | 


SANCTI VICTORIS. 249 


Pod 


vel non possent juvare monachos, debent eis reddere castrum. Finita 
guerra vel placito , abbas et alii predicti priores debent reddere castrum 
militibus , sine omni dampno et diminutione rerum suarum. Hoc quo- 
que pretermittendum non est, quod abbas promissit se manutenere 
milites supradictos de castro et de terra Sancti Martini et de omni 
negotio, de quo dominus bona fide debet milites suos defendere ; et 
insuper laudavit dominus abbas et Bertrandus de Sancto Maximino 
et Dactilus quicquid eis super hoc remanet, suo recto judicio eis lau- 
datur et confirmatur. Debent insuper facere firmantiam et ostagium 
abbati et priori majori, cum eis opus fuerit; et debent facere, in 
unoquoque anno, duo albergia abbati vel priori majori, non diffinito 
numero sociorum ; et debent eis reddere castrum , quando voluerit 
abbas vel prior, pro recognitione sui dominii. Fornagiam debent ha- 
bere monachi in omnibus hominibus de Sancto Martino, exceptis 
predictis nu” militibus, qui sine omni usatico debent quoquere in 
clibano monachorum. Et quicumque habuerit porcum, debet dare 
duos astos, id est duo crura, de porco quem nutrivit, et unum astum 
vel unum crus habebunt milites, et monachi habebunt aliud. Si mo- 
nachi vel clerici eorum colerent terras proprio üratro ; omnes rustici 
de Sancto Martino debent eis facere coroatam, per unum diem in 
anno, qui habuerit bc ves. De ubliis debent habere dimidiam partem 
monachi , et dimidiam partem milites , tam de hominibus qui nunc in 
castro sunt, quam de aliis qui forte venturi sunt. De quartonibus 
vinearum , que sunt in territorio Sancti Martini, debent habere milites 
unam dimidiam partem , et monachi aliam, etiam si vinee facte essent 
in dominicatura monachorum vel militum. Paratorium proprium est 
monachorum; sed molendinus communis est; et in toto ripatico, nec 
in territorio Sancti Martini nec in alio, milites non possunt nec 
debent facere molendinum sine consilio monachorum. Convenit etiam 
quod milites facerent domum monachorum altitudinis ui* cannarum, 
et latitudinis muri nir" palmarum , ad arbitrium prioris de Esparrone. 
Hanc concordiam amicabiliter factam juraverunt milites se observaturos 
et successores suos in perpetuum. Et, ex parte abbatis, juravit hoc 
Johannes de Cabrerer, prior de Esparrone, et quidam alii monachi 
L V 32 


18jul 1098. 


250 CHARTULARIUM 


cum eo; et fecerunt, ex utraque parte, sponsionem x solidorum, si 
contra conventionem istam facerent et infra xr dies hoc non emen- 
darent , postquam altera pars super hoc conquesta esset. 

Factum est hoc anno ab incarnatione Domini w^ c^rxxx? rr, duobus 
diebus ante festum sancti Martini, in ecclesia sancti Juliani Montanerii. 

Testes sunt : Spata Curta, Bertrandus de Esparrone, Guillelmus 
Bonifacii , Ugo Raibaudi, Isnardus de Alamania, Isnardus de Romulis, 
G. Ruperti , de Sancto Martino, Rostagnus Malros , et Michael, frater 
ejus , prior de Vila Crosa, Guiraudus Solatius, Ugo de Aurella, Ugo de 
Manuasca, et multi alii monachi et laici, qui presentes fuerunt huic 
placito. Et ut major fides haberetur huic carte, sigillo abbatis sigillata 
et per alfabetum divisa fuit; et una pars monachis , alia militibus re- 
mansit. Et ut omnes suprascripte pactiones perpetua stabilitate in- 
violabiliter conserventur , prandium quod superius omissum est debent 
milites facere abbati vel priori majori in crastinum post nocturpam 
receptionem. 


224. 


Confirmatio ecclesiarusli monasterii Massiliensis que sunt in dyocese Aquensi. 


Æcclesiastice consuetudinis et sacrarum legum promulgavit aucto- 
ritas, ut omnis donatio seu venditio sive etiam confirmatio sub 
scripture testimonio roboretur. Quapropter notum fieri volumus 
cunctis hominibus, tam presentibus quam futuris, quod Ricardus, ve- 
nerabilis abbas monasterii Massiliensis, ventus capitulum Aquensis 
ecclesie ante Fulchonem prepositum et canonicos ejusdem ecclesie, 
presentibus aliis quibusdam clericis et laicis , et petierit sibi et monas- 
terio suo in perpetuum confirmari ecclesias et honores ecclesiasticos , 
quos Aquenses archiepiscopi vel sibi vel antecessoribus suis in archi- 
episcopatu Aquensi ante contulerant. Ego vero Fulcho, una cum ca- 
nonicis prefate ecclesie , cognoscentes quod justis peticionibus negare 
assensum nec possumus nec debemus, pari voto communique con- 
sensu , laudamus et confirmamus Domino Deo et beate Marie sanctoque 
Victori martyri, atque prescripto abbati Ricardo et monachis ejus 
successoribusque eorum in perpetuum , omnes ecclesias , cum prediis 





" wm 


SANCTI VICTORIS. 251 
et pertinentiis suis , quas per manum archiepiscoporum Aquensium, 
vel abbates vel monachi Massilienses actenus adquisierunt. Sunt autem 
ecclesie, vel antiquo jure habite vel ante nos possesse vel sub nostro 
tempore adquisite : ecclesia sancte Marie in castro quod dicitur Bru-. 
niola, et ecclesia parrochialis sancti Mauricii in territorio castelli 
quod dicitur Turreves, cum capellis que ad eandem ecclesiam per- 
tinent, scilicet sancti Salvatoris de Quauda Longa et sancti Petri et 
alia in Saison et alia in Valle; ecclesie quoque in valle que dicitur 
Brusa, id est sancte Marie et sancti Martini et sancti Micahelis et 
sancti Symeonis et sancti Petri de Auriac et sancti Stephani et sancti 
Petri de Sellione; item ecclesia sancti Maximini, cum ecclesia sancte . 
Marie et sancti Mitri, que sunt in territorio castri Rodanis, in valle 
Maximini ; item ecclesie parrochialis sancti Jacobi de Esparro et sancte 
Fidis de Artigua et sancte Marie de Conforz et sancti Rafahelis ; 
ecclesie etiam parrochialis sancte Marie de Oleires et sancti Victoris 
de Porcils, cum capellis suis, et sancti Bartholomei de Rochafolio , et 
ecclesia sancti Trophimi de Poreires, cum aliis sancti Petri et sancti 
Jacobi et sancti Stephani; ecclesia sancte Marie de Rosset et ecclesia 
sancte Marie de Sosqueriis; ecclesie iterum parrochiales de Podio Lu- 
pario et de Podio Nigro, cum aliis sancti Victoris et sancti Petri; ec- 
clesia parrochialis de Affuel, cum ecclesia sancti Michaelis ; et ecclesie 
parrochiales de Venel et de Miroil; ecclesie item de Gardana , sancte 
Marie parrochialis, sancti Valentini, cum capellis sanctorum Michaelis, 
Petri, Valentini, Baudilii; ecclesie parrochialis de Caudo Longa, ec- 
clesie parrochialis de Bucco et de Caprario, ecclesie parrochialis de 
Berbento ; ecclesie sancti Petri de Aquis. Has igitur ecclesias prelibatas 
prefato monasterio, cum omnibus eisdem ecclesiis pertinentibus, vide- 
licet cymiteriis, decimis, primiciis, oblationibus, prediis, reditibus, 
que modo habent vel in futurum habebunt , cum aliis omnibus que in 
Âquensi archiepiscopatu supradictum monasterium sancti Victoris et 
habitatores ejus adquisierint , tam in ecclesiis quam in aliis honoribus, 
que modo babet, vel in antéa donatione vel permissione archi- 
episcoporum preteritorum habuerint, salva obedientia et reverentia 
et jure sancte sedis Aquensis ecclesie, auctoritate nostra corroboramus, 


ve 


1024. 


252 CHARTULARIUM 


laudamus atque firmamus, et omni tempore habenda, tam presen- 
tibus quam futuris predicti monasterii abbatibus et monachis, possi- 
denda et disponenda concedimus. Si quis sane , cujuscumque sit sexus, 
conditionis et ordinis, hanc nostre auctoritatis cartam inquietare , in- 
fringere vel annullare temptaverit, nullatenus valeat vindicari; sed 
quoucusque resipiscat, a consortio fidelium Dei alienus existat, in- 
super c libras auri persolvat, et post hec perpetuo carta firma et 
stabilis permaneat. | 

Actum est hoc apud Aquis, anno Domini millesimo xcv, xv ka- 
lendas augusti , presente Reimondo , Massiliensi episcopo ; laudantibus 
atque firmantibus Fulchone, Aquensis sedis preposito, canonicis vero 
Hugone, Bermondo, Norperto, Willelmo, Petro de Acu, Pontio 
Rainoardo, Petro Alfanti , Giraldo , Guidone, Gaufredo; laicis quoque 
Fredone, Pontio Pelagal, Geraldo de Solario et Geraldo Rancuel, 
Petro et aliis pluribus. Fulcho scripsit*. 


225. 
Carta de Aquis. 


Jhesu Christi Domini nostri opitulante clemencia ejusque benigna 
suffragante juvamina. Ego Vuilelmus*, filius Rodbaldi, de aniine mee 
salute sollicite mecum  pertractans, audivi quia pius Dominus, ad 
mala vitanda et fugienda, peccatoribus misericorditer consilium pre- 
rogaverit dicens : « Date elemosinam, et ecce omnia munda sunt 
vobis*; » illud etiam memorans quia: « Sicut aqua extinguit ignem , ita 
helemosina estinguit peccatum*. » Ideo, propter remedium anime 
meae facio donationem omnipotenti Deo et sancto Victori, ejus mar- 
üri, ejusque monasterio , ubi sacrum corpus ejus requiescit, et abba- 
tibus ac monachis ibidem servientibus, in comitatu Aquense, in valle 
quam nominant Cagnanam, de quarta parte in vineis, in campis, in 
garricis, in pascuis, in pratis : de duabus partibus, viæ publice; de 
uno fronte, flumen quod nominatur Ár; de altero, terra sancte Marie. 


! Confer cum chartis, n. 211 et 212, 3 Luc , XI, 41. 
* Guillelmus, comes Vindascinus. * Ecclesi,, LI, 33. 








SANCTI VICTORIS. 253 


Sane si quis de successoribus meis vel ulla oposita persona qui contra 
donacionem istam agere voluerit, non valeat vindicare quod repetit, 
set componat auri optimi libras v, et postea donacio ista firma et 
stabilis permaneat. 

Facta donatio hec anno ab incarnacione Domini millesimo xxunm, 
indicione vu, regnante Rodulfo rege. 

Signum ego Wilelmus, qui hanc donacionem fieri jussi et testibus 
firmare rogo. Adalaiz' comitissa firmavit. Vuilelmus* comes, filius 
Rodbaldi, firmavit. Isnardus Palliolus, Wuilelmus Brocianus , Elde- 
bertus, frater eorum, firmaverunt. Carbolenus , Berengarius , Amicus, 
Isnardus filius Pallioli, Rodulfus, Bernardus Aculeus, Guitbertus de 
Turribus, Matfredus, Ebrardus de Margarita , Rainaldus, Vuilelmus de 
Trancis, Lautaldus, Acio, Gandalgaus, Eldebrannus, Guiniguerius, 
Isnardus Malbecus, Isdrels, Mairans, Archimbertus, Petrus filius 
Ricardi, Poncius, Isnardus de Mairaniguas, Fulco, Pontius Alfantis, 
Dadil, Vuilelmus Calcia , Unbertus , Autrannus, Bencelenus , Vilelmus; 
isti firmaverunt. 


226. 
Carta de Cagnana. 


In Dei omnipotentis nomine , sanctissime ejus disposicionis ordina- 
Hone. Ego Geiriberga? comitissima et filii mei Vuilelmus et Fulco 
sive Josfredus *, pro nostrarum animarum redemptione, facimus dona- 
cionem omnipotenti Deo ac sancto Victori, martiri gloriosissimo, 
ejusque monasterio, non longe a civitate Massilia fundato , et abba- 
tibus ac monachis presentibus et futuris, Cbristo Domino inibi mili- 
tantibus, de vineis que sunt in comitatu Aquense, in valle que nomi- 
nant Cagnana, quartam partem in vineis, in campis, in garricis, in 
pascuis, in pratis: de duabus partibus, viæ publice; de alio fronte, 

' Adelais de Andegavis, secunda uxor Guil- — * Gerberga, filia Ottonis Guillelmi , comitis 
lelmi I, comitis Provincie, materque Guillel- Burgundie, et uxor Guillelmi IT, comitis Pro- 
Ini II. vinciz , anno ipso 1018 defuncti, 

* Guillelmus III, filius Rotboldi,comitisPro- ^ * Gaufridus I, qui, cum fratre Bertrando I 
vincie ; qui Guillelmus, una cum patruelibus  patrueleque Guillelmo III, comitatum Provin- 


Gaufrido I et Bertrando I, comitatum Provin- cis possedit. 
cit, post patrem mortuum, possedit. 


1018. 


2 sept. 1010? 


f^ 58 


254 CHARTULARIUM 


flumen que nominant Ar; et de quarto fronte, terra sancte Marie. 
Sane si quis contra hanc donacionem nostram ire, agere vel inquietare 
voluerit, obtinere istud non valeat, set cogatur in vinculo exolvere 
auri obtimi libras v. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xvii, in- 
dicione prima. 

Ego comitissima Geiriberga, annuente domino, hanc donationem 
dedi et manu mea firmavi. Signum Vuilelmus, filius Umberti , firma- 
vit. Fulco firmavit. Vilelmus, nepus ejus, firmavit. Rodulfus firmavit. 
Petrus, filius Gereni, firmavit. Iterius firmavit. Rainulfus firmavit. 
Galterius firmavit. Garnaldus firmavit. Rostagnus firmavit. 


221. 
De valle Cagnana, de Aquis. 


Auctoritas enim jubet ecclesiastica et lex romana precepit, etc. 
Quapropter nos donatores Vuilelmus, Vuarinus et Rodbaldus, do- 
namus fidele nostro Leutaldo, pro amore et dulcitudine vel benevo- 
lencie'sue, in comitatu Aquense, in valle que nominant Cagnana, 
quartam partem in oampis, in vineis, in oglatis. Consortes : de duos 
latus, vias publicas; de uno fronte, flumine que nominant Ar; et de 
alio fronte, terra sancte Marie, vel si quis alii sunt consortes. Et facias 
tu de ipsa terra quicquid volueris, id est habendi, vindendi, dandi 
vel comutandi heredibusque tuis derelinquendi, libera hanc firmissi- 
mam, in Dei nomine, in omnibus habeas potestatem, quicquid vo- 
lueris. Sane si quis nos vel ullus homo de parentibus nostris vel ulla 
oposita persona qui contra hanc donationem istam ad inrumpendum 
venerit, non valeat vindicare quod repetit, sed componat in vin- 
culo de auro libra una, etc. 

Facta donatio ista in Aquis civitate, vi! nonas * septembris, indi- 
cione vir, regnante Rodulfo, rege Alamandorum vel Provincie. Signum 
Vuilelmus , Vuarinus et Rodbaldus, qui hanc donationem istam scri- 


bere et testes firmare rogaverunt, manus suas firmant. 


! Fort. corrig. 1F nonas. 





em o— 


SANCTI VICTORIS. 255 


Ego Lautaldus supradictum alodem, quem mihi in valle supra 
nominata Cagnana donaverunt Vuilelmus, Vuarinus et Rodbaldus, 
dono similiter, sicut mibi datus est, altari qui est consecratum in 
honore sancte Marie et sancti Victoris, in monasterio Massiliensi, et 
abbati et monachis qui hibi sunt et futuri erunt in perpetuum. Signum 
Durandus firmavit. Signum Pontius firmavit. Signum Atenulfus fir- 
mavit. Alius Atenulfus firmavit. Signum Otericus firmavit. Signum 
Constantius firmavit. Signum Alcherius firmavit. 


298. 
Alia. 


In Dei omnipotentis nomine. Incipit carta donationis, quam fece- 
runt Umbertus et Guantelmus, fratres, monasterio sancti Victoris 
Massiliensis, martyris Christi. Nos itaque duo fratres, scilicet Umber- 
tus et Guantelmus, considerantes de remedio animarum nostrarum, et 
quia omnia hujus mundi transitoria sunt, et quoniam morientes ho- 
mines nichil secum portare possunt de omnibus substanciis suis, preter 
illud quod, pro Dei amore, in monasteriis et in helemosinis pauperis 
tribuerint , dedimus, de hereditate nostra vel; parentum nostrorum, ip 
monasterio Massiliensi, quod est constructum in honore Dei genitricis 


Marie, et sanctorum apostolorum ac martirum tuorum Victoris et. 


sociorum ejus, domno abbati Bernardi et monachis ibi degentibus, 
tam presentibus quam futuris, ipsum tenementum quam tenet Vuilel- 
mus, ut habeant et possideant , jure hereditario, sine hulla interpella- 
cione, usque in finem seculi. Et insuper donamus'de vinea culta 
semodiatam unam, ad casals de Guisla. Hanc vero cartam nostre 
donacionis si quis firmare vel contradicere voluerit , non habeat po- 
testatem, sed componat in vinculo de auro pro hoc libras xz', etc. 

Facta est autem hec carta, nobis precipientibus, in predicto monas- 
lerio, anno ab incarnacione Domini millesimo septuagesimo primo, 
indicione nona. | 


1071. 





.1038. 


Circ. 1004. 


v°. 


256  CHARTULARIUM 


229. 


Charta qua Lautrudis, Rostagni vidua, abbatis sancti Victoris largitur mansum unum 
optimum, in comitatu Aquensi, in villa Saleta situm, omnesque terras manso eidem 
pertinentes. 


... Ego Lautrudis, mulier condam Rostagni, de Lambisco, banc 
donacionem scribere fecit ac testes firmare rogavi. 

Facta donatio hec anno incarnacionis dominice millesimo xxxvii, 
regnante Domino nostro Jhesu Christo. 


. — 990. 


Carta de ecclesia sancti Sulpicii in territorio Valle Veranica, in comitatu Aquense. 


Auctoritas etenim jubet ecclesiastica et lex precipit romana, etc. 
Quapropter ego Blitgerius Aculei et Bernardus, frater meus, nosque 
Petrus Goirandi et Caballarius, frater meus, et Jausfredus Pontiusque 
presbyter,* donamus omnipotenti Deo sanctoque Victori, glorioso mar- 
tyri , et monasterio Massilien$i et monachis ibidem Deo servientibus, | 
presentibus sive futuris, ecclesiam sancti Sulpicii, que est in territorio | 
Valveranica , in comitatu Aquense, cum omnibus apeuditiis et terris 
circaque ad eam pertinentibus. Nos itaque supradicti donatores eccle- 
sie, videlicet Petrus Goirandi et Caballarius vel Jausfredus , donamus 
unam condaminam, que fuit de Arlaldo, sancto Victori et ecclesie 
nominate; et nos itaque Blitgerius et Bernardus Aculei donamus 
similiter de terra que vocatur Teolaria, et juxta rivulum que nominant | 
Cosa, donamus de terra campum hunum, que fuit de Martino Bujuzo. 

Igitur ego Poncius Calvus et uxor mea, nomine Theucinda, dona- 
mus de terra que fuit de Inguilberto Cosa, que est ante ecclesiam; et 
ego Atulfus et Poncius, frater meus, donamus de terra una semo- 
diata, que est ad Cadafalco; et ego Constancia, filia alie Constanciz, 
dono hunam modiatam de terra, que est supra ecclesiam sancti Sul- 
picii , que fuit de Ausberno ; comparavimus de Petro Goirando unum 
campum, que est supra ipsam ecclesiam. Ego Bernardus et, uxor 
mea donamus hunam semodiatam de vinea, que fuit de Inguilberlo 





SANCTI VICTORIS. 257 


Cosa; et ego Ricardus presbyter dono aliam semodiatam, que com- 
, paravi de Dodone; et ego Bermundus clericus dono dimidium virgerii, 
ad sanctum Victorem sanctumque Sulpicium, que est ad Sanctum 
Stephanum. Et ad Sanctum Marcum abemus unam quartairatam de 
vinea, que est ad Fontem. Sane, etc. Ego igitur Petrus!, quondam 
sedis Aquensis episcopus, ecclesiam supradictam Deo omnipotenti et 
sancti Victori dono, et hanc cartam adfirmo. Blitgerius firmat. Ber- 
nardus firmat. Petrus Goirandus firmat. Caballarius firmat. Jausfredus 
firmat. Atbertus firmat. 


231. 


In nomine Domini. Ego Signoritus et uxor mea Leujarda, pro 
remedium animas nostras, et propter forfacturam que ego feci sancto 
Petro et monacho Saturnino, donamus in emendacione , de vinea culta 
pecia una ad ecclesiam sancti Petri vel sancti Victoris sine ulla inqui- 
sicione. Sane si quis, eéc.; et postea in vinculo de vinea culta mo- 
diatas tres, et postea donacio vel emendacio ista firma et stabilis per- 
maneat omnique tempore. 

Facta donacio vel emendacio ista in Aquis civitate, vir idus mar- 
cias, regnante Rodulfo rege. 

Signum Signoritus et uxor sua Leujarda, qui hanc donatione vel 
emendacione ista scribere et testes firmare rogaverunt. 


232. 
Carta de Miliciana. 


Jhesu Christi Domini nostri opitulante clementia, ejusque benigna 
suffragante juvamina. Ego Amelius et uxor mea, nomine Leodgarda, 
de animarum nostrarum salute sollicite nobiscum pertractantes , etc. 
Facimus hanc cartam helemosinariam omnipotenti Deo et sancto * Vic- 
tori ejusque monasterio, ubi sacrum corpus ejus requiescit, et abbati- 
bus ac monachis ibidem Deo servientibus, de huno manso, qui est in 


8 Mart., 
904 — 1032. 


1006. 


f» 59. 


comitatu Aquense, in villa que nominant Miliciana, quem excolit 


' Petrus IT, qui circa a. 1103 episcopatum dimisit. 
L ° 33 





Sec. XI. 


258 CHARTULARIUM 


homo nomine Pontius et uxor ejus Bligarda, ipsum manso ab inte- 
gro, cum campis cultis et incultis, cum vineis, ortis, vel omnia 
quicquid ad ipsum mansum pertinet, sicut jam diximus , totum dona- 
mus Deo omnipotenti et sancto Victore. Sane si quis nos aut ullus de 
successoribus nostris vel ulla opposita persona, qui contra donacio- 
nem istam ire, agere vel inquietare voluerit, non valeat vindicare quod 
repetit, set componat in vinculo auri libras duas, etc. 

Facta donacio ista anno incarnacionis Domini millesimo vr, regnante 
Rodulfo rege. — 

Signum ego Amelius et uxor mea Leodgarda, qui hanc cartam fieri 
jussimus et testibus firmare rogavimus. Domnus Poncius episcopus 
firmavit. Signum Vuilelmus firmavit. Fulco firmavit. Salico firmavit. 
Lanbertus firmavit. Pontius firmavit. Signum Ava firmavit. Signum 
Constancia firmavit. 


233. 


Carta de castro que dicitur Myxago juxta Aquis et villa Sancti Marci juxta Valdem 
Veronicam. 


In nomine Domini. Ego Aldebertus, filius Rotberti, de Muxiago, 
dono omnipotenti Deo et altari quod est consecratum in honore 
sancte Marie, Dei genitricis, et sancti Victoris, in monasterio Massi- 
liensi, et monachis ejusdem loci, unum videlicet mansum ab integro, 
cum omnibus que ad ipsum pertinent mansum, in comitatu Aquense, 
et in territorio de supradicto castro Muxago, pro remedio anime meae 
et parentum meorum. Excolivit autem ipsum mansum Rotbaldus 
Peregrinus; et est ipsus mansus prope ecclesiam sancti Martini, ad 
aquam que dicitur Lodena. Et ego Bermundus de Mirolio similiter, 
pro remedio anime meae et parentum meorum, dono Deo et sancto 
Victori, in supradicto territorio de Muxago, alium mansum ab integro, 
cum omnibus que ad ipsum pertinent. Ego quoque Pontius Amalri- 
cus similiter dono alium mansum, pro remedio anime mee et paren- 
tum meorum , Deo et sancte Marie sanctique Victoris supranominato 
altari, cum terris cultis et incultis et cum omnibus que ad ipsum 
mansum pertinent; et est ipse mansus in territorio ecclesie supradicti 





SANCTI VICTORIS. 259 


sancti Martini, quem excolit homo, nomine Ebrardus. Ego Pontius 
istam donacionem , quam feci, firmavi, et, me rogante, Guichirannus 
Guinigerii et Burrellus firmaverunt. Et ego Guikirannus, filius Guini- 
gerii monachi, pro remedio anime mee et parentum meorum, simili- 
ter dono Deo et supranominato altari sancte Marie et sancti Victoris 
alium mansum et omnia que ad ipsum mansum pertinent ; et est ipse 
mansus in sepe nominato territorio Sancti Martini. Et ego Pontius Ar- 
nulfus, de Àvinione, dono supra nominato altari sancte Marie et sancti 
Victoris terciam partem de uno manso, in villa Sancti Marci, juxta 
Vallem Veranicam, in terris cultis et incultis, vineis et pratis, et omnia 
pertinenti[a] ad ipsam terciam partem. Istum vero mansum , unde est 
ista tercia pars de qua dicimus, tenuit quidam homo, Pontius Novellus 
nomine. Istam donationem , quam ego Pontius Arnulfus feci, et, meo 
rogatu , Giraldus Palliolus et uxor sua Lautgarda firmaverunt, Vugo 
de Sancto Marcho, avunculus meus, firmavit. Donationem de manso, 
quem donavit Aldebertus de Muxiago , idem ipse firmavit , et, rogatu 
ejus, Gaucerannus de Pino firmavit, et mater ejus Belliildis et soror 
sua Sulpinia firmaverunt. 


234. 
Carta sancti Leodegarii. 


Quoniam evangelica auctoritate, etc. Ego Gantelmus et uxor 
mea Arentrudis, cum filis nostris, pro redemtione animarum nos- 
trarum et genitorum ac genitricum omniumque parentumque nostro- 
rum , et ut omnipotens Deus det nobis remissionem omnium peccato- 
rum nostrorum , donamus aliquid de alode nostro omnipotenti Deo et 
sancti Victoris martyris monasterio Massiliensi, monachis quoque 
ibidem Deo servientibus, tam presentibus quam et futuris, ecclesiam 
videlicet in honore sancti Leodegarii martyris dicatam, que est sita 
in territorio de castro Sancti Amantii, cum terris cultis et incultis, 
cum locis determinatis, et omnia que in presenti supradicta* ecclesia 
babet, et quiequid in futuro adquirere potuerit, omnia tradimus, ce- 
dimus atque transfundimus jure perpetuo..... Ego quoque Guichi- 


rannus ét uxor mea Doda et filii mei ipsam ecclesiam quam ego - 


1035. 


v*. 





1061. 


LI 


260 CHARTULARIUM 


construxi, consentiente dommfo Gantelmo, et unum molendinum et 
omnia que in supradictis terminis habere videmur, tam in fevo quam 
in alode, similiter donamus omnipotenti Deo et sancto Victori, ejus 
glorioso martyri, monachis quoque ejus, tam presentibus quam et 
futuris, ut orent omnes pro nostra salute animarum parentumque 
nostrorum, tam vivorum quam et defunctorum. Sane si quis contra 
hanc donationem helemosinariam in causam nisus fuerit insurgere 
contrariam, non valeat vendicare quod appetit; sed contrictus in vin- 
culis cogatur auri obtimi libras solvere xx supradictis monachis, 
et insuper cum Juda traditore et cum Pilato crucifixore penas luat 
eternas, nisi cum satisfactione resipuerit ad emendationem. Nos igitur 
supradicti donatores hanc cartam fieri jussimus manuque propria fir- 
mavimus, atque testes idoneos firmare rogavimus. 

Signum Gantelmi et uxori ejus et filiorum et filiarum ejus, qui fir- 
maverunt. Guiquirannus et uxor sua Doda et filii sui Guichirannus et 
Vuilelmus firmaverunt. 

Facta donatio hec anno ab incarnatione Domini x xxxv. 


235. 
Carta de Lambisco. 


Ego Amalricus de Lambisco et fratres mei, domnus videlicet Ber- 
mundus et domnus Pontius, mulieres nostre et filii filleque nostre, 
necnon et Odoara, fratris nostri Laugerii quondam uxor, filiusque 
ejus Saramannus, audientes quotidie, etc.; donamus ad proprium 
alodem altari quod est consecratum in honore sancte Dei genitricis 
semperque virginis Marie et sancti Victoris, in monasterio Massiliensi, 
abbati quoque Durando, qui ibi videtur esse, monachis nichilominus 
eidem loci, presentibus atque futuris, ecclesiam videlicet quam in 
prefato Lambesco, in sancte Trinitatis nomine, dedicari optamus, 
cum terra que 'ei adjacet inter utrasque vias, simulque cum cimiterio 
omni, quod illic erit, omnibusque oblationibus, que ibi oblate fue- 
rint, et cum omnibus rebus quas habet et habitura est in perpetuum. 
Si quis, etc. 





' SANCTI VICTORIS. 261 


Acta est autem hec donationis cartula anno incarnationis dominice 
millesimo rx:, indictione xun , epacta xxvi. 


236. 


Aha. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Pontius de Lanbesco 1060 — 1064. 


et mulier mea Scocia, pro animarum nostrarum remedio, donamus 
ad proprium alodem altari quod est consecratum in honore sancte 
Marie, semper virginis, sanctique Victoris martyris, in monasterio 
Massiliensi, videlicet unum mansum in supradicto castro Lanbesco, 
scilicet ipsum quem tenebat Adalaldus et tota que ad ipsum pertinent 
mansum ab integro ; ea scilicet ratione, ut, quandiu ego Pontius jam 
dictus vixero, ipsum mansum teneam, et, singulis annis, pro censu 
ejus, sancto Victori reddam jam dicto Massiliensi dimidiam cere libram; 
post mortem autem meam, ubicumque mortuus fuero, idem mansus, 
sine ulla contradictione, in proprium prenominati monasterii jus ad 
plenum transfundatur, Insuper donamus in vita nostra jam dicto altari 
totam nostram partem *, quam habemus in illo loco qui vocatur Vi- 
nealis, in terris cultis et incultis; qui videlicet locus jacet inter utras- 
que vias, illam que tendit ad Berbentem et eam que dirigit ad Sallonem. 
Hec omnia, ea que diximus ratione, ad proprium alodem donavimus 
sepe nominato altari sancte Marie sanctique Victoris martyris, Massi- 
liensis monasterii, ejus quoque loci abbati domno Durando, mona- 
chis etiam ipsius monasterii, tam presentibus quamque futuris. Si 
quis , etc. 

Ego Pontius et uxor mea Scocia donavimus et firmavimus. Bre- 
mundus de Lambesco firmavit. Wilelmus Amalrici firmavit. Leode- 
garius firmavit. Amalricus firmavit. Raimbaldus Bremundi firmavit. 
Elephantas firmavit. Vuilemmus Papia firmavit. Pontius de Velaus fir- 
mavit. Rainaldus Amalricus firmavit. 


fe 60. 


Circ. 1032? 


262 CHARTULARIUM 


237. 


Carta de Adana. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Amalricus ', Aquensis 
archiepiscopus, dono et reddo, pro remedio anime mee et parentum 
meorum, cum consensu et voluntate cannonicorum meorum, vide- 
licet Amalrici, Deusdedit, Artaldi, Archimberti, Isdrel et aliorum, 
reddo et dono saneto Victori martyri, Massiliensis monasterii, eccle- 
siam sancti Victoris Edana, cum alüs ecclesis dirutis et cum altari 
et cum cimiterio et cum omnibus que pertinere videntur ad eandem 
ecclesiam. Et tamen, pro bac donatione et guirpitione, recipio unum 
asinum ispanum et duodecim modios de annona et unum tapete. 

Et ego Richardus et fratres mei Isnardus et Bonus Filius, et Theo- 
deldis, soror mea, et Barnardus Curtetus, suus maritus, et Pontius de 
Gignago et uxor sua Margarita, et Suodulfus et uxor sua Blance, 
et heredes nostri, pro remedio animarum nostrarum et parentum 
nostrorum , donamus Deo omnipotenti et monasterio sancti Victoris, 
Massiliensis, et prenominate ecclesie sancti Victoris Edana , aliquid 
de nostro alode, scilicet duo molendina , in territorio jam dicto Edana, 
hoc est Terriciol, et aliud molendinum, quod dicitur A la Cassata. Et, 
in ipso territorio de Adana, donamus totum alodem, quem hibi ha- 
bemus et habere debemus. Et Bremundus monachus, quando ivit 
ad monasterium, donavit jam dicto monasterio sancti Victoris suas 
partes de duobus molendinis, in eodem territorio; et Verdeliuns do- 
navit suam partem de uno molendino. Isti duo, sicut diximus , suas 
partes de molendinis donaverunt, et quantum alodem ibi habebant. 
Domna Lautrudis et Bermundus et Laugerius et Pontius, fil” sui, 
donaverunt de molendino, quod dicitur Ad Passum , suas partes, hoc 
est quartam partem de tercia que pertinet ad seniorem. Et Aldoardus 
monachus donavit in eodem molendino octavam de duabus partibus; 
et in molendino Salice, in uno quartone , octavam partem, et in alio 


! Amalricus IL, qui sedebat a. 1032 , vel fort. Amalricus I qui sedit ab a. 001 ad a. 1015, 


vel circiter. 





SANCTI VICTORIS. 263 


quartone, quintam partem, et totam partem de suo alode, quam vi- 
detur habere in omni loco. Et Gisfredus, pater de Amalrico de 
la Porta, et mulier sua et heredes sui, et Hisnardus Malbec de Tollun 
et mulier sua, et Guikirannus et fratres sui, et Armannus et heredes 
sui donaverunt in ipso molendino de Salice duos quartones, et de 
alio quartone tres partes , et totas suas partes de alode, quem habent 
in eodem territorio. 

Ego Amalricus, Aquensis archiepiscopus , et cannonici mei, et Ri- 
chardus et fratres ejus, et omnes prenominati homines et femine, jam 
dictam donationem. fecimus sancto Victori monasterii Massiliensis, et 
habitatoribus ejusdem loci, tam presentibus quamque futuris, ut 
omnia supradicta habeant. ........ Hanc donationis cartam fieri 
precepimus et manibus nestris firmavimus, et alios firmare roga- 
vimus. 

Ego Guadaldus, de castro quod vocatur Acus, dono Domino Deo et 
sancto Victori supra nominato, et servitoribus Dei in eodem mo- 
nasterio , jure perpetuo, totum meum alodem quem habebam in ter- 
ritorio de Dana, ea videlicet ratione, ut ipsi monachi teneant et 
possideant * prescriptum alodem semper, suamque inde voluntatem 
faciant sine ulla contrapellatione. Suscepi tamen, pro hac donatione, 
solidatas x, porrigente Pontio monacho, de Castello Duplo, qui 
videbatur in ipsa obediencia sancti Victoris. 


238. 


Carta sancti Martini de Trivolancio. 


Omnipotens Deus cum ineffabili dispositione cuncta condiderit, 
constat humum homini tradidisse, et in ea vel ex ea substantie 
queque. Tamen ex utero intacte genetricis nasci dignatus, clemen- 
tissima miseratione mortalibus dicere est dignatus : « Facite vobis 
saculos non veterescentes, thesaurum non deficientem eternum in celo, 
ubi nec erugo nec tinea demolitur, et ubi fures non effodiunt nec 
furantur!; » et: « Facite vobis amicos de mamona iniquitatis , ut, cum 


! Luc., XII, 33. 


v*. 


1056. 





204 CHARTULARIUM 


defeceritis , recipiant vos in eterna tabernacula!; » itemque Scriptura : 
« Elemosina a morte liberat, et non patitur animam ire in tenebras; 
fiducia magna erit coram summo Deo elemosina facientibus eam. » 
Hec ergo aliamque sanctarum Scripturarum testimonia versantes in 
memoria, pro animarum nostrarum remedio et pro eterne vite premio, 
ego domnus Pontius Guantelmus et Athenulfus, frater meus, et In- 
guilborga facimus donationem omnipotenti Deo sanctique Victoris 
martyris monasterio , Massiliensis fundato , et monachis ibidem servien- 
tibus Deo, donamus ecclesiam sancti Martini, quem vulgo vocatur Tri- 
vulantis. Et est ipsa ecclesia in comitatu Aquense , sub castrum quem 
vocatur Agulia, cum terris sive vineis ibidem apertinentibus : de uno 
latus, casal maximum, a via publica Aurelia; et de uno latus, ad 
fonte Isimberto ; et est ipsa terra de in stangnum infra terminum , et 
descendit a Pirtuso Jenoario , a via publica Aurea. Et ipsos podios qui 
sunt inter terminos, et omnibus his accessis ad ipsam ecclesiam perti- 
nentibus, donamus; ut participes simus servorum Dei orationibus. Si 
quis vero heredum nostrorum vel quemlibet homo bane donationem 
violare temptaverit, non valeat, sed cogatur solvere auri libras vi, etc. 

Facta donatio hec in monasterio sancti Victoris, anno incarnationis 
dominice millesimo rvt, inditione viur, regnante Domino nostro Jhesu 
Christo. 

Domnus Pontius Guantelmus firmavit. Domnus Athanulfus, frater 
ejus, firmavit. Guantelmus firmavit. Guantelmus, nepos ejus, firmavit. 
Et insuper donamus medietate de bosco de Rovoira. Flavius firmavit. 
Pontius Maria firmavit. Viaderius firmavit. 

In Christi nomine. Ego Gadaldus, de castro Agulia, dono sancte Dei 
genitricis Marie et sancto Victori martyri, Massiliensis monasterii, et 
monachis ibidem Deo servientibus, presentibus et futuris, pro salute 
et indulgentia peccatorum meorum, aliquid de alode meo, in territorio 
ipsius castri, videlicet campum unum, juxta ecclesiam sancti Martini 
de Trivolanto, quem determinat fons de Isimberto. Alteros vero duos 
campos dono in loco qui dicitur Ad Stagnulos; et sunt hii duo campi 


! Luc., XVI, 9. * Tob., IV, 11 et 12. 





SANCTI VICTORIS. 265 


de terra erma. Et, ut firma et stabilis sit hec donatio , accipio ab ipsis 
monachis mm" solidos et denarios vim. Si quis autem post mortem 
meam hanc cartam donationis adnullare temptaverit, non valeat 
consequi quod querit. Signum Gadaldi. ) 


239. 
Carta de Guntardo. 


Cum, a radice prime humanitatis, per totum mundum diabolus 
seviret, humanumque genus non creatori sed idolis serviret, placitum 
est summo Deo, ut incarnaretur et de stirpis judaice virgine nasce- 
retur. Unde factum est ut populus ejus per totum mundum , qui in 
eum crederet , ecclesia vocaretur, et ipse ejusdem ecclesie sponsus di- 
ceretur, et ei domus consecraretur, ubi sponsa ejus, studéndo ora- 
tioni, ab eo exaudiretur. Inde, karissimi, hoc templum a nobis, 
quamvis indignis , consecratum ob hoc esse cognoscatis, ut et illud ad 
adorandum Deum cum oblationibus vestris convenire studeatis , ut ab 
eo eternam hereditatem possideatis. Quicumque ergo ad hujus templi 
Dei dotalicium adjutorium prebuerit, sibi Deum placatum esse noverit, 
si cum omni devotione et fide hoc egerit. Quapropter ego Bence- 
lenus et uxor mea Gotolena et filii et filie mee, propter vite eterne 
premium , donamus Domino Deo et ad ecclesiam, que est consecrata in 
honore sancti Victoris, de terra ariva modiata 1, in comitatu Aquense, 
in loco que dicitur Gontardo. Et ego Pontius Alfantis et uxor mea 
Beatricis et filii cum filiabus meis, in eodem loco supradicto Gon- 
tardo , donamus de terra arabile semodiata 1. Igitur et nos filii Gislardi 
Aicardus , Petrus et Nevolongus , et mater nostra Ingilburga, donamus 
ecclesia supradicta in loco jam dicto semodiata una. * Sane si quis, 
nos aut heredes nostri aut ulla opposita persona, qui contra spon- 
salicium istum ire , inquietare vel inrumpere voluent, non hoc valeat 
vindicare quod repetit, sed cum Juda et Pilato, Anania et Saphira, 
Diocleciano et Maximiano, et cum ceteris dampnatis excommunicatus 
sit; et postea sponsalicius iste firmus et stabilis permaneat omnique 


tempore. 
I. 34 


1016. 


f. 61. 


Augua., 
1032 — 1039. 


266 CHARTULARIUM 


Actum sponsalicium istum incarnationis dominice anno mille- 
simo xr* vr, regnante Domino nostro Jhesu Christo. 

Signum Pontius Alfantis firmavit. Bencelenus firmavit. Silvius fir- 
mavit. Teutbertus firmavit. Leutardus firmavit. Boso firmavit. Wi- 
lelmus firmavit. 


_ 240. 
Alia. . 

Quoniam quidem multi donatores postea sunt falsores, et antiquitus 
nihil valebat datum, nisi esset incartatum, mihi Umberto et fratri 
meo Ricavo, filis Theodorici, qui fuit Arimmuni, visum est, et 
Rahymberto, nostro consobrino, videtur, quatenus, quia nitimur de 
nostro alode dare aliquid ad monasterium sancti Victoris, quod est 
pôsitum juxta mare, Massilie, cartis litteris ipsum donum obfir- 
matum impositis contra usum fallendi vigeret, et , opitulante Deo, in 
longitudinem dierum sine ulla contraditione duraret. Quamobrem 
omnibus nobis supradictis, ut diximus, videtur hanc cartam bonum 
scribere. Veniendum itaque ad-ipsum donum est, ut dicatur quod est, 
non semper per ambages loquendum. Nos igitur, uno assensu, ad 
jam dictum monasterium donamus atque cedimus mansum Ricardi 
Garrice et Augerii et Gairardi, brachiaria Udalgerii, et, consentien- 
tibus omnibus ad quos pertinet hoc laudare, id assentimus , ut cum 
campis , vineis , domibus stantibus et ruing paratis, ortis, novalibus, 
oglatis, exigis, silvis, garriciis, pratis, fontibus, rivis aquarum et de- 
cursibus earum, totum, ut nostrum possessio est, integrum habeant 
monachi ipsius monasterii, dare, amore Dei et dilectione servo- 
rum Dei. 

Rostagnus firmavit. Silvius firmavit. Bencelenus et Wilelmus firma- 
verunt. 

Ego quoque Alfantides, Pontius nomine, de terra ipsius jam olim 
castri, quod adhuc dicitur Gontardus, dono vr? partem, ubicumque 
potestatem habeo; et, quandiu ego et filii mei habituri sumus, totam 
et ab integro cedimus et donamus, ut diximus, partem, ut quid 
possibilitas nostra obtinet omne teneatis. Sed si quis, ego aut nos 


* 


- M ———————— — —À — s — ——.. 


SANCTI VICTORIS. 261 


aut ullus quicumque sit, qui contra hanc donatione sive donatio- 
nes (omnes enim hic scripti testamur) ire, agere, calumniare vel 
irrumpere voluerit, non valeat vendicare quod impetit, sed com- 
ponat de auro optimo libras m; et he donationes firme et stabiles 
omni tempore permapeat cum interposita firmitate subnexa cum 
stipulamento. 

Precepimus has scribere donationes, scripteque sunt mense augusto, 
feria v1, regnante sive imperante Cono '!. 

Signa Umberti, Ricavi et Rahymbert et Pontii Alphanti, qui has 
donationes scribere mandaverunt , et manibus suis firmant. Wilelmus 
firmat. Rostagnus firmat. Rodulfus Bardoinus firmat. Pontius Alfantus 
firmat. Bencelenus et Vuilelmus, filius suus, firmant. Ado firmat. 
Silvius firmat. 


241. 


Alia. 


Ego Beatrix, quondam Pontii Elefanti uxor, pro mariti mei filiorum- 1060 — 1064. 


que defunctorum meorum animarum redemptione, proque anima mea, 
filii etiam mei anima adhuc vivi, dono ad proprium alodem altari quod 
est consecratum in honore sancte Marie, semper virginis, sanctique 
Victoris , Christi martyris, in Massiliensi monasterio , sextam videlicet 
partem, que maritum meum filiosque meos defunctos, me quoque et 
filium meum viventem , qualicumque ratione , contingit in Guntardo. 
Fuit autem hec sexta, de qua loquimur, pars cujusdam mulieris , Du- 
midie nomine. Hanc donationem sexte partis, in supradicto Guntardo 
me contingentis, in terris cultis et incultis et in omnibus omnino 
rebus, supra nominato altari sancte Marie sanctique Victoris, Massi- 
liensis monasterii, ego Beatrix, cum filio meo vivente, dedimus, 
simulque domno Durando, presenti ejusdem monasterii abbati , suc- 
cessoribusque suis, nec et monachis illius loci, tam presentibus quam- 
que futuris, excepta illa tasca ipsius terre, quam homines Balduini 
Castri videntur colere. Si quis, etc. 


! Cono seu Conradus II Salicus. 


+. 


4047. 


268 CHARTULARIUM 


*Ego Beatrix jar dicta filiusque meus Bonifacius donavimus et 
firmavimus. Beatrix femina firmavit. 


: 942. 
De Gontardo. . 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Bencelenus, et filii 
mei Vuilelmus, Faraldus et Ripertus, et filia mea Belliildis, faeimus 
donationem Domino Deo omnipotenti sanctique Victoris martyris mo- 
nasterio, apud Massiliam fundato, et monachis ibidem Deo servien- 
tibus. Donamus v mansos in castro que nominant Gontardo, cum 
omnia ibidem pertinentibus , cum pratis, cum silvis, cum garriciis, 
cum molindinis. Et nos monachi sancti Victoris, in gadium que Pontius 
Alfantus tenebat, x solidos donamus. Si quis vero heredum nostrorum 
vel quilibet hominum hanc donationem violare temptaverit, non hoc 
valeat, sed cogatur solvere auri libras v1, et insuper omnipotentis Dei 
iram incurrat , cumque Dathant et Abiron perpetuas poenas ludat. 

Facta donatio hec in monasterio sancti Victoris, anni incarnationis 
dominice millesimo xr vr, indicione. . . .* , regnante Domino nostro 


- Jhesu Christo. 


Domnus Bencilinus et filii et filiabus firmamus et firmare roga- 
vimus. Vuilelmus, frater Bencelini, firmavit, et mulier et filii sui. 
Rodulfus firmavit. Wilelmus, filius Bencilini, firmavit, et frater ejus 
Faraldus firmavit. Ripertus et filia ejus firmaverunt. Aicardus firmavit. 
Petrus, frater ejus, firmavit. Bonus firmavit. Amalricus clericus et 
frater ejus Pontius firmaverunt. 

Insuper hec omnia supra scripta , notum vobis esse volumus qui has 
literas, quod, exceptis supradictis v mansis, est sextus mansus quem 
Pontius Alfantus nunc tenet, de quo ego Vilelmus Bencelenus facio 
donationem sancto Victori , tali convenientia , ut, quandiu ego vixero, 
teneat ipse Pontius; post mortem vero meam, revertar ad sanctum 
Victorem, cum omnibus ad eundem mansum pertinentibus. Et hoc 
supra scripti firmatores firmaverunt. 


! Numerus deest in Cod, 





SANCTI VICTORIS. — 269 


243. 
De eodem. 


Ego Raiambertus, filius Aurimundi, et consobrini mei Umbertus 
et Ricaudus , filii Teodorici, pro remedio animarum nostrarum paren- 
tumque nostrorum, donamus aliquid de alode nostro omnipotenti Deo 
et sancto Victori martyri , Massiliensi , et monachis ejus, tam presen- 
tibus quam et futuris, jure perpetuo, laudante et consentiente domno 
Benceleno et confirmante, ex cujus parte nobis obvenit ipse alodis, 
quem ipse nobis dedit per cartam et donationem et firmationem : hoc 
est omnem terciam partem de castro , condam dirrupto et ad eremum 
deducto, quod vocatur Gontardus, cum omnibus que ad ipsum 

castrum pertinent, terris videlicet cultis et incultis, arboribus pomi- 
- feris et inpomiferis , aquis aquarumve decursibus, pratis , molendinis, 
silvis, garricis, oglatis, in omnibus omnino rebus que ad ipsam ter- 
ciam partem pertinent donamus, transfundimus, jure perpetuo, ut 
quicquid facere voluerint supradicti monachi liberam potestatem ha- 
beant. Sane si quis, aut nos aut ulla persona, hanc donationem con- 
trastare aut minuere aut in aliquo inrumpere voluerit, ira omnipo- 
tentis Dei et omnium sanctorum ejus veniad super eum; et cum Juda 
Scarihot, qui Dominum traxit, sit dampnatus in inferno inferiori nisi 
cito emendaverit. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxxvn, 
mense februario , in ripa Durencie , in territorio supradicti castri quod 
vocatur Gontardus, regnante Cono imperatore. 

Nos donatores supradicti hanc donationem firmavimus et testes fir- 
mare rogavimus. Rostagnus de Cataneto firmavit. Pontius Alfantus 
firmavit. Teutbertus de Roca firmavit. Wilelmus , filius ejus, firmavit. 
Wilelmus, nepos ejus, firmavit. Rannulfus firmavit. Umbertus fir- 
mavit. Bompars firmavit. 


! Conradus II dictus Salicus. 


Febr. 1037. 


Circ. 1040. 


Circ. 1050. 


f. 62. 


1037, 


210 CHARTULARIUM 


244. 
Alia. 


In nomine Domini nostri Jhesu Christi. Incipit carta seu donatio 
que Wilelmus, filius Bencelenum, habuit cum monachis sancti Vic- 
toris de sextam partem de Gontardo castrum , de omnia que abuit et 
retinuit , a vita sua teneat et post obitum suum revertar Dei sanctique 
Victoris martyris Massiliensis. Ego Vuilelmus, pro remedium anime 
mee, dono ad monasterium supradicti et ad monachos ibidem Deo 
servientibus, et ipsam partem cum pratis, cum silvis et garriciis et mu- 
lindinis, et omnia que ad ipsam partem pertinet, etc. 

Ego Vuilelmus donavi et firmavi. Bencelenus, pater meus, firmavit. 
Wilelmus , avunculus meus, firmavit. Rodulfus firmavit. 


245. 
Alia. 

In nomine Domini et salvatoris nostri Jhesu Christi. Ego Vuilelmus 
et uxor mea lnaurs et filii mei Umbertus et Pontius donamus Deo 
sanctique Victoris martyris Massiliensis monasterio medietatem de 
bosco, que est inter fluvium Durentia et caustrum que nominant Gon- 
tardum, medietatem que fuit de patrimonio Pontium Blancum, ad 
proprium alodem, jure in perpetuo, ec. 

Ego Vuilelmus et uxor mea et filii et filias meas donamus et trans- 
fundimus atque firmamus a domino Deo et sancti Victoris, cum sociis 
suis, et abbatis et omni congregatio, propter redemptionem anime 
nostre. 


246. 


Alia. 


Ego Bencelenus et uxor mea, nomine Gotholenis, filii quoque mei 
Wilelmus et Feraldus, atque heredes mei, me volente et consentiente, 
quorum nomina sunt hec : Pontius, cognomine Helfantus, Raiam- 





SANCTI VICTORIS. ^ 201 


bertus etiam, filius Aurimundi, Umbertus necne et frater ejus Ri- 
caudus, filii Teodorici; Aicardus quoque et frater ejus, seu mater 
eorum, consentiente seniore suo Vuilelmo, pro redemptione anima- 
rum nostrarum parentumque nostrorum, et ut Deus faciat nobis mi- 
sericordiam , et hic et in futuro seculo, donamus ipsum portum et 
ipsam ripam de Durentia, in ipso loco vel sub ipso castro quod vo- 
catur Gontardus, omnipotenti Deo et sancto Victori, martyri Massi- 
liensi, monachis quoque ejus, tam presentibus quam futuris, ad pro- 
prium alodem jure perpetuo; et quiequid de tota ipsa ripa vel de ipso 
porto ad usus hominum pertinere videtur, totum ab integro, sine ulla 


intermissione, omnes nos supradicti donatores omnipotenti Deo et 


sancto Victori, ejus martyri, donamus atque transfundimus, etc. 
Signum Wilelmus Amalricus firmavit. Adalus firmavit. Dakmatius 
firmavit. Rodulfus firmavit. Vuilemus presbyter firmavit. Pontius 
Verdis firmavit. | 
Facta donatio hec anno incarnationis dominice mxxxvu, regnante 
Cono imperatore. 


241. 


Ego domnus Rostagnus et uxor mea Ermengarda facimus dona- 
tionem omnipotenti Deo sanctique Victoris martyris monasterio, aput 
Massiliam fundato, et monachis ibidem Deo servientibus. Donamus 
ipsam partem, que nobis obvenit, de portu quod dicitur Gontardus, 
et in Pogio Sanguinento de terra egresta modios v, et ortum unum 
in dominicatum suum, atque duas piscatorias, unam ad Pogium San- 
guinentum, aliam de Alarico. Si quis vero, etc. 

Facta donatio hec in monasterio sancti Victoris, anno incarnationis 
dominice wxrv. 

Domnus Rostagnus et uxor ejus domna Ertnengarda firmaverunt 
et firmare rogaverunt. Emens firmavit. Ysmido firmavit. 


248. 


Carta de Goirone. 


Omnis homo qui possessionem suam in alterius vult transfundere 


1045. 


Sæc. XI. 


N°. 


272 7 CHARTULARIUM 


potestatem, est necessarium ut perficiat illut secundum juris ces- 
sionem, id est aut vindicta vel testamento seu stipulatione, qua- 
tenus firma et stabilis ipsa permanead institucio. Unde ego Aldebertus, 
pro redemptione anime mee et absolucione peccatorum et pro premio 
eterne vite, trado memetipsum Deo et perpetue virgini Marie sanc- 
toque Benedicto, in ordine monachorum, in monasterio sanctissimi 
Victoris, martyris Massiliensis, et fratribus ibi commanentibus, 
presentibus et futuris, usque ad consummationem seculi, ut habeant 
et possideant ; omnemque meam possessionem et propriam facultatem 
in cunctis rebus mobilibus trado, jure hereditario, perhenniter ad pos- 
sidendum, predicto monasterio sancti Victoris Massiliensis, ut ha- 
beant et possideant permanenti lege, ita ut nullus homo extraneus vel 
mihi propincus, qui in confinibus manet vel manebit, ab odierna die 
et deinceps , audeat inde aliquid accipere vel demere, seu usum de- 
bitum ullum requirere vel imponere; et sine ulla dominatione prin- 
cipum maneat ratum et firmum quod statuo in perpetuum. Posses- 
sionis vero nomen hic continetur : Mons Gurion totus, cum omnibus 
que ibi habentur et cum duabus ecclesiis que ibi continentur, id est 
perpetue virginis Marie et sancti Michaelis arcangeli, cum omnibus 
apendiciis earum; et, justa flumen Durentie, condamina una que 
computatur in xit modiatas, et, simul pratum quod ibi habetur; et alia 
condamina in Ficulneola , que continetur in octo modiatis. Do etiam 
et in perpetuum * ereditatem trado ego Aldebertus, et fratres mei 
Guilelmus et Amalricus, et patruus noster Aldebertus, quartam partem 
villam Sancti Juliani, que continetur in confinio territorii Cellanii 
castri, in omnibus possessionibus cultis et incultis et in ceteris aliis 
rebus. Damus etiam et remittimus omnia que habebamus et que re- 
quirebamus, vel aliquis homo pro nobis, in territorio Sancti Victoris 
et Sancti Justi, in terris que ipsi monachi, vel homines qui eas pro 
illis laborant, [tenent]. 

Firmatore sunt inde mater mea Aramberta et fratres mei Guilelmus 
et Amalricus, et ego ipse Aldebertus, et patruus meus Aldebertus cum 
filio suo, et consobrinus meus Rodulfus. 





SANCTI VICTORIS. 273 


249. 
Carta de Mimet, 


Omnipotens Deus, etc.’ Ego Minardus genitrixque mea Da- 
goara facimus donationem omnipotenti Deo sanctique Victoris mar- 
tyris monasterio, aput Massiliam fundato, et monachis ibidem Deo 
servientibus, videlicet m1 mansos, quos jure hereditario possidemus, 
eidem omnipotenti Deo sanctoque Victori martyri et monachis ce- 
dentes. Et sunt in comitatu Aquense. Horum duo sunt in villa que 
dicitur Mimeto, quos excoluerunt homines Berengarius et Pontius 
Cavalcans Vacas; tercius est in villa que dicitur Grezasca, quem exco- 
luit homo nomine Stabilis; quos ex integro et absque diminutione 
donamus, cum terris cultis et incultis, arboribus pomiferis et iupo- 
miferis, pratis, ortis, vineis, garricis et omnibus accessis ad eos 
pertinentibus, ut participes simus servorum Dei orationibus. Si 
quis, efc. : | 

Facta donatio hec in monasterio sancti Victoris, anno incarnationis 
dominice « xxv1, indicione vii, regnante Rodulfo, rege Alamannorum 
sive Provincie. ' 

Mimardus et mater ejus Dagoara firmaverunt et testibus firmare 
rogaverunt. Pontius' episcopus firmavit. Wilelmus? vicecomes fir- 
mavit. Fulco* firmavit. Wilelmus', filius Vuilelmi , firmavit. Stephana' 
firmavit. | 


250. 
Carta de Sega. 
- In nomine sancte et individue Trinitatis, Patris videlicet et Filii et 
Spiritu Sancti, unius Dei omnipotentis, nomine. Ego Archimbertus 


et uxor mea Maiamberga, atque Rainaldus, filius noster, cogitantes 
de salute animarum nostrarum, etc. ; donamus atque offerimus eidem 


! Ut sup., n. 238. 5 Guillelmus, dictus Juvenis, filius Guillel- 
* Pontius IL, episcopus Massiliensis. mi II. ' 
* Guillelmus II, vicecomes Massiliensis. * Stephana, Guillelmi II secunda uxor. 


* Fulco vicecomes, frater Guillelmi II, 


I. ; 99 


1026, 


1030. 


274 CHARTULARIUM 


omnipotenti Deo, sanctissimoque ejus martyri Victori, et sociis ejus 
aliquid de proprio jure hereditatis nostre, quod est in comitatu 
Aquense , in territorio quod pertinet ad castrum nomine Boccum, in 
valle que dicitur Seia, id est ecclesiam sancti Johannis, cum terris et 
vineis que in circuitu ejusdem ecclesie sunt: ab oriente, usque in 
ipsam condaminam , quam ego dono sancti Victori ; a meridie, usque ad 
vineam Gualtadis et Áicardi; ab occidente, usque ad rivum; a sep- 
tentrione, usque ad vineam de Gislardo. Et insuper dono ipsam 
vallem, que est super ecclesiam Seia : ab oriente, terminatur ipsa 
vallis, sicut aqua vergit; a meridie, usque ad Montes Majores ; a sep- 
tentrione, usque ad poioles quos vocant Gardias; ab octidente, 
usque in vallato qui discurrit inter vineas de Pontione Conilio, usque 
in balma. Dono etiam mansum in eodem territorio, quem excoluit 
Durandus, pater Pontii Faiditi, cum omnia que ad ipsum mansum 
pertinent, id est terris cultis et incultis, vineis, pratis, pascuis, garricis. 
- Dono etiam eum pratum, quod est situm juxta ecclesiam sancte Marie, 
in loco qui dicitur Subtus Chera ; et, in eodem loco, juxta supradictam 
vallem Seia, dono quendam locellum , aptum officinis monasterialibus, 
quem monachi quesierunt mihi, ad construendam cellam tantum- 
modo, propter habundantiam aque, ad ortos faciendos, quia fons 
qui est juxta ecclesiam sancti Johannis multocies sicatur et deficit. | 
03. — Igitur consortes supradicti locelli* ita terminantur : a meridie, super- | 
cilium montis, sicut vergit; a parte orientali , habet quendam rivulum, 
fluentem de quodam fonte; ab occidente, me ipso donatore,id est terram 
quam Grimulfus excoluit, usque ad supradictum montem ; a septen- 
rione, terram Isimbardi. Omnia ergo quecumque habemus infra istos 
terminos ex integro donamus, cedimus atque tradimus perpetualiter 
Domino Deo omnipotenti et supradicto ejus martyri nos supradicti 
donatores. Et in eodem territorio supra dicti castri dono mansum quem 
excoluit homo nomine Bertrannus, cum omnibus que ad ipsum per- 
tinent, id est terris cultis et incultis, vineis, pratis, garricis, silvis, 
pascuis. Et io villa quam vocant Gardana dono alium mansum, quem 
excolit homo, nomine Tramiaeus, cum omnibus eausis ad ipsum 
mansum pertinentibus.... Et in Grezasca dono medium mansum, 





SANCTI VICTORIS. 215 


quem excolit Allulfus, et unam cabannariam , quem excoluit Rainaldus - 
et modo tenet supradictus Allulfus. Et insuper dono de mea terra 
dotminicà, in castro Bocco, unum campum, cujus consortes ita ha- 
bentur : ab oriente, sicut aqua vergit; a meridie, terra Pontii Faiditi, 
quarti ego dedi; ab octidente, torrens inundans; a septehtrione, dé- 
fensus et via publica. In alio loquo ejusdem territorii , dono alium cam- 
pum, qui fuit de manso Grimulfi; et est ipse campus juxta locum 
supradictum, quem dedi ad edificandam cellam. Et, in alio loco, dono 
tercium campum, qui fuit de manso Jolianhem Cerrudum , cujus con- 
sortes habet ita : de una parte, Montem Aureum; de aliaque ejus 
parte, est rivus; a meridie, terra de Ricardo. Igitur ea ratiohe dona- 
mus hane donationem ad predictum monasterium vel ipsius congre- 
gationem, ut servi Dei teneant et possideant in perpetuum et pro 
peccatis nostris parentumque filiorum nostrorum intercessores existant ; 
nulliusque ordinis persona abstrahere presumat eandem nostram 
donationem ab eadem congregatione ; quod si presumpserit, liberam 
heredes nostri habeant potestatem resumendi ac recuperandi. Nempe 
si nos aut nostri heredes aut aliqua persona contra hanc donationem 
insurgere temptaverit, vindicare istud non valeat; sed cogatur exol- 
vere auri obtimi libras v, etc. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice M xxx, indicione v, 
regnante Rodulfo, rege Alamandorum sive Provincie. 

Ego Archimbertus et uxor mea Maiamburga, una cum filio nostro 
Rainoardo , manu propria firmavimus, et testibus firmare rogavimus. 
Wilelmus, nepos ejus , firma. Dodonus firmavit. Pontius, frater ejus, 
firmavit. Wilelmus' vicecomes et uxor sua Stephana firmaverunt. 
Fulco, frater ejus, firmavit. Pontius' episcopus firmavit. Aicardus’, 
frater ejus, firmavit. Autrannus firmavit. Umbertus firmavit. Elde- 
bertus firmavit. Fulco firmavit. Pontius, gener eorum, firmavit. Balda, 
uxor ejus, firmavit. Guilidrus firmavit. Petrus Pulverna firmavit. 
Antibolus firmavit. Abaricus firmavit. Galtadis firmavit. Rostagnus 
de Pino firmavit. Rostagnus, filius Costantii, firmavit. Gaucelmus 


' Guillelmus II, vicecomes Massiliensis. 5 Aicardus, vicecomes Arelatensis, filius 
* Pontius II, Massiliensis episcopus. Guillelmi TI vicecomitis Massiliensis. 


e 


1059 — 1085. 


1038, 


v9, 


276 CHARTULARIUM 


firmavit. Gótalredus firmavit. Landrigus firmavit. lteriüs firmavit. 
Pontius Udolbertus firmavit. Isiliars firmavit. Bompars firmavit. 
Isnardus de Tolnone firmavit. Agarnus firmavit. Fulco, filius ejus, 
firmavit. lterius firmavit. Rotbaldus firmavit. Girmundus firmavit. 
Autbertus Pela Gallos firmavit. Petrus de Furno Calcacario firmavit. 
Isnardus Garifredus firmavit. 


251. 


Ego quondam Rainoardi de Bucco mulier, et modo Giraldi Pallioli 
uxor, et ipse Giraldus, maritus meus, et filie meae facimus guirpicio- 
nem et firmacionem de contrapello omni, quod fecimus usque hodiein 
Graciasca, sancto Victori de Massilia et monachis ejusdem monasterii, 
tam presentibus quam futuris, et, propter hanc guirpicionem , accepi- 
mus xit: solidatas ab ibsi monachis. 

Rostagnus! firmavit archiepiscopus. Amelius, frater ejus, firmavit. 
Guichirannus firmavit. Obertus Mataronus firmavit. Pontius Guigo 
firmavit. Rostagnus Illinus firmavit. 


252. 
Carta de Bucco. 


Ego Isnardus et uxor mea, nomi[ne] Berta, cogitantes de salute 
animarum nostrarum et de spe future retribucionis, donamus atque 
offerimus eidem omnipotenti Deo sanctissimique martyris Victoris 
monasterio, non longe a Massilia fundato, aliquid de proprio jure 
hereditatis nostre, quod est in comitatu Aquense, in territorio quod 
pertinet ad castrum nomine Boccum, id est mansum unum, quem 
excoluit homo nomine Bertrannus , cum omnibus que ad ipsum perti- 
nent, id est terris cultis et incultis, vineis, pratis, ortis, et cum omni- 
bus omnino rebus ad eum mansum pertinentibus, eademque ratione 
ut servi- Dei teneant et possideant in perpetuum. .... * Ego Isnar- 
dus et uxor mea, nomine Berta, maiiu propria firmavimus et testibus 


! Rostagnus I de Areis, archiepiscopus Aquensis, 1059 (?) — 1085. 





SANCTI VICTORIS. ATI 


firmare rogavimus. Archimbertus, avunculus meus, et uxor sua Maiam- 
burga consenserunt et firmaverunt atque scribere rogaverunt. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxvri, 
regnante Rodulfo, rege Alamannorum sive Provincie. 

Isnardus firmavit. Berta firmavit. Archimbertus firmavit. Maiam- 
burga firmavit. Iterius firmavit. Pontius Udulbertus firmavit. Bonus- 
pars firmavit. Isnardus de Tullun et filius ejus Vilelmus firmavit. 
Wilelmus * vicecomes firmavit. Stephana firmavit. Isiliars firmavit. 
Aicardus, filius Garnerii, firmavit. Vilelmus, filius Matilde, firmavit. 
Aicardus, filius Vilelmi, firmavit. Fulco firmavit. Pontius? episcopus 
firmavit. 


253. 
Alia. 


In Dei omnipotentis nomine. Inspirante ejus dulcissima gratia, ego 


.Archimbertus et uxor mea Maiamburga,.... una cum filio meo 


Rainoardo, pro remediis animarum nostrarum et pro remedio anime 
filii mei Aldeberti defuncti, donamus atque cedimus aliquid de alode 
nostro Domino Deo et sancto Victori et monachis, presentibus et 
futuris. Et est ipse alodis in comitatu Aquense,in territorio castri 
quod vocant Bochum. Cujus consortes ita habentur : a meridie, 
supercilium montis, sicut aqua vergit; a parte orientali, quidam rivu- 
lus, fluens de quodam fonte vivo; ab octidente, me ipso donatore, id 
est terram quam Grimulfus excoluit , usque ad supradictum montem; 
a septentrione, terra Isimbardi , etc. 

Facta donatio hec helemosinaria anno incarnacionis dominice mil- 
lesimo xxvii, regnante Rodulfo, rege AJamannorum seu Provincie. 

Isnardus de Tolon firmavit , et Pontius, filius ejus, firmavit. Pontius 
presbyter firmavit. Ainardus firmavit. Pontius, filius Rostagni de Ca 
prerio, firmavit. Martinus firmavit. Andreas firmavit. Vilelmus, filius 
Matilde, firmavit. 


! Guillelmus II, vicecomes Massiliensis. * Pontius II, episcopus Massiliensis. 


1027. 


14 decembr., 


1046, 


1034. 





278 CHARTULARIUM 


254. 
Âlia. 


Noticia legalis donationis pariterque vendicienis, quam sancto 
Christi martyri Victori, sancte semperque virginis Dei genitricis Mariae 
Autrannus et uxor ejus Wala et filii ejus fecerunt, tercia parte de- 
cimi, qui recipitur vel recipit huc usque solutus est’ ab hi qui eum 
plenius vel melius receperunt, de territorio castri quod vocatur Bue- 
cus. Verum quidem certumque sit omnibus, quod ego Autrannus et 
uxor mea et filii mei supra scripti donamus sancte semperque virginis 
Marie sanctoque pariter Christi martyri Victori predictam partem 
terciam decimi, libenter voluntariéque ; aprehendentes per hoc, ab 
eisdem sanctis, oc est ab eorundem monachis, solidos denariorum x, 
tali condicione ut, ab hodierno die et deinceps, habeant monachi 
predictorum sanctorum et ipsi sancti ipsam prescriptam terciam partem 
decimi totam integramque in secula seculorum. Verum si quislibet, 
aut-nos aut nostri propinqui vel quispiam, nostra voce vel qualicum- 
que causa, han donationem predictis sanctis vel eorundem servien- 
tibus monachis tulerit, vel aliquid hunc disruperit , aliqua mala inten- 
tione , non diu inhereat talis voluntas, sed Dei judicio destruatur, et 
ista donatio inviolata permaneat semper, et ipsi qui talia quesierunt 
facere, nisi emendaverint, penam que libet cunctis tyrannis recepturos 
se noverint. 

Acta est carta xvin kalendarum januarium, regnante Heienrico* , 
rege Romano, millesimo xrvi, indicione xim, epacta xi*. 


255. 
Carta Rainvärdi de Bücto. 


Dum cuncta temporalia certum sit transitura, post mortem sunt 
utilia, si his adquirantur celestia. Idcirco hec mecum pertràctans et 
de salute anime meae et genitoris ac genitricis parentumque meorum 


! Corng. : vel recipi huc usque solitus est. * Henricus III Niger. 





SANCTI VICTORIS. 279 


sollicitus, ego Rainoardus, Archimberti et Maiamburgis filius, Deo 
omnipotenti sanctoque Victori, gloriosissimo martyri, ejusque mo- 
nasterio, apud Massiliam fundato, facio donationem quarundam mea- 
rum possessionum, que mihi provenerunt jure meorum parentum, 
omnem videlicet terciam partem de castello vel villa que dicitur 
Buccus', necnon de castello vel villa que nominatur Guardana, sive 
etiam de castello vel villa que nominatur Cauda Longa, et de om- 
nibus omnino rebus ad supra dicta castella vel villas pertinentibus; et 
hoc tali tenore, si qualicumque morte defunctus fuero sine legali 
herede; si autem habuero filios aut filias * de legali uxore, omnis 
medietas jpsius tercia partis de supradictis castellis vel villis sint omni- 
potentis Dei et sancti Victoris, gloriosissimi martyris, ipsiusque monas- 
terio congregationis. Dono etiam de omni alode quod habeo in Are- 
latense, in villa Medianas et in Argentia, sive etiam in Avinionense, 
in villa que dicitur Cabannas, ut superius diximus, et eodem tenore. 
Similiter quoque de omni alode quod habeo in castello Fosses, in ejus 
videlicet territorio. De substantia vero mea, omnem partem que mihi 
pertinuerit omnium mobilium, cum ad diem pervenero extremum. Si 
quis vero, etc; cum Juda Scaright Caifanque, Arrio atque Sabellio, 
in inferno penas sustineat; insuper etiam auri optimi in vinculo c 
libras solvat, et de cetero hec donatio in perpetuo firma permaneat. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxxii, 
indicione m. 

Ego Raimoardus firmavi et firmare rogavi. Archimbertus, pater 
Ramoardi, firmavit. Maiamburgis mater firmayjt. Domnus Pontius! 
episcopus firmavit, Aicardus*, Fulco, Gauzfredus*, fratres episcopi, 
firmaverunt. Fulco de Gardana firmavit. Fulco Aguarnus firmavit. 
Guichirannus, Stephanus, Lambertus, Cleofas, canonici, firmave- 
runt. | 


! Vid. sup., n. 268. . * Gaufredus, postea vicecomes Maseiliensis, 
* Pontius II, Massiliepsis episcopus. una cum fratre Guille]mo IH. 
* Aicardus vicecomes Arelatensis. 


f* 64. 





- 
| 
| 





1070. 


280 CHARTULARIUM 


256. 


Carta de Cauda Longua. 

In nomine sancte et individue Trinitatis, Patris et Filii et Spiritu 
Sancti. Ego Pontius et uxor mea Adalgarda damus de possessionibus 
nostris, in monasterio Massiliensi, quod est constructum in honore 
sancte Dei genitricis et virginis Marie sanctorumque apostolorum et 
martyrum Victoris et sociorum ejus, sancti Cassiani ac plurimorum 
aliorum sanctorum, pro remedio peccatorum nostrorum et salvatione 
animarum nostrarum, Bernardo abbati et cunctis fratribus ejusdem 
congregationis eorumque successoribus, ut habeant et possideant, 
jure hereditario, usque in finem seculi, sine ulla interpellatione, id 
est quartam partem in castro quod dicitur Cauda Longua, in cunctis 
que ad ipsam partem pertinent, in cultis et in incultis , in gardis et in 
furnis, quemadmodum Dodonus filie sue tribuit Adaldarde. Ego vero 
filia ipsius hanc donationem supradicto monasterio, cum licentia 
viri mei, facio, et, pro testimonio veritatis hujus donationis, reri- 
decimas de omnibus que in parte illa laboravero in vita mea dono, ut 
cetera post mortem meam in monasterio melius eveniant. Insuper et 
mansum Cotaronis de Gardana in eadem donatione similiter affirmo. 
Dono eciam in morte mea medietatem de omnibus rebus meis, et rogo 


pro vera caritate ipsos domnos meos de supradicto monasterio , ut res 


istas, quas dono, confidenter requirant, et pro anima mea fideliter 
orent. Ego autem Pontius simili modo dono in castro Riantio tena- 
mentum quod tenet Dodonus, in ermo et in culto et in cuncta domi- 
nicatura mea quam secum habeo. Eodem modo monasterio dono in 
Mariniana Ricardum de Annona Vetera , cum omni tenamento suo. Hanc 
vero cartam et donationem firmo ego Pontius et uxor mea Adalgarda, 
et ceteros firmatores, qui subscripti sunt, ut eam firment admoneo. 

Petrus Constanz firmavit. Lambertus de Vitrola firmavit. Aimericus 
de Gignago firmavit. Wilelmus Jocerannus firmavit. Petrus Brunus 
firmavit. Ismido de Vitrola firmavit. . 

Acta est autem hec donationis descriptio anno incarnationis dominice 
millesimo Lxx, indicione viu, epacta vi. 








SANCTI VICTORIS. 281 


257. 


Carta testimonii de terra et de condamina et de omni honore, que 
interpellabat Guido de Fosso, filius alterius Guidonis ; que condemena 
fundata est in territorio de Bucco et de castro Cauda Longua, que habet 
in termino, de omnibus partibus, terram sancti Victoris. Ego Guido, 
filius Guidonis, de Fosso, pro remedio anime mee et parentum meo- 
rum, dedi supradictam condaminam et terras et omnem *honorem, 
quem interpellabam in supradicto territorio, monasterio sancti Vic- 
toris et domno abbäti Bernardo, omnique congregationi, tam presen- 


tibus quam futuris fratribus , ut habeant et possideant, jure hereditario, - 


sine ulla interpellatiqpe , usque in finem seculi. Et, ut firma et stabilis 
sit ista mea donatio, accepi pro testimonio*ab ipsis monachis sancti 
Victoris, id est Bertranno et Bernardo cellarario et alio Bernardo de 
Septimo et Isnardo, solidatas xv. Qui vero.... contradicere vo- 
luerit, ponat in vinculo xx libras de -obtimo auro, etc. 

Scripta est autem hec carta, ex precepto meo, in monasterio Massi- 
liensi , anno ab incarnatione Domini m Lxxi , indicione vtr. 


258. 
Carta de sancto Petro de Gardana. 


Jhesu Christi Domini nostri opitulante clementia, ejüsque benigna 
suffragante juvamina, Ego Archimbertus et uxor mea Maiamburga, 
de animarum nostrarum salute sollicite nobiscum pertractantes, . .. .* 
facimus hanc donationem omnipotenti .Deo et sancto Victori, ejus 
martyri, ejusque monasterio , ubi. sacrum corpus ejus requiescit , et 
abbatibus ac monachis ibidem Deo servientibus, ecclesiam scilicet 
sancti Petri, que est in comitatu Aquense, non longe a castro que 
cognominatur Gardana, cum terra que est in circuitu ejus : ab oriente, 
usque super fontem que vocatur Aurea, sicut aqua demergit; ab octi- 
dente, dono dextros xxxuu; a meridie, dextros xvii; ab aquilone, 
dextros xv. Et insuper dono in ipsa villa unum mansum, quem exco- 


luit homo, nomine Durandus Pendentia. Et adjugimus ad istum 
I. 36 


1071. 


1022. 


v°. 


Circ. 1023. 


282 CHARTULARIUM 


mansum possessionem quam tenuit Gualterius , cum terris cultis et in- 
cultis, pratis et vineis. Hec omnia supradicta, que ad ecclesiam vel ad 
mansum pertinent, omnipotenti Deo et sancto ejus martyri prefato 
donamus, cum terris cultis et incultis, vineis, pratis, garricis. Et in 
Mimitto dono unum mansum , quem tenet homo, nomine Bonuspars, 
cum omni[bus] que ad mansum pertinent. Sane si quis, etc. 

Facta donatio hec anno ab incarnatione Domini millesimo xxi, 
indicione y, regnante Rodulfo rege. 

Ego Archimbertus et uxor mea Maiamburga et filii ejus, qui hanc 
donationem fieri jussimus et testibus firmare ,rogavimus. Pontius 
presbyter firmavit. Leutaldus firmavit. Durantus firmavit. Bernardus 


firmavit. 
I . 


* 959. 
Alia. 


Institutum a sanctis patribus fore dignoscitur, ut unusquisque eccle- 
sie fundator atque constructor, seu quislibet diligens Deum, de rebus 
sue possessionis per dotem aliquid tribuat, unde sacerdotes ibi Deo 
famulantes sustententur, ne, egestate conpulsi, ab ecclesie profes- 
sione discedant. Quapropter nos famuli vel famule Dei Emma et fili! 
mei huic ecclesie, quam in honore almifici Petri, apostolorum prin- 
cipis, nos scimus dedicari, dotem inponimus, videlicet de terra culta 
semodiatam 1; in loco qui dicitur Trelias : ex cujus latere, via puplica; 
ex alio, vine Bermundi; ex alio, rivulus qui decurrit ex Clusa. Insuper 
et ego Durandus simili modo concedo de terra culta modiatam 1, 
in territorio Sancti Martini, a Lodena ; ea eciam racione ego Bonuspars 
de vinea culta impono mediam quartairatam ad casales Martini Venelli. 
Quin eciam ego Archimbertus et uxor mea Maiamburga, de terra 
culta donamus modiatam 1, in territorio Gardane : de uno fronte, 
casales sancti Petri; de alio fronte, campo Bonello ; de uno latus, via 
puplica; de alio latus, planterio de Bruna, vel si qüis alii sunt con- 
sortes. Insuper quoque ego Stephana pari ratione de vinea culta con- 
cedo semodiatam 1; et, tali tenore, ut, quamdiu vixero, teneam et 
possideam, et, post obitum meum, huic ecclesie, Deo custodiente, 





nt 


SANCTI VICTORIS. —— 283 


dimittam. Et est hec vinea justa rivulum Lodene; et ex una parte, 
abetur via puplica ; et, ex alia, rivulus que dicitur Mols. Sane si quis 
hec dona violare temptaverit , Deo custodiente, vincatur, et, arbitrio 
principis, xx libras auri ob hoc persolvere cogatur. 

Assertio testamentorum conscriptionis hujus. Emma et filii sui, quin 
etiam et Durandus et Bonuspars, Archimbertus quoque et uxor sua 
Maiamburga , vel etiam et quedam femina, nomine Stephana, donantes 
adfirmant , et presentes firmare adpostulant. Archimbertus, me dona- 
tore, firmavit, et uxor sua firmavit. Vuilelmus, nepus suus, firmavit. 
Ema firmavit.*Umbertus firmavit. Aldebertus firmavit. Durandus Pela 
Galdus firmavit. Borrellus firmavit. Vuilelmus filius firmavit. Atbertus 
firmavit. Amalricus firmavit. Isnardus firmavit. Rotbaldus firmavit. 
Pontius firmavit. Rotbertus firmavit. 


260. 
Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Garinus et uxor mea 
Abillonia, audientes, e/c., donamus Domino Deo et sancto Victori 
martyris, Massiliensis cenobii, aliquid de alode nostro, id est de 


- vinea modiatas r1; et est in comitatu Aquensi, in castro que nominant 


Gardama : in tali tenore, ut, dum vixerimus, teneamus et possideamus, 
et filii nostri post nos, in tali convenientia, u[t]non habeant licen- 
ciam illum alodem vendere, nec filiis nec filiabus suis relinquere neque 
aliquid in nullum ingenium facere *, sed, post obitum eorum , a supra- 
dicto monasterio revertatur. Et sunt consortes ita : de uno latus, 
Pontius Brugnola; de alio latus, Pontius Dagubertus ; in tercio latus, 
terra de Eldeberto Aitrugis; in quarto latus, senior Umbertus. Ego 
Garinus et filius meus Rostagnus possidemus unam modiatam de 
matte sua; et, post obitum nostrum, revertar ad sanctum Victorem , 
sicut diximus; de alia modiata, si habuero alios heredes legales, 
similiter faciant post obitum suum. Ideo dixi ita, quia duas uxores 
habui. Hanc donationem, efc. 


Circ. 1030. 


fo 65, 


44 jun. 1014. 


284 CHARTULARIUM 


261. 


-Carta sancti Ypoliti de Vennenna. 


Habemus ecclesiam sancti Ypoliti cum presbyterato, ad proprium 
alodem , et est in territorio de castro Vennennæ, in comitatu Áquense, 
cum campis et vineis, etc. 

Mos fidelium christianorum est ut, secundum Domini preceptum, 
dum in bac corporis sunt fragilitate constituti, faciant sibi amicos de 
mamona iniquitatis , ut, cum defecerint de hac vita, recipiant eos in 
eterna tabernacula. Igitur ego Adalardus, et uxor mea Laugarda, et 
filii mei Petrus et Vualterius et Laufredus, in Dei omnipotentis rto- 
mine , et pro remedio animarum nostrarum , donamus aliquid de alode 
nostro eidem omnipotenti Deo et ejus sauctissimo martyri Victori, 
videlicet ad Sanctum Ypolitum terras cultas et incultas. Et sunt ter- 
mini ejus, de uno capite, ad orientem, de fonte usque ad rupem mon- 
tis, et de ipsa rupe usque in tercium angulum, et de ipso angulo, per 
medium puteum , usque in viam publicam, et de via publica usque in 
fontem. Onimia quecumque habemus infra istos terminos , excepto uno 
orto et una linaria, totum donamus, pro salute animarum nostrarum, 
Domino Deo omnipotenti et supradicto ejus martyri; et, licet sit ho- 
norata, ecclesiam sancti Ypoliti tamen monachi teneant et possideant ; 
et, si non tenent, teneant Sanctum Ypolitum. Nos supradicti heredes 
fecimus hanc cartam scribere et manibus nostris firmavimus, et alios 
firmare rogavimus. Ego Adalardus firmavi, et uxor mea firmavit, et 
filii mei supradicti firmaverunt. Sane, e/c.; et insuper auri libras uu 
cogatur in vinculis reddere. 

Signum Adalberti, Vintranni, Adalfreti, puranti, Ingilranni, Vi- 
talis, Stephani , hujus donationi firmatorum e 

Facta donatio ista xvri kalendas julii, anno incarnationis dominicae 
M xir, indicione xir, regnante Radulfo, rege Alamandorum. 





SANCTI VICTORIS. 285 


262. 
Alia. 


In Dei omnipotentis nomine. Inspirante ejus dulcissima gratia, ego 
Gondrannus, providens futuri judicii discussionem, .... unaWfum 
fils meis, pro remediis animarum nostrarum et pro remedio anime 
uxoris meae Constantie, donamus atque cedimus aliquid de alode 
nostro Domino Deo et sancto Victori, videlicet ad Sanctum Ypolitum, 
terras cultas et incultas. Et sunt termini ejus , de uno latere, ad orien- 
tem, de fonte usque ad rupem montis, et de ipsa rupe usque in ter- 
cium angulum, et de ipso angulo, per medium puteum , usque in 
viam publicam, et de via publica usque in fontem. Omnia quecumque 
habemus infra istos terminos, ex integro donamus , cedimus atque tra- 
dimus perpetualiter Domino Deo omnipotenti et supradicto ejus mar- 
tyri et monachis, presentibus et futuris, videlicet in tali conventione, 
"ut, si abbas vel monachi tradiderint in manus alienorum istum alode, 
heredes mei habeant potestatem * recuperandi, ponentes v*** solidos 
super altare sancti Victoris. Sane si aliquis, etc. Ego Godrannus et 
uxor mea Constantia hanc cartam scribere fecimus, et manus nos- 
træ firmaverunt. e 

Facta donatio hec helemosinaria auno incarnationis Domini «M xv, 
regnante Rodulfo , rege Alamandorum. 


263. 


Charta qua Gotafredus, assensum præbentibus uxore Pontia, filiis filiabusque Hum- 
berto et Archimberto, Heldoará, Luciana et Helna, largitur monasterio sancti 
Victoris quamdam terram, prope Sanctum Hippolytum sitam, in territorio castri 
Vellenensis , in comitatu Aquensi. 


... Facta donatio hec helemosinaria anno incarnationis Domini 
M xin, indicione xu, regnante Radulfo, rege Alamandorum. 

Christoforus firmavit. Michahel firmavit. Garnerius firmavit. Geoth- 
fretus firmavit. Amantius firmavit. 

Ego Belliildis, filia de Archimberto, facio donationem omnipotenti 


1015, 


v°. 


1014, 


1055. 


1055. 


fo 66. 


286 CHARTULARIUM 


Deo sanctique Victoris martyris monasterio , apud Massiliam fundato, 
sive sancti Ypoliti martyris, pro animarum remedio, unum campum, 
inter cultum et egrestum. Consortes tales : de uno latere, via que 
ducit ad Aquis civitatem, Sancti Ypoliti ; de alio latus, terra de Alque- 
rio ggonsobrino suo, sive heredem; de alio fronte, tetra de Vitalem. 
Ego Bellilldis, et maritus meus Adalardus, et socrus ejus Galterius, 
et Lanfredus. 
264. 


Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Petrus, de territorio 
Vellenna, et mulier mea Rainsinna, et filii mei Otgerius et Amalricus, 
vendidimus sancto Victori, Massiliensis monasterii, et sancto Ypolito 
unam petiam de terra et unam semodiatam de vinea super illam terram. 
Est autem ipsa terra in confinio de Mileciana, inter viam de Füanno 
castello et viam que venit de Vellenna, et jacet inter has utrasque, 
usque ad locum in co ipse vie conjungitur; et, ab occidente , est et 
terminus terra de Guiranno, que terminat cum terra jam dicti sancti 
Ypoliti. Accepi autem, pro ista terra, unum caballum, per manus 
fratris Petri, qui ibi in predicta obedientia sancti Ypoliti stabat, etc. 

Facta est autem hec carta vendicionis anno incarnationis Domini 
M Lv, indicione vir, epacta vum. 

Galterius firmavit. Adalardus firmavit. Gnirannus firmavit. 


265. 


Ego Gosfredus, Adalardi éondam filius dictus, et mulier mea Bellirus, 
et filii mei Rostagnus, vendidimus sancto Victori, Massiliensis mo- 
nasterii, et sancto Ypolito de Vellenna duos cainpos, in eodem terri- 
torio de Vellenna; unum scilicet, qui est prope ipsum sanctum Ypo- 
litum, et juxtá petram in qua area fit*, a septentrione; et terminatur 
campus ille, ab octidente, terra Umberti, quam tenet Rotbaldus; a 
meridie , terra Stephani caballarii ; ab oriente, terra jam dicti Umberti, 
quam tenet Gudubertus. Alterum vero campum in Mileciana : et tet- 
minatur, ab octidente, semita quam tenditur ad Sanctum Marchum ; 





SANCTI VICTORIS. 287 


ab oriente, terminatur monte qui vocatur Querimalus; a septentrione, 
terra Gualterii , fratris mei. Recepimus autem pro istis campis unum 
caballum per manus fratris Petri, qui stabat in ipsa obedientia sancti 
Ypoliti, etc. 

Acta est autem hec vendicionis carta anno ab incarnatione Do- 
mini MLV, indicione vp, epacta vir. 


266. 


Ego Galterius de Vellenna, et filius meus Adalardus, et uxor ejus Circ. 1030. 


Belliidis, donamus sancte Marie et sancto Victori martyri , Massiliensis 
monasterii, et fratribus ibidem Deo servientibus,. tam presentibus 
quam futuris, pro remedio et salute animarum nostrarum , in territorio - 
ipsius Vellenne, juxta ecclesiam sancti Ypoliti martyris, ad puteum, 
v sestairatas de terra colta; et accipimus, de substantia ipsius monas- 
terii, multonem r1 et 1 saumatum de vino, donante fratrem Bernardo 
monacho. Si quis vero de heredibus nostris, aut quelibet potestas vel 
persona, hanc donationem inrumpere vel immutare tentaverit, non 
liceat ei vendicare quod querit; sed sciad se omnipotentis Dei iram 
damnandum. | 

Terram quam adquisivit Bernardus monachus sancto Ypolito. 
Terram que est ad puteum Sancti Ypoliti dederunt Galterus et Adalar- 
dus. Belliildis dedit aliam terram , que est juxta aliam terram jam dic- 
tam, et habuit bovem 1, qui valebat vii solidos. Alcherius dedit aliam 
terram in eodem loco. Guitardus dedit aliam terram, et babuit pro ea 
cotum 1 et feltrum. Augerius et Petrus, nepos suus, dederunt terram, 
que fuit de manso Vitalis Berchi, pro animabus suis. Rostagnus Lanfre 
dedit terram de Negatitio, et habuit bovem 1. Dagoara dedit aliam 
terram, que est sub Salita. Amelius, filius ejus, comutavit terram 
suam, que est sub Salita, pro una quartairata de vinea. Belliadis jam 


* dicta dedit terram, quam dicunt ad Valde Garcosa ; et habuit pro ea 


solidos 111. Pontius Agno dedit ortum 1, pro filio suo quem fecit mo- 
nachum, et 1 semodiatam de vinea, et silvam de salicibus. Vidal 
presbyter, qui perrexit Jherusalem, dedit, pro anima sua , quartairatam 
de vinea, in Maranigas. Alcher de Velenna dedit terram de Costa. 


15 oct. 1059. 


” 


v*, 


288 | CHARTULARIUM 

Ego Alquerius et uxor sua Elna et filiorum nostrorum donamus 
sancti Victori et sancti Ypoliti una petia de terra, que est ad Juncaria ; 
et in alio loco, ad ipsa Juncaria, campo uno; et in alio loco, ad Pe- 
rario, fraternitatem suam; et in alio loco, campo uno, a la Costa 
Alelze. Ego Alcherius dono hoc que hic nominad. Ego Alcherius 
firmavit, et uxor mea firmavit, et filii mei firmaverunt. Sane ego aut 
alius aliquis contra hanc donacionem voluerit aliquit agere , sed sit 
excommunicatus et habhominatus. 

Petrus Adalardus et mulier sua Rainsenna, de uno campo, que di- 
cuntur Ajutis, vendiderunt de decimo una medietatem, solidos u. 
Ego Rostagnus Leofredus vendit terra, que vocant Negadit, a sancti 
Victori et a sancti Ypoliti; et Bernardus monachus dedit bovem 1; 
et in alio loco, subtus puteum Sancti Ypoliti, 1 linaria, que Michahel 
Rainaris colit. Signum Rostagnus, qui istam vendicionem fecit, fir- 
mavit. Leofredus firmavit. Vuilelmus firmavit. Guirandus firmavit. 


267. 
Carta de Sparone. 


In nomine et amore sancte et individue Trinitatis, fideique katholice 
rectitudine. Nos omnes pariter coheredes, videlicet Gauzfredus et 
Vugo, et uxores nostre , scilicet Scocia cum filiis nostris Vuillelmo et 
Pontio, et Inauris cum suis filis Vuillelmo et Vugone et Pontio, et 
Vuilelmus juvenis, nepos noster, et uxor sua Adalgarda, et filii sui 
Fulcho et Gauzfredus et Pontius et Aicardus, necnon et Amelius Fossa- 
nus cum sua uxore, Garsia nomine, cogitantes, efc., concedimus 
et donamus voluntari animo pariterque consensu Domino Deo nostro 
et sancto Victori, martyri ejus , Massiliensis cenobii patrono, et mona- 
chis ejus, tam presentibus quamque futuris, perhenniter, ad proprium , 
alodem, ecclesiam videlicet sancte semperque virginis Marie sanctique 
Johannis, cum omnibus suis apendiciis et donis et adquisicionibus, 
quas adquisivi vel adquisitura est, et cum omnibus suis terminis terra- 
rum, quas melius et amplius adquisivit a nobis omnibus supra scriptis * 
donatoribus vel ab aliis, et cum terris videlicet et vineis, silvis et 





TT NN 


SANCTI VICTORIS. 289 


garricibus , aquis, aquarum decursibus, arboribus pomiferis et inpo- 
miferis, pratis, ocglatis, omnibusque honoribus et utilitatibus. Igitur 
nos omnes supra scripti, pro remedio animarum nostrarum paren- 
tumque nostrorum, sicut supra scriptum est, donamus supradictam 
ecclesiam sancte Marie [et] sancti Johannis, que est sita et consecrata in 
territorio castri nomine Sparronis, cum omnibus supradictis suis ho- 
noribus et utilitatibus, sicut supradictum est, Domino Deo sanctoque 
Victori, martyri ejus, et monachis tam presentibus quamque futuris 
ejusdem monasterii Massiliensis, ad proprium sempiternumque alo- 
dem, ita ut ab hac die et deinceps habeant et possideant, et liberi 
possesores sine ulla inquietudine in perpetuum existant. Si qua vero 
persona, vel nostrorum vel aliorum , hanc legitimam donationem in- 
rumpere vel inquietare temptaverit, non valeat vendicare quod male 
apetierit, insuper componat predicto monasterio sancti Victoris mar- 
tyris et monachis ejus auri obtimi libras mille, et sit excommunicatus 


et anathematizatus a Deo omnipotente et omnibus sanctis, et, nisi - 


penisus fuerit, cum Juda traditore et cum Arrio eretico atque cum 
omni cetu impiorum in inferno inferiore damnatus. 
. Facta est autem hec carta idus octobris, anno incarnationis do- 
minice millesimo quinquagesimo nono, indicione xt , epacta mur. 
Franco de Velaurs firmavit, et filii ejus Vugo firmavit. Vuilelmus 
firmavit. Gauzfredus firmavit, et nepos ejus Teutbertus firmavit. Bru- 
netus de Marignana firmavit. Aldebertus firmavit. Fulco de Auriol fir- 
mavit. Carbonellus de Nantis firmavit. Rotbaldus de Poi Lupario fir- 
mavit. Pontius Aldoardus firmavit. Guirannus de Istro, Umbertus de 
Morarios, Guirannus de Petrafoc firmaverunt. Guiquirannus de Aquis, 
Ugo Mane Cavalca, Ugo de Aquis firmaverunt. 


268. 


TP Carta de Sparrone. 


Dum in hoc seculo, divinis animati virtutibus, commemoramur !, 
considerare debemus qualiter ad eternam beatitudinem pervenire pos- 


! Corr. : commoramur. 


L | 37 


1033 





290 CHARTULARIUM 


simus, dicente Apostolo : « Dum tempus habemus, operemur bonum !; » 
unde, in alio loco dicitur : « Qui domum Dei hedificat, infernum 
despicit. » Quapropter ego Gauzfredus et Ugo et Pontius et Otter- 
tus, cum uxoribus suis, cum filiorum illorum, hec audientes et re- 
miniscentes Dominum dixisset : « Hedifficate mihi altare! ; » cum ad- 
jutorium bonorum hominum hedificantes hanc aulam, quam Domino 
petimus consecrandam , ad quam, pro absolutione animarum nos- 
trarum, secundum ecclesiasticum morem, ut Christi sponse, con- 
cedimus in dotem, vidélicet, de honorem nostram, que est secus 
ipsam ecclesiam, de roca que nominant Tremolone , sicut descendet 
ad rivum Rainardi et vadit ad fontem Carpeo et pergit ad vineam 
Sancti Jacobi, usque ad Montem Majorem; de alio latus, rivo de 
Scalione, et descendit in rivo Carumbo, usque in verticem montis. 
Unde domnus Petrus?, Aquensis antestis, cum cannonicis suis am- 
monitus, consecrat atque sanctificat Domino hanc ecclesiam in ho- 
norem sancte Marie, Dei genitricis, et sancti Johannis Babtiste, cujus 
protectioni, ne quis emulus contra hanc donationem insidias tendat, 
committimus atque relinquimus. Sane si quis contra hanc donationem 
contraversiam temptaverit agere, non valeat implere conatus ; sed in- 
super sit, Christo tuente, devictus et perhemni maledictione punitus , 
et excommunicatus; sed ad supplicio Juda deductus atque cum Anania 
et Saphira abligatus atque portandus, et postea donatio ista inconvulsa 
permaneat omnique tempore. 

Acta sunt hec [anno] dominice incarnationis w xxxii, indicione v. 

Indicium hujus testificationis : Gauzfredus et Ugo et Pontius, cum 
uxoribus suis et filiorum suorum, qui hoc donum uic ecclesie confe- 
runt donando, confirmant et assertores firmare expostulant. Franco 
Forajuliense, filio Francone, donavit et firmavit. Motitus firmavit. 
Gerenus Lupus Iscurus firmavit. Signum Gauzfredus vel Ugo et 
Pontius et Otbertus, cum uxoribus suis et filiorum suorum, qui ista 
donatione scribere fecerunt vel manibus suis firmaverunt. Vilelmus [de] 
Turribus firmavit. Josfredus de Brusa firmavit. Pontius Aldoardus fir- 


' Galat., VI ,,A0. * Petrus I. 
? Deut., XXVII, 5. 





SANCTI VICTORIS. 291 


mavit. Quinardus firmavit. Giraldus Bernachar firmavit. Jocerannus 
firmavit. Rodulfus firmavit. Archimbertus firmavit. Ermengaus fir- 
mavit. Alfantus firmavit. Bermonnus fipmavit. Josfredus, filio Ro- 
dulfus, firmavit. Lotaldus firmavit. Senioretus firmavit. Vilelmus fir- 
mavit. hodulfus firmavit. Pontius Bellield firmavit. Rostagnus Occulo 
de Bucco firmavit. Israelus firmavit. Archimbertus firmavit. Bermonnus 
firmavit. Artaldus Pontius Crostella firmavit. Erminricus firmavit. 
Isnardus firmavit. Sichelmus firmavit. Bernardus de Castrias firmavit. 
Vilelmus juvenis firmavit. Aicardus de Massilia firmavit. Gauzfredus, 
frater suus , firmavit. Guirannus firmavit. Brunitus firmavit. Gunbaldus 
* firmavit. Rotbaldus juvenis firmavit. Rotbaldus Niger firmavit. Ricaus 
de Saumanna firmavit. 


269. 
. Carta de Sparrone. 


Christus'. Auctoritas etenim ecclesiasticis et lex consistit romana, 
ut, quicumque rem suam in qualicumque potestatem transfundere 
voluerit, per paginem testamenti eam infundat, ut prolixis tempo- 
ribus * secura equietate permaneat. Quapropter ego Josfredus et 
uxor mea Scocia, auctoritate secuti , donamus ad monasterium re- 
hedificationem membra sancta Maria et sancti Johannis vel sanctam 
Crucem, qui jam longe vero tempore destructus fuit a paganis, et ego 
Josfredus, pro misericordia et helemosina, in timore Dei et paren- 
torum meorum facere, quod omni tempore sit habitacio mona- 
chorum. Justus es, Domine, et sacri canones prohibent ut ubi fuit 
abitacio monachorum, non debet esse laicorum habitatio. Dicit 
Salvator : « Beati misericordes quoniam ipsi misericordiam conse. 
quentur*; » et qui oc istum monasterium edificetis, quia scriptum est: 
« Qui domum Dei rehedificat, infernum despicit; » et beatus Apos- 
tolus dicit : « Qui domum Dei disviolaverit, disperdet illum Deus*. » 
Facite helemosina, ut consequatis celestia regna, quia ecclesia scala 
celestis est; nullus potest ascendere nisi per ecclesiam. Quomodo 


! Hec vox loco chrismatis fortasse descripta * Matt., V, 7. 
fuit. | * Cor., III, 17. 


die jov. 5 jan., 
9004 — 1032. 


f* 67. 


292 CHARTULARIUM 


potest homo turrem ascendere , si destructa fuerit scala ? Edificet prius 
scalam, et postea ascendat. Ita edificet unusquisque ecclesia, ut securus 
percipiat celestia regna. Omnis qui hoc monasterium istum edificave- 
rit, aut de rebus suis donaverit , accipiant vitam eternam ; et qui hoc 
monasterium destruere conaverit aut ipsos monachos injuriaverit, sive 
clericus sive laicus sit, maledictus sit. Ipsum monasterio, que est in 
comitatu Aquense, in valle que nominant Vances, et est inter castrum 
Artiga et Esparrone. Donamus ad ipsum monasterium terra ubi fuerit 
villam, et est condamina ; partem meam dono, et est partita per ru. 
Et partes prima tenet de monte que vocatur Artyga minore , usque ad 
ciminterio de ipsum monasterio, in via que vadit Arriannos' et ad : 
castrum Artyga; et abet, de ambos latus, destros cxxxim, et, de 
ambos frontes , destros Lxxxx, et, de uno latus, abet puteum anticum. 
Et alia parte subtus viam , que habet, de ambos latus , destros c, et, 
de ambos frontes, destros rxur. Et aliam partem que justa via que 
vadit Arriannos , et est inter vinea de Gairardo et de Lotardo ; et abet 
ipsa terra, de ambos latus, destros rxxv, et, de ambos frontes, 
destros xxxvi. Et, in alio loco, alia petia, que est justa via publica 
que vadit ad Sanctum Petrum , vel aliis locis , et tenet ista terra usque 
in vinea de Ricardo clerico (et ipsa vinea dono), et habet ipsa terra 
destros cL, et, de alio latus, destros. .. .. * et, de alios frontes, 
destros cc. Consortes ista terra , de totas partes, terra Franchone et 
Pontio Pagisio et Isarno et Bermunno presbytero et Lotaldo clerico 
et Bermunno cellarario et Gairardo et Lotardo. Et dono ibi, in alio 
loco, juxta via superana que vadit ad Artiga, petia de terra; et habet, 
de uno latus, destros zxxvir, et dealio latus, destros nonanta, et de 
ambos frontes, Lxx. Consorte : de uno latus, Francone, et de alio 
latus, vinea de Daniel, et uno fronte, fontem de Subitana, et de 
alio fronte, Franchone. Et dono ibi, in alio loco, vinea que fuit de 
Bonofacio, subtus castrum Sparruno ; et habet ipsa vinea destros xxi, 
et de alio latus, destros xxu, et ambos frontes, destros xxm. Et 
dono ibi, in alio loco, vinea in cluso de Cauciberto, semodiata ; et 
habet ipsa vinea destros Lx, et de alio latus, destros rxu, et de 


* T. e. ad Riannos. à Lacuna in Cod, 


—— M—— C00 0mm 0 07 o w—X o T T 


SANCTI VICTORIS. . 298 . 


ambos frontes, destros xir. Consortes de vinea de Bonofacio : Fran- 
cone et Ermenaldo, et vinea que plantavit Constantinus. Consorte de 
cluso Cauciberto : Francone, et alii sunt consortes. Et dono ibi , in 
alio loco, vinea que plantavit Baldo; dono semodiata, et habet, de 
ambos latus, destros xxxir, et de ambos frontes, xvir. Consortes : de 
uno latus, vinea de Rainaldo, et de uno, vinea de Jorio, et de alio 
latus, vinea de Bertranno , et de alio fronte, vinea Maganfred. Et dono 
ibi, in alio loco, terra modiatas x : et habet ipsa terra destros crxx, 
et de alio latus, destros c mr, et de uno fronte, destros c xxuir, et 
de alio fronte, destros nonainta mm. Consortes : de uno fronte, me 


. ipso donatore, vinea que plantavit Falavellus, et de uno latus, me 


ipso donatore, terra Jermane, et de uno fronte, terra Francone, et 
de alio latus, rivo que venit de fonte, que nominant Grassa, vel alia 
que nominant Brasca. Ego Josfredus et uxor mea Scocia donamus 
ad ipsum monasterium sancta Maria vel sancti Johannis Babtista, pro 
remedium et liberationem animas nostras , et patrem meum et matrem 
meam vel fratres meos, ut nobis pius Dominus, per intercessionibus 
sanctorum vel orationibus monachorum , paradisi gaudia mereantur 
introire, et pro eo quod beata Maria et sancti Johannis et sancta 
Cruce et sanctus Petrus apostolus absolvat animas nostras de po- 
testate diaboli et collocet eas in paradiso *; ibique donamus ad ipsum 
monasterium vel monachis que ibidem sunt, presentibus vel et futuris, 
teneant et possideant omni tempore, usque in finem. Sane si quis, 
nos aut ullus homo‘de propinquis parentibus nostris, qui contra do- 
natione ista ire, inquietare voluerit, non valeat vindicare quod re- 
petit; set inprimis iram Dei omnipotentis incurrat et sacros canones 
et maledictionem, sicut Datan et Abiron qui terra vivos obsorbuit , ct 
cum Juda traditore in infernum damnetur, et postea , penitentie ductus , 
componat de auro libras v1, et in antea presens donatio nostra firma 
stabilis omni tempore. 

Facta donatio ista in mense januarii, sub die vigilia epiphanie 
jovis, regnante Rodulfo? rege." Gauzfredus firmavit. Scocia firmavit. 
Pontius juvenes firmavit. Wilelmo firmavit. Ugo firmavit. Paschal 


! Rodulphus III. 


Dec., 
circ, 1055. 


294 CHARTULARIUM 


firmavit. Germanus firmavit. Adalbertus presbyter firmavit. Spe- 
randeo firmavit. Raiambaldus firmavit. 


, 270. 


Carta de Sparrone. 


Ego Ugo et uxor mea Inaurs, de salute animarum nostrarum sol- 
lici ..... facimus donationem omnipotenti Deo et sancta Maria, 
matris Domini, atque sancti Johannis, vel ceterorum sanctorum qui 
hic requiescunt, ejusque monasterio et monachis, presentibus vel 
futuris, perpetim militantibus vel pro nobis a Domino supplicanti- 
bus; damus aliquit de hereditate nostra, que est in comitatu Aquense, 
in valle que nominant Vances, quinque modiatas de terra arabile : 
de uno latus, via publica que pergit ad Sanctum Martinum; de 
alio latus, terra sancta Maria; de alio latus, rivo, et per medium 
transit via....... Si vero aut ullus homo qui contrariet ista do- 
natio, permaneat maledictus et excommunicatus, et cum Juda tra- 
ditore ligatus et cum Anania et Saphira participatus sive collocatus, 
et postea, penitentia ductus, componat in vinculo auri libras xu, 
et postea donatio ista firma et stabilis permaneat omnique tem- 
pore. 

Facta donatio ista in mense decimbri , regnante Domino nostro 
Jhesu Christo. 

Signum Vugo atque uxor sua Inaurs, qui ista- donatione fecerunt, 
manibus firmaverunt et testibus firmare rogaverunt. Petrus Bastonus 
firmavit. Atenulfo firmavit. Alamano firmavit. Pontius [de] Lam- 
bisco firmavit. Armanus firmavit. Pontius Amelius firmavit. Nevo- 
longus firmavit. Lanfredus firmavit. Guiraunus firmavit, Aldoardus 
firmavit. Gisbernus Gavaro firmavit. Teubertus firmavit. Avono fir- 
mavit. Upertus firmavit. Ainaldus firmavit. Pontius, filius suus, 
firmavit. Johannes presbyter firmavit. Pontius de Aquis firmavit. 





SANCTI VICTORIS. 295 


271. 
Carta de Sparrone. 


Auctoritas etenim ecclesiasticis et lex consistit romana, etc. Qua- Apr. 
propter ego Josfredus et uxor mea Scocia et filii mei Villelmus et circ. 1030. 
Poncius, auctoritate secuti, donamus ad monasterium que est edifi- 
catus in honore sanctae Marie, que est in comitatu Aquense, in loco 
que nunccupant Vancis; donamus ecclesie sancti Mauricii et terra 
que est in circuitu ejus, terra de maso Jatberto et Abelonio. Poncius, 
filius Belielde, dona unum mansum, de Duranto Moreno; Archim- 
bertus, pecia 1 de terra; Manases, alia; Poncius Amplas Manus et filius 
suus Petrus, alia; Uguo Folcaldus, alia; Poncius Velerana, alia; 

Ugo rursus, alia; Villelmus, alia; Poncius Inwilrannus, alia; Dagu- 

bertus, alia; Josfredus et Pandulfus, filii Radulfo, alia; Poncius 

Ajanus, alia; Rotbaldus, alia. .... Sane si quis, ego aut ullus homo 

de propinquis vel de parentibus nostris, qui contra hanc donatione 

ista ire, inquietare vel inrumpere voluerit, non valeat vindicare quod 

repetit; sed primis ira Dei incurrat, et postea, penitencia ductus, , 
componat tantum et alium tantum, et postea donatio ista omnique 

tempore firma et stabilis permaneat, cum stibulatione subnixa. 

Facta donatione ista in mense aprelio, regnante Domino nostro*  f 68. 
Jhesu Christo. 

Signum hoc Josfredus et uxor sua et filii sui, qui hac donatione 
fecerunt scribere, et testibus firmare rogaverunt, et proprias manus 
suas firmaverunt. Signum Josfredus et uxor sua et Pandulfus, filii 
Radulpho, firmavit. Ugo Guinardus firmavit. Rotbaldus Poncius fir- 
mavit. Ugo Ruffus firmavit. Manases et Poncius [de] Vellerana firmave- 
runt. Willelmus Ermengaus et Poncius et Archimbertus et Rostagnus 
firmaverunt. Wuilelmus et Radulfus et Ugo et Fulcho, filii Folcaldo, 
firmaverunt. « | 


272. 
Carta de Esparrone. . 
Mai., 
In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Francho et uxor mea 1000 — 1030. 


Circ. 1030. 


296 CHARTULARIUM 


Aimerudis donamus de alode nostro ad monasterium de Esparrone, 
qui est cousecratus in honore sancte Marie et sancti Johanuis et sancte 
Cruce qui est in comitatu Aquense, in loco ubi dicitur Vances, de ipsa 
condamina, que est in circuitu monasterio, quantum nobis advenit et 
avenire debet, pro remedio et liberatione animas nostras, ut pius 
Dominus, per intercessionibus sanctorum vel orationes monacorum, 
dignetur nobis donare remissionem omnium peccatorum nostrorum. 
Et habet consortes, in circuitu, nos ipsos donatores vel heredes 
nostros. Sane si quis, e/c. ; componat auri uncias xi, sed in primis 
iram Dei incurrat et maledictione, sicut Datan et Abyron, et cum Juda 
traditore in infernum dampnetur , et postea donatio ista firma et sta- 
bilis permaneat omnique tempore. , 

Facta carta ista in mense madio, regnante Rodulfo rege. 

Signum Franco et uxor sua Aimerudis, qui carta ista scribere vel 
firmare rogaverunt. Pontius! archiepiscopus firmavit. Francho fir- 
mavit. Geozfredus firmavit. Aimerudis firmavit. Escocia firmavit. 
Alius Franco firmavit. Rostagnus firmavit. Ugo firmavit. Geozbertus 
firmavit. Aldegerius firmavit. Raimbaldus firmavit. Leutardus firmavit. 
Pontius firmavit. Umbertus, frater suus, firmavit. Bermundus firmavit. 


. . 273. | 


Carta de Esparrone. 


Ego Francho, in nomine Domini, necnon et uxor mea Gala, fa- 
cimus donacionem omnipotenti Deo et sancta Maria et sancti Jo- 
hannis, monasterio de Esparrone, et monachis presentibus et futuris, 
propter scelera nostra a Domino supplicantibus; damus, de alode 
nostro que abemus in comitatu Aquense, ad ecclesia que est conse- 
crata in honore sancte Marie, in valle que nuncupant Val de Viso, 
una masata de terra arabile, id est modiatas xvr. Sane si quis, etc. 

Signum Franco et uxor sua Gala, qui ista donatione scribere fecerunt 
vel manibus suis firmaverunt. Signum Francho de Velavus. Saraman- 
nus firmavit. Datilus firmavit. Leutardus firmavit. Guinardus firmavit. 


! Pontius archiepiscopus Arelatensis, 





SANCTI VICTORIS. 291 


Rainerius firmavit. Rodulfus firmavit. Geraldus presbyter firmavit. - 


Pontius Jacta firmavit. 
274. 
Carta de Esparrone. 


Saluberrima atque pre hominibus fulgentissima karitas, quam 
omnes fideles christiani in omnibus cogitare debent. Ita ego Leodge- 
rius et uxor mea et filii mei cogitamus kasu anime nostre, ut Deus 
omnipotens dimittere dignetur nobis omnia delicta nostra. Damus 
atque transfundimus, ad honorem Dei genitricis Marie, aliquid de 
hereditate nostra, que est in comitatu Vendaxino, in territorio de 
Montilio, ad loco que nominant Fonte Bona : damus semodiata una 
de terra; et in ipsa terra fundata est ecclesia in honore beati archan- 
geli Michaelis. Consortes: de una parte Dadilus, de alia parte Ismido, 
de alio latus ipsum donatorem, de alio latus ipsam fontem. Hec, 
intenti animo et promta voluntate et amorem karitatis, ut heredi- 
tatem cupimus habere in sanctorum societate, transfundimus atque 
firmamus, sine interpellatione de nullo homine viventi. Et qui contra 
hanc donationem istam ire aut agere vel inquietare voluerit, non 
habeat potestatem, sed habeat societatem cum Juda traditore, usque 
ad emendationem veniat, et componat in vinculo auri optimo li- 
bras c, et postea donatio ista firma et stabilis permaneat * omnique 
tempore. 

Signum Leodgerius vel uxor sua, qui ista donatione scribere fece- 
runt et firmaverunt. 


275. 
Alia. 


In nomine Patris et Filii et Spiritu Sancti. Ego Emma et Geoz- 
fredus, filius meus, et alii filii mei, facimus donationem omnipotenti 
Domino et sancta Maria vel sancti Johannis, monasterii de Esparrone, 
et monachis. presentibus et futuris. Damus de alode nostro, pro ani- 
mas nostras, in loco que nominant Sancti Stepbani, cabapnaria de 


Poncio Juvene, et alia de Airigo; hoc est in comitatu Aquense, in 


pago que nuncupant Brusa. Sane si quis, etc. 
I. 38 


Circ. 1030. 


v^. 


Sac. XI. 


Sæc. XI. 


Jul., 
1032 — 1039. 


298 CHARTULARIUM 


Signum Emma et Geozfredus et alii filii sui, qui ista donatione scri- 
bere fecerunt et manibus suis firmaverunt, et aliis firmare fecerunt. 
Rainulfus firmavit. Alfantius firmavit. Teutbertus, filius Dodoni, fir- 
mavit, et fratres sui firmaverunt. Petrus Garinus firmavit. Wilafredus 
presbyter firmavit. Pontius presbyter firmavit. Andreas presbyter 
firmavit. Aldebertus firmavit. Wiquirannus firmavit. Daniel firmavit. 
Geraldus firmavit. 


Alia. 


Ego Aldebertus cogito casu anime mee, ut Deus omnipotens di- 
mittere dignetur omnia peccata mea. Dono ad monasterium sancte 
Marie vel sancti Johannis de Esparrone, aliquid de hereditate mea, 
que est in comitatu Aquense , in territorio de Amirato et de Rianes. 
Consortes de uno latus, in Albuges. Iu alio loco, ad fontem que di- 
citur Olmeda, semodiata de vinea. Et in Vazanes, mea frairesca, in 
campo que nominant Poltelerio; et in alio loco, alia semodiata de 
terra ad fontem que nominant Brusco; et in loco, que nominant 
Traines, sua hereditate; et in alio loco, que nominant Fanabriculo, 
una quartairata de vinea. « 

Signum Aldebertus, qui ista donatione scribere fecit et manibus 
suis firmavit, et aliis firmare rogavit. Ugo senior firmavit. Bertran- 
dus firmavit. Franco de Marignana firmavit. Franco de Vellaurs fir- 
mavit. Wilemmus de Amirato firmavit. Geozcerannus de Vitrola fir- 
mavit. Segnoretus firmavit. 


977. 
Alia. 


In Dei nomine. Ego Pontius, filius Wilemmi , dono ad ipsam eccle- 
siam sancte Marie et sancti Johannis, monasterii de Esparrone, aliquid 
de proprietate mea, in villa que nominant Esparrone, una petia de 
terra arabile. Consortes : de uno latus rivo, de alio latus via puplica. 


Sane si quis, etc. 





SANCTI VICTORIS. 299 


Facta donato ista in mense julii, regnante Cono', rege Alaman- 
norum sive Provintie. 

Signum Pontio, qui hanc donatione ista scribere fecit et testes firmare 
rogavit. Domna Scocia firmavit. Vilelmus, filius suus, firmavit. Lai- 
baldus firmavit. Ermengaudus firmavit. Rodulfus firmavit. Villelmus 
firmavit. Gaucerannus firmavit. 


278. 
Alia. 


Quisquis propriam hereditatem in alienum jus vult transfundere, 
debet illud facere legaliter, quatenus ejus tradicio firma et stabilis, 
jure hereditario omnique tempore, consistat. Unde ego Rostagnus, 
fllius Johonnis, cogitans de salute anime mee et parentum meorum, 
reputansque omnia esse peritura, preter ea que in monasteriis vel 
eclesiis seu in elemosinis pauperum ; pro Dei amore, largiuntur, sta- 
tuimus adquirere de propriis hereditatibus mercedem; et ideo trado 
Deo et altario sancte Marie sanctique Victoris martyris, in ecclesia 
que adjacet prope castrum Sparrone, que est obediencia monasterii 
sancti Victoris Massiliensis, pro meet pro fratribus meis defunctis 
Villelmo et Bermundo, et pro uxore mea defuncta et filio meo, et pro 
alia uxore mea, que adhuc vivit, atque pro cunctis parentibus meis, 
mansum unum, qui fuit Arnulfi, et jacet in ipso territorio supradicti 
castri Sparronis; * ut habeant et possideant illum, jure hereditario, 
sine ulla interpellatione et calumpnia ullius hominis , monachi predicti 
monasterii, qui in ipsa obedientia habitaverint, ut omnipotens Deus 
dimitere dignetur nobis omnia peccata nostra, pro hoc beneficio. 

Hanc autem cartam ego Rostagnus scribere et facere precepi, in- 
super et propria manu firmavi, anno ab incarnatione Domini mille- 
simo rx* vin”, indicione vi. 

Si quis autem eam infirmare voluerit, seu ipsam possessionem ab 
ipso monasterio auferre temptaverit, non habeat licentiam , sed com- 
ponat in vinculo auri obtimi libras xr'. Firmatores vero carte hujus 


* Conradus II, dictus Salicus. 


1068. 


t° 69. 


1004. 


Circ, 1085. 


900 CHARTULARIUM 


donationis subseripti habentur : Franco firmavit; Ugo et Gaufredus, 
filius ejus, firmaverunt. 


279. 
Alia. 


Ego Rostagnus Johannis, de Rianis castello, pro anima mea pro- 
que animarum patris mei et matris mee remedio et filii mei , simul 
etiam pro emendatione culparum plurimarum contra monasterium 
sancti Victoris a me commissarum, dono de meo honore unum 
campum , ad proprium alodium, altari que est consecratum ad hono- 
rem sancte Marie, semper virginis , sanctique Victoris jam dicti mar- 
tyris, in monasterio prenominato, et domno Durando, ejusdem mo- 
nasterii abbati, sequacibusque ipsius necnon monachis presignati loci, 
tam presentibus quamque futuris; videlicet campum illum quem vocant 
ad Pererios, qui videtur jacere in territorio castri Sparronis. Est autem 
idem campus modiarum vi, habens consortes : ab oriente quidem 
Cornarietam , ab occidente autem: fontem Dodonis, a meridie vero 
rivum unum, a septentrione autem Montem Majorem. Hanc enim 
donationem, etc. 

Facta est autem anno incarnationis dominice millesimo Lx, in- 
dicione nr. 

Rostagnus donavit et firmavit. Aldebertus firmavit. Aldegerius fir- 
mavit. 


280. 
Alia. 


Ego, in Dei nomine, Franco et uxor mea Riperga dono ad ipsa 
ecclesia sancte Marie et sancti Johannis aliquid de proprietate mea, in 
villa que nominant Sparrone, una modiata de terra ; et abet consortes 
terras de ipso monasterio. 

Signum Franco, qui hanc cartam scribere fecit, et testes firmare ro- 
gavit,et manu sua firmavit. Riperga firmavit. Eldebertus firmavit. Wilem- 
mus, filius suus, firmavit. Leutaldus firmavit. Segnoretus firmavit. 





SANCTI VICTORIS, 301 


281. 


Alia « 


In Dei nomine. Ego Galdrada, et Josfredus et mulier sua, Scocia Mai. 
nomine, facimus donationem omnipotenti Domino et sancta Maria et circ. 1035. 
sancti Johannis monasterii de Sparrone , aliquid de alode nostro, quem 
habemus in comitatu Aquense, intra terminos de villa que vocatur 
Bruniola, id est ecclesiam que fundata est in honore Dei et sancti 
Christofori martyris, in valle que vocatur Signola; illa terra, que 
habet Galdrada et Jeozfredus, donamus Deo et sancta Maria et sancti 
Jobannis et sancti Christofori. Et habet consortes, de uno latus , Per- 
tiga Aqua, et terra que fuit de Madazano, et de ultra aqua Caramia que 
est contra Signola, et terra que habet domna Galdrada et domnus Geoz- 
fredus, et postea a finem in terminum de Cabacia.... Si vero evenerit 
(quod absit! ) ut ex nobis aut ex eredibus nostris aliquis hanc dona- 
tionem, quam pro animarum nostrarum redemptionem omnipotenti 
Domino offerimus, divellere conetur, istud facere nequeat, set cogatur 
in vinculo exsolvere auri obtimi libras z*, et denuo scriptura ista in- 
convulsa permaneat. | 

Facta donatio ista in mense maio *, regnante Rodulfo , rege Alaman- ve. 
norum sive Provintie. 

Ego Galdrada et Geozfredus et Scotia hanc donationem firmamus 
et testibus firmare rogavimus. Pontius firmavit. Pontius Coisardus fir- 
mavit. Wilelmus, filius Johanne, firmavit. Pontius firmavit. Ainardus 
firmavit. Geozbertus Eros firmavit. Petrus Gralla firmavit. Ermengarda 
firmavit. Geozfredus senior firmavit. Scocia firmavit. Wigo filius fir- 
mavit. Guinardus firmavit. Ugo, filius Geozfred , firmavit. Isnardus, 
filius Pontio, firmavit. 

282. 
Alia. 

Ego, in Dei nomine, Avundus, et uxor ejus Ingilberga, hec audientes 12 Jun. 1034. 

et reminiscentes Dominum dixisse : « Haedificate mihi altare*; » cum 


! Deut., XXVII, 5, 


1034, 


302 CHARTULARIUM 


adjutorio bonorum hominum hedificantes hanc aulam, quam Domino 
petimus consecrandam ; ad quam, pro absolutione animarum nostra- 
rum, secundum ecclesiasticum morem, ut Christi sponse, concedimus 
in dotem, videlicet Franco de terra culta modiatam 1, et Pontius 
Arbertus modiatam 1, et domna Arantrudis semodiatam 1. Unde 
domnus Petrus, Aquensis antestis, cum cannonicis suis ammonitus, 
consecrat atque sanctificat hanc ecclesiam in honore sancte Dei geni- 
tricis Marie, cujus protectione, ne quis emulus contra hanc donationem 
insidias tendat , committimus atque relinquimus. Sane si quis, etc. 
Hacta sunt hec anno incarnationis dominice millesimo xxx, in- 
dicione 11, 11 idus junii. 
. Inditium bujus testificationis : Franco Forojuliensis, et Poncius, 
Arberti filius, sive Arantrudis, mulier Nevolongi, qui hoc donum huic 
ecclesie conferunt, donando confirmant, et assertores firmare ex- 
postulant. 


283. 
Carta de Jocar. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Maiamburga et filius 
meus Fulco, cogitantes de salute animarum nostrarum, ..... do- 
namus omnipotenti Deo sanclissimoque ejus martyri Victori et sotiis 
ejus aliquid de proprio jufe ereditatis nostre, quod est in comitatu 
Aquense, in territorio quod pertinet ad villam nomine Jocar, id est 
mansum quem excolit homo, nomine Guibertus, cum omnibus que 
ad ipsum mansum pertinent, id est, etc. Nullusque! ordinis per- 
sona abstraere presumat eandem nostram donationem ab eadem con- 
gregatione. Quod si presumpserit, non valeat vindicare; sed cogatur 
exsolvere auri optimi libras m, et, quod multo majus est, iram Dei 
omnipotentis incurrat hac sanctorum ejus, et denuo donatio ista firma 
et stabilis permaneat in perpetuum. 

Facta donatio hec anno incarnatjonis dominice millesimo xxx"^ mm, 


regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provintie. 


(ad Corr. nullius. 





SANCTI VICTORIS. | 303 


Ego Maiamburga et filius meus Fulco firmavimus et testibus firmare 
rogavimus. Îterius firmavit. Martinus firmavit. 


284. 


Carta de Tres Eminas. 


Antique leges definiunt et sacri canones discernunt , ut, dum in hoc 
seculo sumus, de eterna retributione semper cogitemus, dicente Apos- 
tolo : « Quecumque seminaverit homo, haec et metet!. » Idcirco ego 
Pontius et Petrus, hec audientes, . .... inter nos definivimus ut 
aliquid de hereditate nostra pro peccatis nostris donassemus , ut, qui 
quottidie offendimus, quottidie elemosmis et orationibus aliorum 
sublevaremur. Propterea ego Petrus et Pontius donamus Domino Deo 
et sancte Marie sanctique Victoris martyris Massilie aliquid de alode 
nostro. Et est ipse alodes in comitatu Avinionensi, in episcopatu 
Aquensi , in terminio de Tres Eminas, ecclesia scilicet que est conse- 
crata in honore beati Marcellini, in loco que vocatur Saleta , et est 
fundata in territorio de Alineu; quantum nos visi sumus habere, 
ecclesia scilicet et cimitterium, ita quomodo vadit bancus de petra et 
pergit et vadit in via de Pertus, et de alio latus in fonte de Cantarella. 
Donamus in Garriga uno deves; de uno latus, terminat in * valle de 
Raimundo ; et de alio latus, in poio de Bermundo, et revertit usque 
in via. Et damus in plano de Saleta vi modiatas de terra lavoriva, 
quomodo vadit via de Ponte usque in via de Quairos, et de alio latus 
in Eza. Et damus una piscatoria in Eza, et alia in Durentia, et una 
loca ad molinum faciendum, qualem meliorem potuerint invenire 
in Eza, et alia in Durentia; et, in plano de Saleta, tres quartairatas 
de vinea, in alode ipsius ecclesie. Et ego Pontius et Petrus, et filii 
Guimarda, et filii et filie Aimerus, et Pontius Berengerius , damus de 
nostro labore, de nostro alode, medietatem de decimo. Et ego Pontius 
et Petrus, filii Clara, de nostro deves de Secureto , totum decimum de 
carne, sicut superius scriptum est, totum et ab integrum. Sane si quis, 


‘ Galat., VI, 7. 


Jul. 1076. 


1080 — 1064. 


304 CHARTULARIUM 


ego aut ullus homo aut ulla femina, aut de propinquis nostris, qui 
contra hanc cartam ire aut agere vel inquietare voluerit, componat 
tantum et aliud tantum, sicut lex docet. 

Facta carta ista in mense julio, sub die ferie 1, regnante Philippo 
rege, anno ab incarnatione Domini millesimo rxxvr, indicione xur. 

Signum Pontius, Raiasenda et Petrus, filius retrus!, qui cartam fir- 
maverunt et firmare fecerunt. Signum Pontius Amel et Petrus, frater 
ejus. Signum Rostagnus et Pontius, frater ejus. Signum Pontius Rainer. 
Signum Petrus, frater ejus. Signum Pontius Berenger. Signum Pontia 
et filii et filie ejus. Teutbertus firmavit. Galdemars firmavit. 


285. 


Carta de Tres Eminas. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego quidem, Rainaldus 
Rostagni nomine, et mulier mea Narbona, pro nostrarum remedio 
animarum proque nostrorum remissione peccatorum , donamus et ad 
proprium alodium cedimus Domino Deo et altari quod est in sancte 
Dei genitricis semperque virginis Marie atque sancti Victoris, Christi 
martyris, consecrato, necnon et altari sancti Genesii Arelatensis, vide- 
licet aliquid de nostro alode, qui nobis de Aicarda Cacoso et uxore 
sua Ava jure hereditario obvenit, in territorio quod vocant Tres Imi- 
nas, scilicet terciam partem ipsius territorii Tres Iminas vocati, et 
quantum ad ipsam terciam videtur pertinere partem, in terris cultis et 
incultis, aquis et paludibus, et cum ingressibus et regressibus suis. 
Hanc donationem, sicut hic scriptum videtur, ab integro, supradictis 
altaribus et domno abbati Durando, et monachis presentibus et fu- 
turis monasterii Massiliensis, ut supra omnia prenominata ipsi ha- 
beant, eic. - 

Ego Rostagnus et mulier mea Narbona donavimus et firmavimus. 
Gosfredus Vasion firmavit. Petrus Marrofi firmavit. Giraldus firmavit. 


! Sic. 





SANCTI VICTORIS. 305 


286. 
De Tres Iminas. 


Ego quidem Leutrudis, in Dei nomine, pro redeniptione anime Aug., sec. XI 
mee seu patrum, mariti filiorumque meorum, dono ad monasterium 
sancti Victoris martyris, situm secus mare, Massilie, unum mansum 
de Ingiluino, in loco qui dicitur Saleta, in territorio quod dicitur Tres 
Iminas, prope ecclesiam sancti Marcellini. Dono et cedo mansum 
jam dictum cum campis, etc. Verum si quis, ego aut ulla persona, 
quecumque sit, que contra hanc donationem, quam feci scribere, ire, 
agere, inquietare vel calumniare voluerit, non valeat vendicare quod 
impetit, sed componat in vinculo de auro optimo libras 51, et inde 
hec donacio firma et stabilis permaneat omni tempore, cum stipula- 
tione subnixa. | 
. Scripta est hec carta et, ut ita dicam, hec datio in civitate Aptensi, 
mense augusto, feria vir. | 

Signum Leutrudis, qui hanc cartam scribere fecit, manu quoque 
sua dando firmavit. 


287. 


Carta de Relianeta. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Wilemmus, cogno-  Szc. XI. 
mento Cotaronus, frater quondam Wassoni, dono omnipotenti Deo et 
sancto Victori martyris, monasterii Massiliensis, et monachis, tam 
presentibus quamque futuris, totam partem meam de villa que voci- 
latur Regnaneta, simul consentiente uxore mea et filiis* meis pariter- v^ 
que mecum donantibus, ut omnipotens Deus, per intercessionem 
sanctorum suorum, dimittat omnia peccata nostra et parentum nos- 
trorum. Si quis autem istam donationem contrariare voluerit , incurrat 
in omnipotentis Dei iram et sanctosum ejus, et cum Juda Scarioht et 
Symone mago sit participatio ejus. . 


1048 — 1060. 


306 CHARTULARIUM 


Carta sancti Pancratii, 


Ego Fulco!, et uxor mea Odila, et Wilelmus Juvenis et Aicardus et 
Geozfredus , nepotes mei, cum uxoribus suis et filiis et filiabus suis; 
et Rotbaldus de Albania et uxor sua et filii sui; et alter Rotbaldus 
Juvenis et uxor sua et filii sui, et Bermundus, frater ejus, et uxor ipsius 
Bermundi; et Pontius Almaricus et uxor sua ; hi omnes, mecum repu- 
tantes illam apostolicam sententiam, que dicit : « Unusquisque propriam 
mercedem accipiet secundum suum laborem*; » studuimus in presenti 
seculo aliquit laborare , et Deo omnipotenti atque sanctis ejus tribuere, 
unde in futuro mercedem bonam recipere valeamus, quatenus anime 
nostre et parentum nostrorum, pro istis terrenis donis, a peccatorum 
suorum vinculis absolvere mereantur, et in celestia patria cum sanctis 
omnibus participes esse possimus. Scilicet damus et jure hereditario 
tradimus, in monasterio Massiliensi, quod est constructum in honore 
béate Dei genitricis virginis Marie, sanctique martyris Victoris et 
aliorum plurimorum sanctorum, et domno abbati Petro, et monachis, 
tam presentibus quam et futuris, ut abeant et possideant sine ulla 
interpellatione ominum, aecclesia sancti Pancratii et sancti Johannis, 
que est edificata in territorio de Podio Luperio, cum omnibus apen- 
ditiis suis, id est cum decimis et primitiis, cum totis campis et vineis 
et terris cultis et incultis, que pertinent ad ipsam ecclesiam vel dein- 
cebs pertinebunt. Ego Fulco vicecomes et Odila uxor mea damus 
supradicto modo medietatem de manso de Audimon. Robaldus 
Juvenis dedit similiter ad ipsam ecclesiam decimis de omnibus rebus 
suis. Pontius Amalricus et uxor sua dederunt eodem modo cam- 


pum unum ad Crucem. In eadem conventione, Fulco Lunaris dedit 


campum qui Trans Torum dicitur. Super hec autem omnia, ut firma 
et stabilis permaneat ista donatio® Rotbaldus Juvenis accepit, pro tes- 
timonio, xn solidos ab ipsis monachis; Rotbaldus de Albania accepit 
bovem unum. Nos vero, id est Fulco et omnes supradicti, hanc carta 


! Fuleo, vicecomes Massiliæ. * ] Cor., III, 8. 





SANCTI VICTORIS. 307 


hujus donationis facere precepimus et propriis manibus firmavimus, 
et alios qui suprascripti sunt firmatores ut firmarent rogavimus. Si 
quis autem hanc donationis cartam anullare aut decurtare vel infran- 
gere temptaverit, non valeat, sed cogatur et solvere supradicto mo- 
nasterio in vinculo auri obtimj libras centum, et insuper excommu- 
nicatus et dampnatus erit cum Juda traditore [in] inferno inferiori, 
nisi digna satisfactione non emendaverit. 

Hotbaldus de Albania et alius Rotbaldus Juvenis firmaverunt. Ber- 
mundus et Agarnz et Amaldus firmaverunt. Rostagnus firmavit. 


289. 
De Podio Luperio. 


Ego Fulco, et uxor mea Odila, et Wilelmus Juvenis et Acardus et 
Jeozfredus, nepotes mei, cum uxoribus suis et filiis et filiabus suis; 
et Rotbaldus de Albania, et uxor sua et filii sui; et alter Rotbaldus 
Juvenis, et uxor sua et filii sui, et Bremundus, frater ejus, et uxor 
ipsius Bremundi; et Pontius Amalricus et uxor sua; hi ommes..... 
donamus Deo et sancto Victori, Massiliensis monasterii, aecclesiam 
et locum sancti Pontii de Podio Luperio, cum to&is campis et vineis 
et terris cultis et incultis, quas habemus circum ipsam aecclesiam, 
sicut vadit via vetus ad Porrerias; a meridie, sicut stat roketta de 
Bono; et de alio latere est rivus de Guatiarella ; ab alio latere, hoc 
est ab occidente, est terra de sancto Pancratio, sicut vadit terra de 
Ainaldo et ferit in rebinam, et sicut vadit seda de Canta Perdice, et 
ferit in riale, usque in viam que venit de Podio Luperio et vadit ad 
Porreiras; totum territorium, quod est infra istos terminos quos modo 
diximus, donamus Domino Deo. .... ) 


290. 


Carta de Aquis, de villa Stavello. 
(Edid. D. Marténe, Ampl. coll., 1, 323.) 


Noticia guirpicionis vel diffinitionis, in Arelate civitate, publice, 


* Finis chartæ deesse videtur in Cod. 


Circ. 1050. 


20 aug. 907 
vel 968. 


JU CHARTULARIUM 

ante doniho Willemino!, inlusttissimo comite, et aite xáisos domi- 
hicos, tam romanos quam salicos, una cum plurimarum personarum 
diversis legibus viventibus. Sunt nomina earum, id est : Berengarius 
judices*, Poncius major, Archimbertus, Vuikiramnus, Vuantelmus, 
Làmbertus, Eldegarius, Aicardus, Willelmus, item Willelmus, Gis- 
fredus, Rainaldus, Warnaldus, Ingilramnus, Amalricus, Wiherius, 
Richelmus, Guadaldus, Aicardus, Odilus, Anno, Bernardus, Bertran- 
nus, Rocius, Autericus, Poncius, item Poncius, Bonifilius, Adalburno, 

Teubertus, Poncius, Ricardus, Guido, Rainaldus, David, et aliis plu- 
ribus bonis hominibus, qui cum ipsis ibidem aderant, qui hanc noti- 
ciam subter firmaverunt. Ibique veniens Honoratus, gratia [Dei], 
Massiliensis episcopus, ante domnum Willelmum comitem , seu eciam 
ceterorum hominum, quorum nomina jam supra scripta sunt, -inter- 
pellavit aliquos homines, his nominibus, Garibaldum et Auvonancium, 
vel heredes illorum, de terra sancti Victoris, martyris Massiliensis, 
que est in comitatu Aquense, in terminio de villa Stavello, id est 
vineis, campis, quod contra legem et malum ordinem invaserunt, 
tenuerunt ac possederunt. Et ipsi homines, Garibaldus videlicet et 
Avonancius, vel heredes illorum in presencia stabant, et in suis res- 
ponsis dicebant : : « De ista interpellatione unde Honoratus episcopus 
nos interpellavit, de ipsis vineis et de ipsis campis jam supra scriptis, 
melius debent nostras esse, ex projenie parentorum nostrorum, quam 
episcopi propter nullam causamí sanctuariam succedere. » Tunc 
comes prefatus et judex Berengarius judicaverunt ut episcopüs per- 
portare? fecisset ad servos sancti Victoris, hoc sunt homines, Letus, 
Avustus, Faraldus, Udulricus, Castellanus; ibi fuint* adepti qui vo- 
lunt jurare, et perportare ipsas vineas et ipsos campos, quod melius 
eis succederet ex parte sancti Victoris quam ipsi homines ad te- 
nendun propter causam alodis. Quod eciam episcopus paratus (uit. 
Videntes vero predicti homines Garibaldus et Avonancius et heredes 
illorum, se recognoscebant quia nullum directum non habebant de 


' Guillelmus I, comes Provincie, Gloss,, v* Perportare ; malimus asseverare, de- 
* Leg., ut infra, judez. ' fendere, vel aliud id genus. 
* Benedictini interpretati sunt guerpire, in * Pro fuerint, 





ES 


SANCIÍ YICTORIS, 309 
Apsis vhiels et de Ipsis campis, et se guerpierunt et instipulaverunt , el 
in terra jactantes jactaverunt et calcaverunt; quo ita et fecerunt. Et 
si legibus factum et diffinitum habui qualiter lex romana comemorat, 
quicquid in presentibus partibus fuerit ordinatum habebit plenis- 
simam firmitatem nec poterit immutari. Actum fuit, in Arelate civitate 
publice, quorum corroboratione et signaculo subter tenentur insertum. 
Propterea oportunum fuit Honoratus episcopus ut noticia guirpicionis 
vel diffinitionis conscribere vel adfirmare rogasse ; quo ita et fecit. 
Facta noticia ista xur kalendas septembris, anno xxxi regnante 
Conrado, rege Alamannorum vel Provinciarum. 


291 e 
Carta de Fanaias inter Ezam et Durenciam. 


In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, et virtutis sancte Marie 
et sancti Victoris Massiliensis. Discriptio mancipiorum de villa ec- 
clesie nostre Marciana, Massiliense, que facta est temporibus vir 
illustri Eldeberto comite, per suo misso Nortaldo vicedomino , de in- 
ditione xur. 

Colonia ad Illa Fonte, ubi manet Dominicus colonus, cum uxore 
Donada , filii eorum Valeriana, Banc, Martino , ad requirendum. Vir- 
gilia, ad requirendum. Maira, ad requirendum. Benedicto, Johanne, 
Stephano, dat censo Dorcum 1, pastas 51, ova xx. Colonia in Rivorias, 
ubi manet Maurontus colonus, cum uxore Extrania!, filii eorum, dat 
censo similiter. Vercaria in Riba, apud Genesio orbo,.Johanne , ad 
requirendum. Reddet ille vercaria censo porcum 1, pullos rii, pasta 1, 
ova xx. Vercaria inibi aprum [r]. Dominicus, cum uxore Berta, filii eoruni 
Argencia, Lampadia, Caldolena, Paulo : isti sunt ad requirendum. 
Dat censo similiter. [tem colonia in Liberago, apros rm. Colonia in 
Grudiliates, aprum 1. Colonia in Faniciates , aprum r. Colonia in Libe- 
rago et in Amelio, quem Maurellus in beneficio habet. Colonia in 
Sabacianicus, aprum 1. Item colonia in Marciana, aprum 1. Inibi 


! Fort. legend. ertranea, 


v°. 


Jun., 
1004 — 1079. 


310 CHARTULARIUM 


colonicas, apros n. Colonia super ipsa fonte, aprum 1. Colonia in 
Bacianes, aprum 1. Item colonia in Riganione, aprum 1. item colonia 
in Àmann, apros rr. Item colopia in Senicinis, apros 1r. Colonia in 
Ortus, aprum 1. Colonia in Peraredo, apros 11. Inibi habet molinos ur, 
et ortus inter Etam et Durenciam et Solariolo, sicut descendit in fluvio 
Durencie; et de illa terra Solariolo usque in Domadese, adfrontat 
ad terra de Gaudello villa, et non habet alius *, nec terra neo pascuo, 
nisi Marciana et Quapencense, et inclaudet agros vel villa Marciana, 
terra Quapencense et terra Arelatense. Fiunt in summa, in Marciana, 
colonias xxi1; vercarias in ipsa villa'. Aprum 1, Justina Escobolaria. 


Carta de Roca Rossa. 


In nomine Domini et Salvatoris nostri Jhesu Christi. Egó Isnardus 
et uxor mea Beatrix et filii mei Dalmacius et Petrus, et frater B., et 
Guigo, et Gantelmus, consubrinus meus, et filii fratris mei Bertran et 
Iter, cum matre eorum Poncia; nos simul in unum donatores sumus 
Domino Deo et sancte Marie, matris ejus, sanctique Victoris, cenobii 
Massiliensis, et B. abbati, cunctisque fratribus sub eo degentibus, tam 
presentibus quam et futuris, propter remedium animarum nostrarum, 
aliquid de alode nostro. Est autem ipse alodis in comitatu Aquense, 
in valle de Badaset. Affrontat ergo ipse alodis, quod nos modo do- 
namus, de parte circi, in Roca Rossa et in roca de Badaset; et de 
parte altani, in poio Udole; et de septentrione, in poio alciori; et de 
meridie , sicut aqua vergit; quantum infra istas nu’ affrontationes in- 
cludunt, sic donamus sine ulla reservatione. De alio vero alode quod 
in giro habemus, facimus conveniencia, ut ego Isnardus aut heredes 
mei non possimus dare aut alienare aut inpignorare nisi sancto Victori 
et monachis de Adana. Accepimus autem ego Isnardus et Guigo, heres 
meus, a monachis sancti Victoris B. et Otone et Poncio solidos xv, 
videntibus Aldeberto de Confore et Petro Arduino et Poncio Austorgio. 


! Deest numerus, * Bernardus de Ruthemis. 





SANCTI VICTORIS. 311 


Si quis vero contra hanc donationem surrexerit, aut ego Isnardus 
aut aliquis de heredibus meis aut ullus de propinquis meis, vel potens 
aut parva persona, imprimis iram Dei incurrat et consorcio omnium 
fidelium extraneus fiat. 

Facta carta donationis in mense junio, regnante Philippo rege. 

Signum Isnardus. Signum Beatrix. Signum Bernardus. Signum Gan- 
telm. Signum Bertran. Signum Dalmaz. Signum Petri. Signum Iter. 
Signum Poncia. Signum Willelm Amalrig. Signum Scocia. Signum 
Petri, fili sui. Signum Aldebert de Conforz. Signum Petrus Arduinus. 
Signum Poncius Austorgius. Signum Boso. Signum Umber. 


293. 


Carta de sancto Maximino. 


Summo dispositori omnis machinamenti, 
Et insolubilis bonitatis Deo omnipotenti, . 
Cui cuncta creata jure est deservire, 
Ad quem, ut adjutorem, necesse est venire 
Quos ordine sustentat positionis mire 
Omnes, a quo est nefas velle retro redire, 
Quo sine nihil constat vel ad modicum posse, 
Quem vivere est quenquam vel in alico nosse, 

Omnia sunt reddenda 

Que sunt bona credenda. 

Quicquid versat et orbis. 

Dedit condita nobis. 

Sed mirabile habendum 

Et habitum mirandum, 

Cum visere dignatur 

Quod a terrenis datur, 

In quo divinitatis 

Atque jocunditatis 

Habitat magnitudo 

Et omnis plenitudo. 


45 dec. 1038. 


312 


CHARTULARIUM 


Apostolus hoc dixit 

Et dictum ipse scripsit : 
Quod est per Christum gratia 
A Deo nobis data, 

Ad sibi serviendum 

Atque obediendum, 

Non ficta [karitate], 

Sed cordis bonitate 


. Et vite puritate. 
. Quod dedit nobis gratis, 


Hic in suis mandatis , 


‘Ex omnibus creatis 


Jubet inferre gratis , 

Ex quibus abundamus, 
Ut sibi offeramus. 

Tunc ipsi damus munus, 
Cum pauper capit unus, 
Qui spiritu est pauper, 


' Hoc excepto, non alter. 


De nostris que habemus 
Ecclesiüs donemus, 

Quas, dum istic manemus, 
Velut matres tenemus, 

Ex tributis dotemus 

Et Deo serviemus. 

Non longius trahamus 
Quod in mente gestamus. 
Justum est ut cedamus 
Quibus hic victitamus, 

Et paginis scribamus 
Quod durandum optamus, 
Ne deleat subreptor, 
Malivolus assertor 

Et sibimet deceptor. 





SANCTI VICTORIS. 313 


© [gitur ego Petrus' archiepiscopus, et fratres mei Isnardus et Elde- 
bertus atque alter Isnardus , necnon et Accelena, Guilelmi fratris mei 
jam defuncti quondam uxor, cum filiis suis, donamus aliquid alodis 
nostri , qui nobis ex projenitorum hereditate nostrorum pax obvenit, 
omnipotenti Deo et monasterio sancti Victoris, Massiliensis martyris, 
pro redemptione animarum nostrarum, parentum quoque et genitorum 
nostrorum. Et ipse alodis est in comitatu Aquense, in territorio castri 
quod vocatur Rodanas, id est ecclesias sancti Maximini et sancte 
Marie et sancti Johannis et sadicti Mitrii, cum ipsis altaribus et omnia 
que ad ipsas ecclesias et ad ipsa altaria pertinent, cum omni integri- 
tate atque libertate, et cum terris in circuitu ipsarum ecclesiarum 
determinatis. Termini vero de ipsis terris sunt isti : a meridiano, ab 
ipso aquario longuo et antiquo, in garrica subtus Infirmarias , et sicut 
aqua decurrit in campo de Bricio et usque in angulum de vinea Cons- 
tancie, et vadit ab ipso angulo usque ad angulum alterius * vinee, que 
est super puteum Rovicium, et usque in amendolarium, quod est in 
vinea de Vitale Guabattore, et usque ad angulum de vinea, quam 
plantavit Bermundus, et consortat in angulo de vinea Firmini fabri 
usque in petram surgentivam, que est in campo Madazani presbyteri , 
et usque in Bachitto, et de via publica que venit de Turrivis usque in 
supradictum aquarium. Omnia igitur que inter istos terminos sunt, 
absque ulla diminutione vel deceptione, donamus omnipotenti Deo et 
monasterio sancti Victoris, monachis quoque ibidem Deo servien- 
libus , tam presentibus quamque futuris, donamus, cedimus, tradimus 
atque transfundimus ad quicquid voluerint faciendum jure perpetuo. 
Insuper adicimus ad ipsum Dei- donum ego Petrus archiepiscopus 
unum mansum de Geraldo Balbo, et domnus lsnardus duos mausos, 
unum de Mercurino quem vocant Bonam Micam in presenti, alium 
vero de Adalelmo presbytero post obitum suum. Si quis autem 
unquam hoc donum evellere voluerit, non queat, sed victus duplum 
componat, et insuper Dei Patris omnipotentis et Filii et Spiritus Sancti 
et sancte Marie et sancti Maximini et omnium sanctorum accipiat ma- 
ledictionem, abhominationem et excommunicationem, et infernalem 


! Petrus I, archiepiscopus Aquensis. 


l. 10 


f* 


20 jun. 1053. 


314 CHARTULARIUM 


cruciationem paenamque indeficientem cum Juda traditore et cum 
omnibus perditis, hic et in eternum et in secula seculorum, Amen, 
fiat. 

Acta donatio hec vin decimo kalendas januarii, anno ab incarna- 
tione Domini millesimo xxxviri, regnante Cono imperatore. 

Petrus archiepiscopus signavit ipse; quoque et fratres sui Isnardus 
et Eldebertus et alius Isnardus, et Accelena , fratris sui Guillelmi jam 
defuncti quondam uxor, cum filiis suis Ugone, Guillelmo, Alfante, 
Guidone, firmaverunt et donaverunt Isnardus et uxor sua et filii 
ejus Petrus et Giraldus firmaverunt. Giraldus firmavit. Isnardus, filius 
suus, firmavit. Guibertus Gaufredus firmavit. Bermuudus firmavit. 
Folcherius firmavit. Rostagnus firmavit. Agarnus firmavit. Rostagnus 
Rasca firmavit. Isdrelus canonicus firmavit. Suavis firmavit. Poncius 
Aigronus firmavit. Heldebertus et uxor ejus et filii ejus firmaverunt et 
donaverunt. Stephanus presbyter scripsit. 


294. 
Carta sancti Maximini. 


In Dei omnipotentis nomine, cujus verbo universa creata sunt, cu- 
jusque nutu cuncta sensibilia et insensibilia reguntur atque subsistunt. 
Ego Willelmus et frater meus Elfantus, compuncti timore tanti judicis, 
ipsius videlicet qui redditurus est bonis bona malisque mala, quicque 
incunctanter pro parvis suo nomine pie tributis novit pius retri- 
buere maximum pondus eterne beatitudinis, ut nobis misericorditer 
nostrisque projenitoribus largiatur premium superne felicitatis, decre- 
vimus donare eidem Deo omnipotenti sanctoque martyri ejus Vic- 


M . . e e. . . . . .2° . 
tori, monachisque ejus, habitantibus in coenobio Massiliensi, omnem 


partem nostram, ad proprium alodem, quam habemus vel habere 
debemus in ecclesiis sancte Marie sanctique Maximini el saneti Jo- 
hannis et sancti Mitrii aliorumque sanctorum, quorum altaria ibidem 
consecrata sunt vel erunt, cum omnibus pertinentibus eisdem eccle- 
siis, videlicet cum terris et cum omni alode dato vel dando eisdem 
ecclesiis, et cum primiciis et offerendis, et cum baptisterio et cum 


f e. 





SANCTI VICTORIS. 315 . 


cimiterio earum ecclesiarum, et cum cartis sponsalibus aliarumque 
rerum scribendis. Insuper donamus Deo omnipotenti et sancto Victagi, 
martyri Massiliensi, monachisque ejus omnem partem quam habemus 
et habere debemus in ipsis muris et in ipsis edificiis, que in circuitu 
earum ecclesiarum sunt, et juxta ipsas ecclesias totum quod habemus 
et habere debemus infra ipsa claustra, ut habeant, teneant et possi- 
deant, et quicquid voluerint facere faciant. Ipse vero locus, cujus 
donationem facimus sancto Victori et monachis ejus, videlicet sancti 
Maximiui, est in comitatu Aquensi, in territorio castri quod vocatur . 
Rodanas. Igitur hec omnia, etc. Nempe si qua persona surrexerit ad 
irrumpendum, hec non valeat sibi vendicare quod appetit, sed com- 
ponat in vinculo auri libras x, etc. 

Ego Willelmus et frater meus Elfantus hanc donationem fecimus et 
manibus propriis firmavimus, et testibus firmari rogavimus. 

Facta est autem hec descriptio anno incarnationis dominice mille- 
simo L’1ix°, inditione vi, regnante Henrico rege. Poncius monachus 
scripsit, xit kalendarum juliarum. 


295. 
Alia. 


Summo dispositori omnis machinamenti Januar. 1038 
Et insolubilis bonitatis Deo omnipotenti, 
Cui cuncta creata jure est deservire, 
Ad quem, ut adjutorem, necesse est venire, 
Quos ordine sustentat positionis mire 
Omnes, a quo est nefas retro * redire, Y. 
Quo sine nihil constat vel ad modicum posse, | 
Quem vivere est quemquam vel in aliquo nosse, 
Omnia sunt reddenda 
Que sunt bona credenda; 
Quicquid versat et orbis 
Dedit condita nobis. 
Sed mirabile habendum 





316 


CHARTULARIUM 


Et habitum mirandum, 
Cum visere dignatur 
Quod a terreuis datur, 
In quo divinitatis 

Atque jocunditatis 
Habitat magnitudo 

Et omnis plenitudo. 
Apostolus hoc dixit 

Et dictum ipse scripsit : 
Quod est per Christum gratia 
A Deo nobis dedita, 

Ad sibi serviendum 
Atque obediendum, 

Non ficta karitate, 

Sed cordis bonitate 

Et vite puritate. 

Quod dedit nobis gratis, 
Hic in suis mandatis, 

Ex omnibus creatis 
Jubet inferre gratis, 

Ex quibus abundamus, 
Ut sibi offeramus. 

De nostris que habemus 
Ecclesiis donemus , 
Quas, dum istic manemus, 
Vel ut matres tenemus, 
Ex tributis dotemus 

Et Deo serviemus. 

Non longius trahamus 
Quod in mente gestamus. 
Justum est ut cedamus 
Quibus hic victitamus, 
Et paginis scribamus 
Quod durandum obtamus, 








SANCTI VICTORIS. 917 


Ne deleat subreptor, 
Malivolus assertor 
Et sibimet deceptor. 

Igitur ego Poncius et uxor mea Bona Filia, cum flliis nostris, damus 
aliquid alodis nostri, qui ex projenie parentorum nostrorum pax 
obvenit, omnipotenti Deo et monasterio sancti Victoris, martyris Mas- 
siliensis, pro redemptione animarum nostrarum, et in hereditatem 
filii nostri Ugone, quem mittimus in monasterio. Et est ipse alodis in 
comitatu Aquense, in territorio ville Sancti Maximini, subtus castrum 
qui vocatur Rodenas, hoc est tota octava pars ipsius ville, excepto 
uno manso quem excolit homo, nomine Almeradus; et ipse mansus, 
post obitum nostrum, revertatur sanctorum Victori. Hec omnia que 
supra diximus, cum quanto ad ipsius octave parte ville pertinendum 
est. St quis, etc. 

Acta donatio hec in mense januarii , anno ab incarnatione Domini 
millesimo xxxvrr, regnante Cono imperatore. 

Signum Poncius et uxor sua Bona Filia, qui hanc donationem scri- 
bere jusserunt et testes firmare rogaverunt, manibus ipsorum firmant. 
Aldebertus, frater ipsius, firmavit. Atenulfus firmavit. Umbertus fir- 


mavit. Bonifacius firmavit. Willelmus [de] Castel Duplo firmavit. Poncius | 


Tequintione firmavit. Poncius Albinus firmavit. Armannus firmavit. 
Wademarus firmavit. Donatio de vineis quas donavit Inguilbertus a 
saneto Victore!. Geraldus , indigne vocatus monachus, rogatus 
scripsit. ' 


296. 
Alia. 


In Dei omnipotentis nomine, cujus verbo universa creata sunt cu- 
jusque nutu cuncta sensibilia et insensibilia reguntur atque subsistunt. 
Ego Arlulfus et uxor mea Constancia et filii nostri Poncius atque 
Willelmus, compuncti, etc.; decrevimus donare eidem Deo omni- 
potenti sanctoque martyri ejus Victori, monachisque ejus, habitan- 


! Non videmus quam ad chartam hec verba sint referenda , nisi fortasse ad n. 490. 


1053. 


f* 73. 


Circ, 1050. 


348 CHARTULARIUM 


tibus in coenobio Massiliensi, omnem partem nostram, ad proprium 
alodem, quam habemus in ecclesiis sancte Marie sanctique Maximini 
[et sancti Johannis et sancti Mitrii'] aliorumque sanctorum , quorum 
altaria ibidem consecrata sunt vel erunt, omnemque partem quam 
habemus in ipsis muris, qui in circuitu earum ecclesiarum sunt, 
totumque quod habemus vel habere debemus infra ipsa claustra, et 
medietatem, hoc est totum quod habemus in una mansiuncula, que est 
sita prope furnum et juxta ortum qui respicit ad orientem. Ipse vero 
locus, cujus donationem sancto Victori facimus et monachis ejus, vi- 
delicet sancti Maximini, est in comitatu Aquensi, in territorio castri 
quod vocatur Rodanas. Igitur, etc. | 

Ego Arlulfus et uxor mea Constancia et filii nostri Poncius atque 
Willelmus, hauc * donationem fecimus et propriis manibus firmavimus, 
et testibus firmari rogavimus. 

Willelmus Brocanus et frater ejus Elfatus firmaverunt. Guarnerius 
de Melna firmavit. Petrus Accutus firmavit. Carbonellus de castor 
Natis firmavit. Girmunnus firmavit. Jaudadus firmavit. 

Facta est autem hec descriptio anno incarnationis dominice mille- 


simo L°m°, inditione vr, era millesima r**, anno regnante Henrico 


rege. 
297. 
Alia. , 

In nomine Domini. Ego Willelmus et frater meus Elephantus do- 
namus et vendimus sancto Victori martyri, Massiliensis coenobii, 
totum quod habuimus et habemus infra muros claustre sancti Maxi- 
mini, ex omni parte quod habemus et babere debemus, ad proprium 
alodem. Et propter istum alodem, dederunt nobis monachi sancti 
Victoris, mihi videlicet Willelmo unum optimum bovem, et mihi Ele- 
phanto unum optimum bovem et unam optimam vaccam, ea scilicet 
ratione, etc. Si quis autem hanc donationem annullare voluerit vel 
in aliquo minuere, non valeat optinere quod temptaverit, sed compo- 


! Lacuna a nobis expleta. * Annus Christi 1053 eum a. 1091 æræ his- 
pans convenit. 


2. 


SANCTI VICTORIS. 319 


pat predictis monachis auri libras xx. Hanc autem cartam donationis 
fieri fecimus, et manibus nostris firmavimus et alios firmare rogavimus. 


298. 
Alia. 


Ego Giraldüs Palliolus dono Deo et sancto Victori, Massiliensis mo- 
nasterii, unam condaminam, qua habeo ad Sanctum Mitrium et que 
est de manso de Suave; et tamen recipio pro ea unum caballum, per 
manum fratris Petri, qui tenet obedienciam sancti Maximini. Et est 
ipsa terra in comitatu Aquense, et in territorio jam dicti sancti Maxi- 
mini. Et habet terminos : ab oriente, terram de Willelmo Bruciano; 
a meridie, terram de Donadeo et terram de ipso sancto Victore; ab 
accidente, similiter terram sancti Victoris; ab aquilone, habet ter- 
minum viam decurrentem de Sancto Mitrio ad pratos. Ego Giraldus, 
cum uxore mea Leogarda, donavi Domino Deo et jam dicto sancto 
Victori , Massiliensis monasterii , et habitatorjbus ejus loci, tam presen- 
tibus quamque futuris, jam prenominatam condaminam, ut ipsi ha- 
beant eam, teneant et possideant; suscepi autem pro ea, sicut pre- 
nominatum est, unum caballum. Hanc autem donationis, immo 
venditionis, cartam ego Giraldus et uxor mea Leogarda fieri jussimus, 
et manibus nostris firmavimus, et alios firmare rogavimus. Si quis 
vero hanc donationem , immo venditionem, irrumpere aut inquietare 
vel decurtare seu molestare temptaverit , non valeat vendicare quod 
voluit, sed cogatur supra nominato sancto Victori et ejus servito- 
ribus xit libras auri purissimi exsolvere, etc. 

Acta est autem hec carta anno ab incarnatione Domini millesimo r^, 
inditione 111, epacta xxv. 

Ego Suavis feci guirpicionem de supradicta condamina, et firmavi 
hanc cartam, et propter hoc recepi unum caballum. 7 

Giraldus firmavit. Isarous firmavit. Gosfredus firmavit. Giraldus 
alius firmavit. Poncius Guigo firmavit.. 


1050. 


320 CHARTULARIUM 


299. 
Alia. 


1053. Ego Giraldus, Isnardi Pallioli quondam filius, vendendi' sancto 
Victori, Massiliensis monasterii, et habitatoribus ejusdem loci, Pontio 
de Venello hoc agente, scilicet mansum de Arnaldo, meo caballario. 
Hoc peracto, quidam viri, qui fuerunt ejusdem Arnaldi nepotes, fece- 
runt mihi multam pro hac venditione rancuram. Eam itaque amplius 
ferre non valens eosque perdere nolens, coactus sum cambiare eun- | 
dem mansum cum supra nominato sancto Victore ejusque advocato- 
ribus, dando mansum de Guutranno ipsi sancto Victori, cum vineis 
et campis et pralis et terris cultis et incultis, et cum exitibus suis, et 
recipiendo ipsum mansum de Arnaldo; ea videlicet ratione, ut ego 
hunc habeam, et ipse sanctus Victor et advocatores ejus habeant et in 
perpetuum, sine ulla contrapellatione, eundem mansum de Guntranno 
possideant. . 

Facta est autem hec carta cambiationis anno ab incarnatione Do- 
mini nostri Jhesu Christi millesimo r^ im, inditione vr, epacta xxvur. 

Si quis vero hanc cambiationis cartam annullare voluerit, non va- 
leat vendicare quod cupierit, sed cogatur predicto sancto Victori 
exsolvere ur auri libras, ipsa cambiatione firma permanente. | 

Ego Giraldus Palliol hanc cartam cambiationis scribere mandavi, 
et manu propria firmavi, et alios firmare rogavi. Et Poncius, mona- 
chus sancti Victoris, de Venello, donavit centum solidos ad istum 
Geraldum Palliol, propter istum mansum. 








300. 


Alia. 
dec. 1082. | 


* Quia, sicut dignum est Deo sacrificium offeri, ita providendum est 
ubi offeri debeat, quia locus veri sacrificii non est extra catholicam eccle- 
siam, dicente ipso Domino : « Domus mea domus orationis vocabitur? » 





| 

. | 

1 Pro vendidi. * Marc., XI , 17. | 
| 

| 


SANCTI VICTORIS. 324 
Quapropter quidam fideles Dei, videlicet monachi monasterii saucti 
Victoris, deposcunt reconciliari ecclesiam sancte Marie, que est cons- 
tructa in comitatu Aquensi, in territorio Sancti Maximini, quam stul- 
ticia pessimorum hominum violatam cognoscimus. Unde domnus 
Rostagnus, Aquensis presul, cum canonicis suis, precibus predictorum 
monachorum commonitus, anno incarnati Verbi millesimo rxu, sub 
die vin? idus decembris, indicione xv, hanc violatam consecrando 
reconciliavit ecclesiam. Cujus amonitione in Christo, domnus Giraldus, 
cognomento Palliolus, et Willelmus Broceanus ac frater ejus Alfandus, 
Ricaus quoque cum uxore sua, Amitrude nomine, necnon et Isnardus, 
qui vocitatur Male Amat, hii omnes, pro redemptione animarum 
suarum, concedunt in dotem huic ecclesie de terra arabile duos cam- 
pos, quorum unus est ad puteum ubi dicitur Rabuganea, qui deter- 
minatur consortibus, ex una parte, terram Arnaldi, et ex altera, Gay- 
raudi; alter vero campus est juxta alterum, interposita via, que 
terminatur, ex uno latere, terram Ebrardi, et ex altero, Augerii, et si 
qua sunt consorcia. Simili quoque modo Poncius de Castello Vero, 
cum uxore sua, concedit huic ecclesie unam semodiatam vinee in ipso 
territorio, in loco qui dicitur Mala Vallis. Sane si quis ex his donatio- 
nibus aliquid futuris temporibus violare certaverit, omnipotentis Dei 
tutamine victus, nequeat implere quod inique fuerit violare conatus, 
sed pro male voluntatis affectu sit omni facultate sua damnatus. 
Gerallus Palliolus firmavit et uxor sua Laugarda firmavit. Willelinus 
Broceanus ac frater ejus Elephantus firmaverunt. Ricaus et uxor sua 
Aymitrude firmaverunt. Isnardus firmavit. Arnurfus firmavit. Poncius 
Peculos, de Regina, firmavit. Isnardus et frater ejus Gosfredus fir- 
maverunt. Poncius de Castel Ver firmavit. Willelmus de Olivoles 
firmavit. Poncius Lautardus firmavit. 


301 . 
Alia. 


In deifice Trinitatis nomine. Ego Reinulfis de Brusa et mulier mea 
et filii mei, divina, etc. ; donamus, ad proprium alodem, braceria 
I, #1 


Sæc, XI. 


a-———— —.— ie de | 


Sæe. XI. 


Circ. 1060. 


322 CHARTULARIUM 

de Gihiranno, componimus' in territorio Sancti Maximini nominati, 
sancto Victori, monasterii Massiliensis, ejusque loci tam presentibus 
quamque futuris habitatoribus. Hanc istam braceriain, sicut scriptum 
est, donamus, ete. Hanc donationis cartam scribi precipimus et ma- 
nibus propriis firmavimus, et alios firmare rogavimus. 


Fulco de Ponteves firmavit. Petrus Amico firmavit. Gaufredus de 


Sancta Tulia firmavit. Leutal de Auriag firmavit. Poncius Mutet fir- 
mavit. 
302. 
Alia. . 

In Dei omnipotentis nomine. Ego Fulco Agarnus et uxor mea et filii 
mei, Gofredus videlicet et Ripertus et Giraldus, facimus guirpitionem 
et donationem de qual acaptum habent factum monachi sancti Vic- 
toris, et meus feus est, Domino Deo sanctoque Vietori martyris, in 
manu Faraldi monachi, vel aliorum qui cum eo sunt; et pro hoc ac- 
cipio ab ipsis monachis unum bovem valentem v: solidis ottonincorum 
wi0nete. Certe si quis hane donationem et guirpitionem annullare 
toluerit, non valeat, sed sit anathema Christo et sanctis ejus. Amen. 

Hanc cartam ego Fulco Agarnus scribere facio et firmo, et filiis 
rneis firmare facio. Gofredus firmavit. Ripertus firmavit. Giraldus 
firmavit. 

303. 
Alia. 

Hec est memoria placiti quod factum est inter Gisbertum, priorem 
monasterii sancti Victoris Massilensis, et monachis ejusdem cenobii, 
et Giraldum Paliol et Raimundum, generum ejus, et uxores eorum. 
Dederant namque Isnardus, pater ejusdem Geraldi, et ipse Deo et 
sancto Victori ecclesias sancte Marie et sancti Maximini et sancti 
Mitrü, cum omnibus pertinenciis suis, decimis et primiciis; quod 
isdem Geraldus dicebat non se recolere dedisse, sicut in superiora 
carta continebatur*, nec ipse nec pater ejus, scilicet medietatem de- 
cimi, et omnes primicias et offerendas et cimiteria et cartas et quic- 


! Vox componimus aut emendanda aut * Vid. sup. n. 203. 
omnino expungenda. 


Eme -- 


SANCTI VICTORIS. ^ 323 
quid ad ecclesiam pertinet. Sed, concilio bonorum bominum, nos 
simul, ego scilicet Geraldus et Raimundus Willelmi, et uxores nostre * 
damus Deo et sancto Victori martyri, et monachis ejusdem monas- 
terii et prescripto priori medietatem decimi dominicature, quam nunc 
faciunt vel in antea facturi sunt, et decimum de manso Garner, et 
omnes primicias et offerendas et cimiteria et cartas et quicquid juris 
ecclesiarum est, omnia libere concedimus. Omne autem relicum de- 
om, quod pater meus et ego Geraldus simul dedimus, similiter 
confimmo, et, propter bec omnia, isdem prior et monachi unum ca- 
ballum optimum dant mibi. 

Ego Giraldus et Raimundus et uxores nostre, qui hanc cartam seri- 
bere fecimus, manus nostre firmaverunt, et testes firmare rogamus, 
manus nostre firmant. Dodonis de Roca Baro firmavit. Fulcho Agarnus 
Dranavit. Giraldus Cabspas firmavit. Isnardus Mestrals firmavit. Jldinus 
de Saxonis firmavit. Aldebertus firmavit. 


304. 
Alia. 

Ego Aimeru , uxor que sum de Richau , dono Domino Deo et sanete 
Marie sanctoque Victori martyri, monasterii Massiliensis, et donino B. 
abbati' , et omni congregationi in jam dicto cenobio comanenti, meum 
corpus, cum omnem medietatem de omne aver mobile qui fuerit 
meus in diem mortis-mee; tali scilicet ratione, ut quoquo loco aüt 
qualicumque morte vel ubicunque mors mihi evenerit, remaneat ipsa 
medietas de jam dicto aver predicto loco et jam dictis monachis, et 
habeant licenciam ipsi monachi accipere et requirere eum, ubicunque 
mvenerint vel audierint , sine bladimento de ullo homine. Dono eciam 
Domino Deo et jam dicto monasterio et monachis, presentibus et fu- 
turis, ipsum mansum meum, qui est in Sancto Maximino, quem tenet 
Pencius Motet, totum ab integrum, cum exiis et regressiis suis, CUIR 
terris et vineis, et cum omnibus apendiciis suis et omnibus perünen- 


! Bernardus de Ruthenis. 


fe 76, 


1004 --1079. 


Circ. 1070. 


1001. 


324 CHARTULARIUM 


ciis, ut post mortem meam habeant et possideant, sine ulla inquietu- 
dine de ullo homine. 


305. 
Alia. 


Brevis de conveniencia quam fecerunt monachi sancti Victoris cum 
filios Isnardi Pallioli, Petro videlicet et Giraldo, Durandus sive Pon- 
cius de Venello, post mortem patris illorum, de ipsum acaptum quem 
fecerunt in Sancto Maximino, ubi dederunt ccc? solidos ottonincos. 
Petrus vero clericus habuit c solidos, et dedit unum mansum qui fuit 
de Ricardo, cognomento Macheu, et firmavit donum patris sui. Simi- 
liter Geraldus, frater suus, habuit unum caballum optimum, et dedit 
alium mansum de Arnaldum caballarium, et firmavit donum supradic- 
tum. Alium vero mansum mittit nobis in guadium, quem tenet Hebrar- 
dus, propter decimum vel tascam, quod exit de ipsaterra terminata, 
vel de ipsos mansos quos habemus, ut habeat deliberatum de ista 
festivitate sancti Victoris usque ad aliam ; quod si non fecerit, erit 
mansus absolutus sancto Victori et monachis. 

Geiraldus firmavit. Uxor sua Lautarda firmavit. Josfredus, filius 
Gothranni , firmavit. Bligerius firmavit. Artaldus canonicus firmavit '. 


306. 
Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Stephanus Constancia, 
de castello quod nominant Thorum, et nepos meus Elephantus , 
volentes inferni evadere poenas,.. ... pro animarum nostrarum 
remedio, donamus altari, quod in monasterio Massiliensi est in ho- 
nore sancte Marie, semper virginis, sanctique Victoris Christi martyris 
consecratum, et monachis ejusdem loci, tam presentibus quam etiam 
futuris, et in manu Bernonis monachi , unum videlicet mansum, ad 
proprium alodem, in comitatu Aquensi et in territorio Sancti Maxi- 


! Confer cum chartis, nn. 293, 208, 299 et 303, 





SANCTI VICTORIS. 325 


mini, quem excoluit. ......... Suscepi tamen proinde aliquid 
habere, xx scilicet solidatas. Ego, etc. 

Acta est autem hec donacionis descriptio anno incarnacionis domi- 
nice millesimo * rx, indicione xur, epacta xxvi, feliciter. 


307. 
Alia. 


Descripcio diffinitionis ecclesiarum sancti Maximini videlicet et sancte 
Marie, cum suis omnibus sacratis ve] sacrandis altaribus, et cum om- 
nibus primiciis et offerendis, et cum omnibus que ad ipsa altaria per- 
tinent, que nominatim dicenda sunt. Talem quippe diffinicionem fece- 
runt homines, quorum hec nomina sunt : Poncius Fulcherius, et fratres 
sui Atenulfus et Amalricus et Aldebertus Bricius, et filiaster suus Ste- 
phanus, sancto Victori et Petro abbati, et monachis ejusdem loci, de 
predictis ecclesiis sancti Maximini et sancte Marie et sancti Mitrii; et 
deinceps, sine ulla interpellacione et inquietudine, habeat ipsum mo- 
nasterium sancti Victoris predictas ecclesias, cum cimiteriis et primiciis 
et oblacionibus, et cum decimo de his terris que in terminio Sancti 
Maximini babent monachi, et cum ecclesiasticis terris vel vineis, que 
ad ipsas ecclesias supradictas date sunt vel erunt, et cum omni decimo 
omnium hominum, qui propter monachos sancti Victoris habitant [vel 
habitabunt] in terminio Sancti Maximini, 

Facta est autem hec descriptio diffinicionis anno incarnacionis do- 
minice millesimo rvnr, indicione xt, regnante Heinrico, rege Ro- 
manorum. 

Alfautus firmavit, Wyllelmus Brocianus firmavit. Giraldus Cabes- 
panus firmavit. Poncius Folcherius firmavit. Atenulfus et Amalricus, 
fratres sui, firmaverunt. Robaldus Agenus firmavit. Eldebertus Bricius 
firmavit. Stephanus filiaster firmavit. Poncius Gordons firmavit. Et 
domnus abbas Petro et monachi sui dederunt ipsis solidatas xxx. 


! Nomen abest a Cod. 


v? 


1058. 


1913. 


326 CHARTULARIUM 


308. 
Carta de Sillone. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Isnardus et uxor mea, Germana 
nomine, quam alio nomine vocant Beatrix, pro salute animarum nos- 
trarum sollicite pertractantes et divinum judicium valde formidantes, 
ut pius Dominus peccatorum nostrorum molem misericorditer suble- 
vare dignetur, et ut vocem illam desiderantissimam quam ad dextris 
positi audituri sunt valeamus audire : « Venite, benedicti patris inei; 
percipite preparatum a coustitucione mundi vobis regnum', » et cetera. 
Ideo donamus aliquid de alode nostro omnipotenti Domino et sancto 
Victori, suo martyri, ejusque monasterio, non longe a civitate 


. Massilia fundato, et abbatibus hac monachis inibi obsequentibus , id 


est quartam partem de ipsa villa quam vocant Sillonem. Est igitur 
predicta villa in comitatu Aquense sita, super ipsum fontis caput 
fontis Argentie, et habet consortes, sicut descendit ipsa vallis de 
Agnedo im fonte de Argentia; de alia parte, sicut discurrit fons Ma- 
trona et cadit in Argentia; de alia, mons Palaria, vel si qui alii sunt 
consortes. Quantum itaque infra istas terminaciones habemus, . . . in 
omnibus et de omnibus donamus ipsam quartam partem. . . . Si 
quis autem hanc nostram donacionem ab eadem congregatione vel 
communia subtrahere voluerit , licentiam habeant heredes nostri statim 
recuperandi. 

Facta donacio bec anno incarnacionis dominice millesimo xui, in- 
dicione xir, regnante Rodulfo, rege Alamannorum sive Provincie. 

Ego Isuardus et uxor mea Beatrix hanc donationem firmavimus, et 
testibus firmare rogavimus. Leofredus , filius ejus, finnavit. Aicardus, 
filius ejus, firmavit. Franco firmavit. Filius ejus Poncius* archiepis- 
copus firmavit. 


! Matt, , XXV , 34. * Pontius de Mariniana, archiepiscopus Are- 
latensis. 


SANCTI VICTORIS. ——— 327 


« 309. 


Carta de Auriaco. 


In nomine sancte et individue Trinitatis, Patris videlicet et Fili et 
Spiritu Sancti, unius omnipotentis, nomine. Ego Gaucerannus et 
ego Beliildis, cogitantes de salute animarum nostrarum et de spe future 
retributionis, .. .. donamus atque offerimus eidem omnipotenti 
Deo sanictissimoque ejus martyri Victori glorioso , aliquid de proprio 
jure hereditatis nostre, quod est in comitatu Aquense, in territorio 
quod pertinet * ad castrum nomine Auriacum, videlicet unum mansum 
ab integro, cum campis, vineis, terris cultis et incultis, arboribus 
pomiferis et inpomiferis , aquis aquarumque decursibus , quem excoluit 
homo, nomine Berno, et nunc etiam excolit filius ejus, Stephanus no- 
mine. Igitur, etc. Nempe si nos aut nostri heredes aut aliqua per- 
sona contra hanc donacionem insurgere temptaverit, vindicare istud 
non valeat, sed cogatur exsolvere auri optimi libras v ; et quod, etc. 

Ego Gaucerannus et uxor mea Belliildis hanc donacionem scribere 
fecimus ac testes firmare rogavimus. Gaucerannus firmavit. Belliildis 
firmavit. Ripertus firmavit. 

Facta donacio hec anno incarnacionis dominice millesimo trice- 
simo n, indicione xv. 

Adalbertus firmavit. Vitalis firmavit. Leutardus firmavit. 


310. 


Charta qua Belliildis monachis sancti Victoris largitur mansum quemdam « ex om- : 


mbus optimum, » in comitatu Aquensi, in castro Auriaco situm, quem exoolyit 
homo nomine Habram. 


Facta donacio hec anno incarnacionis dominice millesimo xxxm, 
indicione ur, regnante rege Alamannorum sive Provincie. 

Gaucerannus firmavit. Ripertus firmavit. Josfredus firmavit. Teth- 
bertus, frater ejus, firmavit. Truannus firmavit. Ismido firmavit. 
Poncius de Mugino firmavit. 


1032. 


1033. 


* 


1003. 


328 CHARTULARIUM 


311. | 
Carta de Bracio. 


In deifice Trinitatis nomine. Ego Poncius, de castro que nominant 
Bracio, et mulier mea nomine Balda, et filii mei Leutaldus, Guil- 
lelmus, Arbertus, Ugo, Fulco, divina, etc; pro redemptione 
animarum nostrarum parentumque nostrorum, donamus, ad pro- 
prium alodem , altari quod est consecratum in honore sancte Marie, 
Dei genitris, et in honore sancti Victoris, in monasterio Massiliensis, 
videlicet ecclesiam sancti Eucherii , in territorio supradicti castri, cum 
ipsa terra culta et inculta que est in circuitu ecclesie, sicut aqua surgit, 
que nominant Muta , et decurrit usque in pratum de Villelmo, et sicut 
via de pontem tendit in vallem Rigam et pergit in via de Sancto Jo- 
hanni, et sicut vadit usque in ipsa aqua de Muta. Donamus etiam ec- 
clesiam sancti Stephani et sancte Marix omnia que ibidem habemus 
et alii per nos videntur habere, *et hoc per consilium nostrorum mi- 
nistralium, Poncii Mataronisque fratrum; et terra pratis, que inter 
ecclesias sunt que nobis pertinet donare, et terminatur, a meridie, 
usque in terminum de Torrives et terra de Felice; a septentrione, terra 
de Felice; ab occidente, montem que appellatur: de Gonrano , sicut 
aqua demergit usque in ipso termino de Torrives; ab occidente', 
montem de Poncio Johanni, sicut aqua dilabitur. Donamus etiam 
condamina de Causalone. Poncius quoque Feliz donavit condamina 
de Quadrone et una semodiata de vinea, a la Perareda; et donavit de 
maso de Dodone, de maison et de orto et de terra, medietatem. Et ego 
Poncius supradictus senior dono masum de Arlaldo, cum ermo et culte, 
et unum campum de Favarigo, et alium a Sterneleira, et alium al Olmo 
a Causalone, et, a Sorgentivo, terra de Rotbaldo et de Guilaberto. 
Dominicus Faitot, de vinea una quartairada; Poncius Feliz, in duos 
locos, duas; Dodo, alia; Cona, media, et , in vallem Rigam, terra de 
Guillelmo ; et Goirannus Alas de Vinas, terra que ibidem habebat; et 
Guitborga, terra de Meiano , que est inter Causalone et aqua de Mota. 


* Corrig. ab oriente. 





SANCTI VICTORIS. 329 
Ego sepe super nominatus Pontius, de Bracio, et uxor mea et filii 
mei , et Pontius et Mataronus, frater ejus , et Atenulfus, nepos noster, 
nos omnes, omnium eorum que in supradictis habuimus, vel alii per 
nos habuerunt , prescriptos altares, in honore sancte Marie sanctique 
Victoris in monasterio Massiliense consecrato, et domno abbate Du- 
rando, et monachis ejusdem loci presentibus atque futuris , ad pro- 
prium alodem, fecimus donacionem. Quam cartula inscribi prece- 
pimus , manibusque propriis firmavimus , aliosque firmare rogavimus. 
Si quis autem eam ullo modo anullare vel decurtare voluerit, non 
valeat quod voluit , sed cum Juda societur damnandus , nisi digna sa- 
tisfactione emendaverit. 

Facta est autem hec donacionis cartula anno dominice incarnacionis 
millesimo rxi, indicione xv, etpacta vit, feliciter. 

Ego Poncius et Mataronus, frater meus , et Atenulfus;nepos, mi- 
nistrales de Bracio , pro redemptione animarum nostrarum parentum- 
que nostrorum, et uxores nostras Agnes, Constantia, et filii nostri 
Willelmus et alii fratres, Conam, filius Mataroni, donamus altares de | 
supradictas ecclesias et terras que ibidem habemus et quantum a nobis 
pertinet, propter Deum et animas nostras, feliciter. Donamus etiam 
ecclesie sancti Johanni et omnia que ibidem habemus, et alii per nos 
videntur habere. Poncius ministral firmavit. Mataronus firmavit. Gil- 
lelmus firmavit. Rainoardus firmavit. Boso firmavit. Teutbertus Mata- 
ronus firmavit. Atenulfus firmavit. Poncius Folcherius firmavit. Nizez 
firmavit. Gillelmus Nortaldus firmavit. Leutaldus firmavit. Gillelmus, 
filius Feliz, firmavit. Albaricus de Boc firmavit. 


312. 


Carta de Cucurone. 


Sancta et universalis ecclesia Dei, que ante fidem obedienciam et 30 jun. 1055. 
operacionem percepit , excrescens postmodum ita etiam ad spiritualia 
dona, concessit ut, prophecie spiritu et virtutum gratia repleta, 
ampliatis jam muneribus, crescat, et que, priusquam proficeret per 
incrementa virtutis , infirmis quibusque auditoribus prebere non valuit 
I. 42 : 


to 76. 


830 CHARTULARIUM 


ubera predicacionis ministerium, in filiorum conceptione letatur, quos 
exortando parturit et convertendo parit. Quam scilicet ecclesiam uni- 
genitus Dei Filius, Dominus Christus Jhesus, Deus ante secula et Homo 
in fine seculorum , summo apostolorum principi Petro, commisit di- 
cens : « Tu es Petrus, et super hanc petram hedificabo ecclesiam 
meam, et porte inferi non prevalebunt adversus eam, et tibi dabo 
claves regni celorum, » et cetera. Quem firmiter ad sue dilectionis 
amorem infirmans, ter interrogavit, si vere ipse diligatur ab eo; cui 
denique sub trina confessione respondenti : « Tu scis, Domine, quia 
amo te, » proprias oves commendans ait : « Si diligis me, pasce oves 
meas'. » Unde idem pastor egregius in tantam earundem ovium 
excrevit curam, ut, non solum divini Verbi pabula tribuendo eas pas- 
cere studuit, sed et ad custodiendum ovile proprium , quod Ecclesiam 


vocans fecit institui, ubi ab invisibilium luporum morsibus , Deo opi- 


tulante , eriperet et contra omnium malignorum insidias, ejus muni- 
eione, protegeret. Cujus posteri patres roborati exemplo, per uni 
versum orbem ecclesias Deo sancxerunt constitui, hubi cateclismate 
gentes fidelia vota Deo persolverent et pro delictis suis veniam postu- 
larent. Quia, sicut dignum * est precipua et digna munera offerre Deo, 
ita et dignum est provideri ubi digne offerri debeat, quia locus veri 
sacrificii non est extra catholicam ecclesiam. Quapropter quidam fideles 
Dei construxerunt ecclesiam in comitatu Aquensi, in territorio Cucu- 
ronis, quam Martinus , sancti Victoris cenobii monachus , consecrare 


deposcit. Ad quam videlicet ecclesiam Domino consecrandam , domnus 


Leufredus et domnus Geilenus, frater ejus, concedunt in dotem de 
terra arabile modiatam 1; et domnus Gillelmus et uxor ejus Accilinan, 
modiatam aliam, ex qua Servatus concedit quartam partem, necnon et 
domnus Guillelmus et uxor ejus Profecta. Unde domnus Willelmus, 
Tolonensis episcopus , jussione domni Poncii, Aquensis antistitis , cum 
ejusdem sedis canonicis, anno incarnati Verbi millesimo rv, indi- 


cione vin, sub die xn kalendas julias, in honore sancti Victoris mar- 


tyris hane consecravit ecclesiam. 


! Jo., XXI. 





LL Ll M —— — (DLL LL m m 





SANCTI VICTORIS. 331 


. 313. 


Charta qua Lambertus ejusque uxor Austrus monasterio sancti Victoris largiuntur 
mansum unum, in comitatu Aquensi, in castro Cucurone situm. 


1017. 


Facta donacio ista anno incarnacionis Domini millesimo xvir, re- 
gnante Rodulfo rege. 

Signum ego Lambertus.et uxor mea Austrus, qui hanc donacionem 
Beri jussimus et testibus firmare rogamus, manus nostra firmat. 
Signum Autrigus.firmat. Signum Ricardus firmat. 


314. 
Alia. 


In Dei omnipotentis nomine , sanctissime ejus disposicionis ordina- 1021 — 1044. 
cione tocius. Ego Guerno, pro salute anime mee,....... offero 
atque dono omnipotenti Deo, qui mihi dedit omnia que habeo, de 
ipsis suis donis, in presenti, secundum possibilitatem meam, ad pro- 
prium alodem, sanctoque Victori, ejus martyri, et abbati presenti 
domno Isarno, omnibusque monachis, tam presentibus quam et fu- 
turis, qui secundum regulam sancti Benedicti ibidem vivere studue- 
rint , ut intercessores sint apud Deum pro percipiendis omnium pecca- 
minum meorum remediis. Est autem predicta donatio in comitatu 
Aquense, intra terminos de castro que dicitur Cucuro, id est semo- 
diata una de vinea; et est inter duos locos; et terminat , de uno fronte, 
vinea de Greca, et, de alio fronte, Stephano Barbarino. Insuper et 
hoc quod habeo et quod habere potuero, quod remanet mihi, teneam 
in vita mea, et, post obitum meum , omnia fiat saucto Victori ab in- 
tegro. Sane si, etc. | 
* Ego Guerno, annuente Domitio, hanc donationem dedi et manu ve. 
mea firmavi, et subter adnexis testibus firmare rogavi. Signum Ri- 
perto. Bertrando. 








eirc, 1050. 


Jan., 


Sec. XI. 


332 CHARTULARIUM 


315. 
Alia. 


Auctoritas etenim jubet et lex ecclesiastica precipit, ut quicumque 
rem suam voluerit transfundere in alicujus potestate, secundum legem 
faciat. Quapropter ego Rotbaldus et uxor ejus Dominica et filia ejus 
Aicelena vendimus ad sancto Victori martyri, et ad habitatores qui 
ibidem steterint, de terra arabile quartairatas 11 : unam juxta terram 
Silvioni, in loco ubi dicunt Alodis. Consortes : terram sancto Chyrici; 
de alio vero latere, terra Poncio Johanna et Martino, fratre ejus. 
Alteram sextairatam, in Alodis; consortes : in circuitu, terram sancti 
Victoris ; in alio capite, terra Giraldo Auraisoni; in alio vero capite, 
terra Christofori de Sancto Johanne; in alio capite, terra Silvestro. 
Sane si quis, ego aut ullus homo aut femina, aut ulla opposita per- 
sona, qui contra vindicione ista ire aut agere vel inrumpere aut in- 
quietare voluerit, non hoc valeat; sed componat in vinculo duplaria 
tantum et alio tantum, et insuper vindicio ista firma et stabilis perma- 
neat omnique tempore. 

Facta vindicio ista in mense januario. Rodbaldus et uxor sua dona- 
verunt et firmaverunt. 

Et ego Casto et Poncia uxor mea vendimus ad sancto Victori et ad 
habitatores qui ibidem steterint de terra arabile sextairatam r. Et est 
ipsa terra in territorio de castro Cucuroni, in loco ubi dicunt Alodes. 
Consortes : de uno latus, terra Silvioni; in alio latere, terra Poncio 
Johanna et Martino, fratre ejus, et in alio capite, terra sancti Victori 
martyris, et in alio fronte, terra sancti Cyrici, si quis vero sunt con- 
sortes. | 


316. 


Carta de Laurias. 


Breve de donaciones que donant seniores Laurienses sancti Victoris 
Massilie, pro animabus illorum. Donant ecclesiam sancti Projecti, cum 
honore, terras, vineas, defensos, pratos, piscatorias. Poncius Guigo 





SANCTI VICTORIS. 333 


et frater suus Eminus donant terras arabiles, terra cum vineis, plan- 
tatas vel ad plantandum. Rostagnus Bovis, similiter. Laugerius, filius 
Pandulfo, similiter. Fulco, similiter. Rogant seniores ipsi ut vadant 
monachi et accipiant sanctam ecclesiam , cum ipsa honore. 


317. 
Carta de Aciana. 


Clementissimo omnipotentis Dei nutu equissimaque moderacione 20 sept. 1045. 
qua cunctis moderatur creatis, post primi hominis lapsum de paradisi 
limitibus, constat quidem pie concessum humano generi, suasu dela- 
tori superbissimi continuo delinquendo ad ima labanti, transitivis ac 
temporaneis adquirere sempiterna et extricabilibus semper manencia. 
Quocirca, cum ita cunctis hec transeuntia manifestum incunctanter 
sit pocientibus bona, ilariter largiendo ea sanctis amicis Dei, excepturos 
se ab eisdem eterna in tabernacula, sicuti tuba personat evangelica, 
atque possessuros incommutabilia cum eis gaudia; nos quoque fratres, 
utpote Petrus et Faraldus, metuentes feralia nostra nostrorumque pa- 
rentum innumerosa crimina, ultronei censemus, abolicione eorum, 
ex possessionibus jure nobis concessis largiri sanctissimo Christi mar- 
tyri Victori, ejusque complicibus, quatinus eorum intercessu merea- 
mur enodari a nostrorum nexibus atque, annuente Domino Christo, 
perfrui pariter celestibus. Ergo nos in idipsum Petrus et uxor mea 
Teudiarda et filii mei Poncius et Ripertus, et ego Faraldus et uxor 
mea Guitburgis et filii mei Galterius et Rostagnus, donamus predictis 
Christi martyribus, ecclesiam que est dedicata in honore sancti Petri 
et sancte Marie, cum ipsa ecclesia sancti Michaelis que est in castro 
Aciane, cum toto alode que nunc habet et in eternum habitura est, et 
cum omni presbiteratu, videlicet cum primiciis et cimeteriis, et cum 
quarta parte decimi panis et vini et carni, omniumque rerum que 
solite sunt decimari, cum tota illa terra, in qua predicta ecclesia sancti 
Petri est sita, a via que discurritur ab ipso castro ad ipsam ecclesiam 
vel subtus eam, scilicet totum podium, ex omni parte ecclesie, in* cir- — 455 
cuitu, totumque podium vinearum, quod est suum. Insuper donamus 


24 oct. 1040. 


334 CHARTULARIUM 

predictis martyribus campestrem agrum ad laboracionem panis, cujus 
quantitas asseritur recipi dum seminatur xir modiorum ex integro, 
cum decimo et tasca; vocaturque ille locus Carcianus; scHicet totam 
condaminam, que fuit Galterii, fratris nostri. Donamus iterum ego 
Petrus et uxor mea et filii mei ipsam vineam quam plantavit Girardus 
presbyter, que est sita juxta prato, totam ipsam vineam quam ipse 
habebat in suo dominio, et quod ego Petrus habeo in meo dominio 
vel filit mei ex eadem complantatione. Et ego quoque Faraldus et 
uxor mea et filii mei donamus iterum predicte ecclesie ipsas terras 
brazarie totius, cum orto et prato et decimo et tasca et omnia que te- 
nuit de nobis predictus Girardus presbyter et habuit. Similiter et ego 
Bermundus, et uxor mea Teudgarda, et filii mei Rsimbaldus et Lauge- 
rius et Rostagnus, donamus sancto Victori totum quod habemus infra 
predicta iste donacione. Igitur nos quoque, etc. Si quis vero, etc.; 
verum componat banc donacionem , ut precipit lex, e/c. 

Acta tomus donacionis hujus xir kalendarum octobrium, regnante 
Henrico rege, anno incarnationis Domini nostri Jhesu Christi mille- 
simo x£v, indicione x111. 

Signum Petri et Faraldi et Bermundi , et uxorum et filkorum nos- 
trorum, qui hanc donacionem scribere jussimus et firmavimus, et 
omnes hujusmodo testes firmare rogavimus. Signum Raimbaldi, archi- 
episcopi Arelatensis. Siguum Lagiti et Pontii et Guillelmi ceterorumque 
filiorum ejus. 


318. 
Alia. 


Cum jam totius impietatis poene totum mundum ruinosa supersticio 
devastabat, omnipotens Deus, sua virtute volens diaboli potenciam 
restringere, angelo nunciante, incarnatum Verbum, per uterum vir- 
ginis, seculo misit. Quod omnia rite disponens, devicto nequissimo 
hoste, precepta contulit, quibus in hoc seculo possimus juste vivere 
et ad eternam beatitudinem feliciter pervenire ; inter que precipue sibi 
domum haedificari decrevit, ubi ab omnibus cateclismatis gentibus 
digne exorari possit. Unde Petrum , summum apostolorum principem 





SANCTI VICTORIS. 339 


primum ecclesie fundatorem scimus, qui, maximis adoptatis dotibus, 
Christo sacravit in sponsam. Hinc etiam a sanctis patribus est insti- 
tutum, ut unusquisque fundator ecclesie atque constructor, qui eccle- 
sia Deo dicare studet, per dotem ei aliquid tribuat, quod ibidem 
Deo servientes sustentamine vite temporalis obtineant. Hoc etiam 
exemplo secutus, Silvius et uxor sua Agcelina, Poncius, frater suus, 
et uxor sua Poncia, ecclesiam sancti Stephani, primi martyris, cum 
summo studio domni Petri, Aquensis archiepiscopi, cum canonicis 
suis, consecrare deposcunt, et, ut cui possibile est, dotem imponit. 
Geilinus senior ad ecclesiam sancti Stephani, pro redemptione anima 
sua, donavit in dotem de terra culta modiata 1. Et est ipsa terra in 
territorio de castro que nominant Cucurone; de uno latus, via pu- 
blica, et totasque alias partes heredes suos. 

Acta sunt hec sub die vim kalendas novembris, regnante Cona' 
regem Alamannorum, anno dominice incarnacionis millesimo xr"", 
indicione vri. 

Signum Silvius et uxor sua Agcelina, et Poncius, frater suus, et uxor 
sua Poncia, et Geilinus senior, qui hanc dotalicium ecclesiam sancti 
Stephani scribere fecerunt et testes firmare rogaverunt, manus illorum 
firmaverunt. 


319. 
Carta de Rellancta. 


Dum unusquisque homo in hoc seculo vivit, de eterna retribucione $3 mai. 1051. 
eegitare debet, dicente Apostolo : « Qui parce seminat, parce et me- 
tet*. » Quapropter ego Vasso et uxor mea Adalais et filius meugge, 
Teofredus filieque mee, cogitantes casum et fragilitatem animarum “ 
Bostrarum, donamus aliquid ex proprietate. nostra, pro remedium 
animarum nostrarum , Domino Deo et sancti Victoris monasterio Mas- 
siliensis, et abbatibus vel monachis, tam presentibus quamque faturis, 
hoc est de villa que nuncupant Rellaneta quantum mihi pax obvenit 
vel obvenire debet, ab integro, cum terra culta et inculta , stereli vel 
fructosa. Sane si quis, ego vel heredes mei vel ulla opposita persona, 


! Conradus jam obierat 4 jun. 1039. _ *2 Cor., IX, 6. 


1037. 


1038 


336 CHARTULARIUM 


qui hanc donacionem irrumpere voluerit, non vindicet quod reppetit , 
sed componat in vinculo tantum et aliud tantum; insuper cum Juda 
Scarioth inferni penas luat, nisi poenitenciam agens ad emendacionem 
veniat. 

Facta hec donacio x kalendas junii , anno ab incarnacione Domini 
nostri Jhesu Christi millesimus r?" 1". 

Signum Vasso, qui hec donacio fecit et firmare rogavit. Adalais, uxor 
sua, firmavit. Godfredus, filius suus, firmavit. Rainaldus Rostagnus 
firmavit. Poncius de Acheria firmavit. Poncius Sinis Barba firmavit. 


320. 


Cbarta qua Guillelmus ejusque uxor Garsenna monasterio sancti Victoris donant man- 
sum unum, in comitatu Aquensi, in territorio castri dicti Turrives, situm, et a 
Durando Carotio excultum. \ 


.... Facta donacio hec incarnacionis dominice millesimo xxxvn. 
. Wibertus firmavit. Ebles firmavit. Willelmus firmavit. Prodecta 
firmavit. Josfredus presbiter firmavit. 


321. 
Carta de Turrivis. 


In Dei omnipotentis nomine, inspirante ejus clementia. Ego Wil- 
lelmus et uxor mea, filius quondam Lamberti judicis, .......... 
pro redempcione genitorum meorum, Lamberti scilicet atque 


6 Laugarda, dono atque cedo aliquid de alode meo Domino Deo et 


sancto Victori et monachis presentibus et futuris, hoc est quandam 
condaminam, que est in comitatu Áquense, in territorio castri Tor- 
reves, in loco ubi est sita ecclesia sancti Stephani; et in eodem loco, 
duas modiatas de terra ariva; et in alio Joco dono unam peciam de 
terra; et in alio loco, unam semodiatam vinee; et prope, in eodem 
ipso loco, dono unam partem de palude. Hec omnia cum supradicta 
ecclesia, sancti videlicet Stephani, dono Domino Deo et sancto Vic- 
tori sibique militantibus monachis. Sane si aliquis parentum meorum 





: 
: 








SANCTI VICTORIS. 391 


hominumve exterorum aut aliqua obposita persona rumpere nisus 
fuerit hoc munus mee donacionis, cunctis maledictionibus repleatur, 
et, quod pejus est, iram Dei omnipotentis incurrat, et in vinculo 
coactus multetur auro obtimo librarum quinque. Ego Willehnus et 
uxor mea Prodecta hanc cartam scribere feci et manihus meis fir- 
mavi. | 

Facta donacio hec helemosinaria anno incarnacionis Domini mille- 
simo xxxviI , regnante Cona imperatore. 

Willelmus Tronellus firmavit. Poncius Boveto firmavit. Dado fir- 
mavit. 


322. 
Alia. 


* Antique tradicio auctoritatis est, uniuscujusque gentem religionis 
speciali semper loco templum sibi constituere vel consecrare , ubi in 
unum aggregatus vel adunatus populus exorare vel deprecari Deum 
suum debeat. Prime etenim hujusmodi religionis sacre auctor extitit 
Salomon, qui universorum conditori templum, non quo caperetur 
quem totus non capit mundus, sed in quo adorari deberetur, dedi- 
casse ac multimodis variisque donariis id honorasse probatur. Unde 
et nos, Willelmus scilicet atque Guidbertus, etsi non tam magnifice, 
saltim juxta nostre possibilitatis mensuram , templum quod in hono- 
rem Dei ognnipotentis sanctique martyris sui Stephani consecratur 
honorare cupientes , donamus aliquid de nostro alode, quod est situm 
in comitatu Aquense, in territorio castri quod vocatur Turves, non 
longe a supradicti martyris ecclesia situs; hoc est totam ipsam costam 
meridianam, ab ipso stricto quod est in capite ipsius condamine que 
ipsi ecclesie jungitur usque in viam publicam que ducit ad Pyteum 
Latum, de vertice montis, sicut aqua vergit, et ipsum montem, ubi 
ipsius ecclesie homines habitent, totum usque ad superiorem stagnum 
ipsius paludis. Hec omnia supradicta donamus omnipotenti Deo et 
sancto Victori, martyri Massiliensi, et ad consecrandam ecclesiam 
sancti Stephani. Sane si aliquis parentum nostrorum hominumve 
exterorum aut aliqua ‘obposita persona rumpere nisus fuerit hoc 

I. | 43 


1039. 
fo 78. 


1057. 


338 CHARTULARIUM 


munus nostre donacionis, cunctis maledictionibus repleatur, et, quod 
pejus est, iram Dei omnipotentis incurrat, et in vinculo coactus mul- 
tetur auro obtimo bbrarum v. Ego Willelmus et uxor mea Pro- 
decta et Guidbertus hane cartam scribere fecimus et manibus nostris 
firmavimus. - 

Facta donacio hec helemosinaria anno incarnacionis Domini mille- 
simo xxxvur, regnante Cono imperatore. 

Petrus de Aquis archiepiscopus firmavit. Poneius Crustella firmavit. 
Israbelis firmavit. Artaldus firmavit. Archimbertus firmavit. Willelmus 
Tronellus firmavit. Poncius Bovet firmavit. 


323. 
Alia. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Gelenus, Adaltrudis 
quondam filius, pro anime mee remedio et pro animabus parentum 
meorum , dono Domino Deo et altari quod est consecratum in honore 
sancte Marie, semper virginis, sanctique Victeris, in monasterio Mas- 
sikensi, et habitatoribus ejusdem loci, tam presentibus quamque fatu- 
ris, ibidem Deo servientibus , videlicet duos mansos, unum quidem in 
Catanetum , cum duabus modiatis de vineis, alterum vero in Turrivis, 
eum alüs duabus modiatis, ad proprium alodem. Sane si aliquis fuerit 
qui hane donacionem annullare vel decurtare presumpserit, non 
valeat vendicare quod voluerit, sed cogatur jam dictis habita&oribus 
monasteri sancti Victoris solvere xxx auri purissimi libras; insu- 


per, etc. 
Acta est anno incarnacionis Domini nostri Jhesu Christi millesimo 


Lvm, indicione , epacta', feliciter. 


Willelmus , frater suus, firmavit. Prodeeta firmavit. Gaufredus, filus 
suus, firmavit. Laufredus, frater suus, firmavit. Willelmus, filius suus, 
firmavit. Ugo de Madalicas firmavit. Isnardus Siguinus firmavit. Pon- 
cius Guisalbertus firmavit. Ivo firmavit. 


! Numeri desunt. 





SANCTI VICTORIS. 339 


324. 
Alia. 


Audite , fratres, donacionem que fecit Lanbertus a Deo et sanctum 
Victorem. Dedit terram que nominant Crosseria , et in alia parte, do- 
nabit voltam et ortum cum ea et pratum que est desuper ; et, in alio 
loco, terra que est justa via que pergit ad Sanctum Julianum; et de 
illa ferragina que est justa Sanctum Julianum, dedit illam partem 
Lanbertus quem habebat; et dedit terram que est vinea Aicardo; et 
ipsa terra que vocant Ád Fraxinem; et alia terra que se tenet ad 
terram Barbarino ; et ipsa terra que fuit Verdegarius de Almaberto ; 
et dedit illam partem que ipse abebat in condamina, que est in co- 
munio; et terra de Almaberto que est ad Sallegia, et hoc est in ter- 
ritorium Turribus; et dedit ferragina ad Sanguineda, inter ortum et 
pratum, de terra semodiata una; ad via de Rainaldo, de terra una 
pecia; et, alio loco que vocant Pessolas, alia pecia; a Mille Capellis, 
ad fontem, unam peciam et voltam, que est justa Caramia, cum 
ipsam islam; et de ipsa terra que Lanbertus misit in pignora ad 
Peregrinum ni partes, et est justa terra sancte Marie; et partem quem 
habebat in ecclesia sancti Juliani. Si quis autem hoc donum annul- 
lare * voluerit, cum Juda traditore et Cayphan et Abiron et Datan 
eternam maledictionem et perpetuas tenebras sustineat. 


329. 


Alia. 


Sec. XI. 


v? 


Jhesus ipse , virginis filius, in maternis visceribus humanam sumens 15 nov. 1019. 


naturam , sanctam sibi sociavit ecclesiam, quam fidei anulo subarrans 
sicut propriam veste nubtiali vestivit sponsam, eamque eo dilexit, 
quatenus pro ejus amore mortem subire non recusaverit. Unde factum 
est ut victor mortis effectus per universum orbem nubcias, et in 
quibus fieri deberent domos, parare jusserit; que domus ob frequentia 
fideliumque convenientiam ecclesiarum vocabulum sortite sunt. Igitur 
ego Poncius , gratia Dei, Aquensis archiepiscopus , amore et dilectione 


340 CHARTULARIUM 


Dei tactus et gloriosissimi Victoris martyris , et abbatum ac monacorum 
ipsius monasterii, bono atque amicabili animo hanc ecclesiam conse- 
crare facio, et hoc discerno et constituo, et etiam ex parte omnipo- 
tentis Dei et mea excommunico, ut , infra terminos istius ecclesie vel 
cimiterii, nullus hunquam hominum neque ulla feminarum, cujus- 
cumque dignitatis, ullo unquam tempore, vim inferre audeat aut pre- 
dam facere; sed, propter honorem gloriosissimi Stephani martyris, 
iste locus et qui habitaverint in eo cum pace et quiete et securitate iu 
perpetuum maneant. Dono etiam huic ecclesie, que in honore beati 
Stephani consecratur, omnes ecclesias que'sunt constructe in territorio 
castri quod vocatur Torreves, cum omnibus que ad ipsas ecclesias 
pertinent, cum primiciis , offerendis , decimis et cartis, sive cimiteriis, 
ecclesiam videlicet sancti Mauricii, sancti Probatii , sancti Johannis , 
sancti Michaelis, sancti Sulpicii et sancte Marie de Gaisola et sancti 
Juliani, necnon et ecclesiam sancti Petri, que adhuc edifficatur; et 
rogo omnes proceres qui ad sollempnem hujus consecrationis conve- 
nerunt, cujuscumque diguitatis sint, ut de suis honoribus huic ecclesie 
caritative prebeant. 

Ego Wilelmus de Castello Rainar et uxor mea Belildis ad consecran- 
dam ecclesiam sancti Stephani , donamus, concedimus , laudamus ipsum 
clausum de vinea, quod est fundatus prope istius celle sancti Stephani, 
Domino Deo et sancte Marie sanctoque Victori martyri, et monasterio 
Massiliensi atque abitatoribus ejusdem loci, tam presentibus quamque 
futuris, ibidem Deo servientibus; et hoc facimus pro redemptione 
animarum nostrarum parentumque nostrorum, tacti amore Dei et 
rogatu domini mei et fratris archiepiscopi. Habet autem terminos : ab 
oriente , torrentem ; a meridie, fontem, sicut aqua decurrit; ab occi- 
dente, ut aqua a sumitate montis divergit; ex alia parte, duos 
stagnos. | 

Ego Poncius Boetus et filii mei Dodonus et Boetus et Silvius dona- 
mus, concedimus, laudamus supradictum donum quod dominus meus 
Wilelmus et uxor sua Belildis donant, ut monachi Massilienses habeant 
a proprium alodem et omni tempore libere possideant. 

Ego Lambertus Auruza dono corpus meum sancto Victori, ut, in 





SANCTI VICTORIS. 34M 


quacumque fuero occupatus morte, terciam partem mei honoris 
dimitto. 

Ego Wilelmus de Cucurone et uxor mea Profecta donamus haliquid 
de nostro alode Domino Deo et sancte Marie et sancto Stephano, 
ortum et vineam , quod ortum et quam vineam tenet per nos Adena- 
rius. Similiter donamus omnem honorem quem per nos Gerunclus 
presbyter tenet, videlicet duas quartairadas de vinea et ferraginem, 
ad caminum, et aliam ferraginem, que est justa vineam que descen- 
dit ab ecclesia que in honore sancti Petri edifficatur. 

Ego Guibertus de Luc dono Domino Deo et sancte Marie et sancto 
Victori martyri unam quartairadam de vinea, ad vineas Romegosaas, 
et unam petiam de terra, juxta via ea que ducit Rogerio. Habet autem 
terminos : ab oriente, terram de Berengario; a meridie, viam que 
ducit Corniola; ab occidente, territorium Rogerii; ab achilone, viam 
publicam. 

Ego Wilelmus de Rocabarone et uxor mea Vuarsenna donamus ad 

secrandam ecelesiam sancti Stephani campum juxta Stagnum Fetidum, 
ut aqua a sumitate montis divergit usque in duobus instagnis, et 
tantum de palude ut inscidio paludis designat. Similiter donamus vii 
cartairadas de vinea ad Gres. 
* Ego Ido presbiter corpus meum dono domino Deo et uic ecclesie 
sancti Stephani, et dono tres cartairadas de obtima mea vinea, ultra 
flumen Caramie, et hoc cum consilio domini mei Wilelmi de Roca- 
barone facio. 

Ego Lunari similiter dono, cum consilio domini mei Vilelmi , uua 
cartairada de optima vinea, ad caminum, juxta vineam Lamberti. Dado 
etiam una cartairada, super stagnum, in Costa Rausta. 

Nos omnes supradicti donatores Wilelmus de Castello Rainar et 
Wilelmus de Cucuro atque Gibertus de Luc necnon et Wilelmus de 
Rocabarone, et uxores nostras, si non tam magnifice, saltim juxta 
nostre possibilitatis mesuram, templum quod in honore Dei omnipo- 
tentis sanctique martyris Stephani consecratur, honorare cupientes, 
dedimus atque donamus aliquid de nostro alode, montem scilicet qui 
* est in comitatu Aquensis, in territorio castri quod vocatur Torreves, 


fe 79. 


342 CHARTULARIUM 


. non longe a supradicti martyris ecclesia situm, hoc est toum ipsum 


montem, ab ipso stricto quod est in capite ipsius condamine, que 
ipsi ecclesie jungitur, usque ad viam publicam que ducit ad Puteum 
Latum, et sicut via ascendit in valle de Brunenc; et hoc facimus ut in 
ipsum montem homines istius ecclesie ibi habitent, totum ab integro 
usque ad paludem, cum duobus stagnis ipsius paludis. Similiter do- 
namus aliquam partem paludis; habet autem terminos : ab oriente, 
condaminam Giberti de Luc; a meri[dile, vineam Gairardi; ab occi- 
dente , superiorem stagnum, ut aqua per paludem descendit. Donamus 
etiam huic ecclesie sancti Stephani dominatum derivo paludis, ut, dum 
super honorem hujus ecclesie aqua cucurerit, monachi sive adaquare 
terras vel prata, sive irrigare ortos, et, si esse posset, molendinos con- 
struere, sine aliqua inquietudine hominum, libere exercere valeant. 
Sane si aliquis, etc. * Ego Poncius, Aquensis arquiepiscopus, et 
Wilelmus de Castello Rainar, Wilelmus de Cucuro et Gibertus de 
Luc et Vilelmus de Rocabaro, necnon et Poncius Boet et filii sui, hunc 
omnem honorem , sicut infra hos terminos situm est et nos habemus, 
totum ab integro, ut dictum est, donamus Domino Deo, et sancte 
Marie, sanctoque Victori, et altari sancti Stephani, et abbatibus et 
Massiliensibus monachis presentibus et futuris, ad faciendum quie- 
quid voluerint ad servicium Dei, pro remedio animarum nostrarum 
parentumque nostrorum, quorum consensu et voluntate hoc donum 
facimus, ut monachi quicquid aquirere potuerint de ipsis hominibus, 
qui habent hereditatem in jam dicto castro vel alodem, aut in terri- 
torio, licentiam acaptandi, et ipsi homines licentiam dandi et vendendi 
sine aliquo retinemento habeant. 

. Factum est hoc donum et scripta hec cárta transactis ab incar- 
nacione Christi annis wxvni, luna vni decima, xvm kalendas de- 
cembris. 

Nos supradicti donatores et laudatores ac firmatores ujus carte 
donamus Domino Deo et ecclesie sancti Stepbani, et monachis ibidem 
Deo servientibus, supradictum donum, ut habeant omni tempore, 
amen. Signum Poncii, archiepiscopi Aquensis ecclesie. Ego Poncius, 
Aquensis archiepiscopus, hoc donum scribere feci et proprüs meis 





— - 


SANCTI VICTORIS. 343 
manibus firmavi, donatores ac laudatores firmare rogavi. Wilelmus 
de Castello Rainar firmat. Wilelmus de Cucuro firmat. Gibertus de 
Luc firmat. Wilelmus de Rocabaro firmat. Poncius Boetus firmat. 
Dodonus firmat. Boetus firmat. Silvius firmat. Vilelmus Tronellus 
firmat. Poncius Crustella firmat. Artaldus firmat. Dado firmat. Lam- 
bertus firmat. | 


326. 


Ego Gauzfredus de Auriol et uxor mea, Lucia nomine, donamas 


- Domino Deo et sancto Victori, monasterii Massiliensi, et domno Ri- 


eardo abbati, et monachis ibi degentibus, tam presentibus quam et 
futuris, omnem honorem quam habemus in allodem et in fevum, 
quem tenemus de Ugo de Rianz et de fratre suo Willelmo et de Wil- 
lelmo Estrebeira et de fratres suos; similiter honorem ipsam, quam 
tenemus de Guillelmo Geiraldo, et per Raimundo de Roccha Corbeira. 
Cum consilio istorum qui sunt seniores nostros, relinquimus honorem, 
sicut jam supradictum est, Domino Deo et sancto Victori, et hoc 
facimus proprio amore sancti Sepulcri, ad quod disponimus ambu- 
lare; et Petrus Camerarius donat nobis propter hoc c solidos de Mel- 
gwires. Et, si nos revertimur, tenuerimus ipsam honorem in vita 
nostra, ad fidelitatem sancti Victoris; et, si uxor mea reverterit sine 
me; non habeat potestatem in supradicta honore maritum accipere. 

Ugo de Rianz et mater sua et frater suus firmant. Willelmus Estre- 
beira et uxor sua et fratres ipsius Willelmi firmant. Raimundus Au- 
gerii firmat. Guigo Robolli firmat. Ugo de Petrabuco firmat. Boetus 
firmat. Petrus Alineus firmat. Gaufrezdus Dalanes firmat. Bertrandus 
Botricus firmat. Poncius Rotlandi firmat. 


327. 
Alia. 


* [n sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Willelmus et uxor 
mea Ximirudis, pro animas nostras remedio et pro animabus pa- 
rentum nostrorum , domaumus Domino Deo et altari quod est comse- 


1079-1103. 


1059. 
f* 80. 


Mai., 


circ. 1090. 


344 | CHARTULARIUM 


cratum in honore sancte Marie, semper virginis, sanctique Victoris, 
in monasterio Massiliensi, et habitatoribus ejusdem loci, tam presen- 
tibus quamque futuris, ibidem Deo servientibus, videlicet ipsum clau- 
sum de vinea, que est fundatus ad cellam sancti Stephani. Habet 
autem hos terminos : ab orihentem, torrente; ad meridie, fontem; ab 
hoccidente, viam puplicam; de alio latus, duos stagnos. lpsum do- 
namus ad proprium alodem. Sane si aliquis fuerit qui hanc dona- 
cionem annullare vel decurtare presumpserit, non valeat vendicare 
quod voluerit, sed cogatur jam dictis habitatoribus monasterii sancti 
Victoris solvere xxx auri purissimi libras; insuper, etc. 

Acta est autem anno incarnacionis Domini nostri Jhesu Christi mil- 
lesimo Lvmr, indicione , epacta', feliciter. 

Isnardus frater firmavit. Guitbertus firmavit. Guido firmavit. Guit- 
bertus firmavit. Gaucerannus firmavit. Inguilrannus firmavit. 


328. 
. Alia. 


Omnipotens factor cunctorum Deus mortalibus largiri dignatus est 
gratanter quod eidem, pro sui suorumque salute, debeat impertiri 
libenter. Quocirca ego Willelmus et filii mei Gaufredus, Bertrannus, 
Willelmus, Ugo, Wigo,.... donamus aliquid nostre hereditatis sancti 
Stephani martyris, que mihi obvenit jure hereditario, monasterio 
martyris sanctissimi Victoris, non longe fundato a muris Massiliensis 
civitatis, ibidemque Christo famulantibus monachis, videlicet unam 
pece de terra que nominat Clausellos, que sunt ad caput condami- 
neam, in comitatu Aquense, in territorio castelli quod nominant Tur- 
rives, eademque racione ut quicquid mei videtur esse juris, vel quic- 
quid eidem terre pertinere videtur, tradimus predicto monasterio, 
ut servi Dei apud judicem Deum sint intercessores pro peccatis nostris 
genitorumque nostrorum, etc, 

Facta donacio hec in mense madio, incarnacionis s Dominice. enl 

Iterius firmavit. Blanquetus firmavit. Isnardus firmavit. Willelmus 


! Numeri desunt in Cod. * Lacuna :n Cod. 





SANCTI VICTORIS. .945 
firmavit. Gaufredus firmavit. Rortranpus firmavit. Willelmus firmavit. 
Ugo firmavit. Wigo firmavit. Lanbertus firmavit. Guido tirma v. +. 
dellon firmavit. Rostagnus Eldinus firmavit. Aldoiba firmavit. Aldoar- 
dus firmavit. 

Ego Francho et Sibrannus donamus Deo et sancte Marie et sancti 
Victoris et sancti Stephani campum que est juxta Stagnum Feti- 
dum, cum consilio domni Willelmi de Roca Baronis, senioris nostri , 
pro remedio animarum nostrarum. 


329. 
Alia. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Rostaguus et uxor mea 
et filii nostri, pro animas nostras remedio et pro animabus paren- 
torum nostrorum, donamus illum decimum que ad nos pertinet de 
vineas que sunt fundatas in alodem sancti Victoris, in terminium de 
Turribis; donamus a Domino Deo et sancta Maria, semper virginis, 
sanctique Victoris et sancti Stephani protomartyris. Donamus etiam 
omne decimum que ad, feus nostrum pertinet, in campis, in vineis, 
que habent vel acaptaverint, ut habeant monachi semper. Wido fir- 
mavit. Dodonus firmavit. Amelius firmavit. Guitbertus firmavit. 


330. 
Alia. 

Noticia de vineis sancti Stephani protomartyris, quomodo homines 
vel femine dederunt Deo sanctique Victoris, martyris Massiliensis, 
pro redempcione animarum suarum seu parentum suorum, ut Do- 
minus, per intercessionibus * martyris, liberet animas eorum ab infer- 
nalibus cruciatibus et collocare inter agmina sanctorum dignetur. Sunt 
autem vinee iste in comitatu Aquense, in territorio castri que vulgo 
nominant Turrivis. Domnus Willelmus de Rocha Baronis, pro remedio 
anime sue, donat una modiata de vinea, juxta flumen Caramie. Gis- 
linus, similiter pro remedio anime sue, donavit una quartairata de 


vinea ad Nuguerium, et alia quartairata juxta rivulum que exit de 
J. 44 


Sec. XI. 


Circ. 1033, | 


v?, 


346 CHARTULARIUM 

Cugia, et una semodiata inter vincas Je Poncione Barangario et Bono 
r100, fratre suo. Donavit etiam unum homimem, nomine Guikaldum, 
cum mansionibus et cum vineis et cum omnia que tenebat per ipsum. 
Sed pro vineis quas tenebat Geraldus acceperunt scambium monachi 
sancti Victoris de vineis que fuerunt de infantes Masuera, que sunt in 
vallem Sancti Michahelis. Similiter Altemannus donavit, pro remedio 
anime sue, uma quartairata, que est juxta rivulum Cugulis. Dodonus 
etiam Boetus donavit una semodiata de vinea, ad viam que ducit Bru- 
gnole. Donavit etiam Gislinus alia quartairata, que est inter vineas de 
Disder Verzella et Poncio Columbo. Similiter Boetus dedit, pro anima 
sua, una quartairata de vinea obtima. Lunaris similiter dedit una quar- 
tairata de vinea, ad caminum , juxta vineam Stephani Lamberti. Dido 
etiam presbyter, pro remedio anime sue, donavit tres quartairatas de 
vinea, ad Gresum, que sunt juxta vineam de Benedicto Palterio; et 
excambiaverunt monachi ad Stephanum Lanbertum, pro vineas quas 
faciebat, que sunt ad caminum. Gibertus similiter donavit uma quar- 
tairata de vinea ad vineas Romegosas. Pontius Boetus similiter donavit 
una quartairata ad vineas Romegosas; Fermundus similiter, una quar- 
tairata quam tenet Johannes Disderius; Gairoardus similiter, una quar- 
tairata que est in Costa Rausta ; Gisalbertus similiter, una semodiata de 
vinea, ad stagnum Sancti Michahelis; Dodo etiam, una quartairata, super 
stagnum; Poncius Richinus similiter, una quartairata seu amplius, et 
ad Poncium Airardum, que habebat filiam suam, donavit alia quar- 
tairata; postea vero Poncius Airardus et mulier sua dederunt, post 
mortem suam, sancto Victori. Durandus similiter Cota Longa, una 
quartairata, ad Sanctum Michahelem ; Airulfus similiter, medietatem 
de vinea sua, quam habet ad Sanctum Mikaelem; Adalardus Rufus 
similiter, una quartairata, ad Sanctum Mikahelem. Poncius Lanbertus 
accepit a monachis sancti Victoris una modiata de terra, ad plan- 
tandum vineam, in tali convenientia , quamdiu ipse vixerit et filii sui, 
teneant et quartum reddant, et servicium faciant quale pertinet; et, 
si filiam habuerit et maritum acceperit, de illa vinea nihil ei donet, et 
ad ecclesiam nullius sancti , excepto sancti Victoris, de illa vinea non 
guirpiscat. Disderius, filius Viader, una quartairata, ad caminum, 





SANCTI VICTORIS. ; 347 


contra clausum Athanulfi; Athanulfus similiter, una semodiata de 
vimea, ad caminum. Amalricus Dogavella una quartairata de vinea 
donavit similiter, ad fontem de Dogavella, et monachi scambiaverunt 
ad Stephanum Mauringum, cum consilio seniore suo Boeto; et sunt 
scambi quem acceperunt monachi juxta terram Willelmi Tronelli. 
Davidia similiter donavit una quartairata, ad gurgum Franulfi; Bona- 
sias similiter, media quartairata, ad Gresum, juxta vineam Didonis; 
Sibranaus etiam presbyter, una quartairata de vinea, subtus villam 
Saxonis. Augustus similiter, una quartairata de vinea, a Cugul; Li- 
brannus similiter, una quartairata et media de vinea, a la Follia; 
Maiamfredus Sandals, media cartairata de vinea; Viaderius, una quar- 
tairata, ad stagnum; Poncius Johannes, media quartairata ; Aldige- 
rius, una quartairata ; Upertus similiter, una quartairata. 

Ego Petrus Poncius et uxor mea Adaliudis et filii nostri donamus 
Deo et sancti Victoris omnem decimum que ad feus nostrum pertinet, 
id est in condamina et in clausello, et in omnibus locis aliis que habent 
monachi acaptatum vel acaptaverint, id est in campis, in vineis, quic- 
quid habemus partem in decimo, omnia donamus, pro remedio ani- 
marum nostrarum. Ego Aldebertus et uxor mea donamus animas 
nostras et corpus nostrum Domino Deo et sancti Victoris, omnia.que 
habemus vel habere poterimus, et partes nostras de plantata, que fe- 
cimus de vinea, post mortem nostram donamus Deo et Sancti Stephani. 
Poncius castellanus donat una quartairata de vinea, a la Follia*. 


391. 
Alia, 

In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Guibertus dono om- 
nipotenti Deo sancteque Dei genitricis , virginis Marie, et sancti Vic- 
toris, martyris Massiliensis, necnon et monachis in monasterjo ejusdem 
martyris Deo servientibus, tam presentibus quamque futuris, memet- 
ipsum, cum aliquam partem honoris, que mihi jure hereditario ob- 
venit, id est condamina, que est in territorio castri que Turrivis dicitur. 


Confer cum charta , n. 325, 


Sac. Xl 


348 CHARTULARIUM 


Et sunt consortes hujus terre : mons Rotundus, sicut aqua de sumitate 
defluit; et de alio latere, vinea de Poncio Garner; et de alio latere, 
via de palude. Similiter dono partem quam habeo vel habere debeo 
in ecclesia sancti Jaliani de Gaisola; similiter quicquid habeo vel habere 
debeo in ecclesia sancti Johannis , que est sita in castro que nominant 
Kagnosco..... Hanc vero condaminam superius nominatam habebat in 
gadium quidam miles, nomine Atanulfus de Sancto Martino, pro se- 
decim solidos ottonincorum monete, quos monachus , Lupus nomine, 
solvit. Sane si quis, ego aut aliquis parentorum meorum, vel aliqua 
aposita persona, hoc donum anullare voluerit vel minuare aut inquie- 
tare, nisi penituerit, ultrices flammas et eternam maledictionem , cum 
diabolo et ministris ejus, vel cum Juda traditore et Caiphan et Datan 
et Abiron, et cum eis qui dixerunt Domino Deo : « Recede a nobis!, » 
eternam excomunicacionem et perpetuam poenam sustineat et iram 
Dei incurrat, nisi penituerit et ad emendacionem venerit. 


: 332. 
Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Guitbertus et filii mei, 
Petrus videlicet et Anno, Ugo et Laugerius, donamus omnipotenti 
Deo et sancte Marie sanctique Victoris martyris, una condamina que 
est in territorio castri que vocatur Turrivis, et est sita à podio Ro- 
tundo. Terminatur vero, sicut demergit ab ipso poio usque in rivulum 
que currit per paludem, et usque in vineam de Blancheto. Hoc itaque 
donum ego Guitbertus firmo, et filii mei firmant. Adjungimus etiam 
huic dono ecclesiam sancti Juliani, quem tenet Stephanus peregrinus, 


ut habeant monachi sancti Victoris, post discessum ejusdem Stephani; 


omnia namque que tenet per nos donamus et concedimus. Donamus 
etiam partem nostram quam habemus in ecclesia sancti Johannis, que 
est sita in territorio castri que vocatur Chainosc , cum terris et vineis, 
post obitum" Monache, consobrine nostre. Donamus etiam partem 
nostram «nam habemus in Granoleto, que est in territorio Rocha Ba- 


! Job, XXII. 17. 





SANCTI VICTORIS. | 349 


ronis, ut habeant monachi sancti Victoris, sine ulla inquietudine ho- 
minum. Sane, efc. 

Ego Guidbertus, qui cartam istam scribere feci, manu mea firmo. 
Petrus firmavit. Anno firmavit. Ugo firmavit. Laugerius firmavit. 


e 


333 !. 
Carta de Gaisola. 


(Ed. Ruffi, Diss. sur les comtes de Provence, 25.) 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Josfredus et ego Bertrannus*, co- 
mites ac principes tocius Provincie, et filii Heldeberti, condam fidelis 
nostri, videlicet Guilelmus, Dodonus, Poncius, Arbertus, futurum 
judicium pertimescentes,.... facimus donationem omnipotenti Deo 
et suo martyri Victori ejusque monasterio, non longe a civitate Mas- 


silia fundato, et abbati hac monachis, continue inibi. Deo obsequen- . 


tibus, totam quartam partem de ipsa villa quam vocant Gaisolam, cum 
omni integritate et absque ulla diminutione, ea ratione ut servi Dei 
teneant et possideant, et pro peccatis nostris parentumque nostrorum, 
assidue intercessores existant; nulliusque ordinis persona aliquando 
hanc elemosinariam donationem abstrahere presumat. Quod si quis, etc. 
Est autem predicta donatio in comitatu Aquense; disterminat autem 
cum villa quam vocant Turrives; de alia parte, cum villa quam nomi- 
nant Bruniola. 

Facta autem donatio hec anno incarnationis dominice mille- 
simo xxxiii, inditione m. 

Gaufredus firmavit. Bertrannus firmavit. Raiambaldus* archiepi- 
scopus firmavit. Dodo firmavit. Wilelmus firmavit. Poncius firmavit. 
Arbertus firmavit. Bertrannus firmavit. Guilelmus firmavit. Fulco fir- 
mavit. Lambertus firmavit. Guilelmus firmavit. Ugo firmavit. Anno 
firmavit. Teutbertus firmavit. Rainoardus firmavit. Stephanus firmavit. 


* Hæc charta bis in Cod, scripta est. * Quæ'|sequuntur desiderantur in altero 
* Gaufridus I et Bertrandus I, filii Guil- exemplari. 
lelmi II, comites Provincie, una cum conso- — * Raiambaldus archiepiscopus Arelatensis. 


brino Guillelmo III, . . 


v°. 


1034. 


1011. 


f* 2. 


350 CHARTULARIUM 
Guidbertus firmavit. Guiraldus firmavit. Volveradus firmavit. Amelius 
firmavit. 
394. 
Carta de Bruniola. 


Divina inspirante clemencia, etc. Ego Guigo una cum uxore mea, 
Gualdrada nomine, de salute animarum nostrarum solliciti, ... fa- 
cimus donationem omnipotenti Domino et sancto Victori, suo mar- 


' tyri, ejusque monasterio, haud procul a civitate Massilia fundato, et 


abbatibus ac monachis, perpetim inibi militantibus, de alode nostro 
quem habemus in comitatu Áquense, intra terminos de villa que vo- 
catur Bruniola , id est ecclesiam que fundata est in honore Dei sancte- 
que Perpetue, in valle que vocatur Avolennazo, cum campis cultis et 
incultis, vineis, pratis, pascuis, silvis, garricis, aquis aquarumve de- 
cursibus. Habent igitur hec omnia consortes : de uno latere, id est de 
oriente, rivum qui vocatur Chamis; de alio latere, id est contra meri- 
diem, sicut ascendit de ipso rivo Chamis alius rivulus Siccus, et per- 
tingit" usque in cacumine montis qui vocatur Pennicus, sicut aqua 
versat; de tercio latere, id est de aquilone, sicut via discurrit publica 
et ferit de rivo Chamis usque in fontem Crosam; de quarto vero latere, 
id est econtra occidentem, de ipsa fonte Crosa usque in cacumine 
montis supradicü Pennicii. Quantum itaque intra terminos istos ha- 
bemus, sine ulla diminutione donamus supradicto monasterio..... Si 
vero evenerit (quod absit) ut ex nobis aut ex heredibus nostris aliquis 
hanc donationem, quam pro animarum nostrarum redemptione om- 
nipotenti Domino offerimus, divellere conetur, istud facere nequeat, 
sed cogatur in vinculo exsolvere auri optimi libras L', et denuo scrip- 
tura ista mconvulsa permaneat. | 

Facta donatio ista anno incarnationis dominice millesimo xr, indi- 
tione vinr, regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provincie. 

Ego Guigo et uxor mea, nomine Gualdrada, hanc donationem corde 
perfecto et animo voluntario omnipotenti Domino et sancto Victori, 
suo martyri, dedimus et manibus nostris firmavimus , testibusque 
subter adnexis firmare rogavimus. Wilelmus firmavit. Fulco firmavit. 


SANCTI VICTORIS. | '^ 85M 


Lanbertus firmavit. Rainaldus firmavit. Berengarius firmavit. Nor- 
taldus firmavit. Poncius firmavit. Amalfredus firmavit. Berardus fir- 
mavit. Arlulfus firmavit. 


335. 


Alia carta de sancta Perpetua. 
(Ed. in Gall. christ., 1, instr. 74.) 


Divina inspirante clemencia, ezc. Ego Nevolongus et uxor mea Theu- 
cenia, una cum filiis nostris Rainaldo, Wilelmo, Leufredo, de salute 
animarum nostrarum solliciti,. ... facimus donationem omnipotenti 
Domino et sancto Victori, suo martyri, ejusque monasterio, haud 
procul a civitate Massilia fundato, et abbatibus ac monachis perpetim 
inibi militantibus, de alode nostro quem habemus in comitatu Aquense, 
intra terminos de villa que vocatur Bruniola, id est ecclesiam que fun- 
data est in honore Dei sancteque Perpetue, in valle que vocatur Avo- 
lennazo, cum campis cultis et incultis, vineis, pratis, pascuis, silvis, 
garricis, aquis , aquarumve decursibus. Habent igitur hec omnia con- 
sortes : de uno latere, id est de oriente, rivum qui vocatur Chamis ; 
de alio latere, id est contra meridiem, sicut ascendit de ipso rivo 
Chamis alius rivulus Sicus, et pertingit usque in cacumine montis qui 
vocatur Pennicus, sicut aqua versat; de tercio latere, id est de aqui- 
lone, sicut via discurrit publica et ferit de rivo Chamis usque in fontem 
Crosam; de quarto vero latere, id est contra occidentem, de ipsa 
fonte Crosa usque in cacumine montis supradicti Pennicii. Quantum 
itaque, etc. 

Facta donatio ista anno incarnationis dominice millesimo xvi, indi- 
tone xim, regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provincie. 


Ego Nevolongus et uxor mea, nomine Teucenia, necnon et filii mei . 


Rainaldus, Wilelmus, Leufredus, hanc donationem corde perfecto et 
animo voluntario omnipotenti Domino et sancto Victori, suo martyri , 
dedimus et manibus nostris firmavimus, testibusque subter adnexis 
firmare * rogavimus. 

Poncius firmavit. Nortaldus firmavit. Sigiramnus firmavit. Odilo 
firmavit. Ingiluinus Leutoardus firmavit. Bernardus Gordo firmavit. 


1016. 


1011. 


-1 Jan. 1056. 
Jo 83, 


392 CHARTULARIUM 


Item Bernardus scutarius firmavit. Vitalis firmavit. Isnardus, filius 
Bernardi, firmavit. 


336. 
(Ed. in Gall. christ., I, 346 et instr., 155.) 


Charta qua Ingelrannus, Cavellicensis episcopus, fidelisque ejus Adalgudis monachis 
sancti Victoris donant ecclesiam sanctæ Perpetuæ, in villa Bruniola, in valle Avo- 
lennazo, in comitatu Aquensi sitam. 


Facta donatio ista anno incarnationis dominice millesimo x1, indi- 
tione vux, regnante Rodulfo, rege AJammanorum seu Provincie. 

Ego Ingilrannus et fideli mea, nomine Adalgude, hanc donationem 
corde perfecto et animo voluntario omnipotenti Domino et suo mar- 
tyri dedimus et manibus nostris firmavimus, testibusque subter ad- 
nexis firmare rogavimus. Lanbertus firmavit. Rainaldus firmavit. Be- 
rengarius firmavit. Nortaldus firmavit. Poncius firmavit. Sigirannus 
firmavit. Berardus firmavit. Arnulfus firmavit. 


337. 


Carta de Coxardo. 


Sancta et universalis Dei ecclesia, etc. " Quapropter quidam Dei 


. famulus, Poncius nomine, et Ermengarda, uxor ejus, cum filiis Pontio 


et Carbonello, ad honorem Dei rehedificaverunt ecclesiam in comitatu 
Aquensi, in territorio ville Bruniole, quam in honorem beate genitricis 
Dei Marie consecrari deposcunt. Cui, secundum ecclesiasticum morem, 
dotem inponunt, videlicet de vinea culta modiatas duas, in loco qui 
dicitur Valaniaz; que his determinantur consortibus : ex una parte, 
vinea Folcherii; et ex alia, prato Teutbaldi. Unde domnus Wilelmus, 
Tolonensis episcopus, jussione domni Poncii, Aquensis antistitis, cum 
ejusdem sedis canonicis ‘monitus, anno incarnati Verbi millesimo Lvi, 
inditione vun, sub die vr kalendas februarii, hanc studuit dedicare 
ecclesiam. 

Poncius Coxardus, cum muliere sua et filiis, manibus suis firmant. 
Geraldus firmat. Poncius Rainaldus firmat. Wilelmus Nortaldus firmat. 





SANCTI VICTORIS. 353 


338. 
Carta de Pontio Ramaldi. 


In Dei nomine omnipotentis. Ego Poncius, filius Rainaldi , et uxor 
mea Gotholen, pro remedio animarum nostrarum seu parentum nos- 
trorum, eidem Domino Deo et sancto Victori , martiri glorioso, ejusque 
monasterio , apud Massiliam fundato , donamus et confirmamus omnia 
quecumque pater meus Rainaldus! donavit supradicto monasterio, 
videlicet ea que sunt in territorio ecclesie sancte Perpetue. Insuper 
donamus omnem partem quamcumque habemus in ecclesia sancti 
Petri de villa Bruniola, scilicet in ecclesia et in decimo et in omnibus 
omnino rebus ad eandem ecclesiam pertinentibus, sicut et omnes he- 
redes supradicte ville supradicto monasterio dederunt, ut monachi 
ibidem manentes omni tempore teneant et possideant et pro nobis 
intercessores existant. Si quis autem (quod absit) contrarius fuerit huic 
donationi, non valeat implere, sed cogatur solvere in vinculo auri 
optimi libras x, et cum Juda Scarioht sepultus in inferno permaneat 
dampnatgs ; insuper donatio hec in perpetuum firma ac stabilis per- 
maneat. Insuper donamus terram quam habemus in Cavoira, ab in- 
tegro, cultam sive incultam, sicut ad nos pertinere videtur. Donamus 
etiam terram in Cams, ad fontem Hermenrici. Ego Poncius et uxor 
mea Gotholen manu propria firmamus et testes firmare rogavimus. 

Poncius de Guarda firmavit. Arlulfus atque Aicardus firmaverunt. 
Poncius Bermundus firmavit. Poncius Largalamuxa firmavit. Bermun- 
dus, frater ejus, firmavit. Theutbertus Heros firmavit. 


| 339. 
Carta de Bruniola. 
Breve divisionis quod ego divideo Ingilrannus episcopus', de res pro- 


prietatis mee. Si ego intestatus moriar, quod ego loquere non possim 


' Verisimiliter Rainaldus, filius Nevolongi 
et Theucenis. Vid. sup. n. 335. 


I. 


* Ingelrannus, episcopus Cavellicensis. 


49 


CGrc. 1025. 


Circ. 1012, 


Cire. 1012. 


354 CHARTULARIUM 


aut dividere rebus facultatis mee, sciant omnes homines quia quantum 
hereditas vel portio mea est in villa que vocant Bruniola vel adjacentiis 
ejus, totum et integrum dono ad ecclesiam vel monasterium beatissimo 
Victori martiri Massiliensis sine ulla mora. 


340. 
Carta Geraldi Episcopali. 

Ego Geraldus', in Dei nomine, facio donationem Deo omnipotenti 
et sancto Victori, glorioso martiri, ejusque monasterio apud Massiliam 
fundato, de substancia mea sive alode, pro anime mee ac parentum 
meorum remedio, videlicet de omni substancia mea ut media pars 
ducatur sive portetur ad sanctum Victorem , cum garnimento meo; 
alia vero medietas dividatur inter sanctum Petrum et opera sancte Marie 
de Bruniola. Dono eciam totam meam partem de omni dominicatura 
patris mei , sicut ad me pertinet, cum omni decimo. Insuper et dono 
unum optimum mansum quem excoluit homo, nomine Vitalis, cum 
campis et vineis et cum omnibus omnino rebus ad eundem mansum 
pertinentibus, cum omni decimo. Hec vero, videlicet dominicatura 
sive mansus, sunt sita in comitatu Aquense, in villa que vocatur Bru- 
niola. Dono etiam in presenti terram vel vineas que ad me pertinent, 
in loco qui vocatur Avolenlaz, que fuerunt de manso de Bagauvello, 
juxta Sanctam Perpetuam , ecclesiam ejusdem monasterii. 

Ego Geraldus firmavi et testes firmare rogavi. Adalgus', mater ejus, 
firmavit. Poncius firmavit. Ingilrannus firmavit. Poncius Nortaldus 
firmavit. Laufredus firmavit. Isnardus Merlus firmavit. Gaunaldus fir- 
mavit. Licinia firmavit. Bellirus, nurus ejus, firmavit. 

Et ego Rainaldus dono de ipsa vinea et de ipsa terra meam porcio- 
nem , que mihi obvenit , que est desuper scripta, et in Camis de terra 
culta pecia una. Geraldus firmavit. Amelius firmavit. Wilelmus firmavit. 
Poncius Rainaldus firmavit. Laufredus firmavit. Ingilrannus firmavit. 
Bernardus presbiter firmavit. 


' Geraldus, filius episcopi Ingelranni ejus. — * Uxor Ingelranni, Cavelliconsis episcopi , 
que uxoris Adalgudis. ' quam ipse fidelem suem vocat in charta, m. 330. 





SANCTI VICTORIS. 355 


941. 
Carta filus Geraldi. 
(Ed. in Gall. christ., I, 346.) | 


L4 

In nomine sancte et individue Trinitatis. Carta memorialis de pla- 
cito quod factum est inter Bernardum abbatem et monachos sancti 
Victoris et infantes Geraldi qui vocatus est Episcopalis!, et difinitionem 
* inter eos. [n primis ostensa est scriptura, ubi legebatur quod Inguil- 
randus episcopus donaverit ecclesie vel monasterio sancti Victoris 
Massiliensis, omnem suam hereditatem vel porcionem quam habebat in 
Bruniola vel adjacentiis ejus, pro anima sua*. Contradixerunt nepotes 
predicti episcopi Inguilranni et amici eordim. Iterum monstraverunt 
monachi aliam scripturam, per quam donavit predictus Geraldus Epi- 
scopalis, pater eorum , totam suam partem de omni dominicatura patris 
sui, cum omni decimo, et unum mansum optimum quem excoluit 
homo, Vitalis nomine, cum omni decimo et cum omnibus pertinen- 
ciis suis*; que omnia sunt in villa sive in territorio de Bruniola; et 
adhibuerunt testes donationis bujus adhuc viventes. Iterum non con- 
senserunt filii predicti Geraldi Aicardus et Laufredus et amici eorum. 
Parati fuerunt abbas et monachi defendere cartas et auctoritates suas ; 
exclamaverunt omnes viri boni et seniores, qui aderant, quia pecca- 
tum thesaurizabant sibi predicti filii Geraldi, quia destruebant elemosi- 
nam patris et avii sui. landem récognoscentes peccatum suum et 
justiciam sancti Victoris, inito salubri consilio, laudantibus et con» 
siliantibus amicis atque tutoribus suis cum multis bonis viris qui 
aderant, venerunt ante abbatem et monachos predicti filii Geraldi 
Aicardus et Laufredus, et dereliquerunt et guirpiverunt sive reddide- 
runt, promto animo et bona voluntate, omnem illam hereditatem 
atque porcionem quam habuit Ingilrannus episcopus, avus eorum, in 
castro et villa et territorio de Bruniola et in cunctis adjacentiis ejus, 
quantum habuit pater eorum Geraldi, vel alii per eum. Item abbas et 


' Sic dictus , ut videtur, ob ipsius patrem * Vid. sup. n. 339. 
Ingelrannum, episcopum Cavellicensem, 3 Vide chartam, n. 340 


2 jun. 1074. 


v, 


— ——-———— . 4. 


356 CHARTULARIUM 


monachi, per consilium bonorum virorum, reddiderunt eis ad fevum 
hec omnia misericorditer, in tali conveniencia, ut qualiscunque illorum 
sine herede legitimo de corpore suo mortuus fuerit, pars ejus rema- 
neat ad sanctum Victorem et ad monachos ejus; similiter et de sori- 
bus" et filiis et filiabus eorum semper hereditas illius quem vel quam 
sine filio- legitimo mori contigerit, a sancto Victori sine diminutione 
remanebit. Retinuerunt autém abbas et monachi, in signaculo ad do- 
minicaturam sancti Victoris, quod non reddiderunt illis in condamina 
que fuit Inguilrandi episcopi, ad Malpas, duas modiatas de terra, in 
parte quam elegerint monachi, et una modiata de vinea, in terra de 
manso qui fuit de Auranno vetere, et in bosco de Avolanniaz, quando 
colliguntur ibi circuli, vr saumatas. Hec omnia, sicut supra scriptum 
est, ego Aicardus et frate? meus Laufredus donamus et guirpimus et 
confirmamus omnipotenti Deo et sancte Marie et sancto Victori martiri 
et abbati Bernardo et successoribus ejus et monachis in monasterio 


Massiliensi Deo servientibus, tam presentibus quam futuris. Et ego 


Bernardus abbas , cum consilio fratrum nostrorum, donamus et reddi- 
mus vobis hec omnia, secundum supra scriptam convenienciam , ad 
fidelitatem sancti Victoris et congregationis ejus, ad fevum, excepto 
retinemento supra scripto, et ut non possitis donare sive inguadiare 
vel alienare, nisi ad monachos sancti Victoris. 

Facta est difinitio hec et guirpitio sive redditio anno ab incarnatione 
Domini millestmo rxxmi*, n nonas juni, publice, in cella que vocatur 
ad sanctam Perpetuam, presentibus senioribus et vicinis, Pontio God- 
fredi, Carbonello, Aicardo de Garda, Aldegario Nizezio et ceteris mul- 
tis; et iterum , ipso die, alia vice, in Bruniola, presentibus senioribus 
et vicinis, domno Wilelmo Struberia et domno Pontio, fratre ejus, et 
multo populo laudantibus et confirmantibus. 

In nomine Domini amen. Aicardus, filius Geraldi, et Laufredus, 
frater suus, firmaverunt et firmatores rogaverunt. Poncius Godfredus 
firmavit. Aldigerius firmavit. Carbonellus firmavit. Guilelmo Ainardo 
firmavit. Nizezius firmavit. Bertraunus Guilelmo firmavit. Virdolions 


! Vel pro sororibus vel certe pro urori- * Non autem M Lm, ut ediderunt auctores 
bus, Gall, christ. 





SANCTI VICTORIS. 391 


firmavit. Aicardus presbiter firmavit. Guilelmo Silvagnus firmavit. 
Martinus Episcopalis firmavit. 

Post mortem autem abbatis Bernardi, Aicardus et Laufredus supra- 
dicti dixerunt se non consulte fecisse, quia pueri essent , et interpella- 
verunt supradictum honorem. Aldieris quoque, avunculus ipsorum, 
dixit eundem abbatem Bernardum sibi convenisse , ut , si partem istius 
honoris, quam Wilelmus Streubeira tenebat, redemisset, eundem aver 
abbas redderet, et pro hac causa omnem honorem supradictum cum 
nepotibus contrapellavit et monachis molestus fuit. Unde Ugo Wilelmi 
monachus, cum jussu domni abbati Ricardi, fecit placitum cum eis 
per cr solidos milguires, et guerpierunt honorem jam dictum, et cartam 
firmaverunt et hoc donum Guilelmo Streubeira firmare fecerunt , in 
presencia Aicardi de Guardia et Carbonelli Coixardi et Wilelmi 
Ainardi. 


942. 


Carta de sancto Johanne. 


* Ego Gosfredus de Rianuis, et mulier mea Scocia, et Gualdrada, 
socrus mea, et filii mei Guilelmus et Poncius, et Garsendis, nurus 
mea, pro animabus nostris, donamus Domino Deo et sancto Victori , 
Massiliensis monasterii , et monachis ejusdem loci , videlicet medietatem 
ecclesie sancti Johannis, que est in-territorio Bruniole, et omnia que 
ibi presbiter tenet per nos, in primiciis, in offerendis, in baptisterio, 
in cimiterio. Donamus eciam sponsalicium ipsius ecclesie, et de terra 
culta quatuor sextariatas, que sunt prope ecclesiam ipsam, in fronte 
de ipsa terra quam dedit Gosfredus Guarini jam dicto sancto Victori 
pro filio suo; et de alio fronte, via que pergit ad Sanctum Johannem; 
et si aliquam causam Baronus tenet per nos ibi, similiter donamus. 
Tamen inde suscepimus medietatem de caballo Barba de-Auro. Guit- 
bertus de Turribus firmavit. Arlulfus de Guarda firmavit. Poncius 
Rainaldus firmavit. Poncius Coxardus firmavit. Poncius, filius ejus, 
firmavit. Carbonellus, filius ejus, firmavit. Nizezius firmavit. Archim- 
bertus firmavit. Wilelmus Stiblera firmavit. 

Et ego Arlulfus, et uxor mea Constancia, et filii mei Arlulfus et 


1070 — 1103. 


1058. 


398 CHARTULARIUM 


Guilelmus, et frater meus Aicardus, et uxor sua Guitborga, et Poncius, 
filius ejus, accepimus aliquid precii de sancto Victore et de monachis 
ejus, et ideo donamus Deo et sancto Victori et monachis ibidem ser- 
vientibus, pro animabus nostris, ut Deus sit propicius peccatis nostris, 
videlicet unam sexenam et terciam partem de alia sexena de ecclesia 
supradicta, et totam ipsam terram quam tenet Baronus, que fuit de 
manso Durandi Costa , quam ego et frater meus ibi habemus, et totum 
hoc quod presbiter tenet per nos. Poncius Bermundus firmavit. Nize- 
zius firmavit. Poncius Arlulfus firmavit. Folcardus firmavit. Aicardus 
presbiter firmavit. 

Et ego Poncius Rainaldus, et filius meus Laufredus , vendo similiter 
jam prefato monasterio duas partes de una sexena in ipsa ecclesia, et 
omnia que presbiter tenet ibi per me; et recipio inde quatuor solidos. 
Wilelmus Nortaldus firmavit. Poncius Bermundus firmavit. Petrus, 
filius ejus, firmavit. Laufredus, filius ejus, firmavit. Vilelmus Stiblera 
donavit et firmavit. Precante Pontio Rainaldo, domna Gualdrada 
firmavit, et Poncius Coxardus firmavit, et Poncius Bermundus fir- 
mavit. Teutbaldus firmavit. Et mandando precavit Poncius Rainaldus 
domna Gualdrada, cum um firmatoribus que ibidem sunt scripti, 
ut, st ipse in Bruniola non potuerit esse ad festivitatem sancti Jo- 
hannis, domna Gualdrada cum reliquis firmatoribus recipiat partem 
ejus. 

Ego Gosfredus et mulier inea et Gualdrada et filii inei et nurus mea, 
et Arnulfus uxorque ejus et filii ejus, et frater ejus Aicardus et uxor 
ejus et filius ejus, Poncius autem Rainaldi et filius ejus, donamus et 
vendimus jam dicto sancto Victori supra scriptam sancti Johannis 
ecclesiam et hoc quod presbiter et Baronus laicus et filius ejus tenent 
per nos et quod pertinet ad ipsam ecclesiam, et omnia que supra scripta 
sunt donamus, ea scilicet ratione, ut ipsi monachi ejusdem sancti Vic- 
toris, tam presentes quam futuri , teneant et sine ulla contrapellatione 
in perpetuum possideant prescripta omnia. Ego Gosfredus et uxor mea 
et filii mei et socrus mea et nurus mea, et Arlulfus et uxor sua et filii 
ejus , et frater ejus Aicardus et uxor ejus et filius ejus, et Pontius Rai- 
naldi et filius ejus hanc cartulam donationis et venditionis scribere 





SANCTI. VICTORIS. 359 


precipimus, et manibus nostris firmavimus, et alios firmare rogavimus. 
Si quis , etc. 

Acta autem anno ab incarnatione Domini nostri Jesu Christi mille- 
simo Lv1, inditione vri, epacta xx. 


343. 
Carta de Gualdrada. 


Auctoritas etenim jubet ecclesiastica, lex consistit romana, ut qui, 


rem suam in qualicumque potestate transfundere voluerit , per paginem 
testamenti eam infundat. Quapropter ego Gualdrada cogito de Dei 
misericordia et de eterna Christi retributione; et, ut me sancta Maria, 
mater Domini , vel sancti Michaelis archangeli, atque sancti Petri apo- 
stoli, qui babet potestatem ligandi atque solvendi , ut ille absolvat me 
ab omni vinculo delictorum ; pro ipsi amore , dono aliquid de heredi- 
tate mea, de vinea culta modiatas duas, ad ecclesiam que est constructa 
vel fundata in pago Aquense, et est consecrata in honore béati Petri 
apostoh. Et est ipsa bereditas in supradicto pago, in territorio de 
villa que nominatur Bruniola, in loco que dicunt clauso de domna 
Gualdrada, de vinea culta modiatas 1; et habet consortes: de uno 
latus, via publica; et de alio latus, terra fiscale que fuit de Martino 
Nigro; de uno fronte, vineas fiscales ; et de alio * fronte, me ipsa dona- 
trice et terra que fuit de episcopo Ingilranno', de manso de Autranno. 
Et in alio loco, de vinea semodiata 1, et fuit de manso de Girardo 
faber; et habet consortes : de uno fronte, via publica; et de uno 
latus, Aldone; et de alio latus, vinea Nortaldo; et de uno fronte, 
vinea Gairaldo. Et dono condamina de pertica ex integro; et habet 
consortes : de uno latus,.via publica; de uno fronte, de oriente, terra 
Durandi; de alto latus, Pogio Mediano, sicut aqua versat; de alio 
fronte, terra Guinigerio. In ea vero ratione hac donatione facio, ut, 
omni tempore , rectomes ipsius ecclesie teneant et possideant in ea con- 
ventione de ipso fructu vinee, ipsum domum edificent et serviant 
sancti Petri, omnique tempore; isti edificatores et ahi edificatores , qui 


' Ingilrannus, episcopus Cavellicensis. 


Januar., 


circ. 1060. 


v? 


Sæcul. XI, 


360 CHARTULARIUM 


post istos venient, in ista conveniencia fiant, sicut supra dictum est. 
Sane si quis, ego donatrice aut ulla amissa persona aut ullus homo, 
vel de propinquis parentibus meis, aut quislibet ulla oposita, qui contra 
hanc donationem ulla calumnia inferre voluerit, non vindicet, sed 
componat de auro optimo libras mm, coactus absolvat, et postea ira 
Dei incurrat super eum, et cum Dathan et Abiron mergatur in pro- 
fundum inferni, et habeat lepra, sicut Nahaman Syrus, et fiat male- 
dictus, sicut maledixit Dominus Sodomam et Gomorram quas terra 
absorbuit, et similis Juda permaneat, et numquam in memoria apud 
Deum nen veniat; repetitio sua nil valeat, et in antea donatio ista 
firma et stabilis permaneat, omnique tempore. 

Facta donatio ista in mense januario, sub feria v, luna xr, regnante 
Jesu Christo Domino nostro. 

Signum Gualdrada, que hanc donationem scribere fecit et testes 
firmare rogavit, manu sua firmat. Bonefacius firmavit. Athanulfus fir- 
mavit. Landulfus firmavit. Tehofredus firmavit. Escocia firmavit. 
Gualburga firmavit. Rannulfus firmavit. Galterius firmavit. Alcherius 
firmavit. Rainaldus firmavit. Wilelmus firmavit. Leofredus firmavit. 
Galterius firmavit. Umbertus firmavit. Exiliars firmavit. 


344. 


Carta de Nizezio. 


In nomine Domini nostri Jesu Christi. Ego Nizezius et filius meus 
Guilelmus facimus donationem et venditionem de nostro prato que 
est Avolenazo a Domino Deo et sancto Victori, suo martiri, et ad 
monachis, tam presentibus quam et futuris. Et dedit nobis Raimundus 
Ugo solidatas vir. Et ego Nizezius dono escamus! de isto prato ad 
flio meo Guilelmo, de vineas cartairatas 1, in cluso de patre meo 


Aicardo. 
Carta de Nizezio monacho. 


Donationem que fecit Nizezius a Domino Deo et sancto Victori et 
sancta Maria et sancta Perpetua, unum mansum, cum mansionibus, 


! Fort. audiend, in ezcambium, 


SANCTI VICTORIS. 361 


cum orto, cum vineis, cum campis cultis et incultis. Et fuit ipse man- 
sus de Pontio Migerio; et est iste mansus in comitatu Aquense, in 
castro quod nóminant Bracis. Ego Nizezius facio istam donationem et 
filii mei Poncius et Guilelmus et Ugo et Bertrannus. 


349. 
Carta Geraldi et fratribus ejus. 


Ego Giraldus, in Dei nomine, facio donationem Deo omnipotenti et 
sancto Victori, gloriosi martiri, ejusque monasterio, apud Massiliam 
fundato, ad abbatem et ad monachos ejus ibidem militantes, videlicet 
unum mansum qui fuit de Vitale, cum campis et vineis cultis et in- 
cultis, et cum omnibus omnino rebus ad eundem mansum pertinenti- 
bus, cum decimo et tasca, ab integro. Et insuper dono, de omni sub- 
stantia mea que mihi advenerit, ad finem meum, duas partes ad sanc- 
tum Victorem et unum caballum. Dono etiam ipsam terram vel vineas 
que ad me pertinent , et in loco que vocatur Avolenazo, que fuerunt 


de manso Bagavello, que sunt infra terminum ecclesie sancte Per- 


petue. 


Ego Amelius et Geiraldus donamus , pro redemptione anime nostre 
matris, ipsam terram que est in valle Camis, ad fontem Moixito, que 
fuit de Bagavello; et habet consortes, de oriente, terra de Garnaldo, 
et de meridie, palude, et de occidente, fonte Moxoito, cum omni 
decimo et tasca. 

Ego Rainaldus dono de ipsa vinea et de ipsa terra, que est desuper 
scripta, meam partem que mihi advenit, et in Camis de terra culta 
pecia una.. 

Ego Geiraldus, qui hanc cartam scribere mandavi, donavi et testes 
firmare rogavi, manu mea propria firmavi. Amelius, frater meus, fir- 
mavit. Adalais firmavit. Poncius Rainaldus firmavit. Poncius de Guarda 
firmavit. Poncius Bermundus firmavit. Leofredus Guarinus firmavit. 
Teobertus Heros firmavit. lvo canonicus firmavit. 


Circ. 1060. 


7 jun. 1056. 


[^ 85. 


Circ. 1060. 


962 CHARTULARIUM 


346. 


Carta de Barone. 


*In Dei nomine omnipotentis , sancte et individue Trinitatis, videlicet 
Patris et Filii ac Spiritus Sancti. Ego Baronus, pro salute anime mee 
sollicitus, juvari cupiens servorum Dei orationibus atque in hoc etiam 
seculo eorum jungi consoreio, facio donationem Massiliensi monaste- 
rio, quod consecratum constat in honore sancte Dei genitricis sancti- 
que Victoris et ejus sociorum, de rebus que sunt vel in antea creverint 
ad ecclesiam in honore sancti Johannis Baptiste constructam , quam 
ego, pro Dei amore, a fundamento hedificavi, scilicet domibus, campis, 
vineis, pratis, ortis, molendinis, piscatione ipsius vivarii, arboribus 
pomiferis et inpomiferis, aquis et earum decursus, et de omnibus ab 
integro rebus vel substanciis, quas hactenus adquisivi vel usque ad 
diem raortis adquisiturus sum, ut monachi et abbates , supradicto con- 
sistentes coenobio, omni tempore teneant et possideant et pro me apud 
omnipotentem Deum precatores existant. Sunt autem ipse res in comi- 
tatu Aquense, in territorio ville que dicitur Bruniola. Facio autem 
banc donationem cum voluntate seniorum meorum omnium, supra- 
dicte villg dominorum, qui eandem ecclesiam sancti Johannis supra- 
dicto monasterio jam. dederunt ab integro!. Si ergo aliquis hanc dona- 
tionem ullo modo inquietare voluerit, non valeat. implere , sed cogatur 
in vinculo solvere auri obtimi libras vr, etc. 

Facta donatio hec anno ab incarnatione Domini nostri Jesu Christi 
millesimo rvi, inditione vur, epacta xx, mense junii die vn. 

Ego Baronus hanc donationem scribere rogavi, et testes ut firmarent 
rogavi. Ricardus, filius ejus , donavit et firmavit. 


347. 
Carta Geraldi. 


Auctoritas etenim jubet ecclesiastica, lex consistit romana ut, etc. 


! Vid, sup. n. 342. 


SANCTI VICTORIS. 363 


Quapropter ego Geiraldus et uxor mea Adalais donamus ad sanctum 
Victorem, monasterium Massiliensis , et ad monachos ejus, tam presen- 
tibus quam et futuris, terra que est in comitatu Aquense, in villa que 
nominant Bruniola, in loco qui dicitur Avolenazo, que est infra terma- 
num Sancte Perpetue, terra et vinea que fuit de manso Bagavello, et 
alia terra de manso Bonaldo, et alia terra que fuit de manso Aidruer. 
Ipsa terra nominata sive vineas donamus pro amore Dei et pro uno 
caballo ad sanctum Victorem et ad monachos ejus, et ipsum caballum 
recipimus per xxx sohdos. Sane si quis, nos donatores vel venditores 
aut ullus homo de propinquis parentibus nostris , qui contra hanc do- 
vatiomem vel venditionem oontrariare vel inrumpere voluerit, non 
valeat, sed componat de auro optimo libras r1, etc. 

Signum Geraldus et uxor sua Adalais, qui hanc donationem scribere 
fecerunt , manus suas firmaverunt, et testes firmare rogaverunt. Signum 
domna Gualdrada firmavit. Poncius Rainaldus firmavit. Arlulfas fir- 
Ynavit. Nizezius firmavit. Archimbertus firmavit. Poncius Bermundus 
firmavit. Poncius Coixardus et filius ejus firmaverunt. Leufredus et 
Insilrannus, frater suus, firmaverunt. Andreas Murator et uxor ejus 
Vitaha firmarunt, et Poncius et Guinierius et Petrus et Mataronus, filii 
eorum, firmaverunt et gwirpitionem fecerunt. 


348. 
Carta de Pontio de la Garda. 


Divina inspirante clemencia et ejus benignissima opitulante suf- 
fragia, etc. Ego Poncius de Guarda et uxor mea Ingilrada, et filiis 
nostris Arlulfus, Aicardus, de salute animarum nostrarum solliciti, et 
immanitatem scelerum nostrorum pertimescentes, . . . . facimus do- 
nationem omnipotenti Domino et sancto Victori, martiri suo, ejusque 
monasterio , haud procul a civitate Massilia fundato, et abbatibus ac 
monachis perpetim inibi militantibus, de alode nostro quem habemus 
in comitatu Aquense, in terminium de villa Bruniola, in loco qui dicitur 
Paludita ; hoc est * condamina donamus atque cedimus. Et habet con- 
sortes : de uno látus, terra de Guaisola; de uno fronte, flumen Cara- 


Sæcul. X. 


Cire, 1012. 


364 CHARTULARIUM 


mia; de alio fronte, monte Pennicii; de alio latus, terra sancti Victo- 
ris, etc. | 

Pontius de Garda, uxor sua Ingilrada, donaverunt et manus suas 
firmaverunt. Arlulfus et Aicardus firmaverunt. 


349. 
Carta de Amelio Episcopale. 


Divina inspirante clemencia et ejus benignissima opitulante suffra- 
gia, etc. Ego Amelius filius episcopi Ingilranni, de salute anime mee 


‘vel parentum meorum sollicitus, et immanitate scelerum meorum 


Circ. 1050. 


pertimesco ; . . .. facio donationem omnipotenti Domino et sancto 
Victori, suo martiri, ejusque monasterio, haud procul a civitate Mas- 
silia fundato, et abbatibus ac monachis perpetim inibi militantibus, 
de alode meo quem babeo in comitatu Aquense, infra terminum de 
villa Bruniola, in loco que dicitur Moleras; et est ipsa terra infra ter- 
minum Sancta Perpetua, que fuit de maso Folcherio, etc. 

Ego Amelius, qui carta ista scribere feci, donavi et propria manu 
firmavit. Adalgus', mater sua, firmavit. Guiraldus firmavit. Dodo- 
nius firmavit. Leufredus firmavit. Ingilrannus firmavit. Aicardus fir- 
mavit. Poncius Bremundus firmavit. 


390. 
Carta de Wilelmo Ainardo. ' 


In Dei nomine. EgoWilelmus Aynardus et uxor mea, nomen Aimerus, 


et filius noster Bertrannus, et filie nostre, de animarum nostrarum sa- 


lute cogitantes, ... donamus ad sanctum Victorem, monasterium 
Massiliensis , et ad monachos ejus , tam et presentibus quam et futuris 
unam peciam de terra , que fuit de Firmino , in territorio de villa Bru- 
niola, in loco que dicitur Vabre. Et habet consortes : de uno fronte, 
rivum que nominant Tombarello; et de alio fronte, de Carbonello 
Coixardo; et de uno latus, via puplica que vadit ad Sanctum Christo- 


‘ Adalgus, uxor episcopi Ingelranni. 





SANCTI VICTORIS. 365 


forum; et de alio latus, viuea de Pontio Frigida Farina. Et facimus 
ista donatione ad monasterium sancti Victoris , ad abbatem et mo- 
nachos supradictos , pro redemptione animarum nostrarum vel paren- 
tum nostrorum. Sane si quis, etc. | 

*Wilelmus Aynardus et mulier sua, cum filio suo et filias, donave- 
runt et firmaverunt et testes firmare rogaverunt. Domnus Wilelmus 
Struberia et mulier sua Warsinnis firmaverunt. Pontius Josfres cum 
muliere sua Candida firmavit. Josfres Raida firmavit. Carbonellus 
Coixardus et mulier sua Scocia firmaverunt. Domnus Geraldus Episco- 
palis firmavit. Aicardus presbiter firmavit. Nizezius firmavit. Wilelmus 
Nortaldus firmavit. Pontius Bermundus firmavit. Ugolinus firmavit. 
Pontius de Laurata firmavit. Guinimannus de Monte Mirato firmavit. 
Bertrannus Dodonius firmavit. Josfres Rodulfus firmavit. Petrus Aima- 
rigus. 


391. 


Breve de Geiraldo, 


Domnus Geiraldus, filius episcopi Inguilran, dedit a Domino Deo 
et sancto martyri gloriosi Victoris de vinea culta modiata una; et est 
ipsa vinea in valle Bruniola, quem nominant in Clauso, ad Pontem 
Peregrinum ; et habet consortes, de uno latus, camino; de alio latus, 
aqua- que nominant Tombarello. 


Carta de Gualdrada et de Bono Filio, de terra Sancti Johannis. 


Breve de donatione quem fecit domna Gualdrada, que fuit de manso 
Segeranno Pelato, que est juxta ecclesiam sancti Johannis; et habet 
consortes : de uno fronte, terra de Bermundo Katorno; et de alio 
fronte, vinea de Gordono; et de uno latus, de ipsa terra Bermundi; 
et de alio latus, terra de Bono Filio. 

Breve de donatione quem fecit Bonus Filius et uxor sua et infantes 
eorum de peciam terre que [est] -justa sancti Johannis ecclesia; et 
habet consortes : de uno fronte, vinea Gordoni; et de alio fronte, 
terra Pelato; et de uno latus, viam que ducit ad ecclesiam. 


f* 86. 


Secul. XI. 


Sæc. XI, 


Circ. 1060, 


y? 


Cire. 1000. 


366 CHARTULARIUM 


332. 
In Dei nomine. Ego Poncius de Guarda et uxor sua fÍngilrada, de 
animarum nostrarum salute cogitantes, . .. . donamus aliquid de terra 


a Deo conlata eidem Domino et sancto Victori, martiri suo, ejusque 
monasterio, apud Massiliam fundato, et abbatibus ac monachis ibi- 
dem perpetim servientibus, id est terra in comitatu Aquense, i ter- 
minum villa Bruniola et Gaisola, in loco que dicitur Paludita. Sane si 
quis, etc. 


399. 
Carta de Ponto Coixardo. 


Divma imspirante clemencia et ejus benignissmma opitalante suf- 
fraxia, etc. Ego Pontius Coixardus, et uxor mea Ermengarda, e 
filius meus Carbonellus, et nurus mea Scocia, de salute animarum 
nostrarum solliciti, . . . . facimus donationem omnipotenti Domino et 
sancto Victori, suo martyri, ejusque monasterio , haud procul a civi- 
tate Massilia fundato, et abbatibus ac monachis perpetim inibi mili- 
tantibus, et de alode nostro quem habemus in comitatu Aquense, 
fra terminum de villa Bromiota, in loco que dicitur Sancti Joharmis, 
hoc est ipsa terra que tenebat Baronus, et mansiones et omrres arbores, 
que sunt in ipsa terra et pischerio, donamus atque cedimus. Et habet 
consortes : de uno latus, flumen Caramia; et de alio latus, ipsam 
terram sancti Victoris; et de uno fronte, terram de Garnaldo; et de 
alio fronte, terra Teubaldi..... Ego Poncius Coixardus, et uxor mea 
Ermengarda, et filius meus Carbonellus, *donamus pro anirna filii nostri 
Poncii, ut omnes monachi sancti Victoris orent pro anima jus et 
pro redemptione animarum nostrarum..... Wilelmus Ainardus firma- 
vit. Poncius Bermonnus firmavit. Wilelmus Nortaldus firmavit. 


354. 


Carta quam fecit Guillelmus de Cucurone, de Gaisola. 


Ego, in Dei nomine, Wilelmus et uxor mea, nomine Prodecta, fa- 


SANCTE VICLORIS. 367 
cimus donatiomem omnipotent Deo et sancto Victori martyri, ejusque 
monasterio. Massiliensis, et monachis tam presentibus quam. et fa- 
turis, id'est omnet medietatem de quantum haheo im villa. que dicitur 
Gaisola,, pro remedio. animarum nostrarum parentinmmque nostronam, 
wt orent ommes pro salute nostra, et de omni substaucia. mea , post 
obitume meum, omnem medietatem. Sane si quis, eir. 

Ego Wrlelmus et uxor mea, nomine Prodecta , hanc cartany finma- 
mus et firmare rogamus. Boves firmavit. Guiraldus Aldinus firtaavit. 
Guisalbertus firmavit. Poneius Guisalbertus firmavit. 


909. 


In Dei nomine. Ego Raimbaldus, imspirante omnipotentis Dei cle- 
mencia, pra anime meg vel parentum meorum salute atque redemp- 
tione, facio donationem eidem omnipotenti Domino de ea que mihi 
contuli et sancto Victor], suo martyri, ejusque monasterio , haud 
procul a civitate Massilia fundato, et abbatibus ac monachis inibi mi- 
léantibus , id est de alode meo, qui de hezeditate mea obvenit de 
matre mea, quem habeo in comitatu Aquense, intra terminos de villa 
que vocant Bruniola; ei est ipsa vinea. in loco qui dicitur Elzairola. 
Sene si quis, etc. 

Facta donatio ista in mense marcio. 

Ego Baiambaldus et pater meus Poncius hanc donationem scribere 


rogavimus, e& manus proprias roboravimus, testibusque subter ad- . 


peus firmandam  obtulimus. Gualterius Bellucia et filius ejus Desi- 
derio firmaverunt. Volbertus firmavit. 


396. 


Carta de Ursone. 


Omni homini , dum licet et in hac vita subsistit, de eterna retribu- 
nione cogüare debet, etc. Quapropter ego Urso et fus menus Guadaldus 
donamus aliquid de hereditate nostra, pro redemptione animas. nostras 
vel patris matrisque nostre, in comitatu Aquense, omnipotenti Deo 


Mar., 
circ. 1060. 


Sicul, XI, 


27 jun. 1066. 


368 CHARTULARIUM 


sanctique Victoris, gloriosissimi martyris, de alode nostro quod ha- 
bemus in villa Bruniola, in loco qui dicitur Pogeto, id est molen- 
dinum quod fecit pater meus Volbertus, de quartam partem molen- 
dini, de tres partes medietatem; et babet sanctus Victor quartam 
partem quartoni, que dedit soror mea, nomine Amica. Et ego Su- 
sanna femina, uxor Ursone, dono, pro redemptione anime mee vel 


- patri. vel matri, de vinea semodiata una, post obitum meum. Sane 


si quis, ec. 
Aigulfus, frater ejus, firmavit. Galterius firmavit. Maiaugaus fir- 
mavit. Desiderius firmavit. 


397. 
Carta de Gaisola. 


Auctoritas jubet ecclesiastica lexque consistit romana, ut, etc. 
Quapropter Wilelmus et frater meus Poncius, cum uxoribus et filiis 
àc filiabus nostris, donamus Domino Deo et sancte Marie sanctoque 
Victori martyri, Massiliensi monasterio, abbatique ejus vel monachis, 
presentibus quamque futuris, aliquid de alode nostro in comitatu 


. Aquensi, in territorio de villa que nominant Bruniola, in loco quem 


nominant Guaisola. Et habet consortes : de oriente, terram sancti 
Victoris ; ad meridiem, verticem ipsius montis qui supereminet ; et ad 
occidentem, rivum quem vocant Sicum; et ex alio fronte, Karamiam. 
lpsa terra cum arboribus pomiferis vel infructuosis, et cum ecclesia 
sancti Benedicti que infra est, et cum terris cultis vel incultis, garricis 
vel petribus, donamus, sicut supra diximus, ab integro, sine ulla in- 
terpellatione. Sane si quis, etc. 

* Ego Wilelmus et frater meus Poncius, cum uxoribus et filiis ac 
filiabus nostris, qui hanc scribere mandavimus, eam firmamus et alios 
firmare mandamus. Nos, ego Aicardus et nepos meus Arlulfus, fir- 
mamus. Carbonellus firmat. Gaufredus firmat. Nizezius firmat. Vi- 
lelmus Ainardus firmat. 

Facta carta ista feria nr, v* kalendas julii, anno ab incarnatione 
Domini millesimo rxvi. 





SANCTI VICTORIS. 369 


398. 
Carta de Rostagno. 


Donatione de terra ad sanctum Victorem et ad sanctam Perpetuam. 
Domnus Rostagnus et fratri sui Lambertus et Archimbertus, et uxor 
sua Escocia, facimus donatione, pro Dei amore vel pro animarum 
nostrarum omniumque parentum nostrorum. Et habet ipsa terra ter- 
minos ipsam terram sancti Victoris, de uno fronte, rivo Sicco de 
Molleras; de alio fronte, viam que descendit de monte Pennicii. 


359. 
Carta de Campis. 


Divina inspirante clemencia et ejus benignissima opitulante suf- 
fragia, etc. Ego Josfredus, una cum uxore mea, Scocia nomine, 
et domna Gualdrada, de salute animarum nostrarum solliciti, . . . . 
facimus donationem omnipotenti Domino et sancto Victori, suo mar- 
tiri, ejusque monasterio, haud procul a civitate Massilia fundato, et 
abbatibus ac monachis perpetim inibi militantibus, de alode nostro 
que habemus in comitatu Aquense, intra terminos de villa que vo- 
catur Bruniola, id est ecclesiam que fundata est in honore Dei [et] sancte 
Marie, in valle que vocatur Chames, cum campis cultis et incultis, 
pratis, pascuis, silvis, garricis, aquis aquarumve decursibus. Habent 
igitur hec omnia consortes: de uno latere, id est de oriente, via 
que est terminum sancti Martini usque ad petram stantem ; de alio 
latere, id est contra meridiem, sicut ascendit terminus de valde 
Guarilde usque in via publica Sancto Medardo ; de tertio latere, id est 
contra occidentem, sicut via discurrit publica usque in rivo que 
dicitur Chamis, etc. 

Facta donatio ista anno incarnationis dominice millesimo xvir, 
kalendis aprilis, regnante Jesu Christo Domino nostro. 

Ego Josfredus et domna Gualdrada et filia sua, Scocia nomine, hanc 
donationem corde perfecto et animo voluntario omnipotenti Domino 

I. 47 


4. april, 1017. 


1016. 


v?. 


310 CHARTULARIUM 


et sancto Victori, suo martyri , dedimus et manibus nostris firmavimus, 
testibusque subter adnexis firmare rogavimus. Ego filius Josfredus , et 
alius filius Wilelmus, et Josfredi, Guigo, Poncius, donaverunt et firma- 
verunt. Wilelmus, filius episcopi *, et fratres ejus Amelius, Rainaldus, 
Guiraldus, donaverumi ei firmaverunt. Ripertus et Petrus, filii Lau- 
fredi, donaverumt et firmaverunt. Poncius Coixardus firmavit. Aldo 
firmavit. Laufre firmavit. Guarnsldus firmavit. Poncius Bermundus 
firmavit. Ego Wilelmus Nevolongus et uxor mea et filiis meis Rai- 
naldus et Josfredus, propter remedium animarum nostrarum vel patres 
nostros et matres, donamus et firmamus. Poncius firmavit, et filius 


suus Aicardus firmavit. Poncius Larga Moixa firmavit. Isnardus fir- 
mavit. 


360. 


De semodiata de vinea que est in Bruniola. 


In Dei nomine. Ego Nortaldus ficio donationem omnipotenti Domino 
et sancto Victori, suo martyri, ejusque monasterio, non longe a civi- 
tate Massilia fundato, et abbatibus ac monachis ibidem famulantibus, 
de semodiata una de vinea, quam adquisivi de domina mea Gual- 
drada. Et est ipsa vinea in comitatu Aquense, intra terminos de villa 
Bruniola ; et habet terminationes : de una parte, vinea de Ricario ; de 
alia, vinea de Georgio ; de tertia vero parte, via publica et rivo qui 
vocatur Camis ; de quarta, terram de comite. Hanc autem vineam dono 
supradicto monasterio, propter redemptionem anime mee et uxoris ac 
filiorum nostrorum, et propter fraternitatem quam, per misericordiam 
domni abbatis ac fratrum qui in eodem monasterio conversantur, cum 
illis habeo, quia consortem suorum orationum me voluerunt fieri. Si 
quis autem hauc meam donationem voluerit impedire, cogatur emen- 
dare tantum et aliud tantum supradicto monasterio, et de cetero hec 
mea donatio stabilis et inconvulsa permaneat. 

Facta donatio hec auno incarnationis dominice millesimo xvr, re- 
gnante Rodulfo, rege Alammanorum seu Provincie. 

Ego Nortaldus hanc donationem propria manu firmavi et testibus 


* Ingclranni, episcapi Cavellicensis. 


SANCTI! VICTORSS. 374 


firmeare rogavi. Semioritus firmavit. Ismardus firmavit. Ricardus fr- 
mavit. Segerandus firmavit. Johannes firmavit. 


361. 


Charta qua Pontius, filius Nortaldi, Altrus, ejus uxor, ipsorumque liberi monachis 
sancti Victoris largiuntur dimidiam condaminam, sitam in comitatu Aquensi, in valle 
Camis, in territorio villa Bruniolæ. 


Poncius Nortaldus et uxor sua Altrus donaverunt et manus suas 

firmaverunt. Wilelmus, frater suus, et uxor sua firmaverunt. Poncius 
. Rainaldi firmavit. Poncius de Guarda firmavit. Guiraldus firmavit. 
Poncius Bermundus firmavit. Teubertus Heros firmavit, Isnardus 
Varosus firmavit. | 


2362. 
Carta de Carbonello et uxore sua. 


In nomine Domini nostri Jesu. Chrisü. Ego Carbonellus et uxor 
mea Scocia donamus nostro guadio Domino Deo et sancte Marie et 
sancto Victori , gloriosissimo martyri, pro salute animarum nostrarum, 
post obitum nostrum, aliquid de alode nostro, hoc est condamina in 
vallo que nominant Gaisola. Et habet consortes : de uno latus, terram 
sancti Victoris; et de alio latus, terram de Aicardo de la Garda; et de 
alio latus, fluvium Caramia; et de alio latus, montem supra dictum Pen- 
nicii. Et donamus terciam partem in molendino Sancti Johaunas. Wilel- 
mus Nortallus firmavit. Aicardus presbiter firmavit. Nizezius firmavit, 
Wilelmus Ainardus firmavit. |. 


__ 363. 
Carta de Poncio Bermundi. 

Breve de donatione vel venditione, que fecit Poncius Bermundi ad 
sanctum Victorem et ad sanctam Perpetuam et ad monachos ejus, tam 
presentibus quamque futuris , pro redemptione anime mee parentum- 
que meorum , et uxor mea Accelena, et filii nostri Aicardus et alii. Et 
est ista donatto presa de molendino, et suam partem quam habet in 


Circ. 1025, 


Circ. 1060. 


Cire. 1055. 


f* 88. 


Sæc. XI. 


Curc.. 1035, 


372 . CHARTULARIUM 


molendino, infra terminum Sancte Perpetue , in rivo Camis. Donamus 
et firmamus manus nostras proprias usque in perpetuum. Ipse Poncius 
donator et uxor sua Accelena et filii sui Aicardus et Petrus donaverunt 
et firmaverunt. Gualdrada firmavit. Poncius Coixardus firmavit. Nize 
zius firmavit et habet aliquid de precio , pairo obtimo. 


364. 


Quarta sancti Juliam. 


Breve de donatione que fecit Bertrannus Wilelmus Domino Deo et 
sancta Maria et sancto Victori, martyri suo , ejusque monasterio et mo- 
nachis, tam presentibus quam et futuris, de ecclesia sancti Juliani quar- 
tam partem, pro remedio anime patri sui et matri sue, et pro salute 
anime sue, sine ullo lucro. Et fecit Ugo Wilelmus acapto de Bertranno 
Guilelmo de omni honore quem Stephanus Peregrinus habet in vallo 
de Gaisola, de Guilelmo Cucuroni, in mansiones, in ortum, in vineas, 
in pratos, in terras cultas et incultas. Et dedit Ugo Guilelmus xx so- 
lidos. Et fecit Ugo Guilelmus acapto de Broza, de terra culta semo- 
diata una, a Mil Radices. Et dedit Ugo Guilelmi una equa cum pultro. 


365. 
Carta de Pontio Bermundi. 


Donationem que fecit Poncius Bermundi Domino Deo et sancto 
Victori, suo martyri, ejusque monasterio in Massilia civitate fundato, 
et monachis, tam presentibus quam et futuris, ibidem militantibus : 
De terra culta semodiatas nr, ad Sanctum Martinum, in Camis; et habet 
consortes, de tribus partibus, terra sancti Martini, et de alia parte, 
terra Carbonello Coixardo. Et in alio loco, de terra culta semodiata 
una, et habet consortes : de uno latere, via publica que vadit ad 
Sanctum Martinum , et de alio latere, terram sancti Victoris. Et in alio 
loco, in vallo que nominant Cavoira , de terra semodiata 1; et de vi- 
neis, in vallo de Bruniola , ad pontem Peirignum, semodiata 1; et ha- 
bet cousortes : de uno latere, vineam de Lautardo, et de alio latere, 





SANCTI VICTORIS. 313 


vineam de Vincentio. Et in alio loco, semodiata una, ad Pugitum ; et 
habet consortes : de uno latere, rivo qui vadit ad molendinum ; et de 
alio latere, vineam sancte Marie; et, de alio latere, vineam de Ugo 
Signerio ; et de alio latere, vineam de Vincentio. 


366. 
Carta de Guarnallo. 


Divina inspirante clemencia et ejus benignissima opitulante suffra- circ. 1030. 
gia, etc. Ego Guarnallus et uxor mea Leugarda, de salute anima- 
' rum nostrarum solliciti ,. ... facimus donationem omnipotenti Domino 
et sancto Petro apostolo, sanctoque Victori, suo martyri, ejusque mo- 
nasterio, haud longe a civitate Massilia fundato, et abbatibus ac mona- 
chis perpetim inibi militantibus, de alode nostro quod habemus in 
comitatu Aquense, in territorio de villa Bruniola, in loco qui dicitur 
Camis, juxta ecclesiam sancte Marie ; et est ipsa terra que fuit de manso 
Durante Bonils. Et habet consortes : de oriente, ipsam ecclesiam 
sancte Marie; de occidente , terram sancti Victoris que fuit Episcopa- 
lis*; de meridie, usque in paludem; de aquilone, sicut aqua devergit. 
Hec omnia supra scripta, terra culta et inculta, sine ulla diminutione 
donamus , pro redemptione animarum nostrarum, etc. 

Ego Warnaldus et uxor mea Laujarda manus nostras donamus et 
firmamus , et filii nostri Leufredus et Guigo firmaverunt. 

Signum Poncius Coixardus firmavit. Poncius Bermundus firmavit. 
Ingilrannus Dado firmavit. Isnardus Merlus firmavit. 


367. 


Carta de sancta Perpetua. 


Ego Wilelmus, filius Scocie, omnes donationes, quas fecerunt Cire. 1060. 
Guigo , avus meus, et Gualdrada, avia mea’, et Josfredus, pater meus, 
et mater mea Scocia', et quicumque homines et quecumque femine 


! Vid, sup. nn. 340 et 341. * Vid. sup. nn. 342 et 359. 
* Vid, sup. n. 334, 


1042. 


374 CHARTULARIUM . 


donaverunt ad sanctum Victorem et ad sanctum: Petrum et ad alias çe- 
clesias que pertinent ad sancturm Victorem , omnia omnino voluntario 
animo dono, firmo et corroboro. Et ego Poncius, filius Josfredi et Sco- 
cie, similiter dono, firmo et corroboro, libentissime et voluntario animo. 

Et ego Wilelmus Nortaldus et uxor mea, Maria nomine , et filii mei 
Dodonus et Wilelmus et Petrus , facimus donationem et guerpitionem 
Deo et sancto Victori de decimo quod requirebamus de ipsis terris que 
sunt infra terminos de Sancta Perpetua. Similiter donamus decimum 
de ipsa condamina que dicitur ad Perticam. Similiter donamus deci- 
mum de ipso campo qui fuit de Poncio de Signa, qui est ad fontem 
Moxet. Et ego Wilelmus Ainardus et uxor mea similiter donamus dect- 
mum de ipsa condamina que dicitur ad Perticam. Similiter donamus 
decimum de ipso campo qui fuit de Pontio de Signa, qui est ad fontem 
Moxet. | 

Et ego Fulco et frater meus Josfredus , filii Blismoda, facimus dona- 
tionem et guerpicionem Deo etsancto Victori de decimo quod require- 
baraus de ipsis terris que sunt infra terminos de Sancta Perpetua. Simi- 
liter donamus decimum de ipsa condamina qug dicitur ad Perticam. 
Similiter donamus decimum de ipso campo qui fuit de Poncio de Signa, 
qui est ad fontem Moxet. 

Geraldus firmavit. Nicecius firmavit. Isnardus Varosus firmavit. Al- 
doardus firmavit. Ingilrannus Dado firmavit. 


368. 


Karta sancti Petri de Brumiola. 


In nomine sancte et individue Trinitatis, etc. Nos heredes omnes - 


ac possesores, scilicet ego Geuzfredus et uxor mea, nomine Scocia, 
filiique nostri omnes Ugo et Guilelmus et Guido et Gosfredus Pontius; 
et ego Guilelmus et uxor mea, dicta Prodecta ; ego eciam , Geuzfredus 


et uxor mea Arsen, et ego Galdrada femina, per quam scilicet , id est, 


ex me et per me, omnibus istis, Geuzfredo scilicet et uxori sue, filie 
mec, Scocia nomine, advenit pars ecclesie sancti Petri’, que est in villa 


* Vid. sup. n. 343. 





SANCTI VICTORIS. 315 


que vocatur Brugnola vel in ejus terminio; et ego Guibertus, gener is- 
tius Galdrade, et uxor mea, nomine Guandalburga, et filit mei; et ego 
Pontius Rainaldus, et frater meus Petrus; et ego Dodo, et uxor mea et 
filii nostri; et ego, Guilelmus! filius vicecomitis Vilelmi, et uxor mea 
et filii nostri ; et ego Adalgus!, femina, et filii mei Guilelmus, Amelius, 
Rainaldus, Geraldus , simul eciam et nepotes filiorum meorum, Riper- 
tus, Petrus, donamus et donando concedimus, nostra sponte, hoc est 
nostra bona hac beneplacita voluntate, ecclesiam supradictam, vide- 
licet sancti Petri, principis apostolorum, cum omnibus que ibidem ha- 
bemus nos omnes supradicti ; ut apertius igitur ac plenius dicamus , 
predictam ecclesiam sancti Petri, que est fundata hac constructa in co- 
mitatu Aquensi, in villa, ut dictum est, Bruinola vel in ejus terminio, 
et omnia que ipsa habet ecclesia et que eidem ecclesie pertinent nunc 
et in reliquo tempore data erunt, consentiente ac donante pariter Pon- 
tio, qui per me Dodone abebat eandem partem quam dono. Et nos 
omnes, ut iterum repetamus, etc. | 
| Facta carta doni hujus anno millesimo xLu Domini nostri Jesu 
Christi secundum carnem , indicione x, regnante Heienrico rege. 

Ego Gualdrada et Gauzfredus et Scocia et omnes supradicti donatores 
. Sive donatrices manu, propria firmavimus et testes*firmare rogavimus. 
Pontius de Garda et filii ejus Arulfus atque Aicardus firmaverunt. 
Pontius Coxardus firmavit. Pontius Bermundus firmavit. Leofredus et 
frater ejus Ingilrannus firmaverunt. Teutbertus Heros firmavit. Addo 
firmavit. Guarnaldus firmavit. Isnardus Varosus firmavit. Pontius Bli- 
garda firmavit. Isnardus Merlo firmavit. Teubaldus firmavit. Ainardus 
firmavit. 


309. 

Ego Pontius filius Rainaldi dono omnem partem meam quam habeo 
vel habere debeo in ecclesia sancti Petri de villa Bruniola , scilicet in 
ecclesia et in decimo et in primitiis vel in cimiterio et in omnibus om- 
nino rebus ad eandem ecclesiam pertinentibus. Dono , pro redem- 


' Guillelmus Juvenis, filius Guillelmi II, vi- — * Vidua Ingelranni, episcopi Cavellicensis. 
cecomitis Masiliæ. 


f. 88 is. 


1043. 


1044. 


22 oct. 1038. 


376 CHARTULARIUM ' 


ptione anime mee et patre meo vel matre mea , ista donatio que supra 
scripta, que me advenit de patre vel avunculo meo Guilelmo et filiis 
suis; hanc donationem et corde perfecto et animo voluntario omni- 
potenti Domino et sancto Victori, suo martyri , dono et manibus meis 
firmo , ut monachi ibidem manentes omnique tempore teneant et pos- 
sideant. Si quis autem (quod absit) contrarius fuerit huic donationi, 
non valeat implere , sed cogatur solvere in vinculo auri optimi libras x. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice x xr nr, indicione xr, 
regnante Henrico rege Alamannorum seu Provintie. 

Pontius de Garda et filiis suis Arnulfus, Aicardus, firmaverunt. 
Pontius Bermundus firmavit. Pontius Larga Moxa firmavit. Bermun- 
dus , frater suus, firmavit. Teubertus Heros firmavit. 


370. 


Ego Amelius, filius episcopus Ingilrannus', dono terras que sunt 
infra terminio Sancte Perpetuea. Et est ista terra in loco que dicitur 
Molleiras, que excoluit Leotaldus. Et istas terras, que supra scriptas, 
dono ad sanctum Victorem, que est in Massiliam fundato, et omnibus 
servientibus monachis , qui nunc ex eadem congregatione sunt et erunt 
vel futuri sunt in seculo; et in antea ista donatione et venditione firma, 
stabilis, omnique tempore permaneat. 

Facta donatio ista hoc anno incarnationis dominice millesimo xr 1m, 
indicione xi. 

Petrus monacus, cognomento Rainardus, domno abbate Isarno man- 
dante et suprascriptis donatoribus rogantibus, scripsit; et Guilelmus 
monacus prior et Alamannus donaverunt sollidos 1 ad Amelium. 
Adalgus firmavit. Wilelmus firmavit. Geiraldus firmavit. Ripertus fir- 
mavit. Petrus firmavit. Pontius Rainaldus firmavit. Pontius de Garda 
firmavit. Pontius Bermundus firmavit. 


371. 
Cum a persecutionibus crebrescentibus mundi Dominus voluit sal- 


* Ingelrannus, episcopus Cavellicensis, 


—-. Eae — Ll LL 


SANCTI VICTORIS. 911 


vare jenus humanum, ne lederetur, misericorditer angelo nuntiante, 
ad hima descendens, humanam carnem sumpsit, ut secum salvaretur. 
Quam cum recepisset inproba Judea, audivit caligantibus occulis, 
 menteque percussa auctorem suum non cognovit. Idcirco quod ex se 
iu eo decrevit, neci deputavit ; sed quamvis Dominus carnem quam as- 
sumpsit ledere concessise dignoscitur, divinitas tamen que sub nomine 
carnis, nunciante perspicuo paranimpho, videlicet Gabrihel archangelo, 
latebat, violari nullis temptationum persecutionibus potuit. Claustra 
infidelitatis confringens, aulam pietatis erigens, spiritualibus documentis 
discipulos docuit, omnesque gentes in sui nominis conclüsione illis 
cateclismare precepit, hac fidelibus populis in suis stationibus ecclesias 
fundare , in quibus possint orationes Christique servicia digne persol- 
vere ; unde Petrus, * qui princeps apostolorum a Deo eligitur, primus 
Antiochie fundasse ecclesiam legitur. Qui eciam pontificali benedic- 
ione, antequam in eis aliquod sacri agatur officii, dedicare consti- 
tuit et dotem imponi precepit, ut serviens sibi ab earum facultatibus, 
devicta inopia, possit foveri. Ex hac ergo ammonitione, Vualdrada 
et Teotfrede' et uxor mea Scocia nostrique filii huic ecclesie, quam 
episcopali benedictione in honore almi Petri apostoli nos scimus dedi- 
care, dotem imponimus , videlicet modiatam terre , ad vineam que est 
sub ipso castro quod vulgo dicitur Bruniola. Consorte : via pluplica, 


uno fronte; alio fronte, concurrente Caramia; ex uno latus, campo 


Nortaldo; alio latus, vinea Natale. Quam donationem cum omni firmi- 
tate , Deo custodiente, dimittimus. | 

Acta sunt x kalendas novembris, regnante Rodulfo rege, anno 
M xxx viii ab incarnatione Christi , indicione vni. 

Testamentum assercionis : Vualdrada et Teohtfredus et uxor mea 
Scocia et filii qui donamus, abjecta falsa suspicione , firmamus. 


372. 


Carta de Oleres, de Rosset et de Aquis. 


In nomine Domini. Ego Raimundus et frater meus Petrus Ugo, de 28 Mart.1001. 


' Idem qui sup. (nn. 342, 359, 367 et 368) vocatur Gausfredus de Riannis, 
I, 48 


v°. 


Circ, 1000. 


378 CHARTULARIUM 

Rosset , donamus Domino Deo et sancte Marie, semper virgini , sanc- 
toque Victori martyri, monasterii Massiliensis, et domno abbati Ri- 
cardo, monachisque omnibus in jam dicto monasterio Deo militantibus, 
tam presentibus quam futuñis , corpora et anima nostras, eo tepore ut 


monachi effitiamur. Et donamuscartam partem quam habemms in castro 


de Oleres, ad proprium alodem, Deo et sancto Victori, et in alio 
honore, quantum ibi habemus vel habere debemus, aut ullus homo 
vel femina per nos. Donamus preterea quartam partem de castro Rosset 
quam ibi habemus vel habere.debemus, aut ullus homo vel femina per 
nos. Donamus etiam totum alodem nostrum quem habemus in civitate 
Aquis , tam in domibus quam in campis vel agris aut curtis aut pratis 
aut pascuis , cultis vel incultis, vel in omnibus omnino rebus , quan- 
tum ibi habemus vel habere debemus, aut ullus homo vel femina 
per nos. Hec autem omnia , etc. Sane si hanc scripturam donationis 
nostre aliquis parentum nostrorum , sive magna parvaque persona , in- 
fringere aut disrumpere temptaverit, non hoc valeat vendicare; sed 
si aliquid possidere videtur per nostram donationem de alio nostro bo- 
nore, hoc omnino perdat et beato Victori restituat, et hec donatio 
nostra in jam dicto monasterio firma et inconvulsa semper permaneat ; 
et ille, quisquis fuerit, si in pertinacia mentis sue persteterit, partem 
et hereditatem cum Juda traditore, aeternaliter obüneat, et insuper v 
libras auri persolvat. 

Facta carta donationis v kalendas aprilis, anno millesimo xcif domi- 
nice incarnationis. 

Signum Raimundi. Signum Petri Ugonis, qui hanc cartam donatio- 
nis scribere fecimus et testes firmare rogamus. 


3/3. 
Carta sancti Stepbani de Braz. 


Divina inspirante clemencia et ejus benignissima opitulante suffra- 
gia, etc. Ego Poncius de Braz et uxor mea Balda et filii nostri Leu- 
taldus et Wilelmus et Arbertus et Ugo et Fulco, de salute animarum 


. nostrarum solliciti,.. facimus donationem omnipotenti Domino et sancto 


SANCTI VICTORIS. 379 
Viciori, suo martyri, ejusque monasterio, haud procul a civitate Mas- 
silia fundato, et abbatibus ac monachis perpetim inibi militantibus, 
de alode nostro quem habemus in comitatu Aquense, infra terminum 
de castro quod nominant Braz, hee est ipsa ecclesia sancti Stephani. 
Ego Poncius et uxor mea et filii mei donamus omnia que ibi habemus, 
et homines per nos, td est in primiciis, in offerendis, m cimiterio, in 
baptisterio, et ipsa condamina que nominant Causalone. Et habet con- 
sortes : de uno latere, flumine Causalone, et de alio latere, sicut aqua 
vergit; et in alio loco, terram que nominant ad Caironem, que dedit 
fidelis meus Poncius Felicis. Ego dono et firmo sua donatione, et ipsas 
terras nominatas donamus ab integro, cum decimo et cum tasca ; et in 
alio loeo, unam semodiatam de planterio, de Dodone, quem dedit Pon- 
cius Felicis ad sanctum Stephanum, que est in terra ala Pereda, juxta 
vineam de Sperantio. Et si aliquis de meis fidelibus terram domaverint, 
ego dono et firmo ad proprium alodem. Hec omnia supradicta sine 
ulla diminutione donamus supradicto monasterio , ut ab hac die abbas 
et monachi ejusdem monasterii sine ulla interpellatione teneant et pos- 
sideant ; et qui istam nostram donationem inquietare vel minuare vo- 
luerit, iram omnipotenti Deo et sanctis ejus veniat super ipsum, et su- 
per omnia que sua sunt; et in antea. nostra donatio firma permaneat, 
omnique tempore. | 
Ego Poncius, filius Christofori , et Alsenna et frater meus Mataronus 
et nepos meus Atanulfus, donamus, pro redemptione animarum nos- 
trarum vel parentum nostrorum, Domino Deo et sancto Victor mar- 
tyri Massiliensis, et monachis ejus, tam presentibus quam et futuris , 
de alode nostro quem habemus in comitatu Aquense, in castro * quod 
nominatur Braz; et sunt ipsas terras infra terminum sancte Marie que 
est ad Salam Ratald, Terras cultas et incultas et pratis et cum omnino 
rebus que ad ipsa terras pertinent donamus supradicto monasterio , ut 
servi Dei teneant et possideant. .. . Et insuper dono ego Poncius et 
uxor mea Agnes et filii mei terra que est ad ecclesiam sancti Ste- 
phani. 


Leutaldus firmavit. Wilelmus firmavit. Ugo firmavit. Nizezius firma- | 


vit. Rainoardus Aisomegua firmavit. Poncius de Castello Vero firmavit. 


f* 89. 


380 . CHARTULARIUM 


Circ. 1060. 


25 mai. 1042. 


Teutbertus Mataronus firmavit. Poncius Gordonus firmavit. Atanulfus 
firmavit. Poncius Folcherius firmavit. 


374. 


In nomine Domini nostri Jesu Christi. Ego Nizezius facio donatio- 
nem Domino Deo et sancto Victori, suo gloriosisimo martyri, ejusque 
monasterio Massiliensis, et monachis, tam presentibus quanque futu- 
ris, de meo honore quem habeo in castro quod nominant Braz, 
unum mansum , qui fuit de Duranto de Braz et de Uperta , uxore sua; et 
ipse mansus fuit de uxore mea Arsinna. Et ego Nizezius dono escam- 
nus! ad uxorem meam Arsinnam, de duobus mansis medietates, de 
uno qui fuit de Sperantio, et de alio qui fuit de Rainardo; et alias me- 


dietates ad sanctum Victorem de ipsis mansibus supra scriptis dono. 


Poncius et Wilelmus et Ugo et Bertrannus, filii sui, firmaverunt. 
Arlulfus de Guarda firmavit. Poncius Rainaldus firmavit. Fulco de 
Riannis firmavit. Gosfredus Aimo firmavit. Rodulphus Teubertus firma- 
vit. Laufredus Merulus firmavit, Aicardus Trencanovas firmavit. Arlulfus 
Chaym firmavit. 


375. 
Karta Sancte Marie de valle Guarildis. 


Dei omuipotentis nutu omnia disponentis. Ego Guido, filius Truanni, 
una cum fratribus meis Heldeberto et Ugone, amore superno animati, 
pro remedio animarum nostrarum parentumque nostrorum , facimus 
donationem omnipotenti Deo ejusque monasterio , non longe a Massi- 
lia fundato,: quod est consecratum in honore Domini nostri Jesu 
Christi ejusque genitricis et sancti Victoris, martyris gloriosi, sancto- 
rumque apostolorum omnium, et congregationi ipsius loci, presenti et 
future ; que donatio est quedam hereditas, nobis obveniens jure paterno, 
sita in comitatu Aquense, in valle vel loco Guarildis denominato, ad 
Sauctam Mariam sive ad Sanctum Medardum. Donamus igitur quicquid 
ex uostra hereditate ibidem inveniri potest et quantum ad nos pertinet 


* Fort. pro in escambium. Vid. sup. a. 344. 








SANCTI VICTORIS. 381 . 


usque in exquisitum , cum campis, vineis, pratis, pascuis, silvis , gar- 
ricis, uglatis, arboribus pomiferis et impomiferis, aquis aquarumve 
decursibus, cum accessu vel exitu suo. Igitur ego Guido et fratres mei 
Heldebertus et Ugo hanc donationem scribere rogavimus et testibus 
firmandam tradidimus, optantes eam omni animo firmam ac stabilem 
inconvulsamque permanere perpetuo, accipientes de thesauro predicti 
monasterii aliquantulum precii. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xr 11, indi- 
tione vir. Acta publice apud Arelatem, in presencia domni Raimbaldi' 
presulis, atque Josfredi*, marchionis Provincie, et ceterorum nobi- 
lium, rx feria, vi kalendarum junii. 

Si quis vero contra hanc donationem ire ( quod absit) temptaverit , 
nos videlicet aut aliquis successorum nostrorum, aliquave undecum- 
que opposita persona, cogatur in vinculo solvere optimi auri libras 111; 
insuper, omnibus Dei maledictionibus subjacens , cuin Juda Scarioht 
in inferno inferiori dampnetifr, donatione hac inconvulsa ac stabili in 
perpetuum permanente , cum stipulatione subnixa. 

Josfredus, cómes sive marchio Provincie, firmavit. Ego Guido, auc- 
tor hujus donationis, manu propria firmavi. Poncius, filius Guidonis, 
firmavit. Ugo, filius Guidonis, firmavit. Uxor Guidonis Aimerudis 


firmavit. Heldebertus , frater Guidoni, firmavit. Hugone, frater Gui- - 


doni, firmavit. Domnus Raimbaldus archiepiscopus firmavit. Guichi- 
rannus canonicus firmavit. Aimericus de Laurada, Fulcho de Auriol, 
Richardus de Laurada firmaverunt. Wilelmus et Fulcho, vicecomites 
Massilie, firmaverunt. Poncius, episcopus Massiliensis , firmavit. Arnul- 
fus, filius Poncii de Guarda, firmavit. | 


3/6. 
Carta de valle Garildis. 


In gestis priscorum patrum legimus quod auctores antique legis de- 


creverunt , quatinus quilibet homo res suas in alterius voluerit tradere 
potestatem , firmam obtineat libertatem , atque liberam habeat firmita- 


* Raimbaldus archiepiscopus Arelatensis. * Gaufredus I. 


1056. 


v*, 


382 CHARTULARIUM 

tem vendendi , donands et quicquid voluerit faciendi. Quapropter ego 
Arnulfus et uxor mea Constancia et filii mei Arlulfus et Poncius ac filie 
maee Achas et Poncia, peccatorum nostrorum immanitatem coneide- 
rantes et in futurum nobis prospicientes, per hujus scripture auctori- 
tatem, facimus donationem vel venditionem omnipotenti Domino ac 
sancto Victori, martyri glorioso, ejusque monasterio , non procul * a 
civitate Massilia fundato, et abbatibus ac monachis, perpetim inibi 
militantibus, de alode nostro quem habemus in comitatu Aquense, 
in valle Carillis, in territorio ville Sancte Marie vel Sancti Medardi; 
duos videlicet mansos, unum quem excoluit homo nomine Michael, 
alium quem excoluit homo nomine Hubertus, cum apendiciis suis, 
terris seilicet cultis et incultis, vineis, pratis, pascuis, garricis et ugla- 
tis , arboribus pomiferis et impomiferis, aquis et earum decursibus , et 
omnibus omnino rebus ad eosdem mansos pertinentibus. Sane si quis - 
bomo, nos aut aliquis heredum nostrorum, vel aliqua opposita per- 
sona , hanc donationem vel venditionem disrumpere vel inquietare vo- 
luerit, non valeat implere; sed cogatur reddere precium centum soli- 
dorum et solvere unum mansum optimum, de alode nostro, quod est 
situm in castello quod nominatur Guarda, in comitatu Tholonense, et 
ipsum omnino ab integre , ac donatione deiaceps firma et stabili per- 
manente , etc. Donamus etiam omnia quecumque in eadem valle vide- 
bameur babere, excepto uno manso quem olim dederamus ad feus 
Guarnerio caballario. 

Facta donatio hec anno incarnatiopis dominice millesimo r vi, in- 
dicione vis, epacta xx. 

Ego Arlulfus et uxor mea Costantia et filii mei suprascripti filieque 
mez hanc donationem scribere jussimus, ac manibus nostris firmavi- 
mus, et testes firmare rogavimus. Arnulfus ipse donator firmavit. Pon- 
cius Árdradus firmavit. Petrus Acutus firmavit. Poncius Fulcho firma- 
vit. Carbonellus, filius Coxardi , firmavit. 

Ego quoque Ispardus, pro remedio anime mee filiique mei, mea 


voluntate secuti, rogatus, dono de quodam manso, quem excolit Mi- 


chahel , medietatem de ipsius mansi de decimo, pro quodam equo. 





SANCTI VICTORTS. 383 


. 841. 
Carta Sancti Medardi. 


In Doi nomine. Ego Rainaldus et filus meus Pontius, pro uno-caballo 
de Lx solidos, sed magis inspirante omnipotentis Dei clementia, pro 
animas nostras facimus donationem eidem omnipotenti Domino , de ea 
que nobis contulit et sancto Victori , uio martyri, ejusque monasterio, 
aud procul a civitate Massilia fandato , et abbatibus ac monachis inibi 
militantibus, id est de alode nostro quem habemus in oomitatu 
Àquense , in villa que noncupant Sancta Maria vel Sancto Medardo, ab 
integro , quantum nobis pars advenit, exceptis duos mansos, unum de 
Michahel et alium de Guarnerio. Sane si quis, etc 

Facta donatio ista anno incarnationis dommice millesimo xxxvui, 
indicione vir , regnante Cona imperatore. , 

Ego Rainaldus et filius meus Pontius hanc donationem scribere feci- 
mus et manus proprias roboravimus, testibusque supter anexis firman- 
dam obtulimus. Domna Gualdrada firmavit. Nortaldus firmavit. Coixar- 
dus firmavit. Giraldus et Leofredus firmaverunt. Theubertus et Ainardus 
firmaverunt. Poncius Bermeandus et Bonus Pars firmaverunt. Isaardus 
Merlus et Poncius Ingilvimms firmaverunt. Poncius Nortaldus firmavit. 
Árnulfas de Mairanicas firmavit. Maisigna firmavit. Poncras et Petrus, 
filii Arnulfi, firmaverunt. 


| | 378. 
Carta Sancti Medardi in valle Garildis. 

Divina inspirante clemencia et ejus benïgnissima opitulante suffra- 
gia, etc. Ego Rainaldus et filii mei Poncius et Nevolongus et uxor 
mea Odila et filiis nostris, de salute animarum nostrarum solliciti, . 

* fecimus donationem omnipotenti Domino et sancto Victori, suo mar- 
tyri, ejusque monasterio, haud procul a civitate Massilia fmdato, et 
abbatibus ac monachis perpetim inibi militantibus, de alode nostre 


quem habemus in comitatu Aquense, in valle que vocatur Guarildis, 
in territorio ville Sancti Medardi, id est duos mansos ous apendiciis 


1038. 


1033. 


fo 90. 


1038. 


384 CHARTULARIUM 


eorum , scilicet, unum quem excoluit Loterius presbiter, alium quem 
excoluit Durandus Compositus, quem Nortaldus , fidelis meus, minis- 
tralis Bruniole, et, ipso rogante vel consiliante, donamus atque cedi- 
mus, ut ipse particeps sit et filii ejus uxorve nobiscum in elemosinam 
quam facimus supradicti saneti , et meam partem ecclesie sancte Marie, 
cum hoc quod Nortaldus tenebat de presbiteratu; donamusque ipsos 
mansos jam supra dictos cum campis cultis et incultis, etc. 

Facta donatio ista anno incarnationis dominice millesimo xxxi, 
inditione — ', regnante rege Alamandorum seu Proventie. 

Ego Rainaldus cum filiis meis et uxor mea Odila hanc donationem 
firmavimus, et testibus supter adnexis firmare rogavimus. Nevolongus, 
filius Rainaldi, firmavit. Bernardus presbiter firmavit. Wadus pres- 
biter firmavit. Dado firmavit. Isnardus Teuberti firmavit. Poncius Ber- 
mundus firmavit. Isnardus Merlus firmavit. Nortaldus firmavit. Pon- 
cius Coxardus firmavit. Aldus firmavit. Poncius Ingilvino firmavit. 


379. 
Carta de Garildis. 


In nomine sancte et individue ‘frinitatis, Patris videlicet et Filii et 
Spiritus Sancti, unius omnipotentis nomine. Ego Petrus, filius Go- 
drani, et mater mea et fratres mei, cogitantes de salute animarum 
nostrarum et de spe future retributionis,. .. . . providemus nobis in 
futurum , ut, cum defecerimus de hac vita, retribuatur nobis merces 
eterna. Et ideo donamus atque offerimus eidem omnipotenti Deo sanc- 
üssimoque ejus martyri glorioso aliquid de proprio jure hereditatis 
nostre, quod est in comitatu Tholonense, in territorio quod pertinet 
ad villam que nominant Saleta ; et est medietatem de manso quem ex- 
colit homo nomine Rodulfus. Igitur ea ratione donamus hanc dona- 
tionem ad sanctum Victorem, ut servi illius teneant et possideant in 
perpetuum, et pro peccatis nostris parentumque nostrorum interces- 
sores existant; nulliusque ordinis persona abstrahere presumat eandem 
nostram donationem. Nempe si nos aut nostri heredes aut aliqua per- 


! Numerus deest, 


SANCTI VICTORIS. 385 


sona contra hanc donationem insurgere temptaverit , vindicare istud 
non valeat, sed cogatur exsolvere auri optimi libras v, etc. 

Facta hec donatio anno incarnationis dominice millesimo xxxvin, 
regnante Cono imperatore. 

Ego Petrus et mater mea Constancia et fratres mei Cavallerius et 
Poncius et Theofredus hanc cartam fieri jusserunt, et proprias manus 
suas firmaverunt, et testes firmare rogaverunt. 


380. 
Karta de Garildis. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Guidbertus, filius Dragonis, . . . 
dono unum mansum in Furno Calcario, omnipotenti Deo et sancto 
Victori martyri Massiliensi, et monachis ejus, tam presentibus quam et 
futuris, jure perpetuo, et quicquid ad ipsum mansum pertinet, in 
campis, in vineis, in terris cultis et incultis, arboribus pomiferis et 
impomiferis, et in omnibus omnino rebus; totum ab integro dono 
omnipotenti Deo et supradicto martyri ac monachis ejus, ut orent 
omnes pro salute * mea parentumque meorum, , et pro salute seniorum 
meorum qui mihi ipsum mansum dederunt. Et est ipse mansus in 
castro quod vocant Furnum Calcarium, in comitatu Tholonensi, quem 
excolit homo nomine Bladaldus. Sane si quis, etc. 

Facta hec donatio anno incarnationis dominice millesimo xxxvu, 
regnarite Cono imperatore. . 

Ego Guidbertus hanc cartam fieri jussi et propria manu firmavi, et 
testes firmare rogavi. Josfredus! comes firmavit. Rostagnus Porcelletus 
firmavit. Rostagnus firmavit. Feraldus, filius Brunenchi firmavit. Pon- 
cius, episcopus Massiliensis , firmavit. Wilelmus et Fulcho vicescomites* 
firmaverunt. Aguarnus de Rosseto firmavit. Rotballus, filius ejus, fir- 
mavit. 


* Gaufredus I, comes Provinciæ. . * Vicecomites Massiliæ. 


49 


1037. 


v*. 


1039. 


. 1038. 


3866 —— CHARTULARIUM 


381. 
Carta de Garillis. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Wilelmus, filius Arlulfi, . . ... 
dono unum mansum in valle Garilde, omnipotenti Deo et sanctg 
Marie sanctoque Victori martyri Massiliensis, et monachis ejus, tam 
presentibus quam et futuris, jure perpetuo, et quicquid ad ipsum man- 
sum pertinet, in campis, in vineis, in terris cultis et incultis , arboribus 
pomiferis et impomiferis, et in omnibus omnino rebus; totum ab in- 
tegro dono omnipotenti Deo et supradicto martyri ac monachis ejus, 
ut orent omnes pro salute mea parentumque meorum. Et est ipse 
mansus in territorio Sancti Medardi, in comitatu Aquense, quem ex- 
cholit homo nomine Gerunculus. Sane, etc. | 

Facta hec donatio anno incarnationis dominice millesimo xxxvi, 
regnante Chono imperatore. 

Ego Wilelmus hanc cartam fieri jussi et propria manu firmavi et 
testes firmare rogavi. Wilelmus ipse firmavit. Petrus, filius ejus, fir- 
mavit. Poncius, frater suus, firmavit. Wilelmus Juvenis firmavit. 
Aicardus firmavit. Fulcho, frater suus, firmavit. Arlulfus firmavit. 
Rostagnus de Signia firmavit. Fulcho Agarnus firmavit. 


382. 


Carta de Novolas. 


Dei omnipotentis opitulante clemencia, etc. Ego Fulcho', de salute 
anime mee sollicitus, . ... . . dono, de ea que ille mihi contulit, 
omnipotenti Domino et sancto Victori martyri ejusque monasterio , 
ubi sacrum corpus ejus requiescit , apud Massiliam civitatem fundato, 
aliquid de hereditate mea, que mihi sorte divisionis contingit et a pro- 
genitoribus meis Wilelmo et Acilena mihi jure hereditario provenit. 
Et hec omnia sunt in comitatu Tholonense, in valle qug vocatur Gua- 
rilde, in villa que dicitur Novulas, hoc est in ipsa villa sive in castrum, 


! Fulco, filius Guillelini II, vicecomitis Massiliæ. 


SANCTI VICTORIS. 387 
cum terris cultis et incultis, cum vineis et pratis, cum silvis et garri- 
cis, et cum omnibus ad ipsius ville pertinentibus, etc. 

Facta est autem donatio hec anno incarnationis dominice millesimo 
XXXVI , inditione inu. " 

Ego Fulcho hanc donationem manu mea roboravi. Domnus Póntius' 
ponüfex firmavit. Wilelmus!, frater ejus, firmavit. Josfredus, frater 
ejus, firmavit. Wilelmus et frater ejus Arlulfus, filii Arlulfi, firmaverunt. 
Constancius firmavit. Artaldus firmavit. Girunculus firmavit. Aicardus 
firmavit. Arnulfus firmavit. Rotballus firmavit. Fulcbo firmat. - 


383. 
De agro Garildis. 


Breve de accaptibus quos frater Barnerius fecit ex multis locis altari consecrato in 
honore sancte Marie et sancti Victoris martyris Massiliensis monasterii. 


Ego frater Barnerius accaptavi ad proprium alodium n mansos de 
Arnulfo de Guarda et de sua muliere Constancia et a filiis filiabusque 
suis, hoc est mansum de Michahele, filio de Rogerio, et mansum de 
Uperto, fratre de Ebrardo Ragaloso. Et donavi ipsi Arnulfo mulie- 
rique ejus, pro manso de Michahele, centum solidaus, grandes et 
largas; et, pro manso de Uperto, donavi ipsi Arnulfo unum mulum 


et duos modios de annona et duos de vino. Accaptavi eciam de ipso - 


Arnulfo xr sextariatas de terra ; et accepit ipse Arnulfus pro ipsa terra 
1 verrum. Terminatur autem ipsa terra, ab oriente, podio de Sancta 


Columba; a meridie, toro Boteto; ab occidente, fonte Molnari. Ac-- 


captavi quoque de Garnario de Melna et uxore sua 1 campos, ad 
Sanctum Stephanum , unum supra viam, alium suptus viam; et donavi 
ips Garnerio pro istis campis xir solidos. Aceaptavi etiam de ipso 
Garnerio unum campum ad Morarias; et donavi 1 verrum. In terri- 
torio de Roca Barone, accaptavi similiter de ipso Garnerio cammum 1, 
ad guadum de Corio et juxta faxiam de Ricao; et donavi ipsi Garnerio, 
pro isto campo, v solidos et duos modios de annona et 11 modios de 


* Posüus IT, episcopus Massilieneis, * Guillelmus Javemie, vicecomes Matailis, 
una cum fratre Gaufrido. 


f. 91. 


Circ. 1070. 








388 - CHARTULARIUM 


vino. Accaptavi de ipso Ricao de Furno Calcherio supradictam 
faxiam de terra ; et donavi ipsi Ricao 1 equam et 1 pullinum masculum. 
Accaptavi juxta ipsam faxiam, de Pontio Fulcone , rt campos, 1 super 
viam, et alium subtus viam ; et donavi ipsi Pontio x solidos. Accaptavi 
eciam de Pontio Fulcone et de Lamberto de Melna 1 campum in terri- 
torio de Roca Barone : terminatur autem ipse campus, ipsa Saleta, ab 
oriente; a meridie, Quincioneto; ab occidente, fluvio Niciola. Acap- 
tavi de Guiberto de Cagnosco et de Isnardo Alieno ipsam parro- 
chiam de Roca Barone, cum medietate decimi et de pane et vino et 
de carne, et cum totis primitiis suis et offerendis et quarentenis et 
cimiteriis ; et pro ipsa parrochia, donavi ipsi Guiberto 1 vacam, et ipsi 
Isnardo xx solidatas. Et acaptavi de supra nominato Isnardo Aileno 
medietatem de decimo de manso de Michahele, quem comparavi de 
Arnulfo de Garda, in villa de Gaireldis. Donavi autem pro ipsius 
decimi medietate ipsi Isnardo 1 caballum. Hec autem omnia accaptavi 
in valle Gaireldis et Sancti Medardi. 

In territorio autem de Bersa, acaptavi gcclesiam sancti Stephani, 
de domno Dodone ‘ et de sua muliere et filiis suis; et domnus Dodo 
ipsi ecclesie* in sponsalitium in: sextariatas de terra, in Ferlerias, que 
fuerunt de Arnulfo Curvo. Wilelmus et Pontius* archiepiscopus, fra- 
tres ejus, donaverunt 1 semodiatam de terra culta; et habet consortes: 
de uno latere, fluvio Niciola; de alio latere, via puplica. Domnus 
Arbertus donavit sextariatas rur. Garantus donavit de vinea culta quar- 
lariatam unam, cum ipsa terra que est juxta ipsam vineam. Donavit 
Heldebertus faber de vinea culta semodiatam unam, et de terra culta 
sextariatas 11. Aldebertus, filius Rainaldi, donavit de terra sextarada 
uua. Domnus Rainaldus donavit sextaratas rm; Constancia et filii sui, 
sextarata 1; Dalmatius, sextariatas 11, Petrus Rostagni, 1. Donavit 
Senioretus de terra que ad suam partem advenit. Donavit Petrus et 
Senioretus et Guilielmus terram in qua stat ipsa ecclesia ,.et que est 
circa et prope ipsam ecclesiam. Donavit Framaldus de terra modiata 1. 
Donaverunt Stephanus et Bladinus sextariatas vr. Donavit Dalmatius, 


* Dodo de Castro Rainardi. 3 Pontius II de Castro Rainardi, archiepis- 
* Suppl. : dedit, copus Aquensis, circ, 1048 — 1060. 





SANCTI VICTORIS. 389 


de valle Saloardo, semodiata 1; aliam terram, ad Resclausam. Donavit 
Saturninus faber semodiatas 1, que tenet se ipse cum ipsa terra domni 
archiepiscopi ; Teubaldus Calvus quarta :, et de prato quod est ad 
Calamellas ; et ego ipsi Teubaldo pro ipsa quartarada dedi unum cotum. 
Donavit et Saturninus supra nominatus x semodiatas inter m locis. Et in 
ipso podio deSanctoStephano, donavit Germanus et Arnaldus, filius ejus, 
et frater ejus Celsus, modiata : de terra; et, in ipso molino quod est 
prope ipsam ecclesiam, Maria, mulier Baronis, suam partem donavit. 
Luneldis femina donavit similiter suam partem. Wilelmus' prenomi- 
natus, domni Dodoni frater, et mulier sua et filii sui donaverunt 
xii semodiatas. 
Rainaldus superius nominatus et mulier sua Ermengarda et filii sui 
vendiderunt mihi totam terram quam habebant, de via publica usque 
ad ipsam ecclesiam sancti Stephani, et unam quartariadam de vinea, 
in clauso Gairaldo Capilleto. Dalmatius superius nominatus vendidit 
mihi totam "medietatem de ermo et culto, quam habet in plano de 


Maliverno et vu semodiatas ad molinum de Ermengarda, et alio loco 


n1 semodiatas, juxta terram de Petro Rostagno ; et dedi in precium unum 


caballum qui ipsi placuit et mihi quesivit. Teubaldus Calvus vendidit - | 


mihi vim semodiatas de terra culta, et dedi ei porcum optimum; ex 
his semodiatis, vi sunt apud podium Brecionis, due in Iscla. Arnal- 
dus Lausenda vendidit mihi, in Iscla, 1 semodiata de terra, et unam 
quartaradam de vinea, in clauso de Andrallo; et dedi ei unum asinum 
optimum. Ín ipso clauso vendidit unam semodiatam * de terra vinee 
Framaldus Brascavilan; et dedi ei v1 solidatas. Garnerius, filius de 
Lautuardo, vendidit unam quartariatam, juxta vineam de Garanto; et 
dedi ei ur solidatas. Ipse Garantus vendidit una quartarada de vinea 
in eodem loco; et dedi ei m solidatas. Ibi vendiderunt Ademarus 
Peregrinus et Vassarotus semodiatam de vinea ; et acceperunt 11 soli- 
datas. Aldebertus , filius Rainaldi prescripti , vendidit tres quartaradas 
de vinea, ad molinum de Madianencous , solidatas x. Infantes de Ar- 


nulfo Curvo et sua projenies vendiderunt una semodiata de vinea, in 


! Guillelmus de Castro Rainardi. 


v*., 


390 CHARTULARIUM 


eodem loco ; et dedi eis quatuor solidatas et amplius. Vitalis, fansulus. 
Gulielmi, vendidit mibi unam semodiatam de terra et inculta, de 


manso illo qui fuit David in valle de Guculo; et dedi ei unum cotum. 
Bernardus Michaelis, filius Guiraldi, donavit se et quartariatas m de 
vinea sancto Vietori et nobis : unam ex eis in campo Rotondo ; al- 
teram ex eis in clauso ad Angulum; terciam ad Sanctum Stephanum, 
quam comparavit de Iscardo et sua muliere Ermenganda , unum asinum. 
Donavit insuper quartadrada de vinea cum uno nogerio , que fuit de 
Bricione, que ad Sanctum Lambertum est; et comparavit vi denariis. 
Nortaldus donavit unam frairescam de vinea, ad Sanctum Stepha- 
num. Arnaldus Giniberga ibi donavit suam frarescain de vinea. Arnal- 
dus Germanus donavit ibi suam f{rlarescam de vinea. Johannes Pogetus 
donavit 1 dimidiam quartaratam supra locum de Bersa, juxta vineam 
de Rodulfo Cerserio. Durandus Malus Punctus donavit dimidiam quar- 
taratam de vinea, super lacum' de Bersa. Gaucerannus, filius Rai- 
naldi, de Bersa, donavit 1s semodiatas de terra Sancto Stephano. 
Insuper domnus Dodonus donavit, filiique sui, totum planum in 
Rocoria, de Gateiras ad villam veterem, ah ipsa terra David ad 
montem. Comparavi totam tascam de tota terra que est donata, et do- 
nabitur aut vendetur in omni honore Sancti Stephani ; ipsam tascam 
comparavi de Ranaldo, filio Rainaldi, et dedi ei unum caballum. Ac- 
captavi etiam in villa Madalgas unam ecclesiam, que prius consecrata 
est in honore sancti Christofori, quam domnus Guilelmus et filii sui 
edificaverunt et donaverunt altari quod est consecratum in honore 
sancte Marie et sancti Victoris, in Massilie monasterio, et abbati Du- 
rando ‘ ejusque successoribus, ad proprium alodum. Domnus Rogsta- 
gnus, archiepiscopus Aquensis , cum consecrasset eam , cum canonicis 
suis, coram omnibus ibi adstantibus, donavit omnia que ibi habebat, 
ad semper habendum, jam dicto monasterio sancti Victoris. Domnus 
Guilielmus jam dictus in sponsalitium eidem ecclesie sancti Christofori 
donavit, cum filiis suis, 1 campum qui est ad Ultmedam de manso An- 
sois , et unam quartariadam de vinea , in loco qui dicitur ad Faisas. Et 


' Durandus abbas 1060 — 1064. 


SANCTI VICTORIS. 391 


domnus Conamus, curn fratribus , donavit unam modiatam de 
terra culta, ad fontem ‘lrigini, et unum quarta de vinea, in clauso 
Duranti clerici, et mediam quartaradam , in clauso Ugusendii. Robal- 
dus, filius jam sepe dicti Guilelmi, donavit eidem ecclesie mediam 
quartaradam de vinea, in loco qui dicitur ad Faisas, et illam partem 
quam habebat in molendinum de Autrigo; et Amalbertus donavit unam 
quartaratam de vinea , subter ipsam ecclesiam. Domnus Fulcho dona- 
vit unam quartariadam de vinea, in clauso de Pontio Russo; et, in alio 
loco, ad Lausam, semodiatam unam; domna Guisinda, 1 quartara- 
dam deterra herma, subtus ecclesiam ; et Martinus Pegatus, unam 
quartaradam de vinea; et Pontius Canabutius, 1 quartaradam, ad Cor- - 
nialetam, et aliam, in clauso de Benedicto ; et Gunteldis, suam frai- 
rescam de vinea herma, que est juxta ecclesiam supra, nominatam. 
Hec omnia in sponsalitium fuerunt donata jam dicte ecclesie. Domnus 
Fulcho sepe nominatus insuper donavit unum mansum de Pontio 
Ruso , cum campis et vineis, terris cultis atque incultis, arboribus po- 
miferis et impomiferis, cum ingressibus et regressibus, et omnibus ad 
ipsum pertinentibus. Pontius de Madalgas et Constantia, sua mulier, 
donaverunt unam modiatam de vinea in Faisas. Amelius de Madalgas 
donavit sancto Victori mansuram unam , quam tenere visus est Guido, 
et hoc ab integro. Comparavi in ipsa vila de Madalgas tres quartaradas 
de vinea, que fuerunt de Isnardo monacho, quas mihi vendidit. frater 
Lupus de Turreves per licentiam domni Petri‘ abbatis et conventus 
nostri monasterii ; et donavi in precium x solidatas. Claulendis, filia 
Gisifredi Januarii, donavit quartaradam unam. Donavit sepe nomina- 
tus Guilelmus Plautinus altari sancte Marie et sancti Victoris, Massi- 
lensis monasterii, medietatem decimi de pane et vino et carne, et . 
totam bletonedam ipsam que contra Sanctum Christoforum est, in 
costa de Ventrabrin, sicut vadit via de Mairanigas; donavit etiam val- 
lonem ipsum, per quem currit fons de Gairardo. Et hec omnia doua- 
vit per voluntatem et consentimentum filiorum suorum, et ipsi ejus 
filii amant ipsam donationem. Alii homines de Bersa, omnes heredes, 


* Petrus IL abbas 1048 — 1061. 


f 92. 


17 jun. 1048 ? 


392 CHARTULARIUM 


donaverunt totum decimum de omni terra que habet et habebit eccle- 
sia sancti Stephani. 


384. 
Sponsalicium ecclesie de Garel. 


Cum , jam peracto Christi passionis triumpho, atque tanto resurrec- 
tionis nec non et in celum ascensionis ejus misterio declarato, per 
universi climata cosmi apostolorum doctrina fidelium mentes lumine 
veritatis inflamare cepisset, ac salutiferis legibus baptismatis unda re- 
natos hortaretur insistere , precipue, inter alia que gentibus sunt insti- 
tuta precepta, est decretum, per orbem Domino hedificare ecclesias, 
ubi ad exorandum et conlaudandum Dominum grex dominicus con- 
gregaretur, et, pro suis delictis, oblatis hostiis, veniam precaretur, 
quia, sicut dignum et justum est hominibus digna Deo persolvere, ita 
et dignum et justum est ut dignis in locis persolvant, quia juxta pa- 
trum sententiam , locus veri sacrificii non est extra catholicam eccle- 
siam. Cujus rei auctorem beatum Petrum, summum apostolorum 
principem , sacra Scriptura comemorat, cui Dominus celorum, ligan- 
dique ac solvendi potestatem promitens, dixit : « Tu es Petrus, et su- 
per hanc petram hedificabo ecclesiam meam , et porte inferi non pre- 
valebunt adversus ea'. » Hac itaque Jesu Christi collatione potestatis, 
quidam frater, nomine Aribertus, jussu bone memorie venerabilis ab- 
batis Isarni*, condam monasteri Massiliensis animatus, tantisque 
exemplis ac testimoniis roboratus, hedificavit Deo ecclesiam in comi- 
tatu Aquensi , in valle Vuareld, quam in honore sancte Dei genitricis 
successor jam predicti abbatis domnus Petrus et ipse abbas, cum fra- 
tribus supradicti cenobii, consecrari deposcunt. Quorum precibus dom- 
nus Deodatus, Tholonensis episcopus, monitus jussu domni Petri, 
Aquensis archiepiscopi, presentibus canonicis sedis Aquensis, hanc 
consecraverunt ecclesiam, Itaque in hujus ecclesie dedicatione , ad ho- 
norem Christi Domini, universalis ecclesie sponsi, Ugo Lambertus et 
Guarnerius cum uxoribus suis dant m modiatas de terra arabili, non 


! Matt., XVI, 18. * Isarnus, abbas S. Victoris 1024 — 1044. 


SANCTI VICTORIS. 393 


longe ab eadem ecclesia , juxta ripam rivi Niciola sitas; et Arnulfus, 
filius Pontii de Guarda, simul et uxor ejus donant de terra arabili mo- 
diatas ir, in valle de Castello Gardino , a Bello Muro usque in fontem 
Sendrer. Item Constantia et filii ejus dant eidem ecclesie semodiata 1 
de vinea optima, in castro vel villa que dicitur Matalicas. 

Ugo et Lambertus et Garnerius firmaverunt. Arulfus firmavit. Con- 
stantia et filii ejus firmaverunt. Ricaus firmavit. Artaldus firmavit. Er- 
menrigus firmavit. Benedictus firmavit. Senioritus firmavit. Petrus et 
Gadaldus firmaverunt. 

Anno dominice incarnationis M xz vri, indicione r, acta sunt hec xv! 
kalendas juli, n feria. Johannes monachus scripsit, domno Petro ab- 
bate. 


389. 


De omnibus ecclesiis de Garel. 


Memoria et noticia de conventiis, sive guerpitionibus et gadiis, que 1048 — 1061. 
acta sunt inter domnum Petrum, abbatem monasterii sancti Victoris 
Massiliensis, atque Aribertum monacum sive ceteram congregationem, 
atque Ricaum de Forcalcherio sive heredes ipsius. Facit itaque predic- 
tus Ricaus Deo omnipotenti et sancto Victori, glorioso martyri, et ab- 
batibus ac monachis presentibus et futuris, de omnibus ecclesiis que 
sunt constructe vel site in valle Garel, videlicet sancte Marie et sancti 
Petri ac sancti Medardi sanctique Martini, vel si que alie sunt, gerpi- 
tonem, de villis vel burgis earum, atque decimo et primitiis, et de 
omnibus parrechiis ac de omni servitio hominum supradictorum loco- 
rum, et de omnibus omnino interpellationibus , quas faciebat in eis- 
dem ecclesiis vel locis, aut in his que ad eam pertinent. Quasdam etiam 
terras, quas dederat per quasdam convenientias, nunc ab integro donat. 
Concedunt vero ei domnus abba supradictus ejusque congregatio ut ad 
ecclesiam sancti Martini faciat manere suos homines, ita tamen ut ho- 
mines sancti Victoris, si monachi sic voluerint, vicinius juxta eandem 
ecclesiam maneant, et ut supradicti monachi omnem parrechiam ha- 


' Dies 17 junii 1048 cadebat in feriam sextam. 
I. 20 


Sæc. XI. 


Sæc. XI. 


394 CHARTULARIUM 
beant, cum primitiis et cimiterio, insuper et omni decimo, predicto 


. Ricao unam medietatem decimi tribuente. Et perdonant ei pacem 


fractam et tregua Deu ac sacrilegia que male egerat, tali tenore , ut 
neque ipse neque aliquis suorum ullo unquam tempore predicta loca 
inquietare aut perturbare presumat , aut homines eorundem locorum 
vel villarum aliquo modo fraudare, aut accipere ad abitandum , vel . 
distringere audeat vel valeat; quod si factum fuerit, ipse Ricaus mittit 
duos mansos in guadium, tali convenientia at mox incurrant atque a 
monachis sancti Victoris perpetim possideantur. Similiter domnus 
abba mittit alios duos mansos Richao in gaadium , eodem tenore. 


386. 


Breve comemoratorium de partibus ecclesiarum quas Pontius Ful- 
cho in ecclesiis videtur abere, videlicet m sancta Maria in Descensa et 
in sancto Johanne simul et in sancto Martino nec non et in sancto 
Laurentio atque in sancta Maria de Colubraira. Ego namque Pontius 
Fulco in has supradictas ecclesias quicquid mihi ex mea parte prove- 
nit, hoc donototum , cum terris cultis et incultis que adjacent ecclesiis 
illis, ex integro *, Domino Deo et almi martiris Victoris , et monachis 
perpetim ibi Deo servientibus, pro remedio anime mee et patris mei 
simul et matris mee et omnium parentum meorum. Si quis autem hoc 
donum adnullare temptaverit, perpetua maledictione jactus succum- 
bat, nisi resipiscens veniam Deo dederit. 

Ego Pontius Fulcho libenti animo firmo et presentes firmare rogo. 
Isnardus firmavit. Wido firmavit. 2 


387. 


Breve de quadam terra quam Pontius Fulcho donat Domino Deo et 
sancto Victori; que est ipsa terra in valle Garildis, et est sita juxta 
strata pluplica, et ex alia parte, fontem currentem in descensu Niciole, 
et alia parte, terram quamdam de mauso quem excolit Guinabertus, 
et insuper usque in choronam montis; et, sicut est deguidata ipsa 


SANCTI VICTORIS. | 995 


terra, ita eam dono sancto Victori almique genitricis Dei Marie, ita ut 
nullus hoc contrariare audeat is quibus eam ad tenendum tribuo. Si 
quis autem annullare temptaverit, jaculo perpetue maledictionis i In- 
currat, nisi resipiscens veniam Deo dederit. Isnardus firmat. Pontius 
armat. | 

Auctoritas etenim jubet eeclesiastica, lex consistit romana, eic. 
Et ego Pontius Fulco dono ad sanctum Vietorem de vinea modiata 1; 


de uno latus, vinea de Berne; et de alio latus, sponealicie de sancto . 


Medardo, pro anima mea et propter solidatas v ; et donatio ista et ven- 
dicio firma et stabilis permaneat omnique tempore. 


388. 
Alia, 

In nomine sancte et individue Tripitatis, Patris videlicet et Filii et 
Spiritus Sancti, upius omnipotentis nomine. Ego Ugo et uxor mea, 
nomine Guisinna , cogitantes de salute animarum nostrarum, . . .. 
donamus atque offerimus eidem omnipotenti Deo sanctissimoque ejus 
martyri Victori glorioso, aliquit de honorem nostram, quod est in co- 
mitatu Aqueuse, in territorio quod pertinet ad villam Sancte Marie de 
Gaireld ; et in aliut caput de villa, ferraginem unam et prope ecclesiam 
sancti Medardi. Donamus unam semodiatam de terra juxta rivulum 
de fonte. Igitur ea ratione donamus ad sanctam Mariam et ad sanctum 
Victorem; ut servi Dei teneant et possideant in perpetuum, et pro 
peccatis nostris parentumque nostrorum intercessores existant, nullius- 
que ordinis persona abstraere presumat eandem nostram donationem. 
Nempe si nos aut nostri heredes aut aliqua persona contra hanc do- 
nationem insurgere temptaverit, vindicare istut non valeat, sed cogatur 
exolvere auri optimi libras quinqne, ezc. 

Guisima firmavit. Ugo firmavit. Pontius, filius ejus, f firmavit. Lam- 
bertus firmavit. Garnerius firmat. 


Sæc. XI. 


Circ. 1070. 


Circ. 1070. 


[* 93. 


396 CHARTULARIUM 


389. 
Alia. 


In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Breve de honore que 
habet in valle de Gairel Petrus Guilelmus. 

Ipse Petrus Guilelmus et uxor sua et filii sui donant Domino Deo 
et sancta Maria et sancto Victori martyri, in monasterio Massiliensi, et 
ad monachos ejusdem loci, totam suam honorem quem habent in 
valle de Gaireld, ad alodum francum, sine ullo convenimento de ser- 
vicio; et propter istam honorem dedit ei Ugo Guilelmus r. solidos. 
[stam honorem tenebant a feu Guilelmus Ainardus et Pontius Ainar- 
dus; et ipse Vilelmus Ainardus et uxor sua et filii sui et Pontius Ainar- 
dus donant Domino Deo et sancta Maria et sancto Victori martyri, sine 
ullo retinemento de servitio; et propter istam bonorem dedit Ugo 
Guilelmus Guilelmo Ainardo et Pontio Ainardo rx solidos. 


390. 


Ricaus de Forchalcherio dedit Arberto de castro de Brac, suo genre, 
totam illam honorem quem habebat in territorio in valle de Gaireldis, 
que apprehendit cum sua muliere; et Arbertus de castro de Bracc 
donat ad Aldeberto et ad Fulchone Dodone totam suam partem de 
honore que habebat in territorio de Longues, ad alodem francum , per 
Ricau. Et Arbertus ipsam honorem, que excambiavit et Ricaus in valle 
de Gaireld, donat Domino Deo et sancte Marie et sancto Victori ad 
alodum, pro redemptione anime mee. Guilelmus Ainardus et frater 
ejus Pontius tenebant a feu de Arberto, et Guilelmus Ainardus et Pon- 
tius Ainardus vendiderunt Ugoni Guilelmo monacho xx solidos. Et 
istam honorem donaverunt filii de Ricau ad sanctum Victorem , Aicar- 
dus et Gauzfridus et Alfantius et Autrannus et Petrus; et dedit eis Ugo 
Guilelmus monachus xxv solidos, et monachi apprehenderunt filium de 
Ricau Petroni Ricau pro monzia. Et istam honorem donaverunt ad 
sanctam * Mariam et sancto Victori, sine ullo retinimento de servitio. 


SANCTI VICTORIS. ^ 891 


391. 
Alia. 

In nomine sancte et individue Trinitatis. Breve de salinis de Pontio 1079 — 1103 
Athanulf, que donavit ad sanctam Mariam de Gaireld et ad sanctum 
Victorem in monasterio Massiliensi , et ad monachos ejusdem loci, qui 
ibidem sunt vel futuri erunt, in presentia domni Richardi, abbatis 
Massiliensi. Et istas salins donat in tali convenientia, ut de illa sale que 
ibi monachi fecerint, aut alius homo fecerit per monachos, medietatem 
reddant ipsi Pontio Athanulfi. Et istas salins sunt juxta illas de Gau- 
zeranno de Bersa ; et, ex alia parte, sunt illas de Pontio Aldeberto. Et 
dedit propter istas salines Ugo Guilelmus monachus a Pontio Atanulf 
unum caballum optimum de tribus annis. Istas sálines, sicut supra 
diximus, donat Pontius Atanulfus et uxor sua et filii sui vel filie ad 
sanctam Mariam , matrem Domini, et ad sanctum Victorem et ad mo- 
nachos, pro animabus suis vel parentum suorum. Et qui istum donum 
inrumpere voluerit , maledictio Dei omnipotentis sit super eum. 


392. 
Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Guarnerius et uxor — Sec. XI. 
mea , nomine Sulponia, cogitantes de salute animarum nostrarum, ... - 
simulque et propter xiu solidos de denarios, quos debebamus ad Ber- 
nonem presbiterum, capellanum sancte Marie, donamus atque offeri- 
mus omnipotenti Deo sanctissimoque ejus martyri glorioso Victori, 
aliquid de alode nostro quod est in comitatu Aquense, in territorio de - 
villa que vocatur Gaireld , videlicet, de duos campos que sunt in manso 
Gairini; et ipsi campi sunt a sancto Stephano, unus subter viam et 
alius super viam; et in campo que super via est, fraternitate mea et 
fraternitate fratri meo Lamberto. lgitur ea ratione donamus, ut servi 
Dei teneant et possideant in perpetuum, et pro nobis apud Deum in- 
tercessores existant. Nempe si nos aut nostri heredes aut aliqua per- 


Mart. 
Secul. XI. 


398 — CHARTULARIUM 


sona contra hanc donationem insurgere temptaverit, vindicare non 
valeat, sed iram omnipotentis Dei incurrat, insuper et in vinculo 
unam libram auri componat, et donatio hec firma in perpetuum 
maneat. | 

Ego Garnerius manus mea firmo et testes firmare rogo. Sulponia 
firmat. Ugo firmat. Lambertus firmat. 


393. 
Alia. 


In De nomin e. Ego Petrus et uxor mea Maria et filii mei, inspirante 
omnipotentis Dei clementia, pro animabus nostris et pro filio nostro 
Clemente, pro eo quod est nutritus litteras in monasterio sancte Marie, 
quod est in territorio Sancti Medardi, facimus donationem eidem omni- 
potenti Deo, de his que nobis idem contulit, et sancte Marie et sancto 
Victori, suo martyri , ejusque monasterio haud procul a Massilia civitate 
fundato, et abbati ac monachis inibi militantibus, id est, de alode nostro 
quem habemus in comitatu Aquense, in villa que nuncupatur Sancta 
Maria vel Sanctus Medardus, quantum mihi pars advenit de manso 
patris mei, qui est in circuitu Sancti Medardi; et in alio loco, juxta 
Niciola, totam partem meam. Sane si quis hanc donationem inquietare 
voluerit, cogatur exolvere tantum et alium tantum, etc. 

Facta autem donatio ista in mense martio. Et insuper de vinea se- 
modiata 1, in Tarascone. Regnante Domino qui celi sedet solio. Ego 
Petrus et uxor mea et filii mei hanc donationem scribere fecimus et 
manu propria roboravimus, testibusque subter adnexis firmandam 
obtulimus. Lambertus, filius ejus, firmavit. Leutardus firmavit. Isnar- 
dus presbiter firmavit. Casto firmavit. Pontius Tornator firmavit. 

Terra que donat Petrus et filii ejus ad sancta Maria et sancto Victori, 
pro uno caballo medio, campo uno ad Morarias : de uno latus, terra 


. de Arnulfo; de alio latus, terra sancti Victoris. 


SANCTI VICTORIS. 399 


394. 
Alia. EE 


In nomine Domini nostri Jhesu Christi. Ego Gozfredus de Melna, Sæcul. XI. 
filius Ugone et filius Guisinna, fatio donationem Domino Deo et sancta 
Maria et sancto Victori, suo martyri, ejusque monasterio Massiliensi 
et ad monachis, tam presentibus quam futuris, pro remedium anime 
mee, de condamina que est in vallo Garilde una medietate. Et habet 
consortes : de uno latus, via pluplica, et, de alio latus, Niziola fluvio, 
et, de alio latus, rivo que discurrit de molendino. 

Pontius Ugo firmavit. Guisinna firmavit'. 


395. 


Auctoritas etenim jubet et ecclesiastica lex romana, ut qui quali- Secul. XI. 
cumque rem suam transfundere voluerit, per paginem testamenti eam 
infundat, ut prolixis temporibus firma et stabilis permaneat, omnique 
tempore. Quamobrem, vis sui* Amelius de Rocha Baronis donavit terras 
Deo et sancte Marie et sancto Victori martiri, in loco que vocatur 
illa Faixa, juxta Nizola, et campo super via que est juxta montem 
Queirio. | 

396. 
Carta de Poget. 


In nomine Domini nostri Jesu Christi. Ego Almerada. . . . . * dono Sæcul. XI. 
Domino Deo et genitrici Dei et Domini nostri Jesu Christi et sancto v*. 
Victori martiri, oliveta que est juxta rivum, ex utraque parte, in villam 
que vocatur Poget Engele, ut ipsi quoque monachi sancti Victoris in 
perpetuum jure possideant et tenent in proprium alodum. Ego nempe 
hujus donationis mee auctor existens descriptionem fieri rogavi; et, ut 
hec donatio sitremedium anime mee et conjugis mei filiorumque meo- 
rum et omnibus qui mihi consanguinitate juncti sunt, dono ut firma 


* Confer cum charta, n. 388. * Sic Cod. 


»* 


Sæcul. XI. 


Jul., 
circ. 1025. 


400 CHARTULARIUM 
stabilisque maneat. Si quis autem hec contrariare voluerit, jaculo per- 
petue maledictionis incurrat, nisi ipse ultro prodiderit delictum suum 
veniamque poposcerit. 
397. .— | 
Breve de mansiones que sunt in Sancta Maria, in valle Garilde, de Rainaldo. 


Manso de Duranto Composito, cum cabanaria Casto 1.. Manso pres- 
biterale cum tres partes. Manso Trigbald de Landegario. Cabannaria 
de Norpeto. Cabannaria Micahel de Aldoardo. Cabannaria Duranna de 
Airaldo Botito. Cabannaria Rogerius Capuso de Laudegario , que fuit 
de Dometia, de Guillelmo viscomite. Manso de Rogerio Berbigoso. 
Cabannaria Tornario Inguilberto Longo. Manso de Cabacito Jotbertus, 
medietatem que dedit Bertrannus comes. Manso de Bladaldo, que 
dedit Guitbertus Drogo. 


Breve de divisione de Novulas Rainelt. 


Johannes Ranberga, Bernardus Tolono, Faraldus, Pontius Aguim- 
baldus, spatla 1, denarios un. Durandus Cocia, Asterius, spatla 1, de- 
narios xr. Bernardus , galina 1, pano r, em'. Arnaldus faber. 


398. 
Carta de Bruniola. 


Auctoritas etenim jubet æcclesiastica, etc. Quapropter ego Lau- 
toardus cogitamus de Dei misericordia et de eterna Christi remunera- 
tione, et propter anima mea, et in honore sancte Marie, mater Domini, 
vel sancti Michahelis archangeli, atque sancti Petri apostoli , qui babet 
potestatem ligandi atque solvendi, absolve me a vinculo peccatorum 
meorum; pro ipso amore, dono aliquit de hereditate mea, de vinea 
culta semodiata, ad ecclesiam que est constructa vel fundata in pago 
Aquense et est consecrata in honore beati Petri apostoli. Et est ipsa 
vinea in supradicto pago, in territorio de villa que nominatur Bru- 
niola, in loco que dicunt /Evolononazio, de vinea culta semodiata 


! Compendii nota superadjecta. 


SANCTI VICTORIS. | 404 


una. Et habet consortes : de uno latere, via puplica; de alio latus, 
vinea de Guibaldo; de alio fronte, vinea de domna Vualdrada; de alio 
latus, vinea nomine jam dicta. In ea vero ratione facimus, ut omni- 
que tempore rectores ipsius ecclesie teneant et possideant, in ea con- 
ventione de ipsum fructum vinee ipsam domum hedificent et serviant 
sancto Petro omnique tempore. Isti hedificatores et alii hedificatores 


qui post ipsos veniunt in ipsa conventione fiunt sicut supra dictum 
est. Sane si quis, etc. 


Facta donatio ista mense julii, feria rz, luna xxvm, regnante Domino 
nostro. | 

Signum Lautoardus qui hanc donationem scribere fecerunt et testes 
firmare rogaverunt. Vualdrada testis. Pontio, filio Gauzfredo , teste. Cus- 
sardo teste. Pontio Nortaldo teste. Pontius Bermunnus testis. Isnardo 
teste. Jaufredo teste. Teutbertus testis. Aldo testis. Durando presbiter 


testis. Guarnaldo teste. Girando teste. Poncius clericus scripsit. 
d 


399. 
Alia. 


Divina inspirante clementia et ejus benignissima opitulante sufra- 
gia, etc. Ego Waldradanomine, de salute anime mee sollicita, ....* faciat 
donationem omnipotenti Domino et sancta Maria, que est in ipso castro 
que nuncupatur Bruniola, unum molino, ab ipsa paragine, et una 
modiata de vinea de Planteris, et ad sanctum Petrum, condamina que 
est in Pertica, ipsa tota, et ipsa parte que remanet de Planteriis ad 
sancto Victore , et ipsa condamina que est superius, usque ad fontem 
Auranno. Et qui ista donatione disrumpere voluerit, anathema fiat et 
cum Juda traditore participationem habeat. 


400. | t 


Alia. 


Circ. 1015. 
fo 94. 


In Dei nomine omnipotentis. Ego Vualdrada, pro remedio anime Cre. 1025. 


mee seu parentum meorum, patri vel matri, et pro heredibus meis, 
" 54 


Circ. 1020. 


402 CHARTULARIUM 


eidem Domino Deo et sancto apostolorum principi Petro, et aliorum 
apostolorum , ejusque ecclesia que est in Bruniola fundata, donavi et 
confirmavi media condamina de Pertega, et tota ferragine que est ad 
pont, et molinum Roderio una medietate , et inodiatam vmee que est in 
clauso Gualdrada, que fuit Aicardo fabre, et habet consortes, ex una 
parte, vinee Pontii de Guarda, et alia parte, vinea Petri de Maz. Ft 
dono una semodiata vinee, que fuit Gairardo fabre; ex una parte est 
vinea que donavit Aldo ad sanctum Petrum, et alia parte vía puplica. Do- 
navit et donando concedi mea sponte, hoc est mea bona hac beneplacita 
voluntate, ecclesiam supradictam, videlicet sancti Petri, apostolorum 
principis, cum omnibus que ibidem habeo; ut apertius igitur dicam ac 
plenius, predictam ecclesiam sancti Petri , que est fundata ac constructa 
in comitatu Aquense, in villa supra scripta. Quam generalem donatio- 
nem, si qua potestas donavit, domnus Gosfredus et uxor sua Scocia 
donaverunt, et manu firmaverunt filii sui. Ugo firmavit. Guilelmus 
firmavit. Gosfredus firmavit. Guigó firmavit. Pontius firmavit. Guit- 
bertus firmavit. Pontius de Garda firmavit. Pontius Bermundus firma- 
vit. Aldegerius firmavit. Pontius Coxardus firmavit. Teutbertus Heros 
firmavit. Nizezius firmat. 


401. 
Alia. 


Diviba inspirante clemencia et ejus benignissima opitulante sufra- 
git, e^t. Ego Gauzfredus et uxor mea Scotia et filii nostri Vilelmus et 
Pontius, de salute animarutn nostrarum solliciti,.... facimus donatio- 
net omhipotenti Domino et sancto Petro apostolo, sanctoque martyri 
Victori, ejusque monasterio, non longe a civitate Massilia fundato , et 
abbati ac monachis perpetim inibi militantibus, de alode nostro que 
habemus in comitatu Aquense, in territorio de villa Bruniola, in loco 
eue dicitur Cammis; et est ipsa terra que fuit de manso Christofori. Et 
habet consortes, de uno fronte, fontem Moxeto que decurrit ad palu- 
dem; de alio latus, terra sancti Victoris; et, de alio latus, palude. 
Hec omnia supra seripta, terra culta et inculta, sine ulla diminutione 
donatus , pro redemptione animarum nostrarum , etc. 





SANCTI VICTORIS. . 403 


Ego Gauzfredus et uxor mea Scotia et filii nostri Wilelmus et Pontius 
manus nostras donamus et firmamus. Gualdrada firmavit. Pontius 
Coxardus et filii sui Pontius et Carbonellus firmaverunt. Pontius Ber- 
mundus firmavit. Bertrannus, filius Ugoni, firmavit. Guilelmus Ainar- 
dus firmavit. Gualfredus monacus scripsit. 


402. 
Alia. 


In nomine Dei omnipotentis et in honore sancte Marie semper vir- 
ginis, sanctique Victoris martyris Massiliensis, ego Nicecius et uxor 
mea Arsens, cum filiis vel filiabus nostris, .... donamus Deo et sancte 
Marie, sanctoque Victori martyri, monasterio Massiliensi, et abbati 
ejus ac monachis, tam presentibus quam et futuris, unam peciam de 
terra, in territorio de Bruniola ; et est ipsa terra in valle quam vocant 
Camis. Et babet consortes, de uno latus, terra de Laufre Gari ; de alio 
latus, terra de Isnard Varos, et de'alia parte, terra de Aicard Magangau, 
. et, deuna parte, terminatur a petra que est in terra de Carbonel Coxard. 
Si quis autem, etc. | 

* Signum Nizeci et uxori ejus Ársenz et filiorum ejus Pontius et Lau- 
fredus ipsi firmaverunt, et testes firmare rogaverunt. Vilelmus Ste- 
blira firmavit. Pontius Jauzfredus firmavit. Carbonellus Coxardus fir- 
mavit. | 

403. 

Breve de memoratione de iscambiis que fecit Raimundus Ugo cum 

Gauzfredo Garino, de terra que est ad sanctum Petrum, latus orto, in 
. tali convenientia que Laufredus et uxor sua gaudeant ad vitam illorum, 
et post obitum eorum, quantum habent in ipsa parrane remaneat ad 
sanctum Victorem. 

Breve de memoratione de terra que consentivit Raimundus Ugo ad 
Villelmo Ainardo : clauso que fuit domna Gualdrada, et de vinea 
quartarata 1, in tali convenientia que Guilelmus gaudeat in vita sua, 
et, post obitum suum , remaneas ad sanctum Victorem; nec uxor sua 
nec ullus infans suus nullam rem non habeat. 


Circ. 1060. 


v?, 


Circ. 1060. 


Sæcul. XI. 
Post 1060. 


404 CHARTULARIUM 


Breve de dono quem fecit Carbonellus Coxardus ad sanctum Victo- 
rem, de decimum de palude de Camps, de sa domenega dura, in 
mansum de Raimundum Ugonem. 

Breve de dono quem fecit Guilelmus Estebleira et Pontius , frater. 
suus, et Carbonellus Coxardus ad sancti Victoris, del rivum de 
Camps, de bedal de molinum vetulum usque ad boscum de Camps, 
de devensu, de pisces, de arboribus. 


404. 


Cartas de ecclesia sancti Petri de Bruniola, de terras vel vineas. 


Habemus unum mansum integrum, quem excoluit homo nomine 
Girarditus. Habet ipsam terram que donavit Durantus Costa et habet 
vineas, juxta ipsam terram, que fuerunt de manso Pontio Ingilvino. 
Et habent consortes ipsam terram vel vineas : via puplica que ducit ad 
Camis; de alio latus, claustra sancti Petri, et de alio latus, vinea de 
Inguilbertus Narigoso, et de uno fronte, planterio de Petro Aimino. 
Et habemus ortum et terram infra claustro et terram episcopalem ; et 
habet consortes via que ducit ad ecclesiam. Et, prope de ipso loco, 
habet terra inter duas vias, una que ducit ad ecclesiam que compara- 


vimus de infantes episcopi'; de uno fronte, rivo currente , et de alio 


fronte, terra Lautoardo; et in alio loco, terra juxta ipsam terram 
Lautoardo, que fuit de Bonofacio; et habet consortes , de uno latus, 
terra Lautoardo, et de alio latus, vinea de Guarnaldo. Et, prope de ipsa 
terra, terra que fuit de Benedicto ; et habet consortes , de uno fronte, 
camino, et de alio fronte, vinea Guarnaldo. Et habemus, in alio loco, 
de vinea quartarada , que donavit Pontius Ingilvinus; et habet consor- 
tes, de uno latus, vinea de Pegatus, et de alio latus, vinea de Aimeira. 
Et habemus vineam que donavit Buxonetus, pro se et pro uxore sua 
Aldiarda; et habet consortes, de uno latus, planterio Petro Aimino, 
et de alio latus, de Aldo. Et, prope de ipso loco, habemus vineam que 
dedit Leutilde femina, soror Sancgille; et habet consortes, vinea de 
Juliano Buxone, et de alio fronte, via que vadit ad Tumbarello. Et, in 


! Ingelranni, episcopi Cavellicensis, de quo jam eigmus, nn. 339, 341, 351 et sqq. 





SANCTI VICTORIS. A05 


ipso excontro, vinea que dedit Arnulfus presbiter; et habet consortes, 
de uno fronte, vinea Curello, et de alio fronte, vinea de Garanto. Et 
habemus in alio loco, ad ponte Petrino, quartaradam de vinea que dedit 
‘Jatbertus Petitus ; et habet consortes , de uno lato, vinea de Philiberga, 


et de alio, vinea de Guinierio. Et in ipso excontro, vinea que dedit - 


Bluarda, mulier Rodulfo Excommunicato , de vinea quartarada 1; et 
habet consortes!. . . Et in alio loco que dicitur Vabre , cartarada 1 de 
vinea, que dedit Pontius Coxard; et habet, de alio latus, vinea de 


Marti Maligno. Et prope de ipsa vinea de Deusde presbitero, de vinea. 


media cartarada, que dedit Teubertus Fredoara; et habet consortes 
de uno latus plantario de Deusde, de alio latus vinea de muliere 
Folcherio Calvo. Et in ipso loco , vinea que dedit Garnerius presbiter, 
que fuit de Merleto, cartarada 1; et habet consortes, de uno latus, 
vinea sancti Victoris , et de alio latus, vinea de Sigeranno Cauterello. 
Et in ipso loco, quartadrada de vinea, que dedit Berangerius Mancus; et 
habet consortes de uno latus vinea de Bertmundo Javirno, de alio 
latus de ipso donatore. Et in ipso excontro, ultra Caramia, cartarada 
de vinea, que dedit Aribertus; et habet consortes, de uno latus, 
Caramia, et de alio latus, vinea de Paliol. Et habet in alio loco, in 
clauso Nortaldo, cartarada 1 de vinea, que dedit Arnulfus presbiter; 
et habet consortes de uno latus vinea de sancta Maria que dedit 
Curellus, de alio latus vinea Vilelmi Nortaldi. Et habemus in ipso 
loco, de vinea semodiata, que dedit Garibertus ad sanctum Victorem; 
et habet consortes de uno latus vinea de Jatberto Hero, de alio latus 
vinea de Nicecio. Et in alio loco, media cartarada, que dedit Guigo 
Ravanella ; et habet consortes de uno latus vinea de Guitardo Balbo, 
de alio latus vinea Poncio de Guarda. Maiafredus presbiter de vinea 
quartarada 1; et habet consortes de uno fronte vinea de Auranno, 
de alio fronte vinea de fratre suo Firmino. 

Aldo et uxor * sua Ingilberga vel filii mei donamus una vinea de alode 
nostro, ipsam quam habemus pro emendatione de Benedicto Guar- 
dino, ad ecclesiam sancti Petri. Et habet consortes : de una fronte, 


b 


1 Locus vacuus in Cod. 


fe 95. 


406 | | CHARTULARIUM 


via puplica; de alio fronte, vinea que domna Gualdrada donavit ad 
sanctum Petrum. Aldiardis et Petrus, filius suus, donavit, de alode 
suo, ad ecclesiam sancti Petri apostoli, de vinea quartarada. Et habet 
consortes , de uno fronte, via puplica; de alio fronte, vinea de Nor- 
taldo. Garibertus donat de vinea una quartarada. Et habet con- 
sortes, de uno fronte, terra de sancti Johanni, et de alio fronte, vinea 
de Pontione. Donavit Petrus de Mace de vinea quartarada 1 ad sanc- 
tum Petrum et sanctum Victorem. Et habet consortes, de uno lato, 
rivo Tombarello, et de alio lato, fisco. Et in ipso clauso de Pontio 
Gualterio , semodiata de vinea que dedit Durannus Venellus; et ha- 
bet consortes de uno fronte vinea de ipso Pontio, de alio fronte 
via puplica. Et in alio loco, cartarada de vinea que dedit Bonus Pars, 
frater Bernardo presbitero; et habet consortes de uno latere vinea 
de Aicard escuderio, de alio latus via puplica que ducit a Mala Valle. 
Et habemus in alio loco, semodiata de vinea, que dedit Aldo caballa- 
rius ; et habet consortes, vinea de Audallo, et de alio fronte, cammo 
de Aurella; de uno latus, vinea sancti Victoris, que dedit Gualdrada ; 
de alio latus, vinea de Ugone Cornaldo. Et habemus i in alio loco vinea 
que dedit Pontius, filius Grimaldi, in loco qui dicitur Rota Vulpes; et 
habet consortes : de uno fronte, vinea sancti Victoris ; de alio fronte, , 
vinea de Isnardo escutario ; de alio latus, vinea de Jadbert Fredoara. Et 
im alio loco, in clauso Auran Gabida, cartarada de vinea que dedit ipse 
Aurannus Gabida, juxta perario antiquo deServo Dei ; ethabetconsortes, 
de uno latus, vinea de Dudoni, et de alio latus, de ipso Dudoni. 

Et habemus in ipso excontro sancti Johannis, quartarada de vinea 
quam excambiavimus ad Ingilran Lezenia ; et habet consortes : de uno 
latus, vinea Bernardo Gordo, et de alio latus, vinea de Salamon, et 
de uno fronte, vinea sancti Johannis. Et prope de ipso loco, media 
quartarada ; et habet consortes , de uno fronte, vinea Sancti Joannis, 
et de alio latus, vinea Jatbert Ero. Et habemus ultra Caramia, juxta 
clausum Ingilranni Daddo, et de cartarada vinee que dedit Vidalis et 
Garinus ; et habet consortes, de uno latere, vinea de Ingilran Dado, 
et de alio fronte, vinea de Vilelmo Nortaldo. Et , alio loco qui dicitur 
Malaval, cartarada de vinea que dedit Maiamfredus presbiter ; et habet 


SANCTI VICTORIS. 401 


consortes, de uno latus, vinea de Nicezio, et de alio, vinea de Fir- 
mino. Et habemus in alio loco, in clauso Auran, vinea que dedit ipse 
Aurannus, media quartarada meliorosa; et habet consortes vinea 
sancti Johannis, de alio vinea de Durante Pelato. Et in alio loco, vinea 
que dedit Dominica , mulier Auranno, ad ipsa fonte Cervello , media 
quartarada ; et habet consortes de uno latus vinea de sancta Maria, 
de alio vinea sancti Johannis. Et in alio loco, vinea qua dedit Garnal- 
dus, 1 cartarata ; et habet consortes, de uno latus, vinea de Ingilranno 
Dado, et de alio, vinea Christofori. Habemus in alio loco quartarada 
de vinea, que dedit Tasil faber. Et habet consortes : de uno latus, 
vinea sancü Christofori; de alio latus, via puplica; de uno fronte, 
terra de Nizez. Et ad pontem Petrine, quartarada de vinea , que dedit 
Gairardus et uxor sua Lautildis; et habet consortes de uno latus 
vinea de Pontio de Guarda , de alio latus vinea sancti Petri. Habemus 
in alio loco , de vinea quartairada , que dedit nobis Rodulfus Excommu- 
nicatus , pro se et uxore sua. Et habet consortes : de uno fronte, vinea 
de Coxard et alia de Guinier, et de alio fronte, via puplica; de alio, 
vinea de Geraldo', filio episcopi; et de alio latus, de ipso Geiraldo. 

Habemus in alio loco , una quartarada que dedit nobis Laudoinus, 
filius Laurentie, prope ecclesia sancti Johannis. Et habet consortes : 
de uno fronte, terra sancti Johannis, et de alio, vinea de Matfre, et 
de alio, vinea Aldelfe fabre, et alio latus, vinea de Bermun Carion 
et vinea de alio Bermon, de Sparrone. Habemus, in alio loco, de 
vinea una semodiata, ad clauso Gonfredis, in loco que nominatur Jon- 
cheria. Et habet consortes : vinea de Ebrardo Barrarelio, et de alio 
fronte, vinea de Adroherio, et de uno latus, vinea Gozfredi, et de alio 
latus, fossado. Et donat ipse Johannes ab ista vinea vasculum de mo- 
diis vt. Et habemus ad pontem Petrino una quartarada et amplius, 
que dedit Pontius Escofers; et habet consortes, de uno fronte, via 
puplica, et de alio fronte, vinea de Petro Benedicta, et de alio latus, 
vinea de Bonaldinchis, et de alio latus, rivo de Monte Petrino. Et ha- 
bemus in alio loco, ultra Caramia , de vinea quartarada una, que de- 


* Geraldus dictus Episcopalis, Vid. sup. n. 341. 


x9. 


408 CHARTULARIUM 


dit Vidalis, filius Stephani Acoa; et habet consortes , de uno latus, 
vinea Vilelm Nortald , et de alio latus, via puplica, et de uno fronte, 
vinea Inguilberto Narigoso, et de alio fronte, vinea Ingilran Dado. Et 
habemus ad Mala Valle, de vinea quartarada una, que dedit Adalfre- 
dus et mulier sua Guidborga; et habet consortes, de uno latus, via 
puplica que pergit in Mala Valde, et de alio latus, vinea Isnardo Va- 
roso, et de una fronte, vinea Nicezio, et de alio fronte, vinea Petro 
Russo. Et habemus in Rota Vulpis , * que dedit Heliseus, vinea quar- 
tarada 1 et amplius; et habet consortes de ambos latus vinea Isnard 
Merlo, de uno fronte vinea Aldo. Et habemus in alio loco, una car- 
tarada que dedit Matfredus Lubisento ; et habet consortes, de uno 
fronte, vinea Durant Guerso, et de alio fronte, vinea Jaudoini. 
Ebrardus et uxor sua Pontia donant 111 quartaradas de vineis. Et est 
una quartarada juxta vineam Isnardi Varosi, ultra aquam Caramiam, 
hoc est in ripa ejus ; alia quartarada in Petra Foco, juxta vineam Jat- 
bert Grimoara ; alia in capite de vineis Eldonis qui fuit condam ; insu- 
per et partem suam de mansionibus suis. Ingilrannus et uxor sua 
Billirus donant de vinea semodiata 1, quam plantaverunt Ricardus Ar- 
chimbaldus et Durandus, frater ejus , in territorio de villa Bruniola, in 
loco qui dicitur Avolennazo , qui est infra terminium Sancte Perpetue, 
in terra que fuit de manso Petro de Maz. Et donavit omnem terram 
quam habebat hic, juxta ipsas vineas, ab integro. Ipsa semodiata de 
vinea et terra nominata donavit pro filio suo Aicardo, pro psalmis, 
hymnis, canticis et epistolas dominicales et de sanctorum. Deusde et 
Pontia, femina sua, donant in Bruniola : semodiata de vinea. Et 
habet consortes : de uno latus, vinea de Pontio de Guarda ; de alio 
latus, vinea de Petro Merlo , filii Leutuardo ; de uno fronte, flumen Ca- 
ramia ; de alio fronte, vinea de Cautarella. Bladinus et Stephanus et 
Pontius donant ad alod de vinea culta una quartarada, in loco qui 
dicitur Loco Clausum de Guinigerio. Et babet consortes : de uno latus, 
vinea de Guinigerio; de alio latus, vinea fiscalis; de alio fronte , terra 
de Petro Animio; de alio fronte, terra de Guinigerio. Laugis et uxor 
sua, nomine Alitrud, donant Deo una quartarada de vinea meliorada. 
Et habet terminationes : de uno latere, vinea Madazani ; de alio, ipso 





SANCTI VICTORIS. : 409 


prato comitate; de tercio, Ainaldi; de quarto, vinea Nevolongi et vinea 
Aimini. Has terras et vineas supra scriptas, Deo auctore, nos dona- 
tores prescripti Deo omnipotenti et sancte Marie et sancto Victori et 
monachis Massilie, tam presentibus quam futuris, ad propriurn alo- 
dem perpetuo habendum: pro animabus nostris, damus et donationem 


firmamus. . 


405. 


Carte sancti Mauricii de Reilana. 


. Dum antiquissima incolomis sinceraque viebat simplicitas , nec- 


dumque bumana crassabatur malignitas, subnixe fidei custodiebatur 
sublimitas , sine literis donationis: fixe durabat firmitas ; quod mutavit 
paternitas succedensque modernitas , scilicet omne datum, gestis non 
alligatum, testibus roboratum, predicat annulatum. Quapropter ego, 
Raimbaldus nomine vocitatus , Dei permissu Aralatensis archiepiscopus 
ordinatus, territus de peccatis que miser feci , satis in dictis et in factis, 
in preteritis actis et in omnibus pactis, literis alligatum , testibus con- 
firmatum, aliquid ex paterna, vita pro sempiterna, in Dei karitate, 
dono hereditate ; hoc est dono Massiliensi monasterio , sito gallicis ex- 
tremis in oris, in honore Dei martyris precellentissimi Victoris, eccle- 
siam sancti Mauricii, quibusdam a religiosis antiquitus fundamenta: 
‘tam, nunc vero quodam a presbitero , Poncio nomine, prorsus reso- 
lidatam. Scilicet, eodem Poncio precante et valde supplicante , eternam 
propter vitam , ecclesiam predictam dem dicto monasterio, pro sancto 
ministerio , cum vineis et campis non cultis et aratis, cum ortis et cum 
pratis, garricis et oglatis, arboribus et cunctis illis cum terris junctis 
sibi vel adjacentibus, cunctisve pertinentibus ; et ego Raïambaldus, 
cum magna karitate vel pro fraternitate, nunc, cum integritate quod 
habet aut babebit habereque valebit, vel per donationem seu compa- 
rationem aut comutationem vel ullam rationem, per titulationem facio 
dationem monasterio ipsi jam martiris predicti. Quam si quis voluerit 
frangere aut contra malum tangere , auri libri multatus, sit excommu- 
nicatus, et, cum Juda dampnatus, ad infernum portatus. Et in comi- 
I. 52 


1030. 


6 aug. 1035. 
f* 96. 


410 CHARTULARJUM 
tatu Aquense ista, juxta Montem Justinum, opaca ipsius montis in 
parte sita. | 

Anno ab incarnatione Domini nostri lesu Christi millesinio hoc est 
facta carta xxx, et certa ratione xiu indicione. 

Ego vero Raiambaldus , qui bane donationem. facere curavi, mani- 
bus eam propriis firmavi, alios autem firmare rogavi. Boso et fratres 
ejus firmaverunt , scilicet Bonifacius, Fulco et Leodegarius*. Et Joban- 
nes firmavit, et filius ejus Ugo Bermondus, de Lambesco, firmavit. 
Gonbertus et ceteri conmilites firmaverunt. 


406. 


Summo dispositori*, etc... * Igitur ego Raumbaldus!, honore presa- 
latus a Deo decoratus, amore Dei captus, do aliquil domua alodis 
mei bonum ad sancti Victoris domum, hoc est unum mansum. inter 
meos expansum, cum rebus atque omnibus ad ipsum pertinentibus, 
cultis, rupibus et incultis arboribus cunctis, pro anime mee redem- 
ptione eternaque remuneracione, parentumque meoruma remaissone. 
Situsque est ipse alodis in comitatu Aquensi, in territozio Monts Jus- 
tini, et, ut ipse mansus designetur apertius, cultor ejus voeitatus est 
Petrus. Si quis autem hoc nisus fuerit destruere aut in aliquo minuere, 
omnipotentis Dei et'sanctorum ejus puniatur maledictione et futura 
omnium bonorum horrenda separatione, nisi cito. emendaverit. cum 
satisfactione. 

Acta donatio hec anno dominice incarnationis millesimo xxxv, ei 
passionis millesimo 1m, v indicione in subputacione , viu idus augusti. 

Signum Raimbaldi, qui hanc donationem , manu roboratam, sub- 
scriptis testibus obtulit firmatam. Bonifacius firmavit. Poncius Malo 
firmavit. Aldegerius firmavit. Umbertus firmavit Atenulfus firmavit. 
Wilelmus firmavit. Alius Wilelmus firmavit. Ebrardus firmavii. Ugo 
firmavit. Rostaguus firmavit, 


‘ Hi quatuor erant fratres Raimbaldi fili-  * Utsup. n. 203et 2955, pancis tantummede 
que Bonifacii de Relliana. immutatis, | 
# Raimbaldes archiepiscopus Arelatensis. 


- SANCT VIGTORIS. 


407. 


Summo dispositori omnis machinamenti, 
Et insolubilis bonitatis Deo omnipotenti, 
Cui cuncta creatura jure est deservire , 
Ad quem ut adjutorem necesse est venire, 
Quo sine nichil constat ut ad modicum posse, 
Quem vivere est quemquam vel in aliquo nosse, 
Omnia sunt reddenda 
Que sunt bona credenda ; 
Quique versat et orbis | 
Dedit condita nobis ; . 
Sed mirabile habendum 
Et habitum mirandum, 
Cum visere dignatur 
Quod a terrenis datur, 
In quo divinitatis . 
Atque jocunditatis 
Habitat magnitudo 
Et omnis plenitudo. 
Apostolus hoc dixit 
Et dictum ipse scripsit : 
Quod est per Christum gratia 
À Deo nobis dedita 
Ad sibi serviendum 
Atque obediendum, 
Non ficta karitate, 
Sed cordis bonitate 
Et vite puritate. 
Quod dedit nobis gratis 
Hic, in suis mandatis, 
Ex ommibus creatis 
Jubet inferre gratis 
Ex quibus abundamus, 


AM 


9 jul, 
cire, 1040. 


442 CHARTULARIUM 


Ut sibi offeramus. 

Tunc ipsi damus munus 

Cum pauper capit unus, - 

Qui spiritu est pauper, 

Hoc excepto non aker. 

De nostris que habemus 

Ecclesiis donemus, | Y 

Quas , dum istic manemus, 

Velut matres tenemus ; 

Ex tributis dotemus 

Et Deo serviemus. 

Christus est nobis pater, 

Sed ipse factus frater, 

Et ecclesia mater. 

Nam ipse donat primus : 

Datis cur non servimus? 

Qua dabimus mensura , 

Hec, per secla futura 

Sine fine mansura, 

Sic erit adventura 

Ut hac remeciatur 

Quod ad presens donatur. 

Non lohgius trahamus 

Quod in mente portamus ; 

Est justum ut cedamus 

Quibus hic victitamus, 

Et paginis scribamus 

Quod durandum optamus, 

Ne deleat surreptor 

Malivolus assertor 

Et sibimet deceptor. 
Igitur ego Raimbaldus! cupiens esse particeps bonitatis Dei, creato- 


H Archiepiscopus Arelatensis. 


SANCTI VICTORIS. 413 


ris mei, et misericordie bonum operantibus ab inicio debite, per- 
pendi quod ferrem aliquod donum ad Domini domum. Dono aliquid 
alodis mei, qui mihi ex projenie parentum meorum provenit, omni- 
potenti Deo et ecclesie sancti Mauricii, Christi martyris, pro redem- 
ptione et requie animarum mei et meorum genitorum. Et est ipse alo- 
dis in comitatu Aquense , in territorio Montis Justini , hoc est pecia de 
terra culta, que est inter consortes, ex uno latere, via antiqua ; ex alio 
latere, vinea Raimberti; ex alio latere, terra quam Bonifacius dedit 
ipsi ecclesie ; ex alio fronte, terra Pontii Milonis. In alio loco dono vi- 
neam, que est inter consortes, ex una parte, vinea Giboni; ex alia, 
ecclesia sancti Mauricii, et ex alio, vinea Raimundi; ex alio, ego ipse 
donator. In alio loco, terra que est inter consortes, ex una parte, 
terra Andree; ex alia, terra Azoni et Leuterici; ex alia, terra Erme- 
naldi; ex alio, ego ipse donator. Si quis autem umquam hoc donum 
evellere voluerit, non queat, sed victus dupplo componat et insu- 
per; etc. | 

Acta donatio hec v nonas juli, regnante Domino nostro in secula. 

Signum Raimbaldus, qui hanc donationem scribi fecit, et testibus 
firmam manu sua roboravit. Boso firmavit. Bonifacius firmavit. Pontius 
Milo firmavit. Aldoardus firmavit. Pontius Grimaldus firmavit. Upaldus 
firmavit. Autericus firmavit. Bonifacius firmavit. Isnardus firmavit. 


408. v°. 


* Ego Raimbaldus!, vineam quam plantavit Arnaldus, amore mei 4030 — 10c9. 
redemptoris ut misereri dignetur mei genitoris , et nomine maxime pec- 
catoris, dono ecclesie site in honore sancte Crucis et ipsius Salva- 
toris, et ipsam ecclesiam, cum eadem vinea et ceteris sibi pertinen- 
tibus monasterio sancti Victoris. Et ipsa vinea in loco quem vulgo 
dicunt Pereto est sita, et ex omnibus partibus consortata est ita : ex 
parte meridiana, vinea Azonis, cellarii ipsius donatoris ; ex occi- 
dente, via de monte descendente; ex settentrione, aqua que dicitur 
Bella Vista defluente; et Aldoardi vinea, ex oriente. Ego Raimbaldus, 


* Raimbaldus archiepiscopus Arelatensis. 


1 januar,, 


_ 1000 — 1064. 


Circ. 1000. 


414 CHARTULARIUM 
qui hamc donationem feci, manibus meis frmavi, et testes firmare 
rogavi. Boso, frater ipsius Raimbaldi , frmavit. Pontins Milo firmavit. 
Oddo de Gresals firmavit. Pontius presbiter firmavit. Si quis igitur, eic. 
Giraldus presbiter scripeit. 
. 409. 


Auctoritas etenim jubet ecclesiastica et lex precipit humana , etc. 
Quapropter ego Autricus et mulier mea, Bilieldis nomine, et filii 
nostri Vilelmus,. Feraldus, Ricavus, Arbertus atque Boso, donamus 
atque vendimus aliquid de honore nostra, que est in comitatu 
Aquensis, in villa quam nominant Montem Justini, id est quartam 
partem, omnem decimationem in omni re, exceptis carnem et vini, 
Dommo Deo et sancti Victoris, monasterii Massiliensis, in manu 
domni Duranti abbatis, atque Petri monachi, seu camerarios ejusdem 
monasterii Benedicti atque Ariberti, seu omnis congregatio supra- 
dicti monasterii, ad proprium alodum. Et habet terminationem : ab 
oriente, sicut via que venit de Monte Furone, per valle Reliana, et 
descendit per vallem Aquilonigas, usque in aqua que nominant 
Ancrema, et descendit usque in Trolianicos, que est ab occidente, 
et pergit per verticem montis, et descendit usque in Aqua Bella, usque 
in defensum Montis Furonis, id est apud meridiem. Et per supra 
scriptum decimum ego Autricus et mulier mea et infantes nostri acce- 
pimus in precium de Petro monacho et de aliis monachis sancti Vic- 
toris valente solidatas cxx. Sane si quis, etc. 

Facta carta ista kalendis januarii. 

Signum Autricus et mulier sua et infantes sui, qui hamc cartam 
scribere jusserunt , manibus suis firmaverunt et testes firmare rogave- 
rumt. Almaricus, nepos ejus, firmavit. Autricas, frater ejus, firmavit. 
Vilelmus Raimundus, Autricus Strema (rmavit. Desiderius presbiter 
scripsit. 

410. 


Breve memoriale de acaptes que Teubertus fecit ad Sancto Mau- 
ricio. Accaptavit vineas de Malo Embrengo , quas plantavit Guido, de 
infantes ipsi Guidoni, ad proprium alodem. Dedit in precium Ros- 








SANCTI VICTORIS. 415 
tagno, filio Guidoni, de denarios solidos m: et porcus 1; ad Galterio, 
fratre suo, dedit de denariis solidos mr. Et ipsi dederunt de bona vo- 
luntate ipsas vineas cum terra aique arboribus, frutectis seu infrutectis, 
Deo et sancto Mauricio atque sancti Victoris, ad proprium alodem , in 
presentia Pontio Clavello, avunculo ipsorum, et Ismidoni. Et Petrus 
Lambertus dedit quartarada media de vinea, que est ad Alperico, Deo 
et sancto Victoris et sancti Mauricii, ad proprium alodem, pro re- 
— demptione anime sue, in manu Teutberti monachi. 

Breve memoriale de acaptes que fecit Teubertus monachus ad 
Sancta Cruee. Ácaptavi terram suplus ecclesiam sanete Crucis, et 
est. im exitu viarum ipsarum ecelesia ; et acaptavit eam de Desiderio, 
fllio Upaldi, ips» terra et scambios que in antea habebat pro ipsa 
terra, hoc est de vinea quartarada una; et est ipsa vinea a Rocha 
Guidoni, et fuit de Ugone presbitero. Et dedit in precio. Teubertus 
monachus ad Desiderium supradictum porchos n et denarios vi; et 
ipse Desiderius dedit et mulier sua 'et infantes suà ipsam terram et 
ipsos escambios Deo et sanctà Victoris, monasterii Massibensis , atque 
ad ecclesiam sancte Crucis , ad proprium alodum. 


411!. 


In nomine Domini. Ego Raiïimbaldus* archiepiscopus, cupiens esse 5 mai, 
particeps bonitatis Dei, creatoris mei, et misericordie bonum ope- 1033 — 1048. 
rantibus ab initio debite, perpendi quod ferrem aliquid donum ad 
Domini domum. Dono aliquid alodis mei, * qui mihi ex progenie pa-  f 07. 
rentorum meorum obvenit, omnipotenti Deo et ecclesie sancti Mau- 
ricii , Christi martyris, pro redemptione et requie animarum mei et 
meorum genitorum. Et est ipse alodis in comitatu Aquensi, in terri- 
torio Montis Justini, hoc est petia de terra culta, que est inter con- 
sortes, de uno fronte, via publica; ex. uno latere , carreria antiqua ;, 
de superiore fronte, vinea de Bona Fuisset, et tenet usque in angulo 
de ipsas vineas que sunt subtüs ecclesia sancti Romani, de ipsos 


! Hec charta iterum descripta est f. 152  * Raimbaldus archiepiscopus Arelatensis. 
nostri Cod. ; EE 


416 CHARTULARIUM 


aloderios de Reliana, de Christiano et de alios heredes; et ex alio 
latere, terra Raimundi et terra Eldini. Quantum infra istas termi- 
nationes intus esse videtur, totum et integrum illi dono. Adicimus in- 
super ad supradictum donum quod pertinet ad Dei domum, quartam 
scilicet partem decimi de omni territorio Montis Justini. 

Et ego Bonifacius ', filius Bonifacii, dono ipsam decimacionem per 
firmam rationem, de mea dominacione, sine ulla deceptione , quam 
Pontius presbyter de patre meo tenebat. Et Pontius Milo et Aicardus 
et nepus ejus Bertrannus donant ipsum decimum de supradicta con- 
damina ad supradictam ecclesiam sancti Mauricii, pro amore Dei et 
omnibus sanctis et pro remedium anime sue, et domno seniore 
Bonifacio, et pro remedium anime filiorum meorum Aicardi et 
Petri. 

Et ego Bonifacius, filius Atanulfi*, et uxor mea Guandalmus, et filii 
mei Bonifacius et Rostagnus et Petrus et Guido et Atanulfus et 
Wilelmus, donamus et reddimus Domino Deo et sancto Victori, pro 
animabus nostris, predictam decimationem, scilicet de meo clauso 
totam, et ipsa condamina que nominant Lauserias medietatem, et de 
ipsa de sancto Genesio, et de duabus que sunt subtus villam, et de 
alia que nominant Penctineta. Si quis autem, etc. 

Acta donacio hec mr nonas maii, regnante Domino nostro in 
secula. Signum Raimbaldus, domnus archiepiscopus, hanc dona- 
tionem scribi jussit, et testibus firmare firmam manus sua roboravit. 
Domnus Boso firmavit. Bonifacius firmavit. Fulcho' firmavit. Pontius 
Milo firmavit. Domina Matilde firmavit. Wilelmus Acio firmavit. Vol- 
verade firmavit. Pontius presbyter firmavit. Aicardus firmavit. Ber- 
trannus, nepus ejus, firmavit. Rodulfus firmavit. Aloardus firmavit. 
Aicardus Milo firmavit. Petrus Milo firmavit. Domnus Amalricus fir- 
mavit. Domnus Petrus, civitate Aquense archiepiscopus, donat et 
firmat. Domnus Fulco [de] Villa Muris firmavit. Fulco Aicardus fir- 


1 Bonifacius de Relliana, frater archiepis-  * Boso, Bonifacius et Fulco de Relliana, fra- 
copi Raimbaldi. tres archiepiscopi Raimbaldi. 

* Atanulphus de Relliana, frater Bonifacii et 
Raimbaldi, 





SANCTI VICTORIS. ] 417 


mavit. Wilelmus Girinus firmavit. Isnardus Maurellus firmavit. Petrus 
Acio presbyter firmavit. Desiderius presbyter firmavit. Aicardus 
presbyter firmavit. Desiderius Acio firmavit. Petrus Norpertus fir- 
mavit. 

Rostagnus!, archiepiscopus Aquensis , firmavit. 


412. 


Alta providentia subtilique intuitu filii unice Dei ecclesie, que, se- 
eundum Salomonem, ornata munilibus et decorata gemis, pulchra mu- 
nilibus, spetiosa forma ac plena karitate, in Canticis Canticorum, vel 
ordinata dicitur, ut acies castorum mirantur, quod hec eadem, sub 
sponse voce languens, sponsi amore querit se fulciri floribus et stipari 
pomis, ac de difficultate illius inventionis conquesta in lectulo suo 
dilectum quesise, et pre dolore dilationis ingeminat quesise per plateas 
et non invenisse, et, cum post paululum se dicit pertransisse, quem 
diligit se fatur invenisse. Sancta quippe ecclesia in lectulo presentis 
vite querit dilectum , quando ejus filii ad celestem suum anhelant 
sponsum; sed, si se dilataverit inquisitio , diu non disfertur inventio. 
Sed qui pleno intellectu a brutis animalibus separatur et plene sacris 
usus scripturis illarum interpretationis memoratur, videt quod regnum 
celorum est ecclesia justorum ; et ecclesia justorum dicitur congregatio 
bominum bonorum, sicut e contrario Psalmista : « Odivi, inquid, 
ecclesia[m] malignorum!; » et fatur se non isse in consilio impiorum et 
non stetisse in via peccatorum"'. Nam si ecclesia est congregatio bonorum 
et illi semper inest rex angelorum, ut hinc eam elevet ad regna polo- 
. rum, dicente se : « Ubi duo vel tres in nomine meo, ibi sum in medio 
eorum", » prophecto constat quia ecclesia electorum est membrum regis 
celorum, quia ipse Christus suorum capud manet membrorum, de 
quo ipsa letatur, quia exaltatum est super capud inimicorum suorum. 
Et quia hoc premisimus quod ad amorem sponsi sponsa suspirat, 


* Rostagnus I, sedem Aquensem obtimuit  * Ps. I, 1. 
anno 1060 vel circiter. * Matt., XVII, 20. 
* Ps. XXV, 5. 


I. 53 


Àpr., 
circ. 1050, 


26 Mart. 1054. 


v?, 


A48 CHARTULARIUM 
quia sancta ecclesia Dei semper visionem desiderat, restat ut qui tem- 
plum hoc Deo hedificant, decoratum gemis seu monilibus, id est, s 
posse fuerit, vacantes orationibus plene clericos perfitiant, et dotali 
titulo de suis rebus firment, quatenus Deo servientes in ipsa domo 
pascant, ut, pascendo illos in terris, pasci se post repascant m celis. 
Quapropter ego Bonifacius et uxor et filii mei , huic ecclesie, in honore 
sancti Mauricii consecrate , donamus vinee modiatam unam ; et Pontius 
presbyter, vinee modiatam 1, pro remissione nostrorum peccatorum 
et pro indulgentia parentum nostrorum. Vere si quislibet, nos aut ulla 
opposita persona, qui huic eeclesie de hoc diminuere voluerit quod- 
ibet, non liceat , sed suis titulationibus firmum per nostram donacio- 
nem subsistat. | 
Scriptam dotem istius donationis in mense aprili, in commitatu 
Aquense, regnante Domino nostro Jhesu Christo, qui cum Patre et 
Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in secula seculorum. Amen. 


413. 


Auctoritas etenim jubet, etc. Quapropter ego Girinus et muker mea, 
* Amica nomme, et infantes mei Wilelmus, Matilda atque Bilielda, 
donamus atque vindimus aliquid de honore nostra sancti Victoris , 
monasterii Massiliensis, in manu Petri abbatis, atque Petri monachi, 
seu omnis congregatio monachorum supradicti monasterii , ad proprium 
alodem; he sunt vineé plantate, et sunt in comitatu Aquense, in terri- 
torio Montis Justini , inter ecclesias sancte Crucis et sancti Mauricii , in 
verticem montis, sicut Desiderius presbyter tenet, amt homines, qui 
iHas hedificaverunt, per manu Desiderii. Et habent ipsas vineas com- 
sortes et terminationes : de uno fronte que est ab oriente, terra Autrici 
et Rainardi ; de illo vero fronte que est ab occidente, crux que est sita 
in confinio viarum pergentium Monti Justini; de uno latus que est ad 
meridiem, via puplica que pergit per verticem montis; de ilo vero 
latus que est ad septentrione, via puplica que pergit ad ecclesiam 
sancti Romani. Et in alio loco, in territorio Reliana , in loco que no- 
minant Bedexanicus , modiata 1 de vinea, que fuit de Jorii. Et est Ka 











SANCTI VICTORIS. 449 


consortata : de oriente, vineas infantibus Airulfi; de occidente, simi- 
liter; ad meridiem, terra que tenet Wadaldus per Girinum et terra 
infantibus Ermengari ; ad septentrione, vineas Mainerii. Et accepi ego 
Girinus in precium unum missalem obtimum, valentem solidos centum. 
Et ipsum librum ego Girinus et mulier mea Amica et infantes mei 
Wilelmus , Matilda atque Belielda, donamus atque reddimus Deo sanc- 
tique Victoris ad ecclesiam sancti Sepulchri et ad ecclesiam sancti 
Mitrii, pro redemptione animarum nostrgum, genitoribus et genitrices 
nostras parentumque nostrorum, ut Deus omnipotens deleat iniquitates 
nostras et collocet nos in sinu Abrabe, per orationes congregatio mo- 
nachorum supradicti monasterii sancti Victoris, seu illas qui in illum 
missalem facte erunt. Sane si quis, etc.; permaneat omnique tem- 
pore, cum stipulatione subnixa. 

Facta hec carta in mense marcii, vu kalendas aprilis, anno ab in- 
carnatione Domini w 1. ui, regnante Domino nostro Jhesu Christo, cui 
est honor et imperium per infinita secula seculorum, amen. 

Signum Girinus et mulier sua Amica et infantes sui Wilelmus , Ma- 
tilda atque Belielda, qui hanc cartam scribi fecerunt, manibus suis 
firmaverunt, et testes firmare rogaverunt. Signum Desiderius presby- 
ter, cui supra scriptas vineas sunt, volens hanc cartam scripsit, et dedit 
et firmavit, et fratres suos Andrea et Petro firmare fecit, pro redemp- 
tione anime sue parentumque suorum. Signum archiepiscopus R.' 
firmavit. Bonifacius firmavit. Fulco' firmavit. Bonifacius [de] Cicereste 
firmavit. Boso frater firmavit, Rostagnus [de]Sisterone firmavit. Petrus 
Milo fixmavit. Ugo episcopus firmavit. 


414. 


Summo factori totius creature, 

Qui regit totum cujuscumque nature, 
Quem tripartitum sua laudat factura, 
Viventi cuncta per secula futura, 


! Raimbaldus archiepiscopus Arelatensis, * Bonifacius et Fulco de Relliana, fratres 
archiepiscopi Raimbaldi. 


Januar., 
cire. 1025, 


420 CHARTULARIUM 


Hic consecratur ecclesia mansura, 

In qua fideles sibi sunt servituri 

Et in eternum cum eo regnaturi ; 

Altaria nec non afforent tria 

. Que nunc dicantur Jhesu, nato Maria. 

Nam medium altare Salvatoris, 

Quo finiantur vicia peccatoris 

Et deleantur crimina oratóéis ; 

Lacrime nefas diluant ploratoris, 

Ut non frustentur gemitus rogatoris. 

Aliud quoque altare sancte Crucis, 

Quod frequentetur micatione lucis, 

Qua repellantur tenebre mali ducis. 

Tercium autem sancti sepulchri Dei, 

In quo sepultum obsederunt Judei : | 

Hoc facientes cogitabant quod rei 

Unquam ne vita reverteretur ei. 

Hec nam que tria sunt in templo sacrato, 

Sint benedicta Omnipotentis nato, 

Ut que fideles veniunt petituri 

Cito gaudentes illa sint adepturi. 

Quapropter nos qui templum hoc dicamus 

Illud de rebus nostris dote ditamus. 

Idcirco ego Bonifatius! donamus huic ecclesie, cum uxore et filiis 
meis, unam modiatam de terra culta, in sponsalicio, atque cedimus; 
Desiderius autem duas modiatas, pro sponsalicio, in guadia de vineis 
cultis, eo tenore ut, dum Desiderius idem unum campum habentem 
modiatas v1 habuerit hedificatas, ipsas duas modiatas recuperet. Est 
autem ipsa modiata, quam ego Bonifacius dono, in ipso campo quem 
Desiderius vult edificare et de ipso suum laborem huic ecclesie Deo. 
Habet ipse campus consortes : de subteriore fronte, viam puplicam ; 
de australi parte, longitudinem rupis; de superiore, Pontii Milonis 


* Bonifacius, ut conjicimus, dominus de Relliana, pater Raimbaldi archiepiscopi Arela- 
tensis, . 





SANCTI VICTORIS. 421 


terram; de parte aquilonis, me donatorem. Hoc autein jacet in 
Pedreto. | | 

Factum dotalicium sive sponsalicium istud in comitatu Aquense , in 
mense januarii, regnante Rodulfo, rege Alamandorum sive Provintie. 

Signum Bonifacii et uxoris sue et filüs et Desiderii qui hoc scribere 
fecerunt, manus illorum firmat, et milites firmaverunt. Bonifacius 
. firmavit. Constantia firmavit. Raiambaldus firmavit. Boso firmavit. 
Pontius Milo firmavit. Rodulfus firmavit. 


415. 


Ego namque Isnardus et fratres mei, in nomine Domini , donamus 17 oc. 1099. 
ipsam vineam que est infra defenso, etterram que tenet ad ipsam vineam, 
ad proprium alodem, ad ecclesiam sancti Sepulchri, pro redemptione 
animarum suarum sive parentorum suorum. Et insuper Wuilelmus 
Girinus donat illam vineam que fuit Jorio, pro redemptione anime 
sue et patris vel matris sue. Et Petrus presbyter donat medietatem de 
ipsa vinea, quam edificavit Clemens in loco qui dicitur Ignes. Et Boni- 
facius et mulier sua firmant istas donaciones, pro redemptione anima- 
bus illorum, patris vel matris. Et Caucenna, mulier Rotbaldi, donat 
cartairata de vinea in loco qui dicitur Nefolas, pro redemptione anime 
sue vel viro suo Rotbaldo. | | | 

Anno incarnati Verbi m° 1? vim, mensis octobris, x? vr° kalendarum 
novimbrium. 


416. | f» 98. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Desiderius et mulier 14 Mart., 
mea Aldeburga et filii et filie mee donamus Domino Deo et-sancto cire. 1055. 
Salvatori et sancte Cruci et sancto Sepulchri et sancto Victori de 
Massilia et habitatoribus ejusdem monasterii, scilicet ipsum mansum 
quem domnus Raimbaldus archiepiscopus! dedit michi ad proprium 
alodem, in Monte Justino', ea videlicet ratione ut, quandiu vixero, 
teneam illum; post mortem autem meam, mulier mea teneat meam 


* Arelatensis. * Vid. infr, n. 417 . f 


17 Mart., 
circ. 1023. 


422 | CHARTULARIUM 

partem de ipso: mansio; et, post mortem mulieris mee, ipsa mea pars 
et pars mulieris mee sit de sancto Victore jam dicto; et qualiscumque 
de filiis meis moriatur sine legali conjugio, id est ut mon habeat filium 
de suo corpore, pars eorum similiter sit de sancto Victore et sancta 
Cruce. Ego jam dictus Desiderius et mulier mea Adelburga et filii 
nostri fecimus hanc donationem sepe nominate sancte Cruci et sancto 
Victori , Massiliensis monasterii , et monachis presentibus et futuris, et 
hoc ex consensu domni Raimbaldi, jam dicti archiepiscopi , quatinus 
ipsi precentur Deum pro animabus nostris. Si quis autem temptaverit 
annullare istam donationem, non valeat vindicare quod voluerit; sed 
cogatur persolvere jam dicto sancto Victori et advocatoribus ejus auri 
purissimi libras ur, et insuper dampnabitur in inferno cum Yuda tra- 
ditore , nisi digna satisfactione emendaverit. 

Facta est descriptio hec 1 idus marcii, regnante Enrico rege. 

Ego Desiderius dono et mulier mea Adelburga et filii nostri Poncius, 
Adalaldus , Stephanus , Michaelis, Laurentius et Bonefacius , Desiderius, 
Maifredus, hanc cartam fieri rogavimus et manibus nostris firmavimus, 
et super altare sancti Salvatoris per nosmetipsos posuimus. Ego Raim- 
baldus dono et firmo. Poncius Milo firmat. Johannes de Reliana firmat. 
Poncius presbyter. Upáldus presbyter. Autricus firmat. Bonifacius 
firmat. Lambertus firmat. Rostagnus firmat. Aicardus firmat. Atanulfus 
firmat. Ugo firmat. | 


417. 


Temporibus igitur priscis, neglectis omnibus providentie industriis 
atque floccipenso suspicamine future adversitatis, quoniam necdum bu- 


. manis curis dilectio discessisse videbatur , humane peticionis matheries 


taliter creditur fore lustrata, adeo ut quicquid aut precio aut dono ali- 
eui ab aliquo impertiretur, solo impertitoris sertnone ita solidaretur, 
ut, procul omni dubietate remota, legali possessore possideretur. Sed, 
cum jam crebrescente zelo atque tepescente fervore opimelegis, mundus 
bwmanis concupiscenciis exarsit, probis institutionibus precedentium 
patrum est constitutum, ut, si quis aliquid sue possessionis aut dono 
aut precio cuilibet dederit, non solum suo ore , sed etiam advocatis as- 





SANCT] VICTOR. —— 428 
sertoribus et conscripiis membranulis congruis atque skahili rations do- 
num sue constitutionis confirmet. Quapropter Raumbaldus !; intellegens 
scripturarum, propter transacta servicia que tu, Desideri, fecisti patas 
moo et michi et in presenti michi facis, sive quod facturus es , dlum man 
sum , qui est in territorio Montis Justini, quem pater tuus tenuit et iu 
tenes, cum osani cultu ad ipsum mansum pertinent, sive in Campis - 
sivein vineis vel in ortis, que pater tuus temuit, et tu in presenti tenes, 
dono tibi ad proprium alodem, ut ex eo babeas potestateza faciendi 
quicquid facere volueris. Et si quis hominum , aut ego aut quispiam 
nostrorum parentum, aut quislibet homo vel femina, hanc donatio- 
nem fallere voluerit, nullo modo valeat implere suum optatum, et, &i 
m hoc perseverare voluerit ut funditus donatio violetur, disposiuone 
Domini , sit particeps iniquissimi Árrü scendentis sustanüam Patris et 
Fili, qui, digestis visceribus, in imma perita corruit. 

Acta sunt bec mense marcio, xvi kalendas aprilis, regnante Enrico 
imperatore. ) 

Raimbaldus firmavit et Grmare rogavit. Domna Constanlja' firmavit. 
Bonifacius, fllius ejus, firmavit. Fulco', filius ejus, firmavit. Poncius 
Milo firmavit. Waldrada firmavit. Poncius presbyter firmavit, Autricus 
firmavit. Bonifacius firmat. Rostaguus firmat. Aicardus fius Poncii, 
Johannes firmat. Ugo firmat. Lambertus firmat. Atenulfus, nepos: Jo- 
. hannis, firmat. | | 
418. 4 


Breve memorabile ad noticiam futurorum, scilicet de decimo feni cire. 1025. 


pratorum que sunt in villa que dicitur Reliana, in commitatu Aquense, 
pratorum videlicet omnium que sunt in dominicatura potestatis, quod ' 
decimum domna Constantia et filius suus Bonifacius, cui ipsa villa ex 
successione patris procedit, donaverunt monasterio sancti Victoris, 
pro redemptione et liberatione anime Bonifacii ipsius patris Bonifaci 
minoris. Et post eum domnus Raimbaldus* et domnus Boso, filii ejus- 


! Raimbaldus de Relliana, postea archie- — * Bonifacius et Fulco, filii Bonifacii de Rel- 
pisoopus Arelateusis, lana majoris. ) 4 | 
* Constantia, secunda uxor Bonifacii deRel- — * Idem qui superius. 
liana majoris. 


v*, 


| Circ. 1025. 


424 | . CHARTULARIUM 


dem Bonifacii majoris , tenentes ipsam villam cum puero in tutelam, et 
donaverunt et firmaverunt. Item supradicta domna et domnus Raim- 
baldo, cum ceteris fratribus, pro eadem ratione, in castro quod dicitur 
Villa Murs, donaverunt unum campum eidem monasterio , ita consor- 
tatum : ex parte meridiana, Poncii presbyteri terram ; ex aliis, ipsius 
castri incolarum terris. Item, domnus Boso vineam que est juxta ec- 
clesiam sancti Genesii, quam Drozia, quadam femina, diu excoluit, et 
quam domna Constantia et filius suus Bonifacius eidem monasterio 


dederunt, dum predictam tutelam tenebat, donavit. Ita hec donatio: 


facta est, ut omni tempore monachi sancti Victoris teneant et libere 
possideant, et pro patre nostro nobisque donatoribus Deo preces fun- 
dant. Quam si quis nostrorum, vel heres vel aliorum quacumque per- 
sona, frangere vel eciam ullo modo inquietare voluerit, et qui fecerit 
et qui ulla ratione consenserit, ab omnibus sanctis excommunicetur, a 
Deo funditus abhominetur, et cum Yuda traditore in inferno dampne- 
tur, nisi ad emendationem veniens satisfecerit; tamen hec donatio 
inconvulsa permaneat , et, si talis malorum inventor repertus fuerit, 
auri libram componat. Ipsi donatores Raimbaldus, Boso, Bonifatius 
firmaverunt et alios firmare rogaverunt. Domnus Wilelmus vice- 
comes: firmavit. Rostagnus de Villa Murs firmavit, et ceteri astantes 
milites firmaverunt. — | 

Item domna Guisla et filius suus Petrus reddiderunt ipsum decimum 
*supradictum feni pratorum ad supradictum monasterium sancti Victo- 
ris quam tulit Poncius Auctricus, maritus ejus. Et propter hoc ut Do- 
minus dimittat illi et nobis culpas nostras et det nobis requiem sempi- 
ternam, donamus ego Guisla et filius meus Petrus ipsius monasterium 
sancti Victoris, unum pratum in ipsius territorio, in loco qui dicitur 
Monte Aurio, et fuit de Poncio presbytero ; quandiu ego Guisla vixero, 
teneant et libere possideant, et pro nobis donatoribus Deo preces fun- 
dant. Quam si quis, ec. 

419. 


Breve de convenientia que fecit Poncius, monachus monasteru 


^ 


! Guillelmus II, vicecomes Massilie. 


/ 


em 


SANCTI VICTORIS. 425 


sancti Victoris, que fuit de castro Muris, cum Poncio Raimundo 
Montis Justini. 

Poncius Raimundus dedit ad monasterium sancti Victoris et ad ec- 
clesiam sancti Mauricii, in manu supradicti Poncii monachi, pecia 1 
de terra, que est supra clausum vineas sancti Mauricii, ad pro- 
prium alodem omnique tempore, ita ut nec mater nec fratres nec 
sorores nec ullus propinquus nec ulla amissa persona requisitionem 
faciat. Et Poncius, monachus supra memoratus, dedit illi petias i1 de 
vineas. Et est petia * a Roca Vuidonis , et fuit de dominico de Puteo; 
et est alia pecia in montis vertice Garbilio, in fronte vineas suas domi- 
nicas; et habet infra istas n pecias semodiata meliorata de vinea. Et 
dedit ipse Poncius monacbus in tali convenientia ipsas vineas ad Pon- 
cium Raimundum, ut, quandiu ipse Poncius Raimundus vivit, teneat 
et possideat ; postquam flatum vite sue, revertantur ipsas vineas su- 
pra nominatas ad monasterium sancti Victoris Massiliensis et ad supra 
memoratam ecclesiam sancti Mauricii, sine ulla minoratione, pro 
anime sue parentumque suorum. 


- 


420. 


Breve de convenientia que fecit ipse Poncius monachus cum Deside- 
rio Upaldo et Lamberto, fratre suo, et Poncia, matre ipsorum. Dede- 
runt ipsi supra memorati Desiderius et Lambertus et matre eorum 
Pontia ad sanctum monasterium quod est beati Victoris, et ad eccle- 
siam sancte Crucis, unam petiam de terra, ad proprium alodem, pro 
animabus suis parentumque suorum, et miserunt se in orationibus 
monachorum supra nominati monasterii. Et est ipsa terra subtus eccle- 
siam sancte Crucis. Et Poncius monachus dedit illis duas petias de vi- 
neas. Et est una pecia a Roca Vuigonis, et fuit de Ugone presbytero ; 
et alia pecia est ultra Aqua Bella , et fuit de Andrea, patre Bertranno ; 


et potest habere infra ipsas duas pecias semodiata meliorata de vinea. : 


Et dedit eis ipsas vineas in tali convenientid, ut, quandiu vivunt, 
teneant et possideant, et in qualicumque mors primum evenerit, aut 


* Suppl. : erhalarerit. 
I. 94 


Circ. 1025. 


Circ, 1040. 


Circ. 1025. 


1048 — 1001. 


426 ' CHARTULARIUM 


in matre aut in filiis, pars defuncti revertat ad ecclesiam sancte Cru- 
cis; et de unoquoque ut obierit sic faciat, ut sua pars ad ecclesiam 
supra nominatam revertat. 


421. 


Ego, in Dei nomine, Lambertus, una cum consensu filii mei Autulfi, 
fatio donationem de rebus meis omnipotenti Deo et sancto Victori, 
martvri glorioso, ejusque monasterio, apud Massiliam fundato, vide- 
licet terras sitas in comitatu Aquense, in villa que vocatur Monte Fu- 
rone, in loco qui vocatur Faia, duas modiatas. de terra arabili; et 
habet consortes de uno latus terra Lamberti, filio Vuadaldi, et una 
semodiata de vinea que est in contrata que dicitur Valle. Et habet 
consortes : de uno latus, terra de sancta Cruce, et de alio latus, vinea 
de Ricardo, et de alio, vinea de Calperto. Sane si quis, etc. 


422. 


Omni auctoritate sancitum et valde romana habetur stabilitate, qua- 
tenus ulla non valeat donatio , quam non confirmat litteralis titulatio. 
Quocirca ego Raimbaldus', meorum meique patris memor peccato- 
rum, quin etiam parentum ceterorum, et propter amorem perpetue 
lucis, dono ecclesie sancte Crucis ortum quem excoluit Constanti- 
nus; quem ita terminatum cunctis volo notatum, scilicet, quantum 
habitatores ipsius ecclesie, propter opus orti, ibi facere poterunt; cum 
omni integritate, et sine ulla diminutione teneant et possideant. Si 
quis igitur, 'etc. | 

Ego Raimbaldus, qui hanc donationem facio, ipsam manibus meis - 


frmo, et alios firmare rogo. 
423. 


Breve de convenientia que fuit facta inter Petrum, saneti Victoris 
monasterii abbatem, et monachos ipsius monasterü, et Petrum et 
filios ejus. Fecerunt convenientiam inter se, ut quantumcumque Pe- 


1 Raimbaldus de Relliana. 





SANCTI VICTOBIS. . 427 


trus et filii ejus acaptaverunt vel acaptaturi sunt, per alodem vel ad 
elodem per suum averurm , una justa medietas sit ad proprium alodem 
sancti Victoris martyris Massiliensis ; alia vero medietas equalis sit ad 
proprium alodem Petri et filiorum ejus. Quod si Petrus et filii sui et 
filii fliorum mortui fuerint sine legali herede , revertatur ad predictum 
monasterium sancti Victoris, ad proprium alodem, sine ulla contra- 
rietate; vendendi aut donandi aut commutandi non habeant ‘potes- 
tatem , nisi heres ad heredem aut ad predictum monasterium. Quod 
si monachi ipsius monasterii emere noluerint , faciant quicquid facere 
yoluerint ; et si monachi ipsius monasterii tantum vel parum nimis vo- 
luerint illi dare quantum alii homines, faciant et possideant. Insuper, 
pro fidelitate et servicio, quod Petrus et filii sui faciant sancto Victori 
et abbatibus et monachis ipsius monasterii sancti Victoris, dederunt 
predictus Petrus abbas et monachi sancti Victoris predicto Petro et 
filiis suis capellaniam sancti Mitrii et sancti Sepulcri ad beneficium, 


sicut supra dictum est, propter servicium et fidelitatem omni tempore. 


Et ipse capellanus, qui missam celebraturus erit in ipsis ecclesiis pre- 
dictis, caste vivat, sine conjugio femine vel älicujus turpitudine 
luxurie. Et habeat Petrus et filii sui, propter capellaniam et propter 
fidelitatem et servicium, sine enganno, de quanto est donatum vel 
erit ecclesie sancti Mitrii et sancti Sepulcri ad elodem, terciam partem 
ad fevum. De aliis vero omnibus rebus, exceptis mulis et equis et 
cera, habeat Petrus et filii sui similiter terciam partem, propter servi- 
cium et fidelitatem, si non o forfan. Et, si o forfan , emendent o mer- 
cennaliter aut juste; et, si o fan!, ipse qui facere* noluerit, perdat suam 
partem. Et hec omnia fiant ex utraque parte sine deceptione et en- 
ganno. 


424. 


Breve memorabile ad noticiam futurorum, scilicet de scambios quos 
fecit Poncius Leutricus cum monachis sancti Victoris Petro et Poncio, 
monasteri Massiliensis. Donat Poncius Leutricus, in presentia supra- 


! Id est : Si non hoc forisfaciant. Et, si hoc forisfaciant , emendent hoc mercennaliter aut juste. 
Et si hoc faciant,.... 


f* 99. 


1052. 


f* 100. 


30 nev. 1031, 
vel 1032, 


428 CHARTULARIUM 


dictis monachis, in territorio Montis Justini, subtus ecclesiam sancti 
Mauricii, de suo campo dominico, de superiore fronte tenente apud 
terram sancti Mauricii, una pecia, de oriente usque in occidentem, 
quantum tenet ipse campus supra scriptus, Deo et sancti Victoris, 
propter vineam que est juxta ecclesiam sancti Genesii, quam Drozia, 
quadam femina , diu excoluit, quam domina Constantia et filii sui de- 
derunt Deo et sancti Victoris, Boso et Bonifatius'. Et habet in ipsa 
terra supra scripta quantum tantum in ipsa vinea cum terra ipsa perti- 
nentia habet, hoc sunt sestairatas var. Ita hec donatio facta est, ut 
omni tempore monachi sancti Victoris teneant et possideant; nec 
Poncius Leutricus, nec mulier nec infantes sui, nec ullus heres ultra 
illam requirant; et qui facere voluerit, qualiscumque persona sit, du- 
plo componat, et maledictionem Dei inveniat, et cum Yuda in inferno 
penam sustineat. Pontius Leutricus et mulier sua Enguilrada et 
filius suus Wilelmus dederunt , et scribi fecerunt. 
Anno ab incarnatione Domini millesimo quinquagesimo n. 


DE OBEDIENTIIS SANCTI VICTORIS IN EPISCOPATU CABILLONE. 


495. 
Cartas sancti. Micahelis de Balma. 


Quae mundi hujus sunt omni modo reicienda sunt, et que Dei sunt, 
quoniam proficiunt, omni modo amplectenda. Quocirca ego Willelmus 
et uxor mea Adalaicis et filii nostri et filie, dum presenti fruor vita, 
querens in aliquo bonorum Dei fieri párticeps , quibus ab inimici telo 
tegatur , facio hanc donacionem ex aliquo alodis me[i], qui mihi ex 
parentum successione obvenit, omnipotenti Deo et ecclesie sancti 
Victoris, Massiliensis monasterii. Et est ipse alodis in comitatu Cabi- 
lonensi , hoc est ecclesia sancti Michahelis que est sita in valle Liminica, 
in latere montis quem vocant Castellar, cum territorio sibi deter- 
minato, sub castro Agoldi. Et est terminus, a parte aquilonis, de 


! Vide sup , n. 418. . 





SANCTI VICTORIS. 429 


Rocca Accuta usque in Liminicus, et sicut Liminicus currit usque in 
Causalone; et de Causalone, sicut via puplica est, usque in fonte de 
Aimarico ; et de ipso fonte usque in hertemo, sicut aqua vergit, usque 
in strictum; et transit flumen Causalone, et vadit in directum per 
ipsam vallem et retro Castellare, usque in Balma Nigra; et de Balma 
Nigra usque in Rocca Accuta. Et in alio loco , sub castro Gordone, 
donamus vineas dominicas, in loco que nominant valle Auria. Ter- 
mini de ipsas vineas : de uno latere, via puplica que tendit ad Crosa ; 
de alio fronte, Teutbaldi vinea ; de duabus frontibus, nos ipsos dona- 
tores. Et in loco que nominant Roccam Ventrosam, dominicas conda- 
minas usque äd pontem. Donamus in sponcilicium ecclesie partem de 
defenso de ipso molendino qui est in caput defensi, sicut carraria 
antiqua currit, usque in fontem Gairardi , usque in Liminicus, sicut 
descendit via puplica de castro. Et in villa quarn nominant Sorgam 
piscaturas dominicas et medietatem parrochie ipsius ville. Et in comi- 
tatu Aptensi, in territorio Agoldi, dono aliam ecclesiam sancti 
Domnini, cum terris et vineis ibi pertinentibus ; et in alio loco ipsius 
castelli , ecclesiam aliam sancti Michaelis, que est in loco qui vocatur 
Rossetus Podius, cum medietate ipsius ville et de terris omnibus ibi 
pertinentibus , tam cultis quam incultis , nec non et vineis. Et in com- 
mitatu supradicto , aliam ecclesiam sancte Marie , que est in Amarone 
monte, cum tanta quantitate terrarum, que quattuor queant sufficere 
mansis ad tres sationes. Hec omnia supra scripta ego Wilelmus et 
" uxor mea Adalaizis et filii nostri Rostagnus et Wilelmus et filie Inauris 
et Constancia donamus supra scripto cenobio perpetualiter, per omnia 
secula. Si quis autem voluerit nostram frangere -donacionem aut 
minuere aut aliquo modo contraire , iram Dei omnipotentis incurrat et 
omnium sanctorum, nisi cum satisfactione emendaverit, et insuper 
haec donacio firma stabilisque permaneat per secula cuncta. 

Acta hec donacio in castro Simiana, pridie kalendas decembrias, 
regnante Rodulfo rege '. E 

Signum Wilelmi et uxoris ejus, qui hanc cartam fieri et firmare jus- 


* Rodolphus III. 


D OÙ pates am 


27 mart., 


circ. 1055. 


430 CHARTULABIUM 


serunt. Filii eorum et filie firmaverunt. Inauris, mater Wilelmi, 
firmavit. Guarnaldus firmavit. Petrus, filius ejus, firmavit. Guan- 
telmus firmavit. Umbertus, filius ejus, firmavit. Rannulfus firma- 
vit. Poncius, frater ejus, firmavit. Alius Umbertus firmavit. Pon- 
tius firmavit. Girmundus firmavit. Helyas firmavit. Arduious 
firmavit. Rodulfus firmavit. Baltardus firmavit. Ugo firmavit. Rai 
naldus firmavit. Poncius firmavit. Domnus episcopus Clemens 
Cabilonensis! firmavit. Ivo canonicus firmavit. Eudo firmavit. Ste- 
phanus sacristanus firmavit. Ainardus firmavit. Odilo canonicus fir- 
mavit. Girunclus firmavit. Julianus firmavit. 


94. 


426. 


De ecclesia sanctz Marie Belveder. 


Quia, gratia Dei omnipotentis largiente, omne quod bonum esse 
potest ab illo accepimus, si bonum dici fas est quod in presenti pos- 
sidemus, etc. Quocirca ego Rifredus Verdellon et uxor sua Aremberta et 
filiis suis Isnardus, Bermundus , Rostagnus, Petrus, et uxores illorum, 
et filiorum et filiarum, et Poncius Borrianus, dum presenti fruor vita, 
querens in aliquo bonorum Dei fieri particeps, quibus ab inimicis telo 
animas nostras tegantur, facimus hanc donacionem ex aliquo alodis 
nostri, qui nobis ex parentorum nostrorum successione obveniunt, 
omnipotenti Deo et ecclesie sancti Victoris Massiliensis monasteri. Et 

est ipse alodis in comitatu Athense, hoc est ad ecclesie sancte Marie 
Belveder. Et est ipse alodis subtus castro que vocatur Murs, et habet 
terminos : de uno latus, de erede nostro Rostagno; de alio latus, de 


- Jocas ; de alio, sicut via puplica usque in vallo que pergit a Combas et 


usque in Crosas. Haec omnia supradicta ego Isnardus, Bermundus, 


Rostagnus, Petrus, et uxores illorum, et filiorum et filiarum, et 


Pontus Borrianus et filii sui, donamus pro redemptione animarum 
nostrarum. Si quis vero extiterit volens frangere hoc donum, non 
possit ; sed res in duplum emendet, ec. 


! Clemens non ante a. 1031 Cavellicensem cathedram obtinuit, Rodulfus autem mortuus est 
a. 1032; ideo ad a. 1031 vel 1032 referenda est eharta. 





: SANCTI VICTORIS. A431 

* Acta est hec donacio in castro que dicitur Jocas v1 kalendas aprilis, 
regnante Domino nostro rege omnium seculorum per secula. 

Signa hujus donacionis : Isnardus, Bermundus, Rostagnus, Petrus, 


v°, 


Poncius Borrianus, et uxores illorum, et filii eorum et filiarum, qui 


hanc cartam scribere et firmare jusserunt. 

Ego Rostagnus et uxor mea Adalaicis et filii et filie nostre donamus 
de hereditate nostra , in territorio de Murs, sicut via puplica que vadit 
a Jocas, et sicut aqua vergit usque in Crosas, donamus a sancto Vic- 
tori, martyris Massiliensi, et ad ecclesia sancta Maria de Belveder. 
istas donaciones que supra scripta sunt donamus atque transfun- 
dimus. Si homo aut femina, etc. . 


427. 


Carta de Agolt. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Rostagnus et uxor mea Guisla et 
filii nostri Umbertus, Raiambaldus, Raimundus, Laugerius, Willelmus, 
Rostagnus, ceterique et filie nostre, facimus donacionem ex aliquo 
alodis nostri, qui mihi Rostagno ex parentum successione obvenit, 
omnipotenti Deo et ecclesie sancte Marie sanctissimique Victoris , Mas- 
siliensis monasterii. Et est ipse alodis in comitatu Cabilonensi, in ter- 
ritorio castri qui dicitur Agoldi : balmam scilicet super pontem qui 
vocatur olim Paduleds, cum lausa, sicut ascendit usque in tres ibi 
naturales petras positas, et de ipsis petris sicut descenditur in flumine 
qui dicitur Causalons ; et ex alio latere, ex ipsis supra nominatis petris, 
sicut viam pergitur usque in podium quem nominant Aimonem , et de 
hoc podio dicto Aimone usque in fontem Ville Nove, sicut aqua vergit 
usque in Romuleum. Quicquid ego Rostagnus et uxor mea et filii 


nostri et filie infra istis jam dictis terminis abere videmur , et homo 


vel femina per nos, cultum vel incultum, omnia donamus, cedimus 
atque transfandimus, sicut diximus, Domino Deo et monasterio Mas- 
sibensi et abbatibus bae monachis ibi perpetualiter manentibus, pro 
remissione nostrorum peccaminum et parentum nostrorum , vivorum 
et defunctorum. Et pro hoe done accepimus ex habere sancti Victoris 


22 sept., 


circ, 1055. 


432 CHARTULARIUM 


24 decembr., 
circ. 1035. 


c solidos. Si quis igitur extiterit volens frangere hoc donum quod in 
manu Stephani, olim abbatis Soricinensis, et monachi Isnardi 
facimus, non possit, sed res sancto Victori et monachis ejus in 
duplum emendet, e:c. 

Facta est hec donacio in civitate Aptensi, die festivitatis sancti Mau- 
ricii, regnante Domino nostro rege omnium seculorum per secula. 

Signa hujus donacionis : Rostagnus et uxor ejus et eorum proles, 
qui hanc scribi et firmari jusserunt. Rostagnus firmavit. Guisla fir- 
mavit. Umbertus firmavit. Raiambaldus firmavit. Guarnaldus fir- 
mavit. Rostagnus firmavit. Rotlannus de Balma firmavit. Bermundus 
Nevolongus firmavit. Guillelmus firmavit: Feraldus de Casa Nova fir- 
mavit. Lanbertus firmavit. Poncius Radulfus firmavit. Poncius Da- 
mianus firmavit. Brunus firmavit. Guido firmavit. Rostagnus, frater 
ejus, firmavit. Poncius firmavit. 


4928. 
Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Willelmus et uxor 
mea Adalaicis et filii nostri et filie, dum presenti fruor vita, querens 
in aliquo bonorum Dei fieri particebs, quibus ab inimici telo anima 
mea tegatur, facio hanc donacionem ex aliquo alodis mei, qui mihi 
ex parentum meorum successione obvenit, omnipotenti Deo et ec- 
clesie sancti Victoris, Massiliensis monasterii. Et est ipse alodis in 
comitatu Cabilonensi , hoc est ecclesia sancti Michahelis in Laus; et est 
ipse alodis subtus castro Agoldo. Et est terminus de via sancti Pan- 
talii, sicut jaqua Liminicus currit usque in molendino , et vadit ter- 
minus,per devenso pér viam anticam usque in fonte Gairardo, et pergit 
per viam usque in Liminico, et de Liminico usque in Causalone, et 
de Causalone dricta linea usque in fonte Aimarico, in hertemo, sicut 
aqua vergit usque in fonte Romevia; et de fonte Romevia , sicut aqua 
vergit in spelunca Insoblida et regirat usque in strictum, et de strictum 
pergit usque in vallum de Bexone, et per mediam vallem usque subtus 
Balma Nigra, sicut vadit remtale antico usque in Roca Accuta, per 





SANCTI VICTORIS. | 433 


vallone, usque in via pergit a Liminico. Et in alio loco, que nominant. 


Roca Ventrosa, condaminas indominicatas usque in pontem. Et in 
comitatu Áttensi, in territorio Agoldi, dono aliam ecclesiam sancti 
Domnini, cum terris et vineis ibi pertinentibus. Et in alio loco, in 
territorio ejusdem castelli , aliam ecclesiam sancti Michahelis, que est 
in loco qui vocatur Rossetus Podius, mediam villam cum campis et 
vineis, tam cultis quam incultis. Et in comitatu Cabilonensis , mediam 


partem de parrochia Sorgia et piscaturias indominicatas. Et in comi- 


tatu Attensi, aliam ecclesiam sancte Marie, que est in monte Ama- 
rone, cum quantum terrarum que quattuor queant sufficere mansis. 
Hec omnia supra scripta ego Willelmus et uxor mea Adalaicis et filii 
nostri Rostagnus et Willelmus et filie Inauris et Constancia donamus, 
pro redemptione animarum nostrarum. Si quis vero extiterit volens 
frangere hoc donum , non possit; sed res in duplum emendet , et in- 
super maledictionem Dei omnipotentis et omnium sanctorum  in- 
currat *, et iram et indignacionem, mentisque confusionem et omnium 
exprobracionem, nisi venerit ad emendacionem. 

Acta est hec donacio in castro Agoldo, vus kalendas janoarii, re- 
gnante Domino nostro rege omnium seculorum per secula. 

Signa hujus donacionis : Willelmus et uxor ejus et eorum proles, 
qui hanc scribi fecerunt et firmari. Gantelmus firmavit. Umbertus , 
filius ejus, firmavit. Garnaldus firmavit. Petrus et frater ejus Gar- 
naldus firmaverunt. Rainulfus firmavit. Poncius firmavit. Germundus 
firmavit.. Helyas firmavit. Arduinus firmavit. Richaus filius firmavit. 
Silvester firmavit. Rostagnus filius firmavit. Petrus Bonilis firmavit. 
Faraldus frater firmavit. Alfantus frater firmavit. Rodulfus firmavit. 
Lanbertus firmavit. Baltardus firmavit. Aicardus de Casa Nova fir- 
mavit. Poncius Blancus firmavit. Damianus firmavit. 

Ego quoque, in Dei nomine, Rostagnus , supradicti Willelmi filius , 
et uxor mea Guisla et filii nostri et filie donamus condaminam unam 


de terra culta eidem sancto Victori et sancto Michaheli, in comitatu : 
Cabilonensi , in loco quem nominant Para Lupus, in via publica, que. 


pergit ad Sanctum Faustinum, et per totum locum que terminata est. 
Et in alio loco subtus castro Agoldo , in loco subtus fonte Bacone, de 
I. 55 


fe 101. 


434 CHARTULARIUM 
uno fronte, vja publica que pergit a Gorda, et de alio latus, Poncius 
et Rostagnus, filii Morene. | 

Ego Morena et filii mei et filie, dum presenti fruor vita, querens in 


" alico bonorum Dei fieri particebs, quibus ab inimici telo tegatur 


Nov. vel dec. 
circ. 1000. 


anima mea, facio donationem ex alico alodis mei, qui mihi ex pa- 
rentum successione obvenit, omnipotenti Deo et sancto Victori, Mas- 
siliensi monasterio. Et est ipse alodis in comitatu Attensis, in territorio 
Laurinzanicus. lbi donamus condaminam unam ego Morena et filii 
mei Poncius et Rostagnus et filie mee eidem cenobio et sancto Mika- 
heli, cum omnibus arboribus, per omnia secla. Si quis autem extiterit, 
lege superius. Signum Morene, filiorumque suorum et filiarum, qui 
hanc kartam fieri et firmari jusserunt. Poncius, filius Morene, fir- 
mavit. Rostagnus firmavit. Balda firmavit. Ugosinna firmavit. Acce- 
lena firmavit. Datil firmavit. Isarnus Aldigerius firmavit. Damianus 
firmavit. Lambertus firmavit. Richaus firmavit. Guilabertus firmavit. 
Rainaldus firmavit. Stephanus presbyter firmavit. 

Ego Willelmus, filius eupradicti. Willelmi, frater Rostagni, dono de 
meo alode sancto Victori et sancto Micaheli. Et est ipse alodis in co- 
mitatu Cabilonensi, in territorio Agoldi; et est ipsa terra ad instric- 
tum usque in hertemo, sicut aqua vergit usque in fonte Romevia et 
usque in balma Ifubilita. À Roca Columbera alia terra, sicut via pergit 
usque in terra de Damiano. Si quis vero extiterit hoc donum frangere 
volens, non possit; sed res in duplum emendet, etc. 

Signum Willelmi, qui hanc kartam scribi et firmare mandavit, manus 
ejus firmat. Hostagnus firmat. Lambertus firmat. Poncius Rodolfus 
firmat. Poncius Blancus firmat. Damianus firmavit. 


429. 


De ecclesia sancti Johannis in Campanias. 


Ego Dodo et uxor mea Walburgis et filii nostri et filie facimus hanc 
donationem ex aliquo alodis nostri, qui nobis ex parentum successione 
obvenit , omnipotenti Deo et ad ecclesiam sancti Victoris, Massiliensis 
monasterii. Et est ipse alodis in comitatu Aptensi, hoc est ecclesia sancti 





SANCTI VICTORIS. 435 


Johannis in Campanias, subtus monte Rialo, in circuitu ecclesie sancti - 
Johannis. Donamus terras nostras, et sunt consorte : desuper, via que 
pergit a Gargatio, et de alio latus, terra Esdra usque in viam de sub- 
tus via, usque in terram Amado; de uno fronte, terra de Ugone; et de 
alio fronte, via publica que pergit ad molinum. Et in alio loco, terram 
Caramagencia. Et in alio loco, donat Poncius et uxor sua Domnadias 
et filii sui et filie de terra una connamina , de'Garnario. Donamus de 
vineis, in cravis Amalglanguis; a la Sala, alia vinea; alia a Sancto 
Martino; modiata una a la Garriga; vinea Martino Baveca, una semo- 
diata, et est in comitatu Aguensi; a Vorgeto, unum mansum de 
Maxima, cum campis et vineis, cultis et incultis, totum que ad man- 
sum pertinendum est. Ego Constancius dono de vinea ad sanctum 
Victorem una modiata et unam mansionem et torcular unum.et unum. 
vexellum et unam tinam. Ego Dodo et uxor mea Walburgis et filii 
nostri et filie donamus alodios supradictos, pro redemptione anima- 
rum nostrarum. Si quis vero extiterit volens frangere hoc donum - 
supradictum, in duplum emendet, etc. 

Acta est hec donatio Sancti Saturnini, id. kl.* decembris, regnante 
Domino nostro Jhesu Christo. 

Signum hujus donationis : Dodi et uxoris ejus et eorum proles, qui 
hanc scribi et firmari jusserunt. Signum Poncius firmat. Ugo episcopus 
firmat. Bonefacius firmat. Arbaldus firmat. Petrus firmat. Dodo Pal- 
verellus firmat. Petrus firmat. Rostagnus firmat. Poncius firmat. Ami- 
deus firmat. Dodo Ailbernus firmat. Rostagnus Esdras et frater suus 
Rodulfus firmant. Rostagnus Bonus Filius firmat. Stephanus Gola fir- 
mat. Raimonnus firmat. Poncius Focilis firmat. Domnadia firmat. 

Et ego Guarac et uxor mea Dilecta et filii mei et filie facimus hanc 9 apr. 1069. 
donationem ex aliquo alodis nostri, qui nobis jure parentum succes- 
sione obvenit, omnipotenti Deo et sancte Marie ac sancti Victoris, 
Massiliensis monasterii, et monachis presentibus et futuris, ibidem 
comorantibus; est ipse alodis in comitatu Aptensi, hoc est ecolesie 
sancti Donati , subtus castro quod nominant Sagnone , cum omnia sibi 


! Fort. pro pridie kai. - 





v?. 


7 febr. 1034. 


436 . CHARTULARIUM 


pertinencia, hpc est cum campis et vineis, cultis et incultis , et ortis et 
pratis. Hec omnia ego Guarac et uxor mea et filii nostri et filie dona- 
mus, sicut supra dicta sunt, Domino Deo et sancto Victori, pro re- 
demptione animarum nostrarum. Si quis vero extiterit volens infrin- 
gere hoc donum, iram omnipotentis Dei et omnium sanctorum incurrat, 
et maledictionem et indignacionem, nisi venerit ad emendationem, 
componatque * in vinculo auri libras xx. 

Vidus aprilis,luna xur,anno ab incarnacione Domini millesimo rxvuir, 
regnante Domino nostro Jhesu Christo. 


430. 
Carta de Valle Clusa. 


. In Dei omnipotentis nomine. Ego, gratia Dei, presul Cabilionensis, 
nomine Clemens, cum consencientibus canonicis nostre sedis, ex auc- 
toritate sanctorum canonum , monasterium sancte Marie et sancti Ve- 
rani antiquitus constitutum , quod modernis temporibus cernimus des- 
tructum, pro salute animarum nostrarum atque parentum nostrorum, 
simulque pro remedio pontificum atque canonicorum, predecessorum 
nostrorum necnon et successorum, cupientes illud reedificare, elegi- 
mus illum locum vel illud monasterium cum omnibus rebus que ad - 
ipsum locum pertinent , libris videlicet , vestimentis , signis vel ceteris 
ornaments , in manu domni abbatis Isarni sancti Victoris Massiliensis, 
et monachorum ejus, tam presencium quam futurorum, tradi in per- 
petuum, et totam parochiam de ipso castro vel de ipsa villa, que vo- 
catur Vallis Clusa, et medietatem decimi ex omnibus rebus de ipsis 
hominibus , ubicumque laboraverint, et de omnibus hominibus, qui- 
cumque venerint ad habitandum in ipso loco, totam medietatem , ad 
quicquid voluerint monachi faciendum. Damus etiam molendinum 
quod situm est prope ecclesiam, quod vulgo Baiardum dicitur, et 
quartam partem de alio molendino quod vocant Terricinum. Adici- 
mus insuper ad hoc donum vr moaiatas vinearum cum tribus conda- 
minis indominicatis, pratum optimum, defensum quoque de aqua, 
ad piscandum de superiori estello usque in illum estellum qui est 


SANCTI VICTORIS. .. 491 
prope gurgitem quem vocant Pantenam. Et dono ex fonte majori sicut 
decürrit aqua, et terminatur via usque ad paranas dominicales sancti 
Verani. Hec omnia supra dicta pro salute nostra et pro remedio ani- 


marum nostrarum rcddimus et concedimus ecclesie sancte Marie, que 


sita est prope castellum quod vocant Vallem Clusam, ubi corpus sancti 
Verani requievit, et ipsam ecclesiam cum omnibüs supra nominatis 
, Domino Deo omnipotenti et sancto Victori,'ejus martyri Massiliensi, 
monachis quoque, tam presentibus quam et futuris, in perpetuum. 
Sane si quis, etc. 

Facta hec descriptio anno incarnationis dominice millesimo mr, in- 
dicione n, vu idus februarii, in sede Cabilionensi. 

Signum Johannes canonicus firmat. Gudo firmat : Arlaldus firmat. 
Poncius Baldricus firmat. Petrus Abelonius firmat. Homo Dei firmat. 
Girunclus canonicus firmat. Stephanus sacrestanus firmat. Odilus 
firmat. lvo firmat. Garvinus firmat. Ejus frater Julianus firmat. 
Odilus firmat subdiaconus. Adalbertus firmat. Guinimaris firmat. Um- 
bertus firmat. Leufredus firmat. Vilelmus, frater ejus, firmat. Amelius, 
frater ejus, firmat. Rainaldus firmat. Bellaldus firmat. Ugo firmat. 
Guikirannus firmat. Poncius Ansemonnus firmat. Rostagnus firmat. 
Guarnerius firmat. Gonciolenus firmat. Rodulfus. Amalvinus firmat. 
Geraldus canonicus firmat. 

Facta hec carta, mandante domno episcopo Clemente, et ejus manu 
propria firmata, qui etiam donavit ad capellam sancti Verani, in largi- 
tate sponsalicii, modiatam unam de terra arabi[li]. Martinus, indignus 
monachus, scripsit, domno abbate jussus. 


! 431. 
Carta de Agoldo. 


Dum in hoc seculo miserrimo sumus, unusquisque homo de se 
cogitare debet. Propterea ego Airaldus et uxor mea recognoscimus 
casus fragilitatis nostre. Ideo, pro remedio anime nostre et parentum 


! Corr. millesimo XXXIIII. Tempore Clementis episcopi Isarnique abbatis alius nullus præter 
1034 annus in indictionem secundam concurrit. 


Szc. XI. 


438 CHARTULARIUM 


Circ. 1055. 


27 april., 
1010 — 1044. 
f* 102 ve. 


nostrorum, ut Deus omnipotens absolvat nos animasque nostras a penis 
inferni, donamus monasterio sancti Victoris et sancto Michaheli de 
Balma , modiatam unam de vinea culta, que est in comitatu Cavellico, 
in loco ubi vocant Monte Alvernico, super ecclesiam sancti Petri. Con- 


sortes : de uno latere, vinea fiscalis quam tenet Milo; de alio, idem 


ipse Airaldus. Sane si ego, etc. 


432. 

Ego Rostagnus et uxor mea Guisla et filii nostri et filie, dum presenti 
fruor vita, dono sancto Victori et sancto Domnino, de meo hereditario 
jure atque alode. Et est ipsa alodis et beneficium in comitatu Cabellico, 
in territorio Àgoldi, circa ipsam ecclesiam sancti Domnini, totum in 
circuitu , usque in via que pergit in Podio Rosseto. Consortes, de uno 
latus, Stephanus Bercus et Bonefacius, et de alio latus, vallone Ola- 
rias. Omnia hec que tu, Stephane presbiter, rector ipsius eoclesie, 
tenes, vel quantum invenire potueris, omnia dono, sicut dixi, sancto 
Victori , Massiliensis monasterii et sancto Domnino. 

Signum Rostagnus et uxor sua Guisla et filiorum suorum, qui kar- 
tam et donationem istam scribere fecerunt, manus illorum firmat. 
Lanbertus firmat. Poncius Rodulfus firmat. Rostagnus firmat. Damia- 
nus firmat. Garinus firmat. Guislabertus firmat. Vermundus firmat. 


433. 
Carta de Castellione. 


* Ego Rostagnus facio donationem ex aliquo alodis mee omnipotentis 
Deo et ecclesie Salvatoris, que est in territorio castelli Castellionis; et 
est ipsa alodis in comitatu Aptensi, in territorio castelli quod dicitur 
Boniletas, hoc est unus mansus , cujus possesor fuit Almeradus. Illum 
mansum dono totum, cum illis terris et cum vineis que ad meam fra- 
ternitatem advenit, in illa die qua ego hunc mansum cum fratribus 
meis equavi, et in meam fraternitatem excepi. Et in Castellione, castro 
videlicet qui est in ipso comitatu, dono predicte ecclesie quoddam mo- 


SANCTI VICTORIS. 439 


lendinum , quod est super aquam que Boiam vocamus; ex ipso molen- 
dino dono terciam partem, et in alio loco, in ipso territorio, dono 
predicte ecclesie modiatam unam de vinea. Et ego Constancia, uxor 
Rostagni supra scripti , dono aliquid ex meo alode, quod obvenit mihi 
ex projenie meorum parentum, omnipotenti Domino Deo et ecclesie 
predicte sancti Salvatoris; et est ipse alodis in comitatu Vendacensi, 
in territorio ville que dicitur in Salto , hoc est unum campum qui dici- 
tur Campus Lassus. Et, in ipso territorio , dono ego unam cabannariam 
que fuit posessoris cujusdam , nomine Abraham, cum omnibus terris 
illi pertinentibus. Hanc donationem facimus ego Rostagnus et uxor 
mea Constantia de terris predictis. Ego Rostagnus dono predictum 
mansum, cum omni servitio quod facere debet , et cum decimo et thasca 
solvenda predicte ecclesie sancti Salvatoris, annuente Stephano, epis- 
copo Aptensi. Si quis inquietare voluerit ex nostris heredibus, ana- 
thema sit. | 

Actum est hoc Atensi civitate, v kalendas madi , regnante Domino 
nostro Jhesu Christo. | 

Rostagnus, filius Wilelmi, firmat. Guillelmus, frater ejus, firmat. 
Guidrannus firmat. Pontius firmat. Bermundus firmat. Helias firmat. 
Arnulfus firmat. Humbertus firmat. Isnardus firmat. Walterius nepos 
firmat. Ramnulfus firmat, et Guillelmus firmat. Filii Constantie firmant. 

Super hoc ego Rostagnus et uxor mea Constancia donamus gadium 
nostrum ex omnibus laboribus nostris et ex omnibus aquisitionibus 
nostris , ut, post finem vite nostre presentis, terciam partem donamus 
predicte ecclesie sancti Salvatoris. Rodulfus presbiter scripsit. 


434. 
De Bonils. 


Notum sit cunctis quaque versum degentibus matris ecclesie filiis, 1103 — 1112. 
quod Leodegarius!, Apte urbis episcopus, pro Dei amore et remedio 
sue anime ac omnium suorum parentum sive suorum clericorum , cum 


! Leodegarius II, Aptensis episcopus 1103 — 1113, 


25 sept. 1089. 


A40 CHARTULARIUM 


assensu et astipulatione Puntii prepositi et Rodulfi sacriste et Ariberti, 
ceterorumque clericorum suorum, donavérit Deo et sancte Marie et 
sancto Petro et sancto Victori, atque Ricardo abbati, et omni ejus 
congregationi, eclesiam sancti Salvatoris et eclesiam sancti Gervasii, 
cum parechia castri quod nuncupatur Bonils, et cum omnibus adjacen- 
tibus eidem paræchie, et prefatis duabus eclesiis; hoc tamen servato 
pacto, ut unoquoque anno, in sollempnitate sancti Castoris', una cere 
libra reddatur clericis. Ut autem hec donatio vel conscriptio incon- 
vulsa permaneat, paulo superius memoratus Leodegarius presul manu 
propria corroboravit , et testibus idoneis inferius adno[ta]tis corrobo- 
rare jussit. Si quis vero hanc donationem vel inscriptionem infringere 
presumpserit, pereat cum Juda Scarihot, traditore Domini , et cum 
Datan et Abiron sustineat penas Averni. 

Signum Leogarii presulis. Signum Pontii prepositi. Signum Rodulfi 
sacriste. Signum Heriberti. Signum Veraldi. Signum Rotberti. Signum 


Petri Garcini. Signum Petri de Barrito. Signum Pontii Richardi. Si- 


gnum Pontii Sancte Crucis. Signum Alfandi. Signum Riperti de Bonils. 
Signum Petri, nepotis Riperti. Signum Rostagni Amalguini. 


435. 
Sancti Symphoriani. 


Pateat cunctis quod domnus G.*, abbas Massiliensis et prepositus, 
asensu tccius conventus constituit, ut prior sancti Symphoriani , pro 
debita pensione, annuatim refectorio persolvat ciatos vitreos xx° rur", 
servitio fratrum profuturos. 


436. 
Carta Guillelmi Gaufredi. 


Notitia sive recordacio testamenti, quod fecit Wilelmus Gausfredi , 
in presentia sue matris Fulcoare, et in presentia aliorum, videlicet 


* Die septembris 20. vel Guillelmus qui monasterio Massiliensi pras- 
* Vel Gauselinus qui a, 1129 obiisse dicitur, fuit ab a. 4149 ad a. 4163. 





SANCTI VICTORIS. AM 


Pandulfi, Fulconis, Atenulfi, Wilelmi F lodi, Poncii clerici. Idem nam- 
que Wilelmus, pro salute anime sue et parentum suorum, donavit 
Deo et beate Marie et sancto Victori martyri, et monasterio Massiliensi, 
et domno Richardo abbati, et successoribus ejus et monachis Massi- 
liensibus, tam presentibus quam futuris, quicquid ex jure hereditario 
habebat vel habere debebat, scilicet dnos manssos in villa Sancti Ste- 
phani, et medietatem castri quod dicitur Brusa et tocius teritorii ejus. 
Dedit etiam atque concessit supradicto monasterio unum manssum 
quem habebat in dominicatura in castro de Cadaraia et vi" partem 
ipsius castri ex integro. lusuper donavit omnino quicquid ex jure pa- 
terno vel materno alicubi obvenerat vel obvenire debebat. Hec omnia 
que prescripta sunt , ob remissionem peccatorum suorum et ob salutem 
consequendam eternam , dedit , concessit, cum sana mente et memoria 
integra, ut monachi Massilienses haberent, tenerent et possiderent in 
perpetuum, sine ulla inquietudine heredum vel parentum illius. 

Ànno ab incarnatione Domini w rxxx? vim, mensse septebrio , die 
xxv ejusdem mensis. 

Hoc. etiam testamentum postea firmavit idem Wilelmus, in presencia 
Guaucelmi monachi et Atenulfi. 


437. (* 103. 


Carta de Atense. 
18 febr. 


Ego Rodulfus archidiaconus et frater meus Guarnerius, et conso- 1010 — 1046. 
brini nostri Artaldus et Dido, et nepotes nostri Rostagnus, Alfantus et 
Petrus, fratres ; necnon Isnardus et Poncius Guilabertus, cum consilio 
nostrorum filiorum, una per voluntatem et cooperationem domini 
Stephani , Aptensis episcopi, et ipsius clericalis collegii, facimus dona- 
tionem Domino Deo omnipotenti et sancto Victori, martyri Massilien- 
sis , ex aliqua parte alodis nostre, sive ex beneficio nobis per paren- 
tum nostrorum successione collato. Et est ipsa alodis et beneficium in 
comitatu Aptensis civitatis, ex parte in territorio civitatis, et quedam 
latifundia in territorio Ville Urbane, site ad occidentem ipsius civitatis, 


fere duobus milibus ; hoc est ex vineis, uno in loco, semodiata; alio 
I. ° . 256 


442 CHARTULARJUM 

loco, quartariate tres ; alihi, semodiata, ad meridiem civitatis prefixe. 
Circa ecclesias vero sancti Genesii et sancti Johannis et sancti Pauli, 
terras cultas, in ortis et parragines, ad nos pertinentes per. parentum 
successionem , damus, illas videlicet quas in presenti monstramus pos- 
sessoribus sancti Victoris, monasterii Massiliensis, monachis videlicet 


. ibi deputatis. Sunt namque alibi terre , sicut prediximus, in territorio 


Ville Urbane, aratro et tritico apte , quantum par bovum arare poterit 
in duas saciones. Vinearum autem consortes sunt, ex omnibus parti- 
bus, terra sancte Marie et nostra. In alio loco vicino civitati, damus 
terram cultam, que est inter viam que tendit in domam novam et ri- 
vum Margaritam , quantum ibi videmur possidere; ex alia parte, ad 
occidentem ecclesie sancti Genesii, quicquid in ripa mostri juris esse 
probatur, que eminet ecclesie. Ego autem Stephanus, episcopus sedis 
Aptensis, ut hoc donum perficeretur, animos ad hoc, prout posse fuit, 
donatores istarum rerum instigavi, et, quod ad me pertinet, accomodo 
ad votum mee donationis effectum, id est, tascam loci dati et quod 
competit nostro juri. Si quis vero extiterit volens frangere hoc donum, 
non possit, sed res in duplum emendet, e:c. 

Acta est hec donatio in Apta civitate, x kalendas maruüi, regnante 
Domino Deo per omnia secula. 

Stephanus episcopus firmat. Rodulfus firmat. Guarnerius firmat. 
Runingus firmat. Artaldus firmat. Dido firmat. Rostagnus firmat. 
Arfantus firmat, Petrus firmat. Poncius firmat. Isnardus firmat. Ro- 
dulfus alter firmat. Guarnerius alter firmat. Rodulfus grammaticus 
firmat. 


438. 
Alia. 


In Dei nomine. Ego Ugo facio donationem omnipotenti Deo et 
sancto Victori, suo martyri, ejusque monasterio, non longe a civitate 
Massilia fundato , et abbatibus ac monachis ibidem famulantibus, de 
modiata una de vinea quam adquisivi. Et est ipsa vinea in comitatu 


Aptense , et habet terminationes : de una parte, currit aqua quam vo- 


cant Remos ; de alia parte, Peirolas que quondam extitit villa ; de alia 


Le  ——— 


SANCTI VICTORIS. 443 
parte, heredem habet ipsius alodis ; similiter, de alia parte. Hanc au- 
tem vineam dono supradicto monasterio, propter redemptionem 
anime mee, et propter fraternitatem quam, per misericordiam Domini 
et mercedem domni abbatis ac fratrum qui in eodem monasterio con- 
versantur, cum illis habeo, quia consortem suorum orationum me vo- 
luerunt fieri. Si quis autem hanc meam donationem voluerit impedire, 
cogatur emendare tantum et aliud tantum supradicto monasterio ; et 
de cetero hec mea donatio stabilis et inconvulsa permaneat. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxvn, re- 
gnante Rodulfo , rege Alamauorum seu Provincie. 

Ego Ugo hanc donationem propria manu firmavi, et testibus firmare 
rogavi. 


439. 


Carta sancti Symphoriani. 


Saluberrimus antique rectitudinis jure deposcit ordo, post primi pa- 28 febr. 1053. 
rentis lapsum e paradiso, ut quicunque vult redire illo, studeat neces- 
sarium est querere et querendo exercere, quomodo placeat omnipo- 
tenti Deo , quem se meminit post prevaricata graviter offendisse legalia 
evangelicaque precepta. Ergo , dum tempus est querendi et inveniendi 
clementissimum Deum , et dum prope est in veritate invocantibus eum 
procuret , opere precium est de pulvereo censu mercari celestia, et de 
labentibus et fallacibus certa diuque permanencia , ac de mamona ini- 
quitatis impertire studeat Christi servis, quatinus , eorum fultus oratio- 
nibus , mereatur etepnis perfrui tabernaculis , ipso Domino promittente 
propheticis oraculis : « Date, inquit, elemosinam, et omnia mundá 
sunt vobis'..» Denique, hujus tante promissionis compuncti corde, - 
Poncius et Ripertus, germani fratres, decreverunt aliquid de suo pro- 
prio alodio offerre Domino Deo sanctorumque Massiliensium mar- 
tyrum, Victoris scilicet. et sociorum ejus, coenobio, pro suarum 
animarum parentumque suorum remedio. Dederunt quidem Domino 
Deo et predictis martiribus ecclesiam sancti Symphoriani martyris, 


! Luc., XI, 44. 


v^, 


444 CHARTULARIUM 


cum omnibus que pater eorum Petrus ubicunque dederat predicte 
ecclesie sancti Symphoriani et sancti Petri, et omnes homines habitan- 
tes in eodem loco, cum suis tenementis. Insuper, pro anima sue geni- 
tricis, dederunt duas optimas condaminas, que surit site juxta locum, 
qui vocatur Casellas : * de uno fronte, caminum Sancti Petri ; de aliis 
vero partibus, terra supradictorum donatorum. Insuper dederunt uter- 
que frater omne decimum eorum, sicut pater eorum dederat de om- 
nibus suis. Et ut hec donatio eorum omnibus innotesceret et firma et 
stabilis omni tempore permaneret, jusserunt per atramentum et cartam 
describi hujuscemodi memoriam, cum qua hec omnia dederunt pre- 
dicto coenobio sancti Victoris , ita dicentes : Nos quidem fratres Pon- 
cius et Ripertus donamus ecclesiam sanctorum Petri et Symphoriani, 
cum omnibus supra dictis, Domino Deo omnipotenti et sanctis ejus 
martyribus, Victoris videlicet et sociorum ejus, et monachis tam pre- 
sentibus quamque futuris, ut habeant in perpetuum et possideant. 

Facta carta hujus donationis rn kalendas martii, anno dominice in- 
carnationis millesimo r15 , anno ‘ regnante Henrico rege. 

Signum Pontii et Riperti , qui hanc donationem fecerunt et firmave- 
runt, et firmare fecerunt, dicentes : Nos libentissime firmantes hanc do- 
nationem precipimus, ut si quis, aut nos aut ullus de heredibus nostris, 
aut qualiscumque persona venerit ad irrumpendum hujusmodi donum, 
non .valeat vendicare quod temptaverit, verum genus omnium male- 
dictionum; immo componat auri optimi libras xx ; insuper hec dona- 


. tio firma et stabilis permaneat in secula seculorum. Amen. 


Bertrannus firmat. Agarnus firmat. Ademarus firmat. Poncius Car- 
penellus firmat. | 

Ipsum vero alodem quem avia eorum Ingilrada dedit predicte eccle- 
sie sancti Symphoriani, qui est juxta castrum Clari Montis, donamus 
cum eadem ecclesia sancto Victori et monachis ejus, ad proprium alo- 
dem in perpetuum possidendum : et est ipse alodis unus mansus et 
una appennaria. Poncius scripsit. 


! Abest numerus. 





SANCTI VICTORIS. 445 


440. 


Carta de Boxeto. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Poncius, pro salute 
anime mee parentumque meorum sollicitus, et providens mihi in fu- 
turum, ut, cum defecero de hac vita, retribuatur mihi merces eterna, 
dono atque offero eidem omnipotenti Deo ejusque martiri sanctissimo 
Victori ac sociis ejus, aliquid de proprio jure hereditatis mee, quod 
est in comitatu Aptense, in castro quod vocatur Boxetum; id est, man- 
sum unum optimum, quem excoluit homo nomine Theutbertus , cum 
omnibus omnino rebus ad eundem mansum pertinentibus, videlicet 
terris cultis et incultis, vineis, pratis, ortis, garricis, arboribus; ea ra- 
tione, ut servi Dei in perpetuum teneant et possideant , et quicquid ex 
eo facere voluerint liberam potestatem habeant. Quod si quis contra 
hanc donationem insurgere temptaverit, non valeat; sed cogatur in 
vinculo solvere auri optimi libras 1, et insuper iram omnipotentis Dei 
incurrat, et denuo hec donatio stabilis permaneat. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxvi", 
indicione x1, regnante Rodulfo rege. 

Ego Poncius, hanc donationem scribere rogans, manu propria fir- 
mavi ac firmare rogavi. Pontius firmavit. Durandus scripsit. 


441. 


Carta sancti Romani. 


In Dei nomine omnipotentis. Ego Poncius et frater meus Galde- 
marus donamus Domino Deo omnipotenti et sancti Petri, apostoli 
urbis Rome, aliquid juris nostri, ut pius Dominus, per intercessionem 
sancti Petri et sanctorum omnium reliquorum , largire dignetur nobis 


veniam peccatorum. Sunt ipse res in comitatu Vendascensi, videlicet ,' 


ecclesiam sancti Romani et sancti Johannis, cum ipsa oblatione et ci- 
miterio et decimo, que ad eandem ecclesiam pertinere videtur, et cum 
ipsa terra, in qua sita ecclesia ipsa videtur, et orto et arboribus pomi- 


1029. 


April. 1048. 


f* 104. 


446 CHARTULARIUM 


feris et infructuosis, et ibidem adherente quinque modiatas de terra 
arabile, et juxta ipsam ecclesiam quatuor modiatas de vineis cultis et 
dimidia, et, in alio loco qui dicitur Boregolas, duas modiatas de 
planterio. At vero, postquam donum istud fuit factum, reverentis- 
simus abbas Ysarnus coenobii sancti Victoris rogavit sibi donari et 
monasterio suo ecclesiam jam nominatam cum sibi omnia pertinen- 
cia; cujus petitionibus annuentes, Poncius et Galdemarus kartam 
se facere et firmare dixerunt; et antequam fieret, abbas et Galde- 
marus diem clauserunt extremum. Successit vero in monasterio 
sancti Victoris abba Petrus, qui, consilio fratrum fretus, ad eundem 
Poncium, qui fratri superstes relictus erat, adiens, ecclesiam sancti 
Romani requisivit cum supra omnia scripta. Cujus petitionibus idem 
Pontus annuit, et sicut abbas et monachi optaverant fecit, tali 
tenore, ut in tribus annis duas libras cere fideliter in censum Ro- 
mane ecclesie deservirent; dans eis potestatem cedendi, vindendi, 
dandi vel comutandi, seu quolibet aliud faciendi, ad opus jam 
nominatorum sanctorum, et fratrum Deo servientium in coenobio 
sancti Victoris. Sane si quis, ego aut alius qualiscunque homo , qui 
hoc donum quolibet modo nisus fuerit rumpere, sibi non vindicet 
quod injuste querit, sed in vinculo cui litem intulerit sciat se libram 
auri multandum, etc. 

Facta karta ista in mense aprilis, anno dominice incarnationis mil- 
lesimo xzvir, indicione nui. | 

Signum Poncii et uxori sue Altrudi, qui hoc donum fecerunt et 
testes firmare rogaverunt; manus * illorum firmaverunt. Signum Poncii, 
filii Galdemari et Constancie, matris ejus, firmant. Poncius, filius Poncii, 
firmat. Isnardus firmat. Galdemarus firmat. Willelmus firmat , et cuncte 
Poncii filie firmaverunt. Faraldus firmat. Aldebertus firmat. Item 
Aldebertus , frater Poncii, firmat. Borrianus firmat. Christophorus fir- 
mat. Stephanus firmat. Willelmus firmat. Rostagnus firmat. Eldebertus 
irmat. Poncius firmat. Bermundus presbyter firmat. Poncius Tet- 
bertus.testis. Aicardus testis. Udolenus testis. Amalvinus testis. Michael 
testis. Poncius, imperitissimus omnium monachorum sancti Andree, 


rogitus scripsit. 








SANCTE VICTORIS. AAT 


L] 


442. 
Carta de ecclesia de Bovo. 


Humane salutis remedii effectum , unde melius atque salubrius sui 
juris quam a misericordia sumeret primordium, quam videlicet mise- 
ricordiam,.alio proprio nomine largicionem elemosinarum appellatam, 
constat esse procul dubio divini muneris comercium atque tocius vir- 
tutis singulare privilegium. Cujus executores atque imitatores tanto 
anotantur gloriosiores quanto merentur beari ab orthodoxorum patrum 
preconiis, immo eciam dominicis verbis : « Beati, inquid Dominus, 
misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur!; » et Spiritus 
Sanctus, per Psalmistam : « Dispersit, dedit pauperibus, justicia ejus 
manet in secula, et ipse feliciter floret in gloria*; » et alibi Dominus, per 
prophetam : « Date elemosinam, et omnia munda sunt vobis. * » Igitur, 
cum elemosina que fit ex propriis peccuniis, et, quod maximum est, 
ex terrenis prediis, Deo et sanctorum martirum ecclesiis sit tam preci- 
puum auxilium contra peccatorum cumulum, ut eciam supplere valeat 
totum quod deest homini aliarum ad proprium meritum, nonnulli 


adherentes et fidem acomodantes huic testimonio veritatis, certatim 


donant Deo et sanctis ecclesiis de suis terrenis et temporalibus bonis, 
ut mereantur perfrui eternis et celestibus gaudiis. De quorum numero 
extat quidam miles, nomine Poncius Galdemarus, tali compunctus 
promissione, et mater mea Constancia, et uxor mea Major, et Poncius 
Imperator et mulier sua, et Isnardus et Galdemarus et mater illorum, 
omnes isti compuncti tali promissione, ut possint in eternum cum 
Christo regnare, pariter unanimes uno consilio dederunt ecclesiam 
sancti Petri, cum parroquia et cum decimis et primiciis et cum om- 
nibus que ad ipsam ecclesiam pertinent, Domino Deo et sancto Victori, 
martyris Massiliensis, et sancti Romani martyris, ad proprium alodem, 
ut ab hodierno die et deinceps habeant et possideant monachi sancti 
Victoris, et quicquid facere voluerint faciant. Et ipsa ecclesia est fun- 


! Matt., V, 7. 5 Lac., XI, 41. 
* Ps., CXI, 9. 


* 


1067. 





Sxc. XI. 


A48 CHARTULARIUM 


data in castrum qui vocatur Rochaka, in valle Sancti Romani. Sane si 
quis, nos aut ulla persona, venerit ad irrumpendum, componat in vin- 
culo auri optimi libras xx; insuper hec donatio omnium hominum 
supra dictorum firma et inconvulsa permaneat in secula seculorum. 
| Signum Poncii Galdemari et mater ejus et uxor ejus, et Poncii Im- 
peratoris, et Isnardi et Galdemari et mater eorum Altrude, qui hanc 
kartam fieri voluerunt et manibus propriis firmaverunt et firmari fece- 
runt. Nomina autem supra dictorum donatorum, qui hanc donationem 
fecerunt et firmaverunt, hii sunt : Poncius Galdemarus et mater ejus 
et uxor ejus, et Borrianus et Poncius Imperator et Isnardus et Galde- 
marus et mater eorum, et Galterius de Sex Virgas et Amalvinus et 
Faraldus et Galdemarus. Rursus nomina horum hominum, quibus 
Poncius Galdemarus et consobrini sui fecerunt firmare hanc kartam, 
hii sunt : Borrianus firmat. Faraldus firmat. Galterius de Sex Virgas 
firmat. Amalvinus firmat. Galdemarus firmat. Michael firmat. 

Facta carta hujus donationis anno dominice incarnationis mille- 
simo Lxvil. 


443. 
Carta de Gallicanto. 


In nomine Dei Patris omnipotentis. Ego Willelmus facio hanc do- 
nationem omnipotenti Deo et sancto Victori martyri, id est de omni 
alode qui venit mihi de hereditate patris mei ac matris omnem partem 
meam, id est una semodiata et dimidia quarterada de vinea; et est 
ipsa vinea in loco qui vocatur Gallicans; et de uno viridario meam 
partem , et de mansionibus quartam partem, et de uno furno similiter 
quartam partem. Igitur ego Willelmus hanc kartam feci scribere et 
manu mea firmavi et firmare rogavi. Sane si quis contra hanc dona- 
tionem venire voluerit, iram omnipotentis Dei incurrat, et sit exco- 
municatus et abhominatus, si non cum satisfactione emendaverit ; 
insuper in vinculis cogatur reddere auri optimi libras v. Ego Willel- 
mus hanc donationem, ut supra dixi, fieri jussi et firmare rogavi. Si- 
gnum Isarnus monachus scripsit. 


SANCTI VICTORIS. | 349 


444. 


Carta de Senatio. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Ranulfus de Senatio et 
mulier mea, nomine Laujarda, filiique mei Humbertus, Gantelmus, 
Ugoque, .. . donamus altari sancti Victoris Massiliensis monasterii et 
habitatoribus ejusdem loci, tam presentibus quamque futuris, unam 
videlicet ecclesiam , in honore sancte Dei genitricis Marie dedicatam, 
in territorio de Mejanis, cum quinque modiatis de terra, quas nos do- 
navimus ipsi ecclesie in sponsalicium, in territorio quod vocatur Cata- 
racta ; et in ipso territorio de Mejanis, ubi, sicut dictum est, fundata 
videtur eadem ecclesia, donamus tertiam partem * de toto decimo de 
omnibus rebus. Ego jam dictus Ranulfus et mulier mea Laujarda et 
filii mei prenominati predicta omnia donavimus jam dicto sancto 
Victori servitoribusque ejus, tam presentibus quamque futuris, ut 
ipsi habeant, teneant et possideant in perpetuum sine ulla inquie- 
tudine. 

Poncius quoque Blancus, de jam dicto Senatio, donat prescripto 
sancto Victori et monachis Massiliensis monasterii, qui jam dictam 
sancte Marie ecclesiam habent et habuerint in custodiam, unam sci- 
licet terciam partem de tasca, quam videtur habere in tota terra quam 
illi laboraverint, in campis et in vineis et arboribus et pratis et ortis, 
in sepe dicto territorio de Mejanis. Donant eciam Golfardus et jam 
dictus Poncius Blancus et alii omnes heredes totam custodiam de vi- 
neis que sunt et erunt in ipso territorio de Mejanis. 

Domnus Aldebertus !, episcopus Avinionensis, dedit altare jam dicte 


ecclesie sancte Marie, et firmavit Ranulfus et mulier sua Laujarda, et. 


filii ejus dederunt et firmaverunt. Pandulfus firmavit. Poncius Blancus 
firmavit. Gulfardus firmavit. Leotaldus firmavit. 


' Eldebertus episcopus 1006 — 1033, vel fort. Albertus 1081 — 1094. 


Sec. XI. 


v*. 





25 Jan. 1101. 


450 CHARTULARIUM 


445 '. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Poncius, gracia Dei, 
_Barbastrensis ecclesie episcopus , pro remissione peccatorum meorum, 
et ut Deus ecclesiam meam, noviter de manu atque potestate paga- 
norum, per gladium serenissimi regis domni Petri Sanctii *, liberatam, 
ad honorem suum conservare atque gubernare, per orationes sancto- 
rum suorum et virorum religiosorum, dignetur, dono bono animo et 
bona voluntate, cum consensu et voluntate jam dicti regis, ut sit par- 
ticeps elemosine, omnipotenti Deo, et ejus genitrici beate Marie, et 
beato Victori, Christi martyri, et venerabili Ricardo abbati et cui 
preest Massiliensi monasterio, et ipsius monasterii monachis presen- 
tibus et futuris, omnes ecclesias que sunt in castro quod dicitur Albalat 
et in ejusdem castri territorio, cum omnibus ab integro honoribus 
suis, sicut modo habeo, et, cum per Dei graciam de manu paganorum 
liberate fuerint, melius habere potero vel habere debeo et debuero, 
cum toto jure earundem ecclesiarum, scilicet, cum capellis suis, cum 
decimis totis, cum oblationibus et elemosinis, cum sepulturis et here- 
ditatibus suis : sic dono et concedo omnes ecclesias, que sunt et que 
erunt omni tempore in eodem castro et in ejusdem castri territorio, 
salva reverentia episcopali et obedientia. Si quis igitur, in aliquo tem- 
pore, contra hanc donationem veniens, quelibet persona fuerit, sive 
episcopalis sive clericalis vel laic[allis , et hanc kartam et per kartam 
donationem factam infringere voluerit, non prevaleat, set a consortio 
sanctorum alienus existat , et mea donatio stabilis in eternum maneat. 
Hac autem donatione cum voluntate clericorum meorum facta atque 
confirmata, in eodem castro solas decimas trium bonorum rusticorum, 
de manu jam dicti abbatis Massiliensis tenendas, michi retineo; cetera, 
sicut superius sunt scripta, dono et confirmo. 

Facta est igitur hec karta anno ab incarnatione Domini w^c'r, 
era u* xxx" vu", inditione vim', octavo kalendas februarii, feria vi, 


* Hujus charte duo exemplaria occurrunt in * Petrus I, cognomine Sanctius, rex Ara- 
Cod. goniæ. 


SANCTI VICTORIS. 451 


in urbe Barbastrensi, regnante Jhesu Christo in celo et in terra, et 
Petro Santii rege in Panpilone et in Aragone. 

Ego Pontius, Barbastrensis episcopus, firmo manu propria, scri- 
bens tali tenore, ut monachi sancti Victoris anniversarium obitus mei 
faciant. Ego Petrus Rex. Stephanus, Oscensis episcopus, firmat. Pi- 
pinus Ascenart firmat. Miro Rogerii firmat. Bernardus Lauretii firmat. 
Petrus Johannis firmat. Eneco firmat. Wido firmat. Hi omnes cano- 
nici. Isti milites firmaverunt : Exemo Garzet, Garsias Simeon, Fortu- 
nio dat. Senior Calvet firmat. Hi omnes testes et firmatores sunt: 
Raimundus archidiaconus; Oto episcopus; Bernardus, abbas sancte 
Marie [de] Alao. Gibilinus; archiepiscopus Arelatensis, firmat. 


Le ol rea dé : 


446. 


De Sex Furnis. 
(Edidd. Ruffi, Hist, de Mars., 1, 487; Guesnay, Vita s. Cass., 584.) 


Quoniam religionis seu peregrinationis iter agredi nullatenus expedit, 
nisi primum quis male quesitis et illicite detentis renunciaverit, idcirco 
notum sit hominibus presentibus et futuris, quod ego Ugo Gaufredi et 
uxor mea Dulcelina, ut, divina miserante gracia, nostrorum mereamur 
consequi veniam peccatorum, Jherusolimam ituri, Massiliensis monas- 
terii capitulum cum quibusdam militibus nostris et amicis intravimus, 
et terciam partem de vr Furnis, quam, contra disposicionem paternam 
euntes, peccatis nostris exigentibus, per aliquantulum temporis in- 
juste detinueramus, Domino Deo et sancte Marie et sancto Victori 
martyri , et monachis ibi Deo servientibus presentibus et futuris, sine 
retentione aliqua, reddidimus, cum suis pertinentiis omnibus; quam 
' videlicet terciam partem prenominati castri seu ville, Gaufredus, pater 
meus , cum duobus filiis suis Fulcone et Petro, pro salute anime sue, 
eidem venerabili leco jam pridem donaverat. Huic itaque paterne dis- 


' Has voces arabicas v. Doctissimus Reinaud interpretatur sic : signum Petri filii Sancü. 


1110, 


1038. 
f* 105. 


492 CHARTULARIUM 


positioni, sicut prediximus, ulterius contra ire nolentes, jam dictam 
castelli portionem in integrum restituimus, videlicet quicquid ibi te- 
nuimus in campis, vineis, cultis et incultis, ortis, pratis, montibus, 
garricis, uglatis, mari, insulis, falconibus, portibus, stagnis, salinis et 
omnibus accessibus , ingressibus et regressibus, defensis et quecumque 
continentur ejusdem territorii locis. Cujus rei testes sunt: Rainaldus 
de Albania et Berengarius frater ejus, Petrus Alani, Aicardus Iterii, 
Poncius de Albania, prior de Massilia, Willelmus de Brinonia, Rai- 
mundus de Bleus, Raimundus de Moisac et Aldebrandus. 

Anno ab incarnatione Domini w? c" x, indicione tertia. 


DE EPISCOPATU TOLONENSE. 


441. 


De Sex Furnos. 


(Ed. Ruffi, Dissert. sur les comtes de Provence, 26.) 


Iu Dei omnipotentis nomine, inspirante ejus clementia, Ego Josfre- 
dus, comes Provintie, pro benivolentia et amiticia, dono, trado, cedo 
fideli meo Fulchoni, vicecomiti Massilie, et uxori sue Odile, aliquid 
de alode meo, qui est in comitatu Tolonense; hoc est totum hoc quod 
tenent ad feus per me in Sex Furnos dono eis ad proprium alodem, 
cum omnibus appendiciis suis, qui pertinent ad eundem castrum et 
ad villam supra scriptam Sex Furnos, hoc est in campis, in vineis, in 
terris cultis et incultis, in garricis, in molendinis, in pratis, in portu 
et in salinis, et in omnibus que pertinent ad ipsam villam que jam 
diximus, ut habeant potestatem quicquid voluerint facere, tenendi, 
potssidendi, vendendi, donandi. Et rursum dono ad fidelem meum 
Fulchonem et ad uxorem suam Odilam totum hoc quod tenent ad feus 
per me in castro Solario, dono eis ad proprium alodem, cum omnibus 
appendiciis qui pertinent ad eundem castrum et ad villam suprascriptam 
Solarium, hoc estin campis, in vineis, in terris cultis et incultis, in gar- 
ricis, in molendinis, in pratis, in ortis, in aquis earumque decursibus, 
in arboribus pomiferis et impomiferis, et in omnibus que pertinent ad 


SANCTI VICTORIS. 453 


ipsam villam Solarium, ut habeant potestatem quodcunque voluerint 
facere, tenendi, possidendi, vendendi, donandi. Hec omnia dono fide- 
libus meis supradictis, Fulchoni scilicet atque Odile, ut partem et so- 
cietatem in elemosina habeam quam faciunt pro animabus suis, de 
ipso alode, et donant omnipotenti Deo et sancto Victori, ejus martyri, 
et sancto Petro de Paradiso. Sane si aliquis parentorum meorum ho- 
minumve exterorum aut aliqua obposita persona rumpere voluerit 
hanc meam donationem, quam dono fideli meo, Fulconi et uxori sue 
Odile, cunctis maledictionibus repleatur, et cum Dathan et Abiron as- 
societur, et cum Juda traditore dampnetur, et (quod pejus est) iram 
Dei omnipotentis incurrat, et in vinculo coactus emendet xx libras auri. 

Ego Josfredus, comes Provintie, hanc cartam scribere feci € et manibus 
meis firmavi. 

Facta donatio bec anno incarnationis dominice millesimo xxxvi, 
regnante Cona imperatore. 

Ego Josfredus, comes Provintie, hanc cartam fieri jussi et manibus 
meis firmavi, et testibus firmare rogavi. Vilelmus , vicecomes Massilie , 
et uxor sua Stephana, cum filiis suis, Stephano atque...!, firmave- 
runt. Pontius! episcopus firmat. Wilelmus Juvenis firmat. Frater ejus 
Aicardus* firmat; et Josfredus *, frater ejus, firmat. Dodons de Castro 
Rainardo firmat. Lambertus Vienciensis firmat. Guido de Fosis firmat. 
. Aldebertus episcopus firmat. Volveradus firmat. Agarimus firmat. Gui- 
chirannus canonicus firmat. Pontius de Guarda firmat. Bermundus de 
Miroil firmat. Teotbertus de Roca firmat. Autrannus firmat. Umbertus 
. firmat. Germundus de Guardana firmat. Guitbertus de Porta Aldosa 
firmat. Isnardus atque Bermundus clericus, frater ejus, firmat. Bar- 
nardus Ramarda firmat. Pontius Arveus firmat. 


! Lacuna in Cod. * Josfredus, postea vicecomes Massiliæ, una 
* Pontius II, episcopus Massilim. cum supradicto fratre Guillelmo III. 
+ 5 Áicardus, vicecomes Arelatis. 


1038. 


v*. 


1079. 


#54 CHARTULARIUM 


448. - 


Charta qua Bertrandus, comes Provincie, donationem partis villarum Sex Furpnorum 
necnon Solarii , Fulconi , vicecomiti Massiliz , ejusque uxori Odile a comite Gaufrido 
factam , quantum ad se pertinet, confirmat. 


Ego Bertrannus, * comes Provincie, hanc cartam fieri jussi et ma- 
nibus meis firmavi et testibus firmare rogavi. Guilelmus major' firmat. 
Pontius* episcopus, filius ejus, firmat. Stephbana' firmat. Guilelmus, 
Aicardus, Gofredus, Bertrannus, filii Guilelmi majoris, firmant. Pon- 
tius, secretarius sancti Stephani, firmat. Pontius Alfantis firmat. Teu- 
bertus de Roca firmat. Willelmus de Capitolio firmat. Pontius de 
Garda et filii sui firmant. Agarnus et filii sui firmant. Fulcho de Petra 
Foco firmat. Guiquirannus canonicus firmat. Isarnus de Rosito firmat. 


449. 
Carta Gozfredi vicecomitis de Sex Furnos. 


In nomine Domini. Ego Gozfredus, vicecomes Massiliensis, divina 
gratia inspiratus, precepti memor dominici, dicentis : « Date helemo- 
sinam, et ecce omnia munda sunt vobis*; » donationem facio de ipsa 
parte quam babeo in castro vel villa que vocatur Sex Furnis, vel in ejus 
territorio, cum consensu et voluntate uxoris mee Rixendis et filiorum 
meorum, quorum nomina hec sunt : Gaudfredus , Aicardi* et Ugonis, 
Raimundis, Pontius, Fulcho et Petrus, omnipotenti Deo et monaste- 
rio Massiliensi, quod est constructum prope ipsam civitatem, in ho- 
nore sancte Dei genitricis Marie et sancti Victoris, cujus martirio et 
presentia insigne hac coelebre habetur. Dono itaque ipsam partem 
supra nominati castri vel ville et quantum in ejus terminio habeo, 
teneo vel possideo, vel alii hominis per me, in omnibus omnino locis, 


* Guillelmus IT, vicecomes Massiliæ. * Luc., XI, 41. 
* Pontius II, episcopus Massiliensis. * Aicardus , archiepiscopus Arelatensis. 
* Stephana, secunda vicecomitis Guillelmi II 

uxor. 








PE" ——————— —— ———— ————— B 


SANCTI VICTORIS. 455 
videlicet in campis et vineis, cultis et incultis, ortis, pratis, montibus, 
garricis et uglatis, mari, insulis, falconibus, portibus, stagnis, salinis 
et omnibus accessis sive exivis, ingressibus et regressibus, defensis et 
quecumque continentur ejusdem territorii locis, totum ex integro, sine 
enganno et absque ulla reservatione, pro salute anime mee et paren- 
tum meorum et uxoris mee ac filiorum meorum. Hec autem donatio 
facta est jure hereditario, pro duobus filis meis Fulcone et Petro, 
quos omnipotenti Deo offero, ut ei in professione et habitu monastico 


regulariter serviant in supra dicto cenobio. Quecumque ergo superius 


scripta sunt ego Gauzfredus et uxor mea Rixendis et filii mei supra 
nominati de nostro jure hac potestate tradimus atque transfundimus, 
et in perpetuum possidenda donamus omnipotenti Deo et sancti Vic- 
toris martyris prefato monasterio et abbatibus ejusdem loci bac mo- 
nachis, presentibus atque futuris, ut jure hereditario habeant, teneant 
et omni tempore possideant. Cartam autem donationis istius scribi 
precipimus, firmamus et alios firmare rogamus. Quod si ego aut uxor 
mea aut filii mei aut aliquis propinquorum meorum vel successorum 
meorum, aut aliqua subrogata persona, hanc donationem annullare 
vel minuare vel in aliquo infringere voluerimus vel voluerit, nequa- 
quam possit a nobis vendicari vel obtineri quod inique temptatur, sed 
solvatur ab illo in vinculo centum libras auri prefato cenobio, insuper 
hac donatione perpetuo firma tenente. 

Facta est autem donatio hec anno ab incarnatione Domini mille- 
simo rxxvin, indicione 1, regnante Filipo rege, cenobium vero pre- 
dictum Massiliense Bernardo abbate regente. 


450. 


Breve de Sex Furnos. 


Breve de Sex Furnos quod donavit Fulco vicecomes ad sanctum 
Victorem. | 

Archimbert Arma Longa, porc et multo. Maurenc, porc et multo. 
Guillelmus Laujarda porc et multo. Pontius Ema, porc et multo. Pierus 
Tassia, porc et multo. Johannes Marti, porc et multo. Ugo Cleophas, 


Sac. XI 


exeunte. 


456 : CHARTULARIUM. 


porc et multo. Archimbert de Tolo, porc et multo. Nóe, porc et multo. 
Radulfus de Laval, porc et multo et receut. Et mansum de Richard Boso. 
Et mansum de Johan Corta Gondella. Et bracerias v de Barner. Et 
mansum de Manuhel. Et braceria de Pontio Butrig. Et braceria de 


» Leupard. Et braceria de Radulf cellarer. Et braceria de Richard 


l sept. 1035. 
f. 108. 


Varos. Et mansum sancti Petri. Et magsum de Lambert Arsenna. Et 
mansum de Arbert de Julians. Et braceria de Constantio Bucena. Et 
duas partes de salins, hoc tenet Garnal. Et mansum de Pontio Filiol. 
Et mansum de Beranger. Et mansum de Aldesenna. Et braceria de 
Cena Deu. Et braceria de Georg. 

Breve de Olivolas. 

Mansum de Marti Gaschet. Braceria de Baldui, Braceria de Lautard 
Carbonel, et alia de Pontio Ortola, quas tenet Guillelm. Cabaneria de 
Guillelm. Et medietatem de parochia. Cabaneria de Arnulfo. Et ha- 
bent monachi cambia de vino et orto r, quos tenet Asdra Salico. Petrus ' 
Folcra, spatula 1 et emina de civida et pano. Pontius Nafra Cauls, quarto 
de vino. Ermembert, quart de vino. Braceria de Johan Macacans, hoc 
tenet miuistralissa. Braceria de Gicard. Braceria de Pontio de Valo. 
Braceria de Flodoi. 


451. 


Carta Guichiranni de uno manso. 


Quamdiu sumus in hoc seculo vel vivimus de eterna retributione, 
considerare, debemus, etc. * Et, propter hoc quod superius scriptum 
est, ut Deus et Dominus noster Jhesus Christus remittat nobis omnia 
peccata nostra, et propter dulcissimum servicium quod nobis habet 
factum Vuichirannus, donamus aliquit de hereditate nostra ego 
Fulcho! et uxor mea Odila ad ipsum Vuichirannum super scriptum, : 
alodum, ad proprium alodem, et quicquid facere volueris facias, id 
est habendi, dandi, comutandi, . vendendi, in omnibus et in omnia 
habeas potestatem. Et est ipsa donatio unus mansus in villa que no- 
minatur Sex Furnos, ille mansus de Barnerio, que modo, tenet ipse 


! Fulco, vicecomes Massiliæ. 


SANCTI VICTORIS. 457 


Vuichirannus superseriptus, in campis, in vineis, in cultis et incultis, 
in pratis, in arboribus et in omni re quecumque nominare potest , et 
que ad ipsum mansum pertinet, et in usum habuit vel modo habet. 
Et ego Vuichirannus, sicut supra dictus meus senior Fulco et domna 
Odula mihi donaverunt, ita dono et trado atque transfundo omnipo- 
tenti Deo et sancto Victori, ejus martyri, monachis quoque, tam pre- 
sentibus quamque futuris, pro redemptione omnium peccatorum meo- 


rum, et ut Deus omnipotens faciat mecum misericordiam et hic et in 


futuro seculo, et pro remedio anime patris matrisque mee. Sane si 
quis, nos aut heredes nostri, aut ulla obposita persona, qui contra 
hanc donationem ire, inquietare, agere vel inrumpere voluerit , non 
valeat vindicare quod repetit, sed componat in vinculo auri obtimi 
libras x, et postea donatio ista firma et stabilis permaneat omnique 
tempore. 

Facta donatio ista in Massilia civitate, in kalendis septembris, anno 
millesimo xxxv ab incarnatione Domni, regnante Conra rege. 

Signum domnus Fulco et uxor sua Odila qui hanc donationem 


faciunt , manus illorum firmant. Willelmus! vicecomes et filii ejus fir- 
maverunt. 


452. 


Carta de Solaris. 


Ego, m Dei nomine, Fulco, vicecomes civitatis Massilie, uxorque 
mea domna Odula donationem quam olim dederamus, pro animabus 
nostris, Domino Deo et cenobio sancte Marie sanctissimique Victoris’, 
quam eciam Petrus Saumada, meus nepos, diu male retinuit, medie- 
tatem scilicet castri quod dicitur Solarium suique territorii, nunc mihi 
Fulconi dictus Petrus reddens, consilio et voluntate ipsius patri, atque 
Jazfredi, mei nepotis, seu Fulconis, Willelmi ceterorumque nostrorum 
militum , reddo donans et dono reddens monasterio jam dicto sancte 
Marie sanctique Victoris et abbatibus atque congregationi ibi perpe- 
tualiter manenti, tali convenimento, vel si ullus ex meis nepotibus, vel 


' Guillelmus II, vicecomes Massiliæ, * Vide sup. n. 447. 
I. 58 


Circ. 1030. 


1032. 


458 CHARTULARIUM 
aliquis ex meis heredibus, hoc donum aliquo modo destruere, mino- - 
rare vel irnitum facere voluerit, si ego ei quicquid mee hereditatis 
dedi, illud non habeat. £t rogo precipiens et precipio rogans ameos 
omnes heredes, ut auferant hoc meum donum deterioranti quod ei 
ex hereditate mea dedi sancto Victori , id meum donum firma rsitione 
perpetualiter possidenti, mea roboratione firmati et subscriptorum 
teslàum affirmatione roborati. 

Ego Fulco, hanc redditionem seu donationem faciens, manu propria 
firme. Gauzfredus de Massilia firmat. Petrus Saumada firmat. Feico 
Villelmi firmat. Pontius Fulco firmat. Jauzfredus Piletus. Garnaldus 
de Monte Celeg firmat. Pontius Jatberti &rmat. Willelmus de Albania 
firmat. Lambertus de Melna firmat. Pontius de Gonfanone firsast. 
Xatbertus de Lasa firmat. 


453. 
De Cortus. 
Omnipotentis Dei opitulante clementia et ejus benignissima an- 


mnuente gracia, Ego Aicardus', pro remedio anime mee et patris ac 


matris atque fratrum meorum,... facio donationem de ea que, gratuita 
sua miseratione, Deus mihi contulit, eidem omnipotenti Domino ac 
sancto Victori, martyri gloriosisimo, ejusque monasterio , haud procul 
a Massilia fundato, et abbatibus ac monachis presentibus et futuris, 
Christo Domino inibi militantibus, de uno manso qui est situs in castro 
quod vocatur Corius, quem excolit homo Garnerius nomine. Ommia ex 
integro, quantum ad ipsum mansum pertinet, in terris cultis et incul- 
tis, vineis, pratis, pascuis, ortis, oglatis, arboribus pomiferis vel mpo- 
miferis, dono omnipotenti Deo sanctoque Victeri, martyri suo, pro 
1edemptione anime mee et patris ac matris mee fratrumque meorum. 
Sane si quis contra hanc donationem obsistere voluerit, obtinere istud 
non valeat, sed cogatur in vinculo exsolvere auri obtimi libras mi, etc. 
Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxx11, in- 
dicione 1, * regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provintiæ. 


! Aicardus, vicecomes Arelatis, filius Guillelmi II, vicecomitis Massiliæ. 





SANCTE VICTORIS. 499 


Ego Aicardus hanc domationem feci et manu propria firmavi, et testes 
firmare rogai. Wilelmus, pater ipsius, firmavit. Fratres ipsius, firma- 
verunt. Domnus Pontius! episcopus firmavit. Willelmus, Fulco, Goz- 
fredus. Fulcho? vicecomes firmavit. 


454. 


Alia de Curs. — Carta de aecclesia sancti Martini de Coreis. 


In Dei eterni nomine, miseratoris et pii. Ego Gaudfredus, vicecomes 
Massiliensis, et uxor mea Rixendis datores sumus Domino Deo et sancte 
genitrici ejus Marie sauctoque Victori, Christi martyri, neenon et ab- 
bati Bernardo et successoribus ejus, omnique congregationi monastice 
cenobii Massiliensis. Donamus. denique illis ecclesiam sagcti Martint, 
cum omnibus rebus et pertinentiis suis, que est fundata im territorio: 
de Curs, quam hedificaverunt Guillelmus clericus et Bermundus Reno- 
varius, pariter cum manso uno, sito in eodem territorio, quem: appel- 
lant mansum Benedicti, cum omnibus que ad ipsum mansuna ullo node 
pertinent. Hec omnia. jam dicta, ecclesiam. scilicet cum universis que 
sui juris sunt vel erunt, et mansum. prelibatum cum omnibus que ad 
illum pertinere possunt vel poterunt, omnia ab integro nos prefati Gauz- 
fredus et Rixendis libere et solide et sine ullo retentu donamus sancto 
Victori, et abbatibus ejus ac monachis Massiliensibus, ut ab hac dse et 
deinceps et in perpetuum, quiete et secure semper illam possideas, 
' propter servitium quod Arbertus, aurifex et monacus Massiliensis, nebis 
fecit, et remedium animarum parentum nostrorum. ... Et, ut hec dona- 
tionis nostre scripturam plenam omni tempore optineat firmitatem, 
in conspectu jam dicti Arberti et aliorum monachorum sancti Victoris 
eam firmamus, et filiis nostris firmare facimus, et testibus aliis suffi- 
cientibus firmari rogamus , eamque de nostro jure im predictorum mo- 
nachorum tradimus dominium et potestatem , cum omnibus: que ibi- 
dem scripta sunt, sine termino possidenda. Si quis autem viventiym 
(quod. Deus avertat) hec. que nostre donationis scriptura continet, aut 


! Pontius II, episcopus Massiliensis, 3 Fulco, frater Guillelmi II, vicecomes Mas- 
silæ. 


1064 — 1079. 


Aug. 1031. 


460 CHARTULARIUM 


aliquit ex eis auferre temptaverit, non hoc valeat vindicare quod male 
concupierit, sed primum omnipotentis Dei, nisi satisfecerit, iram in- 
currat, et beatum Victorem adversarium sibi sentiat, et cum Chai- 
pha ac traditore Domini Juda diaboloque et ejus angelis, in igne 
inextinguibili sine fine ardeat. 


455. 
Carta de duo manssos. 


Agitur nunc more legis romane , ut, si quis quippiam vult transfun- 
dere donando vel comutando, per paginam litterarum hoc corroboret ; 
antiquitus enim sine litterarum corroboratione vigebat. Nos autem, 
secuti potiorem usum, donamus vel cedimus his literis roboratum ali- 
quit de nostro. Ego quipe Bertrandus, miseratione Dei omnipotentis, 
comes vel gubernator Provintie regionis, dono duos mansos sancti 
Victoris, almi martyris, et monasterii Massiliensis, propter malum 
quod ego feci cum meo hoste, in obedientia sancti Victoris que est 
juxtam villam Marignane. Idcirco consului meos fideles, quid facere 
debuimus de hoc malo quod intulimus sancto Victori, et dederunt 
michi consilium, ex parte meliori, ut in presenti, per abbatem vel 
cunctam congregationem, seu in extremo judicio, hoc sit per orationes 
eorum dimissum. Secundum consilium eorum, diffinitum est ut de- 
mus duos mansos in remendatione supradicte celle exterminatione; 
sicque factum est ut prior monasterii adesset, et, sicut dictum est, in 
vice abbatis vel cuncte congregationis omnem ministrationem cellule 
dimisit. Est unus mansus in villa Petra Foco vocata, quem excolit qui- 
dam homo, nomine Rigofredus; est alius mansus in villa Foro Calche- 
rio nominata, quem excolit alius quidam homo, nomine Marcellinus; 
que scilicet ville sunt in comitatu Tolonense. Hos vero mansos dono 
atque cedo monasterio sancti Victoris, quod est Massilie, pro remen- 
datione, sicut supra dictum jam est, cum campis, vineis, ortis, oglatis, 
fontibus, rivis aquarum, cum decursibus intra terminos eorum, silvis, 
garricis, lignis pomiferis et infructuosis, cum censibus et apenditiis ad 
ipsos masos pertinentibus, nichilque mihi reservans. Habeant quoque 


SANCTI VICTORIS. 461 


servi Dei, ibidem servientes, hinc victum et vestimentum, quo liberius 
vaccent orationi et lectioni, precantesque pro meis et/pro omnium fide- 
lium peccatis. Vere si quis contra hanc remendationem, heres aut 
ditterius , irruptor aut calumpniator existere voluerit, convictus nodis 
harum litterarum, erubescens tot testes in hac carta scriptos, vacuus 
jaceat et non valeat usurpare quod provocat; sed vinculo legis com- 
ponat libras auri optimi libras vi, et, se volente aut nolente, hoc quod 
scribitur firmum et inviolatum permaneat pro omni firmitate, cum 
interposita stipulatione subligata. 

Scripta est hec carta in Massiliensi * monasterio sancti Victoris, in 
mense augusto, sub die sabbati, auno ab incarnatione Domini mille- 
simo xxxi, indicione xnir, regnante Rodulfo, rege Alamannorum sive 
Provincie, precipiente Bertranno comite. 

Bertrannus comes, qui banc cartam scribere mandavit et testes fir- 
mare rogavit propria manu firmat. Feraldus! episcopus testis. Beren- 
guerius testis. Amicus, frater suus, testis. Isnardus Regensis testis. 
Guigo testis. Rostagnus, filius Laugerio, testis. Faraldus de Lazar testis. 
Rostagnus de Sestaro testis. Raimbaldus* archiepiscopus testis. Boso, 
frater ejus, testis. Wilelmus de Cucurone testis. Frodo testis. Berinus 
testis, 


456. 


Carta de uno manso in Forchalcherio. 


Jhesu Christi Domini nostri opitulante clementia ejusque benigua 
suffragante juvamina, Ego Vilelmus, de anime mee salute sollicite 
mecum pertractans,.... propter remedium anime mee, facio hanc car- 
tam helimosinariam omnipotenti Domino et sancto Victori martyri, 
ejusque monasterio , ubi sacrum corpus ejus quiescit , et abbati et mo- 
nachis ibidem servientibus, de uno manso qui est in comitatu Tolo- 
nense, in castro quod vocant Forcalcherium, quem excolit homo, 
nomine Lauterius, presbiter. Ipsum mansum ab integro, cum campis 
cultis et incultis, cum vineis, ortis, et omnia quicquit ad ipsum man- 


w t 


‘ Faraldus episcopus Vapincensis. * Raimbaldus archiepiscopus Arelatensis. 


f» 107. 


1037. 


462 CHARTULARIUM 


sum pertinet, sicut jam diximus, totum donamus emmipoetenii Deo et 
saucto Victori. Sane si quis, ego aut ullus de successoribus meis, vel 
ulla apposita persona, qui contra donationem. istam. agere, ire vel 
inquietare voluerit, non valeat vindicare quod repetit, sed compondt 
in vinculo auri libras 1, et insuper iram Dei omnipotentis incurrat, et 
in antea donatio ista firma ac stabilis permaneat omni tempore. 

Facta donatio anno incarnationis dominice millesimo xxv, regnante 
Rodulfo rege. | 

Ego Guilelmus, qui hanc donationem fieri jussi, et testibus firmare 
rogavi. Pontius, episcopus Massilie, firmavit. Vilielmus vicecomes 
firmavit. Vilelmus, filius Arnulfi, firmavit. Pontius, frater ejus, firma- 
vit. Guarnaldus firmavit. Ricardus firmavit. Giraldus firmavit. Pontius 
firmavit. Bernardus de Sancto Marcello firmavit. 


451. 
Carta de Carnolas, Arberti. 


Omnipotens factor cunctorum Deus mortalibus largiri dignatus est 
gratanter quod eidem, pro sui suorumque salute, debeat impertiri 
libenter. Quapropter ego Arbertus et uxor mea Adalgarda, Dei auxilio 
freti, et licet variis facinoribus simus infecti nulloque munere virtu- 
tum inserti, intrinsecus summi numinis nutu sumus tandem respecti, 
unde permanemus leti. De nostra hereditate, que nobis obvenit ex 
parentum affinitate, scelerum nostrorum immanitate, Deo Patri, ma- 
nenti in Fili Sanctique Spiritus unitate , atque monasterio sancli 
Victoris, haud procul fundato a Massilia: civitate, necne cunctis abba- 
tibus et monachis sibi famulantibus in*comunitate, cujusdam ville 
quarta pars a nobis datur, quatenus scelus nostrum filiorumque nostro- 
rum funditus deleatur, et vita nostra vel honor precatu fratrum 
tueatur. Que villa vulgo €arnolas nominatur et in comitatu Tolonense 
a scientibus nequaquam esse. ignoratur. Insuper per totum nostrum 
honorem, ne perdamus sublimiorem, quem scimus celsiorem esse et 
beatiorem , donamus singulos mansos Deo clementi , omni se peterfti 
misericorditer subvenienti, ejusque martyri Victori, testimonium sibi 


SANCEW VICTORIS. 463 
ferenti, aque universo gregi ibidem subaistenti suaque colla jugo Do- 
muni subicienti , ut interveniant pro nostra salute, ne nudi simus Dei 
virtute. Hec omnia superius notata sciatur penitus nobis data, scilicet 
in campis cultis et incultis, in vineis, in arboribus pomiferis et impo- 
miferis , in ortis, in exitibus, in oglatis, in molendinis et in omnibus 
pertinentibus ad eandem quartam partem ville vel ad eosdem mansos. 
De reliquo, si quislibet heredum parentorumque nostrorum homi- 
numve exterorum nisus fuerit annulare hoc munus, quod traditur 
manibus eorum inonachorum , maledicatur a rege celorum et exclu- 
datur a consortio omnium sanctorum. De his vinculis oportet illum 
violatorem * vinculari; inde si vult utcumque fidejussoribus sublevari, 
non rennuat libras c dari auri preclari. 


Facta est hec scriptio anno incarnationis dominice millesimo xxxvir. 


Ego Arbertus et uxor mea Adalgarda, una cum filiis nostris Pontio, 
Bertranno, Aldeberto, Fulcho, Josfredo, hoc munus damus et mani- 
bus nostris firmamus. 


458. 
Karta Raæmaldi de Carnolas. 


Ego Rainaldus et filius meus Wilelmus, pro remedio animarum 
nostrarum parentumque nostrorum, facimus donationem omnipotenti 
iDeo et sancto Victori, martyri glorioso, ejusque monasterio apud 
Massdiam fundato, videhcet mansum unum qui est situs in comitatu 
Tolonense, in villa que vocatur Carnolas, cum campis et vineis et 
gratis et ortis et terris cultis et incultis, et cum omnibus que pertinent 
; ad eundem mansum, ut servi Dei, in predicto manentes monasterio , 
omni tempore pro nobis apud Deum intercessores existant; quem 
mansuz excoluit homo nomine Mercorinus. Sane si quis contra hanc 
donationem ire temptaverit, Dei ommipotentis iram incurrat , ét omni- 
bus maledictionibus Dei in inferno sepeliatur dampnatus. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice miflesimo xri, in- 
dicione xit, mense marcio, feria v, aput monasterium sancti Victoris, 
Massilie. 

Ego Rainaldus et filius meus Vilelmus hanc denstionem scribere 


v*. 


Mart. 1044 


1030. 


^64 CHARTULARIUM 


rogavimus, manu propria firmantes, regnante Heienricho rege, qui 
eciam firmare rogavimus. Arduinus monachus scripsit, domno abbate 
Isarno mandante. 


499. 


Charta qua Durandus ejusque uxor et filii monachis sancti Victoris donant mansum 
unum in villa Carnolis, in comitatu Telonensi situm, et a Godranno quodam ex- 


cultum. 

lacta donatio ista anno incarnationis Domini millesimo xxx, re- 
guante Rodulfo rege. 

Signum Durandus et uxor sua et filii qui hanc donationem fecerunt 
et testibus firmare rogaverunt. Signum domnus Petrus archiepisco- 


, pus'. Signum Wilelmus, frater ejus, firmavit. Otbertus, filius Du- 


1000 — 1001. 


randr, firmavit. Wilelmus Rofredus firmavit. Geraldus monachus fir- 
mavit. Wichirannus, filius Guimgerie, firmavit. Leudoinus firmavit. 
Alfantis firmavit. Geraldus monachus scripsit. 


460. 


Karta de quatuor mansos in Carnolas. 


In sancte Trinitatrs nomine. Ego Ugo Fulconis, de Turri de Aquis, 
videns omnia ad occasum tendere, et sciens post mortem nulli homi- 
num parcere, hominem quoque defunctum nichil secum, nisi aut 
virtutes aut peccata sola, portare; audiens eciam Dominum per sacram 
Scripturam dicentem : « Date helemosinam, et ecce omnia munda sunt 
vobis*; » et: « Sicut aqua extinguit ignem, ita helemosina extinguit 
peccatum?; » pro remedio anime mee proque remedio animabus pa- 
rentum meorum, dono ad proprium alodem altari quod est consecra- 
tum in honore sancte Marie, semper virginis, Dei genitricis, sanctique 
Victoris, martyris Christi, in monasterio Massiliense, et abbati Durando 
ejusdem loci successoribusque ejus, omnibus simnl eciam tam pre- 
sentibus jam dicti monasterii monachis quamque futuris, quatuor 


* Petrus I, Aquensis archiepiscopus, qui, si * Luc., XI, 44. 
Gall. christ. fides adhibeatur, non ante a, 1032 * Eeclesi , III, 33. 
s-dem Aquensem ascenderit, 





SANCTI VICTORIS. 465 


videlicet mansos in villa que nominatur Carnulis. Ego predictus Ugo 
ad vitam meam et post mortem , sine omni retenemento, do- 
navi et guirpivi ipsos mur mansos, ad proprium alodem, jam dicto 
altari , * in honore sancte Marie et sancti Victoris consecrato, in mo- 
nasterio Massiliensi, et habitatoribus ejusdem loci, tam presentibus 
quamque futuris, ea scilicet ratione, ut ipsi eosdem mansos teneant 
et sine ulla contrapellatione et inquietudine in perpetuum possideant. 
Hanc autem donationem huic cartule inscribi precepimus. 


461. 


Karta Apollomari de uno manso in Carnolas. 


Quoniam sponsam omnibus notum est vocari ecclesiam Christi, et abs- 
que doto non posse cuiquam sponsam dotari , iccirco ego Apollomaris et 
filius meus, nomine Ugo, pro remedio animarum nostrarum omnium- 
que peccatorum nostrorum remissione , donamus in dotalitio ecclesie 
Christi, in honore sancti Victoris constructe, unum mansum optimum, 
quem excoluit homo, nomine Mercorinus, in villa que vocatur Carnu- 
las in comitatu Tholonensi. Hanc igitur helemosinariam donationem , 
que nobis ex parentum successione jure hereditario pax obvenit, 


offerimus omnipotenti Deo..... Sane si quis (quod minime evenire: 


credimus), contra hanc donationem obstiterit, vel minuere aut contra 
ire voluerit, non valeat vindicare quod expetit, sed constrictus in vin- 
culis cogatur reddere auri optimi libram unam, et insuper iram omni- 
potentis Dei et omnium sanctorum ejus incurrat. 

Testis Fulconis monachi. Testis Aichardi. Testis Durandi. "estis 
Massilius. Item Bermundus. Deodatus! episcopus testis. Signum Dodo- 
nis. Item Bonifacius. Item Stephanus. Item G. Lofre. Ego igitur Apollo- 
maris et filius meus Ugo hanc cartam firmamus et firmare rogavimus. 

Facta hec donatio anno jncarnationis dominice millesimo xxxvi, in- 
dicione mr. Heldebertus presbiter scripsit. 


! Deodatus, episcopus Telonensis. 


" 108. 


1033. 


1064 — 1079. 


Ssecul. XI, 


466 m CHARTULARIUM 


462. 
Karta de camera. — De Derra. 


Ego Petrus Isnardus et conjux mea et filii nostri reddimus Deo et 
sancte Marie et sancto Victori, Massiliensis monasterii venerabili mar- 
tyri, honorem quem dedit illi in Berra avunculus noster Aicardus Iso, 
pro salute anime sue; cognoscimus enim quod, peccatis nostris facien- 
tibus, injuste possedimus predictum honorem, post mortem avunculi 
Aicardi. Unde ego Petrus Isnardus, penitentia ductus, melius mihi 
providens, cum filiis meis et conjuge, reddo Domino Deo et supra me- 
moratis sanctis, in snanu domni Bernardi abbatis, non solum honorem 
avunculi mei Aicardi, sed eciam omnem honorem quem ibidem in 
Berra habeo vel habere debeo, ut emendationem congruam Deo facere 
valeam. Domnus vero Bernardus abbas, nesciens a pietate deficere, 
reddit mihi omnem honorem, preter medietatem honoris Aicardi, 
hac ratione ut, post mortem filiorum meorum, si sine heredibus mortui 
fuerint, revertatur omnis honor ad predictum monasterium. Hanc 
cartam ego Petrus Isnardus et filii mei facere fecimus. 


463. 


In nomine Domini nostri Jhesu Christi. Nos duo cosini Bertranmus de 
Ramads et Isnardas Vilelmus, penitentes de direptione et de omni malo 
quod fecimrus in honore sancti Victoris Massiliensis, m villa que vocater 
Carnolas, guirpemus et promittimus Domino Deo et sancto Victori, 
predicto martyri, quod nos, neque aliquis homo per nos, deinceps in 
omni honore sancti Victoris, que est im ipsa villa Carnolas, non quera- 
mus nec demandemus ullo modo aliquam rem, nisi quod monachi vel 
eorum ministrales nobis bono animo servierint. Et si evenerit quod 
nos, vel aliquis per nos, aliquid sine voluntate illorum quereremus, 
ipse qui hoc presumeret infra octo dies integre monachis emendet; 
quod si emendare noluerit ipse qui hoc fregerit, centum solidos alteri 
donet. Et ut hec guirpitio cum promissione stabilis permaneat omni 
tempore, dono ego Bertrannus fidejussorem cosino meo Isnardo 


SANCTI VICTORIS. 467 
Aldebertum de Bersa, et Isnardus mihi Gauceran, fratrem ipsius Alde- 
berti. 

Ego Aicardus necnon et frater meus Pontius reddimus Deo et sancte 
Marie et sancto Victori Massiliensi monasterit venerabili martyri, de- 
cimum condamine: quem dedit Goiranmus, pater noster, pro salute 
anime sue. Cognoscimus enim quia, peccatis mostris facientibus, in- 
juste possedimus decimum condamine de Gunfano. Et ego Pontius 
dono de tres ferragines decimum omne quod ad me pertinet de ipsa 
terra, et de omnibus terris, que adcrescere potuero, omne decimum 
Deo omnipotenti et sancto Victori do; et pro hoc xv solidos recipio. 


A64. 


De camera. 


Memoria sive notitia de rebus sive de honore camere, in diversis 
partibus sive regionibus terrarum ultra citraque positis. Igitur ha- 
betur sive continetur in clauso Sancti Juliani vinea una, que fuit de 
Rodulfo, quam comparavimus xvi denariis, de muliere et filiis ejus. 
Habetur inibi terra, que est in condamina, quam comparavimus xx 
denarios, de Rodulfo, fratre Rothbaldi monachi. In Relaua, subtus 
castrum , habemus omne decimum de condamina, quem dedit Boni- 
facius Peregrinus ad sanctum Victorem; in Carloco, medietatem de- 
cimi de condamina, quam excolunt * monacbi; in claustro contra cas- 
trum, medietatem omnem decimi. De his itaque omnibus donationem 
fecimus Domino Deo et sancto Victori denominatus Bonifacius. Post 
obitum denique ipsius, insurrexit Bonefacius, nepos ejus, et hec omnia 
tulit sancto Victori. Quod videntes, camerarii, Raimundus scilicet et 
Ugo, manum miserunt, et comparaverunt sive redemerunt et dederunt 
unam mulam per xr solidos et xx solidos optime monete, et reddidit, 
videntibus testibusque et firmantibus, ipse et filii ejus et uxor ejus. 

In Carnolas habet camera octavam partem in tota villa, quam 
dedit Ugo, filius Fulconi, quondam monachi. Ugo Guilelmus eamera- 
rius acaptavit unum mansum et terciam partem de terris culüs, que 
non erant partite, de Rainaldo Paracols; et dedit unum caballum pro 


Sæc XI. 


v^, 


Circ. 1035. 


468 CHARTULARIUM 

hoc. Et acaptavit medietatem fevi de Barone de Blanca Forti et fratri- 
bus ejus, deditque ipsi et fratribus ejus vn solidos. De filiis Bellaroni 
acaptavit, de tota octava parte, medietatem de fevo, et dedit 1m so- 
lidos pro hoc. Inibi dedit Guirannus unum mansum de Cambalera 
Domino Deo et sancto Victori; et pro hoc manso, et per decimum de 
condamina Sancti Romani , dederunt unam optimam mulam Raimun- 
dus et Ugo. 

465. 
Karta Guiquiranni. 


ln nomine Domini nostri Jhesu Christi. Ego Vuichirannus dono 
Deo omnipotenti et sancte Marie et sancto Victori martyri, in monas- 


. terio Massilie, decimum de cartone, quem jure teneo in villam quam 


Circ. 1060, 


nominant Carnulas; recipiens a Barnerio monacho solidos quinque. 
Ipsi quoque monachi sancti Victoris in perpetuum teneant, possideant 
im proprium alodum. Ego nempe hujus donationis auctor existens des- 
criptionem fieri rogavi. 


466. 


Geraldus Niger dedit Domino Deo et sancto Victori, post obitum 
suum, in Valle Longa, terram omnem quod habuit, cultam et incul- 
tam, et terram que est in circuitu spelunce, omne quod habet; unam 
quartaradam de vinea, in Olmeta, cum supra nominata terra, et alia 
quartarada, per gadium, post mortem ejus. Pro his omnibus dedimus 
u solidos et medium et unam asinam et nir sestarios de annona. In 
ipsa valle dedit Leutardus unam petiam de terram quod habebat. 
Terram que est ad Crucem dedit femina, nomine Simphonia, pro ani- 
ma mariti sui et suam. Ad Cadaneira habemus unum ortum et vi- 
neam , que dedit Guilelmus Bernardus et Ugo, frater ejus. Gausbertus, 


post obitum suum, dedit unam quartaradam de vinea, ad plancam. 


super Vuelna. Bona Filie , soror Helie, dedit unam quartaradam in Tre- 
bontio. Inibi mater Laurentii de Massilia dedit unam quartaradam. Habe- 
mus de Guinimagno unam semodiatam , quam comparavimus um soli- 
datas, et dedit ipse et filii ejus, cum consilio et solutione Fulconis de 
Auriol. Inibi habetur una quartarada, quam dedit Udalbertus, pro 


SANCTI VICTORIS. - 469 


anima sua, sancto Victori. In valle Sancti Juliani habemus unam quar- 
taradam, quam reliquit Marina ad cameram. In territorio Rianz, acap- 
tavit Raimundus mansiones sive domos, que fuerunt de Pontio Roth- 
lando et ejus matre, de Pontio Jausfredo, quas dedit Domimo Deo et 
sancto Victori, ad proprium alodem, sine ullo retinemento. Similiter 
Ugo Ginardus et mulier ejus dant et relincunt ipsas domos et terras 


camposque et vineas, quas tenebat ipse Pontius Rothlannus materque . 


ejus de Ugo Ginardo. Et pro hoc ipso perdonavit Raimundus xv soli- 
dos quos ei, debebat predictus Ugo Guinardus, et dedit ei alios x soli- 
dos. In ipso Rianz, dat sive concedit Wilelmus Stebleira et mulier ejus, 
Pontius Jauzfridi et mulier ejus, omnem cambiam de vino de camera, 
ut non habeat vetitum nec ullam contrariam de ullo homine. In Valle 
Longua, acaptavit Raimundus de Vilelmo omnem terram et alodem 
quam habebat, deditque Domino Deo et sancto Victori, ad proprium 
alodem, sine ulla contrapellatione; et dedit ei Raimundus ri solidos. In 
valle Sancti Juliani, acaptaverunt Raimundus et Ugo quandam vineam et 
omnes terras quas habebat Laubertus Pellicearius, et pro hoc dederunt 
ei quatuor solidos et medium. In ipsa valle, acaptavit Raimundus de 
Pontio Jatberto, de Fossis, ad hedificium domorum de camera, in, 


opera sancti Victoris, omnem terram quam habebat, scilicet unam . 


quartaradam et quod majus videtur habere; deditque ei de puro 
vino, in Bersa, xii collaredos. In civitate Arelatensi, quidam nomina- 
tus Petrus Nivi dat Domino Deo et sancto Victori, in manu Raimundi, 


totum alodem quem habet inibi et circa positis castris et villis, scilicet ' 


in campis et vineis, pratis et ortis, viridariis, arboribus fructiferis et 
. infructiferis, terris cultis et incultis, ubicumque eas videtur habere. 
Hoc itaque agit in tali convenientia, cum consilio testium, firmantibus 
et roborantibus simulque laudantibus Petro Bastoni, Guiquiranno, 
Signoreto Artaldi, Guzoleno, ut, quamdiu supra nominatus Petrus 
vixerit, det ei x solidos omni anno, videlicet quinque in natali 
Domni et alios quinque media quadragesima. Quamdiu itaque Rai- 
mundus Arelato * steterit, ipse cum eo maneat, et ad obitum ejus cu- 
ram ei impendat, et que opus afuerint ad sepulturam prebeat, et 
diligenter eum sepeliat. 


f* 109. 


Circ. 1070. 


1006. 


ATŸ - CHARTULARIUM 


457. n 
Karta de duabus modiatis vinearum in villa de Saletas. 


In nomine sancte et individue Trinitatis, Patris videlicet et Filii 
et Spiritus Sancti, unius omnipotentis nomine. Ego Aldegarius atque 
Amelius, una cum uxoribus nostris, Astrudis videlicet et Ugusenda, 
cogitantes de.salate animarum nostrarum et de spe future retributio- 
nis,.... donamus atque offerimus eidem omnipotenti Deo sanctissimo- 
que ejus martiri Victori glorioso aliquid de proprio jure hereditatis 
nostre quod est in comitatu Tolonense, in territorio quod pertinet ad 
villam quam nominant Saleta, videlicet de terra culta modiatas dues; 
et est ista terra. juxta montem quem vocant Quintianum. Igitur ea ra- 
tione donamus hanc donationem ad sanctum Victorem, ut servi Dei 
teneant et possideant in perpetuum, et pro peccatis nostris existant 
intercessores, nulliusque hordinis persona abstrahere presumat ean- 
dem nostram donationem. Nempe si nos aut nostri heredes. aut aliqua 
persona contra hanc donationem insurgere temptaverit, vendicare 
istut non valeat; sed cogatur exsolvere auri optimi uncias v, et de 
reliquo iram Dei omnipotentis incurrat et sanctorum ejus. 

Ego Aldierius atque Amelius et uxores nostre predicte sive filii Jos- 
fredus atque Guilelmus hanc cartam scribere fecimus, et manibus 
nostris firmamus, et firmare rogamus. Guibertus firmat. Aldebrannus. 

: Rodulfus firmat. Petrus firmat. Rostagnus firmat. 


468. 
Karte de Belgenceir. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Petrus', Willelmi 
vicecomitis filius, dono omnipotenti Deo et sancte Dei genitrici sem- 
perque virgini Marie sanctoque Victori, gloriosissimo martiri, et abbati 
Bernardo et monachis in monasterio Massiliensi Deo servientibus , tam 
presentibus quam futuris, medietatem ville que vocatur Belgenceig, 


! Petrus dictus Saumada. 


» 


| SANCTI VICFORIS. 4TÀ 
que mihi hereditario jure a parentibus obvenit (et est alia medietas 
ipsius monasterii sancti Victoris alodus), cum omnibus que ibi ad 
me pertinent, cum omni territorio ville ipsius, videlicet cum terris 
cukis et incultis, pratis et pascuis, silvis, arboribus pomiferis et inpo- 
miferis, aquis aquarumque decursibus , rupibus et vallibus, montibus 
et-colkbas, et omnibus omnino rebus. Hec omnia, sieut supra scripta 
sunt, donamus ego Petrus et uxor mea Oddoara et filii mei omnipo- 
tenti Deo et sancte Dei genitrici Marie et sancti. Victoris martiris et : 
abbati ac monachis Massiliensis monasterii, sine ullo retmemento, 
totum et ab integro, pro animabus nostris et omnium parentum nos- 
troram , vivorum et defunctorum. Et ut hec nostra donatio firmior 
stabiliorque permaneat omni tempore, accipimus de rebus sancti Vic- 
toris ducentas solidatas. Si quis de heredibus nostris aut ullus homo 
vel femina vel aliqua potestas vel persona vel nos ipsi, inmutata volun- 
tate , donationem istam inrumpere vel inquietare temptaverit, non ei 
liceat vendicare; sed componat in duple hec omnia suprascripta, do- 
natione presenti permanente firma et stabili, sciatque se iram Dei in- 
currere, nisi resipuerit et omnipotentem judicem digna satisfactione 
placaverit. 

Faeta ista carta donationis hujus anno incarnationis Christi mille- 
simo LxVI, indicione mr. 

Signum Petrus Saumada. Signum Oddoara et Guilelmus et Ugo et 
Fulcho et Iratus et Bertrannus, nos qui hanc donationem facimus et 
farmamus, et firmare testes rogamus. Wilelmus, episcopus Tolonensis, 
donavit et firmavit. Lambertus de Melna firmavit. Pontius Amelius 
firmavit. Rainaldus de Massilia firmavit. Stephanus Arambertus firma- 
v&. Giraldus Altemannus firmavit. 

Ego eciam Lambertus de Melna et uxor mea et fili, et ego Guar- 
nerius et uxor mea et fili mei, et Guisenna et filii mei, donamus bona 
voluntate Deo et sancte Marise et sancto Victori, et abbati monasterii 
sancti Victoris et monachis ejus presentibus et futuris, quantum nos 
babemus, aut aliquis homo per nos. in castro vel villa Belgenciaco et 
in toto termino ejus. 


—————MÁáÁá I UEPNEEERPUPAUERPUEPENEREEREQRADAENE — CIN Ra imn bm cota - -— 


1 jan. 1068. 


v^, 


A . CHARTULARIUM 


469. - 
Alia, 


(Fragm. ap. Guesnay, Vita S. Cass., 579; Ruffi, Hist. de Mars., I, 485; Ducheshe, Hist. 
des card. franc., II, 36.) 

In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Petrus', filius Vilelmi 
vicecomitis, et uxor mea Oddoara, et filii mei Guilelmus et Ugo et 
Fulco et Iratus et Bertrannus, donamus omnipotenti Deo et sancte 
Marie et sancto Victori martiri, et abbati Bernardo et monachis in 
monasterio Massiliensi Deo servientibus, tam presentibus quam futuris, 
propter redemptionem animarum nostrarum et parentum nostrorum, 
in villa que vocatur Belgenciacus, totum quod ibi ad nos pertinet, cum 
omni territorio ipsius castelli vel ville que dudum vocata est Balmetas, 
cum terris cultis et incultis, aquis aquarumque* decursibus, pratis, pas- 
cuis, silvis, garricis, arboribus pomiferis et inpomiferis, montibus et 
collibus, rupibus et vallibus et omnibus omnino rebus. Hec omnia, 
sicut supra scriptum est et sicut ad nos pertinere videntur, unam vide- 
licet medietatem que nobis hereditario jure a parentibus advenit, do- 


namus totam et ab integro; alteram vero, que donatione avunculi mei 


Fulconi eidem monasterio collata est, astipulatione nostra firmamus, 
totum scilicet quantum in his omnibus nos habemus, vel aliqui homi- 
nes per nos, bono animo et bona voluntate sancti Victoris monasterio 
donantes, sicuti conterminantur supra scriptum territorium cum ter- 
ritorio de Solers, de Melna et de Corios et de Illa Torna, ut monachi 
sancti Victoris presentes habeant et possideant et teneant, et futuri 
omni tempore sine inquietudine et impedimento alicujus hominis. Quod 
si quisquam homo aut femina hanc donationem inrumpere voluerit , 
sciat se iram Dei omnipotentis et sancte Marie et omnium sanctorum 
incurrere, et componat auri optimi libras x, et donatio ista firma per- 
maneat omni tempore. Accepimus autem nos supra scripti, propter 
hanc donationem, de bonis sancti Victoris solidatas ducentas. 

Facta donatione ista kalendis januari, anno ab incarnatione Domini 
millesimo rxvi. 


! Petrus Saumada: 





SANCTI. VICTORIS. 413 


Signum Petrus, signum Oddoara et Guilelmus et Ugo et Fulco et lra- 
tus et Bertrannus, nos qui hane donationem facimus et firmamus, et 


firmare testes rogamus. Guilelmus, episcopus Tolonensis, donavi et - 


firmavi. Lambertus de Melna, Pontius Amelii, Rainaldus de Mansella, 
Stephanus, Arambertus, Gueraldus Altemann. | 


470. 


Carta de Petra Foco. 


In deifice Trinitatis nomine. Ego Guido, Fulcoare quondam filius, 
sciens sicat umbram corpus hominem mortem sequi, et volens anime in- 
teritum evadere et ad vitam eternam pervenire, pro anime mee remedio 
et pro animabus patris mei et matris mee, dono ad proprium alodum 
Domino Deo et altari quod est consecratum in honore sancte Marie et 
sancti Victoris, in monasterio Massiliensi, et habitatoribus ejusdem 
loci, tam presentibus quamque futuris, videlicet partem meam quam 
habeo in vr ecclesiis et in territoriis earum, et aliam partem quam ex- 
cambiavi a fratre meo Giranno in eisdem ecclesiis earumque tenuris : 
hoc est, in ecclesia sancte Marie de Descensa et in sancto Sidonio et 
sancto Laurentio et sancto Martino ad Gateiras et sancto Johanne (que 
omnes sunt in territorio de Poieto et de Petra Foco), et in sancta 
Maria de Colobreria , cum suo tenemento. Et si ipse Girannus non fir- 
maverit hanc donationem aut filii ejus et noluerint istam cambiatio- 
nem firmiter permanere, ego dono jam dicto altari sancte Marie et 
saneti Victoris, Massiliensis monasterii, et habitatoribus ejusdem loci, 
tam presentibus quamque futuris, ad proprium alodem, ex integro, 
'omnem hereditatem meam que me contingit ex parte patris et ex parte 
matris, in Petra Foco, tanta quanta illum Girannum ; in Colobreira, 
similiter; in Poieto ,'similiter; in Gardana, similiter; in Massilia, simi- 
liter. Hec omnia, sicut dicta sunt, donavi supra scripto tenore sepe 
nominato altari sancte Marie et sancti Victoris monasterii Massiliensis, 
monachisque ejusdem loci presentibus et futuris, ad proprium alodem 
in perpetuum habenda. Ex quibus omnibus, ut firma inconcussaque 
permaneant, banc donationis cartulam scribi precepi, et scriptam 

1. 60 


1060. 


1060. 


fe 


110. 


ATA CHARTULARIUM 

manu propria firmavi , aliosque firmare rogavi. Si quie autem donatio- 
nem hanc aonulare vel decurtare tensptaverit, non valeat vendicare 
quod voluit, sed cogatur solvere supra nominatis monachis xxx paris- 
simi auri libras; insuper dampnetur in inferno inferiore , cum Datan et 
Abiron et Juda traditore, nisi emendaverit digna satisfactione. 

Facta est autem anno incarnationis dominice millesimo rx. 

Pontius de Vi[ci]nis, frater ejus, firmavit. Isnardus Gelini firmavit. 
Glautardus firmavit. Wilelmus firmavit. Petrus, filius ejus, firmavit. Ala- 
mannus firmavit. Lambertus de Petra Foco. Wilelmus Gadaldis firmavit. 
Fulcherius firmavit. 


471. 


Carta de Poncio de Vicinis, de Descensa. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Pontius de Vicinis castro, 
Áve quondam filius, videns hoc seculum fugitivum esse et in&dele, nalfi- 
que servare fidem , non seni neque juveni, non diviti neque pauperi, sed 
prorsus omnes decipere ; quem eri erat fortis, robustus, hodie nunciatur 
gravi egretadine detentus, et qui hodie amplos latosque honores videtur 
habere, vix cras de totius terre spatio tres ulnas habebit ; et cujus facies 
modo rubet ut rosa, cras nunciatur in feretro sudario obvelata; et 
audiens Dominum dicentem : « Venite ad me omnes qui laboratis et 
honerati estis, et ego vos reficiam!; » et alibi: « Date helemosinam, 
et omnia munda sunt vobis*; » et illud : « Sicut aqua extinguit ignem, 
ita helemosina extinguit peccatum*; » pro anime mee remedio, et pro 
animabus patris mei et matris mee parentumque meorum, dono Deo 
et altari quod est consecratum in honore sancte Marie et sancti Victo- 
ris, in monasterio Massiliensi, aliquid de meo honore, ad proprium 
alodum, videlicet ipsam partem que mihi obvenit in hereditatem in 
sancta Maria de Descensa et in toto ejus territorio; et meam partem 
de sancto Martino de Gateria, cum manso de Keitberto Montenerio ; 
et meam hereditatem quam habeo in sancto Jolfinme (sunt autem ipse 
* ecclesie, id est sancti Johannis et sancti Maytini , in territorio de castro 


! Matt., XI, 28. * Eccli., YII, 33. 
* Lüc., XI, 41. 








SANCTI VICTORIS. 415 


de Petra Foco); et unum de melioribus mansis quos habeo cum fratri- 
bus meis in Colubreira; et partem quam habeo in sancta Maria, que 
est in territorio ejusdem castri Colubrerie; et 1:de melioribus mansis 
' quos habeo cum fratre meo Vilielmo in Pojeto, alterum in castro 
Vicimis, et sextam partem de Molna. Ego jam dictus Pontius supra 
nominata omnia donavi ad proprium alodium, prescripto altari sancte 
Marie et sancti Victoris Massiliensis monasterii , et monachis ejusdem 


loci, tam presentibus quamque futuris, ut in perpetuum eadem habeant . 


et sine ulla contrapellatione possideant. Ut autem hec donatio incon- 
cussa permaneat, eam huic cartule inscribi precepi, et manibus pro- 
priis firmavi, et alios firmare rogavi. Si quis autem hanc donationem 
annulare vel decurtare voluerit , non valeat vendicare quo(d-voluit , sed 
cogatur supra nominatis monachis xx libras auri purissimi persolvere; 
msuper dampnetur cum Juda traditore in inferno inferiori, nisi resi- 
püerit digna satisfactione. 

Hacta est autem anno incarnationis dominice millesimo rx. 

Pontius dedit et firmavit. Vido, frater ejus, firmavit. Isnardus Gelini 
firmavit. Glautardus firmavit. Wilelmus firmavit. Petrus filius ejus, 
Alamannus firmaverunt. Lambertus de Petra Foco firmavit. Vilelmus 
Gadaldis firmavit. Fulcherius firmavit. 


472. 
De Petrafoc. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Gofredus', comes Áre- 
latensis, dono de alode meo aliquid que est in territorio ecclesie sancti 
Johannis, que est sita in territorio castri que nominatur Petrafug , in 
terris, in ortis, in aquis, in molendinis. Dono, pro redemptione anime 
mee parentumque meorum, ad proprium alode, Domino Deo sancti- 
que Victoris martyris Massiliensis, et monachis ejusdem monasterii 
martyris, ut teneant et possideant sine ulla inquietudine hominum. 

Et post multum tempus venit comitissa cum filio suo et dederunt 


! Hunc Gofredum non alium esse censemus quam Gaufridum I, comitem Provincig, Guil- 
lelmi II filium. 


Circ. 1050, 


Circ. 1062, 


416 y CHARTULARIUM 


pariter et firmaverunt donum quod fecerat comes in manu Guidonis, 
monachi sancti Victoris, et monachis ejusdem loci, ut habeant et pos- 


sideant semper. Et pro hoc dono dedit Guido monachus ad comitis- 


sam et ad filium suum octo solidos ottonnicorum monete. 

Hoc donum firmavit comes et suis fidelibus firmare rogavit. Guido fir- 
mavit. Amelius firmavit. Humbertus Grossus firmavit. Pontia, uxor sua, 
firmavit. Fulco, filius suus, firmavit. Comitissa similiter cum filio suo hoc 
donum firmavit , et suis ut firmarent mandavit. Bertrannus Guitbertus 
firmavit. Ugo de Fonte firmavit. Poncius Guilelmus firmavit. Arnulfus, 


filius Pontie, firmavit. Ricardus presbyter firmavit. Inguilfredus firmavit. 


Hac itaque donatione, quam facimus ego Gofridus comes et uxor mea 


et filius meus, est in territorio superius nominato Sancti Johannis, et 


quicquid habemus donamus, quicquid censui vel usui nobis debemus! 
funditus relinquimus, et hoc ut nullus, qui nobis suceedat , requirere 
presumat interdicimus, vetamus , proibimus. , 


473. 


Ego Girannus , que fuit condam hereditarius castri que nominatur 
Petrafug , dono omnipotenti Deo sanctique Victoris Massiliensis unum 
mansum in Colobreria, que fuit de Lautardo Parauler, et in Petrafug 
unum mansum , que fuit de Rigofre. 

Similiter ego Pontius Guiranni dono sancti Victoris et monachis 
ejusdem martyris unum medium mansum in Colobreira, que fuit de 
Paulo; et in Petrafug, unum mansum de Teutberto Montaner; et in 
Pojeto, unum mansum de Rainardo; similiter et in Vizins, unum 
mansum optimum. 

Pontius Fulco, nepos eorum, videlicet Guiranni et Pontii, donat, 
pro remedio anime sue, Domino Deo sanctique Victoris martyris 
unum mansum in Colobreira, de Boniello. Donat eciam unum homi- 
nem, nomine Guiriam, cum omnia que per ipsum tenet. Similiter 
donat mansiones de Aguler, cum tenemento que tenebat per ipsum. Et 
in Pojeto, donat Brimam cum tenemento suo. Dedit quoque a la 


! Corr. debetur. 


SANCTI VICTORIS. ATT 


Vorzeda una condamina, et super ecclesiam sancti Sidonii. unum 
campum. | 

Arnulfus namque, frater Giranni, donat omnipotenti Deo et sancti 
Victoris martyris unum medium mansum in Pojeto, de Lautuardo, 
et Fuolcbert Garota, cum tenemento suo; et in Petrafug habebit una 
semodiata de vinea de sua dominicitura. 

Guido eciam monachus, frater ejus, donat unum mansum in Pojeto, 
de Martino Guavaldano. | | 
| 474. 

Item, alia de ecclesiis. 


Notitia qualiter Guido monachus acquisivit Domino Deo et sancti 
Victoris martyris æcclesias que sunt site intra terminos castrorum 
que vocantur Petrafug, Poget, Colobreira, id est ecclesiam sancte 
Marie cum tenemento suo, sancti Johannis cum tenemento suo, sancti 
Martini cum tenemento suo, säncti Sedonii cum tenemento suo, 
sancti Laurentii cum tenemento suo, sancte Marie de Colobreira. 
Per has itaque ecclesias superius nominatas dedit Guido monachus 
ad Girannum, fratrem suum, partem suam que ei hereditatis jure 
successerat; quem Girannus accipiens, dedit omnem partem suam 
quem habebat in etclesias superius nominatas Domino Deo et sancto 
Victoris martyris, in manu domni abbatis Durandi. Pontius quo- 
que, frater Giranni, dedit similiter permia ‘, que habebat in eccle- 
sias, pro anima sua, sancti Victoris, in manu ipsius abbatis*. Wilelmus, 
frater suus, firmavit et dedit. Petrus Guilelmus abuit in precio unum 
mulum optimum, donavit et firmavit. Pontius Fulcho, xx solidos a Gui- 
done * accipiens, donavit que habebat in ecclesias , et firmavit. Alaman- 
nus, frater Guido, habuit unum caballum, et dedit et firmavit. Petrus 
Raficots et fratres ejus abuerunt xx solidos de denariis, dederunt et 
firmaverunt. Donat eciam Petrus Guilielmus ecclesiam sancti Pontii et 
parochiam ejusdem ecclesie, quantum ad ipsum pertinet et in antea 
pertinere debet in toto territorio de castro Colobreira, et decimum de 
sua dominicatura, omnipotenti Deo et sancto Victori martyri, ad pro- 


! Sic. 3 Vid. chartam superiorem. 


Circ. 1062, 


v°, 


AT8 CHARTULARIUM . 


prium alodem; et pro hoc habuit unum bovem optimum et una vacca. 
Donat eciam Fulcho Sebencus partem suam, et habuit x solidos. 

Ego Rostagnus' archiepiscopus et fratres mei Amilius et Guido do- 
namus omnipotenti Deo et sancto Victori martiri ecclesiam sancti Mi- 
chahelis et omnià que ibi adjacet, et tenet ipsa ecclesia; ex parte me- 
ridii, consors fons que vocant Alma Narra; et est ipsa ecclesia ante 
castrum quem vulgo neminant Heras. Ego Rostagnus archiepiscopus 
dono et firmo , et fratres mei Amelius et Guido '........... TOPPED 
Similiter et ecclesiam sancti Georgii, cum omnibus que ibi adjacet, et 
tenet ipsa ecclesia: ex parte meridii, consors ab ipsa ecclesia usque in 
Garda de Verron; ab oriente, sicut aqua dimergit in mare usque in 
caminum de Borma; ab occidente, terminum Garonna, Arena mala, 
Aborma major. 

Donat Pontius Isnardus, de Flajosco, et conjux sua et filii sui ter- 
ciam partem ecclesie sancti Poncii, cum omnibus que ad eam perti- 
net, Domino Deo, sancti Victoris martiris, et partem quem babet 
infra cimiterii terminatum, et una moiada de terra optima, de manso 
qui fuit de Rebello, et de dominicatura sua una quartarada de vinea 
optima. Donat eciam una brazaria de Rothbal Colares, et decimum de 
pane et vino et carne, de Borma et de Bormeta, et decimum de salinis 
que habet, et homines tenent per illum. Raimundus quoque, frater 
ejus, donat similiter partem decimi que ipse habet. Pro ipso tamen 
dono. quod fecerunt Pontius Isnardus et mulier sua, habuerunt in pre- 
cium una equa et unum porcum et quatuor solidis de denariis que 
dedit Guido monachus. | 

Ego Petrus Guilielmus dono Deo sanctique .Victoris martyris. et ad 
sancti Johannis, vel ad monachos qui ibidem habitant, terram. quam 
tenuit Guntardus Filiolus, pro xxv solidos quos debebam ipsis mona- 
chis sancti Johannis, ut habeant et possideant semper. Termini vero 
terre istius sunt isti : a meridie, sicut cruces de cimiterio stant usque 
in fluvium Colobrarie; ab oriente, sicut rivulus Martini comiscitur 
fluvio Colobreira. Comparavit eciam Guido monachus terram de Go- 


* Rostagnus archiepiscopus Aquensis. * Locus abrasus. 


SANCTI VICTORIS. 4T9 


fredo! vicecomite, que est prope ecclesiam sancti Johannis que fuit 
de Petrone Bernuirid, et dedit in precio unum mulum optimum. 
Et est terminus ejusdem terre : ab oriente, rivulus Martini; a meridie, 
fluvius Colobrerie. Hanc terram donavit et vendidit Gofredus et uxor 
sua et filii sui Domino Deo sanctique Victoris martyris et menachis ejus- 
dem loci, tam presentibus quam futuris. Dedit eciam mulieri Gofredi 
quinque solidos de denariis Guido monachus pro ipsa terra superius 
nominata. Donat eciam Alamannus, frater Giranni, una modiata de 
terra optima, que est juxta fontem Sancti Martini, sancti Victoris; et 
est terminus ejusdem terre ab ipsa fonte usque in camin carral; et 
pro ipsa terra dedit Guido monachus, octo solidos ottonincorum mo- 
nete Alamanno. Similiter Petrus Raficot et fratres sui vendiderunt ter- 
ram que est prope ipsam ecclesiam sancti Johannis Guidoni monacho; 
et dedit eis unum caballum et duos solidos; et fuit terra ipsa de Gui- 
lielmo Madalbert. Vendidit eciam Fulco Sebencus a la Volta de Pageset 
quantum illi pertinuit ad Pontelar; et pro hoc dedit ei Guido mona- 
chus v solidos. Donavit eciam Girannus terras que fuerunt de manso 
Atanulfo (et sunt super via que vadit ad Pingnas, a las Plantadas), 
Domino et sancto Victori; et Umbertus Atanulfus et mulier sua et filii 
sui donaverunt et firmaverunt; et pro hoc dedit eis Guido unum asinum 
optimum et medium modium de annona. Umbertus vero Boscarla 
dedit medietatem decimi de terra que fuit de Bernuirid, que est juxta 
ecclesiam sancti Johannis; dedit ipse et mater sua et frater suus, et pro 
hoc dedit eis Guido monachus xx denarios. Terra autem que est ad 
guadum de Colobreira, que fuit de manso de Lautard de la Colla, 
dedit Pontius Fulco Domino Deo et sancto Victori, pro remedio 
anime sue. Gontardus eciam Ferus donavit et guirpivit terciam 
partem decimi de manso que fuit de Boniel Domino Deo et sancto 
Victori; et pro hoc dedit ei Guido monachus quatuor solidos de 
denariis. Gontardus similiter major et mulier sua dederunt, de 
suo proprio alode, decimum quem habebant de terras de Poio 
Jaudal et ad Spradinal Domino Deo et sancto Victori; et pro hoc 


! Gaufredus, vicecomes Massiliensis. 


— ——- 4 


1000. 
fo 114. 


Circ. 1070. | 


480 CHARTULARIUM 


postea dedit Guido monachus ad Raficoth et mulieri ejus unam 
vacam. 


475. - 


Divina inspirante clementia et ejus benignissima opitulante clemen- 
tia, etc. Ego Arnulfus et uxor mea Fulcoara, * uua cum filiis nostris 
Wilelmo, Pontio , Fulcone, Raficoth, de salute animarum uostrarum 
solliciti, et immanitatem scelerum nostrorum pertimescentes, . . .... 
facimus donationem omnipotenti Deo et sancto Victori, suo martyri, 
ejusque monasterio, haud procul a civitate Massilia fundato, et abba- 
tibus ac monachis perpetim ibi manentibus, de alode nostro quem 
habemus in comitatu Tolonense , juxta terminos de castro que vocant 
Petra Foco ; id est, ecclesiam que fundata est in honore sancti Johan- 
nis Baptiste, cum apendiciis suis, et, de rivo Martino usque ad Car- 
noles, ipsum meum directum, et medietatem de ipsius mulino Udaloni 
usque in terminum de Carnoles; et ipsam condaminam meam, ab in- 
tegro, et meam partem de Silva Cana. Sane si quis ex nobis aut ex he- 
redibus nostris aliquis hanc donationem, quam pro animarum nostra- 
rum redemptione omnipotenti Domino offerimus, divellere conetur, 
istud facere nequeat, sed cogatur in vinculo exsolvere auri optimi x li- 
bras, et denuo scriptura ista inconvulsa manead. | 

Facta donatio ista anno incarnationis dominice millesimo, regnante 


Rodulfo, rege Alamannorum seu Provincie. 


Ego Arnulfus et uxor mea, nomine Fulcoara, necnon filii mei supra- 
dicti, banc donationem corde perfecto et animo voluntario omni- 
potenti Domino et sancto Victori, suo martyri , dedimus, et manibus 
nostris firmamus, testibusque subter adnexis firmare rogavimus. Wi- 
lelmus firmat. Pontius firmat. Fulco firmat. Raficoth firmat. Umbertus 
firmat. 


476. 
Carta de ecclesiis quas dederunt filii Arnulphi de Petrafog. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Petrus, condam filius 
Aicelene, et uxor mea, nomine India, donamus omnipotenti Deo, 


SANCTI VICTORIS. 481 


sancteque semper virgini Marie et sancto Victori martyri, et monachis 
degentibus ibi, tam presentibus quam futuris, aliquid hereditatis mee, 
pro redemptione anime mee et parentum meorum, et pro mulo optimo 
quem accepi in precio, videlicet ecclesiam sancte Marie et aliis ecclesiis 
que ibi sunt, cum omnibus omnino rebus eisdem ecclesiis pertinen- 
tibus, que sunt site in loco qui vocatur ad Dexessa, et cum aliis 
ecclesiis que sunt in territorio sancti Sidonii, hec est ecclesia sancti 
Laurentii et ipsius sancti Sidonii, cum omnibus omnino rebus eisdem 
pertinentibus; similiter ecclesiis que sunt site in territorio de castro 
quod vocatur Petra Foco, videlicet ecclesiam sancti Johannis et sancti 
Martini, et ecclesiam sancte Marie in castro de Colobrario, cum 
omnibus rebus eisdem ecclesiis omnino pertinentibus. Hec omnia 
supra scripta dono ad proprium alodem Domino Deo et sancto Victori 
et monachis ibi degentibus, presentibus atque futuris, cum omni 
honore, sine ullo malo usu, sine ulla retinentia, ut quiquid monachi 
voluerint facere faciant ad servitium Dei et opus monasterii. Et ego 
supradictus Petrus facio guirpitionem et firmo omne "donum quod 
donavit avunculus meus Pontius! sancto Victori et monachis ejus, 
et facio guirpicionem et donum de prato et de vinea que dedit Fulco, 
vicecomes Massilie, sancto Petro de Paradiso, et guirpitionem de 
condamina, que sunt sita in territorio de valle Katedre. 


47] et 478. 


De Petra Foco. 


Saluberrimam atque pre omnibus fulgentissima karitas , quam 
omnes fideles christiani in omnibus cogitare debent. Ita et ego Ar- 
lulfus et filii mei, quorum nomina hec sunt : Willellmus necnon et 
Pontius et Fulco, Rostagnus , Girannus, Arlulfus, Alamannus, Guido, 
et filie mee, cogitamus casus anime nostre, ut' Deus omnipotens 
dimittere dignetur omnia delicta nostra; damus atque transfundimus, 
ad honorem Dei genitricis Marie, ut ipsa interpellans sit et intercedat 
pro nobis ad Dominum de omnia delicta nostra , aliquit de hereditate 


* Vide sup. n. 472. 
I. 61 


Cire. 1050. 


v?. 


5 jul, 1075. 


482 CHARTULARIUM 


nostra que est in comitatu Tolonense, que est in territorio de Petra Foco, 
inter montem Broncio et montem Tymaro, de terra culta'et egresta 
modiatas duodecim, et in sponsalicium cartaratas rt. Et ego Wilelmus- 
et Pontius, frater meus, et Fulco et Rostagnus et fratres nostri damus 
ad ipsam ecclesiam semodiatam de terra unam. Hec intenti animo 
et prompta voluntate et amorem karitatis, ut hereditatem cupimus 
habere in sanctorum societate, transfundimus atque firmamus, sine - 
interpellatione de homine viventi. Et qui hoc contra iere voluerit, 
non habeat licentiam neque potestatem, sed habeat societatem cum 
Juda traditore et cum Anania et Saphira, et permaneat maledictus 
atque anatematizatus, sicut anathema maranathan , quod est perditio 
ejus ; et qui hoc contra ire voluerit, non habeat licencia neque potes- 
tate, sed componat in vinculo auri optimo libras c, et postea donatio 
ista firma et stabilis permaneat omnique tempore. 

* Absolutio quod domnus Deodatus ‘ episcopus, cum universis 
clericis suis, fecit in hoc loco, tam viris quam mulieribus, de 
omnibus peccatis suis, tam de majoribus quam de minoribus, unde 
penitentiam egerunt vel agere cupiunt : de minoribus unam medie- 
tatem; de majoribus dimittimus qui in tres dies est unum, et qui in 
duobus, dimittimus unum, extra quadragesimam et adeventum, ad . 
eos qui ibidem fideliter venerint vel vigilaverint, aut de possesionem. 
suam valente unum denarium, per unumquemque anno, hic adju- 
torium dederit. 

Signum Willelmus per se et per suum fratrem firmavit. Rostagnus 
firmavit. Arlulfo firmavit. Humbertus firmavit. Alius Humbertus fir- 
mavit. Autrigus firmavit. Laitus firmavit. Pontius rogatus scripsit. 


419. 
"Carta de salinas et stagno de Heiras. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Rostagnus, Aquensis 
archiepiscopus, et Amelius, frater meus, donamus in helemosinam 


. omnipotenti Deo et sancte Dei genitrici semperque virgini Maris, 


! Deodatus, episcopus T'elonensis. 


SANCTI VICTORIS. 483 
sanctoque Vittori martiri, et abbati Bernardo , et monachis in mo- 
nasterio Massiliensi Deo servientibus, quam presentibus quam fu- 
turis, in territorio castelli quod appellatur Eiras, in stagno quod 
vocatur.Fabricatum , unusquisque nostrum unas salinas, ego scilicet 
‘las quas incolit homo nomine Pontius Auger, et predictus Amelius 
illas quas tenet homo Andreas nomine; atque, super hec omnia, 
lieentiam comparandi in toto stagno predicto, videlicet ut emat semper 
ille qui prepositus fuerit.in hoc a monachis sancti Victoris, ad. opus 
monasterii. predicti, per totum illum stagnum, quantumcumque volue- 
Tint. Ita, sicut superius scriptum est, donamus nos predicti donatores 
omnipotenti Deo .et .sancte Marie sanetoque Victori et monachis 
Massiliensis monasterii, pro redemptione animarum nostrarum et 
omnium parentum nostrorum, tam vivorum quam defunctorum, ut 
habeant et possideant, sine ullius contrapellatione, cum omni quiete 
et-pace, omni tempore. Si quis autem hanc nostram donationem 
inquietare voluerit, non valeat vindicare quod voluit; sed, nisi resi- 
puerit, in duplum eogatur exsolvere, donatione ista firma et stabili 
permanente. Hoc autem sciendum, quia, si cultores infideles fuerint, 
sive ad impotentiam vel necessitatem redacti fuerint, monachi debent 
ibi cultores cum consilio nostro mutare. 

Facta est donatio hec m nonas julii , anno ab incarnatione Domini 
millesimo rxxv, apud cellam sancti Benedicti, in territorio ipsius 
astri, :presentibus.religiosis ac nobilibus , monachis sive laicis, ac pu- 
plice ab omnibus .confirmaia. 

Rostagnus archiepiscopus .firmavit. Amelius, frater ejus, firmavit. 
Geteri firmaverunt. Ugo de Torreves firmavit. Garsias, uxor Ameli 
4upradicti, firmavit. Pontius, filius Amilii, firmavit, et omnes .filii 
-ejus: firmaverunt. Guido, frater ejus, firmavit. 


480. 
Carta; Willelmi episcopi, de Petrafog. 
In nomine Patris et Filii et Spiritu Sancti. Ego W.', gratia Dei, Circ. 1079. 


! Gudicimus I. 


1155, 


484 CHARTULARIUM 


Tolonensis episcopus, nostris assentientibus canonicis, concedimus 
atque donamus ecclesiam sancte Marie et ceteras ecclesias que sunt 
in castro de Petrafoc, cum omnibus que ad ipsas ecclesias pertinent, 
parrochiam videlicet ipsius castri et quecunque ad ipsam parrochiam 
pertinent, Domino Deo et sancte Marie sanctoque Victori glorioso 
martiri, et domno abbati Ricardo, et successoribus suis futuris, et 
presenti congregationi et future, salva in omnibus nostra subjectione 
et nostre sedis atque canonicis nostrisque successoribus atque futuris 
canonicis : scilicet, ut, si excommunicatio in ipso castro secundum 
rationem facta fuerit, per omnia obediant atque teneant; si donum 
custodiant, in omnibus rebus que ad sedem pertinent, fideles et 
amici semper consistant. Hanc donationem firmam atque stabilem 
volumus, ut semper Deus glorificetur et ecclesiasticus ordo in omnibus 
clarificetur. 

Ego W. episcopus et nostri canonici banc cartam fieri jussimus et 
manu propria firmamus. Ugo Gaufredus firmat. Niellus firmat. Fulco 
Raficoth firmat. Umbertus Rabugaina firmat. Pontius et Umbertus 
firmant. Petrus Umbertus firmat. 


481. 
Quarta de Almis. 


. In nomine Domini. Ego Raimundus Cabrol et ego Petrus Carbonelli 
et ego Girannus et ego Majols, qui fuimus filii Wilelmi Cabrol et 
Adalgarde femine, bono animo et gratuita voluntate, dimittimus et 
guirpimus Deo et sancte Marie et beato Victori, et tibi Wilelmo, 
abbati Massiliensi , et monachis ejusdem monasterii , presentibus atque 
futuris, totum quod habemus vel habere videbamur in villa de Almis 
et in suis terminis, videlicet in albergis, in questis, in fornagis , in 
taschis, in decimis, in corroadis boum, in astis, in leddis, in gar- 
diis, in terris cultis et incultis, in vineis, in pratis, in arboribus fruc- 
üferis et sine fructu, et in omnibus omnino rebus, quas habebamus 
vel habere videbamur, nos vel aliquis per nos, in supradicta villa de 
Almis et in suo territorio , sine omni enganno et sine omni retmemento' 


SANCII VICTORIS. 485 


ut neque nos neque aliquis per nos, ab bac die et deinceps, aliquid 
habere vel requirere ibi possit ; in tali vero convenientia, ut tu preno- 
minatus Guilelmus , abbas Massilienssis , et monachi ipsius monasterii, 
recipiatis Guilelmum, fratrem nostrum , ad monachandum. Et propter 
hoc nos supradicti fratres, scilicet ego Raimundus Cabrol et ego Petrus 
Carbonelli et ego Girannus et ego Majols accipimus a te, Bonefacio 
de Gardana, priore de Almis, L solidos melgoriensses. Sicut superius 
scriptum est, sic laudamus et firmamus nos supradicti un fratres, 
et ita nos observatores promitimus, et promitendo supra sancta Dei 
ini* evangelia juramus. . 

Testes sunt : Guillelmus Ricardi , Petrus Maianfre , Dalmacio Castla, 
Gaufredo Grenone,* Berengarius de Gardana, Petrus, Andreas Genesta, 
Petrus Aicardi. 

Ànno ab incarnacione Domini w? c? r? v°. 


482. 


In nomine Domini. Ego Pontius Faraldi dono Domino Deo et ad 
monasterium sancte Marie et sancto Petro et sancto Victori et ad 
ecclesiam sancti Symphoriani et monachis ibidem habitantibus omnem 
hereditatem meam, quam habeo in ipso territorio predicti monasterii 
sancti Symphoriani, in villa et in hortis et molendinis, aquis aquarum 
et in cursibus earum, terra culta et inculta, vineis ac pratis, arboribus 
fructiferis et infructiferis , petris ac montibus, et in omni dominatu. Et 
hoc territorium sic determinatur, de Cantadux usque ad passum de 
Biol, et usque a la Bocheta, et usque ad podium de Furcas, et usque 
ad podium de Martino. Propterea Inguilbertus, prior hujus monasterii 
de sancti Symphoriani, dedit Pontio Faraldi unam mulam librarum imi" 
nummorum appreciatam. Et in territorio Clarmontis, subtus fontem 
Sancti Laurentii, donavit predictus Pontius unum hortum, et inde 
habuit x solidos. Sane si quis, nos aut ullus de heredibus vel de pro- 
pinquis parentibus, aut ulla opposita persona, vel ullus homo, qui 
contra hanc donationem agere aut inquietare voluerit , iram Dei omni- 
potentis incurat et sanctorum merita, et cum Juda Scarioht particeps 
fiat, amen. 


fo 112. 


1013. 


4 april. 4080. 


486 CHARTULARIUM 

Siguaum Ripertus de Bonils. Signum Petrus de Bonils. Signum 
Raimundus Aicardus et Gaufredus, frater ejus. Siguum Lanbertus 
de Bial. 

Facta carta bujus donationis anno: millesimo xr? im^, vivente Lau- 
gerio , Aptensi episcopo. 

483:. 
Carta sancti Savini. 
( Edd. Duchesne, Hist. des cardinaux français, IL, 89; D. Martene, #mpl. cell., 1, 504.) 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Centullus* comes et 
uxor mea Beatrix, et mater ejus Stephania!, pro remedio animarum 
nostrarum et parentum nostrorum , monasterium sancti Savini, abbatis 
et confessoris , in valle Levitanensi situm , in episcopatu Tarbensi , in 
comitatu Bigorritano, a monastica religione jam pene lapsum, omni- 
potenti Deo et beate virgini Marie et sancto Victori Massiliensi mar- 
tiri, et abbati Ricardo et successoribus ejus, monachis quoque Mas- 
siliensibus , presentibus et futuris, donamus, concedimus atque relin- 
quimus in perpetuum habendum; tali tenore ut abbates Massilienses 
abbatem in predicto monasterio constituant benedicendum, secundum 
regulam sancti Benedicti et consuetudinem monasterii Massiliensis, et 
monachos male viventes et inobedientes inde auferant, et bonos mit- 
tant qui monasterium ordinent secundum consuetudines Massiliensis 
monasterii. Quod si abbas sancti Savini contra regulam sancti Bene- 
dicti et consuetudines Massiliensis monasterii vixerit, et comes et 
episcopus hoc tercio abbati Massiliensi, per fideles et certos nuncios, 
notificaverint, et securitatem et potestatem corrigendi illum in tota 
terra sua dederint, et abbatem ad obediendum constrinxerint et ipse 
neglexerit, habeant potestatem comes et episcopus Bigorritanensis 
corrigendi abbatem, secundum regulam sancti Benedicti. Donamus 
igitur ab integro Massiliensi monasterio et ibi Deo servienttibus quic- 


! Eatat et in Chartul. Min., fol. 4. * Stephana, secuntla uxor Bezmand 1, co- 
* Centullus IV, vicecomes Benarnensis, uxo- mitis Bigorritani. 

rem duxit Beatricem I, comitissam Bigorrita- 

nam. : 





SANCTI VICTORIS. 481 


quid.in predicto monasterio Bigorritanenses comites actenus habuesunt 
vel visi sunt habere, preter eam legem quam de proclamationibus 
et sedicionibus secularium hominum in monasterio sancti Licerii et 
in aliis Bigorre monasteriis habet, salva tamen auctoritate Tarbensis 
ecclesie. 

Jussu ergo et consilio Pontii, Tarbensis episcopi, facta est hec carta 
sive hujus monasterii adquisitio anno ab incarnato Dei filio millesimo 
octuagesimo , kalendis aprilis. 

Et ut hoc donum firmum et stabile in perpetuum maneat, ego 
comes Centullus, sine omni malo ingenio et retinemento, hanc cartam 
manu mea firmo, et uxori mee Beatrici, et matri ejus Stephanie, et 
principibus meis firmare precipio. Signum Bernardi* episcopi. Signum 
Odonis* abbatis. Signa Sanctionis, Virgilii, Benedicti, Garsie, ejus- 
dem loci monachorum. Signa Ogerii vicecomitis , Tubaldi, Stephani, 
Arsenii. Signa Dodonis Benacensis, Guillem Arramon , de Ossu; Arnalt 
Guillem, de Barbaza ; Guilemez de Baregda. Signa Bernardi de Castello 
Baiac, et Arnalt Guillem de Angulis. 


484 *. 
Carta sancti Severi. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Centullus comes et 12 mai. 1087. 
uxor mea Beatrix, pro remedio animarum nostrarum et parentum 
nostrorum, monasterium sancti Severi confessoris, in valle Rosta- 
nensi, in loco Abiciaco situm, in episcopatu Tarbensi, in comitatu. 
Bigorritano, a monastica religione jam pene lapsum, omnipotenti Deo - 
et beate virgini Marie et sancto Victori Massiliensi martiri, et abbati 
Ricardo et successoribus ejus, monachis quoque Massiliensibus, pre- 
sentibus et futuris, donamus, concedimus atque relinquimus in per- 
petuum habendum, tali tenore, ut abbates Massilienses abbatem in 
predicto monasterio constituant benedicendum secundum regulam 


* Verisimiliter BernardusIepiscopus Aquen-  * Extat et in Chartul. Min., fol. 4, iterum- 
sis, circ. 1068 — circ. 1096. que fol. 3. 
* Odo, abbas S. Savini Levitani. 


1119. 
v?. 


488 CHARTULARIUM 


sancti Benedicti et consuetudinem monasterii Massiliensis, et monachos 
male viventes et inobedientes inde auferant, et bonos mittant qui 
monasterium ordinent secundum consuetudines Massiliensis monas- 
terii. Quod si abbas sancti Severi contra regulam sancti Benedicti et 
consuetudines Massiliensis monasterii vixerit, et comes et episcopus 
hoc tercio abbati Massiliensi per fideles et certos nuncios notificave- 
rint, et securitatem et potestatem corrigendi illum in tota terra sua 
dederint, et abbatem ad obediendum constrinxerit et ipse neglexerit, 
habeat potestatem comes et episcopus Bigorritanus corrigendi abba- 
tem , secundum regulam 'sancti Benedicti. Donamus ergo ab integro 
Massiliensi monasterio et ibi Deo servientibus quicquid in predicto 
monasterio Bigorritanenses comites actenus habuerunt vel visi sunt 
habere, preter eam legem quam de proclamationibus et sedicionibus 
secularium hominum in monasterio sancti Licerii et in aliis Bigorre 
monasteriis habet , salva tamen auctoritate Tarbensis ecclesie. 

Jussu ergo et consilio Dodonis, Tarbensis episcopi, facta est hec 
carta sive hujus monasterii adquisitio anno ab incarnato Dei filio mil- 
lesimo octuagesimo vir, iri: idus mai. 

Et, ut hoc donum firmum et stabile in perpetuum maneat, ego 
comes Centullus, sine omni malo ingenio et retinimento, hanc car- 
tam manu mea firmo, et uxori mee Beatrici et principibus meis fir- 
mare precipto. 


485. 
(Ed. in Gail. christ. Y, instr., 84.) 


*De longa querimonia, que inter episcopum et clericos Forojulienses 
et abbatem et monachos fuerat, hec definicio facta est. Berengarius, 


. Forojuliensis episcopus, et clerici reddiderunt monachis Massiliensibus 


ecclesiam de Grimallo, ecclesias de Cellans et ecclesiam de Luco et 
ecclesiam de Calars et ecclesiam de Archs et ecclesiam de Cabacia, 


quas abstulerant : tali tenore, ut omni anno predicti monachi per- 


solverent predicto episcopo de ecclesia Grimalli duos modios annone 
et unum de sigalis; intra ecclesiam de Arcubus et ecclesiam de Caba- 
cia, unum modium annone et alterum ordei ; de ecclesia de Luco, si 








SANCTI VICTORIS. 489 


totum poterunt monachi habere, persolvant episcopo tres modios, si 
autem non poterunt habere nisi medietatem, persolvant episcopo 
modium et dimidium annone et medietatem ordei; de ecclesia de 
Salernis, unum modium, medietatem annone et medietatem ordei. 
De parrochiis autem que pertinent ad canonicos, statutum est ut deci- 
mis quas hodie habent vel in antea quoquo modo adquirere poterunt, 
sive clerici sive monachi, habeant monachi tres partes et canonici 
quartam, videlicet de parocbia de Mota et de Calars et de Bargemone 
et de Cellans. Monasteria autem omnia ejusdem Massiliensis monasterii, 
que in episcopatu Forojuliensi sunt, libera et quieta deinceps existant 
ab omni infestacione Forojuliensis episcopi et clericorum, ut nichil ibi 
requirant , neque ab eis aliquid usualiter exigant, salva tamen episco- 
pali reverencia. In supradictis autem ecclesiis, pertinentibus ad epi- 
scopum sive ad clericos, quas monachis demiserunt, quiquid monachi 
deinceps adquirere potuerint totum habeant, sine cujusquam contra- 
dictione , cum supra scripta convenientia , nec ab aliquo episcopo aut 
clerico census augeatur vel convenientia mutetur, excepta parte mor- 
tuorum, sicut mos est in episcopatu Forojuliensi, et receptis que per- 
solvantur episcopo. Excipiant tamen ecclesia de Cabatia, in qua nichil 
requirat episcopus vel clerici, nisi quod superius dictum est. 

Facta est hec carta vel definicio in manu Radulfi abbatis, anno in- 
carnationis Domini c? xvin post millesimum, presentibus monachis 
Arberto de Ponteves, Wilielmo Poncii, Geraldo elemosinario , Beren- 
gario , priore de Grimal, Aldeberto de Cellans et aliis multis. 

Ego predictus Berengarius, Forojuliensis episcopus, hanc cartam 
vel definicionem seu convenientiam fieri jussi, et clericis meis firmare 
precepi. Ego Maiamfredus, Antipolitanus episcopus, qui huic defini- 
cioni interfui , et in quantum potui adjuvavi. Berengarius, Forojuliensis 
episcopus , firmat. Maiamfredus, Antipolitanus episcopus, firmat. 
Amalricus, prepositus Forojuliensis, firmat. Bertrannus , ejusdem ec- 
clesie archidiaconus, firmat. Bertrannus de Favenza canonicus firmat. 
Bermundus de Sparrone canonicus firmat. Stephanus de Villa Piscis 
canonicus firmat. Augerius canonicus firmat. Wilielmus sacrista firmat. 
Umbertus canonicus firmat. Wilielmus de Foro Julii firmat. Raimundus 

I. 62 


fe 113. 


1007. 


490 CHARTULARIUM 


de Sclanz canonicus firmat. Wilielmus de Cellans miles firmat. Ugo de 
Bruniola miles firmat. Ugo Faraldi de Grimal miles firmat. 


CARTAS DE EPISCOPATU FOROJULIENSE. 


486. 
De Villa Crosa. 


Anno incarnationis dominice millesimo vri, indicione v, facta est 
donatio hec a viro illustrissimo , nomine Athanulfo. 

Manifestum est et universis qui eum noverint liquet, quia idem, 
ad limina sanctorum apostolorum Petri et Pauli Rome pergens, dum 
reverteret eodem itinere , obiit. Sed, priusquam ab hac vita discederet, 
integro sensu ac plena memoria , omnia sua ordinans atque disponens, 
de salute anime sue sollicitus, inter ea que bene ordinavit atque dis- 
posuit, delegavit et precepit dare aliqua de suo omnipotenti Domino et 
sancto Victori, suo martyri, ejusque monasterio, apud Massiliam civi- 
tatem fundato , abbatibus quoque ac monachis ibidem perpetim famu- 
lantibus : id est in pago Forojuliense, intra terminos de castro quod 
vocant Salerna, villare quod vocatur Sancti Johannis, quantum ille 
ibi habebat et ad diem obitus sui tenebat, et in ecclesia sancte 
Marie, que in eadem valle que super adjacet fundata est, suam por- 
cionem. Quia idem vir, priusquam Romam pergeret, mittens fecit 
ad se venire abbatem ejusdem monasterii , Wifredum nomine, ac fra- 
tres, et commendans se eorum oracionibus, dixit se velle eandenr 
ecclesiam reedificare et sancti Victori monasterio quantum ad se per- 
tinebat dari; propterea, et quia juxla est villare Sancti Johannis, que- 
cumque habuit dedit, propter redemptionem anime sue, ut abbates ac 
monachi, tam presentes quam secuturi, sine interpellacione alicujus 
hominis, teneant et possideant, et pro erepcione anime sue ac pro 
peccatis suis assidui apud Dominum intercessores existant. 

Nunc igitur ego Belletrus, mater ejus, et ego Judeta, uxor ejus, et 
ego Petrus filius et ego Jonam et ego Isnardus et ego Pandulfus et ego 
Bonefacius et ego Wifredus, nos omnes qui sumus fratres et coheredes 
ejus, hanc donacionem et hanc elemosinam , quam propter remedium 





SANCTI VICTORIS. A94 
anime sue ille vivens instituit, nos omnes, post mortem ejus, bono 
animo et bona voluntate ac propriis manibus firmamus, ut, cooperato- 
res hujus boni operis ac mercedis existentes, ejusdem remuneracionis 
et servorum Dei oracionibus participes esse mereamur. Amen. Ergo si 
aliquando (quod absit), etc. 

Facta donacio hec tempore prescripto, regnante Rodulfo , rege Ala- 
mannorum seu Provincie. 

Athanulfus hanc donacionem dedit et ore proprio firmavit. Bernar- 
dus ex ore ejus audivit, et ab eo rogatus mapu sua firmavit. Belletru- 
dis, mater ejus, firmavit. Judeta, uxor ejus, firmavit. Petrus filius firma- 
vit. Bonefacius et uxor ejus firmaverunt. Jonam, frater ejus, firmavit. 
Pandulfus, frater ejus, firmavit. Wifredus, frater ejus, firmavit. Ar- 
bertus firmavit. Aldebertus firmavit. Ingilrannus firmavit. Archimber- 
tus firmavit. Fulcherius de Pujeto firmavit. Ripertus firmavit. Teudi- 
nus firmavit. Manasses firmavit. 


487. 


De Sancto Johanne. 


In Dei nomine. Ego Belletrudis, propter remedium anime mee et 


senioris mei Jonam et filios ac filiabus nostris, tam vivis quam et 


defunctis, ut et vivi proficiant ad salutem et mortui ad premium eterne 
vite, facio hanc donacionem omnipotenti Deo et sancto Victori mar- 
tyri ac monachis ibidem habitantibus, tam presentibus quam futuris, 
id est de villa quam vocant Sancto Johanne. Dono ego supradicta 
Belletrudis quantum ibidem abeo, id est in campis, in vineis, in pratis, 
in ortis, in aquis, in terris cultis et incultis ad supradictum martyrem 
sanctum Victorem vel abbatibus ac monachis, sine ulla interpella- 
cione , id est, quartam partem que ibidem abeo. Et est ipsa villa in 
comitatu Forojuliense, in territorio de castro Salernas. Sane si quis, 
nos aut successores nostri, aut ulla opposita persona, qui contra hanc 
cartulam elemosinariam ire, agere aut inrumpere voluerit, etc.; neque 
in hoc seculo neque in futuro veniam nullam accipiat, usque ad 
emendacionem et satisfactionem veniat, et insuper componat in vin- 


$ dec. 1010, 


1042. 


v°. 


492 CHARTULARIUM 


culo auri libras cc, et in antea donacio ista firma et stabilis permaneat 
omnique tempore. 

Facta carta donacio ista in villa que vocatur Archos, anno incarna- 
nacionis dominice millesimo x, nonis decembris, regnante Rodulfo 
rege. 

Ego Belletrudis, qui hanc donacionem firmavi et manu mea robo- 
ravi. Pandulfus firmavit. Ripertus firmavit. Girmundus firmat. Raiam- 
bertus firmavit. Teuthbertus firmavit. 


488. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Eldebertus et uxor mea, nomine 
Mathelde , futurum judicium pertimescentes, . . . . . . facimus dona- 
cionem* omnipotenti Deo et suo gloriosissimo martiri Victori, ejusque 
monasterio, non longe a civitate Massilia fundato, et abbatibus ac 
monachis continue inibi obsequentibus, de alode nostro quem habe- 
mus in comitatu Forojuliensi, intra terminos de castro quem vocant 
Sallernas, de ipso quartone et de ipsa villa Sancti Johannis. Donamus 
itaque ipsum quartonem, cum omni integritate et absque ulla dimi- 
nucione, et ipsos agricultores et ipsam quam excolunt terram , tam 
veterem quam novam, antiquam et novellam, sicuti nos donatores 
nunc usque tenuimus et possedimus, eademque ratione ut servi Dei 
teneant et possideant, et pro peccatis nostris filiorumque nostrorum 
assidui intercessores existant; nulliusque ordinis persona aliquando 
eandem nostram donacionem vel elemosinam ab eadem congregatio- 
nem abstrahere presumat, vel ab eadem comunia alienare; quod si 
presumpserit , liberam heredes nostri habeant potestatem resumendi 
ac recuperandi. Habet autem predicta villa consortes et terminaciones : 
de una parte, territorium de Sallernas; de alia parte, territorium de 
villa Sancti Domnini; de tercia vero, territorium de villa Levedone; 
de quarla autem, territorium de Inter Castellos. Nempe si nos aut nostri 
heredes aut alia aliqua persona contra hanc donacionem insurgere 
temptaverit , vindicare istud non valeat, sed cogatur solvere i in vinculo 
auri optimi libras ir, etc. . 

















SANCTI VICTORIS. 493 


Facta donacio hec [anno] incarnationis dominice millesimo xt, in- 
dicione v, regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provintie. 

Ego Eldebertus et uxor mea, nomine Mathelde, manu propria fir- 
mavimus; testibus firmare rogavimus. Wilelmus, filius noster, firma- 
vit. Poncius firmavit. Fulco firmavit. Aco firmavit. Leutardus firmavit. 
Aicardus firmavit. Ellebrandus firmavit. Donatdeus firmavit. Wilelinus 
firmavit, Fulco firmavit. Arbertus firmavit. lsnardus firmavit. Fram- 
bertus, vocitatus Monachus, subscripsit , imperante abbate Guifredo'. 


489. 


Charta qua Arbertus uxorque ejus Adalgarda monasterio sancti Victoris largiuntur 
alodem suum, in comitatu Forojuliensi, in territorio castri Salernarum situm, id est 
« quartonem de villa Sancti Johannis. » 
Facta donacio hec anno incarnationis dominice millesimo xt , indi- 
cione v, regnante Rodulfo , rege Alamannorum seu Provincie. 
Ego Arbertus et uxor mea, nomine Adalarga, manu propria firma- 
vimus, testibus firmare rogavimus. Poncius, filius noster, firmavit. Rai- 


noardus firmavit. Ademars firmavit. Folcherius firmavit. Ingilrannus 
firmavit. 


490. 
De Salernas. 


Divina auctoritate sanctitum est, ut omni tempore sancta mater 
ecclesia honorari ex suis debeat rebus, maxime quoque in consecra- 
cionis ejus primordiis. Idcirco ego Arbertus et uxor mea Adalgarda 
cedimus et donamus sancte matri ecclesie , Domini videlicet Dei, et 
sacro sanctoque altari quod est in honore consecratum sancte Dei 
genitricis Marie, aliquid de alode nostro, quod est in comitatu Foro- 
julense, in villa que vocatur Salernis, scilicet una pecia de terra culta 
et inculta. Et habet hos terminos : ab oriente de Helia, ab occidente 
de Isnardo et de heredibus suis, ab aquilone terra sancte Marie et 
sancti Victoris, a meridie terra ipsius donatoris. * Sane si quis contra 
hanc donacionem venire voluerit , etc. ; insuper reddere cogatur libras 


* Ultima subscriptio recentissima manu adjecta est. 


1012. 


Circ. 1012. 


{o 114. 


Mart. 1069. 


29 Mart.1043. 


494 CHARTULARIUM 
auri quinque, et de reliquo donacio ista firma stabilisque perma- 
neat. 

Ego Arbertus et uxor mea Adalgarda hanc cartam fieri jwesimus, et 
testibus firmaze.rogavimus, et manibus propriis firmavimus. Albinus 
firmavit. Aicardws firmavit. Arnulfus frmavit. Athamulfus firmavit. 
Dodo firmavi. Guigo firmavit. Petrus femavit. 


491. 
Item alia de ecclesiis de Salernis. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Gaufredus, filius quon- 
dam Arberti , dono Domino Deo et sancte Marie, perpetue virgini, et 
sancto Victori, precioso martiri , Massiliensis monasterii , pro remedio 
anime mee et parentum meorum, aliquid de honore meo, videlicet in 
omnibus ecclesiis que sunt in tota valle Salarnensis territorii medieta- 
tem, in perpetuum habendum. Nomina vero harum ecclesiarum hec 
sunt : ecclesia sancti Mikahelis et sancti Petri et sancti Andree et 
sancti Trophimi et sancti Martini et sancti Romani. Hanc ergo dona- 
cionem facio in presentia domni Bernardi abbatis, sine ulla pecunia 
terrena vel precio, solam omnipotentis Domini retribucionem et mise- 
ricordiam ab illo invenire desiderans. Sane si quis, etc. 

Facta est hec carta anno ab incarnacione Domini millesimo sexage- 
simo vi, mense marcio, feria vu, regnante imperatore Henricho. 
Signum Gaufredi, qui supra scriptam donacionem feci, et manibus 
meis firmavi. Ego Augerius, frater ejus; firmo. 


492. 
Item alia. 


In nomine Domini. Ego Bertrannus, urbis Regensis episcopus, et 
ego Fulco, frater ejus , et uxor mea Accelena, donatores sumus Domino 
Deo et sancti Victoris martiris, monasterii Massiliensis , et abbatibus et 
monachis, tam presentibus quam et futuris, aliquid de proprietate 
nostra que nobis advenit de genitorum nostrorum; hec est ecclesiam 
sancti Romani sive sancti Martini, cum illorum terminis vel affrontacio- 











SANCTI VICTORIS. 495 


nibus. Et est hoc omnia in comitatu Forojuliensi, infra terminum de cas- 
trum que vocant Salernas ; et affrontat, de parte orientis sive de meridie, 
sicut discurrit aqua que vocant Peduculum Curtum ; de occiduo vero, 
de Ponto que vocant Longum, sicut discurrit aqua que vocant Pengo- 
naria usque in Peduculum Curtum ; de parte vero aquilonis, de Ponto 
Longo in ipsa serra, subtus poium que vocant Salernas Vetulas, et 
sic vadit per ipsa serra in transversum, sicut aqua vergitur a meridie 
sive ad orientem usque in Peduculum Curtum. Quantum infra istas 
quattuor affrontaciones includunt vel termini ambiunt, quod nos abe- 
mus vel abere debemus, sive aliquis utriusque sexus per nos, videlicet 
ecclesias, solos et superpositos, et quicquid ad ecclesias vel altariis 
pertinere noscuntur, tam in rebus humanis quam ecclesiasticis , et quod 
vivit, movetur et crescit, et infra supra nominatos habitare poterit, et 
quicquid dici vel nominari in omnia et in omnibus possit, totum do- 
namus et offerimus, et solidamus Domino Deo et sancti Victoris, et 
abbatibus et monachis, tam presentibus quam et futuris, propter Deum 
et remedium animarum nostrarum, ut, ab odierno die et deincebs, 
plenissimam et firmissimam potestatem abeatis quecumque facere vo- 
lueritis, ad servicium sancti Victoris, sine ullo opramio et sine ulla 
inquietudine. | 

Facta est carta donacionis rir kalendas aprilis, anno ab incarnacione 
Domini millesimo xr 1r , anno rm: regnante Philippo rege. . 

Signum Bertrannus episoopus. Signum Fulco, frater ejus. Signum 
Accelena. Signum Rostagno. Signum Richeldis. Nos qui ista carta do- 
nacionis fieri jussimus et manibus nostris firmavimus , et testes firmare 
rogavimus. Signum Petrus. Signum Dodonis. Signum Pontius. 


493. " 
| Alia. | 
In Dei omnipotentis nomine, ejus inspirante dulcissima gracia et 
suffragante benigna clementia. Ego Ugo, providens discussionem fu- 
turi judicii,... pro remedio anime mee parentumque meorum, et pro 
aliquantulo precio, scilicet xx“ solidorum , dono atque cedo aliquid de 


Circ. 1035. 


1050. 


496 CHARTULARIUM 


alode meo Domino Deo et sancte Marie sanctoque Victori, et mona- 
chis presentibus et futuris. Et est ipse alodis in comitatu Forojuliensi, 
in territorio castri Salernas, id est condamina mea dominica, cujus 
consortes ita habentur : ab oriente terra sancti Romani, ab occi- 
dente aquam que vocatur Pons Longus, a septentrione via publica. 
Hanc supradictam terram ex integro dono, trado atque transfundo Deo 
omnipotenti , et supradicto ejus martiri, et monachis sibi servientibus 
futuris et presentibus, et habeant integram licenciam quicquid facere 
voluerint, dandi, vendendi, comutandi. Si vero ego aut aliquis * meo- 
rum heredum, aut aliqua persona contra hanc donacionem aliquid 
agere voluerit, vel eam inrumpere temptaverit, in primis sit maledic- 
tus et excommunicatus, deinde hoc vendicare non valeat; insuper in 
vinculis auri optimi libras x reddat. 

Ego Ugo cartam hanc scribere feci, et manu propria firmo et tes- 
tibus firmare rogo. Ugo, filius Isnardi, firmat. Pontius Marsilisius 


. firmat. Ismido firmat. Aimunnus firmat. Poncius Mairastra firmat. 


Aldebertus firmat. 
: 494. 


Charta qua Hugo, filius Arberti et Adalgardæ, monasterio sancti Victoris donat man- 
sum, in comitatu Forojuliensi, in territorio castri Salernarum situm, a quodam 
Ermengaudo excultum , quem post ipsius Hugonis obitum monachi possidebunt. 


Facta donacio hec anno incarnacionis Domini millesimo r v1, indi- 
cione vu. 

Archimbertus Maiolus firmavit. Poncius Adalbertus et frater ejus 
Heldebertus et Petrus firmaverunt. Willelmus Aimoinus firmavit. 
Hugolenus firmavit. Pontius Amaldus firmavit. Rostagnus presbiter 
firmavit. Poncius, monachus sancti Victoris, cognomento Sescalcus, 
dedit, pro hoc manso, ad Ugonem, consobrinum suum, caballum 
unum, valentem r solidos. | 

Ego Ugo, in mea memoria, dono Domino Deo et sancte Marie , et 
sancto Victori martiri, monasterii Massiliensis, et ad monachos ejus, 
tam presentibus quam et futuris, medietatem de mea substancia et de 
meo honore in perpetuum habendam. 





SANCTI VICTORIS. 497 


495. 
Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitati, Patri nempe ac Filii et 
Spiritu Sancti. Ego Ugo , filius Hisnardi, dono omnipotenti Deo et sancta 
Maria sanctoque Victori martiri, pro remedio anime mee parentumque 
meorum, et pro aliquantulum precio, valente scilicet duodecim soli- 
dorum , aliquid de meo alode, id est in terris cultis et incultis; que 
terre sunt infra terminia supradicte sancte Marie, in valle Salernis. Et 
est una pecia juxta rivum Curtum Peduculum, et tenet usque in cam- 
pum Duranni et usque in vineas Andree, sicut rivus fontis decurrit ; 
alia pecia, ultra supradictum rivum, juxta ripas ejusdem rivi; alia 
petia, a rivo Carleti usque ad supradictum rivum. Et habet terminos 
terra supradicta sancta Maria et terram Pontii Mairastra. Has supradic- 
tas terras dono sancte Marie et sancto Victori, et monachis hibidem 
servientibus, futuris et presentibus , ut habeant et possideant, et in 
eternum gaudeant. 

Ego Ugo, qui hanc cartam fieri jussi, manu propria firmo et testes 
firmare rogo. Si vero aliquis, etc. 

Pontius Massilius firmat. Guntardus firmat. Ugo firmat. 


496. 


Charta qua Biliefdis, Gauceranni vidua, Athanulphi uxor aliusque Athanulphi filia, 
monachis sancti Victoris largitur, non ante suam mortem possidendum, mansum 
unum, in comitatu Forojuliensi, in villa Salernis situm , a quodam Alcherio olim 


excultum. 

Domnus Attanulfus, vir meus, et donat et firmat. Wilelmus, filius 
meus , firmat. Wilielmus de Areas firmat. Ismido firmat. Fulcho, filius 
Dodoni , firmat. Fulcho, filius Arberti, firmat. 

Facta donacio hec anno millesimo r Domini nostri Jhesu Christi, 
regnante Enrico imperatore. 


Circ. 1059. 


1090. 
f* 115. 


Circ. 1050. 


498 CHARTULARIUM 


497. 


Item alia. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Arbertus et frater meus domnus 
Poncius, pro remedio animarum nostrarum et matris nostre Matildis, 
a cujus jure hereditario nobis obvenit, donamus aliquid terre nostre 
hereditatis omnipotenti Deo et sancte Marie et sancto Victori, et mo- 
nachis ibidem servientibus. Et est ipsa terra in comitatu Forojuliensi , 
in valle Sallernis, juxta ecclesiam sancte Marie. Que habet hos termi- 
nos : ab oriente, condaminam dominicam ejusdem sancte Marie; a 
meridie , terras sancte Marie et sancti Victoris que fuerunt de Isnard de 
Flaiosc ; ab occidente, rivulum de Poio' Asinario usque in campum 
Gontardi, et secus ipsum campum usque in vineas sancte Marie.et us- 
que in condaminam. Et in alio loco, subtus fontem Adalberti, quasi 
semodiatam inter condaminam et terram Gontardi. Et in alio loco, 
justa fluvium Peduculi Curti , terram Joviniani. Hec omnia supra scri- 
pta nos predicti donatores donamus sancte Marie et manibus propriis 
firmamus , et testibus firmare rogamus. Pontius Arbertus firmat. Ugo, 
frater ejus , firmat. Fulco, frater ejus, firmat. Isnardus firmat. Rainoar- 
dus de Tarascone firmat. Poncius Charcia firmat. Josfredus de Gravi- 
son firmat. Pontius Nutritus firmat. Dodonus firmat. Arbertus firmat. 
Bertrannus de Roca Brina firmat. Wilelmus Ardencius firmat. Joban- 
nes, frater ejus, firmat. Ego Andreas Carteira et mulier, mea Blijarda, 
et filii nostri omnes, voluntarie et bono animo, manibus nostris fir- 
mamus.  * 


498. 
Alia. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Isnardus et uxor mea Ingililseuna, 
una cum filiis nostris, videlicet Poncio, Raimundo, Petro, Guido, Ugo, 
donamus sancto Victori et sancte Marie, in valle Salernis, aliquid 
nostre hereditatis, pro remedio animarum nostrarum et parentum 
nostrorum , id est : in valle Salernis, mansos duos, quos excoluit 








. SANCTI VICTORIS. 499 


homo nomine Atbertus, alium Andreas et frater ejus Adajrannus ; 
kabahnanam Arnaldus Pelliciarius ; in Flaiosco, mansum Juliani et ka- 
bannariam Rodulfi Rufi ; in Musciaco, mansum Rogerii et Constantini; 
in Cumbis, mansum Gualdranni; in Grudignone, mansum Rikildis. 
Hos mansos supradictos, cum omnibus sibi pertinentibus, donamus 
sancto Victori et sancte Marie, cum omni integritate. Si quis vero hoc 
donum violare voluerit, iram Dei omnipotentis incurrat, et cum Juda 
Scarioth eternas penas sustineat. 
Isnardus firmat. Raimundus firmat. 


499. 
Alia. 

Breve de conveniencia vel donum que fecit domnus abba Bernardus 
Massiliensis , et Ugo, prior de Vila Crosa, et ceteri fratres cum Rosta- 
gno Eldebrando, de manso Ermengaudo, de Salernis; hoc enim in 
tali convencione , ut teneat eun in vita sua, et, post mortem ejus, re- 
vertat ad sancta Maria in supradictum locum, cum quantum me- 
lioratus fuerit, sine ulla retinencia. Ego vero Rostagnus supradictus, 
pro ista conveniencia et pro remedium anime mee et uxore mea et 
filiis, dono alium mansum cum ipso predicto de Guillelme Juviniano, 
ad sanctum Victorem , sicut jam dictum est. ° 


500. 
Alia. 


Carta de ipsa terra que vendidit Mathildis, in tali convencione et 
racione, ad fideli suo Vitale, propter precium umius caballi, ut ipse 
.Vstalis , post suum obitum, relinqueret ipsam terram ad sanetum Vic- 
torem martirem Massiliensem et ad monachos ejus *. Igitur ego Vitalis 
conjuxque mea, nomine Dominica, pro redemptione anrmarum nos- 
trarum et pro ablucione omnium facinoram nostrorum, donamus 
Domino Deo et ejus genitrici semperque virgini Marie, sanctoque Vic- 
tori gloriosissimo martiri monasterii Massiliensi, sibique in eodem 


1064 — 1079. 


Circ. 1050. 


v9. 


Circ. 1060. 


1054. 


500 CHARTULARIUM . 


loco servientibus, presentibus cunctis et futuris, ipsam terram jam 
dictam, quam acaptavimus de dominam nostram, ad proprium alodem. 


.Et est ipsa terra in comitatu Forojuliense, in territorio de castello 


Salernas, et habet hos consortes : ab oriente, terra de Poncio Mairastra 
et de Poncio Feraldo; a meridie, terra que fuit de manso de Conran; 
ab aquilone, terra de Bernardo Gignana; ab occidente, terra de manso 
de Silvestro. 

Signum Vitalis, qui hanc cartam fieri jussit, manu sua firmat. Uxor 
ejus Dominica firmat. Domina ejus Mathildis firmat. Dodonus firmat. 
Pontius, frater ejus, firmat. Wilelmus firmat. Isti tres fratres cum 
domna Mathilde, eorum matre, firmant. Pontius Aldebrannus firmat. 
Guigo de Roca Bruna firmat. Alcherius firmat. Bermundus de Novas 
firmat. Rotbaldus de Lonegues firmat. Aldebrannus clericus firmat. 


901. 


Item alia. . 


Ego Petrus, presbiter de Salernis, dono Domino Deo et sancte 
Marie et sancto Victori decimun de condamina, que est ad Robur, 
et de vineis, que sunt ad Firigulas, et dimitto usum quem faciebant 
monachi pro synodo, pro remedio anime mee. 

Isnardus, filius Guntardi, firmat. Aldebertus firmat. Petrus Coisar- 
dus firmat. 


902. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Atenulfus et mulier mea nomine 
Raina, et filii mei Alcherius et Aldebertus, pro remedio animarum 
nostrarum vel parentum nostrorum, vel etiam et pro precio quod ac- 
cepimus a monachis sancti Victoris vel sancte Marie , donamus aliquid. 
terre nostre hereditatis seu alodis omnipotenti Deo et sancte Marie et 
sancto Victori, martiri Massiliensi, et monachis ibidem Deo servien- 
tibus.' Et est terra ipsa in comitatu Forojuliensi, in castro Salernis, 
prope eundem castrum, in ripa rivuli quem vocant Brescon. Abet 
autem hos terminos : de oriente, via publica; de alio latere, terra 








SANCTI VICTORIS. 301 


domni Ugonis; ex alia parte, vineam Poncii Traugna. Hanc terram 
supradictam nos predicti donatores vel venditores donamus sancte 
Dei genitricis Marie et sancto Victori marliris, et mauus propriis fir- 
mamus, et testes firmare rogamus. 

Athenulfus firmat. Bellieldis firmat. Ugo, filius Rannolfi, firmat. 
Poncius Mairastra firmat. Rainerius firmat. Allineus firmat. Wilelmus 
firmat. Aldegerius firmat. Andreas firmat. Aldebertus filius. Athanulfo 
firmat. 

Facta donacio hec anno millesimo rin ab incarnatione Domini 
nostri Jhesu Christi, indicione vu. 


503. 


Item Alia. 


Omni homini, dum licet et in hac vita subsistit, de eterna retribu- 
tione debet cogitare, dicente Scriptura : « Quantum potest manus tua 
facere, instanter operare!» et alibi : « Date elemosinam, et ecce 
omnia munda sunt vobis*. » Quapropter ego Bellieldis dono aliquid 
de hereditate mea, que mihi obvenit ex patre meo, omnipotenti Deo 
et sancte Marie sanctique Victoris, pro salutem quam reddidit mihi 
Deus ex magna passione, et pro redemptionem anime mee et viri mei 
Gauceranni, et filiis nostris Eldeberti et Wilelmi. Et sunt duo campi 
ipsa hereditas , que fuerunt de manso Maiamíredo, in comitatu Foro- 
juliense, in territorio de villa que vocatur Salernas. Et sunt con- 
sortes de unum campum, ex uno fronte, via publica, et tenet usque 
ad locum que vocatur Pinum Karolum ; et ex alio latus, rivulus, et 
tenet usque in vertice montis. Et de alio campo sunt consortes, ex 
uno fronte, palulis, et tenet usque ad terram Arnulfi fabro; ex alio 
latus, rivulus. Et quicquid de ipsa terra exierit, et tasca et decimum 
.et omni re, omnia dono atque transfundo. 

Facta carta ista vr idus novimbris, in monasterio que vocatur 
sancte Marie. 

Sane si quis, etc. 


! Ecclic., IX, 10. * Luc., XI, 41. 


7 nov., 


circ. 1050. 





Circ. 1032. 


f* 116. 


Circ. 1055. 


502 CHARTULARIUM 


904. 


Alia. 


\ 

In Dei nomine. Ego Deodatus, propter vite eterne premium et 
anime mee remedium, facio hanc donacionem omnipotenu Deo et 
sancto Victori ac monachis ibidem habitantibus, tam presentibus 
quam futuris, id est de uno manso, quod senior meus Gisfredus dedit 
mihi ad proprium alodem, omnem medietatem, ex integro, de ipso 
manso dono ad' sanctum Victorem, queque rigua vel irrigua, pascua 
et uberrima, deserta sive excolta, ad ipsum mansum pertinencia; 
totam medietatem de his que diximus teneant et possideant monachi 
supradicti martiris sancti Victoris, sine interpellacione. Et est ipse 
mansus in comitatu Forojuliense, in villa que vocatur Vallis: Sane si 
quis contra hanc donacionem aliquid agere voluerit, non prevaleat, 
sed compellatur in vinculis reddere auri optimi libras v; insuper iram 
incurrat omnipotentis Dei, et maledictionem cum Jude Scariothen in 
inferno infenori percipiat, et insuper maledictionem quam Psalmista 
pronunciat, dicens : « Omnes principes eorum qui dixerunt, heredi- 
tatem possideamus sanctuarium Dei, Deus meus, pone illos ut rotam, 
et sicut stipulam ante [faciem] venti, sicut [ignis] qui comburit silvam, 
et sicut flama comburens montes, ita persequeris illos*. » Et carta ista 
permaneat firma. 

* Ego Deodatus manu mea firmavi et firmare rogavi. Wifredus firma- 
vit. Domnus Amalricus* archiepiscopus , cum canonicis suis, firmavit, 
id sunt : David, Pontius, Amalricus, Desiderius, Durancius, frater 
ejus, firmaverunt. 


905. 


Item alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Gontardus et uxor | 


mea Martha et filii nostri donamus omnipotenti Deo et sancta Maria 
sanctoque Victori martiri, pro remedio animarum nostrarum, et pro 


! Ps., LXXXII, 13. * Amalricus II, archiepiscopus Aquensis. 


bL lc 


SANCTI VICTORIS. 908 


aliquanto precio, scilicet decem solidorum, aliquid de nostro alode, 
id est duas pecias de terra culta et inculta; que terre sunt infra termi- 
nia supradicte sancte Marie, in valle Sallernis. Una pecia habet os ter- 
minos: ab oriente, via publica; a meridie, terra sancta Maria, que 
fuit Ariberti; ab occidente, usque in terra que fuit Adalaldi; ab aqui- 
lone, terra sancta Maria, que fuit Poncii Mairastra. In alio loco, Poio 
Asinario, égo et frater meys Vitalis donamus sancte Marie unam peciam 
terra culta et inculta. Et habet hos terminos : via publica; in alio 
latere, sicut rivus decurrit, usque in terra Ariberti. As supradictas 
terras donamus sancte Marie et sancto Victori et monachis ibidem 
Deo servientibus, futuris et presentibus , ut habeant et possideant et in 
eternum gaudeant. Ego Gontardus et heredes mei, qui hanc kartam 
fieri jussimus, manibus propriis firmamus, et testibus firmare rogamus. 
Si vero aliquis, etc. 

Ramundus, filius Gontardi, firmat. Pontius, frater ejus, firmat. 
Isnardus, frater ejus, firmat. Poncius Adalbertus firmat. Atanulfus 
firmat. Vitalis et uxor sua donat et firmat. Ado firmat. Wilelmus, fra- 
ter ejus, firmat. Poncius, frater ejus, firmat. Bernardus, frater ejus, 
firmat. Ugo, frater Pontii Isnardi, firmat. 


506. 
Alia. 


in nomme sancte et individue Trinitati, Patri nempe ac Filii et Spiritus 
Sancti. Ego Gontardus et uxor mea Marta et filii nostri donamus omni- 
potenti Deo et sancta Maria sanctoque Victori martiri, pro remedio 
animarum nostrarum vel parentum nostrorum, donamus unam peciam 
de terra, que est infra condaminas. Et habet hos terminos: de uno 
latere, terram de Pontio Mairastra ; de alio fronte, rivuli; de occidente, 
terram sancte Marie; de alio latere, viam que descendit de sancta 
Maria usque in rivulum de Pedolio Curto. Has supradictas terras doma- 
mus sancte Marie et sancto Victori, et monachis ibidem Deo servien- 
tibus, faturis et presentibus, ut habeant et possideant et im eter- 
num gaudeant. Ego Gontardus et uxor mea Marta et filii mei. Kai- 


Circ, 1055. 


Circ. 1053. 


504 J.. CHARTULARIUM 


mundus et Poncius et Isnardus, qui hanc kartam fieri jussimus, et 
manibus propriis firmamvs et testibus firmare rogamus. Si vero ali- 
quis , etc. 7 

Adalbertus firmat. Petrus faber firmat. Galterius firmat. Dodo pre- 


sbiter firmat. Pontius Argumerius firmat. Constancius firmat. 


507. : | 
Alia. ° 

In nomine omnipotentis Dei, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ego 
Poncius Mairastra, et frater meus Gaucerannus, et frater meus Fulco, 
sed et filius meus Bertrannus, pro redemptione animarum nostrarum, 
et ut Deus omnipotens det nobis remissionem omnium peccatorum 
nostrorum, simul eciam ut Jhesus Christus, Salvator, Deus et Dominus 
noster, custodire et conservare dignetur dominam nostram Beliheld, 
et omnia ejus peccata clementer dimittat, donamus omnipotenti Deo, 
ad proprium alodem, et ejus genitricis sancte Marie, vel eciam glorioso 
martyri Victori, non longe quiescenti apud Massiliensis. cenobium, 
unam peciam de terra , in territorio castri quod vocant Salernas , in loco 
quem vocant Cornereta , que nobis advenit ex potestate et jure domine 
Biliheldis jam supradicte. Consortes autem de ista terra qua dicimus 
sunt ita: contra solis ortum, vineas sancte Marie; ex meridie, terras 
Poncii Ariheld; de occidente, terras mansi Ebraldi. Ego igitur Pon- 
cius Mairastra et frater meus Gaucerannus et frater meus Fulco et filius 
meus Bertrannus donamus, cedimus et transfundimus hoc quod supra 
diximus in jure et potestate sancte Marie et sancti Victoris et monachis 
ibidem Deo servientibus, et excommuni[cati]lonem et maledictionem 
damus, ut sit excommunicatus et a Deo extraneus qui hoc inrumpere 
voluerit, vel delere aut extrahere inde voluerit, et non valeat quod 
appetit, sed componat, coactus in vinculo, auri optimi libras m. Nos 
autem jam supradictifdonatores manibus nostris firmamus, et testes 
firmare rogamus. | 

Poncius Mairastra firmat. Gaucerannus , frater ejus, firmat. Fulco, 
frater ejus, firmat. Bertrannus, filius ejus, id est Poncii, firmat. 





SANCTI VICIORIS. 505 


Ingubertus firmat. Otto, filius Inguberti, firmat. Petrus faber firmat. 
Valterius firmat. 


508. 
Alia. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Ugo, filius domni Ar- 4048 — 1061. 
beai, dono Domino Deo et sancte semperque virginis Marie sanctoque 
Victori, martiri Massiliensis , et monachis ejus dono medietatem deci- 
mi de terra, quam dedit Mathildis et filius ejus Arbertus sancta Maria 
et sancto Victori ad proprium alodem. Similiter et ego Ugo dono 
supradictum decimum sancta Maria et sancto Victori, et unam vineam 
ad fontem Marthe, ad proprium alodem, et quicquid pertinet decimi 
ad octavam partem que fuit Pandulfi. Similiter dono sancta Maria. et 
sancto Victori, ad proprium alodem, et omnia que aut per directum 
aut per tortum in hocloco contrapellabam, * amore Dei omnipotentis et v 
sancte Marie sanctoque Victori perdono et exsolvo, in presentia Petri, 
abbatis Massiliensium, et monachorum ejus, videlicet Poncii senescal- 
chi et Pontii Nutriti aliique Poncii de Porcilis et Altradi et Petri came- 
rarii et Dodonis et Wilelmi Venelli et Isnardi et Gunterii et Johanni 
Tolosani, et aliorum bonorum hominum consencientium et consilian- 
tium, videlicet Poncii Isnardi et Lamberti Alaude et Poncii Amelii 
et Carbonelli de Nantis aliorumque multorum, quorum nomina longum 
est comprehendere. Nempe in presentia supradictorum omnium ego 
Ugo dono hec omnia supra scripta Domino Deo et sancte Marie sancto- 
que Victori et monachis ejus, tam presentibus, quamque futuris , ut 
ab hac die ad proprium alodem habeant et possideant in secula secu- 
lorum, et manu mea firmo. 

Pontius Isnardus firmat. Lambertus Alauda firmat. Pontius Amelius 
firmat. Carbonellus de Nantis firmat. Gontardus firmat. Vitalis fir- 
mat. Pontius Adalbertus firmat. Aldebertus firmat. Petrus Zufardus 
firmat. 


I. | 64 


Cire. 1055. 


Circ, 1055. 


306 CHARTULARIUM 


509. 


Item alia. 


Ego Pontius, cognomento Massilius, propter vite eterne premium 
et propter redemptionem anime mee uxorisque mee hac filiis meis, 
dono Domino Deo et ejus genitrici beatissime virginis Marie sanctoque 
Victori, gloriosissimo martiri, et omnibus ejus servis, tam presentfbus 
quam et futuris, videlicet mansum unum, quem tenuit Aribertus et 
uxor ejus nomine Bonafos. Ipsum mansum , cum omni tenore suo, 
dono Domino Deo sanctoque Victori, martiri Massiliensi, et omnibus 
in eodem loco Christo servientibus, et ut habeant sine fine in secula 
seculorum. Ego quoque Poncius, qui hoc donum dedi, manu mea 
propria firmo, et ut alii firment rogo. Uxor ejus domna Richildis fir- 
mat. Poncius, filius ejus, firmat. Fulco firmat. 


510. 
Alia. 


Auctoritas etenim jubet ecclesiastica et lex precipit romana, ut qui 
cumque rem suam in qualicumque potestate transfundere voluerit, per 
paginam testamenti eam transfundat, ut faturis temporibus imconvulsa 
permaneat. Qaapropter ego Ugo, filius Isnardi, et frater meus Poneius 
vendimus, donamus emnipotenti Deo et sancte Marie, sanctoque 
Victori et monachis sibi servientibus, futuris et presentibus, aliquid 
ostii alodis qui ex paterni juris nobis obvenit, accepto in precio unum 
equurm. Et est ipse &lodis in comitatu Forojuliensi, in valle Salerrris. 
Terminos vero habet hos : ab oriente, terra s&ncte Marie; à meridie 
usque in occidente, sicut rivus decurrit de Poio Asinario usque ad 
Pmum Carletum; ab aquilone, terram Durandi et sancte Marie. fa 
atio loco, ad fontem Marthe, vineam quam excolit Armaldus, cum 
quantum ad eam pertinet. Et est ipsa vinea a supradicto fonte et via 
pupblica usque in montem; et ab occidente, vineam Rahimbaldi et 
sancte Marie; ab oriente, vinea Eldeberti. In alio loco que vulgo dici- 
tur Solium, petia terre culte, quam excoluit Poncius faber. Et habet, 


SANCTI VICTORIS. 501 


ex uno latere, terram Arberti. Vere si aliquis heredum nostrorum hanc 
donationem inquietare aut inrumpere voluerit, non valeat quod in- 
juste quesierit, sed coactus componat auri optimi libram 1, et insuper 
maledictioni omnipotentis Dei incurrat et omnium sanctorum suorum, 
et deincebs hec donatio in perpetuo maneat. Nos supradicti fratres, 
qui hanc cartam fieri jussimus, manibus propriis firmamus et testibus 
firmare rogamus. Ugo, filius Arberti, firmat. Pontius Massilius firmat. 
isnardus firmat. Gontardus firmat. Vitalis firmat. Amiqus firmat. 
Adalbertus firmat. Vincencius firmat. David presbiter firmat. 


911. 
Alia. 

In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Athanulfus et ego Bili- 
beldis, cum filiis meis Heldeberto' episcopo et Wilelmo Gauceranno, 
donamus omnipotenti Deo et sancte Marie sanctoque Victori martiri, 
et monachis sibi servientibus, presentibus et futuris , aliquid nostri 
alodis , id est unam vineam , quam Alduinus plantavit et filii sui. Et est 
ipsa vinea in comitatu Forojuliense , in castro Salernas, in yalle qui 
vocant Comba Vital. Termini ejus sunt ita : ex uno latere Ugone se- 
niore, ex alio vineam Basseti, ex alio vero Teubaldo. Vere si aliquis 
heredum nostrorum hanc donacionem inquietare ve] inrumpere vo- 
luerit, non valeat quod injuste appetit, sed componat in vinculo auri 
optimi libram r, et insuper maledictionem Dei incurrat. Igitur ego 
Biliheldis, cum domno meo Athanulfo, et cum filiis meis jam sypra- 
dictis , manibus nostris firmavimus et testes firmare rogamus. Atha- 
nulfus firmat. Biliheldis firmat. Poncius Mairastra firmat. Petrus de 
Taradel firmat. 

lgitur nos monachi sancte virginis Marie lterius, Ispardus, Ber- 
trannus, Aldras, facimus commutacionem de ista vipra. ad Poncium 
Mairastram et lium ejus Rertrannum. Donamus ei vineam istam, 
adjicientes ei aliquid, id est nr sestarios triticiet v1 cuppas vini, propter 
unam peciam terre, que est sita in condamina, in tali tenore ut abead 


! Cujus sedes incerta. 


4058. 


f* 417. 


Circ. 1055. 


508 CHARTULARIUM 


ad possidendum ipse et filius ejus in perpetuum. Et ego Pontius Mai- 
rastra et filius meus Bertrannus facimus similiter commutacionem de 
terra ista jam supradicta, que sita est in condamina, ad sanctam Ma- 
riam et monachos, id est Iterio, Isnardo, Bertranno, Aldra, ut abeatis 
in perpetuum firmissimam et inconvulsam commutacionem ut * trans- 
fusam donacionem , propter ipsam vineam quam nobis transfunditis, 
et sestarios im: triciti et vr cuppas vini. Sit autem hec commutacio ex 
ambobus partibus transfusa donacio, ut non possit unusquisque repe- 
tere quod suum fuit. 

Ánno incarnacionis Domini millesimo rv, indicione vin, regnante 
Henrico imperatore. 


512. 
Item alia de eodem. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Gaucerannus et uxor mea Bilihel- 
dis nomine facimus donacionem Domino Deo et sancte Marie sancto- 
que Victori, martiri Massiliensi, ejusque habitatoribus, aliquid nostri 
alodis, id est de una petia de terra quam excoluit homo nomine Lau- 
gerius. Et est ipsa terra sita in comitatu Forojuliensi , in territorio ville 
Salernis. Et habet hos consortes : ab oriente terra de Lanberto Botet, 
a meridie terra de Rosset, ab occidente terra de Andreai Gignana, 
a septentrione Laudunus aqua. Hanc terram supradictam ego Gauce- 
rannus et uxor mea Bilildis, pro remedio animarum nostrarum, 
donamus Christo Domino et ejus genitrici sanctoque Victori 
martiri, sibique ibi servientibus loci presentibus cunctis et futuris, 
ut habeant in perpetuum. 

Signa : Ego Gaucerannus conjuxque mea Biliildis, qui hanc cartam 
fieri et scribere jussimus , manibus propriis firmamus et testes ut fir- 
ment rogamus. Rostagnus, frater ejus, firmat. Vilelmus, filius ejus, 
firmat. Rostagnus, filius ejus, firmat. Rainerius firmat. Mirbaldus fir- 
mat. Rainoardus de Rovoreto firmat. 

Hanc terram supradictam nos monachi sancti Victoris, videlicet 
Pontius Nutritus et ceteri fratres, facimus comutationem et cambia- 
cionem ad Poncium Mairastram, propter aliquid terre, que habebat 


SANCTI VICTORIS. 500 


ipse in nostram condaminam, in ipsam que est sita ad orientem, de 
uno latus, terra sancte Marie, et de alio, terra de Duranto Cucu- 
late; de alio latus, terra de Atberto; de alio latus, rivum Curtum. 
Hanc comutacionem facimus inter nos, et sit firma stabilisque omni 


tempore. 
513. 


Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis, Patri nempe ac Filii et Spi- 
ritus Sancti. Ego Adalbertus, cum consilio et voluntate uxoris mee et 
filiis meis, dono omnipotenti Deo, qui mihi dedit omnia que habeo, 
et sancte genitrici ejus Marie sanctoque Victori, martiri, pro re- 
medio animarum nostrarum, dono atque concedo in tali racione de 
terra culta et inculta, ut, dum uxor mea vixerit, eam possideat et 
gaudeat, et, post obitum ejus, ad sanctum Victorem et ad monachos 
ejus remaneat. Et ego Adaltrus, pro salute viri mei karissimi , simul- 
que mea ac filiorum meorum, ut Deus nostri misereatur, ipsam terram 
supradictam dono omnipotenti Deo et sancte ejus genitrici Marie, 
sanctoque Victori martiri, et ibidem loci servientibus Deo, in vita 
mea , una cum filiis meis, Poncio videlicet et Aldeberto et Petro. Et 
est ipsa terra in comitatu Forojuliense, in terminio et territorio castro 
vel ville Salernis, ad ecclesiam sancti Johannis Babtiste. Et habet hos 
consortes : ab oriente fons Romana, a meridie via publica, ab aqui- 
lone cigua de Borias, ad occidentem terram de Adam. Hanc terram 
supradictam ego ancilla Domini mei Jhesu Christi dono ad ipsum 
Dominum et ad ejus genitricem sanctoque Victori et monachis in 
eodem loco Christo servientibus, presentibus cunctis et futuris. 

Ego Adaltrus et filii mei suprascripti, qui hanc cartam fieri jussimus, 
et manibus propriis firmamus, et testes ut firment rogamus. Poncius 
Adalbertus firmat. Uxor ejus firmat. Filii sui Ugo et Gontardus firmant. 
Poncius Massilius firmat. Durandus Clapperius firmat. Ermengaus fir- 
mat. Wilelmus Jovinianus firmat. Senioretus firmat. Gontardus firmat. 


Circ. 1035. 


Circ. 1050. 


Circ. 1055. 


v*., 


510 CHARTULARIUM 


914. 
Alia. 


Ego Vitalis et conjux mea Susanna et filii mei, Wilelmus scilicet et 
Poncius et Bernardus et Ado, donamus Domino Deo et sancte perpetue 


. virgini Marie, aliquid de nostro alode, pro remedio animarum nostra- 


rum, duos videlicet campos, quorum unus ést ad Olmedam, alter 
dicitur Campus Longns. Terminantur, ab oriente, cum terra Petri 
Cufardi et fratris ejus Aldeberti ; a meridie, cum terra Isimbardi fabri; 
cum terra ipsius sancte Marie terminatur ab aquilone; ab occidente 
cum terra Isnardi Malbechi. Si quis vero de nostris heredibus hoc 
donum, post nostram mortem, irrumpere voluerit, non valeat con- 
sequi quod male appetit, et, nisi satisfecerit, perpetue excommunica- 
tionis jaculo feriatur. | 

Vitalis firmat. Willelmus firmat. Poncius firmat. Bernardus firmat. 
Ado firmat. Petrus Raimbaldus firmat. Aldebertus Rembrotidus firmat. 
Atanulfus firmat. Rostagnus firmat. Ebrardus firmat. | 


219. 
Alia. 

In Dei nomine omnipotentis. Ego Jaucerannuset uxor mea Billieldis 
facimus donacionem ad Lautardum Mairastra de terra Campo Lauge- 
rio, propter amorem et bono servicio, et propter mulum quem ei 
dedit Lautardus. Et est ipsa terra in villa que nominant Sallernas. 
Habet consortes : de una parte via de Sancto Johanne, de alia parte 
ciga Sancti Domnini, de alia parte terra de Duranto Boca Morena. Fa- 
cimus donacionem ad Lautardum et filiis suis et filias, ad proprium 
alodem, id est habendi, tenendi, vendendi, dandi vel comutandi 
suisque heredibus derelinquendi. 

Rostagnus Longus firmat. Rostagnus Sebenco firmat. Rainoardus 
Mala Aura firmat. Poncius Campo Lactad firmat. Beraldo de Mugino 
firmat. Junianus Sebencus firmat. Billieldis firmat. Rainerius de la Roca 
firmat. Mirbaldus firmat. * Poncius Auri Belli firmat. Truannus firmat. 


SANCTI VICTORIS. $11 


istam kartam et terram que in ea scripta est donavit et vendidit 


Poncius Mairastra et filii ejus Bertrannus et Isnardus, Rollannus, Oli- 
vers, ab integro, ad sanctam Mariam sanctumque Victorem et ad mo- 
nachos ejus. Dedit eis in precio Willelmus, prior qui fuit de Belveder, 
unum semodium de annona et unum feltrum, et ipsi dederunt omnia 
que in ea terra sunt, que modo sunt vinee, decimum, gardia, obedi- 
mentum. 

Poncius Massilius firmat. Poncius, Feraldus, Disderius, Geraldus, 
firmaverunt, et Ugo firmat, et ipsi firmaverunt et firmant. 


916. 


Item alia. 


Facta secundum legem comutatio vel comparatio vim optinet here- 
ditatis. Quapropter ego Poncius Mairastra terram hereditatis mee que 
est sita juxta ecclesiam vel cellam sancte Marie de Villa Crosa scambio 
ad monachos ejusdem sancte Marie et sancti Victoris, in loco qui 
dicitur ad Lauronem, quam excolit homo nomine Poncius Miellus; 
ét accipio, pro ipsa terra, a monachis supra dicté celle, terram que est 
Sita juxta podium Sallernas, quam excolyit homo nomine Gualterius; 
et hoc facio in tali convencione, ut, post mortem meam, utraque terra 
permaneat et sit omni tempore de sancta Maria et de monachis qüi 
Deo servierint in eodem loco. 

Ego Poncius Mairastra manu propria firmo et testes firmáre rogô. 
Gaucerannus, frater ejus, firmavit. Venerandus firmavit. Micahel firmä- 
vit. Petrus firmavit. | 

Et ego Gaücerannus, frater Poncii, facio cambiacionem et compa- 
rationem de terra sancte Marie, cum monachis ipsius loci, Durando 
videlicét et aliis. Dono itaque Gaucerannus in commutacione terram 
que est sita juxta ecclesiam sancti Johannis, subtus viam publicam; 
et habet terminaciones, à meridie terram de Andrea Basseto, et de älio 
tivum de Lauduno. Et ego recipio a Durando et aliis monachis terrámm 
que fuit de Athanulfo, que est sita super viam et vocatur ad Pora- 
rium , sicut descendit ipsum fossatum de plantata de Pontio Mairastra. 


Circ, 1054, 


Sæ ‘ul. XI. 


Sæcul. XI. 


9012 CHARTULARIUM 


Ego Durandus et alii monachi firmamus, et testes firmare rogamus. 
Et ego Gaucerannus firmo et testes firmare rogo , in tali conveniencia 
ut, post mortem meam, ambe ipse terre revertantur ad supra dictum 
locum et ad monachos in eodem loco Deo servientes , sicut et frater 
meus Poncius fecit. 


517. 
Alia. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Alineus et uxor mea, ob reme- 
dium animarum nostrarum, donamus Domino Deo ejusque genitrici 
sanctoque Victori martiri, ac monachis ejus, aliquid de honore nostro, 
videlicet de manso Ermengaudo omne decimum, et fraxeneda que est 
in territorio castrum quod vocatur Salernas. 


518. 
Alia. . 


Breve de manso qui venit ad partitum Richao et Franchone. Habet 
namque in territorio que vocatur ad Collam unum campum, alium 
vero ad Cutes, alium vero ad Puteum, et inter campum Asterii et 
Raiamberti unum medium campum, alium vero medium in loco que 
vocatur Petrosa, alium in loco que dicitur mur" Canes, et unum me- 
dium supra ripam Brisci, et medietatem ferraginis que sunt in villa 
vetere, et medium campum que est in octana que est Tidiburgis, et 
medietatem campi que est in territorio Salernis. 

Breve de manso Isnardi qui venit ad partitam Ricao et Franchone. 
Habet namque in territorio, que vocatur Crucem, unum campum, 
alium autem ad Elzem, alium autem ad Rocham que vocatur Olivam, 


et inter campum Asterii et Raiamberti unum medium campum, alium 


autem medium in loco que vocatur Petrosa, alium in loco ubi nomi- 


natur Merdarig, et medietatem ferraginis que sunt in villa vetere, et 


medium campum qui est in octana que est Tidiburgis, et medietatem 
campi qui est in territorio Salernis. 


SANCTI VICTORIS. 913 


919. 
Alia. 


Domnus Atanulfus donavit Domino Deo et sancta Maria et sancto 
Victori martiri Massiliensi, unum mansum de Raiamballo mestrale, 
et ipsum de Aldeberto Grola, et braciarias istas: Stephanus Tanta 
Filia, 1; Petrus faber, 1; Berildis, 1. Domna Belletrudis dedit braciarias 
istas: Aimo, Teubert, Buixol, Triapedia, Girardus Cambutus. Isnardus 
de Flaiosco dedit braciarias istas : Asterius, Poncius Atbertus, Arnal- 
dus pillicerius, Udalbergua. Domnus Arbertus dedit braciarias istas : 
Savinus, Lanbertus Bernardus, Poncius Bolguarellus, Bertelaigus. 
Domna Matildis braciariam 1: Gualterius. 


520. 
Alia. 


Ego Poncius, cognomento Isnardus, et frater meus Ugo donamus 
omnipotenti Deo et sancte ecclesie Dei genitricis Marie, que est in ter- 
ritorio Salernis ville, aliquid nostre hereditatis, videlicet terre culte et 
inculte. Et est ipsa terra in territorio ville Salernis, data in precio 
unius caballi. Que habet hos terminos: ab oriente, terra ejusdem 
sancte Marie, que quondam fuit Maiamfredi; a meridie et occasu, 
rivulum Pini Carleti usque ad viam sub Poio Asinario; ab aquilone, 
terram sancte Marie, que olim fuit Durandi Cuculate. Et in alio loco, 


sub Poio Atberti, pecia terre, que Poncius faber excoluit. Et in alio 


loco, ad fontem Marte, super viam, usque in montem, vineam quam 
edificavit Arnaldus pelliceus. Et in alio loco, nos et noster fidelis Gon- 
tardus donamus supradicte ecclesie * Dei genitricis Marie terre culte 
quasi modiatas duas , que habent terminos, ex tribus partibus, terram 
ejusdem sancte Marie; ex quarta parte, terram alii Gontardi et Lam- 
berti pagensibus. Hec omnia sancte Marie donamus et testibus firmare 
rogamus. Gontardus firmat. Vitalis firmat. Isnardus de Fabricas firmat. 
Àmicus firmat. Poncius Massilius firmat'. 


! Conf., n. #10. 
l. 63 


Circ. 1060. 


Circ. 1055. 


f* 118, 


Januar., 
circ. 1055. 


544 ——— CHARTULARIUM 


921. 
Alia. 


Dilecto atque amabile fidelem nostrum, nomine Poncius Marrastra, 
Ego, in Dei nomine, Rainoardus et uxor mea Beliildis, cum filiis nostris, 
tibi cedimus. Est quidem consuetudo vetusta, legum sancxit aucto- 
ritas, ut intercessionibus vere debeat sufficere voluntas bona. Hanc 
nos auctoritatem secuti, pro amore et dulcedine vel benivolencie tue, 
et per tuum servicium quod tu nobis bene fecisti, propterea cedimus 
tibi, de rebus propriis nostris, qui est in pago Frigiolense', in villa que 
nominant Salernas, ibique donamus tibi manso qui fuit Gontardo, 
cum omnibus apenniciis et apertinenciis suis. Consortes de totis parti- 
bus nos donatores et heredes nostros, vel si quis alii sunt consortes. 
Et facias tu, fidelis noster, de ipsis rebus quicquid facere volueris, id 
est habendi, vendendi, cedendi, dandi vel comutandi liberam hanc 
frinissiinath, in Dei nomíne, in vinnibus habeas potestatem, ad facien- 
düth quecunque volueris. Sane si quis, nos aut dillüs tiórho dé prô- 
pirrquis parentibus nostris, qui contta te vel heredes tüos inquietaié 
Vel irPuttip&reé voluerit, comiponat in vinculo auri uncias V, et in astbà 
istà dótiació omnique tempore firma et stábilis permaneat. 

Fàcta donatione ista in Advenione civitate, in rnensé ja&uario , ho 
Dóttiihi fostri Jhésu Christi....*, indicione mit. 

Signüm Rainoardus ét uxor sua Beliildis, qui hànrc dotiácionéià 
5cHbtre fecerübt, et testes firmare rogàverunt, mars illorur firmant. 
Petrás, qui est avocátrius, firmat. Christofalus firmat. Lautardus, qui 
é8t ávócarits, firmat. Eldeberto atqué Willelmó seu Atanulfo firmánt. 

Ego Poncius Mairastra et ego Bertrannus, filius ejus, donamus, pro 
redémptione animarum nostrarum, istam cartam, cur quanturn iii 
ipsà scriptum est, ad sañctam Mariam et ad sanctum Victorerh, ih 
manu Willelmo priore, et fratribus ejus, tantum ut in vita nostra ten: 
eamus et qualiscunque prior finierit, postea cámpurà àd Pontum 
Fractum possideant monachi. Et ego Bertrannus suprádictus dono 


! Forojuliensi. * Numerus deest. 








SANCTI VICTORIS. 15 


anima mea et corpus meum Domino Deo et sancte Mariq sanctoque 
Victori martiri, in manu supradicti prioris. 


322. 
Al. 

Auctoritas etenim juhet ecclesiastica et lex precepit somana, wi qui- 
cunque voluerit rem suam in aliqua qualicunque persona trançfus- 
dere, per paginam testamenti eam ipfundat, ut prolixis tenpporibis 
quieta et secura permaneat. Quapropter ego Isnardus et uxor mea 
Ingilsenna, et filii nostri Poncius, Raimundus, Petrus, Guido, Ugo, 
donamus ad Gaycelmuma presbiterum pecia terre cuke, pro anima 
filii nostri, jam defuncti, ut precer ' Deum pro eo, et propter sgryt 
cium quod nobis fecit. Et est ipsa terra in comitatu Foyojuliemsi, Mà 
territorio castelli qui vocatur Sallernas, Habet namque bos teyminos: 
ab oriente terra Gontardi, ab occidente vinea Rertelaigi, a meridie 
via publica, ab aquilone usque in montem. Hanc supradictam terrawa 
donamus tibi ad proprium alodem, ut habeas licenciam integram el 
potestatem ad faciendum quicquid facere volueris, id est habendi, 
tenendi, vendendi, dandi et comutandi heredibusque dereliquends. 
ane si nos aut aliquis de heredibus nostris gut quecumque persans 
qui banc donacionem inquietare vel irrumpere voluerit, non valeat 
vindicare quod injuste appetit, sed coactus in vinculo componat auri 
optimi libram rz, et deinde donatio bec firma stabilisque permaneat. 

Facta carta ista in comitatu Forojuliensi, mense aprili, regaacte 
Cbristo. 

Signum Isnardi et uxoris sue ei filiorum suorum, qui hane. cartam 
fieri jusserunt, et testibus firmare rogaverunt, ac manus ilorum fir- 
mat. Amicus firmat. Ricardus firmat. Arnulfus firmat. Ponaius firmat. 
Vitalis firmat. Guntardus firmat. lsnardus firmat. Alcherius firmat. 
Durancius firmat. Eudo firmat. 

Ego Gaucelmus done hanc cartam cum omaia infra scripta sancte 


! Pro precetur, 


Agri: . 


arc. 105%. 


94 mai., 
circ, 1055. 


v* 


916 CHARTULARIUM 


Marie et sibi servientibus et sancto Victori, ut habeant et possideant 
omni tempore, pro accepto precio unum equum valentem xxv solidos 
denariorum. 


523. 
Alia. 


Auctoritas etenim jubet ecclesiastica et lex precepit romana , etc. 
Quapropter ego Isnardus et uxor mea Ingilsenna, et filii nostri Pon- 
cius, Raimundus, Petrus, Guido, Belletus, Amalrigus, donamus a 
Wilelmo Juviniano peciam unam terre culte. Et est ipsa terra in 
comitatu Forojuliensi, in territorio castelli qui vocatur Salernas. Habet 
namque hos terminos :.ab oriente, que vocatur aqua Curtum; ab occi- 
dente, fontem Ragnulfum; a meridie, terra culta de Lambertus ; ab 
aquilone, vinea monachis beata virgo Maria et sancti Victoris. Hanc 
supradictam terram donamus vobis ad proprium alodem, ut habeas 
licenciam. integram et potestatem ad faciendum quicquid facere volu- 
eris, id est, habendi, tenendi, vendendi, dandi et comutandi heredi- 
busque derelinquendi. Poncius Marseileso firmat. Guntardus firmat. 
Guadallus firmat. Sane si nos aut aliquis de heredibus nostris, aut 
qualiscunque persona , qui hanc donacionem inquietare vel irrumpere 
voluerit, non valeat vindicare quod injuste * apetit, sed coactus in 
vinculo componat auri optimi libram 1, et deinde donacio hec firma 
stabilisque permaneat. 

Facta carta ista in comitatu Forojuliensi, 11 kalendas junii, regnante 
Christo. | 

Signum Isnardi et uxoris sue et filiorum suorum, qui hanc cartam 
fieri jusserunt, et testibus firmare rogaverunt, ac manus illorum fir- 
mat. Lautardus firmat. Petrus firmat. Amicus firmat. Fulcus firmat. 
Poncius Franco firmat. Petrus filius presbiter firmat. Rodoardus 
firmat. m 

Et ego Wilielmus dono hanc cartam cum ipso alode sancte Marie 
et sancti Victoris, et firmo una cum uxore mea et filiis meis omnibus. 


SANCTI VICTORIS. 517 


5924. 
Carta de Silans. 


. Omnes sub hac humana condicione constituti, de incerto humane 
fragilitatis casu solliciti, et ad ultimam exitus nostri horam semper 
debemus esse parati, evangelica preceptione ammoniti, que ait: « Vi- 
gilate, quia nescitis diem neque horam finis extremi'. » Idcirco ego 
Richaus, de fine meo incertus, una cum uxore mea Accelena et filiis 
meis, Atberto scilicet et Wilelmo sive Poncio, dono omnipotenti Deo, 
qui mihi dedit omnia que habeo, et ejus genitrici, beatissime virgini 
Marie sanctoque Victori, martiri Massiliensi, sibique in eodem loco 
Jhesu Christo Domino servientibus atque famulantibus , presentibus 
cunctis et futuris, videlicet unam medietatem alodis mei, et hoc facio 
in vita mea et in memoria mea, et aliam medietatem post obitum 
meum. Et sit ipsa medietas, que in presenti donationem Domino Deo et 
ejus genitrici sanctoque Victori martiri facio, in villa Silans quicquid 
in ipsa villa de alode habeo, totam terciam partem de ipso alode 
dono Domino Deo et ejus genitrici sanctoque Victori, martiri Massi- 
liensi; et hoc facio in vita mea et in memoria mea. Et insuper quicquid 
habeo alodis in castello seu in territorio de Roca, totam terciam par- 
tem de ipso alode dono, post obitum meum , Domino Deo et sancte 
Marie sanctoque Victori et omnibus ejus servis. 

Similiter et ego Francho* dono memetipsum et ipsam partem alo- 
dis mei, totam que mihi procedit ex jure paterno, in villa Silans et in 
castello et in territorio de Rocha, dono hec omnia supradicta et insu- 
per memetipsum Domino Deo et sancte Marie sanctoque Victori, mar- 
tri Massiliensi, et omnibus in ipso cenobio consistentibus, presenti- 
bus cunctis et futuris. 

Similiter et ego Poncius, cognomento Willelmus, nepos supra dic- 
torum fratrum, dono totam terciam partem meam, quicquid habeo 
alodis in villa et in territorio de Silans, a Domino Deo sanctissimeque 
ejus genitrici et ad sanctum Victorem, martirem Massiliensem. Hec 


! Matt., XXIV, 42. 3 Frater Richai supra dicti, Conf., n. 518. 


Sxc. XI. 





f* 119. 


1066 — 1079, 


518 CHARTULARIUM 


omnia suprascripta nos supradicti donatores donamus hec omnia 
Domino Jhesu Christo et ejus matre sanctoque Victore martyre, et 
omnibus ejus servis, pro remissione omnium peccatorum nostrorum 
et fratrum nostrorum, et ut omnipotens Deus faciat nobiscum miseri- 
eordiam, et hic et in futuro seculo, et ut servi Dei orent pro salute 
nostra parentorumque nostrorum omni tempore, die ac nocte. 

Insuper et ego Atbertus, frater Poncit Willelmi, confrater sancti Vic- 
toris, dono gadrum meum, in presencia Deo et coram altario sancte 
genitricis ejus Marte, presentibus monachis ejusdem loci, videlicet 
Isnardo atque Willelmo, et insuper Isimbardo de Silaus, m tali ra- 
Hone, ut memetipsum et substancia mea de aver et totam partem 
meam de ipso honore, qui mihi procedit ex parte alodis, in Silans 
villa, dono ad sanctum Victorem et ad monachos ejus. 

$i quis ergo hanc donationem, nos aut aliquis ex nostris propinquis 
vel de nostris heredibus, aut nulla ecclesiastica vel secularis persona, 
sive aliquis vel aliqua heredum aut successorum nostrorum, irrumpere 
vel inquietare voluerit, non valeat implere, sed cogatur in vinculo 
solvere auri optimi libras x, et insuper, omnibus Dei maledictionibus 
donatus, cum Juda Scarioth cumque Cayphan atque Pilato sepehatur 
m inferno dampnatus, amen, amen , amen. Nos supradicti donatores 
hanc donationem manibus nostris propriis firmamus, et testes ut fir- 
ment rogamus. 


525. 
Carta de Levenone. 


In Dei omnipotentis nomine sanctissimeque ejus dispositionis ordi- 
natione, Ego Poncius Isnardus et Raimundus, frater meus, uxores 
nostras, filii filieque nostre, pro salute animarum nostrarum parento- 
rumque nostrorum redemptione, ... offerimus atque donamus omni- 
potenti Deo, qui nobis dedit omnia que habemus, de ipsis suis donis, 
in presenti, secundum possibikitates nostras, ad proprium alodem, 
sanctoque Victori, ejus martyri, et abbati presenti, videlicet domno 
Bernardo, omnibusque monachis, tam presentibus quam et futuris , ut 
intercessores sint jugiter apud Deum pro omnibus peccatis nostris, 


SANCTI VICTORIS. 519 
hoc est médietatém, sicut ad nostram partem venit, de villa que no- 
miratur Levenone, in comitatu Forojuliense , cum ornnibus sibi ácci- 
dentibus, hoc est in ecclesiis, in campis, vineis, pratis, pascuis, gar- 
ficis, montibus, arboribus porniferis seu inpomiferis, aquis eorumque 
decursibus, molendinis, accessisque omnibus, et cum introitu vel exitu 
Suo , in omnibus totam medietatem donamus sancte Marie sanctiqué 
Victoris martiris, sicut David presbiter tenet de illis. Sane si ali- 
quis, etc. 

Ego Poncius Isnardus et Raimundus, frater meus, uxores nostras, 
filii flieque nostre, Domino Deo, ejusque genitrici et sancto Victor 
martyri donamus, et manus nostras firmamus, et subter anexis testibus 
firimaré rogamus. Poncius Isnardus firmat. Raimundus firmat. Fulcho 


Staminia firmat. Stabilius firmat. Benedictus presbiter firmat. Ipse 


David firmat. 
596. 


Carta sancti Antonini. 


Suma industria ac subtili indagine pfovidenduürm est, nos secula- 
riter viventes, de nostris facultatibus, dé omnibus supellectilibus filii 
unice Dei ecclesie, que, decorata gemis seu monilibus quatenus suó 
unicoque plaeeat, qui ei dicat : « Quam pulchra es amica mea! Quam 
pulchra es!*, » et cetera; ut dixi, providendum qualiter pro nobis 
orantes non sit necesse , relicta vacatione in Deo nostro, dispersi opéré 
mundano insudent, quibus a Domino precipitür : & Vacate et videte 
quohiam ego sum’, » et cetera. Sed quia ipse est, est, debet id quod sérn: 
pét &on est, quamdiu est, ad id est quod semper est tendere et plus 
Yacaié. Quapropter, quia monachos in Deo pütamus vacañtes et comu: 
niter bro omnibus orantes, impleatur in illis quod eam Cantica pro: 
munt : « Adjuro vos, filie Jherusalem, si invenieritis dilectain meam, 
ne suseilelis eam?; » ideo, ut servi Dei quieli fruantur Deo suo, hic et 
in futuro, dandum illis est. Idcirco, ego Rahimbertus et filii mei ét 
uxor mea, et ego Poncius et uxor mea Domidia, et ego Archimbertus 


! Cant,, IV, 4. * Cant., VIII, V. 
* Pe., XLV, 14. 


Nov. 1038, 


1 


920 CHARTULARIUM 


et uxor mea Gualburgis et filius meus nomine Fulcho, donamus ali- 
quid de hereditate nostra, in comitatu Forojuliensi , in territorio castri 
Inter Castellos, que nobis venit ex progenie parentum. Et sunt con- 
sortes : de uno latere, terra de Besaltuno et de Lonegos, et super ipsos 
montes; de alio fronte, super ecclesiam sancte Fidis, via publica que 
pergit usque in rivulum; et ex alio latere, sicut descendit rivulus 
usque in ipsam terram supradictam de Besalduno et Lonegos. Et ipsam 
ecclesiam sancte Fidis, que est infra istos terminos, et aliam eccle- 
siam sancti Antonini, in conterminium ipsius terre, donamus omni- 
potenti Deo et ad monasterium sancti Victoris, pro amore ipsius 
Domini et pro redemptione animarum nostrarum et parentum nostro- 
rum, ut Dominus suam misericordiam dignetur nobis impendere, qua- 
tenus dicat nobis, post resurrectionem : « Venite, benedicti patris 
mei, percipite regnum quod vobis paratum est’, » Sane si quis, nos 
aut ullus de propinquis nostris, qui contra hanc donationem ire, in- 
quietare vel irrumpere voluerit, non valeat vindicare quod repetit, 
sed componat in vinculo de auro optimo libras mir, et in antea firma 
et stabilis permaneat, cum stipulatione interposita pro omni firmitate 
subnixa; contradictores, si non quiescent, cum Datan et Abiran in- 
ferno detineantur, etc. Ego Poncius firmo. 

Facta carta istius donationis, in mense novembris, anno millesimo 
ab incarnatione Domini et xxxvi, inditione vr, in monasterio sancti 
Victoris, nullo nobis alio rege solo Christo Domino in perpetuum". 

Ego Raiambertus firmo. Ego Archimbertus firmo. Gualburgis firmat. 
Domidia firmat. Micors, uxor Raiamberti, firmat; Teodatus, Raiamber- 
tus, Willelmus, Poncius, Eldebertus, Arbertus, Teohtfredus, filii eorum, 
firmant. Poncius presbiter firmat. Aimoinus firmat. Ugo firmat, et 
Pandulfus, frater ejus, firmat. Ivo firmat. Archimbertus Maiolus et 
fratri suo Petro firmat. Bertrannus presbiter cum filiis suis [firmat]. 
Poncius Aboneli firmat. Umbertus firmat. Alius Raiambertus firmat. 
Adalgarda et filii ejus firmant. Matillis, filia sua, firmat. 


! Matt., XXV, 34. tor cum Odone, Campanis comite , de regno 
* Mortuo Rodulpho I1I, Conradus impera- Burgundiæ contendit. 


SANCTI VICTORIS. 521 


527. 


Carta sancti Antonini et sancte Fidis. 


Summa industria ac subtih indagine providendum, etc. ldcirco, 
ego Heldebertus dono aliquid de hereditate mea, in comitatu * Foro- 
juliensi, in territorio castri Inter Castellos, que mili venit ex progenie 
parentum. Et sunt consortes : de uno latere, terra de Besalduno et de 
Lonegos, et super ipsos montes; de alio fronte, super ecclesiam 
sancte Fidis, via publica que pergit usque in rivulum, et ex alio latere, 
sicut descendit rivulus usque in ipsam terram supradictam de Besalluno 
et Lonegos. Et ipsam ecclesiam sancte Fidis, que est infra istos termi- 
nos, et aliam ecclesiam sancti Antonini, in contertninium ipsius terre, 
dono omnipotenti Deo et ad monasterium sancti Victoris, pro amore 
ipsius Domini et pro redemptione anima mea et parentum meo- 
rum, efc. Sane si quis, nos aut ullus de propinquis nostris, qui contra 
hanc donationem ire, inquietare vel irrumpere voluerit, non valeat 
vindicare quod repetit, sed componat in vinculo de auro optimo li- 
bras v, et in antea firma et stabilis permaneat, cum stipulatione inter- 
posita pro omni firmitate subnixa. Contradictores, si non quiescent, 
cum Datan et Abiron in inferno detineantur, et cum Juda traditore et 
Pharao et Caypha similiter damnentur, simulque cum omnibus repro- 
bis clausus detineatur. 

Facta carta istius donationis in mense maio, anno millesimo ab 
incarnatione Domini et rxx* mm, indicione xu, in monasterio sancti 
Victoris, nullo nobis alio rege solo Christo Domino in perpetuum. 

Archibertus Maiolus firmat. Petrus Maiolus firmat. Rostagnus Alde- 
brannus firmat. Heldebertus Micors firmat, et Bertrannus, frater ejus, 
firmat. Aimoinus firmat. Willelmus Aimoinus firmat. Petrus Bausanus 
firmat. Dodo monachus dedit pro ipsa terra quadraginta solidos vel 
solidatas. 

528. 


Alia. 


Mar. 1074. 


Memoria et noticia de rebus et causis, quas adquisivit Dodo, mona- Cire. 1078. 


* 66 


322 CHARTULARIUM 


chus sancti Victoris monasterii Massiliensis, in loco sive in cella 
sancti Antonini, que est sita in territorio castelli quod vocatur Inter 
Castellos, in comitatu Forojuliense , cum consensu domne Micors et 
filiorum ejus. 

Bertrannus presbiter dedit terciam partem de decimo de omnibus 
rebus, que pertinebant ad eum, ad sanctum Antoninum et ad sanctum 
Victorem, sicut sunt termini vel sicut fuit terminatum, de omnibus que 
dedit Raiambertus et uxor ejus et filii ejus et heredes ipsorum, et fir- 
maverunt Poncius et Rostagnus, filii ipsius Bertranni. Ergo supradictus 
Dodo monachus dedit solidos vel solidatas vrn ad Deusde Blancone, 


pro alia tercia parte decimi de omnibus terris et rebus que dedit Raiam- 


bertus ad sanctum Victorem; et hoc firmaverunt uxor ipsius et filii ejus 
et seniores ejus. Dedit eciam idem Dodo, pro medietate ipsius orti qui 
est inter ipsum rivum et ecclesiam supradictam, vun solidos vel solida- 
tas ad Archimbertum Maiol et ad fratrem ejus, nomine Petrum ; nam 
ipsi possidebant eandem terram in hereditatem. Insuper dederunt ipsi 
fratres Archimbertus et Petrus, pro anima fratris sui Poncii, ipsam fer- 
raginem que est supra nominatum ortum, inter ipsum rivulam et viam 
que ducit ad austrum ecclesie sancti Antonini, ut monachi, qui in eodem 
loco habitaverint, orent Deum pro anima ipsius defuncti et pro suis 


. animabus, ut deleat Deus omnia peccata eorum et faciat eos pervenire 


ad regna celorum. Bertrannus eciam, presbiter supra scriptus, ét filii 
ejus, et Deusde cum uxore et filiis suis, eodem tenore fecerunt, ut 
faciat eis Deus misericordiam, et donet eis remissionem peccatorum, 
faciatque pervenire eos ad regna celorum. Si quis autem ad ea que 
pertinent ad sancti Antonini locum et ad sancti Victoris monasterium 
conturbator vel subversor surrexerit, deleat eum Deus de libro vite, 
et cum Juda Scarioht damnatus pereat in inferno sepultus. Amen, amen, 
amen. | 

Igitur ego Archimbertus, cognomento Maiolus, mortis mee timore 
sollicitus, et ut mihi misereatur Deus, dono ipsi Deo et ejus genitrici 
Marie, sanctoque Victori martiri Massiliensi, et omnibus in eodem loco 
Christo Domino servientibus, tam presentibus quamque futuris, in 
comitatu Forojuliensi et in territorio castri que vocatur Inter Castellgs, 

d 


SANCTI VICTORIS. | 523 


videlicet ad ecclesiam sancti martiris Antonini, subtus ortum ipsius 
ecclesie, ipsum pratum et junqueram, et in alio loco de terra semo- 
diata r, que est sita in medio condamine dominicali. 

Ego namque Petrus, suprascripti Archimberti Maioli frater, similiter 
dono de his jam dictis terris partem meam. Et tamen recipimus solida- 
tas vur a Dodone monacho. 

Ego quoque Micors, uxor quondam domni Raiagpberti, una cum con- 
silio et voluntate filiorum meorum, pro anima filii mei jam defuncti, 
nomine Wilelmus , dono Domino Deo necnon et ecclesie beati Anto- 
nini, glorioso ejus martiri, terram ipsam que vocant plano de Martino. 
Ipsam terram donamus Deo sanctoque Victori, martiri Massiliensi, et 


omnibus ejus monachis, pro remedio anime parentis nostri jam dicti et 


pro salute omnium parentorum nostrorum, vivorum et defunctorum, 
amen. Vineas namque que sunt extra terminos ad locum Mentomas, 
ipsam partem que habebat in ipsas vineas de decimo Deusde Blancho 
ad feu, cum cansilio meo necnon et filiorum meorum, ipsam partem 
monachus Dodo accaptavit , et ipse similiter vendidit cum nostro con- 
silio, et accepit Deusde per istam emptionem asinum unum in precio, 
consenciente hoc et consiliante Aimuino milite et Yvone. Istam emp- 
tionem seu comparationem ego domna Micors et filii mei sancto Vic- 
tori et ad monachos ejus roboramus et firmamus. 


229. 
Alia. 


lu Dei omnipotentis nomine. Ego Raiambertus , filius Durandi cog- 
nomento Blanchi, et uxor mea, nomine Micol, et filii mei Ugo, Pan- 
dulfus, Theodatus, Raiambertus, Willelmus, Pencius, Heldebertus, 
Arbertus, Theotfredus, faeimus donationem omnipotenti Deo et sancto 
Victori, pro animabus nostris vel psrentum nmostzorum, de alode nos- 
tro, ecclesiam sancti Antonini, unum scilicet mansum, quem excoluit 
homo, nomine Hermentarius, sub omni integritate, videlicet cum cæn- 
pis, vineis, ortis, pratis, terris cultis et igcultis, et cum omnibus om- 
nino rebus ad eandem ecclesiam vel ad ipsum mansum pertinentibus. 


Circ, 1040. 


e 


& 120; 


1033. 


524 CHARTULARIUM 


990. 


Carta de Pelmonte. 


Iu nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, et in honore sancti apos- 
toli Petri Rome. Ego Rahimbertus, cum uxore mea Michol et filiis 
meis; et ego Denedicta , cum nepotibus meis Pontio et alio Pontio 
necne Archimberto #tque Amalrico et aliis nepotibus, sicut meus senior 
Archimbertus douavit sancto Pe‘ro Rome, ita et ego, cum supra dictis 
nepotibus meis, in honore ejusdem apostcli Petri, donamus atque in 
perpetuum tradimus sancto Victori, martiri Massiliensi, et habitatoribus 
ejus, pro redemptione animarum nostiarum parentumque nostrorum; 
et ego Teucia, cum filio meo Lamberto, similiter ; omnes igitur nos 
supradicti heredes ecclesias constructas in honore sancte Dei genitricis 
Marie sanctique Johannis Baptiste atque sancti Petri apostoli, sancti 
quoque Benedicti, cum terris cultis atque incultis determinatis, cedi- 
mus atque jure perpetuo tradimus supradicto maitiri Victori et abba- 
tibus ac monachis ejus, ut orent omnes pro salute animarum parentum- 
que nostrorum ; in tali conveniencia, ut per singulos annos duarum 
cere librarum quantitatem transmittant sancto Petro Rome. Et est ipsa 
donatio in comitatu Forojuliensi, in terminibus castri quod vocant 
Inter Castellos, in loco qui vocatur Belmons. Termini vero hujus dona- 
tionis sunt talis dispositionis : ab oriente, ipse rivus quem vocant Mapas; 
ab occidente , ipsum rivum de Cornoreda; a meridie, flumen qui vo- 
catur Argencius; ab aquilone, sicut ipse mons qui est supra ecclesiam 
sancti Petri vergit ad meridiem, de ipso rivo quem vocaut Mapas usque 
iu rivum de Cornoreda. In ista donatione sunt duo mansi, extra istam 
terminationem, qui sunt in supradicto castro, cum omnibus rebus sibi 
pertinentibus. Si quis etc. 

Rahimbertus firmat. Filii ejus firmant. Poncius firmat. Alius Pon- 
cius firmat. Archimbertus firmat. Rahimbertus firmat. Radaldus 
firmat. | | 

Facta carta ista denacionis anno ab incarnatione Domini millesimo 
tricesimo tercio , regnante Domino nostro Jhesu Christo. 


SANCTI VICTORIS. 525 


531. 


De castro Torretas. 


Post felicitatis primo quidem colono eterne privationem, que in- 
stinctu lividi subrogata drachonis est, salubre nostri redemptoris actum 
nobis est remedium largitione, qui in ipsa condempnationem radice 
damnata ausimus utriusque substantie, quam sanguis ipsius non solum 
abolevit summi Patris Nati fusus, verum quoque nostras, quas in bap- 
tismatis abnueramus lavacro, offensiones , ejusdem insolentissimi rei- 
teratas astu, penitendo propriaque largiendo spopondit nobis se daturas, 
inquiens : « Date elemosinam , et omnia munda sunt vobis'. » Quid 
igitur suavius, quam ut ex vilissimis transitoriisque et ad tempus credi- 
tis mercemur inextricabilia bona agellis? aut quid facilius, ut ex visibi- 
libus et instantissimis rebus mutuemus sydereas eternasque mansiones 
in celis ? Stolidissime enim quis recusat sua pro Domino tribuere, que 
procul dubio novit sibi in celo, si quidem largiter exibuerit pro ejus 
amore sanctis vel pauperibus, cencies cumulata reservari? Ob hoc 
ergo, nos Agellii Lautildis scilicet femina et filius meus Giraldus non 
differimus huic nostro qui se et largitorem hereditatis utriusque Domino 
exibet et heredem nostre filiationis, terrene videlicet, sanctisque ejus 
testibus, videlicet Victori et sociis ejus, quorum monasterialis ecclesia 
eorpora se gaudet retentare almifica Massiliensis, dare aliquantulum 
nostri patrimonii; quod et facimus. Cedimus quippe vel condonamus 
predicto nostro redemptori ejusque alme genitricis memorie, que sa- 
crata consistit in eadem ecclesia, qua creduntur cubare venerabiliter 
beatissimorum predictorum artus martirum Vicloris et comitum ejus, 
quibus nec non consignamus octavam partem quam videmur potiri in 
villa que nominatur Torretas, que est in episcopatu Frigorensi, id est 
Forojuliensis, quod, ab hodierno et post hac die, libere et inconvulso 
possideatur ab iacolentibus ejusdem predicte basilice, excepta medie- 
tate unius mansi, quam predicta Lautildis dedi filie mee, et unam 
vineam quam dedi sancto Andree, cujus ecclesia dicata consistit in 


. ! Luc., XI, 41. 


10 apr. 1073. 


926 CHARTULARIUM 


eadem villa. Si qua vero (quod omnino absit) persona insurrexerit, 
volens hoc annulare legitimum jureque transfusum in sancte ecclesie 
dominium donum, minime valeat vindicare sibi quod injuste appecie- 
rii, verum, nisi resipiendo ita ut invenerit siverit, cognoscat resistere 
validam sibi manum, que restitit olim mirabiliter Egypti principi , per- 
tinacissimo Pharaoni. 

Acta thoraus indaginis hujus, anno trabeationis dominice xLm post 
millesimum, indicione x, era millesima rxxxz, regnante Chono i impe 
ratore Romano. 

Noticia roberationis Lautildis, supradicte donairicis, et fili sui Gi 
raldi , qui hoc corroboraverunt opus, et idoneis testibus, quorum no- 
mina subnecta sunt, firmare fecerunt. Joséredus, filius predicti Giraldi, 
firmavit. Rostagmus presbiter firmavit. Rainoardus Mauronus firmavit. 
Isnardus presbiter firmavit. Lanterius firmavit. Petrus cellarius fir- 
mavit. 


532. 


suum, Dominum nostrum Jhesum Christum, de celo in terram misit, 
ut proprium. sanguinem. fumdéns redimeret genus humanum, et dili 
gentibus se bona invisibilia preparavit, cordibus eorum gracia Sancti 


sui Spiritus et sanctificatione infundens sui amoris effectum, super 


ve. 


omnia et in omnibus eum diligentes * affuerunt sine numere, evangelice 
predicationi ita obedientes, et, dum adviverint, prophetarum et apesto- 
lorum ceterorumque doctorum preceptis sic obtemperantes, ut quos 
in solditate sue dilectionis instituerat, dum ab hoc seculo ahiremt, 
promissiones ejus que omne desiderium superans consequi mererentur, 
cum eodem, sicut promisit, in eternum manentes. Que omnia cum per- 
spiceret callidissirems ille serpens qui dudum primum hominem dece- 
perat, ipsius bona invidens , nefanda sua invidia et iniquis suis suasao- 
nibus et callidis argumentationibus, ita ccepit suis deceptionibus prave 

mentis decipere homines, ut a veri Dei cultu et cognitione recedentes, 


SANCTI VICTORIS. . 507 


et quod. falsum est in veritatem convertere volentes et veritatem in 
mendatào , sicut ipae mendax est, peseumis illis commutantes, sint in 
inferai haratrum cum eo perpetualiter penas luentes. Quapropter , ut 
ab ipsius antique hostis insidiis et potestate eripiat qui milites ia con- 
valle hujus seculi lacrimosa nos esse voluit, et quos longe a sue legis 
dectrina et ab ea predicatione, qua per beatum Johannem Baptistam 
nobis predicavit, dicens : « Contenti estate stipendiis vestris, et neminem 
concuciatis, neque calumniam faciatis', » abesse cegnoscit; me scilicet 
Richaum et fratrem meum Ugonem, ut ab inimicorum nosirorum in 
presenti seculo deffendat insidiis et in futuro gaudere faciat in celesti- 
bus segnis, donationem, pro animabus nostris et redditionem ei 
facimus ex possessionibus quas idem nobis dedit terrenis; quam. dicturi 
sumus in subsequentibus verbis. Extat locus quem vocant Monasterium, - 
in &erritorio nostri castri quod nominant Barjanonem. Quem locum, 
per aliquod temporis spataun, monachi sancti Andree Avinionensis 
possidentes sic deterioraverunt, ut in eo non ecclesia, non mansio, 
nom claustrum inveairetur, in quo se protegere valerent pluviam de- 
chaare volente. Et quia, quod ommis vicinia eorum cognoscit et viva 
vece dici , virorum scaicet et feminarum immensus numerus, milituam 
et pagensium cactus, nos, im quorum potestate idem locus esse videtur, 
ferre et celare non valemus, ut deterioratione quam ab eis sumpsit idem 
.lecus melioretur; et, ut cognescatis aperte, futuri et presentes, testa- 
mentum quod de eo facere volumus, amnibus cognoscere volentibus 
amnunciamus manifestantes. Coenobium Massilieuse, priscorum tempo- 
nbus, sic sub fegulari dontinatione viguit, Deo volente, [ut] quinque 
milium monachorum numerus ibi reperiretur, in sancti Cassiaui tem- 
pere, et, pro loci illius veneratione, multi multa dederunt illi mouaste- 
Ho, ex sua possessione , inter quos homines nostre patrie, ut vene re- 
perimus in auctoritatibus ejus et cartis pervetustis, loca in ierritorio 
mostri denominati castri Barjamonis posita, et dictà monasterii nostri 
o0nügua sibique adjacentia, et eciam id de quo loquimur Monaste- 
rhum , sicut aliqaid Massilienses monachi probaverunt sacramento et 


» Lec. HE, té. 


528 CHARTULARIUM 


aque frigide vel calide probatione. Amatoris igitur omnium benignis- 
simi dilectione et sancle ejus genitricis Marie amore, in cujus dicti loci 
ecclesia est honore, ut ab liostium nostrorum hic et in eternum nos 
deffendat obsidione, quia cenobium Massiliense, sicut diximus, viguit 
antiquo témpore et moderno, Deo concedente, viget in regulari distric- 
tione, pro auctoritatum suarum testificatione, et quia, sicut cognovi- 
mus veteris et novi Testamenti traditione, sanctam ecclesiam , sponsam 
scilicet suam , Christus non habentem maculam et rugam sibi servien- 
tibus fidelibus suis commisit, eisque propria auctoritate concessit eam; 
qui caste et sobrie cum omni diligencia tractaverint illam ; ego Richaus 
et uxor mea Aimerus, et filii mei Wilelmus, Richaus, Ugo, Poncius, 
Fulcho ; ego quoque Ugo, et conjux mea Stepliana, filiique mei Willel- 
mus, Bertrannus, Ugo, Raimonnus, cum consilio nepotum nostrorum 
Guilelmi, Aichardi et fratrum suorum, matrisque sue sororis nostre 
Unie, et consilio omnium nostrorum militum et pagensium , prefatum 
locum Monasterii Domino Deo omnipotenti et altare sancte Dei geni- 
tricis Marie gloriosisimique martiris Victoris, quod est consecratum 
ip cripta et confessione coenobii Massiliensis , domnoque abbati Ber- 
nardo, ac monachis ejusdem monasterii, presentibus et futuris, dona- 
mus reddendo et reddimus donando, transfundimus cedendo et cedi- 
mus concedendo, cum mansis et mansionibus , campis et vineis, pratis 
et viridiariis, possessionibus ejus universis et facultatibus cunctis, 
omnibusque honoribus quos hodie ipse locus habere videtur, et ab 
hodierno die, cum nostra voluntate, ex nostro honore omniumque 
hominum, ad fidelitatem monasterii sanctissime Marie sanctissimique 
Victoris suorumque, nostris diebus et in eternum, acaptare potuerit, 
ut Deus omnipotens, quem colimus et adoramus, meritis et interces- 
sionibus gloriosissime virginis Marie beatissimique Victoris et omnium 
sanctorum suorum, ac monachorum in coenobio Massiliensi habitan- 
cium, concedat nobis et parentibus atque consanguineis nostris, vivis 
et defunctis, peccatorum nostrorum remissionem et eterne sue glorie 
participationem. Hanc ergo kartam nos donatores Richaus et Ugo cum 
uxoribus nostris et filiis, monachis Massiliensibus ut scribere facerent 
mandavimus, quam et nos omnimoda voluntate testificamur atque 


e 


SANCTI VICTORIS. 529 


viva voce firmamus, et ut nostri consanguinei et vicini nostreque po- 
testalis homines firment mandamus. Si quis igitur hominum nostre 
consanguinitatis , vel aliqua persona ullius ordinis aut potestatis, un- 
quam extiterit, qui hujusmodi testamenti donationem, redditionem, 
concessionem annulare, deteriorare vel aliquo modo inquietare aut 
minuere voluerit, non valeat implere quod nisus fuerit satagere, sed, 
bibens de fiala ire Dei, maledicatur suum velle et posse, victusque in 
vinculo componat auri optimi rx' librarum pondere, et maledicatur 
omnis veteris et novi Testamenti maledictionibus, nisi penituerit, dum 
advixerit, satisfaciens congrua satisfactione, firma et stabili permanente 
hujus donationis redditione. 

Facta est * hec carta hujusmodi donationis secunda ebdomoda domi- 
nice resurrectionis, anno ab incarnatione ejusdem Domini nostri Jhesu 
Christi millesimo, adjuncto eciam septuagesimo, et non de eodem nu- 
mero quarto ablato, quarta feria, in monasterii Petre Castellane com- 
posita in cimiterio, a Guillelmo presbitero scripta, dictata ab Isnardo, 
non digne vocitato monacho, lune vicesime octave computo, et epacte 
none in terminio, concurrente primo, indicionis undicime numero", 
regnante per cuncta secula nescia finis creatore omnium omnipotente 
Domino Deo, amen. Nos hujusmodi karte donatores Richaus et Ugo, 
cum uxoribus nostris et filiis, propriis eam manibus donamus et firma- 
mus, et ut alii, sicut diximus, firment mandamus. Willelmus Aichardi, 
cum fratribus suis et matre sua, firmaverunt et donaverunt. Folco, 
Aldebertus, Ugo, Bertranuus. 


993. 


Cartam commutationis de Bargemo. 


CET | . 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Hec est karta memorialis 
et descriptio definitionis, que facta est inter abbatem sancti Victoris 
monasterii Massiliensis , et abbatem monasterii sancti Andree quod est 
situm juxta Avinionem, in ulteriore parte fluminis, et utriusque loci 
congregationem, eo modo sicut inferius scriptum est. Conquerebatur 


' Omnes istæ notæ in annum 1073 quadran*, 
ie 67 


fe 121, 


25 oct. 1075. 


530 CHARTULARIUM 


enim abbas et monachi sancti Andree super ecclesia sancte Marie 
que est in valle Vergemonis, quam scilicet tempore longo possederant, 
eo quod hanc illis monachi sancti Victoris violenter abstulerint. Quo 
contra, Massiliensis abbas et ceteri fratres descriptionem grandem de 
villa Vergemonis et de omni fere territorio in kartis antiquissimis osten- 
debant, simulque astruebant numquam ibi sancti Andree monachos, 
absque Massiliensium fratrum querimonia, vel anno integro quievisse, 
ita ut vice alia prefati Massilienses, Avinionensibus inde recedentibus, 
predictam ecclesiam in jus suum receperint. Quid plura? tandem 
abbas Massiliensis, cum congregatione Deo amabili participato consilio, 
licet aliquibus id nolentibus fratribus, eo quod satis justiciam sibi ad 
hoc suffragari confiderent, verumtamen propter pacis et karitatis intui- 
tum, quatinus ad religiosi ordinis homines propter damna de mundia- 
libus judiciis malicia non subriperet secularis, obedientiam quandam, 
que est in episcopatu Áquensi, in territorio castri quod vocatur Chate- 
netum, et appellatum sancta Mariam ad Veirunas, de jure sancti Victor, 


cum omni substancia et supellectili que ibi erat, que a cc ferme solidos 


a preciatoribus Massihensibus estimata est, domno abbati sancti An- 
dree, eo quod hanc ille nominatim expeciit, atque omnibus succes- 
soribus ejus, grato animo et bona voluntate, largitus est, et unum 
campum qui erat in contentione cum Dodo de Luzmari, exceptis rebus 
aliis que non sunt m ista donatione, scilicet Relianeta, et quecumque 
ad eam pertinent, et ea que sunt in territorio de Tres Eminas ; hec 
retinuerunt abbas et monachi sancti Victoris. Hanc ergo obedienciam, 
cum his que ad ipsam pertinent, que sunt infra territorium predicti 
castelli de Catheneto, habeant abbates et monachi sancti Andree sem- 
per et quiete possideant, atque abbatibus sancti Victoris et congrega- 
tioni amici semper et fideles existant. 

Deinde predictus abbas Poncius monasterii sancti Andree cum fratri- 
bus, vice omnis congregationis sue, obedienciam illam vel ecclesiam 
sancte Marie, que est in valle Vergemonis, in episcopatu Forojuliensi, 
et ecclesiam sancte Marie de Favars, et ecclesiam sancti Petri de Reanna, 
que est in episcopatu Guapincensi, cum omnibus que ad eas pertinent, 
sancto Victori et Bernardo abbati et omnibus successoribus ejus et 


SANCTI VICTORIS. 531 
omni congregationi Massiliensis monasterii guirpivit et definivit; et, si ' 
quod jus vel si quas voces ibi appellare videbantur, vel si quid ibi mo- 
nachi sancti Andree acquisierint quod de jure sancti Victoris non fue- 
rit, totnm, in manu predicti abbatis Massiliensis, sancto Victori et ejus 
congregationi donavit, ut quiete semper habeant, teneant et possi- 
deant, et abbatibus sancti Andree vel congregationi amici et fideles 
existant. Ceterum universe querimonie, quas, ex utrisque partibus, 
usque ad id temporis, prescripte congregationes ad invicem habue- 
runt, sive juste sive injuste fuerint, in eternum finite sint et perpetua 
oblivione sepulte, firma semper inter utrumque Dei gregem concordia 
vel pace regnante, prestante Domino nostro Jhesu Christo. Sane scien- 
.dum quod ecclesiam sancti Sepulcri, que est apud Forncalcherium 
castrum, quam scilicet monachi sancti Andree perdiderant, si quo 
modo potuerint sibi predicti sancti Victoris monachi vindicare, non |j 
debent illis proinde prefati monachi sancti Andree calumniam ullam 
vel injustam contrarietatem inferre. 

Facta est definitio guarpicionis et donationis seu comutationis istius 
apud cellam sancti Symphoriani, in valle Speculi, presentibus religio- 
sis ac nobilibus monachis sive laicis, atque hoc ipsum comuni voto 
cenfirmantibus et laudantibus universis, anno ab incarnatione Domini 
millesimo rxx? v°, va kalendas novembris, inditione xi, regnante 
Domino nostro Jhesu Christo. 

5i quis autem contra hanc pacis et concordie pactionem ire vel in- 
quietare voluerit, nulla id valeat ex malivolencia explere quod appetit, 
sed, donec resipuerit, condenipnatus et anathematizatus, omnibusque 
maledictionibus, que veteri vel novo Testamento scripte sunt, obnoxius 
in perpetuum sit; sed, et si quid damni intulerit, in juditio duplicatum 
cogatur exsolvere. 

994. 


De ecclesia sancti Auxilii. 


Constat lege romana et jubetur auctoritate ecclesiastica ut, si quis Oct. 
aliquid dare vel commutare voluerit, litteratim paginulis pro obfirma- 1030 — 1039; 
tione inseratur ; antiquitus enim valebat datum nec tamen incartatum; 


ve 


532 CHARTULARIUM 


modernis temporibus obscriptionem facimus, cum aliquid donamus. 
Quapropter ego Willelmus, qui vocor Juvenis', * et uxor mea Adalar- 
gardis et filii mei donamus ad ecclesiam sancti Auxilii, de alode nostro 
qui nobis legibus obvenit, tres mansos : unum, in Calars, Constantini; 
alium, in Figa Nigra, quem Carnallus tenet; alterum in Mota Lamberti, 
sicut diximus, cum adfirmatione litterarum. Hos mansos donamus et 
cedimus ad jam dictam ecclesiam , quam domnus episcopus Gaucel- 
mus donat in subjugatione monasterii Massiliensis sancti Victoris, 
martiris Christi; donamus cum campis et vineis, ortis, pratis, silvis, 
garricis, oglatis, fontibus aquarum, piscatoriis, domibus integris et 
dirutis, curtis et exigis. Adhuc autem, cum meis heredibus, donarnus 
ad supradictam ecclesiam unam contratam que vocatur Crixonosam. 
Sunt ipsi heredes : domna Ingilsindis, cum filiis suis, Poncius de Bra- 
cio, Poncius Adalmannus, Inguisrannus. Ipsa matrona Inguilsindis, 
unum mansum in ipso loco Calars; Poncius et Silvester, unam modia- 
tam de vinea; et ipse ego Willelmus dono meum ortum dominicum. 
Et dàmus talem largitatem de ipsa nostra terra, ut quantum potuerint 
rumpere, aut ipsi aratores aut aliquis per illos, omne sit ipsius jam 
dicte ecclesie. Ademarus pro anima sua donavit unum campum prope 
ipsam ecclesiam. Damus hoc omnes supradicti pro amore Domini, pro 
redemptione animarum nostrarum, pro iucolomitate, pro salute red- 
dimus nostra vota Deo. Sunt ipse res in comitatu Forojuliense, in castro 
nuncupato Calars. Sane si quis, nos suprascripti aut alius quispiam, 
qui contra hec dona ire, irrumpere, calumniare voluerit, non valeat 
usurpare quod appetit, sed componat de auro optimo libras v, et in- 
super hee donationes firme et stabiles permaneant omni tempore, pro 
omni firmitate , cum stipulatione interposita. 

Nos supradicti donatores donamus et firmamus. Episcopus Jaucel- 
mus firmat. Lambertus Adalbertus firmat. Petrus firmat. Aldebertus 
firmat. Ugo presbiter firmat. Ricaus firmat. Arnulfus gramaticus 
firmat. 


! Guillelmus III, filius Guillelmi II, vice- * Episcopus Forojuliensis, circ. 1030 — circ. 
comitis Massiliensis. 1044. 


SANCTI VICTORIS. 533 


Facta carta istarum donationum in mense octubrio, in ipso monaste- 
rio Massilie, regnante Cona imperatore. 


939. 


De ecclesia sancte Trinitatis in Calars. 


Ego Ugo Adalbertus et uxor mea et filii mei, pro salute et ereptione Cire. 1030. 
animarum nostrarum, et ut a pio judice Domino impetrare possimus 
nostrorum veniam peccaminum , ideo, ipsi Deo et ejus martiri sanctis- 
simo beato Victori Massiliensi, ejusque monasterio, omnibusque .in - 
eodem loco servientibus Deo, presentibus et futuris, donamus ecclesiam 
que in veneratione et honore constructa et dedicata est sancte et indi- 
vidue Trinitatis, cum terris et vineis et ortis. Est autem ipsa ecclesia 
in comitatu Forojuliensi, in territorio castri et ville que nominatur 
Calars. Ego Bertrannus, ecclesia Forojuliensi episcopus, hanc dona-. 
tionem firmo, et ut alii firment rogo et jubeo. Hee terre sunt istius 
ecclesiæ : ab oriente, incipit in ipsa grada, et sicut stat campus Poncii 
Gaucelmi, et ferit in aliam gradam; a meridie, sicut pergit revolutio 
alia grade, per sumitatem ipsius montis, sicut aqua vergit et respicit ad 
ecclesiam, et ferit ad viam de Boxa; a septentrionali parte, consortatur 
grada ipsa usque ad ipsam viam de Boxa; ab occidente, via ipsa. Igitur 
ego Ugo Adalbertus conjunxque mea Bellendis et filii nostri, quantum 
infra hos terminos videtur haberi, donamus ab integro Domino Deo et 
ejus ecclesie supradicte, sancteque ejus genitrici necnon et beato Vic- 
tori, martiri Massiliensi. 


926. 


De ecclesia sancti Martini in Cesalio. . 
20 jul., 


Omni homini, dum licet et in hac vita subsistit, dé eterna retribu- 1021 — 1044. 
tione cogitare debet, dicente Scriptura : « Quantum potest manus tua 
facere, instanter operare, quia nec opus, nec ratio, nec scientia est 
apud inferos, quo tu properas"; » et Dominus dicit in evangelio : « Date 


! Eccl., IX, 10. 


fe 122 


$34 CHARTULARIUM 


elemosinam, et ecce omnia munda sunt vobis', » quia, « sicat aqua extin- 
guit ignem, ita elemosina extinguit peccatum?» ; et ut audire mereamur 
piam Domini vocem, in die judicii sui, dicentem: « Venite, benedicti 
patris mei, percipite regnum quod vobis paratum est ab origine mundi”». 
Propterea ego Poncius de castello Bracio et uxor mea et filii mei, et 
ego Inguilsenna , quae fui olim uxor domni Isnardi de Flaiosco ; nos 
autem fratres Ripertus de Figa Nera et Ugo, frater meus, filii militis ob- 
timi nomine Silvii; insuper et nos fratres filii condam Aurie femine, 
Inguilrannus videlicet et Guitbertus et Ugo et Fulco ; nos omnes supra- 


' dicti viri et femine, pro redemptione animarum nostrarum et propter 


vite eterne premium , donamus Jhesu Christo Domino , sancteque ejus 
genitrici ac beatissime virgini Marie , sanctoque Victori , ejus preciosis- 
simo martiri Massiliensi, ejusque monasterio omnibusque in eodem 
loco famulantibus Deo, tam presentibus quam et futuris, ecclesiam 
scilicet sancti Martini, in loco et in valle que vocatur Cesalio. Est 
autem ipsa ecclesia in comitatu Forojuliensi, in territorio castri vel 
ville Pennafort. Quantum unusquisque ex nobis ipsis videtur in ipso 
loco habere, cedimus et donamus ab integro , ut, auxilio sanctorum 
suorum marürum, Dominus nostri misereri dignetur. Consortatur 
autem locus ipse ita : ab oriente, incipit in ipso cacumine montis 
Rodep, in podio ipso accuto que est proximus de Castello Diabolo et 
que est super exartum de Pontio Toardo, de Mels ; postea descendit ita 
per ipsum serral et per deflexum vallis subtus Castrum Diabolum, et 
incedit recte sic per ipsum vallonem usque ad fluvium aque de Endola; 
a meridie incohat alius terminus n' in ipso primo podio a quo est 
prima * terminatio, et sic per ipsum verticem montis Rodep pergit in 
directum, sicut aqua vergit, et respicit ad Cesalium usque ad Filiam de 
Isnardo, et descendit usque ad aquam Endolam; a septemtrione, tertia 
terminatio surgit in ipso loco, in quo aque a se invicem influunt et co- 
pulantur Agarronus et Indola, et Mesta vocatur et alio vulgari nomme 
Follia de Isnardo dicitur ; ibi incipit, et sic iter suum peragit, sicut 
aqua incedit, et ferit in podium ipsum, que est supra Petra Focho et 


! Luc., XI, 41. ' * Matt., XXV, 34. 
* Ecclic., III, 33. 


SANCTI VICTORIS. 535 


super pontem fluminis Agarroni, et pergit per medium montis verticem, 
sicut facies ipsius podii respicit ad Cesalium , usque ad ipsam cumbam 


que est subtus campum Stephani caballarii, et ferit ita per revolu- - 


tionem vallis usque ad eum locum in quo comba ipsa exercetur a 
Petrone ortolano et a filiis suis, et de hinc revertitur ad Aprehensionem 
Arnaldi; ab occidente, quartus terminus incipit a flumine Endola, in 
eo loco ubi secunda terminatio finit; ibi ista incohat et ferit per verti- 
cem montis que vocatur Podius Niger, et vadit usque ad illum locum 
que dicitur Apprehensio Arnaldi. Nos suprascripti donatores, quantum 
infra hos terminos videtur esse et nos ibi habemus, absque ulla reten- 
tione et sine ulla fraude, donamus Domino Deo et altari sancte Dei 
genitricis Marie, gloriosisimique martiris Victoris, quod est consecra- 
tum in cripta et confessione cenobii Massiliensis domno abbati Isarno, 
ac monachis ejusdem monasterii presentibus et futuris. Si quis autem 
hanc donationem inrumpere aut minuere temptaverit, non valeat hoc 
invenire quod inique repetit, sed cogatur coactus pro conatu iniquo 
solvere libras xr, de auro optimo; insuper eciam, hac donatione firma 
stabilique in perpetuum manente, ipse omnipotentis Dei iram incurrat, 
atque, a cetu sanctorum omnium alienus, cum Juda traditore pereat 
in inferno dampnatus, nisi penituerit, dum advixerit, satisfaciendo. 
Hanc ergo cartam nos jam dicti donatores, cum uxoribus nostris et 
filis, Massiliensibus monachis ut scribere facerent mandavimus, 
quam et nos omnimoda voluntate testificamur atque firmamus, et ut 
consanguinei nostri et vicini nostreque potestatis homines firmerit man- 
damus et precamur. 

Facta est hec carta hujusmodi donationis mense julio, die eodem quo 
agitur a fidelibus vigilia beatissimi ac patris nostri Victoris martyris, 
anno ab incarnatione Domini nostri Jhesu Christi millesimo!, regnante 
per cuncta secula creatore omnium omnipotente Domino Deo , amen. 

Nos hujusmodi carte donatores omnes, jam sepius nominati, eum 
uxoribus et filiis nostris, propriis eam manibus donamus et firmamus, 
et ut alii, sicut jam diximus, firment rogamus. 


! Ceteri numeri desunt. 


Ui: c. 1055. 


536 CHARTULARIUM 


537. 
De Calars, 


Ego Bertrannus, gracia Dei annuente, Forojuliensi ecclesie indignus 
episcopus, pro salute anime mee, dono Domino meo et ejus perpetue 
ac beatissime genitrici sanctoque Victori martiri Massiliensi, ejusque 
monasterio necnon et omnibus ibidem servientibus Deo monachis, 
presentibus et futuris, in episcopatu meo, in castro que vocatur Calars, 
presbiteratum sive parrochiam ab integro, cum omnia que ad eccle- 
siam sunt pertinencia, id est cum omnibus ecclesiis, primiciis, vigiliis, 
oblationibus, et de ipso castro jam dicto terciam partem decimi de 
omnibus rebus'. Et ego Ricavius, medius episcopus*, hunc donum 
firmo. 

Ego namque Wilelmus, cognomento Juvenis’, quicquid in ipsa par- 
rochia visus sum habere trado et condono Jhesu Christo Domino et 
ejus martiri sancto, ecclesiam scilicet sancte Marie, cum omnibus ortis 
in ipso podio ad me pertinentibus. Domna Adalgardis et omnes ejus filii 
donum hoc laudant, et corroborant ac firmant". 

Ego autem Raimundus Baldana, si aliquid habeo in hac donatione 
quod ad me pertineat vel meum sit, similiter dono et hanc donationem 
firmo. Si quis igitur hominum nostre consanguinitatis, vel aliqua per- 
sopa ullius ordinis aut potestatis unquam extiterit, qui hujusmodi 
testamenti donationem annulare, inquietare, deteriorare vel aliquo 
inodo minuere voluerit, non valeat implere quod nisus fuerit satagere, 
sed maledicatur suum velle et posse, victusque in vinculo componat 
auri optimi rx librarum pondere, et maledicatur omnis veteris et novi 
Testamenti maledictione, nisi, dum vixerit, satisfaciens penituerig con- 
grua satisfactione. 

Ego igitur Bertrannus, concedenté gratia Dei, Forojuliensi episcopus, 
qui hujusmodi carte donator sum et qui eam scribere jussi, manibus 


' Vid, sup. n. 535. 5 Guillelmus III , Massiliensis vicecomes. 
» D. Carpentier interpretatur, fium epis- — * Vid. sup. n. 524. 
copi, 


SANCTI VICTORIS. 991 


propriis eam dono et firmo. Domnus Wilelmus Juvenis, vicecomes 
Massilie, firmat. Domna Adalgardis, ejus conjunx, firmat, una cum suis 
filiis. Raimundus Baldana, similiter. Richaus Episcopalis', similiter. 
Nos quoque fratres, Poncius! videlicet, Adalmannus et Inguelrannus, 
vicarii ejusdem castri Calars, una cum uxoribus nostris et filiis, hanc 
cartam firmamus, et ut propinqui et vicini nostri firment laudamus. 
Aldricus firmat, et omnes hujus castri viri prudentes firmant. 


998. 


Chaita qua Auria, soror Silvii de Pennafort, et ejus filii monasterio sancti Vic- 


toris largiuntur mansum ununi, in castello Penna Forti situm, a Girardo quodam 
excultum. 


539. 
[ De Penna Forti. ] 


Ego Atbertus, qui vocor a Lepora Punctus, accensus divino amore, 
et cupiens videre salvatoris mei Jhesu Christi Domini pretiosissimum 
ejus sepulchrum, ut clementissima ejus bonitas hoc mihi concedere 
dignetur, et ut ab ipso misericordiam quam dignus non sumconse qui in- 
veniam, dono eidem Domino et sancto ejus Victori, martiri Massiliensi, 
et ejus monasterio omnibusque fratribus in eodem loco manentibus, 
ut intercessores sint pro me ad Dominum, in manu Poncii Venelli 
monachi, mansum unum optimum, quem excoluit quidam homo, 
nomine Aldebertus Cavallitanus. Et est ipse mansus in comitatu Foro- 
juliensi, in territorio castri et ville Pennafort. Et inde accepi ab ipso 
domno Pontio, in adjutorium itineris mei, asinum unum. 


540 
Alia. 


Ego Laufredus , frater Stephani de Castello Duplo, unus ex dominis, 
pro redemptione anime mee, dono Domino Deo et sancto Victori, 


* Idem qui superius medius episcopus. * Pontius de Bracio. 


I. 68 


Circ. 1025. 


v°. 


Sæc. XI. 


Sæc. XL. 


1052. 


Sæcul. XI, 


538 ». CHARTULARIUM 


martiri Massiliensi, ejusque monasterio omnibusque fratribus in eodem 
loco agregatis, quartam partem unius mansi in castro Figa Nera, et 
unum integrum mansum in Baldrone, ut servi Dei sint memores mei 
apud Dominum. Nam ipsam partem, post mortem Laufredi, frater 
ejus supradictus Stephanus rapuit eam et abstulit. Ego frater Poncius 
Venellus redemi mansum ipsum de Baldrone solidos vr, quem mansum 
excoluit homo nomine Matfredus , nepos Pauli. 


941, 
Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Raimundus , condam 
filius Ingilsendis, et uxor mea, nomine Percipia, donamus Domino 
Deo et sancto Victori, martiri Massiliensi, et monachis ejus, unam bra- 
chiriam in villa Calars, quem excolit homo Adalmannus nomine , cum 
vineis et campis, garricis et uglatis et cum omnia que ad ipsam bra- 
chiariam pertinent, ut monachi sancti Victoris hominem superscriptum 
vel brachiariam in potestatem habeant donandi, vendendi, mutandi, 
sine ulla contrarietate mea vel heredibus meis. Et ego Amalricus vica- 
rius quicquid ad me pertinet in ipsa brachiaria Domino Deo et sancto 
Victori martiri suprascripto cedo, dono et in perpetuum trado. 
Sane etc. 

Data millesimo rn. 

Fulco, filius Wilelmi vicecomiti!, firmavit. Fulco de Bagnolis, Poncius, 
Adalmannus , Ingilrannus, frater suus, Poncius Airildis , Isnardus de 
Moxiaco, Poncius, Silvius, Alamannus de Petra Foco, Autrannus de 
Gardana, Bonefacius de Garda, Franco presbiter, omnes isti supra- 
scripti firmaverunt. 


5042. 
Alia. 


Hee sunt vinee sancti Auxilii. 
In ipso podio, cartairatas v1: de Petro ortolano , cartairatas 11; de 


! Guillelmus III, vicecomes Massiliæ. 


SANCTI VICTORIS. 539 


filiis suis, cartairatas 11; Ausalda, cartairata 1. In ipso podio, de ipsa 
que plantavit Umbertus, 11 cartairatas; de Laurencio, 1 cartairata ; 
1 de Inguelranno vicario ; i: cartaraitas , [de] Dodeta; alia vinea longa, 
Ir cartairatas; de Guidone medico, 1 cartairata; de Trocaldo, unam 
media quartairata. Ipsa de villa vetera, x cartairatas. De Ausaldo, unam 
media cartairata, que est super Toronum. Ipsa que fuit de Poncio 
Aigua, 1 cartairata. De Arberto, una cartarata. Ad Ollam, una cartarata, 
de Rainaldo. De Trocaldo, ultra Blancone, 1cartarata. Ad Noguario, 
1 semodiata. Alia que fuit de Bernardo Fabre, de castro Clavens, 1 car- 
taraita, que fuit de Gisberno Fabre. De Aldebranno, 1 cartairata. Ad 
Pratos, cartairatas vir. Vineam de Borganel, 1 cartairata. Vineam que 
fuit de Wilelmo Caraisol , 1 cartaraita. De Stephano Musanca, 1 cartai- 
rata. Vineam de Benedicto, 1 semodiata. De Stephano Avomanza, 1 car- 
tairata. Vinea de Caiuro, 1 semodiata. Rangis, 1 semodiata. Vinea que 
fuit de Verranno, fratre Umberto Fabre. Vinea que fuit de Umberto 
Fabre, ultra Blanconem. 


949. 
Alia [de Ciliano]. 


Viginti et duo mansi sunt de Giliano, villa sancti Victoris, Massilien- 
sis monasterii, hoc est : mansus de Petro Barba Bella, quem tenet mi- 
nistralis ejusdem ville ad fevum; alterum mansum tenet ad fevum par- 
cellarium Aicardus et suus frater. Ceteri omnes, hoc est viginti, sunt 
de censu, id est : mansus quem tenet Ermenberca cum filiis suis, et 
donat censum , pro porco x denarios, pro multone duos, unam spal- 
lam de porco, que valeat iu denarios. Alterum mansum Julianus tenet, 
et donat similiter 111 denarios pro porco, 11 pro multone, spallam 1 bo- 
nam, que valeat bene iu denarios. Tercium mansum tenet Ildricus, et 
denat censum , ur denarios pro porco, 11 pro multone, spallam : de 
porco bonam , que bene valeat i1 denarios. Johannes Remberga tenet 
quartum mansum, et donat talem censum qualem censum donat unus- 
quisque de supra nominatis. Bartholomeus tenet quintum mansum, 
et donat similem censum. Poncius Guitro sextum mansum tenet, pro 
simili censu. Giraldus Infangads tenet septimum mansum, pro simili 


f* 123. 


Sæc. XI. 


1037 . 


940 CHARTULARIUM 


censu. Asterius Busardus tenet octavum mansum, pro simili censu. 
Rostagnus Gunella tenet nonum mansum, pro simili censu. Arnaldus 
Tenreri tenet decimum mansum, pro simili censu. Lambertus Mainada 
tenet undecimum mansum, pro simili censu. Poncius Castonis tenet 
duodecimum mansum, pro simili censu. Guilabertus tenet mansum 
tercium decimum, pro simili censu. Amalricus tenet mansum quatuor 
decenum, et donat pro censu duas bonas spallas de porco, et im*'* de- 
narios pro porcheto et nr pro multone. Abellonio presbiter tenet quin- 
decenum mansum, et donat talem censum qualem donat Guilabertus 
et alii qui supra ipsum sunt scripti. Chetbaldus Gunberca tenet man- 
sum sedecenum, et donat talem censum qualem supra dicti. Aicardus 
tenet septimum decimum mansum, et donat eundem censum. Vitalis 
et Guerno tenent octavum decimum mansum, et infra se duos n bonas 
spallas donant pro censu, et ri denarios pro porcello et duos pro mul- 
tone. Poncia Pela Fol tenet unam mansionem, et donat unam spallam 
bonam de porco. 


944. 


Carta de Sancto Juliano. 


Ego Vuilielmus de la Rocca et Amalricus, frater meus, filii Chetberti 
Aramberteque, pro remedio animarum nostrarum et parentum nostro- 
rum, donamus Domino Deo et altari, quod est consecratum in honore 
sancte Marie virginis, Dei videlicet genitricis, sanctique Victoris, 
Christi martiris, in monasterio Massiliensi et Petro, abbati ejusdem 
monasterii , successoribusque ipsius, omnibus cunctis eciam monachis 
ejusdem loci, tam presentibus quamque futuris, scilicet ad proprium 
alodem, totam illam partem que nobis contingit in villa de Sancto 
Juliano , que est in comitatu Forojuliensi , hoc est in ipsis ecclesiis, in 
campis et vineis, vallibus et montibus, pratis et silvis, arboribusque 
fructiferis et infructiferis, fontibus et garriciis, terris cultis et incultis, 
cum suis ingressibus et regressibus. Et ego Aldebertus, jam dictorum 
virorum Vuilielmi et Amalrici avinculus, similiter dono ad proprium 
alodem prescripto altari, sancte Marie in honore sanctique Victoris 
consecrato, totam meam partem quam habeo in jam dicta villa Sancti 


SANCII VICTORIS. 541 


Juliani, id est, jn ipsis ecclesiis, etc. Tamen recipio pro hac donatione 
a Bertranno et Bernardo Ruffo, monachis, inter annonam et denarios 
ottonenses * xr solidatas. Ego, etc. 

Acta est autem hec donatio auno incarnationis dominice millesimo 
LVII, epacta prima, indicione vit, regnante Henrico, Allemannorum rege. 

Wilelmus donavit et firmavit. Amalricus, presbiter de Affluel, firma- 
vit. Guillelmus Vincentii firmavit. Borrellus de Pino firmavit. Guiliel- 
mus de Pino firmavit. Aimericus de Bolcodene firmavit. 


945. 


Charta qua Guillelmus de Rocha, filius Chetberti (a/. Teudberti) et Aramberte, mo- 
nasterio sancti Victoris largitur quicquid juris habet in villa Sancti Juliani, in comi- 
tatu Forojuliensi sita. 


Acta est donatio hec anno incarnationis Domini nostri Jhesu Christi 
millesimo rvir, epacta r, indicione vuu, regnante Henrico, rege Lango- 
bardorum et Burgundionum. 

Testes autem et firmatores hujus donationis hii sunt : Amalricus, pres- 
biter de Affuelo, firmat. Wilelmus Vincencius firmat. Borrellus de Pino 
firmat. Wilelmus de Pino firmat. Aimericus de Bolcodene firmat. Gui- 
lielmus dator firmat, et uxor ejus Gualburgis firmat, et frater ejus 
Amalricus firmat, et avunculus ejus Eldebertus firmat. Teutfredus* 
vicecomes firmat. 


346. 


. Carta sancti Petri de Vallis, in comitatu Forojuliensi. 


Ego Wilelmus, Mathilde quondam filius, uxorque mea Bellieldis, et 
fli mei Isnardus, Rainoardus, Raimundus; ego quoque Dodonus, 
Vilielmi frater, et conjunx mea Aina, filiique mei Aldebertus, "Fulco, 
Bertrannus, Wilielmus atque Rainoardus, recolentes nos secunda gene- 
ratione ad vitam renatos perpetuam, multa, utpote seculares secularium 
mores parentum imitatos, huc usque contra salutem nostram gessisse 


. ' Duo hujus charte exemplaria habentur — ? Josfredus , ut videtur, vicecomes Massi- 
in Cod. liensis. 


v*. 


1057. 


10603. 


fo 134. 


1024, 


942 CHARTULARIUM 


et gerere, mortem autem non ignorantes nulli parcere; decrevimus, 
dum licet, nosmetipsos rebus nostris debere redimere. Quo circa . .. ..., 
pro redemptione animarum nostrarum, reddimus Deo et donamus ad 
proprium alodem altari in Domini Jhesu Christi nomme et in honore 
sancte Marie semper virginis, ejus genitricis, sanctique Victoris mar- 
tris, in Massiliensi monasterio consecrato , et abbati Durando sucoes- 
soribusque ejus, nec non et congregationi ejusdem loci , tam presenti 
quamque future, videlicet ecclesiam sancti Petri, in comitatu Foro- 
juliensi et in territorio ville vel castri quod vocant Rocca Bruna sitam, 
cum terris cultis et incultis, et cum omnibus rebus quas habet, et omni 
lempore in posterum habitura est. Ego Guilielmus et ego Dodonus, 
sicut germani fratres, mulieresque nostre et filii nostri, bono animo 
parique consensu, hanc elemosinariam fecimus donationem jam dicto 
akari sancte Marie sanctique Victoris, monasterii Massiliensis, abbati 
quoque Durando ejusque omnibus successoribus et monachis ejusdem 
loci, presentibus per omniaque tempora futuris ibidem, ita scilicet qua- 
tenus prescriptam ecclesiam sancti Petri, cum omnibus que habet 
habituraque in reliquum est, ipsi teneant et sine ulla inquietudine pos- 
sideant. Ut autem firmior esse ipsa donatio in perpetuum debeat, eam 
huic cartule inscribi precepimus, et inscriptam manibus propriis ro- 
boravimus, aliorumque manibus firmari rogavimus. Si quis e£c. 

Acta est autem'anno incarnationis dominice millesimo zx, indicione 
xIII, epacta vero xxii. | 

Igitur nos duos fratres Guilielmus et Dodonus, qui hanc donationem 
supra scriptam fecimus et huic cartule inscribi precepimus , propriis 
manibus firmavimus et alios firmare rogavimus. Bellieldis, uxor Gui- 
lielmi, firmavit. Raimundus, filius ejus, et frater ipsius Ugo firmaverunt. 
Bertrannus, ilius Dodonis, firmavit. Dodonus et Silvester, frater 
illius, firmaverunt. Alius Dodonus et Bertrannus; frater ejus, firmate- 


runt. 


547. 
Carta de Valles. 


In Dei omnipotentis sublimis individueque Trinitatis, Patris nempe 


SANCTI VICTORIS. 959 


ac Filii Spiritus quoque Sancti, nomine, inque sanctorum martirum 
Victoris sociorum necne ejus arcisterio Massiliensi quiescencium honore, 
Ego Jonam et uxor mea nomine Bellieldis, pro animarum nostrarum 
proque genitorum filiorumque nostrorum remedio, ....... aledem, 
quem jure hereditario a projenitoribus nobis relictum actenus tenuimus 
et possedimus, octavam scilicet partem in loco qui dicitur Vallis, que 
sita est in comitatu Forojuliensi, super fluvium Argencium, habens 
terminos, de duabus partibus supradictum fluvium, de tercia parte 
montem qui vocatur Ninnus, de quarta parte mare ; quantum infra hos 
terminos ad nos pertinere videtur, cum terris cultis et incultis, arbori- 
bus fructiferis et infructiferis, rivis rivorumque deductibus, omnipotenti 
Domino ac prefatis sanctis, a presenti die, donamus, instituimus ae 
deliberamus tradendum, atque ut a monachis, in supradicto degentibus 
ceenobio , perpetim possideatur ex integro, a filiis atque nostris fide- 
libus firmari rogavimus, quatinus etc. Si quis igitur contra hanc 
donationem, heredum vel parentum nostrorum, ullave potens quam- 
vis pgrsona, ire temptaverit, omnipoten tis Dei sanctorumque omnium 
iram incurrat, cumque Juda Scarioth ignis perpetui poenas luat, in- 
super et auri optimi libras x pro hoc conatu persolvat, ac deinceps 
donetio hec inconvulsa perhenniter stabilisque permaneat. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxi, 
inditione vi, regnante Rodulfo, rege Alamanorum seu Provincie. 

Ego Jonam et * uxor mea, nomine Bellieldis , firmavimus ac manibus v. 
nostris testibus roborandam tradidimus. Poncius et Eldebertus atque 
Attanulfus, filii eorum, firmaverunt. Armandus firmavit. Aldoardus 


firmavit. Umbertus firmavit. 


948. 


Carta de maso de Vallis. 


In Dei nomine. Ego Deodatus, propter vite eterne premium et 24 Jul, 1010. 
anime mee remedium, facio hanc donationem omnipotenti Deo et 
sancto Victori, abbatibus ac monachis ibidem habitantibus, tam pre- 
sentibus quam futuris, id est de uno maso quod senior meus Gisfredus 


1036. 


944 CHARTULARIUM 


dedit mihi, ad proprium alodem, filius Jonam et filius Belletrudis. 
Omnem medietatem ex integro de ipso maso dono ad sanctum Vic- 
torem civitatis Massilie. Et est ipse masus in comitatu Forojuliensi, in 
villa que vocatur Vallis. Queque rigua vel inrigua, pascua et uber- 
rima, deserta sive excolta, ad ipsum masum pertinencia, totam me- 
dietatem de his que diximus, teneant et possideant monachi supra- 
dicti martyris sancti Victoris, sine ulla interpellatione. Sane si quis 
contra hanc donationem aliquid agere contrarietatis voluerit, non 
prevaleat, sed compellatur in vinculo reddere auri libras v, iramque 
incurrat et maledictionem omnipotentis Dei et sanctorum ejus, tam 
qui fecerint quam qui consenserint, ac de reliquo carta ista firma per- 
maneat. 

Facta donatio hec anno millesimo x incarnationis dominice, 
vim kalendas augusti, apud civitatem Massiliam, regnante Rodulfo, 
rege Alamannorum seu Proventie. 

Ego Deodatus hanc donationem feci, et testibus subter adnexis fir- 
mare rogavi. Gisfredus firmavit. Domnus archiepiscopus Amalricus P 
cum canonicis suis, audieruut ac manibus suis firmaverunt, quorum 
hec sunt nomina : David, Poncius, Amalricus , Desiderius et reliqui. 
Belletrudis firmavit. Bonefacius firmavit. Isnardus firmavit. 


549. 
De villa Cabacia. 


In Jhesu Christi Domini clementia inspirante et ejus benignissimo 
suffragio opitulante, Ego Aicardus* et frater meus Josfredus *, de sa- 
lute animarum nostrarum solliciti, et immanitatem nostrorum scele- 
rum pertimescentes, ut a pio Domino veniam peccaminum et ablu- 
tionem possimus nostrorum consequi reatuum, facimus donationem 
omnipotenti Deo ac sancti Victoris martyris monasterio, haud procul 
a Massilia fundato, et monachis ibidem Deo servientibus, tam presen- 
tibus quam et futuris, aliquid videlicet hereditatis quod nobis advenit 


' Amalricus, archiepiscopus Aquensis. 5 Josfredus vicecomes Massiliensis. 
* Aicardus, vicecomes Arelatensis. 


SANCTI VICTORIS. 945 


proprio jure matris. Terciam itaque partem de villa que dicitur Caba- 
cia donamus, Deo omnipotenti ac sanctissimo martyri supradicto et 
quicquid ad eandem terciam partem pertinere videtur, ab integro, 
exceptis duobus mansis quos jam dederamus cuidam fideli nostro, 
nomine Îterio. Donamus eciam terciam partem ipsius parrochie, 
quemadmodum ipsi ville videtur pertinere. Et est ipsa villa in comi- 
tatu Forojuliense sita, super fluvium Niciola. Facimus igitur hanc dona- 
tionem tali tenore, ut quandiu vixerimus teneamus et possideamus , 
post obitum vero nostrum, absque diminutione ulla et absque ulla 
contrarietate , transeat in dicionem et potestatem atque eternam pos- 
sessionem sancti Victoris martyris ejusque sociorum, necnon .sui 
coenobii monachorum. Insuper ego Josfredus dono Domino Deo et 
monasterio supradicto omnem terciam partem de meo alode, ubicum- 
que aliquid habuero, si sine legali herede de meo corpore defunctus 
fuero. Si quis vero, nos aut aliquis nostrorum heredum vel quelibet 
persona, hanc donationem violare conatus fuerit, non valeat implere, 
sed cogatur in vinculo solvere auri optimi libras xr, deincebs dona- 
tione hac firma ac stabili permanente. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxxv1, in- 
dicione v. | 

Ego Aicardus et frater meus Josfredus hanc donationem scribere 
rogavimus, manibus propriis firmantes firmarique rogantes. Poncius, 
episcopus Massiliensis, ipsorum frater, firmat. Richaudus frater. Gi- 
runculi firmat. Iterius, filius Arnulfi, firmat. Wilielmus firmat. Josfre- 
dus de Gignaco firmat. 


990. 


Alia. 


In nomine Dei omnipotentis, sancte et individue Trinitatis. Ego 
Alfantus, condam Riperti patris et Odoare filius, pro remedio anime 
mee et patris mei et matris, dono eidem omnipotenti Deo et sancte 
Marie et sancti Victoris Massiliensi monasterio, atque abbati Durando 
et ejus successoribus, ipsiusque loci congregationi, presenti et future, 
quiddam hereditatis atque substantie, que mihi advenerunt paterne 

I. 09 


1060 — 1064. 


fo 125, 


1069. 


546 CHARTULARIUM 


hereditatis jure, videlicet duos mansos in villa Cabacia, que sita est in 
comitatu Forojuliensi, quem excoluit homo nomine Longobardus, et 
alium quem excolit homo nomine Aurlenus , cum' casis et casaliciis, 
et omnibus omnino rebus ad eosdem mansos pertinentibus, et cum 
ipsa tasca et decimo. Dono eciam omnem terciam partem de cuncta 
substancia mea, quem in eadem villa habeo, et insuper dono in villa 
et in territorio! ,,.. 
991. 
Carta de Cabacia. 


(Ed. in Gall. christ., I, instr., 114.) 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Poncius, Wilielmi 
vicecomitis! filius, de incerto vocationis mee die sollicitus, subito enim 
supervenit repentinus interitus, propter quod ipse Dominus vigilare 
nos ammonet; nescimus enim. quando tempus sit; nam si forte ali- 
quid boni agere cogitantes defferimus in illa die, peribunt omnes co- 
gitationes nostre; volo ergo vivens et sanus Domino confiteri et volun- 
tatem meam per scripturam firmare, ut, si me preoccupaverit subitanea 
mors , non valeant posteri nostri meam animam hereditatis sue priva- 
tione dampnare. Nihil enim tunc inveniunt omnes viri diviciarum in 
manibus suis, nisi quia si quid omnipotenti Deo viventes et volentes 
obtulerint. « Amen dico vobis, ait Dominus, non perdent mercedem 
sua”. » Propterea ergo vivens et sanus, in mea recta memoria, pre- 
segs testamentum facio , non tale quale solet esse gadium quod potest 
denuo commutari , sed ut sit hec karta donatio firma et stabilis, quam 
nec ego ipse neque ulla persona possit deincebs destruere, sive agere 
contra illam ; per quam dono ego Poncius omnipotenti Deo et sancte 
Dei genitrici Marie et sancto Victori, gloriosissimo martiri, et monachis 
io monasterio Massiliensi Deo servientibus , presentibus qui mie super- 
vixerint et futuris, in manu abbatis Bernardi, omnem honorem meum, 
quantumcumque nunc babeo vel ad diem mortis mee habuero, si abs- 
que herede legali de corpore méo mortuus fuero. Si autem iterum 


! Cwtera desiderantur, duobus, ut videtur, * Guillelmus III, vicecomes Massiliæ. 
foliis avules. * Marc. , LX, 40. 


SANCTI VICTORIS. 547 


filii mei absque filis mortui fuerint, similiter honor illorum, qui nunc 
meus est, sancto Victori remaneat. Et ita volo, projenie mea deficiente, 
monasterium sancti Victoris semper nobis in hereditatem succedere, 
quatenus fidelium Dei servorum congregatio pro animabus nostris Dei 
misericordiam debeant exorare. Villam autem Cabaciam absolute sancto 
Victori post mortem meàm relinquo, etiam si heredes habuero, et in 
manu abbatis ac monachorum dono ac firmo ; similiter pmnia que- 
cumque Josfredus, frater meus, in Fraxeneto, sancti Victori, post 
mortem saam, dederit sive reliquerit, id est castellum Grimald cum 
omnibus que ad eum pertinent, et Miramars similiter castellum cum 
omni territorio suo, et revestum quod vocatur Illa Mora cum omnibus 
pertinenciis suis. Hec omnia et totum quantum supradictus frater 
meus in Fraxeneto sancto Victori dederit, ego dono et firmo Deo et 
sancte Marie sanctoque Victori et monachis Massiliensibus, presenti- 
bus et futuris, in manu abbatis Bernardi , per hanc scripturam. 

Ego Poncius supradictam donationem pér hanc kartatn firmavi, et 
testes firmare rogavi. Fulcho vicecomes, frater ejus , firmavit. Aicardus, 
frater ejus , firmavit. | 

Anno ab incarnationis Domini millesimo rx? vin. 

* 
552. 
* j Carta de Mota. 


Dum antiquissima incolomis sinceraque vigebat simplicitas, necdum- 
que humana crassabatur malignitas, subnixe fidei custodiebatur sublimi- 
tas, sine litteris donationis fixe durabat firmitas ; quod mutavit paternitas 
succedensque modernitas , scilicet omne datum, gestis non alligatum, 
testibus roboratum, predicat anullatum. Quapropter ego Willelmus* 
et uxor mea Adalgarda nomine vocitati, territi de peccatis, que miseri 
facimus satis, in dictis et in factis, in preteritis actis et in omnibus 
pactis, litteris alligatum, testibus confirmatum, aliquid, ex paterna 
vita pro sempiterna , in Dei karitate, totam medietatem, ab omni in- 


! Ed. MLXXI/', perperam. * Guillelmus Juvenis, filius Guillelini H, vi- 
cecomitis Massiliæ. 


1041, 


v, 


18 nov. 1052. 


948 CHARTULARIUM 


tegritate, de villa vel de castro que nuncupant Mota, hoc est donamus 
Massiliensi monasterio, sito gallicis extrémis in horis, Dei martiris 
precellentissimi Victoris, eternam propter vitam. Villam jam supra 
dictam donamus dicto monasterio, sancto pro ministerio, cum vineis 
et campis non cultis et aratis, cum ortis et cum pratis, defensibus 
et piscatis, garricis et oglatis, arboribus et cunctis illis cum terris junc- 
tis sibi vel adjacentibus, cunctisve pertinentibus. Nam et ego Wilel- 
mus , uxor mea et filii mei, cum magna caritate vel pro fraternitate, 
nunc cum integritate per titulationem facimus dationem monasterio 
ipsi jam martiris predicti. Est in comitatu Forojuliense, juxta fluvium 
concurrente, Nartobia vocante. Quam si quis voluerit frangere aut 
contra malum tangere, auri libras multatus, sit excommunicatus et 
cum Juda dampnatus, ad infernum portatus. 

Anno ab incarnatione Domini nostri Jhesu. Christi millesimo hec est 
facta carta xr, nn, et, certa ratione, inditione"!. 

Ego vero Wilielmus et uxor mea Adalgarda et filii mei Wilielmus, 
Fulcho, Josfredus, Poncius, Aicardus, qui hanc donationem curavi- 
mus, manibus eam propriis firmavimus, alios autem firmare rogavi- 
mus. Richaus et Ugo, frater ejus, firmaverunt. Aldebertus Ferus firma- 
vit. Autbertus firmavit. Bonefacius, frater ejus, érmavit. Bertrannus' 
episcopus firmavit. Aldebertus , frater ejus, firmavit. Ugo Adalbertus 
firmavit. Rodulfus firmavit, et Aldebertus, frater ejus, firmavit. Ugo, 
presbiter firmavit. Poncius Tiernus et filius ejus Petrus firmaverunt. 


299. 
Sponsalicium de la Mota. 
Jhesus Christus Dominus , filius perpetue virginis et auctor virginita- 
tis, eligens sibi immaculatam sponsam, videlicet sanctam ecclesiam, 
undecumque et ex omnibus gentibus congregatam , utroque Testamento 


decrevit hedificari sibi domum, ut pote ad suum nomen invocandum 
suumque verbum audiendum, ac precipue sacrari aram conficiendi 


' Numerus abest. * Bertrandus I, episcopus Forojuliensis. 


SANCTI VICTORIS. B 549 


sanctàm eucharistiam ; quamque denique donum olim voluit, licet 
figuraliter, per os patriarche Jacob, vocitari deificam aulam, celi 
quamque portam, spondens in veritate ut quicumque in eam fideliter in- 
grederetur, quicquid in sui nomine peteret, secundum sue peticionis 
fidem, procul dubio acciperet. Cujus rei preconium et incomparabile 
premium audiens , quidam vir nobilitatis Wilielmus' nomine, et uxor 
ejus Adalgarda, pro remedio animarum suarum suorumque parentum 
et absolutione suorum peccaminum, decreverunt hedificare ecclesiam, 


in loco qui vocatur Mota, in honore sancti Victoris martiris sancteque 


Marie virginis, ut eorum intercessione mereantur fieri regni celorum 
possessores, per infinita secula. Cui videlicet domui, die consecratio- 
nis sue, largiti sunt quandam ecclesiam, in honore sancti Juliani mar- 
tiris consecratam , et cum ea ecclesia duas.modiatas de optima terra. 
Igitur, ut eis majus premium maneat in eternum, dederunt predictam 
ecclesiam sancti Victoris et sancte Marie, ipsi et omnes filii eorum, et 
omnia que visi sunt habere et possidere, in terminio loci qui vocatur 
Mota , coenobio sancti Victoris martiris Massiliensis, ad alodem pro- 
prium, omnia quidem in omnibus et per omnia et ex omnibus, sicut 
supradictum est. Dedit predictus Wilelmus et uxor sua Adalgarda et 
filii Wilelmus et Fulco et Josfredus et Poncius et Aicardus , monasterio 
sancti Victoris martiris et monachis ejus, ad proprium alodem, ut 
ab hodierno die habeant et possideant prorsus per seculorum secula. 
Hanc quoque donationem, consentientibus his omnibus donatoribus, 
sub pessimo anathemate et mortifero mucrone constrincxerunt et con- 
stringendo et excommunicando firmaverunt, domnus videlicet Are- 
latensium archipresul Raiambaldus, et domnus Bertrannus, Foroju- 
liensium episcopus, cum innumerabili katerva clerichorum et monacho- 
rum et fidelium laichorum, ut quicumque sexus, conditio , ordo vel 
persona, hauc predictam donationem temptaverit inrumpere, non 
valeat quod nisus fuerit efficere; insuper senciat se omnium maledic- 
tionum povi ac veteris Testamenti morbo dampnatum. Preterea pre- 
dicti episcopi decreverunt ut quicumque, confessus et penitens suorum 


! Guillelmus Juvenis, vicecomes Massiliensis. 


Circ. 1055. 


590 CHARTULARIUM 


peccaminum, venerit ad hanc domum, eamque de suis bonis ditaverit 
et honoraverit, intercessione sanctorum martirum, quorum nomine 
sacrata consistit, suorumque auctoritate, veniam hinc ab omnipotenti 
Deo! promereri et omnium benefactorum et orationum fidelium ser- 
vorum Dei, in coenobio sancti Victoris degencium, partem habere in 
secula seculorum amen. 

Facta carta ista anno ab incarnatione Domini millesimo ri, indi- 
tione v, xiur kalendas decembris. 

Willelmus et Fulcho et Josfredus et'Poncius et Aicardus firmaverunt. 
Durandus et Gantelmus firmaverunt. Petrus Poncius firmavit. Rodul- 
fus firmavit. Geilenus firmavit. Bonefacius firmavit. Rodulfus canoni- 
cus firmavit. 


^. 554. 
Carta de Palaione. 


In Dei nomine. Ego Bertrannus, Forojuliensis episcopus, dono Do- 
mino Deo et monasterio sancti Victoris Massiliensis, ecclesiam quan- 
dam, in villam Burnis, que in honore sancti Salvatoris edificata est, 
pro remedio peccatorum patris mei et matris et pro redemptione 
anime mee. Quam ecclesiam dono prefato monasterio ejusque obe- 
diencie sancte Marie de Palaione, cum terciam partem decimi de pane 
et vino et carne et de labore que in ipso territorio factus fuerit, ut 
habeant et possideant eam monachi ibi degentibus usque in finem seculi, 
jure hereditario et sine ulla querimonia. Hanc vero cartam ego inde 
facere precepi, et propriis manibus firmavi, et omnino corroboravi. 
Dedit autem Marcellinus monachus pro hac donatione unum equm 


per xxxv solidos. Si quis autem hanc cartam infirmare voluerit, vel 


ipsam ecclesiam a predicto monasterio auferre temptaverit, non ha- 
beat licenciam, sed reddat in vinculo auri libras Xx. 

Item memoratio de mansibus de villa Burnis : Gisburga, Rainoar- 
dus, Adalbaldus, Gisbernus, Poncius Enezent, Richau, Goirannus 


Medieta , Sargant. ° 


* Suppl., sciat se. 





| SANCTI VICTORIS. 501 


555. 
Alia. 2 febr. 1054. 
Dum in presenti vita, etc. Igitur ego Willelmus “et uxor mea Aime- f. 126. 
rus donamus aliquit de hereditate nostra, unum campum. Et est ipsa 
terra nostra dominica, et est comparata xr solidos. Et ipsa terra do- — 
namus nos supradicti ad ecclesiam sancte Dei genitricis Marie atque 
'sancti Johannis Babtiste, ad cellam sancti Victoris, martyris Massi- 
liensis. Et est ipsa cella sita in comitatu Forojuliense, sub castrum que 
nuncupant Palaionem, juxta fluvium Argencium. Et ista terra donamus 
pro remedio animarum nostrarum, ut Deus omnipotens, per interces- 
sionem sancte Marie virgmis atque omnium sanctorum, et orationes 
monachorum, absolvere dignetur peccaminum nostrorum. Sane, etc. 
Facta karta ista im nonas februarii, anno ab incarnatione Domini 
nostri Jhesu Christi millesimo rmi. 
Signum Willelmus et uxor sua Aimerus, qui hanc cartam scribere 
fecit et testes firmare rogavit, manu propria firmavit. Poncius Beraldus 
firmavit. Poncius Rostagnus firmavit. Garibrannus firmavit. Wilelmus 
Aribertus firmavit. 


5956. 
Alia. 


Omni homini , dum licet, etc. Propterea ego Lanbertus et uxor mea 8 jun, 1035. 
Astrus et flit nostri damus aliquid de hereditate nostra, in comitatu 
Forojuhense, subtus castrum quod. neminant Palarone, pro redemp- 
tione animarum nostrarum, ut Deus ommipotens, per intercessionem 
sancte Marie virginis atque omnium sanctorum, et orationes mona- 
chorum, absolvere dignetur peccatorum nostrorum. Et sunt consortes 
de ipsa hereditate : ex uno latus, fluvius Argencius, de molia de Burga 
usque in finem de terra que fuit Guidbaldi; et pergit sursum, ex alio 
fronte, usque in drea decimaria et usque in via subtus Crota, et girat 
se per viam usque ad. vineam sancte Marie, et postea flexit se desuper 
per Crecium, et domat usque in viam que venit de Frejurio, et re- 


1002. 


552 CHARTULARIUM. 


vertit per ipsam viam usque ad vallatum que fecit aqua super molia 
Burga, et descendit usque in ipsa. Et quantum infra istos terminos 
habet, cultum vel incultum, omnia donamus Deo et sancte Marie 
vel sancti Johannis Babtiste atque sancti Victoris martyris Massilien- 
sis. Sane si quis, nos aut ullus homo aut ulla opposita persona, qui 
contra hanc donationem ire, agere vel inquietare voluerit, non valeat 


» vindicare quod repetit, sed componat in vinculo auri optimi 


libras xv, et postea ista carta firma et stabilis permaneat omnique 
tempore. . 

Facta carta ista vel donatio vr idus junii, regnante Cona imperatore, 
anno ab incarnatione Domini nostri Jhesu Christi millesimo xxxv, in- 
ditione ur. 

Signum ego Lambertus et uxor mea et filii mei, qui hanc cartam 
scribere fecimus ef testes firmare rogavimus, manus nostras proprias 
firmamus. Ato firmat. Poncius et Bertrannus, fratres ejus, firma- 
verunt. Willelmus Arlulfus firmat. Garibrannus firmat. Lambertus 
de la Pinna firmat. Silvius firmat. 


597. 
Alia. 


Ego Aldebertus, Aicledis quondam filius, uxorque mea Ermengarda 
et filii mei Petrus, Ugo, Willelmus, donamus Domino Deo et sancte 
Marie semper virginis sanctoque Victori, martiri Massiliensi , xut sex- 
tairadas de terra, cum tasca et decimo, que erat de Bertranno. Do- 
namus vero hanc terram propter unum caballum, quem dedit nobis 
abbas Durandus. Et est ipsa terra in territorio Palaione, super ripam 
fluminis quem vocant Árgencium. Fuit vero ipsa terra de manso cu- 
jusdam hominis, quem vocabant Senaldum. Nos igitur supra dicfj do- 
natores donamus hanc terram, sicut superius diximus, Domino ». et 
sancte Marie sanctoque Victori martiri, monasterii Massiliensi, et ab- 
bati Durando, successoribusque ejus, necnon et congregationi ejusdem 
loci, tam presenti quamque future. Ut autem firmior esse ipsa donatio 
in perpetuum debeat, eam huic cartule inscribi precipimus, et inscrip- 





SANCTI VICTORIS. . 553 
tam manibus propriis firmavimus aliorumque manibus firmari roga- 
vimus. Si quis, etc. | 

* Acta est autem anno incarnationis dominice millesimo Lx, indi- 
cione xim, epacta vero xxi. 


998. 


Dum in presenti vita, ec. lgitur ego Lambertus et uxor mea domna 
Austrus et filii nostri Fulcho et Wilelmus, donamus aliquid de heredi- 
tate nostra, 11 bracerias, unam que fuit Rodulfo, et alia que fuit 
Aldingo. Et istas bracerias donamus cum apendiciis suis, cum terra 
culta et inculta, cum pratis et pascuis et vineis, cum silvis et garricis. 
Et istas bracerias donamus ad ecclesiam sancte Dei genitricis Marie 
atque sancti Johannis Babtiste, ad cellam sancti Victoris, martiris 
Massiliensis. Et est ipsa cella sita in comitatu Forojuliense, sub castrum 
quod nominant Palaionem, juxta fluvium Argentium'. Et ista terra 
donamus propter remedium animarum nostrarum, etc. 

Acta carta ista x1 kalendas decembris, anno ab incarnatione Domini 
nostri Jhesu Christi millesimo xxxi. 

Signum Lambertus et uxor sua Austrus et filii eorum, qui hanc 
cartam scribere fecerunt et testes firmare rogaverunt, manus proprias 
firmaverunt. Fulco et Guilelmus, filii ipsorum, firmaverunt. Guilel- 
mus de Gateras firmavit. Lambertus firmavit. Ato firmavit. Poncias 
clericus firmavit. Ramerius filius firmavit. Arnardus firmavit. Poncius 
Beraldus firmavit. Bertrannus, frater suus, firmavit. 


999. 


Omnipotens factor omnium Deus homini largiri dignatus est gra- 
tanter quod eidem, pro sui suorumque salute, debeat impertiri liben- 
ter. Quapropter ego, in Dei nomine, Guillelmus et uxor mea nomine 
Adalais, nostrorum territi imanitate scelerum, premiorum eciam tacti 
amore eternorum, donamus aliquid nostre hereditatis, quod nobis obve- 


! Vide sup. n. 536. 
J. 10 


v°. 


21 nov. 1034. 


1031. 


— MM cpm mtn má T 


Circ. 1053. 
f» 4297. 


954 CHARTULARIUM 

nit jure hereditario patris, omnipotenti Domino, almique Victoris mar- 
tiris sociorumque ejus monasterio, non longe ab urbe Massifia fundato, 
et beate Dei genitricis semperque virginis Marie et sancti Johannis 
Babtiste, que est fundata in comitatu Forojuliense, in territorio Pa- 
laione castro; scilicet medietatem ex uno manso decimi, pro redemp- 
tione anime patris mei vel matris; et aliam partem supradictum man- 
sum decimi vendidi illis xxv solidos, scilicet monachis, tam presen- 
tibus quam et futuris. Igitur ego Guillelmus omnipotenti Domino ac 
supradicto monasterio necnon et abbati Petro, omnibus monachis 
eodem monasterio Christo Domino servientibus, presentibus et futuris, 
dono ita, sicut jam supradictum est, ut servi Dei omni tempore te- 
neant et possideant, ac pro peccatis meis multis apud Dominum in- 
tercessores existant. Ergo si quis, ego aut ullus aliquis parentum vel 
extraneorum, irrumpere temptaverit hoc donum, nequeat implere 
quod conatur injuste; cogatur tamen pro conatu iniquo solvere libras x 
de obtimo auro, etc. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo r:, indi- 
tione rri, regnante Domino nostro Jhesu Christo. 

Ego Villelmus hanc donationem scribere rogavi et manu propria 
firmavi , ac testes firmare rogavi. Adalais, uxor mea, firmavit. Poncius 
Guilelmus firmavit. Mansus vero supradictus, de quo decimum sancto 
Victori vendidi, est in territorio castri qui vocatur Roca Bruna. Àmi- 
cus firmavit. Guillelmus, frater ejus, firmavit. Girardus, cognatus 
eorum, firmavit. Raiambertus firmavit. 


260. 


Omni homini, dum licet et in hac vita subsistit, etc. * Quapropter 
ego Ælias et filii mei Aldebertus, Guillelmus, Bertrannus, Ugo, damus 
aliquid de hereditate nostra, in comitatu Forojuliense, in territorio de 
castro quod nuncupant Palaione, sancte Marie vel sancti Johannis 
Babtiste atque sancti Victoris, martiris Massiliensis, pro redemptione 
animarum nostrarum vel genitorum nostrorum, ut Deus omnipotens, 
per intercessionem beate Marie semper virginis atque omnium sancto- 





SANCTI VICTORIS. 9909 


"rum et orationes monachorum, absolvere dignetur peccatorum nos- 
trorum. Et est ipsa hereditas unus ager super vinea sancte Marie , et 
alius juxta fluvium Argencii; et molant monachi ibidem habitantes ad 
molendinos nostros sine multura, excepto prevenda triticum suorum, 
omni tempore. Sane si quis, nos aut ullus homo, qui contra hanc 
donationem istam ire aut agere vel inquietare voluerit, non valeat 
vindicare quod repetit, sed componat tantum et alium tantum , et sit 
anathema maranata, et postea carta elemosinaria ista firma et stabilis 
permaneat omnique tempore. 

Signum ego Ælias et filii mei, qui hanc cartam scribere fecimus et 
testes firmare rogavimus, manus nostras proprias firmamus. Signum 
Rainaldi firmat. Signum Ebrardi firmat. Signum Tetbaldi firmat. Sig- 
num Petri firmat. Signum Airulfi firmat. Signum Mercorini firmat. 


961. 


Charta qua Amicus, uxor ejus Ermengarda, eorumque filii Petrus et Guillelmus, mo- 
nasterio sanctæ Marie et sancti Johannis, in comitatu Forojuliensi, prope Palaio- 
nem castrum sito, largiuntur « peciam de terra arabile ad triticum seminandum, 
modiata 1. » 


Facta ista carta v kalendas decembris, anno ab incarnatione Domini 
millesimo xxviu. 

Signum Amicus et uxor sua Ermengarda, qui hanc cartulam scri- 
bere fecerunt et testes firmare rogaverunt, manu propria firmaverunt. 
Donnarellus firmavit. Poncius firmavit. Laurencius firmavit. Andreas 
firmavit. Teubertus firmavit. Wilelmus firmavit. Silvione firmavit. Pe- 
trus firmavit. Durandus firmavit. Wilelmus firmavit. Bonus Filius fir- 
mavit. Aguarnus firmavit. Belaldus firmavit. Bertrannus testis. Ber- 
mundus testis. Guanterius et Amalricus aquisitores fuerunt. 


962. 


In Dei nomine. Ego Poncius Wilelmi et uxor mea Aizivella et filius 
meus Fulco donamus Domino Deo et sancto Victori, martiri Massi- 
liensis, et ad cellam ejus sancta Maria de Palaione sanctique Johannis 


97 nov. 1028. 


$c. XI. 


Sæc. XL. 
Post a. 1048. 


y? 


556 CHARTULARIUM 


Baptiste, unum campum. Consortes vero ejusdem campi : ex uno la- 
tere, condamina sancta Maria; ex alio latere, condamina de Pontio 
Tierno, atque, ex alio latere, terra de Stephano Laurentii. Est autem 
ipsa terra comparata solidos quinquaginta. Sane si quis, e/c. 

Siguum Poncius Guilelmi et uxoris sue Aizivella et filio suo Fulco, 
qui hanc cartam scribere fecerunt, et testes firmare rogaverunt et 
manus proprias firmaverunt. 


963. 


Dum in presenti vita et adhuc in isto seculo sumus, etc. Igitur ego 
Guilelmus , cognomento Revellus, et uxor mea donamus Domino Deo 
et sancte Marie sanctoque Victori, martiri Massiliensis, unum pratum 
quod habemus juxta alios pratos de Palaione, pro Dei amore et pro 
redemptione * animarum nostrarum, et pro uno caballo quem dederunt 
nobis in precio Marcellinus monachus et alii monachi qui cum eo 
stabant ad cellam sancte Marie'. Consortes vero ejusdem prati : ex 
uno fronte, via publica, et, ex alio fronte, pratus de Aldeberto Ga- 
ranto; in medio autem meseleus situs est. Donamus vero hoc pratum 
tali interposito tenore, ut monachi ad ecclesiam sancte Marie stantes 
teneant et possideant. Sane si quis, etc. 

Signum Guilelmus et uxori sue, qui hanc cartam scribere fecit et 
testes firmare rogavit, et manus propria firmavit, et eam super altare 
posuit. Aldebertus Palliolus et filius ejus Guilelmus firmaverunt. Do- 


donus de Roca Bruna firmavit. Silvester firmavit. Girardus firmavit. 


1036. 


Guilelmus Donarellus et frater ejus Amicus firmaverunt. 


564. 
Carta de Burnis. 
(Ed. in Hist. de Fréjus, I , 213.) 


Omnipotens factor omnium Deus homini largiri dignatus est gra- 


' Marcellinus in Palaionensem cellam ab abbate Petro (1048 — 1061) transmissus est 
V. imf. n. 565. 


SANCTI VICTORIS. 991 


tanter quod eidem, pro sui suorumque salute, debeat impertiri libeu- 
ter. Quapropter Ego, in Dei nomine, Franco, meorum territus imina- 
nitate scelerum, premiorum eciam tactus amore eternorum, dono 
aliquid mee hereditatis, quod mihi obvenit jure hereditario patris, 
omnipotenti Domino, almique Victoris martiris sociorumque ejus 
monasterio, non longe ab urbe Massilia fundato, scilicet medietatem 
ville que dicitur Burnus, que sita est in comitatu Forojuliense, super 
fluvium Argencium, cum omni integritate, cum ipsa ecclesia ipsiusque 
presbiteratus medietate. Igitur ego Franco omnipotenti Deo ac supra- 
dicto monasterio necnon et abbati Ysarno omnibusque monachis 
eodem monasterio Christo Domino servientibus, presentibus et futuris, 
dono medietatem jam supradicte ville, cum omnibus omnino rebus 
que ad eandem villam pertinere videntur , campis videlicet , vineis , 
ortis, etc. Dono eciam insuper, in villa que dicitur Saleta, unum man- 
sum obtimum, de melioribus unum, quem excolit homo Bonaldus; 
que eciam villa sita est in comitatu Forojuliense. Itaque dono ipsum 
mansum Deo omnipotenti sanctoque Victori gloriosissimo martiri, 
ejusque monasterio, necne Deo ibidem servientibus monachis, presen- 
tibus ac futuris, ut auxilio eorum precum veniam merear meorum 
* peccaminum. Ergo si quis, ego aut aliquis parentum vel extraneorum, 
irrumpere temptaverit hoc donum, nequeat implere quod conatur 
injuste; cogatur tamen pro conatu iniquo solvere libras x de optimo 
auro; insuper eciam, hac donatione firma stabilique in perpetuum 
manente, ipse omnipotentis Dei sanctorumque omnium iram incurrat, 
atque, a cetu sanctorum alienus, cum Juda Scarioht pereat in inferno 
dampnatus. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxxvi, in- 
ditione vr, regnante Domino nostro Jhesu Christo. 

Ego Franco hanc donationem scribere rogavi et manu propria fir- 
mavi, ac testes firmare rogavi. Franco firmavit. Fulco firmavit. Rai- 
uerius firmavit. Rainoardus firmavit. Poncius firmavit. Durandus 
vicarius firmavit. Arnaldus presbiter firmavit. Guido presbiter firma- 
vit. Saramandus firmavit. Barnaras firmavit. Poncius firmavit. Aicar- 
dus firmavit. 


fo 128. 


| 
| 

| 

Circ. 1055. 


558 CHARTULARIUM 


965. 


Carta de Burnis. 


Breve memoratorium de villa Burnis, que est sita in comitatu Foro- 
juliense, quam olim Signofredus atque Heurileuba dederant sancto 
Victori monasterii Massiliensis. Sed, quia ipsum monasterium, a pa- 
ganis destructum, non solum sua, sed eciam seipsum, in solitudine 
redactum, amiserat, bone memorie domnus Ysarnus, supradicti mo- 
nasterii abbas, ut eandem villam recuperaret, dedit Franconi, filio 
Franconis, vicecomitis Forojuliensi, pro medietate ipsius ville, cabal- 
lum unum pro precio quinquaginta solidorum, et 1. solidos monete 
Othtonis, ipso Francone cartam cum donatione et guerpitione faciente, 
et, in presencia congregationis, super altare sancte Marie et sancti 
Victoris ponente, et testes ut firmarent rogante'. Intervenientibus ergo 
quibusdam causis, aliquot annis hec donatio poene annullata ad par- 
vum profectum est redacta. Post hec, veniens Marcellinus, monachus 
sancti Victoris, missus ab abbate Petro, ad cellam sancte Marie et 
sancti Johannis, que est sita in territorio de castello vel villa Palaione, 
sollicita indagatione requisivit donationem supradictam vel compara- 
tionem, et, prout ei Deus concessit, quedam, ut potuit, ad jus mo- 
nasterii Massiliensis restituit. Dedit ergo Marcellinus, pro medietate 
supradicte redditionis vel comparationis, Wilelmi vicecomitis Foro- 
juliensi, xx. solidos pro stabilitate, ut confirmaret et stabilem faceret 
supradictam donationem, sicut et fecit. Durandus vero, vicarius de 
Pojeto, accepit ab Arduvino, monacho sancti Victoris, xvi solidos, ut 
faceret pacem. de his quibus contrarius erat, quod et publice fecit. 
Postea vero, sua iniquitate subversus, voluit interficere supradictum 
Marcellinum monachum, infra tregua Dei et infra cimiterio, et pro 
Marcellino monacho vulneravit Poncium Thiernum. Cognoscens vero 
culpam suam, legatis precatores adjuncxit, et tamdiu veniam rogavit 
quousque Marcellinus monachus ei omnia perdonavit. Et ipse Duzan- 
dus guerpitionem palam fecit, et fideijussorem Poncuum Amelium 


! Vide chartam superiorem. 








SANCTI VICTORIS. 099 


dedit, ut, si ipse Durandus, aut homo aut femina per illum aut propter 
illum, in ipsa villa Burnis, in quantum ipse habebat, vel homo vel 
femina propter eum, et in territorio ipsius ville, quantum ad ipsam 
villam pertinet, aliquid tulerit aut aprehenderit, ipse Poncius de suo 
proprio emendet, aut monachi sancti Victoris de dominio ipsius 
Poncii Amelü apprehendant, quamdiu ipse Poncius vixerit. 


566. 
Alia, 


Breve memoratorium quem Durandus vicarius facit ad sanctum Vic- 
torem de villa Burnis. 

Terciam partem. de prespiteratu, id est tercia pars de decimo de 
pane et carne et vino; de duabus partibus que supra remanent, que 
tenet de Aldeberto, alia tercia pars de pane et carne et de omni re. 
Et postea mansum quem tenebat ad beneficium de Francone, de fe- 


mina Widburga. Et: de mauso de Saleta donavit vinum, de manso 
de Bonaldo. 


267. 
Alia. 


(Edidd, Guesnay, Fita S. Cass., 580; Ruffi, Hist. de Mars., I, 480; Duchesne, Hist. 
des card. franc., 1, 37.) 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Willelmus, cognomento Juvenis ', 
et uxor mea, nomine Adalgarda, et filii mei Fulco, Gaufredus, Pon- 
cius, Aicardus, donavimus et reddidimus Domino Deo et sancto Vic- 
tori, martiri Massiliensi, et monachis ejus, tam presentibus quamque 
futuris, quartam partem villule que vocatur Burnis, cum omnibus 
omnino rebus et adjacentiis que pertinent ad ipsam quartam parten 
villule predicte, sicut omnino continetur in eadem carta quam soro- 
rius meus Franco jussit fieri sancto Victori et firmavit*. Tta, sicut ipse 


! Guillelmus III , filius Guillelmi Il, viceco- 3 Vide sup. n. 564. 
mitis Massiliensis, 


Circ. 1056. 


10357. 


v?*, 


10 jun 1033. 


960 CHARTULARIUM 


donavit et firmavit, sic ego et uxor mea et filii mei supradicti dona- 
vimus et reddidimus et firmavimus omnes propriis manibus nostris, 
et multo melius quam volumus et firmando roboramus * hanc donatio- 
nen perpetualiter, ut, ab hac die et deincebs, neque nos neque ullus 
nostrorum heredum valeat annullare hanc donationem neque disrum- 
pere, sed componat auri optimi libras vi pro sua interpellatione; in- 
super hec donatio firma et stabilis permaneat omni tempore. 

Facta est hec descriptio donationis anno incarnationis dominice 
millesimo ivi', indiüione xr, epacta xxnr, regnante Henrico, rege 
puero, anno tercio. 

Signum Willelmi et uxoris ejus Adalgarde et filiorum ejus, qui hanc 
cartam fieri jusserunt et propriis manibus firmaverunt. 

Similiter et ego Rostagnus Raiambaldus et uxor mea, nomine Acce- 
lena, et filii mei Franco, quantum habemus in istam supradictam vil- 
lam donamus atque reddimus Domino Deo et sancto Victori, martiri 
Massiliensis, et monachis ejus, tam presentibus quam”et futuris, ut 
habeant et possideant usque in finem. 

Sunt autem testes donationis hujus ipse Rostagnus et uxor ejus et 
filii ejus supra nominati, et Poncius Guillelmus de Gateiras, et Ugo 
Mane Cavalcad. 


Charta qua Franco, assentientibus uxore et filiis, monasterio sancti Victoris largitur 


mansum unum, in comitatu Forojuliensi, in villa Burnis situm, olim a Ricau, 
nunc a Guitardo excultum. 


Facta carta ista vel donatio m idus junii, anno ab incarnatione Do- 
mini nostri Jhesu Christi millesimo xxxv, inditione iu, regnante 
Chona imperatore. 

Signum ego Franco et uxor mea et filii mei, qui hanc cartam scri- 
bere fecimus et testes firmare rogavimus , manus nostras proprias fir- 
mamus. 


! Edd. habent 1067. 


SANCTI VICTORIS. 561 


569. 


Carta sancti Cassiani de Sala Laudimii. 
(Ed. in Gall. christ., Y, 427 et instr. , 83.) 


Ego Bertrannus, Forojuliensis episcopus, cum matre mea Aclya et Cue. 1044, 
fratre meo Aldeberto et uxore ejus et nepotibus meis, dedimus Domino 
Deo et monasterio sancti Victoris Massiliensis, obedienciam quandam 
que in honore sancti Cassiani edificata est, cum terris et apendiciis 
ipsius ecclesie, pro remedio peccatorum patris nostri qui ibi sepultus 
est, et pro redemptione animarum nostrarum. Sed quia in ipsis termi- 
nibus ejusdem obedientie erat quedam terra que ad nostrum jus non 
pertinebat, cujusdam videlicet militis nomine Dodonis, de castro Roca 
Bruna, placitavimus cum eo de ipsa terra et eam in nostro jure trans- 
duximus, donante illam nobis ipso predicto Dodone, et uxore ipsius 
et filiis illorum; nosque illis pro testimonio dedimus solidos xx", et 
sine ulla interpellatione in nostram possessionem firmavimus. Quam 
terram, pro eadem mercede, ut supra diximus, largimus et concedimus 
prefato monasterio et predicte obedientie, ut habeant et possideant 
eam monachi ibi degentibus usque in finem seculi, jure hereditario et 
sine ulla querimonia. Hanc vero cartam nos inde facere precepimus, 
et propriis manibus firmavimus et omnino corroboravimus. Si quis 
autem eam infirmare voluerit vel ipsam terram a predicto monasterio 
auferre temptaverit, non habeat licenciam, sed reddat in vinculo 
libras auri xx". Firmatores autem hujus carte subscripti habentur. 

Ego Ardebertus et uxor mea Ermengarda et filii mei donamus Do- 
mino Deo et sancta Maria et sancti Victoris et sancti Cassiani, mansum 
de Ingilranno totum ab integro, in campis et vineis, cultis et incultis, 
pomiferis et inpomiferis, pro redemptione animarum nostrarum. 


5/0. [* 199. 
Carta de Sala Laudimia. 
(Relatum in Hist. de $. Rossoline, 131.) 


Quoniam terrenis rebus celestia comparantur, etc. Idcirco, ego Hel- 5 febr. 1039. 
I. 71 


502 CHARTULARIUM 


debertus et mater mea Ayclias et fratres mei Wilelmus et Bertrannus' 
atque Ugo, donamus aliquid de alode nostro, quod est situm in comi- 
tatu Forojuliense, in castro quod vocatur Marsens, in loco qui vocatur 
Sala Laudimii, hoc sunt terras cultas et incultas, cum arboribus pomi- 
feris atque inpomiferis, pratis, paludibus, atque omnia que infra 
terminos determinatos fuerint donamus, cedimus, transfundimus 
omnipotenti Deo et monasterio sancti Victoris, abbatibus quoque 
et monachis, tam presentibus quam et futuris, jure perpetuo, pro 
anima patris nostri et pro redemptione animarum nostrarum paren- 
tumque nostrorum. Termini vero istius alodis sunt isti : ex una parte, 
de una petra, quam vocant Stantem Antiquum, in directum usque in 
viam publicam, que venit de monasterio quod vocant Salam Rodbaldo, 
usque ad pontum de la Mota; et de ipso ponte, sicut fluvius Nartho- 
bie discurrit, usque in illo loco ubi rivus de Sala Laudimii cadit in 
Narthobiam; et de ipso loco, sicut ipse rivus tenet, usque in Salam 
Laudimii, et sicut ipsa paludis est in directo usque in supra dictam 
stantem. Et ego Ricaus, filius Lautaldi, quantum infra istos terminos 
habeo, totum dono omnipotenti Deo et sancto Victori, pro redemp- , 
tione anime mee, et pro anima patris mei parentumque meorum. Si 
quis igitur, ec. 

Igitur nos supradicti donatores hanc cartam manibus nostris firma- 
vimus et testes firmare rogavimus. Poncius Amelius firmavit. Poncius 
Ysnardus firmavit. Armannus firmavit. Ugo de Fabricas firmavit. Vuit- 
bertus firmavit. Mataronus firmavit. Elisiars firmavit. Petrus firmavit. 
Wilelmus de Palude firmavit. Rostagnus firmavit. Gisbernus fir- 
mavit. 

Facta hec donatio anno incarnationis dominice millesimo xxxvin, 
nonis februarii, feria 11, iu castro Marsensi. 

Frotbertus presbyter scripsit , rogantibus supradictis donatoribus*. 


! Bertrannus, postea episcopus Forojuliem- ^? Subscriptio Frotberti manu recentiore ad- 
sis. jecta est. 





SANCTI VICFORIS. 563 


571. 


Alia. 
(Ed. in Gall. chrise., 1, mstr., 89.) 


Onmi Romini, dum licet, etc. Propterea ego Aldebertus, et frater 
meus Bertrannus episcopus', et mater nostra Aiclyas, et uxor mea 
Ermengarda, et filii mei Petrus, Ugo et Guilelmus, filiique mei omnes 
ac filie, donamus aliquid de hereditate nostra, in comitatu Foroju- 
liense, in territorio castri quod vocatur Marsendis, videlicet super flu- 
viurn aque [ndole localem aptum ad faciendum molendinum, cum 
omni ripa et cum omni aqua, et quantum necesse est ad ipsum mo- 
lendínum de ipsa aqua et de ipsa ripa, sine ullo malo ingenio, Do- 
mino Deo omnipotenti sanctoque Victori , gloriosissimo martiri, ejus- 
que monasterio necne Deo ibidem servientibus monachis, presentibus 
et futuris, ut auxiho eorum precunr veniam mereamur nostrorum pec- 
caminum. Verumtamen inde accepimus in precium solidatas rx. Ergo 
si quis, ego aut ullus de parentibus meis vel extraneis, irrumpere 
temptaverit hoc donum, nequeat implere quod conauwr injuste; co- 
gatur tamen pro conatu iniquo solvere libras x de optimo auro; in- 
super eciam, bac donatione firma stabilique in perpetuum manente, 
ipse omnipotentis Dei sanctorumque omnium iram incurrat, atque, a 
coetu sanctorum alienus et cum Juda Scarioth, pereat in inferno damp- 
natus. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo Lvnt, in- 
dicione xr, epacta xxii, regnante Domino nostro Jhesu Christo. 

Ego Aldebertus et frater meus Bertrannus episcopus et mater nos- 
tra * Aiclyas et uxor mea et filii mei omnes ac filie hanc donationem 
scribere jussimus et manibus propriis firmavimus, ac testes firmare 
rogavimus. Bertrannus episcopus firmavit. Arbertus de Montaniaco 
firmavit. Atojerius firmavit. Rastagnus, frater suus, firmavit. Aicardus 
Morena firmavit. Ricaus firmavit. 


' Bertrandus I, episcopus Forojuliensis. 


1058. 


93 febr. 


eirc. 1065. 


19 oct. 1085. 


364 CHARTULARIUM 


2/2. 
Alia. 


Auctoritas jubet ecclesiastica et lex precipit romana, ut quicumque 
rem suam in qualicumque transfundere voluerit potestatem, per pagi- 
nam testamenti eam infundat, ut prolixis: temporibus secura et quieta 
permaneat. Quapropter ego, in Dei nomine, Lanbertus, Guilelmus, 
Rostagnus, nos vinditores sumus sancti Victoris Massiliensis abbatibus 
quoque et monachis, tam presentibus quam et futuris, terris, vineis, 
pratis, pascuis, aquis , aquarum vie ductibus vel reductibus earum , et 
molinis, cum ipsis caput modulis et cum ipsis piscatoriis. Et sunt hec 
omnia in loco qui vocatur ad Aventuras et infra terminos Sancti Cas- 
siaui. Sic vindimus nos vobis hec omnia supra scripta, totum ab in- 
tegro, sine ulla reservatione, quantum habemus vel habere debemus 
sicut superius scriptum est. Et recipit Lanbertus de precio solidos x: 
et medium, et Guilelmus, frater ejus, solidos v, et Rostagnus, alius 
frater, solidos viri. Si quis igitur, etc. 

Facta ista carta venditionis vix kalendas martii. 

Signum Lanbertus , Guilelmus et Rostagnus, qui ista carta scribere 
fecerunt et testes firmare rogaverunt. Signum Bertrannus! episcopus 
firmavit. Signum Aldebertus et uxor sua et infantes sui. Signum Do- 
done Nigrum. Signum Aicardus. Signum Fulco. Signum Ricau. 

Et ego Lanbertus et uxor mea Guinburga et filii mei et filie vendi- 
nius aliquid de alode nostro quod habemus infra pontes, ad Modium, 
totum et ab integrum Domino Deo et sancto Victori, martiri Massi- 
liensis, et sancti Cassiani, abbatibus quoque et monachis, tam pre- 
sentibus quam et futuris. Et recipit Lanbertus de precio solidos v e! 
medium. 


573. 
Alia. 


In nomine Domini. Ego Lanbertus venditor sum ad sanctum Victo- 


'* Bertrandus T, episcopus Forojuliensis. 


SANCTI VICTORIS. 565 


rem, martirem Massiliensis, abbatibus quoque et monachis, tam pre- 
sentibus quam et futuris, ipsos molendinos qui sunt ad Aventuras, 
cum ipsis caput modulis vel cum ipsis piscatoriis, et cum ipsis adja- 
centiis earum quantum habeo vel habere debeo. Sic vindo hec omnia 
supra scripta ad monasterium sancti Victoris, et abbatibus quoque 
et monachis, totum ab integro, sine ulla reservatione et cum absolu- 
one fratri meo Pontio Landrico. Et est precium solidos vi. Si quis 
igitur, c/c. 

Facta ista carta venditionis xim kalendas novembris, anno incar- 
nationis dominice millesimo rxxxv. 
* Signum Lanbertus, qui ista carta venditionis scribere fecit et firma- 
vit, et testes firmare rogavit. Signum Bertrannus episcopus '! firmavit. 
Signum Aldibertus et Guillelmus, frater ejus, similiter fecit; et fuit 
precium de ista venditione solidi imr. Palliolus et uxor sua et filii sui. 
Signum Dodone Nigrum. Aicardus firmavit. Fulco firmavit. Poncio 
Landrico firmavit. Wilelmus firmavit. Rostagnus firmavit. 


5/4. 
Alia. 


Omni homini, dum licet, etc. Ego, in Dei nomine, Aldebertus et 
uxor mea Ermensenna donamus hereditatem nostram que habemus 
vel habere debemus in castro quod nominant Marsens, ad sanctum 
Victorem, martirem Massiliensem, et ad sanctum Cassianum, celle 
ejus, pro redemptione animarum nostrarum et parentum nostrorum, 
ut Deus omnipotens, per intercessionem beate Marie, semper virginis, 
atque omnium sanctorum et orationes monachorum, absolvere di- 
gnetur a vinculis peccatorum nostrorum. Hanc autem hereditatem 
quam nominamus post finem dierum nostrorum sancto Victori dona- 
mus ; ipsas autem terras, que circa ipsius ecclesie sancti Cassiani sunt, 
in vita nostra eas relinquimus atque donamus. Donantque * nobis mo- 
nachi ipsius ecclesie sancti Cassiani in precio solidos x, in tali conve- 


‘ Idem qui jam a. 1044 Forojuliensi ecclesiæ præerat. 


Circ. 1060. 


Fo 130. 





1065. 


566 CHARTULARIUM 


nrentia, ut donatio supra scripta stabilis permaneat omnique tempore. 
Si quis igitur, etc. ' 

'Signum Aldebertus et uxor mea Ermensenna qui hanc kartam scri- 
bere fecimus et testes firmare rogavimus, manus nostras proprias fir- 
mamus. Guantelmus firmat. Petrus firmat. Guilelmus firmat. 


575. 
Carta sanct Dalmacii. 


Omni homine, dum licet, etc. Propterea ego Dodonus et frater 
meus WileImus, uxoresque nostre ac filii nostri et filie, et frater noster 
Poncius archiepiscopus ', donamus ecclesiam sancti Dalmatii, que est 
sita in comitatu Forojuliense, videlicet medietatem que nobis contin- 
git cum aliquid de terra que juxta est. Et ego Dódonus dono eidem 
ecclesie in sponsalium tantum de terra ut unam semodiatam habeat 
vinee. Est autem hac terra in loco que vocant al Cros, juxta vineam 
de homine quem vocant Ansigius. 

Ego quoque Dodonus, Guigonis condam filius, uxorque mea et filii 
mei ac filie, et ego Adelbertus et uxor mea neposque meus Guantel- 
mus et fratres ejus minores materque eorum, similiter donamus aliam 
medietatem de ecclesia que nobis contingit, et donamus eidem ec- 
clesie in sponsalicium unam modiatam de terra, in comune nos 
omnes. Est autem hec terra inter duos focos. Hec autem omnia 
que supra nominavimüs, videlicet ecclesiam sancti Dalmatii cum 
omnia que supra ei donata sunt, ego Dodonus et frater meus Wilel- 
mus, uxoresque nostre ac filii nostri et filie, et frater noster Pon- 
cius archiepiscopus; et ego Dodonus, Guigonis condam filius, et uxor 
mea ac filii mei et filie; ego quoque Aldebertus, et uxor mea nepos- 
que meus Guantelmus, et fratres ejus materque eorum , donamus Do- 
mino Deo omnipotenti et sancte Marie semper virginis sanctoque Vic- 
tori, gloriosissimo martiri, ejusque monasterio, necne Deo ibidem 
servientibus monachis, presentibus ac futuris, ut auxilio eorum precum 


‘ Pontius, archiepiscopus Aquensis. Épse tamen jam a. 1062 huic ecclesie præesse desierat, 


SANCTI VICTORIS. eo! 


veniam mereamur nostrorum peccaminum. Ergo si quis de nos aut 
ullus de parentibus nostris vel extraneis irrumpere temptaverit hoc 
donum, nequeat implere quod conatur injuste; cogatur tamen pro 
conatu iniquo solvere libras c de optimo auro, etc. 

Facta ista carta donatio hec anno incarnationis dominice mille- 
simo Lxv, regnante Domino nostro Jhesu Christo. 


576. 
Lomcos. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Wilielmus, quondam 
Damiane filius, sciens perpetuam vitam post hanc momentaneam esse 
in celis preparatam sanctis, et audiens Dominum in Evangelio dicen- 
tem : « Quicunque vel calicem aque frigide in nomine meo alicui de- 
derit, mercedem inde accipiet!; » ut participationem in ipsa eterna 
beatitudine possimus [habere], ego jam dictus Guilelmus et mulier mea 
Marsinna, filia Guillelmi Pallioli, in nostra vita damus unum mansum, 
in Lonegos, sancto Victori Massiliensis coenobii; post obitum autem 
meum, alterum mansum, in Pinna Forte, et totam meam partem de 
substancia mobili que mihi continget. Similiter eciam et mulier mea 
jam predicta, videlicet Marsinna, post mortem suam, dabit prenomi- 
nato sancto Victori partem suam de substancia mobili. 


511. 
Carta de Chala Marcio. 


Omnipotens mittissimorum' heredes fiant inter cives sanctorum is 
qui largitor est elemosinarum, pro peccato suorum, ne inimicus tradat 
animas in manu damnatorum, sed ut eripiat eas Christus de manu 
zabulorum , qui potens est abstergere facinora delictorum ad eos qui 
preparant sibi domum, eternorum ut gloriam percipiant justorum; 
cujusque bonitas eo usque precellit, ut omnes homines vult salvari et 
intra sinum beatitudinis* collocari, et qui per prophetam suum loqui- 


‘ Matt., X, 42. ? Sic. 


Girc. 1070. 


Cire: 1070, 


v°, 


Mart. 1058. 


P CHARTULARIUM 


tur, dicens : « Volo homines salvari, sed magis ad poenitentiam con- 
vertantur et non pereant'; Date et dabitur vobis*, quia qui mihi 
ostendit parvum ego et dimitto grave peccatum, quia, sicut aqua 
extinguit flama, ita et elemosina resistit sibi multa vicia, ne pereant 
sibi apud impios in suplicia*. Quapropter ego Bona Filia, per scripture 
hujus auctoritatem, facimus donationem omnipotenti Domino et sancte 
Marie, matri Domini, ut possit interpellans pro nobis, atque aliorum 
sanctorum qui in hoc loco sunt, eorumque abbatibus atque monachis 
adstantibus, vel pro scelere nostro ad Dominum supplicantibus, dono 
de alode meo quem habeo in comitatu Friolense, in terminio de castro 
quod nominant Calemarzo, quartam partem de villa vetera que nomi- 
nant Lonicus, apud ecclesias, et uno manso optimo de terra arabile, 
et iusuper una condamina et una modiata de vinea in clusum suum; 
et, post obitum suum, totum istum clausum. Sane si quis, etc. Ego 
Bona Filia, que ista donatione scribere feci et testes firmare rogavi, et 
manibus meis propriis firmavi. Domnus Carbonellus voluit et consensit. 
Willelmus firmavit. Marsinna firmavit. Josfredus firmavit. Ermesinna 
firmavit. Ricaus firmavit. Ameinus firmavit. Autrannus firmavit. Emma 
firmavit. Geraldus firmavit. Isnardus firmavit. 


5/8. 
Villa Alta. 


Per evangelica auctoritatis et divina sunt precepta pro terrenis ce- 
lestia, pro transitoriis eterna debere adquiri, veritate adtestante qui 
ait : « Facite vobis amicos de mamona iniquitatis, ut, cum defeceritis, 
recipiant vos in eterna tabernacula *; » et item : « Thesaurizate vobis 
thesauros in celo, ubi nec erugo, nec tinea demolitur, et ubi fures non 
effodiunt nec furantur *; » et item : « Date elemosinam, et ecce omnia 
munda sunt vobis'. » Quapropter, ego Wido Truannus et uxor mea 
Gisla et filii nostri Poncius, Ugo, Petrus, Wilelmus; et ego Ilsiars et 


! Ezech., XXXIII, 11. * Luc., XVI, 9. 
* Luc., VI, 38. 5 Matt., VI, 20. 
* Ecclic, , UI,.33. * Luc., XI, 41. 


SANCTI VICTORIS. 569 


uxor mea Widburga; et ego Poncius de Vegnis et uxor mea Arantrudis 
et filius noster Gualterius; et ego Rannulfus Ascherius et uxor mea 
Beatricis, pro redemtione animarum nostrarum et genitorum ac ge- 
nitricium omniumque parentum nostrorum, et ut omnipotens Deus 
det nobis remissionem omnium peccatorum nostrorum , donamus ali- 
quid de alode nostro omnipotenti Deo et sancti Victoris martiris mo- 
nasterio Massiliensi, monachis quoque ibidem Deo servientibus, tam 
presentibus quam et futuris, ecclesiam scilicet in honore sancti Vic- 
toris martiris dicatam, que est sita in loco qui antiquitus vocatur 
Villa Alta, cum terris cultis et incultis, cum pratis et pascuis, cum exiis 
et regressiis, cum stagnis et fontibus, cum arboribus fructiferis et 
infructiferis, cumque locis determinatis, et omnia que in presenti su- 
pradicta ecclesia habet et quicquid in futuro acquirere potuerit, omnia 
tradimus, cedimus atque transfundimus jure perpetuo. Et est ipse 
alodis in comitatu Forojuliensi, in territorio de castro que vocatur Em- 
puris. Et sunt termini hujus donationis : ab oriente, sicut currit aqua 
que exiit de Olmeta usque in viam que venit de Empuris per Vallem 
Securam; ex meridiana parte, juxta pratum Gualafredi presbiteri, sicut 
vadit in directum ad vallonem in campum Aimarici, et pergit in di- 
rectum usque in cacumen montis super stagnum, et pergit per ipsum 
montem in directum usque ad radicem de Poio Rotundo; ab occidente, 
descendit per vallonem et pergit ad Pontem Fractum; a septentrione, 
pergit per viam publicam.et vadit per claperios que sunt inter cam- 
pum de sancta Maria et terram sancti Victoris, et vadit in directum 
juxta planiciem de Terra Rubia et pergit in viam que supra diximus 
de Valle Secura. Hec igitur omnia, sicut supra scriptum est, nos supra- 
dicti donatores, propter celestes promissiones et peccatorum nostro- 
rum remissiones, et ut monachi sint apud Deum pro nobis intercessores, 
donamus, cedimus atque funditus, perpetualiter, subnixa firmitate, 
roboramus in liberam potestatem supradictorum monachorum, ad 
servicium Dei omnipotentis et omnium sanclorum, precipueque sancti 
Victoris ejusque sociorum. Ego quoque Wido Truannus et uxor mea 
Gisla, cum filiis et filiabus nostris, necnon ego Elsiars, et ego Poncius 


de Vegnis, et ego Rannulfus Ascherius, cum uxoribus et filiis et 
I. 19 


f* 191. 


Cire. 1000. 


5010 CHARTULARIUM 


filiabus nostris, * orania que infra supradictos terminos habere vide- 
mur, tam in fevo quam in alode, similiter donamus omnipotenti Deo 
et sancto Victori, ejus martiri glorioso, monachis quoque ejus, tam 
presentibus quam et futuris, ut orent omnes pro salute nostra paren- 
tumque nostrorum, tam vivorum quam et defunctorum. Igitur ego 
Wido Truannus, cum uxore et filiis et filiabus meis, dono foris ista 
terminia, de mea hereditate, de terra herma quantum homines supra- 
dicte ecclesie potuerint laborare, et de ipso labore, pro remedio anime 
mee, decimum et tascham dono supradicte ecclesie. Sane si quis contra 
hanc donationem helemosinariam in causam nisus fuerit insurgere 
contrariam, non valeat vindicare quod appetit, sed constrictus in vin- 
culis cogatur auri optimi libras solvere xx, et insuper cum Juda tradi- 
tore et cum Pilato, Christi crucifixore, poenas luat eternas, nisi cum 


satisfactione resipiscat ad emendationem. 


Nos ergo supradicti donatores hanc cartam fieri jussimus , manuque 
propria firmavimus atque testes idoneos firmare rogavimus. Signum 
Widonis et filiorum ejus qui firmaverunt. Ugo Amelius firmavit. Dai- 
donatus firmavit. Miro firmavit. Poncius Trochetus firmavit. 

Facta carta ista ab incarnatione Domini anno millesimo rvin, indi- 
tione xi, epacta xxur, in mense marcio. 


979. 


Ego Guido de Impurs', bono animo et sincerissimo recognosco et 
firmo donum, quod ego et alii homines vel femine fecimus Domino 
Deo et sanoto Victori, martiri Massiliensis monasterij, de Vila Alta, et 
omnes carte que scripte sunt de ipsa donatione. Insuper dono Domino 
Deo et sancto Victori, Massiliensis monasterii, de omnibus aliis meis 
terris omne decimum, et tascam de illa laboratione quam homines 
fecerint, qui per monachos monasterii Massiliensis ibi laboraverint. 
Similiter dono Domino Deo et sancto Victori, jam dicti monasterii, 
omne pascherium de ovibus illorum hominum, quos monachi Massi- 
liensis monasterii ibi venire fecerint, et promitto ipsis hominibus, cum 


! Idem, procul dubio, qui Guido Truannus in charta superiore dicitur. 


SANCTI VICTORIS. ST 


omnibus rebus suis, propter amorem Dei et sancti Victoris, securita- 
tem et salvationem de me et omnibus hominibus et adjutorium in: 
necessitatibus suis. Hoc totum quod recognosco, firmo et dono, facio 
absque ullo inganno. Propter hanc recognitionem , firmationem, do- 


nationem, accepit predictus Guido unum caballum, quem dedit ei 
Udalricus, Massiliensis monachus. 


- 580. 


Sponsalicium de Villa Alta. 


Jhesus ipse, virginis filius, in maternis visceribus humanam sumens 1048.— 1061. 
naturam, sanctam sibi sociavit ecclesiam. Quam fidei anulo subarrans, 
sic propriam veste nupciali vestivit sponsam, eamque eo dilexit qua- 
tenus pro ejus amore mortem subire non recusaverit. Unde factum 
est ut, victor mortis effectus, per universum. orbem nupcias, et in 
quibus fieri deberent domos, parari jusserit, que domus ob frequenciam 
fideliumque convenienciam ecclesiarum. vocabulum sortite sunt. Do- 
minice itaque jussionis non surdus auditor effectus, domni Petri, ab- 
batis sancti Victoris, monasterii Massiliensis, jussionibus parens, qui- 
dam frater, nomine Aimaricus, predicti coenobii monachus, hanc 
ecclesiam construxit, et domnus Wido Truannus eam in honore sancti 
Victoris martiris Massiliensis, domnum Bertrannum, episcopum Foro- 
juliensem, dedicare rogavit'. Donat itaque domnus Wido Truannus et 
uxor ejus domna Guisla et filii ejus Poncius, Ugo, Petrus, Wilelmus, 
in sponsalicio et im hereditate, ad istam ecclesiam, terram de Olmeta, 
totum quantum ad ipsum pertinet. Ipse hec domnus Elisars et uxor 
sua Gidburga unam modiatam de terra donant, in loco qui dicitur 
Pastu Cedda, ipsamque ecclesiam donat cum omnibus ad se pertinen- 
tibus sancto Victori, Massiliensi monasterio, et abbatibus ac monachis, 
presentibus et futuris, eodem loco Deo servientibus. Igitur ego Bertran- 
nus, gracia Dei, Forojuliensis episcopus, amore et dilectione tactus Dei 
et gloriosisimi Victoris martiris, et abbatibus ac monachorum ipsius 


* Le. Ecclesia Ville Alktæ, in territorio castri Empuris sita , de qua supra, n. 578. 


Circ. 1035. 


v°. 


572 CHARTULARIUM 


monasterii bono atque amicabili animo, hanc ecclesiam consecro, et 
hoc decerno et constituo et eciam, ex parte omnipotentis Dei et mea, 
excomunico, ut infra terminos istius ecclesie vel cimiterio nullus un- 
quam hominum neque ulla feminarum, cujuscumque dignitatis , ullo 
unquam tempore, vim inferre audeat aut predam facere, sed , propter 


honorem gloriosisimi martiris, iste locus et qui habitaverint in eo 


cum pace et quiete et securitate in perpetuum maneant. Amen, amen, 
amen. Fiat, fiat , fiat. 


581. 
Sanct Petri Archus. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Fulco, de castello 
quod nominant Archus, et fratres mei Bonifacius et Ismido, Otbertus 
et Atanulfus, et Lanbertus Pandulfus et Lanbertus Barbeta, * nos 
omnes, mulieres nostre et filii nostri filieque nostre, pro animabus 
nostris parentumque nostrorum, donamus Deo et altari quod est con- 
secratum in honore sancte Marie, genitricis Dei, sanctique Victoris 
martiris, et monachis ejusdem loci, tam presentibus quamque futuris, 
ad proprium alodem, videlicet ecclesiam sancti Petri, sitam in comi- 
tatu Forojuliensi et in territorio supra scripti castri Archus. Donamus 
eciam totam illam terram, cultam et incultam, quam habemus vel ali- 
quis tenet per nos infra istos terminos quos dicemus : hoc est de 
balma, sicut vadit via ad Sanctum Petrum, et sunt claperii et balma 
ad fontem Guinigerii , et sicut vadit via publica usque in flumen Argen- 
ciam, et sicut est crista de Tubero et tendit in Podium Rotundum, 


, et sicut est fossatum de fonte Liliosa et tendit in jam dictum flumen 


Argenciam. Omnia, sicut jam diximus, que habemus vel aliquis per 
nos habere videtur infra istos terminos, donavimus cum ipsa ecclesia 
sancti Petri, ad proprium alodem, prescripto altari sancte Marie et 
sancti Victoris, Massiliensis monasterii, et monachis ejusdem loci, 
presentibus et futuris, ea scilicet raüone ut ipsi eadem in perpetuum 
habeant, teneant et sine ulla inquietudine possideant. Hanc donationis 
cartulam fieri precepimus, et manibus nostris firmavimus et alios fir- 
mare rogavimus. Sane si quis eam annullare sive in aliquo decurtare 


SANCTI VICTORIS. 573 


temptaverit, non valeat vendicare quod voluit, sed damnabitur in 
inferno inferiore cum Juda traditore, nisi emendaverit digna satisfac- 
tione. 

Fulco donavit et firmavit. Bonifacius donavit et firmavit. Ismido 
donavit et firmavit. Otbertus donavit et firmavit. Atanulfus firmavit et 
donavit. Lanbertus Pandulfus donavit et firmavit. Lanbertus Barbeta 
donavit et firmavit. Christoforus firmavit. Arnulfus firmavit. Jatbertus 
firmavit. Poncius Tiernis firmavit. Aimoynus firmavit. 


582. 
Alia. 


Omni homini, dum licet, etc. Propterea ego Atenolfus et uxor 
mea Bellieldis donamus aliquid de hereditate nostra, post obitum 
nostrum , in comitatu Forojuliense, in villa que nuncupant castrum 
Archis vel in territorio, unum mansum quem excolit Natalis Barba- 
rinus, campis videlicet, vineis, ortis, pratis, paludis, pascuis, pisca- 
tionibus, molendinis, garricis, montibus, uglatis, silvis, arboribus 
pomiferis et impomiferis, aquis aquarumve decursibus, accessisque 
omnibus, cumque introitu et exitu suo, absque ulla diminutione, ut 
servi Dei omni tempore teneant et possideant, ac pro peccatis nostris 
apud Dominum intercessores existant. Anno incarnationis Domini mille- 
simo Lvir, indicione xr. Itaque donamus hec omnia supra scripta Deo 
omnipotenti et sancti Petri apostoli sanctoque Victori gloriosimo 
martiri, ejusque monasterio, necne Deo ibidem servientibus monachis, 
presentibus ac futuris, ut auxilio eorum precum veniam mereamur 
nostrorum peccaminum. Ergo si quis, nos aut aliquis parentum vel 
extraneorum, irrumpere temptaverit hoc donum, nequeat implere 
quod conatur injuste; cogatur tamen pro conatu iniquo solvere libras x 
de optimo auro, etc. Ego Atenolfus et uxor mea Bellieldis hanc do- 
nationem scribere rogavimus et manu propria firmavimus ac testes 
firmare rogavimus. 

Et ego Ismido et uxor mea Dalia et filii filieque nostre, pro anima- 
bus nostris parentumque nostrorum , donamus Deo et altari quod est 


1057. 


fe 132. 


Circ. 1005. 


Circ. 1060. 


57% CHARTULARIUM 


consecratum in honore sanete Marie, genitricis Dei, sanctique Victoris, 
et monachis ejusdem loci, tam presentibus quamque futuris, et sancti 
Petri de Archus, donamus illum nostrum decimum de una condamina, 
juxta fluvium Argencium; de alia parte via publica, et de alia parte, 
Perareda, et de alia parte terra de Aldeberto Paliolo. Et accepit Ismido 
supradictum, propter istam donacionem, unum verrum obtimum a 
Rigaldo, monacho nostre congregationis. Valete. 


e 583. 


Alia. 


In nomine Domini et salvatoris nostri Jhesu Christi. Ego Petrus et 
frater meus Fulco, et uxores nostre et filii nostri Fulco et Wilelmus, 
nos simul donamus Domino Deo et sancte Marie, matris ejus, sancti- 
que Victoris, coenobii Massiliensis, et sancti Petri de Archis, omne 
decimum domus nostre, et duas partes de decima de condamina de 
Ponto Aurela et omne decimum de Parrana et de Campo Rotundo. 
Hec omnia supra scripta damus Domino Deo, propter remedium pa- 
rentum nostrorum, ut Deus omnipotens eis misereatur: et nobis. Ber- 
nardus interea et Petrus, monachi, in eo loco habitantes, dederunt 
nobis solidos mr. Si autem ego Petrus et frater meus Fulco, aut uxores 
nostre aut filii, vel aliquis de parentibus aut de heredibus nostris, hanc 
donationem irrumpere voluerit , in primis iram Dei incurrat, et cum 
Dathan et Abiron infernum possideat, et segregatus a consortio sancte 
ecclesie existat. Amen. 

Signum Athanulfus. Signum Wilelmus David. Signum Poncius Gos- 
bert. Signum Petrus Enguilbert. 


984. 


Alia. 


Omni homini, dum licet, etc. Propterea, ego Richeldis et filii mei 
Athanulfus et Wilelmus David et filia mea Johanna cum filiis suis, 
et Ismido et uxor mea et filii mei, et Atbertus et uxor mea et filii mei, 


SANCTI VICTORIS. 575 


et Athamulfus frater Immido et uxor mea , et Petrus Fulco et Fulco 
frater ejus, et Atbertus Calvet et uxor ejus, et Bertrannus et Aicardus 
frater ejus, et Gontardus et uxor mea, cum filiis nostris, donamus et 
firmamus Domino Deo et sancto Victori duas ecclesias, quarum una 
est consecrata in honore sancte Marie, semper virginis, alia in honore 
sancti Martini. Itaque donamus ecclesias supra scriptas Domino Deo 
omnipotenti sanctoque Victori, gloriosimo martiri, ejusque monaste- 
rio, necne Deo ibidem servientibus monachis, tam presentibus quam 
futuris, cum omnibus que ad easdem ecclesias pertinent id est cum 
primitiis, offerendis, mortalagium, mansiones que ibidem sunt, cum 
suis exitibus, ut auxilio eorum precum veniam mereamur nostrorum 
peccaminum. Amen. 


985. 
De manso de castro Vite Albano. 


In nomine sancte et individue Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus 
Sancti, unius veri Dei omnipotentis. Nos fratres, ex uno patre et ex 
eadem matre progeniti, videlicet Wilelmus atque Fulco', una cum 
uxoribus nostris, Accelena scilicet atque Odila, simulque cum liberis 
nostris Guilelmo, Poncio, Aicardo atque Fulcone, providentes siqui- 
dem in presentiarum quod nobis expediat in futuro et cogitantes de 


salute animarum nostrarum, dum in hoc fragili constituti sumus cor- 


pore, offerimus, donamus atque perpetuo tradimus aliquid de alode 
nostro, qui jure nobis hereditarius ex parentibus nostris contingit, 
omnipotenti Deo sanctoque martiri ejus Victori, monasterii Massilien- 
sis, ipsius congregationi, tam presenti quam et future, et abbati pre- 
senti, pro remedio animarum nostrarum vel parentum nostrorum, tam 
vivorum quam et defunctorum, id est unum mansum quem possidet 
homo nomine Bosen, cum omni integritate et cum omnibus que ad 
ipsum mansum pertinere videntur, tam cultis quam incultis. Et est 
ipse masus in castro nomine Vite Albano, in comitatu Forojuliense. 
Sane si aliquis ex nobis vel alia quelibet persona contra hanc dona- 


! Goillelmus II et Fulco, vicecomites Massihæ, filn Guillelmi I. 


1014. 


Sæcul, X. 


v9... 


Secul. XI. 


576 CHARTULARIUM 


tionem nostram voluerit aliquid agere, hoc non valeat vindicari, immo 
iram Dei omnipotentis incurrat, si non emendaverit, et in vinculis 
reddere cogatur auri obtimi libras imi", et insuper donatio ista stabilis 
firmaque permaneat absque ullo contradictore., 

Facta donatio ista anno ab incarnatione Domini millesimo x1ui, in- 
ditione xir, regnante Radulfo, rege Alamannorum. 


586. 
Carta de Richeldis uxore Gireni de Confanone. 


Quoniam, secundum Domini nostri evangelicam promissionem, pro 
terrenis, ut credimus, rebus celestia adquiruntur, et Scriptura alibi 
asserente redemptionem anime viri propriam substanciam esse, idcirco 
ego Richillis nomine, uxor quondam Girenni, principis Regencis, pro 
remedio anime ejusdem senioris mei, et pro redemptione anime mee 
et filiorum meorum, Isnardi scilicet, Wilelmi et Petri et Raimundi, 
dono aliquid de alode nostro in elemosina monasterio sancti Victoris, 
martiris Massiliensis , ut omnes servi Dei ibidem habitantes , tam futuri 
quam presentes , pro peccatorum nostrorum remissione sint apud Do- 
mini misericordiam perpetuo intercessores. Et est hoc donum in co- 
mitatu Forojuliensi, in territorio castri Contofanonis; hoc sunt tres 
modiate de vineis; *unam dono in presenti, et duas post obitum 
meum. Termini autem hujus donationis sunt isti : a meridie, aqua que 
vocatur Aia; a septentrione, via publica; ab oriente et occidente , 06 
ipsos donatores. Andreas presbiter, Tructallus, Raiembertus, Ilarus, 
Johannes, Riculfus, Johannes Sabadella, Albaricus. 


587. 
Carta de Gonfanono. 


Litterarum hac descriptione denotatur donatio quam fecit Goirandus 
de Gonfanono, pro peccatorum suorum remedio, sancte Dei ecclesie 
monasterii sancti Victoris Massiliensis, supreme quoque retributionis 
adquisicione regni celestis. Dedit enim predicti monasterii pauperibus 


SANCTI VICTORIS. 517 


illic Deo servientibus, ut vir catholicus apud Dominum hujusmodi 
sciens orationibus se posse juvari, jam memoratus Goirandus omne 
decimum sue laborationis, quod interim, dum vixit, amplo animo 
diligentissime tribuit. Sed, post mortem ejus, Aicardus et Poncius, 
filii sui, cujusdam condamine cupiditate seducti, ob uberrimam vinea- 
rum habundanciam, patris sui diripientes elemosinam, per aliquod 
temporis spatium sibi vendicaverunt injuste quod ipse prebuerat juste. 
Tandem vero cernentes decretale omnino irrumpi non debere paternum, 
maximeque illud ecclesiasticum judicando filiis patrum elemosine po- 
tius augeri quam minui, penitentia ducti, quod violenter abstulerunt 
integre restituerunt, Poncio tamen exigente xv solidos. Qui Poncius, 
pro salute anime sue, dedit sancto Victori prefati monasterii , scilicet 
Massiliensis, de tribus ferraginis que sunt subtus Gonfanono castello, 
quas sibi laborat in proprio, cum amajoramento eciam utcunque illis 
facere potuerit ex circumstantibus terris, duas partes de decimo. 


988. 


Karta de Canneto. 


In Dei nomine omnipotentis , summe individueque Trinitatis, et in 
honore sanctissimi martiris Victoris, sociorumque ejus non longe a 
Massilia quiescencium , ego Wilelmus et uxor mea Accelena et filii mei 
Raimundus et Guilelmus et Rainulfus donamus Domino Deo omni- 
potenti et sancto Victori, martiri Massiliensi, de terra inculta, in ipso 
loco qui nominatur Defensus, ipsam partem nostram quam ibidem 
habemus et habere debemus. Et est ipsa terra quam donamus subtus 
viam que pergit ad ecclesiam sancti Petri a Caneto ; de alio latus, in 
ipsa via; de alio latus, in terra de heredibus nostris; de alia fronte, 
infrontat in campo de Ingilberto Ponata. Quantum infra istos termi- 
nos habemus et habere debemus donamus Domino Deo et sancto Vic- 
tori , martiri Massiliensi, et habitatoribus ejus, tam presentibus quam- 
que futuris, in perpetuum habendum et possidendum. Sane si 
quis, etc. 

Ego Wilelmus et uxor mea Accelena et filii mei Raimundus et Gui- 

I. 73 


Sec. XI, 


5 mai. 1069. 


fo 193, 


578 CHARTULARIUM 


lelmus et Rainulfus , hanc donationem libenter facimus, et firmavimus 
et firmare rogavimus. Signum Guilelmi et uxori sue Accelene et filio- 
rum eorum , videlicet-Raimundi et Guilelmi et Rainulfi, qui hanc car- 
tam fieri jusserunt et manibus proprüs firmaverunt, et firmare roga- 
verunt. 


989. 


Carta de Fraxeneto, de Grimaldo. 


In nomine sancte et individue Trinitatis, quod est firmissimum tocius 
boni placiti fundamentum. Hec est memoria sive noticia qualiter Ai- 
cardus', juvenis quidam nobilissimus, divine gracie miseratione re- 
spectus, blandimentis hujus fallacissimi mundi despectis, coenobu 
sancti Victoris abbatem expeciit seque monachum fieri postulavit, qua- 
tenus, post brevem istius mortalitatis excursum, in eterna vita celestis 
regni veraciter una cum sanctis omnibus, effici mereatur coheres, non 
solum autem , sed eciam Christi , sicut ait Apostolus, « heredes quidem 
Dei, coheredes autem Christi*, » secundum quod piissimus ipse Domi- 
nus noster precipiens promit : « Si quis mihi ministrat, me sequatur, 
et ubi sum ego, illic et minister meus erit; » et iterum : «Vos qui reli- 
quistis omnia et sequuti estis me, centuplum accipietis et vitam eternam 
possidebitis*. » Et quoniam is qui divine sapiencie consiliis agitur, insi- 
pienter aliquid non disponit dum se salvat , noluit ea que habuerat ita 
inconsulte perdendo relinquere, ut non eciam eligeret de his partem 
aliquam Deo, cui placere desideravit , efferre, sciens scriptum : « Non 
apparebis in conspectu meo vacuus' » et Dominus, quando precepit 
omnia derelinquere , substanciam ipsam pocius jussit vendere et pau- 
peribus dare : non enim ignorat amator misericordie quia « sicut aqua 
extinguit ignem, ita elemosina extinguit peccatum*".... » Propterea pre- 
dictus de quo loquimur juvenis, gratia Dei, aliquid de alode suo, vi- 
delicet medietatem de castello quod appellatur Vidalban, * supra scripto 


* Aicardus , filius Guillelmi Juvenis, viceco- 4 Matt., XIX, 28. 
mitis Massiliensis. * Ezo., XXIII, 15. 
* Rom., VIII, 7. * Ecclic., III, 33. 

5 Jo., XII, 26. 


SANCTI VICTORIS. | 579 


monasterio sancti ac beatissimi Victoris martiris, et abbati ac monachis, 
donatione sua, pio amore largitus est. Frater autem ejus, mundialis 
ac secularis animi, Poncius nomine, dicens castrum illud nobilissi- 
mum atque ad defensionem sui honoris aptissimum, una cum fra- 
tribus suis, domno videlicet Fulchone atque Gaufredo , prescriptum 
abbatem sancti Victoris et monachos magnis precibus expetivit, qua- 
tenus illud sibi sua gracia mutare atque concambiare deberet, offerens 
illis ad hoc in vicissitudine Grimaldum, eque castellum, in Fraxeneto 
situm , simulque asserens illud valencius monasterio profuturum, seque 
deincebs promittens, propter hoc, in omnibus quecumque ad proh- 
cuum sancti Victoris poterint provenire, benivolentissimum amicum 
et fidelissimum adjutorem. Flexi autem predictus abbas et monachi 
promissionibus atque precibus seniorum, sicut servos Dei semper decet 
esse liberales ac mites , deprecantibus consenserunt et predicto Pontio 
medietatem de Vidalban donaverunt. Similiter et Poncius medietatem 
suam in castello quod vocatur Grimaldus monasterio sancte Marie 
sanctique Victoris, in manu abbatis ac monachorum tradidit, guer- 
pivit et donavit, et inde hanc conscriptionis kartam ad memoriam 
futurorum fieri jussit. 

Ego Poncius, Wilelmi' vicecomitis filius, dono omnipotenti Deo et 
sancte Dei genitrici Marie, semper virginis, et sanctis ac beatissimis 
apostolis Petro et Panlo, et sancto Victori, gloriosisimo martiri, et so» 
ciis ejus sanctis martiribus et confessoribus, in monasterio Massiliensi 
quiescentibus, et abbati Bernardo ejusque successoribus, et monachis, 
presentibus et futuris, in eodem monasterio Deo servientibus, medie- 
tatem castelli quod appellatur Grimald, quod est in Fraxeneto, in 
comitatu Forojuliensi, quam ibi habeo in castello et in villa, cum om- 
Dibus que ad eundem castellum pertinent, terris cultis et incultis, 
pratis, pascuis, silvis, arboribus pomiferis et inpomiferis, aquis aqua- 
rumque decursibus, molendinis, portis, ortis, oglatis, exiis et regresiis, 
montibus et collibus, rupibus et vallibus, et omnibus ommino rebas 
que ad eundem castellum pertinent, medietatem ab integro, per 


! Guillelmus Juvenis, vicecomes Massiliæ. 


1058. 


580 CHARTULARIUM 


totum territorium prescripti castelli, sicut ibi habeo vel habere debeo, 
sive aliquis homo per me. Hec omnia, sicut supra scriptum est, dono 
ego et uxor mea Deo et sancte Marie sanctoque Victori , et abbati et 
monachis Massiliensibus, et transfundo et guerpio ad proprium alodem, 
propter medietatem de Vitalban, et propter animam meam, ut ha- 
beant, teneant et possideant, jure perpetuo, et intercedant pro nobis 
ad Dominum, me videlicet Pontio et uxore mea, que mecum supra 
scriptam donationem donat, nomine Burgundia. 

Facta est hec karta donationis auno ab incarnatione Domini mille- 
simo Lxvun, indicione vir, epacta xxv, die mensis mai quinto, vide- 
licet tercio nonas mai , et luna x. 

Eichardus firmat. Fulco firmat. Gaufredus firmat. Poncius firmat. 
Petrus firmat. Wilelmus firmat. Si quis igitur heredum nostrorum 
vel cujuscunque persone homo, nunc vivens vel in futurum nascitu- 
rus, qui contra hujusmodi kartam donationis vel commutationis, quam 
nos, ego scilicet Poncius et uxor mea Burgundia nomine, cedimus et 
donamus, ire, agere, dissolvere vel qualicunque modo irrumpere ex 
ea, vel de ea ullo modo alienare voluerit, per aliquod damnum vel 
contrarietatem sancti Victoris, non valeat quod nisus fuerit adimplere 
neque perficere, sed, bibens de fiala ire Dei, maledicatur maledictione 
perbhenni, et, nisi ad voluntatem abbatis vel monachorum sancti Vic- 
toris emendans quod male agere deliberavit penitenciam egerit, omnes 
excomunicationes maledictionum que in veteri et in novo Testamento 
scripte sunt decidentes super eum veniant, donatione supra scripte 
comutationis firma et stabili perpetuo jure permanente. 


590. 
Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Fulco', et domnus 
Poncius, Massiliensis episcopus, et Guilielmus et Gosfredus, omnes hi 
nepotes mei, per consilium et voluntatem Adelradi et Ugonis, ejus 


! Fulco, vicecomes Massiliz. 


SANCTI VICTORIS. 581 


fratris, qui sunt nostri castellani, pro animarum nostrarum remedio 
proque animabus parentum nostrorum , donamus Deo et altari, quod 
est in monasterio Massiliensi consecratum in honore sancte Marie sem- 
per virginis, Dei videlicet genitricis, pariterque in honore sancti Vic- 
toris, Christi martiris, quandam scilicet partem de nostro alode, cum 
terris cultis et incultis, cum pratis, pascuis, garricis et campis, cum 
casaliciis et casalibus, ortis et ortalibus et fluminibus, et cum ecclesiis 
atque edificiis que ibi erunt. Est autem ipsa terra in ea parte comitatus 
Forojuliensis que vocatur Fraxenetum, in territorio castri nomine 
Grimaldi, in loco qui nuncupatur Questa. Terminatur autem ipsa 
terra : ab oriente, rivo de Clareto; a meridie, via publica usque in 
rivum Frigidum; ab occidente, ipso rivo Frigido et rivo Rascacio; a 
septentrione, terminatur monte qui dicitur Littirello. Cum ipsa terra 
donamus similiter omnia oliveta que sunt in territorio * de supra nomi- 
nato Grimaldo castello. Cuncta que in supradictis terminis et infra 
ipsos terminos continentur et erunt, ipsaque omnia territorii castelli 
Grimaldi oliveta ego jam dictus Fulcho et prenominati nepotes mei 
donavimus, ad proprium alodium, prescripto altari sancte Marie et 
sancti Victoris, monasterii Massiliensis, et monachis ejusdem loci, 
tam presentibus quamque futuris, ut ipsi ea in perpetuum, sine ulla 
contrapellatione et inquietudine, possideant, suamque inde volun- 
tatem faciant. Arlolfus quoque de Cuculino donavit medietatem de 
terra quam habebat infra ipsos terminos. Si quis autem minorare vel 
decurtare hanc donationem presumpserit, non vendicare valeat quod 
voluit; sed cogatur jam dictis monachis solvere xx libras auri puris- 
simi. Ego autem sepe nominatus Fulco et jam dicti nepotes mei hanc 
donationis cartam fieri precipimus. 

Facta est autem anno ab incarnatione Domini millesimo rvtir, indi- 
tione x1, epacta xxiir. 

Poncius episcopus firmavit. Fulco, avunculus ejus, firmavit. Wilel- 
mus firmavit. Fulcho, filius ejus, firmavit. Inguilrannus firmavit. 
Gunterius firmavit, 


v?, 


1055, 


582 CHARTULARIUM 


591. 
Carta de la Sala de Fraximto. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Petrus', Wilelmi 
condam vicecomitis Massiliensis filius, et mater mea domna Stephana, 
et uxor mea, nomine Theucia, cogitantes de divini judicii timore, pari- 
terque de peccaminum nostrorum magnitudine ac nihilhominus de 
eterne vite premio, decrevimus, una pro animarum nostrorum paren- 
tum, immo et pro redemptione animarum nostrarum, maximeque 
pro redemptione karissimi fratris mei Bertranni, dare Domino Deo et 
sancte Dei genitrici semperque virgini Marie, sanctorumque martirum 
Massiliensium, Victoris videlicet sociorumque ejus, patrociniis, aliquid 
de alode nostro; quod ita et facimus. Donamus igitur, pia mente ac 
libente voluntate, pro nobis jam dictis et eodem karissimo nostro Ber- 
tranno, quatinus omnipotens et misericors Deus, interventu sancte 
Dei genitricis sanctorumque martirum supradictorum, dignetur pro- 
piciari nobis ac clementer propiciando dignetur indulgere eidem su- 
pradicto Bertranno, in comitatu Forojuliensi, in territorio Fraxeneto, 
ecclesiam sancte Dei genitricis Marie et sancti Johannis, que est infun- 
data in loco qui vocatur antiquitus ad Salam Gontranni, cum omni 
ipso quartone, qui nobis jure successit hereditario ex patris nostri 
Wilelmi, jam dicti, vicecomitis Massilie, recto dono juxtaque hereditate. 
Unde, sicut supradictum est, donamus, cedimus sancto Victori et 
monachis ejus, tam presentibus quamque futuris, perhenniter, pre- 
dictam ecclesiam sancte Marie et sancti Johannis, et omnem quartam 
partem territorii ejusdem ville, que olim fuit videlicet Sale Gontranui, 
et in terminio castri quod vocatur Cucullinus tetum quod nos ibi circä, 
longe vel prope, habemus vel babere debemus, totumque quod homo 
vel homines , femina vel femine, habent vel tenent per nos, vel pro- 
clamant pro nostro et fratri nostri Bertranni qualicumque dono; totum 
damus sancto Victori et monachis ejus, sicut supradictum est, ad 
proprium alodem, sine ullo malo ingenio, sine ulloque retentaculo. 


! Petrus dictus Saumada. 





SANCTI VICTORIS. 583 


Nempe constat hec rationalis et legalis donatio in terris cultis et in- 
cultis, in pratis, in pascuis, in aquis aquarum et in decursibus earum, 
in silvis et in garriciis, in vineis, in arboribus pomiferis et inpomife- 
ris, et in ferarum bestiarum venationibus et in omnibus omnino cen- 
sibus. Quocirca, si nos hactenus, aut ullus heredibus nostris, aut ulla 
qualiscunque subrogata persona, qualicumque ingenio, temptaverit 
inrumpere hanc donationem nostram , non valeat vendicare quod re- 
petierit, verum componat in vinculo auri optimi libras L; insuper hec 
donatio in secula seculorum maneat stabilis et firma. 

Facta est autem hec donatio hujus descriptionis anno millesimo 
incarnationis Lv nostri Salvatoris, inditione vm. 

Ego supradictus Petrus et mater mea et uxor mea supradicte hanc 
donationem fecimus et firmavimus, et testibus firmare rogavimus. 
Signum Guitberti de Luco. Signum Carbonelli. Signum Lamberti. 
Signum Ugonis. Leodegarius de Lambisco. Hermundus de Roseto. 
Bermundus de Rosans. Rostagnus. Rostagnus de Monte Lupario. 
Lambertus de Mola. Johannes monachus scripsit. 


992. 


Carta de ecclesia sancti Poncii de Fraxanedo. 


Heu ! bonitas Dei omnipotentis, cuncta imma et ardua regens, cum 
intueretur protoplastum virulentissimis saasionibus celidri vulnera- 
tum, jussionibus obedientie ligni vetiti violatum, cujus dominatum 
disposuerat super amoenissimum pratum, tale consilium cum sua pie- 
tate est actum, ut redimeret id quod a se sciebat fore patratum. Igitur 
humiliavit se majestas Deitatis, cui inest conexio individue Trinitatis 
mviolabilisque simplicitas unitatis, que est principium omnis bonitatis, 
et suffragium tocius necessitatis * atque augmentum unius fidei, spei 
et caritatis. Descendens de sinu patris, ingressus est in uterum virginis 
matris , accipiens corruptionem nostre humanitatis ut solveret vincula 
tocius pravitatis, indicens nobis de mamona iniquitatis adipisci posse 
in polo tabernacula eternitatis. Sed olim quam indueret tegumen nostre 
mortalitatis, id ipsum ammonuit nos, per verbum prophetalem, quod 


1035. 


f» 134. 


584 CHARTULARIUM 


ingrederemur in celis januam eternalem per elemosinam datam uon 
habentibus temporalem, et declinaremus domum infernalem, quam 
iniqui semper habent ibidem memorialem, quia ceu nimbus suffocat 
ardentem piram, sic helemosina Dei omnipotentis iram, quam opta- 
mus evadere per genitricis Dei Mariam. Quapropter, nos Wilelmus 
atque Fulco! fratres, una cum Odila et Stephana, uxoribus nostris, 
quatinus possimus evadere aditum mortis et utere servitio Dei fortis, 
quod iustigat nobis subripere antiquus hostis, his et hujusmodi ratio- 
nibus intenti, damus, pro redemptione animarum nostrarum filiorum- 
que nostrorum, Deo omnipotenti ejusque martiri Victori, sibi confi- 
tenti, ac cetui monachorum ibidem consistenti, aliquid ex alode 
nostro, ex jure patris nobis advenienti, hoc est ecclesiam sancti Pontii 
in Fragneto, mari adherenti, cum omnibus terris in circuitu adheren- 
tibus sibi, cultis et incultis, pratis, pascuis, silvis, garricis, sicut ter- 
mini subternexi demonstrabunt. Ejus namque termini ita habentur, 
quos nullatenus a quolibet precipimus violentur : ab oriente, usque 
ad Tamariz; a meridie, litus maris; ab occidente, sicut torrens descen- 
dit in aqua putida et sicut aqua putida descendit usque in mare; a 
septentrione , roca de Miramars et crepido istius montis usque in Ta- 
mariz dependens, et sicut aqua pluvialis descendit usque in mare. 
Hec ecclesia in comitatu Forojuliense habetur, et sicut* litus maris fore 
constructa ab iterantibus intuetur. Sane si quispiam parentum nostro- 
rum aut hominum exterorum (quod absit) inrumpere nisus fuerit hoc 
munus martirum sanctorum, id est Victoris ejusque sociorum, quod 
tradimus in manibus monachorum , ut interveniant pro nobis judicem 
universorum, quem credimus regnare absque meta seculi seculorum, 
in ergastulo carceris nexis ferreis vinculatus pondus decem librarum 
auri optimi solvat coactus, dehinc a cunctis sit in derisu factus, et in 
baratro cum Juda traditore, variis cruciatibus multatus, et cum Caipha 
associatus, et cum Datan et Abiron omnibus poenis accumulatus, et 
rursum in flammis inextinguibilibus anima illius urat, quia Lucifer, 


! Guillelmus II et Fulco, vicecomites Mas- 3 Pro secus. 
silienses, 


SANCTI VICTORIS. | 585 


ejus minister, de talibus non curat, et, quod pejus est, iram Dei om- 
nipotentis et omnium sanctorum ejus incurrat. 

Hec: scriptio anno millesimo xxxv incarnationis Domini est facta, 
regnante Cona imperatore, et a nonnullis roborata, que sit sine evi 
meta intacta. 

Ego Vilelmus et Fulco, una cum uxoribus nostris, hanc cartam fieri 
jussimus, et testibus subter nexis firmare suasimus. Signum Vilelmi 
et Fulconis. Poncius, episcopus Massiliensis, et fratres ejus firmave- 
runt. Dodonus, filius Mateldi, firmavit. Rostognus de Sistaro firmavit. 
Wilelmus Runcarellus firmavit. Item Dodonus castellanus firmavit. 


593. 
Carta de Ramatuella. 


(Edidd. Ruffi, Hist. de Mars., I, 485; Guesnay, Fita S. Cass., $16.) 


In Dei omnipotentis nomine, inspirante ejus dulcissima gracia, Ego 
Petrus ! et uxor mea Teuca, et filii mei Wilelmus, Jaufredus, et alii 
duo qui non sunt regenerati ex aqua et Spiritu Sancto, providentes 
futuri judicii discussionem et Domini nostri fidelissimam promissio- 
nem, etc. Pro remedio animarum nostrarum, donamus atque vindi- 
camus aliquid de alode nostro Domino Deo et sancti Andree, monas- 
terii sancli. Victoris, martiris Massiliensis, et domno abbato D.*, et 
totam congregationem , donamus ipsas vineas, tam presentibus quam 
et futuris. Et est ipse alodis in comitatu Forojuliensi, in territorio vel 
castri quod vocitant Ramatuella. Domnus abbas D. et totam congre- 
gationem, et Poncius Guodinus, prior sancta Maria, et alii monachi 
mandamus, propter obedienciam. Frater Poncius de Muro propter 
istas vineas dedit a domno Petro Saumata et mulier sua ‘Feuca unam 
vaccam et unum cabfocum. Sunt de vineis quartairadas ru. Una semo- 
diata fuit de beneficio Johanne Gastallo. Et sunt consortes : de uno 
fronte, infantes Duranna; de alio fronte, id ipsum subtus; de alio 
fronte, rivuli; de alio, fronte, Adalberto Merlo. Alia quartarada * fuit 


$ «39 . 
Petrus Saumada. * Petrus tunc praeerat Massiliensi monaste- 
rie. 


[. 74 


1036. 


v*. 


^" - oc + 


Sec. XT. * 


586 CHARTULARIUM 


beneficio Poncius Trespas, et est solida in garricis'. Habet consortes 
Sancti Andree. Sane si aliquis ex nobis donationibus aut alia aliqua 
persona contra hanc donationem aliquid agere voluerit vel eam in- 
rumpere temptaverit, inprimis maledictus et excomunicatus sit. Ego 
Petrus et uxor mea Teuca hanc cartam scribere fecimus et manus 
nostre firmaverunt. 

Facta donatio hec elemosinaria anno incarnationis dominice mil- 
lesimo rvr, inditione vir. 


594. 
Carta de Ysmidone. 


In Dei nomine. Ego Ismido, propter vite eterne premium et anime 
mee remedium, facio hanc donationem omnipotenti Deo et sancto 
Victori martiri, ac monachis ibidem habitantibus, tam presentibus 


quam et futuris, id est de uno manso et de suo clauso de vinea, que 


dedit Ysmido, ad proprium alodem, omnem totum ex integro de ipso 
manso dono ad sanctum Victorem; queque rigua vel irrigua, pascua 
et uberrima, deserta sive excolta, que ad ipsum mansum pertinencia 
sunt, de his que diximus teneant et possideant monachi supradicti 
martiris sancti Victoris, sine ulla interpellatione. Et est ipse mansus in 
comitatu Forojuliense, in villa que nominant Ramatuella, quem ex- 
colit homo quem nominant Martinum Ferum. Sane si quis contra 
hanc donationem aliquid agere voluerit, non prevaleat, sed componat 
in vinculis reddere auri optimi libras xv ; insuper iram incurrat omni- 
potentis Dei, et maledictionem cum Juda Scariothen in inferno infe- 
riori percipiat, et insuper maledictionem quam Psalmista pronunciat, 
dicens : « Omnes principes eorum qui dixerunt hereditatem possidea- 
mus sanctuarium Dei, Deus meus, pone illos ut rotham et sicut st- 
pulam ante faciem venti, sicut ignis qui comburit silvam, et sicut 
flamma comburat montes, ita persequeris illos in tempestate tua”, » 
accipiat; et carta ista permaneat firma. 
Ego Ysmido manu mea firmo et firmare rogavi. Ysmido firmavit. 


! Jamsup., n. 53, vineæ semodiatam unam 8 Ps., LXXXII, 13. 
duabus quartairatis constantem vidimus. 





SANCTI VICTORIS. | 587 


995. 
Carta sancti Torpetis, 


Constat antiquitus legali dispositione sanctitum anteriorumque in- 
dustria patrum legali jure decretum, ut, si quispiam suas res voluerit 
alicui dare, vel commutare aut vendere, per descriptionis paginam id 
studeat agere, qualiter ipse res stabiles et inconvulse valeant perhen- 
niter permanere. Non solum enim hujuscemodi descriptionis tabula 
viventibus et acquirentibus aliorum possessiones heredum est profu- 
tura, verum eciam, futuris longoque post tempore succedentibus, 
ad cognitionem talium possessionum et ad tutionem earum contra 
adversantes valde idonea. Quapropter, ego Fulco, vicecomes Massi- 
liensis, et uxor mea Odila, pro animabus nostris et parentum nos- 
trorum, donamus Domino Deo sancteque Marie, Dei genitricis, altari 
quod est consecratum in cripta sancti Victoris Massiliensis monasterii, 
et eidem sancto Victori martiri sociisque ejus, ac monachis ibidem 
manentibus, tam presentibus quanque futuris, scilicet ecclesiam sancti 
Torpetis martiris, que est sita in comitatu Forojuliense, in territorio 
quod vocatur Fraxinito, juxta mare, et totum quod habemus vel ha- 
bere debemus in territorio et in terminio ejusdem sancti Torpetis 
usque ad mare; et ipsum mare similiter donamus cum omnibus que 
ibi habemus, sicut ripa ejusdem Sancti Torpetis vadit et homo in 
pelagus navigare potest, ad proprium »lodem. Terminatur siquidem 
ipsa terra et ipse alodis : ab orientali parte, a loco qui vocatur Lando- 
narias, qui situs est in ripa maris, et pergil per media cacumina mon- 
cium, sicut aqua vergit et dividit terram, et terminat terminos de 
Ramatuella, et ferit per antiquum murum qui est intra Gualdixart et 
Pampalonam, et usque in Garonnam decurrentem usque in mare; ab 
occidentali parte, et dividit hanc terram Sancti Torpetis et castri Bor- 
riani ; ab aquilonali parte, hábet terminum ipsum mare. Hec omnia 
supradicta et quecumque continentur infra prescriptos terminos et in 
ipsis terminis, videlicet terris culüs et incultis, pratis, pascuis, silvis, 
garricis, cum suis venationibus, suisque piscationibus, aquis, aquarum- 


1038. 


f* 135. 


1055. 


988 CHARTULARIUM 


que decursibus , cum ipsis portis et salinis, omnia in omnibus quicquid 
habemus vel habere debemus, vel homines per nos, totum ab integro 
donamus jam nominato altari sancte Marie, Massiliensis cœnobii, 
sanctoque Victori, ejusdem loci, et monachis ibidem manentibus atque 
mansuris. Donamus insuper eisdem sanctis jam sepe nominatis et ser- 
vitoribus eorum, tam presentibus quanque futuris, in perpetuum, -. 
cum supradictis rebus, ad legalem et proprium alodem, ut ab hodierno 

die et deincebs ipsi habeant et possideant, sine ulla contrapellatione 
et cum omni pace et quietudine. Hanc cartulam donationis fieri pre- 
cepimus et manibus nostris firmavimus, * aliosque firmare rogavimus. 
Si quis autem ex nobis aut ulla aliqua persona venerit aut insurrexerit 


ad inrumpendum hec , non valeat vendicare quod presumpserit, verum 


iram Dei omnipotentis incurrat, et cum maledictis omnibus male- 
dictionibus maledicatur, nisi poenisus fuerit; insuper componat in 
vinculo eidem sancte Marie et sancto Victori, servitoribusque eorum, 
monachis scilicet, optimi auri libras centum. 

Facta est autem hec donatio atque descriptio anno millesimo 
dominice incarnationis rv1, indicione viri, regnante Heinrico rege; cum 
litteris scriptis super xu lineam feliciter. 

Domnus Fulco vicecomes et Odila, uxor ejus, dederunt et firma- 
verunt. Poncius, episcopus Massiliensis, firmavit. Wuilelmus* et filii 
ejus Fulco et alii firmaverunt. Josíredus, frater Wuilelmi, firmavit. 
Rostagnus de Cateneto firmavit. Ranulfus de Senatio firmavit. Autran- 
nus firmavit. Aicardus firmavit. Stephanus canonicus firmavit. Josfre- 
dus Peletus et uxor sua, et frater suus Fulco, et mater eorum Austria, 
firmaverunt. Bertrannus et Iterius, frater suus, firmaverunt. Rostagnus 
Constancius firmavit. Adalradus firmavit. 


596. 


Carta sancti Torpetis. 


Constat antiquitus legali, etc. Quapropter, ego Poncius, Massi- 


' Guillelinus Juvenis, frater Pontii episcopi, vicecoines Massiliensis, una cum fratre Josfrede 
mfra nominato. 





SANCTI VICTORIS. 989 


liensis. urbis episcopus, fratresque mei, domnus videlicet Guilielmus 
et domnus, Gosfredus', Aicelene quondam filii, donamus sancte 
Marie, Dei genitricis, altari, quod est consecratum in ecclesia sancti 
Victoris, Christi martiris, et eidem sancto Victori martiri, sociisque 
ejus, ac monachis ibidem manentibus, tam presentibus quamque fu- 
turis, in eternum, pro remedio animarum nostrarum nostrorumque 
parentum, scilicet ecclesiam sancti Torpetis martiris, que est sita in 
comitatu Forojuliensi , in territorio quod vocatur Fraxinito, juxta mare, 
et totum quod habemus vel habere debemus in territorio et in termino 
ejusdem sancti Torpetis usque ad mare, et ipsum mare. Ipsum quoque 
quod domnus Fulco, noster avunculus, ibi habet, donamus similiter, in 
sua vita et post suam mortem, ad proprium alodem. Terminatur siqui- 
dem ipsa terra et ipse alodus : ab orientali parte, a loco qui vocatur 
Landonarias, qui situs est in ripa maris, et pergit per media cacumina 
moncium, sicut aqua vergit et dividit terram, et terminat terminos de 
Ramatuella, et ferit per antiquum murum qui est inter Gualdixart et 
Pampalonam, et usque in Garonnam decurrentem usque in mare, ab 
occidentali parte, et dividit hanc terram sancti Torpetis et castri Bor- 
riani; ab aquilonali parte terminum ipsum mare. Hec omnia supra- 
dicta et queque continentur infra istos terminos et in ipsis terminis, 
videlicet terris cultis et incultis, ecc. , omnia in omnibus, quicquid 
habemus vel habere debemus, nunc et in futurum, vel post obitum 
avunculi nostri domni Fulconis, jam dicti vicecomitis, totum ab in- 
tegro donamus jam nominato altari sancte Marie, Massiliensis coenobii , 
sanctoque Victori martiri ejusdem coenobii, et monachis ibidem ma- 
nentibus, tam presentibus quanque futuris, in eternum, sicut supra- 
dictum est, ad legalem et proprium alodem, etc. 

Facta est autem hec donatio atque discriptio anno millesimo do- 
minice incarnationis L° v*, indicione. . ., anno. . .*, regnante Hein- 
rico rege. 

Poncius, episcopus Massiliensis, firmavit. Gosfredus, frater ejus, fir- 
mavit. Wilielmus, episcopus Tolonensis, firmavit. Domnus Wilielmus”, 


! Guillelmus Juvenis et Gaufredus, postea — * Numeri absunt. 
vicecomites Massilise. * Guillelmus III, 





1085. 


v°. 


April. 970. 


590 CHARTULARIUM 


vicecomes Massilie, dedit et firmavit, et alios firmare fecit. Fulco, 
filius ejus, firmavit. Domnus Fulco! vicecomes firmavit. Rostagnus de 
Cateneto firmavit. Ranulfus de Senatio firmavit. Autrannus firmavit. 
Ugo Malcavalca firmavit. Adalradus firmavit. Aicardus firmavit. 


297. 


Charta qua Petrus, Guillelmi quondam vicecomitis filius, Theucia, uxor ejus, Guil- 
lelmusque, filius eorum, quidquid juris in ecclesia sancti Torpetis habebant vel post 
obitum avunculi sui, Fulconis vicecomitis, habituri erant, concedente Stephana, 
matre dicti Petri, monasterio sancti Victoris dimittunt ; acceptis in recompensatio- 
nem a monachis solidis cc, scilicet duobus optimis equis valentibus centum et no- 
naginta solidos, atque decem solidis in denariis nummorum. 


Facta est autem hec donatio atque discriptio anno millesimo do- 
minice incarnationis L°v°, inditione vir, anno' ... regnante Henrico 
rege. 

Signum Petri donatoris, et uxoris ejus Theucie, et filii ejus Wilelmi, 
qui hanc donationem fecerunt et propriis manibus firmaverunt, et 
testes firmare rogaverunt. Signum Guitberti de Luco. Signum Lam- 
berti de Melua. Signum Leodgario. Signum Bermundus. Signum Ros- 
tagnus de Lupario, Bermundus de Rosans, Rostagnus de Massilia, 
Lambertus de Mola. Adalradus firmavit. Aicardus firmavit. 


598. 


Carta de Ugone Blavia. 


Dilecto atque amabile nobis, Ugone Blavia. Ego, in Dei nomine, 
Wilelmus?, comes Provincie, et conjux mea Arsinna*, cessores atque 
donatores , una pro bono amore et benevolencie vestre , que circa vos 
habemus, et quod semper bene humiliter nobis servistis , propterea, 
cedimus vel donamus vobis aliquid de proprietate mea, Wilelmo 
abvenit, in comitatu Forojuliense, in loco denominato Ravanerias, 
et ultra rivulo Martino, et desta ultra usque in Lamaura, unam me- 


' Fulco, frater Guillelmi II. 5 Guillelmus I. * 
* Numerus abest, - * Arsinda, prima Guillelmi uxor. 


SANCII VICTORIS. - 591 


dietatem tibi donamus, de fundum possessionis, de vestitum et de 
hermo, et in antea de quantum vestitum erit unam medietatem 
habeas; illa que ego debeo habere; et Bonaldus debet ipsa terra 
vestire et edificare. Et, in comitatu Sisterico, in villa Marzosco, do- 
namus vobis quantum nobis pax obvenit; et, in villa Fonte Jana, 
donamus vobis quantum nobis pax obvenit; eo actenus tenore 
ipsas duas villas Marzosco et villa Fonte Jana, quandiu Gualterius 
vixerit, teneat et possideat usum et fructum; post obitum vero, ipse 
Ugo recipiat vel heres sui, de fundum possessionis; hoc sunt vineis, 
terris cultis et incultis, casariciis, ortis, oglatis, pratis, pascuis, silvis, 
garricis, pomiferis vel impomiferis, aquis aquarum vel decursibus 
earum; et faciatis de predicta donatione quicquid facere aut * vindicare 
volueritis, habendi , vendendi, dandi vel comutandi, vestrisque here- 
dibus derelinquendi, in Dei nomine, habeatis integram licenciam et 
potestatem. Sane si quis, nos aut heredes nostri vel ullus homo, 
contra donationem istam ire, agere vel inquietare voluerit, non valeat 
- vendicare quod repetit, sed componat in vinculo auri optimi libras rr, 
et in antea donatio ista firma et stabilis permaneat omnique tempore, 
cum stipulatione interposita pro omni firmitate subnexa. 

Facta donatio ista in Arelate civitate, publice, in mense aprelis, 
anno xxxii regnante Conrado' rege. 

Signum domnus Wilelmus commes, et uxor sua Arsinna, qui hanc 
cartula scribere et firmare rogaverunt, manus illorum firma. Signum 
domnus Rotbaldus? commes, voluit et consensit et firmavit. Signum 
Dodonus firmavit. Signum Aicardus firmavit. Signum Amalricus fir- 
mavit. Signum Poncius firmavit. Signum Raimbertus firmavit. Signum 
Wilelmus firmavit. Signum Daidonatus firmavit. 

Et ego Ugo, cognomento Blavia, hanc donationem, sicut senior 
meus Guilelmus et domna mea Arsinna mihi donaverunt , ita et ego 
dono domno meo sancto Victori martiri et ejus congregationi, in per- 
petuum habendam. 


* Conradus Pacificus, rex Arelatensis. * Rotbaldus, frater Guillelmi I. 


v 


f. 136. 


2 febr. 1030. 


592 CHARTULARIUM 


599. 
De Mala Veila. 


Auctoritas etenim jubet ecclesiastica et sic lex consistit romana, etc. 
Quapropter, ego Guozcelmus, permittendi gracia Dei, episcopus 
Forojuliense, dono ad monasterium sancti Victoris Massiliense , et a 
domno abbato, nomine Isarno, et a monachis , tam presentis quam 
adfuturis, ecclesia que nominant sancto Martino, in comitatu Foro- 
juliense, in valle Aviniolense , in monte que nominant Mala Veila, cum 
territorio que ibi pertinet, que mihi advenit. 

Similiter ego Guilelmus Jaucerannus, et uxor mea Fides, et filii 
mei que habeo et habere cupio, donamus a sancto Victore, in ipso 
loco, quantum babuimus. 

Similiter ego Lambertus, et uxor mea nomine Austrus, et filii 


. nostri Fulco et Vilielmus et Ugo, donamus quantum habemus in ipso 


loco, terris cultis vel incultis, cum arboribus pomiferis vel impomi- 
feris, in aquis aquarum vel decursibus earum. De oriente, terminum 
colla a clusa intrante Malaucha ; de occidente, colla de pogio Bosone; 
contra meridie, usque in mare; de orientalis', clusa de Verneda, 
sursum per pogio, usque in Pennas : termini vero sunt hec. Quantum 
infra scriptis terminibus concluditur, totum et ab integrum donamus 
nos ipsi donatores suprascripti. Sane si quis, nos donatores aut ullus 
homo de propinquis parentibus nostris, ire, agere vel inrumpere vo- 
luerit, non valeat vindicare quod reppetit, sed componat in vinculo 
tantum et alium tantum, et postea donatio ista firma et stabilis per- 
maneat omnique tempore, cum stipulatione interposita pro omni fir- 
mitate subnexa. 

Facta donatio ista xiu nonas februari, anno millesimo xxx, indicione 
octava, regnante Deo nostro qui celi sedet solio. 

Signum Gotcelmus episcopus et Wilelmus Jaucerannus e Lam- 
bertus, qui hanc donatio ista scribere fecerunt, manus suas firma- 
verunt. Signum Martinus presbiter firmavit. Signum Ugo et Alde- 


* . ® 
! Fort. corrig., de septentrione. 





SANCTI VICTORIS. 593 


bertus, filius episcopus, firmaverunt. Signum Durandus Guisadus. Sig- 
num Adalardus firmavit. Signum Teutbaldus firmavit. Signum Petrus 
Pombarus firmavit. Aldebertus Paliolus firmavit. Heldebertus Pontifex. 
Wido firmavit. Rostagnus firmavit. Rothlannus firmavit. Wilelmus et 
Pontius firmaverunt. Johannes firmavit. Lambertus firmavit. Amatus 
firmavit. Comparatus presbiter scripsit et firmavit. 


600. 


Carta Bertranni, episcopi Forojuliensis. 


In Christi nomine. Notum sit omnibus sancte ecclesie filiis, tam 
presentibus quam et futuris, quod ego Bertrannus, Forojuliensis eccle- 
sie pontifex, cum ejusdem ecclesie clericis, post multas querimonias 
abbatum et monachorum Massiliensium, quas sepius de ecclesiis sancte 
Marie de Pignas et sancte Marie que dicitur Deaurata et sancte Marie 
de Barjolis, que juris ecclesie Massiliensis erant, fecerunt, reddo, dono 
atque concedo has predictas Deo et sancte Marie et sancto Victori et 
monachis Massiliensibus, cum omnibus ecclesiis, rebus atque posses- 
sionibus, ad easdem ecclesias vel ad clericos actenus inibi commo- 
rantes pertinentibus. Similiter reddo, dono atque concedo ecclesiam 
sancte Marie de Speluca et ceteras ecclesias, que sunt in valle que 
dicitur Carceris. Hec omnia, quia cognovimus jure et racionabiliter 
ad Massiliensem ecclesiam pertinere, et supradictas ecclesias ab inre- 
ligiosis clericis seculariter detineri , statuentes ad honorem Dei religio- 
nem ibi statuere, omnipotenti Deo et sancte Marie et sancto Victori 
martiri et monasterio Massiliensi et abbati Ricardo et monachis, 
tam presentibus quam et futuris, in predicto monasterio commanen- 
tibus, reddo, dono atque concedo, ut ipsi in perpetuum habeant, te- 
neant et possideant. Si quis vero contra donationem istam, quam 
consilio clericorum nostrorum fecimus, venire temptaverit, non valeat 
implere quod cupierit, sed insuper, nisi ammonitus resipuerit , iram 


omnipotentis Dei incurrat, et a gremio sancte matris ecclesie separatus 
anatema * fiat. . 


I. 19 


1085. 


v*., 


1099. 


594 - CHARTULARIUM 

Faeta carta hujus donationis anno ab incarnatione Domini mille- 
simo Lxxx° v*, inditione vin. 

Ego Bertrannus episcopus hanc cartam fieri jussi, et hoc donum in 
manu prescripti Massiliensis abbatis manu propria firmavi, presentibus 
et laudantibus valentioribus clericis meis, videlicet Amalrico, pre- 
posito sedis mee, et Bosone cannonico et Rotberto de Barjols. 


601. 
Carta Berengarii , episcopi Forojuliensis. 


[n nomine sancte et individue Trinitatis. Notum sit omnibus homi- 


“nibus, tam futuris quam presentibus, quod ego Berengarius, gracia 


Dei, ecclesie Forojuliensis episcopus, post multas querimonias, quas 
abbates et monachi Massiliensis monasterii sepius in antecessorum 
nostrorum fuderunt auribus et nostris, pro illis honoribus et ecclesiis 
quas in episcopio mihi commisso habebant et quas antiquitus adqui- 
sierant, sed ab diversis personis et a diversis temporibus injuste perdi- 
derant, eorum justis motus querimoniis, eas quas perdiderant ecclesias, 
cum suis rebus omnibus et honoribus, ab integro eis reddidi, et quas 
tenebant a quibuscumque personis, ut in perpetuum, cum his quas a 
me recuperabant, sine ulla contradictione cujuscumque persone tene- 
rent , presenti carta firmavi. Reddidi enim eis ecclesiam sancte Marie de 
Pignans et ecclesiam sancte Marie de Bargolis et omnes ecclesias qug sunt 
in valle Carceris, et ecclesiam sancte Marie que dicitur Deaurata, et 
omnes ecclesias de Luco, et omnes ecclesias de Cabaza, et omnes eccle- 
sias de Archs, excepta ecclesia sancte Cecilie, et ecclesiam de Grimald 
et ecclesias de Cillanz. Has omnes ecclesias, quia cognovi juris esse 
Massiliensis monasterii, eupiens multumque desiderans in eisdem eccle- 
sus Dei servitium fieri, reddo, dono atque concedo, cum consilio cleri- 
corum meorum omnipotenti Deo et sancte Marie et sancto Victori mar 
tiri, et monasterio Massiliensi, et abbati Richardo, et monachis omnibus, 
tam presentibus quam futuris, in predicto monasterio commanenü- 
bus, cum omnibus ecclesiis ad easdem ecclesias pertinentibus, cum 
earum decimis et primiciis, cum sepulturis et offertoriis, cum emuibus 


SANCTI VICTORIS. 595 


rebus atque possessionibus suis, et cum om dignitate sum, salva 
tamen in onmibus episcopali reverentia, ut ipsi tnonachi in perpetuum 
babeant, teneant et possideant, cum omnibus ecclesiis et capellis in 
earum terminis hedificatis et hedificandis. Dono eciam et concedo eis 
quicquid habent et tenent et possident et adquirere poterint in epis- 
copio meo. Si quis vero contra hanc mee donationis cartam, quam, 
cum consilio clericorum reorum, fieri precipi, venire temptaverit, 
non valeat implere quod male tupierit, sed insuper, nisi ammonitus 
resipuerit, iram omnipotentis Dei incurrat, et a gremio sancte matris 
eoclesie segregatus anathema fiat. 

Facta est hec carta anno dominice incarnationis millesimo xc" vmr. 

Signum Raimundi prepositi. Signum Raimoardi canonici. Signum 
Bermundi canonici. Signum Petri Rotfredi canonici. 


Carta de Barjols. 


Jhesu Christi Domini clementia inspirante et ejus benignissimo suf- 
fragio opitulante, Ego krbertus et uxor mea nomine Adalgarda, ego 
etiam Albinus et fratres mei, necne ego Pontius Aliassaus filiusque 
meus Isnardus et uxor ejus, una cum fihis nostris, de salute animarum 
nostrarum solliciti et immanitatem nostrorum scelerum pertimescentes, 
ut a pio Domino veniam peccaminum et ablutionem possimus conse- 
qui crimmum, facimus donationem omnipotenti Deo sanctique Vic- 
toris martiris monasterio , aut procul a Massilia fundato, et monachis 
ibidem Deo servientibus, tam presentibus quam et futuris, locum vi- 
delicet Barjols cognominatum, in honore sancte Dei genitricis ac sancti 
Johannis seu'aliorum sanctorum consecratum, in comitatu Foroju- 
liedsi territorioque castelli quod dicitur Ponteves situm. Qui locus 
habet terminos huic cartule insertos : ab oriente et meridie, aquam 
que dicitur Ponteves; ab aquilone, sicut aqua decurrit usque ad bal- 
mam, et de balma transversim per montem usque ir fluvium quem 
nominant Beva, et sicut Beva descendit usque in supradictam aquam 
que dicitur Ponteves. Igitur ego Arbertus et uxor mea Adalgarda he- 


1021. 


596 CHARTULARIUM 


redesque nostri supradicti quicquid. infra hos terminos esse videtur, 
cum campis, vineis, ortis, pratis, montibus, silvis, arboribus, pascuis, 
molendinis, aquis earumve decursibus, omnia omnino ex integro 
donamus Deo ac sancto Victori, martiri glorioso, et hoc rogatu et 
consensu domni abbatis Archinrichi', qui hactenus possessor extitit 
ejusdem loci. Si quis vero, nos aut aliquis nostrorum heredum, vel 
quelibet persona hanc donationem violare temptaverit, non valeat, 
sed cogatur solvere auri optimi libras rx, ac deinceps, etc. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxr, in- 
ditione m, regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provintie. 

Ego Arbertus et uxor mea Adalgarda heredesque nostri hanc dona- 
tionem scribi rogavimus ac testibus firmare rogavimus, insuper etiam 
manu propria firmavimus. Pontius, filius Arberti, firmavit. Bertrannus 


"filius firmavit. Albinus firmavit. Fratres ejus firmaverunt. Pontius 


i* 137. 


5 Mai. 1038. 


Aliassau firmavit. Isnardus, filius ejus, et uxor ejus firmaverunt. 
Isnardus firmavit. Uxor ejus firmavit. Attanulfus et Malchus firmave- 
runt. Alius Attanulfus firmavit. Dodo firmavit. Natalis firmavit. Lu- 
nensis firmavit. Raiambertus firmavit. Pontius presbiter firmavit. Ros- 
tagaus monachus scripsit, jubente domno abbate Ysarno. 


603. 


Carta de Aquina. 


Omnipotentem Deum cum ineffabili providentia suo velle liqueat 
creasse cuncta, extat homini datam ad possidendum terram simulque 
subsistentia in ea vel ex ea. Quocirca ego Eldebertus, et uxor mea 
Leothguarda, et filii mei Pontius, Isnardus, Wilelmus, Rostagnus, 
Helefantus, Gauciolenus, considerantes peccatorum nostrorum discus- 
sionem in die judicii, et terrorem judicis formidantes , donamus äli- 
quit de alode nostro in elemosinam omnipotenti Deo et sancti Victoris 
martiris monasterio, prope Massiliam fundato , et abbatibus ac mona- 
chis, tam presentibus quam et futuris, ibidem Deo servientibus, pro 


* Archinricus, abbas Montis Majoris. 


SANCTI VICTORIS. 597 


redemptione animarum nostrarum et seniorum nostrorum, qui ipsum 
alodem nobis dederunt. Et est ipse alodis in comitatu Regense, in 
loco qui vocatur Aquina sive Saleta. Ipsam villam totam cum terminis 
suis, quantum hic ego habeo vel alius per me, exceptis quinque man- 
sibus, et de istis quinque mansibus, de duobus tasca et decimum, et 
de tribus qui remanent totum decimum. Termini vero supradicte ville 
hii sunt : ab oriente, sicut est via de guado Maurisco usque ad confi- 
nium montis qui vocatur Viriz; ab occidente, fons qui vocatur Galu- 
bio, et sicut est ipsum flumen qui vocatur Verdunus usque ad supra- 
dictum guadum. Igitur nos donatores donamus, sicut supra, dictam 
villam cum omnibus que ad ipsam pertinent, jure perpetuo, tra- 
dimus, transfundimus, ad omnia quecumque facere voluerint. Sane 
si quis, nos aut heredes nostri vel alia opposita subrogata persona, 
qui contra donationem istam ire, aliquit irrumpere et inquietare vo- : 
luerit, primitus iram omnipotentis Dei sive omnium: sanctorum incur- 
rant, et cum Dathan et Abiron vel cum Juda traditore participetur in 
infernum et postea in vinculo quod inrumpere temptaverit componat 
tantum et alium tantum, quantum ipsas res melioratas acquirere po- 
tuerint. 

Signum Heldebertus et uxore sua Leothguarda et filiis Pontione, 
Isnardo, Wilelmo, Rostagno, Helefante, Gaucioleno, qui hanc cartam 
donationis scribi jusserunt, et testes firmare rogaverunt, et manu pro- 
pria ipsi firmaverunt. 

Facta carta sive donatio hec n1 nonas mai, feria vi, anni Domini 
millesimo xxxvur, indicione vr, regnante Cono imperatore. 

Garantus firmavit. Boso firmavit. Airoardus firmavit. Isnardus fir- 
mavit. Raimbaldus firmavit. Wiaburga firmavit et filius suus Petrus 
firmavit. Rerardus firmavit. Wilelmus et uxore sua Elena firmaverunt. 
Raimundus firmavit. Pontius Arbertus firmavit. Tassilis firmavit. Ri- 
colfus presbiter firmavit. Pontius Rothbaldus, Pontius Pelatus firma- 
verunt. Pontius Ramerius firmavit. Aldebertus Aldemarus firmavit. 
Petrus presbiter firmavit. Venerandus presbiter firmavit. Renaldus 
monachus scripsit, domno abbate Ysarno mandante. 


1021 — 1044, 


598 CHARTULARIUM 


604. 
Carte de Aquina. 


Conditor Deus omnium et rector subsistentium, honore sui nominis 
et gloria decoris, conditis jam celestibus angelorum agminibus , jam- 
que eorum primo ab arce poli lapso, in infernum dimerso, large 
benignitatis pia provisione creans Adam ex limo terre, Evam ejus 
latere fincxit, eamque illi juncxit, in Paradiso posuit. Qui, culpis 
exigentibus, pulsi beatis sedibus, miserrime inde abjecti, in hanc 
terram projecti, multis penis multati et mortibus addicti, hanc vallem 
lacrimarum subierunt exilium. Cui tamen Ade Creatoris clementia pro- 
misit adfuturum Deum hominem verum ex Seth sancta projenie 
nasciturum, virgine matre, qui hominem redimeret, scelus quoque 
ablueret, totque homines daret celi regna concendere quot angelos 
beate contingit remansise. Quique veniens Christus ut olim preconi- 
zatus, a Johanne baptizatus, in terris conversatus, mortedjudicatus, 
pro hominibus passus, suo sacro baptismate sanctaque passione fide- 
lium ecclesiam, sua morte redemptam, ipsam sibi amicam et omnino 
dilectam gaudens habere sponsam eandem sibi matrem dicit esse ac 
fratrem. Is celum ascensurus, nobiscum permansurus, reliquit in 
mandatis : « Hec mando vobis satis ,-ut invicem diligatis, ut dilexi vos 
gratis. Alterutrum portate in summa karitate ; ut fratres vos amate. 
Hanc vobis hic relinquo et perpetim comitto; hanc dignam esse 
vestem scitote nuptialem; hanc quisque non indutus, ad nuptias in- 
gressus, metuat atque paveat, intrante rege ad nupcias, quando mit- 
titur foras, manibus conligetur, in tenebris mitatur, in inferno damp- 
netur ploratione perpete ac dentium stridore. » Christi ergo amore 
atque dilectione, ut mereamur ingredi aulam celestis regni atque socii 
esse polorum regis mense, ego frater Isnardus, Massiliensis monachus, 
obediens preceptis Ysarni, sancti patris, restauravi ecclesiam, fide- 
lium consilio promptoque adjutorio, in loco sive villa que vocatur 
Aiguina, vel nominatur Sala. Hanc vero cupientes et omnino volentes 
Domino consecrari ejusque genitricis in onore Marie, celorum atque 








SANCTI VICTORIS. 599 


terre domine et regine, hoc literis firmamus et posteris mandamus, 
quia hec est dilecta celestis regis sponsa. Huic quisque servierit et 
libens frequentaverit, crebris orationibus atque cordis gemitibus, sciat 
se intraturum * ad suptias beatas Christi, regis celorum, ac perpetim 
mansurum cum cetibus sanctorum, amen. 

Igitur ego, in Dei nomine, Heldebertus, una cum filiis meis, qui 
hunc locum monasterio sancti Victoris donavimus, huic sancte eccle- 
sie, que est, constructa in loco vel villa que dicitur Aquina, in die con- 
secrationis ejusdem ecclesie, modiatas n de terra arabili, pro redemp- 
tione anime mee vel parentum meorum, mulieris ac filiorum, dono, 
ut monachi sancti Victoris, eodem loco manentes, omni tempore te- 
neant, a presenti die et deinceps, absque ulla contrarietate alicujus 
persone hominum. Similiter, ego eciam, die quo supra, ego Isnardus 
de Aquina facio donationem supradicte ecclesie vel monasterio quin- 
que modiatas de terra arabili; ad locum vel in loco qui dicitur Mora- 
ria rir modiatas, quintam vero modiatam ad Carumbum et ad Amig- 


dalarios, supra dicto tenore. 


Et nos fratres Pontius atque Bermundus, filii Accedlene, donamus . 


totum decimum de istas quinque modiatas, tenore supradicto. Simi- 
liter quoque ego Accelena et filii mei Pontius atque Bermundus, eodem 
die consecrationis, pro redemptione animarum nostrarum sive paren- 
tum nostrorum , donamus unam modiatam de terra arabili, in loco 
qui dicitur ad Peracetam. Ego eciam llisiars de Bul dono ecclesie 
supradicte, sive loco et monasterio sancti Victoris martiris, monasterii 
Massiliensis, clausum vinee dono quem planto, in loco qui dicitur 
Cataliosco, eodem tenore quo superiora sunt data, excepto quod 
diebus vite mee retineo usus fructus, et post mortem meam accipiant 
eum babitatores supradicti loci; omnem vero decimum dono in pre- 
senti de eadem vinea. Ego Raimundus, eodem die consecrationis, in 
sponsalicium supradicte ecclesie, dono modiatam 1 de terra arabili, 
que fuit de manso de Flavio, ad Crucem, juxta vineam de Rothbaldo, 
eodem tenore quo et alia superius sunt data. Si quis vero hoc spon- 
salicium inquietare presumpserit, omnibus Dei maledictionibus sub- 
jaceat et in inferno sepultus, eternarum flamarum perpetuas penas 


ve. 


Circ. 1090, 


600 CHARTULARIUM 


luat, et in presenti coactus in vinculo decenas auri libras solvat, pre- 
senti donatione inviolabiliter permanente. 

Similiter, in alia restauratione, post combustionem, Rostagnus, 
Pontius, Alfantus dederunt ipsius ecclesie sancte Mariæ peciam : de 
terra, juxta vineam de Pontio Mannaseu. 

Arduinus monachus scripsit, prescriptis donatoribus rogantibus. 


605. 
Item alia. 


Extat carta scripta apud monasterium Massiliense, qualiter beate 
memorie domnus Ysarnus abbas! acaptavit honorem Salete, que est 
in territorio castri quod dicitur Aquina, de Aldeberto Sancti Georgii . 
et filiis ejus. Quam cartam, post clarissimum ejus obitum, ipsius domni 
Ysarni diversis altercationibus atque contentionibus, et infra determi- 
nationes jam dicte carte, terrarum subreptionibus, cum idem Adel- 
bertus et filii ejus falsare niterentur, placitum constitutum est in eadem 
Sala; quod habuit domnus Bernardus*, ejusdem monasterii abbas, in 
quo eciam affuerunt milites ipsius terre, domnus scilicet Wilelmus, 
senior monasterii, cum uxore sua Elena, et nepos ejus Raimundus 
et Pontins Arberti et Pontius Malfactus et Tassilo et Riculfus atque 
Pontius Rothbaldus canonici, multique alii. In quo placito, in pre- 
sentia dictorum militum, in manu jam dicti abbatis, sepe dictam 
cartam, sicut scripta est et clericus eam legere potest, sine ullo reti- 
nemento, insuper et terras atque vineas male invasas atque defen- 
sorium et molendinos dederunt, reddiderunt atque omnimodis firma- 
verunt, et eciam asenarias et boarias et alberguarias, extra voluntate 
monachorum, et omnes malos usos quos ibi apprehendebant, in pre- 
sentia domni abbatis suorumque monachorum et militum qui, sicut 
diximus, ibi aderant, dereliquerunt, Aldebertus scilicet, Rostagnus 
et Helefans, filii ejus; insuper et claustram atque mansionum ecclesie 
sancti Johannis, et onorem omnem ipsius ecclesie atque decimum, 


! Isarnus abbas 1021 — 1044. * Bernardus de Ruthenis, abbas 1046 — 
1079. 


SANCTI VICTORIS. 601 


sicut Venerandus presbiter per Aldebertum et filios ejus abebat vel per 
eos acaptaverat; omnia in manu ipsius abbatis dederunt atque omnino 
firmáverunt, et, quia hoc fecerunt, dedit domnus abba Aldeberto 
bovem unum optimum, et Rostagno mulam optimam. 

Similiter Pontius Aldebertus, in manu domni abbatis Richardi !, 
firmavit ; et dedit ei x solidos. 

Ego Helefans precepi scribere hujusmodi noticia literarum, ad co- 
gnitionem presentium et futurorum, et facio donationem atque guir- 
pitionem de claustro eeclesie sancti Johannis, atque de orto et de 
omni honore sponsaligii ipsius ecclesie, in manus scilicet Rainoardi 
atque Aicardi ; et, accipiens ab eis precium xir solidorum, quantum 
ad me pertinet , dono, sicut dixi, sancte Marie et sancto Victori et mo- 
nachis ejus, ut habeant et possideant semper sine ulla mea inter- 
pellatione cunctorumque viventium. Et quantum infra determinatio- 
nibus karte, quam dedimus et firmavimus sancte Marie et sancto 
Victori, ego mihi retinere videbam vel homo per me, si dicere potue- 
rint monachi quod sanctus Victor vel sui melius habere debeant quam 
ego, pro hoc ego eis relinquo. 


. 606. 
Item alia. 


Omnipotentem Deum cum ineffabili providentia suo velle liqueat 27 a 28 apr. 
creasse cuncta, extat homini datam ad possidendum terram simul- 1051. 
que subsistencia in ea vel ex ea. Quocirca, ego Raimundus? episcopus 
considero peccatis meis discussionem in die judicii, et terrorem 
judicis formido, dono sive vendo aliquit de alode meo * in helemo-  f 138. 
sinam omnipotenti Deo, et sancto Johanne Baptista et sancto Petro 
apostolo (et in honore eorum sunt altarii fundati in villa qui vocatur 
Aquina sive Saleta), et ad domnum Venerandum sacerdotem et ad suis 
clericis, tam presentibus quam et futuris, ibidem Deo servientibus, 


! Ricardus cardinalis. auctoribus Gall. christ. , qui tamen argumenta 
* D. Estiennot conjecit hune Raimundum minus probabilia i in contrarium attulerunt. 
ecclesise Regensi praefuisse. Haud ita visum est 


I. 16 


602 CHARTULARIUM 


pro redemptione anime mee, et pro patre meo ac matre, fratribus sive 
sororibus meis, et avunculo meo domno Wilelmo, et seniore meo 
comite, qui ipsum alodem mihi dedit; item, ipse alodus ipsius man- 
sus, de domno Venerando presbitero, in castro que nominant Monas- 
terio, ut nullum servicium exinde faciat ipse Venerandus presbiter 
et clerici ejus, tam presenti quam et futuri, atque filii ejus, id est Isnar- 
dus, Petrus atque nepus suus Petrus, nisi ingratis eorum animis. 
Igitur ego domnus Raimundus episcopus donator dono supradictum 
mansum cum omnibus que ad ipsum pertinent, id est in vineis et 
pratis, garucis et aratis, in planis et in montibus, in rivulis et fontibus 
et molinis , arboribus pomiferis et inpomiferis,. quantum hic scriptum 
est et scriptum erit. Sane si quis, ego aut heredes mei vel alia oppo- 
sita subrogata persona, qui contra donatione ista ire, aliquit inrum- 
pere vel inquietare voluerit, primitus iram omnipotentis Dei, et sancto 
Johanne Baptista et sancto Petro apostolo sive omnium sanctorum 
incurrat, et cum Dathan et Abiron vel cum Juda traditore participetur 
in infernum, et postea vinculo quod inrumpere temptaverit componat 
tantum et alium tantum, quantum ipsas res melioratas adquirere 
potuerit. 

Signum domnus Raimundus episcopus, qui hanc cartam donationis 
scribi jussit et testes firmare rogavit, manu propria ipse firmavit. 

Facta karta ista v kalendas mai et donatio hec 1nr kalendas ipsius 
mensis , in die dominico, anno Domini millesimo r1, indicione nu et 
luna 1nix , regnante Christo Domino qui celi sedet solio !. 

Iste donator atque firmatores, laudatores vel amatores donationem 
istam, sint benedicti et absoluti de peccatis eorum, de Deum omnipo- 
tentem, qui de semetipso dixit : « Ego sum À et N, primus et novissi- 
mus, inicium et finis*; » et de sancto Johanne Babtista et de sancto 
Petro apostolo, ad quorum donatio facta est, et de omnibus sanctis 
vel sanctas Dei , et habeant partem in psalmis et in sacrificiis, in jeju- 
niis, in vigiliis, in orationibus, in elemosinis atque in operibus bonis, 
que in eodem loco facte sunt aut facturi erunt, amen. 


! Id est quarta decimg. 3 Apoc., XXII, 13. 


SANCTI VICTORIS. 603 


Gofredus * comes firmat. Ermens firmat. Ugo Tenctus firmat. Alde- 
bertus Ferus. firmat. Willelmus firmat. Aldegerius Dalen firmat. Evi- 
dus de Laurata firmat. Tassilus, filius Terdel, firmat. Pontius Gera 
firmat. 


607. 

Alia. 
| Auctoritas etenim jubet ecclesiastica et lex consistit romana, ut 
quicumque rem suam in qualicumque potestate transfundere voluerit, 
per paginam testamenti eam infundat, ut prolixis temporibus et quieta 
soluta permaneat. Quapropter, ego Raimundus* episcopus, auctorita- 
tem secutus, tibi dono, fidele meum, nomine Venranno presbitero, pro 
amore et dulcedine vel benevolentie tue que circa te habeo, et pro 
tuum servitium que tu mibi bene fecisti et in antea cupis facere, et 
ideo per volumptatem Dei seu parentum nostrorum, pro ipso amore, 
dono tibi aliquit de hereditate mea, qui mihi legibus obvenit, tuo maso, 
ad alodem, cum campis et vineis, cum ortis et molinis, cum ermo et 
culto. Et est iste masus in comitatu Regense, in castrum que nominant 
Monasteri. Et in ipso manso, quantum pertinet et in antea pertinere 
debet, totum et ab integrum tibi dono, cum omnibus apendiciis ejus; 


April. 1043. 


et facias tu quicquid facere voluerit, id est habendi, vendendi, cedendi, 


dandi, comutandi tuisque heredibus derelinque[ndi]. Sane si quis, ego 
aut ullus homo de eredibus meis, qui contra hanc cartulam dona- 
toris ire, inquietare vel inrumpere voluerit, non waleat exvindicare 
quod repetit, sed componat tibi in vinculo de auro puro libras im, et 
postea donationis iste firma et stabilis permaneat omnique tempore, 
cum stipulatione interposita quoque pro omni firmitate subnexa. 

Facta cartula donationis iste in mense aprilis, anno ab incarnatione 
Domini nostri Jhesu Christi millesimo xr m. 

Raimundus episcopus, qui hanc donationem fieri et testes fir- 
mare rogavit, manu sua firma|vit]. Signum Teutbaldus. Signum Tautfre- 
dus. Gofridus testis. Ysnardus testis. Alius Teutbaldus testis. Ingui- 


* Gaufredus I, comes Provincie. 2 * Idem qui supra, p. 601. 


te 


———— -— — w—— -- 
- 
LS 


April. 4053. 


v°. 


Dec. 1053, 


604 CHARTULARIUM 


bertus testis. Beringarius presbiter testis. Ricolfus testis. Vincentius 
presbiter testis. Petrus presbiter testis. 


608. 
Alia. 


Auctoritas jubet ecclesiastica, et lex precipit romana, efc. Qua- 
propter ego Gozfredus et Isnardus et Wilelmus et uxor mea Aitrudis 
donamus aliquid de terra nostra, ad opus vineam, in helemosinam 
omnipotenti Deo et sancto Johanne Baptista de Aquina, pro redemp- 
tione animarum nostrarum sive parentum nostrorum , ut Deus omni- 
potens eripiat animas nostra de pena inferni et de potestate diaboli. 
Et est ipsa terra in loco qui vocatur Fraixineda ; et faciant ipsi clerici, 
qui ecclesiam sancti Johannis regunt, quicquid facere voluerint. Ego 
Gosfredus et uxor mea Aitrudis et filii mei donamus totum decimum 
nostrum de alode nostro, in territorio de Aquina, * de nobis et de 
homines nostros, ad ipsam ecclesiam sancti Johannis, pro redemptione 
animarum nostrarum et de parentibus nostris. Sane si quis, nos aud 
heredes nostri, qui contra donationem istam ire, inquietare vel in- 
rumpere voluerit, non valeat vindicare quod repetit, sed componat in 
vinculo auri optimi libras ix et postea firma et stabilis permaneat om- 
nique tempore. 

Facta carta ista in mense aprilis, regnante Ehnrico, rege sive impe- 
ratore, anno ab incarnatione Domini nostri Jhesu Christi millesimo rui, 
indicione vr. 

Gofredus et Isnardus et Wilelmus et Aitrudis, qui hanc donationem 
scribi fecerunt et testes firmare rogaverunt, manibus eorum ipsi firma- 
verunt. Ysnardus firmavit. Jofredus firmavit. Wilelmus de Aquina fir- 
mavit. Pontius Framaricus firmavit. 


609. 
e — Alia. 


Dum homo vixerit in hoc seculo, cogitare debet de eterne vite 


bam m m. —— —— ——MÀWÀ€ 050000 


SANCII VICTORIS. 605 


retributionis. Ego Eldebertus et uxor mea Laujarda et filii mei sie 
cogitavimus, pro peccatis nostris, pro remedio animas et casum hu- 
mane fragilitatis, ut Deus omnipotens eripiat animas nostras de clau- 
stra inferni et de temptatione diaboli, et in transitu nostro succurrat 
nobis archangelus Michahel, et a peccatorum nostrorum Dominus 
absolvere digneris; pro ipsa amore vel propter ipsam retributionem, 
donamus et vendimus ad ipsa sancta ecclesia, que est fundata vel de- 
dicata in honore sancti Johannis Babtiste, in ipsa villa que nominant 
Saleta, una modiata de terra, ad opus vineam, orto 1 de Rolanno, 
quartam partem de toto decimo et de alio quartone medietate; et, ad 
opus claustra , de uno angulo ecclesie a sancti Johannis Babtiste usque 
in alterum angulum et usque in cacumen de ipsa mansione que ibi 
facta est; et faciant ipsi canonici vel ipsi presbiteri, qui super ipsum 
altare missas canunt vel canere debent, et ad opus ecclesie, quiquid 
facere voluerint. Habemus conventione de receptis , in octobri , vi mi- 
lites, a pane et vino et carne et civada; in mense madio, alios v1 mi- 
lites, a pane et vino et carne et erba. Ego Venerannus presbiter et 
Rainoardus donamus per ipsam honorem x et vu solidos. Sane 
si quis, nos aut ullus de propinquis parentibus nostris, qui contra 
donationem istam ire, inquietare vel inrumpere voluerit, iram Dei 
omnipotentis incurrat super eum, et maledictio Patris et Filii atque 
Spiritus Sancti, et postea componat in vinculo de auro optimo libras x, 
et postea donatio ista firma et stabilis [permaneat] omnique tempore, 
cum stipulatione quoque pro omni firmitate subnixa. 

Facta donatio ista in mense decembris, anno millesimo necnon et 
quinquagesimo tercio. 

Heldebertus et uxor mea Laujarda, necnon et filii mei Pontius, 
Willelmus, Rostagnus, Alfantus, Jauzolenus, Aicardus, qui hanc 
donacione fieri jusserunt et testes firmare rogaverunt, manibus ipsorum 
firmaverunt. Pontius Garanto firmavit. Ysnardus Ros firmavit. Gun- 
terius firmavit. Ætenulfus firmavit. Bonest firmavit. 


Febr, 1059. 


f* 139. 


1048 — 1061. 


606 CHARTULARIUM 


610. 
Alia. 

Conditor Deus omnium et rector subsistencium, honorem sui nomi- 
nis et gloria decoris conditis jam celestibus angelorum agminibus', etc. 
Ego Heldebertus et filii mei donamus 11 modiatas de terra ad ecclesiam 
sancti Johannis. Ego Isnardus Richelmus et frater meus donamus de 
nostra hereditate ad ipsam ecclesiam 1 modiatam. Et ego Bermundus 
et Pontius et Haldebertus et Ricardus donamus ad ipsam ecclesiam 
quantum nobis atinet in illo deliscario. Et ego Venerandus presbiter 
dono 1 modiatam de terra que fuit de manso de Colomba, et alia 
modiata que fuit de manso Anastasii. | 

Factum sponsalicium istum in mense februarii, feria n1, luna v, 
anno ab incarnatione Domini millesimo r vi”. 

His litteris firmamus et posteris mandamus quia hec est dilecta 
celestis regis sponsa; huic quisquis servierit et libens frequentaverit 
crebris orationibus atque cordis gemitibus, sciat se intraturum * ad 
nuptias Christi, regis celorum, ac perpetim mansurum cum cetibus 
sanctorum, amen. Domnus Raimbaldus? archiepiscopus firmat. Rai- 
mundus* episcopus firmat. Heldebertus firmat. Ysnardus Richelmus et 
Pontius Verdelonus firmant. Berengarius presbyter firmat. Ricolfus 
presbyter firmat. Pontius Robaldus firmat. Vincentius firmat. Pontius 
Manases firmat. Bellaronus firmat. Atelmus Obertus firmat. Pontius 
Accelena et Bermundus firmant. Pontius presbiter scripsit. 


611. 


Carte Venerandi. 


Notitia descriptionis, quam Venerandus et Rainoardus fecerunt 
presbiteri cum monachis sancti Victoris. Dederunt enim se cum 


! Ut sup. n. 604. * Raimbaldus archiepiscopus Arelatensis. 

* A. 1059 luna 5 obtigit 21 feb. feria 1;a. — * Idem fort. cujus duas chartas edidimus, 
autem 1060, 10 feb. feria 5. Inde conjiciendum sup. n. 608 et 607. 
est errorem in notas chronologicas irrepsisse. 





SANCTI VICTORIS. 607 


ecclesia sancti Johannis, que est sita in loco qui vocatur Aquina, et 
ecclesia sancti Petri, que est sita in territorio Almis castri, quod est in 
Forojuliensi, cum omnibus que ibi adquisierunt et adquisituri sunt, et 
cum omni sua substancia, mobili vel immobili, que habent et habituri 
sunt. Hec omnia dereliquerunt pro remedio animarum suarum et 
pro redemptione suorum peccatorum, et ut habeant partem per omnia 
in benefacto et dicto istius monasterii in vita sua, et, post mortem, 
in manu et potestate Petri abbatis, in loco monachi, in presentia omnis 
conventus. Ipse vero predictus abbas commendavit eis hec omnia, 
loco obedientie, sicut alicui ex suis monachis. Hanc donationem Ve- 
nerandus presbiter et Rainoardus presbiter propriis manibus firma- 
verunt. 


612. 


Breve de guirpitione quam fecerunt Venerandus presbiter de ecclesia 
sancte Mariz et sancti Victoris de Aquina, et de octava parte de decimo 
de tota villa , quam villa ipsa mandat, et de planta quam factam habe- 
bant monachi sancti Victoris et eorum homines in sponsalicio sancti 
Johannis. Fecit eciam guirpitionem idem presbiter de una modiata de 
terra, que est de manso Johannis fabri et de septem mansionibus circa 
ecclesiam ipsam existentibus. Et positum est vinculum quod si ipse, 
aut homo aut femina aliquando per illum, contrapellationem fecerit de 
his omnibus supradictis , ut ille jam dictus Venerandus solvat xu solidos 
denariorum monachis sancti Victoris; insuper ipsa guirpitio firma in 
perpetuum permaneat. 


613. 


Carte de Lagnenas. 


Omnipotentem Deum cum ineffabili providentia suo velle liqueat 
creasse cunta, extat homini datam ad possidendum terram simulque 
subsistencia in ea vel ex ea. Quocirca ego Gerenus, frater eciam meus 
nomine Heldebertus , cum uxoribus nostris Richilde et Stephana, una 
quoque cum filis nostris Ysnardo, Wilelmo, Petro, Raimundo, Gui- 
gone, Gereno, Ysnardo, enorme scelus nostrum considerantes pluri- 


Circ. 1059. 


Circ, 1015. 


608 CHARTULARIUM 


mum, , necnon discussionem futuri peccatorum judicii , territique inma- 
nium flammarum gehennalium, queque illis est pena qui hic nolunt 
commissa a se deflere peccata, quo est vita perpetua mors omnis mortis 
pessima , perhennis ibi fletus, fine nullo metandus, ignium eternalium, 
vermium!, vermium immortalium atque stridoris dentium; illic omnia 
mala que, nec occulis visa , auribus inaudita, corde non comprehensa, 
diseriminium feralium , ultricium peccaminum nostrorum multiplicium, 
reatus sive criminum, ac tumerent precordia trementia pericula incur- 
rere jam dicta, Domini tamen Christi dulcis nobis promissi oportet re- 
minisci. His denique pro nobis passus postmodum cunctis, ut a nobis 
comissis misereatur malis, prius tamen peracta penitentia digna, Luce 
in evangelio, quodam inquit in loco : « Gaudium est in celis, coram 
angelis sanctis, sub uno peccatore in sese penitente, cum agnoverit 
parum vel eciam ad multum quid deviasse gressum”. » Olim et propheta, 
elemosinàm gratam suis pro se donatam eo se accepturum, ut impleat 
promissum : « Ut ignem delet aqua, peccatum elemosina”; » itemque, 
sic propheta : « O tu, absque te, Deus, perpexit nullus visus que sunt 
a te preparata tuis amicis bona; quis omnis honor gratior possit fari 
quam promptior lingud , quam cogitare cor*. » Igitur horum memo-es, 
terrorem judicis formidantes, credentia redemptoris amplectentes,terram 
nostre potestatis nostreque dicionis, que olim fertur juris esse sancti 
Victoris cenobii Massiliensis, ejusque sociorum eo requiescentium , 
omnipotenti Deo, predicto monasterio statuimus donandum simulque 
reddendam, videlicet vallem que dicitur Lagnenas, item vallem Ova- 
tinam, ut nullus post hanc nostrum, parentum, filiorum, ingenui vel 
servi, aliquam ibi partem querant aut potestatem nec dominationem, 
sed contra invasores, fures atque rapaces, sint semper defensores 
atque vindicatores, ut servi Dei omnes illic una manentes, futuri ac 
presentes, orent pro nobis ad Deum, ut deleat delicta que comisimus 
multa ne mergamur in tartarum, sed precantibus illis vocemur ad 
regnum. Terra ergo vel vallis supradicte in comitatu sunt Regense. 
Ego igitur Gerenus, frater eciam meus nomine Heldebertus, cum uxo- 


! Videtur delendum. * Ecclic., VI, 33. 
5 Luc., XV, 10. * Cor., lI, 9. 


SANCTI VICTORIS. 609 


ribus nostris et filiis, hanc cartam manibus propriis firmavimus, et 
testes firmare rogavimus. 

Rainoardus de Buldog firmavit. Ysnardus, filius ejus, firmavit. Pon- 
tius de Fonte Morosa firmavit. Pontius Terdeg firmavit. llgirannus de 
Bagar firmavit. Pontius de Bras firmavit. Lambertus, frater ejus, fir- 
mavit. Guitbertus de Monte Azac firmavit. Domnus Almeradus* episco- 
pus firmavit, simulque et ecclesiam sancti Juliani Deo omnipotenti 
sanctoque Victori martiri donavit. 


614. 


Quoniam Dominus noster Jhesus Christus sponsam ecclesiam suam 
vocare dignatus est, et, apostolis ejus idipsum asserens, inquid: 
« Dispondi vos uni viro virginem castam exibere Christo*; » idcirco, 
ejusdem ecclesie corporis membra, Stephanus presbiter, cognomine 
Peregrinus, et Dalmatius, de castro quod vocatur Monteniacus, ad 
dicandam ecclesie, cujus corporis membra sunt, domum, dotalicium 
aliquod devota offerunt mente, pro redemptione animarum suarum 
parentumque suorum. Primus siquidem in comitatu Regensi, in terri- 
Jorio castri quod vocatur Romulas, in loco qui vocatur Sibiliana, unam 
modiatam de terra culta; alius vero in eodem comitatu, in loco qui 
vocatur Genisteo , unam semodiatam de vinea. Hec omnia ego Stepha- 
nus et ego Dalmatius [donamus] omnipotenti Deo et sancto Victori, ad 
illuminandum ante altare sancti Juliani martiris , jure perpetuo. Si quis 
autem hoc sponsalitium sive dotalicium sancte ecclesie nisus fuerit 
contra ire aut minuere, non valeat, sed componat in vinculo auri 
optimi libram unam, et insuper hoc dotalitium stabile firmumque 
permaneat jure perpetuo. Nos donatores manu propria firmamus, et 
testes firmare rogavimus. Umbertus firmavit. Vincentius firmavit. 
Ysnardus firmavit. Gentius firmavit. 


* Almeradus, episcopus Regensis, circ. 990 32 Cor., XI, 2. 
— circ. 1030, 


l | 77 


Circ. 1020. 


Girc. 1020. 


1002. 


610 CHARTULARIUM 


615. 


Ut unusquisque presulum, de una qualicumque voluerit episcopii sui 
parechia, construendi monasterium licentiam habeat, sancte sinodi Ni- 
cene trecentorum episcoporum traditione, auctoritas sanctorum precipit 
canonum. Quocirca ego Almiradus, sancte sedis presul Regensis, et 
fratres nostri canonici, aliquid ex jure episcopii nostri, pro redemp- 
tione animarum nostrarum, presulumque omnium seu canonico- 
rum, antecessorum nostrorum successorumque cunctorum futurorum, 
offerimus atque cedimus omnipotenti Deo et sancto Victori martiri ac 
monachis ejus, tam presentibus quam et futuris, ut semper orent 
ommes omnipotentem Deum pro salute nostra et omnium supradicto- 
rum episcoporum seu canonicorum : id est altare sancti Juliani mar- 
tiris, quod in eorum villa quam Lagninas vocatur situm est, quodque 
nostro subjacet episcopio, ab omni censu episcopali liberum reddimus, 
ita ut post hac nullus successorum nostrorum valeat vel presumat 
destruere quod ad nobis bene vel religiose gestum est. Sane si quis 
hoc episcopale preceptum sive helemosinarium donum contra ire vel 
annullare temptaverit , nostre subjaceat excommumicationi et omni-, 
potentis Dei maledictioni. 

Ego Almiradus episcopus et fratres nostri canonici manibus nostris 
firmavimus et testes firmare rogavimus. Umbertus canonicus firmavit. 
Stephanus canonicus firmavit. Vincentius firmavit. Ysnardus canonicus 
firmavit. Dalmatius firmavit. Gentius firmavit. Pontius firmat. 


616. 
Carta de Monasterio, in comitatu Begensi. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Petrus, Ermengardis, 
agnomine Blanche, quondam filius, tactus amore divine clementie, 
qui hucusque de me se non voluit vindicare, cum multa contra eum 
fecerim perverse; quin potius hortatur memetipsum de his quas mihi 
rebus comisit redimere , dicens : « Date helemosinam, et omnia munda 








SANCTI VICTORIS. 611 


sunt vobis; » et : « Sicut aqua extinguit ignem, iia elemosina extinguit 
peccatum?; » pro redemptione anime mee proque meorum parentum 
animabus, vrvens et in integra memoria sensuque vigens, dono, ad 
proprium alodem in perpetuum habendum, altari quod est consecra- 
tum in onore sancte Mariz , semper virginis , sanctique Victoris, Christi 
martiris, in monasterio Massiliensi, in manu Durandi, ejusdem loci 
presentialiter. abbatis, et in manu omnium abbatum qui post eum in 
eodem monasterio Massiliensi existerint, simulque monachorum ibi 
presentium et in reliquo temporis semper futurorum, videlicet octavam 
partem de Castello Novo, quod est constructum in loco qui dicitur 
Vallis Longa, in comitatu Regense, scilicet in ipso bastimento et in 
villa, et in toto ejusdem castelli territorio. In eodem quoque comitatu, 
in villa que Monasterium vocatur, dono similiter omnia que ad me 
pertinent in ipsa villa ejusque territorio, ad proprium alodem, in 
omnibus omnino locis jam dicte ville queque reperta mei juris fuerint; 
in terris cultis et incultis, et plantationibus presentibus futurisque, 
sive modica sint sive magna. Nichilominus eciam, in alio loco ejusdem 
comitatus qui dicitar Regengna, ad Sanctum Stephanum, dono smuili- 
ter octavam partem ipsius loci, que meum alodium est, in terris cultis 
et incultis, plantatis et plantandis. Hec omnia superius comprehensa, 
que sine dubio ex hereditate mihi parentum meorum obvenere ad 
alodem proprium, sicut ego predictus Petrus ad alodem proprium ex 
paterno jure accepi, sic eciam donavi ad proprium alodem in perpe- 
tuum habenda, sine ulla inquietudine , prenominato altari sancte Marie 
sanctique Victoris domnoque Durando, ejusdem sancti Victoris mona- 
sterii abbati , futurisque in eodem loco abbatibus , omnibus simul eciam 
monachis qui ib? videntur videbunturque omni tempore morari; ea 
tamen ratione ut mulier mea, quandiu vixerit, Constantia medietatem 
omnium predictorum teneat et possideat , non tamen alienare vel mino- 
rare eorum aliquid prevaleat; post mortem autem ejus, ipsa medietas 
reintegretur cum alia medietate et transfundatur in alodem proprium, 
sicut supradietum est, jam nominati altaris sancte Marie sanctique Vic- 


! Luc., XI, 41. 8 Bcelic., 1H, 33. 


f. 140. 


1064 — 1079. 


612 CHARTULARIUM 


toris. Hanc autem donationem, ut in perpetuum inconvulsa et firma 
persistere debeat, * huic cartule inscribi precepi, et inscripta manibus 
propriis firmavi , aliosque firmare rogavi. Si quis vero eam in aliquo 
inquietare vel decurtare temptaverit, non valeat vendicare quod voluit, 
sed iram Dei omnipotentis incurrat et dampnationem Jude traditoris 
subeat, nisi digna emendatione satisfecerit. 

Facta sive scripta est hec donatio anno ab incarnatione Domini 
millesimo r xr, indicione xv, epacta vri, feliciter. 

Scripsit autem frater Sirus eam, Petro rogante, et domno Durando 
abbate precipiente. 


617. 


Carta Guillelmi, de' Monasterio. 


In Jhesu Christi nomine. Güilelmus, princeps terre Regensis, dono 
Domino Deo et sanete Marie semper virgini , sanctoque Victori martiri, 
monasterii Massiliensis , et domno abbati Bernardo!, et omnibus mona- 
chis, tam presentibus quam futuris, ecclesiam saucti Johannis, que est 
fundata in comitatu Kegensi et in territorio castri vel ville que vocatur 
Monasterium , cum terra in qua sedet ipsa ecclesia et adjacet ei, quan- 
tum ego ibi habeo vel habere debeo. Et ego Raimundus, nepos jam 
dicti Guillelmi, pro remedio anime mee vel parentum nostrorum, 
dono similiter jam dictam ecclesiam , cum predicta terra , totam meam 
partem quod ibi abeo vel abere debeo. Et affrontat hec terra : de una 
parte, in prato qui fuit de Pontio Guerra, et de alia parte, m terra de 
Inard de Entra Peires , et vadit usque ad terminum anticum vel vetus; 
et de alia parte, affrontat in prato de Pontio Manasse vel de me Rai- 
mundo, donatore; et de alia parte, vadit usque in jam dictum pratum, 
qui fuit de Pontio Guerra; et quantum iste ii affrontationes includunt, 
sic donamus ego Guillelmus et nepos meus Raimundus jam dicto mo- 
nasterio et monachis, ad proprium alodem. Insuper ego Guillelmus 
jam dictus dono pratum veterem meum dominicum, qui dividit cum 
mea dominiea condamina, et dividit, de alia parte, cum prato de 


! Bernardus de Ruthenis, 1004 — 1079. 


e 


SANCTI VICTORIS. 615 


Inard, filio Pontio Turdel. Dono eciam vineam unam, in locum quem 
vocant Roca Budellera, sicut vadit via, et dono terra inculta que est 
circa vinea, quantum pertinet ad ipsa vinea. Dono insuper ortum quod 
tenuit Pontius Manasse, cum campo qui est inter duas vias, quem ha- 
bebam cum Pontio Framarig; et condamina de Campanils et aliam . 
condaminam in Merlet, qui dividit cum Marnard Richelm. Dono eciam ' 
terram qui est in Agachera, qui fuit de Inard de Balma et de Pontio, 
fratre suo, que dividit cum terra de Alambert, et dividit cum vinea 
de Combert, et dividit cum terra Raimundo, meo nepote vel herede. 
Dono eciam piscationem aque, ab ecclesia sancti Quirici usque ad 
viditium vel molendinum qui est juxtra viditium, cum molendino quem 
vocant Baiard , quantum ibi habeo vel abere debeo. Deno denique 
ego et uxor mea et filii mei licentiam omnibus militibus qui habitant 
in castro Monasterii, ut fevum quod tenent per nos in vita sua, si vo- 
luerint Deo donare ad alodem, faciant cum consilio nostro vel senio- 
rum qui fuerint in nostro honore; ad mortem "autem, donant cum 
consilio heredum suorum. Ego Petrus Richaus et Tassilis, frater meus, 
cum uxoribus nostris et filiis, donamus molendinum cum capite aqua 
Domino Deo et sanctó Victori. Et est fundatus juxta ipsam ecclesiam 
sancti Johannis. Et ego jam dictus Tassilis dono cavallum unum, cum 
capistro et freno et sella et subtus sellias et esperos ad monachum qui 
ibi mansurus est, in omni vita mea, et relinquo in mandatum omni- 
bus filiis et nepotibus meis et omni posteritati mee, qui de meo semine 
exierit, ut ipsi facianb similiter , quandiu possibilitatem abuerint de 
onor aut aver, tali scilicet ratione, ut, post mortem cavalli quod ego 
dono, infra novem dies ego alium restituam ei, similiter et omnis 
posteritas mea. Ego Guilelmus Tethbaldus et uxor mea Estelena dona- 
mus unam semodiatam de terra in Carbonera, que dividit cum terra 
de Pontio presbitero et cum illa de Petro de Per. Ego Pontius, filius 
qui fui de Inanard Novellet, et fratres mei Lozmar et Ugoli, donamus 
terram ubi fundata est ecclesia sancti Johannis, quantum ibi abemus 
vel abere debemus. Ego Rodulfus Aster et uxor mea Matell et filii mei 
Guilelmus, Petrus Ysnardus, donamus unam semodiatam de terra in 
Campanils, et dividit cum jam dicta terra domni Guilelmi , quam dedit 


v?, 


Circ, 1090. 


644 CHARTULARIUM 


sancto Victori. Et ego jam dictus Guilekmes Tetbak dono terram meam 
que est in Campanils, que dividit cum terra de Rodulfas Aster et cum 
illa de Guilelmo, senior? meo, que dedit sancto. Victorr. Ego: Petrus 
Arnall et uxor mea Martina donamus vr? sesteratas de terra, ultra flu- 
xium de Verdo, et dividit eum terra de Isuard Artall. Ego Verdello et 
Tilius meus Maurel donamus modiata una de terra, in Merlet, ad Amig- 
dalos, et dividit cum terra de domno Guilelmo, seniore meo, que 
donavit ad sanctum Victorem. Ego Guillelmus donator et uxor mea 
Balda et fili mei Petrus et Isnardus et Guilelmus et Rostagnus et Pe- 
trus , et filia mea Helena, qui banc cartam donationis scribere fecimus, 
frmamus et testes firmare rogamus. 

Ego Raimundus donator firmo et ludo et testibus firmare rogo. 
Ego Tassilis firmo. Raimundus firmat. Poncius firmat. Rodulfus Aster 
firmat. Petrus Isnard firmat. Petrus Ricaus frrmat. Tassilis, frater ejus, 
firmat. Tassilis, filtus de Pontio Tardel, firmat; *et Isnardus et Petrus, 
fratres illius, firmant. Bertrannus firmat. Petrus de Per firmat. Pontius 
de Montenag [firmat]. Fredol firmat. Guilelmus Tedbal firmat. Petrus 
Jozmar firmat. Ysnard, filius Raimundi, firmat. Bonifilius firmat. Ver- 
del firmat. Johannes, cellararras domni Guilelmi , firmat. Petrus Bonot 
firmat. Petrus Isnard firmat. Pontius Isnard firmat. 


618. 
Sponsalicium ecclesie de Monasterio. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Guilelmus, fihus 
Vilelmi senioris, una cum fratribus meis, videlieet Rostagno, Petro, 
Isnardo, Petro, locum Blum qui dicitur Mons Sancti Johannis, quem 
peter noster dedit beate Marie semper virgini, et beato Victori martiri 
Massiliensis monasterii, et monachis ejus ibidem Deo servientibus, 
donamus atque firmemus, ad alodium, qui ibt habemus vel abere 
debemus. Donamus eciam ecclesie i, que in supradicto loco hedi- 
ficatur a supradictis Massiliensibus monachis, in die consecrationis suc, 
aliquid de onore nostro, tali tenore, in sponsalicium, ut monachi 
saucti Victoris semper abeant et possideant. Quod si forte ( quod 


SANCII VICTORIS. 645 
absit) alicujus persone violentia aliquando ecclesia monachis aufer- 
retur, quicquid pater noster vel nos domatores*, domnns abbas sancti 
Victoms et monachis ejus aberent in alodium et possiderent, sine 
aliqua inquietudine vel retinemento. Hec est autem terra quam do- 
namus : campus ille qui est inter Plancham de Perhencle usque in 
terra de Pontio Montanerio, et terra quam habet cum Isnardo Ri- 
chelmo, juxta rivum Albonenges , et terram de Aramberto, que est in 
Melanes, quxta terram sancti Victori, et terra de Boseir, de Dadilo, 
que est juxta illam de Alcherio, et terram a Podium Pelad, de Pontio 
de Aquwa, et condamina, et de nestra domimicatura ad wiam de 
Montanag. | 

Similiter, eodem tenore quo supra, ego Raimundus et filii mei 
quicquid juxta ipsam ecclesiam abeo, quantum cimeterium in.cirowitu 
ecclesie designatum est , dono supradicte ecclesie et monachis similiter, 
eodem tenore quo supra. 

Ego Tassilo et frater meus isnardus donamus prato de Albino 
nostras partes ipsi ecclesie. 

Ft nos supradicti donatores filii Guilelmi senioris de Monasterio, 
quia pater noster ita donavit et observare mandavit, donamus quicquid 
monachi sancti Victoris in ipso castro vel in territorio ejus adquirere 
potuerint, sive dono sive precio, ab ominibus nostris, in alodum, et 
ipsis hominibus nostris absolvimus atque donamus in alodium quicquid 
sancto Victor] et monachis ejus, ab hodierno die et deinceps, de- 
derint. Similiter ego Raimundus et filii mei donamus. Sic omnes nos 
Domino Deo et sancte Marie et sancto Victori Massiliensi martiri et — * 
abbati Ricardo et monachis ejus, tam presentibus quam futuris, sine 
malo injenio et sine aliquo retinemento, donamus atque firmamus. 


619. 
Certa de Tavernes. 


In nomine sancte et individue Trinitatis. Notum sit omnibus homi- 18 jun. 1097. 


Suppl. : habuimus vel habemus. 


1009. 


616 CHARTULARIUM 


nibus, tam presentibus quam futuris, quod ego Augerius , Regensis 
ecclesie episcopus, dono Domino Deo et sancte Marie et sancto Vic- 
tori at abbati Richardo, et monachis presentibus et futuris, in mo- 
nasterio Massiliensi commanentibus, ecclesiam sancti Cassiani, que 
est in villa que dicitur Tavernas, cum omni honore suo qui ad eam 
pertinet, videlicet terris, vineis, offertoriis, sepulturis et omnibus que 
fideles, ab hac vita recessuri, sani et infirmi, ipsi ecclesie pro ani- 
mabus suis donare voluerint, et medietatem tocius decimi; alteram 
medietatem retineo mihi et xx denarios qui debentur pro sinodo. 
Reliqua omnia, sicut superius sunt scripta, dono, vel, ut melius 
dicam, quia juris beati Victoris ab antiquo fuit, reddo et derelinquo, 
ut supradicta monachi habeant et in perpetuum possideant. Hujus do- 
nationis vel redditionis cartam ego Augerius, Regensis ecclesie epis- 
copus, cum consilio et voluntate clericorum ejusdem, laudo et firmo. 

Petrus prepositus firmat. Marcus canonicus firmat. Richelmus cano- 
nicus firmat. Similiter et ceteri canonici firmaverunt. Aurosa firmavit. 
Pontus de Alanzo et Fulco, frater ejus, firmaverunt. Ugo de Fors et 
frater ejus Guillelmus firmaverunt. Augerius de Reges firmat. Fulco 
Isnardi firmat. 

Facta est hec carta anno ab incarnatione millesimo xcvir, mense 
julio, xui kalendas ipsius mensis , die sabbati'. 


620. 


Carta de Trigantia. 


Omnipotens factor cunctorum Deus mortalibus largiri dignatus est 
gratanter quod eidem, pro sui suorumquz salute, debeat impertiri 
libenter. Igitur ego Goncelenus, meorum territus immanitate scelerum, 
premiorum etiam tactus amore eternorum, dono aliquid mee eredi- 
tatis, que mihi obvenit jure ereditario, monasterio martiris sanctissimi 
Victoris, haud longe fundato a muris Massiliensis civitatis, ibidemque 
Christo famulantibus monachis, quartam partem ville Trigantie, in 
comitatu Regense, eademque ratione ut quicquid mei videtur esse 


! Dies 18 jun. 1097 in feriam quintam incidebat. 
3 


SANCTI VICTORIS. 617 


juris, in campis, vineis, pralis, pascuis, garricis, montibus, arbo- 
ribus pomiferis seu impomiferis, aquis earumve decursibus, molen- 
dinis accessisque omnibus, cumque introitu vel exitu suo, vel quicquid 
est quod eidem ville pertinere videtur, in omnibus quartam partem 
trado predicto cenobio, ut servi Dei eodem comorantes apud judicem 
Deum, pro meorum abolitione peccaminum genitorumque meorum, 
perpetuo sint intercessores. Sane si quis, etc. Ego Goncolenus , hauc- 
tor hujus donationis, hanc inscripcione fieri jussit et manu meam 
roboratam testibus firmare rogavit. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxxr, 
indicione xir, regnante Rodulfo, rege Alamannorum sive Provincie. 

Signum Mattildis firmavit. Dodonus, filius ejus, firmavit. Adalgarda 
firmavit. Ugo et Aldebertus, fratres hujus donatoris, firmaverunt. Odo 
firmavit. Carbonellus firmavit. Amicus, frater ejus, firmavit. Do- 
donus firmavit. Martinus scribsit. 


621. 


In Dei omnipotentis nomine sanctissimeque ejus disposicionis ordi- 
nacione, Ego Adalgardis, pro salute anime mee filiorumque meorum 
redemptione. . .., providens quoque mihi, dum hic satis fragilis cir- 
cumdata degeo carne, quid prodesse in futuro ac valere possit mihi, 
offero atque dono omnipotenti Deo, qui mihi dedit omnia que habeo, 
de ipsis suis donis, in presenti, secundum possibilitatem meam, ad 
proprium alodem, sancto Victori, ejus martiri, et abbati presenti 
domno Isarno omnibusque monachis, quam presentibus quam futuris, 
ut intercessores sint jugiter apud Deum, pro omnibus peccatis meis, 
hoc est quartam partem castri vel ville Trigantie, in comitatu Regense, 
cum omnibus sibi adjacentibus. . .. , eadem scilicet ratione, ut teneam 
in vita mea, et post obitum meum revertatur ad sanctum Victorem. 
Sane si quis (quod evenire minime credo) contra hanc donationem 
meam venire vel obtinere voluerit, obtinere istud non valeat, sed fiat 
excommunicatus et cetu sancte Dei ecclesie exclusus, et in vinculo 
actus solvat auri obtimi libras x. Ego Adalgardis, que olim fui uxor 

I. 18 


1037. 


M ——— — m» -a. 


18 jul. 
vel 12 dec. 
1056, 


f* 141. 


618 CHARTULARIUM 


domini mei Arberli de Alantione, Domino, ejus martiri Victori dono, 
et manu mea firmo et subter annexis testibus firmare rogo, pro re- 
demptione scilicet anime mee et mei mariti filiorumque meorum. 
Facta donatio hec anno millesimo xxxvi: Domini nostri Jhesu'Christi, 
regnante Cono imperatore. 
Rothlandus scripsit. Pontius, imperante matre, firmavit. Bertrandus 
clericus firmavit. Folco firmavit. Poncius firmavit. 


622. 
Alia. 


Omnipotentem Deum cum ineffabili disposicione constet mirabiliter 
cuncta condidisse, patet liquido humum homini tradidisse et in ea vel 
ex ea subsistentia queque. Quapropter, ego Arbaldus, cupiens terrenis 
celestia comparare, cum consilio fratrum et nepotum meorum, sive 
aliorum Dei meique fidelium , hominum plurimorum, facio donationem 
eidem Deo omnipotenti ipsiusque monasterio, non longe ab urbe Mas- 
silia, in honore Domini nostri Jhesu Christi, ejusque genitricis seu 


. sancti Victoris, gloriosissimi martiris, ejusque sotiorum fundato, que 


videlicet donatio sive redditio est sita in territorio castelli et ville que 
vocatur Trigantia, et est in comitatu Regense. Dono igitur inprimis 
ecclesias sancte Mariae et sancti Juliani, cum omnibus que ad easdem 
ecclesias pertinent, * scilicet terris, campis, vineis, pratis, et cum omni- 
bus oblationibus sive primitiis, et omnibus omnino rebus, que ad 
easdem ecclesias date et oblate sint vel fuerint, cum terris podii ipsius, 
sicut terminate sunt usque in rivum Agabronem. Dono eciam in eodem 
loco mansum unum obtimum, quem excoluit homo nomine Rüfre, 
cum omni servitio et decimo et omnibus rebus ad eundem mansum 
pertinentibus, sed et decimum de ipsis terris, quas superius dedi, 
dono ab integro, consentiente fideli meo Pontio. 

Et ego Pontius Trigantia, cum uxore mea et filiis nostris , dono medie- 
tatem de ipsa condamina, que est ultra rivum Agabronem, contra ipsas 
ecclesias , cum ipso decimo , et unam semodiatam de vinea. Et ego Lam- 
bertus, una cum uxore mea et filis nostris, similiter sicut Arbaldus, 








SANCTI VICTORIS. 619 


donamus quecumque in supradictas ecclesias habebamus, ab integro, 
voluntario animo. Donamus eciam medietatem aliam de ipsa conda- 
mina, quam Pontius Trigantia donat, cum ipso decimo quod ad nos- 
tram medietatem pertinet, et unam peciam de vinea. 

Et ego Arbaldus,qui supra, cum consilio fratrum et nepotum meorum, 
et aliorum meorum fidelium, dono omnipotenti Deo ejusque monas- 
terio, jam superius dicto, ecclesiam sancti Maximi, que est sita in co- 
mitatu Regense, in territorio ville vel castelli quod vocatur Rouago- 
nus, cum terris sibi adjacentibus, usque in sumitatem montis, ad 
meridiem; ab oriente vero, sicut sunt termini constituti usque in 
rupem, que est ad aquilonem adjacens ipsi ecclesie; ab occidente 
vero, sicut est ipsa clusella. Et ego Poncius Fuscardus dono quicquit 
infra supradictos terminos habeo vel habere debeo. Igitur ego Arbaldus 
hec omnia, que superius dedi, et alii donatores, eo tenore damus, ut 
monachi supranominati monasterii sive abbates, futuri et presentes, 
omni tempore ad Deum sint pro nobis intercessores, ut nostrorum me- 
reamur consequi peccatorum veniam et sanctorum societatem in eterna 
gloria. Si quis ergo hanc donationem, ego aut alii donatores, aut aliqua 
umquam ecclesiastica vel seccularis persona, sive aliquis vel aliqua 
eredum aut successorum nostrorum, irrumpere vel inquietare voluerit, 
non valeat implere, sed cogatur in vinculo solvere auri optimi libras x, 
et insuper, omnibus Dei maledictionibus donatus, cum Juda Scarioht 
cumque Caipha atque Pilato sepeliatur in inferno dampnatus. Amen, 
amen, amen. Ego Arbaldus hanc donationem manu propria firmavi et 
testes firmare rogavi. 

Hugo‘ episcopus, frater Arbaldi, firmavit. Pontius Pulverellus, frater 
ejus, firmavit. Et ego Lambertus et uxor mea. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo rvr, indi- 
cione vri, luna r, feria v. 

Heterius monachus, ad vicem Durandi monachi, scripsit. 


! Hugo episcopus Regensis. 





1043. 


620 CHARTULARIUM 


623. 
Karte de Archincoscho. 


Ego Guntardus et frater meus Ugo Tinctus, pro anima patris nostri 
et matris nostre et pro anima fratris nostri Lamberti, et pro remedio 
animarum nestrarum , donamus ad proprium alodem altari quod est 
consecratum in honore sancti Victoris, in monasterio Massiliensi, vide- 
licet sancti. Martini ecclesiam de Brumce, cum toto suo territorio. 
Terminatur autem ipsum territorium sancti Martini : a meridie, sicut 
currit flumen Calostica; ab oriente, sicut jacet vallonus de Gramineria 
et ferit in serrum, in ipsam derupinam, et ferit sicut vadit via vallis 
Pineti, et ferit in vallonum, ad campum de Deda, et ferit sursumsün 
serrum, et per summum serrum in Bel Vilare; a solis occasu, per 
medium serrum usque ad fontem Viliosum, et ferit iu flumen Calosti- 
cam. Ego Guntardus et jam dictus frater meus Ugo totum quod habe- 
bamus infra istud terminum, et homines per nos, donavimus sancto 
Victori, Massiliensis monasterii, et monachis ejusdem loci, tam pre- 
sentibus quamque futuris, in perpetuum alodem, ea videlicet ratione 
ut ipsi inde totam suam faciant voluntatem, sine ulla contrapellatione. 
Quam donationem fecimus per consilium homiuum nostrorum. Hanc 
cartulam donationis fieri precepimus et manibus nostris firmavimus, 
et alios firmare rogavimus. Si quis autem, etc. 

Facta est autem anno ab incarnatione Domini millesimo xri. 

Gontardus et Ugo, frater ejus, donaverunt et firmaverunt. Et tamen, 
pro hac donatione, acceperunt caballum fratris sui Lamberti et omnia 
illius arma. Pelengarda donavit totum quod habebat infra supradictos 
terminos, pro anima mariti sui Germundi, sancto Victori, et donatum 
firmavit. Ingelrannus firmavit. Lambertus Adelberti firmavit. Petrus, 
ministralis de Archincosco, firmavit. Pandulfus firmavit. Ricaus firma- 
vit. Pontius Pellitus firmavit. Arnaldus firmavit. Gandelmarus firma- 
vit. Rostagnus firmavit. Manasse firmavit. 


SANCTI VICTORIS. 624 


624. 


Temporibus igitur neglectis omnibus providentie industriis atque floc- 
cipenso suspicamine future adversitatis, quoniam necdum ab umanis 
curis dilectio discessise videbatur, humane peticionis matheries taliter 
creditur fore lustrata, adeo ut quiquid , aut precio aut dono, alicui ab 
aliquo impertiretur,* solo impertitoris sermone ita solidaretur, ut, pro- 
cul omni dubietate remota, legali possesore possidetur. Sed, cum jam 
crebescentibus zelo atque tepescente fervore optime legis , mundanis 
humanis concupiscentiis exarsit, probis institutionibus precedentium 
patrum est constitutum, ut, si quis aliquid sue possesionis, aut dono 
aut precio, cuilibet dederit, non solum suo ore, sed eciam, advocatis 
assertoribus et conscriptis membranulis , congrua atque stabile ratione 
donum sue rationis confirmet. Quapropter ego Pandulfus et uxor mea 
Leutgarda et filii nostri Lambertus , Athanulíus , Gontardus, Ugo, in- 
telligens scripturarum, propter peccata, damus ad alode aliquid de 
ereditate nostra, domino sanctissimo Petro, ut sit nobis absolutor 
omnium peccatorum nostrorum. Et est ipsa terra in valle quem vocant 
omnes Archantiosco, in uno loco que dicunt omnes Fonte Natalis; sunt 
due modiate de terra colta. In alio loco sunt vini sextaratas , et in alio 
loco una semodiata de vinea. Et si quis hominum, aut ego aut quis- 
piam nostrorum parentum aut quislibet homo vel femina, hanc dona- 
tionem fallere voluerit, nullo modo valeat implere suum optatum, et si 
hoc perseverare voluerit ut funditus donatio violetur, dispositione Do- 
mini sit particeps iniquissimi Arrii, scindentis substantiam Patris ac 
Fihi, qui, disgestis visceribus, in imma merita corruit. 

Acta sunt bec mense aprilis, regnante Rodulfo rege , feliciter. 

Signum constabilitatis Pandulfus et uxor sua Leutgarda, seu Lam- 
bertus, Athanulfus, Gontardus, Hugo, qui hanc donationem donave- 
runt, et testibus firmare rogaverunt, et, dubietate repulsa, donando 
firmaverunt. Dado firmavit. Ugo firmavit. Godrannus firmavit. Ingil- 
rannus firmavit. Petrus firmavit. Aldoardus scripsit. 


Apr., 
eirc. 1020. 


v°, 


622 CHARTULARIUM 


12 jun. 1038. 


625. 
Alia. 

Omni pene mundo ad liquidum notet legum romanarum esse auc- 
toritate sancitum, nullam debere fieri donationem, nisi litterari pre- 
titulatione muniatur, ne in posterum donatio detrimentum paciatur 
et dantis meritum frustretur. Quocirca ego Lambertus et fratres me 
Gontardus et Ugo, per presentem conscriptionem et per consilium 
homines nostri, propter mala facta que fecimus ad Garnulfum mo- 
nachum, de fratre suo, et pro redemptione animarum nostrarum, 
donamus unum mansum qui fuit de Duranto Composto , cum omnibus 
terris ibi pertinentibus, cum campis et vineis, cum pratis et molendi- 
nis, et cum omnibus appendiciis ubicunque jacentibus. Hoc cedimus 
et transfundimus , cum omni integritate, in perpetuum , et predictum 
mansum donamus Guarnulfo monacho et sancto Petro monasterio sancti 
Victoris rnartiris, et monachis sibi servientibus, ut orent omnes pro 
salute nostra et pro animabus parentum nostrorum; et insuper modia- 
tas tres de vineis. Est autem ipse mansus in comitatu Regense, in ter- 
ritorio castri quod Archincosc vocatur. Consortes sunt in totis parti- 
bus ego et fratres mei et heredes mei, terras vicinabiles et terras 
sanctuarias, vel si quis alii sunt consortes. Si quis sane deinceps per- 
fringere temptaverit hanc donationem , nullo modo valeat, sed hoc in 
duplum componat, et insuper Dei omnipotentis et omnium sanctorum 
incurrat maledictionem, nisi se correxerit. 

Acta est hec donatio in castro Arcincosco, pridie idus juni, feria um, 
anno dominice incarnationis millesimo xxxvri, regnante Domino nos- 
tro Jhesu Christo in secula seculorum , amen. 

Signum Lambertus; Gontardus, Hugo, qui hoc donum scribi fe- 
cerunt et suis manibus firmaverunt. Ingilrannus firmavit. Pandulfus 
firmavit. Ricaudus firmavit. Franco firmavit. Lambertus Adalbertus 
firmavit. Petrus Leutgarda firmavit. Vassarotus firmavit. Ripertus firma- 
vit. Dado firmavit. Bencelenus firmavit. Andreas firmavit. Pelinguarda 
firmavit. Guarnulfus scripsit. 





SANCTI VICTORIS. 623 


626. 
d Alia. 


In nomine sancte et individue Trinitatis, unius summi Dei. Ego 
Dodonus, Pontia Moleris cognomento, Elisiarus, filius Dodoni, et 
Pandulfus, et Aldebertus, et Gandalmarus et sa moleris Gaucina, et 
Ricaudis, et Petrus, et Rostagnus, et Ugo, et Josfredus, et Pontius, 
et filius Guandalmarus, totus quid a et que aura, pro salute nostra et 
remissione peccatorum nostrorum, facimus hanc elemosinarium do- 
nationem omnipotenti Deo et sancto Victori et sancto Petro, omnibus- 
que monachis, tam presentibus quam et futuris, in monasterio , apud 
Massiliam fundato , Deo servientibus, id est ecclesiam sancti Petri, cum 
omnibus rebus ad ipsam ecclesiam pertinentibus ; et dona Dodonus et 
suus filius de terra in Laurias a la Font dal Cercervis, dissum seri 
usque in altribus messi, con lit terra terminada, fui scil drig que Do- 
donus es a sancto Victori. 

Gandolmarus firmat. Petrus firmat. Rainaldus Sirinaius firmat. 
Beraldus firmat. Ugo firmat. Rainaldus firmat. Laurentius presbiter 
firmat. Saioaldus firmat. Alfantus firmat. Bermundus firmat. Pontius 
Pulverel firmat. Gosfredus firmat. 


627. 
Alia. 


Carta commemorationis et recordationis ecclesiarum, que site ha- 
bentur in-valle que dicitur Archincosch , id est sancte Marie et sancti 
Petri et sancti Johannis atque sancti Martini, earumque possesionum 
terrarum, ex quibus omnibus donatio facta est monasterio sancti Vic- 
toris Massiliensis , jure hereditario, in perpetuam tradicionem. Igitur 


Poncius Arbertus et filii ejus Rostagnus et Aldebertus et Pontius de: 


Brac dederunt in sponsalicio ecclesie sancti Johannis et ecclesie sancti 
Petri unam modiatam de terra ad panem et alteram ad vinum, in ter- 


Circ. 1030. 


fo 142, 


Cire. 1065. 


1004 — 1079. 


624 CHARTULARIUM 


ritorio sancti Martini; que habent terminos : in meridie, viam publi- 
cam ; in oriente, vallum de vinea Albellonii ; in septentrione , usque in 
serrum ; in occidente, sicut jacet vinea Pontii Plura. Et ista terra, 
quando fuit donata ab illis, herema erat; sed postea plantata est de 
vineis. Ecclesie vero sancti Martini dedit idem Pontius Arbertus, cum 
filiis suis et cum Pontio de Braz, in sponsalicium, unam modiatam ad 
vinum, in terra Ricardi, et in ipso territorio Sancti Martini. Donatores 
autem arum donationum fuerunt eciam firmatores, id est predictus 
Poncius Arberti et filii ipsius Rostagnus et Aldebertus et Poncius de 
Brac, et filii ejus Logtal et Vilielmus et Fulco. Et alios rogaverunt ut 
firmarent, quorum hec sunt nomina : Rainaldus Cirignan, qui firmavit 
et corroboravit, et Beraldus, frater ejus, et Flavia et filii ipsius Rai- 
naldus et Pontius Gurdun, et Arbertus de Senanun, et Franna , uxor 
Chebardi; que Franna femina dedit, in eodem sponsalitio sancti 
Petri quartaradam de vinea, in vinea Aldini Budiga. Ugo Tinc- 
tus vero dedit in sponsalitio ecclesie sancti Johannis, juxta ipsam 
criptam ejusdem ecclesie, unam modiatam de terra ad panem; et 
Arbertus de Grisul aliam modiatam ad panem, ante regiam ejusdem 
ecclesie sancti Johannis. Predictus quoque Ugo Tinctus dedit in spon- 
salitio ecclesie sancti Petri unam modiatam ad panem, et ecclesie 
sancti Martini aliam modiatam, similiter ad panem. Et sunt ambe 
iste modiate in valle Aligera; et abent, in meridie, terminum campum 
de Dea; et in oriente, est terminus via que vadit ad valem Soliam ; et 
in septentrione, sicut jacet campus de Petro ministrali; et, in occi- 
dentem, usque serrum. Petrus ministralis hoc donum, quemadmodum 
Ugo dedit, et ipse dedit et firmavit, cum filiis suis Bonifacio et Poncio 
et Rainaldo. 


628. ! | 
Alia de Bromezes. 
Ego Petrus, ministral de Archincosco, facio guirpitionem sancto 


Victori et abbati B.' et monachis presentibus et futuris monasterii 


! Bernardus de Ruthenis. 


- -Düüa o LB Ll lILLLL- - 


SANCTI VICTORIS. 625 


Massiliensis, de omnibus que ego requirebam in obedientia sancti 
Martini de Bromezes, cujus ecclesia est in territorio de Archincosco, 
hoc est tasca et medietatem de his liominibus quos ego ibi atraxero, 
et medietatem de defenso, et ribera de aqua, et partem quam requi- 
rebam in decimo, et cuncta omnia que requirebam in illo loco et dice- 
bam donata mihi fuisse a domno abbate Isarno, et hoc facio bono 
animo, propter remedium anime mee et propter fraternitatem quam 
dederunt mihi. 


629. 


Alia de Archincoscho. 


In nomine sancte et individue Trinitatis, unius summi Dei. Ego 
Pontius, cognomento Arbertus, et mater mea nomine Adalgarda, sed 
et fratres mei Bertrannus, Allebertus, Fulco, Josfredus, Arbertus, Hugo, 
Autgerius, pro salute nostra et remissione peccatorum nostrorum, fa- 
cimus hanc elemosinariam donationem omnipotenti Deo et sancto Vic- 
tori, martiri ejus Massiliensi, omnibusque monachis, tam presentibus 
quam et futuris, in monasterio apud Massiliam fundato Deo servien- 
tibus, id est ecclesiam sancti Petri, cum omnibus ad ipsam ecclesiam 
pertinentibus, insuper et duos mansos, quos pater noster Arbertus et 
mater nostra Adalgarda dederunt fideli suo Garnulfo. Hec Omnia su- 
pradicta donamus monasterio sancti Victoris et monachis sibi servien- 
tibus, ut orent omnes pro salute nostra et pro animabus parentum 
nostrorum. Est autem hec donatio in territorio castri quod vocant 
Archincosc, in comitatu Regense. Termini vero in circuitu ecclesie 
quam donamus sunt isti : ab oriente, via que venit de Valanzola ad 
crucem ; de meridie, via puplica usque ad nocarium de Adalulfo; ab 
occidente, terra culta et vinea usque ad vallicula de Rainaldo Scalato; 
de septentrione, vinee et terra agresta ubi cuniculi nutriunt. Sane si 
quis elemosinariam donationem nostram minorare vel contra ire 
temptaverit, iram omnipotentis Dei incurrat, nisi cito se recognoscens 
congruam gesseril emendationem. Nos igitur supradicti donatores 
hanc cartam scribere mandavimus, et manibus nostris firmantes testes 
eciam firmare rogavimus. 

I. 19 


16 sept. 1031. 





v?, 


1018. 


626 CHARTULARIUM 


Arbertus, filius Odoni , firmavit. Pontius firmavit. Ümbertus firma- 
vit. Manasses firmavit. Seinoretus firmavit. 

* Facta hec donatio anno incarnationis dominice millesimo xxxiur, 
indicione 11. | 

Bertrannus clericus voluit et firmavit. Pontius firmavit. Eldebertus 
firmavit. Fulco firmavit. Poncius de Braz firmavit. Aileneus firmavit. 
Teubaldus, filius Sigirannus, Giraldus firmaverunt. Poncius, mona- 
chus et sacerdos, precepto donancium, scripsit, feria ur, xvi calendas 
octobris. 


630. 
Alia. 
(Edidd. Louvet, Hist, de Provence, 1, 58; Guesnay, Vita S. Cass., 568.) 


. Omnipotentis Dei opitulante clementia, Ego Adalax!, illustrissima 
comitissa, mater Villelmi', quondam Provintie comitis, et ego Geri- 
berga', eque comitissa, ejusdem principis olim uxor, una cum con- 
sensu filiorum optimatumque nostrorum, pro remedio anime ejusdem 
principis omniumque nostrorum , facimus donationem de ea que gra- 
tuita sua miseratione ipse nobis contulit, eidem omnipotenti Domino 
et sancto Victori, martiri glorio[si]ssimo, ejusque monasterio, haud 
procul a civitate Massilia fundato, et abbatibus ac monachis presentibus 
et futuris, Christo Domino militantibus, de villa quadam que vocatur 
Septem Fontes, que sita est in pago Provincie, in comitatu Regense, 
secus fluvium Durentie. Terminatur autem eadem villa his terminatio- 
nibus ; a solis ortu, sicut est terminus terra de Valentiola; ab occi- 
dente, sicut terminatur terra de Albarno et de Mirabello; a meridie, 
Sicut est terminus de Gresols; a septentrione, terminatur flumine 
Durentie. Verum si contigerit ut hanc donationem quis frustrare 
nitatur, sciat se excommunicatum a Patre et Filio Spirituque Sancto et 
a liminibus sancte ecclesie catholice extraneum, et cum Juda Scario- 


! Adelais seu Blancha, filia Gaufridi comi- * Guillelmus II. 
tis Andegavensis, vidua Guillelmi I comitis — * Gerberga, Ottonis-Guillelmi, eomitis Bar- 
Provinciæ. gundiæ, filia. 





SANCTI VICTORIS. eat 


then atque cum Simone mago Arriove et Sabellio , in inferno inferiori 
dampnandum. 

Facta est autem donatio hec anno incarnationis dominice mille- 
simo xvin, indicione 1, regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu 
Provincie. 

Ego Adalax et ego Girberga, una cum filiis et nepotibus nostris, 
prefatam villam , cum omni integritate, predicto monasterio dedimus 
manibusque nostris firmavimus, et testibus subter annexis hanc scrip- 
turam roborandam tradidimus. Wilelmus, filius Vilelmi comitis, fir- 
mat. Fulco, frater ejus, firmat. Gosfredus firmat. Ego Girfredus', 
licet indigne vocitatus abba, scripsi. 


631. 


Carte de Tavernas. 


Summi opificis moderatione subsistentia creata , terrea cuncta homi- 
nibus data, reatu cujus, malum propagatum in omnes sevit tetre necis 
jugum. Quocirca ego Bellildis, uxor quondam Jonam, viri nobilis, 
una cum meis filiis Pontio, Heldeberto atque Athanulfo, Deo omnt- 
potenti ac martiri Victori, qui quiescit haut longe a Massilia urbe, 
quiddam hereditatis, constat quod olim satis sui fuisse juris, decer- 
nimus donandum simul et transfundendum. Quod donum vel ereditas 
est in villa Tavernas, qui preterea locus est Regensis eomitatus , Christo 
. olim sacratam Cassianoque dicatam, in se continens aulam. Hujus 
ergo jam dicte territorii ville quartam: omnino partem ad sese perti- 
nentem, cum casis stantibus vel dirutis, montibus ae silvis, vineis ac 
pratis et garricis et uglatis, arboribus et ortis, ac puplicis exuviis, 
hec omnia, nostrorum timore peccatorum simul et eternorum amore 
premiorum, venerabili loco, cetui fratrum sancto tradimus possidenda, 
habenda vel tenenda, et quicquid faciendi fuerit voluntati. Ullus vero 
nostrorum parentum , filiorum , quarumque personarum, sí habuerit 
velle hoc donum annullare, non: valeat implere, sed componat in 


! Wifredus, abbas 8. Victoris. 


1033, 


15 jun. 1053. 


f» 143. 


628 CHARTULARIUM, 


viucla Lx libras ex auro , iraque summi Dei se faciat absummi, penas 
perhennes pati et in infernum trudi, et deinceps hoc donum perma- 
neat in evum. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxxm, 
indicione v , regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Proventie. 

Ego Bellüldis et filii mei hanc cartam scribere fecimus et firmare 
rogavimus. Beliildis firmavit. Pontius, Heldebertus atque Athanulfus, 
filii ejus, firmaverunt. Lambertus Beletus firmavit. Gantelmus fir- 
mavit. Generus Beliildis firmavit. Silvester firmavit. Dodonus firmavit. 
Gandemarus, filius ejus, firmavit. Silvius firmavit. Poncius Aldoardus 
firmavit. Arduinus monachus rogatus scripsit, domno et venerabili 
Isarno'! mandante. 


632. 


Jus antique institutionis ac ordo legalis descripcionis decernit, ut 
quisquis juste vel injuste possessa evacuare vel derelinquere, vel in 
alterius maluerit transferre potestatem, studeat id fieri per paginam 
firmissime denotationis. Quapropter ego Athanulfus, filius Bilieldis, 
quartonem , hoc est quartam partem, ville que vocatur Tavernas, quam 
ego et mater mea et fratres mei Pontius et Heldebertus dedimus et 
reddidimus Domino Deo et sancto Victori martiri Massiliensis*, quam- 
que ego huc usque male usurpavi, nunc penitens me tanti mali 
tanteque injusticie, libentius reddo, dono, derelinquo et in potes- 


tatem ipsius martiris, videlicet sancti Victoris, et monachorum ejus, . 


per omnia transfero * et transfundo, non solum hec, verum eciam 
omnem bailiam et omnes malos usus et quicquid nequiter mihi exi- 
gebam aut requirebam, omnia in omnibus et per omnia, sicut 
dictum est, prorsus derelinquo et ab eorum omnibus usibus me 
evacuo, et impotentem me libenter reddo; ita ut ab hac die faciant 
monachi sancti Victoris ex his omnibus, que ad ipsam quartam partem 
ville videlicet Tavernas pertinent, sicut pater meus et mater mea et 
nos tenuimus, quicquid facere voluerint. Denique exigit ratio tante 


! [sarnus, abbas S. Victoris. 3 Vid. chartam superiorem. 





SANCTI VICTORIS. 629 


iniquitatis facte a me sancto Victori et monachis ejus, in tollendo 
ipsum quartonem, ut innotescat legentibus audientibusve quoniam 
hec quarta pars ville predicte, consentientibus et partientibus fratribus 
meis Pontio et Heldeberto, et retinentibus contra hanc et per hanc 
suas proprias partes, mihi, quamvis injuste illis tribuentibus, hec 
cessit in sortem. Scripta igitur sunt hec ad corroborationem et con- 
firmationem hujus carte, qua pateat omnibus quoniam neque ego ne- 
que fratres mei, me derelinquente etabsolvente cui obvenit in propriam 
partitionem, post hanc nullam partem nullamque bailiam neque 
omnino quicquam habemus, neque ullus homo per nos, in ipso pre- 
dicto quartone neque in omnibus pertinentibus ad eundem quartonem. 
Denique si quis, ego aut ullus ex heredibus meis aut ulla persona, 
venerit ad irrumpendum hec, non valeat vindicare quod appetit, sed 
cum omnibus persecutoribus sancte ecclesie, lioc est cum Juda tra- 
ditore et cum Arrio heresiarcho et cum Sabellio et cum Dathan, 
Chore et Abiron, quos terra vivos absorbuit, noverit se excomuni- 
candum et anathematizandum, et in perpetuum infernalem penam in 
perpetuum dampnandum, illisque dampnatis, hec carta firma et 
stabilis permaneat omni tempore. 

Ego Atanulfus hanc guirpitionem feci, et propriis manibus hanc 
cartam firmavi, et testibus firmare rogavi. Pontius, frater ejus, fir- 
mavit. Petrus Garinus firmavit. Poncius Occulus de Regina firmavit. 

Facta carta hec anno millesimo rur incarnationi dominice, regnante 
Henrico rege, indicione vi. Poncius monachus scribsit, xvir kalendas 
juli , feria ru. 


633. 


Carta de onore sancti Victoris Massiliensis, de quartam partem de 
villa Tavernis, de terris cultis et incultis et silvis, et pratis et pascuis, 
hoc est : Bonefacio cum suo tenemento, et manso de Guilafre, et 
manso de Johanne Pedegeir, et manso de Dominico Pelgros, et 
manso de Gandulfo, et cabannaria de Stephano Cadani, et cabannaria 
d'Aguer, et cabannaria de Johanne Barbarin, cabannaria de Ricard 
Vetu, la cabannaria de Durant Linolet, et cabannaria de Andrea 


Circ. 1060. 


Circ. 1060, 


630 CHARTULARIUM 


presbitero, et in ipsa mansionem de Monacho, et mansionem de Leu- 
pranno, et mansionem de Poncio Electo, et ipsas de Constantio Pere- 


 grino, et mansionem Guidoni, et alia nostram dominicam, et alia de 


Bonald : hoc totum perdimus pro potestate Fulcone. 


634. 


Omnes sub hac humana conditione constituti , de incerto humane 
fragilitatis casu solliciti, et ad ultimam exitus nostri oram semper 
debemus esse parati, evangelica preceptione ammoniti, que ait: 
« Vigilate, quia nescitis diem neque oram finis extremi'. » Idcirco, 
ego Lambertus, de fine meo incertus, una cum uxore mea Aimerude 
et fratribus meis Athanulfo , Gontardo et Ugone, dono omnipotenti 
Deo et monasterio sancti Victoris martiris omnem medietatem de- 
cimi , in villa Tavernas, de omnibus, et ipsam ecclesiam cum omnibus 


. ad ipsam ecclesiam pertinentibus, pro remissione omnium peccatorum 


1057. 


meorum, et ut omnipotens Deus faciat nobiscum misericordiam , et 
hic et in futuro seculo, et ut servi Dei orent pro salute nostra paren- 
tumque nostrorum, omni tempore die ac nocte; et, post obitum 
nostrum, totam quartam partem de ipsa villa, si deliberare potuero, 
et, si non potuero, aliut tantum in alio loco , dono omnipotenti Deo et 
supradicto monasterio, pro remissione omnium peccatorum nostrorum. 
Sane si quis hoc dono contra ire aut minuere voluerit, iram omnipo- 
tentis Dei incurrat, si non cum satisfactione emendaverit. 

Ego Lambertus, qui hanc cartam fieri jussi et manu propria fir- 
mavi, et testibus firmare rogavi. Manasses firmavit. Ricaus firmavit. 
Tassilius firmavit. Ugo de Cataracta. Galdemarus firmavit. Goderannus 
firmavit. Lambertus Relinna firmavit. 


635. 
Carta de Pontivis. 


In sancte et individue Trinitatis nomine. Ego Fulcho, filius Arberti, 


! Matt., XXV, 13. 


SANCTI VICTORIS. 631 


et uxor mea Liena, necnon et filii nostri, componctus timore Dei 
memorque peccatorum meorum, quorum memoria timidus, de Dei 
tamen misericordia confisus, quatinus ut mihi indulgeat Dominus; 
donamus, pariter ego Petrus Arbaldus, Rostagnus, frater Albini, et 
Petrus Balzanus, necnon Eldebertus Lunes et filii ejus Teubertus et 
Guilelmus , Gozfredus et frater ejus, Atenulfus et Ripertus, ecclesiam 
sancte Marie, que sita est in territorio Pontivis, cum terris circum- 
jacentibus, cum aquarum meatibus et arboribus fructiferis et infruc- 
üferis, cum terris cultis et incultis, infra ista termina positis : ab 
oriente , abens terminum Berselonum ; ab occidente, sicut vadit aque 
meatus, nomine Fraxeneta; a septentrione, sicut vadit via puplica. 
Ego itaque supradictus Petrus Balzanus dono terram extra istos ter- 
minos positam, cultam et incultam, cum pratis et omnibus infra 
positis et a me pertinentibus, infra ipsa terra que vocatur de Spina 
constitutis. Ego igitur predictus Fulco et uxor mea Aiena necnon et 
filii nostri et nos omnes supradicti donatores donamus omnipotenti 
Deo et sancte Dei genitrici Marie, et sancto Victori martiri et sociis 
ejus, et monachis, tam presentibus quam et futuris, pro remedio 
animarum nostrarum parentumque nostrorum, ut mereamur partem 
habere in regna celorum cum sanctis omnibus, ut ipsi servi Dei 
pro nobis jugiter exorent Dominum, et ut veniam accipere mereamur 
nostrorum delictorum, quatinus jungi mereamur sanctorum choris in 
evum. Si quis autem quelibet persona, servilis aut injenua, aliqua 
compulsus, * hanc nostram donationem evacuare aut annullare vo- 
luerit, non valeat vindicare aut implere quod cupit, sed primum 
omnipotentis Dei iram incurrat, et cum Juda traditore dampnatus per- 
maneat, et insuper auri optimi, pro presumptione sua, libras v compo- 
nat; post hec autem , donatio nostra firma et stabilis in perpetuum per- 
maneat. Nos itaque supradicti donatores hanc cartam scribere fecimus 
et testibus firmare rogavimus. Petrus Arballus firmat. Rostagnus fir- 
mavit. Heldebertus firmavit. Luneus firmavit. Gozfredus firmavit. Ate- 
nulfus firmavit. 

Facta hec donatio ab incarnatione Domini anno millesimo rvir, in- 
dicione x, concurrente 1, regnante Domino nostro Jhesu Christo. 


{° 144. 


1 mai. 1154. 


632 CHARTULARIUM 


636. 
(Edit. in Antiq. de l'égl. de Marseille, Y, 473.) 


Anastasius', episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri P.', 
Massiliensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem. Vir pru- 
dens et sapiens traditum sibi studet ministerium honorare et comissum 
ei pontificale ita officium gerere, ut irreprehensibilis ab omnibus 
habeatur. Tu vero, nuper a sede apostolica rediens, dilectorum filiorum 
nostrorum fratrum Massiliensis monasterii ecclesias, gracia hospi- 
tandi, nimium aggravasti, quoniam non sicut episcopus tuas studuisti 
oves requirere, sed sicut miles, multa militum et aliorum caterva 
stipatus , ipsorum decrevisti ecclesias circuire, magis eos cupiens one- 
rare quam de comissis tibi ovibus lucrum animarum expetere. Unde 
factum est quod quidam ipsorum, aliorum gravamina intuentes, pec- 
cuniam tibi non modicam sunt coacti exsolvere et suas ecclesias ag- 
gravare , ut a tuis possent gravaminibus liberari. Addunt etiam supra- 


dicti monasterii fratres quod, cum libera sit eidem monasterio a sede 


apostolica sepultura indulta, tu sacerdotibus tuis, ausu temerario, 
interdicis ut nulli eucharistiam prebeant, nisi prius prestito juramento 
vel fidei-jussore firmaverint se in Massiliensi monasterio nullatenus 
sepeliri. Que an sint pontificis opera, tu ipse sanctorum patrum 
statuta considera, majoresque tuos interroga et ab eis poteris edoceri; 
de quibus, sicut rei exitus evidenter ostendit, minime videris in- 
structus. Ne igitur predictum monasterium magis odio quam justitia 
persequi videaris et de illis negligentius cogitare que ad jus beati Petri 
specialiter pertinere noscuntur, per presentia tibi scripta mandamus, 
quatinus supradictorum fratrum ecclesias nequaquam aggravare pre- 
sumas, seu ab his qui eisdem ecclesiis presunt, supra hoc quod ab 
antiquis rationabiliter statutum esse dinoscitur, pecuniam aliquam 
extorquere; illis eciam, qui in eorum monasterio se deliberaverint 
sepelire, nequaquam prohibeas, vel a tuis sacerdotibus facias aut 
proiberi permittas. Sollicite attendens quoniam, si ulterius predicti 


! Anastasius papa IV. 3 Petrus I. 








SANCTI VICTORIS. 633 


fratres super his fuerint coacti renovare querelam , nos et apostolice 


sedis injuriam , auctore Domino, vindicare studebimus et supradicti : 


monasterii jura ita illibata servare, quod tibi non patebit aditus ad- 
versus ipsum, sine pena gravissima , malignandi. 
Data Laterani, kalendis madii. 


^ 


637. 


Anastasius, episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri P.', 
Aquensi archiepiscopo , salutem et apostolicam benedictionem. Quam 
specialiter Massiliense monasterium ad jus beati Petri pertineat, tua, 
ut credimus, fraternitas non ignorat, et ideo a sede apostolica , inter 
cetera que ipsi concessit, meruit obtinere, ut fratres ipsius loci a 
quocumque mallent episcopo graciam consecrationis reciperent. 
Verum, quoniam predicti fratres a tua fraternitate hoc precipue desi- 
derant obtinere, per presentia tibi scripta mandamus, quatinus, cum 
ab eisdem fratribus propter hoc fueris invitatus, per te et per aliquem 
de tuis suffraganeis, Spiritus Sancti gratia preeunte, munus conse- 
crationis et ordinationis impendas. 

Data Laterani, kalendis madii. - 

| 
638. 

Anastasius, episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri A ?, 
Mimatensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem. Sepe tuo 
predecessori* est ab apostolica sede transmissum, ut dilectis filiis 
nostris fratribus Massiliensis monasterii ecclesiam de Mairoil resti- 
tueret, et ab eorum infestatione cessaret. Predecessor etiam noster 
sancte memorie E.' papa, sua ipsi scripta mandavit, ut ecclesiam 
Kiriacensis castri, quam G., presbiter de Croisa, memoratis fratribus 
per violenciam , sicut dicitur, abstulit, faceret sine dilatione restitui. 
Ipse vero apostolice sedis iteratum mandatum contempnere et surdis 


! Pontius III. 5 Guillelmus III, 
* Aldebertus III. * Eugenius III. 
J. 80 


1 mai. 1154. 


1 mai, 1151, 


{ mai. 1154, 


634 CHARTULARIUM 


non est veritus auribus pertransire quod debuerat devotione debita 
venerari. Sane, licet idem predecessor tuus rebus sit humanis exemp- 
tus, predicti fratres a sua querimonia non desistunt, quoniam suam 
nondum sunt justiciam assecuti. Nos igitur, quia predictis fratri- 
bus, utpote illis qui ad jus beati Petri proprie spectare noscun- 
tur, in sua justicia precipue debitores existimus, per presentia tibi 
scripta mandamus quatinus predictas ecclesias fratribus Massiliensibus 
restitui facias. Si vero, infra xx dierum spatium postquam scripta 
nostra susceperis , exsecutione operis, quod supradiximus, non fuerit 


adimpletum, in ecclesiis supradictis divina prohibemus officia cele- 
brari. 


Data Laterani , kalendis madii. 


639. 


Anastasius , episcopus , servus servorum Dei, venerabili fratri W.', 
Tolonensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem. Si aliquis 
in te karitatis igniculus remansisset, et monastice professionis regu- 
lam non esses oblitus, fratres tuos monachos Massilienses diligeres, 
et nullam ipsis studeres injuriam irrogare. Ecce, sicut ex ipsorum 
narratione didicimus, decimas ecclesiæ sancti Johannis de Retra Foci 
eis contra justiciam aufers, atque etiam super ecclesia sancti Pontii de 
Colubreira injuriam eis non modicam non vereris inferre, et, cum 
liberam habeant sepulturam, in eorum ecclesiis qui se deliberant 
sepelire ausu temerario contradicis. Quia ergo a fraterne karitatis 
unione declinasse videris, quoniam illos persequi non desistis, quos de- 
beres ab aliis pro posse defendere, per apostolica tibi scripta man- 
damus, quatinus, si verum est quod predicti fratres nostris auribus sug- 
gesserunt , de cetero predictis fratribus , in memoratis ecclesiis, non 
presumas injuriam vel aliquam molestiam irrogare, seu illos qui se- 
pulturam apud eos elegerint quomodo libet prohibere; alioquin, scire 
te volumus quia nos, pro eorum defensione tamquam pro illis qui 


! Guillelmus IT. 


SANCTI VICTORIS. 635 


ad jus beati Petri proprie spectare noscuntur, contra illos qui eos 
presumpserint infestare murum nos tutissimum obponemus. 
Data Laterani , kalendis madii. 


640. 


Anastasius, episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis P.' abbati 
et monachis Vabrensis monasterii, salutem et apostolicam bene- 
dictionem. Apparet quod monastice professionis a vobis regulam abje- 
cistis, quoniam vestro prelato debitam recusatis obedientiam exibere: 
sic enim in beati Benedicti regula scriptum, ut credimus , invenitur: 
obedientia sme mora. Vos autem dilecto filio nostro W.*, Massiliensi 
abbati, contradicitis obedire, cum uon obedire sit repugnare, et quia 
scelus ydolatrie nolle acquiescere. In quo facto patenter obedientibus 
datur intelligi, quod monasticuma vestris precordiis habitum repulistis, 
quoniam vestro prelato coniradicitis obedire, cum sitis super hoc a 
sede apostolica excitati. Ecce siquidem predecessor noster sancte me- 
morie papa Eugenius? apostolicis litteris vos ad obedientiam excitavit, 
ut videlicet dilecto filio nostro G.*, Massiliensi abbati, debitam studeatis 
obedientiam exibere; sed vos ad vocem incaniantis aures vestras 
obturare minime formidastis. Unde in quosdam vestrum excomunica- 
tionis sententiam juste utique promulgavit; quam et nos apostolice 
sedis auctoritate firmantes, per presentia scripta universitati vestre 
mandamus, quatinus ad ipsius filii nostri obedientiam reddeatis, et in 
omnibus secundum Dominum ipsi studeaus fideliter obedire ; illos 
vero, quos idem filius noster, propter suos excessus, sententia exco- 
municationis notavit, sicut excomunicatos vitetis, et ab omni di- 
vino officio et aministratione vestri monasterii et obedientiarum, 
donec condignam satisfactionem exibeant, faciatis * firmiter abstinere. 
Alioquin, scire vos volumus quod nos ita, Domino auctore, tam 
vestram quam illorum inobedientiam puniemus, quod ad aures quo- 
rum pena pervenerit, a consimili opere retroheant, et sententiam, 


! Petrus I. * Eugenius III. 
* Guillelmus I Petri. * Guillelmus Petri, supra nominatus. 


4 mai, 1154. 


v*, 


{ mai. 1154, 


636 ^A CHARTULARIUM 


quam idem filius noster in quemlibet vestrum propter hoc canonice 
promulgaverit, nos ratam habebimus. Nos enim, etsi velimus quod 
eidem filio nostro Massiliensi abbati debitam obedientiam et reveren- 
tam deferatis, nolumus tamen quod vestrum monasterium presumat 
indebitis exactionibus aggravare. 

Data Laterani, kalendis madii. 


641. 


Anastasius , episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis canonicis 
Agatensis ecclesie, salutem et apostolicam benedictionem. Dilectorum 
filiorum nostrorum fratrum Massiliensium adversum vos querelam 
nuper accepimus. Conqueruntur siquidem quod monasterium sancti 
Andree, quod ad jus ipsorum proprie spectare dinoscitur, et fratres 
inibi comorantes contra justiciam infestetis. Sane predecessor noster 
bone memorie Gelasius * papa, sicut ex literis ipsius perpendimus, 
vestris predecessoribus super eadem ecclesia et possessionibus ejus si- 
lentium dinoscitur indixisse. Vos autem, apostolice sedis reverentia 
temeraria presumptione postposita , cum ad nostram vos presentiam 
appellassent, supradictos fratres infestare minime formidatis. Quare 
ergo Massiliense monasterium ad jus beati Petri proprie spectat et sub 
apostolice sedis ac nostra protectione consistit, per presentia vobis 
scripta mandamus, quatinus memoratis fratribus de illatis injuriis con- 
dignam satisfactionem exibeatis, et nullam de cetero, pro supra- 
dicta ecclesia, memoratis fratribus vel possessionibus ejus injuriam 
presumatis seu molestiam irrogare. Quod si aliquam in ipsa ecclesia 
justiciam vel possessionibus ejus vos habere confiditis, in nostra pre- 
sentia quod justum fuerit poteritis experiri. 

Data Laterani, kalendis madii. 


- ' Gelasius papa II, 1418 — 1119. 


SANCTI VICTORIS. 637 


642. 


(Fragm. in ^ntiq. de Marseille, 1, 473.) 


Anastasius, episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratri- 1 mai. 1154. 


bus G.' Tholonensi, P.* Massiliensi episcopis, salutem et apostoli- 
cam benedictionem. Si quam districtam in extremo examine subtilis- 
simo judici debetis reddere rationem diligenter studeretis inspicere , 
dilecti filii nostri fratres Massiliensis monasterii adversum vos non 
cogerentur hujus modi querimoniam explicare. Conqueruntur siquidem 
quod eorum interdicatis ecclesias, et fratres qui in ipsis ecclesiis com- 
morantur ad vestras synodos venire cogatis, cum suos sacerdotes , qui 
divina populo sumministrant, ad vos transmittere studeant, et parati 
siut vobis justiciam exibere. Sane, si predicti fratres vestram volunt 
vobis conservare justiciam, sententiam non debent dampnationis reci- 
pere, nec eorum ecclesie penam interdicti portare. Quare ergo injustum 
est ut qui parati sint justiciam exibere contra justiciam aggraventur, 
per presentia vobis scripta mandamus, quatinus , quousque vobis vo- 
luerint justiciam facere vel presbiteros suos ad vocationem vestram 
transmittere, ipsorum nequaquam interdicatis ecclesias et eorum mo- 
nachos ad vestra concilia venire cogatis. 
Data Laterani, kalendis madii. 


643. 


Adrianus*, episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri P. ' 30544, 4155 
episcopo et dilectis filiis canonicis Massiliensis ecclesie, salutem et — va 1157 
apostolicam benedictionem. Illam, que inter vos et dilectos filios vel 1458. 
nostros fratres Massiliensis monasterii, super violenta cujusdam cor- | 
poris ablatione, controversia ventilatur, venerabili fratri nostro Pon- 
tio, Aquensi archiepiscopo , comisimus audiendam; ideoque per pre- 
sentia vobis scripta mandamus, quatinus, cum ab eodem fratre nostro 


! Guillelmus II. | * Adrianus papa IV. 
* Petrus I. * Petrus I, episcopus Massiliensis. 


638 CHARTULARIUM 


archiepiscopo propter hoc fueritis evocati, ejus presentiam adeatis, et 
quod ipse inter vos judicaverit suscipiatis firmiter et observetis. 
Data Laterani , 11 kalendas aprilis. 


644. 


30 mart. 1455. Adrianus, episcopus, servus servorum Dei, canonicis Agatensis 


vel 1157 
vel 1158. 


1075. 


ecclesie, salutem et apostolicam benedictionem. Mandavit vobis pre- 
decessor noster, bone memorie papa Anastasius ‘, quia fratribus Mas- 
siliensis monasterii nullam presumeretis injuriam seu molestiam irro- 
gare”. Mandato tamen ipsius contempto, prout nobis asseritur, pejora 
prioribusaddere minime timuistis, quoniam, post receptionem litterarum 
apostolice sedis, quedam eorumdem filiorum nostrorum edificia presum- 
sistis destruere et quasdam decimas atque possessiones eis non timuis- 
tis auferre. Sane, si hec ita se abent , quam gravi sint pena mulctandi 
qui spiritum discretionis abent , utique recognoscunt. Et ideo per pre- 
sentia vobis scripta mandamus, quatinus, si querela ipsorum veritati 
innititur, decimas et possessiones quas eis abstulistis sine diminucione 
aliqua restituatis, et de illatis damnis atque injuriis condignam ipsis 
satisfaccionem non differatis ullatenus exibere; scientes quia , si ulte- 
rius propter hoc ad sedem apostolicam fuerint clamare coacti, nos ita, 
Domino auctore, vestram presu[m]tionem punire studebimus, quod 
in pena vobis illata timor incucietur ceteris hujusmodi atentandi. 
Data Laterani, ur kalendas aprilis. 


645. 


De sancto Stephano de Brusa. 


: In. nomine Domini nostri Jhesu Christi. Ego Wilielmus Rainulfus 
dono corpus et animam meam Domino Deo et sancte Mariae et sancto 
Victori et abbati Bernardo, et monachis presentibus et futuris, in 
monasterio Massiliensi manentibus, et, ex hereditate paterna que michi 
jure obvenit, castellum de Brusa, totum et ab integro, cum omni ho- 


! Anastasius IV. * Vide sup , n. 641. 





SANCTI VICTORIS. 639 


nore ad eundem castellum pertinentem, in presentia Aldeberti et Aus- 
torgii, fratris ejus, monachorum, et Isnardi Aldeberti, consanguinei 
mei, et Aldeberti, fratris ejus, qui similiter donant corpus et animam 
suam eidem sancto Victori , cum tota ecclesia sancti Stephani, in valle 
castelli supradicti de Brusa, et cum omnibus que ad ipsam ecclesiam 
pertinent. Preterea supradicti fratres Isnardus et Aldebertus, frater ejus, 
non solum donant supradictam ecclesiam sancti Stephani cum omni- 
bus que ad eam pertinent, cum omnibus decimis et primitiis et ceteris 
que ad eam pertinent, sed insuper donat Isnardus Aldebertus quartam 
pártem totius ville Sancti Stephani, id est in campis, vineis, in pratis, 
pascuis , in paludibus, in aquis, in piscaturis et in ceteris omnibus. 
Iterum ego Wilelmus Rainulfus supradictus, moriens cum confessione 
et penitencia, per misericordiam Dei et christiana fide, dono et laudo 
supradictum castrum de Brusa, cum omnibus ad eum pertinentibus, 
Domino Deo et sancie Marie sanctoque Victori martiri, testibus presen- 
tibus : Fulcone Pelito et Isnardo Aldeberto, Aldeberto, fratre ejus, et 
Lautallo, et Auriaso , et Wilelmo, fratre ejus, et Gerallo Capite Ispano, 
et Pontio, et Jaudado de Sillone, et multis aliis. 

Factum est donum hujus elemosine anno incarnationis dominice 
millesimo rxxv. 


646. 


Karte de Manoasca. 


(Ed. Mabillon, 4nn. ord. $. Ben., YV, 233.) 


In Dei omnipotentis nomine , sanctissime ejus dispositionis ordina- 
tione totius, Ego Wilelmus!, comes Provincie, conjuxque mea Girberga, 
una cum filio nostro nomine Wilelmo, pro nostrarum omnium ani- 
marum redemptione , simulque pro sanctissima omnipotentis Dei pro- 
missione. . . . , providentes siquidem nobis, dum hic satis fragili cir- 
. cumdati degemus carne, quod prodesse in futuro ac valere possit 
nobis, offerimus atque donamus omnipotenti Deo, qui nobis dedit 
omnia que abemus, de ipsis suis donis aliquid in helemosina , ad 


* ! Guillelmus II. 


fo 145. 


1013. 


640 |. — CHARTULARIUM 


proprium alodem, sanctoque Victori, ejus martiri, et abbati presenti 
domno Vifreto , omnibusque monachis, tam presentibus quam et futu- 
ris , qui secundum regulam sancti Benedicti ibidem vivere studuerint, 
ut orent omnes pro salute nostra, tam corporis quam animarum nos- 
trarum, et intercessores jugiter sint apud Deum pro percipiendis 
omuium peccatorum nostrorum remediis. Est autem predicta donatio 
i comitatu Sisterico, intra terminos de villa que dieitur Manuasca, 
id est ecclesia sancti Martini, que sita est non longe a fluvio Durentia. 
Donamus itaque ipsam ecclesiam et quantum ad eandem pertinet, id 
est que ad presens habere videtur et que in futuro acquisierit ; sed' et 
terram delegamus eidem ecclesie, id est ipsam paludem que adjacet, 
et, de palude usque in Durentiam fluvium, totam silvam illam et quic- 
quid cultum vel incultum , fructiferum vel infructiferum , habemus vel 
habere debemus, vel quantum ad nos pertinet; omnia ex integro 
donamus, sicut jam diximus, pro animarum nostrarum redemptione. 
Sunt autem hujus terre termini : ex parte orientali, sicut jacet terra 
de Avinione et pervenit usque ad fontem , quam vocat Stelella, et sic 
in. directum. usque in Durentia; ex parte meridiana, ipsum fluvium 
Durentie; ex parte occidentali, a prefato fluvio in directum usque ad 
molendinum Silvestri et ad fontem Christofori. Sane si aliquis (quod 
evenire minime credimus) contra hanc donationem nostram venire 
vel obsistere voluerit, obtinere istud non valeat, sed cogatur in vin- 
culo exsolvere auri optimi libras x, et, quod his majus est, sciant se 
esse excumunicatos et anathematizatos et a cetu sancte ecclesie ex- 
clusos, et cum Arrio, Sabellio ac Simone mago ceterisque, qui eccle- 
siam Christi conati sunt destruere, in inferno inferiori penas suppli- 
ciorum suorum luendos et inremediabiliter cruciandos. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xut, in- 
dicione xr. 

Ego Wilelmus, comes Provincie, annuente Domino , hanc donatio- 
nem dedi et manu mea firmavi , et subtus annexis testibus firmare ro- 
gavi. Domna Guirberga, inclita comitissa, firmavit. Domnus Wilelmus', 


! Guillelmus, filius Guillelmi II comitis Provincie et Gerbergæ. 





SANCTI VICTORIS. 644 


eorum preclara soboles, firmavit. Guillelmes vicecomes firmavit. Fulco, 
frater ejus, firmavit. Accelena et Odila' firmaverunt. Villelmus!, filius 
Villelmi, firmavit. Heldebertus firmavit. Guantelmus firmavit. Renoar- 
dus firmavit. Domnus Vifretus abbas, rogantibus suprascriptis posses- 
soribus, scripsi. 


647. 


Charta qua Guillelmus et Fulco, eorumque uxores Accelena et Odila, monasterio 
sancti Victoris largiuntur, ad proprium alodem, ecclesiam sancti Martini, in comi- 
tatu Sistarico, in villa Manuasca sitam, cum omnibus terris ad ipsam ecclesiam 
pertinentibus, sicut jam dederat, anno 1013, Guillelmus II, comes Provincia. 


‘* Facta donatio hiec anno incarnationis dominice millesimo xv, indi- 
cione xum. 

Ego Wilelmus et ego Fulcho, una cum uxoribus nostris Accelena 
et Odula, annuente Domino, hanc donationem dedimus et manibus 
nostris firmamus, et subtus anexis testibus firmare rogavimus. Hoth- 
lannus levita scripsit. . 


648. 


Charta qua Adelais, comitissa Provinciz , Guillelmi I vidua, monachis sancti Victoris 
concedit partem quam obtinebat in ecclesia sancti Martini de Manuasca. 


Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xv, indi- : 


cione xil. | 

Ego comitissa Adalaiz, annuente Domino, hanc donationem dedi et 
manu mea firmavi, et subtus adnexis testibus firmare rogavi. Wilel- 
mus* vicecomes firmavit , et uxor sua Accelena. Rotlannus levita scripsit. 


649. 
Alia. 
(Edidd. Louvet, Hist. de Prov., I, 58 et Guesnay, Vita $. Cass., 569.) 


Jhesu Christi Domini opitulante clementia ejusque benigna suffra- 


* Accelena et Odila, uxores Guillelmi II et * Guillelmus Juvenis, filius Guillelmi 1I, 
Fuleonis, vicecomitum Massiliæ. vicecomitis Massilisæ. 
* Guillelmus II, vicecomes Massiliæ. 
I. | 81 


1015. 


v°. 


1015. 


1019. 


' 


f* 146. 


642 CHARTULARIUM 


gante juvamima, Ego Geriberga' comitissa, una cum consensu filierum 
optimatumque nostrorum , de anime mee salute filiorumque meorum 
sollicite mecum pertractans, ac de immawitate scelerum nostrorum 
valde formidans, necnon et discussionem atque sententiam superni 
judicis valde pertimescentes , qua , in judicio veniens, impios a saneto- 
rum collegio secerneus reprobaturus erit. ... Ideo, propter remedium 
anime senioris mei Guilelmi, comitis Provincie, et mee filiorumque 
nostrorum , quorum hec sunt nomina : Wilelmus, Fulcho, Jozfredus, 
facio hanc cartam helemosinariam omnipotenti Domino et sancto Vic- 
tori, suo martiri, ejusque monasterio , ubi sacrum corpus ejus requies- 


' cit, et abbatibus ac monachis ibidem servientibus, de duobus man- 


sibus, qui sunt in comitatu Sisterico , in villa quam vocant Manoascha, 
quos excolunt homines, unum nomine Udolerius Montanarius ; *alium 
mansum excolithomo nomineStephanus, gener de Edral. Ipsos mansos 
ab integro, cum campis cultis et incultis, cum vineis, ortis, pratis 
vel omuia quicquid ad ipsos mansos pertinet, sicut jam diximus, totum 
dono omnipotenti: Deo et sancto Victori. Sane si quis contra donatio- 
nem istam ire, agere vel inquietare voluerit, non valeat vindicare 


. quod repetit, sed componat in vinculo auri libras vs, et insupra iram 


Dei omnipotentis incurrat et sancti Victoris et sociorum ejus, et iu 
antea donatio ista firma et stabilis permaneat omni tempore. 

Facta donatio ista anno incarnationis dominice millesimo xvuu', 
indicione rr, regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provincie. 

" Ego Girberga, una cum filiis meis, prefatos mansos, cum omni 
integritate, predicto monasterio dedi et manu mea firmavi, et testibus 
subtus adnexis hanc scripturam roborandam tradidi. Wilielmus, filius 
comitis Vilielmi, firmavit. Fulco, frater ejus, firmavit. Josfredus frater 
firmavit. Rothlannus, sacerdos et monachus, domno abbate Vifreto 
precipiente, scripsit. | 


' Gerberga de Burgundia, Guillelmi II co-  * Edd.. habent 1018. 
uitis Provincis vidua. 


SANCTI VIGTORIS. | 643 


650. 
Alia. 


Dum rei totius herus obtutum animalis ‘risibilis, patientis atque 
inmortalis, minime ferentis , mallet redivivo mundum tramite, sugges- 
tionibus petulcis obrutum ac virulentissimis telis saucium, restaurare, 
fautiunique hiatus obsorbentium animas obstruere, iniit cum sua 
pietate tale velle, quatinus eo modo Zabuli astutiam prosterneret, quo 
protoplastum subjugarat. Veniens enim clementissimus creator redi- 
mere quod perierat, suasit quantotius superfluos conatus ac noxios 
abicere, ac dein castitatis olentes flosculos avide appetere , genitorem 
genitricemque diligere, proximumque tanquam seipsum, etiam, quod 
majus est, inimicos ; non sic vero Deum, non sic, sed ex totis viribus 
jussitque esse diligendum. Quapropter ego Fulcho! et uxor mea Odila, 
sollicite considerantes hec omnia et is similia, himmanitatemque tor- 
mentorum preparatam contemptoribus et dulcedinem glorie summi 
numinis promissam victoribus, et tandem preclaram vocem ejusdem 
Domini, dicentis : « Conferte stipitem non habentibus, et ecce cuncta 
sunt vobis munda”; » et : « Quasi ignis ab.aqua extinguitur, ita delic- 
tum ab helemosina? ; » devovimus quiddam offerre ei ejusque preciosi- 
simo martiri Victori, sociisque ilius, necne abbati monachisque 
presentibus et futuris, secundum normam patris Benedicti ibidem 
excubantibus,.ex his que ille contulit nobis; scilicet, propter remedium 
animarum nostrarum vel parentüm nostrorum , facimus hanc cartam 
supradicto martiri de uno manso qui est in comitatu Sisterico, 
in villa quam vocant Manoascha. Ipsum vero mansum excolit homo 
nomine Lunaris et uxor sua Raina. Ipsum mansum ab integro damus 
sancto Victori, cum campis cultis et incultis, cum vineis, ortis, vel 
ofnnia quiquid ad ipsum mansum pertinet, sicut jam diximus, dona- 
mus. Sane si quis, nos aut ullus de successoribus nostris aut ulla 
apposita persona, contra donationem istam ire, agere vel inquietare 


! Fulco, vicecomes Massiliensis. * Ecclic., TII, 33. 
3 Luc., XI, 41. | 


1025. 


1012. 


1024, 


644 CHARTULARIUM 


voluerit, non valeat vindicare quod repetit, sed componat in vinculo 
auri libras nr, et postremo iram Dei omnipotentis incurrat, et in antea 
donatio ista firma permaneat omni tempore. 

Facta donatio anno incarnationis dominice millesimo xxv, regnante 
Rodulfo, rege Alamannorum seu Provintiae. | 

Ego Fulco et uxor mea Odula hanc cartam firmamus et firmare 
rogavimus. Volveradis firmavit. lterius firmavit. Bonus Pars firmavit. 
Lambertus , frater suus, firmavit. Fulco de Aquis firmavit. Ainaldus 
firmavit. Aicardus et Gauzfredus, filii Vilielmi vicecomitis', firma- 
verunt. Aicardus, Iso filius, firmat. | 


651. 


Charta qua Fulco ejusque uxor Odila monachis sancti Victoris largiuntur mansum 
unum, in comitatu Sistaricensi, in villa Manoasca situm, ab Arnulpho. quodan: 
excultum. 


* Facta donatio ista anno incarnationis millesimo xr , regoante Ro- 
dulfo rege. 

Signum ego Fulco et uxor mea Odula, qui hanc cartam fieri jussi- 
mus et testibus firmare rogamus. Signum Bonus Pars. Signum Boso, 
filius Ismidus. Signum Hubertus et signum Pontius. Frambertus, 
presbiter et monachus, scripsit. | 


652. 


Karta Guillelmi , comitis Tolose, de uno manso in Manoasca. 
(Edid. Louvet, Hist. de Prov., I, 50.) 
Jesu Christi Domini nostri opitulante clementia, .... Ego Wilelmus', 


comes Tolosanus, et uxor mea Ema!, de animarum nostrarum salute 
sollicite nobiscum pertractantes, ac de immanitate scelerum nostrorum 


: valde formidantes. . . ., pro remedio animarum nostrarum, filiorum 


! Aicardus, postea vicecomes Arelatum, * Guillelmus III dictus Tai/lefer. 
Gaufredusque, filii Guillelmi II, vicecomitis — * Emma, filia Rotboldi, comitis Provinciz. 
Massiliæ. , secunda Guillelmi uxor. 


SANCTI VICTORIS. 645 


tiliarumque ac parentum nostrorum, fácimus hanc donationem emni- 
potenti Deo et sancto Victori, suo martiri, ejusque monasterio, et 
abbatibus ac monachis ibidem servientibus, de uno manso, qui 
est in comitatu Sisterico, in villa quam vocant Manoasca, quem excolit 
homo nomine Gratianus. Ipsum mansum, ab integro, cum campis 
cultis et incultis, cum vineis, ortis, pratis vel omnia quicquid ad 


ipsum mansum pertinet , totum donamus omnipotenti Deo et sanoto * 


. Victori. Sane si quis, nos aut ullus de successoribus nostris, vel ulla 
opposita persona , qui contra donationem istam ire, agere vel inquie- 
tare voluerit, non valeat vindicare quod repetit, sed componat in 
vinculo auri libras nz, et in antea donatio ista firma et stabilis per- 
maneat omni tempore. 

Facta donatio ista anno incarnationis Domini millesimo xxm, in- 
dicione vii, regnante Rodulfo rege. 

Signum ego Vilelmus comes et uxor mea Ema, qui hano cartam 
fieri jussimus et testibus firmare rogavimus; manus nostra firmat. 
Rostagnus scripsit. 2 


653. 


Karta Adalaiz comitisse, de uno.manso in Manoasca, 


Ante hujus rudis institutionem legis, qua moderni nos utimur, que- 
libet sine conglutinatione litterarum donatio vigebat. Nunc autem, 
quia conditio a posterioribus nobis imposita dominatur , ipsa videlicet 
donatio vigere non permittitur, nisi fuerit nodulis litterarum colligata. 
Quare Adalaiz! comitissa donamus atque cedimus cuidam monasterio, 
sibique in honore Dei et sancti Victoris inservientibus, pro timore et, 
amore ejusdem Domini Dei nostri et redemptione animarum nostra- 
rum, unum mansum, in villa que dicitur Manoasca, cum campis, 
vineis , pratis , ortis et oglatis, fontes aquarum inque decursibus earum, 
omnibusque sibi pertinentibus, ad scilicet monasterium nomine sancti 
Victoris. Ea igitur causa istius donationis, quod, sicut plerisque conti- 
git, dum unum offendunt dominum offensos sibi plures homines reco- 


‘ Adelaïs, vidua Guillelmi I, comitis Provinciæ, mater Guillelmi II. 


1002. 





fo 147. 


3 jan, 
978 vel 984, 


646 CHARTULARIUM 

gnoscant, hec eciam nos probantes, dum studiose ei placere cupien- 
tibus nobis resistere cupiebamus, forte in hujus: causas monasterii 
impegimus, quod nolentes volentesque.pgrave sibi damnum intulèmus. - 


‘Quid multis dicam. Stipendiosa sue messis duorum annorum posui- 


mus in pabulis jumentorum nostrorum. Hec itaque fiat donum, fiat 
remissio nostrorum pecostorum. Est igitur iste mansus in villa Ma- 
Doasca, ut diximus, quem colit Lambertus, in comitatu Sisterico. 
Verum si quishbet, nos aut ulla opposita persona, qui contra hoc sci- 
licet donum ire, inquietare vel inrumpere voluerit, non valeat vindi- 
care qued repetit, sed iram et maledictronem incurrat omnipotentis 
Dei, et cum Juda traditore à inferno dampnetur, atque componat in 
vinculo auri optimi libras quinque, * et postea donatio ista firina et 


stabilis peresaneat. 


Facta carta donationis hujus, in mense octubris , regnante Rodulfo, 
rege Alamannorum sive Provincie, indicione ani. 

Signum Adalaiz comitissa, qui hanc donaverunt et testes firmare 
rogaverunt, manibus illorum firmavit. Emma! comitissa firmavit. Lan- 
drigus Bompars firmavit. Galterius firmavit. Silvester firmavit. Ingil- 
radus firmavit. Marinus firmavit. Wilelmus? vicecomes firmavit. Wilel- 


mus * comes firmawit. Arbertus finmavit. Teubertus firmavit. 


654. 
Guirpicio de Camañicas. 
(Ed. Ruffi, Dissert. sur les comtes de Provence, 15.) 

Notitia diffinitionis vel guirpitionis, in quorum presentie in placito 
generale, Wilielmo*' comite, in Manoasca. Venit episcopus Pontius 
sancte sedis Massiliensis ecclesie, et abbas sancti Victoris martiris 
Alardus; reclamaverunt se. de Rodulfo* episcopo et de Imone vel de 
ipsos heredes, qui ipsam terram tenent Camaricas. Fuit Heldebertus 


! Emma, uxor Guillelmi ILI, comitis Tolo- — * Guillelmus II, filius Adelaidis, comes Pro- 
sani. | vincis. 
* Guillelmus II, vicecomes Massilis, * Guillelmus I, comes Provincie. 


* Roduiphus I, episcopus Sistaniwensis. 


SANCTI VICTORIS. 647. 


judices, Garbedus judices, in ipso placito, quis ipse Rodulfus et ipsi 
heredes ipsam.terram malo ordine. tenebamt contra ipsam ecclesie 
sancti Victoris, Venit episcopus Pontius et Adalardus abhas; voluerunt 
jurare et probare cum testibus suis, quorum nomina bec sunt : Arberto 
presbitero et Bernardo monacho. Venerunt ante altare, sancte Marie, 
quod, si Deus illis adjuvasset, voluerunt jurare de illa villa Gamaricas 
totam terciam partem, et ipsas colonicas tres absas, mekus debet esse 
sancto Victori quam Rodulfo episcopo et Imone vel ipsos heredes qui 
ipsam terram. tenebant contra legem. Postea: recognoverunt se ipse 
Rodulfus et Imo vel ipsi heredes, guirpiverunt et.in terra jaotaverunt, 
et stipulaverunt im manu Pontioni episcopi, et in manu Adalrado 
abbato, in presentia Guilelmo comite et Heldeberto judioe et. Garbido 
judice et Aicardo et Guilelmo et Pontione et Jonam et Amico et Tasso 
et Leugerio et Leufredo et Pontione et Castone et aliis plures. bonis 
hominibus, tam satellites quam.pagenses , quiquid in presentibus par- 
tibus fuerit hordinatum, habebit plenissimam firmitatem nec poterit 
immutaari. Si quis ante principe per judicium judicis fuerit définitum,. 
nec poterit immutari, sed postea temptare voluerit, x libras auri esse 
dampnandum. 

Aldebertus presbiter. Warbidus presbiter. 

Facta notitia ista in die mereoris, in villa. Manoasca, ante ecclesie 
sancte Marie, mr nonas januari, anno xxu regnante Conrado, rege 


Alamannorum sive Provincie. Emoni firmavit. Nortaldus' episcopus. 


firmavit. Radeldus* episcopus firmavit. 


655. 
Karta Willelmi et Atalaiz de Espezel. 


In Dei omnipotentis nomine. Ego Wilelmus et uxor mea Adalaiz, 
futurum judicium pertimescentes et peccatorum nostrorum imavitatem 
formidantes, ........... facimus donationem omnipotenti Domino 
et gloriosissimo martiri Victori, et monasterio, non longe a civitate 


' Nortaldus episcopus Aptensis. * Hujus episcopi sedes non liquet. 


1036. 


648 — CHARTULARIUM 


Massilia fundato, et abbatibus ac monachis, continue inibi servien- 
tibus, de alode nostro quem habemus in comitatu Sisterico, juxta 
villam que dicitur Manoasca, supra ipsum castrum Bosonem vocitatum, 
mansum Espezellum nuncupatum, cum omni integritate, absque ulla 
diminutione, ipsosque agricultores et ipsam quam excolunt terram, 
cum vineis et campis, cum ortis et oglatis, cum arboribus pomiferis et 
inpomiferis, et terris omnibus, patenter terminatis, ab oriente, ab 
occidente, a meridie, a septentrione, terram habentem comitalem et 
vicecomitalem. Donamus itaque ipsum mansum omnipotenti Deo 
ejusque supradicto martiri Victori glorioso, sicut nos donatores nunc 
usque tenuimus et possedimus, ea ratione ut servi Dei teneant et pos- 
sideant, et pro peccatis nostris ac parentum filiorumque nostrorum 
assidui apud Deum intercessores existant. Nempe, si nos aut nostri he- 
redes aut aliqua persona insurgere contra hanc donationem temptaverit, 
istud vindicare non valeat, sed cogatur solvere auri optimi libras mmi, 
et, quod his majus est, iram omnipotentis Dei ac sanctorum ejus in- 
currat, sitque abhominatus et maledictus a Deo omnipotenti, nisi re- 
sipuerit, penituerit vel emendaverit, et deinceps donatio ista firma 
stabilisque in perpetuo maneat. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xxvi, 
regnante Rodulfo, rege Alamannorum seu Provintie. 

Ego Guilelmus et uxor mea Adalaiz nomine propria manu firmamus 
et testibus firmare rogavimus. Wilelmus firmavit. Adaleis firmavit. 
Humbertus, frater suus, firmavit. Alius Humbertus, filius Wantelmi, 
firmavit, Feraldus, filius Rostagni, firmavit, et ceteri circum adstantes 
milites firmaverunt. Reabaldus firmavit. Boso firmavit. |Wilelmus' 
vicecomes firmavit. Stephana* firmavit. Guadallus firmavit. Rosta- 
gnus firmavit. Volveradus firmavit. Bonefilius, sacerdos et monachus, 
scripsit. | 


* Guillelmus II, vicecomes Massiliæ. * Stephana, uxor Guillelmi vicecomitis. 


SANCTI VICTORIS. 649 


656. 


De Manuasca, de Paleria. 


In nomine Domini et Salvatoris nostri Jhesu Christi. Ego Rainaldus, 
Guarnerius, Durandus, Ebrardus, Gonterius, Daniel, Austrigus, Ge- 
raldus, Lanfredus, Stephanus, Venieldis femina, Bona Filia * femina, 
Laudbertus, Endefredus, Wilelmus, Rostagnus, Johannes Maria, nos 
omnes heredes atque parentes de projenie Martini, cognomento Blan- 
chi, venientes et cogitantes de salute animarum nostrarum , facimus 
donationem helemosinariam omnipotenti Deo et sancto Victori Massi- 
liensi, pro remedio animarum nostrarum vel parentum nostrorum , 
hoc est medietatem de alode nostro quem vocant Paleria. Et est ipse 
locus alodis in comitatu Sisterico , in territorio de Manoascha. In tali 
conventu, ut, quamdiu vixerimus , tenebimus aliam medietatem; post 
obitum vero nostrum, tota tercia pars de illa medietate quam retine- 
mus maneat ad sanctum Victorem. Et, si aliquis de nobis de ipsa here- 
ditate quam retinemus aliquid voluerit in cautionem mitere aut ven- 
dere aut aliud agere, non valeat sine licencia abbatis sancti Victoris. 
Sane si quis de nobis, aut ullus de successoribus nostris vel ulla ap- 
posita persona, qui contra donationem istam ire, agere vel inquietare 
voluerit, non valeat vindicare quod repetit, sed componat in vinculo 
auri libras n, et insuper iram Dei incurrat, et in antea donatio ista 
firma et stabilis permaneat omni tempore. 

Facta donatio ista anno incarnationis Domini millesimo xxvir, 
regnante Rodulfo rege. 

Nos supra nominati, qui hanc donationem fieri jussimus et testibus 
firmare rogavimus : Lanfredus firmavit. Stephanus firmavit. Giraldus 
firmavit. Aldebertus, Athanulfus firmaverunt. Ebrardus firmavit. Dodo 
presbiter firmavit. Stephanus clericus firmavit. Aicapitus firmavit. 
Amalrigus firmavit. Pontius Barangerius firmavit. Petrus Giraldo fir- 
mavit. Alius Petrus firmavit. Danihel firmavit. Martinus scripsit. 


82 


1029. 


1045. 


650 CHARTULARIUM 


657. 
© Carta de Fuzilis. 


In Dei omnipotentis omnipotentissima moderatione cuncta dispo- 
nentis nomine, et in sanctorum martirum Victoris ac sotiorum ejus 
honore. Ego Adalaxis, filia condam Bonefatii de Reilana, .... facio do- 
nationem eidem omnipotenti Deo ac supradictorum martirum monas- 
terio, non longe fundato ab urbe Massiliensi, de alode meo proprio, 
quem advenit mihi ex genitoribus meis, scilicet medietatem ville quem 
vocant Fuzilis, cum medietate ecclesie, sive decimis seu primitiis, 
campis, vineis, garricis, oglatis, pascuis, pratis vel adapendiciis 
omnibus suis, exeiis vel regressibus ejus, totum ab integro, quod est 
mihi jure hereditario adtributo. Et est in comitatu Sisterico hec omnia 
supradicta, etc. Si quis igitur heredum et parentum meorum, ullave 
potens quamvis persona, que contra hanc donationem ire temptaverit, 
omnipotentis Dei sanctorumque omnium iram incurrat et cum Juda 
Scarioth ignis perpetui luat; insuper et auri optimi libras xx pro hoc 
conatu absolvat, ac deinceps donatio hec prompta, inconvulsa per- 
henniter et stabilis permaneat. 

Facta donatio hec anno incarnationis dominice millesimo xrv, in- 
dicione xur, epacta nulla, regnante Anrigo ', imperatore Alamannorum 
et Romanorum Burgundionumque atque Provincialium. 

Signum Adalaxis, que hec donatio scribere fecit et firmare rogavit. 
Raiambaldi, filius Leodegari. Signum Enaurs, filius Adalexis. 
Airulfi de Lardario. Signum de Ventorolo. Domnus Raiam- 
archiepiscopus firmavit. Fulco, frater ejus, firmavit. Augerius 
?r firmavit. Pontius Arveus firmavit. Aialrigus levita firmavit. 
3 presbiter scripsit. 





icus IH. * Raimbaldus archiepiscopus Arelatensis. 


SANCTI VICTORIS. . 651 


658. 


Donacio Ermengarde. 


Breve de donatione que fecit Ermengarda , mulier Venerando, ad 
sanctam Mariam et ad sancto Victore, et ad monachos qui ibi habi- 
tant, de mansiones et de molando et de alode, de vineas que ad illam 
pertinent, et de parranes medietatem , et de prato medietatem. Ad 
Arenas de Planterio, modiata una; de vinea de Rainaldo Aibranno, 
semodiata 1; in alio loco, a Rocha, semodiata una et media; in Ergu- 
lito, media semodiata; in Avis, una semodiata; ad planterio super 
Sanctum Albanum, semodiata una; suptus mansione sua, semodiata 1; 
subtus Sancto Sepulcro, a Sorberio, 1 semodiata. De ista donatione 
de isto alode fecerunt monachi convenientia apud Castellanum et mu- 
lier sua Johanna a sua vita : quantum vivet Castellanus, teneat et 
possideat, in loco de beneficio et de servitio quod facit ad monachos 
sancto Victore, extra vinea Rainaldi Aibranni, et post obitum Castel- 
lani ad sancto Victore revertat et ad monachos qui ibi habitant. 

Castellanus et mulier sua Johanna firmaverunt. Durandus de Espe- 
zello et frater suus Pontius firmaverunt. Barangerius Balbus, Aicapitus 
presbiter, firmaverunt. Ermenardus, filio Pontione presbitero, firmavit. 
Milo firmavit. Pontius Aramberga firmavit. Wilelmus !, filius Guilelmo 
vicecomite, firmavit. Gozfredus, frater suus, firmavit. Pontius de Bra- 
tio firmavit. Autrannus de Gardana firmavit. Robaldus de Albania 
firmavit. Petrus Maria firmavit. Gueraldus Alamannus firmavit. Giral- 
dus Bona Filia firmavit. Pontius Barangerius firmavit. ' 


! Guillelmus Juvenis, fihus Guillelmi II, vicecomitis Massiliæ. 


FINIS TOMI PRIMI. 


Circ. 


1050. 


TYPOGRAPHIE DE CH. LAHURE 
lLmprimeur du Sénat et de La Cour de Cassation 
rue de Vaugirard, 9 


* 
wr