Skip to main content

Full text of "Cartulaire de l'Abbaye de Saint-Victor de Marseilles, publié par M. Guérard"

See other formats


==n  I'-' 


H  rai 

H 


mm 


WBiïiïm 


HoBBaS 

HO 
HP 


ni 

g 

mmm   rail 

T 


■F 

H 


m 

■HH§11 

■  ■     m     I 

■ 

m    m    mBBË 


Bill       H 

■HH1 

,  1BB  UHH1 

fil    H     H  IHi 

HHH    Mi  Mil 


■■■■■Y 


WiMâjfâ 
nmoffll 


\mmmam 

nn 


îV 


COLLECTION 


DES 


GARTULAIRES  DE  FRANCE 

TOME  VIII 


CARTULAIRE   DE  LABBAYE  DE  SAINT-VICTOR 

DE   MARSEILLE 


PUBLIE 

PAR    M.    GUÉRARD 

MEMBRE    DE    L'INSTITUT    DE    FRANCE 

AVEC  LA   COLLABORATION  DE  MM.    MARION  ET  DELISLE 


TOME  I 


►3-O-î- 


PARIS 


TYPOGRAPHIE  DE  CH.  LAHURE 

IMPRIMEUR    DU   SÉNAT   ET   DE   LA   COUR   DE   CASSATION 
BUE   DE    VAUGIRABD  .    9 

M  DCCC  LVII 


:  I 


3GRIPTI0NE  MANGIPIORUM  ECCLESLE  MASSILIENSÎ' 


I  A     /»  ^     o  V 


26. 


tt     S\ 


C.    c. 


o/t.  £ 


^  v  /.  A  r  £■  > 


a  „    / 


*   *4*  ^     /  ^    rit.  rr^t!    T  ^ 

fi  rry     -m  f>-y  0 .      ^  ■T 


AVERTISSEMENT. 


La  copie  du   Cartulaire  de  Saint -Victor  de   Marseille   était 
depuis  longtemps  préparée,  et  l'impression  en  était  déjà  fort 
avancée,  lorsque,  vers  la  fin  du  mois  de  février  1854  ,  M.  Gué- 
rard  fut  atteint  de  la  maladie  grave  qui  devait,  en  peu  de  jours, 
le  conduire  au  tombeau.  Chargé  par  lui  de  l'exécution  de  ses 
dernières  volontés ,  j'ai  cru  qu'il  était  aussi  de  mon  devoir  de 
lui  donner  une  autre  preuve  de  dévouement ,  en  acceptant  la 
tâche  de  surveiller  l'achèvement  de  cette  publication  posthume. 
Si  le  Comité  de  la  langue,  de  l'histoire  et  des  arts  de  la  France 
me  fit  alors  l'honneur  de  me  désigner  au  choix  de  M.  le  Ministre 
de  l'instruction  publique,  c'est  parce  qu'il  se  croyait  sûr  de 
mon  zèle  et  de  mon  respect  pour  la  mémoire  du  savant  illustre 
dont  il  déplore  la  perte.  J'ai  fait  ce  qui  dépendait  de  moi  pour 
répondre  à  ce  témoignage  de  confiance,  et  cependant  les  retards 
qu'a  subis  ce  travail  pourraient  faire  croire  que  je  n'y  ai  pas  ap- 
porté toute  l'activité  dont  j'étais  capable.  J'ai  donc  besoin  de  mon- 
trer en  peu  de  mots  que  des  circonstances  tout  à  fait  imprévues 
m'ont  empêché  de  satisfaire  plus  tôt  la  juste  impatience  du  public. 
L'édition  du  Cartulaire  de  Saint-Victor  de  Marseille  a  été 
deux  fois  ajournée  par  la  découverte  de  documents  originaux 
qu'il  a  fallu  successivement  ajouter  au  texte  primitif,  parce  que 
M.   Guérard  n'aurait  certainement  point  hésité  à  leur  donner 
place  dans  son  recueil.  Il  en  est  résulté  des  travaux  de  tran- 
scription et  de  collation,  de  nombreuses  additions  dans  la  table 
alphabétique,  et  par  conséquent  aussi  des  retards  dans  l'im- 
pression. En  soumettant  à  l'approbation  du  Comité  les  mesures 


ii  AVERTISSEMENT. 

que  motivait  cette  double  découverte ,  je  me  suis  empressé  de 
lui  apprendre,  et  je  me  plais  à  répéter  ici  qu'il  en  est  redevable 
au  zèle  éclairé  de  M.  Mortreuil,  juge  de  paix  à  Marseille.  Il  a 
mis  à  la  disposition  du  Comité ,  non-seulement  ses  lumières  et 
le  fruit  de  ses  propres  découvertes,  mais  le  zèle  et  les  efforts  du 
correspondant  le  plus  actif  et  le  plus  dévoué.  Ce  titre  de  corres- 
pondant, qu'il  n'avait  pas  alors ,  lui  a  été  accordé  depuis,  en 
témoignage  de  tous  les  services  qu'il  avait  rendus  ;  mais  c'est 
toujours  un  devoir  pour  moi  de  lui  exprimer  ici  personnelle- 
ment combien  je  m'estime  heureux  du  concours  qu'il  m'a  prêté 
avec  autant  de  bienveillance  que  de  désintéressement. 

La  première  addition  a  été  fournie  par  une  collection  impor- 
tante de  chartes  originales,  qui  est  déposée  aux  archives  du 
département  des  Bouches-du-Rhône  dans  le  fonds  de  l'abbaye 
de  Saint- Victor.  En  signalant  l'existence  de  ces  documents , 
M.  Mortreuil  eut  soin  d'avertir  que  les  uns  n'étaient  pas  com- 
pris dans  le  Cartulaire,  que  d'autres  n'y  étaient  pas  exactement 
reproduits.  Il  se  chargea  ensuite  de  faire  le  choix  des  actes  qu'il 
serait  utile  de  collationner  ou  de  transcrire  à  Paris,  et  M.  le 
préfet  des  Bouches-du-Rhône  s'empressa  de  les  mettre  à  la  dis- 
position de  M.  le  Ministre  de  l'instruction  publique.  Tout  le 
inonde  comprendra  qu'il  était  indispensable  de  mettre  à  profit 
de  tels  matériaux,  et  d'ajouter  au  corps  même  du  Cartulaire  des 
leçons  ou  des  textes  consignés  dans  des  actes  originaux  parfai- 
tement analogues  à  ceux  qui  s'y  trouvent  compris.  On  y  a  joint 
quelques  extraits  d'un  registre  intitulé  Liber  pensiomim ,  qui  a 
fourni  d'utiles  renseignements  sur  les  prieurés  dépendant  de 
l'abbaye  de  Saint-Victor. 

La  seconde  addition,  qui  n'est  pas  moins  importante,  aurait 
été  acceptée  avec  plus  d'empressement  encore  par  M.  Guérard  : 
elle  consiste  dans  un  pouillé  ou  polyptyque  de  l'église  de  Mar- 
seille, rédigé  au  ixe  siècle.  Pourquoi  faut-il  que  31.  Mortreuil 
n'ait  pas  fait  cette  découverte  quelques  années  plus  tôt?  Pour- 


AVERTISSEMENT.  m 

quoi  ses  offres ,  dictées  par  la  modestie,  n'ont-elles  pu  s'adresser 
à  l'illustre  éditeur  des  Polyptyques  d'Irniinon  et  de  Saint-Remi 
de  Reims?  C'était  à  M.  Guérard  qu'il  appartenait  de  publier  et 
d'éclaircir  ce  texte  difficile;  il  eût  retrouvé  toute  l'ardeur  de  sa 
jeunesse  pour  ajouter  de  nouvelles  pages  à  ces  travaux  qui  lui 
ont  coûté  tant  de  veilles ,  mais  qui  seront  à  jamais  l'honneur  de 
l'érudition  française.  Mon  devoir  était  du  moins  de  solliciter 
l'impression  de  ce  document  auquel  il  aurait  attaché  le  plus 
grand  prix,  et  qui  d'ailleurs  se  lie  étroitement  à  l'histoire  de 
l'abbaye  de  Saint- Victor. 

Je  suis  donc  convaincu  que  je  me  suis  conformé  scrupuleu- 
sement à  ses  intentions  réelles  en  ajoutant  au  texte  qu'il  avait 
préparé  un  double  supplément  qui  le  complète  et  l'enrichit  sans 
en  altérer  l'unité.  Quant  aux  savantes  introductions  qui  ont 
donné  tant  de  valeur  à  cette  collection  des  Cartulaires  de  France, 
j'ai  pensé  que  la  meilleure  manière  d'y  suppléer  c'était  de  laisser 
à  ses  deux  élèves  le  soin  de  présenter  eux-mêmes  au  public  le 
fruit  de  cette  longue  et  honorable  collaboration  avec  un  maître 
qui  était  aussi  leur  ami,  qui  avait  pu  en  toute  liberté,  je  le  dis 
à  l'honneur  de  tous  les  Ministres  de  l'instruction  publique,  les 
choisir  et  les  appeler  à  lui  comme  des  disciples  d'élite,  vrai- 
ment dignes  par  leur  talent  et  leur  caractère  de  participer  à  ses 
travaux  et  de  vivre  dans  son  intimité  ' .  En  parlant  ainsi ,  j'exé- 
cute encore  les  dernières  volontés  de  M.  Guérard;  ce  n'est  pas 
moi,  c'est  lui  qui  rend  à  M.  Marion  et  à  M.  Delisle  ces  témoi- 
gnages d'estime  et  d'affection  auxquels  je  m'associe  pleinement, 
mais  dont  je  suis  avant  tout  le  fidèle  interprète. 

C'est  aussi  pour  satisfaire  aux  intentions  de  M.  Guérard  que 

1  La  préface    suivante  est   l'œuvre   de  terres  et  des  personnes  ou  ù  l'état  de  l'in- 

MM.  Delisle  et  Marion.    Le  premier  s'est  dustrie.    Le  second  a  entrepris  de  coor- 

chargé  de  donner  la  description  des  ma-  donner  et  d'exposer  les  notions  éparses  et 

miseras,  de  traiter  les  questions  de  diplo-  confuses  que  fournit  le  Cartulaire  de  Saint- 

matique  et  de  chronologie,  de  discuter  les  Victor  de  Marseille  sur  le  système  des  rlivi- 

textes  qui  se  rattachent  à  la  condition  des  sions  territoriales. 


iv  AVERTISSEMENT. 

je  dois  exposer  ici  quelques  faits  qu'il  s'était  réservé  sans  doute 
de  signaler  dans  sa  publication.  Il  se  serait  fait  un  plaisir  d'ap- 
prendre au  public  qu'un  de  ses  anciens  élèves,  M.  de  Mas  La- 
trie ,  avait  le  premier  appelé  son  attention  sur  l'importance  his- 
torique du  Cartulaire  de  Saint-Victor  de  Marseille.  Il  n'aurait 
pas  manqué  non  plus  de  rappeler  que  ce  précieux  manuscrit 
avait  été  sauvé  de  la  destruction  et  recueilli  au  commencement 
de  la  Révolution  par  M.  Jean-Jacques  Esmieu,  qui  s'en  dessaisit 
en  1819  en  faveur  des  archives  du  département  des  Bouches- 
du-Rhône.  Le  préfet  éclairé  qui  administrait  alors  ce  départe- 
ment, M.  le  comte  de  Villeneuve,  écrivait  à  M.  Esmieu  le  14  juin 
de  la  même  année  :  «  Veuillez  bien  être  persuadé  que  je  con- 
tribuerai, autant  qu'il  dépendra  de  moi,  pour  que  le  conseil 
général ,  avec  l'approbation  de  Son  Excellence  le  Ministre  de 
l'intérieur,  vous  accorde  une  gratification  proportionnée  à  la 
valeur  des  objets  '  et  à  votre  honorable  conduite,  en  les  sauvaut 
des  flammes  en  1793.  »  M.  Guérard  savait  aussi  la  part  hono- 
rable qu'avait  prise  à  cette  négociation  heureusement  terminée 
M.  Edouard  de  La  Plane,  correspondant  de  l'Académie  des 
inscriptions  et  belles-lettres  à  Sisteron  (Basses-Alpes).  Ceux 
qui  connaissent  les  goûts  éclairés  et  les  excellents  travaux  de 
M.  de  La  Plane  ne  s'étonneront  pas  qu'il  ait  usé  de  toute  son 
influence  pour  servir  en  cette  occasion  la  cause  de  la  science 
historique. 

Après  avoir  parlé  au  nom  de  M.  Guérard,  qu'il  me  soit  per- 
mis ,  comme  membre  et  comme  interprète  d'un  comité  où  sa 
mort  a  excité  de  si  profonds  regrets ,  de  payer  un  juste  hom- 
mage à  sa  mémoire  dans  cet  ouvrage ,  le  dernier  qui  doive  por- 
ter son  nom.  Pourrait-il  se  faire  qu'un  éloge  digne  de  lui  ne 
fût  pas  inscrit  dans  cette  collection  des  Cartulaires  de  France , 

1  M.  Esmieu  avait  adressé  au  préfet,  avec  le  Cartulaire,  trois  autres  uianuscrits  et 
plus  de  deux  cents  chartes. 


AVERTISSEMENT.  v 

inaugurée  par  lui  en  1840  et  continuée  jusqu'à  sa  mort  avec 
tant  de  persévérance  et  d'éclat?  Pour  acquitter  cette  dette,  il  ne 
suffirait  point  de  laisser  parler  ici  les  regrets  de  l'amitié  ou  l'ad- 
miration d'un  élève;  il  faut  prononcer  un  jugement  qui  ait 
en  soi  son  autorité.  J'emprunterai  donc  la  voix  de  l'Académie 
des  inscriptions,  et  je  répéterai  les  paroles  qu'elle  a  dictées 
pour  être  gravées  sur  la  tombe  de  notre  illustre  confrère  : 

AUSSI     ESTIMABLE 

PAR    LINTÉGRITÉ    DE   SON    CARACTÈRE 

QUE    PAR   LA   SINCÉRITÉ   SCRUPULEUSE   DE    SON    ÉRUDITION 

DIGNE  CONTINUATEUR  DES  BÉNÉDICTINS 

il   trouva  dans   les   polyptyques   et   les   cartula1res 

une  source  nouvelle  de  documents  historiques 

d'où  il  sut  tirer  des  tableaux  achevés 

de  l'état  des  personnes  et  des  choses 

au  moyen  age. 


N.  de  WAILLY. 


PREFACE. 


Dans  cette  préface,  après  avoir  passé  en  revue  les  manuscrits 
qui  ont  servi  de  base  à  notre  publication ,  nous  résumerons  les 
données  que  les  chartes  de  Saint- Victor  fournissent  sur  divers 
points  de  diplomatique ,  d'histoire  et  de  géographie.  Nous  n'a- 
borderons pas  plusieurs  matières  qui  ont  été  traitées  dans  les 
autres  préfaces  de  cette  collection  :  les  détails  que  nous  aurions 
pu  réunir  formeraient  double  emploi  avec  les  articles  corres- 
pondants de  Y  Index  rerum,  placé  à  la  fin  de  notre  second  volume. 

I.    GRAND    CARTULAIRE    DE    SAINT-vrCTOR. 

Le  grand  Cartulaire  de  Saint-Victor  de  Marseille,  qui,  dès  le 
commencement  du  xve  siècle,  était  connu  sous  le  nom  de  Liber 
magnus  cartarum1  ,  forme  un  volume  de  187  feuillets  a  de  par- 
chemin ,  format  in-folio.  Il  paraît  avoir  été  écrit  à  la  fin  du 
xie  et  au  commencement  du  xne  siècle.  Les  premiers  rédacteurs 
avaient  laissé  en  blanc  des  feuillets  ou  des  portions  de  feuillet, 
qu'on  a  remplis  dans  le  cours  du  xne  et  du  xme  siècle.  Ordinai- 
rement le  titre  des  chartes  est  écrit  sur  les  marges  en  lettres 
capitales.  Le  texte  est  assez  souvent  incorrect  ;  mais  la  plupart 
des  fautes  doivent  être  imputées  aux  rédacteurs  des  chartes,  et 
non  pas  aux  copistes  du  Cartulaire.  Les  pièces  sont  générale- 
ment classées  suivant  l'ordre  topographique. 

1  Note  écrite  vers  l'année  1 400  au  feuil-  —  Deux  petits  feuillets  ont  été  intercalés, 

let  146  du  petit  Cartul.  de  Saint-Victor.  savoir  :  le  premier  entre   les   feuillets   88 

9  Entre  les   feuillets  aujourd'hui  cotés  et  89,  le  second  entre  les   feuillets  140 

124  et  125,  il  manque  un  double  feuillet,  et  141. 


vin  PREFACE. 

Le  grand  Cartulaire  est  conservé  aux  archives  du  département 
des  Bouches-du-Rhône. 

II.     PETIT    CARTULAIRE    DE    SAINT-VICTOR. 

Le  petit  Cartulaire  de  Saint-Victor  se  compose  de  189  feuil- 
lets de  parchemin,  petit  in-folio.  Il  manque  au  moins  un  cahier 
à  la  fin  du  volume.  L'écriture  est  du  milieu  du  xme  siècle.  Un  des 
copistes  nous  a  fait  connaître  son  nom  par  cette  note ,  qu'on  lit 
au  feuillet  34  v°  :  «  Hic  incepit  M.  Girardus  scribere.  »  Quelques 
pièces  ont  été  ajoutées  après  coup,  mais  avant  la  fin  du  xme  siè- 
cle ;  ce  sont  celles  qui  occupent  les  feuillets  94-100,  102-113, 
184-189.  Au  bas  du  feuillet  113  est  un  inventaire  de  pièces  que 
nous  n'avons  pas  reproduit,  et  qui  est  intitulé  :  «  Hic  sunt  princi- 
pia  quarumdam  literarum  et  instrumentorum  curie  domini  régis 
Sicilie  exibitarum  (sic)  super  facto  Massilie.  »  L'écriture  de  cet 
inventaire  peut  être  de  la  fin  du  xme  siècle.  Les  titres  des  chartes 
ont  été  écrits  en  marge  par  les  scribes  qui  ont  copié  le  volume. 
Nous  les  avons  conservés  dans  notice  édition  ;  mais  nous  n'avons 
pas  tenu  compte  d'autres  titres  et  de  diverses  observations  qui 
ont  été  ajoutées  au  xve  siècle  et  dans  les  temps  modernes.  La 
transcription  du  petit  Cartulaire  a  été  faite  avec  peu  de  soin  ; 
le  teste  est  rempli  d'incorrections-  Les  actes  renfermés  dans  ce 
recueil  sont  principalement  relatifs  aux  droits  de  l'abbaye  de 
Saint- Victor  sur  les  monastères  qui  lui  étaient  soumis,  à  la  dis- 
cipline monastique  et  aux  propriétés  que  l'abbaye  possédait  à 
Marseille  ou  dans  les  environs  de  cette  ville.  On  y  trouve  une 
nombreuse  collection  de  bulles  et  de  lettres  pontificales. 

Suivant  une  note  inscrite  en  tête  du  volume ,  le  petit  Cartu- 
laire, déposé  à  la  maison  commune  de  Marseille,  le  '21  mai  1791, 
n'entra  qu'en  1822  aux  archives  du  département  des  Bouches- 
du-Rhône. 


PREFACE.  îx 

III.    TITRES    ORIGINAUX. 

Outre  les  deux  manuscrits  qui  viennent  d'être  décrits,  nous 
avons  employé  un  certain  nombre  d'actes  originaux  conservés 
aux  archives  des  Bouches-du-Rhône.  C'est  d'après  ces  actes  que 
nous  avons  publié  (  une  centaine  de  pièces  qui  manquaient 
dans  les  deux  Gartulaires.  Nous  nous  sommes  aussi  servis  des 
titres  originaux  pour  rectifier  quelques  leçons  des  Cartu- 
I  a  ires. 

IV.     RECUEIL    DE    THOMAS    LE    FOURNIER.     LE    TALMUD 

OU    LIVRE    DES    PENSIONS. 

Au  siècle  dernier ,  un  religieux  de  Saint-Victor ,  Thomas  Le 
Fournier  2 ,  se  fit  remarquer  par  ses  connaissances  en  histoire 
et  en  diplomatique.  Aussi  désintéressé  que  laborieux ,  il  entre- 
tenait des  correspondances  'suivies  avec  les  plus  célèbres 
membres  de  la  congrégation  de  Saint-Maur3,  et  se  plaisait  à  leur 
communiquer  les  plus  précieux  titres  de  son  abbaye.  De  cette 
manière ,  il  a  largement  contribué  au  perfectionnement  de  plu- 
sieurs des  grandes  collections  bénédictines.  De  plus ,  il  a  laissé 
des  recueils  manuscrits  dont  l'utilité  est  d'autant  plus  grande 
que  beaucoup  des  anciens  originaux  ont  péri  depuis  une 
soixantaine  d'années. 

Un  des  recueils  de  Thomas  Le  Fournier  nous  a  été  envoyé 
des  archives  des  Bouches-du-Rhône.  C'est  un  volume  sur  papier, 
petit  in-folio,  coté  Saint-Victor,  n°  23.  Il  contient  des  fragments 


1  Tome  II,  p.  303-605  et  627-631.  '  On  trouve  des  lettres  de  Le  Fournier 

8  Né  à  Dieppe  en  1675,  Thomas  Le  Four-  dans  les  volumes  suivants  de  la  Bibl.  imp.: 

nier  est  mort  le  18  décembre  1743.  Voy.  Blancs-Manteaux,  77  B,   f.   105;   Résidu 

le  mémoire  de  M .  Mortreuil  sur  \' Ancienne  Saint-Germain,    1252,    I.     126;   Résidu 

bibliothèque  Je  l'abbaye  Saint-Victor,  p.  k.  Saint-Germain,  1322,  f.  151. 

i  b 


x  PRÉFACE. 

du  grand  et  du   petit  Cartulaire ,  du  Bullaire  et  du  Talmud  ou 
Livre  des  Pensions. 

Ce  dernier  document,  dont  l'original  ne  paraît  plus  exister, 
remonte  à  l'année  1337  et  se  rattache  à  une  mesure  générale 
qui  mérite  d'être  rappelée  en  quelques  mots.  Le  20  juin  1336, 
le  pape  Benoit  XII  promulgua  des  statuts  qui  avaient  pour 
objet  la  réforme  des  monastères  de  l'ordre  de  Saint- Benoit  '. 
Le  souverain  pontife  ordonna  que,  tous  les  trois  ans,  dans  chaque 
province  ecclésiastique,  les  abbés  et  les  prieurs  de  l'ordre  de 
Saint-Benoît  se  réuniraient  en  chapitre  pour  veiller  au  maintien 
de  la  discipline ,  et  pour  faire  exactement  constater  les  revenus 
et  les  charges  de  toutes  leurs  maisons.  C'est  en  vertu  de  l'ordon- 
nance de  Benoît  XII,  que  le  Livre  des  Pensions  de  Saint-Victor 
fut  rédigé.  Comme  il  fait  bien  connaître  l'état  de  l'abbaye  dans 
la  première  moitié  du  xive  siècle ,  et  qu'il  fournit  une  nomen- 
clature assez  complète  des  dépendances  du  monastère,  nous 
avons  cru  devoir  publier  les  principaux  fragments  de  cette  pièce 
que  Thomas  Le  Fournier  nous  a  conservés. 

V.     POLYPTYQUE    DE    l'ÉGLISE    DE    MARSEILLE. 

Il  a  existé  d'aueiens  polyptyques  de  l'abbaye  de  Saint-Victor 
de  Marseille.  L'un  d'eux  remontait  au  vme  siècle  et  avait  été  ré- 
digé par  le  vidame  Ansemundus  ;  il  est  appelé  poleticum  dans 
un  acte  de  l'année  780 2.  Le  rédacteur  du  grand  Cartulaire  a 
lait  quelques  emprunts  à  des  polyptyques  plus  récents 3  ;  mais 
il  n'en  a  conservé  que  des  fragments  peu  étendus.  Heureuse- 
ment, M.  Mortreuil J  a  découvert  aux  archives  des  Bouches-du- 

'  Ces  statuts  ont  été  publiés  plusieurs  s  N.  31,  p.  45. 
fois.  LaBibl.  irap.  (fonds latin,  n.  4167A)  3  N.  96,  291,397,  450,  542,  543. 
en  possède  une  copie  authentique  de  l'an-  *  Voyez  Les  possessions  de  /'église  de  Mar- 
née 1338,  provenue  de  l'abbaye  de  Clas-  seille  au  commencement  du  ixe  siècle,  par 
tonbury.  .1 .  A.  B.  Mortreuil.  Marseille,  1855,  in-8°. 


PRÉFACE.  xi 

Rhône,  dans  le  fonds  de  la  cathédrale,  un  document  qui  nous 
dédommage  de  la  perte  des  anciens  polyptyques  de  Saint- Victor 
et  qui  ne  formera  pas  le  morceau  le  moins  intéressant  de  notre 
publication  '.  C'est  un  rouleau  de  parchemin,  large  de  25  cen- 
timètres, long  de  2  mètres  16  centimètres. 

Ce  rouleau  contient  un  polyptyque  dressé  sous  l'épiscopat  de 
Vuadaldus,  indiction  septième,  ce  qui  répond  à  l'année  814 
de  notre  ère.  C'est  donc  un  monument  contemporain  du  cé- 
lèbre polyptyque  d'Irminon  2,  et  antérieur  au  polyptyque  de 
Saint-Rémi  de  Reims. 

Toutefois,  la  dernière  partie  de  notre  proposition  ne  serait 
pas  exacte  si  l'on  adoptait  l'opinion  récemment  émise  par 
M.  Anatole  de  Barthélémy  3.  Ce  savant  a  soutenu  qu'il  fallait 
rapporter  la  composition  du  polyptyque  de  Saint-Rémi  aux 
douze  premières  années  du  ixe  siècle.  Mais  l'hypothèse  mise  en 
avant  par  cet  érudit  ne  saurait ,  à  notre  avis ,  balancer  les  mo- 
tifs qui  ont  déterminé  M.  Guérard  %  après  Baluze  et  dom  Tas- 
sin,  à  voir  dans  le  polyptyque  de  Saint-Rémi  un  document  ré- 
digé au  commencement  de  l'épiscopat  d'Hincmar,  c'est-à-dire 
vers  le  milieu  du  ixe  siècle.  Réduit  à  sa  plus  simple  expression , 
voici  le  raisonnement  de  M.  Anatole  de  Barthélémy  : 

«  On  trouve  dans  le  polyptyque  de  Saint-Rémi  la  mention  de 
plusieurs  domaines  qui  étaient  certainement  compris  dans  les 
limites  du  Dormois.  Or  ce  dernier  pays  n'est  point  cité  dans  le 
polyptyque.  Par  conséqueut  le  polyptyque  est  antérieur  à  la 
constitution  du  Dormois.  Mais  le  Dormois  existait  en  812.  Le 
polyptyque  est  donc  antérieur  à  l'année  812.  »  Ce  raisonne- 
ment serait  concluant  s'il  était  prouvé  qu'au  milieu  du  ix"  siècle 

1  Tome  II,  p.  633-656.  "  Mémoire  sur  le  Dormois  (Pagus  Dulco- 

8  Le  Polyptyque  d'Irminon  paraît  avoir  mensis),  publié  en  1856,  dans  la  Biblinthè- 

élé  rédigé  sur  la  fin  du  règne  de  Charle-  que  de  l'École  des  chartes,  4"  série,  II,  354. 

magne,  après  l'année  806.  Voy.  Guérard,  '  Polyptyque  de  Saint- Rémi  de  Reims, 

Polyptyque  d'Irminon,  I,  27.  p.  vin. 


xn  PRÉFACE. 

le  même  territoire  ne  pouvait  pas  être  considéré  comme  appar- 
tenant à  la  fois  à  un  grand  pays  et  à  un  petit  pays ,  démembre- 
ment ou  subdivision  du  premier.  C'est  là  une  proposition  que 
M.  de  Barthélémy  n'a  pas  entrepris  de  démontrer. 

Mais  nous  devons  revenir  au  polyptyque  découvert  par 
M.  Mortreuil.  Ce  document  paraît  se  rapporter  à  la  fois  aux 
propriétés  de  la  cathédrale  de  Marseille  et  aux  propriétés  du 
monastère  de  Saint-Victor.  Il  n'y  a  pas  d'ailleurs  à  s'étonner 
d'une  pareille  confusion  :  au  ixe  siècle  les  biens  de  Saint-Victor 
furent  presque  toujours  administrés  par  les  évêques  de  Mar- 
seille ',  et  des  traces  de  cette  confusion  subsistaient  encore  au 
commencement  du  xie  siècle  2. 

Le  plan  du  polyptyque  de  Marseille  est  fort  simple.  Dans 
l'état  où  il  nous  est  parvenu,  il  renferme,  en  treize  chapitres,  la 
description  des  domaines  que  la  cathédrale  ou  l'abbaye  possé- 
dait dans  treize  villages  différents.  Chacun  de  ces  domaines  se 
composait  d'un  certain  nombre  de  tenements ,  appelés  le  plus 
souvent  colonica  ,  quelquefois  vergeria  ,  jamais  mansus  :  ce  qui, 
pour  le  dire  en  passant ,  constitue  une  différence  radicale  entre 
le  polyptyque  de  Marseille  et  les  polyptyques  publiés  par 
M.  Guérard.  On  indique  d'abord  la  situation  du  tenement ,  puis 
le  nom  et  la  condition  du  tenancier  [colonus ,  mancipium ,  rare- 
ment accola).  Viennent  ensuite  le  nom  de  la  femme  et  des  en- 
fants du  tenancier.  L'âge  des  enfants  est  rigoureusement  énoncé 
quand  il  ne  dépasse  pas  quatorze  ou  quinze  ans.  Les  enfants 
plus  âgés  sont  qualifiés  de  baccalarius  ou  bacealaria.  On  dis- 
tingue les  jeunes  gens  qui  suivent  les  écoles  ou  qui  sont  en- 
gagés dans  les  ordres  sacrés.  Les  maris  ou  les  femmes  des  en- 
fants sont  aussi  quelquefois  nommés,  et  on  a  soin  de  marquer 
si  ces  maris  ou  ces  femmes  sont  des  étrangers  (tnarito  extraneo, 


1  N.  11,  12,  26,  31,  70,  72,  83,  H>3 ,    174,  290,  1040. 
1  N.  27. 


PRÉFACE.  xrn 

uxore,  extraneà).  —  Les  redevances  dues  pour  chaque  tellement 
ne  sont  pas  toujours  mentionnées  avec  une  grande  précision.  — 
Plusieurs  articles  sont  suivis  des  mots  ad  requi  rend  uni,  c'est-à- 
dire  «  à  rechercher.  »  —  Le  nom  de  certains  tenements  est  sim- 
plement accompagné  de  l'épithète  apsus,  soit  que  ces  tenements 
fussent  incultes  ou  imparfaitement  cultivés,  soit  qu'ils  man- 
quassent de  tenanciers  réguliers  ' . 

La  planche  jointe  au  second  volume  donnera  l'idée  de  l'écri- 
ture du  polyptyque.  Nous  n'en  analyserons  pas  ici  les  carac- 
tères ;  mais  il  est  utile  de  présenter  le  tableau  des  abréviations 
principales  du  rouleau  et  de  placer  en  regard  les  leçons  que 
nous  avons  adoptées. 

An.  Annorum. 

Ace.  Accola. 

Apst.  Apsta. 

Bac  ou  bacc.  Baccalarius,  baccalaria. 

Cls.  Clericus. 

Cl,  col,  cols.  Colonica,  colonie*,  colonus.  Le  mot  colo- 

nica  est  écrit  une  fois  en  toutes  lettres. 

Ds  Debilis. 

D,  den.  Denarium,  denarios. 

Fi.  Filius,  filia. 

Lac,  lact.  Lactantes. 

M.  Mancipium. 

Prb,  prsb,  prsbt,  psbt.  Presbyter. 

Pull.  Pullos. 

Ub.  liber. 

Ux.  Ijxor. 

'  er')-  Verbecem,  verbecarius. 

Toutes  ces  lectures  sont  à  peu  près  incontestables.  C'est  avec 
un  peu  moins  d'assurance  que  nous  avons  rendu  par  minimum, 
ou  nummos,  un  signe  dont  on  peut  voir  la  forme  à  la  ligne  7 
du  fac-similé.  Nous  avons  pris  ce  signe  pour  une  note  tiro- 
menne2.  Des  notes  de  cette  espèce  se  retrouvent  dans  plusieurs 
autres  mots  du  polyptyque. 

'  Voy.  le  Polyptyque  flrminon,  I,  590.     mot  Nummus  dans  le  nfc.  latin  8779  de  la 
s  Voy.  la  note  tironienne  qui  répond  au     Bibl.  imp  ,  f.  10  v",  col.  3. 


xiv  PREFACE. 


VI.    OBSERVATIONS    SUR    QUELQUES    POINTS    DE    CHRONOLOGIE. 

Nous  appellerons  l'attention  de  nos  lecteurs  sur  trois  points 
de  chronologie  :  sur  les  différents  commencements  de  l'année 
dans  les  chartes  de  Saint-Victor  ,  sur  une  dénomination  irrégu- 
lière des  calendes,  et  sur  la  manière  de  compter  les  années  du 
règne  de  Carloman  II. 

Commencement  de  l'année. 

Laissant  de  côté  les  actes  émanés  de  la  chancellerie  romaine, 
nous  trouvons  dans  nos  chartes  !a  trace  de  plusieurs  manières  de 
commencer  l'année. 

On  sait  que,  dans  le  système  pisan,  l'année  commence  au 
25  mars ,  neuf  mois  et  sept  jours  avant  l'époque  à  laquelle  nous 
plaçons  le  premier  jour  de  l'an.  Ce  système  a  été  certainement 
suivi  :  —  dans  une  charte  rédigée  à  Saint-Gilles,  par  ordre  de 
l'abbé  de  Rodez,  en  1061  '  ;  —  dans  un  accord  entre  l'évêque 
de  Toulon  et  l'abbé  de  Saint- Victor ,  en  1 143  2;  —  dans  un  acte 
fait  à  Aix,  en  11643;  —  et  dans  une  charte  de  Raimond,  ar- 
chevêque d'Arles,  en  1 165  \ 

Les  dates  des  deux  chartes  suivantes  :  accord  entre  les  cha- 
noines de  Mai^seille  et  les  moines  de  Saint-Victor ,  en  1 1 1 9  5 , 
—  charte  d'Ildefonse  ,  roi  d'Aragon,  en  1178%  s'expliquent  soit 

1  Cette  charte  (n.  827)  est  datée  :  «  Anno  novembris  ,  luna  27  ,  epacta  6  ;  »  ce  qui 

incarnationis dominice  1062,indictionel4,  répond  au  17  octobre  1164. 

pridie   idus  junii  ,  3    feria ,  epacta    26,  '  Cette  charte    (n.    959)   est   datée: 

luna  19  ;»  ce  qui  répond  au  12  juin  1061.  <■  Anno  1160,  in   mense  julio,  feria  3, 

8  Cet  accord  (n.  971  )  est  daté  :  a  Anno  luna  1  ;  »  ce  qui  répond  au  13  juillet  HOîi. 

ab  incainatione  Domini  1144,indictione  G,  5  Cet  accord   Cn.   923)  est  ainsi  daté: 

concurrente    4,   pridie   idus    decembris  ,  u  AnnoabincamationeDominilllO,  mense 

luna  3;    «ce  qui  répond  au  12    décem-  januario,  concui  rente  1,  epacta  7,  luna  24, 

bre  1143.  S  idus  januarii  ;  »  ce  qui  répond  au  9  jan- 

J  Cet  acte  (  n.  1106)  est  daté  :  «  Anno  vier  1119. 

ab  incarnatione  Domini   1 103,16  kalendas  6  Cette  charte  (n.  903)  est  ainsi  datée  : 


PREFACE.  xv 

par  le  calcul  pisan ,  soit  par  l'usage  de  commencer  l'année  à 
Noël  ou  à  la  Circoncision. 

Pour  la  charte  d'Adalbert,  évêque  de  Senez  ,  en  1 122  ' ,  nous 
n'avons  à  choisir  qu'entre  le  système  pisan  et  l'usage  de  compter 
l'année  à  partir  de  Noël. 

Des  lettres  de  l'évêque  de  Riez  et  de  l'évêque  d'Antibes  2,  du 
1-6  avril  1229,  suivant  notre  manière  de  compter,  sont  datées 
de  l'an  1229,  et,  comme  en  1229,  Pâques  n'arriva  que  le 
15  avril,  ces  dates  supposent  l'année  commencée  à  Noël,  à  la 
Circoncision  ou  à  l'Annonciation,  suivant  le  système  florentin 
(trois  mois  moins  sept  jours  après  le  commencement  de  notre 
année). 

lia  fête  de  l'Annonciation  ,  suivant  le  style  florentin  ,  ou  bien 
la  fête  de  Pâques,  a  été  prise  pour  le  premier  jour  de  l'an  par 
les  rédacteurs  des  huit  chai'tes  suivantes  :  charte  de  TVirbcrtus 
de  Turreves,  en  1111  3  ;  —  acte  de  vente  du  20  février  1 1 13  '  ; 

—  charte  du  bailli  du  comte  de  Provence ,  en  1 1 76  5  ;  —  charte 
de  Ronselin,  vicomte  de  Marseille,  en  1209  c  ;  —  charte  de  Ponce 
de  LambiscOy  en  1210  7  ;  —  charte  de   Ugo  Férus ,  en  1213  8  ; 

—  charte  de  Raimond-Bérenger,  comte  et  marquis  de  Provence, 

a  Anno  1  178  ,  luna  5,  feria  6,   mense  ja-  ab  incarnatione  1112,  in  merise  fehroario, 

nuarii  ;  »    ce   qui    répond  au  27  janvier  10  kal.  marcii  ,   feria  5;  »   ce  qui  répond 

H  78.  au  20  février  1113. 

1  Cette  charte  (n.  770  et  972)  est  ainsi         B  Cette  charte  (n.  968)  est  datée  :  «  Anno 

datée  :  «  Anno  incarnationis  Doiuini  1123,  incarnationisl  175.,  mense  februarii,  luna  5, 

indiclione  1,  mense   decembrio,  5  kal  en-  feria  4  ;  »  ce   qui   répond    au    18   février 

das  januarii ,   feria  5,  luna  27,  anno  2  1176. 

decemnovennalis  cicli,  concurrente  6,  ep-         6  Cette  charte  (n.  9 43)  datée  du  6  mars 

acta  22;  »  ce  qui   répond  au  28  décein-  1208,  appartient  au  0  mars  1209.  Elle  est 

bre  1122.  en  effet  datée  de  la   11e  indiction,  qui,  à 

*  if.  925.  Marseille,  commença  en  septembre  1208. 

'Cette    charte    fn.    1098)    est    datée:         7  D'après  cette  charte  (n.  954)  le  3  fé- 

"  \nno  incarnationis  1110,  die  dominico,  vrierqiii  suivit  le  mois  de  septembre  1209. 

notais    februarii,    indictione    4,   concur-  appartenait  encore  à  l'année  1209. 
rente  5,  epacta  9,  luna  23;  »   ce  qui  ré-         8  D'après  cette   charte   (n.   1005    le  22 

pond  au  5  février  1111.  février  qui   suivit  un  acte  du  10  décein- 

1  Cet  acte  (n.  1099)   est  daté  :  .,  Anno  bre  1212,  était  encWe  de  Tannée  1212 


xvi  PRÉFACE. 

en  1219  '  ;  —  transaction  entre  la  commune  de  Marseille  et  l'ab- 
baye de  Saint- Victor,  en  1224  2. 

Les  faits  que  nous  venons  d'énoncer  ne  sont  ni  assez  nom- 
breux ni  assez  uniformes  pour  nous  permettre  de  poser  une 
règle  générale.  Toutefois,  ils  nous  autorisent  à  conjecturer  que 
les  Provençaux  suivirent  souvent  le  système  pisan  dans  le  cours 
du  xie  et  du  xne  siècle,  tandis  qu'à  partir  de  la  fin  du  xne  ils  ont 
ordinairement  compté  l'année  à  partir  de  Pâques ,  ou,  plus  pro- 
bablement encore,  à  partir  du  25  mars,  selon  le  calcul  florentin. 

Irrégularité  dans  la  manière  de  compter  les  calendes. 

On  a  déjà  remarqué  que  les  auteurs  et  lés  notaires  du  moyen 
âge  se  sont  parfois  mépris  sur  la  manière  de  compter  les  calen- 
des 3.  L'erreur  consistait  à  indiquer  comme  appartenant  aux  ca- 
lendes du  mois  courant  la  seconde  partie  de  ce  mois.  Pour  en  citer 
un  exemple ,  le  1 4  janvier  aurait  été  appelé  le  1 9  des  calendes 
de  janvier,  et  non  pas  le  19  des  calendes  de  février.  Le  Cartu- 
laire  de  Saint-Victor  fournit  un  nouvel  exemple  de  ce  singulier 
calcul.  C'est  une  charte4  datée  de  l'an  1048,  indiction  pre- 
mière, le  15  des  calendes  de  juillet,  un  lundi.  Or,  en  1048 
(année  qui  correspond  bien  à  l'indiction  première),  le  15  des 
calendes  de  juillet,  c'est-à-dire  le  17  juin,  tomba  un  vendredi  ; 
mais  le  15  des  calendes  d'août,  c'est-à-dire  le  18  juillet,  tomba 
un  lundi.  C'est  donc  le  18  juillet  que  le  rédacteur  de  la  charte 
a  désigné  par  les  mots  quinto  decimo  kalendas  juli.  C'est  pro- 
bablement par  inadvertance,  et  non  de  propos  délibéré  qu'une 
telle  façon  de  s'exprimer  a  été  usitée. 

'Cette  charte  (n.  911  )  postérieure  au  tii ,    »   est  certainement   du    mois   de  fé- 

30  novembre  et  au    1er  décembre  1218,  vrier  1224. 

est  datée  :  «  Anno    Domini  1218,  mense  3  Voy.  la  notice  sur  Orderic  Vital,  jointe 

januario,  10  kalendas  februarii,  »  à  l'édition  de  cet  auteur  publiée  par  M.  Le 

s  Cette  charte  (n.  924)  datée  :  «  Anno  Prévost,  pages  lxii  et  i.xm. 

1223,   indictione  11,    16   kalendas   mar-  'N.  384. 


PREFACE.  xvn 

Manière  de  compter  les  années  de  Carloman  II. 

La  comparaison  des  diplômes  de  Carloman  H  conduit  à  penser 
que  les  années  du  règne  de  ce  prince  ont  été  comptées  de  la 
manière  suivante  : 

Ie  année  :  du  10  avril  au  31  décembre  879. 
2e  année  :  du  1"  janvier  au  31  décembre  880. 
3e  année  :  du  1"  janvier  au  31  décembre  881 . 
4e  année  :  du  1"  janvier  au  31  décembre  882. 
5e  année  :  du  I"  janvier  au  31  décembre  883. 
6e  année  :  du  1er  janvier  au  12  décembre  884. 

L'une  des  plus  sérieuses  objections  qu'on  pût  faire  à  ce 
système  se  tirait  d'un  diplôme  dont  la  date  est  ainsi  exprimée 
dans  le  grand  Gartulaire  de  Saint- Victor  et  dans  les  éditions 
dérivées  de  ce  manuscrit  :  Data  un0  nonas  februarias  ,  anno  vnu 
régnante  Carlomanno  2.  L'examen  du  diplôme  original  nous  a 
permis  de  lever  la  difficulté.  En  effet,  nous  y  avons  lu  en  toutes 
lettres  anno  sexto  régnante  Karlomanno ,  et  cette  variante  con- 
firme le  système  que  nous  venons  d'indiquer. 

VII.    OBSERVATIONS    SUR    QUELQUES    POINTS    DE    DIPLOMATIQUE 
ET    DE    PALÉOGRAPHIE. 

Usage  des  sceaux. 

Dans  le  midi  de  la  France ,  l'usage  des  sceaux  paraît  avoir 
été  beaucoup  moins  général  que  dans  le  nord.  Cela  tenait  sans 
doute  au  climat  qui  s'opposait  à  la  conservation  des  empreintes 
en  cire.  Ce  fut  probablement  par  le  même  motif  que  les  actes 
de  Provence  furent  souvent  revêtus  de  bulles  en  plomb  3.  Au 
reste  l'apposition  du  sceau  était  moins  nécessaire  dans  des  pays 

1  Voy.  la  collection  que  les  Bénédiclins         !  Voy.  la  charte  9  du  Cartulaire. 
en  ont  donnée  dans  le  t.  IX  du  Recueil  des         3  Voy.   la  table    du  Cartulaire  au    mot 
Historiens.  Bu  lia. 


XVI„  PRÉFACE. 

où  le  notariat  avait  reçu  dès  la  fin  du  xn*  siècle  une  organisa- 
tion régulière  '.  Le  peu  d'importance  que  les  Provençaux  atta- 
chaient à  l'apposition  du  sceau  ressort  des  termes  mêmes  d'un 
accord  conclu  vers  1190  entre  les  représentants  de  deux  églises. 
On  y  dit  formellement  qu'une  charte-partie  présente  plus  de 
garantie  qn'une  charte  scellée  a. 

Souscriptions  en  grec  et  en  arabe. 

Deux  de  nos  chartes  3  se  terminent  par  des  souscriptions  en 
lettres  grecques.  On  en  trouve  de  semblables  dans  les  archives 
d'un  certain  nombre  d'églises  ,  et  nous  avons  été  d'autant  moins 
étonnés  d'en  rencontrer  à  Marseille  que  les  ports  de  la  Provence 
devaient  être  en  rapports  continuels  avec  l'empire  d'Orient ,  et 
qu'en  1044  une  colonie  de  moines  grecs  s'établit  dans  une 
église  dépendant  de  Saint- Victor  '. 

En  1101  ,  Pierre  Sanche,  roi  d'Aragon,  souscrivit  en  carac- 
tères arabes  une  charte  de  Ponce ,  évêque  de  Barbastro s. 

Emploi  de  la  cédille. 

Le  petit  Cartulaire  de  Saint- Victor  ,  écrit  vers  le  milieu  du 
xme  siècle,  contient  un  certain  nombre  d'e  cédilles6,  pour 
représenter  la  diphthongue  se.  L'emploi  de  Ve  cédille  tombait 
alors  en  désuétude  ,  et  à  partir  de  cette  époque  la  cédille  ne  fut 
plus  guère  employée  que  pour  distinguer  les  c  doux  des  c  durs. 
C'est  ainsi  qu'on  voit  dans  le  petit  Cartulaire  Cabaea ,  Soriçi- 
num  et  Çacharie1 .  Mais  cet  usage  de  la  cédille  remontait  à 
une    époque    plus   ancienne   :    sur  l'original  d'une  charte  du 

1  Voy.  la  table,  au  mot  Notarius.  3N.  762  et  n.  832.  —  Voy.  aussi    la 

*  "  Ut  major  £des  huic  scripturae  quam  cbarte  776, dans  laquelle  le  mot  apud  est 

si  sigillata  fuisse!   liaberetur  ,  placuit  ut ,  tiguré  en  lettres  grecques. 

anni  ,  mensis  ,  lunae,  testium  et  omni  alia  4  N.  61. 

sollempnitate   pnetermissa ,  suam  cartam  5  N.  445. 

propriam  per  alfabetum  divisam  utraque  6  Voy.  notamment  le  fol.  169  v°. 

Iiaberet  ecclesia.  »  Charte  973.  7  Fol   24  et  28. 


PRÉFACE.  *!X 

xie  siècle  '  le  mot  cœtibus  est  écrit  avec,  une  cédille.  11  faut  peut- 
être  attribuer  une  valeur  analogue  à  un  petit  trait  qui  ,  dans  le 
polyptyque  de  l'année  814,  surmonte  les  c  dans  les  mots  Sceeme- 
rus,  Scetildis,  Scsehertus ,  Scildis  ,  Scefredus ,  Scoaldus,  Scx- 
berta  et  Scolo  2. 

Des  accents  et  des  points. 

Dans  le  petit  Cartulaire,  les  accents  ne  sont  pas  seulement 
marqués  au-dessus  des  i  redoublés  (m).  On  les  y  trouve  aussi 
sur  les  lettres  aa,  ee,  oo,  ce  et  rr  dans  les  mots  Seizaac,  vinee, 
coopertoria,pro  ce  solidis,  guerra  3,  etc. 

Le  notaire  qui  a  écrit  une  charte  de  1046  '  a  distingué  par  des 
points  très-caractérisés  les  i  redoublés  des  mots  transitoriis, 
sociis  etpatrimonii.  Le  mot  Mitrii,  tracé  au  dos  de  la  pièce  en 
caractères  du  xie  siècle,  présente  la  même  particularité.  On 
connaissait  déjà  quelques  exemples  d7  pointés  remontant  au 
xue  siècle  5 . 

Il  n'est  pas  besoin  d'avertir  nos  lecteurs  qu'en  signalant  ces 
anomalies  nous  n'entendons  porter  aucune  atteinte  aux  règles 
générales  posées  par  les  bénédictins. 

De  l'esprit  rude. 

Parfois,  pour  remplacer  Yh  et  pour  indiquer  une  aspiration, 
on  figurait  au-dessus  de  la  voyelle  aspirée  un  esprit  rude,  tel 
qu'on  en  voit  dans  les  manuscrits  grecs.  C'est  ainsi  que  sur  deux 
pièces  des  archives  de  Saint-Victor  %  on  remarque  ce  signe  au- 
dessus  des  mots  odie,  roca  et  o/w,  pour  hodie,  roclta  et  hoc.  Du 

'Pièce  476  du  fonds  de  Saint-Victor.  Nous  6  Voy.  Nouveau  traité  de  diplomati- 
es avons  donné  le  texte  sous  le  n.  1082.    que,   III,   496,  note,  et   Bibliothèque  de 

*  H  2  ,  23 ,   42 ,  S5 ,  58  et  71  ;  I  2  ;  L  9.     l'Ecole  des  chartes ,  3e  série,  III,  563. 

5  Fol.  36  v",  166,65, 125  v»,  96  v°,etc.      6  Pièces  n. 349  et  n.  58  du  fonds  deSaint- 

*  Pièce  125  du  fonds  de  Saint  -  Victor,  Victor.  Elles  sont  publiées  plus  loin, 
publiée  plus  loin  sous  len.  1068.  n.  1044-1052  et  n.  1092. 


xx  PRÉFACE. 

reste,  cette  particularité  se   rencontre  assez  souvent  dans  les 

manuscrits  et  les  chartes  du  xe  et  du  xie  siècle. 

VIN.    STYLE    DES    CHARTES. 

Le  Cartulaire  de  Saint-Victor  contient  un  certain  nombre 
d'actes  solennels  qui  ont  été  rédigés  avec  un  véritable  appareil 
de  rhétorique.  Telles  sont  suitout  les  chartes  de  Raimbaud, 
archevêque  d'Arles,  qui  aimait  à  se  servir  d'une  prose  rimée  et 
cadencée1.  C'est  là  une  singularité  dont  les  exemples  sont  assez 
rares,  surtout  dans  le  nord  delà  France.  Mais  la  plupart  de  nos 
chartes  du  xie  siècle  sont  écrites  dans  un  latin  très-barbare, 
qui  ne  soutient  pas  la  comparaison  avec  les  chartes  du  nord, 
composées  à  la  même  époque.  Non-seulement  les  règles  élé- 
mentaires de  la  syntaxe  y  sont  violées  à  chaque  instant,  mais 
il  arrive  souvent  que  l'écrivain  se  voit  dans  la  nécessité  d'em- 
prunter à  la  langue  vulgaire  des  mots  ou  des  bouts  de  phrase 
auxquels  il  n'essaye  même  pas  de  donner  une  apparence  de  lati- 
nité. Il  serait  trop  long  de  citer  toutes  les  chartes  qui  présentent 
cette  particularité  2.  Nous  réunirons  seulement  quelques  exem- 
ples propres  à  montrer  quelle  était  la  langue  parlée  en  Provence, 
dans  le  cours  du  xie  siècle.  Nous  lisons  dans  un  acte  de  la  pre- 
mière moitié  de  ce  siècle  3  :  «  Gandalmarus,  et  sa  moleris  Gau- 
«  cina,....  et  filius  Guandalmarus,  totus  quid  a  et  que  aura,  etc. 
«  Et  dona  Dodonus  et  suus  filius  de  terra  in  Laurias  à  la  Font 
«  dal  Cercervis  dissum  seri  usque  in  altribus  messi,  con  lit  terra 
«  terminada  fui  scil  drig  que  Dodonus  es  a  sancto  Victori.  » 
Un  texte,  dont  la  date  est  comprise  entre  les  années  1048  et 
1061 4,  nous  fournit  ce  passage  :....  «  Si  non  o  forfan;  et  si  o 

'Voy.  les  n.  27,57,  151,293,  295,  266,302,311,328,385,390,391,400, 

405,  406,  407,414,  553,  604,  613.Raim-  403,  450,  474,  598,  633,  724,  725,  742, 

baud,  élu  en  1031,  mourut  en  1067.  773,813,1078,1091. 

2Voy.  les  n.  21 ,  50,  87,  89,  93,94, 105,  3  N.  626. 

130,  135,  146,  166,  167,198,  228,  238,  '  N.  423. 


PRÉFACE.  xxi 

«  forfan,emendent  o  mercennaliter  aut  juste;  et  si  o  fan,  etc.  » 
La  phrase  :  «  et  que  parta  i  a  en  lo  befaeto  de  Saneti  Victori,  » 
se  trouve  dans  une  pièce  de  l'année  1056  '.  L'emploi  du  roman 
était  assez  ordinaire  dans  les  formules  de  serment.  On  tenait  à 
être  compris  des  témoins  qui  assistaient  à  la  cérémonie.  Parmi 
les  formules  de  ce  genre,  nous  en  citerons  une  de  l'année  1061  ou 
environ  2  :  «  Ego  Poncius  non  tolrai  ne  l'en  to[l]rai  supradicto 
«  Durando  abbati,  neque  abbatibus  qui  futuri  sunt  post  eum , . . . . 

c  supradictum  castrum  Auriol,  neque  forcias  que  ibi  sunt ne 

«  non  los  en  dezembrai,  ne  non  las  lur  en  tolrai,  ne  non  lur  en 
«  tolrai,  ne  non  las  lur  vedarai.etc.  Ego  Poncius,  cum  illobomine 
a  vel  cum  illis  hominibus,  cum  illa  femina  aut  feminis  que  lur 

«  tolran  ipsum castrum..., finem  neque societatem nonaurai.  » 

Transcrivons  encore  un  fragment  d'une  cbarte  de  la  fin  du  xie  siè- 
cle, dont  l'original  nous  est  parvenu  3.  «  Donamus  mansiones  de 
«■  Raianbert  et  de  Robert  Crisbi  et  de  Martinus  porqerius,  el  lur 
«  orto  domenge,  ab  uno  cassai  ;  la  medietate  de  lo  prado  de 
«  Petro  Teubalt;  la  medietate  de  rivo  friguo  et  pescar  in  sas 
«  aigas  et  in  suos  devensos;  lo  decimo  de  la  fibla  del  port;  lo 
«  decimo  de  nuirimento  que  faciunt  monachi  et  clerici,  los 
«  decimis  de  las  plantadas  que  sunt  et  que  seran  del  devensio; 
«  lu  decimo  de  la  vinea  de  la  Figuera  et  de  las  vineas  de  los 
«  alos  delhz  omines  que  aun  in  la  sua  terra,  cultis  et  incultis, 
«  per  qualque  guisa  ho  pogues  abbere....  Et  ab  lur  consilio  ho 
«  acabte  Rodulfus.   » 

On  peut  observer  les  traces  de  la  langue  vulgaire  même  dans 
le  Polyptyque  de  l'année  814.  Les  adjectifs  Me,  il/a,  ipse,  ipsa,  * 
y  sont  plusieurs  fois  employés  comme  équivalant  à  notre  article 
le,  la. 

Sur  la  fin  du  xnc  siècle,  une  importante  révolution  s'accom- 

1  N.  164.  »N.  1086. 

'N.  758.  Conf.  les  n.  1048  et  1053.  »  E  11  ;  F  25,  27,  29,  etc. 


xmi  PREFACE. 

plit  dans  le  style  des  actes  du  midi.  Elle  fut  principalement 
l'œuvre  des  notaires  qui  firent  adopter  des  formules  emprun- 
tées au  droit  romain.  Alors,  à  côté  d'actes  franchement  écrits  en 
roman,  nous  rencontrons  des  chartes  rédigées  dans  un  latin 
correct,  mais  dont  la  monotonie  fait  parfois  regretter  l'irrégu- 
larité barbare  des  temps  antérieurs. 

IX.    CATALOGUE    DES    ABBÉS    DE    SAINT- VICTOB. 

Dans  le  Gallia  christ iana ,  le  catalogue  des  abbés  de  Saint- 
Victor  est  souvent  fautif.  Nos  chartes  nous  ont  permis  de  le  rec- 
tifier sur  bien  des  points.  Mais  à  partir  du  milieu  du  xme  siècle, 
les  moyens  de  contrôle  nous  ont  souvent  manqué.  Voici  toute- 
fois une  liste  nouvelle,  dans  laquelle  nous  citons  nos  autorités 
quand  nous  nous  écartons  du  catalogue  dressé  par  les  bénédictins. 

1 .  Une  tradition  fort  ancienne  permet  de  donner  à  saint 
Jean  Cassien  ,  qui  vivait  au  commencement  du  ve  siècle  ,  le 
titre  de  fondateur  et  de  premier  abbé  du  monastère  de  Saint- 
Victor. 

2.  Suivant  Grégoire  de  Tours  '  ,  un  abbé  nommé  Anastase 
était  à  la  tête  de  l'insurrection  qui  éclata  en  581  contre  Théo- 
dore, évêque  de  Marseille.  On  a  conjecturé  qu' Anastase  était  le 
chef  du  monastère  fondé  par  saint  Jean  Cassien. 

3.  Magnus  gouverna  cette  abbaye  ,  antérieurement  à  l'an- 
née 780  2. 

Depuis  la  fin  du  vme  siècle,  jusqu'à  la  fin  du  xe,  l'abbaye  fut 
souvent  administrée  par  les  évêques  de  Marseille.  C'est  à  peine 
si  nous  pouvons  indiquer  pour  cette  période  six  personna- 
ges auxquels  les  documents  contemporains  accordent  le  titre 
d'abbé. 

1  Hist.  Franc,  VI,  11.  «H.  31  ,  p.  44. 


PREFACE.  xxiii 

4.  Hugne  est  nommé    en    884  dans  un   diplôme  de  Carlo- 


man  ' . 


5.  Louis  l'Aveugle,  roi  de  Provence,  fit,  en  904,  une  do- 
nation à  l'abbé  Magnus  ~. 

6.  Alard,  ou  Adalard,  est  connu  par  deux  chartes3,  dont  la 
dernière  appartient  à  l'année  978  ou  984. 

7.  Ponce  fut  le  successeur  d' Alard  \ 

8.  C'est  sans  doute  ici  qu'il  faut  placer  un  Hugue,  second  du 
nom.  Il  reçut  une  donation  qui  fut  confirmée  en  1035  par  les 
fils  du  donateur,  Guillaume  et  Fouque,  vicomtes  de  Marseille  \ 

9.  L'abbé  Garnier  est  nommé  dans  un  acte  du  15  octo- 
bre  1004  6. 

10.  Guifred  fut  élu  en  1005  7.  Les  dernières  chartes  datées 
dans  lesquelles  il  figure  sont  de  l'année  1019  \  Il  contribua 
puissamment  à  la  restauration  de  l'abbaye9,  et  mourut  en  1021, 
suivant  la  chronique  de  Saint-Victor1",  le  13  décembre,  suivant 
l'obituaire  de  la  cathédrale  de  Marseille  " . 

1 1 .  Le  bienheureux  Isarn  est  l'un  des  plus  illustres  abbés  du 
monastère  de  Saint-Victor.  Un  ancien  auteur  nous  a  tracé  le 
tableau  de  ses  vertus  dans  un  opuscule  que  Mabillon  !a  et  les 
Bollandistes'3ont  publié  et  dont  la  Bibliothèque  impériale'4  pos- 

1  N.  9.  le  milieu  du  xie  siècle.  Cette  chronique  a 

'  N.  10.  été  publiée  par  le  P.  Labbe  {Bibl.  mss.,  I, 

3  N.  77  et  654.  339-344)  d'après  une  copie  de  Peiresc.  La 

'N.  77.  Bibl.imp.(Résidu,1047,f.l32-138)enpos- 

1  N.  56.  sède  une  copie  faite  avec  soin  qui  permet 

eN.  71.  Cf.  n.  1054.  de  corriger  quelques  fautes  de  l'imprime. 

7  N.  1054.  L'auteur  de  cette  copie  lait  remarquer  que 

*  N.  649  et  1055.  les  articles  relatifs  aux  abbés  de  Saint-Vic- 

*  N.  14,  p.  16.  tor  du  xie  et  du  xn*  siècle  sont  des  inter- 
10  Labbe ,  Bibl. ,  I,  339.  La  chronique     polations  laites  après  coup. 

de  Saint-Victor  de  Marseille,  rédigée  par         "  Bibl.  imp., Résidu  S.Germ.,  n.  \uh~ . 

différents  auteurs  ,  s'étend  de  l'année  539  f.  139  v°. 

à  l'année  1544.  Elle  présente  une  lacune        ia  Acta ,  saec.  VI,  î,  609-026 

pour  les  années  1265  à  1334.  La  plus  an-         ,3  Sept.,  VI,  737-749. 

tienne  partie  semble  avoir  été  rédigée  vers         "  Ms.  latin  5672. 


xxiv  PREFACE. 

sède  un  exemplaire  remontant  au  xuc  siècle.  Ce  n'est  pas  ici  le 
lieu  de  raconter  la  vie  du  saint  abbé.  Nous  devons  simplement 
déterminer  la  durée  de  son  administration.  Il  ne  peut  y  avoir 
aucun  doute  sur  le  jour  de  sa  mort.  L'opuscule  que  nous  avons 
cité  ' ,  une  vieille  épitaphe  2  et  l'obituaire  de  la  cathédrale  de 
Marseille  3  s'accordent  pour  le  fixer  au  24  septembre ,  et  nous 
ignorons  sur  quelle  autorité  s'appuyaient  les  auteurs  du  Gallia 
christiana,  quand  ils  ont  rapporté  ce  fait  au  2  septembre.  L'an- 
née 1048  est  ordinairement  indiquée  comme  la  date  de  la  mort 
du  bienheureux  Isarn.  Mais  il  est  certain  qu'Isarn  n'était  plus 
en  vie  plusieurs  mois  avant  le  24  septembre  1048.  On  lit,  en 
effet,  dans  un  acte  du  18  juillet  1048  4  :  «  Quidam  frater,... 
<f  jussu  bonre  mémorise  venerabilis  abbatis  Isarni  condam  mo- 
«  nasterii  Massiliensis  animatus...  ;  »  une  autre  pièce,  du  mois 
d'avril  1048 5,  mentionne  expressément  la  mort  d'Isarn.  Nous 
croyons  donc  qu'Isarn  mourut  au  plus  tard  le  24  septem- 
bre  1047. 

12.  La  date  que  nous  assignons  à  la  mort  d'Isarn  se  trouve 
confirmée  par  l'histoire  de  Pierre ,  son  successeur.  En  effet , 
le  procès-verbal  de  l'élection  de  celui-ci 6  est  daté  de  1047,  et 
il  n'y  a  pas  lieu  de  suspecter  la  sincérité  de  cette  date,  puisque 
Pierre  a  déjà  le  titre  d'abbé  dans  une  charte  de  cette  même  an- 
née 1047  7.  Il  figure  pour  la  dernière  fois  dans  notre  Cartulaire8, 
en  1060.  Il  mourut  la  même  année  9. 

13.  Durand  fut  élu  en  1060  lu.  Il  exerçait  encore  les  fonctions 
d'abbé  le  16  mars  1064  ". 

'  Bolland.,  sept.,  VI,  749.  7  N.  788. 

*Ibid.,  736.  »N.  730. 

3  Bibl.  imp.,  Résidu  S.  Gcrni.,  n.  1047  ,         9  C/iron.  S.  Victoris.  Bibl.  imp.  ,  Résidu 

f.  139.  —  L'anniversaire  d'Isarn  est  mar-  S.  Germ.,  n.  1047  ,  f.  133  v°.  Dans  l'édi- 

qué  au  23  septembre  dans  l'obituaire  de  tion  du  P.Labbe,  l'article  de  la  chronique 

S.  Victor,  lbid,  f.  172  v°.  relatif  à  la   mort   de  Pierre    est   classé  à 

'N.  384.  l'année  1061. 

"N.  441.  '«N.  1133. 

6  Gallia  christ.,  I,  083  D.  "  N.  703. 


PRÉFACE.  xxv 

14.  Quelques  jours  plus  tard,  le  29  du  même  mois,  il  était 
déjà  remplacé  par  Bernard  ' ,  oncle  de  Richard  ,  comte  de 
Rodez2.  Le  dernier  acte  de  l'administration  de  Bernard  que 
nous  ayons  à  signaler,  est  la  confirmation  générale  des  biens 
de  l'abbaye  qu'il  obtint  de  Grégoire  VII,  le  4  juillet  1079  3.  Il 
mourut  fort  peu  de  temps  après. 

15.  Richard,  son  frère  et  son  successeur,  avait  déjà  le  titre 
de  cardinal,  quand  le  pape  Grégoire  VII,  à  la  demande  des 
moines  de  Saint- Victor ,  lui  confia  le  gouvernement  de  l'abbaye 
le  2  novembre  10797'.  Il  figure  dans  notre  Cartulaire  avec  le 
titre  d'abbé  jusqu'en  11035.  Le  5  novembre  1106,  il  monta 
sur  le  siège  archiépiscopal  de  Narbonne  et  mourut  probable- 
ment en  1121  6. 

16.  Eude  ne  paraît  que  dans  des  actes  de  l'année  1 112  7  et  de 
l'année  1113  8. 

17.  Raoul  est  cité  dans  plusieurs  circonstances  :  la  première 
fois  ,  le  9  janvier  1 1 19  9 ,  la  dernière  ,  le  28  décembre  1 122 10. 

18.  Bernard,  en  1127  ".  Selon  toute  probabilité  c'est  encore 
lui  qui  paraît  dans  un  acte  de  l'année  1129  1S  sous  le  nom  de 
Berna/dus. 

19.  Ce  n'est  pas  sans  hésitation  que  nous  insérons  sur  notre 
liste  le  nom  de  Ganselin,  que  les  auteurs  du  Gallia  christiana'3 
indiquent  pour  l'année  1 129. 

20.  Pierre  II,  en  1134  "  et  pendant  les  années  suivantes  jus- 
qu'en 1145'5. 

21.  Guillaume,    surnommé   Pierre16.  Le  30  avril  1149,  le 


1  N.  120.  9  N.  923. 

s  N.  831.  «•  N.  777. 

'  N.  843.  "  N.  785  et  890. 

»  Voy.  Jaffé,  Regesta,  n.  3872  et  3873.         "  N.  830. 

1  N.  802  et  918.  I3  I,  687. 

6  Gallia  christ,,  VI,  44-47.  '»  N.  822. 

'■  N.  831  et  1007.  '»  N.  932. 

3  N.  848,  1099,  1100.  16  N.  978,  p.  428. 


xxvi  PRÉFACE. 

pape  Eugène  III  ne  lui  donne  encore  que  le  titre  de  élu  de  Mar- 
seille ' .  Mais  il  le  qualifie  d'abbé  dans  une  bulle  expédiée  le 
5  juin  13502.  Guillaume  exerçait  encore  ses  fonctions  au  mois 
de  mars  1159  3. 

22.  Frédole  ,  en  1 163  ',  1164 5  et  1 165  6. 

23.  Pierre,  surnommé  de  Nogaret7.  A  la  demande  de  cet 
abbé,  le  pape  Alexandre  III  confirma  les  biens  du  monastère 
de  Saint-Victor  le  6  avril  11698.  Le  27  janvier  11 78,  Pierre  se 
fit  accorder  des  privilèges  par  le  roi  d'Aragon  9. 

24.Dieudonné  de  Séverac111,  en  avril  1 179"  et  en  juillet  1 18012. 

25.  Austorge,  depuis  1 182 13  jusqu'en  1190,i. 

26.  Roscelin,  mort  en  1193,  selon  les  auteurs  du  (rallie 
christiana. 

27.  R[aimond]  d'Aureille  était  qualifié  d'élu  du  monastère 
de  Marseille,  en  119315  et  en  1 194  ,6. 

28.  Hugue,  en  1195  17. 

29.  Mainier,  en  1 197  1S,  1 198  l9  et  1202  20. 

30.  Guillaume  de  La  Pierre,  en  1204  21  et  1209  22. 

31.  Guillaume  d'Alein,  en  1212  23,  1213  2i  et  12142s. 

32.  L'administration  de  Bonfils  dura  dix-neuf  ans26.  Ce  que 
nous  savons  de  son  pi^édécesseur  et  de  son  successeur  permet 
de  supposer  qu'il  gouverna  l'abbaye  depuis  1215  jusqu'en  1234. 
En  effet ,  il  est  nommé  dans  beaucoup  d'actes  dont  les  plus  an- 

14  N.  970  et  982. 

15  N.  992. 

16  N.  1112. 

17  N.  856. 
19  N.  1023. 
19  N.  898. 
*  N.  977. 
21  N.  1002. 
-1  N.  954. 
53  N.  907  et  1004. 
24  N.  1005. 
55  N.  998  et  999. 
H  Tome  II,  p.  351. 


1  N. 

885. 

2  N. 

849. 

3  N. 

952. 

4  N. 

1009. 

8  N. 

1107. 

c  N. 

959  et  965. 

1  N. 

978,  p. 

428. 

8  N. 

847. 

9  N. 

903. 

io  N 

.  978,  p 

428 

«  N 

.  1025. 

12    N 

.  934. 

13    N 

.  223. 

PRÉFACE.  xxvn 

cienssont  de  1216  '  et  les  plus  récents  de  1233  2. — Nous  croyons 
donc  qu'une  erreur  s'est  glissée  dans  l'acte  %  sur  la  foi  duquel 
les  auteurs  du  Gallia  vltristiaiia  ont  indiqué  un  abbé  Guil- 
laume, quatrième  du  nom  ,  pour  l'année  1232. 

33.  Pierre,  surnommé  Guillaume4,  depuis  1234%  jusqu'en 
1243  e. 

34.  Guillaume,  en  1245  7  et  1240  s. 

35.  Roscelin,  en  1250 9. 

36.  Etienne,  depuis  1254  jusqu'en  1265  et  peut-être  plus 
tard  ,0.  — Nous  avons  dû  rejeter  le  nom  de  Durand  II  que  les 
bénédictins  ont  inséré  entre  les  noms  de  Pioscelin  et  d'Etienne  , 
à  la  date  de  1256. 

37.  Les  mêmes  savants  disent  que  le  successeur  d'Etienne  est 
désigné  dans  plusieurs  titres  par  les  lettres  GG.,  ce  qui  leur  a 
paru  pouvoir  signifier  Guillaume  Graise  ou  de  Gretzé.  L'abré- 
viation GG.  s'interprète  ordinairement  par  Grcgorius.  Mais 
nous  devons  reconnaître  que  ,  sauf  une  erreur  de  copiste,  l'abbé 
de  Saint- Victor,  en  1270,  s'appelait  Guillaume". 

38.  Jean  I  de  Commis  ,  en  1177.  Il  fut  depuis  abbé  de  Saint- 
Germain  des  Prés. 

39.  Raimond  Lordet ,  en  1287  ,  1288  et  1291 . 

C'est  ici  que  M.  l'abbé  Faillon12  voudrait  intercaler  le  nom  de 
Hugue  de  Voisins.  Mais  ce  savant  auteur  nous  paraît  s'être  mé- 
pris sur  le  sens  du  passage  qu'il  invoque  à  l'appui  de  son  opi- 
nion. Le  20  octobre  1319  ,  Robert,  roi  de  Jérusalem  et  de  Si- 


1  N.  886  et  993.  3  N.  4016,  1017  et  1035. 

2  N.  894.  9  N.  1129. 

3  Cet  acte  est  copié  dans  un  des  recueils        10  Voy.  Bibl.  imp.,  Résidu  S.  Gerni., 
de  dom  Estiennot ,  Bibl.  imp.,  S.  Germ.     n.  1047,  f.  178  v°,  179,  207  et  208. 
lat.,  n.  571 ,  p.  45.  "  Bibl.  imp.  Résidu  S.  Germ.,  n.  1047, 

•  N.  892.  f.  179. 

5  N.  922  et  945.  ,2  Monuments  inédits  sur  l'Apostolat  de 

N.  897.  sainte  Marie  Madeleine  en  Province,  II, 

7  N.  896.  889,  note  a. 


xxvm  PKÉFACE. 

cile  ,  rappelle  à  l'abbé  de  Saint- Victor  un  fait  qui  s'est  accompli 
en  1 295  ,  in  preesentia  vestra  sive  prsedecessoris  vestri  ,  t une 
senescalli  Provincise  et  plurium  aliorum  bonorum  virorum. 
M.  Faillon,  qui  savait  que  Hugue  de  Voisins  était  sénéchal  de 
Provence  en  1295  ',  a  ainsi  compris  ce  passage  :  «  En  présence 
de  votre  pi'édécesseur  [Hugue  de  Voisins] ,  alors  sénéchal.  » 
Mais  nous  pensons  qu'il  eût  fallu  traduire  :  «  En  présence  de 
votre  prédécesseur  du  sénéchal  d'alors  et  de  plusieurs  autres 
témoins.  »  Nous  n'avons  donc  pas  inscrit  le  nom  de  Hugue  de 
Voisins  sur  la  liste  des  abbés  de  Saint-Victor. 

40.  Guillaume  de  Sabran  prit  le  gouvernement  de  l'abbaye 
en  1294  et  mourut  en  1324  ou  1325,  après  avoir  été  nommé 
évêque  de  Digne  à  une  époque  qu'on  ne  peut  fixer2.  Vers  1329, 
les  habitants  de  Marseille  demandèrent  à  l'évèque  et  au  chapitre 
de  Digne  la  permission  de  rapporter  à  Saint- Victor  le  corps  de 
Guillaume  de  Sabran. 

41.  Guillaume  de  Cardailhac,  en  1323  et  1324.  Les  bénédic- 
tins3 ont  pensé  que  Guillaume  a  été  quelque  temps  évêque  de 
Saint-Paul-Trois-Châteaux.  Mais  ils  ont  été  induits  en  erreur 
par  la  faute  de  copistes  qui  ont  confondu  l'évêché  de  Saint-Pa- 
poul  (Sancti  Papuli)  avec  celui  de  Saint-Paul  {Sancti  Pauli). 
En  voici  la  preuve  :  au  commencement  du  xvuie  siècle,  on  com- 
muniqua à  dom  Mabillon  ou  à  dom  Michel  Germain  un  ancien 
missel,  en  tête  duquel  était  inscrite  la  note  suivante  : 

«  Hoc  missale  prsesens,  oblatum  et  datum  conventui  nioiia- 
«  sterii  Sancti  Victoris  in  Massilia,  ex  legato  bonœ  mémorise  do- 
«  mini  Guillelmi  de  Carrariaco  4,  episcopi  Sancti  Papuli,  olim 
«  praedicti  monasterii  Massiliensis  abbatis,  facto,  assignatum  est 
«  per  fratremDeodatum,  priorem  claustralem  et  totum  conven- 

1  Cf.  Monuments  inédits,  II,  835.  comme  étant  d'une  lecture  douteuse.  Au- 

'   Gnllia  christ.,  III,  1123.  dessus  des  dernières  syllabes,  Mabillon  ou 

'   Gallia  christ.,  I,  692  et  719.  Michel  Germain  a  écrit  :  Uricu.  Il  faut  sans 

*  Ce    mot    est    souligné  dans   la  copie  aucun  doute  lire  :  Cardalliaco. 


PRÉFACE.  xxix 

a  tum  ad  usum  missarum  conventualiuni  dumtaxat,  neminedis- 
«  crêpante,  per  omnia  secula  seculôrum.  Actum  et  scriptum  in 
«  capitulo  predicti  monasterii  et  présente  dicto  eonventu  et  me 
«  Petro  de  Rabanis,  auctoritate  imperiali  notario,  anno  Do- 
«  mini  1353'.  » 

De  cette  note,  il  résulte  que  notre  abbé  de  Saint-Victor  est  le 
Guillaume  de  Gardailhac  qui  fut  élu  évêque  de  Saint-Papoul  le 
23  février  1329  (n.  s.),  et  qui  mourut  en  13472.  Il  faut  donc 
rayer  de  la  liste  des  évêques  de  Saint-Paul  le  nom  de  Guillaume 
de  Cardailhac.  On  n'avait  pu  d'ailleurs  l'y  introduire  sans  faire 
violence  aux  renseignements  qu'on  possède  sur  l'épiscopat  de 
Hugue  Aimeri. 

42.  Ratier  de  Lenac,  en  1330  3  et  1333. 

43.  Gilbert  de  Cantobre,  ou  peut-être  de  Cantobon,  en  1336, 
1337  *  et  1338.  Il  fut  pourvu  de  l'évêché  de  Rodez  le  27  jan- 
vier 1339  s.  L'obituaire  de  Saint-Victor  lui  a  consacré  cet  ar- 
ticle :  «  Obiit  felicis  recordationis  d.  Guibertus  de  Cantabrio, 
«  decretorum  doctor,  abbas  hujus  cœnobii,  deinde  episcopus 
«  Rutenensis,  de  quo  fiât  anniversarium,  prout  ipse  constituit, 
«  pro  se  et  benefactoribus.  Anno  Domini  m0  ccc°  l°  6.  » 

44.  Amalvin  de  Roquelaure,  en  1340  et  1344.  Il  mourut  en 
1347  et  fut  enterré  dans  l'ancienne  église,  dans  la  chapelle  Saint- 
Martin  \ 

45.  Etienne  de  Clapiers,  en  1348  et  1353. 

46.  Guillaume  Grimoard  de  Grisac,  en  1354.  Il  fut  promu 
à  la  dignité  de  souverain  pontife  au  mois  de  septembre  1362. 
Il  prit  alors  le  nom  d'Urbain  V.  Son  élévation  ne  lui  fit  pas  ou- 
blier le  monastère  où  il  avait  été  initié  à  la  vie  religieuse.  Une 

1  Résidu  S.  Germain,  n.  1047,  f.  171.  Rodés  (Bibl.  imp.,  ms.   franc.  8316,  7.7; 

5  Gallia  christ.,  XIII ,  303.  provenu  de  Colbert) ,  p.  671  et  suiv. 

'Résidu  S.  Germ.,  n.  1047,  fol.  179  v\  «Résidu  S.  Germ.,  n.  1047,  fol.  172. 

4  N.  1131.  '  Chron.  S.  Victoris  ,  dans  Labbe,   Bi- 

*  Voy.    Ant.    tonal  ,    Bist.   des  év.  de  bl.,  I,  343. 


xxx  PRÉFACE. 

bulle  dn  mois  de  janvier  1363  montre  avec  quelle  sollicitude  le 
pape  Urbain  V  veillait  «  sur  le  port  dans  lequel  il  croyait  na- 
guère pouvoir  abriter  le  reste  de  ses  jours  contre  les  tempêtes 
du  monde  '.  »  Ses  dépouilles  mortelles  furent  rapportées  à  Saint- 
Victor. 

47.  Raimond,  du  temps  d'Innocent  VI  (1352-1362). 

48.  Etienne,  en  1361  2. 

49.  Ponce,  de  l'Orme,  1379-1382. 

50.  Savari  Chrétien,  nommé  en  1373. 

51.  Jean  Bonvin,  1375-1405. 

52.  Pierre  Flaminchi,  nommé  par  Benoît  XIII  le  1"  juin  1405', 
assista  au  concile  de  Pise,  en  1409,  et  mourut  le  17  janvier  1424  *. 

53.  Guillaume  du  Lac  prit  possession  de  l'abbaye  le  17  no- 
vembre 1424  b  et  l'administra  pendant  17  ans. 

54.  Pierre  du  Lac,  frère  du  précédent,  1442-1475.  A  sa  mort, 
Sixte  V  conféra  l'abbaye  à  Philippe  de  Lévis,  archevêque  d'Ar 
les,  qui  n'en  prit  pas  possession. 

55.  Oger  d'Anglure,  1475-1505. 

56.  Robert  de  Calach,  évêque  de  Rennes  et  ensuite  de  Nan- 
tes, prit  possession  le  24  mai  1506. 

57.  Claude  d'Aussonville,  ou  de  Carsonville,  élu  par  le  cha- 
pitre le  30  novembre  1516.  Mais  Frédéric,  diacre-cardinal  du 
titre  de  Saint-Ange,  est  nommé  par  le  roi  le  7  août  suivant.  De 
son  côté,  le  cardinal  Jules  de  Médicis  prend  possession  de  l'ab- 
baye le  26  du  même  mois. 

58.  Augustin  Trivulce,  en  1526. 

59.  Philippe  Trivulce,  en  1540. 

60.  Le  cardinal  Jules  Feltri  de  La  Rovère. 

61 .  Philipppe  Rodulphi.  Les  bénédictins  ont  parlé  deux  fois 


Gallia  christ.,  I,  inst.,  417.  *  Chron.  S.  ï'ictoris ,  dans  Labbe ,   Bi- 

Martène,  Thésaurus,  II,  890.  blioth.,\,  343. 

Résidu  S.  Germ.,  n.  1047,  fol.  183.  5  lbid. 


PRÉFACE.  xxxi 

de  ce  personnage.  Dans  le  catalogue  des  évêques  d'Albi  ' ,  ils 
l'appellent  Philippus  de  Rod&lphis,  et  disent  que  Charles  IX 
lui  permit,  en  1565,  de  posséder  l'abbaye  de  Saint-Victor,  béné- 
fice qu'il  permuta,  en  1567  ,  avec  son  oncle  Laurent  Strozzi , 
alors  pourvu  de  l'évêché  d'Albi.  Dans  le  catalogue  des  abbés  de 
Saint-Victor  2,  ils  l'appellent  Petrus  Rodulpliifeu  de  Rodulfis, 
et  rapportent  la  permutation  à  Tannée  1555.  L'erreur  doit  être 
dans  la  dernière  liste.  Il  est  certain  que  le  véritable  nom  du 
prélat  était  Philippe:  la  Bibliothèque  impériale  possède  en  ori- 
ginal 3  un  acte  du  14  décembre  1568,  dans  lequel  «  Philippe 
Rodolphe  ,  évesque  et  seigneur  temporel  d'Alby  ,  commandant 
pour  le  service  du  roy  au  pays  et  gouvernement  d'Albigeois, 
en  absence  de  Monsieur  le  visconte  de  Joyeuse,  »  énumère  les 
places  de  l'Albigeois  occupées  par  les  protestants  ;  sur  le  sceau 
appendu'à  l'acte,  on  lit:  PHILIPPVS.  RODVLPHVS.  EPI- 
SCOPVS.  ALBIENSIS. 

62.  Laurent  Strozzi,  mentionné  dans  l'article  précédent. 

63.  Julien  de  Médicis,  archevêque  d'Aix,  obtient  l'abbaye  de 
Saint-Victor,  en  1570.  Il  y  est  enterré  en  1588. 

64.  Robert  Frangipani ,  ï 588-1622. 

65 .  Antoine  de  Bourbon,  comte  de  Moret,  bâtard  de  Henri  IV, 
mort  en  1632. 

66.  Louis  de  Nogaret,  cardinal  de  La  Valette,  archevêque  de 
Toulouse,  mort  en  1639. 

67.  Alfonse-Louis  du  Plessis  de  Richelieu,  cardinal  et  arche- 
vêque de  Lyon,  prend  possession  en  1640. 

68.  Jules,  cardinal  de  Mazarin,  en  1655. 

69.  Philippe  de  Bourbon  de  Vendôme,  grand  prieur  de 
France,  prend  possession  le  25  juillet  1662,  meurt  à  Paris,  le 
24  janvier  1727. 


1  Gallia  christ.,  I,  39.  3  Cette   pièce    est   reliée  dans    le    vo- 

2  Jbid.,  694  et  693.  lume  150  de  la  collection  Gaignières. 


xxxii  PRÉFACE. 

70.  Jacques  Gouyon  de  Matignon  ,  désigné  abbé  de  Saint- 
Victor,  au  mois  d'août  1703,  mort  à  Paris,  le  15  mars  1727. 

71.  François-Honoré  de  Beauvillier  de  Saint-Aignan ,  ancien 
évêque  de  Beauvais,  fut  nommé  par  le  roi  abbé  de  Saint-Victor, 
au  mois  de  février  1728. 

La  sécularisation  de  l'abbaye  de  Saint-Victor,  projetée  depuis 
longtemps1,  fut  décrétée  par  Clément  XII,  le  17  décembre  1739. 

X.    POSITION    GÉOGRAPHIQUE    DES    DOMAINES    DE    SAINT-VICTOR. 
NOTES    SDR    LES    BIENS    SITUÉS    EN    ESPAGNE. 

A  partir  du  milieu  du  xie  siècle  ,  l'abbaye  de  Saint- Victor 
acquit  au  près  et  au  loin  une  telle  réputation,  que  de  tous  les 
points  du  midi  on  s'adressait  aux  abbés  de  cette  église  pour 
restaurer  des  monastères  tombés  en  décadence.  Aussi,  le  savant 
qui  lira  nos  Cartulaires,  ne  s'étonnera  pas  d'y  voir  figurer  non- 
seulement  des  domaines  situés  dans  les  provinces  ecclésiastiques 
d'Arles,  d'Aix,  d'Avignon  et  d'Embrun,  mais  encore  des  églises 
et  des  châteaux  disséminés  dans  les  diocèses  d'Albi,  de  Castres, 
de  Mende ,  de  Rodez ,  de  Vabres ,  de  Toulouse ,  de  Narbonne , 
de  Béziers,  de  Nîmes,  d'Uzès,  d'Agde,  de  Maguelone,  et  jusque 
dans  celui  de  Nevers. 

L'abbaye  de  Saint- Victor  eut  même  un  moment  des  domaines 
en  Syrie  2.  A  la  vérité,  elle  en  jouit  bien  peu  de  temps,  si  tant 
est  qu'elle  en  ait  jamais  été  mise  en  possession.  Mais  elle  entre- 
tint de  longues  relations  avec  les  princes  d'Espagne  et  de  Sar- 
daigne  3 ,  qui  lui  laissèrent  d'éclatants  témoignages  de  leur 
générosité. 

Pour  ne  parler  que  de  l'Espagne ,  signalons  les  chartes  rela- 
tives à  Saint-Sernand  de  Tolède4.  Elles  renferment  plusieurs 

1  Bibl.  imp.,  coll.  Fontette,  32  A,  f.  180.    Victor  possédait  en  Sardaigne,   voy.  les 

*  N.  802.  n.  784,  880,  1006  à  1011. 

*  Sur  les  biens  que  l'abbaye  de  Saint-        »  N.  828  à  830. 


PRÉFACE.  xxxm 

expressions  arabes  que  notre  célèbre  orientaliste ,  M.  Reinâud , 
s'est  chargé  d'expliquer.  On  nous  saura  gré  de  reproduire  ici 
les  notes  qu'il  a  bien  voulu  nous  communiquer. 

Almunia  répond  au  mot  arabe  àuUi,  qui  est  ordinairement 
pris  dans  le  sens  de  l'objet  désiré.  Dans  le  Cartulaire  de  Saint- 
Victor,  il  signifie  un  jardin,  un  lieu  de  plaisance.  Ce  mot  était 
d'un  usage  fréquent  en  Espagne.1 

Ahenia  ou  plutôt assenia,  doit  désigner  une  roue  hydraulique 
mise  en  mouvement  par  un  chameau,  en  arabe  aajUJî.  Divers 
textes  latins  donnent  les  formes  Acenia,  Azenia,  Hazcnia  2. 

Al-Canthara,  en  arabe  s^LàXII  signifie  le  pont.  En  Espagne, 
ce  mot  entre  dans  la  composition  d'un  grand  nombre  de  noms 
de  lieu. 

Zaf-al-Medina.  Ce  mot  se  retrouve  dans  le  Glossaire  de  Du 
Cange ,  sous  les  formes  Zahalmedina ,  Zavalmedina ,  Zalme- 
dina,  Cahalmedina  ,  Salmcdina ,  C hefalmedina ,  Calmedina, 
et  Cabetmedina.  Il  y  est  rendu  par  Prœtor  urbis.  C'est  proba- 
blement la  dénomination  arabe  ïUj<xW  ^a-Lo  (Saheb-al-Me-  - 
dina),  c'est-à-dire  :  Maître  de  la  ville,  ou  bien  encore  *.Xjù  il  k^U, 
(Dhabit-al-Medina) ,  c'est-à-dire:  chargé  de  la  police  de  la  ville. 
Al-Cadi  est  la  dénomination  arabe  ^..oUJ!.  Par  Cadi ,  les 
orientaux  entendent  une  espèce  de  juge  de  paix. 

Al-Vazir,  mot  qui  en  arabe  est  écrit j>j^\,  et  rendu  chez  nous 
par  vizir. 

Al-Fakym,  paraît  être  le  mot  ^£±1  (al-hakyrri),  qui  se  dit  d'un 
docteur  et  spécialement  d'un  médecin. 

Albaro  haniz  al  chaii)  désigne  un  personnage  considérable 
qui  était  parent  du  Cid,  et  qui  prit  une  grande  part  aux  exploits 
de  ce  héros.  Haniz  est  rendu  dans  les  romances  espagnoles  par 
Fanez;  dans  la  charte  de  Saint- Victor,    la    prononciation    des 

1  Voy.  Reinhart-Dozy,  Scriptorum  ara-  2  Voy.  les  exemples  cités  dans  le  Glos- 

bum   loci  de  Abbadidis   (Leyde,    1840),  saiie   de    Du   Cange.    Le    mot   acena   est 

1 ,  31.  resté  dans  la  langue  espagnole, 

i  e 


xxxrv  PRÉFACE. 

Arabes,  qui  écrivent  u-iU,  a  prévalu. — Albaro  répond  kAlvar, 
cjue  les  Arabes  écrivent^!.  —  Quant  à  Al-Chaid,  c'est  le  mot 
arabe  «XjUJi,  le  cbef;  il  est  encore  aujourd'hui  employé  dans  ce 
sens  par  les  indigènes  de  l'Algérie. 

Un  peu  plus  au  nord  de  l'Espagne,  l'abbaye  de  Saint- Victor 
possédait  le  prieuré  de  Saint-Michel,  dont  les  titres  présentent 
un  assez  vif  intérêt.  A  la  date  du  premier  octobre  1044,  on  y  re- 
marque une  lettre  de  Gilbert,  évêque  de  Barcelone,  qui  recon- 
naît avoir  reçu  en  prêt  une  somme  d'or  pour  construire  les 
murailles  de  sa  cathédrale  1 .  Il  est  déjà  question  des  travaux  en- 
trepris à  cette  église  dans  un  acte  du  16  août  1041  \  C'est  le 
testament  de  Combattus  Bisorensis.  Ce  personnage  était  un 
des  plus  puissants  seigneurs  du  comté  de  Barcelone.  Avant 
d'aller  combattre  les  Maures,  ou,  pour  employer  ses  propres 
expressions,  avant  de  partir  pour  l'Espagne,  il  régla  l'emploi 
que  ses  héritiers  ou  exécuteurs  testamentaires  devaient  faire, 
après  sa  mort,  de  toute  sa  fortune  mobilière  et  immobilière. 
Parmi  les  établissements  nommés  dans  ce  curieux  document, 
nous  signalerons  l'abbaye  de  la  Grasse,  la  cathédrale  de  Notre- 
Dame  du  Pui,  Saint-Pierre  de  Borne  et  Saint- Victor  de  Marseille. 
Une  somme  de  cinq  onces  d'or  était  léguée  à  chacune  de  ces 
cinq  églises. 

XI.    ÉTAT    DES    PERSONNES    ET    DES    TERRES    EN    PROVENCE, 
PRINCIPALEMENT    AU    XIIIe    SIÈCLE. 

Si  on  n'avait  à  sa  disposition  que  les  Cartulaires  de  Saint- 
\  ictor,  il  serait  assez  difficile  de  se  représenter  quelle  fut,  en 
Provence,  la  condition  des  personnes  et  des  terres  au  moyen 
âge.  Mais  les  données  fournies  par  nos  Cartulaires  peuvent  être 
complétées  à  l'aide  d'un  document  sur  lequel  nous  demandons 

4N.  1047.  2N.  1048. 


PRÉFACE.  nxxv 

la  permission  de  nous  arrêter  quelques  instants.  C'est  un  état 
des  droits  qui  appartenaient  au  comte  de  Provence,  vers  le  mi- 
lieu du  xme  siècle.  La  Bibliothèque  impériale  en  possède  un 
exemplaire,  classé  sous  le  n°  9889  du  fonds  français;  il  provient 
du  cardinal  Mazarin  et  a  sans  doute  appartenu  à  Peiresc,  dont 
nous  avons  cru  reconnaître  l'écriture  sur  les  marges  d'un  grand 
nombre  de  feuillets  ' . 

La  transcription  de  ce  volume  n'est  sans  doute  pas  antérieure 
au  commencement  du  xiV  siècle  2  ;  mais  la  rédaction  est  certai- 
nement plus  ancienne.  Un  chapitre  est  daté  du  25  décem- 
bre 1245  3  :  un  autre,  du  7  juin  1250  J  ;  un  troisième,  du  10  oc- 
tobre 1251  5.  Dans  plusieurs  endroits,  il  est  question  d'un 
personnage  appelé  Romeus  6  ;  c'est  incontestablement  le  mi- 
nistre de  Raimond-Bérenger,  Romée  de  Villeneuve,  dont  le 
nom  a  été  immortalisé  par  Dante,  et  dont  le  testament  est  daté 
de  l'année  1250  7.  Ailleurs,  on  voit  mentionner  l'avènement  du 
comte  Charles  s,  puis  la  captivité  du  comte  9  ;  ces  passages  s'ap- 
pliquent certainement  à  Charles  Ier,  frère  de  saint  Louis,  comte 
de  Provence  depuis  1246  jusqu'en  1285  ;  on  sait  que  ce  prince 
fut  fait  prisonnier  par  les  infidèles  dans  la  fatale  campagne 
d'Egypte,  en  1250.  Telles  sont  les  principales  raisons  qui  nous 
ont  déterminés  à  placer  vers  le  milieu  du  xnic  siècle  la  rédaction 
du  registre  dont  nous  nous  occupons,  et  que  nous  appellerons 
Registre  de  Charles  Y%  comte  de  Provence. 

1  A  l'appui    de  cette  conjecture,  nous  tée  au  bas  du  dernier  feuillet  par  le  copiste 

Ferons  observer  que  le  cardinal   Mazarin  ou  par  un  des  premiers  propriétaires  du  ms. 

avait  acheté  une  partie  des  mss.  de  Peiresc.  '  F.  32  v°. 

Aux  archives  delà  Bibliothèque  impériale,  *  F.  2  v". 

on  conserve  un  registre  des  dépenses  faites  b  F.  80  v". 

par  Gabriel  Naudé  pour  la  bibliothèque  6  F.  7,  7  v",  18,  19  V,  20,  21  V,  22. 

de  Mazarin,  depuis  le  13  août  1043  ;  nous  '  Voy.  l'Art  de  vérifier  les  dates,  article 

y  avons  remarque  cet  article  :   «  Pour  les  de  Raimond-Bérenger  IV,  comte  de  Pro- 

manuscrits  de  M.   de  Pevresc,    1000  li-  vence. 

vres.  »  s  F.  51  v",  52. 

'  Voy.  une  note  de  l'année  1327,  ajou-  8  Y.  40,  67  v. 


xxxvi  PRÉFACE. 

Ce  registre  présente  une  certaine  analogie  avec  le  terrier  du 
comtat  Venaissin,  connu  sous  le  nom  de  Polyptyque  d'Alphonse, 
comte  de  Poitiers,  dont  la  publication  vient  d'être  confiée  à 
M.  Charles  Giraud.  Il  a  été  rédigé,  à  la  suite  d'enquêtes,  par  un 
ou  par  plusieurs  commissaires,  qui  ont  consulté  d'anciens  re- 
gistres et  se  sont  fait  représenter  les  titres  des  personnes  ou  des 
communautés  privilégiées. 

Chaque  diocèse  est  l'objet  d'un  chaj)itre  spécial,  ordinaire- 
ment divisé  en  deux  sections.  La  première  section  est  relative 
aux  châteaux  dont  le  comte  était  seigneur  en  tout  ou  en  partie  ; 
on  y  décrit,  d'une  part,  les  terres  domaniales  et  le  genre  d'ex- 
ploitation auquel  ces  domaines  étaient  soumis;  d'autre  part, 
les  redevances  et  les  services  auxquels  étaient  assujettis  les  te- 
nanciers. La  seconde  section  du  chapitre  est  consacrée  aux  châ- 
teaux qui  appartenaient  à  des  seigneurs  particuliers  et  dans  le 
territoire  desquels  le  comte  n'exerçait  que  des  droits  de  suze- 
raineté. 

Nous  avons  indiqué  l'objet  et  le  plan  du  registre  de  Charles  Ier. 
Essayons  maintenant  de  résumer  les  notions  qu'il  fournit  sur 
l'état  des  terres  et  des  personnes. 

Lafssant  de  côté  la  noblesse  et  la  population  des  villes,  nous 
croyons  qu'il  faut  distinguer  dans  les  campagnes  de  la  Provence 
deux  classes  de  personnes  :  —  des  tenanciers  libres  et  privilé- 
giés ;  —  des  serfs  ou  des  tenanciers  dont  la  condition  se  rappro- 
chait du  servage. 

Les  tenanciers  de  la  classe  supérieure  sont  appelés  caslatti 
dans  le  Registre  de  Charles  Ier1  et  dans  les  statuts  de  Provence, 
promulgués  au  mois  d'octobre  1235  2.  Es  n'étaient  pas  soumis 
aux  obligations  les  plus  pénibles  qui  pesaient  sur  les  autres 
paysans. 

Nous  ne   connaissons  pas  de  terme  générique  pour  désigner 

'F.  5,5v°,  18v°,  54,r)4v",  56v,  60  V.        2  Bibl.  imp-,  ms.  lat.  4767,  f.  5. 


PRÉFACE.  xxx.vn 

la  seconde  classe  des  tenanciers.  Nous  y  rangerons  les  hommes 
que  le  Registre  de  Charles  Ier  mentionne  sous  le  titre  de  homines 
de  quista  ' ,  de  homines  de  quista  denariorum  ad  voluntatem2, 
et  de  censati3.  Il  faut  probablement  y  comprendre  tes  fiscales* 
et  les  stantes  ad  mercedem*.  Tantôt  les  charges  imposées  à  ces 
hommes  étaient  définies  dune  manière  invariable,  tantôt  elles 
n'avaient  point  d'autres  limites  que  la  volonté  du  seigneur. 

La  plupart  des  tenanciers  jouissaient  de  certaines  libertés; 
mais  il  ne  semble  pas  douteux,  que  le  servage  subsistât  encore 
au  xin0  siècle  sur  beaucoup  de  points  de  la  Provence. 

Au  milieu  de  la  population  indigène,  se  trouvaient  mêlés 
quelques  esclaves  sarrasins  ''. 

La  plupart  des  paysans  devaient  acquitter  : 

1°  Des  redevances  d'argent,  dont  le  montant  était  fixé  d'une 
manière  invariable  ; 

2°  Des  redevances  de  grain,  dont  la  quantité  était  également 
déterminée.  Dans  quelques  seigneuries,  chaque  feu  payait  une 
mesure  d'avoine  pour  le  droit  de  cœvallage'1 ',  ou  de  chevage, 
comme  on  disait  dans  le  nord  de  la  France  8.  Un  droit  à  peu 
près  semblable  est  désigné  parle  mot  gacerna  %  que  je  n'essayerai 
pas  d'expliquer; 

3°  Des  redevances  de  diverses  denrées  :  poules,  poulets, 
œufs,  pains  ou  fouasses,  perdrix,  mesures  de  miel'",  charges 
de  foin  ",  etc. 

La  taille  (quista)  était   une  imposition  dont  le  seigneur  fixait 


1  F.  70.  '  F.  6,  40  v°,  61,  (ï-2. 

8  F.  3  et  56.  r  Voy.  Du  Cange,  au  mot  Capitale. 

3  F.  S  et  6.  9  «  Donat  pro   gacerna   quilibet    foccus 

*  F.  6  v°.  I  ceslarium  annone.  »  F.  40  v". 

'  F.  34  v"  et  36.  10  «  Cornutum    plénum    de   melo.  »   F. 

fi  Voy.  le  Tarif  des  péages  du  comte  de  34  v". 

Provence,  I,  7;  IV,  13;  VII,  5.  Ce  docu-  "  «  Fais  de  feno.  »  F.  4  v°,   57.  «  Fais- 

ment  sera  publié  à  la  fin  de  notre  préface,  sum  feni.  ><  F.  4  v°. 


xxxvin  PRÉFACE. 

le  montant  comme  il  l'entendait;  elle  se  levait  tous  les  ans  sur 

les  hommes  de  la  plus  basse  condition1. 

Des  tenanciers  devaient  rendre  au  seigneur  une  quantité  de 
blé  proportionnée  au  produit  de  la  terre.  Ce  droit,  que  dans  le 
Nord  on  appelait  ordinairement  champart,  est  désigné  en  Pro- 
vence sous  le  nom  de  tâche,  tasca  ~.  La  terre  qui  était  assujettie 
à  ce  droit  était  dite  terra  tascalis3,  ou  taxalis* ,  ou  tasquira  *. 
Le  rapport  de  la  tâche  au  produit  de  la  terre  n'était  point  uni- 
forme. Dans  des  seigneuries,  la  tâche  équivalait  au  treizième  de 
la  récolte  %  ailleurs  elle  ne  dépassait  pas  le  vingtième  7.  On  ne 
remarque  pas  moins  de  variété  dans  les  principes  qui  réglaient 
la  perception  du  champart. 

La  tâche  se  levait  non -seulement  dans  les  terres  arables, 
mais  encore  dans  les  vignes  %  et  dans  les  plants  de  figuiers  \ 

Les  corvées  qu'on  exigeait  des  tenanciers  consistaient  à  : 

1°  Labourer  et  ensemencer  la  terre  :  cprroada  de  arar*0,  de 
arada  ",  de  bobus'2,  in  seminibus  l3,  in  semensistA  ; 

2°  Epandre  le  fumier,  sterniriS; 

3°  Travailler  dans  les  vignes,  corroada  in  vineis'6,  de  podarn7 
ad  podar  ' s  ; 

4°  Récolter  et  transporter  le  foin,  corroada  in  pratis  ",  de 
fenairar20,   et  par  corruption  de  fornairar  n ,  de  foire21,   de 

1  F.  5,  6,  52,  52  V°,  56,  70.  "'F.  34,  35  v°,  47. 

!Voy.  la  table    des  matières,  au  mot  "F.  82. 

Tasca.  "  F.   4   v° ,  30   v" ,   47  v° ,  50,   50  V, 

3  Registre  de  Charles  I",  fol.  09    v"     et  90  v°. 

70  v»  13  F.  9  v,  50  v°,  90  v°. 

4  F.  70  v"  »  F.  50  v". 
»  F.  69  v»  '"'  F.  90  v". 

"  i  Donant  de  omnibus  terris  suis  las-  16  F.  34,  35  v",  50,  50  v. 

cam,  scilicet  xmam  partem. ..  F.  9  v"  17  F.  36  v">,  47,  50,  82,  90  \'. 

7  «  Donant  tascam,  scilicet  \x  partem.  »  ,s  F.  47  v. 

F.  65  v"  '9  F.  35  v". 

"F.  13.  5I1F.  36  v",  50,  50  V. 

'   «  Tascam   de    ligairetis.  »    F.   13.  —  S1  F.  50  v". 

«  Tascam  de  ficulms.  »  F.  26  V  2i  F.  37  v",  47  v 


PRÉFACE.  xxxix 

portar  fenum  ';  faciunt  corroadas  in  feno  congregando  eum 
asino  si  asiniim  habent  et  si  non.  habent  de  persona  2.  Les 
expressions  corroada  de  segar 3  et  eorroata  seccandi  *  doi- 
vent aussi  se  rapporter  à  la  fenaison ,  puisqu'en  Provence , 
pour  indiquer  la  contenance  des  prés  ,  on  employait  le  mot 
sechoirata  5  ; 

5°  Moissonner  les  blés,  eorroada  metendi6,  in  messibus  7,  de 
garbis*,  de  merre9,  de  meire'0,  de  moire"  ; 

6°  Faire  les  vendanges,  vindemiar  '2; 

7°  Apporter  du  bois  à  la  fête  de  Noël  '3; 

8°  Préparer  des  cercles  pour  lier  l'es  tonneaux,  corroada  de 
cireulis  ",  de  eelelar  '5  ; 

9°  Préparer  ou  transporteries  échalas.  C'est  ainsi,  du  moins, 
que  nous  proposons  d'interpréter  le  mot  brocaje  *6. 

Dans  le  Registre  de  Charles  Ier,  le  nombre  des  corvées  est  tou- 
jours fixé.  Les  hommes  qui  les  exécutaient  [eorroatores)  étaient 
probablement  nourris  aux  frais  du  seigneur  lT.  Les  easlani  ne 
paraissent  pas  avoir  été  soumis  aux  corvées. 

A  partir  de  la  fin  du  xne  siècle,  ou  environ,  les  terres  qui 
appartenaient  en  propre  au  seigneur  furent  souvent  exploitées 
par  des  fermiers  dont  le  bail  ne  durait  qu'un  petit  nombre  d'an- 
nées. Suivant  que  le  seigneur  recevait  la  moitié,  le  tiers,  le 
quart,  le  cinquième,  etc.,  des  produits  de  son  domaine,  on  don- 
naitàla  terre  les  qualifications  de  média'",  megera19,  mégira-"  ou 


1  F.  82.  »  F.  47  v". 

;'  F.  40  V.  «  F  35  V,  30  v°,  50,  50  v",  90  V. 

F.  54,  70.  "F.  70,  82. 

*  F.  70  v".  '■  F.  35  v°,  36. 

s  F.  27  v»,46,47.  '«  F.  37  v". 

1  F.  70  v°.  «  F.  47  v". 

7  F.  35  v»,  50  v*.  >'  F.  40  v". 

"  F.  30  v".  '"F.  36. 

'  F.  50.  i»  F.  70. 
"'F.4y\34,46vo,47 .47  v,  50,70, 70v.    M  F.  69  V  et  76. 


xl  PRÉFACE. 

me/crin1,  tercia1,  terciana3,  terciaria  * ,  terceria  5 ,  tercira"; 
quart  eria  r,  carter  ia  %  quart  ira  9,  quart ineria  l0 ',  quart  alis  ", 
quartana  l2 ,  ad  quartonum13 ,  quinteria'*,  quintalis1* ,  octa- 
veria1*,  ad  octavam  partent. l7 . 

La  terre  dont  le  seigneur  retirait  une  certaine  quantité 
d'avoine  s'appelait  terra  civatals  '8  ou  sivata,hi0 . 

Des  vignes  étaient  tenues  à  moitié 20,  d'autres  au  cin- 
quième2', mais  un  plus  grand  nombre  au  quart22.  Cette 
redevance  du  quart  du  produit  s'appelait  sique23.  D'autres 
vignes  avaient  à  supporter  des  charges  moins  pesantes.  Il  y 
en  avait  dont  le  tenancier  ne  devait  qu'une  coupe  de  viu , 
à  la  saison  des  vendanges  2\  Dans  beaucoup  de  vignobles, 
le  seigneur  percevait ,  pour  droit  de  garde ,  une  certaine 
quantité  de  raisins  :  tantôt  c'était  une  charge  d'homme 
(Jais  ou  banasta  2S),  tantôt  une  charge  de  bête  de  somme 
{saumata  2C). 

Les  bestiaux  possédés  par  les  paysans  donnaient  lieu  au  paye- 
ment de  diverses  redevances.  Nous  trouvons  mentionné  assez 
souvent  le  droit  des  seigneurs  sur  les  langues  de  bœufs  ou  de 


1  F.  69  v\  «  F.  49  v", 

2  F.  36.  L'expression  ffrf/ert/<z/n  se  trouve         '8  F.  30  et  69. 
au  f.  49  v°.  »  F.  36. 

3  F.  72.  **  «  Vineas    habebant    ad   meiariam.   » 

4  F.  72.  F.  70.  —  «  Vinee  de  Prato  que  donant  me- 

5  F.  70  v".  dietatem.»  F.  89. 

6  F.  69  v°,  70  et  76.  £1  F.  26  v». 

7  F.  16  et  69  v».  «  F.  13,  50,  62.  Voy.  la  table  du  Car- 

8  F.  69  v°.  tulaire,  au  mot  Quarto. 

9  F.  69  et  76.  a  «Vinee  de  Noutorira  que  donant  sique, 

10  F.  69  v°.  id  est  quaitam   parteni.  »  —  F.  13.  A  la 

11  F.  71.  même  page  du  Registre  on  trouve  la  forme 

«  suique. 


'*F.  71  v. 


18  F.  49  v°.  **  i.  Quilibet  habens  vineas  donat  in  vin- 

"  F.  16.  demiis  I  cupam  vini.  ••  F.  69  v°. 

15  F.  70  V  «F.  46,  50,  60,  89. 

16  F   16.  «  F.  50. 


PRÉFACE.  xli 

vaches  ' .  Le  bouvage  bovagium 2 ,  bovariacium  3,  boaria  ' ,  boaje s , 
et  l'ànage  asinaricium  %  asinaria1 ,  asenaria  s,  étaient  des  rentes 
de  grain  ou  d'argent  qu'on  devait  acquitter  pour  les  animaux 
employés  au  labour.  Dans  une  seigneurie,  pour  une  paire  de 
bœufs,  qu'on  appelait  demi-cliarrue,  on  devait  quatre  mines  de 
blé,  moitié  froment,  moitié  orge,  plus  quatre  deniers  et  obole; 
pour  une  charrue  complète,  c'est-à-dire  quatre  bœufs,  on  devait 
trois  mines  de  froment,  trois  d'orge,  et  neuf  deniers;  pour  un 
bœuf,  un  âne  et  un  homme,  une  mine  de  froment  ;  pour  un 
homme  seul,  une  mine  d'orge  et  trois  oboles  J.  —  Les  paysans 
qui  possédaient ,  à  la  fête  de  Pâques ,  une  certaine  quantité  de 
brebis  ou  de  chèvres ,  donnaient  au  seigneur  une  de  ces  der- 
nières bêtes  :  c'était  la  chèvre  de  Pâques,  capra  pascal l0. — Les 
redevances  de  moutons  et  de  porcs  sont  assez  communes,  sur- 
tout dans  nos  plus  anciens  textes,  et  l'on  doit  remarquer  que  le 
nombre  des  pourceaux  devait  être  fort  considérable,  puisqu'il 
est  à  chaque  instant  question  des  droits  dont  ces  animaux  étaient 
frappés.  Dans  certaines  paroisses,  le  seigneur  prenait  un  pour- 
ceau sur  chaque  portée  des  truies  '  ' .  Ailleurs ,  il  recevait  un 
morceau  des  porcs  qu'on  tuait,  parexemple,  le  pied  '%  la  jambe 
[caniba  ia),  l'épaule  (spalla1*,  spatula  ",  spatla  l6)  et  les  parties 
désignées  par  les  mots  /urubus  ' 7,  anca  ' 8  (sans  doute  la  hanche) , 

1  Charte  995,  p.  450  et  451.  Registre    xx  supra,  scilicet  postquain  quis  habebat 
de  Charles  I",  f.  23,  27  v«,  77.  xx  capras,  dabat  unam  tantum,  quotcum- 

*  Charte  945.   Registre  de  Charles  /",     que  haberet  in  pascha.  »  F.  6. 

f.  52,  82.  »    «  De  qualibel  porcellaria  iiniim  por- 

Charte  1092.  cum.  »   F.   6.    —  «  Et  porquetuni  uuuiii 

*  Charte  605.  quando  habebat  porquetos.  »  F.  4  v". 

5  Charte  944.  '*  F.  23,  27  v°. 

6  Charte  1092.  "  F.  9  v°. 

7  Chartes  1018,  1020.  '    F.  30. 

8  Charte  605.  «s  charte  450. 

9  Registre  de  Charles  1",  f.  82.  '«  Chartes  397  et  813. 

10  «  Caprani  pascal  si  habet  oves  vel  ca-        M  Charte  995,  p.  450  et  451 . 
pras.    »    F.   4   v°.  —  «  Capram    un  im  a         1S  Registre,  f.  32  V. 


i 


f 


xlii  PRÉFACE. 

descoblada*  (probablement   synonyme  de  anca),  et  asta*  ou 

astus  3  (sans  doute  la  côte). 

La  fabrication  des  fromages  avait  pris  un  certain  développe- 
ment. Les  petits  établissements  dans  lesquels  on  se  livrait  à  cette 
industrie  s'appelaient  cellse  caseorum  ou  cellse.  Chaque  ce/la 
livrait  au  seigneur  soit  un  nombre  fixe  de  fromages,  soit  le  pro- 
duit d'une  journée  '. 

Souvent  le  seigneur  possédait  de  vastes  pâturages  dans  les- 
quels il  admettait  les  animaux  de  ses  hommes,  ou  même  des 
étrangers,  moyennant  une  rétribution  appelée pasquerium,  dont 
le  montant  était  calculé  sur  la  composition  des  troupeaux8. 

Les  droits  dont  nous  avons  parlé  jusqu'à  présent  s'exerçaient 
au  profit  des  seigneurs.  Ils  ne  doivent  pas  être  confondus  avec 
des  droits  d'un  ordre  plus  élevé  qui  appartenaient,  à  peu  près 
sans  exception,  au  comte  de  Provence,  dans  toute  l'étendue  de 
ses  États.  C'étaient  les  gîtes,  les  chevauchées  et  les  grandes  tail- 
les, dont  l'ensemble  formait  ce  qu'on  appelait  comtalia  6. 

Le  gîte  (alberga,  procurât io ,  receptus  7)  consistait  primitive- 


1  Chartes  975,  p.  421  et  423.  Registre,  quod  vadit  ad  pasquerium,  quod  non  est 
f.  5,  30,  32  v°  et  09  v°.                »  de  comitatu,  donat  a  lx  trentaneriis  supra, 

2  Charte  481.  quotcumque   fuerint,   xx  solidos  ,   etc.    » 

5  Charte  223.  F.  56.  —  et  Pasquerium  in  hominibus  suis, 
4  et  Qualibet  septimana  unum  caseum  a  scilicet  a  xv  bestiis  usque  ad   xl  datur 

qualibet  meieria  de  suis  bestiis  usque  ad  i  annajes  {petit  agneau?),  et  a  xl  usque  ad 

festum  sancti  Johannis,  et  post  de  qualibet  lxx  bestias  iovis,  etc.  »  F.  58. — «  Infra  hos 

cella  a  festo   sancti  Johannis  ultra  unum  confines  percipitur  pasquerium  de  qualibet 

caseum.  »  Registre ,  f.  6.  —  «  Omnes  ca-  baillia  aurum  {pour  averum?)seu  scabont 

seos  unius  diei  in  exitu  mensis  augusti.  <•  yemanti  in  dicto  territorium  (sic)  i  multo- 

F.  61.  —   «  In    qualibet   cella    caseorum  nem  novellar  et  i  agnum.  De  stivanti  {pour 

omnes  caseos  unius  gire.  »  F.  65.  —  Voy.    estivanti)  i  multonum  novellar De  om- 

aussi  f.  56,  58  et  70.  nibus  morantibus  in  crau  percipitur  pas- 

6  •'  Pasqueria,  scilicet  de  averi  extraneo  querium  de  quolibet  scabont  seu  baulia 
de  l  bestiis  v  solidos  et  sic  de  singulis  m  anage  ,  m  agni.  »  F.  89  v°. 
quinquagenariis.  Item  de  cerge  i  mullo-  6  Voy.  la  table  du  Cartulaire  à  ce  mot. 
nem  usque  ad  numerum  x  quinquagena-  7  Voy.  ces  mots  à  la  table. — Nous  n'a- 
riorum  ,  et  ultra  n  mutones  quantumeum-  vons  pas  trouvé  dans  nos  textes  un  seul 
que   averis  fuerit.   »  F.  7  v".  —  «<  Avère  exemple  du  mot  gistum.  —  Le  mot  Cale- 


PRÉFACE.  xliii 

ment  dans  l'obligation  de  recevoir  et  de  défrayer,  en  tout  ou 
en  partie  ,  le  comte  ou  ses  gens  clans  le  cours  de  leurs  voyages. 
Des  conventions  particulières  réglaient  l'exercice  de  ce  droit 
dans  un  grand  nombre  de  fiefs.  Il  finit  par  être  généralement 
converti  en  une  rente  d'argent  dont  le  taux  le  plus  ordinaire 
était  de  douze  deniers  par  feu  ' .  —  Quelques  seigneurs  avaient 
aussi  droit  de  gîte  dans  leurs  fiefs  \ 

Chez  les  méridionaux ,  le  mot  chevauchée  fut  de  bonne  heure 
détourné  de  son  acception  primitive  :  il  s'appliquait  aux  gens  de 
pied  aussi  bien  qu'aux  gens  de  cheval.  Suivant  les  statuts  promul- 
gués au  mois  d'octobre  1235,  la  chevauchée  était  un  service 
militaire  de  quarante  jours  que  le  comte  de  Provence  exigeait 
tous  les  ans  de  ses  vassaux  3.  Certaines  communautés  d'habi- 
tants se  rendaient  en  masse  à  l'armée  4.  Mais  la  plupart  n'étaient 
tenues  qu'à  entretenir  pendant  l'expédition  un  ou  deux  cheva- 
liers, ou  bien  un  certain  nombre  de  gens  de  pied  (sewientes , 
clientes  5)  :  les  chevaliers  étaient  montés  sur  des  chevaux  d'ar- 
mes {equus  armatus),  ou  sur  des  chevaux  ordinaires  {equus 
non  armatus)6.  Les  statuts  du  mois  d'octobre  1235  évaluaient  à 
vingt  livres  de  raimondins  le  service  d'un  chevalier  monté  sur 
un  cheval  d'armes ,  et  à  moitié  le  service  d'un  chevalier  monté 
sur  un  cheval  ordinaire  7 .  Le  Registre  de  Charles  Ier  renferme 
un  grand  nombre  d'évaluations  différentes  :  mais  ordinairement 
le  service  d'un  chevalier  sur  un  cheval  d'armes  y  est  compté 
pour  dix  livres  ;  celui  d'un  chevalier  sur  un  cheval  ordinaire 

managium,  calamannaje  etra/amaje,  qu'on  Vov.  aussi,  dans  le  ms.  lat.  4659,  f.  43  v", 

rencontre  dans  le  Registre  de  Charles  I"  la  transaction  conclue,  en  1251,  entre  les 

(f.  54,   54  v°  et  73  v°) ,  paraît  désigner  bourgeois  d'Avignon  et  les  frères  de  saint 

linéique  droit  de  gîte  Louis    Alphonse,    comte    de   Poitiers,    et 

1  F.  4,  44  v°,  09,  73.  Charles,  comte  de  Provence. 

■  F.  4  V*  et  5.  6  Registre,  f.  16  v°,  19  v». 

•  Ms.  lat.  4767,  f.  2  v".  6  Voy .le  Registre  de  Charles  1",  passim, 

*  Voy.  dans  le  Registre  de  Charles  1" ,  et  les  statuts  du  mois  d'octobre  1235,  dan^ 
f.  16  v°,  la  manière  dont  les  habitants  de  le  ms.  lat.  4767,  f.  5  v". 

Nice  faisaient  le  service  de  chevauchée.         7  Ms.  lat.  4767,  f.  5  v. 


xliv  PRÉFACE 

pour  cinq  livres  ;  celui  d'un  fantassin  pour  une  livre.  D'après 
ce  même  document ,  il  paraît  que  les  tenanciers  de  beaucoup 
de  fiefs,  pour  être  dispensés  d'envoyer  leur  contingent  à  l'ar- 
mée ,  payaient  au  comte  la  somme  qui  représentait  la  solde  de 
ce  contingent.  Dans  quelques  seigneuries ,  une  imposition  de 
douze  deniers  par  feu  tenait  lieu  du  service  de  chevauchée  '  — 
Outre  le  service  de  chevauchée ,  les  habitants  de  certains  vil- 
lages devaient  travailler  aux  fortifications  du  château  sur  le 
territoire  duquel  ils  étaient  établis 2 ,  et  venir  y  faire  le  guet 3. 

Les  grandes  tailles  (quistse  générales  %  quistse  majores*)  se 
levaient  dans  les  circonstances  suivantes  :  quand  le  comte  de 
Provence  allait  pour  la  première  fois,  sans  armes,  à  la  cour 
impériale  ;  —  quand  il  était  mandé  en  armes  par  l'empereur  ; 
—  quand  le  comte  ou  son  fils  aîné  était  ordonné  chevalier  ;  — 
quand  il  mariait  ses  filles  ;  —  quand  il  partait  pour  une  expédi- 
tion d'outre-mer.  A  ces  cinq  cas  énoncés  dans  les  statuts  de  l'an- 
née 1235e,  il  faut  sans  doute  ajouter  la  captivité  du  comte, 
pour  retrouver  les  six  tailles  dont  il  est  question  dans  le  Re- 
gistre de  Charles  Ier  ' .  Pour  chacune  de  ces  grandes  tailles  le 
comte  pouvait  prendre  six  sous  de  réaulx  par  feu  8. 

XII.     INDUSTRIE    ET    COMMERCE    DE    LA    PROVENCE, 
PRINCIPALEMENT     AU    XIIIe    SIECLE. 

Les  données  que  les  Cartulaires  de  Saint-Victor  fournissent 
sur  l'histoire  de  l'industrie  et  du  commerce,  ne  sont,  par  elles- 
mêmes  ,  ni  bien  nombreuses  ni  bien  importantes ,  mais  elles 

1  F.  4  et  73.  6  Ms.  lat.  4767,  f.  4  v«. 

I  Charte  978,  p.  428;  chartes  993,  7  F.  43  v°,  44  V.  —  Au  f.  52  ,  on 
4018  et  1020.  trouve  une  mention  formelle  de  la  quitta 

3  Charte  978,  p.  428  ;  chartes  1018  et    captionis, 

1020.  8  Tel  est  le  chiffre  fixé  par  les  statuts 

*  Registre,  f.  5.  du  mois   d'octobre    1235,    dans    le   ms. 

II  F.°44  v.  4767,  f.  5. 


PRÉFACE.  xlv 

acquièrent  une  notable  valeur  quand  on  les  combine  avec  plu- 
sieurs chapitres  du  Registre  de  Charles  Ier.  On  trouve  en  effet 
dans  ce  registre  le  tarif  des  droits  que  les  navires  ,  les  marins  , 
les  voyageurs ,  les  marchands  et  les  marchandises  devaient  ac- 
quitter dans  plusieurs  villes  ou  châteaux  du  comté  de  Provence, 
à  Nice  ,  à  Seranon  ' ,  à  Brignoles  2 ,  aux  Pennes  3 ,  à  Aix  ,  à 
Digne,  à  Valensolle  ' ,  à  Saint-Gabriel',  à  Tarascon  ,  à  \\  i- 
gnon  ,  à  Orgon  \  à  Saint-Andiol  '  et  à  Arles.  L'ensemble  de  ces 
tarifs  forme  l'un  des  plus  précieux  documents  que  nous  possé- 
dions sur  l'histoire  de  notre  ancien  commerce.  Comme  ils  ne 
paraissent  pas  encore  avoir  été  employés  par  les  savants  et  qu'ils 
renferment  nombre  d'articles  dont  l'explication  est  incertaine , 
nous  n'avons  pas  cru  pouvoir  nous  dispenser  d'en  donner  le 
texte  à  la  fin  de  cette  préface.  De  cette  manière  ,  le  lecteur 
pourra  compléter  et  rectifier  les  observations  que  nous  allons 
présenter. 

Fruits,  épiceries  et  produits  divers  des  pays  étrangers. 

Les  fruits  mentionnés  dans  les  chartes  de  Saint- Victor  se  ré- 
duisent à  un  petit  nombre  d'espèces  :  les  raisins ,  le  verjus,  les 
châtaignes,  les  amandes,  les  noix,  les  noisettes  et  les  figues*. 
Les  mêmes  espèces  se  retrouvent  dans  le  tarif  des  péages ,  avec 
des  particularités  qu'il  n'est  pas  indifférent  de  relever.  On  v 
distingue  deux  sortes  d'amandes  :  celles  qui  sont  dans  leur  en- 
veloppe extérieure  "  et  celles  qui  en  sont  dépouillées10.  La  même 

1  Var,  air.  de  Grasse,  cant.  deSt-Auban.         *  Voy.  la  table  du  Cartulaire,  aux  mots 

s  Var.  Race/ni,  Uvx,  Aigrx ,  Castanix ,  Amenda- 

3  Bouches-du-Rhône,    arrond.    d'Aix,  rium,  Amendolarium,  Amigdalum,  Nuces 
canton  de  Gardanne.  Avrllanx,  Ficus. 

4  Basses-Alpes,  arrond.  de  Digne.  '■'  «  Amigdali  cum  crouellio.  »  XII,  15. 
1  Commune  de  Tarascon.  ,0  «  Amidali  f'racti.  »  IX,  1 .  —  «.  Amen- 

8  Bouches-du-Rhône,  arrond.  d'Arles.       dali  f'racti.  »  XII,  3.  „   Amigdali  ap- 

7  Bouches-du-Rhône,  arrond.  d'Arles,  tati.  »  XI,  I.  —  „  Amigdali   Iracti  et  ab- 

canton  d'Orgon.  taii.  »  XII,  15. 


xlv!  PRÉFACE. 

distinction  est  observée  pour  les  châtaignes  ' .  Dans  un  passage 
on  parle  des  ligues  sèches  !,  et  dans  trois  autres  des  figues  de 
Malte3.  Pour  compléter  cette  nomenclature,  citons,  toujours 
d'après  le  tarif  :  les  pommes  *,  les  poires5,  les  coings s,  les 
pêches  7,  les  sorbes  8,  les  nèfles  %  les  cerises10,  les  aigriottes  ou 
cerises  aigres11,  les  grenades  (milgranx)li  et  les  dattes'3. 

Nous  ne  dirons  rien  du  miel ,  de  la  cire,  de  l'huile  ,  du  suif, 
du  sain  et  de  la  graisse  '* . 

Les  Cartulaires  ne  citent  guère  que  deux  substances  suscep- 
tibles d'être  rattachées  au  commerce  de  l'épicerie  :  le  poivre  et 
l'encens  ,s.  Le  tarif  des  péages  nous  en  fait  connaître  un  grand 
nombre  :  le  ris16,  le  sucre  en  pain17  ou  en  poudre'8,  la  réglisse'9, 
le  safran20,  l'anis2',  lecomin22,  la  canelle23,  le  cubèbe24,  le  gin- 
gembre 2%  le  sitoal 20  et  le  clou  de  girofle  27. 

A  côté  de  ces  épices,  on  peut  ranger  différents  produits  em- 
ployés par  les  teinturiers.  Dans  le  polyptyque  de  l'année  814  28, 
on  remarque  une  redevance  de  rubium  ,  et,  en  1073,  les  reli- 
gieux obtiennent  l'autorisation  d'établir  un  marché  pour  la  vente 

1  «    De  castages   pelatis.   »   IX,  7.   —         "Voy.   la  table   aux  mois  Incensum  et 

«  Castage  cuiii  scorcha.  »  IX,  14  Piper. 

»  VII,  2.  "IX,  7;  XII,  7  et  27. 

3  IV,  4  et  8  ;  V,  2.  "  IV,  1  et  5  ;  V,  1 .  Le  sucre  pur  (XII,  1) 

'  IX,  14  ;  XII,  18.  doit  être  assimilé  au  sucre  en  pain. 

8 IX,  14;  XII,  18.  18IV,  1  et  5;  V,  2  ;XII,  7. 

r'IX,  14;  XII,  18.  19IV,  3;  VII,  3;  IX,  4;  XII,  7  et  27. 

7  IX,  14.  Ï0IV,  1  ;  VI,  1  ;   VII,  5;  VIII,  1  ;  XI, 

«IX,  14;  XII,  18.  1  ;  XII,  26. 

9  IX,  14;  XII,  18.  —  Les meUanx(\\,  S)         S1XII,27. 

sont  peut-être  aussi  des  nèfles.  4S  VII ,  3  et  5  ;  VIII ,  2  ;  IX,  7. 

10  IX,  14;  XII,  18.  "V,    1  ;  VIII,  1  ;  IX,  7  et  17;   XII, 
"IX,  14.                                                      4  et  26. 

13  XII,  44.  "  V,  1 . 

"IV,  4  et  8;  IX,  7;  XII,  8  et  27.  iB  IV,  1  ;  V,  1;  VIII,  1  ;  IX,  S  et  17;  XI, 

"  Voy.  la  table  aux  mots  Met,  Cera,  1  ;  XII,  1  et  26. 

Oleurtu  Olivarix.   Le  suif  (cepum),  le  sain  s6  V,  1. 

(sagimen)et]aigrakse(gresa,greza)sontp\ii-  "  IV,   1  ;   V,  1  ;   VI,  1  ;  VIII,  1;  IX, 

sieurs  fois  cites  dans  le  tarif  des  péages.  1 7  ;  XI ,  1  ;  XII ,  1  et  26. 

Voy.IX,7et8;XI,4;  XII,  5,  8,  23  et  30.  s8  IN  5. 


PRÉFACE.  XLV„ 

du  vermillon1.  Six  autres  espèces  de  teintures  sont  portées  sur  le 
tarif  des  péages  :  Yarchica  ou  arzisca  2,  le  brésil 3,  la  graine*, 
l'indigo  %  le  roux  6  et  le  verdetum7. 

Viennent  ensuite  plusieurs  substances  employées  dans  l'éco- 
nomie domestique  et  dans  les  arts  industriels  :  l'alun  8,  l'ami- 
don9, le  soufre'",  le  vif-argent",  la  laque12,  la  poix  13  et  lesavon  '*. 
Les  Cartulaires  gardent  le  silence  sur  toutes  ces  substances. 
Toutefois,  ils  parlent  des  bois  de  pins  '%  dont  le  principal  pro- 
duit devait  être  la  poix,  comme  on  l'apprend  d'un  fragment  de 
polyptyque  du  xic  siècle  ,  récemment  publié  par  M.  Giraud  "*. 

Étoffes,  cuirs  et  fourrures. 

Nous  commençons  par  les  tissus  de  laine,  les  seuls  sur  les- 
quels nos  Cartulaires  fournissent  des  détails  intéressants.  Un 
statut  de  l'année  1218  ,7  permet  aux  moines  de  Saint- Victor 
l'usage  d'étoffes  communes  et  grossières,  telles  que  les  draps  du 
pays,  c'est-à-dire  de  la  Provence,  ceux  de  Saint-Ponce  ou  de 
JNarbonne,  les  étamines  de  Beaucaire  et  celles  de  Bagnols  ;  il 
leur  interdit  l'usage  des  draps  de  France  ou  d'autres  pays  éloi- 
gnés. De  son  côté,  le  tarif  des  péages  mentionne  souvent  les 
étamines  1S,  mais  sans  jamais  en  indiquer  la  provenance.  Pour 

1  Charte  159.  »  ix,  S;  XII,  1 ,  5  et  17. 

*  XII,  26  et  3S.  a  TV,  1  et  S  ;  V,  1  ;  XII ,  20. 

3  IV,  1  et5;V,  1;  VI,  1  ;  VII,  3;  VIII,  »  1 ,  3  ;  VII,  2  ;  VIII ,  2  ;  IX,  7;  XI,  1: 

2  ;  IX,  17  et  20  ;  XI,  I  ;  XII,  1  et  20.  XII,  2  et  14. 

4 IV,  1  et  5  ;  V,  I  ;  XI ,  1  ■  XII ,  1  et  26.  »  XII,  28. 

"  V,  1  ;  VI,  I  ;  VIII,  1  ;  IX,  5  et  17;  ,5  Vov.   la    table  aux  mots  Pinetum  et 

XI,  1;  XII,  1  et  26.  Pi  nus.  ' 

c  VII,  3  ;  IX,  8  ;  X,  3  ;  XII,  8  et  33.  le  «    Est  ibi   |>inetum  quod    solvit   pice 

V,  1  ;  IX,  4  et  S;  XII,  1,  5  et  14.  pensas  quindecini.  »    Cartul.  de  Romans, 

s  IV,  1  ;  V,  2  et  3  ;  VI,  1  ;  VII,  3  ;  IX,  p.  87. 

9;  XI,  3;  XII,  3,  4,  26  et  27.  "T.  II,  p.  27S. 

9  IV,  Set  8;  V,  2.  «  V,  2;  VIII,  1  ;  IX,  8  et  17  ;  XI,  1  ; 

10  XII,  26  et  35.  XII,  1. 


xLviu  PRÉFACE. 

la  draperie  il  distingue  les  fabriques  de  Lombardie1,  de  France  *, 

de  Narbonne  3,  de  Provence  4  et  d'Avignon  5. 

Les  tissus  de  lin  ou  de  chanvre  ne  donnent  lieu  qu'à  une 
observation  :  c'est  que  les  toiles  de  France,  sans  doute  cel- 
les de  Reims,  s'exportaient  en  Provence  dès  le  milieu  du 
xme   siècle  6. 

La  soie  est  un  des  articles  qui  reviennent  le  plus  souvent  dans 
le  tarif  des  péages.  Elle  y  est  appelée  soda1 ,  céda  8,  cenda  9  et 
cendate  l0. 

Le  coton  est  cité  à  peu  près  aussi  souvent  que  la  soie  ".  Par- 
fois on  met  dans  deux  catégories  différentes  le  coton  filé  ,2  et  le 
coton  non  filé  l3.  Le  mot  filatum  employé  substantivement l*  dé- 
signe sans  doute  du  coton  filé ,  et  le  mot  borra  ,s  du  coton  non 
filé.  Les  futaines  '%  et  probablement  les  borrascise  ,7 ,  étaient  des 
tissus  de  coton. 

Les  fourrures  précieuses  venaient  des  pays  du  nord  :  aussi 
n'en  rencontrons-nous  pas  de  mention  dans  nos  documents.  On 
y  voit  seulement  figurer  les  fourrures  de  mouton  ,  d'agneau  ,  de 
bouc,  de  chèvre,  de  chevreau  et  de  lapin  lS. 

Plusieurs  allusions  sont  faites  aux  préparations  que  subissaient 
les  cuirs  l9.  Le  cordouan  est  ordinairement  placé  dans  une  classe 
à  part  "". 

Dans  la  marchandise  désignée  par  les  mots  coria  eamelorunt Jl , 

1  VIII,  1  ;  XII,  26.  1S  IV,  2  et  5  ;  V,  2. 

'  IV,  1  ;  V,  1  ;  VIII,  1  ;  IX,  0  et  17.  u  VI,  1  ;  XII,  30  ; 

;'  IV,  1  ;  V,  3  ;  IX,  9  et  17.  15  XII,  7  et  24.  Le  mot  hnrra  pourrait 

'  VIII,  5.  aussi  désigner  de  la  bourre  de  soie  ou  bien 

5  V,  3  ;  VII,  S;  IX,  M  et  17.  des  étoupes.  Voyez  le    Glossaire  de   Du 

6  IV,  1.  Cange  au  mot  Borra. 

7  IV  ,  5.  «•  I,   3  ;  V,  2  ;    VIII,  2  ;   IX  ,  7,  17   et 
s  IV,  1  ;  VIII,  1  ;    IX,  k  et  17;  XI,  1.     20;  XII,  26. 

SV,  1;XII,1.  "XII,  9;  conf.  IX,  7. 

10  XII,  26.  18  VIII,  1  ;  XII,  26,  etc. 

"V,  1  ;  VII,   3  et  b;   VIII,  2;  IX,  7,         19  V,  2  ;  XI ,  2  ;  XII,  4,26  et  28. 
17  et  20  ;  XII ,  7  et  26.  M  VIII,  1 ,  etc. 

a  IV,  1 ,  5  et  12  ;  V,  1 .  ?1  XII ,  5  ;  eonf.  XI,  k. 


PREFACE.  xLix 

il  faut  sans  doute  voir  un  tissu  fait  avec  des  poils  de  chameau , 
et  auquel  le  feutre  '  doit  peut-être  se  rattacher. 

Meubles  et  ustensiles  divers. 

Nous  ne  remarquons  dans  les  Cartulaires  qu'une  espèce  d'ob- 
jets en  métal  :  ce  sont  deux  bassins  de  laiton  que  les  moines 
donnent  à  un  de  leurs  bienfaiteurs  dans  le  cours  du  xie  siècle  a. 
—  Le  fer,  l'acier,  l'étain,  le  plomb,  le  cuivre  et  l'airain  sont 
fréquemment  indiqués  dans  le  tarif  des  péages3.  —  Le  pairo- 
lerius ,  dont  parle  ce  document  * ,  est  sans  doute  un  chau- 
dronnier. 

Beaucoup  des  ustensiles  énumérés  dans  le  tarif  devaient  être 
en  bois.  Tels  étaient  des  cuillers5,  des  coupes6,  des  écuelles7, 
et  différents  plats  appelés  lancca  s,  parapsis  ',  talliador*0  et 
grasalctus  M.  Joignons-y  les  vases  ou  vaisseaux  connus  sous  le 
nom  de  broc42,  barrai  '3,  tine  '*,  qu'il  faut  soigneusement  distin- 
guer des  vaisseaux  en  pierre,  sortes  d'auges  placées  dans  les 
champs15.  —  L'objet  désigné  par  le  mot  pinché1*,  ou pinge  ", 
est  probablement  un  peigne  18. 

La  poterie  est  représentée  dans  notre  tarif  par  des  marmites  l0 
et  par  des  écuelles  en  terre  20. 


'  V,  3.  Conf.  les  chartes  160,  26C  et 
515  du  Cartulaire. 

s  Charte  53. 

8  IV,  7;  V,  2;  VII,  3;  VIII,  2  et  3  ; 
IX,  7;  XI,  2;  XII,  15,  30,  etc. 

*  II,  3. 

"IX,  14  et!8;  XII,  17. 

•  «  Scipli   {jmttr  ciphi)  de  fusto.    »  IX, 


"TOI,  3;  IX,  14  et  18;  XII,  12,  17 
et  33. 

12  II,  3;  VIII,  3;  IX,  18. 

"IX,  9  et  18;  XII,  12  et  18. 

,4  VIII,  3;  IX,  18.  Conf.  la  charte  429 
du  Cartulaire. 

15  Voy.  la  talile  aux  mots  Conca ,  Vas  , 
Vascuhtm  ,    Vasum  ,     Vasus  ,    faxellum  , 


14.  Peut-être  aussi  faut-il  voir  une  sorte     Vexellum. 


de  coupe  en  buis  dans  le  texte  (XII,  12) 
où  il  est  question  «  de  cossis  buiseis.  » 

7  VIII,  3;  IX,  14  et  18;  XII,  12. 

8  IX,  18;  VU,  7;  IX,  14  et  18. 
8  II,  3;  XI,  2;  XII,  17  et  33. 

10   VIII,   3;   IX,   14   et    18;   XII,    17 
et  33. 


16  VIII,  3. 

17  IX,  14etl8;XII,  17. 

18  Voy.  la  note  ajoutée  à  l'article  1 7  du 
chapitre  XII  du  tarif. 

19  III,  3;  VIII,  4;  IX,  16  et   18;   XII, 
24  et  36. 

!"  XII ,  36. 


g 


l  PRÉFACE. 

Les  vases  en  verre  sont  cités  dans  le  Cartulaire  '  et  dans  pres- 
que tous  les  chapitres  du  tarit2.  Les  malgranatse3  doivent 
être  des  coupes  dont  la  matière  avait  peut-être  quelque  analogie 
avec  le  madré. 

Pêche. 

Il  est  souvent  question  de  la  pêche  dans  nos  Cartulaires' .  On 
y  remarque  un  texte  de  l'année  1230 ,  relatif  aux  droits  de  l'ab- 
baye sur  les  dauphins  ou  autres  gros  poissons  qu'on  prenait 
dans  le  port  de  Marseille5.  Le  comte  de  Provence  percevait  le 
tiers  des  dauphins  qui  se  capturaient  sur  les  côtes  de  Nice  c.  — 
On  salait  plusieurs  espèces  de  poisson  pour  le  vendre  ensuite 
dans  l'intérieur  des  terres7.  —  Nous  connaissons  très-exacte- 
ment les  conditions  auxquelles  étaient  exploitées  les  pêcheries 
d'Arles8.  On  les  louait  à  un  fermier.  Le  comte  touchait  les  deux 
tiers  du  produit  et  contribuait  pour  les  deux  tiers  à  l'établisse- 
ment et  à  la  restauration  des  pêcheries ,  à  la  fourniture  du  vin  des 
ouvriers,  à  l'entretien  des  filets  et  des  barques,  au  transport  du 

1  Charte  435.  «  si  plus  haberi  non  potest.   »  Registre  de 

1 III ,  3  ;  Vn,  3  et  S  ;  VIII ,  4  ;  IX  ,  1 6  Charles  I",  fol.  83  v°.  Nous  copierons  ici 

et  1 8  ;  XI ,  2  et  8  ;  XII ,  17  et  33.  l'article  relatif  à  d'autres  pêcheries  voisines 

3  VII,  5.  de  celles  dont  il  vient  d'être  question. 

4.  Voy.  la  table  aux  mots  Piscariso,  Pis-  «  Piscationes  de  Vacaires  sic  tieri  con- 

catio  ,  etc.  «  sueverunt  :  piscatorpercipit  medietatem, 

B  T.  II ,  p.  329  et  332.  «  dominus  cornes  aliam.  Expensas  sic  fa- 

e  Registre  de  Charles  Ie',  fol.  16  v°.  «  ciunt  :  piscator  débet  habere  in  stangno 

'Tarif,  IX,  7;  XII,  27  et  36.  <<  navigium,  recia ,  piscatores,    et  pisces 

8  «  Piscationes  dantur  ad  presens  sub  «  deportare  usque  Rodanum  suis  propriis 

<•  forma  infra  scripta ,  videlicet  quod  do-  «  expensis.    In    Rodano    vero    dominus 

«  minus  cornes  percipit  intrateduas  partes.  «  cornes  et  piscator  habent  navigium,  et 

«  In  expensis  vero  dominus  cornes  provi-  «  pisces  deportantur  usque  ad  domum  ubi 

«  det  in  aptatione  et  refectione  piscatio-  «  venduntur.  Et  dicta  domus  et  venditores 

«  num  et  vino  operariorum  et  in  retis  et  «  et  scriptor  conducuntur.  Fiunt  de  coni- 

«  navigio  et  portatione  piscium  et  logerio  «  muni  et  commune  fiunt  per  dominum 

«  domus  et  venditorum  et  scriptoruni  in  «  comitem  et  diclum  piscatorem.  Et  com- 

«  duabus  partibus.  Facherius  vero  débet  «  pletis  omnibus  residuum  dividitur  inter 

«  facere  tertiam   partem   et  omnes  alias  «  dominum  comitem  et  piscatorem.  »  Jbid., 

«  expensas  in  toto.  Et  hec  forma  servatur,  fol.  83  v°. 


PREFACE. 


Ll 


poisson,  au  loyer  de  la  poissonnerie  et  au  salaire  des  crieurs  et 
des  greffiers  ;  le  fermier  se  chargeait  de  toutes  les  autres  dé- 
penses et  recevait  un  tiers  du  produit. 

Sous  le  nom  de  robina ,  et  peut-être  aussi  sous  celui  de  colps\ 
on  désignait  des  pêcheries  spécialement  destinées  à  prendre  des 
anguilles  :  c'étaient  des  canaux  dans  lesquels  on  introduisait 
l'eau  du  Rhône.  A  Arles,  les  fermiers  de  ces  pêcheries  se  con- 
tentaient d'un  sixième  du  produit 2. 


Fabrication  du  sel. 

Dès  le  xie  siècle,  la  fabrication  et  le  commerce  du  sel  avaient 
pris  une  grande  extension  dans  la  Provence3.  Lesbâtr'ments  qui 
remontaient  le  Rhône  en  transportaient  des  quantités  consi- 
dérables'1. Dans  quelques  salines,  le  seigneur  se  réservait  la 
moitié  du  produit5  ;  dans  d'autres,  il  n'en  prenait  que  le  cin- 
quième6. 


1  Registre  de  Charles  I",  fol.  31. 

5  «  Vocatur  robina  locus  in  quo  immitti- 
«  tur  aqiia  Roclani  pro  angillis  capiendis , 
a  ubi  fit  resclansa  (ms.  :  fit  rosolansa) 
«  expensis  doniini  comitis.  Que  robina  seu 
«  piscaria  dari  potest  ad  sextam  partem  , 
«  scilicet  quod  dominus  cornes  percipiat 
»  quinque  partes  ;  piscator  cum  suo  na- 
u  vigi[o]  et  retibus  seu  filatis  sextam  par- 
«  tem.  Si  vero  alique  alie  expense  fièrent , 
«  deberent  fieri  pro  rata  portionnm.  » 
Ibid. ,  fol.  83  V.  —  Conf.  la  table  du  Car- 
tulaire  aux  mots  Rebina,  Robina,  Rubina  ; 
il  est  probable  que  ces  mots  désignent  non 
pas  toujours  des  pècberies  ,  mais  quelque- 
fois des  ravins. 

5  Voy.  la  table  aux  mots  Sa/,  Salinse, 
Salinaria ,  etc . 

*  Voy.  le  Tarif,  IX,  10. 


5  «  Item  in  salinis  Guillelmi  Bande  ha- 
«  bet  dominus  cornes  quartam  partem  se- 
c  niorie,  cujus  sal  sic  dividitur  ;  facharii 
i  percipiunt  medietatem  pro  labore  ;  do- 
c  mini  aliam  liberam ,  in  qua  dominus 
«  cornes  habet  quartam  partem.  »  Registre 
de  Charles  I" ,  fol.  43  v°. 

«  Saline  vero  dantur  ad  quintam  par- 
ie tem ,  scilicet  quod  dominus  percipit  li- 
«  bere  quintam  partem ,  et  facherius  qua- 
«  tuor  partes,  tamen  dividuntur  in  faco  , 
«  seu  baco  (ces  deux  derniers  mots  sont  en 
«  interligne),  et  dominus  semper  eligit 
«  quintum  molonum ,  et  eo  electo  fache- 
«  rius  suis  expensis  omnes  partes  domini 
«  comitis  extrahit  et  congregat  in  terra  et 
«  tune  dominus  percipit  suam  ]>artem.  Et 
i  hec  forma  servatur  si  plus  haberi  non 
«  potest.  »  Ibid.,  fol.  83  v°. 


lu  PREFACE. 


Navigation. 


On  ne  trouvera  dans  nos  Cartulaires  qu'un  petit  nombre  de 
textes  se  rattachant  à  l'histoire  de  la  marine  ' .  Le  tarif  est  beau- 
coup plus  riche  en  renseignements  de  cette  nature.  On  y  peut 
étudier  les  noms  que  portaient  les  différentes  espèces  de  bâti- 
ments 2 ,  la  composition  des  équipages  3  et  la  nomenclature  des 
pièces  de  bois  employées  par  les  constructeurs  4.  Les  articles 
consacrés  à  ces  matières  sont  remplis  de  mots  qui  manquent 
dans  le  Glossaire  de  Du  Cange  et  dans  Y  Archéologie  navale  de 
M.  Jal.  Nous  n'entreprendrons  pas  de  les  expliquer.  Cette  tâche 
ne  saurait  être  accomplie  que  par  des  hommes  familiarisés  avec 
la  langue  qui  se  parle  dans  les  ports  de  la  Méditerranée. 

Passage  des  pèlerins. 

Ce  n'étaient  pas  seulement  les  affaires  commerciales  qui  atti- 
raient les  étrangers  en  Provence.  Ce  pays  se  trouvait  sur  la  route 
d'un  grand  nombre  de  pèlerins.  Le  tarif  des  péages  contient  des 
articles  applicables  à  ces  pieux  voyageurs. 

Les  Italiens  qui  se  rendaient  à  Saint-Jacques  acquittaient  à 
Tarascon  un  droit  de  huit  deniers  s'ils  étaient  à  cheval  et  de  trois 
oboles  s'ils  étaient  à  pied.  Les  habitants  des  autres  pays  étaient 
sujets  à  la  même  redevance  ;  mais  les  Provençaux  en  étaient  af- 
franchis. L'Espagnol,  l'Anglais,  ou  l'Allemand  qui  allait  à  Rome 
payait  cinq  deniers.  Il  régnait  quelque  incertitude  sur  les  droits 
à  exiger  des  pèlerins  qui  descendaient  le  Rhône  pour  visiter 
Saint-Gilles  ou  Saint-Jacques8.  A  Arles,  les  croisés  eux-mêmes 
n'étaient  pas  tout  à  fait  exempts  du  payement  des  droits  de 
passage  6. 

1  Voy.  la  table  aux  mots  Navigatio,  Na-        *  VI ,  3  ;  IX  ,  1-3  et!  5;  XI  ,  7  ;  XII  , 

vis  ,  Portus  ,  Haies.  10-12,19-21  et  24 . 
s  XII,  37.  MX,  13. 

I,  5  et  s.;  XII,  39.  «  XII ,  21 , 


PRÉFACE.  lui 

Ces  notes  sont  bien  incomplètes.  Peut-être  cependant  ne  se- 
ront-elles pas  inutiles  aux  savants  qui  essayeront  de  tracer  un 
tableau  du  commerce  de  la  Provence  au  moyen  âge. 

X1I1.     MESURES    ET    MONNAIES. 

La  qtiestion  des  mesures  et  des  monnaies  est  une  de  celles 
pour  lesquelles  nous  nous  bornons  à  renvoyer  à  la  table  des 
matières1.  Toutefois  nous  ne  piiverons  pas  nos  lecteurs  des 
intéressants  détails  que  M.  Reinaud  a  bien  voulu  nous  commu- 
niquer sur  le  mot  Masmodina  employé  dans  la  charte  1002  de 
notre  Cartulaire.  Ce  mot,  dont  on  ne  trouve  pas  d'exemple  avant 
l'année  1 1 30  2 ,  désigne  les  monnaies  des  princes  de  la  dynastie 
des  Almohades ,  qui  étendaient  leur  domination  sur  le  nord- 
ouest  de  l'Afrique  et  sur  la  plus  grande  partie  de  l'Espagne. 
Cette  dynastie  surgit  clans  l'empire  actuel  de  Maroc,  vers  l'an 
524  de  l'hégire  (1129  de  J.  C),  à  l'instigation  d'un  sectaire 
nommé  Mohammed  ,  fils  de  Toumert  ,  qui  appartenait  à  une 
tribu  berbère  du  nom  de  Masmouda.  Voilà  pourquoi  la  dy- 
nastie des  Almohades  et  les  institutions  qui  s'y  rattachaient  re- 
çurent le  nom  de  masmoudite.  La  monnaie  des  Almohades,  que 
les  écrivains  latins  du  moyen  âge  appelaient  masmodina ,  rem- 
plaça la  monnaie  des  princes  Almoravides,  désignée  dans  les 
textes  latins  par  les  mots  marabotinus ,  morabetinus ,  maura- 
botinus,  maravedus ,  etc. 

XIV.    DIVISIONS    TERRITORIALES. 

Les  chartes  de  l'abbaye  de  Saint- Victor  sont  pour  la  plus 

1  Aux  mots  Mt-nsura  et  Moneta.  quelle  ce  texte  est  emprunté  ,  ne  remonte 

*  On  a  quelquefois  cité  un  texte  de  l'an-  qu'à    l'année    d20(t.    On   la    trouve   à  la 

née  1097  mentionnant  des  massemutinx.  page  24  d'une  dissertation  de  Baronius,  à 

Mais  la  charte   de  Pierre  d'Aragon,  à  la-  la  fin  du  t.  XI  des  Annales,  édit.  d'Anvers. 


liv  PRÉFACE. 

grande  partie  des  actes  de  vente,  de  donation  ou  d'échange.  Les 
pièces,  très-peu  nombreuses,  qui  n'appartiennent  pas  à  l'une  de 
ces  trois  espèces  de  contrats,  sont  ou  des  revendications  de  pro- 
priétés faites  par  les  moines  sur  des  détenteurs  illégitimes,  ou 
des  partages  de  terres  et  de  droits  seigneuriaux  entre  l'abbaye 
et  ses  copropriétaires.  Quant  à  la  nature  des  actes  qu'il  contient, 
le  Cartulaire  de  Saint-Victor  n'offre  donc  pas  la  même  variété 
que  beaucoup  d'autres,  que  le  Cartulaire  de  Notre-Dame  de 
Paris,  par  exemple.  Toutefois,  sous  cette  uniformité,  quelquefois 
fatigante  pour  le  lecteur,  se  cachent  de  précieux  renseignements, 
au  nombre  desquels  il  faut  placer  les  renseignements  géogra- 
phiques, qui  sont  ici  d'une  rare  abondance.  Presque  toujours, 
en  effet ,  la  position  exacte  des  terres  données  ou  vendues ,  le 
pagus  ou  le  comté  auquel  elles  appartiennent,  leurs  tenants  et 
leurs  aboutissants,  sont  indiqués  avec  une  netteté  digne  des 
notaires  d'aujourd'hui.  11  nous  a  semblé  qu'en  rapprochant  les 
uns  des  autres  ces  renseignements  éparpillés  dans  près  de  douze 
cents  pièces,  qu'enles  coordonnant  et  les  comparant  avec  soin,  on 
pourrait  en  tirer  quelques  lumières  sur  la  géographie  politique 
du  midi  de  la  France,  ou  tout  au  moins  de  la  Provence,  aux 
xe  et  xie  siècles;  et  ce  travail  nous  avons  essayé  de  le  faire.  La 
certitude  que  nous  serions  incomplet ,  la  crainte  même  de  com- 
mettre quelques  erreurs  inévitables  ne  nous  ont  pas  arrêté. 
Dans  une  matière  si  délicate  et  si  neuve ,  une  simple  ébauche 
peut  avoir  quelque  utilité,  et,  n'eussions-nous  fait  qu'indi- 
quer la  voie  à  de  plus  habiles,  notre  peine  serait  largement 
payée  '. 

Les  divisions  territoriales  mentionnées  dans  le  Cartulaire  de 
Saint-Victor  sont  les  suivantes  :  Pagus,  comitatus,  episcopatus 


1  Nous  laisserons  de  côté  dans  le  travail  géographique ,  faute  de  renseignements  suf- 
fisants ,  tout  ce  qui  concerne  l'Espagne  et  la  Sardaigne  ,  où  l'abbaye  de  Saint-Victor 
avait  de  nombreuses  possessions. 


PRÉFACE.  lv 

ou  diœcesis,  ager ,  castrutn,  castéllum,  burgus,  villa,  villula, 
villare,  colonia  ou  colonica,  trifoncium,  mansus,  curtis ,  appen- 

i tarin,  condamina,  braceria,  casale,  casaliaum. 

Pagus,  comitatus,  episcopatus. 

Le  pays, pagus,  correspond  presque  toujours  dans  notre  Car- 
tulaire  à  tout  le  territoire  d'un  diocèse  ou  d'une  cité  à  laquelle 
il  emprunte  habituellement  son  nom.  Aussi,  voyons-nous  nos 
chartes  remplacer  très-fréquemment  dans  la  désignation  d'un 
lieu  le  mot  pagus  par  le  mot  episcopatus ,  auquel  elles  attribuent 
le  même  sens.  C'est  ainsi  que  Cordes,  Vaucluse,  Sorgues  sont 
indiqués  comme  situés  tantôt  in  pago ,  tantôt  in  episcopatu 
Ca  vellicensi  (pays  de  Cavaillon)  ;  que  Six-Fours  ,  Olioules ,  la 
Garde  figurent  ici  in  pago  et  là  in  episcopatu  Telonensi(pnys  ou 
diocèse  de  Toulon) ,  etc. 

Toutefois,  à  côté  de  ces  grands pagi,  embrassant  tout  le  ter- 
ritoire d'un  diocèse  et  que  nous  appellerons  pagi  de  premier 
ordre  ,  figurent  quelques  pagi  de  dimension  plus  petite,  qui 
durent  correspondre  plus  tard  à  quelque  subdivision  diocé- 
saine, telle  que  l'archidiaconé ,  l'archiprêtré  ou  le  doyenné.  De 
ces  pagi  de  second  ordre ,  un  seul  est  situé  en  France  :  c'est  le 
pays  de  Bannassac  situé  en  Gévaudan,  au  diocèse  de  Mende 
(pagus  Bannecensis ,  in  territorio  Gaballitano  seu  in  episco- 
patu Mimatensi).  Les  autres  pagi  de  cette  espèce  sont  tous 
situés  en  Catalogne  et  en  Roussillon,  dans  les  diocèses  de  Bar- 
celone et  de  Vich  (in  episcopatu  Barchinûnensi  et  Ausonensi). 
Ce  sont  les  pays  d'Ampurias  (pagus  Impuritanensis) ,  de  Valls 
( pagus  T  allensis),  de  Cerdagne  (pagus  Ccrdaniensis) ,  de 
Confient  (pagus  Confluens)  et  de  Bésalù  (pagus  Bisuldu- 
nensis). 

Quant  aux  pagi  de  premier  ordre  nommés  dans  notre  Car- 
tulaire,  ils  sont  au  nombre  de  dix  ,  savoir  : 


lvf  PRÉFACE. 

Les  pays  de  Marseille  {pagus  Massiliensis). 

—  d'Aix  {pagus  Aquensis). 

—  d'Arles  {pagus  Arelatensis). 

—  d'Embrun  {pagus  Ebredunensis). 

—  de  Digne  {pagus  Dignensis). 

—  d'Albi  {pagus  Albiensis). 

—  de  Rodez  {pagus  Rutenicus). 

—  de  Cavaillon  {pagus  Cavellicensis). 

—  de  Toulon  (jjagus  Telonensis). 

—  de  Gévaudan  correspondant  au  diocèse  de  Mende , 
{pagus  Gaballitanus). 

Le  mot  pagus  est  quelquefois  pris  dans  cette  acception  vague 
et  indéterminée  que  nous  donnons  aujourd'hui  au  mot  de  pays  : 
c'est  ainsi  que  nous  le  trouvons  quatre  fois  appliqué  à  la  Pro- 
vence {in  pago  Provincise)  en  1005,  1018  et  1019  '.  Une  seule 
fois,  enfin,  il  a  la  signification  fort  singulière  de  village  ou  de 
bourg  :  in  pago  que  nuncupant  Brusa,  dans  le  pays  qu'on  ap- 
pelle Brue  2.  N'est-ce  pas  ainsi  que  nos  paysans  appellent  encore 
leur  village  le  pays  ? 

Employée  d'une  manière  exclusive  jusqu'à  l'an  1000  ou  en- 
viron, la  dénomination  de  pagus  fut  généralement  remplacée,  à 
partir  de  la  première  moitié  du  xie  siècle,  du  moins  dans  l'ac- 
ception étendue  de  territoire  dépendant  dune  cité,  par  la  déno- 
mination féodale  de  comté,  comitatus,  mieux  appropriée  à  la 
nouvelle  condition  politique  de  la  France 3.  Non  pas  que,  même 
dans  cette  acception  particulière,  Y  expression  pagus  fût  absolu- 
ment tombée  en  désuétude   :  ainsi,  dans  une  charte  de  1060 

1  N.  15,  75  ,  76  et  630.  naire,  la  règle  générale.  Mais  il  est  incon- 

8  N.  275.  testable  que   cette  règle  admettait  quel- 

3  Nous  n'entendons  pas  dire    que  les  ques  exceptions ,  et  nous  aurons  plus  bas 

limites  du  comté,  pas  plus  que  celles  du  à  signaler  deux  ou  trois  exemples,  dans 

grand  pagus,    correspondissent    toujours  lesquels  la  circonscription  civile  et  la  cir- 

et   exactement    aux    limites    du    diocèse,  conscription   ecclésiastique    n'étaient    pas 

Cela  était  sans  doute  le  cas  le  plus  ordi-  les  mêmes. 


PRÉFACE.  r.vn 

environ  (n°  343),  nous  trouvons  encore  le  comté  d'Aix  désigné 
par  les  mots  de  pagus  Aquensis  ;  seulement  l'usage,  en  ce  sens, 
en  devint  extrêmement  rare. 

Les  comtés  qui  figurent  dans  le  Cartulaire  de  Saint- Victor 
sont  au  nombre  de  vingt-cinq,  savoir  :  les  comtés  de  Marseille, 
d'Aix,  d'Arles,  de  Toulon,  de  Fréjus,  d'Avignon,  Venaissin 
{Vendaxinus)  ' ,  d'Apt,  de  Cavaillon,  de  Riez,  de  Senez,  d'Em- 
brun, de  Gap,  de  Digne,  de  Vence,  de  Glandève,  d'Antibes,  de 
Nice  ou  Cimiez,  de  Sisteron,  de  Nîmes,  d'Uzès,  de  Rodez,  de 
Bigorre,  de  Barcelone  ou  de  Vich,  d'Ausone  et  de  Bésalù.  Re- 
marquons, en  passant,  que,  si  l'on  excepte  les  comtés  de  Bigorre 
(compris  dans  la  circonscription  du  diocèse  de  Tarbes)  et  Ve- 
naissin, ainsi  que  le  petit  comté  catalan  de  Bésalù,  tous  les 
autres  qui  figurent  dans  cette  liste  portent  le  nom  de  la  cité 
épiscopale  qui  leur  sert  de  capitale.  Nous  examinerons  plus  bas 
la  composition  de  ces  comtés,  et  nous  essayerons,  au  moins  pour 
quelques-uns  d'entre  eux,  d'en  déterminer  les  limites. 

Quelquefois  nos  cbartes  emploient,  au  lieu  des  mots  pagus  ou 
comitatus,  et  dans  le  même  sens,  l'expression  beaucoup  plus 
vague  de  tcrritorium.  C'est  ainsi  que  nous  trouvons  territorium 
Gaballitanum,  territorium  Ncmauscnse,  au  lieu  de  pagus  ou 
comitatus  Gaballitanus ,  pagus  ou  comitatus  Nemausensis 
(832-834);  mais  cette  substitution  est  peu  fréquente. 

Ager. 

Après  le  pagus  et  le  comitatus  arrive,  dans  l'échelle  des  di- 
visions territoriales,  Yager,  auquel  nous  pourrions  peut-être 
donnerlenom  français  de  canton.  Au  moins  cette  dénomination 
est-elle  celle  qui  nous  paraît  rendre  le  moins  inexactement  le 
sens  un  peu  vague  du  mot  latin.  Cinq  agri  seulement  sontmen- 

1  Ces  deux  derniers  comtés,  comme  nous  le  verrons  plus  bas,  étaient  distincts  l'un 
de  l'autre,  au  moins  aux  xi*  et  xu*  siècles. 

i  k 


lviii  PRÉFACE. 

bonnes  dans  le  Cartulàire  de  Saint- Victor,  savoir  :  dans  le  comté 
d'Arles,  ager  Tripontius;  ou  canton  du  Trébon,  et  ager  Argen- 
tea,  ou  canton  d'Argence,  —  celui-ci,  situé  sur  la  rive  droite 
du  Rhône;  dans  le  comté  d'Avignon,  ager  Rupianus  ou  canton 
de  Roubian,  et  ager  Lona,  ou  canton  de  la  Lone;  enfin,  ager 
Massilic/isis,  lequel,  d'après  les  lieux  qui  en  font  partie,  devait 
embrasser  le  territoire  de  la  banlieue  de  Marseille. 

Castruin ,  castellum,  burgus,  villa,  colonica. 

Dans  les  textes  du  moyen  âge,  castruin  a  habituellement  le 
sens  de  bourg  fermé  de  murs  et  fortifié,  et  castellum  celui  de 
château  fort  ou  de  forteresse.  Dans  le  Cartulàire  de  Saint- Victor, 
ces  deux  mots  ont  exactement  la  même  signification  et  sont  mis 
indifféremment  l'un  pour  l'autre,  chacun  d'eux  ayant  le  double 
sens  de  bourg  fermé  de  murs  et  de  château  fort.  Il  n'est,  pour 
ainsi  dire,  pas  une  de  nos  chartes  qui  ne  fournisse  la  preuve  de 
cette  synonymie,  et  pas  un  des  nombreux  bourgs  fortifiés  que 
nomme  le  Cartulàire  qui  ne  soit  qualifié,  à  vingt  reprises,  dans  la 
même  pièce  et  souvent  dans  la  même  phrase,  de  castruin  ou  de 
castellum,  suivant  le  caprice  du  rédacteur  '.  Castrum  n'a  pas 
moins  souvent  le  sens  restreint  de  forteresse.  Voici,  entre  mille, 
quelques  phrases  qui  ne  peuvent  laisser  aucun  doute  à  cet  égard. 

«  In  supradicto  Castro  de  Baido et  aliud  castrum,  videlicet  Gan- 

«  dalbert,  totum  et  in  omnibus  rébus  ad  ipsos  castellos  aperti- 

«  nentibus  (n°  1 20) .  »  « De  Castro  Auriol  et  de  omnibus  appendi- 

«  ciis  ejusdem  castelli  (n°  62).  »  Dans  la  charte  158,  le  château 
d'Arles  est  désigné  par  les  mots  de  castrum  Arelatis.  Voici  enfin 
une  phrase  fort  remarquable  de  la  charte  759,  dans  laquelle 
castrum  a  successivement  les  deux  sens  de  château  et  de  bourg 
fortifié.    «  Querebat  castrum  de  Podio  Pini,   quod  predictus 

1  Voyez  entre  autres  les  n°s  32,  58,  02,    synonymie  des  deux  expressions  est  le  plus 
120,    158,   759,  etc.,   dans  lesquels    la    nettement  établie. 


PREFACE.  Ltx 

«  P.  editicaverat  in  territorio  castri  de  Solobio.  »  Le  double 
sens  est  ici  nettement  mis  en  relief. 

La  dénomination  de  burgus  est  très-rarement  employée  dans 
nos  chartes.  Nous  ne  l'y  rencontrons  que  pour  désigner  les 
quatre  lieux  qui  suivent  :  burgus  Massiliensis ,  le  faubourg  de 
31arseille  (pas  avant  la  fin  du  xu»  siècle);  burgus  Sancti  jEgidîi, 
Saint-Gilles  en  Languedoc;  burgus  Sancti  Dalmacii,  Saint- 
Daumas,  près  Roquebrune  ;  burgus  Sancti  Promasii,  Saint- 
Promasse ,    près    Forcalquier. 

Dans  notre  Cartulaire ,  comme  partout  ailleurs,  le  mot  villa 
signifie  une  agglomération  d'habitations  rurales,  un  village  ou 
petit  bourg  non  fortifié.  Très-souvent  les  textes  mentionnent,  à 
propos  du  même  lieu,  comme  deux  choses  distinctes,  castrum 
et  villa,  castrum  s' appliquant  au  château  et  à  ses  dépendances, 
ou  à  la  ville  haute  fermée  de  murs,  et  villa  désignant  le  village 
ouvert  ou  faubourg  bâti  en  dehors  et  au  pied  des  murailles. 

«  De  castro  Auriol  et  de  ipsa  villa de  Castro  et  villa  Porcils 

«  castrum  et  villa  quod  nominant... ,  etc.  »  De  là  suit  que  beau- 
coup de  lieux  sont  indifféremment  qualifiés,  tantôt  de  castrum, 
tantôt  de  villa.  Tels  sont  :  Aubagne,  Auriol,  Belcodène,  Oliè- 
res ,   Pourcieux,  etc.,  etc. 

La  colonie  (  colonica  )  est  une  petite  ferme  ou  habitation  ru- 
rale ,  accompagnée  d'une  portion  de  terre  suffisante  pour  l'en- 
tretien du  colon  et  de  sa  famille.  Cette  espèce  de  tenure  avait 
cela  de  particulier  que,  dans  l'origine  au  moins,  elle  ne  pou- 
vait être  possédée  que  par  l'homme  de  condition  servile,  auquel 
le  droit  du  moyen  âge  donnait  le  nom  de  colon.  Nos  textes  se 
rapportent  à  cet  état  originaire ,  où  la  condition  de  la  personne 
correspondait  encore  rigoureusement  à  la  condition  de  la  terre 
qu'elle  exploitait,  et  il  n'y  a  pas  de  doute  que  les  colonies  men- 
tionnées dans  notre  Cartulaire  sont  toutes  exclusivement  habi- 
tées et  exploitées  par  des  familles  de  colons.  11  est  question  à 
deux  reprises  d'établissements  de  ce  genre  dans  le  Cartulaire  de 


i.x  PRÉFACE. 

Saint- Victor  ;  d'abord  dans  la  charte  "291  qui  mentionne  les  co- 
lonies nouvellement  créées  par  les  moines  (xe  siècle)  entre  la 
Lèze  et  la  Durance  ;  puis  dans  l'appendice  ,  texte  le  plus  ancien 
de  ceux  que  nous  publions  et  tout  rempli  par  l'énumération  de 
nombreuses  colonies  ,  situées  en  différents  lieux. 

Mansus,  curtis,  condamina,  braceria,  etc. 

Nous  avons  noté  l'absence  du  mot  mansus  dans  le  Polyptyque. 
Mais  dans  nos  chartes  provençales,  de  même  que  dans  les  chartes 
du  nord  de  la  France ,  le  type  essentiel  de  la  propriété  rurale 
est  le  manse,  mansus  ,  dont  on  retrouve  la  mention  toutes  les 
fois  qu'il  s'agit  de  vente  ou  de  donation  de  terres  ,  c'est-à-dire 
à  chaque  page  de  notre  Cartulaire.  Ici  comme  là,  le  manse  com- 
prend une  étendue  de  terres  plus  ou  moins  grande  avec  les  bâ- 
timents d'exploitation  et  la  maison  d'habitation ,  ce  que  nous 
appellerions  aujourd'hui  une  ferme.  On  sait  que  quelquefois  le 
mot  mansus  désigne  seulement  les  bâtiments  d'habitation  et 
d'exploitation  pris  à  part  :  il  ne  paraît  pas  dans  notre  Cartulaire 
avoir  jamais  ce  sens  restreint ,  et  on  doit  toujours  l'entendre 
comme  désignant  à  la  fois  la  maison  et  les  terres.  Le  manse, 
différant  en  cela  de  la  colonie  qui  ne  pouvait  être  détenue  et 
exploitée  que  par  une  espèce  particulière  de  serf,  par  le  colon  , 
le  manse  ,  pris  dans  son  acception  générale  et  tel  qu'il  apparaît 
constamment  dans  nos  chartes,  n'impliquait  nullement  dans  la 
condition  sociale  de  celui  qui  le  possédait  un  caractère  particu- 
lier. Il  est  à  remarquer  en  effet  que  dans  notre  Cartulaire  on 
ne  trouve  ni  manse  ingénuile  ni  manse  servile  :  les  seules  dési- 
gnations spéciales  et  encore  assez  rares  qui  s'y  montrent  sont 
celles  de  mansus  dominicus,  mansus  caba lis,  manse  seigneurial, 
manse  capital  ou  chef-manse.  Du  reste,  le  manse  est  simplement 
appelé  de  son  nom  générique  ,  qu'il  soit  dans  les  mains  d'un 
homme  libre  ou  dans  celles  d'un  homme  de  condition  servile. 


PREFACE.  lxi 

Quant  aux  mots  curtis,  condamina,  appennarîa,  braceria , 
casale,  casalicium,  nous  n'avons  rien  autre  chose  à  faire  qu'à 
renvoyer,  pour  leur  explication,  le  lecteur  au  Glossaire  de 
Du  Gange.  Nous  signalerons  seulement,  à  propos  du  mot  casale 
ou  casalis,  une  charte  de  la  fin  du  xie  siècle,  relative  au  bourg 
de  Saint-Gilles,  dans  laquelle  casalis  a  le  double  sens  de  mai- 
son (casalis  seu  dormis)  et  de  terrain  à  bâtir  (easales  ad  hedifi- 
caridas  domos).  (N°  149.) 

Ces  renseignements  généraux  donnés,  nous  allons  maintenant 
nous  occuper  de  la  géographie  des  différents  comtés  dont  nous 
avons  fait  plus  haut  rénumération,  dii'e  comment  ils  étaient 
composés,  et  essayer,  à  l'aide  des  renseignements  fournis  par 
nos  chartes,  d'en  déterminer,  le  plus  exactement  possible,  les 
délimitations  territoriales. 

Composition  et  circonscription  des  comtés. 

1°    Comté  de  Marseille. 

Les  lieux  qui,  d'après  le  Cartulaire  de  Saint-Victor,  faisaient 
partie  du  comté  de  Marseille,  sont  les  suivants  :  Au  bagne  cas- 
trum,  Cuges  castrum,  Gemenos  castrum,  Romagnac  ou  Bonne- 
veine,  Saint-Marcel  castrum,  Saint-Michel -du-Plan,  Saint-Mitre, 
Caravaillan,  Campagnes  près  Cabri  es,  Septèmes,  les  Pennes; 
Arcoulens,  Centron  ou  Saint-Tronc,  Plombières,  Sarturanwn , 
Saint-Geniez  (ces  cinq  dernières  localités  appartenant  nommé- 
ment à  Yager  Massiliensïs)  ;  Saint -Savournin,  Saint-Julien, 
Auriol  castrum1 ,  Céreste,  la  Cadière,  Almee  castrum,  Cabriès, 
Mazaugues  castrum  2,  Mérigue,  Mauriès,  Meaulne,  Riboux,  l'Al- 

'  Dans  une  pièce  de  1045,  Auriol  et  après,  nous  le  trouvons  constamment  men- 
Saint-Savournin  sont  placés  dans  le  comté  tionne  comme  faisant  partie  du  comté  de 
d'Aix.  Partout  ailleurs  ,  ils  appartiennent  Marseille.  Ajoutons  que  Mazaugues  appar- 
at! comté  de  Marseille.  tenait  à  l'ancien  diocèse  de  Marseille  ,  ce 

'  Mazaugues  figure,  à  la  fin  du  xie  siècle,  qui  nous  paraît  un  argument  décisif  pour 

parmi  les  villas  du  comté  d'Aix.   Avant  et  le  comté  auquel  nous  l'attribuons. 


lxii  PRÉFACE. 

lauzière,  Signes,  Saint-Cannat  castrum,  le  Rouet,  Croçh  cas- 
trum, les  Pennes  castrum,  le  Castelet  castrum,  Gardanne  l  ca- 
strum, Castrum  Villani,  Roquevaire  castrum,  Lasa ,  villa 
détruite  auprès  de  Roquevaire,  Nans  castrum  %  Sillans  3,  Seil- 
lon  castrum  4,  le  val  de  Trets,  comprenant  Pourcieux,  Peynier, 
Puyloubier  castrum,  Belcodène,  Favary  et  le  bourg  de  Trets5  ; 
enfin  un  domaine  appelé  cwtis  Tresia,  que  la  charte  1041  dé- 
signe de  la  manière  suivante  :  «  Que  est  pertinens  ex  comitatu 
«  Massiliensi  et  jacet  in  comitatu  Aquensi.  »  La  curtis  Tresia 
était  donc  évidemment  une  enclave  du  comté  de  Marseille  dans 
le  comté  d'Aix. 

Maintenant,  si,  à  l'aide  des  renseignements  fournis  par  la 
liste  précédente,  nous  cherchons  à  retrouver  sur  la  carte  quelles 
devaient  être  les  limites  géographiques  du  comté  de  Marseille, 
nous  arriverons  à  les  tracer  à  peu  près  ainsi  :  En  partant  de 
la  mer,  au  nord-ouest  de  Marseille,  et  en  allant  de  l'ouest  à 
l'est,  la  frontière  devait  passer  par  les  Pennes,  Cabriès,  Gar- 
danne6, descendre  brusquement  au  midi  sur  Saint-Savournin  en 
laissant .  Mimet  en  dehors,  passer  à  Auriol7,  à  Nans,  à  Mazau- 
gues,  à  Cuges,  descendre  au  Castelet  et  à  la  Cadière  et  l'ejoin- 
dre  la  mer  sur  ce  dernier  territoire,  limitrophe  du  comté   de 


1  C'est   au   xme    siècle  seulement  que  seille ,  au  xme    siècle  seulement.    Avant 

Gardanne  est  attribuée  au  comté  de  Mar-  cela,  Seillon  dépendait  du  comté  d'Aix. 

seille.  Avant  cette  époque,  Gardanne  ap-  6  Une  seule  de  nos  chartes  place  dans 

partient  constamment  au  comté  d'Aix.  le  comté  de  Marseille  le  val  de  Trets,  qui 

1  En  781,  Nans  appartenait  au  comté  forma,  du  xe  au  xin"  siècle,  une  viguerie 

d'Aix.  A  partir  du  xe  siècle,  Nans  figure  particulière  comprenant  21  villages.  Peut- 

parmi    les   localités   du   comté    de  Mar-  être  y  a-t-il  là  une  erreur  de  copiste  :  car 

seille.  partout  ailleurs  et  constamment  le  val  de 

'Sillans,  compté   parmi  les  villas  du  Trets  fait  partie  du  comté  d'Aix. 

comté  de  Marseille  dans  une   charte  du  6  Avant  le  xm"  siècle ,    Gardanne   est 

ixe  siècle,  peut-être  par  erreur  du  copiste,  hors  de  la  frontière, 

est  partout  ailleurs  attribué  au  comté  de  7  Nous  laissons  dans  le  comté  d'Aix  le 

Fréjus,  auquel  sa  position  géographique  val  de  Trets,  une  seule  charte  ne  nous  au- 

le  rattache  naturellement.  torisant  pas  à  le  placer,  malgré  toutes  les 

'Seillon  appartient  au  comté  de  Mar-  autres,  dans  le  comté  de  Marseille. 


PRÉFACE.  Lxm 

Toulon,  entre  la  Cadière  et  Olioules.  Le  comté  de  Marseille 
possédait  de  plus,  comme  enclaves,  le  castrum  de  Saint-Cannat  ■ , 
dans  le  comté  d'Aix  ;  le  castrum  de  Seillon,  dans  le  même 
comté,  mais  à  partir  du  xne siècle  seulement;  enfin,  pendant  le 
ixe  siècle  peut-être,  le  castrum  de  Sillans,  dans  le  comté  de 
Fréjus. 

Les  limites  que  nous  venons  d'indiquer  concordent  très-bien 
avec  celles  de  l'ancien  diocèse  de  Marseille,  tel  qu'il  subsista 
jusqu'en  1790,  autant  au  moins  qu'il  est  permis  d'en  juger 
d'après  les  cartes  fort  imparfaites  que  nous  possédons  des  dio- 
cèses de  la  Provence.  Cette  concordance  entre  les  divisions 
civiles  anciennes  et  les  divisions  ecclésiastiques  est  d'ailleurs  un 
fait  que  tous  les  renseignements  historiques  portent  à  accueillir 
sans  difficulté. 


2"   Comté  d'Aix. 


Voici  quelles  étaient  les  localités  appartenant  au  comté  d'Aix  : 
Eguilles  castrum,  Gardanne  castrum2,  Gréasque,  Mimet,  Bouc 
castrum,  aujourd'hui  Albertas;  le  val  de  Trets,  comprenant 
Pourcieux,  Peynier,  Puyloubier  castrum,  Belcodène,  Favary, 
Trets  castrum,  Ollières  castrum,  Saint-Maximin  ou  Bodani  cas- 
trum3, Brignolles  castrum,  Tourves  castrum,  Rougiers  castrum, 
Nans  ca.y£ram4,Mazauguess,laGayolë,  Félines,  Saint-Pancrace, 

1  Par  une  particularité  cligne  de  remar-  «  est  ipse  alodis  in  comitatu  Aquensi,  in 

que,  le  bourg  de  Saint-Cannat  et  son  terri-  «  territorio  ville  Sancti  Maxiraini ,  subtus 

toire  sont  restés  jusqu'au  moment  de  la  «  castrum  qui  vocatur  Rodenas.  »(N°  295.) 

Révolution  française  une  enclave  du  dio-  Vers  la  fin   du   xte   siècle ,    Rodani  est  à 

cèse  de  Marseille  dans  le  diocèse  d'Aix.  peu  près  tombé  en  désuétude  :   Sanctus 

i  Au  xme  siècle,  Gardanne  est  compté  Maximinus    reste    la    seule    désignation 

comme   appartenant  au  comté   de  Mar-  usitée, 

seille.  *  Dans  une  charte  de   781   seulement, 

s  Rodani,  nom  primitif  de  la  localité,  Nans  appartient  plus  tard  et  constamment 

resta  le  nom  du  château  fort,  du  castrum  au  comté  de  Marseille, 

proprement  dit.  Sanctus  Maximinus  était  8  A  la  fin  du  xi"  siècle  seulement.  Avant 

la  villa  bâtie  en  dehors  des  murailles,  au-  et  après,  Mazaugues  appartient  au  comté 

tour  du  monastère  de  Saint-Maximin.  ••  Et  de  Marseille. 


lxiv  PREFACE. 

Auriol  et  Saint-Savournin  ',  Collongue  castrum,  aujourd'hui 
Simiane,  Rians  castrum,  la  Cayrane,  Artigues  castrum,  Espar- 
ron-de-Palières  castrum,  Brue  castrum,  Seill on  castrum2,  Au- 
riac  castrum,  Bras  castrum,  Barjols  castrum,  Saint-Estève- 
d'Auriac,  Gareoult,  Saint-Médard,  Venelles  castrum,  Mallemort 
castrum,  Baudueu  castrum,  Lambesc  castrum,  Velaux,  Vauve- 
nargues,  Moulx  3  castrum,  Saint-Marc-de-Jaumegarde,  Goutard 
castrum'  ;  enfin,  au  delà  de  la  Durance,  Cadenet  castrum, 
Gucuron  castrum,  Montjustin,  Montfuron,  Reillanne  castrum, 
et  Joucas.  Essayons  maintenant  de  déterminer  les  frontières  du 
comté. 

En  partant  de  la  Durance,  au  nord-ouest  d'Aix  et  sur  la  limite 
du  comté  d'Arles,  la  frontière  commençait  au  territoire  de  Mal- 
lemort ,  descendait  à  Lambesc  et  de  là  droit  au  sud  à  Velaux , 
inclinait  au  sud-est  pour  gagner  Bouc  ,  aujourd'hui  Albertas,  et 
Gardanne,  descendait  à  Gréasque  et  à  Mimet  ;  puis,  laissant  de 
côté  Saint-Savournin  et  Auriol  (qui  dans  une  charte  de  1045 
seulement  sont  attribués  au  comté  d'Aix),  s'étendait  au  sud-est 
jusqu'à  Rougiers  et  Gareoult5,  remontait  droit  au  nord  à  Bri- 
gnolles,  puis  gagnait  Bras,  Saint-Estève-d'Ainiac,  Brue,  Barjols  ; 
inclinait  à  l'ouest  en  passant  par  Espar ron-de-Palières,  Artigues, 
Rians;  traversait  la  Durance  au  nord-ouest  de  ce  bourg,  montait 
par  Montfuron  et  Montjustin  jusqu'à  Reillanne,  limite  extrême 
du  comté  au  nord,  redescendait  droit  à  Gucuron  et  à  Cadenet, 
et  rejoignait  la  Durance  en  face  de  Mallemort,  d'où  nous 
sommes  partis.  Enfin  le  comté  d'Aix  avait  une  enclave,  le  ca- 


1  Dans    une    pièce    de    1045     seule-  sur   les   bords  de   la   Durance,   était  en 

ment.   Partout  ailleurs   Auriol   et   Saint-  ruine  et  ad  eremum  rédaction.  (N°  243.) 

Savournin    appartiennent    au    comté    de  C'est  aujourd'hui  une  ferme. 
Marseille.  6Nans  et  Mazaugues,  situés  au  sud  de 

1  A  partir  du  xme  siècle,  Seillon  appar-  Rougiers  et  dans  les  limites  du  comté  de 

tient  au  comté  de  Marseille.  Marseille ,  sont  attribués  ,   le  premier    en 

3  Lieu  détruit.  781  ,  le  second  au  milieu  du  xie  siècle,  au 

4  En  1037  ,  le  château  de  Gontard,  situé  comté  d'Aix. 


PRÉFACE.  lxv 

strwn  de  Baudtien,  dans  le  comté  de  Riez,  et  une  autre,  la  villa 
de  Joucas,  dans  le  comté  de  Cavaillon. 

Les  limites  que  nous  venons  de  décrire  sont  précisément 
celles  du  diocèse  d'Aix,  tel  qu'il  subsista  jusqu'en  1790. 

3°    Comté  (TArlfi. 

I  ies  localités  suivantes  sont  attribuées  au  comté  d'Arles  :  Maus- 
sane,  le  Trébon,  Vioula,  la  Chus,  Aurignan,  Saint-Genest , 
Debognarise,  Saint-Jean-de-Grès ,  Cadarosc,  aujourd'hui  Berre, 
Brouillany  ,  Laurade  '  ,  Lansac  ,  Vitrolles  castrum ,  Marignane 
castrum3,  Ligagnau,  Maillant',  Mouriès  castrum ,  et  sur  la  rive 
droite  du  Rhône  le  canton  d'Argence  (ager  Argehted) ,  dans 
lequel  est  située  une  villa  nommée  Adavum. 

Les  renseignements  qui  précèdent  sont  malheureusement 
insuffisants  pour  déterminer  avec  quelque  certitude  les  limites 
du  comté  d'Arles,  d'autant  mieux  que  la  plupart  des  localités 
que  nous  avons  mentionnées  sont  situées  dans  la  campagne 
d'Arles,  et  fort  près  de  la  ville.  Tout  ce  qu'il  nous  est  permis 
d'affirmer ,  c'est  que  le  comté  d'Arles  possédait  toute  la  rive 
orientale  de  l'étang  de  Berre  et  qu'il  descendait  jusqu'à  Mari- 
gnane, où  il  joignait  les  comtés  de  Marseille  et  d'Aix;  qu'au 
nord  il  touchait  au  territoire  de  Tarascon ,  qui  le  séparait  du 
comté  d'Avignon;  qu'enfin,  de  même  que  l'ancien  diocèse  d'Ar- 
les, il 's'étendait  sur  la  rive  droite  du  Rhône  et  comprenait  sans 
doute  tout  le  delta  de  la  Camargue. 

1  Une  seule  charte  de  l'an  1017  (n°  177)  Marignane  elle-même,  située  sur  les  fron- 

place  Laurade  dans  le  comté  d'Arles.  Par-  tières  des  comtés  d'Aix  et  de  Marseille,  est 

tout  ailleurs  et   constamment  Laurade  ap-  quelquefois  attribuée  au  comté  d'Aix.  Ma- 

pariiënt  au  comté  d'Avignon.  rignane  appartenait  jadis  au  diocèse  d'Ar- 

8  Sur  le  territoire     de   Marignane  était  les:   mais  les  trois  diocèses  d'Arles,  d'Aix 

situe   un  château   appelé    Papia ,    que   la  et  de  Marseille  se   rencontraient  sur  son 

charte  S40  place  dans  l'archevêché  d'Aix.  territoire. 


lxvi  PREFACE. 


-4°   Comte  de   Toulo, 


Au  comté  de  Toulon  appartiennent  les  localités  suivantes  : 
Six-Fours  castrum,  Olioules  castrum,  Solliès  castrum,  Belgen- 
cier ,,  la  Garde  castrum  ,  la  Salmette  ,  Cuers  castrum.,  Pierrefen 
castrum,  Néoulles  castrum,  Gareoult1,  Forcalqueiret  castrum, 
Carnoules2,  Collobrière  castrum,  le  Puget-près-Cuers  castrum. 
Hyères  castrum. 

La  frontière  du  comté  de  Toulon  passait  donc,  en  partant  de 
la  presqu'île  de  Six-Fours,  sise  au  sud-ouest  de  la  rade  de  Tou- 
lon, à  Olioules;  montait  droit  au  nord  à  Néoulles,  à  Gareoult, 
à  Forcalqueiret  ;  de  là ,  inclinait  au  sud  -  est  vers  Carnoules  ; 
gagnait  à  l'est  le  Puget,  Collobrière,  et  redescendait  à  la  mer,  à 
l'est  du  territoire  d'Hyères. 

La  frontière  que  nous  venons  d'esquisser  correspond  parfai- 
tement aux  limites  de  l'ancien  diocèse  de  Toulon. 

5°    Comté  de  Fréjus. 

Le  comté  de  Fréjus  possédait,  d'après  notre  Cartulaire,  les 
nombreuses  localités  qui  suivent:  La  Garde-Freinet  castrum,  la 
Moure,  Grimaud  castrum,  Seignier,  Grudigno  castrum,  Aqua 
Friglda ,  Barbe,  Sillans  castrum,  Seillans  castrum,  le  Luc, 
Cabasse,  les  Arcs  castrum ,  Callas  castrum,  Salernes  castrum., 
Saint -Jean  près  Salernes,  Château-Double,  Ampus  castrum, 
Bargemont  castrum,  la  Motte  castrum,  Saint-Donis,  Levedon, 
Entrecasteaux  castrum,  ^.o(\uehY\n\e  castrum,  la  Vallette,  Paley- 
son ,  Saint-Tropez  castrum,  les  Sallettes,  Marsens  castrum. 
Chamas  castrum,  Lorgues,  Boque-Esclapon  castrum,  Tourret- 
tes-lez-Fayence  castrum ,  Pennafort  castrum,  Saint-Julien  près 

1  Gareoult  et  sa  vallée  ,  placés  en  1036  -  Carnoules  ,  situé  à  l'extrême  frontière 

dans  le  comté  de  Toulon  (n"  382),appar-  des  comtés  de  Fréjus   et  de  Toulon,    est 

tiennent  partout  ailleurs  au  comté  d'Aix,  attribué  tantôt  à  l'un,  tantôt  à  l'autre  de 

où  nous  les  avons  fait  figurer.  ces  comtés. 


PRÉFACE.  lxvii 

la  Celle-lez-Brignolles,  Milamas  castrum,  Vidauban  cqstrum, 
Gonfaron  castrum,  Sala  Gontranni ,  Cogolin  castrum,  Rama- 
tuelle  castrum,  Bassian  castrum,  la  vallée  de  laNapoule,  la  vallée 
de  Carcès,  Pontevès  castrum,  Almac  castrum,  Pignans,  Car- 
noules  ' ,  Ferrières  castrum . 

En  suivant  les  indications  fournies  par  notre  liste,  nous  arri- 
verons à  tracer  ainsi  la  frontière  du  comté  de  Fréjus:  en  com- 
mençant par  l'ouest  et  en  partant  de  la  mer,  on  trouvait  d'abord 
les  territoires  de  Ramatuelle ,  de  Cogolin  et  de  Grimaud ,  limi- 
trophes du  comté  de  Toulon  ;  puis,  la  frontière  se  dirigeait  droit 
à  l'ouest  par  la  Garde-Freinet,  Gonfaron,  Pignans,  Carnoules; 
de  là  montait  droit  au  nord  à  Cabasse,  à  Carcès,  à  Pontevès, 
limitrophes  du  comté  d'Àix  ;  inclinait  au  nord-est  et  passait  à 
Sillans,  Salernes,  Arnpus,  Château-Double,  Callas,  Bargemont, 
Seillans,  Roque-Esclapon,  Fayence,  Tourrettes-lez-Fayence;  se 
dirigeait  au  sud-est ,  atteignait  la  vallée  de  la  Napoule  et  rejoi- 
gnait la  mer  au  bourg  de  la  Napoule,  limitrophe  du  comté  d'An- 
tibes.  Saint-Julien  près  la  Celle-lez-Brignolles  était  une  enclave 
du  comté  de  Fréjus,  dans  le  comté  d'Aix. 

Ces  limites  correspondent  à  celles  de  l'ancien  diocèse  de  Fréjus. 

6°    Comté  d?  Avignon. 

Localités  du  comté  d'Avignon ,  mentionnées  dans  le  Cartu- 
laire  de  Saint-Victor  :  le  Roubian  {açer) ,  la  Lone ,  Tarascon 
castrum,  Laurade2,  Aubignan,  Augiers ,  Cabannes;  enfin,  le 
territoire  de  Ligneux,  lequel  situé  près  de  Cadenet,  sur  la  rive 
droite  de  la  Durance ,  était  une  enclave  du  comté  d'Avignon 
dans  le  comté  d'Aix  :  in  comitatu  Avinionensi ,  in  episcopatit 
Aquensi.  Comme  on  le  voit,  notre  Cartulaire  ne  mentionne 
aucun  lieu  au  nord  d'Avignon. 

1  Carnoules  est  attribué  tantôt  au  comté  de  Toulon,  tantôt  au  comté  de  Fréjus ,  ce 
qui  s'explique  par  sa  position  sur  la  frontière  des  deux  comtés. 
5  Une  charte  de  1017  attribue  Laurade  au  comté  d'Arles. 


lxviii  PREFACE. 

7°   Comté  Venaissin. 

Localités  attribuées  au  comté  Venaissin:  Monteux,  Sault, 
Saint-Roch,  Saint-Lambert  près  Lioux  ,  Saint-Martin,  Roque- 
Martine. 

Si  nous  cherchons  sur  la  carte  les  localités  trop  peu  nom- 
breuses que  nous  venons  de  mentionner  pour  les  deux  comtés 
d'Avignon  et  Venaissin,  nous  arriverons  à  cette  conclusion  que 
le  premier  s'étendait  connue  une  bande  étroite  le  long  du  Rhône, 
depuis  Avignon  au  nord  jusqu'à  Tarascon  au  sud,  tandis  que  le 
comté  Venaissin  (comitatus  Vcndaxinus) ,  situé  à  l'est  de  celui- 
là  et  comprenant  une  partie  de  l'arrondissement  actuel  de  Car- 
pentras,  s'étendait  précisément  à  l'entour  de  l'ancienne  ville  de 
Vénasque  {Venasca,  Fendasca)  d'où  l'on  prétend,  non  sans 
raison,  qu'il  tirait  son  nom. 

Roque-Martine  était  une  enclave  du  comté  Venaissin,  dans  le 
comté  d'Arles. 

8°    Comté  d'Apt. 

Localités  du  comté  d'Apt  :  Bonnieux  castrwn  ,  Lauzière  ,  Sai- 
gnon  castrwn  ,  Urbane ,  Castillon  castrwn  ,  Peyrolles ,  le  Bois- 
set-de-Saint-Martin-de-Castillon,  Murs;  enfin,  une  partie  du 
territoire  de  Goult. 

9°    Comté  de   Cavaillon. 

Du  comté  de  Cavaillon  dépendent  :  Goult  '  castrant ,  Gordes 
castrum ,  la  vallée  du  Limergues ,  Vaucluse  castrwn ,  et  Sor- 
gues. 

10"    Comté  de  Riez. 

Le  comté  de  Riez  comprend  les  lieux  qui  suivent  :  Aiguines 

1  Le  castrum    de  Goult  appartenait  au     dan.s  le  comté  limitrophe  d'Apt.  ^  Voyez  la 
comté    de    Cavaillon    :    mais  une   grande     charte  428  qui  le  dit  formellement.) 
partie    de    son    territoire    était   comprise 


PRÉFACE  lxix 

castrum,  les  Salles  ou  Sallettes,  Moustiers  castrr/m,  Roumou- 
les  castrum,  Châteauneuf-lez-Moustiers ,  Regengna,  Trigance1 
castrum  et  la  vallée  de  Saint-Julien,  Tavernes,  Rougon,  Cha- 
ragousse  ou  Saragousse  castrum,  Font-Saut,  Vérignon,  Bazar, 
Saint-Julien-le-Montagnier,  Brunet,  les  Mées,  le  Vernet,la  Souve, 
Entrages. 

Les  indications  qui  précèdent  peuvent  nous  servir  à  tracer 
ainsi  les  frontières  du  comté  :  au  nord  ,  le  cours  de  la  Bléonne 
près  de  son  embouchure  dans  la  Durance  et  plus  à  l'est  le 
territoire  d'Entrages  formaient  la  séparation  d'avec  les  comtés 
vde  Gap  à  l'ouest,  et  de  Digne  à  l'est;  d'Entrages,  la  frontière, 
bordant  le  comté  de  Senez,  descendait  droit  au  sud  à  Mous- 
tiers,  puis  s'étendait  au  sud-est  à  Châteauneuf,  à  Rougon,  à 
Trigance  ;  inclinait  au  sud-ouest  et  passait  par  Vérignon  et  Ta- 
vernes; de  là  remontait  au  nord-ouest  à  Saint-Julien-le-Monta- 
gnier;  puis,  atteignait  tout  près  de  là  la  Durance,  qui  servait  de 
limite  au  comté  à  l'ouest,  depuis  le  territoire  de  Gréoux  jusqu'à 
l'embouchure  de  la  Bléonne  sur  le  terrritoire  des  Mées. 

Ces  limites  paraissent  être  les  mêmes  que  celles  de  l'ancien 
diocèse  de  Riez. 

1 1"   Comté  de  Senez, 

Les  lieux  appartenant  au  comté  de  Senez  sont  :  Castellane 
castrum,  Blieux,  Robion  ,  Eoulx  ,  Pej  roule,  Moriès  castrum  , 
Thorame2  castrum,  Roca  Ru/a,  Allons,  Bagarrio  castrum,  la 
Mure,  le  Roubaud. 

12°   Comté  il'Emirun. 

Localités  du  comté  d'Embrun  :  Chorges  castrum  ,  Turriers 
castrum,  Gigors ,  Faucon-du-Caire  castrum,  la  Bréolle. 

1  Quelques  chartes  placent  Trigance,  par  'Thorame    est   attribué    par    quelques 

< 1  reur  sans  doute,  dans  le  comté  de  Vence,  chartes  au  comté  limitrophe  de  Glande  ive. 

qui  est  séparé   du   comté  de  Riez  par   le  C'est  là  un  fait  fréquent  pour  les  localités 

ci  mté  de  Senez.  situées  sur  les  frontières  de  deux  comtés. 


lxx  PREFACE. 

13°   Comté  de   Gap, 

Au  comté  de  Gap  appartiennent  :  Volone,  Dromon-Saint- 
Geniès  castrum,  l'Escale  '  castrum,  Beaudun  castrum,  Ma- 
gnane,  Vilhosc,  Baudument  castrum,  Châteaufort,  Chardavon, 
Valerne ,  Trescloux  castrum,  Mévcmillon  castrum,  Maizian 
castrum,  Cornillon. 

i-\"    Comte  de  Digne. 

Les  seules  localités  du  comté  de  Digne  que  notre  Cartulaire 
mentionne  sont  :  Chaudol ,  SaintJurson  et  la  montagne  du 
Cousson. 

15°   Comté  de  Vend 

Les  lieux  du  comté  de  Vence  sont  :  Gattières,  Tourrettes- 
lez-Vence,  Gréolières  castrum,  Mas  castrum,  Crotton,  la  vallée 
de  Touranne,    Saleta  Saramanni,,  Cagnes   castrum,    et  Tri- 


gance  2. 


16°   Comté  de  Glandève. 


Au  comté  de  Glandève  appartiennent  :  Amirat  castrum ,  Bon- 
Villar,  la  vallée  de  Saint-Pierre,  la  Penne  castrum  et  Thorame s 
castrum. 

17"    Comté  de  Sisteron. 

Le  comté  de  Sisteron  comprend  :  Cruis  castrum  ,  Màrsons , 
Fontienne,  Saint-Maisme ,  Niozelles,  Manosque,  Châteauvezon 
castrum ,  FuziVs ,  Forcalquier  castrum ,  le  bourg  de  Saint-Pro- 
masse,  Fagaine,  l'Amauriès,  Sigonce,  la  vallée  de  l'Auzon , 
Ongles  castrum,  Autonaves,  Saint-Vincent  castrum,  Consonaves 
ou  Mallefo usasse  castrum. 

1  «  Redditus  Scale  ,  tam  de  burgueto  par  erreur  sans  doute,  au  comté  de  Vence. 
«  quani  de  cas/m.  »  (870.)  3  Thorame  est  le  plus  souvent  attribué 

2  Trigance  appartient  au  comté  de  Riez,  au  comté  limithrophe  de  Senez. 
Quelques  chartes   seulement  l'attribuent , 


PRÉFACE.  lx.vi 

Nous  tracerons  ainsi  la  frontière  du  comté  :  la  Durance  lui 
servait  de  limite  constante  à  lest ,  depuis  Sisteron  au  nord  jus- 
qu'à Manosque  au  sud,  le  séparant,  depuis  Sisteron  jusqu'à  l'em- 
bouchure de  la  Bléonne,  du  comté  de  Gap,  et,  depuis  l'embou- 
chure de  la  Bléonne  jusqu'à  son  extrémité  sud,  du  comté  de 
Riez  ;  de  Manosque,  la  frontière  remontait  au  nord-ouest,  à 
Saint-Maisme,  à  Forcalquier,  à  Ongles,  puis  revenait  joindre 
Sisteron  et  la  Durance  par  Saint- Vincent  et  Autonaves. 

Cette  délimitation  assez  bizarre  nous  est  fournie  par  celle  de 
l'ancien  diocèse  de  Sisteron,  avec  laquelle  les  indications  de 
notre  Cartulaire,  tout  incomplètes  qu'elles  soient,  sont  parfaite- 
ment d'accord. 

18°   Comté  d'Antihes. 

Les  seules  localités  attribuées  à  ce  comté  sont  :  Moueïns  et 
Clauzonne. 

19°   Comté  de  Nice. 

A  ce  comté  appartiennent  :  Lau  castrum,  Saint-Martin  ca- 
stnan  et  Orbazacum. 

20°    Comté  tlf  Aïnie*. 

Les  localités  du  comté  de  Nîmes  sont  :  le  bourg  de  Saint- 
Gilles  et  Meyrueis  castrum. 

21°   Comté  tfUzès. 

Le  Cartulaire  de  Saint-Victor  mentionne  dans  le  comté  d'Uzès: 
Garrigues  et  la  vallée  Milcicuie?isis  ou  Miliacensis,  dans  laquelle 
sont  situés  Criders  et  Bonoilum. 

22°   Comté  (!,■   Kotle~. 

\ahreest  la  seule  localité  que  mentionne  notre  Cartulaire. 
en  l'attribuant  nommément  au  comté  de  Rodez. 


lxxu  PREFACE. 


23°    Comté  de    Bigarre. 


Lieux  appartenant  au  comté  de  Bigorce  :  la  vallée  deLavedan, 
la  vallée  de  Puistan,  et  Abiciacum  ou  Saint-Sever  de  Rustan. 

JNous  avons  essayé  de  faire  dans  les  pages  qui  précèdent,  non 
sans  doute  la  géographie  de  la  Provence,  mais  ce  que  nous  nous 
permettrons  d'appeler  la  géographie  du  Cartulairede  Saint-Victor, 
avec  l'aide  du  Cartulaire  et  par  le  Cartulaire  seul.  On  comprend 
que,  lorsque  nous  nous  sommes  hasardés  à  tracer  les  frontières 
de  quelques-uns  de  nos  comtés,  nous  n'avons  pu  le  faire  que 
d'une  manière  approximative,  rien  ne  garantissant  que  toutes 
les  localités  placées  à  la  limite  des  comtés  voisins  fussent  exacte- 
ment mentionnées  dans  les  textes.  Mais,  quand  il  s'est  agi  d'at- 
tribuer les  diverses  localités  à  tel  ou  tel  comté,  nous  n'avons 
donné  place  à  aucune  hypothèse,  même  à  la  plus  autorisée  en 
apparence.  Nous  avons  tenu  à  ne  dire  et  nous  n'avons  dit  que 
ce  que  disaient  nos  chartes  elles-mêmes.  Aller  au  delà  et  procé- 
der par  induction,  c'eût  été,  en  quelque  sorte,  affaiblir  l'autorité 
des  textes  que  nous  publions  et  sortir  du  cadre  que  le  Cartulaire 
nous  traçait  ;  c'est  ce  que  nous  n'avons  pas  voulu. 


APPENDICE  A  LA  PRÉFACE. 


TARIF    DES    PEAGES    DU    COMTE    DE   PROVENGE, 
AU  MILIEU  DU  XIIl"  SIÈCLE*. 

[1.     NICIA.2.] 

1.  Item  habet  in  dicta  civitate  pro  alberga  in  quolibet  focco  xii  den.,  et 
solvunt  pro  mille  vc  xx  focquis. 

2.  Item  cavalcata,  scilicet  a  Vari  citra  versas  Niciam  exit  totum  commune, 
et  a  Vari  ultra  usque  ad  Siangiam  c  clientes,  et  a  Siagia  ultra  i.  clientes. 

3.  Istas  justicias,  banna  omnia  *  vendita  i,xv  s. 
Pondus  farine. 

Mensura  de  quartinals. 

Gabellam  salis,  berbe  et  fusten  et  pissis'  et  fusteri  et  aliorum  que  continen- 
tur  in  carta. 

4.  In  dalfino  quando  capitur  percipit  dominus  cornes  terciam  partem  ipsius 
piscis  ratione  majoris  dominii. 

5.  Item  ripam  maris  ut  subsequitur,  scilicet  omnis  marinarius  et  mercator 
veniens  Niciam  per  mare  a  parte  Provincie  scilicet  a  Vari6  ultra  donat  xn  den. 
jen.;  tamen  in  quolibet  ligno  unus  est  liber  pro  servitore. 

Item  mercator  et  marinarius  de  Tipia  usque  ad  villam  que  appellatur  Peira 
donat  ni  den. jen. 

Homo  de  Finar  vi  den. 
Homo  de  Noli  vi  den. 
Homo  de  Savona  ix  den. 

1  Nous  avons  extrait  ce  document  du  re-         *  Dans  le  ms.,  il  y  a  un  espace  blanc  entre 

gistre  de   Charles  I",   ms.   français   n.    9889  ces  deux  mots, 
de  la  Bibliothèque  impériale   (voy.  plus  haut,  1  Pour  pic'ts. 

p.    xxxv  )  ,    pour  servir  de  preuves   à   l'arti-         *  Le  ms.    porte  savari.  La   leçon  scilicet  a 

cle  XII  de  notre  préface.  Vari,  que  Peiresc  a  notée  en  marge,  est  incon- 

*  Fol.   16  v.  testable, 


lxxiv  APPENDICE 

Quilibet  hoino  ab  orieto  Marquesii  ultra,  qui  locus  in  ter  villam  de  Savona 
et  villam  de  Varages,  donat  xxi  den.  jen. 

6.  De  quolibet  ligno  ferente  oleum  donat  i  libram  olei  vel  precium,  et  mer- 
catores  et  marina rii  nichilominus  solvunt  ut  supra. 

Item  de  quolibet  centenario  solar[iorum]  vi  den.  vel  unum  solar[ium]. 

Item  de  quolibet  centenario  piperis  i  libram  vel  precium. 

De  quolibet  ligno  ferente  bladum,  si  fuerit  extraneum,  percipitur  quadrage- 
sima  pars. 

Item  si  lignum  extraneum  vendatur,  percipit  dominus  cornes  de  qualibet 
libra  precii  xn  den. 

Item  de  quolibet  sarraceno  vendito ,  ab  extraneo  vendito  vel  si  extraneo 
vendatur,  v  sol. 

Item  habet  pondus  de  rébus  minimis,  scilicet  de  quolibet  quintal  m  ob. 

[II.     SARASONUM1.] 

1 .  Prime  nundine  scilicet  mensis  julii  in  Castro  de  Saranono  fiunt  quinta 
décima  die  post  festum  sancti  Johannis. 

Item  alie  in  mense  octobri ,  scilicet  quinta  décima  die  post  festum  sancti  Mi- 
quaelis. 

Prime  nundine  Ville  Nove  fiunt  octavo  die  post  Pentecosten  ;  tamen  magis 
valent  in  festo  sancti  Jobannis. 

Item  in  mense  octobri  octavo  die  post  festum  sancti  Michaelis. 

2.  Forma  et  modus  de  nundinis  castri  Saranoni  et  perceptionibus. 
De  qualibet  bestia  minuta,  si  venditur  ibi,  i  ob.  provincialem. 

De  qualibet  bestia  grossa,  si  venditur  ibi,  ni  den.  prov. 
Bestia  cargata,  si  pondus  vendatur,  donat  vi  den. 

3.  Tabula  mersoriarum2  n  den. 

Tabula  sabbatiorum  par  commune8  subtallarium  vel  precium. 

Tabula  de  solis  par  solarum  de  mediocribus  vel  precium. 

Tabula  brocorum  et  capellorum  i  brocum  vel  capellum  vel  precium  com- 
mune. 

Tabula  fabiï  i  ferrum  cum  clavis. 

Tabula  pairolerii  n  den. 

A.  De  masol  de  cera,  si  vendatur  et  est  plus  de  libra,  i  den.  ;  si  minus  est, 
nihil  donat. 

'   Fol.  42.  '  Ici  et  plus  bas  ,  ce  mot  est  figuré  par  les  lt  t- 

*  Lisez  :  mercer.arum .  très  cote,  surmontées  d'un  signe  d'abréviation. 


A  LA  PRÉFACE.  iaxv 


De  pellibus,  si  vendantur  ultra  ix  den.,  i  ob. 

Tabula  de  parapsidibus  i  parapsidem. 

Tabula  ciphorum  i  ciphum. 

5.  De  tela  lama1,  si  vendatur  simul,  u  deu. 

Tabula  de  serris  i  seram  vel  precium. 

Dozeua  easeorum,  si  simul  vendatur,  n  den. 

De  corio  bestie  «rosse  i  ob. 
o 

Tabula  de  soualgis  i  soualliam. 

[III.    BROONIA1.] 

1 .  In  villa  Brinonie  iiabet  dominus  cornes,  etc. 

2.  Item  lesdam  mercati,  scilicet  : 

De  quolibet  cestario3  i  cossam  vel  i  den.,  scilicet  de  omnibus  rébus  mensu- 
randis  ad  cestarium. 

De  bove  n  den.  et  vacca.  De  asino  et  sauma  i  den.  De  roncino,  equo, 
equa,  mulo,  iv  den.  De  porco  i  ob.  De  capra  et  ove  poiesam. 

3.  Item4  tenentes  tabulam,  vendentes  brunum,  nigrum,  blancum,  stopa,  de 
qualibet  canna  poiesam. 

De  oleo  de  qualibet  libra  i  poiesam. 

De  piris  et  ficubus  recentibus,  de  saumata  i  ob.;  de  quolibet  bouere  i 
poiesam. 

De  ollis  et  vitro  de  bonere  et  saumata  i  poiesam. 

4.  De  xii  caseis  i;  et  si  pauciores  venderentur,  de  quolibet  i  poiesam  post- 
quani  venderetur  a  v  den.  supra;  infra  nibil  donat. 

De  mosol  de  ceira  6  i  poiesa,  quantumcumque  sit. 

De  pellibus  venditis  a  vi  den.  supra,  de  qualibet  i  poiesam. 

De  corio  bovis,  asini  et  similium  i  ob. 

De  saumata  picis  i  ob.;  de  bonere  poiesam. 

5.  Et  hec  percipiuntur  a  die  mercurii,  scilicet  a  meridie  usque  ad  terciam 
die  veneris,  quia  in  septimana  nihil  percipit  curia  ;  in  septimana  vero  de  tru- 
ctibus,  alleis,  vitrio  percipit  curia  si  primo  venit. 

6.  In  nundinibus  douât  quilibet  tenens  tabulam  n  den.;  de  omnibus  aliis 
percipitur  ut  supra. 

1   Pour  lanea.  *   l.e   ms.    porte    :    Tenenta    tabulant.     Item 

'l  Fol.  47,  vu.  vendentes, 

*  Pour  testario.  3  Pour  cera. 


iaxvi  APPENDICE 

[IV.   CASTRUM  DE  PENNIS4.] 

1 .  Item  habet  ibi  pedagium  cujus  forma  et  modus  talis  est. 

Carga  de  omnibus  pannis  Francie  et  Narbone  et  de  telis  Francie,  de  cor- 
doano,  gingibre ,  pipere,  bresil ,  ense[n]s ,  grana,  safra ,  garofle,  coto[no] 
filato,  sucre  in  panibus ,  cerra2,  lacca ,  de  conillginis,  céda  et  similibus,  donat 
pedagium  integrum ,  scilicet  x  sol. 

Carga  de  lana  de  capellis  v  sol. 

Carge  de  toto  alup ,  excepto  alup  de  Bolca,  donant  très  carge  pro  una 
taïga,  scilicet  x  sol. 

Pulvis  de  sucre  due  carge  pro  i  carga,  scilicet  x  sol. 

2.  Due  carge  de  cotono  non  filato  pro  i,  scilicet  x  sol. 
Due  carge  de  comino  pro  i ,  x  sol . 

Très  carge  de  coriis  pilosis  pro  i,  scilicet  x  sol. 
Quatuor  carge  de  stopis  pro  i ,  x  sol. 
Due  carge  de  amendons  pro  una,  x  sol. 

3.  Très  carge  de  racalicia  pro  i,  x  sol. 

Très  carge  de  coriis  abtalis3  pro  i,  scilicet  x  sol. 
Due  carge  de  anginis  4  pro  i,  scilicet  x  sol. 
Très  carge  de  cabrellginis  pro  i ,  scilicet  x  sol. 
Très  carge  de  acerio  pro  una,  scilicet  x  sol. 

4.  Très  carge  de  telis,  scilicet  canabas,  pro  i,  scilicet  x  sol. 
Très  carge  de  canebe  pro  i,  scilicet  x  sol. 

Très  carge  de  datils  pro  una,  x  sol.  Très  carge  de  ficubus  de  Melita,  x  sol. 

5.  Hec  est  forma  pedagii  castri  de  Pennis. 

Cordoan  ,  gingibre,  pebre,  bresil,  ensens ,  grana,  safran,  garofle,  coton 
filât ,  sucre  en  pain ,  cera ,  laça ,  conellinas ,  seda  e  totz  autres  aver  sotil  doua 
pezage  intier. 

Item  lana  de  capels  dona  n  cargas  pori. 

Item  totz  aluns,  estier  aluns  de  Bolcan,  in  cargas  por  i. 

Item  pois  de  sucre  n  cargas  por  i. 

Item  coton  non  filatz  n  por  i. 

6.  Item  comin  n  por  i. 
Item  boquinas  in  por  i. 
Item  cuers  pellos  m  por  i. 

*    Fol.  33.  3   Pour  aplatis. 

3  Pour  cera.  '   Pour  agnims. 


A   LA   PRÉFACE.  iaxvii 


Item  cuers  adobatz  m  por  i. 
Item  agninas  n  por  i. 

7.  Item  cabridinas  m  por  i. 
Item  assier  m  por  i. 

Item  tellas  m  por  i. 
Item  canebe  m  por  i. 
Item  stopas  mi  por  i. 

8.  Item  amellos  n  por  i. 
Item  datils  in  por  i. 

Item  figas  Melitas  m  por  i. 
Item  castannas  lo  pes  mi  den. 
Item  mellanas  lo  pes  mi  den. 
Item  ferre  la  carga  xvi  den. 

9.  Item  oli  i  carga  ix  den. 
Itam  mel  i  carga  ix  den. 
Item  fromages  i  carga  vin  den. 
Item  i  fais  de  conils  a  m  pels  vin  den. 
Item  i  fais  de  conils  las  carns  vi  den. 

10.  Item  i  saumada  de  peis  vi  den. 
Item  i  saumada  de  blat  n  den. 
Item  i  saumada  de  fusta  n  den. 
Item  i  saumada  d'ous  u  den. 

Item  i  saumada  de  gallinas  e  de  pollasses  n  den. 

11.  Item  i  bacon  n  den. 
Item  i  porc  i  den . 

Item  i  mouto  i  mesala,  e  feda  e  cabra. 
Item  i  cabrit  pogesa. 
Item  i  caval  v  sol. 
Item  t  rocin  mi  den. 
Item  i  aze  u  den. 

12.  Item  i  bou  mi  den. 

Item  i  colier  qui  porta  i  quintal  de  pebre  xv  den . 

Item  de  quintal  de  comin  vu  et  meala. 

Item  i  quintal  de  coton  filât  e  de  tôt  aver  sotil  mieg  pezage. 

13.  Item  colier  qui  porta  fusta  i  den. 
Item  copas  i  den. 

Item  home  qui  porti  ous  vel  pices  vel  gallinas  i  den. 
Item  sarrasin  vel  sarraeena  v  sol.  qui  vaga  por  vendre. 


lxxviii  APPENDICE 

[V.     AQUiE1.] 

1.  Forma  et  modus  pedagii  grossi  de  Aquis. 

Carga  de  omnibus  panais  Francie,  cordoano  aptato,  gingibre,  pipere,  brezil, 
ense[n]s ,  grana,  cotono5  filato,  sucre  in  pane  ,  ceira  8,  lacca,  conelginis, 
cenda  4,  cendatis,  canella,  garofle,  cubebis,  verdeto,  indi,  sitoal,  gerengal  et 
similibus,  donat  quelibet  carga,  que  fit  de  un  quintals,  x  sol.  Et  hoc  intelligas 
quando  predicta  portantur  a  Levanto  versus  Ponent,  scibcet  a  partibus  Nicie 
versus  Rodanum,  et  e  converso. 

Si  vero  deportarentur  de  Massilia  usque  Cestaricum,  percipiuntur  de  qualibet 
carga  supradictorum  xv  sol  n  den.  Et  istis  perceptis  6  Aquis  dictum  avère  débet 
ire  libère  tam  per  comitatum  Provincie  quam  Forcalquerii  faciendo  rectum  iter 
vel  usque  Dignam,  salvo  tamen  domino  comiti  pedagio  de  Mesello  quod  nicbi- 
lominus  dabitur. 

2.  Carga  de  lana,  capellorum  seu  bereratorum,  de  pulvere  [de]  sucre,  de 
cotono  non  filato,  de  solis,  de  anginis  6,  de  amendons  donat  médium  peda- 
gium,  scilicet  due  carge  pro  una,  secundum  formam  camini  per  quod  depor- 
taretur. 

Carga  de  toto  alup,  excepto  alup  de  Bolcano ,  de  garnisonibus  vendendis, 
de  comino,  de  becunis  pelosis  et  coriis  bovum  et  aliarum  bestiarum  grossarum, 
de  cabrellginis  et  de  multoninis,  et  de  covre,  acerio,  deferro,  de  cannebe,  de 
lino,  de  ficubus  de  Malita,  donat  quelibet  carga  tercium  pedagium,  scilicet 
très  carge  pro  una,  secundum  formam  camini  per  quod  deportarentur. 

Carga  de  telis ,  de  fustaneis ,  de  stamegis ,  donant  très  carge  pro  duabus 
cargis  de  majori  pedagio ,  secundum  formam  camini  per  quod  deportarentur. 

3.  Carga  de  lana  lavata,  de  solpre,  de  alup  de  Bolca,  de  stopis,  donant  mi 
carge  pro  una,  servata  forma  camini  sui. 

Saumata  de  lana  dislavata  xn  den. 

Pannus  de  Aviono  7  quilibet  vm  den.,  et  fit  carga  de  îx  pannis. 
Pannus  quilibet  de  Narbona  mi  den.,  et  fit  carga  de  ix  pannis. 
Carga  de  violetis  m  sol.  ix  den.,  que  est  de  mi  quintals. 
Carga  de  lectoariis  et  de  aliis  omnibus  que  pertinent  ad  ypothecariam  donat 
médium  pedagium,  servata  forma  camini. 

1  Fol.  53  v°.  *   Pour  céda 

2  Au-dessus  du  mot  eotono,  ou  a  ajouté  les  B  Le  ms.  porte  preceptis. 
lettres  d.ori,  peut-être  pour  de  Oriente.  f   Pour  agn'mis. 

5  Pour  ce/a.  7  Lisez  :  Avinione. 


A  LA  PRÉFACE.  lxxix 

De  douzena  capellorum  de  feutre  i  den. 

De  colleri  percipitur  secundum  niodum  quod  portât  ad  rationem  sui  ponderis. 

Hane  f'ormam  dixit  B.  R.,  antiqus  pedegerius  suo  juramento. 

[VI.    DIGNA1.] 

1 .  Forma  et  modus  pedagii. 

De  quolibet  trocello  eordoani,  piperis,  plata  argenti  vel  auri,  cera,  gingibre, 
et  omnium  pannarum  indifferenter,  bresil,  safra,  garefoli,  indi,  conalginis  et 
filato,  et  de  omnibus  alupmis,  excepto  de  Bolcano,  et  similibus,  si  deportetur 
per  giossam  bestiam  donat  n  sol.  Asinus  vero  dat  xn  den.,  et  bestia  similis 
honerata  de  predictis  donat  xn  den. 

De  alup  de  Bolca,  de  grossa  bestia  xn  den.;  de  asino  vi  den. 

2.  De  saumata  ferri,  acerii ,  comini,  castagis,  amindolis  fractis2,  ficubus, 
pes,  orto,  plumbum,  coriis  non  abtantis,  et  lana,  canebe,  licio  3  et  cordis, 
oleo,  cepo,  sagimine,  baconis  et  multouis,  et  covre,  caseorum ,  de  bestia 
grossa  xn  den.,  de  asino  vero  vi  den. 

De  saumata  salis  ad  bestiam  grossam  vi  den.,  de  bestia 4  scilicet  asino  mi 
den. 

Fusta,  bladum  et  fructus  sunt  libéra.  Avère  est  liberum.  Moneta  facta  est 
libéra. 

3.  In  castre  de  Gavesa  :...  Lesda  fuste  descendentis  per  Blesonam ,  in 
qua  dominus  cornes  percipit  terciam  partem,  que  percipitur  in  modum  infra 
scriptum  :  De  i  douzena  de  fustis  rotondis  m  ob.;  de  trababus  6  cairatis ,  sci- 
licet de  douzena  m  den.;  de  fusto  de  plato  i  den.;  de  goria  deissendols  n  den.; 
de  corga  de  modendiuis  vi  den.;  de  qualibet  mola  vi  den. 

[\II.    CASTRUM    DE  VALANSOLA  '  .] 

1 .  Forma  pedagii  bec  est  : 

De  trocello  pannorum  et  coriorum  abtorum,  de  besta  grossa  in  sol.,  de  asino 
vel  simili  xvm  den. 

De  coriis  non  abtatis,  cujuscumque  sint  speciei,  de  bestia  grossa  xvm  den., 
de  asino  et  simili  ix  den. 

Saumata  salis  nu  den. 

1   Fol.  G2  t°.  4  Suppléez  peut-être  :  minuta. 

*   Le  ms.  porte  fructis,  *  Pour  trabibus. 

5  Peut-être  pour  lino.  *  Fol.  68. 


lxxx  APPENDICE 

Saumata  bladi,  farine  et  leguminis  u  den. 

2.  Saumata  fuste  n  den. 

Saumata  caseorum  xn  den.,  scilicet  de  bestia  grossa;  de  asino  vi  den. 
Saumata  olei  et  piscis1,  xn  den.  de  bestia  grossa,  de  asino  vi  den. 
De  saumata  ficuum  siccorum  vi  den. 

De  pipere  et  de  omnibus  que  pondère  venduntur  ni  sol.,  et  distinge  ut 
supra  de  bestiis. 

3.  Coto,  bresil,  comi,  aliim*  de  Bolcano ,  reoalicia,  plumpo,  stanguo  et 
luis  similia  médium  pedagium ,  distinguendo  bestias. 

De  ferro  et  acerio  et  covre,  de  saumata  xn  den.,  distinguendo. 
De  saumata  russi  et  de  omnibus  fructibus,  quelibet  saumata  n  den. 
Saumata  de  alleis,  vitreo  et  copis  et  scallugis  11  den. 

4 .  De  qualibet  bestia  grossa ,  quecumque  sit ,  n  den . 
De  vivo  porco  i  den.;  de  mortuo  n  den. 

De  mutone,  ove  et  capra  qualibet  i  ob. 

De  saumata  cirogrillorum  vu  den.,  distingundo  bestias. 

5.  De  collaterio  de  pipere,  safra  et  aliis  similibus  vi  den.  De  comino ,  co- 
tono  et  similibus  m  den.  De  vitrio,  malgranatis,  i  vitreum  vel  unam  malgra- 
natam,  i  den.  De  omnibus  aliis  est  liber  collaterius. 

De  sarracena  et  sarraceno  vi  den. 

De  saumata  pannorum  Provincie  de  lana,  scilicet  de  bruno  et  blanco  et 
nigro,  xn  den.,  distinguendo  de  bestias. 

De  saumata  de  virens  Avinionis  et  similibus  xvm  den.,  distinguendo  de 
bestiis. 

Saumata  de  lanceis  unam  lanceam. 

6.  Scias  tamen  quod  [de]  trocello  et  similibus  consueverunt  percipi  tantum- 
modo  n  sol.;  sed  a  tempore  exercitus  de  Manuasca  percipiuntur  in  sol.  occa- 
sione  solutionis  debitorum  que  dominus  cornes  debebat  probis  hominibus  de 
Manoasca  et  dominis  de  Bello  Monte. 

Item  scias  quod  de  omnibus  rébus  que  pondère  venduntur  vel  de  trocello, 
si  dederint  pedagium  in  villa  de  Aquis,  nichil  donant  in  villa  de  Valansola. 
Alie  vero  res  donant  hic  et  illic. 

Item  scias  quod  pedagium  de  Nave  Rosseti  et  de  Villa  Dieu  et  de  Astratal, 
de  Podio  Moiso  e  de  San  Jurs  est  totum  de  pedagio  Valansole  et  totum  insimul 
deberet  colligi. 


n 


1   Pour  picis.  'Peut-être  pour  alum. 


A  LA   PRÉFACE.  LXxxi 

[VIII.   DE   SAXCTO  GABRIELE1.] 

1 .  Forma  et  modus  pedagii  de  Sancto  Gabriele.  Quod  castrum  tenet  Ainie- 
ricus  de  Tarascono,  sed  causam  nescio. 

Carga  omnium  pannorum  de  Francia,  de  Lombardia,  de  Avinio,  de  Nar- 
bona,  de  telis,  cordoano,  indi,  gingebre,  garofle,  céda,  sendatum,  safra, 
cera,  stamengia,  n  sol.  n  den.  Et  sit 2  carga  de  iinor  quintals. 

De  saumata  olei  xn  den. 

De  canebe  vi  den. 

De  canella  xn  den. 

De  anginis',  cabrellginis ,  mutoninis,  vi  den. 

De  pellibus  caprarum  et  buccorum  pilosis  xn  den. 

2.  De  comino,  de  castagis,  de  ferro,  de  acerio,  de  staio,  de  fustoniis,  de 
bresil,  de  ficubus,  xn  den. 

De  saumata  piscis4  vi  den.  Colla terius  m  ob. 

De  cotono  xn  den. 

De  saumata  muli  vel  roncini  m  den. 

De  saumata  asini  n  den. 

De  saumata  de  nucibus,  amigdalis,  n  den. 

De  modio  vini  n  den.,  et  est  modius  xn  saumatarum. 

3.  De  baco  i  den. 
De  tina  un  den. 

De  vaissello  mi  den. 

De  archa  n  den. 

De  scutellis,  talliatoris,  grasaletis,  broquis,  n  den. 

De  sercles,  pincbes,  n  den. 

De  brocquis  et  similibus  n  den. 

De  saumata  de  alleis  et  cepis  n  den. 

4.  De  saumata  de  veire  i  cupam  et  de  colleterio. 

De  sa[u]mata  ollarum  terre  vel  sirailium  n  den.  De  colleterio  i  den. 

De  porco  i  den. 

De  ove  vel  multone  i  ob. 

De  bove  vel  vacca  n  den. 

De  [e]quo  vel  mulo  n  den. 

De  saumata  tocius  bladi  et  leguminis  m  den. 

'  Fol.  75  V.  s  Pour  agninis. 

1  Lisez  -.fit.  *  Pour  picis. 

i  k 


lxxmi  APPENDICE 

De  saumata  '  n  den.  De  colleterio  i  den. 
De  saumata  panis,  i  den. 

[IX.    TARASCO*.] 

1.  De  fusta. 

De  arbore  navis  que  est  vu  palmorum  vel  plus  in  grosso  donat  lxx  sol. 

De  anteimo  navis  que  sit  vi  palmorum  et  dimidii  vel  plus  xxx  sol. 

De  timono  ad  navem  xv  sol. 

De  antena  vi  palmorum  xx  sol. 

De  antena  v  palmorum  et  dimidii  xi  sol. 

De  antena  v  palmorum  x  sol. 

De  [antena]  mi  palmorum  et  dimidii  v  sol. 

De  [antena]  un  palmorum  un  sol. 

2.  De  rovre  coirato  v  sol. 
De  rovre  rotondo  xv  sol. 

De  uno  cairato  de  saicel  fit  una  travata  de  fusta. 

De  duobus  cairrans  de  ruatis  s  fit  una  travata  de  fusta. 

De  xn  perticis  minutis  rotondis  fit  i  travata  de  fusta. 

De  xn  jazinis  minutis  fit  i  travata  de  fusta. 

De  jazinis  bastardis  fit  de  ira  vel  vi  una  travata  de  fusta. 

De  nu  caratis  que  trabuntur  bovum  i  travata  fuste. 

Et  de  quolibet  predictorum  percipiuntnr  xn  den.  etob. 

3.  De  alaudis  et  de  scodadis  de  quibus  fiunt  pragamena,  de  carga  ix  den. 
Et  istud  percipitur  a  x  annis  citra;  ante  vero  non  percipiebatur. 

De  lisno  facto  d.  *  l  sol.  De  barca  v  sol.  De  nave  dubitant. 
De  xx  taulis  de  sap  fit  i  travata,  xn  den.  et  ob. 
De  taulis  nogerii  v  vel  vi  fit  travata,  xn  den.  et  ob. 
De  taulis  de  rovre  magnis  x  fit  travata,  xn  den.  et  ob. 
De  fusta  unius  molendini  aure  v  sol. 
De  fusta  unius  molendini  aque  x  sol. 

4.  Carga  de  céda,  de  sandatis,  de  mi  quintals,  n  sol.  m  den.  etob. 
Carga  de  pennis  n  sol.  m  den.  et  ob. 

Aurum,   argentum,   moneta,  verdent,   mercimonia,    gala,  recalieia,   vestes 
facte,  pellia,  sunt  Ubere.  Tamen  vestes  et  pellia6  in  nundinibus  de  Bellicadro 

1  Ici  il  manque  sans  doute  un  mot.  *  11  ne  faut  probablement  pas  tenir  compte 

*  Fol.  78  v".  de  ce  d.,  ou  bien  il  faut  l'interpréter  par  dt- 

!  Au-dessus    du    mot    rua/h,    on    a  écrit     btntur. 

ruaus.  *  Peut-être  pour  ptlliaria.  Conf.  XII,  9 


A  LA  PREFACE.  lxxxiii 

mensis  madii  donant,  scilicet  vestes  secundum  valorem  pannoium;  de  pellia  ' 
de  honere  hominis  ni  den.,  bestie  vi  den. 

De  equo  vendendo  n  sol.  vi  den.,  si  transit  Rodanum,  si  venderetur  a  xn  lib. 
supra;  si  vero  minus,  solvit  tantum  un  den. 

5.  Forma  et  modus  percipiendi  pedagium  in  villa  Tarasconi  et  Rodano  in 
rébus  diversis  deportatis  per  Rodanum  ascendendo  vel  dcscendendo. 

Nihil  dixerunt  de  argent  vivo*,  verdent. 

Carga  i  pannorum  de  Avinono,  que  est  ix  pannoium,  dare  débet  n  sol. 
m  den.  et  ob. 

Carga  de  sera  !,  que  est  [de]  un  quintals,  n  sol.  m  den.  et  ob. 
Carga  piperis,  que  est  de  mi  quintals,  n  sol.  m  den.  et  ol>. 
Carga  degingebre,  que  est  de  un  quintals,  n  sol.  in  den.  et  ob. 
Carga  de  inde  similiter. 

6.  Carga  de  coriis  abtamptis  ''  similiter  in  omnibus. 

Carga  de  coriis  non  aptatis,  que  est  xx  coriorum,  n  sol.  ni  den.  et  ob. 

Carga  de  cordoauo,  que  est  de  un  quintals  vel  xn  douzenas,  in  sol.  m  den. 
et  ob. 

Carga  de  multonis  et  de  agninis  5  et  de  pellibus  edorum  xix  den.,  et  fit 
carga  de  mi  quintals. 

Carga  de  lana,  que  est  de  nn  quintals  vel  de  m  douxenis,  xtx  den. 

7.  Carga  de  comino,  de  canella,  de  riso,  de  sucre,  de  ficubus,  de  ferro,  de 
ascerio,  de  stopis,  de  canebe,  de  datils  %  de  melle,  de  oleo,  de  cordis,  de 
filo  cordarum,  de  pes,  de  piscibus  majus7,  salsatis  vel  non  salsatis,  de  cotono, 
de  fustanis,  de  castages  pelatis,  de  amicdalis  fractis,  et  fit  carga  de  mi  quin- 
tals, xix  den.  Et  de  brrassis  s,  sagimine,  cepo,  caseis. 

De  quolibet   melliario  tegularum,  ubicumque  discargentur,  ix  den.,  dum- 
modo  non  deponantur  apud  Tarasconum. 
Carga  de  plombo  de  un  quintals  vi  den. 

8.  Carga  tocius  bladi  et  tôt  ejus  9  leguminis,  que  fit  xv  vel  xn  seatariorom 
ad  mensuram  Tarasconi,  ixden.  etob. 

Carga  de  greza  vegetum,  que  est  de  mi  quintals,  ix  den. 

1  Dans  le  ras.,   le  paragraphe  finit  au  bas  4   Pour  aptatis. 

du  f.  78  V  avec  le  mot  pellia.  Les  mots  :  De  "Le  ms.  porte  aguinU. 

honere  hominis  m  den.  et  :  Bestie  vi  den.  l'or-  e  Le  ms.  porte  darils. 

ment  deux  petits  paragraphes  distincts  au  haut  7  Peut-être  pour  maris  ou  magnis. 

du  f.  79.  Nous  n'avons  pas  cru  pouvoir  conser-  "Il    faut   peut-être    lire    borrassis.    Conf. 

ver  ces  coupures.  XII,  9. 

*  Le  ms.  porte  vino.  9  Au  lieu  de  tôt  e/'i«,  il  faut  sans  doute  lire 

1  Pour  cera.  totius. 


lxxxiv  APPENDICE 

Carga  de  stamagiis,  que  est  de  mi  quintals,  n  sol.  m  den.  et  ob. 
Modium   de   russo,  quod  fit  de  lxxii  quintals,  in  quo  sunt  ni  saquiras  et 
dimidia,  vi  sol.  v  den.,  et  sola  saquira  xxn  den.  donat. 

9.  De  vino  portato  inferius  vel  superius  per  Rodanum,  de  quolibet  vaicello 
parvo  vel  magno  vi  den.  De  barralo  nibil.  Et  de  tribus  vaicellis  et  supra 
i  saumatam  de  vino.  De  duobus  vero  vaicellis  i  barrai  de  vino,  et  de  i  vaicello 
i  médium  barrai. 

Carga  de  telis  et  de  omnibus  pannis  Francie  et  Narbone  et  similium  et  de 
alupno  de  Pluma  et  de  Alamp,  et  de  sucrino1  n  sol.  ni  den.  et  ob.  Et  fit 
carga  xn  pannorum  de  Francia,  et  de  Narbona  xxmi  pannorum,  et  de 
alupnis  de  mi  quintals. 

Carga  de  alupmo  2  de  mi  quintals  ix  den. 

10.  De  sale  ascendenti  per  Rodanum  a  Bellicadro  superius,  de  modio  salis 
xvin  den.  pro  pedagio,  et  pro  usagio  de  quolibet  modio  un  den.  usque 
ad  xl,  quia  ultra  non  d[ebetur]  ;  et  in  dictis  mi  denariis  habet  dominus  cornes 
terciam  partem,  et  postquam  fuerint  completi  xn  den.  et  ob.  de  dictis 
mi  den.  dominus  cornes  percipit  inde  mi  den.  et  ob.  ;  ultra  tamen  postquam 
sunt  xl  modii  completi  percipiuntur  xvi  sol.  vin  den.  pro  usagio,  quamvis 
tantum  non  levarent  un  den.  pro  modio;  et  in  dictis  xvi  sol.  vin  den.  per- 
cipit dominus  cornes  pro  suo  tercio  et  ob.  vi  sol.  Et  bec  vera  sunt  de  usagio  '  si 
dicti  xl  modii  essent  in  uno  navigio  vel  plus,  quantumcumque  esset,  quod  non 
perciperentur  nisi  xvi  sol.  vin  den.  Si  vero  in  uno  navigio  essent  xl  modii  et 
duceret  aliud  navigium  cum  duobus  vel  tribus  vel  pluribus  modiis,  daret  usa- 
gium  ut  supra,  quamvis  essent  ejusdem  bominis.  Residuum  mi  denariorum 
est  militum  de  Tarascono. 

1 1 .  De  bomine  extraneo  descarganti  apud  Bellicadrum  salem  vel  ven- 
dentem  *  ibi  cuicumque,  percipit  dominus  cornes  de  quoUbet  modio  vi  den. 
et  ob.  libère  et  usagium  ut  supra.  Si  vero  fuerit  de  Tarascono  vel  de  Belli- 
cadro qui  descargaverit,  est  liber  de  pedagio,  tamen  nsagium  solvit  et  in  6 
modum.  Homo  vero  extraneus  si  discargaverit  apud  Tarasconum  salem, 
solvit  solummodo  usagium  ni  den.  et  non  pedagium.  Homines  de  Tarascono 
sunt  liberi. 

12.  De  minimis  de  pedagio. 

Bestia  quelibet  grossa  Provi[ncie]  de  loco  ubi  currerunt  regales  donat  mi  den. 

1   II  faut  peut-être  lire  :  de  Alamp  et  de  Su-  4  Lisez  :  vendente. 

crino,  n  sol.  B  Les  lettres  in  sont  surmontées  d'une  abré- 

9  Ici  il  doit  manquer  un  ou  deux  mots.  viation.   Il  faut   peut-être  rétablir  un  mot  ou» 

s  Le  ms.  porte  vusagio.  blie  par  le  copiste    :   et  in  supradictum  modum. 


A  LA  PREFACE.  lxxxv 

tnr.  Bestia  vero  de  loco  ubi  currerunt  raymundences  communiter  donat  n  den. 
tur.  Et  sic  de  omnibus  provi[neiis]  ubi  currerunt  monete  ejusdem  valoris , 
scilicet  regalium  vel  raymuudentium,  et  sic  debent  esse  quitie  a  pontanage 
tam  a  comité  quam  a  rege. 

Asinus,  undecumque  sit,  excepto  de  Tarascono  et  de  Bellicadro,  et  ex- 
ceptis bestiis  militum  et  filiorum  et  etiam  nobilium  vel  illorum  de  projenie , 
solvit  iden.,  quia  illi  sunt  liberi.  Clerici  omnes  solvunt,  exceptis  privilegiatis 
specialiter. 

13.  Quilibet  Lombardus  equitans  solvit  mi  den.;  tamen  sivadit  apud  Sanc- 
tum  Jacobum,  solvit  vm  den. 

Item  quilibet  et  quelibet  Lombardus  et  Lombarda,  si  iverint  pedes  apud 
Sanctum  Jacobum  ,  solvit  m  ob. 

Item  quilibet  alins  de  aliis  provinciis  qui  iverit  apud  Sanctum  Jacobum. 

Et  sunt  quiti  de  passagio  de  comitatu  Provincie  qui  sunt  liberi. 

Item  omnis  Spanus,  Anglicus,  Alamandus  qui  sit  Romeus  solvit  v  den. 

Item  omnes  descendentes  per  Rodanum  volentes  visitare  Sanctum  Jacobum 
vel  Sanctum  Gilium ,  ubicumque  se  applicuerit,  dummodo  non  applicaret  se  a 
parte  Provincie,  sunt  liberi;  tune  solvit  i  den.  pedes,  eques  vero  v  den.,  et 
hec  intelligantur  de  illis  qui  sunt  de  Lugduno  vel  supra.  A  Lugduno  citra  nihil 
donant.  Tamen  Mosse  judeus  dixit  quod  omnes  donant  exceptis  Provincia- 
libus. 

1 4 .  Castage  cum  scorcha  ,  poma  ,  pira ,  fondons ,  percica  ,  sorbe  ,  nespole , 
de  saumata  n  den. 

Nuce,  amicdale,  avellane  cum  crouello,  de  saumata  m  den.  et  ob.;  saumata 
fit  de  vm  eminis  rasis. 

De  saumata  de  aigriotis  et  de  cereiriis  n  den. 

De  lanceis,  de  scutellis,  grasaletis,  tallaidors,  circulis,  sciplis1  de  fusto.  pin- 
ges,  culliers,  percipiuntur  de  centum  quatuor. 

15.  De  bestiis  minutas  venientibus  de  partibus  Provincie  transeuntibus  Ro- 
danum, de  quatuor,  i  den. 

De  navigio  vendendo  scilicet  de  qualibet  poste  de  sola  seu  fondo  n  den. 

De  duabus  postibus  attingentibus  costatos  tantum  n  den.,  quia  ille  eompu- 
tantur  pro  una. 

Item  unam  remam  de  quolibet  navigio,  et  illam  redimunt  ad  arbitrium  pe- 
dejarii. 

16.  De  vitrio,  de  uno  coperio  n  cupas;  de  collerio  i  cupam. 

'  Pour  sefphis. 


lxxxvi  APPENDICE 

De  rapis  de  saumata  i  ob. 

De  saumata  carboni  i  den. 

De  rusca  ad  opus  corriuni  '  de  saumata  i  ob. 

De  ollens2  terre,  potis,  dorquis',  de  centum  quatuor,  vel  de  pretio  xxv"4. 

17.  Forma  et  modus  pedagii  de  portali  Tarasconi  qaam  sacramento  mani- 
festavit  Po[ncius]  de  Prato,  antiqus  pedejarius. 

Carga  omnium  pannorum  de  Francia,  de  Narbona,  de  Avinono,  de  te'is  et 
de  cordoano  et  de  indri,  de  pebre,  de  gingebre,  de  cera,  de  garofle,  de  céda, 
de  sandatis,  de  stamegiis,  douât  n  sol.  n  den.  regales.  Et  fit  carga  de  mi  quin- 
tals.  Si  minus  est,  donat  secundum  quod  est.  Et  hoc  intelligatur  de  illis  qui 
non  dederunt  pedagium  ad  Rodanum. 

De  omnibus  aliis  ut  de  oleo,  de  canebe,  de  canella,  de  anginis  5  et  de  pel- 
libus  edorum  et  agnorum  et  de  multoninis,  de  comino,  de  castagis ,  de  ferro, 
de  stangno ,  de  ficubus ,  de  piscibus  salsatis ,  de  cotono ,  de  fustanis ,  de  bresil 
et  similibus,  douât  li  carga,  a  v  annis  citra,  xvin  den.  ;  tamen  consuevit  date 
tantummodo  xni  den. 

18.  Item  bestia  cargada  de  sale  n  den. 

De  vaicello,  de  bacono,  de  mola,  de  tina,  de  archa  cum  pecollis  noiis, 
nu  den. 

De  donga  scilicet  de  xxv  dogilis  '  cum  bugis  un  den. 

De  bestia  cargada  de  fructibus  n  den 

De  scudellis,  de  culliers,  de  grasaletis,  de  talladors,  de  lanceis,  de  pinges, 
de  ciphis,  de  cilclis  percipit  pedegerius  de  centum  un. 

De  bestia  cargata  de  verre  n  copas  vel  de  illo  verre  quod  est  ibi. 

De  bestia  cargata  de  brocs,  vel  de  cornudis,  de  barralis,  n  den. 

De  ollis  terrœ  de  centum  un. 

19.  De  bestia  cargada  de  cepis,  de  alleis,  i  rest. 

De  bestia  cargada  de  blado  toto  et  legumine  et  farina  mi  den.  et  m  poiesas. 
Et  fit  saumata  de  vni  cestariis  ' . 

De  grossa  vendenda  bestia  i  ob.  ;  tamen  si  venditur  homini  [de]  Tarascono 
nihil  donat. 

De  bestia  vendenda  minuta,  de  mi  bestias  i  den.  tur. 

Hoc  tamen  sciendum  est  quod  omnia  supradicta  donant  pedagium  supra- 


1   Lisez  coriorum. 

*  Lisez  :  ollis. 

5  Peut-être  pour  broquis. 

*  Sous-entendu  pars. 
Pour  agninis. 


'  Le  ms.  porte  iogi  et  au-dessus  de  la  ligue 
un  /  traversé  d'un  trait. 

'  La  phrase  Et  fit  saumata  de  vm  cestariis 
a  été  rejetée  dans  le  ms.  à  la  fin  de  l'article 
suivant. 


A  LA  PREFACE.  lxxxvii 

dictorum  ad  portale  si  non  solverin[t]    in  Jernega  pedagium;  quia  si  solverint 
vadunt  libère  sine  isto  pedagio  de  portali. 

20.  Forma  et  modus  pedagii  de  Saneto  Gabiïele,  qnod  percipitur  sub  forma 
pedagii  portalis  de  Tarascono  pro  majori  parte,  quia  de  omnibus  infra  scriptis, 
oleo,  canebe,  canella,  anginis  %  pellibus  edorum ,  agnorum ,  multoninis , 
comino ,  castagis ,  ferro ,  stangno ,  ficubus ,  piscibus  salsatis ,  cotono ,  fustanis , 
bresil  et  similibus ,  ex  quibus  datur  médium  pedagium  secundum  formam  de 
Tarascono  et  ex  quibus  fit  carga  demi  quintals,  donat  carga  xm  den.  tan- 
tummodo.  In  omnibus  aliis  servatur  modus  et  forma  dicti  pedagii  portalis  de 
Tarascono  in  isto  pedagio  de  San  Gabriel. 

2 1 .  Forma  et  modus  percipiendi  pedagium  constitutum  apud  Bellicadrum  et 
Tarasconem  in  ponte  de  novo  facto  anno  Domini  M°  CC°  L°  I". 

Bestia  portans  trocellum  seu  balam  donat  m  ob.  tur.;  tamen  homines  sunt 
quitii.  Si  vero  fuerit  sine  honere  seu  cargo  i  ob. 

Bestia  grossa  cargada  de  aliis,  scilicet  de  grano,  de  ligumine,  de  blado  alio, 
de  carbono,  de  ortalagiis,  de  fructibus,  i  den.,  ductore  quitio.  Et  vocatur 
bestia  grossa  mulus,  mula,  roncinus,  equs.  Si  vero  disgargatus,  i  ob. 

Asinus  et  asina  carga  tus  de  predictis  vel  sine  cargo  i  ob.,  ductore  quitio. 

Cadriga  cargata  vi  den.;  vacua  vero  m  den. 

22.  Homo  vero  transiens  Bodanum  donat  medietatem  oboli.  Si  vero  eodem 
die  incontinenti  vult  redire,  reddit  libère.  Et  boc  intelligitur  tamdehominibus 
Bellicadri  etTarasconi  quam  aliorum  locorum. 

Bestie  brave,  antequam  equite[n]tur ,  si  ducantur  ultra  Bodanum,  dant 
mi  bestie  i  den. 

Si  vero  pautiores  quis  duxerit,  est  quitius  pro  medietate  oboli. 

De  bestiis  minutis  si  transeunt  per  pontem  dant  nu  bestie  medietatem 
oboli. 

Omnis  equitans  dat  i  ob.  qualibet  vice  sui  transitus. 

Omnes  servientes  domini  régis  et  domini  comitis  et  mona[s]terii  domini 
comitis  sunt  liberi  de  isto  pedagio  tamdiu  quamdiu  fuerint  in  ejus  servitio. 

Hoc  juraverunt  et  dixeruntMosse  judeusetCrescas  suo  sacramento,  Bainal- 
dus  Francigena  pedegerius. 

[X.    AVINIO2.] 

1 .  Communia  civitatds  Avinioni  habet  bos  redditus  in  villa  Avinioni  et  bas 
proprietates  et  res. 

'   Pour  agninit.  *  Fol.  80  y". 


iaxxvui  APPENDICE 

Palacium  in  quo  jus  redditur. 

Item  doinum  cesteraren  '  ubi  venditur  bladum,  et  percipitur  ibi  de  toto 
blado,  legumine  et  fructibus  venditis  in  civitate  Avinioni  vel  territorio  trice- 
sima  pars  de  extraneis.  Cives  vero  Avinionenses  erant  liberi  quando  vendebant 
bladum  suum,  scilicet  quod  habuerant  de  terris  propriis.  Si  vero  dicti  cives 
aliquod  bladum  vel  legumen  vel  fructus  emebant  extra  civitatem  Avinioni 
vel  aliter  acquirebant  et  illud  vendebant  post  in  villa  Avinioni  vel  ejus  ter- 
ritorio ,  dabant  tune  solum  sexagesimam  partem,  tamen  a  sex  annis  citra , 
tempore  inicii  hujus  modi  confrasrie  modo  fracte,  fecerunt  se  liberos  et  im- 
munes. 

2.  Mensura  vini  est  communis  et  percipitur  de  quolibet  modio  vini  venditi 
i  den.  et  a  modo  inferius  i  ob. 

Canna  mellis  et  olei  est  communis  et  percipitur  de  qualibet  canna  vendita 
i  ob. 

Corda  canabaciorum,  de  x  cannis  mensuratis  i  den.  percipitur. 

Quintale  est  communis  et  percipitur  de  quolibet  quintali  cujuslibet  rei  i  den. 
inter  emptorem  et  venditorem. 

3.  Itemhabet  omnesjusticias,  banna,  bullam  curie  que  venditur  milib.,  in- 
farum  quod  venditur  nu  lib. 

Banasta  russi. 

Golla  de  cineribus. 

Scandai  de  calce. 

Pondus  fili  de  lana,  et  percipitur  de  mi  lib.  i  ob.,  et  de  vm  [lib.]  i  den., 
et  de  c  lib.  xn  den.,  et  sic  descendendo  et  ascendendo. 

Pondus  farine,  et  percipitur  de  qualibet  saumata  i  den.,  et  fit  saumata  de 
n  manganeriis  et  supra;  inferius  nibil  dat. 

4.  Lesde  et  linge  vaccarum  et  pedagia  vetera  de  rébus  minutis  et  blado,  in 
quibus  omnibus,  cura  sunt  congregata,  communie  percipiebant  *  sexagesimam 
partem. 

Pedagium  salis  ascendentis  per  Rodanum ,  de  quolibet  navigio  completo , 
quod  est  de  nu"  modiis ,  percipiuntur  lx  sol.  et  xxx  sest.  de  sale  ab  hominibus 
Avinioni;  de  extraneis  vero  lxi  sol.  n  den.  et  xxxnn  sest.  de  sale;  ubi  com- 
mune percipiebat  vm  sol.  n  den.  et  ob.;  si  plus  est  vel  minus,  juxta  modum 
predictum. 


1   Peut-être  pour  cestarensem ,  la  maison  du       *   Il  faut  sans  doute  lire   :   commune  percipie- 
sétier.  iat. 


A  LA  PREFACE.  iaxxix 

[XI.   ORGO1.] 

1 .  Forma  et  modus  pedagii  de  Orgono  et  Sancti  Antiol  per  totum  insimul 
collectum. 

Carga  de  pannis ,  telis ,  pebre  ,  gingebre ,  garofle  ,  safra  ,  indi ,  bresil ,  cen- 
dato,  céda,  cera ,  cordoano  ,  grana,  stamengis,  pennis  et  similibus,  ex  qui- 
bus  fit  carga  de  mi  quint als,  xvn  den. 

Carga  de  canebe  vin  den.  et  ob. 

Carga  de  pez  saumata  un  den. 

Carga  de  amigdalis  aptatis  xvn  den. 

Carga  de  comino  xvn  den. 

2 .  Carga  de  acerio  x  den . 
Carga  de  piscibus  salsatis  vi  den. 

Saumata  vero  de  piscibus  miuutis  un  den.  Collaterius  vero  donat  n  den. 
Saumata  de  parapsidibus  et  similibus  et  de  tota  f'usta  n  den. 
Saumata  de  cirogrillis  vi  den. 
Quatuor  bestie  minute  i  den . 
De  saumata  ollarum  de  veire  n  den. 

Collaterius  donat  de  omnibus  istis  i  den.  seu  médium  pedagium  excepte  de 
sale  de  quo  est  liber. 

3.  Judeus  in  equo  donat  vi  den.;  pedes  m  den.  Tamen  novum  est. 
Carga  de  stopis,  saumata,  mi  den. 

Carga  de  ficubus  et  castagis  un  den. 

De  plombo. 

Carga  de  ferro  un  den. 

Carga  de  toto  alup  xvn  den. 

Carga  de  cabrunis  et  coriis  boum  pilosis  xvn  den. 

4.  Carga  de  caseis  x  den. 

Carga  de  sagimine  et  cepo  vi  den. 
Carga  de  camelis  xvn  den. 
Saumata  de  cepis,  de  alleis,  n  den. 

Saumata  de  blado  toto  et  legumine  et  de  nucibus  et  farina  n  den.,  et  sic  de 
omnibus  fructibus. 

5.  Saumata  de  vino  n  den. 
Saumata  de  cineribus  n  den. 

'  Fol.  82  t\ 

I  7 


se  APPENDICE 

Bos,  vacca,  asinus,  roncinus,  si  vendantur,  n  den.  Equsv  s.  '  n  s.  vi  den. 
Porcus  i  den. 

Saumata  de  sale  de  asino  u  den.  Bestia  grossa  un  den. 

6.  Pesagium  navis  de  Orgono. 

De  omni  trocello  cum  bestia  n  den. 

De  omnibus  aliis  bestia  cargata  i  den. 

Bestia  diseargata  i  den. 

Homo  sine  bestia  i  ob. 

In  quo  pedagio  percipit  dominus  cornes  in  dnodecima  parte  terciam  parlent, 
quia  Po[ncius]  de  Orgo  et  domina  Aiselena  et  domina  Bertranda ,  cujus  domi- 
nus cornes  partem  babuit  ex  emptione,  percipiebant  de  xn  partibus  imam  par- 
tem et  dimidiam,  et  [de]  istis  domina  Aiselena  percipit  tertiam  partem,  id  est 
mediam  partem  in  parte  intégra;  Po[ncius]  d'Orgo  percipit  duas  partes,  et  do- 
minus cornes  terciam  partem  partis  intègre  ratione  dicte  emptionis.  Et  sic,  con- 
gregatis  xu  solidis  de  pesagio  navis,  domini  de  Cavalliono  percipiunt  vi  sol., 
qui  medietatem  babent,  et  domini  de  Orgono  alios  vi  sol.,  in  quibus  dominus 
cornes  habet  un  den.  tantum. 

7.  De  quolibet  rat  fuste  percipitur  una  carreria  tota ,  salvis  tamen  dominis 
ratis  costatis  ratis,  et  levata  illa  carreria  iterum  per  tota  rate  percipiuntur 
xx  den.,  de  quibus  omnibus,  scilicet  tam  de  fusta  quam  de  denariis,  percipit 
dominus  cornes  medietatem  ;  alia  vero  medietas  dividitur  per  médium  ,  et  unam 
medietatem  percipiunt  P.  de  Cabanis  et  Gorda  Fens  ;  de  alia  vero  medietate 2 
percipit  R.  de  Orgo  cum  beredibus  terciam  partem  ;  aliam  vero  terciam  partem 
idem  R.  d'Orgo  per  se  ratione  emptionis  quam  fecit  a  R.  Laugerio  de  Islla  ; 
aliam  terciam  partem  percipit  Po.  de  Orgo  et  domina  Aiselena  et  dominus 
cornes  ratione  emptionis  domine  Bertrande,  sororis  dicti  Po[ncii],  in  qua  parte 
domina  Aiselena  percipit  terciam  partem  ;  in  duobus  vero  partibus  remanen- 
tibus  Ponsius  d'Orgo  percipit  duas  partes  et  dominus  cornes  unam  ratione 
dicte  emptionis. 

8.  Hec  forma  debuisset  superius  esse  posita  cum  domini  de  Orgono  perci- 
piant  aliquam  partem  scilicet  infra  scriptam. 

In  pedagio  de  veire,  de  ollis  ,  de  piscibus  ,  de  averi  minuto  percipiunt  terciam 
partem  integram. 

In  pedagio  salis,  scilicet  de  saumata  dabantur  u  den.  et  ob.  raym.,  in  quo 
obolo  raym.  predicti  domini  percipiunt  solum  terciam  partem. 

Item  sciendum  est  quod.  de  omni  re  de  qua  dabantur  mi  den.  raym.  in  uno 

1   Ici  il  doit  manquer  mi  mot.  -  Le  ms.  porte  medietatem. 


A  LA  PREFACE.  xci 

solo  deiuirio  predictorum  un  denariorum  predicti  domini  percipiunt  terciam 
partent  et  sic  dominas  cornes  percipiebat  ni  den.  et  très  partes  alterius  dena- 
rii.  Et  hoc  intelligas,  quantumcumque  ascendat  pedagium,  quod  dicti  domini 
non  percipiunt  nisi  terciam  partem  unius  denarii,  qnia  tantumdem  percipiunt 
de  un  den.  quantum  perciperent  de  xvn  vel  ultra. 

[XII.    ARELATES1.] 

1 .  Forma  et  modus  pedagii  deTeullia,  quod  est  domini  comitis. 

Carga omnium  pannorum,  telis ,  piperis ,  safra,  cordoano,  de  salis,  de  indi, 
de  garofle,  de  bresil ,  de  stamengiis,  de  pennis,  de  argento  vivo,  de  verderet, 
de  sucre  puro,  grana  ex  qua  lit  tigta,  de  anginis2,  de  cera ,  de  cenda',  de 
sandatis,  de  gingebre,  donat  n  sol.   n  den.  Quod  est  rin  quintals. 

2.  Carga  de  canebe  adobato,  que  est  mi  quintals,  donat  xm  den.,  vel  de 
octo  quintals  n  sol.  n  den. 

Carga  de  canebe  non  aptato,  que  est  xn  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  stopis,  que  est  xn  quintals,  n  sol,  n  den. 

Carga  de  ficubus  et  de  castangiis,  que  est  vi  saccorum,  h  sol.  n  den. 

Carga  de  pez,  que  est  de  xn  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  plo[m]bo,  que  est  de  l  quintals,  n  sol.  n  den. 

3.  Carga  de  amendalis  *  fractis,  que  est  de  vin  quintals,  n  sol.  n  den. 
Carga  de  ferro  de  xn  quintals  n  sol.  n  den. 

Carga  de  comino  de  vm  quintals  n  sol  il.  den. 

Carga  de  alup  de  Balcano,  que  est  xx  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  acerio,  que  est  trium  saccorum,  n  sol.  n  den. 

4.  Carga  de  cabrunis  pelasis,  vin  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  coriorum  bovum  pilosorum,  que  est  xl  coriorum  ,  n  sol.  n  den. 

Carga  caseorum,  que  est  vin  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  alup  de  Pluma,  vin  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  alup  de  Alomp,  vm  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  alup  de  Castillia,  vm  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  canella,  vin  quintals,  n  sol.  n  den. 

5.  Saumata  piscis  salsati  e[m]pta  extra  Aralatum  vi  den.,  ascendens  per  Ro- 
danum  vel  descendens. 

Carga  cepi  et  sagiminis,  vm  quintals,  n  sol.  n  den. 
Carga  de  coriis  camelorum ,  de  xl,  n  sol.  n  den. 

'    Fol.  8t.  a   Pour  céda. 

2   Pour  agninis.  1    Le  ms.  porte  amendaloi . 


xcii  APPENDICE 

Saumata  piscis  salsati  exiens  per  terram  vi  den. 
Carga  argenti  vivi  de  mi  quintals,  n  sol.  n  den. 
Carga  de  verdeto  ,  ni  quintals  ,  u  sol.  n  den. 

6.  Carga  de  annona  desrendens  vel  ascendens  per  Rodanum  ab  Arelate 
supra  versus  mare,  que  est  l  cestariorum,  donat  n  sol.  n  den. 

Carga  ordei  et  civate  et  tocius  bladi  et  de  legumine,  que  est  c  cestariorum, 
donat  simili  modo.  Tamen  si  venderentur  apud  Arelatem,  niliil  darent. 

Carga  de  viuo,  que  est  trium  modiorum,  descendens  vel  ascendens,  similiter 
donat  ii  sol.  n  den. 

Carga  de  baconis,  que  fit  de  vi  bacouis,  n  sol.  n  den. 

7.  Carga  de  ris,  vm  quintals,  n  sol.  n  den. 
Carga  de  racaliscia,  xn  quintals,  usol.  n  den. 

Carga  olei  et  mellis  de  mi  meliarolis  n  sol.  n  den.  Et  est  bonus  n  bes- 
tiarum. 

Carga  de  lino  ,  vin  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  cotono,  vm  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  borra,  vm  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  pulvere  de  sucre,  vm  quintals,  n  sol.  n  den. 

8.  Carga  de  filo,  vi  quintals,  n  sol.  n  den. 
Carga  de  cordis,  vm  quintals,  n  sol.  n  den. 
Carga  de  lana,  vm  quintals,  n  sol.  n  den. 
Carga  de  galis,  xn  quintals,  n  sol.  n  den. 
Carga  de  gresa,  xxv  quintals,  n  sol.  n  den. 

Carga  de  ros,  vi  modiorum  hujus  ville,  qui  sunt  unus  modius  de  Mou- 
peslier,  xm  den. 

Carga  de  dantils  ',  vi  quintals,  n  sol.  n  den. 

9.  Carga  de  borrasciis,  vm  quintals,  n  sol.  n  den. 
De  mellgerio  tegularum  vi  den. 

Carga  de  sabba,  xn  quintals,  n  sol.  n  den. 

Argentum,  aurum,  moneta,  vestes  faite,  mercimoria,  pelliaria  sunt  libère, 
et  collerius  francus  si  iverit  per  terram  vel  Rodanum. 

10.  De  arbore  navis  vu  pahnorum  in  grosso  vel  plus,  quantumcumque 
fuerit,  datur  xxv  sol.  Tamen  si  minus  f'uerit,  usque  ad  mi  palmos ,  pro  quo- 
libet palmo  xn  den.;  a  im  vero  palmis  inferius  donat  xn  den.  tantum. 

I  cairan  de  ruans  vi  den. 
Cairant  de  saicel  xn  den. 

'    Lise/,  dalils. 


A  LA   PREFACE.  xcui 

11.  De  donzena  et  dimidia  de  razinis  bastardis,  de  quibus  fit  travata, 
xn  den. 

De  vu  cairatis  que  ducuntur  bobus,  de  quibus  fit  carga,  xu  den. 

De  timono  navis  v  sol. 

De  rovre  rotondo  navis  v  sol. 

De  rovre  cairato  m  sol. 

De  taulis,  tribus  donzenis,  de  quibus  travata,  xn  den. 

De  ligno  facto  rote  xv  sol. 

De  nauno  dubitat. 

De  barca  n  sol. 

De  saumata  de  barrallis  et  de  scutellis,  grasaletis,  cossis  buiseis,  pincbis. 

De  carga  de  alaugis,  ïiii  quintals,  n  sol.  n  den. 

13.  Forma  pedagii  salis. 

De  sali  ascendenti  per  llodanum,  dat  modius  quilibet  v  sol. 

De  sali  déporta to  per  terrain  de  quolibet  sestario  m  den.  Tamen  cives 
Arelatenses,  si  sibi  sine  fraude  emunt,  sunt  liberi  ad  opus  sui. 

De  monlazone  salis,  scilicet  de  quolibet  modio  mi  den.  et  ob. ,  qui  per 
multos  pariarios  dividitur ,  et  dominus  cornes  percipit  inde  xxxvi""  partem, 
scilicet  de  ni  solidis  i  denarium  ,  qucm  denarium  percipit  Tremoleta  ad  vitain, 
ut  dicitur. 

14.  Forma  et  modus  pedagii  de  Tricatallia,  quod  erat  domini  Barralis, 
descendentis  per  Rodanum*. 

Carga  de  omnibus  pannis  lane  et  de  omnibus  telis  lineis  et  de  stamengiis 
et  de  canebe  batut  et  de  verdent  venientibus  descendendo  per  Rodanum,  que 
est  de  mi  quintals,  donat  x  den. 

Carga  de  canebe  crudo,  de  nu  quintals,  vu  den. 

Carga  de  pez5,  que  [est]  de  mi  quintals,  mi  den. 

15.  De  quintal  de  stopa  i  den. 
De  quintal  fili  m  den. 

De  quintal  de  covre,  de  arain ,  de  stanio,  de  mental  operato  vel  non 
operato  3,  m  den. 

De  quintal  de  amigdalis  fractis  et  abtatis  m  den. 

De  c  cestariis  annone,  ordei,  avene,  milii,  cicerum,  fabarum,  de  lentilgiis, 
de  gaicis,  gairotis,  de  amigdolis  *  cum  crouellio,  de  pe/.ols,  xvm  den. 

'    Au  f.  85  du  Registre,  on  trouve  un  texte  a   Penz  :  f.  85. 

abrégé  et  cancellé  de  ce  chapitre;    il  est  inti-  s  De  cramp,    de  métal,  de  stagio  operato  vel 

tulé  :  Forma  et  modus  pedagii  Jrelatensis  auod  ami  :  f.  35. 

percipitur.  «   Lisez  :  amigdalis. 


xciv  APPENDICE 

16.  De  quolibet  modio  russi  '  xi  den.  et  poiezam. 

De  xn  quintals  et  dimidio  de  plombo  mi  den.  et  poiesani. 

De  quintal  cepi  et  sagiminis  m  den. 

De  quolibet  bacco  J  ni  den. 

De  qualibet  melliairola  3  olei  et  mellis  in  den. 

17.  Carga  argenti  vivi  et  ferri,  de  mi  quintals,  xi  den.  et  pozesa. 

De  quolibet  centenaiio  parapsidum,  de  talliadors,  de  grazaletis,  de  ci- 
phis,  de  cocis,  cloquearibus,  de  pinges  ',  donant  i  parapsidem  et  sie  de  sin- 
gulis. 

De  qualibet  gabia  de  veire,  que  est  6  bonus  unius  hominis,  i  copa. 

48.  De  quolibet  navigio  vel  ligno  6  descendenti  per  Rodanum  cum  vino  et 
versus  mare  donat  v  sol.  et  i  plénum  barrai  de  vino.  Si  vero  discargaret  a 
Trulia  superius ,  scilicet  a  palo  superius ,  donat  i  barrai  de  vino  tantum- 
modo;  si  vero  a  palo  inferius  in  villa  Aralati,  nichil  donat  huic  pedagio. 

De  v  sestariis  de  nucibus,  de  pomis,  de  nespolis,  de  cereriis,  condonis,  pins, 
de  sorbis  et  de  aliis  fructibus  '  i  den. 

19.  De  radel  si  it 8  apud  Tricatalliam  si  desfazia  perciperet  pedejarius  tons 
lo  gouers  quibus  regitur  et  rema  et  talaguias  et  juga  et  redortas.  Et  liée  ven- 
debantur  de  minori  radel  v  sol.  ray.,et  de  majori  l  sol.  ray. 

Item  de  quolibet  cairato  de  ruans  et  de  saicel  mi  den.  etob. 
Item  de  duobus  carratis  que  trauntur  cum  bobus  mi  den.  et  ob. 
Item  de  una  donz[en]a  dejasinis  un  den.  et  ob. 
Item  de  i  donzena  de  perticis  sive  cabrions  m  den. 

20.  Item  de  xxv  taulis  de  sappo  9  un  den.  et  ob. 
Item  de  i  taula  de  nogerio  n  den. 

Item  de  timono  navis  vu  sol.  vi  den. 

De  rovre  cairato  un  sol. 

De  aliis  rovres  subtilioribus  de  quolibet  xvm  den. 

21.  De  arbore  navis  vu  palmorum  in  grosso  xxv  sol.  ;  tamen  si  plurimorum 
essent  palmorum,  de  quolibet  palmo,  quantumcumque  ascenderet,  x  sol.  Et 
mensuratur  arbor  in  capite  vi  goior.  a  capite  radicis. 

1   De  q.  m.  rujfi  et  herbe  :  f.  85.  '   De  nocibus,  pomorum,  nespolarum,  cereria- 

*  Baccono:i.  8">.  rum,  condonorum  ,  pirorum ,   sorbarum   et  simi- 
»   Mellairola  :  f.  85.  lium  '  f-  8S  v°. 

4    De  q.  c.  p.  cipliorum,  grazalctorum,  de  tal-  8  La  lecture  des  mots  si  it  u'est  pas  certaine 

liadors,  pixidum,  pectinum,   boicesorum,   coso-  Au  f.  85  V  on  lit  :  De  radel  de  fusta  ;  le  reste 

rum,  cloqueriorum  :  f   85  v°.  àe.  l'article  a  été  omis. 

"   De  vitrio  seu  veire  que  sit  :  f.  83  v".  °  Le  ms.  porte  sap  avec  un  signe  d'abrévi;i- 

*  Navigio  et  ligno  :  f.  85  v".  uou- 


A   LA   PREFACE.  xcv 

De  arbore  navis  a  vu  palmis  inferius  tisque  ad  très  palmos,  de  quolibet 
palmo  \ii  den.;  et  a  mi  palmis  inferius  tanluni  ix  den.  de  tota  arbore. 

De  navigio  honerato  crucesignatis  dantur  due  reme,  que  possunt  valere 
circa  vi  den.  ;  aliud  lignum  nihil  daret. 

22.  Saumata  de  collares,  de  barrais;  de  boicesas,  de  cercles,  de  scapols,  de 
soequis  ',  vi  den. 

De  mellierio2  tegularum  vi  den. 

De  modio  salis,  si  ascenderit  apud  Bellicadrum  vel  Tarasconum,  v  poiesos. 
Si  vero  superius,  ni  den.  et  poiesam.  Et  hoc  est  usque  ad  un"  modios.  Si 
vero  fuerint  ibi  nu51  modii  completi,  darentur  xxim  sol.  vm  den.  et  nihil 
plus,  quantumcumque  esset. 

23.  Del  quintal  de  gresa  i  den. 

De  v  donzenis  restarum  ceparum  i  den. 

De  saumata  alleorum  i  den. 

De  donzena  caseorum  i  den. 

De  multone  vivo,  de  capra ,  ove,  i  ob. 

De  porco  vivo  i  den. 

De  bove  n  den. 

24.  De  xn  jazinis  bastardis  sex  den. 

De  c  ollis  et  potis  de  terra  i  olla  vel  potum. 

Carga  [de]  borra  et  de  pelo  de  mi  quintals  ix  den. 

25.  Hec  omnia  sunt  libéra  et  franca  si  emantur  vel  vendantur  sine 
fraude  in  villa  Arelati  de  isto  pedagio,  excepto  vino,  ut  supradictum  est, 
et  sale. 

26.  Carga  de  pedagio3  de  levant,  de  cordoano  abtato  vel  non,  pi- 
pere,  grana  et  cera,  gingebre,  canella,  incenso,  de  bresil,  indi,  de  lança', 
solpre. 

De  arzisca,  de  alup  de  Alamp,  de  alup  de  Castillia,  de  alump  de  Pluma  * 
garofle,  de  safra,  fustanis,  sandatis,  cendate',  cotono,  pannis  Lombardie',  de 
lana,  conillginis  et  de  angellinis,  cabrellgenis  *  et  similibus  ix  den.  Et  fit 
carga  de  nu  quintals. 


1   De  collares,  barrais,  celcles,  de  sclapons,  de  speclel  pelosis  et   coriis  bovum   abtatis ,   piperis, 

sôcquis  :  f.  85  Ve.  grane,  etc. 

i  Pour  millerio.  •    Laça  :  f.  85  V". 

1  Cet  article  pourrait  bien  être  corrompu.  "  Alup  de  Pluma  :  f.  85  v". 

Au  passage  correspondant  du  texte  abrégé  et         c  De  céda  :  f.  85  v". 
cancellé  on  lit  :  Pedagium  de  ascendentilus  per  7   I.ombavdis  :  f.  85  v. 

Rudanutu.   Carga  de  corduarw,  de  coriu  ejmdem  *  Anginis,  cabrellginis  :  f.  85  v". 


icvi  APPENDICE 

27.  Carga  de  alup  de  Bolca  l  de  x  quintals  xi  den.  et  poiesam. 
Saccus  de  ficubus,  de  castaneis  et  de  acerio  et  de  ferro  m  den.  et  oh. 
Carga  de    datils  et  de  comino,  de  ris,   de  anis  2,  de  recaliscia,  que  est  de 

mi  quintals,  vu  den. 

De  qualibet  saumata  de  melletis  ,  de  sardinis  et  de  aliis  piscibus  salsatis 
vi  den. 

28.  Carga  de  coriis  pilosis  bovum,  de  xx  coriis  ix  den. 
Carga  de  gallis  de  nu  quintals  ix  den. 

Carga  de  sabono  de  un  quintals  ix  den. 

Carga  de  aulagis3   de  mi  quintals  vn  den. 

Hec  omnia  sunt  i'ranca,  ut  supra  dicitur,  de  descendentibus  ' . 

29.  Cartularium  pedagii  veteris  burgi  de  Arelate  et  tocius  civitatis. 

De  eminis  tocius  bladi  et  tocius  leguminis  descendentis  versus  mare  m  sol. 
mi  den.  et  ob.,  ubicunique  ematur,  sive  Arelate  vel  extra,  dum  modum  ' 
faciat  transitum  ante  Arelatem,  in  quibus  m  sol.  im  den.  et  ob.  dominus 
Barrallus  percipit  sextam  partem  quitiam  et  residue  v  partes  ponuntur  insimul 
cum  quibusdam  aliis  infra  scriptis,  de  quibus,  cum  facta  fuerit  summa  xvi  sol. 
ettrium  ob.,  percipiebat  xvn  den.  et  poiesam  pro  dominio  Bursi. 

Item  pro  singulis  trocellis  pannorum  et  telarum  et  stameniarum  et  aliis  de 
quacumque  ie  factis,  et  pro  singulis  cargiis  cujus  rei,  veniendo  desuper  per 
Rodanumvel  per  tenam  eundo  ad  mare,  xm  den.,  de  quibus  Barrallus  perci- 
piebat ii  den.  et  poiesam;  reliqui  x  den.  m  poiesas0  ponuntur  in  predictis 
v  partibus. 

30.  Item  pro  singulis  quintalibus  anginorum,  lane  lavate  et  cepi  et  sagi- 
minis  et  filati,  de  coloia  et  cordarum  et  plume  et  stangi  et  metalli  et  cupreii 
operati  vel  non,  in  den.  minus  poiesam,  veniendo  desuper,  eundo  ad  mare 
per  Rodanum  vel  terram,  et  Barrallus  m  poiesas  quitias;  predicti  vero  un  den. 
minus  poiesa  ponuntur  in  jam  dictis  partibus. 

Item  pro  singulis  quintalibus,  eundo  ad  mare  desuper,  plo[m]bi,  grese, 
stoparum,  canebi  crudi,  v  poiesis.  Barrallus  vero  percipit  i  poiesam;  relique 
v  poiese  ponuntur  in  dictis  v  partibus. 

31.  Item  pro  singulis  melliairolis,  veniendo  desuper  ad  mare,  olei,  mellis, 
mi  den.  minus  poiesam.  Barrallus  ni  poiesas  quitias  ;  reliqui  nu  den.  minus 
et  poiesa  ponentur  in  dictis  v  partibus. 

1   De  Rorcano  :  t.  85  \".  ces  mots  :  Hoc  juraverunt  Salvis  judeus^Çrescat 

*   De  riso    anislo  :  f.  85  v°.  <&  Profactus,  Compratus,  Crescas  de  Les. 

»  De  auragis  :  f.  8b  V.  8  L'sez  modo. 

4  A  la  fin  du  texte  abrégé  et  caucellé  on  lit         °  Lisez  :  poiese. 


À  LA   PREFACE.  xcvn 

De  qualibet  donzeua  caseorum  i  den.  et  poiesam,  in  quibus  v  poiesis  Bar- 
rallus percipit  sextam  partem  quitiam;  residuuni  ponitur  in  dictis  v  partibus. 

32.  De  quolibet  bacono  ubicumque  empto ,  dummodo  deportetur  versus 
mare,  i  den.,  in  quo  Barrallus  percipit  sextam  partem  quitiam;  residuuni 
ponitur  in  dictis  v  partibus. 

De  quolibet  multone  vivo,  capra,  ove,  i  den.,  qui  totus  ponitur  in  dictis 
v  partibus. 

33.  De  quolibet  modio  ruffi  veniens  de  supra  xi  den.  et  poiesam.  Barrallus 
percipit  n  den.  et  poiesam  quitia  ;  reliqui  xi  den.  poiesam  *  ponuntur  in  dictis 
v  partibus. 

De  quolibet  centenario  parapsidum,  grasaletorum  et  taliadorum  et  simi- 
lium  percipiuntnr  in  parapsides  et  sic  de  aliis,  que  ponuntur  in  dictis  v  par- 
tibus. 

De  qualibet  gabia  de  veire  ni  copas  que  ponuntur  in  dictis  v  partibus. 

34.  In  quibus  v  partibus,  cum  sint  xvi  sol.  ni  ob.  completi,  dominus  Bar- 
rallus percipit  xvn  den.  et  poiesam  ;  Guillelmus  Porcelletus,  n  sol.  n  den. 
et  ob.  ;  P.  Gauf.,  xm  den.  et  ob.  ;  domina  Alasaxis  Porcelleta  pro  se  et  filio 
Rainaudo  v  sol.  minus  tribus  obolis;  abbatissa  de  Moleges  xvn  den.  et 
poiesam  ;  domina  sacrestana2;  dominus  archiepiscopus  xvm  den.;  Hu.  de 
Arraga  ,  mi  den.  et  ob.;  Bertran  Rapina,  un  den.  et  ob.  ;  Bertran  Ray- 
naudus,  filius  domine  Hugue,  m  den.;  P.  Daigira  m  den.  ;  Gibertus,  i  den.; 
Bostangnus  Gantelmus  et  fratres,  m  ob;  R.  Gantelme  Quatrelivras,  m  ob.; 
Motetus  Bertrandus  Nema,  xxm  den.  et  ob. 

35.  De  rébus  ascendentibus  per  Rodanum  et  per  terram  et  de  illis  que 
discargantur  Arelate. 

De  singulis  cargis  tocius  mercadarie,  excepta  arcliica  et  sulfure,  si  discar- 
gantur  in  Arelate  ita  quod  ibi  remaneant,  ni  den.  et  poiesam,  in  quibus 
Barrallus  percipit  sextam  partem  ;  residuum  ponitur  in  dictis  v  partibus  ;  si 
vero  deportarentur  ab  Arelate  supra,  solvat  quelibet  carga  m  den.,  et  Barrallo 
i  den.  quitium;  reliqui  très  ponuntur  in  dictis  v  partibus.  Et  est  sciendum 
quod  de  duobus  saccis  ficuum,  racemi  et  castanearum  fit  i  carga,  et  de 
mi  quintalibus  fit  i  carga. 

36.  De  quolibet  centenario  ollarum  et  scutellarum  terre  m  den.,  et  ponuntur 
cum  v  partibus. 

De  quolibet  eanistro   de  sardinis  et   de  melletis    ni   den.   et  poiesam,  de 

'   Ce  passage  paraît  altéré.  celle  de  l'abbesse  :  car  en  additionnant  toutes 

2  Ce  nom  n'est  suivi  d'aucun   chiffre.   La  les  sommes  détaillées  dans  ce  paragraphe,  un 

part  de  la  sacristaine  a  sans  doute  été  réunie  à  trouve  un  total  de  16  sous  3  oboles. 
I  m 


xcvm  APPENDICE 

quibus  Barrallus    percipit  sextam   partem,   residuum  ponitur   in   v  partibus. 
Et  est  sciendum  quod  mi  melliorii  computantur  pro  canistro. 
Que  omnia  dividuntur  ut  supra  et  inter  predictos. 

37.  Forma  et  modus  intrate  lignorum. 

De  qualibet  nave  a  Turbia  ultra  veniente  apud  Arelatem  causa  cargandi 
lxv  sol. 

De  qualibet  galea  xx  sol. 

De  quolibet  liguo  a  lx  remis  usque  ad  un",  deeem  sol. 

De  quolibet  ligno  a  xl  remis  usque  lx,  dent  v  sol. 

De  quolibet  ligno  a  xx  remis  usque  xl,  très  sol. 

De  quolibet  magno  ligno  cargui,  xx  sol. 

38.  Que  omnia  insimul  congregantur.  Et  cum  fuerint  nu  lib.  xn  sol. 
ii  den.,  Barrallus  percipit  xv  sol.  n  den.  et  ob.  ;  item  domini  de  Mercato 
vi  sol.  vin  den.,  in  quibus  vi  sol.  vin  den.  Rainaudetus  quartam  partem, 
P.  de  Aigira  aliam  quartam,  aliam  infantes  domine  Hugue,  aliam  quartam 
partem  dividunt  inter  se  pro  tercio  B.  Porcelletus,  Gibertus  Gll.,  R.  Gan- 
telmus  et  domina  Regina  ;  residuum  alii  domini  ;  tanien  dominus  cornes  xix  sol. , 
quos  percipiunt  Porcelleti,  nescio  causam. 

39.  Forma  et  modus  de  staque. 

De  quolibet  marinario  cujuslibet  ligni  usque  ad  xn  dantur  v  den.,  excepto 
nautaet  servitore  qui  sunt  liberi.  Et  a  xn  marinariis  supra,  quotcumque  fuerint, 
tantummodo  douant  v  sol.  et  non  plus.  In  qua  quidem  summa  Barrallus  per- 
cipit quartam  partem;  reliquas  très  partes  domini  de  burgo,  Guillelmus  Por- 
celletus aliud  quarto,  R.  Poicellus  aliud  quarto,  abbatissa  de  Moleges  aliud 
quarto. 

40.  Forma  et  modus  lesde  minute,  scilicet  de  extraneis. 

De  c  eminis  tocius  bladi  et  tocius  leguminis,  undecumque  extrahan- 
tur,  dummodo  per  extrameum,  m  sol.  un  den.  et  ob.,  dummodo  non  vadat 
ad  mare. 

De  quolibet  trocello  seu  carga  veniente  de  terra  domini  régis ,  si  vendatur 
Arelate  vel  inde  extrahatur  et  deportetur  in  terrain  domini  régis,  vu  den.  et 
ob.;  si  vero  reducatur  in  regno  m  den.  et  ob. 

De  quolibet  quintal  de  plombo ,  de  pice,  de  gresa,  cepo,  de  stopa,  canebe 
crudo,  venienti  de  terra  domini  régis,  v  poiesas. 

41.  De  quolibet  baccone  venienti  de  regno  i  den.,  si  vendatur  in  Are- 
late. 

De  quolibet  sacco  liguum,  castanearum,  qui  empti  fuerint  in  Arelate  et  por- 
tabuutur  in  terra  régis,  i  den. 


A  LA  PRÉFACE.  xcix 

De  qualibet  saumata  pi[slcium  salsorum  qui  venduntur  in  Arelate  et  porta- 
buntur  in  terra  régis  vel  inde  deportantur,  i   den. 

42.  Et  facta  summa  inde  de  xxn  sol.  vi  den.,  *  percipit  ibi  mi  sol. 
vin  den.  et  poiesam,  et  dominns  cornes  per  se  un  sol.,  quos  percipiunt  Por- 
celleti,  nescio  causam. 

43.  Forma  et  modus  lesde  de  rebns  que  portantur  in  ymperio. 

De  quolibet  trocello  seu  carga  veniente  in  Arelate  de  imperio,  vel  de  Are- 
late in  ymperio,  mi  den.  et  ob.,  si  vendatur  ibi. 

De  quolibet  quintal  de  plombo,  pice,  gresa,  cepo ,  stopa ,  canebe  crudo, 
venienti  de   imperio,  m  poiesas. 

De  quolibet  baccono  venienti  de  imperio,  si  vendatur  Arelate,  i  ob. 

44.  De  qualibet  saumata  ceparum,  alliorum  et  omnium  frucluum,  exceptis 
milgranis  et  racemis,  veniendo  per  terrain  Arelate,   i  ob. 

De  quolibet  sacco  ficuum  et  castanearum  venienti  de  imperio  vel  illuc 
eunti  i  ob. 

De  qualibet  saumata  piscium  salsarum2  que  vende[n]tur  Arelate  et  deporta- 
buntur  in  imperio  vel  inde  venient,  i  ob. 

45.  Et  facta  summa  de  xm  sol.  vi  den.  dominus  Barrallus  percipiebat 
ix  den.;  dominus  cornes  mi  sol.,  quos  percipiunt  Porcelleti ,  nescio  causam. 

46.  Forma  et  modus  pedagii  quod  vocatur  sobre  sallient. 

Item  quilibet  mercator  lombardus  a  Turbia  ultra  habens  ultra  xx  sol.  ray., 
qui  venerit  in  ligno,  solvat  n  sol.  vi  den.  ,  nisi  partem  babuerit  in  ligno  ; 
tune  enim  ipse  mercator  et  mercaderia  est  immunis  de  tribus  den.  et  poiesa. 
Tamen  solvit  pro  ligno  in  terram  ut  supra.  Et  si  per  Rodanum  ascendit  et 
in  reditu  aportaverit  mercadariam,  solvit  ut  alius  mercator.  Si  vero  a  Nicia 
citra  cargaverit,  solvit  mercator  n  sol.  vi  den.;  et  mercadarie  sicut  alterius 
mercatoris. 

De  quibus  omnibus  dominus  cornes  per  se  percipit  medietatem,  quam  do- 
mini  Porcelleti  percipiunt,  nescitur  causa;  aliam  dominus  archiepiscopus 
per  se. 

47.  Forma  et  modus  lesde  bestiarum  venditarum  in  nundinis  medie  qua- 
dragesime . 

De  qualibet  bestia  grossa,  scilicet  equo,  equa,  solvit  venditor  un  den.  tt 
cLm]ptor  m  den. 

Item  bove,  asino  et  simili  bus,  i  den. 


1   Ici  il  faut  peut-tHre  suppléer  le  mot  Barrallus. 
'l  Lisez  :  salsorum. 


c  APPENDICE   À  LA    PREFACE. 

48.  Forma  de  quintalibus  communibus  domino  comiti  et  domino  archiepi- 
scopo  que  venderentur  infra  villam  Arelati. 

De  quolibet  quintal  piperis  et  grane  un  den.  a  venditore  et  ab  emptore 
un  den. 

De  quolibet  quintal  alterius  cujuslibet  averis  seu  mercadarie  m  den.  ab  emptore 
et  m  den.   a  venditore,  exceptis  ficubus  et  castaneis,  de  quo  datur  i  den. 

Hec  dividunt  inter  se  dominus  cornes  et  dominus  archiepiscopus  per  médium  ; 
partem  vero  domini  comitis  percipiunt  '  Porcelleti  ;  nescitur  causa. 

49.  Pedagium  tabernarum  seu  vini  ascendentis  et  descendentis  per  Rodanum 
vel  si  vendatur  in  Arelate. 

De  quolibet  vaicello  magno  vel  parvo  extraneorum  2  vu  den.  etob.,  de 
quibus  i  den.  est  de  lesda  et  i  ob.  de  ribage.  Denarius  vero  dividitur  ad 
modum  et  formam  pedagii  rerum  que  veniunt  de  imperio;  obolus  vero  est 
militum;  de  vi  den.  remanentibus  dominus  arcbiepiscopus  percipit  ni  den.; 
aliosinden.  dominus  cornes,  quos  modo  percipiunt  Porcelleti,  nescitur  causa. 

Et  est  sciendum  quod  si  lignum  aliquod  discargaverit  vinum  a  Trullia  infe- 
rius  seu  Palo,  percipitur  de  toto  honere  ligni  i  barrai  de  vino,  et  in  illo  bar- 
ralo  vini  percipit  dominus  Barrallus  quartonum  de  vino  ;  residuum  dominorum 
de  burgo. 

50.  Item  ordinamus,  statuimus  et  precipinaus  ne  aliqui  cives  seu  babitatores 
Arelati.3  fraudem  supradictis  dicendo  res  aliénas  suas  esse.  Et  si  possent  in 
culpa  inveniri,  teneatur  ille  qui  babebit  regimen  Arelati  ipsos  punire  singulos 
in  xv  lib.  pro  singulis  rébus  quibus  culpabiles  invenirentur,  quorum  due  partes 
silit  comitis  et  tertia  accusantis. 

51.  Et  bec  omnia  de  pedagiis  babui  tam  ex  dictis  Salvis,  Crescas  de  Pro- 
fecto,  Comprati,  Crescas  de  Les  et  Belli  Hominis,  judeorum,  juratorum,  quam 
ex  tenore  cujusdam  publici  instrumenti  confecti  *  Poncii  de  Salves,  publici 
notarii,  super  pedagiis  et  lesdis. 

1    Le  ms.  porte  percipiuntur . 

*  Le  ms.  porte  extraner  avec  un  signe  d'abréviation. 
s  II  faut  peut-être  suppléer  facianl. 

*  Suppléez  :  per  manum. 


INDEX  CHRONOLOGFCUS 


CHARTARUM. 


1  febr.  083.  Charta  qua  Aredius  vel  Pe- 
trunius ,  Vasionensis  episcopus  ,  Gra- 
sellensi  monasterio  collata  dona  et  pri- 
vilégia confirmât.  1037. 

Cire.  692.  Fragmentum  diplomatis  Chlo- 
dovei  III,  quo  privilégia  Grasellensi 
monasterio  concessa  confirmât.  1038. 

23  febr.  780.  Placitum  de  villis  Caladio 
et  Alpibus.  31 . 

12  niait.  781.  Charta  qua  Sigofredus  et 
uxor  ejus,  Heurileuba  ,  castrum  Nante 
vocatum  Ivoni,  episcopo  et  abbati  S.  Vic- 
toris,  concedunt.  83. 

Mart.  790.  Diploma  Karoli  Magni ,  de 
Massiliensis  monasterii  immunitate.  8. 

814.  Descriptio  mancipiorum  ecclesia; 
Massiliensis.  T.  II,  p.  633. 

Cire.  814.  Descriptio  mancipiorum  Mar- 
cianèe  villa; ,  a  Nordaldo  vicedoiuino  , 
comitis  Eldeberti  misso  ,   redacta.  291 , 

23  maii  817.  Convenientia  de  quibusdam 
terris ,  in  pago  Arelatensi ,  in  loco  dicto 
Sub  Monte,  super  Durentia  ,  sitis  ,  inter 
Wadaldum  ,  Massiliensem  episcopum  , 
et  Onaldum  Adalariuinque  pacta.  163. 

1  nov.  822.  Diploma  Ludovici  impera- 
toris  de  theloneio  villa;  Leonii.  1 1 . 

24  jun.  840.  Notifia  de  villa  Carviliano 
aliisque  terris  a  Sigofredo  datis.  28. 

6  ieb.  841.  Diploma  Lotarii,  imperatoris, 
de  immunitate  S.  Victoris  ecclesiae.  12. 

6  feb.  841.  Diploma  Lotharii  imperatoris 
de  teloneo  villa'  Leonii.  13. 


25  jul.   845.   Placitum  de  theloneo  villa; 

Leguini.  26. 
2  feb.  884.  Diploma  Carolimanni  ,  de  Ci- 
liano  villa  ,  Massiliensi  monasterio  red- 
dita.  9. 
21  april.    904.    Diploma  Ludovici  impe- 
ratoris ,     quo    fiscum    Pinuni    restituit 
Magno,  S.  Victoris  abbati.   10. 
906.  Charta  in  concilio  Barchinonensi  édi- 
ta, qua  Arnustus,  archiepiscopus  Narbo- 
nensis ,  aliique  Galliœ  et  Hispania;  epi- 
scopi  ecclesias  ,  cellas    et    praedia ,  ad 
monasterium  S.Joannis  Baptista;,in  diœ- 
cesiAusonensisitum,pertinentia,petente 
Emma  abbatissa  ,  confirmant.  1039. 
1 3  jun.  923.  Charta  qua  Manasses  ,  Are- 
latensis  archiepiscopus ,  Drogoni ,  Mas- 
siliensi episcopo  ,  abbatiam  S.  Andréa?, 
in  insula  Camaricas  sitam  ,   ad   Massi- 
liensis  ecclesia;   clericorum    victum    et 
vestimentum  assignat.  1 . 
18  jun.  924.  Conventio  inter  Drogonem  , 
episcopum  Massiliensem  et  S.  Victoris 
ad  vocatum,  atque  Pontionem  et  uxorem 
ejus  ,  inita  ,  de  bonis,  in  pago  Ucetico  , 
in  villa  Ananica  sitis,    quœ  Pontio  et 
uxor  ejus  S.    Victoris  abbalia;   conce- 
dunt. 1040. 
18  aug.  950.  Charta  Conradi  ,  régis  Are- 
latensis ,    cuidam    Arlulfo   concedentis 
prœdia  ,  in  curte  de  Tresia ,  in  comi- 
tatu  Aqucnsi,  sita,  et  ad  coniitatum  Mar- 
siliacensem  pertinentia.  1041. 


eu 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


Mart.  96b.  Notitia  de  Romagnana ,  Ligus 
Pinis  et  Fabiis ,  fundis  in  pago  Massi- 
liensi ,  super  fluvium  Welnara  ,  sitis, 
quos  Boso  cornes  S.  Victori  restituit. 
29. 

20  aug.  967  ,  vel  968.  Notitia  placiti  de 
Stavello  villa  coram  Willelmo,  comité  , 
Arelatishabito.  290. 

Apr.  970.  Charta  Willelmi ,  Provincia? 
coraitis ,  qua  Hugoni  Blavia?  dat  fundos 
quosdam  ,  apud  Ravanerias,  Marzoscum 
et  Fontem  Janam  sitos ,  quos  dictus 
Hugo  S.  Victori  transtulit.  598. 

Dec.  971.  Charta  qua  Bonus  vinea?  mo- 
diatam  i ,  in  Saturiano  villa  sitam  , 
S.  Victori  largitur.  107. 

Sept.  973 ,  vel  974.  Charta  qua  Aran- 
trudes  vineae  semodiatas  ni ,  apud  Ta- 
rasconem  sitas ,  Danieli  Agilbertoque  , 
presbyteris  ,  concedit.  170. 

6  mart.  977.  Charta  qua  Poncius ,  Massi- 
liensis  episcopus ,  medietatem  villas 
Campaniarum  Willelmo  vicecoraiti  do- 
nat.  72. 

31  oct.,  965-977.  Charta  Honorati,  Mas- 
siliensis  episcopi  ,  de  terra  in  gyro 
ecclesia?  sita  ,  de  ecclesiis  S.  Da- 
miani ,  S.  Eufemia?,  S.  Victoris  de  Cas- 
tro Marigana ,  pluribusque  aliis  eccle- 
siis et  fundis  S.  Victori  concessis.  23. 

17  apr.  979.  Charta  Guillelmi,  marchio- 
nis  Arelatensis ,  qua  Hugoni  concedit 
condaminam  unam  terra?  culta?  et  in- 
cultae,  in  comitatu  Avinionensi,  in  agro 
Rupiano,  in  loco  dicto  Lona  ,  sitam. 
1042. 

12  mai.  979.  Charta  qua  Walcaudus  , 
episcopus  Cavellicensis,  quosdam  insti- 
tuit  sacerdotes  in  ecclesia  S.  Maria?  et 
S.  Verani  de  Valle  Clusa,  et  qusedam 
bona  eis  ad  victum  attribuit.  1043. 

9  feb.  984.  Charta  qua  Pontius  ,  Massi- 
liensis  episcopus  ,  Willelmo  vicecomki 
dimittit  medietatem  rerum  quas  in  Al- 
mis  ,  Cobriana  ,  Madaligis,  Mauranico  , 


Amolna,  Ribols  et  Altaiaria  ecclesia 
Massiliensis  possidebat.  70. 

2  jan.  978  ,  vel  984.  Notitia  placiti,  apud 
Manoascum  ,  a  Willelmo  comité,  cele- 
brati,  quo  villa?  Camaricarum  partem 
tertiam  ecclesia?  S.  Victoris,  non  autem 
Rodulfo,  episcopo,  et  Imoni,  attribuen- 
dam  esse  judices  decreverunt.  654. 

Cire.  993.  Notitia  conventionum  de  villa 
Cathedra  inter  Adalardum,  S.  Victoris 
abbatem,  et  Willelmum  ,  Massilia?  vice- 
comitem  ,  pactarum  ,  a  Poncio  abbate 
conscripta.  77. 

937-994.  Charta  qua  Maria  ecclesia?  de 
Phanabregolo  dimidios  campos  duos  , 
subtus  Arelatem ,  in  Gallignano  ler- 
mino  ,  sitos,  concedit.  164. 

11  jun.  996.  Charta  Remundi,  comitis  et 
marchionis,  spela?am  Gondebaldo  dantis 
ad  construendum  cœnobium  in  comi- 
tatu Barchinonensi,  in  loco  dicto  Falio. 
1044. 

5  febr.  1000.  Charta  qua  Ermengarda 
vineas  apud  Lauratam  et  Ludazanum 
sitas  S.  Victori  et  S.  Genesio  concedit. 
169. 

1000.  Charta  Arnulû  et  Fulcoara? ,  ejus 
uxoris,  qua  ecclesiam  S.  Johannis  de 
Petra  Foco,  condaminam  i ,  suamque 
Silva?  Cana?  partem ,  S.  Victori  largiun- 
tur.  475. 

Mai.  1 001 .  Convenientia  ,  inter  Pontio- 
nem,  Massiliensem  episcopum,  et  Avam 
ejusque  filios  composita,  de  una  terra; 
modiata  in  agro  ïripontio,  in  territorio 
Bongeriarum  ,  in  loco  dicto  Laquis , 
sita.  174. 

Dec.  1001.  Charta  qua  Pontius,  Massi- 
liensis pra?sul ,  ejusque  pater  Willel- 
mus,  vicecomes  ,  S.  Victoris  inonaste- 
rio  medietatem  villa?  Aimes  nuncupata? 
tradunt.  69. 

6  jan.  1004.   Instrumentum  de  electione 

Ponciae  abbatissae.  1053. 
15  oct.    1004.    Charta   qua   Willelmus, 


CIIARTARUM. 


Massiliensis  vicecomes ,  suscepto  mona- 
chili  habitu  ,  villas  Aimes  et  Campa- 
nias  S.  Victoris  monasterio  concedit.  71 . 

1005.  Charta  Pontii,  Massiliensis  epi- 
scopi ,  de  immunitate  ecclesiae  S.  Vic- 
toris. 13. 

1005.  Charta  Guillelmi  et  Fulconis,  vice- 
comitum  Massiliensium  ,  de  terris  ,  vi- 
neisque  in  villa  Albanea  sitis.  77. 

1005.  De  electione  Wifredi  abbatis.  1054. 
1  oct.  1006.  Charta  Gonbaldi  et  Guillse  , 

ejus  uxoris,  qua  S.  Michaelis  de  Falio 
cœnobio  donant  duos  alodes,  unum  in 
Falio,  alterum  in  Piano  Auliti  sitos, 
atque  quinque  modiatas  vinearum  in 
Boscheronis  sitas.  1049. 

1006.  Charta  Amelii  ejusque  uxoris  Leod- 
garda? ,  qua  S.  Victori  dant  quemdam 
mansum  a  Pontio  in  villa  Miliciana 
excultum.  232. 

Octobr.  1005  vel  1006.  Charta  qua  Sta- 
vulus  terrae  modiatani  i ,  apud  Roma- 
gnanam  sitam  ,  S.  Maria:  de  PetraCas- 
tellana  donat.  774. 

1007.  Charta  qua  Athanulfi,  viri  illustris- 
simi,  mater,  uxor  et  filii  S.  Victori 
confirmant ,  quidquid  dictus  Athanul- 
fus ,  Romain  petens  ,  in  S.  Johannis 
villari  ,  ad  ecclesiam  restaurandam  , 
Wifredo  ,  abbati  S.  Victoris,  tradi- 
derat.  486. 

1008.  Charta  Poncii ,  Massiliensis  epi- 
scopi ,  qua  abbati»  S.  Victoris  concedit 
terras  in  valle  Tritis  ,  in  Fraxeneto  et 
in  Arelate  sitas.  18. 

1008.  Charta  qua  Pontius,  Massiliensis 
episcopus  ,  Willelmus  etFulco,  viceco- 
mites  ,  Aicardi  heredes  ,  cabalem  man- 
sum ,  quein  in  villa  Tritis  excolebat 
Amalbertus  ,  S.  Victori  dimittunt.  113. 

Januar.  1009.  Charta  Rostagni  ,  qua  ec- 
clesiae S.  Maria;  In  Monastevium  dicta; 
mansum  a  Ricordo  Basseto  apud  Toia- 
menam  excultum  concedit.  772. 

1006-1009.  Bulla  Johannis  papaj  XVIII, 


cm 

qua  monasterii  S.  Victoris  libellâtes 
possessionesque  confirmât.  5. 

1006-1009.  Notitia  de  immunitate  quam 
Johannes  papa  XVIII  monasterio  S. 
Victoris  concessit.  6. 

24  jul.  1010.  Charta  Deodati,  qua  mansi, 
a  seniore  Gilïredo  sibi  traditi,  medieta- 
temS.  Victori  largitur.  548. 

2  sept.  1010  ?  Charta  qua  Willelmus,  Wa- 
rinus  et  Rodbaldus  Leutaldo  concedunt 
vallis  Cagnanae  partem  quartam  ;  quem 
alodem  ipse  Leutaldus  S.  Victoris  mona- 
chis  tradit.  227. 

5  dec.  1010.  Charta  Belletrudis,  quidquid 
juris  in  S.  Johannis  villa  obtinebat  S. 
Victori  diirittentis.  487. 

1010.  Charta  qua  Hugo  de  Blavia  vineae 
modiatas  mi,  sitas  inter  Avinionem  et 
Apiarias,  alodisque  quem  adLaunam, 
in  agro  Rupiano,  obtinebat,  medietatem 
Wifreto,  abbati  S.  Victoris,  offert.  186. 

1010.  Charta  qua  Bernardus  Rufo  quas- 
dam  terras  et  vineas,  in  valle  Melcia- 
nensi  sitas,  S.  Victori  concedit.  198. 

Mart.,  cire.  1010.  Notitia  qua  constat 
Walpertum,  presbyterum  ,  S.  Saturnino 
dédisse  quidquid  a  Willelmo  comité  ad 
médium  vestum  acceperat.  133. 

Jun.,circ.  1010.  Charta  Baldse,  qua  vinea; 
semodiatam  i,  in  Sarganio  villa  sitam, 
S.  Mariée  de  Petra  Castellana  concedit. 
771. 

13  dec,  cire.  1010.  Charta  Billieldis  de 
terris  in  valle  de  Tredz ,  in  Castro  de 
Oleres  ,  in  Castro  Cugulli  et  in  Castro  de 
Bulchodenes  sitis  ,  quas  Sancto  Victori 
offert.  135. 

1011.  Charla  Guigonis  ,  qua  ecclesiam  S. 
Perpétua» ,  in  Avolennazo  valle  funda- 
tam,  S.  Victori  concedit.  334. 

1011.  Charta  Ingelranni ,  Cavellicensis 
episcopi,  de  ecclesia  S.  Perpétuas,  in 
Avolennazo  valle  constructa  et  S.  Victori 
data.  336. 

1012.  Charta  qua  Kldebertus  ejusque  uxor, 


CIV 


INDEX  CHRONOLOGICHS 


Matheldis,  villa;  S.  Johannis  quartonem  i 
S.  Victori  donant.  488. 
1012.  Charta  Arberti  ejusque  uxoris,  Adal- 
gardae ,  de  villa;   S.  Johannis  quartone 
S.  Victori  concesso.  489. 

1012.  Charta  Fulconis ,  vicecomitis  Mas- 
siliae,  et  Odilae,  ejus  uxoris,  de  manso 
quodam,  ab  Arnulfo  apud  Manoascam 
exculto  et  S.  Victori  concesso.  651. 

Cire.  1012.  Charta  Ingilranni,  Cavelli- 
censis  episcopi,  de  hereditate  quam  in 
Bruniola  villa  S.  Victori  largitur.  339. 

Cire.  1012.  Charta  Geraldi,  qiia  suam 
substanciam  sive  alodem  inter  S.  Vic- 
torem,  S.  Petrum  et  S.  Mariae  Bru- 
niolensis  opéra  dividi  praecipit.  340. 

Cire.  1012.  Charta  qua  Amelius,  Ingilranni 
episcopi  filius,  terram  Fulcherii  masi,in 
Bruniola  villa,  loco  Moleris  dicto,  sitam, 
S.  Victori  confert.  349. 

Cire.  1012.  Charta  Arberti  et  Adalgardae, 
ejus  uxoris,  de  terra;  pecia  quadam, 
apud  Salernas  jacente,  quam  S.  Victori 
largiuntur.  490. 

1013.  Charta  Isnardi,  ejusque  uxoris  Ger- 
manae  vel  Beatricis,  villa;  Sillonis  par- 
tem  quartam  donantium.  308. 

1013  Charta  Willelmi, Provinciae  comitis, 
qua  ecclesiara  S.  Martini  de  Manuasca 
Wifreto,  S.  Victoris  abbati,  concedit. 
646. 

14jun.  1014. Charta  Adalardi,qua  alodem 
suum  ecclesiae  S.  Hippolyti  de  Vennenna 
donat.  261. 

1014.  Charta  qua  Willelmus  II,  vice- 
comes  Massiliensis ,  S.  Victori  quaedam 
confert  praedia,  in  valle  Tritis  et  in 
Fraxaneto  sita.  110. 

1014.  Charta  Fulconis,  vicecomitis  Mas- 
siliensis, de  hereditate  qua;  ipsi  ob- 
venerat  in  valle  Tritis  et  Fraxaneto. 
111. 

1014.  Charta  Gotafredi,quemdam  alodem, 
in  Vellenensi  territorio  situm,  S.  Victori 
donantis.    —    Item     charta    Belliildis  , 


campum  quemdam  S.  Victori  et  S.  Hip- 
polyto  concedentis.  263. 

1014.  Charta  Willelmi  et  Fulconis,  vice- 
comitum  Massiliae,  qua  mansum,  a  Bo- 
seno  quodam  apud  Vitem  Albanum  pos- 
sessum,  S.  Victori  concedunt.  585. 

9  jun.  1015.  Charta  Patonis,  Sancti  Ge- 
nesii  Arelatensis  canonici,  dequibusdam 
mansionibus  in  Arelate  juxta  S.  Vin- 
centii  ecclesiam  sitis.  175. 

1015.  Charta  qua  Guinimannus,  cumBer- 
mundo,  fdio  suo,  ad  monachatum  sus- 
cipiendo,  quaedam  praedia,  in  Macianico, 
Arelate  et  Campo  Lapideo  sita,  S.  Vic- 
tori offert.  199. 

1015.  Charta  Gondranni,  quasdam  terras, 
ad  Sanctum  Hippolytum  sitas,  eidem  ec- 
clesiae eroganlis.  262. 

1015.  Charta  Willelmi  II  et  Fulchonis,  vi- 
cecomitum  Massiliae,  ecclesiam  S.  Mar- 
tini de  Manoasca  Wifreto,  S.  Victoris 
abbati,  concedentium.  647. 

1 01 5. Charta  qua  Adelais,  comitissa  Provin- 
ciae,  partem  suam  ecclesiae  S.  Martini 
de  Manuasca  S.  Victori  concedit.  648. 

Cire.  1015.  Charta  Waldradae,  qua  moli- 
num  i ,  vineam  de  Planteris  condami- 
namque  de  Pertica  ecclesiae  S.  Maria; 
Bruniolensi,  S.  Petro  et  S.  Victori  con- 
cedit. 399. 

Cire.  1015.  Charta  qua  Gerenus,  Helde- 
bertus  aliique  valles  Lagnenas  et  Ova- 
tinam  dictas  S.  Victori  dant  vel  resti- 
tuunt.  613. 

1010.  Charta  Nevolongi,  de  ecclesia  S. 
Perpétua;,  in  Avolennazo  valle  fundata 
et  S.  Victori  data.  335. 

1016.  Charta  Nortaldi,  qua  vineae  semo- 
diatam  i,  in  Bruniola;  villae  terminis  si- 
lam,  S.  Victori  largitur.  360. 

1  api'.  1017.  Charta  Josfredi,  qua  eccle- 
siam apud  Chaînes  vallein  B.  Mariae 
dicatam  S.  Victori  largitur.  359. 

1017.  Charta  Leotaldi  qua  vineae  semo- 
diatas  ni,  subtusLauradam  villam  et  ec- 


CHARTARUM. 


clesiam   S.   Clementis   sitas,S.   Victori 
offert.  177. 

1017.  ChartaLamberti  et  ejus  uxoris  man- 
sum  i,  in  castio  Cucurone  situm,  S.  Vic- 
tori eoncedentium.  31 3. 

28  jan.  1018.  Sponsalitium  ecclesias,  in 
honorem  sanctorum  Victoris,  Laurentii 
et  Innocentium  censtructae.  21 4. 

1018.  Charta  qua  Geiriberga,  comitissa 
Provincial,  vinearuni  in  Cagnana  valle 
sitarum  partera  quartam  S.  Victori  do- 
nat.  226. 

1018.  Charta  Adalacis,  comitissae  Provin- 
ciae, et  Geribergae,  ejus  nurus,  qua 
S.  Victori  donant  quidquid  in  villa  Sep- 
tem  Fontibus  possident.  630. 
16  nov.  1019.  Charta  Poncii,  Aquensis 
archiepiscopi ,  de  S.  Stephani  ecclesia 
dicata  ,  cui  ornnes  ecclesias  in  Torre- 
ves  territorio  constructas  subjicit.  Sub- 
sequitur  donationum  eisdem  ecclesiis 
factarum  descriptio.  325. 
1019.  Charta  qua  Fulco  octavam  partem 

Catedra;  villœ  S.  Victori  dat.  75. 
1019.  Charta  qua  Willelmus,  Massiliensis 
vicecomes ,   octavam   partem    Catedra; 
villaa  S.  Victori  confert.  76. 
1019.   Charta  Geribergae  comitissae,  man- 
sos  ii,  ab   Udolerio  Montanario   et  a 
Stephano  <c  gêner  de  Edral ,   »    apud 
Manoascham,  excuhos  ,  S.  Victori   do- 
nantis.  649. 
1019.    Charta  qua  Archimbertus   et  ejus 
uxor,  Maiamburga,  ecclesias  S.  Johan- 
nis  in  valle  Sileia   et  S.  Maria;   subtus 
Chera,  vallem  de  Sileia  et  mansum  Du- 
ranni  S.  Victori  donant.  1055. 
8  jan.,  1014-1019.  Charta  qua  Guillelmus 
et  Fulcho,  vicecomites,  ecclesiam  Sanc- 
torum  Mitrii ,  Martini  et  Laurentii  de 
Albania,    S.    Victoris    monasterio  tra- 
dunt.  43. 

11   apr.   1020.    Charta    qua    Guillelmus 
Plautinus,  dominus  de  Mazalgis,  S.  Vic- 

i 


cv 

tori  concedit  ecclesiam  S.  Maria;  quam 
in  castro  Madalgis  aedificaverat.  1056. 
19  jun.  1020.  Charta  qua  Fulco  et  Odila, 
ejus  uxor,  S.  Victori  donant  suam  rerum 
mobilium   partem  ,   et  alodum  in  valle 
Tritis  situm.  19. 
4  febr.,  cire.  1020.  Charta  qua  Rado,  ar- 
chiepiscopus  Ebrodunensis,  et  Ysoardus 
ecclesia;  S.  Maria;  dant  dimidium  man- 
sum unamque    cabannariam,    in    pago 
F.brodunensi ,  in  Castro  Caturicis,  sita. 
1057. 
April.,circ.  1020.  Charta  Pandulfi  et  Leut- 
gardas,  ejus  uxoris,  de  terra  quadam  in 
Archantiosco  valle  ,  loco  Fonte  Natalis 
dicto,  sita,  et  S.  Victori  data.  624. 
Mai.,  cire.  1020.  Charta  Willelmi,  et  filio- 
rum  ejus,  terne  peciam  Clausellos  dic- 
tam,    et  in  Turrives    territorio   sitam, 
S.  Victori  tradentium.  328. 
Cire.  1020.  Notifia  de  villa  Carbilliano  a 
monacbis  Sancti  Victoris  recuperata.  27. 
Cire.  1020.  Charta  Gauzfredi  et  Scocia;, 
ejus  uxoris,   de  terra  mansi    Christo- 
phori.apud  Bruniolam ,  in  loco  Cam- 
mis  vocato  sita ,  quam  S.  Victori  do- 
nant. 401. 
Cire.  1020.  Charta,  qua  Stephanus  Pere- 
grinus,presbyter,  et  Dalmatius  de  Mon- 
teniaco     terras  ,     apud     Sibilianam    et 
Romulas  sitas,  ad  S.  Juliani  luminare 
assignant.  614. 
Cire.   1020.    Charta  Almiradi .    Regensis 
episcopi,  altare  S.  Juliani  de  Lagninis 
S.  Victori  concedentis.  615. 
Cire.  1020.  Brève  de  S.  Mauricii  ecclesia 

ab  Heldeberto  S.  Victori  data.  670. 
Apr.  1021 .  Charta  qua  Bonus  Filius,  Par- 
Ierio  dictus,  vineae  modiatas  n,  in  loco 
dicto  Laxa  Jovis,  apud  Adavum  villam, 
in  agro  Argentea,  sitas,  S.  Victori  do- 
nat.  187. 
1021.  Charta  Arberti  Adalgardaeque,  ejus 
uxoris,  et  aliorum,  qua  S.  Victori  do- 
nant ecclesiam  S.  Marias  et  S.  Johannis 


CVI 


INDEX  CHRONOLOG1CUS 


apud  Barjolas  conslructam.  602.  —  Al- 
tei'iim  ejusdem  chartae  exeraplar,  paucis 
verbis  mutatis.  1059. 

17  mart.,  cire.  1022.  Charta  Raimbaldi, 
mansum  i,  apud  Montent  Justini  situm, 
Desiderio  concedentis.  417. 

1022.  Charta  qua  Fulco,  vicecomes  Mas- 
siliensis ,  tertiam  partent  mansi  quent 
tenebat  Marinus  S.  Mctori  largitur.  74. 

1022.  Charta Pontii,  Arelatensis  praesulis, 
qua  ecclesiant  S.  Hermetis,  apud  Mari- 
nianam  fundatam,  adjecta  ntedietate  loci 
Martis  vocati ,  S.  Victori  adscribit.  208. 

1022.  Charta  Archimberti  ejusque  uxoris 
Maiantburgœ ,  qua  S.  Victori  eoncedunt 
ecclesiam  S.  Pétri  prope  Gardanam  si- 
tant,  Durandi  Prudentiae  mansum,  Gual- 
teri  possessionent ,  et  niansuui  quem 
apud  Mimittuni  tenet  Bonuspars.  258. 

1023.  Charta  qua  Stephanus  vineae  quar- 
tairatam  i,  in  villa  Cathedra  sitam,et  xx 
dextros  S.  Victori  dat.  81. 

1024.  Charta  qua  Willelntus  ,  Rodbaldi 
filins  ,  vallis  Cagnanae  quartam  partent 
S.  Victori  concedit.  225. 

1024.  Charta  Jonas  ejusque  uxoris,  Bel- 
lieldis,  qua  loci  Vallis  dicti,  super  Ar- 
gentium  fluvium  jacentis ,  partem  octa- 
vam  S.  Victori  donant.  547. 

1024.  Charta  Willelmi ,  Tolosani  comitis, 
de  manso ,  quem  apud  Manoascam  ex- 
colit  Gratianus.  652. 

Dec.  1025.  Charta  qua  Fulco,  vicecomes 
Massiliensis,  medietatemCezeresla?  vilta 
S.  Victori  donat.  100. 

1025.  Charta  Willelmi,  qua  mansum  a 
Lauterio,  presbytero,  in  Forcalcherido, 
excultum  S.  Victori  concedit.  456. 

1025.  Charta  Fulconis ,  viceconiitis  Mas- 
siliae,  et  Odilœ,  ejus  uxoris,  de  manso 
quodam ,  a  Lunari  et  Raina  apud  Ma- 
noascham  exculto  et  S.  Victori  donato. 
650. 

Jan. ,  cire.  1025.  Charta  Bonifacii  de  do- 
talitio  ecolesiœ   in  ltonorem   S.  Salva- 


toris,  S.  Crucis  et  S.  Sepulcri  dicand*. 
414. 

18  mai.,  cire.  1025.  Charta  qua  Fulco, 
vicecomes  Massiliensis ,  ejusque  uxor, 
Odila ,  Isnardo  ejusque  uxori ,  Guar- 
semue,  mansum  de  Berjamone  eon- 
cedunt. 1060. 

Mai.,  cire,  i  025.  Charta  Galdrada;  et  Jos 
fredi,  qua  ecclesiam  S.  Christophori,  in 
Signola  valle  constructam,  adjecta  terna 
quadam  ,  Sparronensi  monasterio  eon- 
cedunt. 2S1 . 

Jul.,  cire.  1025.  Charta  Lautoardi ,  qua 
ecclesise  S.  Pétri  dat  vineae  semodia- 
tam  i,  apud  Bruniolam,  loco  Oevolono- 
nazio  dicto,  sitam.  398. 

Cire.  1025.  Notitia  qua  constat  quaecum- 
que  de  villa  Almis  ordinaverat  Willel- 
ntus,  Massiliensis,  vicecomes,  a  Wil- 
lelmo,  dicti  Willelmi  tilio,  fuisse  conlir- 
mata.  99. 

Cire.  1025.  Charta  qua  Emma,  Durandus 
et  Stepltana  terras  et  vineas  in  Treliis , 
Gardana  et  juxta  Lodenam  rivulum 
sitas,  ecclesiae  S.  Petro  dicand;e  dotent 
imponunt.  259. 

Cire.  1025.  Notitia  vinearunt,  in  ïurrivis 
eastri  territorio  sitarum ,  Saneto  Victori 
datarum.  Subjeeta  est  charta ,  qua  Pe- 
trus  Poncius  ejusdem  territorii  deci- 
niam,  ad  suum  feodum  spectantem,  re- 
laxât. 330. 

Cire.  1025.  Charta  qua  Poncius,  Rainaldi 
filius,  confirmât  quœcumque  a  suo  pâtre 
in  territorio  S.  Perpetuae  data  fuerant  ; 
quibus  ipse  ecclesiam  S.  Pétri  de  Bru- 
niola  addit.  338. 

Cire.  1025.  Charta  Pontii,  Nortaldi  filii, 
qua  dimidiam  condaroinam,  apud  Bru- 
niolam, in  Camis  valle,  sitam,  S.  Victori 
donat.  361. 

Cire.  1025.  Notitia  de  viueis  et  terris,  quas 
apud  Camas,  Cavoiram ,  Bruniolam  et 
Pugitnm  S.  Victori  dédit  Poncius  Ber- 
mundi.  365. 


CHARTARUM. 


cvn 


Cire.  1025.  Cliarta  Waldrada; ,  condami- 
nam  de  Pertega,  parraginem  ad  pon- 
tem  sitam,  dimidium  Roderii  molinum, 
vineasque  quasdam  ,  S.  Petro  Brunio- 
lensi  conferentis.  400. 

Cire.  1025.  Brève  de  Reliana?  vilke  pra- 
torum  décima,  de  quodani  campo  apud 
Villamurs  sito,  et  de  vinea  quadam 
juxla  S.  Genesii  ecclesiam  plantata,  a 
Constantia  ,  Bonifacio  ,  Rainibaldo ,  Bo- 
sone  et  Guisla  S.  Victori  datis  vel  resti- 
tutis.  418. 

Cire.  1025.  Concordia  iuter  Poncium  , 
monaclium  S.  Victoris,  et  Poncium 
Raimundum  de  Monte  Justino  pacta , 
super  vineis  quibusdam ,  apud  S.  Mau- 
ricium,  Rocam  Widonis  et  Garbilionis 
montem  sitis.  419. 

Cire.  1025.  Notifia  de  terris,  subtus  S. 
Crucis  ecclesiam  sitis ,  quas  ,  acceptis  a 
Poncio  monacbo  vineis  quibusdam  , 
S.  Victori  dimiserunt  Desiderius  Upal- 
dus  et  ejus  frater  Lambertus.  420. 

Cire.  1025.  Charta  Raimbaldi,  hortum,  a 
Constantino  cultum,  ecclesia?  S.  Crucis 
donantis.  422. 

Cire.  1025.  Charta  qua  Auria,  Silvii  de 
Pennafort  soror ,  mansum  a  Girardo 
excultum  S.  Victori  donat.  538. 

Octobr.  1020.  Charta  Heldeberti  cabanna- 
riam  i,  apud  Toraminas  sitam,  ecclesiae 
S.  Marias  dantis.  Subsequuntur  Rosta- 
gni,  Pontii,  Albetrudis  Galonisque  do- 
nationes.  762. 

1026.  Charta  Minardi,  qua  S.  Victori  con- 
cedit  mansosm,  in  Mimato  Grezascaque 
villis  sitos.  249. 

1026.  Charta  Willelmi  Adelaidisque,  ejus 
uxoris,  mansum  de  Espezello  S.  Victori 
donantium.  655. 

1027.  Cliarta  Archimberti  ejusque  uxoris, 
Maiamburgœ,  qua  S.  Victori  tradunt 
alodem  qui  sibimetipsis  in  Bochi  terri- 
torio  obvenerat.  253. 

1027.  Charta  Hugonis,  qua  vinea;  modia- 


tam  i,  in  Aptensi  comitalu  plantatam, 
juxta  aquam  Bemis  dictam,  S.  Victori 
donat.  438. 

27  nov.1028.  Charta  qua  Amicus  ejusque 
uxor ,  Ermengarda ,  terrœ  modiatam  i 
Palaionensi  cellœ  donant.  561. 

1028.  Charta  qua  Guadaldus  S.  Victori 
dimittit  medietatem  clausi  quod  apud 
Sanctum  Saturninum  ipse  plantave- 
rat.  41 . 

1028.  Charta  Archimberti  qua  mansum  a 
Flavio  apud  Grezascam  excultum  S. 
Victori  donat.  129. 

1028.  Charta  qua  Aimedrus  et  ejus  filii 
quidquid  alodis  apud  Splatam  posside- 
bant,  Sancto  Victori  donant.  165. 

1028.  Charta  Isnardi  ejusque  uxoris 
Bertae,  qua  mansum  ,  a  Bertranno  in 
Bocci  castri  territorio  excultum,  S.  Vic- 
tori offerunt.  252. 

1029.  Cliarta  qua  Po-ntius ,  Arelatensis 
prœsul,  villse  Mariniana?  quartam  par- 
tem  S.  Victori  adscribit.  209. 

1029.  Charta  Ponrii,  qua  mansum  i,a 
Theutberto,  apud  Boxetuni  castrum , 
excultum,  S.  Victori  offert.  440. 

1029.  Charta  qua  Bainaldus,  Guarnerius 
cœterique  Martini  Blanchi  heredes  di- 
midium alodem,  Poleriam  dictum  ,  S. 
Victori  cedunt.  656. 

2  febr.  1030.  Charta  Guozcelini,  Foroju- 
liensis  episcopi,  S.  Martini  ecclesiam,  in 
valle  Aviniolensi  constructam,  S.  Vic- 
tori donantis.  Subjuncta>  sunt  Guillelmi 
Jauceranni  aliorumque  nonnullorum 
chartula;.  599. 

Jun.  1030.  Charta  Willelmi  et  Fulconis  , 
qua  basilic»  S.  Johannis  terrae  modia- 
tam i  offerunt,  Bosonisque  ,  Eimari , 
Pontii  et  Ermengarda;  donationes  con- 
firmant. 48. 

Octobr.  1030.  Charta  Feraldi  ,  Wapicen- 
sis  episcopi,  de  ecclesia  B.  Genesii 
Dromonensis  ,  S.  Victori  concessa.  712. 

1030.  Charta   Fulchonis,   de   sponsalitio 


CVI1I 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


ecclesiae  S.  Justi,  quam  Poncius  ,  Mas- 
siliensis  episeopus,  S.  Victoris  monachis 
concedit.  44. 

1030.  Cliarta  qua  Otrandus  et  ejus  uxor 
S.  Victori  donant  mansum  quem  apud 
Vitrolam  excolit  PontiusCarbinus.  206. 

1030.  Charta  qua  Archimbertus,  ejusque 
uxor  ,  Maiamberga  ,  quaedam  praedia  , 
in  castri  Bccci  territorio  sita ,  ad  cel- 
lam  aedificandam  juxta  vallem  Seiam , 
Sancto  Victori  concedit.  250. 

1030.  Charta  Raimbaldi ,  Arelatensis  ar- 
cbiepiscopi ,  de  S.  Mauricii  ecclesia , 
S.  Victoris  monachis  commissa.  405. 

1030.  Charta  Durandi,  qua  mansum, 
apud  Carnolas  a  Godranno  quodam 
excultum  S.  Victori  donat.  459. 
1030.  Chaiiia  Ariberti ,  de  sponsalitio 
ecclesiae  quam  sub  Furnocalcario  Cas- 
tro, in  honorem  S.  Promacii ,  S.  Mau- 
ricii et  S.  Romani,  construxerat.  678. 

1030.  Charta  Bertranni,  Provinciae  comi- 
tis  ,  de  manso  quodam  a  Rolhbaldo  in 
villa  Ausonivis  exculto ,  quem  S.  Vic- 
tori donat.  681. 

1030.  Charta  Willelmi,  Provinciae  comi- 
tis  ,  mansum  ab  Isimbardo  apud  Auso- 
nivas  excultum  S.  Victori  concedentis. 
682. 

1030.  Charta  Isoardi  et  Waldemari,  raan- 
sos  ii,  in  Dromone  sitos,  S.  Victori 
donantium.  713. 

1030.  Charta  qua  Petrus,  Sistricensis  epi- 
scopus ,  villam  de  Orbatachone  S.  Vic- 
tori concedit.  794. 

April.jCirc.  1030.  Charta  Josfredi  Scocias- 
que  ,  qua  monasterio  in  Vancis  aedifi- 
cato  ecclesiam  S.  Mauricii  concedunt. 
271. 

17  sept.,  cire.  1030.  Charta  Annonis,  de 
vinea-  semodiata  i,  apud  Prolianam 
sita  et  S.  Victori  data.  189. 

28  dec,  cire.  1030.  Charta  Andréa;,  de 
vineae  quartairaita  i,  apud  Planterios 
sita.  106. 


Cire.  1030.  Charta  qua  Guillelmus,  Mas 
siliae  vicecomes ,  ejusque  frater  Fulco 
S.  Victori  dant  molendinum  juxta  flu- 
vium  Welnam  situm,  ejusdein  molendini 
decimam  concedente  Poncio  ,  Massi- 
liensi  episcopo.  20. 

Cire.  1030.  Charta  Willelmi  et  Fulconis, 
vicecomitum  Massiliae  ,  et  Poncii ,  Mas- 
siliensis  episcopi,  de  molendino  super 
fluvium  Welnam  constructo.  21 . 

Cire.  1030.  Charta  Pontii,  Massiliensis 
episcopi  ,  de  aqua  Welna.  22. 

Cire.  1030.  Charta  qua  Willelmus  ,  Mas- 
siliensis vicecomes  ,  partem  qua1  sibi  in 
Cugia  advenerat  villamque  Castella- 
rium  S.  Victori  dimittit.  68. 

Cire.  1030.  Charta  qua  Bonefacius  ,  Lam- 
bertiUrsonis  filius,  vineae  semodiatam  î, 
apud  S.  Saturninum  sitam  ,  S.  Victori 
donat.  91 . 

Cire.  1030.  Charta  qua  Willelmus  ejusque 
frater  Fulco,  vicecomites  Massiliae  ,  La 
Chus  et  Vetule  Tulani ,  villas  ,  Tribu- 
cigam  insulam  ,  et  Scrivignanam  villu- 
lam  S.  Victori  reddunt.  155. 

Cire.  1030.  Charta  Garini  ejusque  uxoris, 
Abilloniae ,  qua  vineae  modiatas  h  ,  in 
Gardana  Castro  sitas,  S.  Victori  donant. 
260. 

Cire.  1030.  Charta  qua  Francho  ecclesiae 
S.  Mariae  ,  in  Val  de  Viso  fundatae,  ter- 
ras modiatas  xvi  concedit.  273. 

Cire.  1030.  Charta  Leodgerii  ,  et  uxoris 
ejus,  qua  S.  Maria;  dant  terrae  semo- 
diatam i,  sitam  ad  Fontem  Bonam.  274. 

Cire.  1030.  Charta  Guarnalli,  qua  terram 
mansi  Durantis  Bonils  ,  apud  Brunio- 
lam  ,  loco  Camis  dicto ,  sitam  ,  S.  Vic- 
tori concedit.  366. 

Cire.  1030.  Charta  Dodonis,  Pontiae  Mole- 
ris  aliorumque  nonnullorum ,  ecclesiam 
S.  Pétri  monachisMassilieusibus  donan- 
tium. 626. 

Cire.  1030.  Notitia  de  pascuo  quod  in  ter- 
ritoriis  de  Dromone, Cardoane  etOvessa 


CHARTAKUM. 


Galtemarus  ,  Ysoardus  aliique  pluies 
S.  Victori  et  S.  Genesio  concesserunt. 
714. 

Mai.,  1000-1030.  Charta  Franchonis,  qua 
Esparronensi  (alias  Vancensi)  monasterio 
condaminam   quamdam  concedit.  272. 

Aug.  1031.  Charta  Bertrandi,  Provinciœ 
comitré,  de  mansis  n,  apud  Petram  Fo- 
rum et  Forum  Calcherium  a  Rigofredo 
et  a  Marcellino  excultis,  S.  Victori  con- 
cessis.  455. 

1031.  Charta  Gonceleni ,  Trigantiae  villa? 
partem  quartam  S.  Victori  dantis.  020. 

1031.  Charta  qua  Isnardus  et  Dalmacia  , 
ejus  uxor,  ecclesiam  S.  Marcellini  de 
Nuazellis  S.  Victori  concedunt.  684. 

1031.  Charta  Isarni,  S.  Victoris  abbatis, 
de  sponsalitio  ecclesiae  S.  Marcellini  de 
Nuagellis.  685. 

Cire.  1031.  Charta  qua  Pontius,  Arela- 
tensis  praesul ,  decimam  piscationis  cu- 
jusdam  pontis ,  apud  Marianam  con- 
structi ,  adjecto  gurgustrio  quodam  , 
Isarno  ,  S.  Victoris  abbati  ,  largitur. 
219. 

1032.  Charta  qua  Gaucerannus  et  ejus 
uxor  mansum  ,  a  Bemone  in  castri 
Auriaci  territorio  excultum,  S.  Victori 
dimittunt.  309. 

1032.  Charta  Aicardi,  de  manso,  quem 
apud  Corium  castrum  excolit  Garne- 
rius,  S.  Victori  concesso.  453. 

30  nov.  1031,  vel  1032.  Charta  qua  Wil- 
lelmus  et  ejus  uxor,  Adalaicis,  eccle- 
siam S.  Michaelis,  in  valle  Liminica 
constructam,  Vallis  Auriae  vineas,  do- 
minicas  condaminas  de  Rocca  Ventrosa, 
dominicas  Sorga?  piscaturas,  ecclesiasque 
S.  Domnini ,  S.  Michaelis  de  Rosseto 
Podio,  et  S.  Mariae  de  Amarone  Monte, 
Sancto  Victori  conferunt.  425. 

Cire.  1032?  Charta  Amalrici,  Aquensis 
archiepiscopi,  de  ecclesia[S.  Victoris  de 
Edana  monachis  restituta.  Subnotata; 
sunt    donationes    a    Richardo    aliisque 


CIX 

Adanae    territorio 


eidem     ecclesiae 
factae.  237. 

Cire.  1032.  Charta  Deodati,  qua  mansi 
apud  Vallès  a  Gisfredo  seniore  accepti 
medietatem  Sancto  Victori  largitur.  504. 

1021-1032.  Charta  qua  Willelmus  II, 
Massiliensis  vicecomes,  dimidiaru  Cezi- 
restam  villam  Isarno,  abbati  S.  Vic- 
toris, cedit.  98. 

r,  jan.,  994-1032.  Charta  Josfredi,  et 
uxoris  ejus,  de  restaurato  monasterio, 
in  Vances  valle,  inter  Artigam  et  Espar- 
ronem  silo  ,  a  Paganis  quondam  de- 
structo.  269. 

8  mart.,  994-1032.  Charta  qua  Signoritus 
ejusque  uxor,  Leujarda,  vineae  peciam 
quamdam  S.  Victori  donant.  231 . 

28  mart.,  994-1032.  Charta  Honorati, 
presbyteri ,  S.  Victori  filium  Petronem 
inter  monachos  admittendum  ejusque 
hereditatem  tradentis  ;  qua;  hereditas 
modiatas  n,  in  valle  Tïitis  sitas,  con- 
tinet.  1058. 

Dec,  994-1032.  Charta  Ricardi  ,  qua 
S.  Victori  dat  quaedam  prasdia ,  in  Vi- 
trola  sita.  207. 

1018-1032.  Charta  Bertranni,comitis  Pro- 
vincial ,  qua  Altemanni  mansum  Sancto 
Promacio  donat.  666. 

1018-1032.  Charta  Rodulfi,  régis  Arela- 
tensis,  de  parte  comitali  villas  Madalga- 
rum  ab  Odila  vicecomitissa  ,  Gaufrido , 
(iiiniii  Arelatensi,  data.  1061. 

Jan.  1033.  Charta  qua  Raimbaldus,  Arela- 
tensis  prassul ,  quidquid  alodis  in  loco 
Restonis  mincupato  obtinebat,  ecclesiae 
S.  Zachariaî  et  S.  Johannis  largitur; 
ejusdem  ecclesiae  possessiones  describit 
et  confirmât.  101 . 

1033.  Charta  Gauzfredi,  Hugonis,  Pontii 
et  Otterti ,  de  ecclesia  apud  Rocam  in 
honorem  S.  Maria;  et  S.  Johannis  fun- 
data  ,  et  a  Petro,  Aquensi  antistite,  sa- 
crata.  268. 

1033.     Charta    Belliildis ,    qua    mansum 


ex 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


quem  apud  Auriacum  excolit  Habram, 
S.  Victori  largitur.  310. 

1033.  Charia  Rainaldi  et  filiorum  ejus, 
qua  mansos  n,  a  Loterio  et  Durando 
apud  S.  Medardum  excultos,  partem- 
que  ecclesiae  S.  Mariae  raonasterio  S. 
Victoris  concedunt.  378. 

1033.  Charta  Bahimberti,  qua  S.  Victori 
offert  ecclesias  apud  Belmontem ,  in 
territorio  Inter  Castellos  vocato,  in  ho- 
norera S.  Mariae,  S.  Johannis,  S.  Pétri  et 
S.  Benedicti  constructas.  530. 

1033.  Charta  Bellildis,  Jonae  relictae,  qua 
villas  Tavernarum  partem  quartam  S. 
Victori  concedit.  631. 

7  feb.  1034.  Charta  démentis,  Cabilio- 
nensis  praesulis,  de  S.  Mariae  et  S.  Ve- 
rani  nionasterio,  Isarno  ,  abbati  S.  Vic- 
toris, commisso.  430. 

12  jun.  1034.  Charta  Avundi  ejusque 
uxoris,  Ingilbergae,  de  dotalitio  cujus- 
dam  ecclesias  a  Petro,  Aquensi  antistite, 
in  honorera  S.  Mariae  consecratae.  282. 

12  aug.  1034.  Charta  qua  Gonballus  et 
ejus  uxor,  Guflla,  nionasterio  S.  Mi- 
chaelis  de  Fallio  donant  plurimos  alo- 
des  in  comitatu  Barchinonensi  sitos. 
1046. 

16  septembr.  1034.  Charta  Pontii  Arberti 
et  aliorum,  qua  ecclesiam  S.  Martini 
Garnulfique  mansos  n  S.  Victori  do- 
nant. 629. 

21  nov.  1034.  Charta  Lamberti  ejusque 
uxoris,  Austrudis,  terrae  bracerias  n  Pa- 
laionensi  cellae  donantiura.  558. 

1034.  Charta  Rainoardi,  qua  Bucci.Guar- 
danae  et  Caudae  Longoe  castrorum  neenon 
alodis  quem  in  Argentia  Cabannisque 
villis  obtinebat,  partem  tertiam  Sancto 
Victori  erogat.  255. 

1034.  Charta  Maiamburgae  ,  ejusque  lilii , 
Fulconis,  mansum,  in  villa  Jocar  a 
Guiberto  excultura ,  S.  Victori  donan- 
tiura. 283. 

1034.  Charta  qua  Tosfredus  et  Bertrannus, 


Provinciœ  comités,  Gaisolae  villae  par- 
tem quartam  S.  Victori  donant.  333. 

18  feb.  1035.  Charta  qua  Richardus  man- 
sum unum,  apud  Laureatam  situm,  S. 
Victori  confert.  176. 

1  mari.  1035.  Charta  Archimberti  ejusque 
uxoris  Maiamburgis,  de  sexta  parte  Gre- 
zaschae  villa  S.  Victori  data.  123. 

1  mart.  1035.  Charta  Willelmi  ,  filii 
Willelmi ,  Massiliensis  vicecomitis  ,  de 
sexta  parle  Grezaschae  villae,  quam  S. 
Victori  donant.  124. 

1  mart.  1035.  Charta  qua  Bermundus 
mansum  ab  Hermemberto  apud  Gre- 
zascham  excultura  S.  Victori  concedit. 
125. 

1  mart.  1035.  Charta  qua  Ugo  Adalras 
pluresque  alii  terrae  modiatas  vin,  in 
agro  Rupiano  sitas,  S.  Victori  tribuunt. 
183. 

8   jun.   1035.   Charta  Lamberti    ejusque. 
uxoris  ,  Astrudis ,    hereditatem    quam- 
dam,  subtus  Palaione  castro  sitam,  do- 
nantium.  556. 

10  jun.  1035.  Charta  Franconis,  mansum i, 
Burnis  situm,  et  a  Guitardo  possessum, 
S.  Victori  concedentis.  568. 

6  aug.  1035. Charta  Raimbaldi,  Arelatensis 
archiepiscopi,  qua  S.  Victori  largitur 
mansum  quenulam,  in  Montis  Justini 
territorio  situm  et  a  Petro  excultum.  406. 

1  sept.  1035.  Charta  Fulconis,  OdiIa>,ejus 
uxoris ,  et  Vuichiranni ,  de  Barnerii 
manso  apud  Sex  Furnos  sito,  quem  S. 
Victori  donant.  451 . 

15  oct.  1035.  Charta  qua  Bonifacius,  Bo- 
nifacii  filius,  S.  Victori  concedit  terram 
quam  in  Castro  Auriol  obtinebat,  retenta 
tamen  legali ,  si  quem  haberet ,  he- 
redi  ejusdem  terrae  medietatis  posses- 
sione.  59. 

1035.  Charta  qua  Willelmus  et  Fulco, 
Massilia;  vicecomites,  S.  Michaelis  obe- 
dientiam ,  in  territorio  Albaniae  consti- 
tutam,  S.  Victori  confirmant.  56. 


CHARTARUM. 


CXI 


•1035.  Chanta  Rachimbaldi ,  Arelatensis 
prasulis,  qua  suam  partem  castri  Au- 
riol  S.  Victori  concedit.  57. 

1035.  Charta  Humberti  et  fratrum  ejus, 
de  Grezascha-  vill*  tertia  parte ,  quam 
S.  Victori  donant.  126. 

1035.  Charta  qua  Gantelmus  ejusque 
uxor,  Arentrudis,  ecclesiain  in  lerritorio 
castri  S.  Amantii  ,  sancto  Leodegario 
dicatam,  S.  Victori  concedit.  234. 

1035.  Charta  Willelmi  et  Fulconis,  vice- 
comitum  Massilia-,  ecclesiam  apud  Fra- 
gnetum,  S.  Pontio  dicatam,  S.  Victori 
dantium.  592. 

1035.  Charta  Alnieradi,  presbyteri,  et 
Bernardi  Diniensis  Jaudalique  Tholo- 
nensis  episcoporuin,  de  ecclesia  inCur- 
sone  monte  aedificata ,  dicata ,  dotata 
Massiliensibusque  monachis  commissa. 
743. 

1035.  Charta  Willelmi  et  Ecilae,  ejns  uxo- 
ris,  terrae  modiatas  m  ,  in  Valle  Justini 
sitas,  S.  Michaeli  de  Monte  Cursone 
donantium.  747. 

1035.  Charta  Willelmi  et  Hethilae,  ejus 
uxoris ,  S.  Michaeli  de  Monte  Cursone 
dantium  terrain  quam  cum  Ansulfo 
quodam  commutaverant.  752. 

24  dec,  cire.  1035.  Charta  Willelmi  ejus- 
que uxoris ,  Adalaicis ,  de  ecclesiis 
S.  Michaelis,  S.  Domnini,  S.  Michaelis 
de  Rosseto  Podio  et  S.  Mariae  de  Monte 
Amarone,  quas  S.  Victori  donaverunt. 
Subjunctae  sunt  chartulae  Rostagni  , 
Moreme,  Willelmique,  filïï  Willelmi, 
de  alodibus  in  Cabilonensi  Attensique 
comitatibus  sitis.  -i28. 

Cire.  1035.  Charta  qua  Poncius  de  Bracio 
castro  dimidium  mansum,  apud  Gra- 
liascam  situm,  S.  Victori  donat.  127. 

Cire.  1035.  Charta  qua  Guillelmus  Chet- 
berli  dimidium  mansum,  apud  Gra- 
tiascam  situm  ,  S.  Victori  concedit. 
128. 

Cire.  1035.  Charta  Vuichiranni,  de  décima 


quartonis  apud  Carnulas   a  se  detenti 
S.  Victori  vendita.  465. 

Cire.  1035.  Charta  qua  Gunterius  presby- 
ter,  Ariberti  lilius,  mansos  Rotberti  et 
Altemanni  Sancto  Victori  et  Sancto 
Promacio  concedit.  668. 

Cire.  1035.  Brève  de  vinea,  apud  Tome- 
dam  sita,  quam  Petrus,  Heriberti  (ilius, 
Isnardo,  S.  Victoris  monacho,  vendidit. 
669. 

Cire.  1035.  Charta  Waldemari  aliorum- 
que,  de  rébus  apud  Dromonem  S.  Vic- 
tori et  S.  Genesio  datis.  718. 

Cire.  1035.  Charta  qua  Albetrudis  ejusque 
fîlii,  Aldebertus  et  Guigo,  ecclesiam 
S.  Pétri  de  Bagarrio  S.  Victori  conce- 
dunt.  760. 

1036.  Charta  qua  Raimbaldus  ,  Arelaten- 
sis archiepiscopus  ,  mansum  ab  Ada- 
lardo  excultum  S.  Victori  donat.  60. 

1036.  Charta  qua  Aldjerius  mansos  n  et 
cabannariam  i,  in  villa  S.  Saturnini 
sita  ,  S.  Victori  largitur.  131. 

1  nov.,  cire.  1036.  Charta  Aldjerii,  de 
quodam  manso  et  quadam  cabanna- 
ria  ,  apud  Sanctum  Saturninum  sitis  et 
S.  Victori  datis.  1  32. 

1036.  Charta  qua  Belliildis  quidquid  apud 
Gemellum  possidebat  Sancto  Victori 
concedit.  180. 

1036.  Charta  Apollomaris  ,  qua  mansum  i, 
apud  Carnulas  a  Mercorino  quodam 
excultum  ,  S.  Victori  concedit.  461 . 

1036.  Charta  Fulchonis,  vicecomitis  Mas- 
siliae  ,  de  hereditate  quae  ex  pâtre  Wil- 
lelmo  et  matre  Acilena ,  in  villa  Novu- 
lis  nuncupata  ,  sibi  advenerat ,  et  cujus 
partem  S.  Victori  concedit.  382. 

1036.  Charta  Aicardi  et  Jolfredi,  fratrum, 
Cabacise  villas  partem  tertiam  S.  Victori 
offerentium.  549. 

1036.  Charta  Franconis  ,  Burni  villae  me- 
dietatem  optimumque  mansum ,  Sa- 
letae  situm  ,  Ysarno  ,  abbali  S.  Victo- 
ris, concedentis.  564. 


CXII 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


Feb.  1037.  Charta  Raiamberti ,  Auri- 
mundi  filii ,  castri  Gontardi  partem  ler- 
tiam  S.  Victori  concedentis.  243. 

Dec.  1037.  Charta  Leodegarii,  Viennen- 
sisarchiepiscopi,  qua  monasterio  S.  Fer- 
reoli  ecclesiam  S.  Symphoriani  resti- 
tuit.  1064. 

1037.  Charta  qua  Bencelenus  aliique  plu- 
res  Durantiae  portum  et  ripam  ,  sita  in 
loco  Gontardo  dicto ,  in  jus  S.  Victoris 
transfundunt.  246. 

1037.  Charta  qua  Guillelmus  ejusque  uxor 
Garsenna  mansum  a  Durando  Carrotio 
in  Turrives  castri  territorio  excultum 
S.  Victori  donant.  320. 

1037.  Charta  Guisberti ,  Dragonis  filii, 
mansum  i ,  a  Bladaldo  apud  Furnum 
Calcarium  excultum  ,  S.  Victori  lar- 
gientis.  380. 

1037.  Charta  Arberti  et  Adalgardae,  ejus 
uxoris,  Carnolarum  villae  parlera  quar- 
tam  S.  Victori  offerentium.  457. 

1037.  Charta  Adalgardis  ,  quartam  par- 
tem vilL-e  Trigantiae  S.  Victori  conce- 
dentis. 621. 

1037.  Charta  Amici  et  Lamberti,  fratrum, 
qua  ecclesiam  S.  Stephani  de  Galeriis 
Isarno  ,  S.  Victoris  abbati ,  concedunt. 
789. 

Jan.,  1033-1037.  Charta  qua  Rahimbal- 
dus,  Arelatensis  archiepiscopus ,  terra- 
rum  a  Bosone,  Bonifacio  et  aliis  da- 
tarum  possessionem  ecclesiae  in  honore 
S.  Victoris  apud  Auriolum  consecratae 
confirmât.  64. 

Oct.,  993-1037.  Charta  Adelaidis,  comi- 
tissae  Provinciae ,  mansum  unum  ,  in 
Manoasca  situm  ,  S.  Victori  conceden- 
tis. 653. 

Jan.  1038.  Charta  Poncii,  et  ejus  uxoris, 
de  alode ,  in  S.  Maximini  villa  subtus 
Rodenas  castrum  sito ,  quem  S.  Vic- 
tori donant.  295. 

5  feb.  1038.  Charta  Heldeberti  ejusque 
matris  et  fratrum  ,  alodem  apud  Mar- 


sens  castrum  situm,  S.  Victori  conce- 
dentium.  570. 

5  mai.  1038.  Charta  Eldeberti ,  uxoris 
et  filiorurn  ejus,  qua  alodem,  apud 
Aquinam  vel  Saletam  situm  ,  S.  Vic- 
tori concedit.  603. 

16  mai.  1038.  Charta  Hugonis,  Dignensis 
praesulis,  de  Caladii  alodis  dimidia  de- 
cimatione  S.  Victori  concessa.  738. 

12  jun.  1038.  Charta  Lamberti,  Gontardi 
et  Hugonis  ,  fratrum ,  mansum  i ,  m 
Archincosci  castri  territorio  situm,  Gar- 
nulfo,  S.  Victoris  monacho ,  dantium. 
625. 

22  oct.  1038.  Charta  Waldrada;,  Teotfredi 
ejusque  uxoris,  Scocias ,  de  dote  eccle- 
sia;  apud  Bruniolam  in  honorera  S.  Pé- 
tri dicatae.  371 . 

Nov.  1038.  Charta  Rahimberti,  Poncii  et 
Archimberti ,  S.  Victori  dantium  alo- 
dem ,  quem  in  territorio  castri  Inter 
Castellos  nuncupati  obtinebant.  526. 

15  dec.  1038.  Charta  Pétri,  archiepiscopi 
Aquensis,  et  fratrum  ejus,  qua  ecclesias 
S.  Maximini  ,  S.  Mariae,  S.  Johannis  et 
S.  Mitrii ,  in  territorio  Rodanas  castri 
aedificatas  ,  S.  Victori  concedunt.  293. 

1038.  Charta  qua  Poncius,  Massiliensis 
episcopus  ,  terrae  pecias  n,  sitas  ad 
Aquas  Bonas,  S. Victoris  cœnobio  et  ec- 
clesiae S.  Justi  concedit.  45. 

1038.  Charta  qua  Autrannus,  Germundus 
aliique  plures  quamdam  condaminam , 
in  Tribontio  sitam  ,  terramque  ubi  est 
vas  de  petra,  S.  Victori  cedunt.  154. 

1038.  Charta  qua  Lautrudis ,  Rostagni 
vidua  ,  mansum  î,  in  Saleta  villa  situm, 
S.  Victori  donat.  229. 

1038.  Charta  qua  Willelmus  ejusque  uxor, 
Prodecta ,  condaminam  i ,  in  territorio 
de  Torreves  sitam ,  cum  quibusdam  ter- 
ris et  vineis,  S.  Victori  donant.  321. 

1038.  Charta  qua  Petrus,  Godrani  filius  , 
dimidium  Rodulfi  mansum ,  in  Saleta 
villa  situm,  S.  Victori  offert.  379. 


CH  ART  ARUM. 


cxm 


1038.  Charta  quaRainaldus  ejusque  filins, 
Pontius  ,  partent  quam  in  S.  Maris  vel 
S.  Medardi  villa  obtinebant ,  S.  Victori 
dimittunt.  377. 

1038.  Charta  .ïosfredi,  Provincise  comitis, 
qua  Fulconi,  Massiliae  vicecomiti,  quid- 
quid  apud  Sex  Fnrnos  et  Solarium  habe- 
bat ,  Sancto  Victori  erogandum  donat. 
447. 

1038.  Charta  Bertranni,  Provincial  comi- 
tis, ejnsque  fratris  ,  Ganfridi  ,  de  Sex 
Furnis  Solarioque  villis  Fulconi ,  Mas- 
siliae  vicecomiti,  concessis.  448. 

1038.  Charta  Ermemberti  et  Ermensenna:, 
ejus  uxoris ,  de  vineae  clauso  i  ,  apud 
Vilioscum  sito  ,  quod  S.  Victori  concé- 
dant. 719. 

1038.  Charta  Lanfredi  Monachi  et  Aime- 
rudis ,  ejus  uxoris,  de  hereditate  quam 
apud  Claperam  obtinebant  S.  Victori 
oblata.  721. 

1038.  Charta  Amelii,  Senecensis  episcopi, 
mansum,  a  Ricardo  quodam  apud  Pe- 
tram  Castellanam  excultum  ,  S.  Victori 
donantis.  773. 

Jul.,  1032-1038.  Charta  Poncii,  filii  Wil- 
lelmi,  qua  ecclesiœ  S.  Maria;  de  Van- 
ces  peciam  imam  terne  arabilis,  in  ter- 
ritorio  Sparronis  sitam  ,  donat.  1063. 

1  jun.  1039.  Charta  Biperti ,  Walburga; 
lilii,  et  Pontii ,  Abellonii  filii,  ecclesiam 
S.  Pétri  ad  Clusellas  S.  Victori  conce- 
dentium.  782. 

1039.  Charta  qua  Willelmus  et  Guidbertus 
territorii  de  Turves  meridionalem  cos- 
tameeclesiseS.  Stephani  conferunt.  322. 

1039.  Charta  Willelmi,  Arlulfi  filii,  qua 
mansum ,  apud  Garildem  vallem  ,  a 
Gerunculo  excultum,  S.  Victori  con- 
cedit.  381. 

1039.  Charta  Willelmi  Regensis  ,  uxoris 
et  filii  ejus,  Willelmi ,  vicecomitis  Mas- 
siliae,  uxoris  et  filiorum  ejus,  qua  S.  Vic- 
ions monasterio  villam  Pignanum  con- 
cedunt.  1065. 


1039.  Charta  altéra  Willelmi  Regensis, 
uxoris  et  matris  ejus,  Massiliensi  mo- 
nasterio villam  Pignanam  conceden- 
tium.  1066. 

Jul.,  1032-1039.  Charta  qua  Pontius, 
Willelmi  filius  ,  Esparronensi  monaste- 
rio terra;  peciam  i  concedit.  277. 

Aug.,  1032-1039.  Charta  qua  Umbertus 
mansum  Ricardi  Garricae  S.  Victori 
donat,  et  Alfantides  Pontius  castri  Gon- 
tardi  partem  sextam  cedit.  240. 

Oct.,  1030-1039.  Charta  qua  Willelmus 
Juvenis,  vicecomesMassiliae,  mansos  m, 
in  Calars  ,  in  Figa  Nigra  et  in  Mota 
Lamberti  sitos  ,  contratam  Crixonosam 
dictain  ,  suumque  dominicum  horttim  , 
ecclesiae  S.  Auxilii  concedit.  534. 

16  jan.  1040.  Charta  Godfredi  Bertranni- 
que,  Provincial  comitum,  qua  terra;  pe- 
cias  ii,  in  Tripontio  sitas,  S.  Victori 
offerunt.  172. 

27  jan.  1040.  Charta  qua  Abamari  cog- 
nomine  Malas  Trug  et  Juceph  cognn- 
mine  Bona  Fides  S.  Victoris  monachis 
vendunt,  precio  xx  solidorum  ,  quem- 
dam  alodem,in  loco  dicto  a  la  Rocheta, 
juxta  Bodanum  flumen,  situm.  179. 

5  apr.  1040.  Charta  qua  Aldebertus  et 
Poncius,  Geslini  filii ,  fratrescam  quam 
apud  Argenciam  obtinuerant,  S.  Victori 
conferunt.  188. 

23  apr.  1040.  Charta  Wicheri,  qua  pro- 
prietatis  partem ,  quam  in  Sarturano 
Arcolis,  Centronibus  et  Plomberis  obti- 
nebat,  S.  Victori  tradit.  52. 

15oct.l040.  De  ecclesia  S.  Victoris  dicata 
a  Benedicto  papa  IX.  14. 

15  oct.  1040.  Charta  qua  Guillelmus  vice- 
comes  Massiliensis,  dat  quartam  partem 
villa?  Cuja;;  Fulco ,  ejus  frater,  man- 
sos iv  in  valle  Tritis;  Guillelmus  de 
Grassa  ,  mansum  i  in  Muginis,  terrae- 
que  modiatas  v  in  Podio  Sanguinento. 
10. 

15  oct.  1040.  Charta  Amelii,  Senecensis 


CX1V  INDEX  CHRONOLOGICUS 

episcopi ,   de  ecclesiis  in  Petra  Castel- 
lana,  Ducelia  vJ  Cimiranis  aedificatis. 
769. 
15  oct.  1040.  Charta  Durandi ,  Vinciensis 
episcopi,  qua  ecclesias  de  Crotonis  S.  Vie  - 
tori  donat.  795. 
24  oct   1040.  Notitia  de  ecclesia  S.    Ste- 
phani    a    Silvio    dotata ,    et   a   Petro , 
Aquensi  antistite,  sacrata.  318. 
1040    Charta  qua  Rachimbaldus ,  Arela- 
tensis  praesul ,  dat  S.  Victoris  monachis 
duas  partes  caslri  Auriol ,  medietatem 
castelli  Omonis,  duas  partes  villas  Lasse, 
districtum   villa:    Salobii  ,    et  octavam 
partem  villae  S.  Saturnini.  58. 
1040.  Charta  qua  Guigo,  Isnardus,  Adal- 
garda  et  Pontius,  Rctbaldi  films,  terras 
quasdam  celte  S.  Michaelis  de  SfoUte 
Cursone  concedunt.  744. 
30  mart.,  cire.  1040.  Charta  Isnardi  Rufi, 
quidquid  hereditatis  apud  Montem  Cur- 
sonem  obtinebat ,  S.  Micbaeli  de  Monte 
Cursone  dimittentis.  749. 
Mart.,  cire.  1040.  Charta  qua  Comportus 
vel  Dodo,    Vencentius   aliique    plures 
terras,  apud  Soliam  sitas ,   S.   Victori 
et  S.  Michaeli  de  Monte  Cursone  conce- 
dunt. 751. 
3  jul.,  cire.  1040.  Charta  Raimbaldi,  qua 
alodem  quemdam ,    in    Montis   Justini 
territorio   situm,    ecclesi*   S.  Mauricii 
concedit.  407. 
25  oct.,  cire.  1040.  Charta  qua  Berenga- 
rius    ejusque   uxor,   Girberga,   Saletœ 
Saramanni  partem  quartam  S.  Victori 
donant.  790. 
Cire.  1040.  Charta  qua  Willelmus  et  mater 
ejus,  Pietas,  Sancti  Caesarii  Villae  Nôvaa 
ecclesiam    et    territorium ,   mar.sionem 
quamdam  Arelatis  sitam ,  ecclesiam  in 
porta   Dolosa   constructara  ,    et   terras 
vineasque  apud  Alcanza  et  Avesegum 
sitas,  S.  Victori  conferunt.  158. 
Cire.    1040    Charta  Guillel'iii,  Benceleni 


filii ,    de   Gontardi    caslri    parte   sexta 
S.  Victori  data.  244. 
Cire.     1040.     Charta    Lamberti ,     terrae 
modiatasH,  in  Monte  Furone  villa  sitas, 
S.  Victori  donantis.  421. 
Cire.    1040.    Charta    qua   Raiambertus , 
Durandi    Blanchi    fdius,     S.     Antonini 
ecclesiam  ,  adjecto  Hermentarii  manso, 
S.  Victori  confert.  529. 
Cire.  1040.  Brève  de  prato  S.    Martini, 
quod,   Petro,  S.   Promatii  priori,   Pe- 
trus ,  Autberti  fdius ,  et  Pontius  Monta- 
narius  assignaverunl.  671. 
Cire.  1040.  Charta  qua  Bermundus  aliique 
pluies  terrain,  subtus  Inter  Petras  a  las 
Nogerias  sitam,  S.  Victori  et  S.  Genesio 
concedunt.  723. 
Cire.  1040.  Charta  Beraldi  fundos  quos- 
dam,  in  territorio  de  Anti  Pétris  sitos, 
S.  Victori  et  S.  Genesio  donantis.  724. 
Cire.    1040.    Charta    Isnardi   aliorumque 
nonnullorum,  ecclesiam  S.  Genesii  Mas- 
siliensi  monasterio  guerpientium.   725. 
Cire.  1040.  Charta  qua  Isoardus  et  Guil- 
lelmus  de  Castro  Forti ,  fratres,  eorum- 
que  filii  et  Stephanus  Jausoleni  terrain 
de  Collo  S.  Victori  et  S.   Genesio  do- 
nant. 726. 
Cire.  1040.  Notitia  conventionum  mona- 
chos    inter    et  Ysnardum  ,  Rostagnum 
Willelrnumque  de  Castro  Forti  initarura, 
de    licentia    acquirendorum     in    Ubagi 
territorio  fundorum.  727. 
Cire.  1040.  Charta  Beraldi,  qua  cabanna- 
riam  apud  Baldimentum  et  vineam  apud 
Viloscum  sitas  S.  Victori  donat.  728. 
Cire.  1040.  Charta  qua  Malharonus  S.  Mi- 
chaeli  de   Monte    Cursonis   suae   here- 
ditatis   medietatem    concedit.    Poncius 
autem  eidemecclesiae  dat  mansum quem- 
dam apud Tragulas  situm.  745. 
Cire.    1040.    Charta  Pétri,    qua  vineam 
quamdam  ,    in    loco    Airamon    vocato 
S.  Michaeli  de  Monte  Cursonis  concedit. 
746. 


CHARTARUM. 


Cire.  1040.  Cliarta  Adalgardae  et  (iliorum 
ejus,'  cellae  S.  Michaelis  de  Monte 
Cursone  alodem,  apud  Soliam  situm, 
donantium.  756. 

Cire.  1040.  Notifia  de  ecclesia  S.  Pétri  de 
Bagarro  ,  terrisque  quibusdam  ,  ab 
Albetrude  ejusque  filiis,  Heldeberto  et 
Guigone,   S.  Victori  datis.  761. 

Cire.  1040.  Cliarta  Poiuii  clerici,  quidquid 
alodis  infra  terminos  ecclesia;  S.  Maria; 
de  Mura  possidebat,  S.  Victori  dantis. 
767. 

Cire.  1040.  Cliarta  Amelii,  Senecensis 
episcopi,  possessiones  cella;  S.  Mari» 
de  Cimirano  confirmantis.  770. 

Cire.  1040.  Cliarta  qua  Leugerius  et  Rai- 
aiubaldus,  fratres,  terram  quamdam  , 
in  circuitu  S.  Mari»  de  Crotonis  jacen- 
tem  ,  S.  Victori  concedunt.  798. 

Cire.  1040.  Cliarta  Rainibaldi,  qua  Saleta> 
de  Daraman  naedietatem  roansumque  i 
apud  Cainam  situm  S.  Victori  donat. 
799. 

1010-1040.  Cliarta  qua  Faraldus,  Vapi- 
eensis  episcopus,  concedit  W.  de  Dromo 
x  novenas  in  feudo  de  Dromo.  981. 

16  aug.  1041.  Testamentum  Gomballi 
Bisorensis  ,  Hispaniam  proficiscentis. 
1048. 

1041.  Charta  qua  Raimbaldus,  Arelatensis 
archiepiscopus ,    ecclesias    S.    Mari* , 
S.  Genesii,  S.   Nazarii  et  S.  Vicioris 
apud  Cataruscam  institutas  ,  S.  Victori 
concedit.  157. 

1041.  Cliarta  qua  Hugo  caeterique  Iterii 
fdii  feoda,  quae  in  terminio  de  Arelate, 
super  Debonneres,  apud  Gresum  vel 
Vedranas  tenuerant ,  S.  Victori  resti- 
tuant. 167. 

1041.  Charta  Amici  et  Hieucvarœ ,  ejus 
uxoris,  alodem,  in  Varronis  ripa,  apud 
Saletam  Saramanni  ,  situm,  S.  Victori 
donantium.  791 . 

16  feb.   1042.   Cliarta  qua  Heldebertus  , 


cxv 

Antibulensis    episcopus  ,     ecc1es;as    de 
Clausonna  S.  Victori  concedit.  801 . 

14  apr.  1042.  Charta  qua  Bonifacius  et 
Boso,  Bosonis  filii ,  quidquid  in  Auriolo 
Castro  obtinebant  S.  Victori  dimittunt. 
63. 

14  apr.  1042.  Cliarta  qua  Lambertus  et 
ejus  uxor,  Astrudis.,  ecclesiam  S.  Ma- 
ria; de  Crotone  concedunt  Ysarno  , 
S.    Victoris   abbati.    787. 

23  mai.  1042.  Charta  quaGuido,  Truanni 
filins,  S.  Victori  dat  quidquid  juris  in 
Guarildis  valle,  ad  S.  Mariam  vel 
S.  lUedardum,  habebat.  375. 

Aug.  1042.  Charta  qua  Belihildis  ejusque 
lîlii,  Pontius,  Heldebertus  et  Atbanul- 
fus,  ecclesiam  S.  Maria;  de  Morario 
S.  Victori  donant.  760. 

15oct.  1042.  Charta  Gonbaldi  de  Bi- 
saure  monasterio  Massiliensi  conceden- 
tis  ecclesiam  S.  Michaelis  de  Fallio. 
1051. 

1042.  Charta  Geuafredi,  Guillelrai  alio- 
rumque  nonnullorum  ,  qua  ecclesiam, 
apud  Brugnolam  in  honorem  S.  Pétri 
œdificatam,  S.  Victori  concedunt.  368. 

1042.  Charta  Guntardi  et  Hugonis,  fra- 
trum ,  ecclesiam  S.  Martini  de  Brunice 
S.  Victori  concedentium.  623. 

1042.  Charta  Pontii  Silvani  aliorumque 
nonnullorum ,  ecclesiam  S.  Pontii  de 
Sigumanna,  adjectis  terris  quibusdam, 
S.  Victori  donantium   779. 

1042.  Cliarta  qua  Lambertus  et  Austrudis, 
ejus  uxor  ,  braciariam  Ventiam  dictam 
S.  Victori  donant.  796. 

1042  Charta  qua  Miro  et  uxor  ejus  man- 
suni  i,  apud  Trigantium  situm,  S.  Vic- 
tori donant.  800. 

Cire.  1042.  Charta  qua  Lambertus  et  Aus- 
trudis ,  ejus  uxor ,  terram  de  Laxis 
Massiliensi  monasterio  et  ecclesia;  S.  Ma- 
ria? de  Crotonis  donant.  797. 

Febr.  1043.  Charta  qua  Bonifacius  Petro 
ejusque  uxori    et   liberis  vendit  terras 


CXVI 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


quasdam,  in  valle  Reliana,  juxta  eccle- 
siam  S.  Mitrii ,  sitas.  1067. 

29  niait.  1043.  Charta  Bertranni,  Re- 
gensis  episcopi ,  ecclesiam  S.  Romani 
vel  S.  Martini,  apud  Salernas  construc- 
tam  ,  S.  Victori  donantis.   492. 

25  april.  1043.  Charta  Raimundi  Beren- 
garii ,  comitis  Barchinonensis,  et  Heli- 
zabeth  ,  ejus  uxoris ,  qua  Gundebaldo 
Ermemiri  vendunt  alodium  suura  dic- 
tum  Riels  vel  Fallio  ,  in  comitatu  Bar- 
chinonensi,  in  Vallense,  situm.  1045. 

28  april.  1043.  Charta  Gonbaldi  et  Auru- 
ciae,  uxoris  ejus  ,  qua  monasterio  S.  Mi- 
chaelis  de  Fallio  donant  alodium  apud 
Riels  vel  Fallium  ,  in  Vallensi,  situm, 
quod  a  Raimundo  Berengario  ,  comité 
Barchinonensi ,  nuper  emerant.  1050. 

April.  1043.  Charta  Raimondi  ,  episcopi, 
qua  Venranno,  presbytero,  inansum  i, 
situm  apud  Monasterium  castrum,  con- 
cedit.   607. 

Jul.  1043.  Charta  Aicardi ,  de  alode  quem 
in  Kadarosco  villa  et  Massilia  civitate 
possidebat.  201. 

Decembr.  1043.  Charta  qua  Aldebertus 
et  Ermengarda,  ejus  uxor,  ecclesiam 
S.  Cassiani  ,  subtus  Amirato  Castro 
aedificatam  ,  mansosque  Ingilberti  Pere- 
grini  et  Ricardi  Caprarii,  S.  Victori 
concedunt.  781. 

1043.  Charta  qua  Ponlius,  Rainaldi  filius, 
partem  ecclesias  S.  Pétri  Bruniolensis  , 
quoesibi  a  parentibus  advenerat,  S.  Vic- 
tori dimittit.  369. 

1043.  Charta  Pontii  Faraldi ,  quidquid 
juris  in  S.  Symphoriani  territorio  habe- 
bat  S.  Victori  dimittentis.  482. 

1043.  Charta  qua  Lautildis  et  filius  ejus, 
Giraldus,  Torretarum  villae  partem  oc- 
tavam  S.  Victori  donant.  531. 

1043.  Charta  qua  Heldebertus ,  Hermen- 
guarda,  ejus  uxor,  Amelius,  Senecen- 
sis  episcopus,  aliique  plures,  ecclesiam 
S.  Marias  de  Cimira,   in  Senecensi  co- 


mitatu et  Petras  Castellanae  territorio 
aedificatam,  S.  Victori  reddunt.  768. 

Cire.  1043.  Charta  Heldeberti  et  Hernien- 
guaidae  ,  ejus  uxoris  ,  de  manso  ,  quem 
apud  Petram  Caslellanam  excolebat  Du- 
randus  juvenis,  S.  Victori  dato.  775. 

Cire.  1043.  Charta  qua  Clariana,  Guigonis 
uxor,  peciae  terras  m,  in  Sago  Magna 
et  alibi  sitas,  S.  Victori  et  S.  Pontio 
concedit.  780. 

Mart.  1044.  Charta  Rainaldi,  qua  man- 
sum  i,  apud  Carnolas  a  Mercorino  ex- 
cultum  ,  S.  Victori  concedit.  458. 

6  jul.  1044.  Charta  qua  tertia  pars  ec- 
clesiae  S.  Pétri  de  Auriol  adscribitur 
grascis  monachis ,  in  eadeni  ecclesia 
institutis.  61. 

29  jul.  1044.  Charta  qua  Gaudefridus  , 
Provinciae  cornes ,  terras  confirmât  qnae 
ad  construendam  Paradisi  ecclesiam 
S.  Victori  datae  fuerant.  34. 

1  oct.  1044.  Charta  Gislabcrti,  Barchino- 
nensis episcopi,  qua  monachis  S.  Mi- 
chaelis  de  Fallio  et  Gondeballo  Bisho- 
rensi  ecclesiam  S.  Vincentii  de  Riels 
cum  omnibus  alodibus  et  decimis  ei 
pertinentibus  ,  in  pignus  dat,  pro  quin- 
decim  unciis  auri  boni  de  Hispania  ,  ad 
reaedificandam  ecclesiam  S.  Crucis  Bar- 
chinonensis, ipsi  mutuatis.  1047. 

Novembr.  1044.  Charta  qua  Johannes 
ejusque  filii  ecclesiam  S.  Pétri  ad  Bo- 
num  Vilare  Ysarno,  S.  Victoris  abbati, 
donant.  783. 

1044.  Charta  Fulconis  ,  Massiliensis  vice- 
comitis  ,  de  valle  ïretis  et  de  ecclesia 
Sancti  Pétri  de  Paradiso.  32. 

1044.  Charta  qua  Pondus  ,  Massiliensis 
episcopus  ,  ecclesiam  S.  Genesii  Isarno 
abbati  concedit.  73. 

1044.  Charta  qua  Rainaldus  et  Willelmus 
alodem ,  in  Arelati  termino,  super  De- 
bognarias,'  in  loco  Greso  vel  Vedrimas 
vocato ,  situm ,  Sancto  Viciori  resti- 
tuunt.  166. 


CHARTARUM. 


CXVII 


1044.   Charta     qiia    Anielius,    Ingilranni 
episcopi    filius ,  terrain  infra  S.  Per- 
pétua? terminos  ,  loco  Molleiras  diclo  , 
sitam  ,  S.  Victori  confert.  370. 
1044.    Cliarta    Willelmi   ejusque  uxoris, 
Adalgardae ,    castri    Motae    niedietatem 
S.  Victori  dantiuni.  552. 
1044.  Chai  ta  qua  Bertrannus  ,  Provinciœ 
cornes,  ecclesiam  S.  Proniasii  de  For- 
calcherio  restaurandam  Isarno,  S.  Vic- 
toris  abbati ,  connnittit.  659. 
Cire.    1044.   Charta    Bertranni  ,    Foroju- 
liensis  episcopi,  de  obedientia  S.  Cas- 
siani     Massiliensibus     monachis    com- 
missa.  569. 
27api\,  1010-1044.  Cliarta  qua  Rostagnus 
et    Coustantia ,     ejus    uxor ,     ecclesia? 
S.   Salvatoris  de  Castellione  concedunt 
mansuin  quein   apud  Boniletum  tenuit 
Almeradus ,  inolendinuni  super  Boiam 
constructum,  et  campum   Lassum,    in 
villa  Salto  situm.  433. 
20  jul . ,  1 021-1 044.  Charta  qua  Poncius  de 
castello  Bracio  aliique  plures  ecclesiam 
S.  Martini ,   in  Cesalio  valle   construc- 
tam  ,  S.  Victori  concedunt.  536. 
1021-1044.    Charta    qua   Rahimbaldus , 
archiepiscopus    Arelatensis ,    ecclesiam 
S.  Geneisii  Isarno,  S.  Victoris  abbati, 
connnittit.  151 . 
1021-1044.    Charta   qua  Faraldus,    Ave- 
nionensis    canonicus ,   quasdam    inan- 
siones,  Avenione  constructas,  S.  Victori 
donat.  196. 
1021-1044.    Conventio    inter    Poncium 
episcopum  et  abbatem  Isarnum  inita,  de 
quadam  mansione  Arelate,  juxta  eccle- 
siam S.  Luciani,  sita.  204. 
1021-1044.  Charta  Guernonis,  vineae  se- 
modiatam    i  ,    in    Cucuronis   territorio 
sitam,  Isarno,  S.  Victoris  abbati,  offe- 
rentis.  314. 
10J1-1044.  Charta  fratris  Isnardi ,  Helde- 
berti ,    Isnardi    de   Aquila   aliorumque 
nonnullorum,  de  ecclesia  B.  Maria?  apud 


Aiguinam  vel  Salam  restaurata ,  dotata 
et  sacrata.  604. 

19  jan.  1045.  Charta  qua  Hugo  ejusque 
uxor,  Ynaurs ,  terram  ,  in  valle  Mari- 
gnana  sitam,  cum  S.  Victoris  monachis 
commutant.  213. 

20  sept.  1045.  Charta  qua  Petrus  et  Fa- 
raldus monachis  S.  Victoris  dant  eccle- 
siam S.  Pétri  et  S.  Maria?  atque  eccle- 
siam S.  Michaelis  in  Aciana  territorio 
constructani.  317. 

8  dec.  1045.  Convenientia,  monachos  in- 
ter et  Iterium  ,  Dodonis    filiuin,  alios- 

que  plures  composita,  de  terris  Archim- 

berti  vel  Judaeorum.  194. 
1045.  Charta  Guillelmi,  Massiliensis  vice- 

comitis  ,    qua   S.  Victori   dat  vineas  in 

valle  Sancti  Justi  sitas.  24. 
1045.    Charta    qua    Aldegerius    ecclesia; 

S.  Saturnini  presbyteratum  cum  man- 

sis  m,  braceria   i ,  et  quodam   vinea? 

clauso,  S.  Victori  confert.  130. 
1045.    Charta  Pontii,  hïii   Guillelmi,  de 

manso   apud  Marignanam    a   Mikahele 

exculto,  quein  S.  Victori  donat.  210. 
1045.  Charta  qua    Francus   et  ejus  uxor 

vineas  apud  Marignanam  sitas  S.  Victori 

concedunt.  21 1 . 
1045.   Charta  qua  Rostagnus  S.    Victori 

dat    suani    partem    Gontardi    portus  , 

terras  in  Pogio  Sanguinento  sitas,  hor- 

tum  i,  piscationesque  n.  247. 
1045.  Charta  Adelaidis  de  Beliana,  dimi- 

diam    partem  villae    Fuzilis    S.    Victori 

dantis.  657. 
1045.   Charta   Pétri,  Guapincensis  vice- 

comitis,  de  ecclesiis  S.  Marias,  S.  Pétri 

vel  S.   Johannis  de  Jugurnis,   qua;,   a 

Bremetensibus    monachis    injuste   pos- 

sessae,  Massiliensibus,  per  Dei  judicium, 

re  citutae  sunt.  691. 
Cire.   1045.  Charta  Guillelmi,  Massiliensis 

vicecomitis,  de   consiructa  ecclesia  S. 

Crucis ,  juxta    ecclesiam  monasterii  S. 


GXV1II 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


Victoris,  et  de  dote  in  villa  Ceseresta 
eidem  assignata.  25. 

Cire.  1045.  Charta  Guigonis  ,  Isnardi , 
Poncii  Rotbaldi  filii,  Signoreti,  Adaleni 
et  Rotbaldi ,  terne  modiatus  plures  S. 
Michaeli  de  Monte  Cursone  conceden- 
tiutn.  748. 

Cire.  1045.  Charta  Isnardi  et  Bilitrudis , 
ejus  uxoris ,  terrae  modiatas  n  ,  apud 
Fontem  Eedullam  sitas  ,  S.  Michaeli  de 
Monte  Cursone  donantiuni.  750. 

Cire.  1045.  Testamentum  a  Guillelmo, 
Adalgardaque ,  ejus  uxore,  pro  S.  Vic- 
toris et  S.  Johannis  ecclesiis  conditum. 
757. 

Cire.  1045.  Kotitia  de  terris  quas  in 
Pelra  Castellana  et  in  circumjacentibus 
villis  Massilienses  monachi  possident. 
776. 

Cire.  1045.  Charta  Raimbaldi,  quaSaletas 
de  Saramanno  partent  quartam,  adjectis 
niansis  quibusdani ,  S.  Victori  concedit. 
792. 

14  dec.  1046.  Charta  Autranni ,  et  ejus 
uxoris,  qua  in  territorioBuccicastri  ter- 
tiam  partem  decimœ,  S.  Victori  pro  x 
denariis  dimittunt.  254. 

1046.  Charta  qua  Fulco,  vicecomes  Massi- 
liensis ,  uxor  ejus  Odila  ,  et  nepotes 
eorum,  Guillelmus,  Aicardus  etGaufre- 
dus,  ecclesiam  S,  Pontii  de  PodioLupe- 
rio  S.  Victori  concedunt.  115. 

1046.  Charta  qua  Bencelenus  aliique  plu- 
res dant  S.  Victori  terras  quasdam  in 
Gontardo  sitas.  239. 

1046.  Charta  Agelli  Dodonis  ,  uxoris  et 
filiorum  ejus,  S.  Victori  donantium 
terras  vineasque  quasdam  ,  in  castro 
Ferrario  ,  in  episcopatu  Forojuliensi  , 
sitas.  1068. 

18  febr.,  1010-1046.  Charta  Rodulfi,  ar- 
chidiaconi ,  qua  terras ,  in  Villa?  Ur- 
banae  territorio  sitas,  S.  Victori  donat. 
437. 

1047.  Charta  Pontii,  Massiliensis  episcopi, 


de  decimatione  quam  monachi  habe- 
bant  in  Ceseresta  et  in  aliis  locis.  30. 

1047.  Charta  Benceleni,  qua  mansos  v, 
in  Gontardo  Castro  sitos,  S.  Victori  con- 
cedit. 242. 

1047.  Charta  qua  Stephanus  caeterique 
Dominicae  filii  ecclesiam  S.  Marias  de 
Grauleriis,  ecclesiam  de  Majone  et  ec- 
clesiam S.  Pétri  de  Toredena  S.  Victori 
concedunt.  788. 

1047.  Charta  qua  Giraldus  Isnardi,  uxor 
ejus,  Leugarda,  et  Ponlius ,  clericus, 
eorumque  coheredes  S.  Arictori  donant 
terram  Andréa?,  in  territorio  castri 
Bucci  sitam.  10G9. 

Apr.  1048.  Charta  Poncii  et  Galdemari, 
fratrum,  de  ecclesia  S.  Romani  et  S.  Jo- 
hannis Sancto  Petro  Romas  urbis  pri- 
ninm  concessa,  deinde  a  Petro,  S.  Vic- 
toris abbate ,  salvo  Romanae  ecclesi;e 
censu,  vindicata.  441. 

17  jun.  1048?  Notitia  de  ecclesia,  apud 
Wareld  vallem,  a  fratre  Ariberto  asdili- 
cata,  a  Deodato,  Tolonensi  episcopo,  in 
honorem  S.  Mari<e  dicata ,  et  ab  Hu- 
gone  I.amberto  aliisque  pluribusdotata. 
384. 

1048.  Charta  qua  Lambeitus  quemdam 
Calhedrac  villa1  quartonum,  quern  Isarno 
abbati  pro  pignore  commiserat,  Petro 
abbati  post  suam  mortem  tenendum 
concedit.  78. 

1048.  Charta  qua  Hugo,  Apolimaris  lilius, 
mansum,  quern  in  Cathedra  villa  excolit 
Lambeitus,  S.  Victori  reddit.  80. 

1048.  Charta  Gosfredi  et  Bertranni,  fra- 
trum, Provinciae  comitum,  Caladium 
sive  Caldulum  villam  Ysarno  ,  S.  Vic- 
toris abbati,  guerpientium.  737. 

1021-1048.  Notitia  conventionum  inter 
abbatem  S.  Victoris  Ysarnum  et  Raim- 
baldum,Magnerium  et  Ermenricum,  de 
alode  quern  in  Caldol  villa  tenebant  , 
initarum.  741. 

5  mai. ,  1 033-1 048.  Charia  qua  Raimbaldus 


CH4RTARUM 


terra;  peciam  i ,  apud  Montera  Jiistini 
sitam  ,  eeclesias  S.  Mauricii  concedit  ; 
idem  Raimbaldus ,  Bonifacius  ,  Boni- 
facii  lilius  ,  et  Bonifacius,  Atanulfi  fi- 
lius,  ejusdem  tenïtorii  decimationes  re- 
laxant. 411 . 
1038-1048.  Charta  Fulconis  ,  Massiliensis 
viceccmitis ,  de  ecclesia  in  honorent  S. 
Pétri  caeterorumque  apostoloruTii  aedifi- 
cata.  33. 

1049.  Charta  qua  Pontius,  Massiliensis 
episcopus,  ecclesiam  S.  Johannis,  qua; 
est  in  valle  Gargiana,  S.  Victori  donat. 
47. 

27  apr.  1050.  Charta  qua  Gozfredus  et 
alii  S.  VictOïi  concedunt  ecrlesiain  S. 
Pétri  et  S.  Maria;.  114. 

7  sept.  1050.  Etilla  Leonis  papa;  IX,  de 
S.  Victoris  monasterii  immunitate,  et 
de  Valentinensi  S.  Victoris  abbatiola 
ab  abbate  S.  Teothfredi  injuste  deten- 
ta.  7. 

1050.  Charta  qua  Massilius,  uxor  et  fil ii 
ejus,  S.  Victoris  cœnobio  et  S.  Johannis 
ecclesia;  concedunt  terras  quas  in  valle 
Garjana  habebant.  49. 

1050.  Charta  Giraldi  Pallioli  qua  conda- 
minam  i,  ad  Sanctum Minium,  in  terri- 
torio  Sancti  Maximini,  sitam,  Petro,  S. 
Maximini  priori,  tradit.  298. 

1050.  Charta  qua  Bilieldis,  Gauceranni 
relicta  et  Athanulfi  uxor,  S.  Victori  dat 
mansum  i  ab  Alcherio,  Salernis,  excul- 
tum.  496. 

Januar.,  cire.  1050.  Charta  qua  Rotbaldus 
terra;  quartairatas  n ,  in  loco  Alodis 
dicto  sitas,  S.  Victoris  abbati  vendit. 
Terrae  sextairatam  i  ,  apud  Cucuronem 
sitam,  vendunt  Casto  ejusque  uxor 
Pontia.  315. 

Mart.,  cire.  1050.  Charta  Hysnardi,  qua 
vineas,  apud  Triphontium  Aurignanam- 
que  sitas,  dat  S.  Victori.  173. 

Apr.,  cire.  1050.  Charta  qua  Bonifacius  et 


CXIX 

ecclesiae  S.  Mauricii  in  dotem  assignant. 
412. 
7  nov.,  cire.  1050.  Charta  Bellieldis,  Gau- 
ceranni  uxoris  ,    qua   S.    Victori    dat 
Maiamfredi  niansi  campos  ir,  Salernis 
sitos.  503. 
Cire.  1050.  Charta  qua  Jausfredus  Carbo- 
nellus,  INivionis  filins,  qusedam  prasdia, 
apud    Luperias    et    Tarasconem    sita . 
S.  Victori  confert.  181. 
Cire.  1050.  Brève  de  vineis  ,  in  Tripontio 
sitis  ,  quas  Ingilbertus  S.  Victori  dédit. 
190. 
Cire.  1050.  Charta  qua  Gosfredus  de  Ria- 
nis  terras  et  vineas  ,  in  Lanairolis  valle 
et  in  Marignana  sitas,  S.  Victori  conce- 
dit. 212. 
Cire.  1 050.  Charta  Willelmi  ejusque  uxoris 
Inaurs,  de  medietate  bosci  Durentiam 
inter  et  Gontardum  castrum  sili,  quan. 
S.  Victori  donant.  245. 
Cire.  1050.  Charta  qua  Galterius  de  Vel- 
lenna    terrae   sestairatas   vu  S.   Victori 
et   S.   Hippolyto  donat.    Subsequuntur 
plures    notitiae ,    de    terris  a  Bernardo 
monacho  acquisitis.  266. 
Cire.   1050.  Charta  Fulconis,  vicecomitis 
Massilia;,  Odila;,  ejus   uxoris,  ejusque 
nepotum    Willelmi  Juvenis,  Aicardi  et 
Jeozfredi  atque  aliorum,  qua  S.  Pontii 
de  Podio  Luperio  ecclesiam  et  territo- 
riunicircumjacens  S. Victori  donant.  289. 
Cire.  1050.  Charta  qua  Willelmus  et  Ele- 
phantus,  fratres,  quidquid  infra  claustri 
S.  Maximini  muros  possidebant  S.  Vic- 
tori vendunt.  297. 
Cire.  1050.  Charta  qua  Willelmus  Aynar- 
dus,  uxor  et  liberi  ejus,  terra;  peciam  i, 
in  Bruniola  villa,  loco  Vabre  dicto,  si- 
tam, S.  Victori  donant.  350. 
Cire.  1050.  Charta  Fulconis,  Massiliensis 
vicecomitis,  qua  Solarii  castri  medieta- 
tem,  a  Petro  Saumada  injuste  retentani, 
S.  Victori  restituit.  452. 


Pontius,  presbyter,  vineas  modiatas  u     Cire.   1050.  Chaita   Gofredi,    Arelatensis 


cxx 


JNDEX   CHRONOLOGICUS 


comitis,  et  ejus  uxoris,  de  ecclesia  S.  Jo- 
hannis  in  castri  Pctrafug  territorio  con- 
structa,    quam  S.  Victori  donant.  472. 

Cire.  1050.  Charta  Arlulli  et  filiorum  ejus, 
qua  terrae  modiatas  xu  cartaratasque  n, 
in  Petrae  Foci  territorio  sitas,  ad  S.  Ma- 
ri» honorem  transfundit ,  Willelmo 
ejusque  fralribus  terra?  seraodiatam  i 
adjicientibus.  Item,  de  indulgentiis  quas 
Deodatus ,  Telonensis  episcopus,  conces- 
sitfidelibusquibuscumque  dictam  eccle- 
siam  adeuntibus  vel  adjuvantibus.  477 
et  478. 

Cire.  1050.  Charta  Arberti  et  Pontii,  t'ra- 
trum,  de  terris  quibusdam,  juxta  eccle- 
siam  S.  Marias,  subter  Adalberti  fontem 
et  juxta  Pedunculi  curtis  fluvium,  in 
valle  Salernis,  jacentibus,  et  S.  Victori 
concessis.  497. 

Cire.  1050.  Charta  Vitalis,  de  terra  Saler- 
nis sita,  quain,  ad  S.  Victorem  rever- 
suram,  a  Mathilde  ad  suam  vitam  acce- 
perat.  500. 

Cire.  1050.  Charta  Vitalis  et  Susannae  , 
ejus  uxoris ,  campos  n  ,  Ad  Olmetam 
et  Campuni  Longum  dictos  ,  S.  Victori 
donantium.  514. 

Cire.  1050.  Charta  Hugonis  Adalberti  et 
Bertranni,  Forojuliensis  episcopi ,  de 
ecclesia  in  honorem  S.  Trinitalis  apud 
Calars  sedificala  ,  quam  S.  Victori  con- 
cedunt.  535. 

Cire.  1050.  Charta  qua  Andréas,  sacerdos, 
Sancto  Victori  dat  quidquid  alodis  in 
Fligtingnana  et  Sujuno  villis  obtinebat. 
G75. 

Cire.  1050.  Notitia  de  terris  et  vineis, 
apud  Forcalcarium,  Crucols  et  Curseda- 
lum  sitis,  quas  S.  Victori  dant  Pondus 
Mataronus,  Franca,  ejus  amita,  et  Ber- 
mundus.  672. 
Cire.  1050.  Charta  Ermengardae,  qua  S.  Vic- 
tori donat  mansiones,  vineas,  terrasque 
ad  Rocham  ,  Ergulitum  ,  Planterium  , 
Sanction  Albanum  et  alibi  sitas.  658. 


Cire.  1050.  Charta  Martini  qua  S.  Victori 
et  S.  Promacio  dat  honorem  quem  in 
Fligtignana  et  Sujone  villis  obtinebat. 
676. 

Cire.  1050.  Charta  Pétri  de  Roseto ,  de 
manso  quem  apud  Turrias  a  seniore 
suo,  Misonensi  vicecomite,  Petro,  acce- 
perat,  et  quem  S.  Victori  donat.  695. 

Cire.  1050.  Charta  Stephani  Russini ,  de 
Rosseto  castro,  et  Mariée,  ejus  uxoris, 
quidquid  alodis  apud  Altam  Ripam 
obtinebant  S.    Victori  donantium.  696. 

Feb.  1051.  Charta  qua  Amalricus  por- 
tionem  sui  alodis  in  Fonte  Lesula  siti 
monachis  S.  Victoris  vendit.  51. 

27  et  28  apr.  1051.  Charta  Raimundi 
episcopi,  qua  altari  sanctornm  Johannis 
Baptist»  et  Pétri ,  apud  Aquinam  vel 
Saletam  instituto,  mansum  quemdam  in 
Monasteiïo  castro  situm  adscribit.  606. 

23  mai.  1051.  Charta  Vassonis ,  uxoris  et 
filii  ejus,  partem  quam  in  Rellaneta  villa 
obtinebant  S.  Victori  offerentium.  319. 

1051.  Charta  Guillelmi  ejusque  uxoris, 
Adalaidis,  qua  mansum  i  Palaionensi 
celke  partim  dant  partim  vendunt.  559. 

18  nov  1052.  Notitia  de  ecclesia  in  hono- 
rem S.  Juliani  apud  Motam  a  Willelmo 
ejusque  uxore  ,  Adalgarda  ,  ..•dilieaia 
dotataque  ,  et  ab  Arelatensi  praesule 
Raiambaldo  consecrata.  553. 

1052.  Charta  qua  Petrus  caeterique  Nivio- 
nis  tilii  dimidiam  condaminam  quam  in 
Rubiano  habebaut ,  Sancto  Victori  tra- 
dunt.  182. 

1052.  Brève  de  campo,  subtus  S.  Mau- 
ricii  ecclesiam  sito ,  quem ,  propter 
vineam  a  Constantia ,  juxta  ecclesiam 
S.  Geuesii,  excultam,  S.  Victoris  mona- 
chis tradit  Ponlius  Leutricus.  424. 

1052.  Charta  Raimondi,  Ingilsendis  filii, 
brachiariam  i,  apud  Calars  sitam,  S. Vic- 
tori concedentis.   541 . 

28  febr.  1053.  Charta  Poncii  et  Riperti, 
fratrum ,    ecclesiam    S.    Symphoriani, 


CHARTARUM. 


CXXI 


condaminasque  n ,  sitas  juxta  locum 
Casellas  dictum,  S.  Victori  offerentiuin. 
439. 

April.  1053.  Charta  qua  Gozfredus,  Isnar- 
dus  et  Willelmus  terrain  quamdam , 
jacentem  apud  Fraxinedam  ,  S.  Johanni 
de  Aquina  donant.  608 

April.  1 0 Ti 3 .  Charta  qua  filii  Alfanti  vice- 
comitis  et  Leotgardas  tradunt  Girino, 
fideli  suo,  quasdam  vineas,  in  comitatu 
Aquensi ,  in  territorio  Montis  Justini , 
sitas.  1071. 

1  mai.  1053.  Diploma  Henrici,  Francorum 
régis,  quo  confirmatur  donurn  a  comité 
Nivernensi,  Guillelmo,  aliisque  primo- 
ribus  ecclesia?  S.  Victoris  factum.  1072. 

15  jun.  1053.  Charta  Athanulfi,  Bilieldis 
filii,  qua  Ta  vernarum  villae  partem  quar- 
tam  S.  Victori  restituit.  632. 

20  jun.  1053.  Charta  Willelmi  ejusque 
fratris  Elfanti  ,  de  ecclesiis  S.  Marias , 
S.  Maximini,  S.  Johannis  et  S.  Mitrii, 
in  castri  Rodanas  territorio  i'undatis  et 
S.  Victori  concessis.  294. 

Dec.  1053.  Charta  Eldeberti  et  Laujardae  , 
ejus  uxoris,  de  terris  ecclesiœ  in  hono- 
rem  S.  Johannis  apud  Saletam  dicatae 
concessis.  609. 

1053.  Charta  quaFulco,  Bonifacii  filius, 
quidquid  in  Aurio!  Castro  habebat,  fratri 
Petro  et  aliis  S.  Victoris  monachrs  di- 
mittit.  62. 

1053.  Charta  Arlulfi  et  ejus  uxoris  qua 
partem  quam  in  ecclesiis  S.  Mariae, 
S.  Maximini,  S.  Johannis  et  S.  Mitrii, 
apud  Rodanas  constructis  ,  obtinebant , 
S.  Victori  conferunt.  296. 

1053.  Charta  Giraldi,  Isnardi  Pallioli  filii, 
qua  ,  in  excambium  mansi  Arnaldi , 
mansum  Guntranni  S.  Victori  assignat. 
299. 
2  feb.  1054.  Charta  Willelmi  et  ejus  uxo- 
ris ,  Aimerudis ,  qua  Palaionensi  cell* 
terram  xl  solidis  comparatam  tradunt. 
555. 


26  mart.  1054.  Charta  qua  Girinus  ejus- 
que uxor,  Arnica,  accepto  ab  abbate 
Petro  missali  optimo ,  vineas  in  Montis 
Justini  et  Relianae  territoriis  plantatas 
S.  Victori  dimittunt.  413. 

1054.  Charta  qua  Atenulfus  et  Raina,  ejus 
uxor,  terram  sitani  apud  Salernas,  ad 
rivulum  Brescon  vocatum  ,  S.  Victori 
donat.  502. 

1054.  Charta  Bsraldi  et  Pétri,  ejus  nepo- 
tis,  qua  dimidium  mansum  quem  in  Ju- 
gurnis  habuit  Bertalaus ,  vineasque , 
apud  Misonem  et  Falconem  sitas,  S.  Vic- 
tori concedunt.  693. 

1  mai.  1055.  Charta  Geraldi,  Sistericensis 
episcopi ,  ecclesiam  S.  Pétri  de  Fonte- 
lana  Massiliensibus  monachis  commit- 
tentis.  680. 

20  jun.  1055.  Notifia  de  ecclesia  S.  Vic- 
toris in  territorio  Cucuronis  aedificata, 
dotata  et  a  Willelmo ,  Tolonensi  epi- 
scopo,  consecrata.  312. 

1  jul.  1055.  Charta  qua  Godfredus  I, 
Provinci*  cornes  ,  vinearum  pecias  n, 
in  Tripontio  sitas,  Petro,  abbati  S  Vic- 
toris, concedit.  153. 

2b   oct.    1055.    Notitia    placiti ,   in   quo 
multas  terras,  a  Caladii  villa;  alodariis 
injuste  occupatas ,   Petrus  ,  S.   Victoris 
abbas,  recuperavit,  739. 
1055.  Charta  qua  Petrus  de  Vellenna  ter- 
ram vineamque  ,  in  Mileciana?  continio 
sitas,  S.  Victori  et  S.  Hippolyto  confert. 
264. 
1055.    Charta    qua   Gosfredus ,    Adalardi 
filius,  campos  n,  in  Vellennw  territorio 
silos,  S.  Victori  et  S.  Hippolyto  donat. 
265. 
1055.  Charta  Athanulfi  vineam  quamdam, 
Salernis  sitam,  S.  Victori  dantis.  Quam 
vineam  Poncio    Mairastra; ,   in   escam- 
bium    condaminae  cujusdam,    monachi 
tradunt.  511. 
1055.   Charta  Pétri,   Willelmi    filii,  qua 
ecclesiam  ,   in    honorera   S.    Mariae    et 


CXXII 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


S.  Johannis  ad  Salam  Gontranni  con- 
structam,  S.  Victori  donat.  591. 

1055.  Charta  Pétri  Saumadas,  uxoris  et 
filii  ejus,  de  ecclesia  S.  Torpetis,  ciijus 
partem  sibi  pertinentem  S.  Victori  di- 
minuât. 597. 

1055.  Charta  Poncii,  Massiliensis  episcopi, 
ejusque  fratrum,  de  ecclesia  S.  Torpetis, 
apud  Fraxinitum  juxta  mare  constructa, 
quam  S.  Victori  donarit.  596. 

Jan. ,  cire.  1055.  Charta  Rainoardi  et  Be- 
liildis ,  ejus  uxoris ,  Poncio  Mairastrae 
donantium  Gontardi  mansum  ,  Salerais 
jacentem,  quem  dictus  Pontius  S.  Vic- 
tori tradit.  521 . 

14  mart.,  cire.  1055.  Charta  Desiderii 
ejusque  uxoris  ,  Aldeburgae ,  de  manso 
quodam,  sito  in  Montis  Justini  territo- 
rio ,  et  S.  Victori  concesso.  416. 

27  mart.,  cire.  1055.  Charta  qua  Rifredus 
Verdellon  alodem  quemdam ,  ad  S.  Ma- 
riam  de  Belveder  situm,  S.  Victori  con- 
cedit.  Item,  de  terra,  in  Castro  de  Murs 
sita,  a  Rostagno  data.  426. 

Apr.,  cire.  1055.  Charta  Isnardi  et  Ingil- 
sennae,  ejus  uxoris ,  Gaucelino,  pres- 
bytero  ,  terram  quamdam  ,  Salerais  si- 
tam ,  offerentium.  Dictus  Gaucelinus 
eamdem   terram  S.  Victori  tradit.  522. 

31  mai.,  cire.  1055.  Charta  Isnardi  et 
Ingilsennae,  ejus  uxoris,  de  terrae  pecia 
quadani,  Salerais  sita,  Willelmo  Juvi- 
niano  concessa  ,  et  ab  eodem  Willelmo 
monachis  translata.  523. 

22  sept.,  cire.  1055.  Charta  Rostagni  ejus- 
que uxoris,  Guislae,  de  alode  quem  in 
Agoldi  castri  territorio  obtinebant  et 
S.  Victori  douant.  427. 

Dec,  cire.  1055.  Charta  qua  Hugo  ejus- 
que uxor,  Inaurs,  S.  Mari»  et  S.  Johan- 
nis monasterio  terrae  modiatas  v,  in 
valle  Vances  sitas,  concedunt.  270. 

Cire.  1055.  Brève  de  molendinô  quodam, 
a  Poncio  Bermundi  S.  Victori  et  S.  Per- 
pétuas dato  vel  vendito.  363. 


Cire.  1055.  Charta  Rostagni  et  Guislse, 
ejus  uxoris,  qua  S.  Victori  et  S.  Dom- 
nino  concedunt  fundos,  in  Agoldi  terri- 
torio sitos.  432. 

Cire.  1055.  Charta  Hugonis,  qua  suam 
dominicain  condaminam ,  Salerais  con- 
ditam,  S.  Victori  concedit.  493. 

Cire.  1055.  Charta  Hugonis,  Isnardi  filii, 
terras  pecias  pluies,  in  valle  Salerais 
sitas,  S.  Victori  largientis.  495. 

Cire.  1055.  Charta  Gontardi  et  Marina- , 
ejus  uxoris,  de  terrae  peciis  n,  apud 
Salernas  sitis ,  et  S.  Victori  concessis. 
505. 

Cire.  1055.  Charta  Gontardi  et  Martae , 
ejus  uxoris,  terrae  peciam  i,  Salerais 
si  la  m,  S.  Victori  coneedentium.  506. 

Cire.  1055.  Charta  Poncii  Mairastrae  ejus- 
que fratris  ,  Gauceranni ,  terrae  peciam 
quamdam ,  Salerais  jacentem ,  in  jus 
S.  Victoris  transfundentium.  507. 

Cire.  1055.  Charta  Pontii  Massilii,  de 
manso  ab  Ariberto  detento  et  S.  Vic- 
tori dato.  509. 

Cire.  1055.  Charta  Hugonis  et  Poncii, 
Isnardi  filiorum ,  quidquid  alodis  in 
Salerais  valle  ipsis  obvenerat,  S.  Victori 
vendentium.  510. 

Cire.  1055.  Charta  Gauceranni  et  uxoris 
ejus,  terrae  peciam,  a  Laugerio  Salerais 
excultam,  S.  Victori  donantis.  512. 

Cire.  1055.  Charta  Adalberti  qua  terrain 
quamdam ,  Salerais  sitam ,  monachis 
S.  Victoris  largitur.  513. 

Cire.  1055.  Charta  Jauceranni,  et  ejus 
uxoris  ,  Campum  Laugerium  Lautardo 
Mairastrae  donantium  ;  qui  Lautardus 
eumdem  campum  S.  Victori  tradit.  515. 

Cire.  1055.  Charta  Poncii  Mairastrae  et 
Gauceranni ,  fratrum ,  qua  terras,  juxta 
Sanctas  Marias  Villas  Crosas  cellam  sitas, 
cum  monachis  ejusdem  ecclesiae  com- 
mutant. 516. 

Cire.  1055.  Charta  Poncii  Isnardi  et  Hu- 
gonis ,   fratrum  ,  de  terris  quibusdani  , 


CHARTARUM. 


OXXIH 


apud  Salernas ,  juxta  Pini  Carleti  rivu- 
lum,  sub  Alberti  Poio  et  ad  Fontem 
Martae,  sitis,  et  S.  Victori  datis.  520. 

Cire.  1055.  Charta  Bertranni,  Forojulien- 
sis  episcopi ,  Willelmi  Juvenis  et  Rai- 
mundi  Baldanae,  de  pertinentes  ecclesiae 
S.  Maria;  de  Calars  S.  Victori  concessis. 
537. 

Cire.  1055.  Charta  Bertranni,  Forojuliensis 
episcopi,  de  ecclesia  in  honorerai  S.  Sal- 
vatoris  apud  Burnas  constructa,  et  obe- 
dientia;  S.  Maria;  de  Palaione  adscripta. 
554. 

Cire.  1055.  Charta  JEMse  et  filiorum  ejus, 
agros  ii,  super  S.  Marias  vinea  et  juxta 
Argencii  fluvium  silos,  Palaionensi  cellae 
tradentium.  500. 

Cire.  1055.  Brève  de  Burnis  villa,  quani 
a  Signofredo  datam  ,  deinde  a  Francone 
vicecomite  restitutam,  Durandus,  Pojeti 
vicarius ,  liberam  Marcellino ,  Palaio- 
nensi priori,  diraisit.  565. 

Cire.  1055.  Charta  Fulconis  de  Archus 
ejusque  fratrum  ,  ecclesiam  S  Pétri  de 
Archus  S.  Victori  dimittentium.  581. 

27  jan.  1056.  Notitia  de  ecclesia  S.  Ma- 
rias de  Bruniola ,  a  Pontio  et  Erraen- 
garda  constructa  et  dotata  atque  ab 
episcopo  Telonensi  consecrata.  337. 

7  jun.  1050.  Charta  Baronis  ,  qua  S.  Vic- 
tori dat  quaecumque  ad  S.  Johannis 
ecclesiam  augendam  in  Bruniola  villa 
ipse  Baro  acquisierit.  346. 

26  jun.  1056.  Charta  qua  Hugo  et  Alois 
S.  Victori  concedunt  niansos  duos,  in 
Cadarosco  sitos,  cran  domibus  quibus- 
dam  Arelate  aedificatis.  202. 

18jul.vel.  12  dec.  1056.  Charta  Arbaldi, 
ecclesias  S.  Maria;  et  S.  Juliani  de  ïri- 
gantia  S.  Victori  concedenlis.  Subse- 
quuntur  chartula;  Pontii  Trigan'ia;,  Lam- 
berti,  Arbaldi  aliorumque  nonnulloriun. 
622. 

1056.  Charta  qua  Pontius ,  Massiliensis 
episcopus  ,  et  Fulco  ,  vicecomes  ,  eccle- 


siam S.  Ceciliae,  in  territorio  de  Trilis 
constructam  ,  S.  Victori  conferunt.  117. 

1056.  Notitia  dedicationis  et  dotalitii  ec- 
clesia; S.  Trinitatis  ,  in  valle  Tritis  aedi- 
ficatae.  112. 

1056.  Notitia  dedicationis  et  dotalitii  ec- 
clesiae S.  Benedicti,  in  S.  Pancracii  ter- 
ritorio asdificata;.  118. 

1056.  Charta  qua  Wïllelmus  de  Vitrola 
mansum  ab  Ingelberto,  Magnonis  ûlio, 
excultum  ,  S.  Victori  concedit.  Geusse- 
rannus  autem,  dicti  Willelmi  filius,  vi- 
nea; semodiatas  m  dimittit.  205. 

1056.  Charta  qui  Gosfredus  et  ejus  uxor 
peciam  terras,  in  Papia;  territorio  sitam, 
S.  Victori  concedunt.  215. 

1056.  Charta  Pontii  Guantelmi,  qua  ec- 
clesiam S.  Martini  Trivulantis  donat 
S.  Victori;  item  Gadaldus  de  Aquila 
campos  très ,  juxta  eamdem  ecclesiam 
sitos,  dimittit.  238. 

1056.  Charta  Gosfredi  de  Riannis  alio- 
rumque nonnullorum  ,  quidquid  in  ter- 
ris ecclesia;  S.  Johannis  de  Bruniola 
possidebant  S.  Victori  donantium.  342. 

1056.  Charta  Arnulfi  ejusque  uxoris,  Con- 
stantiae,  quamansosn,  a  Michaele  et 
Huberto ,  in  Carillis  valle  excultos , 
S.  Victori  concedunt.  376. 

1056.  Charta  Hugonis  ,  Arberti  et  Adal- 
gardae  filii ,  de  manso  quodam  ab  Er- 
mengaudo  ,  Salernis,  exculto,  et  S.  Vic- 
tori concesso.  494. 

1056.  Charta  Pétri  Saumadae  ejusque  uxo- 
ris, Teucae,  de  vineis  quibusdam  apud 
Ramatuellam  plantatis,  quas  S.  Victori 
douant.  593. 

1056.  Charta  Fulconis,  Massiliensis  vice- 
comitis,  ecclesiam  S.  Tropetis  de  Fraxi- 
nito  S.  Victori  donantis.  595. 

1056.  Charta  qua  Rostagnus  aliique  plu- 
res  ecclesias  S.  Maria;,  S.  Stephani  et 
S.  Johannis,  adjectis  terris  quibusdam 
in  Poio  sitis,  Sancto  Victcri  concedunt. 
764. 


INDEX    CHROINOLOGICMS 


CXXIV 

1056.  Charta  qua  Adalniois  et  Elesindis  , 
Bonifacii  de  Reliana  filiœ  ,  S.  Viclori 
donant  quidquid  habebant  in  territorio 
Massiliensi ,  in  loco  dicto  Spalians  et  in 
villa  Lasa.  1073. 

Cire.  1056.  Notitia  de  Bmnarum  presby- 
teratns  parte  tertia  ,  et  de  Saletae  Bo- 
naldique  mansis ,  a  Durando  vicario 
S.  Victori  datis.  566. 

Cire.  1056.  Charta  Aldeberti  aliorumque 
nonnullorum  ,  decimam  forniaticorum 
de  Alpibus  et  piscium  stagni  de  Levi- 
doneS.  Victori  donantiuni.  765. 

23  april.  1057.  Charta  qua  Mire-  ,  Siste- 
ricensis  vicecomes,  ecclesiam  S.  Mar- 
tini de  ContenesS.Victoriconcedit.793. 

1057.  Charta  qua  Bertiannus  de  S.  Mar- 
cello vinea;  quartairatas  n  ,  apud  Tri- 
bols  et  Asgos  sitas,  S.  Victori  concedit. 
Subsequuntur  plurimse  notitiae  de  terris 
in  valle  S.  Juliani ,  in  valle  de  Lego- 
nano  ,  in  Tribols  ,  in  Alauzio  et  alibi 
sitis  ,  quœ  cœnobio  variis  modis  obve- 
nerunt.  53. 

1057.  Charta  Gauffredi ,  Provinciae  co- 
mitis  ,  de  condamina  in  B.ubiano  sita, 
quam,  a  Willelnio  comité  acceptam, 
Hugo  Blavia  Sancto  Victori  tradiderat. 
184. 

1057.  Charta  qua  Volveradus  mansum  , 
quem  apud  Kadaroscum  olim  excoluit 
Amalbertus ,  S.  Victori  et  S.  Genesio 
concedit.  200. 

4057.  Charta  qua  Galenus,  Adaltrudis 
filius,  mansos  n,  in  Cataneto  et  in  Tur- 
rivis  sitos,  S.  Victori  concedit.  323. 

1057.  Charta  Willelmi  de  la  Rocca  et 
Amalrici ,  Chetberti  filioruni ,  partem 
quam  in'  S.  Juliani  villa  obtinebant 
S.  Victori  concedentium.  544. 

1057.   Charta   qua   Guillelmus  de   Rocca 

quidquid  apud  Sanctum  Julianum  pos- 

sidebat  S.  Victori  concedit.  545. 

1057.  Charta  qua  Guillelmus,  Chetberti  et 

Arambertoc  filius,  de  la  Roca,  mona- 


chis  S.  Victoris  donat  partem  quam  in 
villa  Sancti  Juliani ,  sita  in  territorio 
Forojuliensi,  habebat.  1074. 

1057.  Charta  Willelmi  Juvenis,  uxoris  et 
filioruni  ejus,  villulae  Burnarum  par- 
tem quartam  S.  Victori  dantium.  567. 

1057.  Charta  qua  Atenolfus  ejusque  uxor, 
Bellieldis ,  mansum ,  apud  Archus  a 
Natali  Barbarino  excultum  ,  S.  Victori 
douant;  item  Ismido  condaminse  cujus- 
dam  decimam  dimittit.  582. 

1057.  Charta  qua  Fulco,  filius  Arberti, 
aliique  plures  ecclesiam  S.  Marise  de 
Pontivis  S.  Victori  donant.  635. 

Cire.  1057.  Brève  de  terra  in  valle  S.  Ju- 
liani, inloco  dicto  Lignognano  sita, quam 
S.  Victori  vendidit  Geraldus  Fortis.  54. 

Mart.  1058.  Charta  Widonis  Truanni  alio- 
rumque nonnullorum,  de  ecclesia  apud 
Villam  Al  tain  in  S.  Victoris  honorem 
constructa  et  S.  Victori  concessa.   578. 

1058.  Charta  qua  Fulco,  Massiliensis  vice- 
comes ,  mansum  a  Bertranno  Palatino 
apud  Cathedram  excultum  Petro,  abbati 
S.  Victoris,  restituit.  82. 

1058.  Notitia  qua  constat  ecclesias  S. 
Maximini,  S.  Maria?  et  S.Mitrii  a  Pontio 
Fulcherii  ejusque  frati  ibus  Petro,  S. Vic- 
toris abbati,  quiète  dimissas  fuisse.  307. 

1058.  Charta  qua  Aldebertus  ejusque  fra- 
ter,  Bertrannus,  episcopus,  molendini  i 
sedem,  super  Indola?  aquoe  fluvium  in- 
stituendi,  S.  Victori  donant.  571. 

1058.  Charta  Fulconis,  vicecomitis  Massi- 
liensis, Poncii  ,  Massiliensis  episcopi, 
Guillelmi  et  Goffredi,  fiatrum  ejus, qua 
terram,  Fraxenetum  vocatam,  S.  Victori 
donant.  590. 

1058.  Charta  Isoardi,  Capicensis  viceco- 
mitis, de  dimidio  manso  quem  apud 
Falconem  castrum  tenuit  Arambertus  et 
quem  S.  Victori  donavit.  694. 

1058.  Charta  qua  Fredulus  de  Barris  ec- 
clesiam Sancti  Martini  ad  Airas  Massi- 
liensi cœnobio  concedit.  834. 


CHARTARUM. 


1058.  Charta  qua  Guilielmus  Aculio  ejus- 
que  lilius  Petrus  très  mansos,  in  territo- 
rio  Gavallitano  sitos,  raonasterio  Massi- 
liensi  concedunt.  1132. 

Februar.  1059.  Charta  Heldeberti,  Isnardi 
Richelmi,  Berniundi,  aliorumque  non- 
nullorum,  de  sponsalitio  ecclesiae  S.  Jo- 
hannis.  610. 

15  oct.  1059.  Charta  qua  Gauzfredus  et 
Hugo  ecclesiam  S.  Mariae  et  S.  Johan- 
nis,  in  castri  Sparronis  territorio  aedifi- 
catam,  S.  Victori  conférant.  267. 

17  oct.  1059.  Charta  Isnardi,  de  terris 
quas  ipse,  Willelmus  Girinus,  Petrus, 
presbytcr,  et  Caucenna,  Rotbaldi  uxor, 
ecclesias  S.  Sepulcri  concedunt.  415. 

17  oct.  1059.  Charta  dedicationis  et  dota- 
tionis  ecclesiae  S.  Salvaloris  et  S.  Maria; 
vel  S.  Sepulcri  deRelliana.  1075. 

29  dec.  1059.  Epistola  Nicolai  papa?  II 
ad  Belinum ,  S.  Victoris  Nivernensis 
monasterii  abbatem  ,  directa  ,  qua  pri- 
vilégia et  possessiones  ejusdem  monas- 
terii confirniantur.  1076. 

1059.  Charta  qua  Fulco,  Belliildis  fîlius, 
mansum  ,  quem  apud  Podium  Nigrum 
excolit  Theophanius,  S.  Victori  donat. 
108. 

1059.  Charta  qua  Willelmus  ejusque 
uxor,  Aimirudis,  vineae  clausum ,  ad 
S.  Stephani  cellam  planlatuin,  S.  Victori 
donant.  327. 

1059.  Charta  qua  Richaus  de  Malaucena 
et  Rostagnus,  fratres,  ecclesias  S.  Vic- 
toris et  S.  Pétri  de  Grassello ,  necnon 
S.  Michaelis  de  Malaucena  S.  Victori 
concedunt.  687. 

1059.  Charta  Pétri,  Raimbaldi  filii,  Va- 
sensis  episcopi,  de  abbatiola  S.  Pétri  et 
S.  Victoris  de  Grasello  Massiliensibus 
monachis  data  vel  restituta.  688. 

1059.  Charta  qua  Rodulfus  Aculeus,  de 
Mirabello,  et  Aluis  ,  ejus  uxor ,  eccle- 
siam S.  Mariae  de  Mirabello,  alias  de 
PulchroVisu,  S. Victori  concedunt.  689. 


cxxv 

1059.  Charta  qua  Pontius  de  Rianis  et 
ejus  uxor  ,  Adalgarda ,  S.  Victori  do- 
nant terram  alodialeni ,  in  territoriis 
Campaniae,  Bucci  et  Caudae  Longae  sitam. 
1077. 

Cire.  1059.  Brève  de  ecclesia  S.  Mariae  et 
S.  Victoris  de  Aquina ,  quam  monachis 
S.  Victoris  guerpivit  Venerandus,  pres- 
byter.  612. 

4  jul.  1060.  Charta  qua  Eldebertus,  Mi- 
matensis  episcopus,  et  Berengarius  Ri- 
cardi,  vicecomes  Rutenensis ,  ecclesiam 
de  Canonica  Massiliensi  abbatiae  com- 
mittunt.  832. 

1060.  Charta  Guidonis,  Fulcoarae  filii,  de 
ecclesiis  S.  Mariae  de  Descensa,  S.  Si- 
donii,  S.  Laurentii,  S.  Martini  de  Ga- 
teiris  et  S.  Johannis  et  S.  Mariae  de 
Colobreria,  S.  Victori  oblatis.  470. 

1060.  Charta  Pontii  de  Vieillis,  qua  S.  Vic- 
tori concedit  hereditates  quasdam  , 
apud  S.  Mariam  de  Descensa,  S.  Marti- 
num  de  Gateria,  S.  Johannem  de  Pe- 
tra  Foco,  Colubreirani  et  Melnam  sitas. 
471. 

1060.  Charta  Pétri  de  Volona,  quidquid 
hereditatis  in  Scala  et  Besalduno  cas- 
tellis  obtinebat  Durando ,  S.  Victoris 
abbati,  donantis.  704. 

1060.  Charta  qua  Rupertus,  Percipi* 
filius,  Gapincensisque  episcopus ,  alii- 
que  pluies,  ecclesiam  S. Pétri  deRionia, 
adjectis  terris  quibusdam,  Petro,  abbati 
S.  Victoris,  conferunt.  730. 

1060.  Charta  Stephani  Malicrex,  monachis 
S.  Victoris  molendinum  de  Ponte,  in 
territorio  villas  Pellitiana'  situm,proxn 
denariis  concedentis.  1078. 

1060.  Instrunientum  de  electione  Durandi 
abbatis.  1133. 

Jan.,  cire.  1060.  Charta  Gualdradae,  qua 
vineas  quasdam  apud  Bruniolam  sitas , 
eteondaminam  de  Pertico  ecclesiae  S.  Pé- 
tri concedit.  343. 

Mart.,  cire.  1060.  Charta  Raimbaldi ,  de 


CXXVI 


INDEX    CHRONOLOGICUS 


vinea   quadani,   sita  apud   Bruniolam , 
loco  Elzairola  dicto,  et  S.  Victori  donata. 
355. 
Nov.  vel  dec,  cire.  1060.  ChartaDodonis, 
et  uxoris  ejus,  qua  ecclesiam  S.  Johan- 
nis  de  Campaniis,  adjectis  fundis  qui- 
busdam,  S.  Victori  confert.  429  §  I. 
Cire.  1060.    Charta  qua  Odila  S.  Victori 
confert  castelli  Rodgarii  dimidiain  par- 
tem,  mansum  i  apud  Filinas,  Mamu- 
cianse  villa;  quartam  octavamque  partes, 
et  apud  Matalicas  mansos  duos.  109. 
Cire.  1060.  Charta  qua  Giraldus  Paliol  et 
Raimundus ,  ejus  gêner,  ecclesias  et  dé- 
cimas S.  Maria?,  S.  Maximini  et  S.  Mi- 
trii ,  Gisberto  ,  priori ,  et  monachis  S. 
Victoris,  confirmant.  303. 
Cire.  1060.  Charta  qua  Geiraldus,  Amelius 
et  Rainaldus  mansum  Vitalis,  vineas  et 
terras   mansi  Bagavelli ,  terramque  in 
valle  Camis  sitam,  S.  Victori  concedunt. 
345. 
Cire.  1060.  Charta  Pontii  Coixardi  et  ejus 
uxoris,  de  terra   quam   apud  Brunio- 
lam, loco  S.  Johannis  dicto,  tenuit  3a- 
ronus,  et  quam  S.  Victori  donant.  353. 
Cire. 1060.  Charta  Willelmi  ejusqueuxoris 
Prodectae,  qua  S.  Victori  dant  medieta- 
tem  hereditatis ,  quam  apud  Gaisolam 
possidebant.  354. 
Cire.  1060.  Charta  qua  Geiraldus  ejusque 
uxor,  Àdalais ,  terras  quasdam  in  Bru- 
niola  villa,  loco  Avolenazo  dicto,  sitas, 
S.  Victori  concedunt.  347. 
Cire.   1000.  Charta  qua  Carbonellus ,   et 
ejus  uxor,  condaminam  i ,  in  Gaiosola 
valle  sitam,  S.  Victori  donant.  362. 
Cire.  1060.  Charta  qua  Willelmus,  Scociae 
filius,  suorum  antecessorum  elemosinas 
confirmât.  Willelmus  Nortaldus  et  Blis- 
nioda;  filii  décimas   quasdam  territorii 
S.  Perpétuai    munachis  S.  Victoris  re- 
laxant. 367. 
Cire.  1060.  Charta  Poncii  de  Braz,  uxoris 
et  tiliorum  ejus ,  qua  S.  Victori   dant 


ecclesiam  S.  Stephani  de  Braz  ,  Causa- 
lonis  condaminam,  terrain  ad  Caironem 
dictant,  planteriique  semodiatam  i,  a  la 
Pereda    sitam.    Pontius,    Christophori 
filius,  terras  de  Sala  Rataldi  S.  Victori 
concedit.  373. 
Cire.   1060.   Charta  Nizezii ,  mansum  Du- 
randi  de  Braz  S.  Victori  donantis.  374. 
Cire.  1060.  Charta  Nicecii  et  Arsentis,  ejus 
uxoris ,  qua  terram  quamdam ,  in  Bru- 
niolae  territorio ,  in  valle  Camis,  sitam, 
S.  Victori  offerunt.  402. 
Cire.     1060.    Brevia  quatuor,    de    terris 
quibusdam  ,  apud  S.  Petrum  sitis  ,  et  a 
Raimundo  Hugone,  Carbonello  Coxardo 
et  Guillelmo  Estebleira  S.  Victori  datis. 
403. 
Cire.  1060.    Brevia  n,  de  terris  et  vineis, 
apud  S.  Mauricium  et  S.  Crucem  aTeu- 
berto  comparatis.  410. 
Cire.   1060.  Notitia  de   terris  vineisque, 
quas,  in  Valle  Longa,  in  Valle  S.  Juliani 
et  alibi  sitas ,  S.  Victori  dederunt  vel 
vendiderunt  Geraldus  Niger,  Leutardus, 
Symphonia,  Guillelmus  Bernardus  plu- 
resque  alii.  466. 
Cire.   1060.  Charta  Pétri,  presbyteri  de 
Salernis,    condaminam   et   vineas,   ad 
Robur  et  ad  Firigulas  sitas ,  S.  Victori 
concedentis.  501 . 
Cire.  1060.  Notitia  de  mansis  et  braciariis, 
ab  Atanulfo,  Belletrude  et  Isnardo  de 
Flaiosco  concessis.  519. 
Cire.  1060.   Charta  Aldeberti  et  Ermen- 
sennae,  ejus  uxoris,  hereditateni ,  quam 
apud  Marsens  et  circa  S.  Cassiani  ec- 
clesiam  obtinebant,  S.  Victori  conce- 
dentium.  574. 
Cire.  1060.   Charta  Guidonis  de  Impurs, 
Villae  Alta;  possessionem  Sancto  Victori 
confirmantis.  579. 
Cire.  1060.  Charta  Richeldis  ejusque  hlio- 
rum  ,  S.  Marise  et  S.  Martini  ecclesias 
S.  Victori  donanlium.  584. 
Cire.   1060.  Notitia  de    rébus  quas  apud 


CHARTARUM. 

Tavernas  Sancto  Victon  absfrulit  Fulco     Cire.  1061 


CX  XVII 


quidam.  633. 

Cire.  1060.  Charta  Lamberti  dimkliam 
Tavernarum  villae  décimant  S.  Victon 
dantis.  634. 

Cire.  1060.  Notitia  de  terra  quam  apud 
Carronicas  sitam  dédit  Franca  ;  item,  de 
Pontii  Mataroni  hereditate  ;  item  ,  de 
terris  et  vineis  quas,  ad  S.  Victorem  re- 
versuras,  Lautardo  nepoti  eadeiu  Franca 
assignavit.  662. 

Cire.  1060.  Sacramentum  a  N.,  filio  Er- 
mengardis,  et  Guilia ,  filia  Guiliœ,  prae- 
stitum,  de  conservandis  et  contra  omnes 
protegendk  bonis  mobilibus  et  iramo- 
bilibus  ecclesiae  S.  Micbaelis  de  Fallio. 
1052. 

1048-1060.  Charta  Fuleonis,  vicecomitis 
Massiliœ,  Odilae  ,  ejus  uxoris,  "Willelmi 
Juvenis,  Aicardi  et  Geozfredi,  ejus  ne- 
potum,  qua  ecclesiam  S.  Pancratii  et 
S.  Johannis ,  in  Podii  Luperii  territorio 
sedificatam,  S.  Victorismonachis  douant. 
288. 

1048-1060.  Charta  Acceleni ,  de  secena 
parte  quam  clamabat  in  Fligtinana  et  in 
Sogione.  674. 

1047-1060.  Charta  qua  Bernardus,  pres- 
byter ,  monasterio  Victoiïno  concedit 
partem  hereditatis  quam  habebat  in  co- 
mitatu  Uzetico,  in  valle  Milcianensi,  in 
villa  Bonolio.  1070. 

12  jun.  1061.  Charta  qua  Deusde,  Rote- 
nensis  abbas ,  Vabrense  monasterium 
Durando,  Massiliensi  abbati,  restauran- 
dum  committit.  827.- 

1061.  Charta  qua  Amalricus  de  Lambisco 
ejusque  Iratres  ecclesiam,  in  S.  Trini- 
tatis  nomine  apud  Lambescum  dedican- 
dam,  Durando,  S.  Victoris  abbati,  offe- 
nrat.  235. 

1061.  Charta  qua  Stephanus  Constantia, 
de  Thorum  castello ,  mansum  i  ,  in 
Sancti  Maximini  territorio  situm  ,  S. 
Victoris  monachis  tradit.  306. 


Notitia  sacramenti  a  Pontio , 
Adalgardae  filio,  de  Castro  Auriol  prse- 
stiti.  758. 

1048-1061.  Charta  qua  Fulco,  vicecomes 
Massiliensis  ,  uxor  et  nepotes  ejus,  ec- 
clesiam S.  Pancratii  et  S.  Johannis,  in 
territorio  Podii  Luperii  asdificatam.cum 
quibusdam  terris,  Petro,  abbati  S. Victo- 
ris, donant.  116. 

1048-1061.  Notitia  concordiae,  inter  Pe- 
trum ,  abbatem  S.  Victoris  ,  et  Ricauni 
de  Forcalcherio  compositae,  super  eccle- 
siis  in  valle  Garel  constructis.  385. 

1048-1061.  Notitia  pacti,  Petrum  intérêt 
abbatem  S.  Victoris  ,  compositi ,  de  ré- 
bus quas  Petrus  ille  coruparaverit.  et 
de  S.  MitriietS.  Sepulcricapellania.423. 

1048-1001.  Charta  qua  Hugo,  Arberti 
filius,  terrae  a  Mathilde  datae  decimam  , 
vineamque  ad  Marthse  foutem  sitam  , 
Petro,  abbati  S.  Victoris,  concedit.  508. 

1048-1061.  Charta  Bertranni ,  Foroju- 
liensis  episcopi,  de  ecclesia  in  S.  Victoris 
honorem  dicata ,  quam  ,  jubente  Petro , 
S.  Victoris  abbate ,  a  fratre  Aimarico 
constructam  ,  Wido  Truanni ,  aliique 
plures  dotaveranl.  580. 

1048-1061.  Notitia  de  ecclesiis  S.  Johannis 
de  Aquina  et  S.  Pétri  de  Almis  Castro, 
a  Venerando  et  Rainoardo,  presbyteris, 
S.  Victori  datis.  611  . 

1049-1061.  Brève  de  Flictignana  villa, 
quam  ad  vitam  tenebit  Poncius,  mona- 
chus  de  Salagone.  661. 

16  mart.  1062.  Charta  Aldeberti,  Mima- 
tensis  episcopi ,  de  fundato  monasterio 
Cyriacensi.  833. 

6  dec.  1062.  Notitia  de  S.  Mariae  ecclesia , 
a  Rostagno,  Aquensi  praesule,  reconci- 
liata,  atque  a  Giraklo  Palliolo,  Wil- 
lelmo  Broceano  pluribusque  aliis  dotata. 
300. 

1062.  Charta  qua  Aldebertus  Belletus 
quidquid  juris  in  Auriol  habebat  S.  Vic- 
tori concedit.  65. 


CXXVIII 


INDEX  CHRONOLOGIC11S 


1062.  Charta  qua  Fulcho,  Massiliensis  vi- 
ceconies,  et  nepotes  ejus  ecclcsiam  S. 
Victoris  de  Molna,  Durando,  abbati  S. 
Victoris  ,  concedunt.  136. 

1062.  Charta  qua  Pontius  de  Bratio  Castro, 
uxor  et  filii  ejus ,  S.  Victori  dant  eccle- 
sias  S.  Eucherii,  S.  Stephani  et  S.  Ma- 
riae,  Causalonisque  condaminam.  311. 

1062?  Charta  qua  Lambertus ,  Adalberti 
filius ,  quasdam  terras,  Welnae  conti- 
guas,  Durando  abbati  concedit.  35. 

1902.  Charta  Willelmi ,  Matildae  filii,  ec- 
clesiara  S.  Pétri  de  Rocca  Bruna  S.  Vic- 
tori concedentis.  546. 

1062.  Charta  Aldeberti,  Aicledis  filii, 
terra?  sextairatas  xn,  apud  Palaionem 
sitas,  Durando,  S.  Victoris  abbati,  con- 
cedentis. 557. 

1062.  Charta  Pétri ,  Ermengardis  Blancae 
filii,  qua  Castelli  Kovi .  apud  Vallem 
Longam  constructi ,  partem  octavam, 
alodem  quem  apud  Monasterium  obti- 
nebat,  necnon  Regengnae  Ioci  partem 
octavam  Durando,  S.  Victoris  abbati , 
donat.  616. 

1062.  Charta  Isoardi ,  Guapincensis  vice- 
comitis  ,  et  fratris  ejus  ,  Bertranni,  qua 
Durando,  S.  Victoris  abbati,  tradunt 
dimidiam  condaminam  apud  Castellum 
Falconem  sitam  ,  mansique  cujusdam 
partem  tertiam.  692. 

Cire.  1062.  Charta  Giranni ,  Pontii  Gui- 
ranni  aliorumque  nonnullorum,  qua  S. 
Victori  dant  mansos  quosdam,apudCo- 
lobreriam,  Petramfug,  Pojetum,  et  Va- 
zins  sitos.  473. 

Cire.  1062.  Notitia  de  ecclesiis,  quas  in 
Petrafug ,  Poget  et  Colobreirœ  territo- 
riis  sedificatas  acquisivit  Guido,  mona- 
ch  us  S.  Victoris. — Rostagni  archiepiscopi 
chartula  de  ecclesia  S.  Micliaelis.  — < 
Item  ,  notitiae  vel  chartulse  de  ecclesiis 
S.  Georgii  et  S.  Pontii,  et  de  fundis  qui- 
busdam  S.  Victoris  datis.  474. 

4  septembr.  1063.  Charta  Bilismae  ,  spon- 


salitium  quod  a  Petro  de  Vollona,  in 
Scala  et  Besalduno  castris  acceperat , 
Durando,  S.  Victoris  abbati,  donanlis. 
705. 

16  mart.  1064.  Charta  Pétri  de  Volona, 
qua  ecelesias  SS.  Marioe  et  Consortiae 
de  Mandannio  ,  adjectis  mansis  qui- 
busdam  ,  Durando,  S.  Victoris  abbati , 
concedit.  703. 

29  mart.  1064.  Charta  qua  Gauzfredus 
pluresque  alii  castra  Baido  et  Gandal- 
bert  nuncupata  S.  Victori  concedunt. 
120. 

1064.  Charta  Rostagni  Johannis,  de  Rianis 
castello  ,  campum  ad  Pererios  dictum  , 
in  Sparronis  territorio  situm,  Durando, 
abbati   S.  Victoris,  concedentis.  279. 

1064.  Charta  Gandalmi,  ejnsque  filiorum, 
Isnardi  et  Isoardi,  de  dimidio  manso  a 
Fulcherio  quodam  exculto,  et  S.  Victori 
donato.  715. 

1064.  Charta  Rostagni,  clerici,  mansum 
de  Geuda  Sancto  Victori  donantis.  763. 

1064.  Charta  qua  Pontius,  Massiliensis 
episcopus  ,  et  Josfredus ,  frater  ejus , 
monasterium  S.  Maria?  ad  Acuas  niona- 
chis  S.  Victoris  regendum  committunt. 
1079. 

1  jan.,  1060-1064.  Charta  qua  Aubricus 
et  Bilieldis ,  ejus  uxor ,  decimationis 
Montis  Justini  partem  quartam  Durando, 
S.  Victoris  abbati,  vendunt.  409. 

1060-1064.  Charta  qua  Jauzfredus  Piletus 
et  Fulcho  quidquid  inCitharista,  in  Cuja, 
in  Novolis  et  Albania  clamaverant  , 
S.  Victori  dimittunt,  et  ecclesiamS.  Cru- 
cis  Bernardo  abbati  conferunt.  137. 

1060-1064.  Charta  Pontii  de  Lanbesco , 
qua  mansum ,  ab  Adalaldo  detentum , 
suamque  Ioci  Vinealis  vocati  partem 
dat  Durando,  Victorino  abbati.  236. 

1060-1064.  Charta  Beatricis,  Pontii  Ele- 
fanti  quondam  uxoris,  Guntardi  partem 
sextam  Durando,  S.  Victoris  abbati,  lar- 
gientis.  241. 


CHARTARUM. 


cxxix 


1060-1064.  Charta  Rainaldi  Rostagni,  qua 
S.  Victori  et  S.  Genesio  territorii  Très 
Eminas  vocati  partim  tertiam  concedit. 
285. 

1060-1064.  Charta  qua  Hugo  Fulconis, 
de  Turri  de  Âquis,  mansos  iv,  apud 
Carnulas  sitos,  Durando,  S.  Victoris 
abbali ,  donat.  460. 

1060-1064.  Charta  Alfanti,  mansos  n,  ab 
Aurleno  et  Longobardo  apud  Cabaciam 
villam  excultos,  Durando,  S.  Victoris 
abbati,  donantis.  550. 

1060-1064.  Charta  Geraldi,  episcopi  Sis- 
taricensis ,  de  ecclesiis  S.  Martini  de 
Crois ,  S.  Promasii  de  Forcalcherio , 
S.  Mauricii  de  S.  Maximo,  S.  Marcellini 
de  Nuazellis,  et  S.  Saturnini  de  Rocha 
Amai'tudinis,  S.  Victori  restituendis. 
660. 

1060-1064.  Brève  de  sacramentis  quae 
Boso,  Tassilo  et  Willehnus  ,  Dalmatia» 
filii ,  de  Scala  et  Besalduno  castellis , 
Bernardo,  S.  Victoris  abbati,  prœstite- 
runt.   709. 

1065.  Cliarta  qua  Geozfredus  Willelmus- 
que  Juvenis,  vicecomites  Massiliae,  et 
alii  castra  Baidum  et  Gondalbertuni  vo- 
cata  S.  Victori  dimittunt.  119. 

1065.  Charta  qua  Janfredus  S.  Victori  con- 
cedit ecclesiam  S.  Maris  a  Salto  in  ter- 
ritorio  de  Porreriis  constructam.  121 . 

1065.  Charta  Dodonis  et  Willelmi,  fra- 
trum  ,  Dodonisque,  Guigonis  filii,  de 
S.  Dalmatii  ecclesia  dotata  et  S.  Victori 
concessa.  575. 

1065.  Charta  Willelmi  Rainulfi,  qua  Bru- 
sam  castellum  et  ecclesiam  S.  Stephani 
Bernardo,  S. Victoris  abbati,  donat.  645. 

22  febr.,  cire.  1065.  Charta  qua  Lamber- 
tus,  Guillelrrnis  et  Rostagnus  terram  ad 
Aventuras,  infra  S.  Cassiani  terminos  , 
sitam,  S.  Victori  vendunt.  572. 

21  jul.  1065?  Charta  qua  Bertrandus  II  , 
cornes  Provincia.',  in  capitulo  S.  Victoris 
solemniter  receptus,  omnes  donationes 


a  prnedecessoribus  suis  monasterio  fac- 
tas  confirmât.  10S0. 

Cire.  1065.  Charta  Franconis  ejusque 
uxoris,  Ripergae,  terra;  modiatam  i  Spar- 
ronensi  monasterio  donantium.  280. 

Cire.  1065.  Charta  Pétri  et  Fulconis,  qua 
domus  suae  et  quorumdam  fundorum 
décimas  S.  Victori  concedunt.  583. 

Cire.  1005.  Notifia  de  terris  et  vineis  quas 
vallis  Archincoschi  ecclesiis  dederunt 
Pontius  Arbertus  aliique  pluies.  627. 

7  dec,  1048-1065.  Charta  qua  Jheroni- 
mus,  Rainois  filins,  mansiones,  quas  in 
Arelatensi  urbe  juxta  S.  Martini  eccle- 
siam possidebat,  S.  Victori  tradit.  171. 

1  jan.  1060.  Charta  qua  Petrus,  Willelmi 
vicecomitis  ûlius,  Balmetarum  villas  me- 
dietatern  Bernardo,  S.  Victoris  abbati, 
donat.  469. 

27  jun.  1066.  Charta  qua  Willelmus  et 
Poncius  ,  fratres,  alodem  quemdam  ,  in 
Bruniola,  loco  Guaisola  dicto,  situm, 
una  cum  S.  Benedicti  ecclesia,  S.  Vic- 
tori conferunt.  357. 

Oct.  1066.  Charta  Pontii  de  Riannis,  qua 
alodem ,  in  valle  Mariniana  situm , 
S.  Victori  donat.  216. 

1066.  C'.iarta  qua  Petrus,  Willelmi  vice- 
comitis lilius,  villae  Belgenceig  vocatae 
medietatïm  Bernardo,  S.  Victoris  abbati, 
donat.  468. 

1066.  Charta  qua  Guinamandus,  Ebredu- 
nensis  archiepiscopus  ,  Cadurcenses 
S.  Victoris  et  S.  Christofori  ecclesias 
Bernardo,  S.  Victoris  abbati,  commit- 
tit.  698. 

27  mart.  1067.  Charta  qua  Rainaldus 
Rostagnus  terram  S.  Johannis,  apud 
Grisium  sitam,  Remardo,  abbati  S.  Vic- 
toris, donat.  162. 

Oct.  1067.  Charta  qua  Autrannus  etOpida, 
ejus  uxor,  S.  Victori  concedunt  quaedain 
jura  in  territprio  S.  Larnberti  et  S.  Mar- 
tini, in  comitatu  Vennecensi.  1081. 

1067.  Charta Poncii  Galdomari,  quaeccle- 

7 


cxx\ 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


siam  S.  Pétri  de  Rocliaka  S.  Victori  et 
S    Romano  adscribit.  442. 

1068.  Charta  Rostagni ,  Johannis  filii,  de 
manso  Arnulli,  sito  in  Sparronensi  terri- 
torio,  quem  S.  Victori  donat.  278, 

9  mart.  1069.  Charta  qua  Arbertus,  Guido, 
et  alii  medietatem  Gavedas  castelli  Ber- 
nardo,  S.  Victoris  abbati,  donant,  742. 

Mart.  1069.  Charta  Gaufiedi,  Arberti  filii, 
Salarnensis  vallis  ecclesias  Bernardo , 
S.  Victoris  abbati,  concedentis.  491. 

9  apr.  1069.  Charta  qua  Guarac  et  ejus 
uxor,  Dilecta,  ecclesiam  S.  Donati,  sub- 
tus  Sagnone  castro  institutam,  S.  Victori 
offerunt.  429  §  II. 

17  apr.  1069.  Charta  qua  Agarn  terrae 
modiatas  n,  in  territorio  S.  Justi  sitas, 
Bernardo  abbati  vendit.  46. 

5  mai.  10C9.  Charta  Poncii ,  Willelrai 
vicecomitis  filii,  qua  in  excambium  di- 
midii  Vidalbani  castri,  ab  Aicardo  mona- 
chis  S.  Victoris  concessi  ,  diniidium 
Grimaldum  castrum  eis  assignat.  S89. 

1069.  Charta  qua  Petrus  Ianardi  et  fratres 
ejus  ecclesiam  S.  Caesaiii  de  Bozaringo, 
cum  quibusdam  coiidaminis  et  rubi-na 
Balda  Curta  vocata,  Sancto  Victori  ad- 
scribunt.  160. 

1069.  Charta  Poncii,  Willelmi  vicecomitis 
filii,  qua  Bernardum ,  abbatem  S.  Vic- 
toris, suuin  désignât  heredem.  Praeterea 
eidem  Cabaciam  villam  donat,  et  Jos- 
fredi,  sui  fratris,  elemosinas  confirmât. 
551. 

1069.  Charta  Isnardi  et  Isoardi,  Valer- 
nensium,  mansos  n,  a  Pontio  Ferrando 
et  ab  Ingelberto  excultos,  ecclesiamque 
S.  Erigii  ,  S.  Victori  concedentium. 
717. 

1030-1069.  Charta  Raimbaldi,  qua  eccle- 
siam S.  Crucis  et  S.  Salvatoris,  adjecta 
vinea  quam  apud  Peretum  plantavit 
Arnaldus,  S.  Victori  donat.  408. 

4  dec.  1070.  Charta  Pontii,  Guazfredi  filii, 
qua  redditum  in  portu  Bagneris  et  ledda 


de  Leung  sibi  debitum  ad  S.  Victoris 
luminare  assignat.  218. 

28  dec.  1070.  Charta  Bernardi ,  Bisuldu- 
nensis  comitis,  monasterium  S.  Maria-  de 
Rivopullo  Bernardo,  Massiliensi  abbati, 
concedentis.   819. 

1070.  Charta  qua  Pondus,  Gauzfredi  de 
Rianno  filius,  partent  quam  in  Papia>  et 
Fontis  Maurosiae  castris  obtinebat  , 
S.  Victori  conccdit.  217. 

1070.  Charta  qua  Pontius  ejusque  uxor, 
Adalgarda,  Cauda?  Longae  castri  partem 
quartam,  tenementaque  duo  sita  in  castro 
Riantio  et  in  Mariniana,  Bernardo,  ab- 
bati S.  Victoris,  largiuntur.  256. 

1070.  Charta  qua  Faraldus  ,  Otridi  filius, 
ecclesias  S.  Mariae,  S.  Dominini,  et 
S.  Johannis,  Balcosaeque  territorium 
S.  Victori  concedit.  740. 

1070.  Epistola  Bernardi,  Bisuldunensis 
comitis ,  ad  Bernardum ,  Massiliensem 
abbatem,  directa,  de  subjectione  monas- 
terii  S.  Mariae  Rivipullensis.  817. 

30  mart.,  cire.  1070.  Charta  Isoardi,  Er- 
mengardis  filii,  et  Pétri ,  Beatricis  filii, 
qua  ecclesiam  S.  Pétri  de  Teglis  Ber- 
nardo, S.  Victoris  abbati,  offerunt.  753 

14  dec,  cire.  1070.  Charta  qua  Bricius 
Raimundo  de  Mostugol  ,  camerario  , 
vendit  terra?  modiatam  i ,  apud  Quarts 
sitam.  94. 

Cire.  1070.  Charta  qua  Berno  vinea?  semo- 
diatam  i ,  apud  Pelram  Focum  sitam  , 
Bernardo  abbati  dat  ;  Rainaldus  vero 
Bilixenna,  terrae  modiatam  i,  ante  ec- 
clesiam S.  Johannis  de  Garjana  sitam. 
50. 

Cire.  1070.  Notifia  de  compra  a  Raimundo 
in  S.  Marcelli  mansione  facta.  92. 

Cire.  1070.  Charta  Martini  Baptizati,  qua 
tertiam  partem  cujusdam  molendini, 
apud  Auriolum  siti,  monachis  S.  Za- 
chariae  donat.  103 

Cire.  1070.  Charta  qua  Martinus  Baptiza- 
tus  S.  Victori  et  S.    Zacharia;  molendi- 


CHARTARUxM. 


CXXXI 


nuni  noviira  de  Petroso  vendit.  Subse- 
quuntur  plures  charte  notitiseque  de 
Tevolenii,  Bernardi  et  Becionis  Soteira? 
molendinis  ,  de  Sancti  Menna?  décima  , 
atque  de  nona  parte  castri  Auriol.  105. 

Cire.  1070.  Convenientia  monachos  inter 
et  Isnardi  Pallioli  filios  composita,  de 
acapto  quodam  in  Sancto  Maximino 
facto.  305. 

Cire.  1070.  Notifia  qua  recensentur  terra? 
a  fratre  Barncrio  ,  m  nacho  S.  Victoris, 
apud  S.  Stephanum,  Moi-arias,  Bocam 
Baronem  et  alibi  comparât*.  383 

Cire.  1070.  Charta  Pétri  Guillelmi,  qua 
honorera ,  quein  in  Gaiieldis  valle  de 
feodo  Guillelmi  Ainardi  tenebat,  mo- 
nachis  S.  Victoris  donat.  389. 

Cire.  1070.  Notitia  de  honore  quem  in 
Gaiieldis  valle  S.  Victori  dédit  Arber- 
tus  de  Brac.  390. 

Cire.  1070.  Charta  Aldegarii  et  Amelii , 
terra?  modiatas  n  ,  in  Saleta?  territorio , 
juxta  Quintianum  montem,  sitas,  S.  Vic- 
tori offerenlium.  467. 

Cire.  1070.  Charta  Pétri,  Aicelina?  filii,  de 
ecclesiis  S.  Maria?  ad  Dexessa,  S.  Lau- 
rentii  ,  S.  Sidonii ,  S.  Johannis  et 
S.  Martini  de  Petra  Foco ,  atque  S.  Ma- 
ria? de  Colobraria,  S.  Victori  concessis. 
476. 

Cire.  1070.  Charta  Willelmi,  Damiana?  lilii, 
mansos  n ,  apud  Lonegos  et  Pinnain 
Fortem  sitos,  S.  Victori  dantis.  576. 

Cire.  1070.  Charta  Bonœ  Fili»,  villa?  Lo- 
nici  partent  quartam  ,  mansum  i  opti- 
mum, condaminam  i  vinea-que  modia- 
tara  i  S.  Victori  concedentis.  577. 

Cire.  1070.  Epistola  Bernardi,  comitis 
Bisuldunensis,  ad  Bernardum,  abbatem 
Massiliensem ,  directa,  qua  monasterium 
Bivipollense  ei  et  sucessoribus  ejus  re- 
formandum  et  gubernandum  tradit. 
817. 

Cire.  1070.  Charta  Ugonis  et  aliorum,  qua 
duo  modiata'  terra;  arabilis,  apud  Lam- 


biscum  sitas,  aliaque  terrse  et  vinea?, 
monachis  S. Victoris  conceduntur.  1084. 

22.  jan.  1071.  Charta  Gauzfredi ,  filii 
Guillelmi  Juvenis,  vicecomitisMassilia?, 
qua  monachis  S.  Victoris  medietatem 
castelli  Griniald  concedit.  1085. 

23  apr.  1071.  Charta  qua  Aldebertus  Beli- 
tus  medietatem  ecclesia?  S.  Pétri  juxta 
Auriolum  constructa?  S.  Victori  conce- 
dit. 66. 

1071.  Charta  Uinberti  et  Guantelmi,  fra- 
trum,  qua  Willelmi  tenementum  vinea?- 
que  semodiatam  i ,  ad  Casais  de  Guisla 
sitam,  Bernardo,  S.  Victoris  abbati,  tri- 
buunt.  228. 

1071.  Charta  Guidonis  de  Fosso,  conda- 
minam, in  Bucci  et  Cauda?  Longa?  terri- 
toriis  fundatam,  Bernardo,  abbati  S. Vic- 
toris, dimittentis.  257. 

1072.  Charta  qua  Pontius ,  Massiliensis 
episcopus ,  ecclesiam  S.  Mariae ,  qua? 
Margarita  dicitur,  S.  Victori  concedit. 
86. 

12  jan.  1073.  Charta  qua  Fioterius,  episco- 
pus Isemausensis,  et  Baymundus  ,  vice- 
comes  Albiensis,  Castrense  monasterium 
subjiciunt  Massiliensi  monasterio.  825. 

1  april.  1073.  Charta  Biquelmi,  molinum  i 
et  vineas  quasdam  Bernardo,  S.  Victoris 
abbati,  dantis.  706. 

1  april.  1073.  Chaita  qua  Isnardus  ejus- 
que  uxor  ,  Aizivella  ,  terram,  in  cimi- 
terio  S.  Maria?  de  Mandonoico  sitam  , 
Bernardo,  S.  Victoris  abbati,  donant. 
708. 

10  apr.  1073.  Charta  Bichai  aliorumque 
nonnullorum  ,  qua  locum  Monasterium 
vocatum  ,  in  Baijamon-is  castelli  terri- 
torio situm,  a  S.  Andréa?  monachis  de- 
terioratum  ,  Bernardo,  S.  Victoris  ab- 
bati, commendant.  532. 

1  jul.  1073.  Charta  Uinberti  etTomidia?, 
ejus  uxoris,  molinos,  apud  Stratas  de 
Pressa  sitos,  Bernardo,  abbati  S.  Vic- 
toris, concedentium.  707. 


CXXMI 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


1073.  Charta  qua  Rostagnus,  Guirannus 
aliique  plures  terrain  inîer  le  Vol  Lon- 
garet,  montana  de  Almis  et  Ripas  Al- 
tas  ,  in  territorio  de  Moreriis,  sitara, 
Bernardo,  abbati  S.  Victoris,  conce- 
dunt.   159. 

1073.  Charta  qua  Willelmus  ecclesiam 
S.  Mariae  ,  in  vaile  Alsonica  conditara , 
Bernardo,  S.  Victoris  abbati ,  concedit. 
679. 

1073.  Charta  Guillelmi  Calciae  et  uxoris 
ejus,  qua  ecclesiam  S.  Stephani  de  Valle 
Ausonica  Bernardo,  S.  Victoris  abbati, 
concedunt.  083. 

2  dec.,  1065-1073.  Charta  qua  Gironcu- 
lus  terram,  quam  apud  Quart  posside- 
bat,  Bernardo,  abbati  S.  Victoris,  ven- 
dit ;  Petrus  autera  terram  quam  in  Valle 
Longa  obtinebat  dimittit.  93. 

1065-1073.  Charta  qua  Pontius,  episco- 
pus  IMassiliensis  ,  partem  quam  in  Au- 
riol  adeptus  erat  Bernardo,  abbati  S.  Vic- 
toris ,  dimittit  in  excambium  ecclesiae 
Pennarum  et  obedientiae  Septimi.  67. 

Mai.  1074.  Charta  Hehleberti ,  de  heredi- 
tate  quam  in  territorio  Inter  Castellos 
vocato  obtinebat.  527. 

3  jun.  1074.  Concordia  inter  Bemardum, 

abbatem ,  et  filios  Geraldi  Episcopalis 
composita,  de  portione  Bruniolae  villae, 
quam  dictus  Geraldus  ipsiusque  pater, 
Inguilrannus  ,  episcopus,  S.  Victori  de- 
derant.  341 . 

5  jul.  1075.  Charta  Rostagni,  Aqutnsis 
archiepiscopi ,  ejusque  fratris,  Amelii  , 
de  salinis  in  Stugno  Fabricato ,  apud 
Eiias  castellum,  conduis  ,  et  S.  Victori 
concessis.  479. 

21  august.  1075.  Charta  Riperti ,  Vapin- 
censis  epifbopi ,  alodem  in  territorio 
castri  Trescleus  vocati  situm  S.  Victori 
donantis    731. 

21  august.  1075.  Charta  qua  Pontius 
Adalbaldi,  sacerdos,  quidquid  honoris 
in     territorio    de    Trescleus    obtinebat 


Bernardo  ,    S.  Victoris   abbati ,    donat. 
732. 

25  oct.  1075.  Concordia  inter  S.  Andreae 
et  S.  Victoris  abbates  composita  ,  super 
ecclesiis  S.  Mariae  de  Valle  Vergemonis, 
S.  Mariae  ad  Veiranas ,  S.  Mariae  de  Fa- 
vars ,  S.  Pétri  de  Reanna  et  S.  Sepul- 
cri  de  Forno  Calcherio.  533. 

Cire.  1075.  Notitiae  vel  chartulae,  de  rébus 
quas  Dodo,  S.  Victoris  monachus ,  ad 
S.  Antonini  cellam ,  in  territorio  Iuter 
Castellos  vocato  institutam,a  Bertranno, 
presbytère,  ab  ArchimbertoMaiolo  aliis- 
que  pluribus  acquisivit.  528. 

Jul.  1076.  Charta  qua  Pelrus  Saumada , 
Willelmi  vicecomitis  filius ,  condami- 
nam ,  in  Welnas  ripa  sitam,  Bernardo, 
abbati  S.  Victoris,  donat.  87. 

Jul.  1076.  Charta  Pétri  et  Pontii,  qua 
ecclesram  Beati  Marcellini  de  Sa'.eta, 
adjectis  quibusdanri  terris  ,  piscaloriis  , 
molendini  localibus  et  vineis,  S.  Vic- 
tori concedunt.  284. 

1064-1076.  Charta  qua  Dominicus  vi- 
neam ,  in  comitatu  Nemausensi  ,  in 
Sancti  JEgidii  termino ,  in  loco  dicto 
Agals  sitam  ,  Bernardo,  abbati  S.  Vic- 
toris, vendit.  168. 

April.  1077.  Charta  qua  moniales  S.  Ma- 
riae ad  Acuas  decimam  clausi ,  ad  Wel- 
nam  siti ,  quod  Pétri  Saumadae  fuit  , 
Bernardo,  abbati  S.  Victoris,  ven- 
dunt.  88. 

4  jul.  1079.  Bulla  qua  Gregorius  papa  VII 
possessiones  et  privilégia  Massiliensis 
inonasterii  confirmât.  843. 

21  jul.  1079.  Charta  qua  Josfredus  ,  Mas- 
siliensis vicecomes  ,  aquae  ductum  Wel- 
nam  vocitatum  Bernardo  abbati  conce- 
dit. 38. 

1079.  Charta  Gozfredi ,  Massiliensis  vice- 
comitis ,  qua  partem  Sex  Fui'norum  ad 
se  spectantem  in  jus  S.  Victoris  trans- 
fundit.  449. 

1079.   Charta  qua  Poncius  ,   Ruthenensis 


CHARTAIUM. 


CXXXIIl 


praesul ,  abbatiam  Sancti  Amantii  Ri- 
cardo ,  Massiliensi  abhati  ,  confirmât. 
837. 

Cire.  1079.  Charta  Willelmi,  Telonensis 
episcopi,  qua  ecclesias  castri  Petrae  Foci 
Ricardo  ,  S.  Victoris  abbati ,  conce- 
dit.  480. 

Jun.,  1064-1079.  Charta  Isnardi,  qua  alo- 
dem  ,  in  \  aile  de  Badaset  situra  ,  Ber- 
nardo, S.  Victoris  abbati,  concedit. 
292. 

1064-1079.  Charta  Guiranni,  monachi 
S.  Victoris,  de  tascis  quas  apud  Ollerias 
a  Willelmo  Trunno  coniparavit.  149. 

1064-1079.  Charta  Willelmi  Ugonis  ejus- 
que  fratrum  ,  de  turri  Amalchet  i  dicta  , 
S.  Victori  partira  data,  partira  vendita. 
161. 

1004-1079.  Charta  qua  Ainieru  suum cor- 
pus sepelienduni ,  siiarum  rerum  raobi- 
lium  medietatem  et  Poncii  Molet  man- 
sum  Bernardo ,  abbati  S.  Victoris,  do- 
nat.  304. 

1064-1079.  Charta  Gaufredi  ,  Massiliensis 
vicecomitis,  de  ecclesia  S.  Martini,  quam 
ipse  in  territorio  de  Curs  aedilicaverat, 
S.  Victori  data.  454. 

1064-1079.  Charta  qua  Petrus  Isnardus 
honorera  ab  avunculo  Aicardo  datum 
Bernardo,  S.  Victoris  abbati,  restituit. 
462. 

1064-1079.  Charla  Rostagni  Eldebrandi  , 
qua  ,  propter  Ermengardi  mansum  al) 
abbate  Bernardo  ad  vitam  acceptum  , 
Guillelmi  Juviniani  mansum  S.  Victori 
concedit.  499. 

1064-1079.  Charta  Poncii  Isnardi  et  Rai- 
mundi ,  fratrum,  medietatem  Levenonis 
villa;  Bernardo  ,  S.  Victoris  abbati  , 
offerentiura.  525. 

1064-1079.  Charta  Guillelmi,  Regensis 
principis,  qua  ecclesiam  S.  Johannis  de 
Monasterio  Bernardo  ,  S.  Victoris  ab- 
bati ,  donat.  Subjunctae  sunt  Raimundi, 
Pétri  Bichai  ,  Guillelmi  Tethbaldi,  Pon- 


tii,  Rodulli  Aster,  Pétri  Arnall  et  Ver- 
dellonis  chartulae.  617. 

1064-1079.  Charta  Pétri,  ministralis  de 
Archincosco,  quidquid  in  obedienlia 
S.  Martini  de  Bromezes  clamabat  S.Vic- 
tori  dimittentis.  628. 

1064-1079.  Charta  Arambertae,  Heldeberti 
de  Murmurone  filia',  mansum  i,  a  Be- 
raldo,  apud  Margallanam ,  excultum. 
Bernardo,  S.  Victoris  abbati,  donantis. 
716. 

1064-1079.  Charta  qua  Willelmus  Rai- 
nulli  ejusque  mater,  Aimerudis,  S.  Ma- 
rias de  Brusa,  S.  Stephani,  S.  Martini  et 
S.  Farse  ecclesias  Bernardo ,  S.  Victoris 
abbati,  concedit.  Subnotat»  sunt  Poncii 
Oculi  de  Regina,  Emmœ,  Gauceranni, 
Bernardi,  presbyteri  de  Auriacho,  Teut- 
baldi  Isnardi  et  Aldeberti  donationes. 
690. 

1064-1079.  Charta  Gislae  alodem  in  villa 
Medullis  situm  monachis  S.  Victoris  do- 
nantis. 1083. 

Jun.,  1065-1079.  Charta  qua  Fulco  de 
Auriol  S.  Victori  et  S.  Zachariae  guer- 
pit  quidquid  juris  in  Welnaj  molendinis 
et  in  quibusdam  vineis  obtinebat.  104. 

1065-1079.  Charta  qua  Amalricus  de  Porta 
terrae  modiatas  u,  juxta  Welnam  sitas, 
Bernardo  abbati  concedit  vel  vendit  ; 
Guichirannus  de  Auriolo  terrae  semo- 
diatam  i  commutât;  Willelmus  Carbo- 
nellus  terra;  semodiatam  unara  donat. 
39. 

1065-1079.  Charta  qua  Gauzfredus,  Pon- 
dus Malnerii,  alterque  Gau/.fredus  vi- 
neas,  quas  altari  S.  Pétri  de  Paradiso 
abstulerat  Petrus  Nodolia,  Bernardo, 
abbati  S.  Victoris,  restituunt.  84. 

1065-1079.  Notitia  diversarum  terraruin 
monachis  S.  Zachariae  venditarum , 
datarum  vel  cura  eis  excambiatarum. 
102. 

1065-1079.  Charla  Bosiagni,  Avinionensis 
episcûpi,  de  condamina  quadani ,  juxta 


CXXXIV 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


S.   Probacii  ecclesiam  sita  et  S.  Victori 
data.  663. 

1  apr.  1080.  Charta  Centulli ,  vicecomitis 
Benarnensis  et  uxoris  ejus,  Beatricis, 
qua  S  Savini  monasterium,  Tarbensis 
diœcesis,  Bieardo,  S.  Victoris  abbati, 
eommendant.  483. 

8  aug.  1080.  Charta  qua  Bernardus,  Bi- 
suldunensium  cornes,  Bieardo,  Massi- 
liensi  abbati ,  confirmât  monasterium 
S.  Pétri  Bisuldunensis.  820. 

8  aug.  1080.  Charta  qua  Bernardus,  Bi- 
suldunensium  cornes  ,  Bieardo  ,  abbati 
S.  Victoris ,  Balneolense  monasterium 
tradit.  821. 

Cire.  1080.  Charta  qua  Fulco  Umberti 
ejusque  ûlii  campum  ad  Welnam  posi- 
tum,  duasque  terrae  pezzas,  in  S.  Genesii 
palude  sitas,  S.  Victori  conferunt.  148. 

Cire.  1080.  Charta  qua  Isnardus  Boso  et 
ejus  mater  raonachis  Victorinis  donant 
medietatem  ecclesias  S.  Maria?  de  Avel- 
lano.  1086. 

Cire.  1080.  Charta  Iterii  de  Borriana,  ter- 
ram  quae  fuit  Boni  Filii  de  Baucet ,  quin- 
que  solidis  melgoriensium ,  S.  Victori 
vendentis.  1087. 

Cire.  1080.  Charta  Aicelinae,  uxoris  Ber- 
trandi  Iterii ,  quamdem  terrae  peciam  , 
juxta  hortum  S.  Genesii  sitam,  xvm 
solidis  melgoriensium  ,  S.  Victori  ven- 
dentis. 1088. 

Cire.  1080.  Beclamationes  quas  Willelmus, 
nionachus  S.  Victoris  Massiliensis ,  fecit 
domno  Ysoardo,comiti,et  archiepiscopo 
Ebredunensi ,  de  honore  S.  Maria?  et 
S.  Victoris,  a  militibus  Cadurgencibus 
ablato.  1089. 

1040-1080.  Charta  Bostagni,  Avinionensis 
episcopi,  de  condamina  quadam  ,  apud 
Fornicalcarium  sita,  ab  avunculoMirone 
S.  Victori  data  et  a  Berengario,  praesulis 
fratre,  minus  juste  possessa,  sed  ab  ipso 
Berengario  restituta.  664. 
1040-1080.  Charta  Bostagni,  Avenionensis 


episcopi,  de  abolendis  malis  consuetu- 
dinibus  quas  in  S.  Promacii  obedientia 
accipiebat.  66S. 

18  apr.1081 .  Bullaqua  Gregorius  papa  VII 
possessiones  et  privilégia  Massiliensis 
monasterii  confirmât.  841 . 

18  apr.  1081 .  Bulla  qua  Gregorius  papa  VII 
confirmât  privilégia  Massiliensis  mo- 
nasterii ,  praecipue  ecclesias  quas  in 
Neumasensi  episcopatu  monachi  obtine- 
bant.  859. 

1 8  apr.  1  08 1  .Epistola  quaGregorius  papaVII 
monasteria  S.  Pétri   de  Monte  Majore 
et   S.    Mariae  de  Crassa  Bieardo,  Mas- 
siliensi  abbati,  restauranda   committit 
342. 

1081  ?  Epistola  Gregorii  papae  VII  ad  mo- 
nachos  Montis  Majoris  directa ,  quibus 
mandat  ut  Ricardo,  S.  Victoris  abbati, 
obediant.  860. 

27  mai.  1082.  Charta  qua  Petrus,  Aquen- 
sis  archiepiscopus,  ecclesiam  S.  Mau- 
ricii  de  Turreves  aliasque  plures  Ri- 
cardo, cardinali  et  S.  Victoris  abbati, 
concedit.  221 . 

28  mai.  1082.  Charta  qua  Oto,  Leomaniae 
vicecomes ,  et  uxor  ejus  Adelais  ,  Bi- 
eardo cardinali  et  S.  Victoris  monachis 
honorem  vulgari  nomine  La  Bomeu 
vocatum  offerunt.  150. 

1082.  Charta  qua  Pontius ,  Butenensis 
episcopus,  multas  ecclesias,  in  dicecesi 
Rutenensi  sitas,  Bieardo,  Massiliensi 
abbati,  vel  dat  vel  datas  confirmât.  835. 

1082.  Charta  qua  Poncius,  Butenensis 
praesul  ,  monasterium  Sancti  Amancii 
Ricardo,  Massiliensi  abbati,  committit. 
836. 

19  oct.  1085.  Charta  Lanberti ,  molendi- 
nos  ad  Aventuras  constructos  venden- 
tis. 573. 

1085.  Charta  Bertranni,  Forojuliensis 
episcopi ,  qua  ecclesias  S.  Maria?  de 
Pignas,  S.  Mariae  Deauratae,  S.  Mariae 
de  Auriolis,  S.  Maria?  de  Spécula,  cae- 


CHARTARUM. 


terasque  Vallis  Carceris  ecclesias,  Ri- 
cardo, abbati  S.  Victoris,  restituit.  600. 
1059-1085.    Mulier    quaedam ,    Rainoardi 
de  Bucco  vidua ,  eademque  Giraldi  Pal- 
lioli  uxor,   quidquid  apud   Graciascaiti 
a  monachis    S.  Victoris  calumniabatur 
guerpit.  251. 
12  mai.  1087.  Charta  Centulli,  vicecomttis 
Benarnensis,  et  uxoris  ejus,  Beatricis, 
qua  S.  Severi    monasterium ,  diœcesis 
Tarbensis,   Ricardo,   S.  Victoris  abbati, 
commendant.   484. 
1087.   Charta  qua  Raimundus  de  Geme- 
nas  et  ejus  fratres  quidquid  in  territo- 
rio  de    Molna    vel  Ribuls   possidebant 
Richardo,  abbati  S.  Victoris,  concedunt. 
139. 
11    mart.    1088.   Charta   qua  Adefonsus , 
Hispaniarum    imperator,   monasterium 
Sancti   Servandi  S.    Victori  conmiittit , 
annuali  tributo  x  nummorum  aureorum 
S.   Petro  Romae  reservato.  828. 
20  febr.  1089.  Bulla  Urbani  II  qua  pos- 
sessions   et   privilégia  abbatiae  Massi- 
liensis  confirmât.  839. 
2b    sept.    1089.    Notifia    testamenti    quo 
Willelnuis  Gausfredi  mansos  m  ,  apud 
S.  Stephanuni  et  Cadaraiam  sitos,  me- 
dietatem    Brus*  castri ,   necnon  Cada- 
raiae  castri  partem  sextant  Ricardo ,  S. 
Victoris  abbati,  donavit.  436. 
1089.  Charta  qua  Constantinus,  rex  Cara- 
litamis,  Richardo,  Sancti  Victoris  abbati, 
concedit   monasterium   Sancti    Saturai. 
1006. 
C.  1089.  Charta  qua  Constantinus,  Kara- 
litanus  judex,  Richardo,  abbati  Massi- 
liensi ,    ad    opus   monasterii  Sancti  Sa- 
turni,  plures  ecclesias  confirmât.  1010. 
Nov.  ,  cire.  1090.  Charta  Rostagni  Amal- 
rici,  quartam  partem  castri  Baldoini  S. 
Victori  donantis.  1090. 
Cire.  1090.  Charta  qua  Bertrannus  Pétri, 
S.  Victoris  ministralis,  quarumdam  vi- 


cxxxv 

nearuin   gardiam   et  decimam  dimittit. 
141. 
Cire.   1090.    Charta    qua   Bermundus   de 
Orno  et   fratres  ejus  molnarem   de  Pei- 
rois  S.  Victoris  monachis  vendunt.  142. 
Cire.  1090.  Charta  qua  Aimeirus  S.  Victori 
dat   vel   vendit   quasdam    terra;  partes 
apud  IS.dinaiii  vineamque  ad  Arcus  si- 
tas.  145. 
Cire.  1090.  Charta   Bernardi  Leonis,  de 
quihusdam  vineis ,  apud   Balmam   sitis 
et  S.  Victori  datis.  146. 
Cire.    1090.    Charta   qua   Bernardus  Léo 
quamdam     vineam     cum     spelunea    et 
loco    molendini    S.    Victori     concedit. 
147. 
Cire.  1090.  Nolitia  placiti  de  Saleta-  ho- 
nore habiti,  quem,  ab  Ysarno,  S.  Victoris 
abbate,    comparatum ,    Bernardo,    ejus 
successori,    liberum    diiniserunt    Alde- 
bertus  de  S.  Georgio  ejusque  filii  Ros- 
tagnus  et  Helefans.  605. 
Cire.    1090.    Charta    Willelmi  ,   Willelmi 
senioris  filii,  Montent  S.  Johannis  Massi- 
liensibus  monachis  confirmantis,  eccle- 
siamque   ibidem  constructam   dolantis. 
618. 
1080-1090.   Charta   qua    Petrus  ,  Melgo- 
riensis  cornes,  S.  Victori  dat  potestatem 
quani  in  Psalmodiensi  S.  Pétri  monaste- 
rio  habebat.  3. 
30  april.  1091.   Charta  qua  Guillelmus, 
Cyrritanus  conies ,  Choxanense  mona- 
sterium  Ricardo  ,    Massiliensi     abbati  , 
committit.  826. 
1091.  Charta  qua  Conan  de  Madalgas  et 
fratres   ejus   territorii   Molnae  decimam 
et    tascam    Ricardo,  abbati  S.  Victoris, 
guerpiunt.  140. 
1991.   Charta  qua  Beatrix ,  comitissa  Bi- 
gorritana,  Sancto  Victori  confirmât  mo- 
nasterium S.  Severi  de  Abiciaco.  818. 
28  mart.  1092.  Charta  qua  Raimundus  et 
ejus  frater,    Petrus   Hugo,  de  Rosset, 
quidquid  juris  in  castro  de  Oleres  silii 


CXYXVI 


INDE\  CHRONOLOGICUS 


pertinebat,  Ricardo,  abbati  S.  Victoris, 
concédant.  372. 

21  apr.  1093.  Cliarta  qiia  Petrus,  Aquensis 
archiepiscopus ,  confirmât  Ricardo,  ab- 
bati S.  Victoris  ,  ecclesias  Sancti  Jacobi 
de  Sparrone  et  Sanctae  Fidis  de  Artiga. 
920. 

K  jul.  1093.  Cbarta  qua  Petrus,  Aquensis 
archiepiscopus ,  ecclesiam  S.  Mauricii 
de  Turreves ,  cum  pluribus  ecclesiis  et 
capellis,  S.  Victori  concedit.  222. 

22  oct.  1093.  Charta  Pontiii  Malnerii, 
qua  Ricardo,  abbati  S.  Victoris,  concedit 
quidquid  in  ipsius  Pontii  honore  acqui- 
rere  poterit.  138. 

28  jul.  1094.  Charta  Raimundi,  Provincial 
comilis,  et  Dulcis,  comitissae,  aliorum- 
que  quorumdam,  de  libertate  navium 
abbatiae,  per  Durenciam  et  Rodanum 
descendentiuna  vel  ascendentium.  686. 

13  febr.  1095.  Charta  qua  Adefonsus.To- 
letanus  rex,  monasterium  Sancti  Ser- 
vandi  Toletani  Massiliensi  cœnobio  sub- 
jicit.  829. 

4  apr.  1095.  Bulla  qua  Urbanus  papa  II 
quaedam  monasteria,  et  ecclesias  Ri- 
cardo, abbati  S.  Victoris,  confirmât. 
840. 

11  sept.  1095.  Notitia  déterra,  ante  por- 
tas Tarasconenses  sita ,  ad  ecclesiam  in 
honorem  S.  Nicolai  aedificandam ,  Ri- 
cardo, abbati  S.  Victoris,  concessa.  Est 
inserta  de  eadem  ecclesia  Urbani  papa1 
bulla.  220. 

15  jul.  1096.  Charta  qua  Artaldus,  cornes 
de  Paliars  ,  monasterium  de  Geir  Ri- 
cardo,  Massiliensi  abbati,  coinmitlit. 
824. 

24  aug.  1096.  Charta  qua  Gaufredus  et 
Guigo,  fratres  ,  mansum  Martini  Aine, 
apud  Molnam  et  Ribulum  situm,  Ri- 
cbardo,  S.  Victoris  abbati,  vendunt. 
143. 

1096.  Notitia  placiti  in  quo  Gauzfredus  de 
Grimai   monachis  S.  Victoris  ecclesiam 


medietatemque  castelli  Grimaldi  dere- 
linquit    1091. 

1  jan.  1097.  Charta  Isnardi  Barreria  , 
uxoris  et  filiorum  ejus ,  qua,  propter 
lilium  suum  Lambertum,  monauhum  S. 
Victoris  factum,  Massiliensi  abbatiœ  do- 
nant  molendinuin,  in  Sorbo  fluvio  aedi— 
ficatum,  etc.  1092. 

18  jun.  1097.  Charta  Augeri,  Regensis 
episcdpi,  ecclesiam  S.  Cassiani  de  Ta- 
vernis  Richardo ,  S.  Victoris  abbati,  do- 
nantis.  619. 

12  jul.  1097.  Notifia  domorum  quas  Odilo, 
abbas  S.  iEgidii,  Ricardo ,  Massiliensi 
abbati,  concessit.  152. 

14  aug.  1097.  Charta  qua  Willelmus  Ame- 
lii  caeterique  Pétri  Somadae  filii,  quid- 
quid Ricardus  abbas  in  terminis  Massiliae 
et  S.  Marcelli  acquisierit,  abbatiae  S. 
Victoris  confirmant.  144. 

5  mart.  1098.  Charta  Augerii ,  Regensis 
episcopi,  quidquid  juris  ecclesiastici  in 
Regensi  episcopatu  Massilienses  mona- 
chi  obtinebant  confirmantis.  697. 

18  jul.  1098.  Charta  qua  Fulcho,  praepo- 
situs,  et  capitulum  Aquensis  ecclesia; , 
Ricardo,  abbati  S.  Victoris,  confirmant 
ecclesias,  quas  per  manus  Arelatensium 
archiepiscorum  S.  Victoris  monachi 
acquisierant.  224. 

1099.  Charta  Rerengarii ,  Forojuliensis 
episcopi,  qua  ecclesiam  S.  Mariae  de 
Rargolis  ,  caeterasque  ecclesias  de  Valle 
Carceris,  de  Luco,  de  Cabaza,  de  Archs 
et  de  Cillans  S    Victori  restituit.  601. 

1099.  Charta  qua  Petrus,  Aquensium  ar- 
chiepiscopus, S.  Victoris  monachis  con- 
cedit licentiam  ecclesiarum  construen- 
darum  in  castris  Malae  Mortis  et  Podii 
Sanguinolenti.  919. 

10  februar.,  saecul  xi.  Charta  qua  Balda 
S.  Victori  concedit  vineae  semodiatam  i, 
quam  apud  Laureatam  villam  plantave- 
ranl  Heliseus  etPontius.  192. 

Saecul.    xi.    Brève    de   mansionibus    quas 


CHARTARUM. 


CXXXVII 


Stephanus  Bedotius,  cum  filia  quam  de 
fonte  susce|)it,  Petro  Aldegario  dédit.  2. 

Saecul.  xi.  Notifia  de  quarta  parte  castri 
Caudae  Long*  a  Guillclmo  Stibleria  ab- 
batial S.  Victoris  data.  4. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  Esdras,  Lebidoni- 
ineri  filius,  terra?  modiatas  n,  in  Centro 
sitas,  S.  Victori  vendit.  36. 

Saecul.  xi.  INotitia  terrarum,  in  Ressacs  si- 
tarum,  quas  S.  Victori  partira  dederunt 
partira  vendiderunt  Poncius  Ysnardus  , 
Bernardus,  Petrus,  Ysnardus,  Arcbera- 
bertus  deCrota,  pluresque  alii.  37. 

Saecul.  xi.  INotitia  qua  terrae  vineaeque  ad 
S.  Victoris  cellararium  pertinentes  re- 
censentur.  40. 

Saecul.  xi.  Notitia  rerum  quas  S.  Victoris 
monachi  acquisierunt  in  valle  Mari- 
gnana,  in  valle  Reilana,  in  Fulno  Chal- 
cherio,  in  Manoasca,  in  Auriol,  et  alibi. 
42. 

Saecul.  xi.  Cbarta  qua  Odo  ejusque  uxor 
Dominica  Petro  presbytero  vendit  vinea? 
modiatam  i ,  in  villa  S.  Marcelli  sitam. 
55. 

Saecul.  xi,  Charta  qua  Pontius  Teutberti 
decimam  dominicatura?  S.  Damiani  mo- 
nachis  S.  Victoris  reddit.  79. 

Saecul.  xi.  Brève  de  décima  quarumdam 
vinearura,  quam  S.  Petro  de  Paradiso 
contulerunt  Salvius  et  Ricardus  ,  filii 
Leonis  de  Balceto.  85. 

Saecul.  xi.  Notitia  terras,  infraWelnam  ri- 
vura  sitae ,  quam  Willelmo,  S.  Victo- 
ris monacho,  vendidit  Salicus.  89. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  Natalia  Lamber- 
tusque  Adalbertus  terram  juxta  S.  Vic- 
toris hortum  sitam  abbalia?  donant.  90. 

Saecul.  xi.  Notitia  terra?,  in  valle  S.  Ju- 
liani  sitae,  quam  S.  Victori  tradunt  Ber- 
mundus,  filius  Guquiranni,  et  Pontius 
Borrellus.  95. 

Saecul.  xi.  Brève  de  alodibus  in  Almis 
villa  sitis,  S.  Victori  datis.  Brève  alte- 
rum,  quo  recensentur  porci ,  multones 
l 


et  denarii  eadem  in  villa  singulis  annis 
percipiendi.  9G. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  filii  Pridami  et  Pri- 
ma; S.  Victori  tradunt  alodem  queni  in 
Almis  villa  et  in  Adana  valle  tenebant. 
97. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  Pontius  Castellanus 
ecclesias  S.  Bartholomaei  et  S.  Pétri 
S.  Victori  concedunt  ;  Guillcluius  Re- 
demptor  altaris  S.  Andeoli  tertiam  par- 
tem  dimiltit.  122. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  Pontius  Guadaldi 
et  Lambertus,  frater  ejus,  S.  Victoris 
abbatiae  donant  decimum  panis  et  vini, 
m  dorainicatura  Sancti  Saturnini  colli- 
gendum.  134. 

Saecul.  xi.  Charta  Pontii  Spaliardi ,  S.  Vic- 
toris monachi,  do  rabinis  n,  Busigada 
et  Panperdut  vocatis  ,  abbatiae  datis. 
156. 

Sascul.  xi.  Charta  qua  Truannus  ejusque 
filii  mansiones  ,  in  villa  Lauiata  ante 
S.  Thomae  ecclesiam  sitas,  S.  Victori  tra- 
dunt. 178. 

Saecul.  xi.  Brève  de  décima  quam  dédit 
S.  Victori  Rostagnus  Occulus  de  Bucco. 
185. 

Saecul.  xi.  Convenientia  ,  inter  Petrum , 
S.  Victoris  monachum  et  camerarium  , 
et  Petrum  Nivium  Hugonemque,  fra- 
tres  ,  pacta,  de  hereditate  Jauzfredï 
Carbor.elli ,  apud  Luperias  sita.  191. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  Guigo  quamdam 
terra?  peciara  in  comitatu  Ucetico  ,  in 
valle  Milcianensi,  in  Ioco  Criders  dicto 
sitam,  S.  Victori  donat.  193. 

Saecul.  xi.  Brève  de  vinea,  sita  subtus 
Boca,cujus  decimam  et  guardiam  Alde- 
bertus  Garazols  et  Elugo,  Bonefilii  Gai- 
lard  filius  ,  in  manus  Pétri,  monachi 
S.  Victoris,  dimittunt.  195. 

Saecul.  xi.  Brevedemansionibus,aTruanno 
S.  Victori  datis,  quas  aedificandas  Aime- 
rico  dominus  abbas  commendavit.  197. 

Saecul.    xi.  Charta  Frenulfi ,  qua   benefi- 

r 


CXXXVIII 


JNDEX    CHRONOLOGICUS 


cium,  quod  apud  Fazinnarias  obtine- 
bat,  S.  Victori  concedit.  203. 

Saecul.  xi.  Charta  Aldeberti  ,  Rotberti  de 
Muxiago  filii,  qua  mansum ,  quem 
prope  ecclesiam  S.  Martini  excolit  Rot- 
baldus  Peregrinus ,  S.  Victori  donat. 
Alios  mansos  abbatiae  dant  Bermundus 
de  Mirolio  ,  Pontius  Amalricus  et  Gui- 
chirannus,  Guinigerii  filins.  233. 

Sascul.  xi.  Charta  Aldeberti,  qua  S.  Vic- 
tori tradit  Montem  Gurion  ,  condami- 
nam i  sitam  juxta  Durentiam  ,  pratum  i, 
condaminam  alteram  in  Ficulneola  ja- 
centem,  villa?  S.  Juliani  partem  quar- 
tani,  et  quidquid  in  territorio  S.  Victo- 
ris  et  S.  Justi  de  terris  a  monachis 
eorumque  hominibus  excullis  exigere 
potuisset.  248. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  Emma  Esparro- 
nensi  monasterio  concedit  cabanna- 
rias  ii  ,  in  Brusa  pago  sitas.  275. 

Saecul.  xi.  Charta  Aldeberti,  qua  S.  Johanni 
de  Esparrone  concedit  terras  in  Ami- 
rato  ,  Rianes,  Olnieda  fonte,  Vazanes, 
Polterio ,  Brusco  fonte  et  Fanabriculo 
sitas.  276. 

Saecul.  xi.  Charta  Leutrudis  ,  qua  man- 
sum Ingilvini ,  ad  Très  Eminas  situm, 
S.  Victori  concedit.  286. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  Wilemmus  Cotaro- 
nussuam  villaeRegnanetae  partem  S.  Vic- 
tori dimittit.  287. 

Saecul.  xi.  Charta  Reinulfi  de  Brusa , 
Gihiranni  braceriam,  in  S.  Maximini  ter- 
ritorio sitam,  S. Victori  concedentis.  301. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  Fulco  Agarnus  ab- 
batiae Victorinae  ,  in  manu  Faraldi,  mo- 
nachi ,  quaecumque  in  ipsius  Fulconis 
feodo  acquisierit  confirmât.  302. 

Saecul.  xi.  Brève  de  Sancti  Projecti  eccle- 
sia,  a  Lauriensibus  senioribus  S.  Vic- 
tori data.  316. 

Saecul.  xi.  Notitia  de  Crosseria  aliisque 
pluribus  terris  ,  a  Lanberto  S.  Victori 
datis.  324. 


Saecul.  xi.  Charta  Rostagni ,  de  décima 
vinearum  ,  apud  Turribos  in  S.  Victoris 
alode  plantatarum.  329. 

Saecul.  xi.  Charta  Guiberti,  qua  condami- 
nam i,  in  Turrivis  sitam,  partemque 
ecclesiae  S.  Johannis  de  Kagnosco  , 
S.  Victori  concedit.  331. 

Saecul.  xi.  Charta  Guitberti,  et  filiorum 
ejus,  de  condamina  i  in  Turrivis  sita,  de 
eeclesiis  S.  Juliani  et  S.  Johannis,  et 
de  portione  quam  in  Granoleto  obti- 
nebant.  332. 

Sœcul.  xi.  Charta  qua  Nizezius  ejusque 
filius,  Guillelmus  ,  pratum  quoddam  , 
in  Avolenazo  situm  ,  S.  Victori  ven- 
dunt.  344. 

Saecul.  xi.  Charta  Poncii  de  Guarda  ,  uxo- 
ris  et  filiorum  ejus  ,  qua  condaminam  i, 
in  Bruniola  villa,  loco  Paludita  dicto , 
sitam,  S.  Victori  donant.  348. 

Saecul.  xi.  Brève  de  vineis  in  Bruniola  si- 
tis ,  quas  dederunt  Geiraldus  ,  Inguil- 
ranni  episcopi  filius  ,  Gualdrada  et  Bo- 
nus Filius.  351 . 

Saecul.  xi.  Charta  Poncii  de  Guarda,  terra: 
peciam  i ,  apud  Bruniolam ,  loco  Pa- 
ludita dicto,  sitam,  S.  Victori  conce- 
dentis. 352. 

Saecul.  xi.  Charta  Ursonis  et  filii  ejus  , 
quamolendinum  quod  apud  Bruniolam, 
loco  Pogeto  dicto,  aediûcaverat  Volber- 
tus  ,  Ursonis  pater  ,  S.  Victori  conce- 
dunt.  356. 

Saecul.  xi.  Notitia  de  terra  quam  S.  Vic- 
tori et  S.  Perpétuas  donant  Rostagnus  , 
et  ejus  fratres.  358. 

Saecul.  xi.  Notitia  de  ecclesiae  S.  Juliani 
parte  quarta,  a  Bertranno  Willelmo 
S.  Victori  data  ,  et  de  terris  quas  in 
valle  Gaisolaemit  Hugo  Willelmus.  364. 

Saecul.  xi.  Charta  Pontii  Fulchonis,  S.  Vic- 
tori dimittentis  quidquid  juris  habebat 
in  eeclesiis  S.  Marias  de  Descensa  , 
S.  Johannis ,  S.  Martini ,  S.  Laurent» 
et  S.  Mariae  de  Colubreira.  386. 


CHARTARUM. 


Saecul.  xi.  Charla  qua  Pontius  Fulcho  dat 
S.  Victori  terrain  ,  in  Garildis  valle  si- 
tam,  vineaeque  modiatas  n.  387. 

Saecul.  xi.  Charta  Hugonis  et  Guisinnae  , 
ejus  uxoris  ,  partem  sui  honoris ,  apud 
S.  Mariam  de  Gaireld  sitam  ,  S.  Victori 
offerentium.  388. 

Saecul.  xi.  Charta  Guarnerii  ejusque  uxo- 
ris ,  Sulponiae ,  de  campis  n,  in  Gaireld 
villa  ad  S.  Stephanum  sitis,  quos  S.  Vic- 
tori offerunt.  392. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  Petrus  ,  ejusque 
uxor,  Maria,  alodein  ,  quem  in  S.  Ma- 


cxxxrx 

Saecul.  xi  exeunte.  Brève  de  porcis  mul- 
tonihusque  apud  Sex  Furnos  et  Olivolas 
annuatim  percipiendis.  450. 

Saecul.  xi.  Charta  qua  Bertrannus  de  Ra- 
niads  et  Isnardus  Willelmus  quidquid 
apud  Carnolas  minus  juste  diripuerant 
S.  Victori  restituunt.  Subsequitur  Ai- 
cardi  et  Pontii  ,  fratrum  ,  chartula  , 
de  Gunfani  condaminae  farraginumque 
trium  décima,  S.  Victori  reddita.  463. 

Saecul.  xi.  Notitia  de  rébus  quae ,  dona- 
tionis  vendilionisve  tilulo  ,  ad  S.  Vic- 
toris  camerae  honorem  advenerant.  464. 


riae    vel   S.  Medardi  villa  possidebant,     Saecul.  xi.  Charta  Isnardi  et  Ingilisennae, 

ejus  uxoris,  de  mansis  et  cabannariis 
quibusdam  in  valle  Salernensi  conditis 
et  S.  Victori  donatis.  498. 

Saecul.  xi.  Charta  Alinei,  mansum  Ermen- 
gaudi,  decimam  quamilam  et  fraxine- 
dam  Salernis  silani  S.  Victori  tiadentis. 
517. 

Saecul.  xi.  Brève  de  fondis  Richaum  inter 
et  Franchonem  dividendis.  518. 

Saecul.  xi.  Charta  Richai ,  Franchonis, 
Poncii  Willelmi  et  Alberti ,  de  terris 
quibusdam  apud  Silans  et  Rocam  sitis , 
et  S.  Victori  concessis.  524. 


S.  Victori  concedunt.  393. 

Saecul.  xi.  Charta  Gozfredi  de  Melna,  di- 
midiam  condaminam  ,  in  Garildis  valle 
sitam  ,  S.  Victori  donantis.  394. 

Saecul.  xi.  Notitia  de  terris  quas  apud 
Faixam  S.  Victori  dédit  Amelius  de 
Roca  Baronis.  395. 

Saecul  xi.  Charta  qua  Almerada  olivetam, 
in  Poget  Engele  villa  sitam,  S.  Victori 
donat.  396. 

Saecul.  xi.  Brève  de  mansionibus  in  Garil- 
dis valle  sitis,  et  de  Novularum  divi- 
sione.  397. 


Saecul.  xi.  Posta.  1060.  Chartse  notitiaeque     Saecul.  xi.   Charta  qua  Arbertus  a  Lepora 

nonnullae,  de  terris  et  vineis   in   Bru- 

niolae   territorio   sitis,   et  a  quampluri- 

mis  benefactoribus  S.  Victori  concessis. 

404. 
Saecul.  xi.  Charta  Airaldi,  et  ejus  uxoris, 

qua  S.  Victori  et  S.  Michaeii  de  Balma 

vineae  modiatam  i,  apud  Montem  Alver- 

nicum  sitam,  concedunt.  431. 
Saecul.   xi.   Charta   Willelmi,    qua  vineae 

quaTtairadam  i ,  apud  Gallicans  sitam  , 

et   suam    viridarii   furnique    cujusdam 

partem  S.  Victori  donat.  443. 
Saecul.    xi.     Charta    Ranulfî    de   Senatio  , 

Poncii  Blanci  et  Aldeberti,  Avinionensis 

episcopi,  de  ecclesia  S.  Mariae  apud  Ca- 

taractam  aedificata,  et  de  ejusdem  terri- 


Punctus  mansum  ,  ab  Aldeberto  Caval- 
litano  apud  Pennafort  excultum,  S.  Vic- 
tori donat.  539. 

Saecul.  xi.  Charta  Laufredi ,  Stephani  de 
Castello  Duplo  fratris ,  de  mansis  n, 
apud  Figam  Neram  et  Baldronem  sitis 
et  S.  Victori  datis.  540. 

Saecul.  xi.  Notitia  de  vineis  S.  Auxilii. 
542. 

Saecul.  xi.  Notitia  qua  singuli  mansideCi- 
liano  villa  recensentur.  543. 

Saecul.  xi.  Charta  Poncii  Willelmi,  Aizi- 
vellae,  ejus  uxoris,  eorumque  filii  Ful- 
conis  ,  campum  quemdam ,  l  solidis 
comparatum ,  Palaionensi  cellae  donan- 
tium.  562. 


torii  decimis,  tascis  et  custodiis.  444.         Saecul.  xi.   Post  ann.  1048.  Charta  Guil- 


CIL 


INDEX  CHRONOLOGICUS. 


lelmi  Revelli,  qua,  accepto  a  Marcellino 
monacho  caballo  uno,  pratum  quod- 
dam,  Palaione  situm  ,  S.  Victori  concé- 
da. 563. 

Saecul.  xi.  Charta  Ricliildis,  Girenni  Re- 
gensis  principis  relictœ,  de  vineae  mo- 
diatis  m,  in  castri  Contofanonis  territorio 
sitis,  quas  S  Victori  concedit.  586. 

Saecul.  xi.  Nolitia  de  decimis  a  Goirando 
de  Gonfanono  datis,  et  ab  ejusdem  filiis, 
Aicardo  et  Poncio,  S.  Victori  restituas. 
587. 

Saecul.  xi.  Charta  Willelmi  ejusque  uxoris 
Accelenœ,  terrain  incultara,  quam  apud 
Defensum  habebant ,  S.  Victori  donan- 
tium.  588. 

Saecul.  xi.  Charta  Ismidonis ,  de  manso  i 
vineaeque  clauso  quodam  ,  apud  Rania- 
tuellam  sitis  et  S.  Victori  concessis.  594. 

Sa;cul.  xi.  Post  a.  1030.  Charta  Uniae,  de 
terris  et  vineis  quoe  ad  Flasendae  man- 
suni  spectaverarït.  G67. 

Saecul.  xi.  Notitia  de  decimis  orti  Sancti 
Promatii,  datis  S.  Victori  aPetroetBer- 
mundo.  673. 

Saecul.  xi.  Chartula  qua  recensentur  Is- 
nardi,  Galteri  et  Poncii,  fratrum,  Pon- 
cii  Boni  Pari ,  et  Pétri  Guillelnii  dona- 
tiones.  077. 

Saecul.  xi.  Brève  quo  describuntur  Scata 
castelli  partis  tertiae  tenementa.  710. 

Saecul.  xi.  Charta  Riperti  et  Beatricis,ejus 
uxoris ,  ecclesiam  S.  Antonii  de  Métis 
S.  Victori  offerentium.  711. 

Saecul.  xi.  Charta  Danielis  et  Rodulfi, 
quaxumque  S.  Victori  et  S.  Genesio 
Dromonensi  data  fuerint  concedentium. 
720. 

Saecul.  xi.  Notitia  de  alode,  quem,  ininler 
Pétris  situm,  Aldearda  ejusque  filius 
Rodulfus  et  Adalgarda  filia  S.  Victori  et 
S.  Genesio  dederunt.  729. 

Saecul.  xi?  Fragmentum  chartulae  cujus^ 
dam,  de  Belgenciaco  villa.  733. 

Saecul.    xi.   Chartula  Willelmi  planterium 


quoddam  S.  Victori  et  S.  Michaeli  de 
Honte  Cursonis  concedentis.  754. 

Saecul.  xi.  Charta  Guarini  S.  Michaeli  de 
Monte  Cursonis  vineae  semodiatam  î , 
apud  Montaioagum  sitam ,  donantis. 
755. 

Saecul.  xi.  Brève  quo  describuntur  terrae 
ab  hominibus  S.  Vicloris,  apud  Berraii), 
excultae  ,  vel  a  monachis  in  dominica- 
tura  possessae.  815. 

Sœcul.  xi.  Charta  qua  Francus  de  Vellau- 
ris,  uxor  et  filii  ejus,  S.  Victori  et  ec- 
clesiae  S.  Mariae  et  S.  Verani  de  Valle 
Clusa  terram  de  Valarcis ,  in  territorio 
Somannae sitam,  acceplis  duobus  solidis, 
partim  vendunt,  partim  donant.  1093. 

Saecul.  xi.  Charta  Pontii  Amblardi,  ejus 
uxoris  et  filiorum,  S.  Victori  decimum 
quartonis  Cabazae  donantium.  1094. 

Saecul.  xi.  Charta  Tassili,  uxoris,  filiorum 
et  fratrum  ejus,  qua  S.  Victori  conce- 
dunt  ecclesiam  S.  Stephani  de  Reginna. 
4095. 

Cire.  1100.  Charta  qua  Raimundus  et 
fratres  ejus  monachis  S.  Victoris,  lx 
solidis  veteris  monetae  Melgoriensis , 
tertiam  partem  deciini  castelli  de  Piocca 
Martina  vendunt.  —  Item,  Willelmus 
Ripertus  et  Willelmus  Rostagni  partem 
quam  in  eodem  decimo  habebant  S. Vic- 
tori vendunt.  1096. 

25jan.  1101.  Charta  Poncii,  Barbastrensis 
episcopi,  de  ecclesiis,  in  castri  Arbalat 
territorio  constructis  et  construendis , 
Ricardo  ,  S.  Victoris  abbati ,  commis- 
sis.   445. 

1046-1101.  Charta  Fulconis,  uxoris  et 
liberorum  ejus,  qua  Aldeberto, abbati,  et 
monachis  Lirinensibus  ecclesias  S.  Pétri 
de  Salernis ,  SS.  Michaelis  ,  Andreae  et 
Trophimi,  et  Romani,  censumque  apud 
Villam  Crosam  percipiendum  conce- 
dunt.  1082. 

17  januar.  1103.  Charta  qua  Raimundus, 
Sancti  jEgidii  cornes,  medietatem  Gibel- 


CHARTARUM. 


CXLI 


let  civitatis,  inter  Tripolim  et  Berutum 
sitae,  Richardo,  Sancti  Victoris  abbati, 
concedit.  802. 

26  dec.  1103.  Charta  qua  Petrus  Gau- 
fredi,  Aquensis  archiepiscopus  inona- 
chusque  Sancti  Victoris,  Ricardo,  S. 
Victoris  abbati,  confirmât  quidquid  mo- 
nasterium  in  Aquensi  diocesi  obtinebat. 
918. 

27  august.  1080,  1086,  1097,  vel  1103. 
Charta  Bermundi  de  Dromone  ,  qua 
Amalfredi  tenementum,  pro  filio  suo 
Guillelnio,  a  Ricardo  abbate  ad  niona- 
chatum  suscepto ,  S.  Victori  et  S.  Ge- 
nesio  offert.  722. 

1079-1103.  Charta  Gauzfredi  de  Auriol , 
qua  honores,  quos  de  Hugone  de  Rianz, 
Guillelnio  Geiraldo  aliisque  pluribus 
tenebat,  Ricardo,  S.  Victoris  abbati, 
tradit.  326. 

1079-1103.  Notitia  de  salinis  quas  Ri- 
cardo, S.  Victoris  abbati,  dédit  Pontius 
Athanulfus.  391. 

Cire.  10S0,  vel  cire.  1104.  Charta  qua 
Blitgerius  Aculeialiique pluies  ecclesiam 
S.  Sulpitii  de  Valveranica,  adjectis  qui- 
busdam  terris,  S.  Victori  concedunt. 
230. 

1080-1105.  Charta  Lantelmi ,  Ebredu- 
nensis  archiejiiscopi  ,  quidquid  eccle- 
siastici  jurisin  Ebredunensi  archiepisco- 
patu  Massilienses  monachi  oblinebant 
confirinantis.  699. 

24  januar.,  1060-1 108.  Notitia  de  censibus 
in  honore  S.  Nazarii  de  Medullio  apud 
Congenias  a  Bertrando  Pontio  solven- 
dis.  813. 

1110.  Charta  Hugonis  Gaufredi ,  de  Sex 
Furnorum  parte  tertia  S.  Victori  res- 
tituta.  446. 

Cire.  1110.  Notitia  judicii  a  judicibus  quos 
Raimundus  ,  Barchinonensis  cornes  , 
delegaverat,  prolati ,  de  jure  quod  in 
Nanti,  Solarii,  Ahni,  Balgentiaci,  Mol», 
Sais,  Insula:  ,  Ferleta;   et   S.  Trinitalis 


castris  et  honoribus  vendicabant  Hugo 
de  Podio,  Willelmus  Amelii  et  YY'illel- 
mus  de  Solario.  804. 

1080  —  cire.  1110.  Charta  qua  Imbertus, 
Rostagni  filius,  suum  gadium  et  corpus 
Richardo,  S.  Victoris  abbati,  donat, 
Balmetamque  honorera  confirmât.  812. 

Cire.  1110.  Charta  qua  Wibertus  de  Tur- 
reves,  uxor  et  filius  ejus,  S.  Victori 
donant  modiatam  i  terras  apud  Rossât 
sitam.  1097. 

5  febr.  1111.  Charta  qua  Wisbertus  de 
Torreves  et  Bermundus  ,  filius  ejus,  S. 
Victori  donant  honorem  queni  in  valle 
Brunenc  possident.  1098. 

2  mai.  1112.  Charta  qua  Benedictus , 
Doliensis  episcopus,  Sancto  Victori  of- 
fert ecclesiam  Sanctae  Maria;  de  Archo. 
1007. 

11 12.  Charta  qua  Richardus,  Rutenensium 
cornes  ,  monasterium  Sancti  Pétri  et 
Sancti  Leontii  Ottoni,  Massiliensi  abbati, 
confirmât.  831. 

1103-1112.  Charta  Leodegarii ,  Aptensis 
episcopi  ,  qua  ecclesias  S.  Salvatoris 
et  S.  Gervasii  Ricardo ,  S.  Vicloris 
abbati,  donat.  434. 

20  februar.  1113.  Charta  qua  Petrus  et 
Gaufredus  Nicecii,  fratres,  Agnes,  uxor 
Guillelmi  Nicecii,  et  Raimundus,  filius 
ejus,  S.  Victori  terrain  de  Consuis  ven- 
dunt.  1099. 

23  apr.  1113.  Bulla  qua  Paschalis  papa  II 
bénéficia  ad  Massiliense  monasterium 
spectantia  confirmât.  848. 

1113.  Charta  qua  Gaufredus  Nicecii  ler- 
ram  suam  de  Sancto  Genesio  S.  Victori 
vendit.  1100. 

21  mart.  1J15.  Charta  Leodegarii,  Vapin- 
censis  episcopi,  qua  ecclesias  de  Tres- 
clevis  S.  Victori  concedit.  734. 

Cire.  111S.  Epistola  Raimundi  Berenga- 
rii  III,  Barchinonensis  comitis,  ad  YVil- 
lelmum  de  Forssal  direcla,ne  monachos 
propter  Tavernas  molestet.  806. 


CXLtl 


INDEX  CHRONOLOG1CUS 


13  jul.  1116.  Notitia  diffinitionis,  mona- 
chos  inter  et  Willelmum  Amelii ,  de 
Solariis ,  Hugonem  de  Podio  et  Willel- 
mum de  Solariis,  auctoritate  Raimundi 
Berengarii,  Barcliinonensis  comitis,  or- 
dinatae,  de  Nantis,  Solariis,  Almis,  Bal- 
gentiaco  ,  Insula,  Ferleta  ,  S.  Trinitate, 
Mola  et  Sala  caslris.  80S. 

28jun.  1117.  Charta  qua  Rostagnus,  Va- 
sionensium  episcopus,  Massiliensi  mo- 
nasterio  confirmât  ecclesias  castriMalau- 
cinae.  1013. 

Dec.  1118.  Epistola  Gelasii  papae,  ad 
Bernardum,  Agathensem  episcopum  , 
directa,  ne  Massilienses  monachos,  oc- 
casione  ecclesiae  S.  Andreae,ab  Agathen- 
sibus  clericis  molestari  sinat.  808. 

1118.  Donatio  partis  superioris  terra?  de 
Formigis  Mariae  Soneriae  et  liberis  ejus 
a  Petro  Rothfredi ,  priore  S.  Nazarii  de 
Medullio,  facta.  1101. 

9  jan.  1119.  Charta  qua  Atto  ,  Arelatensis 
archiepiscopus,  pacem  componit  mona- 
chos inter  et  canonicos  Massilienses. 
923. 

1  april.  1119.  Charta  Willelmi,  Karalitani 
archiepiscopi ,  de  sacrata  S.  Saturnini 
ecclesia.  784. 

Octob.  1119.  Canones  concilii  a  Calixto 
papa  II  Remis  celebrati.  814. 

1119.  Charta  Berengarii ,  Forojuliensisepi- 
scopi,  de  ecclesiis  et  decimis  quas  in  Fo- 
rojuliensi  episcopatu  possidebant  Massi- 
lienses monachi.  485. 

17  februar.  1120.  Epistola  Calixti  papae, 
ad  Toletanœ  ecclesias  clericos  directa  , 
de  S.  Servandi  ecclesia  Radulpho,  Mas- 
siliensi abbati,  restituenda.  810. 

17  februar.  1120.  Epistola  Calixti  papae, 
ad  Ademarum ,  Rutenensem  episco- 
pum ,  directa ,  de  pace  Massiliensem 
inter  et  Vabrensem  abbates  compo- 
nenda.  811. 

18  februar.  1120.  Epistola  Calixti  papae, 
ad    Provinciae    episcopos    directa  ,    ut 


quaecumque  a  xxx  annis   possedit  Mas- 
siliense  monasterium  dimittant.  809. 
12  mai.  1120.  Bulla  qua  Calixtus  papa  II 
possessiones  monasterii  S.  Saturnini  Ca- 
ralitani  in  Sardinia  confirmât.  850. 

20  jun.  1120?  Charta  qua  Ricardus,  Ru- 
tenensis  cornes,  ecclesiam  Sancti  Aman- 
cii  Rutenensis  Rodulfo,  Massiliensi  ab- 
bati, concedit.  838. 

28  dec.  1122.  Charta  Aldeberti,  Senes- 
censis  episcopi ,  de  ecclesiis  quas  Mas- 
siliense  monasterium  possidebat  in  Se- 
nesiensi  episcopatu.  777  et  972. 

11  apr.  1123.  Bulla  qua  Calixtus  papa  II 
confirmât  libertates  monasterii  Sancti 
Salvatoris  de  Quiriaco.  851. 

1  jul.  1124.  Charta  qua  Willelruus  Picta- 
vensis  ecclesiam  S.  Bartholomaei  de 
Mota  Palaionis  a  Berengario,  Foroju- 
liensi  episcopo  ,  et  Amalrico  ,  praepo- 
sito ,  émit  atque  postea  S.  Mariae  de 
Palaione  et  monachis  S.  Victoris  donat. 
1102. 

9  apr.,  1121-1124.  Epistola  qua  Calixtus 
papa  II  prohibet  ne  in  Caturicis  villa  , 
invitis  monachis  Massiliensibus,  aliqua 
ecclesia  construatur.  931. 

1117 — cire.  1126.  Charta  quaRadulfus, 
Massiliensis  abbas ,  et  Hugo  de  Podio 
medietatem  Solariorum  castri  et  medie- 
tatem  castelli  de  Nanto  inter  se  com- 
mutant. 807. 

1127.  Charta  qua  Bernardus,  Massiliensis 
abbas  ,  tradit  Rigaldo  ,  Vabrensi  abbati, 
ecclesias  de  Octobiano ,  Semarde  et 
Petra.  890. 

Ante  a.  1127.  Charta  Udalardi,  vicecomi- 
tis,  et  Erraesendis,  vicecomitissae ,  ec- 
clesias S.  Johannis  de  Fontibus,  S.  Eu- 
laliae  Bagudani,  S.  Christophori  de  Fon- 
tibus Superioribus,  S.  Mariae  de  Castel- 
lario,  S.  Pétri  Logordani,  et  S.  Martini 
de  Cuilisicco  Massiliensibus  monachis 
d( inan li uni.  701. 

1127.  Charta  qua  recitatur  pax  inter  Ber- 


CHARTARUM. 


CXL1II 


nardum,  Massiliensera  abbatem,  et  Ri- 
cardum  ,  Vabrensem  abbatem  ,  compo- 
sita,  de  subjeclione  Vabrensis  cœnobiiet 
de  S.  Leoncii  nionasterio.  78S. 

6  feb.  11 29.  Charta  qua  Adefonsus  rex 
monasterium  Sancti  Servandi  Bernaldo, 
Massiliensi  abbati,  confirmât.  830. 

26  august.  1129.  Charta  Pétri,  Vapincensis 
episcopi,  ecclesiam  S.  Pétri  et  S.  Ro- 
mani de  Sub  Ripis  S.  Victori  conceden- 
tis.  735. 

1  dec.  H 30.  Epistola  Innocentii  papae  II 
ad  vicecomites  Massiliae  directa,  ne  mo- 
nasterium Sancti  Victoris  molestent. 
1036. 

15  febr.  1134.  Charta  qua  Raimundus , 
Barchinonensis  cornes,  Ealneolense  mo- 
nasterium Petro,  S.  Victoris  abbati, 
confirmât.  822. 

18  jun.  1135.  Bulla  qua  Innocentius 
papa  II  confirmât  privilégia  et  posses- 
siones  Massiliensis  monasterii.  844. 

29  mai.  1138.  Charta  Aldegarii  et  Bosonis, 
fratrum  ,  quidquid  in  Sancti  Saturnini 
castello  possidebant  ,  Petro ,  abbati 
S.  Victoris,  dimittentium.  803. 

16  apr.  1139.  Bulla  qua  Innocentius, 
papa  II  Petro,  Massiliensi  abbati,  eccle- 
siam SS.  Genesii  et  Honorati  de  Arela- 
tis  confirmât.  845. 

1140.  Charta  Raimundi  Guillelmi,  de  Cas- 
tello Novo,  qua  monachis  S.  Victoris  et 
S.  Nazarii  de  Medullio,  in  manu  Guil- 
lelmi ,  prions  ,  derelinquit  honorem 
quem  ipsis,  pro  xx  solidis,  obligave- 
rat.  1103. 

1141.  Charta  qua  Constantinus,  Karalita- 
nus  episcopus ,  Petro  abbati  confirmât 
ecclesiam  Sancti  Saturnini,  cura  omnibus 
ejus  pertinentiis.  1008. 

12  dec.  1143.  Compositio  inter  Willel- 
mum,  Tolonensem  episcopum,  et  P., 
Sancti  Victoris  abbatem,  facta,  de  eccle- 
siis  quas  in  Tolonensi  episcopatu  possi- 
debat  Massiliense  monasterium.  971. 


30  mart.  1144.  Epistola  Lucii  papa;  II  ad 
diversos  Galliae  pralatos  directa  ,  ut 
saeviant  in  malefactores  qui  Massiliensis 
monasterii  bona  invadunt.  866. 

9  sept.  1145.  Epistola  Eugenii  papa?  III, 
ad  Petrum,  Sancti  Victoris  abbatem,  di- 
recta, qua  confirmât  pacem  cura  cano- 
nicis  Sancti  Sepulcri  compositam  deCa- 
turicenci  parochia.  932. 

12  decembr.  1146.  Charta  Berengarii, 
Gerundensis  episcopi,  de  ecclesia  S.  Ge- 
nesii de  Palatiolo  ,  Gaufredo  ,  priori  S. 
Thomae  Iuipuritanensis,  confirmata.816. 

1146.  Charta  Willehni,  Ebredunensis  ar- 
chiepiscopi ,  de  emendatis  injuriis  quas 
Isoardus  Bastart  Massiliensibus  mona- 
chis apud  Gigorz  intulerat.  990. 

1130-1146.  Charta  qua  R.  de  Ciguinolis, 
Rivipolensis  electus ,  Petro  ,  Massiliensi 
abbati ,  fidelitatem  promitlit.  823. 

1148.  Charta  Pétri  Bonifacii  ,  uxoris  et 
filiorum  ejus,  qua  terrain  al  Obespi  mo- 
nachis S.  Victoris  donant.  1104. 

30  apr.  1149.  Epistola  Eugenii  papae  III 
ad  Coxianensem  ,  Bisuldunensem ,  Bal- 
neolensem  ,  Gerensem  ,  Vabrensem  , 
Castrensem  et  Sancti  Savini  abbates 
directa,  ut  Guillelmo,  electo  abbati 
Massiliensi,  obediant.  885. 

15  apr.  1151.  Charta  qua  Johannes,  Sor- 
rensis  episcopus,  Guillelmo,  Massiliensi 
abbati,  confirmât  ecclesiam  Sancti  Sal- 
valoris  de  Villa  Vetera.  1011. 

1  jun.  1150  vel  1153.  Epistola  Eugenii 
papae  III,  qua  confirmât  concordiam 
factam  inter  Gutllelmum,  Sancti  Victoris 
abbatem,  et  Gaufridum,  Avinionensem 
episcopum,  super  ecclesia  Sancti  Nicolai 
de  Tarrascona.  941. 

5  jun.  1150.  Bulla  qua  Eugenius  papa  III, 
possessiones  libertatesque  Massiliensis 
monasterii  confirmât.  849. 

17  aug.  1150.  Charta  Raimundi  Beren- 
garii, Barchinonensis  comitis,  qua  confir- 
mât pacem  inter  abbattam  Sancti  Victoris 


CXLÎV 


INDEX  CHRONOLOGICUS. 


et  Guillielmum  de  Signa  compositam,  de 
valle  Signa ,  Molna,  Ribols  et  castro  Ro- 
ger. 966. 

1152.  Notitia  de  concordia  inter  Gaulïi- 
dum  de  Massilia  ejusque  fratres,  Hugo- 
nen),  Bertrandum  et  Aicardum  ,  procu- 
rante Guillelmo,  S.  Victoris  abbate , 
composita.  786. 

20  dec.  1153.  Epistola  Anastasii  papae  IV, 
ad  praelatos  per  Provinciam  constitutos, 
ne  possessiones  monasterii  Massiliensis 
a  quocumqueauferrisinant.  865. 

22  febr.  1154.  Cbarta  qua  Petrus,  Foroju- 
liensis  episcopus,  Guillielmo,  Sancti  Vic- 
toris abbati,  tradit  ecclesiam  Sanctae  Ma- 
ria? de  Cilans.  969. 

1  mai.  1154.  Epistola  Anastasii  papae  IV, 
ad  Petruni  ,  Massiliensem  episcopum , 
de  gravaminibus ,  quœ,  procurationis  et 
sepultura;  causa,  dictus  episcopus  raona- 
chis  intulit.  636. 

1  mai.  1154.  Epistola  Anastasii  papa?  IV, 
ad  Pontium,  Aquensem  archiepiscopum, 
de  S.  Victoris  abbalibus  consecrandis. 
637. 

1  mai.  1154.  Ep.'stola  Anastasii  papa;  IV, 
ad  Aldebertum,  Mimatensem  episcopum, 
ut  S.  Victoris  monachis  restituantur 
Mairoilensis  Kiriacensisque  ecclesiae. 
638. 

1  mai.  1154.  Epistola  Anastasii  papae  IV, 
ad  Willelmum,  Tolonensem  episcopum  , 
cui  praecipit  ne ,  occasione  decimarum 
S.  Jobannis  de  Petrafeu,  ecclesiae  S.  Pon- 
tii  de  Colubreira  et  sepulturae,  moles- 
tentur  Massilienses  monacbi.  639. 

1  mai.  1154.  Epistola  Anastasii  papae  IV, 
de  obedientia  a  Vabrensibus  monachis 
Massiliensi  abbati  exhibenda.  640. 

1  mai.  1154.  Epistola  Anastasii  papae  IV, 
ad  Agatbenses  canonicos,  ne,  S.  Andreae 
monasterii  occasione  ,  Massilienses  mo- 
nachi  molestentur.  641 . 

1  mai.  1154.  Epistola  Anastasii  papae  rV, 
ad   Guillelmum  Tolonenensem    et  Pe- 


truni Massiliensem  episcopos  directa , 
ne  injuste  excommunicentur  presbyteri 
monasterii  Massiliensis.  642. 
30  mai.  1155.  Compositio  facta  inter  Alde- 
bertum ,  Mimatensem  episcopum ,  et 
Guillelmum,  Sancti  Victoris  abbatem , 
de  possessionibus  quas  Massiliense  mo- 
nasterium  in  Mimatensi  episcopatu  obti- 
nebat.  903. 

1 1  55.  Charta  Raimundi  Cabrol  caeterorum- 
que  Willelmi  Cabrol  filiorum  ,  qua  Wil- 
lelmo,  S.  Victoris  abbati,  quidquid  juris 
apud  Aimas  habebant  dimittunt.  481. 

26  sept.  1156.  Inquisitio  de  terminis  ter- 
ritorii  Sancti  Antonini  de  Bailes.  950. 

1156.  Charta  qua  Gaufridus  et  Hugo, 
filii  Raimundi  Gaufiïdi ,  acceptis  ab  ab- 
bate Willelmo  fundisquibusdam,sitis  in 
Oleriis ,  Porcilis ,  Castellario  Rosseto 
et  Bulcodenis  ,  quidquid  in  Sex  Furnis 
calumniabantur  dimittunt.  702. 

1156.  Instrumentum  quo  palet  Raimun- 
dum  Berengarii ,  Barchinonensem  co- 
mitem ,  accepta  a  G.  ,  Sancti  Victoris 
abbate,  villa  de  Maurei,  remisisse  con- 
suetudines  quas  in  Nancio  et  Sancto  An- 
tonio exigebat.  944. 

1156.  Compositio  inter  monachos  Sancti 
Victoris  et  Gaufridum  de  Signia,  super 
valle  de  Signa.  967. 

10  jun.  1157.  Epistola  Adriani  papas  IV, 
qua  Willelmo ,  Massiliensi  abbati ,  con- 
firmât castrum  de  Sex  Furnis.  873. 

10  jun.  1157.  Epistola  Adriani  papae  IV, 
ad  Willelmum  ,  Sancti  Victoris  abba- 
tem,  directa,  de  Caturicensi  parochia. 
933. 

12  aug.  1157.  Compositio  inter  abbatem 
Sancti  Victoris  et  Oliverium  de  Cellans, 
in  curia  comitis  Baimundi  Berengarii 
facta.  996. 

30  mart.,  1155-1158.  Epistola  Adriani 
papae  IV,  ad  episcopum  Massiliensem 
directa ,  qua  ei  praecipit  ut,  in  contro- 
versia  inter  ipsum  et  monachos  S.  Vie- 


y 


CHARTARUM. 


CXLV 


toris  orta,  Aquensis  archiepiscopi  arbi- 
trio  se  submittat.  643. 

30  mart.,  1155-1158.  Epistola  Adriani 
papae  IV,  qua  canotiicis  Agathensibus 
inhibet  ne  monachos  Massilienses  mo- 
lestent. 644. 

Mart.  1159?  Charta  qua  Guillielmus,  Mas- 
siliensis  abbas,  Gislaberto,  Silvae  Canae 
abbati,  concedit  ecelesias  Sancti  Victoris 
de  Gontart  et  Sancti  Stephani  de  Tresle- 
952. 

5octobr.ll59.EpistolaAlexandripapaeIII, 
ad  S.  Dionysii  abbatem  directa,  adver- 
sus  Octavianum  anti-papam,  qui  seip- 
sum  in  pontificatum  intruserat.  736. 

Cire.  11  GO.  Charta  Raimundi ,  convitis 
Tolosani ,  monasterium  S.  Maria?  et 
S.  Pétri  de  Vicano  et  mercatum  villae 
Vicani,  sub  protectione  sua  suscipientis. 
1105. 

6  jul.  1162.  Bulla  qua  Alexander  papa  III 
canonicis  Rutenensibus  ecclesiam  Boa- 
denensem  adjudicat.  852. 

19  mart.  1163.  Charta  qua  Villanus,  Pisa- 
norum  archiepiscopus ,  confirmât  con- 
cordiam  inter  Fredolum ,  Massilien- 
sem abbatem ,  et  Bonatum  ,  Karalita- 
nutn  archiepiscopum,  pactam  ,  de  mo- 
nasterio  Sancti  Saturni.  1009. 

17  cet.  1161.  Compositio  inter  episcopum 
Massiliensem  et  vicecomites  Massiliae , 
auctoritate  Raymundi  ,  archiepiscopi 
Arelatensis,  facta.  1106. 

1164.  Charta  qua  Bertrannus,  presbvter, 
et  Guiraldus,  nepos  ejus,  procuratores 
ecclesiae  S.  Michaelis  de  Brugueriis, 
Petro  Boerii ,  uxori  et  liberis  ejus ,  pro 
decemsolidismelgoriensium,unumstare 
in  ciniiterio  S.  Michaelis  de  Brugueriis 
concedunt.   1107. 

28  mai.  1 165.  Epistola  Alexandri  papae  III 
ad  provinciae  Aquensis  praslatos,  ne  in 
ecelesias  Massiliensis  monasterii  inter- 
dicti  sentenciam  proférant.  876. 

13  jul.  H 63.  Charta  qua  Raiuuindus,  Are- 
I 


latensis  archiepiscopus ,  pacem  compo- 
nit  inter  Fredolum ,  Massiliensem  abba- 
tem, et  Arelatenses  canonicos,  de  eecle- 
siis  S.  Honorati ,  SS.  Sergii  et  Bacchi  et 
S.  Pétri  de  Fanabregolo.  959. 

1165.  Charta  qua  P.,  Aquensis  archiepi- 
scopus, pacem  componit  inter  Aquenses 
canonicos  et  Massiliense  monasterium  , 
super  ecclesia  de  Rianz.  965. 

1165.  Sententia,  in  curia  Richae  impe- 
ratricis  lata  ,  de  lite  inter  Ademarum 
de  Rocha  Bruna  et  Palliolum ,  prio- 
rem  Palaionis,  pendente,  qua  utriusque 
jura  in  fluvio  Argencio  et  in  territorio 
Palaionis  definiuntur.  976. 

Sept.  1167.  Charta  Guillelmi  Affuel  abba- 
tial S.  Victoris  quidquid  in  campo  Viva- 
rii  possidebat  donantis.  1108. 

8  mart.  1169.  Epistola  Alexandri  papas  III, 
qua  Petro,  Sancti  Victoris  abbati,  confir- 
mât exemptionem  ecclesiarum  vallis  de 
Treitis.  936. 

8  mart.  1168  vel  1169.  Epistola  Alexandri 
papa;  III,  qua  prioràtum  de  Mezoilo  sub 
sua  protectione  suscipit.  940. 

6  apr.  11 69.  Bulla  qua  Alexander  papa  III 
confirmai  libertatem  ecclesiarum  de  valle 
Tretis.  847. 

21  niaii,  1166-  1170.  Epistola  Alexandri 
papae  III ,  prohibentis  ne  in  res  Mas- 
siliensis monasterii  violentia  infèratur. 
875. 

1171.  Charta  Bertranni  Baimbaldi  posses- 
sionem  castelli  Scalae  monachis  S.  Vic- 
toris guarantientis.  1109. 

5  mart.  1173.  Instrumentum  quo  constat 
Petrum  ,  Massiliensem  abbatem  ,  a  Ber- 
nardo,  Sancti  Eusebii  abbate,  accepisse 
ecelesias  de  Cadeneto,  in  excambium 
ecclesiae  de  Avellone.  955. 

3  jul.  1173.  Compositio  facta  inter  Ber- 
nardum,  priorem  de  Coloinnet,  et  G., 
capellanum  de  Marogol ,  super  decimis 
de  Marogol.  904. 

16   augusti    1173.    Bulla   qua    Alexander 

s 


CXXVI 


INDEX  CHRONOLOGfCUS 


papa  III  confirmât  exemptionem  eccle- 
siarum  vallis  de  Tretis.  846. 

7  aug.  1174.  Charta  Guillielmi  Ferakli, 
de  libertale  hominum  Sanctae  Marias  de 
Toramina.  1018. 

18  febr.  1176.  Charta  qua  Poncius  Nielli, 
baiulus  comitis  Provincia;,  inter  priorem 
Sancli  Poncii  de  Podio  Lupario  et  fratres 
militiae  Templi  de  Baides  pacem  compo- 
nit,  de  deciinis  territorii  Paludis  vocati. 
968. 

14  mai.  1176?  Charta  Ildefonsi,  Arago- 
nensis  régis,  qua  inter  B.  de  Lambisco, 
priorem  vallis  de  Auriol ,  et  P.  Ber- 
mundum ,  de  Podio  Pino  ,  pacem  com- 
ponit.  759. 

6  jul.  1176?  Epistola  Alexandri  papae  III, 
qua  ecclesias  Cadeneti  confirmât  abbatia; 
Sancti  Victoris.  956. 

30  mart.,  vel  3  apr.,  1160,  1161,  1173, 
1174  vel  1176.  Epistola  Alexandri 
papa;  III ,  qua  villam  Chiriacensis  mo- 
nasterii  sub  sua  protectione  suscipit. 
939. 

27  jun.,  1160,  1173,1174  vel  11  76.  Epi- 
stola Alexandri  papa;  III,  qua  indulget 
ut  in  ecclesia  Sancti  Andréa?  de  Pisis, 
tempore  interdicti,  divina  officia  cele- 
brentur.  938. 

8  jul.,  1160,  1173,  1174  vel  1176. 
Epistola  Alexandri  papae  III,  qua  Massi- 
liensibus  monachis  confirmât  ecclesiam 
Sancti  Andréa;  de  Pisis.  937. 

21  mai.  1177.  Charta  Ildefonsi,  Aragoniae 
régis ,  qua  fidelibus  suis ,  vicecomitibus 
de  Sparrone  et  aliis,  praecipit  ut  F.,  prio- 
rem de  Sparrone,  et  successores  ejus, 
in  restauranda  villa  Bevesto  et  transfe- 
rendis  ejusdem  villse hominibns  in  quod- 
dam  defensum  proximum ,  omni  opère 
et  animo  adjuvent.  1110. 

21  mai.  1177.  Diploma  quo  Ildefossus, 
rex  Aragonia?,  monachis  Sancti  Victoris 
concedit  licentiam  casteila  construendi 
et  villas  aedificandi.  902. 


27  jan.  1178.  Privilegium  quo  Ildefonsus, 
Aragoniae  rex,  prohibet  ne  quis  justitias 
vel  fidejussiones  a  monachis  Massilien- 
sibus  exigat.  903. 

1S  mart.,  1166,  1167  vel  1178.  Epi- 
stola Alexandri  papa;  III ,  ad  Petrum , 
Massiliensem  abbatem,  directa,  qua  cas- 
trum  de  Sex  Furnis  monachis  confirmât. 
874. 

Apr.  1179.  Charta  qua  Willelmus  de 
Dromo,  monastico  habitu  suscepto,  dé- 
cimas quasdam  de  Sancto  Genesio  et 
400solidos  Sancto  Victoriconfert.  1025. 

1166-1179.  Sacramentum  Petro ,  Sancti 
Victoris  abbati,  a  Bertrando  Baiam- 
baldi  ,  Isnardo  de  Scala  et  Ugone  de 
Sestaro,  pro  castello  Scala,  praestitum. 
979. 

6  jul.  1180.  Epistola  Alexandri  papa;  III, 
ad  Deodatum ,  Sancti  Victoris  abbatem , 
directa,  de  ecclesia  a  canonicis  Sancti 
Sepulcri  aedificata  in  Caturicensi  paro- 
chia.  934. 

1180.  Charta  Henrici,  Aquensis  archiepi- 
scopi,  qua  pacem  componit  inter  mona- 
chos  Sancti  Victoris  et  canonicos  de 
Cardaun,  super  ecclesiis  de  Cornilione, 
Besalduno  et  Scala.  870. 

9  nov.  1182.  Concordia  inter  abbatem 
S.  Victoris  ,  Austorgium ,  et  milites 
S.  Martini  de  Bromeces,  super  ipso 
S.  Martini  Castro,  composita.  223. 

30  apr.  1183.  Epistola  Lucii  papas  III, 
qua  monachis  S.  Victoris  licentiam  con- 
cedit obligandi  quasdam  possessiones 
abbatiae.  867. 

30  apr.  1183.  Epistola  Lucii  papae  III, 
ad  G.  Bostagni  et  W.  Anselmi,  de  obli- 
gandis  Massiliensis  abbatiae  possessioni- 
bus.  808. 

30  apr.  1183.  Epistola  Lucii  papa;  III, 
inhibentis  ne  quis  in  parrochiis  ecclesia- 
rum  ad  Massiliense  monasterium  spec- 
tantium  ecclesias  vel  oratoria  construat. 
869. 


CHARTARUM. 


CXLVII 


1183.  Charta  P.,  Ebredunensis  archiepi- 
scopi,  qua  compositionem  inter  Gigor- 
zense  monasierium  et  Isoardum  a.  114G 
pactam,  a  W.  de  Turriis,  filio  Isoardi, 
laudatam  fuisse  déclarât.  991. 

4  apr.  1184?  Epistola  qua  Lucius  papa  III 
confirmât  compositionem  super  ecclesiis 
de  Cornelione,  Besalduno  et  Scala  ini- 
tam,  inter  monachos  Victorinos  et  cano- 
nicos  Cardaonis.  871 . 

Jun.  1185.  Charta  qua  constat  Fulconem, 
episcopum  Antipolitanum  ,  summam 
64  000  solidoium  ,  quam  monachi 
S.  Victoris  Judyeis  Massiliensibus  debe- 
bant,  solvisse,  et  e  contra  omnesmona- 
sterii  possessiones  quas  iidem  Judsei  pro 
securitate  detinebant  quasi  pignus  usque 
ad  integram  restitutionem  accepisse. 
1111 

Oct.  1185.  Charta  qua  Bernardus,  Narbo- 
nensis  archiepiscopus  ,  priori  Sancta; 
Marias  Narbonensis  confirmât  qua?cum- 
que  de  honore  Berengarii  de  la  Roca 
tenebat.  961. 

1185.  Compositio  inter  priorem  de  Gri- 
mait et  Bertrandum  Gramage,  de  tene- 
mentis  Pétri  Attanulfi  et  Raimundi  Re- 
bulli  pacta.  974. 

12nov.  1186.  Epistola  Urbani  papas  III, 
qua  Massiliensi  abbati  concedit  potesta- 
tem  corrigendi  monachos  qui  census 
monasterio  debitos  retinent.  881 . 

25  jun.  1188.  Bulla  qua  Clemens  papa  III, 
confirmât  compositionem  initam  abba- 
tem  inter  et  monachos  Massiliensis  rao- 
nasterii.  855. 

6nov.  1188.  Epistola  démentis  papœ  III, 
qua  prohibet  ne  quis  prior  honores  sibi 
commissos  alienet  vel  pignori  obliget. 
878. 

12  jul.  1188.  Epistola  Clementis  papa?  III, 
qua  prohibet  ne  prior  major  nionasterii 
Massiliensis  alterum  teneat  prior  a  t  uni. 
877. 


1188.  Notifia  de  anniversario  Guillielmi 
Grossi,  Massilia;  vicecomitis.  901. 

23febr.  1189.  Epistola  Clementis  papœ  III, 
qua  ratas  habet  sentenlias  in  monachos 
contumaces  et  rebelles  promulgatas. 
879. 

Jan.  1190.  Compositio  inter  Fredoldum, 
Forojuliensem  episcopum ,  et  Austor- 
gium,  Sancti  Victoris  abbatem,  de  deci- 
mis  ecclesise  de  Calais.  970. 

19mart.  1190.  Epistola  Clementis  papaelll, 
qua  prioratum  Sancti  Victoris  de  Catu- 
ricis  in  suam  protectionem  suscipit.  935. 

1190.  Charta  qua  Raimundus  de  Rocca 
cum  Raembaldo,  fratre  suo,  mansum 
Guillielmi  Disderii  nonnullaque  jura 
dat  vel  reddit  Austorgio,  Massiliensi 
abbati,  ad  usum  prioratus  Sancti  Genesii 
de  Dromo.  982. 

Cire.  1190.  Compositio  inter  Bertrandum, 
Sancti  Marii  priorem,  et  Petrum  Gros- 
sum,  Sancti  Promasii  ceconomum,  de 
quibusdam  decimis,  pacta.  973. 

Cire.  1190.  Charta  M.,  Senecensis  episcopi, 
de  pace  quae  a.  1174  inter  Guillielmum 
Faraldi  et  Massiliense  monasterium  com- 
posita  fuerat,  super  ecclesia  Sancta;  Ma- 
riœ  de  Toramina.  1022. 

1189  vel  1190.  Instrumentum  quo  patet 
quibus  legibus  Astorgius,  Sancti  Victo- 
ris abbas ,  pacem  reformaverit  inter 
priorem  de  Mandanois  et  Bertrandum 
Ëainbaudi  de  Scala.  978. 

Sept.  1191.  Charta  Barrali,  Massiliensis 
vicecomitis,  de  libertalibus  Ceserestae. 
942. 

1193.  Instrumentum  de  pace  composita 
inter  priorem  de  Gigornis  et  Raembal- 
dum  de  Bello  Joco.  992. 

Aug.  1194.  Compositio  inter  abbatem 
electum  S.  Victoris  et  Bertrandum  Be- 
roardi  ab  Hugone  Fero  facta,  de  molen- 
dino  et  viridario  de  Roca,  ratione  quo- 
rum inter  eos  lis  orta  erat.  1112. 

Dec.   1194.  Compositio  coram  Guidone, 


CXLV1II 


INDEX  CHRONOLOGICUS 


Aquensi  archiepiscopo  ,  pacta ,  inter 
monasterium  Massiliense  et  abbatiam 
Silvœ  Canae.  053. 

13  jul.  1195.  Epistola  Cœlestini  papae  III , 
qua  confratres  Sanctae  Mariée  de  confes- 
sione  Massiliensis  monasterii  sub  Ro- 
mans? sedis  protectione  suscipit.  884. 

•17  nov.  1195.  Décréta  Bernardi  cardina- 
lis  de  reformatione  Massiliensis  monas- 
terii. 856. 

1195.  Charta  qua  Roncelinus,  Massiliensis 
vicecomes,  confirmât  dona  quae  Guil- 
lielmus de  Gardana  Sancto  Victori  con- 
tulerat.   1024. 

27  febr.  1197.  Instrumentum  de  pace 
composita  inter  priorem  de  Sex  Furnis 
et  infantes  Gaufridi  de  Torreves.  1023. 

Dec.  1198.  Statutnm  a  Mainerio  abbate 
editum  ,  quo  cavetur  ut  singuli  libri , 
monasterio  legati ,  exccptis  breviariis 
et  missalibus ,  armario  consignentur. 
898. 

1198.  Charta  qua  G.,  Aquensis  archiepi- 
scopus,  pacem  componit  inter  ecclesias 
de  Cadeneto  et  de  Verunis,  super  juri- 
bus  parochialibus.  957. 

7  mai.  1199.  Epistola  qua  Innocentius 
papa  III  confirmât  constitutiones  a 
Bernardo,  cardinale,  pro  monasterio 
S-Victoris,  éditas.  857. 

Saecul.  xii.  Notitia  de  vitreis  ciatis  xxiv, 
quos  a  rectore  S.  Symphoriani  redden- 
dos  G.,  abbas  S.  Vicloris,  decrevit.  435. 

Saecul.  xii.  Notitia  qua  describuntur  cen- 
sus  S.  Victoris  cellario  a  singulis  prio- 
ratibus  debiti.  778. 

Saecul.  xii.  Querela  a  monachis  S.  Victo- 
ris adversus  canonicos  Massilienses  pro- 
lata,  ratione  possessionum  et  jurium 
S.  Victoris  in  castro  Pennis  qu<e  cano- 
nici  usurpaverant.  1113. 

Saecul.    xii.    Descriptio    acquisitionum    a 
Rostagno,  S.  Victoris  monacho,  nomine 
monasterii,  factarum.  1114. 
C.  1200.  Charta  qua  G.,  Aptensis  episco- 


pus ,  ecclesiam  Beatae  Mariae  de  Bresis 
prioratui  de  Ceseresta  annexam  décla- 
rât. 984. 

Jul.  1202.  Charta  qua  Po.  Guillielmus  , 
B.  Raibaldi,  Bicsenz  et  Palliol  vendunt 
Mainerio,  Sancti  Victoris  abbati,  quid- 
quid  apud  Palaionem  possidebant.  977. 

1202.  Charta  B.,  Cavellicensis  episcopi , 
de  paratoribus  duobus  apud  Vallem 
Clusam  constituendis.  1014. 

1196-1203.  Charta  qua  Mainerius,  Massi- 
liensis abbas  ,  Augustino  concedit  ter- 
ram  ad  ecclesiam  in  Bello  Loco  con- 
slruendam.  1001. 

6  apr.  1204.  Charta  qua  Willielmus  Bai- 
mundus  de  Gaianis  concedit  Sancto  Ma- 
meto  de  Medio  Gozes  quidquid  juris 
obtinebat  in  ecclesia  Sancti  Manieti. 
960. 

4  jun.  1204.  Charta  qua  Guillielmus  de 
Petra ,  Sancti  Victoris  abbas  ,  acapti 
nomine,  pactuum  quoddam  tradit  hospi- 
tali  Sancti  Sepulchri.  1002. 

Mai.  1205.  Charta  R.  de  Castellana ,  de 
jure  quod  ratione  dominii  de  Sallernis 
habebit  in  quarteriis  ferarum  ultra  la 
Figuerra  Bertaunt  captarum.  985. 

24  oct.  1205.  Charta  Boncelini,  viceco- 
mitis  Massiliœ ,  qua  Anselmo  sextam 
partem  portus  Massiliae  impignorat  pro 
viginti  quinque  millibus  solidorum  re- 
galium.  1115. 

1206.  Testamentum  Baimbaldi  de  Bello 
Joco ,  quo  ecclesias  Sanctaa  Mariae  de 
Clochario  et  Sancti  démentis  del  Ver- 
neto  libéras  ab  omnibus  exactionibm 
déclarât.  986. 

8  jan.  1209.  Epistola  Innocencii  papae  III, 
qua  Massiliensi  abbati  concedit  iicenciam 
census  a  prioribus  exigendi,  non  ob- 
stantibus  appcllationibus.  880. 
6  mart.  1209.  Charta  qua  Roncelinus, 
Massiliensis  vicecomes,  libertates  Cese- 
restae  a  Barralo  concessas  confirmât. 
943. 


CHARTARUM. 


CXLIX 


Sept.  1209  et  3  febr.  1210.  Charta  qua 
Poncius  de  Lambisco  restituit  G.  de 
Petra,  abbati  Sancti  Victoris,  etecclesiœ 
de  Adana,  duo  molendina,  iv  sauraadas 
bladi ,  et  quasdani  décimas  et  tascas 
954. 

14  nov.  1210.  Charta  Bertrand!  Aycardi , 
qua  Guillehuo  Danieli,  uxori  et  liberis 
ejus,  quasdam  jura  confert  in  territorio 
S.  Maximini  de  Senaz,  in  locis  dictis 
Gaudoreira  et  Romegosa.  1116. 

4  aug.  1211.  Epistola  Innocentai  papa;  III, 
ad  Ebredunensem  archiepiscopum,  Uti- 
censem  et  Regensem  episcopos  directa, 
de  forma  procedendi  in  causa  Rocelini, 
qui,  monastico  habitu  rejecto  ,  Massiliae 
dominium  usurpa verat.  904. 

28  mai.,  14  jun.  et  13  oct.  1212.  Instru- 
mentant de  divisione  vicecomitatus  Mas- 
siliensis  inter  Roncelinum,  Ugonem  de 
Baucio  et  Giraudum  Aimarum.  930. 

22  jul.  et  5  nov.  1212.  Charta  Ron- 
celini,  Massiliae  vicecomitis,  qua  Sancto 
Victori  dominium  quod  in  Massilia  ob- 
tinebat  concedit..  907. 

27  oct.  1212.  Charta  Rocelini,  vicecomitis 
Massiliensis,  qua  recipit,  mutui  titulo, 
ab  Anselmo  centuin  et  quinquaginta 
libras  regalium  coronatorum  ,  in  ter- 
mino  trium  annorum  restituendarum  ; 
pro  quibus  lotum  affaruni,  quod  Geral- 
dus  Ademarus  habet  in  castro  Albania, 
pignori  obligat.  1117. 

5  et  11  nov.  1212.  Charta  Rocelini, 
Massiliae  vicecomitis  ,  qua  Guillelmo 
abbati  douât  castrum  Sancti  Marcelli. — 
Subjuncta  est  notitia  de  sacramento  quod 
a  dicto  Rocelino  praestitum  est.  905. 

10  dec.  1212.  Charta  qua  Guillelmus, 
Sancti  Victoris  abbas  ,  Ugonem  Ferum 
et  Guiborgam,  ejus  uxorem,  in  socie- 
tatem  monasterii  recipit.  1003. 

10  dec.  1212.  Charta  Ugonis  Feri  ,  de 
obitu  ipsius  a  monachis  Sancti  Victoris 
celebrando.  1 00-4 . 


22  feb.  1213.  Charta  qua  Ugo  Férus  sa- 
cordotes  m ,  diaconum  i  et  clericum  i 
in  ecclesia  B.  Maria;  de  Paradiso  con- 
stitua. 1005. 

23  sept.  1213.  Charta  qua  ,4y.,  Ebredu- 
nensis  archiepiscopus ,  pacem  coniponit 
inter  episcopum  Glandetensem  et  prio- 
rem  Pennae  ,  super  decimis  Sancti  Pétri 
de  Proprietate.  980. 

Oct.  121  i.  Charta  qua  R.  de  Castellana 
ecclesia;  Villas  Crosae  donat  P.  Malletum 
de  Sallernis.  985. 

13  nov.  1214.  Charta  qua  Roncelinus  , 
Massiliae  dominus,  vendit  Guillielmo  de 
Aligno ,  Sancti  Victoris  abbati ,  castrum 
de  Jullanis.  998. 

13  nov.  1214.  Charta  qua  Pontius  de 
Villa  Majore  Guillelmo  de  Aligno,  Mas- 
siliensi  abbati,  vendit  castrum  de  Julla- 
nis. P99. 

1214.  Charta  qua  W.,  Massiliensis  abbas, 
concedit  magistro  P.  collem  de  Gardia, 
ubi  ecclesia  aedilicetur.  1028. 

15  apr.  1215.  Charta  qua  Hugo  de  Bau- 
cio et  Barrala,  ejus  uxor,  ratam  habent 
compositionem  quae  olim  facta  fuerat 
(17  oct.  1164)  inter  Petrum,  episcopum 
Massiliensem  ,  et  vicecomites  Massiliae. 
1118. 

20  sept.  1216.  Sentencia  a  B.,  Aquensi 
archiepiscopo  ,  B.  Cavellionensi  et  R. 
Sistaricensi  episcopis  prolata,  de  juribus 
ad  monasterium  Sancti  Victoris  et  ad 
Hospitale  Sancti  yEgidii  apud  Manuas- 
cam  spectantibus.  995. 

1  nov.  1216  et  1  nov.  1218.  Statuta  a 
Bono  Filio,  Massiliensi  abbate,  édita. 
886. 

12  jan.  1217.  Statuta  ad  Vabrense  mo- 
nasterium reformandum  a  Bono  Filio, 
Massiliensi  abbate,  édita.  891. 

feb.  1217.  Charta  B.,  Cavellicensis  epis- 
copi ,  de  paxeria  et  molendinis  apud 
Vallurs  construendis.  1015. 

9  jan.   1218.  Testamentum  Willielmi  Fe- 


CL 


INDEX  CHRONOLOG1CUS 


raudi ,  in  gratiam  Beatas  Maria?  de  To- 
ramina  1019. 

23 jan.  1218.  Charla  qua  Raimundus  Be- 
rengarius  Bono  Filio,  Massiliensi  ab- 
bati  ,  confirmât  dominium  Massiliae  et 
castrum  Sancti  Marcelli.  900. 

jan.  1218.  Charta  qua  Mabilia,  domina 
Montilis,  confirmât  donationem  factam 
Sancto  Petro  de  Guardana  a  Bonifacio 
et  Claria,  ejus  uxore.  997. 

17  apr.  1218.  Charta  qua  Guillelmus  Ber- 
trandus,  de  Rocadu,  tradit  ad  acapitum 
Bernardo  Merulas  et  aliis  honorem  de 
Morese,  apud  Sanctum  Petrum  de  Vi- 
cano  situm.  1000. 

30  apr.  1218.  Charta  Guillelmi  Feraudi , 
de  libertate  hominum  Sanctas  Marias  de 
Toramina.  1020. 

16  jun.  1218.  Epistola  qua  Honorius 
j>apa  III  archiepiscopis  Aquensi  et  Are- 
latensi  injungit  ut  alternis  vicibus  val- 
lem  de  Trelis  visitent.  854. 

18jun.  1218.  Bulla  qua  Honorius  papa  III 
possessiones  et  libertates  monasterii 
Sancti  Victoris  confirmât.  853. 

lSjun.  1218.  Epistola  Honorii  papa?  III, 
qua  in  suam  suscipit  protectionem  por- 
tum  ,  ripas  et  terras  Massiliensi  monas- 
terio  adjacentes.  864. 

19  jun.  1218.  Epistola  Honorii  papas  III, 
directa  ad  Regensem  Antipolitanumque 
episcopos  et  abbatem  Floregie,  quibus 
mandat  ut  exequantur  ea  quae  de  abso- 
lutione  Rocelini  Innocentius  papa  III 
(  4  aug.  1211)  agenda  prasceperat.  904. 

Jul.  1218.  Compositio  facta  inter  eccle- 
sias  de  Agouto  et  Hospitale  Sancti  Johan- 
nis  de  Rossilone,  super  jure  parochiali. 
962. 

25  oct.  1218.  Charta  qua  Petrus  Ferencs 
prioratui  de  Cesarista  restituit  partem 
niolendini  del  Teron ,  territorium  de 
Boissa,  et  pratum  de  Isola.  1029. 

30  nov.  et  1  dec.  1218.  Charta  qua  Hugo 
Regensis  et  B.  Antipolitanus  episcopi  et 


W.,  Floregias  abbas,  Bonum  Filium , 
Sancti  Victoris  abbatem ,  in  possessio- 
nem  inducunt  portionis  patrimonii  Ron- 
celini  monasterio  assignatae.  910. 

1218.  Compositio  iuter  ecclesias  de  Cloque- 
rio  et  de  Ouchis  pacta,  super  decimis 
et  jure  sepulturas.  988. 

23  ,  27  et  28  jan.  1219.  Charta  qua  Rai- 
mundus Rerengarius,  Provincias  cornes, 
ejusque  mater,  G.  comitissa,  confirmant 
Bono  Filio,  Sancti  Victoris  abbati,  por- 
tionem  patrimonii  Roncelini  quœ  dicto 
monasterio  assignata  fuerat.  911. 

27  jan.  1219.  Charta  qua  Petrus  Ber- 
mundi,  dominus  de  Salve,  Bernardi  de 
Andusia  nepos,  ecclesiae  S.  Pétri  de  Vi- 
cano  et  ejus  priori,  Guidoni  de  Man- 
dagoto  ,  jure  acapiti  tradit  quidquid  in 
territorio  de  Morese  possidet.  1119. 

28  jan.  1219.  Charta  qua  Raimundus  Be- 
rengarius  confirmât  donationes  Ronce- 
lini, vicecomitis  Massilias.  Subjuncta  est 
fidejussio  B.,  Antipolitani  episcopi,  et 
G.  de  Malo  Tortello.  912. 

15  feb.  12 19.  Epistola  Honorii  papas  III, 
de  exequiis  eorum  qui  se  devoverint  in 
Sancti  Victoris  monasterio  sepeliendos. 
858. 

22  mart.  1219.  Epistola  Honorii  papas  III, 
qua  ordinationem  de  patrimonio  Ron- 
celini factam  confirmât.  913. 

29  mart.  1219.  Epistola  Honorii  papas  III, 
qua  Massilienses  monachos  hortatur  ut 
in  viam  perfectionis  progrediantur  et 
pro  semetipso  orent.  862. 

Apr.  1219.  Charta  qua  W.,  Forcalquerii 
cornes,  confirmât  dona  quas  Petrus  Fe- 
rencs contulerat  prioratui  de  Cesarista. 
1030. 

19  jun.  1220.  Charta  qua  Ancelmus  Ma- 
jor recognoscit  se  in  pignore  ab  abbate 
Sancti  Victoris  tenere  sextam  partem 
portus  et  octavam  partem  lesdarum 
Massilias.  926. 

9  oct.  1220.  Instrumentum  quo  patet  uni- 


CHARTARUM. 


CLI 


versitatem  Massiliensem  Petro  de  Sancto 
Jacoboconcessisselicentiam  tenendi  per 
quinquennium  ,  ex  parte  monasterii 
Sancti  Vicions  ,  ea  quas  in  pignore  a 
Roscelino  acceperat.  929. 

7  oct.  1221.  Cliarta  Pétri  Arnulû  ,  de  af- 
fari  quod  in  villa  Sancti  Maximini,  pi- 
gnons nomine  ,  accepit  ab  Agnete  , 
relicta  Guilliehni  de  Rians.  1032. 

17  jun.  1223.  Charta  qna  Rainaudus  de 
Porreriis  dat  mfirmariae  monasterii 
Sancti  Victoris  quidquid  habebat  in  cas- 
tris  de  Porreris  ,  Sancto  Maximino  , 
Roca  Folio  et  Porcils.  946. 

27  jul.  1223.  Epistola  Honorii  papœ  III, 
ad  Forojuliensem  et  Senecensem  epis- 
copos,  ut  reprimant  B.  de  Castellana, 
de  cujus  infestationibus  conquesti  fue- 
rant  monachi  JVIassilienses.  985. 

1211-1223.  Charta  qua  G.  de  Galberto 
bomines  de  Sulla  absolvit  a  sacramento 
quod  sibimetipsi  pra?stiterant.  983. 

14  jan.  1224.  Charta  qua  Petrus  Boniau- 
dus,  Fulco  de  Nercio,  Johannes  de  Bucco 
et  Robertus  de  Vienna ,  cives  civitatis 
episcopalis  IMassilia?,  se  et  concives  suos 
homines  episcopi  et  ecclesiae  Massiliensis 
recognoscunt  et  omni  stabilimento  con- 
sulatus,  omni  conjurationi ,  confratriae 
vel  conspirationi  cuni  hominibus  civi- 
tatis vicecomitalis  vel  quibuscumque 
aliis  in  pei'petuum  cum  sacramento  re- 
nunciant.  1120. 

14feb.  et  20  jul.  1224.  Transactio  inter 
monasterium  et  commune  Massilias ,  de 
juribus  qua1  monasterio  obvenerant  ex 
parte  Rocelini  ;  subjuncta  est  attestatio 
notarii,  data  1  dec.  1228.  924. 

23  mart.  1225.  Instrumentum  de  pace 
composita  inter  priorem  Sancti  Anto- 
nini  et  commendatorem  domus  de  Bail- 
les. 947. 

28  mai.  1225.  Charta  qua  Borgundionus, 
dominus  Tritis  et  Oleriarum ,  Lauriguaî 
concedit  omnia   jura  quae  tam  in  ipsa 


quam  in  ejus  bonis  possidebat.  Quam 
concessionem  Mabilia,  uxor  Burgon- 
dioni,  poslea  confirmât.  1121. 

30  aug.  1226.  Instrumentum  quo  patet 
Ugolinum  ,  Massiliensem  potestatem , 
juravisse  se  servaturum  compositionem 
a.  1224  monasterium  inter  et  com- 
mune Massiliense  factam.  927. 

1185-1226.  Charta  qua  G.,  Albiensis  epi- 
scopus,  Aldeberto,  priori  de  Ambileto , 
confirmât  ecclesiam  Sancti  Pétri  de  Con-  " 
domina.  1012. 

8  maii  1227.  Instrumentum  de  pace  quam 
J.  Senecensis  et  B.  Forojuliensis  epi- 
scopi reformaverunt  inter  B.  de  Castel- 
lana et  B.,  Sancti  Victoris  abbatem,  su- 
per ecclesia  etdominioYilke  Crosae.  985. 

Jun.  1227.  Charta  qua  R.  de  Bello  Joco 
confirmât  libertatem  ecclesiarum  de 
Cloquerio  et  de  Verneto.  987. 

5  nov.  1227.  Statuta  a  Bono  Filio,  Massi- 
liensi  abbate,  édita,  prœcipue  in  mona- 
chos  proprietarios.  914. 

10  jan.  1227  vel  1228.  Instrumentum  de 
sacramento  a  Rotberto  de  Concoreze  , 
Massiliensi  potestate,  praestito.  928. 

28  mart.,  1,  4,  6  et  14  apr.  1228.  Depo- 
sitiones  testium,  de  jurisdictione  monas- 
terii Massiliensis  apud  Revestum  ,  cum 
attestatione  notaxii,  a.  1229,  die  5  dec. 
apposita.  899  et  900. 

28  dec.  1228.  Charta  qua  Bermundus, 
dominus  de  Auriolo,  abbati  Sancti  Vic- 
toris licentiam  concedit  removendi  quem- 
dam  parietem,  ad  exaltandam  domum 
vel  turrim  deCrota.  951. 

14  et  15  jan.  1229.  Charta  qua  Hugo  de 
Baucio,  dominus  et  vicecomes  Massilis, 
Bono  Filio,  S.  Victoris  abbati,  dat  quid- 
quid habebat  infra  Massiliam.  908. 

6  l'ebr.  1229.  Charta  qua  domina  Barrala, 
uxor  Hugonis  de  Baucio,  monachis  di- 
mittit  quidquid  juris  habebat  infra 
Massiliam  ex  parte  Roncelini,  sui  avun- 
culi.  909. 


CLII 


INDEX  CHRONOLOG1CUS 


1,  3,  4,  5  et  6  apr.  1229.  Charta  B.,  An- 
tipolitani  episcopi  ,  qua  récitât  proces- 
sum  in  potestatem  Massiliensem  de 
solvendis  Roscelini  debitis  habitum . 
communitatemque  Massiliœ  ecclesias 
tico  subjicit  interdicto.  925. 

14  jul.  1229.  Instrnmentum  de  pace  com- 
posita  inter  R.,  Aquensem  archiepisco- 
pura,  et  Gancelmum ,  priorem  Sancti 
Antonini ,  super  décima  ecclesiae  Sancti 
Antonini.  949. 

30  jan.  1230.  Sententia  a  Benedicto,  Mas- 
siliensi  episcopo,  lata  in  commune  Mas- 
siliense.  917. 

26  apr.  1231.  Charta  qua  Gaufridus  de 
Sancto  Maximino  Massiliensi  abbatia; 
prioratuique  de  Sancto  Maximino  do- 
nat  quidquid  apud  Sanctum  Maximinum, 
Baiols,  Roccam  Fortem  et  Curam  habe- 
bat.  1034. 

28  apr.  1231.  Charta  qua  Gaufridus  de 
Sancto  Maximino  vendit  Peregrino  , 
priori  Sancti  Maximini  ,  quidquid  in 
villa  Sancti  Maximini  et  in  Castro  de 
Baiols  possidebat.  1033. 

6  apr.  1233.  Sacramentum  a  Bernardo , 
Gerrensi  abbate,  praestitum.  894. 

16  aug.  1233.  Charta  qua  Johannes  Maim- 
fre ,  Johanni  de  Fullaquerio ,  S.  Vic- 
toris  elemosinario,  quamdam  terrae  pe- 
ciam ,  sitam  in  Campo  Majore,  apud 
Albaniam,  vendit.  1122. 

5  sept.  1233.  Charta  qua  Raimundus , 
Aquensis  archiepiscopus,  décimas  Reil- 
lanetae  priori  de  Cadeneto  concedit.  958. 

26  sept.  1233.  Charta  qua  Hugo  Vivau- 
dusPetro  Guillelmo,  S.  Victoris  elemo- 
sinario, très  pecias  terrae,  apud  Alba- 
niam, in  Campo  Majore  sitas,  vendit. 
1123. 

14  febr.  1234.  Compositio  inter  Duran- 
dum  ,  Sancti  Tropetis  priorem  ,  et  ho- 
mines  de  Sancto  Tropete  pacta ,  de  ser- 
vitio  a  singulis  focis  exigendo.  975. 

24  sept.    1234.    Charta   qua   Raimundus 


Berengarius  ,  Provincial  cornes  ,  confir- 
mât commutationem  ,  inter  comitem 
Barchinonensem  et  abbatemS.  Victoris, 
a.  1156,  factam,  de  villa  Maurei  et  con- 
suetudinibus  Nancii  Sanclique  Antonini. 
945. 

27  oct.  123-4.  Instrnmentum  quo  constat 
Petrum,  Massiliensem  abbatem,  P.,  prio- 
rem de  Gigortç,  et  W.  de  Tunis  com- 
promisisse  de  ipsorum  discordiis  in 
Willelmum  ,  Vapicensem  episcopum. 
922. 

19  apr.  1235.  Charta  W.,  Vapicensis 
episcopi ,  de  pace  inter  Gigorzensem 
prioratum  et  W.  de  Turriis  reformata. 
993. 

17  sept.  1235.  Charta  qua  Raimundus 
Berengarius  pacem  inter  priorem  de 
Gigorns  et  W.  de  Turriis  factam  confir- 
mât. 994. 

17  sept.  1235.  Charta  qua  R.  Berengarius, 
Provincia;  cornes,  universas  Sancti  Vic- 
toris possessiones  ,  in  Provincia  sitas , 
confirmât.  1026. 

22  dec.  1235.  Instrumentum  quo  constat 
P.  de  Poliano ,  Vabrensem  abbatem  , 
obedientiam  professum  fuisse  Petro  Wil- 
lelmi,  Massiliensi  abbati.  892. 

13  apr.  1236.  Sacramentum  praestitum  a 
Bernardo,  Geirensi  abbate.  893. 

23  apr.  1236.  Nota  qua  constat  B.,  Ger- 
rensem  abbatem ,  rénovasse  instrumen- 
tum quoddam ,  de  sacramento  praestito 
a.  1233  ab  abbate  Gerrensi.  894. 

3  nov.  1236.  Charta  qua  R.  Berengarius, 
Provinciae  cornes,  priori  Beatae  Maria- 
de  Clocherio  licentiam  concedit  con- 
struendi  castrum  vel  villam  apud  Chau- 
dol.  989. 

10  nov.  1236.  Charta  qua  Rostagnus  de 
Podio  Alto ,  vicarius  Massiliensis  pro 
Raimundo  VII ,  comité  Tolosano  et 
marchione  Provincia;,  nomine  ejusdem 
comitis  et  communis  Massiliœ,  derelin- 
quit    Gaufrido    Garino  ,  bajulo    domus 


CHARTARUM. 


CLIlt 


clemosinae  Massiliensis ,  viridarium  et 
terram  qua;  dictœ  doniui  Guillelmus  de 
Monte  Olivo  legaverat  ;  cujus  Guillelini, 
([iiasi  mascharati ,  bona  comiti  et  com- 
muni  Iegaliter  devenerant.  1124. 

26  niait.  1237.  Charta Gisberti  de  Baucio, 
domini  Albaniae,  qua  venditionein  trinm 
peciaium  terrae ,  in  territorio  Campi 
Majoris,  apud  Albaniam  sitarum,  Gau- 
frido  Garino,  domus  elemosinae  Massi- 
liensis bajulo,  ab  Aicardo  del  Barri  fa- 
ciendara  ,  acceptis  pro  laudimio  vel 
trezeno  duodecim  libris  regalium  coro- 
natorum  ,  approbat  et  confirmât,  1  1  25. 

26  dec.  1237.  Sacramentum  praestitum 
a  F.,  abbate  S.  Savini.  895. 

7jun.  1238.  Epistola  Gregorii  papae  IX, 
qua  Jlassiliensi  abbati  concedit  usum 
mitrse  et  annuli.  801. 


claustralis  teneat  equuin  vel  cameraw. 
807. 

16  jun.  1244.  Instrumentum  de  pace  com- 
posita  inler  priorem  Sancti  Antonini  et 
commendatorem  domus  militiae  de  Bai- 
les.  048. 

22  sept.  1244.  Instrumentum  de  pace 
quand  Aldebertus,  prior  de  Tartona , 
reformavil  inter  Bonifacium  de  Castel- 
lana  et  Bernardum  ,  priorem  de  Villa 
Crosa ,  super  dominio  Villa?  Crosa?. 
1031. 

17  mart.  1245.  Sacramentum  a  Fortana- 
rio  ,  Sancti  Savini  abbate,  praestitum. 
896. 

31      mart.     1245.      Epistola      Innocentii 
papae  IV,   prohibentis  ne  Massilienses 
monacbi  inviti  compellantur  ad  provi- 
dendum  alicui  in  beneficiis.  882. 
24  sept.  1238.  Epistola  Gregorii  papa;  IX,     *  jun.  124.">.  Epistola  Innocentii  papae  IV, 


qua   Massiliensi    monasterio    confirmât 
castra  de  Sex  Furnis,  Nantis,  Catedra  et 
Ceseresta.  872. 
9  oct.   1238.  Epistola  Gregorii  papae  IX, 
qua  prohibel  nequis  in  prioratibus  Mas- 


ad  abbatem  Sancti  vEgidii,  qua  prohi- 
bet  ne  quis  episcopus  ,  contra  antiquam 
consuetudinem ,  compellat  monachos 
Massilienses  ad  vicarios  perpetuos  in 
ipsoruin  ecclesiis  instituendos.  883. 


siliensi  monasterio  subjectis  clericus  aut     10  et  16  aug.,   11   et  12  sept.   1246.  In- 


strumenta de  pace  ab  arbitris  composita 
inter  Piniacensem  praepositum  et  recto- 
rem  Castri  Regalis,  de  finibus  castri 
Bersae ,  territorii  Carnularum  et  Castri 
Regalis.  1035. 


frater  recipiatur  absque  abbatis  licentia. 

863. 
Jul.  1240.  Sacramentum  praestitum  a  prio- 

ribus  Sancti  Micliaelis  de  Fallio,  Sancti 

Sebastiani  et  de  Pisis.  887. 
27  sept.   1240.    Sacramentum    praestitum     31  aug.  1246.  Epistola  Fortanerii ,  Sancti 

ab  Henrico,  priore  S.  Sebastiani.  888.  Savini  abbatis,  de  statutis  quae  ad  dic- 

6  oct.  1240.  Charta  qua  R.  Berengarius,  tum  monasterium  reformandum  edide- 

Provinciae    cornes,    sub    suo    guidagio         rat  Bermundus  de  Mairosio.  1016. 

monasterium  Jlassiliense  ejusque  pos-     1246.  Sententia  Iata  a  Bermundo  de  May- 

sessiones  snscipit.  1027.  rosio    in     quosdam    monachos    Sancti 

18  maii  1241.  Sacramentum  praestitum  a         Savini.  1017. 

23  aug.   1247.   Charta  qua  frater  Petrus 


Ftdcone,  priore  Sancti  Saturni.  889. 
1  febr.  1242.  Charta  Roaidis  de  Bello 
Joco ,  de  700  solidis  raimundensium  , 
quos  in  ecclesia  Beatae  Maria;  de  Tora- 
mina  deposuerat.  1021. 


Ruphus,  hospitalarius,  Rocelyno,  ele- 
mosinario  domus  elemosinae  Massiliensis, 
terram  suam  ,  in  territorio  Albaniae,  in 
loco  Lineriis,  sitain,  vendit.  1126. 


1243.  Statu  tum  a  Petro  ,    abbate   Sancti     \  5  apr.  1248.  Charta  qua  jura  monaslerii 
Victoris,  editum ,  quo  cavetur  ne  prior         S.   Ponlii  et   ecclesiae   S.    Vincentii    de 

i  t 


CLIV 


INDEX  CHRONOLOGICUS  CHARTARDM. 


Roca  Vaira  in  territorio  dicti  castri  ab     12  jul.  1252.  Epistola  Innocent»  paps  IV, 


Audeberto  de  Roca  Vaira  et  Hugone  de 
Auriolo,  fratribus,  dominis  castri  Roca» 
Vaira*,  confirmantur.  1127. 
21  et  29  jan.  1250.  Charta  Draconeti,  do- 
mini  Montis  Albani,  omnia  bona  prio- 


qua  cavetur  ne  cui  clerico  provideatur 
de  ecclesiis  in  quibus  Massilienses  rao- 
nachi  morari  consueverunt.  91  G. 
19  febr.  1259.  Limitationes  terra  Gresas- 
quœ  et  terras  de  Affuello.  1130. 


ratus    S.    Pétri   Acbais,    excepta    terra     13  jan.  1261.  Epistola  Alexandri  papae  IV, 


Croso  S.  Romani  dicta,  Arnaudo  priori 
confirmantis.  1128. 

2  mart,  1250.  Charta  qua  Rocelinus,  ab~ 
bas  S.  Victoris,  componit  litem  inter 
Hugonem  Gaufridi  et  Caderiae  incolas, 
ratione  cujusdam  bosquae  apud  Caderiam 
sitae,  exortam.  1129. 

12  jul.  1252.  Epistola  Innocentii  papae  IV, 
qua  prohibet  ne  Massilienses  monachi 
compellantur  ad  ponendos  vicarios  per- 
petuos  in  ipsorum  ecclesiis,  vel  ad  illo- 
rum  pensiones  augmentandas.  915. 


qua  prohibet  ne  ecclesia?  quse  a  Massi- 
liensibus  monacbis  régi  consueverunt, 
saecularibus  clericis  committantur.  921. 

1  octobr.  1318.  Compositio  inter  Ray- 
imindum  de  Agouto  et  Gaufridum  , 
priorem  S.  Maria?  de  Brusa  de  Piano, 
ab  arbitris  ordinata,  super  pastura  quam 
suis  animalibus  in  S.  Stephani  de- 
fenso  et  palude  dictus  prior  vindicabat. 
700. 

1330  et  1337.  Exeerpta  ex  libro  pensio- 
num  monasterii  S.  Victoris.  1131. 


FINIS    INIJ1CIS    CHBONOI  OCICI. 


TABLE  DE  LA  PRÉFACE. 


Pages. 

AVERTISSEMENT 1 

Préface vu 

I.  Grand  Cartulaire  de  Saint-Victor ibid. 

II.  Petit  Cartulaire  de  Saint-Victor vin 

III.  Titres  originaux ix 

IV.  Recueil  de  Thomas  Le  Fournier.  —  Le  Tahnud,  ou  Livre  des  pensions,  ibid. 

V.  Polyptyque  de  l'église  de  Marseille x 

VI.  Observations  sur  quelques  points  de  chronologie xiv 

Commencement  de  l'année ibid. 

Irrégularité  dans  la  manière  de  compter  les  calendes xvi 

Manière  de  compter  les  années  de  Carloman  II xvn 

VIL    Observations  sur  quelques  points  de  diplomatique  et  de  paléographie. .  ibid. 

Usage  des  sceaux , ibid. 

Souscriptions  en  grec  et  en  arabe xvm 

Emploi  de  la  cédille ibid. 

Des  accents  et  des  points xix 

De  l'esprit  rude ibid. 

VIII.  Style  des  chartes xx 

IX.  Catalogue  des  abbés  de  Saint-Victor xxn 

X.  Situation  des  domaines  de  Saint-Victor.  —  Notes  sur  les  biens  situés  en 

Espagne xxxn 

XI.  Etat    des    personnes    et    des   terres  en   Provence ,    principalement    au 

xme  siècle xxxiv 

XII.  Industrie  et  commerce  de  la  Provence,  principalement  au  xnr*  siècle. . .  xliv 

Fruits,  épiceries  el  produits  divers  des  pays  étrangers xlv 

Étoffes,  cuirs  et  fourrures xlvh 


clvi  TABLE   DE  LA  PREFACE. 

Pages. 
Meubles  et  ustensiles  divers xlix 

Pèche i- 

Fabrication  du  sel ' m 

Navigation m 

Passage  des  pèlerins ibid. 

XIII.  Mesures  et  monnaies lui 

XIV.  Divisions  territoriales ibid. 

Pagus,  comitatus,  episcopatus lv 

Ager lvii 

Castrum,  castelluni,  burgus,  villa,  colonica lviii 

Mansus,  curtis,  condamina,  braceria,  etc lx 

Composition  et  circonscription  des  comtés lxi 

Appendice  a  la  Préface.  —  Tarif  des  péages  du  comte  de  Provence  au  milieu 
du  xnr*  siècle lxxiii 

Index  chronologicus  chartarum ci 


CHARTULARIUM 

MONASTERll  SANCTI  VICTORIS  MASSILIENSIS 


CHARTULAR1U3I  MAJUS. 


1. 

Carta  Drogonis,  de  Sancto  Gervasio  et  Sancto  Andréa  subtus  Arelate. 

f   I 
Prevenit  '    divîni*    nummis    clemencia,    ManassesJ,    sancte    Arela- 

lensis  ecclesie  humilis  archiepiscopus ,  omnibus  ecclesie  sue  Jiliis.  I3jun.  923. 
Noverit  industria  fidelium  universorum  quai/ter  veniens  venerabilis 
vir  Drogo,  Massiliensis  episcopus,  cum  lacrimabili  gemilu  adiit  pré- 
sent iam  nostram,  singultuoso  planctu  canonicos  sue  ecclesie  profiter 
continuas  San  acenovum  inipetus  suis  in  locis  manere  non  posse  con- 
(|iiestus,  utque  nostri  sufragii  fulcro  sustentari  videretur  oportunum  se, 
tain  nostris  quam  fidelium  nostrorum  auribus  lacrimabili  ingessit  voci 
....  Igilur  apostolice  memores  senlencie  qua  dicit  :  «  Si  quid  pa~ 
titur  unum  membrum,  compatiuntur  omnia  membraki  »  tacti  dolore 
cordis  intrinsecus,  fralernitalis  ejus  precibus  favorem  atque  consensum 
prebuimus.  PrecaUw  est  itaque  ut  aliquod  suplementum,  quod  esset 
jurfs  ecclesie  noslre,  ei  concederemus,  unde  victum  et  vestimentum 
tam  ipse  quam  fîlii  ecclesie  sue,  utriusque  videlicet  sexus ,  servi  bac 
liberi,  habere  potuissent,  scilicet  &bha.tiam  Sancti  Andrée  sitam  in 
territorio  urbis  Arelatensis,  in  insula   Camaricas ,  super  flumen  Ro- 

dani,  in  villas ;  in  Castro  quod  vocatur  Fosses,  ecclesiam 

in  honore  sancti  Salvatoris,  cum  ecclesiis  sibi  adjacentibus.  ltaque  in- 
clinati  precibus  incliti  ac  piissimi  principis  et  avunculi  nostri  Mugonis, 
illud  consideravi/mis  beati  evangeliste  :  «  Si  quis  habuerit substantiam  el 
viderit  fratrem  suum  necesse  abere,  et  clauserit  xiscera  sua  ab  eo, 
ijuomodo  caritas  Dei  iitanet  ineo6  ?  »  En  igitur  racione  compulsi,  con- 
cedimus  eidem  Drogoni  episcopo  juin  dicto  supra  nominatam  abba- 
tiam  Sancti  Andrée,  cum  omnibus  appendiciis  suis,  et  ecclesiam  Sancti 

1   Fort,  corrig. ,  preveniente.  3  Manasses  archiepiscopus,  9 H  —  cire.  960. 

•  Voces  litterasque  a  nobis  stippletas  clia-         4   I.  Cor.  XII,  26. 
racttre  italico  distinximus.  "  I.  Jo.  III,  17. 


4  CHARTULARIUM 

Salvatoris  cum  ecclesiis  sibi  adjacentibus,  videlicet ecclesiis 

Sancti  Gervasii  et  Sancti  ffitalisXigensis  [?],  cum  cimeteriis,  offerendis, 
primiciis  et  decimis  tam  de  pane  quam  de  vino,  et  ceteris  rébus,  idest  sa- 
liras, piscibus,  rivulis ,  ut  teneant  omnibus  diebus, 

en  videlicet  condicione  ut  singulis  annis  in  festo  jollenni  sacratissimi 
martiris  Stephani  census  consuetus  eanonicis  ejusdem  ecclesie  Sancti 
Stepliani  persolvatur.  Et  ut  istius  scriplure  nostre  auctoritas  firmiorem 
vigorem  optineat,  manu  propria  subscribentes  roborare  decrevimus. 

Facta  liée  donacio  A  relate  civitate  ,  anno  incarnacionis  dominice 
DCCCCXXIII,  die  iduum  juniarum1. 

Manasses ,  Arelatensis  archiepiscopus ,  firmavit.  Radbertus ,  pre- 
scripte  sedis,  firmavit.  Friboidus,  indignus  levita,  firmavit.  Thomas 
canonicus  firniavit.    Dominicus  presbyter,  Poncius  presbyter,   firma- 

verunt.  Mo presbyter,  firmavit.  Adalbertus  presbyter, 

monachus,  Ivo,  Amalbertus,  Gisfredus,  Ricbardus,  Augerius ,  .  .  .  . 
rius ,  Rifardus,  Frabertus  et  alii  mulli  firniaverunt. 


S;ec.  m.  Rreve  de  mansiones  quas  dédit  Stepbanus  Bedotius,  cum  filia  quam 

de  fonte  suscepit,  ad  Petro  Aldegario,  in  tali  paclo  vel  conventione 
quod,  si  Petrus  babuisset  infantem  de  ipsa  puella ,  infans  tenuisset 
mansiones  illas.  Si  vero  Petrus  infantem  non  babuisset  de  predieta 
inlantula  ,  set  supervixisset  ei  Petrus,  ille  lantum  in  vita  sua  tenuisset 
mansiones,  ita  ut  post  mortem  ejus ,  sine  ullo  retenimento ,  révér- 
assent mansiones  ille  Sancto  Victori  monasterii  Massiliensi,  et  non 
babuisset  polestatem  eas  relinquere  ad  infantem  de  alia  uxore,  sed  ad 
predictum  monasterium  ab  integio  revertissent.  In  tali  pacto  habuit 
Petrus  de  Stepbano  Bedotio  et  de  puella  ipsa  dcc  solidos  ;  unde 
Petrus  dédit  ccos  de  istos  solidos  ad  Wilelmum  seniorem  de  Monte 
Pestelario ,  propter  auclorilatem  ;  et  boc  cum  consilio  Bernardi 
monacbi ,  fratris  Stephani  predicti. 

'  Pro  die   iduum  juniarum  ,   auctores   Galliœ     nem   facientes,    altero    loco  legunt    nnnis  ja— 
christ.  (I,  549  et  642),  hujus  charlae  mentio-     nuar'ù,  altero  calendii  junii. 


SANCTI  VICTORIS. 


(Ed.  D.  Vaissete,  II,  pr.,  c.  216  ) 

In  nomine  Domini  nostri  Jhesu  Christi.  Ego  P.,  Magalonensis  1080-1090. 
cornes1,  dono  concedo  Deo  omnipotenti  Deo  et  sancte  Marie  sancto- 
que  Victori  martiri,  et  libi,  R.2,  abbati  Massiliensi ,  tuisque  successo- 
ribus  potestatem  et  eleclionem  et  dominacionem  quam  hue  usque 
habui  vel  alii  tenuere  per  me,  totum  quale  per  alios  teneo  vel  tenui 
in  monasterio  Psalmodiensi  Sancli  Pétri,  sine  omni  raalo  ingenio;  et 
absolvo  et  guirpio,  laudo  atque  confirmo  totum  quod  adquisistis  vel 
adquisituri  estis,  tu  et  monachi  tui,  in  predicto  cenobio,  Nemausensi 
episcopo  et  a  comité  Sancti  Egedii  et  ab  aliis  principibus  et  ab  aliis 
personis. 

4. 

Carta  de  Cauda  Longa ,  Willelmi  Stribleria.  v° 

Guillelmus  Stibleria  dédit  circa  obitum  suiim,  pro  sainte  anime  sue,  sar.  xi. 
Deo  et  sancto  Victori,  martiri,  et  monachis  ejus,  quartam  partem 
castri  quod  dicitur  Cauda  Longa,  totam  sine  omni  retinemento;  et 
omnem  malam  potestatem ,  et  husum  et  quistam  quam  solitus  erat 
facere  in  onore  Sancti  Victoris  dimisit,  ita  ut  nullus  de  eredibus  suis, 
vel  bominibus  sui  honoris,  potestatem  habeat  de  cetero  aliquam  vim 
vel  injusticiam  facere.  Testes  vero  sunt  istius  doni,  uxor  ejus  Ermen- 
sendis,  Pelrus,  Fulcho,  llgodis,  Albergadus,  Rertrannus,  Botericus, 
Gauzfredus,  Àrchimbertus  et  Gautfredus  Anellus. 

5. 

'Piivilegium  Johannis  pape4. 
(Edit.  ap.  Marini,  61.) 

Johannes5,  episcopus,  servus  servorum  Dei,  Guifredo6,  venerabili    1006-1009 

'  PetruscomesMelgoriensis,circ.  1079  — 1090.  *  C.  Min.  f°  22,   sub  hoc  titulo  :  Johannes 

2  Ricardus  cardinalis.  pnppa  XX. 

5  Hic  olim  incipiebat  Chartul.Majus.  Supc-  "  Joannes  pp.    XVIII. 

riores   quinque  ebartœ   manu   secunda,    licet  °    Gifredo,  C.  Min.  — Guifredus  scu  Wi- 

antiqaa, deacriptse  sunt.  fredus,  abbas  Victorinus,  1006 — 1021. 


6  CHARTULARIUM 

abbati,  et  omnibus  fratribus  de  monasterio  Sancti  Victoris,  dilectissimis 
filiis  nostris  spiritualibus,  salutera  et  graliam,  insuper  et  apostolicain 
benedietionem.  Consuetudo  fuit  nostrorum  antecessorum  pontifîcum 
siibvenire  omnibus  ad  se  propter  bonum  opus  convenientibus;  illam 
<juoque  bonam  consuetudinem,  quam  in  illis  audiendo  et  videndo 
cognovimus,  cum  omni  devotionis  studio  conservare  debemus,  ut, 
agnoscens  nos  Dominus  suum  velle  perficere,  reddat  nobis  vicissilu- 
dinem,  cum  ab  bac  presenti  vita  nos  subtraxerit.  Volumus  itaque  ut 
monasterium  Sancti  Victoris  cum  omnibus  monacbis  et  reliquis  Deo 
servientibus  ibidem  permanentibus  semper  bonorabiliter  permaneat, 
ita  ut  omnia  sua  que  eidem  monasterio  pertinent1,  quiète  et  pacifice 
teneat.  Cellas  quoque  sibi  subjectas,  cuites2  et  villas,  et  reliqua  loca 
sibi  pertinentia  per  apostolicam  auctoritatem  ei  confirmamus,  ammoclo 
■  et  usque  in  perpetuum;  ita  ut  nulla  magna  parvaque  persona  audeat 
unquam  aliquam  molestiam  inferre  ex  omnibus  que  pertinent  predicto 
monasterio.  Et  qui  inferre  presumpserit,  ex  auctoritate  omnipotenlis 
Dei  et  beati  Pétri  apostoli  et  nostra  sciât  se  esse  excommunicalum  et 
maledictum,  insuper  a  communione  et  ab  ecclesia  separatum,  et  cum 
Juda  et  diabolo  in  atrocissimis  pénis  perpetualiter  dampnatum. 

6. 

Johannis  pape3. 

1006-1009.  Johannes',  sancte  katholice  et  apostolice  ecclesie  apostolicus  presul, 
hoc  dédit  privilegium,  ut  nullus  metropolitanorum  ,  nullus  episeo- 
porum,  nullus  cornes  ac5  nec  vicecomes,  nec  ulla  magna  parvaque 
persona  audeat  aliquid  aufferre  de  rébus  monasterii  Sancti  Victoris, 
nec  ullum  judicium  nec  placitum  audeat  facere  nec  tenere,  nec  infra 
monasterium  nec  in  totam  terrain  Sancti  Victoris,  que  hodie  babet  vel 
in  antea  habebit;  nec  ullus  abbas  jam  introeat  in  monasterio,  nisi 
quem  omnis  congregatio  elegerit.  Et  qui  hoc  privilegium  infringere 

1  Pertinet,  C.  Maj .  hic  et  infra.  4  Joannes  pp.  XVIII. 

a   Cortes,  C.  Min.  "  Ac  deest  in  C.  Min. 

s  C.  Min.  f°22. 


SANCTI  VICT0R1S.  7 

temptaverit1  non  valeat,  sed  componat  in  vinculo  auri  option  libras 
centum.  Insuper  iram  omnipotentis  Dei  incunat,  et  sit  exeommuni- 
eatus,  ex  auctoritate  sancti  Pétri  apostoli  et  nostra  el  sanctorum  tre- 
eentorum  patrum ,  et  hoc  privilegium  firme  et  stabile  permaneat.  -f- 
Bene  valete. 

Pelrus  scriniarius  scripsit. 

7. 

Leonis  pape'. 
(Edd.  D.  Martène,  Thcs.,  I,  171;  Mansi,  XIX,  779.) 

Léo',  èpiscopus,  servus  servorum  Dei,  Petro4,  abbati  monasterii  "  sept.  1050. 
sancti  Victoris  Massiliensis,  martiris,  et  omnium  apostolorum,  tuisque 
successoribus  abbatibus,  perpétuant  in  Domino  salutem.  Convenit 
apostolico  moderamini  pia  religione  pollentibus  benivola  compassione 
succurrere,  et  petentium  desideriis  congruum  impertiri  suffragium.  Ex 
hoc  enim  lucri  potissimum  premium  a  conditore  omnium  Deo  in 
sidereis  arcbibus5  promerebimur,  si  venerabilia  loca  nostris  tempo- 
ribus  ad*  meliorem  fuerint,  Deo  juvante,  cultum  perducta,  et  a  lesione  i  2. 
pravorum  hominum  protecta.  Quia  vero  tu,  dilectissime  fili,  cum  ad 
synodum  nostram  Vercellensem6  venisti ,  tutamen  nostre  apostoiice 
defensionis  monasterio  tuo,  quod  proprie  est  sancti  Pétri,  supplici  de- 
votione  a  nobis  postulasti,  inclinali  precibus  tuis,  per  bujus  nostre 
apostoiice  preceptionis  seriem ,  predictum  monasterium  sancti  Vic- 
toris, martiris,  omniumque  apostolorum,  cui  tu  preesse  meruisti,  ut 
libeium  ab  omni  humana  conditione  et  jugo  consistât7,  pro  eo  quod 
sub  jure  sancti  Pétri  posilum  libertalem  meruit  adipisci,  nostra  apos- 
tolica  auctoritate  semper  esse  decernimus.  Quin  etiam  interdicimiis 

1   Voluerit,  C.  Min.  garii  et  Jnnnnis  Scoti  errores  congrcgala,  ince- 

1  C.  Min.,  f°  33  v".  pit  prima   die   septembris   anni    1050.    Unclc 

1   Léo  papa  IX.  patet  hanc  lnillani  in  ipsa  civitate  Vercella  da- 

4  Petrus  I,  cire.  1018—1061.  tam  fuisse. 

*  Àrclbus,  C    Min.  »  Persistât,  C.  Min. 

0  Hsce  synodus,  ad  condemnandos  Beren- 


8  CHARTULARIUM 

nec  quicquam1  moleslationis,  quicquam  violentie  aut  rapine,  in  rébus 
ejusdem  monasterii  et  etiam  cellis  nominatim ,  sacrilega  manu  com- 
mittere  audeat.  Concedimus  etiam  ipsi  vestro  monasterio  abbatiolam 
quandam  Sancti  Vicloris  nomine,  apud  Valentinam  civitatem  sitani , 
quam  nobis,  in  ipsa  synodo  ipsius  civitatis,  episcopus  Pontius2  ma- 
nibus  nostris  reddidit  et  per  omnia  refutavit ,  tune  usque  injuste 
detentam  ab  abbale  Sancti  Teotbfredi ,  ex  tempore  desolationis  mo- 
nasterii Sancti  Victoris;  statuentes  apostolica  censura  ne  ulla  unquam 
bominum  persona,  cujuscunque  potestatis  vel  conditionis,  cujuscunque 
sexus  etaetatis,  contra  banc  noslre  apostolice  auctoritatis  defensionem 
venire  pertemptet.  Quod  qui  ausus  fuerit,  nostri  cuspide  anatbematis 
transverberatus  erit  usque  ad  dignam  satisfactionem.  Qui  vero  se  ab 
hac  presumplione  custodierit ,  benedictionem  a  Domino  Deo  conse- 
quatur,  et  aeterne  vite  parliceps  efïiciatur.  -J-  Bene  valete. 

Data3  vu  idus  septembris,  per  manus  Pétri,  diachoni,  bibliothe- 
ebarii  et  cancellarii  sancte  apostolice  sedis,  anno  domni  Leonis  noni 
pape  n°,  inditione  nu. 

8. 

Preceptum  Caroli. 
(Edd.D.Martène,  Ampl.  coll.,  I,  46,  D.  Bouquet,  V,  752,  et  Migne,  H. Caroli Magniopy.,1,  978.) 

Mart.  790.  Karolus,  gratia  Dei,  rex  Francorum  et  Langobardorum  ac  patricius 
Romanorum.  Maximum  regni  nostri  in  boc  augere  credimus  muni- 
mentuni,  si  petitionibus  sacerdotum  vel  servorum  Dei,  in  quo  nostris 
auribus  fuerint  prolate,  liberiori  animo  obtemperamus,  atque  in  Dei 
nomine  ad  effectum  perducimus.  Quapropter,  notum  sit  omnium  fide- 
lium  noslrorum  magnitudini,  qualiler  nos,  ob  amorem  Domini,  ad 
monasterium  Massiliense,  quod  est  in  honore  beatissime  semperque 
virgiuis  Marie  vel  sancti  Victoris  marliris,  taie  beneficium  visi  sumus 
concessisse,  ut  villis  vel  rébus  seu  quibuslibet  locis,  que  ex  bo- 
norum   omnium   largitate  ibidem  largite  vel  delegate  fuerint,  vel  m 

1    Nec  quicquam  deest  in  C.  Min.  5  Datum,  C.  Min. 

*  Pontius  de  Valentino,  episcopus  Valent i- 
nensis,  1037—  1080. 


SANCTI  VICTORIS.  0 

anlea  a  Deo  timentibus  hominibus  ibidem  datum  vel  traditum  fuerit, 
quicquid  ibidem  juste  et  rationabiliter  pertinere  videtur,  nulliis  judex 
publicus,  ad  causas  audiendum,  vel  freda  exigendum,  seu  mansiones 
vel  paratas  faciendum,  nec  homines  ipsius  ecclesie  distringendum  atque 
fidejussores  tollendum,  nec  ullas  redibutiones  publicas  requirendum, 
ibidem  quoque  tempore  ingredere  nec  exactare  penitus  non  présumât, 
sed  sub  einanitatis  nomine  deberent  consistere.  Propterea,  banc  pre- 
ceplionem  auctoritalis  nostre  eonscribere  jussimus,  per  quam  specia- 
liter  decernimus  ordinandum  ,  ut  nullus  quislibet  de  vobis  nec  de 
junioribus  vestris,  ammodo  et  deincebs,  in  villis  vel  rébus  prefate  ec- 
clesie infra  régna,  Cbiïsto  propicio,  noslra,  ad  causas  audiendum,  vel 
freda  exigendum,  nec  mansiones  aut  paratas  faciendum,  vel  homines 
ipsius  ecclesie  distringendum  vel  fidejussores  tollendum,  nec  ullas  re- 
dibutiones publicas  requirendum,  ibidem,  ut  diximus,  ullo  unquam 
tempore  ingredere  nec  exactare  penitus  non  presumatis;  sed,  sub 
emanitatis  nomine,  valeat  illis1  qui  nunc  tempore  ibidem  rec tores  esse 
videntur,  suique  successores,  cum  omnibus  fredis  concessis,  quieti  vi- 
vere  et  residere,  et  quicquid*  ibidem  nunc  ad  presens  juste  et  raliona-  v. 

biliter  pertinelur,  vel  in  antea  a  Deo  timentibus  hominibus  ad  ipsa 
sancta  loca  traditum  vel  delegatum  fuerit,  ex  nostra  karitate  ibidem 
pioficiant  in  augmentis,  qualinus  melius  delectet  ipsam  congrega- 
tionem  pro  nobis  vel  stabilitatem  regni  nostri  Domini  misericordiam 
attentius  exorare.  Et,  ut  bec  preceptio  nostris  et  futuris  temporibus 
melius  conservelur,  manu  propria  roboratam  decrevimus  roborare,  et 
de  anuîo  nostro  infra  sigillare  precepimus. 

Signum  [monogrammatis  locus]  Caroli,  gloriosissimi  régis. 

Data  in  mense  marcio,  anno  xx°  n°  et  x°  vu0  regni  Caroli2.   Actum 
Qtiamarcia  civitate. 

9. 

Cailomanni  de  Ciliano. 
(Ed.  in  Gatt.  Christ.,  I,  instr.,  108,  et  ap.  D.  Bouquet,  IX,  432.) 

!n  nomine  Domini  Dei  eterni  et  salvatoris  nostri  Jhesu  Chrisli.  Ca-    2  fel.r.  88i. 

1  Corr.,  valeant  itli.  ad  regnum  in  Francia  ,  decimus  septimus  ad 

2  Annus  vigesimus  secundus  referendua  est     regnum  in  Italia  seu  Longohardia. 

I.  2 


1 0  CHARTULAIUUM 

rolusraaunus,  gralia  Dei,  rex.  Regalis  celsiludinis  mos  est  fidèles  suos 
demis  multiplicibus  honorare  sublimesque  efficere.  Qua  de  re,  no  tu  m 
esse  volumus  omnium  sancle  Dei  ecclesie  nostrorumque  fidelium,  pre- 
sentium  scilicet  ac  futurorum ,  industrie,  quoniam1  accedenles  ad 
mansueludinem  nostram  illustres  fidèles  nostri  Ugo ,  venerabilis 
abbas,  necnou  Frotarius2  archiepiscopus,  bumiliter  petierunt,  coram 
freq uen lia  procerum  primatumque  nostrorum,  ut  [ad]  deprecationem 
Berengarii,  Massiliensis  episcopi,  redderemus  ad  çcclesiam  in  honore 
Dei  genitricis  ac  sancti  Victoris  Ciliani  villam  ejusdem  ecclesie  debi- 
îam,  e\  Massiliensi  comilatu,  in  Forojuliensi  sitam,  atque  omni  tem- 
pore  hal)endam  concederemus.  Placcuit  itaque  nostre  celsiludini  eorum 
salubeirimis  adquiescere  postulations ,  ac  jam  dicte  ecclesie  Massi- 
liensi, in  honore  bealissime  atque  intemerate  virginis  Marie  sanclique 
Victoris,  sub  tuitione  pastoralis  cure  Berengarii,  ejusdem  loci  ponli- 
îicis,  prefilam  villam  Cilianum,  ab  eodem  loco  dudum  subtractam,  ex 
comitalu  Massiliensi,  in  comitatu  Forojuliensi  sitam,  cum  omni  inte- 
gritate  reddidimus,  contulimus,  ac  de  nostro  jure  in  jus  ac  domina- 
tione  ejus  sollempni  more  transferimus;  ea  videlicet  ratione  ut, 
quandiu  presens  abbas  ac  successores  ejus  advixerint,  eandem  villam 
sub  ditione  sancte  Marie  ac  sancti  Victoris,  sine  alicujus  inquieludine 
aut  minoratione,  possideant.  Statuimus  etiam  ac  regio  more  delegamus 
ut  nullus  unquam  alicujus  ordinis  vir  jara  dictam  villam  a  prefato  loco 
subtrabere,  deteriorari,  aut  minuere  présumât.  Ut  autem  hoc  pre- 
ceptum  nostre  auctoritatis  inviolabile  in  Omnipotenlis  nomine  firmius 
habeatur,  ac  per  futura  tempora  diligentius  conservetur,  manu  propria 
subter  firmavimus,  ac  anulo  nostro  subsign3ri  jussimus. 

Signum  \monogrammatis  locus]  Carlomanni,  gloriosissimi  régis. 

Data  un0  nouas  fèbruarias,  anno  vu03  régnante  Carlomanno  gloriosis- 
simo  sege,  indicione  ua.  Àctum  apud  Compendium  publicum  palatium. 

'   Cod.  qui  perperam.  Luclovico  Balbo  successisset   10   apr.  a.    879, 

2  Frotarius,  primum  Burdigalensis ,  postea  defunctus  est  6  dec.  a.  884,  sexto  regni  anno 

Bituricensis  archiepiscopus.  nondum  expleto.  Indictio  II  annuin  88 i  de- 

1  Maie  ut  videtur.  Carlomannus  pnim  ,  cum  signât. 


SANCTI  VICTORIS.  11 

10. 

Carta  Ludovici. 

(  Ed.l.  D.  Marténe,  Thés,  anecil.,  I,  262,  et  D.  Bouquet,  IX,  682.) 

in  nomiiie  sancte  et  individue  Trinitatis.  Hludovicus ,  gratia  Dei,  21  api.  oui. 
imperator  augustus.  Omnium  fidelium  noslrorum,  presentium  scilicet 
et  fnturorum,  noverit  induslria  quoniam  Rostagnus1  metropolita  et 
Teubertus2  cornes,  nostram  adennles  excellentiam,  ennixius  postula  - 
venmt,  quatinùs  fideli  nostro  Magno3,  abbati  ecclesie  scilicet  Dei  geni- 
tricis  Marie  et  gloriosi  marliris  Victoris,  cujus  corpus  in  Massilia  urhe 
requiescit,  pro  remedio  anime  nostre  parentorumque  nostrorum,  con- 
cederemus,  jure  perpetuo,  videlicet  fiscum  quod  nominatur  Pinus, 
cum  salinis  et  piscationibus  et  portu  navium  et  omnibus  juste  et  lega- 
liter  ad  eundem  fiscum  pertinentibus,  conjacentem  in  comitalu  Mas- 
siliensi  qui  vulgo  Paradisus  nominatur,  sicut  est  via  que  descendit  a 
Guardia  usque  in  Poium  Formigarium,  una  cum  terra  comitali  que 
ante  portam  castri  fore  videtur,  usque  ad  carnarium,  omnia  omnino  in 
integrum  ut  ei  concederemus  per  preceptum  nostre  auctoritatis. 
Quorum  precibus  assensum  prebentes ,  boc  serenitatis  nostre  pre- 
ceptum fieri  decrevimus,  per  quod  jam  dictus  fidelis  Magnus  ea  omnia 
que  superius  sunt  obtinere  valeat,  tam  ipse  quam  sui  successores,  re- 
mota  totius  potestatis  inquietudine  aut  deminoratione.  Et  ut  verius 
habeatur,  manu  propria  firmavimus  et  anuli  nostri  impressione  as- 
signait jussimus. 

Signum  domni  Hludovici  [monogrammatis  locus],  serenissimi  impe- 
ratoris  augusti.  Signum,  Arnulfus  recognovit  et  subscripsit. 

Data  xi  kalendas  mai  anni  Domini  dcccciiii  ,  indicione  vu  , 
anno  mi  imperante  domno  nostro  Hludovico.  Aclum  Arelate  féli- 
citer. Amen. 

1  RostagnusII,  arebiepiscopus  Arelatensis,         a  Quis  sit  Teubertus  incerium. 
eirc.  870  —  913.  ''  Magnus  II ,  abbas  cirr.  903—  925 


\2  CHARTULAR1UM 

il. 

Ludovici  de  toloneo  Leonio. 
(Ed.  D.  Bouquet,  VI,  532.) 

1  nov.  822.  lu  nomine  Doniini  Dei  et  salvaloris  nostri  Jhesu  Christi.  Hludovicus, 
divina  ordinante  providentia,  imperator  augustus,  omnibus  fidelibus 
sancte  Dei  ecclesie  et  nostris  vel  cunctis  ministerialibus  rempublieam 
adminislranlibus ,  tam  presenlibus  cm  a  m  futuris.  Notum  esse  volumus 
vestre  industrie  cpialiter  \ir  venerabilis  Theodbertus,  Massiliensis  epi- 
scopus,  adiens  serenilatem  culminis  nostri,  gestansin  manibus  quandam 
auctoritatem  domni  genitoris  nostri,  Caroli,  prestantissimi  imperatoris, 
in  qua  continebatur  insertum  qualiter  ecclesie  sancti  Victoris  martiris, 
ubi  sacratissimum  corpus  ejus  umatum  est,  concessisset  tholoneum  de 
villa  que  dicilur  Leonio,  quicquid  fiscus  regius  exinde  exigebat,  tam 
de  sale  quam  de  aliis  condicionibus,  necnon  el  tbeloneum  de  navibus 
ab  Ytalia  venientibus,  que  ad  eandem  ecclesiam  arripare  videntur, 
ut  quicquid  ad  publicum  opus  vel  ad  fiscum  regium  exinde  consue- 
ludo  fuit  exaclare,  ad  predictam  ecclesiam  sancti  Victoris  martiris 
Massiliensis,  vel  ad  redores  ejus,  concederetur.  Quapropler,  precibus 
quibus  valuit  nostram  exoravit  clemenliam,  ut,  palernum  morem  se- 
(juentes,  noslram  eliam  auctoritatem  predicta  ecclesia,  in  quam  ipse, 
Deo  auctore ,  episcopus  preest ,  liabere  mererelur.  Cujus  precibus 
aurem  accomodantes,  bos  noslros  impériales  apices  fieri  jussimus,  per 
quas  precipimus  atque  jubemus,  ut,  quemadmodum  domnuset  genitor 
noster  predicte  concessit  ecclesie,  ila  et  deincebs  in  perpetuo  firmum 
el  stabile  permaneat.  Et  nullus  cjuilibet  ex  judiciaria  poteslale  aliquid 
tbeloneum  de  supradictis  locis  exactare  aut  requirere,  vel  ullam  con- 
Irarietatem  erga  predictam  ecclesiam  Sancli  Victoris  ejusque  redores 
facereaut  ingerere  présumât;  sednostrisfulurisque  lemporibus  inviola- 
biliter  conservetur.  Et  utbecaucloritas  firmitatisnostre  per  futura  tem- 
pora  inviolabilis  conservetur,  anuli  nostri  impressione  signari  jussimus. 
Signum  domni  [monogram?natis  locus]  Ludovici,  imperatoris  sere- 
nissimi. 


SA1NCTI  VICTORIS.  13 

Data  kalendis  novembiïs,  anno,  propicio  XPYCTO,  ....  imperii 
domni  Ludovici,  piissimi  augusti,  iudicione  prima.  Aclum  Isemburgo, 
palatio  regio. 

î± 

Lotarii  de  libertate. 

(Ed.  D.  Bouquet,  VIII,  373.) 

In  nomine  Domni  nostri  Jhesu  Chiïsti  Dei  eterni.  Lotarius,  divina  of.bi  841. 
ordinante  providenlia ,  imperator  augustus.  Si  sacerdotum  aut  ser- 
vorum  Dei  justis  petitionibus  adquiescimus,  hoc  nobis  procul  dubio 
ad  eternam  bealitudinem  pertinere  confidimus.  Noverit  iccirco  om- 
nium fidelium  nostrorum,  presentium  scilicet  ac  futurorum,  industria, 
quia  vir  venerabilis  Teulpertus,  Massiliensis  ecclesie  episcopus,  que 
est  in  honore  sancte  Marie  semper  virginis  constructa,  ubi  sanctus 
Victor  corpore  requiescit ,  veniens  ad  nos  detulit  nobis  preceptiones 
regum  predecessorum  nostrorum,  in  quibus  invenimus  insertum  qua- 
liter  ipsa  casa  Dei  sub  plenissima  deffensione  acte  munitatis1  tuitione 
semper  habuissent.  Unde  petiit  idem  prefalus  episcopus  celsitudinem 
noslram,  nt  ei  denuo  similia,  pro  mercedis  nostre  augmento,  circa 
eundem  sanctum  locum  concederemus.  Cujus  petitioni  assensum  pre- 
buimus,  ac  sicut  petiit  confirmare  studuimus.  Precipientes  ergo  jube- 
mus  ut  nullus  judex  publicus,  neque  quislibet  ex  judiciaria  potestate 
seu  aliquis  ex  fidelibus  sancte  Dei  ecclesie  ac  nostris,  in  ecclesias,  aut 
loca  vel  agios,  seu  aliquas  possessiones,  quas  moderno  tempore  juste 
ac  rationabililer  possidere  videtur,  in  quibuslibet  pagis  ac  territoriis, 
vel  quicquid  etiam  deinceps  propter  divinum  amorem  ibidem  col- 
latum  f'ueril,  ad  causas  audiendas,  vel  freda  exigenda,  aut  mansiones 
vel  paratas  faciendas,  aut  fidejussores  tollendos,  aut  bomines  injuste 
distringendos  ipsius  ecclesie,  tam  ingenuos  quam  et  servos,  ullo  un- 
(|uam  tempore  ingredi  audeat,  vel  ea  que  superius  memorala  sunt 
exactare  présumât;  sed  liceat  servis  Dei  ibidem  consistentibus  sub 
nostra  defîensione  acte  munitatis  et  tuitione  perpeluo  tempore  quiète 

'   Sir. 


14  CHARTULARIUM 

residere,  ac  pro  nobis  ac  conjuge  proleque  nostra,  seu  pro  slabilitate 
totius  imperii  nostri  a  Deo  nobis  concessi,  ac  ejus  clementissima  mise- 
T°  ralione1,  Domini  misericordiam  exorare*.  Et  ut  hec  aucloritas  firmior 

habeatur,  vel  nostris  futurisque  temporibus  melius  inconvulsa  conser- 
vetur,  manu  propiïa  sabler  firmavimus,  ac  anuli  nostri  impressione 
signari  jussimus. 

Signuin  [nionogrammalis  focus]  Hlotarii,  gloriosissimi  augusli. 

Data  vin  idus  februarii,  anno,  XPYCTO  propicio,  imperii  domni 
Lotharii,  serenissimi  augusti,  in  Francia  p.  I,  in  Ytalia..,.,  vin  idus', 
indicione  xm.  Actum  Aquisgrani  palatio  regio. 

Î3. 

Piivilegium  Lotarii,  Caroli,  Ludovici. 

(Ed.  in  Gall.  christ.,  I,  instr.,  107,  et  ap.  D.  Bouquet,  VIII,  372.) 

6  febr.  841.         Lotharius  imperator  confirmât  diploma  Ludovici  Pii,  de  theloneo  villa;  Leonii,  edi- 
tum  superius3. 

Data  vin  idus  februarii,  anno,  XPYCTO  propicio,  imperii  domni  Hlo- 
tarii, serenissimi  augusti,  in  Francia  i°,  in  Ytalia  xn°,  indicione  xm. 
Actum  in  Aquisgrani  palatio  régie. 

14. 

Privilegium  Benedicti  pape  IX  et  omnium  episcoporum  Galliamm. 
(Ed.  ap.  Guesnay,  Zita  s.  Cass  ,  572;  Antiq.de  Mars.,  I,  384;  Gall.  christ.,  I,  instr.,  1 10  et  114.) 

boct.  1040.       Superne  divinitatis  polentia  sicut  nullo  bumanitatis  ingenio,  etc 

f. 4.  Hac  de  causa  permoti,  summi  antistites  ecclesiarum  et  abbates  ce- 
nobiorum,  diligenti  cura  sollicili,  prevenire  damna,  impulsu  precum 
ac  instantia  orationum ,  debemus  ,  ut  quibus  jure  custodia  comissa 
debetur,  Domino  juvante,  servelur.  Denique  sanecitum  esse  a  sanctis 
ecclesie  rectoribus  perhibetur  quo  statu  quave  institutione  sancta  mar- 

1    Jugiter    conservandi  ,    in    margine   l'ecen-  2  Leg.  ut  in  seq.  cliarta  :   in  Francia  primo , 

tiori  manu  adjeetum.  in  Ytalia  duodecimo. 

'  P.  12. 


SANCTI  VICTORIS.  15 

liris  aecclesia  Vicloris  permanere  consuevit,  que  sine  ruga,  imniaculato 
thoro,  hue  usque  immaculata  viguil,  et  sponsum  Cluislum  via  imma- 
culata  castoque  vestigio  est  secuta.  Hec  est  denique  illa  aeterni  sponsi 
aula  ,  que  ita  claruit  apostolica  benedictione  atque  omnium  pecca- 
ininum  labis  absolulione,  ceu  universalis  Romana  ecclesia1  clavigeri 
Pétri,  et  ideo  secunda  Roma  legitur  esse;  quod,  ne  oblivioni  daretur 
futuris  temporibus,  actenus  impressum  anliquis  continetur  marmo- 
rîbus.  Ilac  diligenlia  mimiendum  censuimus  predicti  martiris  monas- 
terium,  apud  Massiliensem  urbem  tempore  Antonini  fundatum,  quod 
postea  a  beato  Cassiano  abbate  constructum,  eodem  rogante,  ut  f'ertur 
a  majoribus  natu,  a  beatissimo  Leone,  Romane  sedis  anlistite,  conse- 
cratum  et  ejus  apostolica  benedictione  atque  auctoritate  conh'rmatum 
atque  sublimatum;  in  quo  majorem  constituentes  ecclesiam  in  honore 
sanctorum  apostolorum  Pétri  et  Pauli  et  omnium  apostolorum,  aliam- 
que  in  honore  sancte  Dei  genitricis  Marie  sanclique  Johannis  Babtiste, 
multorum  sanctorum  collatis  pignoribus,  consecrarunt.  Quod  multis 
dilatalum  honoribus  et  preceptis  decoratum  imperialibus,  videlicel 
Pipini,  Caroli,  Carlomanni,  Ludovici  et  Hlotarii,  regum  Krancorum, 
neenon  passionibus  sanctorum  martirum  Vicloris  et  sociorum  ejus, 
sed  et  aliorum  specialiter  duorum,  Hermetis  et  Adriani,  seu  et  sancti 
Lazari,  a  Christo  .Ihesu  resuscitati,  ac  sanctorum  Innocentum ,  quin 
himmo  innumerabilium  aliorum  sanctorum  martirum  et  confessorum 
••anctarumque  virginum,  plurimorum  sacrorum  voluminum  testiinonia 
produnt;  nam  et  in  bis  occiduis  partibus,  ad  monachorum  profectum 
ac  îegularem  tramitem,  Cassianus  liinc  primus  emicuit,  ad  promul- 
gandam  circumquaque  monachorum  legem  ;  quodque  monasterium 
ita  in  amore  Christi  sponsi  ambiens  perduravit,  ut  in  omnem  terram 
ejus  sonus  exiret,  et  in  fines  orbis  terre  ejus  doctrina,  ut  lucerna  fui- 
gens,  luceret;  cunque  diulius  in  tanti  amoris  matrimonio  perdurasset, 
omissa  proie  tante  nobilitatis,  de  vagina  Wandalorum  callidussexactor 
educilur,  quod  necare  antiqui  serpentis  framea  corrupto  velle  disponit; 
hoc  extincto  sobolumque  flore  omisso,  viduitatis  lacrima,  flexihilis  et 

'  Correctum  Romana  ecclesia,  perperam.  1  Sensus  flagitare  videtur  :  gladiut. 


16  CHARTILARIUM 

infelix,  nimioque  senio  consumptum  permansit.  Post  nempe  annorum 
curricula,  temporibus  sancte  Romane  sedis  antistitis  Johannis,  claruit 
sacris  virtutibus  Wifredus  abbas,  loci  hujus  reclor,  qui  se  mundo  cruci- 
fixit  et  mundus  sibi.  Hic  ergobas  edes  condens  miris  doctrinis  dilatavit, 
velle  necne  posse  vicecomitum,  se»  egregii  presulis  Massiliensis.  Post 
eiijus  vero  obitum,  Isarmis  sumpsit  ad  regendum  cenobium,  ut  ejus 
merito  floreret  in  seculum;  per  quod  cenobiale  studium  nostris  in  par- 
tibus  accepit  inicium.  Hoc  igitur  a  predecessoribus  nostris  statutuni, 
ego  Benedictus ,  sancte  sedis  Romane  ecclesie  apostolicus,  et  Raiam- 
*ballus,  Arelatensis  apostolalus  Tropbymi  vicarius,  ceterique  présides 
Galliariim  :  Pontius  videlicet  Massiliensis  ,  cujus  tuitione  ac  patri- 
monio  predicta  consislit  ecclesia ,  et  Leodegarius  arcbiepiscopus  Yien- 
nensis ,  Pontius  Valentinensis,  et  Udulricus  Tricastrensis ,  Franco 
Carpenloracensis,  et  Benedictus  Avenionensis,  Pelrus  Aquensis,  et 
Clemens  Cavellicensis ,  Stepbanus  Aptensis,  et  Pelrus  Vasionensis, 
Hismodo  arcbiepiscopus  Embredunensis ,  et  Feraldus  Guapicensis, 
Petrus  Sistericensis ,  et  Ugo  Dignensis,  Bertrannus  Regensis,  et  Gau- 
celmus  Forojuliensis,  Deodatus  Tholonensis ,  et  Heldebertus  An- 
tipolensis,  Durandus  Vinciensis,  et  Nectardus  Niciensis,  Amelius 
Senecensis,  et  Pontius  Glanicensis,  cum  omni  clero  nobis  comisso, 
necne  abbatum  ac  monacborum  cbaterva,  qui  in  vinea  patris  familie 
denario  béate  remunerationis  laboraturi  intravimus ,  tulto1  pondère 
diei  et  estus,  ac  clericorum  plurimorum,  diversorum  graduum,  fide- 
liumque  christianorum  utriusque  sexus  fere  decem  milium  ad  ejus  tba- 
lamum  reparandum  venimus,  et  impenetrabili  municione  firmamus, 
et  sanccitum  testamur,  precibus  jam  dicti  pastoris  Ysarni,  nec  non 
vicecomitum  Guillelmi  et  Fulconis2,  idipsum  assensum  prebentibus 
principibus  Gauzfredo  et  Bertranno3,  cum  totius  Provintie  nobilibus, 
credentes  Salvatoris  dictum  dicentis  :  «  Ubi  duo  vel  très  congregati  (ue- 
rint  in  nomine  meo,  in  medio  eorum  sum';  »  et  :  «  Quodcunque  petieritis 

'   Pro  lato.  Bertrandus   I,   filii   Guillelmi    II    comitis  seu 

*  Guillelmus  II  el  Fulco ,  vicecomites  Mas-  marchionis   Provincia; ,    qui,    mortuo    pâtre, 

siliœ,  filii  Guillelmi  I  vicecomitis,  fratres  Pon-  anno    1018,    eomitatum  Provinciae    una   eum 

tii  I  Massiliensis  episcopi.  patruele,  Guillelmo  III,  possederunt. 
»  Ganfredus  seu  Guillelmus  Gaufredus  I ,  et         4  Matth. ,  XVIII,  20. 


SANCTI  Y1CT0RIS.  17 

Patrem  in  nomine  meo,  dabit  vobis1,  »  Igitur  in  unum  congregati,  tri- 
fida  henedictione  apostolico  privilegio  predictam  ecclesiam  sanctifî- 
camtis,  atqne  in  pristino  absolutionis  décore  ponimus,  quo  omnis  pe- 
nitens,  qui  ad  ejus  limina  trilis  pàssibus  venerit,  ecclesie  fores  sibi 
pateant  et  indulta  facinora  peccaminum,  absolulus  omnium  eriminum 
squaloribus,  libère  ad  propria  redeat  letus,  eo  seilicel  tenore,  ut 
transacta  peccata  sacerdotibus  confiteatur,  et  de  relico  emendelur.  De 
advenientibus  vero  ad  hoc  monaslerium,  ob  bonorem  sanctorum  et 
reverentiam  loci,  preeipimus  ut  quicunque  quempiam  advenientiuin, 
vel  ibi  comorantium,  vel  ad  propria  remeantitim,  leserit  aut  dampna- 
verit,  in  corpore  vel  in  aliqua  substantia,  iram  et  malediclionem  Dei  et 
omnium  sanctorum  incurrat ,  silque  anatbema ,  maranalba ,  nisi  ad 
emendalionem  congruam  veneiit  infra  xl  dies.  Si  quis  ergo  impe- 
rator,  rex,  dux,  marcbio,  cornes,  vicecomes,  arcbiepiscopus  aut  epis- 
copus,  vel  cujuscunque  qualitatis  aut  quantitatis  persona,  utriusque 
sexus,  undecunque  evenerit,  volens  sibi  vindicare  aut  inquietare  vel 
confiscare  res  supradicti  cenobii,  in  ecclesiis  aut  in  locis,  vel  in  agris 
seu  reliquis  possessionibus,  quas  moderno  tempore  juste  et  ralionabi- 
liter  possidere  videtur,  in  quibuslibet  pagis  ac  terriloriis,  vel  quicquid 
etiam  deinceps  propter  divinum  amorem  ibidem  collatum  fuerit,  ullo 
unquam  tempore  invadere  probibemus,  vetamus  et  excommunicamus 
sive  maledicimus  et  in  omnia  secula  anatbemalizamus.  Et  qui  pre- 
sumpserit  careat  regno  Dei,  sitque  cibus  eterne  combustionis,  et  de- 
leatur de  libro  viventium  et  cum  justis  non  scribatur!  Maledictus  sit 
velle  et  posse  et  etiam  cogitatu  !  Bibat  de  pbyala  ire  Dei ,  et  ardeat 
ignivoma  flamma  Jude  et  Pilati,  in  secula  seculorum,  amen,  nisi  pe- 
nitentia  ductus  emendare  dampnum  studuerit  cum  satisfactione  !  Quin 
potius  hoc  monasterium  prelibatum,  omni  ex  parte  tutum,  inviola- 
bile  perseveret,  et  salvum  maneat  per  orane  œvum,  amen!  Et  ut  hoc 
verius  credatur,  multorum  nomina  testium  subter  jussimus  conscribi. 
Acta  publiée  apud  Massiliam,  in  eodem  monasterio,  idibus  octobris, 
die  ejusdem  loci  consecratiouis  ,  anno  millesimo  xl"'0  dominice  incar- 
nationis,  indicione  vm,  mi.  fcria. 

1  Joan.,XIV,  13. 

I  3 


18  CHARTULARIUM 

Dominus  Raiamballus,  archiepiscopus  Arelatensis,  firmavit.  Petrus, 
archiepiscopus  Aquensis,  firmavit.  Hismodo,  archiepiscopus  Embredu- 
nensis,  firmavit.  Stephanus,  Aptensis  episcopus,  firmavit.  Pontius, 
Massiliensis  episcopus ,  firmavit.  Deodatus ,  episcopus  Tholonensis. 
Desiderius  notarius  scripsit. 

15. 

Carta  liberalis. 

;(Edd.  D.  Martènc,  Ampl.  coll.,  I,  368;  Mabillon ,  Ann.  ord.  S.  Bened.,  VI,  597;  Bouche, 
Hist.  de  Prov.,  II,  5i;  auctores  Gall.  christ.,  I,  instr.,  109;  Antiq.  de  Mars.,  I,  364.) 

f  ?.  Sacrorum  judicium  constat  paginibus  librorum,  quod,  post  Domini 

1005.  Salvatoris  adventum  gloriosamque  ejus  ascensionem,  priusquam  sa- 
crum illud  quod  erat  in  Yherosolimis  collegium  disjungeretur,  ac , 
Sancto  révélante  Spiritu,  ad  predicandam  sui  nominis  gloriam  cogni- 
tionemque  propalandam,  per  diversa  mundi  spacia  dirigeretur,  multi- 
tttdiuis  credentium  erat  cor  et  anima  una.  Nec  quisquam  eorum  que 
possidebat  aliquid  suum  esse  dicebat  ;  sed  erant  illis  omnia  com- 
munia ,  nec  quisquam  egens  erat  inter  illos.  Quotquot  enim  posses- 
sores  agrorum  aut  domorum  erant ,  vendentes  afferebant  precia 
eorum  que  vendebant  et  ponebant  ante  pedes  apostolorum,  divide- 
banturque  singulis,  prout  cuique  opus  erat.  Nam  talis  extitil  in  Ihe- 
rosolimis  omnis  illa  credentium  multitudo,  quales  nunc  per  paucos 
in  cenobiis  invenire  difficile  est.  Sed,  cum  per  predicationem  apo- 
stolorum universarum  gentium  colla  jugo  Domini  subderentur  es- 
setque  infinitus  credentium  numerus,  jamque  sancti  apostoli  per 
martirii  gloriam  e  niundo  ecessissent,  cepil  illa  sancta  comunio  apo- 
stolorumque  institutio  paulatim  tepescere.  Cémentes  hec ,  aliqui 
quorum  mentes  in  ea  que  a  beatis  apostolis  acceperant  doctrina  fer- 
vebant ,  séquestrantes  se  ceperunt  babitare  simul ,  quos  greco  ser- 
mone  cenobitas,  id  est  in  comune  viventes,  ceperunt  vocitare.  Ex 
tune  monasteria  exordium  sumpsere.  Ad  horum  igilur  formula  ceno- 
biorum,  extitit  infra  pagi  nostri  fines,  hoc  est  in  Provintia ,  célèbre 
monaslerium,   Massilie  civitatis  haud  procul  menia  situm,  precipui 


SANCTI  VICT0R1S.  19 

martyris  Victoris  corpore  sacratum,  a  glorioso  imperatore  Carolo  pri- 
vilèges ac  maximis  demis  sublimatum,  quod  diii  in  eadem  sublimitate, 
sub  regulari  tramite,  mansil  stabilitum.  Sed,  post  mullorum  curricula 
annorura,  cnm  idem  piissimus  princeps  a  seeulo  decessisset,  et  omni- 
potens  Deus  flagellare  vellet  populum  chrislianum  per  seviciam  paga- 
norum ,  gens  barbarica  in  regno  Provincie  irruens,  eircum(|iiaque 
diffusa,  vebementer  invaluit,  ac  munitissima  queque  loca  optinens  et 
inhabitans  cuncta  vastavit,  ecclesias  ac  monasteria  plurima  destruxit; 
et  loca  que  prius  desiderabilia  videbantur,  in  solitudine  redacta 
sunt,  et  que  dudum  habitatio  fuerat  hominum,  habitatio  postmodum 
cepit  esse  ferarum.  Sicque  factum  est  ut  monasterium  illud,  quod  olini 
precipuum  ac  famosissimum  in  tota  Provintia  fuerat,  adnullalum  et 
pêne  ad  niebilum  est  redactuni ,  quousque  bone  memorie  domnus 
Guillelmus  et  domnus  Honoratus1,  prefate  civitatis  episcopus,  ac  frater 
ejus  domnus  Guillelmus  vicecomes,  filiusque  suus  domnus  Pontius2 
presul,  qui  eidem  avunculo  suo  in  episcopatum  successit,  ei  jam  pêne 
lapso  manu  m  sublevationis  porrexerunt.  Qui  non  solum  ex  sua  ei 
aliqua  reddiderunt,  verum  etiam  de  propriis  suis  possessionibus,  ob 
remedium  animarum  suarum,  multa  largiti  sunt,  ac,  monachos  aggre- 
gantes ,  abbatem  ibidem  ordinaverunt.  Igitur  ego  Pontius,  ordina- 
tione  omnipotentis  Dei,  Massiliensis  ecclesie  pontilëx  ,  igné  divini 
amoris  succensus,  et  gloriosissimi  ac  preciosissimi  dominique  mei  bea 
tissimi  martiris  Victoris  amore  flagrans,  ut  ejus  monasterium,  ubi 
sacrum  ac  venerabile  corpus  ejus  requiescit ,  stabilitum  et  incon- 
vulsum,  absque  ulla  inlerruplione  vel  deminutione,  in  seculuris  seculis 
maneat,  et  ut  labor  noster  ac  donalio  et  reditio  vel  augmentalio 
nostra,  seu  et  antecessorum  nostrorum  supradictorum,  indissolubilis 
firmaque  ac  stabilis  in  perpetuum  maneat,  una  cum  consensu  domni 
Rodulfi3,  régis  Alamannorum  et  Provincie,  seu  etiam  cum  precepto  et 
conibentia  domni  apostolici  pape  urbis  Rome',  cum  voluntate  etiam 

1  S.  Honoratus  III,  frater  Guillelnii  I  Mas-         5  Rodulplius  III,   rex  Arclatensis,    993  — 
siliœ  vicecomitis.  1032. 

5  Pontius  I,    frater  Guillelmi    et   Fulconis         4  Joannes  p]>.  XVIII. 
vicecomituni  Massilia;,  qui  patruo  suo  S.  Ho- 
norato  in  sede  eplscopalï  successit. 


20  CHÀRTLLÀRIUM 

domni  Rodhbaldi  comitis1,  et  domne  Àdalaizis  comitisse',  domnique 
(Tiiillelmi  comitis3,  filii  ejus,  consentiente  etiam  pariterque  rogante 
clero  ac  populo  sancte  ecclesie  Massiliensis,  facio  hanc  roborationis, 
liberalitatis  ac  donationis  chartam  omnipotenti  Domino  ac  sancto  Vic- 
tori,  suo  martiri,  seu  et  abbatibus  ac  monachis,  tam  presentibus  quam 
futuris,  ut  ab  bac  die  ipsum  monasterium  sub  nullius  bominis*  manu, 
nisi  ad  deffensionem,  consistât;  sed  sit,  sicut  cetera  sunt  monasteria 
regularia ,  ad  honorera  omnipotentis  Dei  ac  sanctorum  ejus  con- 
sistentia,  in  bis  abbatibus  ac  monachis  qui  secundum  regulam  sancti 
Benedicti  ac  sanctos  cannones  voluerint  vivere.  Et  terram  cunctamque 
possessionem  omniaque  que  in  presenti  tenet  vel  in  futuro  adquirere 
potuerit,  nullus  episcoporum,  nulliusque  ordinis  persona,  tam  cleri- 
corum  quam  laicorum,  ab  eodem  monasterio  vel  ab  eisdem  abbatibus 
seu  monachis  aulïerre  valeant,  ut  abbates  ac  monachi,  tara  présentes 
quam  secuturi,  quiètes  ac  securi,  absque  ullius  bominis  voluntate,  Deo 
possint  servire,  et  pro  nobis  omnibus,  jam  sœpius  prelibatis,  omnium- 
que  salule  christianorum,  vivorum  scilicet  ac  defunctorum,  orationes 
ac  pièces  valeant  incessanter  offerre.  Ergo,  si  potestas  surrexerit  ali- 
quando  iuimica,  vel  sancto  Viclori  ejusque  monasterio  contraria,  que 
hoc  opus  nostrum  et  hanc  inslitutionem,  quara  pro  remedio  animarum 
nostrarum  inslîtuimus ,  vel  hune  privilegium  ,  quem  cum  precepto 
régis,  de  jussione  domni  apostolici  et  auctoritate  omnium  supra  nomi- 
natorum  scribimus,  inrumpere  voluerit  et  irritum  facere  ac  manus 
nosti  as  falsare,  vel  a  quoeunque  episcopo  vel  abbate,  seu  a  quoeunque 
liomine  aliquod  donum  pro  ipso  monasterio  voluerit  accipere,  sit 
analhema,  maranalha,  sitque  anathema,  maranatha,  sitque  anatema 
dando  et  analhema  recipiendo,  id  est  tam  ille  qui  dat  quam  ille  qui 
accipit,  sicut  sacri  cannones  statuunt.  Et  sint  excommunicati  et  male- 
dicti  et  abhorainati  a  Pâtre  et  Filio  ac  Spiritu  Sancto,  neenon  et  a 
domno  papa  Romano  sedis  apostolice  et  ab  omnibus  ordinibus  sancte 
Dei  ecclesie  chatholice,  ab  episcopis,  a  presbyteris,  a  diachonibus  et 

1   Rotboldus  cornes  Proïinciœ,  frater  succès-         "  Guillelmus    II ,    Guillelmi    I  et   Adetaidis 
soique  Guillelmi  I.  HLius. 

3  Adelais,  Guillelmi  I  vidua. 


SANCTI  VICTORIS.  21 

ab  omnibus  qui  intra  eam  potestatem  babent  ligandi  solvendique.  Et 
sint  dampnali  in  inferno  inferiori,  cuni  Juda  traditore,  cum  Arrio, 
ctim  Sabellio,  et  cum  omnibus  hereticis  et  infidelibus  Dei,  tam  qui 
faciunt  quam  qui  consentiunt  facientibus.  Hoc  etiam  inserere  placcuit 
micbi,  Pontio  episcopo,  ac  fratribus  meis,  domno  Guillelmo  et  domno 
Fulconi,  ut  quecunque  de  lieredilate  patris  nostri  vel  [matris]  nostre 
parentumque  nostrorum  buic  monasterio  a  pâtre  nostro  et  a  paren- 
tibus  nostris  vel  a  nobis  collatum  est  vel  collatum  fuerit,  si  aliquando 
surrexerit  aliqua  poteslas,  vel  episcopus,  vel  cujuslibet  ordinis  per- 
sona,  qui  aliquid  ab  eodem  monasterio,  vel  ab  eisdem  abbatibus  vel 
monacbis,  auflerre  vel  abstrabere  voluerit,  hoc  vindicare  non  valeat  ; 
quod  si  fecerit,  beredes  ac  successores  nostri  libérant  habeant  po- 
testatem resumendi  ac  recuperandi  ea  que  aufferre  vel  abstrabere 
aliquis  voluerit.  Super  hec  autem  omnia  licentiam  habeant  abbas  ac 
monachi  ejusdem  monasterii  interpellare  eos  qui  banc  scripturam 
nostram  offuscare  voluerint ,  in  omni  regali  curia  vel  ante  domnum 
apostolicum  Rome,  et  reddere  coganlur  in  vinculo  auri  libras  D,  et 
denuo  scriptura  ista  firma  stabilisque  permaneat. 

Scripta  anno  incarnationis  dominice  millesimo  v,  Rodulfus  rex 
Alamannorum  seu  Provintie ,  Johannes ,  gratia  Dei  papa  sedis  apos- 
tolice. 

Rodballus ,  gralia  Dei  cornes ,  firmavit,  voluit  et  consensit  et  manu 
propria  roboravit.  -f-  Signum,  Poncius  episcopus  manu  propria  fir- 
mavit. Adalax,  inclita  comilissa,  assensum  prebuit  et  manu  sua  fir- 
mavit. Guillelmus,  cornes  Provintie,  filius  ejus,  firmavit.  Guillelmus1, 
Tbolose  urbis  cornes,  firmavit.  Ermengardis,  uxor  Rodballi  comitis, 
manu  propria  firmavit.  \Yarnerius,  abbas  Psalmodie,  firmavit.  Gui- 
fredus2,  licet  indignus,  ejusdem  monasterii  opilio  vocatus.  Archinricus, 
abbas  Munli  Majoris ,  firmavit.  Rado  episcopus3  firmavit.  Elmera- 
dus1  episcopus  firmavit.  Domnus  Poncius,  Arelatensis  archiepi- 
scopus,  firmavit.  Pato  abbas  firmavit.  Deodatus  firmavit.  Andréas 
fîrmavit.  Massilius  firmavit.    Ugo  firmavit.  Guillelmus  vicecomes  fir- 

1  Guillelmus  III,  cognomiue  Ta'dlefer.  5  Cujus  sedes  incerta. 

*  Vel  Wifrcdus ,  abbas  Victorinus,  •  Almeradus,  episcopus  Regiensis. 


22  CHARTULARIUM 

mavit.  Fulco,  frater  ejus,  firmavit.  Lanbertus  firraavit.  Radaldus  fir- 
mavit.  Amalricus,  Aquensis  episcopus,  firmavit.  Domnus  Franco  fir- 
mavit. 

16. 

Dos  Sancti  Pétri  hujus  monasterii. 

15  oct.  1040.  Quoniam  spirituali  XPYCTUS  ecclesiam  copulo  sponsam  vocare  di- 
gnatus  est,  jure  a  sanctis  patribus  traditum  credimus,  sancte  ecclesie 
sponsalicium  dari  debere.  Iccirco,  huic  sancte  ecclesie  in  bonorem  sanc- 
torum  apostolorum  Pétri  et  Pauli  et  omnium  apostolorum  in  cenobio 
Massiliensi  constructe ,  die  dedicationis  ejus,  ego  Guillelmus1,  vice- 
comes  Massiliensis,  pro  animé  mee  parentumque  meorum  remedio,  dono 
supradicte  ecclesie,  in  comitatu  Massiliense  ,  in  villa  que  dicitur  Cuja, 
quartam  partem  de  ipsa  villa.  Similiter  et  frater  meus  Fulco,  in  valle 
que  dicitur  Tritis,  uiior  mansos,  cum  omnibus  que  ad  ipsos  mansos  per- 
tinent :  unum  mansum,  in  villa  que  dicitur  Porcilis;  alium  mansum,  in 
villa  que  dicitur  Podium  Lubarium;  tertium  mansum,  in  villa  que 
dicitur  Podio  Nigro;  quartum,  in  villa  que  vocatur  Bolcodenas.  Et 
Guillelmus  de  Grassa  dat  unum  mansum  in  comitatu  Antibolense,  in 
villa  que  dicitur  Muginis,  cum  omnibus  que  ad  ipsum  mansum  per- 
tinent ab  integro  ;  et  in  comitatu  Aquense ,  in  Castro  quod  vocatur 
Podium  Sanguinentum,  quinque  modiatas  de  terra  optima.  Si  quis 
vero  hoc  dolalicium,  etc. 

Anno  ab  Incarnatione  millesimo  xl,  indicione  vin. 

17. 

Sponsalitium  ecclesie  Sancti  Pétri. 

1005.  Divina  auctoritate  sancitum  est  ut  omni  tempore  sancta  mater  ec- 

clesia  bonorari  ex  suis  debeat  rébus,  maxime  quoque  in  consecrationis 
ejus  primordiis.  Iccirco,  ego  Guillelmus,  et  ego  Fulco2,  cedimus  et 
donamus  sancte  matri  ecclesie,  domui  videlicet  Dei ,  et  sacro  sanctoque 

'   Guillelmus  II.  suo,  Guillelmo  I  Massiliensi  vicecomiti,  anuo 

J  Guillelmus  II  et  Fulco,  fratres,  qui  patri     cire.  1004  successerum 


SANCTI  V1CTOR1S.  23 

altari  quod  est  in  honore  beatorum  aposlolorum  Pétri  et  Pauli  conse- 
cratum,  aliquid  de  nostro  alode,  quod  est  in  comilatu  Massiliense,  in 
villa  que  vocatur  Albanea,  ego  videlicet  Guillelmus  unam  modiatam 
de  terra  culta,  et  ego  Fulco  unam  modiatam  de  vinea.  Sane  si 
quis  contra  banc  donationem  venire  voluerit,  aut  nos  aut  heredes 
nostri,  aut  alius  quislibet,  vindicare  non  valeat ,  insuper  reddere 
cogatur  libras  auri  V,  et  de  relico  donatio  ista  firma  stabilisque  per- 
maneat. 

Ego  Guillelmus,  et  ego  Fulco,  fieri  jussimus,  et  testibus  firmare 
rogavimus,  et  manibus  propriis  firmavimus. 

Facta  dônatio  ista  in  monasterio  Massiliensi  Sancti  Victoris,  anno 
incarnationis  Domini  millesimo  v,  indicione  vmi. 

18. 

De  villis  quas  dédit  Pondus  episcopus  Sancto  Victori. 

(Ed.  in  Gall.  christ.,  I,  instr.,  110;  Anliq.   de  Mars.,  I,  371;  Ruffî ,  Dissert,  sur  les  comtes 

de  Provence,  91 .)  » 

Omnipotentis  Dei  opitulante  suffi-agio,  ejusque  inspiranle  clementia,        loos. 
qui  mortem  non  vult  peccatorum  sed  vitam,  ego  Pontius,  nutu  Dei, 
Massiliensis  ecclesie  episcopus,  de  anime  mee  salute  sollicitus,  etc.   .   . 
Elegi  ad  tempus,  in  monasterio  beati  martiris  Vic- 
toris, sub  abitu  monastice  religionis,  degere  humiliatus,  ut  in  eternum 

vivere  possim  exaltatus Hec  igitur  et  alia 

plura  diligenter  pertractans,  ut  pro  terrenis  celestia  adquirere  valeam, 
per  luijus  auctoritatem  scripture,  dono  ea  que  ille  michi  contulit  ora- 
nipotenti  Domino  et  sancto  Victori  martiri ,  ejusque  monasterio 
apud  Massiliam  civitatem  fundato,  aliquid  de  *  bereditate  mea ,  que  v. 

michi  sorte  bereditatis  ac  divisionis  conlingit ,  et  a  progenitoribus 
meis,  Guillelmo  '  et  Bellielde,  michi  jure  bereditario  contingit,  seu  ab 
avunculo  meo'2,  propter  servicium  quod  ego  illi  in  sua  vita  morteque 
gratanter  ac  dévote  exhibui,  ab  eodem  michi,  coram  ydoneis  teslibus, 
data  ac  derelicta  sunt.  Et  bec  omnia  sunt   in  comilatu  Aqueuse,  in 

'  Guillelmus  I,  vicecomes Massiliae.  *  S.  Honoratus  III,  episcopus  Massiliensis. 


24  CHARTULARIUM 

valle  que  nuncupatur  Tritis  :  primo,  in  villa  que  vocatur  Porcilis, 
omnem  meam  partem,  sicut  dixi,  a  genitoribus  meis  vel  ab  avunculo 
meo  michi  derelictara,  cum  omni  integritate  et  absque  ulla  diminu- 
tione,  dono  supradicto  monasterio-,  in  villam  quam  vocant  Puio  Ne- 
roni,  similiter;  in  locura  qui  vocatur  Sancti  Andeoli,  quantum  ibi  per- 
tinet,  similiter  ;  de  villa  quam  vocant  Ollarias,  manifestum  est  quantum 
avunculus  meus  dédit  monasterio  Montis  Majoris,  de  cetero  omnem 
partem  meam  dono  monasterio  Sancli  Victoris;  sed  et  in  comitatu 
Forojuliense,  id  est  in  Fraxeneto,  in  villa  quam  vocant  Ad  Molam  et 
in  apendiciis  et  in  territorio  ejus,  omnem  partem  meam.  In  civitate 
etiam  Arelato,  dono  mansiones  meas,  quas  ego  construxi  et  bedifi- 
cavi,  que  sunt  juxta  Sanctum  Lucianum,  cum  omni  superposito  et 
omni  structura  que  ibi  pertinet.  Hec  autem  omnia  supranominata  et 
suprascripta,  propter  anime  mee  salutem  ac  genitorum  parentumque 
meorum,  dono,  cedo  atque  trado  in  ditione  almi  martiris  Victoris, 
et  in  manus  abbatum  ac  monachorum  presentium  et  futurorum, 
ibidem  perpetim  famulanlium,  ut  ab  bac  die,  sine  interpellatione  ali- 
cujus  hominis,  teneant  et  possideant,  et  pro  peccatis  meis  assidui  in- 
tercessores  existant.  Sane  si  ego  aut  alius  aliquis  bomo,  etc. 

Facta  est  autem  donatio  bec ,  anno  incarnationis  dominice  mille- 
simo  viu,  inditione  vi,  régnante  Rodulfo  rege  Alamannorum  seu  Pro- 
vintie,  et  in  prefato  monasterio  présidente  donmo  Guifredo,  benignis- 
simo  abbate. 

Ego  Pontius,  gratia  Dei  episcopus,  manu  propria  roboravi,  et 
testibus  firmare  rogavi.  Ego  Fulco  firmavi.  Ego  Lanbertus  firmavi. 
Ego  Guillelmus,  filius  Guillelmi,  firmavi.  Ego  Arnulfus  firmavi.  Ego 
Pontius,  filius  Guillelmi,  firmavi.  Pontius,  filius  Attoni,  firmavi.  Leo- 
garda  firmavit. 

19. 

De  vicis  quos  dédit  Fulco. 
(Edd.  Guesnay,  V\ta  s.  Cass.,  563,  et  Ruffi,  Hist.  de  Mars.,  I,  58.) 

19  jun.  1020.      Omnibus   in   Christo   licet   fidelibus,    dum    cannonica  et   aposto- 
lica,  etc.  Igitur  ego  Fulco,  una  cum  uxore  mea,  Odila,  bec  et  alia  consi- 


SANCTI  VICTORIS.  25 

derans,  et  in  manus  Dei  viventis  pro  culpis  meis  incidere  pertimes- 
cens,  tactus  amore  illius,  dono  ei  aliquid  de  his  que  ipse  michi  conce- 
dere  vel  donare  dignatus  est,  ejusque  martiri  Victori ,  monasterio 
quod  situm  est  atque  fundatum  super  ripam  maris,  haut  longe  a  Mas- 
silia  civitate,  nec  non  abbatibus,  sive  monachis,  presentibus  sive  futuris, 
ibidem  servientibus,  pro  remedio  anime  mee  vel  parentum  meorum, 
ut  Deus  omnipotens  dignetur  absolvere  animas  nostras  ab  omni  vin- 
culo  delictorum  et  a  pénis  inferni  liberare.  Imprimis,  dono  totam 
partem  meam  ab  integro,  de  cunctis  rébus  mobilibus  que  deportare 
potest  homo,  vel  ducere  vel  reducere.  Deinde  dono  alodem  meum 
qui  ex  jure  patris*  mei  michi  advenit,  in  comitatu  Aqueuse,  in  valle  f°  ". 
Tritis  :  id  est,  in  villam  quam  vocant  Porcilis,  dono  vi  partem;  et  de 
villa  quam  nommant  Puio  Luberio,  mi1™  partem  ;  de  villa  vero  quam 
vocitant  Puio  Nigro,  vi  partem;  de  villa  vero  quam  dicunt  Bulco- 
dinas,  nu  partem.  In  tali  igitur  tenore,  dono  bec  omnia,  que  supra 
exarata  esse  videntur,  altissimo  Deo  et  sancto  Victori,  ut  quandiu 
vixero  teneam  et  possideam,  et  post  obitum  meum,  sine  ulla  mora  vel 
molestia,  ad  ipsa  casa  Dei,  videlicet  cenobii  almi  Victoris  martiris 
revertatur.  Sane  si  quis,  etc. ,  non  valeat  vindicare  quod  repetit, 
sed  componat  in  vinculo  auri  libras  D,  et  in  antea  donatio  ista  firma 
omni  tempore  stabilisque  permaneat. 

Fada  donatio  ista  anno  incarnationis  Domini  anno  millesimo  xx, 
indicione  m,  in  mense  junio,  xm  kalendas  Julii,  lima  xxm,  in  prima 
feria ,  in  castrum  Fossis,  régnante  Domino  nostro  Jhesu  Christo 
ubique,  et  in  Alamanna  seu  Provinlia  Rodulfo  rege. 

Ego  Fulco,  qui  hanc  donationem  dedi,  firmavi  et  firmare  rogavi. 
Odila,  uxor  mea,  firmavit.  Guido  firmavit.  Fulco  de  Aquis  firmavit. 
Pontius  Pelet  firmavit.  Ysmodo  de  Taradell  firmavit.  Guitardus  Mala 
Aura  firmavit.  Pontius  episcopus  firmavit.  Guillelmus ,  frater  ejus, 
firmavit.  Aicardus,  frater  ejus,  firmavit.  Jozfredus  Mala  Parti  firmavit. 
Guiquirannus  cannonicus  firmavit.  Stephanus  cannonicus  firmavit. 
Lanbertus  cannonicus  firmavit.  Guillelmus  firmavit.  Iterius  firmavit. 
Lanbertus  de  Solario  firmavit.  Alius  Lanbertus  firmavit. 


26  CHÀRTULARIUM 

20. 

De  orto  et  molendino. 

cire.  1030.  Ego,  in  Dei  nomine,  Guillelmus ,  vicecoraes  Massilie,  siinul  et 
dater  meus,  Fulco,  una  cum  filiis  nostris  et  uxoribus,  facimus  doua- 
tionem  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori,  glorioso  martiri,  ejusque 
nionasterio,  de  molendino  qui  est  situs1  justa  fluvium  Vuelne,  ex 
eadem  Vuelna  ubi  Gerenus  fluvius  cadit  in  bedalle  de  supradicto 
molendino,  ad  guadum  Vuelne  per  quod  itur  ad  Carvilianum,  terras 
Sancti  Victoris.  Et  donamus  omnia  que  sunt  inter  ipsum  bedal  et  ulte- 
riorem  ripam  de  supradicta  Vruelna,  a  molendino  de  Petronilla  usque 
in  Gerrenum  et  ad  supradictum  guadum,  cum  omni  integritate. 

Igitur  ego  Guillelmus  firmavi.  Fulco  fnmavit.  Stepbana  firmavit. 
Odila  firmavit.  Guillelmus  firmavit.  Pontius2  episcopus  firmavit.  Ai- 
cardus  firmavit.  Gauzfredus  firmavit.  Stepbanus  firmavit.  Bertrannus 
firmavit.  Petrus  firmavit.  Hii  omnes,  filii  Guillelmi  vicecomitis,  et 
multi  alii  similiter  firmaverunt. 

De  decimo  molendini. 

Igitur  ego  Pontius,  gratia  Dei,  Massiliensis  episcopus,  cum  con- 
sensu  clericorum  meorum,  facio  donationem  Deo  et  sancto  Victori 
martiri,  ejusque  monasterio,  de  omni  decimo  supradicti  molendini, 
sive  ortorum  et  pratorum  vel  arborum  et  omnium  omnino  rerum 
que  in  supradicto  termino  monacbi  Sancti  Victoris  bedificaverunt,  ut 
omni  tempore  monacbi  teneant  et  possideant,  absque  ulla  contra- 
rietate ,  et  pro  nobis  apud  Deum  intercessores  existant.  Si  quis 
vero,  etc. 

Amelius  cannonicus  firmavit.  Cleophas  firmavit.  Pontius  canuonicus 
firmavit.  Pontius  cannonicus  alius  firmavit.  Guicbirannus  cannonicus 
firmavit.  Stepbanus  cannonicus  firmavit. 

'  Posteriore  manu  suprascriptum  est  :  quod        s  Pontius  II  de  Massilia. 
est  situm. 


SÀNCTI  VICTORIS.  27 

21. 

De  molendino  Vuelne  et  decirao. 

Cum  temporibus  liqueat  antiquioribus  donationem  cunctain  sine  cire  1030. 
ulla  titulatione  valuisse,  et  stabilitatis  rigore  sui  viguisse,  modérais 
tamen  temporibus  legalibus  edictis  constat  aliter  stabilitum,  nullam 
donationem  *  videlicet  sine  litteralibus  gestis  valere  sanecitum.  Quo-  vo. 
circa ,  ego  Willelmus,  et  ego  Fulco,  donanuis  aliquid  gestis  alli- 
gatum,  timoré  compulsi  nostri  Redemptoris,  monasterio  Sancti  Vic- 
toris,  hoc  est  de  ipso  molendino  quem  monacbi  hedificaverunt  cum 
magno  labore ,  et  multis  sumptibus  construxerunt  super  fluvium 
Vuelne,  in  locum  quem  vocant  ^adum  de  Margarila,  ipsam  terciam 
partem  que  pertinet  ad  potestatem,  et  ipsum  bedal,  et  tota  terra  que 
continetur  infra  ipsum  bedal,  sic1  procedit  ipse  rivus  de  bedal  de 
ipsa  matre2,  et,  circumacto  molendino,  cadit  in  ipsam  matrem.  Quic- 
quid  voluei  int  inde  agere  ipsi  monacbi,  potestatem  et  licentiam  dona- 
mus,  videlicet  ego  Guillelmus,  et  ego  Fulco,  donatores,  et  filii  nostri 
uxoresque  nostre.  Si  quis,  etc. 

Ego  Pontius,  ecclesie  Dei  Massiliensis  episcopus,  aliquid  eidem  ec- 
clesie ex  rébus  pertinentibus  monasterio  excellentissimi  Dei  martiris 
Victoris  dono  gestis  alligatum,  boc  est  decimum  quod  est  in  territo- 
riolo  jnxta  rivum  Vuel.na  nomine  dictum,  si  forte  ibi  aliquid  babetur 
quod  eidem  ecclesie  Dei  pertinere  videtur  ;  ita  ut  nullus  inquietare 
amplius  audeat,  vel  modo  viventium,  vel  nobis  in  posterum  succeden- 
(ium.  Et  boc  territoriolum  ita  est  consortatum  :  ex  meridiana  parte, 
ipsius  rivi  predicti  aqua  decurrente;  ab  oriente  vero,  aqua  ipsius  mo- 
nasterii  molendini  ab  ipsa  matre  dirivata;  ad  occasum  directim  de- 
fluente,  quoadusque  ad  molendinum  deflectitur,  et  bine  ad  matrem 
reverlitur. 

Ego  Pontius  episcopus  firmavi  et  lestes  firmare  rogavi.  Ego  Guil- 
lelmus   vicecomes    firmavi,    et  uxor  mea,  Stephana,   firmavit.   Ai- 

'  Fort,  corrig.,  s'uut.  *  I.  e.  fluvius  unde  aqua  est  bedalis  derivatur. 


cire.  Î030. 


28  CHARTULARIUM 

cardus,  filius  Guillelmi,  firmavit.  Stephanus  firmavit.  Bertrannus  fir- 
mavit. 

Postea  vero  cannonici  ipsius  civitatis  Iibentissime  et  laudaverunt  et 
firmaverunt,  scilicet  Stephanus  atque  Pontius  et  ceteri.  Volveradus 
firmavit.  Guidbertus  firmavit,  et  frater  suus,  Lagetus,  firmavit.  Lam- 
bertus  firmavit.  Pontius  Sigfredi  firmavit.  Guifredus  firmavit,  et  ceteri 
milites  firmaverunt. 

22. 

De  Piscibus  Vulne. 

Ego  Pontius  Massiliensis  urbis  episcopus,  et  dommis  Guillelmus, 
pater  meus,  et  domnus  Fulco,  avunculus  meus,  utrique  vicecomites 
Massilienses,  cum  uxoribus  suis  et  filiis,  pro  remedio  nostrarum  ani- 
marum,  donamus  Domino  Deo  et  Sancto  Victori  Massiliensis  monas- 
terii  et  habitatoribus  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quam  futuris,  ab  eo 
loco  quo  influit  Gerrenus  in  Vuelna,  aquam  de  Vuelna,  usque  ad  eum 
locum  quo  ipsa  Vuelna  intrat  in  mare,  ad  piscandum  omni  tempore, 
ita  ut  nullus  présumât  piscari  in  ea  sine  jussione  eorum.  Si  quis 
autem,  etc. 

23. 

Carta  Honorati,  episcopi  Massiliensis,  et  clericorum  suorum,  de  honoi'e  quam  reddidit 
sancto  Victoris  martiris  ,  monasterii  Massiliensis. 

(Ed.  in  Gai/,  christ.,  I,  108,  et  in  Anûq.  de  Mars.,  I,  348.) 

31    OCt-  •  .,..,,„....,..  „  r,  • 

c. 965-977.  In  nomme  sancle  et  îndividue  Irimtatis,  simpucique  Deo,  Patri  et 
Filio  Spirituique  Sancto.  Honorants',  gratia  Dei,  sancte  sedis  Massi- 
liensis episcopus.  Sumi  pastoris  vestigia  sequentes,  etc. 

Igitur,  ego  jam  dictus  Honoratus  episcopus,  cum  clericis  meis, 
divini  accensus  amoris2  atque  gloriam  retributionis  omni  affectu  desi- 
derans,  in  honore  Dei  omnipolentis  sanctique  Victoris  martiris  con- 
gregationem  monachorum  secundum  regulam  sancti  Benedicti,  in 
abbatia  ejusdem  beati  Victoris  constitui  optamus,  ut  pro  me,  succes- 

4  S.  Honoratus  III ,  cire   948  —  977.  *  Fort,  suppl.  igné. 


SANCTI  VICTORIS.  20 

sorumque  nostrorum,  et  pro  statu  ecclesie  nostre,  cotidie*  intercédant  f  8. 
ad  Dominum,  ut  Domini  pietas  nostrorum  peccaminum  nobis  indul- 
geat  et  concédât  vitam  eternam.  Et,  ut  ibi  utilius  possint  regulariter 
vivere,  ex  terra  que  ad  eandem  abbaliam  pertinere  dinoscitur  aliquid 
eis  concedimus  :  boc  est  terra  culta  et  inculta,  pratis,  pascuis,  garricis, 
aquis,  aquarum  ductibus  eorum  vel  reductibus;  et  est  ipsa  terra  in 
comitatu  Massiliense ,  in  giro  ejusdem  ecclesie  beati  Victoris.  Con- 
sortes  :  de  duos  latus ,  litus  maris  ;  de  alio  latus ,  fontem  et  montem 
quem  nuncupant  Guardiam,  et  viam  juxta  locum  quem  vocant  Para- 
disum.  Et  concedimus  eis  ecclesiam  Sancti  Damiani,  cum  omnibus 
apendiciis  suis;  et  est  ipsa  terra  terminata,  de  uno  f[r]onte,  balma  que 
dicitur  Cunilio,  usque  ad  illam  baluiam  vel  ad  illum  strictum  que  di- 
citur  Culnitio;  et  de  illo  stricto  vel  ipsa  balma,  sicut  ille  mons  vadit 
usque  ad  illum  monlem  qui  est  super  valle  que  dicitur  Scura,  sicut  ipse 
mons  aquam  vergit  usque  in  canalia;  et,  de  uno  latus  et  alio  fronte, 
ipsum  mare  que  vadit  in  circuilu  ;  et,  de  alio  vero  latus,  de  ipsa  balma 
de  Conilio,  sicut  illa  strata  publica  descendit  in  Gurgo  Nigro,  sicut  ipse 
rivus  Arannus  discurrit  usque  in  mare.  Et,  in  alio  loco,  concedimus 
eis  ecclesiam  Sancte  Eufemie,  vel  quantum  ad  eam  pertinere  videtur  ; 
et,  in  alio  vero  loco ,  villa  que  dicitur  Lainairolas,  terciam  partem  de  ' 
ipsa  villa,  et  de  ipsa  valle,  et  de  omnibus  que  eis  pertinent  cum  ipsa 
valle  que  dicitur  Lisola;  et,  in  terminio  de  Castro  Marigana,  ecclesiam 
que  est  fundata  in  bonore  sancti  Victoris,  cum  omnibus  apendiciis 
suis,  cum  ipsa  terra  que  dicitur  Agausa;  et,  in  alio  loco,  valle  que  no- 
mmant Judaica,  cum  vineis  et  campis  vel  quantum  ad  illam  vallem 
pertinet;  et,  in  alio  loco,  in  valle  Prato  Longo,  vineas  mior,  et  surit 
nomina  laboratores  ipsorum  :  Aicardus,  et  Gonbertus,  et  Mercorinus, 
et  Grimaldus;  et,  in  alio  loco,  in  comitatu  Aqueuse,  in  terminio  de 
castro  Lambisco,  ecclesiam  sancti  Victoris  cum  omnibus  adjacenciis 
suis;  et,  in  ipso  comitatu,  in  terminio  de  valle  Vallavense,  terciam 
partem  de  quantum  ad  ipsa  valle  pertinet;  et  in  comitatu  Senescience, 
in  terminio  de  castro  Petra  Castellana ,  terram  quantum  pertinet  ad 
beatum  Victorem,  intègre  concedimus;  et  in  alio  loco,  in  terminio 
Aquense,  villa  que  dicitur  Filciaco,  cum  apendiciis  suis,  id  est  Melno, 


30  CHARTULARIUM 

Trobio,  vel  alio  Trobio,  quantum  ad  ipsas  villas  pertinet,  concedimus 
eis  ;  et  in  comitatu  Forojubense ,  in  terminio  de  Castro  Grudignone , 
terrain  quantum  pertinet  ad  bealum  Victorem  ;  et  in  comitatu  Ucetico, 
in  villa  Agnaniga,  cum  omnibus  apenditiis  suis.  Igitur  ego  jam  dictus 
Honoratus  episcopus,  cum  clericis  meis,  concedimus  vobis  licentiam 
ad  inquirendam  terram  sancti  Victoris,  quam  nos  non  sumus  posse- 
suri;  et,  ubi  eam  inveneritis,  licentiam  babeatis  interpellare  et  tenere 
eam,  sine  ulla  interpellatione  de  ullo  episcopo.  Hec  omnia  supra 
inserta  cum  ecclesiam  sancti  Victoris ,  in  qua  ipse  requiescit,  teneant 
et  possideant  monacbi  qui  in  ea  babitaverint,  et  in  ea  regulariler  de- 
servierint,  jure  perpetuo,  absque  ulla  contrarietate,  quicquid  ad  ipsam 
ecclesiam  advenerit.   Sane,  si  quis,  etc. 

Acta  carlula  ista  in  Massilia  civitate  publiée,  régnante  Gonrado  ' 
rege,  feria  nu,  n  kalendas  novembris. 

Signum  domni  Honorati,  qui  cartulam  islam  fieri  jussit,  et  teslibus 
firmare  rogavit,  et  manu  sua  firmavit.  Signum,  Deodatus.  Signum,  Ni- 
cecius.  Signum,  Autardus.  Signum,  Marinus.  Signum,  Dominicus.  Si- 
gnum, Folcardus.  Signum,  Riculfus.  Signum,*  domnus  Guillelmus, 
frater  suus,  vicescomes,  et  uxor  sua,  Biliildis,  voluerunt  et  consen- 
serunt,  cum  filiis  suis,  Pontio  et  Guillelmo.  Domnus  Guillelmus  cornes5 
firmavit. 

24. 

De  vinea  çcclesie  et  custodum. 

1045.  In  sancte  et   individue  Trinitatis  nomine  et  honore.  Ego  Guillel- 

mus3, vicecomes  Massiliensis,  et  uxor  mea,  Stepbana,  et  filii  mei,  Ste- 
pbanus  videlicet  et  Bertrannus  et  Petrus,  donamus  ecclesie  sancti 
Victoris  sancteque  Marie  et  sanctorum  apostolorum  Pétri  et  Pauli, 
quorum  altaria  constant  in  eadem  ecclesia  dicata,  très  modiatas  vi- 
nearum,  cum  ipsis  hominibus  qui  eas  plantaverunt  et  hedificaverunt, 
quatinus  eodem  vinculo  eodemque  usu  atque  conventu  sint  ipsibedi- 

1  Conradus,  filius  Rodulphi  II,  rex  Arela-     mitis;  qui  Guillelmus  jam  a.  965  cornes  dice- 
tensis  937  —  993.  batur.  Vid.  inf.  n.  29. 

9  Guillelmus,  filius  Bosonis  Provinciœ  co-         l  Guillelmus  II. 


SANCTI  VICTORIS.  31 

ficalores  huîc  supradicte  ecclesie,  cum  suis  porcionibus  sortibusque, 
illecti  atque  ligati,  uti  sunt  nobis  donatoribus,  ut  abhac  die  et  dein- 
eeps,  non  sit  illis  potestas,  licentia  vendendi  suas  partes,  sine  consilio 
sacriscrinii  vel  custodis  predicte  ecclesie.  Constat  vero  predictam  do- 
nationem  eo  ordine  esse  factam  predicte  ecclesie,  precipue  pro  re- 
medio  animarum  nostrarum ,  partim  vero  sumendo  aliquid  ecclesie 
ejusdem  pecunie,  videlicet  sexaginta  solidos ,  ut  ipsius  ecclesie 
sacriscrinii  custodesque  semper  fructum  usumque  earundem  predic- 
tarum  vinearum  babeant,  teneant  possideantque  ad  proprium  jus  do- 
miniumque  sacrarii  predicte  ecclesie.  Quicquid  enim  sancte  ecclesie 
tribuitur,  illi  proficuum  creditur,  cui  officio  deputetur  a  quo  impen- 
ditur,  precipue  tamen  illud  quod  sic  specialiter  famulitio  sanctis  alta- 
ribus  subrogatur.  Unde,  ut  supra  dictum  est,  per  omnia  cedimus, 
donamus  atque  transfundimus  supradictas  vineas  (que  vinee  sunt  in 
territorio  Massiliensi,  in  valle  ecclesie  sancti  Justi;  et  ex  parte  australi, 
junguntur  vel  adberent  vie  publiée  que  ad  ecclesiarn  sancti  Justi 
ducit  a  civitate  ;  ab  oriente,  adberent  rivo  Gerreno,  ab  aquilone,  terre 
ecclesie  sancti  Justi;  a  meridiana,  vinee  episcopi  Tbolonensis  laudati); 
predicte  ecclesie  sacrario,  ut  in  posterum  perpetualiter  et  inconvulse 
habeantur  et  possideantur,  ut  dictum  est,  ab  eodem  et  a  custodibus 
ejus.  Ego  Gauzfredus',  marcbio  sive  comes  Provincie,  liane  dona- 
tionem  manu  propria  dono  sive  firmo,  et  testes  ut  firment  libentissime 
rogo.  Si  quis  tamen  (quod  absit)  contra  banc  donationem  venerit  vel 
obstiterit,  obtinere  illud  non  valeat  quod  apetierit  ;  sed  cogatur  in  vin- 
culo  exsolvere  auri  libras  X  optimi. 

Facta  donatio  ista  est  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xlv, 
indicione  xm. 

Ego  Guillelmus  vicecomes ,  et  uxor  mea  predicta,  et  predicti  filii 
nostri  hanc  donationem  fieri  voluimus,  et  propriis  manibus  firma- 
vimus,  et  firmare  rogavimus.  Stepbanus,  Guillelmi  lilius,  firmavit.  Ber- 
trannus  et  Petrus,  filii  ejus,  firmaverunt.  Wirannus  firmavit.  Alteman- 
nus  firmavit. 

1  Gaufridus  I,  filius  Guillelmi  Iï,   comitis  Provinciic. 


32  CHARTTJLARIUM 

25. 

Sponsalitium  Sancte  Crucis. 

oirc.  1045.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis,  Patris  nempe  et  Filii  Spiri- 
tus  quoqueSancti.  EgoGuillelmus1,  vicecomes  Massiliensis,  pro  remedio 
anime  mee,  uxorisque  mee  ac  fîliorum  meorum,  feci  hedificare  eccle- 
siam,  que  est  sita  juxta  ecclesiam  sancti  Pétri,  Massiliensis  monasterii, 
ad  sinistram  partem  ;  et  in  honore  Dei  et  sancte  Crucis  eam  rogavi 
consecrari,  et  ipsi  in  dotem  et  in  sponsalicium  medietatem  de  Cesa- 
resta,  quam  tenebam,  donavi.  Et  ipsam  ecclesiam  ipsamque  medieta- 
tem de  Ceseresta  donavi  sancto  Victori,  Massiliensis  monasterii,  et  ha- 
bitatoribus  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quam  futuris,  ea  scilicet 
ratione  ut  illi  babeant,  teneant  et  possideant,  sine  ulla  inquietudine, 
ut  pro  nobis  preces  ad  Dominum  fundant  assidue.  Quod  si  aliquis 
p>  9.  fueritita  diabolica  instigatione*  agitatus,  ut  velit  istud  donum  evacuare, 
aut  in  alico  decurtare,  non  valeat  quod  quesivit  vendicare,  et  cogatur 
xx  auri  purissimi  libras  supradictis  babitatoribus  Sancti  Victoris  exsol- 
vere,  et  insuper  incurrat  iram  Dei  omnipotentis,  qui  dicit  :  «  Michi 
vindictam,  et  ego  retribuam  s.  » 

Poncius  ,  episcopus  Massiliensis,   firmavit.  Stephana3  firmavit.  Pon- 
tius  ISemausensis  firmavit.  Porcelletus  firmavit.  Atanulfus  firmavit. 

26. 

De  tolneo  de  Legunio. 

(Ed.  in  Gali.  christ.,  I,  instr.  107.) 

2  jni.  84b.  In  Christi  nomine.  Judicium  seu  et  notamen  donationis,  qualiter  vel 
quibus  presentibus  multisque  bonis  bominibus,  qui  subter  erunt  scrip- 
turi  vel  firmaturi.  Ubi  adveniens  Alexandrius,  advocatus  Àlboini' 
episcopi,  vel  de  ipsa  casa  .Dei  sancti  Victoris  martiris,   Massiliensis, 

1   Guillelmus  II.  *  Stephana,  Guillelmi  II  vicecomitis  secunda 

«  Rom.,  XII,  19;  Hebr.,  X,  30.  uxor,  Pontiï  episcopi  no-verca. 

*  Alboinus,  episcopus  Massiliensi». 


SANCTI  VICTORIS.  33 

in  Cadarosco  villa ,  in  mallo  publico  ante  Rothbertum,  vicarium  de 
viro  illustri  Adalherto  comité,  et  tam  scavinis,  tam  romanis  quam  sa- 
licis,  vel  judicibus,  qui  cum  ipsis  ibidem  aderant,  id  est  Yosepb,  INor- 
taldo,  Elephanto,  Odilone,  Wildemare,  Bertelaico,  Regenardo,  Deo- 
dato,  Ansulfo,  Fulcardo,  Elfaldo,  Martino,  Homine  Dei  Victore, 
Donato,  Teutbberto,  Teufajiio,  Balsamo,  Rachio,  Aaron,  INecleranno, 
Gaudentio,  Abone,  Benedicto,  Maccbone,  Lubone,  Flodoveo,  Godo- 
berto,  vel  etiam  quam  pluribus  aliis  bonis  bominibus,  qui  cum  ipsis  in 
mallo  publico  aderant.  Jbique  veniens  Alexandrins,  advocatus  Albuini 
episcopi,  vel  de  ipsa  casa  Dei  sancti  Yictoris,  monasterii  Massiliensis, 
qui  se,  per  manum  fidejussoris  sui,  Berlelaigi,  de  satis  dando  tbelonio1 
qualiler  reclamavit';  et  interpellavit  aliquem  bominem,  nomine  Gui- 
nifredum,  advocatum  Rotliberti  vicarii,  dicens  eo  quod  sui  hommes, 
unde  Guinifredus,  advocatus  Rothberli  vicarii,  non  redderet  sumptus, 
sicut  prestantissimus Pipinus  rex,  velCarolusrennenis3,  pius,  augustus, 
vel  etiam  Ludovicus,  ac  Lolharius,  ulerque  imperatores,  per  suis  precep- 
lis,  singuli  ad  ipsam  predictam  casam  Dei  sancti  Victoris,  ad  luminaria, 
condonaverunl  ipsum  tbeloneum  de  villa  Leguino,  vel  quicquid  ibidem 
ad  eorum  fiscum  perlinere  debebat  concesserant,  tam  terrenis  quam 
etiam  navigantibus,  ipsius  bominis  '  Rolbberli  preserunt  et  saziave- 
runt  malo  ordine  et  contra  legem5,  unde  legem  subire  et  incurrere  de- 
bent.  Sed  ipse  Guinifredus  advocatus  seniori  suo  Rotbberto  in  respon- 
sis  suis  dixit,  quod  in  bac  causa  non  sic  veritas  se  baberet,  pro  eo  quod 
quantum  ipsi  bomines  Rolbberli  de  ipso  tbeloneo  preserunt,  suus 
antecessor,  nomine  Frodingus,  inde  vestilus  fuerat.  Sed  ipse  Alexan- 
drius,  advocatus  sancti  Victoris,  preceptis  supra  memoralis  regum  vel 
imperatorum  ibidem  manibus  ad  relegendum  ostendil,  et  quomodo 
supra  memorati  reges  seu  etiam  imperatores,  in  luminaribus  ecclesie 

1  l'oit,  suppl.  :  obtulii.  Leguini  villœ,  ab  imperatoribus  ecclesise  sancti 

1  Id   est    vicarius  ,    contra   quem    litigabat  Victoris  condonatum  (de  quo  dono  vid.  sup., 

cpiscopus.  n.    Il    et    13),   minus  juste  al)  liomiiiibus  vi- 

Fort.  corrig.  :  serenisaimus .  carii  fuisse    perceptum.,   quorum  sumptus  (id 

*  Fort,  corrig.  :  nomine.  est  ,    pecuniam  sic  ab  eis  collectant)  ipse  vica- 

"  Nisi  fallimur,    hnjusce    loci    seusus   est:  rius  restituere  recusabat. 

Advocatus    episcopi     conqueritur     tbeloneum 

I.  S 


34  CHARTULARIUM 

sancti  Victoris,  vel  ei  servientibus,  collatum  habebant,  et  ipsi  precepti 
ex  cunctorum  anulis  impressiones  manifeste  gestant.  At  tune  ipse  pre- 
fatus  vicarius  ipsos  pagenses  per  eorum  sacramentum  jurare  fecit,  ut 
quicquid  de  hac  causa,  inter  ipsa  casa  Dei  sancti  Victoris  vel  ipso  ad- 
vocato  Rothberti  vicarii,  nomine  Guinifredo,  quicquid  de  ipso  predicto 
tbeloneo  in  veritate  scirent,  dicere  vel  secernere  in  veritate  deberent. 
Quod  et  ita  fecerunt.  In  primis  juravit  Bertelaigus,  Homo  Dei,  Manas- 
ses,  Raganardus,  Arnulfus,  Martinus,  Victor,  Geiraldus,  Macchon, 
Enserannus,  alius  Raganardus,  Yonatba,  Gislao,  Yacob,  Georgius, 
Agilmars,  Benedictus,  Villemaris,  Ison,  Ingobertus.  Post  istum  sacra- 
mentum, facta  legibus  discussione  ,  unusquisque  per  se  interrogati  vel 
discussi  fuerunt.  Et  sic  unianimiter  testimoniaverunt,  et  dixerunt  per 
illud  sacramentum,  quod  ipsi  juratum  babebant,  quod  diebus  vite 
eorum  et  temporibus  Leibulfi  comitis,  qualiter  in  ipsis  preceptis  con- 
tinebatur,  taliler  ad  ipsam  casam  Dei  prefatam  de  ipso  theloneo  semper 
viderant,  qualiter  vicedominus  vel  ejus  ministerialis  sancti  Victoris 
cum  suos  participes  in  omnibus  ordinassent,  absque  blandimento  de  co- 
mitibus  *  vel  vicariis  Arelatensibus.  At  tune  ipse  vicarius,  nomine  Roth- 
bertus,  vel  suus  advocatus,  nomine  Guinfredus,  in  omnibus  ibidem 
concrediti  fuerunt,  quod  quantum  de  ipso  theloneo  vel  fisco  injuste 
abstultum  fuerat,  ipsi  uterque,  Rotbbertus  et  suus  advocatus,  pro 
eorum  gadio,  secundum  legis  ordinem,  Alexandrio,  advocato  sancti 
Victoris,  vel  Albuino  episcopo,  in  omnibus  suos  gadios  condonave- 
runt.  Propterea  Alexandrio,  advocato  supradicte  ecclesie,  necesse  vel 
oportunum  fuit,  ut  notitiam  seu  et  indicium  firmitatis  sibi  exiberi  de- 
buisset;  quod  ita  et  fecerunt.  His  presentibus  actum  fuit,  quorum  robo- 
rationes  vel  signacula  subter  tenentur  inserta. 

Facta  notitia  bec  vin  kalendas  Àugusti,  anno  v  imperii  domni  nostri 
Lotbarii  inrperaloris,  inditione  vi. 

Joseph  presens  fuit.  Elefantus  presens  fuit.  Wildemarus  presens  fuit. 
Theutberlus  interfuit.  Odilo  interfuit.  Gandentius  presens  fuit.  Arnulfus 
presens  fuit.  Et  multi  alii  interfuerunt. 


SANCTI  VICTORIS.  35 

27. 

Redditio  de  villa  Carviliano. 

lu  nomine  Domini  Jbesu  Ghristi,  salvatoris  nostri.  Ad  notitiam  pre-  Cire.  1020. 
seutium,  nec  non  etiani  bominum  sequentium,  cupientes  perveniri,  et 
ad  Dei  scieutiam  volentium,  villa,  que  Carbilliamis  dicilur,  et  que  an- 
tiquitus a  nobilissimo  virq  Sigofredo ,  cum  Erleuba,  uxore  sua,  cartis 
et  iudiciis  evidentissimis,  pro  suarum  redemptione  animarum,  saucti 
mouasterio  Yictoris  oblata  in  belemosinam  traditur,  iterum,  longo 
post  tempore,  destructif  monasterio,  ab  eodem  loco  saucto  subtracta, 
et  a  quibusdam  hominibus  injuste  diu  possessa,  modernis  temporibus, 
qualiler,  Deo  auxiliante,  et  nobilissiiuis  viris,  Wilelmo  scilicet  et  Ful- 
cone1,  fratre  ejus,  zelo  Dei  acceusis,  id  agentibus,  eidem  saucto  loco 
sit  restituta,  bis  scriptis  indere  statuimus,  Quadam  itaque  die,  tempore 
Quadragesime,  quando  boulines,  qui  ebristiano  censentur  nomine, 
solet  religio  nominis  bujus  non  modo  suadere  pravis  ab  actibus,  quin 
ymmo  ab  ipsis  rerum  terrenarum  communibus  temperare  curis,  resi- 
dentibus  bujusce  causa  religionis  supradictis  principibus  ,  altero  juxta 
sedem  Massilienser"  ,  altero  in  monasterio  sancti  Victoris  ;  quidam 
fralres  monasterii  ceperunt  mutuo  loqui,  quod  licentiam  a  Deo  nobis 
collatam  loquendi  apud  principes  neglegi mus,  presertim  cum  reliquo 
totius  auui  tempore  non  suppetat  facultas.  Requiranlur  ergo  carte  que 
continentur  in  sacrariis,  et  videamus  si  forte  quid  repperialur  in  eis  de 
terris  sanctuariis,  quod  diu  substractum  a  jure  altaris  possideatur  ai» 
bominibus  vite  secularis,  quodque,  cum  adjutorio  Dei  omnipotentis,  et 
eormn2  prudentibus  consiliis,  possit  restitui  jura  altaris.  Quod  ita, 
favente  Deo,  factum  est.  Nain  quedam  antiqua  inventa  est  carta,  in 
qua  continebatur  quod  supradictus  vir  nobilissimus,  Sigofredus,  et 
uxorejus,  Erleuba.  predictam  villam,  pro  redemptione  animarum  sua- 
rum, dederant  monasterio  sancti  Victoris,  tempore  Hlotarii  impera- 
toris3.  Qua  perlecta,  in  auribus  principum  et  eorum  karissimarum  con- 

1  Guillelmus  II  et  Fulco  ,  vicecoroiles  Mas-         *  I.  e.  principum. 
»iliac.  »'  Sigofredi  chartam  habes,  p.  39,  n»  28. 


36  CHARTULARIUM 

jugum  ',  laudaverunt  virum,  qui  lantum  monaslerio  contulerat  donuni. 
Et  promiserunt  se,  pro  amore  Dei  et  sancti  Victoris,  ipsos  homines 
prius  justitiaturos  quam  inde  colligerent  fructus  venturos.  Tercio  nam- 
que  die  ante  festivitatem  sancti  Johannis  Babtisle2,  idem  homines,  qui 
se  dicebant  alodarios,  ante  potestates  fidejussores  dedenmt,  ut,  trans- 
acla  sancti  apostoli  festivitate  Pétri3,  redderent  aut  defenderent.  Qui- 
bus  visum  est  quasi  deliramentum ,  nec  curaverunt  illud  altendere 
plevimentum  ;  unde,  illum  transgredientes  terminum,  petierunt  sibi 
aliud  spatium ,  in  quo  possent  facere  exagium.  Quo  peracto ,  Dei 
judilium  contra  se  videntes,  recesserunt  dolentes.  Adhuc  aliud  presu- 
mentes,  quamdam  mulierculam  assumentes,  juvare  fecere,  dicentes 
quod  illud  predium  justius  essent  illi  possidentes  quam  advocarii 
sancli  Victoris  î-equirentes.  Sed  quia  illa  juratio  non  fuerit  jusla,  raox 
probavit  manus  mulieris  exusta.  Sed  illi  aliud  viderunt ,  aliud  retule- 
runt,  et,  post  sancti  Victoris  sollempnilatem4,  placitum  mutaverunt, 
atque  in  ipsam  terram  se  ituros  dixerunt,  ibique  eam  defendere  aut 
reddere  promiserunt.  Monacbi  vero  ut  audierunt,  arcbam  sancti  Vic- 
toris illuc  detulerunt,  et  tribus  diebus  totidemque  noctibus  illic  cum  ea 
manserunt.  Sed  supradicti  homines  quod  promiserant  non  attende- 
runt.  Domnus  ergo  episcopus  civitatis  s,  audito  de  monachis  ad  rever- 
tendum  induratis,  consilio  utriusque  potestatis6,  perrexit  ad  eos  causa 
karitatis,  et  cum  eis  loquutus  est  blande  satis  :  «  Qnid,  fratres  mei,  hic 
statis?  Mandat  vobis  meus  pater,  et  domnus  Fulco,  ejus  frater,  cras, 
hora  prima  diei,  reducite  arcbam  martiris  in  domum  Dei;  et  nobis 
revertentibus  fmietur  causa  hujus  rei.  »  Quod  ita  et  faclum  est.  Igitur, 
causa  tantisper  dilata ,  et  post  festa  sancte  Marie  est  translata.  Verum, 
béate  Marie  mox  celebrata  nativitate7,  monacbi  abierunt  in  civitatem , 
interpellantes  de  hoc  utramque  potestatem.  Qui,  hominibus  vocatis, 
loquuli  sunt  ad  eos  dure  salis  :  «  Inimici  veritatis,  quousque  servos 
Dei  fatigatis?  Si  vera  est  vestra  possessio  hereditatis,  precipimus  ut 
statim  defendatis.  Quod  si  ita  non  esse  putatis,  jam  reddite  in  manu 

1  Guillelmus  et   Fulco,    vicecomites  ;   Ste-         *  21  jul. 

phana  et  Odila,  uxores  eoruni.  «  Pontius  II,  filius  Guillelmi. 

"  2I  J""-  e  Fulconis  videlicet  et  Guillelmi. 

S  29jim.  7  8sept. 


SANCTI  VICTORIS.  37 

abbatis.  »  Quidam  auteni  eorum,  per  judicium  veritatis  cognoscentes 
se  injuste  eam  possedisse  salis,  conlinuo  dereliquerunt  in  manu  ab- 
batis. Sed  alii,  in  obstinatione  perdurantes,  abierùnt,  fidem  dantes 
in  crastino  se  non  defuturos  defensantes.  Monacbi  vero  ,  altéra  die, 
matutinis  celebratis,  inox  tulerunt  arcbam  Victoris  beati,  et  venerunt 
ante  civitalem  in  médium prati,  duoque  secum  advocati,  carlam  ipsius 
alodis  defendere  parati,  cura  ecce  plurima  multitudo  ipsius  urbis, 
utriusque  sexus,  mixtis  t urbis,  venerunt  ad  martiris  arcbam  poplitibus 
curvis.  Tune  ita  domnus  Wilelmus  *  vicecomes  loquutus  est  ad  illos  r  10. 
alodarios  oranes  :  «  Admoneo  vos  ut  servos  Dei  ultra  non  fallalis,  aut 
vestra  calliditate  decipere  cupiatis,  ne  forte  iram  Dei  incurratis ,  et  in 
conspectu  ejus  cadatis.  »  Similiter  domna  Stepbana,  uxor  ejus  ,  et 
domna  Odila,  uxor  fratris  ejus,  fidèles  sancti  Victoris,  agebant  onmi- 
modis  quatinus  stabilis  esset  carta  donatoris.  Domnus  Fulco  non  po- 
terat  adesse  propter  alias  causas  que  erant  fieri  necesse.  Sed  domnus 
Wilelmus,  frater  illius,  propter  se  et  propter  illum,  regebat  sancti  Vic- 
toris vexillum.  Nec  mullipendebat  magnum  autpusillum,  quia  cupidi- 
tas  non  vicerat  eura,  Cumque  bomines  furibundi  vidèrent  se  a  potes- 
tatibus  retundi,  timei-entque  virtute  martiris  confundi,  accedentes  ad 
arcbam  sancti  Victoris  tremebundi ,  reddiderunt  ipsum  alodem  vere- 
cundi.  Sed  duo  adbuc  obsislebant  pestilentes,  qui  videbantur  plus 
agrestes.  Hii  itaque,  contra  Dei  juditium  nitentes  conquirere  sibi  ad- 
miniculum  ,  quod  eis  magis  fuit  in  periculum,  cunctisque  audientibus 
ingens  exstitit  ridiculum.  Tulerunt  sibi  de  plateis  unum  parvulum, 
quem  resticula  vincientes  projecerunt  in  stagnulum.  At,  ubi  eumvide- 
runt  aquam  non  receptum,  cognovit  se  uterque  deceptum.  Ac  mox 
reddiderunt  ipsum  alodem  retentum  ,  quod  diu  tenuerant  per  con- 
temptum. 

Adbuc  auteni  pars  maxima  ipsius  alodis  captiva  remanebat,  quam 
etiam  vulgus  sancti  Victoris  non  episcopalem  esse  dicebat.  Pro  qua 
interpellavimus  domnum  episcopum  civitatis,  et  tune  utique  non  fuit 
ejus  voluntatis  ut  redderet  eam  juri  libertatis.  Sed  ,  post  paucos  dies 
bujus  intcrpellationis,  perrexit  ad  monasterium,  causa  vigilie  et  ora- 
tionis.  llluscescente  vero  mane  ipsius  doininice  ressurrectionis ,  post 


38  CHARTULAR1UM 

acceptam  sportam  sue  peregrinationis,  ob  religionera  pie  devotionis, 
venit  in  médium  congregationis  ;  ibique  ,  coram  omni  fraternitate ,  ex 
canonica  auctoritate,  quicquid  infra  ipsos  terminos  continelur  de  mo- 
nasterii  hereditate ,  totum  reddidit  cura  omni  inlegritate  et  absque  ulla 
diminuiione,  pro  anime  sue  et  parentum  suorum  redemptione ,  atque 
banc  cartam  warpitoriam  fieri  jussit  sua  preceptione.  De  duabus  au- 
tem  partibus  est  ipsa  possessio  terminata  ,  ut  editio  tradit  vulgata  et 
resonat  in  ipsa  antiqua  carta ,  id  est  :  a  parte  meridiana,  ipsorum  mon- 
tium  cacuniina,  et,  exaltera  parte,  Vuelne  in  qua  delabuntur  cetero- 
rutn  fontium  flumina  ;  de  aliis  vero  duabus  partibus  erat  dubia  termi- 
natio,  donec  eam  fecit  certain  divina  miseratio  per  juditium  aque  et 
ignis  manifestissimis  signis  :  boc  est ,  a  parte  orientali ,  ab  ipsa  ripa 
fluviali,  ubi  videntur  antiquitus  fundati  mauseoli ,  saxa  ingentia  adbuc 
in  quadrum  jacenlia,  que  composuit  gentilis  amentia ,  linea  recta  per 
loca  arentia,  usque  in  ipsius  montis  cacumina  eminentia;  ex  altéra 
vero  parte,  abipsa  ripa  fluminis,  ubi vocant  Albarela,  quasi  stadiouno 
contra  meridiem  ,  liuea  recta  dein  reflectitur  paululum  contra  solis 
orlum,  itemque  dirigitur  contra  meridiem,  usque  ad  illum  locum  ubi 
vocant  Cotes  et  usque  in  ipsos  montes. 

Si  quis  igitnr  ullus  bomo,  vel  femina,  recuperationem  banc  voluerit 
dissipare,  inrumpere,  vel  efiam  inquietare,  non  valeat  implere  quod 
temptavit  amare;  sed,  cujuscumque  sit  gentis,  servilis,  libère,  pauperis 
aut  potentis ,  iram  incurrat  Dei  omnipotentis ,  per  cuncta  secula  vi- 
ventis  et  ipsius  liventis  conamina  delentis:  excommunicetur  ab  agmi- 
nibus  angelorum,  bordinibus  apostolorum,  martirum,  confessorum  et 
omnium  sanclorum,  cum  Cbristo  positorum,  ex  tune  episcoporuni, 
abbatum ,  monacorum,  omnium  clericorum ,  tune  tempore  vivorum 
et  post  se  futurorum.  Placuit  vero  nobis  banc  facere  titulationem, 
projeter  recuperationis  ipsius  commemorationem,  ne  lateat  sequacem 
generationem  quantam  babuerint  monacbi  laborationem,  propter  ipsius 
terre  delibeiationem.  Domnus  Pontius  episcopus  firmavit. 


SANCTI  YICTORIS.  39 

28. 

Beilata,  Carviliano. 

Facta  legibus  donatio  instar  oplinet  possessions.  Priscorum  itaque  24  ju».  840. 
decrevit  auctor'.tas,  ut  quicquid  alter  allcri  tradideiût,  scripturis  signet 
dispositis  et  testibus  roboratis,  ut  quicquid  unusquisque  perceperit, 
possessa  traditio  ,  presentibus  futurisque  temporibus,  ad  possidentem 
proficiat  in  augmentum.  Igilur,  cum  de  animarum  salute  communis 
tractareturutilitas,  placuit  domno  Sigofredo  etuxori  sue,  Erleube,  cogi- 
tantibus  de  suis  animabus  et  cupientibus  régna  eelorum  conscendere, 
in  Dei  omnipotentis  nomine,  coneedunt,  id  est  dant,  douant  atque  in 
presenti  tradunt,  predictus  Sigofredus  et  uxor  sua,  Erleuba,  ad  ipsani 
casam  Dei  sancti  Victoris  atque  monasterio  ipsius,  terras  sui  juris,  id 
est,  in  suburbio  Massiliense,  villam  que  dicitur  Carvilianus,  id  est  casis 
astantibus  ac  dirutis,  terris  cultis  et  ineultis,  vineis,  pratis,  pascuis, 
silvis,  montibus,  garricis,  ortis,  pascuis,  arboribus  pomiferis  et  im- 
pomiferis,  aquis  aquarumve  decursibus,  accessisque  omnibus ,  cum 
omni  inlegritate  absque  ulla  diminutione,  vel  cjuiccjuid  ibi  visi  sunt 
babere  vel  possidere.  Similiter  donant,  in  pago  Àquense  seu  Exuense, 
villam  que  dicitur  Postemana,  cum  terris  cultis  et  ineultis,  vineis,  etc. 
Similiter  donant  ad  ipsam  casam  Dei  sancti  Victoris,  in  pago  Foro- 
juliense,  in  loco  ubi  dicitur  Aqua  Frigida,  seu  et  Siniano,  quicquid 
ipsi  ibidem  visi  sunt  babere  vel  possidere,  id  est,  etc.  Insuper  donant 
in  pago  Forojuliense,  in  loco  ubi  dicitur  Borba,  *  quicquid  ibidem  visi  y. 

sunt  babere  vel  possidere,  id  est  casis  astantibus  ac  dirutis,  etc.;  qua- 
liter  ab  ipsis  possessum  vel  dominatum  fuit ,  taliter  in  omnibus  ipsi 
tradiderunt  ad  ipsam  casam  Dei  sancti  Victoris.  Similiter  dant  do- 
nantque,  in  presenti  tradunt  monasterio  sancti  Victoris,  terras  tradunt 
sui  juris,  predictus  Sigofredus  et  uxor  sua,  Erleuba,  in  pago  Aquense 
seu  Exuense,  villam  que  dicitur  Bedata  et  super  fluvium  Durentie, 
cum  capella  in  honore  sancti  Marcellini,  casis  astantibus  ac  dirutis,  etc. 
ut  omnique  tempore ,  sicut  ab  ipsis  possessum  est  vel  dominatum ,  ita 
monacbi  teneant  et  possideant,  qualiter  ad  ipsam  casam  Dei,  sancti 


40  CHARTULARIUM 

videlicet  Victoris,  fiât  in  augmentum  possessions,  et,  post  eorum  obi- 
tum,  sit  eorum  animabus  in  remissionem  peccatorum.  Sane  si  qui,  nos 
aut  nostri  parentes,  boc  repetere  voluerint,  boc  quod  repetunl  vendi- 
care  non  valeant,  sed  a  liminibus  sancte  ecelesie  alieni  existant,  et  in 
antea  he  perpetuo  donationes  firme  stabilesque  permaneant. 

Facta  donalio  hec  vm  kalendas  julii ,  anno  i  domno  Hlolario  im- 
perante. 

Signum  Sigofredo,  qui  banc  cartam  donationis  fieri  jussit,et  testibus 
ad  roborandum  tradidit.  Signum  Erleuba,  uxore  sua,  que  consensit. 
Signum  Nordaldo ,  teste.  Amentius  rogilus  firmavit.  In  Dei  nomine, 
fiabo  diaconus  consensit  et  firmavit.  In  nomine  Domini,  Constantius 
subdiaconus  consensit  et  firmavit.  Elefantus  rogilus  firmavit.  Alexan- 
drius  rogitus  firmavit.  Signo  Teubtbaldo,  leste.  Gadaldus  rogitus  fir- 
mavit. Signo  Noratari,  teste.  Signo  Teulboni,  teste.  Gauderannus 
rogitus  firmavit.  Odilo  rogatus  firmavit.  Rodoardus  rogatus  firmavit. 
Signum  Ingilrico,  teste.  Rodcarius  rogitus  firmavit.  Pantonius  rogitus 
firmavit.  \uideramnus  rogitus  firmavit. 

29. 

De  Roniagnana,  Ligus  Pinis  et  Fabias  in  agio  Massilise. 
(Ed.  in  Gall.  christ.,  I,  instr.,  108.) 

Mait.  9«5.         In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.   Notum  sit  omnibus  licet  ' 

G 

sancte  Dei  ecelesie  fidelibus,  piesenlibus,  perpeluis  atque  futuris, 
qualiter  veniens  Honoratus,  Massiliensis  aecclesie  equissimus  presul, 
in  Arelale  civitate ,  publiée ,  in  conspeclu  Bosoni  comitiss,  filii  Rotb- 
lioldi  quondam,  atque  in  presentia  omnium  virorum  Arelatensium , 
judicumque  acprincipum,  scilicet  omnibus,  bis  nominibus:  Raynoardo 
judice,  Lamberto  judice,  Pontio  vicecomitis,  Arlulfo ,  Rostagno, 
Arcbimberto ,  Bonefacio ,  Bajamberto  ,  Widberto ,  Ingelmare ,  Wicbe- 
ranno,  Tassilone,  David,  Amalrico,  Pontio,  YVidone,  Walcbaudo, 
Hildoardo,  ceterorumquoque  omnium  botninum  aspectum  preveniens, 

1   l'ort.  ]>ro  videlicet.  -  Boso  II,  cornes  Piuvincise,  cire.   !H8  —  968. 


SANCTI  VICTORIS.  41 

deprecatiis  est  supra  memoralum  eomilem ,  ut  res  sancte  Dei  genitricis 
Marie  sauctique  Victoris,  Christi  martiris,  quas  prenominatus  cornes 
injuste  detinebat,  ei,  secundum  quod  jus  tu  m  esse  videbatur,  concedi 
debuisset.  Requirentes  autem  judices  prefati  apud  supradictum  ponti- 
pliicem  et  omnes  memorati  principes,  ut  ea  que  petebat,  sicut  dicebat, 
verum  esse  probaretur;  interea  nainque  episcopus ,  scientes  et  bene 
cognitores  ac  testes  fidèles  adlnbens,  voluit ,  secundum  jus  Romane 
aecclesie,  ea  que  dicebat  confirmare  et  veraciter  adfirmare  jurando. 
Cum  autem  prefatus  cornes  boc  quod  episcopus  querebat  verum  ac 
justum  esse  cognovit ,  sacramenlum  jurandi  ei  condonavit,  et  res 
ecclesie  predicte,  una  pro  amore  Dei  et  sancte  intemerateque  virginis 
Marie  Christique  martyris ,  Victoris ,  concessit ,  atque  perpëtualiter 
possidendo  tradidit.  Consistunt  autem  supradicte  res  in  pago  Massi- 
liense,  super  fluvium  Vuelne,  in  locis  bis  nominibus  designatis  : 
Romagnana ,  Ligus  Pinis,  Fabias.  Hec  omnia,  que  ad  supradictam 
ecclesiam  ppr\enire  videbatur,  prefatus  jam  cornes,  sicut  supra  inser- 
tum  est,  reddidit  atque  concessit.  Placuit  itaque,  rogante  domno 
Honorato,  jam  predicto  presule,  et  comiti  excellentissimi ,  banc  noti- 
tiam  diffinitionis  conscribi  facere,  consentiente  ejus  filio ,  Rotbboldo, 
et  fratre  ejus,  Wilelmo1  comité,  omnibusque  consiliantibus  Areîa- 
tensium  principibus,  ne,  fortuitu  ((juod  minime  credimus)  eventu,  ullo 
umquam  tempore,  bec  notilia  cessionis  a  nullo  ausu  temerario  quirel 
fieri  irrita.   Si  quis  autem,  etc. 

Anno  igitur  incarnationis  dominice  dcccclxv  ,  inditionevu,  mense 
martio  ,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provenciarum2. 

1  Guillclmusi,secundusBosouisfilius,quipa-  jam  viverc   desierat  a.  968.    Prseterea',   Hono- 

IriinconiitatuProvincia;, a.  cire.  968,  successif,  rato  episcopo  jam  ante  a.  984,   et   fort,  ante 

*  Ex  his  notis  chronologicis  baud  levis  nas-  a.  977,  successerat  Pontius,  ut  patet  ex  ebar- 

eitur  diffîcultas    Nam  Rodulphus,  rex  Arela-  tis  duabus  inferius  editis,  n.    70  et  72.  Krror 

teusis,  cujus  est  mentio,  patri   Conrado  non  igitur  inest  sive  nomini  Rodulphi  sive  uomini 

ante   a.  993    successif.  Unde    auctores  Gai/,  comitis  Bosonis ;  sed  credere  malîmua  scrlbam 

Christ.,  qui  cliartam  nostram  ediderunt ,  cor-  errasse  in  nomine  Kodulphi,  cujus   duntaxal 

rigendum  putavere  anno  99i  ;  cui  anno  optime  regnum  indicatur  ,  quam  Bosonis,  qui  prxci- 

convenit  indictio  septima  hic  annexa.  Hac  au-  puas  in   charta  partes  agit.   Anni  igitur  nota 

leni  correctione  admissa,    diffîcultas  mutatur,  non   immutata  ,    voei  Roilnlfo  vocem    Conrado 

non  tollitnr.  Boso  enim,filius  Rnthboldi,  cornes  substituendain  iluxiinus. 
Provinciœ,  qui  chartam  subscribit  cum  f'.liis, 

I.  G 


42  CHARTULARIUM 

Ego  igitur  cornes ,  Boso ,  hanc  notitiam  concessionis  scribi  et  manu 
mea  roborare  curavi.  Lambertus  judex  firmavit.  Cornes  Wilelmus 
firmavit.  Raynoardus  firmavit.  Pontius  firmavit.  Bonefacius  firmavit. 
Rostagnus  firmavit.  Wicherannus  firmavit.  Raymbertus  firmavit. 
Hildoardus  firmavit.  Arlulfus  firmavit.  Ingelradus  firmavit.  Arcbim- 
bertus  firmavit.  Wido  firmavit. 

30. 

De  decimis  quç  dédit  Pontius  episcopus. 

1047,  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.   Ego  Pontius,   Aiceline' 

*"**■  quondam  filius,  nunc  autem  Massiliensis  sedis,  non  meis  meritis,  sed 
Dei  gratia ,  episcopus ,  videns  boc  seculum ,  quod  sit  tam  caducum  et 
tam  fragile,  ut  nulli  valeat  fidem  servare,  et  quod  hodie  est,  cras  non 
valeat  subsistere ,  et  qui  eri  superbia  extentoque  collo  ibat  erectus, 
nunc  miserabilis  jacet  sine  sensu  ut  truncus  inutilis ,  esca  factus  ver- 
mibus  de  se  scaturientibus  fetidis,  etc.  ;  dono  et  reddo  Domino  Deo  et 
sancto  Victori ,  martyri  ejus,  monasterii  Massiliensis,  babitatoribusque 
ejusdem  loci ,  tam  presenlibus  quam  etiam  futuris ,  omnem  decimatio- 
nem,  quam  ipsi  babuerunt  vel  babent  in  Ceserësta,  in  Cadera,  in 
Nantis,  in  Almis,  in  Sancto  Micbaele,  in  Sancto  Mitrio,  in  Carviliano, 
et  ortis,  in  vineis,  que  habere  videnlur  vel  videbunlur  in  terrilorio 
Massiliensi,  et  in  Campaniis  et  in  Septimo  et  in  Pennicis;  ea  scilicet 
ratione,  ut  ipsi  eam  babeant  et  sine  ulla  inquietudine  possideant,  et 
quotannis  v  libras  cere  reddant  sedi  sancte  Marie2,  pro  censu.  Si  quis 
autem ,  etc. ,  cogatur  auri  libras  xu  predicto  sancto  Victori ,  Massi- 
liensis cenobii,  babitatoribusque  ejus  solvere.  Insuper  supra  eum  irruant 
omnes  maledictiones,  que  in  veteri  et  in  novo  inveniunlur  scripte 
Testamento,  sicut  solet  irruere  super  terram  grando,  ventorum  vi 
conglobata  subito,  vel  nubes  celum  obducere,  et  fulgura  arbores 
frangere ,  funditus  domos  snbvertere  petrasque  comminuere  !  Hanc 
donationis  cartam  fieri  rogavi ,  et  manu  mea  firmavi,  ego  prenomi- 

1  Acelina,  prima  uxor  Guillelmi  II,  vice-         2  S.  Maria  Major,  ecclesia  cathedralis  Mas- 
comitis  Massilise.  siliw. 


SANCTI  VICTORIS.  48 

natus  Ponlius,  episcopus  Massiliensis ,  et  alios  firmare  feci ,  et  super 
altare  sancli  Victoris  posui. 

Factaque  est  donatio  haec,  anno  ab  incarnatione  Domitii  millesimo 
quadragesimo  vn,  inditione  autem  xv. 

Signum  Poncii  episcopi,  qui  banc  donationem  fecit  et  manu  pro- 
pria tirmavit,  et  alios  firmare  fecit.  Slepbanus  cannonicus  firmavit. 
Guicbirannus  cannonicus  firmavit.  Amalricus  cannonicus  firmavit. 
Guilielmus  cannonicus  firmavit.  GuilielmusGuadal  cannonicus  firmavit. 
Bonus  Filins  cannonicus  firmavit.  Arambertus  firmavit.  àrlulfus  can- 
nonicus firmavit.  Milo  cannonicus  firmavit.  Amiens  cannonicus  fir- 
mavit. Frater  Serus,  precipiente  domno  Poncio,  Massilie  episcopo, 
scripsit. 

31'. 

De  cartis  Adaltrude. 

(Edd.  Le  Cointo,  VI,  183;  auctores  Gall.  Christ.,  I,  instr.,   106;  Guichard,  Essai  liistor.  sur  le 

cominalat  de  Digne,  II  ,  pr.) 

Tïanslalio  ex  antiqua  carta,  jam  pêne  funditus  deleta2.  Cuni,  in  Dei  23febr.  780. 
Domine,  inDigna  civitate  publiée  résidèrent  missi  domni  nostri  Karoli, 
régis  Francorum  et  Langobardorum ,  seu  et  patricii  Romanorum ,  id 
est  Viernarius  et  Arimodus ,  una  cum  rationesburgiis3  dominicis,  Mar- 
cellino,  Jheronimo4,  Gedeon,  Regnarico,  Corbino,  scabinas  lites3 
scabinos  ipsius  civilatis,  aut  bonis  bominibus  qui  cum  ipsis  ibidem 
aderant,  pro  multorum  bominum  altercationes  audiendas,  et  negociis 
causarum  dirimendis,  et  justis  vel  rectis  judiciis  finiendis;  ibique 
veniens  vir  venerabilis  Maurontus",  episcopus  urbis  Massiliensis ,  in 
eorum  presenlia,  una  cum  instrumentis  sancte  Marie  et  sancti  Victoris , 
que  venerantissima  et  Deo  sacratissima  Adaltrudis,  relicta  Netnfidii 
quondam7,  in  ipsa  ecclesia  sancte  Marie  et  sancti  Victoris  Massiliensis 

Extat  et  in  Chartul.  IMin. ,  fol.  1.  amendas  lites  Je  quibus  a  scabinis  judicandiim 

1  Quaio  funditus  deleta  lector  ipse  videËit.  erai. 

5  I.  e.  rachimimrgiis.  «  Hfauruntus,    C.   Min.    —  O'iiisse   dicitm- 

4  Geronimo,  C.  Min.  21  octoh.  804. 

5  I.  e.,ut  con]ichnui,  scadinus  civitatis  ad  di-  '   Quandam,  G.  Min. 


44  CHARTIÎLARIUM 

delegaverat.  In  quibus  sic  babet  insertum,  quod  villa  Caladius1,  una 
cum  apendiciis  suis ,  vel  omnes  adjacentias  suas  ,  mancipia ,  tam  rustica 
quam  urbana,  libertis,  accolabus2,  inquilinis,  tam  ibidem  consistentibus 
quaiu  et  aliunde  ibidem  translatis,  quod  situm  est  in  pago  Dignense, 
n ec  non  et  Alpibus,  quod  situm  est  in  pago  Hebrediineiise,  vel  omnia 
quicquid  ad  ipsas  villas  pertinere  videntur3.  Sed,  quomodo  ipsa  carta 
ibidem  ante  ipsos4  relicta5  fuisset,  sic  in  postmodum  alium  relatum 
ibidem  ostendidit6,  quod  Abbo  patiicius7,  juxta  legis  ordinem,  de 
intericione  cartarum,  inscribere 8 in  publico,  vel  coram  bonis  saeerdo- 
tibus  atque  inlustribus  personis ,  sicut  lex  est  roborata,  ostendidit9,  de 
ipsas  cartas,  quas  Antener  patiicius10,  malo  ordine  et  iniquo  ingenio, 
de  ipsa  arclia"  sancli  Victoris  abstraxerat,  et  incendere  ordinavit,  boc 
est  carias  quas  Gotricus  et  jam  dicta  Adallrudes12,  vel  quas  alie  pluies 
persone  ibidem  condonaverant  ad  ipsam  casam  Dei  sancte  Marie  vel 
gloriosissimo  sancto  Victore  Massiliense13.  Sed  ipse  abbas  lune  tempore1' 
fuit  nomine  Magnus,  quando  ipsas  cartas,  quas  de  Adaltrude  Mauron- 
tus 13  episcopus  ibidem lfi  presentavit ,  pro  bono  studio  et  pro  bono  in- 
genio in  sua  manica  ipsa  Adaltrudes  absconsas  babuit,  quando  ipsas 
alias17  cartas  super  altario  ipso  misit ,8,  et  ibi  saeramentum  dédit19. 
Et  sic  juravit,  quod  amplius  exinde20,  in  tota  Massilia,  carie  non  ades- 
sent  de  illa  ratione  sancti  Victoris,  nisi  quantum  super  ipso  altario 
continebat.  Et  ipsas  cartas,  que  ibidem  parevoles21  *  fuerunt,  Antener 


1   Calladius ,  C.  Min.  dicitur  ,    non    immerito    conjecit    Du   Cange. 

s  Accolabus  et  inquilinis,  C.  Min.  "    Caria,  C.  Min. 

8  Omissa  sunt  nonnulla  verba.  Fort,  suppl.  I2  Ada/trudis,  C.  Min. 

vel:   sancto    Victori  concessa ,  vel:  de   ratione  13  El  glor'wsissimi  sancti  Victoris  Massilicnsis, 

sancti  f'ictoris  fuerint.  C.  M     . 

1  Eos,  C.  Min.  ">  Temporis,  C.  Min 

"   Relecta,  C.  Min.  10  Marantus  ,  C.  Min. 

0    Ostendit,  C.  Min.  ,6  In  placito. 

7  Abbo  patiicius,  eujus  testainentum  a.  739,  "   Vox  alias  omissa  in  C.  Min. 
non  semel   typis  mandatum,   iterum  a  nobis  ,0  Super  altario  imposait,  C.  Min. 
edetur  in  Cbartul.  S.  Hugonis.  '9  Dédit  sic  jurando  quod,  C.  Min. 

8  Scribere,  C.  Min.  î0  C.  Min.  omittit  exinde. 

9  Ostendit ,  C.  Min.  2I  Parvule ,  C.  Min.  —  Hic  fartasse  audien- 

10  Hune  Antcnerum  eunidem  fuisse  cjui  An-  dum  de  chartis  quae,  super  altare  manifeste  ex- 
therius   Provinciarum  patiicius   in    alia   eharta  positae,  omnium  oculis  apparebant. 


SANCTI  VICTORIS.  45 

ipsas  totas1  in  sua  presentia  incendio2  concremare  jussit.  Et  ipsas 
cartas,  quas  Adaltrudes  ibidem  in  ipsa  ecclesia  in  sua  manica  absconsas 
babuit,  in  arclia  sancti  Victoris  denuo  restituit.  El  ipse  episcopus  jam 
suprascriptus  ibidem1  aliud  judicium  ostendidil',  qualiter,  per  ordina- 
tionem  domni  Karoli,majori  dono',  cauciarios6  suos  missos  exinde 
jussit  ad  ipsam  casam  sancti  Victoris  revestire;  quod  ita  et  fecit.  Sed, 
quomodo  per  ipsas  rivas  vel  contentiones1,  que  in  Provincia  fuerunt, 
ipsa  casa  Dei  exinde  desveslita  fuit,  et  sicut  alias  res  ipsas,  que  juste 
ad  domnum"  regem  Karolum  obtingebant  in  alode  Antener  adliaberet, 
per  ipsam  misculatiouem9,  sic  et  ipsam  Caladium  villam  visus  fuit  de 
ipsa  casa  Dei  abstraxisse.  Sed,  cuni  ipsi  suprascripti  missi  ipsas  aucto- 
ritates  vidissent,  et  relegere  rogassent,  sic  omnes  illos  homines  inge- 
nuos  de  ipso  pago  Dignense,  qui  fuerunt  et  hoc  cognitum  habuerunt , 
ipsosper  sacramenlorum  interpositionem  jurare  fecerunt,  utomnem  rei 
veritatem  ipsorum  exinde  dicere  délièrent.  Sic  omnes  sic  affirmaverunt, 
quod  ipsam,  pro  beneficio,  Metrano,  qui  fuit  patricius  in  Provincia, 
pro  causa  Massiliense,  ipsam  villam  Caladium,  ipsius,0in  beneficium, 
cessisset;  et  in  postmodum  Abbo,  patricius  condam,  similiter  pro 
causa  Massiliense  sancte  Marie  et  sancti  Victoris,  in  beneficium  con- 
cessit.  Et  sic  dixerunt  quod  ipsi  Ansemundo,  vicedomino  Massiliense, 
ibidem  descriptionem  ad  partes  sancti  Victoris  Massiliensis  facere  vi- 
derunt.  Et  ipsum  polelicum  ipse  episcopus,  in  ipsorum  presentia, 
ibidem  ostendit  ad  relegendum.  Sed  cum  ipsas  auctoritates  audissent, 
sic  ipsi  eliam  missi  vel  ipsi  racioneburgyis"  dominicis  interrogaverunt, 
et  adjuraverunt  ut  veritatem  exinde  dicerent,  sed15  inde  contra  ipsum 
episcopum  vel  contra  ipsas  cartas  aliquis  sic  rebellabat",  quod  "'per 
annositatem  ,  aut  per  legem   tricenariam  in  tempore  pacis ,  ad  ipsum 

1   Totas  alias,  C   Min.  »  Domum,  C.  Min. 

8  C.  Min.  omittit  incendio.  9  I.  e.  tumultus. 

s  I.  e.  in  placito  Dignae  habito.  10  Ipsi,  C.  Min. 

1    Ostendit,  C.  Min.  "   Rationemburgis,  C.  Min. 

"  Pro  majoris  domus.  I2  Fort,  corrig.  si. 
6  Id  est,   ut  conjccit   Du  Cange  ,    missos  ad  "  Aliqni  sic  rebellabant,  C.  Min. 

audiendas  causas.  H  Aut  per  a.,  C.  Min. 
Et  dissensioncs,  C.  Min, 


46  CHARTULÀRIUM 

beneficium  sui  senioris  aut  ad  partes  domni  Karoli  régis  perportare 
volebat1.  Sed  in  nullis  modis  se  instiluit2  ad  hoc  faciendum.  Cuni 
autem  nullus  homo  hoc  contradicere  nec  contendere  voluit,  ipsi  missi, 
per  ipsas  auctoritates  scripturarum  que  ibidem  ostense  vel  relecte 
fuerunt3,  ipsum  episcopura  Maurontum  revestire  fecerunt,  ut,  omni 
tempore  deincebs,  ad  ipsam  casam  Dei  sancti  Victoris,  ipsam  villam 
cum  suis  appenditiis  habeat  vindicatas.  Testimoniaverunt  Taurinus  et 
Sanctebertus',  per  interpositionem  sacramenti,  quod  ipsa  \illa  Cala- 
dius  propria  fuisset  Nemfidii ,  patricii  condam ,  et  habuisset  uxorem 
Adaltrudem,  ex  qua  habuit  filios  très,  et  quod  ipse  Nemfidius  et 
Adaltrudes  et  ûlii5  ipsam  villam,  per  cartulam  cessionis,  ad  ipsam 
casam  Dei  sancte  Marie  et  sancti  Victoris  delegassent;  et  ipsi  viderunt 
et  cognitum  habuerunt  quando  Ansemundus  vicedominus,  per  ordi- 
nationem  Abbonis6,  patricii  condam,  ad  partes  supradicte  aecclesie  de- 
scripsit,  et  ipsam  villam,  per  consensum  Abbonis  patricii  vel  cessionem 
ad  partes  supradicte  ecclesie,  habuit,  et  omnem'  inde  censum  recepit. 
Testimoniavit  Transvarius8  et  Amatus  similiter.  Venantius  presbyter, 
et  Yuillarius9  similiter.  Testimoniavit  Hunoaldus10,  et  Theudolinus"  simi- 
liter. Testimoniavit  Clnïstianus,  et  Theudigilius12.  Hi  sunt  qui  présentes 
fuerunt,  quorum  roborationes  vel  signacula  subter  tenentur  inserta. 

Actum  est  enim13  die  mercoris,  vin14  kalendas  marcias,  anno  xn  rég- 
nante domno  nostro  Karolo,  indicione  n. 

Cornes  Marcellinus  finnavit.  Gedeon  firmavit.  Corbinus  firmavit. 
Regnaricus  firmavit15.  Hagimaris  firmavit.  Taurinus  firmavit.  Magne- 
bertus  firmavit.  Sanctebertus  firmavit16. 

1  Volebant,  C.  Min.  "    Tcodolinus,  C.  Min. 

2  Instituerimt ,  C.  Min.  <*   Teudigilius,  C.  Min. 

5   C.  Min.   omittit  :    Que  i.  o    vel  r.  fuerunt.  '*  C.  Min.  omitlit  :  enim. 

•  Scebertus,  C.  Min.  '''  Fort,  corrig.,  VII. 

J  Ch.  Min.  add.  eorum.  's  I'1  G.  Min.  quatuor  nomina  quae  Slibse- 

'  Abboni,C.  Mai.  quuntur  desunt;  ad  instrumenti  calcem  legi- 

'  Omne,  G.  Mai.  tur  :  Jeronimus  scripsit. 

*  Trassmrius   C.  Min.  "'  Inextricabilem  satis  bujus  charts  sensun. 

9  l'illaiius,  C.  Min.  elncidaturi ,  rerum   inibi  rtlatarum  serieni  ex 

10  Unoaldus,  C.  Min.  ordine  paucis  repetendam   liaud  inutile  duxi- 


SÂNCT1  YICÏ0R1S.  47 

32'. 

Carta  Sancti  Pétri  de  Paradiso. 

Dei  omnipotentis  providentia,  qua  cunctarum  rerum  succedunl  1044. 
accidentia,  quaque  mulantur  ad  versa  in  prospéra  et  prospéra  in  ad-  f"  >-• 
versa,  nti  provisum  est  ab  ea  ante  tempora  profuturumque  manet  in 
seculorum  secula,  aceidit  michi  Fidconi ,  Massiliensis  nrbis  vicecomiti, 
quatinns  osliliter  impeterem  ininiicornm  nieorum  castra.  Ex  <piibns 
jactata  mibi  jacula  inflixerunt2  meo  corpori  vulnera,  quibusque  multo 
tactns  dolore,  ineoruin  criminimi  pavore,  disposni  aliquid  de  meo 
honore  dare  sancto  Victori  martiri,  Massiliensis  cenobii,  pro  Dei 
omnipotentis  amore.  Ilaqne  ego  Fnlco,  et  uxor  mea,  Odila,  dedimus 
terciam  partem  de  quibusdam  castellis  sive  villis ,  que  snnt  site  in 
valle  Tretis  :  videlicet  de  Podio'Nigro,  et  de  Porcilis;  quartam  vero 
partem  de  Podio  Lupario  ,  et  de  villa  Bulcodenas4,  omnipotenti  Domino 
et  sanclo  Victori ,  martiri  glorioso ,  ejnsqne  monasterio  apnt  Massiliam 
lundato  ;  lali  vero  tbenore  et  bac  conventione,  ut  tenerem  dum  vive- 
rem;  post  mortem  vero  meam,  concederem  babenda  sinml  et  possi- 
denda.  Dei  vero  omnipotentis  miseratione ,  qui  omnes  vult  salvare  et 

mus. — Adaltrudis,  vidua  Nemfidii  patricii,  Abbo  chartam  Adaltrudis  rcnovandam  procu- 

villas  Caladium  et  Alpes  ( sire  Alpibus )  sancto  ravit.    Tune   Caladii   descriptionem    polypty- 

Victori  dederat ,  quas  eidem  sancto  tradendas  cho   ecclesîse   inseruit    Ansemundus    vicedo- 

prœceperat   Carolus  Martellus.    Cura   autem  ,  minus. 

tempore  Magni  abbatis,  Amener  patricius,  ap-  In  placito  Dignœa.  780  babito,  Maurontus 

petens  Caladium,  rogavisset  ut  omnia  inslru-  episcopus  ostendit  dominicis  missis  :  1°  char- 

menta  hune  ad  fundum  spectantia  concrema-  tam  Adaltrudis;  2°  relatum  de  injuriis  ab  An- 

rentur,    harum     nonmillis    chartarum   super  tenero  illatis;  3°  instrumentum  de  investitnra  , 

altare  exposilis ,  creteris  in  Adaltrudis  manica  Caroli   Martelli   jussu,    sancto   Victori    data; 

concelatis,  ipsa  Adaltrudis,  manu  super  altare  4°  supradictum    polyptychum.   Insuper  inge- 

porrecta,  juravit  char  tas,  quas  sanctus  Victor  nuos  bomines,  qui  testimonia  perhiberent  de 

de  Caladii  villa  possidebat,   eas  omnes   super  Adaltrudis  donatione   Metranonisque   et    Ab- 

altare  nunc  adesse.  bonis    concessione    adduxit.    Quibus     instru- 

Incensis  instrumentis  quœ   in  altari  mani-  mentis    lectis    testibusque    auditis ,     dominia 

feste  exposita  erant,  cœtera;  chartae,  pia  fraude  missi,  nemine  contradicente,  sanctum  Victo- 

servatse,  in  ecclesiœ  arcam  repositœ  sunt.  Pro-  rem  de  Caladio   villa   revestiendum   decreve- 

vincia  deinde  seditionUms  perturbata,  Amener  runt. 

regia  jura  neenoa  Caladium  villam  ut  alodem  '   In  C.  Min.,  fol.  2. 

occupavit.Cujus  suceessores.Metrano  et  Abbo,  "  Injluxerunt,  G.  Min. 

earadem  villam   sancto  Victori,  benefieii  no-  ;  J'oin,  C.  Min. 

mine  tenendam,   concesserunt.   Ideui  quoque  A  bulchotleiias ,  C.  Min. 


48  CHARTULARIUM 

neminem  perire ,  reddita  michi  sanitate,  ejusdem  inspiratione,  michi 
atque  uxori  mee,  Odile,  hoc  advenit  in  mente  et  firma  volnntate, 
quatinns  hedifïcaremus  ecclesiam  in  honore  sancti  Pétri,  aposloloruni 
principis ,  que  olim  vetustate  destructa  ad  nihilum  devenerat  et  fun- 
ditus  corruerat.  Que  ecclesia  vel  locus ,  multis  retroactis  temporibus , 
vocatus  est  Paradisus.  Iccirco  vero  isdem  locus,  ad  portam  monas- 
terii  situs,  vocatus  est  Paradisus,  sicut  et  nos  comperimus,  quia  mul- 
torum  corporum,  videlicet  sanctorum  martyrum,  confessorum  ac  vir- 
ginum ,  eodem  loco  quiescentium,  decoratur  auxiliis,  et  suffragatur 
meritis.  Immo  etiam  vere  vocabatur  Paradisus  et  porta  Paradisi ,  quia, 
in  diebus  Cassiani ,  sanctissimi  patris  et  doctoris  eximii ,  institutoris 
hujusmodi  sancti  Yictoris  cenobii,  lanta  nobilitate  -viguit  et  sanctitate 
floruit  apostolice  et  regularis  discipline,  ab  his  sanclis  patribus  tradite, 
in  qua  continentur  inserle  sanctarum  animaruin  omnes  delicie ,  ut 
merito  et  actu  et  nomine  vocaretur  Paradisus,  roris  superne  gratie 
illustratus  vjrtutibus.  Quare  disposuimus  edificare  supradictam  ecele- 
siam, consilio1  atque  jussu  domni  abbatis  Isarni8,  felicis  memorie, 
atque  omnium  fratrum  in  supradicto  cenobio  manentium  volunlate. 
Cujus  rei  causa,  volenles  amplificare  atcpie  in  melius  commutare  donum 
quod  supra  diximus,  donamus  attjue  reddimus  Deo  ac  sancto  Victori, 
martiri  glorioso,  et  meritis  sanctorum  sibi  collegatorum,  suoque  monas- 
terio,  simul  et  sancti  Pétri  apostolorum  principis  ecclesie  in  supradicto 
loco  constructe,  omnem  partem  nostram  ,  que  ad  nos  perlinere  débet 
de  salinis,  que  in  porta  civitatis  Massilie  esse  videntur,  ab  ipsa  ecclesia 
sancti  Pétri  usque  in  civitatem,  cum  piscatione  et  portu  navium,  que 
in  supradicto  termino  arripaverint.  Similiter  etiam,  in  illis  quatuor 
\illis  superius  nominatis,  singulos  mansos  retinentes  sancto  Victori, 
quos  nunc  possident  monachi  ipsius  monasterii,  quosque  volumus  ut 
teneant  ac  perpetim  possideant,  donamus  de  castello  vel  villa  que 

'   C.  Min. ,  cum  consilio.  ubi  legimus  hœc  :   «  Bcnx   mémorise  venera- 

2  S.    Isarnus,    abbas    Victorinus ,    2    sept,  bilis  abbas  Isarnus  condam  monasterii   Mas- 

a.    1048   obiisse  traditur  ab  auctoribus   Gall.  sil.,  »  libenter   crediderimns   errorem   quem- 

Christ.  Ex  ebarta  autem  nostra,  data  a.  1044,  dam  de  Isarni  obitu  in  Gall.  christ,  irrepsisse 

ubi  abbas  Isarnus  dicitur  felicis  memoriœ,  nec-  E  vivis  nundum  exresserat  Isarnus  6  jul.  1044, 

non  ex  alia  ,  infra  n.  384  ,  data  junio  a.  1048,  ut  patet  ex  ebarta  n.  61 . 


SANCTl  VICTORIS.  49 

dicitur  Sex  Furnos,  et  de  omnibus  que  ad  eundem  castrum  pertinent, 
duas  partes ,  videlicet  de  parrochia  et  decimis ,  in  campis,  vineis,  ortis, 
pralis,  montibus,  garricis  et  uglatis,  mari,  insulis,  salinis,  falconibus, 
et  omnibus  accessis  sive  exivis,  defensis,  et  quecumque  continentur 
de  ejusdem  territorii  locis,  ut   abl)ates  et  monacbi  sepedicli  cenobii 
atque  huic  ecclesie  sancti  Pétri  monacbi  servientes  et  cum  voluntate 
ac  jussu  abbatis  ac  fratrum  sancti  Victoris  semper  hic  commanentes, 
futuri  et  présentes,  Domino  militantes,  jure  hereditario  babeant  atque 
teneant  et  in  perpetuum  possideant.  Donamus  etiam  in  castello  vel 
villa  de  Olivola  medietatem  de  très  quartones  ejusdem  castelli ,  id  est 
de  parrocbia  et  de  decimis,  de  molendinis  et  de  omnibus1  rébus,  que 
ubicumque  ad  territorium  ejusdem  ville  pertinent,  monasterio  supra- 
dicto  et  meritis  sanctorum  ibi  quiescentium,  et  abbatibus  ac  monacbis 
ibidem  commanentibus,  futuris  et  presentibus,   tbenore   quo  supra 
diximus.  Hoc  eodem  tenore,  Jbesu  Cbristi  amore,  ego  Fulco,  et  uxor 
mea,   Odila,  predicti  donatores,  similiter    donamus  medietatem  de 
castello  et  villa  que  vocatur  Solarium,  et  medietatem  decimi,  cum 
medielate  ejusdem  parrocbie,et  medietatem  tbascbe,et  medietatem 
omnium  omnino  rerum  ad  territorium  ejusdem  ville  pertinentium,  que 
constant   montibus,  silvis,  campis,  vineis,  ortis,  pratis,  garricis  et 
uglatis,  molendinis,  terris  cultis  et  incultis,  aquis  et  earum  decursibus, 
pomiferis  et  impomiferis  arboribus,  exiviis  accessisque  omnibus,  omni- 
potenti  eidem  Domino  et  supradicto  sancto  Victori,  eidem   martiri 
glorioso,  ac  supradicto  monasterio  et  fratrum  simul  cetui,  eo   mine 
commoranti  et  perpetim  futuro  Domino  famulanti.  Donamus  insuper 
medietatem  de  castello  vel  villa  quam  vocant  Balmetas  sive  Belgenci- 
gium ,  et  medietatem  de  parrochia  sive  decimo  atque  tbascba ,  et  de 
omnibus  ab  integro  rébus  que  ad  territorium  ejusdem  ville  pertinere 
videntur.    Hec  vero  omnia   superius  donata   in  comitatu  Tolonensi 
videntur  esse  sila.  Donamus  etiam  duos  mansos  optimos  Domino  Deo 
et  martiri  supradicto  ac  prelibato  monasterio ,  in  villa  et  castello  que 
vocatur  Matalicas ,  cum  omnibus   similiter  rébus  ad  eosdem  mansos 
pertinentibus  ;  quos  videlicet  mansos  excolunt  homines  quorum  isla 


'  C   Min. 


omnwus  omnmo. 


50  CHARTELARIUM 

sunf,  nomina  :  Ansius,  unum,  et  Pontius  Ru  fus,  alium.  Castellum  vero 

vel  villa ,  in   cujus  terrilorio  ipsi  mansi  sunt ,  situm  est  in  comitatu 

Aquensi.  Insuper  etiam,  eodem  tenore  quo  supra  taxavimus,  castelJi 

vel  ville  que  nominalur  Rothgerium  '  medietatem  et  omnium  queeum- 

que  ubique  habentur  rerum,  ad  castelli  ejusdem  vel  ville  territorium 

pertinentium,  cum  superius  jam  dictis  castellis  atque  villis,  quemad- 

modum  bic  continetur  scriptum,  cedimus,  transfundimus  et  in  perpe- 

tuum  possidenda  donamus  Domino  Deo   et  sancti  Victoris  martiris 

gloriosi  monasterio   et  abbatibus  ac  monachis  ejusdem   monasterii, 

presentibus  et  futuris  temporibus  eo  advenientibus ,  sive  buic  ecclesie 

in  bonore  sancti  Pétri,  apostolorum  prineipis,  consecrate,  sicut  supra 

jam  diximus,  et  monachis  in  hoc  loco  Cbristo  Domino  servientibus, 

ut  pro  nobis  et  pro  genitoribus  nostris  atque  propinquis,  tam  vivis 

quam  et  defunctis ,  servi  Dei ,  quibus  hec  rite  donantur,  omnibus  diebus, 

apud   omnipotentem  Dominum    orare  non  desinant,  ut   nostrorum 

mereamur  remissionem  accipere  a  pio  judice  peccaminum  ,  et  aliqua- 

tenus  remunerationem  cum  juslis  habere  in  regno  Dei ,  amen.   Hanc 

donationis  cartam  scribi  precepimus,  et  manibus  nostris  ego  Fulco, 

et  mulier  mea,  Odila,  firmavimus,  et  alios  fîrmare  rogavimus.   Si  qiiis 

autem  banc  donationem  annullare  vel  in  aliquo  decurtare  temptaverit, 

non  valeat  vendicare  quod  voluit,  sed  cogatur  a  fidelibus  Dei  solvere 

jam  dicto  sancto  Victori ,  et  abbatibus  ac  monachis  ejusdem  loci  xx 

libras  auri  optimi  ;  insuper  Dei  omnipolentis  incurrat  iram ,  etc. 

v*.  Acta  puplice,  anno  incarnationis*  Domini  nostii  Jhesu  Christi  mil- 

lesimo  xliiii,  indicione  xn,  epacta  vin2. 

Fulco  vicecomes  firmat.  Odila,  uxor  ejus,  firmat.  Guillelmus  Juvenis, 
vicecomes3,  firmat.  Gauzfredus4,  frater  ejus,  firmat.  Stephana  et  filii 
ejus,  Stephanus  et  Bertrannus  et  Petrus,  firmaverunt.  Pontius,  Mas- 
siliensis  episcopus,  firmat.  Raiambaldus,  archiepiscopus  Arelatensis, 
firmat.    Petrus,   archiepiscopus  Aquensis,  firmat.   Pontius,   Mateldis 

1  Rothegerium,  C.  Min.  4  Gaufredus,  qui,  post  fratrem  Guillclmum 

2  Vnn,  C.  Min.  ;  sed  corrig.,  xvni.  Juvoncm  ,  vicecomitatum  Massiliensem  adep- 
s  Guillirlmus    III ,     dictus    Juvenis ,    vice-     tus  est. 

cornes  Massiliae,    filius    Guillelmi   II    viceco- 
mitis,  fratris  Fulconis  donatoxis. 


SANCTI  VICT0R1S.  51 

filius1,  firmat.  Deodatus,  episcopus  Tolonensis ,  firmat.  Guichirannus- 
cannonichus  firmat.  Steplianus  canonicus  firmat.  Guilelmus  canonicus 
firmat.  Guillelmus  de  Capitolio  firmat.  Umbertus'  et  Autrannus,  fra- 
tres,de  Guardana,  firmaverunt.  Ârnulfus  de  Gnarda  firmat.  Isnardus 
de  Rosseto  firmat.  Rotbaldus  de  Àlbania  firmat. 

Audi  tu,  Fuleo.  Nos  fratres4,  filii  Accelene,  episcopus  Ponlius,  et 
Guilelmus  et  Aicardus6  et  Gausfredus6  ipsam  donationem,  que  donas 
aut  donaveris  saucto  Victori1  monasterii  Massiliensis,  aut8  sancto  Petro 
de  Paradiso ,  hoc  est  de  castro  de  Solariis,  cura  omnibus  apendieiis, 
quantum  ibi  habes,  et  de  Sex  Furnis  cum  omnibus  appendiciis,  quan- 
tum liaJ>es,  et  bomo  per  le,  nos  non  auferemus,  nec  homo  aut  femina 
pro  noslro  consilio ,  nec  pro  nostro  consentimento,  et  adjutores  erimus 
tenere  ad  sanctum  Petrum  de  Paradiso  et  ad  sanctum  Victorem9,  sine 
inganno.   Si10  nos  adjuvet  et  sancli  sui. 

33. 

Jhesus  Christus  Dominus  ac  salvator  humani  generis,  filius  perpétue  îtm— 1048. 
Virginis  ac  amator  "virginitatis  qua  bonitate  mirabiliter  condidit  homi- 
nem,  eadem  mirabilius  volens  redimere  eum,  procedendo  ex  sinu 
patris,  a  quo  numquam  abfuit,  elegit  sibi  sponsam  non  habentem  ma- 
cnlam  neque  rugam,  videlicet  ecclesiam,  proprio  suo  cruore  sibi  ad- 
quisitam,  non  habentem  morsum  serpentine  malicie  neque  ullam  du- 
plicitatem  cogitationis  inique  ,  verum  columbinam  simplicitatem , 
omniumque  sibi  contrariorum  piam  simplicitatem  in  qua  sibi  sedem 
pararet,  sui  videlicet  sermonis  dileccionem,  ut  ipse  ait  in  Euvangelio  : 
«  Si  quis  diligit  me,  sermonem  meuin  servabit,  et  pater  meus  diliget 
eum,  et  ad  eum  veniemus,  et  mansionem  apud  eum  faciemus".  »  Ad 
quamnimirumedocendam,  sibique  a  quatuor  raundi  partibus  colligen- 

'   C.  Min.  omittit, _/?/(!«.  •  '   A  sancto  Victore,  C.  Min. 

2   Gitiquiraiini/s,  C.  Min.  a  A  sancto,  C.  Mia. 

1    Uberlus,  C.  Min.  "  Ad    sancto  Petro  de  Paradiso  et   ad  sancto 

*  C.  Min.  omittit,  fratres.  Victore,  C  Min. 

*  Aicardus,  Anlatum  vieeccmes.  ,0  Deus,  C.  Min.  Si  fort,  pro  tic. 
0  Hi  omnes  erant  CLii  Guillelmi  II  \iceco-  "  Jo.,  XIV,  23. 

milis  et  Acelinœ  ,  prunœ  ejus  uxoris  ,  ante  an- 
nura  1019  defunctœ. 


52  CHÀRTULARIUM 

dam,  post  suura  gloriosum  triuraphum  crucis ,  et  post  suam  saluti- 
feram  resurreccionem  a  mortuis,  sanctos  suos  discipulos  mittere  pro- 
cura-vit,  dicens  illis  :  «  Ite  in  mundum  universum,  et  predicate  omni 
créature,  hoc  est  omni  homini,  Euvangelium1.  »  Quicque  abeuntes 
omnes  gentes,  libéra  voce  predicantes  Jhesum  Cliristum  esse  Dei  vivi 
fîlium;  decreverunt  edificare  matheriales  domos ,  et  lignis  et  lapidibus, 
in  quibus  congregatos  fidèles  dominicis  instanter  imbuerent  monitis. 
Quas  videlicet  domos  ab  bine  et  deinceps  abusive  vocaverunt  fidèles 
ecclesias,  eo  quod,  ibi  congregati  atque  ex  omnigenis  gentibus  collecti, 
verbum  Dei  percipere  auribus  erant  soliti ,  in  quibus  venerando  domi- 
nica  altaria  atque  sanctorum  corpora,  disposuerunt  eas  ditare ,  atque 
de  suis  substantiis  et  prediis  amore  Dei  omnipotentis  suorumque  fide- 
lium  honorare.  Ad  quorum  imitationem  ,  ego  Fulco,  vicecomes  Mas- 
siliensium,  et  uxor  mea,  Odila,  jussu  domni  Isarni  abbatis,  omnisque 
congregationis  cœnobii  sancti  Victoris,  cepimus  edificare  ecclesiam  in 
bonore  beati  Pétri,  apostolorum  principis,  ceterorumque  apostolorum, 
videlicet  Jacobi,  Jobannis,  Thome  et  Bartolomei  ;  cui,  in  die  sue 
dedicationis,  dedimus  ei  in  sponsalilio  duos  clausos  vinee,  quos  nos- 
melipsi  donatores  plantare  et  edificare  fecimus  :  unum,  qui  est  situs 
prope  ecclesiam  sancti  Saturnini;  et  terminatur  ab  oriente  via  puplica 
discurrente  ad  civitatem ,  a  meridie  via  puplica  que  est  subtus  eccle- 
siam sancti  Saturnini ,  ab  aquilone  et  occidente  terra  que  vocatur 
ad  Lauretum  ;  alium  clausum,  qui  est  situs  in  loco  qui  vocatur  Vallis 
Focaria.  Terminatur  vero  ,  ab  oriente  et  aquilone,  via  puplica  ;  a  ce- 
teris  autem  partibus,  terminatur  terra  sancti  Victoris  et  monte  qui 
vocatur  Guardia.  Tercium  vei*o,  quem  dedimus,  non  quidem  plan- 
tavimus,  sed  de  nostro  adquisivimus,  qui  est  situs  ad  caput  ejusdem 
ecclesie  sancti  Pétri;  et  très  petias  de  terra  arabili ,  et  ipsum  ortum  et 
pratum,  quem  condidimus  amore  et  honore  predicte  ecclesie  ;  immo 
unum  molendinum ,  quem  adhuc  considérant  edificandum.  Hecquippe 
omnia  supradicta  dona  donamus  atque  concedimus  sancto  Victori  Mas- 
siliensis  cenobii  et  omnibus  abbatibus  et  monachis  qui  ibi  sunt  et  in 
seculorum  secula   erunt,   cum  ipsa  ecclesia  sanctorum   apostolorum 

1  Marc,  XVI,  15. 


SANCTI  VICTORIS.  53 

Pétri  et  Pauli,  Jacobi  et  Johannis ,  Thome  et  Bartolomei,  cujus  vide- 
licet  ecclesia  ipsajuri  et  predii  sancti  Victoris  erat,  antequam  a  nobis 
edificaretur,  ut  babeant  et  possideant  predicta  omnia  omnes  abbates  et 
monacbi  sancti  Victoris  cenobii,  per  cuncta  tempora  ;  et  ipsa  ecclesia 
predicta,  in  bonore  predictoruni  apostolorum  dedicata,  ab  ipsis  abba- 
tibus  et  monacbis  venerabiliter  excolatur  et  bonoretur,  observando 
sibi  omnia  ornamenta  omniaque  sibi  concessa  a  nobis,  et  ad  bonorem 
et  perfectam  obedientiam  atque  fidissimam  fidelitatem  sancti  Victoris 
atque  abbatum  cuncteque  congregationis  ejus. 

Raiambaldus,  arcbiepiscopus  Arelatensis ,  firmat.  Petrus  ,  arcbiepi- 
scopus  Aquensis.  Deodatus,  episcopus  Tolonensis.  Guicbirannus  ca- 
nonicus.  Stepbanus  canonicus.  Guilelmus  de  Capitolio.  Ubertus  et 
Autrannus,  fratres,  de  Guardana.  Arnulfus  de  Guarda.  Isnardus  de 
Rosseto.  Robaldus  de  Albania.  Stepbana  et  filii  sui  :  Stepbanus,  Ber- 
trannus,  Petrus. 

34. 

In  nomine  Dei  omnipotentis,  summe  individueque  Trinitatis.  Ego  29  jul.  1044. 
Gaafredus  ',  marcbio  sive  cornes  Provintie,  de  saline  anime  mee  paren- 
tumque  meorum  sollicitus,  et  cogitans  que  pena  injustis  et  que  gloria 
debeatur  justis  ,  terrenis  cupiens  comparare  celestia ,  possesionum ,  a 
Deo  mihi  comissarum ,  hereditatis  paterne  quedam  concedo  Jbesu 
Cbristo  Domino  et  sancto  Victori,  martiri  glorioso,  ejusque  monasterio 
aput  Massiliam  fundato,  simulque  sancto  Petro  et  ejus  ecclesie,  que 
construitur*  in  loco  cpii  vocatur  ad  Paradisum ,  ad  jus  sive  honorem  f»  13. 
prefatijam  cenobii,  adservitium  servorum  Dei  ibidem  commanentium  : 
hoc  est,  terras  cultas  et  incultas,  et  quicquid  in  territorio  comitatus 
Massiliensis,  in  pratis,  vineis,  ortis,  canqiis,  molendinis ,  pascuis,  gar- 
ricis,  arboribus  pomiferis  et  inpomiferis ,  aquis  aquarumve  decursibus, 
salinis,  piscationibus,  et  ex  omnibus  omnino  rébus  que  ad  pagos  terri- 
torii  Massiliensis,  ut  supra  jamdiximus,  perlinere  videntur,  quecumque 
Fulcbo  vicecomes  atque  Odila,  conjux  ejus,  concedere  voluerint  ex 
bis  que  possident,  quecumque  ad  me  pertinere  videntur,  omnia  ab  in- 

1  Gaufridus  I,  sive  Guillelmiis  Gaufridus,  filins  Guillelmi  II  comitis,  frater  Bortrandi  I. 


54  CHARTILVRIUM 

tegro  concedo,  dono,  at([ue  transfundo,  etc.  Siquis  autem  successorum 
nostrorum,  aut  aliqua  opposita  persona,  contra  banc  donationem  ces- 
sionis  nostre.  ire  lemptaverit,  non  valeat  vindicare  quod  inique  cona- 
tur,  sed  coactus  solvat  in  vinculo  auri  optimi  libras  xv,  donatione  hac 
firma  perpetuo  manente.  Ipse  autem  qui  violare  voluerit ,  anathema 
effectus  cum  Juda  traditore,  et  cum  Arrio  atque  Sabellio  et  cum  Anli- 
christo  ejusque  minislris,  pereat  in  eternum  dampuatus. 

Facta  donatio  bec  anno  ab  incarnatione  Docnini  millesimo  xliiii  ,  in- 
dicione  xii.  Acta  puplice  aput  Massiliam,  mi  kalendas  augusti,  vu  feria, 
régnante  Heienrico  res;e. 

35. 

1062?  la  F)ei  nomine.  Ego  Lambertus  Adalberti,  et  uxor  mea,  Alois,  et  fdii 

mei,  Pontius  et  Bertrannus,  et  omnes  alii,  pro  redemptione  animarum 
nostrarum  et  pro  animabus  parentum  nostrorum,  donamus  et  guirpi- 
mus  ad  proprium  alodem  altari  quod  est  consecratum  in  honore  sancte 
Marie  et  sancli  Victoris,  in  monasterio  Massiliensi,  et  domno  Durando, 
abbatiejusdemloci,  et  habitatoribus  ipsius  monasterii,  presentibus  atque 
futuris,  videliçet  totam  terrain  illam ,  quam  jam  dictus  pater  meus, 
Adalberlus,  et  mater  mea,  Bona  Filia ,  et  ego  dona\imus  predicto 
sancte  Marie  sanctique  Victoris  altari,  in  orto  ipsorum  ad  Yuelnam ,  et 
in  ipso  prato  quod  se  tenet  ad  ortuni  ipsum,  et  in  ipsa  terra  que  tenet 
se  ad  pratum,  infra  bedales  et  usque  in  flumen  ;  et  aliam  terrain,  que 
tenet  se  ad  ipsum  bedalem.  Ab  oriente,  terminatur  cum  terra  de 
ipso  supradicto  Lamberto  ;  ab  occidente ,  terra  sancti  Pétri  de  Para- 
diso  ;  ab  aquilone,  terra  episcopi  Tholonensis.  Et  bec  omnia  supra- 
dicta  partim  donamus  pro  redemptione  animarum  nostrarum,  partim 
pro  precio  quem  accepimus  a  monachis,  videliçet  vaccasduas  optimas, 
et  insuper  solidos  octo  fortiori  monete.  Ego  supra  nominatus  Lam- 
bertus Adalberti  et  mulier  mea  et  fdii  mei  omnes  istam  donationem 
fecimus,  et  buic  cartule  inscribi  precepimus ,  et  inscriptam  manibus 
propriis  firmavimus,  et  alios  firmare  rogavimus.  Si  quis  autem,  etc. 

Facta  autem  bec  descriptio  sive  donatio,  anno  incarnationis  domi- 
nice  millesimo  xlii  ',  indicione  xn. 

1  Mendosej  fort,  corrig.  :  mlxii.  Anno  enim   1042  Durandus  supr.i  mcmoiatus   noudum 


SANCTI  VICTORIS.  55 

Pontius  Isnardi  firmat.  Pelrus  Natalité  finnat.  Willehiius  Carbonellus 
(irmat.  Isnardus  Runcarellus  firmat. 

36. 

Quicumque  possessionem  suam  vult  in  alterius  jure  transfundere ,  s.>  xi. 
débet  illud  facere  dono,  aut  precio,  aut  stipulatione,  testibus  eonscrip- 
tis.  Unde  ego  Esdras ,  filius  quondam  Lebidonimeri ,  el  due  sorores 
raee,  et  aller  Esdras,  consobrinus  meus,  cum  duabus  sororibus  suis,  et 
Silvester,  consobrinus  noster,  eum  duabus  sororibus  suis,  vendimus 
aliqoid  de  alode  nostro  monacbis  sancte  Marie  et  sancli  Victoris,  duas 
videlicet  modiatas  de  terra  culta,  in  loco  qui  dicitur  Centro,  in  comi- 
tatu  Massiliensi,  ut  babeant  ipsi  monacbi  et  teneant  et  absque  ulla  in- 
quietudine  possideant.  Et  aecipimus  pro  ipsa  terra  ab  ipsis  monacbis 
quatuor  solidos  de  otoninebis.  Hal)et  autem  hec  terra  terminos  istos  : 
ab  oriente,  beremum  et  solitudinem  tanlum;  a  mendie,  terrain  Gaus- 
fredi  Maie  Partide;  ab  accidente,  salam  anliquam;  ab  aquilone,  terram 
saliei.  Sane  si  quis  de  beredibus  noslris ,  vel  aliqua  persona,  banc 
noslram  venditionem  irrumpere  voluerit  ,  non  valeat  assequi  quod 
maie  appétit  ;  sed  cogatur  jam  dictis  monacbis  duodecim  libras  auri 
purissimi  exsolvere ,  et  insuper ,  nisi  légitime  satisfecerit ,  iram  Dei 
incurrat,  perpetiuunque  supplicium  sine  fineluat. 

Hesdras  firmat.  Alter  Hesdras  firmat.  Silvester  firmat. 

37. 

Noticia  vendicionis  et   donationis,  qualiter  monacbi  sancte  Marie,  sanctique  Victoris      sjec   XI 
Massiliensis   monasterii   adquisierunt    terram    de  Reseacs,   juxta    ortum   Rostagni 
Constantii. 

Ego  Pontius  Isnardus.  et  Berardus  et  Petrus ,  pro  animabus  patris 
nostri  et  matris,  seu  pro  remedio  nostrarum  animarum,  donamus  in 
ipso  loco  qui  dicitur  Ressacs,  xu  sexlairadas  de  terra  culta.  Nos  vero 
Isnardus  et  Archimbertus  de  Crota  donamus  in  jam  dicto  loco ,  pro 

abbafl  (iat;  neque  indiotio  congniit  :  nam  ab     duodecima  ;    quœ   cum   a.   1062  concunit  ea 
a.   1060  ad  a.   1064,  quo   tempore   Durandus     est  décima  quinta. 
Victorinam  tenuit  sedcin,  non  obtint  indictio 


56  CHARTULARIUM 

animabus  nostris  vel  parentum  nostrorum,  vi  sextairadas  de  terra  culta. 
Ego  vero  Noe,  et  Rostagnus  et  lsnardus,  fratres  mei,  donamus  simi- 
liter,  pro  indulgentia  nostrorum  peccaminum,  in  predicto  loco,  m  sex- 
tairadas de  terra.  Nos  quoque ,  Arlulfus  Becuda  et  Flavius  Argema , 
vendimus  in  eodem  loco  monacbis  sancte  Marie  sanctique  Victoris 
vi  sextairadas ,  accipientes  pro  ipsius  terre  precio  ab  ipsis  monacbis 
vin  denarios.  Ego  itaque  Nuzet,  et  Petrus  et  Pontius  et  Dodo,  fratres 
mei,  donamus  in  premisso  loco,  pro  remedio  animarum  nostrarum  vel 
parentum  nostrorum,  modiatam  unam  de  terra  culta  et  un  sextairadas; 
sed  Petrus  pro  parte  suaaccipit  de  ipsius  monasterii1  solidatasduas*. 
Iterum  ipse  Petrus  et  Dodo,  jam  dicti  fratres,  vendunt  in  prenotato 
loco,  scilicet  Ressac,  sextairadas  x,  pro  quibus  a  Stepbano,  mo- 
nacho ,  quinque  accipiunt  solidatas.  Post  istosnamque,  Franulfus  et 
Pontius  et  Petrus ,  fratres ,  ipsis  monacbis  vendunt  in  prescripto 
loco  vi  sextairadas,  accipiuntque  solidos  m.  Iterum  Petrus  Bertaldus 
et  Ugo,  frater  ejus ,  vendunt  in  supradiclo  Ressac  duas  modiatas  de 
terra  monacbis  eisdem,  decemque  solidos  a  jam  dicto  Stepbano,  ipsius 
monasterii  cellarario  '.  Stepbanus,  filins  Trunelli,  pro  remissione  suo- 
nim  peccatorum  suorumque  parentum  absolutione,  dédit  ipsis  mona- 
cbis unam  sextairadam  in  eodem  loco.  Gonciolinus  et  Pontius  et  Gui- 
lelmus  tradunt  pro  commutatione,  in  eodem  Ressac,  monacbis  eisdem, 
quatuor  sextairadas  de  terra  culta,  a  quibus  pro  ipsa  commutatione 
recipiunt  quartaradam  unam  de  vinea,  in  loco  qui  Campus  Martius 
dicitur.  Pontius  lsnardus  et  fratres  ejus,  Rernardus  et  Petrus,  dederunt 
monachis  descriptis,  pro  animabus  patris  et  matris,  seu  pro  remissione 
suorum  peccatorum,  in  alio  loco,  juxta  ortum  videlicet  monacharum, 
un  sextairadas  de  terra  cidta.  Et  iterum  donant  ipsi  fratres  sancte 
Marie  et  sancto  Victori,  juxta  euudem  locum,  ad  Resclausam,  sextai- 
radas n  de  terra  culta.  Silvester,  filius  David  ,  dat  iterum  ,  juxta  pre- 
dictum  ortum  monacbarum,  eisdem  monacbis,  pro  anime  patris  sui  et 
suorum  absolutione  peccaminum,  m  sextairadas  de  terra  cidta.  Due 
aulem  consobrine  ejus  ,  Pontia  et  Ingilrada,  vendunt,  cum  consilio 
ejusdem  Silvestri,  jam  dictis  monacbis  ,  quatuor  sextairadas  de  terra 

1  Vox  omissa.  9  Suppl.,  accipiunt. 


SANCTI  VICTORIS.  57 

cnlta,  juxta  predictum  ortum,  pro  quibus,  ab  ipsis  accipiunt  xudena- 
rios.  Terminatur  autem  tota  simul  bujus  donationis  terra  de  jam  dicto 
Ressac,  et  que  juxta  monacharuiri  est  ortum  sita,  ab  oriente,  via  an- 
tiqua;  a  mendie,  via  puplica;  ab  occidente,  terra  Aicardi  Redempti,  et 
terra  Galterii  et  terra  Silvestri;  ab  aquilone,  fluvium  Vuelna. 

Nos  igitur,  donatores  et  venditores  tocius  terre  superius  descripte, 
inconcusse  firmamus.  Isnardus  firmat.  Berardus  firmat.  Petrus  firmat. 
Archimberlus  firmat.  Isnardus  firmat.  Arlulfus  firmat.  Flavius  firmat. 
Nuzetius  firmat.  Petrus  firmat.  Pondus  firmat.  Dodo  firmat.  Franulfus 
firmat.  Pondus  firmat.  Petrus,  Stepbanus  firmant.  Gociolinus  firmat. 
Silvester  firmat.  Pontia  firmat.  Ingelrada  firmat. 

Yere  si  quis  de  eredibus  nostris ,  etc. ,  eoactus  predictis  monacbis 
x\  libras  auri  purissimi  persolval,  et  insuper  donum  inconvulsum  et 
stabile  permaneat,  etc 

38. 

Carta  de  aqua. 

(Edidd.  Guesnay,  l'ita  S.  Cass.,  579;  Ruffi,  Hist.  de  Mars.,  I,  485;  Duchesne,  Hist.  des  card. 
franc.,  II,  36;  auct.  Gall.  Christ.,  I,  instr.  9G.) 

Omnipotentis  Dei  opitulante  elemeneia,  etc.  Ideo  ego  Josfredus',  2ijul.  1079. 
vicecomes  eivitatis  Massilie,  filiique  mei  Aicbardus,  civitatis  Arela- 
tensis  archiepiscopus  ,  Josfredus  ,  Ugo  ,  Raimundus  ,  Poncius  ,  Ful- 
cho,  Petrus  ;  nec  non  et  fratres  mei  Wilielmus  2,  cum  filiis  suis 
Pontio  Malnerio,  Josfredo  ;  Petrus  Saumata,  cum  filiis  suis  Ugone, 
Willelmo;  istis  Domini  promissionibus  incitali,  simul  etiam  nostrorum 
peccatorum  immanitate  territi ,  eidem  omnipotenti  Deo  bac  sancte 
Marie  sanctoque  \  ictori,  martiri  glorioso,  et  preclaro  fundatori  cenobii 
Massiliensis  Cassiano  ,  domnoque  abbati  Bernardo ,  sive  etiam  abba- 
tibus  ac  monacbis,  presentibus  et  futuris,  summo  Deo  ibidem  famu- 
lantibus,  donacionem  facimus  de  aque  ductu  qui  vocitatur  Vuelna , 
cum  omnibus  fontibus  in  eadem  aqua  decidentibus ,  omnera  scilicet 
terram  per  quam  itura  est ,  ex  apprebensione  ipsius  aque ,  que  est  ad 

'  Gaufridus  I ,  cujus  jam  non  semel  mentio.         -  Guillelmus  III  Juvenis,  vicecomes  Mas- 

silise. 

I.  8 


58  CHARTULARIUM 

ecclesiam  sancti  Menne,  et  oranem  piscationem  ipsius  aque,  sine  ullius 
hominis  interpellatione,  usque  ad  descensum  ejus  in  mare;  hoc  sumo- 
pere  armantes  et  statuentes,  ut  nulla  quelibet  persona,  masculus  aut 
femina,  eam  deviare  aut  retorquere  présumât,  aut  molendinos  vel  que- 
libet alia  artificia  et  instrumenta ,  in  eadem  vel  de  eadem  aqua,  ad 
impediendiun  vel  retardandum  ejus  cursum,  construere  vel  facere 
présumât;  sed,  sicut  Dominus  noster  Jhesus  Christus  ex  nichilo  eam 
formavit  et  ex  profundo  abissi  ad  utilitatem  hominum  manare  jussit,  ita 
recto  cursu,  per  intercessionem  et  mérita  sanctorum  inibi  quiescen- 
cium,  sine  alicujus  impedimento,  ad  munimen  et  emundacionem  vel 
ablucionem  inibi  Deo  serviencium  monachorum,  ipso  douante  et  opé- 
rante, perveniat.  Amen. 

Acta  bec  donatio  in  sollempnitate  sancti  Victoris,  in  cetu  omnium 
hominum  illic  adstancium,  episcoporum  et  presbiterorum,  abbatum  mo- 
nachorumque  ex  diversis  provinciis  congregatorum ,  ante  altare  sancti 
Pétri,  principis  apostolorum,  in  hoc  ardencium  et  instancium,  labo- 
rante  et  insudante  Raimundo  ',  preposito  ejusdem  cenobii  pâtre,  id 
fieri  adclamantibus  et  adsencientibus  clericis  et  laicis ,  in  presencia  ar- 
chiepiscopi  sahcte  ecclesie  Arelatensis,  ad  perfectum  pervenire  optan- 
tibus  et  exorantibus.  Si  quis  vero,  etc. ,  a  regno  Dei  alienus  existât  ;  sol- 
vens  in  presenti  obtimi  xm  libras  argenti,  donacione  hac  inconvulsa 
manente,  tempore  hoc  et  omni. 

Ego  Josfredus ,  et  fdii  mei ,  banc  donacionem  scribere  feci ,  hac 
testes  firmare  rogavi. 

Facta  donatio  hec  anno  incarnationis  dominice  m°lxx°  viiii0,  indi- 
cione  i,  epacta  xvma,  concurrente  i,  ciclo  lune  xm,  régnante  Domino 
nostro  Jhesu  Christo.  Gauzfredo,  Fulcone. 

39. 

Carta  de  Amalrico  de  Porta. 

1065— 1079        In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ero  Amalricus  de  Porta,  et 
nepos  meus  Pontius  Borrellus,  et  filii  mei  Rostagnus  et  Gisfredus,  do- 

1  Hic  nominatur  Raynaldus  in  Gai/,  christ.,  I,  684. 


SANCTI  VICTORIS.  59 

namus  sancte  Marie  et  sancto  Victori  Massiliensis  monasterii,  et  mo- 
nachis  ibidem  Deo  servientibus,  tam  presentibus  quam  futuris,  in  pre- 
sentia  domni  abbatis  Bernarcli,  pro  remedio  animarurn  nostrarum  vel 
parentum  nostrorum,  duas  modiatas  de  terra  inter  eultam  et  berma, 
partim  dantes,  partimque  vendentes.  Habet  autem  bec  terra,  de  uno 
latere ,  terram  Willehni  Carbonelli  ;  a  meridie ,  fluvium  \  uelne  ;  ab 
oriente ,  terram  Lamberti  Adalberti  ;  de  alio  latere ,  terram  ipsius 
Àmalriei.  Et,  ut  firma  et  stabibs  'sit  bec  donatio  vel  venditio  nostra, 
aceipimus  ab  ipsis  monacbis  culcitram  unara  et  coxinum  i  et  sellara  i, 
et  sex  solidos  de  othonicbis.  Amalricusfirmat.  Pontius  Borrellus  firmat. 
Wifredus  firaiat.  Rostagnus  firmat. 

Ego  vero  Guicbirannus  de  Auriolo  commuto  sub  jure  sancti  Vie- 
toris  semmodiatam  miam  *  de  terra,  et  accipio  pro  ipsa  commutalione        f°  14. 
unam  semimodiatam  de  vinea  in  castello  Solobio  ,  et  duos  solidos  de 
otbonincbis. 

Ego  Wilelinus  Carbonellus,  et  Petrus  et  Isnardus,  fratres  mei,  ven- 
dimus  jam  dictis  monacbis  semimodiatam  unam  de  terra,  pro  qua  unum 
asinum  aceipimus ,  precio  sex  solidorum.  Et  babet  ipsa  terra ,  ab 
oriente,  terram  Pontii  Borelli;  a  meridie,  terram  episcopi  Tbolonensis; 
ab  occidente,  terram  sancti  Yictoris;  a  septenliione,  terram  Pétri 
Petronille.  Si  quis  autem  de  beredibus  nosti'is  post  mortem  nostram 
vel  quelibet  persona  banc  donationem  nostram  vel  venditionem  anul- 
lari  temptaverit ,  non  valeat  consequi  quod  requirit ,  sed  cogalur  jam 
dictis  monacbis  xii  libras  auri  purissimi  solvere,  etc 

40. 

Brève  de  cellarario. 

Memoria  sive  notitia  de  divei'sis  divisionibus  sive  partibus  terrarum    Saoul,  xi. 
vel  vinearum,  pertinentium  ad  cellararium. 

Non  longe  igitur  ab  ecclesia  sancti  Pétri ,  foris  portam  que  vocatur 
Paradisi,  circa  viam  publicam,  que  veuit  ab  ecclesia  sancti  Tyrsi  et 
vadit  in  portu  Massiliensi ,  kse  posite  sunt  vinee.  Ilabetur  ibidem  vinea 
quartairada  dimidia,  que  fuit  de  Gairaldo  Blanca  Lancea,  quam  dédit 


60  CHARTULARIUM 

domino  Deo  et  sancto  Victori.  Terminât  eam,  ab  oriente  ,  via  de  Lau- 
reto  ;  a  parte  meridiana,  vinea  de  Rieliao;  a  septentrione,  terra  sancte 
Marie  vel  sanctimonialium,  non  longe  a  ripa  porti  snpradicti,  in  ceno- 
bio  qnod  pater  fundavit  Cassianus,  consistentium  ;  ab  occidente,  item 
terminât  via  de  Gardia.  Inibi,  vinea  una  quartairada,  qnam  Petrus 
Algitinus  solitus  erat  facere ,  babens  lerminum ,  ab  oriente  ,  vineam 
sancti  Victoris;  ab  occidente,  viam  de  Gardia;  a  meridie,  terramsanc- 
timonalium;  a  septentrione,  idem  ipsam  terram.  Item  inibi,  una 
semodiata  vinee  ,  quam  Bonefacius  pro  sorore  dédit  sua  :  ab  oriente 
vinea  salici  ;  ab  occidente  ,  vinea  Pétri  Algitini  ;  a  meridie  ,  supra- 
dicta  terra  ancillarum  Dei.  Continetur  ibidem  una  quartairada 
vinee,  quam  Pontius,  presbyter  sancti  Tyrsi ,  dédit  sancto  Victori. 
Habemus  ibidem  una  semodiata  de  vinea ,  que  fuit  Amalrici  de 
Porta  :  ab  oriente ,  vinea  sanctœ  Maria?  ;  ab  occidente  -,  terra  de  Servo 
Dei  ;  a  septentrione ,  vinea  sancti  Victoris  del  Corno  (ambas  vineas 
sancti  Victoris  una  via  dividit);  a  meridiano,  terra  sancte  Marie,  que 
facil  Gisfredus, fîlius  Amalrici. 

In  costa  Rostagni  Constantii,  babemus  unam  semodiatam  de  vinea, 
que  dédit  soror  ejus,  et  decimum  de  ipsa  vinea  dédit  idem  Rostagnus, 
bâter  ejus.  Terminum,  ab  oriente,  vinea  Rostagni  ipsius;  ab  occidente, 
via  Sancti  Saturnini;  a  meridie,  vinea  supradicta;  a  septentrione,  vinea 
terminât  Uzecii. 

In  clauso  Lanberti  Ursonis,  ibidem  una  quartairada,  quam  Bone- 
facius Rasca  dédit. 

In  Alcipresso  babemus  vineas,  scilicet  mediam  quartairatam  ,  ab 
aquilone  babens  unum  vas.  Ibidem  prope,  una  faxa  de  vinea  juxta 
puteum;  ab  oriente,  vinea  Aicbardi  monacbe.  Ibidem  una  semo- 
diata Arlulfi  Dispensatoris,  que  est  sancti  Victoris,  ab  oriente  babens 
aliam  semodiatam  ,  que  est  de  cannonicis.  Ibidem  una  semodiata, 
que  Nedolia  dédit  sancto  Victori,  que  tenet  se  clauso  ab  oriente, 
quam  Amelius  dédit  sancto  Victori.  Desuper  ibidem,  sub  ipso 
clauso ,  quartairada  una ,  quam  Rainaldus  dédit  mediam  sancto 
Victori.  Ab  oriente  ibidem,  alia  quartairada,  que  comparavimus  ni 
solidos  de    ejus  nepote    Pontio.    Subtus   ipso    clauso,  una   quartai- 


SANCTl  VICTORIS.  61 

rada  dimidia,  qiiam  dédit  Massilius  nionachus,  ab  aquiïone  liabens 
torcularios. 

In  ipso  croso  Pétri  Betonis,  dimidia  quartairada ,  quam  Pontius  Al- 
demaris  dédit  sanclo  Victori. 

Habemus,  ad  viam  Saneti  Michaelis,  quartairata  una;  a  mendie, 
tenet  se  ad  vineam  Pétri  Netolie.  Inter  istam  quartairatam  et  viam 
supradictam  habetur  una  faxa,  que  est  Georgii. 

In  Canneto  habemus  semodiala  una  ;  Merletus  de  Penna  dédit 
sancto  Victori  :  ab  oriente,  vinea  Atidfi  ;  ab  occidente,  vinea  de  Canneto. 

In  Plumbearios  semodiala  de  terra  ;  Geirunelus  dédit  sancto 
Victori;  in  medio  habens  una  sorberia;  ab  occidente,  via  de  mansione 
Ursonis. 

Terciam  partem  de  quartairada,  ad  corum  Saneti  Michaelis,  Silvester 
Pelliciarius  dédit  sancto  Victori. 

In  Podio  Calvo  quartairada  una.  In  loco,  Judicii  nomine,  habemus 
modicum  vinee;  Pontius  Dagulfi  dédit  sancto  Victori;  ab  occidente, 
via  publica  que  pergit  ad  Sanctum  Justum. 

In  clauso  Aicardi  Cicute  média  quartairada  de  vinea,  quam  dédit 
sancto  Victori,  ab  occidente  habens  Geirennum  fluvium.  Ibidem, 
una  semodiata  de  vinea,  que  est  de  aecclesia  saneti  Andrée;  a  me- 
ndie, via  que  pergit  ad  Sanctum  Julianum. 

In  Campo  Marcio  habemus  unam  dimidiam  quartairatam  ,  quam 
Massilius  monachus  dédit:  ab  oriente,  habens  paludem;  ab  occi- 
dente, vineam  Isnardi  de  Crota;  ab  aquiïone,  vineam  Gozoleni. 
Ibidem,  vinea  Richildis,  una  quartairada,  que  dédit  sancto  Victori: 
ab  oriente,  via  publica,  (pie  vadit  ad  Geirrenum  ;  ab  occidente,  vinea 
quam  plantavit  Vitalis;  a  mendié*,  vinea  Nicecii.  Richardus  Turig, 
quartairadas  m.  Ibidem,  una  quartairada  de  vinea,  quam  dédit 
sancto  Victori  Durandus  Adaltrudis:  ab  oriente  ,  vinea  que  est  episcopi 
Tulonis;  ameridie,  terra  aerma. 

In  Sancto  Baudilio  habemus  vineas,  quas  dédit  Rostagnus,  filius 
Otile,  in  costa,  a  parle  dexte'ra,  nas  quartairatas;  ab  oriente,  vinea  Ful- 
conis  vicecomitis.  In  ipsa  costa,  ex  nostri  parte,  habetur  una 
quartairata  vinee,  quam  dédit  sancto  Victori  millier  Albini:  ab  aqui- 


62  CHARTULARIUM 

lone,  via  publica  Sancti  Justi,  a  mendie,  vinea  Pontii  Rote  Vetule;  ab 
occidente,  vinea  Pontii  Novelli. 

In  Inter  Yineas  eqiiidem  habemus  vineas,  scilicet  miam  quartai- 
ratam, quam  Rostagnus  dédit,  filins  Otile,  sancto  Victori:  ab  oriente, 
vinea  Odoni  Rua  Judaica;  ab  occidente,  vinea  Lanberti  Adalberti. 
Ibidem  prope,  imam  dimidiam  quartairatam ,  qnam  plantavit  Richar- 
dus  Ocnli.  Cambiavimus  eam  Pileto,  quidam1  fidejussores  dédit  Rosta- 
gnum,  Constantium  et  Rremnndnm  Massiliensem.  Ab  oriente  terminât 
eam  vinea  Ricbardi  Occuli;  ab  occidente,  vinea  Boni  Hominis  de 
Scola.  Et  nos  itidem  donavimus  ei  in  prato  Auquerio,  subtns  vinea 
nostra  de  Vase,  ab  occidente  babens  terminum  ferraginem  Pétri  Otaline  ; 
a  meridie,  ferraginem  Pileti,  que  est  jnxta  ecclesiam  sancti  Romani. 

Ad  fontem  ibidem  Iterii ,  habemus  mediam  quartairatam ,  quam 
dédit  sancto  Victori  Lanbertus  Adalberti:  a  meridie  terminum,  viam 
que  pergit  ad  ecclesiam  sancti  Stephani;  ab  occidente,  via  publica 
que  pergit  ad  Vuelna. 

In  clausô  Arlulfi,  ad  Viam  Longam,  très  quartairatas ,  quas  Ste- 
phanus  monachus  dédit  sancto  Victori  :  terminum  ab  oriente ,  viam 
que  pergit  ad  molendinum  monachorum  ;  ab  occidente ,  via  que  per- 
git ad  Sanctum  Genesium.  Juxta  ibidem  habemus,  in  clauso  Pontii 
Boni   Hominis,  dimidiam  quartairatam  ;  Amiens  dédit  sancto  Victori. 

Ad  fluvium  Girreni,  in  clauso  Grosse  Femme,  in  uno  loco,  unam 
semodiatam,  c[uam  Durandus  dédit.  In  alio  loco  ibidem,  habemus 
quartairatam:  ab  oriente,  terminât  Girrenus;  ab  occidente,  via  pu- 
blica que  pergit  ad  molendinum. 

Habemus  vineas  ad  fevum  distributas  : 

In  Prato  Longo  u  semodiatas,  quas  Stephanus  cannonicus  per 
sanctum  Victorem  tenet  ;  ab  oriente,  via  de  Cato  Mortuo. 

Ad  pradinalio  Sancti  Baudilii,  una  semodiata  de  vinea.  Geirunclus 
Teolidis  ad  fevum  tenet.  Ab  oriente  terminât  eam  via  publica  ;  a 
meridie,  habuit  molendinum. 

In  Morario  imam  semodiatam  de  optima  vinea;  Bernardus  faber 
ad  fevum  tenet;  Pontius  Putridus  monachis    dédit  sancto    Victori. 

*  Fort,  corrig.,  qui  de  ea  fidejussores. 


SANCTI  YICTOR1S.  63 

Ibidem,  quartairatam  de  vinea,  que  Goirannus  dédit  sancto  Victori, 
et  Bernardus  faber  ad  fevum  tenet;  et  istas  vineas  supradictas  per 
fabrilia  opéra  tenet. 

Ad  pratum  Àueherium,  imam  parranam ,  que  tenet  ad  fevum  per  sanc- 
tum  Yictorem  Mataronus  ;  soror  Amalrici  de  Porta  dédit  saneto  Victori. 

Juxta  muros  civitalis  Massilie,  in  ferragine  Bertranni1,  Amalrici  de 
Porta  dédit  sancto  Victori.  Juxta  muros  civitalis  Massilie,  in  ferra- 
gine Bertranni  lterii ,  habemus  unam  semodiatam ,  (pie  Bertrannus 
idem  ad  fevum  tenet  per  sanctum  Viclorem.  Juxta  eamdem  civi- 
tatem,  unam  semodiatam,  ad  viam  que  pergit  ad  Sanctum  Martinum; 
Ada  Regnoabel  ad  fevum  tenet.  Subtus  arclios  Massilie ,  habemus 
quatuor  sextairatas  de  terra;  Bernardus  faber  tenet. 

In  Campo  Marcio  habemus  quartairatam  unam  de  vinea,  quam 
millier  Pétri  Betonis  tenet,  dum  "vixerit;  post  obitum  ejus,  erit  sancti 
Victoris;  habens,  ab  oriente,  clausum  lterii. 

Unam  semodiatam  de  vinea ,  quam  David  dédit  sancto  Victori , 
quam  Pondus  Suricis  tenet  ad  fevum ,  habemus  ad  Teolarias  :  ab 
oriente  terminum  publicam  viam  que  vadit  ad  Guardiam;  a  meridie, 
clausiun  sancti  Pétri  de  Paradiso. 

41. 

Carta  de  uno  clauso  in  Sancto  Saturnine 

InDei  Domine.  Ego  Guadaldus  facio  donationem  omnipotenti  1028. 
Domino  et  sancto  Victori  martiri,  ejusque  monasterio,  non  longe  a 
civitate  Massilia  fundato,  et  abbatibus  ac  monachis  ibidem  famulan- 
tibus,  de  mediatate  uno  clauso,  qui  est  in  Sancto  Saturnino,  quem 
ego  plantavi;  et  est  in  comitatu  Massilie,  et  affrontât,  ex  una  parte, 
via  publica,  et,  ex  alia  parle,  vinea  Berengarii;  ex  alia  parte,  vinea 
Bernardi  de  Costa;  ex  alia  parte,  orlo;  fontemque  in  medio  clauso. 
Hune  autem  médium  clausum  de  vinea  dono  supradicto  monasterio , 
propter  redemptionem  anime  mee  et  uxoris  ac  fdiorum  noslrorum. 
Si  quis  autem  liane  donationem  nostram   voluerit   impedire ,  cogatur 

'  Omissœ  sont  voces  nonnullœ,  inter  quas  fort,  soror. 


64  CHARTULARIUM 

emendare  tantum,  et  aliud  tantum  supratiicto  monasteiio,  et  de 
cetero  haec  nostra  donatio  stabilis  et  inconvulsa  permaneat. 

Facta  donatio  hec  anno  incarnationis  doniinice  millesimo  xx°  vm°. 
régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provincie. 

Ego  Gaudaldus  et  uxor  mea  hanc  donationem  proprias  manus  fh- 
mavimus,  et  testibus  firmare  rogavimus.  Bellieldis  firmavit.  Pontius, 
filins  ejus,  firmavit.  Rieau  firmavit.  Lanbertus  firmavit.  Guadaldus, 
nepos  ejus,  firmavit.  Lauteldis,  filia  sua,  firmavit.  AMuardus  firmavit. 
Galter   firmavit.    Carbonel    firmavit. 

42. 

Brève  de  elemosina. 

Sœcul.  xi.         Notitia  et  memoria  de  diversis  rébus  et  de  honore  gloriosi  martiris 
Yictoris  Massiliensis,  in  diversis  terrarum  partibus  adquisitis,  et  Do- 
mino Deo  sancteque  genitrici  ejus  egregioque  martiri,  a  diversis  fide- 
r- 15.        libus,  pro  animarum*  remedio,  in  elemosina  derelictis. 

In  primis  itaque,  in  valle  Marignana,  in  circuilu  eontinentur  et 
posite  surit  vinee,  quas  tenet  sive  excolit  monachus  qui  inibi  habitat  : 
videlicet  unum  optimum  clausum  qui  positus  est  inter  fontem  Mari- 
gnanam  et  Catedram  ;  alias  quamplures  quas  possidet  vineas ,  que 
fuerunt  de  manso  Gunlrandi.  De  nominatis  itaque  is  vineis  est  talis 
usus  et  convenientia,  inter  fratrem  de  Marignana  et  eum  qui  tenet 
ospitalem,  ut,  omnibus  annis,  pvo  is  vineis  reddat,  de  suo  proprio 
instructu,  unum  de  tribus  modiis  vasculum,  plénum  de  optimo  et  puro 
vino  in  ospitali.  In  ipsa  valle  habetur  una  quartairada  vinee,  que 
fuit  Bombar  Manuel,  et  consortat  cum  vineis  nepotis  sui,  Ugonis. 
Habetur  inibi  una  semodiata  vinee ,  quam  dédit  mulier  Ugonis 
de  Balzo ,  infra  rivum  qui  dicitur  Catedra  et  via  publica.  Habet 
ibi  duos  mansos  elemosina  :  unum  de  Guntrando,  quem  dédit 
Ugo;  et  unam  braciariam ,  quam  dédit  Rostagnus  de  Castello  Novo. 
In  valle  Reilana,  in  Fuzils,  habet  elemosina  mi*  mansos  optimos, 
quos  tenet  Bermundus  Trenca  Vias,  et  ex  his  reddere  débet,  omnibus 
annis,  quatuor  modios  de  optima  annona,  in  elemosina  sancti  Victoris. 


SANCTI  YICTORIS.  65 

In  Furno  Clialcberio  habetur  una  condamina,  que  comparata  est 
de  elemosina  xlii  solidos,  quam  tenent  et  excolunt  commandites 
inibi  monachi,  in  tali  convenientia ,  ut  ipsi  monacbi,  cum  bubus  et 
cum  semine  et  omni  suo  instructu,  laborent,  et  omnibus  annis  reddant 
inde  medietatem  de  annona. 

In  Manoasea  unum  mansum  de  Espezel  habet  elemosina,  ex  quo 
reddit  lasea  et  m  solidos  de  censo  et  medietatem  de  vino. 

In  Auriol  unum  mansum ,  quem  comparavit  elemosina  centum 
solidos  de  otonincbis  ex  arcbiepiscopo,  quem  tenet  mulier  Gauzfredi. 
Alium  mansum  in  Filinas,  quem  tenet  Boso,  ex  quo  reddit  tasca  et 
medietatem  de  vino,  porcum  et  multonem. 

In  Poio  Lupario  babet  elemosina  unum  mansum,  quem  commen- 
davit  Geiraldus  fratri  Bénédicte  Post  cujus  obitum,  frater  ipse  non 
ita  egit  sicul  monacbus,  sed  sicut  mamone  servus,  et,  ex  ejus  decessu 
usque  in  diem  liodiernum,  ex  manso  supradicto  nibil  in  elemosina 
reddidit,  nisi  sextarios  decem  frumenti. 

In  castro  qui  vocatur  Sancti  Marcelli,  in  ipsius  territorio,  conti- 
nentur  vinee  de  elemosina ,  una  scilicet  quartairada ,  quam  dédit 
Donadeus.  Ibique  una  semodiata,  que  sex  solidos  comparata  fuit, 
videlicet  ejus  medietas ,  m  solidos ,  de  una  femina  que  vocilabatur 
Jauzolena;  alia  ejus  medietas,  ni  solidos  de  otonincbis,  de  Gauzfredo 
Goiranno.  Ibique  posita  est  una  quartairada,  que  fuit  de  Durando 
Jausberti,  qui  obiit  infirmus  in  ospitali. 

In  valle  Sancti  Juliani  continentur  m  modiate,  quas  dédit  Wilel- 
mus  canonicus.  De  bis  itaque  vineis  ista  ratio  est ,  quia  eas  Wilelmus 
canonicus  in  gadio  tenebat  de  Pazone  et  Guinimanno,  per  vin0  mo- 
dios  de  annona,  in  tali  convenientia,  ut,  si  annonam  reddidissent, 
vineas  recuperarent  in  vila  ejus.  Post  obitum  autem  ejus1,  ipsis1 
annonam  non  reddentibus,  sed  e  contrario  vineas  interpellantes,  Ber- 
trannus  monacbus  et  frater  Petrus,  et  comparaverunt  eas  ex  ipsis  et 
ex  filiis  eorum,  et  dederunt  unum  optimum  cotum  et  vin  alnas  de 
cannabaz.  Filii  vero  Pazonis  similiter  receperunt  avère,  et  libenter  et 

1    \  idelicet  Willelmi  canonici.  «  Pazone  et  Guinimanno. 

I.  0 


66  CHARTIJLARIUM 

voluntarie,  videntibus  et  firmantibus  testibus,  reliquerunt  in  manu  Ber- 

tranni  et  fratris  Pétri.  Qui  testes  et  firmatoreshi  sunt  :  videlicetPontius, 

Iroaldus,  Bonus  Filius  et  Aldoardus.   Inibi  in  Altelone  una  quartai- 

rada,  quam  dédit  Aurucius  de  Sancto  Juliano.   In  ipsoque  denomi- 

nato  loco  alia  quartairada,  quam  dédit  Girardus  et  Jobanna,  uxor 

ejus. 

Super  Sanctum  Tyrsum ,  in  manso  Leuprandi ,  posite  sunt  très 
semodiate  de  vinea ,  quas  dederunt  Ugo  et  Mataronus ,  frater 
ejus ,  nepotes  Bertranni  monaebi ,  in  elemosina.  Et  in  Sancto 
Mprcello  ipse  Ugo  dédit  in  elemosina  unum  optimum  ortulum, 
cum  omnibus  arboribus  et  omnibus  infra  positis  designatum. 
Supra  nominatus  itaque  Ugo  dédit  in  elemosina  unam  semodiatam, 
qui  consortat,  ab  oriente,  vinea  Sancti  Marcelli;  ab  occidenle,  vinea 
Guiquiranni. 

In  civitate  Massilia,  in  ripa  fluminis  Geireni,  babetur  de  elemosina 
média  quartairada ,  quam  dédit  Bonus  Filius. 

In  Inter  Vineis  dimidia  cjuartairada,  quam  dédit  soror  Amalfredi, 
quam  dédit  Pontius  Rufus  in  elemosina.  In  terra  sancti  Victoris , 
juxta  portam  Paradisi ,  babetur  una  quartairata. 

In  Sancto  Saturnine,  in  loco  vocitato  Petra,  dimidia  quartairata, 
quam  comparavimus  duas  solidatas  de  Atanulfo.  Inibi  quartairada 
dimidia,  quam  Bombais  dédit  in  elemosina  sancti  Victoris. 

Ultra  Vuelna,  in  Podio  Rotundo,  terra  erma  et  colta,  quam  com- 
paravimus v  solidos  de  Pvostagno  Constancio.  Terminaturque  ipsa 
terra ,  ab  oriente,  via  publica  que  intrat  in  monte  ;  ab  occidente ,  terra 
terminât  de  Aicardo  Iterii  ;  a  meridiano ,  via  de  monte  qui  nominatur 
Crida;  a  septentrione ,  terminât  terra  quam  dédit  millier  Bertranni 
Iterii  in  elemosina. 

In  Croso  Wilelmus  Pellicerius  dédit  Domino  Deo  et  sancto  Victori, 
in  elemosina,  unam  semodiatam  vinee. 

Mulier  que  fuit  Pétri  Piscatoris  dédit  unam  quartairatam ,  prope 
cimiterium. 

Terra  sive  vinea ,  que  babetur  infra  valle,  que  posita  est  super  eccle- 
siam  sancti  Benedicti ,   ad  radicem  montis  qm  vocatur  Gardia ,  suis 


SANCTI  VICTORIS.  67 

manibus  plantavit  et  excoluit  supra  nominatus  Geiraldus ,  cum  olivetis 
et  cunctis  arboribus  infra  positis ,  ad  elemosinam ,  in  alode  sancti 
Victoris. 

Circa  monasterium ,  in  ipsa  terra,  babetur  una  semodiata  vinee, 
quam  dédit  Àldras.  Inibi  média  quartairada ,  quam  dédit  Marlinus 
Jheremie   in    elemosina.  *    lbi,    in  circuitu,  dédit  Amalfredus,    pro  v. 

matre  sua,  média  quartairada. 

Ad  portum  qui  vocitatur  Alguerius,  una  semodiata  vinee,  quam 
reliquit  Jabertus   in   elemosina. 

43. 

Carta  Sancti  Mitrii  in  Albania. 
(Fragm.  edit.  in  Gall.  Christ.,  I,  instr.,  110;  et  ap.  Ruffi,  HUt.  de  Mars.,  I,  482.) 

In  nomine  Domini.  Ego  Guilelmus,  et  Fulcbo  ,  frater  meus,  Dei  8jan., 
gratia,  vicecomites,  et  uxores  nostre ,  Aicelena  et  Odila,  et  filii  mei,  iou-i<M9. 
domnus  videlicet  Pontius  ,  Massiliensis  episcopus  ,  Guilielmus  '  et  Ai- 
cardus  2,  Fulcbo  et  Gauzfredus;  nos  simul  audientes  Seripturam  di- 
centem  mundum  transite  et  concupiscentiam  ejus,  et  ad  boc  nos  natos 
in  eo ,  ut,  pro  terrenis  que  ad  tempus  videmur  possidere,  mereamur 
celestia  ,  ut  possimus  babere  partem  in  regno  Dei  et  videre  eum  in 
eterna  gloria,  qui  nos  creavit  et  redemit,  utque  remedium  nostrarum 
capiamus  anintarum ,  donamus  Deo  et  sancto  Victori  martyri ,  monas- 
terii  Massiliensis ,  et  babitatoribus  ejusdem  loci ,  tam  presentibus 
quamque  fuluris,  aecclesiam  que  est  dedicata  in  honore  sancti  Mitrii 
martyris  et  sancti  Martini  et  sancli  Laurentii,  in  comitatu  Massiliensi 
et  in  territorio  quod  dicitur  Albania,  cum  suis  altaribus  et  cum  suo 
alode  et  suis  adjacenciis  et  suis  terminis,  et  cum  terris  cultis  et  incultis, 
et  cum  vineis,  cum  pratis,  cum  arboribus  et  ortis,  cum  suis  garricis  et 
pascuis,  cum  ermis  et  boscbis  ipsis,  qui  ibidem  sunt,  cum  suis  egres- 
sibus  et  regressibus.  Et  ipse  alodis  babet  terminos  in  fluvio  quem  di- 

'  Guilielmus  III  Juvenis  ,  post  patrem  et         *  Aicardus ,  yicocomes  Arelatensis. 
patruum,  una  cum  fratre  Gaufrido  fuit  vice- 
comes  Massiliensis. 


68  CHARTULAR1UM 

cunt  Vuelna,  et  pergit  per  ipsum  rametalem  qui  est  ultra  ipsam  salam, 
et  pervenit  ad  ipsam  ilicem,  et  pergit  ad  ipsum  podium  sursum,  et  va- 
dit  per  ipsam  serram  que  est  supra  ipsam  aecclesiam,  subtus  Creisaco, 
et  descendit  per  ipsam  petram  ad  ipsum  glandiferum  ,  et  pergit  in  flu- 
vium  Vuelnam,  subtus  salam  que  est  in  campo  majore.  Haec  omnia  su- 
perius  dicta,  cum  ipsa  aecclesia,  sine  ulla  servatione  vel  minoratione , 
tradimus,  cedimus,  donamus  Domino  Deo  et  sancto  Yictori,  etc.  Hanc 
cartulam  donationis  ego  Guilielmus ,  et  Fulcho ,  frater  meus ,  Dei 
gratia,  vicecomites,  et  uxores  nostre,  Aicelena  et  Odila,  et  filii  mei , 
Pontius  videlicet,  episcopus  Massiliensis,  Guilielmus,  Aicardus,  Fulcho 
et  Gauzfredus,  fieri  fecimus  et  fîrmavimus,  et  alios  firmare  rogavimus. 

Facta  autem  est  carta  donationis  vi  idus  januarii ,  régnante  Rodulfo 
rege. 

Deodatus  firmavit.  Pontius  firmavit.  Lambertus  firmavit.  Berardus 
firmavit.  Pontius  de  Albania  firmavit.  Pontius  et  Guilielmus  firmaye- 
runt.  Aicardus  firmavit.  Pontius  Cabilloni firmavit.  Garnaldus  firmavit. 
Rainaldus  firmavit.  Guitberlus  firmavit.  Andréas  presbyter  firmavit. 
Aicardus  firmavit. 

44. 

Sponsalicium  Sancti  Justi. 

1030.  Jhesu  Christi  opitulante  clemencia,  et  ejus  benignissima  sufifragante 

gratia  ,  ego  Fulcho  ,  et  uxor  mea  ,  Odila  ,  formidantes  immanitatem 
nostrorum  peccaminum,  ut  a  pio  Domino  consequi  possimus  veniam 
cunctorum  criminum,  pro  remedio  animarum  nostrarum  et  pro  vite 
eterne  premio ,  donamus  in  sponsalicio  ecclesie  sancti  Justi  hoc  quod 
monachi  tenent  et  ego  olim  donavi  et  determinatum  est  ;  sicut  dare 
possum,  ita  dono  omnipotenti  Deo  sanctoque  Victori ,  ejus  martyri 
glorioso.  Insuper  dono  in  sponsalicio  supradicte  aecclesiae ,  in  ville 
Tritis  '  territorio,  imam  modiatam  terre  cultae. 

Ego  Pontius,  gratia  Dei,  sancte  sedis  Massiliensis  ecclesie  episcopus, 
dono  ipsam  ecclesiam,  cum  idquod  mei  juris  esse  videtur,  sancto  Vic- 
tori et  abbatibus  monachisque  ibidem  Deo  famulanlibus.  Vere  si  ali- 

'  De  hoc  vide  supra,   n.  16. 


SANCTI  VICTORIS.  69 

quis  nostrorum  heredum  aut  quecumque  persona  ,  hoc  sponsalicium 
violare  temptaverit,  non  valeat  quod  injuste  appétit,  sed  cogatur  per- 
solvere  auri  optimilibras  viginti,  etc. — 

Factum  hoc  sponsalicium  anno  incarnacionis  dominice  mille- 
simo  xxx°,  régnante  Domino  Jhesu  Christo. 

Ego  Fulcho,  et  uxor  mea ,  qui  hanc  cartam  fieri  jussimus ,  manu 
propria  firmamus  et  testibus  firmare  rogamus.  Domnus  Pontius  epi- 
scopus  firmavit.  Amelius  canonicus  firmavit.  Guichirannus  firniavit. 
Deodatus  episcopus  '  firniavit.  Canonici  omnes  firmaverunt.  Aicardus 
firmavit.  Aicardus  Iso  firmavit.  Girunculus  firmavit.  Wilelmus Cotaruns 
firmavit.  Guarnaldus  firmavit.  Amelius,  filiusGuidoni,  firmavit.  Fulcho, 
filius  Aguarni,  firmavit. 

45. 

Terra  Sancti  Justi. 

Jhesu  Christi  Domini  nostri  opitulante  clementia,  ejusque  benigna  1038. 
suffragante  juvamina,  ego  Pontius,  gratia  Dei ,  sancte  sedis  Massi- 
liensis  aecclesiœ  episcopus,  de  anime  mee  sainte  sollicitus,  etc.,  *facio  f.  16. 
hanc  cartam  elemosinariam  omnipotenti  Domino  et  sancto  Yictori , 
ecclesieque  sancti  Justi  et  monachis  ejusdem  aecclesiae  servientibus,  fu- 
turis  et  presentibus,  de  duabus  peciis  terre  culte ,  in  comitatu  Massi- 
liense,  in  loco  qui  vocatur  Ad  Aquas  Bonas,  ut  monachi  eas  excolant, 
teneant  et  absque  fine  possideant.  Que  terra  hos  habet  terminos  :  ab 
oriente,  Petra  Babonis;  a  meridie,  fluvium  Geirenum;  ab  occasu, 
quendam  rivum;  ab  aquilone  sicut  aqua  vergit.  Alia  pecia  :  ab  ortu, 
rivus  siccus  ;  a  meridie,  via  publica  ;  ab  oceano,  Roca  Leti  ;  ab  aquilone, 
rivum.  Vere  si  aliquis  meorum  successorum  vel  quiscumque  meorum 
heredum  aut  quecumque  aliqua  persona  hoc  donum  violare  aut  in- 
quietare  voluerit,  illud  non  valeat,  sed  coactus  auri  librarum  decem 
precium  persolvat,  etc.. 

Facta  haec  donacio ,  cum  Dei  incarnatio  recolitur  in  mundo  anno 
millesimo  tricesimo  vin0,  et  cum  septima  habelur  indicio ,  régnante 
Christo  Domino. 

1  Deodatus,   episcopus    Telonensis  ,   quem     ante  a.  1031  memoralum    minime    repéreront 
auctores  Gall.  ChrUt. 


70  CHARTULARIUM 

Ego  Pontius,  nutu  Dei,  episcopus,  banc  cartam  fieri  jussi  et  manu 
propria  roboravi,  teslibusque  firmare  rogavi;  et  insuper,  decimum 
suprascripte  terre  dedi  sancto  Victori  totum.  Signum,  Vilielmus  vice- 
comes,  cum  uxore  sua,  Stepbana.  Wilelmus,  Aicardus,  Josfredus,  Ste- 
pbanus,  Bertrannus,  Petrus,  filii  ejus,  finnaverunt.  Fulcho  et  uxor  sua 
Odila,  firmaverunt.  Girunculus  firmavit.  Pontius  eanonicus  firmavit. 
Cleopbas  firmavit.  Stepbanus  firmavit.  Amalricus  firmavit.  Pontius 
firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Wicbirannus  firmavit.  Wilelmus  firmavit. 
Isnardus  de  Alaugio  firmavit.  Deodatus,  frater  ejus,  firmavit.  Wilelmus, 
frater  ejus,  firmavit.  Ricbisennis  priorissa  firmavit.  Bellisennis  firma- 
vit. Ema  firmavit.  Andréas  presbyter  firmavit. 

46. 

Carta  Sancti  Justi. 

I6aprii.i069.  lu  nonline  Domini.  Ego  Agarn,  et  uxor  mea  Jaurada,  et  frater  meus 
Atolf,  cum  filiis  suis,  Josfred  et  Rostang,  et  Constancia  ,  uxor  predicti 
Atolfi ,  nos  simul  in  unum ,  una  cum  consensu  et  voluntate  Pontii , 
Massiliensis  episcopi ,  venditores  sumus  Domino  Deo  et  sancto  Yictori 
martyri,  Massiliensis  coenobii ,  et  domno  Bernardo  abbati,  omnique 
monacborum  congregationi  ejusdem  Massiliensis  cenobii,  ac  cunctis 
veslri  in  perpetuum  successoribus.  Per  banc  scripturam  venditionis 
nostre  vendimus  vobis  duas  modiatas  de  terra ,  partira  cultas  partim 
incultas  ,  que  adveniunt  nobis  per  progenitorum  nostrorum  di- 
missionem  simul  et  donationem  ,  et  ad  uxores  nostras  per  dona- 
tionem.  Afrontant  bec  omnia  supradicta  ,  de  parte  orientis ,  in  via 
publica  que  discurrit  ante  aecclesiam  sancti  Justi  ;  de  meridie  , 
in  terra  ejusdem  sancti  Justi  et  in  terra  de  Esmerico  ;  ab  occidente , 
in  terra  de  Pontio  Amig  et  Fulcbonis ,  fratris  illius  ;  de  septen- 
trione,  in  terra  de  INoe.  Quantum  nostri  juris  he  afrontationes 
includunt ,  sic  vendimus  vobis  bec  supradicta  omnia  ab  integro , 
cum  exitibus  et  reditibus  suis  ,  propter  precium  cpiod  a  vobis 
accepimus,  scilicet  cavallum  unum  et  m  solidos  denariorum  et  molto- 
nes  duos.  Et  est  manifestum,  quod  si  nos  venditores,  etc. 


SvNCïi   VICTORIS.  7  1 

Faeta  scriptura  venditionis  nostre  xv  kalendasmai,  anno  vmi  régnante 
Phylipo  rege. 

Signum  Agarn  ;  signumJauradani,  uxor  mea;  signum  Àtolf;  signum 
Conslaneia ,  uxor  mea  ;  signum  Josfred  ;  signum  Rostag  ;  qui  istam 
eartam  fecimus,  et  testes  firmare  rogavimus. 

47. 

Carta  de  Garjana. 

Ego  Pontius,  Massiliensis  aecclesie  episcopus,  et  avunculus  meus,  1049. 
domnus  Fulco,  et  uxor  ejus  Odila,  audientes  quoniam,  sieut  umbra 
sequitur  corpus,  sic  quoque  mors  sequitur  hominem,  dum  sumus  in 
hac  vita  et  licet  nobis  elemosinis  peccata  redimere,  pro  animabus  nos- 
tris,  donamus  Deo  et  altari  quod  est  consecratum  in  honore  sancte 
Marie,  semper  \irginis,  Dei  genitricis,  et  sancti  Victoris,  in  Massiliensi 
monasterio,  ecclesiam  videlicet  sancti  Johannis  ,  que  est  in  valle  Gar- 
giana,  cum  ipsis  vineis,  quas  habet  in  presenti  et  in  antea  habebit ,  et 
terris  cultis  et  incultis  et  ortis.  Ego  Wilelmus  ,  et  mulier  mea  Aleren- 
dis,  et  filie  mee  donamus  supradicto  altari  sancte  Marie  et  sancti  Vie- 

r  c  c  y  ce 

toris  ipsum  altare  sancti  Jobannis  et  modiatam  .unam  de  terra  culta 
etunam  quartairatam  de  vinea  in  Cuja.  Et  frater  meus  Pontius,  mu- 
lierque  sua  Mainsinda,  et  fîlii  fdieque  sue  donant  unam  modiatam  de 
terra  culta.  Ego  Pontius,  episcopus  Massiliensis,  et  domnus  Fulco, 
avunculus  meus,  et  uxor  sua  Odila,  et  prenominali  fratres  Wilelmus 
et  Pontius,  et  mulieres  eorum  et  filii  fdieque  eorum  supradictam  eccle- 
siam sancti  Jobannis,  cum  terris  cultis  et  incultis,  cum  ortis,  cum 
vineis,  pratis  et  garricis,  et  cum  omnibus  que  modo  babet  et  in  futurum 
babebit,  donavimus  ad  proprium  alodem  jamdicto  altari  sancte  Mariae 
et  sancti  Victoris,  monasterii  Massiliensis,  et  abbati  Petro  et  successo- 
ribus  ejus  et  monacbis  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quam  futuris. 
Hanc  donationis  eartam  ego  Pontius,  Massiliensis  episcopus,  et  Fulco, 
avunculus  meus,  mulierque  illius  Odila,  et  sepe  nominati  duo  fratres 
Yilielmus  et  Pontius*,  et  filii  et  fdie  eorum  inscribi  precepimus  et  ma-  y. 

nibus  nostris  firmavimus,  et  alios  firmare  rogavimus.  Si  quis  autem,  etc. 


72  CHARTULARIUM 

Facta  est  autem  haec  donatio  sive  descriptio,  anno  incarnationis  do- 
minice  millesimo  xl°viiii°,  inditione  n\ 

Pontius,  episcopus  Massiliensis',  donavit  et  firmavit.  Fulco  vice- 
comes,  et  uxor  ejus  Odila,  donaverunt  et  firmaverunt.  Vilielmus 
et  uxor  ejus  Àlerenda,  et  filie  eorum  donaverunt  et  firmaverunt. 
Pontius  et  uxor  ejus  Mansenda,  et  filii  et  filie  eorum  donaverunt 
et  firmaverunt.  Rotbaldus  et  uxor  ejus,  Domine  Constantia,  firmave- 
runt. Pontius  clericus  firmavit.  Gauserandus  firmavit.  Lambertus  Gud 
firmavit. 

48. 

Jun  1030  Omni  homini ,  dum  licet  et  in  hanc  vitam  subsistit,  de  eterna  retri- 

butionis  cogitare  débet,  etc.  Quapropter  ego  Yilelmus,  et  frater  meus 
Fulco,  et  uxores  nostras,  optulimus  aliquid  de  bereditate  nostra  ad  basi- 
licam  sancti  Jobannis  ;  pro  redemptione  animarum  nostrarum  vel  pa- 
rentum  nostiorum,  donamus  de  terra  imam  modiatam.  Boso  pres- 
byter,  pro  remedio  anime  sue,  genitoris  genitricisque  animarum, 
donavit  ipsam  terram ,  que  est  in  circuitu  Sancto  Jobanne.  Et 
Eimaricus,  consobrinus  ejus,  donavit  suam  bereditatem,  que  est 
in  valle  que  nominant  Garjania.  Pontius  levita  donavit  ipsum 
ortum,  qui  est  ad  ipsam  Spelleriam.  Et  Ermengarda  donavit  in 
•bilans  de  vinea ,  quantum  ad  illam  pertinet.  Sane  si  quis  nos  aut 
ullus  liomo  qui  banc  donationem  irrumpere  voluerit ,  primitus  iram 
Dei  omnipotentis  incurrat ,  et  cum  Juda  traditore  parlicipationem  ba- 
beat.  Et  postea  coniponat  de  terra  meliorata  tantum  et  alium  tantum. 
Àcta  carta  ista  in  comitatu  Massiliense,  in  villa  que  nuncupant  Al- 
bania ,  in  mense  junio ,  anno  ab  incarnatione  Domini  nostri  Jbesu 
Cbristi  millesimo  xxx". 

Eimaricus  scripsit,  manda[n]te  domno  Pontione  episcopo1,  vel 
domno  Deodato  episcopo  s. 

4  Pontius  Massiliensis  episcopus.  "Deodatus,     episcopus     Telonensis.    Vid. 

sup.,  n.  Ai. 


SANCTI  YICTORIS.  73 


49. 


Ego  Massilius,  et  uxor  mea  Isingarda,  et  filii  mei  Bermundus  el  1050. 
Ricardus  ,  et  filia  mea  Maria,  et  Andréas  deSancto  Tyrso  ,  et  uxor  ejus 
Viadera,  et  fiJii  ejus  Alduardus  et  Guido,  et  Pontius  Dagulfus  et  uxor 
ejus  Dominica,  et  filia  ejus  Ahnilda,  audientes  per  Scripturani  Domi- 
num  dicentem,efc;  donamus  Deo  et  sanctoYietori,  Massiliensis  monas- 
terii ,  et  sancti  Johannis  aecclesiae,  que  est  in  valle  que  nominatur 
Garjana,  omnes  videlicet  terras  quas  hal)emus  in  supradicta  valle  Gar- 
jana,  cultas  et  incultas,  cum  vineis  et  pratis  et  garricis,  et  cum  ingres- 
sibus  et  regressibus.  Hanc  autem  cartam  donationis  fieri  rogavimus,  el 
manibus  nostris  propriis  firmavimus,  et  firmare  alios  rogavimus.  Si 
quis  autem,  etc. 

Acta  ab  incarnatione  Domini  anno  millesimo  quinquagesimo,  indi- 
tione  tertia. 

Ego  Massilius,  et  uxor  mea  Singarda ,  et  filii  mei  Bermundus  et 
Ricardus,  et  filia  mea  Maria,  et  Andréas,  cum  uxore  sua  et  filiis  suis 
et  fîliabus,  et  Pontius  Dagulfus,  similiter  cum  uxore  sua  et  fdia,  sicut 
jam  diximus,  fieri  rogavimus  banc  cartulam  donationis,  et  manibus 
nostris  iterum  iterumque  firmavimus.  Pontius  de  Castello  firmavit. 
Guilielmus ,  frater  ejus ,  firmavit.  Pontius  clericus  firmavit.  Albericus, 
frater  ejus,  firmavit.  Ricardus  firmavit.  Dominicus  firmavit. 

50. 

Carta  Sancti  Justi  et  Sancti  Johannis  de  Garjana. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Eeo  Berno  ,  et  uxor  mea  Cire.  1070 
Inginilda,  donamus  Deo  omnipotenti  et  sanctae  Marie  sanctoque  Yic- 
tori  martvri ,  et  abbati  Bernardo  et  monacbis ,  presentibus  sive  futu- 
ris,  pro  redemptione  animarum  nostrariun  *  vel  filiorum  nostrorum,  '  '7. 
unani  semodiatam  de  vinea,  in  loco  qui  vocatur  Petrafoco ,  juxta  ec- 
clesiam  sancti  Justi,  in  opus  sacrestanie,  bono  animo  et  bona  volun- 
tate  :  donamus  ego  et  uxor  mea  cunctique  consanguinei  nostri.  Acce- 
pimus  autem  nos,  propter  hanc  donationem,  unum  optimum  asinum, 
I.  \d 


74  CHARTULARIUM 

et  imam  troiam  cum  v  porcellis ,  et  unum  cremail  ;  et  gêner  meus 
Salvius  ni  solidatas  de  avère;  et  Norpertus  alias  très  solidatas ,  Rosta- 
gnus  Geirunclus  similiter  unum  porcum  valentem  solidos  m.  Deinde 
canonici  Massiliensis  aecclesiae ,  pro  bac  semodiata ,  acceperunt  vu 
solidos  in  denarios  otonencos.  Quod  si  nos  aut  aliqui  propinqui 
nostri,  etc.  Ego  itaque  Rainaldus  Bilixenna,  cum  uxore  et  fdiis  meis, 
donamus  Deo  omnipotenti  et  sancto  Yictori  imam  modiatam  de  terra 
culta,  ante  ecclesiam  sancti  Johannis  de  Garjaua ,  pro  remedio  anima- 
rum  nostrarum  ;  et  accepimus  pro  hoc  m  solidos  otonencos  ;  nepotes 
igitur  mei  et  sororia,  unum  modium  de  frumento  ,  ad  sextarium  per- 
currevol  '. 

51. 

Carta  de  Amalrico,  de  Pennis. 

Febr.  1051 .        In  nomine  sancte  et  individueTrinitatis.  Ego  Almaricus  et  uxor  mea, 

Rainvis  nomine,  et  fîlii  nostri,  Guifretus 2  manifestant  et 

voluntariam  venditionem  facimus  sancto  Yictori  martyri ,  Massiliensi , 
ejusque  monachis,  de  quadam  portione  nostri  alodis,  qui  est  situs  et 
fundatus  in  terminio  castri  quod  vocatur  Pennas,  et  in  valle  que  vo- 

catur  Fonds  Lesula propter 

precium  voluntarie  inter  nos  omnes  et  monachos  sancti  Victoris  pre- 
ciatum  et  jure  stalutum,  quod  ipsi  monachi  ex  toto  nobis  dederunt, 
nichil  retinentes,  videlicet  solidos  denariorum  optimorum  otonensium 
(juadraginta  quatuor.  Est  autem  ipse  alodis  vel  ipsa  terra,  ex  qua  nos 
recipimus  hoc  precium  xl  solidorum  et  mi ,  noster  proprius  alodis , 
exceptis  duabus  partibus,  hoc  est  sexta  et  septima,  quas  vendere  non 
possumus  ;  alias  partes  ,  quinque  videlicet ,  sicut  jam  diximus  ,.  ven- 
dimus  et  transfundimus  libéras  ab  omni  vinculo  solutasque  ab  omni 
nodo  alicujus  contrarietatis.  Et  ipsa  terminatur  terra  ,  ex  omni  parte  , 
terra  sancti  Victoris  et  sancie  Mariae;  et,  ab  oriente,  rivo  qui  dicitur 
Cornu ,  et  in  loco  qui  dicitur  Batalia  ;  et ,  a  septentrione ,  in  loco  qui 
dk'ilur  Mons  Latronis  ;  a  meridie  vero,  montibus  qui  sunt  sancti  Vic- 
toris et  sanctae  Mariae.  Igitur,  quantum  infra  istos  terminos  ego  Amal- 

1   I.   e.  ad  ciirrentem  mensuram.  2  Lacima  hic  et  inferius. 


SÀNCTI  VICÏ0R1S.  75 

ricus,  et  uxor  raea  Rainvis,  et  predicti  filii  nostri  Guifretus, 

.  .  .  habemus  propter  alodem ,  totum  vendimus  sanclo  Victori  et 
monacbis  ejus  ad  proprium  alodem,  et  ex  nostra  potestate  transfundi- 
mus  in  eorum  potestatem,  propter  xliiii  solidos  ,  quos  illi  monacbi 
nobis  dederunt ,  ut,  ab  bac  die  in  secula  seculoruni,  babeat  sanctus 
Victor,  ejnsque  habitatores  ad  proprium  alodem  teneant  et  possideant 
semper,  et  faciant  quidquid  voluerint.  Quapropter,  si  ego  aut  uxor  mea, 
aut  fdii  nostri,  aut  ullus  ex  beredibus  noslris,  aut  aliqua  persona  vene- 
rit  contra  banc  venditionem  nostram  ad  irrumpendum  ,  non  valeat 
vendicare  quod  injuste  repetit ,  sed  componat  in  vinculo  auri  li- 
bras  vi,  etc. 

Ego  Àmalricus ,  et  uxor  mea  Rainvis,  et  filii  nostri ,  et  frater  meus 
Guilielmus,  et  nepotes  mei  Pontius  Rorrellus  et  Pontius  Abonellus ,  et 
Boso,  et  Bealrix  mea  neptis,  banc  cartam  donationis  fieri  rogavimu«, 
et  manibus  nostris  firmavimus  et  alios  firmare  rogavimus.  Domnus 
Pontius,  Massiliensis  episcopus,  firmavit.  Fidco  vicecomes  firmavit,  et 
ejus  uxor  domna  Odila  firmavit.  Oto  firmavit.  Iterius,  frater  suus, 
firmavit.  Carbonellus  vicarius  firmavit.  Guirannus  firmavit.  Rostagnus 
firmavit. 

Facta  est  bœc  carta  venditionis  anno  ab  incarnatione  Domini  mille- 
simo  l  primo,  indicione  quinta,  mense  februario. 

Ego  Amalricus  de  ista  venditione  babui  contentionem  cum  nepo- 
tibus  meis ,  videlicet  Bosone  et  Poncione  Borello ,  et  cum  Carbonello 
propter  illos.  Et  ego  donavi  feciores,  in  manibus  Carbonelli,  Ottonem, 
ut  de  meo  altero  alode  donem  nepotibus  meis  Bosoni  et  [Poncioni 
Borrello]  tanlum  quantum  pertinet  ad  illos  in  ista  terra  quam  vendo,  et 
alterum  feciorem,  Guirannum,  ad  Poncium  Borellum,  meum  nepotem, 
ut  si  partem  débet  babere  in  ipsa  terra,  similiter  faciam  ei;  et,  si  ego 
non  fecero,  istam  terram  non  requirant  unde  facta  est  baec  venditio, 
sed  ad  feciores  se  convertant,  quia  talis  est  nostra  convenientia1. 

1  Scquitur  in  Cod.  alterum  excmplar  hujiis  venditiouis,  in  quo  deest  quod  spectat  ad  por- 
tiouem  Bosonis  et  lioirelli. 


76  CHARTULAR1UM 

52. 

Carta  de  terra  quam  Wicherius  dédit  sancto  Victori,  in  territorio  Massiliense. 

23  april.1040.  *  In  nomine  sanctae  et  individue  Trinitatis.  Ego  Wicherius  dono 
7°-  omnipotenli  Deo  et  sancto  Victori  martyr!,  monasterii  Massiliensis,  et 
monachis  ibidem  Deo  famulantibus  aliquid  de  proprietate  mea,  tam 
presentibus  qiiam  et  futuris,  que  mihi  ex  successione  matris  mee  venit. 
Et  sunt  ipse  res  in  territorio  Massiliense,  in  locis  nominatis ,  id  est  :  in 
Sarlurano  ,  in  Arcolas  ,  in  Centrones ,  in  Plomberas ,  quantum  michi 
pars  obvenit  vel  venire  débet.  Et  sunt  in  ipsa  terra  mihi  heredes  Ste- 
phanus  canonicus,  Wifredus  presbyter  et  ceteri  alii  ;  et  est  inibi  in 
ipsa  terra,  in  bis  terminibus  supra  nominatis,  quarta  pars.  Hanc,  auxi- 
liante  Domino  Deo,  dono,  pro  remedio  anime  mee  parentumque  meo- 
rum,  ex  quibus  michi  succedit,  nec  non  et  uxori  mee  et  filiis  ac  filiabus 
meis.  Sane,  si  quis  ulla  opposita  persona  qui  hanc  donationem  irrum- 
pere  temptet,  non  vendicet  quod  maie  incoaverit ,  sed  componat  in 
vinculo  auri  optimi  libras  très,  et  in  antea  ista  donatio  firma  et  corro- 
borata  permaneat. 

Facta  donatione  ista  in  mense  aprili ,  nono  kalendas  mai ,  anno  in- 
carnati  Yerbi  millesimo  xl. 

Signum  Wicherii,  qui  hanc  donationem  scribi  fecit  et  testibus  fir- 
mare  rogavit  ;  manu  propria  firmat. 

53. 

Carta  Sancti  Marcelli. 

t0o7.  In  nomine  sancteet  individue  Trinitatis.  Ego  Bertrannus,  frater  Du- 

randi  et  Aicardi,  de  Sancto  Marcello,  castello  Massiliensi,  pro  remedio 
anime  mee  et  parenkun  meorum,  dono  Domino  Deo  et  sancto  Victori, 
Massiliensis  monasterii,  et  habitatoribus  ejusdem  loci,  tam  presentibus 
quamque  futuris,  duas  videlicet  quartairatas  de  vineis  :  imam  in  Tribols, 
ubi  appellant  Cadanera  ;  alteram  in  terra  quam  appellant  Asgos.  Et 
hec,  ab  oriente,  habet  terminum  vineam  de  Sancto  Marcello,  ab  occi- 
dente  autem  vineam  de  Guidone  de  Fosse.  Similiter  supradictus  frater 


SANCTI  VICTORIS.  77 

meus  Durandus  donavit  prenominato  saneto  Victori  duas  semodiatas 
de  vineis  :  unani  in  valle  Sancli  Juliani ,  que  terniinatur,  ab  oriente  et 
septentrione ,  vineis  que  fuerunt  de  filiis  presbyteri  Pétri  sancti  Mar- 
celli  ;  alteram  in  Tribols,  in  duobus  locis.  Una  quartairata  ejusdem  se- 
modiate  est  in  Ulmeta,  et  terniinatur,  ab  oriente,  vinea  sancti  Victoris, 
quavn  ipsi  donavit  Guido  de  Fosse,  pro  fïlio  suo,  Pontio;  aboccidente, 
clauso  de  vinea ,  quam  plantavit  Massiliensis  Bentoca.  Rotbbaldus 
autem  et  Puidulfus,  suus  frater,  filii  jam  dicti  Massiliensis,  comparave- 
runt  de  suis  beredibus,  boc  est  Martino  Ingelsenna  et  Leula  ,  sua  filia, 
et  Doniinieo,  suo  fratre,  unam  modiatam  de  terra,  in  qua  postmodiun 
vinea  plantaia  est,  et  donaverunt  saneto  Victori.  Sed  propter  très  de- 
narios  qui  fuerunt  minus  quatuor  solidis  (boc  enim  susceperunt  pre- 
cium).  ipsi  Martino  donavimus  in  redemptionem  1res  solidatas  et  duos 
denarios,  et  duos  receptus  de  pane  et  carne  et  vino  ;  et  postea  firmavit 
ipsam  venditionem,  et  cartulam  inde  fieri  jussit,  et  manibus  suis  fir- 
matam  alios  firmare  rogavit.  Est  autem  ipsa  terra  sive  vinea  in  valle  de 
Legonano,  ubi  sancti  Juliani  ecclesia  videtur  esse  fundata.  Terminatur 
autem,  ab  oriente,  vinea  de  Bono  Homine  ;  ab  occidente,  vinea  de 
Andréa;  a  meridie,  alodio  de  Gisfredo  de  Massilia.  Longe  licet  digres- 
sus  a  discriptione  doni  fratris  mei  Dûràndi,  tandem  revertar  ad  semo- 
diatam  quam  dédit  in  Tribols,  et  dicam  ubi  jaceat  illa  altéra  quartai- 
rata ';  est  enim  ad  Trollium  Bicium;  terminatur  autem,  ab  oriente, 
vinea  de  Bona  Filia,  muliere  ejusdem  Durandi.  Giraldus  vero,  pater 
Guikiranni,  de  Saneto  Marcello,  donavit  unam  modiatam  de  vinea 
saneto  Victori  ad  suam  mortem;  et  ipsa  vinea  est  nominata  Sorbairosa. 
Presbiter  babens  talenomen,  Massiliensis,  qui  erat  de  Saneto  Mar- 
cello ,  donavit  saneto  Victori  vineam  unam  ,  prope  ejusdem  sancti 
Marcelli  aecclesiam,  in  qua  mansiones  Sancti  Victoris  videntur  esse  fun- 
date.  Terrain  autem,  ubi  viridiarium  prope  ipsas  mansiones  est  postea 
factum ,  cambiavimus  ego  Bertrannus  et  domnus  Giraldus  a  Petro  et 
Natale  et  .lobanne ,  homiriibus  Guikiranni.  Et,  quoniam  ipse  Guiki- 
rannus  permisit  hoc  fieri,  donavimus  illi  duos  bacinos  de  latone;  ipsis 
autem,  id  est  Petro  et  f'ratribus  ejus,  donavimus  pro  cambio  unam  se- 

1  Inde  patet  unam  vineœ  semodiatam  duabua  quartairatis  cunstitis^.  Cf.  infra,  a.  593. 


78  CHARTULARIUM 

modiatam  de  vinea,  quam  Guido  de  Fosse  dédit  sancto  Victori,  pro 
fîlio  suo  Pontio;  et  est  ipsa  vinea  in  Asgo.  Desiderius  de  Sancto 
Marcello  donavit  sancto  Victori,  ad  suam  mortem,  dimidiam  quarlai- 
ratam  de  vinea  in  Tribols  ;  habet  autem  consortem  ,  ab  oriente  ,  vi- 
neam  de  Pontio  fratris  Guikiranni,  Dominions  Texeire  et  uxor  sua 
donaverunt  ad  suam  mortem  sancto  Victori  imam  semodiatam  de  vinea 
in  Tribols  ;  terniinatur  autem ,  ab  oriente ,  vinea  de  Ugone  ,  fratre 
Guikiranni,  qui  stat  in  Alauzio.  Petrus  Ermenardi  donavit  dimi- 
diam quartairatam  de  vinea  et  semetipsum  sancto  Victori  ;  et  est  ipsa 
f°  is.  vinea  in  Tribols.  Terminatur  autem,  ab  oriente,  vinea*  de  Guidone  de 
Fosse  ;  a  septentrione ,  vinea  filioruni  Gunberti.  Jobannes  Ruduinus 
unam  (jiiartairatam  donavit  sancto  Victori  in  Tribols  ;  terminatur  au- 
tem, ab  oriente,  vinea  fratris  sui,  Giraldi.  Aribertus  et  Airoardus, 
suus  sororius,  donaverunt  unam  quartairatam  sancto  Victori,  in  terra 
quam  appellant  Tribols,  ad  Fontem  Coopertum  ;  terminatur  aulem , 
ab  oriente,  vinea  de  Adalberto  de  Massilia.  In  valle  Legognano  ego 
Bertrannus  comparavi  dimidiam  quartairatam  de  vinea  a  Giraldo  de 
Auriolo,  et  dedi  ei  unam  vaccam  cum  suo  vitulo.  In  eodem  loco  com- 
paravi alteram  quartairatam  mediam  a  Fulcberio  de  Sancto  Marcello, 
et  dedi  ei  unam  vaccam  cum  suo  vitulo  ;  ibi  etiam  alteram  integram 
quartairatam  a  Rudulfo,  et  dedi  ei  v  sextairatas  de  terra  et  xnn  denarios. 
He  autem  vinee,  quas  comparavi  a  supradictis  bnminibus,  Giraldo  vi- 
delicet,  Rudulfo,  et  Odone  et  Fulcberio,  quamque  donavit  Agarnus,  que 
etiam  sunt  in  uno  tenemento,  a  meridie  terminantur  '  sancli  Victoris , 
quam  ei  donavit  Rolbbaldus  monacbus  ;  ab  occidente ,  alodio  Pontii 
Iroaldi,  de  Massilia.  Petrus,  presbyter  de  Sancto  Marcello,  et  mo- 
nacbus sancti  Victoris ,  dédit  unam  quartairatam  in  ipso  Ligognano. 
Terminatur  autem  ipsa  vinea,  a  septentrione,  vinea  filiorum  ejus,  Pon- 
tii et  Pétri  ;  a  meridie  vero ,  vinea  de  Pontio  Airoald  de  Massilia  ;  ab 
occidente,  vinea  et  terra,  quam  comparavi  ego  de  Pontio  Rorrello,  de 
Sancto  Tyrso,  et  de  suo  fratre,  et  de  Adelberlo ,  suo  consanguineo  ;  et 
dedi  pro  ea  unam  vaccam  cum  suo  vitulo,  et  x  sextarios  de  annona. 
Et  haec  ipsa  terra  vineaque  terminatur  similiter,  a  septentrione  quidem, 

1   Supj)l.  terra  sive  vinea. 


SANCTI  VICTORIS.  79 

terra  de  Paeione  de  Sancto  Juliano;  ab  occidente,  terra  de  Giraldo  de 
Auriolo  et    de  sua  muliere.   Dumidia    de  Massilia   et  Pontius ,   suus 
filius ,  et  alter  filius  suus  Porcellelus  vendiderunt  saneto  Victori ,  in 
manu  mea  ,  totuni  hoc  quod  habebant  in  Valle  Longa  :  hoc  est  duas 
partes  de  una  tercia,  quant  habebant  cum  filiis  de  Ruduino,  de  Sancto 
Marcello  ;  et  susceperunt  inde  xvn  solidos  denariorum  ottonensium. 
Adelbertus  Caballarius,  de  Massilia,  donavit  sancto  Victori,  in  eadem 
valle,  medietatem  de  alia  tercia;  de  ipsa  tercia  quartam  partem  dona- 
vit sancto  Victori  Berta,  soror  Johannis  de  Reliana.  Ipsa  auteni  terra, 
quam  Dumidia  cum  filiis  suis  nobis,  immo  sancto  Victori,  vendidit,  et 
eaquam  etiam  Adelbertus  jam  dictus  et  Berta  jam  nominata  donaverimt 
in  valle  prenominata,  terminatur  quidem  :  al)  oriente,  terra  de  Bernardo 
de  Sancto  Marcello;  ab  occidente,  Fonte  Cooperto  ;  a  meridie,  castel- 
lario  vetere  ;  a  septentrione,  podio  quod  est  infra  eam  et  vallem  Joseph. 
Haec   omnia   suprascripta  ad   proprium   alodem    fuerunt  vendila  et 
donala  sancto  Victori,  Massiliensis  monasterii ,  et  habitatoribus  ejus- 
dem  loci,  tam  presentibus  quamque  fuluris,  ea  scilicet  ratione,  ut  ha- 
beant ,  teneant  et  in  perpetuum ,  sine  ulla  contrapellatione  et  inquie- 
tudine ,  possideant.    Hanc    donationis   sive   venditionis   cartam   fieri 
rogavimus  ego   Bertrannus ,  jam  dicti  sancti  Victoris  monachus ,    et 
Domidia  cum  filiis  suis,  et  alii  quam  pluies,  et  manibus  noslris  firmavi- 
mus,  et  alios  firmare  rogavimus.  Si  quis  autem  bas  donationes  et  ven- 
ditiones  annullare  vel  decurtare  presumpserit ,  non  valeat  vendicare 
quod  voluerit;  sed  cogatur  solvere  prescripto  sancto  Victori  tantum  et 
dimidium  tantum  quantum  auferre  temptavit  ;   ipsa  autem  omnia  in- 
convulsa   permaneant.    Pontius    predictus   Borrellus   et    Adelbertus, 
suus  consanguineus,  et  sue  mulieres,  et  sui  filii  et  filie,  et  sui  fratres, 
vendiderunt  jam  dicto  sancto  Victori  totum  suura  alodem  ,  quem  ha- 
bebant in  ipsa  valle  de  Sancto  Juliano  ,  excepta  una  quarlairata  de 
vinea  ;  et  suscepit  inde  xxm  solidatas ,  infra  annonam  et  vinum  et  de- 
narios,  et   capras  et  fêtas  et  vaccam  et   vitulum  unum.   Isnardus  et 
Pontius  Bonus  Homo  et  Adalardus  ,  suus  frater,   et  Adahdfus,  suus 
nepos,  et  filii  Massiliensis ,  similiter  ejus  nepotes ,  vendiderunt  sancto 
Victori  totamsuamhereditatem,  quam  habebant  in  ista  Valle  Longa,  sicut 


80  CHAKTULARIUM 

est  terminata  in  ista  carta;  et  receperunt  inde  xv  solidatas,  infra  de- 
narios  et  annonam.  Guilielmus  presbyter  Tornellus  et  Nicecius, 
suus  frater,  vendiderunt  similiter  totam  suam  partem  et  fratrum  suo- 
rum,  quam  babebant  in  jam  dicta  Valle  Longa  ;  et  receperunt  inde  v 
solidos  de  denariis  ottonensibus.  Stepbanus  de  Massilia ,  filius  Ar- 
lulfi  senescalci  ,  similiter  vendidit  totam  suam  partem  et  fratrum 
suorum,  quam  babebant  in  jam  dicta  Yalle  Longa;  et  recepit  inde 
quinque  solidos  de  ottonensibus.  Et  Guilielmus  Tbeodosiae  et  Nicecius, 
suus  consanguineus,  fecerunt  fidem,  in  tali  tenore,  quia,  si  sui  fratres 
de  Stepbano  non  se  tenent  in  isto  mercato  de  ista  terra,  aut  non  volunt 
reddere  istos  v  solidos ,  ipse  Guilielmus  Tbeodosiae  et  Nicecius  reddant 
ipsos  v  solidos  sancto  Victori;  et,  si  ita  non  fecerint,  licentiam  dede- 
runt  Bertranno  monacho  ,  ut  disvadient  eos  infra  treugam  et  foras 
treugam,  aut  ipse  Bertrannus  monacbus,  aut  alicjuis  bomo  pro  sancto 
Victore.  Marinus,  gêner  de  Agarno ,  de  Sancto  Juliano  ,  vendidit 
vi  sextairatas  de  terra  in  valle  Sancti  Juliani,  que  consortant  cum  ipso 
alode  de  Pontio  Borrello  ;  et  recepit  xvu  denarios.  Et  ipse  Àgarnus 
imam  sextairatam  vendidit  in  ipso  alode,  et  babuit  inde  xn  denarios. 
Et  in  ipso  alode  Oddo,  frater  *  Agami,  et  fdii  ejus  vendiderunt  aliam 
sextairatam;  et  receperunt  xvi  denarios. 

Bertrannus  monacbus  firmavit.  Domidia  et  duo  sui  fdii  Pontius  et 
Porcelletus  firmaverunt.  Pontius  Bonus  Homo  et  fdius  suus  Pontius 
firmavit.  Isnardus  et  sui  fratres  firmaverunt.  Isnardus  et  Adalardus 
firmaverunt.  Wilielmus  Tornellus  et  Nicecius,  frater  ejus,  firmaverulit. 
Adalulfus  et  sui  filii,  de  Massiliense,  firmaverunt.  Stepbanus,  filius 
Arlulfi,  et  sui  fratres  Bertrannus  et  Isnardus  firmaverunt.  Pontius 
Borrellus,  de  Sancto  Tirso,  et  sua  mater  et  sui  fratres  firmaverunt. 
Adalbertus  de  Sancto  Tirso  et  sua  millier  firmaverunt.  Odo  de  Sancto 
Marcello  et  sui  filii  firmaverunt. 

Durandus  de  Sancto  Tirso  et  soror  sua  et  Aicardus  ,  suus  consan- 
guineus, vendiderunt  sancto  Victori  très  sextairatas  de  terra ,  in  supra- 
dicla  valie  de  Sanclo  Juliano;  et  receperunt  inde  quatuor  solidatas 
infra  denarios  et  annonam.  Et  terminatnr  ipsa  terra,  ab  oriente,  terra 
sancti  Victoris,  et,  a  septentrione ,  similiter;  a  mendie,  terra  sui  con- 


SANCTI  VICTORFS.  81 

sanguinei,  filii  Andrée.  Durandus  et  soror  ejus  vendiderunt  et  firmave- 
runt;  Aieardus,  eorum  consanguineus ,  similiter.  Pontius  Zabaterius , 
Costantius  pellieiarius,  Bonus  Filins  cellararius  firmaverunt. 

Anno  incarnationis  Domini  millesimo  quinquagesimo  vu ,  indi- 
tione  vu. 

54. 

Alia. 

Brève  de  venditione  que  facil  Geraldus  Fortis  et  heredes  sui  et  Lenta»  Cire.  1037. 
uxor  ejus,  de  cujus  hereditate  fuit  terra,  que  est  in  territorio  de  civitate 
Massilia,  m  valle  Sancti  Juliani,  ad  sanctum  Victorem  et  congregatio- 
nem  ejus,  in  locoquem  dicunt  Liguognano.  Hoc  estipse  Geraldus,  cum 
filiis  suis  Aimarico  et  Petro  et  Vitale  et  Barnuino ,  et  filiabus,  hoc  est 
Pontia  et  Dominica,  firmamus  et  donamus  Domino  Deo  et  sancto  Vic- 
tori  et  congregationi  ejus  ipsam  terram  ,  et  transfundimus  manibns 
nostris  et  spontanea  voluntate,  propter  precium  quod  aceipimus,  hoc 
sunt  nummi  denarii  xuii,  quos  tradidit  nobis  frater  Bertrannus  cama- 
rerius. 

lpse  Geiraldus  firmat.  Aimaricus,  suus  filius,  firmat.  Petrus,  alins 
filius,  firmat.  Vitalis,  alius  filius,  firmat.  Barnuinus,  alius  filius,  firmat. 
Filiae  ejus  Pontia  et  Dominica,  firmant 

55. 

Alia. 

Ante  tempus  legis  istius,  donationes  queque  valuerunt,  si  gestibus  non  Ssccul.  XI. 
fuerint  colligate.  Postea  enim  quam  leges  esse  ceperunt ,  sancti  Dei 
institutores  sancxerunt  ut  venditio  firma  et  stabilis  sit  omni  tempore. 
Igitur  ego  Odo,  et  millier  mea  Dominica,  et  filii  nostri  et  filiae  ven- 
dimus  ad  quendam  hominem ,  vocabulo  Petrum  Presbiterum ,  et  ad 
filios  ejus  Pontiuniet  Petrum,  aliquid  de  alode  nostro,  videlicet  mo- 
diatam  unani  de  vinea.  Hanc  vineam  vendimus,  donamus  atque  cedi- 
mus,  et  de  nostro  jure  in  jus  illorum  transfundimus.  Est  ipsa  vinea  in 
comitatuMassiliense,  in  villa  Sancti  Marcelli.  Habet  consortes  et  termina- 
I-  Il 


82  CHARTULARIUM 

tiones,  de  uno  fronte  et  unclato,  de  Adalberto  ;  de  alio  latere,  deDuranto 
Pageso;  de  alio  fronte,  terram  sancte  Mariae,  in  valle  que  dicilur  Li- 
guognana.  Sic  venditionis  istius,  tibi  et  heredibus  tais,  quicquid  facere 
volueris,  donandi,  commutandi,  vendendi,  in  omnibus  integram  licen- 
ciam  et  potestatem  damus.  Sane  si  quis  ego  Odo,  aut  millier  mea  Do- 
minica,  aut  aliquis  ex  heredibus  nostris,  aut  ulla  opposita  persona,  vel 
iillus  homo  aut  femina  qui  contra  venditionem  istam  ire  temptaverit, 
aut  irrumpere  vel  decurtare  eam  voluerit,  non  valeat  vendicare  quod 
injuste  appétit,  sed  componat  in  duplo  ipsam  vineam  cultam  ;  et  postea 
venditio  ista  firma  et  stabilis  permaneat  omni  tempore. 

Signum  Odonis  et  heredum  suorum ,  qui  venditionem  istam  scribere 
fecerunt ,  et  testibus  subnixis  firmare  rogaverunt ,  et  manibus  suis  fir- 
maverunt.  Rotbaldus  monacbus  firmavit.  Rodulfus  firmavit.  Adalber- 
tus  firmavit.  Folcherius  firmavit.  Giraldus  Fortis  firmavit. 

Pro  isto  alode  dédit  Petrus  Presbiter  et  filii  ejus  infra  solidos  et  80- 
lidatas  xm  et  in  denarios. 

56. 

Carta  Sancti  Michaelis  de  Albania. 

4035.  Priscis  temporibus  cum  constet  omnem  donationem  sine  ulla  titula- 

tione  carte  et  atramentis  valuisse  etrigore  sue  stabilitatis  viguisse,  mine 
vero,  modernis  temporibus,  exardescente  zelo  cupiditatis,  ullam  dona- 
tionem vix  stabilitam  esse  vinculis  sacramentalibus  cernamus ,  ideo  in 
cartis  et  in  membranulis  scribere  dignum  ducimus  quod  cupimus  do- 
nare  Christo  aut  alicui  homini.  Igitur  ego  Vilelmus  et  Fulco,  vice- 
comités  Massilie ,  una  cum  filiis  nostris  et  uxoribus  Odilse  atque  Sté- 
phane ,  opitulante  clementia  Jhesu  Christi  Domini  nostri ,  ejusque 
benigna  juvamina  suffragante,  de  animarum  nostrarum  sainte  pertrac- 
tantes,  audientes  quod  Dominus  dicit  :  «  Date  elemosinam,  et  ecce 
omnia  munda  sunt  vobis1;  »  et  iterum  quia  :  «  Sicut  aqua  extinguit 
ignem,  ila  elemosina  extinguit  peccatum2;»  amore  itaquenostri  redemp- 
toris,  qui  non  vult  mortem  peccatoris ,   donamus  aliquid  monasterio 

1  Luc. ,  XI ,  i  1 .  «  Ecclesi. ,  III ,  33. 


SANCTI  V1CT0RIS.  83 

sancti  Victoris,  quod  contingit  nobis  ex  parte  genitoris  :  hoc  est  obe- 
dienliam  sancli  Michaelis ,  quem  credimus  stare  ante  Deum  in  celis. 
Hanc  itaque  obedientiam,  quam  olim  noster  pater  dédit  Domino  Jhesu 
Christ»,  et,  post  obitum  ejus,  nionacbi  sancti  Victoris  tenuerunt,  nobis 
dantibus  et  consencientibus  ,  et  in  melius  melioraverunt,  conslruendo 
locum,  sed  timenles  ne  in  vacuum  construerent  illum  locum,  petierunt 
ut  faceremus  illis  cartam,  ne  post  discessum  nostrum  aliquis  inferret 
illis  molestiam,  dando  lucrum ,  quod  cotidie  cernimus  fieri,  quia  rara 
fides  est  et  multiplex  malicia.  Flacuit  ergo  nobis  facere  illis  hune  testa- 
mentum,  Ut  illam  obedientiam*  teneant  et  possideant  semper,  cum  f-  19. 
campis  cultis  et  incultis,  vineis,  pascuis,  ortis,  garricis,  vel  omnia  que 
ad  eandem  obedientiam  pertinent.  Ita  donamus  et  corroboramus,  sicut 
pater  dédit  Ugoni  '  abbati,  ut  ipsi  monacbi  sint  intercessores  ad  Do- 
minum,  pro  peccalis  nostris  parentumque  nostrorum,  genitorum  ac  fi- 
liorum.  Vohunus  ut  anidlo  ignoretur  quod  hecobedientia  in  territorio 
ville  Albanie  habetur.  Sane  si  quispiam  aliquando  nostrorum  succes- 
sorum ,  aut  cujusvis  manus  hominum  iniquorum,  hoc  munus,  quod 
venil  nobis  ex  parte  nostrorum  genitorum,  et  traditur  in  manibus  mo- 
nachorum ,  nisus  fuerit  ((juod  absit)  rumpere  aut  recuperare,  vel  tra- 
dere  in  manibus  alienorum,  hoc  quod  appétit  nequeat  vendicare,  sed 
in  vinculo  ligatuscogatur  exsolvere  centum  libras  numorum  aureorum, 
et  denuo  stabilis  permaneat  hœc  donatio  in  secula  seculorum.  Insuper 
sustineat  penas  cum  Juda  Scarioth,  et  in  inferno  inferiori  habeat  socie- 
tatem  cum  Caipha  et  communionem  cum  Baraba ,  et  partem  cum 
Datan  et  Abiron,  et  solacium  cum  Lucifero,  et  (quod  majus  est)  iram 
Dei  et  omnium  sanclorum  suorum  incurrat. 

Facta  donatio  hec  vel  scriptura  anno  incarnationis  dominice  mille- 
sinio  xxxv. 

Igitur  nos  Vilelmus  et  Fulco ,  una  cum  uxoribus  nostris ,  pro  redemp- 
lione  animarum  nostrarum  et  genitorum  ac  filiorum  nostrorum,  hanc 
donationem  scribere  mandavimus,  et  manibus  propriis  firmavimus,  testi- 
busque  subter  adnexis  firmare  rogavimus.  Pondus  Massiliensisfirmavit. 

'  Hugo  Massiliensi  monasterio  a.  cire.  990  pr'œera. 


84  CHARTULARIUM 

Wilelmus,  fraterejus,  firmavit.  Aicardus,  fraler  ejus,  firmavit.  Josfre- 
dus,  fraterejus,  firmavit.  Stephanus firmavit.  Bertrannus firmavit.  Petrus 
firmavit.  Johannes  Peletus  firmavit.  Ponlius  Crassus  firmavit.  Arlulfus 
de  Geminis  firmavit.   Stabilis  de  Melna  firmavit.   Geirunculus  firmavit. 

57. 

Carta  de  Auriol. 
(Ed.  in  Gall.  Clirist.,  I,  instr.,  95.) 

103b.  Omnipotentem  Deum  cum  ineffabili  providentia  suo  velle  liqueat 

créasse  cuncta,  extat  homini  datam  ad  possidendum  terram,  simulque 
subsistentia  in  ea  vel  ex  ea.  Quo  circa  ego  Rabimbaldus ,  gralia  Dei, 
sedis  Arelatensis  presulalus  honore  sublimatus,  énorme  scelus  meum 
considerans  plurimum,  necnon  discussionem  futuri  peccatorum  judicii, 
territusque  immanium  flamarum  gehennalium,  queque  illis  est  pena 
qui  hic  nolunt  comissa  a  se  flere  peccata,  quo  est  vita  perpétua,  mors 
omnis  mortis  pessima,  perhennis  ibi  fletus,  fine  nullo  metandus, 
ignium  eternalium,  vermium  inmortalium ,  atque  stridoris  dentium; 
illic  omnia  mala,  que  nec  oculis  visa,  auribus  inaudita,  corde  non 
comprebensa ,  discriminum  feralium  ultricium  peccaminum  nostrorum 
multiplicium,  reatus  sive  criminum,  ac  tumerent  precordia  tremenlia 
pericula  incurrere  jam  dicta.  Domini  tamen  Cbristi  dulcis  nobis  pro- 
missi  oportet  reminisci.  Is  denique,  pro  nobis  passus  postmodum 
cunctis ,  ut  a  nobis  comissis  misereretur  malis ,  prius  tamen  peracta 
penitenîia  digna,Luce  in  Euvangelio,  quodam  inquit  loco  :  «  Gaudium 
est  in  celis,  coram  angelis  sanctis,  sub  uno  peccatore  in  sese  pénitente, 
cum  agnoverit  parum ,  vel  etiam  admultum,  quid  déviasse  gressum  '  ;  » 
olitn  et  per  propbetam,  elemosinam  gratam  suis  pro  se  donatam,  eo 
se  accepturum ,  ut  impleat  promissum  :  «  Ut  ignem  delet  aqua ,  pecca- 
tum  elemosina8;  »  itemque  sic  propbeta  :  «  O  tu,  absque  te,  Deus, 
perspexit  nullus  visus  que  sunt  a  te  parata  tuis  amicis  bona3  ».  Quis 
omnis  bonor  gracior  possit ,  fari  quam  promtior  lingua,  quam  cogitare 

'  Luc,  XV,  10.  *  IS.,LXIV,  i. 

2  Ecclesi.,  III,  33. 


SANCTI  VICTORIS.  85 

cor!  Igitur  horum  raeraor,  terrorem  judicis  formidans,  clementiam 
redemptoris  amplectens ,  terram  mee  potestatis  meeque  dicionis 
omnipotenti  Deo  sanctique  Victoris  martiris  raonasterio ,  haut  longe 
a  menibus  Massilie  fundato ,  abbatibus  ac  monachis ,  futuris  et  presen- 
tibus ,  ibidem  Deo  servientibus ,  statui  donandam ,  et  perpelim  haben- 
dam  :  videlicet  de  eastro  quod  vocatur  Auriol  nieani  oinnino  partem , 
quant  ego  ibi  habeo,  vel  alius  pro  nie,  excepto  alode  jam  dato,  in  villa 
et  castello  et  omni  territorio ,  in  eultis  et  in  ermis ,  in  vineis  et  pratis , 
pascuis  et  silvis,  garricis  et  oglatis,  cum  cunctis  molendinis,  ad  meam 
partem  pertinentibus,  de  alode  et  feu,  exeeptis  duobus  mansis  quos 
dedi  Aldoardo  et  Pontio.  In  omnibus  igitur  etper  omnia,  de  supradicto 
eastro  et  de  omnibus  appendiciis  ejus,  que  pertinent  ad  meam,  ut  ita 
dixerim,  fratriscam,  dono  sancto  Victori  perpetualiter  bec  omnia,  meo- 
riim  timoré  peccatorum ,  simul  et  eternorum  amore  premiorum,  vene- 
rabili  loco ,  cetui  fratrum  sancto ,  trado  possidenda ,  babenda  vel 
tenenda,  pro  anime  mee  genitorumque  meorum  remissione  omnium 
peccatorum.  Ullus  vero  nostrorum  parentum  sive  fratrum  quicumque 
personarum ,  si  babuerit  velle  donum  hoc  anullare,  non  valeat  implere, 
sed  componat  in  vinclo  decem  libras  ex  auro,  iraque  Dei  sumi  se  faciat 
absumi,  penas  perhennes  pati  et  in  infernum  trudi,et  deincebs  hoc 
donum  perpetuum  ac  firmum  permaneat  in  evum. 

Acta  est  bec  donatio  anno  ab  incarnato  Domino  millesimo  xxxv, 
inditione  ni. 

Ego  Rahimbaldus,  cum  heredibus  meis,hanc  cartam  fîeri  jussi  et 
firmare  rogavi.  Bonofacius,  frater  meus,  me  precante  ,  firmavit,  et 
ceteri  qui  sequuntur  :  Vilelmus,  vicecomes  Massilie,  una  cum  filiis 
suis  domno  Pontio  episcopo ,  Aicardo  et  Fulcone,  Stephano  et 
Bertranno  firmaverunt.  Autrannus  firmavit.  Fulco  firmavit.  Pontius 
de  Lambisco  firmavit.  Guiquirannus  firmavit.  Fulco  firmavit.  *Maiolus 
firmavit.  Noe  firmavit.  Ramaldus  firmavit.  Atenulfus  firmavit.  Boni- 
facius  firmavit.  Faraldus  firmavit.  Guisla  firmavit.  Bonifacius,  filius 
suus ,  firmavit.  Pontius  Milo  firmavit.  Pontius  Autrico  firmavit.  Ros- 
tagnus  Vilamuro  firmavit.   Rostagnus  firmavit.   Bompars  firmavit, 


86  CHARTULARIUM 

58. 

Alia. 

îoio.  Omnipotentem   Deum  cum,  etc....  Quocirca  ego  Rahimbaldus, 

gratia  Dei,  sedis  Arelalensis  presulatus  honore  sublimatus,  etc.1.  .  . 

Igilur  horuin  menior,  .  .  .  terrain  mee  potestatis  meeque  dicionis,  que 
miclii  obvenit  ex  jure  parentum  meorum,  omnipotenti  Deo  sanctique 
Victoris  inartiris  monasterio  ,  baud  longe  a  menibus  Massiliae  Fun- 
dato,  abbalibus  ac  monacbis,  futuris  et  presenlibus,  ibidem  Deo  ser- 
vientibus,  statui  donandam  el  perpelim  habehdam  :  videlicet  duas  partes 
de  Castro  quod  vocant  Auriol,  cum  sala  dominica  et  duabus  partibus 
lolius  territorii  ejusdem  casteîli  vel  ville,  cum  terris  cultis  et  incultis, 
in  vineis  et  pralis,  pascuis  et  silvis,  garricis  et  oglatis,  arboribus  pomi- 
feris  et  impomiferis,  molendinis  et  orlis  et  piscacionibus.  Et  dono 
medietatem  casteîli  Ornonis,  cum  suo  territorio.  Et  iterum  dono  quod 
in  villa  Lasa  babeo,  et  districtum  et  bagliam  et  albergariam  de  alodariis 
de  duabus  partibus  ejusdem  ville.  Similiter  dono  de  villa  Solobii  dis- 
trictum et  bagliam  et  albergariam  de  alodariis  de  duabus  partibus 
ejusdem  ville.  Et  rursum  dono  hoc  quod  habeo  in  villa  Sancti  Satur- 
nini ,  hoc  est  octava  pars  ejusdem  ville ,  et  dono  bagliam  et  districtum 
et  albergariam  de  medietate  ejusdem  ville.  Ergo  alodarii  supradictarum 
villarum  non  habeant  licentiam  vendere  suum  alodem  cuiquam  homini, 
sine  consilio  vel  consensu  abbatis  sancti   Victoris.  Igitur  termini  vel 

consortes  supraclicti  casteîli  Auriolis  territorii  ita  habentur 2 

In  omnibus 

itaque  et  per  omnia,  de  supradicto  Castro  videlicet  Auriolis  et  de  ap- 
pendiciis  ejus,  hoc  est  casteîli  Ornonis,  et  ville  Solobii  sive  Lase,  et 
castri  vel  ville  Sancti  Saturnini,  sicut  superius  scriptum  est,  dono  omni- 
potenti Deo  et  monasterio  sancti  Victoris  et  abbatibus  ac  monacbis 
perpelualiter  hec  omnia,  meorum  timoré  peccatorum  et  eternorum 
amore  promiorum,  sive  pro  redemptione  animarum  genitorum  meo- 
rum vel  parentum.  Sane  si quis  ego,  autaliquis  meorum  parentum,  vel 

'  Ut  in  siiperiore  charta.  2  In  Cod.  vacuum  spacium. 


SANCTi  VICT0R1S.  87 

quecumque  opposita  persona ,  banc  donationem  inquietare  temptaverit, 
omnicreanlis  Dei  celestiumque  omnium  \irtulum  ultricem  iram  incur- 
rat,  et  cum  Datan  et  Abiron ,  atque  cum  Simone  Mago  ac  Juda  Scariolb. 
ignis  perpetui  pénis  erucietur,  et  insuper  coactus  in  vinculo  componai 
xl  libras  ex  auro ,  et  deincebs  hoc  donum  perpetuum  ac  firmum  per- 
maneat  in  evum. 

Acta  est  bec  donacio  anno  ab  incarnato  Domino  millesimo  xl. 

Ego  Rabimbaldus,  gralia  Dei,  sedis  Arelatensis  arcbiepiscopus,  banc 
cartam  fieri  jussi,  et  manu  mea  rolioravi ,  testibus  firmare  rogavi. 
Bonifacius,  filins  Atenulfi1,  fratris  mei,  firmavit.  Poncius,  filius  Dodo- 
nis,  et  Laudagarius,  frater  suus,  sive  Ripertus,  firmaverimt.  Amalricus 
etWilelmus  et  Bonifacius,  fratres,  filii  videlicet  Helefantis,  firmaverunt. 
Wilelmus,  vicecomes  Massilie,  et  Fulco,  frater  ejus,  una  cum  uxori- 
bus  suis  Odila  et  Stepbana,  firmaveruiil.  Wilelmus  Juvenis2  et  fratres 
sui,  Poncius  videlicet,  Massilie  episcopus,  et  Josfredus  et  Stephanus, 
et  Bertrannus  firmaverunt.  Vilielmus  Acio  firmavit.  Girinus,  filius 
\icardi,  firmavit.  Rostagnus  de  Villa  Mûris  firmavit.  Pondus  Umber- 
tus  firmavit.  Aldigarius,  filius  Taraldi,  firmavit.  Petrus  de  Mimaisa 
firmavit.  Altrilus,  filius  Moiranni,  firmavit.  Guiquirannus  canonicus 
et  fratres  sui  firmaverunt.  Poncius  et  Fulco  firmaverunt.  Aldoardus 
firmavit.  Ego  Rabimbaldus  arcbiepiscopus  boc  munus  superius  scrip- 
tum  dono  omnipotenti  Deo  et  ejus  martyri  Victori ,  tali  videlicet 
racione,  ut,  si  aliquis  abbatum  vel  monacborum *  (quod  absit)  veu-  '•-'>» 
diderit,  aut  in  caucionem  miserit,  aut  alicui  homini  qualicumque  modo 
donaverit ,  beredes  mei3 

59. 

Alia. 
Quoniam  sub  ea  creati  sumus  condilione,  etc.  Igitur  ego  Bonifacius4,  i:>  oct.  1035. 
filius  Bonifacii ,  pro  anime  mee  parentumque  meorum  redemptione, 
lacio  Deo  omnipotenti,  sancto  Victori  martyri,  Massiliensi,  monacbis 

1  Atenulfus    de     Rclliana ,    (rater    Rahem-  l  Ultima  verlia  ahrasa  in  Cod. 

bakli  archiepiscopi.  *  Bonifacius  de  Relliana ,  frater  Raimbaldi. 

s  Guillrluius  III,  postea  vicecomes Massilise.      archiepiscopi  Arelatensis. 


88  CHARTULARiUM 

quoque  ejus,  tam  presentibus  quam  et  futuris,  de  aliqua  mea  posses- 
sione  elemosinariam  donationem,  id  est  in  castra  quod  vocant  Auriol. 
Si  defunctus  fuero  sine  legali  herede  de  corpore  meo  générale- ,  de  ipsa 
villa  et  de  omnibus  appendiciis  ejus  quicquid  ego  babeo ,  vel  alius  per 
me,  totum  dono  omnipotenti  Deo,  et  supradicto  martyri  et  monacbis 
ejus  ;  si  autem  legalem  beredem  babuero ,  totam  medietatem  de  supra- 
dicto castro  et  appendiciis  ejus ,  tali  conventione ,  ut ,  dum  ille  filius 
meus  vixerit,  imam  medietatem  teneat  et  possideat,  post  obitum  vero 
ejus ,  tota  ipsa  bereditas  ab  integro  revertatur  ad  sanctum  Victorem , 
jure  perpetuo  ;  et  in  presenti  tradicione  accipiant  monacbi  unum 
mansum,  qualem  elegerint  ipsi,  pro  vestitione.  Haec  autem  omnia 
ego  Bonifacius,  et  uxor  mea  Matildis,  ideirco  omnipotenti  Deo  et 
sancto  Victori  monachisque  ejus  facimus  donationem,  ut  Deus  omni- 
potens  misereatur  nobis  hic  et  in  futuro  seculo.   Sane  si  quis,  etc. 

Facta  est  haec  donacio  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  xxxv, 
indicione  v,  idus  octubris,  iniferia,  in  castro  quod  dicitur  Reliana, 
in  conventu  publico. 

Ego  Bonifacius ,  et  uxor  mea  Matildis ,  hanc  cartam  firmavimus ,  et 
testes  firmare  rogavimus.  Rabimbaldus  archiepiscopus  firmavit.  Boni- 
facius1, nepos  ejus,  firmavit.  Wicbirannus  firmavit.  Pontius,  frater  ejus, 
firmavit.  Rostagnus  firmavit.  Alius  Rostagnus  firmavit.  Aicardus  fir- 
mavit. Pontius  Milo  firmavit.  Pontius  Autrico  firmavit.  Faraldus  fir- 
mavit.  Bompars  firmavit. 

60. 

103(î.  Charta  qua  Raimbaldus ,  Arelatensis  archiepiscopus,  mansum  quemdam  ,  ab  Ada- 

lardo  excultum,  monasterio  sancti  Vit-loris  largitur. 

Facta  hec  donatio  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxvi, 

régnante  eodem  ipso  Domino  nostro  .Ihesu  Christo  in  eternum. 

Auctor  et  testis  bujus  donationis ,  Rahimbaldus,  gratia  Dei,  Arela- 
tensis archiepiscopus,  qui  hoc  scribi  jussit  et  manibus  suis  firmavit. 
Signum  Guicberando.  Signum  Alduardo.  Signum  Volvera.  Signum 
Raimundo. 

*  Bonifacius,  Clins  Atenulfi  de  Rdliana ,  superioris  charlse  subscriptor. 


SANCTI  V1CTOR1S.  89 

61. 

Alia. 
(Ed.  D.  Martene,  Ampl.  coll.,  I,  408.  —  Fragm.  in  Aatlq.  de  régi,  de  Marseille.  I,  392.) 

In  nomine  Domini  nostri  Jliesu  Christi.  Memoria  et  notifia  vel  do-  8jul.  ion. 
natio  de  tercia  parte  aecelesie  sancti  Pétri,  que  est  constructa  in  lerri- 
torio  castelli  vel  ville  que  vocatur  Auriol ,  in  comitatu  Massiliensi ,  ad 
monaehos  greebos,  quos  in  eadeni  aecelesia  ponunt  episcopus  Pontius 
et  Isarnus ,  abbas  monasterii  sancti  Victoris  Massiliensis.  Igitur  ego 
Pontius,  gratia  Dei,  sancte  sedis  Massiliensis  episcopus,  una  cum  vo- 
luptate  '  et  consensu  clericorum  aecclesiae  a  Deo  michi  commisse,  facio 
donationem  de  altare  sancti  Pétri  aecclesiae  superius  nominate  et  de 
omni  tercia  parte  omnium  rerum,  videlicet  alodis,  camporum,  vinea- 
rum,  ortorum,  pratorum,  vel  quarumeumque  possessionum ,  que  ad 
eandem  ecclesiam  nunc  pertinent  et  in  fuluro  ,  qualicumque  modo, 
ullo  umquam  tempore ,  pertinere  videbunlur  ,  servis  Dei  grecis  et  suc- 
cessoribus  eorum,  in  eadem  aecelesia  Domino  servientibus,  sub  cura  et 
regimine  abbatis  sancti  Victoris,  ut,  quamdiu  ad  eundem  altare  ser- 
vierint,  teneant  et  possideant,  ita  tamen  ut  omni  tempore ,  pro  me  et 
successoribus  meiset  pro  clero  sedis  Massiliensis,  intercessores  existant. 
Si  autem  evenerit  (quod  absit!)  ut  *  in  eadem  aecelesia  Deo  servientes  v. 

non  maneant,  eadem  tercia  pars  revertatur  ad  clericos  sedis  Massilien- 
sis. Itaque  ego  Pontius  episcopus  rogo  et  commoneo  et,  ex  auctori- 
tate  omnipotentis  Dei  ac  sancte  ejus  genitrieis  et  mea,  interdico  ut 
nullus  successorum  meorum  episeoporum,  vel  clericorum  sancte  Dei 
genitrieis  sedis  noslre,  banc  elemosinariam  donationem  inquietare,  ir- 
rumpere  vel  anullare  audeat.  Quod  qui  fecerit,  sciât  se  a  liminibns 
sancte  aecelesie  et  a  societate  Cbristi  prorsus  extraneum ,  qui  tantum 
opus  misericordie  conatus  est  evertere. 

Facta  donatio  baec  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  xlhii, 
inditione  xm,  régnante  Heienrico  rege. 

Teodatus,  canonicus,  episcopus  Tolonensis,  firmavit.  Wichirannus 

*    Pro  volunlaie. 

L  12 


90  CHARTULARIUM 

firmavit.  Pontius  firmavit.  Stepkanus  firmavit.  Cleophas  firmavit.  Wilel- 
mus firmavit.  Amalricus  firmavit.  Boso  firmavit.  Wilelmus  firmavit. 
Item  alius  Wilelmus  firmavit.  Milo  firmavit.  Theodatus  firmavit.  Ar- 
nulfus  firmavit.  Omnes  isti  canonici  similiter  et  alii  onines  firma- 
verunt. 

Acta  publiée  apud  Massiliam,  in  conventu  clericorum,  u  nonas  jufii, 
feria  vi. 

62. 

Alia. 

1053.  Quoniam  sub  ea  creati  sumus  conditione,  etc.  Igitur  ego  Fulco1, 

filius  Bonifacii ,  pro  redemptione  anime  mee  paren tunique  meoium , 
facio  elemosinariam  donationem  omnipotenli  Deo  et  monasterio  sancli 
Victoris  martyris,  Massiliensis,  monachis  quoque  ejus  ibidem  Deo  ser- 
vientibus,  tam  presentibus  quam  et  futuris,  de  aliqua  mea  possessione, 
jure  perpetuo,  id  est  de  Castro  Auriol  et  de  ipsa  villa  et  de  omnibus 
appendiciis  ejus  2,  quantum  ego  habeo  vel  habere  debeo  ,  aut  alius  per 
me,  totum  ab  integro  dono,  trado  atque  transfundo,  ita  ut,  ab  bac  die, 
babeat  sanctus  Victor  et  monacbi  ejus,  tam  présentes  quam  futuri,  et 
libéra  potestate  possideant,  et  quicquid  facere  voluerint  faciant.  Ego 
vero  frater  Petrus ,  et  monacbi  sancti  Victoris  donamus  tibi ,  Fulco , 
nostram  fraternitatem  et  societatem  ,  deprecantes  Deum  omnipo- 
tentem  ut  det  tibi  partent  omnium  bonorum  factorum  nostrorum , 
quatinus,  si  quid  boni  agimus  vel  beneplacitum  sibi,  tu  partembabeas 
hic  et  in  celesti  paradiso,  prout  voluerit  ejus  bona  voluntas.  Immo 
constituimus  et  constituendo  precipimus  his  qui  tuum  obitum  visuri 
sunt,  quatinus,  omni  tempore,  vertente  anno,  célèbrent  tuum  anniver- 
sarium  diem  ,  ut  unius  abbatis  ,  secundum  quod  homini  competit  tuo 
ordini,  videlicet  offerendo  pro  te  panem  et  vinum,  in  celebratione  ge- 
neralis  misse,  pro  remedio  anime  ttiae.  Sane  si  quis  etc. 

Facta  est  donatio  baec  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  un, 
indicione  vi,  régnante  Heienrico  rege. 

1  Fulco  dé  Relliana,  filius  Bonifacii  de  Rel-         a  Vid.  sup.,  n.  57  et  58. 
liana,  fraterquc-  Raimbaldi ,  arcliiepiscopi  Are- 
latensls 


SANCTI  V1CT0R1S.  Ôi 

SignumFulco,  qui  liane  cartam  scribere  jussit,  et  testibus  firmareroga- 
vit.  Pontius,  episcopus  Massiliensis,  firmavit.  Pontius  ,  arcbiepiscopus 
Aquensis,  firmavit.  Fuleo  vicecomes  firmavit.  Odila,  uxor  sua,  firma- 
vit. Gauzfredus  firmavit.  Uxor  sua  firmavit.  Berlrannus  firmavit.  Petrus, 
frater  suus,  firmavit.  Autraimus  de  Gardana  firmavit.  Steplianus  cano- 
nicus  firmavit.  Rostagnus  de  Villa  Maris  firmavit.  Bertrannus  Iterius 
firmavit.  Guiquiraïuuis  de  Aquis  firmavil.  Guiquirannus  canonicus 
firmavit.  Fulco  firmavit. 

63. 

Charta  qua  Bonifacius  et  Boso,  filii  defuncti  Bosonis,  assensum  prcebentibus  uxoribus  U  april  1042 
et  filiis  suis,  ecclesia-  sancti  Victoris  largiuntur  qnidquid  in  castro  Aiiriolo  et  ejus  ter- 
ritorio  possident. 

Facta  est  hœc  donatio  xvm  kalendas  mai,  anno  ab  incarnatione  Do- 
mini  millesimo  xlii,  indicione  xm. 

*  Signum  Bonifaeii.  Signum  Odile,  uxoris  ipsius.  Signum  Bosonis.  f.  2t. 
Signum  Ermengarde.  Nos  qui  istam  cartam  elemosinariam  fieri  jussimus, 
manibuspropriisfirmavimus,  et  testes  firmare  rogavimus.  Signum  Fulco 
de  \  ilamurs.  Signum  Raimundi.  Signum  l  niberti.  Signum  Galterlando. 
Berengarius  firmavit.  Petrus  Bompar  firmavit.  Guilelmus  firmavil. 
Rahimbaldus  Raimundi  firmavit.  Guilelmus  Galter  firmavit.  Umberlus 
Jobannes  firmavit. 

64. 

Alia. 


Jan., 


Jubet  lex  romana  et  aecclesiastica  istoria,  ut,  si  quilibet  suam  rem  ja 
velit  transfundere  in  quolibet  dono,  per  scriptionis  ligamen ,  nodis  1033  —  t037. 
firmissimis  apicum  ,  eam  connodet ,  quatenus  ,  dum  vanus  presuptor 
conatur  arripere  rem  non  ad  se  pertinentem,  frustratus  vacuusque, 
non  sibi  vendicet  boc  quod  conligatum  in  alius  potestatis  litterarum  filis 
conspicit.  Quapropter  ego  Rabimbaldus ,  gratia  Dei ,  Arelatensis  ar- 
cbiepiscopus ,  pro  amore  Dei  et  Domini  nostri  Jhesu  Cbristi ,  ut  dimit- 
tat  nobis  malum  quod  se  gessimus  ,  et  pro  redemptione  animariun 
parentum  nostrorum,  donamus  et  litteris  cedendo  stringimus  aliquid  de 


1062. 


92  CHARTULARIUM 

alode  qui  legibus  ex  eisdem  parentibus  nobis  obvenit,  aecclesiae  in 
honore  saneti  Victoris  eonsecrate,  que  est  in  territorio  caslri  Auriolis; 
Boso  et  Bonefacius,  Fulco  et  alius  Bonefacius,  modiatas  n  de  terra 
culta;  Poncius,  episcopus  Massiliensis,  et  Wilelmus  Juvenis,  modiatam 
unam  déterra  culta,  ut  ipse  Dominus  faciat  nobis  misericordiam  super 
peccatis  nostris.  Sane  si  ego,  etc. 

Facta  scriptione  hac  apud  ipsam  aecclesiam  ,  in  mense  januario  , 
régnante  Odone1,  rege  Alamannorum  sive  Provinciae. 

Wadaldus  firmavit.  Gotcerannus  firmavit.  Adalbertus  de  Massilia 
finnavit.  Rainulfus  firmavit.  Martisis  firmavit.  Guicbirannus  firmavit. 
Abrachar  firmavit. 

65. 

Alia. 

In  sanctae  et  individue  Trinitatis  nomine.  Ego  Aldebertus,  cogno- 
mento  Belletus,  pro  anime  mee  remedio,  altari  in  sanctae  Marie  semper 
virginis  Deique  Domini  nostri  genitricis  et  saneti  Victoris,  Christi  mar- 
tyris ,  honore  consecrato ,  in  Massiliensi  monasterio,  ejusdemque  loci 
monachis  dono ,  post  mortem  meam  ,  ad  proprium  alodem  ,  totam 
meam  partem  quam  babere  videor,  vel  aliquis  per  me,  in  caslello  et 
villa  quod  nominant  Auriol,  in  omnibusque  appendiciis  ejus,  videlicet 
predictorum  terciam  partem  locorum,  et  si  quid  amplius  in  jam  dictis 
potero  acquirere  locis,  in  edifieiis  constructis  et  construendis,  destruc  - 
tis  destruendisque,  campis  et  vineis,  paseuis  et  silvis,  pratis  et  garricis, 
arboribus  pomiferis  et  impomiferis,  ortalibus  et  ortis ,  aquis  aquarum- 
que  decursibus ,  molendinis  et  defensis ,  terris  cultis  et  incultis ,  cum 


1  Odo  II ,  cornes  Caropanise  et  Blesensis , 
filius  Bertba; ,  sororis  majoris  natu  Rodulfi  III, 
régis  Burgundix  et  Provincia;,  regnum  avun- 
culi  vindicavit  adversus  Chouradum  Salicum  , 
Germania;  regem ,  Gerbergee  alterius  sororis 
Rodulfi  filium ,  quem  avunculus  heredem 
regni  unicum  elegerat.  Defuncto  Rodulfo 
(6  sept.  1032),  Odo  Burgundiam  anno  1034 
invasit  ;  qua  usque  ad  montem  Juram  sub- 
acta,  Viennx  proclamatus  est  rex  Burgundiae 
et    Provinciae.    Hoc    non    conltntus  ,    Lolha- 


ringia;  régis  titulum  usurpavit,  et,  anno  1037, 
mense  octobri,  Lotbaringiam  ingressus,  ti- 
gilia  festi  Omnium  sanctorum ,  ante  Tulluin 
civitatem  castra  posuit.  Ei  autem  provinciam 
vastanti  obviam  venit  Gotbelo,  dux  Lotha- 
ringiœ,  cum  sociis  comité  Namurcensi,  epi- 
scopis  Mettensi  Leodiensique ,  neenon  aliis. 
Duo  exercitus  prope  Barrum  Ducis  ,  die  15 
aut  23  novembris  congressi,  praelium  inierunt, 
in  quo  Odo  devictus  coronas  simul  et  vitam 
amisit. 


SANCTI  VICTORIS.  93 

suis  ingressibus  et  regressibus ,  si  tamen  sine  legali  herede  defunctus 
fuero,  excepto  sponsalicio  in  eisdem  locis  uxori  mee  concesso,  quod, 
sicut  a  me  sibi  attribuUim  est,  ab  ea  quandiu  vixerit  possideatur  ;  qua 
decedente,  in  prefatam  redintegrelur  reducaturque  donatiunem.  Quod 
si  babens  legalem  beredem  superstitem  de  bac  vita  decessero,  idem 
meus  hères  supradicta  omnia  teneat  et  possideat  ;  hoc  autem  ipsum 
fihus  ejus,  hoc  nepos,  hoc  pronepos,  si  fuerint  légales,  faciant,  et  qui- 
cumque  per  legitimam  ex  ipsis  nati  fuerint  successionem.  Ubi  autem, 
ullo  unquam  tempore,  aliquem  illorum,  paterna  déficiente  linea,  con- 
tigerit  sine  sui  corporis  legali  herede  obire  ,  ibi  slatim  haec  donatio  ex 
omni  parte  convalescens,  aliqua  sine  controversia,  contrapellatione  et 
inquietudine  meorum  sive  ipsorum  propinquoriun  propinquarumque 
sive  aliorum  quorumlibet  utriusque  sexus  bominum,  in  proprium  jus 
hereditatemque  perpetuam  prescripti  altaris  sancte  Marie  semper  virgi- 
nis  sanctique  Victoris ,  monasterii  Massiliensis  ,  et  ejusdem  loci  tune 
temporis  monachorum  et  per  omnia  futurorum ,  debeat  transire.  Ex- 
horlans  itaque  precipio  omnibus  meis  heredibus,  quos  forlassis  ex  mea 
carne  contigerit  nasci  legalibus,  ut ,  si  cunctas  hujus  donationis  supra- 
dictas  res,  lege  qua  prescriptum  est ,  per  tempora  succedentia  alterna 
vicissitudine  cupierint  possidere  ,  eas  magis  augmentare  et  ampliare 
quam  minorare ,  vel  aliquo  modo  alienare  studeant ,  quatenus  ,  dum 
sepe  uominati  monasterii  sancti  Victoris  monacbi  post  eorum  decessum, 
in  eisdeni  rébus  ipsorum  successores,  sicut  est  constitutum,  esse  debue- 
rint,  habeant  unde  etiam  pro  illis,  sicut  pro  me,  apud  Domini  clemen- 
tiam  debeant  intercedere  omni  tempore.  Ego  superius  nominatus  Al- 
debertus,  cognomento  Belletus,  sicut  presignatum  est,  hanc  donationem 
totiens  dicto  altari  sancte  Mariae  et  sancti  Victoris  monachisque  ejus- 
dem loci ,  tenore  supra  nominato ,  feci  et  scribi  precepi.  Si  quis 
igitur,  etc. 

Acta  est  autem  hujus  donationis  descriptio  anno  incarnationis  domi- 
nice  millesimo  lui,  iudicione  xim. 


94  CHARTULARIUM 


66. 


23april.  1071.  Charta  qua  Aldebertus  Belitus ,  confnruantibus  Fulcone  de  Auriolo  filiisque  ejus, 
largitur  Bernardo  abbati  et  monasterio  sancti  Victoris  dimidiain  partem  ecclesiae  saricti 
Pétri,  juxta  castrura  Auriolum  constructai,  cum  terris  ad  eamdem  ecclesiam  pertinen- 
tibus. 

t".  Scripla  est  haec  carta  in  monasterio  Massiliensi,  vnn  kalendas 

madii,  anno  ah  incarnatione  Domini  millesimo  lxxi,  inditione  vim. 

Aldebertus  et  uxor  ejus,  et  Ugo,  fdius  ejus,  firmaverunt.  Fulco ,  et 
Arnulfus  et  Aicardus,  fdii  ejus,  firmaverunt.  Lanbertus  Gadaldi,  et 
Pondus ,  filius  ejus,  firmaverunt.  Petrus  Amelii  firmavit  ;  et  alii  plurimi , 
vicini  eorum,  firmaverunt. 

67. 

Carta  de  Permis  et  de  Auriolo. 

10Gb— 1073.  In  nomine  sanctae  et  individue  Trinitatis.  Incipit  notitia  commuta- 
tionis  sive  cambiationis ,  que  faeta  est  inter  aecclesiam  sancte  Marie  et 
sancti  Cannati  sedis  Massiliensis ,  et  monasterium  sancte  Marie  sancti- 
que  Victoris,  de  quadam  parte  de  Castro  Auriol ,  et  de  obedientia  que 
vocatur  Sanctus  Petrus ,  et  de  aecclesia  sancte  Marie  parrocbiali  de 
castro  qui  dicitur  Pennas,  et  de  obedientia  que  vocatur  Septimus.  Ego 
igitur  Pondus  episcopus  et  omnes  clerici  nostre  sedis,  videlicet  Mas- 
siliensis, dono  et  concambio,  et  guirpio  et  transfundo  omnem  partem 
illam  quam  habemus  in  castro  de  Auriol,  que  michi  et1  parentibus 
meis  et  ex  donatione  Rabimbaldi,  arebiepiscopi  Àrelatensis,  et  aliorum 
parentumejus  obvenit,  tolum  ab  integro  quantum  ibi  habemus,  ego  et 
clerici  sedis  nostre,  vel  aliquis  per  nos,  in  castello  prescripto  et  in  villa 
et  in  aecclesiis  su pradictis ,  videlicet  sancte  Marie  parrocbiali  que  ibi 
est ,  et  sancti  Pétri,  cum  omnibus  que  ad  ipsas  aecclesias  pertinent ,  et 
quantum  habemus  ,  vel  aliquis  per  nos,  in  toto  territorio  jam  dicli 
castelli,  videlicet  in  terris  cultis  et  incultis,  pratis,  pascuis ,  silvis,  viri- 
dariis,  arboribus  fructiferis  et  infructuosis ,  vineis,  molendinis,  aquis 
aquarumque  decursibus,  exiis  et  regressiis ,  montibus  et  collibus ,  ru- 

1  Fort,  corriiî.  ex. 


SANCTI  VICTORIS.  95- 

pibus  et  vallibus,  et  omnibus  omnino  rébus  ad  idem  castrum  pertinen- 
tibus,  totum,  absque  ullo  retinemento,  excepto  decimo  quod  ibi  de 
jure  episcopali  recipimus ,  tradimus  omnes  concorditer  Deo  et  sancte 
Mariae  sanctoque  Victori  martiri ,  et  abbati  Bernardo  et  successoribus 
ejus,  et  monacbis  in  eodem  sancti  Victoris  monasterio  Deo  servienti- 
bus,  presentibus  et  futuris,  ut  babeant  et  absque  idlius  inquietudine 
teneant  et  possideant,  etc.  Similiter  et  nos,  ego  Bernardus,  indignus 
monasterii  hujus  abbas ,  cum  omni  congregatione  nostra ,  similem 
donationem  et  guirpitionem,  et  cambiationem  et  transfusionem  per 
omnia  facimus  de  aecclesia  parrocbiali  de  Illas  Pennas,  que  est  in  bo- 
nore  sancti  Victoris,  et  de  obedientia  que  vocatur  Seplimus,  cum  omni 
suo  pertinemento  quod  de  lllas  Pennas  habuit,  prêter  unicum,  si  ibi 
invenitur.  Hec  omnia  fideliter  episcopus  et  clerici  nobis,  ita  per  omnia 
et  nos  illis  simul  omnes  concorditer  confïrmamus ,  salvo  nobis  honore 
alio  quod  in  castello  de  Illas  Pennas  habemus.  Addimus  insuper  duas 
modialas  de  vinea  ad  Sanctum  Juslum,  et  centum  solidos  denariorum 
ottonincorum.  Convenimus  autem  nobis,  ex  utrisque  partibus,  ut,  si 
contrapellatio  illis  aut  nobis  inde  aliunde  surrexerit,  illi  nobis  fideliter 
sua,  et  nos  illis  defendamus  in  judicio  nostra. 

Ego  Pontius  episcopus  firmo.  Amelius  canonicus  firmat.  Arlulfus 
canonicus  firmat.  Boso  canonicus  firmat.  Amelius  cannonicus  firmat. 
Bonofilius  canonicus  firmat.  Wilelmus  Leogarda  canonicus  firmat. 
Amicus  dictus  canonicus  firmat.  Warcinus  firmat.  Martinus  canonicus 
firmat. 

68. 

Carta  de  Cugia  et  Castellario. 

Donat  domnus  Wilelmus  ',  vicecomes  Massiliae,  de  suabereditate  que 
illi  obvenit  ex  pâtre  suo  ,  donat  ipsam  partem  quam  babet  in  Cugia 
integram  ad  sanctum  Victorem  et  ad  advocarios  de  ipso  monasterio. 
Et  in  alio  loco  donat  ipsam  villam  quam  niincupant  Castellarium  :  me- 
dietatem  de  ipsa  villa,  ex  parte  que  in  illa  villa  babeo,  do  ad  lumina- 
riam  sancti  Pétri  et  sancti  Victoris ,  et  aliain  medietatem  in  sponsali- 

1  Guillelnms  II. 


Cire.   1030. 


96  CHARTULÂRIUM 

cium  sancto  Stephano.  Hoc  donc-  pro  redemptione  anime  mee,  ut 
Dominus  misertus  sit  michi  in  dieni  judicii,  et,  si  ullus  surrexerit  ad 
irrumpendum,  anathemate  Maranata  feriatur. 

69. 

De  villa  Almis. 
(Edit.  in  Gall.  christ  ,  I,  instr.,  109;  Antiq.  de  Marseille,  361  ;  Rufû,  Hisl.  de  Marseille,  I,  481.) 

Dec.  looi.  Dci  omnipotent is  inspirante  clemenlia,  et  ejus  benignissima  semper- 
queexpetenda  opilulante  suffragia,  Ponlius,  presul  civitatis  Massiliensis, 
ejusque  genitor  Wilelmus  ,  ejusdem  civitatis  vicecomes.  Nos  fidèles 
f  22  Cliristi,  quod  diu  optavimus  impleri  *  cémentes,  videlicet  ut  quando- 
que  in  beau'  patronis  nostri,  martyris  Cliristi,  Victoris  monasterio ,  qui 
nostre  adjacet  civitati,  servos  Dei  adgregatos  videremus ,  qui  eidem 
marlyri  ac  sociis  ejus  aliisqtie  quam  plurimis  sanctis,  qui  in  eodemloco 
lumulati  esse  noscuntur,  deservirent,  seuetiampronoslra  nostrorumve 
salute  omnipotenlem  Dominum  et  eosdem  martyres  implorarent;  et 
non  fraudavit  nos  Deus  a  desiderio  nostro ,  sed  misit  servos  suos ,  qui 
prefatum  locum,  diu  in  tenebris  commoranlem,  sua  babitalione  illus- 
traient et  predictis  mai  tyribus  ,  ut  diximus  ,  obsecundarent ,  sicuti  et 
faciunt.  Ideo  ergo  nobiscum  sollicite  Iractantes,  et  eundem  locum  ita 
ampliare  cupientes,  qualitcr  servi  Dei ,  et  présentes  et  subséquentes  , 
inibi  conversari  possint,  propter  remediumnon  solum  animarum  nos- 
trarum,  sed  etiam  parentum  nostrorum,  et  ut  merces  noslra ,  interce- 
deiîte  beato  patrone  noslro  Victore  martyre ,  in  conspectu  semper 
Dei  maneat;  nropterea  facimus  banc  cartam  guarpitoriam  ego  jam 
dictus  Pontius  episcopus,  et  omnes  canonici  sedis  beale  Dei  genitricis 
Mariae,  a  Deo  mini  conlate,  nec  non  et  ego  Wilelmus  vicecomes,  et 
uxor  mea  Ermengarda,  seu  et  filii  vel  filie  mei  vel  uxoris  mee,  quos 
babemus  vel  habuerimus.  Facimus  simililer,  per  banc  scripturam,  fir- 
mam  et  stabilem  donalionem  de  ipsa  mea  medielate ,  quam  babeo  in 
villa  quam  vocant  Aimes,  propter  vestitionis  causa.  Per  banc  ergo 
scripturam,  nos  omnes  supradicti  facimus  guarpitionem  vel  donationeui 
de  jam  dicta  villa  Aimes,  cum  omnes  adjacenlias  vel  terminationessuas, 


SANCTI  VICTORIS.  97 

ad  predictum  beatum  Victorem  martyrem,  sotiisque  ejus,  nec  non  et 
adipsud  monasterium,  vel  ad  abbatem  seu  ad  monacbos  qui  in  eodeni 
loco  Cbristo  deserviunt  vel  servituri  fuerint ,  ut  ab  bac  die  liceat  eis 
tenere  et  possidere,  sine  ulla  hiquietudine  vel  molestia  ullius  bominis. 
Est  ipsa  villa  in  comitatu  Massiliense,  et  babet  terminationes,  de  una 
parte,  id  est  de  contra  Mairanicas,  terminum  Fonte  Frigida  usque  in 
Figaredo;  et,  de  alia  parte,  id  est  de  contra  caslruin  Gemmas,  termi- 
num fontis  que  est  ad  caput  Montis  Britanici  ;  et,  de  lercia  parte,  id  est 
de  contra  castrum  Auriolum,  terminum  Roacanicum  ;  et,  de  alia  parte, 
id  est  contra  castro  Nantis,  usque  in  terram  ipsius  sancti  Victoris,  id 
eslSegalarias.  Sane  si  nos  vel  ullusbomo,  etc.;  sed  componatin  vinculo 
auri  libras  ce  et  insuper  iram  Dei  omnipotentis  incurrat ,  et  sancti 
Victoris  et  sociorum  ejus;  et  in  antea  guarpitio  vel  donatio  ista  firma 
stabilis  permaneat  omnique  tempore  cum  stipulatione  interposita  pro 
omni  firmitate  subnexa. 

Facta  guarpitio  vel  donatio  ista  in  mense  decembrio,  anno  ab  incar- 
natione  Domini  millesimo  i,  régnante  Rodidfo,  rege  Alamannorum 
sive  Provinciae. 

Signum  domnus  Pontius  presul,  et  genitor  suusWilelmus,  qui  banc 
cartam  fieri  jusserunt,  et  testes  firmare  rogaverunt;  manus  illorum 
fumas.  Signum  Ermengarda,  uxor  ejus.  Domnus  Pontius  episcopus 
fieri  jussit  et  manu  sua  firmavit.  Domnus  Wilelmus  vicecomes  fieri 
jussit  et  manu  sua  firmavit.  Wilelmus,  filius  suus,  firmavit.  Fulco  fir- 
mavit. Arlulfus  firmavit.  Ermengarda  suprascripta  fieri  jussit  et  manu 
sua  firmavit.  Astrude,  filia  sua,  firmavit. 

70.     . 

De  Almis. 
(FMid.  D.  Martene,  Ampliss.  coll.,\,  332.) 

Anno  dominice  incamationis  dcccc™  Lxxxmo  im°,  indicione  xn\  Ante   9  febr.  081. 
tempus  legi  istius  donationis,  etiam  sine  gestorum  testificatione,  valebat1. 

1   I.  e.  :  Ante  tempu*  istius  logis,  donationes,  etiam  sine  gestorum  testificatione,  valebant. 
Cf.  infr.n.  176. 

I.  13 


98  CHARTULARIUM 

Nunc  vero  post  liane  legem,  nec  nuptialis  nec  quelibet  donatio  va- 
lere  potest,  si  gestions  non  fnerit  alligata.  Hic  est  carta  conventionis 
que  convenit  inter  domno  Pontio,  episcopo  sancte  sedis  Massiliensis 
aecclcsiae,  et  clero  ipsius  civitali,  nec  non  et  domno  Wilelmo1  viceco- 
mile,  et  uxore  sua  Belielde ,  qualiter  convenit  inter  eos  de  villas  que 
sunl  in  comilatu  Massiliensium,  id  est  castro  Almis ,  cum  villa  Co- 
briana,  cum  omnibus  appendiciis  suis,  que  ad  ipsnm  castrum  vel  ad 
ipsam  villam  pertinere  videntur  ;  et,  in  alio  loco,  villa  que  nominant 
Madaligas,  cum  omnibus  appendiciis  suis  ;  in  alio  vero  loco,  villa  que 
nominant  Mauranicus ,  cum  ipsas  villas,  id  est  Amolna  et  Fubols  vel 
Altaiaria,  cum  quantum  ad  ipsas  villas  pertinere  videntur.  Et  babent 
ipsas  villas  consortes  vel  interminationes  :  Aimes,  usque  in  terminio  de 
villa  Auriolo  vel  de  Geminas  ;  et  Madaligas,  usque  in  terminio  de  Tor- 
rives;  et  Mauranicus,  usque  in  terminio  de  Signa.  Ego  domnus  Pontius 
episcopus ,  cum  clericis  ipsius  civitatis ,  cedimns  vel  donamus  vobis, 
quantum  infra  ipsos  terminos  babenius,  de  terra  sancte  Mariae  vel  sancti 
Victoris  una  medielate,  propter  médium  revestendum  ad  proprium 
alodem,  sive  de  castris  vel  de  viliis,  vel  de  vineis,  vel  de  campis  cultis  et 
incultis,  ortis,  oglatis,  pratis,  pascuis,  silvis,  garricis  ,  arboribus  pomi- 
leris  et  impomiferis  ,  aquis  aquarum  vel  dedictibus  earum.  De  ista 
omnia  suprascripla  donamus  vobis  unam  medietatem,  sine  interpel- 
latione  de  ullo  episcopo,  et  facialis  de  ipsa  medietate  quidquid  facere 
volueritis,  id  est  habendi,  vendendi,  cedendi  vel  commutandi,  vestiis- 
que  beredibus  derelinquendi,  in  Dei  nomine,  habeatis  integram  liceu- 
tiam  et  potestatem.  Saue  si  quis  ,  ego  Pontius  episcopus  ,  aut  ullus 
episcopus  de  successoribus  meis,  vel  ullus  bomo  aut  ulla  apposita  vel 
amissa  persona  qui  contra  cartulam  istam  ire,  agere  vel  inquietare  vo- 
luerit,  non  boc  valeat  vendicare  quod  repetit,  sed  componat  in  vinculo 
de  auro  optimo  libras  xn,  etc. 

*Facta  cessione  vel  donatione  ista,  in  Massilia  civitati,  publice,  v  idus 
februarii,  anno  xEïiiï  régnante  Conrado,  rege  Alamannorum  sive  Pro- 
vincie. 

1   Guillelmus  I,  vieccomes  Massilisr ,  pater  Pontii  ejmeopj. 


SANCTI  VICT0R1S.  99 

Signum  domnus  Pontius  episcopus  ',  qui  banc  cartulam  fieri  jus- 
sit  et  testions  firmare  rogavit,  manu  sua  firma.  Signum  Deodato. 
Signum  ISicecio.  Signum  Aiitardo.  Signum  Marino.  Signum  Folcardo. 
Signum  Dominico.  Signum   Riculfo. 

71. 

De  villa  Campanias. 

(Mit.  in  Gall.  christ.,  I,   instr.,  113.  Hujusce  chartse  fragmenta   non  nulla  prodierunt  ;  vid. 

Table  des  Diplômes,  I ,  511.) 

Inspirante  omnipotentis  Dei  misericordia  et  ejus  pia  aunuente  cle- 1j  on.  1004. 
mentia,  qui  non  vult  mortem  peccatoiùs,  sed  magis  ut  convertattir  et 
vivat,  ego  Wilelmus  2,  vicecomes  Massiliensis ,  dum  jacerem  in  lectulo 
meo,  in  infirmitate  quam  michi  idem  Dominus  dederat,  eircumstete- 
runt  me  fratres  monasterii  beati  \  ictoris,  Wifredus  scilieet,  preposilus 
ipsius  monasterii  a  domno  abbate  Guarnerio  constitutus,  ac  reliqui 
fratres,  et,  sicut  mos  est  servorum  Dei,  ceperunt  mibi  suggerere  qua- 
tenus  secularem  militiam  relinquerem  et  Deo  militarem ,  mulla  de 
sanctis  scripturis  nunciantes.  Ego  autem,  sermonibus  eorum  compunc- 
tus,  gratia  Dei,  comam  capitis  deposui ,  et  secundum  regulam  sancti 
Benedieti  babitum  monacbilem  suseepi.  Et  super  eaque  in  sanilatemea 
jam  olim  eidem  monasterio  beati  Victoris  martyris  dederam ,  id  est 
villam  Almis3,  cum  omnibus  adjacentiis  ac  terminis  suis,  nunc  etiam, 
pleno  sensu  ac  plena  memoria,  propter  remedium  anime  mee,  facio 
hanc  donationem  omnipotenti  Deo  el  sancto  Victori,  et  abbatibus  ac 
monacbis  in  eodem  loco  servientibus,  de  ipsa  villa  quam  vocant  Cam- 
panias,  de  ipsa  scilieet  medietate  mea,  quam  ego  ,  propter  vestitionis 
causa4,  ibi  babeo  vel  babere  debeo,  cum  omni  integritate  et  absque 
ulla  diminutione,  cum  terminis  et  adjacentiis  suis;  sicut  ego  in  vita 
mea  tenui  ac  possedi,  sic  omnia  dono,  cedo  atque  trado,  sicut  jam 

'   Cum   Pontius  :jam  a.    981    sederet,    inde         9  Guillelmus  I. 
eolligimus  sanctum  Honoratum,   cjus  prœde-         5  Vid.  sup.  n.  69. 

ressorem,  non  ad  a.   usque  994,  ut   in  Gall.         *  A.  977,  Willelmus,  vicecomes,  dimidiam 

christ,  scriptûtn  est,  ecclcsiœ  Massilicnsi  prœ-  terrain  de   Campaniis    vestiendam    mansionati- 

fuisse.  damque  acceperat,  Vid.  inf.,  n°  72. 


100  CHARTULAR1UM 

dixi,  omnipotenti  Deo  et  domno  meo  sancto  Victori,  qui  me  semper 
in  omnibus  necessitatibus  juvit,  et  mine  me,  per  intercessionem  suam, 
ad  sacram  militiam  venire  fecit.  Sunt  namque  consortes  de  ipsa  villa 
supradicta  Campanias ,  de  uno  fronte,  terra  de  Buco  ;  de  alio  fronte , 
terra  de  Pino  ;  de  alio  latus,  usque  in  Quarto  ;  de  alio  vero  latus,  con- 
sortes usque  ad  stantes  que  sunt  contra  Marignana.  Sane  si  quis,  etc.;  et 
insuper  componat  in  \inculo  auri  libras  ce,  et  in  antea  donatio  ista 
firma  et  stabilis  permaneat  omiii  tempore. 

Facta  carta  donatione  ista  in  Massilia  civitate,  anno  incarnationis 
dominice  millesimo  mi°,  idus  octobris,  régnante  Rodulfo  rege. 

Ego  Wilelmus,  qui  liane  donationem  istam  fieri  jussi,  et  manu  mea 
roboravi.  Domnus  Pontius  '  episcopus  firmavit.  Guilelmus2,  fratersuus, 
firmavit.  Fulco  firmavit.  Aicardus  firmavit.  Ermengarda,  millier  domni 
Wilelmi,  firmavit.  Lambertus  firmavit.  Ademars,  filius  Guilelmi,  firma- 
vit. Leogarda,  filia  sua,  firmavit.  Austrus  firmavit.  Acelena  firmavit. 
Wilelmus  et  Pontius,  filii  sui,  firmaverunt.  Rostagnus  firmavit.  Isnardus 
firmavit.  Leotardus  firmavit.  Rodberlus  firmavit.  Wilelmus,  filius  Ri- 
eardi,  firmavit.  Wilelmus  de  Trance  firmavit. 

72. 

De  Campanias. 

Mart.  977.  In  Dei  nomitie.  Haec  est  carta  conventionis  vel  donationis,  qualiter 
actum  vel  factum  fuit  inter  domnum  Pontiimi,  episcopum  sancte  sedis 
Massiliensis  aecclesiae,  nec  non  et  Wilelmum  vicecomitem,  et  uxorem 
suam  Belieldem ,  vel  filios  suos  et  beredes  eorum  ,  qualiter  convenit 
inter  eo's  de  terra  que  est  in  comitatu  Massiliensium,  in  loco  qui  dieitur 
Campanias,  cum  omnibus  appenditiis  suis,  que  pertinet  aecclesiae  sancte 
Marie  Massiliensis  aeccîesie  seu  et  sancti  Victoris  martyris.  Habet  con- 
sortes, de  uno  fronte,  terra  de  Buco  ;  de  alio  fronte,  terra  de  Pino  ;  de 
alio  latus,  usque  in  Quarto  ;  de  alio  vero  latus  consortes  usque  ad  stantes 
que  sunt  contra  Marignana.  In  ea  videlicet  ratione,  ego  Pontius  epi- 

1   Pontius  I ,  filius  donatoris.  '  GuilltlmusII,  qui,  cumfratre  suo  i'ulcone, 

palri  ipsorum  Guillelmo  vicecouiiti  successit. 


SANCTI  V1CÏ0RIS.  101 

scopus  dono  vobis  ipsam  terrain,  Wilelmo,  et  uxori  vestre  Belieldi ,  et 
fdiis  vestris,  ut  faeiatis  eam  vestiri  et  mansionari.  Propterea  cedimus 
vobis  domnus  Pontius  episcopus ,  cum  elericis  meis,  ipsam  terram  pre- 
dictam  ',  que  ad  ipsam  aeeclesiam  perlinel  sancle  Marie  vel  saucti  Vic- 
toris,  id  est  casis  adstantibus  ac  disruptis2,  canipis,  vineis,  monlibus, 
villis,  pratis,  pascuis,  garricis  ,  aquis,  aquarum  vel  reductibus  earum, 
niolendinis  cum  eaput  aquis  astantibus,  cum  exiis  et  regressibus  earum , 
omnia  et  in  omnibus  quicquid  ad  ipsam  aeeclesiam  pertinere  videntur. 
Facimus  Wilelmo  vicecomili,  vel  uxori  sue  et  beredibus  eorum,  dona- 
tionem  de  ipsa  terra  unam  medietatem,  ad  alodem  proprium,  cum 
omni  integritate,  sine  ulla  interpellatione  de  ullo  episcopo  aut  de  ullo 
homine;  et  faeiatis  quicquid  volueritis,  id  est  babendi,  vendendi,  cr- 
dendi,  dandi  vestrisque  beredibus  derelinquendi,  in  Dei  nomine,  habea- 
tisintegram  licentiam  et  potestatem.  Sane  si  quis  ego  aut  ullus  de  suc- 
cessoribus  meis  aut  ulla  apposita  persona  qui  contra  vos  vel  beredibus 
vestris  ulloque  tempore  ire,  agere  vel  inquietare  voluerit,  non  valent 
vindicare  quod  repetit,  sed  componat  in  vinculo  auri  optimi  libras  xu  ; 
et  in  antea  cessio  vel  donatio  ista  firma  et  stabilis  permaneat  om- 
nique  tempore,  cum  stipulatione  interposita  pro  omni  firmitate  sub- 
nexa. 

Fada  cessio  vel  donatio  ista  in  Massilia  civitate,  publiée,  u  nouas  *       f.  23. 
martias ,  anno  xl  régnante  Conrado,  rege  Alamannorum  sive  Provinciae. 

Domnus  Pontius  episcopus  fieri  jussit,  et  testibus  firmare  roga- 
vit ,  manu  sua  firmavit.  Deodatus  firmavit.  Marinus  firmavit.  Do- 
minicus  firmavit.  Teoderieus  firmavit.  Nicecius  firmavit.  Autardus 
firmavit. 

73. 

Carta  Sancti  Genesii  in  agro  Massiliensi  '.. 
(EJ.  in  Gall.  chr'ut.,  I ,  inslr  ,  111.) 

Ego  Pontius  *,  gratia  Dei  ,  sancle  sedis  Massiliensis  episcopus ,  eu-        1044. 

1    liane    terrain   GuîUelmus    I     monasterio  '  I.  c.  casœ  slantcs  et  dirutœ. 

wncti  Victoris  a.    1001  restituit.    Vid.    sup.         5  Extat  et  in  CJiartul.  Min.,  f.  165  \'. 
B.  71.  *  Poncius  II. 


102  CHÀRTULÀRIUM 

piens  restaurari  loca  servitio  Dei  apta,  ecclesiam  sancti  Genesii,  que. 
est  sita  in  comitatu  Massiliense ,  juxla  niontem  qui  dicitur  Guardia , 
que  nunc  est  destructa,  cum  consensu  canonicorum  aecclesiae  nostre, 
dono  omnipotenti  Deo  ipsiusque  monasterio,  in  honore  sancti  Victoris 
apud  Massiliam  fundato,  et  abbati  Isarno,  et  monacbis,  presenlibus  et 
futuris ,  eodem  monasterio  commaneutibus,  ut  bedificantes  predictam 
aecelesiam,  scilicet  sancti  Genesii ,  perpeluo  teneant  et  possideant,  et 
pro  me  ac  successoribus  meis  atque  clero  aecclesie  nostre  intercessores 
existant  apud  Deum.  Si  quid  vero,  concedente  Deo,  fidelium  largitione, 
eidem  aecclesiae  sancti  Genesii  allatum  fuerit,  cujuscumque  substancie 
aut  possessionis  sint,  juris  cujus  et  eadem  supradicta  donavimus.  Igitur 
ego  Pontius  episcopus  venerabiles  successores  meos  per  Dei  nomen 
deprecor  et  obtestor,  ut  hoc  mee  devotionis  munusculum  predicto 
monasterio ,  pro  restauratione  ejusdem  aecclesie,  amore  Cbristi  colla- 
tum,  eadem  dilectione  firmiter  stabiliant,  et  teneant  ac  corroborent  in- 
convulsum.  Si  quis  vero,  etc.  Ego  Pontius  episcopus  fîrmavi,  et  cle- 
ricos  meos  ut  firmarenl  rogavi. 

Facta  donatio  haec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xliiii,  in- 
ditione  xna. 

74. 

1022.  Charta  qua  Fulco,  vicecomes  Massili»,  Odilaque,  ejus  uxor,  monasterio  sancti 
Victoris  tertiam  partem  unius  mansi ,  quem  tenuit  homo  quidam ,  Marinus  noroinc , 
largiuntur. 

. . .  Facta  donatio  haec  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  xxii, 
inditione  v,  régnante  Rodulfo  rege. 

75. 

De  octava  parte  Quatedre  quani  dédit  Fulco  sancto  Victori. 
(Edd.  Ruffi,  Hist.  de  Marseille,  58,  et  Guesnay,  Vita  S.  Cassiani,  564.) 

1019.  In  Dei  omnipotentis  nomine.  Sanctissime  ejus  disposilionis  ordina- 

tione,  ego  Fulco,  pro  redemptione  anime  mee  uxorisque  mee,  etc.. 
oflfero  atque  dono  omnipoteuti  Deo,  qui  michi  dédit  omnia  que  habeo, 


SANCT1  VICTORIS.  103 

de  ipsius  donis  aliquit  in  elemosinam,  oelavam  partent  de  villa  que 
vocatur  Caledra,  que  sita  est  in  pago  Provineie,  in  comitatu  Massiliense, 
juxta  mare.  Terminatnr  autein  eadem  villa  bis  terniinationibus  :  a 
parte  orientali,  terminatnr  usque  Gurgile  Nigro;  a  parte  occidentali, 
usque  monte  Avalserio;  aparté  australi,  usque  mare;  a  parte  sep- 
tentriouali,  usque  vie  publiée  de  Conilio.  Onmia  que  infra  istis  termi- 
nationibus  continentur,  quantum  ad  me  pertinet,  sancto  Yiclori  ex 
integro  dono.  Sane  si  aliquis,  quod  evenire  minime  credo,  contra  banc 
donalionem  venire  vel  obsistere  voluerit,  oplinere  istud  nonvaleat, 
sed  cogatur  in  vinculo  exsolvere  auri  optimi  libras  v. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  vjiii  de- 
cimo ,  indicione  prima. 

Ego  Fulco,  una  cum  uxore  mea  Odila,  partem  prefate  ville  cuin 
omni  integritate  predicto  monasterio  donamus,  manibusque  nostris 
firmamus.  Pontius,  fdius  Amelii,  firmavit.  Volveradus,  filius  Deodo- 
nali,  firmavit.  Itberius  firmavit.  Wilelmus,  fdius  Arlulfi,  firmavit. 
Fulco,  filius  Boni  Filii,  firmavit.  Nivius,  filius  l  gonis  de  Blavia,  fir- 
mavit. Cleopbas  canonicus,  filius  Honorati,  firmavit. 


76. 

Alia. 

(Edit.  in  Gall.  clirist.,  I,  instr.,   110;  Guesnay,  y'ita  S.  Cassiani,  585;   P.uffi  , 
iKrt.  Je  Mars.,  I,  482.  ) 

Omnipotentis  Dei  opitulante  clementia,  ego  Wilelmus1,  vicecomes  1019 
Massiliensis,  et  filii  mei  Poutius  episcopus,  sive  Wilelmus2,  necnon 
Aicardus3et  Fulco,  sive  Joffredus4,  facimus  donationem,  pro  remedio 
anime  uxoris  mee  Accelene,  maire  supra  nominatorum  filiorum,  de 
ea  que  gratuita  sua  miseratione  Deus  nobis  contulit,  eidem  cmnipo- 
tenti  Domino  ac  sancto  \  ictori,  martyri  gloriosissimo,  ejusque  monas- 
terio, baud  procul  a  civitate  Massilia  fundato,  et  abbatibus*  ac  mona-         v. 

1  Guillelmus  II.  *  Jofi'redus,  vicecomes  Mas9ilise,  unn  cuin 

*  Guilleimus  Juvenis.  cjus  fratre  Guillelmo  Juvcni. 

*  Aicardus,  vicecomes  Arelatum. 


104  CHARTULARIUM 

chis,  presentibus  et  futuris,  Christo  Domino  inibi  militantibus ,  de 
octava  parte  quedam  ville  que  vocatur  Catedra,  que  sita  est  in  pago 
Provincie,  in  comitatu  Massiliense,  pone  mare.  Terminalur  autem 
eadem  villa  bis  terminationibus  :  a  parte  orienlali  terminatur  usque 
Gurgite  Nigro  ;  a  parte  occidentali,  usque  monte  Avalserio;  a  parte 
australi ,  usque  mare;  a  parte  septentrional!,  usque  vie  publiée  de 
Conilio.  Omnia  que  infra  istis  terminationibus  continentur,  quantum 
ad  me  pertinet,  ex  integro  dono  sancto  Yictori,  exceptis  pinis.  Sane 
si  quis  contra  banc  donationem  obsistere  voluerit ,  obtinere  istud  non 
valeal,  sedcogatur  in  vinculo  exsolvere  auri  optimi  libras  n,  et  postea 
donatio  ista  firma  et  stabilis  permaneat. 

Facta  donatio  haec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xvini, 
indicione  ia,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  sive  Provincie.    ■ 

Ego  Wilelmus,  una  cum  filiis  meis,  prefatam  villam,  cum  omni 
inlegritate,  predicto  monasterio  dedimus,  manibusque  nostris  firma- 
vimus.  Stepliana,  uxor  ejus,  firmavit.  Pontius  episcopus  firmavit. 
Wilelmus,  Aichardus,  Fulco ,  Josfredus,  alius  Wilelmus,  fratres  ejus, 
lirmaverunt.  Restoinus,  filius  Radaldi,  firmavit.  Pontius,  filius  Udul- 
berti,  firmavit.  Amelius  canonicus  firmavit.  Pontius,  presbyter  de 
Tritis,  firmavit. 

77. 

Brève  de  Catedra. 
(Edid.  D.  Martene,  Ampl.  coll.,  I,  349.) 

cire  993.  Notifia  conventionum  ville  Cathedre  inler  Adalardum ,  abbatem 
sancti  Victoris,  et  Wilelmum',  vicecomitem  Massilie,  quam  ego  Pon- 
tius abba,  successor  predicti,  volo  scribere,  precipiente  et  cogente 
mihi  pâtre  meo ,  Inguilberto ,  quatinus  présentes  et  futur)  cognoscant 
quid  credere  debeant,  vel  quid  refutare.  lgitur  cum  gens  pagana 
fuisset  e  finibus  suis,  videlicet  de  Fraxeneto,  expulsa,  et  terra  Tolo- 
nensis  cepisset  vestiri  et  a  cultoribus  coli,  unusquisque  secundum 
propriam  virtutem  rapiebat  terram,  transgrediens  terminos,  ad  suam 
possessionem.  Quapropter,  illi  qui  potentiores  videbantur  esse,  alter- 

1  Guillelmus  I. 


SANCTI  VICTORIS.  105 

catione  facta ,  inpingebant  se  ad  invicem ,  rapientes  terrain  ad  posse, 
videlicet  Wilelmus  vicecomes  et  Pontius  de  Fossis.  Qui  Pondus 
pergens  ad  comitem1,  dixil  ei  :  <(  Domine  cornes,  ecce  terra,  soluta  a 
vinculo  pagane  gentis,  tradita  est  in  manu  tua,  donatione  régis.  Ideo 
rogamus  ut  pergas  illuc,  et  miltas  terminos  inter  oppida  et  castra  et 
terrain  sancluariam ,  nain  tue  potestatis  est  eam  terminale,  et  unicui- 
que  distribuere  quantum  libi  placitum  fuerit.  »  Quod  ille  ut  audivit, 
concessit,  et  continuo  ascendens  in  suis  equis  perrexit.  Cumque  fuisset 
infra  fines  Catedre  ville,  cepit  inquirere  nomina  montium  et  concava 
vallium  et  aquarum  et  foneiuni.  Que  cum  audissel,  misit  terminos  in 
terra  sanctuaria,  qui  sunt  in  carta  que  est  in  cartulario  sancti  Vic- 
toris,  ita  dicendo  :  «  Quantum  ego  babeo  infra  istos  terminos  dona- 
tione régis,  hoc  est  fiscum  regalem ,  dono  sancto  Victori  et  monachis 
ibidem  excubantibus.  »  Haec  donatio  facta  est  coram  AVilelmo  vice- 
comile ,  et  fratre  suo  episcopo2,  et  Theoderico  atque  Noe,  fratribus, 
sive  Gisfredo,  necnon  abbate,  et  Pumganardo  monacbo.  Is  ita  gestis, 
venerunt  ïheodericus  et  Noe,  fratres,  ad  Adalardum  abbatem,  ro- 
gantes  eum,\erbis  blandis,  ut  concederel  eis  Catedram  vestire  ad 
médium  vestem.  Quod  et  factum  est.  Abbas  vero,  missis  bobus,  cepit 
lerram,  que  est  ante  aecclesiam  sancti  Damiani,  ambienter  excolere, 
et  hue  illuc  rumpere  terrain,  ad  faciendas  condaminas.  Noe  vero  et 
Theodericus  dixerunt  ad  alterutrum  :  «  Jsti  monachi  semper  habebunt 
totam  terrain  ruptam;  et  nos,  qui  dicimur  vestitores,  quandoque  eri- 
mus  illusi,  nichil  habentes  !  »  El,  invidia  ducti,  ejecerunt  boves  aran- 
tes,  flagellantes  bubulcum  ;  insuper,  quandam  concam  marmoream,  que 
satis  videbatur  apta  officiis  monasterialibus,  confregerunt  ante  aeccle- 
siam supradicti  sancti.  Abbas  vero  et  monachi,  haec  audientes,  nimium 
irati,  peigentes  ad  Wilehnum ,  viceeomitem  Massilie,  complanxerunt 
se,  ita  dicentes  :  «  Domine,  terrain,  quain  cornes  terminavit  et  in  tua 
defensione  misit,  nescimus  quid  opus  habeat  monachis,  nisi  justitia- 
veris  nobis  Theodericum  et  Noe,  qui  nostros  boves  expulerunt,  et 
bubulcum  ciciderunt;  insuper  quoddam  vas  nobis  utile  confregerunt. 

1  Gaillelmus  I,  romes  Provincia,  cire.  067         *  S.  Honoratus,  episcopus  Massiliensis. 
—  992. 

i.  a 


106  CHARTULARIUM 

Qui  audiens,  dixil  :  «  Ite,  et  tali  die  sitis  ibi,  quia  ego  ero,  et  babea- 
mus  placitum  cum  illis.  »  Interea,  eu  m  pergerent  ad  placitum,  et 
abbas  cum  suis  monachis  multum  complangerel  se  ad  vicecomitem  de 
supradictis  fratribus,  ait  ille  :  «  Domine  abba,  eolligite  me  in  medie- 
fatem  terre  et  vestite  me  ,  in  tali  convencione ,  ut,quandiu  vixero  , 
teneam  etpossideam,  et,  post  diseessummeum,reverta[tu]radsanctum 
Vietorem;  et  ego  expellam  omnes  inimicos  foras,  non  solum  istos  qui 
talia  vobis  fecerunt,  sed  et  de  omnibus  defendam  vos,  et  dilatabo  ler- 
minos  illos.  »  Milites  vero  cuneli,  causa  adolationis,  ita  laudaverunt, 
ut  abbas  vesliret  euin.  Adolardus  vero,  vicarius  Massilie,  fraudulenter 
dixit  abbati  :  «  Domine  abba,  isti  vestri  vestitores  exibuerunl  vobis 
iinquam  mel  aut  ceram?  »  Respondentibus  monacbis  :  «  Nunquam. 
—  Juro  per  Deum  omnipotentem,  ait,  quia,  aiio  die,  obviavi  Salomo- 
nera  judeum,  ducentem  quattuor  asinos  onustos  nielle.  Quem  cum 
percontalus  essem  unde  venisset,  et,  responilente  illo  :  de  veslro  Sancto 
Damiano,  —  Etquis  tibivendidit,  aio,  tantummel  ? — Audivi  ilico:Tbeo- 
dericus  et  Noe.  »  Cumque  multi  mulla  dicerent ,  abbas,  nimium  cre- 
dulus  promissionibus  vicecomitis  et  suorum,  apprebendens  virgarn 
suam,  dixit  :  «  In  tali  convencione  ut  loquuti  estis  ,  audiente  me, 
vestio  vos.  »  Et  ila  vestivit  eum,  présente  episcopo  fralre  suo,  et 
Deodato  canonico ,  Adalardo,  et  Gisfredo,  et  Rauganardo  munacbo. 
Nunc  intentis  anribus  audiatur  et  mente  fîgatur,  ideirco  scripsisse  me 
hanc  noticiam,  instiganle  paire  meo,  quoniam  terram  sancli  Victoris 
videbamus  membratini  carpere  et  ceu  a  beluis  parliculatim  dilaniare, 
ab  Arnulfo  scilicet  Sebenco,  qui  fraudulenter  adquisivit  sibi  quartonein 
Cathedre  ab  antecessore  meo  Bernai  do1,  neenon  et  a  Wilelmo  \ice- 
('  2J  comité,  qui  nuper  professus  est  se  esse  terre  sanctuarie  defensorem.  * 
Mortua  uxore  sua ,  dotavit  Catbedram  uxori  sue  Ëimengarde,  quam 
postea  duxit,  et  bec  omnia  consiliante  Arlulfo,  filio  suo. 

1  Brmardus  I,  abbas  circa  9Cb. 


SANCTI  VICTORIS.  107 

78. 

Carta  de  Cathedra  ,  uno  manso. 
(Edid.  D.  Martene,  Ampl.  coll.,  I,  416  ) 

Ego  Lambertus,  et  ûxor  mea  Austrudis,  decrevimus  pecuniam  ,018- 
nmtuare  et  pro  pignore  quartonum  de  Cathedra  feneratori  committere. 
Itaque,  quia  ipse  quartonus,  sicut  très  alie  partes,  sancti  Vicions, 
Massiliensis  urbis  monasterii,  erat,  secundum  antiquitatem  etsecundum 
vetustissimani  cartam  inde  factam ,  mutuo  suscepimus  a  domno  Isarno, 
tune  temporis  predictiloci  abbate,  ejusque  monachis,  centum  octoginta 
solidos  denariorum ,  et  pro  pignore  ipsum  quartonum  de  Cathedra  eis 
dedimus.  Nunc  autem,  mortuo  ipso  domuo  Isarno  abbate,  immo  de 
mortali  bac  vita,  ut  credimus,  ad  eternam  sublato,  et  ejus  vice  in  pre- 
fato  monasterio  domno  Petro  jam  pastore  ordinato  vretinemus  ipsam 
pecuniam,  et,  partim  pro  ipsa  pecunia,  partimque  pro  remedio  anima- 
rum  nostrarum  et  aniniarum  filiorum  nostrorum  et  filiarum  nostrarum, 
ego  Lambertus,  et  uxor  mea  Austrudis,  douamus  et  reddimus  in 
nostra  vita  saneto  Victori,  et  domno  Petro  abbati  ejusque  congrega- 
tioni  iinum  mansum  in  ipso  quartono  in  vestitionem.  Post  mortem 
vero  nostri  araborum,  donamus  et  reddimus  jam  dicto  saneto  Victori 
et  congregationi  ejus  totum  ipsum  quartonum;  et  possideaut  .ea  ra- 
tione,ut,  statim  quando  venerint,  postquam  mortui  fuerimus  nos 
ambo,  ipsi  monachi  accipiant  totum  ipsum  quartonum  sine  ulla  con- 
trapellatione  aliquorum  nostrorum  heredum,  masculorum  et  femi- 
narum,  consanguineorum  vel  aliquorum  hominum;  et  hommes  qui  in 
ipso  sunt  reducant  ad  alios  homines  in  tribus  quas  habent  partibus 
commorantes;  et  sic  postmodum  fiât  una  villa,  coadunalo  ipso  quar- 
tone  et  suis  hominibiis  eum  illis  tribus  partibus  hominibusque  earum. 
Ego  Lambertus,  et  uxor  mea  Austrudis,  filiis  et  filiabus  nostris  con- 
sentientibus ,  hanc  donationem,  immo  guirpitionem,  fecimus  saneto 
Y  ictori ,  Massiliensis  monasterii ,  et  abbati  Petro ,  atque  congregationi 
ejusdem  loci,  tam  presenti  quamque  future,  eo  modo  ut  supra  scriptum 
est ,  scilicet  ut  in  vita  nostra  mansum  unum  habeant  in  ipso  quartone, 


108  CHARTULARIUM 

sine  querela  et  inquietudine  alicujus  hominis  ;  post  mortem  autem 
nostram,  ipsum  quartonum  de  Cathedra  totum,  cum  hominibus  et  cum 
omnibus  que  ibi  sunt  sibi  pertinenlibus,  habeant  et  possideant,  ettotos 
bomines  et  totas  feminas  cum  omnibus  rébus  suis,  quas  videbuntur 
tune  habere,  sine  aliqua  eontrapellatione  et  sine  aliqua  prohibitione, 
reducant  ad  bomines  suos  qui  sunt  in  illis  tribus  partibus  quas  habent, 
et  sic  redintegretur  et  redintegrata  permaneat  inconcusse  ipsa  villa,  que 
nominalur  Cathedra.  Si  quis  autem  cornes,  vicecomes,  aut  qualiscum- 
que  alia  persona  cujuscumque  ordinis  et  sexus,  hocdonum  templaverit 
anullare,  aut  in  aliquo  minuere,  nisi  resipuerint  prius  digna  satisfactione, 
omnes  maledictiones  que  in  veteri  et  in  novo  Testamento  sunt  scripte, 
veniant  super  eum  vel  eam ,  insuper  dampnelur  cum  Juda  traditore  in 
inferno  inferiore,  Hanc  donationis  cartam  scribi  precepimus  et  mani- 
bus  nostris  firmavimus  ego  Lambertus,  et  u\or  mea  Austrudis,  et 
filii  et  filie  niée,  et  alios  firmare  rogavimus,  et  firmatam  posuimus 
super  altare  sancli  Victorisjam  dicli  monasterii. 

Acta  autem  an  no  ab  incarnatione  Domini  millesimo  xlviii,  indicione 
prima. 

Ponlius,  episcopus  Massiliensis,  firmavit.  Guikirannus  de  Sancto 
Marcello  firmavit.  Gerunchis  firmavit.  Austrudis  firmavit.  Ugo  de 
Caliano  firmavit.  Pondus  kelberti  Arelatensis  firmavit.  Isuardus  de 
Baldrone  firmavit.  Fulco  vicecomes,  et  Odila,  uxor  sua,  firma- 
verunt. 

79'. 

Sœr.  Xi.  Kgo  Pontius  Teutberti,  et  uxor  mea  Lautrudis,  reddimus  et  dona- 

musDeo  et  sancto  Victori  martyri,  Massiliensis  monasterii,  et  monachis 
ejusdem  loci,  presentibus  et  futuris,  omnem  decimum  quem  habenms 
in  dominicatura  vel  condamina  Sancli  Damiani  ad  proprium  alodem , 
ex  integro,  de  terra  culla  et  inculta ,  ut  supradicti  monacbi  sancti 
Victoris  habeant  sine  ulla  interpellatione ,  in  dominicatura  quam  habent 
et  possident.  Si  quis  autem  contra  hanc  donationem  aliquid  agere 
voluerit,  non  prevaleat,  sed  iram  omnipotenlis  Dei  et  maledictionem 

'  Haec  charta  in  maigine  Coclicis  exarala  est . 


SANCTI  VICTORIS.  109 

incurrat,  et  insuper  reddat  auri  optimi  libras  quinque.  Ita  ego  Pontius 
Teutbert,  et  uxor  mea  Lautrudis,  hanc  donationem  manibus  nostris 
firmamus,  ut  stabilis  perenniter  maneat. 

80. 

De  manso  quein  dédit  vel  vendidit  filius  Fulconis. 

Ego  Ugo,  Apolimaris1  quondam  filius,  remitto  et  finio  domno  Petro,  km. 
monasterii  sancti  Aicloris  Massiliensis  abhati ,  ejusque  monachis  omnein 
contrapellalionem,  quam  usque  hodie  adversus  eos2,  pro  hàbere  quod 
eis  requirebain,  ipsis  rnicbi  dantibus  unum  cabalium  et  unain  mulani. 
Insuper,  partim  pro  ipso  caballo  et  ipsa  mula,  partira  vero  pro  remedio 
anime  mee  et  pro  remedio  animarum  palris  mei  et  matris  mee  et  pa- 
rentum  meorum,  cum  eodera  pâtre  meo,  Fulcone  nomine,  douo  et 
reddo  Domino  Deo  et  sancto  Victori,  Massiliensis  monasterii  jam  dicti, 
et  abbati  habitatorib usque  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quamque 
futùris,  in  nostra  vita  et  post  mortem  noslram,  ipsum  mansuni  ex 
integro  qui  est  in  villa  que  nominatur  Cathedra,  quem  tenet  et  laborat 
Adelbertus,  quem  etiam  ego  et  pater  meus  comparavimus  a  domino 
Lamberto  et  ab  ejus  uxore  Austrude,  et  filiis,  etc.*  Si  quis  autem  cornes, 
vicecomes  ,  vel  alia  aliqua  persona  ,  eujuscumque  ordinis  et  cujus- 
libel  sexus,  banc  donationem  annullare  vel  temerare  presumpserit , 
cogatur  predictis  viris  xn  libras  auri  purissimi  solvere,  et  nisi  légitime 
satisfecerit ,  omnes  maledictiones  que  in  veteri  et  novo  Testamento 
sunt  scripte  irruant  super  eura. 

Âcta  anno  ab  incarnatione  Domini  nostri  Jbesu  Christi  millesimo 
xlviii,  indicione  prima. 

Austrus  firmavit.  Guilielmus  Revel  firmavit.  Pontius,  Massiliensis 
episcopus,  firmavit.  Pontius  Ketberti  de  Arelato  firmavit.  Isnardus  de 
Baldrone  firmavit.  Fulco,  vicecomes  Massiliensis,  et  ejus  uxor  domna 
Odila  firmavit.   Guilielmus  Oldebrannus  firmavit. 

1   Apolimaris    videtur  esse    nomeu    maliii,         *  Fort,  soppl.  :  faciebam. 
cum  pater  infra  nominetur  Fulco.  l  V'id.  sup.,  n.  78. 


110  CHARTULARIUM 


81 


1023.  in  Dei  -nomme.  Ego  Stephanus  facio  donationem  omnipotenti  Do- 

mino et  sancto  Victori,  suo  martyri,  ejusque  monasterio ,  non  longe 
a  civitate  Massilia  fundato ,  et  abbatibus  ac  monachis  ibidem  famulan- 
tibus,  de  quartairata  de  vinea,  pro  redemptione  anime  mee,  uxorisque 
mee,  et  filii  mei  qui  defunctus  est.  Est  namque  ipsa  vinea  in  comitatu 
Massiliense,  in  villa  Cathedre.  Dono  monachis  x  dextros,  qui  sunt  in  loco 
qui  dicitur  Costa  :  habent,  de  una  parte,  defensum;  de  altéra,  vineam 
de  Gislamaro;  de  tercia,  vineam  de  Guasato  ;  de  quarto,  vineam  de 
Oculo  Lupo.  Dono  alios  x  dextros  cum  vaxello,  reservato  michi  usum 
fructum  quamdiu  vixero.  Sunt  namque  in  Palude  :  habent,  de  una 
parte,  vineam  de  Amblardo;  de  altéra,  vineam  Johannis  presbyteri; 
de  tercia,  Paludem;  de  quarta,  vineam  jam  prefati  Amblardi.  Si  quis 
autem  banc  meam  donationem  voluerit  impedire,  cogatur  emendare 
auri  optimi  libram  unam ,  et  postpa  donatio  ista  firma  stabilisque  per- 
maneat. 

Facta  donatio  baec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxur, 
régnante  Rodulfo,  rege  Àlamannorum  seu  Provineie. 

Ego  Stephanus  banc  donationem  fieri  jussi ,  et  testibus  firmare 
rogavi. 

82. 

Carta  de  Cathedra. 

I0o8.  In  sancle  et  individue  Trinitatis  nomine.   Ego  Fulco,  Massiliensis 

vicecomes,  pro  anime  mee  remedio,  reddo  sancto  Victori,  Massilien- 
sis monasterii,  et  habitatoribus  ejusdem  loci,  unum  mansum  quem 
excolit  homo  Berlrannus  Palatinus,  ipsum  videlicet  mansum,  quem 
solum  domnus  abbas  Vifretus1  jam  dicti  sancti  Victoris  monasterii 
michi  donavit  ad  fevum,  in  villa  quam  nominant  Cathedram.  Ipsum 
mansum,  quem  tantummodo  videbar  babere  in  eadem  villa,  post  de- 
cessum  prefati  domni  Vifreti,  et  pinelum  cum  eo  reddo,  et  guirpicio- 

'   Wifredus,  abbas  1006—1021 . 


SANCTI  VICTORIS.  111 

nem  ex  bis  omnibus  facio.  Ego  jam  dictus  Fulco  reddidi  prefato 
sancto  Victori  et  abbati  Petro,  monachisque,  tam  presentibus  quam- 
que  futuris,  ejusdem  monaslerii,  predictum  mansuin  et  pinetum  quod 
babebani  in  sepe  dicta  villa  Catbedra,  ea  scilicet  ratione,  ut  illi  pre- 
dicta  omnia  et  de  illis  exeuntia  babeant,  et  in  perpetuum  sine  ulla 
inquietudine  possideant.  Si  quis  auteni  banc  donationem  atque  guirpi- 
cionem  annullare  vel  decurtare  temptaverit,  non  valeat  vendicare  quod 
voluit,  sed  cogatur  jani  dictis  monachis  solvere  libras  auri  purissimi 
xx ,  etc 

Acta  est  autem  anno  incarnationis  Domini  nostri  Jbesu  Christi 
millesimo  lviii  ,  indicione  décima. 

Ego  Fulco,  et  uxor  mea  Odila,  reddidimus  et  iinnavimus.  Stepba- 
nus  canonicus  fîrmavit.  Ponlius  lsnardus  firinavit.  Pontius  Borrellus 
firmavit. 

83. 

Caria  de  caslro  Nantis. 

Domino  sacrosancte  aecclesie  sancti  Victoris  martyris  et  sociorum  12  Mari.  781 
ejus,  qui  ipso  templo  Dei  requiescere  esse  videntur,  qui  est  constructus 
super  portum  maris  Massilie,  una  cum  clero,  actoribus  aut  servienti- 
busque  suis,  ubi  preest  vir  venerabilis  ho1,  gratia  Dei,  episcopus, 
rector  et  gubcrnator  ipsius  aecclesiae,  ego  ,  in  Dei  nomine,  Sigofredus, 
et  uxor  mea  Eurileuba.  Licet  in  universis  strumentis  solempnes  mu- 
nitiones  antiquitus  veneranda  constituunl,  ut  undecumque  contractus 
instituta  firmilate  muniatur;  in  cessionibus  vero,  seu  et  professionibus, 
sola  volunlate  jusserunl  principes  manere  auctoritate ,  ut  quicunique 
aliquid  alteri  cesseril,  profiteatur,  sed  tamen  rem  cessissel2,  id  est  aut 
sciïpturis,  aut  gestis,  aut  testibus ,  et  sola  volunta[li]s  professio  pro 
omni  firniitate  illius  sufFiciat  in  augmentum.  Propterea  ego  prediclus 
Sigofredus,  et  uxor  mea  Heurileuba,  pro  amore  circa  ipso  loco  sancto, 
\el  pro  remedio  anime  nostre,  cedimus ,  tradimus,  atque   transfundi- 

1  Ivo  ,  abbas  Victorinus.  Cujus  ecclesiœ  *  Cod.  assisse,  compeadii  nota  supui' ■  ad 
episcopus,  incertain.  dits. 


M  2  CHARTULÂRIUM 

mus  perpetualiter,  in  Dei  nomine ,  ad  ipsam  casam  Dei  sancti  Victoris, 
vel  ad  ipsam  congregationem  sanctam,  hoc  est  castrum  juris  mei,  qui 
est  in  comitatu  àquense ,  in  loco  ubi  vocabulum  est  Nante,  cum  om- 
nibus ibidem  adperlinentibus  vel  adjacenciis  suis,  hoc  sunt  villas,  casis 
adstantibus  bac  disruplis,  una  cum  stillicidiis  et  liminaribus  earum , 
curtis,  oglatis,  exiis,  vineis,  campis,  pratis,  pascuis,  montibus,  garri- 
cis,  arboribus  pomiferis  et  infructiferis ,  ortiferis,  aquis  aquarum  vel 
decursibus  earum,  qui  mibi  de  alode  parentorum  meorum  obvenit. 
Et  est  inter  consortes  ambosque  lateres  terra  sancti  Victoris  martiris: 
de  uno  fronte ,  me  ipso  donatore  ;  de  alio  fronte ,  Adalaldo  cum  bere- 
des  suos.  Donamus  ibidem  ad  ipsam  casam  Dei  jam  supradictam 
aecclesiam  sancti  Leoncii  cum  omnibus  que  ad  eam  pertinent,  bac,  si 
quis  alii  sunt  inter  consortes,  cessionem  a  me  facta,  juxta  legum  et 
juris  ordinem,  vindicabitis.  In  cessionibus  vero  penam  non  esse  ne- 
cesse  ;  sed  tamen  penam  adnecti  inserere  placuit  :  quod  si  ego  aul 
ullus  beredes  mei  aut  ullus  de  propinquis  parentibus  meis,  vel  cujus- 
libet  opposita  persona,  contra  banc  cessionem  meam,  quam  ego  pro 
anime  remedio  mee  scribendam  publiée  rogavi,  venire  aut  agere  cona- 
verit,  sil  culpabilis  et  impleturus  in  vinculo  auri  libras  nu  ;  et  in  anlea 
vero  presens  cessio  mea  firma  et  inviolata  permaneat. 

Facta  cessione  sub  die  mi  idus  martii,  anno  xin  régnante  gloiùosis- 
simo  domno  nostro  Karolo,  rege  Francorum  et  Langobardoriun ,  seu 
patricio  Romanorum ,  ind'.cione  nona1. 

Ego  Sigofredus,  et  uxor  mea  Herileuba,  qui  banc  cartam  vel  do- 
nationem  istam  scribere  et  firmare  rogavimus,  manus  nostras  firmas. 
Unanceldus  diaconus  rogatus  scripsit.  Signum  Adrianus.  Signum 
Venerando  rogato.  *  Signum  Baseno  rogato.  Signum  Rainaldo  rogato. 
Signum  Proznalus  rogatus.  Signum  Landaldus  presbyter  rogalus.  Ste- 
pbanus  presbyter  rogatus.  Signum  Constantius  rogatus. 

1   Indictio  quarta ,  non  nona  ,  cum  anno  decimo  tertio  regni  Caroli   Magni  in  Francia  (78!  ) 
rongruit. 


SANCTI  VICTORIS.  113 

84. 

Carta  de  Paradiso. 

In  nomme  Domini  nostri  Jhesu  Christi.  Ego  Gauzfredus ',  filius  1065  — 1079. 
Gauzfredi,  vicecomitis  Massilie  civitatis,  reddo  et  guirpicionem  facio 
de  vineis  quas  Petrus  Nodolia  tollebat  altario  sancti  Pétri  de  Paradiso  . 
quicquit  in  ipsis  vineis  abeo  derelinqno  abbati  Bernardo  et  monacbis 
sancti  Victoris,  monasterii  Massiliensis ,  presentibus  sive  futuris.  Igitur 
ego  Pontins  Malnerii,  et  frater  mens  Gauzfredus2,  consobrinius  supra- 
dicti  Gauzfredi,  denominatas  vineas,  que  site  sunt  inter  ortum  sancti 
Victoris  et  ripam  Jerreni  fluminis,  reddimus,  vendimus  eidem  domno 
abbati  Bernardo  et  babitatoribus  cognominati  cenobii ,  pro  precio  quem 
ab  ipsis  accepimus,  xv  scilicet  solidorum  otonensium,  monete  obtime, 
quos  de  manu  Berengarii  monacbi  recepimus.  Hanc  itaque  véndi- 
cionem  sine  ullo  enganno  et  absque  ullo  retinemento  facimus ,  et  in 
presentia  fidelium  monacborum  et  religiosorum  laicorum  bec  agimus, 
et  testibus  firmare  rogamus.  Si  quis  itaque,  masculus  vel  femina ,  aut 
quelibet  persona,  diaboli  instigatus,  etc.  .  .  . 

Ego  Pontius  Malnerii  et  Gauzfredus  banc  cartam  fieri  precepimus, 
et  manibus  nostris  firmavimus.  Fulco  de  Bainols  firmavit.  Jabaldus 
de  Grimaldo  firmavit.  Faraldus  firmavit.  Baimundus  monacbus  fir- 
mavit. Ugo  monacbus  firmavit.  Marcellinus  monacbus  firmavit.  Rigal- 
dus  firmavit.    Benedictus  firmavit.  Poncius  monacbus  firmavit. 

85. 

Alia. 

Brevem  quod  jusserunt  facere  filiiLeonis  quondam  de  Balceto,  Salvius      Sa;c.  xi. 
et  Bicardus,  de  decimo  de  vineis,  quod  dederunt  de  rhanso  qui  fuit  de 
Calfona,  ad  sanctum  Petrum  cognomento  de  Paradyso,  pro  mercede 
sua  et  mulierum  ,  filiorum ,  filiarum ,  et  patrem  et  matrem  ,  et  fratr  : 

'  Gaufredus,  filius  Guillelmi  II  vicecomitis,         2  Pontius  et  Gaufridus.   filii    Guillelmi  III 
fraterque  Guillelmi  III  Juvenis,  cum  quo  vice-     vicecomitis. 
eomitatum  Massiliœ  possedit. 

I-  15 


114  CHARTULAR1UM 

etsororum,  et  omnium  suarum  parentum  animarum,  ut  omnipotens 
Deus,  cum  sancto  Pelro  et  sancto  Victore,  et  cum  omnibus  sanctis, 
det  eis  requiem  et  indulgenciam  sempiternam.  Bonofacius ,  filius  Lam- 
berti,  firmavil.  Poncius  faber  firmavit.  Fulco,  filius  Pandulfi,  fir- 
mavit.  Julianus  firmavit.  Vitalis  Marta  firmavit.  Pontius,  filius  Vitali , 
firmavit.  Petrus  firmavit.  Ego  Salvius  et  Ricardus  hune  bievem 
fecimus  facere  et  testibus  firmare. 


86. 

Carta  de  Margarita. 

1072.  Carta  donationis  quam  fecit  Pontius,  episcopus  Massiliensis,  cum 

cannonicis  suis,  monasterio  sancli  Victoris,  de  ecclesie  sancte  Marie 
que  dicitur  Margarita. 

In  nomine  Dei  nostri  omnipotenlis.  Ego  Pontius,  sancte  matris  e,c- 
clesie    Massiliensis  dictus  episcopus,  cum    clericis  meis,   Amico ,  ac 

reliquis  cannonicis,  ele dedimusin  augmentum  monasterio  Massi- 

liensi,  quod  est  constructum  in  bonore  sancte  Dei  genitricis  Marie,  ac 
beatorum  apostolorum  Pétri  et  Pauli  sanctorumque  martyrum  Victoris 
et  sociorum  ejus,  ac  relicorum  plurimorum  sanctorum,  ecclesiam  sci- 
licet  sancte  Marie  que  dicitur  Margarita,  cum  omnibus  apendiciis  suis, 
in  terris  cullis  et  incultis,  cum  fonte  et  ortis  que  ibi  fieri  possunl,  ut 
habeant  et  possideant  jure  bereditario,  sine  ulla  interpellatione  bomi- 
num,abbates  et  monachi  supradicto  monasterio  degentes,  usque  in 
finem  seculi.  Quam  nostram  donationem  ratam  et  firmam  ac  per- 
manentem  fieri  volumus ,  ita  ut  quicumque  bominum  eam  infirmare 
vel  contradicere  voluerit ,  non  liceat  ei ,  sed  componat  in  vinculo  pro 

hoc   bis    tantum    quod    valet  ipsa  donatio,   e/c Fecit  autem 

similiter  et  firmavit  banc  donationem  Petrus  Nailalia  cum  fratribus 
suis,  qui  ipsam  ecclesiam  et  terram  in  fevo  videbantur  habere.  Est 
vero  sita  eadem  ecclesia  in  territorio  quod  jacet  inter  Cavallianum  et 
flumen  qui  dicitur  Vuelna. 

Facta  est  igitur  bec  carta  in  predicto  monasterio  et  firmala  apud 
Massiliam  civitatem ,  anno  ab  incarnacione  Domini  millesimo  i/xxii°, 


SANCTI  VICTORIS.  115 

indicione  x ,  imperante  eodem  Domino  nostro  .ïhesu  Cbristo  cum  Pâtre 
et  Spiritu  Sancto,  per  omnia  secula  seculorum.   Amen. 

Ego  Pontius  episcopus  hanc  cartam  firmavi.  Àmicus  firmavit. 
Bonus  Filins  firmavit.  Amelius  «iuntardus  firmavit.  Alius  Amelius  fir- 
mavit. 

87. 

Carta  Pétri  Saumada  de  condamina  de  Vuelna. 

In  nomine  sanete  et  individue  Trinitatis.  Ego  Petrus,  Saumada  lui.  1076. 
cognominatus,  Wilelmi1  vicecomiti  filius,  peceatis  meis  faeientibus, 
istius  seculi  laqueis  ivretitus,  compulsus  necessitatem ,  domno  abbate 
Durando2  présente  suisque  monacbis,  uiior  libras  denariorurn  otonen- 
sium  ab  eis  accepi,  et  quendam  meum  campum  in  gaudium  misi,  in 
tali  racione,  ut,  si  ipsum  in  perpetuum  dare  non  potuissem,  inibi 
darem  eis  scambium  tantumdem  valentem  ad  ipsorum  voluntatem.  Ita- 
que  modo  accipiens  mulam  obtimam  x  solidorum  a  domno  abbate  Ber- 
nardo3,  facio  guirpicionem  et  vendicionem  donacionemque  Deo  omni- 
potenti ,  et  sanete  Marie  semper  virgini  *sanctoque  Yictori  xnartiri,  in 
monasterio  Massiliensi ,  et  domno  Bernardo,  ejusdem  monasterii  abbati, 
et  successoribus  ejus  et  monacbis  ibidem  Deo  famulantibus ,  presentibus 
atque  futuris,  de  condamina  ipsa,  que  de  manso  David  fuit,  et  que 
jacet  ante  ortum  sancti  Victoris,  in  ripa  Vuelne  fluminis,  terminatur- 
(jue  ipsa  terra,  ab  oriente,  ortum  sive  pomarium  sancti  dictons;  ab 
occidente ,  condaminam  sancti  Pétri  de  Paradiso;  a  meridie ,  aquam 
fluminis  Vuelne.  Ego  igitur  Petrus ,  Siepbane' vicecomitisse  quondam 
filius ,  in  presentia  vicinorum  nostrorum  filiique  mei,  vendimus, 
tradimus  atque  relinquimus  denominatam  condaminam  cum  omnibus 
ad  eam  pertinentibus,  ad  proprium  alodem,  altari  consecrato  in  bo- 
nore  sanete  Marie   et  sancti   Victoris,  in    monasterio  Massiliensi,   et 

ce  '  ' 

abbati  presenti  et  successoribus  ejus  et   monacbis  ejusdem  loci,  pre- 
sentibus et  per  omnia  tempora  ibidem  futuris;  et  oc  sine  contrapella- 

1  Guillelmus  II,  vicecomes  Massilitc.  *  Stephana,  secunda  uxor  Guillclmi   II ,  yi- 

1  Durandus,  abbas  1060  —  1064.  creomitis,  Guillclmi  Illnoverca. 

5  Bernardusdc  Ruthcnis,  successor  Durandi. 


116  CHA.RTULAPJUM 

cione  alicujus  honiinis  et  absque  inganno  facimus  ,  et  hanc  vendicio- 
nem  firmamus;  et  quale  drictum  ego  babeo  in  la  questa',  dono  et 
guirpisco  sancto  Victori.  Si  qiiis,  etc. 

Facta  carta  ista  in  mense  julio,  anno  ab  incarnalione  Domini  mlxxvi, 
epacta  xn. 

Boso  firniavit.   Petrus  Carbonellus  firmavit. 

88. 

Carta  de  decimo. 

(Edit.  in  Jnliq.  Je  tégl.  de  Marseille,  I,  421,} 

Aprii.  1077.  Nos  sanctimoniales  in  monasterio  sancte  Marie  ad  Acuas  consi- 
stentes,  in  civitate  Massilia,  vendimus  Bernardo  abbati,  et  omnibus 
monachis  in  monasterio  sancti  Victoris  martiris,  Massiliensis ,  Deo  mili- 
tantibus,  tam  presentibus  quam  futuris,  decimo  de  campo  que  fuit  de 
Petro  Saumada2,  qui  est  juxta  ortiun  sancti  Victoris,  ad  Vuelna,  totuni 
ab  integro,  sine  ullo  retinemento  vel  interpellacione  ullius  hominis, 
vel  femme ,  et  de  nostra  potestate  in  jus  illorum  transfundimus , 
propter  precium  x  solidorum  ex  denariis  ottonenchis,  quos  ipsi  mo- 
nachi  nobis  douant,  ut  habeant  ipsum  et  possideant  et  jure  perpetuo 
ad  suuin  dominium  retineant.  Idcirco  ban[c]  cartulam  fieri  precepimus, 
et  manibus  propriis  firmamus,  et  aliis  firmare  precepimus.  Guarsenda 
abbatissa  ,  soror  Gauzfredi3,  firmavit.  Sane  si  quis,  etc. 

Facta  autem  est  bec  vendicio  atque  descriptio  in  mense  apreli ,  anno 
ab  incarnacione  Domini nostri  Jhesu  Cbristi  millesimo  septuagesimo  vu, 
indicione  xv,  régnante  Domino  nostro  Jbesu  Cbristo,  cujus  regni  non 
erit  finis. 

Ermengarda  comitissa  firmavit.  Domica  firmavit.  Ema  firmavit. 
Ermesenda  firmavit.  Faletrudis  firmavit,  et  tota  congi-egatio  firmave- 
runt.   Adalaisa,  filia  Gauzfredi,  firmafvit]. 

'   In  collecta.  5  Gaufredus,  viceconies  Massiliensis,  filins 

2  Vid.  sup.  n.  87.  Guillelmi  II  fraterqne  Guillelmi  III. 


XI. 


SANCTI   VICTORIS.  HT 

89. 

Carta  de  orto. 

In  nomiue  Domini.  lncipit  carta  de  Salico  ,  de  terra  que  vendidit  a 
Domino  Deo  et  sancto  Victori  et  ad  monaclmm,  de  orto  a  Vuilelmo 
Petro ,  terra  que  est  super  ortum ,  infra  rivum  Vuelne  et  sancta  Maria 
Margarita.  Et  affrontât  ad  terra  de  Pontio  Nadalia,  daus  oriente;  dans 
occidente ,  ad  terram  de  Rieau  et  de  Lanberto  Adalberto  ;  de  parte 
meridie,  terra  de  Iterio.  Et  donat  Vuilelmus  monachus  in  precio 
solidos  vini  et  denarium  i  de  denariis  otonenchis,  a  Salico  et  muliere 
sua,  et  filiis  et  filias. 

Vuilelmus  vicecomes  testis.  Pondus  episcopus  firmat.  Pontius  de 
Sancto  Ferreolo  testis.  Bonus  Filius  Mazacans  testis.  Bonofacius  fir- 
mavit , 

90. 

Carta  de  îNatalia. 

In  nomine  Jhesu  Cliristi  Domini.  Ego  Natalia ,  cum  filiis  et  filiabus  Sl1  XI 
meis,  et  ego  siinul  Lanbertus  Adalbertus ,  et  uxor  mea,etfilii  nostri 
et  filie,  nos  omnes  suprascripti ,  pro  remedio  animarum  nostrarum 
simul  et  parentum  nostrorum,  et  ut  proprium  Dominum  possimus 
habere  propicium,  donamus  aliquid  de  nostro  ad  serviciuni  Dei  omni- 
potentis,  sine  ullo  retinemento  et  sine  ullo  censu,  ad  sanctum  Victo- 
rem,  martirem  gloriosum,  et  ad  monachos  qui  Deo  in  ejus  monasterio 
militant,  ut  in  perpetuum  teneant  et  possideant,  sine  ullo  rancore  et 
sine  ulla  apellatione.  Est  autem  ipsa  donatio  quadam  terram ,  que  est 
sita  juxta  ortum  ipsius  mouaslerii;  alia  ex  parte ,  descensum  aque 
molendini,  et  ex  altéra  parte,  pratum  monasterii.  Quicumque  autem 
istam  donationem,  vir  sive  femina,  nobilis  sive  ignobilis,  etc. 

Natalia  firmat.  Nicecius  firmat.  Petrus  firmat.  Doilonis  firmat. 
Lanbertus  Adalbertus  firmat,  et  uxor  ejus  firmat.  Pondus  Beto  firmat. 
Rostagnus  firmat. 


1  1 8  CHARTULARIUM 

91. 

Carta  Bonefacii  de  civitate  Massillia. 

Cire.  1030.  Ego  in  Deinomine,  Bonefacius,  filins  Lanberti  Ursonis,  facio  dona- 
cionem  Deo  et  sancto  Victori,  glorioso  ejus  martiri ,  de  quadam  serao- 
diata  vinee,  apud  SanctumSaturninum,  inclauso  seniorum  nostrorum, 
f- 26.  vicecomitum  Vuillelmi*  et  Fulchonis,  que  ita  consortatur  :  e\  un<> 
fronte ,  terra  Pontii  Boni  Hominis;  de  alio,  terra  de  Rostagno  Con- 
stantio;  de  alio,  vinea  supradictorum  vicecomitum.  Dono  etiam  apud 
ecclesiam  sancte  Marie  a  Margarita,  in  illo  campo  qui  supra  ecclesiam 
est  et  qui  terminatur  duarum  viarum  termino  ,  via  scilicet  qua  pergitur 
de  ecclesia  supradicta  in  montem ,  et  via  que  de  Carviliano  similiter 
vadit  in  montem,  et  qui  adlmc  supra  terram  Durandi  Adaltrudis,  mei 
consobrini,  est,  omnem  meam  partem  hermi  et  colti.  Hec  omnia  pre- 
dicta ,  pro  remissione  peccatorum  meorum ,  nunc  sancto  Victori  perpe- 
tualiter  dono.  Insuper  dono  eidem  sancto  Victori  et  habitatoribus 
ejus,  si  sine  legali  berede  mortuus  fuero,  omnem  partem  mee  pos- 
sessions, ubicumque  eam  babuero. 

92. 

Carta  de  Sancto  Marcello. 

Cire.  1070.  In  nomine  Domini.  Incipit  caria  de  compra  que  fecit  Raimundus,  in 
mansione  Sancti  Marcelli.  Lanbertus  Addbertus  et  millier  sua,  cum 
fîliis  suis,  vendiderunt  semodiata  i  de  vinea,  solidosvi.  Ipse  Lanbertus 
vendidit  de  vinea  peca  i ,  et  de  terra  colta  alia ,  subtus  mansione , 
denarios  xvmi.  Guigo  de  Sancto  Tirso ,  semodiata  i;  babet  asinem  i, 
denarios  xvihi.  Ugo  Bernardus,  de  Sancto  Marcello,  semodiata  i,  so- 
lidos  v.  Aldoardus  de  Sancto  Tirso,  pro  anima  sua,  dédit  cartairata  i 
de  vinea;  mulier  sua,  cum  filiis  suis ,  vendidit  alia  cartairata  ;  dédit 
Raimundus  camerarius  ad  illa  vaca  i.  Venrandus  de  Sancto  Juliano 
vendidit  de  vinea  peca  i;  abet  denarios  vi.  Marinus,  cartairata  i,  soli- 
dos  il,  denarios  m.   Arcbimbertus  de  Sancto  Juliano  dédit  peca  i  de 


SANCTI  VICT0R1S.  119 

lerra,  ad  Puteum,  que  Dominant  Valle  Sancti  Juliani;  et  abet  de\inum 
topa  i  et  unum  multonem.  Bermundus  Laugerius  vendidit  lerra,  in 
quo  est  puteus,  solidos  ni.  Fulco  deGardana,  nepus  Vuilelmo  abbato, 
et  mater  sua,  de  vinea  peca  i,  denarios  xx.  Pontius  Borrellus,  de  Al- 
bania,  vendidit  de  vinea  peea  i,  denarios  xvi.  Lanbertus  pellicerius , 
de  Albania,  vendidit  cartairata  de  vinea,  ab  ipsa  terra  que  tenet  ad 
illa,  solidos  mi,  denarios  vi.  Pontius  Catbertus,  de  Foss,  vendidit  terra 
que  se  tenet  ad  mansionem  sancti  Victoria  ;  collaresos  xi  abet  de  vinu 
que  doua  Raimundus  in  berra.  Guiraldus  Nigro,  et  filiis  suis,  et  Yui- 
lelmus,  nepus  suus,  et  Petrus  Odo,  et  mulier  sua  vendiderunt  alodem, 
que  abent  in  Valle  Longa  a  saneto  Victore  ;  Guiraldus  Nigro  abel 
sauma  i,  et  de  annona  sestarios  vi;  Petrus  Odo  abet  fedas  u1  et  capra  i; 
Vuilelnius,  solidos  u.  Fulco  de  Auriol  et  mulier  sua,  cura  filiis  suis, 
Esemphonia  de  Saneto  Marcello,  cura  filiis  suis,  donant  Domino Deo  et 
saneto  Victore  gardia  de  vineas  que  sunt  in  terrilorio  Sancti  Marcelli  et 
Sancti  Juliani,  de  ipsa  cambra.  Terra  que  est  juxtafluvium,  quenominant 
Vuelna,  et  tenet  usque  in  rivum ,  que  nominant  Pavelo,  vendiderunt 
Jeirunclus,  Jaulendis  et  Pontius  presbUer,  frater  suus ,  et  Alanulfus. 
et  Petrus  Vuilelnius,  et  mater  sua,  et  soror,  et  frater  suus,  a  Domino 
Deo  et  saneto  Victore,  cura  consilio  Pontio  episcopo;  et  donat  Rai- 
mundus  camerarius   solidos  xvi. 

93. 

In  nomine  Doraini.  Ego  Gironculus,  et  uxor  mea,et  filiimei,  et  2decembr., 
Atanulfus,  frater  meus,  et  filii  ejus,  et  Pontius,  frater  meus,  et  filii  îous  —  1073. 
ejus  et  nepotes  mei  Petrus  et  Amiens,  et  mater  eorum  et  soror, 
nos  siniul  omnes  vinditores  suinus  ac  donatores  Deo  et  saneto  Victori , 
monasterio  Massiliensi,  et  abbati  Bernardo  et  omnibus  monacliis,  et 
omnibus  suceessoribus  eorum,  et  Raimundo  camarario,  cura  consilio 
et  voluntate  domni  Pontii,  episcopi  ecclesie  Massiliensi,  donamus  et 
vendimus  terrain  nostram,  quant  babemus  in  locum  quem  vocani 
Quart,  que  est  in  ribera  du  Vella.  Et  afrontat,  de  una  parte,  in  terra 

1  I.  e.  fêtas. 


1 20  CHARTULARIUM 

de  Gonzole  et  de  Pontio,  fratre  ejus,  et  de  Guilelmo;  et,  de  alia  parte, 
in  strata  publica;  de  tercia,  in  rivo  de  Paveit;  de  quarta,  in  jam  dicto 
flumine  de  Vuelna.  Quantum  infra  istas  quattuor  afrontaciones  inclu- 
dunt,  sic  donamus  et  vendimus,  nos  omnes  simul  jam  dicti,  sine  ulla 
inquietudine  omnium  bominum  et  sine  ullo  engan,  jam  dicto  monas- 
terio  et  predicto  Raimundo  kamerario,  propter  precium  solidorum  xvi. 
Et ,  ut  hec  carta  donacionis  seu  vindicionis  nostre  firma  et  inconvulsa 
permaneat  omni  tempore,  manibus  nostris  roboramus  et  testes  firmare 
rogamus.  Si  autem  ullus  bomo  aut  ulla  femina  venerit  contra  banc 
cartam  nostre  vendicionis,  ut  inrumpat  aut  infringat,  nos  jam  dicti 
vinditores  erimus  adjutores  et  assertores  et  placitatores  contra  cunctos 
homines. 

Facta  carta  nu  nonas  decembris. 

Signum  Jeroncle.  Signurn  Rona  Filia,  uxor  sua.  Signum  Gironde, 
filis  meus,  et  omnes  filii  mei.  Signum  Atanol,  et  uxor  mea,  et  filii 
mei.   Signum  Pontius  et  filii  mei.   Signum  Petrus. 

Et  ego  Petrus  Otto,  et  uxor  mea,  et  filia  donamus  terrain  nostram, 
quam  babemus  in  Valle  Longua,  Deo  et  sancto  Victori  et  Raimundo 
camerario,  propter  remedium  animarum  nostrarum. 

94. 

Carta  Briccioni. 

udecembr.,  In  nomine  Domini.  Ego  Rricius,  et  uxor  mea,  et  duo  filii  mei, 
cire.  1070.  et  ego  Geraldus  Gonberti,  et  uxor  mea,  et  filii  mei  *  vinditores 
v».  suraus  sancto  Victori  et  Raimundo  de  Mostugol,  camarario,  unam 
modiatam  de  nostra  terra,  in  illo  loco  que  vocant  Quarts,  et  aliam 
terrain  que  est  subtus  domum  sancti  Yictoris ,  infra  ipsa  conda- 
mina,  quam  tenet  ipse  jam  dictus  camerarius  Raimundus,  propter 
precium  de  xx  fedas  bonas  et  electas.  Et  nos  quantum  habemus  in 
ipsas  terras  jam  dictas,  vel  babere  debemus,  totum  vendimus  sancto 
Victori  et  suprascripto  Raimundo,  sine  ullo  engan  et  sine  aliqua 
interpellacione  de  ullo  homine  vel  femina,  propter  supradictum  pre- 
cium. 


SANCTI  VICTORIS.  121 

Facta  carta  vendicionis  xvmi  kalendas  januarii ,  régnante  Jhesn 
Christo  Domino. 

Si<mum  Briclii,  et  uxoris  tnee,  ac  duorum  filiorum  meorum. 
Signum  Geraldi  Gonberti ,  et  uxoris  mee,et  filiorum  meorum. 

95. 

Brève  de  Hermundo  Bona. 

In  nomine  Domini.  Hic  est  brevis  de  terra  que  est  in  valle  Sancti  Sœc  xr 
Juliaui,  quam  dédit  Bermundus ,  filins  Guiquiranni ,  sancto  Viclori  et 
monachis  ejusdem  loci.  Et  dederunt  ei  Siclierius  et  Ungbertus  vm 
solidos  de  ot1,  et  duas  fedas,  et  unum  midtonem;  et  Pontius  Borrellus 
donavit  similiter  totum  quantum  habebat  in  illa  terra ,  et  firmavit 
istam  cartam.  Et,  si  homo  esset  qui  istam  terram  anpararet,  Pontius 
Bon-ellus  mittit  in  guadio  totum  quantum  [habet]  in  valle  Sancti 
Juliaui,  sancto  Victori  et  monachis  ejus,  usque  quod  retderet  eis  illam 
terram  liberam. 

96. 

De  alodariis  de  Almis. 

In  Oei  omnipotentis  nomine,  sanclique  Victoris  honore.  Brève  me-  Sœc  xi. 
moratorium  de  alodariis  qui  habuerunt  alodem  in  villa  ([ue  nommant 
Almis,  quomodo  dederunt  Deo  et  sancto  Victori  omnia  quecumque  ibi 
habuerunt.  Inprimis,  Johannes  de  Beliana  et  filii  ejus;  Lanbertus, 
uxor 2  et  filii  ejus,  et  Poncius,  frater  ejus,  et  filii  ipsius;  Massilius  Bene 
Toca  et  filii  ejus;  Noe  de  Gardana  et  filii  ejus;  Georgius  et  filii  ejus; 
Lanbertus  canonicus,  et  soror  ejus  Durabilis,  similiter. 

Hic  est  brevis  sensualis  de  villa  Almis  :  Aldegerius  Calvus,  niedio 
porco  et  medio  multone.  Mateldes,  femina,  mater  de  Aremberto, 
similiter.  Ingilardo,  similiter.  Frobertus,  unum  porcum  et  unum  mul- 
tone. Areia ,  femina ,  médium  porcum  et  médium  multone.  Maiam- 
fredus,  similiter.  Galterius,  i  porcum,  i  multonem.  Andréas,  dena- 
rios  vm  per  porcum,  et  per  multone  v.  Leulerius,  médium  porcum  et 

1   l'oit    |>ro  otouencliii.  a  Cod.  urjo. 

I-  16 


1 22  CHARTULABIUM 

médium  multone.  Martinus  Baroardus,  denarios  ira,  inter  porcum  et 
multo.  Aicardus  Petitum ,  similiter.  Bonetrus,  similiter,  femina.  Gai- 
rardus  porcarius,  similiter.  Pontius  Trenca  Sacos,  similiter.  Mar- 
tinus, filins  Sanctoaldi,  similiter.  Frodbertus  pedegarius,  denarios  vm, 
inter  porcum  et  multone.  Usenna,  femina,  similiter.  Ingilbertus  eum 
suos  fratres ,  similiter.  Martinus  Occulo  de  Lupo ,  similiter.  Baiam- 
baldus,  similiter.  Sanetoaldus  ,  similiter.  Constanlius,  similiter.  Alde- 
gerius  Palterus,  denarios  vi,  inter  porco  et  multone.  Martinus  de 
Bammada,  denarios  vi.  Disderius,  denarios  vin,  inter  porco  et  mul- 
tone. Salvatus,  denarios  vm,  inter  porcum  et  multone. 

97. 

Guerpitio  de  Almis  et  Adana. 

Ssec.  XI.  In  Dei  nomme.  JNos  fratres,  Noe,  Pontius,  Leutoardus,   Pontius, 

filii  Pridami  et  Prime,  facimus  donationem  vel  guirpicionem  omnipo- 
tenti  Deo  et  sancto  Victori,  martiri  gloriosi,  ejusque  monasterio,  de 
alode  rjuem  habeinus  in  villa  Almis ,  quantum  ad  nos  pertinet,  tantum 
videlicet  quantum  Adalbertus  vel  Dominicus  conlrapellant;  et,  in  valle 
que  dicitur  Adana,  similiter  facimus  donationem  de  omni  alode  quem 
ibi  habemus ,  et  de  uno  molendino ,  similiter,  pro  animabus  nostris  vel 
parentum  noslrorum ,  ut  remissionem  accipere  mereamur  peccatorum 
et  partem  ac  societatem  in  sorte  electorum. 

98. 

Caria  de  Cezeresta. 

1021  —  1032.  In  Domine  summe  et  individue  Trinitatis,  Patris  et  Filii  et  Spiritu[sJ 
Sancti,  et  in  honore  sancte  Dei  genitricis  Marie,  semper  virginis ,  sanc- 
torumque  Pétri,  principis  apostolorum ,  sive  sancti  Johannis  Babtiste 
atque  sancti  Victoris,  vel  ceterorum  sanctorum  omnium.  Ego  Vuilel- 
mus1,  civitatis  Massiliensis  vicecomes,  et  uxor  mea,  Stephana  videlicet, 
necnon   et   heredes   mei,    scilicet  filii,    pro  redemptione  nostrarum 

1  Guillelmus  II. 


SAJNCTI  V1CTORIS.  123 

animarum  et  pro  absolutione  nostrorum  peccatorum  vel  etiam  genito- 
rum,quibus,  volente  Deo,  contigit  nos  esse  possessores  castrorum , 
villarum,  territoriique  multarum,  donamus,  imo  cedimus  supradictis 
sancti  Victoris  martiris  monasterio  Massiliensi,  medietatem  cujusdam 
ville,  Cezireste  quippe  vocate,  quam  pater  meus  tenuit  et  possedit  et 
heredibus  suis  possidendam  deseruit.   Est  igitur  ipsa  villa  in  comilalu 
Massiliense  ;   tennini  vero  ejusdem  ville  sunt  ita  :  a  plaga  orientali , 
consortat  balma  de  Conilio  ;  a  plaga  nieridiana,  ab  ipsa  supradieta 
balma ,  sicut  discurrit  torrens  que  vocant  Lavaneras,  usque  in  illum 
montem  quem  dieunt  Avalsarium,  et  de  illo  monte  usque  in  mare;  ab 
occidente  vero,  ipsum  mare  ;  ab  aquilone  vero,  id  est  ab  ipsa  supradieta 
balma  de  Conilio  usque  ad  illam  balmam  vel  illum  strictum  quod  di- 
citur  Colonicium ,  et  de  illo  stricto  vel  ipsa  balma  usque  in  montem 
quem  dieunt  Nigrum,  et  sicut  ille  raons  discurrit ,  usque  in  vallem 
Scuram   et  usque  ad  montem  qui  vulgo  Marro  dicitur ,   sicut  aqua 
vergit  in  canalia.  Donamus,  sicut  supra  diximus,  atque  cedimus  mo- 
nasterio jam  dicto ,  in  presentia  domni  Isarni,  ejusdem  quoque  mo- 
nasterii  abbatis.  Hanc  itaque  rem,  quam  dedimus,  servi  Dei  sibi  fideliter 
eodem  in  monasterio  famulantes  teneant  et  possideant,  successoribus 
*suis,  sine  ulla  inquietudine  vel  contradicione,  derelinquant.    Sciïpta       f°27. 
sunt  bec  in  eodem  comilatu  atque  monasterio,  etiam  ipsius  claustro, 
régnante  Rodulfo,  rege  Alamandorum  sive  Provincie.  Verum  si  quis- 
libet,  etc.,..;  in  vinclo  solvat  obtimi  auri  libras  rai,  et  postea  boc  idem 
firmum  et  stabile  permaneat   omni  tempore  eu  m  stipulacione  inter- 

posita  sub  omni  infîrmitate 

Signum  Vuilelmi  et  Stepbane,  sue  uxoris,  qui  boc  donum  scribere 
jusserunt  ;  manus  illorum  firmat.  Signum  Vuilelmi  vicecomitis.  Sig- 
num Stepbane.  Signum  Folconis'.  Signum  Odile2,  Signum  Pontii' 
episcopi.  Signum  Vuilelmi*,  fratris  ejus.  Signum  Aicardi5.  Signum 
Fulconis.  Signum  Gosfredi.  Signum  Guiberti  More.  Teslis  Jobannes 
Pelé  tus. 

'  Fulco,  vicecomes  Massiliensis ,  una  cum         4  Guillelnius  III  Juvenis. 
fralre  Guillelmo  II.  "  Aicardtis  ,    vicecomes   Arelatensis  ,    frater 

5  OHila  ,  uxor  Fulconis  vicecomitis.  Gnillelmi  III  et  Pontii  episcopi. 
s  Pcuitius  II,  episcopus  Massiliensis. 


124  CHARTUL4R1UM 

99. 

Carta  de  Almis. 

Cire.  1025.  Vicecomes  Massilie,  Vuilelmus1  nomine,  dédit,  pro  remedio  anime 
sue,  medietatem  de  villa  que  vocatur  Almis2,  monasterio  sancti  Vic- 
toris  martiris.  Fuerunt  aliqui  hommes  qui  liabuerunt  alodem  infra 
terminos  ipsius  ville,  Johannes  videlicet ,  films  Adalberti,  cum  suis 
beredibus;  Sisfredus,  filins  Cena  Dei,  cum  suis  beredibus;  Martinus, 
filius  Boni,  cum  suis  beredibus;  babuitque  cum  eis  jam  prefatus  Vui- 
lelmus convenientiam ,  ut  ipsi  alodarii  baberent  medietatem  de  tasca 
de  ipso  alode,  et  ipse  aliam,  qui  locum  vestivit.  Post  sedecim  namque 
annis,  voluerunt  aprebendere  terrain  hommes  jam  prefati.  Quod  au- 
dientes  monachi  ierunt  ad  domnum  Vilelmum3,  vicecomitem  Massilie , 
filium  supradicti  Vilelmi,  quem  genuit  ei  Bellieldes,  et  ei  causam  in- 
dicaverunt.  Quibus  auditis,  probibuit  fieri,  et,  sicut  pater  suus  con- 
stituerai,  firmavit  cum  ipsis  hominibus,  "videlicet  ut  homines  mona- 
chorum  laborarent  terrain,  et  alodarii  baberent  medietatem  de  tasca, 
et  monachi  aliam. 

100. 

Caria  de  Cezeresta. 

Dec.  102b.  Principio,  Deus  tocius  alque  inextricabilis  majeslatis ,  ne  possessor 
solus  existeret  sue  tanteque  benignitatis,  condidit  angelos  mire  condi- 
cione  serenitatis,  quorum  imus,  superbia  perflatus ,  sequacibus  cum 
suis,  fertur  precipitalus.  Eorum  locus  ne  vacuus  remansisset,  cuncti- 
potenti  libuit  alius  condicionis  creaturam  ut  condidisset,  videlicet 
hominem  effigiavit,  quem  in  paradisi  amoenitate,  hoc  est  orto  delicia- 
rum,  collocavit.  Qui  preceptum  creatoris  non  recte  secutus,  ab  eodem 
precipitato  diabolo  per  nimium  est  seductus.  Sed  benignissimus  con- 
ditor,  banc,  ne  periret  iunditus,  miserai  us  est,  dictu  mirabilius!  in 
terris  incaniatus,  et  verus  Deus,  verus  homo,  de  virgine  benignissima 
nalus.  Humana  qui  post  etate  nutritus,  celestia  mirabiliter  t[er]restribus 

1  Guillclmusl.  5  Guillelmus  II. 

2  Vid.  sup.  n.  69,  70  et  71. 


SANCTI  VICTORIS.  125 

est  largitus  ;  post  spatium  sex  lustrorum  baptizatus ,  inennarabilia  sicut 
Deus  operatus,  scilicet  cecos1  inluminavit,  leprosos  mundavil,  mortuos 
suscilavit,  et  alia  perpetravit,  quibus  discipulos  suos  donavit,  qui,  post 
funditus  repuisa  sinagoga,  cohstruendas  ad  ecclesias  elegerunt  loea. 
Quibus  ministros  elegerunt ,  et  alios  episcopos ,  alios  presbiteros ,  sub- 
sequenti  ordine ,  constituerunt ,  quorum  sequaces  alii  fuerunt  qui  ha- 
bituai mulaverunt,  quos  generaliter  monachos  vocaverunt,  et  monas- 
teria  sparsim,in  Dei  nomine,  fundamentaverunt  ;  quorum  unum  in 
honore  beatissimi  Victoris  et  ejus  sociorum  ,  martirum  Salvatoris, 
antiquitus  est  stabilitum,  et  juxta  Massiliam,  supra  mare,  convenienti 
loco  ,  situm.  Quod,  fervente  fide  Christianorum ,  redundare  cepit  di- 
viciis  omnium  bonorum  ,  et,  sicut  fertur,  habitacio  quinque  milia  mo- 
nachorum.  Sed,  rursus  fide  Christianorum  frigescenle,  perfidia  paga- 
norum  passim  ingruente,  totum  est  dissipatum,  et  quod  habebal  ad 
aliud  reddactum.  Item,  divinitus  saucti  homines  eeperunt  pullulare,  et 
idipsum  monasterium  rehedificare,  necnon  etiam  ex  rébus  sibi  perditis 
recuperare.  Quibus  animadversis  predictis  in  meo  pectore  grandi 
compunctione  fixis,  ego  Fulcho2,  mea  cum  uxore,  cepi  cogitare  quid 
sibi  potuissemus  dare.  Quapropter,  redemptione  nostrarum  et  paren- 
tum  animarum,  quin  etiam  spe  remunerationum  futurarum,  medieta- 
tem  unius  ville,  nomine  Cezeresta,  damus,  hoc  est  quod  aclenus  illic 
habuimus  et  habeamus,  scilicet  cum  campis  etvineis  sibi  adjacentibus, 
et  etiam  ceteris  omnibus  cultis  et  incultis  pertinentibus,  qua  solita  est 
liabere  nobis  eam  possidentibus.  Et  habet  ipsa  villa  terminos,  ab 
oriente ,  balma  de  Cunilio  ;  a  meridie ,  ab  ipsa  balma  usque  in  montem 
quem  dicunt  Àvalsarium,  et  usque  in  mare  ;  ab  occidente,  ipsum  mare; 
ab  aquilone,  a  supradicla  balma  usque  ad  balmam  vel  strictum  Colo- 
nicum,  et  usque  in  montem  Nigrum,  et  usque  in  vallem  Scuram,  et 
usque  in  montem  qui  dicitur  Marro,  sicut  aqua  vergit  usque  in  canaiia. 
Si  quis  igilur,  etc. 

Facta  donatio  in  mense  decimbri,  indicione  vin,  ab  incarnatione 
Domini  nostri  Jhesu  Christi  anno  millesimo  xx^v10,  in  eodem  monas- 
terio ,  tempore  Rodulfi ,  régis  Burgundionum. 

Cod.  cecus.  *  Fulco,  vicecomes  Massiliensis. 


126  CHARTULARIUM 

Signum,  Pontius  episcopus  firmavit.  Signum,  Vuilelmus1  vicecomes 
firmavit.  Stepbana,  uxor  sua,  firmavit.  Signum  Gerunclo  firmavit. 
Signum,  Fulcone  firmavit.  Odila,  uxor  sua,  firmavit.  Signum,  Guar- 
nalkis  firmavit. 

101. 

Carta  sancti  Zacharise. 
(Edid.  D.  Martene,  Ampl.  col!  ,  I,  400.) 

Jaiuiar.  1033.      Cum  quadam   die   domnus  Pontius,   Massilie  civitatis    episcopus, 
t°.         gratia  oracionis,  sancti  Victoris,  Christi  Jhesu  Domini  martiris,  adisset 
monasterium,  et,  premissa  oratione,  ante    regiam  ecclesie    diverso 
génère  hominum,  monachorum   scilicet,  canonicorum   et   laicorum 
confabulantium  fultus  sederet,  assisteretque  ei  quidam  Bernardus  no- 
mine ,  tune  solum  presbyter,  postea  autem  monachus,  supplex  et  non 
mediocriter  rogans,  ut  sancti  Zakarie  et  sancti  Jobannis  Babtiste  eccle- 
siam,  quam,  suo  sumptu,  quamvis  grandi  penuria,  dudum  nescio  aut 
vetustate  consumptam  aut  a  Mauris  dirutam,  cum  paucis  fratribus, 
duobus  videlicet  vel  tribus,  fideli  quodam  modo,  qua  poterat  devo- 
cione ,  restaurasse! ,  ipse  domnus  pontifex  pro  mercede  sua ,  in  bonore 
sanctorum  supradictorum ,  consecraret  ;  ego  quoque,  qui  bec  kalamum 
tenendo  manu  scribo ,  audivi  eundem  presulem  talia  dédisse  responsa  : 
«  Ego  quidem ,  conscius  \  estre  bone  volunlati ,  premisi  legationem ,  ut 
quantocius  preparassetis  vos  ad  consecracionem.  »  Nunc  autem,  Deo 
gratias ,  quia  gavisi  sumus  de  consecracione ,  debemus  scribere  qua- 
liter  domnus  arebiepiscopus  banc  ecclesiam  dotât  sponsalicio  sue  do- 
nationis. 

Ego  Raimbaldus,  sancte  sedis  Arelatensis,  gratia  Dei,  arebiepi- 
scopus, pro  eo  quod  Dominus  noster  promittit  bominibus  :  «  Date 
belemosinam ,  et  ecce  omnia  munda  sunt  vobis2;  »  et:  «  Sicut  aqua 
extinguit  ignem ,  ita  elemosina  extinguit  peccatum3  ;  »  et  fratres  mei  et 
heredes  Boso  et  Bonefacius  atque  Fulco4,  et  alius  Bonefacius ,  filius 
Atanulfi,  donamus  aliquid  de  alode  nostro,  qui  nobis  jure  bereditario 

1  Guillelmus  II.  *  Omncs  isti  filii  erant  Bonifacii,  doraini  de 

2  Luc,  XI,  41.  ReUiana. 
s  Ecclesi.,111,  33. 


SANCTI  VICTOR1S.  127 

parentum  nostrorum  obvenit,  ecclesie  in  honore  sancti  Zakarie  et 
sancti  Johannis  constructe.  Et  est  ipse  alodis  in  comitatu  Massiliensi , 
in  terrilorio  castri  nomine  Auriolis1,  ubi  est  ipsa  ecclesia,  in  loco  qui 
vocatur  Restonis.  Termini  vero  istius  donationis  sunt  liujusmodi  dis- 
posicionis  :  a  parte  orientali  atque  meridiana,  fons  sive  rivus  qui  vo- 
catur Vuelna  ;  a  parte  aquilonis ,  sieut  ipse  mons  qui  est  supra  eccle- 
siatn  ipsam  vergit  contra  meridiem ,  a  supradicto  fonte  usque  in  rivum 
quem  nuncupamus  Savardum  ;  a  parte  occidentali,  sicut  rivus  iste, 
quem  jani  diximus,  discurrit  in  ipsam  Vuelnara.  Quicquid  igitur  infra 
istos  terminos  babere  videmur,  totum  omnipotenti  Deo  et  ecclesie  jam 
dicte  donamus  atque  cedimus.  In  castello  Ornione  habet  ipsa  ecclesia 
très  braciarias  :  unam  dédit  Boso,  aliam  Isnaruus ,  aliam  Lanbertus. 
Alimburga  dédit  ipsi  ecclesie  de  vinea  unam  quartariatam  in  Graule- 
rias  :  de  uno  latere,  consorte  ipsa  donatrice;  ex  alia  est  heremus;  ex 
una  ironie,  Cbristoforus  presbyter.  De  vinea  babet  ipsa  ecclesia  in 
Guarda  Famés  semodiatam  unam ,  de  Stepbano  Bene  Corna  ;  ad  Poiolio 
Gauceranni,  aliam  semodialam,  de  Àscarico  ;  in  Causalone,  unam 
modiatam  de  terra  culta  et  modialam  de  vinea,  que  fuit  Stepbano 
Bene  Corna,  pro  uno  caballo.  Habet  adbuc  mansionem  in  castro  jam 
dicto  cum  vinee  semodiata,  de  Pontio  clerico ,  filio  Fermini.  Habet 
insuper  ipsa  ecclesia  unius  molendini  partem  lerciam  Guicbiranni, 
(juam  bab  eo  comparaverunt  clerici  ejusdem  ecclesie,  uno  caballo, 
cum  campo  juxta  rivum  Savardum ,  que  fuit  de  Durante  vicario  ; 
aliam  namque  terciam2  ipsius  molendini  dédit,  cum  omnibus  here- 
dibus  suis,  eidem  ecclesie.  Ipse  Guiquirannus  et  Fulco,  frater  ej us, 
vendiderunt  sancto  Victori  et  sancto  Zacbarie  totam  condaminam , 
que  fuit  de  Bonefacio ,  in  palude  de  ultra  Vuelna,  pro  uno  caballo  et 
uno  bove  et  uno  verre  et  uno  maiale  ;  et  domnus  Vuilelmus3,  filins  alii 
Vuilelmi,  frater  domni  Pontii  episcopi,  quantum  infra  istos  terminos 
habet  jam  dictos,  similiter  donavit.  Sane  si  quis,  nos  videlicet  donato- 
res,id  est  Raimbaldus,  arcbiepiscopus  Arelatçnsis,  et  Pontius,  epis- 

1  Vid.  sup.  n.  68,  69  et  72.  viceiomitis  Massiliœ ,  f'raterque  Pontii  II  epis- 

2  Subaud.  partem.  copi. 
5  Guillclmus   Juvenis,    Clins   duillelmi  II, 


128  CHARTULARIUM 

eopusMassiliensis,  et  Boso,  et  Bonefacius ,  et  Fulco,  etalius  Bonefacius, 
et  Vuilelmus  Juvenis,  et  Isnardus,  et  Lanbertus,  aut  hères  noster  aul 
«lia  oposita  persona,  que  contra  hanc  donationem  sponsalieii  et  dota- 
licii  lmjus  ecclesie  sancti  Zacharie  et  sancte  Helisabet  et  sancti  .Tohan- 
nis,  quam  mittimus  in  manu  Isarni,  abbalis  sancti  Vicloris  monasterii, 
et  in  manu  canonicorum  illic  Deo  servientium,  quisquis  sit,  qui  contra 
lioc,  ut  diximus,  ire,  inquietare,  aut  irrumpere  vel  violare  voluerit, 
non  valeat  vendicare  quod  repetit ,  sed  iram  et  maledictionem  Dei  in- 
curral,  et  cum  Juda  traditore  in  inferno  damnetur,  et  cum  Datan  et 
Abiron  penas  luat ,  et  cum  Symone  mago  participelur. 

Facta  caria  donacionis  istius,  mense  janorio,  in  comitatu  Massiliense, 
régnante  Odone1,  rege  Alamannorum  sive  Provincie,  anno  ab  incarna- 
cione  Domini  millesimo  xxxni. 

Signu'm  Raimbaldi  et  Pontii,  episcoporum,  et  aliorum  suprascrip- 
torum,  qui  hanc  donacionem  fecerunt,  et  manus  eorum  firmaverunt, 
et  alios  firmare  rogaverunt.  Leofredus  firmavit.  Aldegarius  firmavit. 
Bermundus  firmavit.  Guichirannus  firmavit.  Fulco  et  Pontius,  fralres 
Guichiranni,  firmaverunt.   Akloardus  firmavit.  Gadaldus  firmavit. 

Ego  Isnardus  Valrinus ,   et   uxor  mea ,   nomine  Leuteria ,   filiique 

mei  Lambertus  et  Maiols ,  donamus  aliquid  de  hereditate  nostra  eccle- 

siis  supradiclis ,  xm  sextariatas  de  ten*a  culta ,  quarum  sex  sunt  ante 

ipsas  eeclesias,  a  parte  orientis;   in  valle  vero  Godomir  sunt  alie  vu, 

f«  28.        *et  lus,  ab  «no  latere,  est  terra  de  Teudino  ;  de  alio  lalere,  fossatum. 

Ego  Aldebertus,  et  Ugo,  frater  meus,  vendimus  sancto  Victori  et 
sanclo  Zakarie  omnes  terras ,  quas  habemus  infra  ipsos  terminos  ejus- 
dem  nominatos  ,  et  illam  terram  que  fuit  de  Antibulu ,  ultra  Vuelnam  ; 
et  proinde  accepimus  in  precio  unum  caballum  et  imam  equam  et 
umim  asinum,  et  firmavimus  supra  nominata  dona  et  istud  nostrum 
donum,  et  alios  firmare  rogavimus.  Fulco  firmavit.  Pontius  Gadaldus 
firmavit.  Ahnericus  firmavit.  Aldebertus  firmavit.  Pontius  Feimeu  fir- 
mavit. Aller  Pontius  .Sicheri  firmavit.  Lanbertus  Valrinus  firmavit. 
Antibolus  firmavit.   Ricardus,  suus  gêner,  firmavit. 

1  Odo  II,  cornus  Campaniœ  et  Blesensis,  qui  latuni  ,  tune  vindicabat.  De  quo  \id.  sup. 
hereditateni  avuneuli  Rodulplii  III,  régis  Are-     p.  92,  not. 


SANCTI  VICTORIS.  129 

Ego  Raiambaldus  et  Ronifacis  et  Roso,  fratres  mei,  donamus 
Deo  et  sancto  Victori  sanctique  Zacharie,  et  ad  monachos  qui  ibidem 
sunt  vel  futuri  erunt,  devesutn  in  aqua  qui  vocatur  Vuelna,  de  ipsa 
fuz  usque  ic  ubi  cadet  Petrois  in  Veina.  Hoc  damus  Deo  et  sancti 
Zakarie  ego  Raiambaldus  et  Ronifacis  et  Roso,  fratres  mei.  Et  ego 
Isnardus  Belletus  dono  similiter.  Guicbirannus  similiter.  Fulco  simi- 
liter. 

102. 

Carta  sancti  Zacharie. 

Ego  Abilonia,  cum  filiis  meis  Petro,  Poncio,  Wilemmo,  Gaudaldo ,  1065  -  <0?9. 
facimus  scambiacionem  cum  monacbis  sancti  Zacharie,  de  hereditate 
nostra,  de  terra  que  est  super  ecclesiam  sancti  Zacharie ,  et  ipse  fuit 
terra  que  est  de  manso  que  nommant  Vengalibenis ,  pro  vineisillorum, 
que  sunt  site  in  Castro  qui  vocatur  Auriol.  Et  ego  Abilonia,  cum  filiis 
meis,  facio  islam  scambiationem  Deo  et  sancti  Victoris,  ex  consensu 
domui  Bernardi  abbatis,  cum  monacbis  ejusdem  loci.  Et  ego  Abilo- 
nia ,  cum  filiis  meis ,  facio  islam  scambiationem  Raimundo ,  priore 
ejusdem  loci,  cum  monacbis  suis  Isnardo,  Rainaldo,  Ugoni,  Cotaroni, 
Petro.  Et  ipsas  vineas  débit  in  excambiacione,  que  Dominant  de  Jo- 
hanne  de  Ripa ,  quartairatas  ni  ;  de  Jaudado,  quartairada  i ,  a  croso 
de  Gaurinon  ;  a  croso  de  Symeon ,  Pontius  Gaudaldus  quartairata  i  ; 
alia  quartairata,  que  nommant  de  Pontio  Aida;  alia  quartairata,  que 
nommant  de  Martino  fabro,  de  Amendolario;  alia  quartairata,  que 
fuit  de  muliere  Aimarico,  que  nominant  Quairone. 

Ego  Aldebertus  Relletus  dono  Domino  Deo  et  sancti  Victoris 
sanctique  Zacharie  de  terra  de  manso  de  Guarnerio.  Et  sunt  consortes 
ipsius  terre:  de  uno  latus,  de  Pozaleir;  de  alio  latus,  de  Antibol;  de 
alio  latus ,  terra  de  Stepbano  Sirvent.  Hoc  dono  sancti  Victoris  et  ad 
monachos  sancti  Zacharie  ad  alode  ego  Aldebertus,  et  recipio  in  pre- 
cium  propter  ipsa  terra  bove  i.  Ego  Aldebertus  firmavi.  Et  pr  opter 
ipsam  terram  Lanbertus  Gadaldus  abuit  unarn  equam  cum  pullo  suo , 
et  Pontius,  frater  ejus,  vaccam  i  cum  fétu  suo. 

Ego  Lanbertus  Gaudaldus  facio  excambiacionem  de  terra  que  est 
I.  17 


130  CHARTULARIUM 

a  molendino  Barnardo,  que  est  usque  ad  camino;  et  Raimundus  (ledit 
una  vinea  que  est  ad  Bonas,  ad  benefacta,  et  a  filiis  suis  dédit  dena- 
rios  vin. 

Ego  Ugo  Lauterius,  et  Aigulfus  et  Guido  ,  consobrini  mei,  vendinius 
terrain  de  manso  de  Martes  monachis  saucti  Victoris  sanctique  Zacha- 
rie  :  et  sunt  consortes  terre  que  vendimus,  de  uno  lattis,  terra  de 
Gandalbert  ;  de  alio  latus,  de  Pozaleir  ;  de  alio  latus,  Vellna.  Hoc  quod 
aecepimus  in  precium,  de  terra  quam  supradiximus ,  sunt  ni  solidatas 
et  i  equa.  Et  nos  qui  façimus  banc  donationera  firmamus  Deo  et  mo- 
nacliis  sancti  Victoris  sanctique  Zacbarie ,  ut  si  villa  contradictio  in  ac 
terra,  de  eredibus  nostris  aut  de  qualicumque  omine,  supervenerit ,  ut 
nos  de  alia  terra  nostra  aut  de  substantia  faciamus  scambiationein  ipsis 
eredibus  nostris  aut  ipsis  contrapellantibus. 

Brève  de  vinea  que  fuit  Dagoberti  et  uxore  sua  Laurentia ,  que  ipsa 
Laurentia ,  post  mortem  suam ,  dédit  Domino  Deo  et  sanclo  Victori  et 
sancta  Maria  et  sancti  Zacbaria;  et,  post  mortem  Laurentia,  Pontius 
Sabbato  fecit  appellationem  de  ipsa  vinea  a  Raimundo  et  ad  mona- 
cbos  sancti  Zacbarie,  et  Raimundus  dédit  aliul  tantum  de  alia  vinea 
ad  Pontio  Sabbato,  ut  teneal  quantum  vixerit,  post  mortem  suam  re- 
verlatur  ad  ipsum  locum  sancti  Zacbarie.  Et  ego  ipse  supradictus 
Aldeberlus  Belletus  dono  alia  terra  de  manso  de  Guarnerio ,  unum 
campum  qui  est  juxla  ecclesiam  sancti  Victoris  de  Savard. 

Ego  Martinus  Baptizatus  et  filius  meus  Lambertus  ,  facimus  ven- 
dilionem  de  molendino,  que  nominant  Barnardo,  ad  sanctum  Victo- 
rem  et  sancti  Zacbarie,  et  altarios  qui  ibidem  sunt  f'undati,  vide- 
licet  partem  nostram ,  que  a  nos  pertinet.  Et  prebendimus  solidatas 
novem  in  precium  ;  et  per  istud  precium  relinquimus  istum  molendi- 
nura  ad  sanctos  supradictos.  Et  Poutius,  frater  Martini,  dédit  suam 
partem  de  ipso  molendino,  pro  anima  sua.  Ego  Martinus  Baptizatus 
et  filius  meus  Lanberlus  et  frater  meus  Pontius  firmavimus  cartulam 
istam,  et  testibus  firmare  rogavimus.  Pontius  Bermundus  firmavit. 
Vilalis  firmavit.  Mannasses  firmavit.  Martinus  judex  firmavit.  Nunc 
itaque  qui  ista  venditione  contrariare  vel  minuare  voluerit,  sive 
nos   sive  nostri,    seu   qualiscuinque    persona,  cum    Juda    traditore, 


SÀNCTI  VICTORIS.  131 

eterna  maledictione  apud  inferos  oblineat.  Fiat,  fiât,  fiât.  Amen, 
amen,  amen. 

103. 

Carta  sancti  Zacharie. 

In  nomine  saucte  et  individue  Trinilatis.  Ego  Martinus  Baptizatus  Circ-  1070> 
et  uxor  mea ,  nomine  Theucia ,  et  filins  mens  Lanbertns ,  pro  redenip- 
tione  animarum  nostrarum  Hliorumque  nostrorum,  donamus  nunc  in 
presenti  Domino  Deo  et  sanctœ  Marie,  vel  sancti  Joliannis  atque 
sancti  Zacharie  et  beatornm  martyrum  Victoris  et  sociorum  ejus,  ali- 
quid  de  alode  nostro,  hoc  est  terciam*  partem  de  quodam  molendlno,  *"• 

qui  est  in  comitatu  Massilie,  in  territorio  videlicet  castelli  Auriolis;  et 
est  in  loco  ubi  nascitnr  fontis  que  dicitur  Veina.  Et  insuper,  tolam 
nostram  partem  de  alode  nostro  et  omnibus  bonis  nostris,  quecumque 
visi  fuerimus  habere  ad  obitum  mortis,  donamus  Deo  et  sanctis  supra- 
dictis,  videlicet  tali  ratione,  ut  in  vita  nostra  teneamus,  et  post  dis- 
cessum  nostrum  Deo  et  sanctis  ejus  supradiclis  relinquamus.  Et  frater 
meus  Aldoardus  dédit  suam  partem  de  molendino.  Ego  Martinus 
Baptizatus  et  uxor  mea  Teucia  et  filins  meus  Lanbertus  donamus,  et 
testibus  firmare  rogamus.  Johannes  presbyter  firmavit.  Guiquirannus 
firmavit.  Jaudatus  finnavit.  Ricardus,  frater  suus,  firmavit.  Aichinus 
firmavit.  Fulco  firmavit.  Aldoardus  firmavit.  Pontius  firmavit.  Lan- 
bertus firmavit.  Aimaricus  firmavit.  Teutbertus  firmavit.  Bertrandus 
firmavit,  et  uxor  sua  et  filii  sui  firniaverunt.  Aldebertus,  Poncius  et 
Petrus  etHonoratus  et  Gontardus  firniaverunt.  Et  ego  Pontius,  frater 
Martini  Baptizato ,  et  uxor  mea  Constantina,  donamus  eredilatem  nos- 
tram de  molendino  Tevolenio ,  juxta  ecclesiam  sancti  Zacharie  ;  et  de 
alio  molino,  que  nominant  Barnardo,  et  de  omni  alode  que  habemus  et 
abere  potuerimus,  donamus  Domino  Deo  sanctoque  Victoris  et  sancti 
Zacharie.  Pontius  et  uxor  sua  firniaverunt.  Deodatus  firmavit.  Man- 
nasses  firmavit. 


132  CHARTULARIUM 

104. 

Carta  sancti  Zacharie. 

Jim.,  Ego  Fulco  de  Auriol  et  uxor  mea  Frodoaria,  et  filii  nostri  Pon- 

1065— 1079.  tins  et  Chichiran  et  Arnolf  et  Aicardus  et  Fulco  et  Guido  et  Elde- 
bert  et  Petrus,  donamus  et  gnirpimus  Domino  Deo  et  sancto  Victori, 
in  potestate  domni  Bernardi  abbatis  et  omnium  monaeborum ,  et 
saneto  Zakarie  et  Rainmndo  monacbo,  et  fratribus  babitantibus 
inibi ,  presentibus  et  futuris ,  totum  quantum  babemus  et  apellamus 
in  molendinis  qui  sunt  in  Vuelna,  in  uno  Tevolenio  et  alio  Paillenio 
et  alio  Beciono,  et  décimas  et  gardias,  quantum  babemus  et  appella- 
mus  in  vinea  de  Ugo  Lauter  et  in  vinea  Gandalbert  et  in  illa  de 
Crebaeor.  Ita  donamus  et  gnirpimus  supradictos  molendinos  et  aqua- 
meritum1  et  vineas,  sine  ullo  retinemento,  sicut  Bernardus,  prior  de 
sancto  Zacarie ,  tenebat  ;  et  accipimus  pro  boc ,  de  substantia  sancti 
Victoris,  xx  solidatas.  Donamus  etiam  ipsum  decimum  de  ipsas  causas, 
qui  sunt  juxta  ecclesiam  sancti  Yictoris,  que  vocant  Savard,  scilicet 
totum  decimum  quem  nos  ibi  babere  debemus ,  infra  ipsas  causas ,  id 
est  de  carne  et  de  lana  et  de  lino  et  de  omni  re  que  inde  exire  débet. 
Fulco  firmavit,  Frodoara  firmavit.  Pontius  Fulconi  firmavit.  Ceteri 
fralres  firmaverunt. 

Facta  carta  in  mense  jimii,  in  monasterio  Massiliensi. 

105. 

Cire  1070.  Eg°  Martinus  Babtizatus  et  filins  meus  Lanbertus  facimus  ven- 
dicionem  de  molendino  novo  de  Petroso  ad  sanclum  Victorem  et 
sanctum  Zacariam,  et  ad  altaria  que  ibi  sunt  fundata;  et  accepimus 
unum  bovem  in  precio,  per  quem  solvimus  et  relinquimus  ipsum  mo- 
lendinum  novum  de  Petroso  ad  supradictos  sanctos  ;  et  testibus  firmare 
rogamus.  Bertrannus  firmavit.  Filins  suus  firmavit.  Norbertus  firmavil. 
Brève  de  guerpicione  quam  fecit  Bertrannus  monacbis  sancti  Victo- 
ris ,  de  parte  quam  babebal  in  molendino  Tevolenio  ;   et  monacbi  de- 

1   Fort.  corr.  aquamentum. 


SANCTI  VICT0R1S.  133 

denint  ei  très  solidatas.  Factum  est  hoc  in  presentia  bominum  de 
Nantis,  Guidoni  scilicet  monachi,  Jordani  Pétri  presbyteri,  et  aliorum 
qui  ibi  fuerunt.  Set  Bertrannus  et  uxor  sua  Sofizia  et  filii  ejus  firma- 
verunt.   Pontius,  Honoratus,  Martinus  firraaverunt. 

Brevem  de  guirpicione  quam  fecit  Lanbertus  Babtizatus ,  de  parte 
quani  babebat  in  molendino  Tevolenio  et  in  molendino  Bernardi , 
sancto  Victm-i  et  monacbis  ejus,  in  presentia  Iterii  de  Massilia  et 
Guauzfredi  Raida  et  Vuilelmi  Gauzfredi  et  Pétri  Carbonelli ;  et  banc 
guirpicionera  promisit  facturos  filios  suos. 

El  ego  Lanbertus  facio  guirpicionem  de  terra  que  vocalur  Ad  Fonlis 
Vuelna  ;  et  propter  hoc  accepi  a  monacbis  sancti  Yictoris  solidatas  m. 

Ego  Abel  Deo  omnipotenti  sanctoque  Victori  et  monacbis,  pre- 
sentibus  et  futuris,  ibidem  consistentibus ,  dono  sive  reddo  in  emenda 
omne  decimum,  quod  est  ad  ecclesiam  sancti  Menne,  super  fonte 
Jaudati ,  pro  decimo  scilicet  sancti  Zacbarie  ;  euin  dono  et  semodium 
unum  de  vino,  ut  habeant  et  possideant,  sine  contrapellatione,  omni 
videlicet  tempore.  Episcopus  Pontius  firmavit.  Petrus  Aicardi  firmavit. 
Norbertus  firmavit. 

Brève  de  donatione  de  illo  molendino  que  nominant  Beciono  Soteira, 
que  fecit  Adalaiz ,  cum  filiis  suis ,  Domino  Deo  et  sancta  Maria  sancti- 
que  Victori  et  sancti  Zacbarie,  in  presentia  Raimundi  de  Cornuz  et 
Nicecio  monachos,  quantum  ibi  abent  et  habere  debent,  ut  monachi 
sancti  Zacbarie,  presenti  et  futuri,  habeant  et  possideant,  omnique 
tempore.  Ego  Adalait  et  filii  mei ,  pro  remissione  animarum  nostrarum 
parentumque  nostrorum,  supradicta  donatione  donamus  et  firmamus; 
et  Raimundus  de  Cornuz  dédit  pro  bac  dono  unum  bovem  obtimum , 
in  tali  racione,  ut,  si  ùllus  horao  auz  femina,  modo  aut  in  antea, 
appellationem  fecerit,  supradicti  filii  Adalaiz  faciant  tazent1.  De  hoc 
Petrus  Isnardus  fecit  fidem  per  lx  solidos  ,  et  Petrus  Amelius  similiter. 

Ego  Pontius  Gadaldus  et  frater  meus  Lanbertus  terram  que  ha- 
bebamus  ad  molendinum  quod  vocant  Bernardum,  usque  ad  al i  uni 
molendinum  Cautivennum  ,  vendimus  sancti  Zacbarie ,  unusque 
ex    nobis   excambiat   ibidem,  in  eodem  loco.    Et    ego  Benefacta  et 

1   Id  est,  ut  conjicinius.  sUentium  imponant. 


134  CHARTULARIUM 

filii  mei  aprehendinms  propter  istam  terram  vin  denarios,  ut  bec  ven- 
ditio  firma  et  stabilis  permaneret  omue  per  evum. 

Brève  de  placito  quod  habuerunt  monachi  sancti  Victoris  cum 
Aldeberto  Belleto ,  de  nona  parte  de  Castro  de  Auriol,  quani  contra- 
f°  29.  pellabat  eis.  Hanc  émit  Bouefacius*  tantum  quantum  non  potest  Alde- 
bertus monacbis  reddere  ;  de  qua  douavit  Aldebertus  et  guerpivit 
sancto  Victori  unum  mansum  meliorem  et  alterum  de  mediis  et  unam 
braciariam  ;  et  monachi  absolvunt  illi  omnem  illum  donum  quod  dédit 
ibi  Bonifacius,  et  oiiinem  malum  quod  fecerat  illis.  Et  ipse  Aldebertus 
iterum  guerpivit  et  uxor  ejns  et  filii  ejus  omnia  que  babent  monachi 
in  Auriol  et  Salam,  per  nomen,  et  totum  quod  contrapellabant  in 
obedientia  de  sancto  Zacharias,  excepto  hoc  quod  ibi  est  de  illa  nona 
parte,  si  non  ibi  fuit  datum  cum  consilio  Aldeberti  sive  patris  ejus 
vel  avunculi.  Quod  si  magis  voluerint  monachi  retinere  ,  scilicet  hoc 
de  illa  nona  parte  quod  non  fuit  acaptatum  cum  consilio  Aldeberti  vel 
paren tum  ejus,  laxabunt  monachi  braciaria,  et  tenebunt  qualem  magis 
voluerint,  et  habebunt  bonam  pacem,  et  erit  Aldebertus  sancti  Victo- 
ris amicus. 

106. 

Carta  sancti  Zacharie. 

28  dec ,  Cum  olim  una  supernorum  pars  civium  superbia  de  caelo  cecidisset 

ihc.  1030.  et  in  inferno  degecta  esset,  plaçait  Domino  ut  recuperaret  hanc  partem. 
Loco  illius  edidit  hominem ,  ut  frueretur  dignitate  quam  pesundata  illa 
supradicta  pars  perdidit.  Igitur,  ipso  videlicet  formato  homine,  cepe- 
runt  pullulare  opéra  Deitatis,  ut  humanum  genus  habere  '  para- 
disum,  loco  hereditatis.  Quam  ego  Andréas  intuitus  rationem,  re- 
medio  anime  meae,  dono  huna  média  quartairaita  de  vinea  culta 
sancto  Johanne  et  sancto  Zacharie  et  sancta  Helisabeth  vel  aliis  sanctis 
qui  ibidem  sunt;  alia  medietate  de  ipsa  vinea  dono  ad  nepotes  meos 
de  sorore  mea ,  ad  Andréa  et  ad  Petro,  in  tali  quippe  racione  teneant 
ad  vitas  suas  nec  donunt  nec  vendant;  et,  post  illorum  obitum,  re- 
vertat  ad  ecclesias  supradictas.  Et  est  ipsa  vinea  in  comitatu  Massi- 

1  Fort,  corrisr.  Iiaieret. 


SANCTI  VICTORIS.  135 

lieuse,  ira  Castro  Auriol,  in  loco  que  vocant  Planterios,  super  ecclesiain 
sancti  Pétri  :  consorles ,  de  uno  lalus ,  seniore  nostro  Isuardo  ;  de  alias 
partes,  Yuadaldo  et  Agarno.  Sane  si  quis,  etc. 

Facla  capta  ista  in  mense  decimbri,  v  kalendas  januarii,  tempore 
Rodulfo  régis. 

Signum  Andréas ,  qui  caria  ista  scribere  mandavit ,  propria  manu 
firmavit,  eeteros  firmare  rogavit. 

107. 

Cum  reelor  totius  orbis  mirabilis  in  omnibus  suis  permanead  operi-  Dec,  97 1. 
bus,  mirificum  bominibus  coneesit  donum,  quatinus  de  terrenis  rébus 
celeslia  possint  adquirere  dona.  Hujus  quoque  régi  negotium  exercere 
cupiens ,  ego  Bonus ,  faeinoris  pregravatus  pondère ,  pro  anime  meae 
remedio,  cedo  aliquit  mee  proprietatis  ecclesie  sancti  Victoris,  boc 
est  de  vinea  modiata  i ,  que  sita  est  in  pago  Massiliense ,  in  villa  que 
vocant  Sarturiano.  Consortat,  huno  lalere,  terra  comitale ,  et,  de  aliis 
latus,  beredes  meos.  Eo  vero  tenoi'e  cedimus  supradictam  vineani 
prefate  ecclesie,  ut,  quamdiu  illic  cénobite  steterint,  funditus  eam  te- 
neant  ;  et ,  si  venerit  ullus  episcopus  ad  ipsius  servientes  ecclesie , 
subtrabere  voluerit,  non  ita  sit,  sed  ad  proprios  nostros  revertal.  Sane 
si  quis ,  etc. 

Facta  cartula  vel  donatio  ista  in  Massilia  civitate,  in  mense  decimbri, 
in  nu  feria,  régnante  domno  Conrado  rege,  anno  xxxim. 

Signum  Bonus,  qui  banc  cartulam  vel  donationem  istam  fecit  scri- 
bere et  firmare  rogavit  ;  manu  sua  firma. 

108. 

Carta  de  Puio  Nerone. 

In  sancte  et  individue  Trinilatis  uomine.  Ego  Fulco1,  Belliildis  quon-        1059. 

dam  films,  videns  bunc  mundum  ad  occasum  curvari,  omnia  in  pejus 

ruere,  me  quoque  ad  fïuem  bujus  vite  adproximare,  in  quo  fine  unus- 

quisque  vel  ad  perbenne  ascendil   gloriam  vitamque   sempilernam, 

1  Fulco,  viceconics  Mussilit-nsis,  lilius.  Guillelmi  I  fraterque  Guilielmi  II. 


136  CHARTULARIILM 

vel  ad  perpetuam  traitur  poenam ,  et  volens  pro  temporalibus  mercan 
requiem  et  vitam  sine  fine  mansuram,  pro  anima  mea  et  pro  anima- 
bus  parentum  meorum ,  tam  vivorum  quam  mortuorum ,  dono  Domino 
Deo  et  altari  quod  est  consecratum  in  honore  sancte  Marie  et  sancti  Vic- 

1  CL 

toris,  in  monasterio  Massiliensi ,  et  monachis  ejusdem  loci  presenlibus 
et  futuris  ,  ad  proprium  alodem,  illum  videlicet  mansum  totum  et  ex 
integro ,  quem  tenuit  et  excolit  Tbeopbanius ,  in  Podio  Nigro ,  et  quem 
ego  faciebam  excoli  in  meo  dominio.  Ego  jam  dictus  Fulco  preno- 
minatum  mansum  totum,  sicut  ego  faciebam  eum  in  meo  dominio, 
cum  omnibus  rébus  ad  eum  pertinentibus,  donavi  pi'escripto  altari 
sancte  Marie,  semper  virginis,  sanctique  Victoris,  Massiliensis  monas- 
terii,  et  monachis  tam  presentibus  quam  futuris,  ad  proprium  alodem; 
ea  videlicet  ralione ,  ut  ipsi  eundem  mansum  totum  ex  integro ,  cum 
terris  cultis  et  incultis ,  vineis  et  pratis ,  garricis  et  arboribus  pomiferis 
et  imporniferis,  ingressibus  et  regressibus,  et  cum  omnibus  rébus  ad 
ipsum  pertinentibus,  sicut  donatus  est  per  me  illis,  teneant,  possideant 
et  sine  aliqua  inquietudine  in  perpetuum  ex  ipso  manso  suam  volunta- 
tem  faciant.  Hanc  donationem ,  ut  stabilis  permaneat ,  huic  inscribi 
precipi  pergameno,  propriaque  manu  firmavi  et  alios  firmare  rogavi. 
Si  quis  autem,  etc. 

Acla   est  autem   anno    incarnationis   Domini  millesimo  lviiii,  in- 
dicione1. 

109. 

Caria  de  villis  quas  dédit  Odila  sancto  Victori. 

Auctoritate  divine  Scripture,  etc His  igitur  aliisque  testimoniis 

Cire  1060.  ego,  Odila  'nomine,  plurimum  animata,  presumens  de  misericordia 
redernptoris  nostri ,  aliqaid  de  alode  meo ,  qui  mihi  jure  hereditatis 
paterne  pax  obvenit ,  pro  redemptione  anime  mee  et  anime  senioris 
mei  Fulconis  et  omnium  parentum  meorum ,  dono  sancto  Victori 
martyri  et  monachis  ei  servientibus ,  tam  presentibus  quam  et  futuris, 
hoc  est,  in  caslello  Rodgario,  quarlam  partem  in  omnibus  et  ex  omni- 
bus rébus  que  ad  ipsam  villam  pertinent ,  quantum  ego  videor  habere 

1  Numeru9    deest.  *  Odila,  uxor  Fulconis,  vicecomilis  Massiliensis. 


v° 


iOU. 


SANCTI  VICTOR1S.  137 

et  alias  per  me,  in  tali  conventu  ut,  quamdiu  ego  vixero,  teneam  et 
possideam,  excepto  uno  raanso  quem  in  vesticionem  dono  sancto  Victori 
in  presenti  ;  post  obitnm  vero  meum,  revertatur  ad  sanctum  Vietorem. 
Aliam  vero  quartam  parteni  leueat  senior  meus  Fulco  atque  possideat, 
(jiiamdiu  vixerit;  post  obitum  vero  ejus ,  remaneat  sancto  Victori. 
Est  autem  ipse  alodis  in  comilatu  Aquensi.  Et  in  alio  loco  ,  in  supra- 
dicto  comitatu ,  de  villa  quam  nominant  Gaitolam  totam  octavam 
partem,  eodem  tenore  quo  supra.  Et,  in  alio  loco  ,  in  eodem  comi- 
tatu ,  unum  mansum  in  villa  quam  vocant  Filmas,  meliorem  quem  ibi 
babeo,  in  supradicto  tenore.  Et,  in  comitatu  Arelatense,  de  villa  îiu- 
mine  Mamuciana ,  totam  quartam  partem  et  dimidiam  alterius  quarte 
partis,  quantum  ego  babeo  aut  al  ter  per  me.  Et,  in  alio  loco,  in  villa 
quam  dicunt  Matalicas ,  duos  mansos  obtimos  ex  integro ,  quicquid  ad 
ipsos  pertinet  mansos;  et  est  ipsa  villa  in  comitatu  Aquense.  Hec  omnia 
supradicta  dono  ego  Odila  omnipotenti  Deo  et  monasterio  sancti 
Victoris  martyris ,  monachis  quoque  ibidem  Deo  servientibus ,  tam 
presentibus  quam  et  futuris,  ut  orent  pro  salute  mea  et  senioris  mei 
Fulconis,  et  ut  Deus  omnipotens  deleat  omnia  peccata  nostra,  et  hic 
et  in  futuro  seculo.  Amen.  Sane  si  quis ,  etc. 

Fulco  et  uxor  ejus  firmaverunt ,  et  lestes  firmare  rogaverunt.  Pon- 
dus de  Garda  et  Esdras,  frater  ejus,  fîrmaverunt.  Warnaldus  de  Monte 
Celeg  et  Aicardus,  frater,  firmaverunt.  Bermundus  de  Galligo  fîrmavit. 
Pontius  de  Casa  Nova  fîrmavit.  Aicardus  Iso  fîrmavit.  Wilelmus  Guerno. 
Lanbertus,  frater  Odila,  fîrmavit.  Pontius  de  Monte  Furone  fîrmavit. 
Petrus  Grenuns  firmavit. 

110 

Caria  de  Poio  Neiro  et  de  Porcilis  et  de  Olerias  et  de  Sancto  Andeole. 

(Edit.  iii  Cad.  christ.,  I,  instr.,  t!0;  Ruffi,  Uisl.  ,1e  Mars.,  I.  iSI  ;  Antiq.  de  Mars. ,1,  173; 

Guesnay,  /  ha  s.  Cass  ,  564.) 

Dei  onmipotentis  opitulante  clementia,  ejusque  benignissima  inspi-        «OU. 
rante  misericordia ,  qui  niortem  non  vult  peccatoris  sed  vitam,  dum 
per  propbetam  suum  misericorditer  polliceatur,  dicens  :  «  Vivo  e^o 
dicit  Dominus  Deus     nolo  moi  tem  peccatoris  ,  sed  ut  convertaUir  et 


188  CHÀRTULÀRIUM 

vivat1;  »  ego  Wilelmus2,  de  sainte  anime  raee  sollicitas,  et  immauilatem 
scelerum  meorum  perlimescens ,  ut  a  pio  Domino  veniam  peccaminum 
et  absolutionem  possim  consequi  criminum,  et  ut  pro  terrenis  celestia 
adquirere  valeam,  per  hujus  auctoritatem  scriplure,  dono  ,  de  ea  que 
ille  mihi  contulit ,  omnipotenti  Domino  et  sancto  Victori  martyri , 
ejusque  monasterio,  ubi  sacrum  corpus  ejus  requiescit ,  apud  Massiliam 
civitatem  fundato,  aliquid  de  hereditate  mea,  que  mihi  sorte  divisionis 
contingit,  et  a  progenitoribus  meis  Vuilelmo3  et  Bellielde,  mihi  jure 
hereditario  provenit.  Et  bec  omnia  sunt  in  comitalu  Aquense,  in  valle 
que  vocatur  Tritis.  Primo,  in  villa  que  vocatur  Porcilis',  de  ipsa  tercia 
parte  quam  tenebat  frater  meus  domnus  Pontius  episcopus,  que  nobis 
advenit  ex  parte  genitoris  nos  tri,  manifestum  est  quia  ipsam  terciam 
divisimus  inter  nos,  frater  meus  Fulco5  et  ego,  el  venit  de  illa  tercia 
medietas  illi,  et  medietas  mihi.  Ipsam  ergo  medietatem  que  mihi  ad- 
venit, sicut  superius  resonat,  dono  omnipotenti  Domino  sanctoque 
Victori  et  abbatibus  ac  mouachis  ibidem  servientibus.  In  villa  ergo 
(juam  vocant  Puio  Néron i ,  similiter.  In  villa  que  vocatur  Ollaria, 
similiter.  In  locum  qui  vocatur  Sancli  Andeoli,  similiter.  Sed  in  co- 
mitatu  Forojuliense,  id  est  in  Fraxaneto ,  in  villa  quam  vocant  Ad 
Molam,  et  in  apendichs  et  in  territorio  ejus,  similiter.  Hec  autem 
omnia  supra  nominata,  propter  anime  mee  salutem  ac  genitorum  pa- 
rentumque  meorum,  dono  ,  cedo  atque  trado,  in  dicione  almi  martyris 
Victoris,  et  in  manus  abbatum  ac  monachorum,  presenlium  et  futu- 
rorum,  ibidem  perpetim  famulantium ,  ut,  ab  bac  die,  sine  interpel- 
latione  alicujus  hominis,  teneant  et  possideant,  et  pro  peccalis  meis 
assidui  intercessores  existant.  Sane  si  aliquis  homo,  elc 

Facta  est  autem  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo 

xim ,  indicione  xn%  régnante  Rodulfo ,  rege   Alamannorum  seu  Pro- 

fo3o.        vintie,  et  in  prefato  monasterio  Vifrelo ,  *indigno  abbate,  présidente. 

E^o  Vuilelmus  banc  donationem  manu  mea  roboravi ,  et  testibus 
firmare  rogavi.  Accelena,  uxor  ejus,  firmavit.  Wilelmus6,  filius  Vui- 

'  Ezech.,  XXXIII,  11.  "  Vid.  sup.  a.  16,  18  et  19. 

*  GuilIflmusII,  vicecomes  Massiliensis.  s  Fulco,  vieccomes  Massiliensis. 

s  Guillelmu^  I.  G  Guillelmus  III  Juvenis. 


SANCTI  V1CT0RIS.  139 

lelmi,  firmavit.  Domnus  Pondus1  episcopus,  filins  ejus,  firmavit. 
Aicardus5,  filius  ejus,  firmavit.  Fulco,  filius  ejus,  firmavit.  Deodatus 
presbyter  firmavit.  Amelius  firmavit.  Fulco,  fraler  meus,  firmavit. 
Pontius  firmavit.  Gauzfredus  firmavit.  Rainaldus  Bail.  Rase.3  firma- 
vit. Bencelenus  firmavit.  Pontius  Inflat  Folcos  firmavit.  Vuidbertus, 
filius  ejus,  firmavit.  Vuidbertus  Mora  firmavit.  Guarnallus  firma- 
vit. Anno  firmavit.  Domnus  Pontius4  arebiepiscopus  firmavit.  Ste- 
pbanus"  episcopus.   Pontius6 episcopus  firmavit. 

111. 

Charta  Fulconis ,  vicecomitis  Massiliensis,  qua  monasterio  sancti  Victoris  lacgitur 
parteni  quani  obtinebat  in  villis  vocatis  Porcilis,  Piiio  Neronis,  Ollaria,  Sancti  An- 
deoli  et  Ad  Molam. 

Facta  est  autem  donatio  bec  anno  incarnacionis  dominice  m0  xiiii0,        î014. 
indicione  xu",  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  s.eu  Provintie,  et 
in  prefato  monasterio  Vifreto,  indigno  abbate,  présidente. 

Ego  Fulco  banc  donationem  manu  mea  roboravi,  et  testibus  fir- 
mare  rogavi.  Odila,  uxor  ejus,  firmavit.  Ego  Wilelmus,  rogante  fralre 
meo  Fulcone,  firmavi.  Accelena,  uxor  ejus,  firmavit.  Vuilelmus, 
filius  eorum,  firmavit.  Pontius  episcopus  firmavit.  Aicanlus  firmavit. 
Pontius  Inflat  Folcos,  et  Guidbertus,  filius  ejus,  firmaverunt.  (Vuidber- 
tus Mora  firmavit.  Fulco  firmavit.  Domnus  Pontius  episcopus  firmavit. 
Domnus  Pontius  arebiepiscopus  firmavit.  Domnus  Slepbanus  episco- 
pus firmavit.  Deodatus  presbyter  firmavil.  Amelius  presbyter  firmavit. 
Gauzfredus  firmavit.  Rainaldus  firmavit.  Bencelenus  firmavit.  Anno 
firmavit1. 

•  Pontius  II,  episcopus  Massiliensis.  *  Pontius  de  Mariniana,  arcliiepiscopus  Are- 

*  Aicardus,  vicecomes  Arelatum,  lilius  Guil-     lateusis. 

It'lmi  II,  vicecomitis  Massiliensis.  "  Fort.  Stephanus  II,  episcopus  Aptcnsis. 

s  In  Cod.  compendii  nota;  super  //  et  c  ad-         6  Cujussedes  inceita. 
jectœ  sunt.  '  "Vid.  superiorem  chartam. 


140  CHARTULA-RIUM 

112. 

Carta  de  Tritis. 
(Kdid.  D.  Martenne,  Jmpl.  coll.,  I,  i42.) 

10S6.  Postquam  divina  dispensatione  sunt  gesta  que  a  propheticis  oraculis 

de  Christi  incarnatione  multo  ante  surit  édita,  omnipotens  Deus  per 
apostolos  suos  mundo  contulit  leges,  quibus  catheclismati  homines,  suo 
famulantes  auctori,  Christi  etficerentur  heredes.  Inter  quas  etiam  vide- 
licet  leges,  precipue  ab  apostolis  est  decretum  Domino  liedificare  eccle- 
sias,intra  quarum  septa  custodiantur  dominici  grèges,  et  exorando 
percipiant,  quod  ibidem  juste  poposcerint  Deo.  Quia,  juxta  cujusdam 
sapientis  vocem,  sicut  considerandum  est  quid  offeras  et  cui  offeras, 
ita  considerandum  est  ubi  offeras ,  quia  locus  sacrificii  npn  est  extra 
catholicam  eeclesiam;  dicente  eliam  Domino  :  «  Hedificate  mibi  do- 
raura ,  ut  ibi  invocetur  nomen  meum  '  ;  »  et  iterum  :  «  Domus  mea 
domus  orationis  vocabitur2.  »  Cujus  rei  seriem  quidam  fidèles  Dei  re- 
miniscenles,  bedificaverunt  eeclesiam  Deo,  in  comitatu  Provintie, 
in  valle  que  vulgo  dicitur  Tritis ,  quam ,  juxta  conditionem  ecclesiarum, 
Domino  dedicare  deposcunt ,  in  bonorem  sancte  Trinitatis.  Quorum 
precibus  domnus  Raimbaldus ,  Arelatensis  arebiepiscopus ,  cum  cano- 
nicis  suis  monitus,  banc  studuit  dedicare  eeclesiam;  quam  juxta  dé- 
créta sanctorum  patrum  dotibus  exornandam  promonuit.  Unde  dom- 
nus Fulco  atque  domnus  Vuilelmus  et  domnus  Geozfredus3,  atque 
domnus  Petrus4,  ut  Christi  sponsa  banc  dotantes  eeclesiam,  cum  con- 
sensu  fidelium  hominum,  videlicet  Umberto,    Pontio,   Inguilranno, 

v°.  Bermundo,  Wilelmo,  Bermundo*,  Godafredo,  Aldeberto,  Unguberto, 
Wilelmo,  vel  aliorum  hominum  qui  in  circuitu  hujus  ecclesie  aliquam 
habent  possessionem ,  douant  ei  in  dotem  terram  de  manso  de  Vuilelmo 
Budello,in  loco  que  dicitur  Badises;  domnus  Fulco,  modiatas  nu"; 

'  A»".    1,8.  1  Petrus,  dictas  Saumada,  Guillclmi  II  vi- 

4  Is.,  LVI,  7.  cecomitis  Stephanœquc,   secunda;  ejus  uxoris, 

3  Fulco  ,    vicecomes  Massilia;  ,  uepotesque  filius,  frater  consanguincus  Guillelrai  II  et  Gau- 

ejus    Guillelraus  Juvenis    et    Gaufredus ,   filii  fredi. 

Guillelmi  II. 


SANCTI  V1CTORIS.  141 

domnus  Vuilelmus,  modiatas  duas;  domnus  Gauzfredus,  modialas  n  , 
de  manso  que  Dominant  Stavulo;  domnus  Petrus,  modiatas  n;  Andréas 
et  Gairaldus,  semodiata  una,  de  terra  erma.  Si  autem  homo  aut  femina 
dotaverint  hanc  ecclesiam  de  suis  possessionibus,  ita  ut  alodem  facianl, 
si  confessus  fuerit  episcopo  vel  sacerdoti  peccata  sua ,  sint  illi  diniissa , 
ex  parle  Dei  et  dornni  Raimbaldi  arcliiepiscopi ,  atque  donmi  Austin- 
gui1  arcliiepiscopi,  et  donmo  Wilelmo,  ïolonensis  episcopi,  et  donmi 
Pétri ,  abbatis  sancti  Victoris.  Si  vero  homo  aut  femina  ter  in  anno 
ad  vigilias  venerit,  aut  très  dies  hic  laboraverit ,  in  ipsa  absolutione 
permaneat.  Si  quis  autem  deviaverit  illos  qui  ad  servitium  hujus 
ecclesie  venerint,  aut  euntes  aut  reddeuntes,  sit  excommunicatus  vel 
maledictus,  e\  parte  Dei  omnipotentis  et  omnibus  sanctis  et  supradictis 
episcopis,  nisi  ad  emendalionem  venerint.  , 

Facto  hoc  dotalicio  ab  incarnatione  Domini  nostri  Jbesu  Cbristi 
anno  millesimo  quinquagesimo  sexto, jubente  domnoFulcone,  et  domno 
Wilelmo,  et  fratres  ejus. 

113. 

Caria  de  Tritis. 

Priscorum  patrum  religiosa  et  imitanda  traditio  est ,  quemque  ea 
que  possidere  ac  frui  non  aeternaliter  sed  pro  lempore  poterat,  felici 
coinutatione,  perituram  et  amissuram,  dum  illi  donat  a  quo  accepit, 
faciat  mercede  sequente  eternam ,  secundum  illud  :  «  Opéra  enim 
illorum  secuntur  illos2;  »  equumque  est  ut,  de  his  que  boni  parentes 
posteris  in  presentis  vita  adquisierunt,  ab  eis  in  futura  aliquem  remu- 
nerationis  accipiant.  Ideo  igitur  ego  Pontius3  episcopus,  et  ego  Vui- 
lelmus, et  ego  Fulco*,  nos  omnes  qui  sumus  heredes  ac  successores 
cujusdam  illustris  viri,  Aicardi  nomine,  pro  anime  ejus  ereptione,  do- 
namus  Deo  omnipotenti  et  sancto  Victori,  martyri  suo,  ejusque  monas- 
terio,  apud  Massiliam  civitatem  fundato ,  abbati  scilicet  ac  monacbis, 
presentibus  et  ruturis,  de  his  que  ab  eodem  nobis  jure  hereditario  di- 

'  Fort.  Rostagnus  I  do  Areis,  aichiepiscopus         *  Pontius  I,  episcopus  Massiliensis. 
Aquensis.  «  (".uillelinus  II  et  Fulco,  vicecomites. 

«   Apoc,  XIV,  13. 


100S. 


142  CHARTULARIUM 

inissa  snnt,  unum  mansum  cabalera  in  villa  Tritis;  quem  mansum 
excolit  borno,  Domine  Amalbertus.  Omnia  itaque,  quecumque  ad 
ipsum  mansum  pertinent ,  per  banc  scripturam  Deo  donamus  et  supra- 
dieto  martyri  famulantibus,  ut  tain  pro  illo  quam  pro  nobis  omnique 
populo  ebristiano  apud  Deuni  assidui  intereessores  existant.  Certe  si 
aliquis,  etc. 

Facta  carta  ista  anno  incarnationis  Do  mini  millesimo  vin,  indicione 
vu,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  sive  Provintie. 

Domnus  Pontius  episcopus  ore  simid  ac  manu  roboravit.  Domnus 
Vuilelmus,  frater  ejus,  firmavit.  Domnus  Fulco,  fraler  ejus,  firmavit. 
Arnulfus  firmavit.  Lanbertus  firmavit.  Rainaldus  firmavit.  Radaldus 
firmavit.  Pontius,  filius  Attoni,  et  Vuibertus,  filius  ejus,  firmaverunt. 
Pontius  Grennonus  firmavit.  Bonus  Filius  firmavit.  Mora  firmavit. 
Vuibertus,  filius  suus,  firmavit.  Bermunnus  firmavit.  Frauulfus  fir- 
mavit. Atanulfus  firmavit.  Pontius  et  Asterius,  frater  ejus,  firma- 
verunt. 

114. 

Carta  de  Savarico. 

2"  apr.  4030.  Jn  uomine  et  amore  sanele  et  individue  Trinitatis  fideique  catbolice 
reetiludine.  Nos  omnes  pariter  eoheredes ,  videlicet  Geozfredus  et  uxor 
ejus  Ricbisindis,  et  filii  ejus  Geozfredus,  Aicardus  et  Ugo,  Pelrus  et 
Stephana,  mater  ejus;  et  Teucia,  cum  filiis  suis  Pontius,  Lanbertus,  et 
Acio  Gisfredus;  Fulco  Agarnz  et  millier  ejus  Jaurada,  cum  filiis  suis; 
fîermundus  de  Mirold  et  millier  ejus  Gauldrada;  Petrus  de  Alavio  et 
Agarnus  de  Massilia,  Bermundus,  Isnardus  et  Pontius  Ailuldus  ;  Ber- 
imindus,  Lambertus  et  Carboneldus,  cogitantes  magnitudinem  atque 
peccatorum  noslrorum  enormitatem,  divinique  judicii  austeritatem , 
quatenus  omnipotens  et  misericors  Deus  peccatorum  nostrorum  solvat, 
et  solutos  ad  paradisi  gaudia  nos  una  introducat ,  concedimus  et  do- 
namus, voluntari  animo  parique  consensu,  Domino  Deo  nostro  et 
sanclo  Victori ,  martyri  ejus ,  Massiliensis  cenobii  patrono,  et  monacbis 
ejus,  tam  presentibus  quamque  futuris ,  perenniter,  ad  proprium  alo- 
dem ,  ecclesiam  videlicet  sancti   Pétri  et  sancte  Marie  cum  omnibus 

7      c  ce 


SÀNCTI  V1CTORIS.  143 

apendieiis  suis  et  donis  et  adquisitionibus  quas  adquisierint  vel  ad- 
quisitura  est,  et  cum  omnibus  suis  tenninis  terrarnm,  quas  melius  et 
amplius  adquisivit  a  nobis  omnibus  supradictis  donaloribus  vel  ab 
aliis ,  et  cum  terris  videlicet  et  vineis ,  silvis  et  garricibus ,  aquis  aqua- 
rumque  decursibus,  arboribus  pomiferis  et  impomiferis,  pratis,  ogla- 
tis  omnibusque  onoribus  et  utilitatibus  :  ab  oriente,  rivo  de  Burgo 
Novo  ;  et  de  meridie,  via  publica;  de  ab  oceidente,  rivo  de  Vorzo;  et 
a  septentrione,  aqua  que  nominant  Arum.  Igitur  nos  omnes  supradicti 
donatores,  Wilelmus  et  Fulco,  frater  ejus,  et  Stepbanus  et  Berlrannus, 
cum  ceteris  tîardana  donatoribus,  pro  remedio  animarum  nostrarum 
parenlumque  nostrorum,  sicut  supradictum  est,  Domino  Deo  sancto- 
que  Victori,  martyri  ejus,  et  monacbis,  tara  presentibus  quamque 
futuris,  ejusdem  monasterii  Massiliensis,  ad  proprium  sempiternunsque 
*alodem,  itautab  bac  die  et  deinceps  abeant,  teneant  et  possideant,  et  f"  31. 
liberi  possessores,  sine  ulla  in([uieludine,  in  perpeluum  existant.  Si  qua 
vero  persona,  vel  nostrorum  vel  aliorum,  banc  legitimam  donationem 
disrumpere  \el  inquietare  temptaverit,  non  valeat  vendicare  quod 
maie  apetierit ;  insuper  componat  predicto  monasterio  sancti  Victoris 
martyris  et  monacbis  ejus  auri  obtimi  libras  mille  ;  et  sit  excommuni- 
catus  et  analbematizatLis  a  Deo  omnipotente  et  omnibus  sanctis;  et, 
nisi  penilus  fuerit,  cum  Juda  traditore  et  cum  Àrrio  eretico ,  alque 
cum  omni  celu  hnpiorum  in  inferno  inferiori  dampnalus. 

Facta  est  autem  bec  carta  v  kalendas  maii ,  anno  incarnationis  do- 
minice  millesimo  quinquagesimo. 

Jauzfredus  firmavit.   Dalmatius  firmavit. 

115. 

Carta  sancti  Pontii. 

Ego  Fulco  et  uxor   mea  Odila,  et  Wilelmus  Juvenis  et  Àicardus        îo-io. 
et  Geozfredus1,  nepotes  mei,  cum  uxoribus  suis  et  fdiis  et  filiabus  suis; 
et  Rotbaldus  de  Albania  et  uxor  sua  et  filii  sui,   et  aller  Botbaldus 
.luvenis  et  uxor  sua  et  filii  sui,  et  Bremundus,  frater  ejus,  et  uxor 

1  GuilU-lmus,  Aicardus  et  GuuiVedus ,  fllii  (Juillelini  II,  viceconiiiis  MassilitB,  i'ratris  Fukonis. 


144  CHARTULARIUM 

sua,  et  Pontius  Amalricus  et  uxor  sua;  hi  omnes  mecum  audientes 
Dominurndicenteni,ete....;  donamus  Deo  et  sancto  Victori,  Massiliensis 
monasterii,  aecclesiam  sancti  Pontii  de  Podio  Luperio,  cutn  totis  eam- 
pis  et  vineis  et  terris  cultis  et  iucultis,  quas  habemus  circum  ipsam 
œcclesiam,  sicut  vadit  via  vêtus  ad  Porrcrias,  a  meridie,  et  sicut  stat 
rokitta  de  Bono  ;  et  de  alio  lalere  est  rivus  de  Guatiarella  ;  ab  alio 
latere ,  boc  est  ab  occidente ,  est  terra  de  Sancto  Pancratio  ,  sicut  vadit 
terra  de  Ainaldo  et  ferit  in  rebinam,  et  sicut  vadit  seda  de  Canta  Per- 
dice,  et  ferit  in  riale,  usque  in  viam  que  venit  de  Podio  Luperio  et 
vadit  ad  Porrerias  ;  totum  terratorium ,  quod  est  infra  istos  terminos 
quos  modo  diximus,  donamus  Domino  Deo  et  sancto  Yicto ri.  Hanc 
nostram  donationem  videntes,  Rostagnus,  Wilelmus  Forlis,  Ainaldus, 
Fulco  et  omnes  bomines  de  Podio  Luperio,  cupientesque  suscipere 
mercedem  a  Domino  nobiscum,  non  tantum  omnia  que  babebanl  infra 
istos  terminos  jam  dictos ,  sed  etiam  extra  ipsos  terminos ,  donaverunt 
jam  dicto  sancto  Victori,  campos  et  vineas  et  terras  cultas  et  incultas, 
et  donabunt  adbuc.  Ego  Fulco,  vicecomes  Massiliensis,  et  uxor  mea 
Odila,  et  Wilelmus  Juvenis  et  Aicardus  et  Geozfredus,  nepotes  mei, 
et  uxores  eorum,  et  filii  et  filie  eorum ,  et  Rotbaldus  de  Albania,  et 
alter  Rotbaldus  et  Bremundus,  frater  ejus,  et  Pontius  Amalricus,  et 
uxores  et  filii  eorum ,  cum  supradiclis  omnibus  hominibus  de  Podio 
Luperio,  fecimus  banc  donationem  Deo  et  sancto  Victori,  et  monacbis, 
presentibus  et  futuris;  et,  ut  firmior  permaneat,  in  bac  carta  scribi  jus- 
simus  et  manibus  nostris  firmavimus  et  alios  firmare  rogavimus.  Si 
quis ,  etc. 

Acta  anno  ab  incarnatione  Domini  nostri  Jhesu  Christi  millesimo 
xl  vi,  indicione  xm. 

Fulco  vicecomes  et  uxor  ejus  firmaverunt.  Wilelmus  Juvenis,  Aicar- 
dus, Gosfredus,  cum  uxoribus  et  filiis  suis,  firmaverunt.  Rotbaldus  de 
Albania  et  alius  Rotbaldus,  et  Bremundus  et  Pontius  Amalricus,  et 
uxores  eorum  et  filii  eorum  firmaverunt.  Rostagnius  et  Guilielmus 
et  Ainaldus  et  Fulco,  et  alii  multi  de  Podio  Luperio  firmaverunt. 
Pontius  Abel ,  de  Sellone ,  donavit  décimas  et  firmavit.  Cbristophorus , 
de  Sancto  Cannalo,  donavit  terram  et  firmavit. 


SA^TI  VICTORIS.  145 

116. 

Carta  sancti  Pancralii. 

Ego  Fulco,  et  uxor  mea  Odila,  et  Guilielmus  Juvenis  et  Aicardus  1048  —  1061. 

et  Geozfredus,  nepotes  mei,  cura  uxoribus  suis  et  filiis  et  filiàbus  suis; 

et  Rotbaldus  de  Albania,  et  uxor  sua,  et  filii  sui  ;  et  Rotbaldus  Juvenis, 

et  uxor  sua,  et  filii  sui,  et  Bermundus  frater  ejus,  et  uxor  sua;   et 

Pontius  Amalricus,  et  uxor  sua  ;  lu  omnes  mecum  reputantes,  etc 

damus  et  jure  bereditario  tradimus  in  monasterio  Massiliensi ,  quod  est 
*constructum  in  onore  béate  Dei  genitricis  semperque  virginis  Marie  v°- 
sanctique  Victoris  martyris,  et  aliorum  plurimorum  sanctorum,  et 
domno  Petro  abbati,  et  monacbis,  presentibus  et  futuris,  ut  abeant  et 
possideant,  sine  ulla  interpellalione  ominum,  aecclesiam  sancti  Pan- 
cratii  et  sancti  Jobannis ,  que  est  aedificata  in  ten  itorio  de  Podio  Lu- 
perio,cum  omnibus  apendiciis  suis,  id  est  cura  decimis  et  primiciis, 
cum  totis  campis  et  vineis,  et  terris  cultis  et  incultis,  que  pertinent  ad 
ipsam  ecclesiam  vel  deincebs  pertinebunt.  Ego  Fulco  vicecomes,  el 
Odila ,  uxor  mea ,  damus  supradicto  monasterio  medietatem  de  manso 
de  Audimon.  Rotbaldus  Juvenis  dédit  simili  ter  ad  ipsam  ecclesiam 
décimas  de  omnibus  rébus  suis.  Pontius  Almaricus  et  uxor  sua  dede- 
runt  eodem  modo  campum  unum  ad  Crucem.  In  eadem  Fulco  Lu- 
naris  conventione  dédit  campum  qui  Trans  Torum  dicitur.  Super  ec 
autem  omnia,  ut  firma  et  stabilis  permaneat  ista  donatio,  Rolbaldus 
Juvenis,  pro  testimonio,  xn  solidos  ab  ipsis  monacbis;  Rolbaldus 
etiam  de  Albania,  pro  eodem  teslimonio,  abuit  inde  bovem  unum. 
Nos  vero,  id  est  Fulco  et  omnes  suprascripti,  banc  cartam  hujus  dona- 
tionis  facere  precepimus,  et  propriis  manibus  firma vimus,  et  alios  qui 
subscripti  sunt  firmatores  ut  firmarent  rogavimus.  Si  quis  autem  banc 
donationis  cartam  annullare  aut  decurtare  temptaverit,  non  valeat, 
sed  cogatur  exsolvere  supradicto  monasterio  in  vinculo    auri   libras 

centum,  etc 

Rotbaldus  de  Albauia  et  alius  Rotbaldus  Juvenis  firmaverunt.  Ber- 
mon  et  Agarn  et  Ainaldus  et  Rostagnus  et  Guilelmus  Foitis  firma- 
verunt. 


146  CHARTULAR1UM 

117. 
Carta  sancte  Cecilie. 

1056.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Pontius,  Massiliensis 

episcopus,  Aicelene  quondam  filius,  et  domnus  Fulco  vicecomes, 
avunculus  meus,  necnon  et  Guilelmus1  et  Gozfredus,  fratres  mei,  el 

filii  ejusdem  Guilelmi  Fulco  et  Gosfredus,  audientes,  etc ;  donamus 

Domino  Deo  et  saneto  Victori  Massiliensis  monasterii,  monachisque 
ejusdem  loci,  lam  presentibus  quamque  futuris,  videlicet  ecclesiam 
sancte  Cecilie,  in  territorio  de  Tritis  silam,  cura  suo  altari  et  cum 
omnibus  que  babet  babituraque  est,  in  vineis  et  campis,  in  ortis  et  pas- 
cuis,  in  garricis  terrisque  cultis  et  incultis,  simulque  suis  cum  exitibus 
et  cum  omnibus  aliis  rébus  quas  videtur  vel  videbitur  babere ,  ea  sci- 
licet  ratione,  ut  illi  eandem  cum  supradictis  omnibus  ecclesiam  teneant 
et,  sine  ulla  contrapellatione ,  in  perpeluum  possideant.  Hanccartulam 
donationis  fieri  precepimus ,  manibusque  nostris  lirmavimus ,  et  alios 
firmare  rogavimus.  Si  quis  autem  bujusmodi  donationis  annullare 
temptaverit  vel  decurtaverit ,  non  valeat  vendicare  quod  voluit,  sed  a 
fidelibus  Dei  cogatur  supra  nominatis  monacbis  x  libras  optimi  auri 
exolvere ,  de 

Facla  est  autem  bec  caria  donationis  sive  firmata  anno  ab  incarna- 
lione  Domini  millesimo  l°  vi°,  régnante  Heinrico  ,  rege  Alamannorum. 

Domnus  Fulco  dédit  et  firmavit.  Bertrannus  Iterius  firmavit.  Aicar- 
dus  firmavit.  Gosfredus,  nepos  domni  Fulconis,  firmavit,  et  uxor  sua, 
et  filii  sui  ;  et  ipse  donavit  atque  firmavit  ;  et  dedimus  eis  l  solidos. 
Bermundus  Isnardus  et  uxor  sua,  et  filii  sui ,  et  A\  ilelmus,  nepos  suus, 
donaverunt  et  firmaverunt  ;  Fulco  Agarnus  similiter;  et  inter  omnes 
acceperunt  xi  solidos  et  vi  fêlas  cum  agniculis. 

118. 

Carta  sancti  Pancratii. 
10SG  Postquam  divina  dispensatione2,  etc....  Cujus  rei  seriem  quidam 

1  Guillelniiis  III  Juvenis.  4  Ul  supra,  n.  112. 


SANCTI  Y1CT0RIS.  147 

fidèles  Dei  reminiscentes,  edificaverunt  ecclesiam  Deo,  in  comilatu 
Aqueuse,  in  territorio  Sancti  Pancratii.  Quam,juxta  conditionem 
ecclesiarum,  Domino  dedicare  deposcunt  in  honorem  sancti  Bene- 
dicti.  Quorum  precibus  domnus  Wilelmus,  Tolonensis  episcopus,  cuni 
canonieissuis,  monitus,  banc  studuit  dedicare  ecclesiam;  quam,  juxta 
décréta  sanctorum  patrum,  dotibus  exornandam  promonuit.  Lnde 
domnus  Gosfredus  et  domna  *Riquisindis  douant  modiata  una  de  lerra  '°  32. 
erma,  cpie  fuit  de  manso  de  .latbert  Basia;  et  una  semodiata  de  vinea 
donat  Fulcbo,  in  clauso  de  Dominica  femina. 

Facto  dolalicio  hoc  ab  incarnatione  Domini  anno  millesimo  quin- 
quagesimo  sexto. 

119. 

Carta  île  Baido. 
(Edidd.  Ruffi,  Hist.  de  Mars.,  I,  AS'J;  Guesnay,  V'ua  s.  Cass.,  577.) 


Ego  Geozfredus  et  frater  meus  Wilelmus  Juvenis1,  et  uxores  nos- 
tre,  cum  filiis  nostris  omnibus,  et  neple  nostre,  filie  Aicardi2,  fratris 
nostri;  et  Constantia  et  filii  sui  Petrus ,  Pontius  Caballarius,  Gosfredus 
et  Bligerius  et  Bernardus,  et  Senioretus  de  Albarno  et  uxor  mea  et 
filii  mei  atque  filie ,  et  Pontius  Alpbantus ,  et  aller  Pontius  qui  vocatur 
Constantinus,  cum  uxoribus  et  filiis  etfiliabus,  et  Guitbertus  de  Mi- 
meto  et  frater  meus  Bonus  Filius,  et  Gantelmus  et  uxor  mea,  \oca- 
bulo  Comitissima ;  nos  omnes  supradicti  audientes,  etc. ...,  donamus  Deo 
et  sancto  Victori,  monasterii  Massiliensis ,  et  sancte  Marie  sanctique 
Cassiani,  et  abbatibus  atque  monachis  presentibus  et  futuris,  castrum 
que  nominant  Baidum,  et  alium  vocabulo  Gandalbertum ,  ab  integro, 
cum  omnibus  ad  se  pertinentibus ,  terris  cultis  et  incultis,  pratis, 
vineis,  silvis,  garricis,  et  paludibus  et  pascuis,  et  arboribus  pomiferis 
et  inpomifcris ,  aquis  aquarumve  decursibus.  Igitur  nos,  supradicti 
donatores,  ex  parte  dedimus,  et  ex  parte  vendidimus.  Ego  ilaque 
Gausfredus,  pro  adjutorio  et  pro  dono,  accepi  unum  equum  et  equam 
unam  et  xx"  mior  solidos,  propter  adjutorium  quod  fecit  et  facere  débet. 

1  Gaufredus  et  Guiflelinus  III  Jirvenis,  vice-         !  Aicanlus,  vicecomes  Arelàlum. 
comit  •i  MassilisE. 


10(Ju 


148  CHARTULARIUM 

Ego  itaque  Constantia  et  filii  mei  dedimus,  et  accepimus  in  precio 
xxu  solidos  et  desuper  multum.  Senioretus  quoque,  gêner  meus,  pro 
medietate  unius  quartonis ,  accepit  in  precio  solidatas  vi.  Igitur  Blige- 
rius  et  frater  suas  Bernardus  vendiderunt  ad  Aicardum,  vicecomitem 
Massilie1,  quartonem  suum,  lx  solidos;  etpostea,pro  pace,  mona- 
clii  dederunt  xxv  solidos  similiter;  et  soror  nostra  Jaucenna,  per  unum 
mansum,  accepit  in  precio  solidos  x,  cum  omnibus  filiis  suis.  Landul- 
f'us  quoque  ministralis  omnia  que  habebat  in  Castro  Baido,  per  mi- 
nistraliam  et  per  castellaniam,  dédit  et  vendidit,  cum  filiis  suis,  et 
accepit  solidatas  xn  a  monacbis.  Item  ipse  Landulfus  et  filii  sui  ven- 
diderunt ad  Rotbaldum  Juvenem  medietatem  unius  quartonis,  et,  post 
mortem  Rotbaldi,  uxor  ejus  et  filii  sui  vendiderunt  et  donaverunt,  et 
duos  caballos  acceperunt  in  precio.  Per  castrum  vero  Gandalberto, 
dedimus  ad  Pontionem  Alpbantum  duas  equas  et  imam  vacam  ;  simi- 
liter ad  Poncium  Constantinum ,  fratrem  ejus,  xi  solidos  et  duas  equas. 
Gantelmo  et  uxori  ejus  dedimus  imam  equam  et  vi  solidos;  Autrannus 
Abbatus,  solidatas  vi.  Fulco  Agarnus  et  uxor  ejus  et  filii  filieque  ejus 
dederunt  et  vendiderunt  medietatem  decimi  que  babebant  in  ambobus 
castris,  et  acceperuut  xx  solidatas.  Nos  igitur,  supradicti  donatores  et 
venditores,  banc  cartulam  manibus  nostris  firmavimus  et  alios  firmare 
rogavimus.  Sane  si  quis  banc  donalionis  cartam  annullare  aut  decur- 
tare  temptaverit ,  non  valeat  vendicare  quod  desideraverat ,  sed  cogatur 
supradicto  sancto  Victori  exsolvere  nonaginta  auri  libras ,  et  insuper 
excommunicatus  et  dampnatus  erit  cum  Datan  et  Abiron  et  Pontio 
Pylato ,  et  cum  Juda  traditore  in  inferno  inferiore  cruciandus,  nisi  digna 
satisfactione  emendaverit . 

Acta  carta  bec  anno  ab  iucarnatione  Domini  nostri  Jbesu  Cbrisli 
millesimo  lx°  v°,  indicionc  prima ,  epacta  xi ,  concurrente  vi°,  lima  u , 
feria  i. 

Gosfredus  et  uxor  sua  firmaverunt.  Gaufredus,  filius  ejus,  firmavit. 
Aicardus  firmavit.  Ugo  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Wilelmus  Juvenis 
firmavit.  Fulco,  filius  ejus,  firmavit.  Aicardus  firmavit.  Geraldus  Pal- 
liolus  et  uxor  ejus  firmavit.    Fulco  Agarnus  et  filii  ejus  firmaverunt. 

1   Aicardus  vicecomcs  erat  Arelatnm,  non  Massiliœ. 


SANCTI  VICTORIS.  149 

Constantia  et  filii  sui  firraaverunt.   Landulfus  et  filii  sui  firmaverunt. 
Ugofirmavit.  Agarnus  de  Roset  firmavit.  Azo  firmavit. 

120. 

Carta  de  lîaido. 

In  nomine  Domini.  Ego  Gauzfredus  et  uxor  mea  Ricsendis  et  filii  29 MarUOM. 
mei ,  et  ego  Constantia  et  filii  mei  et  Blidgerius  et  Bernardus ,  et 
ego  Senioretus  de  Albarn  et  uxor  mea  et  filii  mei,  et  nos  filie  de 
Aicardo,  qui  fuit  de  Massilia,  et  ego  Pontius  et  Antonia,  soror  mea, 
et  vir  ejus  Pontius  Constantinus  et  filii  ejus,  et  ego  Comitissa  et 
Galtelmus,  vir  meus,  et  Otrannus,  et  nos  Pontius  et  Robaldus  et 
Fulco,  fratres,  qui  sumus  de  Tollon  ,  et  ego  Fulco  Agarn,  et  ego  Bal- 
maida  et  filii  mei;  audientes  Dominum  dicentem  in  Evangelio,  etc.*..;  v. 

donamus  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Yictori  et  sancto  Cassiano 
monasterioque  Massiliensi,  et  abbati  Bernardo1  et  monacbis,  presenti- 
bus  et  futuris,  castrum  quod  nominant  Baido,  et  aliud  eastrum  quod 
nominantGandalbert,  cum  omnibus apertinentiis  suis,  in  terris  cultis  et 
incultis,  insilvisetpaludibus,  inaquisaquarumquedecursibus,  inpratis, 
in  vineiset  aiboribus  diversi  generis,  in  rupibus  et  omnibusomninorebus. 
In  supradicto  kastro  de  Baido  donamus  très  partes,  et  aliud  castrum,  vide- 
licet  Candalbert,  totum,  et  in  omnibus  rébus,  ad  ipsos  castellos  apertinen- 
tibus,  septem  partes.  Ego  vero  Gauzfredus  de  Massilia  accepi  propter 
hoc,  ex  bonis  sancti  Victoris,  equurn  unumet  xn  solidos.  Et  ego  Con- 
stantia et  filii  mei  accepimus  xxv  solidos,  et  ego  Pontius  Alpbant 
xx  solidos ,  et  ego  Antonia  et  Pontius  xxx  solidos ,  et  ego  Comitissa 
xx  solidos;  et  nos  Guitbertus  et  Boni  Filius  de  Mimet  accepimus  xxx 
solidos,  qui  donamus  similiter,  sicut  supra  scriptum  est.  Et  ego  Ge- 
raldus  Paliol  dono  similiter,  et  accepi  inde  v  solidos,  et  ego  Rotbal- 
dus  vi  solidos.  Et  ego  Ugo,  filius  Fulconi,  accepi  xv  solidos,  et  dono 
similiter,  sicut  supra  scriptum  est ,  et  ego  Fulco  Agarn  xim  solidos  , 

Auctores  Gall.  christ,  tradunt  instrumen-  pcram  editumest),  14  cal.  junii,  luna  7.  Ex 
tum  factura  fuisse  de  clectione  Bernardi  a.  D.  hac  vero  cliarta  Bernardus  abbatia  sancti  Vic- 
lOGo,  nul.  3,  opacta  11  (non  autem  2,  ut  per-     toris  jam  prœerat  a.  1064  m.  martio. 


1 50  CHAR  TULARIUM 

et  nos  filii  Dalmaide  iinum  equum.  Et  ego  Landolfo  et  filii  mei, 
per  ministralia  et  per  tasca  et  per  ecclesiam  sancti  Antonini,  et  quod 
pertinet  ad  ipsam  ecclesiam,  quia  donamus  sancto  Victori,  accepimus 
bovem  i  et  x  solidatas.  Et  ego  Otrans  accepi  solidatas  vi.  Nos  omnes 
supradicti  donamus  et  concedimus  supradicta  omnia  Domino  Deo  et 
sancto  Victori  et  servientibus  sibi,  ut  babeant  et  possideant  omni 
tempore;  et,  ut  firmior  permaneat,  banc  cartam  scribi  jussimus,  et 
manibus  nostris  firmavimus,  et  alios  firmare  rogavimus.  Si  quis  vero 
banc  donationis  cartam  anullare  aut  decurtare  temptaverit,  non  va- 
leat  vendicare  quod  desideraverat,  sed  cogatur  exsolvere  supradicto 
sancto  Victori  l  auri  libras ,  etc.  .  .  . 

Acta  anno  ab  incarnatione  Domini  nostri  Jhesu  Cbristi  millesimo 
lx°  nu0,  im°  kalendas  aprilis ,  régnante  Domino  nostro  Jhesu  Christo. 

121. 

Carta  Sancta  Maria  de  Salto. 
(Edidd.  Ruffi,  Bisl.  de  Mars.,  1 ,  483  ;  Guesnay,  J'ita  s.  Cass.,  577.) 

10G3.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.    Ego   Jaufredus,   Accele 

quondam  fdius ,  cum  uxore  mea  Ricbisenna,  et  fdiis  meis,  et  ego 
Iterius,  cum  nepote  meo  Gauzfredo,  audientes  Dominum  in  Evangelio 
dicentem,  etc.  .  .  .  ;  donamus  Domino  Deo  et  sancto  Victori,  Massi- 
liensis  monasterii,  monacbisque  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quam- 
que  futuris,  videbcet  ecclesiam  sancte  Marie  a  Salto,  in  territorio  de 
Porrerias,  cum  sua  altaria  et  cum  omnibus  que  babet  babituraque  est, 
in  vineis  et  campis ,  in  ortis  et  pascuis ,  in  garricis  terrisque  cultis  et 
incultis,  simulquesuis  cum  exitibus  et  reditibus,  et  cum  omnibus  aliis 
rébus,  quas  videtur  et  videbitur  babere -,  ea  scilicet  ratione  ,  ut  illi 
eandem  cum  supradictis  omnibus  ecclesiam  leneant,  et  sine  ulla  inter- 
pellatione  in  perpetuum  possideant.  Hanc  cartulam  donationis  fieri 
precepimus ,  mauibusque  nostris  firmavimus ,  et  alios  firmare  rogavi- 
mus. Si  quis  autem  bujusmodi  donationem  anullare  temptaverit  vel 
decurtaverit,  non  valeat  vendicare  quod  voluit,  sed  a  fidelibus  Dei 
cogatur  supra  nominatis  monacbis  decern  libras  auri  exsolvere,  etc — 


SANCTI  VICTORIS.  151 

Facta  est  autem  bec  carta  donationis  sive  fîrmata  anno  ab  incarna- 
lione  Domini  millesimo  lx°  v°,  indicione1,  aepacta  xia,  régnante  Hen- 
rico  rege. 

Domnus  Gauzfredus  et  Rixendis,  uxor  sua,  filiorumque  eorum  do- 
naverunt  et  firraaverunt ,  aliosque  firmare  mandaverunt. 

122. 

Caria  saucti  Bartholomei  et  sancli  Pelri. 

In  nomine  sanete  et  individue  Trinitatis.  Ego  Pontius ,  cognomento  Sac.  XI 
Casteilanus,  cum  uxore  mea  Aimerus,  et  filiis  meis  Guilelmo  et  Pon- 
tio,  audientes  Dominum  dicentem,  etc.  ...  ;  donamus  Domino  Deo  et 
sancto  Victori,  Massiliensis  monasterii,  monacbisque  ejusdem  loci, 
tam  presentibus  quam  et  fuluris ,  ecclesiam  sancti  Bartbolomei  simul- 
que  et  ecclesiam  sancti  Pétri  cum  parrocliia,  et  unum  ortum,  et  dua- 
bus  parranis  ad  ecclesiam  inferiorem;  ea  scilicet  ratione,  ut  illi  easdem, 
cum  supradictis  omnibus  ecclesiis,  teneant  et  sine  ulla  conlrapellatione 
possideant.  Et  accipimus  pio  bac  donatione,  de  monacbis  ejusdem 
cenobii ,  xn  solidos.  Et  ego  Guilelmus  Redemptor  et  uxor  sua,  cum 
filiis  et  filiabus*  earum,  donant  Deo  et  sancto  Yiclori  terciam  partem  f*  33. 
que  babent  in  altare  sancti  Andeolo  ,  in  vineis ,  in  terris  cultis  et  in- 
cultis ,  et  parranem  que  babet  in  Rocafolio.  In  villam  Tiïtis  vendide- 
runt  unam  parranem,  et  babet  consultes,  de  uno  latus ,  via  pu- 
blica;  de  altero  latus,  parrane  sancti  Victoris ;  de  alio  fronte,  pra- 
tus.  Hanc  cartulam  donationis  fîeri  precepimus,  manibusque  iiostris 
firmavimus ,  et  alios  firmare  rogavimus.  Barnaras  firmavil.  Rar- 
nerius  firmavit.  Willelmus  Iterius  et  mater  ejus  firmaverunt.  Si  cpiis 
autem ,  etc. 

Facta  est  autem  bec  carta  donationis  sive  fîrmata  in  manu  Lgoni 
monachi. 

'  Numcrus  deest. 


1 52  CHARTULARIUM 

123. 

Carta  de  Grezascha. 

i  Mart.  1035.  lu  nomine  Dei  omnipotentis  et  virlute  sancti  Victoris.  Donatio  sive 
descriptio  de  omni  lerritorio  vel  villa  que  vocatur  Grezascha.  Omni- 
potenlem  Deum  cum  ineffabili  providentia  suo  nutu  liqueat  créasse 
cuncta,  constat  homini  dédisse  ad  possidendam  terram,  simulque 
subsistentia  in  ea  vel  ex  ea  ;  quique  etiam  Deus ,  hominibus  misertus , 
postquam  cecidit  primus  causa  sui  reatus,  suumque  in  se  genus,  pro 
nobis  incavnatus ,  dicere  est  dignatus  :  «  Facite  vobis  amicos  de  mamona 
iniquitatis,  ut,  cum  defeceritis,  recipiant  vos  in  eterna  tabernacula1.  » 
Ait  item  per  prophetam  :  «  Date  belemosinam,  et  ecce  omnia  munda 
sunt  vobis2.  »  Igitur  hec  aliaque  testimonia  vel  potius  adhortamenta 
considérantes  scripturarum ,  nostrorum  etiam  immanitalem  scelerum , 
ego,  in  Dei  nomine,  Archimbertus  et  uxor  mea,  nomine  Maiamburgis, 
ac  fdius  meus,  nomine  Rainoardus,  facimus  donationem ,  pro  anima- 
bus  nostris  ac  genitorum  parentumque  nostrorum,  de  quadam  bere- 
ditate  nostra ,  sextam  videlicet  partem  que  dicitur  Grezascha ,  in  campis, 
vineis,  arboribus,  montibus,  silvis,  garricis,  uglatis,et  in  omnibus  ab 
integro  rébus  ad  eandem  villam  perlinentibus.  Donamus  etiam  pres- 
biteratum  ipsius  ville  cum  omni  integritate,  ecclesiam  videlicet  sancti 
Pétri,  vel  si  quandocunque  alie  fuerint  ibi  constructe,  omnipotent! 
Deo  sanctoque  Victori,  gloriosissimo  martyry,  ipsiusque  monasteiio, 
non  lon<*e  ab  urbe  Massilia  fundato,  ac  monachis  presentibus  omni- 
que  tempore  futuris.  Donamus  etiam  omnibus  nostris  heredibus  licen- 
tiam  et  consensum ,  ut  quicquid  in  ipsa  habent  villa ,  videlicet  Grezas- 
cha, omnia  donentDeo  acpredicto  monasteiio  sancteque  congregationi 
ibidem  commanenti,  omniaque  ad  eandem  villam  pertinentia,  ut  habeant 
et  teneant,  omnique  tempore  possideant;  nam  et  ipsi  douant  ab  inte- 
gro quicquid  habent  de  suo.  Ego  Archimbertus  et  uxor  mea  ac  fdius 
banc  donationem  facimus ,  et  scribere  rogavimus ,  testibusque  firmare 
rogantes,  propriis  manibus  firmavimus.   Si  quis  ergo  hoc  donum  vo- 

•  Luc,  XVI,  9.  J  Luc,  XI,  il. 


SANCTI  VICTORIS.  153 

luerit  convellere,  nunquam  queat  implere,  sed  conviclus  in  vinculo 
componat  istud  duplo,  et  insuper  Dei  omnipotentis  et  Filii  et  Spiritus 
Sancti,  et  sancte  Marie  et  sancti  Victoris  omniumque  sanctorura  ma- 
ledictionem  haccipiat,  et  abhoininalionem  et  excommunicationem ,  ac 
poenara  infernalem  perpetuo  inanenlem.  De  cetero  autem  servi  Dei 
in  perpétuant  habeant  et  possideant  dictam  hereditatem. 

Acla  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxv,  indi- 
cione  ni,  kalendis  marcii ,  régnante  Domino  nostro  Jbesu  Cbristo. 
Amen. 

Signum  Arcbimbertus.  Signum  Maimburgis.  Signum  Rainoardus. 

124. 

Carta  de  Grezasca. 
(Edd.  Ruffi,  ll'ist.  de  Mars.,  I,  485;  Guesnay,  T'ita  s.  Cass.,  573.) 

In  Dei  nomine  omnipotentis,  sublimis  individuequeTrinitatis,  Patiïs  t  Mart.  103S 
et  Filii  ac  Spiritus  Sancti.  Ego  Wilelmus1,  filius  Guilelmi,  vicecomitis 
Massilie,  uxorque  mea,  nomine  Adalgarda ,  ac  filii  mei  Wilelmus  atque 
Fulco ,  cogitantes  de  remedio  animarum  nostrarum  ,  etc.  .  .  ;  donamus 
aliquid  de  beredilale  nostra  Deo  omnipotenti,  sanctoque  martyri  Vic- 
tori  suoque  monasterio,  apud  Massiliam  fundato,  omnibusque  mona- 
cbis  ibi  manentibus,  futuris  ac  presentibus,  videlicet  sextam  partem 
de  villa  que  vocatur  Grezascha,  in  campis,  vineis,  arboribus,  monti- 
bus,  garricis  accessisque  omnibus;  que  villa  sita  est  in  comitatu 
Aquense.  Igitur  ego  Guilelmus  et  uxor  mea  filiique  mei,  pro  remedio 
animarum  nostrarum  genitorumque  nostrorum,  facimus  banc  dona- 
tionem  predicto  monasterio ,  sextam  partem  de  supradicta  villa ,  cum 
omnibus  ad  eandem  villam  pertinentibus;  quam  comparavi  de  meo, 
a  quodam  homine,  Isnardo  nomine.  Et,  excepta  sexta  parte  quam 
diximus,  dono  alium  médium  mansum,  quem  excolit  quidam  bonio, 
nomine  Gifredus.  Si  quis  vero  banc  donationem  inrumpere  voluerit, 
implere  non  valeat,  sed  coaclus  x  auri  libras  pro  hoc  conatu  solvat, 
et  deincebs  bec  donatio  firma  stabilisque  permaneat. 

1   Guillelmus  Juvcnis,  filius  Guillelmi  II. 

I  20 


1 54  CHARTULARIUM 

Facfa  donatio  bec  anno  dominice  incarnationis  millesimo  xxx°  v°, 
indicione  m,  kalendis  mardi,  régnante  Domino  nostro  Jhesu 
Christo. 

Ego  Giiilelmus  et  uxor  mea  ac  filii  manu  propria  firmavimus ,  et 
firmare  rogavimus. 

Ego  Wilelmus  et  Ugo  et  Ponlius  et  Gauzfredus  et  Rostagnus, 
fratres  mei,  omnes  quondam  Altranni  et  Gala  filii,  reddimus  et  dona- 
mus  et  guirpimus  sancto  Victori  et  monasterio  ejus  et  monachis  ejus- 
dem  loci,  presentibus  et  futuris,  omnia  que  supra  scripta  sunt,  et  que 
Guilelmus  Juvenis  in  Grezascba  donavit  supra  scripto  sancti  Victori ,  et 
que  per  illum  tenebamus  in  ipsa  villa  et  in  ejus  territorio.  Wilelmus 
firmavit.  Ugo  firmavit.  Pontius  firmavit.  Gosfredus  firmavil.  Rostag- 
nus firmavit.  Umbertus  firmavit.  Infla  Fulco  firmavit.  Bertrannus 
firmavit.  Girannus  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Mulier  de  Cotorone  et 
sui  filii  de  Cotorone  omnes  donamus  et  guirpimus  et  firmamus. 

125. 

Carta  de  Grezasca. 

1  Mart.  103b.  In  Dei  nomine  omnipotentis  atque  bonore  sancti  Victoris.  Ego 
Bermundus  et  uxor  mea,  de  animarum  nostrarum  solliciti  salute, 
facimus  donalionem  eidem  Domino  ac  sancti  Victoris ,  martyris  Massi- 
liensis,  monasterio,  de  quodam  nostri  juris  manso,  quem  comparavi- 
mus  de  nostro  a  quodam  viro  nobili,  nomine  Arcbimberto;  qui  situs 
est  in  comilatu  Aqueuse,  in  villa  que  dicitur  Grezascba;  quem  excoluit 
bomo  nomine  Hermembertus.  Donamus  ipsum  mansum  predicto  mo- 
nasterio, absque  ulla  diminutione,  perpetualiter,  ab  integro.  Si  quis 
vero  hoc  donum  infringere  voluerit ,  non  valeat  implere  quod  conatus 
fuerit,  sed  pro  boc  auri  optimi  libram  persolvat,  donatione  perpetuo 
manente,  ipsoque  in  inferno  penaliter  gemenle.  Ego  Bermundus  et 
uxor  mea  banc  cartam  scribere  rogavimus ,  et  manibus  nostris  firma- 
vimus, firmarique  rogavimus. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxv, 
indicione  m,  kalendis  marcii,  régnante  Domino  nostro  Jbesu  Cbristo. 


SÀNCTI  VICTORIS.  155 


126. 


Charta  qua  Humberlus,  fratresque  ejus,  Heldebertus ,  Aiitranniis ,  Fulco  et  Germun-  1035. 

dus,   cum  ipsorum   uxoribus,  abbatiae  Victorinse    dant    tertiam  partem  villse,   no- 
mine  Grezascbae,  territoriique  ad  eamdem  pertinents. 

Facta  donatio  hec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  x\xv,        i°  3t. 

indicione  m,  régnante  Domino  nostro  Jhesu  Christo. 

Umbertus  firmavit;  uxor  ejus  Urraca  firmavit.  Heldebertus  firmavit; 
uxor  ipsius  Argemma  firmavit.  Autrannus  firmavit;  uxor  ejus  Alois 
firmavit.   Germundus  firmavit.   Fulco  firmavit. 

127. 

Carta  de  Grezasca. 

Ego  Pontius  de  castro  quod  vocalur  Bracio,  et  millier  mea  et  mei  Cire.  1Q35. 
filii,  pro  animabus  nostris,  donamus  altari  quod  est  cousecralum  in 
honore  sanctye  Marie  semper  virginis  sanctique  Victoris  martyris,  in 
monasterio  Massiliensi,  dimidium  mansuin ,  in  villa  que  vocatur  Gra- 
liasca,  quod  tenuit  et  exeoluit  Ingelberlus,  ea  scilicet  ralione,  ut  mo- 
nachi  prefati  monasterii ,  tam  présentes  quamque  futuri,  habeanl  et 
in  perpetuum  possideant.  Pontius  donavit,  et  millier  sua  Balda,  et 
filii  sui.  Laulaldus  firtnavity  et  mulier  sua  firmavit. Wylelmus  finnavit. 
Arbertus  firmavit.  Ugo  firmavit.  Fulco  firmavit.  Pontius  mestralus 
fiimavit.  Albariius  Rabia  firmavit.  Mulier  sua  Maiansenna  firmavit. 
Poncius  Folquerius  firmavit.  Pontius  Gordonus  firmavit.  Teutbertus 
Mataronus  firmavit.  Teutbertus  Torrizo  firmavit.  Bermonnus  firma- 
vit. Et  Bernardus  monachus  donavit  decem  solidos  a  Poncio  de  Bracii, 
et  a  mulierem  suam  et  filiis  suis,  et  ad  Albarigo  solidos  v. 

128. 

Guillelraus  Chetberti,  filins  defunctae  Roccaî,  uxorque  ejus,   olim  Archimberti  filin  ,    Cire.  103S. 
abbatias  sancti  Victoris   dant ,  in    proprio    alode   possidendam ,    dimidiam   parlera 
unius  niansi,  in  villa  Gratiasca  siti,  et  ab  Ingelberlo  quodam  olim  exculti. 

(fiiilielmus  donavit  et  firmavit;   mulior  sua  donavit  et  firma- 


156  CHARTULARIUM 

vil,  ipsa  que  nominata  est  Galburga.  Goffredus,  filius  ejus,  firmavit. 
Guilielmus,  filius  ejus,  firmaveruDt.  Amalricus  presby ter  firmavit.  Et 
Bernardus  Rufus  donavit  duos  modios  de  optimo  vino,  propter  octos 
solidos,  ad  Guilielmum  et  mulierera  suam,  propter  ipsum  mansum. 

129. 

1028  Aicbimbertus  ejusque  uxnr,  Maiamburga,  abbatise  sancti  Victoris,   pro  salute  Alde- 

y"-  beiti  et  Rainoardi,    dant  mansum  ununi ,    in    villa  Grezasca   situm,  et  a  quodam 

Flavio  uxoreque  ejus  Faigentia  excultum. 

Facta  donatio  bœc  anno  incarnationis  dorainice  millesimoxxvm, 

régnante  Rodulfo,  rege  Allemannorum  seu  Provintie. 

Ego  Arehimbertus  et  uxor  mea  Maiamburga  banc  donationis 
cartulam  scribi  precepimus,  et  manu  propria  firmavimus,  et  alios  fir- 
mare  rogavimus.  Rainoardus,  filius  noster,  firmavit.  Isnardus  Malbec- 
cus  firmavit.  Guisbertus  Truger  firmavit.  Rostagnus  de  Pino  firmavit. 
Pontius,  filius  Isnarni,  firmavit.  Xaubertus  clericus  firmavit.  Ainar- 
dus  firmavit.  Bermtindus  firmavit.  Pontius  presbiter  firmavit.  Gui- 
lielmus, filius  Matelde,  firmavit.  Autrannus  firmavit.  Umbertus,  frater 
ejus,  firmavit.  Et  ego  Rarnardus  Senioretus  et  uxor  mea  Guilirus, 
pro  animabus  nostris  et  parentum  nostrorum,  omnes  donationes  quas 
Archimbertu,  et  uxor  sua  Maiamburga  fecerunt  sancto  Victori  et 
monacbis  ejus  monasterii,  nos  firmamus,  et  quod  babemus  in  Gra- 
zasca,  et  bomines  per  nos,  et  unde  usque  nunc  fecimus  contrapella- 
tionem,  et  bomines  per  nos,  totum  ab  integro  donamus  et  guirpicio- 
nem  facimus  jam  dicto  sancto  Victori,  et  monacbis  ejus  monasterii 
presentibus  atque  futuris.  Et  boc  ipsum  firmamus  et  alios  firmare  ro- 
gamus.  Amelius  firmavit.  Guikirannus  firmavit. 

130. 

Carta  sancti  Saturnini. 

1045.  Dei   omnipotentis  opitulante  clementia,  etc....   Ego  Aldegerius  et 

uxor  mea,  nomiue  Alois,  de  animarum  nostrarum  filiorumque  vel 


SANCTI  V1CTORIS.  157 

parentum  nostrorum  sainte  solliciti,  et  immanilatem  scelerum  nostro- 
rum  pertimescentes,  ut  a  pio  Domino  veniam  peccaminum  et  ablutio- 
nem  possimus  consequi  criminum ,  et  pro  terrenis  celestia  adquirere 
valeamus,  donamus  eidem  omnipotent!  Deo  et  sancto  martyri  Viclori, 
ejusque  monasterio,  apud  Massiliam  fundato,  et  abbatibus  ac  monacbis 
ibidem  Deo  famulantibus,  futuris  ac  presentibus,  in  comitatu  Aquense, 
in  villa  Sancti  Saturnini,  que  est  sita  in  territorio  castri  quod  dicunt 
Aureol,  presbiteratum  ecclesie  sancti  Saturnini,  ab  integro.  Insuper, 
donamus  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori,  in  eadem  villa,  très 
mans  ,  quos  excokmt  homines  bis  nominibus  :  Micbabel  de  Lasa, 
Raiambertus  et  Lambertus;  et  unam  braceriam  *  quam  tenet  Gari- 
berga,  et  unura  clusum  de  vineis,  quem  Wadaldus  edifîcavit  et 
sancto    Victori  dédit.    Ego    similiter    Aldegerius  et  uxor  mea  Aluis 

donamus  et   firmamus.  Hec  onmia ,  etc Donat  quoque    Pontius 

Wadaldus  medietatem  de  parrochia  supradicti  sancti  Saturnini,  que 
ad  ipsum  pertinet,  ad  sanctum  Victorem ,  boc  est  lerciç  partis  mediam 
partem.  Si  vero  aliquis  liomo  beredum  nostrorum  aut  qualiscumque 
persone  que  contra  banc  donationem  nostram  venire  lemptaverit,  et 
irritant  eam  facere  voluerit,  iram  omnipotentis  Dei  ac  sanctorum  ejus 
incurrat ,  et  auri  obtimi  libras  c  persolvat ,  et  insuper  stabilis  et  firma 
permaneat. 

Facta  bec  donatio  anno  incarnationis  dominice  millesimo  quadra- 
gesimo  quinto,  inditione  xn,  régnante  Heinrico  rege. 

Auctores  et  testes  bujus  donationis,  Aldegerius  et  uxor  sua  Aluis, 
qui  boc  scribi  fecerunt,  et  manibus  suis  firmaverunt.  Pontius  Wadaldus 
donavit  et  firmavit;  uxor  ejus  Benefacta  et  fdii  et  filie  ejus  et  frater 
suus  Lambertus  firmaverunt;  et  uxor  Lamberti  et  filii  ejus  firma- 
verunt. 

131. 

Carta  sancti  Saturni[ni]. 

Dei  omnipotentis  opitulante  clemenlia,  etc Ego  Aldjerius  et  uxor 

mea,  nomine  Alois,  filii  etiam  mei,  etc donamus  eidem  omni- 
potenti Deo  et  sancto  martyri  Victori  ejusque  monasterio,  apud  Massi- 


103G. 


1 58  CHARTULARIUM 

liam  fundato,  et  abbatibus  ac  monachis  ibidem  Deo  famulantibus , 
futuris  ac  presentibus ,  duos  mansos  et  unam  cabannariam ,  in  comi- 
tatu  Aqnense,  in  villa  Sancti  Saturnini,  que  est  sita  in  territorio  castri 
quod  dicunt  Auriol.  l'num  maiisum  excoluit  homo,  nomine  Theo- 
doricus;  alium  excoluit  bomo ,  nomine  Raiambertus  ;  cabannariam 
vero  excolit  dune  Jobannes,  cum  sua  matre.  Hec  omnia  obvenit  nobis 
ex  projenie  parentum  uxoris  mee  prescripte,  et  oflerimus  Deo  ab  in- 
tegro  ,  cum  terris ,  etc. 

Facta  bec  donatio  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxvi, 
régnante  eodem  ipso  Domino  nostro  Jbesu  Cbristo  in  eternum. 

Auctor  et  leslis  bujus  donationis  Aldjerius  et  uxor  sua  Aluis,  qui 
hoc  scribi  jusserunt  et  manibus  suis  firmaverunt.  Raiambaldus1  archi- 
episcopus  firmavit.  Volvoradus  de  Arelato  firmavit.  Guiquirannus 
Sancti  Marcelli  firmavit.  lterius  firmavit.  Aicardus  Iso  firmavit.  Noi- 
rannus  firmavit.  Pontius  Puto  firmavit. 

132. 

1  novembr.,        Aldjerius   ejusque    uxor  Alois   abbatiae    sancti   Victoris  dant  mansum  et  cabanua- 
circ.  103G.     l'iam,  in  villa  sancti  Saturnini  sita,  et  a  Raimberto  Johanneque  exculta. 

»*.  *  Acta  bec  donatio  kalendis  novembris,  régnante  Domino 

nostro  .Thesu  Christo  in  eternum  et  in  seculum  omnium  seculorum, 
Amen. 

Auctor  et  testis  bujus  donationis  Aldjerius,  et  uxor  sua  Aluis ,  qui 
hoc  scribi  jusserunt,  manibus  suis  firmaverunt. 

133. 

Carta  Udalberti  presbiteri ,  de  sancti  Saturnini. 

Mart.,  In  nomine  Domini.  Incipit  donatio  quam  facil  Walpertus  presbiter 

cire,  loin     ad  sanctum  Saturninum ,  pro  timoré  Domini  nostri  Jbesu  Cbristi  et  pro 

redemptione  anime  sue  vel  pro  redemptione  anime  comili  Wilelmo2 

1  Raiambaldus,  arcliiepiscopus  Arelatensis.         *  Guillelmus  I ,  cornes  Provinciœ. 


SANCTI  VICTORIS.  159 

et  uxore  sua  Adalais1,  quam  dederunt  ei  ad  médium  vestum,  et  pro 
redemptione  filium  suum  domno  Wilelmo2  comité,  et  uxore  sua  Wir- 
berga3.  Et  est  ipsa  donatio  appenaria,  quam  Duranqus  Faisnator 
tenuit,  quantum  homo  invenire  potuerit,  lolum  donat  Deo  et  ad 
sanctum  Saturninum,  pro  redemptione  anime  sue  vel  animas  eorum 
que  superius  scripta  sunt.  Et  ista  donatione  quam  Walpertus  presby- 
ter  habet  facta  ad  sanctum  Saturninum,  ipse  presbyter  quem  decan- 
tabit  sanctum  Saturninum,  ipse  teneat  vel  possideat  omnique  tempore, 
sine  ullo  dono  de  nullum  bominem,  nisi  pro  redemtione  anime 
Walperli  et  animas  eorum  que  superius  scripta  sunt.  Et  si  ullus  homo 
est  qui  ista  donatione  ire,  agere,  inquietare  vel  inrumpere  voluerit, 
sit  excommunicatus  et  abominatus,  ex  Deo  Patri  omnipolenti  et 
Filii  et  Spiritus  Sancti,  et  bic  et  in  perpetuum  et  in  futurum  se- 
culum. 

Facta  carta  ista  sub  die  mercoris,  in  mense  martio,  régnante  Ro- 
dulfo,  rege  Alamannorum  vel  Provincie. 

VVilelmus  firmat.  Stepbanus  iirmat.  Albaricus  firmat.  Ricbelmus  fu- 
mât.  Pontius  firmat. 

134. 

Carta  Wadaldi,  de  decimo  in  villa  Sancti  Saturnini. 

Ego  Pontius  Guadaldi  et  Eambertus,  frater  meus,  donamus  altari  s.-cc.  XI. 
quod  est  consecratum  in  honore  saucte  Marie  semper  virginis  et  sancti 
Vicloris  martvris,  in  monasterio  Massiliensi ,  et  monachis  ejusdem 
tnonasterii  sancti  Vicloris,  presentibus  atque  futuris,  tertiam  partem 
de  decimo  de  pane  et  vino,  que  exit  de  dominicatura  quam  monachi 
ipsi  sancti  Victoris  faciunt  in  villa  Sancti  Saturnini  vel  faeluri  sunt. 
Arbertus  autem  de  Mimito  et  pia  mulier  et  filii  ejus  guirpiunt  istud 
decimum  et  contrapellationem  quam  faciebant  in  mansione  de  Gra- 
ziasca;  et,propter  istud  guirpimentum  quod  fecit ,  Barnardus  Rufus 
dédit  ei  quattuor  solidatas  de  avère  saucti  Victoris. 

1   Adula/s,  filia  Gaufredi   dicti  Grisegonelle ,         »  Guillelmus  II,  cornes  Provincial. 
comitis   Andegayensis ,  aecundaque  Guillcluii         *  Wïrberga seu  Gerberga, filia Othonis Guil- 
uxor.  klmi,  coniiiis  Bi!r™undi;e. 


160  CHARTULARUJM 

135. 

Carta  Billiellis. 

i3d<-cemf>r.,  In  nomine  Domini.  Ego  Billiellis  femina,  filia  qui  fui  condam 
cire.  1010.  Guillelmi ,  vicecomitis  Massiliensis1,  donator  sum  Domino  Deo  et  sancte 
Marie  sanctoque  Victori  martyri,  monasterii  Massiliensis,  et  omnibus 
monacliis  ibi  Deo  servientibus,  tam  presentibus  quam  futuris,  alodem 
meum  proprium  quem  abeo  in  valle  de  Tredz ,  boc  est  ipsam  terciam 
partem ,  quem  babeo  in  Castro  de  Porcils ,  et  in  villa  et  in  terris  cultis 
vel  incultis,  vel  in  totum  honorera  ad  ipsum  eastrum  pertinentem. 
Dono  etiam  Domino  Deo  et  jam  dicto  monasterio  quartam  partem  in 
Castro  de  Oleres,  in  villa  et  in  vineis  et  in  terris  cultis  vel  incultis,  et 
in  totum  alium  honorem  ad  ipsum  castrum  pertinentem.  In  isto  jam 
dicto  castro  tenet  Gaufredus,  nepos  meus,  de  Sinna,  per  sanctum  Vic- 
torem  et  per  abbatem,  ipsam  castellaniam  et  ministraliam  et  eccle- 
siam  et  furnum  et  tascham  et  duas  modiatas  de  vineas  et  mansum 
de  Adalard  et  alium  de  ministralia.  Dono  etiam  jam  dicto  monasterio 
medietatem  in  castro  Cugulli ,  et  in  villa  et  in  terris  et  in  vineis 
cultis  et  incultis  ;  et  in  aliam  honorem  dono  quartam  partem.  Dono 
etiam  in  castro  de  Bulchodenes  totum  quod  ibi  habere  debeo. 
Dono  etiam  meum  corpus  et  animam,  et  totum  jam  dictum  honorem 
meum  et  omne  aver  mobile  quod  habeo  vel  habere  debeo  Domino 
Deo  et  sancto  Victori  et  omnibus  monachis,  propter  remedium  anime 
mee  vel  progenitorum  meorum.  Et  adveniunt  mihi  hec  omnia  per 
donacionem  parentum  meorum  seu  per  qualicumque  voce,  et  ita 
totum  ab  integro  dono  jam  dicto  monasterio,  sine  blandimento  et  ulla 
interpellacione  de  ullo  homine  et  sine  ullo  engan.  Si  autem  ullus 
homo  vel  femina  contra  hanc  cartam  donacionis  venerit  ad  inrum- 
pendum,  non  hoc  valeat  vaendicare,  sed  componat  in  duplo  duas 
libras  auri ,  et  insuper  ista  carta  donacionis  firma  et  inconvulsa  per- 
maneat  omni  tempore. 

'   Guillelmus  I. 


SANCTI  VICTORIS.  1G1 

*Facta  caria  donacionis  idibus  decembiis,  in  obedientia  sancti  Vie-        f  s«- 
loris  de  Solers,  anno  incarnacionis  Domini  nostri'. 

Signum  Billiellis  femina,  qui  banc  cartam  donacionis  scribere  feci, 
et  teslibus  fîtmare  rogavi.  Signum  Ricard  de  Rocbafog.  Signum  Ugo 
Ricard,  de  Poreils.   Signum  Bernard  Boso,  de  Canned*. 

136. 

Carta  donationis  Moine. 

Ego  Fulcho,  Massiliensis  vicecomes,  el  nepotes  mei  Poncius  épis-  ,002- 
copus,  Willelmus  Juvenis  et  Fulco,  ejus  filius,  et  Gosfredus,  neenon 
et  Petrus3,  nosomnes,  pro  nostrarum  redemptione  animarum,  proque 
animabus  parentum  nostrorum,  tam  vivorum  quam  eciam  morluorum, 
donamus,  ad  proprium  alodem,  altari  quod  est  in  honore  sancte  Mariae, 
Dei  genitricis ,  et  sancti  Victoris  consecratum  in  monasteiïo  Mrssiliensi, 
abbatique  Durando  qui  ibi  videtur  esse,  et  qui  post  ipsum  fuluri  sunt 
abbatibus,  simulque  eciam  monacliis  ejusdem  loci,  tam  presentibus 
quam  futuris,  ecclesiam  videlicet  sancti  Victoris  deMolna,  et  totum 
quod  habemus  vel  aliquis  habet  el  tenel  per  nos  in  loto  terrilorio 
ipsius  Moine,  in  terris  cultis  et  incultis,  et  in  arboribus  potniferis  et 
impomiferis,  in  omnibus  rébus  que  ibi  sunt  vel  que  ibi  erunt.  Ego 
jam  dictus  Fulco  etprescripli  nepotes  mei  banc  donationem,  sicut  hic 
scrjptum  habetur,  fecimus  jam  nominato  altari  sancte  Marie  et  sancti 
Victoris,  quod  in  monasterio  Massiiiensi  videtur  esse,  habitatoiibusque 
ejusdem  loci,  tam  presentibus  atque  futuris;  ea  scilicet  racione,  ut 
prenominatam  sancti  Victoris  ecclesiam,  in  lerritorio  de  Molna  sitam, 
et  omnia  que  in  loto  ipsius  Moine  termino  vel  ambitu  hue  usque  habui- 
mus,  et  aliquis  habuit  per  nos,  qualicumque  modo,  ipsi  ab  hodierno 
monacbi  habeant  et  in  perpetuum  sine  ulla  contrapellalione  contra- 
rietateque  possideant.  Si  quis  autem,  etc. 

Acla  est  autem  anno  incarnationis  dominice  m  lxii,  indicione  xnu 
epacta  xxvi. 

'  Numerus  deest.  »  Petrus  dictus  Saumada. 

1  Hanc    donationem    confer     cuin   cliartis , 
n.  <6,  18  et  19. 

I.  21 


162  CHARTULARIUM 

Ego  sepe  nominatus  Fulcbo,  et  in  principio  hujus  scripture  pre- 
notatus ,  donavi  et  firmavi ,  et ,  pro  meo  rogatu ,  Kiquirannus  canoni- 
cus  et  Marinus  presbyter  firmaverunt.  Poncius  episcopus  donavit 
et  firmavit,  et,  eo  rogante,  Guillelmus  de  Albagna,  canonicus  Massi- 
liensis,  firmavit.  Guillelmus  Juvenis  et  Fulco,  ejus  filius,  cui  lotam 
suam  parlem  de  Molna  donaverat,  donaverunt  et  firmaverunt ;  et, 
rogatu  ipsius  Fuleonis,  Poncius  de  Confanone,  Ailulfus  de  Guarda, 
Guillelmus  de  Trisminas  firmaverunt.  Gosfredus  Mala  Partida  et 
mulier  sua  et  Gosfredus,  filius  ejus,  donaverunt  et  firmaverunt;  et, 
ejus  rogatu,  Cotoronus  de  Guarda  firmavit.  Petrus  Somada  donavit  et 
firmavit.  Et  ego  Poncius  de  Vicins  dono  sexlam  partem  de  Molna. 

137. 

Item  carta. 

10GO—  1061.  In  Dei  omnipotentis  et  sancte  Marie  sanctique  Victoris  nomine.  Nos 
fratres  germani,  Jauzfredus,  cognomento  Pilelus,  et  Fulcho ,  pro 
redemptione  animarum  nostrarum,  et  ut  partem  et  societatem  babere 
possimus  in  bonis  operibus  monacborum  Deo  servientium,  in  cenobio 
Massiliensi  consistenlium,contrapellationes  quas  in  terra  sancti  Victoris 
faciebamus  vel  fecimus,  boc  est  in  Cilbarista  venationes  de  insula, 
et  quod  requirebamus  in  pice,  tasca,  et  quicquid  in  oiuni  territorio 
appellabamus,  excepto  unam  appendariade  Ponlio  Striculfo;  in  Cujas, 
in  territorio  sancti  Victoris,  fraxinnas  et  oblias  ;  in  JNovolas ,  quod 
requirebamus  in  quartone;  in  Castro  Albanie,  decimum  de  vineis  de 
dominicalura  sancti  Victoris;  pro  bis  itaque  interpellationibus  et  occa- 
sionibtis,  quas  seppe  eis  intulimus,  et  servicium  quod  promisimus 
vel  fecimus,  adomno  abbate  Durando  ,  summe  bumilitalis  et  pacientie 
viro,  mulam  valde  optimam,  que  cc"ssolidis  postea  vendidimus,  acce- 
pimus  ;  et  deinceps  nos  servituros  et  in  omnibus  ubique  locis  fideliler 
profitemur  valituros.  Ergo  quicquit  requirebamus,  nos  et  botnines 
per  nos,  in  manu  ejus,  sine  aliqua  deceptione,  dimisimus,  solvimus. 

1064  —  1079.      Post  bec  igitur,  domno  abbate  Bernardo1  succedente,  cum  infesti 

'  Bemardus  de  Ruthcnis,  106-4  — 1079. 


SAiMCTI  VICTORIS.  1G3 

monasterio  essemus,  et  cum  a  decedentibus  et  succedentibus  preposilis 
vel  cellarariis,  modo  minando,  interdum  blandiendo  et  promitlendo, 
eorum  avère  substraxissemus,  sepins  ab  eo  ammonili  ut  ab  injustis 
interpellationibus  et  sacrilegis  rapinis  desisteremus  ;  convenientes*  ipsi 
et  nos  in  supra  ecclesiam  sancte  Crucis,  in  cimiterio  ejusdem  cenobii, 
pro  occasione  cujusdam  debiti,  itidem  a  supradictô  pâtre  aliain  mulain 
rctorum  solidoruin  accepimus.  Nos  itaque  Fulcbo  et  Jauzfredus ,  pre- 
sentibus  civit'atis  Massilie  tnilitibus,  in  presentia  Dei  omnipotentis 
omniumque  sanctorum,  in  manu  domni  abbatis,  contrapeilationes 
supradictorum  locorum,  sine  ullo  retenemento  vel  deceptione,  et 
absque  inganno,  rectum  et  tortuosum,  justum  vel  injustum,  dimitti- 
mus,  solvimus  ipsi  et  monacbis  Deo  servientibus,  presentibus  sive 
Êuturis,  in  perpetuum  relaxamus. 

Acla  sunl  bec  presentibus  sive  audientibus  et  firmantibus  testibus, 
monacbis  et  laicis  :  Eldeberlo ,  Mimatensi  episcopo ,  et  fratre  ejus 
Austorgio;  Guidone  et  Sicberio,  Bernardo  Amelio,  Petro  Alcberio  et 
fratre  ejus  Raimundo.  De  laicis  présentes  fuerunt  :  Pontius  Siorrellus, 
Galterius  de  Lasa  ,  Pontius  Cuculatus. 

Si  cpiis  aulem  de  omni  projenie  noslra  quelibet  persona,  masculus 
vel  femina,boc  repetere,vel  monastei'iinn  inquielare  presumpseril, 
sit  ei  tenebrarum  locus  domus  et  flamma  indeficiens,  ardor  sempi- 
ternus. 

138. 

Carta  Pontii  Malnerii. 

Sacrarum  legum  promulgat  auctorilas,  ut  omnis  inter  peisonas  con-  22  oct.  1093. 
ventio  sub  scripture  testimonio  obtineat  firmitatein.  Idcirco,  in  Dei 
nomine,  ego  Pontius  Malnerius  et  uxor  mea  Salome,  simulque  filii 
noslri  Guilelmus  et  Fnlco,  ob  emendationem  malorum  nostrorum, 
et  ob  remedium  peccatorum  et  salutem  animarum  nostrarum,  per 
banc  scripture  paginam  guirpimus  atque  donamus  et  delil^eramus 
Domino  Deo  et  sancte  ejus  genitricis  Marie ,  necnon  sanclo  Viclori 
martyri,  et  dompno  Ricardo1,  abbali  monasterii  Massiliensis,  atque 

1  Richardus  cardinalis,  alilias  1079 —  1 107. 


164  CHARTULARIUM 

successoribus  ejus  et  monachis  ibidem  Deo  servientibus,  tam  presen- 
libus  quam  fiituris,  quicquid,  in  omne  honore  nostro  et  dicione  pre- 
dicti  cenobii  abbates  et  monachi,  quoquo  modo,  a  quibuscumque 
personis ,  nbique ,  adquisierunt  vel  in  (iiturum  similiter  adquirere  po- 
lerunt,  prêter  sola  capita  castrorum  nostrorum  ;  sed  et  castra  Olerias 
el  Buccodenas1,  cum  omnibus  eis  ex  integro  pertinentibus,  libère  ac 
quiele  dimiuimns,  et  si  aliquid  nobis,  tam  in  bis  quam  in  aliis,  jure 
competebat,  nichil  nobis  retinentes  omnino,  Deo  et  jam  dicto  monas- 
lerio  condonamus.  Sicut  vero  prescriptum  est  aut  melius  dici  potest, 
omnia,  sine  omni  enganno  et  fraude,  présente  scripto  confiriiiamus, 
et,  ne  nos  aut  filii  nostri,  aut  quislibet  de  nostro  génère,  istud  inquie- 
tare  aut  repetere  valeal,  mulam  imam  obtimam  ac  centum  solidos 
mulgorienses  de  avère  monasterii,  tradente  Ugone  INicetii  et  Petro 
cellarario,  accipimus.  Quod  si  nos  aut  filii  nostri,  sive  ex. nostro  sive 
ex  alieno  génère  utriusque  sexus  bomo ,  hanc  noslram  guiipitionem 
ac  donationem  inquielare,  reppetere  vel  infringere  temptaverit,  non 
hoc  valeat  vendicare,  sed,  quadruplicato  avère  quod  accipimus,  iu- 
super  decem  libras  auri  obrizi  componat,  etc.... 

Actum  est  hoc  xi™  kalendas  novembris,  anno  ab  incarnatione  Do- 
mini  millesimo  lxxxx"10  ni",  indicione  i. 

Signum  Pontii  Malnerii,  et  uxori  sue  Salome,  qui  hanc  guiipitionem 
sive  donationem  fecerunt,  firniaverimt,et  teslibus  firmare  rogaverunt — 
Signum  filiorum  Pontii ,  Wilelmi  et  Fulconis,  qui  laudant  et  confir- 
mant. Signum  Raimundi,  episcopi  Massiliensis.  Signum  Fulconis 
Peleti. 

Si  Pontius  banc  convenientiam  bene  tenuerit ,  nos  ei  mala  que  nobis 
fecit  ex  parte  Dei  parcimus,  et  peccatorum  que  de  nobis  habel  plenam 
veniam  indulgemus, 

139. 

Carte  de  Molna  et  Ribuli. 

1087.  In  Dei  onmipotenlis  nomine.  Ego  Raimundus  de  Gemenas,  ei  fratres 

f.  37.        mei   Baltugat  et  Wilelmus  Formica    el    Aicliardus,   et  mater   nostra 

1   Vid.  sup.  n.  135. 


SANCTI  VICTOMS.  105 

Maisenda ,  donamus  Deo  et  sancle  Marie  et  sanclo  Victori,  el  abbati 
Richardu  etmonachis,  presentibus  et  futuris,  in  monasterio  Massiliensi 
commanentibus,  quicquid  in  territorio  habemus  de  Molna  vel  Ribuls, 
vel  alii  homines  per  nos  :  videlicet  duos  mansos,  unum  de  Durant  et 
aliuni  de  Martino  Aino,  et  nostrarn  partem  de  tascba,  id  est  octo  parles, 
etsedecim  de  decimis,  cum  ministralia  Iota  quam  ibi  habemus  vel  ha- 
bere  possunius,  in  terris  cultis  et  incultis,  pascuis,  pratis,  arboribus 
pomiferis  et  impomiferis ,  aquis  aquarumve  decursibus ,  cum  exuis  et 
regressibus.  Hec  omnia  supradicta  donamus,  etc..  .  .  ;  et  accipimus  pro 
hoc  caballum  xl  solidorum  ab  Arnaldo  monacho,  et  Bernardo  pres- 
bytero.  Sane  si  aliquis,  ex  nobis  vel  pârentum  nostrorum,  hoc  donum 
irrumpere  aut  inquietare  voluerit,  non  possit  vendicare,  sed  componat 
in  vinculo  ami  optimi  libras  un,  et  insuper  sit  dampnatus  cum  Dalban 
et  Abiron  in  inferno,  nisi  emendaveril. 

Facta  carta  hujus  donationis  anno  ab  iucarnacione  Domini  mlxxxvii, 
indicione  x. 

Rainnmdus  de  Gemenas  fîrmavil.  Baltugat  firmavit.  Wiielmus  For- 
mica firmavit.  Aichardus  firmavit.  Maisenda,  mater  eoruin,  firmavit. 
Gauzfredus  Pelet  firmavit.  Wiielmus  Crasset  firmavit.  Dalmacius  fir- 
mavit.  Ugolenus,  frater  ejus ,  firmavit. 

Et  ego  Maisenda ,  mater  eoruin ,  post  hoc  donum  factum  et  fiimalum, 
accepi  de  Arnaldo  monacho ,  i  porcum  per  v  solidos ,  et  i  niulto- 
nem  per  xn  denarios,  in  presencia  .laufredi,  marili  mei,  et  Ugonis, 
fralris  sui ,  et  Bermundi ,  consobrini  sui  ;  et  confirmavi  et  roboravi 
donum  quod  ego  feceram ,  et  filii  mei. 

140. 

Alia. 

In  nomme  Domini.   Ego  Conam  de  Madalgas,  et  fratres  mei  Wilel-        <091 
mus  et  Ugo  ,  cum  uxoribus  nostris  et  filiis,  donamus  Domino  Deo  et 
sancte  Marie  et  sancto  Victori  mari yri ,  et  abbati  Richardo  et  monachis, 
presentibus  et  futuris,  in   monasterio  Massiliensi   degentibus,   totum 
decimum  et  tolam  tascham  quam  habemus  in  tolo  territorio  de  Molna, 


166  CHARTULARIUM 

videlicet  niedietatem  de  tascha  et  terciam  parlera  de  decimo  in  pane 
et  vino  et  carne ,  et  in  omnibus  rébus  omnino  que  de  ipso  territorio 
exeunt.  Ego  Conani  et  fratres  mei,  cum  uxoribus  nostris  et  filiis, 
donamus  et  guerpiraus  totum  et  ab  integro,  sineullo  retineraento,  liée 
omnia  supradicla,  et  sine  ullo  engan,  pro  remedio  animarum  nostra- 
rurn  et  parentum  nostrorum,  et  pro  precio  xxx  solidorum,  quos  acce- 
phnus  ab  Arnaldo  nionacbo  ,  de  Abnis  ,  qui  ipsam  obedientiam  tenet. 
Quod  si  quis  ex  nobis  aut  ex  nostris  beredibus  autnullusbomo  aut  ulla 
feraina  qui  banc  donationem  vel  belemosinani  nostram  minuare  aut 
irrumpere  voluerit,  componat  in  \inculo  auri  purissimi  libras  v;  et,  si 
lacère  noluerit,  sit  anatbema  maranatba,  et  iram  omnipotentis  Dei  in- 
currat  usque  ad  emeudaeionem  et  satisfactionem ,  et  insuper  bec  do- 
natio  fuma  et  stabilis  maneat  in  perpetuum. 

Ego  Conam  de  Madalgas  et  fratres  mei  Wilelmus  et  Ugo,  cum 
uxoribus  et  filiis  nostris,  firmamus  et  alios  firmare  rogamus.  Bernardus 
Aurela  lestis.  Petrus  Amelii  testis.  Bonus  Filius  testis.  Aldebertus  Ca- 
ballarius  testis.  Aicbardus  Peregrinus  testis.  Pontius  Aprimadus  testis. 
Fulcbo  Sebencus  testis.  Pontius  Signarius  testis.  Pontius  Andréas  testis. 
Arnulfus  de  Almis  testis. 

Facta  carta  bujus  donacionis  anno  ab  incarnacione  Domini  mxci, 
indicione  nu. 

141. 

Alia. 

Cire.  1090.  Ego  Bertrannus  Pétri ,  ministralis  sancti  VicLoris,  dono  Deo  et  sancto 
Victori,  et  Arnaldo  nionacbo  et  omnibus  monachis  Massiliensibus, 
parlem  meam  de  guardia  de  vineis,  quas  monachi  faciebant  et  in 
antea  facient ,  in  dominio  suo ,  et  in  tercia  parte  de  decimo  partem 
meam  quam  accipiebam  ;  et  aceipio  in  precio  caballum  optimum  de 
eodem  nionacbo  Arnaldo  et  Ugone,  fratre  suo,  in  presencia  Bosonis, 
consobrini  mei;  et  banc  donacionem  firmavi  sancto  Victori. 


SANCTI  VICTORIS.  167 

142. 

Alia. 

Ego  Bermundus  de  Orno  et  Pontius  et  Arnulfus,  fratres  mei,  do-  Cire.  1090. 
namus  et  vendimus  ilkuii  molnarern  de  Peirois,  in  terra  et  in  aqua 
et  in  omnibus  que  opus  habet  molendinum ,  sanctç  Marie  et  sancto 
Victori,  et  Arnaldo  mouacbo  et  monacbis  Massiliensibns  presentibus 
et  futuris;  et  accipinius  in  precium,  de  ipso  Arnaldo,  xv  solidalas  de 
aver,  ad  ipsam  nosiram  voluntatem  et  filii  noslri.  Hoc  donum  finna- 
mus,  sine  onini  enganno,  sancto  Victori,  in  presencia  Bertranni1, 
eellararii  Massiliensis,  et  Ugonis ,  fratris  Arnaldi  monaebi,  et  Poutii 
Andrée  et  Bicbardi  Damiana.  Ego  Pontius  Lanberti  boc  donum  laudo 
et  firmo. 

143. 

Caria  Gaufred  et  Guigo,  fratres.  % 

Cum  possessionis  vel  cujuslibet  predii  jus  in  alterius  jure  transfun-  2t  aug.  îoou. 
dilur,  opère  precium  est ,  quo  de2  pactis  scriptis ,  idonea  legitimorum 
testium  astipulatione,  postabito  totius  controversie  astu,  fideliter  et 
probabiliter  fiât,  preciptie  in  bis,  queDei  sunt  et  pro  Deo  excipiuntur, 
fidelibus  negociis  et  actibus.  Unde  ego  Gaufredus ,  et  frater  mens 
Guigo,  Jberosolimam  petentes,  tum  peregrinacionis  gratia,  tum  ad 
exlinguendam ,  Deo  prolectore ,  paganorum  sceleratam  effusanique  ra- 
biem,  per  innumeras  christianoruin  gentes,  quasijam  f'urore  barbarico 
oppressit,  captivavit,  occisit,  douamus,  inimo  vendimus  tradimusque, 
cum  consàlio  Agnetis,  inalris  nostre,  et  fratrum  nostrorum  Wilelmi, 
Fulclionis  et  Aicbardi,  in  potestate,  dominio  et  alode  sancte  Marie 
semper  virginis  sanctique  Victoris,  Massiliensis  martyris,  et  abbatis 
Ricbardi,  monachorum,  preseucium  et  post  futuroruni,  Massiliensis 
cenobii,  absque  omni  malo  ingenio  et  sine  omni  usu  et  explicta  et 
quista  et  reliuemento,  et  sic  sine  omni  fraude,  prout  scire  possumus, 
qucmadmodum  necessarium  est  in  tam  sancta   via,  opère   et   labore, 

1  Is  jam  ixat  cellararius  a.  107 1  .V.  inf.  n.  2o7.     2  Fort,  corrig.  ,jiw,l  id pactis. 


1G8  CHARTULARIUM 

quem  nos,  ciun  Dei  adjutorio,  sascipimus  et  incipimus,  pro  peecato- 
rum  nostrorum  remissione  et  animarum  nostrarum  uostrorumque  pa- 
rentum  sainte,  videlicet  mansum  Martini  Ame,  qui  est  in  territono 
qiiod  dicitur  Molna  et  Ribulus,  cum  omnibus  oninino  rébus,  que  nos, 
vel  aliquis  per  nos,  ibi,  in  illo  toto  territorio,  tenemus  vel  bue  usque 
possedimus,  tam  in  terris  cullis  quam  incultis,  et  omni  generis  herbis 
et  pascuis,  montibus  et  vallibus,  sicut  est  eonterminium ,  a  rivuloqui 
dicitur  Lataxius  usque  ad  terminum  montis  qui  dicitur  Cucbar,  cum 
arboribus,  berbis,  nemoribus  et  silvis,  cum  omnibus  adjacentiis  ejus. 
Et,  nt  ratum  et  inconcussum  perpetuo  consistât,  boc  donum  vel 
scriptum ,  per  quod  nobis  Massilienses  monacbi  conférant  vel  donant 
cxx  solidos  denariorum  melgoirensium,  nos  predicti  fratres  Gaufredus, 
Wilelmus ,  Guigo,  Fulcbo ,  Aicliardus,  super  sacrosanctum  altare  sancti 
Pétri  de  Signia,  ut  superius  prenotatum  est,  lenendumet  observandum 
Deo  et  monacbis  sancti  Victoris,  ex  nostra  parle  et  per  nos,  absque 
omni  malo  ingenio  ,  et  sine  deceptione  monacborum,  fideliter  juramus, 
et  obsidfs,  sicut  Bernard  us  Peletus  nobiscum  placitando  concordat, 
super  bec  omnia  damus.  Si  quis  vero  hoc  donum  vel  vendilionem 
auferre,  vel  ex  toto  vel  ex  parte,  monacbis  voluerit,  adjutores  nos  et 
defensores  Deo  et  monacbis  juramus. 

Facta  est  autem  bec  carta  ab  incarnato  Dei  Verbo  anno  millesimo 
xevi,  indicione  nu,  vim  kalendas  septembris,  feria  i,  lima  i. 

Fulcbo  diaconus  scripsit.  Bernardus  Peletus  et  Beniardus  de  Ca- 
doenna  et  Wilelmus  de  Sancto  Marcello  neenon  et  Pelrus  Siguinus, 
monacbi  sancti  Victoris ,  placitum  islud  fecerunl ,  et  banc  carlam  scri- 
bere  fecerunl.  Thomas,  presbiter  de  Signia,  teslis.  Gaufredus  Aldeber- 
tus  miles,  teslis.  Pontius  Andréas,  de  Almis,  testis.  Nobis  autem, 
supradictis  monacbis,  placitum  istud  fecerunt  et  fidejussores  nobis 
dederunt  Arberlum  de  Melna  et  Aichardum  de  Madelgas,  fide  sua  nobis 
promittentes ,  ut,  si  quis  hune  placitum  violaverit ,  isti  jam  dicli  milites 
in  castello  de  Signia,  in  potestate  nostra,  veniant,  atque  inde  non  re- 
cédant, donec  eos  abbas  Massiliensis  seu  prior  sive  cellararius  major 
eos  absolvat. 


SANCTI  VICTOMS.  160 

144. 

Carta  Gaufied  Irad  et  fratiibus  suis. 

(Edidd.  Ruffi,  Hist.  de  Mars.,  I,  485;  Gnesnav,  lita  s.  Cass.,  583.) 

in  nomine  Domini.  Notum  esse  volumus  cunctis  hominibus,  lam  Uangust., 
presentibus  quam  futnris,  qudd  nos  Wuilelmus  Amelii  et  Ugo  de  1097. 
Poclio  atque  Gaufredus  Iraz,  fratres,  filii  Pétri  Somada1,  audientes 
et  recognoscentes  quod  avus  noster*  dédit  monachis  Massiliensibus  de 
monasterio  sancli  Victoris  martyris,  ad  alodium,  quicquid  in  omni 
honore  suo  adquirere  possent,  alj  bis  etiam  qui  ad  fevum,  per  maniun 
illius,  suam  terrain  tenebant ,  quam  donationem  nos  infringere  nolu- 
nms,  damus  quoque  Domino  Deo  et  beale  ejus  genitrici  Marie,  neenon 
sancto  Victori  martyri,  atque  venerabili  Ricardo,  ejusdem  monasterii 
abbali,  simulque  monachis  ejus,  et  presentibus  et  futnris,  quicquid  in 
honore  nostro,in  terminis  videlicet  Massilie  et  in  tenninis  castri  de 
Sancto  Marcello,  adquisierunt  jam,  vel  in  fulurum,  Deo  auxiliante,  ad- 
quirere poterint,  a  cunctis  fevum  nostrum  tenentibus,  lit  in  proprium 
alodium  habeant,  et  sine  omni  perturbatione  possideant ,  ecxcepto  lioc 
quod  nostram  deinceps  dominicaturam,  sine  nostra  licentia,  non  ad- 
quirant.  Accipimus  autem  ab  eis  in  precium  centum  solides  melgu- 
riensis  monete.  Si  vero  fratres  nostri  Fulco  et  Bertrannus  redierint, 
sub  fidei  altestalione  pollicemur,  ut  islam  eos  donationem  laudàre  et 
firmare  faciamus;  quod  si  facere  nequiverimus ,  sub  fide  simijiler  con- 
venientiam  facimus,  ut  parlem  illorum  de  jam  diclo  pretio  centum 
solidorum,  vel  ipsis  vel  cui  abbas  aut  prior  jusserit,  postquam  unus 
eorum  nos  monuerit,  sine*  omni  occasione,  reddamus.  Sed  de  hoc  f  38. 
quoque  convenientiam  eis  facimus,  ul ,  si  nostrum  inler  nos  honorem 
parliri  contigerit,  nullum  pro  bis  cambium  alibi  accipiamus.  Si 
autem ,  etc. 

Facta  est  bec  carta  xvnu  kalendas  septembris,  anno  Domini  mille- 
simo  xevu. 

'  Petrus  Saumada,  filins  Guillelmi  II,  vire-        '  Guillelmus  II. 
romiiis  Massiliœ,  et  Stéphanie. 

I.  22 


170  CHARTULARK1M 

Ego  Wilelmus  Amelii,  et  uxor  mea  Sarracina,  donamus  et  firma- 
mus.  Ego  Ugo  de  Podio,  et  uxor  mea  Garcina,  et  filii  mei  Petrus 
et  Gaufredus  et  Fulco,  donamus  et   firmamus.   Ego  Gaufredus    Iraz 

firmo  ;   et  uxor  mea  Aiglina  et  filii  mei  Guilelmus '  donant 

et   fumant.    Ego   Arnulfus   de  Garcino  et  ego   Aicardus   de    Garcin 
et  frater  meus  Geraldus,  firmamus. 

145. 

Carta  de  vineis  ad  ponte  de  Opéra. 

Cire.  1090.  In  nomine  Domini.  Ego  Àimeirus  vendo  unam  partem  terre,  que 
est  in  loco  qui  dicitur  Balma ,  quam  solitus  est  laborare  Bernardus 
Léo  :  et  habet  ista  terra,  ab  oriente,  terram  Poncii  Lamberti;  et,  a 
meridie,  terram  Salici.  Hanc  terrain  jam  dictam  vendo  ego  predicta 
Aimeirus,  et  filii  mei ,  videlicet  Guilelmus  et  Aicardus,  sancte  Marie 
sancloque  Viclori  martiri ,  et  monacbis  ejus  ;  et  dédit  milii  filiisque 
meis,  pro  jjrecio,  Guillelmus  de  Beders  iiuor  solidos  denariorum.  Et  iD 
alio  loco  ,  in  eodem  territorio ,  dono ,  sine  precio ,  predictis  sanctis  et 
monacbis  aliam  partem  terre  :  et  abet  ista  terra,  a  meridie,  terram 
Bertranni  Otonis  ;  et,  ab  occidente,  terram  Iterii  Mancipi.  Et  ego  jam 
dicta  Aimeirus  dono  Deo  et  supradictis  sanctis  et  monacbis ,  pro  filio 
meo  Iterio  monacbo ,  vineam,  que  est  in  loco  qui  dicitur  ad  Arcus  : 
et  tenet  se  bec  vinea,  ab  oriente,  cum  vinea  Iterii  Mancipi;  et,  a  meri- 
die, cura  vinea  Jobannis  Fumerii.  Ilem  dedi,  pro  eodem  filio  meo, 
predictis  sanctis  et  monacbis,  aliam  vineam  in  eodem  territorio  :  el 
babet  ista  vinea,  ab  oriente,  terram  supradictam  quam  monacbis  ven- 
didi  ;  et,  ab  occidente,  domum  que  dicitur  ad  Balma.  Et  sciendum 
quia  in  bis  vineis  dono  solummodo  beneficium.  Si  quis  aulem  aut 
lieres  meus  aut  alter  aliquis  hanc  donacionem  sive  vendicionem  fran- 
gere  aut  mutare  voluerit ,  componat  x  libras  optimi  auri ,  et ,  nisi 
emendaverit,  sit  anatbema  maranata. 

Ego  Aimerus  firmo.   Guilelmus,  filius  meus,  et   Aicardus    firmant. 
Bonefacius  firmat.   Arnulfus  firmat. 

1  I.acuna  in  Cod.  * 


SANCTI  VICTORIS.  171 

146. 

Carta  Gérai  Linguosia. 

Ego  Bernardus  Léo  et  uxor  mea  et  filii  mei  ae  filie,  donamus  Cire,  i 090. 
vineas  et  balma  et  totum  quantum  ibi  habemus  in  vinea  Girald  Lin- 
gosia,  quam  reliquid  sancto  Yictori,  in  audiencia  Rieavo  et  Pontii 
Isnardi  :  consortes,  claus  de  Bonifacii  et  clans  de  Sancto  Petro;  in 
vinea  quam  dédit  mulier  Iterii  et  filii  sui  :  consortes ,  Arcus  et  me- 
dietatem  de  planterio  de  Giral  Gaucelmi  ;  vinea  quam  dédit  Bicbelmus 
et  Poncius  Rusel  ;  vinea  quam  dédit  Gilisenda  sancto  Victori.  De 
omnibus  istis  vineis  donat  Bonifacius  suani  partem  de  decimo;  vineas 
quas  tenebat  Pontius  Bompar  de  ipso  Bonifaciô,  et  escambiavit  eas  ad 
Iterium ,  cum  consilio  ipsius  Bonifacii  ;  vinea ,  quam  dédit  ipse  Boni- 
facius soroiï  sue ,  et  Iterius  eam  de  ipso  Bonifaciô  ;  vinea  quam  coin- 
paravit  Iterius  de  Andréa  Gâta,  cum  consilio  Bonifacii;  vineas  quas 
escambiavit  Poncius  Arlulfus  et  Wilelmus ,  frater  suus,  et  terram  quam 
comparavit  Iterius  de  ipsis ,  xx  solidis,  cum  consilio  episcopi  Massilie  ; 
terram  quam  comparavit  Iterius  monacbis  de  Iterio  Mancipo  et  de 
matre  sua,  m"  sollidos,  in  audiencia  Bonifacii  et  Bernardo  Léo;  terram 
quam  comparavit  de  Petro  Isnardo  m68  sollidos  de  Berard  et  Pontio 
Isnardo;  teiTam  quam  comparavit  de  Salico  et  uxore  sua  et  filiis  suis; 
vinea  quam  escambiavit  a  Fulcar  de  Sancto  Saturnino  ;  vinea  de  sancto 
Victore;  vinea  quam  dédit  Garlindis,  et  filii  sui,  sancto  Victori,  ad 
Iterium. 

147. 

Carta  de  Bernardo  Leone. 

Ego  Bernardus  Léo  Domino  Deo  et  sancte  Marie  sanctoque  Victori,    Cire.  1090. 
glorioso  martyri,  et  domno  IV.  abbati,  et  monacbis  in  cenobio  Mas- 
silie consistenlibus,  presentibus  pariter  et  futuris,  donacionem  facio, 
pro    remedio  anime  mee ,  et  patris  et   matris  et  uxoris  et  filiorum 
meorum,  de  quadam  vinea  mea,  accipiens   ab  eis  in  mutuo  aliam 

'  Kichardns  cardioalis. 


172  CHÂRTULARUM 

vineam  in  vita  mea;  ut,  post  obitum  noslrum,  ambe  vinee  sancto 
t*.  Victori  remaneant,  sine  al icuj us*  hominis  interpellacionem.  Insuper, 
de  alode  meo  proprio,  dono  eis  spellunca,  justa  eandem  vineam  sita, 
et  locum  molendini,  cum  terris  circa  positis,et  introilum  et  exitum 
ejusdem  spelunce  vel  molendini.  Hanc  donacionem  facio,  sine  aliquo 
inganno  vel  retinemento.  Si  quis,  etc 

148. 

Cire.  1080.  Ego  Fulco  Umberti  dono  memedipsum,  corpus  scilicet  et  animam 
meam,  omnipotenli  Deo  et  sancte  Marie  sanctoque  Victori,  pro  mo- 
nacho.  Ipse  eliam  ego  predictus  Fulco ,  et  filins  meus  Umbertus,  et 
frater  ejus  Gautfredus,  et  nepos  meus  Fulco,  et  Wilelmus  Sornon- 
dus,  gêner  meus,  et  Iterius ,  filins  Aicelene,  donamus  Deo  et  sancte 
Marie  sanctoque  Victori,  et  monacbis,  tam  presenlibus  quam  futuris, 
monasterii  Massilicnsis,  campum  illum  cpii  est  ante  bortuni  ipsorum , 
ad  Vuelnam  :  et  est  terminus,  ab  ortu  solis,  Jarret;  a  meridie,  terra 
Guillelmi  Nicecii;  ab  occidente,  terra  monachorum ,  que  fuit  Poncii 
Rainaldi  ;  a  semtentrionali  plaga,  terra  Amelii  Candizi.  Similiter  eliam 
donamus  predictis  sanctis  et  monacbis  duas  pezzas  de  terra,  que  sunt 
in  palude  Sancti  Genesii.  Donamus  etiam  totum  illud  quod  habebamus 
in  vinea,  quam  plantavit  Wilelmus  Cornavins,  ipsis  monacbis,  sine 
retinemento  et  sine  aliquo  enguanno,  totum  quot  abebamus  vel  vide- 
bamur  babere ,  pro  redemptione  animarum  nostrarum  vel  parenlorum 
nostrorum. 

Ego  etiam  Umbertus,  filins  predicti  Fulconis,  et  frater  meus 
Guaufredus,  onmes  querimonias  omnium  rerum,  sive  de  bonore  sive 
de  malefactis,  de  quibuscumque  causis,  juste  aul  injuste,  contra  mo- 
nacbos  Massilienses  et  hommes  eorum,  quas  bue  usque  faciebamus 
vel  impie  agebamus ,  sine  fraude  relinquimus  et  persolvimus.  Hoc 
donum  et  banc  convenienliam  facimus  in  manu  Wilelmi  prioris  et 
Bernardi  Pileli  et  Ysnardi  Aldeberti  et  W.  cellerario  et  Jobannis  Bur- 
gundie.  Iterius  etiam  firmat. 


SANCTI  VICTORIS.  173 


149. 


Tempore  Bernardi  ',  Massiliensis  abbatis,  ego  Guirannus,  mona-  lOGi-iOTO. 
clms  et  operarius,  feei  acaptum  apud  Ollerias,  de  Wilelmo  Trunno, 
tascani  videlicet  totam  quam  babebat  super  homines  sancti  Victoris , 
prêter  dorainieaturam  suani ,  et  duos  casales ,  qui  sunt  supra  ecclesiam, 
per  quos,  qui  babent  suos  exitus,  Wilelmus  Elena  et  frater  ejus,  sin- 
gulis  annis,  unum  agnum  reddant  de  servicio.  Pro  liis  omnibus,  pre- 
dictus  miles,  acceptis  xl  solidis,  simul  cura  uxore,  relinquit,  perpetuo 
jure,  laudat  et  firniat  que  dixinuis  Domino  Deo  et  sancto  Victori,  et 
Massiliensibus  monacbis,  tam  presentibus  quam  futuris,  sub  testibus  : 
Wilelmus  de  Ollerias  et  Petrus  Gaufredi,  Fulco  de  OUeriis  et  Petrus. 

150*. 

Caria  de  la  Romieu. 
(Ed.  D.  Martene,  Ampl.  coll.,  I,  514.) 

In  nomme  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Oto3  vicecomes  Léo-  28  maii  1082 
manie4,  et  uxor  mea  Àdalaidis"  commitissa,  donatores  sumus  Domino 
Deo  et  sancle  Marie,  genitricis  Dei,  sanctoque  Yiclori  martiri,  Massi- 
liensis monasterii,  et  venerabili  Ricardo  kardinali,  abbati  ejusdem 
monasterii,  et  domno  Girberto6  priori ,  et  omnibus  monacbis  Massi- 
liensibus, tam  presentibus  quam  futuris,  ibidem  Deo  servientibus , 
aliquid  de  nostro'bonore,  pro  remedio  ammarum  nostrarum  et  paren- 
tum  nostrorum,  ut  idem  omnipotens  Deus,  bac8  oblatione  seu  ceteris 
operibus  bonis  plaçât  us,  meritis  et  intercessionibus  béate  Marie,  sem- 
per  virginis,  genitricis  Dei,  et  sanclicimi  martiris  Victoris,  aliorumque 
sanctoruni  inibi  quiessencium ,  oralionibusque  omnium  monacborum 
omni  tempore  Deo9  famulancium,  et  defunctis  parentil)us  nostris  con- 

1   BernardusdeRutbenis,abbasl064 — 1079.         *  Adolaidis,  ibid. 

*  Charlul.  Min.  lui.  6;  Majus  liane cliartam         c  Giierto,  ibid. 
recentiore  manu  descriptam  habet.  7  Weo,  ibid. 

5  Odo,  filius  Arnaldi.  "  C  Min.  addit parvissima. 

*  /.aumanie,  C.  Min  '  Cl.  Min.  addit  ibidem. 


174  CHARTULARIUM 

ferat  requiem  sempiternam,  et  nobis  in  presenti  seculo  de  inimicis 
victoriam1,  in  futuro  cum  sanctis  omnibus  perpetuam  tribnat  glo- 
riam.  Est  autem  supradictus  bonor  infra  terminos  Leomanie,  in  terri- 
torio  deP  Feumarco ,  in  quodam  salin,  in  loco  scilicet  quem  vocatif  La 
Romeu3;  quem  locum  nos  jam  dederamus  cuidam  Dei  servo,  nomine 
Alberto4,  perregrino,  qui,  dominice  jussioni  obediens,  et  patriam11 
propter  ejus  amorern  relinquens,  ad  nos  ex  Alematmie"  partibus  venit', 
et,  sicut  a  divina  voce  sibi  imperatum  ftterat,  a  nobis8  predictum 
locum  expeciit-,  ibique,  separatus  a  cunctis  mortalibus,  libère  Deo 
servire  dispositif .  Sed,  Dei  ordinante  misericordia ,  infra  biennium, 
ob  merilum  bominis  Dei ,  ad  tantam  populacionem  idem  locus  devenit, 
nt  jam  fere  centum  mansiones  continere  videbatur9.  Quod  cernens 
Dei  servus10,  divino  tactus  consilio  et  nostro  persuasus  imperio,  pro- 
videns"  in  fiitiirum  ut  sibi  et  nobis  melius"  posset  esse  consultum, 
obtnlit  semetipsum  Deo  et  sancto  Victori ,  ejusque  monasterio  Massi- 
liensi,  in  potestate  Ricardi  kardinalis,  abbatis  predicti,  et13  Girberti14, 
prions  ejitsdem  monasterii18;  et  dédit  totum  jam  dictum  honorent, quem18 
nos  dederamus  et  tradideramus  ei,  cum  illis  omnibus  que  ab  Ainardo 
et  a  Gasialez  et  ab  aliis  bominibus  impetraverat ,  et  insuper  mobile 
et  immobile  et  quicquid  ipse,  aut  aliquis  per  eum,  adquisierat  ibi. 
Quem  videlicet  bonorem  nos  jam  dicti  donatores",  cum  sua  voluntate, 
ad  proprium  alodem,  Deo  et  sancto  Victori,  et  jam  dicto  monasterio 
et  monacbis  simul  donamns,  concedintus,  laudamus  et  confirmamus, 
et  de  nostra  et  nostrorum ,  tara  natorum  qnam  nascendorum18,  potes- 

'   In  presenti  seculo  pacem  el  victoriam,    C.  n  Melïus  deest  in  C.  Min. 

Min.  I5  In  C.  Min.  oinissie  sunt  voces  :  Ricardi  k. 

*  De  ,  ibid.  a.  p.  et. 

6  l'ocant  Romeu,  ibid.  "   Giberti,  C.  Min. 

*  Alberto,  ibid.  I3  Ejusdem  monasterii  deest  in  C.  Min. 

8  Patriam  parentestjue  pro  ejus  amore,  ihià.  ,e   Quem   non    tradideramus  sibi ,  scilicet  cum 

6  ji lamine    ibid.  acapte  quem  Enardus  et  Garsiahez  et  alii  homines 

'   Vcniens    ibid.  dederanl  il/i ,  v cl  quicquid  in  mobile  vcl  in  aliquo 

'  In  C.  Min.  deest  :  et  sied  a.  d.  v.  s.  i.f,  a      honore  ipse   aut  aliquis  per  eum  adquisierat  ibi. 

nobis.  C.  Min. 

•J   Videatur,  ibid.  "  C.  Min.  addiltt&ïu. 

10  Famulus,  ibid.  ,s  Voces  Et  nostrorum  t.  n.  q.  nascendorum 

"    Preridcns,  ibid.  abstint  a  C.  Min. 


SANCTI  V1CT0RIS.  175 

tate,  in  eorum  dicione  transfundimus ,  ut  in  perpeluum  ibi1  liabeant 
monachi  liberam  potestatem  edificandi'  et  faciendi  quodcumque  vo- 
luerint,  ad  Dei  servicium.  Insuper  etiam  donamus  eis  partem  de  silva 
nostra,  in  qua  idem  locus  fundatus  est,  sicut  vadit  via,  de  uno  latere, 
contra  castrum  de  Mazola3;  et  terminât,  contra  occidentein, i  in  silva 
de  Asiu5,  et  de  Gasia6  de  Gotbes7,  et  de  Aimili8  de  Paulac9;  et,  dé 
alio  latere,  contra  meridiem,  venit10,  per  la  peirieram  discurrens,  usque 
ad  vitem  plantatam;  et,  de  alio  latere,  contra  septentrionem,  divertit 
in  ipsam  villam  de  La  Romeu",  etdiscurrit  usque  ad  jam  diclam  viam, 
ad  castrum  scilicel  de  Mazola12,  ad  orientem.  Donamus  eliam  eisdem 
monacbis  et  monasterio  sepedicto  mercatum  tolum,  simul  et  teloneum, 
et  mineganciam  lotam  et  justiciam  tolam,  ab  integro,  sine  aliquo 
nostro  retinimento  vel  alicujus  bominis  vel  nmlieris.  Volumus  pre- 
terea  et  laudamus,  simulque  donamus  salvitatem  seu  salvacionem  huic 
ville  que  vocatur  La  Romeus13,  omnibus  ibi  manenlibus  et  ex  quacum- 
que  parte  advenientibus,  necnon  et  ab  eadem  villa  dicedenlibus,  ut 
omnes  salvi  sint,  et  quidquid  ibi  babuerint  vel  adduxerint.  Hec  autem 
omnia  supradicta  nos  jam  nominati ,  "Arbertus  seilicet  et  Oto,  vice- 
commes  de  Leomannia ,  et  Azalasdis  commitissa ,  et  omnes  alii  dona- 
tores,  sic  totum supradictum  donamus  bonorem  al)  integro,  quantum 
ibi  babemus  vel  babere  debemus,  Deo  et  jam  dicto  monasterio  et 
monacbis  Massiliensibus,  tam  presentibus  quam  l'uturis,  sine  alico  reti- 
nemento  vel  malo  ingenio.  Quod  si  quos  donatores  vel  aliqua  magna 
parvaque  persona  contra  banc  cartam  donacionis  nostre  venerint  vel 
eam  infringere  voluerint,  non  boc  valeat  vendicare  ,  sed  comportât 
in   duplum  cum   omni  sua  melioratione  et    insuper  xc  m  libras  auri 

1   Amodo  et  deinceps,  C.  Min.,  omissis  verbis         ,0  f'enit  usque  ad  peircnna,  et  lenel  usque  od 

in  perp.  ibi.  vitem  et  de  a.,  ibid. 

*  C.  Min.  addit  monasterii.  (l    Ipsa  villa  de  Romeu,  ibid. 
1  Marcola  ,  ibid.  ,!  Marcola,  ibid. 

4  C.  Min.  addit  de  alio  latere.  ,5  Huic  loeo  quem  vocant  Romeu,  ibid. 

'  Arsio,C  Min.  '*  Jam    nom.    donatores,    seillicet    Alberlus , 

Carsio,  ibid.  Otto   et  AdaUiiJis ,    sic  donamus  supra  scriptnm 

'   Godbes,  ibid.  honorent  totum  ab  int.  q.  i.   h,  vel  adquisivimus  , 

'   Eimeli,  ibid.  Deo,  ibid. 

*  Panollag.  ibid. 


P  10  v. 


176  CHARTULAR1UM 

probatissimi ,  hac  donacione  manente  Hrmiler,  modo  et  omni  tem- 

pore. 

Facta  carta  hujus  donacionis  v  kalendas  junii,  anno  m'l'xxxji01  in- 
carnationis  Domini. 

Signùm  Alberti  peregrini*.  Signum  Odonis  de  [Lejomannia,  illustris 
vicecomitis';  *  Signum  Adazaladis4  commitisse,  conjugis  ejus,  qui  car- 
tam  hujus  donacionis  scribi  fecimus  et  firmavimus  ac  testes  firmave  ro- 
gavimus.  Signum  Ugonis  de  la  Isla5.  Signum  Arnalt  Juvez'.  Signum 
Rotberti  elerici.  Signum  Geraldi.  Signum  Maurini7,  fratris  ejus. 
Signum  P.  Gros,  Signum  Arnaldi8.  Signum  Bernardi  de  Gotbes  *. 
Signum  W.  de  Lésez10.  Signum  Bernardi  de  Casteneda.  Signum  Serval 
de  Ligardas.  Signum  Baudoi  de  Gotbes.  Signum  Assui. 

151. 

Carta  sancti  Genesii  de  Arelate. 
(Ed.  in  Coll.  christ.,  I,  95,  emendatiusfjue ,  1 ,  204  ex  Llbro  Aureo  Arelat.) 

1031-1  Oi i.  Omnipotentis  quippe  Dei  incomprehensibili  disposicione,  non  nostri 
ullius,  ut  reor,  meriti,  vel  cujuspiam  digni  effeclus  exsecutione,  adeptus 
hujus  sancte  sedis  Arelatensis  pontificali  culmine",  mulla  sub  inde 
mecum  de  eodem  regimine  cepi  in  animo  evolvere,  quod  id  abs- 
<jue  ingenti  mee  valerem  anime  nullatenus  exsequi  discrimine,  eoquod 
ejusdem  urbis  publicata12  et  privata  hostilis  essent  cuncla  inseclationis 
mucrone  turbata,  et  prisce  animus  bonum  "  sue  deliberalionis  nequiret 
captare.  Tandem,  clementissima  a  Divinitatis  propiciacione,  adepla 
diu  desiderate  tranquillissime  pacis  obtione",  quod  diuturna  evolverat 
animus  deliberacione ,  opilulante  divine  miseracionis  subvenlione,  id 

1   C.  Maj.  M'LW,  perperam.  '"S.    Cuil.  de  Lezes.  Bernurch  filius  Galard 

'  Alberti  Romei,  C.  Min.  firmat.    Signum    Aimere   de   Pctragor.   Signum 

'  S.  Oltonis  vicec.  Laumanie ,  ibid.  Ademari  pueri  de  Pelragor.  Signum  A  mal  de 

*  Adlaidis,  ibid.  Castancda.  Signum  Ferbad  de  Ligardes.  Signum 
"   De  Isla,  ibid.  Ilaltui  de  Godbes.  Signum  Arsis.  Ibid. 

c  S.  Arnalli  Juvenci,  ibid.  "  Fort,  corrig.  pontificalia  culmina. 

*  S.  Geral/i  Maurini,  ibid.  ■■  Edit.  publiea. 
■  C.  Min.  addit  oui  banc  donationem  feci  et  ■*  Edit.  tlironum. 

firmavi,  **  Edit.  obventione. 

"  S.  Hem.  Gui/lclmi  de  Globes,  C.  Min. 


SANCTI  VICTORIS.  17? 

exsequi  cepit  absque  ulla  dilacione ,  videlicet  de  sanctorum  venerabi- 

lium  locorum  restitucione.  Unde,quadam  die,  de  quodam  religioso 

loco  in  honore  sancti  Genesii  vel  sancti  Honorati  constructo ,  foras 

muros  nostre  civitalis  posîto,  multa  volvens  mecum  in  animo,  qnomodo 

de  tam  spiritali  prisci  temporis  monachornm  ofïicio  versus  in  posses- 

sionis  esset  seculari  servicio ,  et  dixi  in  corde  meo  :  «  Si,  per  meuni 

fortassis  inicium ,  in  Dei  posset   reverti  servicium ,  non  exinde  grave 

sustinerem  judicium,  et  de  peccatis  meis  Deum  haberem  propicium.  » 

Et  ita ,  Deo  favente ,  qui  magna  solus  facit  mirabilia ,  mecum  tractavi 

talia  consilia ,  ut  illum  locum  darem  monasterio  sancti  Victoris  de 

Massilia,  in  quo  construeret1  Isarnus,  abbas  ejusdem  monasterii,  mo- 

naehos  in  Christi  servilia2.  Igitur  ego  Rabimbaldus,  gratiaDei,  pre- 

sulatus  honore  sublimatus,  superiorum  causa  dictorum,  ipsatn  eccle- 

siam  sancti  Geneisii,cum  omnibus  sibi  subjectis  ecclesiis,  et  cetera 

omnia  que  in   presenti  videtur  tenere,  et  quicquid  in  futuro  potuerit 

adquirere  de  ipsis  rébus  quas  jam  tenuit,  vel  undecumque  aliunde 

adquisierit,  exceptis  illis  laicalibus  feudis  et  cpiicquid  illi  laici  ex  ipsis 

suis  feudis  abbati  et  congregationi   cesserint,  cum  meo  consilio  vel 

eeter[or]um  episcoporum  ,  meorum  successorum,  totum  ,  per  harum 

auctoritatis    nostre  paginam  litterarum,  in  manus  Isarni  supradicti , 

abbatis  monasterii  sancti  Victoris  Massiliensis ,  et  suorum  monaeho- 

111  m  ,  lam  presentium  quam    fuliirorum,  tradimus,  donamus,  cedi- 

mus  jure  perpetuo,  solasciantihus  nobis  in  hoc  ipso,  vel  consentienti- 

bus  totius  Provintie  principibus  seu  comitibus  Josfredo  atque  Ber- 

tranno3,  fet  nostre  sedis  canonicis  Anseberlo,  Durando,   Arelas4,  En- 

goaldo,  Pacio,  Rostagno,  Odilo,Bernardo5,  Damiano,  Pelito",  Martino; 

laudantibus  etiam  et  firmantibus  domno  Poncio,  episcopo  Massilicnsi, 

cum  fratribus   suis,  qui  ipsatn  ecclesiam  vel  ipsum  locum  sanctum, 

cum  omnibus  ad  se  pertinentibus,  tenere  videntur;  tali  vero  racione, 

ut  ab  ipsis  monachis  vel  ah  ipso  abbate  census  per  singulos  annos 

•  Edil.  consthucrel.  «  Edit.  AteUu. 

1  Edit.  serviùo.  •  mc  jn  edit.  addiluui  alterius  Rostogni  no- 

*  Gaufredus  I  et  Bertraodus  I,  comités  Pro-     men. 

vinciae,  iJlii  C'.iiilklmi  I[.  e  j-rdit .  Pelious. 

l-  23 


178  CHARTULARIUM 

reddatur  altario  sanoti  Stephani  vel  sancti  Trophimi1,  id  est  libra  i  in- 
censi,  in  festa2  sancti  Trophimi.  Id  ipsum  enim  quod  nos,  inspirante 
Deo,  agimus,  et  sacrornm  statuta  canonum  et  legalis  jubet  auctoritas, 
videlicet  ut  de  rébus  episcopii  construalur  locus  monasterii.  Nos  vero 
hoc  non  agimus,  sed  id  quod  a  nostris  antiquitus  decessoribus  con- 
stitutum  est  et  modo  destitutum  reformari  cupimus  in  priorem 
statum,  ita  ut,  si  quis  aliquando,  quod  absit ,  nostrorum  nisus  fuerit 
successorum  quippiam  contra  sacrorum  agere  canonum  sanctionem, 
et  quod  a  nobis  sancte  et  laudabiliter  videtur  instituere s,  ille  contra 
ausus  fuerit  deslituere,  eterna  se  noverit  ultione  cum  Anania  et  Saffira 
multandum,  qui  aliquid  de  apostolica  communia  putaverunt  esse  frau- 
dandum. 

Àuctor  et  teslis  hujus  donacionis  Rahiambaldus ,  qui  illam  fecit  el 
sua  manu  firmavit.  Gauzfredus  comcs  firmavit.  Bertrannus ,  frater 
ejus,  firmavit.  Pontius,  episcopus  Massilie,  firmavit,  et  omnes  fratres 
ejus,  videlicet  Wilelmus ',  Aicardus5,  Gauzfredus6,  Bertrannus,  Pe- 
trus7  firmaverunt.  Volveradus  firmavit. 

152. 

Carta  de  mansionibus  sancti  Egidii. 

f°  u.  Quoniam,  auctore  Deo,  sue  ecclesie  membra  sibi  invicem  per  kari- 

12  ji,].  1097.  tatis  concordiam  succurrere  debent,  justum  et  honestum  est  ut  sua 
alter  habundantia  alterius  debeat  inopiam  relevale.  lccirco,  in  nomine 
Domini  ,  notum  fieri  volumus  cunctis  hominibus ,  tam  presentibus 
quam  fuluris,  quod  vencrabilis  abbas  Ricardus  monasterii  Massiiiensis 
venit  ante  reverendum  abbatem  Odilonem  sancti  Egidii  ,  petens  ab 
eo,   ut  in  suo  burgo  domos  sive  casales  deberet  concedere,  ubi  sihi 

'  Ecclesia  melropolitana  Arelatcnsis.  Stephani  nomcn ,  in  nostro  Cliartulario  pmis- 

2  Edit.  feslo.  sura. 

1  Fort,  corrig.  instilui  vel  institutum.  1  Potrus  dictus  Saumada,   frater  cojisaugui- 

''  Guillelmus  III  Juvcnis,  vicecomes  Massi-  neus  supradictorum.  In  edit.,  oinisso  T'olvera- 

liœ.  dus  firmavit ,  hic  legitur  :  Willelmus,  v'isecomes 

"  Aicardus,  vicecomes  Arelatum.  Massiliœ t    et   frater   ejus  firmaverunt.    Pondus 

*  Gaufredus,  una  cum  fratre  Guillehno  vi-  sëpescallus  firmavit.  Canonici  sancti  Stephani  ["'• 

recomrs    Massiliae.    —   In     edil.    subsequitur  maverunt. 


SANCTI  V1CT0RIS.  179 

suisque  monachis  hospicium  posset  honestum  habere.  Cujus  peticio- 
nibus  prelibatus  abbas  Odilo,  consilio  et  precibus  fratrum  suorum , 
adquiescens,  dédit  jam  dicto  abbati  Ricardo,  in  prefato  burgo,  casales 
ad  bedificandas  domos,  que  sunt,  ab  oriente,  subtus  viam  publicam 
que  dueit  ad  Rodanum ,  juxta  ecclesiam  sancti  Nicolai;  et,  ab  oeci- 
dente,  terminatur  usque  ad  ortum  monacborum  ;  et,  a  meridie,  usque 
ad  domum  Geraldi  Aculiarii;  et,  a  septentrione,  usque  in  viam  que 
est  juxta  porticum  predicle  ecclesie  saneti  Nicolai.  Hune  locum  sive 
casalem ,  sicut  terminatum  est  a  Rostagno,  priore  sancti  Egidii,  et 
Garnerio  sacrista  et  Rostagno  camarario,  ego  abbas  Odilo,  laudante 
et  annuente  capitulo  monasterii  nostri,  reverendo  abbati  Ricardo  ad 
fidelitatem  nostram  nostrorumque  successorum,  sine  omni  circum- 
ventione,  tribuimus,  ut  ipse  et  successores  ejus,  abbates  et  monacbi , 
ab  bac  die  et  deinceps,  libère  et  inconcusse  et  bonorifice  babeant  et 
possideant.  Moriente  vero  Massiliensis  abbate  monasterii ,  succesor 
ejus  ante  abbatem  sancti  Egidii  veniat,  et  predicîum  beneficium  per 
manus  ejus  accipiat  ;  abbas  autem  abbati  dare  non  renuat ,  salva  fide- 
litate  monasterii  sancti  Egidii.  Hanc  nostram  donationem,  sicut  scrip- 
tum  est,  futuris  temporibus  firmam  et  inconcussam,  sine  omni  refra- 
gatione,  volumus  permanere;  cui  si  quis  refragare  templaverit ,  non 
valeat  vendicare. 

Actum  est  autem  hoc  apud  Sanctum  Egidium ,  un  idus  julii,  anno 
Domini  m°xcvii,  in  presentia  tocius  capituli. 

Testes  liujus  donalionis  sunt:  Petrus  Ebrardi,  Rernardus  Pétri  vica- 
rius,  Rostagnus,  Fulco  de  Castlar,  Fulco,  frater  ejus,  Geraldus  Cazaporcs. 

Abbas  vero  Massiliensis  dimisit  in  manus  abbatis  sancti  Egidii  dona- 
tionem quam  acceperat  de  domibus  Poncii  Ricardi,  dum  istud  donuni 
accepit. 

153. 

Carta  comitale  de  vineas  Tiipontio. 
(Edid.  Gucsnav,  Vita  s.  Cass.,  457.) 

Agitur  nunc,  more  legis  romane,  ut,  si  quis  quippiam  vult  transfim-    \  j„i.  100S 
dere  donando,  per  paginam  literarum  boc  corroboraret  ;  antiquitus 


180  CHARTUL\RIUM 

enim  sine  lilerarum  corroboratione  vigebat.  Nos  autem,  secuti  po- 
tiorem  usum,  donamus  vel  cedimus,  liis  literis  roboratum,  aliquid  de 
nostro  jure.  Ego  quippe  Godfredus1,  cornes  Provincie,  et  uxor  mea, 
nomine  Stepliania,  et  filius  meus  Bertrannus2,  propter  Deum  et  reme- 
dium  animarum  parentumque  nostrarum  ,  donamus  Domino  Deo , 
sanctique  Victoris  et  sociis  ejus,  abbatis  vel  monacbis  ibidem  Deo 
servientibus,  tam  presentibus  quam  futuris,  alode  nostro,  duas  pecias 
de  terris  in  Triponlio.  Et  major  pecia  babet  consortes,  a  parte  orientis, 
via  puplica;  a  meridie,  terram  sancti  Cesarii;  a  parte  occidentis,  flu- 
vium  Rodani;  a  parte  aquilonis,  ecclesiam  sancti  Juliani.  Et  in  petiam 
minorem  in  medio  babet  unum  vasum  ;  et  babet  consortes ,  a  parte 
orientis  et  a  jjarte  aquilone,  vineas  de  fevo  comunale  ;  a  meridie, 
terram  arcbiepiscopalem  ;  ad  occidente,  via  puplica.  Quapropter  do- 
nationem  istam,  donat  abbas  sancti  Victoris  et  monacbi  ejusdem  loci 
mulam  obtimam ,  valente  centum  solidos ,  et  de  denarios  melgoiresos 
solidos  centum  obtimos.  Hec  légitima  donatio  supradicte  terre  facta 
est  in  manu  abbatis  domni  Pétri,  *  consiliante  et  présente  Raimbaldo' 
archiepiscopo ,  volentibus  et  presentibus  episcopis  Alfanto  Aptensi,  et 
Riperto  Gapincensi,  nec  non  Rostagno  Avinionensi,  in  kalendis  julii, 
anno  ab  incarnacione  Domini  nostri  Jbesu  Cbristi  millesimo  quinqua- 
gesimo  quinto,  indi * 

Si  autem  evenerit,  etc cum  Juda  Iraditore  in  ba- 

ratro  peimaneat,  atque  duas  libras  auri  componat,  etc 

Hec  vinee  sunt  in  comitatu  Arelatensi,  in  terminio  Triponlio ,  subtus 
ecclesiam  sancti  Juliani,  et  in  loco  que  nominant  Ad  Vasum.  Ego 
Gauzfredus ,  cornes  Provincie ,  et  uxor  mea  Stepliania ,  et  fdius  meus 
Bertrannus ,  donamus  et  firmamus  ,  et  alios  firmare  jussimus. 

Signum,  Rainaldus  Aldjerius  testis.  Signum,  Aicardus  Iso  testis. 
Signum,  Isnardus  Cbristoforus  testis.  Signum,  Pontius  Aldebran- 
nus  testis.  Signum,  Wilelmus,  frater  suus,  testis.  Signum,  Pontius 
Guido  testis.  Signum,  Lauloardus  Vuilelmo  testis.  Signum,  Signo- 
ritus  Rataldus  testis.   Galafredus  testis. 

'  Gaufredus  I,  filius  Guilîelmi  II.  5  Raimbaldus,  archiepiscopus  Arelatensis. 

*  BeTtrandusII,quipatrisuccessitcirc.lOB3.         4  Locus  \ucuus  iix  Gid. 


S\NCTI  VICTORIS.  181 

154. 

Carta  de  Trijiontio  vineis. 

In  Dei  omnipotentis  nomine,  inspirante  ejus  dulcissimi  gratia,  nos        103S 
fralres,  Umbertus  scilicet  atqne  Autrannus  et  Germundus  sive  Pon- 
tius,  Aldebertns  quoque  necnon  Vuilelmus,  providentes   futuri  judicii 

discnssionem ,   etc Pro  remediis  animarnm  nostrarum  et 

pro  redemptione  anime  fratris  nostri  Fnlconis  defuncti ,  donamus 
atque  cedimus  aliquid  de  alode  nostro  Domino  Deo  et  sancto  Victori, 
et  monachis  presentibus  et  futuris,  hoc  est,  quandam  condaminam, 
que  est  in  comitatu  Arelatense,  in  loco  qui  vocatur  Tribontius,  ante 
ecclesiam  sancti  Juliani.  Cujus  consortes  ita  habentur  :  ab  oriente, 
caminum  publicum;  ameridie,  terrain  sancti  Cesarii;  ab  occidente, 
fluvium  Rodani;  a  septentrione,  ecclesiam  sancti  Juliani  sûpradicti. 
Hanc  condaminam  ex  integro  donamus,  cedimus  atque  tradimus 
Domino  Deo  omnipotenti,  et  supradicto  ejus  martiri,  nos  sûpradicti 
donatores.  Et  in  alio  loco  donamus  terrain,  ubi  est  vasus  de  petra;  et 
ipsa  terra  jacet  juxta  lerram  sancti  Stephani  martiris.  Sane  si  aliquis 
ex  nobis  donatoribus  aut  alia  aliqua  persona  contra  banc  donatio- 
nem  aliquid  agere  voluerit,  vel  eam  inrumpere  temptaverit,  imprimis 
maledictus  atque  excommunicatus  sit,  deinde  hoc  vindicare  non  va- 
Jeat,  set  coactus  vinculo  reddat  auri  obtimi  libras.  Nos  fratres  sû- 
pradicti cartam  hanc  scribere  fecimus,  et  manibus  nostris  firma- 
vimus. 

Facta  donatio  bec  elernosinaria  anno  ab  incarnatione  Domini  mille- 
simo  xxxvm  ;  régnante  Cona1  imperatore. 

155. 

De  terris  in  Arelate,  quas  vocant  Subtus  Monte  et  Veila. 

Dum  Dei  omnipotentis  ordinatissima  provisio  sanctoruiu  kanonum    cire.  1030. 
atque  legum  instiluto  sancciverit,  quatinus  res  ecclesiastice,  a  cujus- 

1    Couradus  II  Salicus 


182  CHARTULARILM 

libel  ordinis  persona,  modo  quocumque,  adquisite  ,  annosa  quamvis 
possesse  vetustate,  etiam  si  edificiis  ac  possessionibus  fuerint  augmen- 
tate  mox  ab  beredibus  aecclesie  ad  quanti  jure  pertinent  fuerint  requi- 
site,  absque  ulla  reddi  debere  contrarietate,  nolentes  vero  reddere  a 
sancte  Dei  ecclesie  segregari  debere  societate;  idcirco  ego  Vuilelmus 
et  frater  meus  Fulco.1,  unâ  eum  uxoribus  nostris,  Stepbana  scilicet 
atque  Odila,  ac  fïliis  meis  domno  Pontio,  Massiliensi  episcopo,  et 
i'ratribus  ejus  Vilelmo2,  Aicardo3,  Josfredo4,  Stepbanus  quoque,  atque 
Bertranno,  sive  Petro5,  longo  peracto  tempore ,  destructo  a  Vandalis 
Massiliensi  monasterio  ,  uec  minus  possessionibus  ejus  dispersis,  carlis 
quoque  perditis  vel  incensis,  tandem,  moderno  tempore,  aparentibus 
nostris  ibidem  servos  Dei  constituenlibus  et  ab  eisdem  servis  Dei , 
possessiones  ejusdem  monasterii  dudum  perditas  requirentibus,  terras 
quas  possidebamus,  que  ab  eodem  monasterio,  anno  domni  Ludovici 
imperatoris6,  quarto,  possidebantur ,  pro  redemptione  animarum  nos- 
trarum ,  donamus  atque  reddimus  Deo  omnipotenti  et  monasterio  sancti 
Victoris  marliris,  Massiliensis,  volentibus  atque  consencientibus  sive 
donantibus  comitibus  nostris,  domno  scilicet  Josfredo  atque  domno 
Bertranno7,  quicquid  infra  istam  donationem  ad  eorum  fiscum  per- 
tinet.   Sunt  vero  bec  terre  in  comitatu   Arelatense,  villa  que  vocatur 

ce  '  1       t 

Là  Chus,  cum  omnibus  suis  apendiciis,  et  alia  villa  que  vocatur  Vé- 
tille Tula  sive  Sub  Montis,  in  ca  consislere  videtur  ecclesia  sancti 
Victoris,  cum  omnibus  suis  adjacentibus,  et  insula  que  est  infra  pa- 
lude,  que  apellatur  Tribuciga,  et  alia  villula  que  vocatur  Scrivignana, 
cum  suis  apendiciis.  Termini  vero  arum  villarum  bi  sunt  :  de  superiore 
fronte,  montera  Sancti  Gabribelis ,  justa  fluvium  Durencie,  usque  in 
palude,  et,  sicut  paludis  revolvitur,  usque  in  territorio  Felaurie.  Ergo 
nos  supradicti  donatores  bas  comemoratas  villas  donamus,  red- 
dimus predicto  Massiliensi  monasterio,  cum  campis,  vineis,  pratis, 


1  Guillelmus  II  <t  Fulco,  vicecomites  Mas-         *  Petriis  Sauniada. 
siliœ.  •  Vid.  inf.,  n.  163. 

*  Guillelmus  III  Juvenis.  '    '  Gaufretlus  I  et  Bertrandus  I,  comités  Pro- 

*  Aicardus,  vicecomes  Arelatensis.  vincia;,  filii  Guillelmi  II. 

*  Gaufredus,  postea  vie  cornes  Massiliœ.  '  Pro  qua. 


(>IS 


SANCTI  VICT0R1S.  183 

pascuis,  garricis,  siivis  accesisque  omnibus,  cura  introitu  vel  exitu , 
vel  quidquid  eisdem  villis  pertinere  videtur,  ut  servi  Dei  apud  judicem 
Deum ,  pronoslrorum  ablucione  peccaminum,  ac  genitorum  filiorum- 
que  nostroi'um  ,  perpetuo  sint  intercessores.  Vere  si  nos,  etc. 

*  Pontius  clericus,  filins  Matildis,  firmavit.  Vilelmus  Barbeta  fir- 
mavit. Pontius  de  Lambisco  firmavit.  Aldeguerius  de  Aligno  firma- 
vit.  Ricaudus  Gonbertus   firmavit. 

156. 

Caria  de  Arelato,  de  rubinis. 

Ego  Pontius  Spaliardus,  monacbus  sancti  Victoris,  pro  anime  mee  Sxc.  XI. 
remedio  et  pro  animabus  parentum  meorum,  donavi  ad  proprium 
alodem  altari  quod  est  consecratum  in  bonore  sancle  Marie ,  semper 
Virginis,  et  sancti  Victoris,  in  monasterio  Massiliensi,  et  monacbis 
ejusdem  loci,  tara  presentibus  quani  futuris,  videlicet  duas  rabinas, 
quas  micbi  donavit  avia  mea  :  una  earum  nominatur  Busigada,  altéra 
Panperdut;  hoc  est  octavam  partem  earum,  et  cadrait  in  rabinam 
malam.  Ego  autem  posui  eas  in  pignora  ad  Martinura  Bodardum;  et 
monacbi  sancti  Victoris  Ricaus  de  Sancto  Genesio  et  Petrus  canie- 
rarius,  redemerunt  eas.  Si  quis  autem,  etc.  ...  In  isto  placilo,  quod 
fuit  factura  de  redemptione  ipsarum  rabinarum,  fuerunt  Vulveradus 
de  Arelato  et  Porcelletus,  filiussuus,  et  frater  ejus  Amelius,  et  Vui- 
lielmus  Dadonadus,  Pontius  Barnardus,  et  Pontius  Anastasia,  et  Pon- 
tius Rev'elatus;  et  Marlinus  Rodardus  ,  victus  per  duellum,  fecit  guirpi- 
cionem  ipsarum  rabinarum ,  in  manu  Ricbai ,  Pétri  canierarii  et  Ful- 
conis,  monachorum,  et  in  presentia  supradiclorum  virorum. 

157. 

De  ecclesiis  de  Cadarosca. 

In  Dei  nomme.  Ego  Raimbaldus  ,  gratia  Dei,  sancte  inalris  ecclesie        ion 
Arelatensis  arcbiepiscopus,  cura  consensu  nostre  ecclesie  filiis,  facio 
donationem  omnipotenti  Deo  ejusque  monasterio,  apud  Massiliam  fun- 


«84  CHARTUIARIUM 

dato,  in  honore  Domini  nostri  Jhesu  Christi  ejusque  genitricis,  seu 
sancti  Victoris  martiris,  et  sanctorum  apostoloriim  omnium,  aeccle- 
sias  que  sunt  in  pago  Arelatense,  in  villa  que  dicitur  Calarusca;  eccle- 
siam  sancte  Marie  et  ecclesiam  sancti  Genesii  seu  et  ecclesiam  sancti 

c  c 

Nazarii  ecclesiamque  sancti  Victoris  martiris,  cura  omnibus  omnino 
rébus  sive  possessionibus  ad  easdem  ecclesias  pertinentibus  ;  tali  vide- 
licet  tenore,  ut  servi  Dei,  in  prediclo  consistentes  cenobio,  pro  me 
et  pro  successoribus  meis  ac  pro  nostrœ  ecclesiœ  filiis  intercessores 
deinceps  existant.  Igilur  ego  Raimbaldus  venerabiles  successores  meos 
per  Dei  nomen  deprecor  et  obtestor,  ut  hoc  devotionis  mee  munus, 
prediclo  monasterio  amore  Christi  collatum,  eadem  dilectione  firmiter 
stabiliant,  omnique  tempore  teneant  ac  corroborent  inconvulsum.  Si 
quis  vero,  quod  nullatenus  fieri  volumus,  violare  voluerithoc  donum, 
sciât  se  a  iiminibus  sancte  ecclesie  extraneum  Deique  maledictione 
perpctualiter  dampnandum. 

Facta  donatio  hec  anno  incarnacionis  Domini  mxli. 

158. 

Caria  <le  Arelate. 

Gi\-.  îoio  Munificencia  Domini  nostri  Jhesu  Christi  largitoris  et  gratia,  neniis 
incolatus  hujusce  sui  magnificum  immaginarium  opus  oblectari  intuens 
pro  patria,  plurima  resumende  vestigia  salutis  ei  indidit,  quibus  ver- 
sipellis  astulias  devitaret  lenonis,  celebriusque  fieret  sui  paris  con- 
ditori.  Est  itaque ,  condam  eodem  Domino  docente ,  medele  animarum 
remedium,  quil^usdam  ex  asse  mundum  relinquere,  aliis  iucentiva  vi- 
ciorum  atterrere,  nonnullis  etiam  subditis  queque  salubria  propinare , 
et  elemosinarum  quibusdam  indigentes  impendiis  confovere,  viduis  et 
orphanis  subvenire,  communicato  labore,  odoriferoque  celibatus  his 
potissimum  redolere  nectare ,  deifico  sermone  fidelium  auribus  into- 
nante  :  «  Sine  mundicia  diligentiaque  castimoniae ,  non  est  gaudere  et 
vivere.  »  Neque  constat  posterions  certitudo  beatitudinis,  ex  copiis 
affluentibus  cenobitarum ,  communicari  necessitate ,  sicut  per  evange- 
lium  nobis  Dominus  dicens  innotuil  :  «  Facite  vobis  amicos  de  ma- 


SÂNCTl  VICTORIS.  185 

mona,  ab  eis  transferendi  in  eterna  tabernacula1.  »  Pluribus  enim 
instruimur  oraculis  dominicisque  aminiculis  bujusmodi,  licet  extërius 
pretendatur  ab  bostibns  scatebre  viciorum,  quibus  dum  quispiam  fide- 
liter  inheserit,  victor  sibi  qui  vicerat,  immundissimum  veleraloreni 
pessumdabit.  Sed  quia  non  omnis  omnia  possumus,  quisque,  ex.  ibi  in- 
depto  privilegio,  palmiferis  gratiarum  letabitur  fructibus.  His  ergo  ce- 
terisque  quam  pluribus  adhortacionibus  nos  Yuilelmus  et  mater  na 
Pietas",  nec  non  fratres  mei  Pontius  et  Ugo ,  sicut  virorum  didicimus 
relacione  orthodoxorum  ,  animati ,  unanimiter  impedimus3  bealo  Vic- 
tori  sibique  famulantibus  cœnobitis,  ut  nos  animarum  salulem  pre- 
cessoresque  nostri  et  successores  mereamur  assequi ,  assenciente 
dompno  Raimbaldo1  arcbiepiscopo  sui[s]que  clerieis ,  ecclesiam  sàncti 
Cesarii  de  Villa  Nova  terretoriique  nostram  partem,  quod  ex  una 
parte  adheret  eidem  ecclesie,  usque  ad  bracbiolum  quod  est  contra 
ilantem  circium  ;  eatenus  ut ,  si  villa  vel  quodlibet  aliut  edificium 
inibi  increverit,  monacborura ,  sine  inquietudine ,  deserviat  utilitati. 
Vineas  etiam  que  fuerunt  procuratoris  *  nostri  Ermengau,  sibi  con- 
tu[li]mus,  et,  juxta  decursum  Rodani,  porcionem  nostram  de  Secun- 
dal.  Preterea  donamus  mansionem  ad  bospitalitatem  fratrum  con- 
slitutam  infra  civitatem  Ârelatis ,  et  territorium  a  publico  itinere  usque 
in  Rodanum  et  usque  ad  muros  castri,  cuni  ecclesia  que  est  in  ipsa 
porta  Dolosa,  cum  omnibus  suis  decimis,  post  exituni  Lgonis  (ùii- 
mardi;  et,  in  trifoncio  Alancaz,  sernodiatam  vinee  ;  et,  in  Avesego  , 
quattuor  modiatas  terre  frumentarie  cum  tascia  et  décima,  que  ter- 
minatur,  ex  una  parte,  in  terra  Rainardi  de  Sancto  Emeterio,  et,  ex 
aliis  partibus,  in  confmiis  ejusdem  terre,  que  est  nobis  donatoribus. 
Retrodecimam  vero  de  omnibus  que  ego  Vuilelmus  Ugo  et  fratres  mei 
relinemus  in  terram  Avesica ,  prefato  sancto  \  ictori  et  monacbis  ejns 
in  perpetuum  possidendam. 

SignumVuilelmus  Igo  firmavit.  Signum  Pontius  Ugo  firmavit.  Signum 
Ugo  firmavit. 

Luc,  XVI,  9.  s  Fort,  pro  impendïtnus. 

*  Pr.i  domina  Pietas.  '  Raimbaklus,  arcliicpiscopus  Arelateusis. 


2i 


107 


18G  CHARTULARIUM 

159. 

Carta  de  Arelate. 

In  nomine  cunctipotentis  et  individue  Trinitatis.  Ego  Rostagnus 
et  frater  meus  Guirannus',  et  uxores  nostre  Mateldis ,  Fides,  et 
filii  nostri  Guirannus,  Vuilelmus,  Bertrannus,  Raimbaldus,  Rosta- 
gnus; et  ego  Aldebertus  de  Avinione  et  uxor  mea,  et  filii  mei  Vui- 
lelmus et  Umberlus  Rostagnus;  et  ego  Aldebertus  Gailenus,  et  filii 
mei  Vilelmus  et  Guirannus,  donamus  sive  vendimus,  pro  sainte 
animarum  nostrarum  et  nostrarum  parentuni,  Dco  et  sancte  Marie, 
semper  virgini,  sanctoque  Victori,  precioso  martiri,  in  presenlia  Ber- 
nardi  abbatis,  et  Vuilelmi,  prions  monasterii  sancti  Genesii,  qui  boc 
fieri  peliit,  aliquit  de  alode  uostro,  in  civitate  Arelatensi,  in  territorio 
de  Moreriis ,  totam  terrain  inter  Le  Vol  Longaret ,  usque  montana  de 
;\lmis  et  usque  ad  Ripas  Altas,  eu  m  montibus,  sicut  aquavergit,  et 
oranes  valles,  quas  inter  ipsos  montes  monachi  sancti  Victoris,  tam 
j>er  se  quam  per  alios,  laborare  potuerint,  usque  ad  Cravem,  et 
omiiem  terram  que  modo  est  sicca  vel  siccabitur  de  palude  usque  in 
médium  paludis ,  cum  rivis  et  fontibus ,  pratis ,  rupibus  et  vallibus , 
aquis  aquarumque  decursibus,  arboribus  pomiferis  et  infructuosis,  et 
pascuis.  Donamus  etiam  aquam ,  postquam  exit  de  molendino  Rigo- 
fredi,  ut  faciant  inde  molendina  vel  aliut  quod  placuerit ,  ubicumque 
voluerint,  sive  in  palude,  sive  bubi  melius  visum  fuerit.  Damus  ergo 
bue  monachis,  et  in  stagno  et  in  palude,  ad  unum  navigium,  quicquid 
piscare  potuerint,  et  ubicumque  infra  istos  lerminos,  villam  vel  eccle- 
siam  sive  mercatum,  sive  de  pane  seu  de  vermilio  vel  de  qualibet  re 
hedificare  aliquit  voluerint,  et  quicquid  venare  infra  istos  terminos , 
tam  ipsi  quam  illi  qui  pro  ipsis  babitaverint ,  sine  omni  usu  et  servicio, 
faciant,  excepto  quod  bomines  qui  non  iuerint  de  eorum  dominio  et 
potestate,  si  pro  illorum  securitate  oves  suas  pascentes  conservaverint, 
debitum  usiim  nobis  de  paseberio  reddant.  Volumus  autem,  nos  do- 
natores  vel  venditores,  post  futuris  et  presentibus  heredibus  nostris,  ut 
locum  illum,  sine  omni  usu  et  servicio,  dimitant.  Si  autem  inquietare 


SANCTI  VICTORIS.  187 

pro  aliqua  occasione  presumpserint ,  quicumque  fuerit  persona ,  non 
valeat  assequi  quod  maie  appétit,  set  xxx  auri  libras  pro  hac  apeti- 
cione  persolvat,  et,  nisi  satisfecerit ,  perpetuo  excommunieaeionis 
gladio  subjaceat.  Accepimus  ergo  nos,  ego  Guirannns  et  ego  Ros- 
tagnus ,  pro  hoc,  equum  unum  et  mulnm;  Aldebertus  de  Avinione, 
solidos  vin  ;  Vuilelmus  Gucliiranmis,  solidos  v;  Guichirannus  de 
Cabillione,  solidos  ira;  lsnardus  Christofori,  et  Petrns  et  Ugo  fra- 
tres ,  solidos  ira.  Nos  igitur  donatores  prescripti  cartam  istam  fir- 
mamus. 

Facta  est  anteni  hec  carta  anno  ab  incarnato  Domino  mlxxiii, 
indicione  x. 

Bartolomeus  ,  Ugo  Costarosa  ,  Ugo  Bartolomeus,  Petrus,  Garanto  , 
Pontius  presbiter,  Petrus  Caladria,  Signuin  Vuilelmus,  Ugo,  firmant. 

160. 

Carta  de  Bozaringo. 

In  Dei  nomine.  Ego   Petrus   Isnardi,    et  fratres  mei  Wilelmus  et        1069. 
lsnardus,    et   avunculus  noster    Rainoardus,   et    filius    ejus   Poncius 
Rainoardus,  et  consobrini  mei  Gonciolinus  et  Ugolinus,  damus  ec- 
clesiam  sancti  Cesaiïi  de  Bozarin°o  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Vie- 

t  O  ce 

tori ,  Massiliensi  martiri ,  cum  eonsilio  Raimbaldi ,  Arelatensis  arebi- 
episcopi,  et  Vuilelmi  Ugonis  et  fratrum  ejus  Ugonis  et  Pontii,  et 
Rostagni  de  Poscherias.  Et,  quia  ad  eremum  est  redacta,  tam  ecclesia 
illa  quam  locus  carens  omnino  cultoribus,  pro  reparacione  ejusdem 
ecclesie,  donamus  monacbis  prefati  martiris  condaminam  super  flu- 
vium  Rodani,  illam  que  adjaeet  ecclesie,  in  perpetuum  possidendam, 
et  decimum.  Sed  de  eadem  condamina  terciam  partem  retineamus, 
bac  convenientia,  ut  monacbi  excolant  illam  usque  ad  jacienda  se- 
mina:  tune  vero  convenimus  ibi  congregare  nos  boves,  et  carruatam 
facere,  et  de  nostro  semine,  cum  nostris  sumplibus  et  omnibus,  ter- 
ciam seminare  partem.  Post  istum  vero  donum  ,  quia  quidam  Ge- 
nesius,  Bonomarde  cognomine,  monacbis  eam  inquietabat,  dederunt 


188  CHARTULARIUM 

ei  monachi  xlv  solidos  et  très  multones  et  très  agnos  et  coxjnuni 
f"  13  bunum  et  feltrum  *  et  cotum.  Nos  autem,  sine  aliqua  dominacione  et 
censu  ,  adjungimus  huic  dono  aliut  donum  ,  id  est  totum  cimiterium  et 
terram  illam  que  est  juxta  ecclesiam,  quam  duo  fossata  désignant, 
usque  ad  furcones  Andrée  aurificis.  Et  quia  ipsi  monachi  cum  nimio 
labore  condaminas  duas  jam  in  eodem  loco  rumperunt,  illam  scilieet 
que  est  juxta  ecclesiam,  subtus  viam,  et  alteram  sublus  Canneto,  que 
cum  terra  aurificis  Andrée  distinguitur ,  solummodo  decimum  et 
tascam  ex  illis  et  de  omnibus  terris,  quas  deinceps  in  partibus  illis 
cum  consilio  minislrorum  ruperint  vel  adquisierint ,  retinemus.  Est 
prelerea  rubina,  que  dicitur  Balda  Curta,  quam  monacbis  bac  conve- 
nienlia  damus,  ut  ipsam  illam  préparent  et  nobis  médium  fructum 
reddant.  Quicumque  autem,  per  se  vel  per  alium,  bomo  aut  femina, 
donum  islud  inquietare  presumserit,  nisi  satisfaciens  resipuerint,  per- 
petui  anatbematis  jaculo  feriatur. 

Agitur  ergo  hujus  cedule  donum  anno  ab  incarnato  Verbo  mlxviih. 
Omnes  nos   prescripti   donatores   vel   consiliarii   firmalores   bujus 
similis  doni.    Signum   Vuilelmus.    Ugo  firmat.    Pontius   firmat.    Ugo 
firmat. 

161. 

Carta  de  cambia  quem  dédit  Wilemmus  Ugo  et  fratres  sui. 

1064  1079.  Legitimum  constat  et  oportunum  fore  dinoscitur,  ut  qui  posses- 
sionem  propriam  sub  alterius  jure  transfundit,  testibus  annotare  quod 
commutât  non  pigeât.  Unde  ego  Vuilelmus  Ugo,  et  fratres  mei  Pon- 
tius, Ugo,  notum  fieri  volumus  quoniam  aliquid  de  bonore  nostro 
sancto  Victori  et  monacbis  ejus  donamus ,  et  vendimus  omnem  vini- 
cambiam  et  vendicionem  de  turri  que  dicitur  Amalcberi  usque  ad  Alba- 
ronem,  ita  ut  soli  monacbi,  sine  alicujus  bominis  interpellacione ,  boc 
per  totam  Rodani  ripam  facianl.  Pro  hoc  vero  dono ,  accipio  ego  Vi- 
lelmus  equum  l  solidorum  precii  et  denariorum  solidos  xxx.  Ego 
vero   Vuilelmus1,    qualecumque  prior   ecclesie  sancti  Genesii,    cujus 

'  Willelmus  prioratui  sancti  Genesii  a.  1057  et  1073  praeerat.  V.  n.  159  et  162. 


S\NCTI  VICTORIS.  189 

consilio  et  actu  ista  fit  vendicio,  çum  consilio  domni  Bernardi  ab- 
batis,  licenciant  Bernardi  Gauduino  dedi,  assupradicta  turri  usque  ad 
Cannetum,  nt  jiariter  monachi  et  Bernardus  vinum  liabeant,  et  quod 
ex  eo  comntaverint  per  médium  di vidant.  Unde  ut  totiun  post  nos 
futuri  aperiant ,  l  solidos  hoc  pacto  accepi ,  ut  si  aliquis ,  quod 
absit,  hoc  Deo  et  sancto  Yictori  inquielaverit,  hoc  nullo  modo  Ber- 
nardus et  filii  ejus  fieri  permittant ,  set  fideliter  sancto  Victori  ho- 
norem  suum  custodiant ,  et  ultra  Cannetum  nihil  requirere  audeant  ; 
monachi  vero  cetera  usque  Ubaroni  soli  possidendo  obtineant.  Vui- 
lelmus  Ugo  firmat.  Fratres  ejus  fumant. 

162. 

Caria  Rainaldi  Rostagni  de  Gresio. 

Dum  fragilitas  humain  generis  pertimescit  ultimum  vite  tempus,  su-  27Mart.  too: 
bitanea  transpositione  venturum ,  oportet  ut  non  eveniat  unum- 
quemque  imparatum,  ne  sine  aliquo  boni  operis  respeclu  migret  de 
seculo;  sed ,  dum  in  suo  jure  et  potestate  consistit,  preparet  sibi  viam 
salutis,  per  quam  ad  eternam  beatitudinem  valeat  pervenire.  Ego,  in 
Dei  nomine ,  Bainaldus  Bostagnus  et  uxor  mea ,  nomine  Narbona , 
donatores  sumus  omnipotenti  Deo  et  monasterio  sancti  Victoris  de 
Massilia,  et  abbate  Bernardo  et  fratribus  ibidem  Deo  servientibus ,  ex 
aliquo  alodis  nostre;  hoc  est  donamus  illi  quendam  locum  et  terram 
cultam  et  incultam,  ubi  vocant  Sancti  Johannis  in  ipso  Grisio,  totum 
et  integrum  quod  ibidem  habemus  et  habere  solemus ,  excepto  tasca; 
et,  in  dominio  nostro,  terras  ad  duo  paria  bovum,  in  vita  noslra  ;  et, 
post  excessu  nostro ,  remaneat  ad  supradictum  monasterium.  Et  est 
ipsa  terra  in  territo[rio]  Arelatensi,  in  ipso  jam  diclo  Grisio.  Et  habet 
ipsa  terra  consortes ,  ex  parte  oriente ,  terra  sancti  Stephani  et  terra 
filiis  Àdalradi  et  terram  sancti  Pétri  Montis  Majoris;  ex  parte  vero  me- 
ridie,  terrain  Umberto  Costarosa  et  terra  sancti  Pétri,  et  pergit  per 
inediam  ipsam  fossam  que  dicitur  Claveiia;  et,  ex  parte  occidente, 
via  publica  que  pergit  ad  pontem  Sancti  Gabrihel  et  ad  sancti  Pétri 
Montis   Majore;   et    adfronlat   in    terra   Bostagno    et   fratri  suo   Gui- 


190  CHARTLLARIUM 

dranno,  de  Morarios,  et  ipsos  pogios,  sicut  aqua  mergit  et  decurrit. 
Ea  vero  racione  donamus  hoc  donum  monasterium  supradictum ,  una 
pro  remedium  anime  noslre  et  animas  genitoribus  nostris  et  paren- 
tibus  ,  ut  Delis  omnipotens  dimitat  nobis  omnia  peccata  nostra  et  col- 
locet  nos  in  sede  ubi  epulantur  justi.  Et  ipse  jam  dietus  abbas  et  sui 
monachi,per  manus  fratri  Vuillelmi ,  prions  sancti  Genesii ,  donave- 
runt  nos,  per  ista  honore  et  terra,  solidos  l  denariis  melgoriensis. 
Sane  si  quislibet  eredum  parentumque  nostrorum  qui  contra  banc  do- 
nacionem  ull  umquam  tempore  ire  agere  aut  fiangere  voluerit,  vel  in- 
quietare  presumpserit,  non  valeat  adquirere  quod  injuste  repetit,  sed 
inprimis  incurrat  omnipotentis  Dei  et  sanctornm  omnium  irae  et  sit 
v  maranata  et  anathema,  quod  est  excomunicatus*  vel  maledictusaDeo, 

et  cum  .Tuda  proditore  et  Simone  mago  et  Arrio  et  Sabellio  et  Aman 
et  Oloferno  demergatur  in  inferno  deinceps  et  ab  hodierno,  et  postea 
componat  in  vinculo  optimi  libras  auri ,  quantum  possunt  fulciri  in 
dextro  cornu  tauri,  et  hoc  cartula  donationis  omni  tempore  perma- 
neat  fuma  et  incolumis. 

Acta  est  hec  cartula  civitate  Arelate ,  sub  signo  ariete ,  qui  mense 
marcii  oritur,  feria  ni,  lima  vnr,  anno  dominice  incarnationis  mlxvii, 
régnante  Christo  Domino ,  qui  celi  sedet  solio,  infinito  imperio. 

Signum  Rainaldus  Rostagnus  et  uxor  sua,  nomine  ÎNarbona,  qui 
liane  cartam  scribere  jusserunt  et  testes  firmare  rogaverunt ,  manibus 
propriis  firmaverunt.  Signum  Piaimbaldus  archipresul1  firmavit.  Raim- 
baldus  prepositus  firmavit.  Bertrannus  s?ecretarius  firmavit.  Costabilis 
cabiscolis  firmavit.  Asterius  et  Ansaldus,  presbiteri,  firmaverunt.  Dodo 
levita  firmavit.  Eldebertus  Geilinus  firmavit.  Vuilelmus  Aicardi  fir- 
mavit. Cosme  de  Morarios  firmavit.  Nor  etenim  taldus2  sacer  relegit 
composuitque. 

163. 

Carta  sancù  Victoiis  de  vineis  Sub  Monte. 
(Ed.  in  Gall.  christ.,  I,  106,  et  in  Antiq.  de  Mars.-,  I,  310.) 

23  mai  817.        In   Dei   nomine.  Conveniencias   qualiter   convenit  inter  Wadaldo, 

1  Raimhaldus  .  archiepiscopus  Arelatensis.  -  Pro  Tforlaldus 'etenim . 


SANCTI  VICTORIS.  |<j| 

gratia  Dei  episcopo  Massiliense ,  necnon  et  alios  homines  Onaldo  et 
uxore  sua  Rodolena,  et  Âdalario  et  uxore  sua ,  nomme  Boneldœ,  de 
terras  proprias  saucti  Victoris,  martiris  Massiliensis ,  vel  pontifex 
ipsius  ecclesie,  Wadaldo  episcopo,  vel  clero  ipsius  civitatis.  Piacuit 
alque  convenil  de  ipsas  terras  ,  qui  suai  sitas  in  pago  Arelalensi,  loco 
cognominato  Sub  Monte,  super  fluvio  Durenlie,  ut  ipsi  jam  dieti  ibidem 
plantare  et  advinare  et  insertare  debeant,  ad  inedielatem.  Qui  babet 
ipsam  terrain,  in  uno  fronte,  dexlros  xxxm,  et  in  fronte,  dextros  xvi; 
inter  consultes,  de  duos  lateres,  terras  sancli  Victoris,  martiris  Mas- 
siliensis; et,  de  duos  frontes,  vias  publicas,  bac  si  quis  alii  sunt  •  ut 
infra  istos  quinque  annis  qui  advenerint,  sic  ipsas  plantas  et  adviniatas 
babere  debeant,  et,  quando  quidem  ad  legitimos  fructos  pervenerint , 
ipsas  inter  se  equaliter  dividere  debeant,  una  medielate  ipsa  casa  lîei 
sancti  Victoris,  Massiliensis,  vel  actuarique  ejus  babere  debeant;  et 
illa  alia  medielate  Onaldus  et  uxor  sua  Rodolena,  et  Àdalarius  et 
uxor  sua  Boneldis,  vel  infantes  et  nepotes  eoruin ,  usum  et  frucluni 
de  ipsa  terra  babere  debeant,  et,  post  obitiun  illorum,  ad  ipsa  casa 
Dei  sancti  Victoris,  sub  onme  integritate,  revertere  debeant.  Si  quis 
vero,  quod  si  ullus  pontifex  vel  successores  ipsius  ecclesie,  aut  ac- 
luarii,  qiù  contra  bac  convenientias  nostras  venire  aut  agere  vel  in- 
rumpere  volueiit,  sint  parlibus  vestris  culpabelis,  et  impleatur  pêne 
numéro  argento  libras  duas.  Et,  si  Onaldus  vel  uxor  sua,  et  Adala- 
rius vel  uxor  sua,  aut  infantes  vel  nepotes  eorum,  neglegens  exinde 
fuerint,  similiter  parentibus  Wadaldo  episcopo,  vel  pontifex  qui  ejus' 
vel  clero  ipsius  civilate  solvere  debeant ,  et  in  anlea  in  ipsas  conve- 
niencias  estare  debeant.  Et,  si  per  ipsas  convenientias  de  ipsa  una 
medielate,  quem  Onaldus  aut  uxor  sua,  et  Adalarius  vel  uxor  sua, 
aut  infantes  aut  nepotes  eorum,  uU'iunquam  lenipore ,  ipsa  planta 
vendere  voluerint,  ad  Vuedaldo  episcopo  vel  successoresque  ejus 
vel  clero  ipsius  ecclesie  offerre  debeant,  quomodo  ad  bonis  honii- 
nibus  adprecialam  est;  et,  si  ipsi  ejus  precium  donare  noluerint, 
quomodo  adpreciatum  est,  cura  vos  jam  dicti  qualiter  per  ipsa  con- 

*   Suppl.  Incirri   enehit. 


1 92  CHARTULAR1ÏJM 

veiiientia  superius  iscriptum  est ,  cuicumque   ipsa  planta  vendere  vo- 

luerint  in  eorum  permaneant  potestatem. 

Facta  conveniencia  sub  die  x  kalendas  junias,  anno  quarto  imperii 
domni  nostri  Lodowico,  indicione  xi. 

In  Dei  nomine,  Vuadaldus  episcopus  hic  convenientias  fecit.  Signum 
Irgobaldus  presbiter  consensit.  Signum  Teotbertus  archidiaconus. 
Signum  Dominicus  diacouus  confirmavit.  Signum  Stepbamis  presbiter 
consensit.  Signum  Ermenfredus  diaconus  consensit. 

164. 

Karta  de  duabus  condaminiis  in  Gallignano,  ad  ecclesiam  sancte  Mario. 

037      (ii  Omnibus  in  Christo  licet  fidelibus  ,  dum  catholica  auctoritate  persi- 

stimus,  non  activa  sed  contemplativa  scrutare  debemus,  dicente  Do- 
mino :  «  Dum  in  hoc  seculo  vivimus ,  bonorum  operum  operando  ces- 
sare  non  debemus,  et  ita  perficiamus  in  hoc  presenti,  ut  in  futuro 
cum  electis  mereamur  portionem  habere.  »  Quapropter  ego,  in  Dei 
nomine ,  Maria  cogito  casu  humane  fragilitatis  anime  mee ,  tam 
pro  anima  patris  mei  quam  matris  mee,  ut  Deus  omnipotens,  per  in- 
tercessionem  ahni  clavigeris  Pétri,  ecclesiam  quam  nuncupant  Pha- 
nabregoli,  necnon  et  ceteri  sancti  quorum1  in  ipsa  continentur  ec- 
clesia,  velaliarum,  scilicet  Genesii,  Honorati ,  llarii,  Sergi  et  Bacci, 
quarûm  conjuncta  est,  ut  animam  meam  ad  jhcrusalem  celestem  per- 
venire  faciat ,  patrem  meura  vel  matrem  meam  atque  animas  paren- 
torum  meorum.  Propterea  dono  ad  supradictam  ecclesiam,  que  sita  esse 
foris  muros  Arelatis  videtur,  vel  ibidem  Christo  militantibus ,  presen- 
tibus  atque  futuris,  duas  medietates  de  campis,  in  terra  subtus  Are- 
latem,  in  terminio  quem  nominant  Gallignano,  ad  ecclesiam  sanctç 
r  44.  Marie.  Est  una  *medietas  de  uno  campo,  in  quo  cadunt  m"  modia  de 
tritico.  Consortes,  de  uno  latere,  terra  fiscalis ;  ex  alio,  slagno  Bonizo; 
et  ex  alio,  prato  Aquali;  et  ex  alio,  Rainaldo.  Quapropter  et  me- 
dietatem  de  alio  campo,   qui  est  subtus  Clara  de  Maurana,  in  quo 

1   tort,  suppl.  reliqiiuv . 


SANCTI   VICT0R1S.  19;{ 

cadunt  vu  modia  annone.  Consorles  :  ex  uno  latere,  terra  sancti  Ste- 
pbani;  et  ex  alio ,  Garriga;  atque  ex  alio,  fiscalis;  vel  etiam  alio 
latere ,  palude.  Dono  etiam  ad  supradictam  ecclesiam  quantum  ibi 
michi  pax  obvenit  vel  obvenire  débet  ibi,  Deo  servientibus  futuris  et 
presentibus ,  ut  faciant  ex  eis  quicquid  necessàrium  fuerit  sancte  bujus 
ecclesie ,  vel  aliarum  quarum  conjuncla  esse  videtur.  Sane  si  quis  ego 
aul  beredes  mei ,  vel  ullus  bomo  aut  emissa  persona,  qui  banc  dona- 
tionem  elemosinariam  contradicere  vel  inquietare  voluerit,  non  valeat 
vindicare  quod  repetit,  sed  iram  Dei  omnipotentis  et  omnium  sanc- 
torum  incurrat,  atque  cum  Juda  traditore  societatem  babeat,  et  com- 
ponat  in  vinculo  tantum  et  alium  tantum  quantum  predicta  terra  me- 
liorata  valere  potuerit,  ac  postea  donatio  ista  firma  et  stabilis  permarieat , 
cum  stipulatio  subnixa. 

Facta  donatio  ista  vel  elemosina  in  Arelate  civitate,  publiée,  vi'°  ka- 
lendas,  régnante  Conrado  rege. 

Signum  Maria  femina ,  que  banc  cartulam  scribere  et  firmare  roga- 
vit.  Signum  Martinus.  Signum  Jobannes.  Aimericus  presbiter,  notarius 
rogatus ,  scripsit. 

1G5. 

Carta  Vuiveratis. 

In  Dei  omnipotentis,  omnipotentissima  moderatione  cuncta  dis-  10-13 
ponentis,  nomine,  et  in  sanctorum  martirum  Vicloris  ac  sociorum  ejus 
honore.  Ego  Aimedrus  ac  lilii  mei  Volueras  et  Amelius  atque  Ros- 
tagnus,  illius  misericordis  Domini  piissime  vocis,  qua  peccatoribus 
veniam  largiri  dignatus  est ,  dicens  :  «  Date  elemosinam,  et  ecce  omnia 
mimda  sunt  vobis1  »  ;  et  :  n  Sicut  aqua  extinguit  ignem  ,  ita  elemosina 
extinguit  peccatum2,  »  ceterorumque  promissionum  ejus  clementium 
memores,  et  pro  animarum  noslrarum,  proque  genitorum  fratrumque 
nostrorum  ac  filiorum  nostrorum  remedio  ,  facinuis  donationem  eidem 
omnipotenti  Deo  ac  supradictorimi  martirum  monasterio,  haut  longe 
a  Massiliensi  urbe  fundato  ,  de  alode  noslro,  qui  pro  fratrum  nostrorum 
rnortibus  jure  bereditario  nobis  est  adtributus;  quem  constat  situin 

'   Luc,  XI,  il.  2  Ecclesi.,  lit,  33. 

I.  *:, 


194  CHARTUJARIUM 

esse  in  commitatu  Arelatense,  ultra  paludem  Sancti  Cesarii ,  in  loco  qui 
dicitnr  Splata  :  campum  scilicet  unum ,  habentem  consultes  ,  ex  uno 
latere,  paludem;  ex  alio,  podium  quem  cornes  construere  voluit,  et 
insuper,  ab  ipsis  arcubus  de  Splata  usque  ad  arcus  Sancti  Genesii,  ubi 
pons  est,  onmia  ex  integro  donamus  Deo  et  martyri  supradicto,  ejus- 
que  monasterio ,  ac  monacbis  ibidem  manentibus ,  tam  presentibus 
quam  futuris,  nichil  omnino  reservantes  nobis;  et  sunt  vinee,  campi , 
garrice,  terre  culte  et  inculte.  Atque  ut  a  monachis  supradicti  cenobii 
perpetim  possideatur  ab  integro,  a  filiis  ac  nostris  fidelibus  banc  dona- 
tionem  firmarirogavimus,  et  nos  manibus  nostris  firmavimus,  quatinus 
sanctorum  martvrum  intercessionibus ,  servorum  etiam  Dei  presen- 
tium  ac  futurorum  intercessionibus,  a  judice  pio  Jhesu  Cbristo  abho- 
litionem  nostrorum  peccaminum ,  eorum  quoque  mereamur  adipisci 
consortium ,  in  die  illa  borrendi  examinis ,  quibus  Dominus  est  dic- 
turus  :  «  Yenite  benedicti  patris  mei  possidere  preparatum  vobis  regnum 
a  constitutione  mundi1.  »  Si  quis  igitur  beredum  vel  parentorum  nos- 
trorum ullave  potens  quanwis  persona  contra  banc  donationem  ire 
temptaverit,  omnipotentis  Dei  sanctorumque  omnium  iram  incurrat, 
et  cum  Juda  Scbariobt  ignis  perpetui  penas  luat,  insuper  et  auri  optimi 
libras  xx  pro  hoc  conatu  persolvat,  ac  deincebs  donatio  hec  incon- 
vulsa  perhenniter  stabilisque  permaneat. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxvm , 

c 

inditione  xi",  régnante  Rodulfo  ,  rege  Alamannorum  seu  Provincie. 

Pontius  juvenis  firmavit.  TJgo  firmavit.  Joffres  firmavit.  Belledrus 
firmavit.  Aimedrus  firmavit.  Volveras  firmavit.  Amelius  firmavit.  Ros- 
tagnus  firmavit.  Alius  Rostagnus  firmavit.  Patio  firmavit.  Boso  firmavit. 
Lambertus  firmavit.  Stepbanus  firmavit.  Wilelmus2  vicecomes  firmavit. 
Aicardus3,  filius  Wilelmi,  firmavit.  Pontius  Udulbertus  firmavit.  Adal- 
ras  firmavit.  Bonuspar  firmavit.  Stephana  firmavit.  Raimbaldus ,  filius 
Bonefacii ,  firmavit.  Iterius  firmavit. 

1   Matt.,  XXV,  3-i.  »  Aicardus,  filius  Guillelmi  II,  postpa  vice- 

*  Guilklmus  II,  vicecomes  Massilise.  cornes  Arelatum. 


SàNCTl  VICTORIS.  195 

166. 

Carta  sancti  Victoris  de  alotle  in  Debugnerias. 

In  Dei  noniine.  Ego  Rainaldus  et  frater  meus  Willeluius  tlonamus  1044. 
atque  reddimus  feus,  quos  tenuerunt  parentes  nostri  et  nos  usque 
nunc,  ad  monasterium  sancti  Victoris,  seu  monachis  qui  ibidem  deser- 
viunt,  présentions  atque  futuris,  quoniam  olim  tenuerunt  parentes 
nostri  et  nos,  per  clomnos  atque  potestates  qui  tenuerunt  Massiliam. 
Nam  et  ego  Willelmus  Cotaronus  atque  Vasso,  consobrini  supradicti 
Raiualdi  et  fratris  ejus  Willelmi,  per  quem  istam  cartam  modo  est 
facta ,  si  militer  reddimus  istos  feus,  nostram  partem  quam  ibidem 
babuimus ,  quoniam  una  terminante.  Manifestum  est  enim  quia  placuit 
animis  nostris  et  placet,  ut  supradicto  sancto  Victori  atque  sociis  ejus 
istum  alodem  donare  atque  reddere  et  roborare  fecissemus ,  sicuti  et 
facimus ,  propter  Deum  et  remedium  animarum  nostrarum  paren- 
tumque  nostrorum,  quoniam  a  priscis  temporibus  fuit  istum  alodem 
proprium  de  sancto  Victori.  Propter  boc  donamus  atque  reddimus, 
per  precium  quod  recipimus  a  monacbis  sancti  Victoris,  ego  Rainaldus 
et  frater  meus  Vuilelmus,  qui  depredavit  caballum  Arduini,  prioris 
sancti  Genesii,  obedientieque  sancti  Victoris,  qui  fuimus  filii  condam 
Rostagni ,  fratris  Iterii  ;  ob  banc  causam ,  propter  querelam  quam 
habebat  frater  meus  Willelmus  contra  Arduinum  monachum ,  de 
isto  alode,  fuit  restaurata  ista  carta  et  meliorata  atque  corroborata 
a  nobis.  Ego  videlicet  Rainaldus  accepi  ab  Arduino  xx"  v  solidos,  et 
nunc  frater  meus  xv  solidos  vianesos,  in  tali  videlicet  racione  utrum 
ut  umquam  nullam  interpellationem  amj)lius  faciaraus,  coram  senio- 
ribus*  istius  civitatis ,  videlicet  Volverado  et   Pontio  de    Aqueria  et  v. 

Vilemmo  Cotarono,  qui  but  fidejussor  inter  monacbos  et  me  et  fratrem 
meum,  ut,  si  nos  aut  ullus  liorao  per  nos  interpellaverit ,  non  boc 
valeat  vindicare ,  sed  in  duplo  componat  istum  alodem ,  et  post  bec 
firma  et  stabilis  permaneat  ista  redditio  atque  donatio  omni  tempore. 
Et  nos  vero  Wilemmus  Cotaronus  et  Vasso,  ea  videntes,  propter 
Deum  et  remedium  animarum  parentumque  nostrorum ,  seu  propter 


i  96  CHARTULARIUM 

precium  quod  convenit  inter  nos  et  monaclios  ,  reddimus  atque  do- 
uaraus  ipsam  partem  quam  liabuimus  ,  ab  integro  ,  sine  ulla  difficultate. 
Nam  istum  alodem  est  in  terminio  Arelati ,  super  Debognarias  ,  in  loco 
illo  quem  vocant  Greso  vel  Vedrimas;  et  babet  consultes,  ex  una 
parte,  terra  sancti  Genesii;  ex  alia,  via  pupblica  que  vadit  ad  rao- 
nasterium  Montis  Majoris,  usque  in  Fossam  Clareram  ;  ex  alia  parte, 
terra  sancti  Stepbani ,  usque  in  montem  quo  aqua  decurrit.  Quantum 
infra  istos  tenninos  concludunt,  omnia  sancto  Victori,  martyris 
Massilieusi,  donamus  atque  reddimus,  sine  ulla  fraude,  jure  lotum 

ab  integro  perhenniter  babendi  el  possidendi ,  etc 

Intérim  ego  Wilemmus  Cotaronus  suscepi  per  fidem  nieani  atque 
per  fidemjussionem ,  ut,  si  repeticio  fuerit  facta  ab  ullo  nostro  suc- 
cessori ,  tantum  alodem  in  Debognarias  sive  in  Massilia  componam, 
et  postea  bec  donatio  permaneat  omnique  tempore. 

Facta  donatio  atcpie  redditio  anno  ab  incarnatione  Domini  mille- 
simo  xLmo  nu,  régnante  Anricbo  '  imperalore. 

Signuin  Rainaldi  atque  Wilemmi,  qui  banc  cartam  scribere  fecerunt 
et  firmare  rogaverunt.  Signum  Volveradi.  Signum  Pontii  de  Aqueria. 
Signuin  Ottoni,  filius  Iterii.  Signum  Vilemmi  Cotaroni.  Signum  Ful- 
choni.  Signum  Pontii  Asterii.  Jberonimus  firmavit.  Boso  firmavit. 
Rainaldus  Rausola  firmavit.  Pontius  Daidonadus  et  Autardus  firmave- 

l'Ullt. 

167. 

Carta  sancti  Victoris  de  fevo  de  Greso. 

!0il.  In   Dei  Domine.  Ego  Ugo,   filius  Iterii,  et  fratres  mei  Otto,  Ber- 

trannus,  Iterius,  donamus  atque  reddimus  feus,  quos  tenuerunt 
patres  nostri  et  nos  usque  ad  presens ,  per  seniores  et  potestates  Mas- 
silie,  sancti  Victoris  monasterio  vel  ibi  servientibus  futuris  et  pre- 
sentibus,  quoniam  alodem  fuit  ejusdem  a  priscis  temporibus.  Manifes- 
tum  quod  placuit  animis  nostris ,  ut  jam  supradicto  sancto  et  ejus 
monachis  istum  alodem  donare  atque  reddere  facimus ,  sicuti  et  robo- 
rando  agimus,  atque  propter  Deum  et  animarum  parentumque  nos- 

1   Henj-icus  III  dictas  Niger. 


SANCTI  VICTORIS.  197 

trorum  remedium.  Nam  iste  alodus  est  in  terminio  de  Arèlate,  super 
Debonneres,  in  loco  quem  vocant  in  illo  Greso  vel  Vedranas.  Con- 
sortes  enim  sunt ,  ex  un  a  parte,  sancti  Genisii  terra,  atque,  ex  alia, 
via  publica  que  ducit  ad  Montis  Majoris  monasterium.  usque  in  Fossam 
Clareràm;  iteruni,  ex  parte  alia,  sancti  Stephani  terrain  usque  in 
montem ,  sicut  discurrit  aqua.  Quantum  in  istis  afrontacionibus  in- 
cludunt,  donamus  vobis  omnia,  jure  tota  ab  intégra,  babendi,  ven- 
dendi,  donandi,  commutandi,  faciendi  exinde  queeumque  volûeritis 
libérant  potestatem,  in  Dei  nomine,  habeatis.  Quapropter,  etc 

Facla  donatio  atque  redditio  anno  ab  inearnatione  Domini  nostri 
Jhesu  Christi  milleximo  xli  ,  régnante  rege  Provintie  nullo  seu  Ber- 
gundie. 

Signum  Ugonis,  filii  condam  Iterii,  qui  banc  cartain  vel  reddi- 
tionera  scribere  fecit  et  firmare  jusit.  Signum  Ottonis,  ejusdem  fratris. 
Signum  Bertranni.  Signum  Iterii.  Signum  Amelii  Porcelleti.  Signum 
Willelmi  Deidonati.  Signum  Carbonelli.  Signum  Rostagni  Pagani. 
Signum  Aicardi  Artaldi.  Signum  Bosoni  Jberolimi.  Signum  Abbonis. 
Signum  Arcbimberti  de  Massilia.  Signum  Umberti,  filii  Cennelli. 

• 

168. 

Caria  de  vinea  de  Agals.  ' 

In  Cbristi  nomine.  Ego  Dominicus  et  uxor  mea ,  nomine  111.,  et  io64— 1076. 
filii  mei,  videlicet  Gonzaldus,  Wilemmus,  Petrus,  vendilores  sumus 
domni  Bernardi,  abbalis  sancti  Victoris,  et  monachis  ejus,  aliquid  de 
alode  nostro,  id  est  vineam,  que  est  in  comitatu  Neniausensi ,  in  ter- 
minio de  villa  Sancti  Egidii,  in  loco  qui  vocatur  Agals,  una  cuni 
consensu  domni  Beraldi1  abbatis,  et  cura  consensu  domni  Raymundi2 
comitis,  in  presentia  Gonzaldi  procuratoris  et  Guarini  et  Bernardi 
Teudini;  qui  mibi  advenit  et  filiis  meis  per  nostram  complantationem 
vel  per  quacumque  voce.  Et  terminatur,  a  meridie ,  juxta  vineam  Gir- 

1  Bcialdus,  abbas  sancti  /Egidii,  cire.  1060     minor  Pontii, comiris  Tolosani  fraterque Guil- 
—  cire.  I0TG.  iclmi    IV,   cui   in    comitatu  Tolosano  ,   anno 

*  Raimundus,  cornes  de  Sancto  JEsiâio,  filins     !088,  successit. 


198  CHÂRTULÀRIUM 

f'  *$■  berto  Ventre  Lato;  *  et  de  occidente,  vinea  Pontii  Bermundi  de 
Someire  ;  et  de  alio  fronte ,  vinea  Andrée  aurifici.  Quantum  istas 
afirontationes  includunt,  omnia  hoc  tibi,  supradicto  abbati ,  totum  ab 
integrum  vendimus ,  excepto  ipso  fisco  quod  pertinet  ad  sanctum 
Egidium  ;  et  est  precium  nnor  libras  denarios  mergulinos ,  que  tibi , 
supradiclus  Dominicus ,  liberavit  Wilemntus ,  prepositus  sancti  Ge- 
nesii  Arelatensis1.  Quem  vero  predicta  vinea,  que  tibi  vendimus,  de 
nostro  jure  in  tuo  tradimus  dominio  potestatem ,  ut  quicquid  exinde 
faeere  vel  judieare  volueris,  libéra  in  Dei  nomine  habeas  potestatem, 
cum  exios  vel  regressios  suos ,  ad  proprio.  Et  qui  ista  venditione  in- 
rumpere  temptaverit ,  non  hoc  valeat  vindicare ,  sed  conponat,  aut 
conponam  tibi  ista  vinea  que  tibi  vindo  in  duplo ,  cum  omnem  suam 
immelioratione.  Et  hac  venditio  firmis  permaneat  omnique  tempore. 

169. 

Carta  sancti  Genesii. 

sfebr.  1000.  Omnibus  in  Christo  licet  fidelibus ,  dum  canonica  et  catholica 
auctoritate  persistimus ,  non  hactiva ,  set  contemplativa  vita  perscrutare 
debemus,  ut,  dum  in  hoc  seculo  vivimus,  unusquisque  homo  de 
aeterna  retributione  qualiter  recipiat  cogitare  débet  ;  et  ita  perficiamus 
in  hoc  seculo ,  ut  in  futuro  cum  sanctis  mereamur  porcionem  habere. 
Quapropter  ego ,  in  Dei  nomine ,  Ermengarda  peccatricis ,  audiens 
promissa  Domini,  dono  ad  opus  Dei,  et  ad  ecclesiam  almi  martiris 
Genesii  ceterorumque  sanctorum,  et  ad  monacos  ibidem  servientes, 
vel  ofïitiorum  ritu  Domino  famulantibus.  Propterea  cedo  vel  dono , 
pro  anima  genitori  meo  Pontione  et  matre  mea  Bellidrude ,  vel  pro 
anima  mea  Ermengarda,  indigna  peccatrice,  et  pro  anima  filio  meo 
Flavio ,  ut  Deus  omnipotens  dimittat  omnia  peccata  nostra  et  paren- 
tibus  nostris,  et  a  pénis  inferni  sive  de  potestate  diaboli  liberare 
dignetur;  propterea  dono  aliquid  de  hereditate  mea,  qui  mihi  per 
donatione  de  pâtre  meo  domno  Pontione  legibus  obvenit ,  hoc  est 
de  vineas  cultas  modiatas  vi,  infra  dua  loca.  Est  ipsa  hereditas  in 

Idem  qui  dicitur  prior  in  nonnullis  chartis.  Vid.  sup.  n.  161. 


SANCTI  VICTORIS.  199 

comitatu Avenionense,  in  agro  Rupiano  ,  in  lerminio  de  Villa  Laurala, 
in  loco  que  dicunt  Basellano,  niodiatas  mi,  simul  tenentes;  suni 
inter  consortes,  de  totasque  partes,  me  ipsa  donatrice.  In  alio  loco 
qui  dicunt  Ludazano,  modiatas  n ,  simul  tenentes;  consortes  de 
lolas  parles  me  ipsa  donatrice,  hac  si  quis  alii  sunt  c[ons]ortes.  Et 
faciant  ipsi  monachi  de  ipsas  vineas  quiquid  benefacere  vel  ministrare 
voluerint,  id  est  abendi ,  tenendi,  comutandi  bene,  eorumque  suc- 
cessoribus  monacbis  ibdem  servientibus  derelinquendi,  in  Dei  no- 
mine,  babeant  integram  licentiam  et  polestatem.  Sane  si  quis,  ego 
aut  heredes  mei  vel  ulhis  bomo,  qui  contra  donatione  ista  ire, 
agere  vel  inquielare  volueril ,  prius  iram  Dei  omnipolentis  et  omnium 
sanclorum  incurral  ,  et  induatur  malediclionem  sicul  vestimentum, 
et  intret  sicut  aqua  in  viscera  ejus  et  sicut  oleum  in  ossibus  ejus, 
et  absorbeat  eum  terra  vivum,  sicut  Dalan  et  Abiron  fecit,  et  sub- 
focbent  eum  oranes  maledicliones  que  in  veteri  et  in  novo  Testamento 
scripla  sunt;  et  non  liceat  ei  venundare  quod  repetit,  sed  componat 
auri  oplimi  libras  ni;  et  post  ista  omnia,  donalio  ista  firma  sta- 
bilisque  permaneat,  eum  stipulatione  interposita,  pro  omni  firmitale 
subnixa. 

Facta  donatione  ista  in  Are[lale]  civitate,  publiée,  nouas  febroarii, 
anno  millésime,  régnante  Rodulfo  rege. 

Signum  Ermengarda,  qui  banc  donationem  per  bonam  voluntatem 
scribere  et  firmare  rogavit,  manu  sua  firmat.  Poncius  Juvenis  et  filius 
suus  Jozfredus  firmat.  Poncius',  episcopus  Massiliensi  aecclesie,  fir- 
mat. Archinrichus '  abbas  firmat.  Amelius  firmat.  Vuillemus  firmat. 
Auriolus  firmat.  Teutbaldus,  filius  Ermengarda,  corroboravit  et  voluit 
hac  firmavit.  Balda,  soror  sua,  voluit  et  firmavit. 

170 

Carta  de  Rupiano. 
Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica  et  lex  precepit  romana,  ut  qui- 

1   Punlins  I.  «  Archiniiius,  alibas  Momis  Majoris. 


973  vel  974. 


200  CHARTULARIUM 

cumque  rem  suam  in  alicumque  transfundere  voluerit  potestatem,  per 
paginem  teslamenti  eam  infundat,  ut  prolix[is]  lemporibus  secura  et 
quietat  permaneat.  Igitur  ergo  Arantrudes  cesatrix  adque  donatrix  ad 
Daniel  et  ad  Agilberto,  presbytères,  una  pro  Dei  amore  et  pro  re- 
medium  avium  nieum  et  avia  et  mater  mea  et  meipsa  pecatrice ,  is 
nominibus ,  Rodberto  et  Arantrude  et  Ermentrude ,  ut  Deus  omni- 
potens  dimittat  omnia  peecata  nostra ,  propterea  cedo  vel  dono  aliquid 
de  proprietatem  mea ,  qui  miebi  ex  projenie  parentorum  meorum 
legibus  obvenit.  Est  in  comitatu  Avinionense,  in  agio  Rupiano,in 
terminio  de  villa"  Tarascone,  in  loquo  qui  dicilur Villas;  ibique  dono 
ad  ipsos  presbyteros  de  vinea  culta  semodiatas  m,  consorles  de  [n]no 
lalus  et  uno  fronte  Bonfilio  levita,  de  alio  latus  Bonutio,  de  alio 
vero  fronte  terra  saneti  Cessarii  ac  si  quis  alii  sunt  eonsortes  ;  eo 
actenus  tenore,  quandiu  Daniels  et  Agilbertus  presbyleiï*  vixerin! , 
teneant  et  possideant,  post  obitum  vero  [ad]  opus  Dei  et  saneti  Pétri 
revertant ,  ubi  ego  Arantrudes  requiescit.  Sane  si  quis,  ego  aut  be- 
redes  mei  vel  ullus  bomo,  contra  donatione  et  elemosina  ista  ire,  agere 
vel  inquietare  voluerit,  non  valeat  vendicare  quod  repetit,  primus 
ira  Dei  omnipotentis  et  omnium  sanctoruin  incurrat,  et  induantur 
maledictionem  sicut  vestinientum ,  el  intravit  sicut  aqua  in  interiora 
ejus  et  sicut  oleum  in  ossibus  ejus,  et  taies  maledictio  quas  venit  super 
filios  Israël  sicut  Datan  et  Abiron,  et  non  valeat  vindicare  quod  repetit, 
se[d]  componat  de  auro  libra  i,  et  in  antea  elemosina  isla  firma  stabilis 
permaneat  omnique  tempore. 

Facta  donatio  ista  in  Arelate  civitate,  publiée,  in  mense  setimbri, 
anno  xxxvn  régnante  Conrado  rege. 

Signum  Arantrudes,  qui  bac  cartulam  scribere  et  firmare  rogavit , 
manu  sua  firma.  Signum  Ermentrudes ,  mater  mea ,  et  soror  mea  Vuit- 
burgus,  voluerunt  eteonsenserunt,  manus  illorum  firmaverunt.  Signum 
Autrigus,  virus  suus,  voluit  et  consensit  et  firma  vit,  et  filia  sua  Pontia 
firmavit.  Signum  Lanbertus  major  firmavit.  Signum  Bonfilius  viearius 
firmavit.  Signum  Ricbelus  firmavit.  Signum  Vuadaldus  firmavit.  Si- 
gnum Daidonatus  firmavit.  Signum  Aicardus  firmavit.  Signum  alius 
Aicardus  firmavit.  Signum  Ermenfredus  firmavit. 


SANCTI  V1CT0R1S.  201 

171. 

Carta  de  cambra  de  mansionibus  Hieronimi  in  Arelate. 

(Fragm.  in  Gall.  christ.,  I,  55b.) 

Ego  Jheronimus,  Rainois  quondam  filins,  et  Mirmanda,  uxor  mea,        7dec. 

audientes  Dominum ,  etc Domino  Deo  sanctoque  Yictori,  Jhesu  loi    —  106 

Cbristi  gloriosissimo  martyri ,  Massilicnsis  monasterii ,  et  monachis 
Deo  ibidem  servientibns  et  servituris,  in  presentia  domni  Raimbaldi , 
Arelatensis  urbis  arcbiepiscopi ,  clericorumque  et  nobilium  laicorum 
ejusdem  civitatis ,  et  eodem  arcbipresule  hoc  ipsum  laudante,  donamus 
promp[to]que  animo  et  voluntario  transfuudimus  mansiones,  quas  in 
urbe  supradicta  habere  videmur,  juxla  ecclesiam  sancti  Martini' 
superque  Rodani  fluminis  ripam.  Terminantur  autem  mansiones  ille 
territoriumque  earum ,  ab  oriente ,  mansionibus  Aicardi  Yso  ;  a  me- 
ridie,  mansionibus  Vulveradi  et  Amelii ,  ejus  fratris;  ab  aquilone, 
Rodani  fluvio;  ab  occidente  vero,  masionibus  Heloys.  Ego  jam 
dictus  .Iheronimus  et  Mirmanda ,  uxor  mea,  donavimus  Domino  Deo 
et  predicto  sancto  Victori  Massiliensi,  et  monacbis,  tam  presentibus 
quam  futuris,  ejusdem  loci,  suprascriptas  mansiones,  cum  terra  in  qua 
fundate  sunt  et  cum  suis  exitibus  et  reditibus  ;  ea  videlicet  ratione ,  ut 
ij)si  easdem  babeant,  teneant  et  possideant,  et  suam  voluntatem  de 
eis  ut  faciant  setnper.  Si  quis,  etc 

Facta  est  autem  mense  decembri,  feria  nu,  vu  idus  decimber, 
luna  xxvmi,  féliciter2. 

Ego  Jheronimus  sepe  nominatus  et  uxor  mea  et  frater  meus 
Boso,  banc  donalionem  firmavimus  et  testes  firmare  jussimus  et  roga- 
vimus,  in  manu  Richai,  monachi  et  prioris  sancti  Genesii.  Donmus 

'  Edit.  ecclesiam  sancti  Genesii.  annum    cujus   dominici  dies  littera   Ii   signati 

*  Ex  nomine    Richai   prioris   iniïa  scripto  sunt,   ca   non  nisi  ad  annos   10-18,    1051   et, 

liane  ehartam   liquet   datam   fuisse  et  post  a.  1005  est  adscribefiaa.  Quod  ad  lunaî  diem  29 

10ii,  (juo  mentio  Arduini  prioris  novissima  pertinet ,  is  cura  die  9  novembris  minime  qua- 

occurrit     (Vid.    supra,    n.     100),     et    ante  drat.  Auctores  Gall.  christ.,  omissis  notis  quas 

a.    1007,    quo  Willelmus   prioratu   potieba-  habet  codex,  chartam  ad  a.  1067  rejecezput. 

tur   (Vid.   supra,  n.    102).   Cura  autem  nota  Qua  vero  ratione?  dicere  non  possumus. 
cbronologicœ    nostram   chartam   referont   ad 

I.  26 


202  CHARTULARIUM 

archiepiscopus  Raimbaldus  firmavit.  Ugo  de  Baie  firmavit.  Vulveradus 
et  Amelius,  frater  ejus,  firmaverunt.  Otto  firmavit.  Eldebertus  Do- 
donis  firmavit.  Aicardus  Yso  firmavit.  Isnardus,  filius  Christofori,  fir- 
mavit. Pontius  Teuberti  firmavit.  Fulco,  frater  arebiepiscopi ,  firmavit. 
Atenulfus  decanus  firmavit.  Vuillemus  Cotaroni  firmavit.  Rostagnus 
Dodonis  firmavit.  Rostagnus  Damiani  firmavit.  Rostagnus  Aldierii  fir- 
mavil.  Poncins  Cancelli  canoniens  firmavit.  Cerunculus  de  Massilia 
firmavit.  Aimaricus  firmavit.  Bremundus  clericus  firmavit.  Poncius 
Guidonis  firmavit.  Amelius  Bastonus  firmavit. 


172. 


f.    40 


Carta  commitalis  de  Tripontio. 

16  jun.  !Oio.  Agitur  nunc  more  legis  romane  ,  ut ,  si  quis  quippiam  vult  transfun- 
dere  donando,  per  paginam  litterarum  hoc  corroboret;  antiquitus 
enim  sine  litterarum  corroboratione  vigebat.  Nos  autem,  secuti 
potiorem  usum ,  donamus  vel  cedimus ,  bis  litteris  roboratum ,  aliquid 
de  nostro  jure.  Ego  quippe  Godfredus  et  frater  meus  Bertrannus1, 
comités  Proventie ,  *  propter  Deum  et  remedium  animarum  nostrarum 
parentumque,  donamus  sancto  Victori  et  sotiis  ejus,  abbatibus  vel 
monachis  ibidem  Deo  degentibus,  tam  presentibus  quam  futuris, 
alode  nostro  comitale,  duas  petias  de  terris,  in  Tripontio.  Et  habent 
consortes,  a  parte  orientis,  via  puplica;  a  meridie,  terram  sancti 
Cesarii  ;  a  parte  occidenlis ,  fluvium  Rodani  ;  a  parte  aquilonis  ,  eccle- 
siam  sancti  Juliani.  Quantum  infra  istas  quatuor  affrontationes  est, 
tolum  damus  integrum,  sine  ulla  difficidtate  ;  et  sunt  in  comitatu 
Arelatense ,  in  terminio  Tripontio  ;  et  in  peciam  minorera  in  medio 

babet  unum  vasum.  Si  autem,  etc 

Facta  est  haec  donatio  in  monasterio  sancti  Genesii ,  in  mense 
januario,  xvn  kalendas  februarii,  in  festa  sancti  Honorati,  anuo  ab 
incamatione  Domini  nostri  Jhesu  Christi  millesimo  xl  ,  indi- 
tione  vin. 


1  Gàufredus  I  et  Bertrandus   I,   Clii  Guillclmi  II. 


SÀ1NCTI  VICTORIS.  203 

Signum  Godfredi  et  Bertranni  comités ,  qui  bec  donatio  fecerunt  et 
firmare  rogaverunt.  Signum  Yuillemi  de  Cucuro.  Signum  Arberti,  filius 
Matil[dis].  Signum  Pétri  de  Gosser.  Signum  Porcelleti ,  filius  Volvera. 
Signum  Petro  Odgeri.  Pontius  clericus  firmat.  Vuillemus  Baltugado 
firmat.  Vuido  de  Lorada  firmat.  Rainulfus  Ascher  firmat.  Isnardus 
Morcello  firmat.  Christoforus  firmat.  Aicardus  Yso  firmat. 

Roborata  bec  carta  octabis  sancti  Laurentii1,  in  manu  arebiepiscopi 
domni  Raimbaldi*,  et  Arduini,  prions  sancti  Genesii.  Si  quis  deinde 
inquietare  voluerit,  analhema  sit.  Franco  de  Marinnana  firmavit. 
Allierius  de  Aligno  firmavit.  Petrus  Orela  firmavit.  Quapropter  robo- 
rationem  ejus ,  dedimus  lx  solidos  viennensos  probate  monete  ;  ea 
videlicet  ratione  est  confirmata ,  ut  amplius  non  sit  a  nullo  inquisila 
neque  corrupta  ,  et  qui  temptaverit  anatema  sit.  Amen  '. 

173. 

Carta  Adalrado  de  Triginta  Modia. 

Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica  et  lex  precepit  romana,  ut,  qui-  Mart., 
cumque  rem  suam  in  qualicumque  parte  transfundere  voluerit,  pev  cire.  io:>o. 
paginem  testamenti  eam  infundat,  ut  prolixis  temporibus  secura  et 
quieta  permaneat.  Quapropter  ego,  in  Dei  nomine,  Hysnardus  et 
conjux  mea  Vuidburga  donamus  ad  limina  sancti  Victoris  Massi- 
liensis  aliquid  de  alode  nostro,  pro  remedium  animas  nostras  et  pro 
anima  de  filio  nostro,  nomine  Adalrado,  ut  Deus  omuipotens  dimiltet 
omnia  peccata  nostra  et  anima  de  filio  nostro ,  et  collocet  eas  inter 
agmina  sanctorum  ,  ubi  epulantur  justi.  Qui  est  in  comitatu  Arela- 
tense ,  in  agro  Triphontio ,  in  cluso  quod  vocant  Triginta  Modia  :  hoc 
est  de  vineas  modiatas  ni,  simul  tenentes  ;  et  in  commitatu  Adve- 
nionense  ,  in  terminio  de  villa  que  dicunt  Aurignana ,  modiatas  m  de 
vineas,  et  uno  maso,  cum  terris  cultis  et  incultis,  et  cum  quantum 
nobis  pax  obvenit  vel  obvenire  debuit;  et  nicliil  nobis  non  reser- 
vamus  :  in  ea  vero  ratione ,   ut  nullus  bomo ,  nec  ulla  opposita  vel 

'  <"  aiigusti.  »  Conftr  cum  cîiarta  n.  153. 

*  RaimbaMus,  archiepiscopus  Arclatensis. 


204  CHARTULARIUM 

arnissa  persona,  qui  contra  douatione  vel  helemosina  isla,  ull'umquam 
tempore,  ire,  agere  vel  inquietare  aut  inrumpere  voluerit,  primis 
ira  Dei  omnipotentis  et  omnium  sanctorum  incurrat,  et  cum  Anna  et 
Caypha  et  socius  ejus  Barrabba,  et  cum  Oloferno  et  cum  Juda  tra- 
ditoi'e,  in  baratro  perditionis  dimergant;  et  non  sit  illi  Deus  adjutor; 
ne  sit  qui  misereatur  pupillis  ejus,  et  fiant  filii  sui  orpbani,  et  uxor  sua 
vidua,  et  postea  fiât  excommuniatus;  et  in  antea  donatio  vel  belemosina 
ista  firma  permaneat,  omnique  tempore,  cum  stipulatione  interposita, 
pro  omni  firmitate  subnixa. 

Facta  donatio  ista  in  Arelate  civitate,  publiée,  in  mense  martii,  anno 
incarnati  Verbi ,  régnante  Domino  nostro. 

Ego  Hysnardus  et  uxor  mea  Vuidburga  et  proies  nostri ,  mas- 
culi  et  femine ,  qui  donatione  vel  belemosina  ista  scribere  fecerunt , 
manibus  illorum  firmaverunt,  et  aliis  rogerunt  ut  firment.  Signum 
Petrus  et  Vuilelmus  et  Eleix,  fratres ,  voluerunt  et  firmaverunt.  Signum 
Bermundus  clericus  firmavit.  Signum  Vuilelmus  firmavit.  Signum  Rai- 
noardus  firmavit.  Signum  Bernardus  Senioretus  firmavit. 

174. 

Carta  de  niodiata  rasa  que  est  in  Laquis,  in  Tiipontio. 

Mai.  1001.  In  Dei  nomine.  Conventia  sent  promissionis ,  qualiter  convenit  inter 
domno  Pontione,  episcopo  sancte  sedis  Massiliensis  ecclesie,  nec  non 
et  fidèles  nostros  Ava ,  et  filiis  suis  Cotaronus  et  Iterius  et  Aicardo 
et  Rostagno  ,  cujus  beneficius1  est,  apnt  alicos  bominem,  nomine 
v.  Mircurino  ,  et  uxore  sua  *  Madavede  ;  noscitur  quomodo  convenissel 
inter  illos ,  de  terra  arabile  sancte  Victoris.  Est  in  comitalu  Arela- 
tense,  in  agio  Tripontio ,  in  terminio  de  villa  Debongerias,  bubi 
dicunt  Laquis,  boc  est  de  terra  modiata  rasa.  Est  inter  consories,  do- 
duos  latus,  ex  ipsa  fronte,  ipsa  terra;  de  alio  l'ronte,  via  publica, 
bac  si  quis  et  alii  sunt  consortes.  In  taie  vero  conventnni  ipsi  labo- 
ratores  ipsas  vineas  cum  bono  studio  plantare,  vitis  fodere  et  proba- 

1  Cod.  btnefilius. 


SANCTI  V1CT0RIS.  205 

gare  et  fecundare  sluduerint;  cum  bene  avineatas  fuerint,  ipsi  labo- 
ratores  de  ipsas  vineas  imam  medietatem  recipiant  a  proprium  alodein. 
Et  si  nécessitas  eis  eveneritet  venundarecupiunt,  non  liceant  aliénait*, 
nisi  episcopo  saneti  Victoris,  aut  cujus"  beneficius  erit,  per  taie  vero 
precium,  sicut  boni  hommes  pretiaverunt;  et  si  emere  non  voluerit, 
vendant  cui  volu-rit.  Sane  siquis,  nos  aut  episcopus  vel  cujus  bene- 
ficius erit,  contra  covenentia  ista  ire,  agere  vel  inquietare  voluerint, 
non  valeat  vindicare  quod  repetit,  set  componat  in  vinculum  auri 
liobtimi  untias  duas ,  et  in  antea  covenentia  ista  fuma ,  stabilis  per- 
maneant  homnique  tempore. 

Facla  convenientia  ista  in  Arelate  civitate,  publiée,  in  mense  madii, 
anno  millesimo  primo  ,  régnante  Rodulfo  rege. 

Signum  domnus  Pontius  episcopus  et  Ava  et  filiis  suis,  qui  anc 
convenientia  scribere  fecerunt;  manus  illorum  firmaverunt.  Pet  rus 
firmavit.  Dido  finnavit.  Vinzanus  firmavit.  Agubranus  firmavit.  Rai- 
iialdus  firmavit. 

175. 

De  masionibus  Patoni. 

In  sancte  et  individuse  Trinitatis,  unius  verus  Dei  nomine ,  simulque  9  jun.  nus. 
pro  remedio  anime  meae  fratrisque  mei  Heldeberti,  qui  in  hoc 
michi  opère  adjutor  existit,  aliorumque  fratrum  meorum,  et  pro  ani- 
mabus  gehitoris  ac  genitricis  nostre ,  omniumque  parentum  meorum , 
lam  vivorum  quam  et  defunctorum ,  ego  Pato ,  canonicus  saneti 
Genesii  Arelatensis  martyris,  aliquid  de  bis  que  possideo  omnipotenti 
Deo  sanctoque  ejus  martyri  Yictori,  monasterium  Massiliense  cujus 
sacralissima  continct  membra ,  et  abbate  présent i,  domno  scilicet 
Vifreto,  monacbisque  ibidem  Christo  Domino  servienlibus,  tam  pre- 
senlibus  quam  futuris  ,  ut  exorent  omnes  pro  sainte  mea  omniumque 
supradictorum  parentum  meorum,  dono  alque  perpeiualiter  trado,  id 
est  oiansiones  optimas  in  Arelate ,  non  longe  ab  ecclesia  beati  ^  in- 
centii  martyris,  quas  ex  duabus  partibus,  id  esta  solis  ortu  et  sep- 
tentrione,  vie  terminant  publiée  ;  ex  aliis  vero  duabus,  illustrissimorum 
nobiliuaique  virorum  mansionibus  circumeluduntur,  id  est,  ab  occasu, 


206  CHARTULARIUM 

domni  Fulconis  ;  a  meridie ,  domni  Landeberti.  Sane  si  quis  contra 
hanc  donationem  insurgere  voluerit,  aut  irritam  eam  facere  tempta- 
verit,  hoc  vindicare  non  valeat ,  sed  reus  exinde  auri  optimi  libras  mi 
in  vinculis  reddere  cogatur,  et  insuper  donatio  hec  firma  stabilisque 
permaneat.  Scribere  maledictionem  non  est  super  h  ">c  necessarium , 
cum  omnes  qui  sancluariam  sibi  vindicare  possesMonem  voluerint 
maledictioni  subjaceant ,  testante  propheta  :  «Omnes,  inquid,  prin- 
cipes eorutn  qui  dixerunt  :  Hereditatem  possideamus  sanctuarium  Dei, 
Deus  meus,  pone  illos  ut  rotam,  et  sicut  slipulam  ante  faciem  venti. 
Sicut  ignis  qui  comburit  silvam,  sicut  flamma  comburens  montes,  ita 
persequeris  illos  in  tempore  tuo ,  et  in  ira  tua  turbabis  eos'.  »  Ecce 
qualiter  bis  et  aliis  pluribus  subjacebunt  maledictionibus  qui  sanc- 
tuarium sibi  causam  in  hereditatem  possidere  voluerint. 

Facta  donatio  hec  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  xv,  in- 
ditione  xiu,  luna  xvm,  mensis  junii  die  vim,  sub  Fratrum  signo, 
rogante  me  donatore ,  nomine  Patone ,  cum  fratribus  meis ,  scriptoris 
calamo ,  Isarni  vocabulo,  abbate  suo  jubente,  salisfaciente;  Radulfo 
régnante ,  Alamannorum  rege.  Ego  Pato  hanc  kartam  fieri  rogavi  et 
manu  propria  firmavi,  ac  testes  subnixos  firmare  rogavi.  Domnus 
Vuilelmus  vicecomes  firmavit.  Frater  ejus  donus  Fulco2  firmavit.  Et 
abuit  Ysnardus  ,  frater  Patone  ,  precium  de  ipsas  mansiones ,  per  sua 
portione ,  solidos  xxx.  Ysnardus  et  Heldebertus  ,  fratres  ,  voluerunt  et 
firmaverunt.  Deidonatus  firmavit.  Bernardus,  frater  ejus,  firmavit. 
Isnardus  firmavit.  Volveradus  firmavit.  Bermundus  firmavit. 

176. 

De  manso  de  Laurata. 

18  iiiii  1033.  Ante  tempus  legi  istius  donationis  etiam  sine  gestorum  testifica- 
tione  valebant  ;  nunc  vero ,  post  hanc  legem ,  nec  nuptiali  nec  qua- 
libet  inter  quascumque  donatio  valere  potest ,  si  gestibus  non  fuisset 
alligata.  Quapropter  ego,  in  Dei  nomine,  Richardus,  *auctoritate 
secutus,  dono  [ad]  opus  Dei  et  sancli  Pétri  necnon  et  sancti  Victoris, 

'   !>s.  LXXXII,  14.  *  Guitlelmus  II  et  Fulco,  vicecomilcs  Massili.r. 


(•47 


SANCTl  VICTORIS.  207 

monasterii  Massiliensis,  pro  remedium  animas  nostras  et  de  genitore 
nostro  vel  génitrice  vel  omnium  parentum  nostrorum ,  ut  anime 
nostre  in  inferno  non  sint  deducte ,  sed  ad  paradisi  gaudia  mereamur 
pervenire;  propterea  dono  aliquid  de  alode  meo,  qui  est  in  commitatu 
Advenionense ,  infra  villa  que  vocant  Laureata ,  hoc  est  maso  uno , 
ipso  maso  suprascripto ,  que  Aycardus  tenet  approprium  alode  ,  cûna 
curte  et  exago,  et  quantum  ad  ipso  maso  pertinet.  Et  super  ipsa  villa 

donamus  de  terra  arabile '  Habet  consortes  ,  ex  una  parte ,  terra 

sancti  Martini,  et  ex  alia  parte  via  publica,  et  de  duobus  partibus 
nos  ipsos  beredes ,  vel  alii  sunt  consortes.  Eo  aclenus  tenore ,  ut  ego 
nec  beredes  mei  vel  ullus  liorao  a[ut]  ulla  opposita  vel  amissa  persona 
qui  contra  donatione  vel  belmosina  ista  ull'umquam  tempore  ire,  agere 
vel  inquietare  aut  inrumpere  voluerit ,  primis  ira  Dei  omnipotentis  et 
omnium  sanctorum  incurrat,  et  cura  Anna  et  Caypha  et  sociis  ejus, 
Barrabba,  et  sit  maranatba,  et  Holoferno  et  Juda  traditore  in  baratro 
perditionis  ;  non  sit  illi  Deus  atjutor;  ne  sit  qui  misereantur  pupillis 
ejus  ;  fiant  filii  sui  orpbani,  et  uxor  sua  vidua;  et  postea  sit  excom- 
municatus  ex  parte  Dei  et  omnibus  sanctis;  et  postea  componat  in 
vinculum  a  poteslate  auri  optimi  libras  v.  Et  in  antea  donatio  ista 
firma  permaneat  omnique  tempore,  cum  stipulatione  interposila  pro 
omni  firmitate  subnixa. 

Facta  donatio  ista  in  ,Arela  civitatè,  publiée,  xn  kalendas  martii, 
anno  primo  quod  Odo  rexs  cepit  regnare. 

Signum  Ricbardus,  qui  donatione  vel  belemosina  ista  scribere  fecit, 
manus  illius  firmat,  et  alius  rogant  ut  (irment. 

177. 

Carta  de  tribus  modiatis  vinearuni  que  sunt  subtus  Laurata. 

In  Dei  nomine.  Ego  Leotaldus  ,  pro  remedio  anime  mee  et  filioruni        ton 
meorum ,  Isnardi  scilicet  et  Rohtlandi ,  aliquid  de  alode  meo  omni- 
potenti  Deo  et  sancto  Victori,  ejus  marlyri ,  monasterii  Massiliensis, 

Lacuna  in  Cod.  clamatus  Vienna; ,  anno  1034,  rex  Bursundiœ 

2  Odo  ,  cornes  Campaniœ  et  Bltsensis  ,  pro-     et  Provinciœ. 


208  CHARTULARIUM 

offero,  trado  veldouo,  id  est  très  semodiatas  de  vinea;  in  tali  scilicet 
conventione,  ut,  dum  vixero,  unam  modiatam  teneam  et  possideam; 
post  obilum  meum ,  remaneat  supradicto  martyri  et  abbatibus  et 
monacbis,  ibidem  Deo  servientibus.  Et  est  ipse  alodis  in  comitatu 
Arelatense ,  subtus  villam  quam  nominant  Lauradam ,  subtus  ecclesiam 
sancti  Clementis.  Ipsa  vero  semodiata ,  quam  in  presenti  offero,  hos 
babet  terminos  :  de  una  parte ,  habet  consortem  Rainnaldam  ;  de  alia, 
Belet;  detertia  vero,  Martinum  presbiterum;  de  quarta,  Guarmundum. 
Illa  vero  modiata,  quam  ad  usum  meum  dum  vivo  retineo,  hos  babet 
terminos  :  de  una  parte,  Belet;  de  alia  ,  Martinum;  de  tercia,  Mercu- 
rinum;  de  carta,  planum  quem  vocant  Rubianum.  Sane  si  aliquis 
contra  banc  donationem  meam  venire  vel  obsistere  voluerit ,  obtinere 
non  valeat,  se[d]  cogalur  in  vinculis  exsolvere  auri  obtimi  libras  m. 

Facta  bec  donatio  anno  incarnationis  Domini  '  septimo  decimo , 
inditione  vi. 

Ego  supradictus  donator  Leotaldus  manu  mea  firmavi ,  et  filii  mei 
firmaverunl  Isnardus  et  Rohtlandus,  et  testes  firmare  rogavimus. 

178. 

De  Laurata. 

\i.  In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Truannus,  et  filii  mei  Guido  et 

Eldebertus  et  Ugo ,  pro  remedio  animarum  nostrarum  parentumque 
nostrorum ,  et  propter  premium  eterne  vite,  propterque  metum 
géhenne  ,  donamus  eidem  omnipotenti  Deo  et  cenobio  sancti  Victoris, 
martyris  gloriosi,  non  longe  a  Massiliœ  moenibus  fundato,  et  abba- 
tibus ac  monacbis  ibidem  Deo  servientibus,  futuris  ac  presentibus, 
mansiones  in  villa  Laurata,  que  jacent  ante  ecclesiam  sancti  Thome. 
Et,  de  ipso  fronte  sancti  Thome,  habet  in  lo[n]gum  dextros  xiiiicim; 
et  de  occidente ,  dextros  quinque  ;  ab  aquilone ,  terra  sancti  Pétri  ; 
ab  oriente,  dextros  octo.  Vere  si  aliquis  heredum  meorum  aut  aliqua 
quecumque  persona  hanc  donationem  inrumpere  vel  violare  tempta- 

1  Suppl.,  milles imo. 


SANCTI  VICTORIS.  209 

verit ,  non  valeat  vindicare  quod  injuste  appetierit ,  sed  coactus  com- 
ponat  in  vinculo  auri  obtimi  libras  v,  etc. 

Ego  Truannus  et  filii  mei,  qui  hanc  cartam  fieri  jussimus,  manibus 
propviis  firinamus  ac  testibus  firmare  rogamus.  Ricardus  firmat.  Fulco, 
frater  ejus,  firmat.  Cbristoforus  firmat.  Rostagnus  firmat.  Bemardus 
presbvter  firmat.  Petrus  firmat.  Rainaldus  firmat.  Primingus,  filius  Ros- 
tagni,  firmat.  Oto  firmat. 

179. 

Carta  judaica  de  terra  Archimbei't. 

Àgitur  nunc,  more  legis  romane,  ut,  si  quis  quippiam  vult  trans-  27  Jan.  1040. 
fundere  donando  vel  comutando,  per  paginam  letterarum  boc  corro- 
boret;  antiquitus  enim  sine  literarum  corroboratione  vigebat.  Nos 
autem ,  secuti  potiorem  usum ,  vendimus  vel  eedimus ,  bis  litterulis 
roboratum,  aliquid  de  nostro  alode.  Nos  itacpie  Abamari,  cognomenlo 
Malas  Trug,  et  Jucepb,  cognomento  Bona  Fides,  vindimus  ad  mo- 
nacbos  seu  abbates  présentes  atque  futuros  sancti  Victoris  et  sotio- 
rum  ejus  nostro  alode,  in  loco  que  nuncupant  a  la  Rocbeta,  super 
fluvium  Rodani,  propter  precium  solidorum  xx  :  et  est  in  comitatu 
Arelatensi  ;  in  tali  videlicet ,  ut  teneant  et  possideant  ratione,  sine  ulla 
contrapellalionem  ullius  persone.  Sane  si  quis,  etc. 

Facta  carta  vinditio  anno  millesimo  ab  inearnatione  Domini  noslri 
.Jhesu  Cliristi  quadragesimo  vi,  kalendas  februarii. 

Ego  Josfredus  '  cornes  et  uxor  mea  donamus  et  firinamus  dona- 
tionem  terrarnm  judayearum,  que  infra  ista  carta  scripte  sunt,  Domino 
Deo  et  sancto  Victori,  et  abbati  et  monacbis,  tam  preseutibus  quam- 
que  fiituris,  propter  precium  quam  inter  nos  et  ipsos  convenit.  Firma- 
•vimus  et  firmare  jussimus.  Signum  Volveradus  firmavit.  Porcelletus, 
filius  ipsius,  firmavit.  Aldegerius  firmavit.  Rigualdus  firmavit.  Raimun- 
dus  firmavit.  Galafredus  firmavit.  Signum  Ebrardus.  Signum  Bemar- 
dus Senioretus.  Signum  Rainallus  Allier.  Signum  Aldebertus  Dodo. 
Signum  Guibertus.  Signum  Drogo.  Signum  Poncius  Arveus.  Signum  Bo- 
sonus.  Signum  Bermundi  Lanbesci.  Signum  Lambertus.  Signum  Aimo. 

1  C.ofTredus  I,  Pro>incia;  comis,  filius  Guillelmi  II. 

I.  27 


210  CHARTULARIUM 

180. 

Carta  de  Gimello. 

1036  In  Dei  nomine  omnipotentis ,  Patris  et  Filii  et  Spiritus  Sancti.   Ego 

Belliildis,  una  cum  filiis  meis  Carbonello,  Berengario  atque  Amico,  pro 
remedio  anime  mee  parentumque  meorum  ac  filiorum,  facio  donacio- 
nem  summo  Deo  sanctoque  Victori ,  martyri  glorioso ,  ejusque  monas- 
terio ,  non  longe  a  Massilia  fundato ,  de  quadam  mea  hereditate,  sita  in 
coniitatu  Arelatense,  in  loco  qui  dicitur  Gimellus,  quantum  micbi 
pertinet ,  vel  quantumcumque  in  ipso  loco  videor  babere,  in  campis, 
in  vineis,  in  terris  cultis  et  incultis.  Omnia  omnino  omnipotenti  Deo 
ac  martyri  supradicto  in  perpetuum  possidendam  a  monacbis  tradens, 
dono  ab  integro,  ut  monacbi  supradicti,  consistentes  monasterio,  pro 
nostrorum  remissione  pecaminum  ablutioneque  reatum  intercessores 
existant  apud  Dominum  ;  et  boc  facimus  etiam  pro  anima  Heldeberti 
episcopi1.  Si  quis  ex  nos  aut  aliqua  persona  alicujus  ordinis  hanc 
donationem  conatus  fuerit  facere  irritam ,  implere  nequeat ,  sed  male- 
dictio  Dei  omnipotentis  sanctorumque  omnium  super  eum  descendat, 
ac  solvens  très  uncias  auri  optimi,  etc. 

Facta  donalio  bec  anno  incarnationis  Domini  millesimo  xxx  vi , 
indicione  un",  régnante  Domino  nostro  Jhesu  Cbristo. 

Et  Belliildis,  qui  bac  donatione  fecit,  firmavit,  et  alii  ita,  ut  j assit, 
firmaverunt.  Berengarius  firmavit.  Amicus  firmavit.  Rainaldus  firmavit. 
Rostagnus  firmavit.  Girunculus  firmavit.  Heminus  firmavit.  Atenul- 
pbus  firmavit. 

181. 

Carta  de  Rubiano  ad  Lona. 

Cire.  1050.  In  nomine  sancte  et  individueTrinitatis.  Ego  Jausfredus  Carbonellus, 
filius  condam  Nivionis ,  cogitans  salutem  anime  mee ,  simulque  consi- 
derans  casum  et  infirmitatem  corporis  mei,  et  amore  tactus  eterni  Dei, 
dono  Domino  Deo  et  sancto  Victori  et  abbati  vel  monachis ,  tam  pre- 

1  HUdebtrtus  Avenionensis  episcopus ,  circa  a.  103o  defunctus. 


SANCTI  VICTORIS.  211 

sentibus  quamque  futuris,  in  villa  Luperias,  totam  partem  hereditalis 
mee  de  uno  virgerio,  simul  cura  mansuario.  Simul  dono  in  ipsam 
villam,  in  clauso  de  Sabado,  de  duabus  modiatis  vinee  totam  terciam 
partem;  ad  Mol,  ad  portum  de  Luperias,  xvm  sextariatas  de  terra  ;  vinea 
Aguilena ,  infra  duas  pecias,  totam  partem  suam;  ad  Campum  Cam- 
pulonie,  supra  viam  de  Laurata,  totam  terciam  partem  que  ei  contin- 
git;  ad  clausum  Fuxanum  et  ad  Rados  et  ad  Melarem,  totam  terciam 
partem  de  terra  culta  et  inculla  que  ei  contingit.  Donat  sancto  Victori, 
simul  et  in  ipso  clauso,  très  quartariatas  de  vineis,  quas  redemit  soli- 
dos  vi  melgurenses ,  suas  proprias  donat  sancto  Victori  ;  et  in  omni 
loco,  uBicumque  mihi  pars  obvenit,  dono  sancto  Victori  totam  partem 
meam;  et  in  villa  Tarasco,  de  duabus  vaxellis  terciam  partem. 

Petrus  et  Ugo,  fratres  istius  donatoris,  firmaverunt.  Bernardus 
Semorellus  et  filius  ejus  Raimundus  firmaverunt.  Rermundus  Adalras 
et  nepos  ejus  Vuilelmus  firmaverunt.  Wuiguirannus  Bastonus  firmavit. 
Senioretus  firmavit. 

182. 

Alia. 

In  Dei  omnipotentis  nomine  sanctissimeque  ejus  dispositionis  ordi-        1052. 
natione.  Ego  Petrus,  et  .lausfredus  et  Ugo,  fratres  mei,  Nivionis  con- 

dam  filii,  pro  redemptione  animarum  nostrarum,  etc donamus  et 

reddimus  omnipotenti  Deo  sanctoque  Victori,*  ejus  martyri,  et  abbati  f*  *3. 
presenti  domno  Petro ,  omnibusque  monacbis ,  tam  presentibus  quam 
et  futuris,  qui  secundum  regulam  sancti  Benedicti  vivere  ibi  studuerint, 
medielatem  scilicet  de  nostra  condamina ,  quam  babemus  in  comitatu 
Avionense,  in  Rubiano,  in  loco  qui  dicitur  ad  Lonam.  Et  babet  ipsa 
eondamina,  ad  ambobus  lateribus,  per  longum  dextros  ccxlviiii,  et 
in  una  quaque  fronte,  dextros  cxxx;  eteonsortes,  ex  uno  latere ,  lonam 
aquarum;  de  alio  latere,  fronte,  terrain  vicinabilem;  de  alia  vero 
fronte,  terrain  sancti  Pétri  et  Wuilelmi ,  ac  si  quidam  '  sunt  consortes. 
Hanc  donationem  seu  pocius  wuirpitionem ,  sicut  superius  dictum  est 
facimus  Domino   Deo  et   sancto  Victori,  Massiliensis  monasterii,  et 

1   ('od,  quittent. 


T 


212  CHARTULARIlJM 

donmo  Petro  abbati  et  monacbis  presentibus  atque  futur is;  ea  vide- 
licet  ratione,ut  habeant,  teneant  et  in  perpetuum ,  sine  ulla  contra- 
pellatione  et  inquietudine ,  possideant,  et  quicquid  voluerint  inde 
faciant.  Sed  si  aliquis  (quod  evenire  minime  credimus)  contra  banc 
donationem  et  nostram  guirpicionem,  quain  fecimus,  sicut  jam  sepe 
dixinius,  Deo  et  sancto  Yictori  ,  Massiliensis  monasterii,  et  donmo 
Petro  abbati,  et  monacbis  loci  ejusdem,  a  quibus  propter  eam  l" 
solidatas  accepimus,  quis  venire  vel  obviare  volueril,  anullando  vel 
decurtaudo  vel  in  aliquo  eam  minuendo,  non  valeat  quod  voluerit 
obtinere,  sed  cogatur  auri  libras  x  oplimi  in  vinculo  exsolvere. 

Facta  donatio  atque  guirpitio  bec  anno  inkarnationis  dominice  mil- 
lesimo  l°ii°,  indicione  ma. 

Ego  Petrus,  et  Jausfredus  et  Ugo,  fratres  mei,  banc  donationem  et 
wuirpitionem  scribere  rogavimus,  et  manus  nostras  roboratas  firmavi- 
mus.  Bernardus  Senioretus  firmàvit.  Raimundus,  filius  ejus,  finnavit. 
Rainaldus  Rostagnus  finnavit.  Rigualdus  finnavit.  Petrus  Bastunu» 
finnavit.   Bermundus  firmàvit.   Petrus  Adalras  finnavit. 


183. 

i  Mart.  I03o.      Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica  et  lex  precepit  romana,  elc 

Hanc  ego  Ugo  Adalras  et  uxor  mea,  et  Pelitus  diaconus  et  domna 
Bellidrus  et  Rigualdus,  auctoritate  secuti,  donamus,  [ad]  opus  Dei  et 
sancti  Yictoris  monasterio  Massiliensis,  pro  remedium  animas  nostras, 
utDeus  omnipotens  dimittat  nobis  omniapeccata  nostra,  et  de  genito- 
ribus  nostris  vel  génitrices  atque  omnium  parentum  nostrorum,  ali- 
quid  ex  alode  nostro,  que  est  in  comitatu  Advenionense,  in  agio 
Rupiano,  super  villa  que  nuncupant  Laurata,  in  cluso  que  vocant 
Petra  Monica,  modiatas  vin  de  terra  arabiles,  que  fueruul  vineas.  Sunl 
inter  consorles,  de  uno  latus,  via  puplica;  et  de  alio  latere ,  stantem 
Petra  Monica;  et  inclusunt  super  Sancto  Clémente  modiatas  n°\  Si 
quis,  etc. 

Facta  donatione  ista  in  Arela  civitate,   puplice,    Ualendis   martii, 
anno  primo  quod  Odo  rex  regnare  cepit. 


SANCT1  VICTORIS.  213 

Signum  Adalras  et  uxor  mea  Dumidia  et  domna  Bellidrus  et  Pe- 
lilus  diaconus  et  Rigualdus,  qui  donatione  ista  scribere  fecerunt  et 
nianus  pi  oprias  firmaverunt.  Signum  Hvsnardus  Adalras  teslis.  Signum 
Bernardus  Senioretus  firmavil.  Signum  Bermundus  clericus  firmavil. 
Signum  Teudebertus  de  Romanino  firmavit.  Signum  l'go,  filius  ejus, 
firmavit.  Signum  Raiualdo  testis.  Signum  Sancia  firmavit. 

184. 

Carta  de  vineis  de  Rubiano. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.   Ego  Gausfredus1,   mai-        1057. 
chyo  sive  cornes  Provincie,  et  uxor  mea  Stefania,  et  filius  meus  Ber- 
trannus*,  donamus  et  reddimus  domino  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto 

7  te 

Victori,  marlyri  Massiliensi,  et  monacbis  ejus,  tam  presentibus  quam- 
que  futuris,  terram  que  est  in  Rubiano,  unam  condaminam  videlicet, 
quam  dédit  avus  meus  Wuilelmus3,  marchio  sive  cornes  Provincie,  et 
avia  mea  Adalax4,  comitissa,  cuidam  homini,  Ugoni  videlicet  Blavie; 
et  ipse  Ugo,  sicut  adquisivit  eam  ad  proprium  alodem  de  supradicto 
avo  meo  et  avia  mea,  ita  dédit  eam  sancto  Victori  ad  proprium 
alodem 5.  Quapropter  ego  supradictus  Gausfredus  cornes  et  uxor 
mea  et  filius  meus,  timentes  judicium  Dei  terribile,  quod  maie  inva- 
dimus  nunc  bene  libenli  animo  reddimus,  pro  remedium  animarum 
nostrarum  et  parentum  nostrorum,  supradicto  martyri ,  beato  Victori, 
et  monacbis  ejus,  ut  sit  firma  ipsa  redditio  in  secula  seculorum,  amen. 
Ipsa  vero  terra  plantata  est  in  loco  qui  vocatur  Rubiano  ;  de  una  vero 
parte,  in  front  at  in  via  puplica.  que  vadit  de  Tarascone  ad  Laurata;  de 
alia  parte,  lona  de  Rubiano;  de  duas  partes,  infrontat  in  terra  que 
fuit  de  Primingo  el  Truamio.  Hanc  vero  supradiclam  terram,  que 
jacet  infra  istos  terminos,  ego  Gausfredus  cornes  et  uxor  mea  et  filius 
meus  Bertrannus  ,  sicut  supradictum  est ,  sic  reddimus  Domino  Deo 
el  béate  Marie  et  supradicto  marhri  Victori,  el  abbalo  et  monacbis 

'  Gaufridus  I.  '  Adelaïs,  comitis  Guillelmi  I  secunda  uxor, 

*  Bertrannus  II ,  qui  patri  sutccisil ,   anno     inatercjue  Guillelmi  II. 
1063  vel  circiter.  «  Vid.  infra,  n.  186. 

»  Guillelmus  II. 


214  CHARTULARIUM 

qui  manent  neque  futuri  sunt,  ut  babeant  ad  proprium  alodem  ,  sine 
v.  ullo  contraditore ,  usque*  in  secula  seculorum,  amen.  Ego  vero  Gaus- 

fredus  etuxor  mea  et  filius  meus  liane  donationem  fecimus,  et  propriis 
manibus  firmavimus ,  et  testibus  subscriplis  firmare  rogavimus.  Si 
quis  vero,  etc. 

Domnus  arebiepiscopus  Raiamballus1  firmavit.  Rostagnus1,  archi- 
episcopus  Aquensis,  firmavit.  Alfantus,  episcopus  Atensis,  firmavit. 
Rodulfus,  episcopus  Cabillonensis ,  firmavit.  Poncius,  episcopus  Gla- 
necensis,  firmavit.  Gausfredus  de  Rians  firmavit.  Wuilelmus  Baltu- 
catus  et  Leodegarius  firmaverunt.  Leodegarius  de  Medillone  firmavit. 
Wido  de  Fos  firmavit.  Fulcho,  filius  Wilelmi  Juvenis,  firmavit.  Guido  de 
Laurata  firmavit.  Volveradus  et  filius  ejus  Rostagnus  Porcelletus  firma- 
verunt. Petrus  Albaricus  et  Dodo,  frater  ejus,  firmaverunt.  Raimundus 
Primingus  firmavit.  Petrus  Aurela  et  Basilius,  frater  ejus,  firmaverunt. 
Facta  bec  carta  anno  dominice  incarnationis  mlvii,  indicione  x, 
régnante  Enrico,  rege  Romano. 

185. 

Brève  de  decimo  de  Rostagno  de  Tripontio. 

Sœc.  xi.  Brève  de  donatione  de  decimo,  quod  donavit  Rostagnus  Oculus  de 

Bucco,  et  mulier  sua  et  filii  sui,  sancto  Victori,  de  ipsis  vineis  sancti 
Victoris,  que  sunt  subtus  ecclesiam  sancti  Juliani,  in  Trebontio ,  sci- 
licet  medielatem  de  toto  decimo  de  ipsis  vineis  sancti  Victoris,  in 
presentia  domni  Ugonis  de  Balcio  et  sue  mulieris  lnauris,  et  Giranni 
et  mulieris  sue,  et  Imberti.  Si  quis  temptaverit,  etc. 

186. 

Carta  Ugoni  de  Blavie. 
îoio.  In  Dei  omnipotentis  nomine,  sanctissime  ejus  dispositionis  ordina- 

'  Raiambaldus,  archiepiscopus  Arelatensis.  firmatam,  si  Pontius,  ejus  prœdecessor,  affuit 

*  Necesse  est  a  Rostagno,  qui,  a.  1057.  ti-  a.  10o8  basilicae  sancti  Stephani  consecrand.e, 

tulo  archiepiscopi  hic  insignitur,  nostram  char-  ut  monent  autores  Gall.  christ. 

tam  fuisse  aliejuanto  postquam  scripta  est  con- 


SANCTI  VICTORIS.  215 

tione.  Ego  Ugo,  qaem  vocant  de  Blavia,  pro  redeinptione  mee  anime, 

uxorisque  mee  karissime,  ac  fili  mei  Nivionis,  etc offero  atque 

dono  omuipotenti  Deo,  qui  mihi  dédit  omnia  que  babeo,  de  ipsis  suis 
donis  aliquid  in  elemosina,  ad  proprium  alodem,  sanctoque  Victori,  ejus 

martyri ,  et  abbati  présenta  Wuifreto,  etc Est  autem  predicta  donatio 

in  comitatu  Avinionense ,  id  est  inter  Avinionem  et  Apiarias ,  modia- 
tas  mi"  de  vineis.  Et  in  eodem  comitatu,  in  Rubiano,  in  loco  qui 
dicitur  ad  Launam,  medietatem  de  alode  meo.  Sane,si  quis  (quod 
evenire  minime  credo)  contra  banc  donationem  nostram  venire  vel 
obsistere  voluerit,  obtinere  non  valeat,  sed  cogatur  in  vinculo  exsol- 
vere  auri  obtimi  libras  v. 

Facta  bec  donatione  anno  incarnationis  Domini  m"  x°. 

c 

Ego  Ugo  banc  donationem  scribere  rogavi ,  et  manu  mea  roborata 
firmavi.  Signum  Wuillelmus1  vicecomes  firmavit.  Fulcbo,  frater  ejus, 
firmavit.  Bernardus  Senioretus  firmavit.  Isnardus  Adalras  firmavit. 
Adalras,  filins  Rainaldi ,  firmavit.  Bermundus  clericus  firmavit.  Geili- 
nus  firmavit.  Guidinillis,  uxor  Nivionis,  firmavit.  Filii  ejus  Petrus 
atque  Josfredus  sive  Ugo  firmaverunt. 

187. 

Carta  de  Bono  Filio  que  vocatur  Parleiïo. 

Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica  et  lex  precepit  romana,  etc April.  1021. 

Quapropter  ego  Bonus  Filius,  que  nunccupant  Parlerio,  etc cedo 

vel  dono  aliquid  de  proprietatem  meam ,  qui  michi  per  comparationem 
legibus  obvenit ,  in  primis  ad  domum  Dei  sancti  Victori  Massiliensi ,  et 
ad  domnum  abbati  et  monachis  ejusdem  loci  servientibus.  Est  in 
comitatu  Arelatense,  in  agro  Argentea,  in  territorio  de  villa  \davo,  in 
loco  ubi  dicunt  Laxa  Jovis,  boc  est  de  vinea  culta  modiatas  nas,  simul 
tenentes  :  sunt  ipsas  duas  modiatas  de  ipsas  m  modiatas,  quem  adqui- 
sivit  vel  émit  de  Bono  Nomine  hebreo,  filio  Salvaturuci  ebreo.  Cou- 
sortes  :  de  uno  latus,  Durante  ebreo,  Remma  Gilarda;  de  alio  latus, 
Vitalis  ebreo ,  Quento  Minatum  Longum  ;    de  uno  fronte ,  Adalradus , 

1  Guillelmus  II,  vicecomes  Massiliensis. 


t 


t 


216  CHARTCLARIUM 

qui  fiùl  condam;  de  alio  vero  fronte,  de  me  donatore,  et  infantes  mei. 
Sic  trado  saneto  Victori  ipsas  jam  dictas  terras  et  ad  snpradicto  abbati 
et  monachis,  tam  presentibus  quam  futuris,  ut  faciatis  quidquid  facere 
volueritis,  etc. ...  Si  ego  aut  beredes  mei ,  vel  ulhis  bomo  de  propinquis 
parentibus  meis,  vel  quislibet  ulla  opposita  vel  amissa  persona,  qui 
contra  donatione  vel  elemosina  ista  uirumquam  temporeire,  agere  vel 
inquietare  aut  inrumpere  voluerit ,  non  valeat  vindicare  quod  repetit, 
sed  in  primis  iram  Dei  omnipotenlis  et  omnium  sanctorum  incurrat , 
et  cura  Pylato  et  Juda  traditore  et  Symone  mago  in  profundum  in- 
ferni  participationem  babeant  ;  non  sit  illis  Deus  adjutor,  nec  sit  qui 
misereatur  pupullis  ejus  ;  fiât  babitatio  eorum  déserta,  et  in  taberna- 
fM9.  culis  eorum*  non  sit  qui  inbabitet;  fiant  filii  ejus  orphani,  et  uxor 
ejus  vidua;  veniant  super  illos  omnis  maledictio  qui  sunt  scripta  in 
vêtus  et  in  novo  Testamento ,  et  postea  componat  in  vinculum  a  po- 
testate  auri  obtimi  libras  xn.  Et  bec  presens  donatio  ista  firma  et 
stabilis  permaneat,  omnique  tempore. 

Facta  donatione  ista  in  Arelate  civitate ,  puplice ,  in  mense  aprilis , 
anno  xx° vin0  régnante  Rodulpho  ' ,  rege  Alamannorum  vel  Provin- 
ciarum. 

Signum  Bonus  Filius,  qui  donatione  ista  scribere  fecit,  et  manus 
suas  firmavit,  et  firmare  rogavit.  Signum  Rocius  et  Bernardus,  fratres, 
voluerunt  et  manus  illorum  firmaverunt.  Signum  Tedbertus  firmavit. 
Signum  Donnarellus  firmavit.  Signum  Guinimannus  firmavit.  Signum 
Patto  firmavit.  Signum  Wuichirannus  firmavit. 

188. 

Carta  de  lionorem  Ar^encie. 

'apr.?  1040.  In  Dei  omnipotentis  nomine  et  in  Jbesu  Christi ,  filii  ejus,  cuni 
Saneto  Spiritu  in  unitate.  Nos  simul  Aldebertus  et  meus  (rater  Poncius, 
filii  Geslini,  filius  condam  Tedmani,  qui  fuit  noster  avus,  donamus 
atque  concedimus,  propter  Deum  et  remedium  animarum  paren- 
tumque  nostrorum ,  ut  misericors  sit  nobis  omnipotens  Deus  et  deleat 


1  Rodnlphus  III. 


ici 


SANCTI  VICÏORIS.  217 

cuncta  facinora  nostra,  pro  multa  pietate  sua,  ad  monasterium  sancti 
Victoris  Massiliensis ,  vel  ad  monachis  ibi  servientes,  presentibus  atque 
futuris,  alodem  nostrum  quem  babemus  in  Argencia,  nostra  fratresca, 
quem  alii  nostri  beredes ,  consubrini  nostri ,  similiter  douant  vel  dede- 
runt  ;  et  nos  firmamus  et  roboramus  eorum  donationem,  de  consobri- 
nis  de  Dodono  et  fratre  Poncio  atque  de  Atanulpho,  quoniam  ipsi  sunt 
nostri  beredes,  ut  teneant  et  possideant,  sine  ulla  interpellatione , 
dando,  vendendo  vel  per  qualemcumque  causam  necessitatis  monas- 
terii  faciendi,  plenam  licentiam  habeant  monachis  sancti  Victoris, 
sicut  supra  diximus,  cum  exio  et  regressio  suo.  Est  enim  ultra  aquani 
Rodanum,  in  comitatu  Arelatense,  istum  alodem.  Sane,  etc. 

Facta  ista  karta  donationis  in  monasterio  sancti  Genesii,  obedientia 
sancti  Victoris  Massiliensis,  anno  ab  incarnatione  Domini  nostri  Jbesu 
Cbristi  m0  xl°,  inditione  vin  ,  ciclus  ejusdem  anni  xn°,  kalendas  marcias, 
in  vigilia  Pascbe1,  régnante  nullo  rege  Provintie  atque  Burgundie. 

Signum  Aldebertus  atque  Poncius,  qui  banc  cartam  fecerunt  scri- 
bere  et  firmare  rogaverunt.  Signum  Poncius  Theubertus.  Signum 
Atanulfus  decanus  firmavit.  Signum  Gosfredus,  filius  Wuillelmi2,  vice- 
comitis  Massiliensis.  Volveradus  firmavit.  Albertus  firmavit.  Guiber- 
tus  firmavit.  Poncius  Rocioni  firmavit. 

189. 

Carta  de  Pruliana. 

Duni  unusquisque  bomo  vivit  in  boc  seculo,  de  eterna  retributione  i"  septemb. 
cogitare  débet,  djcente  Apostolo  :  «  Qui  parce  seminat,  parce  et  cire.  1030. 
melet3.  »  Quapropter  ego  Anno  cogitavi  casu  et  fragilitate  anime 
mee;  dono  aliquid  ex  proprietate  mea,  pro  remedium  anime  mee,  Deo 
et  sancto  Victoris,  martyris  Massiliensis,  cenobio  et  monacbis  ibidem 
Deo  famulantibus,  hoc  est  de  vinea  culta  semodiata  i,  in  ipsa  terra 
sancti  Victoris,  in  comitatu  Arelatense,  in  loco  nominato  Proliana; 

1   Mt-iidum  irrepsif  in  notas  clironologicas;  2  Guilklmus  II. 

nunquani   enim    potest   vigilia  paschatis    cum  3   Cor.,  IX,  6. 

die  t  mardi  concurrêre.  A.  1040  feslum  pas- 
cliale  in  dieu)  G  apriln  incidit. 

I.  28 


218  CHÀRTULARIIM 

in  ea  vero  ratione,  ut ,  quamdiu  uxor  mea  vixerit,  teneat  propter 
sponsalicium,  et,  post  ejus  obitum,  sine  ulla  mora,  revertalur  ad  supra- 
dictum  monasterium.  Et  est  inler  consortes,  de  una  parte,  Lauterio; 
de  alia  parte,  Dalrico;  de  alia,  via  pupliea;  de  alia  vero,  lacus  palu- 
dium.  Ipsi  monoehi  convenerunt,  ut  Dalricus  et  uxor  sua  et  fil ii  sui, 
post  obitum  ipsius  femine,  opèrent  ipsam  vineam,  in  locum  medietatis, 
secundum  eonsuetudinem  que  inter  nos  est.  Sane  si  quis,  etc. 

Facta  donatione  ista  in  Arelate  civitate,  in  mense  septembrio,  xvn 
ipsius  mensis.  Poncius  Rotius  firmavit.  Lanberlus  firmavit.  Balbus 
firmavit.  Eldebertus  firmavit.  Girardus  firmavit.  Dadricuset  uxor  ejus 
Wuidinillis  et  filii  ejus  Petrus  et  Paulus  firmaverunt  et  consensenmt. 
Eldebertus  Wuaranciolus  firmavit.  Wamaldus  presbyter  firmavit. 

190. 

Carta  de  Tripontio. 

Cire.  1050.  Brève  memoratorium  quem  fecit  Ingilbertus  facere  et  sua  uxor,  de 
vineis  que  sunt  in  terra  sancti  Victoris,  subtus  Sancti  Juliani,  in  Tri- 
pontio :  de  uno  latus ,  terra  vinearum  sancti  Cesarii  ;  de  alio  latus , 
fluvius  Rodani;  de  alio  latus,  via  pupliea;  quicquid  ibi  edificaverunt 
aut  plantaverunt  totuni  ab  integro,  post  mortem  suam,  donant  Deo  et 
sancto  Victori,  in  ea  videlicet  ratione,  ut,  quandiu  vixerint,  reddant 
ad  monacbos  sancti  Victoris  vi  saumatas,  et,  post  mortem  suam,  ad 
monacbos  redeat  eorum  possessio.  Facta  est  ista  donatio  in  manibus 
Ricbavi  monachi  et  Pétri  et  Pontii  et  Fulchoni  et  Poncii. 

191. 

Carta  Gausfredi  Carbonello. 

Cire  1060.  Brève  comemoratorio  de  convenientia  quam  babuit  frater  Petrus, 
monachus  sive  camerarius,  cum  Petro  Nivio  et  Ugone,  fratre  suo,  de 
hereditate  Jauzfredo  Carbonello,  fratre  illorum,  quem  concessit sancto 
Victori  ad  obitum  suum  :  id  est,  in  Luperias,de  uno  virgario,  cum 
uno  manso  et  mansuario  terciam  partem  ;  et  in  ipsa  villa ,  in  cluso  de 


SANCTI   VICTORIS.  219 

Sabato,  ex  duabus  modiatis  vineis,  terciam  partem;  ad  Mol,  ad  por- 
tum  de  Luperias ,  xvni  sexlaratas  de  terra;  vinea  de  Aguilena,  infra 
u"9  pecias ,  totam  partem  suam  ;  ad  campum  Campulonie,  supra  viam 
de  Laurata,  terciam  partem;  ad  elausum  Fuxanum  et  ad  Pratos  el 
ad  Molar,  terciam  partem  de  terra  culta  et  inculta;  et  in  ipso  clauso, 
m  quartariatas  de  vineis,  quas  redemit  solidos  vi  de  dinariis  melgu- 
renses  suis  propriis  ;  et  in  villa  Tarasco ,  de  duos  vaxellos  terciam 
partem.  Hec  omnia  suprascripta-,  quam  Gauzfredus  Carbonellus  dona- 
vit  sancto  Victori  monasterio  Massiliensis1,  excepto  terciam  partem 
condamina  de  Rubiano,  que  sibi  retenuerunt  monacbi  in  suo  dominio*,  v*. 

aliis  vero  causis  supranominatis,  ea  videlicet  ratione  et  convenientia 
concessit  frater  Petrus  monaclms,  jam  superius  scriptus,ad  Petro  et 
Ugone,  frater  suo,  ut  in  diebus  vite  illorum  teneant  et  possideant  ;  el 
Petrus  et  Ugo  convenientia  fecerunt  cum  Petro  monocbo,  vil,  simortui 
fuerint  sine  legali  berede  de  corpore  illorum ,  eorum  bereditas  sancto 
Victori  remaneat;  et,  si  legali  beredem  babuerint,  unusquisque  una 
modiata  de  vinea.  Hec  omnia  suprascripta  nos  firmamus  et  conveni- 
mus ,  et  testibus  firmare  rogavimus. 

Signum  Bernardo  Senioreto.  Raimundus  filius  firmavit.  Bermundus 
Àdalras  firmavit.  Guiquinannus  Basions  firmavit.  Wuilelmus  firmavit. 
Senioretus  firmavit. 

192. 

Karta  de  Balda. 

Homo  dvim  constat  in   boc  seculo Qua  propter  ego ,  in     Sœcul.  XI. 

Dei  Domine,  Balda  et  filii  mei  Raynoardus  et  Bermundus,  ....  doua-  10  februar. 
mus  aliquid  de  nostro  proprio  jure  ad  monasterium  sancti  Vicloris  et 
fratribus  ibidem  Deo  famulantibus,  ut,  per  illorum  intercessionibus, 
dignetur  nobis  Dominus  nostris  parcere  delictis ,  et  sua  gratuila  exbi- 
bere  clementia,  et  in  futuro  participationem  cum  bis  qui  in  synu 
Abraba?  requiescunt  :  boc  est,  de  vinea  semodiala  1,  quam  plan  ta ve- 
runt  Heliseus  et  fraler  ejus  Poncius,  cognomento  l'iulricus.  Et  est  ipsa 
vinea  in  comitatu  Avenionense,  in  terminio  de  villa  Laureata,  in  loco 

'  Vid.sup.  n.  181. 


220  CHARTLL/VR1UM 

nominato  Grazans.  Consortat,  de  uno  latus,  ab  occidente,  terra  ipsius 
sancli  Victoris  ;  de  alio  latus ,  via  puplica  ;  de  uno  fronte ,  ipsos  dona- 
tores.  Sane,  etc. 

Signum  Baldo  et  filii  sui  Raynoardus  et  Bermundus ,  qui  banc  do- 
nationem  scribere  fecerunt  et  firmare  rogaverunt,  et  propriis  manibus 
firmaverunt. 

Facta  fuit  bec  donatio  in  mense  februario,  quarto  idus  ipsius 
mensis. 

193. 

Karta  de  val  de  Miliacense. 

Sscui.  XI.  Auctoritas  sancte  ecclesie  jubet  ut  quicunque  rem  suam  Deo  donare 
voluerit  propriam  babeat  potestatem.  Igitur  ego  Guigo  et  filius  meus 
Rostagnus,  cogitantes  de  salute  animarum  nostrarum,  ut  Deus  omni- 
potens  nobis  dimittat  delicta  nostra,  donamus  omnipotenti  Deo  et 
sancto  Victori ,  ejus  martyri ,  unam  peciarn  de  terra ,  que  est  in  comi- 
tatu  Ucetico,  in  val  de  Milcianense,  in  loco  qui  dicitur  Criders.  Termini 
vero  ejus  sunt,  de  uno  fronte,  via  puplica;  de  aliis  vero  ,  ipsos  dona- 
tores.  Habet  vero  ipsa  terra,  de  uno  latus,  dextros  xliiii;  de  alio  vero, 
xxin ;  de  alio  namque,  xvim;  de  alio,  xli. 

Signum  Guigo  et  filius  ejus  Rostagnus,  qui  hanc  kartam  scribere 
fecerunt,  et  manus  eorum  firmaverunt,  et  testibus  firmare  fecerunt. 
Signum  Bernardo  teste.  Gilio  teste.  Armanno  teste.  Alio  Gilio  teste. 
Giraldo  teste. 

194. 

Karta  de  convenientia  Archimberti. 

8  dec.  1045,  Brève  de  convenientia  terrarum  Arcbimberti  seu  Judeorum,  quam 
monacbi  sancti  Victoris ,  scilicet  Arduinus,  Bonus  Filius,  Dodo  seu 
tocius  cuncte  congregationis  ejus  faciunt  cum  Iterio ,  filio  Pontionis 
Grinone  sive  cum  Pontio,  filio  Rostagni  Grinone,  atque  cum  Geslino 
sive  cum  Atanulfo,  ejus  fratres,et  nepus  eorum  Josfredus,  filius  Beri, 
ut,  quandiu  vixerint  ipsi,  istam  terram  medietatem  et  possideant,  et, 
post  mortem  eorum,  partem  quam  unusquisque  habet  relinquat  ad 


SANCTI  V1CTORIS.  221 

sanctum  Vicloreni,  sine  ulla  inlcrpellatione.  Ob  hoc  damus  xii  solitlos 
vienensos,  propter  karitatem  vel  amorem  parentum  illorum  atque 
amiciliam  antiquam,  seu  propter  hoc,  ut  uuusquisque  de  omnibus 
heredibus  relinquat  suam  partem  de  ista  terra  ad  sanctum  Victorem, 
post  mortem  ejus.  Si  quis,  etc. 

Facta  ista  convenientia  atque  equamentum  vi  idus  decembris,  anrio 
millesimo  ab  incarnatione  Domini  xl°v°,  Gosfredus'  cornes  Provincie. 

Scitote  quoniam  bec  terra  fuit  Archimberti,  et  ipse  dédit  eam  ad 
sanctum  Victorem,  ubi  monachus  est. 

Signum  Volveradi.  Signum  Christofori.  Signum  Pontii  Roci.  Signum 
Pontionis  Arvei.  Signum  Aicardi  Ysoni.  Signum  Wuillelmi,  fratris 
Clirislofori ,  qui  f uer un t  auditores  atque  laudatores. 

Karta  de  wuirpicione  judeorum. 

Brève  de  convenientia,  que  Arduinus  et  Geiraldus,  monachi  sancli 
Victoris ,  faciunt  cum  judeis  Abamari  Bonastrug  et  Jucepf  Bona 
Fide  de  terris  in  ripa  Rodani,  que  fuerunt  Archimberti,  nostri  mo- 
nachi; et  faciunt  isti  interpellationem.  Et  propter  hoc  damus  eis 
xx  solidos,ideo  ut  faciant  guirpitionem  de  se  et  de  suis  et  de  omni 
persona ,  sin  autem,  sine  ulla  difficultate,  si  aliquis  interpellaverit 
(quod  absit),  faciant  cum  suis  directis  guarpire.  Vitalis  firmavit.  Samuel 
firmavit  :  hoc  sunt  .Tudei2. 

195. 

Karta  de  deciino  quem  donavit  Aldebertus. 

Brève  memoralorium  de  decimo  et  guardia  de  vinea  sancti  Victoris,  Sœc.  Xf. 
quem  dédit  Aldebertus  Garazols,  subtus  Roca.  Donat  Ugo,  filins  Boue 
Filii  Gailard,  et  uxor  sua  decimum  et  gardiam  de  vinea  supra  scripta  ad 
sanctum  Victorem,  in  manu  Pétri,  monachi  et  kamararii,  et  per  pre- 
cium  quam  accepit  xvm  denarios,  ut  omni  tempore  monachi  sancti 
Victoris  teneant  et  possideant.  Et  qui  banc  donationem  tollere  temp- 
laverit,  anathema  sit  cum  Datan  et  Abyron  et  cum  Juda  Iraditore. 

1  Gaufredus  I.  in  qua  Abamar  Ronas  r™»cognominatur  Matas 

'  Conter  isla  duo  irepla  cum  cliarla  n.  170,      Trust. 


222  CHARÏULARICM 

196. 

Karta  de  Avenione. 

1021  —  1044.  Ego,  in  Dei  nomine ,  Faraldus,  canonicus  sancte  ecclesie  Avenio- 
nensis,  cogitans  de  sainte  anime  raee,  et  facio  donationem  Deo  omni- 
potenti  sanetoque  Victori,  gloriosissimi  martyri,  ejusque  monasterio, 
apud  Massiliam  fundato ,  de  mansionibus  videlicet  meis ,  que  michi 
obvenerunt  ex  hereditate  patris  mei  et  matris  mee ,  quantum  ex  eorum 
parte  michi  advenit,  totum  ex  integrum  donc-,  sine  ulla  diminutione. 
Que  mansiones  sunt  constructe  in  civitate  vel  villa  Avenione.  Igi- 
tur,  etc. 
f*  50.  Warnerius  firmavit.  Poncius  firmavit.  Adalaldusfirmavit.  Melioritus 

firmavit,  et  hoc  in  presentia  domni  abbati  Isarni. 

197. 

Karta  de  mansionibus  Truano. 

Secul.  XI.  Brève  memoratorio  de  mansionibus  quas  dédit  Truannus  et  filii  ejus 
sancto  Victori ,  et  de  convenientia  que  fecit  domnus  abba  cum 
Aimerico.  Commendat  ipsas  mansiones  domnus  abba  ad  Aimericum, 
in  tali  convenientia,  ut  edificet  ipsas  mansiones  ad  opus  sancti  Victoris, 
ut  melius  potuerit,  et  teneat  eas  in  vita  sua;  in  tali  convenimento,  ut, 
post  obitum  suum,  cum  omni  constructione  et  deliberalione  revertan- 
tur  ad  sanctum  Victorem.  Ipse  vero  Aimericus,  pro  redemptione 
anime  sue ,  et  propter  fraternitatem  suam ,  donat  unam  semodiatam  de 
vineam,  in  loco  qui  vocatur  Triboncius.  Consortes  :  de  uno  latus, 
ipso  donatore  ;  de  alio  latus ,  via  puplica.  Et  ista  donatio  firma  fiât  '. 

198. 
Carra  Bernardo  Rufo  de  Melcianense. 
1010  In  Dei  omnipotentis  nomine,  sanctissime  ejus  dispositionis  ordina- 

1  Cf.  cuin  charta,  n.  178. 


SANCTI  VICT0R1S.  223 

tione.  Ego  Bernardus ,  quem  vocant  Rufo  ,  pro  redeniptione  anime 
mee,  dono  omnipotenti  Deo  et  sancta  Maria  sanctoque  Victori  mar- 
tyris ,  monasterii  Massiliensis ,  aliquid  de  alode  meo ,  que  abeo  in 
comitatu  Uzelico,  in  valle  Melcianense  ,  in  terminio  que  nominant  Ad 
Ipsos  Alodes.  Abet  una  pecia  de  terra  eulta;  et  abet,  de  uno  latus, 
dextros  l  et  viiii,  et  de  alio  latus,  simili  ter  5  de  uno  fronle,  dextros  xv, 
et  de  alio  fronte,  similiter.  Consortes  :  de  uno  latus,  terra  sancti  Ge- 
nesii  ;  et  de  alio  latus,  Stepbano  Golano;  et  de  uno  fronle,  via  puplica. 
Et  in  alio  loco,  alia  pecia  de  terra  eulta  :  et  abet,  de  uno  latus,  dex- 
tros Lxvini  ;  et  de  alio  latus,  similiter;  et  de  alio  fronte,  dextros  xu; 
et  de  alio  fronte,  dextros  viiii.  Consortes  :  de  uno  latus,  terra  sancti 
Genesii;  et  de  alio  latus,  Stepbano  Golano;  et  de  uno  fronte,  via  pu- 
plica ;  et  de  ipsa  terra  que  super  scripta  est ,  abet  una  versana  antre 
duas  vias  puplicas.  Et  in  alio  loco,  in  ejus  terminio  abet  una  vinea, 
qui  abet,  de  uno  latus,  dextros  lxxv;  et  de  alio  latus,  similiter;  et  de 
alio  fronte,  dextros  xvn;  et  de  alio  fronte,  dextros  xvim  :  de  uno 
latus,  terra  sancti  Genesii;  et  de  alio  fronte,  Stepbano  Golano;  et  de 
alio  fronte,  Iterio.  Et  in  ipso  loco  vel  in  ejus  terminio,  abel  alia  petia 
de  terra  eulta,  qui  abet,  de  uno  latus,  dextros  lxxx  et  m;  et  de  alio 
latus,  similiter;  de  uno  fronte,  dextros  xm;  et  de  alio,  similiter.  Con- 
sortes :  de  uno  latus,  Wilemmo;  et  de  alio  latus,  Stepbano  Golano.  Et 
in  ipso  loco,  in  ipsos  terminios,  una  pecia  de  vinea  cidta,  qui  abet,  de 
uno  latus,  dextros  lxxx;  et  de  alio  latus,  similiter;  de  uno  fronte, 
dextros  xvi;  et  de  alio  fronte,  dextros  xu  e  passo.  Consortes  :  de  uno 
latus,  terra  sancti  Genesii;  et  de  alio  latus,  Stepbano  Golano;  et  de 
alio,  Rainaldo  Coco.  Sane  si  quis  (quod  evenire  minime  credo)  contra 
hanc  donationem  meam  venire  vel  obsistere  voluerit,  obtinere  non 
valeat,  sed  cogatur  in  vinculo  exsolvere  auri  obtimi  libras  x;  et  postea 
firma  et  stabilis  permaneat  ista  donatio  omnique  tempore. 

Facta  bec  donatio   ista  anno  incarnationis  dominice  mx  ,  régnante 
Conrado  rege. 

Signum  Bernardo  Rufo,  qui  banc   donationem  scribere  rogavi  et 
manu  mea  roborata  firmavi,  et  alios  firmare  rogavi. 


224  CHARTULARIUM 

199. 

Carta  de  vineis  quas  dédit  Guinimannus  sancto  Victori. 

1013.  Inspirante  rerum  omnium  opifice  et  moderatore  Deo,  qui  non  vult 

mortem  peccatoris,  sed  ut  convertatur  et  vivat,  Ego  Guinimannus 
et  uxor  mea,  Maria  nomine,  discutionem  futuri  judicii  pertimescentes, 
et  immanitatem  nostrorum  scelerum  formidantes,  hoc  nobis  remedii 
fore  credidimus,  si  de  fdiis  nostris  in  ejusdem  Omnipolentis  milicia 
in  perpetuo  mancipandum  traderemus;  quod  et  fecimus.  Exemplum 
itaque  religiosorum  plurimorum  veteris  ac  novi  Testamenti  sequentes, 
unum  ex  fdiis  nostris,  Bermundum  nomine,  in  monasterio  beati  mar- 
tyris  Yictoris,  sub  norma  scilicet  beati  patris  Benedicti,  instituendiun 
et  usque  ad  mortem  inibi  militandum,  jam  olim  tradidimus.  Nunc 
igitur  de  rébus  nostris,  quas  nobis  Deus  contulit,  volumus,  tam  pro 
animabus  nostris  quam  etiam  pro  filio  nostro  ,  donationem  facere 
omnipotenti  Domino  et  sancto  Victori,  suo  martyri,  ejusque  monasterio, 
haud  procul  a  civitate  Massilia  fundato ,  et  abbatibus  ac  monachis  ibi- 
dem perpetim  famulantibus.  Est  igitur  ipsa  hereditas  vel  donatio  in 
comitatu  Arelatense,  non  longe  a  fluvio  Rodani,  in  villa  que  olim 
vocata  est  Rusticella,  et  in  loco  Macianicus ,  et  super  villam  Debo- 
v  gnerias*,  et  in  Lancaicus   :  sunt  igitur  modiate  inmeliorate '.  Et  in 

civitate  Arelate,  dono  mansiones  meas  optimas,  cura  omni  superpo- 
sito,  que  sunt  non  longe  a  porta  Sancti  Stephani  site,  id  est  foris  civi- 
tatem,  juxta  murum.  Sed  et  omnia  quicquid  abeo  de  Campo  Lapideo 
usque  in  fluvium  Rodani  vel  fluvium  Durentie,  cum  omni  integritate 
dono  supradicto  monasterio,  eo  scilicet  tenore,  ut  abbates  vel  monacbi, 
présentes  et  secuturi,  teneant  et  possideant,  et  pro  me  et  uxore  ac  filiis 
meis  assidui  intercessores  existant,  et,  cum  ab  bac  vita  discesserimus, 
corpora  nostra  in  eodem  monasterio  tumulentur.  Quod  si  alicujus 
ordinis  homo  hanc  nostram  donationem  ab  ipso  monasterio  vel  ab 
ipsa  comunia  vel  usus  fratrum  abstrabere  vel  alienare  temptaverit , 
filii  vel  heredes  nostri  liberam  resumendi  et  recuperandi  habeant  po- 

1  Fôrl.  leg.  modialœ  111  melioratat. 


SANCTI  VICTORIS.  225 

testatem.  Sane  si  aliquando  fuerit  aliquis,  aut  ex  extraneis  aut  ex 
nostris,  qui  contra  hanc  donationem  nostram  venire  velit,  sit  abho- 
minatus,  etc. 

Facta  est  scriptura  bec  vel  donatio  anno  incarnationis  dominice 
millésime-  quinto  decimo  ,  indicione  xm ,  in  comitatu  Aquense ,  in 
castrum  qui  vocatur  Riannum,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum 
seu  Provintie. 

Ego  Guinimannus  una  cura  uxore  mea,  Maria  nomine,  pro  re- 
demptione  animarum  nostrarum  filiorumque  nostrorum ,  hanc  dona- 
tionem scribere  rogavimus  et  manibus  propriis  firmavimus,  testibusque 
subter  adnexis  firmare  rogavimus.  Folcaldus  firmavit.  Melioretus  firma- 
vit.  Petrus  firmavit.  Christoforus  firmavit.  Isnardus  firmavit.  Senioretus 
firmavit.  Scotia  firmavit. 

200. 

Carta  de  Cadarosco. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Volveradus  et  uxor        1057. 
mea   Bellitrudis,  atque  filius  meus   Rostagnus  Porcelletus,  et  mulier 
sua,  nomine  Bona,  neenon  et  filii,  eorum  Bertrannus   sacriscrinius, 

Wilemmusciue ,  Petrus,  nostrorum  immanitate  scelerum  territi, 

aliquid  nostri  juris  donamus  domino  Deo  et  sancto  Victori,  monasterii 
Mansiliensis ,  ejusque  loci  habitatoribus ,  tam  presentibus  quamque 
fuluris,  et  sancto  Honorato  sanctoque  Genesio,  videlicet  unum  mau- 
sumintegrum,  cura  vineis  terrisque,  garricis,  pratis,  silvis,  pascuis, 
uglatis,  cultis  et  incultis  terris,  arboribus,  ortis,  cura  exiis  et  regressi- 
bus  suis,  quem  quidam  homo,  nomine  Amalbertus,  priscis  tempo- 
ribus,  et  n une  filii  ejus,  excoluit.  Est  autem  mansus  ipse  in  comitatu 
Arelatense,  in  castro  Kadarosco,  quod  altero  nomine  vocatur  Berra; 

situmque  est  prope  stagnum  Marticum 

Ego  Volveradus  et  uxor  mea  Bellitrudis,  atque  filius  meus  Rostagnus 
Porcelletus,  et  sua  uxor,  nomine  Bona ,  et  filii  ejus  Bertrannus,  Wilel- 
mus,  Petrus,  banc  donationis  cartam  fieri  jussimus,  et  manibus  nostris 
propriis  firmavimus,  aliosque  firmare  rogavimus.  Ego  Volveradus 
facio  bujusmodi  donationem  in  tali  convenientia,  ut,  si  quippiam,  aut 
I-  29 


226  CHARTULARIUM 

abbas  aut  monacbi,  dederint  bujusmodi  donum  aut  \endiderint  aut 
'■■81.  commutaverint*,  vel  quicuraque  homo,  cujuscuinque  ordinis  vel  di- 
gnitatis,  suprascriptum  donum  suprascriptis  locis  vel  sanctis  tulerint, 
qualicumque  occasione,  mei  propinqui  qui  tune  erint  ponant  dena- 
riorum  quinque  solidos  super  altare  sancti  Victoris,  et  récupèrent  ipsam 
possessionem.  Si  vero  (quod  absit)  monasterium  sancti  Victoris  perdi- 
derit  cellam  sancti  Jenesii  vel  sancti  Honorati,  ipsum  quod  dedi  sanctis 
supradictis,  sancti  Victoris  monasterium  sibi  habeat  totum  ipsum 
donum  in  perpetuum.  Si  quis,  etc. 

Acta  est  carta  auno  millesimo  lvu  trabeationis  dominice,  indi- 
cione  x. 

Ego  Volveradus  et  uxor  mea  et  filius  meus  Rostagnus,  et  filii 
ejus  Bertrandus  et  Wilelmus  firmavimus.  Ugo,  nepos  ejus,  firmavit. 
Daidonadus  firmavit.  Rostagnus  firmavit. 

201. 

Carta  Aicardi. 

I4jui.  1043  In  nomine  Domini.  Ego  Aicardus  et  conjux  mea  Emma  donamus 
ad  monasterium  sancti  Pétri  bac  sancti  Victoris  de  Massilia ,  totum  ille 
alode,  quod  abemus  in  villa  Kadarosco  et  in  civitate  Massilia,  in  vineis 
et  campis  cultis  et  incultis,  in  mansionibus  et  salinariis  et  ortis  et 
oglatis  et  pratis,  cum  pascuis  et  cunctis  adjacentiis,  totum  et  ab  inte- 
grum  donamus  sancto  Victori  supradicto,  ad  faciendum,  ad  opus 
Dei,  voluntatem  suam  ;  eo  actenus  tenore ,  ut ,  quandiu  uxor  mea 
Emma  vixerit,  teneat  et  possideat,  sine  totos  appellos,  et,  post  obitum 
suum ,  revertatur  ipse  alodis  ad  suprascriptum  monasterium ,  sine  ulla 
mora  et  expectatione  judicis. 

Acta  est  bec  donatio  mediante  julio  mense,  anno  millesimo  xliii 
jam  incarnato  Domino,  indicione  x,  régnante  Henrico  imperatore, 
feria  v. 

Signum  domno  Aicardo  et  conjux  ejus  Emma  hoc  donum  fecerunt 
et  suis  manibus  firmaverunt. 


SANCTI  VIC10R1S.  227 

202. 

Caria  de  Kadarosco. 

In  sancle  et  individue  Trinitatis  nomine.  Constat  quidem  antiquitus  20  jun.  I05fi. 
sub  legali  lege  sanctitum ,  ut ,  si  quispiam  vohierit  suani  possessionem 
dare,   vendere  vel  commutare,  per  discriptionis  tabulam  studeat  id 
agere,  qua tenus  ipse  res  vendite  vel  donate  inconvulse  valeant  per- 
henniter  permanere.  Qiiapropter  ego  Aluis  femina  et  domnus  Ugo, 

virmeus,  et  filii  nostri '  donamus  Domino  Deo  et 

altario  sancle  Marie  et  sancti  Victoris  martyris  Massiliensis  et  monachis 
ejus,  tam  presentibus  quamque  futuris,  pro  remedio  animarum  nos- 
trarum  parentumque  nostrorum,  partimque  pro  precio  unius  oblime 
mule  valentis  centum  solidos ,  videlicet  mansum  unum  ;  nunc  boc  est 
in  pi'esenti  quem  excolit  horao  nomine  Ricardus  Egua  Russa.  Et  post 
obitum  meum,  ego  donatrix  Aluis,  cum  viro  meo  Ugone  et  predietis 

filiis  meis ,  dono  alium  mansum  quem  excolit  homo  nomine "  Et 

suntipsi  mansi  in  comitatu  Arelatensi,  in  villa  que  vocatur  Cadarosco 
sive  Berra,cum  terris  et  vineis  et  salinis  et  cum  omnibus  pertinentibus 
ad  ipsos  mansos,  et  cum  egressibus  et  regressibus  eorum,  boc  est 
cum  suis  exitibus.  Insuper  donamus  ego  Aluis  et  vir  meus  Ugo  et  filii 
nostri  predicti  mansiones  in  Arelato  civitate,  que  mibi  Aluis  obvene- 
runt  ex  hereditate  patris  mei  Rostagni ,  sicut  et  alii  predicti  duo  mansi. 
Terminantur  vero  ipse  mansiones  ab  oriente  in  mansionibus  que  fue- 
runt  Jeronimi;  ab  occidente,  in  mansionibus  que  fuerunt  Carbonelli  ; 
a  meridie,  in  mansionibus  Volveradi ,  avunculi  mei;  a  septentrione,  in 
fluvio  Rodani.  As  vero  mansiones  predictas  sicque  terminatas  dono 
in  presenti,  boc  est  in  vita  mea,  et  post  mortem  meam  in  perpetuum. 
Hec  quidem  omnia  supradicta,  eo  tenore  quo  prediximus,  donamus 
libenti  animo  ac  legali  jure  Domino  Deo  et  sancte  Marie  ,  sancto 
quoque  Victori  martyri  Massiliensi  et  monachis  ejus,  tain  presentibus 
quamque  futuris,  ad  proprium  alodem ,  quatenus  sine  ulla  inquietu- 
dine  ab  bodierno  die  et  deincebs  babeant,   teneant  et  possideant  et 

1  Lochs  -  racuns  in  Cad.  *  Lacnna  in  Cod. 


228  CHARTULARIUM 

quicquid  facere  voluerint  faciant,  in  Dei  quippe  omnipotentis  nomine, 
sit  illis  potestas  firmissima,  in  secula  seculorum.  Si  qua  vero  persona, 
aut  nostra  aut  nostrorum  heredum,  surrexerit  ad  interpellandum  vel  ir- 
rumpendum,  hec  nullo  modo  valeat  perficere ,  sed  componat  in  vinculo 
auri  optimi  libras  x.  Ipse  vero  malus  interpellator  feriatur  mucrone  di- 
vino,  cum  Arrio  et  Sabellio  et  Juda  traditore,  nisi  penitens  fuerit  et  emen- 
daverit.  Et  insuper  liée  nostra  donatio  omni  tempore  firma  permaneat. 
Facta  donatio  ista  anno  dominice  incarnationis  millesimo  lvi,  in- 
v.         dicione  vm,  régnante  *  Henrico  rege,  vi  kalendas  jalii. 

Signum  Ugonis  et  Aluis,  uxoris  ejus,  et  filiorum  eorum,  qui  hanc 
donationem  fecerunt  propriisque  manibus  firmaverunt ,  et  testibus 
firmari  rogaverunt.  Domnus  Raiambaldus,  arebiepiscopus  Arelatensis, 
firmavit.  Volveradus  firmavit.  Rostagnus  Porcelletus  firmavit.  Ber- 
trannus  et  Wilelmus,  filii  sui  Porcelleti,  firmaverunt.  Amelius  Porcel- 
letus firmavit.  Ugo,  filius  ejus,  firmavit.  Deodonatus  firmavit.  Rai- 
naldus  Rostagnus  firmavit.  Fulco  firmavit.  Raino  firmavit.  Pontius 
Anastasia  firmavit.  ïeutbertus  Aldemars  firmavit.  Deodatus  Carbonellus 
firmavit. 

203. 

Carta  de  Conforte. 

(.XI,  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitalis,  Patris  videlicet  et  Filii  et 

Spiritus  Sancti.  Ego  Frenulfus  et  uxor  mea  et  filii  filieque  mee,  de  ani- 
marum  nostrarum  salule  solliciti,  quin  etiam  considérantes  in  bac 
exilii  eecitate,  qua  primus  parens  noster,  invidente  pestifero  angue, 
dejectus  est,  nos  positos  esse,  ut  a  pio  Domino  veniam  nostrorum 

scelerum consequi mereamnr, donamus  omnipotenti Domino, 

ejusque  martyri  sancto  Yictori,  Massiliensis  cenobii,  totum  scilicet 
nostrum  beneficium ,  quod  nos  babemus  tenemusque  in  tota  tercia 
parte,  de  illa  terra  que  nominatur  Fazinnarias,  et  tôlière  et  dare; 
domno  Almarico  et  ejus  fratribus  Ogerio  et  Bremundo  et  Poncio  boc 
ipsum  mihi  ut  facerem  libentissime  consentientibus,  et  ipsum  fundum 
ipsius  terre  predicto  sancto  Victori  donantibus.  Hanc  donationem  ego 
Frenulfus,  cum  uxore  mea  et  filiis  et  filiabus,  et  predicti  viri,  seniores 


SANCTI  VICTORIS.  229 

scilicet  mei,  Amalricus,  Ogerius,  Bremundus,  Pontius,  donamus  jam 
dicto  sancto  Victori  ejusque  allari  servientibus,  etc. 

204. 

Carta  de  mansionibus  in  Arelate. 

Brève  memoratorium  conventionis,  que  fit  inter  dominum  episco-  1021  —  1044. 
puni  Poncium1  Massiliensem ,  et  domnum  abbatem  Isarnum  mona- 
cosque  saneti  Victoris,  ejusdem  civitatis  monasterii,  de  quadain  man- 
sione  que  est  Arelati  juxta  ecclesiam  saneti  Luciani  sita,  quam  alius 
domnus  episcopus  equivocus,  sive  avunculus  ejus  id  est  episcopi 
Pontii,  Pontius2  videlicel,  de  suis  nempe  rébus  comparavit,  saneti  niar- 
tyris  Christi  Victoris  monasterio  jam  dicti  alodem  donavit.  Hanc  ergo 
nepos  illius,  quoniam  ea  multo,  modernis  sive  futuris  temporibus, 
sibi  videbalur  necessaria,  quippe  quod  convenienti  inerat  loco  exeundi 
ad  omnia ,  valde  super  illa  deprêcans  crebris  rogationibus  poblitibusque 
fere  flexis ,  tali  tenore  extorsit ,  ut  ad  usum  sue  vite  habeat  et  possideat  ; 
fratres  quoque  monasterii  illuc  venientes,  sine  contradictione  diver- 
tentes,  bospitalitatem  in  ea  libère  peragant.  Ipse  namque  domnus 
episcopus  illam  ipsam  domum  melioratam  sive  ampliatam,  neenon 
etiam  episcopalibus  rébus  farcitam,  tabulis  vero  omnibusve  domi  ba- 
bitis  suppellectilibus  episcopalibus  que  forte  invente  fuerint ,  ad  supra 
jam  dictum  monasterium,  post  suum  obitum,  laxet.  Adjuncti  testes 
firment. 

205. 

Carta  de  Vitrola. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinilatis.  Ego  Wilelmus  de  Vitrola,  inse. 
Ricbardi  quondam  filins,  pro  remedio  anime  mee  et  pro  animabus 
patris  mei  matrisque  et  filiorum  meorum,  dono  Deo  sanctoque  Victori, 
Massiliensis  monasterii 'j  et  habitatbribus  ejusdem  loci,  tain  presentibus 
quamque  futuris,  unum  videlicet  mansum  in  territorio  prenominati 
castri  Vitrola;,  queni  tenere  videtur  Ingelbertus,  Magnonis  filius,  cum 

'  Pontius  II.  a  Pontius  I. 


230  CHARTULARIUM 

mansionibus  et  vineis,  terrisque  cultis  et  incultis,  pratis  et  garricis, 
arboribus  pomiferis  et  infrucluosis ,  ad  eiuxlem  mansum  pertinentibus. 
Filius  quoque  meus  Geusserannus  fecit  guirpitionem  de  eodem  manso 
jam  dicto  sancto  Victori,  cura  ire  Jberusolimam  disponeret.  Donavit 
etiam  idem  Geusserannus  predicto  sancto  Victori  très  semodiatas  de 
vinea,  in  clauso  ipso  quod  ipse  et  Runingus,  miles  ejus,  plantaverunt, 
ad  opus  ejusdem  sancti  Victoris.  ïerminatur  autem  ipsa  vinea,  ab  una 
parte,  Ingelberti  Botani  vinea;  a  duabus  partibus ,  vinea  Axlalardi;  ab 
f.  52.  alio  latere,  vinea  Udulberti.  Ego  *  Guilielmus  jam  dictus  et  Geusseran- 
nus ,  filius  meus ,  donavimus  sepe  nominato  sancto  Victori  et  mona- 
chis  ejusdem  monasterii,  tam  presentibus  quamque  futuris,  ego  quidero 
prescriptum  mansum ,  ille  vero  jam  dictas  très  semodiatas  de  vineas , 
ea  scilicet  ratione,  ut  prefati  monacbi,  présentes  absentesque,  teneant 
et  in  perpetuum  sine  ulla  inquietudine  possideant.  Hanc  autem  do- 
nationis  cartulam  fieri  rogavimus ,  et  nepo  ibus  meis  fratreque  meo , 
ceteris  quoque  parentibus  meis  et  amicis ,  firmari  optavimus.  Si  quis 
autem  banc  donationem  annullare  presumpserit ,  vel  minuare  ausu 
temerario  in  aliquo  nisus  fuerit ,  non  valeat  vendicare  quod  voluerit , 
sed  cogatur  supra  nominato  sancto  Victori  ejusque  servitoribus  libras 
auri  xx  dare;  ipsa  autem  donatio  firma  et  inconcussa  permaneat. 

Facta  est  autem  bec  descriptio  anno  ab  incarnatione  Domini  mille- 
simo  lvi,  indicione  vi,  epacta  prima. 

Tumidia,  millier  Geusseranni,  firmavit.  Barnuinus  presbyter  firma- 
vit.  Bruningus  de  Vitrola  firmavit.  Pontius  Trobadel  firmavit.  Guiliel- 
mus et  Geusserannus,  ambo  filii  Geuseranni  et  Tumidie,  firmaverunt. 
Logis  de  Podio  Sancte  Reparate  firmavit.  Susanna  et  Rainois,  Geusse- 
ranni filie,  firmaverunt.  Smido  de  Vitrola  firmavit. 

Ego  quoque  jam  dicta  Tumidia  ,  similiter  pro  anime  mee  remedio , 
et  pro  filiorum  salvatione  meorum ,  dono  prenominato  sancto  Victori 
et  babitanlibus  in  eodem  monasterio,  presentibus  atque  futuris,  ad 
proprium  alodem,  unam  quartairatam  de  vinea.  Est  autem  ipsa  vinea 
in  ipso  clauso  quod  donavisse  eidem  sancto  Victori  predicta  testantur 
verba  maritum  meum,  cum  guirpitionem  fecisset  de  jam  dicto  manso. 
Postquam  enim   idem  maritus  meus  plantavit  predictum   clausum , 


SANCT1  YICiORIS.  231 

j)lantavi  etiara  ego  eandem  vineam  cum  Udelbeapto.,  et  babuit  ille  suam 
partem,  et  ego  meam.  Donavi  ilaque,  sicut  dixi,  eam  sancto  Yictori 
ad  proprium  alodem;  et  ipsaiu  donationem  in  hac  carta  seribi  precepi 
et  manu  propria  firmavi,  et  alios  firmare  rogavi.  Lanberlus ,  filius 
Gosseranni,  firmavit.  Guilielmus  Dadinad  firmavit.  Pontius  Troba- 
dellus  firmavit. 

20G. 

Charta  qua  Otrandus   et  Blidgaida,   ejus  uxor,  filiis  ipso:uni  a;sensum  praebentibus ,  1030. 

abbatiae  sancti   Victoris   donant  niansum  unum,    in  comitatu  Arelatensi,  in  Castro 
Vitrola  situm,  et  a  Pontio  Curbino  excultum. 

Esmido,  filius  meus,  et  Resmu,  filia  mea,  consenserunt  et 

firmaverunt  alque  scribere  rogavcrunt. 

Faeta  donatio  liée  anno  incarnalionis  dominice  millesimo  xxx ,  reg- 
nante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  sive  Provintie. 

Udalbertus  firmavit.  Guilielmus  firmavit.  Susanna  firmavit.  Guiliel- 
mus filius  firmavit.  Jauceraimus  firmavit. 

207. 

Carta  de  Vitrola. 

In  Dei  nomine.  Ego   Ricardus  facio  banc  donationem  omnipotenti    Decembr., 
Domino  sanctique  Victoris  martyris  monasterio  Massiliensi,  abbatibus  994  —  1032. 
et  monacbis,  presentibus  et  futuris,  de  alode  meo  quod  est  in  valle 
Marignana ,  aj)ud  castrum  quod  vocatur  Vitrola ,  id  est  medietatem  de 
viridario,  quem  edificavit  bomo  nomine  Guilabertus ,    et,  in  capud 
istius  viridarii ,  duas  vites  antiquas  obtimas.  De  una  parte  babet  con- 
sortem  me    ipsum  donatorem,  de  alia  parte  Winigerius,   de  lercio 
fronte  terra  de  Arnaldo,  de  quarto  fronte  prato  de  meipso  donatore; 
et  de  ipsum  mansum,  quod  excolit  bomo,  nomine  Ingilbertus,  et  de 
omne  tneum  alodem ,  ubicumque  ille  edificavit  vel  edificaverit ,  omnem 
tascam  ab  integro  et  medietatem  de  vineis,  quas  edificavit  vel  edifica- 
verit, sicut  et  de  terra.  Dono  iterum  *medielatem  de  ipsa  terra,  que  T'- 
est infra  ca>tellarum,  ad  proprium  alodem.   Dono  insuper  unam  mo- 


232  CHARTULAR1UM 

diatam  de  vinea,  [quam]  ego  edifîcavi.  Terminatur,  de  una  parte,  vinea 
nostra  ;  ex  alia  parte ,  vinea  sancla  Maria  ;  ex  altéra  parte ,  vinea  de 
me  ipso  donatore;  et  de  alia  parte,  vinea  de  Gudranno.  Dono  etiani 
unam  tabulam  salis  et  imum  vasum ,  in  loco  que  vocant  Ug  ;  et  dono 
ipsas  ferraginas,  que  sunt  ante  hostium  Pontii.  Hec  omnia,  etc. 

Facta  donatio  ista  mense  decimbrio,  régnante  Rodulfo,rege  Ala- 
mannorum  sive  Provintie. 

c 

Ego  Ricardus  manu  mea  firmavit.  Aramburga  firmavit.  Autrannus 
firmavit.  Melioritus  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Susanna  firmavit. 
Jaucerannus  firmavit. 

208. 

Carta  Sancti  Ermetis. 

1022.  Dei  omnipotentis  opitulante  clementia  ejusque  beniguissima  inspi- 

rante misericordia,  qui  mortem  non  vult  peccatoris,  sed  vitam  ,  dum 
per  propbetam  suum  misericorditer  polliceatur,  dicens  :  «  Vivo  ego 
dicit  Dominus;  nolo  mortem  peceatoris,  sed  ut  convertatur  et  vivat1.  » 
EgoPontius,  gratia  Dei,  Are[la]tensis  arcbiepiscopus,  de  anime  mee 
sainte  sollicitus,  et  immanitatem  scelerum  meorum  pertimescens ,  ut  a 
pio  Domino  veniam  peccaminum  et  ablutionem  possim  consequi  cri- 
minum,  et  vit  pro  terrenis  celestia  adquirere  valeam,  dono  eidem 
omnipotenli  Domino  et  sancto  martyri  Victori  ejusque  monasterio, 
apud  Massiliam  fundato,  ecclesiam  scilicet  in  honore  sancti  Hermetis 
fundatam,  que  est  in  comitatu  Arelatensi,  in  territorio  Mariniane.  Est 
namque  ecclesia,  cum  terra  que  ad  se  pertinet,  sancti  Pétri,  apostolo- 
rum  principis,  de  Roma,  civitate  Ralie.  Possidebant  namque  eam  ho- 
mines  laici,et  displicuit  mihi.  Cernens  vero  tucius  fore  ut  servi  Dei 
terram  sanctuariam  possidei'ent  quam  laici ,  tradidi  eam  in  potestate 
monacborum  arcisterii  almi  Victoris ,  cum  campis  cultis  et  incultis, 
vineis,  ortis,  pratis,  molendinis,  garricis,  pascuis  vel  omnibus  ad 
eandem  ecclesiam  pertinentibus,  eo  ritu  ut,  per  singulos  annos,sin- 
gulas  cere  libras  ad  domum  sancti  Pétri  deferri  faciant.  Habet  con- 
sortes,  a  parte  orientali,  rivum;   a  meridie,  eumdem  rivum  qui  reflec- 

'  Ezech.,  XXXIII,  11. 


SANCTI  VICT0R1S.  233 

titur;  ab  aquilone,  sicut  aqua  decurrit  de  monte  Arbodano;  ab 
occidente,  terrain  Mariniane  et  Vitrole.  Et  insuper  dono,  de  meo  pro- 
prio  alode,  medietatem  de  loco  qui  vocatur  Martis,  qui  mibi  jure 
meorum  obvenit  parentum ,  cum  omnia  que  ad  eandem  terrain  perti- 
nent. Habet  consorfes,  de  uno  latus,  terrain  sancti  Herimetis;  de  alio, 
sicut  aqua  versât  de  monte  Arbodano;  de  tercio,  eastrum  qui  vocatur 
Pinnas,  sicut  clivum  procedens  de  Castro  descendit  usque  ad  terrain 
Mariniane,  contra  terminum  sancti  Herimetis.  Hec  autem  omnia  pro 

B  »  Cl 

anime  mee  salute,  etc. 

C  C  C   ' 

Facta  donatio  bec  anno  iucarnationis  dominice  millesimo  xxu, 
indicione  v,  régnante  Rodulfo  rege. 

Ego  Pontius  arcbiepiscopus  banc  donationem  manibus  meis  robo- 
ravi,  et  testibus  firmare  rogavi.  Petrus,  nepos  ejus,  firmavit,  et  fraler 
ejus  Barnardus  firmavit.  Abel  firmavit.  Udalbertus  firmavit.  Sisfredus 
firmavit. 

209. 

Carta  de  Marignana. 

Omnipotens  factor  cunclorum  Deus  mortalibus  largiri  dignatus  est  1029. 
gratanter  quod  eidem,  pro  sui  suorumque  salute,  debeal  impertiri 
Hbenter.  Igitur  ego  Pontius,  gratia  Dei,  presul  Arelatensis  urbis, 
meorum  térritus  immanitate  scelerum,  premiorum  eliam  tactus  amore 
eternorum,  dono  aliquid  mee  liereditatis,  que  mihi  obvenit  liereditario 
jure  matris,  monasterio  martyris  sanctissimi  Victoris,  baut  longe  fun- 
dalo  a  mûris  Massiliensis  civitatis,  ibidemque  Christo  famulantibus  mo- 
nacbis,  quartam  scilicet  partem  ville  Mariniane,  in  comitatu  Arelatensi 
site;  ea  denique  ratione,  ut  quicquid  mei  videtur  esse  juris,  etc.  *  r.  53, 
in  omnibus  quartam  partem  trado  predicto  jam  coenobio ,  ut  servi 
Dei,  eodem  commorantes,  apud  judicem  Deum  ,  pro  meorum  aboli- 
tionc  peccaminum  genitorumque  meorum,  perpetuo  sintintercessores, 
exceptis  mansis,  quos  tenent  caballarii  bis  nominibus  nuncupati  : 
Eiarnardus,  Guicberius,  Bonus  filius,  Boslagnus,  Constantius,  Guini- 
mannus,  Raiambaldus;  sic  tamen  excipiantur  isti  mansi,  ut  medietas 
eoruin  decimi  sit  sancti  Victoris,  cum  ejusdem  parrocbie  quarta  in 
I.  C30 


234  CrURTULARIUM 

tolum  parte.  Termini  autem  prefate  ville  liabentur  hi  :  ab  ortu  solis1. 
Sane  si  quis,  ego  aut  aliquis  meorum  parentum,  vel  quecumque  ol  - 
positupersona,  banc  donationera  inquietare  temptaverit ,  omnicreantis 
Dei  celestiumque  omnium  virtutum  et  beatorum  agminum  ultricem 
iram  incurrat ,  et  cum  Datan  et  Abiron  atque  cum  Symone  mago  ac 
Juda  Scarioth,  ignis  perpetui  pénis  crucietur,  et  a  liminibus  sancte 
matris  ecclesie  et  ab  omni  katbolieo  populo  alienus  excommunicatus 
et  anatbema  procul  abiciatur.  Ego  Pontius,  auctor  bujus  donationis, 
banc  inscriptionem  fieri  jussi,  et  manu  mea  roboratam  testibus  firmare 
rogavi. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxvmi , 
indicione  xn,  civitate  Arelato,  in  ini"  feria,  régnante  Rodulfo,  rege 
Alamannorum  sive  Provinlie. 

c 

Franco,  frater  domno  arcbiepiscopo ,  firmavit.  Solpoma  soror  fir- 
mavit.  Amalricus  firmavit.  Petrus  nepos  firmavit.  Bernardus  firmavit. 
Volveradus  firmavit.  Guilelmus  Anguilla  firmavit.  Guilelmus,  nepos 
ejus,  firmavit.  Raiambaldus  firmavit.  Bernardus  firmavit. 

210. 

1045.  Charta  qua  Pontius,  filiusGuillelmi,  fratris  Josfredi  et  Hugonis ,  abbatiae  sancti  Victoris 
largitur  mansum  unum,  in  comitatu  Arelatensi,  in  villa  Marignana  situm,  et  a  Mi- 
kabele  fratre  de  Cortes  detentum. 

....  Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xlv. 

c 

Gaucerannus  de  Vitrola  firmavit.  Folcaldus,  filins  Teutberti  Cambas 
Longas,  firmavit.  Domnus  episcopus  Pontius  Massiliensis  firmavit. 
Iterius  Arlulfus  firmavit.  Aicardus  firmavit.  Arlulfus  Laugardam  fir- 
mavit. Dodonus  firmavit. 

211. 

'  Carta  Franconis  de  Marignana. 

1045  Omnipotens  factor  cunctorum  Deus  mortalibus  largiri  dignatus  est 

gratanter  quod  eidem,  pro  sui  suorumque  salute,  debeat  inpertiri 

1  Lacuna  in  Cod^ 


SANCTI  VICTORIS.  235 

libenter.  Igitur  ego  Francus  et  uxor  mea  Constantia,  Guilelmus, 
Bertrannus,  Aimerudis,  filiorumque  nostrorum  territi  immanitatem 
scelerum,  premiorum  etiam  tacti  amore  eternorum,  donamus  aliquid 
nostri  juris ,  id  est  vinee  quas  cotnparavimus  de  Francone  qui  fuit 
filius  alio  Francone.  Et  sunt  ipse  vinee  in  comitatu  Arelatense,  in 
Castro  vel  villa  que  nuncupant  Marignana.  Et  habenl  consortes,  a  parte 
orientali,  de  qua  oritur,  fons  Marignana;  et  a  parte  australi,  rivulus 
qui  dicitur  Cathedra;  et  ab  aquilone,  aqua  de  ipsa  fonte  jana  supra- 
dicta  vel  nominata  Marignana;  et  ab  occidente  vinee,  ecclesiam  sancti 
Victoris.  Hec  vinee  suprascripte  vel  consortate  donamus  Domino  Deo 
et  sancto  Honorato  vel  sancti  Victoris  martyris  monasterio  Massi- 
liensis,  et  ad  monacbis  ejus,  tam  presentibus  quant  et  futuris,  ut  ipsi 
sint  intercessores  pro  nobis  ad  Doniinum,  etc.*  v». 

Facta  est  hec  donatio  incarnationis  dominice  anno  millesimo  xlv, 
indicione  su. 

Pontius,  nepos  ejus,  firmavit.  Rostagnus,  nepos  ejus,  firmavit. 
Wilehnus  Becione  firmavit.  Guilelmus  Manuhel  firmavit.  Petrus  Gua- 
rinus  firmavit.  Ugo  de  Baltio  firmavit.  Petrus  de  Sancta  Cecilia  fir- 
mavit. Sisfredus  de  Castello  Novo  firmavit.  Rodulfus  Balbo  firmavit. 
Pontius  Seguerius  presbyter  firmavit. 

212. 

Carta  de  Marignana. 

Ego  Gosfredus  de  Rianis,  et  mulier  mea  Scocia,  et  filii  mei  Gui-  Cire.  1050. 
lielmus  et  Pontius,  et  uxor  prenominati  filii  mei  Guilielmi  Guarsennis, 
donamus  et  vendimus  sancto  Victori,  Massiliensis  monasterii,  et  habi- 
tatoribus  ejusdemloci,  videlicet  imam  partem  de  nostra  terra;  et  est 
ipse  alodis  in  valle  que  dicitur  Lanairolas.  Terminatur  ipsa  terra 
termino  de  Pennis  sancti  Victoris  jam  dicti;  ab  occidente,  terra  de 
Gignago;  a  septentrione ,  via  publica,  monte  Castelli  Samubelis.  Fuit 
au'em  ipsa  terra  de  manso  Guiniberti,  de  Marignana.  Et  suscepimus 
pro  ipsa  terra  sexaginta  solidatas  in  caballo  de  Barba  de  Auro.  Dona- 
mus etiam,  pro  animabus  nostris,  helemosine  jam  sepe  nominati  sancti 


236  CHARTULARIUM 

Victoris,  vineas  in  ipsa  terra,  que  fuit  de  manso  unius  hominis,  qui 
habuit  nomen  Auriol,  et  quantum  ad  nos  perlinet  in  ea.  Est  autem 
ipsa  terra,  in  qua  predicte  vinee  sunt  plantate,  in  territorio  de  Mari- 
gnana  supra  nominata,  inter  duas  aquas,  quarum  una  vocatur  Cadera, 
altéra  fons  Marignanœ.  Hanc  cartulam  donationis  fieri  precepimus  et 
manu  propria  Firmavimus ,  et  alios  firmare  rogavimus.  Si  quis ,  etc. 
Berlrannus  Ugonis  firmavit.  Pontius  Guilielmi  firmavit.  Ugo  de  Fa- 
brica  firmavit.  Gosfredus  Radulfi  firmavit.  Isarnus  firmavit. 


213. 

Carta  de  Marignana. 

19  jau.  1045.  Domnus  Ugo  et  uxor  sua  Inaurs  scambiamus  aliquid  de  bereditate 
nostra,  ad  sancto  Victori  et  ad  monacos  qui  ibidem  serviunt,  id  est 
Bernardus  et  Petrus  de  Sancto  Marcello  ;  et  est  ipsa  terra  in  comitatu 
Arelatense ,  in  valle  Marignana ,  in  locum  que  nominant  Aquosa.  Et 
est  ipsa  terra  de  ipsum  mansum  que  fuit  de  Jobanne  Cascanela  ;  et  ista 
scambiacio  fecit  facere  Pontius  Turbatus,  rogando  et  libenter  faciendo. 
Si  quis  sunt  consortes,  nobis  dicendum  est:  de  parte  orientis,  fontis 
que  nominant  Gutta;  de  médium  diem,  monte  Egresto;  et  de  occi- 
dente,  terra  sancli  Victoris;  de  parte  vero  cercii,  aqua  currenle  que 
nominant  Cadera;  quantum  infra  islos  terminos  qualtuor  vel  affion- 
tationes  includunt.  Et  in  alio  loco,  in  Aquosa,  una  pecia  de  terra 
cum  suis  consortes.  Quantum  vobis  scambiamus,  et  nos  donamus  ipsa 
condamina,  que  nominant  A  Vinea  Monzil,  per  ipsa  terra  supra  scripta. 
Aut  si  quis  bomo  vel  femina  ista  scambiatio  inrumpere  voluerit,  non 
valeat  vindicare  quod  repetit,  sed  in  duplo  componat;  et  in  antea  ista 
scambiatio  firma  et  stabilis  permaneat  omnique  tempore. 

Facta  est  autem  ista  scambiacio  mi  x  kalendas  februarii,  anno  ab 
incarnacione  Domini  millesimo  xlv. 

Domnus  Ugo  et  uxor  sua  Inaurs,  qui  banc  scambiationem  fieri 
jussimus,  manus  noslras  firtnamus,  et  testes  firmare  rogavimus.  Dom- 
nus Ugo  firmat.  Inaurs,  uxor  sua,  firmat.  Signerais  firmat.  Brunitus 
fiimat.   Ponlius  Turbatus  firmat.    Pontius  Gallzinus   firmat.    Pontius 


SANCTI  VICTORIS.  237 

Pbilippus  firmat.  Ugo  Manuhel  firmat.  Àrnulfus  firmat.  Geozfredus  fir- 
mat. Ricardus  firmat. 

214. 

Sponsalkium  ecclesiç  sancti  Victoris  de  Marignana. 

In  nomine  Dei  Patris  omnipotentis,  et  in  honore  ejus  sanctissimorum  28  Jan.  lois. 
martvrum  Victoris,  Laurentii,  Innocentum.  Sponsalicio  ecclesie,  su- 
pradictorum  martyrum  in  nomine  constructe.  Hi  sunt  donatores  : 
Barnardus,  quarlairatam  i  de  vinea  ;  Constantius  quoque  minus,  alia 
quartairada  ;  Sisfredus  quippe ,  sestairatam  i  ;  Pontius  autem  clericus, 
alia  sestairada  ;  Rotbertus  vero  ,  sextairatam  i  ;  porro  Ricartlius  ,  mo- 
diatam  i;  Spirantheus  ergo,  sextairada  i.  Sane  si  quis  de  supradictis 
donationibus  aliquid  voluerit  inrumpere ,  hoc  non  valeat;  insuper  a 
cunctis  episcopis  excommunicatus  sit ,  et  a  cunctis  hominibus  abho- 
minatus,  et  inter  infidèles  sit  deputatus,  nisi  satisfactîone  emendaverit. 
Confirmatum  est  hoc  a  supradictis  donatoribus.  *Consona  voce  dixe-  fo  54 
runt  :  sic  fiai. 

Acla  sunt  bec  v  kalendas  februarii ,  anno  ab  incarnatione  Domini 
M  xvm ,  indicione  1. 

215. 

farta  de  Papia. 

Ego  Gosfredus,  et  uxor  mea  Scocia,  et  filii  mei  Guilelmus  et  Pon-  1056. 
tins,  donamus  Domino  Deo  et  sancto  Victori,  monasterii  Massiliensis, 
et  abbati  et  monachis  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quamque  futuris, 
pro  remedio  animarum  nostrarum  et  parentum  nostrorum,  scilicet 
unani  peciam  de  terra,  inter  cultam  et  incultam,  que  est  in  comitatw 
Arelatensi,  in  lerritorio  de  Castro  quod  nominatur  Papia;  et  fuit  de 
manso  de  Marcellino,  in  loco  qui  nominatur  ad  Femadas.  Et  termi- 
natur  ipsa  terra,  al)  oriente  et  occidente,  terra  ejusdem  sancti  Victoris; 
a  mendie,  monte;  a  seplenlrione,  aqua  quam  nominant  Cadiram. 
Hanc  autem  donationis  cartam  ego  Gosfredus,  cum  muliere  mea  et 
filiis  meis,  fieri  jussimus  et  manihus  nostris  firmavimus ,  et  alios  firmare 
rogavimus.  Si  quis  vero  hanc  donationem  irrumpere  aut  inquietare 


238  CHARTULARIUM. 

vel  decurtare  seu  molestare  temptaverit ,  non  valeat  vendicare  quod 
voluit ,  sed  cogatur  supra  nominato  sancto  Victori  et  ejus  servitoribus 
xii  libras  auri  purissimi  exsolvere ,  ipsa  donatione  nihilominus  incon- 
cussa  permanente  ;  insuper  dampnetur  in  inferno  inferiore  cum  Juda 
traditore,  nisi  digna  satisfactione  emendaverit. 

Acta  est  autem  hec  carta  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimoLvi, 
indicione  vi,  epacta1,  féliciter,  régnante  autem  Heinrico,  Alemanno- 
rum  rege. 

Aldebertus  firmavit.  Ugo  firmavit..  Bernardus  Foresterius  firmavit. 

216. 

Octobr.  1066.  Charta  qua  Pontius  de  Riannis  abbatiae  sancti  Victoris  largitur  terrara  quamdam  alo- 
dialem ,  in  valle  Mariniana  ,  in  loco  dicto  Aquosa  sitam ,  et  prœdiisque  sancti  Victoris 
circumcinctam. 

....  Acta  est  autem  donatio  in  mense  octobris ,  anno  ab  incarna- 
tione Domini  millesimo  lxvi  ,  indicione  v,  régnante  Rodulfo  rege. 

Signum  Pontii,  qui  donatione  ista  scribere  fecit  et  propria  manu 
sua  firmavit. 

217. 

Carta  de  Papia. 

1070.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Pontius,  filius  condam 

Gauzfredi  de  notissimo  Castro  Rianno ,  pro  peccatis  meis  multimodis 
valde  territus,  et  de  subilaneae  mortis  impetu  sollicitus,  dono  aliquid 
sive  reddo  de  possessione  mea ,  que  mihi  jure  hereditario  provenit, 
Domino  Deo  et  sancte  Marie,  perpétue  virgini,  sanctoque  Victori, 
preciosi  martyri ,  Massiliensis  monasterii,  in  presentia  abbatis  Bernardi, 
ut  pro  me  interveniant  Domino  ibi  servientes  monachi ,  présentes  et 
futuri ,  partent  meam  dico  quam  liabeo  in  castro  quod  Papia  dicitur, 
quod  est  in  territorio  Arelatensi ,  in  valle  Marignana ,  medietatem  scili- 
cet  in  eodem  castro,  et  in  terris  cultis  et  incultis,  garricis,  pascuis,  pratis, 
aquis  aquarumque  decursibus ,  in  salinis,  in  vectigalibus  vel  leciis,  pisca- 
toriis,  stagnis,  portibus,  et  in  omnibus  omnino  rébus  castro  illi  pertinen- 

1   Numerus  abest. 


SANCT1  VICTORIS.  239 

tibus.  Sed,  dumvivo,  permanumabbatiset  jussionemsimulquemona- 
cborumejus,  usum  et  fruclum  niibi  retineo  ;  post  mortem  vero  meam, 
omnes  beredes  meos,  si  superfueriiit ,  iode  excludo.  Intérim  ei  in 
prenotato  casti'o  reddo  ei  militem  Gontardum,  cura  universis  que 
pertinent  ad  illius  mansum  ;  et  si  plus  laborare  ipse  vel  monacbi  vo- 
luerint,  concedo  illis  terras,  quantum  dua  paria  bovum  excolere  po- 
tuerint,  et  semodiatatn  unam  de  vinea  exculta;  et  in  salinis,  et  in  lecia 
Leogni,  et  in  fisco  alterius  stagni  quod  Bolisinum  dicitur,  et  in  portu 
de  Balneolis ,  medietate  niée  partis;  et  omneni  bonorem  meum,  si  sine 
filiis  vel  filiabus  legitimis  mortuus  fuero,  sancto  \  ictori  trado.  Si  vero 
filios  vel  filias  beredes  post  mortem  meam  babuero ,  partem  mee  sub- 
stance omnem  ubiquemonacbisrelinquo,  excepto  quod  in  caslro  Papie 
babuero.  lllud  vero  quod  de  *  substantia  mea  inibi  inventum  fuerit,  v«. 

totum  et  ab  integro,cum  medietalem  ipsius  eastri ,  monacbis  dere- 
linco.  Preterea,  in  Castro  Fontis  Maurosie,  medietatem  in  Castro  et 
in  omnibus  adjacenciis,  simibter  sancto  Victori,  sicut  Papiam,  trado. 
Si  quis  vero  de  parentibus  meis  boc  donum  inrumpere  temptaverit , 
nisi  légitime  satisfecerit,  cura  Datan  et  Abiran,  quos  terra  vivos  absor- 
buit ,  pesas  sine  fine  luat. 

Ego  Isarnus,  filius  Rodullî ,  juxta  mansum  jam  dicti  Gontardi,  cam- 
pum,  id  est  ferraginem  meam,  pio  salutem  anime  mee,  dono  sancto 
Victori,  excepto  quod,  dum  vixero,  cum  jussione  domni  abbatis  et 
monacborum  ejus,  tantum  illum  retineo. 

Acta  est  autem  bec  donationis  descriptio  anno  incarnationis  domi- 
nice  millesimo  lxx,  indicione  vm,  epacta  vi. 

Ego  Pontius  Jausfredi ,  qui  cartam  istam  scribere  feci,  et  testibus 
firmare  rogavi.  Isarnus  firmavit.  Gundardus  firmavit.  Guiquirannus 
firmavit.   Petrus  Manases   firmavit. 

218. 

Alia. 

In  Domine  Patris  et  Filii  et   Spiritus  Sancli.   Ego   Pontius,    filius  4  d«c.  1070 
quondam  Guazfredi ,  pro  remedio  et  remissione  peccatoruni  ejusdem 


240  CHÀRTULARRiM. 

palris  mei  Gauzfredi  et  matris  mee  Scocie  et  peccatorum  meoruni. 
atque  uxoris  mee  Stéphane,  et  filioriim  ac  filiarum  mearum,  dono 
pro  luminariis ,  in  monasterio  Massiliensi ,  ut  semper  ardeant  duo 
luminaria ,  unum  ante  altare  sancte  Dei  genitr[ic]is  et  virginis  Marie  c! 
sanctorum  martyrum  Victoris  et  sociorum  ejus,  aliud  ante  altare 
sancti  Pétri  et  omnium  apostolorum,  colaresum  unum  eu  m  sextario 
legarii  de  oeto  medualiis  de  oleo  olive.  Et  hoc  dahitur  semper  in 
vigilia  nativitatis  Domini,  si  inveniri  potest;  quod  si  oleum  illud  dare 
non  potest,  dabit  pro  ipso  oleo,  in  vigilia  natalis  Domini,  Isarnus  de 
Papia  quinque  solidos  de  ottoneta  moneta;  et  in  vigilia  Pentecosten, 
Bernardus  Goiran ,  alios  quinque  solidos  de  eadem  moneta.  Et,  ut  hoc 
semper  fiât  et  nunquam  remaneat,  dono  pro  istis  luminariis  portum 
de  Bagneras  et  ledda  de  Leung,  quantum  ad  raeam  partem  pertinet, 
ut  inde  accipiatur  vel  oleum  supradictum  vel  numos  quos  diximus.  El 
hoc  in  vita  mea  fiât  ;  post  obitum  vero  meum ,  predictum  portum  et 
leddam,  in  monasterio  dono  et  trado,  jure  hereditario,  ut  quicquid 
inde  exierit  tolum  ab  integro  ad  jam  dictam  luminariam  perveniat.  Et, 
ut  pro  hoc  Dominus  omnipotens  mihi  et  omnibus  parentibus  meis 
veram  remissionem  omnium  peccatorum  nostrorum  faciat,  dederunt 
nobis  omnes  fratres  in  capitulo  duas  lampadas ,  que  ardeant  omni 
nocte  pro  ista  mercede,  sicut  supra  scriptum  est,  in  omni  tempore, 
quandiu  istud  seculum  duraverit ,  ante  jam  dicta  altaria. 

Signum  Pontii  Gauzfredi ,  qui  banc  cartam  donationis  scribere  feci , 
in  monasterio  Massiliensi,  u  nonas  decembris ,  anno  incarnacionis 
dominice  millesimo  lxx,  indicione  vm. 

219. 

Car  ta  de  ponte. 

cire  1031.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis,  unius  veri  Dei,  Patris 
videlicet  et  Filii  et  Spiritus  Sancti.  Ego  Pondus1,  gratiaDei,  Arelatensis 
archiepiscopus ,  omnibus  nostre  providentie  subjectis  notum  fieri  volo, 

'  Pontius    de  Mariniana  ,  qui  a.    1029  aut  1030  vitam  monachaltm  sub  Isarno  ab'bate  ani- 
plexus  est. 


SANCTI  V1CT0RIS.  241 

quod ,  quadam  die ,  abbas  monasterii  sancti  Victoris ,  Isarnus  nomine , 
cimi  suis  monacbis,  in  villa  que  vocatur  Mariniana,  adiit  serenitateni 
culminis  nostri,  deposcens  gratiam  nostre  sublimitatis ,  ut  in  cibos 
servorum  Dei,  suorum  scilicet  monacborum ,  eoncedere  sibi  debe- 
renius  aliquam  partem  in  captura  piscium,  que  pertinet  ad  nostrani 
diocesim  ,  de  ipso  ponte  qui  est  situs  inter  sta'gnum  et  mare.  Quod  nos 
ut  audivimus,  peticioni  ejus  libenter  annuimus,  ut  eoruin  Orationibus 
participemus  aliquatenus.  Itaque  concedimus  eis ,  in  supradicti  pontis 
piscationibus ,  oimiem  decimum  cunctorum  piscium.  Quin  etiani 
adhuc  hujus  nostre  donationis  largitati  adicere  unum  gurgustriuni 
placuit,  quod  lingua  rustica  bordiculum  vocant,  quem  Durantius, 
presbyterde  Fosso  ,  exercet,  ut  habeant  servi  Dei  unde  omnipotentein 
Deum  magis  ac  magis,  tam  pro  nobis  quam  pro  successoribus  nnstris, 
orare  sine  intermissione  debeant;  quin  potius,  pro  sainte  omnium 
genitorum  ac  genitricium  cnnctorumque  parentum  nostrorum,  tam 
vivorum  quam  et  defunctorum  omnium,  Creatoris  piissimam  boni- 
tatem,  die  ac  nocte,  interpellare  non  desiuant.  Porro  autem  bujus 
noticie  scripture  inserere  placuit,  ut  altario  sancti  Tropbimi,  cujus 
boc  donum  est ,  census  duarum  cere  librarum  a  servis  Dei  per  singulos 
persolvatur  annos,  quatinus  tam  présentes  quam  et  futuri  apertius 
recognoscant  ad  cujus  boc  donum  pertineat  diocesim;  similiter  et 
servi  Dei,  tam  présentes  quam  et  futuri,  diligentius  animadvertant, 
quorum  sint  debitores  apud  Deum  intercessione  precum  suaruin, 
videlicet  tam  presulis  presentis  quam  cuncte  ejus  congregationis.  Sane 
si  boc  quod  a  nobis  bene  ac  religiose  gestum  est,  pro  sainte  ser- 
vientium  altario  sancte  sedis  Arelatensis,  tam  presentium  quam  et 
futurorum,  ullus  successorum  nostrorum,  pro  cujuspiam  terreni 
precii  cupiditate,  ad  suum  libitum,  malo  ordine,  couvellere  aut 
destruere  nisus  fuerit,  sciât  se*  non  solum  in  presenti  orationibus 
omnium  servorum  Dei  privari,  verum  etiam  a  cunctorum  spirituuni 
beatorum  consortio  in  futuro  separari ,  nisi ,  quantotius  suum  agno- 
scens  reatum,  congruam  gesserit  poenilentiam.  Quando  quidem, 
secundum  canonum  auctoritatem ,  liceret  nobis  de  rébus  episcopii 
construere  monasterium;  sed,  quia  necdum  bac  poteslate  voîùiraus 
l.  :?) 


242  CHARTULARIUM 

uti,  hoc  intérim  tantumodo,  pro  elemosina  nosti'i  episcopii ,  in  cibos 

contulimus  servorum  Dei ,  quibus  prohibitum  est  carnibus  vesci.  Ego 

Pontins ,  Areîatensis  archiepiscopus ,  banc  donationem  manibus  meis 

roboravi ,  et  testibus ,  canonicis  videlicet  sedis  mee  seu  laicis ,  firmare 

jussi. 

Petrns ,  nepos  archiepiscopi,  firmavit.  Àrelas  fïrmavit.  Araelius  fir- 
mavit.  Durandus  fïrmavit.  Odilo  firmavit.  Ansebertus  fïrmavit.  Mar- 
cellinus  firmavit.  Ingilradus  firmavit.  Durandus  firmavit.  Odbertus 
firmavit.  Udalberlus  firmavit.  Dodolenus  firmavit.  Pato  firmavit.  In- 
goaldus  firmavit.  Pondus  firmavit.  Gonfredus  firmavit.  Pato  firmavit. 
Raiambaldus1  archiepiscopus  donavit  et  firmavit.  Ugo  firmavit.  Uxor 
sua  firmavit.  Pontius  de  Rianz ,  filius  Wilelmi,  firmavit.  Franco  de 
Alvernico  firmavit.  Pontius  de  Genacervias  firmavit.  Guilielmus,  con- 
sobrinus  ejus,  firmavit.  Atanulfus  de  Alamannon  firmavit.  Nevolongus 
de  Piliciana  firmavit.  Amelius  de  Balcio  firmavit.  Mataronus  firmavit. 
Rodulfus  de  Malana  firmavit.  Josfredus  et  filii  ejus  firmaverunt.  Franco1, 
pater  Pontii  archiepiscopi ,  et  dédit  et  firmavit. 

220. 

Caria  de  Tarascone. 
(Ed.  ap.  Martene,  Jmpl.  coll.,  I,  556,  et  in  Recueil  des  Uist.,  XIV,  103.) 

)09j.  Gibilinus,    Areîatensis    archiepiscopus,   dum   regeret   episcopatum 

Avinionensem ,  dédit  ad  construendam  ecclesiam  campum  apud 
Tarasconensem  castrum ,  ubi  sepeliebantur  pauperes  pei  egrini ,  mo- 
nasterio  Massiliensi  sancti  Victoris  martyris ,  in  manu  Gaufredi ,  mo- 
nachi  de  sancto  Cannato,  cum  consilio  Colaroni  preposili ,  id  est, 
Porti  et  Rainoardi,  canonicorum,  et  Poncii  Fulconis  presbvteri,  et 
Pétri  Isnardi  mililis.  Postea  papa  Urbanus3,  transsiens  per  predictum 
campum,  rogante  Stepbania  comitissa  ,  et  donante  pro  anima  fiJii 

'  Raiambaldus,  qui  in  Arelatensem  sedem,  *  Stepbana,  cognomine  Dulcis,  Gauliidi  1 

antecessore  Pontio   adbuc  superstite,  a.  1031  vidua,   Bertrannique  II   mater,   qua;,  mortuo 

mense  augosto  accitus  fuisse  videtur.  ipsius  filio,   Proviuciam  inferioiem    gufaerna- 

a  Fi'auco  miles ,  dominus  de  Mariuiana.  vit. 

1  Urbanus  II. 


SANCTI  V1CT0RIS.  243 

sui  Bertranni  comitis,  cum  principibus  suis,  dédit  predictus  papa 
et  confinnavit  locum  sancti  Victori,  precipiens  ibi,  aucloritate  beati 
Pétri,  ecclesiam  fieri  in  honore  sancti  Nicolai,  et  manu  sua  propria 
benedicens  locum  et  absolvens  benefactores  et  adjutores ,  coroborans 
omnia  aqua  consecrata ,  signum  dominice  crucis,  présente  populo  et 
abbale  Ricardo,  solenniter  in  eodem  loco  affigens  erecsit. 

Urbanus,  episcopus,  servus  servorum  Dei,  universis  per  Golhiam 
et  Provintiam  tidelibus,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Dilec- 
lionem  vestram  nosse  volumus,  Stephaniam  comitissam,  cum  nobi- 
libus  sue  terre,  pro  animarum  suarum  remedio,  prediolum  quendam 
Massiliensi  monasterio  beati  Vicloris  martyris,  aput  Tarascbonem , 
per  manum  nostram  concessisse ,  ad  construendam  beati  Nicholai 
confessons  ecclesiam.  Vos  igitur,  karissimi  fdii,  lilteris  presentibus 
admonemus,  ut  ad  ejusdem  ecclesie  constructionem  et  fratrum  illic 
Deo  servienliiun  sustentationem  opem  vestram  et  auxilium  inpen- 
datis.  Quicunque  vero  locum  illum  elemosinis  suis ,  de  suarum  rerum 
jure,  amplificare,  quicumque  monachos  ibi  Deo  servientes  ope  sua  et 
consilio  adjuvare  curaveiit,  atque  cimiterium,  qui  juxta  predictam 
ecclesiam  constitutum  est ,  liberum  illibatumque  servaverit ,  suorum 
indulgentiam  peccatorum  a  domino  consequatur ,  ipsiusque  Dei  gratia 
et  apostolorum  Pétri  et  Pauli  benedictione  donetur. 

Ecclesiastica  traditio  et  venerabilium  legum  sancxit  autoritas,  ut  H  sept.  1095. 
quod  ad  religionis  augmentum  in  sancta  ecclesia  salubriter  disponitur, 
per  scripture  munimentum,  ad  futurorum  memoriam  sagaciter  trans- 
mittalur.  Quapropter  cunctis  fidelibus,  et  presentibus  et  futuris , 
notum  fieri  volumus  quod  venerabilis  papa  Urbanus  II,  anno  incar- 
nationis  dominice  millesimo  xcvi1,  sui  autem  pontificatus  vm,  indic- 
cione  ma,  m"  idns  septembris ,  per  caslrum  Tarasconem  *  transsilum 
habuit,  ibique  prediolum  quod  ante  portas  ejusdem  castri  Slephania, 
cognomento  Dulcis,  comitissa,  pro  anima  filii  sui  Bertraui  comitis, 
et  proceres  atque  incole  jam  dicti  castri ,  pro  salute  quisque  anime  sue , 
beato  Victori  martyri,  Massiliensis  mouasterii ,  necnon  vcnerabili 
Ricardo  abbati ,  et  successoribus  ejus,  ad  construendam  ecclesiam  el 
'  Bisanorum  st\lu. 


244  CHARTULARIUM 

cymiterium ,  in  perpetuum  jus  possidendum  contiilerant,  sue  aucto- 
ritatis  largitione  confirmavit ,  ibique  esse  monasterium  atque  cymi- 
terium in  honore  beali  Kicolai  fieri  precepit ,  et  quibuscumque  mo- 
nasterio  illi  7  sive  de  substantia  sive  de  honore,  modo  et  in  futurum 
bonifacienlibus ,  in  suarum  oracionum  parlem  suscipiens ,  indulgen- 
tiam  peceatorum  et  gratiam  beati  Pétri  et  suam  donavit.  Altéra  vero 
die,  per  locum  ilhvm  transiens,  precibus  comitisse  et  militum  eastri, 
terrain  in  opus  fabricande  ecclesie  et  cymiterii  manu  propria  bene- 
dixit.  Locus  autem  isle ,  a  memoratis  personis  concessum  et  ab  apos- 
tolico  confirmatus,  ante  portas  ïarasconenses  ab  oriente  est  situm, 
prope  litus  Rodani,  juxta  uhnum;  ubi ,  quicumque  bonafecerint  et  ad 
fabricandam  ecclesiam  locumque  eonstruendum  adjuverint ,  sciant  se 
procul  dubio  bénéficia*  recepturos,  atque,  per  beali  Nicholai  preces 
et  mérita,  Dei  gratiam  et  peceatorum  suorum  indulgentiam  adepturos. 
Hec  largitio  et  apostolice  autoritatis  confirmatio  facta  est  apud 
Tarasconem ,  prelibato  venerabili  Ricardo ,  abbati  Massiliensi ,  et  mo- 
nachis  suis,  successoribusque  eorum  in  perpetuum,  presenlibus  epis- 
copis  Daigberto  Pisano,  Joanhne  Portuensi ,  Briinone  Signensi  ; 
cardinalibus  Teutione  et  Alberto ,  in  presentia  Wilelmi ,  abbalis 
Montis  Majoris,  et  quorundam  suorum  monachorum,  predicte  comi- 
iisse,  Laugerii  de  Rulbone ,  Pétri  Albarici,  Pétri  Isnardi ,  et  aliorum 
imiltorum  diversi  generis  et  elatis,  die  et  an  no  quo  supra. 

221'. 

Confirmatio  Aquensis  archîepiscopi. 

1082.  Equum  et  rationabile  dignumque  probatur,  ut,  quemadmodum 
nosfra  voîumus,  ita  et  antecessorum  noslrorum  statuta  servare  de- 
beamus.  Unde,  quia  hoc  certissimum  firmumque  tenetur,  eapropter 
noticie  presencium  futurorumque  mandare  curamus,  quod  ego 
Pettrus2,  divina  ordinatione,  Aquensis  ecclesie  archiepiscopus ,  ad 
noticiam  presencium  nec  non  etiam  hominum  sequencium  cupientes 

1  Secunda  manu  exarata. —  Initium  hujus         *  In  Gall.  christ.,  leginius  Petrum  non  ante 
charte  extat  in  CSiartul.  Min.,  fui.  189  v°.  a.l085Aquensemsedeintenuisse,ejusqueante- 


SANCil  VICTORIS.  245 

perveniri ,  et  ad  Dei  scientiam  volencium  ,  ecclesiam  sancti  Mauricii 
cùm  suis  capellis  sancti  Johannis,  sancti  Probacii,  sancti  Michaelis, 
sancti  Sulpicii,  sancte  Marie  de  Guaisola,  sancti  Juliani,  necnon  et 
ecclesiam  sancti  Pétri ,  cme  antiquitns  a  nobilissimo  viro  domno 
Poncio  ,  Aquensi  archiepiscopo,  concedentibus  omnibus  hujus  terre 
înajoralibus,  carlis  et  indiciis  evidentissimis  sancti  monasterio  Victoris 
oblate  in  belemosinam  traduntur.  Iterum  post  longuo  tempore  ecclesia 
sancti  Pelri  que  ab  eodem  sancto  loco  per  simoniam  subtracta  et  a 
quibusdam  clericis  injuste  possessa,  modernis  temporibus  qualiter, 
Deo  auxiliante ,  et  nobilissimis  viris  Lamberlo  et  Ugone  et  Wilelmo  et 
Guigone  et  Guiberto  et  Dodone  et  Amelio  et  Guidone  et  Petro  Gui- 
berti  et  Dodone  et  Yilelmo  Boeli  et  multis  aliis,  zelo  Dei  accensis, 
id  agenlibus ,  eidem  sancto  loco  sit  restituta ,  bis  scriplis  indere  sta- 
tuimus1.  Et  ut  omnis  deinceps  cpiestio  omnisque  controversia  penilus 
aboleatur ,  ipsa  die  placitacionis ,  pro  amore  Dei  omnipolentis  et  pro 
sainte  animarum  nostrarum,  domno  Beneclicto,  Aquensi  preposito, 
cum  suis  canouicis,  attestante  atque  laudante ,  omnique  coirventu 
majoralium  totius  istius  terre  ipsis  consentientibus,  laudantibus  atque 
afïîrmantibus,  supradictas  ecclesias  Domino  omnipotenti  Deo  et  béate 
Marie,  semper  virgini,  sanctoque  Victori  martiri,  et  domno  Rieardo 
abbati,  Romane  ecclesie  cardinali,  et  abbatibus  suis  sequacibus,  et 
monacbis  Massiliensibus  presentibus  alque  futuris ,  donamus ,  lau- 
damus atque  roboramus,  et,  sicut  décréta  sanctorum  patrum  sanxerunt, 
previlegia  olim  indulta  monasteriis ,  scripto  presentis  pagine ,  conces- 
simus ,  statuentes  ut  a  modo  et  semper  firmiter  permaneat  sanctum  et 
liberum ,  absque  omni  inquietudine  et  exactione.  Eas  vero  ecclesias, 
que  ab  antecessoribus  nostris  monacbis  Massiliensibus  sunt  collate, 
eodem  tenore  quo  date  sunt,  nostra  concessione  atque  auctoritate 
ipsius  Benedicti  preposili ,  attestantibus  omnibus  canonicis,  tradinms, 
concedimus  supradictis  monacbis,  cum  consensu  et  confirmatione 
clericorum  nostrorum.  Quarum  ecclesiarum  bec  sunt  noniina  :  ecclesia 

cessorem  Rostagnum  ,  eodem  a.  108o,  chartœ     quet  Petruin  jam  a.  1082,  superstite  Rostagno, 
Guidonis  cujusdam  jiro  Avenionensi  ecclesia     episcopum  Aquensera  fuisse  appellatum. 
subscripsisse.  F.x  nostro  autem  instrumento li-         '  (.'od.  stiluimus. 


246  CHARTULARIUM 

sancti  Mauritii ,  sancti  Pétri ,  sancli  Johannis ,  sancti  Probatii ,  sancti 
Micahelis,  sancti  Sulpitii ,  sancte  Marie  de  Guaisola,  sancti  Juliani, 
cum  omnibus  que  ad  ipsas  ecclesias  pertinent,  cum  primiciis,  otTe- 
rendis,  decimis  et  cartis  sive  cimiteriis.  Iterum  ecclesias  que  a  par- 
rochiali  ecclesia  sancti  Mauritii  dirivate  sunt  :  ecclesia  videlicet  que  in 
honore  sancti  Salvatoris  construilur,  in  castello  Caude  Longue,  et 
ecclesia  sancte  Marie  de  Saxone ,  et  ecclesia  de  Gaile  ;  et  sicut  ab  in- 
tegro  monacbi  Massilienses  parrocbiam  sancti  Mauritii  coadunatani 
habebant ,  eodem  tenoi-e  ,  nostra  douatione  atque  auctoritate  domni 
Benedicti  prepositi ,  concedeutibus  omnibus  canonicis,  Ymperto  vide- 
licet et  Pontio  et  Ugone  et  Amalrico  et  Wilelmo  et  Petro  et  aliis 
canonicis ,  supradicti  monacbi  parrocbias  per  partes  discretas ,  cum 
supradictis  appendiciis ,  habeanl.  Similiter  décimas  donamus ,  que  a 
quibusdam  militibus  maie  possesse  sunt,  si  possessores,  aut  vi  excom- 
municationis  aut  amore  Dei  coacti,  monachis  Massiliensibus  dimi- 
serint,  ab  analbematis  vinculo  sint  absoluti,  ut  eterne  hereditatis 
bravium  accipere  valeant,  et  sine  aliqua  combustione  ulciscendas 
flamas  evadere  queant.  Si  quis  vero  banc  donationem  noslram  irrum- 
pere  voluerit,  anathematis  gladio  feriatur ,  et  sicut  Judas  traditor  in 
inferni  penas  dampnetur. 

Factum  est  et  hoc  donum  et  scripta  bec  carta  anuo  ab  incar- 
natione  Domini  noslri  .Ibesu  Christi  m0  lxxxii0,  vi°  kalendas  junii , 
luna  xxi1. 

Signum  Pétri ,  arcbiepiscopi  Aquensis.  Ego  Petrus ,  Aquensis  archi- 
episcopus,  hoc  donum  scribere  feci,  et  propriis  meis  manibus  firmavi; 
donatores  ac  laudatores  firmare  roga\i.  Benediclus  prepositus  firmat. 
Ympertus  firmat.  Pontius  firmat.  Ugo  firmat.  Amalricus  firmat.  Vi- 
lelmus  firmat.  Petrus  firmat.  Lambertus  firmat.  Ugo  firmal.  Wilelmus 
firmat.  Guigo  firmat.  Umbertus  firmat.  Dodonus  firmat.  Amelius 
firmat.  Guido  firmat.  Petrus  Guiberti  firmat.  Dodonus  firmat.  Wilelmus 
Boveti  firmat. 

1    Coït,  luna  xxv  . 


SANCTI  V1CTOR1S.  247 

■ 

222  * .  ''  ■*• 

Idem  de  codera. 

In  noiuine  Do  mini  omiiipotentis.  Ego  Petrus,  gratia  Dei ,  licet  in-  5  jui.  tooî. 
dignus,  Aquensis  ecclesie  arcliiepiscopus,  cupiens  erga  servorum  Dei 
pelitionem  justi  tenax  semper  existere,  et  ipsorum  oralionibus  tam 
presentem  quam  futuram  proinereri  salutem  ,  ex  liis  que  ad  eorumdeni 
servorum  Dei  utilitatem  proficere  possint  aliquid  ipsorum  usibus  de- 
serviendum  tradere,  prout  possibilitas  mee  pauperlatis  sinit,  deerevi 
videlicet  ecclesiam  sancti  Mauritii,  in  territorio  caslelli  quod  dicitur 
Turreves ,  ciun  capellis  que  ad  eaudem  ecclesiam  pertinent ,  videlicet 
sancti  Salvatoris  de  Cauda  Longua,  et  sancti  Pétri,  quam  clerici 
adhuc  injuste  detinent,  et  aliam  in  Saxu,  et  aliam  in  Gaile ,  simulque 
ecclesiam  sancti  Stephani  ;  has  igitur  ecclesias  supradictas ,  cum  ec- 
clesiis  et  decimis  ad  easdem  pertinentibus,  sicut  domnus  papa  Gre- 
gorius  sua  auctoritate  donaverat  et  firmaverat,  sancto  Victori,  Massi- 
liensis  monasterii,  firmo,  laudo,  trado,  ut  babeant  abbates  et  monachi 
sancti  Vicloris  et  possideanl  semper.  Simili  modo  etiam  ecclesias,  que 
in  valle  cognomento  Brusa  sunt  constitute,  id  est  sancte  Marie  el 
sancti  Stepbani  et  sancti  Pétri  de  Sellone  -,  et  ecclesiam  parrocbialem 
de  Cof'ort,  et  sancti  Rafabel3  et  sancti  Martini  et  sancti  Symeonis 
laudo  et  firmo  ;  item  ecclesiam  sancti  Maximini ,  cum  allaribus  sancti 
Micabelis  et  sancti  Sedonii,  et  ecclesias  sancte  Marie  et  sancti  Jo- 
hamiis,  cum  altaribus  sanctorum  Pétri  et  Martini  et  cum  omnibus 
eisdem  ecclesiis  pertinentibus,  videlicet  cum  decimis,  primiciis,  obla- 
tionibus  et  omnibus  redditibus,  el  cum  ecclesia  sancti  Mitri  ;  que 
omnes  ecclesie  sunt  in  territorio-  castri  Rodanis ,  in  loco  cjui  vocalur 
Vallis  Sancti  Maximini.  Set  et  in  villa  que  dicitur  Gardana,  ecclesias 
sancte  Marie  et  sanctorum  Micabelis,  Pétri,  Valentini,  Baudilii, 
simili  tenore ,  laudo  et  firmo.  Hec  omnia  supradicta  cum  aliis  omnibus , 
que  in  Aquensi  arcbiepiscopatu  prelatuin  monasterium  sancti  Victoris 

1    HiCc  chartu  iuChartul.  Maj.  suinula  manu  a  Ch.  Min.,  Sillon  t. 

exarata  est.  Extat  et  in  Chartu! .  Min.,  fol.  99.         "-  Ch.  Min.,  Rafaelis. 


248  CHARTULARIUM 

et  habitatores  ejus  adquisierunt.  et  adquisierint ,  tam  in  ecclesiis  quam 
in  aliis  honoribus,  que  modo  habent  vel  in  antea  babuerint1,  nostra 
auctoritate  laudamus,  firmainus  et  omni  tempore  habenda,  tam  pre- 
sentibus  quam  futuris  prelibati  monasterii  abbatibus  et  monachis,  et 
possidenda  et  disponenda  concedimus.  Si  quis  autem  episcoporum , 
clericorum  seu  etiam  secularium ,  sive  cujuscumque  sit  sexus,  ge- 
neris,  ordinis,  dignitatis,  banc  nostre  auctoritatis  carlam  inquietare, 
infringere  vel  anullare  temptaverit,  nullatenus  boc  valeat  perricere; 
set,  quousque  resipuerit,  a  consortio  fidelium  Dei  alienns  existât;  in- 
super centum  libras  auri  mulctam  persolvat;  et  bec  perpeluo  caria 
firma  et  stabilis  permaneat. 

Actum  est  hoc  m  nonas  julii ,  anno  ab  incarnatione  Do- 
mini  m0  lxxxxiii8. 

Petrus  arcbiepiscopus  manu  sua  propria  firmavit.  Fulco  scripsi.' 
et  firmavit.  Ugo  Nicetius  firmavit.  Petrus  de  Masello  firmavit.  Mai- 
nerius  firmavit.   Rainerius    firmavit. 

223 3. 

Carta  de  Bromeces. 

i  isi  Transactio  seu  concordia,  que  per  Bertrandum de  Sancto  Maximiuo  e! 
Dactilum  inter  Austorgium ,  abbatem  Massiliensem ,  et  milites  de  Sancto 
Martino  de  Bromeces,  Rostagnum  scilicet  de  Bromeces  et  Bertrandum 
de  Bromeces  et  Guillelmum  de  Sancto  Martino  et  Raimundum  de 
Sancto  Martino,  facta  fuit,  talis  est  :  Predicti  milites,  propter  castrum 
de  Sancto  Martino  quod  habent  et  possident  nomine  monasterii  Mas- 
siliensis,  fecerunt  fidelitatem  et  hominium  predicto  abbati,  et  jura- 
verunt  ei  vitam  et  membra  sua,  scilicet  sicut  feudotarii  milites  jurant 
dominis  suis.  De  castro  debent  juvare  et  valere  abbati  et  priori  ma- 
jori  et  mandato  eorum,  priori  de  Esparrone,  si  guerram  vel  placitum 
habuerint,  expensis  tamen  monasterii;  et  si  habeant  gerram  vel 
placitum  contra  talem  dominum  suum,  de  quo  milites  non  auderent 

1   Ch.  Min.  adclit,  sicut  domnus  papa  Grcgo-         *  Cli.  Min.,  mill.  XXXXHI. 
rius  sua ,  iia  et  nos.  l  Hœc  cliarta  manu  recentiore  scripta  est. 


SANCTI  VICTORIS.  240 

vel  non  possent  jn\are  monachos,  clebenl  eis  reddere  castrum.  Finila 
guerra  vel  plaeito  ,  abbas  el  alii  predicti  priores  debent  reddere  castrum 
mililibus,  sine  omni  dampno  et  diminutione  rerum  suarum.  Hoc  quo- 
que  pretermittendum  non  est ,  quod  abbas  promissit  se  manulenere 
milites  supradictos  de  Castro  et  de  terra  Sancti  Martini  et  de  omni 
negotio,  de  quo  dominus  bona  fide  débet  milites  suos  defendere  ;  el 
irisuper  landavit  dominus  abbas  et  Bertrandus  de  Sancto  Maximino 
et  Daclilus  quicquid  eis  super  boc  remanet,  suo  recto  judicio  eis  lau- 
datur  et  confirmatur.   Debent  insuper  facere  fîrmantiam  et  ostagium 
abbati  et  priori   majori,   cum  eis  opus  fuérit;   et  debent  facere,  in 
unoquoque  anno ,  duo  albergia  abbati  vel  priori  majori ,  non  diffmito 
numéro  sociorum  ;  et  debent  eis  reddere  castrum ,  quando  voluerit 
abbas  vel  prior,  pro  recognitione  sui  dominii.  Fornagiam  debent  ba- 
bere  raonachi   in   omnibus   bominibus  de   Sancto   Marti  no ,  exceplis 
predictis  iuior  militibus ,  qui   sine  omni  usatico   debent  quoquere  in 
clibano  monacborum.    Et  quicumque  babuerit  porcum ,  débet  dare 
duos  astos,  id  est  duo  crura,  de  porco  quem  nutrivit,  et  unum  astum 
vel  unum  crus  habebunt  milites,  et  monacbi  habebunt  aliud.  Si  nio- 
nacbi  vel  clerici  eojrum  colerent  terras  proprio  aratro ,  omnes  rustici 
de  Sancto   Martino  debent  eis  facere   coroatam ,   per  unum  diem  in 
anno,  qui  babuerit  boves.  De  ubliis  debent  habere  dimidiam  partem 
monacbi ,  et  dimidiam  partem  milites ,  tain  de  bominibus  qui  nunc  in 
castro   sunt,  quam  de   aliis   qui   forte   venturi   sunt.  De  quartonibus 
vinearum ,  que  sunt  in  territorio  Sancti  Martini ,  debent  babere  milites 
unam  dimidiam  partem ,  et  monacbi  aliam ,  etiam  si  vinee  facte  essent 
in  dominicatura  monacborum  vel  militum.   Paratorium  proprium  est 
monacborum;  sed  molendinus  communis  est;  et  in  toto  ripatico,  nec 
in   territorio  Sancti    Martini   nec   in   alio,   milites    non   possunt  nec 
debent  lacère  molendinum  sine  consilio  monacborum.  Convenit  etiam 
quod  milites  facerent  domum  monacborum  altitudinis  uuor  cannarum , 
et  latitudinis  mûri  nif  palmarum ,  ad  arbitrium  prioris  de  Esparrone. 
Hanc  concordiam  amicabiliter  factam  juraverunt  milites  se  observaturos 
et  successores  suos  in  perpetuum.  El,  ex  parte  abbatis ,  juravit  boc 
Jobannes  de  Cabrerer ,  prior  de  Esparrone  ,  et  quidam  alii  monacbi 
I.  32 


250  CHARTULAR1UM 

cum  eo  ;  et  fecerunt ,  ex  utraque  parte ,  sponsionem  m  solidorum ,  si 
contra  conventîonem  istam  facerent  et  infra  xl  dies  hoc  non  enten- 
daient ,  poslquam  altéra  pars  super  hoc  conquesta  esset. 

Factum  est  hoc  anno  ab  incarnatione  Domini  m°c0lxxx0ii°,  duobus 
diebusante  festura  sancti  Martini ,  in  ecclesia  sancti  Juliani  Montanerii. 

Testes  sunt  :  Spata  Curta,  Bertrandus  de  Esparrone,  Guillelmus 
Bonifacii,  Ugo  Raibaudi,  Isnardus  de  Alamania,  Isnardus  de  Romulis, 
G.  Ruperti ,  de  Sancto  Martino,  Rostagnus  Malros,  et  Michael,  frater 
ejus,  priorde  VilaCrosa,  Guiraudus  Solatius,  Ugo  de  Aurella,  Ugo  de 
Manuasca ,  et  multi  alii  monachi  et  laici ,  qui  présentes  fuerunt  huic 
placito.  Et  ut  major  fides  haberetur  huic  carte ,  sigillo  abbatis  sigillata 
et  per  alfabetum  divisa  fuit  ;  et  una  pars  monachis ,  alia  militibus  re- 
mansit.  Et  ut  omnes  suprascripte  pactiones  perpétua  slabilitate  in- 
violabiliter  conserventur ,  prandium  quod  superius  omissum  est  debent 
milites  facere  abbati  vel  priori  majori  in  crastinum  post  nocturnam 
receptionem. 

224. 

Confirmalio  ecclesiarum  monasterii  Massiliensis  que  sunt  in  dyocese  Aquensi. 

ifijui  ioim.  jEcclesiastice  consuetudinis  et  sacrarum  legum  promulgavit  aucto- 
ritas,  ut  omnis  donatio  seu  venditio  sive  etiam  confirmatio  sub 
scripture  testimonio  roboretur.  Quapropter  notum  fieri  volumus 
cunctis  hominibus,  tam  presenlibus  quam  futuris,  quod  Ricardus,  ve- 
nerabilis  abbas  monasterii  Massiliensis ,  ventus  capitulum  Aquensis 
ecclesie  ante  Fulchonem  prepositum  et  canonicos  ejusdem  ecclesie, 
presentibus  aliis  quibusdam  clericis  et  laicis ,  et  petierit  sibi  et  monas- 
terio  suo  in  perpetuum  confirmari  ecclesias  et  honores  ecclesiasticos , 
quos  Aquenses  archiepiscopi  vel  sibi  vel  antecessoribus  suis  in  archi- 
episcopatu  Aquensi  ante  contulerant.  Ego  vero  Fulcho ,  una  cum  ca- 
nonicis  prefate  ecclesie ,  cognoscentes  quod  justis  peticionibus  negare 
assensum  nec  possumus  nec  debemus ,  pari  voto  communique  con- 
sensu ,  laudamus  et  confirmamus  Domino  Deo  et  béate  Marie  sanctoque 
Victori  martyri ,  atque  prescripto  abbati  Ricardo  et  monachis  ejus 
successoribusque  eorum  in  perpetuum,  omnes  ecclesias,  cum  prediis 


SANCTI  VICÏORIS.  251 

et  pertinenliis  suis,  quas  per  manum  archiepiscoporum  Aquensium, 
vel  abbates  vel  monachi  Massilienses  actenus  adquisierunt.  Sunt  autem 
ecclesie,  vel  antiquo  jure  habite  vel  ante  nos  possesse  vel  sub  nostro 
tempore  adquisite  :  ecclesia  sancte  Marie  in  castro  quod  dicitur  Bru- 
niola,  et  ecclesia  parrocbialis  sancti  Mauricii  in  territorio  castelli 
quod  dicitur  Turreves ,  cura  capellis  que  ad  eandem  ecclesiam  per- 
tinenl,  scilicet  sancti  Salvatoris  de  Quauda  Longa  et  sancti  Pétri  et 
alia  in  Saison  et  alia  in  Valle;  ecclesie  quoque  in  valle  que  dicitur 
Brusa ,  id  est  sancte  Marie  et  sancti  Martini  et  sancti  Micahelis  et 
sancti  Symeonis  et  sancti  Pétri  de  Auriac  et  sancti  Stepbani  et  sancti 
Pétri  de  Sellione;  item  ecclesia  sancti  Maximini,  cum  ecclesia  sancte 
Marie  et  sancti  Mitri ,  que  sunt  in  territorio  castri  Rodanis,  in  valle 
Maximini;  item  ecclesie  parrocbialis  sancti  Jacobi  de  Esparro  et  sancte 
Fidis  de  Artigua  et  sancte  Marie  de  Conforz  et  sancti  Rafahelis  ; 
ecclesie  etiam  parrocbialis  sancte  Marie  de  Oleires  et  sancti  Victoris 
de  Porcils,  cum  capellis  suis,  et  sancti  Barlbolomei  de  Rocbafolio ,  et 
eeelesia  sancti  Trophimi  de  Poreires ,  cum  aliis  sancti  Pétri  et  sancti 
Jacobi  et  sancti  Stepbani  ;  ecclesia  sancte  Marie  de  Rosset  et  ecclesia 
sancte  Marie  de  Sosqueriis;  ecclesie  iterum  parrocbiales  de  Podio  Lu- 
pario  et  de  Podio  INigro,  cum  aliis  sancti  Victoris  et  sancti  Pétri;  ec- 
clesia parrocbialis  de  Afliiel,  cum  ecclesia  sancti  Micbaelis  ;  et  ecclesie 
parrocbiales  de  Venel  et  de  Miroil  ;  ecclesie  item  de  Gardana  ,  sancte 
Marie  parrocbialis,  sancti  Valentini,  cum  capellis  sanctorum  Micbaelis, 
Pétri,  Valentini,  Baudilii;  ecclesie  parrocbialis  de  Caudo  Longa,  ec- 
clesie parrocbialis  de  Bucco  et  de  Caprario,  ecclesie  parrocbialis  de 
Berbento;  ecclesie  sancti  Pétri  de  Aquis.  Has  igitur  ecclesias  prelibatas 
prefato  monasterio,  cum  omnibus  eisdem  ecclesiis  pertinentibus,  x  ide- 
licet  cymileriis,  decimis,  primiciis,  oblationibus,  prediis,  reditibus, 
que  modo  habent  vel  in  futurum  babebunt ,  cum  aliis  omnibus  que  in 
Aquensi  archiepiscopatu  supradictum  monasterium  sancti  Victoris  et 
habilatores  ejus  adquisierint ,  tam  in  ecclesiis  quam  in  aliis  honoribus, 
que  modo  babet ,  vel  in  antea  donatione  vel  permissione  archi- 
episcoporum preteritorum  babuerint,  salva  obedientia  et  revereutia 
et  jure  sancte  sedis  Aquénsis  ecclesie,  aucloritate  nostra corroborâmus, 


252  CHARTULARIUM 

laudamus  atque  firmamus ,  et  omni  tempore  habenda ,  tam  presen- 
tibus  quam  futuris  predicti  monasterii  abbatibus  et  monacbis,  possi- 
denda  et  disponenda  concedimus.  Si  quis  sane  ,  cujuscuraque  sit  sexus, 
conditionis  et  ordinis ,  banc  nostre  auctoritatis  cartam  inquietare ,  in- 
fringere  \el  annullare  temptaverit,  nullatenus  valeat  vindicari;  sed 
quoucusque  resipiscat,  a  consortio  fidelium  Dei  alienus  existât,  in- 
super c  libras  auri  persolvat,  et  jjost  bec  perpetuo  carta  firma  et 
stabilis  permaneat. 

Actum  est  boc  apud  Aquis,  anno  Domini  millesimo  xcvm ,  xv  ka- 
lendas  augusti ,  présente  Reimondo ,  Massiliensi  episcopo  ;  laudantibus 
atque  firmantibus  Fulcbone,  Aquensis  sedis  preposito,  canonicis  vero 
Hugone ,  Bermondo,  Norperto ,  Willehno,  Petro  de  Acu,  Pontio 
Rainoardo,  Petro  Alfanti,  Giraldo ,  Guidone,  Gaufredo;  laicis  quoque 
Fredone,  Pontio  Pelagal ,  Geraldo  de  Solario  et  Geraldo  Rancuel, 
Petro  et  aliis  pluribus.   Fulcbo  scripsit1. 

225. 

Carta  de  Aquis. 

1024.  Jbesu  Cbristi  Domini  nostri   opitulante  clemencia  ejusque  benigna 

suf'fraganle  juvaniina.  Ego  Vuilelmus2,  filius  Rodbaldi,  de  anime  mee 
salute  sollicite  mecum  pertractans ,  audivi  quia  plus  Dominus,  ad 
mala  vitanda  et  fugienda,  peccatoribus  misericoi-diler  consilium  pre- 
rogaverit  dicens  :  «  Date  elemosinam,  et  ecce  omnia  munda  sunt 
vobis3;  »  illud  etiam  memorans  quia:  «  Sicut  aqua  extinguit  ignem ,  ita 
belemosina  estinguit  peccatum'.  »  Ideo ,  propter  remedium  anime 
meae  facio  donationem  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori,  ejus  mai- 
tiri,  'ejusque  monasterio ,  ubi  sacrum  corpus  ejus  requiescit7  et  abba- 
tibus ac  monacbis  ibidem  servientibus ,  in  comitatu  Aquense,  in  valle 
quam  nommant  Cagnanam,  de  quarta  parte  in  vineis,  in  campis ,  in 
garricis,  in  pascuis,  in  pratis  :  de  duabus  partibus,  viae  publice;  de 
uno  fronte,  flumen  quod  nominalur  Ar;  de  altero,  terra  saucte  Marie. 

1  Confer  cum  chanis,  n.  211  et  212.  »  Luc  ,  XI,  41. 

2  Guillelmus,  cornes  Vindascinus.  '  Ecctesi.j  III,  33. 


SVNCïl  VICÏORIS.  253 

Sane  si  quis  de  succes'soribus  meis  vel  ulla  oposita  persona  qui  contra 
donacionem  istam  agere  voluerit,  non  valeat  vindicare  quod  repetit, 
set  componat  auri  optimi  libras  v,  et  postea  donacio  ista  firnia  et 
stabilis  permaneat. 

Facta  donatio  bec  anno  ab  inearnacione  Domini  millesimo  xxim, 
indicione  vu  ,  régnante  Rodulfo  rege. 

Signum  ego  Wilelmus ,  qui  liane  donacionem  fieri  jussi  et  testibus 
firmare  rogo.  Adalaiz1  coniitissa  firmavit.  Vuilelmus2  comes,  filins 
Rodbaldi,  firmavit.  Isnardus  Palliolus  ,  Wuilelmus  Brocianus ,  Elde- 
bertus,  frater  eorum,  firmaverunt.  Carbolenus ,  Berengarius,  Àmicus, 
Isnardus  filius  Pallioli ,  Rodulfus ,  Bernardus  Aculeus,  Guitbertus  de 
Turribus,  Matfredus,  Ebrardus  de  Margarita  ,  Rainaldus,  Vuilelmus  de 
Trancis,  Lautaldus,  Acio ,  Gandalgaus ,  Eldebrannus,  Guiniguerius, 
Isnardus  Malbecus,  Isdrels,  Mairans ,  Vrebimbertus,  Petrus  filius 
Ricardi,  Poncius,  Isnardus  de  Mairaniguas,  Fulco ,  Pontius  Alfanlis  , 
Dadil ,  Vuilelmus  Calcia  ,  Unbertus  ,  Aulrannus,  Bencelenus  ,  Vilelmus  ; 
isti  firmaverunt. 

226. 

Carta  de  Cagnana. 

In  Dei  omnipotentis  nomine,  sanctissime  ejus  disposicionis  ordina-  1018. 
lione.  Ego  Geiriberga3  comitissima  et  filii  mei  Vuilelmus  et  Fulco 
sive  Josfredus  *,  pro  nostrarum  animarum  redemptione,  facimus  dona- 
cionem omnipotenti  Deo  ac  sancto  Victori ,  martiri  gloriosissimo , 
ejusque  monasterio,  non  longe  a  civitate  Massilia  fundato ,  et  abba- 
tibus  ac  monachis  presentibus  et  futuris,  Cbristo  Domino  inibi  mili- 
tantibus ,  de  vineis  que  sunt  in  comitatu  Aqueuse ,  in  valle  que  Domi- 
nant Cagnana,  quarlam  partent  in  vineis,  in  campis ,  in  garricis,  in 
pascuis,  in  pratis  :  de  duabus  partibus,  via;  publiée;  de  alio  fronte, 

1  Adelais  de  Andegavis,  secunda  uxor  Guil-  J  Gerberga ,  filia  Ottonis  Guillelmi,  comitis 

lelmi  T ,  comitis  Provincia: ,   materque  Guillel-  Burgundiie,  et  uxor  Guillelmi  II ,  comitis  Pro- 

mi  II.  vincise,  anno  ipso  1018  defuncti. 

a  Guillelrans  III,  filius  Rotboldi,  comitis  Pro-  *  Gaufridus  I,  qui,   cum  fratre  Bertrando  I 

vincise;  qui  Guillelmus,  una  cum  patruelifiûs  patrueleqne  Gnillelmo  m,  comitatum  Provin- 

Ganfrido  I  et  liertrando  I,  comitatum  Pro\iu-  ciœ  éosseilit. 
<i:e,  post  patrem  mortuum,  possedit. 


254  CHARTUEAR1UM 

flumen  que  nominant  Ar  ;  et  de  quarto  fronte',  terra  sancte  Marie. 
Sane  si  quis  contra  hanc  donacionem  nostram  ire,  agere  vel  inquietare 
voluerit,  obtinere  istud  non  valeat,  set  cogatur  in  vinculo  exolvere 
auri  obtimi  libras  v. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xvm ,  in- 
dicione  prima. 

Ego  comitissima  Geiriberga ,  annuente  domino ,  banc  donationem 
dedi  et  manu  mea  firmavi.  Signum  Vuilelmus,  filius  Umberti,  firma- 
vit.  Fulco  firmavit.  Vilelmus,  nepus  ejus,  firmavit.  Rodulfus  firmavit. 
Petrus,  filius  Gereni,  firmavit.  Iterius  firmavit.  Rainulfus  firmavit. 
Galterius  firmavit.  Garnaldus  firmavit.  Rostagnus  firmavit. 

227. 

De  valle  Cagnana,  de  Aquis. 

S  sept  lOlOf  Auctoritas  enim  jubet  ecclesiastica  et  lex  romana  precepit,  etc. 
Quapropter  nos  donatores  Vuilelmus,  Yuarinus  et  Rodbaklus,  do- 
namus  fidèle  nostro  Leutaldo,  pro  amore  et  dnlcitudine  vel  benevo- 
lencie  sue,  in  comitatu  Aqueuse,  in  valle  que  nominant  Cagnana, 
quartam  partem  in  campis,  in  vineis,  in  oglatis.  Consortes  :  de  duos 
latus,  vias  publicas;  de  uno  fronte,  flumine  que  nominant  Ar;  et  de 
alio  fronte,  terra  sancte  Marie,  vel  si  quis  alii  sunt  consortes.  Et  facias 
tu  de  ipsa  terra  quicquid  volueris,  id  est  babendi,  vindendi,  dandi 
vel  comutandi  beredibusque  tuis  derelinquendi ,  libéra  banc  firmissi- 
mam,  in  Dei  nomine,  in  omnibus  habeas  potestatem,  quicquid  vo- 
lueris. Sane  si  quis  nos  vel  ullus  homo  de  parentibus  nostris  vel  ulla 
oposita  persona  qui  contra  banc  donationem  istam  ad  inrumpendum 
venerit,  non  valeat  vindicare  quod  repetit,  sed  componat  in  vin- 
culo de  auro  libra  una ,  etc. 

Facta  donatio  ista  in  Aquis  civitate ,  vi  '  nonas  *  septembris ,  indi- 
cione  vin,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamandorum  vel  Provincie.  Signum 
Vuilelmus,  Vuarinus  et  Rodbaldus,  qui  banc  donationem  istam  scri- 
bere  et  testes  firmare  rogaverunt,  manus  suas  fumant. 

1  Fort,  corrig.  IV  nonas. 


SANCTI  VICTORIS.  2  5 

Ego  Lautaldus  supradictum  alodem,  quem  mihi  in  valle  supra 
nominata  Cagnana  donaverunt  Vuilelmus,  Vuarinus  et  Rodbaldus, 
dono  similiter,  sicut  mihi  datus  est,  altari  qui  est  consecratum  in 
honore  sancte  Marie  et  sancti  Victoris,  in  monasterio  Massiliênsi,  et 

ce  /  ' 

abbati  et  monacbis  qui  hibi  sunt  et  futuri  erunt  in  perpetuum.  Signum 
Durandns  firmavit.  Signum  Pontius  firmavit.  Signum  Atenulfus  fir- 
mavit. Alius  Atenulfus  firmavit.  Signum  Otericus  firmavit.  Signum 
Constantius  firmavit.  Signum  Alcberius  firmavit. 

228. 

Alia. 

In  Dei  omnipotentis  nomine.  Incipit  carta  donationis,  quam  fece-  1071. 
runt  Umbertus  et  Guantelmus,  fratres ,  monasterio  sancti  Victoris 
Massiliensis,  martyris  Christi.  Nos  itaque  duo  fratres,  scilicet  Umber- 
tus et  Guantelmus,  considérantes  de  remedio  animarum  nostrarum,  et 
quia  omnia  bujus  mundi  transitoria  sunt,  et  quoniam  morientes  bo- 
mines  niebil  secum  portare  possunt  de  omnibus  substanciis  suis,  prêter 
illud  quod,  pro  Dei  amore,  in  monasteriis  et  in  helemosinis  pauperis 
tribuerint ,  dedimus,  de  bereditate  noslra  vel  parentum  nostrorum,  in 
monasterio  Massiliênsi,  quod  est  constructum  in  honore  Dei  genitricis 
Marie ,  et  sanctorum  apostolorum  ac  martirum  tuorum  Victoris  el 
sociorum  ejus,  domno  abbati  Bernardi  et  monacbis  ibi  degentibus, 
tam  presentibus  quam  futuris,  ij)sum  lenementum  quam  tenet  Yuilel- 
mus,  ut  habeant  et  possideant,  jure  hereditario,  sine  huila  interpellâ- 
cione,  usque  in  finem  seculi.  Et  insuper  donamus  de  vinea  culta 
semodiatam  unam,  ad  casais  de  Guisla.  Hanc  vero  cartani  nosliv 
donacionis  si  quis  firmare  vel  contradicere  voluerit ,  non  habeat  po 
testatein,  sed  componat  in  vinculo  de  auro  pro  hoc  libras  xl%  etc. 

Facta  est  autem  bec  caria  ,  nobis  precipienlibus,  in  prediclo  monas- 
terio ,  an  no  ab  incarnacione  Domini  millesimo  septuagesinm  primo, 
indicione  nona. 


256  CHARTULARIUM 


229. 


1038.  Charta  qua  Lautrudis,  Rostagni  vidua,  abbatiae  sancli  Victoris  largitur  mansum  unum 
optimum,  in  comitatu  Aquensi,  in  villa  Saleta  situm,  omnesque  terras  nianso  eidem 
pertinentes. 

Ego  Lautrudis,  millier  condam  Rostagni,  de  Lambisco,  banc 

donacionem  scribere  fecit  ac  testes  firmare  rogavi. 

Facta  donatio  hec  anno  incarnacionis  dominice  millesimo  xxxvin , 

c 

régnante  Domino  nostrp  Jhesu  Christo. 

230. 

Carta  de  çcclesia  sancti  Sulpicii  in  territorio  Valle  Veranica,  in  comitatu  Aquense. 

Cire.  1004.  Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica  et  lex  precipit  romanà,  etc. 
Quapropter  ego  Blitgerius  Aculei  et  Bernardus,  frater  meus,  nosque 
Petrus  Goirandi  et  Caballarius,  frater  meus,  et  Jausfredus  Pontiusque 
y°-  presbyter,*  donamus  omnipotentiDeo  sanctoqueVictori,  glorioso  mar- 
tyri ,  et  monasterio  Massiliensi  et  monacbis  ibidem  Deo  servientibus, 
presentibus  sive  futuris,  eeclesiam  sancti  Sulpicii,  que  est  in  territorio 
Valveranica ,  in  comitatu  Aquense ,  cum  omnibus  apenditiis  et  terris 
circaque  ad  eam  pertinentibus.  Nos  itaque  supradicti  donalores  eccle- 
siœ ,  videlicet  Petrus  Goirandi  et  Caballarius  vel  Jausfredus ,  donamus 
imam  condaminam,  (jue  fuit  de  Ai'laldo,  sancto  Vîctori  et  ecclesie 
nominate  ;  et  nos  itaque  Blitgerius  et  Bernardus  Aculei  donamus 
similiter  de  terra  que  vocatur  Teolaria,  et  juxta  rividum  que  nominant 
Cosa,  donamus  de  terra  campnm  hunum,  que  fuit  de  Martino  Bujuzo. 
Igitur  ego  Poncius  Cal  vus  et  uxor  mea,  Domine  Tbeucinda,  dona- 
mus de  terra  que  fuit  de  Inguilberto  Cosa,  que  est  ante  eeclesiam;  et 
ego  Atulfus  et  Poncius,  frater  meus,  donamus  de  terra  utia  semo- 
diata,  que  est  ad  Cadafalco;  et  ego  Constancia,  filia  alia»  Constanciœ, 
dono  hunam  modiatam  de  terra ,  que  est  supra  eeclesiam  sancti  Sul- 
picii ,  que  fuit  de  Ausberno  ;  compai^  imus  de  Petro  Goirando  unum 
campum,  que  est  supra  ipsam  eeclesiam.  Ego  Bernardus  et  uxor 
mea  donamus  hunam  semodiatam  de  vinea ,  que  fuit  de  Inguilberto 


SANCTI  VICTORIS.  .    257 

Cosa;  et  ego  Ricardus  presbyter  dono  aliam  semodiatam,  que  com- 
paravi  de  Dodone;  et  ego  Bermundus  clericus  dono  dimidium  virgerii, 
ad  sanctum  Victorem  sanctumque  Sulpicium,  que  est  ad  Sancluin 
Stephanum.  Et  ad  Sanctum  Marcum  abemus  unam  quartairatam  de 
vinea,  que  est  ad  Fontem.  Sane,  etc.  Ego  igitur  Petrus1,  quondam 
sedis  Aquensis  episcopus,  ecclesiam  supradictam  Ueo  omnipotenti  et 
sancti  Yictori  dono,  et  banc  cartam  adfirmo.  Blitgerius  firmat.  Ber- 
nardus  firmat.  Petrus  Goirandus  firniat.  Caballarius  firmat.  .lausfredus 
finnat.  Atbertus  firmat. 

231. 

In  nomine  Domini.  Ego  Signontus  et  uxor  mea  Leujarda ,  pro  8?Ma«., 
remedium  animas  nostras,  et  propter  forfacturam  que  ego  feci  sancto  994  —  1032. 
Petro  et  monacbo  Saturnino,  donamus  in  emendacione ,  de  vinea  culta 
pecia  una  ad  ecclesiam  sancti  Pétri  vel  sancti  Yictoris  sine  ulla  inqui- 
sicione.  Sane  si  quis,  etc.;  et  postea  in  vinculo  de  vinea  culta  mo- 
diatas  très ,  et  postea  donacio  vel  emendacio  ista  firma  et  stabilis  per- 
maneat  omnique  tempore. 

Facta  donacio  vel  emendacio  ista  in  Àquis  civitate ,  vm  idus  mar- 
cias,  régnante  Rodulf'o  rege. 

Signum  Signoritus  et  uxor  sua  Leujarda ,  cpii  hanc  donatione  vel 
emendacione  ista  scribere  et  testes  firmare  rogaverunt. 

232. 

Carta  de  Miliciana. 

Jhesu  Cbristi  Domini  nostri  opitulante  clementia,  ejusque  benigna  ioo*>. 
sufi'ragante  juvamina.  Ego  Amelius  et  uxor  mea,  nomine  Leodgarda, 
de  animarum  nostrarum  salute  sollicite  nobiscum  pertractantes ,  etc. 
Facimus  hanc  cartam  helemosinariam  omnipotenti  Deo  et  sancto*  Vie-  t°59. 
tori  ejusque  monasterio,  ubi  sacrum  corpus  ejus  requiescit,  et  abbati- 
bus  ac  monachis  ibidem  Deo  servientibus ,  de  buno  manso,  qui  est  in 
comitatu  Aquense,  in  villa    que  nommant  Miliciana,  quem  excolit 

1    Pitnis  II ,  qui  circa  a.  1 103  episcopatum  dimisit. 

I.  :$3 


258  CHARTUL4RILM 

liomo  nomine  Pontius  et  uxor  ejus  Bligarda ,  ipsum  manso  ab  inte- 
gro ,  cum  campis  cultis  et  incultis ,  cum  vineis ,  ortis ,  vel  omnia 
quicquid  ad  ipsum  mansum  pertinet,  sicut  jam  diximus,  totum  dona- 
mus  Deo  omnipotenti  et  sancto  Victore.  Sane  si  quis  nos  aut  ullus  de 
successoribus  nostris  vel  ulla  opposita  persona,  qui  contra  donacio- 
nem  istam  ire,  agere  vel  inquietare  voluerit,  non  valeat  vindicare  quod 
repetit,  set  componat  in  vinculo  auri  libras  duas,  etc. 

Facta  donacio  ista  anno  incarnacionis  Domini  mUlesimo  vi,  régnante 
Rodulfo  rege. 

Signum  ego  Amelius  et  uxor  mea  Leodgarda,  qui  hanc  cartam  fieri 
jussimus  et  testibus  firmare  rogavinms.  Domnus  Poncius  episcopus 
firmavit.  Signum  Vuilelmus  firmavit.  Fulco  fîrmavit.  Salico  firmavit. 
Lanbertus  firmavit.  Pontius  firmavit.  Signum  Ava  firmavit.  Signum 
Constancia  firmavit. 

233. 

Carta  de  castro  que  dicitur  Myxago  juxta  Aquis  et  villa  Sancti  Marci  juxta  Valdem 

Vei'onicam. 

Sœc.  XI.  I»   nomine  Domini.  Ego   Aldeberlus  ,  filius  Rotberti,  de  Muxiago, 

dono  omnipotenti  Deo  et  altari  quod  est  consecratum  in  bonore 
sancte  Marie ,  Dei  genitricis ,  et  saneti  \ictoris,in  monasterio  Massi- 
fiensi,  et  monacbis  ejusdem  loci,  unum  videlicet  mansum  ab  integro, 
cum  omnibus  que  ad  ipsum  pertinent  mansum,  in  comitatu  Aquense, 
et  in  territorio  de  supradicto  castro  Muxago,  pro  remedio  anime  meae 
et  parentum  meorum.  Excolivit  autem  ipsum  mansum  Rotbaldus 
Peregrinus  ;  et  est  ipsus  mansus  prope  ecclesiam  sancti  Martini ,  ad 
aquam  que  dicitur  Lodena.  Et  ego  Bermundus  de  Mirolio  similiter, 
pro  remedio  anime  meae  et  parentum  meorum,  dono  Deo  et  sancto 
Victori,  in  supradicto  territorio  de  Muxago,  alium  mansum  ab  integro, 
cum  omnibus  que  ad  ipsum  pertinent.  Ego  quoque  Pontius  Amalri- 
cus  similiter  dono  alium  mansum ,  pro  remedio  anime  mee  et  paren- 
tum meorum ,  Deo  et  sancte  Marie  sanctique  Victoris  supranominato 
altari,  cum  terris  cultis  et  incultis  et  cum  omnibus  que  ad  ipsum 
mansum  pertinent  ;  et  est  ipse  mansus  in  tprritorio  ecclesie  supradicti 


SANCTI  VICTORIS.  251) 

saneti  Martini ,  quem  excolit  homo,  nomine  Ebrardus.  Ego  Pontius 
islam  donacionem,  quam  feci,  firmavi,  et,  me  rogante,  Guichirannus 
Guinigerii  et  Rurrellus  firmaverunt.  Et  ego  Guikiranims,  filius  Guini- 
gerii  nionachi,  pro  remedio  anime  mee  et  parentum  meorum,  simili- 
ter  dono  Deo  et  supranominato  altari  sancte  Marie  et  saneti  Victoris 
alium  mansum  et  omnia  que  ad  ipsum  mansum  pertinent  ;  et  est  ipse 
mansus  in  sepe  nominalo  territorio  Sancli  Martini.  Et  ego  Pontius  Ar- 
nulfus,  de  Avinione,  dono  supra  nominato  altari  sancte  Marie  et  saneti 
Victoris  lerciam  partem  de  uno  manso,  in  villa  Saneti  Marci ,  juxta 
\  allem  Veranicam,  in  terris  cultis  et  incultis,  vineis  et  pratis,  et  omnia 
pertinentija]  ad  ipsam  terciam  partem.  Istum  vero  mansum ,  unde  est 
isla  tercia  pars  de  qua  dicimus,  tenuit  quidam  homo,  Pontius  iNovellus 
nomine.  Istam  donationem,  quam  ego  Pontius  Arnulfus  feci,  et,  meo 
rogatu ,  Giraldus  Palliolus  et  uxor  sua  Lautgarda  firmaverunt ,  Vugo 
de  Sancto  Marcho,  avunculus  meus,  lirmavit.  Donationem  de  manso, 
quem  donavit  Aldebertus  de  Muxiago,  idem  ipse  firmavi l ,  et,  rogatu 
ejus,  Gaucerannus  de  Pino  firmavit,  et  mater  ejus  Belliildis  et  soror 
sua  Sulpinia  firmaverunt. 

234. 

Carta  saneti  Leodegarii. 

Quoniam  evangelica  aucloritate,  etc.  Ego  Gantelmus  et  uxor  to:j5 
mea  Acentrudis ,  cura  filiis  nostris ,  pro  redemtione  animarum  nos- 
trarum  et  genitorum  ac  genitricum  onmiumque  parentumque  nostro- 
rum  ,  et  ut  omnipotens  Deus  del  nobis  reniissionem  omnium  peccato- 
rum  nostrorum,  donamus  aliquid  de  alode  nostro  omnipotenti  Deo  et 
saneti  Victoris  martyris  monaslerio  Massiliensi ,  monachis  quoque 
ibidem  Deo  servienlibus,  tam  presentibus  quam  et  fuluris,  ecclesiam 
videlicet  in  honore  sancli  Leodegarii  martyris  dicatam,  que  est  sila 
in  territorio  de  castro  Saneti  Amantii,  cura  terris  cultis  el  incultis, 
cura  locis  determinatis,  et  omnia  que  in  présenta  supradicla*  ecclesia  \- 

habel,  et   quicquid  in  fuluro  adquirere  potuerit,  omnia  tradimus,  ce- 

(linius  atque  transfundimus  jure  perpetuo Ego  quoque  Guichi- 

raimus  et   uxor  mea   Doda   el  filii  mei   ipsam    ecclesiam   quam  ego 


260  CHARTULARIUM 

construxi ,  consentiente  domno  Gantelmo ,  et  unum  molendinum  et 
omnia  que  in  supradictis  terrainis  habere  videmur,  tam  in  fevo  quani 
in  alode,  similiter  donamus  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori,  ejus 
glorioso  martyri,  monachis  quoque  ejus,  tam  presentibus  quam  et 
futuris,  ut  oient  omnes  pro  nostra  salute  animarum  parentumque 
nostrorum ,  tam  vivorum  quam  et  defunctorum.  San  e  si  qui  s  contra 
hanc  donalionem  helemosinariam  in  causam  nisus  fuerit  insurgere 
contrariam,  non  valeat  vendicare  quod  appétit  ;  sed  contrictus  in  vin- 
culis  cogatur  auri  obtimi  libras  solvere  xx  supradictis  monachis , 
et  insuper  cum  Juda  traditore  et  cum  Pilato  crucifixore  penas  lual 
eternas,  nisi  cum  satisfactione  resipuerit  ad  emendationem.  Nos  igitur 
supradicti  donatores  hanc  cartam  fieri  jussimus  manuque  propria  fir- 
mavimus,  atque  testes  idoneos  firmare  rogavimus. 

Signum  Gantelmi  et  uxori  ejus  et  filiorum  et  filiarum  ejus,  qui  fir- 
maverunt.  Guiquirannus  et  uxor  sua  Doda  et  filii  sui  Guichirannus  et 
Vuilelmus  firmaverunt. 

Facta  donatio  liée  anno  ab  incarnatione  Domini  m  xxxv. 

C 

235. 

Carta  de  Lambisco. 

moi.  Ego  Amalricus  de  Lambisco  et  fratres  mei,  domnus  \idelicet  Ber- 

mundus  et  domnus  Pontius,  mulieres  nostre  et  filii  filieque  nostre, 
neenon  et  Odoara7  fratris  nostri  Laugerii  quondam  uxor,  filiusque 
ejus  Saramannus,  audientes  quotidie,  etc.  ;  donamus  ad  proprium 
alodem  altari  quod  est  consecratum  in  honore  sancte  Dei  genitricis 
semperque  virginis  Marie  et  sancti  Vicloris ,  in  monasterio  Massiliensi, 
abbati  quoque  Durando,  qui  ibi  videtur  esse,  monachis  nichilominus 
eidem  loci,  presentibus  alque  futuris,  ecclesiam  videlicet  quam  in 
prefato  Lambesco,  in  sancte  Tiinitalis  nomine,  dedicari  optamus, 
cum  terra  que  ei  adjacet  inter  utrasque  vias,  simulque  cum  cimiterio 
omni,  quod  illic  erit,  omnibusque  oblationibus,  que  ibi  oblate  fue- 
rint,  et  cum  omnibus  rébus  quas  habet  et  habitura  est  in  perpetuum. 
Si  quis ,  etc. 


SANCTI  VICTORIS.  261 

Acta  est  auteni  liée  donationis  cartula  anno  incarnationis  dominice 
millesimo  lxi,  indictione  xim,  epacta  xxvi. 

236. 

Alia. 
In  sancte  et  individue  Tfinitatis  nomine.  Ego  Pontius  de  Lanbesco  1060—  ioei. 

ce  D 

et  mulier  mea  Seocia,  pro  animarum  nostrarum  remedio,  donamus 
ad  proprium  alodem  altari  quod  est  consecratum  in  honore  sancte 
Marie,  semper  virginis,  'sanctique  Victoris  martyris,  in  monasterio 
Massiliensi,  videlicet  unum  mansum  in  supradicto  Castro  Lanbesco, 
scilicet  ipsnm  quem  tenebat  Adalaldus  et  tota  que  ad  ipsum  pertinent 
mansum  ab  intëgro;  ea  scilicet  ratione,  ut,  quandiu  ego  Pontius  jam 
dictus  vixero,  ipsum  mansum  teneam,  et,  singulis  annis,  pro  censu 
ejus ,  sancto  Victori  reddam  jam  dicto  Massiliensi  dimidiam  cere  libram  ; 
post  mortem  autem  meam,  ubicumque  mortuus  fuero,  idem  mansus, 
sine  ulla  contradiction e ,  in  proprium  prenominati  monasterii  jus  ad 
plénum  transfundatur.  Insuper  donamus  in  vita  riostra  jam  diclo  altari 
totam  nostram  partem*,  quam  habemus  in  illo  loco  qui  vocatur  Vi-  r«  60. 
nealis,  in  terris  cultis  et  incultis;  qui  videlicet  locus  jacet  inter  utras- 
que  vias ,  illam  que  lendit  ad  Berbentem  et  eam  que  dirigit  ad  Sallonem. 
Hec  omnia,  ea  que  diximus  ratione,  ad  proprium  alodem  donavimus 
sepe  nominato  altari  sancte  Marie  sanctique  Victoris  martyris,  Massi- 
liensis  monasterii,  ejus  quoque  loci  abbati  domno  Durando,  mona- 
chis  etiam  ipsius  monasterii,  tam  presentibus  quamque  futuris.  Si 
quis,  etc. 

Ego  Pontius  et  uxor  mea  Seocia  donavimus  et  firmavimus.  Bie- 
mundus  de  Lambesco  firmavit.  Wilelmus  Amalrici  firmavit.  Leode- 
garius  firmavit.  Amalricus  firmavit.  Raimbaldas  Bremundi  firmavit. 
Elepbantas  firmavit.  Vuilemmus  Papia  firmavit.  Pontius  de  Velaus  fir- 
mavit. Rainaldus  Amalricus  firmavit. 


262  CHARTULAR1UM 

237. 

Carta  de  Adana. 

Cire.  1032?  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Amalricus  ',  Aquensis 
archiepiscopus  ,  dono  et  reddo  ,  pro  remedio  anime  mee  et  parentum 
meorum,  eum  consensu  et  vokmtate  cannonicorum  meoruin ,  vide- 
licet  Amalrici ,  Deusdedit ,  Artaldi ,  Arehiniberti ,  Isdrel  et  aliorum  , 
reddo  et  dono  sancto  Victori  martyri,  Massiliensis  monasterii,  eccle- 
siam  sancti  Victoris  Edana,  cum  aliis  ecclesiis  dirutis  et  cum  altari 
et  cum  cimiterio  et  cum  omnibus  que  pertinere  videntur  ad  eandeni 
ecclesiam.  Et  tamen,  pro  liac  donatione  et  guirpitione,  recipio  unum 
asinum  ispanum  et  duodecim  modios  de  annona  et  uuum  tapete. 

Et  ego  Richardus  et  fratres  mei  Isnardus  et  Bonus  Filius,  et  Theo- 
deldis,  soror  mea,  et  Barnardus  Curtetus,  suus  maritus,  et  Pontius  de 
Gignago  et  uxor  sua  Margarita,  et  Suodulms  et  uxor  sua  Blanca, 
et  heredes  nostri,  pro  remedio  animarum  nostrarum  et  parentum 
nostrorum  ,  donamus  Deo  omnipotenti  et  monasterio  sancti  Victoris , 
Massiliensis,  et  prenominate  ecclesie  sancti  Victoris  Edana,  aliquid 
de  nostro  alode,  scilicet  duo  molendina,  in  territorio  jam  dicto  Edana, 
hoc  est  Terriciol,  et  aliud  molendinum,  quod  dicitur  A  la  Cassata.  Et, 
in  ipso  territorio  de  Adana,  donamus  totum  alodem ,  quem  hibi  ha- 
bemus  et  habere  debemus.  Et  Bremundus  monacbus ,  quando  ivit 
ad  monasterium ,  donavit  jam  dicto  monasterio  sancti  Victoris  suas 
partes  de  duobus  molendiuis,  in  eodem  territorio;  et  Verdeliuns  do- 
navit suam  partem  de  uno  molendino.  lsti  duo,  sicut  diximus,  suas 
partes  de  molendinis  donaverunt ,  et  quantum  alodem  ibi  babebant. 
Domna  Lautrudis  et  Bermuudus  et  Laugerius  et  Pontius ,  filii  sui , 
donaverunt  de  molendino,  quod  dicitur  Ad  Passum ,  suas  partes,  hoc 
est  quartam  partem  de  tercia  que  pertinet  ad  seniorem.  Et  Aldoardus 
monacbus  donavit  in  eodem  molendino  octavam  de  duabus  parlibus; 
et  in  molendino  Salice,  in  uno  quartone,  octavam  partem,  et  in  alio 

1  Amalricus  II,  qui  sedebat  a.  1032  ,  vel  fort.  Amalricus  I  qui  sedit  ab  a.  991  ad  a.  1015, 
vel  ciroiter.  \ 


SANCTI  VICTORIS.  263 

quartone,  quintam  partem,  et  totam  partem  de  suo  alode,  quain  V\- 
detur  habere  in  omni  loco.  Et  Gisfredus,  pater  de  Àmalrico  de 
la  Porta,  et  millier  sua  et  heredes  sui,  et  Hisnardus  Malbec  de  Tollun 
et  millier  sua,  et  Guikirannus  et  fratres  sui,  et  Armannus  et  heredes 
sui  donaverunt  in  ipso  molendino  de  Salice  duos  quartones ,  et  de 
alio  quartone  très  partes,  et  totas  suas  partes  de  alode,  queni  habenl 
in  eodem  territorio. 

Ego  Amalrieus ,  Aquensis  arcbiepisenpus ,  et  cannonici  mei ,  et  Ri- 
chardus  et  fratres  ejus,  et  omnes  prenominati  homines  et  femine,  jam 
dictam  donationem  fecimus  sancto  Victori  monasterii  Massiliensis ,  et 
habitatoribus   ejusdem   loci ,    tain    presentibus   quamque    futuris ,   ut 

omnia  supradicla  habeant Hanc  donationis  cartam  fieri 

precepimus  et  manibus  nostiïs  firmavimus,  et  alios  firmare  roga- 
vimus. 

Ego  Guadaldus,  de  castro  quod  voeatur  Acus,  dono  Domino  Deo  et 
sancto  Victori  supra  nominato,  et  servitoribus  Dei  in  eodem  mo- 
nasterio ,  jure  perpetuo ,  tolum  meum  alodem  quem  habebam  in  ter- 
ritorio de  Dana,  ea  videlicet  ratione,  ut  ipsi  monachi  teneant  et 
possideant  *prescriptum  alodem  semper,  suamque  inde  voluntatem  y*. 
faciant  sine  ulla  contrapellatione.  Suscepi  tamen,  pro  hac  donatione, 
solulatas  x ,  porrigente  Pontio  monacbo ,  de  Castello  Duplo ,  i|ui 
videbatur  in  ipsa  obediencia  sancti  Victoris. 

•238. 

Carta  sancti  Martini  de  Trivolancio. 

Omnipotens  Deus  cum  ineffabili  dispositione  cuncta  condiderit,  |036 
constat  bumum  homini  tradidisse,  et  in  ea  vel  ex  ea  substantie 
queque.  Tamen  ex  utero  intacte  genetricis  nasci  dignatus ,  clemen- 
tissima  miseratione  mortalibus  dicere  est  dignatus  :  «  Facite  vobis 
saculos  non  veterescenles,  thesaurum  non  deficientem  eternum  in  celo, 
ubi  nec  erugo  nec  tinea  demolitur,  et  ubi  fures  non  effodiunt  nec 
îtirantur1;  »  et  :  «Facite  vobis  amicos  de  mamona  iniquitatis,  nt ,  rum 

1  Luc,  XII,  33.      • 


264  CHARTTJLAMUM 

defeceritis ,  recipiant  vos  in  eterna  tabernacula  '  ;  »  itenique  Scriptura  : 
«  Elemosina  a  morte  libérât,  et  non  patitur  animam  ire  in  lenebras; 
fiducia  magna  erit  coram  summo  Deo  elemosina  facientibus  eam!.  » 
Hec  ergo  aliamque  sanctarum  Scripturarum  testimonia  versantes  in 
memoria,  pro  animarum  nostrarum  remedio  et  pro  eterne  vite  premio , 
ego  domnus  Pontius  Guantelmus  et  Athennlfus ,  frater  meus ,  et  In- 
guilborga  facimus  donationem  omnipotenti  Deo  sanctique  Victoris 
mart\  ris  monasterio ,  Massiliensis  fundato ,  et  monaebis  ibidem  servien- 
tibus  Deo,  donamus  ecclesiam  sancti  Martini,  quem  vulgo  vocaturTrir 
vulantis.  Et  est  ipsa  ecclesia  in  comitatu  Aquense ,  sub  castruin  quem 
vocatur  Agulia ,  cum  terris  sive  vineis  ibidem  apertinentibus  :  de  uno 
latus,  casai  maximum,  a  via  publica  Aurélia;  et  de  uno  latus,  ad 
fonte  Isimberto  ;  et  est  ipsa  terra  de  in  stangnum  infra  terminum ,  et 
descendit  a  Pirtuso  Jenoario  ,  a  via  publica  Aurea.  Et  ipsos  podios  qui 
sunt  inter  terminos ,  et  omnibus  bis  accessis  ad  ipsam  ecclesiam  perti- 
nentibus,  donamus,  ut  participes  simus  servorum  Dei  orationibus.  Si 
quis  vero  beredum  nostrorum  vel  quemlibet  homo  banc  donationem 
violare  temptaverit,  non  valeat,  sed  cogatur  solvere  auri  libras  vi,  etc. 

Facta  donatio  hec  in  monasterio  sancti  Victoris,  anno  incarnationis 
dominice  millesimo  lvi,  inditione  viiii,  régnante  Domino  nostro  Jhesu 
Christo. 

Domnus  Pontius  Guantelmus  firmavit.  Domnus  Alhanulfus,  frater 
ejus,  firmavit.  Guantelmus  firmavit.  Guantelmus,  nepos  ejus,  firmavit. 
Et  insuper  donamus  medietate  de  bosco  de  Rovoira.  Flavius  firmavit. 
Pontius  Maria  firmavit.  Yiaderius  firmavit. 

In  Christi  nomine.  Ego  Gadaldus,  de  Castro  Agulia,  dono  sancte  Dei 
genitricis  Marie  et  sancto  Victori  martyri ,  Massiliensis  monasterii,  et 
monaebis  ibidem  Deo  servientibus ,  presentibus  et  fuluris ,  pro  sainte 
et  indulgentia  peccatorum  meorum ,  aliquid  de  alode  meo ,  in  territorio 
ipsius  castri,  videlicet  campum  unum,  juxta  ecclesiam  sancti  Martini 
de  Trivolanto,  quem  déterminât  fons  de  Isimberto.  Âlleros  vero  duos 
campos  dono  in  loco  qui  dicitur  Ad  Stagnulos  ;  et  sunt  hii  duo  campi 

1  Luc,  XVI,  9.  *  Tob.,  IV,  H  et  t"2. 


SANCTI  V1CTORIS.  265 

de  terra  erma.  Et,  ut  firma  et  stabilis  sit  hec  donatio  ,  accipio  ab  ipsis 
monachis  nnor  solidos  et  denarios  vint.  Si  qais  autem  post  mortem 
meam  hauc  cartam  donatiouis  adnullare  temptaverit ,  non  valeat 
consecpii  quod  querit.  Signum  Gadaldi. 

239. 

Carta  de  Guntardo. 

Cum  ,  a  radiée  prime  humanitatis ,  per  totum  mundum  diabolus  <0t5 
seviret,  hunianumque  genus  non  creatori  sed  idolis  serviret ,  placitum 
est  summo  Deo,  ut  incarnaretur  et  de  stirpis  judaice  virgine  nasce- 
retur.  Unde  factum  est  ut  populus  ejus  per  totum  mundum ,  qui  in 
eum  crederet ,  ecclesia  vocaretur,  et  ipse  ejusdem  ecclesie  sponsus  di- 
ceretur,  et  ei  domus  consecraretur,  ubi  sponsa  ejus,  studendo  ora- 
tioni,  ab  eo  exaudirelur.  Inde,  karisshni ,  boc  templum  a  nobis, 
quamvis  indignis,  consecratum  ob  boc  esse  cognoseatis,  ut  et  illud  ad 
adoranduin  Deum  cum  oblationibus  vestris  convenire  studeatis ,  ut  ab 
eo  eternam  bereditatem  possideatis.  Quicumque  ergo  ad  hujus  templi 
Dei  dotalicium  adjutorium  prebuerit,  sibi  Deum  placatum  esse  noverit, 
si  cum  omni  devotione  et  fide  hoc  egerit.  Quapropter  ego  Beuce- 
lenus  et  uxor  mea  Gotolena  et  fîlii  et  filie  mee,  propter  vite  eterne 
premium  ,  donamus  Domino  Deo  et  ad  ecclesiam,  que  est  consecrata  in 
lionore  sancti  Victoris,  de  terra  ariva  modiata  i ,  in  comitatu  Aqueuse , 
in  loco  que  dicitur  Gontardo.  Et  ego  Pontius  Alfantis  et  uxor  mea 
Beatiïcis  et  fil ii  cum  fîliabus  meis,  in  eodem  loco  supradicto  Gon- 
tardo ,  donamus  de  terra  arabile  semodiata  i.  Igitur  et  nos  (ilii  Gislardi 
Aicardus  ,  Petrus  et  Nevolongus,  et  mater  nostra  Ingilburga,  donamus 
ecclesia  supradicta  in  loco  jam  dicto  semodiata  una.  *  Sane  si  quis,  f  ci 
nos  aut  heredes  nostri  aut  ulla  Dpposita  persona,  qui  contra  spon- 
salicium  istum  ire,  inquielare  vel  inrumpere  voluerit,  non  boc  valeal 
vindicare  quod  repetit,  sed  cum  Juda  et  Pilato,  Vnania  et  Saphira, 
Diocleciano  et  Maximiano,  et  cum  céleris  dampnatis  excotnnumicalus 
sit;  et  postea  sponsalicius  iste  firmus  et  stabilis  permaneat  omnique 
tempore. 

I.  34 


266  CHARTULARIUM 

Actum  sponsalicium  istum  incarnationis  dominice  anno  mille- 
simo  xl°  vi,  régnante  Domino  nostro  Jhesu  Christo. 

Signum  Pontius  Alfantis  firmavit.  Bencelenus  finnavit.  Silvius  fir- 
rnavit.  Teutbertus  firmavit.  Leutardus  firmavit.  Boso  finnavit.  Wi- 
lelmus  firmavit. 

240. 

Alia. 

August.,  Quoniam  quidem  multi  donatores  postea  sunt  falsores,  et  antiquitus 

1032  — 1039.  nihil  valebat  datum,  nisi  esset  incartatum,  mibi  Umberto  et  fratri 
meo  Ricavo ,  filiis  Theodorici ,  qui  fuit  Arimmuni,  visnm  est,  et 
Rabymberto,  nostro  consobrino,  videtur,  quatenns,  quia  nitituur  de 
nostro  alode  dare  aliquid  ad  monasterium  saucti  Victoris ,  quod  est 
positum  juxta  mare,  Massilie ,  cartis  litteris  ipsum  donum  obfir- 
matum  impositis  contra  usum  fallendi  vigeret,  et ,  opitulante  Deo,  in 
longitudinem  dierum  sine  ulla  conti\iditione  duraret.  Quamobrem 
omnibus  nobis  supradictis,  ut  diximus,  videtur  banc  cartam  bonum 
scribere.  Veniendum  itaquead  ipsum  donum  est,  ut  dicatur  quod  est, 
non  semper  per  ambages  loquendum.  Nos  igitur,  uno  assensu ,  ad 
jam  dictuni  monasterium  donamus  atque  cedimus  mansum  Ricardi 
Garrice  et  Augerii  et  Gairardi,  bracbiaria  Udalgerii ,  et,  consenlien- 
tibus  omnibus  ad  quos  pertinet  boc  laudare,  id  assenlimus ,  ut  cum 
campis,  vineis ,  domibus  stanlibus  et  ruine  paratis,  ortis,  novalibus, 
oglatis,  exigis,  silvis,  garriciis,  pratis,  fonlibus ,  rivis  aquarnm  et  de- 
cursibus  earum,  totum,  ut  nostrum  possessio  est,  integrum  habeant 
monacbi  ipsius  monasterii,  dare,  amore  Dei  et  dilectione  servo- 
rum  Dei. 

Rostagnus  finnavit.  Silvius  firmavit.  Bencelenus  et  Wilelmus  firma- 
verunt. 

Ego  quoque  Alfantides,  Pontius  nomine,  déterra  ipsius  jam  olim 
castri,  quod  adhuc  dicitur  Gontardns,  dono  viam  partem,  ubicumque 
potestatem  babeo;  et,  quandiu  ego  et  filii  mei  babitnri  snnius,  totam 
et  ab  integro  cedimus  et  donamus ,  ut  diximus ,  partem ,  ut  quid 
possibilitas  nostra  obtinet  omne  teneatis.  Sed  si  quis,   ego   aut   nos 


SANCT1  VICTORIS.  267 

aut  ullus  quicumque  sit,  qui  contra  hanc  douatione  sive  donatio- 
nes  (omnes  enim  hic  scripti  testamur)  ire,  agere,  calumniare  vel 
irrumpere  voluerit,  non  valeat  vendieare  quod  impetit,  sed  com- 
ponat  de  auro  optimo  libras  m;  et  he  donationes  firme  et  stabiles 
onmi  tempore  permaneat  cum  interposila  firmitate  subnexa  cum 
stipulamento. 

Precepimus  bas  scribere  donationes,  scripteque  surit  mense  augusto, 
feria  vu,  régnante  sive  imperante  Cono1. 

Signa  Dmberti,  Rieavi  et  Rahymbert  et  Pontii  Alpbanti,  qui  bas 
donationes  scribere  mandaverunt ,  et  manibus  suis  firmant.  Wilelmus 
lirmat.  Boslagnus  firmat.  Rodulnis  Bardoin.us  firmat.  Pontius  Alfantus 
lirmat.  Bencelenus  et  Vuilelmus,  filins  suus,  firmant.  Ado  firmat. 
Silvius  firmat. 

24  t. 

Alia. 

Ego  Beatrix,  quondam  Pontii  Elef'anti  uxor,  pro  mariti  mei  filiorum- 1060  —  1064. 
que  defunctorum  meorum  animarum  redemptione,  proque  anima  mea, 
tîlii  etiam  mei  anima  adbuc  vivi,  dono  ad  proprium  alodem  altari  quod 
est  consecralum  in  honore  sancte  Marie,  semper  virginis,  sanctique 
Victoris,  Christi  mailyris,  in  Massiliensi  monasterio,  sextam  videlicet 
parlem,  que  maritum  meum  filiosque  meos  defunctos,  me  quoque  et 
filium  meum  viventem,  qualicumque  ratione ,  contingit  in  Guntardo. 
Fuit  autem  bec  sexta,  de  qua  loquimur,  pais  cujusdam  mulieris,  Du- 
midie  nomine.  Hanc  donationem  sexte  partis,  in  supradicto  Guntardo 
me  contingentis,  in  terris  cultis  et  incultis  et  in  omnibus  omnino 
rébus ,  supra  nominato  altari  sancte  Marie  sanctique  Victoris ,  Massi- 
liensis  monasterii,  ego  Beatrix,  cum  filio  meo  vivente,  dedimus, 
simulque  domno  Durando,  presenti  ejusdem  monasterii  abbati ,  suc- 
cessoribusque  suis,  nec  et  monacbis  illius  loci,  tam  presentibus  qnam- 
que  futuris,  excepta  illa  tasca  ipsius  terrç,  quam  homines  Balduini 
Castri  videntur  colère.  Si  quis,  etc. 

1    Cono  seu  ConinHus  II  S.ilirus. 


268  CHARTl  lAKiFM 

*  Ego    Beatrix  jarn  dicta  filiusque  meus  Bonifaeius   donavimus    et 
fii'mavimus.  Beatrix  femina  firmavit. 


242. 

De  Gontardo. 

1047.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Bencelenus,  et  filii 

mei  Vuilelmus,  Faraldus  etRipertus,  et  filia  mea  Belliildis,  facimus 
donationem  Domino  Deo  omnipotenti  sanctique  Vietoris  martyris  mo- 
nasterio ,  apud  Massiliam  fundato ,  et  monachis  ibidem  Deo  servien- 
tibus.  Donamus  v  mansos  in  castro  que  nommant  Gontardo ,  cum 
omnia  ibidem  pertinentibus ,  cum  pratis,  cum  silvis ,  cum  garriciis, 
cum  molindinis.  Et  nos  monacbi  sancti  Vietoris,  in  gadium  que  Pontius 
Alfantus  tenebat,  x  solidos  donamus.  Si  quis  vero  beredum  nostrorum 
vel  quilibet  hominufh  banc  donationem  violare  temptaverit,  non  hoc 
valeat,  sed  cogatur  solvere  auri  libras  vi ,  et  insuper  omnipotenlis  Dei 
iram  incurrat ,  cumque  Datbant  et  Abiron  perpétuas  poenas  ludat. 

Facta  donatio  bec  in  monasterio  sancti  Vietoris,  anni  incarnationis 
dominice  millesimo  xl  vii  ,  indicione.  .  .  .  ' ,  régnante  Domino  nostro 
Jhesu  Cbristo. 

Domnus  Bencilinus  et  filii  et  filiabus  firmamus  et  firmare  roga- 
vimus.  Vuilelmus,  frater  Bencelini,  firmavit,  et  millier  et  filii  sui. 
Rodulfus  firmavit.  Wilelmus,  filins  Bencilini ,  firmavit,  et  frater  ejus 
Faraldus  firmavit.  Ripertus  et  filia  ejus  firmaverunt.  Aicardus  firmavit. 
Petrus ,  frater  ejus ,  firmavit.  Bonus  firmavit.  Amalricus  clericus  et 
frater  ejus  Pontius  firmaverunt. 

Insuper  hec  omnia  supra  scripta ,  notum  vobis  esse  volumus  qui  bas 
literas,  quod,  exceptis  supradictis  v  mansis,  est  sextus  mansus  quem 
Pontius  Alfantus  nunc  tenet ,  de  cpio  ego  Vilelmus  Bencelenus  facio 
donationem  sancto  Victori,  tali  convenientia ,  ut,  quandiu  ego  vixero, 
teneat  ipse  Pontius;  post  mortem  vero  meam,  revertar  ad  sanctum 
Victorem,  cum  omnibus  ad  eundem  mansum  pertinentibus.  Et  hoc 
supra  scripti  firmatores  firmaverunt. 

*  Numéro»  Hemt  !n  Coi, 


SANCTI  V1CTOR1S.  269 

243. 

De  eodem. 

Ego  Raiambertus,  filins  Auriniundi,  et  consobrini  mei  Umbertus 
et  Rieaudus ,  filii  Teodorici ,  pro  remedio  aniniarum  nostrarum  paren- 
tumque  noslrorum ,  donatnus  aliquid  de  alode  nostro  omnipotenti  Deo 
et  sancto  Victori  martyri ,  Massiliensi ,  et  monachis  ejus ,  tam  presen- 
tibus  quara  et  futuris,  jure  perpetuo,  laudante  et  consentiente  domno 
Benceleno  et  confirmante,  ex  cujus  parte  nobis  obvenit  ipse  alodis, 
quem  ipse  nobis  dédit  per  cartam  et  donationem  et  firmationem  :  hoc 
est  omnem  terciam  partem  de  Castro ,  condam  dirrupto  et  ad  eremuni 
deducto,  quod  vocatur  Gontardus,  cum  omnibus  que  ad  ipsum 
castrum  pertinent ,  terris  videlicet  cultis  et  incultis ,  arboribus  pomi- 
faris  et  inpomiferis,  aquis  aquarumve  decursibus,  pratis  ,  molendinis  , 
silvis,  garricis,  oglatis,  in  omnibus  omnino  rébus  que  ad  ipsam  ter- 
ciam partem  pertinent  donamus,  transfundimus ,  jure  perpetuo,  ut 
quicquid  facere  voluerint  supradicti  monachi  liberam  potestatem  ha- 
beant.  Sane  si  quis,  aut  nos  aut  ulla  persona,  banc  donationem  con- 
traslare  aut  minuei'e  aut  in  aliquo  inrumpere  voluerit,  ira  omnipo- 
tentis  Dei  et  omnium  sanctorum  ejus  veniad  super  eum;  et  cum  Jmia 
Scariliot,  qui  Dominum  traxit ,  sit  dampnatus  in  inferno  inferiori  nisi 
cito  emendaveril. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxvn, 
mense  februario  ,  in  ripa  Durencie  ,  in  territorio  supradicti  castri  quod 
vocatur  Gontardus,  régnante  Cono  '  imperatore. 

Nos  donatores  supradicti  banc  donationem  firmavimus  et  testes  fir- 
mare  rogavimus.  Rostagnus  de  Cataneto  firmavit.  Ponlius  Alfantus 
firmavit.  Teutbertus  de  Roca  firmavit.  Wilelmus ,  filius  ejus,  firmavit. 
Wilelmus ,  nepos  ejus ,  firmavit.  Rannulfus  firmavit.  Umbertus  fir- 
mavit. Bompars  firmavit. 

1  Conradus  II  dictus  Salicu». 


Febr.  103" 


270  CHARTULAR1UM 

244. 

Alia. 

Cire.  1040.  In  nomine  Domini  nostri  Jhesu  Christi.  Incipit  carta  seu  donatio 
que  Wilelmus,  filius  Bencelenum,  habuit  cum  monachis  sancti  Vic- 
toris  de  sextam  parlem  de  Gontardo  castrum ,  de  omnia  que  abuit  et 
retinuit ,  a  vita  sua  teneat  et  post  obitum  suum  revertar  Dei  sanetique 
Victoris  martyris  Massiliensis.  Ego  Vuilelmus,  pro  remedium  anime 
mee,  dono  ad  monasterium  supradicti  et  ad  monacbos  ibidem  Deo 
servientibus,  et  ipsam  partem  cum  pratis,  cum  silvis  et  garriciis  et  mu- 
lindinis,  et  omnia  que  ad  ipsam  partem  pertinet,  etc. 

Ego  Vuilelmus  doiiavi  et  firmavi.  Bencelenus,  pater  meus,  firmavit. 
Wilelmus,  avunculus  meus,  firmavit.  Rodulfus  firmavit. 

245. 

Alia. 

Cire.  1050.  In  nomine  Domini  et  salvatoris  nostri  Jhesu  Christi.  Ego  Vuilelmus 
et  uxor  mea  Inaurs  et  filii  mei  Umbertus  et  Pontius  donamus  Deo 
sanetique  Victoris  martyris  Massiliensis  monasterio  medietatem  de 
bosco,  que  est  inter  fluvium  Durentia  et  caustrum  que  Dominant  Gon- 
tardum,  medietatem  que  fuit  de  patrimonio  Pontium  Blancum,  ad 
proprium  alodem,  jure  in  perpetuo,  etc. 
f.  62.  Ego  Vuilelmus  et  uxor  mea  et  filii  et  filias  meas  donamus  et  trans- 

fundimus  atque  firmamus  a  domino  Deo  et  sancti  Victoris ,  cum  sociis 
suis,  et  abbatis  et  omni  congregatio,  propter  redemptionem  anime 
nostre. 

246. 

Alia. 

1037,  Ego  Bencelenus  et  uxor  mea,  nomine  Gotholenis,  filii  quoque  mei 

Wilelmus  et  Feraldus,  atque  heredes  mei ,  me  volente  et  consentiente, 
quorum  nomina  sunt  hec  :   Pontius,    cognomine  Helfantus,   Raiam- 


SANCÏI  VICTOR1S.  271 

bertus  etiam ,  filins  Aurimundi ,  Umbertus  necue  el  frater  ejus  Ri- 
caudus,  filii  Teodorici;  Aicardus  quoque  et  frater  ejus,  seu  mater 
eorum,  consentiente  seniore  suo  Vuilelmo,  pro  redemptione  anima- 
rum  nostrarum  parenlunique  nostrorum,  et  ut  Deus  faciat  nobis  nii- 
sericordiam,  et  hic  et  in  futuro  seculo ,  donamus  ipsum  portum  et 
ipsam  ripant  de  Durentia,  in  ipso  loco  vel  sub  ipso  castro  quod  vo- 
catur  Gontardus,  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori ,  martyri  Massi- 
liensi,  monaehis  quoque  ejus,  tam  presentibus  quam  futuris,  ad  pro- 
prium  alodem  jure  perpetuo;  et  quicquid  de  tota  ipsa  ripa  vel  de  ipso 
porto  ad  usus  bominum  pertinere  videtur,  totum  ab  integro,  sine  ulla 
intennissione ,  omnes  nos  supradicti  donatores  omnipotenti  Deo  et 
sancto  Victori,  ejus  martyri,  donamus  atque  transfundimus,  etc. 

Signuin  Wilelmus  Amalricus  firmavit.  Adalus  firmavit.  Dalmatius 
firmavit.  Rodulfus  firmavit.  Vuilemus  presbyter  firmavit.  Pontius 
Verdis  firmavit. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  mxxxvii,  régnante 
Cono  imperatore. 

247. 

Ego  domiuis  Rostagnus  et  uxor  mea  Ermengarda  facimus  doua-  ioi:>. 
tionem  omnipotenti  Deo  sanctique  Yictoris  martyris  monasterio,  aput 
Massiliam  fundato,  et  monaehis  ibidem  Deo  servientibus.  Donamus 
ipsam  partem,  que  nobis  obvenit,  de  portu  quod  dicitur  Gontardus, 
et  in  Pogio  Sanguinento  de  terra  egresta  modios  v,  et  ortum  unum 
in  dominicatum  suum,  atque  duas  piscatorias,  imam  ad  Pogium  San- 
guinentum,  aliam  de  Alarico.  Si  quisvero,  etc. 

Facta  donatio  hec  in  monasterio  sancti  Victoris,  anno  incarnationis 
dominice  mxlv. 

Domnus  Rostagnus  et  uxor  ejus  domna  Ermengarda  firmaverunt 
et  firmare  rogaverunt.  Emens  firmavit.  Ysmido  firmavit. 

248. 

Carta  de  Goironu. 
Omnis  bomo  qui  possessionem  suam  in  alterius  vult  transfundere     s.tc  xi. 


272  CHARTULARIUM 

potestatem ,  est  necessarium  ut  perficiat  illut  secundum  jnris  ces- 
sionem,  id  est  aut  vindicla  vel  testamento  seu  stipulatione ,  qua- 
tenus  firma  et  stabilis  ipsa  permanead  inslitucio.  Unde  ego  Aldebertus, 
pro  redemptione  anime  mee  et  absolucione  peccatorum  et  pro  premio 
eterne  vite,  trado  memetipsum  Deo  et  perpétue  virgini  Marie  sanc- 
toque  Benedicto,  in  oïdine  monachorum,  in  monasterio  sanctissimi 
Victoris,  martyris  Massiliensis ,  et  fratribus  ibi  commanentibus , 
presentibus  et  futuris,  usque  ad  consummationem  seculi,  ut  babeant 
et  possideant  ;  omnemque  meam  possessionem  et  propriam  faeultatem 
in  cunctis  rébus  mobilibus  trado,  jure  hereditario,  perhenniter  ad  pos- 
sidendum,  predicto  monasterio  sancti  Victoris  Massiliensis,  ut  ha- 
beant  et  possideant  permanenti  lege,  ita  ut  nullus  bomo  extraneus  vel 
mihi  propincus,  qui  in  confinibus  manet  vel  manebit,  ab  odierna  die 
et  deinceps,  audeat  inde  aliquid  accipere  vel  demere,  seu  usum  de- 
bitum  ullum  requirere  vel  imponere;  et  sine  ulla  dominatione  prin- 
cipum  maneat  ratum  et  firmum  quod  statuo  in  perpetuum.  Posses- 
sions vero  nomen  hic  continetur  :  Mons  Gurion  totus,  cum  omnibus 
que  ibi  habentur  et  cum  duabus  ecclesiis  que  ibi  continentur,  id  est 
perpétue  virginis  Marie  et  sancti  Michaelis  arcangeli ,  cum  omnibus 
apendiciis  earum;  et,  justa  flumen  Durentie  ,  condamina  una  que 
computaturin  xn  modiatas,  et  simul  pratum  quod  ibi  habetur;  et  alia 
condamina  in  Ficulneola ,  que  continetur  in  octo  modiatis.  Do  etiam 
et  in  perpetuum  *  ereditatem  trado  ego  Aldebertus,  et  fratres  mei 
Guilelmus  et  Amalricus,  et  patruus  noster  Aldebertus,  quartam  partent 
villam  Sancti  Juliani ,  que  continetur  in  confinio  territorii  Cellanii 
castri,  in  omnibus  possessionibus  cultis  et  incultis  et  in  ceteris  aliis 
rébus.  Damus  etiam  et  remittimus  omnia  que  habebamus  et  que  re- 
quirebamus,  vel  aliquis  homo  pro  nobis,  in  territorio  Sancti  Victoris 
et  Sancti  Jusli ,  in  terris  que  ipsi  monachi ,  vel  bomines  qui  eas  pro 
illis  laborant,  [tenent]. 

Firmatore  sunt  inde  mater  mea  Aramberta  et  fratres  mei  Guilelmus 
et  Amalricus,  et  ego  ipse  Aldebertus,  et  patruus  meus  Aldebertus  cum 
filio  suo,  et  consobrinus  meus  Rodulfus. 


SANCTI  VICTORIS.  273 

249. 

Caria  de  Miniet. 

Omnipotens  Deus,  etc.  '  Ego  Minardus  genilrixque  mea  Da-  102e. 
goara  facimus  donatiohem  omnipotenti  Deo  sanctique  Victoris  mar- 
tyris  monasterio ,  aput  Massiliam  fundato ,  et  monacbis  ibidem  Deo 
servientibus ,  videlicet  m  mansos,  quos  jure  bereditario  possidemus, 
eidem  omnipotenti  Deo  sanctoque  Victori  martyri  et  monachis  ee- 
dentes.  Et  sunt  in  comitatu  Aqueuse.  Horum  duo  sunt  in  villa  que 
dicitur  Mimeto,  quos  excoluerunt  bomines  Berengarius  et  Pontius 
Cavalcans  Vacas;  tercius  est  in  villa  que  dicitur  Grezasca,  quem  exco- 
luit  homo  nomine  Stabilis  ;  quos  ex  integro  et  absque  diminutione 
donamus,  cum  terris  cultis  et  incultis,  arboribus  pomiferis  et  iupo- 
miferis ,  pratis ,  ortis ,  vineis ,  garricis  et  omnibus  accessis  ad  eos 
pertinentibus ,  ut  participes  simus  servorum  Dei  orationibus.  Si 
quis,  etc. 

Facta  donatio  bec  in  monasterio  sancti  Victoris,  anno  incarnationis 
dominice  mxxvi,  indicione  vin,  régnante  Rodnlfo,  rege  Alamannorum 
sive  Provincie. 

c 

Mimardus  et  mater  ejus  Dagoara  firmaverunt  et  lestibus  firmare 
rogaveiunt.  Pontius2  episcopus  firmavit.  Wilebnus3  vicecomes  fir- 
mavit.  FulcQ* firmavit.  Wilelmus6,  filius  Vuilelmi,  firmavit.  Stepbana" 
firmavit. 

250. 

Caria  de  Segia. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinilatis,  Patris  videlicet  et  Filii  et        I03n. 

Spiritu  Sancti ,   unius  Dei  onmipolentis,  nomine,   Ego  Archimbertus 

et  uxor  mea  Maiamberga,  atque  Rainaldus,  filius  noster,  cogitantes 

de  sainte  animarum  nostrarum,  etc.  ;  donamus  atque  offerimus  eidem 

1  Ul  sup.,  n.  238.  >  Guillelmus,  dirtus  Juvenis,  filiusGiiillel- 

2  Pontius  II,  episcopus  Massiiiensis.  mi  II. 

Guillelmus  II,  vicecomes  Massiiiensis.  *  Stephana,  Guillelmi  H  secundà  uxor 

1  l'ulco  vicecomes,  frater  Guillelmi  H. 

*■  35 


274  CHARTULAFUUM 

omnipotenti  Deo,  sanctissimoque  ejus  martyri  Victori ,  et  sociis  ejus 
aliquid  de  proprio  jure  hereditatis  nostre,  quod  est  in  coinitatu 
Aquense ,  in  territorio  quod  pertinet  ad  eastrum  nomine  Boccum ,  in 
valle  que  dicitur  Seia  ,  id  est  ecclesiam  sancti  Johannis ,  cum  terris  et 
vineis  que  in  cireuitu  ejusdem  ecclesiœ  sunt  :  ab  oriente,  usque  in 
ipsam  condaminam ,  quam  ego  dono  sancti  Vietori  ;  a  meridie,  usque  ad 
vineam  Gualtadis  et  Aicardi  ;  ab  occidente ,  usque  ad  rivum  ;  a  sep- 
tentrione,  usque  ad  vineam  de  Gislardo.  Et  insuper  dono  ipsam 
vallem ,  que  est  super  ecclesiam  Seia  :  ab  oriente ,  terminalur  ipsa 
vallis,  sicut  aqua  vergit  ;  a  meridie,  usque  ad  Montes  Majores;  a  sep- 
tentrione ,  usque  ad  poioles  quos  vocant  Cardias  ;  ab  octidente , 
usque  in  vallato  qui  diseurrit  inter  vineas  de  Pontione  Conilio,  usque 
in  balma.  Dono  etiam  mansum  in  eodem  territorio ,  quem  excoluit 
Durandus,  pater  Ponui  Faiditi,cum  omnia  que  ad  ipsum  mansum 
pertinent,  id  est  terris  eultis  et  incultis,  vineis,  pratis,  pascuis,  garricis. 
Dono  etiam  eura  pratum,  quod  est  situm  juxta  ecclesiam  sancte Marie, 
in  loco  qui  dicitur  Subtus  Cbera  ;  et,  in  eodem  loco,  juxta  supradictam 
vallem  Seia,  dono  quendam  locellum ,  aptum  officinis  monasterialibus, 
quem  monachi  quesierunt  mihi,  ad  construendam  cellam  tantum- 
modo,  propter  babundantiam  aque ,  ad  ortos  faciendos,  quia  fons 
qui  est  juxta  ecclesiam  sancti  Johannis  multocies  sicatur  et  déficit. 
["  «:i.  Igitur  consortes  supradicti  locelli*  ita  terminantur  :  a  meridie,  super- 
cilium  montis,  sicut  vergit;  a  parte  orientali,  habet  quendam  rivulum, 
fluentem  de  quodam  fonte;  ab  occidente,  me  ipso  donatore,id  est  terrain 
quam  Grimulfus  excoluit ,  usque  ad  supradictum  montem  ;  a  septen- 
trione,  terram  Isimbardi.  Omnia  ergo  quecumque  babemus  infra  istos 
terminos  ex  integro  donamus ,  cedimus  atque  tradimus  perpetualiter 
Domino  Deo  omnipotenti  et  supradicto  ejus  martyri  nos  supradicti 
donatores.  Et  in  eodem  territorio  supra  dicti  castri  dono  mansum  quem 
excoluit  homo  nomine  Bertrannus,  cum  omnibus  que  ad  ipsum  per- 
tinent, id  est  terris  cultis  et  incultis ,  vineis,  pratis,  garricis,  silvis, 
pascuis.  Et  in  villa  quam  vocant  Gardana  dono  alium  mansum,  quem 
excolit  homo ,  nomine  Tramiacus ,  cum  omnibus  causis  ad  ipsum 
mansum  pertinentibus Et    in    Grezasca  dono  médium  mansum, 


SAi\CTI  VICTORIS.  275 

quem  excolit  Ululfus ,  et  imam  cabannariam ,  quem  excoluit  Rainaldus 
et  modo  tenet  supradictus  Allulfus.  Et  insuper  dono  de  mea  terra 
dominica,  in  Castro  Bocco,  unum  campum ,  cujus  consortes  ita  ba- 
bentur  :  ab  oriente,  sicut  aqua  \ergit;  a  meridie,  terra  Pontii  Faiditi, 
(jnam  ego  dedi  ;  ab  octidente,  torrens  inuudans;  a  septentrione,  de- 
fensns  et  via  publica.  In  alio  loquo  ejusdem  territorii ,  dono  alium  cam- 
pum,  qui  fuit  de  manso  Grimulfi;  et  est  ipse  campus  juxta  locum 
supradiclum,  quem  dedi  ad  edificandam  cellam.  Et,  in  alio  loco,  dono 
terciuni  campum,  qui  fuit  de  manso  Johannem  Cerrudum,  cujus  con- 
sortes babet  ita  :  de  una  parte,  Montem  Aureum;  de  aliaque  ejus 
parte ,  est  rivus  ;  a  meridie  ,  terra  de  Ricardo.  Igitur  ea  ratione  dona- 
nuis  banc  donationem  ad  predictum  monasterium  vel  ipsius  congre- 
gationem,  ut  servi  Dei  teneant  et  possideaut  in  perpetuum  et  pro 
peccatis  nostris  parentumque  filiorum  nostrorum  intercessores  existant  ; 
nulliusque  ordinis  persona  abstrabere  présumât  eandem  nostram 
donationem  ab  eadem  congregatione  ;  quod  si  presumpserit,  liberam 
heredes  nostri  habeant  potestatem  resumendi  ac  recuperandi.  Nempe 
si  nos  aut  nostri  beredes  aut  aliqua  peisona  contra  banc  donationem 
insurgere  temptaveril ,  vindicare  istud  non  valeat  ;  sed  cogatur  exol- 
vere  auri  obtimi  libras  v ,  etc. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  mxxx,  indicione  v, 
régnante  Rodulfo,  rege  Alamandorum  sive  Provincie. 

Ego  Archimbertus  et  uxor  mea  Maiamburga ,  una  cum  filio  nostro 
Rainoardo ,  manu  propria  firmavimus ,  et  testibus  firmare  rogavimus. 
Wilelmus,  nepos  ejus,  firma.  Dodonus  firmavit.  Pontius,  frater  ejus, 
firmavit.  Wilelmus  '  vicecomes  et  uxor  sua  Stephana  firmaverunt. 
Fulco  ,  frater  ejus,  firmavit.  Pontius5  episcopus  firmavit.  Aicardus3, 
frater  ejus,  firmavit.  Autrannus  firmavit.  Umbertus  firmavit.  Elde- 
bertus  firmavit.  Fulco  firmavit.  Pontius,  gêner  eorum,  firmavit.  Balda, 
uxor  ejus,  firmavit.  Guilidrus  firmavit.  Petrus  Pulverna  firmavit. 
Antibolus  firmavit.  Abaricus  firmavit.  Galtadis  firmavit.  Rostagnus 
île  Pino  firmavit.    Rostagnus,  filius   Costantii,   firmavit.  Gaucelmus 

1   Guillelmus  II ,  vicecomes  Massiliensis.  5  Aicardus,    vicecomes    Arelatensis  ,   filius 

*  Pontius  11 .  Massiliensis  episcopus.  Guillelmi  II  vicecomitis  Massiliensis. 


276  GHARTÙLARIUM 

firmavit.  Gôtafredus  firmavit.  Landrigus  firmavit.  Iterius  firmavit. 
Pontius  Udolberlus  firmavit.  Isiliars  firmavit.  Bompars  firmavit. 
Isnardus  de  Tolnoue  firmavit.  Agarnus  firmavit.  Fulco,  filius  ejus, 
firmavit.  Iterius  firmavit.  Rotbaklus  firmavit.  Girmundus  firmavit. 
Autbertus  Pela  Gallos  firmavit.  Petrus  de  Furno  Calcacario  firmavit. 
Isnardus  Garifredus  firmavit. 

251 

lOM»  —  108s.  Ego  (|uondam  Rainoardi  de  Bucco  midier,  et  modo  Giraldi  Pallioli 
uxor,  et  ipse  Giraldus,  maritus  meus,  et  filie  meae  facimus  guirpicio- 
nem  et  firmacionem  de  contrapello  omni,  quod  fecimus  usque  bodiein 
Graciasca,  sancto  Victori  de  Massilia  et  monachis  ejusdem  monasterii, 
tam  presentibus  quam  futuris,  et,  propter  banc  guirpicionem ,  accepi- 
mus  xu  solidatas  ab  ibsi  monacbis. 

Rostagnus1  firmavit  arcbiepiscopus.  Amelius,  frater  ejus,  firmavit. 
Guicbirannus  firmavit.  Obertus  Mataronus  firmavit.  Pontius  Guigo 
firmavit.  Rostagnus  lllinus  firmavit. 

252. 

Carta  «le  Bucco. 

1028.  Ego  Isnardus  et  uxor  mea,  nomifne]  Berta,  cogitantes  de  sainte 
animarum  nostrarum  et  de  spe  future  retribucionis ,  donamus  atque 
offerimus  eidem  omnipotenti  Deo  sanctissimique  martyris  Victoris 
monasterio,  non  longe  a  Massilia  fundato,  aliquid  de  proprio  jure 
bereditatis  nostre,  quod  est  in  comitatu  Aqueuse,  in  territorio  quod 
pertinet  ad  castrum  nomine  Boccum,  id  est  mansum  unum,  quem 
excoluit  bomo  nomine  Bertrannus ,  cum  omnibus  que  ad  ipsum  perti- 
nent, id  est  terris  cultis  et  incultis,  vineis,  pratis,  ortis,  et  cum  omni- 
bus omnino  rébus  ad  eum  mansum  pertinentibus,  eademque  ratione 
\«.  ut  servi  Dei  teneant  et  possideant  in  perpeluum *  Ego  Isnar- 

dus et  uxor  mea,  nomine  Berta,  manu  propria  firmavimus  et  testibus 

*  Rostagnus  I  de  Areis,  arcliiepiscopiis  Aquciisis,  10H9(?)  —  lOSo. 


SANCT1  V1CTOKIS.  277 

firmate  fogavimus.  Archimbèrtus,  avunculus  meus,  et  uxor  sua  Maiam- 
burga  consenseriuit  et  firmaverunt  atque  scribere  rogaverunt. 

Facta  douatio   hec  anno  inearnalionis  dominice  millesimo  xxviii, 

c  c  7 

régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  sive  Provincie, 

Isnardus  firmavit.  Berta  firmavit.  Archimbèrtus  firmavit.  Maiam- 
burga  firmavit,  Iterius  firmavit.  Pontius  Udulbertus  firmavit.  Bonus- 
pars  firmavit.  Isnardus  de  Tullun  et  filius  ejus  Vilelmus  firmavit. 
Wilelmus  '  vicecomes  firmavit.  Slephana  firmavit.  Isiliars  firmavit. 
Aicardus,  filius  Garnerii,  firmavit.  Vilelmus,  filius  Matilde,  firmavit. 
Aicardus,  filius  Vilelmi,  firmavit.  Fidco  firmavit.  Pontius2  episcopus 
firmavit. 

253. 

Alia. 
t 
In  Dei  omnipotentis  nomine.  Inspirante  ejus  dulcissima  gratia,  ego 

Archimbèrtus    et  uxor  mea   Maiamburga ,  .  . .  .    una  cum   filio   meo 

Bainoardo ,  pro  remediis  animarum  nostrarum  et  pro  remedio  anime 

filii  mei  Aldeberti  defuncti,  donamus  atque  cedimus  aliquid  de  alode 

nostro  Domino   Deo   et  sancto  Victori  et  monachis,  presentibus  et 

hituris.   Et  est  ipse  alodis  m  comitatu   Aquense,in  territorio  castri 

quod   vocant   Bochum.    Cujus   consortes   ita  habentur  :  a   meridie, 

supercilium  montis,  sicut  aqua  vergit  ;  a  parte  orientali,  quidam  rivu- 

lus,  fluens  de  (piodam  fonte  vivo;  ab  octidente,me  ipso  donatore,  id 

est  terram  quam  Grimulfus  excoluit ,  usque  ad  supradictum  montent  ; 

a  septentrione,  terra  Isimbardi ,  etc. 

Facta  donatio  hec  helemosinaria  anno  incarnacionis  dominice  mil- 

c  e 

lesimo  xxvn,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provincie. 

Isnardus  de  Tolon  firmavit,  et  Pontius,  filius  ejus,  firmavit.  Pontius 
presbyter  firmavit.  Âinardus  firmavit.  Pontius ,  filius  Rostagni  de  Ca 
prerio,  firmavit.   Martinus  firmavit.  Andréas  firmavit.  Vilelmus,  filius 
Matilde,  firmavit. 

1  Guillelmus  II,  vicecomes  Massiliensis.  *  Pontius  II,  episcopus  Massiliensis. 


1027. 


278  CHARTULARIUM 

254. 

Alia. 

udecembr.,  Noticia  legalis  donationis  pariterque  vendicionis ,  quam  sancto 
1046.  Christi  martyri  Victori,  sancte  seniperque  virginis  Dei  genitricis  Mariae 
Autrannus  et  uxor  ejus  Wala  et  filii  ejus  fecerunt,  tercia  parte  de- 
cimi, qui  recipitur  vel  recipit  hue  usque  solutus  est1  ab  hi  qui  eum 
plenius  vel  melius  receperunt,  de  territorio  castri  quod  vocatur  Buc- 
cus.  Verum  quidem  eertumque  sit  omnibus,  quod  ego  Autramms  et 
uxor  mea  et  filii  mei  supra  scripti  donamus  sancte  seniperque  virginis 
Marie  sanctoque  pariter  Christi  martyri  Victori  predictam  partem 
terciam  decimi ,  libenter  voluntarieque  ;  aprehendentes  per  hoc ,  ab 
eisdem  sanctis ,  oc  est  ab  eorundem  monachis ,  solidos  denariorum  x , 
tali  condicione  ut,  ab  hodierno  die  et  deince^k,  habeant  monachi 
predictorum  sanctorum  et  ipsi  sancti  ipsam  prescriptam  terciam  partem 
decimi  totam  integramque  in  secula  seculorum.  Verum  si  quislibet, 
aut  nos  aut  nostri  propinqui  vel  quispiam,  nostra  voce  vel  qualicum- 
que  causa,  han  donationem  predictis  sanctis  vel  eorundem  servien- 
tibus  monachis  tulerit ,  vel  aliquid  hune  disruperit ,  aliqua  mala  inten- 
tione ,  non  diu  inhereat  talis  voluntas,  sed  Dei  judicio  destruatur,  et 
ista  donatio  inviolata  permaneat  semper,  et  ipsi  qui  talia  quesierunt 
facere,  nisi  emendaverint,  penam  que  lilset  cunctis  tyrannis  recepturos 
se  noverint. 

Acta  est  carta  xvim  kalendarum  januarium,  régnante  Heienrico', 
rege  Romano,  millesimo  xlvi,  indicione  xmi,  epacta  xi°. 

255. 

Carta  Rainoardi  de  Bucco. 

1034,  Dum  cuncta  temporalia  ceitum  sit  transitura ,   post  mortem  sunt 

utilia,  si  bis  adqulrantur  celestia.  Idcirco  bec  mecum  pertractans  et 
de  sainte  anime  meae  et  genitoris  ac  genitricis  parentumque  meorum 

'   Corrig,  :  vel  recipi  hue  usque  solilus  est.  '  Henric  us  III  Niger. 


SANCTI  VÏCTORIS.  279 

sollicitus,  ego  Rainoardus,  Archimberti  et  Maiamburgis  filius,  Deo 
omnipotenti  sanctoque  Victori,  gloriosissimo  martyri,  ejusque  mo- 
nasterio,  apud  Massiliam  fundato,  facio  donationem  quarundam  mea- 
rum  possession um,  que  mihi  provenerunt  jure  ineorum  parentum , 
omnem  videlieet  terciam  partem  de  castello  vel  villa  que  dicitur 
Buccus1,  necnon  de  castello  vel  villa  que  nominatur  Guardana,  sive 
etiam  de  castello  vel  villa  que  noniinatur  Cauda  Longa,  et  de  om- 
nibus omnino  rébus  ad  supra  dicta  castella  vel  villas  pertinentibus;  e! 
hoc  tali  tenore,  si  qualicumque  morte  defunctus  fuero  sine  legali 
herede;  si  autem  habuero  filios  aut  filias  *  de  legali  uxore,  omnis  f°  64. 
medietas  ipsius  tercia  partis  de  supradictis  castellis  vel  villis  sint  omni- 
potentis  Dei  et  sancti  Victoris,  gloriosissimi  martyris,  ipsiusque  monas- 
terio  congregationis.  Dono  etiam  de  omni  alode  quod  babeo  in  Are- 
latense,  in  villa  Medianas  et  in  Argentia,  sive  etiam  in  Avinionense, 
in  villa  que  dicitur  Cabannas,  ut  superius  diximus,  et  eodem  tenore. 
Similiter  quoque  de  omni  alode  quod  babeo  in  castello  Fosses,  in  ejus 
videlieet  territorio.  De  substantia  vero  mea,  omnem  partem  que  mihi 
pertinuerit  omnium  mobilium,  cum  ad  diem  pervenero  extremum.  Si 
quis  vero ,  etc  ;  cum  Juda  Scariobt  Caifanque ,  Arrio  atque  Sabellio  , 
in  inferno  penas  sustineat  ;  insuper  etiam  auri  optimi  in  vinculo  c 
libras  solvat,  et  de  cetero  hec  donatio  in  perpetuo  fuma  permaneat. 
Facta  donatio  hec  anno  incarnationis  dominice  millesimo   xxxmr, 

C  Ç 

indicione  m. 

Ego  Rainoardus  firmavi  et  firmare  rogavi.  Archimbertus ,  pater 
Rainoardi,  firmavit.  Maianiburgis  mater  firmavit.  Donmus  Pontius" 
episcopus  firmavit.  Aicardus3,  Fulco,  Gapzfredus*.  fratres  episcopi, 
firmaverunt.  Fulco  de  Gardana  firmavit.  Fulco  Aguarnus  firmavit. 
Guichirannus,  Stephanus,  Lambertus,  Cleofas,  canonici ,  firmave- 
runt. 

'   Virl.  sup.,  n.  553.  *  Gaufredus,  postea  vicecomes  Massiliinsis, 

5  Ptmlius  II,  Massiliensis  episropns  una  (uni  fratre  Giiillclnio  III. 

s  Aicardus  vicecomes  Arelatensis. 


1070. 


280  CHARTULAR1UM 

256. 

Carta  de  Cauda  Longua. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis,  Patris  et  Filii  et  Spiritu 
Sancti.  Ego  Pontius  et  uxor  mea  Adalgarda  damus  de  possessionibus 
nostris,  in  monasterio  Massiliensi ,  quod  est  constructum  in  honore 
sancte  Dei  genitricis  et  virginis  Marie  sanctorumque  apostolorum  et 
martyrum  Victoris  et  sociorum  ejus,  sancti  Cassiani  ac  plurimorum 
aliorum  sanctorum,  pro  remedio  peccatorum  nostrorum  et  salvatione 
animarum  nostrarum ,  Bernardo  abbati  et  cunctis  fratribus  ejusdem 
congregationis  eornmque  successoribus ,  ut  habeant  et  possideant, 
jure  hereditario,  usque  in  finem  seculi,  sine  ulla  interpellatione,  id 
est  quartam  parlem  in  Castro  quod  dicitur  Cauda  Longua,  in  cunctis 
que  ad  ipsam  partem  pertinent ,  in  cultis  et  in  incultis  ,  in  gardis  et  in 
furnis,  quemadmodum  Dodonus  filie  sue  tribuit  Adaldarde.  Ego  vero 
filia  ipsius  hanc  donationem  supradicto  monasterio ,  cum  licentia 
virimei,  facio,  et,  pro  testimonio  veritatis  hujus  donationis ,  reri- 
decimas  de  omnibus  que  in  parte  illa  laboravero  in  vita  mea  dono ,  ut 
cetera  post  mortem  meam  in  monasterio  melius  eveniant.  Insuper  et 
mansum  Cotaronis  de  Gardana  in  eadem  donatione  similiter  affirme 
Dono  eciam  in  morte  mea  medietatem  de  omnibus  rébus  meis ,  et  rogo 
pro  vera  caritate  ipsos  domnos  meos  de  supradicto  monasterio,  ut  res 
istas ,  quas  dono ,  confidenter  requirant ,  et  pro  anima  mea  fideliter 
orent.  Ego  autem  Pontius  simili  modo  dono  in  Castro  Riantio  tena- 
mentum  quod  tenet  Dodonus ,  in  ermo  et  in  culto  et  in  cuncta  domi- 
nicatura  mea  quam  secum  habeo.  Eodem  modo  monasterio  dono  in 
Mariniana  Ricardum  de  Annona  Cetera ,  cum  omni  tenamento  suo.  Hanc 
vero  cartam  et  donationem  firmo  ego  Pontius  et  uxor  mea  Adalgarda , 
et  ceteros  firmatores,  qui  subscripti  sunt,  ut  eam  firment  admoneo. 

Petrus  Constanz  firmavit.  Lambertus  de  Vitrola  firmavit.  Aimericus 
de  Gignago  firmavit.  Wilelmus  Jocerannus  firmavit.  Petrus  Brunus 
firmavit.  Ismido  de  Vitrola  firmavit. 

Acta  est  autem  bec  donationis  descriptio  anno  incarnationis  dominice 
millesimo  lxx,  indicione  vin,  epacta  vi. 


SANCTI  VICTORIS.  281 


257. 


Carta  testimonii  de  terra  el  de  eondamina  et  de  omni  honore,  que  joti. 
interpellabal  Guido  de  Fosso,  filius  alterius  Guidonis  ;  que  condemena 
fundata  est  in  territorio  de  Bucco  et  de  Castro  Cauda  Longua ,  que  habet 
in  termino,  de  omnibus  partibus,  terrain  sancti  Victoris.  Ego  Guido, 
filius  Guidonis,  de  Fosso,  pro  remedio  anime  mee  et  parentum  meo- 
rum,  dedi  supradictam  condaminam  et  terras  et  omnem  honorem, 
quem  interpellabam  in  supradiclo  territorio,  monasterio  sancti  Vic- 
toris et  donmo  abbati  Bernardo,  omnique  congregationi ,  tam  presen- 
tibus  quam  futuris  fratribus ,  ut  habeant  et  possideant,  jure  hereditario, 
sine  ulla  interpellatione ,  usque  in  fmem  seculi.  Et,  ut  fîrma  et  stabilis 
sit  ista  mea  donatio ,  accepi  pro  testimonio  ab  ipsis  monacbis  sancti 
Victoris ,  id  est  Bertranno  et  Bernardo  cellarario  et  alio  Bernardo  de 
Septimo  et  lsnardo,  solidatas  xv.  Qui  vero .  .  . .  contradîcere  vo- 
luerit,  ponat  in  vinculo  xx  libras  de  obtimo  auro,  etc. 

Scripta  est  autem  bec  carta ,  ex  precepto  meo ,  in  monasterio  Massi- 
liensi ,  auno  ab  incarnatione  Domini  m  lxxi  ,  indicione  viin. 

258. 

Carta  de  sancto  Petro  de  Gardaua. 

Jhesu  Christi  Domini  nostri  opitulante  clementia ,  ejusque  benigna  1022. 
sufïragante  juvamina ,  Ego  Archimbertus  et  uxor  mea  Maiamburga , 
de  animarum  nostrarum  salute  sollicite  nobiscum  pertractantes,  .  . .  .*  v. 
facimus  banc  donationem  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori,  ejus 
martyri ,  ejusque  monasterio,  ubi  sacrum  corpus  ejus  requiescit,  et 
abbatibus  ac  monacbis  ibidem  Deo  servientibus ,  ecclesiam  scilicet 
sancti  Pétri ,  que  est  in  comitatu  Aquense ,  non  longe  a  castro  que 
cognominatur  Gardana,  cum  terra  que  est  in  circuitu  ejus  :  ab  oriente, 
usque  super  fontem  que  vocatur  Aurea,  sicut  aqua  demergit;  ab  octi- 
dente,  dono  dextros  xxxuti  ;  a  meridie ,  dextros  xvu;  ab  aquilone, 
dexlros  xv.  Et  insuper  dono  in  ipsa  villa  unum  mansum,  quem  exco- 

luit   homo,    nomine  Durandus    Pendentia.    Et    adjugimus  ad  istum 
I.  3C 


282  CHAR.TULAR1UM 

niansum  possessionem  quam  tenuit  Gualterius ,  cura  terris  cultisetin- 
cultis,  pratis  et  vineis.  Hec  omnia  supradicta,  que  ad  ecclesiam  vel  ad 
mansum  pertinent,  omnipotenti  Deo  et  sancto  ejus  martyri  prefato 
donamus,  cura  terris  cultis  et  incultis,  vineis,  pratis,  garricis.  El  in 
Mimitto  dono  uinira  mansum  ,  quem  tenet  homo ,  nomine  Bonuspars, 
eu  in  omni[bus]  que  ad  mansum  pertinent.  Sane  si  quis ,  etc. 

Facta  donatio  hec  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  xxu, 
indicione  v,  régnante  Rodulfo  rege. 

Ego  Archimbertus  et  uxor  mea  Maiamburga  et  filii  ejus,  qui  banc 
donationem  fieri  jussimus  et  testibus  firmare  rogavimus.  Pondus 
presbyter  firmavit.  Leutaldus  firmavit.  Durantus  firmavit.  Bernardus 
firmavit. 

259. 

Alia. 

die  1025.  Institutum  a  sanctis  patribus  tore  dignoscitur,  ut  unusquisque  eccle- 
sie fundator  atcpie  constructor,  seu  quislibet  diligens  Deuin,  de  rébus 
sue  possessionis  per  dotem  aliquid  tribuat,  unde  sacerdotes  ibi  Deo 
famulantes  sustententur ,  ne,  egestate  conpulsi ,  ab  ecclesie  profes- 
sione  discedant.  Quapropter  nos  famuli  vel  famille  Dei  Emma  et  fili1 
inei  huic  ecclesie,  quam  in  honore  almifici  Pétri ,  apostolorum  prin- 
cipis,  nos  scimus  dedicari,  dolem  inponimus,  videlicet  de  terra  culta 
semodiatam  r,  in  loco  qui  dicitur  Trelias  :  ex  cujus  latere,  via  puplica; 
ex  alio  ,  vine  Bermundi;  ex  alio,  rivulus  qui  decurrit  ex  Clusa.  Insuper 
et  ego  Durandus  simili  modo  concedo  de  terra  culta  modiatam  i , 
in  territorio  Sancti  Martini ,  a  Lodena;  eaeciam  racione  ego  Bonuspars 
de  vinea  culta  impono  mediam  quartairatam  ad  casales  Martini  Yenelli. 
Quin  eciam  ego  Archimbertus  et  uxor  mea  Maiamburga ,  de  terra 
culta  donamus  modiatam  i,  in  territorio  Gardane  :  de  uno  fronle, 
casales  sancti  Pétri;  de  alio  fronte,  campo  Bonello  ;  de  uno  lattis,  via 
puplica;  de  alio  latus,  planterio  de  Bruna,  vel  si  quis  alii  sunt  cou- 
sortes.  Insuper  quoque  ego  Stephana  pari  ratione  de  vinea  culta  con- 
cedo semodiatam  i;  et,  tali  lenore,  ut,  quamdiu  vixero,  teneam  el 
possideam,  et,  post  obitummeum,  huic  ecclesie,  Deo  custodiente , 


SANCTI  VICT0R1S.  283 

dimittam.  Et  est  liée  vinea  justa  rivulum  Lodene;  et  ex  una  parte, 
abetur  via  puplica;  et,  ex  alia,  rivulus  que  dicitur  Mois.  Sane  si  quis 
hec  dona  violare  templaverit ,  Deo  custodiente,  vincatur,  et,  arbitrio 
principis,  xx  libras  auri  ob  boc  persolvere  cogatur. 

Assertio  testamentorum  conscriptionis  hujus.  Emma  et  filii  sui,  quin 
etiam  et  Durandus  et  Bonuspars ,  Arcliimbertus  quoque  et  uxor  sua 
Maiamburga,  vel  etiam  et  quedam  femina,  nomineStephana,  douantes 
adfirmant,  et  présentes  firmare  adpostulant.  Arcliimbertus,  me  dona- 
tore,  firmavit,  et  uxor  sua  firmavit.  Vuilelmus,  nepus  suus,  firmavit. 
Ema  firmavit.  Umbertus  firmavit.  Aldebertus  firmavit.  Durandus  Pela 
Galdus  firmavit.  Borrellus  firmavit.  Vuilelmus  filius  firmavit.  Atbertus 
firmavit.  Amalricus  firmavit.  Isnardus  firmavit.  Rotbaldus  firmavit. 
Pontius  firmavit.  Rotbertus  firmavit. 

260. 

Alia. 

In  nomine  sanete  et  individue  Trinitatis.  Ego  Garinus  et  uxor  mea  cire.  1030 
Abillonia,  audientes,  etc.,  donamus  Domino  Deo  et  sancto  Victori 
martyris,  Massiliensis  cenobii ,  aliquid  de  alode  nostro,  id  est  de 
vinea  modiatas  n  ;  et  est  in  comitatu  Aquensi ,  in  Castro  que  nommant. 
Gardana  :  in  lali  tenore,  ut,  dum  vixerimus,  teneamus  et  possideamus, 
et  filii  nostri  post  nos,  in  tali  convenientia,  u[t]non  babeant  licen- 
ciam  illum  alodem  vendere,  nec  filiis  nec  filiabus  suis  relinquere  neque  f  6:i. 
aliquid  in  nullum  ingenium  facere* ,  sed,  post  obitum  eorum ,  a  supra- 
dicto  monasterio  revertalur.  Et  sunt  consortes  ita  :  de  uno  latus, 
Pontius  Brugnola;  de  alio  latus,  Pontius  Dagubertus  ;  in  tercio  latus, 
terra  de  Eldeberto  Aitrudis;  in  quarto  latus,  senior  Umbertus.  Ego 
Garinus  et  filius  meus  Rostagnus  possidemus  unam  modiatam  de 
matre  sua  ;  et ,  post  obitum  nostrum ,  revertar  ad  sanctum  V  ictorem  , 
sicut  diximus;  de  alia  modiata,  si  babuero  alios  beredes  légales, 
similiter  faciant  post  obitum  suum.  Ideo  dixi  ita,  quia  duas  uxores 
liabui.  Hanc  donationem,  etc. 


284  CHARTULARIUM 

26t. 

Carta  sancti  Ypoliti  de  Vennenna. 

14  jnn.  iou.  Habemus  ecclesiam  sancti  Ypoliti  cum  presbyterato ,  ad  proprium 
alodem ,  et  est  in  territorio  de  castro  Vennennse ,  in  comitatu  Aquense, 
cum  canipis  et  vineis ,  etc. 

Mos  fidelium  cbristianorum  est  ut,secundum  Domini  preceptum , 
dum  in  bac  corporis  sunt  fragilitate  constituti ,  faciant  sibi  amicos  de 
mamona  iniquitatis,  ut,  cum  defecerint  de  bac  vita,  recipiant  eos  in 
eterna  tabernacula.  Igitur  ego  Adalardus,et  uxor  mea  Laugarda ,  et 
filii  mei  Petrus  et  Vualterius  et  Laufredus ,  in  Dei  omnipotentis  no- 
mine  ,  et  pro  remedio  animarum  nostrarum,  donamus  aliquid  de  alode 
nostro  eidem  omnipotent!  Deo  et  ejus  sanclissimo  martyri  Victori, 
videlicet  ad  Sanctum  Ypolitum  terras  cultas  et  incultas.  Et  sunt  ter- 
mini  ejus,  de  uno  capite,  ad  orientem,  de  fonte  usque  ad  rupem  men- 
tis, et  de  ipsa  rupe  usque  in  tercium  angulum,  et  de  ipso  angulo,  per 
médium  puteum ,  usque  in  viam  publicam ,  et  de  via  publica  usque  in 
fontem.  Ornnia  quecumque  habemus  infra  istos  terminos,  excepto  uno 
orto  et  una  linaria,  totum  donamus,  prosalute  animarum  nostrarum, 
Domino  Deo  omnipotenti  et  supradicto  ejus  martyri;  et,  licet  sit  bo- 
norata,  ecclesiam  sancti  Ypoliti  tamen  monacbi  teneant  et  possideant; 
et,  si  non  tenent,  teneant  Sanctum  Ypolitum.  Nos  supradicti  heredes 
fecimus  banc  cartam  scribere  et  manibus  nostris  firmavimus ,  et  alios 
firmare  rogavimus.  Ego  Àdalardus  firmavi,  et  uxor  mea  firmavit,  et 
filii  mei  supradicti  firmaverunt.  Sane,  etc.  ;  et  insuper  auri  libras  nu 
cogatur  in  vinculis  reddere. 

Signum  Adalberti,  Vintranni,  Àdalfreti,  Durantii,  Ingilranni ,  Vi- 
talis,  Stephani,  bujus  donationi  firmatorum. 

Facla  donatio  ista  xvm  kalendas  julii ,  anno  incarnationis  dominicae 
M  xmi,  indicione  xn,  régnante  Radulfo,  rege  Alamandorum. 


SANCTI  VICTORIS.  285 

262. 

Alia. 

In  Dei  omnipotentis  Domine.  Inspirante  ejus  dulcissima  gratia,  ego  1015 
Gondrannus,  providens  futuri  judicii  discussionem,  .  .  . .  una  cum 
fîliis  meis,  pro  remediis  animarum  nostrarum  et  pro  remedio  anime 
nxoris  meae  Constantie,  donamus  atque  cedimus  aliquid  de  alode 
nostro  Domino  Deo  et  saneto  Victori ,  videlicet  ad  Sanctum  Ypolitutn, 
terras  cnltas  et  incultas.  Et  sunt  termini  ejus,  de  uno  latere,  ad  orien- 
tera, de  fonte  uscpie  ad  rupem  montis,  et  de  ipsa  rnpe  uscjne  in  ter- 
cinm  angulum ,  et  de  ipso  angulo,  per  médium  pnteum,  usque  in 
viam  publicam ,  et  de  via  publica  usque  in  fontem.  Omnia  quecumque 
habemus  infra  istos  terminos,  ex  integro  donamus ,  cedimus  atque  tra- 
duiras perpetualiter  Domino  Deo  omnipotenti  et  supradicto  ejus  mar- 
tyri  et  monacliis,  presentibus  et  futuris,  videlicet  in  tali  conventione, 
ut,  si  al)bas  vel  monacbi  tradiderint  in  mairas  alienorum  istum  alodem, 
heredes  mei  habeant  potestatem*  recuperandi ,  ponentes  vquesolidos  v. 
super  altare  sancti  Victoris.  Sane  si  aliquis,  etc.  Ego  Godrannus  et 
uxor  mea  Constantia  liane  cartam  scribere  fecimus,  et  manus  nos» 
trae  firmaverunt. 

Facta   donatio  bec  helemosinaria  anno  incarnationis  Dotnini  m  xv, 
régnante  Rodulfo  ,  rege  Alaniandoruni. 

263. 

Charta  qua  Gotafredus,  assensum  pra'bentibus  uxore  Pontia,  filiis  fîliabusque  Hum-         1011. 
berto   et  Archimberto,  Heldoara,  Luciana  et  Helna,   largitur    nionasterio   sancti 
Victoris  quamdam  terram,  prope  Sanctnm  Hippolytum  sitam,  in  territorio  castri 
Vellenensis,  in  comilatu  Aquensi. 

.  .  .   Facta  donatio  hec  helemosinaria  anno  incarnationis  Domini 

S 

mxiiii,  indicione  xu,  régnante  Radulfo,  rege  Alamandorum. 

Christoforus  firmavit.  Michahel  firmavit.  Garnerius  firmavit.  Geoth- 
fretus  firmavit.  Amantius  firmavit. 

Ego  Relliildis,  filia  de  Archimberto,  (acio  donationem  omnipotenti 


286  CHARTULARIUM 

Deo  sanclique  Victoris  martyris  monasterio ,  apud  Massiliam  fundato, 
sive  sancli  Ypoliti  martyris,  pro  animarum  remedio,  unum  campum  , 
inter  cultum  et  egrestum.  Consortes  taies  :  de  uno  latere,  via  que 
ducit  ad  Àquis  civitatem,  Sancti  Ypoliti  ;  de  alio  latus,  terra  de  Alque- 
rio,  consobrino  suo,  sive  heredem  ;  de  alio  fronte,  terra  de  Vitalem. 
Ego  Belliildis,  et  maritus  meus  Adalardus,  et  socrus  ejus  Galterius, 
et  Lanfredus. 

264. 

Alia. 

1035.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Petrus,  de  tenitorio 

Vellenna,  et  mulier  mea  Rainsinna,  et  filii  mei  Olgerius  et  Àmalricus, 
vendidimus  sancto  Victori,  Massiliensis  monasterii,  et  sancto  Ypolito 
imam  petiam  de  terra  et  imam  semodiatam  de  vinea  super  illam  terrain. 
Est  autem  ipsa  terra  in  confinio  de  Mileciana ,  inter  viam  de  Rianno 
castello  et  viam  que  venit  de  Vellenna,  et  jacet  inter  lias  utrasque, 
usque  ad  locuin  in  co  ipse  vie  conjimgitur  ;  et,  ab  occidente,  est  ei 
terminus  terra  de  Guiranno ,  que  terminât  cum  terra  jam  dicti  sancti 
Ypoliti.  Accepi  autem,  pro  ista  terra,  unum  caballum,  per  manus 
fratris  Pétri,  qui  ibi  in  predicta  obedientia  sancti  Ypoliti  stabat,  etc. 
Facta  est  autem  bec  carta  vendicionis  anno  incarnationis  Domini 

c 

mlv,  indicione  vu,  epacta  virn. 

Galterius  firmavit.  /Vdalardus  firmavit.  Guirannus  firmavit. 

265. 

iotis  Ego  Gosfredus,  Adalardi  condam  filius  dictus,  et  millier  mea  Bellirns, 

et  filii  mei  Rostagnus,  vendidimus  sancto  Victori,  Massiliensis  mo- 
nasterii, et  sancto  Ypolito  de  Vellenna  duos  campos,  in  eodem  terri- 
torio  de  Vellenna;  unum  scilicet,  qui  est  prope  ipsum  sanctum  Ypo- 

fo66.  litum,  et  juxta  petram  in  ijua  area  fit*,  a  septentrione;  et  terminaliir 
campus  ille,  ab  octidente ,  terra  Umberti,  quam  tenet  Rotbaldus;  a 
meridie,  terra  Stephani  caballarii;  ab  oriente,  terra  jam  dicti  Umberti, 
quam  tenet  Gudubertus.  Alterum  vero  campum  in  Mileciana  :  et  ter- 
minatur,  ab  octidente,  semita  quam  tenditur  ad  Sanctum  Mardi  uni  ; 


SANCTI  VÏCTORIS.  287 

ah  oriente,  terminatur  monte  qui  vocatur  Querimalus;  a  septéntrione, 
terra  G ualterii,  fratris  mei.  Recepinius  autem  pro  istis  cainpis  uniiiii 
cabalkim  per  inanus  fratris  Pétri ,  qui  stabat  in  ipsa  obedientia  sancti 
Ypoliti ,  etc. 

Acta  est  autem  liée  veudieionis  carta  anno  al)  incarnatione  Do- 
mini  mlv,  indicione  vu,  epacta  vmi. 

266. 

Ego  Galterius  de  Vellenna ,  et  filins  meus  Adalardus ,  et  uxor  ejus  Cire.  1050. 
Belliidis ,  donamus  sancte  Marie  et  sancto  Victori  martyr! ,  Massiliënsis 
inonasterii,  et  fratribus  ibidem  Deo  servientibus,  tain  presentibus 
quam  futuris,  pro  remedio  et  sainte  animarum  nostrarum  ,  in  territorio 
ipsius  Vellenne ,  juxta  ecclesiam  sancti  Ypoliti  martyris,  adputeuni, 
v  sestairalas  de  terra  colta;  et  accipimus,  de  substantia  ipsius  monas- 
terii ,  multouem  i  et  i  saumatum  de  vino  ,  donante  fratrem  Bernardo 
monacho.  Si  quis  vero  de  beredibus  nostris,  aut  quelibet  potestas  vel 
persona,  hanc  donationem  inrumpere  vel  immntare  tentaverit,  non 
lieeat  ei  vendicare  quod  querit  ;  sed  seiad  se  omnipotentis  Dei  iram 
damnandum. 

Terram  quam  adquisivit  Bernardus  monacbus  sancto  Ypolito. 
Terram  que  est  ad  puteum  Sancti  Ypoliti  dederunt  Galterus  et  Adalar- 
dus. Belliildis  dédit  aliam  terram ,  que  est  juxta  aliam  terram  jam  dic- 
tam,  et  habuit  bovem  i,  qui  valebat  vu  solidos.  Alcberius  dédit  aliam 
terram  in  eodem  loco.  Guitardus  dédit  aliam  terram,  et  habuit  pro  ea 
eotum  i  et  feltrum.  Augerius  et  Petrus,  nepos  suus,  dederunt  terram, 
que  fuit  de  manso  VitalisBerchi,  pro  animabus  suis.  Rostagnus  Lanfre 
dédit  terram  de  Negatitio,et  babuit  bovem  i.  Dagoara  dédit  aliam 
terram,  que  est  sub  Salita.  Amelius,  filius  ejus,  comutavit  terram 
suam,  que  est  sub  Salita,  pro  una  quartairata  de  vinea.  Bclliadis  jam 
dicta  dédit  terram ,  quam  diount  ad  Valde  Garcosa  ;  et  babuit  pro  ea 
solidos  m.  Pontius  Agno  dédit  ortum  i,  pro  filio  suo  quem  fecit  mo- 
nacbum,  et  î  semodiatam  de  vinea,  et  silvam  de  salicibus.  Yidal 
presb\ter,  qui  perrexil  Jherusalem,  dédit,  pro  anima  sua  ,  quartairatam 
de  vinea  ,  in  Marairigas.   Akber  de  \  elenna  dédit  terram  de  Costa. 


288  CHARTULARIUM 

Ego  Alquerius  et  uxor  sua  Elna  et  filiorum  nostrorum  donamus 
sancti  Victori  et  sancli  Ypoliti  ima  petia  de  terra,  que  est  ad  Juncaria; 
et  in  alio  loco,  ad  ipsa  Juncaria,  campo  uno  ;  et  in  alio  loco,  ad  Pe- 
rario,  fraternitatem  suam;  et  in  alio  loco,  campo  uno,  a  la  Costa 
Alelze.  Ego  Alcberius  dono  hoc  que  hic  nominad.  Ego  Alcherius 
firmavit ,  et  uxor  mea  firmavit,  et  filii  mei  firmaverunt.  Sane  ego  aut 
alius  aliquis  contra  han'c  donacionem  voluerit  aliquit  agere ,  sed  sit 
excommunicatus  et  hahhominatus. 

Petrus  Adalardus  et  millier  sua  Rainsenna,  de  uno  campo,  que  di- 
cuntur  Ajutis,  vendiderunt  de  decimo  una  medietatem,  solidos  n. 
Ego  Rostagnus  Leofredus  vendit  terra ,  que  vocant  Negadit ,  a  sancti 
Victori  et  a  sancti  Ypoliti  ;  et  Bernardus  nionachus  dédit  hovem  i  ; 
et  in  alio  loco ,  suhtus  puteum  Sancti  Ypoliti ,  i  linaria ,  que  Michahel 
Rainaris  colit.  Signum  Rostagnus,  qui  istam  vendicionem  fecit,  fir- 
mavit. Leofredus  firmavit.  Vuilelmus  firmavit.  Guirandus  firmavit. 

•267. 

Carta  de  Sparone. 

13  oct.  1059.  In  nomme  et  amore  sancteet  individueTrinitatis,  fideique  katholice 
rectitudine.  Nos  omnes  pariter  coheredes,  videlicet  Gauzfredus  et 
Vugo,  et  uxores  nostre,  scilicet  Scocia  cum  filiis  nostris  Vuillelmo  et 
Pontio ,  et  Inauris  cum  suis  filiis  Vuillelmo  et  Vugone  et  Pontio ,  et 
Vuilelmus  juvenis,  nepos  noster,  et  uxor  sua  Adalgarda,  et  filii  sui 
Fulcho  et  Gauzfredus  et  Pontius  et  Aicardus,  necnon  et  Amelius  Fossa- 
nus  cum  sua  uxore ,  Garsia  domine,  cogitantes,  etc. ,  concedimus 
et  donamus  voluntari  animo  pariterque  consensu  Domino  Deo  nostro 
et  sancto  Victori,  martyri  ejus,  Massiliensis  cenobii  patrono,  et  mona- 
chis  ejus,  tam  presentibus  quamque  futuris,  perhenniter,  ad  proprium 
alodem ,  ecclesiam  videlicet  sancte  semperque  virginis  Marie  sanclique 
Johannis ,  cum  omnibus  suis  apendiciis  et  donis  et  adquisicionibus, 
quas  adquisivi  vel  adquisitura  est,  et  cum  omnibus  suis  terminis  terra- 
t».  rum,  quas  melius  et  amplius  adquisivit  a  nobis  omnibus  supra  scriptis* 
donatoribus  vel  ab  aliis,  et  cum  terris  videlicet  et  vineis,  silvis  et 


SANCTI   YICTORIS.  289 

garricibus,  aquis,  aquarum  decursibus,  arboribus  pomiferis  et  iiipo- 
miferis,  pratis,  ocglalis,  omnibusque  boiioribus  et  utilitatil)us.  Igitur 
nos  omnes  supra  scripti,  pro  remedio  animarum  nostrarum  paren- 
tuniqtie  nostrorum,  sicut  supra  scriptum  est,  donamus  supradictam 
ecclesiam  sancte  Marie  [et]  sancti  Johannis,  que  est  sita  et  consecrata  in 
ten  itorio  castri  nomine  Sparronis,  ciim  omnibus  supradictis  suis  ho- 
noribus  et  utilitatibus,  sicut  supradictum  est,  Domino  Deo  sanetoque 
Victori,  marlvri  ejus,et  monachis  tam  prescntibus  quamque  fuluris 
ejusdem  monasterii  Massiliensis ,  ad  proprium  sempUernumque  alo- 
dem,  ita  nt  ab  bac  die  et  deinceps  habeant  et  possideant,  et  liberi 
possesores  sine  ulla  inquietudine  in  perpetiuun  existant.  Si  qua  vero 
persona,  vel  nostrorum  vel  aliorum  ,  banc  iegitimam  donationem  in- 
rumpere  vel  inquietare  temptaverit,  non  valeat  vendicare  quod  maie 
apetierit,  insuper  componat  predicto  monasterio  sancti  Victoris  mar- 
tyris  et  monacbis  ejusauri  obtimi  libras  mille,  et  sit  excommunicatus 
et  anatbematizatus  a  Deo  omnipotente  et  omnibus  sanctis ,  et,  nisi 
penisus  fuerit,  cum  Juda  traditore  et  cum  Arrio  eretico  atque  cum 
omni  cetu  impiorum  in  inferno  inferiore  damnât  us. 

Facla  est  autem  bec  carta  idus  octobris,  anno  incarnationis  do- 
minice  millesimo  quinquagesimo  nono,  indicione  xii  ,  epacta  mi. 

Franco  de  Velaurs  firmavit,  et  fiiii  ejus  Vugo  firmavit.  Vuilelmus 
(irmavit.  Gauzfredus  firmavit ,  et  nepos  ejus  Teutbertus  firmavit.  Bru- 
netus  de  Marignana  firmavit.  \ldeberlus  firmavit.  Fulco  de  \uriol  fir- 
mavit. Carbonellus  de  Nantis  firmavit.  Rotbaldus  de  Poi  Lupario  fir- 
mavit. Pondus  Aldoardus  firmavit.  Guirannus  de  Istro,  Umbertus  de 
Morarios,  Guirannus  de  Petrafoc  firmaverunt.  Guiquirannus  de  Aquis, 
Tgo  Mane  Cavalca,  Ugo  de  Aquis  firmaverunt. 

268. 

Carta  de  Spanone. 

Diim  in  lioc  seculo,  divinis  animati  virlutibus,  commemoramur ',        1033 
considerare  debemus  qualiter  ad  eternam  beatiludineni  pervenire  pos- 

'  Cori*.  :  commofamur» 

I  37 


290  CHARTULAR1UM 

simus,  dicente  Apostolo  :  «Dum  tempus  habenms,  operemur  bonum1;  » 
unde,  in  alio  loco  dicitur  :  «  Qui  domum  Dei  hedificat,  infernum 
despicit.  »  Quapropter  ego  Gauzfredus  et  Ugo  et  Pontius  et  Otter- 
tus,  cum  uxoribus  suis,  cum  filiorum  illorum,  bec  audientes  et  re- 
ininiscentes  Dominum  dixisset  :  «  Hediffieate  niibi  altare5  ;  »  cum  ad- 
jutoriuni  bonorum  bominum  bedificantes  banc  aulam,  quam  Domino 
petimus  consecrandam ,  ad  quam ,  pro  absolutione  animarum  nos- 
trarum ,  secundum  ecclesiasticum  morem ,  ut  Christi  sponse ,  con- 
cedimus  in  dotem ,  videlicet ,  de  honorem  nostram ,  que  est  secus 
ipsam  ecclesiam,  de  roca  que  nommant  Tremolone ,  sicut  descendet 
ad  rivum  Rainardi  et  vadit  ad  fontem  Carpeo  et  pergit  ad  vineam 
Sancti  Jacobi,  usque  ad  Montem  Majorem  ;  de  alio  latus,  rivo  de 
Scalione,  et  descendit  in  rivo  Carumbo  ,  usque  in  verticem  monlis. 
Unde  domnus  Petrus3,  Aquensis  antestis ,  cum  cannonicis  suis  ani- 
monitus,  consecrat  atque  sanctificat  Domino  hanc  ecclesiam  in  ho- 
norem sancle  Marie,  Dei  genitricis,  et  sancti  Jobannis  Babtiste,  cujus 
protectioni ,  ne  quis  emulus  contra  hanc  donationem  insidias  tendat , 
committimus  atque  relinquimus.  Sane  si  quis  contra  hanc  donationem 
contraversiam  temptaverit  agere ,  non  valeat  implere  conatus  ;  sed  in- 
super sit,  Christo  tuente,  devictus  et  perhemni  maledictione  punitus  , 
et  excommunicatus;  sed  ad  supplicio  Juda  deductus  atque  cum  Anania 
et  Saphira  abligatus  atque  portandus,  et  postea  donatio  ista  inconvulsa 
permaneat  omnique  tempore. 

Acta  sunt  bec  [anno]  dominice  incarnationis  m  xxxiii  ,  indicione  v. 

Indicium  hujus  testificationis  :  Gauzfredus  et  Ugo  et  Pontius,  cum 
uxoribus  suis  et  filiorum  suorum,  qui  hoc  donum  uic  ecclesie  confe- 
runt  donando ,  confirmant  et  assertores  firmare  expostulant.  Franco 
Forajuliense,  fdio  Francone,  donavit  et  firmavit.  Motitus  firmavii. 
Gerenus  Lupus  Iscurus  firmavit.  Signum  Gauzfredus  vel  Igo  et 
Pontius  et  Otbertus,  cum  uxoribus  suis  et  filiorum  suorum,  qui  ista 
donatione  scribere  fecerunt  vel  manibus  suis  firmaverunt.  Vilelmus[de] 
Turribus  firmavit.  Josfredus  de  Brusa  firmavit.  Pontius  Aldoardus  fir- 

'    Galat.,  VI,;iO.  *  Petrus  I. 

1  Deut.,  XXVII,  S. 


SANCTI  VICT0R1S.  291 

mavil.  Quinardus  firmavit.  Giraldus  Bernachar  firmavit.  Jocerannus 
firmavit.  Rodulfus  firmavit.  Arcbimbertus  firmavit.  Ermengaus  fir- 
mavit. Alfantus  firmavit.  Bermonnus  firmavit.  Josfredus,  filio  Ro- 
dulfus, firmavit.  Lotaldus  firmavit.  Senioretus  firmavit.  Vilelmus  fir- 
mavit. Rodulfus  firmavit.  Pontius  Bellield  firmavit.  Rostagnus  Occulo 
de  Bucco  firmavit.  Israelus  firmavit.  Arcbimbertus  firmavit.  Bermonnus 
firmavit.  Artaldus  Pontius  Crostella  firmavit.  Erminricus  firmavit. 
Isnardus  firmavit.  Sichelmus  firmavit.  Bernardus  de  Castrias  firmavit. 
Vilelmus  juvenis  firmavit.  Aicardus  de  Massilia  firmavit  Gauzfredus, 
fratersuus,  firmavit.  Guirannus  firmavit.  Brunitus  firmavit.  Gunbaldus 
firmavit.  Rotbaldus  juvenis  firmavit.  Rotbaldus  Niger  firmavit.  Ricaus 
de  Saumanna  firmavit. 

269. 

Carta  do  Sparrone. 

Christus1.  Auctoritas  etenim  ecclesiasticis  et  lex  consistit  romana,  diejov.5  jan., 
ut,  quicumque  rem  suam  in  qualicumque  potestalem  transfundere  994—1032. 
voluerit,  per  paginem  testamenti  eam  infundat,  ut  prolixis  tempo- 
ribus  *  secura  equietate  permaneat.  Quapropter  ego  Josfredus  et  f»67. 
uxor  mea  Scocia ,  auctoritate  secuti ,  donamus  ad  monasterium  re- 
hedificationem  membra  sancta  Maria  et  sancti  Johannis  vel  sanctam 
Crucem,  qui  jam  longe  vero  tempore  destructus  fuit  a  paganis,  et  ego 
Josfredus,  pro  misericordia  et  belemosina,  in  timoré  Dei  et  paren- 
torum  meorum  facere ,  quod  omni  tempore  sit  habitacio  mona- 
chorum.  Juslus  es,  Domine,  et  sacri  canones  probibent  ut  ubi  fuit 
abitacio  monacborum,  non  débet  esse  laicorum  habitatio.  Dicit 
Salvator  :  «  Beati  miséricordes  quoniam  ipsi  misericordiam  conse- 
quentur2;  »  et  qui  oc  islum  monasterium  edificetis,  quia  scriptum  est: 
«  Qui  domum  Dei  rehedificat,  infernum  despicit  ;  »  et  beatus  Apos- 
tolus  dicit  :  «  Qui  domum  Dei  disviolaverit,  disperdet  illum  Deus3.  » 
Facite  helemosina ,  ut  consequalis  celestia  régna,  quia  ecclesia  scala 
celestis  est;    nullus   potest  ascendere  nisi    per  ecclesiam.    Quomodo 

'   Hœc  vbx  loco chrismatis  fortasse  descripta        *  Matt.,  V,  7. 
'"''-  •  Cor.,  III,  17. 


292  CHARTULARIUM 

potest  honio  tiurem  ascendere,  si  destructa  fuerit  scala ?  Edificet  prius 
scalam,  el  postea  ascendat.  Ita  edificet  unusquisque  ecclesia,  ut  securus 
nercipiat  eelestia  régna.  Oninis  cpii  hoc  monasterium  istum  edificave- 
rit,  aut  de  rébus  suis  donaverit ,  accipiant  vitam  eternam  ;  et  qui  hoc 
monasterium  destruere  conaverit  aut  ipsos  monachos  injuriaverit,  sive 
clericus  sive  laicus  sit,  malediclus  sit.  Ipsum  monasterio,  que  est  in 
comitatu  Aqueuse,  in  valle  que  nommant  Vances,  et  est  inter  castrum 
Artiga  et  Esparrone.  Donamus  ad  ipsum  monasterium  terra  ubi  fuerit 
villam,  et  est  condamina  ;  partem  meam  dono,  et  est  partita  per  nu. 
Et  partes  prima  tenet  de  monte  que  vocatur  Artyga  minore ,  usque  ad 
ciminterio  de  ipsum  monasterio,  in  via  que  vadit  Arriannos1  el  ad 
castrum  Artyga;  et  abet,  de  ambos  latus,  destros  cxxxm,  et,  de 
ambos  frontes,  destros lxxxx,  et,  de  uno  latus,  abet  puteum  anticum. 
Et  alia  parte  subtus  viam ,  que  habet ,  de  ambos  latus,  destros  c}  et, 
de  ambos  frontes,  destros  lxiii.  Et  aliam  partem  que  justa  via  que 
vadit  Arriannos  ,  el  est  inter  vinea  de  Gairardo  et  de  Lolardo  ;  et  abet 
ipsa  terra,  de  ambos  latus,  destros  lxxv,  et,  de  ambos  frontes, 
destros  xxxvi.  Et,  in  alio  loco,  alia  petia ,  que  est  justa  via  publica 
que  vadit  ad  Sanctum  Petrum ,  vel  aliis  locis ,  et  tenet  ista  terra  usque 
in  vinea  de  Ricardo  clerico  (et  ipsa  vinea  dono),  et  habet  ipsa  terra 

destros  cl,  et,    de   alio  latus,  destros 2  el ,   de  alios   frontes, 

destros  ce.  Consoi  tes  isla  terra ,  de  totas  partes ,  terra  Franchone  et 
Pontio  Pagisio  et  Isarno  et  Bermunno  presbytero  et  Lotaldo  clerico 
et  Bermunno  cellarario  et  Gairardo  et  Lotardo.  Et  dono  ihi,  in  alio 
loco,  juxta  via  superana  que  vadit  ad  Artiga,  petia  de  terra;  et  habet, 
de  uno  latus,  destros  lxxvii,  et  de  alio  latus,  destros  nonanta,  et  de 
ambos  frontes,  lxx.  Consorte  :  de  uno  latus,  Francone ,  et  de  alio 
latus,  vinea  de  Daniel,  et  uno  fronle,  fontem  de  Subitana,  et  de 
alio  fronle,  Franchone.  Et  dono  ibi ,  in  alio  loco,  vinea  que  fuit  de 
Bonofacio,  subtus  castrum  Sparruno  ;  el  habet  ipsa  vinea  destros  xxn, 
et  de  alio  latus,  destros  xxn,  et  ambos  frontes,  destros  xxn.  El 
dono  ibi ,  in  alio  loco ,  vinea  in  cluso  de  Cauciberto ,  semodiata  ;  et 
habet  ipsa  vinea  destros  i.xii,  et   de  alio  latus,  destros  lxii,  et  de 

'  I.  p.  ad  Riannos,  i  Lacuna  in  Coït, 


SANCTI  VICTORIS.  293 

anibos  frontes ,  destros  xm.  Consorles  de  vinea  de  Bonofacio  :  Fran- 
cone et  Ermenaldo,  et  vinea  que  plantavit  Constantinus.  Consorte  de 
cluso  Cauciberto  :  Francone ,  et  alii  sunt  consortes.  Et  dono  ibi ,  in 
alioloco,  vinea  que  plantavit  Baldo;  dono  semodiata,  et  h'abet,  de 
anibos  latus,  destros  xxmi  ,  et  de  anibos  frontes,  xvn.  Consortes  :  de 
uno  latus,  vinea  de  Rainaldo  ,  et  de  uno,  vinea  de.Iorio,  et  de  alio 
latus,  vinea  de  Bertramio,  et  de  alio  fronte,  vinea  Maganfred.  Et  dono 
ibi ,  in  alio  loco ,  terra  modiatas  x  :  et  habet  ipsa  terra  destros  clx.x  , 
et  de  alio  latus,  destros  c  un,  et  de  uno  fronte,  destros  cxxiih,  et 
de  alio  fronte,  destros  nonainta  nu.  Consortes  :  de  uno  fronte,  me 
ipso  donatore,  vinea  que  plantavit  Falavellus,  et  de  uno  latus,  me 
ipso  donatore,  terra  Jermane,  et  de  uno  fronte ,  terra  Francone,  et 
de  alio  latus,  rivo  que  venil  de  fonte,  que  Dominant  Grassa,  vel  alia 
que  nominant  Brasca.  Ego  Josfredus  et  uxor  mea  Scocia  donamus 
ad  ipstim  monascerium  sancta  Maria  vel  sancti  Jobannis  Babtisla,  pro 
remedium  et  liberationem  animas  nostras ,  et  patrem  meum  et  matrem 
meam  vel  fratres  meos ,  ut  nobis  pius  Dominus,  per  intercessionibus 
sanctorum  vel  orationibus  monacborum  ,  paradisi  gaudia  mereantur 
introire,  et  pro  eo  quod  beata  Maria  et  sancti  Johannis  et  sancta 
Crucé  et  sanctus  Petrus  apostolus  absolvat  animas  nostras  de  po- 
testate  diaboli  et  collocet  eas  in  paradiso*;  ibique  donamus  ad  ipsum 
monasterium  vel  monachis  (pie  ibidem  sunt,  presenlibus  vel  et  futuris, 
teneant  et  possideant  omni  tempore ,  usque  in  finem.  Sane  si  quis, 
nos  aut  ullus  homo  de  propinquis  parenlibus  nostris ,  qui  contra  do- 
natione  isla  ire,  inquietare  voluerit ,  non  valeat  vindicare  quod  re- 
petit; sel  inprimis  iram  Dei  omnipotentis  incurrat  et  sacros  canones 
et  maledictionem ,  sicut  Datan  et  Abiron  qui  terra  vivos  obsorbr.it,  et 
cum  Judatraditore  in  infernum  damnetur,  et  postea ,  penitentie  duclus  , 
componat  de  auro  libras  vi,  et  in  antea  presens  donalio  nostra  firma 
stabilis  omni  tempore. 

Facta  donatio  isla  in  mense  januarii ,  sub  die  vigilia  epiphanie 
jovis,  régnante  Rodulfo'  rege.  Gauzfredus  firniavit.  Scocia  firniavit. 
Porttius  juvenes  (iimavit.  Wilelmo    firniavit.   Ugo   firniavit.    Pascbal 

1  Rodulphiis  III. 


294  CHARTULARIUM 

firmavit.  Germanus  finnavit.  Adalbertus  presbyter  firmavit.  Spe- 
randeo  firmavit.   Raiambaldus  firmavit. 

270. 

Carta  de  Sparrone. 

Dec,  Ego  Hgo  et  uxor  mea  Inaurs,  de  salute  animarum  nostrarum  sol- 

circ.  1055.    liciti facimus  donationem  omnipotenti  Deo   et   sancta  Maria, 

matris  Domini,  atque  sancti  Johannis,  vel  ceterorum  sanctorum  qui 
lue  requiescunt ,  ejusque  monasterio  et  monachis,  presentibus  vel 
futuris,  perpetim  militantibus  vel  pro  nobis  a  Domino  supplicanti- 
bus;  damas  aliquit  de  bereditate  nostra,  que  est  in  comitatu  Aquense, 
in  valle  que  Dominant  Vances,  quiuque  modiatas  de  terra  arabile  : 
de  uno  latus,  via  publica  que  pergit  ad  Sanctum  Martinum;  de 
alio  latus,  terra  sancta  Maria;  de  alio  latus,   rivo,  et  per  médium 

transit  via Si  vero  aut  ullus  bomo  qui   contrariet   ista  do- 

natio,  permaneat  maledictus  et  excommunicatus ,  et  cum  Juda  tra- 
dilore  ligatus  et  cum  Anania  et  Saphira  participât  us  sive  collocatus, 
et  postea ,  penitentia  ductus  ,  componat  in  vinculo  auri  libras  xn , 
et  postea  donatio  ista  firma  et  stabilis  permaneat  omnique  tem- 
pore. 

Facta  donatio  ista  in  mense  decimbri ,  régnante  Domino  nostro 
Jbesu  Cbristo. 

Signum  Vugo  atque  uxor  sua  Inaurs,  qui  ista  donatione  tecerunt, 
manibus  firmaverunt  et  testibus  firmare  rogaverunt.  Petrus  Bastonus 
firmavit.  Atenulfo  firmavit.  \lamano  firmavit.  Pontius  [de]  Lam- 
bisco  firmavit.  Armanus  firmavit.  Pontius  Amelius  firmavit.  Nevo- 
longus  firmavit.  Lanfredus  firmavit.  (iuirannus  firmavit.  Aldoardus 
firmavit.  Gisbernus  Gavaro  firmavit.  Teubertus  firmavit.  Avono  fir- 
mavit. Upertus  firmavit.  Ainaldus  firmavit.  Pontius ,  filius  suus , 
firmavit.  Johannes  presbyter  firmavit.  Pontius  de  Aquis  firmavit. 


SANCTl  VICTORIS.  295 

271. 
Carta  de  Sparrone. 

\uctoritas  etenim  ecclesiasticis  et  lex  consistât  romana ,  etc.  Qua-  ,  Apr., 
propter  ego  Josfredus  et  uxor  mea  Scocia  et  filii  mei  Villelmus  et  cire.  1030. 
Poncius,  aucloritate  secuti,  donamus  ad  monasterium  que  est  edifi- 
catus  in  honore  sanctae  Marie,  que  est  in  comitatu  Aquense,  in  loco 
que  nunecupant  Vancis;  donamus  ecclesie  sancti  Mauricii  et  terra 
que  est  in  circuitu  ejus,  terra  de  maso  Jatberto  et  Abelonio.  Poncius, 
filius  Belielde,  dona  unum  mansum,  de  Duranto  Moreno;  Archim- 
bertus,  pecia  i  de  terra  ;  Manases ,  alia  ;  Poncius  Amplas  Manus  et  filius 
suus  Petrus,  alia;  Uguo  Folcaldus,  alia;  Poncius  Velerana,  alia; 
Ugo  rursus,  alia;  Villelmus,  alia;  Poncius  Inwilrannus,  alia;  Dagu- 
bertus,   alia;    Josfredus   et    Pandulfus,   filii    Radulfo,    alia;    Poncius 

Ajanus,  alia;  Rotbaldus,  alia Sane  si  quis,  ego  aut  ullus  houio 

de  propinquis  vel  de  parentibus  nostris,  qui  contra  hanc  donatione 
ista  ire,  inquietare  vel  inrumpere  voluerit ,  non  valeat  vindicare  quod 
repetit;  sed  primis  ira  Dei  incurrat ,  et  postea ,  penitencia  ductus, 
componat  tantuin  et  alium  tanlum,  et  postea  donatio  ista  omnique 
lempore  firma  et  stabilis  permaneat,  cum  stibulatione  subnixa. 

Facta  donatione  ista  in  mense  aprelio ,  régnante  Domino  nostro*        f"  68. 
Jhesu  Christo. 

Signum  hoc  Josfredus  et  uxor  sua  et  filii  sui ,  qui  bac  donatione 
fecerunt  scribere,  et  testibus  firmare  rogaverunt,  et  proprias  manus 
suas  firmaverunt.  Signum  Josfredus  et  uxor  sua  et  Pandulfus,  filii 
Radulpho,  firmavit.  Ugo  Guinardus  firmavit.  Rotbaldus  Poncius  fir- 
mavit.  Ugo  Ruffus  firmavit.  Manases  et  Poncius  [de]  Vellerana  firmave- 
runt. Willelmus  Ermengaus  et  Poncius  et  Archimbertus  et  Rostagnus 
firmaverunt.  Wuilelmus  et  Radulfus  et  Ugo  et  Fulcho,  filii  Folcaldo, 
firmaverunt. 

Tri. 

Carta  de  Esparrone. 

Mai., 
In  nornine  sancte  et  individue  Trinitatis.   Ego  Francho  et  uxor  mea  1000—  min 


296  CUAKRLAK1UM 

Aimerudis  donamUs  de  alode  nostro  ad  monasterium  de  Esparrone , 
(jui  est  consecràtus  in  honore  sancte  Marie  et  sancli  Johannis  et  sancte 
Cruce  qui  est  in  comitatu  Aqueuse,  in  loco  ubi  dicitur  Vances,  de insa 
condamina,  que  est  in  circuilu  monasterio,  quantum  nobis  advenit  et 
avenire  débet,  pro  remedio  et  liberatione  animas  nostras,  ut  pius 
Dominus,  per  intercessiombus  sanctorum  vel  orationes  monacorum, 
dignetur  nobis  donare  remissionem  omnium  peccatorum  nostrorum. 
El  habet  consortes ,  in  circuit u ,  nos  ipsos  donatores  vel  heredes 
nostros.  Sanesiquis,  etc.  ;  componat  auri  uncias  xu,  sed  in  priinis 
iram  Dei  incurrat  et  maledictione,  sicut  Datan  et  Abyron  ,-et  cuinJuda 
tiaditore  in  infernum  dampnetur ,  et  postea  donatio  ista  firma  et  sta- 
bilis  permaneat  omnique  lempore. 

Facta  carta  ista  in  mense  madio,  régnante  Rodulfo  rege. 

Signum  Franco  et  uxor  sua  Aimerudis ,  qui  carta  ista  scribere  vel 
firmare  rogaverunt.  Pontkis'  arcbiepiscopus  firmavil.  Francho  fir- 
mavit.  Geozfredus  fîrmavit.  Aimerudis  firmavit.  Escocia  firmavit. 
Alius  Franco  firmavit.  Rostagnus  firmavit.  Ugo  firmavit.  Geozbertus 
firmavit.  Aldegerius  firmavit.  Raimbaldus  firmavit.  Leutardus  firmavit. 
Pontius  firmavit.  Umbertus,  frater  suus,  firmavit.  Bermundus  firmavit. 

273. 

Carta  de  Esparrone. 

Cire.  1030.  Ego  Francho,  in  nomine  Domini,  neenon  et  uxor  mea  Gala,  fa- 
cimus  donacionem  omnipotenti  Deo  et  sancta  Maria  et  sancti  Jo- 
hannis, monasterio  de  Esparrone,  et  monachis  presentil^us  et  futuris, 
propler  scelera  nostra  a  Domino  supplicantibus;  damus,  de  alode 
nostro  que  abemus  in  comitatu  Aqueuse ,  ad  ecclesia  que  est  conse- 
crata  in  honore  sancte  Marie,  in  valle  que  nuncupant  Val  de  \'iso, 
una  masata  de  terra  arabile,  id  est  modiatas  xvi.  Sane  si  quis,  etc. 

Signum  Franco  et  uxor  sua  Gala,  qui  ista  donatione  scribere  feceruut 
vel  manibus  suis  firmaverunt.  Signum  Francho  de  Velavus.  Saraman- 
ihis  firmavit.  Datilus  firmavit.  Leutardus  firmavit.  Guinardus  firmavit. 

1  Pontius  archiepiscopus  Arelatensis. 


SANCTI   VICÎOR1S.  29? 

Rainerius    (irniavil.   Rodulfus  firmavit.   Ceraldus   presbyter  firmavit. 
Pontius  Jacta  firmavit. 

274. 
Carta  de  Esparrone. 

Saluberriina  atque  pre  hominibus  fulgentissima  karitas,  qnam  ciio.  1030. 
omnes  fidèles  christiani  in  omnibus  cogitare  debent.  Ita  ego  Leodge- 
rius  et  uxor  mea  et  filii  mei  cogitamus  kasu  anime  nostrç,  ut  Deus 
omnipotens  dimittere  dignetur  nobis  omnia  delicla  noslra.  Danms 
atqne  transfiuidimus ,  ad  honorera  Dei  genitricis  Marie ,  aliquid  de 
bereditate  nostra,  que  est  in  comitatu  Vendaxino,  in  terri torio  de 
Montilio,  ad  loco  que  Dominant  Fonte  Bona  :  damus  semodiata  una 
de  terra;  et  in  ipsa  terra  fiindala  est  ecclesia  in  honore  beati  archan- 
geli  Michaelis.  Consortes:  de  una  parte  Dadilus,  de  alia  parte  Ismido, 
de  alio  latus  ipsum  donatorem,  de  alio  latus  ipsam  fontem.  Hec, 
intenti  animo  et  promta  voluntale  et  amorem  karitatis,  ut  heredi- 
tatem  cupimus  habere  in  sanctorum  societate,  transfundimus  atque 
firmamus,  sine  interpellatione  de  nullo  bomine  viventi.  Et  qui  contra 
banc  donationem  istam  ire  aut  agere  vel  inquietare  voluerit,  non 
habeat  potestatem,  sed  babeat  societatem  cum  Juda  traditore,  usque 
ad  emendationem  veniat ,  et  componat  in  vinculo  au  ri  optimo  li- 
bras  c,  et  postea  donatio  ista  firma  et  stabilis  permaneat  *  omnique  »«. 
tempore. 

Signum  Leodgerius  vel  uxor  sua,  qui  ista  donatione  scribere  fece- 
runt  et  firmaverunt. 

275. 

Alia. 

In  nomine  Patris  et  Filii  et  Spiritu  Sancti.  Ego  Emma  et  Geoz-  Sœc.  XI. 
fredus,  filins  meus,  et  alii  filii  mei,  facimus  donationem  omnipotenti 
Domino  et  sancta  Maria  vel  sancti  Johannis,  monasterii  de  Esparrone, 
et  monachis  presentibus  et  futùris.  Damus  de  alode  nostro,  pro  ani- 
mas nostras,  in  loco  que  nommant  Sancti  Slephani,  cabannaria  de 
Poneio  luvene ,  et  alia  de  Âirigo;  hoc  est  in  comitatu  Aquense,  in 
pago  que  mmctipant  Brusa.  Sane  si  quis,  etc. 

I.  38 


298  CHARTULAR1UM 

Signum  Emma  et  Geozfredus  et  alii  filii  sui,  qui  ista  donatione  scri- 
bere  fecerunt  et  manibus  suis  firmaverunt ,  et  aliis  firmare  fecerunt. 
Rainulfus  firmavit.  Alfantius  firmavit.  Teutbertus,  filius  Dodoni,  fir- 
mavit, et  fratres  sui  firmaverunt.  Petrus  Garinus  firmavit.  Wilaf'redus 
presbyter  firmavit.  Pontius  presbyter  firmavit.  Andréas  presbyter 
firmavit.  Aldebertus  firmavit.  Wiquirannus  firmavit.  Daniel  firinavit. 
Geraldus  firmavit. 

276. 

Alia. 

S;ec.  Xi.  Ego  Aldebertus  cogito  casu  anime  mee,  ut  Deus  omnipotens  di- 

mittere  dignetur  omnia  peecata  mea.  Dono  ad  nionasterium  sancte 
Marie  vel  sancti  Jobannis  de  Esparrone,  aliquid  de  bereditate  mea, 
que  est  in  comitatu  Aquense ,  in  territorio  de  Amirato  et  de  Rianes. 
Consortes  de  uno  latus,  in  Albuges.  In  alio  loco,  ad  fontem  que  di- 
citur  Olmeda,  semodiata  de  vinea.  Et  in  Vazanes,  mea  frairesca,  in 
eampo  que  nominant  Poltelerio;  et  in  alio  loco,  alia  semodiata  de 
terra  ad  fontem  que  nominant  Brusco;  et  in  loco,  que  nominant 
Traînes,  sua  bereditate;  et  in  alio  loco,  que  nominant  Fanabriculo, 
una  quartairata  de  vinea. 

Signum  Aldebertus,  qui  ista  donatione  scribere  fecit  et  manibus 
suis  firmavit ,  et  aliis  firmare  rogavit.  Ugo  senior  firmavit.  Bertran- 
dus  firmavit.  Franco  de  Marignana  firmavit.  Franco  de  Vellaurs  fir- 
mavit. Wilemmus  de  Amirato  firmavit.  Geozcerannus  de  Vitrola  fir- 
mavit. Segnoretus  firmavit. 

277. 

Alia. 

Jui.,  In  Dei  nomme.  Ego  Pontius,  filius  Wilemmi,  dono  ad  ipsam  eccle- 

)032  —  1039.  siam  sancte  Marie  et  sancti  Jobannis,  monasterii  de  Esparrone,  aliquid 

de  proprietate  mea,  in  villa  que  nominant   Esparrone,   una  petia  de 

terra  arabile.  Consortes  :  de  uno  latus  rivo,  de  alio  latus  via  puplica. 

Sane  si  quis,  etc. 


SANCT1  VICÏORIS.  299 

Kacla  donatio  ista  in  mense  juin,  régnante  Cono ',  rege  Alanian- 
norura  sive  Provintie. 

Signum  Pontio,  qui  liane  donatione  ista  scribere  fecit  et  testes  firmare 
rogavit.  Dorana  Scocia  firmavit.  Vilelmus,  filius  suus,  firmavit.  Lai- 
baldus  firmavit.  Ermengaudus  firmavit.  Rodulfus  firmavit.  Villelmus 
firmavit.    Gaucerannus  firmavit. 

278. 

Alia. 

Quisquis  propriam  liereditatem  in  alienum  jus  vult  transfundere,  1068. 
débet  illud  facere  legaliter,  quatenus  ejus  tradieio  firma  et  stabilis, 
jure  hereditario  omnique  tempore,  consistât.  Unde  ego  Rostagnus, 
filius  Jobonnis,  cogitans  de  salute  anime  mee  et  parentum  meorum, 
reputansque  omnia  esse  peritura,  prœter  ea  que  in  monasteriis  vel 
eclesiis  seu  in  elemosinis  pauperum,  pro  Dei  amore,  largiuntur,  sta- 
tuimus  adquirere  de  propriis  hereditatibus  mercedem;  et  ideo  trado 
Deo  et  altario  sancte  Marie  sanctique  Victoris  martyris,  in  ecclesia 
que  adjacet  prope  eastrum  Sparrone ,  que  est  obediencia  monasterii 
sancti  Victoris  Massiliensis ,  pro  me  et  pro  fratribus  meis  defunctis 
Villelmo  et  Bermundo,  et  pro  uxore  mea  defuncta  et  filio  meo,  et  pro 
alia  uxore  mea,  que  adhuc  vivif,  atque  pro  cunctis  parentibus  meis, 
mansum  unum,  qui  fuit  Arnulfi,  et  jacet  in  ipso  territorio  supradicti 
castri  Sparronis;  *  ut  babeant  et  possideant  illum,  jure  hereditario,  f»69. 
sine  ulla  interpellatione  et  calumpnia  ullius  bominis,  monachi  predicti 
monasterii,  qui  in  ipsa  obedientia  habitaverint,  ut  omnipotens  Deus 
dimitere  dignetur  nobis  omnia  peccata  nostra,  pro  hoc  bénéficie 

Hanc  autem  cartam  ego  Rostagnus  scribere  et  facere  precepi ,  in- 
super et  propria  manu  firmavi ,  anno  ab  incarnatione  Domini  mille- 
simo  lx°  vin0,  indicione  vi*. 

Si  quis  autem  eam  infirmare  voluerit ,  seu  ipsam  possessionem  ab 
ipso  monasterio  auferre  temptaverit,  non  babeat  licentiam,  sed  com- 
ponat  in  vinculo  auri  obtimi  libras  xi.°.  Firmatores  vero  carte  hujus 

'   Couradus  II ,  dictua  Salicus. 


300  CtiÀRTULARlUlVl 

donationis  subscripti  habentur  :  Franco  firmavit;  Ugo  et  Gaufredus, 

filins  ejus,  firmaverunt. 

279. 

Alia. 

«064.  Ego  Roslagmis  .îohannis,  de  Rianis  castello ,  pro  anima  mea  pro- 

que  animarum  patris  mei  et  matris  mee  remedio  et  fîlii  mei ,  simul 
etiain  pro  emendatione  culparum  plurimarum  contra  monasterium 
sancti  Vicloris  a  me  commissarum ,  dono  de  meo  honore  iinum 
campum,  ad  proprinm  alodium,  altari  que  est  consecratum  ad  hono- 
rem  sancte  Marie,  semper  virginis ,  sanctique  Victoris  jam  dicti  mar- 
tyrisai monasterio  prenominalo,  et  domno  Durando,  ejusdem  mo- 
nasterii  abbati,  sequacibusque  ipsius  necnon  monachis  presignati  loci, 
tam  presentibus  quamque  futuris;  videlicet  campum  illum  quem  vocant 
ad  Pererios,  qui  videtur  jacere  in  territorio  castri  Sparronis.  Est  autem 
idem  campus  modiarum  vi,  habens  consortes  :  ab  oriente  quidem 
Cornarietam ,  ab  occidente  autem  fontem  Dodonis ,  a  meridie  vero 
rivum  unum  ,  a  septenlrione  autem  Montem  Majorem.  Hanc  enim 
donationem ,  etc. 

Facta  est  autem  anno  incarnalionis  dominice  millesimo  lxiiii,  in- 
dicione  u. 

Rostagnus  donavit  et  firmavit.  Aldebertus  -firmavit.  Aldegerius  tir- 
mavit. 

280. 

Alia. 

Cii c.  1065.  Ego,  in  Dei  nomine ,  Franco  et  uxor  mea  Riperga  dono  ad  ipsa 
ecclesia  sancte  Marie  et  sancti  Johannis  aliquid  de  proprietate  mea,  in 
villa  que  nominant  Sj)arrone ,  una  modiata  de  terra  ;  et  abet  consortes 
terras  de  ipso  monasterio. 

Signum  Franco,  qui  hanc  cartam  scribere  fecit,  et  testes  firmare  ro- 
gavit,et  manu  sua  firmavit.  Riperga  firmavit.  Eldebertus  firmavit.  Wilem- 
mus,  filius  suus,  firmavit.   Leutaldus  firmavit.  Se^noretus  firmavit. 


SANCTI  VICTORtS.  301 

281. 

Alia. 

In  Dei  nomine.  Ego  Galdrada,  et  Josfredus  et  mulier  sua,  Scocia  Maî-> 
nomine,  facimus  donationem  omnipotenti  Domino  et  sancta  Maria  et  <=irc.  1023, 
sancti  Johannis  monasterii  de  Sparrone,  aliquid  de  alode  nostro,  quem 
habemus  in  comitatu  Aquense,  intra  terminos  de  villa  que  vocatur 
Bruniola,  id  est  ecclesiam  que  fundata  est  in  honore  Dei  et  sancti 
Christofori  martyris,  in  valle  que  vocatur  Signola  ;  illa  terra,  que 
habet  Galdrada  et  Jeozfredus,  donamus  Deo  et  sancta  Maria  et  sancti 
Johannis  et  sancti  Christofori.  Et  habet  consortes,  de  uno  latus,  Per- 
tiga  Aqua,  et  terra  que  fuit  de  Madazano,  et  de  ultra  aqua  Caramia  que 
est  contra  Signola,  et  terra  que  habet  domna  Galdrada  et  domnus  Geoz- 
fredus,  et  postea  a  finem  in  terminum  de  Cabacia....  Si  vero  evenerit 
(quod  absit!  )  ut  ex  nobis  aut  e\  eredibus  nostris  aliquis  banc  dona- 
tionem ,  quam  pro  animarum  nostrarum  redemptionem  omnipotenti 
Domino  offerimus,  divellere  conetur,  istud  facere  nequeat,  set  cogatur 
in  vinculo  exsolvere  auri  obtimi  libras  l*,  et  denuo  scriptura  ista  in- 
convulsa  permaneat. 

Facta  donatio  ista  in  mense  maio  *,  régnante  Rodulfo ,  rege  Alaman-         v*. 
Dorum  sive  Provintie. 

Ego  Galdrada  et  Geozfredus  et  Scotia  banc  donationem  firmamus 
et  testibus  firmare  rogavimus.  Pontius  firmavit.  Pontius  Coisardus  fir- 
mavit.  Wilelmus,  filius  Johanne,  firmavit.  Pontius  firmavit.  Ainardus 
firmavit.  Geozbertus  Eros  firmavit.  Petrus  Gralla  firmavit.  Ermengarda 
firmavit.  Geozfredus  senior  firmavit.  Scocia  firmavit.  Wigo  filius  fir- 
mavit. Guinardus  firmavit.  Ugo,  filius  Geozfred,  firmavit.  Isnardus, 
filius  Pontio,  firmavit. 

282. 

Alia. 
Ego,  in  Dei  nomine,  Avundus,  et  uxorejus  Ingilberga,  hecaudientes  12  Jun.  1031. 
et  reminiscentes  Dominum  dixisse  :  «  Haedificate  mihi  allare1;  »  cum 

»  r>eut.,  xxvu,  ;;, 


302  CHAKTULARIUM 

adjutorio  bonorum  hominum  hedificantes  banc  aulam,  quam  Domino 
petimus  consecrandam  ;  ad  quam,pro  absolutione  animarum  nostra- 
rum,  secundum  ecclesiasticum  morem,  ut  Christi  sponse,  concedimus 
in  dotem,  videlicet  Franco  de  terra  culta  modiatam  i,  et  Pontius 
Arbertus  modiatam  i,  et  domna  Arantrudis  semodiatam  i.  Fnde 
domnus  Petrus,  Aquensis  antestis,  cura  cannonicis  suis  ammonitus, 
consecral  atque  sanctificat  hanc  ecclesiam  in  bonore  sancte  Dei  geni- 
t  ricis  Marie ,  cujus  protectione ,  ne  quis  emulus  contra  hanc  donationem 
insidias  tendat ,  committimus  atque  relinquimus.  Sane  si  quis,  etc. 

Hacta  sunt  bec  anno  incainationis  dominice  millesimo  xxxmi,  in- 
dicione  h,  n  idus  juniL 

Inditiuin  hujus  testificationis  :  Franco  Forojuliensis,  et  Poncius, 
Arberti  filins ,  sive  Arantrudis,  mulier  Nevolongi,  qui  hoc  donum  huic 
ecclesie  conferunt,  donando  confirmant,  et  assertores  firmare  ex- 
postulant. 

283. 

Carta  de  Jocar. 

1(m  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.   Ego  Maiamburga  et  fi]ius 

meus  Fulco,  cogitantes  de  salute  animarum  nostrarum, do- 

namus  omnipotenti  Deo  sanclissimoque  èjus  martyri  Victori  et  sotiis 
ejus  aliquid  de  proprio  jure  ereditatis  nostre,quod  est  in  comitatu 
Aquense ,  in  territorio  quod  pertinet  ad  villam  nomine  Jocar,  id  est 
mansum  quem  excolit  homo,  nomine  Guibertus,  cum  omnibus  que 
ad  ipsum  mansum  pertinent,  id  est,  etc.  Nullusque1  ordinis  per- 
sona  abstraere  présumât  eandem  nostram  donationem  ab  eadem  con- 
gregatione.  Quod  si  pi  esumpserit ,  non  valeat  vindicare;  sed  cogatur 
exsolvere  auri  optimi  libras  m,  et,  quod  multo  majus  est,  iram  Dei 
omnipotentis  incurrat  bac  sanctorum  ejus,  et  denuo  donatio  ista  firma 
et  stabilis  permaneat  in  perpetuum. 

Facta  donatio  bec  anno  incainationis  dominice  millesimo  xxx™°  im% 
régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provintie. 

1  Corr.  nullius. 


SÀPSCTI  VICTORIS.  308 

Ego  Maianiburga  et  filius  meus  Fulco  firmavimus  et  teslibus  firmare 
rogavimus.  Iterius  firmavit.  Martinus  firmavit. 

•284. 

Carta  de  Très  Emihas. 

Antique  leges  deiiniunt  et  sacri  canones  discernunt,  ut,  dum  in  hoc    Jul.  1076. 
seculo  sumus,  de  eterna  retributione  semper  cogitemus,  dicente  Apos- 
tolo  :   «  Quecumque  seminaverit  homo ,  baec  et  metet1.  »  Idcirco  ego 

Pontius  et  Petrus,   bec   audientes, inter    nos    dennivimus  ut 

aliquid  de  hereditale  nostra  pro  peccatis  nostiïs  donassemus,  ut,  qui 
quottidie  offendimus,  quoltidie  elemosinis  et  orationibus  aliorum 
sublevaremur.  Proplerea  ego  Petrus  et  Pontius  donainus  Domino  Deo 
et  sancte  Marie  sanctique  Victoris  martyris  Massilie  aliquid  de  alode 
nostro.  Et  est  ipse  alodes  in  comitatu  Avinionensi ,  in  episcopatu 
Aquensi,  in  terminio  de  Très  Eminas,  ecclesia  scilicet  que  est  conse- 
crata  in  honore  beati  Marceîlini ,  in  loco  que  vocatur  Saleta ,  et  est 
fundata  in  territorio  de  Alineu;  quantum  nos  visi  sumus  habere, 
ecclesia  scilicet  et  cimitterium ,  ita  quomodo  vadit  bancus  de  petra  et 
pergit  et  vadit  in  via  de  Pertus,  et  de  alio  latus  in  fonte  de  Cantarella. 
Donamus  in  Garriga  uno  deves  ;  de  uno  latus,  terminât  in  *  valle  de  (-  70. 
Raimundo  ;  et  de  alio  latus,  in  poio  de  Beimundo,  et  revertit  usque 
in  via.  Et  damus  .in  piano  de  Saleta  vi  modiatas  de  terra  lavoriva , 
quomodo  vadit  via  de  Ponte  usque  in  via  de  Quairos,  et  de  alio  latus 
in  Eza.  Et  damus  una  piscatoria  in  Eza,  et  alia  in  Durentia,  et  una 
loca  ad  molinum  faciendum,  qualem  meliorem  potuerint  invenire 
in  Eza,  et  alia  in  Durentia;  et,  in  piano  de  Saleta,  très  quartairatas 
de  vinea,in  alode  ipsius  ecclesie.  Et  ego  Pontius  et  Petrus,  et  filii 
Guimarda,et  fdii  et  filie  Aimerus,  et  Pontius  Berengerius ,  damus  de 
nostro  labore,  de  nostro  alode,  medietatem  de  decimo.  Et  ego  Pontius 
et  Petrus,  filii  Clara,  de  nostro  deves  de  Secureto,  tolurn  decimum  de 
carne,  sicut  superius  script  uni  est,  totum  et  ab  integrum.  Sane  si  quis, 

'    Calai.,  VI,  7. 


304  CHARTULARIUM 

ego  aut  ullus  homo  aut  nlla  femina ,  aut  de  propinquis  nostris,  qui 
contra  banc  cartam  ire  aut  agere  vel  inquietare  voluerit ,  componat 
tantum  et  aliud  tantum,  sicut  lex  docet. 

Facta  caria  ista  in  mense  julio,  sub  die  ferie  i,  régnante  Philippo 
rege,  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  lxxvi,  indicione  xm. 

Signum  Pontius,  Raiasenda  et  Petrus,  filius  retins1,  qui  cartam  fir- 
maverunt  et  firmare  fecerunt.  Signum  Pontius  Amel  et  Petrus,  frater 
ejus.  Signum  Rostagnus  et  Pontius,  frater  ejus.  Signum  Pontius  Rainer. 
Signum  Petrus,  frater  ejus.  Signum  Pontius  Rerenger.  Signum  Pontia 
et  filii  et  filie  ejus.  Teutbertus  firmavit.  Galdemars  firmavit. 

285. 

Carta  de  Très  Eiuinas. 

1060 —  1004.  in  sancte  et  individue  Trinitatis  nomine.  Ego  quidem,  Rainaldus 
Rostagni  nomine ,  et  mulier  mea  Narbona ,  pro  nostrarum  remedio 
animarum  proque  nostrorum  remissione  peccatorum ,  donamus  et  ad 
proprium  alodium  cedimus  Domino  Deo  et  altari  quod  est  in  sancte 
Dei  genitricis  semperque  virginis  Marie  atque  sancti  Victoris,  Cbristi 
martyris,  consecrato,  necnon  et  altari  sancti  Genesii  Arelatensis,  vide- 
licet  aliquid  de  nostro  alode,  qui  nobis  de  Aicarda  Cacoso  et  uxore 
sua  A  va  jure  bereditario  obvenit,  in  territorio  quod  vocant  Très  lmi- 
nas,  scilicet  terciam  partem  ipsius  territorii  Très  Iminas  vocati,  et 
quantum  ad  ipsam  terciam  videtur  pertinere  partem,  in  terris  cullis  et 
incultis,  aquis  et  paludibus,  et  cum  ingressibus  et  regressibus  suis. 
Hanc  donationem ,  sicut  hic  scriptum  videtur,  ab  integro ,  supradictis 
altaribus  et  domno  abbati  Durando ,  et  monachis  presentibus  et  fu- 
turis  monasterii  Massiliensis ,  ut  supra  omnia  prenominata  ipsi  ha- 
beant,  etc. 

Ego  Rostagnus  et  mulier  mea  Narbona  donavimus  et  fiimavimus. 
Gosfredus  Vasion  firmavit.  Petrus  Marrofi  firmavit.  Giraldus  firmavit. 

'  Sic. 


SANGTJ  V1CT0RIS.  305 

286. 

De  Très  Iininas. 

Ego  quiclem  Leutrudis,  in  Dei  nomme,  pro  redemptione  anime  Ang. arc.  XI 
mee  seu  patrum,  mariti  filiorumque  nieorum,  dono  ad  monaslerium 
sancli  Victoris  martyris ,  sitiim  secus  mare,  Massilie,  iininn  mansum 
de  Ingiluino,  in  loco  qui  dicitur  Saleta,  in  territorio  quod  dicitur  Très 
Iininas,  prope  ecclesiam  sancti  Marcellini.  Dono  e(  cedo  mansum 
jam  dictum  cum  campis,  etc.  \  erum  si  quis,  ego  aut  ulla  persona, 
quecumque  sit,  que  contra  liane  donationem,  quam  feci  scribere,  ire, 
agere,  inquietare  vel  calumniare  voluerit,  non  valeat  vendicare  quod 
impetit,  sed  componat  in  vinculo  de  auro  optimo  libras  u,  et  inde 
bec  donaeio  firma  et  stabilis  permaneat  omni  lempore,  cum  slipula- 
tione  subnixa. 

Seripta  est  bec  carta  et,  ut  ita  dicam,  bec  datio  in  civitate  Aptensi, 
mense  augusto,  feria  vu. 

Signum  Leutrudis,  qui  banc  cartam  scribere  fecil,  manu  quocpie 
sua  dando  firmavit. 

287. 

Caria  de  Relianeta. 

In  nomine  sancte  et  individue  ïrinilatis.  Ego  Wilemmus,  cogno-  Sœr.  XI. 
mento  Cotaronus,  frater  quondam  Wassoni,  dono  omnipotenti  Deo  et 
sancto  Victori  martyris,  monaslerii  Massiliensis ,  et  monachis,  tam 
presentibus  quamque  futuris,  totam  partem  meam  de  villa  que  voci- 
tatur  Regnaneta,  simul  consentiente  uxore  mea  et  filiis*  rneis  pariter-  y\ 
(pie  mecum  donantibus,  ut  omnipotens  Deus,  per  intercessionem 
sanctorum  suorum,  dimittat  omnia  peccata  nostrà  et  parentum  nos- 
trorum.  Si  quis  aulem  islam  donationem  contrariare  voluerit,  incurrat 
in  omnipotentis  Dei  iram  et  sanctorum  ejus,  et  cum  Juda  Scarioht  <l 
Symoue  mago  sit  parlicipatio  ejus. 


3«j 


306  CHARTULARIUM 

288. 

Carta  sancti  Pancratii, 

1048  —  1060.  Ego  Fulco',  et  uxor  mea  Odila,  et  Wilelmus  Juvenis  et  Aicardus  et 
Geozfredus ,  nepotes  mei ,  cum  uxoribus  suis  et  filiis  et  filiabus  suis  ; 
et  Rotbaldus  de  Albania  et  uxor  sua  et  filii  sui  ;  et  alter  Rotbaldus 
Juvenis  et  uxor  sua  et  filii  sui,  et  Bermundus ,  frater  ejus,  et  uxor  ipsius 
Bermundi;  et  Pontius  Almaricus  et  uxor  sua;  hi  omnes,  raecum  repu- 
tantes  illam  apostolicam  sententiam,  quedicit  :  «  Unusquisque  propriam 
mercedem  accipiet  secundum  suum  laborem2;  »  studuimus  in  presenti 
seculo  aliquit  laborare,  etDeo  omnipotenti  atque  sanelis  ejus  tribuere, 
unde  in  futuro  mercedem  bonam  recipere  valeamus,  quatenus  anime 
nostre  et  parentum  nostrorum,  pro  istis  terrenis  donis,  a  peccatorum 
suorum  vinculis  absolvere  mereantur,  et  in  celestia  patria  cum  sanctis 
omnibus  participes  esse  possimus.  Scilicet  damus  et  jure  hereditario 
tradimus,  in  monasterio  Massiliensi ,  quod  est  constructum  in  honore 
béate  Dei  genitricis  virginis  Marie  ,  sanctique  martvris  Victoris  et 
aliorum  plurimorum  sanctorum,  et  domno  abbati  Petro,  et  monachis, 
tam  presentibus  quam  et  futuris,  ut  abeant  et  possideant  sine  ulla 
interpellatione  ominum,  aecclesia  sancti  Pancratii  et  sancti  Jobannis, 
que  est  edificata  in  territorio  de  Podio  Luperio,  cum  omnibus  apen- 
ditiis  suis,  id  est  cum  decimis  et  primitiis,  cum  totis  campis  et  vineis 
et  terris  cultis  et  incultis,  que  pertinent  ad  ipsam  ecclesiam  vel  dein- 
cebs  pertinebunt.  Ego  Fulco  vicecomes  et  Odila  uxor  mea  damus 
supradicto  modo  medietatem  de  manso  de  Audimon.  Robaldus 
Juvenis  dédit  similiter  ad  ipsam  ecclesiam  decimis  de  omnibus  rébus 
suis.  Pontius  Atnalricus  et  uxor  sua  dederunt  eodem  modo  cam- 
pum  unum  ad  Crucem.  In  eadem  conventione,  Fulco  Lunaris  dédit 
campum  qui  Trans  Torum  dicitur.  Super  bec  autem  omnia ,  ut  firma 
et  stabilis  permaneat  ista  donatio ,  Rotbaldus  Juvenis  accepit ,  pro  tes- 
timonio ,  xn  solidos  ab  ipsis  monachis  ;  Rotbaldus  de  Albania  accepit 
bovem  unum.  Nos  vero,  id  est  Fulco  et  omnes  supradicti,  banc  carta 

1  Fulco,  vicecomes  Massilix.  '  I  Cur.,  III,  8. 


SANCTI  VICTORIS.  307 

hujus  donationis  facere  precepimus  et  propriis  manibus  firmavimus, 
et  alios  qui  suprascripti  sunt  firmatores  ut  firmarent  rogavimus.  Si 
quis  autem  hanc  donationis  cartam  anullare  aut  decurtare  vel  infran- 
gere  temptaverit,  non  valeat,  sed  cogatur  et  solvere  supradicto  mo- 
nasterio  in  vinculo  auri  obtimi  libras  centum,  et  insuper  excommu- 
nicatus  et  danipnatus  erit  cum  .luda  traditore  fin]  inferno  inferiori, 
nisi  digna  satisfactione  non  emendaverit. 

Hotbaldus  de  Albania  et  abus  Rotbaldus  Juvenis  firmaverunt.  Ber- 
mundus  et  Agarnz  et  Amaldus  firmaverunt.  Rostagnus  firmavit. 

289. 

De  Podio  Luperio. 

Ego  Fulco,  et  uxor  mea  Odila,  et  Wilelmus  Juvenis  et  Acardus  et   Cire.  1050. 
Jeozfredus,  nepotes  mei,  cum  uxoribus  suis  et  filiis  et  filiabus  suis; 
et  Rotbaldus  de  Albania,  et  uxor  sua  et  filii  sui;  et  alter  Rotbaldus 
Juvenis,  et  uxor  sua  et  filii  sui,  et  Bremundus,  frater  ejus,  et  uxor 

ipsius  Bremundi;  et  Pondus  Amalricus  et  uxor  sua;   bi  oinnes 

donamus  Deo  et  sancto  Victori,  Massiliensis  monasterii,  aecclesiani 
et  locum  sancti  Pontii  de  Podio  Luperio,  cum  totis  eampis  et  vineis 
et  terris  cultis  et  incultis,  quas  babemus  eircum  ipsam  aecclesiam, 
sicut  vadit  via  vêtus  ad  Porrerias;  a  mendie,  sicut  stat  roketta  de 
Bono  ;  et  de  alio  latere  est  rivus  de  Guatiarella;  ab  alio  latere,  hoc 
est  ab  occidente,  est  terra  de  sancto  Pancratio,  sicut  vadit  terra  de 
Ainaldo  et  ferit  in  rebinam,  et  sicut  vadit  seda  de  Canta  Perdice,  et 
ferit  in  riale,  usque  in  viam  que  venit  de  Podio  Luperio  et  vadit  ad 
Porreiras;  totuin  territorium,  quod  est  infra  istos  terminos  quos  modo 
diximus,  donamus  Domino  Deo ' 

290.  t»  71. 

Carta  de  Aquis ,  de  villa  Stavello. 

(Edid.  D.  Martène,  Ampl.  coll.,  I,  323.) 

20  aug.  967 

Noticia  guirpicionis  vel  ditfinitionis,  in  Arelate  civitate,   publiée,       vel  968. 

1  Finii  chaitae  déesse  videtur  in  Cod. 


-308  CHARTULABIUM 

aille  domno  Willennuo1,  inlusti'issimo  comité,  et  ante  \assos  dami- 
nieos,  tam  romanos  quam  salicos,  una  cum  plurimanini  personarum 
tliversis  legibus  viventibus.  Sunt  nomina  earum ,  ici  est  :  Berengarius 
judiees2,  Poncius  major,  Archiinbertus,  Vuibiranuius,  Vuantelmus, 
Laniberlus,  Eldegarius,  Aicardus,  Willelmus,  item  Willelmus,  Gis- 
fredus,  Rainaldus,  Wàmaldus,  Iiigilranmus,  Amalricus,  Wiherius, 
Richelmus,  Guadaldus,  Aicardus,  Odilus,  Anno,  Beriiardus,  Bertran- 
nus,  Rocius,  Autericus,  Poncius,  item  Poncius,  Bonifilius,  Adalburno, 
Teubertus,  Poncius,  Bicardus,  Guido,  Rainaldus,  David,  et  aliis  plii- 
ribus  bonis  bominibus,  qui  cum  ipsis  ibidem  aderant,  qui  banc  noti- 
ciam  subter  firmaverunt.  lbique  veniens  Honoratus  ,  gratia  [Dei] , 
Massiliensis  episcopus,  ante  domnimi  Willelmimi  comitem  ,  seu  eciam 
ceterorum  hominum,  quorum  nomina  jam  supra  scripta  sunt,  inter- 
pellavit  alicpios  bomines,  bis  nominibus,  Gaiibaldum  et  Auvonancium, 
vel  beredes  illorum,  de  lerra  sancti  \  ictoris ,  martvris  JMassiliensis, 
que  est  in  comitalu  Acpiense,  in  terminio  de  "villa  Stavello,  id  est 
vineis,  campis,  quod  conlra  legem  et  malum  ordinem  invaserunt, 
tenuerunt  ac  possederunt.  Et  ipsi  bomines,  Garibaldus  videlicet  et 
Avonancius,  vel  beredes  illorum  in  presencia  stabant,  et  in  suis  res- 
ponsis  dicebant  :  «  De  ista  interpellatione  unde  Honoratus  episcopus 
nos  interpellavit,  de  ipsis  vineis  et  de  ipsis  campis  jam  supra  scriplis, 
melius  debent  nostras  esse,  ex  projenie  parentorum  nostrorum,  quam 
episcopi  propter  nullam  causam  sanctuariam  succedere.  »  Tune 
cornes  prefatus  et  judex  Berengarius  judicaverunt  ut  episcopus  per- 
portare3  fecisset  ad  servos  sancti  Victoris,  boc  sunt  bomines,  Lelus, 
Avustus,  Faraldus,  Udulricus,  Castellanus;  ibi  fuint  '*  adepti  qui  vo- 
lmit  juraie,  et  peiportare  ipsas  vineas  et  ipsos  campos,  qùod  melius 
eis  succederet  ex  parte  sancti  Victoris  quam  ipsi  bomines  ad  tc- 
nendum  propter  causam  alodis.  Quod  eciam  episcopus  paratus  fuit. 
Videnîes  vero  predicti  bomines  Garibaldus  et  Avonancius  et  beredes 
illorum,  se  recognoscebant  quia  nullum  directum  non  babebant  de 

1  Giiillelmus  I ,  cornes  Provinciœ.  (ïloss.,   v"  Perportare;  malimue  asseware,   de- 

2  Leg.,  ut  infra,  judex.  /entière,  vel  aliud  id  p^nns. 
5  Iîenedictini  interprftati   sunt   guerpire,   in         *  frofiieriul. 


sancti  vieioms.  nos; 

ipsis  vhieis  et  de  ipsis  eampis,  et  se  guerpieritnt  et  instipulaverunt,  e! 
in  terra  jactantes  jactaverunt  et  calcaverunt;  quo  ita  et  feceriint.  Et 
si  legibus  factum  et  diffmitum  babui  qualiter  lex  romana  comemoral, 
quicquid  in  presentibus  partibus  fuerit  ordinatum  babebit  plenis- 
simam  firmitalem  nec  poterit  immutari.  Actum  fuit,  in  Arelate  civitate 
publiée,  quorum  corroboratione  et  signacido  subter  tenentur  insertuni. 
Propterea  oportimiim  fuit  Honoralus  episcopus  ut  notieia  guirpicionis 
vel  diffinitionis  conscribere  vel  adfirmare  rogasse;  quo  ita  et  f'ecit. 

Facta  notieia  ista  xm  kalendas  septembris,  anno  xxxi  régnante 
Conrado,  rege  Alamannorum  vel  Provinciarum. 

•291. 

Carta  de  Fanaias  inter  Ezam  et  Durenciani. 

In  nomine  Patris  et  Filii  et  Spiritus  Sancti,  et  virtutis  sancte  Marie      Sier  x 
et  sancti  Victoris   Massiliensis.    Discriptio  mancipiorum  de   villa  ec- 
clesie  nostre  Marciana ,   Massiliense ,    que  facta    est   temporibus   vir 
illustri  Eldeberto  comité,  per  suo  misso  Nortaldo  vicedomino ,  de  in- 
ditione  xm. 

Colonia  ad  Illa  Fonte,  ubi  manet  Dominicus  colonus,  cura  uxore 
Donada,  filii  eorum  Valeriana,  Banc,  Martino,  ad  requirendum.  Vir- 
gilia,  ad  requirendum.  Maira,  ad  requirendum.  Benedicto,  Jobanne, 
Stepbano,  dat  censo  porcum  i,  pastas  n,ovaxx.  Colonia  in  Rivorias, 
ubi  manet  Maurontus  colonus,  cum  uxore  Extrania',  filii  eorum,  dat 
censo  similiter.  Vercaria  in  Riba,  apud  Genesio  orbo,  Jobanne  ,  ad 
requirendum.  Reddet  ille  vercaria  censo  porcum  i,  pullos  un,  pasla  i, 
ova  xx.  Vercaria  inibiaprum[i].  Dominicus,  cum  uxore  Berla,  filii  eoriiin 
Argencia,  Lampadia ,  Caldolena,  Paulo  :  isti  sunt  ad  îequirendum. 
Dat  censo  similiter.  Item  colonia  in  Liberago,  apros  n.  Colonia  in 
Grudiliates,  aprum  i.  Colonia  in  Faniciates,  aprum  i.  Colonia  in  Libe- 
rago et  in  Amelio,  quem  Maurellus  in  beneficio  babel.  Colonia  in 
Sabacianicus ,  aprum   [.    Item  colonia  in  Marciana,    aprum  i.   Inibi 

'  Fort,  legetici.  extranea. 


310  CHARTULARIUM 

colonicas,  apros  h.  Colonia  super  ipsa  fonte,  aprum  i.  Colonia  in 
Bacianes,  aprum  i.  Item  colonia  in  Riganione,  aprum  i.  Item  colonia 
in  Amann ,  apros  n.  Item  colonia  in  Senicinis,  apros  m.  Colonia  in 
Oi  lus,  aprum  i.  Colonia  in  Peraredo,  apros  n.  Inibi  habet  molinos  m, 
et  ortus  inter  Etam  etDurenciam  et  Solariolo,  sicut  descendit  in  fluvio 
Durencie;  et  de  illa  terra  Solariolo  usque  in  Domadese,  adfrontat 
v.  ad  terra  de  Gaudello  villa,  et  non  babel  alius  *,  nec  terra  nec  pascuo, 
nisi  Marciana  et  Quapencense,  et  inclaudet  agros  vel  villa  Marciana, 
terra  Quapencense  et  terra  Arelatense.  Fiunt  in  summa,  in  Marciana, 
colonias  xxn;  vercarias  in  ipsa  villa1.  Aprum  i,  Justifia  Escobolaria. 

•292. 

Carta  de  Roca  Rossa. 

Jun.,  In  noinine  Domini  et  Salvatoris  nostri  Jhesu  Cbristi.  Ego  Isnardus 

1064  —  1079.  et  uxor  mea  Reatrix  et  filii  mei  Dalmacius  et  Petrus,  et  frater  B. ,  et 
Guigo,  et  Gantelmus,  consubrinus  meus,  et  filii  fratris  mei  Bertran  et 
Iter,  cum  matre  eorum  Poncia;  nos  simul  in  unum  donatores  sumus 
Domino  Deo  et  sancte  Marie,  matris  ejus,  sanctique  Yictoris,  cenobii 
Massiliensis,  et  B.2  abbati,  cunctisque  fratribus  sub  eo  degentibus,  tam 
presentibus  quam  et  futuris,  propter  remedium  animarum  nostrarum, 
aliquid  de  alode  nostro.  Est  autem  ipse  alodis  in  comitatu  Aquense, 
in  valle  de  Badaset.  Affrontât  ergo  ipse  alodis,  quod  nos  modo  do- 
nanius,  de  parte  circi,  in  Roca  Rossa  et  in  roca  de  Badaset;  et  de 
parle  altani,  in  poio  Udole;  et  de  septentrione,  in  poio  alciori;  et  de 
meridie,  sicut  aqua  vergit;  quantum  infra  istas  iuior  afïrontationes  in- 
cludunt,  sic  donamus  sine  ulla  reservatione.  De  alio  vero  alode  quod 
in  giro  habemus,  facimus  conveniencia ,  ut  ego  Isnardus  aut  heredes 
mei  non  possimus  dare  aut  alienare  aut  inpignorare  nisi  sanctoVictori 
et  monachis  de  Adana.  Accepimus  autem  ego  Isnardus  et  Guigo,  hères 
meus,  a  monachis  sancti  Yictoris  B.  et  Otone  et  Poncio  solidos  xv, 
videntibus  Aldeberto  de  Confore  et  Petro  Arduino  et  Poncio  Austorgio. 

1    Deest  numerus.  "  Bemardus  de  Ruthenis. 


SANCTI  VICTOR1S.  311 

Si  quis  vero  contra  hanc  donationem  surrexerit,  aut  ego  Isnardus 
aut  aliquis  de  lieredibus  meis  aut  ullus  de  propinquis  meis,  vel  potens 
aut  parva  persona,  imprimis  iram  Dei  incurrat  et  consorcio  omnium 
fidelium  extraneus  fiât. 

Facta  carta  donalionis  in  mense  junio,  régnante  Philippo  rege. 

Signum  Isnardus.  Signum  Beatrix.  Signum  Bernardus.  Signum  Gan- 
telm.  Signum  Bertran.  Signum  Dalmaz.  Signum  Pétri.  Signum  lter. 
Signum  Poncia.  Signum  Wilielm  Amalrig.  Signum  Scocia.  Signum 
Pétri,  filii  sui.  Signum  Aldebert  de  Confôrz.  Signum  Petrus  Arduinus. 
Signum  Poncius  Austorgius.  Signum  Boso.  Signum  Umber. 

293. 

Carta  de  sancto  Maximino. 

Summo  dispositori  omnis  machinamenti,  ts  dec.  1038. 

Et  insolubilis  bonitatis  Deo  omnipotenti, 

Cui  euneta  ereata  jure  est  deservire, 

Ad  quem,  ut  adjutorem,  necesse  est  venire 

Quos  ordine  sustentai  posilionis  mire 

Omnes,  a  quo  est  nefas  velle  rétro  redire, 

Quo  sine  nihil  constat  vel  ad  modicum  posse, 

Quem  vivere  est  quenquam  vel  in  alico  nosse, 

Omnia  sunt  reddenda 

Que  sunt  bona  credenda. 

Quicquid  versât  et  orbis 

Dédit  condita  nobis. 

Sed  mirabile  babendum 

Et  babitum  mirandum, 

Cum  visere  dignatur 

Quod  a  terrenis  datur, 

In  quo  divinitatis 

Atque  jocunditatis 

Habitat  magnitudo 

Et  omnis  pleniludo. 


312  CHARTULAMUM 

Apostolus  hoc  dixit 

Et  dictum  ipse  scripsit  : 

Quod  est  per  Christum  gratia 

A  Deo  nobis  data, 

Ad  sibi  serviendum 

Alque  obedienduni, 

Non  ficla  [karitate], 

Sed  cordis  bonitate 

Et  vite  puritate. 

Quod  dédit  nobis  gratis , 

Hic  in  suis  mandatis , 

Ex  omnibus  creatis 

Jubet  inferre  gratis , 

E\  quibus  abundamus , 

Ut  sibi  offeramus. 

Tune  ipsi  damus  mutins, 

Cum  pauper  capit  unus , 

Qui  spiritu  est  pauper, 

Hoc  excepto,  non  aller. 

De  nostris  que  habemus 

Ecclesiis  donemus, 

Quas,  du  m  islic  manemus, 

Velut  matres  tenemus , 

Ex  tributis  dotemus 

Et  Deo  serviemus. 

Non  longius  trabamus 

Quod  in  mente  gestamus. 

Justum  est  ut  cedamus 

Quibus  hic  viclitamus , 

Et  paginis  scribamus 

Quod  durandum  optamus, 

Ne  deleat  subreptor, 

Malivolus  assertor 

Et  sibimet  deceptor. 


SANCU  VICTCWUS.  313 

1  Igilur  ego  Petrus'  archiepiscopus ,  et  fratres  mei  Isnardus  et  Elde- 
bertus  atque  alter  Isnardus,  neenon  et  Accelena,  Guilelmi  fratris  mei 
jam  defimcti  quondam  uxor,  cum  filiis  suis,  donamus  aliquid  alodis 
nostri,  qui  nobis  ex  projenitorum  bereditate  nostrorum  pax  obvenit, 
omuipotenti  Deo  et  monasterio  sancti  Vidons,  Massiliensis  martyris, 
pro  redemptione  animarum  nostrarum,  parentuni  quoque  et  genitorum 
nostrorum.  Et  ipse  alodis  est  in  comitatu  Aquense,  in  territorio  castri 
quod  vocatur  Rodanas,  id  est  ecclesias  sancti  Maximini  et  sancle 
Marie  et  sancti  Johannis  et  sancti  Mitrii,  cum  ipsis  altaribus  et  omnia 
que  ad  ipsas  ecclesias  et  ad  ipsa  altaria  pertinent,  cum  omni  integri- 
tate  atque  libertate ,  et  cum  terris  in  circuitu  ijjsarum  ecclesiarum 
determinalis.  Termini  vero  de  ipsis  terris  sunt  isli  :  a  meridiano,  ab 
ipso  aquario  longuo  et  antiquo,  in  garrica  subtus  lnfirmarias ,  et  sicut 
aqua  decurrit  in  campo  de  Bricio  et  usque  in  angulum  de  vinea  Cons- 
tancie,  et  vadit  ab  ipso  angulo  usque  ad  angulum  alterius*  vinee,  que  f°  73. 
est  super  puteum  Rovicium,  et  usque  in  amendolarium,  quod  est  in 
vinea  de  Vitale  Guabattore,  et  usque  ad  angulum  de  vinea,  quam 
plantavit  Bermundus,  et  consortat  in  angulo  de  vinea  Firmini  fabri 
usque  in  pelram  surgentivam ,  que  est  in  campo  Madazani  presbyteri, 
et  usque  in  Bacbitto ,  et  de  via  publica  que  venit  de  Turrivis  usque  in 
supradictum  aquarium.  Omnia  igitur  que  inter  istos  terminos  sunt, 
absque  ulla  diminutione  vel  deceptione,  donamus  omuipotenti  Deo  et 
monasterio  sancti  Victoris,  monacbis  quoque  ibidem  Deo  servien- 
tibus,  tam  presentibus  quamque  futuris,  donamus,  cedimus,  tradimus 
atque  transl'undimus  ad  quicquid  voluerint  faciendum  jure  perpétue 
Insuper  adicimus  ad  ipsum  Dei  donum  ego  Petrus  arebiepiscopus 
unum  mansum  de  Geraldo  Balho,  et  domnus  Isnardus  duos  mansos, 
unum  de  Mercurino  quem  vocant  Bonam  Micam  in  presenli,  alium 
vero  de  Adalelmo  presbytero  post  obitum  suum.  Si  quis  autem 
unquam  boc  donum  evellere  voluerit,  non  queat,  sed  victus  duplum 
componat,et  insuper  Dei  Patris  omnipotentis  et  Filii  et  Spiritus  Sancti 
et  sancte  Marie  et  sancti  Maximini  el  omnium  sanctorum  accipiat  ma- 
ledictionem,  abbominationem  et  excommunicationem,  et  infernalem 

1  Petrus  I,  archiepiscopus  Aquensis. 

I.  iO 


314  CHARTULAR1UM 

cruciationem  paenamque  indeficientem  cum  .kida  traditore  et  cum 
omnibus  perditis,  hic  et  in  eternum  et  in  secula  seculorum,  Amen, 
fiât. 

Acta  donatio  bec  vin  decimo  kalendas  januarii,  anno  ab  incarna- 
tione  Domini  millesimo  xxxvm,  régnante  Cono  imperatore. 

Petrus  archiepiscopus  signavit  ipse;  quoque  et  fratres  sui  Isnardus 
et  Eldebertus  et  alius  Isnardus,  et  Aecelena,  fratris  sui  Guillelmi  jam 
defuncti  quondam  uxor,  cum  filiis  suis  Ugone,  Guillelmo,  Alfante, 
Guidone,  firmaverunt  et  donaverunt.  Isnardus  et  uxor  sua  et  filii 
ejus  Petrus  et Giraldus  firmaverunt.  Giraldus  firmavit.  Isnardus,  filius 
suus,  firmavit.  Guibertus  Gaufredus  firmavit.  Bermundus  firmavit. 
Folcherius  firmavit.  Rostagnus  firmavit.  Agarnus  firmavit.  Rostagnus 
Rasca  firmavit.  Isdrelus  canonicus  firmavit.  Suavis  firmavit.  Poncius 
Aigronus  firmavit.  Heldebertus  et  uxor  ejus  et  filii  ejus  firmaverunt  et 
donaverunt.  Stephanus  presbyter  scripsit. 

294. 

Carta  sancti  Maximini. 

20  jun.  1053.  In  Dei  omnipotentis  nomine,  cujus  verbo  universa  creata  sunt,  cu- 
jusque  nutu  cuncta  sensibilia  et  insensibilia  reguntur  atque  subsistunt. 
Ego  Willelmus  et  frater  meus  Elfantus,  compuncti  timoré  tanti  judicis, 
ipsius  videlicet  qui  redditurus  est  bonis  bona  malisque  mala,  quicque 
incunctanter  pro  parvis  suo  nomine  pie  tributis  novit  pius  retri- 
buere  maximum  poncius  eterne  beatitudinis,  ut  nobis  misericorditer 
nostiïsque  projenitoribus  largiatur  premium  superne  felicitatis,  decre- 
vimus  donare  eidem  Deo  omnipotenti  sanctoque  martyri  ejus  Vic- 
tori,  monachisque  ejus,  babitantibus  in  coenobio  Massiliensi,  omnem 
partem  nostram,  ad  proprium  alodem,  quam  babemus  vel  babere 
debemus  in  ecclesiis  sancte  Marie  sanctique  Maximini  et  sancti  Jo- 
hannis  et  sancti  Mitiïi  aliorumque  sanctorum,  quorum  altaria  ibidem 
consecrata  simt  vel  erunt,  cum  omnibus  pertinentibus  eisdem  eccle- 
siis, videlicet  cum  terris  et  cum  omni  alode  dato  vel  dando  eisdem 
ecclesiis,   et  cum  primiciis  et  offerendis,  et  cum  baptisterio  et  cum 


SANCT1  VICT0R1S.  315 

cimiterio  earum  ecclesiarum,  et  cuin  cartis  sponsalibus  aliarumque 
rerum  scribendis.  Insuper  donamusDeo  omnipotent!  et  sancto  Vietori, 
martyri  Massiliensi ,  monachisque  ejus  omnem  partem  quant  habemus 
et  habere  debemus  in  ipsis  mûris  et  in  ipsis  edificiis,  que  in  circuitu 
earum  ecclesiarum  sunt,  et  juxta  ipsas  ecclesias  totum  quod  babemus 
et  habere  debemus  infra  ipsa  claustra,  ut  babeant ,  teneant  et  possi- 
deant,  et  quicquid  voluerint  facere  faciant.  Ipse  vero  locus ,  cujus 
donationem  facimus  sancto  Vietori  et  monachis  ejus ,  videlicet  sancti 
Maximini,  est  in  comitatu  Aquensi,  in  territorio  castri  quod  vocatur 
Rodanas.  Igitur  bec  omnia ,  etc.  Nempe  si  qua  persona  surrexeiit  ad 
irrumpendum,  bec  non  valeat  sibi  vendicare  quod  appétit,  sed  com- 
ponat  in  vinculo  auri  libras  x,  etc. 

Ego  Willelmus  et  frater  meus  Elt'antus  banc  donationem  fecimus  et 
manibus  propriis  firmavimus,  et  testibus  firmari  rogavimus. 

Facta  est  autem  bec  descriptio  anno  incarnationis  dominice  mille- 
simo  l°  ni",  inditione  vi ,  régnante  Henrico  rege.  Poncius  monachus 
scripsil,  xii  kalendarum  juliarum. 

295. 

Alia. 

Summo  dispositori  omnis  machinamenti  Januar.   1038 

Et  insolubilis  bonitatis  Deo  omnipotenti , 

Cui  cuncta  creata  jure  est  deservire, 

Ad  quem,  ut  adjutorem,  necesse  est  venire, 

Quos  ordine  sustentât  positionis  mire 

Omnes,  a  quo  est  nefas  rétro*  redire,  <r°. 

Quo  sine  uihil  constat  vel  ad  modicum  posse, 

Quem  vivere  est  quemquam  vel  in  aliquo  nosse, 

Omnia  sunt  reddenda 

Que  sunt  bona  credenda; 

Quicquid  versât  et  orbis 

Dédit  condita  nobis. 

Sed  mirabile  babendum 


Si  6  CtiARTtlLARItliVÎ 

\A  habituai  mirandum, 

Cum  visere  dignalur 

Qiiod  a  terrenis  datur, 

In  quo  divinitatis 

Atque  jocunditatis 

Habilat  magnitudo 

Et  omnis  plénitude 

Apostolus  hoc  dixit 

Et  dictum  ipse  scripsit  : 

Quod  est  per  Cbrislum  gratia 

A  Deo  nobis  dedita, 

Ad  sibi  serviendum 

Atque  obediendum , 

Non  ficta  karitate , 

Sed  cordis  bonitate 

Et  vite  puritate. 

Quod  dédit  nobis  gratis, 

Hic  in  suis  mandatis, 

Ex  omnibus  creatis 

Jubet  inferre  gratis, 

Ex  quibus  abundanms, 

Ut  sibi  offeramus. 

De  nostris  que  babeinus 

Ecclesiis  donemus , 

Quas,  duni  istic  manemus, 

Yel  ut  matres  tenemus , 

Ex  tributis  dotemus 

Et  Deo  serviemus. 

Non  longius  trabamus 

Quod  in  mente  gestamus. 

Justum  est  ut  cedamus 

Quibus  hic  victitamus. 

Et  paginis  scribamus 

Quod  durandum  obtamus, 


SANCTt  VJCTOBIS.  ,11 1 

Ne  deleat  subreptor, 
Malivolus  assertor 
Et  sibimet  deceptor. 

Igitur  ego  Poncius  et  uxor  mea  Bona  Filia,  cum  filiis  nostris,  clamus 
aliquid  alodis  nostri  ,  qui  ex  projenie  parentorum  nostrorum  pax 
obvenit,  omnipotenti  Deo  et  monasterio  sancti  Victoris,  martyris  Mas- 
siliensis,  pro  redemptione  ahimarum  nostrarum,  et  in  hereditatem 
fîlii  nostri  Ugone,  quem  mittimus  in  monasterio.  Et  est  ipse  alodis  in 
comitatu  Aquense,  in  territorio  ville  Sancti  Maximini,  subtus  castruru 
qui  vocatur  Rodenas,  hoc  est  tota  octava  pars  ipsius  ville,  excepto 
uno  manso  quem  excolit  homo,  nomme  Almeradus;  et  ipse  mansus, 
post  obitum  nostrum,  revertatur  sanctorum  Victori.  Hec  omnia  que 
supra  diximus,  cura  quanto  ad  ipsius  octave  parte  ville  pertinendum 
est.  Si  quis,  etc. 

Acta  donatio  hec  in  mense  januarii ,  anno  ah  incarnatione  Domini 
millesimo  xxxvm,  régnante  Couo  imperatore. 

Signum  Poncius  et  uxor  sua  lïona  Filia,  qui  hanc  donationem  scri- 
bere  jusserunt  et  testes  firmare  rogaverunt,  manibus  ipsorum  firmant. 
Aldebertus,  (rater  ipsius ,  firmavit.  Atenulfus  firmavit.  Umbertus  fir- 
mavit.  Bonifacius  firmavit. Willelmus  [de]  Castel  Duplo  firmavit.  Poncius 
Tequintione  firmavit.  Poncius  Albinus  firmavit.  Armannus  firmavit. 
Wademarus  firmavit.  Donatio  de  vineis  c|uas  donavit  higuilbertus  a 
sancto  Victore  '.  Geraldiîs  ,  indigne  vocatus  monachiis,  rogatus 
scripsit. 

'296. 

Alia. 

In  Dei  omnipotentis  nomine,  cujus  verbo  universa  creata  sunt  eu-        1053. 
jusque  nutu  cuncta  sensibilia  et  insensibilia  reguntur  atque  subsistant. 
Ego  Arlulfus  et  uxor  mea  Constancia  et  filii   nostri    Poncius   atque 
Willelmus,  compuncti,   etc.  ;  decrevimus  donare  eidem   Deo   oinui- 
potenti  sanctoquo  martyri  ejus  Victori,  monachisque  ejus,  habitan- 

'  N<m  vitlemus  quam  ntl  chartam  hœc  rerba  sint  refei'gnda  .  nîsi  fortasse  ad  n.  190. 


318  CHARTULAFUUM 

tibus  in  coenobio  Massiliensi,  omnem  partem  nostram,  ad  proprium 
alodem,  quam  babemus  in  ecclesiis  sancte  Marie  sanelique  Maximini 
[et  sancti  Jobannis  et  sancti  Mitrii1]  aliorumque  sanctorum ,  quorum 
altaria  ibidem  consecrata  sunt  vel  erunl,  omnemque  partem  quam 
babemus  in  ipsis  mûris,  qui  in  circuitu  earum  ecclesiarum  sunt, 
totumque  quod  babemus  vel  habere  debemus  infra  ipsa  claustra ,  et 
medietatem,  hoc  est  totum  quod  babemus  in  una  mansiuncida,  que  est 
sita  prope  furnum  et  juxta  ortum  qui  respicit  ad  orientera.  Ipse  vero 
locus,  cujus  donationem  sancto  Victori  facimus  et  monacbis  ejus,  vi- 
delicet  sancti  Maximini,  est  in  comitatu  Aquensi,  in  territorio  castri 
quod  vocatur  Rodanas.  Igitur,  etc. 

Ego  Arlulfus  et  uxor  mea  Constancia  et  filii  nostri  Poncius  atque 
f«  73.  Willelmus,  banc  *  donationem  fecimus  et  propriis  manibus  firmavimus, 
et  lestibus  firmari  rogavimus. 

Willelmus  Brocanus  et  frater  ejus  Elfatus  firmaverunt.  Guarnerius 
de  Melna  firmavit.  Petrus  Accutus  firmavit.  Carbonellus  de  castor 
Natis  firmavit.  Girmunnus  firmavit.  Jaudadus  firmavit. 

Facta  est  autem  bec  descriptio  anno  incarnationis  dominice  mille- 
simo  l°  m0,  inditione  vi ,  era  millesima  l"  %  anno  régnante  Henrico 
rege. 

297. 

Alia. 

cire.  1050.  In  nomine  Domini.  Ego  Willelmus  et  frater  meus  Elephantus  do- 
namus  et  vendimus  sancto  Victori  martyri ,  Massiliensis  coenobii , 
totum  quod  habuimus  et  habemus  infra  muros  claustre  sancti  Maxi- 
mini, ex  omni  parte  quod  babemus  et  babere  debemus,  ad  proprium 
alodem.  Et  propter  istum  alodeni,  dederunt  nobis  monacbi  sancti 
Victoris,  mihi  videlicet  Willelmo  uuum  optimum  bovem,  et  inihi  Ele- 
phanto  unum  optimum  bovem  et  unam  optimam  vaccara,  ea  scilicet 
ratione,  etc.  Si  quis  autem  banc  donationem  annullare  voluerit  vel 
in  aliquo  minuere,  non  valeat  optinere  quod  temptaverit,  sed  compo- 

1  Lacuna  a  nobis  expleta.  *  Annus  Christi  1053  cum  a.  1091  œrœ  his- 

panse  convenit. 


SANCTI  V1CT0RIS.  310 

nat  predictis  monachis  auri  libras  xx.  Hanc  autem  cartam  donationis 
fieri  fecimus,  et  nianibus  nostris  firmavimus  et  alios  firmare  rogavimus. 

298. 

Alia. 

Ego  Giraldus  Palliolus  dono  Deo  et  sanclo  Victori,  Massiliensis  mo-  toso. 
nasterii,  unam  condaminam,  qua  habeo  ad  Sanctum  Mitrium  et  que 
est  de  manso  de  Suave;  et  tamen  recipio  pro  ea  unum  caballum,  per 
manum  fratris  Pétri,  qui  tenet  obedienciam  sancti  Maximini.  Et  est 
ipsa  terra  in  coraitatu  Aqueuse,  et  in  territorio  jam  dicti  sancti  Maxi- 
mini.  Et  habet  terminos  :  ab  oriente,  terrain  de  Willelmo  Bruciano; 
a  meridie,  terram  de  Donadeo  et  terram  de  ipso  sancto  Victore;  ab 
occidente,  siniiliter  terram  sancti  Yictoris;  ab  aquilone,  babet  ter- 
minum  viam  decurrenteni  de  Sancto  Mitrio  ad  pratos.  Ego  Giraldus, 
cum  uxore  mea  Leogarda,  donavi  Domino  Deo  et  jam  dicto  sancto 
Victori ,  Massiliensis  monasterii ,  et  babitatoribus  ejus  loci,  tam  presen- 
tibus  quamque  futuris ,  jam  prenominatam  condaminam ,  ut  ipsi  ha- 
beant  eam,  teneant  et  possideant  ;  suscepi  autem  pro  ea,  sicut  pre- 
nominatum  est,  unum  caballum.  Hanc  autem  donationis ,  immo 
venditionis,  cartam  ego  Giraldus  et  uxor  mea  Leogarda  fieri  jussimus, 
et  manibus  nostris  firmavimus,  et  alios  firmare  rogavimus.  Si  quis 
vero  banc  donationem ,  immo  venditionem ,  irrumpere  aut  inquietare 
vel  decurtare  seu  molestare  temptaverit ,  non  valeat  vendicare  quod 
voluit ,  sed  cogatur  svipra  nominato  sancto  Victori  et  ejus  servito- 
ribus  xii  libras  auri  purissimi  exsolvere,  etc. 

Acta  est  autem  bec  carta  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  l°, 
inditione  m,  epacta  xxv. 

Ego  Suavis  feci  guirpicionem  de  supradicta  condamina,  et  firmavi 
banc  cartam,  et  propter  hoc  recepi  unum  caballum. 

r.iraldus  firmavit.  lsarnus  firmavit.    Gosfredus    firmavit.   Giraldus 
alius  firmavit.  l'oncius  Guigo  firmavit. 


320  CHARTULABIUIVI 

299. 

Alia. 

1053  Ego  Giraldus,  lsnardi  Pallioli  quondam  filius,  vendendi  '  sanclo 

Victori,  Massiliensis  monasterii,  et  habitatoribus  ejusdem  loci,  Pontio 
de  Venello  hoc  agente,  scilicet  mansum  de  Arnaldo,  meo  caballario. 
Hoc  peracto,  quidam  -viri,  qui  fuerunt  ejusdem  Arnaldi  nepotes,  fece- 
runt  milii  multam  pro  hac  venditione  rancuram.  Eam  itaque  amplius 
ferre  non  valens  eosque  perdere  nolens,  coactus  sum  cambiare  eun- 
dem  mansum  cura  supra  nominato  sancto  Victore  ejusque  advocato- 
ribus,  dando  mansum  de  Guutranno  ipsi  sancto  Victori,  cum  vineis 
et  campis  et  pralis  et  terris  cultis  et  incultis,  et  cum  exitibus  suis,  et 
recipiendo  ipsum  mansum  de  Arnaldo;  ea  videlicet  ratione,  ut  ego 
hune  habeam,  et  ipse  sanctus  Victor  et  advocatores  ejus  babeant  et  in 
perpetuum,  sine  ulla  contrapellatione,  eundem  mansum  de  Guntranno 
possideant. 

Facla  est  autem  bec  carta  cambiationis  anno  ab  incarnatione  Do- 
mini  nostri  Jhesu  Christi  millesimo  l°  ni0,  inditione  vi,  epacta  xx\nr. 

Si  quis  vero  hanc  cambiationis  cartam  annullare  voluerit,  non  va- 
leat  vendicare  quod  cupierit ,  sed  cogatur  predicto  sancto  Victori 
exsolvere  in  auri  libras,  ipsa  cambiatione  firma  permanente. 

Ego  Giraldus  Palliol  hanc  cartam  cambiationis  scribere  mandavi , 
et  manu  propria  firmavi ,  et  alios  firmare  rogavi.  Et  Poncius ,  mona- 
chus  sancti  Victoris ,  de  Venello ,  donavit  centum  solidos  ad  istum 
Geraldum  Palliol,  propter  istum  mansum. 

300. 

Alia. 

*  Quia,  sicut  dignum  est  Deo  sacrificium  otïeri,  ita  providendum  est 
ubi  ofieri  debeat,  quia  locus  veri  sacrificii  non  est  extra  catholicam  eccle- 
siam,  dicente  ipso  Domino  :  «  Domusmeadomus  orationis  vocabitur*.  » 

1  Pro  vendidi.  *  Marc,  XI,  17. 


dec.  1062. 


SANCTI   MCTOmS.  321 

Quapropter  quidam  fidèles  Dei,  videlicet  monachi  monaslerii  sancti 
Victoris,  deposcunt  reconciliari  ecclesiam  sancte  Marie,  que  est  cons- 
tructa  in  comitatu  Aquensi,  in  territorio  Sancti  Maximini,  quam  stul- 
ticia  pessimorum  hominum  violatarn  cognoscimus.  Unde  domnus 
Rostagnns,  Aquensis  presul,  cutn  canonicis  suis,  precibus  predicloi  um 
monachorum  commonitus,  anno  incarnati  Verbi  millesimo  lxii,  sub 
die  vin0  idus  decembris,  indicione  xv,  banc  violatarn  consecrando 
reconciliavit  ecclesiam.  Cujus  amonitione  in  Clnïsto,  domnus  Giraldus, 
cognomento  Palliolus,  et  Willelmus  Broceanus  ac  frater  ejus  Mfandns, 
Ricaus  quoque  cum  uxore  sua,  Amitrude  nomine,  necnon  et  Isnardus, 
qui  vocitatur  Maie  Amat ,  hii  omiies ,  pro  redemptione  animarum 
suarum,  concedunt  in  dotem  huic  ecclesie  de  terra  arabile  duos  cam- 

7  ce 

pos,  quorum  unus  est  ad  puteum  ûbi  dicitur  Rabuganea,  qui  deter- 
minatur  consortibus,  ex  una  parte,  terram  Arnaldi,  et  ex  altéra,  Gay- 
raudi;  alter  vero  campus  est  juxta  alterum ,  inlerposita  via,  que 
terminatur,  ex  uno  latere,  terram  Ebrardi,  et  ex  altero,  Augerii,  et  si 
qua  sunt  consorcia.  Simili  quoque  modo  Poncius  de  Caslello  Vero , 
cum  uxore  sua,  concedit  hnic  ecclesie  unam  semodiatam  vinee  in  ipso 
territorio,  in  loco  qui  dicitur  Mala  Vallis.  Sane  si  quis  ex  bis  donalio- 
nibus  aliquid  futuris  temporibus  violare  certaverit,  omnipotenlis  Dei 
tutamine  victus,  nequeat  implere  quod  inique  fuerit  violare  conatus, 
sed  pro  maie  voluntatis  al'fectu  sit  omni  facultate  sua  damnatus. 

Gerallus  Palliolus  firmavit  et  uxor  sua  Laugarda  firmavit.  Willelmus 
Broceanus  ac  frater  ejus  Elepbantus  firmaverunt.  Ricaus  et  uxor  sua 
Aymitrude  firmaverunt.  Isnardus  firmavit.  Arnurfus  firmavit.  Poncius 
Peculos,  de  Regina,  firmavit.  Isnardus  et  frater  ejus  Gosfredus  fir- 
niaverunt.  Poncius  de  Gastel  Ver  firmavit.  Willelmus  de  Olivoles 
firmavit.  Poncius  Lautardus  firmavit. 

30 1 

Alia. 

In  deifice  Trinitatis  nomine.  Ego  Reinulfïs  de  Brusa  et  millier  mea      s*' '■  X! 
et  filii  mei,  divina,  etc.  ;  donamus,  ad  proprium  alodein,   braceiia 

I.  il 


322  CHÀRTULARWM 

de  Gihiranno,  componimus1  in  territorio  Sancti  Maximini  nominati, 
sancto  Victori,  monasterii  Massiliensis ,  ejusque  loci  tam  presentibus 
(juamque  futuris  habitatoribus.  Hanc  istani  braceriam,  sicut  scriptum 
est,  donamus,  etc.  Hanc  donationis  cartam  scribi  precipimus  etma- 
nibus  propriis  firmavimus ,  et  alios  firmare  rogavimus. 

Fulco  de  Ponteves  firmavit.  Petrus  Àmico  firmavit.  Gaufredus  de 
Sancta  Tulia  firmavit.  Leutal  de  Auriag  firmavit.  Poncius  Mutet  fir- 
mavit. 

302. 

Alia. 
s*».  XI.  In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Fulco  Agarnus  et  uxor  mea  et  filii 

inei,  Gofredus  videlicet  et  Ripertus  etGiraldus,  facimus  guirpitionem 
et  donationem  de  quai  acaptum  babent  factum  monacbi  sancti  Vic- 
toris ,  et  meus  feus  est,  Domino  Deo  sanctoque  Victori  martyris ,  in 
manu  Faraldi  monacbi,  vel  aliorum  qui  cum  eo  sunt;  et  pro  hoc  ac- 
cipio  ab  ipsis  monacbis  unum  bovem  valentem  vi  solidis  ottonincorum 
monete.  Certe  si  quis  hanc  donationem  et  guirpitionem  annullare 
voluerit,  non  valeat,  sed  sit  anatbema  Christo  et  sanctis  ejus.  Amen. 
Hanc  cartam  ego  Fulco  Agarnus  scribere  facio  et  firmo,  et  filiis 
meis  firmare  facio.  Gofredus  firmavit.  Riperlus  firmavit.  Giraldus 
firmavit. 

303. 

Alia. 
Cire.  1060.  Hec  est  memoria  placiti  quod  factum  est  inter  Gisbertum,  priorem 
monasterii  sancti  Victoris  Massilensis ,  et  monachis  ejusdem  cenobii, 
et  Giraldum  Paliol  et  Raimundum,  generum  ejus,  et  uxores  eorum. 
Dederant  namque  Isnardus,  pater  ejusdem  Geraldi,  et  ipse  Deo  et 
sancto   Victori    ecclesias  sancte  Marie  et  sancti   Maximini   et   sancti 

c  c 

Mitrii,  cum  omnibus  pertinences  suis,  decimis  et  primiciis;  quod 
isdem  Geraldus  dicebat  non  se  recolere  dédisse,  sicut  in  superiora 
carta  continebatur2,  nec  ipse  nec  pater  ejus,  scilicet  medietatem  de- 
cimi ,  et  omnes  primicias  et  offerendas  et  cimileria  et  cartas  et  quic- 

'   Vox    componimus    aut     emendanda      aut         *  Vid.  sup.  n.  293. 
onmino  expungendn. 


SANCT1  VICTOR1S.  328 

quid  ad  ecclesiam  pertinet.  Sed,  consilio  bonorum  hominum ,  nos 
simul,  ego  scilicet  Geraldus  et  Raimundus  Willelmi,  et  uxores  nostre*  f  74. 
damus  Deo  et  sancto  Victori  martyri,  et  monachis  ejusdem  monas- 
terii  et  prescripto  priori  medietatem  decimi  dominicature,  quam  nunc 
faciunt  vel  in  antea  facturi  sunt,  et  decimum  de  manso  Garner,  et 
omnes  primicias  et  ofierendas  et  cimiteria  et  cartas  et  quicquid  juris 
ecclesiarum  est ,  omnia  libère  concedimus.  Omne  aulem  relicum  de- 
cimiiin,  quod  pater  meus  et  ego  Geraldus  simul  dedimus,  similiter 
confirmo ,  et ,  propter  bec  omnia,  isdem  prior  et  monachi  unum  ca- 
ballum  optimum  dant  mibi. 

Ego  Giraldus  et  Raimundus  et  uxores  nostre,  qui  banc  cartam  scri- 
bere  fecimus,  manus  nostre  Armaverunt,  et  testes  firmare  rogamus, 
inanus  nostre  Armant.  Dodonis  de  Roca  Baro  Armavit.  Fulcho  Agarnus 
Armavit.  Giraldus  Cabspas  Armavit.  Isnardus  Mestrals  Armavit.  Udinus 
de  Saxonis  Armavit.  Aldebertus  Armavit. 


304. 

Alia. 

Ego  Aimeru  ,  uxor  que  sum  de  Richau  ,  dono  Domino  Deo  etsancte  tof>4  1079. 
Marie  sanctoque  Victori  martyri,  monasterii  Massiliensis,  et  domno  B. 
abbati1 ,  et  omni  congregationi  in  jam  dicto  cenobio  comanenti,  meum 
corpus,  cum  omnem  medietatem  de  omne  aver  mobile  qui  fuerit 
meus  in  diem  mortis  mee;  tali  scilicet  ratione,  ut  quoquo  loco  aut 
qualicumque  morte  vel  ubicunque  mors  mibi  evenerit,  remaneat  ipsa 
medietas  de  jam  dicto  aver  predicto  loco  et  jam  diclis  monachis,  et 
habeant  licenciam  ipsi  monachi  accipere  et  requirere  eum,  ubicunque 
invenerint  vel  audieriut,  sine  bladimento  de  ullo  homine.  Dono  eciam 
Domino  Deo  et  jam  dicto  monasterio  et  monachis,  presentibus  et  fu- 
turis,  ipsum  mansum  meum,  qui  est  in  Sancto  Maximino,  quem  tenet 
Poncius  Molet ,  totum  ab  integrum ,  cum  exiis  et  regressiis  suis ,  cum 
terris  et  vineis,  et  cum  omnibus  apendiciis  suis  et  omnibus  pertinen- 

1   Bcmardus  de  Ruthcnis. 


324  CHARTULARIUM 

oiis,  ut  post  niorlem  meam  habeanl  et  possideant,  sine  ulla  inquietu- 
dine  de  ullo  hnmine. 

305. 

Alia. 

Cire.  1070.  Brevis  de  conveniencia  quam  feeerunt  monaehi  sancti  Victoris  cum 
filios  Isnardi  Pallioli ,  Petro  videlicet  et  Giraldo ,  Durandus  sive  Pon- 
cius  de  Venello,  post  mortem  patris  illorum,  de  ipsum  acaptum  quem 
feeerunt  in  Sanelo  Maximino,  nbi  dedernnt  cccos  solidos  ottonincos. 
Petrus  vero  clericus  habuit  c  solidos,  et  dédit  unum  mansum  qui  fuit 
de  Ricardo,  cognomento  Macheu ,  et  firniavit  donum  patris  sui.  Simi- 
liter  Geraldus,  frater  suus,  habuit  unum  caballum  optimum,  et  dédit 
alium  mansum  de  Arnaldum  caballarium,  et  firmavit  donum  supradic- 
tum.  Alium  vero  mansum  mittit  nobis  in  guadium,  quem  tenet  Hebiar- 
dus,  propter  decimum  vel  taseam,  quod  exit  de  ipsa  terra  terminata, 
vel  de  ipsos  mansos  quos  habemus ,  ut  babeat  deliberatum  de  ista 
festivitate  sancti  Victoris  usque  adaliam;  quod  sinon  fecerit,  erit 
mansus  absolutus  sançto  Victori  et  monacbis. 

Geiraldus  firmavit.  Uxor  sua  Lautarda  firmavit.  .îosfredus,   filius 
Gotbranni,  firmavit.  Bligerius  firmavit.  Artaldus  canonicus  firmavit '. 

306. 

Alia. 

106! .  In  nomine  sanete  et  individue  Trinitatis.  Ego  Stepbanus  Constancia, 

de   tastello    quod  nominant  Thorum  ,  el  nepos  meus    Elepbantus  , 

volentes  inferni  evadere  poenas, pro  animartim    nostiarum 

remedio,  donamus  altari,  quod  in  monasterio  Massiliensi  est  in  ho- 
nore sanete  Marie ,  semper  virginis ,  sanctique  Victoris  Christi  martyris 
consecratum,  et  monacbis  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quam  etiam 
futuris,  et  in  manu  Bernonis  monaehi ,  unum  videlicet  mansum,  ad 
proprium  alodem,  in  comitatn  Aquensi  et  in  territorio  Sancti  Maxi- 

-   »  Confer  cum  chartis,  nn.  393,  298,  299  et  303. 


SANCli  VICTORIS.  325 

mini,  quem  excoluit1 Suscepi  tamen  proinde  aliquid 

habere,  xx  scilicet  solidatas.  Ego,  etc. 

Acta  est  autem  bec  donacionis  descriptio  anno  incaniacionis  domi- 
nice  millesimo  *  lxi,  indicione  xmi,  epacta  xxvi,  féliciter. 

307. 

Alia. 

Descripcio  diffinitionis  ecclesiaruni  sancti  Maximini  videlicet  el  sancte  10:>8, 
Marie,  cum  suis  omnibus  sacratis  vel  sacrandis  altaribus,  et  cum  om- 
nibus primions  et  offerendis ,  et  cum  omnibus  que  ad  ipsa  allaria  per- 
tinent, que  nominatim  dicenda  sunt.  Talem  quippe  diffinicionem  (ece- 
runt  homines ,  quorum  bec  nomina  sunt  :  Poncius  Fulcherius ,  et  fratres 
sui  Atenulfus  et  Amalricus  et  Aldebertus  Rricius,  et  filiaster  suus  Ste- 
pbanus,  sancto  Victori  et  Petro  abbati,  et  monachis  ejusdem  loci,  de 
predictis  ecclesiis  sancti  Maximini  et  sancte  Marie  et  sancti  Mitrii  ;  et 
deinceps,  sine  ulla  interpellacione  et  inquietudine,  babeat  ipsum  mo- 
nasterium  sancti  Victoris  predictas  ecclesias,  cum  cimiteriiset  primiciis 
et  oblacionibus,  et  cum  decimo  de  bis  terris  que  in  terminio  Sancti 
Maximini  babent  monacbi,  et  cum  ecclesiasticis  terris  vel  vineis,  que 
ad  ipsas  ecclesias  supradictas  date  sunt  vel  erunt,  et  cum  omni  decimo 
omnium hominum ,  qui  propter  monacbos sancti  Victoris  babitant  [vel 
babitabunt]  in  terminio  Sancti  Maximini. 

Facta  est  autem  bec  descriptio  diffinicionis  anno  incarnacionis  do- 
minice  millesimo  lviii,  indicione  xi,  régnante  Heinrico ,  rege  Ro- 
manorum. 

AU'antus  firmavit.  Wyllelmus  Brocianus  firmavit.  Giraldus  Cabes- 
panus  firmavit.  Poncius  Folcberius  firmavit.  Atenulfus  et  Amalricus, 
Praires  sui,  firmaverunt.  Robaldus  Agenus  firmavit.  Eldebertus  Bricius 
firmavit.  Steplianus  filiaster  firmavit.  Poncius  Gordons  firmavit.  Et 
donmus  abbas  Petro  et  monacbi  sui  dederunt  ipsis  solidatas  xxx. 

'   Nonien  abest  a  Coct 


326  CHARTULARIIM 

308. 

Carta  de  Sillone. 

lois.  1°  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Isnardus  et  uxor  mea,  Germana 

nomine,  quam  alio  nomine  vocant  Beatrix,  pro  salute  animarum  nos- 
trarum  sollicite  pertractantes  et  divinum  judicium  valde  formidantes , 
ut  pius  Dominus  peccatorum  nostrorum  molem  misericorditer  suble- 
vare  dignetur,  et  ut  vocem  illam  desiderantissimam  quam  ad  dextris 
positi  audituri  sunt  valeamus  audire  :  «  Venite,  benedicti  patris  mei; 
percipite  preparatum  a  constitucione  mundi  vobis  regnum1,  »  et  cetera. 
Ideo  donamus  aliquid  de  alode  nostro  omnipotenti  Domino  et  sancto 
Victori ,  suo  martyri ,  ejusque  monasterio ,  non  longe  a  civitate 
Massilia  fundato ,  et  abbatibus  hac  monacbis  inibi  obsequentibus ,  id 
est  quartam  partem  de  ipsa  villa  quam  vocant  Sillonem.  Est  igitur 
predicta  villa  in  comitatu  Aquense  sita,  super  ipsum  fontis  caput 
fontis  Argentie,  et  habet  consortes,  sicut  descendit  ipsa  vallis  de 
Agnedo  in  fonte  de  Argentia;  de  alia  parte ,  sicut  discurrit  fons  Ma- 
trona  et  cadit  in  Argentia  ;  de  alia ,  tuons  Palaria ,  vel  si  qui  alii  sunt 
consortes.  Quantum  itaque  infra  istas  terminacioneshabemus,  .  .  .  in 
omnibus  et  de  omnibus  donamus  ipsam  quartam  partem.  ...  Si 
quis  autem  banc  nostram  donacionem  ab  eadem  congregatione  vel 
communia  subtrahere  voluerit,  licentiam  babeant  heredes  nostri  statim 
recuperandi. 

Facta  donacio  hec  anno  incarnacionis  dominice  millesimo  xin,  in- 
dicione  xii,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  sive  Provirrcie. 

Ego  Isnardus  et  uxor  mea  Beatrix  banc  donationem  firmavimus,  et 
testibus  firmare  rogavimus.  Leofredus,  filius  ejus,  firmavit.  Aicardus , 
fdiusejus,  firmavit.  Franco  firmavit.  Filius  ejus  Ponciuss  archiepis- 
copus  firmavit. 

'  Malt,  XXV,  34.  *  Pontius  de  Mariniana,  archiepiscopns  Are- 

tatensis. 


SANCTI  VICTORIS.  327 

309. 
Carta  de  Auriaco. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis,  Patris  videlicet  et  Filii  et  1032. 
Spiritu  Sancti,  unius  omnipotentis,  nomine.  Ego  Gaucerannus  et 
ego  Beliildis,  cogitantes  de  sainte  animarnin  nostrarnm  et  de  spe  future 
retributionis ,  ....  donamus  atque  offerimus  eidem  omnjpotenti 
Deo  sanctissimoque  ejus  martyri  Victori  glorioso ,  aliquid  de  proprio 
jure  hereditatis  nostre ,  quod  est  in  comitatu  Aquense ,  in  territorio 
quod  pertinet*  ad  castrum  nomine  Auriacum,  videlicet  unum  mansum  f»  7;, 
ab  integro,  cum  campis,  vineis,  terris  cultis  et  incultis,  arboribus 
pomiferis  et  inpomiferis ,  aquis  aquarumque  decursibus ,  quem  excoluit 
homo,  nomine  Berno,  et  nunc  etiam  excolit  filius  ejus ,  Stepbanus  no- 
mine. Igitur ,  etc.  Nempe  si  nos  aut  nostri  heredes  aut  aliqua  per- 
sona  contra  banc  donacionem  insurgere  temptaverit,  vindicare  istud 
non  valeat,  sed  cogatur  exsolvere  auri  optimi  libras  v  ;  et  quod,  etc. 

Ego  Gaucerannus  et  uxor  mea  Belliildis  banc  donacionem  scribere 
fecimus  ac  testes  firmare  rogavimus.  Gaucerannus  firmavit.  Belliildis 
firmavit.  Ripertus  firmavit. 

Facta  donacio  hec  anno  incarnacionis  dominice  millesimo  trice- 
simo  n,  indicione  xv. 

Adalbertus  firmavit.  Vitalis  firmavit.  Leutardus  firmavit. 


310. 

Charta  qua  Belliildis  monachis  sancti  Victoris  largitur  mansum  quemdam  «  ex  ora-         ^33 
nibus  optimum,  >■  in  comitatu   Aquensi,  in  Castro   Auriaco  situm  ,    quem   excoluit 
homo  nomine  Habram. 

Facta  donacio  bec  anno  incarnacionis  dominice  millesimo  xxxiu, 
indicione  11,  régnante  rege  Alainannoriun  sive  Provincie. 

Gaucerannus  firmavit.  Bipertus  firmavit.  .losfredus  firmavit.  Tetli- 
bértus,  IVater  ejus,  firmavit.  Truannus  firmavit.  Ismido  firniavil. 
Poncius  de  Mugino  linnavit. 


328  CHARTIL\RIIM 

311. 
Carta  de  Bracio. 

1062.  jn  deifice  Trinitatis  nomine.  Ego  Poricius,  de  Castro  que  nominant 

Bracio ,  et  millier  mea  nomine  Bakla ,  et  filii  mei  Leutaldus ,  Guil- 
lelmus ,  Arbertus ,  Ugo ,  Fulco ,  divina ,  etc  ;  pro  redemptione 
animarum  nostrarum  parentunique  nostrorum,  donamus,  ad  pro- 
prium  alodem ,  altari  quod  est  consecratum  in  honore  sancte  Marie , 
Dei  genitris ,  et  in  honore  sancti  Victoris ,  in  monasterio  Massiliensis , 
videlicet  ecclesiam  sancti  Eucherii,  in  territorio  supradicti  castri,  cum 
ipsa  terra  culta  et  incnlta  que  est  in  circuitu  ecclesie,  sicut  aqua  surgit, 
que  nominant  Muta ,  et  decurrit  usque  in  pratum  de  Villelmo,  et  sicut 
via  de  pontem  tendit  in  vallem  Rigam  et  pergit  in  via  de  Sancto  Jo- 
hanni,  et  sicut  vadit  usque  in  ipsa  aqua  de  Muta.  Donamus  etiam  ec- 
clesiam sancti  Stephani  et  sanctae  Marias  omnia  que  ibidem  habemus 

v  •  et  alii  per  nos  videntur  habere,  *el  hoc  per  consilium  nostrorum  mi- 
nistralium,  Poncii  Mataronisque  fratrum;  et  terra  pratis ,  que  inter 
ecclesias  sunt  que  nobis  pertinet  donare,  et  terminatur,  a  meridie , 
usque  in  terminum  de  Torrives  et  terra  de  Felice;  a  septentrione ,  terra 
de  Felice  ;  ab  occidente ,  montent  que  appellatur  de  Gonrano  ,  sicut 
aqua  demergit  usque  in  ipso  termino  de  Torrives;  ab  occidente1, 
montem  de  Poncio  Johanni ,  sicut  aqua  dilabitur.  Donamus  etiam 
condamina  de  Causalone.  Poncius  quoque  Feliz  donavit  condamina 
de  Quadrone  et  una  semodiata  de  vinea ,  a  la  Perareda;  et  donavit  de 
maso  de  Dodone,  de  maison  et  de  orto  et  de  terra  ,  medietatem.  Et  ego 
Poncius  supradictus  senior  dono  masum  de  Arlaldo,  cum  ermo  et  culte, 
et  unumcampumdeFavarigo,  et  alium  a  Sterneleira,  et  alium  al  Olmo 
a  Causalone,  et,  a  Sorgentivo,  terra  de  Rotbaldo  et  de  Guilaberto. 
Dominicus  Faitot ,  de  vinea  una  quartairada  ;  Poncius  Feliz ,  in  duos 
locos,  duas;  Dodo,  alia;  Cona,  média,  et,  in  vallem  Rigam,  terra  de 
Guillelmo  ;  et  Goirannus  Alas  de  Vinas ,  terra  que  ibidem  habebat  ;  et 
Guitborga,  terra  de  Meiano  ,  que  est  inter  Causalone  et  aqua  de  Mota. 

'  Corrig.  ab  oriente. 


SÀNCTl   VICTORIS.  329 

Ego  sepe  super  nominatus  Pontius,  de  Bracio ,  et  uxor  mca  e(  filii 
mei ,  et  Pontius  et  Mataronus,  frater  ejus  ,  et  Atenulfus,  nepos  noster, 
nos  onines  omnium  eorum  que  in  supradictis  habulmus ,  vel  alii  per 
nos  habuerunt ,  prescriptos  altares ,  in  honore  sancte  Marie  sanctique 
Victoris  in  monasterio  Massiliense  consecrato,  et  domno  abbate  Du- 
rando,  et  monacbis  ejusdem  loci  presentibus  atque  futuris ,  ad  pro- 
prium  alodem ,  fecimus  donacionem.  Quain  cartula  inscribi  prece- 
pimus  ,  inanibusque  propriis  firniavinius ,  aliosque  firraare  rogavimus. 
Si  quis  autem  eam  ullo  modo  anullare  vel  decurtare  voluerit,  non 
valeat  quod  voluit ,  sed  cum  Jnda  societur  danmandus  ,  nisi  digna  sa- 
lisfactione  emendaverit. 

Facta  est  autem  bec  donacionis  cartula  anno  dominice  incarnacionis 
niillesimo  lxii,  indicione  xv,  etpacta  vu,  féliciter. 

Ego  Poncius  et  Mataronus,  frater  meus  ,  et  Atenulfus  nepos,  nii- 
nistrales  de  Bracio ,  pro  redemptione  animarum  nostrarum  parenlum- 
que  nostrorum ,  et  uxores  nostras  Agnes ,  Constantia  ,  et  filii  uostri 
Willelmus  et  alii  fratres,  Conam ,  filius  Mataroni,  donamus  altares  de 
supradictas  ecclesias  et  terras  que  ibidem  babemus  et  quantum  a  nobis 
pertinet ,  propter  Deum  et  animas  nostras ,  féliciter.  Donamus  etiam 
ecclesise  sancti  Jobanni  et  omnia  que  ibidem  babemus,  et  alii  per  nos 
videntur  habere.  Poncius  ministral  firmavit.  Mataronus  firmavit.  Gil- 
Ielmus  firmavit.  Rainoardus  firmavit.  Boso  firmavit.  Teutl)ertus  .Mata- 
ronus firmavit.  Atenulfus  firmavit.  Poncius  Folcherius  firmavit.  Nizez 
firmavit.  Gillelmus  INortaldus  firmavit.  Leutaldus  firmavit.  Gillelmus, 
filius  Feliz  ,  firmavit.   Albaricus  de  Boc  firmavit. 

312. 

Carta  de  Cucurone. 

Sa  'ta  et  universalis  ecclesia  Dei,  que  ante  fidem  obedienciam  et  20  j  un    I0b3. 
operacionem  percepit ,  excrescens  postmodum  ila  etiam  ad  spiritualia 
doua ,  concessit  ut ,  propbecie  spiritu   et  virtutum    gratia   repleta , 
ampliatis  jam  muneribus,  crescat,  et  que,  priuscpiam  proficeret  per 
incrementa  virtulis,  infirmis  quibustpie  auditoribus  prebere  non  valuit 


330  CHARTl  LAR1UM 

ubera  predicacionis  ministerium,  in  filiorum  conceptione  letatur,  quos 
exortando  parturit  et  convertendo  parit.  Quam  seilicet  ecclesiam  uni- 
genitus  Dei  Filius,  Dominus  Christus  Jhesus,  Deus  ante  secula  et  Homo 
in  fine  seculorum ,  summo  apostolorum  principi  Petro,  commisit  di- 
cens  :  «  Tu  es  Petrus ,  et  super  hanc    petram    bedificabo   ecclesiam 
meam ,   et  porte  inferi  non  prevalebunt  adversus  eam ,  et  tibi  dabo 
claves   reerni  celorum,  »   et  cetera.  Ouem  firmiter  ad  sue  dilectionis 
amorem  infirmans,  ter  interrogavit ,  si  vere  ipse  diligatur  ab  eo  ;  qui 
denique  sub  trina  confessione  respondenti  :  «Tu  scis ,  Domine,  quia 
amo  te ,  »  proprias  oves  commendans  ait  :  «  Si  diligis  nie ,  pasce  oves 
meas  '.  »   Unde    idem  pastor  egregius  in    tantam   earundem    ovium 
excrevit  curam,  ut,  non  solum  divini  Verbi  pabula  tribuendo  eas  pas- 
cere  studuit,  sed  et  ad  custodiendnm  ovile  proprium ,  quod  Ecclesiam 
vocans  fecit  institui ,  ubi  ab  invisibilium  luporum  morsibus ,  Deo  opi- 
tulante ,  eriperet  et  contra  omnium  malignorum  insidias,  ejus  muni- 
cione ,  protegeret.   Cujus  posteri  patres  roborati  exemplo ,   per  uni- 
versum  orbem  ecclesias  Deo  sancxerunt  constitui,  bubi  cateclismate 
gentes  fidelia  vota  Deo  persolverent  et  pro  delictis  suis  veniam  postu- 
le 78.       Jarent.  Quia ,  sicut  dignum  *  est  precipua  et  digna  mimera  oflerre  Deo, 
ita  et  dignum  est  provideri  ubi  digne  ofierri  debeat ,  quia  locus  veri 
sacrificii  non  est  extra  catholicam  ecclesiam.  Quapropter  quidam  fidèles 
Dei  construxerunt  ecclesiam  in  comitatu  Aquensi,  in  territorio  Cucu- 
ronis ,  quam  Martinus  ,  sancti  Victoris  cenobii  monachus ,  consecrare 
deposcit.  Ad  quam  videlicet  ecclesiam  Domino  consecrandam ,  domnus 
Leufredus  et  domnus  Geilenus,   t'raler  ejus,  concedunt  in  dotem  de 
terra  arabile  modiatam  i  ;  et  domnus  Gillelmus  et  uxor  ejus  Accilinan, 
modiatam  aliam,  ex  quaServatus  concedit  quartam  partem,  necnon  et 
domnus  Guillelmus  et  uxor  ejus  Profecta.  Unde  domnus  Willelmus, 
Tolonensis  episcopus  ,  jussione  domni  Poncii,  Aquensis  antislitis  ,  cum 
ejusdem  sedis  canonicis,   anno  incarnali  Verbi  millesimo    lv,    indi- 
cione  vm,  sub  die  xn  kalendas  julias,  in  bonore  sancti  Victoris  mar- 
tyris  hanc  consecravit  ecclesiam. 

1  Jo.,  XXI. 


SANCTI  VICTORIS.  331 


313. 


1017. 


Charta  qua  Lambertus  ejusque  uxor  Austrus  monasterio  sancti   Victoris  largiuntur 
niansum  unum  ,  in  comitatu  Aquensi,  in  Castro  Cucurone  situm. 

Facta  donacio  ista  anno  incarnacionis  Domini  millesimo  xvii,  ré- 
gnante Rodulfo  rege. 

Signum  ego  Lambertus  et  uxor  mea  Austrus ,  qui  liane  donacionem 
fieri  jussimus  et  testibns  firmare  rogamus ,  manus  nostra  firniat. 
Signum  Autrigus  firmal.  Signum  Ricardus  firmat. 

314. 

Alia. 

In  Dei  omnipotentis  nomme,  sanctissime  ejus  disposicionis  ordina-  *021  —  {0ii 

cione  tocius.   Ego  Cuerno,  pro  salute  anime  mee, offero 

atque  dono  omnipotent!  Deo,  qui  mihi  dédit  omnia  que  habeo,  de 
ipsis  suis  donis,  in  presenti,  secundum  possibililatem  nieam,  ad  pro- 
prium  alodem,  sanctoque  Vietori,  ejus  martyr»,  et  abbati  presenti 
domno  Isarno ,  omnibusque  monacbis,  tani  presentibus  quam  et  fu- 
turis  ,  qui  secundum  regulam  sancti  Benedicti  ibidem  vivere  studue- 
rint ,  ut  intercessores  sinl  apud  Deum  pro  percipiendis  omnium  pecca- 
minum  meorum  remediis.  Est  autem  predicta  donatio  in  comitatu 
Aquense ,  intra  lerminos  de  Castro  que  dicitur  Cucuro ,  id  est  semo- 
diata  una  de  vinea;  et  est  inter  duos  locos;  et  terminât,  de  uno  fronte, 
vinea  de  Greca,  et,  de  alio  fronte,  Stephano  Barbarino.  Insuper  et 
hoc  quod  liabeo  et  quod  liabere  poluero,  quod  remanet  mihi,  teneam 
in  vite  mea,  et,  post  obitum  meuni,  omnia  fiât  sancto  Vietori  ab  in- 
tégra. Sane  si,  etc. 

*EgoGuerno,  annuente  Domino,  banc  donationem  dedi  et  manu  v*- 

mea  lirmavi,  et  subter  adnexis  testibus  firmare  rogavi.  Signum  Ri- 
perlo.  Berlrando. 


332  CHARTULARHlM 

315. 

Alia. 

Jan.,  Auctorilas  eleiiim  juhet  et  lex  ecclesiastica  precipit ,  ut  quicumque 

eirc.  iojO  rem  suam  voluerit  transfundere  in  alicujus  potestate,  secundum  legem 
faeiat.  Quapropter  ego  Rotbaklus  et  uxor  ejus  Dominica  et  filia  ejus 
Aicelena  vendimus  ad  sancto  Victori  màrtyri,  et  ad  liabitatores  qui 
ibidem  steterint,  de  terra  arabile  quartairatas  h  :  unam  juxta  terram 
Silvioni,  in  loco  ubi  dicunt  Alodis.  Consortes  :  terram  sancto  Chyrici; 
de  alio  vero  latere ,  terra  Poncio  Johanna  et  Martino ,  fratre  ejus. 
Alteram  sexlairatam ,  in  Alodis  ;  consortes  :  in  eircuitu ,  terram  sancti 
Vietoris  ;  in  alio  capite ,  terra  Giraldo  \.uraisoni  ;  in  alio  vero  capite , 
terra  Christofori  de  Sancto  Jobanne  ;  in  alio  capite,  terra  Silvestro. 
Saue  si  quis ,  ego  aut  ullus  bomo  aut  femina ,  aut  ulla  opposita  per- 
sona,  qui  contra  vindicione  ista  ire  aut.  agere  vel  inrumpere  aut  in- 
quietare  voluerit,  non  hoc  valeat;  sed  componat  in  vinculo  duplaria 
tantum  et  alio  tantum,  et  insuper  vindicio  ista  firma  et  stabilis  perma- 
neat  omnique  tempore. 

Facta  vindicio  ista  in  mense  jannario.  Rodbaldus  et  uxor  sua  dona- 
verunt  et  firmaverunt. 

Et  ego  Casto  et  Poncia  uxor  mea  vendimus  ad  sancto  Victori  et  ad 
babitatores  qui  ibidem  steterint  de  terra  arabile  sextairatam  i.  El  est 
ipsa  terra  in  territorio  de  Castro  Cucuroni,  in  loco  ubi  dicunt  Alodes. 
Consortes  :  de  uno  latus,  terra  Silvioni;  in  alio  latere,  terra  Poncio 
Johanna  et  Martino,  fratre  ejus,  et  in  alio  capite,  terra  sancti  Victori 
martyris,  et  in  alio  fronte,  terra  sancti  Cvrici,  si  quis  vero  sunt  con- 
sortes. 

316. 

Cafta  de  Laurias. 

Skc.  XI.  Brève  de  donaciones  que  douant  seniores  Laurienses  sancti  Vietoris 
Massilie,  pro  animabus  illorum.  Donant  ecclesiam  sancti  Frojecti,  cum 
honore,  terras,  vineas,  defensos,  pratos,  piscatorias.   Poncins  Gnigo 


SANCTI  VÎCTORIS,  333 

ei  frater  suus  Eminus  donant  terras  arabiles,  terra  cum  vineis,  plan- 
tatas  vel  ad  plantandum.  Rostagnus  Bovis,  simililer.  Laugerius,  filins 
Pandulfo ,  similiter.  Fulco,  similiter.  Rogant  seniores  ipsi  ut  vadant 
monachi  et  aecipiant  sanetam  ecclesiam,  cum  ipsa  honore. 

317. 

Carta  de  Aciana. 

Clementissimo  omnipotentis  Dei  nutu  equissimaque  moderacione  20  sept.  1043 
qua  cunctis  moderatur  creatis,  post  prinii  hominis  lapsum  de  paradisi 
limitibus ,  constat  quidem  pie  concessum  humano  generi ,  suasu  dela- 
tori  superbissimi  continuo  delinquendo  ad  ima  labanti ,  transilivis  ac 
temporaneis  adquirere  sempiterna  et  extricabilibus  semper  manencia. 
Quocirea,  cum  ita  cunctis  bec  transeuntia  manifestum  incunclanter 
sit  pocientibus  bona,  ilariter  largiendo  ea  sanctis  amicis  Dei,  excepturos 
se  ab  eisdem  eterna  in  tabernacula,  siculi  tuba  personat  evangelica, 
atque  possessuros  incommutabilia  cum  eis  gaudia;  nos  quoque  fratres, 
utpole  Petrus  et  Faraldus,  meluentes  feralia  nostra  nostrorumque  pa- 
rentum  inuumerosa  crimina,  ultronei  censemus,  abolicione  eoium, 
ex  possessionibus  jure  nobis  concessis  largiri  sanctissimo  Cbristi  mar- 
tyri  Victori,  ejusijue  complicibus,  quatinus  eorum  intercessu  merea- 
mur  enodari  a  nostrorum  nexiljus  at([ue,  annuente  Domino  Chrislo, 
perfrui  pariter  celestibus.  Ergo  nos  in  idipsum  Petrus  et  uxor  mea 
Teudiarda  et  fdii  rnei  Poncius  et  Ripertus,  et  ego  Faraldus  et  uxor 
mea  Guitburgis  et  fdii  mei  Galterius  et  Rostagnus,  donamus  predictis 
Cbristi  martyribus,  ecclesiam  que  est  dedicata  in  honore  saiicti  Pétri 
et  sancte  Marie ,  cum  ipsa  ecclesia  sancti  Michaelis  que  est  in  castro 
Aciane,  cum  toto  alode  que  nunc  habet  et  in  çternum  habitura  est,  et 
cum  omni  presbiteratu ,  videlicet  cum  primiciis  et  cimeteriis,  et  cum 
quarta  parte  decimi  panis  et  vini  et  carni,  omniumque  rerum  quç 
solite  sunt  decimari,  cum  tota  illa  terra,  in  qua  predicta  ecclesia  sancti 
Pétri  est  sita,  a  via  que  discurritur  ab  ipso  castro  ad  ipsam  ecclesiam 
vel  subtus-  eam,  scilicet  totum  podium,  ex  omni  parte  ecclesie,  in  *  cir-  („  7- 
cuitu,  totumque  podium  vinearum,  ([uod  est  suum.  Insuper  donamus 


334  CHARTULAR1UM 

predictis  martyribus  campestrem  agrum  ad  laboracionem  panis,  cujus 
quantitas  asseritur  recipi  dum  seminatur  xn  modiorum  ex  integro, 
cum  decimo  et  tasca;  vocaturque  ille  locus  Carcianus;  scilicet  totam 
condaminam,  que  fuit  Galterii,  fratris  nostri.  Donamus  iterum  ego 
Pelrus  et  uxor  mea  et  filii  mei  ipsam  viueam  quam  plantavit  Girardus 
presbyter,  que  est  sita  juxta  prato,  totam  ipsam  vineam  quam  ipse 
habebat  in  suo  dominio ,  et  quod  ego  Petrus  babeo  in  meo  dominio 
vel  fllii  mei  ex  eadem  complantatione.  Et  ego  quoque  Faraldus  et 
uxor  mea  et  filii  mei  donamus  iterum  predicte  ecclesie  ipsas  terras 
brazarie  totius,  cum  orto  et  prato  et  decimo  et  tasca  et  omnia  que  te- 
nuit  de  nobis  predictus  Girardus  presbyter  et  habuit.  Similiter  et  ego 
Bermundus,  et  uxor  mea  Teudgarda,  et  filii  mei  Raimbaldus  et  Lauge- 
rius  et  Rostagnus,  donamus  sancto  Victori  totum  quod  babemus  infra 
predicta  iste  donacione.  Igitur  nos  quoque,  etc.  Si  quis  vero,  etc.; 
verum  compouat  banc  donacionem ,  ut  precipit  lex,  etc. 

Acta  tomus  donacionis  hujus  xu  kalendarum  octobrium,  régnante 
Henrico  rege,  anno  incarnationis  Domini  nostri  Jhesu  Christi  mille- 
simo  xlv,  indicione  xm. 

Signum  Pétri  et  Faraldi  et  Bermundi ,  et  uxorum  et  filiorum  nos- 
Irorum,  qui  banc  donacionem  scribere  jussimus  et  firmavimus,  et 
oinnes  bujusmodo  testes  firmare  rogavimus.  Signum  Raimbaldi ,  archi- 
episcopi  Arelatensis.  Signum  Lagiti  et  Pontii  et  Guillelmi  ceterorumque 
filiorum  ejus. 

318. 

Alia. 

24  oct.  1040.  Cwa  jam  totius  impietatis  poene  totum  mundum  ruinosa  supersticio 
devastabat,  omnipotens  Deus,  sua  virtute  volens  diaboli  potenciam 
restringere,  angelo  nunciante,  incarnatum  Verbum,  per  uterum  vir- 
ginis,  seculo  misit.  Quod  omnia  rite  disponens,  devicto  nequissimo 
hoste,  precepta  contulit,  quibus  in  hoc  seculo  possimus  juste  vivere 
et  ad  eternam  beatitudinem  féliciter  pervenire  ;  inter  que  precipue  sibi 
omuni  haedificari  decrevit,  ubi  ab  omnibus  cateclismatis  gentibus 
igné  exorari  possit.  Inde  Petrum ,  summum  apostolorum  principem 


SANCTI  VICTORIS.  33.5 

primum  ecclesie  fundatorem  scimus,  qui,  maximis  adoptatis  dotibus, 
Christo  sacravit  in  sponsam.  Hinc  etiam  a  sanctis  patribus  est  insti- 
tutum,  ut  unusquisque  fundator  ecclesie  atque  constructor,  qui  eccle- 
sia  Deo  dicare  studet,  per  dotem  ei  aliquid  tribuat,  quod  ibidem 
Deo  servientes  sustentamine  vite  temporalis  oblineant.  Hoc  etiam 
exemple  secutus,  Silvius  et  uxor  sua  Agcelina,  Poncius,  frater  suus , 
et  uxor  sua  Poncia,  ecclesiam  sancti  Stepbani,  primi  martyris,  cum 
sunimo  studio  domni  Pétri,  Aquensis  arebiepiscopi ,  cum  canonicis 
suis,  consecrare  deposcunt,  et,  ut  cui  possibile  est,  dotem  imponit. 
Geilinus  senior  ad  ecclesiam  sancti  Stepbani,  pro  redemptione  anima 
sua,  donavit  in  dotem  de  terra  culta  modiata  i.  Et  est  ipsa  terra  in 
territorio  de  caslro  que  Dominant  Gucurone;  de  uno  latus,  via  pu- 
blica,  et  totasque  alias  partes  beredes  suos. 

\cta  sunt  bec  sub  die  vim  kalendas  novembris,  régnante  Cona' 
regem  Alamannorum,  anno  dominice  incarnacionis  millesimo  xl"10, 
indicione  vu. 

Signum  Silvius  et  uxor  sua  Agcelina,  et  Poncius,  frater  suus,  et  uxor 
sua  Poncia,  et  Geilinus  senior,  qui  banc  dotalicium  ecclesiam  sancti 
Stepbani  scribere  fecerunt  et  testes  firmare  rogaverunt ,  manus  illorum 
firmaverunt. 

319. 

Caila  de  ilellanota. 

Dum  unusquisque  homo  in  boc  seculo  vivit,  de  elerna  retribucione  23  mai.  1051. 
cogitare  débet,  dicente  Apostolo  :  «  Qui  parce  séminal,  parce  et  me- 
tet2.  »  Quapropter  ego  Vasso  et  uxor  mea  Adalais  et  filius  meus 
Teot'redus  filieque  mee,  cogitantes  casum  et  fragilitatem  animarum 
nostraruni,  donamus  aliquid  ex  proprietate  nostra,  pro  remedium 
animarum  noslrarum  ,  Domino  Deo  et  sancti  Victoris  monasterio  Mas- 
siliensis,  et  abbatibus  vel  monacbis,  tam  presentibus  quanique  futuris, 
boc  est  de  villa  que  muicupant  Rellanela  quantum  mibi  pax  obvenit 
vel  obvenire  débet,  ab  integro ,  cum  terra  culta  et  inculta ,  stereli  vel 
fructosa.  Sane  si  quis,  ego  vel  beredes  mei  vel  uila  opposita  persona, 

1  Conraciiis  jam  obierat  4  jun.  1039.  *  2  Cor.,  IX,  3. 


336  CHARTULARH  M 

qui  hanc  donacionem  irrumpere  voluerit ,  non  vindicet  quod  reppetit , 
sed  componat  in  vinculo  tant  uni  et  aliud  tan  tu  m;  insuper  cum  Juda 
Scarioth  inferni  penas  luat,  nisi  poenitenciam  agens  ad  emendacionem 
veniat. 

Facta  hec  donacio  x  kalendas  junii ,  anno  ab  incarnacione  Doniini 
nostri  Jlesu  Christi  raillesiraus  Lmusiœus. 

Signum  Vasso,  qui  hec  donacio  fecit  et  firmare rogayit.  Adalais,  uxor 
sua,  firmavit.  Godfredus,  filins  suus,  firniavit.  Rainaldus  Rostaguus 
firmavit.  Poncius  de  Acheria  firmavit.  Poncius  Sinis  Barba  firmavit. 

320. 

I <>;t7.  Charta  qua  Guillelmus  ejusque  uxor  Garsenna  monasteiio  sancti  Victoris  donant  man- 
sum  unum,  in  comitatu  Aquensi,  in  territorio  castri  dicti  Turrives,  situm,  et  a 
Durando  Carotio  excultum. 

Facta  donacio  hec  incarnacionis  dominice  millesimo  xxwn. 

c  c 

Wibertus  firmavit.  Ebles  firmavit.  Willelmus  firmavit.  Prodecta 
firniavit.   Josfredus  presbitèr  firmavit. 

321. 

Carta  de  Turrivis. 

mis             In  Dei  omnipotentis  nomine,  inspirante  ejus  clementia.  Ego  Wil- 
lelmus et  uxor  mea,   filius  quondam  Lamberti  judicis, 

pro  redempeione  genitorum  meorum  ,  Lamberti  scilicet  atque 
Laugarda,  dono  atque  cedo  aliquid  de  alode  meo  Domino  Deo  et 
sancto  Victori  et  monacbis  presentibus  et  futuris,  hoc  est  quandam 
condaminam,  que  est  in  comitatu  Aqueuse,  in  territorio  castri  Tor- 
reves,  in  loco  ubi  est  sita  ecclesia  sancti  Stephani;  et  in  eodem  loco, 
duas  modiatas  de  terra  ariva;  et  in  alio  loco  dono  unam  peciam  de 
terra;  et  in  alio  loco,  unam  semodiatam  vinee;  et  prope,  in  eodem 
ipso  loco,  dono  unam  partem  de  palude.  Hec  omnia  cum  supradicta 
ecclesia,  sancti  videlicet  Stephani,  dono  Domino  Deo  et  sancto  Vic- 
tori sibique  militantibus  monachis.  Sane  si  aliquis  parentum  meorum 


SANCT1  YICTORIS.  337 

hominumve  exterorum  aut  aliqua  obposita  persona  rumpere  nisus 
fuerit  lioc  niumis  mee  donaeionis,  cunctis  maledictionibus  repleatur, 
et,  quocl  pejus  est,  iram  Dei  omnipotentis  ineurrat ,  et  in  vinculo 
coaclus  nmlte tur  auro  obtimo  librarum  quinque.  Ego  Willelmus  et 
uxor  mea  Prodecta  banc  eartam  scribere  feei  et  manibus  meis  fir- 
mavi. 

Facta  donacio  bec  helemosinaria  anno  incarnacionis  Domini  mille- 
simo  xxxvin  ,  régnante  Cona  imperatore. 

Willelmus  Tronellus  firmavit.  Poncius  Boveto  firmavit.   Dado  fir- 
mavit. 

322. 

Alia. 

.       .  .  .  ,.    .       .  1039. 

*  Antique  tradicio  auctontalis  est,  uniuscujusque  gentem  religionis       fo  7e. 

speciali  semper  loco  templum  sibi  constituere  vel  consecrare ,  ubi  in 

unum  aggregatus  vel  adunatus  populus  exorare  vel  deprecaiï  Deum 

suum  debeat.   Prime  etenim  hujusmodi  religionis  sacre  auctor  extitit 

Salomon,  qui  universorum  conditori  templum,  non  quo  caperetur 

quem  totus  non  capit  mundus,  sed  in   quo  adorari  deberetur,  dedi- 

casse  ac  multimodis  variisque  donariis  id  honorasse  probatur.   Lnde 

et  nos ,  Willelmus  scilicet  atque  Guidberlus,  etsi  non  tam  magnifice, 

saltim  juxta  noslre  possibilitatis  mensuram ,  templum  quod  in  bono- 

rem    Dei   omnipotentis    sanctique   martyris  sui  Stephani   consecratur 

honorare  cupientes ,  donamus  aliquid  de  nostro  alode,  quod  est  situm 

in   comitatu   Aquense,in  territorio  castri  quod  vocatur  Turves,  non 

longe  a  supradicti  martyris  ecclesia  situs  ;  boc  est  totain  ipsam  coslam 

meridianam,  ab  ipso  stricto  quod  est  in  capite  ipsius  condamine  que 

ipsi  ecclesie  jungilur  usque   in  viam  publicam  que  ducit  ad  Puteum 

Latum ,  de  vertice  montis,  sicut  aqua  vergit,  et  ipsum  montem,  ubi 

ipsius  ecclesie  hommes  habitent,  totum  usque  ad  superiorem  stagnum 

ipsius  paludis.  Hec  omnia  supradicta   donamus  omnipotenti  Deo  el 

sancto  Victori,  martyri  Massiliensi,  et    ad  consecraudani   ccclesiam 

sancti  Stephani.    Sane   si    aliquis  parentum  nostrorum   hominumve 

exterorum    aut    aliqua   obposita    persona  rumpere  nisus  fuerit   hoc 

I.  43 


338  CHARTUIARIUM 

inunus  nostre  donaeionis,  cunctis  maledictionibus  repleatur,  et,  quod 

pejus  est,  iram  Dei  ornnipotentis  iiicurrat,  et  in  vinculo  coactus  mul- 

tetur  auro    obtimo  librarum    v.    Ego  Willelmus  et  uxor   mea   Pro- 

decla  et  Guidbertus   liane  cartam  scribere  fecinius  et  manibus  nostris 

finnavimus. 

Facta  donacio  liée  helemosinaria  anno  incarnacionis  Domini  mille- 
simo  xxxviin,  régnante  Cono  imperatore. 

Pet  rus  de  Aquis  arebiepiscopus  firmavit.  Poncius  Crustella  firmavit. 
Israbelis  firmavit.  Artaldus  firmavit.  Archimberlus  firmavit.  Willelmus 
Tronellus  firmavit.  Poncius  Bovet  firmavit. 

323. 

Alia. 

1057.  In  sancte  et  individue  Trinitatis  nomine.   Ego  Gelenus,  Adaltrudis 

quondam  filins,  pro  anime  mee  remedio  et  pro  animabus  parentum 
meorum,  dono  Domino  Deo  et  altari  quod  est  consecralum  in  honore 
sancte  Marie,  semper  virginis,  sanctique  Victoris,  in  monasterio  ÎVlas- 
siliensi,  et  habitatoribus  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quamque  futu- 
ris,  ibidem  Deo  servientibus ,  videlicet  duos  mansos,  unum  quidem  in 
Catanetum,  cura  duabus  modiatis  de  vineis,  allerum  vero  in  Turrivis, 
cum  aliis  duabus  modiatis,  ad  proprium  alodem.  Sane  si  aliquis  fuerit 
qui  banc  donacionem  annullare  vel  decurtare  presumpserit ,  non 
valeat  vendicare  cjuod  voluerit,  sed  cogatur  jam  dictis  habitatoribus 
monasterii  sancti  Victoris  solvere  xxx  auri  purissimi  libras  ;  insu- 
per, etc. 

\cta  est  anno  incarnacionis  Domini  nostri  Jhesu  Chrisli  millesimo 
lvii,  indicioue     ,  epacta1,  féliciter. 

Willelmus,  frater  suus,  firmavit.  Prodecta  firmavit.  GaulVedus,  filius 
suus,  firmavit.  Laufredus,  frater  suus,  firmavit.  Willelmus,  filius  suus, 
firmavit.  Ugo  de  Madalicas  firmavit.  Isnardus  Siguinus  firmavit.  Pon- 
cius Guisalbertus  firmavit.  Ivo  firmavit. 

1   Numeri  desunt 


SANCTI  V1CTORIS.  33,9 

324. 

Alia. 

Audite,  fratres,  donacionem  que  fecit  Lanbertus  a  Deo  et  sanclum  Sxc.  xi. 
Victorem.  Dédit  terrain  que  nominant  Crosseria ,  et  in  alia  parte,  do- 
nabit  voltam  et  ortum  cum  ea  et  pratum  que  est  desuper;  et,  in  alio 
loco,  terra  que  est  justa  via  que  pergit  ad  Sanctum  Julianum  ;  et  de 
illa  ferragina  que  est  justa  Sanclum  Julianum,  dédit  illam  parlem 
Lanbertus  quem  babebat;  et  dédit  terrain  que  est  vinea  Aicardo;  et 
ipsa  terra  que  vocant  Ad  Fraxinem  ;  et  alia  terra  que  se  tenet  ad 
terrain  Barbarino  ;  et  ipsa  terra  que  fuit  Verdegarius  de  Almaberto  ; 
et  dédit  illam  partem  que  ipse  abebat  in  condamina,  que  est  in  c>>- 
munio;  et  terra  de  Almaberto  que  est  ad  Sallegia,  et  hoc  est  in  ler- 
ritorium  Turribus;  et  dédit  ferragina  ad  Sanguineda,  înter  ortum  et 
pratum,  de  terra  semodiata  una;  ad  via  de  Rainaldo,  de  terra  una 
pecia  ;  et ,  alio  loco  que  vocant  Pessolas ,  alia  pecia  ;  a  Mille  Capellis , 
ad  fontem,  imam  peciam  et  voltam,  que  est  justa  Caramia,  cum 
ipsam  islam  ;  et  de  ipsa  terra  que  Lanbertus  misit  in  pignora  ad 
Peregrinum  m  partes,  et  est  justa  terra  sancte  Marie;  et  partem  quem 
babebat  in  ecclesia  sancti  Juliani.  Si  quis  autem  hoc  donum  annul- 
lare  *  voluerit ,  cum   Juda  traditore  et  Caypban  et  Abiron   et   Datan  v. 

eternam  malediclionem  et  perpétuas  tenebras  sustineat. 

325. 

Alia. 

.Iliesus  ipse,  virginis  filius,  in  maternis  visceribus  humanam  simiens  \o  nov.  1019. 
naturam,  sanctam  sibi  sociavit  ecclesiam,  quam  fidei  anulo  subarrans 
sicut  propriam  veste  nubtiali  vestivit  sponsam,  eamque  eo  dilexit, 
quatenus  pro  ejus  amore  mortem  subire  non  recusaverit.  Unde  làctum 
est  ut  victor  mortis  effectus  per  universum  orbem  nubcias,  et  in 
quibus  fieri  délièrent  domos,  parare  jusserit ;  que  domus  ob  frequentia 
fideliumque  convenientiam  ecclesiarum  vocabulum  sortite  sunt.  Igitur 
ego  Poncius,  gratia  Dei,  Aquensis  arcliiepiscopus,  amore  et  dilectione 


340  CHARTULARIUM 

Dei  tactus  el  gloriosissimi  Victoris  martyris,  et  abbalum  ac  monacorum 
ipsius  monasterii,  bono  atque  amicabili  animo  banc  ecclesiam  conse- 
crare  facio,  et  boc  discerno  et  constituo,  et  etiam  ex  parte  omnipo- 
tentis  Dei  et  mea  excommunico ,  ut ,  infra  terminos  istius  ecclesie  vel 
cimiterii,  nullus  hunquam  hominum  neque  ulla  feminarum,  cujus- 
cumque  dignitatis,  ullo  unquam  tempore,  vim  inferre  audeat  aut  pre- 
dam  facere;  sed,  propler  bonorem  gloriosissimi  Stephani  martyris 
iste  locus  et  qui  babitaverint  in  eo  cum  pace  et  quiète  et  securitale  in 
perpetuum  maneant.  Dono  etiam  buic  ecclesie,  que  in  honore  beau' 
Stephani  consecralur,  omnes  ecclesias  que  sunt  constructe  in  territorio 
castri  quod  vocatur  Torreves,  cum  omnibus  que  ad  ipsas  ecclesias 
pertinent,  cum  primiciis ,  offerendis,  decimis  et  cartis,  sive  cimiteriis, 
ecclesiam  videlicet  sancti  Mauricii ,  sancti  Probatii ,  sancti  Johannis  , 
sancli  Michaelis,  sancti  Sulpicii  et  sancte  Marie  de  Gaisola  et  sancli 
Juliani,  necnon  et  ecclesiam  sancti  Pétri,  que  adhuc  edifficatur ;  et 
rogo  omnes  proceres  qui  ad  sollempnem  hujus  consecrationis  conve- 
nerunt,  cujuscumque  dignitatis  sint,  ut  de  suis  bonoribus  buic  ecclesie 
caritative  prebeant. 

Ego  Wilelmus  de  Castello  Rainar  et  uxor  mea  Belildis  ad  consecran- 
dam  ecclesiam  sancti  Stephani ,  donamus ,  concedimus ,  laudamus  ipsum 
clausum  de  vinea,  quod  est  fundatus  prope  istius  celle  sancti  Stephani, 
Domino  Deo  et  sancte  Marie  sanctoque  Victori  martyri ,  et  monasterio 
Massiliensi  atque  abitatoribus  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quamque 
futuris,  ibidem  Deo  servientibus  ;  et  hoc  facimus  pro  redemptione 
animarum  nostrarum  parentumque  nostrorum,  tacti  amore  Dei  et 
rogatu  domini  mei  et  fratris  archiepiscopi.  Habel  autem  terminos  :  ab 
oriente,  torrenlem;  a  meridie,  fontem,  sicut  aqua  decurrit;  ab  occi- 
dente,  ut  aqua  a  sumitate  montis  divergit;  ex  alia  parle,  duos 
siagnos. 

E^o  Poncius  Boetus  el  filii  mei  Dodonus  et  Boetus  el  Silvius  dona- 
mus,  concedimus,  laudamus  supradictum  donum  quod  dominus  meus 
Wilelmus  et  uxor  sua  Belildis  douant,  ut  monachi  Massilieuses  babeant 
a  proprium  alodem  et  omni  tempore  libère  possideant. 

Ego  Lambertus  Auruza  dono  corpus  meum  sancto  Victori',  ut,  in 


SANCTI  VICTORIS.  341 

qiiacumqiie   fuero    occupatus    morte,  terciam   partem    mei   honoris 
dimitto. 

Ego  Wilelmus  de  Cucurone  et  uxor  mea  Profecta  donamus  haliquid 
de  nostro  alode  Domino  Deo  et  sancte  Marie  el  sancto  Stephano, 
ortum  et  vineam,  quod  ortum  et  quam  vineam  lenet  per  nos  Adena- 
rius.  Similiter  donamus  omnem  honorem  quem  per  nos  Gerunclus 
presbyler  tenet,  videlicet  duas  quartairadas  de  vinea  et  ferragineni , 
ad  caminum,  et  aliam  ferragineni,  que  est  justa  vineam  que  descen- 
dit ab  ecelesia  que  in  honore  sancti  Pétri  edifficatur. 

Ego  Guibertus  de  Luc  dono  Domino  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto 
Yictori  martyri  imam  quartairadam  de  vinea,  ad  vineas  Romegosaas, 
et  imam  petiam  de  terra ,  ju\ta  via  ea  que  ducit  Rogerio.  Habet  autem 
lerminos  :  ab  oriente,  terrain  de  Berengario;  a  mendie,  viam  que 
ducit  Corniola;  ab  occidente,  territorium  Rogerii  ;  ab  àchilone,  viam 
publicam. 

Ego  Wilelmus  de  Rocabarone  el  uxor  mea  Vuarsenna  donamus  ad 
secrandam  ecclesiam  sancti  Stephani  campum  juxta  StagnumFetidum 
ut  aqua  a  sumitate  montis   divergit  usque  in   duobus   inslagnis ,   et 
lantuni  de  palude  ut  inscidio  paludis  désignai.  Similiter  donamus  vin 
cartairadas  de  vinea  ad  Grès. 

Ego  ldo  presbiter  corpus  meum  dono  domino  Deo  et  uic  ecclesie 
sancti  Stephani,  et  dono  très  cartairadas  de  obtima  mea  vinea,  ultra 
llunien  Caramie,  et  hoc  cum  consilio  domini  mei  Wilelmi  de  Roca- 
barone facio. 

Ego  Lunari  similiter  dono,  cum  consilio  domini  mei  Vilelmi ,  una 
cartairada  de  optima  vinea,  ad  caminum,  juxta  vineam  Lamberti.  Dado 
eliam  una  carlairada,  super  stagnum,  in  Costa  Rausta. 

Nos  omnes  supradicti  donatores  Wilelmus  de  Castello  Rainai  et 
Wilelmus  de  Cucuro  atque  Gibertus  de  Luc  necnon  et  Wilelmus  de 
Rocabarone,  el  uxores  nostras,  si  non  tam  magnifiée,  sallim  juxta 
nostre  possibilitatis  mesuram,  templum  quod  in  honore  Dei  omiiipo- 
tentis  sanctique  martvris  Stephani  consecratur,  honorare  cupientes, 
dedimus  atque  donamus  aliquid  de  nostro  alode,  montem  scilicet  qui 
est  in  comitatu  Aquensis,  in  territorio  castri  quod  vocatur  Torreves, 


342  CHARTULARIUM 

non  longe  a  supradicti  martyris  ecclesia  situm,  hoc  est  tolum  ipsum 
montem,  ab  ipso  stricto  quod  est  in  capite  ipsius  condamine,  que 
ipsi  ecclesie  jungitur,  usque  ad  viarn  publicam  que  ducit  ad  Puteum 
Latum,  et  sicut  via  ascendit  in  valle  de  Brunenc;  et  hoc  facimus  ut  in 
ipsum  montem  homines  istius  ecclesie  ibi  habitent,  tolum  ab  integro 
usque  adpaludem,  cum  duobus  stagnis  ipsius  paludis.  Similiter  do- 
namus  aliquam  partem  paludis  ;  habet  autem  terminos  :  ab  oriente, 
condaminam  Giberti  de  Luc;  a  meri[di]e,  vineam  Gairardi;  ab  occi- 
dente ,  superiorem  stagnum,  ut  aqua  per  paludem  descendit.  Donamus 
etiam  huic  ecclesie  sancti  Stephani  dominatum  derivo  paludis ,  ut ,  dum 
super  honorem  hujus  ecclesie  aqua  cucurerit,  monachi  sive  adaquare 
terras  vel  prata,  siveirrigare  ortos,  et,  si  esse  posset,  molendinos  con- 
struere,  sine  aliqua  inquietudiue  hominuiri',  libère  exercere  valeant. 
f»  79,  Sane  si  aliquis,  etc.  *  Ego  Poncius,  Aquensis  arquiepiscopus ,  et 
Wilelmus  de  Castello  Rainar,  Wilelmus  de  Cucuro  et  Gibertus  de 
Luc  et  Vilelmus  de  Rocabaro,  necnon  et  Poncius  Boet  et  filii  sui,  hune 
omnem  honorem ,  sicut  infra  hos  terminos  situm  est  et  nos  habemus , 
tolum  ab  integro,  ut  diclum  est,  donamus  Domino  Deo,  et  sancle 
Marie,  sanctoque  Victori,  et  altari  sancti  Stephani,  et  abbatibus  et 
Massiliensibus  monachis  presentibus  et  futuris,  ad  faciendum  quic- 
quid  voluerint  ad  servicium  Dei,  pro  remedio  animarum  nostrarum 
parentumque  noslrorum,  quorum  consensu  et  voluntate  hoc  donuni 
facimus,  ut  monachi  quicquid  aquirere  potuerint  de  ipsis  hominibus, 
qui  habent  hereditatem  in  jam  dicto  Castro  vel  alodem ,  aut  in  terri- 
torio,  licentiam  acaptandi,  et  ipsi  homines  licentiam  dandi  et  vendendi 
sine  aliquo  retinemento  habeant. 

Faclum  est  hoc  donum  et  scripta  bec  carta  transactis  ab  incar- 
nacione  Chrisli  annis  mxviiii,  luna  vin  décima,  xvu  kalendas  de- 
cembris. 

Nos  supradicti  donatores  et  laudatores  ac  firmatores  ujus  carte 
donamus  Domino  Deo  et  ecclesie  sancli  Stephani,  et  monachis  ibidem 
Deo  servientibus ,  supradictum  donum,  ut  habeant  omni  tempore, 
amen.  Signum  Poncii,  archiepiscopi  Aquensis  ecclesie.  Ego  Poncius, 
Aquensis  archiepiscopus ,  hoc  donum  scribere   feci  et  propriis  meis 


S.\1NCTI  VICTOR1S.  343 

manibus  fitmavi,  donatores  ac  laudatores  firmare  rogavi.  Wilelmus 
de  Caslello  Rainar  firmat.  Wilelmus  de  Cucuro  firmal.  Gibertus  de 
Luc  firmat.  Wilelmus  de  Rocabaro  firmat.  Poncius  Boetus  firmal. 
Dodonus  firmat.  Boetus  firmat.  Silvius  firmat.  Vilelmus  Tronellus 
firmat.  Poncius  Crustella  firmal.  Arlaldus  firmal.  Dado  firmat.  Lam- 
bertus  firmat. 

32G. 

Ego  Gauzfredus  de  Auriol  et  uxor  mea,  Lucia  nomine,  donamus  iotp-1103. 
Domino  Deo  et  sancto  Victori,  monasterii  Massiliensi,  et  domno  Ri- 
cardo  abbati,  et  monacbis  ibi  degenlibus,  tam  presenlibus  quam  et 
futuris ,  omnem  bonorem  quam  babemus  in  allodem  et  in  fevum  , 
quem  tenemus  de  Il  go  de  Rianz  et  île  fralre  sno  Willelmo  et  de  Wil- 
lelmo  Estrebeira  et  de  fratres  suos;  similiter  honorem  ipsam,  quam 
tenemus  de  Guillelmo  Geiraldo,  et  per  Raimundo  de  Roccba  Corbcira. 
Cum  consilio  istorum  qui  sunt  seniores  nostros,  relinquimus  honorem, 
sicut  jam  supradictum  est,  Domino  Deo  et  sancto  Viclori,  et  hoc 
l'acimus  proprio  amore  sancti  Sepulcri,  ad  quod  disponimus  ambu- 
lare;  et  Petrus  Camerarius  donat  nobis  propter  boc  c  solidos  de  Mel- 
guires.  Et ,  si  nos  revertimur,  tenuerimus  ipsam  bonorem  in  vita 
nostra,  ad  fidelilatem  sancti  Victoris;  et,  si  uxor  mea  reverlerit  sine 
me,  non  babeat  potestalem  in  supradicta  bonore  maritum  accipere. 

Ugo  de  Rianz  et  mater  sua  et  frater  suus  firmant.  Willelmus  Estre- 
beira et  uxor  sua  et  fratres  ipsius  Willelmi  firmant.  Raimundus  Au- 
gerii  firmat.  Cuigo  Robolli  firmat.  Vgo  de  Petrabuco  firmat.  Boetus 
firmat.  Petrus  Alineus  firmal.  Gaufrezdus  Dalanes  firmat.  Berlrandus 
Dotricus  firmat.  Poncius  Rotlandi  firmat. 


327. 

Alia. 

1039. 

*  In  sanctc  et  indivîdue  Trinilatis  nomine.   Ego  Willelmus  et  uxor        f»  80. 
mea  Aimirudis,   pro  animas   nostras   remedio  et  pro  animabus  pa- 
rentum  nostrorum,  donamus  Domino   Deo  et  altari  quod  est  couse- 


344  CHARTULARIUM 

oratum  in  honore  sancte  Marie,  semper  virginis,  sanctique  Victoris , 
in  monasteiio  Massilieusi ,  et  habitatoribus  ejusdem  loci,  tam  presen- 
tibus  quamque  futuris,  ibidem  Deo  servientibus,  videlicet  ipsnm  clau- 
snm  de  vinea,  que  est  fundatus  ad  cellam  sancti  Stephani.  Habet 
autem  bos  terminos  :  ab  oribentem,  torrente;  ad  meridie,  fontem:  ab 
hoccidente,  viam  puplicam;  de  alio  latus,  duos  stagnos.  Ipsum  do- 
namus  ad  proprium  alodem.  Sane  si  aliquis  fuerit  qui  banc  dona- 
cionem  annullare  vel  decurlare  presumpserit,  non  valeat  vendicare 
quod  voluerit,  sed  cogatur  jam  dictis  habitatoribus  monasterii  sancti 
Victoris  solvere  xxx  auri  purissimi  libras;  insuper,  etc. 

Acta  est  autem  anno  incarnacionis  Domini  nostri  Jhesu  Christi  mil- 
lesimo  lviiii,  indicione,  epacta1,  féliciter. 

Isnardus  frater  firmavit.  Guitbertus  firmavit.  Guido  firmavit.  Guit- 
bertus  firmavit.  Gaucerannus  firmavit.  Inguilrannus  firmavit. 

328. 

Alia. 

Mai.,  Omnipotens  factor  cunctorum  Deus  mortalibus  laigiri  dignatus  est 

cire.  1020.  gralanter  quod  eidem,  pro  sui  suorumque  salute,  debeat  impertiri 
libenter.  Quocirca  ego  YVillelmus  et  filii  mei  Gaufredus,  Bertrannus, 
Willelmus,  Ugo,  Wigo, —  donamus  aliquid  nostre  hereditatis  sancti 
Stephani  martyris,  que  mihi  obvenit  jure  hereditario,  monasteiio 
martyris  sanctissimi  Victoris,  non  longe  fundato  a  mûris  Massiliensis 
civitatis,  ibidemque  Christo  famulantibiis  monachis,  videlicet  unam 
pece  de  terra  que  nominat  Clausellos,  que  sunt  ad  caput  condami- 
neam,  in  comitatu  Aquense,  in  teiritoiio  castelli  quod  nommant  Tur- 
rives,  eademque  racione  ut  quicquid  mei  videtur  esse  juris,  vel  quic- 
quid  eidem  terre  pertinere  vidttur,  tradimus  predicto  monasterio, 
ut  servi  Dei  apud  judicem  Deum  sint  iinercessores  pro  peccatis  nostris 
genitorumque  nostrorum,  etc. 

Facta  donacio  hec  in  mense  madio,  incainacionis  Dominice 2 

lterius  firmavit.  Blarquetus  firmavit.   Isnardus  firmavit.  Willelmus 

■     '  Numeri  desunt  in  Cod.  2  Lacuna  inCod. 


SANCTI  V1CT0RIS.  345 

firmavit.  Gaufredus  firmavit.  Bertrannus  firmavit.  Willelmus  fîrmavit. 
Ugo  firmavit:  Wigo  firmavit.  Lanbertus  firmavit.  Guido  firmavit.  Ver- 
dellon  firmavit.  Rostagnus  Eldinus  firmavit.  Aldoiba  firmavit.  Aldoar- 
dus  firmavit. 

Ego  Francho  et  Sibrannus  donamus  Deo  et  sancte  Marie  et  sancti 
Victoris  et  sancti  Stephani  campum  que  est  juxta  Slagnum  Feti- 
dum,  cum  consilio  domni  Willelmi  de  Roca  Baronis,  senioris  noslri, 
pro  remedio  animarum  nostrarum. 

329. 

Alia. 

In  sancte  et  individue  Trinitatis  nomme.  Ego  Rostagnus  et  uxor  mea  Sax  xi. 
et  filii  nostri,  pro  animas  nostras  remedio  et  pro  animabus  paren- 
torum  nostrorum,  donamus  illum  decimum  que  ad  nos  pertinet  de 
vineas  que  sunt  fundatas  in  alodem  sancti  Victoris,  in  terminium  de 
Turribis;  donamus  a  Domino  Deo  et  sancta  Maria,  semper  virginis, 
sanctique  Victoris  et  sancti  Stephani  protomartyris.  Donamus  etiam 
orane  decimum  que  ad  feus  nostrum  pertinet,  in  campis,  in  vineis, 
que  habent  vel  acaptaverint,  ut  habeant  monacbi  semper.  Wido  fir- 
mavit. Dodonus  firmavit.  Amelius  firmavit.  Guitbertus  firmavit. 

330. 

Alia. 
Noticia  de  vineis  sancti  Stephani  protomartyris,  quomodo  homines    Cire.  1025. 
vel  femine  dederunt  Deo  sanctique   Victoris,   martyris   Massiliensis, 
pro  redempeione  animarum  suarum  seu  parentum  suorum,  ut  Do- 
minus,  per  intercessionil)us*  martyris,  liberet  animas  eorum  ab  infer-  v«. 
nalibus  erneiatibus  et  collocare  inter  agmina  sanctorum  dignetur.  Sutit 
aulem  vinee  iste  in  comitatu  Aqueuse,  in  terrilorio  castri  que  vulgo 
nominant  Turrivis.  Domnus  Willelmus  de  Rocha  Baronis ,  pro  remedio 
anime  sue,  donat  una  modiata  de  vinea,  juxta  flumen  Caramie.  Gis- 
linus,   similiter  pro  remedio  anime  sue,   donavit  una  quartairata  de 
vinea  ad  Nuguerium,  et  alia  quartairata  juxta  rivulum  que  exit  de 
I.                                                                                      44 


346  CHARTULARICM 

Gugia,  et  una  semodiata  inter  vineas  de  Poncione  Barangario  et  Bono 
Filio,  fratre  suo.  Donavit  etiam  iinum  hominem,  nomine  Guikaldum , 
cum  mansionibus  et  cum  vineis  et  cum  omnia  que  tenebat  per  ipsiuii. 
Sed  prb  vineis  quas  tenebat  Geraldus  acceperunt  scambium  nionacbi 
sancti  Victoris  de  vineis  que  fuerunt  de  infantes  Masuera,  que  sunt  in 
vallem  Sancti  Michabelis.  Similiter  Altemannus  donavit,  pro  remedio 
anime  sue,  una  quartairata,  que  est  juxta  rivulum  Cugulis.  Dodonus 
etiam  Boetus  donavit  una  semodiata  de  vinea ,  ad  viam  que  ducit  Bru- 
gnole.  Donavit  etiam  Gislinus  alia  quartairata,  que  est  inter  vineas  de 
Disder  Yerzella  et  Poncio  Columbo.  Similiter  Boetus  dédit,  pro  anima 
sua,  una  quartairata  de  vinea  obtima    Lunaris  similiter  dédit  una  quar- 
tairata de  vinea,  ad  caminum ,  juxta  vineam  Stepbani  Lamberti.  Dido 
etiam  presbyter,  pro  remedio  anime  sue,  donavit  très  quartairatas  de 
vinea,  ad  Gresum,   que  sunt  juxta  vineam  de  Benedicto  Palterio;  et 
exeambiaverunt  monacbi  ad  Stepbanum  Lanbertum,  pro  vineas  quas 
faciebat,  que  sunt  ad  caminum.  Gibertus  similiter  donavit  una  quar- 
tairata de  vinea  ad  vineas  Romegosas.  Pontius  Boetus  similiter  donavit 
una  quartairata  ad  vineas  Romegosas;  Fermundus  similiter,  una  quar- 
tairata quam  tenet  Johannes  Disderius;  Gairoardus  similiter,  una  quar- 
tairata que  est  in  Costa  Rausta  ;  Gisalbertus  similiter,  una  semodiata  de 
vinea,  ad  stagnum  Sancti  Micbahelis  ;  Dodo  etiam ,  una  quartairata,  super 
stagnum;  Poncius  Ricbinus  similiter,  una  quartairata  seu  amplius,  et 
ad  Poncium  Airardum ,  que  babebat  fîliam  suam ,  donavit  alia  quar- 
tairata; postea  vero  Poncius  Airaidus  et  mulier  sua  dederunt,   post 
mortem  suam,  sancto  Victori.   Durandus  similiter  Cota  Longa,   una 
quartairata ,  ad  Sanctum  Micbabelem  ;  Airulfus  similiter,  medietatem 
de  vinea  sua,  quam  babet  ad  Sanctum  Mikaelem;   Adalardus  Puifus 
similiter,  una  quartairata,  ad  Sanctum  Mikabelem.  Poncius  Lanbertus 
accepit  a  monacbis  sancti  Victoris  una  modiata  de  terra ,  ad  plan- 
tandum  vineam,  in  lali  convenientia,  quamdiu  ipse  vixerit  et  filii  sui, 
teneant  et  quartum  reddant,  et  servicium  faciant  quale  pertinet;  et, 
si  fîliam  babuerit  et  maritum  acceperit,  de  illa  vinea  nibil  ei  donet,  et 
ad  ecclesiam  nullius  sancti,  excepto  sancti  Victoris,  de  illa  vinea  non 
guirpiscat.   Disderius,  filius  Viader,   una  quartairata,   ad  caminum, 


SANCTI  VICTORIS.  347 

contra  clausum  Athanulfi  ;  Athanulfus  similiter,  una  seniodiata  de 
vinea,  ad  caminum.  Amalricus  Dogavella  una  quartairata  de  vinea 
donavit  similiter,  ad  fontera  de  Dogavella,  et  monachi  scambiaverunt 
ad  Steplianum  Mauringum,  cum  consilio  seniore  suo  Boeto;  et  sunt 
scambii  quem  acceperunt  monachi  juxta  terram  Willelmi  Tronelli. 
Davidia  similiter  donavit  una  quartairata,  ad  gurgum  Franulfi;  Bona- 
sias  similiter,  média  quartairata,  ad  Gresum,  juxta  vineam  Didonis; 
Sibrannus  etiani  presbyter,  una  quartairata  de  vinea,  subtus  villam 
Saxonis.  Augustus  similiter,  una  quartairata  de  vinea,  a  Cugul;  Li- 
brannus  similiter,  una  quartairata  et  média  de  vinea,  a  la  Follia; 
Maiamfredus  Sandals,  média  cartairata  de  vinea;  Viaderius,  una  quar- 
tairata, ad  stagnum;  Poncius  Jobannes ,  média  quartairata;  Aldige- 
rius,  una  quartairata;  Upertus  similiter,  una  quartairata. 

Ego  Petrus  Poncius  et  uxor  mea  Adalindis  et  fdii  nostri  donamus 
Deo  et  sancti  Victoris  omnem  dechnum  que  ad  feus  nostrum  pertinet, 
id  est  in  condamina  et  in  clausello,  et  in  omnibus  locis  aliis  que  habent 
monachi  acaptatum  vel  acaptaverint,  id  est  in  campis,  in  vineis,  quic- 
quid  habemus  partem  in  decimo,  omnia  donamus,  pro  remedio  ani- 
marura  nostrarum.  Ego  Àldebertus  et  uxor  mea  donamus  animas 
nostras  et  corpus  nostrum  Domino  Deo  et  sancti  Victoris,  omnia  que 
habemus  vel  habere  poterimus,  et  partes  nostras  de  plantata,  que  fe- 
cimus  de  vinea,  post  mortem  nostrain  donamus  Deo  et  Sancti  Stephani. 
Poncius  castellanus  donat  una  quartairata  de  vinea,  a  la  Follia1. 

331. 

Alia. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Guibertus  dono  om-     S:vc.  xi. 
nipotenti  Deo  sancteque  Dei  genitricis ,  virginis  Marie,  et  sancti  Vie-        f.  81. 
loris,  martyris  Massiliensis,  neenon  et  monachis  in  monasterio  ejusdem 
martyris  Deo  servientibus,  tam  presentibus  quamque  futuris,  memet- 
ipsum,  cum  aliquam  partem  honoris ,  que  mihi  jure  heredilario  ob- 
venit,  id  est  condamina,  que  est  in  territorio  castri  (jue  Turrivis  dicitur. 

Oonfer  mm  clmrtn  ,  n.  32S. 


348  CHARTULARIUM 

Et  sunt  consultes  hujus  terre  :  mous  Rotundus,  sicut  aqua  de  sumitate 
defluit;  et  de  alio  latere,  vinea  de  Poncio  Garner;  et  de  alio  latere, 
via  de  palude.  Similiter  dono  partem  quam  kabeo  vel  habere  debeo 
in  ecclesia  sancti  Juliani  de  Gaisola;  similiter  quicquid  babeo  vel  babere 
debeo  in  ecclesia  sancti  Johannis ,  que  est  sita  in  castro  que  Dominant 

Kagnosco Hanc  vero  condaminam  superius  nominatam  babebat  in 

gadium  quidam  miles,  nomine  Atanulfus  de  Sancto  Martino ,  pro  se- 
decim  solidos  ottonincorum  monete,  quos  monachus,  Lupus  nomine, 
solvit.  Sane  si  quis,  ego  aut  aliquis  parentorum  meorum,  vel  aliqua 
aposita  persona ,  boc  donum  anullare  voluerit  vel  minuare  aut  inquie- 
tare,  nisi  penituerit,  idtrices  flammas  et  eternam  maledictionem,  cum 
diabolo  et  ministris  ejus ,  vel  cum  Juda  traditore  et  Caiphan  et  Datan 
et  Abiron,  et  cum  eis  qui  dixerunt  Domino  Deo  :  «  Recède  a  nobis1,  » 
eternam  excomunicacionem  et  perpetuam  poenam  sustineat  et  iram 
Dei  incurrat,  nisi  penituerit  et  ad  emendacionem  venerit. 

332. 

Alia. 

Sire.  Xi  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Guitbertus  et  fîlii  mei, 

Petrus  videlicet  et  Anno,  Ugo  et  Laugerius,  donamus  omnipotenti 
Deo  et  sancte  Marie  sanctique  Victoris  martyris,  una  condamina  que 
est  in  territorio  castri  que  vocatur  Turrivis,  et  est  sita  a  podio  Ro- 
tundo.  Terminatur  vero ,  sicut  demergit  ab  ipso  poio  usque  in  rivulum 
que  currit  per  paludem,  et  usque  in  vineam  de  Rlancheto.  Hoc  itaque 
donum  ego  Guidîertus  firmo,  et  filii  mei  firmant.  Adjimgimus  etiam 
buic  dono  ecclesiam  sancti  Juliani,  quem  tenet  Stepbanus  peregrinus, 
ut  babeant  monachi  sancti  Victoris,  post  discessum  ejusdem  Stepbani; 
omnia  namque  que  tenet  per  nos  donamus  et  concedimus.  Donamus 
etiam  partem  nostram  quam  babemus  in  ecclesia  sancti  Jobannis,  que 
est  sita  in  territorio  castri  que  vocatur  Cbainosc,  cum  terris  et  vineis, 
post  obitum  Monacbe ,  consobrine  nostre.  Donamus  etiam  partem 
nostram  ouam  babemus  in  Granoleto ,  que  est  in  territorio  Rocha  Ra- 

1   .lob,  XXII     17. 


SÂNCTI  VICTORIS.  349 

ronis,  ut  habeant  monachi  sancti  Victoris,  sine  ulla  inquietudine  bo- 
minum.  Sane,  etc. 

Ego  Guidbertus,  qui  cartam  istam  scribere  feci,  manu  mea  firrao. 
Petrus  firmavit.  Anno  firmavit.  Ugo  firmavit.  Laugerius  fîrmavit. 

333'. 

Carta  de  Gaisola. 

(Ed.  Ruffi ,  Diss.  sur  les  comtes  de  Provence ,  2S.) 

In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Josfredus  et  ego  Bertrannus2,  co-  i°3*- 
mites  ac  principes  tocius  Provincie ,  et  filii  Heldeberti ,  condam  fidelis 
nostri,  videlicet  Guilelmus,  Dodonus,  Poncius,  Arbertus,  futurum 
judieium  perlimescentes, .  .  .  .  facimus  donationem  omnipotenti  Deo 
et  suo  martyri  Victori  ejusque  monasterio,  non  longe  a  civitate  Mas- 
silia  fundalo,  et  abbati  hac  monaebis,  continue  inibi  Deo  obsequen- 
tibus,  totam  quartam  partem  de  ipsa  villa  quam  vocanl  Gaisolam,  cum 
omni  integritate  et  absque  ulla  diminutione,  ea  ratione  ut  servi  Dei 
leneant  et  possideant,  et  pro  peccatis  nostris  parentumque  nostrorum, 
assidue  intercessores  existant;  nulliusque  ordinis  persona  aliquando 
banc  elemosinariam  donationem  abstrabere  présumât.  Quod  si  quis,  etc. 
Est  autem  predicta  donatio  in  comitatu  Aqueuse;  disterminat  autem 
cum  villa  quam  vocant  Turrives;  de  alia  parte,  cum  villa  quam  nomi- 
nant  Bruniola. 

Facta  autem  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  mille- 
simo  xxxmi 3,  inditione  n. 

Gaufredus  firmavit.  Bertrannus  firmavit.  Raiambaldus4  arcbiepi- 
scopus  firmavit.  Dodo  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Poncius  firmavit. 
Arbertus  firmavit.  Bertrannus  firmavit.  Guilelmus  firmavit.  Fulco  fir- 
mavit. Lambertus  firmavit.  Guilelmus  firmavit.  Ugo  firmavit.  Anno 
firmavit.  Teutbertus  firmavit.  Rainoardus  firmavit.  Stephanus  firmavit. 

'  Haec  charta  bis  in  Cod.  scripta  est.  *  Qua:    sequuntur    desiderantur     in    altero 

*  Gaufridus   I   et   Bertrandus  I ,  filii  Guil-  exemplari. 

Irliui  II,  comités  Provincioe,  una  cum  conso-  '  Raiambaldus  aichiepiscopus  Arelatensis. 
brino  Guillelmo  III. 


350  CHARTILARIUM 

Guidbertus  firmavit.  Guiraldus  firmavit.  Volveradus  firmavit.  Amelius 

firmavit. 

334. 

Carta  de  Bruniola. 

ion.  Divina  inspirante  clemencia,  etc.  Ego  Guigo  una  cum  uxore  niea, 

Gualdrada  nomine,  de  sainte  aniniarnm  nostrarum  solliciti,  . .  .  fa- 
cimus  donationem  omnipotenti  Domino  et  sancto  Victori ,  suo  mar- 
tyri,  ejnsque  monasterio,  haud  procul  a  civitate  Massilia  fnndato,  et 
abbatibus  ac  monacbis,  perpetim  inibi  militantibus,  de  alode  nostro 
quem  babemus  in  comitatu  Aqueuse ,  intra  terminos  de  villa  que  vo- 
catur  Bruniola ,  id  est  ecclesiam  que  fundata  est  in  bonore  Dei  sancte- 
que  Perpétue,  in  valle  que  vocatur  Avolennazo,  cum  campis  cultis  et 
incultis,  vineis,  pratis,  pascuis,  silvis,  garricis,  aquis  aquarumve  de- 
cursibus.  Habent  igitur  bec  omnia  consortes  :  de  uno  latere,  id  est  de 
oriente,  rivum  qui  vocatur  Cbamis;  de  ali'o  latere,  id  est  contra  meri- 
diem,  sicut  ascendit  de  ipso  rivo  Cbamis  abus  rivulus  Siccus,  et  per- 

f  2.  tingit*  usque  in  cacumine  montis  qui  vocatur  Pennicus,  sicut  aqua 
versât;  de  tercio  latere,  id  est  de  aquilone,  sicut  via  discurrit  publica 
et  ferit  de  rivo  Cbamis  usque  in  fontem  Crosam;  de  quarto  vero  latere, 
id  est  contra  occidentem ,  de  ipsa  fonte  Crosa  usque  in  cacumine 
montis  supradicti  Pennicii.  Quantum  itaque  intra  terminos  istos  ba- 
bemus, sine  ulla  diminutione  donamus  supradicto  monasterio.....  Si 
vero  evenerit  (quod  absit)  ut  ex  nobis  aut  ex  beredibus  nostris  aliquis 
banc  donationem,  quam  pro  animarum  nostrarum  redemptione  om- 
nipotenti Domino  offerimus,  divellere  conetur,  istud  facei'e  nequeat , 
sed  cogatur  in  vinculo  exsolvere  auri  optimi  libras  La,  et  denuo  scrip- 
tiua  ista  inconvulsa  permaneat. 

Facta  donatio  ista  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xi,  indi- 
tione  viiii,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Pi-ovincie. 

Ego  Guigo  et  uxor  mea,  nomine  Gualdrada,  banc  donationem  corde 
perfecto  et  animo  voluntario  omnipotenti  Domino  et  sancto  Victori, 
suo  martyri ,  dedimus  et  manibus  nostris  firmavimus ,  testibusque 
subter  adnexis  fimiare  rogavimus.  Wilelmus  firmavit.  Fulco  firmavil. 


SANCT1  VICTORIS.  351 

Lanbertus  firmavit.  Rainaldus  firmavit.  Berengarius  firmavit;.  Nor- 
taldus  firmavit.  Poncius  firmavit.  Amalfredus  firmavit.  Berardus  fir- 
mavit. Arlulfus  firmavit. 

335. 

Alia.carta  de  sancta  Perpétua. 
(Ed.  in  Gall.  christ.,   I,  instr.   71.) 

Divina  inspirante  clemencia,  etc.  Ego  Nevolongus  et  uxor  mea  Theu-  1016. 
cenia,  una  eum  filiis  nostris  Rainaldo,  Wilelmo,  Leufredo,  de  salutc 
animarum  nostrarum  solliciti, .  . . .  facimus  donationem  omnipotenti 
Domino  et  sancto  Victori,  suo  niartyri,  ejusque  monasterio,  haud 
procul  a  civitate  Massilia  fundato,  et  abbatibus  ac  monachis  perpetim 
inibi  militantibus,  de  alode  nostro  quem  habemus  in  comitatu  Aquense, 
intra  terminos  de  villa  que  vocatur  Bruniola,  id  est  ecclesiam  que  fun- 
data  est  in  honore  Dei  sancteque  Perpétue ,  in  valle  que  vocatur  Avo- 
lennazo,  cum  campis  cidtis  et  incultis,  vineis,  pratis,  pascuis,  silvis, 
garricis,  aquis,  aquarumve  decursibus.  Habent  igitur  hec  omnia  con- 
sortes  :  de  uno  latere ,  id  est  de  oriente ,  rivum  qui  vocatur  Chamis  ; 
de  alio  latere,  id  est  contra  meridiem,  sicut  ascendit  de  ipso  rivo 
Chamis  alius  rivulus  Sicus,  et  pertingit  usque  in  cacumine  montis  qui 
vocatur  Pennicus,  sicut  aqua  versât;  de  tercio  latere,  id  est  de  aqui- 
lone,  sicut  via  discurrit  publica  et  ferit  de  rivo  Cbamis  usque  in  fontem 
Crosam  ;  de  quarto  vero  latere ,  id  est  contra  occidentem ,  de  ipsa 
fonte  Crosa  usque  in  cacumine  montis  supradicti  Pennicii.  Quantum 
itaque,  etc. 

Facla  donatio  ista  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xvi,  indi- 
tione  xiiii,  régnante  Rodidfo,  rege  Alamannorum  seu  Provincie. 

Ego  Nevolongus  et  uxor  mea,  nomine  Teucenia,  neciion  et  filii  mei 
Rainaldus,  Wilelmus,  Leufredus,  banc  donationem  corde  perfecto  et 
animo  voluntario  omnipotenti  Domino  et  sancto  Victori,  suo  martyri , 
dedimus  et  manibus  nostris  firmavimus,  testibusque  subter  adnexis 
firmare*  rogavimus.  v°- 

Poncius  firmavit.  Nortaldus  firmavit.  Sigiramnus  firmavit.  Odilo 
firmavit.  Ingiluinus  Leutoardus  fiimavit.  Bernardus  Gordo  firniavil. 


352  C.HARTULÂR1UM 

Item  Bernardus  scutarius  firmavit.   Yitaiis   firmavit.    Isnardus,  iiiius 
Bemardi,  firmavit. 

336. 

(Ed.  in  Gall.  christ.,  I,  346  et  instr.,  155.) 

lOll.  Charta  qua  Ingelrannus,  Cavellicensis  episcopus,  fidelisque  ejus  Adalgudis  monachis 
sancti  Victoris  donant  ecclesiam  sancta;  Perpétuas,  in  villa  Bruniola,  in  valle  Avo- 
lennazo,  in  comitatu  Aquensi  sitam. 

Facta  donatio  ista  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xi ,  indi- 
tione  vmi,  régnante  Rodulfo,  rege  Alammanorum  sen  Provincie. 

Ego  Ingilrannus  et  fideli  mea,  nomine  Adalgude,  banc  donationem 
corde  perfecto  et  animo  voluntario  omnipotenti  Domino  et  suo  mar- 
tyri  dedimns  et  manibus  nostris  firmavimus ,  testibnsque  subter  ad- 
nexis  firmare  rogavimus.  Lanbertus  firmavit.  Rainaldus  firmavit.  Be- 
rengarins  firmavit.  Nortaldns  firmavit.  Poncius  firmavit.  Sigirannns 
firmavit.  Berardus  firmavit.  Arnulfns  firmavit. 

337. 

Carta  de  Coxardo. 
1  Jan.  t0o6. 

i°  s;'..  Sancta  et  universalis  Dei    ecclesia,  etc.  *  Qtiapropter  quidam  Dei 

famulus,  Poncins  nomine,  et  Ermengarda,  uxor  ejns,  cum  filiis  Pontio 

et  Carbonello ,  ad  honorem  Dei  rebedificavernnt  ecclesiam  in  comitatu 

Aquensi,  in  lerritorio  ville  Bruniole,  quam  in  bonorem  béate  genitricis 

Dei  Marie  consecrari  deposcunt.  Cui,  secundum  ecclesiasticum  morem, 

dotem  inponunt,  videlicet  de  vinea  culta  modiatas  duas,  in  loco  qui 

dicitur  Valaniaz;  que  bis  determinantur  consortibus  :  ex  una  parte, 

vinea  Folcberii;  et  ex  alia  ,  prato  Teutbaldi.  Unde  domnus  Wilelmus, 

Tolonensis  episcopus,  jussione  domni  Poncii,  Aquensis  antistitis,  cum 

ejusdem  sedis  canonicis  monitus,  anno  incarnati  Verbi  millesimo  lvi, 

indilione  vmi ,  sub  die  vr  kalendas  februarii ,  banc  studuit  dedicare 

ecclesiam. 

8 

Poncius  Coxardus,  cum  muliere  sua  et  filiis,  manibus  suis  firmant. 
Geraldus  firmat.  Poncius  Rainaldus  firmat.  Wilelmus  Nortaldus  firmat. 


SÀNCTI  V1CT0RIS.  353 

338. 

Carta  de  Pontio  Raiiialdi. 

In  Dei  nomine-  omnipotentis.  Ego  Poncius,  filius  Rainaldi,  et  uxor   circ-  10-5- 
mea  Gotholen ,  pro  remedio  animarum  nostrarum  seu  parentum  nos- 
trorum,  eidem  Domino  Deo  et  saneto  Victori,  martiri  glorioso,  ejusque 
monasterio ,  apud  Massiliam  fundato ,  donamns  et  confirmamns  omnia 
quecumque   pater  mens  Rainaldns1  donavit  snpradicto   monasterio, 
videlicet  ea  que  sunt  in  territorio  ecclesie  sancte  Perpétue.   Insuper 
donamus  omnem  partem  quamcumque   liabemus  in   ecclesia  sancti 
Pétri  de  villa  Bruniola,  scilicet  in  ecclesia  et  in  décima  et  in  omnibus 
omnino  rébus  ad  eandem  ecclesiam  pertinentibus,  sicut  et  omnes  he- 
redes  supradicte  ville  supradicto  monasterio  dederunt,  nt  monacbi 
ibidem  manentes  omni  tempore  teneant  et  possideant  et  pro  nobis 
intercessores  existant.  Si  quis  au  te  m  (quod  absit)  contrarius  fuerit  buic 
donationi ,  non  valeat  implere ,  sed  cogatur  solvere  in  vinculo  auri 
optimi  libras  x,  et  cum  Juda  Scariobt  sepultus  in  inferno  permaneat 
dampnatus  ;  insuper  donatio  bec  in  perpetuum  fîrma  ac  stabilis  per- 
maneat. Insuper  donamus  terram  quam  liabemus  in  Cavoira,  ab  in- 
tegro,  cultam  sive  incultam,  sicut  ad  nos  pertinere  videtur.  Donamus 
etiam  terram  in  Cams,ad  fontem  Hermenrici.  Ego  Poncius  et  uxor 
mea  Gotholen  manu  propria  firmamus  et  testes  firmare  rogavimus. 

Poncius  de  Guarda  firmavit.  Arlulfus  atque  Aicardus  firmaverunt. 
Poncius  Bermundus  firmavit.  Poncius  Largalamuxa  firmavit.  Bermun- 
dus,  frater  ejus,  firmavit.  Theutbertus  Héros  firmavit. 

339. 

Carta  de  Bruniola. 

Brève  divisionis  quod  ego  divideo  Ingilrannus  episcopus*,  de  res  pro-    Cire.  1012. 
prietatis  mee.  Si  ego  intestatus  moriar,  quod  ego  loquere  non  possim 

1   Verisimiliter  Rainaldns,  filius  Nevolongi         2  Ingelrannus,  episcopus  Cavellicensis. 
et  Theuceniœ.  Vid.  sup.  n.  335. 

I.  45 


354  CHARTULARIUM 

aut  dividere  rébus  facultatis  raee,  scianl  omnes  homines  quia  quantum 
hereditas  vel  portio  mea  est  in  villa  que  vocant  Bruniola  vel  adjacentiis 
ejus,  lotum  et  integrum  dono  ad  ecclesiam  vel  monasterium  beatissimo 
Victori  martiri  Massiliensis  sine  ulla  mora. 

340. 

Carta  Geraldi  Episcopali. 

Cire.  1012.  Ego  Geraldus1,  in  Dei  nomine,  facio  donationem  Deo  omnipotenti 
et  sanclo  Victori,  glorioso  martiri ,  ejusque  monasterio  apud  Massiliam 
fundato,  de  substancia  mea  sive  alode,  pro  anime  mee  ac  parentum 
meorum  remedio,  videlicet  de  omni  substancia  mea  ut  média  pars 
ducatur  sive  portetur  ad  sanctum  Victorem ,  cura  garnimento  meo  ; 
alia  vero  medietas  dividatur  inter  sanctum  Petrum  et  opéra  sancte  Marie 
de  Bruniola.  Dono  eciam  totam  meam  partem  de  omni  dominicatura 
patris  mei,  sicut  ad  me  pertinet,  cum  omni  decimo.  Insuper  et  dono 
unum  optimum  mansum  quem  excoluit  bomo,  nomine  Vitalis,  cum 
campis  et  vineis  et  cum  omnibus  omnino  rébus  ad  eundem  mansum 
perlinentibus ,  cum  omni  decimo.  Hec  vero ,  videlicet  dominicatura 
sive  mansus ,  sunt  sila  in  comitatu  Aquense ,  in  villa  que  vocatur  Bru- 
niola. Dono  etiam  in  presenti  terram  vel  vineas  que  ad  me  pertinent, 
in  loco  qui  vocatur  Avolenlaz ,  que  fuerunt  de  manso  de  Bagauvello , 
juxta  Sanctam  Perpetuam ,  ecclesiam  ejusdem  monasterii. 

Ego  Geraldus  firmavi  et  testes  firmare  rogavi.  Adalgus2,  mater  ejus, 
firmavit.  Poncius  firmavit.  Ingilrannus  firmavit.  Poncius  Nortaldus 
firmavit.  Laufredus  firmavit.  Isnardus  Merlus  firmavit.  Gaunaldus  fir- 
mavit. Licinia  firmavit.  Bellirus,  nurus  ejus,  firmavit. 

Et  ego  Rainaldus  dono  de  ipsa  vinea  et  de  ipsa  terra  meam  porcio- 
nem  ,  que  mibi  obvenit ,  que  est  desuper  scripta ,  et  in  Camis  de  terra 
culta  pecia  una.  Geraldus  firmavit.  Amelius  firmavit.  Wilelmus  firmavit. 
Poncius  Rainaldus  firmavit.  Laufredus  firmavit.  Ingilrannus  firmavit. 
Bernardus  presbiter  firmavit. 

1  Geraldus,  filius  episcopi  Iugelramii  ejus.  *  Uxor  Ingelraiini,  Cavellicensis  episcopi , 
que  uxoris  Adalgudis.  quam  ipsefidelem  suam  vocat  in  charta,  n.  336. 


SANCTI  VICT0R1S.  355 

341. 

Caria  filiis  Geraldi. 
(Ed.  in  GaU.  christ.,  I,  346.) 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Carta  memorialis  de  pla-  2  [un.  107-t. 
cito  quod  factum  est  inter  Bernardum  abbatem  et  monacbos  sanctj 
Victoris  et  infantes  Geraldi  qui  vocatus  est  Episcopalis1,  et  difinitionem 
*  inter  eos.  In  primis  ostensa  est  scriptura,  ubi  legebatur  quod  Inguil- 
randus  episcopus  donaverit  eeclesie  vel  monasterio  sancti  Victoris 
Massiliensis,  omnem  suara  bereditatem  vel  porcionem  quam  babebat  in 
Bruniola  vel  adjacentiis  ejus,  pro  anima  sua2.  Conlradixerunt  nepotes 
predicti  episcopi  Inguilranni  et  arnici  eorum.  Iterum  monstraverunt 
monacbi  aliam  scripturam,  per  quam  donavit  predictus  Geraldus  Epi- 
scopalis, pater  eorum  ,  totam  suam  partem  de  omni  dominicatura  patris 
sui ,  cum  omni  decimo,  et  unum  mansum  optimum  quem  excoluit 
bomo,  Vitalis  nomine,  cum  omni  decimo  et  cum  omnibus  pertinen- 
ces suis3;  que  omnia  sunt  in  villa  sive  in  territorio  de  Bruniola;  et 
adbibuerunt  testes  donationis  bujus  adhuc  viventes.  Iterum  non  con- 
senserunt  fdii  predicti  Geraldi  Aicardus  et  Laufredus  et  amici  eorum. 
Parati  fuerunt  abbas  et  monacbi  defendere  cartas  et  auctoritates  suas  ; 
exclamaverunt  omnes  viri  boni  et  seniores ,  qui  aderant ,  quia  pecca- 
tum  tbesaurizabant  sibi  predicti  fîîii  Geraldi,  quia  destruebant  elemosi- 
nam  patris  et  avii  sui.  Tandem  recognoscenles  peccatum  suuflrï  et 
justiciam  sancti  Victoris,  inito  salubri  consilio,  laudantibus  et  con- 
siliantibus  amicis  atque  tutoribus  suis  cum  multis  bonis  viris  qui 
aderant,  venerunt  ante  abbatem  et  monacbos  predicti  fitii  Geraldi 
Aicardus  et  Laufredus,  et  dereliquerunt  et  guirpiverunt  sive  reddide- 
runt,  promto  animo  et  bona  volunlate,  omnem  illam  bereditatem 
atque  porcionem  quam  habuit  Ingilrannus  episcopus,  avus  eorum,  in 
castro  et  villa  et  territorio  de  Bruniola  et  in  cunctis  adjacentiis  ejus, 
quantum  babuit  pater  eorum  Geraldi,  vel  alii  per  eum.   Item  abbas  et 

1   Sic  dictus  ,  ut  videtur,  ob  ipsius  patrem         ''  Vid.  sup.  n.  33P. 
Ingiliaiiuum,  episcopum  Cavellicensem.  3  Videchartàm,  n.  340 


356  CHARTULARIUM 

monachi ,  per  consilium  bonorum  virprum ,  reddiderunt  eis  ad  fevum 
hec  omnia  misericorditer,  in  tali  conveniencia,  ut  qualiscunqueillorum 
sine  berede  legitimo  de  corpore  suo  mortuus  fuerit,  pars  ejus  reraa- 
neat  ad  sanctum  Victorem  et  ad  monacbos  ejus  ;  similiter  et  de  sori- 
bus  '  et  fdiis  et  filiabus  eorum  semper  hereditas  illius  quem  vel  qiiam 
sine  fîlio  legitimo  mori  contigerit,  a  sancto  Victori  sine  dimiuutione 
remanebit.  Retinuerunt  auteni  abbas  et  monachi,  in  signaculo  ad  do- 
minicaturam  sancti  Victoris,  quod  non  reddiderunt  illis  in  condamina 
que  fuit  Inguilrandi  episcopi,  ad  Malpas,  duas  modiatas  de  terra,  in 
parte  quam  elegerint  monachi,  et  una  modiata  de  vinea,  in  terra  de 
manso  qui  fuit  de  Auranno  vetere,  et  in  bosco  de  Àvolanniaz,  quando 
colliguntur  ibi  circuli,  vi  saumatas.  Hec  omnia,  sicut  supra  scriptum 
est,  ego  Aicardus  et  frater  meus  Laufredus  donamus  et  guirpimus  et 
confirmamus  omnipotenti  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Victori  martiri 
et  abbati  Bernardo  et  successoribus  ejus  et  monachis  in  monasterio 
Massiliensi  Deo  servientibus,  tam  presentibus  quam  futuris.  Et  ego 
Bernardus  abbas,  cura  consilio  fratrum  nostrorum,  donamus  et  reddi- 
mus  vobis  bec  omnia,  secundum  supra  scriptam  convenienciam ,  ad 
fidelitatem  sancti  Victoris  et  congregationis  ejus,  ad  fevum,  excepto 
retinemento  supra  scripto ,  et  ut  non  possitis  donare  sive  inguadiare 
vel  alienare ,  nisi  ad  monachos  sancti  Y  ictoris. 

Facta  est  difinitio  hec  et  guirpitio  sive  redditio  anno  ab  incarnatione 
Domini  millesimo  lxxhii2,  mi  nonas  juni,  publiée,  in  cella  que  vocatur 
ad  sanctam  Perpétuant,  presentibus  senioribus  et  vicinis,  Pontio  God- 
fredi ,  Carbonello ,  Aicardo  de  Garda,  Aldegario  Nizezio  et  ceteris  mul- 
tis;  et  iterum,  ipso  die,  alia  vice,  in  Bruniola,  presentibus  senioribus 
et  vicinis,  domno  Wilelmo  Struberia  et  domno  Pontio,  fratre  ejus,  et 
mullo  populo  laudantibus  et  confirmantibus. 

In  nomine  Domini  amen.  Aicardus,  filius  Geraldi,et  Laufredus, 
frater  suus,  firmaverunt  et  firmatores  rogaverunt.  Poncius  Godfredus 
firmavit.  Aldigerius  firmavit.  Carbonellus  firmavit.  Guilelmo  Ainardo 
firmavit.  Nizezius  firmavit.  Bertrannus  Guilelmo  firmavit.  Virdolions 

1  Vel  pro  sororlbus  vel  certe  pro  uxori-  2  Non  autem  M  mil ,  ut  ediderunt  auctores 
hus,  GalU  christ. 


SÀNCTI  VICTORIS.  357 

firmavit.   Aicardus   presbiter  fnmavit.   Guilelmo    Silvagnus  firmavit. 
Martinus  Episcopalis  firmavit. 

Post  mortem  aiitem  abbatis  Bernardi,  Aicardus  et  Laufredus  supra-  1079  —  1103. 
dicti  dixerunt  se  non  consulte  fecisse,  quia  pueri  essent,  et  interpella- 
verunt  siipradictum  bonorem.  Aldieris  quoque ,  avunculus  ipsorum, 
dixit  eundem  abbatem  Bernardum  sibi  convenisse ,  ut ,  si  partem  istius 
honoris,  quam  Wilelmus  Streubeira  tenebat,  redemisset,  eundem  aver 
abbas  redderet,  et  pro  bac  causa  omnem  bonorem  supradictum  cum 
nepotibus  contrapellavit  et  monacbis  molestus  fuit.  Unde  Ugo  Wilelmi 
monachus,  cum  jussu  domni  abbati  Ricardi ,  fecit  placitum  cum  eis 
per  cLsolidosmilguires,  et  guerpierunt  bonorem  jamdictum,  et  cartam 
firmaverunt  et  hoc  donum  Guilelmo  Streubeira  firmare  fecerunt ,  in 
presencia  Aicardi  de  Guardia  et  Carbonelli  Coixardi  et  Wilelmi 
Ainardi. 

342. 

Carta  de  sancto  Johanne. 

10S6. 

*  Ego  Gosfredus  de  Riannis  ,  et  millier  mea  Scocia,  et  Gualdrada,  f  8t 
socrus  mea ,  et  filii  mei  Guilelmus  et  Poncius ,  et  Garsendis ,  nurus 
mea,  pro  animabus  nostris,  donamus  Domino  Deo  et  sancto  Victori , 
Massiliensis  monasterii ,  et  monachis  ejusdem  loci ,  videlicet  medietatem 
ecclesie  sancti  Johannis,  que  est  in  territorio  Bruniole,  et  omnia  que 
ibi  presbiter  tenet  per  nos,  in  primiciis,  in  offerendis,  in  baptisterio, 
in  cimiterio.  Donamus  eciam  sponsalicium  ipsius  ecclesie ,  et  de  terra 
culta  quatuor  sextariatas,  que  sunt  prope  ecclesiam  ipsam,  in  fronte 
de  ipsa  terra  quam  dédit  Gosfredus  Guarini  jam  dicto  sancto  Victori 
pro  filio  suo;  et  de  alio  fronte,  via  que  pergit  ad  Sanctum  Johannem; 
et  si  aliquam  causam  Baronus  tenet  per  nos  ibi,  similiter  donamus. 
Tamen  inde  suscepimus  medietatem  de  caballo  Barba  de  Auro.  Guit- 
bertus  de  Turribus  firmavit.  Arlulfus  de  Guarda  firmavit.  Poncius 
Rainaldus  firmavit.  Poncius  Coxardus  firmavit.  Poncius,  filius  ejus, 
firmavit.  Carbonellus,  filius  ejus,  firmavit.  Nizezius  firmavit.  Archim- 
bertus  firmavit.  Wilelmus  Stiblera  firmavit. 

Et  ego  Arlulfus,  et  uxor  mea  Constancia,  et  filii  mei  Arlulfus  et 


358  CHARTHLARIUM 

Guilelmus,  et  frater  meus  Aicardus,  et  uxor  sua  Guitborga,  et  Poncius, 
filius  ejus ,  aecepimus  aliquid  precii  de  sancto  Victore  et  de  monachis 
ejus,  et  ideo  donamus  Deo  et  sancto  Victori  et  monachis  ibidem  ser- 
vientibus,  pro  animabus  nostris,  ut  Deus  sit  propicius  peccatis  noslris, 
videlicet  unam  sexenam  et  terciam  partem  de  alia  sexena  de  ecclesia 
supradicta ,  et  totam  ipsam  terram  quam  tenet  Baronus ,  que  fuit  de 
manso  Durandi  Costa,  quam  ego  et  frater  meus  ibi  habemus,  et  totum 
hoc  quod  presbiter  tenet  per  nos.  Poncius  Berruundus  firmavit.  Nize- 
zius  firmavit.  Poncius  Arlulfus  firmavit.  Folcardus  firmavit.  Aicardus 
presbiter  firmavit. 

Et  ego  Poncius  Rainaldus,  et  filius  meus  Laufredus,  vendo  similiter 
jam  prefato  monasterio  duas  partes  de  una  sexena  in  ipsa  ecclesia ,  et 
omnia  que  presbiter  tenet  ibi  per  me;  et  recipio  inde  quatuor  solidos. 
Wilelmus  Nortaldus  firmavit.  Poncius  Bermundus  firmavit.  Petrus, 
filius  ejus,  firmavit.  Laufredus ,  filius  ejus,  firmavit.  Vilelmus  Stiblera 
donavit  et  firmavit.  Precante  Pontio  Rainaldo,  domna  Gualdrada 
firmavit,  et  Poncius  Coxardus  firmavit,  et  Poncius  Bermundus  fir- 
mavit. Teutbaldus  firmavit.  Et  mandando  precavit  Poncius  Rainaldus 
domna  Gualdrada,  cum  mi  firmatoribus  que  ibidem  sunt  scripti, 
ut,  si  ipse  in  Bruniola  non  potuerit  esse  ad  festivitatem  sancti  Jo- 
hannis ,  domna  Gualdrada  cum  reliquis  firmatoribus  recipiat  partem 
ejus. 

Ego  Gosfredus  et  mulier  mea  et  Gualdrada  et  filii  mei  et  nurus  mea, 
et  Arnuîfus  uxorque  ejus  et  filii  ejus,  et  frater  ejus  Aicardus  et  uxor 
ejus  et  filius  ejus,  Poncius  autem  Rainaldi  et  filius  ejus,  donamus  et 
vendimus  jam  dicto  sancto  Victori  supra  scriptam  sancti  Johannis 
ecclesiam  et  hoc  quod  presbiter  et  Baronus  laicus  et  filius  ejus  tenent 
per  nos  et  quod  per  tin  et  ad  ipsam  ecclesiam,  et  omnia  que  supra  scripta 
sunt  donamus,  ea  scilicet  ratione,  ut  ipsi  monachi  ejusdem  sancti  Vic- 
toris ,  tam  présentes  quam  futuri ,  teneant  et  sine  ulla  contrapellatione 
in  perpetuum  possideant  prescripta  omnia.  Ego  Gosfredus  et  uxor  mea 
et  filii  mei  et  socrus  mea  et  nurus  mea,  et  Arlulfus  et  uxor  sua  et  filii 
ejus,  et  frater  ejus  Aicardus  et  uxor  ejus  et  filius  ejus,  et  Pontius  Rai- 
naldi et  filius  ejus  hanc  cartulam  donationis  et  venditionis  scribere 


SANCTI  VICTORIS.  359 

precipimus,  et  manibus  nostris  firmavimus,  et  alios  firmare  rogavimus. 
Si  quis ,  etc. 

Acta  autem  anno  ab  incarnatione  Domini  nostri  Jesu  Cbristi  mille- 
simo  lvi,  inditione  vin,  epacta  xx. 

343. 

Carta  de  Gualdrada. 

Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica,  lex  consistit  romana,  ut  qui  Jauuar., 
rem  suam  in  qualicumque  potestate  transfundere  voluerit,  per  paginent  cire.  1060. 
lestamenti  eam  infundat.  Quapropter  ego  Gualdrada  cogito  de  Dei 
miseiïcordia  et  de  eterna  Cbristi  retributione;  et,  ut  me  sancta  Maria, 
mater  Domini ,  vel  sancti  Micbaelis  arebangeli ,  atque  sancti  Pétri  apo- 
stoli,  qui  habet  potestatem  ligandi  atque  solvendi,  ut  ille  absolvat  me 
ab  omni  vinculo  delictorum;  pro  ipsi  amore,  dono  aliquid  de  heredi- 
tate  mea,  de  vinea  culta  modiatas  duas,  ad  ecclesiam  que  est  constructa 
vel  fundata  in  pago  Aquense ,  et  est  consecrata  in  bonore  beati  Pétri 
apostoli.  Et  est  ipsa  bereditas  in  supradicto  pago,  in  territorio  de 
villa  que  nominatur  Bruniola ,  in  loco  que  dicunt  clauso  de  domna 
Gualdrada ,  de  vinea  culta  modiatas  n  ;  et  habet  consorles  :  de  uno 
latus,  via  publica;  et  de  alio  latus,  terra  fiscale  que  fuit  de  Martino 
Nigro  ;  de  uno  fronte ,  vineas  fiscales  ;  et  de  alio  *  fronte ,  me  ipsa  dona-  v°- 

trice  et  terra  que  fuit  de  episcopo  Ingilranno1,  de  manso  de  Autranno. 
Et  in  alio  loco,  de  vinea  semodiata  i,  et  fuit  de  manso  de  Girardo 
faber  ;  et  habet  consortes  :  de  uno  fronte ,  via  publica  ;  et  de  uno 
latus ,  Aldone  ;  et  de  alio  latus ,  vinea  Nortaldo  ;  et  de  uno  fronte, 
vinea  Gairaldo.  Et  dono  condamina  de  periica  ex  inlegro  ;  et  habet 
consortes  :  de  uno  lalus,  via  publica;  de  uno  fronte,  de  oriente,  terra 
Durandi  ;  de  alio  latus ,  Pogio  Mediano ,  sicut  aqua  versât  ;  de  alio 
fronte,  terra  Guinigerio.  In  ea  vero  ratione  bac  donatione  facio,  ut, 
omni  tempore,  redores  ipsius  ecclesie  teneant  et  possideant  in  ea  con- 
ventione  de  ipso  fructu  vinee,  ipsum  domum  edificent  et  serviant 
sancti  Pétri,  omnique  tempore;  isti  edificatores  et  alii  edificatores ,  qui 

'    Iiigilrannus,  episcopus  Cavcllicensis. 


360  CHARTULAR1UM 

post  istos  venient,  in  ista  conveniencia  fiant,  sicut  supra  dictum  est. 
Sane  si  quis ,  ego  donatrice  aut  ulla  amissa  persona  aut  ullus  homo , 
vel  de  propinquis  parentibus  meis,  aut  quislibet  ulla  oposita,  qui  contra 
hanc  donationem  ulla  calumnia  inferre  voluerit,  non  vindicet,  sed 
componat  de  auro  optimo  libras  mi,  coactus  absolvat,  et  postea  ira 
Dei  incurrat  super  eu  m ,  et  cum  Dathan  et  Abiron  mergatur  in  pro- 
fundum  inferni,  et  habeat  lepra,  sicut  Nabaman  Syrus,  et  fiât  male- 
dictus ,  sicut  maledixit  Dominus  Sodomam  et  Gomorram  quas  terra 
absorbuit,  et  similis  Juda  permaneat,  et  numquam  in  memoria  apud 
Deum  non  veniat;  repetitio  sua  nil  valeat,  et  in  antea  donatio  ista 
firma  et  stabilis  permaneat,  omnique  tempore. 

Facta  donatio  ista  in  mense  januario,  sub  feria  v,  luna  xn,  régnante 
Jesu  Cbristo  Domino  nostro. 

Signum  Gualdrada ,  que  hanc  donationem  scribere  fecit  et  testes 
firmare  rogavit,  manu  sua  firmat.  Bonefacius  firmavit.  Athanulfus  fir- 
mavit.  Landulfus  firmavit.  Tehofredus  firmavit.  Escocia  firmavit. 
Gualburga  firmavit.  Rannulfus  firmavit.  Galterius  firmavit.  Alcherius 
firmavit.  Rainaldus  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Leofredus  firmavit. 
Galterius  firmavit.  Umbertus  firmavit.  Exiliars  firmavit. 

344. 

Carta  de  Nizezio. 
Sacut.  XI.  In  nomine  Domini  nostri  Jesu  Christi.  Ego  Nizezius  et  filius  meus 
Guilelmus  facimus  donationem  et  venditionem  de  nostro  prato  que 
est  Avolenazo  a  Domino  Deo  et  sancto  Victori ,  suo  martiri ,  et  ad 
monachis,  tam  presentibus  quam  et  futuris.  Et  dédit  nobis  Raimundus 
Ugo  solidatas  vim.  Et  ego  INizezius  dono  escamus1  de  isto  prato  ad 
filio  meo  Guilelmo,  de  vineas  cartairatas  m,incluso  de  pâtre  meo 
Aicardo. 

Carta  de  Nizezio  monacho. 

Donationem  que  fecit  Nizezius  a  Domino  Deo  et  sancto  Victori  et 
sancta  Maria  et  sancta  Perpétua,  unum  mansum,  cum  mansionibus, 

1  Fort,  audiend.  in  excambium. 


SANCTI  VICTORIS.  361 

ciim  orto,  cum  vineis,  cum  campis  cultis  et  incultis.  Et  fuit  ipse  înan- 
siis  de  Pontio  Migerio;  et  est  iste  mansus  in  comitatu  Aqueuse,  in 
cast.ro  quod  noniinant  Bracis.  Ego  Nizezius  facio  istam  donationeni  et 
filii  mei  Poncius  et  Guilelmus  et  Cgo  et  Bertrannus. 

345. 

Carta  Geraldi  et  fratribus  ejus. 

Ego  Giraldus,  in  Dei  nomine,  facio  donationeni  Deo omnipotent]  et  ci™,  iogo. 
sancto  Victori,  gloriosi  martiri ,  ejusque  monasterio ,  apud  Massiliam 
fundato,  ad  abbatem  et  ad  monachos  ejus  ibidem  militantes,  videlicet 
unum  mansum  qui  fuit  de  Vitale,  cum  campis  et  Mneis  eultis  et  in- 
cultis, et  cum  omnibus  omnino  rébus  ad  eundem  mansum  pertinenti- 
bus,  cum  decimo  et  tasca,  ab  integro.  Et  insuper  dono,  de  omni  sub- 
stantia  mea  que  mihi  advenerit,  ad  finem  meum,  duas  partes  ad  sane- 
tum  Victorem  et  unum  caballum.  Dono  etiam  ipsam  terrain  vel  vineas 
que  ad  me  pertinent ,  et  in  loco  que  vocatur  Avolenazo ,  (pie  fuerunt 
de  manso  Bagavello,  que  sunt  infra  terniinum  ecclesie  sancte  Per- 
pétue. 

Ego  Amelius  et  Geiraldus  donamus ,  pro  redemptione  anime  nostre 
matris,  ipsam  terrain  que  est  in  valle  Camis,  ad  fontem  Moixito,  que 
fuit  de  Bagavello  ;  et  babet  consortes,  de  oriente,  terra  de  Garnaldo, 
et  de  meridie,  palude,  et  de  occidente,  fonte  Moxoito,  cum  omni 
decimo  et  tasca. 

Ego  Rainaldus  dono  de  ipsa  vinea  et  de  ipsa  terra ,  que  est  desuper 
scripta,meam  partem  que  mibi  advenit,  et  in  Camis  de  terra  culta 
pecia  una. 

Ego  Geiraldus,  qui  banc  cartam  seribere  mandavi,  donavi  et  testes 
firmare  rogavi,  manu  mea  propria  firmavi.  Amelius,  frater  meus,  fir- 
mavit.  Adalais  firmavit.  Poncius  Rainaldus  firmavit.  Poncius  de  Guarda 
firmavit.  Poncius  Bermundus  firmavit.  Leofredus  Cuarinus  firmavit. 
Teobertus  Héros  firmavit.  lvo  canonicus  firmavit. 


46 


362  CHARTULARIUM 

346. 

Carta  de  Barone. 
7  jun.   10S6. 

f  °  85.  *In  Dei  nomine  omnipotentis ,  sancte  et  individue  ïrinitatis ,  videlicet 

Patris  et  Filii  ac  Spiritus  Sancti.  Ego  Baronus ,  pro  salute  anime  mee 
sollicitus,  juvari  cupiens  servorutn  Dei  orationibus  atque  in  boc  etiam 
seculo  eorum  jungi  consorcio,  facio  donationem  Massiliensi  monaste- 
rio,  quod  consecralum  constat  in  honore  sancte  Dei  genitricis  saucti- 
qne  Victoris  et  ejus  sociorum ,  de  rébus  que  sunt  vel  in  antea  creverint 
ad  ecclesiam  in  honore  sancti  Johannis  Baptiste  constructam,  quam 
ego,  pro  Dei  amore,  a  fundamento  hedificavi ,  scilicet  domibus,  campis, 
vineis,  pratis,  ortis,  molendinis,  piscatione  ipsius  vivarii,  arboribus 
pomiferis  et  inpomiferis ,  aquis  et  earum  decursus,  et  de  omnibus  ab 
integro  rébus  vel  substanciis,  quas  hactenus  adquisivi  vel  usque  ad 
diem  mortis  adquisiturus  sum,  ut  monachi  et  abbates,  supradicto  con- 
sistentes  coenobio ,  omni  tempore  teneant  et  possideant  et  pro  me  apud 
omnipotentem  Deum  precatores  existant.  Sunt  autem  ipse  res  in  comi- 
tatu  Aquense,  in  territorio  ville  que  dicilur  Bruniola.  Facio  autem 
banc  donationem  cum  voluntate  seniorum  meorum  omnium ,  supra- 
dicte  ville  dominorum,  qui  eandem  ecclesiam  sancti  Johannis  supra- 
dicto monasterio  jam  dederunt  ab  integro1.  Si  ergo  aliquishanc  dona- 
tionem ullo  modo  inquietare  voluerit,  non  valeat  implere,  sed  cogatur 
in  vinculo  solvere  auri  obtimi  libras  vi ,  etc. 

Facta  donatio  bec  anno  ab  incarnatione  Domini  nostri  Jesu  Christi 

c 

millesimo  lvi,  inditione  vin,  epacta  xx,  mense  junii  die  vu. 

Ego  Baronus  banc  donationem  scribere  rogavi ,  et  testes  ut  firmarent 
rogavi.  Ricardus,  films  ejus,  donavit  et  firmavit. 

347. 

Carta  Geraldi. 
Cire.  1060.        Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica ,  lex  consistit  romana  ut,  etc. 
1  Vid.  sup.  n.  342. 


SANCTI  VICTORIS.  3C3 

Quapropter  ego  Geiraldus  et  uxor  inea  Adalais  donamus  ad  sanclum 
Victorem,  monasterium  Massiliensis ,  et  ad  monachos  ejus,  tam  presen- 
tibus  quam  et  futuris,  terra  que  est  in  comitatu  Aqueuse,  in  villa  que 
nominant  Bruniola,  in  loco  qui  dicitur  Avolenazo,  que  est  infra  termi- 
num  Sancte  Perpétue,  terra  et  vinea  que  fuit  de  manso  Bagavello,  et 
alia  terra  de  manso  Bonaldo ,  et  alia  terra  que  fuit  de  manso  Aidruer. 
Ipsa  terra  nominata  sive  vineas  donamus  pro  amore  Dei  et  pro  uno 
eaballo  ad  sanctum  Victorem  et  ad  monachos  ejus ,  et  ipsum  caballum 
recipimus  per  xxx  solidos.  Sane  si  <juis,  nos  donatores  vel  venditores 
aut  ullus  liomo  de  propinquis  parentibns  nostris,  qui  contra  banc  do- 
nationem  vel  venditionem  contrariare  vel  inrumpere  volueiit,  non 
valeat,  sed  componat  de  auro  oplimo  libras  m,  etc. 

Signum  Geraldus  et  uxor  sua  Adalais ,  qui  banc  donationem  scribere 
fecerunt,  manus  suas  firmaverunt,  et  testes  firmare  rogaverunt.  Signum 
domna  Gualdrada  firmavit.  Poncius  Rainaldus  firmavit.  Arlulfus  fir- 
mavit.  Nizezius  firmavit.  Àrcbimbertus  firmavit.  Poncius  Bérmundus 
firmavit.  Poncius  Coixardus  et  filius  ejus  firmaverunt.  Leufredus  et 
Ingilrannus,  frater  suus ,  firmaverunt.  Andréas  Murator  et  uxor  ejus 
Vitalia  firniarunt,  et  Poncius  et  Guinierius  et  Petrus  et  Mataronus,  filii 
porum,  firmaverunt  et  guirpitionem  fecerunt. 

348. 

Carta  de  Pontio  de  la  Garda. 

Divina  inspirante  clemencia  et  ejus  benignissima  opitulante  suf-  Sœcul.  x 
l'ragia,  etc.  Ego  Poncius  de  Guarda  et  uxor  mea  Ingilrada,  et  filiis 
nostris  Arlulfus,  Aicardus,  de  salute  animarum  nostraruni  sollieiti,  et 
immanitatem  scelerum  nostrorum  pertimescentes,  ....  facimus  do- 
nationem omnipotenti  Domino  et  sancto  Victori,  martiri  suo,  ejusque 
monasterio ,  baud  procul  a  civitate  Massilia  fundato ,  et  abbatibus  ac 
monacbis  perpetim  inibi  militantibus,  de  alode  noslro  quem  babemus 
in  comitatu  Aqueuse,  in  terminium  de  villa  Bruniola,  in  loco  qui  dicitur 
Paludita;  boc  est  *  condamina  donamus  atque  cedimus.  Et  habet  con-  v*. 

sortes  :  de  uno  latus,  terra  de  Guaisola;  de  uno  (honte,  (lumen  Gara- 


364  CHARTUEARIUM 

mia;  de  alio  fronte,  monte  Pennicii;  de  alio  latus,  terra  sancti  Victo- 
ris,  etc. 

Pontius  de  Garda,  uxor  sua  Ingilrada,  donaverunt  et  manus  suas 
firmaverunt.  Arlulfus  et  Aicardus  firmaverunt. 

349. 

Carta  de  Amclio  Episcopale. 

Cire.  1012.  Divina  inspirante  clemencia  et  ejus  benignissima  opitulante  suffra- 
gia,  etc.  Ego  \nielius  filius  episcopi  Ingilranni,  de  sainte  anime  mee 
vel  parentum  meorum  sollicitus  ,  et  immanilale  scelerum  meorum 
pertimesco  ;  .  .  .  .  facio  donationem  omnipotenti  Domino  et  sancto 
Viclori,  suo  martiri,  ejusque  monasterio,  haud  procul  a  civitate  Mas- 
silia  fundato,  et  abbatibus  ac  monaebis  perpetim  inibi  mililantibus, 
de  alode  meo  quem  babeo  in  comitatu  Aquense,  infra  terminum  de 
villa  Bruniola,  in  loco  que  dicitur  Moleras;  et  est  ipsa  terra  infra  ter- 
minum Sancla  Perpétua,  que  fuit  de  maso  Folcherio,  etc. 

Ego  Amelius,  qui  carta  ista  scribere  feci,  donavi  et  propria  manu 
firmavit.  Adalgus1,  mater  sua,  firmavit.  Guiraldus  firmavit.  Dodo- 
nius  firmavit.  Leufredus  firmavit.  Jngilrannus  firmavit.  Aicardus  fir- 
mavit. Poncius  Bremundus  firmavit. 

350. 

Carta  de  Wilelmo  Ainardo. 

Cire.  1  ObO.  In  Dei  nomine.  Ego Wilelmus  Aynardus  et  uxor  mea,  nomen  Aimerus, 
et  filius  noster  Bertrannus,  et  filie  nostre,  de  animarum  nostrarum  sa- 

7  q  <_  7 

Iule  cogitantes  ,  .  .  .  donamus  ad  sanctum  Victoreni,  monasterium 
Massiliensis ,  et  ad  nionacbos  ejus,  tam  et  presentibus  quam  et  futuris 
unam  peciam  de  terra  ,  que  fuit  de  Firmino  ,  in  territorio  de  villa  Bru- 
niola, in  loco  que  dicitur  Vabre.  Et  babet  consortes  :  de  uno  fronte, 
rivum  que  nominant  Tombarello  ;  et  de  alio  fronte ,  de  Carbonello 
Coixardo;  et  de  uno  latus,  via  puplica  que  vadit  ad  Sanctum  Cbristo- 

1   Adalgus,  uxor  episcopi  Iugelranni. 


SANCTI  YICTORIS.  365 

forum;  et  de  alio  latvis,  vinea  de  Pontio  Frigida  Farina.  Et  facimus 
ista  donatione  ad  monasterium  saticti  Victoris,  ad  abbatem  el  mo- 
nachos  supradictos,  pro  rederaptione  aniniaruni  nostrariim  vel  paren- 
tum  nostrorum.  Sane  si  quis,  etc. 

*  Wilelmus  Àynardus  et  mulier  sua,  cum  filio  suo  et  filias,  donave-  *°  86. 
runt  et  firmaverunt  et  testes  firmare  rogaverunt.  Doninus  Wilelmus 
Struberia  et  mulier  sua  Warsinnis  firmaverunt.  Pontius  Josfres  cum 
muliere  sua  Candida  firmavit.  Josfres  Raida  firmavit.  Carbonellus 
Coixardus  et  mulier  sua  Seocia  firmaverunt.  Domnus  Geraldus  Episco- 
palis  firmavit.  Aicardus  presbiter  firmavit.  Nizezius  firmavit.  Wilelmus 
Nortaldus  firmavit.  Pontius  Bermundus  firmavit.  Ugolinus  firmavit. 
Pontius  de  Laurata  firmavit.  Guinimannus  de  Monte  Mirato  firmavit. 
Bertrannus  Dodonius  firmavit.  Josfres  Rodulfus  firmavit.  Petrus  Aima- 
rigus. 

351. 

Brève  de  Geiraldo. 

Domnus  Geiraldus,  filins  episcopi   Inguilran,  dédit  a  Domino  Deo    Sœcnl.  XI. 
et  sancto  martyri  gloriosi  Victoris  de  vinea  cidta  modiata  una  ;  et  est 
ipsa  vinea  in  valle  Bruniola,  quem  Dominant  in  Clauso,  ad  Pontem 
Peregrinum  ;  et  habet  consortes,  de  uno  latus,  camino;  de  alio  latus, 
aqua  que  nominant  Tombarello. 

Caria  de  Gualdrada  et  de  Bono  Filio,  de  terra  Sancti  Johannis. 

Brève  de  donatione  quem  fecit  domna  Gualdrada,  que  fuit  de  manso 
Segeranno  Pelato,  que  est  juxta  ecclesiam  sancti  Jobannis;  et  habet 
consortes  :  de  uno  fronte,  terra  de  Bermundo  Ratorno;  et  de  alio 
fronte,  vinea  de  Gordono;  et  de  uno  latus,  de  ipsa  terra  Bermundi; 
et  de  alio  latus,  terra  de  Bono  Filio. 

Brève  de  donatione  quem  fecit  Bonus  Filins  et  uxor  sua  et  infantes 
eorum  de  peciam  terre  que  [est]  justa  sancti  Jobannis  ecclesia;  et 
habet  consortes  :  de  uno  fronte,  vinea  Gordoni;  et  de  alio  fronte, 
terra  Pelato;  et  de  uno  latus,  viam  que  ducit  ad  ecclesiam. 


366  CHARTULARIUM 


352. 


Sœc.  xi.  In  Dei  nomine.  Ego  Poncius  de  Guarda  et  uxor  sua  Ingilrada,  de 

aniniarum  nostrarum  salute  cogitantes,  ....  donamus  aliquid  de  terra 
a  Deo  conlata  eidem  Domino  et  sancto  Victori,  martiri  suo,  ejusque 
monasterio,  apud  Massiliam  fundato,  et  abbatibus  ac  monachis  ibi- 
dem perpetim  servientibus ,  id  est  terra  in  comitatu  Aqueuse,  in  ter- 
minum  villa  Bruniola  et  Gaisola,  in  loco  que  dicitur  Paludita.  Sane  si 
quis,  etc. 

353. 

Caria  de  Pontio  Coixardo. 

Cire.  i060.  Divina  inspirante  clemencia  et  ejus  benignissima  opitidante  suf- 
fraxia ,  etc.  Ego  Pondus  Coixardus ,  et  uxor  mea  Ermengarda ,  et 
filius  meus  Carbonellus,  et  nurus  mea  Scocia,  de  salute  animarum 
nostrarum  solliciti ,  .  .  .  .  facimus  donationem  omnipotenti  Domino  et 
sancto  Victori ,  suo  martyri ,  ejusque  monasterio ,  haud  procul  a  civi- 
tate  Massilia  fundato,  et  abbatibus  ac  monachis  perpetim  inibi  mili- 
tantibus ,  et  de  alode  nostro  quem  babemus  in  comitatu  Aquense , 
infra  terminum  de  villa  Bruniola ,  in  loco  que  dicitur  Sancti  Jobannis, 
hoc  est  ipsa  terra  que  tenebat  Baronus,  et  mansiones  et  omnes  arbores, 
que  sunt  in  ipsa  terra  et  pischerio,  donamus  atque  cedimus.  Et  babet 
consortes  :  de  uno  latus,  flumen  Caramia;  et  de  alio  latus,  ipsam 
terram  sancti  Victoris;  et  de  uno  fronte,  terram  de  Garnaldo;  et  de 

alio  fronte,  terra  Teubaldi Ego  Poncius  Coixardus,  et  uxor  mea 

v°  Ermengarda,  et  filius  meus  Carbonellus,  *  donamus  pro  anima  fdii  nostri 

Poncii,  ut  omnes  monachi  sancti  Victoris  orent  pro  anima  ejus  et 

pro  redemptione  animarum  nostrarum Wilelmus  Ainardus  firma- 

vit.  Poncius  Bermonnus  firmavit.  Wilelmus  Nortaldus  firmavit. 

354. 

Carta  quam  fecit  Guillelmus  de  Cucurone,  de  Gaisola. 
(  ire.  1060.        Ego,  in  Dei  nomine,  Wilelmus  et  uxor  mea,  nomine  Prodecta,  fa- 


SAISCTI  VICT0R1S.  367 

cimus  donationem  omnipotenti  Deo  et  sancto  Viclori  martyri,  ejusque 
monasterio  Massiliensis ,  et  monacbis  tani  presentibus  quam  et  fu- 
turis,  id  est  omnem  medietatem  de  quantum  habeo  in  villa  que  dicitur 
Gaisola,  pro  remedio  animarum  nostrarum  parentumque  nostrorum, 
ut  orent  omnes  pro  salute  nostra,  et  de  onini  substancia  mea,  post 
obitum  meum,  omnem  medietatem.  Sane  si  quis,  etc. 

Ego  Wilelmus  et  uxor  mea,  nomine  Prodecta,  banc  cartam  firma- 
mus  et  firmare  rogamus.  Boves  firmavit.  Guiraldus  Aldinus  firmavit. 
Guisalbertus  firmavit.  Poncius  Guisalbertus  firmavit. 


355. 

In  Dei  nomine.  Ego  Raimbaldus,  inspirante  omnipotentis  Dei  cle-  Man., 
mencia,  pro  anime  mee  vel  parentum  meorum  salute  atque  redemp-  cire.  iogo. 
tione,  facio  donationem  eidem  omnipotenti  Domino  de  ea  que  mihi 
contulit  et  sancto  Victori ,  suo  martyri ,  ejusque  monasterio ,  baud 
procul  a  eivitale  Massilia  fundato,  et  abbatibus  ac  monacbis  inibi  mi- 
litantibus,  id  est  de  alode  meo,  qui  de  bereditate  mea  obvenit  de 
matre  mea,  quem  babeo  in  comitatu  Aqueuse,  intra  terminos  de  villa 
que  vocant  Bruniola;  et  est  ipsa  vinea  in  loco  qui  dicitur  Elzairola. 
Sane  si  quis,  etc. 

Facta  donatio  ista  in  mense  marcio. 

Ego  Raiambaldus  et  pater  meus  Poncius  banc  donationem  scribere 
rogavimus ,  et  manus  proprias  roboravimus ,  testibusque  subter  ad- 
nexis  firmandam  obtulimus.  Gualterius  Bellucia  et  filins  ejus  Desi- 
derio  firmaverunt.  Volbertus  firmavit. 

356 

Carta  de  Ursone. 


Omni  bomini,  dum  licet  et  in  bac  vita  subsistit,  de  eterna  relribu- 
tione  cogitare  débet,  etc.  Quapropler  ego  Urso  et  filins  meus  Guadaldus 
donamus  aliquid  de  bereditate  nostra,  pro  redemptione  animas  nostra.s 
vel  patris  malrisque  nostre,  in   comitatu  Aquense,  omnipotenti  Deo 


Sœciil.  XI. 


368  CHARTULARIUM 

sanctique  Victoris,  gloriosissimi  martyris,  de  alode  noslro  quod  ba- 
bemus  in  villa  Bruniola,  in  loco  qui  dicitur  Pogeto  ,  id  est  molen- 
dinum  quod  fecit  pater  meus  Yolbertus,  de  quartam  partem  molen- 
dini,  de  très  partes  medietatem;  et  habet  sanctus  Victor  quartam 
partem  quartoni,  que  dédit  soror  mea,  nomine  Arnica.  Et  ego  Su- 
sanna  femina,  uxor  Ursone,  dono,  pro  redemptione  anime  mee  vel 
patri  vel  matri ,  de  vinea  semodiata  una ,  post  obitum  meum.  Sane 
si  quis,  etc. 

Aigulfus,   fraler  ejus,    firmavit.  Galterius  firmavit.  Maiaugaus  fir- 
mavit.  Desiderius  firmavit. 

357. 

Carta  de  Gaisola. 

17  iun.  1066.  Auctoritas  jubet  ecclesiastica  lexque  consistit  romana,  ut,  etc. 
Quapropter  Wilelmus  et  frater  meus  Poncius,  cum  uxoribus  et  filiis 
ac  filiabus  nostris,  donamus  Domino  Deo  et  sancte  Marie  sanctoque 
Victorî  martyfi,  Massiliensi  monasterio,  abbatique  ejus  vel  monacbis, 
presentibus  quamque  futuris,  aliquid  de  alode  nostro  in  comitatu 
Aquensi ,  in  territorio  de  villa  que  nominant  Bruniola ,  in  loco  quem 
nominant  Guaisola.  Et  babet  consortes  :  de  oriente,  terram  sancti 
Victoris;  ad  meridiem,  verticem  ipsius  montis  qui  supereminel  ;  et  ad 
occidentem,  rivum  quem  vocant  Sicum;  et  ex  alio  fronte,  Raramiam. 
lpsa  terra  cum  arboribus  pomii'eris  vel  infructuosis,  et  cum  ecclesia 
sancti  Benedicti  que  infra  est,  et  cum  terris  cultis  vel  incultis,  garricis 
vel  petribus,  donamus,  sicut  supra  diximus ,  ab  integro ,  sine  alla  in- 
terpellatione.  Sane  si  quis,  etc. 
f.  8".  *  Ego  Wilelmus  et  frater  meus  Poncius ,  cum  uxoribus  et  filiis  ac 

filiabus  nostris,  qui  banc  scribere  mandavimus,  eam  firmamus  et  alios 
firmare  mandamus.  Nos,  ego  Aicardus  et  nepos  meus  Arlulfus,  fir- 
mamus. Carbonellus  firmat.  Gaufredus  firmat.  Nizezius  firmat.  \  i- 
lelmus  Ainardus  firmat. 

Facta  carta  ista  feria  m,  v°  kaiendas  julii,  anno  ab  incarnatione 
Domini  millesimo  lxvi. 


SANCTI  VICTORIS.  369 

358. 

Caria  de  Rostagno. 

Donatione  de  terra  ad  sanctum  Victorem  et  ad  sanctam  Perpetuam.  Sac.  XI. 
Domnus  Rostagnus  et  fratri  sui  Lambertus  et  Archimbertus,  et  uxôr 
sua  Escocia ,  facimus  donatione ,  pro  Dei  amore  vel  pro  animarum 
nostrarum  omniumque  parentum  nostrorum.  Et  habet  ipsa  terra  ter- 
minos  ipsam  terram  sancti  Victoris,  de  uno  fronte,  rivo  Siceo  de 
Molleras;  de  alio  fronte,  viam  que  descendit  de  monte  Pennicii. 

359. 

Caria  de  Campis. 

Divina  inspirante  clemencia  et  ejus  benignissima  opitulante  suf-  î  aprii.  ion 
fragia ,  etc.  Ego  Josfredus ,  una  cum  uxore  mea ,  Scocia  nomine , 
et  domna  Gualdrada,  de  sainte  anïmarum  nostrarum  solliciti,  .... 
facimus  donationem  omnipotenti  Domino  et  sancto  Victori,  suo  mar- 
tiri,  ejusque  monasterio,  baud  procul  a  civitate  Massilia  fundato,  et 
abbatibus  ac  monacbis  perpetim  inibi  militantibus,  de  alode  nostro 
que  babemus  in  comitatu  Aqueuse,  intra  terminos  de  villa  que  vo- 
catur  Rruniola,  id  est  ecclesiam  que  fundata  est  in  bonore  Dei  [et]  sancte 
Marie,  in  valle  que  vocatur  Cbames,  cum  campis  cultis  et  incultis, 
pratis,  pascuis .  silvis,  garricis,  aquis  aquarumve  decursibus.  Habent 
igitur  bec  omnia  consortes  :  de  uno  latere,  id  est  de  oriente,  via 
que  est  terminum  sancti  Martini  usque  ad  petram  stantem  ;  de  alio 
latere,  id  est  contra  meridiem,  sicut  ascendit  terminus  de  vakle 
Guarilde  usque  in  via  publica  Sancto  Medardo;  de  tertio  latere,  id  est 
contra  occidentem,  sicut  via  discurrit  publica  usque  in  rivo  que 
dicitur  Cbamis,  etc. 

Facta   donatio  ista   anno   incarnationis    dominice    millesimo    xvji, 
Lalendis  aprilis,  régnante  Jesu  Cbristo  Domino  nostro. 

Ego  Josfredus  et  domna  Cualdrada  et  filia  sua,  Scocia  nomine,  banc 
donationem  corde  perfecto  et  animo  voluntario  omnipotenti  Do.mino 
I.  47 


370  CHARTULAR1UM 

et  sancto  Victori ,  suo  niartyri ,  dedimus  et  manibus  nostris  firmavimus, 
testihusque  subter  adnexis  firmare  rogavimus.  Ego  filius  Josfredus ,  et 
alius  filins  Wilelmus,  et  .losfredi,  Guigo,  Pondus,  donaverimt  et  firma- 
verunt.  Wilelmus,  filius  episcopi1,  et  fratres  ejus  Amelius,  Rainaldus, 
(ùiiraldus,  donaverunt  et  firniaverimt.  Ripertus  et  Petrus,  filii  Lau- 
fredi,  donaverunt  et  firmaverunl.  Poncius  Coixardus  firmavit.  Aldo 
firmavit.  Laufre  firmavit.  Guarnaldus  firmavit.  Poncius  Bermundus 
firmavit.  Ego  Wilelmus  Nevolongus  et  uxor  mea  et  filiis  meis  Rai- 
naldus et  Josfredus,  propter  remedium  animarum  nostrarum  vel  patres 
nostros  et  matres,  donamus  et  firmamus.  Poncius  firmavit,  et  filius 
suus  Aicardus  firmavit.  Poncius  Larga  Moixa  firmavit.  Isnardus  fir- 
mavit. 

360. 

De  semodiata  de  vinea  que  est  in  Bruniola. 

1016.  In  Dei  nomine.  Ego  Nortaldus  ficio  donationem  omnipotenli  Domino 

v".  et  sancto  Victori,  suo  niartyri,  ejusque  monasterio,  non  longe  a  civi- 
late  Massilia  fundato ,  et  abhatibus  ac  monacbis  ibidem  faniulantibus , 
de  semodiata  una  de  vinea ,  quant  adquisivi  de  domina  mea  Gual- 
drada.  Et  est  ipsa  vinea  in  comitatu  Aquense,  intra  terminos  de  villa 
Bruniola  ;  et  habet  terminationes  :  de  una  parte,  vinea  de  Ricario  ;  de 
alia  ,  vinea  de  Georgio  ;  de  tertia  vero  parte ,  via  publica  et  rivo  qui 
vocatur  Camis  ;  de  quarta,  terram  de  comité.  Hanc  aulem  vineam  dono 
supradiclo  monasterio ,  propter  redemptionem  anime  mee  et  uxoris  ac 
filiorum  nostrorum,  et  propter  fralernitatem  quam,  per  misericordiam 
domni  abbatis  ac  fratrum  qui  in  eodem  monasterio  conversantur,  cum 
illis  babeo,  quia  consortem  suorum  orationum  me  voluerunt  fieri.  Si 
quis  autem  hanc  meam  donationem  voluerit  impedire,  cogatur  emen- 
dare  tantum  et  aliud  tantum  supradicto  monasterio ,  et  de  cetero  bec 
mea  donatio  stabilis  et  inconvulsa  permaneat. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xvi,  re- 

ç 

gnantc  Rodulfo,  rege  Alammanorum  seu  Provincie. 

Ego  Nortaldus  banc  donationem  propria  manu  firmavi  et  testibus 

'  Ingolranni,  episcopi  Cavtllicensis. 


SANCTI  VJCTORJS.  371 

firmare  rogavi.   Senioritus  firmavit.   lsnardus  firmavit.   Ricardus  fir- 
mavit.  Ses*erandus  firmavit.  Jobannes  firmavit. 


"n* 


361. 

Charta  qua  Pontius,  filius  Nortaldi,  Altrus,  ejus  uxor,  ipsorumque  liberi  monachis     Cire.  1028. 
sancti  Victoris  largiuntur  dimidiam  condaminam,  sitam  in  comitatu  Aquensi,  invalle 
Garnis,  in  territorio  villae  Bruniolae. 

Poiicins  INortaldus  et  uxor  sua  Altrus  donaverunt  et  manus  suas 
firmaverunt.  Wilelmus,  frater  suus,  et  uxor  sua  firmaverunt.  Poneius 
Rainaldi  firmavit.  Poneius  de  Guarda  firmavit.  Guiraldus  firniavit. 
Poneius  Bermundus  firmavit.  Teubertus  Héros  firmavit.  lsnardus 
Varosus  firmavit. 

36*2. 

Carta  de  Carbonello  et  uxore  sua. 

In  nomine   Doniini  nostri  Jesu   Christi.    Ego  Carbonellus  et  uxor    Cire.  ioeo. 
mea  Scocia  donamus  nostro  guadiô  Domino  Dec)  et  sancte  Marie  et 

O  ce 

sancto  Victori,  gloriosissinio  martvri,  pro  sainte  animarum  nostrarum, 
post  obitum  nostrum,  aliquid  de  alode  nostro,  hoc  est  condamina  in 
vallo  que  Dominant  Gaisola.  Et  babet  consortes  :  de  uno  latus,  terrain 
saneti  Y  icloris  ;  et  de  alio  latus ,  terrain  de  Aicardo  de  la  Garda  ;  et  de 
alio  latus,  fluvium  Caramia  ;  et  de  alio  latus,  montem  supra  diclum  Pen- 
nicii.  Et  donamus  terciani  partent  in  niolendino  Sancti  .Tobannis.  Wilel- 
mus Nortallus  firmavit.  Aicardus  presbiter  firmavit.  Mzezius  firmavit. 
Wilelmus  A  inardus  firmavit. 

363. 

Carta  de  Poneio  Beiniundi. 

Brève  de  donatione  vel  venditione,  que  f'eeit  Poneius  Bermundi  ad    (;;,c.  103:;. 
sanctum  Vietorem  et  ad  sanctani  Perpetuam  et  ad  nionacbos  ejus,  tam 
presentibus  quaruque  i'uturis,  pro  redeniptione  anime  niée  parentuni- 
que  meorum ,  et  uxor  mea  Accelena,  et  filii  nostri  Aicardus  et  alii.  Et 
est  ista  donatio  presa  de  niolendino ,  et  suam  parteni  quant  babet  in 


372  CHARTULARIUM 

molendino,  iufra  terminutn  Sancte  Perpétue,  in  rivo  Camis.  Donamus 
et  lirmamus  manus  nostras  proprias  usque  in  perpetuum.  Ipse  Poncius 
donator  et  uxor  sua  Accelena  et  filii  sui  Aicardus  et  Petrus  donaverunt 
et  finnaverunt.  Gualdrada  firmavit.  Poncius  Coixardus  firmavit.  Nize 
zius  firmavit  et  habet  aliquid  de  precio ,  pairo  obtimo. 

364. 

'*  ""■  Quarta  sancti  Juliani. 

Sopc.  xi.  Brève  de  donatione  que  fecit  Bertrannus  Wilelmus  Domino  Deo  et 

sancta  Maria  et  sancto  Victori,  martyri  suo,  ejusque  nionasterio  et  rao- 
nachis ,  tam  presentibus  quam  et  futuris,  de  ecclesia  sancti  Juliani  quar- 
tam  partem,  pro  remedio  anime  patri  sui  et  matri  sue,  et  pro  salute 
anime  sue,  sine  ullo  lucro.  Et  fecit  Ugo  Wilelmus  acapto  de  Bertranno 
Guilelmo  de  omni  honore  quem  Steplianus  Peregrinus  habet  in  vallo 
de  Gaisola,  de  Guilelmo  Cucuroni,  in  mansiones,  in  ortum,  in  vineas, 
in  pratos,  in  terras  cultas  et  incultas.  Et  dédit  Ugo  Guilelmus  xx  so- 
lidos.  Et  fecit  Ugo  Guilelmus  acapto  de  Broza,  de  terra  culta  semo- 
diala  una,  a  Mil  Radiées.  Et  dédit  Ugo  Guilelmi  una  equa  cum  pultro. 

365. 

Carta  de  Pontio  Bermundi. 

Cire.  1025,  Douatioiieiu  que  fecit  Poncius  Bermundi  Domino  Deo  et  sancto 
Victori ,  suo  martyri ,  ejusque  monasterio  in  Massilia  civitate  fundato , 
et  monachis,  tam  presentibus  quam  et  futuris,  ibidem  militantibus  : 
De  terra  culta  semodiatas  ni ,  ad  Sanctum  Martinum,  in  Camis  ;  et  habet 
consortes,  de  tribus  partibus,  terra  sancti  Martini,  et  de  alia  parte, 
terra  Carbonello  Coixardo.  Et  in  alio  loco,  de  terra  culta  semodiata 
una,  et  habet  consortes  :  de  uno  latere,  via  publica  que  vadit  ad 
Sanctum  Martinum ,  et  de  alio  latere,  terrain  sancti  Victoris.  Et  in  alio 
loco,  in  vallo  que  nominant  Cavoira,  de  terra  semodiata  i;  et  de  vi- 
neis,  in  vallo  de  Bruniola ,  ad  pontem  Peirignum,  semodiata  i;  et  ba- 
bet  consortes  :  de  uno  latere,  vineam  de  Lautardo,  et  de  alio  latere, 


SANCTl  VICTORIS.  373 

viueam  de  Vincentio.  Et  in  alio  loco ,  semodiata  una ,  ad  Pugitum  ;  et 
liabet  consortes  :  de  uno  latere,  rivo  qui  vadit  ad  molendinum  ;  et  de 
aliolatere,  vineam  sancte  Marie  ;  et,  de  alio  latere,  vineam  de  Ugo 
Signerio  :  et  de  alio  latere,  vineam  de  Vincentio. 

366. 

Carta  de  Guarnallo. 

Divina  inspirante  clemencia  et  ejus  benignissima  opitulante  suff'ra-  Cire.  1030. 
gia,  etc.  Ego  Guarnallus  et  uxor  mea  Leugarda,  de  salute  aninia- 
rum  nostranun  solliciti , . . . .  facimus  donationem  omnipotent]  Domino 
et  sancto  Petro  apostolo,  sanctoque  Victori,  suo  martyri,  ejusque  nio- 
nasterio,  haud  longe  a  eivitate  Massilia  fimdalo,  et  abbatibus  ac  mona- 
cbis  perpetim  inibi  militantibus ,  de  alode  nostro  qnod  babemus  in 
comitatu  Aquense,  in  territorio  de  villa  Bruniola,  in  loco  qui  dicilur 
Camis,  juxtaecclesiam  sancte  Marie  ;  etestipsa  terra  que  fuit  demanso 
Durante  Bonils.  Et  liabet  consortes  :  de  oriente,  ipsani  ecclesiam 
sancte  Marie;  de  occidente  ,  terrain  sancti  Victoris  que  fuit  Episcopa- 
lis';  de  meridie ,  usque  in  paludem;  de  aquilone,  sicut  aqua  devergit. 
Hec  omuia  supra  scripta,  terra  culta  et  inculta,  sine  ulla  diminutione 
donamus ,  pro  redeniptione  animarum  nostrarum,  etc. 

Ego  Warnaldus  et  uxor  mea  Laujarda  manus  nostras  donamus  et 
firmamus ,  et  filii  nos! ri  Leufredus  et  Guigo  firmaverunt. 

Signum  Poncius  Coixardus   firmavit.  Poncius  Bermundus  firinavit. 
lngilrannus  Dado  firmavit.  Isnardus  Merlus  firmavit. 

367. 

Carta  de  sancta  Perpétua. 

Ego  Wilehnus ,   filins    Scocie,   omnes  donationes ,   quas  fecerunt    Cire.  1060. 
Guigo,  avusmeus,  et  Gualdrada,  avia  mea!,  et  Josfredus,  pater  meus, 
et  mater  mea  Scocia',   et  quicumque  bomines  et   quecumque  femine 

'  Vid.  sup.  nn.  340  et  341  »  Vid,  »up.  nn   342  et  359 

*  Vid.  sup.  n.  334. 


374  CHARTULARIUM 

donaverunt  ad  sanctum  \ictorem  et  ad  sanctum  Petrum  et  ad  alias  ec- 

c 

clesias  que  pertinent  ad  sanctum  Victorem,  omnia  omnino  voluntario 
animo  dono,  firmo  et  corroboro.  Et  ego  Poncius,  filius  Josfredi  et  Sco- 
cie,  similiterdono,  firmo  et  corroboro,  libentissime  et  voluntario  animo. 

Et  ego  Wilelmus  Nortaldus  et  uxor  niea,  Maria  nomine,  et  filii  mei 
Dodonus  et  Wilelmus  et  Pelrus ,  facimus  donationem  et  guei  pitionem 
Deo  et  sanclo  Victori  de  decimo  quod  requirebamus  de  ipsis  terris  que 
sunt  infra  terminos  de  Sancta  Perpétua.  Simililer  donamus  decimum 
de  ipsa  condamina  que  dicilur  ad  Perticam.  Simililer  donamus  deci- 
mum de  ipso  campo  qui  fuit  de  Poncio  de  Signa,  qui  est  ad  fontem 
Moxet.  Et  ego  Wilelmus  Ainardus  et  uxor  mea  simililer  donamus  deci- 
mum de  ipsa  condamina  que  dicitur  ad  Perticam.  Simililer  donamus 
decimum  de  ipso  campo  qui  fuit  de  Pontio  de  Signa ,  qui  est  ad  fontem 
Moxet. 

Et  ego  Fulco  et  frater  meus  Josfredus ,  filii  Blismoda,  facimus  dona- 
tionem et  guerpicionem  Deo  et  sancto  Victori  de  decimo  quod  require- 
bamus de  ipsis  terris  que  sunt  infra  terminos  de  Sancta  Perpétua.  Simi- 
liter  donamus  decimum  de  ipsa  condamina  que  dicitur  ad  Perticam. 
Similiter  donamus  decimum  de  ipso  campo  qui  fuit  de  Poncio  de  Signa, 
qui  est  ad  fontem  Moxet. 

Geraldus  firmavit.  Nicecius  firmavit.  (snardus  Varosus  firmavit.  Al- 
doardus  firmavit.  Ingilrannus  Dado  firmavit. 

368. 

Karta  sancti  Pétri  de  Braniola. 

KH-i  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis,  etc.  Nos  heredes  omnes 

ac  possesores ,  scilicet  ego  Geuzfredtis  et  uxor  mea ,  nomine  Scocia  , 
filiique  nostri  omnes  Ugo  et  Guilelmus  et  Guido  et  Gosfredus  Pontius; 
et  ego  Guilelmus  et  uxor  mea,  dicta  Prodecta  ;  ego  eciam,  Geuzfredus 
et  uxor  mea  Arsen,  et  ego  Galdrada  femina,  per  quam  scilicet,  id  est, 
ex  me  et  per  me,  omnibus  istis,  Getizfredo  scilicet  et  uxori  sue,  filie 
mee,  Scocia  nomine,  advenit  pars  ecclesie  sancti  Pétri1,  que  est  in  villa 

1  Vid.  sup.  n.  343. 


SANCTI  VICT0RI8.  375 

que  vocatur  Brugnola  vel  in  ejus  terminio;  et  ego  Guibertus,  gêner  is- 
tius  Galdrade,  et  uxor  niea,  nomine  Guandalburga,  etfilii  raei;  et  ego 
Pontius  Rainaldus ,  et  frater  meus  Petrus  ;  et  ego  Dodo ,  et  uxor  mea  et 
filiinostri;  et  ego,  Guilelmus1  lilius  vicecomitis  Vilelmi,  et  uxor  mea 
et  filii  noslri;  et  ego  Adalgus5,  lemina,  et  filii  mei  Guilelmus,  Amelius, 
Rainaldus ,  Geraldus  ,  simul  eciam  et  nepotes  filiorum  meorum ,  Riper- 
tus,  Petrus,  donamus  et  donando  concedimus,  nostra  sponte,  hoc  est 
nostra  bona  bac  beneplacita  voluntate,  ecclesiam  supradictam,  vide- 
licet  sancti  Pétri,  principis  apostolorum,  cum  omnibus  que  ibidem  ha- 
bemus  nos  omnes  supradicti  ;  ul  apertius  igitur  ac  plenius  dicamus  , 
prediclam  ecclesiam  sancti  Pétri,  que  est  fundata  bac  constructa  in  co- 
mitalu  Aquensi,  in  villa,  ut  dictum  est,  Bruinola  vel  in  ejus  terminio, 
et  omnia  que  ipsa  habet  ecclesia  et  que  eidem  ecclesie  pertinent  aune 
et  in  reliquo  tempore  dataerunt,  consentiente  ac  douante  pariter  Pon- 
tio,  qui  per  me  Dodone  abebal  eandem  partent  quam  dono.  Et  nos 
omnes,  ut  iterum  repetamus,  etc. 

Facla    carta  doni  hujus  anno   rnillesimo   xlii  Domini  nostri   Jesu      f.  88  6ù. 
Cbristi  secundum  carnem,  indicione  x,  régnante  Heienrico  rege. 

Ego  Gualdrada  et  Gauzfredus  et  Scocia  et  omnes  supradicti  donatorcs 
sive  donatrices  manu  propria  firmavimus  et  testes  firmare  rogavimus. 
Pontius  de  Garda  et  filii  ejus  Arulfus  atque  Aicardus  firmaverunl. 
Pontius  Coxardus  firmavit.  Pontius  Bermundus  firmavit.  Leofredus  et 
frater  ejus  Ingilrannus  firmaverunl.  Teutbertus  Héros  firmavit.  Àddo 
firmavit.  Guarnaldus  firmavit.  Isnardus  Varosus  firmavit.  Pontius  Bli- 
garda  firmavit.  Isnardus  Merlo  firmavit.  Teubaldus  firmavit.  Ainardus 
firmavit. 

369. 

Ego  Pontius  filius  Rainaldi  dono  omnem  partem  meani  quam  babeo        <os3. 
vel  babere  debeo  in  ecclesia  sancti  Pétri  de  villa  Bruniola  ,  scilicet  iu 
ecclesia  et  in  decimo  et  in  primitiis  vel  in  cimiterio  et  in  omnibus  om- 
nino  rébus  ad  eandem  ecclesiam  perlinentibus.  Dono  ,  pro  redem- 

1   Guillflmus  Juvmis.  filius  Guillelmi  II,  vi-         *  Vidua  Ingelr.inui,  episcopi  Cavclliceusis. 
cecoinitis  Massilix. 


376  CHARTILÂRIUM 

ptione  anime  rnee  et  pâtre  meo  vel  maire  mea  ,  isla  donatio  que  supra 
scripta,  que  me  advenit  de  pâtre  vel  avunculo  meo  Guilelmo  et  filiis 
suis  ;  hanc  donationem  et  corde  perfecto  et  animo  voluntario  omni- 
potenti  Domino  et  sancto  Yictori,  suo  martyri,  dono  et  manibus  meis 
fîrmo ,  ut  monachi  ibidem  manentes  omnique  tempore  teneant  et  pos- 
sideant.  Si  quis  autem  (quod  absit)  contrarius  fuerit  buic  donationi, 
non  valeat  implere ,  sed  cogatur  solvere  in  vinculo  auri  optimi  libras  x. 

Facta  donatio  hec  anno  incarnationis  dominice  mxliii,  indicionexi, 
régnante  Henrieo  rege  Âlamannoruin  seu  Provinlie. 

Pontius  de  Garda  et  filiis  suis  Arnulfus ,  Aicardus,  firmaverunt. 
Pontius  Bermundus  firmavit.  Pontius  Larga  Moxa  firmavit.  Bermun- 
dus, frater  suus,  firmavit.  ïeubertus  Héros  firmavit. 

370. 

ion.  Ego  Amelius ,  filius  episcopus  Ingilrannus ',  dono  terras  que  sunt 

infra  terminio  Sancte  Perpetuea.  Et  est  ista  terra  in  loco  que  dicitur 
Molleiras,  que  excoluit  Leotaldus.  Et  istas  terras,  que  supra  scriptas  , 
dono  ad  sanctum  Yictorem ,  que  est  in  Massiliam  fundato ,  et  omnibus 
servientibus  monacbis ,  qui  nunc  ex  eadem  congregatione  sunt  et  erunt 
vel  futuri  sunt  in  seculo;  et  in  anteaistadonatione  et  venditione  firma, 
stabilis,  omnique  tempore  permaneat. 

Facta  donatio  ista  boe  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xliiii, 
indicione  xn. 

Petrus  monacus,  cognomento  Rainardus,  domno  abbate  Isamo  man- 
dante et  suprascriptis  donatoribus  rogantibus,  scripsit;  et  Guilelmus 
monacus  prior  et  Alamannus  donaverunt  sollidos  m  ad  Amelium. 
Adalgus  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Geiraldus  firmavit.  Ripertus  fir- 
mavit. Petrus  firmavit.  Pontius  Rainaldus  firmavit.  Pontius  de  Garda 
firmavit.  Pontius  Bermundus  firmavit. 

371. 

■a  oct.  Î0S8.       Cum  a  persecutionibus  crebrescentibus  rnundi  Dominus  voluit  sal- 

1  Ingelrannus,  episcopus  Cavellicensie. 


SÀNCTI  VICTORIS.  377 

vare  jenus  humanum ,  ne  lederelur,  misericorditer  angelo  nuntiante, 
ad  hima  descendens,  humanam  carnem  sumpsit,  ut  secum  salvaretur. 
Quam  cum  recepisset  inproba  .Uulea,  audivit  caligantibus  occulis, 
menteque  percussa  auctorem  suum  non  cognovit.  Idcirco  quod  ex  se 
in  eo  decrevit ,  neci  deputavit  ;  sed  quamvis  Dominus  carnem  quam  as- 
sumpsit  ledere  concessise  dignoscitur,  divinitas  tamen  que  sub  nomine 
earnis,  nunciante  perspicuo  paranimpbo,  videlicet  Gabrihel  arcbangelo, 
latebat ,  violari  nullis  temptationum  persecutionibus  potuit.  Claustra 
infidelitalis  confringens,  aulam  pietatis  erigens,  spiritualibus  documentis 
discipulos  docuit,  omnesque  gentes  in  sui  nominis  conelusione  illis 
eateclismare  precepit,  hac  fidelibus  populis  in  suis  stationibus  ecclesias 
fundare ,  in  quibus  possint  orationes  Christique  servicia  digne  persol- 
vere;  unde  Petrus,  *  qui  prineeps  apostolorum  a  Deo  eligitur,  primus  »*• 

Anliochie  fundasse  ecclesiam  legitur.  Qui  eciam  pontificali  benedic- 
tione ,  antequam  in  eis  aliquod  sacri  agatur  officii,  dedicare  consti- 
luit  et  dotem  imponi  precepit,  ut  serviens  sibi  ab  earum  facultatibus, 
devicta  inopia,  possit  foveri.  Ex  hac  ergo  amnionitione ,  Vualdrada 
et  Teotfrede  '  et  uxor  mea  Scocia  nostrique  fdii  buic  ecclesie,  quam 
episcopali  benedictione  in  honore  almi  Pétri  apostoli  nos  scimus  dedi- 
care, dotem  imponimus,  videlicet modiatani  terre,  ad  vineam  que  est 
sub  ipso  castro  quod  vulgo  dicitur  Bruniola.  Consorte  :  via  pluplica , 
imo  fronte;  alio  fronte ,  concurrente  Caramia;  ex  uno  latus,  campo 
Nortaldo;  alio  latus,  vinea  Natale.  Quam  donalionem  cum  omni  firini- 
tate  ,  Deo  cuslodiente,  dimittimus. 

Acta   sunt  x   kalendas   novembris,    régnante  Rodùlfo    rege,    anno 
m  xxxvni  ab  incarnatione  Christi  ,  indicione  vm. 

Testamentum  assercionis  :   Vualdrada  et  Teohtfredus  et  uxor  mea 
Scocia  et  filii  qui  donamus,  abjecta  falsasuspicione,  firmamus. 

372. 

Caria  de  Oleres,  <le  Rosset  el  de  Aquis. 
In  nomine  Domini.  Ego  Raimiiudus  et  frater  meus  Petrus  Ugo,  de  28Mart.l09â 

'  Idem  qvù  sup.  (un.  342,  359,  367  et  368)  vocatur  Gausfrcdus  de  Riannis. 

1.  iS 


378  CHARTULARIUM 

Rosset,  donamus  Domino  Deo  et  sancte  Marie,  semper  virgini,  sanc- 
toque  Victori  martyri,  monasterii  Massiliensis ,  et  domno  abbati  Ri- 
cardo,  monachisque  omnibus  in  jam  dicto  monasterio  Deo  militantibus, 
tam  presentibus  quam  futuris ,  corpora  et  anima  nostras ,  eo  tenore  ut 
monacbi  effitiamur.  Et  donamus  cartam  parlem  quam  habemns  in  eastro 
de  Oleres,  ad  proprium  alodem,  Deo  et  sancto  Victori,  et  in  alio 
honore,  quantum  ibi  habemus  vel  liabere  debemus,  aut  ullus  homo 
vel  femina  per  nos.  Donamus  preterea  quartam  partem  de  Castro  Rossei 
quam  ibi  habemus  vel  habere  debemus,  aut  ullus  homo  vel  femina  per 
nos.  Donamus  etiam  totum  alodem  nostrum  quem  habemus  in  civitate 
Aquis ,  tam  in  domibus  quam  in  campis  vel  agris  aut  curtis  aut  pratis 
aut  pascuis,  cultis  vel  incultis,  vel  in  omnibus  omnino  rébus,  quan- 
tum ibi  habemus  vel  habere  debemus,  aut  ullus  homo  vel  femina 
per  nos.  Hec  autem  omnia ,  etc.  Sane  si  hanc  scripturam  donationis 
nostre  aliquis  parentum  nostrorum  ,  sive  magna  parvaque  persona  ,  in- 
fringere  aut  disrumpere  temptaverit,  non  hoc  valeat  vendicare;  sed 
si  aliquid  possidere  videtur  per  nostram  donationem  de  alio  nostro  ho- 
nore, hoc  omnino  perdat  et  beato  Victori  restituai,  et  hec  donalio 
nostra  in  jam  dicto  monasterio  firma  et  inconvulsa  semper  permaneat  ; 
etille,  quisquis  fuerit,  si  in  pertinacia  mentis  sue  persteterit,  parlem 
et  hereditatem  cum  Juda  Iraditore,  aeternaliter  obtineat,  et  insuj)er  v 
libras  auri  persolvat. 

Facta  carta  donationis  v  kalendas  aprilis ,  anno  millesimo  xcn  doini- 
uice  incarnalionis. 

Signum  Raimundi.  Signum  Pétri  Ugonis,  qui  banc  cartam  donatio- 
nis scribere  fecimus  et  testes  firmare  rogamus. 

373. 

Carta  sancri  Stephani  de  Braz. 

Chc.  1060.  Divina  inspirante  clemencia  et  ejus  benignissima  opitulante  suffra- 
gia,  etc.  Ego  Poncius  de  Braz  et  uxor  mea  Balda  et  filii  nostri  Leu- 
taldus  et  Wilelmus  et  Arbertus  et  Ugo  et  Fulco ,  de  salute  animarum 
nostrarum  solliciti, . .  .facimus  donalionem  omnipotenti Domino  et  sancto 


SANCTI  V1CÏOR1S.  379 

\iclori,  silo  inartxri,  ejusque  monasterio ,  haud  procul  a  civitale  Mas- 
siiia  fundato,  et  abbatibus  ac  nioiiachis  perpetim  inibi  militanlibus , 
de  alode  nostro  (jueni  habemus  in  comitatu  Aquense,  infra  terminum 
de  caslro  quod  Dominant  Braz,  bec  est  ipsa  ecclesia  sancti  Stepbani. 
Ego  Foncius  et  nxor  niea  et  £11  ïi  mei  donamus  omnia  que  ibi  babemns, 
et  homines  per  nos,  id  est  in  primiciis,  in  offerendis,  in  cimiterio,  in 
baptisterio,et  ipsa condaniina  que  nominant  Causalone.  Et  babet  con- 
sortes  :  de  uno  latere,  flumine  Causalone,  et  de  aliolatere,  sicut  aqua 
vergit;  et  in  alio  loco,  terrain  que  nominant  ad  Caironem,  que  dédit 
tidelis  meus  Poncius  Felicis.  Ego  dono  et  firmo  sua  donatione,  et  ipsas 
terras  nominalas  donamus  ab  integro,  ciim  decimo  et  cum  tasca;  et  in 
alio  loco,  unam  semodiatam  de  planterio,  de  Dodone,  quem  dédit  Pon- 
cius Felicis  ad  sanclum  Stepbanum,  que  est  in  terra  a  la  Pereda ,  juxta 
vineam  de  Sperantio.  Et  si  aliqisis  demeis  fidelibus  terrain  donaverint, 
ego  dono  et  firmo  ad  propvium  alodeni.  Hee  omnia  supradicta  sine 
ulla  diminutione  donamus  supradicto  monasterio,  ut  ab  bac  die  abbas 
et  monacbi  ejusdem  monasterii  sine  ulla  interpellatione  teneantetpos- 
sideant  ;  et  qui  istam  uôstram  donationem  inquietare  vel  minuare  vo- 
iuerit,  iram  omnipotenti  Deo  et  sanctis  ejus  veniat  super  ipsum,  et  su- 
per omnia  que  sua  sont;  et  in  antea  nostra  donatio  firma  permaneat, 
omnique  tempore. 

Ego  Poncius,  films  Christofori,  et  Alsennaet  frater  meus  Mataronus 
el  nepos  meus  Atanulfus,  donamus,  pro  redemptione  animarum  nos- 
trarum  vel  parenlum  nostrorum ,  Domino  Deo  et  sancto  Victori  mar- 
tyri  Massiliensis,  el  monacbis  ejus,  tam  presentibus  quam  et  futuris , 
de  alode  nostro  quem  habemus  in  comitatu  Aquense,  in  castro  *  quod  ('  89. 
nominatur  Braz;  et  sunt  ipsas  terras  infra  terminum  sancte  Marie  que. 
est  ad  Salam  Ratald.  Terras  cultas  et  incultas  et  pratis  et  cum  omnino 
rébus  que  ad  ipsa  terras  pertinent  donamus  supradicto  monasterio ,  ut 
servi  Dei  teneant  et  possideant.  ...  Et  insuper  dono  ego  Poncius  et 
uxor  niea  Agnes  et  filii  mei  terra  que  est  ad  ecclesiam  sancti  Ste- 
piiani. 

Leutaldus  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  I  go  firmavit.  Nizezius  firma- 
\it.  Kainoardus  Aisomegua  firmavit.  Poncius  de  Castello  Vero  iirmavit. 


380  CHARTULARIUM 

Teutbertus  Mataronus  firmavit.  Poncius  Gordonus  firmavii.  Atauulfus 

firmavit.  Poncius  Folcberius  firmavit. 

374. 

Cire.  îooo  In  nomine  Domini  nostri  Jesu  Christi.  Ego  Nizezius  facio  donalio- 
npiu  Domino  Deo  et  sancto  Victori,  suo  gloriosisimo  martyri,  ejusque 
monasterio  Massiliensis ,  et  monachis,  tam  presentibus  quanque  i'utu- 
ris,  de  meo  bonore  quem  babeo  in  Castro  quod  nominant  Braz, 
un  um  mansum ,  qui  fuit  de  Duranto  de  Braz  et  de  Uperta ,  uxore  sua  ;  et 
ipse  mansus  fuit  de  uxore  mea  Arsinna.  Et  ego  INizezius  dono  escam- 
mis1  ad  uxorem  meam  Arsinnam,  de  duobus  mansis  medietates ,  de 
uno  <jui  fuit  de  Sperantio,  et  de  alio  qui  fuit  de  Rainardo  ;  et  alias  me- 
dietates ad  sanctum  Yiclorem  de  ipsis  mansibus  supra  scriptis  dono. 

Poncius  et  Wilelmus  et  Ugo  et  Bertrannus,  filii  sui ,  firmayerunt. 
Arlulfus  de  Guarda  firmavit.  Poncius  Bainaldus  firmavit.  Fulco  de 
Riannis  firmavit.  Gosfredus  Aimo  firmavit.  Rodulpbus  Teubertus  firma- 
vit. Laufredus  Merulus  firmavit.  Aicardus  Trencanovas  firmavit.  Arlulfus 
Chaym  firmavit. 

375. 

Karta  Sancte  Marie  de  valle  Guarildis. 

55  mai.  loi».  Dei  omnipotentis  nutu  omnia  disponentis.  Ego  Guido,  filiusTruanni, 
una  cum  fratribus  meis  Heldeberto  et  Ugone,  amore  supei'no  animali , 
pro  remedio  animarum  nostrarum  parentumque  nostrorum ,  facimus 
donationem  omnipotenti  Deo  ejusque  monasterio ,  non  longe  a  Massi- 
lia  fundato,  quod  est  consecratum  in  honore  Domini  nostri  Jesu 
Christi  ejusque  genitricis  et  sancti  Victoris,  martyris  gloriosi,  sancto- 
rumque  apostolorum  omnium,  et  congregationi  ipsius  loei,  presenti  el 
future;  que donatio  est  quedamhereditas,  nobis obveniens  jurepaterno, 
sita  in  comitatu  Aqueuse,  in  valle  vel  loco  Guarildis  denominato,  ad 
Sanctam  Mariam  sive  ad  Sanctum Medardum.  Donamus  igitur  quicquid 
exnostra  hereditate  ibidem  inveniri  potest  et  quantum  ad  nos  pertinel 

1  T'ort.  pro  in  escambium.  Vid.  sup.  u.  3-i-i. 


SANCTI  VICTORIS.  3»1 

usque  in  exquisitum ,  cum  campis,  \ineis,  pratis,  pascuis,  silvis ,  gat- 
ricis,  uglatis ,  arboribus  poniiferis  et  impomiferis,  aquis  aquarumve 
decursibus,  cum  accessu  vel  exilu  suo.  Igitur  ego  Guido  et  fratres  mei 
Heldebertus  et  Ugo  banc  donationem  scribere  rogavimus  et  testibus 
firmandam  tradidimus,  optantes  eam  omni  animo  firmam  ac  stabilem 
inconvulsamque  perrnanerë  perpétue,  accipierites  de  tbesauro  predicti 
monastefii  aliquantulum  precii. 

Kacladonatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesinio  xlh,  indi- 
lione  vin.  Àcta  publiée  apud  Arelatem,  in  presencia  domni  Raimbaldi' 
presulis,  atque  Jqsfrédi*,  marcbionis  Provincie,  et  ceterorum  rî'obi- 
liuni,  m  feria,vni  kalendarum  junii. 

Siquis  vero  contra  banc  donationem  ire  (quod  absit)  temptaveril , 
nos  videlicet  aut  aliquis  successorum  nostrorum,  aliquave  undecum- 
que  oppbsila  persona,  cogalur  in  vinculo  solvere  optimi  aurilibras  m; 
insuper,  omnibus  Dei  maledictionibus  subjacéns  ,  cum  Juda  Scariolii 
in  inferno  inferiori  dampnetur,  donatione  bac  inconvulsa  ac  stabili  iu 
perpetuum  permanente,  cum  stipulatione subnixa. 

Josfredus,  cornes  sive  marcbio  Provincie,  firmavit.  Ego  Ci ui do,  auc- 
tor  bujus  donationis,  manu  propria  firmavi.  Poncius,  fflius  Guidoriis, 
firmavit.  Ugo ,  filius  Guidonis,  firmavit.  Uxor  Guidonis  \imerudis 
firmavit.  Heldebertus,  frater  Guidoni,  firmavit.  Hugone,  frater  Gui- 
doni,  firmavit.  Domnus  Raimbaldus  archiepiscopus  firmavit.  Gtrichi- 
rannus  canonicus  firmavit.  Aimericus  de  Laurada,  Fulcbo  de  Auriol, 
Rïcbardus  de  Laurada  firmaverunt.  Wilèlmus  et  Fulcbo,  vieécomites 
Massilie,  firmaverunt.  Poncius ,  episcopus Massiliensis ,  firniavit.  Arnul- 
fus,  filius  Poncii  de  Guarda,  firmavit. 

376. 

Carta  île  valle  Gaiildis. 

In  gestis  priscoium  patrum  legimus  quod  auclores  anlique  îegis  de-        (OS56. 
creverunt ,  quatinus  quilibet  bomo  res  suas  in  alterius  voluerit  tradere 
potestatem,  firmam  obtineat  liberlatem  ,  atque  libéra  m babeat  fîrmita- 

'  RainibalHus  arcliiepiscopu»  Arelatensis.  *  Gaufredus  I. 


382  CHARTl  LAR1LM 

tem  vendendi,  donaudi  et  quicquid  voluerit  faciendi.  Quapropter  ego 
\rnulfus  et  uxor  mea  Constancia  et  filii  mei  Arlulfus  etPoncius  ac  filie 
mee  Aclias  et  Poncia ,  peccatorum  nostrorum  immanitatem  considé- 
rantes et  in  futurum  nobis  prospicientes ,  per  hujus  scripture  auctori- 
latem ,  facimus  donaùonem  vel  venditionem  omnipotenti  Domino  ac 
sancto  Victori ,  mai  tyri  glorioso ,  ejusque  monasterio ,  non  procul  *  a 
civitate  Massilia  fundato,  et  abbatibus  ac  monacbis,  perpetim  inibi 
mditantibus,  de  alode  nostro  cpiem  babemns  in  comitatu  Aquense, 
in  valle  Carillis ,  in  territorio  ville  Sancte  Marie  vel  Sancti  Medardi  ; 
duos  videlicet  inansos ,  unuiu  quem  excoluit  boino  nomine  Michael, 
alium  quem  excoluit  homo  nomine  Hubertus,  cum  apeudiciis  suis, 
lerris  scilicet  cultis  et  incultis,  vineis,  pratis,  pascuis,  garricis  et  ugla- 
tis,  arboribus  pomiferis  et  impomiferis,  aquis  et  eartim  decursibus,  et 
omnibus  omnino  rébus  ad  eosdem  mansos  pertinentibus.  Sane  si  quis 
homo ,  nos  aut  aliquis  heredum  nostrorum,  vel  aliqua  opposita  per- 
sona,  banc  donationem  vel  venditionem  disrumpere  vel  inquietare  vo- 
luerit, non  valeat  implere;  sed  cogatur  reddere  precium  centum  soli- 
doruiu  et  solvere  uuum  mansum  optimum,  de  alode  nostro,  quod  est 
situm  in  castello  quod  nominatur  Guarda,  in  comitatu  Tholonense,  et 
ipsum  omnino  ab  integro ,  ac  donalione  deinceps  fîrma  et  stabili  per- 
manente, etc.  Donamus  etiam  omnia  quecumque  in  eadem  valle  vide- 
bamur  habere,  excepto  uno  manso  quein  olim  dederamus  ad  feus 
(  Juarnerio  caballario. 

Facta  donatio  hec  anno  jncarnationis  dominic;e  millesimo  lvi,  in- 
dicione  vmi,  epacta  xx. 

Ego  Arlulfus  et  uxor  mea  Coslantia  et  filii  mei  suprascripli  filieque 
meœ  banc  donationem  scribere  jussimus,  ac  manibus  nostris  firmavi- 
mus,  et  testes  firmare  rogavimus.  Aiumlfus  ipse  donator  firmavit.  Pon- 
cius  Àrdradus  firmavit.  Petrus  Acutus  firmavit.  Poncius  Fulcho  firma- 
vit. Carbonellus,  filius  Coxardi,  firmavit. 

Ego  quoque  Isnardus,  pio  remedio  animae  mea;  filiique  mei,  mea 
voluntate  secuti,  rogatus,  dono  de  quodam  manso,  quem  excolit  Mi- 
chahel,  medietatem  de  ipsius  mansi  de  decimo ,  pro  quodam  equo. 


SANCTI  VICTORIS  383 

377. 

Carta  Sancti  Medardi. 

In  Dei  nomine.  Ego  Kainaldus  et  filius  meus  Ponlius,  pro  unocaballo  1  oas 
de  lx  solidos,  sed  magis  inspirante  omuipotentis  Dei  clementia,  pro 
animas  nostras  facimus  donationem  eidem  omnipotenti  Domino,  deea 
quenobis  contulit  et  sancto  Victori ,  suo  martyri,  ejusqiie  monasterio. 
aud  proeul  a  civitale  Massilia  fundato,  et  abbatibus  ac  monacbis  inibi 
militantibus,  id  est  de  alode  nostro  quem  babemus  in  comitatu 
\quense,  in  villa  que  noncupanlSancla  Maria  vel  Sancto  Medardo,  ab 
integro ,  quantum  nobis  pars  advenit,  exceptis  duos  mansos,  ununt  de 
Michabel  et  aliumde  Guarnerio.  Sane  si  quis,  etc. 

Facta  donatio  ista  anno  incarnationis  dominica-  millesimo  xxxvtn, 
indieione  vu,  régnante  Cona  imperatore. 

Ego  Rainaldus  et  filius  meus  Pontius  banc  donationem  scribere  feci- 
nius  et  manus  proprias  roboravimus,  testibusque  supteranexis  firman- 
dam  obtulimus.  DomnaGualdrada  lirmavit.  Norlaldus  firmavit.  Coixat- 
dus  firmavit.  Giraldus  et  Leofredus  firmaverunt.  Theubertuset  Ainardus 
firmaverunt.  Poncius  Bermundus  et  Bonus  Pars  firmaverunt.  Isnardus 
Merlus  et  Poncius  Ingilvinus  firmaverunt.  Poncius  Nortaldus  firmavil. 
Àrnulfus  de  Mairanicas  firmavit.  Maisigna  firmavit.  Poncius  et  Petrus, 
filii  Arnulfi,  firmaverunt. 

378. 

Carta  Sancti  Medardi  in  valle  Garildis. 

Di\  ina  inspirante  elcmeueia  et  ejus  benignissima  opitulante  suffira-  1033. 
gia,  etc.  Ego  Rainaldus  et  filii  mei  Poncius  et  Nevolongus  et  uxor 
mea  Odila  et  filiis  nostris,  de  sainte  animarum  nostrarum  solliciti,  .  . . 
*  fecimus  donationem  omnipotenti  Domino  et  sancto  Victori,  suo  mat-  f°  90. 
tvri,  ejusque  monasterio,  baud  proeul  a  civitate  Massilia  fundato,  et 
abbatibus  ac  monacbis  perpetim  inibi  militantibus,  de  alode  nostro 
quem  babemus  in  comitatu  Aquense,  in  valle  que  vocatur  Guarildis, 
in  territorio  ville  Sancti  Medardi,   id  est  duos  mansos  eum  apendiciis 


384  CHARTULARIUM 

coruin ,  scilicet ,  unum  quem  excoluit  Loterius  presbiter,  alium  (juem 
excoluit  Durandus  Composittts,  quem  Nortaldus,  fidelis  meus,  minis- 
Iralis  Bruniole,  et,  ipso  rogante  vel  consiliante,  donamus  atque  cedi- 
mus,  ut  ipse  particeps  sit  et  filii  ejus  uxorve  nobiscum  in  elemosinam 
(juaiu  facimus  supradicti  sancti,  et  raeam  partem  eeclesie  sancte  Marie, 
cum  Iioe  quod  Nortaldus  tenebat  de  presbiteratu;  donamusque  ipsos 
mansos  jam  supra  dictos  cum  campis  cultis  et  incultis,  etc. 

Facta  donatio  ista  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxni , 
inditione       ',  régnante  rege  Alamandorum  seu  Proventie. 

Ego  Rainaldus  cum  filiis  meis  et  uxor  mea  Odila  hanc  donationem 
firmavimus,  et  testibus  supter  adnexis  firmare  rogavimus.  Nevolcngus, 
filius  Rainaldi,  firmavit.  Bernardus  presbiter  firmavit.  Wadus  pres- 
biter firmavit.  Dado  firmavit.  Isnardus  Teuberti  firmavit.  Poncius  Ber- 
nuindus  firmavit.  Isnardus  Merlus  firmavit.  Nortaldus  firmavit.  Pon- 
cius Coxardus  firmavit.  Aldus  firmavit.  Poncius  Ingilvino  firmavit. 

379. 

Caria  de  Garildis. 

1038.  In  Domine  sancte  et  individue  Trinitalis,  Patris  videlicet  et  Filii  et 

Spiritus  Sancti,  unius  omnipotentis  nomine.  Ego  Petrus,  filius  Go- 
drani,  et  mater  mea  et  fratres  mei,  cogitantes  de  salute  animarum 

nostrarum  et  de  spe  future  retribuiionis, providemus  nobis  in 

f'uturum,  ut,  cum  defecerimus  de  bac  vita,  retribuatur  nobis  merces 
eterna.  Et  ideo  donamus  atque  offerimus  eidem  omnipotenti  Deo  sanc- 
tissimoque  ejus  martyri  glorioso  aliquid  de  proprio  jure  bereditatis 
nostre,  quod  est  in  comitatu  Tbolonense,  in  territorio  quod  pertinet 
ad  villam  que  nominant  Salela  ;  et  est  medietatem  de  manso  quem  e\- 
colit  liomo  nomine  Rodulfus.  Igitur  ea  ratione  donamus  hanc  dona- 
lionem  ad  sanctum  Victorem,ut  servi  illius  teneant  et  possideant  in 
perpetuum ,  et  pro  peccatis  nostris  parentumque  nostrorum  interces- 
sores  existant;  nulliusque  <^rdinis  persona  abstrabere  présumât  eandem 
nostram  donationem.  Nempe  si  nos  aut  nostri  beredes  aut  aliqua  per- 

'   Niimerus  deeit. 


SANCTI  VICTORIS.  385 

sona  contra  liane  donationem  insurgere  temptaverit,  vindicare  istud 
non  valeat,  secl  cogatnr  exsolvere  auri  oplimi  libras  v,  etc. 

Facta  bec  donatio  anno  incarnationis  dominice  niillesimo  xxxvm, 
régnante  Cono  iniperatore. 

Ego  Pet  rus  et  mater  mea  Constancia  et  fratres  mei  Cavallerius  et 
Poncius  et  Theofredus  banc  cartam  fieri  jusserunt,  et  proprias  manus 
suas  firmaverunt ,  et  testes  fîrmare  rogaverunt. 

380. 

Karta  de  Garildis. 

In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Guidbertus,  filius  Dragonis,  .  .  .  1037. 
douo  ununi  mansnm  in  Fnrno  Calcario,  omnipotenti  Deo  et  sancto 
Victori  martyri  Massiliensi ,  et  monacbis  ejus,  tam  presentibus  quam  et 
hitiiris,  jure  perpetuo,  et  quiequid  ad  ipsum  mansum  pertinet,  in 
campis,  in  vineis,  in  terris  cultis  et  incnltis,  arboribns  pomiferis  et 
impomiferis ,  et  in  omnibus  omnino  rébus  ;  totum  ab  integro  dono 
omnipotenti  Deo  et  supradicto  martyri  ac  monacbis  ejus,  ut  orent 
omnes  pro  salute  *  mea  parentumque  meorum ,  et  pro  sainte  seniorum  ,-. 
meorum  qui  mibi  ipsum  mansum  dederunt.  Et  est  ipse  mansus  in 
castro  quod  vocant  Furnum  Calcarium,  in  comitatu  Tbolonensi,  quem 
excolit  bomo  nomine  Bladaldus.  Sane  si  quis,  etc. 

Facta  bec  donatio  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxvu, 
régnante  Cono  imperatore. 

Ego  Guidbertus  banc  cartam  fieri  jussi  et  propria  manu  firmavi,  et 
testes  firmare  rogavi.  Josfredus1  cornes  firmavit.  Rostagnus  Porcelletus 
firmavit.  Rostagnus  firmavit.  Feraldus,  filius  Brunencbi  firmavit.  Pon- 
cius, episcopus  Massiliensis,  firmavit.  Wilelmus  et  Fulcbo  vicescomites* 
firmaverunt.  Aguarnus  de  Rosseto  firmavit.  Rotballus,  filius  ejus,  fir- 
mavit. 

'  Oaafivilns  1,  cornes  Provincic  *  Vicecomites  Massili». 


4SI 


386  CHARTULÀRIUM 

381. 

Carta  de  Garillis. 

1039.  In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Wilehnus,  filius  Àrlulfi, 

dono  unum  niansum  in  valle  Garilde ,  ornnipotenti  Deo  et  sancte 
Marie  sanctoque  Victori  martyri  Massiliensis ,  et  monachis  ejus,  tani 
presentibus  quam  et  futuris,  jure  perpetuo,  et  quicquid  ad  ipsum  nian- 
sum pertinet,  in  canipis,  in  vineis,  in  terris  cultis  et  incultis,  arboribus 
pomiferis  et  impomiferis,  et  in  omnibus  omnino  rébus;  totum  ab  in- 
tegro  dono  ornnipotenti  Deo  et  supradicto  martyri  ac  monachis  ejus, 
ut  orent  omnes  pro  salute  mea  parentumque  meorum.  Et  est  ipse 
mansus  in  territorio  Sancti  Medardi,  in  comitalu  Aquense,  quem  ex- 
cholit  liorao  nomine  Geruneulus.  Sane,  etc. 

Facta  hec  donatio  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxvim, 
régnante  Chono  imperatore. 

Ego  Wilehnus  banc  cartam  fieri  jussi  et  propria  manu  firmavi  et 
testes  firmare  rogavi.  Wilehnus  ipse  firmavit.  Petrus,  filius  ejus,  fir- 
mavit.  Poncius ,  frater  suus,  firmavit.  Wilehnus  Juvenis  firmavit. 
Aicardus  firmavit.  Fulcho,  frater  suus,  firmavit.  Arlulfus  firmavit. 
Rostagnus  de  Signia  firmavit.  Fulcho  Agarnus  firmavit. 

382. 

Carta  de  Novolas. 

1036.  Dei  omnipotentis  opitulante  clemencia,  etc.  Ego  Fulcho1.  de  salute 

anime  mee  sollicitus , dono ,  de  ea  que   ille  mihi  contulil , 

ornnipotenti  Domino  et  sancto  Victori  martyri  ejusque  monasterio, 
ubi  sacrum  corpus  ejus  requiescit,  apud  Massiliam  civitatem  fundato, 
aliquid  de  hereditate  mea,  que  mihi  sorte  divisionis  contingit  et  a  pro- 
genitoribus  meis  Wilelmo  et  Acilena  mihi  jure  hereditario  provenil. 
Et  bec  omnia  sunt  in  comitatu  Tholonense,  in  valle  que  vocatur  Gua- 
rilde,  in  villa  que  dicitur  Novidas,  hoc  est  in  ipsa  villa  sive  in  castrum, 

'  Fulco,  filius  Guillelmi  II,  vici-comitisMassilise 


SANCT1  VICTORIS.  387 

cuni  terris  cultis  et  incullis,  cum  vineis  et  pratis,  cura  silvis  et  garri- 
cis,  et  cura  omnibus  ad  ipsius  ville  pertinentibus,  etc. 

Facta  est  autem  donatio  bec  anno  incamatiotiis  dominice  millésime 
\xxvi,  iuditione  mi. 

Ego  Fulcho  banc  donationem  manu  mearoboravi.  DomnusPontius' 
pontifex  firmavit.  Wiielmus5,  frater  ejus,  firmavit.  JoslYedus,  i'rater 
ejus ,  firmavit.  Wilelraus  et  frater  ejus  Arlulfus,  filii  Arîulfi,  lirmaverunt. 
Constancius  firruavit.  Artaldus  iirmavit.  Girunculus  lirraavit.  Âicardus 
iirmavit.  Arnull'us  firmavit.  Rotballus  firmavit.  Fulcho  firmat. 

3.S3. 

De  agio  Garildis.  f-  91. 

Brève  de  accaptibu*  «juos  (rater  tiarnerius  lecir  ex  multis  locis  al  tari  consecrato  in     Vite.   1070. 
honore  sancte  Marie  et  sancti  Victoris  niartyris  ÎMassiliensis  inonasterii. 

Ego  frater  Barnerius  accaptavi  ad  propriutn  aiodiura  n  niansos  de 
Arnulfo  de  Guarda  et  de  sua  taulière  Constancia  et  a  liliis  Bliabusque 
suis,  hoc  est  mansum  de  Michahele,  filio  de  Rogeriri,  et  mansum  de 
liperto,  fralre  de  Ebrardo  Uagaloso.  El  donavi  ipsi  Arnulfo  mulie- 
rique  ejus,  pro  manso  de  Michahele,  centurn  solidatas,  grandes  et 
largas;  et,  pro  manso  de  l  petto,  donavi  ipsi  Arnulfo  ununi  îmihim 
et  duos  raodios  de  annona  et  duos  de  vino.  Accaptavi  eciam  de  ipso 
Arnulfo  xu  sextariatas  de  terra;  et  accepit  ipse  Arnull'us  pro  ipsa  terra 
i  verrum.  Terminalur  aulera  ipsa  lerra,ab  oriente,  podio  de  Sancia 
Columba  ;  a  meridie,  toro  Boteto;  ab  occidente,  fonte  Molnari.  Ac- 
captavi mioque  de  Garnario  de  Melna  et  uxore  sua  n  campos,  ad 
Sanctum  Stephanum,  unum  supra  viam,  aiium  suptus  viam;  et  donavi 
ipsi  Garnerio  pro  islis  carapis  xn  solidos.  Accaptavi  etiam  de  ipso 
Garnerio  unuin  campum  ad  Morarias;  et  donavi  i  verrum.  In  terri- 
torio  de  Roca  Barone,  accaptavi  similiter  de  ipso  Garnerio  campura  i, 
ad  guadum  de  Corio  et  juxta  faxiam  de  Bicao;  et  donavi  ipsi  Garnerio, 
projsto  campo,  v  solidos  et  duos  modios  de  annona  et  n  modios  de 

1  Pbntius  II,  episcopu»  Ma6silii'nsis.  *  Guillelmus  Juvt-nis,  viceconns  Ma«><iliic, 

iid.1  rum  traire  ( iaufritlo. 


H88  CHARTULARIUM 

vino.  Accaptavi  de  ipso  Ricao  de  Furno  Calcherio  supradictam 
faxiam  de  terra;  etdonavi  ipsi  Ricao  i  equam  et  i  pullinum  masculum. 
Accaptavi  juxta  ipsam  faxiam,  de  Pontio  Fulcone,  n  campos,  i  super 
viani ,  et  alium  subtus  viam  ;  et  donavi  ipsi  Pontio  x  solidos.  Accaptavi 
eciam  de  Pontio  Fulcone  et  de  Lamberto  de  Melna  i  campum  in  terri- 
torio  de  Roca  Barone  :  terminatur  autem  ipse  campus,  ipsa  Saleta,  ab 
oriente;  a  meridie,  Quincioneto;  ab  occidente,  fluvio  Niciola.  Acap- 
tavi  de  Guiberto  de  Cagnosco  et  de  Isnardo  Alieno  ipsam  parro- 
chiain  de  Roca  Barone,  cum  medietate  decimi  et  de  pane  et  vino  et 
de  carne,  et  cum  totis  primitiis  suis  et  offerendis  et  quarentenis  el 
cimiteriis;  et  pro  ipsa  parrocbia,  donavi  ipsi  Guiberto  i  vacam,  et  ipsi 
Isnardo  xx  solidatas.  Et  acaptavi  de  supra  nominato  Isnardo  Aileno 
medietatem  de  decimo  de  manso  de  Micbabele,  quem  «omparavi  de 
Arnulfo  de  Garda ,  in  villa  de  Gaireldis.  Donavi  autem  pro  ipsius 
decimi  medietate  ipsi  Isnardo  i  caballum.  Hec  autem  omnia  accapta\i 
in  valle  Gaireldis  et  Sancti  Medardi. 

In  territorio  autem  de  Bersa,  acaptavi  ecclesiam  sancti  Stepliani , 
de  domno  Dodone  '  et  de  sua  muliere  et  filiis  suis  ;  et  domnus  Dodo 
ipsi  ecclesie2  in  sponsalitium  mi  sextariatas  de  terra,  in  Ferlerias,  que 
fuerunt  de  Arnulfo  Curvo.  Wilelmus  et  Pontius3  archiepiscopus ,  fra- 
tres  ejus,  donaverunt  i  semodiatam  de  terra  culta;  et  habet  consortes  : 
de  uno  latere,  fluvio  ÎNiciola;  de  alio  latere,  via  puplica.  Domnus 
Arbertus  donavit  sextariatas  un.  Garantus  donavit  de  vinea  culta  quar- 
tariatam  imam,  cum  ipsa  terra  que  est  juxta  ipsam  vineam.  Donavil 
Heldebertus  faber  de  vinea  culta  semodiatam  imam,  et  de  terra  culta 
sextariatas  n.  Aldebertus,  filius  Rainaldi,  donavil  de  terra  sextarada 
una.  Domnus  Rainaldus  donavit  sextaratas  un  ;  Constancia  et  filii  sui, 
sextarala  i;  Dalmatius,  sextariatas  u  ;  Petrus  Rostagni,  u.  Donavil 
Senioretus  de  terra  que  ad  suam  partent  advenit.  Donavit  Petrus  et 
Senioretus  et  Guilielmus  terram  in  qua  stat  ipsa  ecclesia,  et  que  est 
circa  et  prope  ipsam  ecclesiam.  Donavit  Framaldus  de  terra  modiata  t. 
Donaverunt  Stepbanus  et  Bladinus  sextariatas  vi.  Donavit  Dalmatius, 

1  Dodo  de  Castro  Rainardi.  *  Pontius  II  de  Castro  Rainardi,  archiepis- 

*  Suppl.  :  dédit.  copus  Aquensis,  cire.  1048  —  1060. 


SANCTI  VICTORIS.  380 

de  valle  Saloardo,  semodiata  i;  aliam  terrain,  ad  Resclausam.  Donavit 
Saturninus  faber  semodiatas  n,  que  tenet  se  ipse  cum  ipsa  lerra  domni 
arcbiepiscopi  ;  Teubaldus  Calvus  quarta  i,et  de  prato  quod  est  ad 
Calamellas  ;  et  ego  ipsi  Teubaldo  pro  ipsa  quartarada  dedi  ununi  cotuni. 
Donavit  et  Saturninus  supra  nominatus  x  semodiatas  inter  m  locis.  Et  in 
ipso  podio  de SanctoStepbano, donavit Germanus  et  Arnaldus,filiuse jus, 
et  frater  ejus  Celsus,  modiata  i  de  lerra;  et,  in  ipso  molino  quod  est 
prope  ipsam  ecclesiam,  Maria,  millier  Baronis,  suain  partein  donavit. 
Luneldis  femina  donavit  simililer  suani  partein.  Wilelmus1  prenomi- 
natus,  domni  Dodoni  frater,  et  mulier  sua  et  filii  sui  donaverunl 
\u  semodiatas. 

Rainaldus  superius  nominatus  et  mulier  sua  Ermengarda  et  filii  sui 
vendiderunt  mibi  totam  terram  quam  babebant,  de  via  publica  usque 
ad  ipsam  ecclesiam  sancti  Stepliani,  et  unam  quartariadam  de  vinea, 
in  clauso  Gairaldo  Capilleto.  Dalmatius  superius  nominatus  vendidit 
mibi  totam  medietatem  de  errao  et  cullo ,  quam  babet  in  piano  de 
Maliverno  et  vu  semodiatas  ad  molinum  de  Ermengarda ,  et  alio  loco 
m  semodiatas,  juxta  terrain  de  Petro  Rostagno  ;  et  dedi  in  prècium  unum 
labailum  qui  ipsi  placuit  et  mibi  quesivit.  ïeubaldus  Calvus  vendidit 
mibi  vmi  semodiatas  de  terra  culta,  et  dedi  ei  porcum  optimum;  ex 
bis  semodiatis,  vu  sunt  apud  podium  Brecionis,  due  in  Iscla.  Arnal- 
<lus  Lausenda  vendidit  mibi,  in  Iscla,  i  semodiata  de  terra,  et  unam 
quartaradam  de  vinea,  in  clauso  de  Andrallo;  et  dedi  ei  ununi  asinum 
optimum.  In  ipso  clauso  vendidit  unam  semodiatam  *  de  terra  vinee 
F  rainaldus  Brascavilan;  et  dedi  ci  vi  solidatas.  Garnerius,  filins  de 
Eautuardo,  vendidit  unam  quarlariatam ,  juxta  vineam  de  Garante;  et 
dedi  ei  m  solidatas.  Ipse  Garantus  vendidit  una  quartarada  de  vinea 
in  eodem  loco;  et  dedi  ei  n  solidatas.  Ibi  vendiderunt  Ademarus 
Peregrinus  et  Vassarotus  semodiatam  de  vinea  ;  et  acceperunt  n  soli- 
datas. Aldebertus  ,  filius  Rainaldi  prescripti,  vendidit  très  quartaraJas 
de  vinea,  ad  molinum  de  Madianencous,  solidatas  x.  Infantes  de  Ar- 
nulfo  Curvo  et  sua  projenies  vendiderunt  una  semodiata  de  vinea,  in 

• 

1  Guillelrmu  de  Castro  Rain.irdi. 


390  CHARTl  LAR1UM 

eodem  loco  ;  et  dedi  eis  quatuor  solidatas  et  amplius.  Vitalis,  famulus 
Gulielmi,  veudidit  mibi  unam  semodiatam  de  terra  et  inculta,  de 
manso  illo  qui  fuit  David  in  valle  de  Guculo;  et  dedi  ei  unum  cotum. 
Bemardus  Michaelis,  filius  Guiraldi,  donavit  se  et  quartariatas  m  de 
%  inea  sanclo  Victori  et  nobis  :  unam  ex  eis  in  campo  Rotondo  ;  al- 
lerani  ex  eis  in  elauso  ad  Angulum;  terciam  ad  Sanclum  Stephanum, 
<  juam  comparavit  de  Iscardo  et  sua  muliere  Ermenganda ,  unum  asinum. 
Donavit  insuper  quartadrada  de  vinea  cum  uno  nogerio ,  que  fuit  de 
Bricione,  (pie  ad  Sanctum  Lainbertum  est;  et  comparavit  vi  denariis. 
Nortaldus  donavit  unam  frairescam  de  vinea,  ad  Sanctum  Stepha- 
num. Arnaldus  Giniberga  ibi  donavit  suam  frarescam  de  vinea.  Arnal- 
dus  Germanus  donavit  ibi  suam  f[  rjarescam  de  vinea.  Jnhannes  Pogetus 
donavit  i  dimidiam  quarlaratam  supra  locum  de  Bersa,  juxta  vineam 
de  Rodulib  Cerserio.  Durandus  Malus  Punctus  donavit  dimidiam  quar- 
laratam de  vinea,  super  lacum"  de  Bersa.  Gaucerannus ,  filius  Rai- 
naldi,  de  Bersa,  donavit  m  semodiatas  de  terra  Sanclo  Stephano. 
Insuper  domnus  Dodonus  donavit,  filiique  sui,  totum  planum  in 
Rocoria ,  de  Galeiras  ad  villam  veterem ,  ab  ipsa  terra  David  ad 
montem.  Comparavi  totam  tascam  de  tota  terra  que  est  donata,  et  do- 
nabitur  aut  vendetur  in  omni  honore  Sancti  Stepbani  ;  ipsam  tascam 
comparavi  de  Ranaldo ,  tilio  Rainaldi ,  et  dedi  ei  unum  caballum.  Ac- 
captavi  etiam  in  villa  Madalgas  unam  ecclesiam ,  que  prius  consecrata 
est  in  honore  sancti  Christofori,  (juam  domnus  Guilelmus  et  filii  sui 
edificaverunt  et  donaverunt  altari  quod  est  consecratum  in  honore 
sancte  Marie  et  sancti  Victoris,  in  Massilie  monasterio,  et  abbati  Du- 

ce  '  ' 

rando  '  ejusque  successoribus ,  ad  proprium  alodum.  Domnus  Rogsta- 
gnus,  archiepiscopus  Aquensis  ,  cum  consecrasset  eam,  cum  canouicis 
suis,  coram  omnibus  ibi  adstanlibus,  donavit  omnia  que  ibi  habebat, 
ad  semper  habendum,  jam  dieto  monasterio  sancti  Victoris.  Domnus 
Guilielmus  jam  dictus  in  sponsalitium  eidem  ecclesie  sancti  Christofori 
donavit,  cum  liliis  suis,  i  campum  qui  est  ad  Ultmedam  de  manso  An- 
sois,  et  unam  quartariadam  de  vinea,  in  loco  qui  dicitur  ad  Faisas.  Et 

1  Durandus  abbas  1060 — 1064. 


SANCTI  V1CTORIS.  39! 

domnus  Conamus,  cum  fratribus  suis,  donavit  unam  modiatam  de 
terra  culta ,  ad  fontem  Trigini  ,  et  umim  quarta  de  vinea,  in  clauso 
Durand  clerici,  et  mediam  quartaradam ,  in  clauso  Ugusendii.  Robal- 
dus,  filius  jam  sepe  dicli  Guilelmi,  donavit  eidem  ecclesie  mediam 
quartaradam  de  vinea,  in  loco  qui  dicitur  ad  Faisas,  et  illam  partent 
quam  babebat  in  molendinum  de  Autrigo;  et  Amalbertus  donavit  unam 
quartaratam  de  vinea  ,  subter  ipsam  ecclesiam.  Domnus  Fulcho  dona- 
vit unam  quartariadam  de  vinea,  in  clauso  de  Pontio  Russo;  et,  in  alio 
loco,  ad  Lausam,  semodiatam  unam;  domna  Guisinda,  i  quartara- 
dam déterra  herma,  subtus  ecclesiam  ;  et  Martinus  Pegatus ,  unam 
quartaradam  de  vinea;  et  Pondus  Canabutius,  i  quartaradam,  ad  Cor- 
nialetam,  et  aliam,  in  clauso  de  Benedicto  ;  et  Gunteldis,  suam  frai- 
rescam  de  vinea  herma,  que  est  juxta  ecclesiam  supra  nominatam. 
Hec  omnia  in  sponsalitium  fuerunt  donata  jam  dicte  ecclesie.  Domnus 
Fulcbo  sepe  nominatus  insuper  donavit  ununi  mansum  de  Pontio 
Ruso,  cum  campis  et  vineis,  terris  cultis  atque  incultis,  arbnrihus  po- 
miferis  et  impomiferis,  cum  ingressibus  et  regressibus,  et  omnibus  ad 
ipsum  pertinentibus.  Pontius  de  Madalgas  et  Constantia,  sua  muiier, 
donaverunt  unam  modiatam  de  vinea  in  Faisas.  Amelius  de  Madalgas 
donavit  sancto  Victori  mansuram  imam,  quam  tenere  visus  estGuido, 
et  hoc  ab  integro.  Comparavi  in  ipsa  vila  de  Madalgas  très  quarlara(Jas 
de  vinea,  que  fuerunt  de  Isnardo  monacho,  quas  mibi  vendidil  frater 
Lupus  de  Turreves  per  licentiam  domni  Pétri  '  abbalis  et  convenais 
noslri  monasterii  ;  et  donavi  in  precium  x  solidatas.  Claulendis,  filia 
Gisifredi  Januarii,  donavit  quartaradam  unam.  Donavit  sepe  nomina- 
tus Guilelmus  Plautinus  allari  sancte  Marie  et  sancti  Yictoris,  Massi- 
liensis  monasterii,  medietatem  decimi  de  pane  et  vino  et  carne,  el 
tolam  bletonedam  ipsam  que  contra  Sanctum  Cbrisloforum  est ,  in 
costa  de  Yentrabrin,  sicut  vadil  via  de  Mairanigas;  donavit  etiam  val- 
lonem  ipsum,  per  quem  currit  fons  de  Gairardo.  Et  bec  omnia  dona- 
vit per  voluntatem  et  consentimentum  filiorum  suorum,  et  ipsi  ejus 
filii  amant  ipsam  donationem.  Alii  bomines  de  Bersa,  omnes  hernies, 

1   Pitrus  I  abl.as  1048  —  1061 


392  CHARTULARIUM 

donaverunt  totum  decimum  (îe  omni  terra  que  liabel  et  habebit  eccle- 
sia  sancti  Stepbani. 

384. 

f*  92.  Sponsalkium  ecclesie  de  Garel. 

17  j«n.  1048  ?  Cum  ,  jam  peracto  Christi  passionis  triumpbo,  atquetanto  resurrec- 
tionis  nec  non  et  in  eelum  ascensionis  ejiis  misterio  declarato,  per 
universi  climata  cosmi  apostolorum  doetrina  fideliuni  mentes  lumine 
veritatis  inflamare  cepissel ,  ac  salutiferis  legibus  baptismatis  unda  re- 
natos  bortaretur  insislere  ,  preeipue,  inter  alia  que  genlibus  sunt  insti- 
tuta  precepta,  est  decretum,  per  orbem  Domino  bedificare  ecclesias, 
nbi  ad  exorandum  et  conlaudandum  Dominum  grex  dominicus  con- 
gregaretur,  et ,  pro  suis  delictis  ,  oblatis  hostiis ,  veniam  precaretur , 
quia,  sicut  dignum  et  justum  est  bominibus  digna  Deo  persohere,  ita 
et  dignum  et  justum  est  ut  dignis  in  locis  persolvant,  quia  juxta  pa- 
truni  sententiam ,  locus  \eri  sacrificii  non  est  extra  catbolieam  ecele- 
siam.  Cujus  rei  auctorem  beatum  Pelrum,  summum  apostolorum 
principcm,  sacra  Scriptura  comemorat,  cui  Dominus  celorum ,  ligan- 
dique  ac  solvendi  potestatem  promitens,  dixit  :  «  Tu  es  Petrus,  et  su- 
per banc  petram  bedificabo  ecclesiam  meam ,  et  porte  inferi  non  pre- 
^alebunt  adversus  ea'.  »  Hac  itaque  Jesu  Cbristi  collatione  potestatis, 
quidam  frater,  nomine  Aribertus,  jussu  bone  memorie  venerabilis  ab- 
batis  Isarni2,  condam  monasterii  Massiliensis  animatus,  tantisque 
cxemplisac  teslimoniis  roboratus,  bedificavit  Deo  ecclesiam  in  comi- 
tatu  Aquensi,  in  valle  Vuareld ,  quam  in  bonore  sancte  Dei  genitricis 
successor  jam  predicli  abbatis  domnus  Petrus  et  ipse  abbas,  cum  fra- 
tribussupradicti  cenobii,  consecrari  deposcunt.  Quorum  precibus  dom- 
nus Deodatus,  Tbolonensis  episcopus,  monitus  jussu  domni  Pétri, 
Aquensis  arcbiepiscopi ,  pi'esentibus  canonicis  sedis  Aquensis,  banc 
consecraverunt  ecclesiam.  Itaque  in  bujus  ecclesie  dedicatione,  ad  bo- 
norem  Cbristi  Domini,  untversalis  ecclesie  sponsi,  Ugo  Lamberlus  et 
Guarncrius  cum  uxoribus  suis  dant  m  modiatas  de  terra  arabili,  non 

•  Ma».,  XVI ,  18.  »  Jsarnus,  abbas  S.  Victoris  102»  —  1044. 


SANCTI  MCTORIS.  393 

longe  ab  eadeni  ecclesia ,  juxta  ripam  rivi  Niciola  sitas;  et  Arnulfus, 
films  Pontii  de  Guarda,  siraul  et  uxor  ejus  donant  de  terra  arabili  mo- 
diatas  n,  in  valle  de  Castello  Gardino,  a  BelJo  Muro  usque  in  fontem 
Sendrer.  Item  Constantia  et  filii  ejus  dant  eidem  ecclesie  semodiata  i 
de  vinea  optima,  in  Castro  vel  villa  que  dieitur  Matalicas. 

LJgo  et  Lambertus  et  Garnerius  firmaverunt.  Arulfus  firmavit.  Con- 
stantia et  filii  ejus  firmaverunt.  Ricaus  firmavit.  Artaldus  firmavit.  Er- 
menrigus  firmavit.  Benedictus  firmavit.  Senioritus  firmavit.  Petrus  et 
Gadaldus  firmaverunt. 

Anno  dominice  incarnationisMXL  vin,  indicione  i,  acta  sunt bec  xv1 
kalendas  juli ,  n  feria.  Johannes  monacbus  scripsit,  domno  Petro  ab- 
bate. 

385. 
De  omnibus  ecclesiis  de  Garel. 

Memoria  et  noticia  de  conventiis,  sive  guerpitionibus  et  gadiis,  que  io48~  1061. 
acta  sunt  inter  domnum  Petrum ,  abbatem  monasterii  sancti  Victoris 
Massiliensis,  atque  Aribertum  monacum  sive  eeteram  congregationem, 
at(jue  Ricaum  de  Forcalcherio  sive  beredes  ipsius.  Facit  ita(jue  predic- 
tus  Ricaus  Deo  omnipotenti  et  sancto  Victori,  glorioso  martyri,  et  ab- 
balibus  ac  monachis  prcsentibus  et  futuris,  de  omnibus  ecclesiis  que 
sunt  constructe  vel  site  in  valle  Garel,  videlicet  sancte  Marie  et  sancti 
Pétri  ac  sancti  Medardi  sanctique  Martini,  vel  si  que  alie  sunt,  gerpi- 
tionem ,  de  villis  vel  burgis  earum ,  atque  decimo  et  primitiis ,  et  de 
omnibus  parrecbiis  ac  de  omni  servitio  hominum  supradictoium  loco- 
rum ,  et  de  omnibus  omnino  interpellationibus ,  quas  faciebat  in  eis- 
dem  ecclesiis  vel  locis,  aut  in  bis  que  adeam  pertinent.  Quasdam  etiam 
terras,  quas  dederat  per  quasdam  convenientias,  nunc  ab  integro  donat. 
Concedunt  vero  ei  domnus  abba  supradictus  ejusque  congregatio  ut  ad 
ecclesiam  sancti  Martini  faciat  manere  suos  bomines,  ita  tamen  ut  ho- 
mines  sancti  Victoris,  si  monachi  sic  voluerint,  vicinius  jivxta  eandem 
ecclesiam  maneant,  et  ut  supradicti  monachi  omnem  parrechiam  ha- 

'  Dies  17  junii  1048  cad'bat  in  feriam  sextam. 

i.  so 


394  CHARTULARIUM 

béant,  cum  primitiis  et  cimiterio,  insuper  et  omni  decimo,  predicto 
Ricao  unam  medietatem  decimi  tribuente.  Et  perdonant  ei  pacem 
fractam  et  tregiia  Deu  ac  sacrilegia  que  raale  egerat,  talitenore,  ut 
neque  ipse  neque  aliquis  suorum  ullo  unquam  tempore  predicta  loca 
inquietare  aut  perturbare  présumât ,  aut  horaines  eorundem  locorum 
vel  villarum  aliquo  modo  fraudare ,  aut  accipere  ad  abitandum  ,  vel 
distringere  audeat  vel  valeat;  quod  si  factum  fuerit,  ipse  Ricaus  mittit 
duos  mansos  in  guadium,  tali  convenientia  ut  mox  incurrant  atque  a 
monachis  sancti  Victoris  perpetim  possideantur.  Similiter  domnus 
abba  mittit  alios  duos  mansos  Ricbao  in  guadium,  eodem  tenore. 

386. 

xr.  Brève  comemoratorium  de  partibus  ecclesiarum  quas  Pontius  Ful- 

cbo  in  ecclesiis  videtur  abere,  videlicet  in  sancta  Maria  in  Descensa  et 
in  sancto  Johanne  simul  et  in  sancto  Martino  nec  non  et  in  sancto 
Laurentio  atque  in  sancta  Maria  de  Colubraira.  Ego  namque  Pontius 
Fulco  in  bas  supradictas  ecclesias  quicquid  mibi  ex  mea  parte  prove- 
nit,  hoc  dono  totum  ,  cum  terris  cultis  et  incultis  que  adjacent  ecclesiis 

"•  illis,  ex  integro  *,  Domino  Deo  et  almi  siartiris  Victoris  ,  et  monachis 
perpetim  ibi  Deo  servientibus,  pro  remedio  anime  mee  et  patris  mei 
simul  et  matris  mee  et  omnium  parentum  meorum.  Si  quis  autem  hoc 
donum  adnullare  temptaverit,  perpétua  maledictione  jactus  succum- 
bat,  nisi  resipiscens  veniam  Deo  dederit. 

Ego  Pontius  Fulcho  libenti  animo  firmo  et  présentes  firmare  rogo. 
Isnardus  firmavit.  Wido  firmavit. 


387. 

Sœc.  xi.  Brève  de  quadam  terra  quam  Pontius  Fulcbo  donat  Domino  Deo  et 

sancto  Victori  ;  que  est  ipsa  terra  in  valle  Garildis ,  et  est  sita  juxta 
strata pluplica,  et  ex  alia  parte,  fontem  currentem  in  descensu  Niciole, 
et  alia  parte,  terrain  quamdam  de  manso  quem  excolit  Guinabertus, 
et  insuper  usque  in  choronam   montis  ;  et ,  sicut  est  deguidata  ipsa 


SANCTI  VICTORIS.  395 

terra,  ita  eam  dono  sancto  Victori  almique  genitricis  Dei  Marie,  ita  ut 
nullus  lioc  contrariare  audeat  is  quibus  eam  ad  tenendum  tribuo.  Si 
quis  autem  annullare  temptaverit,  jaculo  perpétue  maledictionis  m- 
currat,  nisi  resipiscens  veniam  Deo  dederit.  Isnardus  firmat.  Pontius 
firmat. 

Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica ,  lex  consistit  romana,  etc. 
Et  ego  Pontius  Fulco  dono  ad  sanctum  Victorem  de  vinea  modiata  i  ; 
de  uno  latus,  vinea  de  Berno;  et  de  alio  la  tus,  sponsalicio  de  sancto 
Medardo,  pro  anima  mea  et  propter  solidatas  v;  et  donatio  istaet  ven- 
dicio  firma  et  stabilis  permaueat  omnique  tempore. 

388. 

Alia. 

In  nomine  sancte  et  individus  Trinitatis,  Patris  videlicet  et  Filii  et  Sœc.  XI. 
Spiritus  Sancti,  unius  omnipolentis  nomine.  Ego  Ugo  et  uxor  mea, 
nomine  Guisinna ,  cogitantes  de  salute  animarum  nostrarum ,  .  .  .  . 
donamus  atque  offerimus  eidem  omnipotenti  Deo  sanctissimoque  ejus 
martyri  Victori  glorioso,  aliquit  de  bonorem  nostram,  quod  est  in  co- 
mitatu  Aqueuse ,  in  territorio  quod  pertinct  ad  villam  Sancte  Marie  de 
Gaireld  ;  et  in  aliut  caput  de  villa,  ferraginem  unam  et  prope  ecclesiam 
sancti  Medardi.  Donamus  unam  semodiatam  de  terra  juxla  rivulum 
de  fonte.  Igitur  ea  ratione  donamus  ad  sanctam  Mariam  et  ad  sanctum 
Yictorem,  ut  servi  Dei  leneant  et  possideant  in  perpetuum,  et  pro 
peccatis  nostris  parentumque  nostrorum  intercessores  existant,  nullius- 
que  ordinis  persona  abstraere  présumât  eandem  nostram  donationem. 
iNempe  si  nos  aut  nostri  beredes  aut  aliqua  persona  contra  banc  do- 
nationem insurgere  temptaverit,  vindicare  istut  non  valeat,  sed  cogatur 
exolvere  auri  optimi  libras  quinque,  etc. 

Cuisina  firmavit.  Ugo  firmavit.  Pontius,  filius  ejus,  firmavit.  Lam- 
bertus  firmavit.  Garnerius  firmat. 


396  CHARTULARIUM 

389. 

Alia. 

Cire.  1070.        jn  nomiue  Patris  et  Filii  et  Spiritus  Sancti.  Brève  de  honore  que 
habet  in  valle  de  Gairel  Petrus  Guilelmus. 

Ipse  Petrus  Guilelmus  et  uxor  sua  et  filii  sui  donant  Domino  Deo 
et  sancta  Maria  et  sancto  Victori  martyri,  in  monasterio  Massiliensi,  et 
ad  monachos  ejusdem  loci,  totam  suam  honorem  quem  habent  in 
valle  de  Gaireld ,  ad  alodum  francum ,  sine  ullo  convenimento  de  ser- 
vicio;  et  propter  istam  honorem  dédit  ei  Ugo  Guilelmus  l  solidos. 
islam  honorem  lenebant  a  feu  Guilelmus  Ainardus  et  Pontius  Ainar- 
dus;  et  ipse  Vilelmus  Ainardus  et  uxor  sua  et  filii  sui  et  Pontius  Ainar- 
dus donant  Domino  Deo  et  sancta  Maria  et  sancto  Victori  martyri,  sine 
ullo  retinemento  de  servitio  ;  et  propter  istam  honorem  dédit  Ugo 
Guilelmus  Guilelmo  Ainardo  et  Pontio  Ainardo  lx  solidos. 

390. 

Cire  1070.  Ricaus  de  Forchalcherio  dédit  Arberto  de  castro  de  Brac,  suo  genre, 
totam  illam  honorem  quem  habebat  in  territorio  in  valle  de  Gaireldis, 
que  apprehendit  cum  sua  muliere;  et  Arbertus  de  castro  de  Bracc 
donat  ad  Aldeberlo  et  ad  Fulchone  Dodone  totam  suam  partem  de 
honore  que  habebat  in  territorio  de  Longues,  ad  alodem  francum,  per 
Ricau.  Et  Arbertus  ipsam  honorem,  que  excambiavit  et  Ricaus  in  valle 
de  Gaireld ,  donat  Domino  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Victori  ad 

"  ce 

alodum,  pro  redemptione  anime  mee.  Guilelmus  Ainardus  et  frater 
ejus  Pontius  tenebant  a  feu  de  Arberto ,  et  Guilelmus  Ainardus  et  Pon- 
tius Ainardus  vendiderunt  Ugoni  Guilelmo  monacho  xx  solidos.  Et 
istam  honorem  donaverunt  filii  de  Ricau  ad  sanctum  Victorem ,  Aicar- 
dus  et  Gauzfridus  et  Alfantius  et  Autrannus  et  Petrus;  et  dédit  eis  Ugo 
Guilelmus  monachus  xxv  solidos,  et  monachi  apprehenderunt  filium  de 
Ricau  Petroni  Ricau  pro  monzia.  Et  istam  honorem  donaverunt  ad 
{°93        sanctam*  Mariam  et  sancto  Victori ,  sine  ullo  retinimento  de  servitio. 


SANCTI  VICTORIS.  397 

391. 

Alia. 

In  nomine  sancte  el  individue  Trinitatis.  Brève  de  salinis  de  Pontio  1079  —  H03 
Atbanulf,  que  donavit  ad  sanctam  Mariam  de  Gaireld  et  ad  sanctum 
Victorem  in  monasterio  Massiliensi,  et  ad  monachos  ejusdem  loei,  qui 
ibidem  sunt  vel  futuri  erunt,  in  presentia  domni  Richardi  ,  abbatis 
Massiliensi.  Et  istas  salins  donat  in  tali  convenientia ,  ut  de  illa  sale  que 
ibi  monacbi  fecerint,  aut  alius  bomo  fecerit  per  monacbos,  medietatem 
reddant  ipsi  Pontio  Àtbanulfi.  Et  istas  salins  sunt  juxta  illas  de  Gau- 
zeranno  de  Bersa  ;  et,  e\  alia  parte,  sunt  illas  de  Pontio  Aldeberto.  Et 
dédit  propter  istas  salines  Ugo  Guilelmus  monachus  a  Pontio  Àtanulf 
un u m  caballum  optimum  de  tribus  annis.  Istas  salines,  sicut  supra 
diximus,  donat  Pontius  Atanulfus  et  uxor  sua  et  filii  sui  vel  filie  ad 
sanctam  Mariam  ,  matrem  Domini,  et  ad  sanctum  Victorem  et  ad  mo- 
nacbos, pro  animabus  suis  vel  parentum  suorum.  Et  qui  istum  donum 
inrumpere  voluerit ,  maledictio  Dei  omnipotentis  sit  super  eum. 

392. 

Alia. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Guarnerius  et  uxor  Sœc  XI. 
mea,  nomine  Sulponia,  cogitantes  de  sainte  animarum  nos tr arum,  .  .  . 
simulque  et  propter  xu  solidos  de  denarios,  quos  debebamus  ad  Ber- 
nonem  presbiterum,  capellanum  sancte  Marie,  donamus  atque  offeri- 
raus  omnipotenti  Deo  sanctissimoque  ejus  martyri  glorioso  Victori, 
aliquid  de  alode  nostro  quod  est  in  comitatu  Aquense,  in  territorio  de 
villa  que  vocatur  Gaireld ,  videlicet ,  de  duos  campos  que  sunt  in  manso 
Gairini;  et  ipsi  campi  sunt  a  sancto  Stepbano ,  unus  subter  viam  et 
alius  super  viam;  et  in  cainpo  que  super  via  est,  fraternitate  mea  et 
fraternitate  fratri  meo  Lamberto.  Igitur  ea  ratione  donamus,  ut  servi 
Dei  teneant  et  possideant  in  perpetuum,  et  pro  nobis  apud  Deum  in- 
tercessores  existant.  Nempe  si  nos  aut  nostri  heredes  aut  aliqua  per- 


398  CHARTULARIUM 

sona  contra  hanc  donationem  insurgere  temptaverit,  vindicare  non 
valeat ,  sed  irain  omnipotentis  Dei  incurrat ,  insuper  et  in  vinculo 
unam  libram  auri  componat,  et  donatio  bec  firma  in  perpetuum 
maneat. 

Ego  Garnerius  manus  mea  firmo  et  testes  firmare  rogo.  Sulponia 
firmat.  Ugo  firmat.  Lambertus  firmat. 

393. 

Alia. 

Mart.  In  De  noraine.  Ego  Petrus  et  uxor  mea  Maria  et  filii  mei,  inspirante 

Sœcul.  XL  omnipotentis  Dei  clementia,  pro  animabus  nostris  et  pro  filio  nostro 
Clémente,  pro  eo  quod  est  nutritus  litteras  in  mbnasterio  sancte  Marie , 
quod  est  in  territorio  Sancti  Medardi,  facimus  donationem  eidem  omni- 
potenti  Deo,de  bis  que  nobis  idem  contulit,  et  sancte  Marie  et  sancto 
Victori,  suo  martyri,  ejusque  monasterio  baud  procul  a  Massilia  civitate 
fundato ,  et  abbati  ac  monacbis  inibi militantibus,  id  est,  de  alode  nostro 
quem  babemus  in  comitatu  Aquense,  in  villa  que  nuncupatur  Sancta 
Maria  vel  Sanctus  Medardus ,  quantum  mibi  pars  advenit  de  manso 
patris  mei .  qui  est  in  circuitu  Sancti  Medardi  ;  et  in  alio  loco ,  juxta 
Niciola,  totam  partem  meam.  Sane  si  quis  banc  donationem  inquietare 
voluerit,  cogatur  exolvere  tantum  et  alium  tantum,  etc. 

Facta  autem  donatio  ista  in  mense  martio.  Et  insuper  de  vinea  se- 
modiata  i,  in  Tarascone.  Régnante  Domino  qui  celi  sedet  solio.  Ego 
Petrus  et  uxor  mea  et  filii  mei  banc  donationem  scribere  fecimus  et 
manu  propria  roboravimus,  testibusque  subter  adnexis  firmandam 
obtulimus.  Lambertus,  filius  ejus,  firmavit.  Lentardus  firmavit.  Isnar- 
dus  presbiter  firmavit.  Casto  firmavit.  Pontius  Tornator  firmavit. 

Terra  que  donat  Petrus  et  filii  ejus  ad  sancta  Maria  et  sancto  Victori, 
pro  uno  caballo  medio,  campo  uno  ad  Morarias  :  de  uno  la  lus,  terra 
de  Arnulfo;  de  alio  latus,  terra  sancti  Victoris. 


SANCTI  VICTORIS.  399 

394. 

Alia. 

In  nomine  Domini  nostri  Jhesu  Christi.  Ego  Gozfreckis  de  Melna,  Stecul.  XI. 
filius  Ugone  et  filius  Guisinna,  fatio  donationem  Domino  Deo  et  sancta 
Maria  et  sancto  Victori ,  suo  martyri ,  ejusque  monasterio  Massiliensi , 
et  ad  monachis,  tam  presentibus  quam  futuris,  pro  remedium  anime 
mee,  de  condamina  que  est  in  vallo  Garilde  una  medietate.  Et  liabet 
consortes  :  de  uno  latus,  via  phiplica,  et,  de  alio  latus,  Niziola  fluvio, 
et,  de  alio  latus,  rivo  que  discurrit  de  molendino. 

Pontius  Ugo  firmavit.  Guisinna  firmavit1. 

395. 

Auctoritas  etenim  jubet  et  ecclesiastica  lex  romana,  ut  qui  quali-  Sœcul.  xi. 
cumque  rem  suam  transfundere  voluerit,  per  paginem  testamenti  eam 
infundat ,  ut  prolixis  temporibus  firma  et  stabilis  permaneat ,  omnique 
tempore.  Quamobrem,  vis  sui3  Amelius  de  Rocba  Baronisdonavit  terras 
Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Vielori  martiri,  in  loeo  que  vocatur 
illa  Faixa ,  juxta  Nizola ,  et  campo  super  via  que  est  juxta  montem 
Queirio. 

39G. 

Carta  de  Poget. 

In  nomine  Domini  nostri  Jesu  Christi.  Ego  Almerada *  dono    SsbcuI.  xi. 

Domino  Deo  et  genitrici  Dei  et  Domini  nostri  Jesu  Christi  et  sancto  v>. 
Victori  martiri ,  oliveta  que  est  juxta  rivum,  exutraque  parte,  in  villam 
que  vocatur  Poget  Engele ,  ut  ipsi  quoque  monachi  sancti  Victoris  in 
perpetuum  jure  possideant  et  teneant  in  proprium  alodum.  Ego  nempe 
hujus  donationis  mee  auctor  existens  descriptionem  fieri  rogavi;  et,  ut 
hecdonatio  sit  remedium  anime  mee  et  conjugis  mei  filiorumque  meo- 
rum  et  omnibus  qui  mibi  consanguinitate  juncti  sunt ,  dono  ut  firma 

'  Confer  cum  charta,  a.  388.  -  Sic  Cod. 


400  CHARTCLARIUM 

stabiiisque  maneat.  Si  qùïs  autem  hec  contrariare  voluerit,  jaculo  per- 
pétue maledictionis  incurrat,  nisi  ipse  ullro  prodiderit  delictum  suum 
veniamque  poposcerit. 

397. 

Brève  de  niansiones  que  sunt  in  Sancta  Maria,  in  valle  Garilde,  de  Rainaldo. 

Sœcui.  xi.  Manso  de  Duranto  Composito,  cura  cabanaria  Casto  i.  Manso  pres- 
bilerale  cum  très  partes.  Manso  Trigbald  de  Landegario.  Cabannaria 
de  Norpeto.  Cabannaria  Micabel  de  Aldoardo.  Cabannaria  Duranna  de 
Àiraldo  Botito.  Cabannaria  Rogerius  Capuso  de  Landegario,  que  fuit 
de  Dometia,  de  Guillelmo  viseomite.  Manso  de  Rogerio  Berbigoso. 
Cabannaria  Tornario  Inguilberto  Longo.  Manso  de  Cabacito  Jotbertus, 
medietatem  que  dédit  Bertrannus  cornes.  Manso  de  Bladaldo,  que 
dédit  Guitbertus  Drogo. 

Brève  de  divisione  de  Novulas  Rainelt. 

Jobannes  Ranberga ,  Bernardus  Tolono ,  Faraldus ,  Pontius  Aguim- 
baldus,  spatla  i,  denarios  un.  Durandus  Cocia,  Asterius,  spatla  1,  de- 
narios  xu.  Bernardus,  galina  i,  pano  i,  em'.  Arnaldus  faber. 

398. 

Carta  de  Bruniola. 

jui. ,  Auctoritas  etenim  jubet   aecclesiastica ,    etc.    Quapropter  ego  Lau- 

circ.  1025.  toardus  cogitamus  de  Dei  niisericordia  et  de  elerna  Cbristi  remunera- 
tione ,  et  propter  anima  mea,  et  in  honore  sancte  Marie ,  mater  Domini, 
vel  sancti  Micbabelis  arcbangeli,  atque  sancti  Pétri  apostoli ,  qui  habet 
potestatem  ligandi  atque  solvendi ,  absolve  me  a  vinculo  peceatorum 
meorum;  pro  ipso  amore,  dono  aliquit  de  bereditate  mea,  de  vinea 
culta  semodiata ,  ad  ecclesiam  que  est  constructa  vel  fundata  in  pago 
Aquense  et  est  consecrata  in  honore  beati  Pétri  apostoli.  Et  est  ipsa 
vinea  in  supradicto  pago,  in  territorio  de  villa  que  nominatur  Bru- 
niola, in  loco  que  dicunt  /Evolononazio ,  de  vinea  culta  semodiata 

1  Compendii  nota  superadjecta. 


SANCTI  VICTORIS.  401 

una.  Et  habet  consortes  :  de  uno  latere,  via  puplica;  de  alio  latus, 
vinea  de  Guibaldo;  de  alio  fronte,  vinea  de  domua  Vualdrada;  de  alio 
latus ,  vinea  nomine  jam  dicta.  In  ea  vero  ratione  facimus ,  ut  omni- 
que  tempore  rectores  ipsius  ecclesie  teneant  et  possideant ,  in  ea  con- 
ventione  de  ipsum  fruclum  vinee  ipsam  domum  hedificent  et  serviant 
sancto  Petro  omnique  tempore.  Isli  liedificatores  et  alii  bedificatores 
qui  post  ipsos  veniunt  in  ipsa  conventione  fiunt  sicut  supra  dictum 
est.  Sane  si  quis,  etc. 

Facta  donatio  ista  unense  julii,  feria  m,  lima  xxvmi,  régnante  Domino 
nostro. 

Signum  Lautoardus  qui  banc  donationem  scribere  fecerunt  et  testes 
firmare rogaverunt. Vualdrada  testis.  Pontio,  filio  Gauzfredo ,  teste.  Cus- 
.....  do  teste.  Pontio  Nortaldo  teste.  Pontius  Bermunnûs  testis.  lsnardo 
teste.  Jaufredo  teste.  Teutbertus  testis.  Aldo  testis.  Durando  presbiter 
testis.  Guarnaldo  teste.  Girando  teste.  Poncius  clericus  scripsit. 

399. 

Alia. 

Divina  inspirante  clementia  et  ejus  benignissima  opitulante  sufra-    Cire.  1013- 

gia,  etc.  Ego  Waldrada nomine,  de  salute  anime  mee  sollicita, *  faciat       '"  9i- 

donationem  omnipotenti  Domino  et  sancta  Maria,  que  est  in  ipso  Castro 
que  nuncupatur  Bruniola,  unum  molino,ab  ipsa  paragine,  et  una 
modiata  de  vinea  de  Planteris,  et  ad  sanctum  Petrum,  condamina  que 
est  in  Pertica,  ipsa  tota,  et  ipsa  parte  que  remanet  de  Planteriis  ad 
sancto  Victore,  et  ipsa  condamina  que  est  superius,  usque  ad  fontem 
Auranno.  Et  qui  ista  donatione  disrumpere  voluerit,  anathema  bat  et 
cum  Juda  traditore  participationem  babeat. 

400. 

Alia. 

In  Dei  nomine  omnipotentis.  Ego  Vualdrada',  pro  remedio  anime    ClTC-  ,02b- 
mee  seu  parentum  meorum ,  patri  vel  matri ,  et  pro  beredibus  meis , 

I.  51 


402  CHARTULAR1ÏJM 

eitlem  Domino  Deo  et  sancto  apostolorum  principi  Petro,  et  aliorum 
apostolorum ,  ejnsque  ecclesia  que  est  in  Bruniola  fundata ,  donavi  et 
confirmavi  média  eondamina  de  Pertega,  et  tota  ferragine  que  est  ad 
pont,  et  molinum  Roderio  una  medietate,  etmodiatam  vinee  que  est  in 
clauso  Gualdrada ,  que  fuit  Aicardo  fabre ,  et  habet  consortes ,  ex  una 
parte,  vinee  Pontii  de  Guarda,  et  alia  parte,  vinea  Pétri  de  Maz.  Et 
dono  una  semodiata  vinee,  que  fuit  Gairardo  fabre;  ex  una  parte  est 
vinea  que  donavit  Aldo  ad  sanctum  Petrum,  et  alia  parte  via  puplica.  Do- 
navit  et  donando  concedi  mea  sponte,  boc  est  mea  bona  hac  beneplacita 
voluntate,  ecclesiam  supradictam,  videlicet  sancti  Pétri,  apostolorum 
principis,  cum  omnibus  que  ibidem  babeo;  ut  apertius  igitur  dieam  ac 
plenius ,  predictam  ecclesiam  sancti  Pétri ,  que  est  fundata  ac  constructa 
in  comilalu  Aqueuse,  in  villa  supra  scripta.  Quam  generalem  donatio- 
nem,  si  qua  potestas  donavit,  domnus  Gosfredus  et  uxor  sua  Scocia 
donaverunt,  et  manu  firmaverunt  fdii  sui.  Ugo  firmavit.  Guilelmus 
firmavit.  Gosfiedus  firmavit.  Guigo  firmavit.  Pontius  firmavit.  Guit- 
bertus  firmavit.  Pontius  de  Garda  firmavit.  Pontius  Bermundus  firma- 
vit. Aldegerius  firmavit.  Pontius  Coxardus  firmavit.  Teutbertus  Héros 
firmavit.  Nizezius  firmat. 

401. 

Alia. 

Cire.  1020.        Divina  inspirante  clemencia  et  ejus  benignissima  opitulante  sufra- 
gia ,  etc.  Ego  Gauzfredus  et  uxor  mea  Scotia  et  fiiii  nostri  Yilelmus  et 

Pontius,  de  salute  animarum  nostrarum  solliciti, facimus  donatio- 

nem  omnipotenti  Domino  et  sancto  Petro  aposlolo,  sanctoque  martyri 
Victori,  ejusque  monasterio,  non  longe  a  civitate  Massilia  fundato,  et 
abbati  ac  monacbis  perpetim  inibi  militantibus,  de  alode  nostro  que 
habemus  in  comitatu  Aquense ,  in  territorio  de  villa  Bruniola ,  in  loco 
que  dicitur  Cannnis;  et  est  ipsa  terra  que  fuit  de  manso  Cbristofori.  Et 
babet  consortes,  de  uno  fronte ,  fontem  Moxeto  que  decurrit  ad  palu- 
dem;  de  alio  latus,  terra  sancti  Victoris;  et,  de  alio  latus,  palude. 
Hec  omnia  supra  scripta,  terra  culta  et  inculta,  sine  ulla  diminutione 
donamus ,  pro  redemptione  animarum  nostrarum ,  etc. 


SANCT1  VICTORIS.  403 

Ego  Gauzfredus  et  uxor  mea  Scotia  et  filii  nostri  Wilelmus  et  Pontius 
manus  nostras  donaraus  et  firmamus.  Guaklrada  firmavit.  Pontius 
Coxardus  et  filii  sui  Pontius  et  Carbonellus  firmaverunt.  Pontius  Ber- 
mundus  firmavit.  Bertrannus,  filius  Ugoni,  firmavit.  Guilelmus  Ainar- 
dus  firmavit.  Gualfredus  monacus  scripsit. 

402. 

Alia. 

In  nomine  Dei  omnipotentis  et  in  honore  sancte  Marie  semper  vir-  Cire.  1060. 
ginis,  sanctique  Victoris  martyris  Massiliensis ,  ego  Nieecius  et  uxor 
mea  Àrsens,  cum  filiis  vel  filiabus  nostris, ....  donamus  Deo  et  sancte 
Marie,  sanctoque  Victori  martyri,  monasterio  Massiliensi,  et  abbati 
ejus  ac  monacbis ,  tam  presentibus  quam  et  futuris ,  unam  peciam  de 
terra,  in  territorio  de  Bruniola  ;  et  est  ipsa  terra  in  valle  quam  vocant 
Camis.  Et  habet  consortes ,  de  uno  latus ,  terra  de  Laufre  Gari  ;  de  alio 
latus,  terra  de  Isnard  Varos,  et  de  alia  parte,  terra  de  Aicard  Magangau, 
et,  de  una  parte,  terminatur  a  pelra  que  est  in  terra  de  Carbonel  Coxard. 
Si  quis  autem,  etc. 

*  Signum  Nizeci  et  uxori  ejus  Arsenz  et  filiorum  ejus  Pontius  et  Lan-         v°- 
fredus  ipsi  firmaverunt,   et  testes  firmare  rogaverunt.   Vilelmus  Ste- 
blira  firmavit.  Pontius  Jauzfredus  firmavit.  Carbonellus  Coxardus  fir- 
mavit. 

403. 

Brève  de  memoratione  de  iscambiis  que  fecit  Raimundus  TIgo  cum   Cire.  1060. 
Gauzfredo  Garino,  de  terra  que  est  ad  sanetum  Petrum,  latus  orto,  in 
tali  convenientia  que  Laufredus  et  uxor  sua  gaudeant  ad  vitam  illorum , 
et  post  obitum  eorum ,  quantum  babent  in  ipsa  parrane  remaneat  ad 
sanetum  Victorem. 

Brève  de  memoratione  de  terra  que  consentivit  Raimundus  Ugo  ad 
\  illelmo  Ainardo  :  clauso  que  fuit  douma  Guaklrada,  et  de  vinea 
quartarata  i,in  tali  convenientia  que  Guilelmus  gaudeat  in  vita  sua, 
et,  post  obitum  suum  ,  remaneas  ad  sanetum  Victorem;  nec  uxor  sua 
nec  ullus  infans  suus  nullam  rem  non  babeat. 


404  CHARTULARIUM 

Brève  de  dono  quem  fecit  Carbonellus  Coxardus  ad  sanctum  Victo- 
rein,  de  decimum  de  palude  de  Camps,  de  sa  domenega  dura,  va 
mansiun  de  Raimundum  Ugonem. 

Brève  de  dono  quem  fecit  Guilelmus  Estebleira  et  Pontius ,  frater 
suus,  et  Carbonellus  Coxardus  ad  sancti  Victoris ,  del  rivum  de 
Camps ,  de  bedal  de  molinum  vetulum  usque  ad  boscum  de  Camps , 
dedevensu,   de  pisces,  de  arboribus. 

404. 

Cartas  de  ecclesia  sancti  Pétri  de  Bruniola,  de  terras  vel  vineas. 

Saecui.  XI.  Habemus  unum  mausum  integrum ,  quem  excoluit  liomo  nomine 
Post  1060.  Girarditus.  Habet  ipsam  terrain  que  donavit  Durantus  Costa  et  babet 
vineas,  juxta  ipsam  terram,  que  iuerunt  de  manso  Pontio  Ingilvino. 
Et  babent  consortes  ipsam  terram  vel  vineas  :  via  pupliea  que  ducit  ad 
Carnis;  de  alio  lalus,  claustra  sancti  Pétri,  et  de  aJio  latus,  vinea  de 
Jnguilbertus  Narigoso,et  de  uno  fronte,  planterio  de  Petro  Aimino. 
Et  babemus  ortum  et  terram  infra  claustro  et  terrain  episcopalem  ;  et 
babet  consortes  via  que  ducit  ad  ecclesiam.  Et,  prope  de  ipso  loco, 
babet  terra  inler  duas  vias ,  una  que  ducit  ad  ecclesiam  que  compara- 
vimus  de  infantes  episcopi1;  de  uno  fronte,  rivo  currente,  et  de  alio 
fronte,  terra  Lautoardo;  et  in  alio  loco,  terra  juxta  ipsam  terram 
Lauloardo ,  que  fuit  de  Bonofacio  ;  et  babet  consortes  ,  de  uno  latus , 
terra  Lautoardo ,  et  de  alio  latus,  vinea  de  Guarnaldo.  Et,  prope  de  ipsa 
terra,  terra  que  fuit  de  Benedicto;  et  babet  consortes,  de  uno  fronte, 
camino,  et  de  alio  fronte,  vinea  Guarnaldo.  Et  habemus,  in  alio  loco, 
de  vinea  quartarada ,  que  donavit  Pontius  Ingilvinus  ;  et  babet  consor- 
tes ,  de  uno  latus  ,  vinea  de  Pegatus ,  et  de  alio  latus ,  vinea  de  Aimeira. 
Et  habemus  vineam  que  donavit  Buxonetus ,  pro  se  et  pro  uxore  sua 
Aldiarda;  et  habet  consortes ,  de  uno  latus ,  planterio  Petro  Aimino, 
et  de  alio  latus,  de  Aldo.  Et,  prope  de  ipso  loco,  habemus  vineam  que 
dédit  Leutilde  femina ,  soror  Sancgille  ;  et  habet  consortes ,  vinea  de 
Juliano  Buxone,  et  de  alio  fronte,  via  que  vadit  ad  Tumbarello.  Et,  in 

1  Ingelranni,  episcopi  Cavellicensis ,  de  quo  jam  eigmus,  nn.  339,  341,  351  et  sqq. 


SANCTI  MCTORIS.  405 

ipso  excontro,  vinea  que  dédit  Arnulfus  presbiter;  etbabet  consortes, 
de  uno  fronte,  vinea  Curello,  et  de  alio  fronte,  vinea  de  Garante  Et 
habemns  in  alioloco,  ad  ponte  Petrino,  quartaradam  de  vinea  que  dédit 
Jatbertus  Petitus  ;  et  babet  consortes,  de  uno  lato,  vinea  de  Pbiliberga, 
et  de  alio,  vinea  de  Guinierio.  Et  in  ipso  excontro,  vinea  que  dédit 
Bluarda,  millier  Rodulfo  Excommunicato ,  de  vinea  quaitarada  i;  et 
liabet  consortes1.  .  .  Et  in  alio  loco  que  dicitur  \ abre ,  cartarada  1  de 
vinea,  que  dédit  Pontius  Coxard  ;  et  babet,  dealiolatus,  vinea  de 
Marti  Maligno.  Et  prope  de  ipsa  vinea  de  Deusde  presbitero,  de  vinea 
média  cartarada,  que  dédit  Teubertus  Fredoara;  et  babet  consortes 
de  uno  latus  plantario  de  Deusde,  de  alio  latus  vinea  de  muliere 
Folcherio  Calvo.  Et  in  ipso  loco  ,  vinea  que  dédit  Garnerius  presbiter, 
que  fuit  de  Merleto,  cartarada  i;  et  babet  consortes,  de  uno  latus, 
vinea  sancti  Victoris ,  et  de  alio  latus,  vinea  de  Sigeranno  Cauterello. 
Et  in  ipso  loco,  quarladrada  de  vinea ,  que  dédit  BerangeriusMancus  ;  et 
habet  consortes  de  uno  latus  vinea  de  Bertmundo  Javirno,  de  alio 
latus  de  ipso  donatore.  Et  in  ipso  excontro,  ultra  Caramia,  cartarada 
de  vinea,  que  dédit  Aribertus;  et  babet  consortes,  de  uno  latus, 
Caramia,  et  de  alio  latus,  vinea  de  Paliol.  Et  liabet  in  alio  loco,  in 
clauso  Nortaldo,  cartarada  i  de  vinea,  que  dédit  Arnulfus  presbiter; 
et  babet  consortes  de  uno  latus  vinea  de  sancta  Maria  que  dédit 
Curellus,  de  alio  latus  vinea  Vilelmi  Nortaldi.  Et  babemus  in  ipso 
loco,  de  vinea  semodiata,  que  dédit  Garibertus  ad  sanctum  Victorem; 
et  liabet  consortes  de  uno  latus  vinea  de  Jatberto  Hero,  de  alio  latus 
vinea  de  Nicecio.  Et  in  alio  loco,  média  cartarada,  que  dédit  Guigo 
Ravanella;  et  liabet  consortes  de  uno  latus  vinea  de  Guitardo  Balbo, 
de  alio  latus  vinea  Poncio  de  Guarda.  Maiafredus  presbiter  de  vinea 
quaitarada  i ;  et  babet  consortes  de  uno  fronte  vinea  de  Auranno , 
de  alio  fronte  vinea  de  fratre  suo  Firmino. 

Aldo  et  uxor  *  sua  Ingilberga  vel  filii  mei  donamus  una  vinea  de  alode       f»  95. 
nostro,  ipsam  quam  babemus  pro  emendatione  de  Benedicto  Guar- 
dino,  ad  ecclesiam  sancti  Pétri.  Et  babet  consortes  :  de  una  fronte, 

1  Locus  vacuus  in  Cod. 


406  CHARTULARIUM 

via  puplica;  de  alio  fronte,  vinea  que  domna  Gualdrada  donavit  ad 
sanetum  Petrum.  Aldiardis  et  Petrus,  filius  suus,  donavit,  de  alode 
suo ,  ad  ecclesiam  sancti  Pétri  apostoli ,  de  vinea  quartarada.  Et  hahet 
consortes ,  de  uno  fronte,  via  puplica;  de  alio  fronte,  vinea  de  Nor- 
taldo.  Garibertus  donat  de  vinea  una  quartarada.  Et  habet  con- 
sortes, de  uno  fronte,  terra  de  sancti  Jobanni,  et  de  alio  fronte,  vinea 
de  Pontione.  Donavit  Petrus  de  Mace  de  vinea  quartarada  i  ad  sane- 
tum Petrum  et  sanetum  Victorem.  Et  babet  consortes,  de  uno  lato, 
rivo  Tombarello ,  et  de  alio  lato,  fisco.  Et  in  ipso  clauso  de  Pontio 
Gualterio ,  semodiata  de  vinea  que  dédit  Durannus  Venellus  ;  et  ha- 
bet consortes  de  uno  fronte  vinea  de  ipso  Pontio,  de  alio  fronte 
via  puplica.  Et  in  alio  loco,  cartarada  de  vinea  que  dédit  Bonus  Pars, 
frater  Bernardo  presbitero;  et  babet  consortes  de  uno  latere  vinea 
de  Aicard  escuderio,  de  alio  latus  via  puplica  que  ducit  a  Mala  Valle. 
Et  babemus  in  alio  loco,  semodiata  de  vinea,  que  dédit  Aldo  caballa- 
rius  ;  et  habet  consortes ,  vinea  de  Audallo ,  et  de  alio  fronte ,  eamino 
de  Aurella;  de  uno  latus,  vinea  sancti  Victoris,  que  dédit  Gualdrada  ; 
de  alio  latus,  vinea  de  Ugone  Cornaldo.  Et  habemus  in  alio  loco  vinea 
que  dédit  Pontius,  fdius  Grimaldi,  in  loco  qui  dicitur  Rota  Vidpes;  et 
habet  consortes  :  de  uno  fronte ,  vinea  sancti  Victoris  ;  de  alio  fronte , 
vinea  de  Isnardo  escutario  ;  de  alio  latus,  vinea  de  Jadbert  Fredoara.  Et 
in  alio  loco,  in  clauso  Auran  Gabida,  cartarada  de  vinea  que  dédit  ipse 
Aurannus  Gabida,  juxtaperario  antiquo  deServo  Dei  ;  et  habet  consortes, 
de  uno  latus,  vinea  de  Dudoni,  et  de  alio  latus,  de  ipso  Dudoni. 

Et  habemus  in  ipso  excontro  sancti  Johannis ,  quartarada  de  vinea 
quai»  excambiavimus  ad  Ingilran  Lezenia;  et  habet  consortes  :  de  uno 
latus,  vinea  Bernardo  Gordo,  et  de  alio  latus,  vinea  de  Salamon,  et 
de  uno  fronte,  vinea  sancti  Johannis.  Et  prope  de  ipso  loco,  média 
quartarada  ;  et  habet  consortes,  de  uno  fronte,  vinea  Sancti  Joannis, 
et  de  alio  latus,  vinea  Jatbert  Ero.  Et  habemus  ultra  Caramia,  juxta 
clausum  Ingilranni  Daddo ,  et  de  cartarada  vinee  que  dédit  Y  idalis  et 
Garinus;  et  habet  consortes,  de  uno  latere,  vinea  de  Ingilran  Dado , 
et  de  alio  fronte,  vinea  deVilelmo  Nortaldo.  Et,  alio  loco  qui  dicitur 
Malaval,  cartarada  de  vinea  que  dédit  Maiamfredus  presbiter  ;  et  habet 


SANCTI  V1CTORIS.  407 

consortes,  de  uno  latus,  vinea  de  Nicezio,  et  de  alio,  vinea  de  Fir- 
mino.  Et  habemus  in  alio  loeo ,  in  elauso  Auran,  vinea  que  dédit  ipse 
Aurannus,  média  quartarada  meliorosa;  et  habet  consortes  vinea 
sancti  Johannis,  de  alio  vinea  de  Durante  Pelato.El  in  alio  loco,  vinea 
que  dédit  Doniinica ,  mulier  Auranno,  ad  ipsa  fonte  Cervello,  média 
quartarada;  et  habet  consortes  de  uno  latus  vinea  de  sancta  Maria, 
de  alio  vinea  sancti  Johannis.  Et  in  alio  loco,  vinea  qua  dédit  Garnal- 
dus,  i  cartarata  ;  et  habet  consortes,  de  uno  latus,  vinea  de  lngilranno 
Dado,  et  de  alio,  vinea  Christofori.  Habemus  in  alio  loco  quartarada 
de  vinea,  que  dédit  Tasil  faber.  Et  habet  consortes  :  de  uno  latus, 
vinea  sancti  Christofori;  de  alio  latus,  via  puplica;  de  uno  fronte, 
terra  de  Nizez.  Et  ad  pontem  Petrine  ,  quartarada  de  vinea ,  que  dédit 
Gairardus  et  uxor  sua  Lautildis  ;  et  habet  consortes  de  uno  latus 
vinea  de  Pontio  de  Guarda,  de  alio  latus  vinea  sancti  Pétri.  Habemus 
in  alio  loco ,  de  vinea  quartairada,  que  dédit  nobis  Kodulfus  Excommu- 
uicatus  ,  pro  se  et  uxoresua.  Et  habet  consortes  :  de  uno  fronte,  vinea 
de  Coxard  et  alia  de  Guinier,  et  de  alio  fronte,  via  puplica;  de  alio, 
vinea  de  Geraldo1,  nlio  episcopi;  et  de  alio  latus,  de  ipso  Geiraldo. 
Habernus  in  alio  loco,  un  a  quartarada  que  dédit  nobis  Laudoinus, 
filius  Laurentie ,  prope  ecclesia  sancti  Johannis.  Et  habet  consortes  : 
de  uno  fronte,  terra  sancti  Johannis,  et  de  alio,  vinea  de  Malfre,  et 
de  alio,  vinea  Aldelfe  fabre,  et  alio  latus,  vinea  de  Bermun  Carion 
et  vinea  de  alio  Bermon,  de  Sparrone.  Habemus,  in  alio  loco,  de 
vinea  uua  semodiala,  ad  elauso  Gonfredis,  in  loco  que  nominatur  Jon- 
cheria.  Et  habet  consortes  :  viuea  de  Ebrardo  Barrarelîo,  et  de  alio 
fronte,  vinea  de  Adroherio,  et  de  uno  latus,  vinea  Gozfredi,  et  de  alio 
latus,  fossado.  Et  donat  ipse  Johannes  ab  ista  vinea  vasculum  de  mo- 
diis  vi.  Et  habemus  ad  pontem  Petrino  una  quartarada  et  amplius, 
que  dédit  Pontius  Escofers  ;  et  habet  consortes,  de  uno  fronte,  via 
puplica,  et  de  alio  fronte,  vinea  de  Pelro  Benedicta,  et  de  alio  latus, 
vinea  de  Bonaldinchis ,  et  de  alio  latus,  rivo  de  Monte  Petrino.  Et  ha- 
bemus in  alio  loco,  ultra  Caramia  ,  de  vinea  quartarada  una,  que  de- 

'  Geraldus  dictus  Episcopalis.  Vit],  sup.  n.  341. 


408  CHARTULARIUM 

dit  Vidalis,  filins  Stephani  Acoa;  et  habet  consortes ,  de  uno  latus, 
vinea  Vilelm  Nortald,  et  de  alio  latus  ,  via  puplica,  et  de  uno  fronte, 
vinea  Inguilberto  SNarigoso,  et  de  alio  fronte,  vinea  lngilran  Dado.  Et 
habemus  ad  Mala  Valle,  de  \inea  quartarada  una,  que  dédit  Adalfre- 
dus  et  millier  sua  Guidborga  ;  et  habet  consortes  ,  de  uno  latus ,  via 
puplica  que  pergit  in  Mala  Valde ,  et  de  alio  latus ,  vinea  Isnardo  Va- 
roso,  et  de  una  fronte,  vinea  Nicezio,  et  de  alio  fronte,  vinea  Petro 
Russo.  Et  habemus  in  Rota  Vulpis ,  *  que  dédit  Heliseus,  vinea  quar- 
tarada i  et  amplius;  et  habet  consortes  de  ambos  latus  vinea  Isnard 
Merlo ,  de  uno  fronte  vinea  Aldo.  Et  habemus  in  alio  loco,  una  car- 
tarada  que  dédit  Matfredus  Lubisento  ;  et  habet  consortes,  de  uno 
fronte,  vinea  Durant  Guerso,  et  de  alio  fronte,  vinea  Jaudoini. 

Ebrardus  et  uxor  sua  Pontia  douant  m  quartaradas  de  vineis.  Et  est 
una  quartarada  juxta  vineam  Isnardi  Varosi ,  ultra  aquam  Caramiam , 
hoc  est  in  ripa  ejus  ;  alia  quartarada  in  Petra  Foco,  juxta  vineam  Jat- 
bert  Grimoara  ;  alia  in  capite  de  vineis  Eldonis  qui  fuit  condam  ;  insu- 
per et  partem  suam  de  mansionibus  suis,  lngilrannus  et  uxor  sua 
Billirus  douant  de  vinea  semodiata  i,  quam  plantaverunt  Ricardus  Ar- 
chimbaldus  et  Durandus,  frater  ejus,  in  territorio  de  villa  Rruniola,  in 
loco  qui  dicitur  Avolennazo,  qui  est  infra  terminium  Sancte  Perpétue, 
in  terra  que  fuit  de  manso  Petro  de  Maz.  Et  donavit  omnem  terram 
quam  habebat  hic ,  juxta  ipsas  vineas ,  ab  integro.  Ipsa  semodiata  de 
vinea  et  terra  nominata  donavit  pro  filio  suo  Aicardo ,  pro  psalmis , 
hymnis,  canticis  et  epistolas  dominicales  et  de  sanctorum.  Deusde  et 
Pontia ,  femina  sua ,  donant  in  Rruniola  i  semodiata  de  vinea.  Et 
habet  consortes  :  de  uno  latus ,  vinea  de  Pontio  de  Guarda  ;  de  alio 
latus,  vinea  de  Petro  Merlo ,  filii  Leutuardo  ;  de  uno  fronte,  flumen  Ca- 
ramia  ;  de  alio  fronte ,  vinea  de  Cautarella.  Rladinus  et  Stephanus  et 
Pontius  donant  ad  alod  de  vinea  culta  una  quartarada,  in  loco  qui 
dicitur  Loco  Clausum  de  Guinigerio.  Et  habet  consortes  :  de  uno  latus, 
vinea  de  Guinigerio;  de  alio  latus,  vinea  fiscalis;  de  alio  fronte,  terra 
de  Petro  Animio;  de  alio  fronte,  terra  de  Guinigerio.  Laugis  et  uxor 
sua,  nomine  Alitrud,  donant  Deo  una  quartarada  de  vinea  meliorada. 
Et  habet  terminationes  :  de  uno  latere,  vinea  Madazani  ;  de  alio,  ipso 


SANCTI  VICT0R1S.  409 

prato  comitate;  de  tercio,  Ainakli;  de  quarto,  vinca  Nevôlongi  et  vinea 
Aimini.  Has  terras  et  vineas  supra  scriptas ,  Deo  auctore,  nos  doua- 
tores  prescripti  Deo  omnipotenti  et  sancte  Marie  et  sancto  Victori  et 
monacbis  Massilie ,  tam  présentions  quam  fuluris,  ad  proprium  alo- 
dem  perpetuo  habendum  :  pro  animabus  uostris,  damus  et  donationem 
firmamus. 

405. 

Carto  sancti  Mauricii  de  Reilana. 

Dum  antiquissima  incolomis  sinceraque  viebat  simplicitas  ,  nec-  1030. 
dumque  humana  crassabatur  malignitas,  subnixe  fidei  custodiebatur 
sublimitas ,  sine  literis  donationis  fixe  durabat  firmitas  ;  quod  mutavit 
paternitas  succedensque  modernitas ,  scilicet  omne  datum ,  gestis  non 
alligatum,  testibus  roboratum,  prédicat  annulât um.  Quapropter  ego, 
Raimbaldus  noinine  voeitatus,  Dei  permissu  Aralalensis  archiepiscopus 
ordinatus,  territus  de  peccatis  que  miser  feci,  satis  inclictis  et  in  factis, 
in  prétends  actis  et  in  omnibus  pactis,  literis  alligatum,  testibus  con- 
lirmatum,  aliquid  ex  paterna,  vila  pro  sempiterna,  in  Dei  karitate, 
dono  bereditate  ;  boc  est  dono  Massiliensi  monasterio  ,  sito  gallicis  ex- 
tremis in  oris,  in  honore  Dei  martyris  precellentissimi  Victoris,  eccle- 
siam  sancti  Mauricii,  quibusdam  a  religiosis  antiquitus  fundamenta- 
tam,  nunc  vero  quodam  a  presbitero  ,  Poncio  nomine,  prorsus  reso- 
lidatam.  Scilicet,  eodem  Poncio  precante  et  valde  supplicante  ,  eternam 
propter  vitam ,  ecclesiam  predictam  dem  dicto  monasterio ,  pro  sancto 
ministerio,  cum  vineis  et  campis  non  cultis  et  aratis,  cum  ortis  et  cum 
pratis ,  garricis  et  oglatis,  arboribus  et  cunctis  illis  cum  terris  junctis 
sibi  vel  adjacentibus,  cunctisve  pertinentibus  ;  et  ego  Haiambaldus, 
cum  magna  karitate  vel  pro  fraternitate ,  nunc,  cum  integritate  quod 
liabet  aut  babebit  habereque  valebit,  vel  per  donationem  seu  compa- 
rationem  aut  comutationem  vel  ullam  rationem,  per  titulationem  facio 
daticnem  monasterio  ipsi  jam  martiris  predicti.  Quam  si  quis  voluerit 
frangere  aut  contra  malum  tangere  ,  auri  libri  inullatus,  sit  excommu- 
nicatus,  et,  cum  Juda  dampnatus,  ad  infernum  portatùs.  Et  in  comi- 


410  CHARTUIARIL'M 

tatu  Aqueuse  ista,  juxta  Montein  Justinum,  opaca  ipsius  montis  in 
parte  si  ta. 

Anno  ab  incarnatione  Domiui  nostri  Jesu  Christi  millesimo  hec  est 

c 

facta  carta  xxx,  et  certa  ratione  xm  indicione. 

Ego  vero  Raiambaldus ,  qui  hanc  donationem  facere  curavi ,  mani- 
bus  eam  propriis  firmavi,  alios  autem  firmare  rogavi.  Boso  et  fiatres 
ejus  firmaverunt ,  scilicet  Bonifacius,  Fulco  et  Leodegarius1.  Et Johan- 
nesfirmavit,  et  filius  ejus  Ugo  Bermondus,  de  Lambeseo,  firmavit. 
Gonbertus  et  ceteri  conmilites  firmaverunt. 

406. 

6  aug.  1035. 
f°  96.  Summo  dispositori2,  etc....  *  Igitur  ego  Raimbaldus',  honore  presu- 

latus  a  Deo  decoratus,  amore  Dei  captus,do  aliquid  donum  alodis 
mei  bonum  ad  sancti  Victoris  domum ,  hoc  est  unum  mansum  inter 
meos  expansum,  cum  rébus  atque  omnibus  ad  ipsum  pertinentibus, 
cultis,  rupibus  et  incultis  arboribus  cunctis,  pro  anime  mee  redem- 
ptione  eternaque  remuneracione ,  parentumque  meorum  remissione. 
Situsque  est  ipse  alodis  in  comitatu  Aquensi,  in  territorio  Montis  Jus- 
tini,  et,  ut  ipse  mansus  designetur  apertius,  cultor  ejus  vocitatus  est 
Petrus.  Si  quis  autem  hoc  nisus  fuerit  destruere  aut  in  aliquo  minuere, 
omnipotentis  Dei  et  sanctorum  ejus  puniatur  maledictione  et  futura 
omnium  bonorum  horrenda  separatione,  nisi  cito  emendaverit  cum 
satisfactione. 

Acta  donatio  hec  anno  dominice  incarnationis  millesimo  xxxv ,  et 
passionis  millesimo  m,  v  indicione  in  subputacione ,  vin  idus  augusti. 

Signum  Raimbaldi ,  qui  hanc  donationem ,  manu  roboratam ,  sub- 
scriptis  testibus  obtulit  firmatam.  Bonifacius  firmavit.  Poncius  Milo 
firmavit.  Aldegerius  firmavit.  Umbertus  fii'mavit.  Atenulfus  firmavit. 
Wilelmus  firmavit.  Alius  Wilelmus  firmavit.  Ebrardus  firmavit.  Ugo 
firmavit.  Rostagnus  firmavit. 

'  Hi  quatuor  erant  fraties  Raimbaldi  filii-  *  Utsup.  n.  293  et  295,  paucis  tautummodu 
que  Bonifacii  de  Relliana.  immutatis. 

1  Raimbaldus  arcbiipiscopus  Arelatensis. 


SANCTI  VICTORIS.  4M 


407. 


Summo  dispositori  omnis  machinamenti ,  3  j«J.» 

Et  insolubilis  bonitatis  Deo  omnipotenti,  cire.  1040. 

Cui  cuncta  creatura  jure  est  deservire, 
Ad  quem  ut  adjutorem  necesse  est  venire, 
Quo  sine  nichil  constat  ut  ad  modicum  posse, 
Quem  vivere  est  quemquam  vel  in  aliquo  nosse , 

Omnia  sunt  reddenda 

Que  sunt  bona  eredenda  ; 

Quique  versât  et  orbis 

Dédit  condita  nobis  ; 

Sed  mirabile  babendum 

Et  babitum  mirandum , 

Cum  visere  dignatur 

Quod  a  terrenis  datur, 

In  quo  divinitatis 

Atque  joeunditatis 

Habitat  magnitudo 

Et  omnis  plenitudo. 

Apostolus  boc  dixit 

Et  dictum  ipse  seripsit  : 

Quod  est  per  Cbristum  gratia 

A  Deo  nobis  dedita 

Ad  sibi  serviendum 

Atque  obedienduni, 

Non  ficta  karitate, 

Sed  eordis  bonitate 

Et  vite  puritate. 

Quod  dédit  nobis  gratis 

Hic,  in  suis  mandatis, 

Ex  omnibus  creatis 

Jubet  inferre  gratis 

Ex  quibus  abundamus , 


412  CHARTULiVRIUM 

Lit  sibi  oftxramus. 
Tune  ipsi  damus  mumis 
Cuni  pauper  capit  unus, 
Qui  spiritu  est  pauper, 
Hoc  excepte-  non  alter. 
De  nostris  que  habemus 
Ecclesiis  donemus, 
Quas,  dum  istic  manemus, 
Velut  matres  tenenius  ; 
Ex  tributis  dotemus 
Et  Deo  serviemus. 
Christus  est  nobis  pater, 
Sed  ipse  factus  frater, 
Et  ecclesia  mater. 
Nain  ipse  donat  primus  : 
Datis  cur  non  servimus  ? 
Qua  dabimus  mensura , 
Hec ,  per  secla  futura 
Sine  fine  mansura , 
Sic  erit  adventura 

Ut  hac  remeciatur 

Quod  ad  presens  donatur. 

Non  longius  trabamus 

Quod  in  mente  portamus  ; 

Est  justum  ut  cedamus 

Quibus  hic  victitamus , 

Et  paginis  scribamus 

Quod  durandum  optamus, 

Ne  deleat  surreplor 

Malivolus  assertor 

Et  sibimel  deceptor. 
Igitur  ego  Raimbaldus1  cupiens  esse  particeps  bonitatis  Dei,  creato- 

1   Archii-piscopus  Arelatensis. 


SANCTI  VICTORIS.  413 

ris  mei,  et  misericordie  bonum  operantibus  ab  inicio  débite,  per- 
pendi  quod  ferrem  aliquod  donum  ad  Domini  domum.  Dono  aliquid 
alodisniei,  qui  mibi  ex  projenie  parentum  nieorum  provenit,  omni- 
potenti  Deo  et  ecclesie  sancti  Mauricii,  Christi  martyris,  pro  redem- 
ptione  et  requie  animarum  mei  et  meoruin  genitorum.  Et  est  ipse  alo- 
dis  in  cotuitatu  Aqueuse,  in  territorio  Montis  Justiui ,  hoc  est  peeia  de 
terra  culta  ,  que  est  inter  consortes,  ex  uno  latere,  via  an  tiqua  ;  ex  alio 
latere,  vinea  Raimberti;  ex  alio  latere,  terra  quam  Bonifacius  dédit 
ipsi  ecclesie,  ex  alio  front e,  terra  Pontii  Milonis.  In  alio  loco  dono  vi- 
neain,  que  est  inter  consortes,  ex  una  parte,  vinea  Giboni  ;  ex  alia  , 
ecclesia  sancti  Mauricii,  et  ex  alio,  vinea  Raimundi;  ex  alio,  ego  ipse 
donator.  In  alio  loco,  terra  que  est  inter  consortes,  ex  una  parte, 
terra  Andrée  ;  ex  alia ,  terra  Azoni  et  Leuterici  ;  ex  alia ,  terra  Erme- 
naldi  ;  ex  alio  ,  ego  ipse  donator.  Si  quis  autem  umquatn  hoc  donum 
evellere  voluerit,  non  queat,  sed  victus  dupplo  componat  et  insu- 
per, etc. 

Acta  donatio  hec  v  nouas  juli,  régnante  Domino  nostro  in  secula. 

Signum  Raimbaldus,  qui  banc  donationem  scribi  fecit,  et  testibus 
firmam  manu  sua  roboravit.  Boso  firmavit.  Bonifacius  firmavit.  Pontius 
Milo  firmavit.  Aldoardus  firmavit.  Pontius  Grimaldus  firmavit.  Upaldùs 
firmavit.  Autericus  firmavit.  Bonifacius  firmavit.  Isnardus  firmavit. 

408. 

*  Ego  Raimbaldus1,  vineam  quam  plantavit  Arualdus,  amore  mei  1030  —  I0S9. 
redemptoris  ut  misereri  dignetur  mei  genitoris,  et  nomine  maxime  pec- 
catoris,  dono  ecclesie  site  in  honore  sancte  Crucis  et  ipsius  Salva- 
toris,  et  ipsam  ecclesiam,  cura  eadem  vinea  et  ceteris  sibi  pertinen- 
tibus  monasterio  sancti  Victoris.  Et  ipsa  vinea  in  loco  quem  vulgo 
dicunt  Pereto  est  sita ,  et  ex  omnibus  partibus  consortafa  est  ita  :  ex 
parte  meridiaua ,  xinea  Azonis ,  cellarii  ipsius  donaloris  ;  ex  occi- 
dente,  via  de  monte  descendente;  e\  settentrione,  aqua  que  dicitur 
Bella  Visla  défi uen te;  et  Aldoardi  vinea,  ex  oriente.  Ego  Raimbaldus, 

1  Raimbaldas  archiepiscopus  Arelatensis. 


414  CHARTULARIUM 

qui  hanc  donationem   feci,   manibus   meis  firmavi,  et  testes  firmare 
rogavi.  Boso,  frater  ipsius  Raimbaldi,  firmavit.  Pontius  Milo  firmavil. 
Oddo  de  Gresals  firmavit.  Pontius  presbiter  firmavit.  Si  quis  igilur,  etc. 
Giraldus  presbiter  seripsit. 

409. 

l  januar.,  Auctoritas  elenim  jubet  ecclesiastica  et  lex  precipit  humana ,  etc. 
1060  —  )064.  Quapropter  ego  Autricus  et  millier  mea,  Bilieldis  nomine,  et  filii 
nostri  Vilelmus ,  Feraldus ,  Ricavus  ,  Arbertus  atque  Boso  ,  donamus 
atque  vendimus  aliquid  de  honore  nostra ,  que  est  in  comitatu 
Aquensis ,  in  villa  quam  nominant  Montem  Justini  ,  id  est  quartam 
partem,  omnem  decimationem  in  omni  re,  exceptis  carnem  et  vini , 
Domino  Deo  et  sancti  Arictoris,  monasterii  Massiliensis ,  in  manu 
domni  Durand  abbatis ,  atque  Pétri  monacbi ,  seu  camerarios  ejusdem 
monasterii  Benedicti  atque  Ariberti,  seu  omnis  congregatio  supra- 
dicti  monasterii,  ad  proprium  alodum.  Et  habet  terminationem  :  ab 
oriente,  sicut  via  que  venit  de  Monte  Furone,  per  valle  Reliana ,  et 
descendit  per  vallem  Aquilonigas ,  usque  in  aqua  que  nominant 
Ancrema,  et  descendit  usque  in  Trolianicos,  que  est  ab  occidente, 
et  pergit  per  verticem  montis,  et  descendit  usque  in  Aqua  Bella,  usque 
in  defensum  Montis  Furonis,  id  est  apud  meridiem.  Et  per  supra 
scriptum  decimum  ego  Autricus  et  mulier  mea  et  infantes  nostri  acce- 
pimus  in  precium  de  Petro  monacho  et  de  aliis  monacbis  sancti  Vic- 
toris  valente  solidatas  cxx.  Sane  si  quis,  etc. 

Facta  carta  ista  kalendis  januarii. 

Signum  Autricus  et  mulier  sua  et  infantes  sui,  qui  hanc  cartam 
scribere  jusserunt,  manibus  suis  firmaverunt  et  testes  firmare  rogave- 
runt.  Almaricus,  nepos  ejus,  firmavit.  Autricus,  frater  ejus,  firmavit. 
Vilelmus  Raimundus,  Autricus  Strema  firmavit.  Desiderius  presbiter 
seripsit. 

410. 

Cire.  1060.  Brève  memoriale  de  acaptes  que  Teubertus  fecit  ad  Sancto  Mau- 
ricio.  Accaptavit  vineas  de  Malo  Embrengo  ,  quas  plantavit  Guido,  de 
infantes  ipsi  Guidoni  ,   ad  proprium  alodem.  Dédit  in  precium  Ros- 


S.VINCTI  VICTORIS.  415 

tagno,  filio  Guidoni,  de  denarios  solidos  m  et  porcus  i  ;  ad  Galterio, 
fratre  suo ,  dédit  de  denariis  solidos  m.  Et  ipsi  dederunt  de  bona  vo- 
lunlateipsas  vineas  cum  terra  atqse  arboribus,  frutectis  seu  infrutectis  , 
Deo  et  sancto  Mauricio  atque  sancti  Yictoiïs ,  ad  proprium  alodem ,  in 
presentia  Pontio  Clavello,  avunculo  ipsorum ,  et  Ismidoni.  Et  Petrus 
Lambertus  dedil  quartarada  média  de  vinea,  que  est  ad  Alperico,  Deo 
et  sancto  Vicions  et  sancti  Mauricii,  ad  proprium  alodem,  pro  re- 
demptione  anime  sue,  in  manu  Teutberti  monacbi. 

Brève  memoriale  de  acaptes  que  fecit  ïeubertus  monachus  ad 
Sancta  Cruce.  Àcaptavit  terrain  suptus  ecclesiam  sancte  Crucis ,  et 
est  in  exitu  viarum  ipsarum  ecclesia  ;  et  àcaptavit  eam  de  Desiderio , 
filio  Upaldi,  ipsa  terra  et  scambios  que  in  antea  babebat  pro  ipsa 
terra ,  hoc  est  de  vinea  quartarada  una  ;  et  est  ipsa  vinea  a  Rocha 
Guidoni,  et  fuit  de  Ugone  presbitero.  Et  dédit  in  precio  Teubertus 
monacbus  ad  Desiderium  supradictum  porcbos  n  et  denarios  vi;  et 
ipse  Desiderius  dédit  et  mulier  sua  et  infantes  sui  ipsam  terrain  et 
ipsos  escambios  Deo  et  sancti  Victoris ,  monasterii  Massiliensis ,  atque 
ad  ecclesiam  sancte  Crucis,  ad  proprium  alodum. 

411'. 

In  nomine  Domini.  Ego  Raimbaldus2  arcbiepiscopus,  cupiens   esse      5  mai., 
particeps  bonitatis  Dei,   creatoris  mei,  et  misericordie  bonum  ope- 1033  —  1048. 
rantibus  ab  initio  débite ,  perpendi  quod  ferrem  aliquid  donum   ad 
Domini  domum.  Dono  aliquid  alodis  mei,  *  qui  mibi  e\  progenie  pa-        f»  97. 
rentorum  meorum  obvenit,  omnipotenti  Deo  et  ecclesie  sancti  Mau- 
ricii ,  Cbristi  martyris,  pro  redemptione  et  requie  animarum  mei  et 
meorum  genitorum.  Et  est  ipse  alodis  in  comitatu  Aquensi,  in  terri- 
torio  Montis  Justini,  boc  est  petia  de  terra  culta ,  que  est  in  ter  con- 
sortes,  de  uno  fronte,   via  publica;  ex  uno  latere,  carreria  antiqua; 
de  superiore  fronte,  vinea  de  Bona  Fuisset,  et  tenet  usque  in  angulo 
de  ipsas  vineas  que   sunt  subtus  ecclesia    sancti   Romani ,    de  ipsos 

1    Haec    cliarta   iterum  deseripta  tst   f.   \o2  ■  Raimlialdus  archiepiscopuâ  Arelatcnsis. 

nostri  Cotl. 


41 6  CHARTULAR1UM 

aloderios  de  Reliana,  de  Christiano  et  de  alios  heredes;  et  ex  alio 
latere ,  «rterra  Raimundi  et  terra  Eldini,  Quantum  infra  istas  termi- 
nationes  intus  esse  videtur,  totum  et  integrum  illi  dono.  Àdicimus  in- 
super ad  supradictum  donum  quod  pertinet  ad  Dei  domum ,  quartam 
scilicet  partem  decimi  de  omni  territorio  Montis  Justini. 

Et  ego  Bonifacius  ',  filius  Bonifacii ,  dono  ipsam  deeimacionem  per 
lirmam  rationem ,  de  mea  dominacione,  sine  ulla  deceptione ,  quam 
Pontius  presbyter  de  pâtre  meo  tenebat.  Et  Pontius  Milo  et  Aicardus 
et  nepus  ejus  Bertrannus  donant  ipsum  decimum  de  supradicta  con- 
damina  ad  supradictam  ecclesiam  sancti  Mauricii ,  pro  amore  Dei  et 
omnibus  sanctis  et  pro  remedium  anime  sue,  et  domno  seniore 
Bonifacio ,  et  pro  remedium  anime  filiorum  meorum  Aicardi  et 
Pétri. 

Et  ego  Bonifacius,  filius  Atanulfi2,  et  uxor  mea  Guandalmus,  et  filii 
mei  Bonifacius  et  Rostagnus  et  Petrus  et  Guido  et  Atanulfus  et 
Wilelmus,  donamus  et  reddimus  Domino  Deo  et  sancto  Yictori,  pro 
animabus  nostris ,  predictam  decimationem ,  scilicet  de  meo  clauso 
totam ,  et  ipsa  condamina  que  nominant  Lauserias  medietatem ,  et  de 
ipsa  de  sancto  Genesio,  et  de  duabus  que  sunt  subtus  villam,  et  de 
alia  que  nominant  Penclineta.  Si  quis  autem,  etc. 

Acta  donacio  bec  ni  nonas  maii ,  régnante  Domino  nostro  in 
secula.  Signuin  Raimbaldus ,  donmus  arcbiepiscopus ,  hanc  dona- 
tionem  scribi  jussit ,  et  testibus  firmare  firmam  manus  sua  roboravit. 
Donmus  Boso  firmavit.  Bonifacius  firmavit.  Fulcho  3  firmavit.  Pontius 
Milo  firmavit.  Domina  Matilde  firmavit.  Wilelmus  Acio  firmavit.  Vol- 
verade  firmavit.  Pontius  presbyter  firmavit.  Aicardus  firmavit.  Ber- 
îrannus ,  nepus  ejus,  firmavit.  Rodulfus  firmavit.  Aloardus  firmavit. 
Aicardus  Milo  firmavit.  Petrus  Milo  firmavit.  Domnus  Àmalricus  fir- 
mavit. Domnus  Petrus,  civitate  Aqueuse  arcbiepiscopus,  donat  et 
firmat.  Domnus  Fulco  [de]  Villa  Mûris  firmavit.  Fulco  Aicardus  fir- 


1  Bonifacius  de  Relliana,   frater  archiepis-  s  Boso,  Bonifacius  et  Fulco  de  Relliana,  fra- 
copi  Raimbaldi.                                                            très  archiepiscopi  Raimbaldi. 

2  Atanulphus  de  Relliana,  frater  Bonifacii  et 
Raimbaldi. 


SANCTI  VICTORIS.  417 

mavit.  Wilelmus  Girinus  firmavit.  Isnardus  Maurellus  firmavit.  Petrus 
Acio  presbyter  firmavit.  Desiderius  presbyter  firmavit.  Aicardus 
presbvter  firmavit.  Desiderius  Acio  firmavit.  Petrus  Norpertus  fir- 
mavit. 

Rostagnus ',  archiepiscopus  Aquensis,  firmavit. 

412. 

Alta  providentia  subtilique  intuitu  filii  uniee  Dei  ecclesie,  que,  se-  Apr., 
cundum  Salomonem,  ornata  mimilibus  et  decorata  gémis,  pulcbra  mu-  cire,  îoso. 
nilibus,  spetiosa  forma  ac  plena  karitate,  in  Canticis  Canticorum,  vel 
ordinata  dicitur,  ut  acies  castorum  mirantur,  quod  bec  eadem,  sub 
sponse  voce  languens,  sponsi  amore  querit  se  fulciri  floribus  et  stipari 
pomis ,  ac  de  diificultate  illius  inventionis  conquesta  in  lectulo  suo 
dilectum  quesise,  et  pre  dolore  dilationis  ingeminat  quesise  per  plateas 
et  non  invenisse,  et,  cum  post  paululum  se  dicit  pertransisse,  (|iiem 
diligit  se  fatur  invenisse.  Sancta  quippe  ecclesia  in  lectulo  presentis 
vite  querit  dilectum  ,  quando  ejus  filii  ad  celestem  suum  anbelant 
sponsum;  sed,  si  se  dilataverit  inquisitio,  diu  non  disfertur  inventio. 
Sed  qui  pleut >  intellectu  a  brutis  animalibus  separatur  et  plene  sacris 
usus  scripturis  illarum  interpretationis  memoratur,  videt  quod  regnum 
celorum  est  ecclesia  justorum;  et  ecclesia  justorum  dicitur  congregatio 
hominum  bonorum,  sicut  e  contrario  Psalmista  :  «  Odivi^  incpiid, 
ecclesiafm]  malignorum2;  »  et  fatur  se  non  isse  in  consilio  impiorum  et 
non  stetisse  in  via  peccatorum3.  Nam  si  ecclesia  est  congregatio  bonorum 
et  illi  semper  inest  rex  angelorum,  ut  bine  eam  elevet  ad  régna  polo- 
rum,  dicente  se  :  «  Ubi  duo  vel  très  in  nomine  meo,  ibi  sum  in  medio 
eorum1,  »  propbecto  constat  quia  ecclesia  electorum  est  membrum  régis 
celorum ,  quia  ipse  Cliristus  suorum  capud  manet  membrorum ,  de 
quo  ipsa  letatur,  quia  exaltatum  est  super  capud  inimicorum  suorum. 
Et  quia  boc  premisimus   tjuod  ad   amorem   sponsi   sponsa  suspirat, 

1  Rostagnus   I,    stdein   Aquensrin  obtinuit  ;  Pi.  I,  1. 

anno  1060  vel  cireikr.  *  Ma».,  XVII,  20. 

4  Ps.  XXV,  3. 

I.  53 


418        ,  CHARTUL^RIUM 

quia  sancta  ecclesia  Dei  semper  visionein  desiderat ,  restât  ut  qui  tem- 
plum  hoc  Deo  hedificant,  decoratum  gémis  seu  monilibus ,  id  est,  s 
posse  fuerit,  vacantes  orationibus  plene  clericos  perfitiant,  et  dotali 
titulo  de  suis  rébus  firment ,  quatenus  Deo  servientes  in  ipsa  domo 
pascant,  ut ,  pascendo  illos  in  terris,  pasci  se  post  repascant  in  celis. 
Quapropter  ego  Bonifacius  et  uxor  et  fdii  mei ,  buic  ecclesie ,  in  honore 
sancti  Mauricii  consecrate,  donamus  vinee  modiatam  unam;  et  Pontius 
presbyter,  vinee  modiatam  i,  pro  remissione  nostrorum  peccatorum 
et  pro  indulgentia  parentum  nostrorum.  Vere  si  quislibet,  nos  aut  ulla 
opposita  persona ,  qui  buic  ecclesie  de  hoc  diminuere  voluerit  quod- 
ibet,  non  liceat ,  sed  suis  titulationibus  firmum  per  nostram  donacio- 
nem  subsistât. 

Scriptam  dotem  istius  donationis  in  mense  aprili ,  in  commitatu 
Aquense,  régnante  Domino  nostro  Jhesu  Christo,qui  cum  Pâtre  et 
Spiritu  Sancto  vivit  et  régnât  Deus  in  secula  seculorum.  Amen. 

413. 

20  Man.  1054.  Auctoritas  etenim  jubet ,  etc.  Quapropter  ego  Girinus  et  mulier  mea , 
t°.  *  Arnica  nomine,  et  infantes  mei  Wilelmus,  Matilda  atque  Bilielda, 
donamus  atque  vindimus  aliquid  de  honore  nostra  sancti  Victoris , 
monasterii  Massiliensis,  in  manu  Pétri  abbatis,  atque  Pétri  monachi, 
seu  omnis  congregatio  monachorum  supradicti  monasterii,  ad  proprium 
alodem  ;  he  sunt  vinee  plantate ,  et  sunt  in  comitatu  Aquense ,  in  terri- 
lorioMontis  Justini,  inter  ecclesias  sancte  Crucis  et  sancti  Mauricii,  in 

"te  ' 

verticem  montis,  sicut  Desiderius  presbyter  tenet,  aut  homines,  qui 
illas  hedificaverunt,  per  manu  Desiderii.  Et  habent  ipsas  vineas  con- 
sortes  et  terminationes  :  de  uno  fronte  que  est  ab  oriente,  terra  Autrici 
et  Rainardi;  de  illo  vero  fronte  que  est  ab  occidente,  crux  que  est  sita 
in  confinio  viarum  pergentium  Monti  Justini  ;  de  uno  latus  que  est  ad 
meridiem ,  via  puplica  que  pergit  per  verticem  montis  ;  de  illo  vero 
latus  que  est  ad  septentrione ,  via  puplica  que  pergit  ad  ecclesiam 
sancti  Romani.  Et  in  alio  loco,  in  territorio  Reliana ,  in  loco  que  no- 
mmant Bedexanicus,  modiata  i  de  vinea,  que  fuit  de  Jorii.  Et  est  ita 


SANCTI  YICTORIS.  419 

consortata  :  de  oriente,  vineas  infantibus  Airulfi;  de  occidente,  simi- 
liter  ;  ad  meridiem ,  terra  que  tenet  Wadaldus  per  Girinum  et  terra 
infantibus  Ermengari;  ad  septentrione,  vineas  Mainerii.  Et  accepi  ego 
Girinus  in  preeiuni  unum  missalem  obtimum,  valentem  solidoscentum. 
Et  ipsum  librum  ego  Girinus  et  mulier  mea  Arnica  et  infantes  mei 
Wilelmus,  Matikla  atque  Belielda,  donamus  atque  reddimus  Deo  sanc- 
tique  Victoris  ad  ecclesiam  sancti  Sepulcbri  et  ad  ecclesiam  sancti 
Mitrii,  pro  redemptione  animarum  nostrarum,  genitoribus  et  génitrices 
nostras  parentumque  nostrorum,  ut  Deus  omnipotens  deleat  iniquitates 
nostras  et  collocet  nos  in  sinu  Abrabe,  per  oraliones  eongregatio  mo- 
naeborum  supradicti  monasterii  sancti  Victoris ,  seu  illas  qui  in  illum 
missalem  facte  erunt.  Sane  si  quis,  etc.  ;  permaneat  omnique  tem- 
pore,  cum  stipulât ione  subnixa. 

Facta  bec  carta  in  mense  marcii,  vu  kalendas  aprilis,  anno  ab  in- 
carnatione  Domini  m  uni,  régnante  Domino  nostro  Jbesu  Cbristo,  cui 
est  honor  et  imperium  per  infînita  secula  seculorum,  amen. 

Signum  Girinus  et  mulier  sna  Arnica  et  infantes  sui  Wilelmus,  Ma- 
tikla atque  Belielda,  qui  banc  cartam  scribi  fecerunt,  manibus  suis 
firmaverunt,  et  testes  firmare  rogaverunt.  Signum  Desiderius  presby- 
ter,  cui  supra  scriptas  vineas  sunt,  volens  banc  cartam  scripsit,  et  dédit 
et  fîrmavit,  et  fratres  suos  Andréa  et  Petro  firmare  fecit,  pro  redemp- 
tione anime  sue  parentumque  suorum.  Signum  archiepiscopus  B.1 
firmavit.  Bonifacius  fîrmavit.  Fulco*  firmavit.  Bonifaciùs  [de]  Cicereste 
firmavit.  Boso  frater  firmavit.  Bostagnus  [de]  Sisterone  firmavit.  Petrus 
Milo  firmavit.  llgo  episcopus  firmavit. 

414. 

Summo  factOri  totius  créature,  Januar., 

Qui  régit  totum  cujuscumque  nature,  cire.  1025. 

Quem  tripartitum  sua  laudal  factura, 
Viventi  cuncta  per  secula  futura, 

1  RaimbaJdus  arrhicpùropus  Arelatensis.  *  Bonifacius   et  Fulco   de  Relliana,   fratres 

archiepiscopi  Raimbakli. 


420  CHARTUIARIUM 

Hic  consecratur  ecclesia  mansura, 

In  qua  fidèles  sibi  sunt  servituri 

Et  in  eternum  cum  eo  regnaturi  ; 

Altaria  nec  non  affolent  tria 

Que  mine  dicantur  Jhesu ,  nato  Maria. 

Nam  médium  altare  Salvatoris, 

Quo  finiantur  vicia  peccatoris- 

Et  deleantur  crimina  oratoris; 

Lacrime  nefas  diluant  ploratoris, 

Ut  non  frustentur  gemitus  rogatoris. 

Aliud  quoque  altare  sancte  Crueis, 

Quod  frequentetur  micatione  lucis, 

Qua  repellantur  ténèbre  mali  ducis. 

Tercium  autem  sancti  sepulchri  Dei, 

In  quo  sepultum  obsederunt  Judei  : 

Hoc  facienles  cogitabant  quod  rei 

Unquam  ne  vita  reverteretur  ei. 

Hec  nam  que  tria  sunt  in  templo  sacra to, 

Sint  bériedicta  Omnipotentis  nato , 

Ut  que  fidèles  veninnt  petituri 

Cito  gaudentes  illa  sint  adepturi. 

Quapropter  nos  qui  templum  boc  dicamus 

Illud  de  rébus  nostris  dote  ditamus. 

Idcirco  ego  Bonifatius1  donamus  lmic  ecclesie,  cum  uxore  et  filiis 
meis,  nnani  modiatam  de  terra  culta,  in  sponsalicio,  atque  cedimus  ; 
Desiderius  autem  duas  modiatas ,  pro  sponsalicio ,  in  guadia  de  vineis 
cultis,  eo  tenore  ut,  dum  Desiderius  idem  unum  campum  babentem 
modiatas  vi  habuerit  hedificatas,  ipsas  duas  modiatas  recuperet.  Est 
autem  ipsa  modiata,  quam  ego  Bonifacius  dono,  in  ipso  campo  quem 
Desiderius  vult  edificare  et  de  ipso  suuni  laborem  buic  ecclesie  Deo. 
Habet  ipse  campus  consortes  :  de  subteriore  fronte,  \iam  puplicam; 
de  australi  parte,  longitudinem  rupis;  de  superiore,  Pontii  Milonis 

Bonifacius,    ut  coujiiimus,  domimis  rie  Rclliana,  pater  Raimbaldi  archiepiscopi  Arela- 
tensis. 


SANCÏI  VICTORIS.  4'21 

terram;  de  parte  aquilonis,  nie  dunatorem.  Hoc  autem  jacet  in 
Pedreto. 

Factum  dotalicium  sive  sponsalicium  istud  in  eomitatn  Aquense,in 
mense  januarii ,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamandorum  sive  Provintie. 

Signum  Bonifacii  et  uxoris  sue  et  filiis  et  Desiderii  qui  hoc  scribere 
fecerunt,  manus  illoruni  firmat,  et  milites  firmaverurit.  Bonifaciua 
firmavit.  Constantia  firmavil.  Raiambaldus  firmavit.  Boso  firmavit. 
Pontius  Milo  firmavit.  Rodulfus  firmavit. 

415. 

Ego  namque  Isnardus  et  fratres  mei,  in  Domine  Domini,  donamus  17  oct.  1059. 
ipsam  vineam  que  est  infra  defenso,  et  terrain  que  tenet  ad  ipsam  vineam, 
ad  proprium  alodem ,  ad  ecclesiani  sancti  Sepulchri ,  pro  redemptione 
animarum  suarum  sive  parentorum  suorum.  Et  insuper  Wuilelnius 
Girinus  douât  illam  vineam  que  fuit  Jorio,  pro  redemptione  anime 
sue  et  patris  vel  matris  sue.  Et  Petrus  presbyter  donat  medietatem  de 
ipsa  vinea,  quam  edificavit  Clemens  in  loco  qui  dicitur  Ignés.  Et  Boni- 
facius  et  mulier  sua  firmant  istas  donaciones ,  pro  redemptione  anima- 
bus  illoruni,  patris  vel  matris.  Et  Caucenna,  mulier  Rotbaldi,  donat 
cartairata  de  vinea  in  loco  qui  dicitur  Nefolas,  pro  redemptione  anime 
sue  vel  viro  suo  Rotbaldo. 

c 

Anno  incarnati  Verbi  m°l°  vim°,  mensis  octobris,  x°vi°  kalendarum 
novimbrium. 

416.  f°98. 

In  nomine  sancte  et  imlividue  Trinitatis.  Ego  Desiderius  et  mulier  uMu-t., 
mea  Aldeburga  et  filii  et  filie  mee  donamus  Domino  Deo  et  sancto  cire.  I0o5. 
Salvatori  et  sancte  Cruci  et  sancto  Sepulchri  et  sancto  Yictori  de 
Massilia  et  habitatoribus  ejusdem  monasterii,  scilicet  ipsum  mansum 
quem  domnus  Raimbaldus  archiepiscopus'  dédit  niichi  ad  proprium 
alodem,  in  Monte  Justino2,  ea  videlicet  ratiooe  ut,  quandiu  vixero, 
teneani  illuni;  post  mortem  autem  meam,  mulier  mea  leneat  meara 

1  Arelatensis.  *  Vitl.  infr.,  n.  417 


17    Mart., 
cire.   1022. 


422  CHARTULAR1UM 

partem  de  ipso  mansio;  et,  post  mortem  mulieris  niée,  ipsa  niea  pars 
et  pars  mulieris  mee  sit  de  sancto  Victore  jam  dicto;  et  qualiscumque 
de  filiis  meis  moriatnr  sine  legali  conjugio,  id  est  ut  non  habeat  filiiim 
de  suo  corpore,  pars  eorum  similiter  sit  de  sancto  Yictore  et  sancta 
Cruce.  Ego  jam  dictus  Desiderius  et  millier  mea  Àdelburga  et  filii 
nostri  fecimus  banc  donationem  sepe  nominate  sancte  Cruci  et  sancto 
Victori,  Massiliensis  monasterii,  et  monacbis  presentibus  et  futuris,  et 
hoc  ex  consensu  domni  Raimbaldi ,  jam  dicti  arebiepiscopi ,  quatinus 
ipsi  precentnr  Deum  pro  animabus  nostris.  Si  quis  autem  temptaverit 
annullare  istam  donationem ,  non  valeat  vindicare  quod  voluerit  ;  sed 
cogatur  persolvere  jam  dicto  sancto  Victori  et  advocaloribus  ejus  auri 
purissimi  libras  m ,  et  însuper  dampnabitur  in  inferno  cum  Yuda  tra- 
ditore ,  nisi  digna  satisfactione  emendaverit. 

Facta  est  descriptio  hec  u  idus  marcii,  régnante  Enrico  rege. 

Ego  Desiderius  dono  et  millier  mea  Adelburga  et  fîliï  nostri  Poncius, 
Adalaldus,  Stephanus,  Michaelis,  Laurentius  et  Bonefacius,  Desiderius, 
Maifredus ,  hane  cartam  fieri  rogavimus  et  manibus  nostris  firmavimus, 
et  super  altare  sancti  Salvatoris  per  nosmetipsos  posuimus.  Ego  Raim- 
baldus  dono  et  firmo.  Poncius  Milo  firmat.  Jobannes  de  Reliana  firmat. 
Poncius  presbyter.  Upaldus  presbyter.  Autricus  firmat.  Bonifacius 
firmat.  Lambertus  firmat.  Rostagnus  firmat.  Àicardus  firmat.  Atanulfus 
firmat.  Ugo  firmat. 

417 

Temporibus  igitur  priscis ,  neglectis  omnibus  providenlie  industriis 
atque  floccipenso  suspicamiue  future  adversitatis,  quoniam  necduni  bu- 
manis  curis  dilectio  discessisse  videbatur ,  bumane  peticionis  matberies 
taliter  creditur  fore  lustrata,  adeo  ut  quicquid  aut  precio  aut  dono  ali- 
cui  ab  aliquo  impertiretur,  solo  imperlitoris  sermone  ita  solidarelur, 
ut,  procul  omni  dubietate  remota,  legali  possessore  possideretur.  Sed, 
cum  jamerebrescente  zelo  atque  tepescente  fervore  opimelegis,  mundus 
humanis  concupiscenciis  exarsit,  probis  institutionibus  precedentium 
patrum  est  constitulum,  ut,  si  quis  aliquid  sue  possessionis  aut  dono 
aut  precio  cuilibet  dederit,  non  solum  suo  ore,  sed  etiam  advocatis  as- 


SANCTI  VICTORIS.  423 

sertoribus  et  conscriptis  membrauulis  congruis  atque  stabiliratione  do- 
num  sue  constitulionis  confirmet.Quapropter  Raimbaldus1,  intellegens 
scripturarum ,  propter  transacta  servicia  que  tu,  Desideri,  fecisti  patri 
meo  et  miehi  et  in  presenti  miehi  facis ,  sive  quod  facturas  es ,  illum  man- 
sum,  qui  est  in  territorio  Monlis  Justini ,  quem  pater  tuus  tenuit  et  tu 
tenes,  cura  omni  cultu  ad  ipsum  raansum  pertinenli,  sive  in  campis 
sive  in  vineis  vel  in  ortis,  que  pater  tuus  tenuit,  et  lu  in  presenti  tenes, 
dono  tibi  ad  propriura  alodem,  ut  ex  eu  babeas  potestatem  faciendi 
quicquid  facere  volueris.  Et  si  quis  liominum ,  aut  ego  aut  quispiam 
nostrorum  parentura,  aut  quislibet  homo  vel  femina,  banc  dopatio- 
neni  fallere  voluerit ,  nulle,  modo  valeat  implere  suum  optatum,  et,  si 
in  hoc  perseverare  voluerit  ut  fundilus  donalio  violetur,  dispositione 
Doraini,  sit  particeps  iniquissimi  Arrii  scendentis  suslantiam  Patris  et 
Filii,  qui,  digestis  visceribus,  in  imma  mérita  corruit. 

Acta  sunt  bec  mense  marcio,  xvi  kalendas  aprilis,  régnante  Enrico 
imperatore. 

Raimbaldus  lirmavil  et  firmare  rogavit.  Domna  Constantia9  firinavit. 
Bouifacius,  filius  ejus,  firmavit.  Fulco3,  filius  ejus,  firmavit.  Poncius 
Milo  firmavit.  Waldrada  firinavit.  Poncius  presbyter  firmavit,  Autricus 
firmavit.  Bouifacius  firmat.  Rostaguus  firmat.  Aicardus  filius  Poncii. 
.lohannes  firmat.  Ugo  firmat.  Lambertus  firmat.  Atenulfus,  nepos  Jo- 
hannis,  firmat. 

418. 

Brève  memorabile  ad  noticiam  futurorum,  scilicet  de  decimo  feni  Cire.  102S 
pratorumque  sunt  in  villa  que  dicitur  Reliana,  in  commilatu  Aquense, 
pratorum  videlicet  omnium  que  sunt  in  dominioatura  potestatis,  quod 
decimum  domna  Constantia  et  filius  suus  Bouifacius,  cui  ipsa  villa  ex 
successione  patris  procedit,  donaverunt  monasterio  sancti  Victorïs, 
pro  redemptione  et  liberatione  anime  Bonifacii  ipsius  patris  Bonifacii 
minoris.  Et  post  eum  domnus  Raimbaldus'  et  domnus  Doso,  filii  ejus- 

1  Raimbaldus   de  Rilliana,    postea  archie-         5  Honifacius  et  Fulco  ,  filii  Bonifacii  de  Rel- 
piscopus  Arelatensis.  liana  majoris. 

2  Constantia,  secunda  uxor  Bonifacii  de  Rel-         '  Idem  qui  superiùs. 
liana  majoris. 


424  CHARTULÀRIUM 

demBonifaciimajoris,  tenentes  ipsam  villam  cura  puero  in  tutelam,  et 
donaverunt  et  firmaverunt.  Item  supradicta  domna  et  domnus  Raim- 
baldo ,  cum  ceteris  fratribus ,  pro  eadem  ratione,  in  Castro  qnod  dicitur 
Villa  Murs,  donaverunt  unum  campum  eidem  monasterio,  ita  consor- 
tatum  :  ex  parte  meridiana,  Poncii  presbyteri  terrain;  ex  aliis,  ipsius 
castri  incolarum  terris.  Item,  domnus  Boso  vineam  que  est  juxta  ec- 
clesiam  sancli  Genesii,  quam  Drozia,  quadam  femina,  diu  excoluit,  et 
quam  domna  Constantia  et  fdius  suus  Bonifacius  eidem  monasterio 
dederunt,  dum  predictam  tutelam  tenebat,  donavit.  Ita  hec  donatio 
facta  est,  ut  omni  tempore  monachi  sancti  Victoris  teneant  et  libère 
possideant,  et  pro  pâtre  nostro  nobisque  donatoribus  Deo  preces  fun- 
dant.  Quam  si  quis  nostrorum,  vel  beres  vel  aliorum  quacumque  per- 
sona,  frangere  vel  eciam  ullo  modo  inquietare  voluerit,  et  qui  fecerit 
et  qui  ulla  ratione  consenserit,  ab  omnibus  sanctis  excommunicetur,  a 
Deo  funditus  abbominetur,  et  cum  Yuda  traditore  in  inferno  dampne- 
tur,  nisi  ad  emendationem  veniens  satisfecerit  ;  tamen  bec  donatio 
inconvulsa  permaneat ,  et,  si  talis  malorum  inventor  repertus  fuerit, 
auri  libram  componat.  Ipsi  donatores  Raimbaldus ,  Boso ,  Bonifatius 
firmaverunt  et  alios  firmare  rogaverunt.  Domnus  Wilelmus  vice- 
comes'  firmavit.  Rostagnus  de  Villa  Murs  firmavit,  et  ceteri  astantes 
milites  firmaverunt. 

Item  domna  Guisla  et  filius  suus  Petrus  reddiderunt  ipsum  decimum 
v".  *  supradictum  feni  pratorum  ad  supradictum  monasterium  sancli  Victo- 
ris quam  tulit  Poncius  Auctricus,  maritus  ejus.  Et  propter  boc  ut  Do- 
minus  dimittat  illi  et  nobis  culpas  nostras  et  det  nobis  requiem  sempi- 
ternam ,  donamus  ego  Guisla  et  filius  meus  Petrus  ipsius  monasterium 
sancti  Victoris,  unum  pratum  in  ipsius  territorio,  in  loco  qui  dicitur 
Monte  Aurio,  et  fuit  de  Poncio  presbytero  ;  quandiu  ego  Guisla  vixero, 
teneant  et  libère  possideant,  et  pro  nobis  donatoribus  Deo  preces  fun- 
dant.  Quam  si  quis,  etc. 

419. 
<:irc.  1025.        Brève  de  convenientia    que    fecit    Poncius,    monachus   monasterii 

1  Guillelmus  II,  \icecomes  Massiliœ. 


SANCTI  VICTORIS.  425 

sancti  Victoris,    que   fuit   de  Castro   Mûris,  cum  Poncio    Rahnundo 
Montis  Justini. 

Poncius  Raimundus  dédit  ad  monasterium  sancti  Victoris  et  ad  ec- 
clesiam  sancti  Mauricii,  in  manu  supradicti  Poncii  monachi ,  pecia  i 
de  terra,  que  est  supra  clausum  vineas  sancti  Mauricii,  ad  pro- 
prium  alodem  omnique  tempore,  ita  ut  nec  mater  nec  fratres  nec 
sorores  nec  ullus  propinquus  nec  ulla  amissa  persona  requisitionem 
faciat.  Et  Poncius,  monachus  supra  memoratus,  dédit  illi  petias  u  de 
vineas.  Et  est  petia  ia  a  Roca  Vuidonis ,  et  fuit  de  dominico  de  Puteo  ; 
et  estalia  pecia  in  montis  vertice  Garbilio,  in  fronte  vineas  suas  domi- 
nicas;  et  habet  infra  istas  n  pecias  semodiata  meliorata  de  vinea.  Et 
tiédit  ipse  Poncius  monachus  in  tali  convenientia  ipsas  vineas  ad  Pon- 
cium  Raimundum,  ut,  quandiu  ipse  Poncius  Raimundus  vivit,  teneat 
et  possideat  ;  postquam  flatum  vite  sue1,  revertantur  ipsas  vineas  su- 
pra nominatas  ad  monasterium  sancti  Victoris  Massiliensis  et  ad  supra 
memoratam  ecclesiam  sancti  Mauricii ,  sine  ulla  minoratione ,  pro 
anime  sue  parentumque  suorum. 

420. 

Brève  de  convenientia  que  fecit  ipse  Poncius  monachus  cum  Deside-  Cire.  1025. 
rio  Upaldo  et  Lamberlo,  fratre  suo,  et  Poncia,  matre  ipsorum.  Dede- 
runt  ipsi  supra  memorati  Desiderius  et  Lambertus  et  matre  eorum 
Pontia  ad  sanctum  monasterium  quod  est  beati  Victoris ,  et  ad  eccle- 
siam sancte  Crucis,  imam  petiam  de  terra,  ad  proprium  alodem,  pro 
animabus  suis  parentumque  suorum ,  et  miserunt  se  in  orationibus 
monacborum  supra  nominati  monasterii.  Et  est  ipsa  terra  subtus  eccle- 
siam sancte  Crucis.  Et  Poncius  monachus  dédit  illis  duas  petias  de  vi- 
neas. Et  est  una  pecia  a  Roca  Vuigonis,  et  fuit  de  Lgone  presbytero; 
et  alia  pecia  est  ultra  Aqua  Bella  ,  et  fuit  de  Andréa,  pâtre  Bertranno  ; 
et  potest  babere  infra  ipsas  duas  pecias  semodiata  meliorata  de  vinea. 
Et  dédit  eis  ipsas  vineas  in  tali  convenientia,  ut,  quandiu  vivunt, 
teneant  et  possideant,  et  in  qualicumque   mors  primum  evenerit,  aut 

*  Sujipl.  :  exhalaverit, 

I.  54 


426  CHARTULARIUM 

in  maire  aut  in  filiis,  pars  defuncti  revertat  ad  ecclesiam  sancte  Cru- 
cis  ;  et  de  unoquoque  ut  obierit  sic  f'aciat ,  ut  sua  pars  ad  ecclesiam 
supra  nominatam  revertat. 

421. 

Cire.  1040.  Ego,  in  Dei  nomine,  Lambertus,  unacum  consensu  filii  mei  Autulfi, 
fatio  donationem  de  rébus  meis  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori, 
martyri  glorioso ,  ejusque  monasterio ,  apud  Massiliam  fundato  ,  vide- 
licet  terras  sitas  in  comitatu  Aquense ,  in  villa  que  vocatur  Monte  Fu- 
rone ,  in  loco  qui  vocatur  Faia ,  duas  modiatas  de  terra  arabili  ;  et 
habet  consortes  de  uni)  latus  terra  Lamberti,  filio  Vuadaldi ,  et  una 
semodiata  de  vinea  que  est  in  contrata  que  dicitur  Valle.  Et  babet 
consortes  :  de  uno  latus,  terra  de  sancta  Cruce,  et  de  alio  latus,  vinea 
de  Ricardo,  et  de  alio,  vinea  de  Calperto.  Sane  si  quis,  etc. 

422. 

Cire.  1025.  Omni  auctoritate  sancitum  et  vakle  romana  babetur  stabilitate,  qua- 
tenus  ulla  non  valeat  donatio ,  quam  non  confirmât  litteralis  titulatio. 
Quocirca  ego  Raimbaldus1,  meorum  meique  patris  memor  peccato- 
rum,  quin  etiam  parentum  ceterorum,  et  propter  amorem  perpétue 
lucis ,  dono  ecclesie  sancte  Crucis  ortum  quem  excoluit  Constanti- 
nus;  quem  ita  terminatum  cunctis  volonotatum,  scilicet,  quantum 
habitatores  ipsius  ecclesie ,  propter  opus  orti ,  ibi  facere  poterunl  ;  cum 
omni  integritate ,  et  sine  ulla  diminutione  leneant  et  possideant.  Si 
quis  igitur,  etc. 

Ego  Raimbaldus,  qui  banc  donationem  facio,  ipsam  manibus  meis 
firmo,  et  alios  lirmarerogo. 

423. 

1048—1061.  Brève  de  convenientia  que  fuit  facta  interPetrum,  saucti  Victoris 
monasterii  abbatem  ,  et  monacbos  ipsius  monasterii,  et  Petrum  et 
filios  ejus.  Fecerunt  convenientiam  inter  se,  ut   quantumeumque  Pe- 

*  Raimbaldus  de  Relliana. 


SANCTI  V1CT0RIS.  427 

trus  et  filii  ejus  acaptaverunt  vel  acaptaturi  sunt ,  per  alodem  vel  ad 
elodem  per  suum  averum ,  una  justa  medietas  sit  ad  proprium  alodem 
sancti  Victoris  martyris  Massiliensis  ;  alia  vero  medietas  equalis  sit  ad 
proprium  alodem.  Pétri  et  filiorum  ejus.  Quod  si  Petrus  et  fdii  sui  et 
filii  filiorum  mortui  fuerint  sine  legali  herede ,  revertatur  ad  predictum 
monasterium  sancti  Victoris,  ad  proprium  alodem  ,  sine  ulla  contra- 
rietate  ;  vendendi  aut  donandi  aut  commutandi  non  liabeant  potes- 
tatem,  nisi  hères  ad  lieredem  aut  ad  predictum  monasterium.  Quod 
si  monaclii  ipsius  monasterii  emere  noluerint,  faciant  quicquid  facere 
voluerint  ;  et  si  monacbi  ipsius  monasterii  tantum  vel  parum  nimis  vo- 
luerint  illi  dare  quantum  alii  hommes,  faciant  et  possideant.  Insuper, 
pro  fidelilate  et  servicio ,  quod  Petrus  et  filii  sui  faciant  sancto  Yictori 
et  abbatibus  et  monacbis  ipsius  monasterii  sancti  Victoris,  dederunt 
predictus  Petrus  abbas  et  monacbi  sancti  Victoris  predicto  Petro  et 
filiis  suis  capellaniam  sancti  Mitrii  et  sancti  Sepulcri  ad  beneficium, 
sicut  supra  dictum  est,  propter  servicium  et  fidelitatem  omni  tempore. 
Et  ipse  capellanus ,  qui  missam  celebraturus  erit  in  ipsis  ecclesiis  pre- 
dictis,  caste  vivat,  sine  conjugio  femine  vel  alicujus  lurpitudine 
luxurie.  Et  habeat  Petrus  et  filii  sui,  propter  capellaniam  et  propter 
fidelitatem  et  servicium,  sine  enganno,  de  quanto  est  donatum  vel 
erit  ecclesie  sancti  Mitrii  et  sancti  Sepulcri  ad  elodem ,  terciam  partent 
ad  fevum.  De  aliis  vero  omnibus  rébus,  exeeptis  midis  et  equis  et 
pera,  habeat  Petrus  et  filii  sui  similiter  terciam  partem,  propter  servi- 
cium et  fidelitatem,  si  non  o  forfan.  Et,  si  o  forfan ,  emëndent  o  mer- 
cennaliter  aut  juste  ;  et,  si  o  fan  ',  ipse  qui  facere  *  noluerit,  perdat  suam  f°  99. 
partem.  Et  bec  omnia  fiant  ex  utraque  parte  sine  deceptione  et  en- 
ganno. 

424. 

Brève  memorabile  ad  noticiam  futurorum ,  scilicet  de  scambios  quos        10B2- 
fecit  Poncius  Leutricus  cum  mônachis  sancti  Victoris  Petro  et  Poncio, 
monasteri  Massiliensis.  Douât  Poncius  Leutricus ,  in  presentia  supra- 

1   I<1   est  :  Si  non  hoc  forisfaciant.  Et ,  si  hoc  forisfaciant ,  emëndent  hoc  mercennaliter  aut  juste . 
Et  n  hoc  faciant 


428  CHARTL1LÂRIUM 

dictis  monachis,  in  territorio  Montis  Justini,  subtus  ecclesiam  sancti 
Mauricii ,  de  suo  campo  dominico ,  de  superiore  fronte  tenente  apud 
terram  sancti  Mauricii,  una  pecia,  de  oriente  usque  in  occidenteni, 
quantum  tenet  ipse  campus  supra  scriptus,  Deo  et  sancti  Victoris, 
propter  vineam  que  est  juxta  ecclesiam  sancti  Genesii,  quam  Drozia, 
quadam  femina,  diu  excoluit,  quam  domina  Constantia  et  filii  sui  de- 
derunt  Deo  et  sancti  Victoris,  Boso  et  Bonifatius1.  Et  habet  in  ipsa 
terra  supra  scripta  quantum  tantum  in  ipsa  \inea  cum  terra  ipsa  perti- 
nentia  habet ,  hoc  sunt  sestairatas  vin.  Ita  bec  donatio  facta  est ,  ut 
omni  tempore  monachi  sancti  Victoris  teneant  et  possideant;  nec 
Poncius  Leutricus,  nec  millier  nec  infantes  sui,  nec  ullus  hères  ultra 
illam  requirant;  et  qui  facere  voluerit,  qualiscumque  persona  sit,  du- 
plo  componat,  et  maledictionem  Dei  inveniat,  etcumYuda  in  inferno 
penam  sustineat.  Pontius  Leutricus  et  millier  sua  Enguilrada  et 
filius  suus  Wilelmus  dederunt,et  scribi  fecerunt. 

Anno  ab  incarnatione  Uomini  millesimo  quinquagesimo  n. 

i°  100.  DE  OBEDIENTIIS  SANCTI  VICTORIS  IN  EPISCOPATU  CABILLONE. 

425. 

Cartas  sancti  Micahelis  de  Balma. 

30  nov.  1031,  Quae  mundi  hujus  sunt  omni  modo  reicienda  sunt ,  et  que  Dei  sunt, 
Tel  1032.  quoniam  proficiunt,  omni  modo  amplectenda.  Quocirca  ego  Willehnus 
et  uxor  mea  Adalaicis  et  filii  nostri  et  filie ,  dum  presenti  fruor  vita , 
querens  in  aliquo  bonorum  Dei  fieri  particeps ,  quibus  ab  inimici  telo 
tegatur  ,  facio  banc  donacionem  ex  aliquo  alodis  me[i] ,  qui  mihi  ex 
parentum  successione  obvenit,  omnipotenti  Deo  et  ecclesie  sancti 
Victoris,  Massiliensis  monasterii.  Et  est  ipse  alodis  in  comitatu  Cabi- 
lonensi,  hoc  est  ecclesia  sancti  Michahelis  que  est  sita  in  valle  Liminica, 
in  latere  montis  quem  vocant  Castellar,  cum  territorio  sibi  deter- 
minato,   sub  Castro  Agoldi.   Et  est  terminus,  a  parte  aquilonis,  de 

1  Vide  sup  ,  n.  418. 


SANCTI  VICTORIS.  429 

Rocca  Àccuta  usque  in  Liminicus,  et  sicut  Liminicus  curril  usque  in 
Causalone;  et  de  Causalone,  sicut  via  puplica  est,  usque  in  fonte  de 
Aimarico;  et  de  ipso  fonte  usque  in  bertemo,  sicut  aqua  vergit,  usque 
in  strictum  ;  et  transit  flumen  Causalone ,  et  vadit  in  directum  per 
ipsam  vallem  et  rétro  Castellare ,  usque  in  Balma  Nigra  ;  et  de  Balma 
Nigra  usque  in  Rocca  Accuta.  Et  in  alio  loco  ,  sub  castro  Gordone, 
donamus  vineas  dominicas ,  in  loco  que  Dominant  valle  Auria.  Ter- 
mini  de  ipsas  vineas  :  de  uno  latere,  via  puplica  que  tendit  ad  Crosa  ; 
de  alio  fronte,  Teutbaldi  vinea  ;  de  duabus  frontibus,  nos  ipsos  dona- 
tores.  Et  in  loco  que  nominant  Roccam  Ventrosam,  dominicas  conda- 
minas  usque  ad  pontem.  Donamus  in  sponcilicium  ecclesie  partem  de 
defenso  de  ipso  molendino  qui  est  in  caput  defensi,  sicut  carraria 
antiqua  currit ,  usque  in  fontem  Gairardi ,  usque  in  Liminicus,  sicut 
descendit  via  puplica  de  castro.  Et  in  villa  quam  nominant  Sorgam 
piscaturas  dominicas  et  medietatem  parrocbie  ipsius  ville.  Et  in  comi- 
tatu  Aptensi ,  in  territorio  Agoldi ,  dono  aliam  ecclesiam  sancti 
Domnini,  cum  terris  et  vineis  ibi  pertinentibus;  et  in  alio  loco  ipsius 
castelli ,  ecclesiam  aliam  sancti  Michaelis ,  que  est  in  loco  cpii  vocatur 
Rossetus  Podius,  cum  medietate  ipsius  ville  et  de  terris  omnibus  ibi 
pertinentibus,  tam  cultis  quam  incultis  ,  nec  non  et  vineis.  Et  in  coni- 
mitatu  supradicto  ,  aliam  ecclesiam  sancte  Marie  ,  que  est  in  Amarone 
monte,  cum  lanta  quantitate  terrarum,  que  quattuor  queant  sufficere 
mansis  ad  très  sationes.  Hec  omnia  supra  scripta  ego  Wilelmus  et 
uxor  mea  Adalaizis  et  filii  nostri  Rostasnus  et  Wilelmus  et  filie  Inauris 
et  Constancia  donamus  supra  scripto  cenobio  perpetualiter,per  omnia 
secula.  Si  quis  autem  voluerit  nostram  frangere  donacionem  aut 
minuere  aut  aliquo  modo  contraire  ,  iram  Dei  omnipotentis  incurrat  el 
omnium  sanctorum ,  nisi  cum  satisfactione  emendaverit ,  et  insuper 
haec  donacio  firnia  stabilisque  permaneat  per  secula  cuncta. 

Âcta  bec  donacio  in  castro  Simiana,  pridie  kalendas  decembrias, 
régnante  Rodulfo  rege'. 

Signum  Wilelmi  et  uxoris  ejus,  qui  hanc  cartam  fieri  et  firmare  jus- 

1    Rodolphus  III. 


430  CHARTULARIUM 

seront.  Filii  eorum  et  filie  firmaverunt.  Inauris ,  mater  W'ilelmi 
firmavit.  Guarnaldus  firinavit.  Petrus,  filius  ejus,  firmavit.  Guan- 
telmus  firmavit.  Umbertus ,, filius  ejus,  firmavit.  Rannulfus  firma- 
vit. Pondus,  liater  ejus,  firmavit.  Alius  Umbertus  firmavit.  Pou- 
tius  firmavit.  Girmundus  firmavit.  Helyas  firmavit.  Arduinus 
firmavit.  Rodulfus  firmavit.  Baltardus  firmavit.  Ugo  firmavit.  Rai- 
naldus  firmavit.  Poncius  firmavit.  Domnus  episcopus  Clemens 
Cabilonensis  '  firmavit.  Ivo  eanonicus  firmavit.  Eudo  firmavit.  Ste- 
plianus  sacristanus  firmavit.  Aiuardus  firmavit.  Odilo  eanonicus  fir- 
mavit. Girunclus  firmavit.  .Iulianus  firmavit. 

426. 

De  ecclesia  sanctae  Maria?  Belveder. 

27  mart.,  Quia,  gratia  Dei  omnipotentis  largiente,  omne  quod  bonum  esse 
cire.  1055.  potest  ab  illo  accepimus,  si  bonum  dici  fas  est  quod  in  presenti  pos- 
sidemus,  etc.  Quocirca  ego  Rifredus  Verdellon  et  uxorsua  Arembertaet 
filiis  suis  Isnardus,  Bermundus,  Rostagnus,  Petrus,  et  uxores  illorum, 
et  filiorum  et  filiarum,  et  Poncius  Borrianus,  dum  presenti  fruor  vita, 
querens  in  aliquo  bonorum  Dei  fieri  particeps,  quibus  ab  inimicis  telo 
animas  nostras  tegantur,  facimus  hanc  donacionem  ex.  aliquo  alodis 
nostri,  qui  nobis  ex  parentorum  nostrorum  successione  obveniunt, 
omnipotenti  Deo  et  ecclesie  sancti  Victoris  Massiliensis  monasterii.  Et 
est  ipse  alodis  in  comitatu  Alhense ,  hoc  est  ad  ecclesie  sancte  Marie 
Belveder.  Et  est  ipse  alodis  subtus  Castro  que  vocatur  Murs ,  et  babet 
terminos  :  de  uno  latus,  de  erede  nostro  Rostagno;  de  alio  latus,  de 
.focas;  de  alio,  sicut  via  puplica  usque  in  vallo  que  pergit  a  Combas  et 
usque  in  Crosas.  Haec  omnia  supradicta  ego  Isnardus,  Bermundus, 
Rostagnus,  Petrus,  et  uxores  illorum,  et  filiorum  et  filiarum,  et 
Pontius  Borrianus  et  filii  sui ,  donamus  pro  redemptione  animarum 
nostrarum.  Si  quis  vero  extiterit  volens  frangere  hoc  donum,  non 
possit;  sed  res  in  duplum  emendet,  etc. 

'   Clemtns  non  ante  a.  1031  Cavellicensem  cathedrani  obtinnit,  Rodulfus  autern  mortuus  est 
...  1032;  ideo  ad  a.  1031  vel  1032  referenda  est  charta. 


SANCÏ1  V1CTORIS.  431 

*  Acta  est  bec  dunacio  in  Castro  que  dicitur  Jocas  vi  kalendas  aprilis,  v. 

régnante  Domino  nostro  rege  omnium  seculorum  per  secula. 

Signa  hujus  donacionis  :  Isnardus,  Bernmndus,  Rostagnus,  Petrus, 

Poncius  Borrianus ,  et  uxores  illorum ,  et  filii  eoruni  et  filiarum ,  qui 

banc  cartam  scribere  et  ûrmare  jusserunt. 

Ego  Rostagnus  et  uxor  mea  Adalaicis  et  filii  et  filie  nostre  donamus 

de  hereditate  nostra  ,  in  territorio  de  Murs,  sicut  via  puplica  que  vadit 

a  Jocas,  et  sicut  aqua  vergit  usque  in  Crosas,  donamus  a  sancto  Yic- 

tori,   martyris  Massiliensi,   et  ad  ecclesia  sancta  Maria  de  Belveder. 

Istas    donaciones   que  supra  soupta  sunt   donamus    atque   transfun- 

dimus.  Si   homo  aut  femina,   etc. 

427. 

Carta  de  Agolt. 

In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Rostagnus  et  uxor  mea  Guisla  et  22  sept., 
filii  nostri  Umbertus,  Raiambaldns,  Raimundus,  Laugerius,YVilIelmus,  clIC  105t>- 
Rostagnus,  celerique  et  filie  nostre,  facimus  donacionem  ex  aliquo 
alodis  nostri,  qui  mihi  Rostagno  ex  parentum  successioue  obvenit, 
omnipoteuti  Deo  et  ecclesie  sancte  Marie  sanctissimique  Yictoris,  Mas- 
siliensis  monasterii.  Et  est  ipse  alodis  in  comitatu  Cabilonensi,  in  ter- 
ritorio castri  qui  dicitur  Agoldi  :  balmam  scilicet  super  pontem  qui 
vocatur  olim  Paduleds,  cum  lausa,  sicut  ascendit  usque  in  très  ibi 
naturales  petras  positas,  et  de  ipsis  pétris  sicut  descenditur  in  flumine 
qui  dicitur  Gausalons;  et  ex  alio  latere,  ex  ipsis  supra  nominalis  pétris, 
sicut  viam  pergitur  usque  in  podium  quem  nominant  Aimonem  ,  et  de 
lioc  podio  dicto  Aimone  usque  in  fontem  Ville  Nove,  sicut  aqua  vergit 
usque  in  Romuleum.  Quicquid  ego  Rostagnus  et  uxor  mea  et  filii 
nostri  et  filie  infra  istis  jam  diclis  terminis  abere  videmur ,  et  bomo 
vel  femina  per  nos,  cultum  vel  incultum,  omnia  donamus,  cedimus 
atque  transfundimus,  sicut  diximus,  Domino  Deo  et  monasterio  Mas- 
siliensi et  abbatibus  hac  monacbis  ibi  perpetualiter  manentibus,  pro 
remissione  nostrorum  peccaminum  et  parentum  nostrorum ,  vivorum 
et  defunctorum.  Et  pro  hoc  dono  accepimus  e\  babere  sancti  Yietovis 


432  CHARTULARIUM 

c  solidos.  Si  quis  igitur  extiterit  volens  frangere  hoc  clonum  quod  in 
manu  Stephani,  olim  abbatis  Soricinensis,  et  monachi  Isnardi 
facimus,  non  possit,  sed  res  sancto  Victori  et  monachis  ejus  in 
duplum  emendet,  etc. 

Facta  est  bec  donacio  in  civitate  Aptensi,  die  festivitatis  sancti  Mau- 
ricii,  régnante  Domino  nostro  rege  omnium  seculorum  per  secida. 

Signa  bujus  donacionis  :  Rostagnus  et  uxor  ejus  et  eorum  proies, 
qui  liane  scribi  et  firmari  jusserunt.  Rostagnus  firmavit.  Guisla  fir- 
mavit.  Umbertus  firmavit.  Raiambaldus  firmavit.  Guarnaldus  fir- 
mavit. Rostagnus  firmavit.  Rotlannus  de  Raima  firmavit.  Rermundus 
Nevolongus  firmavit.  Guillelmus  firmavit.  Feraldus  de  Casa  Nova  fir- 
mavit. Lanbertus  firmavit.  Pondus  Radulfus  firmavit.  Pondus  Da- 
mianus  firmavit.  Brunus  firmavit.  Guido  firmavit.  Rostagnus,  frater 
ejus,  firmavit.   Pondus  firmavit. 

428. 

Alia. 

iidecembr.,  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Willelmus  et  uxor 
cire.  1033.  mea  Adalaicis  et  filii  nostri  et  filie,  dum  presenti  fruor  vita,  querens 
in  aliquo  bonorum  Dei  fieri  particebs,  quibus  ab  inimici  telo  anima 
mea  tegatur,  facio  banc  donacionem  ex  aliquo  alodis  mei,  qui  mibi 
ex  parentum  meorum  successione  obvenit,  omnipotenti  Deo  et  ec- 
clesie  sancti  Victoris,  Massiliensis  monasterii.  Et  est  ipse  alodis  in 
comitatu  Cabilonensi,  boc  est  ecclesia  sancti  Micbabelis  in  Laus;  et  est 
ipse  alodis  subtus  castro  Agoldo.  Et  est  terminus  de  via  sancti  Pan- 
talii,  sicut  aqua  Liminicus  currit  usque  in  molendino  ,  et  vadit  ter- 
minus per  devenso  per  viam  anticam  usque  in  fonte  Gairardo,  et  pergit 
per  viam  usque  in  Liminico  ,  et  de  Liminico  usque  in  Causalone,et 
de  Causalone  dricta  linea  usque  in  fonte  Aimarico ,  in  hertemo ,  sicut 
aqua  vergit  usque  in  fonte  Romevia  ;  et  de  fonte  Romevia ,  sicut  aqua 
vergit  in  spelunca  Insoblida  et  regirat  usque  in  strictum,  et  de  strictum 
pergit  usque  in  vallum  de  Bexone ,  et  per  mediam  vallem  usque  subtus 
Balma  ?>)igra,  sicut  vadit  remtale  antico  usque  in  Roca  Accuta,  per 


SANCTI  VICT0R1S.  433 

vallone,  usque  in  via  pergit  a  Lirainico.  Et  in  alioloco,  que  nominant 
Roca  Ventrosa,  condaminas  indominicatas  usque  in  poritem.  Et  in 
comitatu  Attensi,  in  territorio  Agoldi,  dono  aliam  ecclesiam  sancti 
Domnini,  cum  terris  et  vineis  ibi  pertinentibus.  Et  in  alio  loeo,  in 
territorio  ejusdem  castelli  ,  aliam  ecclesiam  sancti  Micbabelis ,  que  est 
in  loco  qui  vocatur  Rossetus  Podius,  mediam  villam  cum  campis  et 
vineis,  tam  cnltis  quam  incultis.  Et  in  comitatu  Cabilonensis ,  mediam 
partem  de  parrocbia  Sorgia  et  piscaturias  indominicatas.  Et  in  comi- 
tatu Attensi  ,  aliam  ecclesiam  sancte  Marie,  que  est  in  monte  Ama- 
rone,  cum  quantum  terrarum  que  quattuor  queant  sufficere  mausis. 
Hec  omnia  supra  scripta  ego  Willelmus  et  uxor  mea  Adalaicis  et  filii 
nostri  Rostagnus  et  Willelmus  et  filie  Inauris  et  Constancia  donamus, 
pro  redemptione  animarum  nostrarum.  Si  quis  vero  extiterit  volens 
frangere  boc  donum  ,  non  possit;  sed  res  in  duplum  emendet ,  et  in- 
super maledictionem  Dei  onmipotenlis  et  omnium  sanctorum  in- 
currat  *,  et  iram  et  indignacionem,  mentisque  confusionem  et  omnium  t°  101. 
exprobracionem ,  nisi  venerit  ad  emendacionem. 

Acta  est  bec  donacio  in  castro  Agoldo,  vmi  kalendas  janoarii,  ré- 
gnante Domino  nostro  rege  omnium  seculorum  per  secula. 

Signa  lmjus  donacionis  :  Willelmus  et  uxor  ejus  et  eorum  proies , 
qui  banc  scribi  fecerunt  et  firmari.  Gantelmus  firmavit.  Umbertus  , 
filius  ejus,  firmavit.  Garnaldus  firmavit.  Petrus  et  frater  ejus  Gar- 
naldus  firmaverunt.  Rainulfus  firmavit.  Poncius  firmavit.  Germundus 
firmavit.  Helyas  firmavit.  Arduinus  firmavit.  Richaus  filius  firmavit. 
Silvester  firmavit.  Rostagnus  filius  firmavit.  Petrus  Ronilis  firmavit. 
Faraldus  frater  firmavit.  Alfantus  frater  firmavit.  Rodulfus  firmavit. 
Lanbertus  firmavit.  Raltardus  firmavit.  Aicardus  de  Casa  Nova  fir- 
mavit. Poncius  Blancus  firmavit.  Damianus  firmavit. 

Egoquoque,  in  Dei  nomme,  Rostagnus,  supradicti  Willelmi  filius, 
et  uxor  mea  Guisla  et  filii  nostri  et  filie  donamus  condaminam  imam 
de  terra  culta  eidem  sancto  Victori  et  sancto  Michabeli,  in  comitatu 
Cabilonensi,  in  loco  quem  nominant  Para  Lupus,  in  via  publica,  que 
pergit  ad  Sanclum  Faustinum,  et  per  totum  locuni  que  terminata  est. 
Et  in  alio  loco  subtus  castro  Agoldo,  in  loco  sublus  fonte  Racone,  de 


434  CHARTULARIUM 

uno  fronte,  via  publica  que  pergit  a  Gorda,  et  de  alio  latus,  Poncius 
et  Rostagnus,  filii  Morene. 

Ego  Morena  et  filii  mei  et  filie ,  dum  présent!  fruor  vita ,  querens  in 
alico  bonorum  Dei  fieri  parlicebs,  quibus  ab  inimici  telo  tegatur 
anima  mea,  facio  donationem  ex  alico  alodis  mei,  qui  mibi  ex  pa- 
rentum  successione  obvenit,  omnipotent!  Deo  et  sancto  Victori,  Mas- 
siliensi  monasterio.  Et  est  ipse  alodis  in  comitatu  Attensis,  in  territorio 
Laurinzanicus.  Ibi  donamus  condaminam  unam  ego  Morena  et  filii 
mei  Poncius  et  Rostaeuus  et  filie  mee  eidem  cenobio  et  sancto  Mika- 

O  te 

beli,  cum  omnibus  arborions,  per  omnia  secla.  Si  quis  autem  extiterit, 
lr-ge  superius.  Signum  Morene,  filiorumque  suorum  et  filiarum ,  qui 
hanc  kartam  fieri  et  firmari  jusserunt.  Poncius,  filius  Morene,  fir- 
mavit.  Rostagnus  firmavit.  Balda  firmavit.  Ugosinna  firmavit.  Acce- 
lena  firmavit.  Datil  firmavit.  Isarnus  Aldigerius  firmavit.  Damianus 
firmavit.  Lambertus  firmavit.  Ricbaus  firmavit.  Guilabertus  firmavit. 
Raiualdus  firmavit.  Stepbanus  presbyter  firmavit. 

Ego  Willelmus,  filius  supradicli  Willelmi,  frater  Rostagni,  dono  de 
meo  alode  sancto  Victori  et  sancto  Micabeli.  Et  est  ipse  alodis  in  co- 
mitatu Cabilonensi,  in  territorio  Agoldi  ;  et  est  ipsa  terra  ad  instric- 
tum  usque  in  bertemo,  sicut  aqua  vergit  usque  in  fonte  Romevia  et 
usque  in  bal  ma  Ifubilita.  A  Roca  Columbera  alia  terra,  sicut  via  pergit 
usque  in  terra  de  Damiano.  Si  quis  vero  extiterit  boc  donum  frangere 
volens,  non  possil;  sed  res  in  duplum  emendet,  etc. 

Signum  Willelmi ,  qui  banc  kartam  scribi  et  firmare  mandavit ,  manus 
ejus  firmat,  Rostagnus  firmat.  Lambertus  firmat.  Poncius  Rodolfus 
firmat.  Poncius  Blancus  firmat.  Damianus  firmavit. 

429. 

De  ecclesia  sancti  Joliannis  in  Campanias. 

Nov.  vel  dec.       Ego  Dodo  et  uxor  mea  Walburgis  et  filii  nostri  et  filie  facimus  hanc 

rire.  1060.    donationem  ex  aliquo  alodis  nostri,  qui  nobis  ex  parentum  successione 

obvenit,  omnipotenti  Deo  et  ad  ecclesiam  sancti  Victoris,  Massiliensis 

monasterii.  Et  est  ipse  alodis  in  comitatu  Aptensi,  hoc  est  ecclesia  sancti 


SANCTI  VICTORIS.  435 

Johannis  in  Campanias,  subtus  monte  Rialo,  in  circuitu  ecclesie  sancti 
Johannis.  Donamns  terras  noslras,  et  sunt  consorle  :  desuper,  \ia  que 
pergit  a  Gargatio ,  et  de  alio  latus ,  terra  Esdra  usque  in  viam  de  sub- 
tus via,  usque  in  terram  Amado;  de  uno  fronte,  terra  deUgone;  et  de 
alio  fronte,  via  publica  que  pergit  ad  molinum.  Et  in  alio  loco,  terram 
Caramagencia.  Et  in  alio  loco ,  donat  Poncius  et  uxor  sua  Donmadias 
et  fdii  sui  et  filie  de  terra  una  eonnamina,  de  Garnario.  Donamus  de 
vineis ,  in  cravis  Amalglanguis  ;  a  la  Sala ,  alia  vinea  ;  alia  a  Sancto 
Martino;  modiata  una  a  la  Garriga  ;  vinea  Martino  Baveca,  una  semo- 
diata,  et  est  in  comitatu  Aguensi;  a  Vorgeto,  unum  mansum  de 
Maxima,  cum  campis  et  vineis,  cultis  et  incultis,  totum  que  ad  man- 
sum pertinendum  est.  Ego  Constancius  dono  de  vinea  ad  sanctum 
V^ietorem  una  modiata  et  unam  mansionem  et  torcular  unum  et  unum 
vexellum  et  unam  tinam.  Ego  Dodo  et  uxor  mea  Walbtirgis  et  filii 
nostri  et  filie  donamus  alodios  supradictos ,  pro  redemptione  anima- 
rum  nostrarum.  Si  quis  vero  extiterit  volens  frangere  boc  donum 
supradictum,  in  duplum  emendet,  etc. 

Acta  est  bec  donatio  Sancti  Saturnini,  id.  kl.1  decembris,  régnante 
Domino  nostro  Jbesu  Cbristo. 

Signum  biijus  donationis  :  Dodi  et  uxoris.ejus  et  eorum  pi'oles,  qui 
banc  scribi  et  firmari  jusserunt.  Signum  Poncius  firmat.  Ugo  episcopus 
firmat.  Ronefacius  firmat.  Arbaldus  firmat.  Petrus  firmat.  Dodo  Pal- 
verellus  firmat.  Petrus  firmat.  Rostagnus  firmat.  Poncius  firmat.  Ami- 
deus  firmat.  Dodo  Ailbernus  firmat.  Rostagnus  Esdras  et  frater  suus 
Rodulfus  firmant.  Rostagnus  Bonus  Filius  firmat.  Stepbanus  Gola  fir- 
mat. Raimonnus  firmat.  Poncius  Focilis  firmat.  Donmadia  firmat. 

Et  ego  Guarac  et  uxor  mea  Dilecta  et  filii  mei  et  filie  facimus  banc  9  aPr.  10G9. 
donationem  ex  aliquo  alodis  nostri ,  qui  nobis  jure  parentum  succes- 
sione  obvenit,  omnipotenti  Deo  et  sancle  Marie  ac  sancti  Victoris, 
Massiliensis  monasterii,  et  monacbis  presentibus  et  futuris,  ibidem 
comorantibus  ;  est  ipse  alodis  in  comitatu  Aptensi,  hoc  est  ecclesie 
sancti  Donati,  subtus  castro  quod  nommant  Sagnone,  cum  omnia  sibi 

'  Fort,  propriété  /ml. 


436  CHARTULARIUM 

pertinencia ,  hoc  est  eu  m  campis  et  vineis,  eultis  et  incultis  ,  et  ortis  et 
pratis.  Hec  omnia  ego  Guarac  et  uxor  mea  et  filii  nostri  et  filie  dona- 
mus,  sicut  supra  dicta  sunt,  Domino  Deo  et  sancto  Victori,  pro  re- 
demptione  animarum  nostrarum.  Si  quis  vero  extiterit  volens  infrin- 
gere  hoc  donum ,  iram  omnipoteutis  Dei  et  omnium  sanctorum  incurrat, 
et  maledictionem  et  indignacionem ,  nisi  venerit  ad  emendalionem , 
v°.         componatque*  in  vinculo  auri  libras  xx. 

Vidusaprilis,lunaxm,anno  abincarnacioneDomini  millésime  lwhii, 
régnante  Domino  nostro  Jhesu  Christo. 

430. 

Carta  de  Valle  Clusa. 

7  febr.  1034.  In  Dei  omnipoteutis  nomine.  Ego,  gratia  Dei,  presul  Cabilionensis , 
nomine  Clemens,  cura  consencientibus  canonicis  nostre  sedis,  ex  auc- 
toritate  sanctorum  canonuin ,  monasterium  sancte  Marie  et  sancti  Ye- 
rani  antiquitus  constitutum,  quod  modernis  temporibus  cernimus  des- 
tructum,  pro  sainte  animarum  nostrarum  atque  parentum  nostrorum, 
simidque  pro  remedio  pontificum  atque  cauonicorum,  predecessorum 
nostrorum  neenon  et  successorum ,  cupientes  illud  reedificare,  elegi- 
mus  illum  locum  vel  illud  monasterium  cura  omnibus  rébus  que  ad 
ipsum  locum  pertinent,  libris  videlicet,  vestimentis,  signis  vel  ceteris 
ornamentis,  in  manu  domni  abbatis  Isarni  sancti  Victoris  Massiliensis, 
et  monachorum  ejus,  tam  presencium  quam  futurorum,  tradi  in  per- 
petuum,  et  totam  parochiam  de  ipso  Castro  vel  de  ipsa  villa,  que  vn- 
eatur  Vallis  Clusa,  et  medietatem  decimi  ex  omnibus  rébus  de  ipsis 
hominibus,  ubicumque  laboraverint ,  et  de  omnibus  hominibus,  qui- 
cumque  venerint  ad  habitandum  in  ipso  loco,  totam  medietatem,  ad 
((uicquid  voluerinl  monachi  faciendum.  Damus  eliam  molendinum 
quod  situm  est  prope  ecclesiam ,  quod  vulgo  Baiardum  dicitur,  et 
quartam  partern  de  alio  molendino  quod  vocant  Terricinum.  Adici- 
mus  insuper  ad  hoc  donum  vi  moaiatas  vinearum  cura  tribus  conda- 
minis  indominicalis ,  pratum  optimum,  defensum  quoque  de  aqua, 
ad    piscandum   de   superiori  eslello  usque  in  illum  estellum  qui  est 


SANCTI  VICTORIS.  437 

prope  gurgitem  quem  vocant  Pantenam.  Et  dono  ex  l'onte  majori  sicut 
decurrit  aqua,  et  terminatur  via  usque  ad  paranas  dominicales  sancti 
Verani.  Hec  omnia  supra  dicta  pro  salute  nostra  et  pro  remedio  ani- 
marum  nostrarum  rcddimus  et  concedimus  ecclesie  sancte  Marie,  que 
sita  est  prope  castellum  quod  vocant  Vallem  Glusam,  ubi  corpus  sancti 
Vrerani  requievit,  et  ipsam  ecclesiam  cum  omnibus  supra  nominatis 
Domino  Deo  omnipotenti  et  sancto  Victori,  ejus  martyri  Massiliensi , 
monachis  quoque,  tam  presqntibus  quam  et  futuris,  in  perpetuum. 
Sane  si  quis ,  etc. 

Facla  hec  descriptio  anno  incarnationis  dominice  miJlesimo  mi1,  in- 
dicione  n,  vu  idus  februarii,  in  sede  Cabilionensi, 

Signum  Johannes  canonicus  firmat.  Gudo  firmat  :  Arlaldus  firmat. 
Poncius  Baldricus  firmat.  Petrus  Abelonius  firmat.  Homo  Dei  firmat. 
Girunclus  canonicus  firmat.  Stephanus  sacreslanus  firmat.  Odilus 
firmat.  lvo  firmat.  Garvinus  firmat.  Ejus  frater  Julianus  firmat. 
Odilus  firmat  subdiaconus.  Adalbertus  firmat.  Guinimaris  firmat.  Im- 
bertus  firmat.  Leufredus  firmat.  Vilelmus,  frater  ejus,  firmat.  Amelius, 
frater  ejus,  firmat.  Rainaldus  firmat.  Bellaldus  firmat.  ligo  firmat. 
Guikirannus  firmat.  Poncius  Ansemonnus  firmat.  Rostagnus  firmat. 
Guarnerius  firmat.  Gonciolenus  firmat.  Rodulfus  Amalvinus  firmat. 
Geraldus  canonicus  firmat. 

Facta  bec  carta,  mandante  domno  episcopo  Clémente,  et  ejus  manu 
propria  firmata ,  qui  etiam  donavit  ad  capellam  sancti  Verani ,  in  largi- 
tate  sponsalicii,  modiatam  unam  de  terra  arabifli].  Martinus,  indignus 
monacbus,  scripsit ,  domno  abbate  iussus. 

431. 

Carta  de  Agoklo. 

Dura  in  hoc  seculo  miserrimo  sumus,  unusquisque   homo    de  se      Siée.  XL 
cogitaie  débet.   Propterea  ego  Airaldus  et  uxor  mea  recognoscimus 
casus  fragilitatis  nostre.  Ideo,pro  remedio  anime  nostre  et  parentum 

1  Corr.  millesimo  XXXIÙl.  Tempore  démentis  episcopi  Isarnique  alibatis  alius  nullus  praetei 
403i  annus  in  ladictionem  seeundam  concurrit. 


438  CHARTULARIUM 

nostrorum ,  ut  Deus  omnipotens  absolvat  nos  animasque  nostras  a  pénis 
inferni,  donamus  monasterio  sancti  Victoris  et  sancto  Miehaheli  de 
Balma,  modiatam  imam  de  vinea  culta,  que  est  in  comitatu  Cavellieo, 
in  loco  ubi  vocant  Monte  Alvernico,  super  ecclesiam  sancti  Pétri.  Ci  in- 
sortes :  de  uno  latere ,  vinea  fiscalis  quam  tenet  Milo  ;  de  alio,  idem 
ipse  Airaldus.  Sane  si  ego ,  etc. 


432. 

Cire.  1055.  Ego  Rostagnus  et  uxor  mea  Guisla  et  fîlii  nostri  et  filie,  dum  presenti 
fruor  vita,  dono  sancto  Victori  et  sancto  Domnino,  de  meo  hereditario 
jure  atque  alode.  Et  est  ipsa  alodis  et  benefieium  in  comitatu  Cabellico, 
in  territorio  Agoldi,  circa  ipsam  ecclesiam  sancti  Domnini,  totum  in 
circuitu,  usque  in  via  que  pergit  in  Podio  Rosseto.  Consortes,  de  uno 
latus,  Stepbanus  Bercus  et  Bonefacius,  et  de  alio  latus,  vallone  Ola- 
rias.  Omnia  bec  que  tu,  Stéphane  presbiter,  rector  ipsius  ecclesie, 
tenes,  vel  quantum  invenire  potueris,  omnia  dono,sicut  dixi,  sancto 
Victori,  Massiliensis  monasterii  et  sancto  Domnino. 

Signum  Rostagnus  et  uxor  sua  Guisla  et  filiorum  suorum,  qui  kar- 
tam  et  donationem  istam  scribere  fecerunt,  manus  illorum  firmat. 
Lanbertus  firmat.  Poncius  Rodulfus  firmat.  Rostagnus  firmat.  Damia- 
nus  firmat.  Garinus  firmat.  Guislabertus  firmat.  Vermundus  firmat. 


433. 

27  apnl. 

Carta  de  Castellione. 
1010  —  1044. 

t°  102  v°.  *  Ego  Rostagnus  facio  donationem  ex  aliquo  alodis  mee  omnipotentis 

Deo  et  ecclesie  Salvatoris,  que  est  in  territorio  castelli  Castellionis  ;  et 
est  ipsa  alodis  in  comitatu  Àptensi ,  in  territorio  castelli  quod  dicitur 
Boniletas,  hoc  est  unus  mansus,  cujus  possesor  fuit  Almeradus.  Illum 
mansum  dono  totum ,  cum  illis  terris  et  cura  vineis  que  ad  meam  fra- 
ternitatem  advenit,  in  illa  die  qua  ego  hune  mansum  cum  fratribus 
meis  equavi,  et  in  meam  fraternitatem  excepi.  Et  in  Castellione,  Castro 
videlicet  qui  est  in  ipso  comitatu,  dono  predicte  ecclesie  quoddam  mo- 


SANCTI  VICTORIS.  439 

lendinum,  quod  est  super  aquam  que  Boiam  vocamus;  ex  ipso  moleu- 
dino  dono  terciam  partem ,  et  in  alio  loco ,  in  ipso  territorio ,  dono 
predicte  ecclesie  modiatam  unara  de  vinea.  Et  ego  Constancia,  uxor 
Rostagni  supra  scripti,  dono  alicpiid  ex  meo  alode,  quod  obvenit  mihi 
ex  projenie  meorum  parentum,  omnipotenti  Domino  Deo  et  ecclesie 
predicte  sancti  Salvatoris;  et  est  ipse  alodis  in  comitatu  Yendacensi, 
in  territorio  ville  que  dicitur  in  Salto  ,  hoc  est  ununi  cainpum  qui  dici- 
tur Campus Lassus.  Et,  in  ipso  territorio  ,  dono  ego  unara  cabannariam 
que  fuit  posessoris  cujusdam,  nomine  Abraham,  cum  omnibus  terris 
i  11  i  perlinentibus.  Hanc  donationem  facimus  ego  Roslagnus  et  uxor 
mea  Constantia  de  terris  predictis.  Ego  Rostagnus  dono  predictum 
mansum,  cum  omni  servitio  quod  facere  débet ,  et  cum  decimo  et  thasca 
solvenda  predicte  ecclesie  sancti  Salvatoris,  annuente  Stephano,  epis- 
copo  Aptensi.  Si  quis  inquietare  voluerit  ex  nostris  heredibus,  aua- 
thema  sit. 

Actum  est  hoc  Alensi  civitate,  v  kalendas  madi,  régnante  Domino 
nostro  Jhesu  Chrislo. 

Rostagnus,  filius  Wilelmi,  firmal.  Guillelmus,  frater  ejus,  firmat. 
Guidrannus  firmat.  Pontius  firmat.  Bermundus  firmat.  Helias  firmat. 
Arnulfus  firmat.  Humbertus  firmat.  Isnardus  firmat.  Walterius  nepos 
firmat.  Ramnulfus  firmat,  et  Guillelmus  firmat.  Filii  Constantie  firmant. 

Super  hoc  ego  Rostagnus  et  uxor  mea  Constancia  donamus  gadiura 
nostrum  ex  omnibus  laboribus  nostris  et  ex  omnibus  aquisitionibus 
nostris,  ut,  post  finem  vite  nostre  presentis,  terciam  partem  donamus 
predicte  ecclesie  sancti  Salvatoris.   Rodulfus  presbiter  scripsit. 

434. 

De  Bonils. 

Notum  sit  cunctis  quaque  versum  degeutibus  matris  ecclesie  filiis,  H03  —  t'Ui. 
quod  Leodegarius1,  Apte  urbis  episcopus,  pro  Dei  amore  et  remedio 
sue  anime  ac  omnium  suorum  parentum  sive  suorum  clericorum,  cum 

1  Leodegarius  II ,  Aptensis  episcopus  1 103  —  1113. 


440  CHARTULARIUM 

assensu  et  astipulatione  Puntii  prepositi  et  Rodulfi  sacriste  et  Ariberti , 
ceterorumque  clericorum  suorum,  donaverit  Deo  et sancte  Marie  et 
sancto  Petro  et  sancto  Victori,  atque  Ricardo  abbati,  et  omni  ejus 
congregationi,  eclesiam  sancti  Salvatoris  et  eclesiam  sancti  Gervasii, 
cum  parecbia castri  quotl  nuncupatur  Bonils,  et  cum  omnibus  adjacen- 
tibus  eidem  parœchie,  et  prefatis  duabus  eclesiis;  hoc  tamen  servato 
pacto,  ut  unoquoque  anno,  in  sollempnitate  sancti  Castoris1,  una  cere 
libra  reddatur  clericis.  Ut  autem  bec  donatio  vel  conscriptio  incon- 
vulsa  permaneat,  paulo  superius  memoratus  Leodegarius  presul  manu 
propria  corroboravit ,  et  testibus  idoneis  inferius  adno[ta]tis  corrobo- 
rare  jussit.  Si  quis  vero  banc  donationem  vel  inscriptionem  infringere 
presumpserit ,  pereat  cum  Juda  Scarihot,  traditore  Domini ,  et  cum 
Datan  et  Abiron  sustineat  penas  Averni. 

Signum  Leogarii  presulis.  Signum  Pontii  prepositi.  Signum  Rodulfi 
sacriste.  Signum  Heriberti.  Signum  Veraldi.  Signum  Rotberti.  Signum 
Pétri  Garcini.  Signum  Pétri  de  Barrito.  Signum  Pontii  Richard!.  Si- 
gnum Pontii  Sancte  Crucis.  Signum  Alfandi.  Signum  Riperti  de  Bonils. 
Signum  Pétri,  nepotis  Riperti.  Signum  Rostagni  Amalguini. 

435. 

Sancti  Symphoriani. 

Sœcul.  XII.  Pateat  cunctis  quod  domnus  G.2,  abbas  Massiliensis  et  prepositus , 
asensu  tccius  conventus  constituit ,  ut  prior  sancti  Symphoriani ,  pro 
débita  pensione ,  annuatim  refectorio  persolvat  ciatos  vitreos  xx"  uiior, 
servitio  fratrum  profuturos. 

436. 

Carta  Guillelmi  Gaufredi. 

25  sept.  1089.      Notitia  sive  recordacio  testamenti ,  quod  fecit  Wilelmus  Gausfredi , 
in  presentia  sue  matris  Fulcoare,  et  in  presentia  aliorum,  videlicet 

1  Die  septembris  20.  vel  Guillelmus  qui  monasterio  Massiliensi  prœ- 

2  Vel Gauselinus  quia.  H29obiisse  dicitur,     fuit  ab  a.  1149  ad  a.  1163. 


SANCT1  VICTORIS.  441 

Pandulfi,  Fulconis,  Atenulfi,  Wilelmi  Flodi,  Poncii  clerici.  Idem  nam- 
que  Wilelmus,  pro  sainte  anime  sue  et  parentum  suorum,  donavit 
Deo  et  béate  Marie  et  sancto  Victori  martyri,  et  monasterio  Massiliensi, 
et  domno  Richardo  abbati ,  et  suceessoribus  ejus  et  monachis  Massi- 
liensibus,  tam  presentibus  quam  futuris,  quicquid  ex  jure  bereditario 
babebat  vel  babere  debebat ,  seilicet  duos  manssos  in  villa  Sancti  Ste- 
pbani,  et  medietatem  castri  quod  dicitur  Brusa  et  tocius  teritorii  ejus. 
Dédit  etiam  atque  concessit  supradicto  monasterio  unum  manssum 
quem  babebat  in  dominicatura  in  castro  de  Cadaraia  et  viam  partem 
ipsius  castri  ex  integro.  Iusuper  donavit  omnino  quicquid  ex  jure  pa- 
terno  vel  materno  alicubi  obvenerat  vel  obvenire  debebat.  Hec  omnia 
que  prescripta  sunt ,  ob  remissionem  peccatorum  suorum  et  ob  salutem 
consequendam  œlernam  ,  dédit ,  concessit,  cum  sana  mente  et  memoria 
intégra,  ut  monachi  Massilienses  haberent,  tenerent  et  possiderent  in 
perpetuum,  sine  ulla  inquietudine  beredum  vel  parentum  illius. 

Anno  ab  incarnatione  Domini  m  lxxx"  viiii0,  mensse  septebrio ,  die 
xxv  ejusdem  mensis. 

Hoc  etiam  testamentum  postea  firmavit  idem  Wilelmus,  in  presencia 
Guaucelmi  monacbi  et   Atenulfi. 

437.  f  io3. 

Carta  de  Atense. 

18  febr. 

Ego  Rodulfus  arcbidiaconus  et  frater  meus  Guarnerius,  et  conso- îoio  —  lois, 
brini  nostri  Artaldus  el  Dido,  et  nepotes  nostri  Rostagnus,  Alfantus  et 
Petrus ,  fratres  ;  necnon  Isnardus  et  Poncius  Guilaberlus,  cum  consilio 
nostrorum  filiorum,  una  per  voluntatem  et  cooperationem  domini 
Stepbani,  Aptensis  episcopi,  et  ipsius  clericalis  collegii,  facimus  dona- 
tionem  Domino  Deo  omnipotenti  et  sancto  Victori ,  martyri  Massilien- 
sis  ,  ex  aliqua  parte  alodis  nostre,  sive  ex  beneficio  nobis  per  paren- 
lum  nostrorum  successione  collato.  Et  est  ipsa  alodis  et  beneficium  in 
comitatu  Aptensis  civitatis,  ex  parte  in  territorio  civitatis,  et  quedam 
latifundia  in  territorio  Ville  Urbane,  site  ad  occidentem  ipsius  civitatis, 
fere  duobus  milibus  ;  boc  est  ex  vineis,  uno  in  loco,  semodiata;  alio 
I.  .Mi 


442  CHARTULARIUM 

loco,  quartariate  très;  alibi,  semodiata,  ad  uieridiem  civitatis  préfixe. 
Circa  ecclesias  vero  sancti  Genesii  et  sancti  Jokannis  et  sancti  Pauli, 
terras  ciiltas,  in  ortis  et  parragines,  ad  nos  pertinentes  per  parentum 
successionem,  damus,  illas  videlicet  quasin  presenti  monstramus  pos- 
sessoribus  sancti  Yictoris,  monasterii  Massiliensis ,  monachis  videlicet 
ibi  depulatis.  Suntnamque  alibi  terre  ,  sicut  prediximus,  in  territorio 
Ville  Urbane,  aratro  et  tritico  apte ,  quantum  par  bovum  arare  polerit 
in  duas  saciones.  Vinearum  autem  consortes  sunt,  ex  omnibus  parti- 
bus,  terra  sancte  Marie  et  nostra.  In  alio  loco  vicino  civitali,  damus 
terram  cultam,  que  est  inter  viam  que  tendit  in  domam  novam  et  ri- 
vum  Margaritam ,  quantum  ibi  videmur  possidere  ;  ex  alia  parte,  ad 
occidentem  ecclesie  sancti  Genesii,  quicquid  in  ripa  nostri  juris  esse 
probatur,  que  eminet  ecclesie.  Ego  autem  Stepbanus,  episcopus  sedis 
Aptensis,  ut  hoc  donum  perficeretur,  animos  ad  hoc,  prout  posse  fuit, 
donatores  istarum  rerum  instigavi,  et,  quod  ad  me  pertinet,  accomodo 
ad  votum  mee  donationis  effectum,  id  est,  tascam  loci  dati  et  quod 
competit  nostro  juri.  Si  quisvero  extiterit  volens  frangerehoc  donum, 
non  possit,  sed  res  in  duplum  emendet,  etc. 

Acta  est  bec  donalio  in  Apta  civitate,  xn  kalendas  marlii.  régnante 
Domino  Deo  per  omnia  secula. 

Stepbanus  episcopus  firmat.  Rodulfus  firmat.  Guarnerius  firmat. 
Runingus  firmat.  Artaklus  firmat.  Dido  firmat.  Rostagnus  firmat. 
Arfantus  firmat.  Petrus  firmat.  Poncius  firmat.  îsnardus  firmat.  Ro- 
dulfus alter  firmat.  Guarnerius  alter  firmat.  Rodulfus  grainmaticus 
firmat. 

438 

Alia. 

1027.  In  Dei  nomine.   Ego   Ugo  facio   donationem  omnipotenti   Deo  et 

sancto  Yictori,  suo  martvri,  ejusque  monasterio,  non  longe  a  civitate 
Massilia  fundato ,  etabbatibus  ac  monachis  ibidem  famulantibus,  de 
modiata  una  de  vinea  quam  adquisivi.  Et  est  ipsa  vinea  in  comitatu 
Aptense ,  et  hahet  terminationes  :  de  una  parte ,  currit  aqua  quam  vo- 
cant  Remos  ;  de  alia  parte ,  Peirolas  que  quondam  extitit  villa  ;  de  alia 


SANCTI  VICTORIS.  443 

parte,  heredem  habet  ipsius  alodis  ;  similiter,  de  alia  parte.  Hanc  au- 
tem  vineam  dono  supradicto  monasterio,  propter  redemptionem 
anime  mee,  et  propter  fraternitatem  quam,  per  inisericordiam  Domini 
et  mercedeni  domni  abbatis  ac  fratrum  qui  in  eodeni  monasterio  con- 
versantur,  cum  illis  habeo,  quia  consortem  suorum  orationum  me  vo- 
luerunt  fieri.  Si  quis  autem  banc  meam  donationem  voluerit  impedire, 
cogatur  emendare  tantnm  el  alind  tantum  snpradicto  monasterio  ;  et 
de  cetero  bec  mea  donatio  stabilis  et  inconvnlsa  permaneat. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnalionis  doniinice  inillesimo  xxvn,  re- 

G  C  * 

gnante  Rodulfo ,  rege  Alamanorum  seu  Provincie. 

Ego  Ugo  banc  donationem  propria  manu  firmavi,  et  iestibus  firmare 
rogavi. 

439. 

Carta  sancti  Symphoriani. 

Saluberriinns  antique  rectitudinis  jure  deposcit  ordo,  post  primi  pa-  28  febr  1033. 
rentis  lapsum  e  paradiso,  ut  quicunque  vult  redire  illo,  studeat  neces- 
sarium  est  querere  et  querendo  exercere ,  quomodo  placeat  omnipo- 
tenti  Deo ,  quem  se  meminit  post  prevaricata  graviter  offendisse  legalia 
evangelicaque  precepta.  Ergo,  dum  tempus  est  querendi  et  inveniendi 
clementissimum  Deum ,  et  dum  prope  est  in  veritate  invocantibus  eum 
procuret,  opère  precium  est  de  pulvereo  censu  mercari  celestia,  et  de 
labentibus  et  fallacibus  certa  diuque  permanencia ,  ac  de  mamona  ini- 
quitatis  impertire  sludeat  Christi  servis,  quatinus,  eorum  fultus  oratio- 
nibus,  mereatur  eternis  perfrui  tabernaculis ,  ipso  Domino  promittente 
propbeticis  oraculis  :  «  Date,  inquit,  elemosinam,  et  omnia  munda 
sunt  vobis1.  »  Denique,  bujus  tante  promissionis  compuncti  corde, 
Poncius  et  Ripertus,  germani  fratres,  decreverunt  aliquid  de  suo  pro- 
prio  alodio  offerre  Domino  Deo  sanetorumque  Massiliensium  mar- 
tyrum ,  Victoris  scilicet  et  sociorum  ejus,  cœnobio,  pro  suarum 
animarum  parentumque  suorum  remedio.  Dederunt  quidem  Domino 
Deo  et  predictis  martiribus  ecclesiam  sancti  Symphoriani  martyris, 

1  Luc,  XI,  41. 


444  CHARTULARIUM 

cura  omnibus  que  pater  eorum  Petrus  ubicunque  dederat  predicte 
ecclesie  sancti  Sympboriani  et  sancti  Pétri ,  et  omnes  bomines  habitan- 
tes in  eodem  loco,  cum  suis  tenementis.  Insuper,  pro  anima  sue  geni- 
tricis,  dederunt  duas  optimas  condaminas,  que  sunt  site  juxta  locum, 
qui  vocatur  Casellas  :  *  de  11110  fronte,  caminum  Sancti  Pétri  ;  de  aliis 
vero  partibus,  terra  supradictorum  donatorum.  Insuper  dederunt  uter- 
que  frater  omne  decimum  eorum,  sicut  pater  eorum  dederat  de  om- 
nibus suis.  Et  ut  bec  donatio  eorum  omnibus  innotesceret  et  firma  et 
stabilis  omni  tempore  permaneret,  jusserunt  per  atramentum  et  cartam 
describi  bujuscemodi  memoriam ,  cum  qua  bec  omnia  dederunt  pre- 
dicto  cœnobio  sancti  Victoris ,  ita  dicentes  :  INos  quidem  fratres  Pon- 
dus et  Ripertus  donamus  ecclesiam  sanctorum  Pétri  et  Sympboriani } 
cum  omnibus  supra  dictis,  Domino  Deo  omnipotenti  et  sanctis  ejus 
martyribus,  Victoris  videlicet  et  sociorum  ejus,  et  monacbis  tam  pre- 
sentibus  quamque  futuris,  ut  habeant  in  perpetuum  et  possideant. 

Facta  carta  bujus  donationis  u  kalendas  martii ,  anno  dominice  in- 
carnationis  millesimo  lui,  anno1  régnante  Henrico  rege. 

Signum  Pontii  et  Riperti ,  qui  banc  donationem  fecerunt  et  firmave- 
runt,  et  firmare fecerunt,  dicentes:  Nos libentissime fumantes  banc  do- 
nationem precipimus,  ut  si  quis,  aut  nos  aut  ullus  de  beredibus  nostris, 
aut  qualiscumque  persona  venerit  ad  irrumpendum  hujusmodidonum, 
non  valeat  vendicare  quod  temptaverit ,  verum  genus  omnium  male- 
dictiomun  ;  immo  componat  auri  optimi  libras  xx  j  insuper  bec  dona- 
tio firma  et  stabilis  permaneat  in  secula  seculorum.  Amen. 

Bertrannus  firmat.  Agarnus  firmat.  Ademarus  firmat.  Poncius  Car- 
penellus  firmat. 

Ipsum  vero  alodem  quem  avia  eorum  Ingilrada  dédit  predicle  eccle- 
sie sancti  Symplioriani ,  qui  est  juxta  castrum  Clari  Montis,  donamus 
cum  eadem  ecclesia  sanclo  Victori  et  monacbis  ejus,  ad  proprium  alo- 
dem in  perpetuum  possidendum  :  et  est  ipse  alodis  unus  mansus  et 
una  appennaria.  Poncius  scripsit. 

1    Abest  numerus. 


SANCTI  VICTORIS.  445 

440. 

Carta  de  Boxeto. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Poncius,  pro  salute  1029. 
anime  mee  parentumque  meorum  sollicitus,  et  providens  mihi  in  fu- 
turum,  ut.  cum  defecero  de  hac  vita,  retribuatur  mihi  merces  eterna, 
dono  atque  offero  eidem  omnipotenti  Deo  ejusque  martiri  sanctissimo 
Victori  ae  sociis  ejus,  aliquid  de  proprio  jure  hereditatis  mee,  quod 
est  in  comitatu  Aptense,  in  Castro  quod  vocatur  Boxetum;  id  est,man- 
sum  unum  optimum,  quem  excoluit  homo  nomine  Tbeutbertus,  cum 
omnibus  omnino  rébus  ad  eundem  raansum  pertinentibus,  videlicet 
terris  cullis  etincultis,  vineis,  pratis,  ortis,  garricis,  arboribus;  ea  ra- 
tione,  ut  servi  Dei  in  perpetuum  teneant  et  possideant,  et  quicquid  ex 
eo  facere  voluerint  libérant  potestatem  babeant.  Quod  si  quis  contra 
banc  donationem  insurgere  temptaverit ,  non  valeat  ;  sed  cogatur  in 
vinculo  solvere  auri  optimi  libras  n,  et  insuper  iram  omnipotentis  Dei 
incurrat,  et  denuo  bec  donatio  stabilis  permaneat. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxvim0, 
indicione  xi ,  régnante  Rodulfo  rege. 

Ego  Poncius,  banc  donationem  scribere  rogans,  manu  propria  fir- 
mavi  ac  firmare  rogavi.  Pontius  firmavit.  Durandus  scripsit. 

441. 

Carta  sancti  Romani. 

In  Dei  nomine  omnipotentis.  Ego  Poncius  et  fraler  meus  Galde-  A  r;i  1048. 
marus  donamus  Domino  Deo  omnipotenti  et  sancti  Pétri ,  apostoli 
urbis  Rome,  aliquid  juris  nostri,  ut  pius  Dominas,  per  intercessionem 
sancti  Pétri  et  sanctorum  omnium  reliquorum  ,  largire  dignetur  nobis 
veniam  peccatorum.  Sunt  ipse  res  in  comitatu  Vendascensi,  videlicet, 
ecclesiam  sancti  Romani  et  sancti  Jobannis,  cum  ipsa  oblatione  et  ci- 
miterio  et  decimo,  que  ad  eandem  ecclesiam  ])ertinere  videtur,  et  cum 
ipsa  terra,  in  qua  sita  ecclesia  ipsa  videtur,  et  orto  et  arboribus  pomi- 


446  CHARTULARIUM 

feris  et  infructuosis ,  et  ibidem  adhérente  quinque  modiatas  de  terra 
arabile ,  et  juxta  ipsam  ecelesiam  quatuor  modiatas  de  vineis  eultis  et 
dimidia,  et,  in  alio  loco  qui   dicitur   Boregolas ,   duas  modiatas   de 
planterio.   At  vero,   postquam  donuni   istud  fuit  faetum,  reverentis- 
simus  abbas  Ysarnus   cœnobii  sancti  Victoris  rogavit  sibi  donari  et 
monasterio  suo  ecelesiam  jam  nominatam  eum  sibi  omnia  pertinen- 
cia;   cujus   petitionibus   annuentes,   Poncius   et  Galdemarus    kartam 
se   faeere  et  firmare  dixerunt  ;  et  antequam  fieret ,  abbas  et  Galde- 
marus   diem   clauserunt    extremum.    Successit    vero    in    monasterio 
sancti  Victoris  abba  Petrus,  qui,  consilio  fratrum  fretus,  ad  eundem 
Poncium,  qui  fratri  superstes  relictus  erat ,  adiens ,  ecelesiam  sancti 
Romani  requisivit  cum  supra  omnia  scripta.  Cujus  petitionibus  idem 
Pontius   annuit,    et    sicut   abbas  et    monacbi    optaverant   fecit,    tali 
tenore ,  ut  in  tribus  annis   duas  libras  cere  fideliter  in  censum  Ro- 
mane  eccïesie  deservirent;   dans  eis  potestatem   cedendi,   vindendi, 
dandi    vel    comutandi,    seu  quolibet  aliud    faciendi,    ad   opus   jam 
nominatorum  sanctorum,    et  fratrum    Deo  servientium   in   cœnobio 
sancti  Victoris.  Sane  si  quis,  ego  aut  alius  qualiscunque  bomo ,  qui 
hoc  donuni  quolibet  modo  nisus  fuerit  rumpere ,  sibi  non   vindicet 
quod  injuste  querit,  sed  in  vinculo  cui  litem  intulerit  sciât  se  libram 
auri  multandum,  etc. 

Facta  karta  ista  in  mense  aprilis,  anno  dominice  incarnationis  mil- 
lesimo  xlviii,  indicione  m. 

Signum  Poncii  et  uxori  sue  Altrtidi,  qui  hoc  donum  fecerunt  et 
('  104.  testes  firmare  rogaverunt;  manus  *  illorum  firmaverunt.  Signum  Poncii, 
filii  Galdemariet  Constancie,  matris  ejus,  fumant.  Poncius,  filius  Poncii, 
firmat.  Isnardus  fîrmat.  Galdemarus  fumât. Willelmus  firmat,  et  cuncte 
Poncii  filie  firmaverunt.  Faraldus  firmat.  Aldebertus  firmat.  Rem 
\ldebertus ,  frater  Poncii ,  firmat.  Borrianus  firmat.  Chrislophorus  fir- 
mat. Stephanus  firmat.  Willelmus  firmat.  Rostagnus  firmat  Eldebertus 
firmat.  Poncius  firmat.  Bermundus  presbyter  firmat.  Poncius  Tet- 
bertus  testis.  Aicardus  testis.  Udolenus  testis.  Amalvinus  testis.  Michael 
teslis.  Poncius,  imperitissimus  omnium  monachorum  sancti  Andrée, 
rogitus  scripsit. 


SANCTI  VICTORIS.  447 

442. 

Carta  de  ecclesia  de  liovo. 

Humane  salulis  remedii  effectuai ,  unde  melius  atque  salubriiis  sui  ioG7. 
juris  quam  a  misericordia  sumeret  primordiumi,  quam  videlicet  mise- 
ricordiam,  alio  proprio  nomine  largicionem  eleraosinarum  appellatam, 
constat  esse  procul  dùbio  divini  muneris  comerciura  atque  tocius  vïr- 
tutis  singulare  privilegium.  Cujus  executores  atque  imitatores  lanlo 
anotantur  gloriosiores  quanto  merenturbeari  ab  ortbodoxorum  patrum 
preconiis,  immo  eciam  dominicis  verbis  :  «  Beati,  inquid  Dominas, 
miséricordes,  quoniam  ipsi  misericordiam  consequentur1  ;  »  et  Spiritus 
Sanctus,  per  Psalmistam  :  u  Dispersit ,  dédit  pauperibus,  justicia  ejus 
manet  in  secula,  et  ipse  féliciter  floret  in  gloria8;  »  et  alibi  Dominus,  per 
propbetam  :  «  Date  elemosinam,  et  omnia  munda  sunt  vobis. 3  »  Igitur, 
cuin  elemosina  que  fit  ex  propriis  peccuniis,  et,  quod  maximum  est, 
ex  terrenis  prediis,  Deo  et  sanctorum  martirum  ecclesiis  sit  tam  preci- 
puumauxilium  contra  peccatorum  cumulum,  ut  eciam  supplere  valeat 
totum  quod  deest  bomini  aliarum  ad  proprium  meritum,  nonnulli 
adhérentes  et  fidem  acomodantes  huic  testimonio  veritatis,  certatim 
donant  Deo  et  sanclis  ecclesiis  de  suis  terrenis  et  temporalibus  bonis, 
ut  mereanlur  perfrui  eteruis  et  celestibus  gaudiis.  De  quorum  numéro 
extat  quidam  miles,  nomine  Poncius  Galdeinarus,  tali  compunctus 
promissione,  et  mater  mea  Constancia,  et  uxor  mea  Major,  et  Poncius 
lmperator  et  millier  sua,  et  Isnardus  et  Galdeinarus  et  mater  illorum, 
omnes  isti  compuncti  tali  promissione,  ut  possint  in  eternum  cum 
Cbristo  regnare,  pariter  unanimes  uno  consilio  dederunt  ecclesiam 
sancti  Pétri,  cum  parroquia  et  cum  decimis  et  primiciis  et  cum  om- 
nibus que  ad  ipsam  ecclesiam  pertinent,  Domino  Deo  et  sancto  Victori, 
inartyris  Massiliensis,  et  sancti  Romani  inarlyris,  ad  proprium  alodem, 
ut  ab  hodierno  die  et  deinceps  babeant  et  possideant  monachi  sancti 
\  ictoris,  et  quicquid  facere  voluerint  faciant.  Et  ipsa  ecclesia  est  fun- 

1  Malt.,  V,  7.  ■-  Luc.,  XI,  41. 

2  Ps.,  CXI,  9. 


448  CHARTULARITJM 

data  in  castrum  qui  vocatur  Rochaka,  in  valle  Sancti  Romani.  Sane  si 
quis,  nos  aut  ulla  persona ,  venerit  ad  irrumpendum ,  componat  in  vin- 
culo  auri  optimi  libras  xx  ;  insuper  bec  donatio  omnium  hominum 
supra  dictorum  firma  et  inconvulsa  permaneat  in   secula  seculorum. 

Signum  Poncii  Galdemari  et  mater  ejus  et  uxor  ejus,  et  Poncii  Im- 
peratoris,  et  Isnardi  et  Galdemari  et  mater  eorum  Altrude,  qui  hanc 
kartam  fieri  voluerunt  et  manibus  propriis  firmaverunt  et  firmari  fece- 
runt.  Nomina  autem  supra  dictorum  donatorum,  qui  hanc  donationem 
fecerunt  et  firmaverunt,  hii  sunt  :  Poncius  Galdemarus  et  mater  ejus 
et  uxor  ejus,  et  Borrianus  et  Poncius  Imperator  et  Isnardus  et  Galde- 
marus et  mater  eorum,  et  Galterius  de  Sex  Virgas  et  Amalvinus  et 
Faraldus  et  Galdemarus.  Rursus  nomina  horum  hominum,  quibus 
Poncius  Galdemarus  et  consobrini  sui  fecerunt  firmare  hanc  kartam , 
hii  sunt  :  Borrianus  firmat.  Faraldus  firmat.  Galterius  de  Sex  Virgas 
firmat.  Amalvinus  firmat.  Galdemarus  firmat.  Michael  firmat. 

Facta  carta  hujus  donationis  anno  dominice  incarnationis  mille- 
simo  lxvii. 

443. 

Carta  de  Gallicanto. 

Src  XI.  In  nomine  Dei  Patris  omnipotentis.  Ego  Willelmus  facio  hanc  do- 

nationem omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori  martyri ,  id  est  de  omni 
alode  qui  venit  mihi  de  hereditate  patris  mei  ac  matris  omnem  partem 
meam,  id  est  una  semodiata  et  dimidia  quarterada  de  vinea;  et  est 
ipsa  vinea  in  loco  qui  vocatur  Gallicans  ;  et  de  uno  viridario  meam 
partem ,  et  de  mansionibus  quartam  partem ,  et  de  uno  furno  similiter 
(juartam  partem.  Igitur  ego  Willelmus  hanc  kartam  feci  scribere  et 
manu  mea  firmavi  et  firmare  rogavi.  Sane  si  quis  contra  hanc  dona- 
tionem venire  voluerit,  iram  omnipotentis  Dei  incurrat,  et  sit  exco- 
municatus  et  abhominatus,  si  non  cum  satisfactione  emendaverit  ; 
insuper  in  vinculis  cogatur  reddere  auri  optimi  libras  v.  Ego  Willel- 
mus hanc  donationem,  ut  supra  dixi,  fieri  jussi  et  firmare  rogavi.  Si- 
gnum Isarnus  monachus  scripsit. 


SANGTI  Vicie-Ris.  449 

444. 

Caita  de  Senatio. 

In  sancte  et  individue  Trinitatis  nomine.  Ego  Ranulfus  de  Senatio  et  Sie0- Xl- 
mulier  mea,  nomine  Laujarda,  filiique  mei  Hunibertus,  Gantelmus, 
Ugoque,  .  .  .  donamus  altari  sancti  Yictoris  Massiliensis  monasterii  et 
habitatoribus  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quamque  futuris,  unam 
videlicet  ecclesiam ,  in  honore  sancte  Dei  genitricis  Marie  dedicatam , 
in  territorio  de  Mejauis ,  cum  quinque  modiatis  de  terra ,  quas  nos  do- 
navimus  ipsi  ecclesie  in  sponsalicium,  in  territorio  quod  vocalnr  Cata- 
raeta;  et  in  ipso  territorio  de  Mejanis,  nbi,  sicut  dictum  est,  fundata 
videtur  eadem  ecclesia,  donamus  tertiam  partent  *  de  toto  decimo  de  v** 

omnibus  rébus.  Ego  jam  dictus  Ranulfus  et  mulier  mea  Laujarda  et 
filii  mei  prenominati  predicta  omnia  donavimus  jam  dicto  sancto 
Victori  servitoribusque  ejus,  tam  presentibus  quamque  futuris,  lit 
ipsi  habeant,  teneant  et  possideant  in  perpetuum  sine  ulla  inquie- 
ludine. 

Poncius  (pioque  Blancus ,  de  jam  dicto  Senatio ,  donat  prescripto 
sancto  Victori  et  monachis  Massiliensis  monasterii,  qui  jam  dictam 
sancte  Marie  ecclesiam  habent  et  habuerint  in  custodiam,  unam  sci- 
licet  terciam  partem  de  lasca,  quam  videtur  habere  in  tota  terra  quam 
î  111  laboraverint,  in  campis  et  in  vineis  et  arboribus  et  pratis  et  ortis, 
in  sepe  dicto  territorio  de  Mejanis.  Douant  eciam  Golfardus  et  jam 
dictus  Poncius  Blancus  et  alii  omnes  heredes  totam  custodiam  de  vi- 
neis que  sunt  et  erunt  in  ipso  territorio  de  Mejanis. 

Domnus  Àldebertus1,  episcopus  Avinionensis,  dédit  altare  jam  dicte 
ecclesie  sancte  Marie,  et  firmavit  Ranulfus  et  mulier  sua  Laujarda,  et 
lilii  ejus  dederunt  et  firmaverunt.  Pandulfus  firmavit.  Poncius  Blancus 
firmavit.  Gulfardus  firmavit.  Leotaldus  firmavit. 

1  Ekkbcrtus  episcopus  1006  —  1033,  velfort.  Albirtus  1081  —  1094. 


450  .   CHARTULÂRIUM 


445 


25  Jan.  îioi.      Jn  nomine  sancte  et  indivklue  Trinitatis.  Ego  Poncius ,  gracia  Dei, 
Barbastrensis  ecclesie  episcopus ,  pro  remissione  peccatorurn  meorum , 
et  ut  Deus  ecclesiam  meam,  noviter  de  manu  atque  potestate  paga- 
noruni,  per  gladium  serenissimi  régis  domni  Pétri  Sanctii2,  liberatam, 
ad  honorem  suum  conservare  atque  gubernare ,  per  orationes  sancto- 
rum  suorum  et  virorum  religiosorum ,  dignetur,  dono  bono  animo  et 
bona  voluntate,  cum  consensu  et  voluntate  jam  dicti  régis,  ut  sit  par- 
ticeps  elemosine ,  omnipolenti  Deo ,  et  ejus  genitrici  béate  Marie ,  et 
beato  Victori,  Christi  martyri,  et  venerabili  Ricardo  abbati    et  cui 
preest  Massiliensi  monasterio ,  et  ipsius  monasterii  monacbis  presen- 
tibus  et  futuris,  omnes  ecclesias  que  sunt  in  castro  quod  dicitur  Albalat 
et  in  ejusdem  castri  territorio,  cum  omnibus  ab  integro  honoribus 
suis,  sicut  modo  babeo,  et,  cum  per  Dei  graciam  de  manu  paganorum 
libérât e  fuerint,   melius  babere  potero  vel  babere  debeo  et  debuero, 
cum  toto  jure  earundem  ecclesiarum,  scilicet,  cum  capellis  suis,  cum 
decimis  totis,  cum  oblationibus  et  elemosinis,  cum  sepulturis  et  bere- 
ditalibus  suis  :  sic  dono  et  concedo  omnes  ecclesias,  que  sunt  et  que 
erunt  omni  tempore  in  eodem  castro  et  in  ejusdem  castri  territorio, 
salva  reverentia  episcopali  et  obedientia.  Si  quis  igitur,  in  aliquo  tem- 
pore, contra  banc  donationem  veniens,  quelibet  persona  fuerit,  sive 
episcopalis  sive  clericalis  vel  laic[al]is ,  et  hanc  kartam  et  per  kartam 
donationem  factam  infringere  voluerit ,  non  prevaleat,  set  a  consortio 
sanctorum  alienus  existât ,  et  mea  donatio  stabilis  in  eternum  maneat. 
Hac  autem  donatione  cum  voluntate  clericorum  meorum  facta  atque 
confirmala,  in  eodem  castro  solas  décimas  trium  bonorum  rusticorum, 
de  manu  jam  dicti  abbalis  Massiliensis  tenendas,  micbi  retineo;  cetera, 
sicut  superius  sunt  scripta,  dono  et  confirmo. 

Facta  est  igitur  bec  karta  anno   ab  incarnatione  Domini  m0  c°  i°, 
era  m3  c" xxx"  viiii"  ,  inditione  vnn",  octavo  kalendas  februarii,  feria  vr, 

*  Hujus  chartœ  duo  exemplaria  oceurruiU  in         2  Petrus  I,  cognomiue  Sauclius,  rex  Ara- 
Cod.  goniœ. 


SANCTI  VICTORIS.  451 

in  urbe  Barbastrensi ,  régnante  Jhesu  Cbristo  in  celo  et  in  terra,  et 
Petro  Santii  rege  in  Panpilone  et  in  Aragone. 

Ego  Pontius,  Barbastrensis  episcopus,  firme  manu  propria,  scri- 
bens  tali  tenore,  ut  monacbi  sancti  Victoris  anniversarium  obitus  mei 
faciant.  Ego  Petrus  Re\.  Stepbanus,  Oscensis  episcopus,  firmat.  Pi- 
pinus  Ascenart  firmat.  Miro  Rogerii  firmat.  Bernardus  Lauietii  firmat. 
Petrus  Jobannis  firmat.  Eneco  firmat.  Wido  firmat.  Hi  omnes  cano- 
nici.  lsti  milites  firmaverunt  :  Exemo  Garzet,  Garsias  Simeon ,  Fortu- 
nio  dat.  Senior  Calvet  firmat.  Hi  omnes  testes  et  firmatores  sunt  : 
Raimundus  arcliidiaconus;  Oto  episcopus;  Bernardus,  abbas  sancle 
Marie  [de]  Alao.  Gibilinus,  arebiepiscopus  Arelatensis,  firmat. 

446. 

De  Sex  Furnis. 
(Edidd.  Ruffi,  Hht.  de  Mars.,  I,  487;  Guesnay,  V\ta  s.  Cass.,  584.) 

Quoniam  religionis  seu  peregrinationis  iter  agredi  nullatenus  expedit,  1 1 10. 
nisi  primum  quis  maie  quesitis  et  illicite  detentis  renunciaverit,  ideirco 
nolum  sit  bominibus  presentihus  et  futuris,  quod  ego  Ugo  Gaufredi  et 
uxor  mea  Dulcelina,  ut,  divina  miserante  gracia,  nostrorum  mereamur 
consequi  veniam  peccatorum,  .Jberusolimam  ituri,  Massiliensis  monas- 
terii  capitulum  cum  quibusdam  militibus  nostris  et  amicis  intravimus, 
et  terciam  partem  de  vi  Furnis,  quam,  contra  disposicionem  paternam 
euntes,  peccatis  nostris  exigentibus,  per  aliquantulum  temporis  in- 
juste detinueramus ,  Domino  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  V'ictori 
martyr! ,  et  monacbis  ibi  Deo  servienlibus  presentibus  et  futuris,  sine 
retentione  aliqua,  reddidimus,  cum  suis  pertinentiis  omnibus;  quam 
videlicet  terciam  partem  prenominati  castri  seu  ville,  Gaufiedus,  pater 
meus,  cum  duobus  filiis  suis  Fulcone  et  Petro,  pro  salute  anime  sue, 
eidem  venerabili  loco  jam  pridem  donaverat.  Huic  itaque  paterne  dis- 

1  Has  voces  arabicas  v.  Doctissiimis  Rtiiuuid  iutcrpretatur  sic  :  signum  PclrijUii  iumu. 


452  CHARTULARIUM 

positioni,  sicut  prediximus,  ulterius  contra  ire  nolentes,  jam  dictam 
castelli  portionem  in  integrum  restituimus,  videlicet  quicquid  ibi  te- 
nuimus  in  campis,  vineis,  cultis  et  incultis,  ortis,  pratis,  montibus, 
garricis,  uglatis,  mari,  insulis,  falconibus,  portibus,  stagnis,  salinis  et 
omnibus  accessibus,  ingressibus  et  regressibus,  defensis  et  quecumque 
continentur  ejusdem  territorii  locis.  Cujus  rei  testes  sunt  :  Rainaldus 
de  Albania  et  Berengarius  frater  ejus,  Petrus  Alani,  Aicardus  Iterii, 
Poncius  de  Albania,  prior  de  Massilia,  Willelmus  de  Brinonia,  Rai- 
mundus  de  Bleus,  Raimundus  de  Moisac  et  Aldebrandus. 
Anno  ab  incarnatione  Domini  m°c°x,  indicione  tertia. 

DE  EPISCOPATU  TOLONENSE. 
447. 

De  Sex  Furnos. 

(Ed.    Kuffi,  Dissert,  sur  les  comtes  de  Provence,  26.) 

1038.  In  Dei  omnipotentis  nomine,  inspirante  ejus  clementia,  Ego  Josfre- 

f*  ios.  dus,  cornes  Provintie,  pro  benivolentia  et  amiticia,  dono,  trado,  cedo 
fideli  meo  Fulcboni,  vicecomiti  Massilie,  et  uxori  sue  Odile,  aliquid 
de  alode  meo,  qui  est  in  comitalu  Tolonense;  hoc  est  totum  hoc  quod 
tenent  ad  feus  per  me  in  Sex  Furnos  dono  eis  ad  proprium  alodem , 
cura  omnibus  appendiciis  suis,  qui  pertinent  ad  eundem  castrum  et 
ad  villam  supra  scriptam  Sex  Furnos,  hoc  est  in  campis,  in  vineis,  in 
terris  cultis  et  incultis,  in  garricis,  in  molendinis,  in  pratis,  in  portu 
et  in  salinis,  et  in  omnibus  que  pertinent  ad  ipsam  villam  que  jam 
diximus,  ut  habeant  potestatem  quicquid  voluerint  facere,  tenendi, 
potssidendi,  vendendi,  donandi.  Et  rursum  dono  ad  fidelem  meum 
Fulchonem  et  ad  uxorem  suam  Odilani  totum  hoc  quod  tenent  ad  feus 
per  me  in  castro  Solario,  dono  eis  ad  proprium  alodem,  cura  omnibus 
appendiciis  qui  pertinent  ad  eundem  castrum  et  ad  villam  suprascriptam 
Solarium,  boc  est  in  campis,  in  vineis,  in  terris  cultis  et  incultis,  in  gar- 
ricis, in  molendinis,  in  pratis,  in  ortis,  in  aquis  earumque  decursibus, 
in  arboribus  pomifei  is  et  impomiferis,  et  in  omnibus  que  pertinent  ad 


SANCTI  V1CT0RIS.  453 

ipsam  fillani  Solarium,  ut  habeant  potestatem  quodcunque  voluerinl 
facere,  tenendi,  possidendi,  vendendi,  donandi.  Hec  omnia  douo  fide- 
libus  meis  supradictis,  Fulclioni  scilicet  atque  Odile,  ut  partem  et  s<>- 
cietatem  in  elemosina  babeam  quam  faciunt  pro  animabus  suis,  de 
ipso  alode,  et  douant  omnipolenti  Deo  et  sancto  Victori,  ejusmartyri, 
et  sancto  Petro  de  Paradiso.  Sane  si  aliquis  parentorum  meorum  bo- 
minumve  exterorum  aut  aliqua  obposita  persona  rumpere  voluerft 
banc  meain  donationem,  quam  dono  fideli  meo,  Fulconi  et  uxori  sue 
Odile,  cunctis  maledictionibus  repleatur,  et  cum  Dalban  et  Abiion  as- 
societur,  et  cum  Juda  traditore  dampnetur,  et  (quod  pejus  est)  iram 
Dei  omnipotentis  iucurrat,  et  in  vinculo  coactus  emendet  x\  libras  auri. 
Ego  Josfredus ,  cornes  Provintie,  banc  cartam  scribere  feci  et  manibus 
meis  firmavi. 

Facta  donatio  hec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxviu, 

t  G 

régnante  Cona  imperatore. 

Ego  Josfredus,  cornes  Provintie,  banc  cartam  fieri  jussi  et  manibus 
meis  firmavi,  et  testibus  firmare  rogavi.  Vilelmus  ,  vicecomes  Massilie, 
et  uxor  sua  Stepbana,  cum  fdiis  suis,  Stepbano  atque...1,  firmave- 
runt.  Pontius'  episcopùs  firmat.  Wilebnus  Juvenis  firmat.  Frater  ejus 
Aicardus'  firmat;  et  Josfredus*,  frater  ejus,  firmat.  Dodons  de  Castro 
Rainardo  firmat.  Lamberlus  Vienciensis  firmat.  Guido  de  Fosis  firmat. 
Aldebertus  episcopùs  firmat.  Vol veradus  firmat.  Agarimus  firmat.  Gui- 
cbirannus  canonicus  firmat.  Pontius  de  Guarda  firmat.  Bermundus  de 
Miroil  firmat.  Teotbertus  de  Roca  firmat.  Autrannus  firmat.  Umbertus 
firmat.  Germundus  de  Guardana  firmat.  Guitberlus  de  Porta  Aldosa 
firmat.  Isnardus  atque  Bermundus  clericus,  frater  ejus,  firmat.  Bar- 
nardus  Ramarda  firmat.  Pontius  Arveus  firmat. 

1  Lacnna  in  Cod.  *  Josfredus,  postea  vicecomes  Massilia:,  uua 

*  Pontius  II ,  episcopùs  Massiliœ.  cum  supradicto  fratre  Guillelmo  III. 

1  Aicardus,  vicecomes  Arelatis. 


454  CHARTliLARIUM 


448. 


1038.  Cliarta  qua  Berirandus ,  cornes  Provincial,  donationem  partis  villaruru  Sex  Furnorum 
necnon  Solarii ,  Fulconi ,  vicecomiti  Massilise ,  ejusque  uxori  Odilae  a  comité  Gaufrido 
i'actam  ,  quantum  ad  se  pertinet ,  confirmât. 

y.  Ego  Berlrannus ,  *  cornes  Provincie ,  hanc  cartam  fieri  jussi  et  ma- 

nibus  meis  firmavi  et  testibus  firmare  rogavi.  Guilelmus  major1  firmat. 
Pontius8  episcopus,  filius  ejus,  firmat.  Stephana3  firmat.  Guilelmus, 
Aicardus,  Gofredus,  Bertrannus,  filii  Guilelmi  majoris,  firmant.  Pon- 
tius, seeretaiïus  sancti  Stephani,  firmat.  Pontius  Alfantis  firmat.  Teu- 
bertus  de  Roca  firmat.  Willelmus  de  Capitolio  firmat.  Pontius  de 
Garda  et  filii  sui  firmant.  Agarnus  et  filii  sui  firmant.  Fulcho  de  Petra 
Foco  firmat.  Guiquirannus  canonicus  firmat.  Isarnus  de  Rosito  firmat. 


449. 

Carta  Gozfredi  vicecomitis  de  Sex  Fumos. 

1079.  In  nomine  Domini.   Ego  Gozfredus,  vicecomes  Massiliensis,  divina 

gratia  inspiratus ,  precepti  memor  dominici ,  dicenlis  :  «  Date  helemo- 
sinam,  et  ecce  omnia  munda  sunt  vobîs*;  »  donationem  facio  de  ipsa 
parte  quam  babeo  in  castro  vel  villa  que  vocatur  Sex  Furnis,  vel  in  ejus 
territorio ,  cum  consensu  et  voluntate  uxoris  mee  Rixendis  et  filiorum 
meornm,  quorum  nomina  bec  sunt  :  Gaudfredus,  Aicardi5  et  Ugonis, 
Raimundis,  Pontius,  Fulcbo  et  Petrus,  omnipotenti  Deo  et  monaste- 
rio  Massiliensi,  quod  est  constructum  prope  ipsam  civitatem,  in  ho- 
nore  sancte  Dei  genitricis  Marie  et  sancti  Victoris,  cujus  martirio  et 
presentia  insigne  bac  coelebre  babetur.  Dono  itaque  ipsam  partem 
supra  nominati  castri  vel  ville  et  quantum  in  ejus  terminio  babeo, 
teneo  vel  possideo,  vel  alii  hominisper  me,  in  omnibus  omnino  locis, 

i 

1   Guillt'lmus  II ,  vicecomes  Massilise.  4  Luc.,  XI,  41. 

s    Pontius  II,  episcopus  Massiliensis.  5  Aicardus  ,  archiepiscopus  Arelatensis. 

3  Stephana, secundo  vicecomitis Guillelmi  II 

u  .or 


SANCTI  V1CT0RIS.  455 

videlicet  in  campis  et  vineis,  cultis  et  incultis,  ortis,  pratis,  montibus, 
garricis  et  uglatis,  mari,  insulis,  falconihus,  portibus,  stagnis,  salinis 
et  omnibus  accessis  sive  exivis,  ingressibus  et  regressibus,  defensis  et 
quecumque  eontinenlur  ejusdem  terrilorii  locis,  totum  ex  iutegro,  sine 
enganno  et  absque  ulla  reservatione ,  pro  sainte  anime  mee  et  pareri- 
tum  meorum  et  uxoris  mee  ac  filiorum  meorum.  Hec  autem  donalio 
facta  est  jure  bereditario,  pro  duobus  filiis  meis  Fulcone  et  Petro., 
quos  omnipotenti  Deo  offero,  ut  ei  in  professione  et  babilu  monaslico 
regulariter  serviant  in  supra  dicto  cenobio.  Quecumque  ergo  superius 
scripta  sunt  ego  Gauzfredus  et  uxor  mea  Rixendis  et  filii  mei  supra 
nominati  de  nostro  jure  bac  polestate  tradimus  atque  transfundinuis , 
et  in  perpetuum  possidenda  donamus  omnipotenti  Deo  et  sancti  Vic- 
ions martyris  prefato  monasterio  et  abbatibus  ejusdem  loci  bac  mu- 
nacbis,  presentibus  atque  futuris,  ut  jure  bereditario  habeant,  teneant 
et  omni  tempore  possideant.  Cartam  autem  donationis  istius  scribi 
precipimus,  firmamus  et  alios  firmare  rogamus,  Quod  si  ego  aul  uxor 
mea  aut  filii  mei  aut  aliquis  propinquorum  meorum  vel  successorum 
meorum,  aut  aliqua  subrogata  persona ,  banc  donationem  annullare 
vel  minuare  vel  in  aliquo  infringere  voluerimus  vel  voluerit,  nequa- 
quam  possit  a  nobis  vendicari  vel  obtineri  quod  inique  temptalur,  sed 
solvatur  ab  illo  in  vinculo  centum  libras  auri  prefato  cenobio ,  insuper 
bac  donatione  perpeluo  firma  tenente. 

Facta  est  autem  donalio  hec  anno  ab  incarnatione  Domini  mille- 
simo  lxxviiii,  indicione  i,  régnante  Filipo  rege,  cenobium  vero  pre- 
dictum  Massiliense  Bernardo  abbate  régente. 

450. 

Brève  de  Scx  Furnos.  _        vr 

oxc  XI 

Brève  de  Sex  Furnos  quod  donavit  Fidco  vicecomes  ad  sancluui      exeunte. 
Victorem . 

Arcbimbert  Arma  Longa,  porc  et  multo.  Maurenc,  porc  et  multo. 
Guillelmus  Laujarda  porc  et  multo.  Pontius  Ema,  porc  et  multo.  Pierus 
Tassia,  porc  et  multo.  Jobannes  Marti,  porc  et  multo.  Ugo  Cleopbas, 


456  CHARTULARIUM 

porc  et  multo.  Archimbert  de  Tolo,  porc  et  multo.  Noe ,  porc  et  muJto. 
Radulfusde  Laval,  porc  et  multo  et  receut.  Et  mansum  de  Richard  Boso. 
Et  mansum  de  Johan  Corla  Gondella.  Et  bracerias  v  de  Barner.  Et 
mansum  de  Manubel.  Et  braceria  de  Pontio  Butrig.  Et  braceria  de 
Leupard.  Et  braceria  de  Radulf  cellarer.  Et  braceria  de  Richard 
Varos.  Et  mansum  sancti  Pétri.  Et  mansum  de  Lambert  Arsenna.  Et 
mansum  de  Àrbert  de  Julians.  Et  braceria  de  Constantio  Bucena.  Et 
duas  partes  de  salins,  hoc  tenet  Garnal.  Et  mansum  de  Pontio  Filiol. 
Et  mansum  de  Beranger.  Et  mansum  de  Aldesenna.  Et  braceria  de 
Cena  Deu.  Et  braceria  de  Georg. 

Brève  de  Olivolas. 

Mansum  de  Marti  Gaschet.  Braceria  de  Baldui.  Braceria  de  Lautard 
Carbonel ,  et  alia  de  Pontio  Ortola ,  quas  tenet  Guillelm.  Cabaneria  de 
Guillehn.  Et  medietatem  de  parochia.  Cabaneria  de  Arnulfo.  Et  ha- 
bent  monachi  cambia  de  vino  et  orto  i,  quos  tenet  AsdraSalico.  Petrus 
Folcra,  spatula  i  et  emina  de  civida  et  pano.  Pontius  Nafra  Cauls,  quarto 
de  vino.  Ermembert,  quart  de  vino.  Braceria  de  Johan  Macacans,  hoc 
tenet  ministralissa.  Braceria  de  Gicard.  Braceria  de  Pontio  de  Valo. 
Braceria  de  Flodoi. 

451. 

Caria  Guichiranni  de  uno  manso. 

i  s<pt.  1035.  Quamdiu  sumus  in  hoc  seculo  vel  vivimus  de  eterna  retributione, 
i.  106.  considerare  debemus,  etc.  *  Et,  propter  hoc  quod  superius  scriptum 
est,  ut  Deus  et  Dominas  noster  Jhesus  Christus  remitlat  nobis  omnia 
peccata  nostra,  et  propter  dulcissimum  servicium  quod  nobis  habet 
factum  Vuichirannus,  donamus  aliquit  de  hereditate  nostra  ego 
Fulcho  '  et  uxor  mea  Odila  ad  ipsum  Vuichirannum  super  scriptum, 
alodum,  ad  proprium  alodem,  et  quicquid  facere  volueris  facias,  id 
est  habendi,  dandi,  comutandi,  vendendi,  in  omnibus  et  in  omnia 
liabeas  potestatem.  Et  est  ipsa  donatio  unus  mansus  in  villa  que  no- 
minatur  Sex  Furnos,  ille  mansus  de  Barnerio,  que  modo  tenet  ipse 

1  Fulco  ,  viceeomes  Massilise. 


SANCTI  MCTORiS.  457 

Vuichirannus  superscriptus,  in  campis,  in  vinèis,  in  cultis  et  incullis, 
in  pratis,  in  arboribus  et  in  omni  re  quecumque  noininare  potest ,  et 
que  ad  ipsum  mansum  pertinet,  et  in  usum  babuit  vel  modo  babet. 

Et  ego  Vuichirannus,  sicut  supra  dictus  meus  senior  Fulco  et  domna 
Odula  mibi  donaverunt,  ita  dono  et  trado  atque  transfundo  omnipo- 
tenti  Deo  et  sanclo  \  ictori,  ejus  martyri,  monaebis  quoque,  tam  pre- 
sentibus  quamque  futuris, pro  redemptione  omnium  peceatorum  meo- 
îum,  et  ut  Deus  omnipotens  faciat  mecum  misericordiam  et  hic  et  in 
futuro  seeulo,  et  pro  remedio  anime  patris  matrisque  mee.  Sane  si 
quis,  nos  aut  beredes  nostri,  aut  ulla  obposita  persona,  qui  contra 
banc  donationem  ire,  inquietare,  agere  vel  inrumpere  voluerit,  non 
valeat  Miidicare  quod  repetit,  sed  componat  in  vinculo  auri  obtimi 
libras  x,  et  postea  donatio  ista  firma  et  stabilis  permaneat  omnique 
tempore. 

Facta  donatio  ista  in  Massilia  civitate,  in  kalendis  septembris,  anno 
millesimo  xxxv  ab  incârnatione  Domni,  régnante  Conra  rege. 

Signum  domnus  Fulco  et  uxor  sua  Odila  qui  banc  donationem 
facïunt,  manus  illorum  firmanl.  Willelmus1  vicecomes  et  filii  ejus  fîr- 
maverunt. 

452. 

Carta  de  Solarjis. 

Ego,  in  Dei  nomine,  Fulco,  vicecomes  civitatis  Massilie,  uvoique  Cire.  lObO. 
mea  domna  Odula  donationem  quam  olim  dederamus,  pro  ahimabus 
nostris,  Domino  Deo  et  cenobio  sancte  Marie  sanclissimique  Victoris2, 
quam  eciam  Petras  Saumada,  meus  nepos,  diu  maie  retinuit,  medie- 
tatem  scilicet  caslri  quod  dicitur  Solarium  suique  territorii,  nunc  inilii 
Fulconi  dictus  Petrus  reddens,  consilio  et  voluntate  ipsius  patri,  atque 
Jazfredi,  mei  nepotis,  seu  Fulconis,  Willelmi  ceterorumque  noslrmum 
militum  ,  reddo  donans  et  dono  reddens  monaslerio  jam  dicto  sancte 
Marie  sanctique  Victoris  et  abbalibus  atque  congregalioni  ibi  [terpe- 
lualiter  manenli,  tali  convenimento,  vel  si  ullus  ex  meis  nepotibus,  vel 

'  Guillelmus  II,  vicecomes  Massiliae.  *  Videsup.  n.  -i-i". 

I.  Ji8 


458  CHARTULARIUM 

aliquis  ex  meis  beredibus,  hoc  donum  aliquo  modo  destruere,  mino- 
rare  vel  irrilum  facere  voluerit,  si  ego  ei  quicquid  mee  hereditatis 
dedi,  illud  non  habeat.  Et  rogo  precipiens  et  precipio  rogans  meos 
omnes  heredes,  ut  auferant  boc  meum  donum.  deterioranti  quod  ei 
ex  bereditate  raea  dedi  sancto  Victori ,  id  meum  donum  firma  ratione 
perpetualiter  possidenli ,  mea  roboralione  firmati  et  subscriptorum 
testium  affirmatione  roborati. 

Ego  Fulco,hanc  redditionem  seu  donationem  faciens,  manu  propria 
firmo.  Gauzfredus  de  Massilia  firmat.  Petrus  Saumada  firmat.  Fuleo 
Villelmi  firmat.  Pondus  Fulco  firmat.  Jauzfredus  Piletus.  Garnaldus 
de  Monte  Celeg  firmat.  Pontius  Jatberti  firmat.  Willelmus  de  Albania 
firmat.  Lambertus  de  Melna  firmat.  Pontius  de  Gonfanone  firmat. 
Xatbertus  de  Lasa  firmat. 

453. 

De  Corius. 

1032.  Omnipotentis  Dei  opitulante  clementia   et   ejus   benignissima   an- 

nuente  gracia,  Ego  Aicardus1,  pro  remedio  anime  mee  et  patris  ac 
matris  atque  fratrum  meorum,...  facio  donationem  de  ea  que,  gratuita 
sua  miseratione ,  Deus  mihi  contulit,  eidera  omnipotenti  Domino  ac 
saucto  Victori,  martyri  gloriosisimo ,  ejusque  monasterio,  haud  procul 
a  Massilia  fundato ,  et  abbatibus  ac  monachis  presentibus  et  futuris , 
Christo  Domino  inibi  militantibus,  de  uno  manso  qui  est  situs  in  Castro 
quod  vocatur  Corius,  quem  excolit  bomo  Garnerius  nomine.  Omnia  ex 
integro,  quantum  ad  ipsum  mansum  pertinet,  in  terris  cullis  et  ineul- 
tis,  vineis,  pratis,  pascuis,  ortis,  oglatis,  arboribus  pomiferis  vel  inpo- 
miferis ,  dono  omnipotenti  Deo  sanctoque  Victori ,  martyri  suo ,  pro 
iedemptione  anime  mee  et  patris  ac  malris  mee  fratrumque  meorum. 
Sane  si  quis  contra  banc  donationem  obsistere  voluerit,  obtinere  istud 
non  valeat,  sed  cogatur  in  vinculo  exsolvere  auri  obtimi  libras  m,  etc. 
Facta  donatio  hec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxir,  in- 
v".         dicione  i,  *  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provintia?. 

'  Aicardus,  vicecomes  Arelatis,  filius  Guillelmi  II,  vicecomitis  Massilia!. 


SANCTI  VICTORIS.  450 

Ego  Âicardus  hanc  donationem  feci  et  manu  propria  firmavi,  et  testes 
firmare  rogavi.  Wilelmus,  paler  ipsius,  firmavit.  Fratres  ipsius,  firma- 
verunt.  Domnus  Pontius1  episcopus  firmavit.  Willelmus,  Fulco,  Goz- 
fredus.   Fulcbo2  vicecomes  firmavit. 

454. 

Alia  de  Curs.  —  Carta  de  aecclesia  sancti  Martini  de  Coreis. 

In  Dei  eterni  nomine,  miseratoris  et  ])ii.  Ego  Gaudfredus,  vicecomes  !06*— i070. 
Massiliensis,  et  uxor  mea  Rixendis  datores  sumus  Domino  Deo  et  sancte 
genitrici  ejus  Marie  sanctoque  Yietori,  Cbristi  martyri,  necnon  et  ab- 
bâti  Bemardo  et  siiccessoribus  ejus,  omnique  congregationi  monastice 
cenobii  Massiliensis.  Donamus  denique  illis  ecclesiam  sancti  Martini, 
cum  omnibus  rébus  et  pertinentiis  suis,  que  est  fundata  in  territorio 
de  Curs,  quam  hedificaverunt  Guillelmus  clericus  et  Bermundus  Reno- 
varius,  pariter  cum  manso  uno,  sito  in  eodem  territorio,  quem  appel- 
lant  mansum  Benedicti,  cum  omnibus  que  ad  ipsum  mansum  ullo  modo 
pertinent.  Hec  omnia  jam  dicta ,  ecclesiam  scilicet  cum  universis  que 
sui  jurissunt  vel  erunt,  et  mansum  prelibatum  cum  omnibus  que  ad 
illum  pertinere  possunt  vel  poterunt,  omnia  ab  integro  nos  prefati  Gauz- 
fredus  et  Rixendis  libère  et  solide  et  sine  ullo  retentu  donamus  sancto 
Victori,  et  abbatibus  ejus  ac  monacbis  Massiliensibus,  ut  ab  hac  die  et 
deinceps  et  in  perpeluum ,  quiète  et  secure  semper  illam  possideant, 
propter  servitium  quod  Arbertus,  aurifex  et  monacus  Massiliensis,  nobis 

fecit,  et  remedium  animarum  parcntum  nostrorum Et,  utbecdona- 

tionis  nostre  scripturam  plenam  omni  tempore  optineat  firmitatem, 
in  conspectu  jam  dicti  Arberti  et  aliorum  monacborum  sancti  Victoris 
eam  firmamus,  et  filiis  nostris  firmare  facimus,  et  testibus  aliis  suffi- 
cientibus  firmari  rogamus,  eamque  de  nostro  jure  in  predictorum  mo- 
nacborum tradimus  dominium  et  potestatem ,  cum  omnibus  que  ibi- 
dem scripta  sunt,  sine  termino  possidenda.  Si  quis  autem  vivenlium 
l^quod  Deus  avertat)  bec  que  nostre  donationis  scriptura  continet,  aut 

1   Pontius  II,  episcopus  MassilieDsis.  *  Fulco,  frattr  Guillclmi  II,  vicucoincs  Mas- 

îilisr. 


460  CHÂRTULARIUM 

aliquit  ex  eis  auferre  temptaverit,  non  hoc  valeat  vindicare  quod  maie 
concupiérit,  setl  primum  omnipolentis  Dei,  nisi  satisfecerit ,  iram  in- 
currat,  et  beatum  Victorem  adversarium  sibi  sentiat,  et  cum  Chai- 
pha  ac  traditore  Domini  Juda  diaboloque  et  ejus  angelis,  in  igné 
inextineuibili  sine  fine  ardeat. 

455. 

Carta  de  duo  manssos. 

Aug.  108».  Agitnr  aune  more  legis  romane,  ut,  siquis  quippiamvult  transfun- 
dere  donando  vel  comutando,  per  paginam  litterarum  hoc  corroboret  ; 
antiquitus  enim  sine  litterarum  corroboratione  vigebat.  Nos  autem , 
secuti  potiorem  usum,  donamus  vel  cedimus  his  literis  roboratum  ali- 
quit de  nostro.  Ego  quipe  Berlrandus,  miseratione  Dei  omnipotentis, 
cornes  vel  gubernator  Provintie  regionis,  dono  duos  mansos  sancti 
Victoris,  almi  martyris,  et  monasteiii  Massiliensis,  propter  malum 
quod  ego  feci  cum  meo  hosle,  in  obedientia  sancti  Victoris  que  est 
juxtani  villam  Marignane.  Idcirco  consului  meos  fidèles ,  quid  facere 
debuimus  de  hoc  malo  quod  intulimus  sancto  Victori,  et  dederunt 
michi  consilium,  ex  parte  meliori,  ut  in  presenti,  per  abbatem  vel 
cunctam  congregationem,  seu  in  extremo  judicio,  hoc  sit  per  oraliones 
eorum  dimissum.  Secundum  consilium  eorum,  dilfinitum  est  ut  de- 
mus  duos  mansos  in  remendatione  supradicte  celle  exterminatione; 
sicque  factum  est  ut  prior  monasterii  adesset,  et,  sicut  diclum  est,  in 
vice  abbatis  vel  cuncte  congregationis  omnem  ministrationem  cellule 
dimisit.  Est  unus  mansus  in  villa  Petra  Eoco  vocata,  quem  excolit  qui- 
dam homo,  nomine  Rigofredus;  est  alius  mansus  in  villa  Foro  Calehe- 
rio  nominata,  quem  excolit  alius  quidam  homo,  nomine  Marcellinus ; 
que  scilicet  ville  sunt  in  comitatu  Tolonense.  Hos  vero  mansos  dono 
atque  cedo  monasterio  sancti  Victoris,  quod  est  Massilie,  pro  remen- 
datione, sicut  supra  dictum  jam  est,  cum  campis,  vineis,  orlis,  oglatis, 
fontibus,  rivis  aquarum,  cum  decursibus  intra  terminos  eorum,  silvis, 
garricis,  lignis  pomiferis  et  infructuosis,  cum  censibus  et  apenditiis  ad 
ipsos  masos  pertinentibus,  nichilque  mihi  reservans.  Habeant  quoque 


SANCTI  VICTORIS.  461 

servi  Dei,  ibidem  servientes,  bine  victuni  et  vestimentum,  quo  liberius 
vaccent  orationietleclioni,  precanlesque  pro  meis  etjpro  omnium  fide- 
lium  peccatis.  Vere  si  quis  contra  hanc  remendationem ,  hères  aut 
exterius,  irruptor  aut  calumpniator  existere  voluerit,  conviclus  nodis 
harum  littéral  uni,  erubescens  tôt  tesles  in  bac  carta  scriptos,  vacuus 
jaceat  et  non  valeat  Ûsurpare  quod  provocat;  sed  vincuio  legis  com- 
ponat  libras  auri  optimi  libras  vi,  et,  se  volente  aut  nolenle,  boc  quod 
scribilur  firmum  et  inviolatum  permaneat  pro  omni  firmitate,  curu 
interposita  stipulatione  subligata. 

Scripla  est  bec  carta  in  Massiliensi*  monasterio  sancti  Victoris,  in        f°  i0~ 
niense  augusto,  sub  die  sabbati,  anno  ab  incarnatione  Domini  mille- 
simo  xxxx,  indicione  xim,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  sive 
Provincie,  precipiente  Bertranno  comité. 

Beitrannus  cornes,  qui  banc  cartam  scribere  mandavit  et  testes  fir- 
mare  rogavit  propria  manu  firmat.  Feraldus1  episcopus  testis.  Beren- 
guerius  testis.  Amicus,  frater  suus,  testis.  lsnardus  Regensis  testis. 
Guigo  testis.  Rostagnus,  filius  Laugerio,  testis.  Faraldus  de  Lazar  testis. 
Rostagnus  de  Sestaro  testis.  Raimbaldus2  archiepiscopus  testis.  Boso, 
frater  ejus,  testis.  Wilelmus  de  Cucurone  testis.  Frodo  testis.  Berinus 
testis. 

456. 

Carta  de  uno  manso  in  Forchalcl.erio. 

Jbesu  Cbristi  Domini  nostri  opitulante  clementia  ejusque  benigna  1025. 
suffragante  jirvamina,  Ego  Vilelmus,  de  anime  mee  salute  sollicite 
mecum  pertractans,....  propter  remedium  anime  mee,  facio  hanc  car- 
tam helimosinariam  omnipotenti  Domino  et  sancto  Victori  martyri , 
ejusque  monasterio,  ubi  sacrum  corpus  ejus  quiescit,  et  abbati  et  mo- 
nachis  ibidem  servientibus,  de  uno  manso  qui  est  in  comitatu  Tolo- 
nense  ,  in  caslro  quod  vocant  Forcalcherium ,  quem  excolit  homo , 
noinine  Lauterius,  presbiter.  Ipsum  mansum  ab  integro,  cuni  camjjis 
cullis  et  incultis,  cum  vineis,  oïlis,  et  omnia  quicquit  ad  ipsum  man- 

1  Faraldiis  episcopus  Vapinccnsis.  *  Raimbaldus  archiepiscopus  Arelatensis. 


462  CHARTULARIUM 

sum  perlinet,  sicut  jam  diximus,  totum  donamus  omnipotenli  Deo  et 
sancto  Victori.  Sane  si  quis,  ego  aut  ullus  de  successoribus  meis,  vel 
ulla  apposita  persona ,  qui  contra  donationem  istam  agere ,  ire  vel 
inqiiietare  voluerit,  non  valeat  vindicare  quod  repetit,  sed  componat 
in  vineulo  auri  libras  n,  et  insuper  iram  Dei  omnipotentis  incurrat,  et 
in  antea  donatio  ista  firma  ac  stabilis  permaneat  omni  tempore. 

Facta  donatio  anno  incarnationis  dominiee  millesimo  xxv,  régnante 
Rodulfo  rege. 

Ego  Guilelmus,  qui  banc  donationem  fieri  jussi,  et  testibus  firmare 
rogavi.  Pontius ,  episcopns  Massilie ,  firmavit.  Vilielmus  vicecomes 
firmavit.  Vilehnus,  filius  Arnulfi,  firmavit.  Pontius,  frater  ejus,  firma- 
vit. Guarnaldus  firmavit.  Ricardus  firmavit.  Giraldus  firmavit.  Pontius 
firmavit.  Bernardus  de  Sancto  Marcello  firmavit. 

457. 

Carta  de  Carnolas,  Arberti. 

1037.  Omnipotens  factor  cunctorum  Deus  mortalibus  largiri  dignatus  est 

gratanter  quod  eidem ,  pro  sui  suorumque  sainte ,  debeat  impertiri 
libenter.  Quapropter  ego  Arbertus  et  uxor  mea  Adalgarda,  Dei  auxilio 
freti,  et  licet  variis  facinoribus  simus  infecti  nulloque  munere  virtu- 
tum  inserti ,  intrinsecus  summi  numinis  nutu  sumus  tandem  respecti , 
unde  permanemus  leti.  De  nostra  hereditate ,  que  nobis  obvenit  ex 
parenlum  affinitate,  scelerum  nostrorum  immanitate,  Deo  Patri,  ma- 
nenti  in  Filii  Sanctique  Spiritus  unitate  ,  atque  monasterio  sancti 
Victoris,  haud  procul  fundato  a  Massilia  civitate,  necne  cunctis  abba- 
tibus  et  monacbis  sibi  famulantibus  in  comunitate ,  cujusdam  ville 
quarta  pars  a  nobis  datur,  quatenus  scelus  nostrum  filiorumque  nostro- 
rum funditus  deleatur,  et  vita  nostra  vel  honor  precatu  fratrum 
tuealur.  Que  villa  vulgo  Carnolas  nominatur  et  in  comitatu  Tolonense 
a  scientibus  nequaquam  esse  ignoratur.  Insuper  per  totum  nostrum 
honorera,  ne  perdamus  sublimiorem,  quem  scimus  celsiorem  esse  et 
beatiorem  ,  donamus  singulos  mansos  Deo  démenti ,  omni  se  petenti 
misericorditer  subvenienti,  ejusque  martyri  Victori,  testimonium  sibi 


SANCTI  V1CTORIS.  463 

ferenti,  atque  universo  gregi  ibidem  subsistenti  suaque  colla  jugo  Do- 
mini  subicienli,  ut  interveniant  pro  nostra  salute,  ue  nudi  simus  Dei 
virtute.  Hec  omnia  superius  notata  sciatur  penitus  nobis  data,  scilicet 
in  campis  cultis  et  incultis,  in  vineis,  in  arboribus  pomiferis  et  impu- 
ni i  fer  is ,  in  ortis,  in  exitibus  ,  in  oglatis  ,  in  molendinis  et  in  omnibus 
pertinentibus  ad  eandem  quartam  partem  ville  vel  ad  eosdem  mansos. 
De  reliquo,  si  quislibet  heredum  parentorumque  noslrorum  bomi- 
numve  exterorum  nisus  fuerit  annulare  boc  munus,  quod  traditur 
manibus  eorum  monacboriini ,  maledicatur  a  rege  celorum  et  exclu- 
datur  a  consortio  omnium  sanctorum.  De  bis  vinculis  oportet  illum  »•• 

violatorem  *  vinculari;  inde  si  vult  ulcumque  fidejussoribus  sublevari, 
non  rennuat  libras  c  dari  auri  preclari. 

Facta  est  bec  scriptio  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxvu. 

Ego  Arbertus  et  uxor  mea  Adalgarda,  una  cum  fdiis  nostris  Pontio, 
Bertranno,  Aldeberto,  Fulcbo ,  Josfredo,  hoc  munus  damus  et  mani- 
bus nostris  firmamus. 

458. 

Karta  Rainai  Ji  de  Carnolas. 

Ego  Rainaldus  et  filius  meus  Wilelmus ,  pro  remedio  animarum  Mart.  1044 
nostrarum  parentumque  nostrorum,  facimus  donationem  onmipotenti 
Deo  et  sancto  Victori ,  martyri  glorioso ,  ejusque  mouasterio  apud 
Massiliam  fundato ,  videlicet  mansum  unum  qui  est  silus  in  comitatu 
ïolonense,  in  villa  que  vocatur  Carnolas,  cum  campis  et  vineis  et 
prariset  ortis  et  terris  cultis  et  incultis,  et  cum  omnibus  que  pertinent 
ad  eundem  mansum,  ut  servi  Dei,  in  predicto  manentes  mouasterio, 
omni  tempore  pro  nobis  apud  Deum  intercessores  existant  ;  quem 
mansum  excoluit  homo  nomine  Mercorinus.  Sane  si  quis  contra  banc 
donationem  ire  temptaverit,  Dei  omnipotentis  iram  incurrat,  et  omni- 
bus maledictionibus  Dei  in  inferno  sepeliatur  dampnatus. 

Facta  donatio  hec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xliiii,  in- 
dicione  xir,  mense  marcio,  feria  v,  aput  monasterium  sancti  Vicloris, 
Massilie. 

Ego  Rainaldus  et  filius  meus  Vilelmus  banc  donationem  scribere 


464  CHARTULARIUM 

rogavimus,  manu  propria  fumantes,  régnante  Heienricbo  rege,  qui 
eciam  firmare  rogavimus.  Arduinus  monachus  scripsit,  domno  abbate 
Isarno  mandante. 

459. 

!030.  Charta  qua  Durandus  ejusque  uxor  et  filii  monachis  sancti  Victoris  tlonant  mansum 
itnum  in  villa  Carnolis,  in  coniitatu  Tclonensi  situm,  et  a  Godianno  quodam  ex- 
cul  tuni. 

Facla  donatio  ista  anno  incarnationis  Domini  millesimo  xxx,  ré- 
gnante Rodulfo  rege. 

Signutn  Durandus  et  uxor  sua  et  filii  qui  banc  donationem  fecerunt 
et  testibus  firmare  rogaverunt.  Signum  domnus  Petrus  arcbiepisco- 
pns1.  Signum  Wilelmus,  frater  ejus,  firmavit.  Otbertus,  fîlius  Du- 
randi,  firmavit.  Wilelmus  Rofredus  firmavit.  Geraldus  monacbus  fir- 
mavit. Wicbirannus,  fîlius  Guimgerie,  firmavit.  Leudoinus  firmavit. 
Alfantis  firmavit.  Geraldus  monacbus  scripsit. 

460. 

Karta  de  quatuor  raansos  in  Carnolas. 

(000  —  1001.  in  sancle  Trinitalis  Domine.  Ego  Ugo  Fulconis,  de  Turri  de  Aquis, 
videns  omnia  ad  occasum  tendere,  el  sciens  post  morlem  nulli  honii- 
num  parcere,  bominem  quoque  defunctum  nicbil  secum,  riisi  aut 
virtutes  aut  peccata  so!a,  portare:  audiens  eciam  Dominum  per  sacram 
Scripturam  dicentem  :  «  Date  belemosinam,  et  ecce  omnia  munda  sunt 
vobis2;  »  et:  «  Sicut  aqua  extinguit  ignem,  ita  belemosina  extinguit 
peccalimi3;  »  pro  remedio  anime  mee  proque  remedio  animabus  pa- 
rentum  meorum,  dono  ad  proprium  alodem  altari  quod  est  consecra- 
tum  in  bonore  sancte  Marie,  semper  virginis,  Dei  genitricis,  sanctique 
Victoris,  martyris  Cbristi,  in  monasterio  Massiliense,  et  abbati  Durando 
ejusdem  loci  successoribusque  ejus,  omnibus  simul  eciam  tam  pre- 
sentibus  jam  dicti  monasterii   monacbis  quamque   futuris ,    quatuor 

1   Pctrus  I ,  Aquensis  archiepiscopus,  qui,  si         2  Luc,  XI,  41. 
Gall.  christ,  fides  adhibeatur,  uon  antea.  1032         »  Ecclesi  ,  III,  33. 
sedem  Aquensem  ascendant. 


SANCTI  VICTORIS.  465 

videlicet  mansos  in  villa  que  nominatur  Carnulis.  Ego  predictus  Ugo 
ad  vitam  meam  et  post  mortem  ,  sine  omni  reteneménto ,  do- 
navi  et  guirpivi  ipsos  rai  mansos,  ad  proprium  alodem,  jam  dicto 
altari,*  in  honore  sanete  Marie  et  sancli  Victoris  consecrato,  in  mo-  ("  108. 
nasterio  Massiliensi ,  et  habitatoribus  ejusdem  loei ,  tara  présentions 
quamque  futnris,  ea  scilicet  ralione,  ut  ipsi  eosdem  mansos  teneant 
et  sine  ulla  conlrapellatione  et  inqnielndine  in  perpetuum  possideant. 
Hancautem  donationem  huic  cartnle  inscribi  precepimns. 

461. 

Karta  Apollomari  île  uno  manso  in  Cainolas. 

Quoniam  sponsam  omnibus  notum  est  vocari  ecclesiam  Christi,  et  abs-  1030. 
(pie  doto  non  posse  cuiquam  sponsam  dotari ,  iccirco  ego  Apollomaris  et 
filius  meus,  nomine  Ugo,  pro  remedio  animarum  nostrarum  omnium- 
que  peecatorum  nostrorum  remissione ,  donamus  in  dotalitio  ecclesie 
Christi,  in  honore  sancti  Victoris  coustrucle,  unum  mansnm  optimum, 
quem  excoluit  homo,  nomine  Mercoi  inus ,  in  villa  que  vocatur  Carnu- 
las  in  comitatu  Tholonensi.  Hanc  igilur  helemosinariam  donationem  , 
(pie   nobis    ex   parentum  stieeessione   jure    hereditario  pax  obvenit, 

offerimus  omnipotenti   Deo Sane    si  quis  (quod  minime  evenire 

eredimus),  contra  hanc  donationem  obsliterit,  vel  minuere  aùt  contra 
ire  voluerit,  non  valeat  vindicare  quod  expetit,  sed  constrictus  in  vin- 
culis  cogatur  reddere  auri  optimi  libram  unam,  et  insuper  iram  orani- 
potentis  Dei  et  omnium  sanctornm  ejus  incurrat. 

Teslis  Fulconis  monachi.  Testis  Aichardi.  Testis  Durandi.  'l'estis 
Massilius.  Item  Bermundus.  Deodatus1  episcopus  testis.  Signum  Dodo- 
nis.  Item  Bonifacins.  Item  Stephanus.  Item  G.  Lofre.  Ego  igitur  Apollo- 
maris et  filius  meus  Ugo  hanc  cartam  firmamus  et  firmare  rogavinms. 

Facta  bec  donatio  anno  incarnationis  dominice  millesiino  wxvi,  in- 
dicione  nu.  Heldebeitus  presbiter  scripsit. 

1  Deodatus,  episcopus Telonensis. 


466  CHARTULAK1UM 

462. 

Karfa  c'e  caméra.  —  De  Berra . 

iogj  —  1079.  Ego  Petrus  Isnardus  et  conjux  mea  et  filii  nostri  reddimus  Deo  et 
sancte  Marie  et  sancto  Yictori ,  Massiliensis  monasterii  venerabili  mar- 
tyri,  honorem  quem  dédit  111  i  in  Berra  avunculus  noster  Aicardus  Iso, 
pro  salute  anime  sue;  cognoscimus  enim  quod,  peccatis  nostris  facien- 
tibus,  injuste  possedimus  predietum  honorem,  post  mortem  avunculi 
Aicardi.  linde  ego  Petrus  Isnardus,  penitentia  duclus,  melius  mihi 
providens,  cum  filiis  meis  et  conjuge,  reddo  Domino  Deo  et  supra  me- 
moratis  sanctis,  in  manu  domni  Bernardi  abbatis,  non  sohnn  honorem 
avunculi  mei  Aicardi,  sed  eciam  omnem  honorem  quem  ibidem  in 
Berra  habeo  vel  haltère  debeo,  ut  emendationem  congruam  Deo  facere 
valeam.  Domnus  vero  Bernardus  abbas,  nesciens  a  pietate  deficere, 
reddit  mihi  omnem  honorem,  prêter  medietatem  honoris  Aicardi, 
hac  ratione  ut,  post  mortem  filiorum  meorum,  si  sine  heredibus  mortui 
fuerint,  revertatur  omnis  honor  ad  predietum  monasterium.  Hanc 
oartam  ego  Petrus  Isnardus  et  filii  mei  facere  fecimus. 

463. 

Saecul,  XI.  In  nomine  Domini  nostri  Jhesu  Christi.  Nos  duo  cosini  Bertrannus  de 
Ramadset  Isnardus  Vilelmus,  pénitentes  de  direptione  et  de  omni  malo 
quod  fecimus  in  honore  sancti  Victoris  Massiliensis,  in  villa  que  vocatur 
Carnolas,  guirpemus  et  promittimus  Domino  Deo  et  sancto  Victori, 
predicto  martvri,  quod  nos,  neque  aliquis  homo  per  nos,  deinceps  in 
omni  honore  sancti  Victoris,  que  est  in  ipsa  villa  Carnolas,  non  quera- 
mus  nec  demandemus  ullo  modo  aliquam  rem,  nisi  quod  monachi  vel 
eorum  ministrales  nobis  bono  animo  servierint.  Et  si  evenerit  quod 
nos,  vel  aliquis  per  nos,  aliquid  sine  voluntate  illorum  quereremus, 
ipse  qui  hoc  presumeret  infra  octo  dies  intègre  monachis  emendet; 
quod  si  emendare  noluerit  ipse  qui  hoc  fregerit ,  centum  solidos  alteri 
donet.  Et  ut  bec  guirpitio  cum  promissione  stabilis  permaneat  omni 
tempore,  dono  ego    Bertrannus   fidejussorem  cosino  meo    Isnardo 


SANCTI  VICTORIS.  467 

Aldebertum  de  Bersa,  et  lsnardus  mihi  Gauceran ,  fratrem  ipsius  AMe- 
berti. 

Ego  Aicardus  necnon  et  frater  meus  Pontias  reddimus  Deo  et  sanete 
Marie  et  sancto  ^  ictori  Massiliensi  monasterii  venerabili  martyri ,  de- 
cimum  condamine  quem  dédit  Goirannus,  pater  noster,  pro  saiute 
anime  sue.  Cognoscimus  enim  quia ,  peccatis  nostris  facientibus ,  in- 
juste possedimus  decimum  condamine  de  Gunfano.  Et  ego  Pontius 
dono  de  très  ferragines  decimum  omne  quod  ad  me  pertinet  de  ipsa 
terra,  et  de  omnibus  terris,  que  adcrescere  poluero,  omne  decimum 
Deo  omnipotenti  et  sancto  \  ictori  do;  et  pro  hoc  xv  solidos  recipio. 

464. 

De  caméra. 

Memoria  sive  notifia  de  rébus  sive  de  honore  camere,  in  diversis  Sec-  XI. 
partibns  sive  regionibus  terrarum  ultra  citraque  positis.  Igitur  ha- 
betur  sive  continetur  in  clauso  Sancti  Juliani  vinea  una,  que  fuit  de 
Rodulfo ,  quam  comparavimus  xvi  denariis,  de  muliere  et  filiis  ejus. 
Habetur  inibi  terra,  que  est  in  condamina ,  quam  comparavimus  xx 
denarios,  de  Rodulfo,  fratre  Uolhbaldi  monachi.  In  Relana,  subtus 
castrum,  habemus  omne  decimum  de  condamina,  quem  dédit  Boni- 
facius  Peregrinus  ad  sanctum  Victorem  ;  in  Carloco ,  medietatem  de- 
cimi  de  condamina,  quam  excolunt*  monachi;  in  claustro  contra  cas-  v\ 

trum,  medietatem  omnem  decimi.  De  bis  itaque  omnibus  donationem 
fecimus  Domino  Deo  et  sancto  A  ictori  denominatus  Bonifacius.  Post 
obitum  denique  ipsius,  insurrexit  Bonefacius,  nepos  ejus,  et  bec  omnia 
tulit  sancto  Victori.  Quod  videntes,  camerarii,  Raimundus  scilicet  et 
Ugo,  manum  miserunt,  et  comparaverunt  sive  redemeruntet  dederunt 
unam  mulam  per  xl  solidos  et  xx  solidos  optime  monete ,  et  reddidit, 
videntibus  testibusque  et  ûrmantibus,  ipse  et  fiiii  ejus  et  uxor  ejus. 

In  Carnolas  habet  caméra  octavam  partem  in  tota  villa,  quam 
dédit  Ugo ,  filius  Fulconi,  quondam  monachi.  Lgo  Guilelmus  camera- 
rius  acaptavit  unum  mansum  et  terciam  partem  de  terris  cullis,  que 
non  erant  partite,  de  Rainaldo  Paracols;  et  dédit  unum  caballum  pro 


468  CHÀRTULAR1UM 

hoc.  Et  acaptavit  medietatem  fevi  de  Barone  de  Blanca  Forti  et  fratri- 
bus  ejus,  deditque  ipsi  et  fratribus  ejus  vu  solidos.  De  filiis  Bellaroni 
acaptavit ,  de  tota  octava  parte ,  medietatem  de  fevo,  et  dédit  mi  so- 
iidos  pro  hoc.  Inibi  dédit  Guirannus  imum  mansum  de  Cambalera 
Domino  Deo  et  sancto  Victori  ;  et  pro  hoc  manso ,  et  per  decimum  de 
condamina  Sancli  Romani,  dederimt  unam  optimam  mulam  Raimun- 
dus  et  Ugo. 

465. 

Karta  Guiquiianni. 

Cire.  1033.  In  nomine  Domini  nostri  Jhesu  Christi.  Ego  Vuichirannns  dono 
Deo  omnipotenti  et  sancte  Marie  et  sancto  Victori  martyri,  in  monas- 
terio  Massilie,  decimum  de  cartone,  quem  jure  teneo  in  villam  quaiu 
Dominant  Carnulas;  recipiens  a  Barnerio  monacho  solidos  quinque. 
Ipsi  quoque  monachi  sancti  Victoris  in  perpetuum  teneant,  possideant 
im  proprium  alodum.  Ego  nempe  lui  jus  donationis  auclor  exislens  des- 
criptionem  fieri  rogavi. 

4GG. 

Cire.  1 060 '.  Geraldus  Niger  dédit  Domino  Deo  et  sancto  Victori ,  post  obitum 
suum,  in  Valle  Longa,  terrain  omnem  quod  habuit,  cultam  et  incul- 
tam ,  et  terrain  que  est  in  circuitu  spelunce ,  omne  quod  habet  ;  unam 
quartaradam  de  vinea ,  in  Olmeta,  cum  supra  nominata  terra,  et  alia 
quartarada,  per  gadium,  post  mortem  ejus.  Pro  lus  omnibus  dedimus 
ii  solidos  et  médium  et  unam  asinam  et  nu  sestarios  de  annona.  In 
ipsa  valle  dédit  Leutardus  unam  petiam  de  terrain  quod  habebai. 
Terrain  que  est  ad  Crucem  dédit  femina,  nomine  Simphonia,  pro  ani- 
ma mariti  sui  et  suam.  Ad  Cadaneira  habemus  uiiuni  ortum  et  vi- 
neam  ,  que  dédit  Guilelmus  Bernardus  et  Ugo,  frater  ejus.  Gausbertus, 
post  obitum  suum ,  dédit  unam  quartaradam  de  \inea ,  ad  plancam 
super  Vuelna.  Bona  Filie ,  soror  Helie,  dédit  unam  quartaradam  in  Tre- 
bontio.  Inibi  mater  Laurentii  de  Massilia  dédit  unam  quaiiaradam.  Habe- 
mus de  Guinimagno  unam  semodiatam,  quain  comparavimus  nu  soli- 
datas,  et  dédit  ipse  et  fllii  ejus,  cum  consilio  et  solutione  Fulconis  de 
Auriol.  Inibi  habetur  una  quartarada,  quam  dédit  Udalbertus,  pro 


SANCTI  VICTOR1S.  469 

anima  sua,  sancto  Victori.  In  valleSancti  Juliani  habemus  unam  quar- 
taradam,  quam  reliquit  Marina  ad  cameram.  In  territorio  Rianz,  acap- 
tavit  Rainiundus  mansiones  sive  domos ,  que  fuerunt  de  Pontio  Roth- 
lando  ef  ejus  niatre,  de  Pontio  Jausfredo,  quas  dédit  Domino  Deo  et 
sancto  Victori,  ad  proprium  aJodem,  sine  ullo  retinemento.  Similiter 
LJgo  Ginardus  et  mulier  ejus  dant  et  relincunt  ipsas  domos  et  terras 
camposque  et  vineas,  quas  lenebat  ipse  Pondus  Rothlannus  materque 
ejus  de  Ugo  Ginardo.  Et  pro  hoc  ipso  perdonavit  Rainiundus  xv  soli- 
dos  quos  ei  debebat  predictus  Ugo  Guinardus,  et  dédit  ei  alios  x  soli- 
dos.  In  ipso  Rianz,  dat  sive  conceditWilelmus  Stebleira  et  mulier  ejus, 
Pontius  Jauzfridi  et  mulier  ejus,  orauera  cambiam de  vino de  caméra, 
ut  non  babeat  velitum  nec  ullam  contrariant  de  ullo  bomine.  In  Valle 
Longua ,  acaptavit  Rainiundus  de  Vilelmo  omnem  terram  et  alodem 
quam  habebat,  deditque  Domino  Deo  et  sancto  Victori,  ad  proprium 
alodem,  sine  ulla  contrapellatione;  et  dcdit  ei  Rainiundus  u  solidos.  In 
valle  Sancti  Juliani,  acaptaverunt  Rainiundus  et  Ugo  quandam  vineam  et 
oranes  terras  quas  habebat  Laubertus  Pellicearius,  et  pro  hoc  dederunt 
ei  quatuor  solidos  et  médium.  In  ipsa  valle,  acaptavit  Rainiundus  de 
Pontio  Jatberto,   de  Fossis ,  ad  hedificium  domorum  de  caméra,   in 
opéra  sancti  Victoris,   omnem  terram  quam  habebat,   scilicet  imam 
quartaradam  et  quod  majus  videtur   habere;  deditque  ei   de   puro 
vino,  in  Rersa,  xn  collaredos.  In  civitate  Arelatensi,  quidam  nomina- 
tus  Petrus  Nivi  dat  Domino  Deo  et  sancto  Victori,  in  manu  Raimundi, 
tolum  alodem  quem  habet  inibi  et  circa  positis  castris  et  villis,  scilicet 
in  campis  et  vineis,  pratis  et  ortis,  viridariis,  arboribus  fructiferis  et 
infructiferis ,  terris  cullis  et  incultis,  ubicumque  eas  videtur  habere. 
Hoc  itaqne  agit  in  tali  convenientia,  cum  consilio  teslium,  firmantibus 
et  roboranlibus  simulque  laudantibus   Petro  Bastoni,  Guiquiranno, 
Signoreto  Artaldi ,  Guzoleno ,  ut ,   quamdiu  supra  nominatus   Petrus 
vixerit,  det  ei  x   solidos  omni   anno ,   videlicet    quinque    in    natali 
Domni  et  alios  quinque  média  quadragesima.  Quamdiu   itaque   Rai- 
niundus Arelalo  *  steterit ,  ipse  cum  eo  maneat ,  et  ad  obituni  ejus  eu-       f»  109. 
ram  ei  impendat,  et  que  opus  afuerint  ad   sepulturam  prebeat,   et 
diligenler  eura  sepeliat. 


V70  CHARTILARWM 

467. 

Karta  de  duabus  modiatis  vineartun  in  villa  de  Saletas. 

ciro.  1070.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis,  Patris  videlicet  et  Filii 
et  Spiritus  Sancli,  unius  omnipotentis  nomine.  Ego  Aldegarins  atque 
Amelius  ,  una  cum  uxoribus  nostris ,  Astrudis  videlicet  et  Ugusenda , 
cogitantes  de  salute  animarum  nostrarum  et  de  spe  future  retributio- 
nis,....  donamus  atque  offerimus  eidem  omnipotenti  Deo  sanctissimo- 
que  ejus  martiri  Victori  glorioso  aliquid  de  proprio  jure  hereditatis 
nostre  quod  est  in  comitatu  Tolonense ,  in  territorio  quod  pertinet  ad 
villam  quam  nominant  Saleta,  videlicet  de  terra  culta  modiatas  duas; 
et  est  ista  terra  juxta  montem  quem  vocant  Quintianum.  Igitur  ea  ra- 
tione  donamus  hanc  donationem  ad  sanctum  Victorem ,  ut  servi  Dei 
teneant  et  possideant  in  perpetuum ,  et  pro  peccatis  nostris  existant 
intercessores  ,  nulliusque  hordinis  persona  abstrahere  présumât  ean- 
dem  nostram  donationem.  Nempe  si  nos  aut  nostri  beredes  aut  aliqua 
persona  contra  hanc  donationem  insurgere  temptaverit,  vendicare 
istut  non  valeat;  sed  cogatur  exsolvere  auri  oplimi  uncias  v,  et  de 
reliquo  iram  Dei  omnipotentis  incurrat  et  sanctorum  ejus. 

Ego  Aldierius  atque  Amelius  et  uxores  nostre  predicte  sive  filii  .)os- 
fredus  atque  Guilelmus  banc  cartam  scribere  fecimus,  et  manibus 
nostris  firmamus,  et  firmai'e  rogamus.  Guibertus  firmat.  Aldebrannus. 
Rodulfus  firmat.  Petrus  firmat.  Rostagnus  firmat. 

468. 

Karte  de  Belgenceig. 

10G6.  In    nomine    sancte  et  individue   Trinitalis.    Ego   Petrus1,  Willelmi 

vicecomitis  filius,  dono  omnipotenti  Deo  et  sancle  Dei  genitrici  sem- 
perque  virgini  Mariœ  sanctoque  Victori,  gloriosissimo  martiri,  et  abbali 
Bernardo  et  monacbis  in  monasterio  Massiliensi  Deo  servientibus ,  tara 
presentibus  quam  fuluris,  medietatem  ville  que  vocatur  Belgenceig, 

1   Petrus  dictus  Saumada. 


SANCTI  VICTORIS.  471 

que  milii  bereditario  jure  a  parentibus  obvenit  (et  est  alia  medietas 
ipsius  monasterii  sancti  Victoris  alodus)  ,  cum  omnibus  que  ibi  ad 
me  pertinent,  cum  omni  territorio  ville  ipsius,  videlicet  cum  terris 
cultis  et  inoultis,  pratis  et  pascuis,  silvis,  arboribus  pomiferis  et  inpo- 
miferis,  aquis  aquarumque  decursibus,  rupibus  et  vallibus,  montibus 
et  collibus,  et  omnibus  omnino  rébus.  Hec  omnia,  sicut  supra  scripta 
sunt,  donamus  ego  Petrus  et  uxor  mea  Oddoara  et  filii  niei  omnipo- 
tenti  Deo  et  sancte  Dei  genitrici  Marie  et  sancti  Victoris  martiris  et 
abbati  ac  monachis  Massiliensis  monasterii ,  sine  ullo  retinemento  , 
totum  et  ab  integro ,  pro  animabus  nostris  et  omnium  parentum  nos- 
trorum,  vivorum  et  defunctorum.  Et  ut  bec  nostra  donatio  firmior 
stabiliorque  permaneat  omni  tempore,  accipimus  de  rébus  sancti  Vic- 
toris ducentas  solidatas.  Si  quis  de  heredibus  nostris  aut  ullus  bomo 
vel  femina  vel  aliqua  potestas  vel  persona  vel  nos  ipsi,  inmutata  volun- 
tate ,  donationem  istam  inrumpere  vel  inquietare  temptaverit,  non  ei 
liceat  vendicare  ;  sed  componat  in  duplo  bec  omnia  suprascripta ,  do- 
natione  presenti  permanente  firma  et  stabili ,  sciatque  se  iram  Dei  in- 
carcère, nisi  resipuerit  et  omnipotentem  judicem  digna  satisfaclione 
placaverit. 

Facta  ista  carta  donationis  hujus  anno  incarnationis  Christi  mille- 
simo  lxvi,  indicione  nu. 

Signum  Petrus  Saumada.  Signum  Oddoara  et  Guilelmus  et  Ugo  et 
Fulcbo  et  Iratus  et  Bertrannus,  nos  qui  banc  donationem  facimus  et 
firmamus,  et  firmare  testes  rogamus.  Wilelmus,  episcopus  Tolonensis. 
donavit  et  firmavit.  Lambertus  de  Melna  firmavit.  Pontius  Amelius 
firmavit.  Rainaldus  de  Massilia  firmavit.  Stepbanus  Arambertus  firma- 
vit. Giraldus  Altemannus  firmavit. 

Ego  eciam  Lambertus  de  Melna  et  u\or  mea  et  filii,  et  ego  Guar- 
nerius  et  uxor  mea  et  filii  mei,  et  Guisenna  et  filii  mei,  donamus  bona 
voluntate  Deo  et  sancte  Maria?  et  sancto  Viclori,  et  abbati  monasterii 
sancti  Victoris  et  monacbis  ejus  presentibus  et  futuris,  quantum  nus 
babemus,  aut  aliquis  homo  per  nos.  in  castro  vel  villa  Belgenciaco  et 
in  toto  termino  ejus. 


472  CHARTCLARIUM 

4G9. 

Alia. 

(Fragm.  aj>.  Gnesnay,  Vita  S.  Cass.,  o79;  Ruffi,  But.  de  Mars.,  I,  485;  Duchesne,  Hist. 

des  card.  franc.,  Il,  36.) 

ijan.  lOGii.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitalis.  Ego  Pelrus1,  filius  Vilelmi 
vicecomitis ,  et  uxor  mea  Oddoara ,  et  filii  mei  Guilelmus  et  Ugo  et 
Fulco  et  Iratus  et  Bertrannus ,  donamus  omnipotent!  Deo  et  sancte 
Marie  et  sancto  Victori  martiri,  et  abbati  Bernardo  et  monacbis  in 
monasterio  Massiliensi  Deo  servientibus,  tam  presentibus  quam  futuris, 
propter  redemptionem  ahimàrum  nostrarnm  et  parentnm  nostrorura , 
in  villa  que  vocatur  Belgeneiacus,  totum  quod  ibi  ad  nos  pertinet,  cum 
omni  territorio  ipsius  castelli  vel  ville  que  dudum  voeata  est  Balmetas, 
v".  cum  terris  cullis  et  incultis,  aquis  aqnarumque*decursibus,pratis,  pas- 
cuis,  silvis,  garricis,  arboribus  pomiferis  et  inpomiferis,  monlibus  et 
collibus,  rupibus  et  vallibus  et  omnibus  oninino  rébus.  Hec  omnia , 
sicut  supra  scriptum  est  et  sicut  ad  nos  pertinere  videnlur,  unam  vide- 
licet  mediçtatem  que  nobis  bereditario  jure  a  parentibus  advenit,  do- 
namus totam  et  ab  integro  ;  alteram  vero ,  que  donatione  avunculi  mei 
Fulconi  eidem  monasterio  collata  est,  astipulatione  nostra  firmamus, 
totum  scilicet  quantum  in  bis  omnibus  nos  babemus ,  vel  aliqui  borni- 
nes  per  nos,  bono  animo  et  bona  voluntate  sancti  Yictoris  monasterio 
douantes,  sicuti  conterminantur  supra  scriptum  territorium  cum  ter- 
ritorio de  Solers,  de  Melna  et  de  Corios  et  de  Illa  Torna,  ut  monacbi 
sancti  Victoris  présentes  babeant  et  possideant  et  teneant,  et  futuri 
omni  tempore  sine  inquieludine  et  impedimento  alicujus  bominis.  Quod 
si  quisquam  horao  aut  femina  banc  donalionem  inrumpere  voluerit , 
sciât  se  iram  Dei  omnipotentis  et  sancte  Marie  et  omnium  sanctorum 
incurrere,"  et  componat  auri  optimi  libras  x,  et  donatio  ista  firma  per- 
maneat  omni  tempore.  Accepimus  aulem  nos  supra  scripti,  propter 
hanc  donationem,  de  bonis  sancti  Victoris  solidatas  ducentas. 

Facta  donatione  ista  kalendis  januari ,  anno  ab  incarnatione  Domini 
millesiuio  lxvi. 

1  Petrus  Saumada. 


SANCTI  VICT0R1S.  473 

Signum  Petrus,  signum  Oddoara  et  Guilelmuset  Fgo  etFulco  et  Ira- 
tus  et  Bertrannus,  nos  qui  liane  dôhationem  facimus  et  firmamus ,  et 
firmare  testes  rogamus.  Guilelmns ,  episcopus  Tolonensis ,  donavi  et 
fîrmavi.  Lambertus  de  Melna,  Ponlius  Amelii,  Rainaldus  de  Mansella, 
Stephanus,  Arambertus,  Gueraldus  Allemann. 

470. 

Caria  de  Petra  Foco. 

In  déifiée  Trinitatis  Domine.  Ego  Guido,  Fulcoare  quondàm  filius, 
sciens  sicut  umbram  corpus  lioininem  mortem  sequi,  et  volens  anime  in- 
teritum  evadere  et  ad  vitameternampervenire,  pro  anime  mee  remedio 
et  pro  animabus  patris  mei  et  matris  mee,  dono  ad  proprium  alodum 
Domino  Deo  et  altari  quod  est  consecratum  in  honore  sancte  Marie  et 
sancti  Victoris,  in  monasterio  Massiliensi,  et  babitatoribus  ejnsdem 
loci,  tam  presentibus  quamque  futuris,  videlicet  partem  meani  quam 
babeo  in  vi  ecclesiis  et  in  territpriis  earum ,  et  aliam  partem  quam  ex- 
cambiavi  a  fratre  meo  Giranno  in  eisdem  ecclesiis  earumque  tenuris  : 
boe  est,  in  ecclcsia  sancle  Marie  de  Descensa  et  in  sancto  Sidonio  et 
saneto  Laurentio  et  sancto  Martino  ad  Gateiras  et  sancto  Johanne  (que 
omnes  sunt  in  territorio  de  Poieto  et  de  Petra  Foco),  et  in  sancta 
Maria  de  Colobreria ,  cum  suo  tenemento.  Et  si  ipse  Girannus  non  fir- 
maverit  banc  donationem  aut  filii  ejus  et  noluerint  istam  cambiatio- 
nem  firmiter  permanere ,  ego  dono  jam  dicto  altari  sancte  Marie  et 
sancti  Victoris,  Massiliensis  mpnasterii,  et  babitatoribus  ejusdem  loci, 
tain  presentibus  quamque  futuris,  ad  proprium  alodem,  ex  integro, 
omnem  bereditatetn  meam  que  me  contingitex  parte  patris  et  ex  parte 
matris,  in  Petra  Foco,  tanta  quanta  illum  Girannum;  in  Colobreira, 
simililer;  in  Poieto,  similiter;  in  Gardana,  similiter;  in  Massilia,  simi- 
liter.  Hec  omnia,  sicut  dicta  sunt,  donavi  supra  scripto  lenore  sepe 
nominato  altari  sancte  Marie  et  sancti  Victoris  monasterii  Massiliensis, 

c  c 

monachisque  ejusdem  loci  presentibus  et  futuris,  ad  proprium  alodem 

in  perpetuum  babenda.  Ex  quibus  omnibus,  ut  firma  inconcussaque 

permaneant ,  banc    donationis  carlulam  sciibi  precepi,  et  scriptam 

i.  co 


1060. 


474  CHARTULAR1UM 

manu  propria  firmavi,  aliosque  firmare  rogavi.  Si  quisautem  donatio- 
nem  liane  annulare  vel  decurtare  temptaverit,  non  valeat  vendicare 
quod  voluit,  sed  cogatur  solvere  supra  nominatis  monachis  xxx  puris- 
simi  auri  libras;  insuper  dampnetur  in  inferno  inferiore,  cum  Datan  et 
Abiron  et  Juda  traditore,  nisi  emendaverit  digna  satisfactione. 

Facta  est  autem  anno  incarnationis  dominice  millésime»  lx. 

Pontius  de  Vi[ci]nis,  frater  ejus,  firmavit.  Isnardus  Gelini  firmavit. 
Glautardus  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Petrus,  filius  ejus,  firmavit.  Ala- 
mannus  firmavit.  Lambertus  ele  Petra  Foco. Wilelmus  Gadaldis  firmavit. 
Fulcherius  firmavit. 

471. 

Carta  de  Poncio  de  Vicinis,  de  Descensa. 
1060.  la  nomiue  sancte  et  individueTrinitatis.  Esro  Pontius  ele  Vicinis  Castro, 

c  c  O  ' 

Ave  qnonelam  filius,  videns  boc[seculum  fugitivum  esse  et  infidèle,  nulli- 
que  servare  fielem ,  non  seni  neque  juveni,  non  diviti  neque  pauperi,  sed 
prorsus  oranes  decipere  ;  quem  eri  erat  forlis,robustus,  liodie  nunciatur 
gravi  egretudinedetentus,  et  qui  liodie  amplos  latosque  honores  videtur 
habere,  vix  cras  de  tolius  terre  spatio  très  ulnas  habebit  ;  etcujus  faciès 
modo  rubet  ut  rosa,  cras  nunciatur  in  feretro  suelario  obvelata;  et 
aueliens  Dominum  dicentem  :  «  Yenite  ad  me  omnes  qui  laboratis  et 
honerati  estis,  et  ego  vos  reficiam1;  »  et  alibi:  «  Date  helemosinam, 
et  omnia  munda  sunt  vobis2;  »  et  illud  :  «  Sicut  aqua  extinguit  ignem, 
ita  helemosina  extinguit  peccatum3;  »  pro  anime  mee  remedio,  et  pro 
animabus  patris  mei  et  matiïs  mee  parentumque  meorum,  dono  Deo 
et  altari  epiod  est  consecratum  in  honore  sancte  Marie  et  sancti  Victo- 
ris,  in  monasterio  Massiliensi ,  aliepiid  ele  meo  honore,  ad  proprium 
aloelum ,  videlicet  ipsam  partem  ejue  mihi  obvenit  in  hereelitatem  in 
sancla  Maria  de  Descensa  et  in  toto  ejus  territorio  ;  et  meam  partem 
de  sancto  Martino  de  Gateria ,  cum  manso  de  Keitberto  Montenerio  ; 
et  meam  hereditatem  quam  habeo  in  sancto  Johanne  (sunt  autem  ipse 

i     î  io.      *  ccclesie,  id  est  sancti  Johannis  et  sancti  Martini,  in  territorio  de  castro 

» 

1  Matt.,  XI,  28.  »  Eccli.,  III,  33. 

i  Luc,  XI,  41. 


SANCTI  VICTORIS.  475 

de  Petra  Foco)  ;  et  unum  de  melioribus  mansis  quos  habeo  eum  fratri- 
bus  meis  in  Colubreira;  et  partem  quam  babeo  in  sancta  Maria,  que 
est  in  territorio  ejusdem  castri  Colubrerie;  et  1  de  melioribus  mansis 
quos  babeo  cum  fratre  meo  Vilielmo  in  Pojeto,  alterum  in  castro 
Vicinis,  et  sextam  partem  de  Molna.  Ego  jam  dictus  Pontius  supra 
nominata  omnia  donavi  ad  proprium  alodium,  prescripto  altari  sancte 
Marie  et  sancti  Victoris  Massiliensis  monasterii ,  et  monacbis  ejusdem 
loci ,  tam  presentibus  quamque  futuris,  ut  in  perpetuum  eadem  habeant 
et  sine  ulla  contrapellatione  possideant.  Ut  autem  bec  donatio  incon- 
cussa  permaneat,  eam  huic  cartule  inscribi  precepi,  et  manibus  pro- 
priis  firmavi,  et  alios  firmare  rogavi .  Si  quis  autem  liane  donationem 
annulare  vel  decurtare  voluerit ,  non  valeat  vendicare  quod  voluit ,  sed 
cogatur  supra  nominatis  monacbis  xx  libras  auri  purissimi  persolvere  ; 
insuper  dampnetur  cum  Juda  traditore  in  inferno  inferiori,  nisi  resi- 
puerit  digna  satisfactione. 

Hacta  est  autem  anno  incarnationis  dominice  millesimo  lx. 

Pontius  dédit  et  firmavit.  Vido,  frater  ejus,  firmavit.  Isnardus  Gelini 
firmavit.  Glaulardus  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Petrus  filius  ejus, 
Alamannus  firmaverunt.  Lambertus  de  Petra  Foco  firmavit.  Vilelmus 
Gadaldis  firmavit.  Fulcherius  firmavit. 

472. 

De  Petraloc. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Gofredus',  cornes  Are-  CJrc.  îoso. 
latensis,  dono  de  alode  meo  aliquid  que  est  in  territorio  ecclesie  sancti 
Jobannis,  que  est  sita  in  territorio  castri  que  nominatur  Petrafug,  in 
terris,  in  ortis,  in  aquis,  in  molendinis.  Dono,  pro  redemptione  anime 
mee  parentumque  meorum,  ad  proprium  alode,  Domino  Deo  sancti- 
que  Victoris  martyris  Massiliensis,  et  monacbis  ejusdem  monasterii 
martyris,  ut  teneant  et  possideant  sine  ulla  inquietudine  boniinum. 

Et  post  multum  tempus  venit  comitissa  cum  filio  suo  et  dederunt 

1   Hune  Gofredum  non  alium  esse  censemus  quam  Gaufridum  I,  comitem  Piwinciie,  Guil- 

li-lmi    II   iillUIJI. 


476  CHARTULAR1UM 

paiïter  et  firmaverunt  donum  quod  fecerat  cornes  in  manu  Guidonis, 
monachi  sancti  Victoris,  et  monachis  ejusdem  loci,  ut  habeant  et  pos- 
sideant  semper.  Et  pro  hoc  dono  dédit  Guido  monachus  ad  comitis- 
sam  et  ad  filium  suum  octo  solidos  ottonnicorum  monete. 

Hoc  donum  firmavit  cornes  et  suis  fidelibus  firmare  rogavit.  Guido  fir- 
mavit.  Amelius  firmavit.  Humbertus  Grossus  firmavit.  Pontia,  ùxor  sua, 
firmavit.  Fulco,  filius  suus,  firmavit.  Comitissa  similiter  cum  filio  suo  hoc 
donum  firmavit,  et  suis  ut  firmarent  mandavit.  Bertfannus  Guitbertus 
firmavit.  Ugo  de  Fonte  firmavit.  Poncius  G uilelmus  firmavit.  Arnulfus, 
filius Pontie, firmavit.  Ricardus presby ter  firmavit. Inguilfredus  firmavit. 

Hac  itaque  donatione,  quam  facimus  ego  Gofridus  cornes  etuxormea 
et  filius  meus,  est  in  territorio  superius  nominato  Sancti  Johannis,  et 
quicquid  habemus  donamus,  quicquid  censui  vel  usni  nobis  debemus1 
funditus  relinquimus ,  et  hoc  ut  nullus ,  qui  nobis  succédât ,  requirere 
présumât  interdicimus,  vetamus  ,  proibimus. 

473 

Cire.  1062.  Ego  Girannus,  que  fuit  condam  hereditarius  castri  que  nominalur 
Petrafug,  dono  omnipotenti  Deo  sanctique  Victoris  Massiliensis  unum 
mansum  in  Colobreria,  que  Fuit  de  Lautardo  Parauler,  et  in  Petrafug 
unum  mansum,  que  fuit  de  Rigofre. 

Similiter  ego  Pontius  Guiranni  dono  sancti  Victoris  et  monachis 
ejusdem  martyris  unum  médium  mansum  in  Colobreira,  que  fuit  de 
Paulo;  et  in  Petrafug,  unum  mansum  de  Teutberto  Montaner;  et  in 
Pojeto,  unum  mansum  de  Rainardo;  similiter  et  in  Vizins,  unum 
mansum  optimum. 

Pontius  Fulco ,  neposeorum,  videlicet  Guiranni  et  Pontii,  donat, 
pro  remedio  anime  sue ,  Domino  Deo  sanctique  Victoris  martyris 
unum  mansum  in  Colobreira,  de  Boniello.  Donat  eciam  unum  homi- 
nem ,  nomine  Guiriam ,  cum  omnia  que  per  ipsum  tenet.  Similiter 
donat  mansiones  de  Aguler,  cum  tenemenlo  que  tenebat  per  ipsum.  Et 
in    Pojeto,  donat   Brimam  cum  tenemento  suo.  Dédit  quoque  a  la 

'   Corr.  débet ur. 


SANCTI  V1CT0RIS.  477 

Vorzeda  una  condamina,    et  super  ecclesiam  sancti  Sidonii    unum 
campum. 

Arnulfus  namque,  frater  Giranni,  donat  omnipotenti  Deo  et  sancti 
Victoris  martyris  unum  médium  mansum  in  Pojeto,  de  Lautuardo, 
et  Fuolcbert  Carota,  cum  tenemento  suo;  et  in  Petrafug  babebit  una 
semodiata  de  vinea  de  sua  dominicitura. 

Guido  eciam  monaclms,  frater  ejus,  donat  unum  mansum  in  Pojeto, 
de  Martino  Guavaldano. 

474. 

Item ,  alia  do  ecclesiis. 

JNotitia  qualiter  Guido  monaclms  acquisivit  Domino  Deo  et  sancti  Cire.  1062. 
Victoris  martyris  œcclesias  que  sunt  site  inlra  terminos  castrorum 
que  vocantur  Petrafug,  Poget,  Colobreira,  id  est  ecclesiam  sancte 
Marie  cum  tenemento  suo,  sancti  Jobannis  cum  tenemento  suo,  sancti 
Martini  cum  tenemento  suo,  sancti  Sedonii  cum  tenemento  suo, 
sancti  Laurentii  cum  tenemento  suo,  sancte  Mariœ  de  Colobreira. 
Per  bas  itaque  ecclesias  superius  nominatas  dédit  Guido  monaclms 
ad  Girannum,  fratrem  suum,  partem  suam  que  ei  hereditatis  jure 
successerat;  quem  Girannus  accipiens,  dédit  omnem  partem  suam 
quem  babebat  in  ecclesias  superius  nominatas  Domino  Deo  et  sancti  > 
Victoris  martyris,  in  manu  domni  abbatis  Durandi.  Pontius  quo- 
que,  frater  Giranni,  dédit  similiter  permia ',  que  babebat  in  eccle- 
sias, pro  anima  sua,  sancti  Victoris,  in  manu  ipsius  abbatis2. Wilelmus, 
frater  suus,  firmayit  et  dédit.  Petrus  Guilebnus  abuit  in  precio  unum 
mulum  optimum,  donavit  et  firmavit.  Pontius  Fulcbo,  xxsolidos  a  Gui- 
done  *  accipiens,  donavit  que  babebat  in  ecclesias ,  et  firmavit.  Alaman-  v°- 
nus,  frater  Guido,  babuit  unum  caballum,  et  dédit  et  firmavit.  Petrus 
Raficots  et  fratres  ejus  abuerunt  xx  solidos  de  denariis,  dederunt  et 
firmaverunt.  Donat  eciam  Petrus  Guilielmus  ecclesiam  sancti  Pontii  et 
parochiam  ejusdem  ecclesie,  quantum  ad  ipsum  pertinet  et  in  antea 
pertinere  débet  in  toto  territorio  de  caslro  Colobreira,  et  decimum  de 
sua  dominicatura,  omnipotenti  Deo  et  sancto  Viclori  martyri,  ad  pro- 

1  Sic.  *  Viil.  chartam  superiorem. 


478  CHARTULARIUM 

priura  alodem  ;  et  pro  hoc  habuit  unum  bovem  optimum  et  una  vacea. 
Donat  eciam  Fulcho  Sebencus  partem  suam,  et  habuit  x  solidos. 

Ego  Rostagnus1  archiepiscopus  et  fratres  mei  Amilius  et  Guido  do- 
namus  omnipotenti  Deo  et  sancto  Yictori  martiri  ecclesiam  sancti  Mi- 
chahelis  et  omnia  que  ibi  adjacet,  et  tenet  ipsa  ecclesia;  ex  parte  me- 
ridii ,  consoi's  fons  que  vocant  Aima  Narra  ;  et  est  ipsa  ecclesia  ante 
castrum  quem  vulgo  nominant  Heras.  Ego  Rostagnus  archiepiscopus 

dono  et  firmo ,  et  fratres  mei  Amelius  et  Guido a 

Similiter  et  ecclesiam  sancti  Georgii,  cum  omnibus  que  ibi  adjacet,  et 
tenet  ipsa  ecclesia:  ex  parte  meridii,  consors  ab  ipsa  ecclesia  usque  in 
Garda  de  Verron  ;  ab  oriente ,  sicut  aqua  dimergit  in  mare  usque  in 
caminum  de  Borma;  ab  occidente,  terminum  Garonna,  Arena  mala, 
Aborma  major. 

Donat  Pontius  lsnardus ,  de  Flajosco ,  et  conjux  sua  et  fdii  sui  ter- 
ciam  partem  ecclesie  sancti  Poncii ,  cum  omnibus  que  ad  eam  perti- 
net,  Domino  Deo,  sancti  Victoris  martiris,  et  partem  quem  habet 
infra  cimiterii  terminatum,  et  una  moiada  de  terra  optima,  de  manso 
qui  fuit  de  Rebello,  et  de  dominicatura  sua  una  quartarada  de  vinea 
optima.  Donat  eciam  una  brazaria  de  Rothbal  Colares,  et  decimum  de 
pane  et  vino  et  carne ,  de  Borma  et  de  Bormeta ,  et  decimum  de  salinis 
que  habet,  et  hommes  tenent  per  illum.  Raimundus  quoque,  frater 
ejus,  donat  similiter  partem  decimi  que  ipse  habet.  Pro  ipso  tamen 
dono  quod  fecerunt  Pontius  lsnardus  et  muliersua,  habuerunt  inpre- 
cium  una  equa  et  unum  porcum  et  quatuor  solidis  de  denariis  que 
dédit  Guido  monachus. 

Ego  Petrus  Guilielmus  dono  Deo  sanctique  Victoris  martyris  et  ad 
sancti  Johannis,  vel  ad  monachos  qui  ibidem  habitant,  terrain  quam 
tenuit  Guntardus  Filiolus,  pro  xxv  solidos  quos  debebam  ipsis  mona- 
chis  sancti  Johannis,  ut  habeant  et  possideant  semper.  Termini  vero 
terre  istius  sunt  isti  :  a  meridie,  sicut  cruces  de  cimiterio  stant  usque 
in  fluvium  Colobrarie;  ab  oriente,  sicut  rivulus  Martini  comiscitur 
fluvio  Colobreira.  Comparavit  eciam  Guido  monachus  terram  de  Go- 

1  Rostagnus  archiepiscopus  Aquensis.  2  Locus  abrasus. 


SANCTI  VICTORIS.  479 

fredo1  vicecomite,  que  est  prope  ecelesiam  sancti  Johannis  que  fuit 
de  Pétrone  Bernuirid,  et  dédit  in  precio  uuum  mulum  optimum. 
Et  est  terminus  ejusdem  terre  :  ab  oriente,  rivulus  Martini;  a  meridie, 
fluvius  Colobrerie.  Hanc  terrani  donavit  et  vendidit  Gofredus  et  uxor 
sua  et  fîlïi  sui  Domino  Deo  sauctique  Yictoris  martyris  et  monaebis  ejus- 
dem loci ,  tam  presentibus  quam  futuris.  Dédit  eciam  mulieri  Gofredi 
quinque  solidos  de  denariis  Guida  monacbus  pro  ipsa  terra  superius 
nominata.  Donat  eciam  Alamannus,  frater  Giranni,  una  modiata  de 
terra  optima,  que  est  juxta  fontem  Sancti  Martini,  sancti  Victoris;  et 
est  terminus  ejusdem  terre  ab  ipsa  fonte  usque  in  camin  carrai;  et 
pro  ipsa  terra  dédit  Guida  monachus,  octo  solidos  ottonincorum  mo- 
nete  Alamanno.  Similiter  Petrus  Raficot  et  fratres  sui  vendiderunt  ter- 
ram  que  est  prope  ipsam  ecelesiam  sancti  Jobannis  Guidoni  monacho; 
et  dédit  eis  unura  caballum  et  duos  solidos;  et  fuit  terra  ipsa  de  Gui- 
lielmo  Madalbert. Vendidit  eciam  Fuleo  Sebencus  a  la  Volta  de  Paçeset 
quantum  illi  pertinuit  ad  Pontelar;  et  pro  boc  dédit  ei  Guido  mona- 
cbus v  solidos.  Donavit  eciam  Girannus  terras  que  fuerunt  de  manso 
Atanulfo  (et  sunt  super  via  que  vadit  ad  Pingnas,  a  las  Plantadas), 
Domino  et  sancto  Yictori;  et  Umbertus  Atanulfus  et  mulier  sua  et  filii 
sui  donaverunt  et  firmaverunt;  et  pro  boc  dédit  eis  Guido  unum  asinum 
optimum  et  médium  modium  de  annona.  Umbertus  vero  Boscarla 
dédit  medietatem  decimi  de  terra  que  fuit  de  bernuirid,  que  est  juxta 
ecelesiam  sancti  Jobannis;  dédit  ipse  et  mater  sua  et  frater  suus,  et  pro 
boc  dédit  eis  Guido  monacbus  xn  denarios.  Terra  autem  que  est  ad 
guadum  de  Colobreira,  que  fuit  de  manso  de  Lautard  de  la  Colla, 
dédit  Pontius  Fulco  Domino  Deo  et  sancto  Yictori ,  pro  remedio 
anime  sue.  Gontardus  eciam  Férus  donavit  et  guirpivit  terciam 
partem  deeimi  de  manso  que  fuit  de  Boniel  Domino  Deo  et  sancto 
Yictori;  et  pro  boc  dédit  ei  Guido  monacbus  quatuor  solidos  de 
denariis.  Gontardus  similiter  major  et  mulier  sua  dederunt,  de 
suo  proprio  alode ,  decimum  quem  babebanl  de  terras  de  Poio 
Jaudal  et  ad  Spradinal  Domino  Deo  et  sancto  Yictori;  et  pro  boc 

1  Gaufredus,  vicecomes  Massiliensis. 


480  CHARTULARIUM 

postea  dédit  Guido  monacbus  ad  Raficoth  et  raulieri  ejus  unani 
vacam. 

475. 

iooo.  Divina  inspirante  clementia  et  ejus  benignissima  opitulante  clemen- 

f°m.       lia,  etc.  Ego  Arnulfus  et  uxor  mea  Fulcoara,  *  una  cura  fiais  nostris 

Wilelmo,  Pontio ,  Fulcone,  Raficoth,  de  salute  animarum  nostraruni 

solliciti ,  et  immanitatem  scelerum  nostrorura  pertimescentes , 

facimus  donationem  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori,  suo  martyri, 
ejusque  monaslerio,  haud  procul  a  eivitate  Massilia  fundato,  et  abba- 
tibus  ac  monacbis  perpetim  ibi  manentibus,  de  alode  nostro  quem 
habemus  in  comitatu  Tolonense,  juxta  terminos  de  Castro  que  vocant 
Petra  Foco  ;  id  est,  eeclesiam  que  fundata  est  in  honore  sancti  Johan- 
nis  Baptiste,  cum  apendiciis  suis,  et,  de  rivo  Martino  usque  ad  Car- 
noles,  ipsum  meum  directum,  et  medietalem  de  ipsius  mulino  Udaloni 
usque  in  terminum  de  Carnoles;  et  ipsam  condaminam  meam,  ab  in- 
tegro,  et  meam  partem  de  Silva  Cana.  Sane  si  quis  ex  nobis  aut  ex  he- 
redibus  nostris  aliquis  banc  donationem,  quam  pro  animarum  nostra- 
rum  redemptione  omnipotenti  Domino  ofTerimus,  divellere  conetur, 
istud  facere  nequeat,  sed  cogatur  in  vinculo  exsolvere  auri  optimi  l  li- 
bras,  et  denuo  scriptura  ista  inconvulsa  manead. 

Facta  tionatio  ista  anno  incarnationis  dominice  millesimo,  régnante 
Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provincie. 

Ego  Arnulfus  et  uxor  mea,  nomme  Fulcoara,  neenon  fil i i  mei  supra- 
dicti,  banc  donationem  corde  perfecto  et  animo  voluntario  omni- 
potenti Domino  et  sancto  Viclori,  suo  martyri,  dedimus,  et  manibus 
nostris  firmamus,  teslibusque  subler  adnexis  firmare  rogavimus.  Wi- 
lelmus  firmat.  Pontius  firmat.  Fulco  firmat.  Raficoth  firmat.  Umbertus 
firmat. 

476. 

Caria  de  çcclesiis  quas  dederunt  filii  Arnulphi  de  Petrafog. 

Clic  1070.        In  nomirie  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Petrus,  condam  filins 
Aicelene,  et  uxor  mea,  Domine  India,  dônamus  omnipotenti  Deo, 


SANCTI  VICTORiS.  481 

sancteque  semper  virgini  Marie  et  sancto  Victori  martyri,  el  monacbis 
degentibusibi,  tam présent ibus  quam  futnris,  aliquid  hereditatis  mee, 
pro  redemptione  anime  mee  et  parentum  meorum,  et  pro  mulo  optimo 
quem  accepi  in  precio,  videlicet  ecclesiam  sancte  Marie  et  aliis  ecclesiis 
que  ibi  surit,  cum  omnibus  omnino  rébus  eisdem  ecclesiis  pertinen- 
tibus ,  que  sunt  site  in  loco  qui  vocatur  ad  Dexessa ,  et  cum  aliis 
ecclesiis  que  sunt  in  lerritorio  sancti  Sidonii ,  bec  est  ecclesia  sancti 
Laurentii  et  îpsius  sancti  Sidonii,  cum  omnibus  omnino  rébus  eisdem 
pertinentibus;  similiter  ecclesiis  que  sunt  site  in  territorio  de  castro 
quod  vocatur  Petra  Foco,  videlicet  ecclesiam  sancti  Jobannis  et  sancti 
Martini,  et   ecclesiam   sancte   Marie   in  castro  de   Colobrario ,   cum 

7  c  te  ? 

omnibus  rébus  eisdem  ecclesiis  omnino  pertinentibus.  Hec  omnia 
supra  scripta  dono  ad  proprium  alodem  Domino  Deo  et  sancto  Victori 
et  monacbis  ibi  degentibus,  presentibus  atque  futuris  ,  cum  onmi 
honore,  sine  ullo  malo  usu,  sine  ulla  retinentia,  ut  quiquid  monacbi 
voluerint  facere  faciant  ad  servitium  Dei  et  opus  monasterii.  Et  ego 
supradictus  Petrus  facio  guirpitionem  et  firmo  omne  donum  quod 
donavit  avunculus  meus  Pontius1  sancto  Victori  et  monacbis  ejus, 
et  facio  guirpicionem  et  donum  de  prato  et  de  vinea  que  dédit  Fulco , 
vicecomes  Massilie,  sancto  Petro  de  Paradiso,  et  guirpitionem  de 
condamina,  que  sunt  sita  in  territorio  de  valle  Katedre. 

477  et   478. 

De  Petra  Foco. 

Saluberrimam  atque  pre  omnibus  fulgenlissinia  karitas  ,  quam  Cire.  1050. 
omnes  fidèles  ebristiani  in  omnibus  cogitare  debent.  Ita  et  ego  Ar- 
lulfus  et  filii  mei ,  quorum  Domina  bec  sunt  :  Willellmus  neenon  et 
Pontius  et  Fulco,  Rostagnus,  Girannus,  Arlulfus,  Alaniannus,  Guido, 
et  filie  mee,  cogitamus  casus  anime  noslre,  ut  Deus  onmipotens 
dimittere  dignetur  omnia  delicta  uostra;  damus  atque  transfundimus, 
ad  honorem  Dei  genitricis  Marie,  ut  ipsa  interpellans  sit  et  intercédai 
pro  nobis  ad  Dominum  de  omnia  delicta  nostra ,  aliquit  de  bereditate 

'  Vide  sup.  n.  472. 

I.  61 


*. 


182  CHARTULARIUM 

nostra  que  est  in  comitatu  Tolonense,  que  est  in  territorio  de  PetraFoco, 
inter  montem  Broncio  et  montem  Tyinaro ,  de  terra  culta  et  egresta 
modiatas  duodecim,  et  in  sponsalicium  cartaratas  n.  Et  ego  Wilelmus 
et  Ponlius,  frater  meus,  et  Fulco  et  Rostagnus  et  fratres  nostri  damas 
ad  ipsam  ecclesiam  semodiatam  de  terra  uuam.  Hec  intenti  animo 
et  prompta  voluntate  et  amorem  karitatis,  ut  hereditatem  eupimus 
habere  in  sanctorum  societate ,  transfundimus  atque  firmamus,  sine 
interpellatione  de  homine  viventi.  Et  qui  hoc  contra  iere  voluerit, 
non  babeat  licentiam  neque  potestatem,  sed  babeat  societatem  cum 
luda  traditore  et  cum  Anania  et  Sapbira,  et  permaneat  maledictus 
atque  analematizatus,  sicut  anatbema  maranatban ,  quod  est  perditio 
ejus  ;  et  qui  hoc  contra  ire  voluerit ,  non  babeat  licencia  neque  potes- 
tate,  sed  componat  in  vinculo  auri  optimo  libras  c,  et  postea  donatio 
ista  firma  et  stabilis  permaneat  omnique  tempore. 
y.  *  Absolutio   quod  domnus  Deodatus  !  episcopus ,    cum    universis 

clericis  sufs,  fecit  in  hoc  loco,  tam  viris  quam  mulieribus,  de 
omnibus  peccatis  suis,  tam  de  majoribus  quam  de  minoribus,  unde 
penitentiam  egerunt  vel  agere  cupiunt  :  de  minoribus  unam  medie- 
tatem;  de  majoribus  dimittimus  qui  in  très  dies  est  unum,  et  qui  in 
duobus,  dimittimus  unum,  extra  quadragesimam  et  adeventum,  ad 
eos  qui  ibidem  fideliter  venerint  vel  vigilaveriut ,  aut  de  possesionem 
suam  valente  unum  denarium,  per  unumquemque  anno,  hic  adju- 
torium  dederit. 

Signum  Willelmus  per  se  et  per  suum  fratrem  firmavit.  Rostagnus 
firmavit.  Arlulfo  firmavit.  Humbertus  firmavit.  Alius  Humberlus  fir- 
mavit. Autrigus  firmavit.  Laitus  firmavit.  Pontius  rogatus  scripsit. 

479. 

Carta  de  salinas  et  stagno  de  Heiras. 

5jul.  1075.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Rostagnus,  Aquensis 
archiepiscopus ,  et  Amelius ,  frater  meus ,  donamus  in  helemosinam 
omnipotenti  Deo  et  sancte  Dei  genitrici  semperque   virgini  Marie, 

1  Deodatus.  episcopus  Telonensis. 


SANCTI  V1CTOR1S.  483 

sanctoque  Victori  martiri ,  et  abbati  Bernardo  ,  el  monacbis  in  mo- 
nasterio  Massiliensi  Deo  servienlibus,  quam  presentibus  quam  l'u- 
turis,  in  territorio  castelli  quod  appellatur  Eiras,  in  stagno  quod 
vocatur  Fabricatum ,  umisquisque  nostrum  unas  salinas,  ego  scilicel 
illas  qnas  iucolit  bomo  nomine  Pontius  Àuger ,  et  predictus  Amelius 
iJlas  quas  tenel  bomo  Andréas  nomine;  atqne ,  super  bec  omnia, 
licentiam  comparandi  intoto  stagno  predicto,  videlicet  ulematsemper 
ille  qui  prepositus  fuerit  in  hoc  a  monacbis  sancti  Vicions,  ad  opus 
monasterii  predicti,  pertotum  illum  stagnum,  quantumcumque  volue- 
rint.  Ita,  sicut  superius  seriptum  est,  donamus  nos  predicti  donatores 
omnipotenti  Deo  el  sancte  Marie  sanctoque  Victori  et  monacbis 
Massiliensis  monasterii ,  pro  redemptione  animarum  nostrarum  el 
omnium  parentum  nostrorum,  tam  vivorum  quam  defunctorum,  ut 
habeant  et  possideant,  sine  ullius  contrapellalione,  cum  omni  quiète 
et  pace,  omni  tempore.  Si  quis  aulem  banc  nostram  donationem 
inquietare  voluerit ,  non  valeat  vindicare  quod  voluit  ;  sed ,  nisi  resi- 
puerit ,  in  duplum  cogatur  exsolvere ,  donatione  isla  firma  et  stabili 
permanente.  Hoc  autem  sciendum,  quia,  si  cultores  infidèles  fuerint, 
sive  ad  impotentiam  vel  necessitatem  redacli  fuerint,  monacbi  délient 
ibi  cultores  cum  consilio  nostro  mutare. 

Facta  est  donatio  bec  in  nonas  julii ,  anno  ab  incarnatione  Domini 
millesimo  lxxv,  apud  cellam  sancti  Benedicti ,  in  territorio  ipsius 
castri,  presentibus  religiosis  ac  nobilibus,  monaclùs  sive  laicis,  ac  pu- 
plice  ab  omnibus  confirmata. 

Rostagnus  archiepiscopus  firmavit.  Amelius,  frater  ejus,  firmavit. 
Ceteri  firmaverunt.  Ugo  de  ïorreves  firmavit.  Garsias,  uxor  Amelii 
supradicti,  firmavit.  Pontius,  filius  Amilii,  firmavit,  et  omnes  filii 
ejus  firmaverunt.  Guido,  frater  ejus,  firmavit. 

480. 

Carta  Willelmi  episcopi,  de  Petrafog. 
lu  nomine   Patris  et  Filii  et  Spiritu  Sancti.    Ego  W. ',  gratia  Dei,     Cire.  1079. 

1  Guitlelraus  I. 


484  CHARTULARIUM 

Tolonensis  episcopus,  nostris  assentientibus  canonicis ,  concedimus 
atque  donamus  ecclesiam  sancte  Marie  et  ceteras  ecclesias  que  sunt 
in  Castro  de  Petrafoc,  cum  omnibus  que  ad  ipsas  ecclesias  pertinent, 
parrocbiam  videlicet  ipsius  caslri  et  quecunque  ad  ipsam  parrochiarn 
pertinent,  Domino  Deo  et  sancte  Marie  sanctoque  Victori  glorioso 
martiri ,  et  domno  abbati  Ricardo ,  et  successoribus  suis  futuris ,  et 
presenli  congregationi  et  future,  salva  in  omnibus  nostra  subjectione 
et  nostre  sedis  atque  canonicis  nostrisque  successoribus  atque  futuris 
canonicis  :  scilicet ,  ut ,  si  excommunicatio  in  ipso  Castro  secundum 
rationem  facta  fuerit ,  per  omnia  obediant  atque  teneant  ;  si  donum 
custodiant,  in  omnibus  rébus  que  ad  sedem  pertinent,  fidèles  et 
amici  semper  consistant.  Hanc  donationem  firmam  atque  stabilem 
volumus,  ut  semper  Deus  gloiificetur  et  ecclesiasticus  ordo  in  omnibus 
clarificetur. 

Ego  W.  episcopus  et  nostri  canonici  banc  cartam  fieri  jussimus  et 
manu  propria  firmamus.  Ugo  Gaufredus  firmat.  Niellus  firmat.  Fulco 
Raficotb  firmat.  Umbertus  Rabugaina  firmat.  Pontius  et  Umbertus 
firmant.   Petrus  Umbertus  firmat. 

481. 

Quarta  de  Almis. 

U5S.  In  nomine  Domini.  Ego  Raimundus  Cabrol  et  ego  Petrus  Carbonelli 

et  ego  Girannus,  et  ego  Majols,  qui  fuimus  filii  Wilelmi  Cabrol  et 
Adalgarde  femine,  bono  animo  et  gratuita  voluntate,  dimittimus  et 
guirpimus  Deo  et  sancte  Marie  et  beato  Victori,  et  tibi  Wilelmo, 
abbati  Massiliensi ,  et  monacbis  ejusdem  monasterii ,  presentibus  alque 
futuris,  totum  quod  babemus  vel  habere  videbamur  in  villa  de  Almis 
et  in  suis  terminis,  videlicet  in  albergis,  in  questis,  in  fornagis,  in 
tascbis,  in  decimis,  in  corroadis  boum,  in  astis,  in  leddis,  in  gar- 
diis ,  in  terris  cultis  et  incultis ,  in  vineis ,  in  pratis ,  in  arboribus  fruc- 
tiferis  et  sine  fruclu,  et  in  omnibus  omnino  rébus,  quas  babebamus 
vel  babere  videbamur,  nos  vel  aliquis  per  nos,  in  supradicta  villa  de 
Almis  et  in  suo  territorio,  sine  oroni  enganno  et  sine  omni  retinemento' 


SANCTI  YTCT0R1S.  485 

ut  neque  nos  neque  aliquis  per  nos,  ab  hac  die  et  deinceps,  aliquid 
habere  vel  requirere  ibi  possit;  in  tali  vero  convenientia,  ut  tu  preno- 
minatusGuilelmus,  abbas  Massilienssis ,  et  monacbi  ipsius  monasterii, 
recipiatis  Guilelmum,  fratrem  nostrum,  ad  monacbandum.  Et  propter 
boc  nos  supradicti  fratres,  scilicet  ego  Raimundus  Cabfol  et  ego  Petrus 
Carbonelli  et  ego  Girannus  et  ego  Majols  accipimus  a  te,  Bonefacio 
de  Gardana,  priore  de  Almis,  l  solidos  melgoiïensses.  Sicut  superius 
scriptum  est,  sic  laudamus  et  firmamus  nos  supradicti  nnor  fratres, 
et  ita  nos  observatores  promitimus ,  et  promitendo  supra  sancta  Dei 
niior  evangelia  juramus. 

Testes  sunt  :  Guillelmus  Ricardi ,  Petrus  Maianfre,  DalmacioCastla, 
GaufredoGrenone,*Berengarius  de  Gardana,  Petrus,  Andréas  Genesla,       '"  "2. 
Petrus  Aicardi. 

Anno  ab  incarnaeione  Domini  m0c°t°v". 

482. 

In  nomine  Domini.  Ego  Pontius  Faraldi  dono  Domino  Deo  et  ad        iû;î. 
monasterium  sancte  Marie  et  sancto   Petro  et   sancto  Victori   et  ad 

c  c 

ecclesiam  sancti  Sympboriani  et  monacbis  ibidem  habitantibus  omnem 
bereditatem  meam,  quam  liabeo  m  ipso  territorio  predicti  monasterii 
sancti  Sympboriani,  in  "villa  et  in  bortis  et  molendinis,  aquis  aquarum 
et  in  cursibus  earum ,  terra  culta  et  inculta,  vineis  ac  pratis,  arboribus 
fructiferis  et  infructiferis ,  pétris  ac  montibus,  et  in  omni  dominatu.Et 
hoc  territorium  sic  delerminalur,  de  Cantadux  usque  ad  passum  de 
Biol ,  et  usque  a  la  Bocheta ,  et  usque  ad  podium  de  Furcas ,  et  usque 
ad  podium  de  Martino.  Propterea  Inguilbertus ,  prior  bujus  monasterii 
de  sancti  Sympboriani,  dédit  Pontio  Faraldi  unam  mulam  librarum  nnor 
nummorum  appreciatam.  Et  in  territorio  Clarmontis,  subtus  fontem 
Sancti  Laurentii,  donavit  predictus  Pontius  unum  hortum,  et  inde 
babuit  x  solidos.  Sane  si  quis,  nos  aut  ullus  de  beredibus  vel  de  pro- 
pinquis  parentibus,  aut  ulla  opposita  persona,  vel  ullus  bomo,  qui 
contra  banc  donationem  agere  aut  inquietare  voluerit,  iram  Dei  omni- 
potentis  incurat  et  sanctorum  mérita,  et  cura  Juda  Scarioht  particeps 
fiât ,  amen. 


486  CHARTULARIUM 

Signuui  Ripertus  de  Bonils.  Signum  Petrus  de  Bonils.  Signum 
Raimundus  Aicardus  et  (iaufredus,  frater  ejus.  Signum  Lanbertus 
de  Biol. 

Facta  carta  hujus  donalionis  anno  millesimo  xl°  iii°,  vivente  Lau- 
gerio,  Aptensi  episcopo. 

483'. 

Carta  sancti  Savini. 
(Edd.  Ducliesne,  But.  des  cardinaux  français,  II,  39;  D.  Martene,  AmpL  coll.,  I,  SOI.) 

l  april.  1080.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Centullus2  cornes  et 
uxor  mea  Beatrix,  et  mater  ejus  Stephania3,  pro  remedio  animarum 
noslrarum  et  parentum  nostrorum,  monasterium  saneti  Savini,  abbatis 
et  confessoris ,  in  valle  Levitanensi  situm  ,  in  episcopatu  Tarbensi ,  in 
comilatu  Bigorritano ,  a  monastica  religione  jam  pêne  lapsum ,  omni- 
potenti  Deo  et  béate  virgini  Marie  et  sancto  Victori  Massiliensi  mar- 
tiri,  et  abbati  Ricardo  et  successoribus  ejus,  monachis  quoque  Mas- 
siliensibus,  presentibus  et  futuris,  donamus,  concedimus  atque  relin- 
quimus  in  perpetuum  babendum  ;  tali  tenore  ut  abbates  Massilienses 
abbatem  in  predicto  monasterio  constituant  benedicendum,  secundum 
regulam  sancti  Benedicti  et  consuetudinem  monasterii  Massiliensis,  et 
monacbos  maie  viventes  et  inobedientes  inde  auferant,  et  bonos  mit- 
tant  qui  monasterium  ordinent  secundum  consuetudines  Massiliensis 
monasterii.  Quod  si  abbas  sancti  Savini  contra  regulam  sancti  Bene- 
dicti et  consuetudines  Massiliensis  monasterii  vixerit,  et  cornes  et 
episcopus  hoc  tercio  abbati  Massiliensi,  per  fidèles  et  certos  nuncios, 
notificaverint ,  et  securitatem  et  potestatem  corrigendi  illum  in  tota 
terra  sua  dederint,  et  abbatem  ad  obediendum  constrinxerint  et  ipse 
neglexerit,  babeant  potestatem  cornes  et  episcopus  Bigorritanensis 
corrigendi  abbatem,  secundum  regulam  sancti  Benedicti.  Donamus 
igitur  ab  integro  Massiliensi  monasterio  et  ibi  Deo  servientibus  quic- 

1  Extat  et  in  Chartul.  Min.,  fol.  4.  J  Stephana,  secuuda  uxor  Beraardi  I,  co- 

2  Centullus  IV,  vicecomes  Benarnensis,  uso-     mitis  Bigorritani. 
rem  duxit  Beatricem  I,  comitissam  Bigorrita- 

nam. 


SANCTI  VICTORiS.  487 

quid in predicto monasterio  Bigorritanenses  comités  actenus  habuerunt 
vel  visi  surit  habere,  prêter  eam  legem  quant  de  proclamationibus 
et  sedicionibus  secularium  hominum  in  monasterio  sancti  Licerii  et 
in  aliis  Bigorre  monasteviis  babet,  salva  tamen  auctoritale  Tarbensis 
eeclesie. 

Jussu  ergo  et  consilio  Pontii,  Tarbensis  episcopi,  faeta  est  bec  carta 
sive  hujus  monasterii  adquisitio  anno  ab  incarnalo  Dei  filio  millésime 
octuagesimo ,  kalendis  aprilis. 

Et  ut  hoc  donum  firmum  et  stabile  in  perpetuum  maneat,  ego 
cornes  Centulltis,  sine  omni  malo  ingenio  et  retinemento,  banc  cartam 
manu  mea  firmo,  et  uxori  mee  Beatrici ,  et  matri  ejus  Stepbanie,  et 
principibus  meis  firmare  precipio.  Signum  Bernardi  '  episcopi.  Signum 
Odonis9  abbatis.  Signa  Sanctionis,  Virgilii ,  Benedicti,  Garsie,  ejus- 
dem  loci  monacborum.  Signa  Ogerii  vicecomitis  ,  Tubaldi,  Stepbani, 
Arsenii.  Signa  Dodonis  Benacensis,  Guillem  Arramon  ,  de  Ossu;  Arnalt 
Guillem,  deBarbaza;  Guilemezde  Baregda.  Signa  Bernardi  de  Castello 
Baiac ,  et  Arnalt  Guillem  de  Angulis. 

484  \ 

Carta  sancti  Severi. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Centullus  cornes  et  12  mai.  1087. 
uxor  mea  Beatrix ,  pro  remedio  animarum  noslrarum  et  parentnm 
nostrorum,  monasterium  sancti  Severi  confessons,  in  valle  Rosta- 
nensi,  in  loco  Abiciaco  situm,  in  episcopatu  Tarbensi,  in  comilatu 
Bigorritano,  a  monastica  religione  jam  pêne  lapsum,  omnipotenli  Deo 
et  béate  \irgini  Marie  et  sancto  Victori  Massiliensi  martiri,  et  abbali 
Ricardo  et  successoribus  ejus,  mouachis  quoque  3Iassiliensibus ,  pre- 
sentibus  et  futuris,  donamus ,  concedimus  atque  relincprinius  in  per- 
petuum babendum,  tali  tenore,  ut  abbates  Massilienses  abbatem  in 
predicto    monasterio   constituant  benedicendum    secundum  regulam 

*  VerisimiliterBernardusI  episcopus  Aquen-         3  Extat  et  in  Chartnl.  Min.,  fol.  i,  iteruni- 
sis,  cire.  1068  — cire.  1090.  que  fol.  5. 

*  Odo,  abbas  S.  Savini  Levitani. 


M19. 


488  CHABTULARIUM 

sancti  Benedicti  et  consuetudinem  monasterii  Massiliensis,  et  monachos 
niale  viventes  et  inobedientes  inde  auferant,  et  bonos  mittant  qui 
monasterium  ordinent  secundum  consuetudines  Massiliensis  monas- 
terii. Quod  si  abbas  sancti  Severi  contra  regulam  sancti  Benedicti  et 
consuetudines  Massiliensis  monasterii  \ixerit,  et  cornes  et  episcopus 
boc  tercio  abbati  Massiliensi  per  fidèles  et  certos  nuncios  notificave- 
rint,  et  securitatem  et  potestatem  corrigendi  illum  in  tota  terra  sua 
dederint,  et  abbalem  ad  obediendum  constrinxerit  et  ipse  neglexerit, 
babeat  potestatem  cornes  et  episcopus  Bigorritanus  corrigendi  abba- 
tem,  secundum  regulam  sancti  Benedicti.  Donamus  ergo  ab  integro 
Massiliensi  monasterio  et  ibi  Deo  servientibus  quicquid  in  predicto 
monasterio  Bigorritanenses  comités  actenus  babuerunt  vel  visi  sunt 
babere .  prêter  eam  legem  quam  de  proclamationibus  et  sedicionibus 
secularium  hominum  in  monasterio  sancti  Licerii  et  in  aliis  Bigorre 
monasteriis  babet,  salva  tamen  auctoritate  Tarbensis'ecclesie. 

Jussu  ergo  et  consilio  Dodonis,  Tarbensis  episcopi,  facta  est  bec 
carta  sive  bujus  monasterii  adquisitio  anno  ab  incarnato  Dei  filio  mil- 
lesimo  ocluagesimo  vu,  mi  idus  mai. 

Et,  ut  boc  donum  firmuni  et  stabile  in  perpetuum  maneat,  ego 
cornes  Centullus ,  sine  omni  malo  ingenio  et  retinimento ,  banc  car- 
tam  manu  mea  firmo,  et  uxori  mee  Beatrici  et  principibus  meis  fir- 
mare  precipio. 

485. 

(Ed.  in  Gall.  christ.,  I,  instr.,  81.) 

*De  longa  querimonia,  que  inter  episcopum  et  clericos  Forojulienses 
et  abbatem  et  monacbos  fuerat ,  hec  definicio  facta  est.  Berengarius, 
Forojuliensis  episcopus,  et  clerici  reddiderunt  monacbis  Massiliensibus 
ecclesiam  de  Grimallo ,  ecclesias  de  Cellans  et  ecclesiam  de  Luco  et 
ecclesiam  de  Calars  et  ecclesiam  de  Arcbs  et  ecclesiam  de  Cabacia , 
quas  abslulerant  :  tali  tenore,  ut  omni  anno  predicti  monacbi  per- 
solverent  predicto  episcopo  de  ecclesia  Grimalli  duos  modios  annone 
et  unum  de  sisralis  ;  intra  ecclesiam  de  Arcubus  et  ecclesiam  de  Caba- 
cia,  unum  modium  annone  et  alterum  ordei;  de  ecclesia  de  Luco,  si 


SANCTI  VICTORIS.  489 

lotum  poteruot  monaclii  habere,  persolvant  episcopo  très  modios,   si 
autem  non    poternnt  habere   nisi    medietatem,  persolvant    episcopo 
modium  et  dimidium  annone  et  medietatem   ordei;   de   ecclesia   de 
Salerais,  unum  modium,  medietatem  annone  et  medietatem  ordei. 
De  parrocliiis  autem  que  pertinent  ad  canonicos,  statutum  est  ut  deci- 
mis  quas  hodie  liabent  vel  in  antea  quoquo  modo  adquirere  polerunl, 
sive  clerici  sive  monachi,  babeant  monaclii  très  partes   et  canonici 
quartam,  videlicet  de  parocbia  de  Mota  et  de  Calais  et  de  Bargemone 
et  de  Cellans.  Monasteria  autem  omnia  ejusdem  Massiliensis  monasterii, 
cpie  in  episcopatu  Forojuliensi  sunt,  libéra  et  quieta  deinceps  existant 
ab  omni  infestacione  Forojuliensis  episcopi  et  clericorum,  ut  riichil  ibi 
requirant,  neque  ab  eis  aliquid  usualiter  exigant,  salva  tamen  episco- 
pali  reverencia.  In  supradictis  autem  ecclesiis,  pertinentibus  ad  epi- 
scopum  sive  ad  clericos,  quas  monacbis  demiserunt,  quiquid  monaclii 
deinceps  adquirere  potuerint  totum  babeant,  sine  cujusquam  contra- 
dictione,  cum  supra  scripta  convenientia ,  nec  ab  aliquo  episcopo  aut 
clerico  census  augeatur  vel  convenientia  mutetur,  excepta  parte  mor- 
tuorum,  sicut  mos  est  in  episcopatu  Forojuliensi,  et  receptis  que  per- 
solvantur  episcopo.  Excipiant  tamen  ecclesia  de  Cabatia,  in  qua  nichil 
requiral  episcopus  vel  clerici,  nisi  quod  superius  dictum  est. 

Facta  est  bec  carta  vel  definicio  in  manu  Radulfi  abbatis,  anno  in- 
camationis  Domini  c°  xvim  post  millesimum ,  presentibus  monacbis 
Arberto  de  Ponteves,  Wilielmo  Poncii,  Geraldo  elemosinario ,  Beren- 
gario,  priorede  Grimai,  Atdeberto  de  Cellans  et  aliis  multis. 

Ego  predictus  Berengarius,  Forojuliensis  episcopus,  banc  cartam 
vel  definicionem  seu  convenientiam  fieri  jussi,  et  clericis  meis  firmare 
precepi.  Ego  Maiamfredus,  Antipolitanus  episcopus,  qui  huic  defini- 
cioni  interfui,  et  in  quantum  potui  adjuvavi.  Berengarius,  Forojuliensis 
episcopus,  firmat.  Maiamfredus,  Antipolitanus  episcopus,  firmat. 
Amalricus,  prepositus  Forojuliensis,  firmat.  Berlrannus ,  ejusdem  ee- 
clesiearcliidiaconus,  firmat.  Bertrannus  de  Favenza  canonicus  firmat. 
Bermundus  de  Sparrone  canonicus  firmat.  Stepbanus  de  Villa  Piscis 
canonicus  firmat.  Augerius  canonicus  firmat.  Wilielmus  sacrista  firmat. 
Umbertus canonicus  firmat.  Wilielmus  de  ForoJulii  firmat.  Raimundus 
"'  62 


490  CHARTULARIUM 

de  Sclanz  canonicus  firmat.  Wilielmus  de  Cellans  miles  firmat.  Dgo  de 
Bruniola  miles  firmat.  Ugo  Faraldi  de  Grimai  miles  firmat. 

CARTAS  DE  EPISCOPATU  F0R0JULIENSE. 
m».  486. 

De  Villa  Crosa. 

100"  Anno  inearnationis  dominice  millesimo  vu,  indicione  v,  facta  est 

donatio  bec  a  viro  illustrissime),  nomine  Atlianulfo. 

Manifestum  est  et  universis  qui  eum  noverint  liquet ,  quia  idem , 
ad  limina  sanctorum  apostolorum  Pétri  et  Pauli  Rome  pergens ,  dum 
reverteret  eodem  itinere,  obiit,  Sed,  priusquam  ab  hac  vita  discederet, 
integro  sensu  ac  plena  memoria ,  omuia  sua  ordinans  atque  disponens, 
de  salute  animç  sue  sollicilus,  in  ter  ea  que  bene  ordinavit  atque  dis- 
posuit,  delegavitetprecepit  dare  aliqua  de  suo  omnipoteuti  Domino  et 
sancto  Victori,  suo  martyri,  ejusque  inonasterio,  apud  Massiliam  civi- 
tatem  fundato ,  abbatibus  quoque  ac  monacbis  ibidem  perpetim  famu- 
lantibus  :  id  est  in  pago  Forojidiense ,  intra  terminos  de  Castro  quod 
vocant  Salerna,  villare  quod  vocatur  Sancli  Jobannis,  quantum  ille 
ibi  habebat   et  ad  diem   obitus  sui  tenebat,   et  in    ecclesia   sancte 

'  c 

Marie,  que  in  eadem  valle  que  super  adjacet  fundala  est,  suam  por- 
cionem.  Quia  idem  vir,  priusquam  Romam  pergeret,  mittens  fecit 
ad  se  venire  abbatem  ejusdem  monaslerii,  Wifredum  nomine,  ac  fra- 
tres,  et  commendans  se  eorum  oracionibus,  dixit  se  velle  eandem 
ecclesiam  reedificare  et  sancti  Victori  monasterio  quantum  ad  se  per- 
tinebat  dari;  propterea,  et  quia  juxla  est  \  illare  Sancti  Jobannis,  que- 
cumque  habuit  dédit,  propter  redemptionem  anime  sue,  ut  abbates  ac 
monacbi,tam  présentes  quam  secuturi,  sine  interpellacione  alicujus 
bomhùs,  teneant  et  possideant,  et  pro  erepeione  anime  sue  ac  pro 
peccatis  suis  assidui  apud  Dominum  intercessores  existant. 

Nunc  igitur  ego  Bellelrus,  mater  ejus,  et  ego  Judela,  uxor  ejus,  et 
ego  Petrus  filius  et  ego  Jonam  et  ego  Isnardus  et  ego  Pandulfus  et  eg<> 
Bonefacius  et  ego  Wifredus,  nos  omnes  qui  sumus  fratres  et  coberedes 
ejus,  banc  donacionem  et  banc  elemosinam  ,  quam  propter  remedium 


SANCTI  V1CT0R1S.  491 

anime  sue  ille  vivens  instituit,  nos  omnes,  post  monterai  ejus,  bono 
animo  et  bona  voluntate  ac  propriis  manibus  firmamus,  ut,  cooperato- 
res  bujus  boni  ©péris  ac  mercedis  existentes,  ejusdem  remuneracionis 
et  servorum  Dei  oracionibus  participes  esse  mereamur.  Amen.  Ergo  si 
aliquando  (quod  absit),  etc. 

Kacta  donacio  bec  tempore  prescripto ,  régnante  l\odulfo ,  rege  Ala- 
inannorum  seu  Provincie. 

Uhanulfus  banc  donacionem  dédit  et  ore  proprio  firmavit.  Bernar- 
dus  ex  ore  ejus  audivil,  et  ab  eo  rogatus  manu  sua  firmavit.  Belletru- 
dis,  mater  ejus,  firmavit.  Judeta,  uxor  ejus,  firmavit.  Petrus  filius  firma- 
vit. Bonefacius  et  uxor  ejus  firmaverunt.  Jonam,  frater  ejus,  firmavit. 
Pandulfus,  frater  ejus,  firmavit.  Wifredus,  frater  ejus,  firmavit.  Ar- 
bertus  firmavit.  Aldebertus  firmavit.  Ingilrannus  firmavit.  Archimber- 
tus  firmavit.  Fulcberius  de  Pujeto  firmavit.  Ripertus  firmavit.  Teudi- 
nus  firmavit.  Manasses  firmavit. 

487. 

De  Sancto  Johanne. 

In  Dei  Domine.  Ego  Belletrudis,  propter  remedium  anime  mee  et  5dec.  1010. 
senioris  mei  Jonam  et  filios  ac  filiabus  nostris,  tam  vivis  quam  et 
defunctis,  ut  et  vivi  proficiant  ad  salutem  et  mortui  ad  premium  eterne 
vite,  facio  banc  donacionem  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori  mar- 
l\ri  ac  monacbis  ibidem  liabitantibus,  tam  presentibus  quam  futuris, 
id  est  de  villa  quam  vocant  Sancto  Jobanne.  Dono  ego  supradicta 
Belletrudis  quantum  ibidem  abeo,  id  est  in  campis,  in  vineis,  in  pratis, 
in  ortis,  in  aquis,  in  terris  cultis  et  incultis,  ad  supradictum  martyrem 
sanctum  Victorem  vel  abbatibus  ac  monacbis,  sine  ulla  interpella- 
cione  ,  id  est,  quarlam  partem  que  ibidem  abeo.  Et  est  ipsa  villa  in 
comitatu  Forojuliense,  in  territorio  de  castro  Salernas.  Sane  si  quis, 
nos  aut  successores  nostri,  aut  idla  opposita  persona,  qui  contra  banc 
cartulam  elemosinariam  ire,  agere  aut  inrumpere  voluerit,  etc.;  neque 
in  hoc  seculo  neque  in  futuro  veniam  nullam  accipiat,  usque  ad 
emendacionem  et  satisfactionem  veniat ,  et  insuper  componat  in  vin- 


492  CHARTULARÏUM 

culo  auri  libras  ce,  et  in  antea  donacio  ista  firma  et  stabilis  permaneat 
omnique  tempore. 

Facta  carta  donacio  ista  in  villa  que  vocatur  Archos,  anno  incarna- 
nacionis  dominice  millésime-  x,  nonis  decembris,  régnante  Rodulfo 
rege. 

Ego  Belletrudis,  qui  banc  donacionem  firmavi  et  manu  mea  robo- 
ravi.  Pandulfus  firmavit.  Ripertus  firmavi  t.  Girmundus  firma  t.  Raiam- 
bertus  firmavit.  Teuthbertus  firmavit. 

488. 

1012.  In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Eldebertus  et  uxor  mea,  nomine 

Mathelde ,  futurum  judicium  perlimescentes , facimus  dona- 

v.  cionem*  omnipotenti  Deo  et  suo  gloriosissimo  martiri  Victori,  ejusque 
monasterio,  non  longe  a  civitate  Massilia  fundato,  et  abbatibus  ac 
monachis  continue  inibi  obsequentibus ,  de  alode  nostro  quem  babe- 
mus  in  comitatu  Forojuliensi,  intra  terminos  de  Castro  quem  vocant 
Sallernas,  de  ipso  quartone  et  de  ipsa  villa  Sancli  Jobannis.  Donamus 
itaque  ipsum  quartonem,  cum  omni  integritate  et  absque  ulla  dimi- 
nucione,  et  ipsos  agricultores  et  ipsam  quam  excolunt  terrain,  tam 
veterem  quam  novam,  antiquam  et  novellam,  sicuti  nos  donatores 
nunc  usque  tenuimus  et  possedimus,  eademque  ralione  ut  servi  Dei 
teneant  et  possideant ,  et  pro  peccatis  nostris  filiorumque  nostrofum 
assidui  intercessores  existant;  nulliusque  ordinis  persona  aliquando 
eandem  nostram  donacionem  vel  elemosinam  ab  eadem  congregatio- 
nem  abstrabere  présumât,  vel  ab  eadem  comunia  alienare  ;  quod  si 
presumpserit,  liberam  beredes  nostri  babeant  potestatem  resumendi 
ac  recuperandi .  Habet  autem  predicta  villa  consortes  et  terminaciones  : 
de  una  parte,  territorium  de  Sallernas;  de  alia  parte,  territorium  de 
villa  Sancti  Domnini;  de  tercia  vero,  territorium  de  villa  Levedone  ; 
de  quarta  autem,  territorium  de  Inter  Castellos.  Nenipe  si  nos  aut  nostri 
beredes  aut  alia  aliqua  persona  contra  banc  donacionem  insurgere 
temptaverit,  vindicare  istud  non  valeat,  sed  cogatur  solvere  in  vinculo 
auri  optimi  libras  m,  etc. 


SANCTI  VICTOR1S.  493 

Facta  donacio  hec  [anno]  incarnationis  dominice  millesimo  xii,  in- 
dicione  v,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provintie. 

Ego  Eldebertus  et  uxor  mea,  nomine  Mathelde,  manu  propria  fir- 
mavimus;  testibus  firmare  rogavimus.  Wilelmus,  filius  noster,  firma- 
vit.  Poncius  firmavit.  Fulco  firmavit.  Aco  firmavit.  Leutardus  firmavit. 
Aicardus  firmavit.  Ellebrandus  firmavit.  Donatdeus  firmavit.  Wilelmus 
firmavit.  Fulco  firmavit.  Arbertus  firmavit.  Isnardus  firmavit.  Fram- 
bertus,  vocitatus  Monachus,  subscripsit,  imperante  abbate  Guifredo1. 

489. 

Charta  qua  Arbertus  uxorque  ejus  Adalgarda   monasterio  sancti  Victoris   largiuntin  1012. 

alodem  suum,  in  comitatu  Forojuliensi,  in  territorio  castri  Salernaruni  situm,  id  est 
«  quartonem  de  villa  Sancti  Johannis.  » 

Facta  donacio  hec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xii  ,  indi- 
cione  v,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provincie. 

Ego  Arbertus  et  uxor  mea,  nomine  Adalarga,  manu  propria  firma- 
vimus,  testibus  firmare  rogavimus.  Poncius,  filius  noster,  firmavit.  Rai- 
noardus  firmavit.  Ademars  firmavit.  Folcherius  firmavit.  Ingilrannus 
firmavit. 

490. 

De  Salernas. 

Divina  auctoritate  sanctitum  est,  ut  onmi  tempore  sancta  mater  Cire.  îoii. 
ecclesia  honorari  ex  suis  debeat  rébus,  maxime  quoque  in  consecra- 
cionis  ejus  primordiis.  Idcirco  ego  Arbertus  et  uxor  mea  Adalgarda 
cedimus  et  donamus  sancte  matri  ecclesie ,  Domini  videlicet  Dei ,  et 
sacro  sanctoque  altari  quod  est  in  honore  consecratum  sancte  Dei 
genitricis  Marie,  aliquid  de  alode  nostro ,  quod  est  in  comitatu  Foro- 
julense,  in  villa  que  vocatur  Salernis,  scilicet  una  pecia  de  terra  culia 
et  inculta.  Et  habet  hos  terminos  :  ab  oriente  de  Helia,  ab  occidente 
de  lsnardo  et  de  heredibus  suis,  ab  aquilone  terra  sancte  Marie  et 
sancti  Yictoris,  a  meridie  terra  ipsius  donatoris.  *  Sane  si  quis  contra  i  ut- 
hanc  donacionem  venire  voluerit,  etc.  ;  insuper  reddere  cogatur  libras 

1    I  li lin.i  $ul>scriptio  reccntissima  manu  adjecta  est. 


494  CHARTULAR1UM 

auri  quinque,  et  de  reliquo  donacio  ista  fuma  stabilisque  perma- 
neat. 

Ego  Arbertus  et  uxor  mea  Adalgarda  hanc  cartam  fieri  jussimus,  et 
testibus  firmare  rogavimus,  et  manibus  propriis  firmavimus.  Albinus 
firmavit.  Aicardus  firmavit.  Arnulfus  firmavit.  Atbanulfus  firmavit. 
Dodo  firmavit.  Guigo  firmavit.  Petrus  firmavit. 

491. 

Item  alia  de  ecclesiis  de  Salerais. 

Mart.  1069.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Gaufredus,  filius  quou- 
dam  Arberti,  dono  Domino  Deo  et  sancte  Marie,  perpétue  virgini,  et 
sancto  Victori ,  precioso  martiri ,  Massiliensis  monasterii ,  pro  remedio 
anime  mee  et  parentum  meorum,  aliquid  de  honore  meo,  videlicet  in 
omnibus  ecclesiis  que  sunt  in  tota  valle  Salarnensis  territorii  medieta- 
tem,  in  perpetuum  habendum.  Nomina  vero  harum  ecclesiarum  hec 
sunt  :  ecclesia  sancti  Mikabelis  et  sancti  Pétri    et   sancti  Andrée  et 

c  c 

sancti  Tropbimi  et  sancti  Martini  et  sancti  Romani.  Hanc  ergo  dona- 
cionem  facio  in  presentia  domni  Bernardi  abbatis,sine  ulla  pecunia 
terrena  vel  precio,  solam  omnipotentis  Domini  retribucionem  et  mise- 
ricordiam  ab  illo  invenire  desiderans.  Sane  si  quis,  etc. 

Facta  est  bec  carta  anno  ab  incarnacione  Domini  millesimo  sexage- 
simo  vmi,  mense  marcio,  feria  vu,  régnante  imperatore  Henricho. 
Signum  Gaufredi,  qui  supra  scriptam  donacionem  feci,  et  manibus 
meis  firmavi.  Ego  Augerius,  frater  ejus,  firmo. 

492. 

Item  alia. 

29  Mart.  1043.  In  nomine  Domini.  Ego  Bertrannus,  urbis  Regensis  episcopus,  et 
ego  Fulco,  frater  ejus,  et  uxor  mea  Accelena,  donatores  sumus  Domino 
Deo  et  sancti  Victoris  martiris ,  monasterii  Massiliensis ,  et  abbatibus  et 
monacbis,  tam  presentibus  quam  et  futuris,  aliquid  de  proprietate 
nostra  que  nobis  advenit  de  genitorum  nostrorum  ;  hec  est  ecclesiam 
sancti  Romani  sive  sancti  Martini ,  cum  illorum  terminis  vel  affrontacio- 


SANCTI  VICTORIS.  495 

nibus.  Et  est  hec  omniain  comitatu  Forojuliensi,  infra  terminum  de  cas- 
trum  que  vocant  Salernas  ;  et  affrontât,  de  parte  orientis  sive  de  meridie, 
sicut  discurrit  aqua  que  vocant  Peduculum  Curtum  ;  de  occiduo  vero , 
de  Ponto  que  vocant  Longum,  sicut  discurrit  aqua  que  vocant  Pengo- 
naria  usque  in  Peduculum  Curtuni;  de  parte  vero  aquilonis,  de  Ponto 
Longs  in  ipsa  serra,  subtus  poium  que  vocant  Salernas  Velulas,  et 
sic  vadit  per  ipsa  serra  in  transversum,  sicut  aqua  vergitur  a  meridie 
sive  ad  orientem  usque  in  Peduculum  Curtum.  Quantum  infra  istas 
c[uattuor  affrontaciones  includunt  vel  termini  ambiunt,  quod  nos  abe- 
raus  vel  abere  debernus,  sive  aliquis  utriusque  sexus  per  nos,  videlicet 
ecclesias,  solos  et  superpositos,  et  quicquid  ad  ecclesias  vel  altariis 
pertinere  noscuntur,  lam  in  rébus  humânis  quam  ecclesiasticis ,  et  quod 
vivit ,  movetur  et  crescit ,  et  infra  supra  nominatos  babitare  poterit ,  et 
quicquid  dici  vel  nominari  in  omnia  et  in  omnibus  possit ,  totum  do- 
namus  et  offerimus,  et  solidamus  Domino  Deo  et  sancti  Victoris,  et 
abbatibuset  monacbis,  tain  presentibus  quam  et  fuluris,  propter  Deum 
et  remedium  animarum  nostrarum ,  ut ,  ab  odierno  die  et  deincebs  , 
plenissimam  et  firmissimam  polestatem  abeatis  quecumque  facere  vo- 
Iueritis,  ad  servicium  sancti  Victoris,  sine  ullo  opramio  et  sine  ulla 
inquietudine. 

Facla  est  carta  donacionis  mi  kalendas  aprilis,  anno  ab  incarnacione 
Domini  millesimo  xliij  ,  anno  mi  régnante  Pbilippo  rege. 

Signum  Rerlrannus  episcopus.  Signum  Fulco ,  frater  ejus.  Signum 
Accelena.  Signum  Rostagno.  Signum  Ricbeldis.  Nos  qui  ista  carta  do- 
nacionis fieri  jussimus  et  manibus  nostris  firmavimus ,  et  testes  firmare 
rogavimus.  Signum  Petrus.  Signum  Dodonis.  Signum  Pontius. 

493. 

Alia. 

In  Dei  onmipotentis  Domine,  ejus  inspirante  dulcissima  gracia  et    cire.  1055. 
suifragante  benigna  clementia.  Ego  Ego,  providens  discussionem  fu- 
turi  judicii,...  pro  remedio  anime  mee  parentumque  meoniin,  cl  pro 
aliquantulo  precio,  scilicet  xx"  solidorum.,  dono  atque  cedo  aJiquid  de 


496  CHARTHLAR1UM 

alode  meo  Domino  Deo  et  sancte  Marie  sanctoque  Victori,  el  mona- 
chis  presentibus  et  futuris.  Et  est  ipse  alodis  in  comilatu  Forojuliensi, 
in  territorio  castri  Salernas,  id  est  condamina  mea  dominica,  cujus 
consortes  ita  habentur  :  ab  oriente  terra  sancti  Romani ,  ab  occi- 
dente  aquam  que  vocatur  Pons  Longus,  a  septentrione  via  publica. 
Hanc  supradictam  terram  ex  integro  dono  ,  trado  atque  transfundo  Deo 
omnipotenti ,  et  supradicto  ejusmartiri,  et  monachis  sibi  servientibus 
futuris  et  presentibus ,  et  babeant  integram  licenciam  quicquid  facere 
v°"  voluerint,  dandi,  -vendendi,  comutandi.  Si  vero  ego  aut  aliquis*meo- 
rum  beredum,  aut  aliqua  persona  contra  banc  donacionem  aliquid 
agere  voluerit ,  vel  eam  inrumpere  temptaverit ,  in  primis  sit  maledie- 
tus  et  excommunicatus,  deinde  boc  vendicare  non  valeat;  insuper  in 
vinculis  auri  optimi  libras  x  reddat. 

Ego  Ugo  cartam  banc  scribere  feci,  et  manu  propria  fîrmo  et  tes- 
tibus  firmare  rogo.  Ugo,  filius  Isnardi,  firmat.  Pontius  Marsilisius 
firmat.  Ismido  firmat.  Aimunnus  firmat.  Poncius  Mairastra  firmat. 
Aldeberlus  firmat. 

494. 

1056.  Charta  qua  Hugo,  filius  Arberti  et  Adalgard»,  monasterio  sancti  Victoris  donat  inan- 
sum,  in  comitatu  Forojuliensi,  in  territorio  castri  Salernarura  situm,  a  quodam 
Ermengaudo  excultum ,  quem  post  ipsius  Hugonis  obitum  monachi  possidebunt. 

Facta  donacio  bec  anno  incarnacionis  Domini  millesimo  lvi,  indi- 
cione  vm. 

Archimbertus  Maiolus  firmavit.  Poncius  Adalbertus  et  frater  ejus 
Heldebertus  et  Petrus  firmaverunt.  Willelmus  Aimoinus  firmavit. 
Hugolenus  firmavit.  Pontius  Amaldus  firmavit.  Rostagnus  presbiter 
firmavit.  Poncius,  monacbus  sancti  Victoris,  cognomento  Sescalcus, 
dédit,  pro  boc  manso,  ad  Ugonem,  consobrinum  suum,  caballum 
unum ,  valentem  l  solidos. 

Ego  Ugo ,  in  mea  memoria ,  dono  Domino  Deo  et  sancte  Marie ,  et 
sancto  Victori  marliri,  monasterii  Massiliensis,  et  ad  monacbos  ejus, 
tam  presentibus  quam  et  futuris,  medietatem  de  mea  substancia  et  de 
meo  honore  in  perpetuum  babendam. 


SANCTI  V1CTOR1S.  497 

495. 

Alia. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinilali ,  Patri  nenipe  ac  Filii  el  Cive.  ioî>5. 
Spiritu  Sancti.  Ego  Ugo ,  filius  Hisnardi,  dono  omnipotent!  Deo  et  saneta 
Maria  sanetoque  Viçtori  martiri,  pro  remedio  anime  mee  pareil tumque 
meorum,  et  pro  aliquantulum  precio  ,  valente  scilicet  duodecim  soli- 
dorum ,  aliquid  de  meo  alode ,  id  est  in  terris  cultis  el  inenltis  ;  que- 
terre  sunt  infra  terminia  suprâdicte  sancte  Marie,  in  valle  Saiernis.  Et 
estima  pecia  jnxta  rivum  Curtum  Peducnlum,  et  tenet  usqne  in  cam- 
pnm  Duranni  et  usque  in  vineas  Andrée,  sicut  rivus  fonds  decurrit  ; 
alia  pecia,  ultra  supradictum  rivum,  juxta  ripas  ejusdem  rivi;  alia 
petia ,  a  rivo  Carleti  usque  ad  supradictum  rivum.  Et  habet  termjpos 
terra  supradicta  saneta  Maria  et  terrain  Pontii  Mairastra.  Has  supradic- 
tas  terras  dono  sancte  Marie  et  sancto  Victori ,  et  monachis  hibidem 
servientibus,  futuris  et  presentibus  ,  ut  babeant  et  possideant,  et  in 
eternum  gaudeant. 

Ego  Ugo,  qui  banc  cartam  fierijussi,  manu  propria  firmo  et  lestes 
firmarerogo.  Si  vero  aliquis,  etc. 

Pontius  Massiiius  firmat.  Guntardus  firmat.  Ugo  firmat. 

496. 

Charla  qua  Bilieldis ,  Gauceianni  vidua,  Atlianulphi  uxor  aliusque  Athanulplii  filia,  1030. 

monachis  sancli  Victoris  largitur,  non  ante  suam  raortera   possidendum ,  mansum        i°  115. 
unum,  in  comitatu  Forojuliensi ,  in  villa  Saiernis  situin  ,  a  quodani  Alcheiio  olim 
excultum. 

Domnus  Attanulfus,  vir  meus,  et  donat  et  firmat.  Wilelmus,  filius 
meus,  firmat.  Wilielmus  de  Areas  firmat.  Ismido firmat.  Fulcbo,  filius 
Dodoni,  firmat.  Fulcbo,  filius  Arberti,  firmat. 

Facta  donacio  bec  anno  millesimo  l  Domini  nostri  .Ibesu  Cbristi . 
régnante  Enrico  imperatore. 


63 


498  CHARTULARWM 

497. 

Item  alia. 

Cire.  1050.  In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Arbertus  el  frater  meus  domnus 
Poncius,  pro  remedio  animariun  nostrarum  et  matris  nostre  Matildis, 
a  cujus  jure  hereditario  nobis  obvenit ,  donamus  aliquid  terre  nostre 
hereditatis  omnipotenti  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Victori,  et  mo- 
nachis  ibidem  servientibus.  Et  est  ipsa  terra  in  comitatu  Forojuliensi , 
in  valle  Sallernis,  juxta  ecclesiam  sancte  Marie.  Que  babet  bos  termi- 
nos  :  ab  oriente,  condaminam  dominicain  ejusdem  sancte  Marie;  a 
meridie ,  terras  sancte  Marie  et  sancti  Victoris  que  fuerunt  de  Isnard  de 
Flaiosc;  ab  occidente,  rivulum  de  Poio  Asinario  usque  in  campum 
Gontardi,  et  secus  ipsum  campum  usque  in  vineas  sancte  Marie  et  us- 
que in  condaminam.  Et  in  alioloco,  subtus  fontem  Adalberti,  quasi 
semodiatam  inter  condaminam  et  terram  Gontardi.  Et  in  alio  loco, 
justa  fluvium  Peduculi  Curti,  terram  Joviniani.  Hec  omnia  supra  scri- 
pta  nos  predicti  donatores  donamus  sancte  Marie  et  manibus  propriis 
firmamus ,  et  testibus  firmare  rogarnus.  Pontius  Arbertus  firmat.  Ugo, 
frater  ejus,  firmat.  Fulco,  frater  ejus,  firmat.  Isnardus  firmat.  Rainoar- 
dus  de  Tarascone  firmat.  Poncius  Cbarcia  firmat.  Josfredus  de  Gravi- 
son  firmat.  Pontius  Nutritus  firmat.  Dodonus  firmat.  Arbertus  firmat. 
Bertrannus  de  Roca  Brina  firmat.  Wilelmus  Ardencius  firmat.  Johan- 
nes,  frater  ejus,  firmat.  Ego  Andréas  Carteira  et  mulier  mea  Blijarda, 
et  filii  nostri  oranes ,  voluntarie  et  bono  animo ,  manibus  nostris  fir- 
mamus. 

498. 

Alia. 

Sac  XI.  ïn  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Isnardus  et  uxor  mea  Ingililseuna, 

una  cimi  filiis  nostris,  videlicet  Poncio,  Raimundo,  Petro,  Guido,  Ugo, 
donamus  sancto  Victori  et  sancte  Marie ,  in  valle  Salernis ,  aliquid 
nostre  hereditatis ,  pro  remedio  animai  uni  nostrarum  et  parent  uni 
nostrorum ,  id  est  :  in  valle  Salernis ,  mansos  duos ,  quos  excoluit 


SANCTI  VICTORIS.  499 

homo  nomine  Atbertus ,  alium  Andréas  et  frater  ejus  Adalrannus  ; 
kabannariam  Arnaldus  Pelliciarius  ;  in  Flaiosco,  mansum  Jnliani  et  ka- 
bannariam  Rodulfi  Rnfi  ;  in  Musciaco,  mansum  Rogerii  et  Constantin!  ; 
in  Cumbis,  mansum  Gualdranni;  in  Grudignone,  mansum  Rikildis. 
Hos  mansos  supradiclos,  cum  omnibus  sihi  pertinentibus,  donamus 
sancto  Victori  et  sancte  Marie,  cum  omni  integritate.  Si  quis  vero  hoc 
donum  violare  voluerit,  iram  Dei  omnipoteutis  incurrat,  et  cum  Juda 
Scarioth  eternas  penas  sustineal. 

Isnardus  fîrmat.  Raimundus  firmat. 

499. 

Alia. 

Brève  de  conveniencia  vel  donum  que  fecit  domnus  abba  Bernardus  106i—  1079. 
Massiliensis ,  et  Ugo ,  prior  de  Vila  Crosa ,  et  ceteri  fratres  cum  Rosta- 
gno  Eldebrando,  de  manso  Ermengaudo,  de  Salernis;  hoc  enim  in 
tali  convencione,  ut  teneat  eum  in  vita  sua,  et,  post  mortem  ejus,  re- 
vertat  ad  sancta  Maria  in  supradictum  locum ,  cum  quantum  me- 
lioratus  fuerit,  sine  ulla  retinencia.  Ego  vero  Rostagnus  supradictus, 
pro  ista  conveniencia  et  pro  remedium  anime  rnee  et  u\ore  mea  et 
fdiis,  dono  alium  mansum  cum  ipso  predicto  de  Guillelmo  Juviniano, 
ad  sanctum  Victorem ,  sicut  jam  dictum  est. 

500. 

Alia. 

Carta  de  ipsa  terra  que  vendidit  Mathildis ,  in  tali  convencione  et  cire.  1050. 
racione,  ad  fideli  suo  Vitale,  propter  precium  unius  caballi,  ut  ipse 
Vitalis,  post  suum  obitum,  relinqueret  ipsam  terram  ad  sanctum  Vic- 
torem martirem  Massiliensem  et  ad  monachos  ejus".  Igitur  ego  Vitalis  v». 
conjuxque  mea,  nomine  Dominica,  pro  redemplione  animarum  nos- 
trarum  et  pro  ablucione  omnium  facinorum  nostiorum ,  donamus 
Domino  Deo  et  ejus  gonitrici  somperque  virgini  Marie,  sanctoque  Vic- 
lori  gloriosissimo   marliri  mouasterii  Massiliensi ,  sibique    in    eodem 


500  CHARTULÂRIUM 

loco  servientibus,  presentibus  cunctis  et  futuris,  ipsam  terratn  jain 
dictam,  qaam  acaptavimus  de  dominants  nostram,  adproprium  alodem. 
Et  est  ipsa  terra  in  comitatu  Forojuliense,  in  territorio  de  castello 
Salernas,  et  babet  lios  consortes  :  ab  oriente,  terra  de  Poncio  Mairastra 
et  de  Poncio  Feraldo;  a  meridie,  terra  que  fuit  de  manso  de  Conran  ; 
ab  aquilone,  terra  de  Bernardo  Gignana;  ab  occidente,  terra  de  manso 
de  Silvestro. 

Signum  Vitalis,  qui  banc  ca'rtam  fieri  jussit,  manu  sua  firmat.  Uxor 
ejus  Dominica  firmat.  Domina  ejus  Matbildis  firmat.  Dodonus  firmat. 
Pontius,  frater  ejus,  firmat,  Wilelmus  firmat.  Isti  très  fratres  cura 
domna  Matbilde ,  eorum  matre,  firmant.  Pontius  Aldebrannus  firmat. 
Guigo  de  Roca  Bruna  firmat.  Alcheritis  firmat.  Bermundus  de  Novas 
firmat.  Rotbaldus  de  Lonegues  firmat.  Aldebrannus  clericus  firmat. 

501. 

Item  alia. 

Cire.  1000.  Eg°  Petrus,  presbiter  de  Salerais,  dono  Domino  Deo  et  sancte 
Marie  et  sancto  Victori  decimun  de  condamina,  que  est  ad  Robur, 
et  de  vineis,  que  surit  ad  Firigulas,  et  dimitto  usum  quem  faciebant 
monacbi  pro  synodo,  pro  remedio  anime  mee. 

Isnardus,  filius  Guntardi,  firmat.  Aldebertus  firmat.  Petrus  Coisar- 
dus  firmat. 

502. 


105*. 


In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Atenulfus  et  millier  mea  nomine 
Raina,  et  filii  mei  Alcberius  et  Aldebertus,  pro  remedio  animarum 
nostrarum  vel  parentum  nostrorum  ,  vel  etiam  et  pro  precio  quod  ac- 
cepimus  a  monacbis  sancti  Victoris  vel  sancte  Marie ,  donamus  aliquid 
terre  nostre  bereditatis  seu  alodis  omnipotenti  Deo  et  sancte  Marie  et 
sancto  Victori,  martiri  Massiliensi,  et  monacbis  ibidem  Deo  servien- 
tibus. Et  est  terra  ipsa  in  comitatu  Forojuliensi,  in  castro  Salerais, 
prope  eundem  castrum,  in  ripa  rivuli  quem  vocant  Brescon.  Abet 
autem  bos  terminos  :  de  oriente,   via  publica;  de  alio  latere,  terra 


SANCT1  VICTORIS.  501 

domni  Ugonis;  ex  alia  parte,  vineam  Poncii  Traugna.  Hanc  terram 
supradietam  nos  predicti  donatores  vel  venditores  donarnus  sancte 
Dei  geuitricis  Marie  et  sancto  Victori  marliris,  et  fnanus  propriis  fir- 
mamus,  et  testes  firmare  rogamus. 

Athenulfus  firmat.  Bellieldis  firmat.  Ugo,  filius  Rannolfi,  firmat. 
Ponciiis  Mairaslra  firmat.  Rainerius  firmat.  Allineus  firmat.  Wilelmus 
firmat.  Aldegerius  firmat.  Andréas  firmat.  Aldebertus  filius.  Athanulfo 
firmat. 

Facta  donacio  hec  anno    millésime  uni  ab  incamatione    Domini 

c 

nostri  .Ihesu  Christi,  indicione  vu. 

503. 

Item  Alia. 

Omni  homini,  dum  lieet  et  in  hac  vita  subsistit,  de  eterna  retribu-  -  ,„,,.. 
tione  débet  cogitare,  dicente  Scriptura  :  «  Quantum  potest  manus  tua  cire  1050. 
facere,  instanter  operare'»  et  alibi  :  «  Date  elemosinam  ,  et-  ecce 
omnia  munda  sunt  vobis2.  »  Quapropter  ego  Bellieldis  dono  aliquid 
de  bereditate  mea,  que  mibi  obvenit  ex  pâtre  meo,  omnipotenti  Deo 
et  sancte  Marie  sanchque  Victoris ,  pro  salutem  qûam  reddidit  mihi 
Deus  ex  magna  passione,  et  pro  redemptionem  anime  mee  et  viri  mei 
Gauceranni,  et  filiis  nostris  Eldeberti  et  Wilelmi.  Et  sunt  duo  campi 
ipsa  bereditas ,  que  fuerunt  de  manso  Maiamfredo,  in  comitatu  Foro- 
juliense,  in  territorio  de  villa  que  vocatur  Salernas.  Et  sunt  con- 
sortes  de  unum  campum,  ex  uno  fronte,  via  publica,  et  tenet  usque 
ad  locum  que  vocatur  Pinum  Karolum;  et  ex  alio  latus,  rivulus,  et 
tenet  usque  in  vertice  montis.  Et  de  alio  campo  sunt  consortes,  ex 
uno  fronte,  palulis,  et  tenet  usque  ad  terram  Arnulfi  fabro;  ex  alio 
latus,  rivulus.  Et  quicquid  de  ipsa  terra  exierit,  et  tasca  et  decimum 
et  omni  re,  omnia  dono  atque  transfundo. 

Facta  carta  ista  vu  idus  novimbris ,  in  monasterio  (pie  vocatur 
sancte  Marie. 

c  c 

Sane  si  quis,  etc. 

'   Ecclic,  IX,  10.  "  T.iic,  XI,  41. 


502  CHARTLLARIUM 

504. 

Alia. 

Grc.  103.'  I"  Dei  nomine.  Ego  Deodatus,  propter  vite  elerne  premium  et 
anime  mee  remedium,  facio  hanc  donacionem  omnipotenti  Deo  et 
sancto  Vietori  ae  monaehis  ibidem  habitantibus ,  tam  presentibus 
quam  futuris,  id  est  de  uno  manso,  quod  senior  meus  Gisfredus  dédit 
mibi  ad  proprium  alodem,  omneni  medietatem,  ex  integro,  de  ipso 
manso  dono  ad  sanctum  Victorem,  queque  rigua  vel  irrigua,  pascua 
et  uberrima,  déserta  sive  excolla,  ad  ipsum  mansum  perlinencia; 
totam  medietatem  de  bis  que  diximus  teneant  et  possideant  monacbi 
supradicti  martiris  sancti  Victoris ,  sine  interpellacione.  Et  est  ipse 
mansus  in  eomitatu  Forojuliense,  in  villa  que  vocatur  Vallis.  Sane  si 
quis  contra  banc  donacionem  aliquid  agere  voluerit,  non  prevaleat, 
sed  compellatur  in  vinculis  reddere  auri  optimi  libras  v  ;  insuper  iram 
incurrat  omnipolentis  Dei,  et  maledictionem  cum  Jude  Scariotben  in 
inferno  inferiori  percipiat,  et  insuper  maledictionem  quam  Psalmista 
pronunciat ,  dicens  :  «  Omnes  principes  eorum  qui  dixerunt ,  beredi- 
tatem  possideamus  sanctuarium  Dei,  Deus  meus,  pone  illos  ut  rotam, 
et  sicut  stipulam  ante  [faciem]  venti ,  sicut  [ignis]  qui  comburit  silvam, 
et  sicut  flama  comburens  montes,  ita  persequeris  illos1.  »  El  carta  ista 
permaneat  firma. 

l*  116.  *  Ego  Deodatus  manu  mea  firmavi  et  firmare  rogavi.Wifredus  firma- 

vit.  Domnus  Amalricus2  arcbiepiscopus ,  cum  canonicis  suis,  firmavit, 
id  sunt  :  David,  Pondus,  Amalricus,  Desiderius,  Durancius,  fraler 
ejus,  firmaverunt. 

505. 

Item  alia. 

Grc.  1055.  bi  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Gontardus  et  uxor 
mea  Martba  et  fdii  nostri  donamus  omnipotenti  Deo  et  saucla  Maria 
sanctoque  Vietori  martiri,  pro  remedio  animarum  nostrarum,  et  pro 

'  Ps.,  LXXXII ,  13.  t  Amalricus  II ,  arcliiepiscojras  Aqnensis. 


SANCII  VICTOR1S.  503 

aliquanto  precio,  scilicet  clecem  solidorum,  aliquid  de  nustro  alode, 
id  est  duas  pecias  de  terra  culta  et  incuba;  que  terre  suiit  infra  termi- 
nia  supradicte  sancte  Marie,  in  valle  Sallernis.  Una  pecia  liabet  os  ter- 
minos  :  ab  oriente,  via  pnblica;  a  meridie,  terra  sancta  Maria,  que 
fuit  Ariberti;  ab  occidenle,  usque  in  terra  que  fuit  Adalaldi;  ab  aqui- 
lone,  terra  sancta  Maria,  que  fuit  Poncii  Mairastra.  In  alio  loco,  Poio 
Asinario,  ego  etfrater  meus  Vitalis  donainus  sancte  Marie  unain  peciain 
terra  culta  et  inculla.  Et  babet  hos  terminos  :  via  publica;  in  alio 
latere,  sicut  rivus  decurrit ,  usque  in  terra  Ariberti.  As  supradictas 
terras  donamus  sancte  Marie  et  sancto  Victori  et  monacbis  ibidem 

c  c 

Deo  servientibus,  futuris  et  presentibus,  ut  habeant  et  possideant  et  in 
eternum  gaudeant.  Ego  Gontardus  et  heredes  mei,  qui  banc  kartam 
fieri  jussimus,  manibus  propriis  firinamns,  et  testibus  firmare  roganuis. 
Si  vero  aliquis,  etc. 

Raimundus,  filins  Gontardi,  firmat.  Pontius,  frater  ejus,  firmal. 
Isnardus ,  frater  ejus,  firmat.  Poncius  Adalbertus  firmat.  Atanulfus 
firmat.  Vitalis  et  uxor  sua  donal  et  firmat.  Ado  firmat.  Wilelmus,  fra- 
ter ejus,  firmat.  Poncius,  frater  ejus,  firmat.  Bernardus,  frater  ejus, 
firmat.  Ugo,  fraler  Ponlii  Isnardi,  firmat. 

506. 

Alia. 

In  nomme  sancte  et  individue  Trimtati,  Patri  nempe  ac  Filii  et  Spiritus  cire.  t035. 
Sancti.  Ego  Gontardus  et  uxor  mea  Marta  et  filii  nostri  donamus  Oumi- 
potenti  Deo  et  sancta  Maria  sanctoque  Victori  martiri ,  pro  remedio 
animarum  nostrarum  vel  parentum  nostrorum,  donamus  unam  peciam 
de  terra,  que  est  infra  condaminas.  Et  babet  hos  terminos:  de  uno 
latere,  terram  de  Pontio  Mairastra  ;  de  alio  fronte,  rivuli;  de  occidente, 
terram  sancte  Maria1  ;  de  alio  latere ,  a  iam  que  descendit  de  sancta 
Maria  usque  in  rivulumde  Pedolio  Curto.  Has  supradictas  terras  dona- 
mus sancte  Marie  et  sancto  Victori ,  et  monacbis  ibidem  Deo  servien- 
tibus, futuris  et  presentibus,  ut  babeant  et  possideant  et  in  eter- 
num gaudeant.  Ego  Gontardus  et  uxor  mea  Marta  et  filii  mei  Rai- 


504  CHARTULARIUM 

mundus  et  Poiicius  et  lsnardus,  qui  liane  kartani  fieri  jussimus,  et 
manibus  propriis  fîrmamus  et  testibus  firmare  rogamus.  Si  vero  ali- 
quis ,  etc. 

Adalbertus  firmat.  Petrus  faber  firmat.  Galterius  firmat.  Dodo  pre- 
sbiter  firmat.  Pondus  Argumerius  firmat.  Constancius  firmat. 

507.     • 

Alia. 

In  nomine  omuipotentis  Dei,  Patris  et  Filii  et  Spiritus  Sancti.  Ego 
Poneius  Mairastra,  et  frater  meus  Gaucerannus,  et  frater  meus  Fulco, 
sed  et  filiùs  meus  Bertrannus,  pro  redemptione  animarum  nostrarum, 
et  ut  Deus  omnipotens  det  nobis  remissionem  omnium  peccatorum 
nostrorum,  simul  eciam  ut  .Ibesus  Cbristus,  Salvator,  Deus  et  Dominus 
noster,  custodire  et  conservare  dignetur  dominam  nostram  Belibeld, 
et  omnia  ejus  peccata  clementer  dimittat,  donamus  omnipotenti  Deo, 
ad  proprium  alodem ,  et  ejus  genitrieis  sancte  Marie ,  vel  eciam  glorioso 
martyri  Victori,  non    longe  quiescenti  apud  Massiliensis   cenobium, 
unam  peciam  de  jterra ,  in  territorio  castri  quod  vocant  Salernas ,  in  loco 
quemvocantCornereta,  que  nobis  advenit  ex  potestate  et  jure  domine 
Bilibeldis  jam  supradicte.  Consortes  autem  de  isla  terra  quam  dicimus 
suut  ita  :  contra  solis  ortum ,  vineas  sancte  Marie  ;  ex  meridie ,  terras 
Poncii  Aribeld;  de  occidente ,  terras  mansi   Ebraldi.  Ego  igitur  Pon- 
eius Mairastra  et  frater  meus  Gaucerannus  et  frater  meus  Fulco  et  filius 
meus  Bertrannus  donamus,  cedimus  et  transfundimus  boc  quod  supra 
diximtis  in  jure  et  potestate  sancte  Marie  et  sancti  Victoris  et  monacbis 
ibidem  Deo  servientibus ,  et  excommuni[cati]onem  et  maledictionem 
damus,  ut  sit  excommunicatus  et  a  Deo  extraneus  qui  boc  inrumpere 
voluerit,  vel  delere  aut  extrabere  inde  voluerit,  et  non  valeat  quod 
appétit,  sed  componat,  coactus  in  vinculo,  auri  optimi  libras  n.  Nos 
autem  jam  supradicti|donatores  manibus  nostris  firmamus,  et  testes 
firmare  rogamus. 

Poneius  Mairastra  firmat.  Gaucerannus,  frater  ejus,  firmat.  Fulco, 
frater   ejus,   firmat.    Bertrannus.,  filius  ejus,    itl    est    Poncii,    firmat. 


SANCTl  VICIORIS.  505 

Ingubertus  firraat.  Otto,  filins  Inguberti,  firmat.  Petrus  faber  firmat. 
Valterius  firmat. 

508. 

Alia. 

In  sancte  et  individue  Trinitatis  noraine.  Ego  Ugo,  filins  domni  Ar-  1018  —  îotn . 
berti,  dono  Domino  Deo  et  sancte  semperque  virginis  Marie  sanctoque 
Victori,  martiri  Massiliensis ,  et  monachis  ejus  dono  medietatem  deci- 
mi  de  terra,  quam  dédit  Mathildis  et  filius  ejus  Arbertus  sancta  Maria 
et  sancto  Victori  ad  proprium  alodem.  Simililer  et  ego  Ugo  dono 
supradictum  decimum  sancta  Maria  et  sancto  Victori,  et  uuamvineani 
ad  fontem  Marthe,  ad  proprium  alodem,  et  quicquid  pertinet  decimi 
ad  octavam  partem  que  fuit  Pandulfi.  Similiter  dono  sancta  Maria  et 
sancto  Victori ,  ad  proprium  alodem ,  et  omnia  que  aut  per  direclum 
aut  per  tortum  in  hoc  loco  contrapellabam,  *  amore  Dei  omnipotentis  et  v„ 

sancte  Marie  sanctoque  Victori  perdono  et  exsolvo ,  in  presenlia  Pétri , 
abbatis  MassUiensium,  et  monachorum  ejus ,  videlicet  Poncii  senescal- 
chi  et  Pontii  Nutriti  aliique  Poncii  de  Porcilis  et  Altradi  et  Pétri  came- 
rarii  et  Dodonis  et  Wilelmi  Venelli  et  Isnardi  et  Gunterii  et  Johanni 
Tolosani ,  et  aliorum  bonorum  hominum  consencientium  et  consilian- 
tium,  videlicet  Poncii  Isnardi  et  Lamberti  Alaude  et  Poncii  Amelii 
et  Carbonelli  de  Nantis  aliorumque  multorum,  quorum  nominalongum 
est  comprehendere.  Nempe  in  presentia  supradictorum  omnium  ego 
Ugo  dono  hec  omnia  supra  scripta  Domino  Deo  et  sancte  Marie  sancto- 
que Victori  et  monachis  ejus,  tam  presentibus  quamque  futuris ,  ut 
ab  bac  die  ad  proprium  alodem  babeant  et  possideant  in  secula  secu- 
lorum,  et  manu  mea  firmo. 

Pontius  Isnardus  firmat.  Lambertus  Alauda  firmat.  Pontius  Amelius 
firmat.  Carbonellus  de  Nantis  firmat.  Gontardus  firmat.  Vitalis  fir- 
mat, Pontius  Adalbertus  fnmat.  Aldebertus  firmat.  Petrus  Zul'ardus 
firmat. 


6i 


506  CHARTULARIUM 

509. 

Item  alia. 

(arc.  1055.  Ego  Pontius ,  cognomento  Massilius,  propter  vite  eterne  premium 
et  propter  redemptionem  anime  mee  uxorisque  mee  bac  filiis  meis, 
dono  Domino  Deo  et  ejus  genitrici  beatissime  virginis  Marie  sanctoque 
Victori,  gloriosissimo  martiri,  et  omnibus  ejus  servis,  tam  presentibus 
quam  et  futuris,  videlicet  mansum  umim,  quem  tenuit  Aribertus  et 
uxor  ejus  nomine  Bonafos.  Ipsum  mansum,  cum  omni  tenore  suo, 
dono  Domino  Deo  sanctoque  Victori,  martiri  Massiliensi,  et  omnibus 
in  eodem  loco  Christo  servientibus ,  et  ut  babeant  sine  fine  in  secula 
seculorum.  Ego  quoque  Poncius,  qui  hoc  donum  dedi,  manu  mea 
propria  firmo,  et  ut  alii  firment  rogo.  Uxor  ejus  domna  Richildis  fir- 
mat.  Poncius,  filius  ejus,  firmat.  Fulco  firmat. 

510. 

Alia. 

Cirr.  1055.  Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica  et  lex  precipit  romana,  ut  qui- 
cumque  rem  suam  in  qualicunque  potestate  transfundere  voluerit,  per 
paginam  testamentieam  transfundat,  ut  futuris  temporibus  inconvulsa 
permaneat.  Quapropter  ego  Ugo,  filius  Isnardi,  et  frater  meus  Poncius 
vendimus,  donamus  omnipotent!  Deo  et  sancte  Marie,  sanctoque 
Victori  et  monacbis  sibi  servientibus ,  futuris  et  presentibus,  aliquid 
nostri  alodis  qui  ex  paterni  juris  nobis  obvenit,  acceptoin  precio  unum 
equum.  Et  est  ipse  alodis  in  comitatu  Forojuliensi ,  in  valle  Salernis. 
Terminos  vero  babet  bos  :  ab  oriente,  terra  sancte  Marie;  a  meridie 
usque  in  occidente ,  sicut  rivus  decurrit  de  Poio  Asinario  usque  ad 
Pinum  Garletum;  ab  aquilone,  terrain  Durandi  et  sancte  Marie.  In 
alio  loco,  ad  fontem  Marthe,  vineam  quam  excolit  Arnaldus,  cum 
quantum  ad  eam  pertinet.  Et  est  ipsa  vinea  a  supradicto  fonte  et  via 
pupblica  usque  in  montem  ;  et  ab  occidente ,  vineam  Rahimbaldi  et 
sancte  Marie;  ab  oriente,  vinea  Eldeberti.  In  alio  loco  que  vulgo  dici- 
tur  Solium,  petia  terre  culte,  quam  excoluit  Poncius  faber.  Et  habet, 


SANCTI  V1CT0RIS.  507 

ex  uno  latere,  terrant  Arberti.  Vere  si  aliquis  heredum  nostrorum  hanc 
donationem  inquietare  aut  inrumpere  voluerit,  non  valeat  quod  in- 
juste quesierit,  sed  coactus  eomponat  ami  oplimi  libram  i,  et  insuper 
maledictioni  omnipotentis  Dei  inclinât  et  omnium  sanctorum  suorum, 
et  deincebs  bec  donatio  in  perpetuo  maneat.  Nos  supradicli  fratres, 
qui  banc  carlam  fieri  jussimus,  manibus  propiïis  firmamus  et  testibus 
firmare  rogamus.  Ugo,  filius  Arberti ,  firmat.  Pontius  Massiliusfirmat. 
Isnardus  firmat.  Gontardus  firmat.  Vitalis  firmat.  Amicus  firmat. 
Adalberlus   firmat.    Vincencius   firmat.  David  presbiter  firmat. 

511. 

Alia. 

In  nomine  sancte  et  individne  Trinitatis.  Ego  Athanulfus  et  eso  Bili-  105S. 
beldis,  cum  filiis  tueis  Heldeberto  '  episcopo  et  Wilelmo  Gauceranno , 
donamus  omnipotenli  Deo  et  sancle  Marie  sanctoque  Viclori  marliri, 
et  monacbis  sibi  servienlibus,  prescnlibus  et  futuris  ,  aliquid  noslri 
alodis  ,  id  est  imam  vineam ,  quam  Alduinus  plantavit  et  fiiii  sui.  Et  est 
ipsa  vinea  in  comitalu  Forojuliense,  in  caslro  Salernas ,  in  valle  qui 
vocant  Comba  Vital.  ïermini  ejus  sunl  ita  :  ex  uno  latere  Ugone  se- 
niore,  ex  alio  vineam  Basseli ,  ex  alio  vero  ïeubaldo.  Vere  si  aliquis 
beredum  nostrorum  hanc  donacionem  inquietare  vel  inrumpere  vo- 
luerit, non  valeat  quod  injuste  appétit,  sed  eomponat  in  vinculo  auri 
oplimi  libram  i,  et  insuper  maledictionem  Dei  incurrat.  Igilur  ego 
Bilibeldis,  cum  domno  meo  Alhanulfo  ,  et  cum  filiis  meis  jam  supra- 
dictis ,  manibus  nostris  firmavimus  et  testes  firmare  rogamus.  Atba- 
nulfus firmat.  Biliheldis  firmat.  Poncius  Mairastra  firmat.  Petrus  de 
Taradel  firmat. 

Igitur  nos  monacbi  sancte  virginis  Marie  Iterius,  Isnardus,  Bei- 
trannus,  Aldras,  facimus  commutacionem  de  ista  vinea  ad  Poncium 
Mairastram  et  filium  ejus  Bertrannum.  Donamus  ei  vineam  istam, 
adjicientes  ei  aliquid,  id  est  nu  sestarios  triticiel  vi  cuppas  vini,  propter 
îiniiiu  peciam  lerrç,  que  esl  sila  in  condamina,  in  tali  leimie  ul  abeul 

Cfijus  secios  \iu-  lia. 


('    117. 


508  CHARTULARIUM 

ad  possidendum  ipse  et  filius  ejus  in  perpetuura.  Et  ego  Pontius  Mai- 
rastra  et  filius  meus  Bertrannus  facimus  similiter  commutaeionem  de 
terra  istajam  supradicta,  que  sita  est  in  condamina,  ad  sanctam  Ma- 
riam  et  monachos,  id  est  Iterio,  Isnardo,  Bertranno,  Aldra,  ut  abeatis 
in  perpetnum  firmissimam  et  inconvulsam  commutaeionem  ut  *  trans- 
fusam  donacionem  ,  propter  ipsam  vineam  quam  nobis  transfunditis , 
et  sestarios  mi  triciti  et  vi  cuppas  vini.  Sit  autem  bec  commutacio  ex 
ambobus  partibus  transfusa  donacio,  ut  non  possit  unusquisque  repe- 
tere  quod  suum  fuit. 

Anno  incarnacionis  Domini  millesimo  lv,  indicione  vin ,  régnante 
Henrico  imperatore. 

512. 

Item  alia  de  eodem. 

Cire.  1055.        In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Gaucerannus  et  uxor  mea  Bilibel- 
dis  nomine  facimus  donacionem  Domino  Deo  et  sancte  Marie  sancto- 

c  c 

que  Victori ,  martiri  Massiliensi,  ejusque  babitatoribus,  aliquid  nostri 
alodis ,  id  est  de  una  petia  de  terra  quam  excoluit  homo  nomine  Lau- 
gerius.  Et  est  ipsa  terra  sita  in  comitatu  Forojuliensi ,  in  territorio  ville 
Salernis.  Et  babet  hos  consortes  :  ab  oriente  terra  de  Lanberto  Botet, 
a  meridie  terra  de  Rosset,  ab  occidente  terra  de  Andreai  Gignana, 
a  septentrione  Laudunus  aqua.  Hanc  terram  supradictam  ego  Gauce- 
rannus et  uxor  mea  Biliildis,  pro  remedio  animarum  nostrarum, 
donamus  Christo  Domino  et  ejus  genitrici  sanctoque  Victori 
martiri,  sibique  ibi  servientibus  loci  presentibus  cunctis  et  rutuiïs , 
ut  babeant  in  perpetuum. 

Signa  :  Ego  Gaucerannus  conjuxque  mea  Biliildis,  qui  banc  cartam 
fieri  et  scribere  jussimus ,  manibus  propriis  firmamus  et  testes  ut  Ar- 
ment rogamus.  Rostagnus,  frater  ejus,  firmat.  Vilelmus,  filius  ejus, 
firmat.  Rostagnus,  filius  ejus,  firmat.  Rainerius  firmat.  Mirbaldus  fir- 
mat. Rainoardus  de  Rovoreto  firmat. 

Hanc  terram  supradictam  nos  monacbi  sancti  Victoris ,  videlicet 
Pontius  Nutritus  et  ceteri  fratres ,  facimus  comutationem  et  cambia- 
cionem  ad  Poncium  Mairastram ,  propter  aliquid  terre,  que  babebat 


SANCTI  V1CT0RIS.  509 

ipse  in  nostram  condaminam ,  in  ipsam  que  est  sita  ad  orientem ,  de 
uno  Iatus,  terra  sancte  Marie,  et  de  alio,  terra  de  Duranto  Cucu- 
late;  de  alio  latus,  terra  de  Atberto;  de  alio  latus,  rivum  Curtum. 
Hanc  comutacionem  facimus  inter  nos,  et  sit  firma  stabiiisque  omni 
tempore. 

513. 

Alia. 

In  nomine  sancte  et  individueTrinitatis,  Patri  nempe  ac  Filii  et  Spi-  Cire.  \o:>:>. 
ritus  Sancti.  Ego  Adalbertus,  cum  consilio  et  voluntate  uxoris  mee  et 
filiis  meis,  dono  omnipotenti  Deo,  qui  mihi  dédit  omnia  que  babeo, 
et  sancte  genitrici  ejus  Marie  sanctoque  Victori,  martiri,  pro  re- 
medio  animarum  nostrarum ,  dono  atque  concedo  in  tali  racione  de 
terra  culta  et  inculta,  ut,  dum  uxor  mea  vixerit,  eam  possideat  et 
gaudeat,  et,  post  obitum  ejus,  ad  sanctum  Vietorem  et  ad  monachos 
ejus  remaneat.  Et  ego  Adaltrus,  pro  salute  viri  mei  karissimi,  simul- 
que  mea  ac  filiorum  meorum,  ut  Deus  nostri  misereatur,  ipsani  terrain 
supradictam  dono  omnipoleuti  Deo  et  sancte  ejus  genitrici  Marie, 
sanctoque  Victori  martiri,  et  ibidem  loci  servientibus  Deo,  in  vita 
mea,  una  cum  filiis  meis,  Poncio  videlicet  et  Aldeberto  et  Petro.  Et 
est  ipsa  terra  in  comitatu  Forojuliense,  in  terminio  et  territorio  castro 
vel  ville  Salernis,  ad  ecclesiam  sancti  Johannis  Babtisle.  Et  babet  lios 
consortes  :  ab  oriente  fous  Romana ,  a  meridie  via  publica,  ab  aqui- 
lone  cigua  de  Borias,  ad  occidentem  terram  de  Adam.  Hanc  terram 
supradictam  ego  ancilla  Domini  mei  Jhesu  Christi  dono  ad  ipsum 
Dominum  et  ad  ejus  genitricem  sanctoque  Victori  et  monacbis  in 
eodem  loco  Cliristo  servientibus,  presentibus  cunctis  et  futuris. 

Ego  Adaltrus  et  filii  mei  suprascripti,  qui  banc  cartam  fieri  jussimus, 
et  manibus  propriis  firmamus,  et  testes  ut  firment  rogamus.  Pondus 
Adalbertus  firmat.  Uxor  ejus  fîrmat.  Filii  sui  Ugoet  Gontardus  firmant. 
Poncius  Massilius  firmat.  Durandus  Clapperius  firmat.  Ermengaus  fir- 
mat. Wilelmus  .Tovinianus  firmat.  Senioretus  firmat.  Gontardus  firmat. 


510  CHARTULARIUM 

514. 

Alia. 

Cire.  îobo.  Ego  Vitalis  et  conjux  mea  Susanna  et  fîlii  mei ,  Wilelmus  scilicet  et 
Poncius  et  Bernarduset  Ado,  donamus  Domino  Deoet  sancte  perpétue 
virgini  Marie,  aliquid  de  nostro  alode,  pro  i-emedio  animarum  nostra- 
rum ,  duos  videlicet  campos,  quorum  unus  est  ad  Olmedam,  alter 
dicitur  Campus  Longus.  Terminantur,  ab  oriente,  cum  terra  Pétri 
Cufardi  et  fratris  ejus  Aldeberti;  a  meridie,  cum  terra  Isimbardi  fabri; 
cum  terra  ipsius  sancte  Marie  terminatur  ab  aquilone;  ab  occidente 
cum  terra  Isnardi  Malbechi.  Si  quis  vero  de  nostris  beredibus  boc 
donum,  post  nostram  mortem,  irrumpere  voluerit,  non  valeat  con- 
sequi  quod  maie  appétit,  et,  nisi  satisfecerit,  perpétue  excommunica- 
tionis  jaculo  feriatur. 

Vitalis  firmat.  Willelmus  firmat.  Poncins  firmat.  Bernardus  firmat. 
Ado  firmat.  Petrus  Raimbaldus  firmat.  Aldebertus  Rembrotidus  firmat. 
Atanulfus  firmat.  Rostagnus  firmat.  Ebrardus  firmat. 

515. 

Alia. 

Cire.  1085.  In  Dei  nomme  omnipotentis.  Ego  Jaucerannuset  uxor  mea  Billieldis 
facimus  donacionem  ad  Lautardum  Mairastra  de  terra  Campo  Lauge- 
rio ,  propter  amorem  et  bono  servicio ,  et  propter  inulum  quem  ei 
dédit  Lautardns.  Et  est  ipsa  terra  in  villa  que  nominant  Sallernas. 
Habet  consortes  :  de  una  parte  via  de  Sancto  Johanne ,  de  alia  parte 
ciga  Sancti  Domnini,  de  alia  parte  terra  de  Duranto  Boca  Morena.  Fa- 
cimus donacionem  ad  Lautardum  et  filiis  suis  et  tilias,  ad  proprium 
alodem,  id  est  habendi,  tenendi,  vendendi,  dandi  vel  comutandi 
suisque  heredibus  derelinquendi. 

Rostagnus  Longus  firmat.    Rostagnus  Sebenco  firmat.   Rainoardus 

Mala  Aura  firmat.  Poncius  Campo  Laclad  firmat.  Beraldo  de  Mugino 

firmat.  Jnnianus  Sebencus  firmat.  Billieldis  firmat.  Rainerius  de  la  Roca 

v  firmat.  Mirbaldus  firmat.  *  Poncius  Auri  Belli  linnal.  Truannus  firmat. 


SANCTI  VICTORIS.  511 

Istam  kartam  et  terram  que  in  ea  scripta  est  donavit  et  vendidit 
Poncius  Mairastra  et  filii  ejus  Bertrannus  et  Isnardus,  Rollannus,  Oli- 
vers,  ab  integro,  ad  sanclam  Mariam  sanctumque  Victorem  et  ad  mo- 
nachos  ejus.  Dédit  eis  in  precioWillelmus,  prior  qui  fuit  de  Belveder, 
unum  semodium  de  annona  et  uniim  feltrum,  et  ipsi  dederunt  omnia 
que  in  ea  terra  sunt,  que  modo  sunt  vinee,  decimum,  gardia,  obedi- 
roentum. 

Poncius  Massilius  firmat.  Poncius,  Feraldus ,  Disderius,  Geraldus, 
firmaverunt,  et  Ugo  firmat,  et  ipsi  firmaverunt  et  firmant. 

516. 

Item  alia. 

Facta  sectindum  legem  comutatio  vel  comparatio  vim  optinet  hère-    Cire.  toab. 
ditatis.  Quapropter  ego  Poncius  Mairastra  terram  hereditalis  mee  que 
estsita  juxta  ecclesiam  vel  cellam  sancte  Marie  de  Villa  Crosa  scambio 

Je  ce 

ad  monachos  ejusdem  sancte  Marie  et  sancti  Victoris ,  in  loco  qui 
dicitur  ad  Lauronem,  quam  excolit  homo  nomine  Poncius  Miellus  ; 
et  accipio,  pro  ipsa  terra,  a  monachis  supra  dicte  celle,  terram  que  est 
sita  juxta  podium  Sallernas,  quam  excoluit  homo  nomine  Gualterius; 
et  hoc  facio  in  tali  convencione,  ut,  post  niortem  meam,  utraque  terra 
permaneat  et  sit  omni  tempore  de  sancta  Maria  et  de  monachis  qui 
Deo  servierint  in  eodemloco. 

Ego  Poncius  Mairastra  manu  propria  firmo  et  testes  firmare  rogo. 
Gaucerannus,  frater  ejus,  firmavit.  Venerandus firmavit.  Micahel  firma- 
vit.  Petrus  firmavit. 

Et  ego  Gaucerannus,  frater  Poncii,  facio  cambiacionem  et  compa- 
rationem  de  terra  sancte  Marie,  cum  monachis  ipsius  loci,  Durando 
videlicet  et  aliis.  Dono  itaque  Gaucerannus  in  commutacione  terram 
que  est  sita  juxta  ecclesiam  sancti  Johannis,  subtus  viam  publicam; 
et  habet  lerminaciones,  a  meridie  terrain  de  Andréa  Basseto,  et  de  alio 
rivumde  Lauduno.  Et  ego  recipio  a  Durando  et  aliis  monachis  terram 
que  fuit  de  Athauulfo,  que  est  sita  super  viam  et  vocatur  ad  Poma- 
rium,  sicut  descendit  ipsum  fossatum  de  plantata  de  Pontio  Mairastra. 


512  CHARTl  ÎARIUM 

Ego  Durandus  et  alii  moriacbi  finmmus ,  et  lestes  firmare  rogamus. 
Et  ego  Gaueerannus  firmo  et  testes  firmare  rogo,  in  tali  conveniencia 
ut,  post  mortern  meam,  ambe  ipse  terre  revertantur  ad  supra  dictum 
locum  et  ad  monachos  in  eodem  loco  Deo  servientes ,  sicut  et  frater 
meus  Poncius  fecit. 

517. 

Alia. 

Seul.  xi.  In  Dei  omnipotenlis  nomine.  Ego  Alineus  et  uxor  mea,  ob  reme- 
dium  animarum  nostrarum,  donamus  Domino  Deo  ejusque  genitrici 
sancloque  Victori  martiri,  ac  monacbis  ejus,  aliquid  de  bonore  nostro, 
\idelicet  de  manso  Ermengaudo  omne  decimum,  et  fraxeneda  que  est 
in  territorio  castrum  quod  vocatur  Salernas. 

518. 

Alia. 

Saecul.  XI.  Brève  de  manso  qui  venit  ad  partitum  Ricbao  et  Francbone.  Habet 
namque  in  territorio  que  vocatur  ad  Collam  unum  campum ,  alium 
\ero  ad  Cutes,  alium  vero  ad  Puteum,  et  inter  campum  Àsterii  et 
Raiamberti  unum  médium  campum,  alium  vero  médium  in  loco  que 
vocatur  Petrosa,  alium  in  loco  que  dicilur  mior  Canes,  et  unum  mé- 
dium supra  ripam  Brisci ,  et  medietatem  ferraginis  que  sunt  in  villa 
vetere,  et  médium  campum  que  est  in  octana  que  est  Tidiburgis,  et 
medietatem  campi  que  est  in  territorio  Salernis. 

Rreve  de  manso  lsnardi  qui  venit  ad  partitam  Ricao  et  Franchone. 
Habet  namque  in  territorio,  que  vocatur  Crucem,  unum  campum, 
alium  autem  ad  Elzem,  alium  autem  ad  Rocbam  que  vocatur  Olivam, 
et  inter  campum  Asterii  et  Raiamberti  unum  médium  campum,  alium 
autem  médium  in  loco  que  vocatur  Petrosa,  alium  in  loco  ubi  nomi- 
natur  Merdarig ,  et  medietatem  ferraginis  que  sunt  in  villa  vetere ,  et 
médium  campum  qui  est  in  octana  que  est  Tidiburgis ,  et  medietatem 
campi  qui  est  in  territorio  Salernis. 


SANCTI  VICTORIS.  513 

519. 

Alia. 

Domnus  Atanulfus  donavit  Domino  Deo  et  saneta  Maria  et  sancto  Cire  îoeo. 
Victori  martiri  Massiliensi ,  unum  mansum  tle  Baiamballo  mestrale, 
et  ipsum  de  Akleberto  Grola,  et  braciarias  istas  :  Stephanus  Tanta 
Filia,  i;  Petrus  faber,  i;  Berildis,  i.  Domna  Belletrudis  dédit  braciarias 
istas:  Aimo,  Teubert,  Buixol,Triapedia,  Girardus  Cambutus.  Isnardus 
de  Flaioseo  dédit  braciarias  istas  :  Asterius,  Poncius  Atberlus ,  Arnal- 
dus  pillicerius,  Udalbergua.  Domnus  Arbertus  dédit  braciarias  istas: 
Savinus,  Lanbertus  Bernardus,  Poncius  Bolguarellus ,  Bertelaigus. 
Domna  Matildis  braciariam  i:  Gualterius. 

520. 

Alia. 

Ego  Poncius,  cognomento  Isnardus,  et  frater  meus  Ugo  donamus  Cire.  105S. 
omnipotenti  Deo  et sancte  ecclesie  Dei  genitricis  Marie,  que  est  in  ler- 
ritorio  Salernis  ville,  aliquid  nostre  bereditatis,  videlicet  terre  culte  et 
inculte.  Et  est  ipsa  terra  in  territorio  ville  Salernis,  data  in  precio 
unius  caballi.  Que  babet  hos  terminos  :  ab  oriente ,  terra  ejusdem 
sancte  Marie,  que  quondam  fuit  Maiamfredi;  a  meridie  et  occasu , 
rivulum  Pini  Carleti  usque  ad  vîam  sub  Poio  Asinario;  ab  aquilone, 
terrain  sancte  Marie,  que  olim  fuit  Durandi  CuciUale.  Et  in  alio  loco, 
sub  Poio  Atberti ,  pecia  terre ,  que  Poncius  faber  excoluit.  Et  in  alio 
loco ,  ad  fontem  Marte ,  super  viam  ,  usque  in  montem ,  vineam  quam 
edificavit  Arnaldus  pelliceus.  Et  in  alio  loco,  nos  et  noster  fidelis  Gon- 
tardus  donamus  supradicte  ecclesie  *Dei  genitricis  Marie  terre  culte  r°  lis. 
quasi  modiatas  duas,  que  habent  terminos,  ex  tribus  partibus,  terram 
ejusdem  sancte  Marie;  ex  quarta  parte,  terram  alii  Gontardi  et  Lam- 
berti  pagensibus.  Hec  omnia  sancte  Marie  donamus  et  testibus  firmare 
rogamus.  Gontardus  firmat.  Vitalis  firmat.  Isnardus  deFabricas  firmat. 
Amicus  firmat.  Poncius  Massilius  firmat1. 

1  Conf.,  m.  510. 

I.  63 


344  CHARTULARIUM 

521. 

Alia. 

Januar.,  Dilecto  atque  amabile  fidelem  nostrum,  nomine  Poncius  Mairastra, 

cire  îoss.  Ego,  in Dei  nomine,  Rainoardus  et  uxor  mea  Beliildis,  cum  filiis  nostris, 
tibi  cedimus.  Est  quidem  consuetudo  vetusla ,  legum  sanexit  aucto- 
ritas,  ut  intercessionibus  vere  debeat  sufficere  volunlas  bona.  Hanc 
nos  auctoritatemseculi,  pro  amore  et  dulcedine  vel  benivolencie  tue, 
et  per  tuum  servicium  quod  tu  nobis  bene  fecisti,  proplerea  cedimus 
tibi,  de  rébus  propriis  nostris,  qui  est  in  pagoFrigiolense1,  in  villa  que 
nominant  Salernas,  ibique  donamus  tibi  manso  qui  fuit  Gontardo, 
cum  omnibus  apenniciis  etapertinenciis  suis.  Consortes  de  tolis  parti- 
bus  nos  donatores  et  beredes  nostros ,  vel  si  quis  alii  sunt  consortes. 
Et  facias  tu,  fidelis  noster,  de  ipsis  rébus  quicquid  facere  volueiis,  id 
est  habendi,  vendendi,  cedendi,  dandi  vel  comutandi  liberam  banc 
firmissimam,  in  Dei  nomine,  in  omnibus  habeas  potestatem,  ad  facien- 
dum  quecunque  volueiis.  Sane  si  quis ,  nos  aut  ullus  homo  de  pro- 
pinquis  parentibus  noslris ,  qui  contra  te  vel  heredes  tuos  inquietare 
vel  irrumpere  voluerit,  componat  in  vinculo  auriuncias  v,  et  in  antea 
ista  donacio  omnique  tempore  fuma  et  stabilis  permaneat. 

Facta  donalione  isla  in  Advenione  civitate ,  in  mense  januario ,  anno 
Domini  nostri  Jbesu  Christi !,  indicione  mi. 

Signum  Rainoardus  et  uxor  sua  Beliildis,  qui  banc  donacionem 
scribere  fecerunt,  et  testes  firmare  rogaverunt,  manus  illorum  firmant. 
Petrus,  qui  est  avocarius ,  firmat.  Cbristofalus  firmat.  Lautardus,  qui 
est  avocarius,  firmat.  Eldeberlo  atque  Willelmo  seu  Atanulfo  firmant. 

Ego  Poncius  Mairastra  et  ego  Bertrannus,  filins  ejus,  donamus,  pro 
redemptione  animarum  nostrarum,  istam  cartam,  cum  quantum  in 
ipsa  scriplum  est,  ad  sanctam  Mariam  et  ad  sanctum  Victorem,  in 
manu  Willelmo  priore,  et  fratribus  ejus,  tantum  ut  in  vita  nostra  ten- 
eamus  et  qualiscunque  prior  finierit ,  postea  campum  ad  Pontum 
Fractum  possideant  monacbi.  Et  ego  Bertrannus   supradictus  dono 

'  Forojuliensi.  *  Numerus  dettt. 


SANCTI  VICT0R1S.  515 

anima  mea  et  corpus  meum  Domino  Deo  et  sancte  Marie  sanctoque 
Victori  martiri,  in  manu  supradicti  prioris. 

522. 

Alia. 

Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica  et  lex  precepit  romana,  ut  qui-  AP" 
cunqne  voluerit  rem  suam  in  aliqua  qualicunque  persona  transfun-  circ  ,nss- 
dere,  per  paginam  testamenti  eam  infundat,  ut  prolixis  teniporibus 
quieta  et  secura  permaneat.  Quapropter  ego  Isnardus  et  uxor  mea 
Ingilsenna,  et  fîlii  nostri  Poncius,  Raimundus,  Petrus,  Guido,  Ugo, 
donamus  ad  Gaucelmum  presbiterum  pecia  terre  culte  ,  pro  anima 
fdii  nostri,  jam  defuncti,  ut  precer  '  Deum  pro  eo,  et  propter  servi- 
cium  quod  nobis  fecit.  Et  est  ipsa  terra  in  comitatu  Forojuliensi ,  in 
territorio  castelli  qui  vocatur  Sallcrnas.  Habet  namque  bos  lerminos  : 
ab  oriente  terra  Gontardi,  ab  occidente  vinea  Bertelaigui,  a  meridie 
■via  publica,  ab  aquilone  usque  in  montem.  Hanc  supradiclam  terram 
donamus  tibi  ad  proprium  alodem,  ut  babeas  licenciam  integram  et 
poteslatem  ad  faciendum  quicquid  facere  volueris,  id  est  babendi , 
tenendi,  vendendi,  dandi  et  comutandi  beredibusque  derelinquendi. 
Sane  si  nos  aut  aliquis  de  beredibus  nostris  aut  quecumque  persona 
qui  banc  donacionem  in.quietare  vel  irrumpere  voluerit ,  non  valeat 
vindicare  quod  injuste  appétit,  sed  coaclus  in  vinculo  componat  auri 
optimi  iibram  i,  et  deinde  donatio  bec  firma  stabilisque  permaneat. 

Facta  carta  ista  in  comitatu  Forojuliensi,  mense  aprili,  régnante 
Cbristo. 

Signum  Isnardi  et  uxoris  sue  et  filiorum  suorum,  qui  hanc  cartam 
fieri  jusserunt,  et  testibus  firmare  rogaverunt,  ac  manus  illorum  fir- 
mat.  Amicus  firmat.  Ricardus  firmat.  Arnulfus  firmat.  Poncius  firmat. 
Vitalis  firmat.  Guniardus  firmat.  Isnardus  firmat.  Alcberius  firmat. 
Durancius  firmat.  Eudo  firmat. 

Ego  Gaucelmus  dono  banc  cartam  cum  omnia  infra  scripta  sanctç 

1  Pro  precetur. 


516  CHARTULARIUM 

Marie  et  sibi  servientibus  et  sancto  Victori ,  ut  babeant  et  possideant 

omni  tempore,  pro  acceplo  precio  uniim  equum  valentem  xxv  solidos 

denariorum. 

523. 

Alia. 
31  mai., 

cire.  1053.  Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica  et  lex  precepit  romana,  etc. 
Quapropter  ego  Isnardus  et  uxor  mea  Ingilsenna,  et  filii  nostri  Pon- 
cius,  Raimundus,  Petrus,  Guido,  Belletus,  Amalrigus ,  donamus  a 
Wilelmo  Juviniano  peciam  unam  terre  culte.  Et  est  ipsa  terra  in 
comitatu  Forojuliensi,  in  territorio  castelli  qui  vocatur  Salernas.  Habet 
namque  hos  terminos  :  ab  oriente,  que  vocatur  aqua  Curtum;  ab  occi- 
dente ,  fontem  Ragnulfum  ;  a  meridie ,  terra  culta  de  Lambertus  ;  ab 
aquilone,  vinea  monachis  beata  virgo  Maria  et  sancti  Victoris.  Hanc 
supradictam  terram  donamus  vobis  ad  proprium  alodem ,  ut  babeas 
licenciam  integram  et  potestatem  ad  faciendum  quicquid  facere  \olu- 
eris,  id  est,  babendi,  tenendi,  vendendi,  dandi  et  comutandi  beredi- 
busque  derelinquendi.  Poncius  Marseileso  firmat.  Guntardus  firmat. 
Guadallus  firmat.  Sane  si  nos  aut  aliquis  de  heredibus  nostris,  aut 
qualiscunque  persona ,  qui  banc  donacionem  inquietare  vel  irrumpere 
v«.  voluerit,  non  valeat  vindicare  quod  injuste  *  apetit,  sed  coaclus  in 
vinculo  componat  auri  optimi  libram  i ,  et  deinde  donacio  bec  firma 
stabilisque  permaneat. 

Facta  carta  ista  in  comitatu  Forojuliensi,  n  kalendas  junii,  régnante 
Cbristo. 

Signum  Isnardi  et  uxoris  sue  et  filiorum  suorum ,  qui  banc  cartam 
fieri  jusserunt,  et  testibus  firmare  rogaverunt,  ac  manus  illorum  fir- 
mat. Lautardus  tirmat.  Petrus  firmat.  Amicus  firmat.  Fulcus  firmat. 
Poncius  Franco  firmat.  Petrus  filius  presbiter  firmat.  Rodoardus 
firmat. 

Et  ego  Wilielmus  dono  banc  cartam  cum  ipso  alode  sancte  Marie 
et  sancti  Victoris,  et  firmo  una  cum  uxore  mea  et  filiis  meis  omnibus. 


SAiNCTI  VlCl'ORIS.  517 

524. 

Carta  de  Silans. 

Omnes  sub  bac  humana  condicione  constituti ,  de  incerto  huniane  Sic.  M. 
fragilitatis  casu  solliciti,  et  ad  ultimam  exitus  nostri  horam  semper 
debemus  esse  parati,  evangelica  preceptione  ammoniti,  que  ait:  «  Vi- 
gilate,  quia  nescitis  diem  neque  horam  finis  extremi1.  »  Idcireo  ego 
Richaus,  de  fine  meo  incertus,  una  cum  uxore  mea  Accelena  et  filiis 
meis,  Atberto  scilicet  et  Wilelmo  sive  Poncio,  dono  omnipotenti  Deo, 
qui  mibi  dédit  omnia  que  habeo ,  et  ejus  genitrici ,  beatissime  virgini 
Marie  sanetoque  Victori ,  martiri  Massiliensi,  sibique  in  eodem  loco 
Jhesu  Christo  Domino  servientibus  atque  famulantibus ,  presentibus 
cunctis  et  futuris,  videlicet  unam  medietatem  alodis  mei,  et  hoc  facio 
in  vita  mea  et  in  memoria  mea ,  et  aliam  medietatem  post  obitum 
meum.  Et  sit  ipsa  medietas,  que  in  presenti  donationem  Domino  Deo  et 
ejus  genitrici  sanetoque  Victori  martiri  facio,  in  villa  Silans  quicquid 
in  ipsa  villa  de  alode  habeo,  totam  terciam  partem  de  ipso  alode 
dono  Domino  Deo  et  ejus  genitrici  sanetoque  Victori,  martiri  Massi- 
liensi; et  hoc  facio  invita  mea  et  in  memoria  mea.  Et  insuper  quicquid 
habeo  alodis  in  castello  seu  in  territorio  de  Roca,  totam  terciam  par- 
tem de  ipso  alode  dono,  post  obitum  meum,  Domino  Deo  et  sancte 
Marie  sanetoque  Victori  et  omnibus  ejus  servis. 

Similiter  et  ego  Francho2  dono  memetipsum  et  ipsam  partem  alo- 
dis mei,  totam  que  mihi  procedit  ex  jure  paterno,  in  villa  Silans  et  in 
castello  et  in  territorio  de  Rocha,  dono  bec  omnia  supradicta  et  insu- 
per memetipsum  Domino  Deo  et  sancte  Marie  sanetoque  Victori ,  mar- 
tiri Massiliensi,  et  omnibus  in  ipso  cenobio  consistentibus,  presenti- 
bus cunctis  et  futuris. 

Similiter  et  ego  Poncius,  cognomento  Willelmus,  nepos  supra  dic- 
torum  fratrum ,  dono  totam  terciam  partem  meam ,  quicquid  habeo 
alodis  in  villa  et  in  territorio  de  Silans,  a  Domino  Deo  sanctissimeque 
ejus  genitrici  et  ad  sanctum  Victorem,  martirem  Massiliensem.  Hec 

'  Malt.,  XXIV,  42.  »  Frater  Richai  supra  dicti.  Conf.,  n.  bi8. 


518  CHARTULARIUM 

omnia  suprascripta  nos  supradieti  donatores  donamus  bec  omnia 
Domino  Jhesu  Christo  et  ejus  matre  sanctoque  Yictore  martyre,  et 
omnibus  ejus  servis,  pro  remissione  omnium  peccatorum  nostrorum 
et  fratrum  nostrorum,  et  ut  omnipolens  Deus  faciat  nobiscum  miseri- 
cordiam,  et  bie  et  in  futnro  seculo,  et  ut  servi  Dei  orent  pro  salute 
noslra  parentorumque  nostrorum  omni  tempore,  die  ac  nocte. 

Insuper  et  ego  Atbertus,  frater  Poncii  Willelmi,  confrater  sancti  Vic- 
toris ,  dono  gadium  meum,  in  presencia  Deo  et  coram  altario  sancte 
genitricis  ejus  Marie,  presentibus  monacbis  ejusdem  loci ,  videlicet 
Isnardo  atque  Willelmo,  et  insuper  Isimbardo  de  Silans,  in  tali  ra- 
lione,  ut  memetipsum  et  substancia  mea  de  aver  et  totam  partem 
meam  de  ipso  bonore,  qui  mibi  procedit  ex  parte  alodis,  in  Silans 
villa,  dono  ad  sanctum  Viclorem  et  ad  monacbos  ejus. 

Si  quis  ergo  hanc  donationem,  nos  aut  aliquis  ex  nostris  propinquis 
el  de  nostris  beredibus,  aut  nulla  ecclesiastica  vel  secularis  persona , 
sive  aliquis  vel  aliqua  beredum  aut  successorum  nostrorum,  irrumpere 
vel  inquietare  voluerit,  non  valeat  implere,  sed  eogatur  in  vinculo 
solvere  auri  optimi  libras  x,  et  insuper,  omnibus  Dei  maledictionibus 
donalus ,  cura  Juda  Scariotb  cumque  Cayphan  atque  Pilato  sepeliatur 
in  inferno  dampnatus,  amen,  amen,  amen.  Nos  supraclieti  donatores 
banc  donationem  manibus  nostris  propriis  firmamus,  et  testes  ut  fir- 
ment  rogamus. 

(•  H».  525. 

Carta  de  Levenone. 

îofti  —  1079.  In  Dei  omnipotentis  nomine  sanctissimeque  ejus  dispositionis  ordi- 
natione,  Ego  Poncius  Isnardus  et  Raimundus,  frater  meus,  uxores 
nostras,  filii  filieque  nostre,  pro  salute  animarum  nostrarum  parento- 
rumque nostrorum  redemptione,  ...  offerimus  atque  donamus  omni- 
potenti  Deo,  qui  nobis  dédit  omnia  que  babemus,  de  ipsis  suis  donis, 
in  presenti,  secundum  possibilitates  nostras,  ad  proprium  alodem, 
sanctoque  Victori,  ejus  marlyri,  et  abbati  presenti,  videlicet  domno 
Bernardo,  omnibusque  monacbis,  tam  presentibus  quam  et  fut U ris,  ut 
intercessores  sint  jugiter  apud  Deum  pro  omnibus  peccatis  nostris, 


SANCTI  VICTORIS.  519 

hoc  est  medietatem ,  sicat  ad  nostram  partem  venit,  de  villa  que  no- 
minatur  Levenone,  in  comitatu  Forojuliense,  cum  omnibus  sibi  acci- 
denlibus,  hoc  est  in  ecclesiis,  in  campis,  vineis,  pratis,  pascuis,  gar- 
ricis,  mcntibus,  arboribus  pcmiferis  seu  inpomiferis,  aquis  eorumque 
decursibus,  molendinis,  accessisque  omnibus,  et  cum  ititroitu  vel  exitu 
suo ,  in  omnibus  totam  medietatem  donamus  sancte  Marie  sanctique 
Victoris  martiris,  sicut  David  presbiter  tenet  de  illis.  Sane  si  ali- 
quis,  etc. 

Ego  Poncius  Isnardus  et  Raimundus,  frater  meus,  uxores  nostras, 
filii  filieque  nostre,  Domino  Deo,  ejusque  genitrici  et  sancto  Victori 
martyri  donamus,  et  manus  nostras  firmamus,  et  subter  anexis  testibus 
firmare  rogamus.  Poncius  Isnardus  firmat.  Raimundus  firmat.  Fulcho 
Staminia  firmat.  Stabilius  firmat.  Benedictus  presbiter  firmat.  Ipse 
David  firmat. 

526. 

Carta  sancti  Antonini. 

Summa  industria  ac  subtili  indagine  providendum  est,  nos  secula-  Not.  1038, 
riter  viventes,  de  nostris  facultatibus ,  de  omnibus  supellectilibus  filiis 
unice  Dei  ecclesie,  que,  decorata  gémis  seu  monilibus  qualenus  suo 
unicoque  placeat,  qui  ei  dicat  :  «  Quam  pulchra  es  arnica  mea  !  Quam 
pulchra  es!1,  »  et  cetera;  ut  dixi,  providendum  qualiter  pro  nobis 
orantes  non  sit  necesse ,  relicta  vacatione  in  Deo  nostro,  dispersi  opère 
mundano  insudent,  quibus  a  Domino  precipitur  :  «  Vacate  et  videte 
quoniam  ego  sum2,  »  et  cetera.  Sedquia  ipse  est,  est,  débet  id  quod  sem- 
per  non  est,  quamdiu  est,  ad  id  est  quod  semper  est  tendere  et  plus 
vacare.  Quapropter,  quia  monacbos  in  Deo  putamus  vacantes  et  comu- 
niter  pro  omnibus  oiantes ,  impleatur  in  illis  quod  eam  Cantica  pro- 
munt  :  «  Adjuro  vos,  filie  Jberusalem ,  si  invenierilis  dilectam  meam, 
ne  suscitelis  eam3;  »  ideo,  ut  servi  Dei  quieli  fruantur  Deo  suo,  hic  et 
in  futuro,  dandum  illis  est.  Idcirco ,  ego  Rahimbertus  et  filii  mei  et 
uxor  mea,  et  ego  Poncius  et  uxor  mea  Domidia,  et  ego  Archimbertus 

»  Cant.,  IV,  i.  »   Cant.,  VIII,  5. 

»  Ps.,  XLV,  U. 


520  CHARTULARIUM 

et  uxor  niea  Gualburgis  et  filius  meus  nomine  Fulcho ,  donamus  ali- 
quid  de  hereditate  nostra,  in  comitatu  Forojuliensi,  in  territorio  castri 
Inter  Castellos,  que  nobis  venit  ex  progenie  pareil tum.  Et  sunt  con- 
sortes  :  de  uno  latere,  terra  de  Besalluno  et  de  Lonegos,  et  super  ipsos 
montes;  de  alio  fronte,  super  ecclesiam  sancte  Fidis,  via  publica  que 
pergit  usque  in  rivulum  ;  et  ex  alio  latere ,  sicut  descendit  rivulus 
usque  in  ipsam  terram  supradictam  de  Besalduno  et  Lonegos.  Et  ipsarn 
ecclesiam  sancte  Fidis,  que  est  infra  istos  terminos,  et  aliam  eccle- 
siam sancti  Antonini,  in  conterminium  ipsius  terre,  donamus  omni- 
potenti  Deo  et  ad  monasterium  sancti  Victoris,  pro  amore  ipsius 
Domini  et  pro  redemptione  animarum  nostrarum  et  parentum  nostro- 
rum,  utDominus  suam  misericordiam  dignetur  nobis  impendere,  qua- 
tenus  dicat  nobis,  post  resurrectionem  :  «  Venite,  benedicti  patris 
mei,  percipite  regnum  quod  vobis  paratum  est1,  »  Sane  si  quis,  nos 
aut  ullus  de  propinquis  nostris,  qui  contra  liane  donationem  ire,  in- 
quietare  vel  irrumpere  volueiit,  non  valeat  vindicare  quod  repetit, 
sed  componat  in  vinculo  de  auro  optimo  libras  mi,  et  in  anlea  firma 
et  stabilis  permaneat,  cum  stipulatione  interposita  pro  omni  firmitate 
subnixa;  contradictores,  si  non  quiescent,  cum  Datan  et  Abiran  in- 
ferno  detineantur,  etc.  Ego  Poncius  firmo. 

Facta  carta  istius  donationis,  in  mense  novembris,  anno  millesimo 
ab  incarnatione  Domini  et  xxxvm,  inditione  vi,  in  monasterio  sancti 
Victoris,  nullo  nobis  alio  rege  solo  Christo  Domino  in  perpetuum*. 

Ego  Raiambertus  firmo.  Ego  Arcbimbertus  firmo.  Gualburgis  firmat. 
Domidia  firmat.  Micors,  uxor  Raiamberti,  firmat;  Teodatus,  Raiamber- 
tus, Willelmus,  Poncius,  Eldebertus,  Arbertus,  Teohtfredus,  filii  eorum, 
firmant.  Poncius  presbiter  firmat.  Aimoinus  firmat.  Ugo  firmat,  et 
Pandulfus,  frater  ejus,  firmat.  Ivo  firmat.  Arcbimbertus  Maiolus  et 
iratri  suo  Petro  firmat.  Bertrannus  presbiter  cum  filiis  suis  [firmat]. 
Poncius  Aboneli  firmat.  Umbertus  firmat.  Alius  Raiambertus  firmat. 
Adalgarda  et  filii  ejus  firmant.  Matillis,  filia  sua,  firmat. 


1   Matt.,  XXV,  34.  tor  cum  Odone,  Campaniœ  comité,  de  regno 

"  Mortuo  Roclulpbo  III,  Conradtis  impera-     Burgundiae  contendit. 


SANCTI  VICTORIS.  i,21 

527. 

Carta  sancti  Antonini  et  sancte  Fiilis. 

Summa  industria  ac   subtili   indagine  providendum,   etc.  ldcirco,    Mai.  1074. 
ego  Heldebertus  dorto  aliquid  de  liereditate  mea ,  in  comitatu  *  Foro-  »*• 

juliensi,  in  territorio  castri  Inter  Castellos,  que  mihi  venit  ex  progenie 
parentum.  Et  sunt  consortes  :  de  uno  latere,  terra  de  Besalduno  et  de 
Lonegos ,  et  super  ipsos  montes  ;  de  alio  fronte ,  super  ecclesiam 
sancte  Fidis,  via  publica  que  pergit  usque  in  rivulum,  et  ex  alio  latere, 
sicut  descendit  rivulus  usque  in  ipsam  terram  supradictam  de  Besalluno 
et  Lonegos.  Et  ipsam  ecclesiam  sancte  Fidis,  que  est  infra  istos  termi- 
nos,  et  aliam  ecclesiam  sancti  Antonini,  in  conterminium  ipsius  terre, 
dono  omnipotenti  Deo  et  ad  monasterium  sancti  Victoris,  pro  amore 
ipsius  Domini  et  pro  redemptione  anima  mea  et  parentum  meo- 
rum,  etc.  Sane  si  quis,  nos  aut  ullus  de  propinquis  nostris,  qui  contra 
banc  donationem  ire,  inquietare  vel  irrumpere  voluerit,  non  valeat 
vindicare  quod  repetit,  sed  componat  in  vinculo  de  auro  optimo  li- 
bras  v,  et  in  antea  firma  et  stabilis  permaneat ,  cum  stipulalione  intet- 
posita  pro  omni  firmitate  subnixa.  Contradictores ,  si  non  quiescenl  , 
cum  Datan  et  Abiron  in  inferno  detineantur,  et  cum  Juda  traditore  et 
Pharao  et  Caypba  similiter  damnentur,  simulque  cum  omnibus  repro- 
bis  clausus  detineatur. 

Facta  carta  istius  donationis  in  mense  maio,  anno  millesimo  ab 
incarnatione  Domini  et  lxx°  iiii°,  indicione  xu,  in  monasterio  sancti 
Victoris,  nullo  nobis  alio  rege  solo  Cbristo  Domino  in  perpeluuni. 

Arcbibertus  Maiolus  firmat.  Petrus  Maiolus  firmat.  Rostagnus  Alde- 
brannus  firmat.  Heldebertus  Micors  firmat,  et  Bertrannus,  frater  ejus, 
firmat.  Aimoinus  firmat.  Willelmus  Aimoinus  firmat.  Petrus  Bausanus 
firmat.  Dodo  monacbus  dédit  pro  ipsa  terra  quadraginta  solidos  vel 
solidatas. 

528. 

Alia. 

Memoria  et  noticia  de  rébus  et  causis,  quas  adquisivit  Dodo,  mona-    <  >«   hits. 
'•  66 


522  CHARTULAR1UM 

chus  sancti  Victoris  monasterii  Massiliensis ,  in  loco  sive  in  cella 
sancti  Antonini ,  que  est  sita  in  territorio  castelli  quod  vocatur  Inter 
Castellos,  in  comitatu  Forojuliense  ,  cum  consensu  domne  Micors  et 
filiorum  ejus. 

Bertrannus  presbiter  dédit  terciam  partem  de  deeimo  de  omnibus 
rébus,  que  pertinebant  ad  eum,  ad  sanctum  Antoninum  et  ad  sanctum 
Victorem,sicut  sunttermini  vel  sicut  fuit  tenninatum,  de  omnibus  que 
dédit  Raiambertus  et  uxor  ejus  et  filii  ejus  et  beredes  ipsorum ,  et  fir- 
maverunt  Poncius  etRostagnus,  filii  ipsius  Bertranni.  Ergo  supradietus 
Dodo  monacbus  dédit  solidos  vel  solidatas  vin  ad  Deusde  Blancone, 
pro  alia  tereia  parte  decimi  de  omnibus  terris  et  rébus  que  dédit  Raiam- 
bertus ad  sanctum  Victorem;  et  hoc  firmaverunt  uxor  ipsius  et  filii  ejus 
et  seniores  ejus.  Dédit  eciam  idem  Dodo,  pro  medietate  ipsius  orti  qui 
est  inter  ipsum  rivum  el  ecclesiam  supradictam,  vin  solidos  vel  solida- 
tas ad  Arcbimberluni  Maiol  et  ad  fratrem  ejus,  nomine  Petrum  ;  nam 
ipsi  possidebant  eandem  terram  in  bereditatem.  Fnsuper  dederunt  ipsi 
fratres  Arcbimbertus  et  Petrus,  pro  anima  fratris  sui  Poncii,  ipsam  fer- 
raginern  que  est  supra  nominatum  ortum,  inter  ipsam  rivulum  et  viam 
que  ducit  ad  austrum  ecclesie  sancti  Antonini,  ut  monachi,  qui  in  eodem 
loco  habitaverint,   orent  Deum  pro  anima  ipsius  defuncti  et  pro  suis 
animabus,  ut  deleat  Deus  omnia  peccata  eorum  et  faciat  eos  pervenire 
ad  régna  celorum.  Bertrannus  eciam,  presbiter  supra  scriptus,  et  filii 
ejus,  et  Deusde  cum  uxore  et  filiis  suis,  eodem  tenore  fecerunt,   ut 
faciat  eis  Deus  misericordiam ,  et  donet  eis  remissionem  peccatoruin, 
faciatque  pervenire  eos  ad  régna  celorum.  Si  quis  autem  ad  ea  que 
pertinent  ad  sancti  Antonini  locum  et  ad  sancti  Victoris  monasteriuin 
conturbator  vel  subversor  surrexerit,   deleat  eum  Deus  de  libro  vite, 
et  cum  Juda  Scariobt  danmatus  pereat  in  inferno  sepultus.  Amen,  amen, 
amen . 

Igitur  ego  Archimbertus ,  cognomento  Maiolus ,  mortis  niée  timoré 
sollicitus,  et  ut  mibi  misereatur  Deus,  dono  ipsi  Deo  et  ejus  genitriei 
Marie,  sanctoque  Victori  marliri  Massiliensi,  et  omnibus  in  eodem  loco 
Christo  Domino  servientibus,  lam  presentibus  quamqne  futuris,  in 
comitaluForojuliensi  et  in  territorio  caslri  que  vocatur  Inter  Castellos, 


S.4NCÏ1  V1CT0R1S.  523 

videlicet  ad  ecclesiam  sancti  martiris  Antonini ,  subtus  ortum  ipsius 
ecclesie,  ipsuni  pratum  et  junquerâm,  et  in  alio  loco  de  terra  serao- 
diata  i,  que  est  sita  in  niedio  eoudamiiie  dominicali. 

Ego  namque  Petrus,  suprascripli  Archimberti  Maioli  frater,  similitti 
dono  de  hisjamdictis  terris  partem  meam.  Et  tamen  reeipimus  solida- 
tas  vin  a  Dodone  monacho. 

Ego  quoque  Micors,  uxor  quondam  donmi  Raiamberti,  una  cura  con- 
silio  et  voluntate  filiorum  meorum ,  pro  anima  filii  mei  jam  defuncti, 
noinine  Wilelmus ,  dono  Domino  Deo  necnon  et  ecclesie  beati  Anto- 

J  ce 

nini,  glorioso  ejus  martiri,  terrain  ipsam  que  vocant  piano  de  Martino. 
fpsam  terrain  donamus  Deo  sanctoque  Victori,  martiri  Massiliensi ,  et 
omnibus  ejus  monacbis,  pro  remedio  anime  parentis  nostri  jam  dicti  et 
pro  salute  omnium  parentorum  nostrorum ,  vivorum  et  defuncloruni, 
amen.  Vineas  namque  que  sunt  extra  terminos  ad  locum  Mentonas, 
ipsam  partem  que  habebat  in  ipsas  vineas  de  decimo  Deusde  Blancbu 
ad  feu,  cum  consilio  meo  necnon  et  filiorum  meorum,  ipsam  partem 
inonachus  Dodo  accaptavit ,  et  ipse  similiter  vendidit  cum  nostro  con- 
silio, et  accepit  Deusde  per  istam  emptionem  asinum  unuin  in  precio, 
consenciente  hoc  et  consiliante  Aimuino  milite  et  Yvone.  Istam  emp- 
tionem seu  comparationem  ego  domna  Micors  et  fdii  mei  sancto  Vio- 
lon et  ad  monachos  ejus  roboramus  et  firmamus. 

529. 

Alia. 

In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Raiambertus,  tilius  Duiandi  cog-  (are.  1040. 
nomento  Blanchi,  et  uxor  niea,  nomine  Micol,  et  filii  mei  Ugo,  Pan- 
dull'us,  Theodatus,  Raiambertus,  Willelmus,  Poncius,  Ueldeberlus, 
\rberlus,  Theotfredus,  facimus  donationem  omnipotenti  Deo  et  sancto 
Nictori,  pro  animabus  uostiis  vel  parentum  nosti'orum,  de  alode  nos- 
tro, ecclesiam  sancti  Antonini,  unum  scilicet  mansum,  quem  excoluit 
liomo,  nomine  Hermentaiius,  sub  ouini  integritate,  videlicet  cum  cani- 
pis,  \ineis,  ortie,  pratis,  terris  cultis  et  incultis,  et  cum  omnibus  om- 
nino  rébus  ad  eandem  ecclesiam  vel  ad  ipsum  mansum  pertinentibus. 


524  CHARTULARIUM 

<*  Itt.  530. 

Caria  <!e  Belmonte. 

103ï.  In  nomine  Patris  et  Filii  et  Spiritus  Sancti,  et  in  honore  sancti  apos- 

toli  Pétri  Rome.  Ego  Raliimbertus,  cum  uxore  mea  Michol  et  filiis 
ineis  ;  et  ego  Benedicta ,  cum  nepotibus  meis  Pontio  et  alio  Pontio 
necue  Archimberto  atque  Amalrico  et  aliis  nepotibus,  sicut  meus  senior 
Archimbertus  donavit  sancto  Petro  Rome,  ita  et  ego,  cum  supra dictis 
nepotibus  meis,  in  honore  ejusdem  apostoli  Pétri,  donamus  atque  in 
perpetuum  tradimus  sancto  Victori,  martiriMassiliensi,  et  habitatoribus 
ejus,  pro  redemptione  animarum  nostrarum  parentumque  nostrorum; 
et  ego  Teucia ,  cum  filio  meo  Lamberto,  similiter  ;  omnes  igitur  nos 
supradicti  heredes  ecclesias  constructas  in  honore  sancte  Dei  genitricis 
Marie  sanctique  Johannis  Baptiste  atque  sancti  Pétri  apostoli,  sancti 
quoque  Benedicti,  cum  terris  cultis  atque  incultis  determinatis ,  cedi- 
mus  atque  jure  perpetuo  tradimus  supradicto  martiri  Victori  et  abba- 
tibus  ac  monachis  ejus,  ut  orent  omnes  pro  salute  animarum  parentum- 
que nostrorum  ;  in  tali  conveniencia,  ut  per  singulos  annos  duarum 
eere  librarum  quantitatem  transmittant  sancto  Petro  Rome.  Et  est  ipsa 
donatio  in  comitatu  Forojuliensi,  in  terminibus  castri  quod  vocant 
Inter  Castellos,  inloco  qui  vocatur  Belmons.  Termini  verohujus  dona- 
tionis  sunt  talis  dispositionis  :  ab  oriente,  ipse  rivus  quem  vocant  Mapas  ; 
ab  occidente  ,  ipsum  rivum  de  Cornoreda  ;  a  meridie ,  flumen  qui  vo- 
catur Argencius  ;  ab  aquilone ,  sicut  ipse  mous  qui  est  supra  ecclesiam 
sancti  Pétri  vergit  ad  meridiem,  de  ipso  rivo  quem  vocant  Mapas  usque 
in  rivum  de  Cornoreda.  In  ista  donatione  sunt  duo  mansi,  extra  istam 
terminationem,  qui  sunt  in  supradicto  castro,  cum  omnibus  rébus  sibi 
pertinentibus.  Si  quis  etc. 

Raliimbertus  firmat.  Filii  ejus  firmant.  Poncius  firmat.  Alius  Pon- 
cius  firmat.  Archimbertus  firmat.  Rahimbertus  firmat.  Radaldus 
firmat. 

Facla  carta  ista  donacionis  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo 
tricesimo  tercio ,  régnante  Domino  nostro  Jhesu  Christo. 


SANCTI  VICTORIS.  525 

531. 

De  Castro  ïorretas. 

Post  felicitatis  primo  quiolem  colono  eterne  privationem,  que  in-  «**». 
stinctu  lividi  subrogata  drachonis  est,  salubre  nostri  redemptoris  actum 
nobis  est  remedium  largitione,  qui  in  ipsa  condempnationem  radiée 
damnata  ausimus  utriusque  substantie,  quam  sanguis  ipsius  non  solum 
abolevit  summi  Patris  Nati  fusus,  verum  quoque  nostras,  quas  in  bap- 
tismatis  abniieramus  lavacro,  ofTensiones ,  ejusdem  insolentissimi  rei- 
teratas  astu,  penitendo  propriaque  largiendo  spopondit  nobis  se  daturas, 
inquiens  :  «  Date  elemosinam,  et  omnia  munda  sunt  vobis1.  »  Quid 
igitur  suavius,  quam  ut  ex  vilissimistransitoriisque  et  adtempus  credi- 
tis  mercemur  inextricabilia  bona  agellis?  aut  quid  facilius,  ut  ex  visibi- 
libus  et  instantissimis  rébus  mutuemus  sydereas  eternasque  mansiones 
in  celisPStolidissime  enim  quis  récusât  sua  pro  Domino  tribuere,  que 
procul  dubio  novit  sibi  in  celo ,  si  quidem  largiter  exibuerit  pro  ejus 
amore  sanctis  vel  pauperibus,  cencies  cumulata  reservari?  Ob  hoc 
ergo,  nos  Agellii  Lautildis  scilicet  femina  et  filius  meus  Giraldus  non 
difterimus  huic  nostro  qui  se  et  largitorem  hereditatis  utriusque  Domino 
exibet  et  heredem  nostre  fdiationis ,  terrene  videlicet,  sanctisque  ejus 
lestibus,  videlicet  Victori et  sociis  ejus,  quorum  monasterialis  ecclesia 
corpora  se  gaudet  retentare  almifica  Massiliensis ,  dare  aliquantuhun 
nostri  patrimonii;  quod  et  facimus.  Cedimus  quippe  vel  condonamus 
predicto  nostro  redemptori  ejusque  aime  genitricis  memorie,  que  sa- 
crata  consistit  in  eadem  ecclesia ,  qua  creduntur  cubare  venerabiliter 
lieatissimorum  predictorum  artus  martirum  Victoris  et  comitum  ejus, 
quibus  nec  non  consignamus  octavam  partem  quam  videmur  potiri  in 
villa  que  nominatur  Torretas ,  que  est  in  episcopatu  Frigorensi ,  id  est 
Forojuliensis,  quod,  ab  hodierno  et  post  bac  die,  libère  et  inconvulso 
possideatur  ab  incolentibus  ejusdem  predicte  basilice,  excepta  medie- 
tate  unius  mansi,  quam  predicta  Lautildis  dedi  filie  mee,  et  unam 
vineam  quam  dedi  sancto  Andrée,  cujus  ecclesia  dicata  consistit  in 

!  Luc,  XI,  li. 


5fé  CHARTLLAR1LM 

eadem  villa.  Si  qua  vero  (quod  omnino  absit)  persona  insûrrexerit , 
volens  hoc  aiinulare  legitimum  jureque  transfusum  in  sancte  ecclesie 
dominium  doniim,  minime  valeat  vindicare  sibi  quod  injuste  appecie- 
;  rit ,  verum ,  nisi  resipiendo  ita  ut  invenerit  siverit ,  cognoscat  resistere 

validam  sibi  mauum,  que  restitit  olim  mirabiliter  Egypli  principi ,  per- 
tiixaeissimo  Pbaraoni. 

Acta  tbomus  indaginis  hujus,  anno  trabeationis  dominice  xliii  post 
miliesimum,  indicione  x,  era  millesima  lxxxi,  régnante  Chono  impe- 
ratore  Romano. 

Noticia  roborationis  Lautiklis,  supradicte  donatricis,  et  filii  sui  Gi- 
raldi  ,  qui  hoc  corrobora  ver  un  t  opus,  et  idoneis  testibus,  quorum  no- 
mina  subneetasunt,  (irmare  fecerunt.  Josfredus,  fdius  predicli  Giraldi, 
iîrmavit.  Rostagnus  presbiter  firmavit.  Rainoardus  Mauronus  firmavit. 
Jsnardus  presbiter  firmavit.  Lauterius  firmavit.  Petrus  celJarius  fir- 
mavit. 

532. 

Carta  Monasterii  Barjamone. 

)0  apr.  1073.  Cum  omnipotentis  Dei  mestimabilis  misericordia  unicum  filiutn 
suum,  Dominum  nostrum  Jhesum  Christum,  de  celo  in  terrain  misit, 
ut  proprium  sanguinem  fundens  redimeret  genus  humanum ,  et  dili- 
gentibus  se  bona  invisibilia  preparavit,  cordibus  eorum  gracia  Sancli 
sui  Spiritus  et  sanctificatione  infundens  sui  amoris  effectum,  super 
T«.  omnia  et  in  omnibus  eum  diligentes  *  affuerunt  sine  nimiero,  evangelicç 
predicationi  ita  obedientes,  et,  dum  adviverint,  prophetarum  et  aposto- 
loium  ceterorumque  doctorum  preceptis  sic  obtempérantes,  ut  quos 
in  soliditate"  sue  dilectionis  instituerai,  dum  ab  hoc  seculo  abirent, 
promissiones  ejus  que  omne  desiderium  superant  consequi  mererentur, 
cum  eodem,  sicut  promisit,  ineternummanentes.  Que  omnia  cum  per- 
spiceret  callidissimus  ille  serpens  qui  dudum  primum  hoininem  dece- 
perat,  ipsius  bona  invidens,  nefanda  sua  invidia  et  iniquis  suis  suasio- 
nibus  et  callidis  argumentationibus,  ita  cœpit  suis  deceptionibus  prave 
mentis  decipere  homines,  ut  a  veri  Dei  cultu  et  cognitione  recedentes, 


SANCTI  V1CTORIS.  52? 

et  quod  falsum  est  m  veritatem  convertere  volentes  et  veritatem  in 
mendatio  r  sicut  ipse  mendax  est ,  pessimis  illis  commutantes ,  sinl  in 
inferni  baratrum  cum  eo  perpetualiter  peuas  luentes.  Quapropter ,  ut 
ab  ipsius  antiqui  hostis  insidiis  et  potestate  eripiat  qui  milites  in  con- 
valle  hujus  seculi  lacr imosa  nos  esse  voluit ,  et  quos  longe  a  sue  legis 
doctriua  et  ab  ea  predicatione,  qua  per  beatum  Johannem  baptistam 
nobispredicavitjdicens:  «  Contenu  estote  stipendiis  vestris,  et  neminem 
concuciatis,  neque  calumniam  faciatis',»  abesse  cognoscit;  me  scilicel 
Ricbaum  et  fratrem  meum  Lgonem,   ut  ab  inimicorum  nostrorum  in 
presenti  seculo  deffendat  insidiis  et  in  futuro  gaudere  faciat  in  celesti- 
bus    regnis ,   donationem ,  pro  animabus    nostris    et  redditioneni    ei 
facimus  ex  possessionibus  quas  idem  nobis  dédit  terrenis  ;  quam  dictai  i 
sumus  in  subsequentibus  verbis.  Extatlocus  quem  vocantMonasteriuni, 
in  territoiïo  nostri  castri  quod  nommant  Barjamonem.  Quem  locum, 
per  aliquod  lemporis  spatium,  monacbi  sancti  Andrée  Avinionensis 
possidentes  sic  deterioraverunt,  ut  in  eo  non  ecclesia,  non  mansio, 
non  claustrum  inveniretur ,  in  quo  se  protegere  valerent  pluviam  de- 
clinare  volente.  Et  quia,  quod  omnis  vicinia  eorum  cognoscit  et  viva 
voce  dicit,  virorum  scilicet  et  feminarum  immensus  numerus,  militum 
et  pagensium  cœtus,  nos,  in  quorum  potestate  idem  locus  esse  videtur, 
ferre  et  celare  non  \  aleraus,  ut  deterioratione  quam  ab  eis  sumpsit  idem 
locus  melioretur ;  et,  ut  cognoscatis  apcrte,  futuri  et  présentes,  lesta- 
mentum  quod  de  eo  facere  volumus,   omniljus  cognoscere  volentibus 
annunciamus  manifestantes.  Coenobium  Massiliense,  priscorum  tempo- 
ribus,  sic  sub  regulari  dominauone  viguit,  Deo  volente,  [ut]  quinque 
mibum  monacborum  numerus  ibi  reperiretur,  in  sancti  Cassiani  tem- 
pore,  et,  pro  loci  illius  veneratione,  multi  multa  dederunt  illi  mouaste- 
rio ,  ex  sua  possessione ,  inter  quos  bomines  nostre  patrie ,  ut  vere  re- 
perimus  in  auctoritatibus  ejus  et  cartis  pervetustis,  loca  in  temfcorio 
nostri  denominati  castri  Barjamonis  posita ,  et  dicti  monaslirii  nostri 
contigua  sibique  adjacentia ,  et  eciam  id  de  quo  loquimur  Monaste- 
rium ,  sicut  aliquid  Massilienses  monacbi  probaverunt  sacramento  et 

1  Luc,  III.  14 


528  CHARTULAR1UM 

aque  frigide  vel  calide  probatione.  Amatoris  igitur  omnium  benignis- 
simi  dilectione  et  sancte  ejus  genitricis  Marie  amore,  in  cujus  dicti  loci 
ecclesia  est  bonore,  ut  ab  bostium  nostrorum  bic  et  in  eternum  nos 
deffendat  obsidione,  quia  cenobium  Massiliense ,  sicut  diximus,  viguit 
antiquo  tempore  et  moderno,  Deo  concedente,  viget  in  regulari  distric- 
tione ,  pro  auctoritatum  suarum  testificatione ,  et  quia ,  sicut  cognovi- 
mus  veteris  et  novi  Testamenti  traditione,  sanctam  ecclesiam,  sponsam 
scilicet  suam ,  Cbristus  non  babentem  maculam  et  rugam  sibi  servien- 
tibus  fidelibus  suis  commisit,  eisque  propria  auctoritate  concessit  eam, 
qui  caste  et  sobrie  cum  omni  diligencia  tractaverint  illam  ;  ego  Ricbaus 
et  uxor  mea  Àimerus,  et  filii  mei  Wilelmus,  Ricbaus,  Ugo,  Poncius, 
Fulcbo;  ego  quoque  Ugo,  et  conjux  mea  Stepbana,  filiique  mei  Willel- 
mus,  Bertrannus,  Ugo,  Raimonnus,  cum  consilio  nepotum  nostrorum 
Guilelmi,  Aichardi  et  fratrum  suorum,  matrisque  sue  sororis  nostre 
Unie ,  et  consilio  omnium  nostrorum  militum  et  pagensium ,  prefatum 
locum  Monasterii  Domino  Deo  omnipotenti  et  altare  sancte  Dei  geni- 
tricis Marie  gloriosisimique  martiris  Victoris,  quod  est  consecratum 
in  cripta  et  confessione  cœnobii  Massiliensis ,  domnoque  abbati  Ber- 
nardo,  ac  monacbis  ejusdem  monasterii,  presentibus  et  futuris,  dona- 
mus  reddendo  et  reddimus  donando ,  transfundimus  cedendo  et  cedi- 
mus  concedendo,  cum  mansis  et  mansionibus,  campis  et  vineis,  pratis 
et  viridiariis ,  possessionibus  ejus  universis  et  facultatibus  cuncti9$ 
omnibusque  bonoribus  quos  bodie  ipse  locus  babere  videtur,  et  ab 
hodierno  die ,  cum  nostra  voluutate ,  ex  nostro  bonore  omniumque 
hominum ,  ad  fklelitatem  monasterii  sanctissime  Marie  sanctissimique 
Victoris  suorumque,  nostris  diebus  et  in  eternum,  acaptare  potuerit, 
ut  Deus  omnipotens ,  quem  colimus  et  adoramus ,  meritis  et  interces- 
sionibus  gloriosissime  virginis  Marie  beatissimique  Victoris  et  omnium 
sanctorum  suorum,  ac  monacborum  in  cœnobio  Massiliensi  babitan- 
cium,  concédât  nobis  et  parentibus  atque  consanguineis  nostris,  vivis 
et  defunctis,  peccatorum  nostrorum  remissionem  et  eterne  sue  glorie 
participationem.  Hanc  ergo  kartam  nos  donatores  Ricbaus  et  Ugo  cum 
uxoribus  nostris  et  fdiis ,  monacbis  Massiliensibus  ut  scribere  facerent 
mandavimus,    quam  et  nos  omnimoda  voluntate  testificamur   atque 


SANCTI  VICTORIS.  529 

viva  voce  firmamus,  et  ut  nostri  consanguinei  et  vicini  nostreque  po- 
testatis  homines  firment  mandamus.  Si  quis  igitur  hominum  nostre 
eonsanguinitalis,  vel  aliqua  persona  ullius  ordinis  aut  potestatis,  un- 
quam  extiterit ,  qui  hujusmodi  testamenti  donationem ,  redditionem, 
concessionem  annulare,  deteriorare  vel  aliquo  modo  inqiiietare  aut 
manière  voliieril,  non  valeat  implere  quod  nisus  fuerit  satagere,  sed, 
bibens  de  fiala  ire  Dei,  maledicatur  suum  velle  et  posse,  victusque  in 
vinculo  componat  auri  optimi  lx"  librarum  pondère ,  et  maledicatur 
omnis  veteris  et  novi  Testamenti  maledictionibus,  nisi  penituerit,  duin 
advixerit,  satisfaciens  congrua  satisfaetione,  firma  et  stabili  permanente 
hujus  donationis  reddilione. 

Facta  est  *  hec  caria  hujusmodi  donationis  secunda  ebdomoda  domi-  f°  '-'• 
nice  resurrectionis,  anno  ab  incarnatione  ejusdem  Domini  nostri  Jhesu 
Christi  millesimo,  adjuncto  eciam  septuagesimo,  et  non  de  eodem  nu- 
méro quarto  ablato,  quarta  feria,  in  monasteiii  Petre  Castellane  corn- 
jjosita  in  cimiterio,  a  Guillelmo  presbitero  scripta,  dictata  ab  Isnardo, 
non  digne  vocitato  monacho,  lune  vicesime  octave  computo,  et  epacte 
none  in  terminio ,  concurrente  primo,  indicionis  undicime  numéro1, 
régnante  per  cuncta  secula  nescia  finis  creatore  omnium  omnipotente 
Domino  Deo,  amen.  Nos  hujusmodi  karte  donatores  Richaus  et  Ugo, 
ciim  uxoribus  nostris  et  filiis,  propriis  eam  manibus  donamus  et  firma- 
mus, et  ut  alii,  sicut  divimus,  firment  mandamus.  Willelmus  \ichardi, 
cum  fratribus  suis  et  matre  sua,  firmaverunt  et  donaverunt.  Folco, 
\ldebertus,  Ugo,  Bertrannus. 

533. 

Carlam  cotnrautationis  de  Bargemo. 
In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.   Hec  est  karia  memorialis  23oct.  107:;. 

ce  c 

et  descriptio  definitionis,  ipie  facta  est  inler  abbatem  sancli  Victoris 
monasterii  Massiliensis ,  et  abbatem  monasteiii  sancli  Andrée  quod  est 
sitâm  juxta  Àvinionem,  in  ulteriore  parte  fluminis,  et  utriusque  loci 
congregationem,  eo  modo  sicut  inferius  scriptmn  est.  Conquerebatur 

'  Omuos  i-lx  notœ  in  annum  1073  quadran'. 

1.  fi- 


530  CHARTILARIUM 

enim  abbas  et  monachi  sancti  Andrée  super  ecelesia  sancte  Marie 
que  est  in  valle  Vergemonis,  quam  scilicet  tempore  longo  possederant, 
eo  quod  banc  illis  monaebi  sancti  Victoiis  violenter  abslulerint.  Quo 
contra ,  Massiliensis  abbas  et  ceteri  fratres  descriptionem  grandem  de 
villa  Vergemonis  et  de  omni  fere  territorio  in  kartis  antiquissimis  osten- 
debant,  simulque  astruebant  numquam  ibi  sancti  Andrée  nionacbos, 
absque  Massiliensium  fratrum  querimonia,  vel  anno  integro  quievisse, 
ita  ut  vice  alia  prefati  Massilienses ,  Avinioneusibus  inde  recedentibus, 
predictam  ecclesiam  in  jus  suum  receperint.  Quid  plura?  tandem 
abbas  Massiliensis,  cum  congregatione  Deo  amabili  participato  consilio, 
licet  aliquibus  id  nolentibus  fratribus,  eo  quod  satis  justiciam  sibi  ad 
boc  suffiagari  confiderent,  verumtamen  propter  pacis  et  karitatis  intui- 
tum,  quatinus  ad  religiosi  ordiuis  bomines  propter  damna  demundia- 
libus  judiciis  malicia  non  subriperet  secularis,  obedientiam  quandam, 
que  est  in  episcopatu  Aquensi,  in  territorio  castri  quod  vocatur  Cbate- 
netum,  et  appellatum  sanclaMariam  ad  Veirunas,  de  jure  sancti  Victorrs, 
cum  omni  substancia  et  supelleclili  que  ibi  erat,  que  a  ce  ferme  solidos 
a  preciatoribus  Massiliensibus  estimata  est,  domno  abbati  sancti  An- 
drée, eo  quod  banc  ille  nominatim  expeciit ,  atque  omnibus  succes- 
soribus  ejus,  grato  animo  et  bona  voluntate,  laigitus  est,  et  unum 
campura  <[ui  erat  in  contentione  cum  Dodo  de  Luzmari,  exceplis  rébus 
aliis  que  non  sunt  in  ista  douatione ,  scilicet  Pielianeta,  et  quecumque 
ad  eam  pertinent,  et  ea  que  sunt  in  territorio  de  Très  Eminas  ;  hec 
retinuérunt  abbas  et  monaebi  sancti  Victoris.  Hanc  ergo  obedienciam, 
cum  bis  que  ad  ipsam  pertinent,  que  sunt  infra  territorium  predicti 
castelli  de  Calbeneto,  babeant  alibates  et  monaebi  sancti  Andrée  sem- 
per  et  quiète  possideant,  atque  abbatibus  sancti  \ictoris  et  congrega- 
tioni  amici  semper  et  fidèles  existant. 

Deinde  predictus  abbas  Poncius  monasterii  sancti  Andrée  cum  fratri- 
bus, vice  omnis  congregationis  sue,  obedienciam  illam  vel  ecclesiam 
sancte  Marie,  que  est  in  valle  Vergemonis,  in  episcopatu  Forojuliensi, 
et  ecclesiam  sancte  Marie  de  Favars,  et  ecclesiam  sancti  Pétri  de  Reanna, 
que  est  in  episcopatu  Guapincensi,  cum  omnibus  que  ad  eas  pertinent, 
sancto  Victori  et  Bernardo   abbati  et  omnibus   successoribus  ejus  et 


SAJNCT1   ViCTORLS.  r>3 1 

onuii  congrégations  Massiliensis  monasteru'  guirpivit  et  dofinivit;  et,  si 
quod  jus  vel  si  quas  voces  ibi  appellare  videbantur,  vel  si  quid  ibi  mo- 
nacbi  sancti  Andrée  aequisierint  quod  de  jure  sancti  Vieloris  non  fue- 
rit,  totum,.  in  manu  predieti  abbalis  Massiliensis,  saneto  Yietori  et  ejus 
congregalioni  donavit ,  ut  quiète  semper  babeant,  teneanl  et  possi- 
deanl,  et  abbatibus  sancti  Andrée  vel  congregationi  amki  cl  fidèles 
existant.  Celerum  universe  querinionie,  quas,  ex  utrisque  partibus, 
usque  ad  id  temporis,  prescripte  congregationes  ad  invicem  babue- 
runt,  sive  juste  sive  injuste  fuerint,  in  eternum  finite  sint  et  perpétua 
oblivione  sepulle,  finna  semper  inler  ulrumque  Dei  gregem  coneordia 
vel  pace  régnante,  prestanle  Domino  nostro  Jliesu  Christo.  Sane  scien- 
dum  quod  ecclesiam  sancti  Sepulcri,  que  est  apud  Forncalcberium 
castrum,  quara  scilicet  monacbi  sancti  Andrée  perdiderant,  si  quo 
modo  poluerint  sibi  predicli  sancti  Victoris  monacbi  vindicare,  non 
debent  illis  proinde  prefali  monacbi  sancti  Andrée  calunmiam  ullam 
vel  injustam  contrarietatem  inferre. 

l'acta  est  definitio  guarpicionis  et  donationis  seu  comutationis  islius 
apud  cellam  sancti  Sympboriaui,  in  valle  Speculi,  presentibus  religio- 
sis  ac  nobilibus  monacbis  sive  laicis ,  atque  hoc  ipsum  comuni  voto 
confirmantibus  et  laudantibus  universis,  anno  ab  incarnatione  Domini 
millesimo  lxx°  v° ,  yiii  kaleudas  novembris,  inditione  xi,  régnante 
Domino  nostro  .Ibesu  Christo. 

Si  quis  autem  contra  banc  pacis  et  concordie  pactionem  ire  vel  iu- 
quietare  voluerit,  nulla  idvaleat  ex  malivolencia  explere  quod  appelil, 
sed,  donec  resipuerit,  condempnalus  et  anathemalizalus,  omnibusque 
maledictionibus,  que  veteiï  vel  novo  Testamento  scripte  suut,  obnoxius 
in  perpeluum  sit;  sed,  et  si  quid  damni  intulerit,  injuditio  duplicalum 
cogatur  exsolvere. 

534. 

De  ecclesia  sancti  Auxilii. 

Constat  lege  romana  et  jubetur  auctoritate  ecclesiaslica  ut,  si  quis        Oct., 
aliipiid  dare  vel  commutare  voluerit,  litteratim  paginulis  pro  obfirma-  1030  —  1039. 
tione  inseratur;  antiquitus  enim  valebat  datum  nec  tanien  incartatum; 


532  CHARTULARIUM 

modérais  temporibus  obscriptionem  facimus,  cum  aliquid  donamus. 
Quapropter  ego  Willelmus,  qui  vocor  Juvenis1,  *  et  uxor  mea  Adalar- 
gardis  et  filii  niei  donamus  ad  ecclesiam  sancti  Auxilii,  de  alode  nostro 
qui  nobis  legibus  obvenit,  très  mansos  :  unum,  in  Calars,  Constantini ; 
alium,  in  FigaNigra,  quem  Carnallus  tenet;  alterura  in  Mota  Lamberti, 
sicut  diximus,  cum  adfirmatione  litterarum.  Hos  mansos  donamus  et 
cedimus  ad  jam  diclam  ecclesiam ,  quam  domnus  episcopus  Gaucel- 
mus2  donat  in  subjugalione  monaslerii  Massiliensis  sancti  Victoris, 
martiris  Christi  ;  donamus  cum  campis  et  vineis,  ortis,  pratis,  silvis, 
garricis,  oglatis,  fontibus  aquarum,  piscatoriis,  domibus  integris  et 
dirulis,  curtis  et  exigis.  Adbuc  autem,  cum  meis  beredibus,  donamus 
ad  supradictam  ecclesiam  unam  contratam  que  vocatur  Crixonosam. 
Sunt  ipsi  beredes  :  domna  lngilsindis,  cum  filiis  suis,  Poncius  de  Bra- 
cio,  Poncius  Adalmannus,  Inguisrannus.  Ipsa  matrona  Inguilsindis, 
unum  mansum  in  ipso  loco  Calars;  Poncius  et  Silvester,  unam  modia- 
tam  de  vinea;  et  ipse  ego  Willelmus  dono  meum  ortum  dominicum. 
Et  damus  talem  largitatem  de  ipsa  nostra  terra,  ut  quantum  potuerint 
rumpere,  aut  ipsi  aratores  aut  aliquis  per  illos,  omne  sit  ipsius  jam 
dicte  ecclesie.  Ademarus  pro  anima  sua  donavit  unum  campum  prope 
ipsam  ecclesiam.  Damus  boc  omnes  supraùicti  pro  amore  Domini,  pro 
redemptione  animarum  nostrarum,  pro  incolomitate,  pro  salute  red- 
dimus  nostra  \otaDeo.  Sunt  ipse  res  in  comitatu  Forojuliense,  in  Castro 
nuncupato  Calars.  Sane  si  quis,  nos  suprascripti  aut  abus  quispiam, 
qui  contra  bec  dona  ire,  irrumpere,  calumniare  voluerit,  non  valeat 
usurpare  quod  appétit,  sed  componat  de  auro  optimo  libras  v,  et  in- 
super bee  donationes  firme  et  stabiles  permaneant  omni  tempore,  pro 
omni  firmitate ,  cum  slipulatione  interposita. 

Nos  supradicti  donatores  donamus  et  firmamus.  Episcopus  Jaucel- 
mus  firmat.  Lambertus  Àdalbertus  firmat.  Petrus  firmat.  Aldeberlus 
firmat.  Ugo  presbiter  firmat.  Ricaus  firmat.  Arnulfus  gramaticus 
firmat. 


1   Guillelmus  III,  filius  Guillelmi  II,  vice-  *  Episcopus  Fcrojulitnsis, cire.  1030  —cire, 

eomitis  Massiliensis.  1044. 


SANCl'I  VICTORIS.  533 

l'acta  carta  istarum  donalionum  in  mense  octubrio,  in  ipso  monasle- 
rio  Massilie,  régnante  Cona  imperatore. 

535. 

De  ecclesia  sancte  Trinitatis  in  Calars. 

Ego  Ugo  Adalberlus  et  uxor  mea  et  filii  mei,  pro  sainte  et  ereptione  Circ-  ,03°- 
animarum  nostrarum,  et  ut  a  pio  judice  Domino  impetrare  possimus 
nostrorum  veniam  peccaminum,  ideo,  ipsi  Deo  et  ejus  martiri  sanctis- 
simo  beato  Victori  Massiliensi ,  ejusque  monasterio,  omnibusque  in 
eodem  loco  servientibusDeo,  presentibus  et  futuris,  donaruuseeclesiam 
«pie  in  veneratione  et  honore  constructa  et  dedicata  est  sancte  et  indi- 
vidue  Trinitatis,  cum  terris  et  vineis  et  ortis.  Est  autem  ipsa  ecclesia 
in  comitatu  Forojuliensi,  in  territorio  castri  et  ville  que  nominatur 
Calars.  Ego  Bertrannus,  ecclesia  Forojuliensi  episcopus,  hanc  dona- 
tionem  firmo,  et  ut  alii  firment  rogo  et  jubeo.  Hee  terre  sunt  istius 
ecclesiœ  :  ab  oriente,  incipit  in  ipsa  grada,  et  sicut  stat  campus  Poncii 
Gaucelmi,  et  ferit  in  aliam  gràdam;  a  meridie,  sicut  pergit  revolutio 
alia  grade,  per  sumitatem  ipsius  niontis,  sicut  aqua  vergitel  respicit  ad 
ecclesiam,  et  ferit  ad  viam  de  Boxa;  a septentrionali  parte,  consortatur 
grada  ipsa  usque  ad  ipsam  viam  de  Boxa;  ab  occidente,  via  ipsa.  Igitur 
ego  Ugo  Adalbertus  conjunxque  mea  Bellendis  et  filii  nostri,  quantum 
infra  hos  terminos  videtur  haberi,  donamus  ab  integro  Domino  Deo  et 
ejus  ecclesie  supradicte,  sancteque  ejus  genilrici  necnon  et  beato  Vic- 
tori, martiri  Massiliensi. 

536. 

De  ecclesia  sancti  Martini  in  Cesalio. 

aojui., 
Omni  homini,  dum  licet  et  in  hac  vita  subsistit,  de  eterna  retribu-  I02t  —  1044. 
tione  cogitare  débet,  dicente  Scriptura  :  «Quantum  potest  manus  tua 
facere ,   instanter  operare,  quia  nec  opus,  nec  ratio,  nec  scientia  est 
apud  inferos,  quo  tu  properas  '  ;  »  et  Dominus  dicit  in  evangelio  :  «  Date 

1  Eccl.,  IX,  10. 


'V-iA  CHARTULARIUM 

elemosinam,  el  ecce  omnia  munda  sunt  vobis1,  »  quia,«  sicut  aqua  extin- 
guit  ignem,  ita  elemosina  extinguit  peccatum'-  »  •  et  ut  audire  mereamur 
piam  Domini  vocem,  in  die  judicii  sui,  dicentem  :  «  Venite,  benedicti 
patris  mei,  percipite  regnum  quod  vobis  paratum  est  ab  origine  mundi3» . 
Propterea  ego  Poncius  de  castello  Bracio  et  uxor  mea  et  filii  mei,  et 
ego  Inguilsenna  ,  quae  fui  olim  uxor  domrii  Isnardi  de  Flaiosco  ;  uos 
aulem  fratres  Ripertus  de  Figa  Nera  et  Ugo,  frater  meus,  filii  militis  ob- 
limi  nomine  Silvii;  insuper  et  nos  fratres  filii  condam  Aurie  femine, 
Inguilrannus  videlicet  etGuitbertus  et  Ugo  et  Fulco;  nos  omnes  supra- 
dieti  viri  et  femine,  pro  redemptione  animarum  nostrarum  et  propter 
vite  eterne  premium  ,  donamus  Jbesu  Cbristo  Domino  ,  sancteque  ejus 
genitrici  ac  beatissime  virgini  Marie  ,  sanetoque  Vrictori ,  ejus  preciosis- 
simo  martiri  Massiliensi ,  ejusque  monasterio  omnibusque  in  eodem 
loco  famulantibus  Deo ,  lam  presentibus  quam  et  fiituris,  ecclesiani 
scilieet  sancti  Martini,  in  loco  et  in  valle  que  vocatur  Cesalio.  Est 
autem  ipsa  ecclesia  in  eomitatu  Forojuliensi ,  in  territorio  castri  vel 
ville  Pennafort.  Quantum  unusquisque  ex  nobis  ipsis  videtur  in  ipso 
loco  habere,  cedimus  et  donamus  ab  integro ,  ut,  auxilio  sanctorum 
suorum  martirum,  Dominus  nostri  misereri  dignetur.  Consortatur 
autein  locus  ipse  ita  :  ab  oriente ,  incipit  in  ipso  cacumine  montis 
Rodep,  in  podio  ipso  accuto  que  est  proximus  de  Castello  Diabolo  et 
que  est  super  exartum  de  Pontio  Toardo,  de  Mels  ;  postea  descendit  ita 
per  ipsum  serrai  et  per  deflexum  vallis  subtus  Castrum  Diabolum ,  et 
incedit  recte  sic  per  ipsum  vallonem  usque  ad  fluvium  aque  de  Endola; 
a  meridie  incobat  alius  terminus  n°s  in  ipso  primo  podio  a  quo  est 
f»  i-2-i  prima  *  terminatio,  et  sic  per  ipsum  verticem  montis  Rodep  pergit  in 
directum,  sicut  aqua  vergit,  et  respicit  ad  Cesalium  usque  ad  Filiam  de 
Isnardo,  et  descendit  usque  ad  aquam  Endolam;  a  septemtrione,  lertia 
terminatio  surgit  in  ipso  loco ,  in  quo  aque  a  se  invicem  influunt  et  co- 
pulantur  Agarronus  et  Indola,  et  Mesta  vocatur  et  alio  vulgari  nomine 
Follia  de  Isnardo  dicilur  ;  ibi  incipit,  et  sic  iter  suum  peragit,  sicut 
aqua  incedit,  et  ferit  in  podium  ipsum,  que  est  supra  Petra  Focho  et 

1  U.c.,  XI,  41.  »  Matt.,  XXV,  34. 

«  Eccllc.,111,  33. 


SANCTI  VICTORIS.  535 

super  pontem  fluminis  Agarroni,  etpcrgit  per  médium montis  verticem, 
sicut  faciès  ipsius  podii  respicit  ad  Cesalium ,  usque  ad  ipsam  cumbam 
cpie  est  subtus  campum  Stephani  caballarii ,  et  ferit  ita  per  revolu- 
tionem  vallis  usque  ad  eum  locum  in  quo  comba  ipsa  exercetur  a 
Pétrone  ortolano  et  a  Bliis  suis,  et  de  bine  revertitur  ad  Apreliensionem 
Arnaldi;  ab  occidente,  quartus  terminus  incipit  a  flumine  Endola,  in 
eo  loco  ubi  secunda  terminatio  finit;  ibi  ista  incohat  et  ferit  per  verti- 
cem montis  que  vocatur  Podius  Niger  ,  et  vadit  usque  ad  illum  locum 
que  dicitur  Apprebensio  Arnaldi.  Nos  suprascripti  donalores,  quantum 
infra  bos  terminos  videlur  esse  et  nos  ibi  babemus,  absque  ulla  reten- 
tione  et  sine  ulla  fraude,  donamus  Domino  Deo  et  altari  sancte  Dei 
genitricis  Marie ,  gloriosisimique  martiris  Victoris,  quod  est  consecra- 
tum  in  cripta  et  confessione  cenobii  Massiliensis  domno  abbati  Isarno, 
ac  monacbis  ejusdem  monaslerii  presentibus  et  futuris.  Si  quis  autem 
liane  donationem  inrumpere  aut  minuere  temptaverit,  non  \aleal  hoc 
invenire  quod  inique  repetit,  sed  cogatur  coactus  pro  conatu  itriquo 
solvere  libras  xl,  de  auro  optimo;  insuper  eciam,  bac  donatione  firraa 
stabilique  in  perpetuum  manente,  ipse  omnipotentis  Dei  iram  ineuwat, 
atque,  a  cetu  sanctorum  omnium  alienus,  cum  Juda  traditore  pereal 
in  inferno  dampnatus,  nisi  penitueril ,  dum  advixerit,  satisfaciendo. 
Hanc  ergo  cartam  nos  jam  dicti  donatores,  cum  uxoribus  nostris  et 
filiis ,  Massiliensibus  monacbis  ut  scribere  facerenl  mandavimus, 
quam  et  nos  omnimoda  voluntate  testificamur  atque  firmamus,  et  ut 
consanguinei  nostri  et  vicini  nostreque  potestatis  bomines  firment  man- 
danius  et  precamur. 

l'acta  est  liée  caria bujusmodidonationismensejulio,  die  eodem  quo 
agitur  a  fidelibus  vigilia  beatissimi  ac  patris  nostri  Victoris  martyris, 
anno  ab  incainationeDomini  nostri  Jbesu  Christi  millesimo1,  régnante 
per  cuncta  secula  creatore  omnium  omnipotente  Domino  Deo,  amen. 

Nos  bujusmodi  carte  donatores  omnes,  jam  sepius  nominatif  cum 
uxoribus  et  filiis  nostris,  propriis  eam  manibus  donamus  et  firmamus. 
et  ut  alii,  sicut  jam  diximus,  firment  rogamus. 

'  Ca'iiiÈ  imineri  ilesunt. 


536  CHARTULARIUM 

537. 

De  Calars, 

Ciic  io;>5.  Ego  Bertrannus,  gracia  Dei  aunuente,  Forojuliensi  eeclesie  indignus 
episcopus,  pro  sainte  anime  mee,  dono  Domino  meo  et  ejus  perpétue 
ae  beatissime  genitrici  sanctoque  Viclori  martiri  Massiliensi ,  ejusque 
rnonaslerio  necnon  et  omnibus  ibidem  servientibus  Deo  monaehis, 
presentibus  et  futuris,  in  episcôpatu  meo,  in  Castro  que  vocatur  Calars, 
presbiteratum  sive  parrocbiam  ab  integro,  cum  omnia  que  ad  eccle- 
siam  sunt  pertinéncia,  id  est  cum  omnibus  ecclesiis,  primiciis,  vigiliis, 
oblationibus ,  et  de  ipso  castro  jam  tlicto  terciam  partem  decimi  de 
omnibus  rébus1.  Et  ego  Ricavius,  médius  episcopus8,  hune  donum 
firmo. 

Ego  namque  Wilelmus,  cognomento  Juvenis8,  quicquid  in  ipsa  par- 
rochia  visus  sum  habere  trado  et  condono  Jhesu  Cbristo  Domino  et 
ejus  martiri  sancto,  ecclesiam  scilicet  sancte  Marie,  cum  omnibus  ortis 
in  ipso  podio  ad  me  pertinentibus.  Domna  Adalgardis  et  omnes  ejus  filii 
donum  boc  laudant,  et  corroborant  ac  firmant'. 

Ego  aulem  Raimundus  Baldanâ,  si  aliquid  babeo  in  hac  donatione 
quod  ad  me  pertineat  vel  raeum  sit,  similiter  dono  et  hanc  donationeni 
firmo.  Si  quis  igitur  bominum  nostre  consanguinitatis ,  vel  aliqua  per- 
sona  ullius  ordinis  aut  potestatis  unquam  extiterit ,  qui  hujusmodi 
testamenti  donationeni  annulare ,  inquietare,  deteriorare  vel  aliquo 
modo  minuere  voluerit,  non  valeat  implere  quod  nisus  f'uerit  satagere, 
sed  maledicatur  suum  velle  et  posse,  victusque  in  vinculo  componat 
auri  optimi  lx  librarum  pondère,  et  maledicatur  omnis  veleris  et  novi 
Testamenti  maledictione,  nisi,  dum  vixeril,  satisfaciens  penituerit  con- 
grua  satisfactione. 

Ego  igitur  Bertrannus,  concedente  gratiaDei,  Forojuliensi  episcopus, 
qui  hujusmodi  carte  donator  sum  et  qui  eam  scribere  jussi,  manibus 

'   Vid.  sup.  n.  535.  J  Guillelmus  III ,  Massiliensis  vicecom-s. 

-  D.   Carpentier  interpretatur,  fuium   épia-         *  Vid.  sup.  n.  524. 


SANCTl  VICÏOR1S.  537 

propriis  eam  dono  et  firmo.  Domnus  Wilelmus  Juvenis ,  vicecomes 
Massilie,  firmat.  Domna  Adalgardis,  ejus  conjunx,  firmat,  una  cum  suis 
filiis.  Raimundus  Baldana,  similiter.  Richaus  Episcopalis',  similiter. 
Nos  (juoque  fratres,  Poncius2  videlicet ,  Adalmaunus  et  Inguelrannus, 
vïcarii  ejusdem  castri  Calais,  una  cum  uxoribus  nostris  et  filiis,  hanc 
cartam  firmamus,  et  ut  propinqui  et  vicini  nostri  firment  laudamus. 
Aldricus  firmat,  et  onines  hujus  castri  viri  prudentes  firmant. 

538. 

Ci  ai  tu  qua  Auria,  soror  Silvii  de  Pennafort,    et   ejus    filii     monasterio  sancti  Vie-    Cire.  1035. 
toris  largiuntur  manstim  unum,  in  castello  Penna  Forti  situm,  a  Girardo  quodam 
excultum. 

539. 

[  De  Penna  Forti.  ] 

Ego  Atbertus,  qui  vocor  a  Lepora  Punclus,  accensus  divino  amore,  Sœc.  XI. 
et  cupiens  videre  salvatoris  mei  Jliesu  Christi  Domini  pretiosissimum 
ejus  sepulchrum ,  ut  clementissima  ejus  bonitas  hoc  mihi  concedere 
dignetur,  et  ut  ab  ipso  misericordiam  quam  dignus  non  suniconse  qui  in- 
veniam,  dono  eidem  Domino  et  sancto  ejus  Vietori,  martiriMassiliensi, 
et  ejus  monasterio  omnibusque  fràtribus  in  eodem  loco  manenlilms, 
ut  intercessores  sint  pro  me  ad  Dominum,  in  manu  Poncii  Venelli 
monachi,  mansum  unum  optimum,  quem  excoluit  quidam  homo, 
Domine  Aldebertus  Cavallitanus.  Et  est  ipse  mansus  in  comitatu  b'oro- 
juliensi ,  in  territorio  castri  et  ville  Pennafort.  Et  inde  accepi  ab  ipso 
domno  Pontio,  in  adjutôrium  itineris  mei,  asinum  unum. 

540 

Alia. 

Ego  Laut'redus,  frater  Stepbani  de  Castello  Duplo,  unus  ex.  dominis,      Ssec.  XI. 
pro  redemptione  anime  mee,  dono  Domino  Deo  et   sancto  Vietori, 

'   Uni»  qui  snpiTius  médius  episcopus.  *  Poutiin  de  Bracio. 

[.  68 


538  CHARTUIARIUM 

inartiri  Massiliensi,  ejusque  monasterioomnibnsque  fratribus  in  eodem 
loco  agregatis,  quartam  partem  unius  mansi  in  castro  Figa  ÏSera ,  et 
uiHim  integrum  mansum  in  Baldrone,  nt  servi  Dei  sint  memores  mei 
apud  Dominnm.  Nam  ipsam  partem,  post  mortem  Laufredi,  frater 
ejus  supradictus  Steplianus  rapnit  eam  et  abstnlit.  Ego  frater  Poncius 
Venellus  redemi  mansnm  ipsum  de  Baldrone  solidos  vi,  quem  mansum 
excoluit  homo  nomine  Matfredus,  nepos  Pauli. 

541, 

Alia. 

1032.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinilatis.  Ego  Raimundus  ,  condam 

filius  Ingilsendis,  et  uxormea,  nomine  Percipia,  donamus  Domino 
Deo  et  sancto  Victori,  martiri  Massiliensi,  et  monachis  ejus,  unam  bra- 
cbiriam  in  villa  Calars ,  quem  excolit  homo  Adalmannus  nomine ,  cum 
vineis  et  campis ,  garricis  et  uglatis  et  cum  omnia  que  ad  ipsam  bra- 
cbiariam  pertinent,  ut  monaehi  sancti  Victoris  hominem  superscriptum 
vel  brachiariam  in  potestatem  habeant  donandi,  vendendi,  mutandi, 
sine  idla  contrarietate  mea  vel  beredibus  meis.  Et  ego  Amalricus  vica- 
rius  quicquid  ad  me  pertinet  in  ipsa  bracbiaria  Domino  Deo  et  sancto 
Victori  martiri  suprascripto  cedo ,  dono  et  in  perpetuum  trado. 
Sane  etc. 

Data  millesimo  lu. 

Fulco,  filius  Wilelmi  vicecomiti',firmavit.Fulco  de  Bagnolis,  Poncius, 
Adalmannus,  Ingilrannus  ,  frater  suus,  Poncius  Airildis ,  Isnardus  de 
Moxiaco,  Poncius,  Silvius,  Alamannus  de  Petra  Foco,  Autrannus  de 
Gardana,  Bonefacius  de  Garda,  Franco  presbiter,  omnes  isti  supra- 
scripti  firmaverunt. 

542. 

Alia. 
Hee  sunt  vinee  sancti  Auxilii. 

c  c 

Ssecul.  XI.        I"  'Ps0  podio ,  cartairatas  vi  :  de  Petro  ortolano ,  cartairatas  m  ;  de 

1  Guillelmus  III,  vicecomcs  Massilije. 


SANCTI   V1CT0R1S.  539 

filiis  suis,  cartairalas  h;  Ausakla,  carlairata  i.  In  ipso  podio,  de  ipsa 
que  plantavit  Umbertus,  n  cartairatas;  de  Laurencio,  i  cartairala  ; 
i  de  lnguelranno  vieario;  u  cartaraitas,  [de]  Dodela  ;  alia  vinea  longa, 
n  cartairatas  ;  de  Guidone  raedico  ,  i  cartairala;  de  ïrocaldo ,  unam 
média  quartairata.  Ipsa  de  villa  vetera,  u  cartairatas.  De  Ausaldo,  unam 
média  carlairata,  que  est  super  Toronum.  Ipsa  que  fuit  de  Poncio 
Aigua,  i  carlairata.  De  Arberlo,  una  cartarata.  Ad  Ollam,  una  cartarata, 
de  Rainaldo.  DeTrocaldo,  ultra  Blancone,  i  cartarata.  Ad  Noguario, 
i  semodiata.  Alia  que  fuit  de  Beruardo  Fabre,  de  castro  Clavens,  i  car- 
taraita,  que  fuit  de  Gisberno  Fabre.  De  Aldebraimo,  i  carlairata.  Ad 
Pratos,  cartairatas  vmi.  Vineam  de  Borganel,  i  carlairata.  Vineam  que 
fuit  de  Wilelmo  Caraisol,  i  cartaraita.  De  Stéphane.  Musanca,  i  carlai- 
rata. Vineam  de  Bénédicte-"  i  semodiata.  De  Stéphane-  Avomanza,  i  car- 
tairata.  Vinea  de  Caiuro,  i  semodiata.  Rangis,  i  semodiata.  Vinea  quç 
fuit  de  Ver'-anno,  fratre  Umberto  Fabre.  Vinea  que  fuit  de  Umberto 
Fabre,  ultra  Blanconem. 

543. 

Alia  [de  Ciliano].  f°  123. 

Viginti  et  duo  mansi  suut  de  Ciliano,  villa sancli  Victoris,  Massilien-      S;ec.  XI. 
sis  monasterii,  hoc  est  :  mansus  de  Petro  Barba  Bella,  quem  tenet  mi- 
nistralis  ejusdem  ville  ad  fevum;  allerum  mansum  tenet  ad  fevum  par- 
cellarium  Aicardus  et  suus  frater.  Ceteri  omnes,  hoc  est  viginti,  sunt 
de  censu,  id  est  :  mansus  quem  tenet  Ermenberca  cum  filiis  suis,  et 
donat  censum,  pro  porco  m  denarios,  pro  multone  duos,  unam  spal- 
lam  de  porco,  que  valeat  m  denarios.  Alterum  mansum  Julianus  tenet, 
et  douât  similiter  ni  denarios  pro  porco,  u  pro  multone,  spallam  i  bo- 
nam,  que  valeat  bene  m  denarios.  Tercium  mansum  tenet  Ildricus,  et 
donat  censum,   m  denarios  pro  porco,   n  pro  multone,   spallam  i  de 
porco  bonam,  que  bene  valeat  m  denarios.  Johannes  Remberga  lenet 
quartum  mansum,  et  donat  talem  censum  qualem  censum  donat  unus- 
quisque  de  supra  nominatis.   Bartholomeus  teuet  quintum  mansum, 
et  donat  similem  censum.  Poncius  Guitro  sextum  mansum  tenet,   pro 
simili  censu.  Giraldus  Infangads  tenet  septimum  mansum,  pro  simili 


540  CHARTULARIUM 

censu.  Asterius  Busardus  tenet  octavum  mansum,  pro  simili  censu. 
Roslagnus  Gunella  tenet  nonurn  mansum,  pro  simili  censu.  Amaldus 
Tenreri  tenet  decimum  mansum,  pro  simili  censu.  Lambertus  Mainada 
tenet  undecimum  mansum,  pro  simili  censu.  Poncius  Castonis  tenet 
duodecimum  mansum,  pro  simili  censu.  Guilabertus  tenet  mansum 
tercium  decimum,  pro  simili  censu.  Amalricus  tenet  mansum  quatuor 
decenum,  et  donat  pro  censu  duas  bonas  spallas  de  porco,  et  mior  de- 
narios  pro  porcbeto  et  ni  pro  multone.  Abellonio  presbiter  tenet  quin- 
decenum  mansum ,  et  donat  talem  censum  qualem  donat  Guilabertus 
et  alii  qui  supra  ipsum  sunt  scripti.  Cbetbaldus  Gunberca  tenet  man- 
sum sedecenum,  et  donat  talem  censum  qualem  supra  dicti.  Aicardus 
tenet  septimum  decimum  mansum,  et  donat  eundem  censum,  Vitalis 
et  Guerno  tenent  octavum  decimum  mansum,  et  infra  se  duos  h  bonas 
spallas  douant  pro  censu ,  et  m  denarios  pro  porcello  et  duos  pro  mul- 
tone. Poncia  Pela  Fol  tenet  unam  mansionem,  et  donat  unam  spallam 
bonam  de  porco. 

544. 

Carta  de  Sancto  Juliano. 

1037.  Ego  Vuilielmus  de  la  Rocca  et  Amalricus,  fratermeus,  fdii  Cbetberti 

Aramberteque,  pro  remedio  animarum  nostrarum  et  parentum  nostro- 
rum,  donamus  Domino  Deo  et  altari,  quod  est  consecratum  in  bonore 
sancte  Marie  virginis ,  Dei  videlicet  genitricis,  sanctique  Victoria, 
Christi  martiris,  in  monasterio  Massiliensi  et  Petro,  abbati  ejusdem 
monasterii ,  successoribusque  ipsius,  omnibus  cunctis  eciam  monachis 
ejusdem  loci,  tam  presentibus  quamque  futuris,  scilicet  ad  proprium 
alodem,  totam  illam  partem  que  nobis  contingit  in  villa  de  Sancto 
.luliano,  que  est  in  comitatu  Forojuliensi ,  boc  est  in  ipsis  ecclesiis,  in 
campis  et  vineis ,  vallibus  et  montibus ,  pratis  et  silvis  ,  arboribusque 
fructiferis  et  infructiferis,  fontibus  et  garriciis,  terris  cultis  et  incultis, 
cum  suis  ingressibus  et  regressibus.  Et  ego  Aldebertus,  jam  dictorum 
virorum  Vuilielmi  et  Amalrici  avinculus,  similiter  dono  ad  proprium 
alodem  prescripto  altari ,  sancte  Marie  in  bonore  sanctique  Victoris 
consecrato,  totam  meam  partem  quam  babeo  in  jam  dicta  villa  Sancti 


SANCTI  VICTORIS.  541 

Juliani,  id  est,  in  ipsis  ecclesiis,  etc.  Tamen  recipio  pro  hac  donatione 
a  Bertranno  et  Bernardo  Ruffo,  nionachis,  inter  annonam  et  denarios 
ottonenses  *  xl  solidatas.  Ego,  etc.  v. 

Aeta  est  autem  hec  donatio  anno  incarnationis  dominice  millésime) 

c  c 

lvii,  epacta prima,  indicione  vu,  régnante  Henrico,  Allemannorum  rege. 
Wilelmus  donavit  et  firmavit.  Amalricus,  presbiter  de  Affluel,  firma- 
vit.  Guillelmus  Vincentii  firmavit.  Borrellus  de  Pino  firmavit.  Guiliel- 
mus  de  Pino  firmavit.  Aimericus  de  Bolcodene  firmavit. 

545. 

Oliarta  qua  Guillelmus  de  Rocha,  filius  Clietberti  (al.  Teudberti)  et  Arambertae,  mo-         H»:. 7. 
nasterio  sancti  Victoris  largitur  quicquid  juris  habet  in  villa  Sanrti  Juliani,  in  conii- 
tatu  Foinjuliensi  sita1. 

Acta  est  donatio  hec  anno  incarnationis  Domini  nostri  .Ihesu  Christi 

c 

millesimo  lvii,  epacta  1,  indicione  vim,  régnante  Henrico,  rege  Lango- 
bardorum  et  Burgundionum. 

Testes  antem  et  firmatores  hûjus  donationis  lui  sunt  :  Amalricus,  pres- 
biter de  Affuelo,  firmat.  Wilelmus  Vincencius  firmat.  Borrellus  de  Pino 
firmat.  Wilelmus  de  Pino  firmat.  Aimericus  de  Bolcodene  firmat.  Gui- 
lielmus  dator  firmat,  et  uxor  ejlis  Gualburgis  firmat,  et  fraler  ejus 
Amalricus  firmat,  et  avunculus  ejus  Eldebertus  firmat.  Teutfredus* 
vicecomes  firmat. 

546. 

Carta  sancti  Pétri  de  Vallis,  in  comitatu  Forojuliensi. 

Ego  Wilelmus,  Mathilde  quondam  filius,  uxorque  mea  Bellieldis,  et        1062. 
filii  mei  Isnardus ,  Rainoardus ,  Raimundus  ;   ego  quoque  Dodonus, 
Vilielmi  frater,  et  conjunx  mea  Aina,  filiique  mei  Aldeberlus,  *Fulco,        i°  124. 
Bertrannus ,  Wilielmus  atque  Rainoardus ,  recolentes  nos  secunda  gene- 
ratione  ad  vitamrenatosperpetuam,  multa,  utpote  seculares  secularium 
mores  parentum  imilatos,  hue  usque  contra  salutem  nostram  gessisse 

1  Duu  hnjus  chartse  rxemplaria  liabcnliir  !  Josfredus  ,  ut  videtur,  vicecomes  Maosi- 
in  Cod.  liensis. 


542  CHARTULARIUM 

et  gerere ,  mortem  autem  non  ignorantes  nulii  parcere  ;  decrevimus, 

dum  Iicet,  nosmetipsos  rébus  nostris  debere  redimere.  Quo  circa , 

pro  redemptione  animarum  nostrarum,  reddhnus  Deo  et  donamus  ad 

proprium  alodem  altari  in  Domini  Jhesu  Christi  nomine  et  in  honore 

sancte  Marie  semper  virginis,  ejus  genitricis,   sanclique  Victoris  mar- 

tiris,  in  Massiliensi  monasterio  consecrato,  et  abbati  Durando  succes- 

soribusque  ejus,  nec  non  et  congregationi  ejusdem  loci ,  tam  presenti 

quamque  future  ,  videlicet  ecclesiam  sancti  Pelri ,   in  comilatu  Foro- 

juliensi  et  in  territorio  ville  vel  castri  quod  vocant  Rocca  Bruna  sitam, 

cum  terris  cultis  et  incultis,  et  cura  omnibus  rébus  quas  babet,  et  omni 

tempore  in  poslerum  babitura  est.  Ego  Guilielmus  et  ego  Dodonus, 

sicut  germaui  fraires ,  mulieresque  nostre  et  filii  nostri ,  bono  animo 

parique  consensu,  hanc  elemosinariam  fecimus  donationem  jam  dicto 

altari  sanele  Marie  sanctique  Victoris ,  monasterii  Massiliensis ,   abbati 

quoque  Durando  ejusque  omnibus  successoribus  et  monacbis  ejusdem 

loci,  presentibus  per  omniaque  tempora  futuris  ibidem,  ita  scilicet  qua- 

tenus  prescriptam  ecclesiam  sancti  Pétri ,    cnm  omnibus   que  babet 

habituraque  in  reliquum  est,  ipsi  teneant  et  sine  ulla  inquietudine  pos- 

sideant.  Ut  autem  firmior  esse  ipsa  donatio  in  perpetuum  debeat,  eam 

huic  cartule  inscribi  precepimus ,  et  inscriptam  manibus  propriis  ro- 

Ijoravimus,  aliorumque  manibus  firmari  rogavimus.  Si  quisefc. 

Acta  est  autem  annoincarnationis  dominice  millesimo  lxii,  indicione 
xini,  epacla  vero  xxu. 

Igitur  nos  duos  fratres  Guilielmus  et  Dodonus,  qui  hanc  donationem 
supra  scriptam  fecimus  et  huic  cartule  inscribi  precepimus ,  propriis 
manibus  firmavimus  et  alios  firmare  rogavimus.  Bellieldis ,  uxor  Gui- 
lielmi,  firmavit.  Raimundus,  filius  ejus,  et  frater  ipsius  Ugo  firmaverunt. 
Berlrannus,  filius  Dodonis,  firmavit.  Dodonus  et  Silvester,  frater 
iliius,  firmaverunt.  Alius  Dodonus  et  Berlrannus,  frater  ejus,  firmave- 
runt. 

547. 

Carta  de  Vallès. 

102*.  In  Dei  omnipotentis  sublimis  individueque  Trinilatis  ,  Patris  nempe 


SANCTI  YICTORIS.  543 

ac  I'ilii  Spirilus  quoque  Sancti,  nomine,  inque  sanctorum  martirum 
Victovis  sociorum  necne  ejus  arcisterio  Massilicnsi  quiescencium  honore. 
Ego  Jonam  et  uxor  mea  nomine  Bellieldis,  pro  animarum  nostrarum 

proque  genitorum  filiorumque  nostrorum  remedio, alodein  . 

quem  jure  hereditario  aprojenitoribus  nol)is  relictum  actenus  tenuimus 
et  possedimns,  octavam  seilicet  partent  in  loco  qui  dicilur  Yallis,  que 
sita  est  in  comitatu  Forojuliensi ,  super  fluvium  Argencium,  habens 
terminos,  de  duabus  partibus  supradictum  fluvium,  de  fcercia  parte 
montem  qui  vocatur  Ninnus,  de  quarta  parte  mare  ;  quantum  infra  hos 
terminos  ad  nos  pertinere  \idetur,  cum  terris  cultis  et  incultis,  arbori- 
bus  fructiferisetinfructiferis,  rivis  rivorumque  deductibus,  omnipotenli 
Domino  ac  prefatis  sanclis,  a  presenli  die,  donamus,   instituimus  ac 
deliberamus  tradendum,  atque  ut  a  monachis,  in  supradicto  degenlibus 
cœnobio,  perpetim  possideatur  ex  integro,  a  filiis  atque  nostris  fide- 
libus  firmari   rogavimus,   quatinus  etc.    Si   quis    igitur  contra  hanc 
donationem,  heredum  vel  parentum  nostrorum,  uilave  potens  quam- 
vis  persona,  ire  temptaverit,  omnipotentis  Dei  sanctorumque  omniui  1 
iram  incurrat,  cumque  Juda  Scariotb  ignis  perpetui  poenas  lual,   in- 
super  et  auri  optimi  libras  x  pro  boc  conatu  persolvat,  ac-deinceps 
donatio  bec  inconvulsa  perbenniter  stabilisque  permaneat. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxun. 
inditione  vi,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamanorum  seu  Provincie. 

Ego  Jonam  et  *  uxor  mea,  nomine  Bellieldis,  firmavimus  ac  maàibus  ,•. 

nostris  testibus  roborandam  tradidimus.  Poncius  et  Eldebertus  atque 
Attanulfus,  filii  eorum  ,  firmaverunt.  Armandus  firmavil.  Mdoardus 
fnmavit.   Umbertus   firmavit. 

548. 

Carta  de  maso  de  Vallis. 

In  Dei  nomine.  Ego   Deodatus,  propter  vite   eterne  premium  et24J«i.  m  10. 
anime  mee  remedium,  facio  banc  donationem  omnipolenti  Deo  et 
sancto  Victori,  abbatibus  ac  monachis  ibidem  babitantibus,  tam  pre- 
sentibus  quam  futuris,  id  est  de  uno  maso  quod  senior  meus  Gisfredus 


544  CHARTULARIUM 

dédit  niibi,  ad  proprium  alodem,  filius  Jonam  et  filins  Belletrudis. 
Omnem  medietatem  ex  integro  de  ipso  maso  dono  ad  sanctum  Vic- 
torem  eivitatis  Massilie.  Et  est  ipse  masus  in  comitatu  Forojuliensi,  in 
villa  que  vocatur  Vallis.  Queque  rigua  vel  inrigua,  pascua  et  uber- 
rima,  déserta  sive  excolta,  ad  ipsuni  masum  pertinencia,  totam  me- 
dietatem de  his  que  diximus,  teneant  et  j)Ossideant  monaehi  supra- 
dicti  martyris  sancti  Yictoris,  sine  ulla  interpellatione.  Sane  si  quis 
contra  banc  donationem  aliquid  agere  conlrarietatis  voluerit,  non 
prevaleat,  sed  compellatur  in  vinculo  reddere  auri  libras  v,  iramque 
incurrat  et  maledictionem  omnipotentis  Dei  et  sanctorum  ejus,  tam 
tjiii  fecerint  quam  qui  consenserint,  ac  de  reîiquo  carta  ista  firma  per- 
maneat. 

Facta  donatio  bec  anno  millesimo  x  incarnationis  dominice , 
vim  kalendas  augusti,  apud  civitatem  Massiliam,  régnante  Rodulfo, 
rege  Alamannorum  seu  Proventie. 

Ego  Deodatus  banc  donationem  feci ,  et  testibus  subter  adnexis  fir- 
niare  rogavi.  Gisfredus  firmavit.  Domnus  arcbiepiscopus  Amalricus1, 
cuin  canonicis  suis,  audierunt  ac  manibus  suis  firmaverunt,  quorum 
liée  sunt  nomina  :  David,  Poncius,  Amalricus,  Desiderius  et  reliqui. 
lielletrudis  firmavit.  Bonefacius  firmavit.  Isnardus  firmavit. 

549. 

De  villa  Cabacia. 

1036.  In   .ibesu  Cbristi  Domini  clementia  inspirante  et  ejus  benignissinm 

suffragio  opitulante,  Ego  Aicardus2  et  frater  meus  Josfredus3,  de  sa- 
inte animarum  nostrarum  solliciti ,  et  immanitatem  nostrorum  scele- 
riini  pertimescentes ,  ut  a  pio  Domino  veniam  peccaminum  et  ablu- 
tionem  possimus  nostrorum  consequi  reatuum,  facimus  donationem 
oiiinipotenti  Deo  ac  sancti  Yictoris  martyris  monasterio,  baud  procul 
a  Massilia  fundato,  et  monacbis  ibidem  Deo  servientibus,  tam  presen- 
tihus  quam  et  futuris,  aliquid  videlicet  bereditatis  quod  nobis  advenil 

'   Amalricus,  arcbiepiscopus  Aquinsis.  '"  Josfredus  vicecomes  Massiliensis. 

-  Aicardus,  vicecomes  Arelatensis. 


SANCTI  VICTORIS.  545 

proprio  jure  matris.  Terciam  itaque  parlera  de  -villa  que  dicitur  Caba- 
cia  donamus  Deo  omnipotenti  ac  sanctissimo  martyri  supradicto  et 
quicquid  ad  eandem  terciara  parlera  pertinere  videtur,  ab  integro, 
exceptis  duobus  raansis  quos  jam  dederamus  cuidani  fideli  nostro, 
nomine  lterio.  Donamus  eciam  terciam  parlera  ipsius  parroebie, 
quemadmodum  ipsi  ville  videlur  pertinere.  Et  est  ipsa  villa  in  comi- 
tatu  Forojuliense  sita,  super  fluvium  Niciola.  Faciraus  igiturhanc  dona- 
tionem  tali  tenore,  ut  quandiu  vixerimus  teneamus  et  possidearaus , 
post  obitum  vero  nostrum,  absque  diminutione  ulla  et  absque  ulla 
contrarietate ,  transeat  in  dicionem  et  potestatem  atque  elernam  pos- 
sessionem  sancti  Victoris  martyris  ejusque  sociorum,  necnon  sui 
coenobii  monachorum.  Insuper  ego  Josfredus  dono  Domino  Deo  et 
monasterio  supradicto  omnem  terciam  partem  de  meo  alode,  ubicum- 
que  aliquid  babuero ,  si  sine  legali  herede  de  meo  corpore  defunctus 
fuero.  Si  quis  vero,  nos  aut  aliquis  nostrorum  beredum  vel  quelibet 
persona,  banc  donationem  violare  conatus  fuerit,  non  valeat  implere, 
sed  cogatur  in  vinculo  solvere  auri  optimi  libras  xl,  deincebs  dona- 
tione  bac  firma  ac  stabili  permanente. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxvi,  in- 
dicione  v. 

Ego  Aicardus  et  frater  meus  Josfredus  banc  donationem  scribere 
rogavimus,  manibus  propriis  firmantes  firmarique  rogantes.  Poncius, 
episcopus  Massiliensis ,  ipsoriun  frater,  firmat.  Richaudus  frater.  Gi- 
runculi  firmat.  Iterius,  filius  Arnuîfi,  firmat.  Wilielmus  firmat.  Josfre- 
dus de  Gignaco  firmat. 

550. 

Alia. 

In  nomine  Dei  omnipotentis,  sancle  et  individue  Trinitatis.  Ego  1060  —  1004. 
Alfantus,  condam  Riperti  patris  et  Odoare  filius,  pro  remedio  anime 
mee  et  patris  mei  et  matris,  dono  eidem  omnipotenti  Deo  et  sancte 
Marie  et  sancti  Victoris  Massiliensi  monasterio ,  atque  abbati  Durando 
et  ejus  successoribus,  ipsiusque  loci  congregationi,  presenti  et  future, 
quiddam  bereditatis  atque  substantie,  que  mibi  advenerunt  paterne 
i.  69 


546  CHARTUJARITJM 

hereclitatis  jure,  videlicet  duos  mansos  in  villa  Cabacia,  que  sita  est  in 
comitatu  Forojuliensi ,  quem  excoluit  homo  nomine  Longobardus,  et 
alium  quem  excolit  homo  nomine  Aurlenus ,  cum  casis  et  casaliciis, 
et  omnibus  omnino  rébus  ad  eosdem  mansos  pertineuîibus,  et  cum 
ipsa  tasca  et  decimo.  Dono  eciam  omnem  terciam  parlem  de  cuncta 
substancia  mea,  quem  in  eadem  villa  habeo,  et  insuper  dono  in  villa 
et  in  territorio1 

551. 

f"  1-2:;.  Caria  de  Cabacia. 

(Ed.  in  Gall.  christ.,  I,  instr.,  114.) 

1069.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.    Ego  Poncius ,  Wilielmi 

vicecomitis2  filius ,  de  incerto  vocationis  mee  die  sollicitas,  subito  enim 
supervenil  repentinus  interilus,  propter  quod  ipse  Dominus  vigilare 
nos  ammonet  ;  nescimus  enim  quando  tempus  sit;  nam  si  forte  ali- 
quid  boni  agere  cogitantes  defferimus  in  illa  die ,  peribunt  omnes  co- 
gitationes  nostre  ;  volo  ergo  vivens  et  sanus  Domino  confiteri  et  volun- 
tatem  meam  per  scripturam  firmare,  ut,  si  me  preoccupaverit  subitanea 
mors ,  non  valeant  posteri  noslri  meam  animam  hereditatis  sue  priva- 
tione  dampnare.  Nihil  enim  tune  inveniunt  omnes  viri  divi'ciarum  in 
manibus  suis,  nisi  quia  si  quid  omnipotenti  Deo  viventes  et  volentes 
obtulerint.  «  Amen  dico  vobis,  ait  Dominus,  non  perdent  mercedem 
suam3.  »  Propterea  ergo  vivens  et  sanus,  in  mea  recta  memoria,  pre- 
sens  teslamentum  facio  ,  non  taie  quale  solet  esse  gadium  quod  potest 
denuo  commutari,  sed  ut  sit  bec  karta  donatio  firma  et  stabilis,  quam 
nec  ego  ipse  neque  ulla  persona  possit  deincebs  destruere,  sive  agere 
contra  illam  ;  per  quam  dono  ego  Poncius  omnipotenti  Deo  et  sancte 
Dei  genitrici  Marie  et  sancto  Victori,  gloriosissimo  martiri,  et  monacbis 
in  monasterio  Massiliensi  Deo  servientibus ,  presentibus  qui  me  super- 
vixerint  et  futuris,  in  manu  abbatis  Bernardi ,  omnem  honorem  meum, 
quantumeumque  nunc  habeo  vel  ad  diem  mortis  mee  habuero ,  si  abs- 
que  herede  legali  de  corpore  meo  mortuus  fuero.  Si  autem  iterum 

•  CœUra  desiderantur,  duobas,  i.t  videtur,         »  Guillilmus  III,  vicecomes  MassiHœ. 
foliis  avulsis.  *  Marc,  IX,  10. 


SANCT1  VICTORIS.  547 

filii  mei  absque  filiis  mortui  fuerint,  similiter  honor  illorum,  qui  num 
meus  est,  sancto  Victori  remaneat.  Et  ita  volo,  projenie  raea  déficiente, 
monasterium  sancti  Victoris  semper  nobis  in  hereditalem  succedere, 
quatenus  fidelium  Dei  servorum  congregatio  pro  animabus  nostris  Dei 
misericordiam  debeant  exoi'are.  Villam  antem  Cabaciam  absolute  sanct( i 
Victori  post  morteni  meam  relinquo,  etiam  si  heredes  babuero,  et  in 
manu  abbatis  ac  monacborum  dono  ac  firmo  ;  similiter  omnia  que- 
cumque  Josfredus,  frater  meus,  in  Fraxeneto,  sancti  Victori,  post 
mortemsuam,  dederit  sive  reliquerit,  id  est  caslellum  Grimald  cuni 
omnibus  que  ad  eum  pertinent ,  et  Miramars  similiter  castellum  ciun 
omni  territorio  suo,  et  revestum  quod  vocalur  Illa  Mora  cum  omnibus 
pertinenciis  suis.  Hec  omnia  et  totum  quantum  supradictus  frater 
meus  in  Fraxeneto  sancto  Victori  dederit,  ego  dono  et  firmo  Deo  et 
sancte  Marie  sanctoque  Victori  et  monacbis  Massiliensibus,  presenti- 
bus  et  futuris,  in  manu  abbatis  Bernardi ,  per  banc  scripturam. 

Ego  Poncius  supradictam  donationem  per  banc  kartam  firmavi ,  et 
testes  firmare  rogavi.  Fulcbo  vicecomes ,  frater  ejus,  firmavit.  Aieardus, 
frater  ejus,  firmavit. 

Anno  ab  incarnationis  Domini  millesimo  lx°  viiii01. 

552. 

Carta  de  Mota. 

Dum  anliquissima  incolomis  sinceraque  vigebatsimplicitas,  necdum-  t04i, 
que  buniana  crassabatur  malignilas,  subnixe  fidei  custodiebatur  sublimi- 
tas, sine  litteris  donationis  fixe  durabat  firmitas  ;  quod  mutavit  paternitas 
succedensque  modernitas ,  scilicet  omne  datum ,  gestis  non  alligatum , 
testibus  roboratum,  prédicat  anullatum.  Quapropter  ego  Willelmus* 
et  uxor  mea  Adalgarda  nomine  vocitati,  territi  de  peccatis,  que  miseri 
facimus  satis,  in  dictis  et  in  faclis,  in  preteritis  actis  et  in  omnibus 
paclis,  litteris  alligatum,  testibus  confirmalum,  aliquid,  ex  paterna 
vita  pro  sempiterna,  in  Dei  karitate,  lotam  medietatem ,  ab  omni  in- 

1  Ed.  .VI..W/I  f  perperam.  *  Guillelmus  Juvenis,  filius  Guillelmi  II,  \\- 

cecomltis  Massilise. 


548  CHARTULARIUM 

tegritate,  de  villa  vel  de  castro  que  nuncupant  Mota,  hoc  est  donamus 
Massiliensi  monasterio,  sito  gallicis  extremis  in  horis,  Dei  martiris 
precellentissimi  Victoris,  eternam  propter  vitam.  Villam  jam  supra 
dictam  donamus  dicto  monasterio,  sancto  pro  ministerio,  cum  vineis 
et  campis  non  cultis  et  aratis,  cum  ortis  et  cum  pratis,  defensibus 
et  piscatis,  garricis  et  oglatis,  arboribus  et  cunctis  illis  cum  terris  junc- 
tis  sibi  vel  adjacentibus,  cunctisve  pertinentibus.  Nam  et  ego  Wilel- 
mus ,  uxor  mea  et  filii  mei ,  cum  magna  caritate  vel  pro  fraternitate , 
nunc  cum  integritate  per  titulationem  facimus  dationem  monasterio 
ipsi  jam  martiris  predicti.  Est  in  comitatu  Forojuliense ,  juxta  fluvium 
concurrente ,  Nartobia  vocante.  Quam  si  quis  voluerit  frangere  aut 
contra  malum  tangere,  auri  libras  multatus,  sit  excommunicatus  et 
cum  Juda  dampnatus,  ad  infernum  portatus. 

Anno  ab  incarnatione  Domini  nostri  Jhesu  Christi  millesimo  hec  est 
facta  carta  xliiii,  et,  certa  ratiohe,  indilione1. 

Ego  vero  Wilielmus  et  uxor  mea  Adalgarda  et  filii  mei  Wilielmus , 
Fulcho,  Josfredus,  Poncius,  Aicardus,  qui  banc  donationem  curavi- 
mus ,  manibus  eam  propriis  firmavimus ,  alios  autem  firmare  rogavi- 
mus.  Richaus  et  Ugo,  frater  ejus,  firmaverunt.  Aklebertus  Férus  firma- 
vit.  Autberlus  firmavit.  Bonefacius,  frater  ejus,  firmavit.  Bertrannus' 
episcopus  firmavit.  Aklebertus,  frater  ejus,  firmavit.  Ugo  Adalbertus 
firmavit.  Rodulfus  firmavit,  et  Aklebertus ,  frater  ejus ,  firmavit.  Ugo 
presbiter  firmavit.  Poncius  Tiernus  et  filius  ejus  Petrus  firmaverunt. 

▼••  553. 

Sponsaliciuru  de  la  Mota. 

18  nov.  1052.  Jhesus  Ghristus  Dominus ,  filius  perpétue  virginis  et  auctor  virginita- 
tis ,  eligens  sibi  immaculatam  sponsam ,  videlicet  sanctam  ecclesiam, 
undecumque  et  ex  omnibus  gentibus  congregatam,utroqueTestamento 
decrevil  bedificari  sibi  domum ,  ut  pote  ad  suum  nomen  invocandum 
suumque  verbum  audiendum,  ac  precipue  sacrari  aram  conficiendi 

1  Numerus  abest.  *  Bertrandus  I,  episcopus  Forojuliensis. 


SANCTI  VICTORIS.  549 

sanctam  eucharistiam  ;  quamque  denique  donum  olim  voluit,  lieet 
figuraliter ,  per  os  patriarche  Jacob ,  vocitari  deificam  aulam ,  celi 
quamque  portam,  spondens  in  veritate  ut  quicumque  in  eam  fideiiter  in- 
grederetur,  quicquid  in  sui  nomine  peteret,  secundum  sue  peticionis 
fidem ,  procul  dubio  acciperet.  Cujus  rei  preconium  et  incomparabile 
premium  audiens,  quidam  vir  nobilitatis  Wilielmus1  Domine,  et  uxor 
ejus  Adalgarda,  pro  remedio  animarum  suarum  suorumque  parentum 
et  absolutione  suorum  peccaminum,  decreverunt  hedificare  ecclesiam, 
in  loco  qui  vocatur  Mota,  in  honore  sancti  Victoris  martiris  sancteque 
Marie  virginis ,  ut  eorum  intercessione  mereantur  fieri  regni  celorum 
possessores,  per  infinita  secula.  Cui  videlicet  domui,  die  consecratio- 
nis  sue,  largiti  sunt  quandam  ecclesiam,  in  honore  sancti  Juliani  mar- 
tiris consecratam,  et  cum  ea  ecclesia  duas  modiatas  de  optima  terra. 
Igitur,  ut  eis  majus  premium  maneat  in  eternum ,  dederunt  predictam 
ecclesiam  sancti  Victoris  et  sancte  Marie,  ipsi  et  omnes  filii  eorum,  e( 
omnia  que  visi  sunt  habere  et  possidere,  in  terminio  loci  qui  vocatur 
Mota ,  coenobio  sancti  Victoris  martiris  Massiliensis,  ad  alodem  pro- 
prium,  omnia  quidem  in  omnibus  et  per  omnia  et  ex  omnibus,  sicul 
supradictum  est.  Dédit  predictus  Wilelmus  et  uxor  sua  Adalgarda  et 
filii  Wilelmus  et  Fulco  et  Josfredus  et  Poncius  et  Aicardus,  monasterio 
sancti  Victoris  martiris  et  monachis  ejus,  ad  proprium  alodem,  ut 
ab  hodierno  die  habeant  et  possideant  prorsus  per  seculorum  secula. 
Hanc  quoque  donationem,  consentientibus  his  omnibus  donatoribus, 
sub  pessimo  anathemate  et  mortifero  mucrone  constrinexerunt  et  eon- 
stringendo  et  excommunicando  firmaverunt,  domnus  videlicet  Are- 
latensium  archipresul  Raiambaldus,  et  domnus  Bertrannus,  Foroju- 
liensium  episcopus,  cum  innumerabili  kalervaclerichorum  et  monacho- 
rum  et  fidelium  laichorum,  ut  quicumque  sexus,  conditio ,  ordo  vel 
persona ,  banc  predictam  donationem  temptaverit  inrunipei'e ,  non 
valeat  quod  nisus  fuerit  efficere;  insuper  senciat  se  omnium  maledic- 
tionum  novi  ac  veteris  Testamenti  morbo  dampnatum.  Preterea  pre- 
dicti  episcopi  decreverunt  ut  quicumque,  confessus  et  penitens  suorum 

1  GuilKlmus  Juvenis,  vicecomes  Massiliensis. 


550  CHARTULARIUM 

peccaminum,  venerit  ad  hanc  domum,  eamque  de  suis  bonis  ditaverit 
et  lionoraverit,  inlercessione  sanctorum  martirum,  quorum  nomine 
saerala  consistit,  suorumque  auctoritate,  veniam  hinc  ab  omnipotenti 
Deo1  promereri  et  omnium  benefactorum  et  orationum  fidelium  ser- 
vorum  Dei,  in  coenobio  sancti  Victoris  degencium,  partem  habere  in 
secula  seculorum  amen. 

Facta  carta  ista  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  lu,  indi- 
tione  v,  xmi  kalendas  decembris. 

Willelmus et  Fulcbo  et  Josfredus  et Poncius  et  Aicardus  firmaverunt. 

Durandus  et  Gantelmus  firmaverunt.  Petrus  Poncius  firmavit.  Rodul- 

fus  firmavit.  Geilenus  firmavit.  Bonefacius  firmavit.  Rodulfus  canoni- 

cus  firmavit. 

554. 

Carta  de  Palaione. 

Cire.  1053  'n  Dei  nomine.  Ego  Bertrannus,  Forojuliensis  episcopus,  dono  Do- 
mino Deo  et  monasterio  sancti  Victoris  Massiliensis,  ecclesiam  quan- 
dam,  in  villam  Burnis,  que  in  honore  sancti  Salvaloris  edificata  est, 
pro  remedio  peccatorum  patris  mei  et  matris  et  pro  redemptione 
anime  mee.  Quam  ecclesiam  dono  prefato  monasterio  ejusque  obe- 
diencie  sancte  Marie  de  Palaione,  cum  terciam  partem  decimi  de  pane 
et  vino  et  carne  et  de  labore  que  in  ipso  territorio  factus  fuerit ,  ut 
habeant  et  possideant  eam  monachi  ibi  degentibus  usque  in  finem  seculi, 
jure  hereditario  et  sine  ulla  querimonia.  Hanc  vero  cartam  ego  inde 
facere  precepi,  et  propriis  manibus  firmavi,  et  omnino  corroboravi. 
Dédit  autem  Marcellinus  monachus  pro  hac  donalione  unum  equm 
per  xxxv  solidos.  Si  quis  autem  hanc  cartam  infirmare  voluerit,  vel 
ipsam  ecclesiam  a  predicto  monasterio  auferre  temptaverit,  non  ha- 
beat  licenciam,  sed  reddat  in  vinculo  auri  libras  xx. 

Item  memoratio  de  mansibus  de  villa  Burnis  :  Gisburga,  Rainoar- 
dus,  Adalbaldus,  Gisbernus,  Poncius  Enezent,  Richau,  Goirannus 
Medieta,  Sargant. 

1   Suppl.,  sciai  se. 


SÀNCTI  VICTORIS.  551 

555. 

Alia. 

2febr.  1034. 

Dum  in  presenti  vita,  etc.  Igitur  ego  Willelmus  *  et  uxor  mea  Aime-  t.  '•*>■ 
rus  donamus  aliquit  de  hereditate  nostra,  unum  carapum.  Et  est  ipsa 
terra  nostra  dominica,  et  est  comparata  xl  solidos.  Et  ipsa  terra  do- 
namus nos  supradicti  ad  ecclesiam  sancte  Dei  genitricis  Marie  atque 
sancti  Johannis  Babtiste,  ad  cellam  sancti  Victoris,  martyris  Massi- 
liensis.  Et  est  ipsa  cella  sita  in  comilatu  Forojuliense,  sub  castrum  que 
nuncupant  Palaionem,  juxta  fluvium  Argenciura.  Et  ista  terra  donamus 
pro  remedio  animarum  nostrarum,  ut  Deus  omnipotens,  per  interees- 
sionem  sancte  Marie  \irginis  atque  omnium  sanctorum,  et  orationes 
monachorum,  absolvere  dignetur  peccaminum  nostrorum.  Sane,  etc. 

Facta  karta  ista  mi  nonas  februarii ,  anno  ab  incarnatione  Domini 
nostri  Jbesu  Christi  millesimo  uni. 

Signum  Willelmus  et  uxor  sua  Aimerus,  qui  banc  cartam  scribere 
i'ecitet  testes  firmare  rogavit,  manu  propria  firmavit.  Poncius  Beraldus 
firmavit.  Poncius  Rostagnus  firmavit.  Garibrannus  firmaMt.  Wilehnus 
Aribertus  firmavit. 

556. 

Alia. 

Omni  bomini ,  dum  licet,  etc.  Propterea  ego  Lanbertus  et  uxor  mea  y  j„„  103b. 
Astrus  et  filii  nostri  damus  aliquid  de  hereditate  nostra,  in  comitatu 
Forojuliense,  subtus  castrum  quod  nominant  Palaione,  pro  redemp- 
tione  animarum  nostrarum,  ut  Deus  omnipotens,  per  intercessioneni 
sancte  Marie  virginis  atque  omnium  sanctorum,  et  orationes  mona- 
chorum, absolvere  dignetur  peccatoruin  nostrorum.  Et  sunt  consorlcs 
de  ipsa  hereditate  :  ex  uno  latus,  fluvius  Àrgencius,  de  molia  de  Burga 
usque  in  fmem  de  terra  que  fuit  Guidbakli;  et  pergit  sursum,  e\  alio 
fronte,  usque  in  area  decimaria  et  usque  in  via  subtus  Crota,  et  giral 
se  per  viam  us([ue  ad  vineam  sancte  Marie,  et  postea  flexit  se  desuper 
per  Crecium,  et   donat  usque  in  viam  que  venit  de  Frejurio,  et  re- 


552  CHARTULARIUM. 

vertit  per  ipsam  viam  usque  ad  vallatum  que  fecit  aqua  super  molia 
Burga,  et  descendit  usque  in  ipsa.  Et  quantum  infra  istos  terminos 
habet,  cultum  vel  incultum,  omnia  donamus  Deo  et  sancle  Marie 
vel  sancti  Johannis  Babtiste  atque  sancti  Victoris  martyris  Massilien- 
sis.  Sane  si  quis ,  nos  aut  ullus  homo  aut  ulla  opposita  persona,  qui 
contra  banc  donationem  ire,  agere  vel  inquietare  voluerit,  non  valeat 
vindicare  cpiod  repetit ,  sed  componat  in  vinculo  auri  optimi 
libras  xv  ,  et  postea  ista  carta  firma  et  stabilis  permaneat  omnique 
tempore. 

Facta  carta  ista  vel  donatio  vi  idus  junii,  régnante  Cona  imperatore, 
anno  ab  incamatione  Domini  nostri  Jhesu  Christi  millesimo  xxxv,  in- 
ditione  in. 

Signum  ego  Lambertus  et  uxor  mea  et  filii  mei,  qui  banc  cariant 
scribere  fecimus  et  testes  firmare  rogavimus,  manus  nostras  proprias 
firmamus.  Ato  firmat.  Poncius  et  Bertrannus ,  fratres  ejus,  firma- 
verunt.  Willelmus  ArlulAis  firmat.  Garibrannus  firmat.  Lambertus 
de  la  Pinna  firmat.  Silvius  firmat. 

557. 

Alia. 

1062.  Ego  Aldebertus,  Aicledis  quondam  filius,  uxorque  mea  Ermengarda 

et  filii  mei  Petrus,  Ugo,  Willelmus,  donamus  Domino  Deo  et  sancte 
Marie  semper  virginis  sanctoque  Victori ,  martiri  Massiliensi ,  xn  sex- 
tairadas  de  terra,  cum  tasca  et  decimo,  que  erat  de  Bertranno.  Do- 
namus vero  banc  terram  propter  unum  caballum ,  quem  dédit  nobis 
abbas  Durandns.  Et  est  ipsa  terra  in  territorio  Palaione,  super  ripam 
fluminis  quem  vocant  Argencium.  Fuit  vero  ipsa  terra  de  manso  cu- 
jusdam  bominis,  quem  vocabant  Senaldum.  Nos  igitur  supra  dicti  do- 
natores  donamus  banc  terram,  sicut  superius  diximus,  Domino  Deo  et 
sancle  Marie  sanctoque  Victori  martiri,  monasterii  Massiliensi,  et  ab- 
bati  Durando,  successoribusque  ejus,  necnon  et  congregationi  ejusdem 
loci,  tam  presenti  quamque  future.  Et  autem  firmior  esse  ipsa  donatio 
in  perpetuum  debeat,  eam  buic  cartule  inscribi  precipimus,  et  inscrip- 


sancti  victoris.  553 

tam  manibus  propriis  firniavimus  alioru nique  manibus  firmari  ro^a- 
vimus.  Si  quis,  etc. 

*  Acta  est  autem  anno  incarnationis  dominice  niillesimo  lxii,  ihdi-         »*■ 
cione  xmi,  epaeta  vero  xxn. 

558. 

Dum  in  présent)  vita,  etc.  Igitur  ego  Lamberlus  et  uxor  mea  dpmiu  ?i  n«v-  |ll;l 
Àustrus  et  filii  nostri  Fulcho  et  Wilelmus,  donamus  aliquid  de  heredi- 
tale  nostra ,  n  bracerias,  nnani  que  fuit  Rodultb,  et  alia  que  fuit 
Aldingo.  Et  istas  bracerias  donamus  cum  apendiciis  suis,  cum  terra 
culta  et  inculta,  cum  pratis  et  pascuis  et  vineis,  cum  silvis  et  garricis. 
Et  istas  bracerias  donamus  ad  ecclesiam  sancle  Dei  eenitricis  Marie 

C  C  O  t. 

at(|ue  sancti  Johannis  Babtiste,  ad  cellam  sancti  Victoris,  martiris 
Massiliensis.  Et  est  ipsa  cella  sita  in  çomitatu  Forojuliense,  subcastrum 
quod  nominant  Palaionem,  juxta  fluvium  Àrgentium'.  Et  ista  terra 
donamus  propler  remedium  animarum  nostrarum,  etc. 

Acta  caria  ista  xi  kalendas  decembris,  anno  ab  incarnatione  Domini 
nostri  Jbesu  Christi  millesimo  xxxun. 

Signum  Lamberlus  et  uxor  sua  Austrus  et  filii  eorum ,  qui  hanc 
cartam  scribere  feceiunt  et  testes  firmare  rogaverunt,  nianus  proprias 
finnaveiunt.  Fulco  et  Guilelmus,  filii  ipsorum,  firmaverunt.  (îuilel- 
mus  de  Gâteras  firmavit.  Lambertus  firmavit..Ato  firmavit.  Poncius 
clericus  firmavit.  Ramerius  filins  firmavit.  Arnardus  firmavit.  Poncius 
Beraldus  firmavit.  Bertrannus,  frater  suus,  firmavit. 

559. 

Omnipotens  factor  omnium  Deus  homini  largiri  dignatus  est  gra-        1051. 
lanter  quod  eidem ,  pro  sui  suorumque  salute,  debeat  impertiri  liben- 
ter.  Quapropter  ego,  in  Dei  nomine,  Guillelmus  et  uxor  mea  Domine 
A  datais,  nostrorum  terrili  inianitate  scelenmi,  premiorum  eciam  lacti 
amore  eternorum,  donamus  aliquid  nostre bereditatis,  quod  nobisobye- 

1   \ride  sup.  u.  5o6. 

I.  »  70 


54  CHARTULAR1UM 


.).)'! 


nit  jure  hereditario  palris,  omnipolenti  Domino,  almique  Victoris  mar- 
lirissociorumqueejus  monasterio,  non  longe  ab  urbe  Massilia  fundalo, 
et  béate  Dei  genitricis  semperque  virginis  Marie  et  sancti  Jobannis 
Babtiste,  que  est  fundala  in  comitatu  Forojuliense,  in  territorio  Pa- 
laione  castro;  seilicet  medietatem  ex  uno  manso  decirai,  pro  redemp- 
tione  anime  patris  mei  vel  matris;  et  aliam  partem  supradictum  man- 
sum  deeimi  vendidi  iliis  xxv  solidos,  seilicet  monacbis,  tam  presen- 
tibus  quam  et  futuris.  Igilur  ego  Guillelmus  onmipotenti  Domino  ac 
supradicto  monasterio  neenon  et  abbati  Petro,  omnibus  monacbis 
eodem  monasterio  Cbristo  Domino  servientibus,  presentibus  et  futuris, 
dono  ita,  sicut  jam  supradictum  est,  ut  servi  Dei  omiù  tempore  te- 
neant  et  possideant,  ac  pro  peccatis  meis  mullis  apud  Dominum  in- 
tercessores  existant.  Ergo  si  quis,  ego  aut  ullus  aliquis  parentum  vei 
extraneorum,  irrumpere  temptaverit  boc  donum,  nequeat  implere 
quod  conalur  injuste;  cogatur  tamen  pro  conatu  iniquo  solvere  libras  x 
de  oblimo  auro ,  etc. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  li,  indi- 
tione  nu,  régnante  Domino  nostro  Jbesu  Cbristo. 

Ego  Villelmus  banc  donationem  scribere  rogavi  et  manu  propria 
firmavi,  ac  testes  firmare  rogavi.  Adalais,  uxor  mea,  firmavit.  Poncius 
Guilelmusfirmavit.  Mansus  vero  supradictus,  de  quo  decimum  sancto 
Yictori  vendidi,  est  in  territorio  caslri  qui  vocatur  Roca  Brima.  Â.mi- 
cus  firmavit.  Guillelmus,  frater  ejus  ,  firmavit.  Girardus,  cognatus 
eorum ,  firmavit.  Raiambertus  firmavit. 

5G0. 

Cire.  1055. 

p  127.  Omni  bomini,  dum  licet  et  in  bac  vita  subsislit,  etc.  *  Quapropler 

ego  ^Elias  et  filii  mei  Aldebertus,  Guillelmus,  Bertrannus,  Ugo,  damus 
aliquid  de  bereditate  nostra,  in  comitatu  Forojuliense,  in  territorio  de 
castro  quod  nuncupant  Palaione,  sancte  Marie  vel  sancti  Jobannis 
Babtiste  atque  sancti  Victoris,  martiris  Massiliensis,  pro  redemptione 
animarum  nostrarum  vel  genitorum  noslrorum,  ut  Deus  omnipotens. 
per  inlercessionem  béate  Marie  semper  virginis  atque  omnium  sancto- 


SANCTI  VICTORIS.  555 

ruai  et  orationes  monacborum,  absolvere  dignetur  peecatoruni  nos- 
trorum.  Et  est  ipsa  hereditas  unus  ager  super  vinea  sancte  Marie,  et 
alius  juxta  fluvium  Argeneii;  et  molant  niouacbi  ibidem  babitantes  ad 
niolendinos  nostros  sine  multura,  excepto  prevenda  triticum  suorum, 
omni  tempore.  Sane  si  quis,  nos  aut  ullus  bomo,  qui  contra  banc 
donationem  istani  irç  aut  agere  \el  inquietare  voluerit,  non  valeal 
yindicare  quod  repetit,  sed  eomponal  tantum  et  alium  taulum,  et  sit 
anatbema  maranata,  et  postea  carta  elemosinaria  ista  firma  et  stabilis 
permaneat  onmique  tempore. 

Signum  ego  .Elias  et  fdii  mei,  qui  banc  cartam  scribere  fecimus  el 
lestes  firmare  rogavimus,  manus  noslras  proprias  firmamus.  Signum 
Rainaldi  tirmat.  Signum  Ebrardi  firmat.  Signum  Tetbaldi  firmat.  Sig- 
num Pétri  firmat.  Signum  Airulfi  firmat.  Signum  Mercorini  firmat. 

561. 

Charta  qua  Ainicus,  uxor  ejus  Ermengarda,  eorumque  iilii  Petrus  et  Guillehnus,  nio-  -21  nov.  10-8. 
nasterio  sanctas  Maria;  et  sancti  Johannis,  in  comitatu  Forojuliensi ,  prope  Palaio- 
nem  castrum  sito,  lafgiuntur  «  peciam  de  terra  arabile  ad  triticum  seminandum, 
modiafa  i.  » 

Facta  ista  carta  v  kalendas  decembris,  anno  ab  incarnatione  Domini 
millésime»  xxvm. 

Signum  Amicus  et  uxor  sua  Ermengarda,  qui  banc  cartulam  scri- 
bere fecerunt  et  testes  firmare  rogaverunt,  manu  propria  finnaverunt. 
Donnareîlus  finnavit.  Poncius  firmavit.  Laurencius  firmavit.  Andréas 
firmavit.  Teubertus  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Silvione  firmavit.  Pe- 
trus firmavit.  Durandus  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Bonus  Filius  fir- 
mavit. Aguarnus  firmavit.  Belaldus  firmavit.  Bertrannus  testis.  Ber- 
mundus  testis.  Guanterius  et  Amalricus  aquisitores  fuerunt. 

562. 

In  Dei  nomme.  Ego  Poncius  Wilelmi  et  uxor  mea  Aizivella  et  filius      s  .    XI. 
meus  Fulco  donamus  Domino  Deo  et  sancto  Victori ,  martiri  Massi- 
liensis,  et  ad  cellam  ejus  sancta  Maria  de  Palaione  sanctique  Jobar.nis 


55b  CHARTULARWM 

Baptiste,  unum  campum.  Consortes  veto  ejusdem  canipi  :  ex  uno  la- 
tere,  condamina  sancta  Maria;  ex  alio  latere,  condamina  de  Pontio 
Tierno,  atque,  ex  alio  latere,  terra  de  Stephano  Laurentii.  Est  autem 
ipsa  terra  comparata  solidos  quinquaginla.  Sane  si  quis,  etc. 

Signum  Poncius  Guilelmi  et  uxoris  sue  Aizivella  et  filio  suo  Fulco, 
qui  liane  cartam  scribere  fecerunt,  et  testes  firmare  rogavérunl  eî 
m'anus  proprias   firmaverunt. 

563. 

Sx  .  .\1 

Post  ».  1048.      Dum  in  presenti  vita  et  àdhucin  isto  seculo  sumus,  etc.  Igitur  ego 
Guilelmus*,  cognomento  Revellus,et  uxor  mea  donamus  Domino  Deo 
et  sancte  Marie  sanctoque  Vietori,  martiri  Massiliensis,  unum  pratum 
quod  habemus  juxta  alios  pratos  de  Palaione,  pro  Dei  amore  et  pro 
v.  redemptione*  animarum  nostrarum,  et  pro  unocaballoquemdederunt 

nobis  in  precio  Marcellinus  monacbus  et  alii  monachi  qui  cum  eo 
stabant  ad  cellain  sancte  Marie1.  Consortes  vero  ejusdem  prati  :  ex 
uno  fronte,  via  publica,  et,  ex  alio  fronte,  pratus  de  Aldeberlo  Ga- 
ranlo:  in  medio  autem  meseleus  situs  est.  Donamus  vero  boc  pratum 
tali  interposito  tenore,  ut  monacbi  ad  ecelesiam  sancte  Marie  stantes 
teneant  et  possideant.  Sane  si  quis,  etc. 

Signum  Guilelmus  et  uxori  sue ,  qui  liane  cartam  scribere  fecil  eî 
lestes  firmare  rogavit,  et  manus  propria  firmavit,  et  eam  super  altare 
posuit.  Aldebeilus  Palliôlus  et  filins  ejus  Guilelmus  firmaverunt.  Do- 
donus  de  Roca  Brima  firmavit.  Silvester  firmavit.  Girardus  firmavit. 
(iuiielmus  Donarellus  et  frater  ejus  Amiens  firmaverunt. 

564. 

Caria  de  Rurnis. 
(Ed.  in  Hist.  de  Frêjus,  I,  273.) 

1036.  Omnipotens  factor  omnium  Deus  bomini  largiri  dignatus  est  gra- 

'  Marcellinus  in  Palaionensem  cellani  ab  abbate  Petro  (1048  —  1061)  (ransniissus  est 
V.  inf.  h.  E)6o. 


S\NCT1   V1CT0R1S.  557 

tanter  quod  eidem,  pro  sui  siiorniiique  sainte,  debeat  impertiri  liben- 
ter.  Quapropter  Ego,  in  Dei  nomme,  Franco,  meoruni  lerrilns  imma- 
nitate  scelernni,  premiorum  eciam  tactus  amore  eternorum,  dono 
aliquid  mee  bereditatis,  quod  mihi  obvenit  jure  beredilario  patris, 
omnipotenti  Domino  ,  almique  Yictoris  martiris  sociorumque  ejus 
nionasterio,  non  longe  ab  urbe  Massilia  fundato,  scilice!  medielalem 
%iile  que  dicitur  Burnus,  que  sita  est  in  comitatu  Forojnliense,  super 
fluviuoi  \rgencium,  cum  onmi  integritate,  cuin  ipsa  ecclesia  ipsiusque 
presbileratus  medietale.  Igitur  ego  Franco  omnipotenti  Deo  ac  supra- 
dicto  monasterio  necnon  et  abbati  Ysarno  omnibusqne  monacbis 
eodem  monasterio  Cbristo  Domino  servientibus,  presentibuset  futnris, 
dono  medietatem  jam  supradiele  ville,  cum  omnibus  omnino  rébus 
que  ad  eandem  villam  pertinere  videntur  ,  campis  videlicet ,  vineis  , 
orlis,  etc.  Dono  eciam  insuper,  in  villa  que  dicitur  Snleta,  unum  man- 
sum  obtimum,  de  melioribus  unum,  quem  excolit  liomo  Bonaklus; 
que  eciam  villa  sita  est  in  comitatu  Forojnliense.  Itaque  dono  ipsum 
mansum  Deo  omnipotenti  sanctoque  Victori  gloriosissimo  martiri, 
ejusque  monasterio,  neene  Deo  ibidem  servientibus  monacbis,  presen- 
ttbiis  ac  futuris,  ut  auxilio  eorum  precum  veniam  merear  meoruni 
*peccamiiium.  Ergo  si  quis,  ego  aut  aliquisparentum  vel  extraneorum, 
in  umpere  temptaverit  boc  donuni ,  nequeat  implere  quod  conatur 
injuste;  cogatur  tamen  pro  conatu  iniquo  solvere  iibras  x  de  oplimo 
auro:  insu[)er  eciam,  bac  donatione  firma  slabilique  in  perpetuum 
manente,  ipse  omnipolentis  Dei  sanctorumque  omnium  iram  incurrat, 
atque,  a  cetu  sanclorum  aliénas,  cum  Juda  Scariobt  pereat  in  inferno 
danipnatus. 

l'acta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxwi,  in- 
(iilione  vi,  régnante  Domino  nostro  Jhesu  Cbristo. 

Ego  Franco  banc  donationem  scribere  rogavi  et  manu  propria  fir- 
mavi,  ac  testes  firmare  rogavi.  Franco  firma  vit.  Fulco  firmavit.  Rai- 
nerius  firmavit.  Rainoardus  firmavit.  Poncius  firmavit.  Durandus 
vicarius  firmavit.  .\rnaldus  presbiter  firmavit.  (iuido  presbiter  firma- 
vit. Saramandus  firmavit.  Barnaras  firniavi^.  Poncius  firmavit.  Aicar- 
dus  firmavit. 


t     liM 


558  OHARTFIARilJM 

565.     ' 

Carta  de  Burnis. 

Cit.  lObs.  Brève  memoratoriiun  de  villa  Burnis,  que  est  sita  in  comitatu  Foro- 
juliense ,  quam  olim  Signofredus  atque  Heurileuba  dederant  sancto 
Victori  monasterii  Massiliensis.  Sed,  quia  ipsum  monasterium,  a  pa- 
ganis  destructuni,  non  solum  sua,  sed  eciam  seipsum,  in  solitudine 
redactum,  amiserat,  bone  memorie  domnus  Ysarnus,  supradicti  mo- 
nasterii abbas,  ut  eaudem  villam  recuperaret,  dédit  Franconi,  filio 
Franconis,  vicecomitis  Forojuliensi,  pro  medietate  ipsius  ville,  cabal- 
lum  unum  pro  precio  quinquaginta  sobdorum ,  et  l  solidos  monete 
Otbtonis,  ipso  Francone  cartam  cuni  donatioue  et  guerpitione  facienle, 
et,  in  presencia  eongregationis ,  super  altare  sancte  Marie  et  sancti 
Victoris  ponente,  et  testes  ut  finnarent  rogante1.  Intervenientibus  ergo 
quibusdam  causis,  aliquot  annis  bec  donatio  poene  annullata  ad  par- 
vuoi  profectum  est  redacta .  Post  bec ,  veniens  Marcellinus ,  monacbus 
sancti  Victoris,   missus  ab  abbate  Petro,  ad  cellam  sancte  Marie  et 

7  7  ce 

sancti  Johannis,  que  est  sita  in  territorio  de  castello  vel  villa  Palaione, 
sollicita  indagatione  requisivit  donationem  supradiclam  vel  eompara- 
tionein,  et,  prout  ei  Deus  concessit,  quedain,  ut  potuit,  ad  jus  mo- 
nasterii Massiliensis  restituit.  Dédit  ergo  Marcellinus,  pro  medietate 
supradicte  redditionis  vel  compai'ationis,  Wilelmi  vicecomitis  Foro- 
juliensi, xx  solidos  pro  stabilitate,  ut  confirmarel  et  slabilem  faceret 
supradictam  donationem,  sicut  et  fecit.  Durandus  vero,  vicarius  de 
Pojeto,  accepit  ab  Arduvino,  monacbo  sancti  Victoris,  xvi  solidos,  u! 
faceret  pacem  de  bis  quibus  coutrarius  erat,  quod  et  publice  fecit. 
Posteavero,  sua  inicpiitate  subveisus,  voluit  interficere  supradiclum 
Marcellinum  monacbum,  infra  tregua  Dei  et  infra  ciniiterio,  et  pro 
Marcellino  monacbo  vulneravit  Poncium  Tbiernum.  Cognoscens  vero 
cuîpara  suam,  legatis  precatores  adjuncxit,  et  tamdiu  veniam  rogavit 
(juousque  Marcellinus  monacbus  ei  omnia  perdonavit.  Ft  ipse  Duran- 
dus guerpitionem   palam  fecit,  et   fideijussorem   Poncium   Amelir.m 

1  Vide  chartam  superiorem. 


SÀNCTI   Y1CTOR1S.  559 

dédit,  ut,  si  ipse  Durandus,  aut  homo  aul  feminaper  illum  aut  propter 
illtim,  in  ipsa  villa  Burnis,  in  quantum  ipse  habebat,  vel  homo  vel 
femina  propter  eum ,  et  in  territorio  ipsius  ville,  quantum  ad  ipsam 
villani  pertinet ,  aliquid  tulerit  aut  apréhenderit,  ipse  Poncius  de  suo 
proprio  emendet,  aul  monacbi  sancti  Vicions  de  dominio  ipsius 
Poncii  Amelii  appréhendant,  quamdiu  ipse  Poncius  vixeril. 

566. 

Alla. 

Brève  memoratorium  quem  Durandus  vicarius  i'acit  ad  sanctum  Nie-    Cire  1036 
torein  de  villa  Burnis. 

Terciam  parlem  de  prespileratu ,  id  est  tereia  pars  de  decimo  de 
pane  et  carne  et  vino;  de  duabus  partibus  que  supra  rémanent,  que 
tenet  de  Aldeberto,  alia  tereia  pars  de  pane  et  carne  et  de  omni  re. 
Et  postea  mansum  quem  tenebat  ad  beneficium  de  Francone,  de  fe- 
mina Widburga.  Et  de  manso  de  Saleta  donavit  vinum,  de  manso 
de  Bonaldo. 

567. 

Alia. 

(Edidd.  Guesnay,  Vita  S.  Cass.,  580;  Ruffl,  Hitt.  iU  Mars.,  I,  486;  Duchesne,  U'ut. 

des  card.  franc.,  I,  37.) 

In  Dei  omnipotentis  nomine.  Ego  Willelmus,  cognomenlo  .luvenis1,  io:s7. 
et  uxor  mea,  nomine  Adalgarda,  et  filii  mei  Fulco,  Gaufredus,  Pon- 
cius, Aicardus,  donavimus  et  reddidimus  Domino  Deo  et  saucto  Vic- 
tori,  martiri  Massiliensi,  et  monachis  ejus,  tam  presentibus  quamque 
futuris,  quartam  parlem  villule  que  voealur  Burnis,  eum  omnibus 
omnino  rébus  et  adjacentiis  que  pertinent  ad  ipsam  quartam  parlent 
villule  predicte,  sicut  omnino  conîinetur  in  eadem  carta  quam  soro- 
rius  meus  Franco  jussit  fîeri  sanctu  Victori  et  firmavit*.  Ita,  sicul  ipse 

1  Guillelmus  III,  filius Guillelmi  II,  >iccco-         *  Vide  sup.  a.  504. 
mitis  Massiliensis. 


560  CHARTULARIUM 

donavit  et  firmavit,  sic  ego  et  uxor  mea  et  filii  mei  supradieti  dona- 
viraus  et  reddidinius  et  firmavimus  omnes  propriis  manibus  nostris, 
et  multo  melius  cjuam  volumus  et  firniando  roboramus  *  banc  donatio- 
nem  perpetualiter,  ut,  ab  bac  die  et  deincebs,  neque  nos  neque  ullus 
nostrorum  beredum  valeat  annullare  banc  donationem  neque  disrum- 
pere,  sed  componat  auri  optimi  libras  vi  pro  sua  interpellatione;  in- 
super bec  donatio  firma  et  stabilis  permaneat  omni  tempore. 

Facta  est  bec  descriptio  donationis  anno  incarnationis  dominice 
millesimo  iaii1,  indilione  xi,  epacta  xxih,  régnante  Henrico  ,  rege 
puero,  anno  tercio. 

Signum  Willelmi  et  uxoris  ejus  Adalgarde  et  filiorura  ejus,  qui  banc 
Cartam  fieri  jusserunt  et  propriis  manibus  firmaverunt. 

Simililer  et  ego  Rostagnus  Raiambaldus  et  uxor  mea,  nomine  Acce- 
lena,  et  filii  mei  Franco,  quantum  babemus  in  istam  supradictam  vil- 
lam  donamus  alque  reddimus  Domino  Deo  et  saneto  Victori ,  martiri 
Massiliensis,  et  mouacbis  ejus,  lam  presentibus  quam  et  futuris ,  ut 
habeaut  et  possideant  usque  in  finem. 

Sunt  autem  testes  donationis  luijus  ipse  Rostagnus  et  uxor  ejus  et 
filii  ejus  supra  nominati,  et  Poncius  Guillelmus  de  Gateiras ,  et  Ugo 
Mane  Cavalcad. 

568. 


K»  jiui  1035.  Charta  qua  Franco,  assentientibus  uxore  et  iîîiis,  monasterio  sancti  Victoris  iargitur 
mansum  unum,  in  comitatu  Forojuliensi ,  in  villa  Burnis  situm,  olim  a  Rican  , 
mine  a  Guilardo  excultum. 

Facla  carta  ista  vel  donatio  un  idus  junii,  anno  ab  incarnatione  Do- 
mini  nostri  Jbesu  Cbristi  millesimo  xxxv ,  inditione  m ,  régnante 
Cbona  imperatore. 

Signum  ego  Franco  et  uxor  mea  et  filii  mei,  qui  banc  cartam  scri- 
>  bere  fecimus  et  testes  firmare  rogavimus,  manus  nostras  proprias  fir- 

mamus. 

1  Eckl.  haï),  ut  I0G7. 


SANCTI  VICTORIS.  561 

569. 

Carta  sancti  Cassiani  de  Sala  Laudimii. 
(Ed.    in    Gall.    christ.,    I,    427   et    instr.  ,   83.) 

[".go  Bertrannus.  Forojuliensis  episcopus,  cum  maire  mea  Aclva  et  (;,u-  lfm- 
f'ratre  meo  Akleberto  et  uxoreejuset  nepotibus  mois,  dedimus Domino 
Deo  et  monasterio  sancti  Victoris  Massiliensis ,  obedienciam  quandam 
que  in  honore  sancti  Cassiani  edificata  est,  cum  terris  et  apendiciis 
ipsius  ecclesie,  pro  remedio  peccatorum  patris  nostri  qui  ibi  sepultus 
est,  et  pro  redemptione  animarum  uoslrarum.  Sed  quia  in  ipsis  termi- 
nibus  ejusdem  obedientie  erat  quedam  terra  que  ad  nostrum  jus  non 
pertinebat,  cujusdam  videlicet  militis  nomine  Dodonis,  de  castro  Roca 
Bruna,  placitavimus  cum  eo  de  ipsa  terra  et  eam  in  nostro  jure  trans- 
duximus,  douante  illam  nobis  ipso  predicto  Dodone,  et  uxore  ipsius 
et  filiis  illorum  ;  nosque  illis  pro  testimonio  dedimus  solidos  xx",  et 
sine  ulla  interpellatione  in  nostram  possessionem  firmavimus.  Quani 
terram,  pro  eadem  mercede,ut  supra  diximus,  largimus  et  concedimus 
prefato  monasterio  et  predicte  obedientie ,  ut  habeant  et  possideant 
eam  monachi  ibi  degentibus  usque  m  finem  seculi,  jure  hereditario  et 
sine  ulla  querimonia.  Hanc  vero  cartam  nos  inde  facere  precepimus, 
et  propriis  manibus  firmavimus  et  omnino  corroboravimus.  Si  quis 
autem  eam  infirmare  voluerit  vel  ipsam  terram  a  predicto  monasterio 
auferre  temptaverit,  non  habeat  licenciam ,  sed  reddat  in  vinculo 
libras  auri  xx1'.  Firmatores  autem  hujus  carte  subscripti  habentur. 

Ego  Ardebertus  et  uxor  mea  Ermengarcla  et  filii  mei  donamus  Do- 
mino Deo  et  sancta  Maria  et  sancti  Victoris  et  sancti  Cassiani,  mansuni 
de  Ingilranno  totum  ah  integro,  in  campis  et  vineis,  cultis  et  incultis, 
pomiferis  et  inpomiferis ,  pro  redemptione  animarum  nostrarum. 


129. 


570. 

Carta  de  Sala  Laudimia. 
(Relatura  in  But.  de  S.  Rossoline ,  131 .) 

Quoniam  terrenis  rébus  celestia  comparantur,  etc.  Idcirco,  ego  Hel-  s/el».  1039. 

ï  71 


562  CHARTULARIUM 

deberlus  et  mater  niea  Ayclias  et  fratres  mei  Wilelmus  et  Bertranuus  ' 
atque  Ugo,  donamus  aliquid  de  alode  nostro,  quod  est  situm  in  comi- 
tatu  Forojuliense,  in  Castro  quod  vocatur  Marsens,  in  loco  qui  vocatur 
Sala  Laudimii,  hoc  sunt  terras  cultas  et  incultas,  cum  arboribus  pomi- 
tèris   atque  inpomiferis,  pratis,   paludibus,   atque   omnia   que   infra 
lerminos    determinatos    fuerint    donamus,    cedimus,    transfundimus 
omnipotenli  Deo  et  monasterio  sancti  Victoris ,    abbatibus    quoque 
etmonachis,  tam  presentibus  quam  et  futuris,  jure   perpetuo,   pro 
anima  patris  nostri  et  pro  redemptione  animarum  nostrarum  paren- 
tumque  nostrorum.  Termini  vero  istius  alodis  sunt  isti  :  ex  nna  parte, 
de  nna  petra,   quam  vocant  Stantem  Antiquum,  in  directum  usque  in 
viam  publicam,  quevenit  de  monasterio  quod  vocant  Salam  Rodbaldo, 
usque  ad  pontum  de  la  Mota  ;  et  de  ipso  ponte ,  sicut  fluvius  Nartho- 
bie  discunït,  usque  in  illo  loco  ubi  rivus  de  Sala  Laudimii  cadit  in 
Nar&obiam;  et  de  ipso  loco,  sicut  ipse  rivus  tenet,  usque  in  Salam 
Laudimii ,   et  sicut  ipsa  paludis  est  in  directo  usque  in  supra  dictam 
stantem.  Et  ego  Ricaus,  filins  Lautaldi,  quantum  infra  istos  terminos 
habeo,  totum  dono  omnipoteuti  Deo  et  sancto  Victori,  pro  redemp- 
tione anime  mee,  et  pro  anima  patris  mei  parentumque  meorum.  Si 
quis  igitur,  etc. 

Tgitur  nos  supradicli  donatores  banc  cartam  manibus  nostris  firma- 
vimus  et  testes  firmare  rogavimus.  Poncius  Amelius  firmavit.  Poncius 
Ysnardus  firmavit.  Armannus  firmavit.  Ugo  de  Fabricas  firmavit.  Vuit- 
bertus  firmavit.  Mataronus  firmavit.  Elisiars  firmavit.  Petrus  firmavit. 
Wilelmus  de  Palude  firmavit.  Rostagnus  firmavit.  Gisbernus  fir- 
mavit. 

Facta  bec  donatio  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xwviu, 
nonis  februarii,  feria  u,  in  castro  Marsensi. 

Frotberlus  presbyter  scripsit ,  rogantibus  supradictis  donatoribus*. 

'  Bertrannus,  postea  episcopus  Forojulien-  -  Subsciiptio  Frotbt  iti  manu  recentiore  ad- 
sis.  jecta  est. 


SANCTI'VICTORIS.  563 

571. 

Mia. 
(Etl.  in  Call.  christ.,  I,  inslr.,  83.) 

Omni  bomini,  dum  licet,  etc.  Propterea  ego  Aldebertus,  et  frater  '058. 
meus  Bertrannus  episcopus1,  et  mater  nostra  Àiclvas,  et  uxor  mea 
Ermengarda,  et  filii  mei  Petrus,  Ugo  et  Guilelmus,  filiique  mei  onmes 
ac  filie,  donamus  aliquid  de  bereditate  nostra,  in  comitalu  Fproju- 
liense,  in  terrilorio  castri  quod  vocalur  Marsendis,  videlicet  super  flu- 
vium  aque  Indole  localem  aptum  ad  faciendum  molendinum  ,  cum 
omni  ripa  et  cum  omni  aqua,  et  quantum  necesse  est  ad  ipsum  ino- 
lendinum  de  ipsa  aqua  et  de  ipsa  ripa,  sine  ullo  malo  ingenio,  Do- 
mino Deo  oninipotenti  sanctoque  Victori,  gloriosissimo  martiri,  ejus- 
(jue  monasterio  necne  Deo  ibidem  servienlibus  monacbis,  presenti!)iis 
et  futuris,  ut  auxilio  eorum  precum  veniam  mereamur  nostrorum  pec- 
caminum.  Verumtamen  inde  aecepimus  in  precium  solidatas  lx.  Ergo 
si  quis,  ego  aut  ullus  de  parentibus  meis  vel  extraneis,  irrumpere 
temptaverit  boc  donum,  nequeat  implere  quod  conatur  injuste;  co- 
gatur  tamen  pro  conatu  iniquo  solvere  libras  x  de  optimo  auro;  in- 
super  eciam,  hac  donalione  fuma  slabilique  in  perpetuum  manenle, 
ipse  omnipotentis  Dei  sanctorumque  omnium  iram  incurrat,  âtque,  a 
coetu  sanctorum  alienus  et  cum  Juda  Scarioth,  pereat  in  inferno  damp- 
natus. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  lviu,  in- 

c  c  * 

dicione  xi,  epacla  xxm,  régnante  Domino  nostro  Jbesu  Cliristo. 

Ego  Aldebertus  et  frater  meus  Bertrannus  episcopus  et  mater  nos- 
tra *  Aiclyas  et  uxor  mea  et  fdii  mei  omnes  ac  filie  banc  donalioncni  ,0" 
scribere  jussimus  et  maniljus  propriis  firmavimus,  ac  testes  firmare 
rogavimus.  Bertrannus  episcopus  firmavit.  Arbertus  de  Montaniaco 
firmavit.  Atpjerius  firmavit.  Rastagnus,  frater  suus,  firmavit.  Aicardus 
Morena  firmavit.  Ricaus  firmavit. 

1  Berlrandus  I,  episcopus  Forojuliensis. 


564  CHARTULARIUM 

572. 

Alia. 

22  febr.  Auctorilas  jubet  ecclesiastica  et  lex  precipil  romana,  ut  quicumque 

cire.  1063.  rem  suam  in  qualicumque  transfundere  voluerit  potestatem,  per  pagi- 
nam  testamenti  eam  infundat,  ut  prolixis  temporibus  secura  et  quieia 
permaneat.  Quapropter  ego,  in  Dei  nomme,  Lanbertus,  Guilelmus, 
Rostagnus,  nos  vinditores  sumus  sancti  Victoris  Massiliensis  abbatibus 
quoque  et  monachis,  tam  presentibus  quam  et  futuris,  terris,  vineis, 
pratis,  paseuis,  aquis ,  aquarum  vie  ductibus  vel  reductibus  earum ,  et 
molinis,  cuni  ipsis  caput  modulis  et  cum  ipsis  piscatoriis.  Et  sunt  bec 
omnia  in  loco  qui  vocatur  ad  Aventuras  et  infra  terminos  Sancti  Cas- 
siani.  Sic  vindimus  nos  vobis  bec  omnia  supra  scripta,  totum  ab  in- 
tegro,  sine  ulla  reservatione,  quantum  habemus  vel  habere  debemus 
sicut  superius  scriptum  est.  Et  recipit  Lanbertus  de  precio  solidos  xi 
et  médium,  et  Guilelmus,  frater  ejus,  solidos  v,  et  Rostagnus,  alius 
frater,  solidos  vmi.  Si  quis  igitur,  etc. 

Facta  ista  carta  venditionis  vin  kalendas  martii. 

Signum  Lanbertus,  Guilelmus  et  Rostagnus,  qui  ista  carta  scribere 
fecerunt  et  testes  firmare  rogaverunt.  Signum  Bertrannus1  episcopus 
firmavit.  Signum  Aldebertus  et  uxor  sua  et  infantes  sui.  Signum  Do- 
done  Nifirrum.  Signum  Aicardus.  Signum  Fulco.  Sisnum  Ricau. 

Et  ego  Lanbertus  et  uxor  mea  Guiuburga  et  filii  mei  et  filie  vendi- 
mus  aliquid  de  alode  nostro  quod  babemus  infra  pontes,  ad  Modium , 
totum  et  ab  integrum  Domino  Deo  et  sancto  Victori,  martiri  Massi- 
liensis, et  sancti  Cassiani,  abbatibus  quoque  et  monacbis ,  tam  pre- 
sentibus quam  et  futuris.  Et  recipit  Lanbertus  de  precio  solidos  \  el 
médium. 

573. 

Alia. 
)9  oh.  1083.      In  nomine  Domini.  Ego  Lanbertus  venditor  sum  ad  sanclum  ^  icto- 

1  Bertrandus  I,  episcopus  Forojuliensis. 


SANCTI  YICTORIS.  565 

rem,  martirem  Massiliensis,  abbatibus  quoque  et  monachis,  tam  pre- 
sentibus  quam  et  futuris,  ipsos  molendinos  qui  sunt  ad  Aventuras, 
cum  ipsis  caput  modulis  vel  eu  m  ipsis  piscatoriis,  et  eum  ipsis  adja- 
centiis  earuni  quantum  babeo  vel  babere  debeo.  Sic  vindo  bec  omnia 
supra  scripta  ad  monasterium  sancti  Victoris,  et  abbatibus  quoque 
et  monachis,  totum  ab  integro,  sine  ulla  reservatione  et  cum  absolu- 
tione  fratri  meo  Pontio  Landrico.  El  est  precium  solidos  vi.  Si  quis 
igitur,  etc. 

Facta  ista  carta  venditionis  xiui  kalendas  novembris,  anno  incar- 
nationis  dominice  millesimo  lxxxv. 

c 

Signum  Lanbertus,  qui  ista  carta  venditionis  scribere  fecit  et  firma- 
vit,  et  testes  firmare  rogavit.  Signum  Bertrannus  episcopus1  firmavit. 
Signum  Aldibertus  et  Guillelmus,  frater  ejus,  similiter  fecit;  et  fuit 
precium  de  ista  venditione  solidi  un.  Palliolus  et  uxor  sua  et  filii  sui. 
Signum  Dodone  INigrum.  Aicardus  firmavit.  Fulco  firmavit.  Poncio 
Landrico  firmavit.  Wilelmus  firmavit.  Rostagnus  firmavit. 

574. 

Alia. 

Omni  bomini,  dum  licet,  etc.  Ego,  in  Dei  Domine,  Aldebertus  et  cire.  [060. 
uxor  mea  Ermensenna  donamus  beredilatem  nostram  que  habemus 
vel  babere  debemus  in  castro  quod  nominant  Marsens,  ad  sanctum 
\ictorem,  martirem  Massiliensem,  et  ad  sanctum  Cassianum,  celle 
ejus,  pro  redemptione  animarum  nosfraruni  et  parentum  nostrorum, 
ut  Deus  omnipotens,  per  intercessionem  béate  Marie,  semper  virginis, 
atque  omnium  sanctorum  et  orationes  monacborum ,  absolvere  di- 
gnetur  a  vinculis  peccatorum  nostrorum.  Hanc  autem  bereditatem 
quam  nominamus  post  finem  dierum  nostrorum  sancto  Victori  dona- 
mus; ipsas  autem  terras,  que  circa  ipsius  ecclesie  sancti  Cassiani  sunt, 
in  vita  nostra  eas  relinquimus  atque  donamus.  Donantque*  nobis  mo-  f°  130 
nacbi  ipsius  ecclesie  sancti  Cassiani  in  precio  solidos  x,  in  lali  conve- 

1  Idem  qui  jam  a.  1041  Forojuliensi  ecclesiœ  pia-erat. 


566  CHARTl  LARIUM 

nienlia,  ut  donatio  supra  scripta  stabilis  permaneat  omnique  tempore. 

Si  quis  igitur,  etc. 

Signum  Aldebertus  et  uxor  mea  Ermensenna  qui  hanc  kartam  scri- 
bere  fecimus  et  testes  firmare  rogavimus,  manus  nostras  proprias  fir- 
mamus.  Guantelmus  firmat.  Petrus  firmat.  Guilelmus  firmat. 

575. 

Carta  sancti  Dalmacii. 

1065.  Omui  bomiue,  dum  licet,  etc.  Propterea  ego  Dodonus  et   fraler 

meus  Wilelmus,  uxoresque  nostre  ac  filii  nostri  et  filie,  et  frater  noster 
Poncius  archiepiscopus ',  donamus  ecclesiam  sancti  Dalmatii,  que  est 
sita  in  comitatu  Forojuliense,  videlicet  medietatem  que  nobis  contin- 
git  cura  aliquid  de  terra  que  juxla  est.  Et  ego  Dodonus  dono  eidem 
ecclesie  in  sponsalium  tan  tu  m  de  terra  ut  unam  semodiatam  habeat 
vinee.  Est  autem  bac  terra  in  loco  que  vocant  al  Gros,  juxta  vineam 
de  liomine  quem  vocant  Ansigius. 

Ego  quoque  Dodonus,  Guigonis  condain  filius,  uxorque  mea  et  filii 
mei  ac  filie,  et  ego  Adelbertus  et  uxor  mea  neposque  meus  Guantel- 
mus et  fratres  ejus  minores  materque  eorum,  similiter  donamus  aliam 
medietatem  de  ecclesia  que  nobis  contingit,  et  donamus  eidem  ec- 
clesie in  sponsalicium  unam  modialam  de  terra,  in  comune  nos 
omnes.  Est  autem  bec  terra  inter  duos  locos.  Hec  autem  omnia 
que  supra  nominavimus,  videlicet  ecclesiam  sancti  Dalmatii  cum 
omnia  que  supra  ei  donata  sunt,  ego  Dodonus  et  frater  meus  Wilel- 
mus,  uxoresque  nostre  ac  filii  nostri  et  filie,  el  frater  noster  Pon- 
cius arcbiepiscopus;  et  ego  Dodonus,  Guigonis  condam  filius,  et  uxor 
mea  ac  filii  mei  et  filie;  ego  quoque  Aldebertus,  et  uxor  mea  nepos- 
que meus  Guantelmus,  et  fratres  ejus  materque  eorum,  donamus  Do- 
mino Deo  omnipotenti  et  sancte  Marie  semper  virginis  sanctoque  Vic- 
tori,  gloriosissimo  martirï,  ejusque  monasterio,  necne  Deo  ibidem 
servientibus  monacbis,  presentibus  ac  futuris,  ut  auxilio  eorum  precum 

1  Poutins,  archiepiscopus  Aquensis.  Ipsc  tamen  jam  a.  10G2  liuic  ecc!tsi;c  prœesse  desierot. 


SANCTI  VICÏOR1S.  5G7 

veniam  mereamur  nostrorum  peccaminum.  Ergo  si  quis  de  nos  aut 
ullus  de  parentibus  nostris  vel  exlraneis  irrumpere  temptaverit  hoc 
donum,  nequeal  implere  quod  conalur  injuste;  cogatuv  tamen  pro 
conatu  iniquo  solvere  libras  c  de  optimo  auro,  etc. 

Facta    isla  car  ta  donatio  hec  anno  incarnalinnis  domiuice  mille- 
simo  lxy,  régnante  Domino  noslro  Jhesu  Christo. 

576. 

Lonicos . 

In  nomine  sancte  et  individu  e  Trinitatis.  Ego  Wilielmus,  (|uondam  Grc-  107l) 
Damiane  filius,  sciens  perpetuam  vitam  post  liane  momentaneam  esse 
in  celis  preparatam  sanclis,  et  audiens  Dominuin  in  Evangelio  dicen- 
tem  :  «  Quicunque  vel  calicem  arpie  frigide  in  nomine  meo  alicui  de- 
derit,  mercedem  inde  accipiet1;  »  ut  participalionem  in  ipsa  eterna 
beatitudine  possimus  [habere],  ego  jam  dictus  Guilelmus  et  mulier  mea 
Marsinna,  filia  Guillelmi  Pallioli,  in  nostra  vita  damus  unum  mansum, 
in  Lonegos.  sancto  Victoiù  Massiliensis  coenobii;  post  obitum  aulem 
meum,  alterum  mansum,  in  Pinna  Forte,  et  totam  meam  partem  de 
substancia  mobili  que  mibi  continget.  Similiter  eciam  et  mulier  mea 
jam  predicla,  videlicet  Marsinna,  post  mortem  suam,  dabit  prenomi- 
nato  sancto  Yictori  partem  suam  de  substancia  mobili. 

577. 

Carta  de  Chala  Marcio. 

Onmipotens  mittissimorum2  beredes  fiant  inter  cives  sanctonnn  is  Cire*  tO'o. 
qui  largitor  est  elemosinarum,  pro  peccalo  suorum,  ne  inimicus  tradat 
animas  in  manu  damnatorum,  sed  ut  eripiat  eas  Cbristus  de  manu 
zabulorum,  qui  potens  est  abstergere  facinora  delictorum  ad  eos  qui 
préparant  sibi  domum,  eternorum  ut  gloriam  pereij)iant  justorum; 
cujusque  bonitas  eo  usque  precellit,  ut  omnes  bomines  vult  salvari  et 
intra  sinum  bealitudinis*  collocari,  et  qui  per  propbetam  suum  loqui-  v% 

i  ,  X,  \2.  »  Sic. 


568  *  CHARTULARIUM 

lur,  dicens  :  «  Volp  bomines  salvari,  sed  magis  ad  poenitentiam  con- 
verlantur  et  non  pereanl';  Date  et  dabilur  vobis*,  quia  qui  mihi 
ostendit  parvuni  ego  et  dimitto  grave  peccatum,  quia,  sicut  aqua 
extinguit  flama,  ita  et  elemosina  resistit  sibi  multa  vicia,  ne  pereant 
sibi  apud  impios  in  suplieia'.  Quapropter  ego  Bona  Filia,  per  scripture 
liujus  auetoritatem,  facimus  donationem  omnipotenli  Domino  etsanete 
Marie,  matri  Domini,  ut  possit  interpellans  pro  nobis,  atque  aliorum 
sanctorum  qui  in  boc  loeo  sunt,  eorumque  abbatibus  atque  monachis 
adstanlibus,  vel  pro  scelere  nostro  ad  Doniinum  supplicantibus,  dono 
de  alode  meo  quem  bal)eo  in  comitatu  Friolense,  in  terminio  de  Castro 
quod  nominant  Calemarzo,  quai  lam  parlera  de  villa  vetera  que  nomi- 
nant  Lonicus,  apud  eeclesias,  et  uno  manso  optimo  de  terra  arabile, 
et  insuper  una  condaniina  et  un  a  modiata  de  vinea  in  clusum  suum  ; 
et,  post  obitutn  suum,  totum  istum  clausum.  Sane  siquis,  etc.  Ego 
Bona  Filia,  que  ista  donatione  scribere  feci  et  testes  firmare  rogavi,  et 
manibus  meis  propriis  firmavi.  Domnus  Carbonellus  voluit  et  consensit. 
Willelmus  firmavit.  Marsinna  firmavit.  Josfredus  firmavit.  Ermesinna 
firmavit.  EVicaus  firmavit.  Ameinus  firmavit.  Autrannus  firmavit.  Emma 
firmavit.  Geraldus  firmavit.  Isnardus  firmavit. 

578. 

Villa  Alta. 

Mw-t.  I0o«.  Per  evangelica  auctoritatis  et  divina  sunt  precepta  pro  terrenis  ce- 
lestia,  pro  transitoriis  eterna  debere  adquiri,  veritate  adtestante  qui 
ait  :  «  Facite  vobis  amicos  de  mamona  iniquitatis,  ut,  cum  defeceritis, 
recipiant  vos  in  eterna  tabernacula  4  ;  »  et  item  :  «  Tbesaurizate  vobis 
tbesauros  in  celo,  ubi  nec  erugo,  nec  tinea  demolitur,  et  ubi  fures  non 
effodiunt  nec  furantur b  ;  »  et  item  :  «  Date  elemosinam,  et  ecce  omnia 
munda  sunt  vobis6.  »  Quapropter,  ego  Wido  Truannus  et  uxor  mea 
Cisla  et  filii  nostri  Poncius,  F  go,  Petrus,  Wilelmus;  et  ego  llsiars  et 

•  Ezech.,  XXXIII,  H.  '  Luc,  XVI,  9. 

»  Luc,  VI,  38.  s  Malt.,  VI,  20. 

J  Ecclie.,  III,  33.  '  Luc,  XI,  41. 


SANCTI  VICTORIS.  b69 

uxor  mea  Widburga;  et  ego  Poneius  de  Vegnis  et  uxor  mea  Arantrudis 
et  filins  nosler  Gualterius;  et  ego  Rannulfus  Ascherius  et  uxor  mea 
Beatricis ,  pro  redemtione  animarum  nostrarum  et  genitorum  ac  ge- 
nitricium  omniumque  parentum  nostrorum,  et  ut  omnipotens  Deus 
tlet  nobis  remissionem  omnium  peccatorum  nostrorum,  donamus  ali- 
quid  de  alode  nostro  omnipotenti  Deo  et  sancli  Victoris  martiris  ino- 
nasterio  Massiliensi,  monachis  quoque  ibidem  Deo  servientibus,  tain 
presentibus  quam  et  l'uturis,  ecclesiam  scilicet  in  honore  sancti  Vic- 
toris martiris  dicatam ,  que  est  sita  in  loco  qui  antiquitus  vocalur 
Villa  Alta,  cimi  terris  cultis  et  incullis,  cumpratis  et  pascuis,  cum  exiis 
et  regressiis ,  cum  stagnis  et  fontilms,  cum  arboribus  fructiferis  et 
infructiferis,  cumque  locis  delerminatis,  et  omnia  que  in  presenti  su- 
pradicta  ecclesia  babet  et  quicquid  in  fuluro  acquirere  poluerit,  omnia 
tradimus,  cedimus  atcpie  transfundimus  jure  perpetuo.  Et  est  ipse 
alodisin  comitatu  Forojuliensi,  in  territorio  de  Castro  que  vocatur  Em- 
puris.  Et  sunt  termini  bujus  donationis  :  ab  oriente,  sicut  currit  aqua 
que  exiit  de  Olmeta  usque  in  viam  que  venit  de  Empuris  per  Vallem 
Securam;  ex  meridiana  parte,  juxta  pratum  Gualafredi  presbiteri,  sicut 
vadit  in  directum  ad  vallonem  in  campum  Aimarici,  et  pergit  in  di- 
rectum  usque  in  cacumen  montis  super  stagnum ,  et  pergit  per  ipsum 
montem  in  directum  usque  ad  radicem  de  Poio  Rotundo;  ab  occidente, 
descendit  per  vallonem  et  pergit  ad  Pontem  Fractum  ;  a  septentrione, 
pergit  per  viam  publicam  et  vadit  per  claperios  que  sunt  inter  cam- 
pum de  sancta  Maria  et  terrain  sancli  Victoris,  et  vadit  in  directum 
juxta  planiciem  de  Terra  Rubia  et  pergit  in  viam  que  supra  diximus 
de  Valle  Secura.  Hec  igitur  omnia,  sicut  supra  scriptum  est,  nos  supra- 
dicti  donatores ,  propter  célestes  promissiones  et  peccatorum  nostro- 
rum remissiones,  et  ut  monacln  sint  apud  Deum  pro  nobis  intercessores, 
donamus,  cedimus  alque  funditus,  perpetualiter,  subnixa  firmitate, 
roboramus  in  liberam  potestatem  supradictorum  monacliorum ,  ad 
servicium  Dei  omnipotentis  et  omnium  sanclorum,  precipueque  sancti 
Victoris  ejusque  sociorum.  Ego  cpuxpie  Wido  Truannus  et  uxor  mea 
Gisla,  cum  filiis  et  filiubus  nostris,  necnon  ego  Elsiars,  et  ego  Poneius 
de  Vegnis,  et  ego  Rannulfus  Ascberius ,  cum  uxoiibus  et  filiis  et 
I.  72 


570  CHARTULARIUM 

f°  131.  filiabus  nostris,  *  omnia  que  infra  supradictos  terminos  babere  vide- 
mur,  tam  in  fevo  quam  in  alode,  simililer  donamus  omnipolenti  Deo 
et  sancto  Victori,  ejus  martiri  glorioso,  monachis  quoque  ejus,  tam 
presentibus  quam  et  futuris,  ut  orent  omnes  pro  salute  nostra  paren- 
tumque  nostrorum,  tam  vivorum  quam  et  defunctorum.  Igitur  ego 
Wido  Truannus,  cum  uxore  et  filiis  et  filiabus  meis,  dono  foris  ista 
terminia,  de  mea  bereditate,  de  terra  berma  quantum  bomines  supra- 
dicte  ecclesie  potuerint  laborare,  et  de  ipso  labore,  pro  remedio  anime 
mee,  decimum  et  tascbam  dono  supradicte  ecclesie.  Sane  si  quis  contra 
banc  donationem  belemosinariam  in  causam  nisus  fuerit  insurgere 
contrariam,  non  valeat  vindicare  quod  appétit,  sed  constrictus  in  vin- 
culis  cogatur  auri  optimi  libras  solvere  xx,  et  insuper  cum  Juda  tradi- 
tore  et  cum  Pilato ,  Christi  crucifixore ,  poenas  luat  eternas ,  nisi  cum 
satisfactione  resipiscat  ad  emendationem. 

Nos  ergo  supradicti  donatores  banc  cartam  fieri  jussimus ,  manuque 
propria  firmavimus  atque  testes  idoneos  firmare  rogavimus.  Signum 
Widonis  et  filiorum  ejus  qui  firmaverunt.  Ugo  Àmelius  firmavit.  Dai- 
donatus  firmavit.  Miro  firmavit.  Poncius  Trocbetus  firmavit. 

Facta  carta  ista  ab  incarnatione  Douiini  anno  millesimo  lviii,  indi- 
tione  xi,  epacta  xxm,  in  mense  marcio. 

579. 

Cire.  1060.  Ego  Guido  de  Impurs1,  bono  animo  et  sincerissimo  recognosco  et 
firmo  donum ,  quod  ego  et  alii  hommes  vel  femine  fecimus  Domino 
Deo  et  sancto  Victori,  martiri  Massiliensis  monasterii,  de  Vila  Alta,  et 
omnes  carte  que  scripte  sunt  de  ipsa  donatione.  Insuper  dono  Domino 
Deo  et  sancto  Victori,  Massiliensis  monasterii,  de  omnibus  aliis  meis 
terris  orane  decimum ,  et  tascam  de  illa  laboratione  quam  bomines 
fecerint,  qui  per  monacbos  monasterii  Massiliensis  ibi  laboraverint. 
Similiter  dono  Domino  Deo  et  sancto  Victori ,  jam  dicti  monasterii , 
oraue  paseberium  de  ovibus  illorum  hominum ,  quos  monacbi  Massi- 
liensis monasterii  ibi  venire  fecerint,  et  promitto  ipsis  bominibus,  cum 

1  Idem,  procul  dubio,  qui  Guido  Truannus  in  cliarta  superiore  dicitur. 


SANCTI  VICTORIS.  571 

omnibus  rébus  suis,  propter  amorem  Dei  et  sancti  Victoris,  securita- 
tem  et  salvationem  de  me  et  omnibus  hominibus  et  adjutorium  in 
necessitatibns  suis.  Hoc  totum  quod  recognosco,  firmo  et  dono,  facio 
absque  ullo  inganno.  Propter  hanc  recognitionem ,  firmationem,  do- 
nationem,  accepit  predictus  Guido  ununi  eaballum,  quem  dédit  ei 
Udalricus,   Massiliensis  monachus. 

580. 

Sponsalicium  de  Villa  Alta. 

Jhesus  ipse,  \irginis  films ,  in  maternis  visceribus  bumanam  sumens  i(H8.— 1061. 
naturam,  sanctam  sibi  sociavit  ecclesiam.  Quam  fidei  anulo  subarrans, 
sic  propriam  veste  nupciali  vestivit  sponsam ,  eamque  eo  dilexit  qua- 
tenus  pro  ejus  amore  mortem  subire  non  recusaverit.  Unde  faetum 
est  ut,  victor  mortis  effectus,  per  universum  orbem  nupcias,  et  in 
quibus  fieri  deberent  domos,  parari  jusserit,  que  domus  ob  frequenciam 
fideliumque  convenienciam  ecclesiarum  vocabulum  sortite  sunt.  Do- 
miniee  itaque  jussionis  non  surdus  auditor  effectus,  domni  Pétri,  ab- 
batis  sancti  Victoris,  monasterii  Massiliensis,  jussionibus  parens,  qui- 
dam frater,   nomine  Aimaricus ,   predicti  coenobii   monacbus ,   hanc 
ecclesiam  construxit,  et  domnus  Wido  Truannus  eam  in  bonore  sancti 
Victoris  martiris  Massiliensis,  domnum  Bertrannum,  episcopum  Foro- 
juliensem,  dedicare  rogavit1.  Donat  itaque  domnus  Wido  Truannus  et 
uxor  ejus  domna  Guisla  et  filii  ejus  Poncius,  Ugo,  Petrus,  Wilelmus, 
in  sponsalicio  et  in  hereditate,  ad  istam  ecclesiam,  terram  de  Olmetà, 
totum  quantum  ad  ipsum  pertinet.  Ipse  hec  domnus  Elisars  et  uxor 
sua  Gidburga  unam  modiatam  de  terra  donant,  in  loco  qui  dicitur 
Pastu  Cedda ,  ipsamque  ecclesiam  donat  cum  omnibus  ad  se  pertinen- 
tibus  sancto  Victori,  Massiliensi  monasterio,  et  abbatibus  ac  monacbis, 
presentibus  et  futuris,  eodem  loco  Deo  servientibus.  Igitur  ego  Bertran- 
nus,  gracia  Dei,  Forojidiensis  episcopus,  amore  et  dilectione  tactus  Dei 
et  gloriosisimi  Victoris  martiris,  et  abbatibus  ac  monachorum  ipsius 

1  I.  c.  Ecclesia  Villa;  Alta;,  in  territorio  castri  Empuris  sita ,  do  qua  supra,  n.  îi"8. 


572  CHARTULAR1UM 

monasterii  bono  atque  amicahili  animo ,  liane  ecclesiam  consecro ,  el 
hoc  decerno  et  constitue-  et  eciam,  ex  parte  omnipotentis  Dei  et  mea, 
excomnnico,  ut  infra  terminos  istius  ecclesie  vel  cimiterio  nullus  un- 
quam  hominum  neque  ulla  feminarum ,  cujuscumque  dignitatis ,  ullo 
unquam  tempore,  vim  inferre  audeat  aut  predam  facere,  sed  ,  propter 
honorem  gloriosisimi  martiris,  iste  locus  et  qui  liabitaverint  in  eo 
cum  pace  et  quiele  et  securitale  in  perpetuum  maneant.  Amen,  amen, 
amen.  Fiat,  fiât,  fiât. 

581. 

Sancti  Pétri  Archus. 

Cire.  1055.  In  sancte  et  individue  Trinitatis  nomine.  Ego  Fulco ,  de  castello 
quod  nominant  Archus,  et  fratres  mei  Bonifacius  et  Ismido ,  Otbertus 
v°.  et  Atanulfus,  et  Lanbertus  Pandulfus  et  Lanbertus  Barbeta,*nos 
oranes ,  mulieres  nostre  et  filii  nostri  filieque  nostre ,  pro  animabus 
nostris  parentumque  nostrorum,  donamus  Deo  et  altari  quod  est  con- 
secralum  in  honore  sancte  Marie,  genitricis  Dei,  sanctique  Victoris 
martiris,  et  monachis  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quamque  futuris, 
ad  proprium  alodem,  videlicet  ecclesiam  sancti  Pétri,  sitam  in  comi- 
tatu  Forojuliensi  et  in  territorio  supra  scripti  castri  Archus.  Donamus 
eciam  totam  illam  terrarn,  cultam  et  incultam,  quam  habemus  velali- 
quis  tenet  per  nos  infra  istos  terminos  quos  dicemus  :  hoc  est  de 
balma,  sicut  vadit  via  ad  Sanctum  Petrum ,  et  sunt  claperii  et  balma 
ad  fontem  Guinigerii,  et  sicut  vadit  via  publicausque  in  flumen  Argen- 
ciam,  et  sicut  est  crista  de  Tubero  et  tendit  in  Podium  Rotundum, 
et  sicut  est  fossatum  de  fonte  Liliosa  et  tendit  in  jam  dictum  flumen 
Argenciam.  Omnia,  sicut  jam  diximus,  que  liabemus  vel  aliquis  per 
nos  habere  videtur  infra  istos  terminos,  donavimus  cum  ipsa  ecclesia 
sancti  Pétri,  ad  proprium  alodem,  prescripto  altari  sancte  Marie  et 
sancti  Victoris ,  Massiliensis  monasterii ,  et  monachis  ejusdem  loci , 
presentibus  et  futuris,  ea  scilicet  ratione  ut  ipsi  eadem  in  perpetuum 
habeaut,  teueant  et  sine  ulla  inquietudine  possideant.  Hanc  donationis 
cartulam  fieri  precepimus,  et  manibus  nostris  firmavimus  et  alios  fir- 
mare  rogavimus.  Sane  si  quis  eam  annullare  sive  in  aliquo  decurtare 


SANCTI  VICTORIS.  573 

temptaverit,  non  valeat  vendicare  quod  voluit,  sed  damnabitur  in 
inferno  inferiore  cum  Juda  traditore,  nisi  emendaverit  digna  salisfac- 
tione. 

Fnlco  donavit  et  firmavit.  Bonifacius  donavit  et  firmavit.  Ismido 
donavit  et  firmavit.  Otberlus  donavit  et  firmavit.  Atanulfus  firmavit  et 
donavit.  Lanbertus  Pandnlfns  donavit  et  firmavit.  Lanbertus  Barbeta 
donavit  et  firmavit.  Cbristoforus  firmavit.  Arnulfns  firmavit.  Jatbertus 
firmavit.  Poncius  Tiernis  firmavit.  Aimoynus  firmavit. 

582. 

Alia. 

Omni  bomini,  dum  licet,  etc.  Propterea  ego  Atenolfus  et  uxor  105". 
mea  Bellieldis  donamns  aliquid  de  bereditate  nostra  ,  post  obitum 
nostrnm,  in  comitatu  Forojuliense,  in  villa  que  nuncupant  castrum 
Arcbis  vel  in  territorio,  unutn  mansum  quem  excolit  Natalis  Barba- 
rinus,  eampis  videlicet,  vineis,  ortis,  pralis,  palndis,  pascuis,  pisca- 
tionibus,  molendinis,  garricis,  montibus,  uglatis,  silvis,  arboribus 
pomiferis  et  impomiferis,  aquis  aquarumve  decursibus,  accessisque 
omnibus,  eumque  introilu  et  exitu  suo,  absque  ulla  diminutione,  ut 
servi  Dei  omni  tempore  teneant  et  possideant,  ac  pro  peecatis  noslris 
apud  Dominum  intercessores  existant.  Anno  incarnationis  Domini  mille- 
simo  lvii,  indicione  xi.  Itaque  donamus  bec  omnia  supra  scripta  Deo 
omnipotenti  et  sancti  Pétri  apostoli  sanctoque  Victori  gloriosimo 
martiri,  ejusque  monasterio,  necne  Deo  ibidem  servientibus  monacbis, 
presentibus  ac  futuris ,  ut  auxilio  eorum  precum  veniam  mereamur 
nostrorum  peccaminum.  Ergo  si  quis,  nos  aut  aliquis  parentum  vel 
extraneorum ,  irrumpere  temptaverit  hoc  donum  ,  nequeat  implere 
quod  conatur  injuste;  cogatur  tanien  pro  conatu  iniquo  solvere  libras  x 
de  optimo  auro,  etc.  Ego  Atenolfus  et  uxor  mea  Bellieldis  banc  do- 
nationem  scribere  rogavimus  et  manu  propria  (irmavimus  ac  testes 
firmar.  rogavimus. 

Et  ego  Ismido  et  uxor  mea  Dalia  et  filii  filieque  nostre,  pro  anima- 
bus  nostris  parentumque  noslroium ,  donamus  Deo  et  allari  quod  est 


f°  132 


574  CHARTULARIUM 

consecratum  in  honore  sancte  Marie,  genitricis  Dei,  sanctiqne  Victoris, 
et  monachis  ejusdem  loci,  tam  presentibus  quamque  futuris,  et  sancti 
Pétri  de  Archus,  donamus  illum  nostrum  decimum  de  una  condamina, 
juxta  fliivium  Argencium;  de  alia  parte  via  publiea,  et  de  alia  parte, 
Perareda,  et  de  alia  parte  terra  de  Aldeberto  Paliolo.  Et  accepit  Ismido 
supradictum,  propter  istam  donacionem,  unnm  verrum  obtimnm  a 
Rigaldo,  monacho  nostre  congregationis.  Valete. 


583. 

Alia. 


Cire.  1065.  In  nomine  Domini  et  salvatoris  nostri  Jhesn  Christi.  Ego  Petrus  et 
frater  mens  Fnlco,  et  uxores  nostre  et  filii  nostri  Fnlco  et  Wilelmus, 
nos  simnl  donamus  Domino  Deo  et  sancte  Marie,  matris  ejus,  sancti- 
que  Victoris,  coenobii  Massiliensis,  et  sancti  Pétri  de  Archis,  omne 
decimum  domus  nostre,  et  duas  partes  de  décima  de  condamina  de 
Ponto  Àurela  et  omne  decimum  de  Parrana  et  de  Campo  Rotundo. 
Hec  omnia  supra  scripta  damus  Domino  Deo,  propter  remedium  pa- 
rentum  nostrorum,  ut  Deus  omnipotens  eis  misereatur  et  nobis.  Ber- 
nardus  interea  et  Petrus,  monachi,  in  eo  loco  habitantes,  dederunt 
nobis  solidos  m.  Si  autem  ego  Petrus  et  frater  meus  Fulco,  aut  uxores 
nostre  autfdii,  vel  aliquis  de  parentibus  aut  deheredibus  nostris,  banc 
donationem  irrumpere  voluerit,  in  primis  iram  Dei  incurrat,  et  cum 
Dathan  et  Abiron  infernum  possideat ,  et  segregatus  a  consortio  sancte 
ecclesie  existât.  Amen. 

c  c 

Signum  Athanulfus.  Signum  Wilelmus  David.  Signum  Poncius  Gos- 
bert.  Signum  Petrus  Enguilbert. 

584. 

Alia. 

Cire.  1060.  Omni  homini,  dum  licet,  etc.  Propterea,  ego  Richeldis  et  filii  mei 
Athanulfus  et  Wilelmus  David  et  filia  mea  Johanna  cum  filiis  suis, 
et  Ismido  et  uxor  mea  et  filii  mei,  et  Atbertus  et  uxor  mea  et  filii  mei, 


SANCTI  VICT0R1S.  575 

et  Alhanulfus  frater  Ismido  et  uxor  mea ,  et  Petrus  Fulco  et  Fulco 
frater  ejus,  et  Atbertus  Calvet  et  uxor  ejus,  et  Berlrannus  et  Àicardus 
frater  ejus,  et  Gontardus  et  uxor  mea,  eum  filiis  nostris,  donamus  et 
firmamus  Domino  Deo  et  sancto  Victori  duas  ecclesias,  quarum  una 
est  consecrata  in  honore  sancte  Marie,  semper  virginis,  alia  in  honore 
sancti  Martini.  Itaque  donamus  ecclesias  supra  scriptas  Domino  Deo 
omnipotenti  sanctoque  Victori,  gloriosimo  martiri,  ejusque  monaste- 
rio,  necne  Deo  ibidem  servientibus  monachis,  tam  presentibus  quam 
futuris,  cum  omnibus  que  ad  easdem  ecclesias  pertinent  id  est  cum 
primitiis,  offerendis,  mortalagium ,  mansiones  que  ibidem  sunt,  cum 
suis  exitibus,  ut  auxilio  eorum  precum  veniam  mereamur  nostrorum 
peccaminum.  Amen. 

585. 

De  manso  de  castro  Vitç  Albano. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis,  Patris  et  Filii  et  Spiritus  1014. 
Sancti,  unius  veri  Dei  omnipotentis.  Nos  fratres,  ex  uno  pâtre  et  ex 
eadem  matre  progeniti,  videlicet  Wilelmus  alque  Fulco1,  una  cum 
uxoribus  nostris,  Accelena  scilicet  atque  Odila,  simulque  cum  liberis 
nostris  Guilelmo,  Poncio ,  Aicardo  atque  Fulcone ,  providentes  siqui- 
dem  in  presentiarum  quod  nobis  expédiât  in  futuro  et  cogitantes  de 
salute  animarum  nostrarum,  dum  in  hoc  fragili  constituti  sumus  cor- 
pore,  offerimus,  donamus  atque  perpetuo  tradimus  aliquid  de  alode 
nostro,  qui  jure  nobis  hereditarius  ex  parentibus  nostris  contingit, 
omnipotenti  Deo  sanctoque  martiri  ejus  Victori,  monasterii  Massilien- 
sis,  ipsius  congregationi ,  tam  presenti  quam  et  future,  et  abbati  pre- 
senti,  pro  remedio  animarum  nostrarum  velparentum  nostrorum,  tam 
vivorum  quam  et  defunctorum,  id  est  unum  mansum  quem  possidet 
homo  nomine  Bosen ,  cum  omni  integritate  et  cum  omnibus  que  ad 
ipsum  mansum  pertinere  videntur,  tam  cultis  quam  incultis.  Et  est 
ipse  masus  in  castro  nomine  Vite  Albano,  in  comitatu  Forojuliense. 
Sane  si  aliquis  ex  nobis  vel  alia  quelibet  persona  contra  hanc  dona- 

1  Guillelmus  II  et  Fulco,  vicecomites  Massiliœ,  filii  Guilleluii  I. 


576  CHARTULAR1UM 

lionem  nostram  voluerit  aliquid  agere,  hoc  non  valeat  \indicari,  immo 
iram  Dei  omnipotentis  incurrat,  si  non  emendaverit,  et  in  vinculis 
reddere  cogatur  auri  obtimi  libras  ini°r,  et  insuper  donatio  ista  stabilis 
firmaque  perraaneat  absque  ullo  contradictore. 

Fada  donatio  ista  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  xmi,  in- 
ditione  xu,  régnante  Radulfo,  rege  Alamanuorura. 

586. 
Carta  de  Richeldis  uxore  Gireni  de  Confanone. 

Ssecnl.  X.         Quoniam,  secundum  Domini  nostri  evangelicam  promissionem,  pro 

lerrenis,  nt  credimus,  rébus  celestia  adquiruntur,  et  Scriptura  alibi 
asserente  rédemption em  anime  viri  propriam  substanciam  esse,  idcirco 
ego  Ricbillis  nomine,  uxor  quondam  Girenni,  principis  Regencis,  pro 
remedio  anime  ejusdem  senioris  mei,  et  pro  redemptione  anime  mee 
et  filiorum  meorum,  Isnardi  scilicet,  Wilelmi  et  Pétri  et  Raimundi, 
dono  aliquid  de  alode  nostro  in  elemosina  monasterio  sancti  Yictoris, 
martiris  Massiliensis ,  ut  omnes  servi  Dei  ibidem  habitantes ,  tam  futuri 
quam  présentes,  pro  peccatorum  nostrorum  remissione  sint  apud  Do- 
mini misericordiam  perpetuo  intercessores.  Et  est  hoc  donum  in  co- 
milatu  Forojuliensi,  in  territorio  castri  Contofanonis;  hoc  sunt  très 
v».  modiate  de  vineis  ;  *  unam  dono  in  presenti ,  et  duas  post  obitum 
meum.  Termini  autem  hujus  donationis  sunt  isti  :  a  meridie,  aqua  que 
vocatur  Aia;  a  septentrione,  via  publica;  ab  oriente  et  occidente,  no|S 
ipsos  donalores.  Andréas  presbiter ,  Tructallus,  Raiembertus,  llarus, 
Johannes,  Riculfus,  Johannes  Sabadella,  Albaricus. 

587. 

Caria  de  Gonfanono. 

Srccul.  XI.  Litterarum  bac  descriptione  denotatur  donatio  quam  fecit  Goirandus 
de  Gonfanono ,  pro  peccatorum  suorum  remedio ,  sancte  Dei  ecclesie 
monasterii  sancti  Victoris  Massiliensis,  suprême  quoque  retributionis 
adquisicione  regni  celestis.  Dédit  enim  predicti  monasterii  pauperibus 


sancti  victoris.  577 

illic  Deo  servientibus ,  ut  vir  catlidlicus  apud  T)oïïiinum  hujusmodi 
s'ciens  orationibus  se  posse  juvari,  jam  menioratus  Goirandus  omne 
decimum  sue  labôrationis ,  quod  intérim,  dum  vixit,  amplo  animo 
diligentissime  tribuit.  Sed,  post  mortem  ejus,  Aicardus  et  Poncius, 
filii  sui ,  cujiisdam  condamine  cupiditate  seducli,  ob  ubërrimam  vinea- 
rum  babundanciani ,  patris  sui  diripienles  elemosinam,  per  aliquod 
temporis  spatium  sibi  vendicavei  uni  injuste  quod  ipse  prebuerat  juste. 
Tandem  vero  cémentes  deeretale  oninino  irrumpi  non  deberè  paternum, 
maximeque  iliud  ecclesiasticum  judicando  filiis  patrum  elemosine  po- 
fius  augeri  quam  minui,  penilentia  ducti,  quod  violenter  abstulerunt 
intègre  restiluerunt,  Poncio  tamen  exigente  xv  solidos.  Qui  Poncius, 
pro  sainte  anime  sue,  dédit  sancto  Victori  prefati  monasterii,  scilicet 
Massiliensis,  de  tribus  ferraginis  que  sunt  subtus  Gonfanono  castello, 
quas  sibi  Iaborat  in  proprio ,  cum  amajoramento  eciam  utcunque  illis 
facere  potuerit  ex  eircuinstantibus  terris,  duas  partes  de  decimo. 

588. 

Karta  de  Ganneto. 

In  Dei  nomîne  ornnipotentis.  summe  individueque  Trinitalis,  et  in  sac.  XI. 
honore  sanclissimi  martiris  Victoris,  sociorumque  ejus  non  longe  a 
Massilia  quiescencium,  ego  Wilelmi'.s  et  uxor  mea  Aecelena  et  filii  mei 
Raimundus  et  Guilelmus  et  Raipulfus  donamus  Domino  Deo  onini- 
potenti  et  sancto  Victori,  martiri  Massiliensi,  de  terra  inculla,  in  ipso 
loco  qui  uominatur  Defensus,  ipsam  partem  nostram  quam  ibidem 
babemus  et  babere  debemus.  Et  est  ipsa  terra  quam  donamus  subtus 
\iani  que  pergit  ad  ecclesiam  sancti  Pétri  a  Caneto;  de  alio  latus,  in 
ipsa  via;  de  alio  latus,  in  terra  de  heredibus  nostris;  de  alia  fronte, 
infrontat  in  campo  de  Ingilberto  Ponata.  Quantum  infra  islos  termi- 
nos  babemus  et  habere  debemus  donamus  Domino  Deo  et  sancto  Vic- 
tori ,tnartiri  Massiliensi,  et  babitatoribus  ejus,  tain  presentibus  quam- 
que  futùris,  in  perpetuum  habendum  et  possidendum.  Sane  si 
quis,  etc. 

Ego  Wilelmus  et  uxor  mea  Aecelena  et  filii  mei  Raimundus  et  tiui- 
!•  73   " 


578  CHARTUIARIUM 

lelmus  et  Rainulfus,  hanc  donationem  libenter  facimus,et  fivmavimus 
et  fnmare  rogavimus.  Signum  Guilelmi  et  uxori  sue  Accelene  et  filio- 
rum  eorum,  videlicet  Raimundi  et  Guilelmi  et  Piaiuulfi,  qui  hanc  car- 
tam  fieri  jusserunt  et  manibus  propriis  firmaverunt,  et  firmare  roga- 
verunt. 

589. 

Carta  de  Fraxeneto,  de  Grimaldo. 

5  mai.  1069.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis,  quod  est  firmissimum  tocius 
boni  placiti  fundameiilum.  Hec  est  memoria  sive  noticia  qualiter  Ai- 
cardus1,  juvenis  quidam  nobilissimus ,  divine  gracie  miseratione  re- 
spectus,  blandimenlis  hujus  fallacissimi  mundi  despectis,  coenobii 
saucli  Victoris  abbatem  expeciit  seque  monacbum  fieri  poslulavit,  qua- 
tenus,  post  brevem  istius  mortalitalis  excursum,  in  eterna  vita  celestis 
regni  veraciter  una  cum  sanctis  omnibus,  effici  mereatur  coheres,  non 
solum  autem ,  sed  eciam  Christi ,  sicut  ait  àpostolus ,  t<  beredes  quidem 
Dei,  coberedes  autem  Cbrisli2,  »  secundum  quod  piissimus  ipse  Domi- 
nus  noster  precipiens  promit  :  «  Si  quis  mibi  ministrat ,  me  sequatur, 
et  ubi  sum  ego,  illic  et  minister  meus  erit3;  »  et  ilerum  :  «Vos  qui  reli- 
quistis  omnia  et  sequuti  estis  me,  centuplum  accipietis  etvitam  eternam 
possidebitis4.  »  Et  quoniam  is  qui  divine  sapiencie  consiliis  agitur,  insi- 
pienler  aliquid  non  disponit  dum  se  salvat,  noluit  ea  que  babuerat  ita 
inconsulle  perdendo  relinquere,  ut  non  eciam  eligeret  de  bis  partem 
aliquam  Deo,  cui  placere  desideravit,  efferre,  sciens  scriptum  :  «  Non 
apparebis  in  conspectu  meo  vacuus3  »  et  Dominus ,  quando  precepit 
omnia  derelinc[uere,  substanciam  ipsam  pocius  jussit  vendere  et  pau- 
peribus  dai^e  :  non  enim  ignorât  amalor  misericordie  quia  «  sicut  aqua 
extinguit  ignem,  ita  elemosina  extinguit  peccalum6....  »  Proplerea  pre- 
dictus  de  quo  loquimur  juvenis,  giatia  Dei,  aliquid  de  alode  suo,  vi- 
f°  133.      delicet  medietatem  de  castello  quod  appellatur  Vidalban,  *  supra  scripto 

• 

1  Aicardus  ,  filius  Guillelmi  Juvenis,  vicecu-  *  Matt..  XIX,  28. 

milis  Massiliensis.  B  F.jco.,  XXIII,  15. 

4  Rom.,  VIII,  7.  6  Ecclic,  III,  33. 
s  Jo.,«XII,  26. 


S4NCTI  VICTORIS.  579 

monasterio  sancti  ac  beatissimi  Vicloris  martiris,  et  abbati  ac  monachis, 
donatione  sua,  pio  atnore  largitus  est.    Frater  autem  ejus,  mundialis 
ac  secularis  aniini,  Poncius  nomine,  dicens  castrum  illud  nobilissi- 
mum  atque   ad   defensionem  sui  lionoris  aptissimum,  una  cum  Ira- 
tribus  suis,  dorano  videlicet  Fulchone  atque  Gaufredo ,  prescriptum 
abbatem  sancti  Victoris  et  monachos  niaguis  precibus  expetivit ,  qua- 
tenus  illud sibi  sua  gracia  mutai e  atque  concambiare  deberet,  olïerens 
illis  ad  boc  in  vicissiludine  Grimaldum,  eque  castellum,  in  Fraxeneto 
situm,  simulque  asserens  illud  valencius  monasterio  profuturum,  seque 
deincebs  promittens ,  propter  boc ,  in  omnibus  quecumque  ad  profi- 
cuum  sancti  Victoris  poterint  provenire,  benivolentissimum  amicum 
et  fidelissimum  adjutorem.    Flexi  autem  predictus  abbas  et  monachi 
promissionibus  atque  precibus  seniorum,  sicut  servosDeisemper  decet 
esse  libérales  ac  mites ,  deprecantibus  consenserunt  et  predicto  Pontio 
medietatem  de  Yidalban  donaverunt.  Similiter  et  Poncius  medietatem 
suam  in  castello  quod  vocatur  Grimaldus   monasterio  sancte  Marie 
sanctique  Victoris,  in  manu  abbatis  ac  monacborum  tradidit,  guer- 
pivit  et  donavit,  et  inde  banc  conscriptionis  kartam  ad   memoriam 
futurorum  fieri  jussit. 

Ego  Poncius,  Wilelmi1  vicecomitis  filius,  dono  omnipotenti  Deo  et 
sancte  Dei  genitrici  Marie,  semper  virginis,  et  sanctis  ac  bealissimis 
apostolis  Petro  et  Paulo,  et  sancto  Victori,  gloriosisimo  martiri,  et  so- 
ciis  ejus  sanctis  martiribus  et  confessoribus ,  in  monasterio  Massiliensi 
quiescentibus,  et  abbati  Iïernardo  ejusque  successoribus,  et  monacbis, 
presentibus  et  futuris,  in  eodem  monasterio  Deo  servientibus,  medie- 
tatem castelli  quod  appellatur  Griniald  ,  quod  est  in  Fraxeneto ,  in 
comitatu  Forojuliensi,  quam  ibi  babeo  in  castello  et  in  villa,  cum  om- 
nibus que  ad  eundem  castellum  pertinent,  terris  cullis  et  incultis, 
pratis,  pascuis,  silvis,  arboribus  pomiferis  et  iupomifcris,  aquis  aqua- 
rumque  decursibus,  molendinis,  portis,  ortis,  oglatis,  exiis  et  regresiis, 
montibus  et  collibus,  rupibus  et  vallibus,  et  omnibus  omnino  rébus 
que  ad  eundem   castellum  pertinent ,   medietatem    ab  integro ,    per 

'  Guillelmus  Juvcnis,  vicicomes  Massiliœ. 


580  CHARTl  LARIUM 

totum  territorium prescripti  castelli,  sicut  ibi  babeo  vel  habere  debeo, 
sive  aliquis  bomo  per  me.  Hec  omuia,  sicut  supra  scriptum  est,  douo 
ego  et  uxor  mea  Deo  et  sancte  Marie  sanctoque  Victori ,  et  abbati  et 
mouacbis  Massiliensibus,  et  transfundo  etguerpio  adpropriumalodem, 
propter  medietateni  de  Yitalban,  et  propter  animam  meam,  ut  ba- 
beant,  teneant  et  possideant,  jure  perpetuo,  et  intercédant  pro  nobis 
ad  Dominuin,  me  videlicet  Pontio  et  uxore  mea,  que  mecum  supra 
scriptam  donationem  donat,  nomine  Burgundia. 

Facta  est  bec  karta  donationis  anno  ab  incarnatione  Domini  mille- 
simo  lxviiii,  indicione  vu,  epacta  xxv,  die  mensis  mai  quinto,  vide- 
licet teicio  nouas  mai ,  et  lima  x. 

Eicbardus  firmat.  Fulco  firmat.  Gaufredus  firmat.  Poncius  firmat. 
Petrus  firmat.  Wilelmus  firmat.  Si  quis  igitur  heredum  noslrorum 
vel  cujuscunque  persone  bomo,  mine  vivens  vel  in  futurum  naseiiu- 
rus,  qui  contra  bujusmodi  karlam  donationis  vel  commutationis,  quam 
nos,  ego  scilicet  Poncius  et  uxor  mea  Burgundia  nomine,  cedimus  et 
donamus,  ire,  agere ,  dissolvere  vel  qualicunque  modo  irrumpere  ex 
ea,  vel  de  ea  ullo  modo  alienare  voluerit,  per  aliquod  damnum  vel 
contrarietatem  sancti  Vîctoris ,  non  valeat  quod  nisus  fuerit  adimplere 
neque  perficere,  sed,  bibens  de  fiala  ire  Dei,  maledicalur  maledictione 
perbenni,  et,  nisi  ad  voluntalem  abbatis  vel  monacborum  sancti  Vic- 
toris  emendans  quod  maie  agere  deliberavit  penitenciain  egerit,  omîtes 
excomunicationes  maledictionuin  que  in  veteri  et  in  novo  Testamento 
scripte  sunt  decidentes  super  eum  veniant,  donatione  supra  scripte 
eomulationis  firma  et  stabili  perpetuo  jure  permanente. 

590. 

Alia. 

U35S.  In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.   Ego  Fulco1,  et  domnus 

Poncius,  Massiliensis  episcopus,  et  Guilielmus  et  Gosfredus,  omnes  lu 
nepotes  mei,  per  consilium  et  voluntatem  Adelradi  et  lïgonis^  ejus 

■  Fulco,  vicecomes  Massiliœ. 


SANCTI  VICTOR1S.  581 

fratris,  qui  sunt  nostri  castellani,  pro  animarum  nostrarum  remediô 
proque  animabus  parentum  nostrorum,  donamus  Deo  et  allari,  quod 
est  in  monaslerio  Massiliensi  consecratum  in  honore  sanete  Marie  sem- 
per  virginis,  Dei  videlicet  genitricis,  pariterquë  in  honore  sancti  Vic- 
toris,  Cliristi  martiris,  quandam  scilicet  partem  de  noslro  alode,  cnm 
terris  cultis  et  incullis,  cuin  pratis,  pascuis,  garricis  et  campis,  cum 
casaliciis  et  casalibus,  ortis  et  ortalibus  et  fluminibus,  et  cum  ecclesiis 
àtque  edifieiis  que  ibi  erunt.  Est  autem  ipsa  terra  in  ea  parte  comitatus 
Forojuliensis  que  vocatur  Fraxenetum ,  in  territorio  castri  nomine 
Grimaldi,  in  loco  qui  nuncupatur  Questa.  Terminatur  autem  ipsa 
terra  :  ab  oriente,  rivo  de  Clareto;  a  meridie,  via  publica  nsque  in 
riviun  Frigidum;  ab  occidente ,  ipso  rivo  Frigido  et  rivo  Raseacio;  a 
sëptentrione;  terminatur  monte  qui  dicitur  Littirello.  Cum  ipsa  terra 
donamus  similiter  omnia  oliveta  que  sunt  in  territorio  *  de  supra  nomi- 
nato  Grimaldo  castello.  Cuncta  que  in  supràdictis  terminis  et  infra 
ijisos  terminos  eontinentur  et  erunt,  ipsaque  omnia  territorii  eastelli 
Grimaldi  oliveta  ego  jam  dictus  Fuleho  et  prenominati  nepotes  niei 
donavinius,  ad  proprium  alodium,  prescripto  altari  sanete  Marie  et 
saneti  Yictoris,  monasterii  Massiliensis ,  et  mônachis  ejusdem  loci , 
tam  presenlibus  quamque  futuris,  ut  ipsi  ea  in  perpetuum,  sine  ulla 
contrapellatione  et  inquietudine ,  possideant ,  suamque  inde  volun- 
tatem  faciant.  Arlolfus  quoque  de  Cuculino  donavit  medietatem  de 
terra  quam  habeljat  infra  ipsos  terminos.  Si  quis  autem  minorare  vel 
decurtare  hanc  donationem  presumpserit ,  non  vendicare  valeat  quod 
voluit;  sed  cogatur  jam  dictis  mônachis  solvere  xx  libras  auri  puris- 
simi.  Ego  autem  sepe  nominatus  Fulco  et  jam  dicti  nepotes  mei  hanc 
donationis  cartam  fieri  precipimus. 

Facta  est  autem  anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  lviii,  indi- 
tione  xi,  epacta  xxm. 

Poncius  episcopus  firmavit.  Fulco,  avunculus  ejus,  firmavit.  Wilel- 
mus  firmavit.  Fuleho,  filius  ejus,  firmavit.  Ingmlranbus  firmavit. 
(•unterius  firmavit. 


582  CHARTULAKIUM 

591. 

Carta  de  la  Sala  de  Fraxinito. 

1055.  In  sancte   et  individue   Trinitatis  nomine.    Ego    Petrus  ',  Wilelmi 

eondarn  vicecomitis  Massiliensis  filins,  et  mater  mea  domna  Stepbana, 
et  uxor  mea,  nomine  Theucia,  cogitantes  de  divini  judicii  timoré,  pai'i- 
terque  de  pecçaminum  nostrorum  magnitudine  ac  nihilhominus  de 
eterne  vite  premio,  decrevimus,  una  pro  animarum  nostrorum  paren- 
tum,  iramo  et  pro  redemptione  animarum  nostrarum,  maximeque 
pro  redemptione  karissimi  fratris  mei  Bertranni,  dare  Domino  Deo  et 
sancte  Dei  genitrici  semperque  virgini  Marie,  sanctorumque  martirum 
Massiliensium,  Victoris  videlicet  sociorumque  ejus,  patrociniis,  aliquid 
de  alode  nostro;  quod  ita  et  facimus.  Donamus  igitur,  pia  mente  ac 
libente  volunlate,  pro  nobis  jam  dictis  et  eodem  karissimo  nostro  Ber- 
tranno,  quatinus  omnipotens  et  misericors  Deus,  interventu  sancte 
Dei  genitricis  sanctorumque  martirum  supradictorum ,  dignelur  pro- 
piciari  nobis  ac  clementer  propiciando  dignetur  indulgere  eidem  su- 
pradicto  Bertranno,  in  comitatu  Forojuliensi,  in  terrilorio  Fraxeneto, 
ecclesiam  sancte  Dei  genitricis  Marie  et  sancti  Johannis,  que  est  infun- 
data  in  loco  qui  vocatur  antiquitus  ad  Salam  Gontranni ,  cum  omni 
i|)SO  quartone,  qui  nobis  jure  successit  bereditario  ex  patris  nostri 
Wilelmi,  jamdicli,  vicecomitis  Massilie,  recto  dono  juxtaque  bereditate. 
Unde ,  sicut  supradictum  est,  donamus,  cedimus  sancto  Victori  et 
mon acbis  ejus,  lam  presentibus  quamque  futuris,  perbenniter,  pre- 
dictam  ecclesiam  sancte  Marie  et  sancti  Jobannis,  et  omnem  quartam 
parlem  territorii  ejusdem  ville,  que  olim  fuit  videlicet  Sale  Gontranni, 
et  in  terminio  castri  quod  vocatur  Cucullinus  totum  quod  nos  ibi  circa, 
longe  vel  prope ,  babemus  vel  babere  debemus,  totumque  quod  bomo 
vel  bomines ,  femina  vel  femine,  babent  vel  tenent  per  nos,  vel  pro- 
clamant pro  nostro  et  fratri  nostri  Bertranni  qualicumque  dono;  totum 
danms  sancto  Victori  et  monachis  ejus,  sicut  supradictum  est,  ad 
proprium  alodem,  sine  ullo  malo  ingenio,  sine  ulloque  retentaculo. 

'   Pttrus  dictus  Saumada. 


SANCTI  VICTOR1S.  583 

Nempe  constat  hee  rationalis  et  legalis  donatio  in  terris  oultis  et  in- 
cultis,  in  pratis,  in  pascùis,  in  aquis  aquarum  et  in  deciirsibus  earum, 
in  silvis  et  in  garriciis,  in  vineis,  in  arboribus  pomiferis  et  iupomife- 
ris,  et  in  ferarum  besliarum  venationibus  et  in  omnibus  omnino  cen- 
sibus.  Quqcirca,  si  nos  bactenus,  aul  ullus  beredibus  nostris,  aut  ulla 
qualiscnnque  snbrogata  persona,  qualieumque  ingenio,  temptaverit 
inrumpere  banc  donationem  nostram,  non  valeat  vendieare  quod  re- 
petierit,  verum  coniponat  in  vinculo  ami  optimi  libras  l;  insuper  bec 
donatio  in  secula  seculormn  maneat  stabilis  et  firma. 

Facta  est  autem  bec  donatio  bujus  descriptionis  anno  millesimo 
incarnation is  lv  nostri  Salvatoris,  inditione  vu. 

Ego  supradictus  Petrus  et  mater  mea  et  uxor  mea  supradicte  banc 
donationem  fecimus  et  firmavimus  ,  et  testibus  firmare  rogavimus. 
Signum  Guitberti  de  Luco.  Signum  Carbonelli.  Signum  Lamberti. 
Signum  Ugonis.  Leodegarius  de  Lambisco.  Hermundus  de  Roseto. 
Bermundus  de  Rosans.  Rostagnus.  Rostagnus  de  Monte  Lupario. 
Lambertus  de  Mola.  Johannes  monacbus  scripsit. 

592. 

Caria  de  ecclcsia  sancti  Poncii  de  Fraxanedo. 

Heu  !  bonitas  Dei  omnipotentis,  cuncta  imma  et  ardua  regens,  cum  '03S. 
intueretur  protoplastum  virulentissimis  suasionibus  celidri  vulnera- 
tum ,  jussionibus  obedientie  ligni  vetiti  violatum ,  cujus  dominatum 
disposuerat  super  amoenissimum  pratum,  taie  consilium  cum  sua  pie- 
tate  est  actum,  ut  redimeret  id  quod  a  se  sciebat  fore  patratum.  Igitur 
bumiliavit  se  majestas  Deitatis ,  cui  inest  conexio  individue  Trinitatis 
inviolabilisque  simplicitas  unitatis,  que  est  principium  omnis  bonitatis, 
et  suffragium  tocius  necessitatis  *  alque  augmentum  unius  fidei,  spei  M34. 
et  caritatis.  Descendons  de  sinu  patris,  ingressus  est  in  uterum  virginis 
matris,  accipiens  corruptionem  nostre  bumanitatis  ut  solveret  vincula 
tocius  pravitatis,  îhdicens  nobis  de  mamona  iniquitatis  adipisci  posse 
in  polo  tabernacula  eternitatis.  Sed  olim  quam  induerel  tegumen  nostre 
mortalitatis,  ici  ipsùYn  ammonuit  nos,  per  verbum  propbetalem,  quod 


584  CHARTULARIUM 

ingrederennu  in  celis  jaimam  eternalem  per  clemosinam  datain  non 
habentibns  temporalem,  et  declmaremus  domum  infernalem,  quam 
iniqni  seraper  liabent  ibidem  memorialem ,  quia  eeu  nimbus  suffocat 
ardenlem  piram,  sic  belemosina  Dei  omnipotentis  iram,  quam  opta- 
raus  evadere  per  genilricis  Dei  Mariam.  Quapropter,  nos  Wilelmus 
atque  Fulco1  fràtres,  una  cum  Odila  et  Stephana,  uxoribus  nostris, 
(juatinus  possimus  evadere  adilum  mords  et  ulere  servitio  Dei  fortis, 
quod  instigat  nobis  subripere  antiquus  hostis,  bis  et  bujusmodi  ratio- 
nibus  intenti,  damus,  pro  redemptione  animarum  nostrarum  filiorum- 
que  nostrorum,  Deo  omnipotenti  éjùsque  raartiri  Victori,  sibi  confî- 
tenti,  ac  cetui  monachoium  ibidem  consistent!*,  aliquid  ex  alode 
nostro,  ex  jure  patris  nobis  advenienti,  boc  est  ecclesiam  sancti  Pontti 
in  Fragneto,  mari  adhèrent!,  cum  omnibus  terris  in  circuilu  adheren- 
tibus  sibi,  cultis  et  incultis,  pratis,  pascuis,  silvis,  garricis,  sicut  ter- 
mini  subternexi  demonstrabunt.  Ejus  namque  termini  ita  hahentur, 
quos  nullatenus  a  quolibet  precipimus  violentnr  :  ab  oriente,  usque 
ad  Tamariz;  a  meridie,  litus  maris;  ab  occidente,  sicut  torrens  descen- 
dit in  aqua  putida  et  sicut  aqua  pulida  descendit  usque  in  mare  ;  a 
septenlrione ,  roca  de  Miramars  et  crepido  istius  montis  usque  in  Ta- 
mariz dependens ,  et  sicut  aqua  pluvialis  descendit  usque  in  mare. 
Hec  ecclesia  in  comitatu  Forojuliense  babetur,  et  sicut2  litus  maris  Tore 
conslructa  ab  iterantibus  intuetur.  Sane  si  quîspiam  parentum  nostm- 
rum  aut  hominum  exlerorum  (<juod  absit)  inrumpeie  nisus  fuerit  hoc 
munus  martirum  sanctorum,  id  est  Victoris  ejusque  sociorum,  quod 
tradimus  in  manibus  monachorum  ,  ut  interveniant  pro  nobis  judiceni 
universorum,  quem  credimus  regnare  absque  meta  seculi  seculorum , 
in  ergastulo  carceris  nexis  ferreis  vinculatus  pondus  decem  librarum 
auri  optimi  solvat  coactus,  debinc  a  cunctis  sit  in  derisu  factus,  et  in 
baratro  cum  Juda  traditore,  variis  crucialibus  multatus,  et  cum  Caipha 
associatus,  et  cum  Datan  et  Abiron  omnibus  poenis  accumulatus,  et 
rursum  in   flammis  inextinguibilibus  anima  illius  urat,  quia  Lucifer, 


1  Guillelniiis.  II  <t  Fulco,  vicicomites  Mas-         *  Pro  secut. 
silienseSi 


SANCTI  VICTORIS.  585 

ejus  minister,  de  talibus  non  curât,  et,  quod  pejus  est,  iram  Dei  om- 
nipotentis  et  omnium  sanctorum  ejus  incurrat. 

Hec  seriptio  anno  millesimo  xxxv  incarnationis  Domini  est  facta, 
régnante  Cona  împeratore,  et  a  nonnullis  roborata,  que  sit  sine  evi 
meta  intacta. 

Ego  Vilelmus  et  Fulco,  una  cum  uxoribus  nostris,  banc  cartam  fieri 
jussimus,  et  testibus  subter  nexis  firmare  suasimus.  Signum  Vilelmi 
et  Fulconis.  Poncius,  episcopus  Massiliensis,  et  fratres  ejus  firmave- 
runt.  Dodonus,  filius  Mateldi,  firmavit.  Rostagnus  de  Sistaro  finnavil. 
Wilelmus  Runcarellus  firmavit.  Item  Dodonus  castellanus  firmavit. 

593. 

Caria  de  Ramatuclla. 
(Edidd.  Ruffi,  Hist.  de  Mars.,  I,  485;  Guesnay,  VitaS.  Cass.,  576.) 

In  Dei  omnipolentis  nomine,  inspirante  ejus  dulcissima  gracia,  Ego  1056. 
Petrus  '  et  uxor  mea  ïeuca,  et  filii  mei  Wilelmus,  Jaufredus,  et  alii 
duo  qui  non  sunt  regenerati  ex  aqua  et  Spiritu  Sancto,  providenles 
futuri  judicii  discussionem  et  Domini  nostri  fidelissimam  promissio- 
nem,  etc.  Pro  remedio  animarum  noslrarum,  donamus  atque  vindi- 
camus  aliquid  de  alode  nostro  Domino  Deo  et  sancti  Andrée,  monas- 
terii  sancti  Victoris,  martiris  Massiliensis,  et  domno  abbato  D.2,  et 
totam  congregationem ,  donamus  ipsas  vineas,  tam  presentibus  quam 
et  futuris.  El  est  ipse  alodis  in  comitatu  Forojuliensi,  in  territorio  vel 
castri  quod  vocitant  Ramatuella.  Domnus  abbas  D.  et  totam  congre- 
gationem, et  Poncius  Guodinus,  prior  sancta  Maria,  et  alii  monachi 
mandamus,  propter  obedienciam.  Frater  Poncius  de  Muro  propter 
istas  vineas  dédit  a  domno  Petio  Saumata  et  mulier  sua  Teuca  unam 
vaccam  et  unum  cabfocum.  Sunt  de  vineis  quartairadas  ni.  Una  semo- 
diata  fuit  de  beneficio  Jobanne  Gastallo.  El  sunt  cônsortes  :  de  uno 
l'ronte,  infantes  Duranna;  de  alio  fronte,  id  ipsum  subtus;  de  alio 
fronte,   rivuli;  de  alio  fronte,  Adalberto  Merlo.  Alia  quartarada*  fuit  >°- 

'  Petrus  Saumada.  *  Petrus  tune  prteerat  Massiliensi  monaste- 

rio. 

I.  74 


586  CHARTULAR1UM 

bénéficie»  Poncius  Trespas ,  et  est  solida  in  garricis1.  Habet  consortes 
Sancti  Andrée.  Sane  si  aliquis  ex  nobis  donationibus  ant  alia  aliqua 
persona  contra  banc  donationem  aliquid  agere  voluerit  vel  eam  in- 
rumpere  temptaverit,  inprimis  maledictus  et  excoaianicatus  sit.  Ego 
Petrus  et  uxor  mea  Teuca  banc  cartam  scribere  fecimus  et  manus 
nostre  firma venait. 

c 

Facta  donatio  bec  elemosinaria  anno  incarnationis  dominice  mil- 

c 

lesimoLvi,  inditione  vu. 

594. 

Carta  de  Ysmidone. 

Saec.  XI.  In  Dei  nomine.  Ego  Ismido,  propter  vite  eterne  premiam  et  anime 

mee  remedium,  facio  banc  donationem  omnipotenti  Deo  et  sancto 
Victori  martiri,  ac  monacbis  ibidem  babitantibas,  tam  presentibns 
qaam  et  fataris,  id  est  de  ano  manso  et  de  sao  claaso  de  vinea,  qae 
dédit  Ysmido,  ad  propriam  alodem,  omnem  totam  ex  integro  de  ipso 
manso  dono  ad  sanctam  Victorein;  qaeqae  rigaa  vel  irrigaa,  pascua 
et  uberrima,  déserta  sive  excolta,  qae  ad  ipsam  mansam  pertinencia 
saut,  de  bis  qae  diximns  teneant  et  possideant  monacbi  sapradicti 
marliris  sancti  Victoris,  sine  alla  interpellatione.  Et  est  ipse  mansas  in 
comitata  Forojnliense,  in  villa  qi'e  nominant  Ramatnella,  quem  ex- 
colit  bomo  qaem  nominant  Martinam  Feram.  Sane  si  quis  contra 
banc  donationem  aliquid  agere  volaerit ,  non  prevaleat,  sed  componat 
in  vincalis  reddere  auri  optiaii  libras  xv  ;  insaper  iram  incurrat  omni- 
potentis  Dei,  et  maledictionem  cam  Jada  Scariotben  in  inferno  infe- 
riori  percipiat,  et  insaper  maledictionem  qaam  Psalmista  pronanciat, 
dicens  :  «  Omnes  principes  eoram  qai  dixerant  bereditatem  possidea- 
mas  sanctaarium  Dei ,  Deas  mens ,  pone  illos  at  rotbam  et  sicat  sti- 
pulant ante  faciem  venti,  sicat  ignis  qai  comburit  silvam,  et  sicut 
flamma  combinat  montes,  ita  persequeris  illos  in  tempestate  taa2,  » 
accipiat  ;  et  carta  ista  permaneat  firma. 

Ego  Ysmido  mana  mea  firmo  et  firmare  rogavi.  Ysmido  nrmavit. 

1   Jamsup.,  n.  53,  -vineae  semodiatam  imam  4  Ps.,  LXXXII,  13. 

(luabus  quartalratis  constaiitem  vidimus. 


SANCTI  V1CT0RIS.  587 

595. 

Carta  sancti  Torpetis. 

Constat  antiquitus  legali  dispositione  sanclitum  anleriorumque  in-        1056. 
dustria  patrum  legali  jure  decretum,  ut,  si  quispiam  suas  res  voluerit 
alicui  dare,  vel  commutare  aut  vendere,  per  deseriptionis  paginant  id 
studeat  agere,  qualiter  ipse  res  stabiles  et  inconvulse  valeant  perhen- 
uiter  permanere.  Non  solum  enira  hujuscemodi   deseriptionis  tabula 
viventibus  et  aequirentibus  aliorum  possessiones  beredum  est  profu- 
tura,  verum   eciam ,   futuris   longoque  posl  tempore  succedentibus, 
ad  eognitionem  talium  possessionum  et  ad  lutionem  earum   contra 
adversantes  valde   idonea.  Quapropter,   ego  Fulco,  vicecomes  Massi- 
liensis,  et  uxor  mea  Odila,   pro  animabus   nostris  et  parentum  nos- 
troriun,  donamus  Domino  Deo  sancteque  Marie,  Dei  genitricis,  altari 
quod  est  consecratum  in  cripta  sancti  Victoris  Massiliensis  monasterii, 
et  eideni  sancto  Victori  martiri  sociisque  ejus,  ac  monacbis  ibidem 
manentibus ,  tam  presentibus  quanqne  futuris,  scilicet  ecclesiam  sancti 
Torpetis  martiris,  que  est  sita  in  comitatu  Forojuliense ,  in  territorio 
quod  vocatur  Fraxinito,  juxta  mare,   et  totum  quod  babemus  vel  ba- 
bere  debemus  in  territorio  et   in   terminio  ejusdem   sancti  Torpetis 
usque  ad  mare;   et  ipsum  mare  simditer  donamus  cum  omnibus  que 
ibi  babemus ,  sicut  ripa  ejusdem  Sancti  Torpetis   vadit  et   homo  in 
pelagus  navigare  potest,  ad  proprium  alodeni.  Terminatur  siquidem 
ipsa  terra  et  ipse  alodis  :  ab  orientali  parte ,  a  loco  qui  vocatur  Lando- 
narias,  qui  situs  est  in  ripa  maris,  et  pergil  per  média  caeumina  mon- 
cium,  sicut  aqua  vergit  et   dividit  terram,  et  terminât  terminos  de 
Ramatuella,  et  ferit  per  antiquum  murum  qui  est  intra  Gualdixart  et 
Pampalonam,  et  usque  in  Garonnam  decurrenlcm  usque  in  mare;  ab 
occidentali  parte,  et  dividit  banc  terrain  Sancti  Torpetis  et  castri  Bor- 
riani;  ab  aquilonali  parte,  babet  terminum  ipsum   mare.  Hec  omnia 
supradicta  et  quecumque  conlinentur  infra  prescriptos  terminos  et  in 
ipsis  lerminis,  videlicet  terris  cultis  et  ineultis,  pratis,  pascuis,  silvis, 
garricis,  cum  suis  venationibus,  suisque  piscationibus,  aquis,  aquarum- 


588  CHARTULARIUM 

que  decursibus  ,  cum  ipsis  portis  et  salinis,  omnia  in  omnibus  quicquid 
liabemus  vel  babere  debemus,  vel  homines  per  nos,  totum  ab  integro 
donamus  jam  nominalo    altari   sancte  Marie,   Massiliensis    cœnobii , 
sanctoque  Vietori,  ejusdem  loci,  et  monacbis  ibidem  manentibus  atque 
mansuris.  Donamus  insuper  eisdem  sanctis  jam  sepe  nominatis  et  ser- 
vitoribus   eorum,   tam  presentibus  quanque  futuris,   in  perpetuum, 
cum  supradictis  rébus,  ad  legalem  et  proprium  alodem,  ut  ab  bodierno 
die  et  deincebs  ij)si  babeant  et  possideant,  sine  ulla  contrapellatione 
et  cum  omni  pace  et  quietudine.  Hanc  cartulam  donalionis  fieri  pre- 
f°  135.       cepimus  et  manibus  nostris  firmavimus,  *  aliosque  firmare  rogavimus. 
Si  quis  autem  ex  nobis  aut  ulla  aliqua  persona  venerit  aut  insurrexerit 
ad  inrumpendum  bec,  non  valeat  vendicarequodpresumpserit,  verum 
iram  Dei  omnipotentis    incu.rat,   et  cum  maledictis  omnibus  niale- 
dictionibus  maledicatur,  nisi  poenisus  fuerit;  insuper   componai    in 
vinculo  eidem  sancte  Marie  et  sancto  Vietori,  servitoribusque  eorum  , 
monacbis  scilicet,  optimi  auri  libras  centum. 

Facta  est  autem  bec  donatio  atque  descriptio  anno  millesimo 
dominice  incarnationis  lvi,  indicione  ym,  régnante  Heinrico  rege;  cum 
litteris  scriptis  super  xn  lineam  féliciter. 

Domnus  Fulco  \icecomes  et  Odila,  uxor  ejus  ,  dederunt  et  firma- 
verunt.  Poncius,  episcopus  Massiliensis,  firmavit.  Wuilelmus  '  et  filii 
ejus  Fulco  et  alii  firmaverunt.  Josfredus  ,  frater  Wuilelmi,  firmavit. 
Rostagnusde  Cateneto  firmavit.  Ranulfus  tle  Senatio  firmavit.  Autran- 
nus  firmavit.  Aicardus  firmavit.  Stepbanus  canonicus  firmavit.  Josfre- 
dus Peletus  et  uxor  sua,  et  frater  suus  Fulco,  et  mater  eorum  Austria. 
firmaverunt.  Rertrannus  et  Iterius,  frater  suus,  firmaverunt.  Rostagnus 
Constancius  firmavit.  Adalradus  firmavit. 

596. 

Carta  sancii  Torpetis. 
,035.  Constat  antiquitus  légal i  ,   elc.  Quapropter  ,   ego   Poncius,    Massi- 

'  Guillelmus  Juvenis,  frater  Pontii  episcopi,  vlcccumes  Missiliensis ,  una  cum  fratre  Josfrodc» 
infra  nominato. 


SANCTI  VICTORIS.  589 

liensis  urbis  episcopus,  fratresque  mei,  domnus  videlicet  Guilielmus 
et  domnus  Gosfredus',  Aicelene  quondam  filii ,  donamus  sancte 
Marie,  Dei  genitricis,  altari ,  quod  est  consecratum  in  ecclesia  sancti 
Victoris,  Christi  martiris,  et  eidcm  sancto  Victori  martiri,  sociisque 
ejus,  ac  monachis  ibidem  manenlibus,  tam  presentibus  quamque  fu- 
turis,  in  eternum,  pro  remedio  animarum  nostrarum  nostrorumque 
parentum,  scilicet  ecclesiam  sancti  Torpetis  martiris,  que  est  sita  in 
comitatu  Forojuliensi ,  in  lerritorio  quod  vocalur  Fraxinito,  ju\ta  mare, 
et  totum  quodbabemus  vel  habere  debemus  in  terrilorio  et  in  termino 
ejusdem  sancti  Torpetis  usque  ad  mare,  et  ipsum  mare.  Ipsum  quoque 
quod  domnus  Fulco,  nostcr  avunculus,  ibi  babet,  donamus  similiter,  in 
sua  vita  et  post  suam  mortem,  ad  proprium  alodem.  Terminatur  siqui- 
dem  ipsa  terra  et  ipse  alodus  :  al)  orientali  parte,  a  loco  qui  vocalur 
Landonarias,  qui  situs  est  in  ripa  maris,  et  pergit  per  média  cacumina 
moncium,  sicut  aqua  vergit  et  dividit  terrain,  et  terminal  terminos  de 
Ramatuella,  et  feril  per  antiquum  murum  qui  est  inter  Gualdixart  el 
Pampalonam ,  et  usqvie  in  Garonnam  decurrentem  usque  in  mare ,  ab 
occidenlali  parle,  et  dividit  banc  terram  sancti  Torpetis  et  castri  Bor- 
riani:  ab  aquilonali  parte  terminum  ipsum  mare.  Hec  omnia  supra- 
dicta  et  queque  continentur  infra  islos  terminos  et  in  ipsis  tenninis, 
videlicet  terris  cultis  et  incultis,  etc.,  omnia  in  omnibus,  quicquid 
babemus  vel  habere  debemus,  nunc  et  in  futurum,  vel  post  obitum 
avunculi  nostri  domni  Fulconis,  jam  dicti  vicecomitis,  totum  ab  in- 
tegro  donamus  jam  nominato  altari  sancte  Marie,  Massiliensis  cœnobii , 
sanctoque  Victori  martiri  ejusdem  cœnobii,  et  monacbis  ibidem  ma- 
nentibus,  tam  presentibus  quanque  futuris,  in  eternum,  sicut  supra- 
dictum  esl,  ad  legalem  et  proprium  alodem,  etc. 

Facta  est  aulem  bec  donatio  atque  discriptio  anno  millesimo  do- 
minice  incarnationis  l°\°,  indicione.  .  .,  anno.  .  .2,  régnante  Hein- 
rico  rege. 

Poncius,  episcopus  Massiliensis,  firmavil.  Gosfredus,  frater  ejus,  fir- 
mavit.  Wilielmus,  episcopus  Tolonensis,  firmavit.  Domnus  \\  ilielmus  ', 

'   Guillelmus  Juvtnis  t't   Gaufredus,  poste;»  2  Numeri  iil'suiil 

vicecomites  Massilis.  5  Guillelmus  III 


1055. 


590  CHARTllLARIUM 

vicecomes  Massilie,   dédit  et   firmavit,   et  alios  firmare  fecit.  Fulco 
fîlius  ejus,  firmavit.  Domnus  Fulco1  vicecomes  firmavit.  Rostagnus  de 
Cateneto  firmavit.  Ranulfus  de  Senatio  firmavit.  Autrannus  firmavit. 
Ugo  Malcavalca  firmavit.  Adalradus  firmavit.  Aicardus  firmavit. 

597. 

v°-  Charta  qua  Petrus,  Guillelmi  quondam  vicecomitis  filins,  Theucia,  uxor  ejus,  Guil- 

lelmusque,  filius  eorum,  quidquid  juris  in  ecclesia  sancti  Torpetis  habebant  vel  post 
obi t um  avunculi  sui,  Fulconis  vicecomitis,  habituri  erant,  concedente  Stephana, 
matre  dicti  Pétri,  monasterio  sancti  Victorîs  dimittunt;  acceptis  in  recompensatio- 
nem  a  monacbis  solidis  ce,  scilicet  duobus  optimis  equis  valentibus  centum  et  no- 
naginta  solidos,  atque  decem  solidis  in  denariis  mimmorum. 

Facta  est  autem  bec  donatio  alque  discriptio  amio  millesimo  do- 
miniee  incarnationis  l°v°,  inditione  vu ,  anno s ...  régnante  Henrico 
rege. 

Signum  Pétri  donatoris,  et  uxoris  ejns  Tbencie,  et  filii  ejus  Wilelmi, 
qui  hanc  donationem  fecerunt  et  propriis  manibus  firmaverunt,  et 
testes  firmare  rogaverunl.  Signum  Guitberti  de  Luco.  Signum  Lam- 
berti  de  Melna.  Signum  Leodgario.  Signum  Bermundus.  Signum  Ros- 
tagnus de  Lupario,  Bermundus  de  Rosans,  Rostagnus  de  Massilia, 
Lambertus  de  Mola.  Adalradus  firmavit.  Aicardus  firmavit. 

598. 

Carta  de  Ugone  Blavia. 

Ajjril.  970.  Dilecto  atque  amabile  nobis,  Ugone  Blavia.  Ego,  in  Dei  nomine, 
Wilelmus3,  cornes  Provincie,  et  conjux  mea  Arsinna*,  cessores  atque 
donatores ,  una  pro  bono  amore  et  benevolencie  vestre  ,  que  circa  vos 
liabemus,  et  qnod  semper  bene  bumiliter  nobis  servistis ,  propterea, 
cedimus  vel  donamus  vobis  aliquid  de  proprietate  mea ,  Wilelmo 
abvenit,  in  comitatu  Forojuliense,  in  loco  denominato  Ravanerias, 
et  ultra  rivulo  Martino,  et  desta  ultra  usque  in  Lamaura,  imam  œe- 

'  Fulco,  fralcr  Guillelmi  II.  '  Guillelmus  I. 

2  Numerus  abest.  *  Arsinda,  prima  Guillelmi  uxor. 


SANCTI  V1CT0R1S.  591 

dietatem  tibi  donamus,  de  fundum  possessionis,  de  vestilnm  et  de 
hermo ,  et  in  antea  de  quantum  vestitum  erit  unam  medielatem 
habeas;  illa  que  ego  debeo  babere;  et  Bonaldus  débet  ipsa  terra 
vestire  et  edificare.  Et,  in  comitatu  Sisterico,  in  villa  Marzosco ,  do- 
namus  vobis  quantum  nobis  pax  obvenit;  et,  in  villa  Fonte  Jana  , 
donamus  vobis  quantum  nobis  pax  obvenit;  eo  actenus  tenore 
ipsas  duas  villas  Marzosco  et  villa  Fonte  Jana,  quandiu  Gualterius 
vixerit,  teneat  et  possideat  usum  et  fructum;  post  obitum  vero ,  ipse 
Ugo  recipiat  vel  beres  su! ,  de  fundum  possessionis;  hoc  sunt  vineis, 
terris  cultis  et  incultis,  casariciis,  ortis,  oglatis,  pratis,  pascuis,  silvis, 
garricis,  pomiferis  vel  impomiferis,  aquis  aquarum  vel  decursibus 
earum  ;  et  faciatis  de  predicta  donatione  quicquid  facere  aut  *  vindicare  f-  130. 
volueritis,  habendi,  vendendi,  dandi  vel  comutandi,  veslrisque  bere- 
dibus  derelinquendi ,  in  Dei  nomine,  babeatis  integram  licenciam  et 
potestatem.  Sane  si  quis,  nos  aut  heredes  nostri  vel  ullus  bomo, 
contra  donationem  istam  ire,  agere  vel  inquietare  voluerit,  non  valeat 
vendicare  quod  repetit,  sed  eomponat  in  vinculo  auri  optimi  libras  n, 
et  in  antea  donatio  ista  fuma  et  stabilis  permaneat  omnique  tempore, 
cum  stipulatione  interposita  pro  omni  firmitate  subnexa. 

Facta  donatio  ista  in  Arelate  civitate,  publiée,  in  mense  aprelis, 
anno  xxxm  régnante  Conrado1  rege. 

Signum  domnus  Wilelmus  commes,  et  uxor  sua  Arsinna,  qui  banc 
cartula  scribere  et  firmare  rogaverunt,  manus  illorum  firma.  Signum 
domnus  Rotbaldus2  commes,  voluit  et  eonsensit  et  firmavit.  Signum 
Dodonus  firmavit.  Signum  Aicardus  firmavit.  Signum  Amalricus  fir- 
mavit.  Signum  Poncius  firmavit.  Signum  Raimberlus  firmavit.  Signum 
Wilelmus  firmavit.  Signum  Daidonatus  firmavit. 

Et  ego  Ugo,  cognomento  Blavia,  hanc  donationem,  sicut  senior 
meus  Guilelmus  et  domna  mea  Arsinna  mihi  donaverunt ,  ila  et  ego 
dono  domno  meo  sancto  Victori  martiri  et  ejus  congregationi,  in  pei- 
petuum  babendam. 

1  Conradus  Pacificus,  rex  Artlatensis.  J  Rotbaldus,  frater  Guilleliiii  I. 


592  CHARTULAR1UM 

599. 

De  Mala  Veila. 

2febr.  1030.  Auctoritas  etenim  jubet  ecclesiastica  et  sic  le.v  consistit  romana,  etc. 
Quapropter,  ego  Guozcelmus,  permitlendi  gracia  Dei ,  episcopus 
Forojuliense ,  dono  ad  monasterium  sancti  Victoris  Massiliense ,  et  a 
domno  abbato ,  nomine  Isarno  ,  et  a  monachis  ,  tam  présentas  quam 
adfuturis,  ecclesia  que  nominant  sancto  Martino,  in  comitatu  Foro- 
juliense, in  valleAviniolense,  in  monte  que  nominant  Mala  Veila,  cnin 
territorio  que  ibi  pertinet,  que  mibi  advenit. 

Similiter  ego  Guilelmus  Jaucerannus ,  et  uxor  mea  Fides ,  et  filii 
mei  que  babeo  et  habere  cupio,  donamus  a  sancto  Viclore,  in  ij>so 
loco ,  quantum  habuimus. 

Similiter  ego  Lambertus,  et  uxor  mea  nomine  Austrus,  et  filii 
noslri  Fulco  et  Yilielmus  et  Ugo ,  donamus  quantum  babemus  in  ipso 
loco,  terris  cultis  -vel  incultis,  cura  arboribus  pomiferis  \el  impomi- 
feris,  in  aquis  aquarum  vel  decursibus  earum.  De  oriente,  terminum 
colla  aclusa  inlrante  Malaucba  ;  de  occidente,  colla  de  pogio  Bosone; 
contra  meridie,  usque  in  mare;  de  orientalis1,  clusa  de  Verneda, 
sursum  per  pogio,  usque  in  Pennas  :  lermini  verosuntbec.  Quantum 
infra  scriptis  terminibus  concluditur,  totum  et  ab  integrum  donamus 
nos  ipsi  donatores  suprascripti.  Sane  si  quis ,  nos  donatores  aut  ullus 
homo  de  propinquis  parentibus  nostris,  ire,  agere  vel  itmimpere  vo- 
luerit,  non  valeat  vindicare  quod  reppetit,  sed  componat  in  vinculo 
tantum  et  alium  tantum,  et  postea  donatio  ista  finna  et  stabilis  per- 
maneat  omnique  tempore,  cura  stipulatione  interposita  pro  omni  fir- 
milate  subnexa. 

Facta  donatio  ista  un  nouas  februari,  anno  millesimo  xxx,  indicione 
octava ,  régnante  Deo  noslro  qui  celi  sedet  solio. 

Signum  Gotcelmus  episcopus  et  Wilelmus  Jaucerannus  e  Lam- 
bertus, qui  banc  donatio  ista  scribere  fecerunt,  manus  suas  firma- 
verunt.   Signum   Martinus  presbiter  fîrmavit.   Signum  Ugo  et  Alde- 

•   Fort,  corrig.,  dt  septentrione. 


SANCTl  VICTORIS.  593 

bertus,  filius  episcopus,  firmaverunt.  Signum  Durandus  Guisadus.  Sii;- 
num  Adalardus  firmavit.  Signum  Teulbaldus  firmavit.  Signum  Petrus 
Pombarus  firmavit.  Aldebertus  Paliolus  firmavit.  Heldebertus  Pontifex. 
Wido  firmavit.  Rostagnus  firmavit.  Rotblannus  firmavit.  Wilelmus  et 
Pontius  firmaverunt.  Jobannes  firmavit.  Lambertus  firmavit.  Amatus 
firmavit.  Comparatus  presbiter  scripsit  et  firmavit. 

600. 

Carta  Bertranni,  episcopi  Forojuliensis. 

In  Christi  nomine.   Nolum  sit  omnibus  sancte  ecclesie  filiis,  tam        1083- 
presentibus  quant  et  fuluris,  quod  ego  Bertrannus,  Forojuliensis  eccle- 
sie pontifex,  curii  ejusdem  ecclesie  clericis,  post  multas  querimonias 
abbatum  et  monachorum  Massiliensium,  quas  sepius  de  ecclesiis  sancte 
Marie  de  Pignas  et  sancte  Marie  que  dicitur  Deaurata  et  sancte  Marie 
de  Barjolis,  que  juris  ecclesie  Massiliensis  erant,  fecerunt,  reddo,  dono 
atque  concedo  lias  predictas  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Viclori  et 
monacbis  Massiliensibus,  cum  omnibus  ecclesiis,  rébus  atque  posses- 
sionibus,  ad  easdem  ecclesias  vel  ad  clericos  actenus  inibi  commo- 
rantes  pertinentibus.  Similiter  reddo,  dono  atque  concedo  ecclesiam 
sancte  Marie  de  Speluca  et  ceteras  ecclesias,  que  sunt  in  valle  que 
dicitur  Carceris.  Hec  onmia,  quia  cognovimus  jure  et  racionabiliter 
ad  Massiliensem  ecclesiam  pertinere,  et  supradictas  ecclesias  ab  inre- 
ligiosis  clericis  seculariter  detineri,  statuentes  ad  bonorem  Dei  religio- 
nem  ibi  statuere,  omnipotenti  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Victori 
marliri    et   monasterio   Massiliensi    et  abbati   Ricardo   et   monacbis, 
tam  presentibus  quam  et  fuluris,  in  predicto  monasterio  commanen- 
tibus,  reddo,  dono  atque  concedo,  ut  ipsi  in  perpetuum  babeant,  te- 
neant  et  possideant.   Si   quis  vero  contra  donationem  istam ,  quam 
consilio  clericorum  noslrorum  fecimus,  venire  temptaverit,  non  valeat 
implere  quod  cupierit,   sed  insuper,  nisi  ammonitus  resipuerit ,  iram 
omnipotentis  Dei  incurrat,  et  a  gremio  sancte  matris  ecclesie  separatus 
anatema  *  fiât.  v. 

I-  75 


594  CHARTULARIUM 

Facta  carta  hujus  donationis  anno  ab  incarnatione  Domini  millé- 
sime» lxxx0  v°,  inditione  vin. 

Ego  Bertrannus  episcopus  hanc  cartam  fieri  jussi,  et  hoc  donum  in 
manu  prescripti  Massiliensis  abbatis  manu  propria  firmavi,  presentibus 
et  laudantibus  valentioribus  clericis  meis ,  "videlicet  Amalrico,  pre- 
posito  sedis  mee,  et  Bosone  cannonico  et  Rotberto  de  Barjols. 

601. 

Caria  Berengavii,  episoopi  Forojuliensis. 

1099.  [n  nomiue  sancte  et  individue  ïrinitatis.  Notum  sit  omnibus  liomi- 

nibus,  tam  futuris  quam  presentibus,  quod  ego  Berengarius,  gracia 
Dei,  ecclesie  Forojuliensis  episcopus,  post  mullas  querimonias,  quas 
abbates  et  monachi  Massiliensis  monasterii   sepius  in  antecessorum 
nostrorum  fuderunt  auribus  et  nostris,  pro  illis  honoribus  et  ecclesiis 
quas  in  episcopio  mihi  commisso  babebant  et  quas  antiquitus  adqui- 
sierant,  sed  ab  diversis  personis  et  a  diversis  temporibus  injuste  perdi- 
derant,  eorum  justis  motus  querimoniis,  eas  quas  perdideraut  ecclesias, 
cum  suis  rébus  omnibus  et  honoribus,  ab  integro  eis  reddidi,  et  quas 
tenebant  a  quibuscumque  personis,  ut  in  perpetuum ,  cum  bis  quas  a 
me  recuperabant ,  sine  ulla  contradictione  cujuscumque  persone  lene- 
rent ,  presenti  carta  firmavi.  Reddidi  enim  eis  ecclesiam  sancte  Marie  de 
Pignans  et  ecclesiam  sancte  Marie  de  Bargolis  et  omnes  ecclesias  quesunt 
in  valle  Carceris,  et  ecclesiam  sancte  Marie  que  dicitur  Deaurata,  et 
omnes  ecclesias  de  Luco,  et  omnes  ecclesias  de  Cabaza,  et  omnes  eccle- 
sias de  Arcbs,  excepta  ecclesia  sancte  Cecilie,  et  ecclesiam  de  Grimald 
et  ecclesias  de  Cillanz.   Has  omnes  ecclesias,  quia  cognovi  juris  esse 
Massiliensis  monasterii,  cupiensmultumque  desiderans  in  eisdem  eccle- 
siis Dei  servitium  fieri,  reddo,  dono  atque  concedo,  cum  consilio  cleri- 
corum  meorum ,  omnipotenti  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Victori  mar- 
tiri,  et  monasterio  Massiliensi,  et  abbati  Richardo,  et  mouachis  omnibus, 
tam  presentibus  quam  futuris,  in  predicto  monasterio  commanenti- 
bus,  cum  omnibus  ecclesiis  ad  easdem  ecclesias  pertineutibus,  cum 
earum  decimis  etprimiciis,  cum  sepulturis  et  offertoriis,  cum  omnibus 


SAM/II  VICTORIS.  595 

rébus  atque  possessionibus  suis,  et  cum  omni  dignitate  sua,  salva 
tamen  in  omnibus  episcopali  reverentia,  ut  ipsi  monachi  in  perpetuum 
habeant,  teneant  et  possideant,  cuin  omni])us  ecclesiis  et  capellis  in 
earum  terminis  bedificatis  et  bedificandis.  Dono  eciam  et  concedo  eis 
quicquid  babent  et  tenent  et  possident  et  adquirere  poterint  in  epis- 
copio  meo.  Si  quis  vero  contra  banc  mee  donationis  cartam,  quani, 
cum  consilio  clericorum  meoruni,  fieri  precipi,  venire  temptaverit, 
non  valeat  implere  quod  maie  cupierit,  sed  insuper,  nisi  ammonitus 
resipuerit,  iram  omnipotentis  Dei  incurrat,  et  a  gremio  sancte  matris 
ecclesie  segregatus  anatbema  fiât. 

Facta  est  bec  carta  anno  dominice  incarnationis  millesimo  xc0vini. 

c 

Signum  Raimundi  prepositi.  Signum  Rainoardi  canonici.   Signum 
Bermundi  canonici.  Signum  Pétri  Llotiredi  canonici. 

602. 

Carta  de  Barjols. 

Jbesu  Christi  Domini  clementia  inspirante  et  ejus  benignissimo  suf-  1021. 
Iragio  opitulante,  Ego  Arbertus  et  uxor  mea  nomine  Adalgarda,  ego 
etiam  Albinus  et  fratres  mei,  necne  ego  Pontius  Aliassans  filiusque 
meus  Isnardus  et  uxor  ejus,  una  cum  filiis  nostris,  de  salute  animarum 
nostrarum  solliciti  et  immanitalem  nostrorum  scelerum  pertimescentes, 
ut  a  pio  Domino  veniam  peccaminum  et  ablutionem  possimus  conse- 
qui  criminum,  facimus  donationem  omnipotenti  Deo  sanctique  Vic- 
toris  martiris  monasterio ,  aut  proeul  a  Massilia  fundato,  et  monacbis 
ibidem  Deo  servientibus,  ta  m  presentibus  quam  et  futuris,  locum  vi- 
delicet  Barjols  cognominatum,  in  bonore  sancte  Dei  genitricis  ac  sancti 
Jobannis  seu  aliorum  sanctorum  consecratum,  in  comitatu  Foroju- 
liensi  terrilorioque  caslelli  quod  dicitur  Ponteves  situm.  Qui  locus 
babet  lerminos  buic  cartule  inserlos  :  ab  oriente  et  meridie,  aquam 
que  dicitur  Ponteves;  ab  aquilone,  sicut  aqua  decurrit  usque  ad  bal- 
main  ,  et  de  balma  transversim  par  montem  usque  in  fluvium  quem 
nominant  Beva ,  et  sicut  Beva  descendit  usque  in  supradictam  aquam 
que  dicitur  Ponteves.   Igitur  ego  Arbertus  et  uxor  mea  Adalgarda  lie- 


596  CHARTLLARIUM 

redesque  nostri  supradicti  quicquid  infra  hos  terminos  esse  videtur, 
cutn  campis,  vineis,  ortis,  pratis,  monlibus,  silvis,  arboribus,  pascuis, 
molendinis,  aquis  earumve  decursibus,  omnia  omnino  ex  integro 
donamus  Deo  ac  sancto  Vietori ,  martiri  glorioso ,  et  boc  rogatu  et 
consensu  domni  abbatis  Arcbinricbi1,  qui  bactenus  possessor  extitit 
ejusdem  loci.  Si  quis  vero,  nos  aut  aliquis  nostrorum  heredum,  vel 
quelibet  persona  banc  donalionem  violare  temptaverit,  non  valeat, 
sed  cogatur  solvere  anri  optimi  libras  lx,  ac  deinceps,  etc. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxi,  in- 
ditione  nu,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provintie. 

Ego  Arbertus  et  uxor  mea  Adalgarcla  heredesque  nostri  banc  dona- 
tionem  scribi  rogavimus  ac  testibus  firmare  rogavimus,  insuper  etiam 
manu  propria  firmavimus.  Pontius,  fdius  Arberti,  firmavit.  Bertrannus 
filius  firmavit.  Albinus  firmavit.  Fratres  ejus  firmaverunt.  Pontius 
Aliassau  firmavit.  Isnardus,  filius  ejus,  et  uxor  ejus  firmaverunt. 
Isnardus  firmavit.  Uxor  ejus  firmavit.  Attanulfus  et  Malchus  firmave- 
runt. Alius  Attanulfus  firmavit.  Dodo  firmavit.  Natalis  firmavit.  Lu- 
nensis  firmavit.  Raiambertus  firmavit.  Pontius  presbiter  firmavit.  Ros- 
tagnus  monacbus  scripsit,  jubente  domno  abbate  Ysarno. 

p  137.  603. 

C.iila  de  Aquina. 

s  Mai.  1038.  Omnipotentem  Deum  cum  ineffabili  providentia  suo  velle  liqueal 
créasse  cuncta ,  extat  bomini  datam  ad  possidendum  terram  simulque 
subsistentia  in  ea  vel  ex  ea.  Quocirca  ego  Eldebertus,  et  uxor  mea 
Leotbguarda,  et  filii  mei  Pontius,  Isnardus,  Wilelmus,  Rostagnus, 
Helefantus,  Gauciolenus,  considérantes  peccatorum  nostrorum  discus- 
sionem  in  die  judicii,  et  terrorem  judicis  formidantes,  donamus  ali- 
quit  de  alode  nostro  in  elemosinam  omnipotenti  Deo  et  sancti  Victoris 
martiris  monasterio ,  prope  Massiliam  fundato ,  et  abbatibus  ac  mona- 
cbis,  tain  presentibus  quam  et  futuris,  ibidem  Deo  servientibus,  pro 

*  Archinricus,  abbas  Montis  Majoris. 


SANCTI  VICTOR1S.  597 

redemptione  animarum  nostrarum  et  seniorum  nostrorum ,  qui  ipsum 
alodem  nobis  dederunt.  Et  est  ipse  alodis  in  comilatu  Regense,  in 
loco  cpii  vocatur  Aquina  sive  Saleta.  Ipsam  villam  totam  cum  terminis 
suis,  quantum  hic  ego  liabeo  vel  alius  per  me,  exceptis  quinque  man- 
sibus,  et  de  istis  quinque  mansibus,  de  du  obus  tasca  et  decimuni,  et 
de  tribus  qui  rémanent  totum  decimum.  Termini  vero  supradicte  ville 
hii  sunt  :  ab  oriente,  sicut  est  via  de  guado  Maurisco  usque  ad  confi- 
nium  montis  qui  vocatur  Viriz;  ab  occidente ,  fons  qui  vocatur  Galu- 
bio,  et  sicut  est  ipsum  (lumen  qui  vocatur  Verdunus  usque  ad  supia- 
dictum  guadum.  Igilur  nos  donatores  donamus,  sicut  supra,  dictant 
villam  cum  omnibus  que  ad  ipsam  pertinent,  jure  perpetuo,  tra- 
dimus,  transfundimus ,  ad  omnia  quecumque  facere  voluerint.  Sane 
si  quis,  nos  aut  heredes  nostri  vel  alia  opposita  subrogata  persona, 
qui  contra  donationem  istam  ire,  aliquit  irrumpere  et  inquietare  vo- 
luerit,  primitus  iram  omnipotenlis  Dei  sive  omnium  sanctorum  incur- 
rant ,  et  cum  Datban  et  Abiron  vel  cum  Juda  traditore  participetur  in 
infernum  et  postea  in  vinculo  quod  inrumpere  temptaverit  componal 
tan  tu  m  et  alium  tantum ,  quantum  ipsas  res  melioratas  acquirere  po- 
tuerint. 

Signum  Heldebertus  et  uxore  sua  Leotbguarda  et  filiis  Pontione, 
Isnardo,  AYilelnio,  Rostagno,  Helefante,  Gaucioleno,  qui  banc  carlani 
donationis  seribi  jusserunt,  et  testes  firmare  rogaverunt,  et  manu  pro- 
pria ipsi  firmaverunt. 

Facta  carta  sive  donatio  bec  m  nonas  mai,  feria  vi,  anni  Domini 
millesimo  xxxvm,  indicionevi,  régnante  Cono  imperatore. 

Garantus  firmavit.  Boso  firmavit.  Airoardus  firmavit.  Isnardus  fir- 
mavit.  Raimbaldus  firmavit.  Wiaburga  firmavit  et  filius  suus  Petrus 
firmavit.  Rerardus  firmavit.  Wilelmus  et  uxore  sua  Elena  firmaverunt. 
Raimundus  firmavit.  Ponlius  Arbertus  firmavit.  Tassilis  firmavit.  Ri- 
colfus  presbiter  firmavit.  Pontius  Rotbbaldus,  Pontius  Pelatus  firma- 
verunt. Pontius  Ramerius  firmavit.  Aldeberlus  Aldemarus  firniavit. 
Petrus  presbiter  firmavit.  Venerandus  presbiter  firmavit.  Renaldus 
monacbus  scripsit,  domno  abbate  Ysarno  mandante. 


598  CHARTILARIUM 

604. 

Carte  de  Aquina. 

1021  —  1044.      Conditor  Deus  omnium  et  rector  subsistentium,  honore  sui  nominis 
et  gloria  decoris,  conditis  jam  celestibus  angeloruni  agminibus,  jam- 
que  eorum  primo  ab   arce  poli  lapso ,   in   in  fera  um  dimerso ,  large 
benignilatis  pia  provisione  creans  Adam   ex  limo  terre  ,  Evam  ejus 
latere  fincxit,   eamque  illi  juncxit,   in  Paradiso  posuit.   Qui,  culpis 
exigentibus ,   pulsi  beatis  sedibus ,  miserrime  inde  abjecti ,   in   banc 
terram  projecti,  multis  pénis  multati  et  mortibus  addicti,  banc  vallem 
lacrimarum  subierunt  exilium.  Cui  tamen  Ade  Creatoris  clementia  pro- 
misit   adfuturum   Deum   hominem    verum    ex   Setb    sancta   projenie 
nasciturum,  virgine  matre,   qui  hominem  redimeret,  scelus  quoque 
ablueret,  totque  homines  daret  celi  régna  concendere  quot  angelos 
béate  contingit  remansise.  Quique  veniens  Christus  ut  olim  preconi- 
zatus,  a  Johanne  baptizatus,  in  terris  conversatus,  morti  adjudicatus, 
pro  hominibus  passus ,  suo  sacro  baptismate  sanctaque  passione  fide- 
lium  ecclesiam,  sua  morte  redemptam,  ipsam  sibi  amicam  et  omnino 
dilectam  gaudens  habere  sponsam  eandem  sibi  matrem  dicit  esse  ac 
fratrem.    Is   celum   ascensurus ,   nobiscum  permansurus ,    reliquit  in 
mandatis  :  «  Hec  mando  vobis  satis,  ut  invicem  diligatis,  ut  dilexi  vos 
gratis.   Alterutrum  portate  in  summa  karitate  ;  ut  fratres  vos  amate. 
Hanc  vobis   hic  relinquo    et  perpetim  comitto  ;   hanc   dignam    esse 
vestem  scitote  nuptialem;  banc  quisque  non  indutus,  ad  nuptias  in- 
gressus,  metuat  atque  paveat,  mirante  rege  ad  nupcias,  quando  mit- 
titur  foras,  manibus  conligetur,  in  tenebris  mitatur,  in  inferno  damp- 
netur   ploratione  perpete  ac  dentium  stridore.  »  Christi  ergo  amore 
atque  dilectione,  ut  mereamur  ingredi  aulam  celestis  regni  atque  socii 
esse  polorum  régis  mense,  ego  frater  lsnardus,  Massiliensis  monachus, 
obediens  preceptis  Ysarni,   sancti  patris,  restauravi  ecclesiam,  fide- 
lium  consilio  promptoque  adjutorio ,  in  loco  sive  villa  que  vocatur 
Aiguina,  vel  nominatur  Sala.  Hanc  vero  cupientes  et  omnino  volentes 
Domino  consecrari  ejusque  genitricis  in  onore  Mari;e,  celorum  atque 


SANCTI  VICTORIS.  599 

terre  domine  et  regine,  hoc  literis  firmamus  et  postera  mandamus 
quia  bec  est  dilecta  celestis  régis  sponsa.  Huic  quisque  servierit  et 
libens  frequentaverit,  crebris  (irationibus  atque  tordis  gemitibus,  sciai 
se  intraturum  *  ad  nuptias  beatas  Cbristi,  régis  celorum,  ac  perpetini 
raaiisuium  cum  cetibus  sanctorum,  amen. 

Igiturego,  in  Dei  nomme,  Heldeberlus,  mia  cum  filiis  meis,  qui 
hune  locuin  monasterio  sancti  Victoris  donavimus,  huic  sancte  eccle- 
sie,  que  est  constructa  in  loco  vel  villa  que  dieitur  Aquina,  in  die  con- 
sécrations ejusdem  ecclesie,  modiatas  n  de  terra  arabili,  pro  redemp- 
tione  anime  mee  vel  parenlum  meorum ,  mulieris  ac  filiorum ,  dono , 
ut  monachi  sancti  Victoris,  eodem  loco  manentes,  omni  tempore  te- 
neant,  a  presenti  die  et  deinceps,  absque  ulla  conlrarietate  alicujus 
persone  hominum.  Similiter,  ego  eciam,  die  quo  supra,  ego  Isnardus 
de  Aquina  facio  donationem  supradicte  ecclesie  vel  monasterio  quia- 
que  modiatas  de  terra  arabili;  ad  locum  vel  in  loco  qui  dieitur  Mora- 
ria  1111  modiatas,  quintam  vero  modiatam  ad  Carumbum  et  ad  Amiç- 
dalarios,  supra  dicto  tenore. 

Et  nos  fratres  Pondus  atque  Bermiindus,  filii  Accedlene,  donamus 
totum  decimum  de  istas  quinque  modiatas,  tenore  supradicto.  Simi- 
liter quoque  ego  Accelena  et  filii  mei  Pontius  atque  Bermundus,  eodem 
die  consecrationis,  pro  redemptione  animarum  nostrarum  sive  paren- 
lum nostrorum ,  donamus  unam  modiatam  de  terra  arabili ,  in  loco 
qui  dieitur  ad   Peracetam.   Ego  eciam  Ilisiars  de  Bul  dono  ecclesie 

c  c 

supradicte,  sive  loco  et  monasterio  sancti  Victoris  martiris,  monasteiïi 
Massiliensis ,  clausum  vinee  dono  quem  planto,  in  loco  qui  dieitur 
Cataliosco,  eodem  tenore  quo  superiora  sunt  data,  excepto  quod 
diebus  vite  mee  retineo  usus  fructus,  et  post  mortem  meam  accipiant 
eum  habitatores  supradicti  loci  ;  omnem  vero  decimum  dono  in  pre- 
senti de  eadem  vinea.  Ego  Raimundus,  eodem  die  consecrationis,  in 
sponsalicium  supradicte  ecclesie,  dono  modiatam  1  de  terra  arabili, 
que  fuit  de  manso  de  Flavio,  ad  Crucem,  juxta  vineam  de  Holhbaldo, 
eodem  tenore  quo  et  alia  superius  sunt  data.  Si  quis  vero  hoc  spon- 
salicium inquielare  presumpserit,  omnibus  Dei  maledictionibus  sub- 
jaceat  et  in  inferno  sepultus,  eternarum  flamaruin  perpétuas  penas 


600  CHARTLJLÀR1UM 

luat,  et  in  presenti  coactus  in  vinculo  decenas  auri  libras  solvat,  pre- 
senti  donatione  inviolabiliter  permanente. 

Similiter,  in  alia  restauratione ,  post  combnstionem ,  Rostagnns, 
Pondus,  Alfantus  dedernnt  ipsius  ecclesie  sancte  Mariae  peciam  i  de 
(erra,  juxta  vineam  de  Ponlio  Mannasen. 

Arduinus  monaclms  scripsit,  preseriptis  donatoribus  rogantibus. 

605. 

Item  alia. 

Cire.  1090.  Evtat  carta  scripta  apud  monasterium  Massiliense,  cpialiler  béate 
memorie  domnus  Ysarnus  abbas'  aeaptavit  honorem  Saleté,  que  est 
in  territorio  castri  qnod  dicitur  Aquina,  de  Aldeberto  Sancli  Georgii 
et  filiis  ejus.  Quam  cartam,  posl  clarissimum  ejns  obitum,  ipsius  donini 
Ysarni  diversis  altercationibus  atque  contentionibus,  et  infra  determi- 
nationes  jam  dicte  carie,  terrarum  snbreptionibus,  cum  idem  Adel- 
bertus  et  filii  ejus  falsare  niterentur,  placitum  constitutum  est  in  eadem 
Sala;  quod  babuit  domnus  Bernardus',  ejusdem  monasterii  abbas,  in 
quo  eciam  afluerunt  milites  ipsius  terre,  domnus  scilicet  Wilelmus, 
senior  monasterii ,  cum  uxore  sua  Elena,  et  nepos  ejus  Raimundus 
et  Pontins  Arberti  et  Pontius  Malfactus  et  Tassilo  et  Riculfus  atque 
Pontius  Rotbbaldus  cauonici,  multique  alii.  In  quo  placito,  in  pre- 
sentia  dictorum  militum,  in  manu  jam  dicti  abbatis,  sepe  dictam 
cartam,  sicut  scripta  est  et  clericus  eam  légère  potest,  sine  ullo  reti- 
nemento ,  insuper  et  terras  atque  vineas  maie  invasas  atque  defen- 
sorium  et  molendinos  dederunt,  reddiderunt  atque  omnimodis  firma- 
verunt,  et  eciam  asenarias  et  boarias  et  alberguarias,  extra  voluntate 
monacborum ,  et  omnes  malos  usos  quos  ibi  apprebendebant ,  in  pré- 
senta domni  abbatis  suorumque  monacborum  et  militum  qui,  sicut 
diximus,  ibi  aderant,  dereliquerunt ,  Aldebertus  scilicet,  Rostagnus 
et  Helefans,  filii  ejus;  insuper  et  claustram  atque  mansionum  ecclesie 
sancti  Jobannis,  et  onorem  omnem  ipsius  ecclesie  atque  decimum, 

1   Isarnus  abbas  1021 — 1044.  *  Bernardus    de  Ruthenis,    abbas    1040  — 

1079. 


SANCT1  VICTOÎUS.  601 

sîcutVenerandus  présbiter  per  Aldebertum  et  filiosejus  abebal  vel  per 
eos  acaptaverat  ;  omnia  in  manu  ipsius  abbatis  dederunt  atque  oninino 
lirmaverunl,  et,  quia  boc  fecerunt,  dédit  domnus  abba  Aldeberto 
l)oveni  unum  optimum,  et  Rostagno  mulam  optimam. 

Similiter  Pontius  Aldebertus,  in  manu  donmi  abbatis  Ricbardi', 
firmavit;  et  dédit  ei  x  solidos. 

Ego  Jlelefans  precepi  scribere  Hujusmodi  noticia  literarum,  ad  co- 
gnitionem  presentium  et  futurorum,  et  facio  donationem  atque  guir- 
pitionem  de  claustro  ecclesie  saneti  Johannis ,  atque  de  orlo  et  de 
omni  bonore  sponsalieii  ipsius  ecclesie ,  in  manus  scilicet  Rainoardi 
atque  Aicardi ;  et,  accipiens  ab  eis  precium  xn  solidorum,  quantum 
ad  me  pertinet ,  dono  ,  sicut  dixi,  sancte  Marie  et  sancto  Victori  et  mo 
naebis  ejus,  ut  babeant  et  possideant  semper  sine  ulla  mea  inter- 
pellatione  cunctorumque  viventium.  Et  quantum  infra  determinatio- 
nibus  karte ,  quam  dedimus  et  fîrmavimus  sancle  Marie  et  sanclo 
Victori,  ego  mibi  retinere  videbam  vel  horao  per  me,  si  dicere  potue- 
rint  monacbi  quod  sanctus  Victor  vel  sui  melius  babere  debeant  quam 
ego ,   pro  hoc  ego  eis  relinquo. 

60G. 

Item  alia. 

Omnipotentem  Deum  cura  ineffabili  providentia  suo  velle  liqueal  27  et  28  apr. 
créasse  cuncta ,   extat  bomini  dalam  ad  possidendum  terrain  simul-        1051. 
que  subsislencia  in  ea  vel  ex  ea.  Quocirca,  ego  Piainnmdus'  episcopus 
considero   peccatis  meis    discussionem    in  die   judicii,    et  terrorem 
judicis  l'ormido,  dono  sive  vendo  aliquit  de  alode  meo  *  in  belemo-       i°  138. 
sinam  omnipolenti  Deo ,  et  sancto  Jobanne  Baptista  et  sancto  Petro 
aposlolo  (et  in  bonore  eorum  sunt  altarii  fundati  in  villa  qui  vocatur 
Aquina  sive  Saleta),  et  ad  domnum  \  enerandum  sacerdolem  et  ad  suis 
clericis,   tant  presentibus  quam  et  fuluris,  ibidem  Deo  servientibus, 

1  Ricai-ilus  cardinalis.  auctorïbus  Gall.  christ.,  qui  tain,  u  argumenta 

2  D.   Estiennot  conjecit  hune  Kaiininiduni     minus  probabilia  in  conirariuin  attulèrunt. 
ecclesise  Regensi  piœfuisse.  Haud  ita  visum  est 

I.  7G 


602  CHARTULAR1UM 

pro  redemptione  animç  mee,  et  pro  pâtre  meo  ac  matre,  fratribus  sive 
sororibus  raeis,  et  avuuculo  meo  domno  Wilelmo,  et  seniore  meo 
comité,  qui  ipsum  alodem  mibi  dédit;  item,  ipse  alodus  ipsius  niau- 
sus,  de  domno  Venerando  presbitero,  in  castro  que  nominant  Monas- 
terio,  ut  nullum  servicium  exinde  faciat  ipse  Venerandus  presbiter 
et  clerici  ejus,  tam  presenti  quam  et  futuri,  atque  filii  ejus,  id  est  Isnar- 
dus ,  Petrus  atque  nepus  suus  Petrus ,  nisi  ingratis  eorum  animis. 
Igitur  ego  domnus  Raimundus  episcopus  donator  dono  supradictum 
mansum  cum  omnibus  que  ad  ipsum  pertinent,  id  est  in  vineis  et 
pratis,  garucis  et  aratis,  in  planis  et  in  montibus,  in  rivulis  et  fontibus 
etmolinis,  arboribus  pomiferis  et  inpomiferis,  quantum  bic  scriptum 
est  et  scriptum  erit.  Sane  si  quis,  ego  aut  beredes  mei  vel  alia  oppo- 
sita  subrogata  persona,  qui  contra  donatione  ista  ire,  aliquit  inrum- 
pere  vel  inquietare  voluerit,  primitus  iram  omnipotentis  Dei,  et  sancto 
Jobanne  Baptisla  et  sancto  Petro  apostolo  sive  omnium  sanctorum 
incurrat,  et  cum  Dathan  et  Abiron  vel  cum  Juda  traditore  participetur 
in  infernum,  et  postea  vinculo  quod  inrumpere  temptaverit  componat 
tantum  et  alium  tantum  ,  quantum  ipsas  res  melioratas  adquirere 
potuerit. 

Signum  domnus  Raimundus  episcopus,  qui  banc  cartam  donationis 
scribi  jussit  et  testes  firmare  rogavit,  manu  propria  ipse  firmavit. 

Facta  karta  ista  v  kalendas  mai  et  donatio  bec  mi  kalendas  ipsius 
mensis,  in  die  dominico,  anno  Domini  millesimo  li,  indicione  mi  et 
luna  iriix,  régnante  Cbristo  Domino  qui  celi  sedet  solio  '. 

Iste  donator  atque  firmatores,  laudatores  vel  amatores  donationem 
istam,  sint  benedicti  et  absoluti  de  peccatis  eorum,  de  Deuni  omnipo- 
tentem,  qui  de  semetipso  dixit  :  «  Ego  sum  A  et  n,  primus  et  novissi- 
mus,  inicium  et  finis2;  »  et  de  sancto  Jobanne  Babtista  et  de  sancto 
Petro  apostolo,  ad  quorum  donatio  facta  est,  et  de  omnibus  sanctis 
vel  sanctas  Dei,  et  babeant  partem  in  psalmis  et  in  sacrificiis,  in  jeju- 
niis,  in  vigiliis,  in  orationibus,  in  elemosinis  atque  in  operibus  bonis, 
que  in  eodem  loco  facte  sunt  aut  facturi  erunt,  amen. 

1    Id  est  auarta  décima.  s  Apoc,  XXII,  13. 


SANCTI  VICTORIS.  003 

Gofredus  '  cornes  firmat.  Ermens  firmat.  Ugo  Tenctus  firmat.  Alde- 
bertus  Férus  firmat.  Willelmus  firmat.  Aldegerius  Dalen  firmat.  Evi- 
dus  de  Laurata  firmat.  Tassil us,  filius  Terdel,  firmat.  Pondus  Géra 
firmat. 

607. 

Alia. 

Yuetoritas  etenim  jubet  ecclesiastica  et  le\  consistit  romana  ,  ut  April.  1043. 
quicumque  rem  suam  in  qualicumque  potestate  transfundere  voluerit, 
per  paginam  testamenti  eam  infundat,  ut  prolixis  temporibus  et  quieta 
solula  permaneat.  Quapropter,  ego  Uainuindus2  episcopus,  auctorita- 
tem  secutus,  tibi  dono,  fidèle  meuni,  nomine  Venranno  presbitero,  pro 
amore  et  dulcedine  vel  benevolentie  tue  que  circa  te  babeo,  et  pro 
tuiim  servitium  que  tu  milii  bene  fecisti  et  in  antea  cupis  facere,  et 
ideo  per  volumptatem  Dei  seu  parentum  nostrorum,  pro  ipso  amore, 
dono  tibi  aliquit  de  hereditate  mea,  qui  mihi  legibus  obvenit,  tuo  maso, 
ad  alodem,  cum  campis  et  vineis,  cum  ortis  et  molinis,  cum  ermo  et 
culto.  Et  est  iste  masus  in  comitatu  Regense,  in  caslrum  que  nommant 
Monasteri.  Et  in  ipso  manso,  quantum  pertinet  et  in  antea  pertinere 
débet,  totum  et  ab  integrum  tibi  dono,  cum  omnibus  apendiciis  ejus; 
et  facias  tu  quicquid  facere  voluerit,  id  esthabendi,  vendendi,  cedendi, 
dandi,  comutandi  tuisque  beredibus  derelinque[ndi].  Sane  si  quis,  ego 
aut  ullus  bomo  de  eredibus  meis,  qui  contra  banc  cartulam  dona- 
toris  ire,  inquietare  vel  inrumpere  voluerit,  non  valeat  exvindicare 
quod  repetit,  sed  componat  tibi  in  vinculo  de  auro  puro  libras  ini,  et 
postea  donationis  iste  firma  et  stabilis  permaneat  omnique  tempore, 
cum  stipulatione  interposila  quoque  pro  omni  firmitate  subnexa. 

Facta  cartula  donationis  iste  in  mense  aprilis,  anno  ab  incarnatione 
Domini  nostri  Jhesu  Cbristi  millesimo  XL  m. 

Raimundus  episcopus,  qui  banc  donationem  fieri  et  testes  fir- 
mare  rogavit,  manu  sua  firma[vit].  Signum  Teutbaldus.  Signumïautfre- 
dus.   Gofridus  testis.   Ysnardus  testis.   Alius  Teutbaldus  testis.  Ingui- 


1  Gaiifredus  I,  cornes  Provinciœ.  »  Idem  ([ni  supra,  p. 


601. 


604  CHARTULARIUM 

bertus  testis.  Beringarius  presbiter  testis.   Ricolfus  testis.   Vincentius 

presbiter  testis.  Petrus  presbiter  testis. 

608. 

Alia. 

April.  J053.  Auctoritas  jubet  ecclesiastica ,  et  lex  precipit  romana,  etc.  Qua- 
propter  ego  Gozfredus  et  Isoardus  et  Wilehnus  et  uxor  raea  Aitrudis 
donamus  aliquid  de  terra  nostra,  ad  opus  vineam,  in  helemosinam 
omnipotenti  Deo  et  sancto  Jobanne  Baptista  de  Aquina,  pro  redenip- 
tione  animarum  nostrarum  sive  parentum  nostrorum,  ut  Deus  omni- 
potens  eripiat  animas  nostra  de  pena  inferni  et  de  potestate  diaboli. 
Et  est  ipsa  terra  in  loco  qui  vocatur  Fraixineda  ;  et  faciant  ipsi  clerici , 
qui  ecclesiam  sancti  Jobannis  regunt,  quicquid  facere  voluerint.  Ego 
Gosfredus  et  uxor  mea  Aitrudis  et  filii  mei  donamus  totum  decimum 
v».  nostrum  de  alode  nostro,  in  terri torio  de  Aquina,  *  de  nobis  et  de 
hommes  nostros,  ad  ipsam  ecclesiam  sancti  Jobannis,  pro  redemptione 
animarum  nostrarum  et  de  parentibus  nostris.  Sane  si  quis,  nos  aud 
heredes  nostri,  qui  contra  donationem  istam  ire,  inquietare  vel  in- 
rumpere  voluerit,  non  valeat  vindicare  quod  repetit,  sed  componat  in 
vinculo  auri  optimi  libras  m  et  postea  fuma  et  stabilis  permaneat  om- 
nique  tempore. 

Facta  carta  ista  in  mense  aprilis,  régnante  Elmrico,  rege  sive  impe- 
ratore,  anno  ab  incarnationeDomini  nostri  Jhesu  Christi  millesimo  lui, 
indicione  vi. 

Gofredus  et  Isnardus  et  Wilehnus  et  Aitrudis,  qui  banc  donationem 
scribi  fecerunt  et  testes  firmare  rogaverunt,  manibus  eorum  ipsi  firma- 
verunt.  Ysnardus  firmavit.  Jofredus  firmavit.  Wilelmus  de  Aquina  fir- 
mavit.  Pontius  Framaricus  firmavit. 

609. 

Alia. 
Dec.  tOJ3.        Dum  liorao  vixerit  in  hoc   seculo ,   cogitare  débet  de  eterne  vitœ 


SANCTI  YICTORIS.  605 

retributionis.  Ego  Eldeberlus  et  nxor  mea  Laujarda  el  filii  niei  sic 
cogitavimus,  pro  peccatis  nostris,pro  remedio  animas  et  casum  bu- 
mane  fragilitatis,  ut  Deus  omnipotens  eripiat  animas  nostras  de  clau- 
stra inferni  et  de  temptatione  tliaboli ,  et  in  transitu  nostro  succurrat 
nobis  arcbangelus  Micbabel,  et  a  peccatorum  nostrorum  Dominus 
absolvere  digneris;  pro  ipsa  amore  vel  proplcr  ipsam  retribulionem, 
donamus  et  vendimus  ad  ipsa  sancta  ecclesia,  que  est  fundata  vel  de- 
dicata  in  bonore  sancti  Jobannis  Babtiste,  in  ipsa  villa  que  nominant 
Saleta,  una  modiata  de  terra,  ad  opus  vineam,orto  i  de  Rolanno, 
quartam  partem  de  toto  decimo  et  de  alio  quartone  medielate  ;  el ,  ad 
opus  claustra,  de  uno  angulo  ecclesie  a  sancli  Jobannis  Babtiste  usque 
in  alterum  angulum  et  usque  in  cacumen  de  ipsa  mansione  que  ibi 
facta  est  ;  et  laciant  ipsi  canonici  vel  ipsi  presbiteri ,  qui  super  ipsum 
altare  missas  canunt  vel  canere  debent,  et  ad  opus  ecclesie,  quiquid 
facere  voluerint.  Habemus  conventione  de  receptis,  in  octobri,  vi  mi- 
lites, a  pane  et  vino  et  carne  et  civada;  in  mense  madio,  alios  vi  mi- 
lites, a  pane  et  vir.o  et  carne  et  erba.  Ego  Venerannus  presbiter  el 
Rainoardus  donamus  per  ipsam  bonorem  x  et  vmi  solidos.  Sane 
si  quis,  nos  aut  ullus  de  propinquis  parentibus  nostris,  qui  contra 
donationem  islam  ire,  inquietare  vel  inrunipere  voluerit,  iram  Dei 
omnipotentis  incurrat  super  eum,  et  maledictio  Patris  et  Filii  alque 
Spiritus  Sancti,  et  postea  componat  in  vinculo  de  auro  oplimo  libras  x, 
et  postea  donatio  ista  firma  et  stabilis  [permaneal]  omnique  tempore, 
eum  stipulalione  quoque  pro  omni  firmitate  subnixa. 

Facta  donatio  ista  in  mense  decembris,  anno  millesimo  necnou  el 
quinquagesimo  tercio. 

Heldeberlus  et  uxor  mea  Laujarda,  necnon  et  filii  mei  Pontius, 
Willelmus  ,  Rostagnus  ,  Alfanlus  ,  Jauzolenus  ,  Aicardus,  qui  banc 
donacione  fieri  jusserunt  et  testes  firmare  rogaverunt,  manibus  ipsoi uni 
firmaverunt.  Pontius  Garanto  firmavit.  Ysnardus  Ros  firmavil.  Cun- 
terius  firmavit.   Etenulfus  firmavit.  Bonest  firmavit. 


606  CHARTULARIUM 

610. 

Alia. 

Febr.  1059.  Conditor  Deus  omnium  et  rector  subsistencium ,  honorem  sui  nomi- 
nis  et  gloria  decoris  conditis  jam  celestibus  angelorum  agminibus1,  etc. 
Ego  Heldebertus  et  filii  mei  donamus  n  modiatas  de  terra  ad  ecclesiam 
sancli  Jobannis,  Ego  Isnardus  Ricbelmus  et  frater  meus  donamus  de 
nostra  bereditate  ad  ipsam  ecclesiam  i  modiatam.  Et  ego  Bermundus 
et  Pontius  et  Haldeberlus  et  Ricardus  donamus  ad  ipsam  ecclesiam 
quantum  nobis  atinet  in  illo  deliscario.  Et  ego  Venerandus  presbiter 
dono  i  modiatam  de  terra  que  fuit  de  manso  de  Colomba,  et  alia 
modiala  que  fuit  de  manso  Anastasii. 

Faclum  sponsalicium  istum  in  mense  februarii,  feria  m,luna  v, 
anno  ab  incarnatione  Domini  millesimo  lviiii2. 

His  litteris  firmamus  et  posteris  mandamus  quia  bec  est  dilecta 
eelestis  régis  sponsa;  huic  quisquis  servierit  et  libens  frequentaverit 
f  139.  crebris  orationibus  atque  cordis  gemitibus,  sciât  se  intraturum  *  ad 
nuptias  Christi,  régis  celorum,  ac  perpetim  mansurum  cura  cetibus 
sanctorum,  amen.  Domnus  Raimbaldus3  archiepiscopus  firmat.  Rai- 
mundus'  episcopus  firmat.  Heldebertus  firmat.  Ysnardus  Richelmus  et 
Pontius  Verdelonus  firmant.  Berengarius  presbyter  firmat.  Ricolfus 
presbyter  firmat.  Pontius  Robaldus  firmat.  Vincentius  firmat.  Pontius 
Manases  firmat.  Bellaronus  firmat.  Atelmus  Obertus  firmat.  Pontius 
Accelena  et  Bermundus  firmant.  Pontius  presbiter  scripsit. 

611. 

Carte  Venerandi. 

1048—1001.      Notifia    descriptionis ,   quam    Venerandus   et    Rainoardus   fecerunt 
presbiteri  cum  monacbis    sancti  Victoris.    Dederunt    enim    se    cum 

1  Ut  sup.  n.  604.  J  Raimbaldus  arcblepiscopus  Arelatensis. 

»  A.  1059  luna  5  obtigit  21  feb.  feria  1;  a.  *  Idem  fort,  cujus  duas  chartas  edidimus, 

autem  1060, 10  feb.  feria  5.  Inde  conjiciendum  sup.  n.  606  et  607. 
est  errorem  in  notas  cbronologicas  irrepsisse. 


SANCTI  VICTORIS.  G07 

ecclesia  sancti  Johannis,  que  est  sita  in  loco  qui  voeatur  Aquina  et 
ecclesia  sancti  Pétri,  que  est  sita  in  territorio  Almis  castri,  quod  est  in 
Forojuliensi,  cum  omnibus  que  ibi  adquisierunt  et  adquisiluri  sunt,  et. 
cum  omni  sua  substancia,  mobili  vel  immobili,  que  babent  et  babituri 
sunt.  Hec  omnia  dereliquerunt  pro  remedio  aniniarum  suarum  et 
pro  redemptione  suorum  peccatorum ,  et  ut  babeant  parlem  per  omnia 
in  benefaeto  et  dicto  islius  monasterii  in  vila  sua,  et,  post  mortem, 
in  manu  et  polestale  Pétri  abbatis,  in  loco  monacbi,  in  presentia  omnis 
conventus.  Ipse  vero  predictus  abbas  commendavit  eis  bec  omnia, 
loco  obedientie,  sicut  alicui  ex  suis  monacbis.  Hanc  donationem  Ve- 
nerandus  presbiter  et  Rainoardus  presbiter  propriis  manibus  firnia- 
verunt. 

G12. 

Brève  de  guirpitione  quam  fecerunt  Venerandus  presbiter  de  ecclesia  Cire.  d(K>9. 
sancte  Mariai  et  sancti  Victoris  de  Aquina,  et  de  octava  parte  de  decimo 
de  tota  villa ,  quam  villa  ipsa  mandat ,  et  de  planta  quam  factam  babe- 
banl  monacbi  sancti  Victoris  et  eorum  homines  in  sponsalicio  sancti 
Johannis.  Fecit  eciam  guirpitionem  idem  presbiter  de  una  modiata  de 
terra,  que  est  de  mauso  Johannis  fabri  et  de  septem  mansionibus  circa 
ecclesiam  ipsam  existentibus.  Et  positum  est  vinculum  quod  si  ipse, 
aut  homo  aut  femina  aliquàndo  per  illum,  contrapellationem  fecerit  de 
bis  omnibus  supradictis ,  ut  ille  jam  dictus  Venerandus  solvat  xn  solidos 
denariorum  monacbis  sancti  Victoris;  insuper  ipsa  guirpilio  firma  in 
perpetuum  pennaneat. 

G13. 

Carte  de  Lagnenas. 

Omnipotentem  Deum  cum  ineffabili  providentia  suo  velle  liqueat  Orc.  i(MS. 
créasse  cunta,extal  homini  datam  ad  possidendum  terrain  simulque 
subsistencia  in  ea  vel  ex  ea.  Quocirca  ego  Gerenus,  frater  eciam  meus 
nomine  Heldebertus,  cum  uxoribus  nostris  Richilde  et  Stephana,  una 
quoque  cum  filiis  nostris  Isnardo ,  ^ilelmo,  Petro,  Raimundo,  Gui- 
gone,  Gereno,  Ysnardo,  énorme  scelus  noslruin  considérantes  pluri- 


608  CHA.RTULARIUM 

inum,  necnon  discussionem  futuri  peccatorum  judicii ,  territique  inma- 
nium  flammaruni  gehennalium,  queque  illis  est  pena  qui  hic  nolunt 
commissa  a  se  deflere  peccata,  quo  est  vita  perpétua  mors  omnis  morlis 
pessinia,  perhennis  ibi  fletus,  fine  nullo  metandus,  ignium  eternalium, 
vérmium1,  vermium  immortalium  atque  stridoris  dentium  ;  illic  omnia 
mala  que,  nec  occulis  visa,  auribus  inaudita,  corde  non  comprehensa, 
discriminium  feralium,  ultricium  peccaminum  nostrorummultiplicium, 
reatus  sive  criniinum,  ac  tumerent  precordia  trementia  pericula  incur- 
rere  jam  dicta,  Domini  tamen Cbristi  dulcis  nobis  promissi  oportet  re- 
minisci.  His  denique  pro  nobis  passus  postmodum  cunctis,  ut  a  nobis 
comissis  niisereatur  malts,  prius  tamen  peracta  penitentia  digna ,  Luce 
in  evangelio,  quodam  inquit  in  loco  :  u  Gaudium  est  in  celis,  coram 
angelis  sanctis ,  sub  uno  peccatore  in  sese  pénitente ,  cum  agnoverit 
parum  vel  eciam  ad  niuîtum  quid  déviasse  gressum2.  »  Olim  et  propbeta, 
elemosinam  gratam  suis  pro  se  donatam  eo  se  acceplurum,  ut  impleat 
promissùm  :  «  Ut  ignem  delet  aqua,  peccatum  elemosina3;  »  itemque, 
sic  propbeta  :  «  O  tu,  absque  te,  Deus,  perpexit  nullus  visus  que  sunt 
a  te  preparala  tuis  amicis  bona  ;  quis  omnis  bonor  gratior  possit  faiï 
quam  promptior  lingua ,  quam  cogitare  cor*.  »  Igitur  borum  memo:es, 
terroremjudicisformidantes,credentiaredemptorisamplectentes,teirain 
nostre  potestatis  nostreque  dicionis,  que  olim  fertur  juris  esse  sancti 
Victoris  cenobii  Massiliensis,  ejusque  sociorum  eo  requiescentium , 
omnipotenti  Deo,  predicto  monasterio  statuimus  donandum  simulque 
reddendam,  videlicet  vallem  que  dicitur  Lagnenas,  item  vallem  Ova- 
linani,  ut  nullus  post  banc  nostrum,  parentum,  filiorum,  ingeriui  vel 
servi,  aliquam  ibi  partem  querant  aut  potestatem  nec  dominalionem , 
sed  contra  invasores,  fuies  atque  rapaces,  sint  semper  defensores 
atque  vindicatores ,  ut  servi  Dei  omnes  illic  una  manentes ,  futuri  ac 
présentes,  oient  pro  nobis  ad  Deum,  ut  deleat  delicta  que  comisimus 
nmlta  ne  mergamur  in  tartarum,  sed  precantibus  illis  vocemur  ad 
regnum.  Terra  ergo  vel  vallis  supradicte  in  comitalu  sunt  Regense. 
Ego  igitur  Gerenus,  frater  eciam  meus  nomine  Heklebertus,  cum  uxo- 

1  Videtnr  delendum.  5  Ecclic,  III,  33. 

4  Luc,  XV,  10.  *  Cor.,  11,9. 


SANCTI  VICTORIS.  C09 

ribus  nostris  et  filiis,hanc  cartam  manibus  propriis  firmavimus,  et 
testes  firmare  rogavimus. 

Rainoardus  de  Buldog  firmavit.  Ysnardus,  filins  ejus,  firmavit.  Pon- 
tius  de  Fonte  Morosa  firmavit.  I'ontins  Terdeg  firmavit.  Ilgirannus  de 
Ragar  firmavit.  Pontins  de  Bras  firmavit.  Lamberlns,  f'rater  ejtis,  fir- 
mavit. Guitbertus  de  Monte  Azac  firmavit.  Domnus  Almeradus'episco- 
pus  firmavit,  simulque  et  ecclesiam  sancli  Juliani  Deo  omnipotenti 
sanetoqne  vietori  martiri  donavit. 

G14. 

Quoniam  Dominus  noster  Jbesus  Cbrislns  sponsam  ecclesiam  snam  Cire.  [030. 
vocare  dignatus  est,  et,  apostolis  ejns  idipsnm  asserens,  inquiet  : 
«  Dispondi  vos  uni  viro  virginem  castam  exibere  Cbristo5;  »  ideirco, 
ejusdem  ecclesie  corporis  membra,  Stepbanus  presbiter,  cognomine 
Peregrinus,  et  Dalmatius,  de  Castro  quod  vocatur  Monteniacus ,  ad 
dicandam  ecclesie,  cujus  corporis  membra  sunt,  domum,  dotalicium 
aliquod  devota  offer mit  mente,  pro  redemptione  animarum  suarum 
parenlumque  suorum.  Priants  siquidem  in  comitatu  Regensi ,  in  terri- 
torio  castri  quod  vocatur  Romulas,  in  loco  qui  vocatur  Sihiliana,  unam 
modiatam  de  terra  culla;  alius  vero  in  eodem  comitatu,  in  loco  qui 
vocatur  Genisteo,  unam  semodiatam  de  vinea.  Hec  omnia  ego  Stepha- 
nus  et  ego  Dalmatius  [donamus]  omnipotenti  Deo  et  sancto  Vietori,  ad 
illuminandum  anle  altare  sancti  Juliani  martiris ,  jure  perpétue  Si  quis 
autem  boc  sponsalitium  sive  dotalicium  sancte  ecclesie  nisus  fuerit 
contra  ire  aut  minuere,  non  valeat,  sed  componat  in  vinculo  auri 
optimi  libram  unam,  et  insuper  boc  dotalitium  stabile  firmumque 
permaneat  jure  perpétue  Nos  donalores  manu  propria  firmamus,  et 
testes  firmare  rogavimus.  Umbertus  firmavit.  Yincentius  firmavit. 
Ysnardus  firmavit.  Gentius  firmavit. 

'  Almeradus,  episcopus  Regensis,  cire.  990         s  2   Cor.,  XI,  2. 
—  cire.  1030. 


77 


610  CHARTULARIUM 


615. 


Cire.  1020.  Ut  unusquisque  presulum,  de  una  qualicumque  volueritepiscopii  sui 
parechia,  construendi  monasterium  licentiam  habeat,  sancte  sinodi  Ni- 
cenetrecentorum  episcoporum  traditione,aiictoritas  sanctorum  precipit 
canonura.  Quocirca  ego  Almiradus,  sancte  sedis  presul  Regensis,  et 
fralres  nostri  canonici ,  aliquid  ex  jure  episcojrii  nostri,  pro  redemp- 
lione  animarum  nostrarum ,  presulumque  omnium  seu  canonico- 
rum,  anlecessorum  nostrorum  successorumque  cunctorum  futurorum, 
offerimus  atque  cedimus  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori  martiri  ac 
monachis  ejus,  tam  presentibus  quam  et  futuris,  ut  semper  orent 
omnes  omnipotentem  Deum  pro  salute  nostra  et  omnium  supradicto- 
rura  episcoporum  seu  canonicorum  :  id  est  altare  sancti  Juliani  mar- 
tiris,  quod  in  eorum  villa  quam  Lagninas  voeatur  situm  est,  quodque 
nostro  subjaeet  episcopio,  ab  omni  censu  episcopali  liberum  reddimus, 
ita  ut  post  bac  nullus  successorum  nostrorum  valeat  vel  présumât 
destruere  quod  ad  nobis  bene  vel  religiose  gestum  est.  Sane  si  quis 
hoc  episcopale  preceptum  sive  belemosinarium  donum  contra  ire  vel 
annullare  temptaverit,  nostre  subjaceat  excommunicationi  et  omni- 
potentis  Dei  maledictioni. 

Ego  Almiradus  episcopus  et  fratres  nostri  canonici  manibus  nostris 
firmavimus  et  testes  firmare  rogavimus.  Umbertus  canonicus  firmavit. 
Stepbanus  canonicus  firmavit.  Vincentius  firmavit.  Ysnardus  cano.nicus 
firmavit.  Dalmatius  firmavit.  Gentius  firmavit.  Pontius  firmat. 

616. 

Carta  de  Monasterio,  in  comitatu  Regensi. 

1002.  In  sancte  et  individuœ  Trinitatis  nomine.  Ego  Petrus,  Ermengardis , 

agnomine  Blanche,  quondam  filius,  tactus  amore  divine  clementie, 
qui  hucusque  de  me  se  non  voluit  vindicare ,  cum  multa  contra  eura 
fecerim  perverse  ;  quin  potius  hortatur  memetipsum  de  bis  quas  mini 
rébus  comisit  redimere,  dicens  :  «  Date  helemosinam,  et  omnia  munda 


SANCTI  MCTORIS.  611 

sunt  vobis1;  »  et  :  «  Sicut  aqua  extinguit  ignem,  ita  elemosina  extinguit 
peccatum-;  »  pro  redemptiune  anime  mee  proque  meorum  parentum 
animabus,  vivens  et  in  intégra  memoria  sensuque  vigens,  dono,  ad 
proprium  alodem  in  perpetiuim  habendum,  altari  quod  est  consecra- 
tnm  in  onore  sancte  Mariœ ,  semper  Virginia ,  sanetiqne  Vicloris,  Christi 
marliris,  in    monasterio  Massiliensi,  in  manu  Durandi,  ejusdem  loci 
presentialiter   abbalis,  et  in  manu  omnium  abbatum  qui  post  eum  in 
eodem    monasterio  Massiliensi  existeriul ,  simulque  monacborum   ibi 
presenlium  et  in  relique  lemporis  semper  futurorum ,  -videlicet  octavam 
partem  de  Castello  Novo,  quod  est  conslruclum  in  loco  qui  dicilur 
Vallis  Longa,  in  comitatu  Regense,  scilicet  in  ipso  bastimento  et  in 
villa,  et  in  toto  ejusdem  castelli  territorio.  In  eodem  quoque  comitatu, 
in  villa  que  Monasterium  vocatur,  dono  simililer  omnia  que  ad  me 
pertinent  in  ipsa  \illa  ejusque   territorio,  ad  proprium  alodem,  in 
omnibus  omnino  locis  jam  dicte  ville  queque  reperta  meijuris  fuerint, 
in  terris  cultis  et  incultis,  et  plantationibus  presentibus  futurisque, 
sive  modica  sint  sive  magna.  Nicbiluminus  eciam,  in  alio  loco  ejusdem 
comitatus  qui  dicitur  Regengna,  ad  Sanctum  Stepbanum,  dono  simili- 
ter  octavam  partem  ipsius  loci,  que  meum  alodium  est,  in  terris  cultis 
et  incultis,  plantatis  et  plantandis.  Hec  omnia  superius  comprebensa, 
que  sine  dubio  ex  bereditate  mibi  parentum  meorum  obvenere  ad 
alodem  proprium,  sicut  ego  predictus  Petrus  ad  alodem  proprium  ex 
paterno  jure  accepi ,  sic  eciam  donavi  ad  proprium  alodem  in  perpe- 
tuum  babenda,  sine  ulla  inquietudine,  prenominato  altari  sancte  Marie 
sanctique  Victoris  domnoque  Durando,  ejusdem  sancti  Vicloris  raona- 
sterii  abbati ,  futurisque  in  eodem  loco  abbatibus ,  omnibus  simul  eciam 
monacbis  qui  ibi  videntur  videbunturque  omni  tempore  morari;  ea 
tamen  ratione  ut  mulier  mea,  quandiu  vixerit,  Constantia  medietatem 
omnium  predictorum  teneat  etpossideat ,  non  tamen  alienare  vel  mino- 
rare  eorum  aliquid  prevaleat;  post  mortem  autem  ejus,  ipsa  medietas 
reintegretur  cum  alia  medietate  et  transfundatur  in  alodem  proprium, 
sicut  supradiclum  est,  jam  nominati  altaris  sancte  Marie  sanctique  Vic- 


1  Luc,  XI,  41.  *  Ecctio.,  111,33. 


612  CHARTULARIUM 

loris.  Hanc  autem  donationem,  ut  in  perpeluum  inçonvulsa  et  lirma 
f.  no.  persistère  debeat,  *  huic  cartule  inscribi  precepi,  et  inscripta  manibus 
propriis  firmavi,  alioscpie  firmare  rogavi.  Si  quis  vero  eam  in  aliquo 
inquietare  vel  decurtare  temptaveiit,  non  valeat.  vendicare  quod  voluit, 
sed  iram  Dei  omnipotentis  incurrat  et  dampnationem  Jude  traditoris 
subeat,  nisi  digna  emendatione  satisfeeerit. 

Facla   sive   scripta  est   liée  donatio  anno  ab  incarnatione  Domini 
niillesimo  lxji,  indicione  xv,  epacta  vu,  féliciter. 

Scripsit  autem  fraler  Sirus  eam ,  Petro  rogante,  et  domno  Durando 
abbate  precipiente. 

617. 

Carta  Guillelmi,  de  Monasterio. 

1064  —1079.  In  Jbesu  Cliristi  nomine.  Guilelmus,  princeps  terre  Regensis,  dono 
Domino  Deo  et  sancte  Marie  semper  virgini ,  sanctoque  Victori  martiri, 
monasteriiMassiliensis,  et  domno  abbati  Bernardo1,  et  omnibus  mona- 
cbis,  tam  presentibus  quam  futuris,  ecclesiam  sancti  Johannis ,  que  est 
fundata  in  comitatu  Regensi  et  in  territorio  castri  vel  ville  que  vocalur 
Monasterium,  cum  terra  in  qua  sedet  ipsa  ecclesia  et  adjacet  ei,  quan- 
tum ego  ibi  babeo  vel  babere  debeo.  Et  ego  Raimundus,  nepos  jam 
dicli  Guillelmi,  pro  remedio  anime  mee  vel  parentum  nostronun, 
dono  similiter  jam  dictam  ecclesiam,  cum  predicta  terra,  totam  meam 
partem  quod  ibi  abeo  vel  abere  debeo.  Et  affrontât  bec  terra  :  de  una 
parte,  in  prato  qui  fuit  de  Pontio  Guerra ,  et  de  alia  parte,  in  terra  de 
Inard  de  Entra  Peires  ,  et  vadit  usque  ad  terminum  anlicum  vel  vêtus; 
et  de  alia  parte ,  affrontât  in  prato  de  Pontio  Manasse  vel  de  me  Rai- 
mundo ,  donatore;  et  de  alia  parte ,  vadit  usque  in  jam  dictum  pratum, 
qui  fuit  de  Pontio  Guerra  ;  et  quantum  iste  nu  affrontationes  includunt. 
sic  donamus  ego  Guillelmus'et  nepos  meus  Raimundus  jam  dicto  mo- 
nasterio et  monacbis,  ad  proprium  alodem.  Insuper  ego  Guillelmus 
jam  dictus  dono  pratum  veterem  meum  dominicum,  qui  dividit  cum 
mea  dominica  condamina,  et  dividit,  de  alia  parte,  cum  prato  de 

1  Bernardus  de  Butlienis,  10G4  —  1079 


SANCTI  VICT0R1S.  613 

Inard,  filio  Pontio  Tiirtlel.  Dono  eciam  vineam  unam,  in  locum  quem 
vocant  Roca  Budellera,  sicut  vadit  via,  et  dono  terra  inculta  que  est 
circa  vinea,  quantum  pertinet  ad  ipsa  vinea.  Dono  insuper  ortum  quod 
tenuil  Pontius  Manasse,  cum  campo  qui  est  inter  duas  vias,  quem  ha- 
bebam  cum  Pontio  Framarig;  et  condamina  de  Campanils  et  aliam 
condaminam  in  Merlet,  qui  dividit  cum  Marnard  Riclielm.  Dono  eciam 
terrain  qui  est  in  Agachera,  qui  fuit  de  Inard  de  Balma  et  de  Pontio, 
fratre  suo,  que  dividit  cum  terra  de  Alambert,et  dividit  cum  vinea 
de  Comhert,  et  dividit  cum  terra  Raimundo,  meo  nepote  vel  herede. 
Dono  eciam  piscationem  aque,  ab  ecclesia  sancti  Quirici  usque  ad 
viditium  vel  molendinum  qui  est  juxlra  viditium,  cum  molendino  quem 
vocant  Baiard ,  quantum  ibi  babeo  vel  abere  debeo.  Dono  denique 
ego  et  uxor  mea  et  fïlii  mei  licentiam  omnibus  militibus  qui  habitant 
in  caslro  Monasterii,  ut  fevum  quod  tenent  per  nos  in  vila  sua,  si  vo- 
lueriut  Deo  donare  ad  alodem,  faciant  cum  consilio  nostro  vel  senio- 
rum  qui  fuerint  in  nostro  honore;  ad  mortem  autem,  douant  cum 
consii'io  heredum  suorum.  Ego  Petrus  Richaus  etTassilis,  frater  meus, 
cum  uxoribus  nostris  et  filiis,  donamus  molendinum  cum  capite  aqua 
Domino  Deo  et  sancto  Yictori.  Et  est  fundatus  juxta  ipsam  ecclesiam 
sancti  Johannis.  Et  ego  jam  dictus  Tassilis  dono  cavallum  unum,  cum 
capistro  et  freno  et  sella  et  sublus  sellias  et  esperos  ad  monaclmm  qui 
ibi  mansurus  est,  in  omni  vita  mea,  et  relinquo  in  mandatum  omni- 
bus filiis  et  nepotibus  meis  et  omni  posteritati  mee,  qui  de  meo  semine 
exierit,  ut  ipsi  faciant  similiter ,  quandiu  possibililatem  abuerint  de 
onor  aut  aver,  tali  scilicet  ratione,  ut,  post  mortem  cavalli  quod  ego 
dono,  infra  novem  dies  ego  alium  reslituam  ei,  similiter  et  omnis 
posteritas  mea.  Ego  Guilelmus  Tethbaldus  et  uxor  mea  Estelena  dona- 
mus unam  semodiatam  de  terra  in  Carbonera,  que  dividit  cum  terra 
de  Pontio  presbitero  et  cum  illa  de  Petro  de  Per.  Ego  Pontius,  lilius 
qui  fui  de  Inauard  Novellet,  et  fratres  mei  Lozmar  et  Ugoli,  donamus 
terrain  ubi  fundata  est  ecclesia  sancti  Johannis,  quantum  ibi  abemus 
vel  abere  debemus.  Ego  Rodulfus  Aster  et  uxor  mea  Matcll  et  filii  mei 
Guilelmus,  Petrus  Ysnardus,  donamus  unam  semodiatam  de  terra  in 
Campanils,  et  dividit  cum  jam  dicta  terra  domni  Guilelmi,  quam  dédit 


614  CHARTULARIUM 

sancto  Victoii.  Et  ego  jam  dictus  Guilelmus  Tetbal  dono  terram  meara 
que  est  in  Campanils,  que  dividit  cum  terra  de  Rodulfus  Aster  et  cum 
illa  de  Guilelmo,  seniori  meo,  que  dédit  sancto  Victori.  Ego  Petrus 
Arnali  et  uxor  mea  Martina  donamus  vin0  sesteratas  de  terra,  ultra  flu- 
vium  de  Verdo,  et  dividit  eum  terra  de  Isnard  Artall.  Ego  Verdello  et 
filius  meus  Maurel  donamus  modiata  una  de  terra,  in  Merlet,  ad  Amig- 
dalos,  et  dividit  cum  terra  de  domno  Guilelmo,  seniore  meo,  que 
donavit  ad  sancturn  Victorem.  Ego  Guillelmus  donator  et  uxor  mea 
Balda  et  filii  mei  Petrus  et  Isnardus  et  Guilelmus  et  Rostagnus  et  Pe- 
trus ,  et  filia  mea  Helena ,  qui  hanc  cartam  donationis  scribere  fecimus, 
firmamus  et  testes  firmare  rogamus. 

Ego  Raimundus  donator  firmo  et  laudo  et  leslibus  firmare  rogo. 
Ego  Tassilis  firmo.  Raimundus  firmat.  Poncius  firmat.  Rodulfus  Aster 
firmat.  Petrus  Isnard  firmat.  Petrus  Ricaus  firmat.  Tassilis,  frater  ejus, 
v°.  firmat.  Tassilis,  filius  de  Pontio  Tardel,  firmat;  *et  Isnardus  et  Petrus, 

fratres  illius,  firmant.  Bertrannus  firmat.  Petrus  de  Per  firmat.  Pontius 
de  Montenag  [firmat].  Fredol  firmat.  Guilelmus  Tedbal  firmat.  Petrus 
Jozmar  firmat.  Ysnard,  filius  Raimundi,  firmat.  Bonifilius  firmat.  Ver- 
del  firmat.  Jobannes,  cellararins  dotnni  Guilelmi ,  firmat.  Petrus  Bonot 
firmat.  Petrus  Isnard  firmat.  Pontius  Isnard  firmat. 

618. 

Sponsalieium  ecclesie  de  Mouasterio. 

Cire.  1090.  bi  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  Ego  Guilelmus ,  filius 
Vilehni  senioris,  una  cum  fratribus  meis,  videlicet  Rostagno,  Pelro, 
Isnardo,  Petro,  locum  illum  qui  dicitur  Mons  Sancti  Jobannis,  quem 
pater  noster  dédit  béate  Marie  semper  virgini,  et  beato  Victori  martiri 
Massiliensis  monasterii,  et  monaebis  ejus  ibidem  Deo  servientibus , 
donamus  atque  firmamus,  ad  alodium,  qui  ibi  babemus  vel  abere 
debemus.  Donamus  eciam  ecclesie  illi ,  que  in  supradicto  loco  bedi- 
ficaturasupradictisMassiliensibusmonachis,  in  die  consecrationis  sue, 
aliquid  de  onore  nostro,  tali  tenore,  in  sponsalieium,  ut  monacbi 
sancti  Victoris  semper    abeant    et  possideant.   Quod  si  forte  (  quod 


SANCTI  VICTORIS.  615 

absit)  alicujus  persone  violentia  aliquando  ecclesia  monachis  aufer- 
retur,  quicquid  pater  noster  vel  nos  donatores1,  domnus  abbas  sancti 
Victoris  et  monachis  ejiis  aberent  in  alodinm  et  possiderent,  sine 
aliqua  inquietud'me  vel  retinemento.  Hec  est  antem  terra  quam  do- 
namns  :  campus  ille  qui  est  inter  Plancbam  de  Perhencle  usque  in 
terra  de  Pontio  Montanerio,  et  terra  quam  habet  cum  Isnardo  Ri- 
chelmo,  juxta  rivum  Albonenges,  et  terrain  de  Aramberto,  que  est  in 
Melanes,  juxta  .terram  sancti  Victori,  et  terra  de  Roseir,  de  Dadilo, 
que  est  juxta  illam  de  Alcherio,  et  terram  a  Podium  Pelad,  de  Pontio 
de  Aquina,  et  condamina,  et  de  nostra  dominicatura  ad  viam  de 
Monlanag. 

Similiter,  eodem  tenore  quo  supra,  ego  Raimundus  et  filii  mei 
quicquid  juxta  ipsam  ecclesiam  abeo ,  quantum  cimeterium  in  circuitu 
ecclesie  désignait! m  est,  dono  supradicte  ecclesie  et  monachis  similiter, 
eodem  tenore  quo  supra. 

Ego  Tassilo  et  frater  meus  Isnardus  donamus  prato  de  Albino 
nostras  partes  ipsi  ecclesie. 

Et  nos  supradicti  donatores  filii  Guilelmi  senioris  de  Monasterio, 
quia  pater  noster  ita  donavit  et  observare  mandavit,  donamus  quicquid 
monachi  sancti  Victoris  in  ipso  castro  vel  in  territorio  ejus  adquirere 
potuerint,  sive  dono  sive  precio,  ab  ominibus  nostris,  in  alodum,  et 
ipsis  hominibus  nostris  absolvimus  atque  donamus  in  alodium  quicquid 
sanclo  Victori  et  monachis  ejus ,  ab  hodierno  die  et  deinceps ,  de- 
derint.  Similiter  ego  Raimundus  et  filii  mei  donamus.  Sic  omnes  nos 
Domino  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Victori  Massiliensi  martiri  et 

G  U 

abbati  Ricardo  et  monachis  ejus,  tain  presentibus  quam  futuris,  sine 
malo  injenio  et  sine  aliquo  retinemento,  donamus  atque  firmamus. 

G19. 

Carta  de  Tavemas. 
In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis.  INotum  sit  omnibus  homi-  18  jim,  109". 

Suppl.  :  habuimus  vel  Ita&emus. 


G1G  CHARTULARIUM 

nibus,  tam  presentibus  quam  fiituris ,  quod  ego  Àugerius,  Regensis 
ecclesie  episcopus,  dono  Domino  Deo  et  sancte  Marie  et  sancto  Vic- 
tori  et  abbati  Ricbardo ,  et  monaebis  presentibus  et  futuris ,  in  mo- 
nasterio  Massiliensi  commanentibus,  eeclesiam  saneti  Cassiani ,  que 
est  in  villa  que  dicitur  Tavernas,  cum  omni  honore  suo  qui  ad  eam 
pertinet,  videlicet  terris,  vineis,  offertoriis,  sepulturis  et  omnibus  que 
fidèles,  ab  bac  vita  recessuri,  sani  et  infirmi,  ipsi  ecclesie  pro  ani- 
mabus  suis  donare  voluerint ,  et  medietatem  tocius  decimi  ;  alteram 
medietatem  relineo  mihi  et  xx  denarios  qui  debentur  pro  sinodo. 
Reliqua  omnia,  sicut  superius  sunt  scripta ,  dono,  vel,  ut  melius 
dicam ,  quia  juris  beati  Victoris  ab  antiquo  fuit ,  reddo  et  derelinquo , 
ut  supradicta  monachi  habeant  et  in  perpetuum  possideant.  Hujus  do- 
nationis  vel  redditionis  cartam  ego  Augerius,  Regensis  ecclesie  epis- 
copus, cum  consilio  et  voluntate  clericorum  ejusdem,  laudo  et  firmo. 

Petrus  prepositus  firmat.  Marcus  canonicus  firmat.  Richelmus  cano- 
nicus  firmat.  Similiter  et  céleri  canonici  firinaverunt.  Aurosa  firmavit. 
Pontius  de  Alanzo  et  Fulco,  frater  ejus,  firmaverunt.  Ugo  de  Fors  et 
frater  ejus  Guillehnus  fiimaverunt.  Augerius  de  Reges  firmat.  Fulco 
Isnardi  firmat. 

Facta  est  bec  carta  anno  ab  incarnatione  millesimo  xcvn,  mense 
julio,  xiiii  kalendas  ipsius  mensis ,  die  sabbati1. 

G20. 

Carta  de  Triganlia. 

1069.  Omnipotens  factor  cunctorum  Deus  mortalibus  largiri  dignatus  est 

gratanter  quod  eidem,  pro  sui  suorumquse  salute,  debeat  imperliri 
libenter.  lgitur  ego  Goncelenus,  meorum  territus  immanitate  scelerum, 
premiorum  etiam  taclus  amore  eternorum,  dono  aliquid  mee  eredi- 
tatis,  que  mihi  obvenit  jure  ereditario ,  monasterio  martiris  sanctissimi 
Victoris,  haud  longe  fundato  a  mûris  Massiliensis  civitatis,  ibidemque 
Christo  famulantibus  monaebis ,  quartam  partem  ville  Trigantie ,  in 
comitatu  Regense,   eademque  ratione   ul  quicquid  mei  videtur  esse 

1  Dies  18  jun.  1097  in  feriam  quintam  incklebat. 


SÀNCTI  V1CT0R1S,  617 

juris,  incampis,  vineis,  pratis,  pascuis,  garricis,  moutibus,  arbo- 
ribus  pomiferis  seu  impomiferis ,  aquis  earumve  decursibus,  molen- 
dinis  accessisque  omnibus,  cumque  introitu  velexitu  suo,  vel  quicquid 
est  ([uocl  eidem  ville  pertinere  videtur,  in  omnibus  qùartam  partem 
Irado  predicto  cenobio,  ut  servi  Dei  eodera  eomorantes  apud  judieem 
Deum,  pro  meorum  abolitione  peccaminum  genitoruinque  meorimi, 
perpetuo  sint  intercessores.  Sane  si  quis,  etc.  Ego  Goncolenus,  hatic- 
tor  bnjus  donalionis,  banc  inscripcione  fieri  jussit  et  manu  meam 
roboratam  testibus  firmare  rogavit. 

Faeta  donatio  bec  auno  incarnalionis  dominice  millesimo  xxxï, 
indicione  xmi,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannoruni  sive  Provincie. 

Signum  Mattildis  firmavit.  Dodonus,  filins  ejus,  fumavit.  Adalgarda 
firinavit.  Ugo  et  Aldeberlus,  fralres  hujus  donatoris,  firmaverunt.  Odo 
firmavit.  Carl)onellus  firmavit.  Amiens,  fraler  ejus,  firinavit.  Do- 
donus firmavit.  Marlinus  scribsit. 

021. 

In  Dei  omnipotentis  nomine  sanctLssimeque  ejus  disposicionis  ordi-  1037. 
nacione,  Ego  Adalgardis,  pro  sainte  anime  mee  filiorumque  meorum 
redemptione.  .  .  .,  providens  quoque  mibi,  dum  bic  satis  fragilis  cir- 
cumdata  degeo  carne,  quid  prodesse  in  futuro  ac  valere  possit  mibi, 
oi'fero  atque  dono  omnipotenti  Deo,  qui  mibi  dédit  omnia  «pie  babeo, 
de  ipsis  suis  donis,  in  presenti,  secundum  possibilitalem  ineam,ad 
proprium  alodem ,  sancto  Victori,  ejus  martiri ,  et  abbati  presenti 
doinno  Isarno  omnibusqiie  monacbis,  quam  presentibus  quam  futuris, 
ut  intercessores  sint  jugiter  apud  Deum,  pro  omnibus  peccatis  meis, 
hoc  est  quartam  partem  castri  vel  ville  Trigantie ,  in  comitatu  Regense, 
cum  omnibus  sibi  adjacentibus.  .  . .,  eadein  seilicet  ratione,  ut  leneam 
in  vita  mea,  et  post  obitum  meum  revertatur  ad  sanctum  Victorem. 
Sane  si  quis  (quod  evenire  minime  credo)  contra  banc  donationem 
meam  venire  vel  obtinere  voluerit,  oblinere  istud  non  valeat,  sed  liai 
excommunicatus  et  cetu  sancte  Dei  ecclesie  exclusus,  et  in  vinculo 

C  G  L  ' 

actus  solvat  auri  obtimi  libras  x.  Ego  Adalgardis,  (pie  olim  fui  uxor 
I.  78 


618  CHARTULAR1UM 

domiui  mei  Arberti  de  Alantione,  Domino,  ejus  martiri  Victori  dono, 
et  manu  mea  firmo  et  subter  annexis  testibus  firmare  rogo,  pro  re- 
demptione  scilicet  anime  mee  et  mei  mariti  filiorumque  meoriun. 

Facta  donatio  bec  anno  millesimo  xxxvn  Domini  nostri  Jliesu  Ghristï, 
régnante  Cono  imperatore. 

Rothlandus  scripsit.  Pontius,  imperante  matre,  firmavit.  Berlrandus 
clericus  firmavit.  Folco  firmavit.  Poncius  firmavit. 

622. 

18  jnl.  Alia. 

vel  12  dec. 

1056.  Omnipotentem  Deum  cum  ineffabili  disposicione  constet  mirabiliter 

cuncta  condidisse,  patet  liquido  bumum  bomini  tradidisse  et  in  ea  vel 
ex  ea  subsistentia  queque.  Quapropter,  ego  Arbaldus,  cupiens  terrenis 
celestia  comparare ,  cum  consilio  fratrum  et  nepotum  meorum,  sive 
aliorum  Dei  meiqûe  fidelium,  hominuin  plurimorum,  facio  donationem 
eidem  Deo  omnipotenti  îpsiusque  monasterio,  non  longe  ab  urbe  Mas- 
silia,in  bonore  Domini  nostri  Jhesu  Cbristi,  ejusque  genitricis  seu 
sancti  Victoris ,  gloriosissimi  martiris  ,  ejusque  sotiorum  fundato,  que 
videlicet  donatio  sive  redditio  est  sita  in  territorio  eastelli  et  ville  que 
vocatur  Trigantia,  et  est  in  comitatu  Regense.  Dono  igitur  inprimis 
ecclesias  sancte  Mariae  et  sancti  Juliani,  cum  omnibus  que  ad  easdem 
f  m .  ecclesias  pertinent,  *  scilicet  terris,  campis,  vineis,  pratis,  et  cum  omni- 
bus oblationibus  sive  primitiis ,  et  omnibus  omnino  rébus,  que  ad 
easdem  ecclesias  date  et  oblate  sint  vel  fuerint,  cum  terris  podii  ipsius, 
sicut  terminale suntusque  in  rivuni  Agabronem.  Dono  eciam  in  eodem 
loco  mansum  unum  obtimum,  quem  excoluit  bomo  nomine  Rifre, 
cum  omni  servitio  et  decimo  et  omnibus  rébus  ad  eundem  mansum 
pertinentibus ,  sed  et  decimum  de  ipsis  terris,  quas  superius  dedi, 
dono  ab  intègre,  consentiente  fideli  meo  Pontio. 

Et  ego  Pontius  Trigantia,  cum  uxore  mea  et  filiis  nostris ,  dono  medie- 
tatem  de  ipsa  condamina,  que  est  ultra  rivum  Agabronem,  contra  ipsas 
ecclesias,  cum  ipso  decimo ,  et  unam semodiatam  de  vinea.  Et  ego  Lam- 
bertus ,  una  cum  uxore  mea  et  filiis  nostris ,  similiter  sicut  Arbaldus, 


SANCTI  VICTORIS.  619 

donamus  quecumque  in  supradictas  ecclesias  babebamus,  ab  integro, 
volunlario  animo.  Donamus  eciam  medietatem  aliam  de  ipsa  conda- 
mina ,  quam  Pontius  Trigantia  douât ,  cum  ipso  decimo  quod  ad  nos- 
tram  medietatem  pertinet,  et  unam  peciam  de  vinea. 

Et  ego  Arbaldus, qui  supra,  cumconsilio  fratrumetnepotuin  meorum, 
et  aliorum  meorum  fidelium,  dono  omnipotenti  Deo  ejusque  monas- 
terio,  jam  superhis  dicto,  ecclesiam  sancti  Maximi,  que  est  sita  in  co- 
mitatu  Regense,  in  territorio  ville  vel  castelli  quod  vocatur  Rouago- 
nus,  cum  terris  sibi  adjacentibus,  usque   in   sumitatem  montis,  ad 
meridiem;    ab  oriente  vero,  sicut   sunt  termini  constituti   usque   in 
rupem,  que  est  ad  aquilonem  adjacens  ipsi  ecclesie;    ab   occidente 
vero ,  sicut  est  ipsa  clusella.  Et  ego  Pondus  Fuscardus  dono  quicquit 
infra  supradictos  lerminos  babeo  vel  habere  debeo.  Igitur  ego  Arbaldus 
bec  omnia,  que  superhis  dedi,  et  alii  donatores,  eo  tenore  damus,  ut 
monacbi  supranoininati  monasterii  sive  abbates ,  futuri  et  présentes , 
omni  tempore  ad  Deum  sintpronobis  intercessores,  ut  nostrorum  me- 
reamur  consequi  peccatorum  veniam  et  sanctorum  societatem  in  eterna 
gloria.  Si  quis  ergo  banc  donationem ,  ego  aut  alii  donatores,  aut  aliqua 
umquàm  eeclesiaslica  vel  seccularis  persona,  sive  aliquis  vel  aliqua 
eredum  aut  successorum  nostrorum,  irrnmpere  vel  inquietare  voluerit, 
non  valeat  implere,  sed  cogatur  in  vinculo  solvere  auri  optimi  libras  x, 
et  insuper,  omnibus  Dei  maledictionibus  donatus,  cum  Juda  Scariobt 
cumque  Caipba  alque  Pilato  sepeliatur  in  inferno  dampnatus.  Amen , 
amen,  amen.  Ego  Arbaldus  banc  donationem  manu  propria  firmavi  et 
testes  firmare  rogavi. 

Hugo'episcopus,  frater  Arbaldi ,  firmavit.  Pontius  Pulverellus,  frater 
ejus,  firmavit.  Et  ego  Lambertus  et  uxor  mea. 

Facta  donatio  bec  annn  iucarnationis  dominice  millesimo  lvi,  indi- 

c  * 

cione  viui,  lima  i,  feria  v. 

Heterius  monachus,  ad  vicem  Durandi  mouachi,  scripsit. 

1   Hugo  episcopus  Regensis. 


620  CHARTULARIUM 

623. 

Karte  de  Archincoscho. 

1042.  Ego  Guntardus  et  frater  meus  ITgo  Tinctus,  pro  anima  palris  nostri 

et  matris  nosti  e  et  pro  anima  fratris  nostri  Lamberti ,  et  pro  remedio 
animarum  nostrarum ,  donamus  ad  proprium  alodem  altari  quod  est 
consecratum  in  honore  sancti  Victoris,  in  monasterio  Massiliensi ,  vide- 
licet  sancti  Martini  ecclesiam  de  Brumce,  cura  toto  suo  territorio. 
Terminatur  autem  ipsum  territorium  sancti  Martini  :  a  meridie,  sicut 
currit  (lumen  Calostica  ;  ab  oriente ,  sicut  jacet  vallonus  de  Gramineria 
et  ferit  in  serrum,  in  ipsam  derupinam,  et  ferit  sicut  vadit  via  val'is 
Pineti,  et  ferit  in  vallonum,  ad  campum  de  Deda,  et  ferit  sursum  in 
serrum,  et  per  summum  serrum  in  Bel  Vilare  ;  a  solis  occasu,  per 
médium  serrum  usque  ad  fontem  Viliosum,  et  ferit  in  flumen  Calosli- 
cam.  Ego  Guntardus  et  jam  dictus  frater  meus  Ugo  totum  quod  habe- 
bamus  infra  istud  terminum,  et  bomines  per  nos,  donavimus  sancto 
Viclori ,  Massiliensis  monasterii,  et  monacbis  ejusdem  loci,  tam  pre- 
sentibus  quamque  futuris,  in  perpeluum  alodem,  ea  videlicet  ratione 
ut  ipsi  inde  tolam  suam  faciant  voluntatem,  sine  ulla  conlrapellatione. 
Quam  donationem  fecimus  per  consilium  bominum  nostrorum.  Hanc 
cartulam  donationis  fieri  precepimus  et  manibus  nostris  firmavimus, 
et  alios  firmare  rogavimus.  Si  quis  autem,  etc. 

Facta  est  autem  anno  ab  incamatione  Domini  millesimo  xtn. 

Gontardus  et  Ugo,  frater  ejus,  donaverunt  et  firinaverunt.  El  tamen, 
pro  bac  donatione ,  acceperunt  caballum  fratris  sui  Lamberti  et  omnia 
illius  arma.  Pelengarda  donavit  totum  quod  babebat  infra  supradictos 
termines,  pro  anima  mariti  sui  Germundi,  sancto  Victori,  et  donatum 
finnavit.  Ingelrannus  firmavit.  Lambertus  Âdelberli  firmavit.  Pelrus, 
ministralis  de  Arcbincosco,  firmavit.  Pandulfus  firmavit.  Ricaus  firma- 
vit. Pontius  Pellitus  firmavit.  Arnaldus  firmavit.  Gandelmarus  firma- 
vit. Rostagnus  firmavit.  Manasse  firmavit. 


S\IS"CTI  VICTORIS.  621 

624. 

Apr., 

Temporibus  igitur  neglectis  omnibus  providentie  industriis  àtque  floc-    cire.  1020. 
cipenso  suspicamine  future  adversilalis,  quoniam  needum  ab  umanis 
curis  dilectio  discessise  videbatur,  buniane  peticionis  nialberies  laliter 
creditur  fore  lustrata,  adeo  ut  quiquid  ,  aut  preeio  aul  clono,  alicui  ab 
aliquoi  impertiretur,*  solo  impertitoris  sermone  ita  solidaretur,  ut,  pro-  t». 

cul  omni  dubielate  reniota,  legali  possesore  possidelur.  Sed,  cum  jani 
crebescentibus  zelo  alque  lepescente  fervore  optime  legis ,  mundanis 
bumanis  concupiscentiis  exarsit,  probis  institutionibus  precedentium 
patruni  est  conslitutum,  ulj  si  quis  aliquid  sue  possesionis,  aut  dono 
aut  preeio,  cuilibet  dederit,  non  soin  m  suo  ore,  sed  eciam,  advocatis 
assertoribus  et  conscriptis  membranulis,  congrua  atque  stabile  ratione 
donum  sue  rationis  iconfirmet.  Quapropter  ego  Pandulfus  et  uxor  mea 
Leutgarda  et  filii  nostri  Lambertus  ,  Atbanulfus,  Gontardus,  Ugo ,  in- 
telligens  scripturarum ,  propter  peccata,  damus  ad  alode  aliquid  de 
ereditale  noslra,  domino  sanetissimo  Petro,  ut  sit  nobis  absolutor 
omnium  peccatorum  nostrorum.  Et  est  ipsa  terra  in  valle  quem  vocant 
omnes  Àrcbanliosco,  in  uno  locoque  dicunt  omnes  Fonte  Natalis;  sunt 
due  modiate  de  terra  colta.  In  alio  loco  sunt  vmi  sextaratas,  et  in  alio 
loco  una  semodiata  de  vinea.  Et  si  quis  bominum,  aut  ego  aut  <juis- 
piam  nostrorum  parentum  aut  quislibet  bomo  vel  femina,  liane  dona- 
tionem  fallere  voluerit,  nullo  modo  valeat  implere  suum  optatum,  et  si 
boc  perseverare  voluerit  ut  funditus  donatio  violetur,  dispositione  Do- 
mini  sit  parliceps  iniquissimi  Àrrii,  scindentis  subslantiam  Patris  ae 
Filii,  qui,  disgestis  visceribus,  in  îmma  mérita  corruit. 

Acta  sunt  bec  mense  aprilis ,  régnante  Rodulfo  rege ,  féliciter. 

Signuin  constabilitatis  Pandulfus  et  uxor  sua  Leutgarda,  seu  Lam- 
bertus, Atbanulfus,  Gontardus,  Hugo,  qui  banc  donalionem  donave- 
runt,et  testibus  firmare  rogaveiunt,  et,  dubietate  repuisa,  douando 
firmaverunt.  Dado  firmavit.  Ugo  firmavit.  Godrannus  firmavit.  Iugil- 
rannus  firmavit.  Petrns  firmavit.  Aldoardus  scripsit. 


622  CHARTULARIUM 

625. 

Alia. 

i2jun.  1038.  Omni  pêne  mnndo  ad  liquidum  notet  legum  romanarum  esse  auc- 
toritate  sancitum,  nullam  debere  fîeri  donationem,  nisi  litterari  pre- 
titulatione  muniatur,  ne  in  posterum  donatio  detrimentum  paciatur 
et  dantis  meritum  frustretur.  Quocirca  ego  Lambertus  et  fratres  mei 
Gontardus  et  Ugo ,  per  presentem  conscriptionem  et  per  consilium 
homines  nostri,  propter  mala  facta  que  fecimus  ad  Garnulfum  mo- 
naçhum,  de  fralre  suo,  et  pro  redemptione  animarum  nostrarum, 
donanms  unum  mansum  qui  fuit  de  Durante»  Composto,  cura  omnibus 
terris  ibi  pertinentibus ,  cum  campis  et  vineis ,  cura  pratis  et  molendi- 
nis,et  cum  omnibus  appendiciis  ubicunque  jacentibus.  Hoc  cedimus 
et  transfundimus ,  cum  omni  integritate ,  in  perpetuum ,  et  predictum 
mansum  donamus  Guarnulfo  monachoet  sancto  Petro  monasterio  sancti 
Victoris  marliris,et  monacbis  sibi  servientibus ,  ut  orent  omnes  pro 
salute  noslra  et  pro  animabus  parentum  nostrorunv,  et  insuper  modia- 
tas  très  de  vineis.  Est  autem  ipse  raansus  in  comitatu  Regense,in  ter- 
ritorio  castri  quod  Archincosc  vocatur.  Consortes  sunt  in  totis  parti- 
bus  ego  et  fratres  mei  et  beredes  mei,  terras  vicinabiles  et  terras 
sanctuarias,  vel  si  quis  alii  sunt  consortes.  Si  quis  sane  deinceps  per- 
fringere  temptaverit  hanc  donationem,  nullo  modo  valeat,  sed  hoc  in 
duplum  componat,  et  insuper  Dei  omnipotentis  et  omnium  sanctorum 
incurrat  maledictionem,  nisi  se  correxerit. 

Acta  est  hec  donatio  in  Castro  Arcincosco,  pridie  idusjuni,  feria  un, 
anno  dominice  incarnationis  miilesimo  xxxviii  ,  régnante  Domino  nos- 
tro  Jbesu  Christo  in  secula  seculorum ,  amen. 

Signum  Lambertus,  Gontardus,  Hugo,  qui  hoc  donum  scribi  fe- 
cerunt  et  suis  manibus  firmaverunt.  lngilrannus  firmavit.  Pandulfus 
firmavit.  Ricaudus  firmavit.  Franco  firmavit.  Lambertus  Adalbertus 
firmavit.  Petrus  Leutgarda  firmavit.  Vassarotus  firmavit.  Ripertus  firma- 
vit. Dado  firmavit.  Bencelenus  firmavit.  Andréas  firmavit.  Pelinguarda 
firmavit.  Guarnulfus  scripsit. 


SANCTI  V1CT0RIS.  623 

626. 

Alia. 

In  nomine  sancte  et  individue  Trinitatis,  unius  summi  Dei.  Eco  Cire.  1030. 
Dodonus,  Pontia  Moleris  cognomento,  Elisiarus,  filins  Dodoni,  et 
Pandulfus,  et  Aldebertus,  et  Gandalmarus  et  sa  moleris  Gaucina,  et 
Ricaudis,et  Petrus,  et  Roslagnus,  et  Ugo,  et  Josfredus,  et  Pontius, 
et  filius  Guandalmarus,  lotus  quid  a  et  que  aura,  pro  sainte  nostra  et 
remissione  peccalorum  nostrorum ,  facimus  hanc  elemosinarium  do- 
nationem  omnipotenti  Deo  et  saneto  Victori  et  sancto  Petro,  omnibus- 
que  monacliis,  tam  presentibus  quatn  et  futuris,  in  monasteiio,  apud 
Massiliam  fundato,Deo  servientibus,  id  est  ecclesiam  sancti  Pétri,  cura 
omnibus  rébus  ad  ipsam  ecclesiam  pertinentibus  ;  et  dona  Dodonus  et 
suus  filius  de  terra  in  Laurias  a  la  Font  dal  Cercervis,  dissum  seri 
usque  in  altribus  messi,  con  lit  terra  terminada ,  fui  scil  drig  que  Do- 
donus es  a  sancto  Victori. 

Gandolmarus  firmat.  Petrus  firmat.  Rainaldus  Sirinaius  firmat. 
Beraldus  firmat.  Ugo  firmat.  Rainaldus  firmat.  Laurentius  presbiter 
firmat.  Saioaldus  firmat.  Alfantus  firmat.  Bermundus  firmat.  Pontius 
Ptilverel    firmat.    Gosfredus   firmat. 

627.  fl«. 

Alia. 

Carta  commemorationis  et  recordationis  ecclesiarum,  que  site  lia-  Cire.  1065. 
bentur  in  valle  que  dicitur  Arcbincoscb ,  id  est  sancte  Marie  et  sancti 
Pétri  et  sancti  Jobannis  atque  sancti  Martini ,  earumque  possesionum 
terrarum,  ex  quibus  omnibus  donatio  facta  est  monasterio  sancti  Yic- 
toris  Massiliensis,  jure  bereditario,  in  perpetuam  tradicionem.  Igitur 
Pondus  Arbertus  et  filii  ejus  Rostagnus  el  Aldebertus  et  Pontius  de 
Brac  dederunt  in  sponsalicio  ecclesie  sancti  Jobannis  et  ecclesie  sancti 
Pétri  imam  modiatam  de  terra  ad  panem  et  alteram  ad  vinum,  in  ter- 


624  CHARTULAKIUM 

rilorio  sancti  Martini;  que  habent  terminos  :  in  meridie,  viam  publi- 
cam;  in  oriente,  vallum  de  vinea  Albellonii  ;  in  septenlrione ,  usque  in 
serrum  ;  in  occidente ,  sicut  jacet  vinea  Pontii  Plura.  Et  ista  terra , 
quando  fuit  donata  ab  illis ,  berema  erat  ;  sed  postea  plantata  est  de 
vineis.  Ecclesie  vero  sancti  Martini  dédit  idem  Pontius  Arbertus,  cutn 
filiis  suis  et  cum  Pontio  de  Braz ,  in  sponsalicium ,  imam  modiatam  ad 
vinum,  in  terra  Ricardi,  et  in  ipso  territorio  Sancti  Martini.  Donatores 
autem  arum  donationum  fuerunt  eciam  firmatores ,  id  est  predictus 
Poncius  Àrberti  et  filii  ipsius  Rostagnus  et  Aldebertus  et  Poncius  de 
Brac,  et  filii  ejus  Logtal  et  Vilielmus  et  Fulco.  Et  alics  rogaverunt  ut 
firmarent,  quorum  hecsunt  nomina  :  Rainaldus  Cirignan,  qui  firmavit 
et  corroboravit,  et  Beraldus,  frater  ejus,  et  Flavia  et  filii  ipsius  Rai- 
naldus et  Pontius  Gurdun,  et  Arbertus  de  Senanun,  et  Franna,  uxor 
Cbebardi  ;  que  Franna  femina  dédit ,  in  eodem  sponsalitio  sancti 
Pétri  quartaradam  de  vinea,  in  vinea  Aldini  Budiga.  Ugo  Tinc- 
tus  vero  dédit  in  sponsalitio  ecclesie  sancti  .lobannis,  juxta  ipsam 
criptam  ejusdem  ecclesie ,  unam  modiatam  de  terra  ad  panem  ;  et 
Arbertus  de  Grisul  aliam  modiatam  ad  panem ,  ante  regiam  ejusdem 
ecclesie  sancti  Jobannis.  Predictus  quoque  Ugo  Tinctus  dédit  in  spon- 
salitio  ecclesie  sancti   Pétri  unam   modiatam  ad  panem,  et  ecclesie 

te  l'eu 

sancti  Martini  aliam  modiatam,  similiter  ad  panem.  Et  sunt  ambe 
iste  modiate  in  valle  Aligera;  et  abent,  in  meridie,  terminum  campum 
de  Dea;  et  in  oriente,  est  terminus  via  que  vadit  ad  valem  Soliam  ;  et 
in  septentrione,  sicut  jacet  campus  de  Petro  ministrali;  et,  in  occi- 
dentem,  usque  serrum.  Petrus  ministralis  hoc  donum,  cjiiemadmodum 
Ugo  detlit,  et  ipse  dédit  et  firmavit,  cum  filiis  suis  Bonifacio  et  Poncio 
et  Rainaldo. 

628. 

Alia  île  Bromezes. 

1064  —  1079.      ^go  Petms>  ministral  de  Arcbincosco,  facio   guirpitionem  sancto 
Victori  et  abbati  B.1  et  monacbis  presentibus   et  futuris    monasterii 

'   Bernardus  de  Ruthcnis. 


SANCTI  VICT0R1S.  625 

Massiliensis,  de  omnibus  que  ego  requirebam  in  obedientia  sançli 
Martini  de  Bromezes ,  cuj us  ecclesia  est  in  territorio  de  Archincosço, 

boc  est  tasca  et  medietatem  de  bis  boniinibus  quos  ego  ibi  atraxero, 
et  medietatem  de  defenso,  et  ribera  de  aqua,  et  partem  quam  requi- 
rebam in  deeimo,  et  cuncta  omnia  que  requirebam  in  illo  loco  et  dice- 
bam  donata  mibi  fuisse  a  domno  abbate  Isarno,  et  boc  facio  bono 
animo ,  propter  remedium  anime  mee  et  prppter  fralernitatem  quam 
dederunt  mibi. 

629. 

Alia  de  Archincoscho. 

In  nomine  sancte  et  individuse  Trinitatis ,  unius  summi  Dei.  Ego  1 6  sept.  I03i. 
Pontius,  cognomento  Arbertus,  et  mater  mea  nomine  Adalgarda,  sed 
et  fratres  mei  Bertrannus,  Allebertus,  Fulco,  Josfredus,  Arberlus,  Hugo, 
Witgerius,  pro  salute  nostra  et  remissione  peccatorum  nostrorum,  fa- 
cimus  banc  elemosinariam  donationem  omnipotenti  Deo  et  sancto  Vic- 
tori,  martiri  ejus  Massiliensi,  omnibusque  monacbis,  tam  presentibus 
quam  et  futuris,  in  monasterio  apud  Massiliam  fundalo  Deo  servien- 
tibus,  id  est  ecclesiam  sancti  Pétri,  cum  omnibus  ad  ipsam  ecclesiam 
pertinentibus,  insuper  et  duos  mansos,  quos  pater  nosler  Arbertus  et 
mater  nostra  Adalgarda  dederunt  fideli  suo  Garnulfo.  Hec  omnia  su- 
pradicta  donamus  monasterio  sancti  Victoris  et  monacbis  sibi  servien- 
tibus,  ut  orent  omnes  pro  salute  nostra  et  pro  animabus  parentum 
nostrorum.  Est  autem  bec  donalio  in  territorio  castri  quod  vocant 
Arcbincosc,  in  comitatu  Regense.  Termini  vero  in  circuitu  ecclesie 
quam  donamus  sunt  isti  :  ab  oriente,  via  que  venit  de  Valanzola  ad 
crucem  ;  de  meridie,  via  puplica  usque  ad  nocarium  de  Adalulfo  ;  ab 
occidente,  terra  culta  et  vinea  usque  ad  vallicula  de  Rainaldo  Scalato; 
de  septentrione,  vinee  et  terra  agresla  ubi  cuniculi  nutriunt.  Sane  si 
quis  elemosinariam  donationem  nostram  minorare  vel  contra  ire 
temptaverit,  iram  omnipotentis  Dei  incurral,  nisi  cito  se  recognoscens 
congruam  gesseril  emendationem.  Nos  igitur  supradicti  donatores 
banc  cartam  scribere  manda vimus,  et  manibus  nostris  firmantes  testes 
eciam  firmare  rogavimus. 

I.  79 


626  CHARTUIARIUM 

Arbertus,  filius  Odoni,  firmavit.  Pontius  firmavit.  Umbertus  firma- 
vit.  Mariasses  firmavit.  Seinoretus  firmavit. 
v".  *  Facta  hec  donatio  aimo  incarnationis  dominice  millesimo  xxxiiii  , 

indicione  n. 

fiertrannus  clericus  voluit  et  firmavit.  Pontius  firmavit.  Eldebertus 
firmavit.  Fulco  firmavit.  Poncius  de  Braz  firmavit.  Aileneus  firmavit. 
Teubaldus,  filius  Sigirannus,  Giraldus  firmaverunt.  Poncius,  mona- 
chus  et  sacerdos,  precepto  donancium,  scripsit,  feria  n,  xvi  calendas 
octobris. 

630. 

Alia. 
(Edidd.  Louvet,  Hist.  de  Provence,  I,  58;  Guesnay,  VitaS.  Cass.,  568.) 

lois.  Omnipotentis  Dei  opitulante  elementia,  Ego   Adalax',  illustrissima 

comitissa ,  mater  Villelmi  -,  quondam  Provintie  comitis,  et  ego  Geri- 
berga3,  eque  comitissa,  ejusdem  principis  olim  uxor,  una  cum  con- 
sensu  filiorum  optimatumque  nostrorum,  pro  remedio  anime  ejusdem 
principis  omniumque  nostrorum,  facimus  donationem  de  ea  que  gra- 
tuita  sua  miseratione  ipse  nobis  contulit ,  eidem  omnipotenti  Domino 
et  sancto  Victori ,  martiri  glorio[si]ssimo ,  ejusque  monasterio,  baud 
proculacivitate  Massilia  fundato,  et  al)batibus  ac  monachis  presentibus 
et  futuris ,  Cbristo  Domino  militantibus ,  de  villa  quadam  que  vocatur 
Seplem  Fontes ,  que  sita  est  iu  pago  Provincie ,  in  comitatu  Regense , 
secus  fluviuin  Duientie.  Terminatur  autem  eadem  villa  bis  terminalio- 
nibus  :  a  solis  ortu ,  sicut  est  terminus  terra  de  Valenliola;  ab  occi- 
dente ,  sicut  terminatur  terra  de  Àlbarno  et  de  Mirabello  ;  a  meridie , 
sicut  est  terminus  de  Gresols;  a  septentrione ,  terminatur  flumine 
Durentie.  Verum  si  contisrerit  ut  banc  donationem  quis  frustrare 
nitatur,  sciât  se  excommunicatum  a  Pâtre  et  Filio  Spirituque  Sancto  et 
a  liminibus  sancte  ecclesie  catbolice  extraneum ,  et  cum  Juda  Scario- 

1   Adelaïs  seu  Blancha,  fllia  Gaufridi  comi-         *  Guillelmus  II. 
tis  Andegavensis,    vidua  Guillelmi  I    comitis  5  Gerberga,  Ottonis-Guilltlmi,  comitis  Bur- 

Provinciœ.  gundiœ,  filia. 


SANCTI  VICT0R1S.  627 

then  atque  cum  Simone  mago  Arriove  et  Sabellio ,  in  inferno  inferiori 
dampnandum. 

Facta  est  autein  donatio  hec  anno   inearnationis  dominice  mille- 

u  c 

simo  xvih,   indicione  i,   régnante   Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu 
Provincie. 

c 

Ego  \dalax  et  ego  Girberga,  una  cum  fiiiis  et  nepotibus  nostris, 
prefatam  villam,  cum  omni  integritate,  predicto  mouasterio  dedimus 
manibusque  nostris  fîrmavimus,  et  testibus  subter  annexis  hanc  scrip- 
turam  roborandam  tradidimus.  Wilelmus,  filius  Vilelmi  comitis,  fir- 
mat.  Fulco,  frater  ejus,  firmat.  Gosfredus  firmat.  Ego  Girfredus', 
licet  indigne  vocitatus  abba,  scripsi. 

631. 

Carte  de  Tavernas. 

Summi  opificis  moderatione  subsistentia  creata,  terreacunctabomi-  1033. 
nibus  data,  reatu  cujus,  malum  propagalum  in  omnes  sévit  tetre  necis 
jugum.  Quocirca  ego  Bellildis,  uxor  quondam  Jonam ,  viri  nobilis, 
una  cum  meis  fiKis  Pontio,  Heldeberto  atque  Athanull'o,  Deo  omni- 
potenti  ac  martiri  Victori,  qui  quiescit  haut  longe  a  Massilia  urbe, 
quiddam  bereditatis,  constat  quod  olim  satis  sui  fuisse  juris,  decer- 
nimus  donandum  simul  et  transfundendum.  Quod  donuin  vel  créditas 
est  in  villa  Tavernas,  qui  preterea  locus  est  Regensis  comitatus,  Cbristo 
olim  sacratam  Cassianoque  dicatam,  in  se  continens  aulam.  Hujus 
ergo  jam  dicte  territorii  ville  quartam  omnino  partem  ad  sese  perti- 
nentem,  cum  casis  stantibus  vel  dirutis,  montibus  ac  silvis,  vineis  ac 
pratis  et  garricis  et  uglatis,  arboribus  et  ortis,  ac  puplieis  exuviis, 
hec  omnia,  nostrorum  timoré  peccatorum  simul  et  eternoium  amore 
premiorum,  venerabili  loco,  celui  fratrum  sancto  tradimus  possidenda, 
habenda  vel  tenenda,  et  quicquid  faciendi  l'uerit  voluntati.  Ullus  vero 
nostrorum  parentum ,  filiorum,  quarumque  personarum,  si  babuerit 
velle  hoc  donum   annullare,  non  valeat   implere,  sed  componat  in 

1  Wifredos,  abbas  S.  Victoris. 


628  CÊARTULARIUMé 

vincla  lx  iibras  ex  auto  ,  iraque  summi  Dei  se  faciat  absummi ,  penas 
perhennes  pati  et  in  infernum  trudi,  et  deinceps  hoc  donum  perma- 
neat  in  evum. 

Facla  donatio  liée  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxxui, 
indicione  y,  régnante  Rodnlfo,  rege  Alamannornm  seu  Proventie. 

Ego  Belliildis  et  filii  mei  liane  cartam  scribere  fecimus  et  firmare 
rogavimus.  Beliildis  firmavit.  Pontius,  Heldebertns  atqne  Athanulfus, 
filii  ejus,  firmaverunt.  Lambertus  Beletns  firmavit.  Gantelmus  fir- 
mavit. Generus  Beliildis  firmavit.  Silvester  firmavit.  Dodonus  firmavit. 
Gandemarns,  filiusejns,  firmavit.  Silvius  firmavit.  Poncius  Aldoardns 
firmavit.  Arduinus  monachus  rogatus  scripsit,  domno  et  venerahili 
Isarno1  mandante. 

632. 

ibjun.  1053.  Jus  antiquse  institutionis  ac  ordo  legalis  descripeionis  decernit,  ut 
quisquis  juste  vel  injuste  possessa  evacuare  vel  derelinquere,  vel  in 
alterius  maluerit  transferre  potestatem ,  studeat  id  fieri  per  paginam 
firmissime  denotationis.  Quapropter  ego  Athanulfus,  filius  Bilieldis, 
quartonem ,  hoc  est  quartam  parlem,  ville  que  vocatvrrTavernas,  quam 
ego  et  mater  mea  et  fratres  mei  Pontius  et  Heldebertns  dedimus  et 
reddidimus  Domino  Deo  et  sancto  Victori  martiri  Massiliensis2,  quam- 
que  ego  hue  usque  maie  usurpavi ,  nuiic  penitens  me  tanli  mali 
tanteque  injusticie,  libentius  reddo  ,  dono,  derelinquo  et  in  potes- 
tatem ipsius  martiris ,  videlicet  sancti  Victoris,  et  monachorum  ejus, 
i'  143.  per  omnia  transfero  *  et  transfundo,  non  solum  bec,  verum  eciam 
omnem  bailiam  et  omnes  malos  usus  et  quicquid  nequiler  milii  exi- 
gebam  aut  requirebam ,  omnia  in  omnibus  et  per  omnia,  sicul 
dictum  est ,  prorsus  derelinquo  et  ab  eorum  omnibus  usibus  me 
evacuo,  et  impolentem  me  libenter  reddo;  ita  ut  ab  hac  die  faciant 
monachi  sancti  Yictoris  ex  bis  omnibus,  que  ad  ipsam  quartam  partent 
ville  videlicet  Tavernas  pertinent,  sicut  pater  meus  et  mater  mea  et 
nos  lenuimus,   quicquid  facere  voluerint.  Denique  exigit  ratio  tante 

1   Isarnus,  abbas  S.  Victoris.  '  Vid.  cliartam  superiorem. 


SANCTI  VICTORIS.  G29 

iniquitatis  facte  a  me  sancto  Victori  et  monachis  ejus,  in  tollendo 
ipsum  quartonem ,  ut  innotescat  legentibus  audientibusve  quoniam 
bec  quarta  pars  ville  predicte,  consentientibus  et  partientibus  fratribus 
meis  Pontio  el  Heldeberlo,  et  retinentibus  contra  banc  et  per  liane 
suas  proprias  partes,  mibi,  quamvis  injuste  illis  tribuenlibus ,  bec 
cessit  in  sortem.  Scripta  igitur  sunt  bec  ad  corroborationem  et  con- 
firmationem  hujus  carie,  qua  paleat  omnibus  quoniam  neque  ego  ne- 
que  fratres  mei,  mederelinquenleetabsolvente  cui  obvenit  in  propriam 
partitionem,  post  banc  nullam  partem  nullamque  bailiam  neque 
omnino  quicquam  habemus,  neque  ullus  bomo  per  nos,  in  ipso  pre- 
dicto  quartone  neque  in  omnibus  pertinentibus  ad  eundem  quartonem. 
Denique  si  quis,  ego  aut  ullus  ex  beredibus  meis  aut  ulla  persona, 
vénerit  ad  irrumpendum  bec,  non  valeat  vindicare  quod  appétit,  sed 
cum  omnibus  persecutoribus  sancte  ecclesie,  boc  est  cum  Juda  tra- 
ditore  et  cum  Arrio  beresiarebo  et  cum  Sabellio  et  cum  Datban, 
Clîbre  et  Abiron,  quos  terra  vivos  absorbuit,  noverit  se  excomuni- 
candum  et  anatbemalizandum,  et  in  perpetuum  infernalem  penam  in 
perpetuum  dampnandum,  illisque  dampnatis,  bec  carta  firma  et 
stabilis  permaneat  omni  tempore. 

Ego  Atanulfus  banc  guirpitionem  feci,  et  propriis  manibus  banc 
cartam  firmavi,  et  testibus  firmare  rogavi.  Pontius,  frater  ejus,  fir- 
mavit.  Petrûs  Garinus  firmavit.   Poncius  Occulus  de  Regina  firmavit. 

Facta  carta  bec  anno  millesimo  lui  incarnationi  dominice,  régnante 
Henrico  rege,  indicione  vi.  Poncius  monacbus  scribsit,  xvu  kalendas 
juli ,  feria  m. 

033. 

Carta  de  onore  sancti  Victoris  Massiliensis ,  de  quarlam  partein  de  Cire.  [060. 
villa  Tavernis,  de  terris  cultis  et  incultis  et  silvis,  et  pralis  et  pasc\iis, 
boc  est  :  Bonefacio  cum  suo  tenemento,  et  manso  de  Guilafre,  et 
nianso  de  Jobanne  Pedegeir.  et  manso  de  Dominico  Pelgros,  el 
manso  de  Gandulfo,  et  cabannaria  de  Stephano  Cadani,  et  cabannaria 
il'Aguer,  et  cabannaria  de  Jobanne  Barbarin,  cabannaria  de  Ricard 
Vêtu,   la  cabannaria  de  Durant   Linolet,   el   cabannaria   de   Andréa 


630  CHARTULVRIUM 

presbitero ,  et  in  ipsa  mansionem  de  Monacho ,  et  mansionem  de  Leu- 
pranno,  et  mansionem  de  Poncio  Electo,  et  ipsas  de  Constantio  Pere- 
grino ,  et  mansionem  Guidoni ,  et  alia  nostram  dominicain ,  et  alia  de 
Bonald  :  hoc  totum  perdimus  pro  potestate  Fulcone. 

634. 

Cire.  10G0.  Omnes  sub  hac  humana  conditione  constituti ,  de  incerto  humane 
fragilitatis  casu  solliciti ,  et  ad  ultimam  exitns  nostri  oram  semper 
debemus  esse  parati,  evangelica  preceptione  ammoniti,  que  ait: 
«  Vigilate,  quia  nescitis  diem  neque  oram  finis  extremi1.»  Idcirco, 
ego  Lambertus,  de  fine  meo  incertus,  una  cum  uxore  mea  Aimerude 
et  fratribus  meis  Atbanulfo ,  Gontardo  et  Ugone ,  dono  omnipotenti 
Deo  et  monasterio  sancti  Victoris  martiris  omnem  medietatem  de- 
cimi ,  in  villa  Tavernas ,  de  omnibus  ,  et  ipsam  ecclesiam  cum  omnibus 
ad  ipsam  ecclesiam  pertinentibus,  pro  remissione  omnium  peccatorum 
meorum ,  et  ut  omnipotens  Deus  faciat  nobiscum  misericordiam ,  et 
hic  et  in  futuro  seculo,  et  ut  servi  Dei  orent  pro  salute  nostra  paren- 
tumque  nostrorum,  omni  tempore  die  ac  nocte;  et,  post  obitum 
nostrum ,  totam  quartam  partem  de  ipsa  villa ,  si  deliberare  potuero , 
et,  si  non  potuero  ,  aliut  tantum  in  alio  loco  ,  dono  omnipotenti  Deo  et 
supradicto  monasterio, pro  remissione  omnium  peccatorum  nostrorum. 
Sane  si  quis  hoc  dono  contra  ire  aut  minuere  voluerit,  iram  omnipo- 
tentis  Dei  incurrat,  si  non  cum  satisfactione  emendaverit. 

Ego  Lambertus ,  qui  banc  cartam  fieri  jussi  et  manu  propria  fir- 
mavi,  et  testibus  firmare  rogavi.  Manasses  firmavit.  Ricaus  firmavil. 
Tassilius  firmavit.  Lgo  de  Cataracla.  Galdemarus  firmavit.  Goderannus 
firmavit.  Lambertus  Relinna  firmavii. 

635. 

Carta  de  Pontivis. 
I0b7.  In  sancte  et  individue  Trinitatis  nomine.  Ego  Fulcbo,  filins  Arberti, 

'  Matt.,  XXV,  13 


SANCTI  Y1CT0RIS.  631 

et  uxor  mea  Liena,  necnon  et  filii  npstri,  componctus  timoré  Dei 
memorque  peccatortim  nieorum,  quorum  memoria  timidus,  de  Dei 
tamen  misericordia  cunfisus,  quatiuus  ni  mihi  indulgeat  Dominus; 
donannis  ,  pariter  ego  Petrus  Arbaldus,  Rostagnus,  frater  Albiui ,  et 
Petrus  Balzanus,  necnon  Eldebertus  Lunes  et  filii  ejus  Teubertus  et 
Guilelmus,  Gozfredus  et  frater  ejus,  Atenulfus  et  Ripertus,  ecclesïam 
sancte  Marie,  que  sita  est  in  territorio  Ponlivis,  cum  terris  eircum- 
jacentibus,  cum  aquarum  meatibus  et  arboribus  fructiferis  et  infruc- 
liferis,  cum  terris  cultis  et  incullis,  infra  ista  termina  positis:  ab 
oriente,  abens  terminum  Berselonum  ;  ab  occidente,  sicut  vadit  aque 
meatus,  nomine  Fraxeneta;  a  septentrione ,  sicut  vadit  via  puplica. 
Ego  itaque  supradictus  Petrus  Balzanus  dono  terrain  extra  istos  ter- 
minos  positam,  cultam  et  incultam ,  cum  pratis  et  omnibus  infra 
positis  et  a  me  perlinentibus,  infra  ipsa  terra  que  vocatur  de  Spina 
constitutis.  Ego  igitur  predictus  Fulco  et  uxor  mea  Aiena  necnon  et 
filii  nostri  et  nos  omnes  supradicti  donatores  donamus  omnipotenti 
Deo  et  sancte  Dei  genitrici  Mariœ ,  et  sancto  Victori  martiri  et  sociis 
ejus,  et  monacbis,  tam  presentibus  quam  et  futuris,  pro  remédie 
animarum  nostrarum  parentumque  nostrorum,  ut  mereamur  parlem 
babere  in  régna  celorum  cum  sanctis  omnibus,  ut  ipsi  servi  Dei 
pro  nobis  jugiter  exorent  Dominum,  et  ut  veniam  accipere  mereamur 
nostrorum  delictorum,  quatinus  jungi  mereamur  sanctorum  eboris  in 
evum.  Si  quis  autem  quelibet  persona ,  servilis  aut  injenua,  aliqua 
compulsus ,  *  banc  nostram  donationem  evacuare  aut  annullare  vo-  t°. 

luerit,  non  valeat  vindicare  aut  implere  quod  cupit,  sed  primum 
onmipotentis  Dei  iram  incurrat,  et  cum  Juda  traditore  dampnatus  per- 
maneat,et  insuper  auri  optimi,  pro  presumptione  sua,  libras  v  compo- 
nat;  post  bec  autem  ,  donatio  nostra  fuma  et  stabilis  in  perpetuum  per- 
maneat.  Nos  itaque  supradicti  donatores  banc  caitam  scribere  fecimus 
et  testibus  firmare  rogavimus.  Petrus  Arballus  firmat.  Rostagnus  fir- 
mavit.  Heldebertus  iirmavit.  Luneus  fîrmavit.  Gozfredus  firmarit.  Ale- 
nulfus  firmavit. 

Facta  bec  donatio  ab  incarnatione  Domini  anno  millesimo  lvii,  in- 
dicione  x,  concurrente  i,  régnante  Domino  nostro  Jbesu  Cbristo. 


632  CBARTUIARIU  M 

i»  m.  636. 

(Edit.  in  Jntiq.  Je  Végl.  Je  Marseille,  I,  173.) 

i  mai.  1134.  Anastasius1,  episcopus,  servus  servorum  Dei,  venerabili  fralri  IV, 
Massiliensi  episcopo,  salutem  et  apostolicara  benedictionem.  Vir  pru- 
dens  et  sapiens  traditum  sibi  studet  ministerium  honorare  et  comissum 
ei  pontificale  ita  officium  gerere,  ut  irreprebensibilis  ab  omnibus 
habeatur.  Tu  vero,  nuper  a  sede  apostolica  rediens,  dilectorum  filiorum 
nostrorum  fratrum  Massiliensis  monasterii  ecclesias,  gracia  hospi- 
tandi ,  minium  aggravasti ,  quoniam  non  sicut  episcopus  tuas  studuisti 
oves  requirere,  sed  sicut  miles,  mulla  militum  et  aliorum  caterva 
stipatus ,  ipsorum  decrevisti  ecclesias  circuire ,  magis  eos  cupiens  one- 
rare  quam  de  comissis  tibi  ovibus  lucrum  animarum  expetere.  Ende 
factum  est  quod  quidam  ipsorum,  aliorum  gravamina  intuentes,  pec- 
cuniam  tibi  non  modicam  sunt  coacti  exsolvere  et  suas  ecclesias  ag- 
gravare,  ut  a  luis  possent  gravaminibus  liberari.  Addunt  etiam  supra- 
dicti  monasterii  fratres  quod,  cum  libéra  sit  eidem  monasterio  a  sede 
apostolica  sepultura  indulta,  tu  sacerdotibus  luis,  ausu  temerario, 
interdicis  ut  nulli  eucbaristiam  prebeant,  nisi  prius  prestito  juramcnto 
vel  fidei  jussore  firmaverint  se  in  Massiliensi  monasterio  nullatemis 
sepeliri.  Que  an  sint  pontificis  opéra,  lu  ipse  sanctorum  patrum 
statuta  considéra,  majoresque  tuos  interroga  etab  eis  poteris  edoceri; 
de  quibus,  sicut  rei  exitus  evidenter  oslendit,  minime  videris  in- 
structus.  Ne  igitur  predictum  monasterium  magis  odio  quam  justitia 
persequi  videaris  et  de  illis  negligentius  cogitare  que  ad  jus  beati  Pelri 
specialiter  pertinere  noscunlur,  per  presenlia  tibi  scripta  mandamus , 
quatinus  supradictorum  fratrum  ecclesias  nequaquam  aggravare  pré- 
sumas, seu  ab  bis  qui  eisdem  ecclesiis  presunt,  supra  hoc  quod  ab 
antiquis  ration abiliter  stalutum  esse  dinoscitur,  pecuniam  aliquam 
extorquere;  illis  eciam ,  qui  in  eorum  monasterio  se  deliberaverint 
sepelire,  nequaquam  prohibeas,  vel  a  tuis  sacerdotibus  facias  aut 
proiberi  permittas.  Sollicite  attendens  quoniam,  si  ulterius  predicli 

1  Anastasius  papa  IV.  *  Petrus  I. 


SANCTI  VICTORIS.  633 

fratres  super  bis  fuerint  coacli  renovare  querelam  ,  nos  et  apostolice 
sedis  injuriant ,  auctore  Domino,  vindicare  studebhuus  et  supradicti 
monasterii  jura  ita  illibata  servare,  quod  tibi  non  patebit  aditus  ad- 
versus  ipsuni ,  sine  pena  gravissima  ,  malignandi. 
Di'n  Laterani,  kalendis  madii. 

637. 

Anastasius,  episcopus,  servus  servoruin  Uei,  venerabili  fratri  P.1,  imai.  liS-i 
Aquensi  arebiepiscopo ,  saluleni  et  apostolieam  benedictionem.  Quam 
specialiter  Massiliense  monasterium  ad  jus  beati  Pétri  pertineat,  tua, 
ut  credimus,  fraternitas  non  ignorât,  et  ideo  a  sede  apostoliea ,  inter 
cetera  que  ipsi  concessit,  meruit  obtinere,  ut  fratres  ipsius  loci  a 
quocumque  mallent  episcopo  graciam  consecrationis  reciperent. 
Verum,  quoniam  predicti  fratres  a  tua  fraternitate  boe  precipue  desi- 
derant  obtinere,  per  presentia  tibi  scripta  mandamus,  quatinus,  çum 
ab  eisdein  fratribus  propter  boc  fueris  invitatus,  per  te  et  per  aliquem 
de  tuis  suffraganeis,  Spiritus  Sancti  gratia  preeunle,  munus  conse- 
crationis et  ordinationis  impendas. 

Data  Laterani,  kalendis  madii. 

038. 

A  astasius ,,  episcopus ,   servus  servorum  Dei,  venerabili  fratri  A.9,    '■    i 
Mimatensi  episcopo,  saluleni  et  apostolieam  benedictionena.  Sepe  tuo 
predecessori3  est  ab   apostoliea    sede   transmissum,    ut   dilectis  filiis 

stris  fratribus  Massiliensis  monasterii  ecclesiam  de  Mairoil  resti- 
tueret,  et  ab  eorum  infestatione  cessaret.  Predecessor  etiam  nosler 
ssnete  memorie  E.'  papa,  sua  ipsi  scripta  niandavit,  ut  ecclesiam 
Kiriacensis  castri,  quam  G.,  presbiler  de  Croisa,  mémoràtis  Fratribus 
per  violenciam ,  sicut  dicitur,  abstulit,  faceret  sine  dilatione  restitui. 
Ipse  vero  apostolice  sedis  iteratiun  mandalum  cbntempnere  et  surdis 

1  Pontins  III.  i  Cuilklmus  III. 

-  Aldc-htrlus  III.  *  Eiigonius  III. 

i.  80 


(334  CHARTULARIUM 

non  est  veritus  auribus  pertransire  quocl  debuerat  devolione  débita 
venerari.  Sane ,  licet  idem  predecessor  tuus  rébus  sit  bumanis  exemp- 
tus,  predicti  fratres  a  sua  querimonia  non  desistunt ,  quoniam  suam 
nondum  sunt  justiciam  assecuti.  Nos  igitur,  quia  predictis  fratri- 
bus  ,  utpote  illis  qui  ad  jus  beati  Pétri  proprie  spectare  noscun- 
tur,  in  sua  justicia  preeipue  debitores  existimus,  per  presentia  tibi 
scripta  mandarnus  quatinus  predictas  ecclesias  fratribus  Massiliensibus 
restitui  faeias.  Si  vero,  infra  xx  dierum  spatium  postquam  scripta 
nostra  susceperis ,  exsecutione  operis  ,  quod  supradiximus ,  non  fuerit 
adimpletum ,  in  ecclesiis  supradietis  divina  probibemus  officia  cele- 
brari . 

Data  Laterani ,  kalendis  madii. 

639. 

i  mai.  llbi.  Anastasius  ,  episcopus ,  servus  servorum  Dei,  venerabili  fratri  W.\ 
Tolonensi  episcopo,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Si  aliquis 
in  te  kaiïtatis  igniculus  remansisset,  et  monastice  professionis  regu- 
lam  non  esses  oblitus,  fratres  tuos  monacbos  Massilienses  diligeres, 
et  nullain  ipsis  studeres  injuriam  irrogare.  Ecce,  sicut  ex  ipsorum 
narratione  didicimus ,  décimas  ecclesiœ  sancti  Jobannis  de  Petra  Foci 
eis  contra  justiciam  aufers,  atque  etiarn  super  ecclesia  sancti  Pontii  de 
Colubreira  injuriam  eis  non  modicam  non  vereris  inferre,  et,  cum 
liberam  babeant  sepulturam,  in  eorum  ecclesiis  qui  se  délibérant 
sepelire  ausu  temerario  contradicis.  Quia  ergo  a  fraterne  karitatis 
unione  déclinasse  \ideris,  quoniam  illos  persequi  non  desistis,  quos  de- 
beres  ab  aliis  pro  posse  defendere ,  per  apostolica  tibi  scripta  man- 
darnus, quatinus,  si  verum  est  quod  predicti  fratres  nostris  auribus  sug- 
gesserunt ,  de  cetero  predictis  fratribus  ,  in  memoratis  ecclesiis ,  non 
présumas  injuriam  vel  aliquam  molestiam  irrogare,  seu  illos  qui  se- 
pulturam apud  eos  elegerint  quomodo  libet  probibere;  alioquin,  scire 
te  volumus  quia  nos ,  pro  eorum  defensione  tamquam  pro  illis  qui 

1  GuiHelmus  II. 


SANCTI  VICT0R1S.  6âS 

ad  jus  beali  Pétri  proprie  spectare  noscunlur  ,   contra  illos  qui  eos 
presumpserint  infestare  muriim  nos  tutissinium  obponemus. 
Data  Laterani,  kalendis  madii. 

G40. 

Anaslasius,  episcopus,  servus  servorum  Dei,  dilectis  liliis  P.1  abbati    '  '"■"  "  >4 
et  monachis  Vabrensis    monasteril,   salutern   et  apostolicam   bene- 
diclionem.  Apparet  quod  monastice  professionis  a  vobis  regulam  ahje- 
eislis,  quoniam  vestro  prelato  débitant  recusatis  obedientiam  exibere  : 
sic  enim  in  beat i  Benedicti  régula  scriptum,  ut   credimus ,  invenitur: 
obedieirtia  sine  mora.   Vos  autein  dilecto  filio  nostro  W.!,  Massiliensi 
abbati,  contradicitis  obedire,  cum  non  obedire  sit  repugnare,  et  quia 
scelus  ydolatrie  nolle  acquiescere.   In  quo  facto  patenter  obedientibus 
dalur  intelligi,  quod  monaslicum  a  vestris  precordiishabitum  repulistis. 
quoniam  vestro  prelato  contradicitis  obedire ,  cum  sitis  super  hoc  a 
sede  apostolica  excitati.  licce  siquidem  predecessor  noster  sancte  nie- 
niorie  papa  Eugenius  '  apostolicis  litteris  vos  ad  obedientiam  excita\it, 
ut  videlicet  dilecto  filio  nostro  G.',  Massiliensi  abbati,  debitam  studeatis 
obedientiam  exibere;    sed   vos   ad   voeem   incanlanlis   aures   vestras 
obturare  minime  formidaslis.  Unde  in  quosdam  v«strum  excomunica- 
tionis  senteniiam  juste  utique  promulgavit  ;   quani   et  nos  apustolice 
sedis  auctoritate  firmantes,   per   presentia    scripia   universilati  vestre 
mandamus,  qualinus  ad  ipsius  filii  nostri  obediemiam  reddeatis,  et  in 
omnibus  secundum  Dominum  ipsi   studeatis  fideliter   obedire  ;   illos 
\ero,  quos  idem  filins  noster,  propter  suos  excessus,  sententia  exco- 
municationis    notavit,   sicut  excomunicatos    vitetis,   et    ab  omni  di- 
vino    officio   et  aminislralione    veslri    mouasterii   et   obedientiarum , 
donec  condignam  satisfactionem  exibeanl,  faciatis  *  firmiter  abstinere.  v. 

Alioquin,  scire  vos  volumus  quod  nos  ita,  Domino  auclore,  tain 
vestram  quam  illorum  inobedientiam  puniemus,  quod  ad  aures  quo- 
rum pena  pervenerit,  a  consimili  opère  retroheant,  et  sententiam, 

1   Piinis  I.  5  Eugenius  III. 

s  Guillelmus  I  Pétri.  '  Goillelmus  Pétri,  supra  uomlnatus. 


636  CHÂRTULARIUM 

quam  idem  filius  noster  in  quemlibet  vestrum  propter  hoc  canonice 
promulgaveril,  nos  ratam  habebimus.  Nos  enim,  etsi  velimus  quod 
eidem  filio  nostro  Massiliensi  abbati  debitam  obedientiam  et  reveren- 
tiani  deferatis,  nolumus  tamen  quod  vestrum  monasterium  présumât 
indebitis  exactionibus  aggravare. 
Data  Laterani,  kalendis  madii. 

641. 

i  mai.  i  Jo4 .  Anastasius ,  episcopus,  servus  servorum  Dei,  diiectis  filiis  canonicis 
Agatensis  ecclesie,  salutem  et  apostolieam  benedictionem.  Dileclonmi 
filiorum  nostrorum  fratrum  Massiliensium  adversum  vos  querelani 
nuper  accepimus.  Gonqueruntur  siquidem  quod  monasterium  sancli 
Andrée,  quod  ad  jus  ipsorum  proprie  spectare  dinoscitur,  et  (raines 
inibi  comorantes  contra  justiciam  infestetis.  Sane  predecessor  noster 
bone  memorie  Gelasius  '  papa ,  sicut  ex  literis  ipsius  perpendimus , 
vestris  predecessoribus  super  eadem  ecclesia  et  possessionibus  ejus  si- 
lentium  dinoscitur  indixisse.  Vos  autem,  aposlolice  sedis  reverenlia 
lemeraria  presumplione  postposita ,  cum  ad  nostram  vos  presentiam 
appeilassent ,  supradictos  fratres  infestare  minime  formidatis.  Quare 
ergo  Massiliense  monasterium  ad  jus  beati  Pétri  proprie  speciat  et  sul> 
apostolice  sedis  ac  nostra  protectione  consistit,  per  presentia  vobis 
scripta  mandamus,  quatinus  memoratis  fralribus  de  illatis  injuriis  con- 
nam  satisfactionem  exibeatis ,  et  nullam  de  cetero,  pro  supra- 
dicta  ecclesia,  memoratis  fratribus  vel  possessionibus  ejus  injuriani 
presumatis  seu  molesliam  irrogare.  Quod  si  aliquam  in  ipsa  ecclesia 
justiciam  vel  possessionibus  ejus  vos  habere  confiditis ,  in  nostra  pre- 
sentia quod  justum  fuerit  poteritis  experiri. 
Data  Laterani,  kalendis  madii. 

1  Geiashis  papa  II ,  1118—  HI9. 


SANCTI  V1CT0RIS.  637 

642. 

(Fragm.  in  Antlq.   rie  Marseille,  I,  f 73.) 

Anastasius,  episcopus,  servus  servorum  Dei ,  venerahilibus  fratri-  linii  ll:><- 
bus  G.1  Tholonensi,  P.'  Massiliensi  episcopis,  salutem  et  apostoli- 
cam  benedictionem.  Si  quam  districtam  in  extremo  examine  sublilis- 
simo  judici  debetis  reddere  rationem  diligenter  studeretis  inspicere , 
dilecti  filii  nostri  fratres  Massiliensis  monasterii  adversum  vos  non 
cogerentur  bujusmo'1!  querimoniam  explicare.  Conqueruntur siquidem 
quod  éorum  interdicatis  ecclesias,  et  fratres  qui  in  ipsis  ecclesiis  com- 
raorantur  ad  vestras  synodos  venire  cogalis,  cura  suos  sacerdotes,  qui 
divina  populo  sumministrant ,  ad  vos  transmittere  studeant,  et  parati 
sinl  voliis  jusliciam  exibere.  Sane,  si  predicli  fratres  vestrain  volunt 
vobis  conservare  jusliciam,  sententiam  non  debent  dampnationis  reci- 
pere,  nec  eorum  ecclesie  penam  interdicti  portare.  Quare  ergo  injustum 
est  ut  qui  parati  sint  jusliciam  exibere  contra  jusliciam  aggraventur, 
per  presenlia  vobis  scripla  mandamus,  quatinus ,  quousque  vobis  vo- 
luerint  justiciam  facere  vel  presbiteros  suos  ad  vocationem  vestram 
transmiltere,  ipsorum  nequaquam  interdicatis  ecclesias  et  eorum  mo- 
nacbos  ad  vestra  concilia  venire  cogalis. 

Data  Laterani,  kalendis  madii. 

643. 

Adrianus3,   episcopus,   servus  servorum  Dei,  venerabili  fralri  P.  '30man.  n 
episcopo   et    dilectis   filiis  canonicis  Massiliensis  ecclesie,  salutem  et      v,i  ns: 
aposlolicam  benedictionem.   Illam ,   que     intcr    vos  et  dilectos  filios     vel  1 1 ris. 
nostros  fratres  Massiliensis  monasterii,  super  violenta  cujusdam  cor- 
poris  ablatione,   controversia  ventilatur,  venerabili  fratri  nostro  Pon- 
tio,  Aquensi  arcbiepiscopo ,  comisimus  audiendara;  ideoque  per  pre- 
senlia vobis  scripta  mandamus,  quatinus,  cura  ab  eodem  fratre  nostro 

1   GuillelmiU  II.  "'   Adrianus  papa  IV. 

a  petnu  I.  *  Pelru»  I,  episcopus  Massiliensis. 


638  CHARTLLAR1UM 

archiepiscopo  propter  hoc  fueritis  evocati,  ejus  presentiam  adeatis,  et 
quod  ijise  inter  vos  judicaverit  suscipiatis  firmiter  et  observetis. 
Data  Laterani ,  m  kalendas  aprilis. 

644. 

30  mart.  1155  Adriaiius ,  episcopus,  servus  servorum  Dei,  canonicis  Agatensis 
▼et  1157  ecclesie,  salutem  et  apostolieam  benediclionem.  Mandavit  vobis  pre- 
-vel  1158.  decessor  noster,  bone  memorie  papa  Anastasius  ',  quia  fratribus  Mas- 
sil'ensis  monasterii  nullam  presumeretis  injuriam  seu  molestiani  irro- 
gaie2.  Mandalo  tamen  ipsius  contempto,  prout  nobis  asseritur,  pejora 
prioribusaddere  minime  timuistis,  quoniam,  posl  receplionem  litterarum 
apostoliee  sedis,  quedameorumdem  filiorum  nostrorum  edificia  presum- 
sistis  destruere  et  quasdam  décimas  atque  possessiones  eis  non  timuis- 
tis auferre.  Sane,  si  bec  ita  se  abent,  quam  gravi  sint  pena  mulctandi 
qui  spiritum  discretionis  abent,  utique  recognoscunt.  Et  ideo  per  pre- 
sentia  vobis  scripta  mandamus,  quatinus,  si  querela  ipsorum  veritati 
innititur,  décimas  et  possessiones  quas  eis  abstidistis  sine  diminucione 
aliqua  restituatis,  et  de  illatis  damnis  atque  injuriis  condignam  ipsis 
satisfaccionem  non  differatis  ullatenus  exibere  ;  scientes  quia ,  si  ulte- 
rius  propter  hoc  ad  sedem  apostolieam  fuerint  clamare  coaeti,  nos  ita, 
Domino  auctore,  vestram  presu[m]tionem  punire  studebimus,  quod 
in  pena  vobis  illata  timor  incucietur  ceteris  hujusmodi  atentandi. 
Data  Laterani,  m  kalendas  aprilis. 

645. 

De  sancto  Stephano  de  Brusa. 

1075.  In  nomine  Domini  nostri  Jhesu  Chrisli.   Ego  Wilielmus  Rainuli'us 

dono  corpus  et  animam  meam  Domino  Deo  et  sancte  Mariae  et  sancto 
Mctori  et  abbati  Bernardo,  et  monachis  presentibus  et  futuris,  in 
monasterio  Massiliensi  manentibus,  et,  ex  hereditate  paterna  que  michi 
jure  obvenit,  castellum  de  Brusa ,  totum  et  ali  integro ,  cura  omni  lio- 

'  Anastasius  IV.  s  Vide  sup  ,  n.  641. 


SANCTI  YICTORIS.  639 

nore  ad  eundem  castellum  pertinentem,  in  presentia  Aldeberti  et  Aus- 
torgii,  fratris  ejus,  monachorum ,  et  Isnardi  Aldeberti,  eonsanguinei 
mei,  et  Aldeberti,  fratris  ejus,  qui  similiter  donant  corpus  et  animant 
suam  eidein  sancto  Victori ,  cum  tota  ecclesia  sancti  Stepbani,  in  valle 
castelli  supradicti  de  Brusa,  et  cum  omnibus  que  ad  ipsain  ecclesiam 
pertinent.  Preterea  supradicti  fratres  Isnardus  et  Aldeberlus,  fraler  ejus, 
non  solum  donant  supradictam  ecclesiam  sancti  Stepbani  cum  omni- 
bus que  ad  eam  pertinent,  cum  omnibus  decimis  et  primitiis  el  ceteris 
que  ad  eam  pertinent,  sed  insuper  donat  Isnardus  Aldeberlus  quartam 
partem  totius  ville  Sancti  Stepbani,  id  est  in  campis,  vineis,  in  pratis, 
pascuis,  in  paludibus ,  in  aquis,  in  piscaluris  et  in  ceteris  omnibus. 
Iterum  ego  Wilelmus  Rainulfus  supradictus,  moriens  cum  confessione 
et  penilencia,  per  misericordiam  Dei  et  cbristiana  fide,  dono  et  laudo 
supradictum  castrum  de  Brusa  ,  cum  omnibus  ad  eum  pertinentibus , 
Domino  Deo  et  sancte  Marie  sanctoque  Victori  martiri,  testibus  presen- 
tibus  :  Fulcone  Pelito  et  Isnardo  Aldeberto,  Aldeberto,  fratre  ejus,  et 
Lautallo ,  et  Auriaso  ,  et  Wilelmo  ,  fratre  ejus ,  et  Gerallo  Capite  Ispano, 
et  Pontio,  et  Jaudado  de  Sillone,  et  multis  aliis. 

Kactum  est  donum  bujus  elemosine  anno  incarnationis  dominice 
millesimo  lxxv. 

646.  »°  »<3. 

Karte  de  Manoasca. 
(Ed.  Mabillon,  Ann,  ord.  S.  Ben.,  IV,  233.) 

In  Dei  omnipotentis  nomine,  sanctissime  ejus  dispositionis  ordina-  1013. 
tione  totius,  Ego  Wilelmus1,  cornes  Provincie,  conjuxque  mea  Girberga, 
una  cum  filio  nostro  nomine  Wilelmo,  pro  nostrarum  omnium  ani- 
marum  redemptione,  simulque  pro  sanctissima  omnipotentis  Dei  pro- 
missione.  .  .  . ,  providentes  siquidem  nobis,  dum  hic  satis  fragili  cir- 
cumdati  degemus  carne,  (juod  prodesse  in  futuro  ac  valere  possit 
nobis,  offerimus  atque  donanuis  omnipotenli  Deo,  qui  nobis  d<'(Ut 
omnia  que  abemus,  de  ipsis   suis  donis  aliquid  in   helemosina,  ad 

1  Guillelmus  II. 


640  CHARTULARICM 

proprium  alodem,  sanctoque  Victori,  ejiis  martiri,  et  abbati  presenti 
donmo  Vifrelo,  omnibusque  monachis,  tam  presentibus  quam  et  futu- 
ris,  qui  secundiim  regulam  saneli  Benedicti  ibidem  vivere  studuerint, 
ut  orent  omnes  pro  salute  nostra ,  tam  corporis  quam  animarum  nos- 
trarum,  et  intercessores  jugiter  sint  apud  Deum  pro  percipiendis 
omnium  peccatorum  nostrorum  remediis.  Est  autem  predicta  donatio 
in  comitatu  Sislerico,  inlra  terminos  de  villa  que  dicïtur  Manuasea , 
id  est  ecclesia  sancti  Martini,  que  sita  est  non  longe  a  fluvio  Durentia. 
Donamus  itaque  ipsam  ecclesiam  et  quantum  ad  eandem  pertinet ,  id 
est  que  ad  presens  habere  videtur  et  que  in  futuro  acquisierit  ;  sed  et 
terrain  delegamus  eidem  ecclesie,  id  est  ipsam  paludem  que  adjacet, 
et,  de  palude  usque  in  Durentiam  fluvium,  totam  silvam  illam  et  quic- 
quid  eultum  vel  incultum  ,  fructiferum  vel  infructiferum,  babemus  veî 
babere  debemus,  vel  quantum  ad  nos  pertinet;  omnia  ex  integro 
donamus,  sicut  jam  diximus,  pro  animarum  nostrarum  redemptione. 
Sunt  autem  bujus  terre  termini  :  ex  parte  orientali,  sicut  jacet  terra 
de  Avinione  et  pervenit  usque  ad  fontem ,  quam  vocat  Stelella,  et  sic 
in  direclum  usque  in  Durentia;  ex  parte  meridiana,  ipsum  fluvium 
Durentie;  ex  parte  occidentali,  a  prefato  fluvio  in  directum  usque  ad 
molendinum  Silvestri  et  ad  fontem  Cbristofori.  Sane  si  aliquis  (quod 
evenire  minime  credimus)  contra  hanc  donationem  nostram  venire 
vel  obsistere  voluerit,  obtinere  istud  non  valeat,  sed  cogatur  in  vin- 
culo  exsolvere  auri  optimi  libras  x,  et,  quod  bis  majus  est,  sciant  se 
esse  excumunicalos  et  analbematizatos  et  a  cetu  sancte  ecclesie  ex- 

c  ce  c 

clusos,  et  cum  Arrio,  Sabellio  ac  Simone  mago  ceterisque,  qui  eccle- 
siam Chrisli  conati  sunt  destruere ,  in  inferno  inferiori  penas  suppli- 
ciorum  suorum  luendos  et  imemediabiliter  cruciandos. 

Facta  donatio  hec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xni ,  in- 
dicione  xi. 

Ego  Wilelmus ,  cornes  Provincie ,  annuente  Domino ,  banc  donatio- 
nem dedi  et  manu  mea  firmavi ,  et  subtus  annexis  testibus  firmare  ro- 
gavi.  Domna  Guirberga,  inclita  comitissa,  finnavit.  Domnus  Wilelmus1, 

1  Guillelmus,  filius  Guillelmi  II  comitis  Provinciœ  et  Gerbergje. 


SANCTI  VICTORIS.  641 

eorum  preclara  soboles,  firmavit.  Guillelmes  vicecomes  firmavit.  Fulco, 
(rater  ejus,  firmavit.  Accelena  et  Odila1  firroàVerunt.  Vïllelmus2,  filius 
Villelmi,  firmavit.  Heldebertus  firmavit.  Guanlelmus  firmavit.  Renoar- 
dus  firmavit.  Domnus  Vifretus  abbas,  rogantibus  stipraseriptis  posses- 
soribus,  scripsi. 

647. 

Charta  qua  Guillelmus  et  Fulco,  eorumque  uxores  Accelena  et  Odila,  monasterio 
sancti  Victoris  largiuntur,  ad  proprium  alodem ,  ecclesiam  sancti  Martini ,  in  coroi- 
tatu  Sistarico,  in  villa  Manuasca  sitam,  cuni  omnibus  terris  ad  ipsam  ecclesiam 
pertinentibus,  sicut  jam  dederat,  anno  1013,  Guillelmus  II,  cornes  Provinciaè. 

*  Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xv,  indi- 
cione  xim. 

Ego  Wilelmus  et  ego  Fulcho,  una  cum  uxoribus  nostris  Accelena 
et  Odtda,  annuente  Domino,  banc  donationem  dedimus  et  manibus 
nostris  firmaraus,  et  subtus  anexis  testibus  firmare  rogavimus.  Roth- 
lannus  levita  scripsit. 

648. 

Charta  qua  Adelaïs,  comitissa  Provincia>,  Guillelmi  I  vidua,  monachis  sancti  Victoris 
concedit  partent]  quam  obtinebat  in  ecclesia  sancti  Martini  de  Manuasca. 

Facta  donatio  hec  anno  incarnationis  dominicç  millesimo  xv,  indi- 
cione  xmt. 

Ego  comitissa  Adalaiz,  annuente  Domino,  banc  donationem  dedi  et 
manu  mea  firmavi,  et  subtus  adnexis  testibus  firmare  rogavi.  Wilel- 
mus3 vicecomes  firmavit,  et  uxor  sua  Accelena.  Rotlannus  levita  scripsit. 

649. 

Alia. 
(Edidd.  Louvet,  Hist.  de  Prov.,  I,  58  et  Guesnay,  Vita  S.  Cas*.,  569.) 

Jliesu  Christi  Domini  opitulante  clementia  ejusque  benigna  sutlra- 

'  Accelena  et  Odila ,  uxores  Guillelmi  II  et  '  Guillelmus  Juvenis,  filins  Guillelmi  II. 
1  nlcoiiis,  ricecomitum  Massiliœ.  vicecomitifl  Massiliœ. 

3  Guillelmus  II,  vicecomes  Massiliœ. 

i.  81 


loi:. 


1015 


G42  CHARTULAR1UM 

gante  juvamina,  EgoGeriberga1  comitissa,  una  cum  conseusu  tîliorum 
nptimatumque  nostrorum  ,  de  anime  mee  salute  filiorumque  meoruin 
sollicite  mecuni  pertractans,  ac  de  immanilate  scelerum  nostrorum 
valde  formidaus,  necnon  et  discussionem  atque  sententiam  superni 
judicis  valde  pertimescenles ,  qua  ,  in  judicio  veniens,  impios  a  sancto- 
rum  collegio  secernens  reprobaturus  erit. .  . .  Ideo,  propter  remedium 
anime  senioris  mei  Guilelmi,  comilis  Provincie ,  et  mee  filiorumque 
nostrorum,  quorum  bec  sunt  nomina  :  Wilelmus,  Fulcho,  Jozfredus, 
facio  hanc  carlam  belemosinariam  omnipotenti  Domino  et  sancto  Vic- 
tori,  suo  martiri,  ejusque  monasterio,  ubi  sacrum  corpus  ejus  requies- 
cit ,  et  abbafibus  ac  monacbis  ibidem  servientibus,  de  duobus  tuan- 
sibus,  qui  sunt  in  comitatu  Sisterico,  in  villa  quam  vocant  Manoascba, 
quros  excolunt  bomines,  unum  nomine  Udolerius  Montanarius  ;  *alium 
f»  i .{«.  mansum  excolitbomo  nomine Stepbanus,  gêner  de  Edral.  Ipsos  mansos 
ab  inlegro,  cum  campis  cultis  et  incultis ,  cum  vineis,  ortis,  pratis 
vel  omnia  quicquid  ad  ipsos  mansos  pertinet,  sicut  jam  diximus,  totum 
dono  omnipotenti  Deo  et  sancto  Victori.  Sane  si  quis  contra  donatio- 
nem  istam  ire,  agere  vel  inquietare  volnerit,  non  valeat  vindicare 
quod  repetit,  sed  componat  in  vinculo  auri  libras  vi,  et  insupra  iram 
Dei  omnipotentis  incurral  et  sancti  Victoris  et  sociorum  ejus,  et  in 
antea  donatio  isla  firina  et  slabilis  pernianeat  omni  tempore. 

Facta  donatio  ista  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xviiii3, 
indicione  n,  régnante  Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provincie. 

Ego  Girbeiga,  una  cum  filiis  meis,  prefalos  mansos,  cum  omni 
integritate,  predicto  monasterio  dedi  et  manu  mea  firmavi,  et  lestibus 
subtus  adnexis  banc  scripturam  roborandam  tradidi.  Wilielmus,  fdius 
comitis  Vilielmi,  firmavit.  I^ulcu,  frater  ejus,  firmavit.  Josfredus  frater 
firmavit.  Holblannus,  sacerdos  et  monacbus,  domiKj  alîbate  Vifreto 
precipiente,  scripsit. 

'  Gerberga  de  Burgundia,  Guillelmi  II  co-         2  Edd.  habent  1018. 
initis  ProTÏncia"  vidua. 


SANCTI  VICTORIS.  643 

650. 

Alia. 

Dum  rei  totius  herus  obtutum   aniinalis  risibilis,  palientis  atque        1025. 
mmortalis,  minime  lerenlis,  mallet  redivivo  mundum  Iramile,  sugges- 
tionibus  petulcis  obrutum  ac  virulentissimis  telis  saucium,  restaurare, 
fautiumque    hiatus    obsorbentium   animas   obstruera ,  iuiit  cum   sua 
pielate  taie  velle,  quatinus  eo  modo  Zabuli  astuliam  prosterneret,  quo 
protoplastum   subjugarat.  Veniens  enim  clementissimus  creator  redi- 
mere  quod  perierat ,  suasit  quantotius  superfluos  conatus  ac  no\i«.s 
abicere ,  ac  dein  castitatis  olentes  flosculos  avide  appetere ,  genitorem 
genitricemque  diligere,  proximumque  tanquam  seipsum,  etiam,  quod 
majus  est,  inimicos;  non  sic  vero  Deum,  non  sic,  sed  ex  lotis  vinbus 
jussitque  esse  diligendum.  Quapropter  ego  Fulcbo1  et  u\or  mea  Odila, 
sollicite  considérantes  bec  omnia  et  is  similia,  bimmanitatemque  tor- 
mentorum  preparatam    contemptoribus  et  dulcedinem  glorie  summi 
numinis  promissam  vicloribus,  et  tandem  preclaram  vocem  ejusdem 
Domini,  dicenlis  :  «  Conferte  stipitem  non  babentil)iis,  et  ecce  cuncta 
sunt  vobis  munda2;  »  et  :  «  Quasi  ignis  ab  aqua  extinguitur,  ita  delic- 
tum  ab  belemosina3;  »  devovimus  quiddam  offerre  ei  ejusque  preciosi- 
simo   martiri   Victori,    sociisque   illius ,    necne   abbati    monacbisque 
presentibus  et   i'uturis,   secundum   normam   patris   Benetiicti   ibidem 
excubantibus,  ex  bis  que  ille  contulit  nobis;  scilicet,  propter  remedium 
animarum  nostrarum  vel  parentum  nostrorum ,  facimus  banc  carlam 
supradicto   martiri    de    uno  manso  qui    est    in    comitatu    Sisterico, 
in  villa  quam  vocaut  Manoascba.  Ipsum  vero  mansum  excolit  homo 
nomine  Lunaris  et  uxor  sua  Raina.   Ipsum  mansum  ab  integro  damus 
sancto  Victori,  cum    campis  cultis  et  incultis,  cum  vineis,  ortis,  vel 
omnia  quiquid  ad  ipsuin  mansum  perlinet,  sicut  jam  diximus,  dona- 
uius.   Sane  si  quis,  nos  aut  ullus  de  successoribus  nostris  aut  ulla 
apposita  persona,  contra  donationem  islam  ire,  agere  vel  inquietare 

'   Fulco,  vicicoiu"s  Massiliensis.  *  Ecc/ic,  III,  33 

»  Luc,  XI,  11. 


644  CHARTULARIUM 

voluerit,  non  valeat  vindicare  quod  repetit,  sed  componat  in  vinculo 
auri  libras  m ,  et  postremo  iram  Dei  omnipotentis  incurrat,  et  in  antea 
donatio  ista  firma  permaneat  omni  tempore. 

Facta  donatio  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxv,  régnante 
Rodulfo,  rege  Alamannorum  seu  Provintiae. 

Ego  Fulco  et  uxor  mea  Odula  liane  cartam  firmamus  et  firmare 
rogavimus.  Volveradis  firmavit.  Iterius  firmavit.  Bonus  Pars  firmavit. 
Lambertns,  frater  suus,  firmavit.  Fulco  de  Aquis  firmavit.  Ainaldus 
firmavit.  Aicardus  et  Gauzfredus,  filii  Vilielmi  vieecomitis1,  firma- 
verurit.   Aicardus,   Iso  filins ,   firmat. 

651. 

1012.  Cliaita  qua  Fulco  ejusque  uxor  Odila  monachis  sancti  Victoiis  largiuntur  mansum 
imum,  in  comitatu  Sistarieensi ,  in  villa  Manoasca  situm ,  ab  Arnul])ho  quodani 
excultum. 

*  Facta  donatio  ista  anno  incarnationis  millesimo  xn,  régnante  Ro- 
dulfo rege. 

Signum  ego  Fulco  et  uxor  mea  Odula,  qui  hanc  cartam  fieri  jussi- 
nms  et  testibns  firmare  rogamus.  Signum  Bonus  Pars.  Signum  Boso. 
filius  Ismidus.  Signum  Hubertus  et  signum  Pontius.  Frambertus . 
presbiter  et  monaclms,   scripsit. 

65'2. 

Karta  Guillelmi ,  comitis  Tolose,  de  uno  manso  in  Manoasca. 
(Edid.  Louvet,  Hist.  de  Prov.,  I,  50.) 

tuu.  Jesu  Christi  Domini  nostri  opitulante  clementia, Ego  Wilelmus2, 

cornes  Tolosanus ,  et  uxor  mea  Erna3,  de  animarum  nostrarum  salute 
sollicite  nobiscum  pertrâctantes,  aede  immanitate  scelerum  nostrorum 
valde  formidantes.  .  .  .,  pro  remedio  animarum  nostrarum,  filiorum 

1    Aicardus,    postea    vicecomes   Arelatum  ,  2  Guillelmus  III  diclus  Taillefer. 

Gaufredusque ,  filii  Guillelmi  II,  vieecomitis  r'  Emma,  filia  Rotboldi.  comitis  Prov incise, 
Massiliae.  secuuda  Guillelmi  uxor. 


S\NCTI  VFCTORIS.  645 

Kiiarumque  ac  parèntum  nostrorum,  fàcimus  banc  donationem  omni- 
potent! Deo  et  sancto  Victori,  suo  martiri,  ejusque  monasterio,  et 
abbatibus  ac  monachis  ibidem  servientibus ,  de  uno  manso,  (|ni 
est  in  comitalu  Sisterico,  in  villa  quam  vocant  Manoasca,  quem  excolil 
bomo  nomine  Gratianus.  Ipsum  mansum,  ab  integro,  cum  eampis 
eultis  et  incultis,  cum  vineis,  ortis,  pratis  vel  omnia  quicquid  ad 
ipsuin  mansum  pertinet,  totum  donamus  omnipotenti  Deo  et  sancto 
Victori.  Sane  si  quis,  nos  ant  ullus  de  successoribus  nostris,  vel  ulia 
opposita  persona,  qui  contra  donationem  istam  ire,  agere  vel  inquie- 
tare  voluerit,  non  valeat  vindicare  quod  repetit ,  sed  componat  in 
vinculo  auri  libras  nu,  et  in  antea  donatio  ista  firma  et  stabilis  per- 
maneat  omni  tempore. 

Kacta  donalio  ista  anno  incarnationis  Domini  millesimo  xxiin,  in- 
dicione  vu,  régnante  Rodulfo  rege. 

Signum  ego  Vilelmus  cornes  et  uxor  mea  Ema,  qui  banc  cartani 
fieri  jussimus  et  testibus  firmare  rogavimus;  manus  nostra  firmat. 
Rostagnus  scripsit. 

G53. 

Karta  Adalaiz  coraitisse,  de  uno  manso  in  Manoasca. 

Ante  bujus  rudis  institntionem  legis,  qua  moderni  nos  utimur  que-  I00G 
Jibel  sine  conglutinatione  litterarum  donatio  vigebat.  Nunc  autem, 
quia  conditio  a  posterioribus  nobis  imposita  dominatur ,  ipsa  videlicel 
donatio  vigere  non  permittitur,  nisi  fuerit  nodulis  litterarum  colligata. 
Quare  Adalaiz1  comitissa  donamus  atque  cedimus  cuidam  monasterio, 
sibique  in  honore  Dei  et  sancti  Victoris  inservientibus,  pro  timoré  el 
amore  ejusdem  Domini  Dei  nostri  et  redemplione  anima rum  nostra- 
rum,  unirai  mansum,  in  villa  que  dicitur  Manoasca,  cum  eampis, 
viueis,  pratis,  ortis  etoglatis,  fontes  aquaruminquedecursibus  earum, 
omnibusque  sibi  pertinentibus,  ad  scilicet  monaslerium  nomine  sancti 
A  ictoris.  Ea  igitur  causa  islius  donationis,  quod,  sicut  plerisque  conli- 
git,  dura  unum  offendunt  dominum  oftensôs  sibi  pluies  hommes  reco- 

'   Adolaïs ,  vidtia  C.nillelmi  I,  comiiis  ProvinciaB,  mater  Guillelini  II. 


646  CHÂRTULA.RIUM 

enoscant ,  bec  eciam  nos  probantes ,  dum  studiose  ei  placere  cupien- 
tibus  nobis  resistere  cupiebamus,  forte  in  bujus  causas  monasteni 
impegimus,  quod  nolenles  volentesque  grave  sibi  daronum  intulimus. 
Quid  multis  dicam.  Stipendiosa  sue  messis  duorum  annorum  posui- 
mus  in  pabulis  jumentorum  nostrorum.  Hoc  itaque  fiât  donum,  fiât 
remissio  nostrorum  peccatorum.  Est  igitur  iste  mansus  in  villa  Ma- 
noasca,  ut  diximus,  quem  colit  Lambertus,  in  comitatu  Sisterico. 
Verum  si  quislibet,  nos  aut  ulla  opposita  persona,  qui  contra  hoc  sci- 
licet  donum  ire,  inquietare  vel  inrumpere  voluerit,  non  valeat  vindi- 
care  quod  repetit,  sed  iram  et  maledictionem  incurrat  omnipotentis 
Dei ,  et  cum  Juda  traditore  in  inferno  dampnetur,  atque  componat  in 
vinculo  auri  optimi  libras  quinque,  *  et  postea  donatio  ista  firma  et 
stabilis  permaneat. 
fc  U7.  Facta  carta  donationis  hujus,  in  mense  octubris,  régnante  Rodulfo, 

rege  Alamannorum  sive  Provincie,  indicione  im. 

Signum  Adalaiz  comitissa,  qui  banc  donaverunt  et  testes  firmare 
rogaverunt,  manibus  illorum  firmavit.  Emma  '  comitissa  firmavit.  Lan- 
drigus  Bompars  firmavit.  Galterius  firmavit.  Silvester  firmavit.  Ingil- 
radus  firmavit.  Marinus  firmavit.  Wilelmus2  vicecomes  firmavit.  Wilel- 
mus3  cornes  firmavit.  Àrbertus  firmavit.  Teubertus  firmavit. 

654. 

Guirpicio  de  Camaricas. 
(Ed.    Ruffî,  Dissert,  sur  les  comtes  de  Provence,  15.) 

Notitia  diffinitionis  vel  guirpitionis ,  in  quorum  presentie  in  placito 


!  jaii. 


978  vel  984.  générale,  Wilielmo4  comité,  in  Manoasca.  Venit  episcopus  Ponlius 
sancte  sedis  Massiliensis  ecclesie,  et  abbas  saucti  Victoris  martiris 
Alardus;  reclamaverunt  se  de  Rodulfo5  episcopo  et  de  Imone  vel  de 
ipsos  beredes ,  qui  ipsam  terram  tenent  Camaricas.  Fuit  Heldebertus 

'  Emma,  uxor  Guillelmi  III,  comitis  Tolo-         s  Guillelmus  II,  filius  Adelaïdis,  cornes  Pi  o- 
sani.  TÎncÙE. 

*  Guillelmus  II,  vicecomes  Massilise.  4  Guillelmus  I,  cornes  Province. 

*  Rodulphus  I,  episcopus  Sistaricensis. 


SANCTI  VICTORIS.  647 

judices,  Garbedus  judices,  in  ipso  placito,  quia  ipse  Rodull'us  el  ipsi 
heredes  ipsam  terram  malo  ordine  tenebant  contra  ipsam  ecclesie 
sancti  Vicloris.  Venir  episcopus  Pontius  et  Adalardus  abbas;  voluerimt 
jurare  et  prol)are  cum  testibus  suis,  quorum  nomina  bec  sunt  :  Arberto 
presbitero  et  Bernardo  nionacbo.  Venerunt  ante  altare  sancte  Marie , 
quod,  si  Deus  illis  adjuvasset,  voluerunt  jurare  de  illa  villa  Camaricas 
totam  terciam  partem ,  et  ipsas  colonicas  très  absas,  melius  débet  esse 
sancto  Victori  quam  Rodulfo  episcopo  et'Imone  vel  ipsos  heredes  qui 
ipsam  terram  tenebant  contra  legem.  Postea  recognoverunt  se  ipse 
Rodulfus  et  Imo  vel  ipsi  heredes,  guirpiverunt  et  in  terra  jactaverunt, 
et  stipulaverunt  in  manu  Pontioni  episcopi ,  et  in  manu  Adalrado 
abbato,  in  presentia  Guilelmo  comité  et  Heldeberto  judice  et  Garbido 
judiceet  Aicardo  et  Guilelmo  et  Pontione  et  .lonam  et  Amico  et  Tassilo 
et  Leugerio  et  Leufredo  et  Pontione  et  Castone  et  aliis  pluies  bonis 
hominibus,  tam  satellites  quam  pagenses,  quiquid  in  presentibns  par- 
tibus  fuerit  hordinatum,  babebit  plenissimam  firmitatem  nec  poterit 
immutaari.  Si  quia  ante  principe  per  judicium  judicis  fuerit  deiinitum, 
nec  poterit  immutari,  sed  postea  temptare  voluerit,  x  libras  auri  esse 
dampnandum. 

Aldebertus  presbiler.  Warbidus  presbiter. 

Facta  nolilia  ista  in  die  mercoris ,  in  villa  Manoasca ,  ante  ecclesie 
sancte  Marie,  nu  nonas  januari,  anno  xliiii  régnante  Conrado,  rege 
Alamannorum  sive  Provincie.  Einoni  firmavit.  Nortaldus'  episcopus 
firmavit.  Radaldus2  episcopus  firma\it. 

655. 

Karta  Willelmi  et  Atalaiz  de  Espezel. 

In  Dei  omnipotenlis  bomine.   Ego  Wilelmus  et  uxor  mea  Adalaiz,        1026. 
luturum  judicium  perlimescentes  et  peccatorum  noslrorum  imanitatem 

ft)rmidantes, fâcimus  donalionem  omnipotent]  Domino 

et  gloriosissimo  martiri  Victori ,  et  monasterio  ,  non  longe  a  civitate 

1  Nortaldus  episcopus  Aptensis.  *  Hujus  episcopi  sedes  nou  liqmt. 


648  CHARTLLARIIM 

Massilia  fundato,  et  abbatibus  ac  monacbis,  continue  inibi  servieu- 
tibus,  de  alode  nostro  quem  habemus  in  comitatu  Sisterico,  juxta 
villani  que  dieitur  Manoasca,  supra  ipsum  castrum  Bosonem  vocitatum, 
mansum  Espezellum  nuncupatum,  cum  omni  integritate,  absque  ulia 
diminulione,  ipsosque  agricultures  et  ipsam  quam  excolunt  terram, 
cum  vineis  et  campis,  cum  ortis  et  oglatis,  cum'arboribus  pomiferis  et 
inpomiferis,  et  terris  omnibus,  patenter  terminâtes,  ab  oriente,  ab 
occidente,  a  meridie,  a  septentrione,  terram  babentem  comitalem  et 
vicecomitalem.  Donamus  itaque  ipsum  mansum  omnipotenti  Deo 
ejusque  supradicto  martiri  Viclori  glorioso,  sicut  nos  donatores  mine 
usque  tenuimus  et  posseditnus,  ea  ratione  ut  servi  Dei  teneant  et  pos- 
sideanl,  et  pro  peceatis  nostris  ac  pareutum  filiorumque  nostroruni 
assidui  apud  Deum  intercessores  existant.  Nempe,  si  nos  aut  nostri  be- 
redes  autaliqua  persona  insurgere  contra  hancdonationemtemptaveriî, 
istud  vindicare  non  valeat,  sed  cogatur  solvere  auri  optimi  Iibras  nu, 
et,  quod  his  majus  est,  irain  omnipotentis  Dei  ac  sanctoruin  ejus  in- 
currat,  sitque  abbominatus  et  maledictus  a  Deo  omnipotenti,  nisi  re- 
sipuerit,  penituerit  vel  emendaverit ,  et  deinceps  donatio  ista  firma 
stabilisque  in  perpetuo  maneat. 

Facla  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xxvi, 
régnante  Rodulf'o,  rege  Alamannorum  seu  Provintie. 

Ego  Guilelmus  et  uxor  mea  Adalaiz  nomine  propria  manu  firmamus 
et  testibus  firmare  rogavimus.  Wilelmus  firmavit.  Adalais  firmavil. 
Humbertus,  frater  suus,  firmavit.  Abus  Humbertus,  filins  Wanteimi, 
firmavit,  Feraldus,  filins  Rostagni,  firmavit,  et  ceteri  circum  adstantes 
milites  firmaverunt.  Reabaldus  firmavit.  Boso  firmavit.  Wilelmus1 
vicecomes  firmavit.  Stepbana2  firmavit.  Guadallus  firmavit.  Rosta- 
gnus  firmavit.  Volveradus  firmavit.  Bonefilius,  sacerdos  et  monacbus, 
scripsit. 

1  Guillelmus  11,  vicecomes  Massilhe.  s  Stephana,  uxor  Gnillelmi  vicecomitis. 


SANCTI  V1CTOIUS.  649 

656. 

De  Manuasca,  de  Paleria. 

In  nomine  Domini  et  Salvatoris  nostri  Jhesu  Christi.  Ego  Rainaldus,        1029. 
Guarnerius,  Durandus,  Ebrardus,  Contenus,  Daniel,  Austrigus,  Ge- 
raldus,  Lanfredus,  Steplianus,  Venieldis  femina,  Bona  Filia  *  feniina,         y". 
Laudbertus,   Endefredus,  Wilelmus,  Rostagnus,  Johannes  Maria,  nos 
oinnes  heredes  atque  parentes  de  projenie  Martini,  cognomento  Blan- 
chi,  venientes  et  cogitantes  de  sainte  animarum  nostrarum  ,  facimus 
donationem  lielemosinariam  omnipotenti  Deo  et  sancto  Viclori  Massi- 
liensi,  pro  remedio  animarum  nostrarum  vel  parentum  nostrorum , 
hoc  est  medietatem  de  alode  nostro  quem  vocant  Paleria.  Et  est  ipse 
locus  alodis  in  comitatu  Sisterico ,  in  territorio  de  Manoascha.  In  tali 
conventu,  ut,  quamdiu  vixerimus,  tenebimus  aliam  medietatem;  post 
obitum  vero  nostrum,  tota  tercia  pars  de  illa  medietale  quam  retine- 
mus  maneat  ad  sanctum  Victorem.  Et,  si  aliquis  de  nobis  de  ipsa  here- 
ditate  quam  retinemus  aliquid  voluerit  in  cautionem  mitere  aut  ven- 
dere  aut  aliud  agere,  non  valeat  sine  licencia  abbatis  sancti  Victoris. 
Sane  si  quis  de  nobis,  aut  ullus  de  successoribus  nostris  vel  ulla  ap- 
posita  persona,  qui  contra  donationem  istam  ire,  agere  vel  inquietare 
voluerit,  non  valeat  vindicare  (juod  repetit,  sed  componat  in  vinculo 
auri  libras  h,  et  insuper  iram  Dei  incurrat,  et  in  antea  donatio  ista 
firma  et  stabilis  permaneat  omni  tempore. 

Facta  donatio  ista  anno  incarnationis  Domini  millesimo  xxviin  , 
régnante  Rodulfo  rege. 

Nos  supra  nominati,  qui  hanc  donationem  fieri  jussimus  et  testibus 
firmare  rogavimus  :  Lanfredus  firmavit.  Stephanus  firmavit.  Giraldus 
firmavit.  Aldebertus,  Athanulfus  firmaverunt.  Ebrardus  firmavit.  Dodo 
presbiter  firmavit.  Stephanus  clericus  firmavit.  Aicapitus  firmavit. 
Amalrigus  firmavit.  Pontius  Barangerius  firmavit.  Petrus  Giraldo  fir- 
mavit. AliusPetrus  firmavit.  Danihel  firmavit.  Martinus  scripsit. 


82 


650  CHARTULARIUM 

657. 

Carta  de  Fuzilis. 

1043.  In  Dei  omnipotentis  omnipotentissima  moderatione  cuncta  dispo- 

nentis  nomine,  et  in  sanctorum  martirum  Victoris  ac  soliorum  ejus 
honore.  Ego  Adalaxis,  fdia  condam  Bonefatii  de  Reilana,  —  facio  do- 
nationem  eidem  omnipotenti  Deo  ac  supradictorum  martirum  monas- 
terio ,  non  longe  fundato  ab  urbe  Massiliensi ,  de  alode  meo  proprio, 
quem  advenit  mibi  ex  genitorîbus  meis,  scilicet  medietatem  ville  quem 
vocant  Fuzilis ,  cum  medietate  ecclesie ,  sive  decimis  seu  primitiis , 
campis  ,  vineis ,  garricis ,  oglatis  ,  pascuis  ,  pratis  vel  adapendiciis 
omnibus  suis,  exeiis  vel  regressibus  ejus,  totum  ab  integro,  quod  est 
mihi  jure  bereditario  adtributo.  Et  est  in  comilatu  Sisterico  bec  omnia 

Je  t 

supradicta,  etc.  Si  quis  igitur  beredum  et  parentum  meorum,  ullave 
potens  quamvis  persona,  que  contra  hanc  donationem  ire  temptaverit, 
omnipotentis  Dei  sanctorumque  omnium  iram  incurrat  et  cum  Juda 
Scariotb  ignis  perpetui  luat;  insuper  et  auri  optimi  libras  xx  pro  hoc 
conatu  absohat,  ac  deinceps  donatio  beeprompta,  inconvulsa  per- 
henniter  et  stabilis  permaneat. 

Facta  donatio  bec  anno  incarnationis  dominice  millesimo  xlv,  in- 
dicione  xni,  epacta  nulla,  régnante  Anrigo  ',  imperatore  Alamannorum 
et  Romanorum  Burgundionumque  atque  Provincialium. 

Signum  Adalaxis,  que  hec  donatio  scribere  fecit  et  firmare  rogavit. 
Signum  Raiambaldi,  filius  Leodegari.  Signum  Enaurs,  filius  Adalexis. 
Signum  Airulfi  de  Lardario.  Signum  de  Ventorolo.  Domnus  Raiam- 
baldus2  arebiepiscopus  firmavit.  Fulco,  frater  ejus,  firmavit  Augerius 
presbiter  firmavit.  Pontius  Arveus  firmavit.  Aialrigus  levita  firmavit. 
Asterius  presbiter  scripsit. 

'  Henricus  III.  *  Raimbaldus  archiepiscopus  Arclatensis. 


SANCTI  V1CT0K1S.  651 

658. 

Donacio  Ermengarde. 

Brève  de  donatione  que  feeit  Ermengarda ,  millier  Venerando,  ad  Cire  1050. 
sanctam  Mariant  et  ad  sancto  Victore,  et  ad  monachos  qui  ibi  habi- 
tant, de  mansiones  et  de  molando  et  de  alode,  de  vineas  que  ad  illam 
pertinent,  et  de  parranes  medietatem ,  et  de  prato  medietatem.  Ad 
Arenas  de  Planterio,  modiata  una;  de  vinea  de  Rainaldo  Aibranno, 
semodiata  ij  in  alio  loco,  a  Rocha,  sentodiata  una  et  média;  in  Ergu- 
lito,  média  semodiata;  in  Avis,  una  semodiata;  ad  planterio  super 
Sanctum  Albanum,  semodiata  una;  suptus  mansione  sua,  semodiata  i; 
subtus  Sancto  Sepulcro,  a  Sorberio,  i  semodiata.  De  ista  donatione 
de  isto  alode  fecerunt  ntonachi  convenientia  apud  Castellanum  et  mil- 
lier sua  Johanna  a  sua  vita  :  quantum  vivet  Castellanus,  teneat  et 
possideat,  in  loco  de  beneficio  et  de  servitio  quod  facit  ad  monachos 
sancto  Victore,  extra  vinea  Rainaldi  Aibranni,  et  post  obilum  Castel- 
lani  ad  sancto  Victore  revertat  et  ad  monachos  qui  ibi  habitant. 

Castellanus  et  millier  sua  Johanna  firmaverunl.  Durandus  de  Espe- 
zello  et  ("rater  suus  Pontius  firmaverunt.  Barangerius  Balbus,  Aicapitus 
presbiter,  firmaverunt.  Ermenardus,  filio  Pontione  presbilero,  firmavit. 
Milo  firmavit.  Pontius  Aramberga  firmavit.  Wïlelmus  ',  filius  Guilelmo 
vicecomite,  firmavit.  Gozfredus,  frater  suus,  firmavit.  Pontius  de  Bra- 
tio  firmavit.  Autrannus  de  Gardana  firmavit.  Robaldus  de  Albania 
firmavit.  Petrus  Maria  firmavit.  Gueraldus  Alamannus  firmavit.  Giral- 
dus  Bona  Filia  firmavit.  Pontius  Barangerius  firmavit. 

,      '  Guillelmus  Juvenis,  filius  Guillelmi  II,  vicecomitis  Massiliœ. 


FINIS    TOMI    PHIMI. 


TYPOGRAPHIE   DE   CH.  LAHURE 

Imprimeur  du  Sénat  et  de  la  Cour  de  Cassation 

rue  de  Vaugirard,  » 


/ 


Ô 


**<2*% 


■*** 


•*** 


•**** 


CAF   ^?°' 


********  C*$B  , 


*%$?,'■«* 


de 


s. 


*ot~ 


-seille.  Sain+  Victor 
2615    (Abbe 

M3A3  laire  de  l'Abbaye  hp 

1857    Saint-Victor