Skip to main content

Full text of "Christ. Guil. Mitscherlichii phil. prof. extraord. Lectiones in Catullum et Propertium"

See other formats 


Google 



This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct 

to make the world's books discoverablc onlinc. 

It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct 

to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books 

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr. 

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc 

publishcr to a library and fmally to you. 

Usage guidelines 

Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc 
public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to 
prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying. 
Wc also ask that you: 

+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for 
personal, non-commercial purposes. 

+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc 
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of 
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr 
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe. 

About Google Book Search 

Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs 
discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb 

at |http://books.qooqle.com/| 



I 



^^/iAB\^' 



i 



C. VALERII CATULLI 



OPERA OMNIA 



EX EDITIONE F. G. DOERINGII 



CUM NOTIS ET INTERPRETATIONE 



IN USUM DELPHINI 



VARIIS LECTIONIBUS 



NOTIS VARIORUM 



RECENSU EDITIONUM ET CODICUM 



ET 



INDldE LOCUPLETISSIMO 



ACCURATE RECENSITA. 



VOLUMEN PRIMUM. 



T 



LONDINI: 

CURANTE ET IMVRIMENTE A. J. VALPY, A. M. 

1822. 






9'/g 







CONSPECTUS 

EORUM QVJE HAC EDITIONE 



CONTINENTUR. 



Philippi Siltii Epistola Serenissimo Delphino 
Handii Praefatio 

C. Valerii Catalli Vita, ex Editione Volpiana 
NonnuUa Veteram-Scriptomm de C. Valerio Ca- 

tollo Testimonia a Vnlpio collecta 
Volpii Diatribe de Metris CatuIIi 
Elenchus Alphabeticus nonnullomm scripturae Com-^ 

pendiorum qu» in VV. LL. occurmnt 
C. Valerii CatuIIi Carm. i. Ad Coraelium Nepotem 
Carm. ii. Ad Passerem Lesbiat) 

III. Luctas in Morte Passeris . 

IV. Dedicatio Phaseli 
V. Ad Lesbiam 

VI. Ad Flavium 
VII. Ad Lesbiam 
VIII. Ad Se Ipsum 
IX. Ad Verannium 
X. De Varri Scorto 
XI. Ad Fariam et Aureliam 
XII. Ad Asiniam 

XIII. Ad FabuIIam 

XIV. Ad Calvum Licinium 
XV. Ad Aoreliam 

XVI. Ad Aureliam et Furium 
XVII. Ad Coloniam 



1 
3 

18 

25 
32 

88 
43 
46 
47 
49 
52 
54 
56 
57 
69 
60 
64 
67 
68 
70 
72 
73 
75 



IV 


CONSEBCTUS. 






• 


p^. 


Cann. xviii. 


Ad Hortornm Deum 


79 


XIX. 


Hortorom Deus 


80 


XX. 


Idem 


82 


XXI. 


Ad Aareliom 


84 


XXII. 


Ad Varrum 


85 


XXIII. 


Ad Fnrium 


88 


XXIV. 


Ad Juventium Puerum 


90 


XXV. 


Ad Thallum 


91 


XXVI. 


Ad Furiitm 


94 


XXVII. 


Ad Pocillatorem Puerum 


95 


XXVIII. 


Ad Verannium et Fabullum 


96 


XXIX. 


In Gaesarem 


98 


XXX. 


Ad Alphenum 


101 


XXXI. 


Ad Sirmionrai Peninsulam 


103 


XXXII. 


Ad Ipsithillam 


104 


XXXIll. 


In Vibennios 


106 


XXXIV. 


Ad Dianam 


107 


XXXV. 


Csecilium invitat 


109 


XXXVI. 


In Annales Volusii 


111 


XXXVII. 


Ad Contubemales 


113 


XXXVIII. 


Ad Comificium 


115 


XXXIX. 


In Egnatium 


116 


XL. 


Ad Ravidum 


119 


XLI. 


In Amicam Formiani 


120 


XLII. 


In Quandam 


122 


XLIII. 


In Amicam Formiani 


124 


XLIV. 


Ad Fundum 


125 


XLV. 


De Acme et Septimio 


127 


XLVI. 


Ad Se Ipsum de Adventu Veris 


129 


XLVII. 


Ad Porcium et Socrationem 


131 


XLVIII. 


AdJuventium 


ib. 


XLIX. 


Ad M . T. Ciceronem 


132 


L. 


Ad Licinium 


183 


LI. 


Ad Lesbiam 


135 


LII. 


Ad Se [psnm de Struma et Vatinio 


137 


LIII. 


De Quodam et Calvo 

« 


138 





CQNfiPBCTUS. 




Carm. Liv. 


Ad CaBsarem 


. 189 


JLV. 


Ad Camerium 


141 


LVI. 


Ad Catonem 


144 


LVII. 


Ad Mamarram et CasBarem 


. 145 


LVIIl. 


Ad Coelimn de Lesbia 


146 


LIX. 


De Riifa et Bafiilo 


. 147 


LX. 


.... • . 


148 


LXl. 


In Nuptias Juli» et Manlii 


ib. 


LXII. 


Carmen Nuptiale 


. 168 


LXIII. 


De Aty 


177 


LXIV. 


Epithalamiam Pelei et Thetidos 


188 


LXV. 


Ad Hortalum 


. 233 


LXVI. 


De Coma Berenicea 


m 


LXVII. 


Ad Januam Mceobse cnjasdam 


. 248 


LXVIII. 


Ad Manlium 


. 254 


LXIX. 


Ad Rafum 


. 271 


LXX. 


De Inconstantia Feeminei Amoris 


272 


LXXI. 


Ad Virronem 


273 


LXXII. 


Ad Lesbiam 


. 274 


LXXIIl. 


In Ingratum 


276 


. LXXIV. 


In Gellium . • • . 


. 277 


LXXV. 


Ad Lesbiam 


278 


LXXVI. 


Ad Se Ipsum 


279 


LXXVII. 


Ad Rufum • . • 


. 281 


LXXVIII. 


DeGallo . . . 


. 282 


LXXIX. 


In Lesbium 


283 


LXXX. 


Ad Gelliam 


268 


LXXXI. 


Ad Juventiam . 


284 


LXXXII. 


Ad Quintlum 


285 


LXXXliU 


In Maritam LeBbiae 


386 


LXXXIV. 


De Arrio . • . . « 


2»7 


LXXXV. 


De Amore suo 


389 


LXXXVI. 


De Quintia et Lesbia 


ib. 


LXXXVII, 


...... . 


290 


IiXXXVlU. 


loGetUinn 


ib. 


LXXXIX. 


De Grellio . . 


£91 


xc. 


In Gelliam 


292 



vr 



CONSPBCTU8. 



Cam. XGi. 

XCil. 
XCIIl. 

xciv. 
xcv. 

XCVI. 

XCVII. 

XGVIII. 

XCIX. 

C. 

Cl. 

CII. 

CIII. 

CIV, 

cv. 

CVI. 

CVII. 

GVIII. 

CIX. 

cx. 

CXI. 

CXII. 

CXIII. 

CXIV. 

cxv. 

CXVI. 



InEiindem , 

De Lesbia 

In Csesarem 

In Mentalam 

De Smyrna Cinnse poet» 

Ad Calvam de Qnintilia 

In iEmiliom 

Ad Vettinm 

Ad Javentinm 

De Coelio et Quintio 

Inferiae ad Fratris Tumnlum 

Ad Cornelium 

Ad Silonem 

Ad Quendam de Lesbia 

In Mentulam 

De Puero et Praocone 

Ad Lesbiam 

In Cominium 

Ad Lesbiam 

Ad Aufilenam 

Ad Eandem 

In Nasonem 

Ad Cinnam 

In Mentulam ;, 

In Eundem 

Ad GeUium . 
Pbrvigilium Veneris^ ex Recensione Jo. Christ 

Wemsdorf 
Vindicise Ciris Catullianaa 
NoT^ Variorum in C. Valerii CatuUi Opera 
Commentarius M. Antonii Mureti 
Achillis Statii Commentarius 
Jani Ooasae Nordovicis Praecidanea pro Q. Va- 
lerio Catullo . . . . 

Roberti Titii Burgensis in Catallum Prselectiones 
Hieronymi Avantii Veronensis Emendationes in 
CatuUum 



Pag. 

303 
294 
295 
296 
297 
298 
299 
901 
302 
904 
305 
907 
308 
ib. 
309 
310 
311 
312 
313 
314 
315 
316 
317 
318 
319 
320 

323 
331 
337 
443 

528 

661 
702 

721 



CQNSPECTUS. VII 

Theodori Marcilii^ Professoris EloqaentiaB Regii, 

in C. Valeriam CatuUum Asterismi • 730 

Not^ Variorum in Pbrvigilium Vbneris . 750 
NotsB Salmasii et Scriverii in Pervigilium Veneris 758 
And. Rivini NotdB ad anonymi^ sed antiqui tamen 
poetse^ elegans et floridum Carmen de Vere^ 
communiter Pervigilium Veneris inscriptum 770 
Regbnsus Editionum. C. Valerii Catulli^ adjecta 

Notitia Literaria de Pervigilio Veneris . . 817 
Recensus Codicum Mss. C. Valerii Catulli qui in 

Bibliothecis Britannicis asservantur • 836 

Index Rerum et Verborum . . • i 

Nominum Propriorum . . . Ixi 



AD 

SERENISSIMUM 

DELPHINUM 

PfflLIPPUS SILVIUS 
T,E.C.P. 



Cvi dono lepidiim Libnun Catnlli 
Commentariolo novo explicatom f 
O Drlphin, tibi. Namque ta solebas 
Catulli Veneres, facetiasque, 
Urbanamque salem, elegantiasque^ 
Risos^ delicias, jocos dicaces^ 
Ipsas esse aliqnid putare nngas^ 
Jam tum, cum manibns tuis Marones, 
Flaccosque^ et Sraecae gravem cothumum^ 
£t si quid Latiis modis Camo&ne 
Plectro unquam cecinere grandiori, 
Tractabas^ vigiles et ad lucemas 
Arpinis aciem usque et usque chartis^ 
Defixumque animum semulus tenebas ; 
Aut per Romulidum priora saecla 
Decurrens, Domin» ampla fata Bome&, 
Altricem PopuU Lupam Togati, 
Praetextas, Trabeas, feras Secures^ ' 
Minaces Aquilas, Forum^ Senatum, 
Fasces, prcelia^ foederamque ritns, 
Legesque^ et Sacra^ Caerimoniasque 
Divum multiplices^ tiieatra, tbermas^ 

Ddfk. et Var. Ckif. Cotul. 



l ^PISTOLA. 

Instractas acies, locata castra, 
Juges excabias, et ama cunctas 
Formidata diu per orbis oras 
Discebas avidus ; ferumque Poenum 
Ad Cannas Thrasymenicasque lauros 
Scandentem gelidas sequens per Alpes, 
Aut Byrsfie meritam vicem inferentem 
Mirans Scipiaden, morave cauta 
Vincentem Fabium, aut Macedonum arvis 
Stementem iEmilium a^reas phalanges, 
Et quicquid decorum exhibent Quiritam 
Annales cupide legens, Patemis 
Suescebas aciem applicare factis, 
Magnis^ Jupiter t et laboriosis. 
Tum te nec manibus bonum CatuUum» 
Jocorum et salium patrem CatuOum 
Pigebat tenuisse, et hoc severo 
Contractam studio explicare frontem» 
S»pe ot VirgiUi gravem jocosis 
Mutare Heddecasyllabis Camcenam. 
£n ! nostra tibi pumice expolitus 
Leporam ac Venerum parens Catulius 
Sistit sese iteram, tuisque gestit ' 
In famam auspiciis, et ora ferri. 
Hunc tu ut excipias benignus, oro, 
Tibi haud indecorem hospitem futurum» 
Carum Nobilibus sodalem, et olim 
Magni Caasaris hospitem CatuUum ; 
£t probes studium tibi offerentis, 
Devotumque animum, et fidele pectus, 
O Delphin, soboles beata Magni, 
Quem totus stupet ac veretur orbis ; 
Delphin, deUoiae, atque amor Lycaei, 
Dblphin, praesidium decusque nostrum^ 
Cui dono lepidum librum CatulU. 

Lu$etuB PariiiorumfJCtH» Mart, an^ Chr, 1685« 



HANDII PRiEFATIO. 



Habbmt sna fata Ubelli. Inter eos veteres scriptores, qni 
longam per tempus neglecti jacuerunt, et in quibus, post 
curas singulis locis adhibitas, plura adhuc leguntur obscura 
et depravata, CatuHi Carmina non ultimum locum obtment. 
£teaim ex quo studia virorum doctomm Latinis Poetis 
occupari cdeperunt^ alia omnia majori diligentia et cautiori 
cura versata sunt^ qaam nostri Poetas Carmina. Jamjam 
Parthenius, tantam^ inquit, confusionem et conversionem 
in CatuUi Carminibus fuisse, ut si ab Inferis Auctor revo- 
cfuretur, sua non esset agniturus. Nec tamen is dignus 
erat^ qui tanta casuum varietate jactaretur^ et sospitatorem 
diu desideraret. £quidem pro Catnllo ejusque virtutibus 
dicere, aut eum flagitiosas impuritatis specie^ qua suspec- 
tum habenty liberare^ non apud me constitui ; nec curo eos^ 
qui in moribus Poetarum magis^ quam in verbis haerent, et 
ingenium non nisi pudicum esse volunt. Qui^ vereor, ne 
«aepissime faUantur; nam» qua&inter mores et orationem 
intercedit necessitudo, non in quocumque Poeta ita valet^ 
ut ad regulam, nescio quam^ exigi possit Placet CatuUus^ 
quia plurima in eo placent. Atque in magnis ingeniis mnlta 
reperiuntur, quibus eorum vitia expientur ; nec culpa vitio- 
rumy quas saecuU sunt, in singulos homines^ qui iis laborant, 
conjici debet ' Nam castum esse decet pium poetam Ipr 
sum : versiculos nihil necesse est/ 

£Iegantissima Carmina conscripsit CatuIIus^ mira simpli-^ 
citatie ac venustate; neque ipse destitutus erat ingemi \i, quae 



4 PRiEFATIO, 

neque artem nec laborem redolet. De negligentia et andacia 
ejus non uno modo potest disputari. Quse vero Tiri docti de 
ea re dixerunt> vereor, ne maximam partem nimia sint atque 
iniqua. Melius consuluissent Poetae, si Carmina ejus ita re- 
stituissent^utjudicium finnum ac certomde iis haberi posset. 
Quamdiu enim de pluribus partibus dubitatur^ non potest de 
universa re judicari. Editiones autem CatuUi, quao recen* 
tioribus temporibns prodierunt^ Carmina non peraeque ex- 
hibent^ quemadmodum a Poeta profecta sunt. Sunt enim 
ita comparatae, ut lectionis vulgata) rationes et causae pror- 
sus ignorentur. Ex iis non cognosces, unde dncta sit haec 
et iUa lectiOy yel bona Tel absurda, neque inTenies nomina 
virorum doctorum^ quorum studio plures singuli loci optime 
sanati ; immo Tana mendacia ac negligenti» sordes tantnm 
tibi taedittm afferent, ut totnm librum abjicias. Jadiciom 
ac censura, quam Interpretes ante omnia instituere debe- 
bant^ codicum et Tett. editt eammqne auctoritatis ttusqaam 
extaty et textns firmo fundamento plane destitutus est 
Sine codicum et Tett. libromm ope neque institni neque 
effici potuit recensio textus. Nec sufficiebat^ tantamin-^ 
scriptiones editionum commemorare, hinc et illinc varieta* 
tem lectionis afierre^ et aliorum vestigia sine uUa dubita* 
tione persequi. Quantum igitur dolorem omnes, quibos 
studia humanitatis et inprimis Carmina Catulli curaB sunt, 
pereipere debuerunt ex morte Santenii^ cujus mentio tristior 
est lacrymis Simonideis. 

Historia casuum, quibus jactatus est Catnlli Liber, satis 
mirabilis docet, paucisstmos inveniri potuisse codices anti- 
quiores; et variamm lectionum^ quas illi exhibent, majoveni 
partem e scribaram ignorantia atque monachorum lascivia, 
qua in scriptoribus veteribus grassati sint, ortam esse. 
Atque hoc jam Scaliger observavit^ de exemphri, ex qm 
omnes codices propagati, locutus. Variis ex aigumentis 
6t prsecipue ex consensu omnium, quos hucusque cognites 
habemus^ codicum in locis corraptis et mutilatis demon» 
strari potest» unum librum fuisse fontem omnium alionun, 
qni inde a saeculo quinto decimo scripti sunt. MatthsDns 



PR^FATIO. 6 

Palmerius ia codice, quem sna manu a. 1438. scripserat, 
et qoo mm erat Andreas Schottus (Observ. lib. ii. c. 16. 
p. 53.), hadc amiotaYit : ' Aimo 1^^. primum repertom 
esse CatdUiim, pessimeqae acceptum io manus bominum 
▼emsse/ E:&tat etiam Epigrammay commemoratioDe satis 
dignumy viri cujusdam docti Veroneusis, quem Apost<dus 
Zemis (in Ephemerid. Lit. Ital. Vol. xii. 11.) Guarinum 
patrem, Burmannus Guarinum filium esse voluit In eo 
narratur Librum Catulli^ a Francisco quodam scriptum, ex 
borrei tenebris Veronam delatum esse. Maffeius (in libro 
Verona Illustrata Vol. ii. p. 7.), ad decimum usque ssecu- 
lum CatuUum plane ignotum fuisse suis civibus, confirmat 
inedita quadam scriptione : * In Verona aveasi Catullo fin 
del secol decimo, perch^ io trovo in uno degl' inediti ser- 
moni, che ho presso me di Raterio, vrauto d' oltra monti a 
questo VescovadOy com egli lesse, qui CatuUo, non aven- 
dol letto per V avanti ; e trovo che Y avea alle mani nel de- 
cimo.quarto secolo Gugiehno Pastrengo, amico del Pe- 
trarcaj il quale neU' opera sua versi ne cita in due luoghi.' — 
Qois fuerit iUe Frandsci codex et an adhuc extet» nifailo 
magis afficmare possum quam aUL Maffeius (Iil>- 1- p.32.) 
de manuscriptis Ubris ita ioquitur: ' Son tutti di poca eta, 
e i piu vecchi non paiono oltrepassar di molto la meta del 
decimo quinto secolo.' CatuIIi vero librutn, in GalUa re- 
piertum, malas in manns venisse, id est^ qnod omnes fere 
commentariorum antiquiorum auctores monuerunt ac questi 
Mnt* '^n 

Sub saeculi xv. exitum, typis excudi curarunt CatuUi 
Carmina una cum TibuUi et Propertii Elegiis. Primum 
prodierunt Venet. 1472. (Maffeiu^ annum 1471. aUegat.) 
Ex quonam vero codice haec editio descripta sit^ nondnm 
potoit comperiri, cum neqoe Broukhusio ad TibuUum^ ne-» 
que Burmanno ad Propertinm emendandum eo uti Uceret. 
Cf. Santen. fid Caim. lxviii. 40. Venetas secundas anni 
1475« lectionem prsebuit codex Palmerii> ut Maffeius refert 
Ub. 1. ; editio vero Rhegiensis vel ad exemplar princ. cx* 
pressa, vel ex alio codice descripta videtur ; nam pluribus 



6 PR^FATIO. 

in locU lectionem exhibet a valgata longe divcrsain. cf. 
Carm. Lxviii. 46. Tandem anno 1481. Joannks Cal* 
PHURNius primns omnium majorem habuit curam Catalli, 
ejusque Carmina VicentiflB edidit. Venetam primam yel 
secundam iterum excudi curavit; sed eam, ut videtur^ ipse 
bonis codicibus usus^ (cf. Santen. ad Carm. lxviii. 48.) 
multis inlocis correxit (cf.Iect Carm. xxx. et lxiii. com 
cod. Dresd.). In prsefatione ad Hermolaum ita scribit: 
' Cum percurrere coepissem id opus^ quod Venetiis im- 
pressum est, — tot mendis refertum esse deprehendi, ut 
longe plura essent vitiosa et depravata, quam quse emen- 
data. NuIIus certe sensus ex his elici poterat. Confestim 
conveni nonnuUos impressores et eos cohortatus sum^ ut 
iterum id opus imj^rimerent ea correctione quam poUidtus 
sum. Possum igitur gloriari me non id emendasse, sed 
vere totnm exscripsisse/ Equidem totum hunc locum ap*- 
posui, quoniam valde memorabflis est. Calphumium se- 
cutus est Parthrnius^ primus CatuIIi Interpres, qni 
Brixiensem anni 1486. curavit, et non parum de Pbeta 
nostro promeritus est, quanquam ipse suam editionem fes- 
tinatam appellat. In praefatione loquitur de iis, qui enar- 
rationes discipnlis dictatas inique interciperent, sed nihfl 
magis queritur^ quam id^ quod CatuIIi Liber^ quo nullus 
omnium et in Gra^cis et in Latinis magis corruptus et mu- 
tilatus^ a viris doctis obscuritati relictus fuerit. Commen- 
tarius pro temporis ratione satis doctus multa continet, quse 
ad restituendam lectionem genuins^ maxime considerari 
debent ; nam auctor ante oculos habuit codices^ e quibus 
pluribus in locis restituit, nisi semper optimam, tamen non 
plane improbabilem lectionem. Conjecturse vero a Par- 
thenio factse postea in VenetasTeceptae et a pluribus criti- 
cis pro Catullianis habitde sunt. 

Secundus Poetae Interpres fuit Palladius Fuscus, 
cujus commentarium edidit Jo. Tacuinus, nescio utrum 
primum in edit. Venet. 1500. an antea seorsim. Opus est 
admiratione et cura dlgnissimum^ cujus altera pars^ quse ad 
crisin pertinet^ multo pra^stat alteri, in qua verba expli- 



PRiEFATIO. 7 

cantar. Nam non solum emendationes exhibet partim in» 
geniosas^ sed etiam codicnm lectionem: Palladius enim 
iisns est decem codicibns (vide eom ad Carm. xxxiy» 3.). 
Tamen, qnod vald^ miror, recentiores editores commenta- 
riom iUnm plane neglexemnt, immo ne dignnm quidem 
coginitioQe existimarunt Veneta autem anni 1500. ex Ve- 
nett. 1486. 1491. 1493. descripta> ultima est ex editionibus 
iis, quaB^ prseter .codices, auctoritatem^ pro sua conditione 
majorem vel minorem^ habent in recipienda vel repudianda 
Carminum lectione. At quo dUigentius commentariorum» 
quos commemoravi^ auctores rem suam tractaverant, ep 
levius administrarunt alii^ qui exinde Catulli editiones pa- 
ramnt. Talis vir erat Hibronymus Avantius, non 
mediocris ingenii, sed audax et nimis levis, Parthenii dis- 
cipuluSy et, ut arbitror, unus eorum, a quibus Partbenius 
dicit enarrationes suas inique interceptas esse. Ipse vero 
Avantius fatetur, se per triennium sub Parthenio in hsec 
studia incubuisse. Conscripsit emendationes in CatuUi 
Carmina, a. 1494. editas a Moravio^ repetitas in edit. 
Venet. 1500. quas tamen non omnes sibi debuit auctor, sed 
partim Palladio (qui 1483. mortuus est)^ partim aliis surri- 
puisse videtur. Quod si sex vel septem locos excipias» 
reliquos omnes^ex ingenio emendayit; in illis paucis codi* 
cis antiquioris mentionem facit; in his conjecturas suas 
notat signo I. vel verbis * quid si legeres.' Haud mirum 
mihi.videtur conjecturas partim ineptas» partim non neNces- 
sarias ab Avantio excogitatas esse ; sed miserandum^ eas 
ab editoribus^ iisque recentioribus, tanquam codicis lectio» 
nes receptas vel probatas esse. £t ita factum est; nam 
Aldinam editionem primam codicis instar allegare solent. 
Haec vero editio, nescio cujus cuia, sed suspicor Aldi et 
Avantii, Venetiis 1502. edita, fundum habet in editionibus 
antiqnis collatis (non in sola editione anni 1500. ut Heynius 
dixit); at in eam receptae snnt interpolationes et correctio- 
nes Avantii, Joviani Pontani^ et aliorum^ maximam partem 
asteriscis notatse. Codicem adhibitum esse. nullo loco 
potu^ intelligere ; nec cognovi, quod Heynius de TibuIIo 



8 VRMFATIO. 



affinnavit, Aldinani seoinidaBi piof lus nova» ease lecen* 
skmem. Ipsa quoque continet interpolationes, (ut PMtani 
Carm. i. 9* aliommqne Caim. xxxvi. 3.) et textom piiom 
Aldin» ; vide Cann. xvii. 3. xiv. xx« Aldinas vm> edi- 
tioiies, qnte non magnam habent anctoritatem, vki docti 
reoentioris aovi in plnribos secuti snnt, alii anctoritatis 
specie decepti, alii nalla dnbitatione c^miinoti ; nnde maxi- 
ma, opinoT» ne^gentia exemplarinm nata. Ut diflicQlCatis 
explicationem evitaient, editores siepe correctormn nngas 
recipere malnenmt» qaam codices consulere» et investigaiida 
tera lectione sudare. Non ignoro merita viromm docto^ 
rum de quibusdam CatuUi lods; immo^ si plures critici 
tales, quales emditione Muretus, assidua diligentia Statius 
{uit, CatuUum curassent^ nos, puto, jamdodom kgmnms 
Carmina emendata ac correcta ; nec me fiigit» varietatMi 
lectionis e codicibos bonse notm allatam apud Mnretum, 
Scaligeram, Statium, Vossiom et alios inveniri ; tamen si 
editores collegissent omnes illas lectiones» una cum iis^ 
quas Colomna, Fruterius» aliique commemorant^ neque in 
verba magistri jurassent, plorima essent sanata atqoo ad 
mnceritatem soatn redocta. At non ita iUis placoit. Ex 
qoo enim Scaliger Moretvm kmde^ qoa dignos erat, snmraa 
fraodare sostinaeiiett, et, sibi sooqoe ingenio confidens, 
Statii comment&rios inspicere non operao pretiom potave* 
rat, alii qoi eom seqoebantor, spem Catolli aKqoando re- 
stitoendi omnem amiserant. Atqoi Aohillbs Statius, 
qoem prro nonnoIUs recentioram admirari soleo, commen- 
tariom scripsit ex omnibos longe prsestantissimomy et ob 
doctrinam atque eroditionemy qoa plarimos locos vel car* 
minibos aUoram collatis vel dicendi oso demonstrato iUos- 
travit^ et maxime ob varietatem lectionis diUgenter annota- 
tam e decem codicibos. Textnm quod attinet. Statius Al- 
dinam, qoam saepissime commemorat, (vide Carm. xxxiv. 
8. Lxi. 28. aU* II.) non peraeque ut poterat correxit, nonnul- 
lis tamen in locis eodicum leotiooem ravocavit, et plorima 
aliorom coris raUqoit Ipse d^ se ita^ ' In optimis/ ait 
(p. 292.), * emendandis aoctoribos sine veterum subsidio 



PRAFATIO. 9 

Hbronnn mthi qmdem non licel eme tam diserto (nt verba 
mntemX nec si liceat, libet' Caasam, quapropter Mnreti 
mentio nnsqaam ab eo facta est^ eqnidrai aon iatellejti ; 
Palladii qaoque commentarium non videtur in Stafii noti» 
tiam venisse. Jam vero lucem obortam alii tenebris suia 
obscurare coeperant Soaliger oiim, qui, nisi nimisin- 
gcmo suo indnbisset^ pro hnjus prsestantia, plurimum pro- 
ficere potuisset, invidia incensns, omnia^ qu» Muretus vel 
codicis optimi auxilio» vel suo ex ingenio emendaverat et 
fflnstraverat, omnino repudiavit, una cum Statii cbmmen- 
tario (quanquam ntrinsque libros ante oculos habuisse 
vi^tur ; vide enm ad Carm. lxviii. 6.) ; immo in leetione 
Aldinae servanda swpissime acquievit^ et praeter eod locos, 
in quibus codicrai Cujacii sequebator, Poetam novis sor* 
dibus ccmspuorcavit Ille non ftait^ qui Catonum lepidom 
ac venustom Poetam emendaret ; a gravitate et morositate 
ejus lepor et simxriicitas Catulli plane abhomierant Nec 
cfpuB est exemplis cmifirmemi quam insulsae sint pluiime» 
Scaligeri correctiones^ quam msde abotatur doctrinao sme 
copia, et quam inepte codicis vitia s»pe d^ndat. At 
metiora non facile potuit dare pf o spatio temporis, quo 
commentarium sunm conscripsit. Nam Deom testem advo^ 
cans affirmat^ ne integrum quidem mensem tribus PoetiSy 
CatuUo^ TibuUo, et Propertio, lecensendis se impendisse. 
Equidem non negaverim, a ScaUgero codicis lectioiieai 
ssepe revocatam esse ; sed^ qu» iUe emendando Catulto 
perfecit^ aUus quisque^ puto, neque auxiUo codicom nec 
sano judicio/ quo intorpolatorum nugse dissipari debebanl^ 
prorsus destitatas;^ perfecisset. Recensionem autem, fes- 
tinata opera ScaUgeri fectam et ex vitiosis ac is^rtunis 
lectioiiibus Aldina^ primae collectam» pkrique prssstantissi- 
mam putarunt, et in suas editiones retipere nuUo pacto 
dubltamnt ; quo factum est^ ut ad nostra usque tompora 
textus perveniret intorpolationibus cujusvis generis refertas, 
correctionibus ineptis contaminatas> nec firmo certoque 
fnndamimto nixus. Nec aUorum studiis CatuUus, quem 
nimis audactor oppressit, erectos ac restitutus 



10 PRJEPATIO. 

videri potest. Nam editioneB^ quas Vosftius et Vulpiub 
paraverunt, non putaverim noyaD recensionifl nomine dig- 
nas. VossiuB, quanquam optimos codices ad manus habe- 
bat, cum quosdam locos optime atque ingeniose emendaYC- 
rit» tamen tanta audacia in ea re versatns est, et conjectn** 
ras tam ineptas adeoque obsccenas recepit, ut Catullus 
ssepe sibi redderetur plane dissimilis. Qua vero editio ejus 
aliis praestat^ variarum lectionum annotationi vereor, ut 
omnino fides sit habenda^ cnm nomine veterum libromm 
scepe designentur editiones antiquse. Omnino si de emen- 
dationibus et illustratione singulorum quomndam locomm 
dicere voluissem, prsBter Vossinm commemoranda mihi 
essent nomina multoram, qui de iis bene meriti sunt, docto- 
mm viromm. At loquor de integra, quam editores pro- 
fessi sunt^ recensione textus ; et mihi persuasum habeo, 
criticos munus suum^ quod industriam ac diligentiam requi' 
rit» non nisi obiter et perfunctorie executos esse. Alii 
enim hasc tralaticia officia existimabant ; alii Poetam nube 
annotationum, quibus res et verba sententiamm nexui erepta 
illustrarentnr, involvcbant ; alii, in constituenda Carminum 
lectione nimis securi, nec metri rationem respicientes, 
utram ita CatuUus dixisaet vel dicere potuisset^ necne, 
plane non quaerebant. De recentissima CatuUi editione 
non feram sententiam, ne ego juvenis ea, quse mihi de hoc 
op^e dicendaessenty in virum^ qui ipse juvenis illum edi-* 
dit, doctissimum et munere suo gravissimum dixisse videar. 
Nec ea, quse dixi, eo animo disputata sunt, ut virorum 
doctorum meritis in Catullum aliquid detraherem; sed 
praQmittenda videbantur, ut appareret, quantum superesset 
in Poeta nostro emendandom ac restituendum. 

Editori enim CatuUi futurp campuslato limite patet. As- 
siduum studium, magna cura^ reram antiquaram scimtia, 
sermonis Auctori proprii et metricae rationis cognitio^ ha&c 
sunt, quae ad hoc opus perficiendum requirantur. Quod ad 
res, quas CatuUus enarrat^ Ulustrandas pertinet, ea^ snnt 
maximam partem satis expUcat£e> quod quidem facilUmum 
erat A sententiaram vero recta expositione Int^retes 



PRj£FATIO. 11 

saepiiis aberrarant. Nam in Catnllo explicando non snffi* 
cit profunda eruditio ac.doctrina; Interpres esse debet 
ittgenio^ qnale Poetas nostro erat, yenusto et lepido. Pla- 
rima reperiantnr in ejas Carminibas, qase magis sensas 
significatione^ qaam rationis investigatione probari pos- 
sunt ; qttae tamen non parvi momenti sant^ cam venastatem 
Carminibas vel detrahant, vel restitaant Sed hsec amplias 
perseqai, non niihi proposai. 

Ad sententiaram illastrationem ne prias te accinxeris, 
qaam genainam Carminam conditionem restitaeris, ac verba 
Aactori vindicaveris. Officinm igitar gravissimam Editoris 
positam erit in diligenti et accarata comparatione codicnm 
mana scriptoram. Ac miram, ne dicam miserabile, vide- 
tar, qaod a recentioribas Editoribas ne ea quidem, qaa) in 
saperioris saecali libris legantar^ observata et coUecta sont. 
Qaa tamen opera magis sabvenissent laboranti textai, 
qaam explicationam ad verba corrapta adjectaram far- 
ragine. Interpietatio enim criticae artis aaxilio destitata» 
ideoqae incerta et vana, non potest difficultates tollere. Ad- 
httc accurate coUigenda est lectionis varietas e codicibas 
Palladii, Gaarini (cajas editio an. 1531. pluribas ignota), 
Mareti> Scaligeri, Vossii (inter quos eminet liber Com- 
melin.), Colomnae^ Meleagri (Balthas. Vmatoris)^ Fruterii» 
et aliorum^ praeter eos codices, qui, a viris doctis nondum 
descripti, in bibliothecis extant Atqne antiquissima& quo* 
que editiones huc pertinere, non opus est ut pluribus de* 
monstrem. 

Editorem CatuIIi pprro oportet, fragmenta et verba Poe- 
tad, quae apud Grammaticos leguntur, et quorum numerus 
Bon parvus est, congerere. Grammiiticorum enim auctori- 
tate^ saepe codicum omnium graviori, plara loca restitui vel 
defendi possunt. Id quod Editores recentiores plane n^lex"» 
erunt Lectionem defendere debebant e. g. Carm. LXiii. 
38. e Festo lxvi. p. 419. Pac. ; quaerere utrum Carm. i. 2. 
ex auctoritate Marii Victorini (p. 204. Commelin.) et Te- 
rentiani Mauri (de Metris p. 2440. L 24. Putsch.) legendom 
sit arido, an secundum Servii (ad Mn. xii.) et Fortanatiani 



13 PRiBFATIO. 

(p. 2676. Patsch.) testimonram arida ; illostrare debebaiit 
e. gr. Carm. xgvii.6. e Festi loco xiY. p. 353. Dac. et 
Carm. iv. 26. 27., genuiiiam lectionem firmare teste Charisio 
(Instit Oiam. iii. p. 223. 1. 41. Putsch.), et sic alia. 
< Deinde Metrormn» quibas usus est CatuUus, Numero* 
rumque ratio non satis accurate habita est ab Editoributf» 
et qumstiones huc spectantes in pluribus locis in^e insti- 
totdB. Inde vero patet, qui factum sit, ut veBsus non pauci 
adhuc legantor vel omni metri mensura expertes, vel no- 
mine tantao licentin excusati, cujus culpam nemo Latinoruia 
Poetarum contraxerit Habet Noster quaedam propria; 
ne tamen existima, negligenter eum conscripsisse plnrima 
Cannina. Quao apud alios negligentise nomine alias ob 
causas suspecta sunt, apud Nostrum sont a volnntate prc^ 
lecta, nec a Poeta inconsiderato commissa. Severioribos» 
ni totus fallor^ metricis legibus semper se astrinxit, et ex* 
empla Grmcorum ita imitatus est^ ut ex iis reciperet etiaia 
licentias, qusd non ad seriorum Poetanim Cannina exigi 
debent. Versus suos non conlormavit ad leges, quas Poetaa 
postea^cum ars jam perfectior facta esset^ secuti sunt; at- 
tamen versibus non deest el^antia, qiiod adeo ex iis rebus» 
qu8B minutiaa videntur, intelligitnr. Ut pauca affifiram^ 
Grseca exempla secutus, nusquam dnritiem admittit, qua 
syUaba brevis ante literas st alius verbi ponatur. . Elisio- 
nem in Pentametri caesura» et in fine vocabula trium sylla* 
barum ponere solet, utmmque auctoritate Graocomm, qua 
multa bujus generis opud CatuUum excusari possunt. 
Quantum vero relictum sit studio ac curse sospitatoris, 
CatuUo aUquando subventuri» ut etiam ad rhythmomm pro^ 
prifetatem revocetur Poeta, id facile cognosci potest ex hor- 
rendis lectionibus» qu8D in pluribus Canninibus adhuc of* 
fendunt anres, ut ScaUgeri astuUiantis Carm. xvii. 8. meker* 
cule Cami. xxxviii. 2. jinne zana illa Carm. XLi. 1. lxi v. 
178. et aUae. Vide Ahlwardt Attis des Cat ad vs. 35. 
et aL 

Imitandomm GraDCoram studium CatuIIo cum omnibus 
fere Latinis Poetis erat conuQiune. Sunt Carmina^ qu» ad 



PRiSFATlO» U 

verbum e Gfaecia tradncta esse, ipse fiitetfir Poeta Garm. 
Lxvi. (cf. Carm. cxvi. et li.); sont alia inqiiibiis Poelam^ 
nim Graecoiram verba ac sententias expresserit, ita versatum 
fiiisse argmn^rti ratio ostmdit, ut cokmbus alienis soa inr 
fedsse videatnr. Quod tamai Catollus fecit ex more, quo 
omnes Romani scriptores Grsecos hahebant magistros, et 
ad Grseca ingenia se prorsus componebant; quanquam 
Nostro non deerant, qua^ ad inventionem pertinent^ ingenii 
vis ac cderitas. Liberior vero imitatio vereor ut pluribus 
in locis unquam demonstrari possit, cum Carmina, e quibus 
Noster muita decerpsisse videtur^ praDcipue comicorum an- 
tiquomm, temporis invidia perierint. De singulis sententiis 
quaestio est diiBcilior; quod non sensisse videntor Inter- 
pretes, facillime eo deducti^ ut, quemadmodum apud Pro- 
pertium, ita etiam apud Catidlom comparatione Mmilium 
sententianun aibuiereDtnr, et Poetam ingenio suo nil debere 
putarent. Ac non solum Graecos imitatns est Catullils, sed 
eiiam antiquiores Latinos Poetas», et ad horam exempla 
suam dicendi mttonem conformavit. 6i integros haberemus 
Ennii, Lucilii^ NaDvii» aliorumque libros, certior esset res ; 
nunc vero e fragmentis pauca tantum probari possunt. In- 
terpretes vero ha9C parum obsiBrvaruttt^ et multa, qum ex 
Gra^orum et Latinorum imitatione explicari debebant» 
omiserunt. Ut paucis exemplis utar, Carm. lxvii. 6. de« 
fendi del)et lectio, Postquam esi parrecio facia maritatene; 
nbi antiquae editiones Vicent. Brix. Venett* exiiibent pro^ 
jecto, quod Parthenius explicat * excldso Ball>o.' Li codd. 
Statii et membr. Commelin. optime legitnr porredo. Ac ita 
lo<mtus est e Oraecorum more. Hmn. H. xviii. 26. AMf 
^ h xwlvj^n' ^iya$ fMytOMrii r«yu«4t}; Knro. Cum Carmine \% 
comparandum estid» quod apud Atiaenaeumyiii. 14» p. 239« 
Scfaweigh. extat I7i» x«} itai%9, tihrns o fihs, x. r. X. Carm. 
Lxviii. vs. 18. cum Sapidms fragmento xii. et sic alia. Cf. 
Rhunkenii Praef. ad Hymn. in Cerer. p. xii. sq. Ad anti"» 
quos Poetas Latinos inter alia multa haec spectant. Carmine 
Lxxiii. expriroere volebat Enmi apud Cic. de Offic. ii. 18. 
* BeneGsM^ta male locata^ malefacta arbitror;' vel hoc anti* 



14 PRJEPATIO. 



qai Poetse, ' Beneficiam vnl^s ctiin largiri institueris, Per- 
denda sant molta, at semel ponas bene/ Carm. lxiv. 106. 
recipi debebat lectio codicam daoram, qaos Colamna con- 
salait^ et excerpt Vatican. Ursini» Cmigeram nutanti vertice 
pinum, firmata aactoritate Ennii^ qai> apod Gelliom (xiii. 
20.) et Noniom'^. y. ' Capressos/ ita ; ' Capitibo' notantes 
pinos rectosqoe capressos ;' qoocam iteram conferendas 
est vs. 290. — ^Versos 188 — ^191. iUostrantor Accii verbis 
apad Non. de Var. Sign. Serm. p. 307. (in Epinaasimach.) 
' Tamen haod fatiscar^ qain toam implorem fidem.' — Carm. 
Lxxvi. V. 20. comparari debet com Locilii fragmento apad 
Noniam s. v. * Catax.' 

At Interpretem Catolli non solom demonstrare oportet, 
qaid ipse suo ingenio deboerit Poeta» quidve aliis> sed etiam 
ad consiliam Aactoris diligenter attendere, et cujosvis Cax' 
minis indolem atque ingeniam perscratari, ut accorate cog* 
noscat^ qttoosque argumentum ejas pateat Nam satis 
constat, in codicibas Caimina legi ita consuta, at singnlis 
aliena admisceantar, nec partes ullo sensns vincolo inter se 
conjangantur. Neqae ordo^ quo se excipiunt Carmina^ a 
Poeta profectus est. Plura fragmenta, qaad in Grammati- 
coram libris allegata deprebendebant, librarii Carminibas 
integris ascripseront vel ob sententiaram similitudinem, vel 
ob verborum repetitionem. Vide Carm* xiv. 27. sq. xvi. 
14. L. Ac quamvis pristina forma Carminum ea ratione 
corraptoram non nisi conjectara erai possit, critici tamen 
est, indicia facere singnlaram partium. Qnod si Catulli 
Interpres conjectandi necessitate non abusus fuerit, ali- 
quando puto fore^ ut plures tollantur difficultates^ et Carmina 
propins genuinam suam proprietatem reducantur. Nec de 
omnibus locis, quos codicum auxilio expedire nondnm 
Ucuit, desperaverim ; immo credibile est^ aliquando libros 
nostris antiquiores et scribaram erroribus minus depravatos 
repertum iri. 

Varietate lectionis^ quam viri docti hucusque e codicibos 
attalerant^ diligenter expIorata> non dabitamus^ quin con- 
ditio^ qua ad nos pervenit Catallos^ uni debeatur codici, ex 



PRiSPATlO. 15 

quo alii miilti fliu^nt, et vitia )>larima antiqmora sint 
codicibus^ qui adhuc in notitiam nostram venerint Vide 
iiQ&h ^d Carm. lxviii. 133. xxi. cf. Carm. lxviii. 137. lv. 
21. Carmina Catnlli bominibns, qui post eum vivebant, in 
deliciis erant (ut vel ex SBmulatione Propertii, Virgilii, 
Petronii^ et aliorum intelli^ potest. Vide Statium ad 
Carm. lxviii. 151.), atque assidue legebantur, cum ob 
argumenti venustatem, tum propter lepidam Poetaa lascivi- 
am, qua sascitlum illud mirifice delectabatur. Exemplis sat 
multis haec probari possunt. At^ quod in his rebus fieri 
solet, non diu abfuerunt interpolationes vel ex imitatione» 
vel, cum lectores xerba Poetad amplius persequerentur, ex 
illustrandi arte ac supplendi libidine ortse. Qu» cum ita 
sint, equidem vereor, ne nonnuUa Carmina tota ab aliis 
Poetis composita et ob simile argumentum Catullianis in- 
serta sint, quod effici potuit eadem ratione, qua ordo Carmi- 
nnm ita constitutus est, ut non modo esedemsententiae in vi- 
cinis occurrant, vel res similes exponantur, sed vel sola quo- 
rundam verborum similitudo spectetur. Sic, ut rem exemplis 
probem, Carm. xovii. sequitur xcviii. ob verba * crepidas 
lingere carbatinas' et ' culum lingere camificis;' sic Carm. 
Lxxvi. excipit Lxxvii. ob verba 'eripere' et ' pestem.' 
Vide Carm. xxiv. et sic alia. Sicuti vero interpolationis 
genus, quod in CatuUo reperimus, aUnd est atque in anti- 
quissimis Graecis Poetis, ita via, quce ad ittud explorandum 
dncit, magis expedita et solida est, nec facile potest ad 
temerariam emendandi rationem aberrare. Non ignoti sunt 
UU homines, qui yel sua vel aUnnde petita CatuIIi Carmi- 
nibus addiderunt. Pertinent vero cum ad antiquius, tom 
ad recentius SBVum, quamvis in pluribus locis non accurate 
intemosci possint. Inter illos retulerim 6rammaticos> qui 
vel mutabant singula verba, vel versus novos adjiciebant 
suo ex ingenio ; inter hos, homines sascuU xiv. et xv., qui 
in simiUbus alioram sententiis deducendis et ad marginem 
ascribendis maxime laborabant, et monadhi, qui ut aUorum, 
ita etiam CatuIU Carminibus, quae rem amatoriam tractant. 



16 PRAFATIO. 

aimotatioDes^inaxiniaiii partem libidinosas, addere sole- 
bant ; unde saepe mirabilis lectionis varietas. Quod si ad 
editiones qnoque respicias, teiiio oidine commemorari pos- 
snnt recentissimi interpolatores, ut erant Jov. Pontanos» 
ATantias^ et alii* 

CatoUi codices jam antiqmoiibns temporibos corraptos 
et a Grammaticis nmtatos esse» Inculenter apparet e k>co 
Gellii^ qui vii. Noct Att. 30. ita: * CatnUus qnoqoe 
elegantissimQS Poetaram in bisce versibas (Caim.icxvii. 
1. sq.) Minister — ut lex Posth. jub^ magistrm ebrioia adna 
ebriosiaris, cam dicere ebrioso posset, &c. Qai ebrios wtem 
CatoUum dixisse patant, aat ebrioios,{omk id quo^e temere 
scriptum invenitar,)in libros scilicet de coiraptis exemplaii- 
bas fiustos incideront' Ad eos vero» qoi postea Poetas 
lAtinos inlerpolabant» re&iri debet Seneca» cajos nomen 
ascriptum est in Dresdensi codice, de qoo infra dicam» ad 
TiboU. i. 2.26. ii. 8. 17. et 74. Etiam CatoUom ab eo 
interpolatom esse, Vossias ad Caim. lxvii. p. 281. e Medi- 
olanensi exemplari demonstravity obi ascriptom legebator 
' Seneca sopplevit' Quis autem fiierit iUe bomo, nec 
Vossias, nec Heynins (Prsf. ad TiboU. p. 28.) oompertam 
babebat. Prseterea Vossius Ubram mano scriptnm .iEneidis 
vidisse se dicit,in quo Seneca priorum qaataorversama^qm 
wSneidi praemittmitar, aactor nominabatar, et Locam co- 
dices, in quibus septem primos versus addidisse dicebator 
* Seneca» ut qoidam volunt» avoncokui Lacani.* Quisqats 
iUe foerit^ vel Florus cogn<Hnine Senecas vocatos» vel aUos, 
ad id genos interpolatorum pertinet, qui serioribus tempo- 
ribas versos integros inserere, vol ex aliis lods dedacere 
sdiebant. CataUi vero Carmina ampliorem occasionem 
prsebebant interpolationif qoam aUoram.omnia, et qoidem 
ob aigomenti varietatem. Grammaticos secoti sont homi* 
nes 8»coU xiv. et x v., qooram operae nos ddbemos codiees. 
Interpolationes plores ab his profect» sont^ ot ante me 
Oopiose et egregie probavit (loco Carm. Lxvi. vs, 83. et84.) 
Mafifeios in Verona lUustrata» T. ii. necopos estmulta addi* 



PRiEPATIO. 



17 



Hujus quoque generis exemplnm exhibet cod. Voss. Carm. 
L.XXVI. vs. 21. Ac quem fugiat^ monacbos libidini suae 
indulgentes, cum in viis publicis iis non liceret, grassatos 
esse in veterum libris, tum in Grsecis (ut Mosch. ii. ult. vs.), 
tum in Latinis (ut lectio codd. Tibull. iv. 2. 24. correcta)? 
CatuUuka etiam conspurcarunt salacia illa ingenia, quibus 
Poetae luxuries et lascivia VQbementer placebant. 



Delpk €t Var. Clas, 



Caiut. 



C. VALERII CATULLI 



VITA, 



£X EDmONE VULPIANA. 



Valbrio Catullo QtitWi prsenomen triboit Josephos 
Scaliger, corraptissimi loci auctoritate fretas, ex Elegia ad 
Janoam, vs. 13 : testatas prseterea^ se tn antiqao libro JFacobi 
Cajacii JF. C. ita scriptiun manifesto comperisse. Haic 
Scaligeri persaasioni pondas addit Joannes Hardainns, 
qai (ad Libntm xxxvii. Nat. Historiae C. Plinii Secnndi 
cap. 6.) affirmat, in omnibiis codicibos mana exaratis Catnl- 
lam Quintum appellari. Consensas tamen emditoram, at- 
qae editiones paene omnes r^ragantur : qnibos olim pmive- 
rat L. Apaleias Madanrensis, cam in Apologia priore car- 
minnm qnorandam suorum lasciviam Caii CataUi nobilissimo 
exemplo defendit £t certe librarii veteres, nominam simi- 
litadine decepti> Catalnm Poetam cnm Catallo saepe con- 
fandant : idcirco factam existimo, nt cam illi Quintus prie- 
nomen fderit^ haic etiam idem affingerent.' Veronensem 

NOT^ 

1 Alius certe QuiniuB CaiuUm fait, ma CatnUi ;' et ad xiii. 109^>-Q. Ca- 

C1QI18 integmiii nomen Qmniua Luea' toUi Epigramma e CaUimadii Epigr. 

ttMf LucuttuB, urbannB sive urbicarins, xuii. 8na?iter ezpreMum refert Gel- 

lioc est, mimograpbns, de qno viden- lins xix. 9. <|nod incipit, ' Anfugit 

dns Scholiastes ad Jnyenal. tiii. 185. mi animnsy credo, ut solet, ad Hieo- 

ad verba ' Clamosnm ageres at Phas- tinnm.' Omitto Ctnnam Caiulumf 8to- 



0. VALBRII CATULLI VITA. 19 

poiTO ftrisse nostram Poetam, liqaido constat, cnm ex 
Ovidio, Plinio Majore, Martiale, Ausonio, ceterisqae^ tum 
ex ipsias testimonio, qoi Cann. xxxi. abi, e Bithynia re- 
versuSy Sinnionem lacas Benaci Peninsalam alloquitur^ ad 
Larem domesdcam salvum se advenisse gaadet. Natus est 
(si Hieronymos rationem recte subdnxit, neqae numeri in 
ejus Chronico depravati snnt) Olympiadis 173. anno 2., ab 
Urbe vero condita 6G7. Lucio Com. Cinna, Cn. Octavio 
Coss.— Quamobrem non injuria Lilius Gregorins Gyraldus 
Petrum Crinitnm reprehendit, quod scribere non dubitave- 
rit : * pro comperto haberi, carmen de Passere Lesbias ad 
Virgilinm missum foisse» ob illad Martialis : ^ * Sic forsan 
traer aasas est Catullas Magno mittere Passerem Maroni.' ' 
Nam verisimile non est, CatuUum septemdecim annis Ma- 
rone grandiorem (natus est enim Maro^ teste Hieronymo ac 
Donato, Olympiadis 177. anno 8., ab Urbe vero condita 
4i84., Cn. Pompeio Magno, M. licinio Crasso primain 
Coss.) eidem adhuc puero tantam detulisse, et nonnisi fironte 
perfricta, animoque obfirmato, ad ejns tribnnal accedere 
posset Praeterea to forsan^ quod est apud Martialem, ar* 
gumenti vim omnino infringit.' 
Parentem habnit Valerinm^ ex honesta familia mnnici- 

NOTJC 

icuin,qQein audivitM. Antoninus im- CatQHianis, et Siliaro, ad qaem scri- 

perator, teste Oapitolino in Marci 1>it, comparare cam Marone; licet 

▼ita c. 8. Nam et hajas verum no* aecarate loqaendo non jam ita da» 

men CoiiiUi» erat^ nt constat ex M. merit VirgiUas, cam Catallus acribc- 

Antouini lib. i. sect. 13. Accedit ret, nt ad eam misisse carmina saa 

]11e, ad qaem Martialis xii. 74. ^Hse- credi possit. Sed qnantacamqae eti- 

le^em tibi me, CatnUe, dicis: Non am deiode fait YirgilU ftuna^ non dn- 

credam, nisi legero, CataUe.' (£x ed. bitasset forta CatoUnSy sl tom vixis- 

Bipont. p. 13.) set, Passerem saam illi Jocosqne 

^ Lib. ly. epigr. 14. mitterfr. Ita MartiaKs qaoqae Epr- 

3 Qaod MartiaUs scripslt, SUfoT' grammata saa ait se offerre SIUo. 

toii, tfc, boc non ita potest IntelUgi, Jo. Isaaci Pontani antem ct Boxbor- 

ac si revera ad Virgtliam carmina nii (Qaapst. Rom. c. 35.) baUacinatio 

soa, yel carmen de Passere, miserit tribuenda calami festinationiy Catul- 

Catallos ; nam alioqui non dixisset Inm MartiaU jnniorem facieBtiom. 

Martialis, itc/arfaa : sed quod Mar- (£x edit. Bipont. p. 14.) 

tiaUs sua yolaerit Epigrammata cam 



SO C. YALBRII OATULU 

pali, cujas nimiram hospHio, si TranqniUam aadimm/ 
C. Julias Ccesar ati solitas fuerit. Non amplissimam qaU 
dem pecuniam possedit, utpote qui sacculum stmm aranedmm 
plenum^ iogenue fieiteatar, Fariamque et Attrdiam inter 
principes amicorum observaverit: qaorom alteri nec $enms, 
nec arca, nec cimex erat :^ alterum esuriiumum patrem^^ ipse 
festive appeUat. Camqae divitom Romanorum fitmilia 
maxima esset» neminem habuit Catullusy * Fractom qui 
yeteris pedem grabati In collo sibi coUocaro posset/ ^ Ptf- 
trimonio tamen satis lauto fiiisse videtar^ quod hominem eo 
loco natum deceret. Nam et Rom», in urbe sumtnosa, 
diutius commoratus est, ibique amoribus operam dedtt, ac 
fondum in agro Tiburtino possedit : navi sua in Fontam 
navigavit» ac se Sirmionis herum^ appeUare non veretur; 
quse omnia profecto sunt hominis locupletis, et coi fiinuli- 
ares copise non desint. Qaod tamen genio indulgeret, ccm- 
▼ivia pararety pueUas a lenone redimeret/^ nobilium amici- 
tiis floreret^ propterea diffioaltate nnmmaria sadpius erat, 
viUasque suas pignori oppooebat» Hanc vero potissimum 
cansam fiiisse crediderim^ qnare cum JFurisconsuItis et 
Oratoribus, puta cum Alpheno Varo^ Licinio Cahro, Tnllie 
Cicerone assidue tersaretnr ;, homo scilicet sere alieno ob- 
strictus> et forensibus negotiis distentus. Lucellum itaque 
aUcunde corrasurus, Memmium Praetorem in Bithyniam 
simul cum germano fratre secutus est, nuUo tamen suc- 
cessu ; idque ob Praetoris ejusdem nimiam cupiditatem» vel 
certe negligentiam. Immo vero cum in provinciam Troa- 
dem venisset^ fratrem suum^ quem seque ac se ipsnm diUge- 
bat^ immatura morte prsereptum amisit. Hujus ppstea cine- 
ribus, ex Asia in ItaUam revertens^ maximo moerore paren- 
tavit: ejusdem memoriam, ubicumque se obtolii occasio^ 
mira pietate semper coluit. Navigatione demum absoluta, 

NOTJE 

• ^ Iti Jolio c. 73. ^ Carm. x. 

^ OflriD. xifi. * Carm. xxxi. 

« Carm. xxin. »p Carm. ciii. 
7 Carm. xxi. 



VITA. 81 

pha^ehnii^ quo maie tnoismiserat^ Castori et Pollaci, ha- 
bitis eo tempore navium servatoribas, iUastri Carmine de- 
dicavit." 

Postqaam ex ephebis excessit, in castris amoris coepit 
stipendia facere : inprimis aatem Clodiam, prsestanti ma^ 
lierem forma, quam matato nomine Lesbiam. vocaie consae- 
yit ; IpsithiUam qaandam, Aafilenam Veronensem» et Ja- 
ventiam paerom deperiit. Amores quoque suos mollissi- 
mis versibus complexus, eo scribendi genere haad ntinorem 
eonsecutas est gloriam, quam sublimi vereque divino .^Snei- 
dos poemate vates Mantuanus. Amici ejus plarimi enume- 
rantur : CSomelius Nepos» cui libellum suum muneri misit ; 
Verannius et FabuUus ; Furius et AnreUus ; Licinius Cal- 
vus, Orator vehemens, et nobiUs Poeta, quem prisci scrip- 
toras fere semper CatuUo adjuogant ; Alphenus ^^uns JFC. ; 
Caecilius, qui de Matre Deorum poema conscripserat ; Man* 
Uus Torqnatus, e gente patricia Romana, cujus nuptias 
elegantissima ode celebravit« et ad quem est iUa epistola, 
quam tanti Muretus fecit; Cinna, SmymaB auctor; Comi- ^ 
ficins, fortasseiUe/cujus esse Rhetoricoram ad Herennium 
libros quatuor nonnuIU putaverunt; Hortalus» Poeta medio- 
cris ; Cato, non ille Uticensis» moram severitate insignis» 
at Uterator quidam, cujus mentionem facit SuetoniUs in 
Libro de lUustribus Grammaticis c. 11 ; denique CoeUus, 
Veronensis. M. TalUum Ciceronem in causa forensi (qusB- 
nam iUa fuerit, ignoratur) videtur patronnm adhibuisse, cui 
profecto ob acceptum beneficium venusto Epigrammate 
gratias agit. Quanquam igitur Asinium PoIUonem diUge* 
ret, hominem C^ceroni tantopere infestnm^ a TuUio colendo 
non abstinuit : sed videUcet Asinius, mortuo demum Catnllo 
et Cicerone ipso, ad versus eximii Oratoris manes inimicitias 
exercuit : nam CatuUo florente, ac Hendecasyllabos scri- 
bente, puer^* adhuc erat. lambicis et PhalencUs vensiibus 
in pessimos qnosqne homines^ nullo discrimine^ invectas 

NOT^ 

" Carm. ly. '* Cann. xi|. 



22 C. VALBRIt CATULLI 

est : neque ipsi Csesari^ qaantamTis remm potito, 
cit, quin calami aciem in mmttram ejos UberaUiaiem,^ atqne 
alia vitia distringeret. Mamnrram, GeHiuif Vatinioro^ 
Vettiiim, Comintom, qoos vehementer oderat, propriis no- 
minibus per ora horainnm tradoxit^ ac styli acerbitate con- 
fixit. Losit prseterea in Volosiomy ineptom (nt ipse qnidem 
existimabat) Annalinm scriptorem : in rivalem Egnatiom, 
malom Poetam : in Snffennm, qnem CsBsiis et Aqniniis li- 
terarom venenis annnmerat: postreroo, in Sextiuro, Ora- 
torem, cnjns frigidissima oratione molestam gravedinem se 
contraxisse per jocom affirmat. 

Grascis literis non leviter imbotom fbisse, ex eo colligi 
poiest, quod soavissimam Oden Poetrise Sapphns et Cal- 
limadii Etegiam de Coma BereniceSy mnndissimis carmini- 
busrliatine reddiderit : ob id etiamfortasse a TibuUo, Ovidio^ 
Martiale * doctos ' appellatus. Et idcirco mirum videri 
debet, Julium Scaligerum, ea virum emditione, quodque 
non minimum est, Veronensem, ideoque municipi suo saltem 
hoc nomine devinctum, bsec de Catullo monumentis manda- 
visse : ' Catullo docti nomen quare sit ab antiquis attribu- 
tum, neque apud afios comperi, neque dum in mentem venit 
mihi; nihil enim non volgare est in ejuslibris/'^ Quan* 
qoam postea mutato consilio, qui mos est homini, ira?uval6leiy 
canere cogatur, Galliambicum ejus Carmen * divinum ' 
autnmans, et Poema de Nuptiis Pelei ac Thetidos» verum 
aditum et gradum ad JSneidos divinitatem esse pronuntians. 
Nonne probabilius de nugis Poetse nostri Comelios Nepos, 
vir gravissimus, judiciom tulerat» cum eas esse aUquid puta- 
bat ? Nonne benignius» et justius com ipso egere Pompeius 
Satumius ac Sentius Angurinus, quorum uterque, teste 
Plinio ih Epistolis/^ CatuUiaui carminis imitationem sibi 
gloriae fore augurabantur ? Sed hsec alias : nunc id, quod 
ecepimus, agamus. Quintilianus et Oiomedes inter Poetas 

NOT^ 

>3 Carm. xxix. ■' Lib. i. epist. 16. lib. l^repist. 

'♦ In Hypercritico, seu lib. vi. Po- 2T. 
eticet, c. 6. 



VITA, 



23 



lambicos Catnllom reponout. Ante HorKtium pfofecto 
lambicis versibiis gloriam CataUns adeptus fiierat; nt fidso 
scripserit Horat. Epist u 11). ' Parios ego primas lambos 
Ostendi Latio/ Hieronymns Lyricis annmnerat: rdiqoi, 
I^igrammatographis. Ego veto, si modo fi» est meam 
sententiam aperire^ variis potios adjaDgerem ; nam certe in 
ejns poematis nonnalla excedunt Epigrammatis modom. 
Ambigitur jure a nonnallis» atram haec solam paucola, qoso 
hodie extanty ab illo scripta faerint, an veio longe pfaira, 
qoflB vetostas nobis inviderit'^ Ansam ad dobitandom dat 
Plinias, qoi de Incantamentis aliqaid a CataUo exaratom 
innait/7 icajiis ne vestigiam qoidem soperest Et CatoUos 
ipse afllrmat (Carm. lxviii. vs. 17.) se satis molta losisse : 
' Jucondam cum »tas florida ver ageret^ Multa satis lusi/ 
Nisi RaphaeU Eglino Iconio Tigurino auscultare veU- 
mas/^ qui Cirin, Poema elegantissimum, Virgilio abjudi- 



NOTJE 



^ DoUtandani minine est» opus 
Catnlli ad nos lacernm peryenisse. 
LoDge enim plara scripsisse testei 
snnt veteres Orammatici^ qni de ejns 
poematlis ea prodacnnt^ qn» hodie 
non eztant. Itaqtie apnd Virgilinm, 
(i£n. V. 609.) * per mille coloribas ar- 
cum/ ibi Servins: ' De iride ar- 
cnm in genere mascnlioo dixit. Vir- 
giiius, CatulluAy et alii in fceminino, 
referentes ad originem.' Atqai tale 
niliil hodie in Catnllianis. — Praeterea 
ejns opns Yidetnr in jcenera Carmi- 
num distincta faisse, Sendeea»yttabo8f 
Heroicay Lyrica, Elegiaca. Itaqae 
Charisitts citat Catullum ia Hendeem' 
MjfUabi»; qnod sane non lecisset, nisi 
ita tribntnm fuisset Volnmen.— Rur- 
sos apad Virgiliom legimus ' £t quo 
te dicam carmine ? — Ibi Ser?ins 
refert, Virgilium, cnm sciret Rhaeti* 
cnm vinnm snmmopere landari a Ca- 
tone, oontra autem vitnperari a Ca- 
tnlio, ne se in eam dissensionem 
interponet, Iioc modo locutum : atqui 
in bodiernis Catullianis Bnlla nota 



ejns rei extat.— Deniqne Nonins ez 
Priapeo Catnlli adducit ' de meo li- 
gurire libido est/ Quare admodnm 
mntiinm opns Catnlliannih ad nos 
pervenisse minime dubinm est. Qnid 
pneterea dicam, qnae citat ex Catnllo 
Manrns Terentianus, quae nnsqnam 
comparent. Haec, de carminibni 
Catnlli deperditis Jos. Scaliger, qui- 
bns inepte qnidam Phagma et IjutreO' 
bm e Juvenale ac Tertulliano adjun- 
gnnt. Vid. Sam. Petitnm ad Leges 
Atticas p. 345. seqq..et Pamelinm ad 
TertoIUaa. c. xiv. contra Valenti- 
nianos. Phama Q. Lotatii Catnlli, 
et Lawreoktm Naevii vel Laberii, neu- 
trnm vero Catnlli esse, emditis jam 
notatum. — Carmen Catnlli de Jncan-^ 
tamenii» citat Plin. xxviii. 2. : Mjf- 
phaUtca memorat Terentianns Mau- 
rns. (Ex Fabric Bibl. Lat. Tom. i. 
c. 5.) 

■' Lib. xxviu. Nat. Hist; c. 2. 

'* In vindiciis Ciris CatnUiaQae ad- 
versui Jos, Scaligerum. 



24 



C. VALBRII CATULLI VITA. 



cans^ CatuUo attribuit propter styli similitadinein :'9 Catnlli 
prcrftecto esse videntor tria Carinina in Priapum» quae doctis 
viris nonnnllis post Carmen xvu. collocare placnit; non 
ita dissimili sunt oratione ac stylo. Qnod e puris lambis 
confectum est, Pbaseli nitorem proxime attingit : et quaBdam 
in iis continentur, quorum imitatio in Eclogis Virgitianis 
apparet; Virgilius enim a Catullo plura sumsit; tum com- 
pamtivus ostreoshr (Carm. xviii.) auctorem suum satis 
damat; hujusmodi enim comparativis longioribus Catullas 
mirifice delectatur. Neque Terentiano Mauro, vetusto at« 
qae emunct» naris Grammatico^ repugnare ausim, qai 
testatur, CatuUum plures versus eo Priapeio sive Anti* 
spastico metri genere composuisse. Decessit Poeta noster 
annos aliquot natus ultra quadmginta, ut adversus Eusebii 
Chronic6n ostendo ad ejus Carm. lii. et oxi.^ 



so 



NOT^ 



'9 Prnter rem omiiino Ctrm Catallo 
tribait£gUiias,i|uem CatuIU non raro 
imitatorem docet Leonhardiif Friso 
libro tertio de Poemate. Neqae ve- 
rias aUi carmen dt Vere, sive Pervi^ 
giliMm Veneris ad Cataliam auctorem 
retuieruot ; quorum sententiam con- 
futat Lipsins Ubro i. Electorum c. 6. 
(Ex Fabric. BibUoth. Lat. Tom. i. 
c. 5.) 



*® Catallom quoqne Csesari super- 
stitem fuisse contendtt Jos. Scaliger 
ad Eosebii Nnm. mocccci.x. assen- 
tiente Li. Casaubono ad Saetonii Cae- 
sarem c. 78. et Franc. Carpentarins 
in CarpentarianiSy p. 432. sqq. ita ut 
per Valerium in Epistola Ciceronis ad 
Trebatium tii. 11. CatuUus possit 
intelligi. (edit. Bipont. p. 14.) Cf. noa 
in argumeBto ad Carm. xxxiv. 



NONNULLA 
VETERUM SCRIPTORUM 

OB 

C. VALERIO CATULLO 

TESTIMONIA 

A VULPIO COLLECTA. 



ComeliQS Nepos in T. Pomp. Att. cap. 12. 

Idem L. JFulium Calidium^ quem post Lucretii CatuUiqae 
mortem multo elegantissimum Poetam nostram tulisse 
aetatem^ vere videor posse contenderev*expedivit. 

HoratiQS i. Sat. 10. 19. 
Nil praeter Calvum et ^octus cantare Catullum. 

TibQUas lib. iii. Eleg. 6. 41. 
Sic cecinit pro te doctus, Minoi^ Catullus. 

Propertius lib. ii. Eleg. 25. 3. 

Ista meis fiet notissima forma libellis^ 
Calve^ tua venia ; pace^ Catnlle, tua. 

Idem lib. eod. Eleg. 34. 87. 

Hsec quoque lascivi cantarunt scripta Catulli, 
Lesbia quis ipsa notior est Helena. 



26 DB G. VALBEtO CATULLO 

Ovidius Amoram ifi. Eleg. 9. 61. 

Obyias hnic Tenias, hedera javenilia cinctas 
Tempora, com Calvo, docte CatuUe^ tao. 

Idem libro eod. Eleg. 15. 7« 
Mantoa Virgilio gaadet, Verona Catallo. 

Idem Trist ii. vs. 427. 

Sic soa lascivo cantata est saepe Catallo 
Foeminay coi falsam Lesbia nomen erat 

Nec contentas ea, maltos valgavit amores, 
In qnibus ipse saam fassus adalteriam est 

Velleias Paterc. Hist. Rom. lib. ii. cap. 36. 

Qais enim ignorat diremtos gradibas astatis floraisse h^ 

tempore Ciceronem, Hortensiam aactoresqae carmi- 

nam Varronem ac Lncretiam, neqae allo in snscepti operis 
sai carmine minorem Catallam? 

M. Seneca Rhetor Controv. iii. 19. 

Erat enim (Calvus) parvalas statara ; ptopter qaod etiam 

Catullus in Hendecasyllabis' vocat illum ' salapatium diser- 

tam.' 

ff 
L. Seneca Philosophus in Apocolocyntosi Claudii 

CdBsaris. 

Nec mom, Cyllenius illam collo obtorto trahit ad Inferos : 
'^ IUuc ande negant redire quemqaam.'^ 

Plinins Major Prsefatione Hist. Nat 

Namque ta solebas meas esse aliqaid putare nagas^ ut 
objicere moliar CatuIIam conterraneum meam: (aghoscis 
et hoc castrense verbum) ille enim, ut scis, permatati3 pri" 

NOTiE 
' Carm. uii. * Vertus eat CataU. Carm. m. 



TBSTIMONIA. 27 

oribus setabis, duriajscalum se fecit, quoniam vfolebat 
aDstimari ea a Veraniolis snis et Fabullis J 

Idemlib. xxvin. cap. 2. 

Hinc Theocriti apud Graecos, Catulli apud nos, proxime- 
que Virgilii, Incantamentorum amatoria imitatio. 

Idem lib. xxxvi . cap. 6. 

Hic namque est Mamnrra Catulli Veronensis carminibus 
proscissusy qnem, ut res est, domus ipsius clarius, quam 
CatuIIus, dixit habere^ quicquid habuisset comata Gallia.^ 

Idem lib. eodem cap. 21. 

Sed et ii pumices> qui sunt in usu corporum levigando- 
rum foeminis, jam quidem et viris, atque^ ut ait CatuIIus^ 
libris.^ 

Idem lib. xxxvii. cap. 6. 

Siquidem extat bodieque hujus generis gemma» propter 
quam ab Antonio proscriptus Nonius Senator est, filius 
SturmsB Nonii ejus, quem CatuUus Poeta in sella curuli 
visum indigne tulit.<^ 

Plinius Junior lib. i . Epist. 16. 

Facit versus (Pompeius Saturninus), quales CatuIIus meus, 
aut Calvus. Qnantum illis leporis, dulcedinis, amaritudin,is 
inserit ! Sane, sed data opera, moHiuscuIos, leviusculos- 
qu«^ duriusculos quosdam : et hoc quasi CatuUus meus^ 
aut Calvus. 

■ 

Idem lib. iv. Epist. 14. loquens de Hendecasyllabis. 

Scimus alioqui, hujus opusculi illam esse verissimam 
I^m, quam Catullus expressit : * Nam castum esse decet 
pinm poetam Ipsum/ &c.7 

SOTJE 

3 Vide Carm. i, et xii. ' Carm. i. et xxii. 

^ Carm. xxix. ^ Carm. ui. ^ Carm. xvi. 



S8 DB C. VALBRIO OATULLO 

, • • • 

Sentius Augarinus ap. eund. lib. iv. Epist. 27. 

Canto camina versibus minutis, 
His olim quibus et meus Catullus^ 
Et Calvus, veteresque. 

Com. Tacitus Annal. iv. cap.34. in Oratione Crematii 

Cordi. 

« 

Carmina Bibaculi et Catulli referta contumeliis Caesarum 
leguntnr. 

JFuvenalis Sat. vi. 7. 

Haud similis tibi^ Cynthia ; nec tibi, cujns 
Torbavit nitidos extinctus Passer ocellos. 

Suetonius in Julio cap. 78. 

Valerium CatuIIum, a quo sibi versiculis de Mamurra 
perpetua stigmata imposita, non dissimulaveraty satisfaci- 
entem eadem die adhibnit coenao : hospitioqne patris ejns, 
sicut consueverat, uti perseveravit. 

Quintilianus Instit. Orat lib. i. cap. 5. 
Sicut CatuIIus ploxemum circa Padum invenit.' 

Idem lib. eod. cap. 10.^ ubi de Aspirationibus. 

Eripuit brevi tempore nimins usus, ut charona, chenturi' 
ones, prachones adhuc quibusdam inscriptionibus maneant; 
qua de re CatuIIi nbbile Epigramma est.9 * 

Idem lib. vi. cap. 3. 

Et CatuIIus cum dicit : 

' NuUa in tam magno est corpore mica salis/''' 
non hoc dicit, nihil in corpore ejus esse ridiculum. 

NOT^ 
» Carm. xcvi. ^ Carm. lxxxiii. >® Carm. lxxxv. 



TltSTiMONlA. 29 

Idemlib. x.cap. 1. 

lambas non sane a Romanis celebratns cst, ut proprium 
opus: a quibusdam interpositus: cujus acerbitas in Catul- 
Io> Bibaculo^ Horatio. 

Meminit praeterea deCatnllo Quintilianus lib. ix. cap. 3. 
et 4. item lib. xi. cap. 1. et 8. 

Martialis lib. i. Epigr. Epistola ad Lectorem. 

Lascivam verborum veritatem, id est, Epig^mmaton 
linguam excusarem, si meum esset exemplum: sic scribit 
Catutlus ; sic MarsuSf sic Pedo^ sic Getulicus, sic quicum« 
que perlegitur. 

Idem lib. i. Epigr. 62. 
Verona docti syllabas amat vatis. 

Idem lib. II. Epigr. 71. 
Protinus aut Marsi recitas^ aut scripta CatuIIi. 

Idem lib. iv. Epigr. 14. 

Sic forsan tener ausus est CatuUus 
Magno mittere P^sserem Maroni. 

Idem lib. v. Epigr. 5. 

Sit locus et nostris aliqua tibi parte libellis, 
Qua PedOy qua Marsus, quaque CatuUns erit. 

Idem lib. vii. Epigr. 14. 

Accidit infandum nostrae scelus, AuICjp. puellae : 

Amisit lusnSy deliciasque suas. 
Non quales teneri ploravit amica CatuUi 

Lesbia^ nequitiis Passeris orba sui. 

Idem Ub. viii. Epigr. 73. 
Lesbia dictavit^ docte CatuUe, tibi. 



aO DE 0. VALBRIO-CATULLO 



Idem lib. x. Epigr. 78, 

Nec multos mihi praeferas priores, 
Udo sed tibi sim minor Catttflo. 



Idem lib. eod, Epigr. 108. 
Nec sua plos debet lettQi VeroDa Catnllo. 

Idem lib. Xii. Epigr. 44. 
Lesbia cnm tencro te posset amare CatuUo. 

Idem lib. xiv. "Ef/igr. 77. quod inscribitur Cavea Ero- 

bea. 

Si tibi ftiTis erit, qoalem dilecta Catallo 
Lesbia plorabat, hic habitare i>otest. 

Idem lib. eodem^ Epigr. 195. 

Tantam magna sno debet Verona Catallo^ 
Quantom parva sao Mantaa VirgUio. 
Vide et Epigr. 152. ejasdem libri. 

A. Crellias Noct. Attic.Iib. vii. cap. 20. 

Catallus qaoqae elegantissimas poetaniiiL 
£t infra eod. capite. 

Idem lib. xix. cap. 9. 

Ecqnis nestromm poetarum tam fluentes carmianm deli- 
cias fecisset ? nisi Catullusi inquiant^ forte paaca^ et Calvus 
itidem pauca. 

Vide eandem lib. vr. cap. 16: 

Ausonias Drepanio Pacato Latuio. 

* Cai dono lepidum novum libellnm V 
Veronensis ait Poeta quondam^ 
Inventoque dedit statim Nepoti« 



TBSTIMONlvA. 31 

Macrobius lib. ii. Satumal. cap. 1. 
Sftturnalibus^ optimo dierum^ ut ait VeroneDsis poeta," 

L. Apnleius in Apologia« 

Eadem igitur opera accusent C. CatuUnm» quod Lesbiam 
pro Clodia nominarit. 

Sidonius Apollinaris lib. ii. Epistola 10« ad Hesperium. 

Reminiscere qnod saepe yersum complevit Lesbia cum 
Catullo. 

Severinus Boethius de Consol. Pbilosoph. lib. iii. Prosa4. 

Num vis ea est magistratibus, nt utentium mentibus 
virtutes inserant, vitia depellant? Atqui non fugare^ sed 
illustrare potius nequitiam solent ; qno fit^ ut indignemur, 
eos saepe nequissimis bominibus contigisse : unde CatuUus 
licet in curuli Nontum sedentemy strumam appellat.'^ 

Diomedes Grammaticus lib. iii. cap. 6. de lambico. 

Cujus carminis praecipui scriptores apud Graecos Arebi- 
locbus, Hipponax, apud Romanos Lucilins^ et CatuIIus^ 
et Horatius, et Bibaculus. 

Terentianus Maurus in Tractatu de Literis, Syltebis, Pedi- 
bus^ et MetriSy vs. 838. ubi de Phaleucio Hendecasyllabo. 

Exemplis tribus hoc statim probatis, 
Docti carmine quae legis Catulli^ &c^ 

Idem traetatn eodem vs. 1031. 

* Hunc lucum tibi dedico, consecroque^ Priape/ ^^ 
Et similes plures sic conscripsisse Catullum 
Scimus. 

NOm 

" Carm. xiv. ** Cami. lii. »' Garm. xviii. 



VULPII DIATRIBE 



DE METRIS CATULLI. 



V ERSUUM genera, quibus in Epigrammafibus ceterisque Poe- 
inatiis utitur Catullus, numero quatuordecim occurrttnt. 

I. Principem locum obtinet Phaleucius Hendecasyllabus» qui 
constat e spondfeo, dactylo» ac tribus trochaeis, hoc pacto : 

Qaoi do | no l^pY | dam n5 | vum 11 1 bellttm 

In prima tamen sede apud antiquiores Poetas trochaeum vel iam- 
bum loco spondeei nonnunquam recepit, ut in sequentibus : 

Ar¥ I da m5dd | pumK | ce Sxp5 | llt&m 
M^as I esse ftlX | quid ptt | tar£ | nOgtfs 

In altera Poeta noster Carm. LVii. 7. creticum sive amphimacrum 
semel usurpavit : 

Ooo in I lecttild | erii { ditb | 11 amb5 

Versus autem ille initio Carm. XL. 

Quflenam te mala mens, mlselle Bavide, 

hypermeter est» sive una syllaba redundans: quem hac ratione 
metimur, ut postrema syUaba per synaloephen elidatur a prima 
subsequentis^ qu» incipit a vocali : 

Qaaenam | te miU | mens mX | UM | RavX | de Agit. 

Hoc primo genere versus utitur Catullus trecies novies» videlicet 
Carmm. I. ii. iii. v. vi. vii. ix. x. xii. xiii. xiv. xv, xvi. 

XXI. XXIII. XXIV, XXVI. XXVII. XXVIII. XXXII. XXXIIl. XXXV. 
XXXVI. XXXVIIl. XL. XLI. XLIX. XLIII. XLV. XLVI. XLVII. 
XLVIII. XLIX. L. LIII. LIV. LVI. LVII. LVIII. 

II. Sequitur secundo loco lambicus trinieter, seu senarius. 



YULPII DIATRIBB DE MBTRIS CATULLI. 33 

acatalectus. Hic sex pedibus constat, qui omnes possunt esse 
iambi» ut : 

Ait I fbis I s^ na ' vYum | c^ler ] rYnftGs 

iDterdum vero in locis disparibus, pufa in primo, tertio, quinto 
spondaeus admittitur, pes iambo ceroervXXa/^or, etsi non lir6)(povoi : 
Donnunquam etiam imparisyllabi, ut anapaestus \j\j~9 dactylus, 
tribrachys \j\j \j, At in locis paribus, nempe secundo, quarto, 
ukimOy extra.comoediam, et fabulas Phaedri ^sopias, comico fere 
stylo scriptas, praeter iambum vel tribrachyn ceteri pedes vix re- 
cipiuntur. Exempla mixti lambici : 



StSUa in 
Per con 



c&ru I li stru | mit Nd | n¥us 
sula 1 tnm pe | je rat | Vati 



s^det 
nins 



Hoc genere CatuUus utitur quater» nimirum : 

Carmm. iv. Phaselus ille, qnem videtis, hospites. 
XX. £go haec, ego arte fabricata rustica. 
XXIX. Quis boc potest vldere, quis potest patl. 

haec porro tria Carmina constant ex lambicis puris. 
ui. Qnid est) Catnlle/qnod morarfs emori? 

£ mixtis hoc lambicis est. 

III. Snccedit superioribus Choliambus, sive Scazon, in omDiblis 
praecedenti copveniens, si duos ultimos pedes excipias; etenim 
ordine prsepostero quintus pes semper est iambus, ultimus semper 
spondaeus» ut : 

Fttlse I r£ quoQ | dam can | dlfdl | tKbl | solSs 

JIoc genus a Catullo septies adhibetur : 

Carmm. viii. Miser Catulle, desinas ineptlre. 

XXII. Suffenus iste, Vare, quem probe nosti. 
XXXI. Peninsularumy Sirmio, insularumque. 
XXXVII. Salax taberna, vosqne cohtnbernalei. 
XXXIX* Egnatius, quod candidos habet dente9« 
XLiv. O fnnde noster, sen Sabine, sen Tibnrs. 
Lix. Bononienses Rnfa Rnfulum fellat. 

IV. Quarti generis est Sapphicus Hendecasyllabus^ qui constat 
e trochaeo» spondaeo, dactylo, et rursum duobus trochsis, ut \ 

Sive In | extre | mos p£n% | trabU | Indtts 

quanquam interdum Poeta noster altera in sede trochaeum coUo- 
caverit. Exempla sunt : 

rosqtie 



SeuS^ 
Pauca 
Oti 



cas sji 

nunti 

ilm, Ca 



ate me 
tulle, ti 



se pu 
bi mo 



Partli5s 
ell» 
lestnm est 



IHi autem versus abundant semipede, qui absorbetur a prima vocali 
subsequentis i 

Delph, et V<tr, Clas, CatuU C 



84 



VULPll DIATRIBB 



Nnlliini anuii» vere, led identidem oBMiiuD. 
Qui illiiu culpa cecidity velat prati. 

In eo autem non servatur synalcepbe» sed hiatas relinquitur quarto 
loco: 

GftllV I cum Rlie I nnm horrXbV | lesqn^ | mti( 

Hoc genere versus utitur Catulius bis» nimirum in duabns Odis, 
quanim utraque est dicolos tetrastropbos ; constanl entm ex du- 
plici gtnere ▼ersuum, Sapphico et Adonio, singulseque earum 
strophae quatemis versibus concluduntur : 

Carmm. zi. Fnri, et Aureliy comites CatnUi. 
Li. Ilie ml par esse Deo videtnr. 

V. Quinti generis est Adonius, versiculus exiguus^ qui constat 
dactylo et spondaeo, ut : 

llilk I rumpens 

Utitur eo Catullua bis, ut paulo ante diximus. 

VL Ad sextum genus pertinet Trocbaicus Stesichoriits, quem 
Antispasticum etiam vocant» Priapeiumy et AngeliciuD : qui versus 
constat sex pedibus : choreo vel spondaeo, dactylo» cretico - v^ - , 
rarius dactylo, iterum choreo vel spondaeo» itenim dactjlo, pos- 
tremum choreo» ut : 

£t tH I iir)^ P& I ratum liibSs | sed vS | rerXs Xn | eptifc 
QQenaam | munXcl | pem m^um | de ttt | d vttl5 | pont^ 
NutrY I 6, milg¥8 | et m&gVs | ut l)£ | atii q&ot | annXs. 
Pro quis J omnYa litt | norYbtis | haec n£c | ess^ PrX | Sp8 



In fos 
Tantnn 
Quercus 
Alter 



saLYgtt 
dem omnia 
arida 
parva fe 



rij&cet 
sentiens 
mstica 
rens manu 



sapp^r 

quam si 

confor 

semper 



natisS 
nolla sit 
mata se 
munera 



curl 
usqnam 
curi 
iarga 



utitur eo versu Catullus ter, nimirum : 

Carmm. xvii. O Colonia, qn» cupis ponte ludere longo. 

XVIII. Hnnc lucum tibi dedico consecroqne, Priape : 
XIX. Honc egOy juvenes, locom, viiiuiamqne palnstrem. 

VII. Septimi generis est lambicus tetrametercatalectus, quicon- 
stat septem pedibus, et caesura in fine. Ad eum porro fkciendum 
servantur omniay quae ad lambicum trimetrum pertinent. £xem- 
plum sit : 

R^rait I t£ pal I IKum | mXhi | m$um | qu5d in | v6las | tV 

lu illo versu est ampbibrachys kj^s^ secundo loco» anapaestus 
tertio : 

Cum de | vKa mti | IX^r a | IKtes | osten | dKt os | cKtan ] t«s 

in iilo autem spondaeus loco septimo : 

Invi I s^ tur | pKter | tYbi | Uge\ | U con | scribU | ISnt 



DB MBTRIS CATULLI. 85 

CatttUus hunc adhibet semel, Carni. XICV. 

CinaBde Thalle, mollior cunicoli capillo. 

VIII. Octavi generis est Choriambus, qui constat quinque pe* 
dibusy nimirum spondaeo, tribus choriambis .yyv^.^ et pyrrhi- 
chioy ut : 

Ventdt I IrrXU fer | re et ni^btUfis | ierVas | sXdIs 

Hoc yersus genere conscripta est Horatii i. Od. 18. 

Nollam, Vare, sacra vite prius severit arborem. 

Utitur eo Catullus semel Carm. xxx. 

Alphene immemor, atqae onanimis false sodalibus. 

IX. Noni ffeneris est Pseudo-phaleucius S^KavvWafios, qui fitex 
duobus spondaeis» ac tribus choreis» ut : 

FemSl I las om i nes & t mlc^ 1 prendl 
Quas vul l tu yi } di ta [ men se | reno 

interduni spondaeo, et quatuor choreis; cujusmodi 

Te In cf r I cd te Xn | dmnlT | bus » | bellls 

Tribrachys autem loco spondaei prima in sede positus occurrit 
illo versu : ^ 

C&mSrl I um mlhX | pessV | mae ptt | ellse 

Utitur eo CatuUus semel, quamvis intermisceat legitimos Hende- 
casyUaboSy Carm. lt. 

Oramus, si forte non molestum est. 

X. Decimi generis est Glyconius, qui fere constat spond^eo, et 
duobusdact^lis, ut : 

Jam ser | vlr^ Thii | l&ssld 

At Veronensis Poeta sspenumero trochseum usurpat in prima 
sede ; cujusmodi suot illi : 



Cing^ 
Suave o 
Flamme 
Huc Te 



tempiir& 
lentis a 
um cape 



florlb&s 
maraci 
leetns liuc 



ni nive l o gerens 

aliquando iambum, at in hpc 

Vm I 1» St pttS I ri IntSgrl 

Utitur eo CatuUus bis» nempe in duabus Odis, quamm prima eat 
dicolos tetrastrophos ; constat enim e Glyconio versu et Pherc- 
cratio ; singulas porro ejus strophtae quaternis versibus finiuntur : 
altera est dicolos pentastrophos, quse iisdem versuum generibns 
eonscripta est, sed strophns habet e quinis versibiis : 



ae 



VULPH DIATRIB9 



Caram. xzxiv. Diantt tnmut in Me. 
LZi. Collit o Helieonii. 

XI. Undecimi generis est Pherecratius, qui fere constat spon- 
daeoy dactj^lo» atque iterum spondasoy ut : 

£x«r I c^t^jfil ventim 

Catullus tamen in prima sede frequentius trochaeum coUocat ; cu- 
jusmodi sunt : 



LQt^ 
Frige 
Semper 
Sotpi 



um p^d^ 

rant Aga 

ingene 

t^t op6 



tdccum 
nippe 
rari 
gentem 



nonnunquam et iambum, ut in illis : 

PttSl I laeqn^ cH \ namiis 
Hymen J o Hyme | ntee 

semel secundo loco spondaeum adhibuit : 

NutrX I Qnt hQ | mor^ 

Hoc genere rersus bis utitur^ nempe Carmm. xxxiv. et Lxi. cum 
Glyconio. 

XII. Duodecimi genefis est Mexameter ; cujus notissima s^uc- 
tura. Catullus non raro adhibet spondaeum pro dactylo in quinta 
sede, veluti : 

qnae ayl 



Tempe 
Non prius 
Eruit 



ex il 
illa pro 



▼ae ein 
lo fla 
cnlra 



gunt tnper 

grantia 

dicibat 



impen 
decli 
extnr 



dentet 

navit 
l>ata 



Hoc genere versus utitur Poeta noster bis perpetua serie, 

Cara. LXii. Vesper adest, juvenes I consnrgite ! Vetper Olympo. 
LXiv. Peliaco qnondam prognat» vertice pinns. 

alternis vero cum Penfametro» a Carm. Lxv. usque ad finem 
libri. Nonnulli apud Nostrum occurrunt hypermetriy cujusmodi 
sunt exempli causa : 

Inde pater Divnm sancta cUm conjng^, natitqne. 
£t qui principio nobit terram dedit, auctore. 

XIII. Decimi tertii generis est Pentameter Elegiacus, seque no- 
tus. Est autem CatuUus, more antiquiorum poetarum» in hoc 
genere nonnunquam duriusculus : qualia enim sunt illa : 

Troja ▼irum et Tirtntum omninm acerba cinis. 
Qnam modo qni me unnm atque nnicum amicnm habuit* 
VerO) quantum a me, Lesbia, amata, mea, et. 
Divum ad fallendos numine abnsom homines 
Nec desittere amare, omnia si facias. 

£t si qua sunt alia similia* 



DB MBTRIS. CATULLI. 



37 



XIV. Decimi quairti generis est Galliambicus ; quo utitur 
Carm* LXiii. [In constituendo hujns Carm. metro, cum ejus 
ratio non satis perspecta esset, nec ad veteris exempli normam 
exigi posset) valde inter viros doctos disceptatum fuit, adeo, ut ex 
opinionum varietate mira quoque in textu enata sit lectionis varie- 
tas et depravatio. Ex sententia Vulpii Gallianibus constat sex pe- 
dibuSy quorum priorfrequentius.estanapsestus, nonnunquam spon- 
daeus vel tribracbys : secundus fere iambus, rarius anapsestus» 
tribrachys vel dactylus: tertius saepe iambus, raro spondaeus: 
quartus dactylus vel spondaeus : quintus saepe dactylus^ interdum 
tamen creticus aut spondaeus : ultimus anapaestus et nonnunquam 
iambus praecedente cretico. Werthesius Galliambi Schema me- 
tricum exhibuit hoc : 



KJK^- 


W- 


\J - 


-\J\J 


-\J\J 


KJSJ- 





\JK^KJ 










\J\^\J 


\J\JK/ 


KJSy- 











Sed ReiziuSy peritissimus harum rerum magister, contra Werthesii 
rationem propo^uit hanc : * Werthesius, in exponendo metro Gal- 
liambico vehementer a veritate aberravit» metri caesura toUenday et 
ejus tribus ultimis pedibus^ anapaesto.et duobus iambis, in duos 
dactylos et anapaestum vertendis. Non cogitavit, caesuram esse 
duplicem : aliam podicam» ut hexametri, aliam vero metricam, ut 
pentametri. Podica in pede trisyllabo in alterutram e duabus pri^ 
oribus syllabis cadere potest : metrica nihil variat, ut nec in Galli- 
ambo» qui ea^m habet. Non debuit igitur.Galliambi caesuram, quao 
metrica est, podicam facere.'] 



ELENCHUS ALPHABETICUS 



NONNULLORUM SCRIPTURA COMPENDIORUM 



QUiE IN VV. LL. OCCURRUNT. 



Ald. 1. 
Ald. 2. 
Aldd. 
Anoii. 

Avant. 



Bal. 

Barth. 

Bentl. 

Bip. 1. 

Bip. 2. 

Bodl. 

Bond. 

Brix. 

Bronkh. 

Burm. 

Cacc. 

Cant. 

Calp. 

Colin. 

Colnm. 

Commel. 

Corrad. 

Corv. 
Coj. 



Editio Aldina, 1602. 

1515. 

■ * utratpie. 

Ekcerpta Anonymi,. qoem D'Orvilliam eitse tuspicatnr Laur. 

Saatenius. 
Hieronymus Avastint, cujus Emendationes in Catulkim edit» 

sant a Moravio an. 1494. et repetitsb in edd. Venet. 1500. et s 

Ald. 1602. 
Codex Balunanus ap. Santeninm. 
Frid. Qottlieb Barthioe. 
Richardus Bentleius. 

Editio Bipontina, 1783. 
1794, 

Codex Bodleianus Oxon. 

Bondanus in Var. Lect. 

Editio Brixiensis an. 1486. cura Parthenii. 

Janus Bronkhnsius. 

Petros Bnrmannus. 

Excerpta Francisci Caccise. 

Editio Cantabrigiensis, an. 1702. 

Calpumiusin Ed. Vicentina, an. 1481. 

Editio Colinaei Parisini. 

Codex Hieronymi Columns. 

Liber Commelinianus membranaceus, quo usus est Vossius. 

Corradini de Allio, (codicis jactator, cujns nec vola nec vesti- 

gium nnquam extitit), in Ed. sua an. 17S8. 
Codex Conrini, quo nsus estSantenius. 
Codex antiquus Jacobi Cujacii, J. C. quo usus est Scaligerus. 



ELENCHVa SORIPTUR^ GOMPKNDIORUM. 



39 



Dat 

Doer. 
Dorv. 
BorT.e. 
Doas. P. 
Douft. F. 
Doiiss. 
Dresd. 
£d. anon. 

£ld. 
Faer. 

■ 

Frat. 
Fnit. c. 
Oall. 
Gott. 1. 

Gott. 2. 

Graev. 

Grypb. 1. 

Gryph. 2. 

Gryph. 3. 

Gryph. 4. 

Gryph. 6. 

Grypb, 6. 

Gnar. P. 

Guar. F. 

Gnd. 

Garl. 

Hamb. 

Hand. 

Heins. 

Henr. 

Haschk. 

Itall. 

Lamb. 

Lat. Lat. 

Leid. 

Lenn. 

Lens. 

Lips. 

Livin. 

Maff. 

Maff.L 

Marcil. 

Markl. 

Medic. 



DatUnns optimfe notte codez, qno nsns est Saatenios. 
Doeringias in Editione 1788. 1792. 
D'Orvillias. 
Codex D'Orvilliattas. 
Janns Dousa Pater. 
■ Filins. 
Editio Dousaram, an. 1692. 
Codex Dresdensis al> Handio citatas. 
CataUi Opera ex castigatt. et obss. GrsBvii, Vossii, et Valpii 

emendata ; sine a. et I. 
£. Hab. Eldicktos. 
Gabriel Faemns. 
Lucas Frnterius in Verisimilifons< 
Codex ejusdem. 
Codex Scaligm GaUicamis. 
£ditio Goettingensis, an. 1742. cujos basis est £d. Corradini de 

Allio. 
Editio Goettingensis» an. 1762. 
Editio GrsBviaBa. 
Editio Grypfaiana, an. U34. 
' — , ' ■■ ■ — — 1M7. Doeringio primnm cognita. 

1642, 

1544. 

1546, 

: 1651. 

Guarinus Pater. 

Filius. 

Codex Gudianus, qao usus est SanteniiiB. 

Gurlittas ad Epithalamiiim Peki et Thetidos. 

Codex Hamfonrgensis. 

Ferdinandus Handins in Observ. Crit, in Catullam, lt09. 

Nic. Heinstos in Notis ad Catalinm. 

Editio Seb. Henricopetri, an. 1692. 

Imman. Gottlieb Huschkias in £ptst. Crit. ad Santenium. 

Codices Italici ap. Nic. Heiasiom. 

Codex Lambini. 

Latinus Latinius in Variantibns. 

Codex Leidensis, quo usus est Santenius. 

Lennep ad Colath. 

Carol. Gott. Lenzins ad Epitlialamium Pelei et Thetidos. 

Jiistns Lipsias. 

Joannes Livineius in Notis editis an. 1621. 

Scipio Malfetts. 

Liber ejusdem, quo nsus est Statins. 

Theodoras Marcilins in Asterisnris. 

Marklandus in Notis ineditis ap. Santenium. 

Codex Mediceus. 



40 



BLBNCHUS ALPHABBTICU8 



Mediol. ' Codex M ediolaaeiiMt onMBvn ▼etmtiMimiUy qno wiu ett Vot- 

siot. 
Mel. Jamit Melceger in Spleilegio. 

Mem. c. Codez Menmiamit membraMoeiity tcriptiit «b. 1465. et qno 

atnt ett Patteratint. 
Mittcb. Mittcherlidiiiu in Emendationibnt in Catnll. et Epitt. Crit ad 

H^inm. 
Mnnck. Monckemt. 
Mur. M. Ant Mnretnt in £d. an« 1569. 

Nan. Codex Kanianut. 

Obt. Mit. Obtervationet Mitcellane», qnts cnra D'OrYillii prodierfint. 
Palat. m. Codez Palatinnt membranacent. 

— — — papyracent. 

uterque. 



Palat. p. 
Palatt. 
Pallad. 
Palm. 
Palm. c. 



Palladins Fatcnt in £d. Venet. an. 1497. 

Matthaent Palmeriui. 

Codex ejntdem, qoem tua manu an. 1438. tcripterat, et qno ntnt 
erat Andreat Schottnt. 
Parth. Anth. Parthenint qui Ed. Brixientem cnravit, an. 1486. 

Pat. 1. Codex Patavinnt primnt, qno ntnt ett Statint. 

Pat. S. Codex Patavinns tecnndnt, qno ntnt ett idem Statios. 
Patser. Patteratins in Rd. an. 1608. 
Perr. Exc. Ant. Perreii Excerpta. 
Polit. Ang. Politiannt. 

Pont. Jovianut Pontanns, Scriba Regint. 

Pucc. Exc. Francitci Pnccii Excerpta. 
Raph. Editio Rapheleogii. 

Reg. Charta Regia. 

Rheg. Editio Rhegii Lepidi, an. 1481. 

Ricc. Codex Riccardiannt, qno nsus ett Santeniut . 

RuhnlL. Ezc. Rnhnkenii Excerpta. 
Saib. Codicet dno chartacei Saibantinm Verons. 

Salmasius. 

Lanrentint Santeniut. 

Scaligems In Edit an. 1677. 

1600.» 



Salra. 

Sant. 

Scal. l. 

Scal. a. 

Schott 

Schrad. 

SiW. 

Stat 

Thoan. 

Tit. 



Andreas Schottos. 

Schraderus. 

Philippu» SiWius in £d. Delph. an. 1685. 

Achilies Statiut in Ed. an* 1566. 

Codex Thuaneot Tetustissimus membranacent, quo nsns elt 

Vossiut. 
Robertos Titins in Pnelectionibus ad Catullnm. 



' Ed. an. 1582. mera est repetitio Ed. an. 1577. 



SCRIPTUR^ GOMPENDIORUM. 



41 



Tnro. 
Urs. Ezc. 
Vall. 

Vat. 

Venet. 1. 
Venet. 2. 

Venet. S. 

Venett, 

Vicent. 

V088. 

Voss. 11. 

Vnlgg. 
Vulp. 1. 
Valp. a. 
Werth. 

Zanc. 



Tnmebns. 

Fiilvii Ursini Excerpta Vaticana. 

Codex Vallierianns, (oUm Dacis de la Valliere^) quo nsns est 

Santenins. ^ 

Codex Vaticanns. 
Editio Veneta, an. 1472. 
■ ' " '■ 1475. cnjns leetiones pnebait codez Pal- 

merii. 
Editio Veneta, an. 1485. 
Omnes Venet«. 

Editio Vicentina an« 1481. cura Joan. Calpurniif 
Vossins in Bd. Lond. 1684. 
Libri Vossiani. 
Editiones Ynlgat». 
Editio Jo. Ant. Volpii,lin. 1710. 

17S7. 

Ang. Clem. Werthins in Carm. lxiii. 
Liber Zanchi. 



C* VALERII CATULLIt 



VERONENSIS 



C ARMINA. 



^ w 



CABMEN I. 



AD CORNSLIUM NBPOT6M. 

Quoi dono lepidum novttm libellum^ 

Cmnam dedieo nevum hnnc libeUum joeo$umy reeem Uemgatum eiceo pumice 7 



*<^<^i0*^i0>0^^<0t0>^<m 



* Pro Ccw Ctg. liabet Qmniis et tic legit Scal. reftitatiii jtm a Passer. et 

VOM. \ 

NOTiE 



t CaiuOi] Catiillani praenomiM 
QawtaBi Tooat leTi dvctos conjectara 
SoaUger ex Terslcalo ad Jannam ; 
< Veram isti pofHilo Janoa, QQinte, 
foeit' Sabjiciti|ne hoc pfMonnn 
inscriptnm Catallo tn Ms« codice Ja* 
eobiCaiacii» Alii Tcr4^ ol1>. Hieto- 
nym. Apnleins, ceteiiqne omoeB Cai« 
am prsenominaat Catnllnm. Fnit 
aatem Catailai e gente Valeiia eom* 
mib antifaitatit. Valerii enim, qai 
et Valesiiy in delectn et censn pcfani 
■eminalMmtnr^ nt refert Feitns in 
' Iac«b XAorinas.* Tres porro ck* 
tant fjm nominis Pe^aSy Valeriai 



Catalhis» Valerias Fiaocas, et Vaie- 
rias MartialiSyCt asas Historicas Va- 
lerias Maximas. Estat et nemen 
Vaierii Antiatis hisloiiaram scripto- 
ris antiqoissimi ssepias a Lrfio ian* 
dati» et Valerii Sorani Poeltty qoem 
Cic. de Orat. * doctiseimom tof ato- 
rom' appeilat. Fait etiam alter 
praster Iranc Poeta nomine Catallaa 
Msmograplias, de qae JaTtnalis Sat. 

TtU. 

i CaraMM] CatolU opoa admodom 
matilam et lacerom ad nos perTe** 
aisae nemini dobiam esse debet. 
Veteres eoim Qfammatici, mazime- 



44 



C. VALBRIl CATULLl 



Arida modo pnmice expolitam ? 

Coraelij tibi : namque ta solebas 

Meas esse aliquid putare nugas, 

Jam tom, cum ausus es unus Italorum 5 

Omne eevum tribus e^^plicare cbartisj 

TiHf o CmM: iuenimcanaiienerui exUtiwmre hm$ meoi eeee aUqwid: tune etiem 
^[mu¥ie eee^ta» e$ ItoX^nm eokteexpUimve€unetatew^iMnxiiribuelibn$,qvmmeru^ 



^^^»i»<»<»i»<»»»»»<» 



1 Ciitiiidaobiis Stat. codd. in ano Qmm; in Pat. 2. Qnm.— 2 Arid» in om- 
nlbot codd. ted legendmn est cum vett. et opt. edd. Arida, nt citatar etiam 
a Serr. ad JEn. xii.*— 4 Neetraa molUui quam Meae visum epse C. Piinio in 



NOM 



qne Terentiannt Bfanmi, plnra pro- 
dncnnt ex CatoUoy qnm nns^jnam ho» 
die comparent* 

1 QuHdeneiJ Versns est Hendeca- 
ijllabnsy Idemque Phaleudus, con- 
itatque spondaeo, dactylo, et tribna 
troehaeis : in faoc tamen carmine Ca- 
tuUus ordinem non servat. QuMy da- 
tiTus est pro, * cui/ quo se puero an- 
tiqniorei uios ad pinguiorem ionumy 
nt ab IUo * qui ' nominatiTi casns dis- 
tingneretnr, testatnr Quintii. lib. i. 
Institut. Orator. Haec porro quasi 
Prsefatio est totius libri, quem Ca- 
tnllns dedicatComelio Ncpoti. Hnnc 
Ansonins Gallum, Plinius accolam 
Padi nominaty qui in Cfaronicis snis 
CatuUi, nt optimi sno saculo Poetscy 
meminerat : Is irero mentione «ni ho- 
noriiea deieetalni lil>elU nnncnpa- 
tione gratiam retnUt bene merito. 

2 Arida jnonlce] AIU legunt, arido, 
Sed Senrins in £neid. xn. ulrtda iw- 



qnomm anctores mcminemnt. Cor- 
nelins Cinna, qni pridie qnam Cssar 
occideretur de eo graviter erat con- 
cionatns. CoraeUns Phagita, cnjua 
insidias Csesar seger ac latens, ne Syl- 
lae proderetur, yix dato praemio eva- 
sit. CorneHus Balbns, ejusdem Cae- 
saris in bello civUi legatns. Come- 
lius Gallns poeta,scriptor Eleglarun, 
JEgypto praefectus sub Augusto, qni 
CatuUo nostro paalo Junior, cum in 
suspidonem venisset contra prind- 
pem coojurasse, violentas sibi manas 
attnlit. Denique Coraelias Nepos 
TranspadannSyCniCatuUushunc snum 
nnncnpat librnm, qniy editis aliquot 
libris, imperante Angusto mortem 
obiit. Huic etiam Attici vita tribui- 
tnr. 

4 Nagae'] Saepe versns snos Poetie 
' nugasy' et ' lusns' vocant. Horat. 
' Nesdo quid meditans nngarnm, et 
totna in ilUs.' Martial. * Qui memit 
miee CatnUnm acripsisse testatnr in ^ nugas primus faabere meas.' 
genere faiminiiio. * Pumicnm nsus/'^ 5 C^nMff liakrum] Praecipnns, vel 



«It Plin. * est in eorporibns laevigan- 
dis, atqne etiam libris.' Unde et 
Mwtiai. Ub« xiii. ^ Nondnm murice 
cnltns, asperoqne Morsn pnmicis ari« 
di poUtns, Artannm properas seqni, 
fibelle.' 

S Cemeli] Plures faemqt eodea 
lenpore hoe nomine Ulostres vuri. 



solus ex omnibus ItaUs. Atticum ta- 
men idem fecisse tcstatur Cic. in 
£pistoUs; niai forsan plnm com» 
plexus sit ComeUns Nepos quam At- 
ticns. 

6 Trihue ehartie] Ob brevitatem 
eommendat Chroniom Nepotts, qni 
tribns Ubrii omne tempns, atqne ett«i 



CARMBN I. 



46 



Doctis^ Jnpiter ! et laboriosis. 
Qnare habe tibi^ qnicquid hoc lib^lli est, 
Qualecumque : quod^ o patrona Virgo, 
PIus uno maneat perenne sseclo. 



10 



diiiSf Jvpiier / et operons. Itaque aeeipe hoc quodcwngne est operie^ qaod tibi 
offero ; qvod ntiii«m perdwret dimtitu imo «ecti2o> o pairima Virgo, 



Praef. Hist. Nat. scribit Marcil. — 8 In omnibus codd. Tel desideratur rh eet^ 
nt in Dresd. vel legitur quidqnid est UbeOi: et ita habent Venett. Vicent. et 
Brix. — 9 Nostram lect. tnentur Stat. codd. et edd. opt. et sic in Dresd. 
Stat. vero legit, Qwai^ciiffi^tfe quod esty patrona v. Venett. Vicent. et Brix^ 
ezhibent, Qualecunque quidem, opatroav, quam lect. probaront Pncc. Vos8.et 
Vnlp. mutato verbo quidem in quod* Scal. conj. o patrima v, et MeU PerannUf 
i. e. Dea temporis prsses : quod o peranna v, volebat Muncl^. ad Ant. Libe* 
ral. c. 16. Pont. tentabat^ Qualeemique per ora quod virorum ; (et, teste MeL 
quodf o patema v,) hinc Aldd. et al. Qualecunque qmd^nk oraper rtronim; et 
Frut. per ora vulgi : Eglin. Iconius in ed. sua an. 1603. prorert, Qualecunque 
quod eet, patrone, per te Phu, Sfc, Heins. conj. quod o Patrone, gyro PIus.„mcU, 
Quidam perennivirgOy nt Plaut. Pers. Sc. xi. ' perenniservus.' In Mur. et 
Frut. codd. omnia post Qualecwique qmdem desiderabantur ; unde hunc et teq. 
ver. nonnulli snpposititios esse putarunt. 



NOM 



am antiqnissima m^thologica com- 
plexus fuerat. Unde Ausonius t * A- 
pologos Titiani, et Nepotis Chroniea^ 
quasi alios apologos, nam et ipsa in- 
star fabularum sunt» ad nobilitatem 
tnam misi.' 

9 Patrima [potrtina] Ftr^o] ' Pa* 
trimi ' dicnntur ii, quibns mater so- 
Inm decesserit; quibtis solnm pater 
< Matrimi' sunt. Eleganter CatuUus 
Minervam < patrimam' vocat, quae 



tantnm patrem habebat. Qni legnnt 
patronay malunt invocari aliquam ez 
Mnkis, quae iiempe t^oetamm stint 
patronae ; qnod sane recte etiam cod- 
venit Minervae, in cujns tutela et 
clientela sunt ingenia et artes. £am 
Ennius et * dominam' et ' heram' 
dixit. Alii legnnt, Penmna, ut Poeta 
videatur invocare Deam temporit 
praesidemy qnae ▼eteribus Pcraiifia di- 
cebatur. 



46 C VALBRII GATULLI 

CARMEN 11. 

AD PA8SBRBM LBSBIiB. 

Passbr, delidee ineeB paeltej 

Quicom ludere» quem in sinii tenere, 

Qaoi primom digitom daie appeteuti^ 

Et acres solet incitare morsus : 

Cnm desiderio meo nitenti 5 

Carum nescio quid lubet jocari, 

(Ut solatiolom sni doloris : 

Credo» ut tnm gravis acqniescat ardor,) 

Tecnm Indere» sicnt ipsa, possem, 

£t tristes animi levare cnras ; 10 

PotMr, vdMjptoi amea mMf am quo ipia comimU Medaiif ftiim grtmii cmh- 
pUctif €ui tii^uifUi offerre extremum digitum^ et irritare mortut aepene, quatiee 
phuet uitido amort meo ludere neecio qvid judmdum; ut vulgo putoHt eme atiquod 
levamenium moleetia eua, quando vAemene aetue eedaiur, Utinam 911M111 fim- 
fiuaii ipeajocari teeumf ac gravet mentie eeUcitudinee mitigaref id miki esset iia 



^^^^im^sn^^^^^^»^ 



l- Alii in codd. se legisse affirmaDt deUeium. — 8 ParticQlam mi amalamaDa 
esse snspicabatar Doos. F. — S Qui in uno Stat.cod. more veteram, pro Qnat, 
▼el Cui, Voss. ex libb. vett. reposait ac patentes; * sed nostra lect. molto est 
accomroodatior.' Dper, — 5 Cum deeiderio mei tR(ii«ii/is Parum nescio^ ^c. conj. 
Heins. Quum^ i. e. qaandoqnidem, Scal. — 7, 8 Et legitar in scnptis libb. 
tette Scal. nt in Dresd. et sic in Venett. Vicent. et Brix. Ald. corr. Credo 
ui tum gravie aequieeeat ardor : qaomodo etiam edidit Valp. Pro Credo «I 
tentabat Scal. Creduni, Heins. pro ui legendiim esse sospicatos est Itt; et, 
cam ne lic quidem difficultates remotas viderety versus ita constitaendos 
esse putavit; Corde cniii gravie aequiescit ardorf Ut eoiatielo eui ddoris 
Tecum,*„pouim : denique totam versum excidisse patat, quo donatam sibi 
a paella passerem poeta sit testatus. Cuj. exhibet ui quom gravis ae- 
quMseet error, i. e. amor ; Presd. et Vicent. et Venet an. 1500. habent qno- 

Sae aeqmiescet^ sed Brix. aequieesei, Mel. legit et Ihih groris acquieecit arder : 
^ous. F. com. Credo: ut tam g, aequieecai ai&r, 7>ctifii....posstm ; et Marcil. 
Ut solaiiolum eiet dolorie Credo. Ut mi g, aequieseat arder, Tecam, ^. Hand. 
tic legit et interpungit, Quam desiderio meo ntleiiH Carum neeeio quii kibetjoeari. 
Eet solatielban em dUoriSy Credo, ut t. g, a, ardor, Tectim, 9pc, — 9 i$ectMi....t^ 
Ald. 1. ex Avantii antiq. cod. posse Voss. Vulp. et alii. — 10 In omiiibns 

NOTiE 

1 Posser] Catnllns ab amica excln- Indendo tam ftcile curas animi, qni- 
sns passerem, quo illa delectabatar, bus angitnr, levare posset,qaam ipsa 
alloqaitar; optatquCy nt ipse cum eo Lesbia. 



GABMEK 111« 



47 



Tam gratnm mihi^ qoam ferant pueUe 
Pemici aureolmn iuisae malom^ 
Qaod zooam solnit diu ligatam. 

jucundvm, vi diami vehci tirghU acceptum fidue iMmiini OMram^ quod rednxH 
cingvlum diu vinetum. 



codd. irigtU^ll Tam gratum id mhi Mnr. Tam grahm €$t Vom. et Vnlp. — 
IS lo cod. aotiq. Avant. uegatam pro Ugatam. 



NOTJE 



11 PueUa Pemici] Atalantam in- 
telligit, qnam cnm pater nnptni tra- 
dere nollet, nisi ei, qni eam cursn, 
qvo pnecellebat ipsa, snperaaset, 
postqnam mnlti proci eo in certamine 
▼icti essent et occisi, ipsa demnni ab 
Hippomene yicta est, malomm an- 
reomm^qnse ille aVenere acceperat, 
polchritndine capta et retardata» ei« 
qoe in nxorem data est. 

IS Zonam diu Ugatam'] Olim cingn- 
lo, qnod ex lana ovis fiebat, Tirgines 
praecingebantnry qnod cnm poella 



nnpsissety prima nocte vlr solvebat 
in lecto : teatis Festns. * Cingnlo/ 
inqnit, * nova nnpta prsecingebatnr, 
quod vir in lecto solvebat/ &c. £t 
panlo infra : * Cinxi« item Jnnonis 
sanctnm nomen babebatnr in nuptiiS) 
qnod initio coqjngii solntio erat cin- 
guli, quo nova nupta erat cincta.' 
Unde Catttlhu alibiy ' Zonam solvere 
virgineam.' Grspci qnoqne Xvaf^ 
vovSf pnellas Venerem expertas vq« 
cant. 



CARMEN III. 

LUCTUS IN MORTB FASSBRIS. 

LuGBTfiy o VenereiS» Gapidinesqae, 
Et qaantam est hominam Yenastioram. 

Plvrate^ o Vener^y Fnmstolef, ei Ameree, et qaieqaid eet Aomtnum elegantio' 



NOT^ 



1 VenereSf Cupidineique'] MuUsb 
snnty nempe qnatnor Veneres, nt et 
tres Cupidines ; qnemadmodum docet 
Cic. lib. m. de Natnra Deor. Ab 
Ovidio Venus dicitur ' geminoram 



matec Amoram/ qni licet^ diversis 
parentibus geniti crediti sint, tamen 
ad nnuro Veneris filinm omoia prope^ 
qnsB deAmore dictasnnt, tramfer- 
untnr. 



48 



C* VALBRII CATULLt 



Passer mortaus est mea puellae^ 
Passer, delici» me» puellfle, 
Quem plus illa oculis suis amabat : 
Nam mellitus erat, suamque norat 
Ipsam tam bene, quam puella matrem : 
Nec sese a gremio illius movebat ; 
Sed circumsilicns modo buc, modo illuc, 
Ad solam dominam usque pipilabat. 
Qui nunc it per iter tenebricosum, 
IUuc, unde n^nt redire quenquam : 
At vobis male sit, malae tenebrae 
Orci, quae omnia bella devoratis : 
Tam bellum mihi passerem abstulistis. 
O factum male ! O miselle passer^ 



10 



15 



ttun. Pauer amiea mew exHnctw eet, fMMcr, volupta» amica metf, guem ipsa 
eeeUU Mcif earierem habebai : erat enim dukiey et teque agnoecebat dominam twun^ 
fit pueUa agnoacit parentem inam : neque reeedebat ab ^tw Mmi, eed cireumvelitane 
mme eo, nido tilo, ad nnam heram eemper pipiebat ; quijam/ertur per viam obeeu^ 
ramf eo, unde dieimt neminem huc reverti. Tibi tero male cedatf o imptoba nox 
In/erorum, qum abeorbes re» omne» venu»ta$: eripuitti mihi pauerem adeo elegan' 



4 Hic venus abest ab Stat. codd. et plarimis edd. sed Scal. eiim in suo 
cod. invenit : toentar eondem Aldd. et Cant. ex fide Mss. — 7 Ipsa Voss. et 
Stat. codd. — 10 Avant. legendnm censebat pipulabaty Manutins pippiebat : in 
Maff. I. iplttbatf nnde Stat. scriptnm fuisse opinabatur pipttlabat: alii piplabatf 
pipUabat, pipiebat. — 11 In Stat. codd. tenebrosum, — 12 lUud babent iidem codd. 
— 16 Bonum/aetummaie,bonu»iUepa»»er,omneB Stat. codd. nnde W. DD. 
legerunt ut in nostro textn : pressius inhaerens vestigiis legendum putavit 
Mel. O /aetum maky we pueiUe paeeer: Aldd. et Colin. habent, beUu» ille 

NOTiE 



10 PipUabat'] Freqnentativum a 
pipO) as. Unde Auctor Carm. de 
Philom. vs. 24. ' Accipitres pipant, 
Milvns hiansque lipit.' Varro ap-. 
Non. contra sentit : ' Mngit bos/ in- 
qnit, * balat ovis, eqni hinniunty gal- 
lina pipat.* 

18 Ten^a Orct] Orcus a veteri- 
buslnferorum Dens est habitns, qnem 
et Plntonem,et Ditem patrem appel- 
labant. Unde Cic. in Verrem : * Hic 
dolor erat tantns, ut Verres alter Or- 
cus venisse Ennam, et non Proserpi- 
nam asportasse, sed ipsam abripuisse 



Cererem videretur.' Sumitnretiam 
pro ipso Inferorum loco, nt hic a Ca- 
tallo, et 8 Propert. lib. iii. ubi voca- 
tur Minos * Arbiter Orci/ tanqnam 
Inferornm jndex et moderator. 
Theocr. vocat Orcum, &y^oW *Ax^ 
povra, 

16 O/actum male'] Ubi qnid infe- 
liciter evenerat, iilnd usurpabant, ' O 
factum male !' sicut contra in certis 
et prosperis rebns, ' O factum bene !' 
Utriusqne exempla crebra snnt apud 
Terent. et Plaut. 



GARMBN IV. 49 

Tua nunc opera, mese puellse 
Flendo turgiduli nibent ocelli. 

iem. Ogrtmmcasum! O iirfbriynate paaseraiie! Jmn twi cwm, enbeicimt 
oeuU amMca metB laicrymmido tumidi. 



«»<^»»»»»i#«»»»^^«»«» 



pasaery et Mur. O maUs tenebra. — 17 Vestra ntmc opera Ald* ex Avnntii cod. 
antiq. C^a Vosa, Nostimm lect. tnentar Cant. Ynlp. 9. et omnes fere 
codd. — 18 Meliores m^m^ ; etsic in cod. antiq. Avant. alii tameni, nt in 
Venett. Brix. et Vicent. 

NOT£ 

18 TurgiduU] Inflati ex nimio fletn. deliciasqne suas. Non qiiales teneri 

Ad quem allndens Martial. iib. vii. ploravit amica Catolli Lesbia, nequi» 

Epigr. 13. < Accidit infiudam nostrae tiis passeris orba sui.* 
scelus, Aule, puell», Amisit lusus, 






CARMEN IV. 

DBDIOATIO PHASELI. 

Phaselus ille, quem videtis^ hospites^ 
Ait fuisse navium celerrimus, 
Neque uUius natantis impetum trabis 
Nequisse praeterire^ sive palmulis 

Natigium istudf quod cemt/is, o amtd, dicit se fuiise velocistfynum napigiorum, 
et potuisse superare velocitatem a/gusvis ratis namgantiSf sive remis, sive velis 



1 PhaseUus Aldd. et Scal. ex codd. Stat. et sic Graev.— 2 Nonnnllae edd. 
vett. halMnt celerrimum, — S Hanc versam ita ex codd. suis affert Colum. ad 
Eno, p. 143. Neque ulUus voUaUis tiii|i£fiiiii alieis, &c. et sic etiam Pucc. in 
Vicent. Auctor Parodiae rh volantis quoque servat. 'lo omnibus antiq. edd. 
legitur ^a6ts impetumy non impetum trabis ; quasi, omisso nltimo vocabnlo, glos- 

NOT^ 

1 PAoseliMtUe] Hoc Carmine Poe- Gallia Cisalpina, nnde hatus credi- 
ta laudat navigiom snnm, qao vectns, tar, redierat ; illadqne consecrat Cas- 
ex Bitbynia per diversa maria usque tori et PoUuciy Diis naatamm tute* 
ad Sirmionem oppidolnm ad lacnm laribus. 
Benacum, vulgo hago di GordOy in 

Delpk. et For. Clitt. Ca<ii^. D 



so 



C. VALERII CATULLI 



Opus foret volare, sive linteo* 
£t hoc negat miiiacis Adriatici 
Negare littus^ insulasve Cycladas, 
Rbodumve nobilem, horridamve Tbraciam, 
Propontida, trucemve Ponticum sinum ; 



neee8t€ euei cureum ienere ; ei otl oretm Adriaiiei peitigi periciUoeii non posse koc 
infieiariine<ine Cjfeladae ineulat^ ne^gue clwram KkeduM^ «ee Tkneimn gMamf nee 
Propeniidemf nec einnm PoiUicum ierribilem; juxia quem Phaeeine iMef qni poei' 



^^^^»«^^^^»»i»»^>^ 



sema in textum iDcnlcatum esset/ Hand. — 6 ' Vom. qnia in nonnnllis codd. 
legerat negani, reponit nec auif male ; nam sic perit qiuesita poetfle elegan- 
tia.' Doer.—S GrsT. legit Rhodumque.—9 Nonnalll Proponiiiem^ absqne 
necessitate ; uam oltima ayllaba duy propter consonantes ir verbi sequentiSy 



NOTJE 



6 Adnatiei\ Adriaticnm mare di- 
citnr ille sinns inter Lacininm extre- 
mnm Italiae, et Acroceraaninm Epiri 
Promontorinm excnrrens, qnod et 
Supemm mare appellatar, et Adria- 
ticnro, ab Adria urbe ad istius maris 
liitus, et ad Padi ostium a Tuscis 
condita, Jnxta Plinium lib. iii. la. 
' Nobili portu oppidi Tascorum A- 
driae, a quo Adriacnm antea mare 
appellatum, quod nunc Adriaticnra.' 
Unde et Horat. ' Improbo iracundior 
Adria.' Lucan. lib. y. * Sonat lonio 
Tagns Adria ponto.' Propert. lib. 
III. ' Ergo ego nunc rndis Adriaci 
Yehar sqnoris hospes.' 

7 Cyclada»\ Insuls suttt in mari 
^gseo, circa Delnm veluti in orbem 
sitse, unde nomen traxernnt. 

8 Rhodamve iio6tleiii] Rhodns insula 
maris Carpalhii CarisB adjaeens, in- 
ter Asiae insnlas tertia muneratnr; 
cni Rhodos Neptnni filia ab Apolline 
adamata nomen dedit ; ut ait Diodor. 
iib.;vi. Urbein ejnsdem nominis ha- 
buit haec insula, qnas multis annis im- 
perio maris potita est : fnit et in ea 
insula admirandse magnitndinis Co- 
tossus, seu statua Solis; qnem fecerat 
Chares Lydius, Lysippi discipulns, 
unde Rhodii Colossenses dicti snnt. 



Ut Lucanof : ' Claramqoe reliqnit 
Sole Rhodnm.' 

Horridamve Thraeiam'] Pars est 
EnropsB ad Septemtrionem vergens, 
qnsp ab Ortu Propontidem, et a Me- 
lidie mare Mgedvan spectat. Habet 
praeter alias urbes ab auctoribos ce- 
lebratas Bycantinm, seu Constanti« 
nopoiim, ad Bosporum, nbi nunc se- 
dem habet Turcarom Imperator. 
Thracia vero dicitor horrida, vel ab 
incolarum feritate, vel a A*igore quo 
deformatur. 

9 Proponiida'] Ultima syllaba pro- 
ducenda, ob dnas sequentes consonat, 
vel legendom Proponiidem, ut non- 
nnlli legnnt. Propontis autem mare 
est illnd paulo laxius, quod ab Hel- 
lesponti angustiis ad Thracinm usqne 
Bosporum protenditar ; primas eoim 
angnstias maris JEgeei sese coarctan- 
tis Hellespontnm vocant. Ubi latias 
exspatiatur a^quor, Propontis appet- 
latnr, quast ante pontnm ; ubi vero 
rnrsns in arctum coit Bosporus Thra- 
ciiis nuncnpatur. Inde iterum eflfan- 
ditar, vocatarqne Pontns Euxinus. 

PonHcum ekuun'] Ad Boream snpra 
Bospomm Thracium est Ponticns si- 
nns, vttlgo dictns Pontns Euxinos, 
olim Axenusy i. e. inhospitalis, alrox 



CARMRN IV. 

Ubi iste, post Phaselus^ antea fuit 
Comata sylva : nam Cytorio in jugo 
Loqaente ssepe sibilum edidit coma. 
Amastri Pontica^ et Cytore buxifer, 
Tibi haec fuisse et esse cognitissima 
Ait Phaselus : ultima ex origine 
Tuo stetisse dicit in cacumine, 
Tub imbuisse palmulas in aequore, 
£t inde tot per impotentia freta 
Heram tulisse ; Iseva^ sive dextera 
Vocaret aara^ sive atramque Jupiter 
Simul secundus incidisset in pedem ; 
i^eqae alla vota littoriilibtts Diis * 



51 
10 



15 



20 



eafmi nturigimm^ tmUafmenk mflna frmidoaa : crebro emm/rmidibui remmtmHhM 
Milnktmi w Cfftario veriiee, Idem PhoietMe dddit, itia notieeima fume tUiae, et 
adhue eeeevohieyO Amaetri nrbs Poniica, et Cytore mons buxis abumdane: ait se 
/uisee iu iuo veAice a eummo jpriueipio, et tinxia^e remos snos iui» aquie, et poetea 
portoMe me dominum snum per tam muUa maria ferociuy eioe dextra^ mne nmstra 
impelteret aura^ sive JupHerfaoent ineuhuietet uw in ge^mme pedee ; neque nDqnam 



^»»>^«»»»<»^#>*i»»^i» 



Graco more prodneitnr. — 10 Et hic qnoqne, et ▼. 15. Aldd. et Scftl. serTant 
PAoMttiM.— 11 In nonnniUs edd. vett. Cythorio, et ▼. 18. Cytkore ; sed Stat. 
codd. hsec verba nt in nostro textu exhibent. — 22 Qnidam legnnt Nee: Scal. 

NOTiE 



est, nebnloans ; et qnla non est pro- 
fundns, flnctnosns est, et fervens, et 
ventis maxime obnoxins, Plin. l. vi. 

11 Cfftorio in jugol Cytorns mons 
cst Paphlagonis, jnxta Amastrim nr* 
bem, bnxo abnndans. Unde Virg. 
* £t jnvat nndantem bnxo spectare 
Cytornm.' Qnod etiam nosterPoeta 
ionuity cnm dicit, Cfftore buxifer, 
Fnit et civitas Cytorus seu Cytornm 
dicta, Sinopensinm Emporinm. Strab. 
lib. XII. 

IS iliiifiafril Amastris nrbs est Pa- 
phlagoniss, Sesamon olim secundum 
Strabonem vocitata, non procnl a 
Cytoro monte ad Pontum Enxinnm. 

20 Sive utrumque Jupiter ineidieiet 
in pedem] Pes in navl Ima pars est 
veJiy sen augalaSy qno fnne religatur ; 



duo antem pedes snnt^ dexter et si- 
nister. Dicitnr itaqne Jupiter, sive 
ventnssecnndnsyincidere in utmmqne 
pedem, cum navis a vento plenis sen 
aequatis velis impeliitnr. Alii pedem 
in navi accipinnt funem, quo velnm 
tenditnr; nnde idem dicnntesse, ' fa- 
cere pedem/ qnod^ vela iacere. Vir* 
gil. * Una omnes fecere pedem/ &c. 
Seneca Trag. in Medea. ' Nunc prae- 
alto pede transversos captare Notos/ 
Sic. 

22 Neque uUa veta'] Praedicat se 
tanta navigandi felicitate semper cnr- 
snm confecisse, nnlla ot vota nnncu- 
panda Diis littoralibus fuerint, scili- 
cet Glanco, Nereo, Melicertse, Nep- 
tnno, Thetidi, et ceteris» quibus tem* 
pla in littoribus erant consecrata. 



52 C. VALERII CATULLI 

Sibi esse facta, cum Teniret a mare 

Novissimo hunc ad osque limpidom lacum. 

Sed ha;c priiis faere : nunc recondita 25 

Senet quiete, seque dedicat tibi, 

Gemelle Castor, et gemelle Castoris. 

«M nuneupiUa tm «Ua twta iiiMi<iii6iif UHwiM pr««idt5tM; tHamti proficUeerHw 
ab extremo pelago neque ad ttagnum hoe nUidam, At iaia praterienmt ; jam vero 
cQmpoeite otio eonaeneeeit, et ee tiH comeeerat^ o Cattor frater gemme Pollncii, et 
tibi, o PoUnx frater gemhe Castorie, 



^S#»»^»»l^»l»^l»(^ 



habet Deia. — 23 Priscian. afiert a imire, nt in Maff. l. qnod Oramm. defendnnt 
ex Plant. Lncr. et Ovid. in aliis codd. amaret, — 24 In omnibus codd. Stat. 
et Scal. Nom88ime,--^M Hic locos ita citatnr a Prisciano, iiim« recondita 
Seneeta ^niete, — 27 GemeUa Caatermm^ et gem^ Caateria invenit Voas. in 
codd. 

NOT£ 

26 Senef] Antiqunm verburo, pro geminos, ex Leda a Jove snb Cycni 
aeneacii : Accins in Telepho, ' Pecora forroa compressa natos, qni et Tyn- 
langnentqne senentqae.' Lncret. 1« daridse dicnntnr. Ab antiqnis sunt 
VI. ' Nunc etiam senet^ et trepido habiti Dii navigantibns maxime pro« 
terrore repleta est.' pitii. Unde Horat. iv. Od. 8. * Cla- 

27 Gemelie Caator'] Nemo neseit mm Tf ndaridae sidns ab infimis Qnas- 
Castorem et PoUncem fnisse fratres sas eripinnt asqnoribus rates.' 



CARMEN V. 

AD LESBIAM. 

ViVAMUS^ mea Lesbia^ atque amemus, 
Rumoresque senum severiorum 
Omnes unius aestimemus assis. 

Vivamusj o Leabia mea, et invicem dUigamuaf nec faeiamua pktria imo aii« reprc' 

NOTJE 

1 Vieannu] Talis est HoratU ad dnici Mala vino lavere, aut exanimari 
amicam exbortatio : * Miserarnm cst Metuentes patrnse verbera linsuse.' 
neque amori Dare Indnm : neqne Idemqne alil>i : * Dum Ucet, in rebus 



CARMBN y. 



53 



Soles occidere et redire possont : 
Nobis, com seinel occidit brevis lux, 
Nox est perpetua una dormienda. 
Da mi basia mille, deinde centum^ 
Dein miUe altera^ dein seconda centum, 
Dein usque altera miUe^ deinde centum : 
Dein^ cum miUia multa fecerimiis^ 
Conturbabimus iUa^ ne sciamus, 
Aut ne quis malus invidere posdt^ 
Cum tantum sciat esse basiorum. 



10 



hiwiimeB vetulamm muUrierum* MHe$ oceidere quemtf et reemrgere: quando 
▼ero temue hanen nolns aemel extinguUurf nox tttema nobia eet una darmenda. 
Prabe ndhi miUe oeenia, max eewtum olia, tum miUe aliera, poetea centum dUera, 
rvreue miUe dlia, ac rurmu eentum aUa» Poetea ecre quam plura miUia agitaeeri- 
mu8, confundemua tita, «1 t|Mt ignaremu» qnot faerint ; aut ne impromle aUquie 
invidere queatf <t tam nnnUa nouerU eeee oeeuki. 



^^^^^M#<#<^#<^<^ 



8 Nostra lect. est ex emend. Stat. qiii in codd. snis invenit, Dein miUe 
aUera, deinde secunda centum: edd. vett. babent, veli Dein mUteaUerUf da 
aecunda c, ut in Cant. vel, Dein mt aUera, da s. c. ut in Rheg. et Voss. 11. unus 
cod. habet, Detii aUera mi da $, c. — 9 Stat. codd. exbibent Deinde usque, ^c. 
ut in QaBt. ceteri omnes I>etii. — 10 Heins. leg^retJlverMiHf. 

NOTAS 



jncundis vive beatns : Vive memor 
quam sis aevi brevis/ &c. 

Mea Lethia\ 8ub nomine Lesbise 
Ctodiam amicam^ celebrat Catullns ; 
ut Deliam Tibullus pro Plania, Pro- 
pertius pro Hostia seu Hostilia Cyn- 
tbiam illustrarnnt. 

6 Nox eet perpetua] Mortem intcl- 
ligit, quam Ovid. comparat somno : 

* Stolte, quid est somnns, gelidae nisi 
mortis imago? Longa quiescendi 
tempora fata dabunt.' Unde et Virg. 

* In sBternam clanduntnr lumioa noc- 
tem.' Propert. eodem fere modo: 
< Dnm nos fata sinunt, ocnlos satie- 
mus amore : Kox tibi longa venit, nec 
reditura dies.' 

10 Cum miUia multa/ecerimus] Etsi 
quse petit Iwsia bene multa sunt, non 
sufficinnt tamen Martiali, qui de his 



lepide more suo : ' Nolo qnod argnto 
dedit exorata Catnllo Lesbia ; panca 
cupit, qni nnmerare potest.' Feeeru 
mu» pennltimam syliabam, quse brevis 
est, produxit Poeta, sicnt et Ennius 
penultimam ' dederitis ;' ' Non roi 
anrum posco, non roihi pretinm dede- 
ritis.' Qnod imitatus est etiam Ovid. 
lib. IV. ex Ponto, < £t maris lonii 
transieritis aquas.' 

11 €Umiturbabimu»\ Inyidise mag- 
nam vim ad nocendum antiqui puta- 
bant, cnm eam sola voluntate, et ipso 
afflatn et contagione maleficam et 
venenatam esse censerent ; eam ta- 
men vim irritam esse existimabant, 
nisi illa rem certam, et numero com- 
prebensam teneret: hinc Catuiius 
basia conturbat, ne qnis invidns eo- 
ruro numerum cognosceret. 



54 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN VI. 



AD PLAVIUM. 



Flavi, delicias tuas CatuUo, 
Ni sint illepidsB atque inelegantes, 
Velles dicere, nec tacere posses. 
Verum nescio quid febriculosi 
Scorti diligis : hoc pudet fateri. 
Nam, te non viduas jacere noctes 
Nequicquam tacitum cubile clamat, 
Sertis ac Syrio fragrans olivo^ 
Pulvinusque peraeque et hic et illic 
Attritus, tremulique quassa lecti 
Argutatio inambulatioque. 
Nam mi pra&valet isia nil tacere. 



10 



O Flavif cuperei narrare CdtuUo tuo, neque cehtre me poese» tuo» amoreSf nisi 
euent iUiberdlee et inhonesti ; sed anuu neacio quid seorti morbidif idgue erubescit 
confiteri, Lectus enim tous non rilensyflores et Sffrium epirans amomumf patefa- 
cit te noH cceUbes cubare noctes, et cervical hinc et ilHnc prtiritum * * * 



S Velis dieere, n. t, posm conj. Heins. — 7 Idem Heins. corr. Nequaquam ; 
sed hanc emend. jam proposnerat Stat. — 8 Sertisque Asstfrio legebat St«t. 
sed in codd. suis invenit Sertis Assyrio: Avant. conj. Sertis ac Syrio, ^ Pro 
fragrans Brookh. et alii flagrans.—^ In omnibns Stat. codd. hic et ille, — 

NOT^ 



1 Flavi] Quinam e moltis Flaviis 
amicuft iste Catulli fuerit, valde dn- 
bium. 

6 Namy te non viduas'] Mnlta indi- 
cant te non cnbare solnm. Fiduas 
antem dixit noctes, quomodo Ovid. 
* ('or ego tot viduas exegi frigida 
noctes.' 

7 Nequicquam'] Id est, non: ita 
posnit Virgil. * £ summo clypei ne- 
qoicqnam nmbone pependit.' 

8 Syrioolivo'] £x Syria amomum 
optimum aiferebatur, qnod vocat Ho- 
rat ' Malobathrum Syrium ;' hoc 



porro indicat veteres nnguentis et 
odoribus etiam in lectis usos. 

9 Et hic et iUic] In duobns locis, 
quod argnit, duos cnbare. 

10 Attritus] Scorti volutatione. 
Quassa lecti Argutatio] Argutari est 

subsilire, nt Nonius inqoit in Fide- 
nia. Inde fit argutatio, i. e. subsalta- 
tio in iecto, qnam facinnt aniatores. 

11 Jnambtdatio] £x freqnenti enim 
illorum motu lectns concutiebatur, 
et quodammodo deambolare videba- 
tnr. 



CARMBN VI. 



55 



Cur nunc tam l^tera exfututa pandas 
Ni tu quid facias ineptiarum ? 
Quare qmcqnid habes boni malique, 
Dic nobis. Volo te ac tuos amores 
Ad coelum lepido vocare versn. 



15 



qtutpr&pier comwuwufra miki qmdti» hmn H MflU mmei$eeriM : ciipi» ai oaf n toikri 
teipmm^ ac tmu dtlieia» eleganii carmine» 



12 Prisca lect. testante ScaL fnit, Nam ni ieiavretvalei nikU taeert, Cur nem 
i. I. e. pamdam^ Nec tu quid/, i, qaam Stat. ita affert, Nam in iatap, nUUl t, C, 
nan i, l, ctfutnra panda^ Nec tu^ ifc, nnde Scal. 1. Nam »t Uupra, vdet nikU t, 
Cmmantem L ejf, pauda Nactu ^, /, i, >ed in 8. Namnietupraf v, n, t, (Cur f 
n. t, l, esf, pandani 1) Nec tu qwd^ ifc, Stat. vero tentabat, Nam m eet turpe, 
eoienB nikil taeeree, Cui nunc t, l, ea/, pandae, Ni tu, ^c. sed Mur. ex istis tribiis 
▼s. daos fecit, hoc modo, Nam eur tum l, e, pandae, Ni tn, tfc. In Voss. ex« 
enpl. extabat pandae ; Commel. habet in mar^^. padd : Voss. corr. Nam m 
iatapfe, edlet nUiU t, Cui non jam l, e, pandMt Noetu q,/, tneptioTum 1 qnam 
lect. recepit Vulp. et sic Cant nisi qaod pro Cui non exhibet Cut, nune : 
Heins. conj. Quum nU prawdei ieta mt iaeere, Cur nuncjam l, e. panda», Bond . 
ex Rabnlc. Exc. affert, Nam ni tepudeat^ nihil taeeres; idem testatur in marg. 
Ald. 1. legi, Ni te pigeat ; totam aatem locam sic refingit, Nam nt te pudeat, 
nikU iaeereSy Cum nunc tam l, e, pandantt Noctu quid /, i, Nostra lect. confor« 
mata est ad edd. Corrad. Gott. et Bip. Silv. habet, Nam ni jirievaleai itta 
nihUy ifc, manifesto errore. £d. anon. Noin nU pnevaUt iata, nil, tacere,— 
15 Jani ad Hor, i. Od. 27. 17. vnlt. honi maUve, 



SOTJE 



12 iVinii mi prarpalet itta'] leta scili- 
cet mnlier qnsB tarpitndine sua pra»- 
graTat, ot cogat te tacere, aliter om- 
nia mihi diceres, com tibi id sit Titii, 
nt tacere neqaeas. Nec miram yi- 
deator, cam dixerit scortnm, qood 
anbjongatis^a; respicit namqoe signi- 
ficatam. Sic Terent. ' Ubi illic est 
scelns qaod me perdidit.' 

13 Ciir nunc [«oii] tam laterai SeBsns 
etty Ciir enim hon manifestares loiera 
taa coito tam exliaasta, nisi haec cansa 
retineret te, qnia facis nescio qoid 
ineptiaram, dam scillcet fatais febri- 



calosum scortnm ; et ideo in seqaen- 
ti carmine, Ni tu quid /aciaSf legeh- 
dum est, non aotem, Nec tu, nisl vo- 
loerimus honc esse ordinem : Curnec 
tu panda» quid /aeia» ineptiarum, Sed 
melior prima lectio, ex qaa clarior 
seqaitur sensos. 

Ea^ututa'] Coita exhansta. 

17 Ad cctium vocare'] Applaudere 
nimiaraque sibi ipse triboere videtnr 
Poeta, tanqnam sit ipse in coelum 
scriptis snis sublatos, illncqne alios 
possit efferre. 



fi6 



C. VALBRII CATULLI 



CARMEN VII. 



AD LESBIAM. 

QUiBRis, qnot mihi basiatimes 

Tuse, Lesbia, sint satis superque ? 

Quam magnus numerus Libyss» arense 

Laserpiciferis jacet C^rrenis, 

Oraclum Jovis inter flestaosi, 5 

Et Batti veteris sacrum sepulcrum : 

R0f M, o Xei6i«, qmam mrnlU miki mgkimtt ••ewki tm? QmmU ett mMitd^ 
wetimnm Idhffmnm, qnm je/ceniCyrenUfirenti^ Lmerfkh^ 
JoMt /mwiiHff, et m^guimn tmnmlmm «Utfnt BM ; mU fnot «fr«, giMMfo «mb cte, 



■»>»«#>^«#^>^»#»^*»*»^ 



8 Stat. et Ormv. legnnt Aoreiur.— 4 iMerjpUiferii legit Mar. citans Plinl 
lib. XIX. 

VOTJE 



S Libyua arenaf] A Libya, Gentile 
est, Libys -os, maAculinnm : Libyssa 
vero foenrininnm, nt Pboeniz, Phoe- 
nissa. Libya porro Afric« pars est, 
qu» propter niminm Solis aestam^ 
quo torretur, immensis arenis Tastis- 
qne solitudinibns squalet. 

4 ljuerpiciferi$j0cet Cyretwi] Cy- 
rene, a qua Cyrenaica regio, nrbs est 
Pentapoleos in Libya, propter arenas 
et solitndines totiesdecantata, a Bat- 
to CalKmachi progenitore, ut credi- 
tnr, condita : sic dicta a Cyrene Pe- 
nei Regis Thessaliss filia, quam A- 
4>ollo adamatam in eam Lybias par- 
tem transtulerat. Yide Jnstin. lib. 
XIII. Dicitnr Cyrene -es, vel Cy- 
renae -arnm : dlcnntnr autem Cyre- 
nae ' Laserpiciferae' quod in Cyre- 
naica regione herbae genus quoddam 
Latinis, * Laserpicium/ Oraecis, * Sil- 
phion/ dictnm, frequens reperiatur ; 
CUJU8 herbae snccus ' Laser* appella- 
tur, folinm * Maspetnm* dicitnr ; ejus 
nsus est in medicamentis exquisitos. 



Plura leges apud Plin. lib. xix. 

6 Orachim Jovit] Oraculnm ali- 
qyando sumitur pro templo, nt indi- 
cat hic Catulli k>cus, nt et ille Plinii, 
lib. XXII. 28. * Ammoniaco nomeu 
est ab Ammonis Oraculo, juxta quod 
gignitnr arbor, qnam Metopion vo- 
cant.' Locns antem tUe dicitur < aes- 
tuosns' quod illic arenarnm tnmuli 
ln modnm marinoram floctnma a 
ventis hnc iUac concitentnr. Jovis 
Ammonis templnm, de quo hic Ca- 
tnllus, dicitnr apdificasse Liber pater, 
sen Bacchns. OUm inter septem or- 
bis miracula numerabatnr; abarat- 
qua Cyrenis cccc. M . passnnm, si cre- 
dimus Pltn. Ub. v. 6. De hoc etiara 
Diodor. lib. iv. Q. Curt. Ub. iv. 7. 
Lucan. Hb. ix. Strab. lib. xvii. 

6 Batti] Battus Cyrenas condidit, 
qni fuit ibidem sepultus, quemque 
Callimachas progenitorem snum fti- 
isse dicit : unde vocatar Battiades a 
Catallo et Statio. 



GARMBN VIII. 57 

Aut qaam sidera malta^ cum tacet nox^ 

Fartivos hominum videht amcNres : 

Tam te basia multa basiare, 

Vesano satis et super CatuHo est^ 10 

Quae nec pernumerare curiosi 

Possint, nec mala fttscinare lingua. 

eemMHt oeeuUosimunts iSkiiiitiiiiiii ; mIm m^pu eH t€ «acnlcri C«IhjIo tiiMjiiMfi 
iat oacukif qwt nec curwsi percensere queant, nec improba lingua incantare* 



CARMEN VIII. 

AD SE IPSUM. 

MiSER CatuUe^ desinas ineptire, 

Ety quod vides perisse^ perditum ducas. 

Fulsere quondam candidi tibi soles^ 

Cum ventitabas, quo puella ducebat 

Amata nobis^ quantum amabitur nulla. 5 

Ibi illa multa tam jocosa fiebant^ 

Quse tu volebas^ nec puella nolebat. 

Fulsere vere candtdi tibi soles. 

InfeUx CahtUe, ahsiste tandeni iiKi^art, et amiasum habeas quod cemis perditum 
esse ; fettces die$ alias tibi luxerunt, quando firequenter ibaSf quo vocabat puelia ilU 
tantum a me dilecta, quantum nuUa alia diUgetur, IlUc pkara alia jocu^aria a^ €6an- 
tur, q^€B ht cupiebasy nec amica renuebat. Profecto luxerunt tibifelices dies, lUa m«- 



^»^^^»i^N^<»»#l|»«^^ 



1 Heinsio placebat, M, C, desine ah ineptire;„^e,—A Pro ducebat Dous. 
F. conj. dicebat; idem in mentem venit Heins. et Broukh. — 5 Voloerunt 
nonnuHi vobis,—6 Alii tum ; sic in Conimel. Vicent. Brix. et Venett. in 

NOTJE 

1 Miter CahMe'\ MUeri siint qui morem, que veteres lapillis dies ne- 

amant: id nomnt qni sunt amori tabant; felices, albis; infellees, ni- 

raaiicipati. Virg. < Sed misera ante gris : qaem morem refert Plin. 1. n. 

dtem, subitoque acc^nsa fnrore/ &c. Catulio acdnit Horat. iv. Od. 5. 

3 Coiididi soUs^ Id est, dies Isti, ' gratior it dies, £t seles melius ni- 

et feUces. Allodit Poete ad illum tent/ 



58 G. VALBRll CATULLI 

Nunc jain illa non vult : tu qooqae, iiopotem, noli ; 

Nec, quse fiigit, secifjre ; nec miaet vive : 10 

Sed obstinata mente perfer, obdura. 

Vale, puella : jam CatuUus obdnrat : 

Nec te requiret» nec rogabit invitam. 

At tu dolebisj cum rogaberis nuUa, 

Scelesta, nocte. Qase tibi manet vita ? 15 

Quis nunc te adibit ? quoi videberis bella ? 

Quem nunc amabis ? quojus esse diceris ? 

Quem basiabis ? quoi labella mordebis ? 

At tu, CatuUe, destinatus obdura. 

d9 rmriif tu pmiter patei nolU ; nee UUm $equerey qna te r^fugU ; nee euUmuieeui 
vUam 4ege: at elbfiimeie eadnw perpeteref obdureece. Foite, ocmim; mme Cc' 
tmUue obdureieU ; nee deeiderubii te^ nee noleniem precedriiwr, Te vere pemUebU 
aHjmmdef pmndo minme rognberi», Improba, eogUa, enuenam vUa tUri eapereOt ; 
mae }am eonveniet te ? Cninam apparebie puhkra 7 ^uem amatorem modo Acfre- 
bie 9 C^fue amiea fMcaberie f (jhiem oeeuiabere ? Cuinam labia eiringee mont- 
uneuHef Tu rer», o CaiuUe, obflrmaiue obdureeee. 



^>^i^>^>^^o»#i<^^ 



Drefd. tamen,^9 In SUt et Scal. codd. matilus erat hic Tersns ; in CommeL 
eztabat, tette Vou. tuque inepte et impote; in aliis, unpotenef et sic io Rheg. 
Idem Vosft. e vestigiis vet. lect. affert, tu quoqne ipee te refer ; Stat. tu quoqme 
impotene eetOy in cajas codd. eiiam impote, sive iuepte ; ande conj. tu quoque 
in^ene 110IJ. veljtuqueinepte }am noUe; sed Avant jam excogitaveratnoli; 
reperitor etiam in marg. Heint. lib. nbi additar bsec kctio, Jam nune et iUa 
non vuUf tu quoque et noH : Livin. sospicabatar legendnm esse, impoteee : Scal. 
restitnity impotene ne itf, improbante Marcil. et afferente, tu quoque un- 
potene: eeto, Nee q. /. ^v. Heins. deniqae tent. tu quoque impoiem men- 
tie, Nec, i^c. Nostram lect servat Cant. putat tamen Vossianam am- 
plectendam, modo pro nfert legatnr Mwra, — 14 Itt aliqoot codd. Stat. 
ciMi r. nuUiy S. tene; in aliis, nuUa S. ne te ; et in aliis ejnsdem, nuUa S. nee 
te; nnde legendom pntavit, cimi r. finUa S. nocte: in Vicent Brix. et Yenett. 
mdH,..Me te : Scal. ex uno snomm codd. (in cojos marg. erat etiam, Sceleeta 
te ne?) edidit, At„.,nuUa, S. rere qua tibi, ifc, et ex memoria libri vet Mnr. 
S.queBnunc,quimt,m,vUaf Yoss. emend. onn r. nunam, S, noctem, assent 
Vnlp. et Cant. Heins. conj. c, r. nuUa S. nuUa: qua t, m. vUa f vel, c. r, mdHf 
S.noetem: Perr. £xc. exhibent, 911« te ^m; nnde Hand. proposnit, c. r. 
nuUam, S. noctem. Qua dehinc m. vUo f — 16 Aiii cnt bic et v. 18. — ^17 Alii 
cit;iif. — 19 Tum. voloit, At tu, CatuUed, obetinaiue obdura ; quse lect. inquit 

NOT/E 

9 Tu quoquef in^ene [impote^ cet, impotene ne eie, i. e. ne nimio 

Blancos bic versus, et varie legitar. amore vincaris. 
In aliis codicibos legitur impote, in 14 Rogaberie nuUal Id est, com 

aliis impotene, in aliis inepte ; et ubi- non rogaberis^. alii legont, mdHf hoc 



que deest pes extremusy qni nobis vi- est, a nullo, sen a nemine rogaberls. 

detur sic posse suppleri, fti 9uafiic tm Nos legimus, nuUa: qood dixit Ca- 

poteenoUe, ita ut, tm, hpxeSbtM pro, tollns eo fere modo quo Terent. 

com, ponatur. Aut ut Scaligero pla- ' Nallus dixeris/ 



CARMJ3N 1X« 50 

Scal. Nsvio, aot Andronico, qaam CatuUo dignior : alii corr. M tUy C. de 
oMinaitu : alii, At tUf C. de obd. HIc versus deest in Oreviana. 

18 Idtbaamardefri$i Hocetiameat moraa potninet diaoedere. Plant. 

in amintinm deliciis, labella morsi- Psend. ' Compressiones aretae aman- 

nncnlis stringere ; nnde Flora illay tnm compareSyTeneris labellis molles 

cni cnm Cn. Pompeio apud Plutarch. morsinncnlae.' Horat. * Sive poer 

stnpri consnetttdo erat, eum com- furens Impressit memorem dente la- 

mendabaty qnod nnnqnam ab eo non bris notam.' 



CARMEN IX. 

AD VERANNIUM. 



VfiRANNi^ omnibas e meis amicis 

Antistans mihi millibus trecentis, 

Venistine domum ad tuos Penates, 

Fratresque unanimos, anumque matrem ? 

Venisti. O mihi nuntii beati ! 5 

Visam te incolumem, audiamque Hiberum 

O Veraimif mihi prtMian» cuneti» fmiHaribus meiSf vel ireeentis miOibu»-; an 
rediiaii donmm ad Lares tuoSf ad^fraires coneordesy et ad matrem tuam 7 Tandem 
rcK^ts^ ? O miki feUces nuntH ! Videbo te sanumf et valentem, et auscuUabo te. 



^ »#»#ii»^>^^»»' 



2 Antistes in Dresd. omnibns Stat. codd. Brix. etVenett. Aniisias in Cnj. 
Colnm. Yicent. et Ald. 1. Nostra lect. debetor Palladio et Avant. et pro- 
bata est Vossio. — 4 In Stat. codd. unanimes, tuamque m. vel, uno animo, 
sanamque m. sive, nno anhno, suamque m. in Commel. et Vat senemque : in Scal. 
Ijb. MiumMies suamque m. Nostra lect. debetnr Faemo, qnem secnti Voss. et 
£d. Cant. Marcil. ex litorse vestigio in membranis coiy. nonuR^ mairem, i. e. 

NOM 

1 Veranniy ommbus e nuis anUcis An» CatuUns ex omnibns snis amicis anti- 

iisians [Antisies'] Oratnlatur Veran- stitem, i. e. inter omnes amicos prin- 

nio famiiiari soo reditum ex Hispa- cipem. Alii legunt, AntisianSf quod 

nia, qno ipse et Fabullus profecti et in idem recidit. Sed omnes Mss. 

fuerant, cnm Caio Pisone, qoi in ci- Codices, ac editi<mes antiqnse lectio- 

teriorem Hispaniam QosBstor pro nem nostram repraesentant. 

PrsBtore missus fuerat. Huncdicit 6 Hsdcrtim] Iberi dicti sunt Hispani 



GO C. VALBRII OATVLLI 

Narrantem loca, fitcta, nationes, 

TJt mos est tuas ; applicansqae collam, 

Jacandum os, oculosqae suaviabor. 

O qaantam est hominam beatiorom^ 10 

Qaid me IsBtias est beatiosve ! 

nt coniuitudo tua /eri, explicantem regumes Iberorum^ moree eoram^ et popuhif 
et inharem eoih tuo , tuacem vidfMin, et oeellM ouMbor. Qmd jam kdariuM me ett 
autfeUciu» ex omoibiu JbomMii* ^pmtpbot beatiore» emU ? 



^»#>#>»^<#^»»#»*'*>#>» 



noTercam.— 5 In Scal. 1. Feiiuet?— 7 In eadem lurttoiitfl. 

NOT/E 

ab Ibero flnvio, Ebro Tnlgo dicto, etiamsi te ?enieni in medio foro vi- 

proximi ; postea tamen aniversa His- dero, dissnaviabor.' Horat. i. Od. 36. 

pania dicta est Iberia, seu Hiberia. ' Qiii nanc Hetperia sospes ab ulti- 

9 Sumridbor'] Mos fuit apnd anti- ma Caris malta sodaiibus, Nnlli pliira 

qnos, qui vigct adhnc bodie, abeuntes tamen dividit oscnla, Qaam dulci 

ac redeuntes amicos exoscularl. Un- Lamise.' 
de Q. Cicero Tironi: < Tuos ocolos, 



CARMEN X. 

DB VARRI SCORTO. 

Varrus me meus ad suos amores 
Visum duxerat e foro otiosum : 
Scortillum, ut mihi tum repente visum est, 

Varrus ceaeantem me a foro deduxerat ad videndam amicam swtm, meretriculam 
quidemy nee inscitamt nec inehgantemf quoHs mihi subito apparuit, Cnm ad eam 



^^^^^^^^^^ ^ 



1 Varius in omnibus Stat. codd. — 8 In iisdem S, ut mihi, ^c. et sic in 

NOT^ 

1 Varms me meus] Dubium est, qnod clades illa ad niinimnm quin- 

quem Varrnm intelligat. Scaliger quagesimo post anno contigisse refe- 

negat eundem fuisse, qui cum tribus ratur. Fuit et Vidrnu contubernaiis 

legionibus a Germanis ciesas est, Virgilii et Horatii, qui ab Horatio 



GARMBN X. 



ei 



Non sane iHepidmii^ nec inveDUStum. 
Huc nt yeiiimiiSy incidere nobis 
Sennones varii : in qnibns, quid esset 
Jam BithjTtiiay quomodo se haberet, 
Et quonam mibi profuisset asre t 
Respondiy id quod erat : nihil neque ipsis, 
Nec prdBtoribus esse, nec cohorti, 
Cur quisqnam caputunctius referret: 



10 



aeceuimus, muUipUeeM urmom» nobtM imeidenaUf inier quos q^i» e$8et mmc fit- 

ihyniaf et tn 9110 etatu veraaretw^ et quantee utilitati mikifuMaet pecunia, Ego 

respondi id quod verum erat^ neque mibi tpn, neque preBioriimef neque comMtatui 

fuutef unde uUus oostrom caput odoratiui reportaret; cum prtecipue Uli provin- 



^l»^»»^^^»»*'!^»'^^»»» 



Dresd. Viceiit. et Venett. mt deest iu Ald. 1. — 4 Omnes codd. cnm Vicent. 
Brik. et Venett. exkibenty neane am ennetm M ^ fNrobante HMid.-— T In Stat. 
codd. fuomado poeae kableret; ri poete eorraptnm ex pec^o, ffloit. rw MMb, 
eaee potnvit idem Stat. sic qnoqne Vota. 11. qni inde proendit, ^noMod^ epi 
$e h, unprob. V. D. in Obs. Mis. p. S. S. et saam proferente coaj. ^noModo ot 
o«A.^S Eiqnomm in omnibnsStat. et Mel. codd. qnod serTant etiam Pa* 
latt. m. et p. cnm Venett. Vioent. et Briz. Et qiuminm profert Scai. qnasi 
l«ct. libb. TCtt. boc fldsum; correctio enim est Ald. 1. aaterisco notata : 
Voss. codd. praestant, qm. Tei ^nonuim ; et sic in Dresd. Lei^endnm pntavit 
Scal. quanium m. prtfmmet : e re Reepondi^ improbante OronoT. qni conj. £c- 
f iionam, nt longe antea Statius. Heins. emend. Et qutmto^ ^T^. <|nod jam pro- 
posnerat l4vin.--9 Lectio mkU neque ipeie est ez coi^. Avantii : Stat. codd. 
nabenty «09«« tii tpns; Dresd. nec ta ipeie; Vicent. et Briz. mi&taectp«is: 
Avantii correctionem recepit Venet. an. 1500. Ald. vero, nikU neque ipn: in 
Comme). invenit Voss. nikUmei tpitf, qnod recepit Vulp. inde recentiores 
quidam, nt^ neque tpm-m«^ p, Statii et Scal. emendationem miAt nec ipei 
rejecit Oronov. Tandem Hand. ita tent. i^eipoRdt t. 9. erai : eibi neque t/MU, 
Nec p. Ifc. — 10 Mnr. legeret,9iumlon6ttf ; Heins. praconibue, — 13 Cnj. Dresd. 



NOTiE 



nunc ' Varns/ nnnc * Varins' dicitnr. 
Snnt tamen qni velint Vamm et Va- 
rium eodem tempore Poetas diversos 
fnisse. 

7 Jam Bithynia} Regio est minoris 
Asiie ab £nxfaio mari jnxta Bospomm 
Thraciam ad Propeiitidem protensa, 
qno CatuUns C. Memmiam Oemel- 
Inm illnc a Repnblica Prsetorem mit- 
snm comitatns fuerat. 

8 JEre'] Id est, pecnniai qvm primo 
Senrto Tnllio regnante Romie signata 
est pecudis imagine, unde pecunia 
dicta. Ut teatatnr Plin. 



10 Nec pratoribue eaee, nec cohorti] 
Hic Praetores appellantur amici Prae- 
toris, qui qnasi alteri Prsetores vide- 
bantur. Nam prtiter cohortem prse- 
toriam, qoam a repubUca accipiebat 
magistratns in provinciaro proficis* 
centyipse sibi deligebat comitet ac 
domettioot convictoret; qoi, ut att 
Cicero, qnati ex cohorte prtttoria 
appellari tolerent. Be ntraqne co> 
borte mentio ett apnd Cic. Epitt* 
prima ad Q. Fratrem. 

11 Copirf im«#tiit] Avgnmentnm di- 
Tiliaram est capnt nnctum. Unde 



C. VALBEll CATULLl 



PneMrtim qoilms euet irraiiiator 
Pretor, nec bcetet pili coliorteiii. 
At oerte tamen, inqiiiiiDty qiiod iHic 
Natom dicitor esie, conipanwti 
Ad lecticam homioes. Ego, Qt pa^» 
Uiiam me faceiem beatioiemy 
Non, inqoam» mihi tam fnit maligne» 
Ut, provincia qaod mala incidiMet, 
Non possem octo homiiiea parare rectos. 
At mi nallas erat neqne hic neqne illic^ 
Fractnm qai veterui pedem grabati 
In coUo sibi collocare posset. 
Hic illa, at decait cincediorem^ 



15 



20 



dalet, ftMm mui prmtvr tpmtn» hoim^ wMifmmtfd pnrtorit mmi/m. 8dUm 
Umm^ vnm^ Ula, «efvMviif < hmim/n «tf Uciietm tnain fereiniuiiy fmd gtwu 
kmHitmm m m refimu orttm etm irmliimr» EgefmmspieOttiBHJaemremmmm 
fiUme /mhmmimeinf Nen «nM, aief ree tmmmieeeeeUf m pummie milii mekUeeei 
ffemmm in^nuimemj mh U e mimm peeeem mequirere mibi eeie leeticariot fwpAr- 
rm; Umen mUlue miki erm^ nemu m w lom^ neqme i» tJI», qui mileret imfemre 
eotte em mptmm peiem veimH leeH> Tmm eH iOe, «i eeememU imipmieeiiieri : 



ViceDt BHx, et Veiiett. exliibeiit, nen faeereni ; Vom. iim fmeret ; Gronor. 
nrnnfmereml ifel, nmi faeiem : Lectio neefeeerei debetnr Avant. extatgue !n 
Ald. I. et inde in aliat reeepta, etiam in Cant. Legendnm censebat Hand. 
nee faeereni^li Tnmebi cooj. inptii id qnod. ei Scaligeri inqmt damnaTit 
Oronov. — 10 Qnidam ar«, vel mee mmp, maleoant. probante Hand. Notum 
d. eeee eonj. Mel. — 16 In edd. vett Aomtmim.— 17 Nottram lect. tacntnr om- 
net Stat. codd. cnm Cnj. Dresd. Vicent. Brlx. et Venett. Avantii conj. 
heatiomm rejeclt Scal.— 19 Perr. Exc. exbibent «t mnfei : Mnff» \, qnod maSa, 
nt co^j. Avant omnes alii codd. qui mola : Stat. emend. quam m. Vicent. 
Brix. et Venett. babent qua m. nand. conj. 0111011 m. i, qnoniam qni in qm* 
(i. e. e Miim) in codd. facile cormropatur.— 20 tx corraptis lectt. ocio Hieraef 
slve itimf sive minef, reposoit Voss. oeto Mtdm^ 1. e. mancipia Bitfaynica. — 

NOM 



Lndl. ' Hi quoi diviti» prodncunt, 
et capot nngunt/ Unde etlam divi- 
tes nncti dlcuntur : Jnveoal. * Uno* 
tamqoe dorintboii.' Clc. Orat* iv. c. 
Verrem : * Ita Palsestritas defende- 
bat, ut ab lllls uncttor dlscederet.' 

19 /rmmefdr] A < rnma/ boc est, 
a mamma, dlcltnr Mrrnmare/ per 
qnandam similltndltiem ; est enlm 
* Irrnmare' virtlla ad libidinem in os 
prvbere, qui vero reciplt, < fellare' 



dicitur ; unde et ' fellator' et * irru- 
mator/ ' fellatrix' et ' irruniatrix.' 

18 Nee faeeret pUi] Id est» nlblH. 
Slcut dlxit antey * nnius lestlmemus 
assls ;' unde et allbi idem noster Ca- 
tullus : * Ludere banc sinit, ut lubet, 
nec plH facit unl.' 

28 Orabaii'] U est, lectl, sen lec- 
tlcsi annosm, et veteris, et vilis fuU 
erum. 

S4 Cineediorim] ProcacloreiD, moU 



CARMBN X. 63 

Qaaeso^ inqait, mihi, ini CataUe^ paulom 25 

Istos commoda, nam volo ad Serapin 

Deferri. Mane, inquii paellcB ; 

Istad, quod modo dixeram me habere, 

Fagit me ratio. Meas sodalis 

Cinna est Cains : is sibi paravit. 30 

Veram» utrum illius^ an mei^ qnid ad me ? 

Utor tam bene, quam milii pararim. 

Sed tu insolsa male, et molesta yivis, 

Rago ttf mt CatuOef commoda miki itto$ tantigper : cuj^ etnm diporim tii fM- 
poretdSirapm; Aoe noii eit veram imqutmfmeUmy fmodjam mBrr w fera m me yiii- 
dere, aberrmU imkmu ; sed Caim Cimui eoeiuo meuo eibi ittos comparami. Sed^ 
fuid mea refert^ an tint iUiu»^ an mei ? nam iam Ubeuter iis uier <pum si miki illos 
euquioierim, Ai iu maie tmpta eo^ ei odAooUf per ^uem mihi non eoneedUur 
oociiaHiem eooe» 



^^^«»«#>»»»i^<»»»'^<^ 



25. 26 In omnibas Stat. codd. nt in texta nostro, pneterquam in nno, in qno 
erat p au iu ium , nt ultima syll. a seqnenti ezdpiatnr. Versus antem 26. stare» ac 
procedere non Tidetnr, impediente eztrema syli. rov commeda: Stat. sic emend. 
QiMsOy iuquiif miki nd CaiuUo pauiulum Idoo; mam vdo commode ad S. ^c. pro 
commoda Scal. conj. commodo, i. e. in tempore : in Aid. 1. leffitnr, loioo com- 
modUaf volo^ i^c, V. D. in Obs. Mis. 1. c. fin^it in Minc modom, loioo eom- 
modo, euim, Voss. puf at Cainllam oltimam m commoda corripnisse. Doer. 
legeret commode, nt sit TocatiTus, i. e. benigne, nt ap. Hor. iv. Od. 8. l. 3« 
aed lianc conj. damnat Hand. snam afferensy <ifik9io....jMiu/am loios, Commo' 
dum enim volo, ^c. cni snbjonffit ; ^ codd. scriptura commod' ciitm faeile potuit 
transire in coimnoda nam» fn M nr. codd. ad SerapiOf nt ^ ad Dianss' ap. 
Terent. — 87 ilfaiic mc, inquiif puelks in codd. Stat. nuuie iumy iuquio in Briz. ct 
Venett. mane f am, tiifiiam in Vicent. mtRtmc, taficto in Ald. 1. Onar. P. coig. 
Ferri : maue mane, iii^ato, nt sit alternm moiic, i. q. cras. Omnes codd. Cnj. 
Voss. Commel. Pallatt. m. et p. et Dresd. cnm Statianis conspirant ; legit 
itaqne Hand. ilfanc, m«....tiirfi(tt |wcU0,..../lbid,....Aa6ore,....fi^ me, Jj^e, 
Hems. conj. t^anc 7 inqiuo ; alii maiicdiim, Tel, manc diim : in Biff, 1. Jfanc mc, 
tii^ti ; Stat. legendnm pntaTit, ilfattc, tiiftito ; unde Scal. edidit nt in teztn 
nostro. — SO Eot Ctniia ^amc legeret ATant. — 31 Voss. legit, Fcmmxc tittnc on 
mct. — ^32 In Stat. codd. parartm, extrema lit. sic scripta, ut a fignra o parnm 
absit; nnde conj. paraltc; Voss. paraotl ; Ouar. parocscm; Vicent. B^. et 
Venett. habent parorcm; sed lect. nostram confirmant codd. Stat. et Dresd. 
— 13 In Vicent. Brix. et Venett. tncvZta, mafa ei m. v, unde Ald. 1. typogra- 
phi crrore, nt pntat Hand. dedit, taciitet male, tfc. alii, nude ei niuno moleoia 
cs, Tcl, nuda ei nimtc molesia eo: Voss. Sed <k tavtca, molc ei, i^c, Heins. 

NOT^ 

liorem, impndiciorem. PonMBrium : quod testatnr Dio 1. rv. 

26 iViom «olo ad &rapitt] Serapis 30 Ctana eoi Caiuo} Is Caias Hel- 

iEgyptioram Dens, qni et Apis et Tins Ctaiia dictns est Epigrammatnm 

Osyris dictus est. Poteratne ire pe- auctor, de quo OTid. Trist. ii. dnm 

des ? IUo tempore non licebat Sera- commemorat Poetas, qni de rebus 

pim intra urbem habere, sed eztra amatorlis scripsernnt. 



64 



C. ViiLBltll OATULLI 



Per quam non licet esse negUgeiitein. 



roDJ. Sed tu inaulaa vdU €t moletta ubivis^ vel cuivia. Dresd. exbibet, maU 
ae moleste rirM.— Si Helns. malit, negligenti, qnod jam in mentem venit 
Doiisse. 



CARMEN XI. 

AD FURIUM ET AURBLIUM. 

FuRi et Anreli» comites Catnlli, 

Sive in extremos penetrabit Indos, 

Littus ut longe resonante Eoa > 

Tonditur unda ; 
Sive in Hircanos^ Arabasque moUes, 5 

Seu Sacas, sagittifei;osque Partho^, 

O Furi, et Awreli, CatuUi ioeii, nve pragredietur nsque ad indoa uUimoe, ubi 
ora verberatwr fluetu OrientaU proeul penonante : nve pervadet ad Hircanotf 
«tv« ad Arabaa effominatot ; tive ad Sacaa ; nve ad Parthoa aagittiferot ; rive itUc 



^V»»l^»>»»^»»^>^ 



2 AUi| pcMdrartl.— 3 Longe ubi Uttue conj. Marcil. pro retonanie Stat. malit 
reaonant, — 6 In edd. vett. moUU, — 6 Passer. in vet. lib. invenit, cotir^erot^ ; 
vide Viig. Mn, x. 109. in roarc. Heini. lib. pharetriferotque: ted nostrse lect. 
addicont fere omnet ; modo obierves Catnllnm, more Orscorom, spondaei 



NOT/E 



1 Furi et Aureli] Farium cognomi- 
ne Bibacnlnm Cremonse natom Quin- 
tilianui inter lambieoi scriptores no- 
merat. Fuit et alter Fnrins, quem 
Cato de repetundis accusavit : utrum 
autem compellet Poeta, an non nter- 
que idem, non satis liqnet. Aurelins 
autem iste forte est L. Aurelins Cotta 
prsBtor, qui legem promulgarat de 
restitnendis judiciis eqnestri ordini. 
'. a Jndotl Indi sunt AsisB populi in 
extremo Oriente positi, qnorum re- 
gioni Indns amnis ingensi qui in mare 



Indicum devolvitur, nomen dedit. 
Extremos etiam vocat Horat. * Impi- 
ger extremos cnrris mercator ad In- 
dos.' 

8 Eoa unda"] Id est, Occano Orien- 
tali ; EouSy -a, -um, derivatum a vo- 
cabulo Oraeco ^tl^s, qnod Auroram sig- 
nificat» 

6 8ive in HircanMH Hircania est 
Asiia Majoris regio, ad mare Caspium, 
tigribus nota. 

Arabaofue'] Arabes Asias populi ie- 
tra sinom Penicnm et Arabicttm^ ad 



CARMfiN XI. 6i 

Sive qua septeD^eminus colorat 

.^quora Nilua ; 
Sive trans altas gradietur Alpes, 
Caesaris viseDs monuiueiita magni, 10 

Galliciim Rbenum^ borribilesque ulti- 

mosque Britannos : 
Omnia haec^ queecumque feret yolniUas 
Coelitum, tentare simul parati^ 
^ Padca nuntiate meae puellse 15 

Non bona dicta : 

uhi NHui aepiempUx inficU tnare; sive ibit uUra excelsas Alpes, invisens tropaa 
magni CasariSf tive tranaibit Rhenum GaUicanumy siceferss et extremM BrHtau" 
nos: vos igitur promti mecnm una adire cuncta ista loca, auocumque voluntas Deo- 
mot impellatf renuntiate amiea mem paiuca h»c verha wmme grafyi, ut mvai e$ 



«^^^S#«#i>#«#>«S«>^V^^ 



loco in altera regione pQsnisae tFOch»uin, ut y, I6.--r jStve qiU in Uhec. et 
qniVHsdam $tat. codd. in Maf. I. que, nnde legeodnm putavit Stat quie : Vom. 




NOTJE 

Oceannm ^rythrpem seu ^thiopi- Ualia dividunt. Diicuntur a Mela, a 

cnm poiil^. Arnbia triplezy Petreay Oenua li^urife oppido longo cursu, 

Peserta» et Felix. Incolae dicnntur direratisqne variis popullsy In Xfira» 

meUeSf vel propter cfleli temperiem, ciam uft^ue peoetrare. 

vel qnia sunt etVeminati. TibttU. 10 CtBsaris magni] lp»e eat Caetar, 

' Quos t^ner e terra divite niittit A- ci\jus multa in OalKia extiterunt tro* 

ttibs.' p»a, et victorisB partSB. 

6 ^ Saeasl Sac^e «unt Scythiae 11 GaXUcum Ekemm'] Rhenns qni 
AsiaticaB |ippuU, Jaxacti flu vio vicini, Oallos a Oermanis dirimit, * Qaliicua' 
MiissagetU pi;oximi. dicitnr, ad differentiam alterius Rhe- 

Sagittiferosque Partlm] Parthi sunt ni iUras, qui per agrmn Bononiensem 

AsicB popuU Medis vicini, qui beUa flnit. 

qnondam sagittis confictebant; unde 19 firilmmot] Ineolsi sunt Britaa- 

s^gittiferos eus ^vocat Poeta. niae, qn» pUm * Albiun' dieta luit, 

7 Septemgemime Nilus2 Mgyptm nuac ^Anglia:' dicnntnr <}atuUo 
InteUigit, qnam Nilus in septem al- JuHrribHesy vel i|nia «sped suAt et in- 
veos divisus pervadit. UndeVirg. culti, ethospitibusferi; undeHorat. 
* Et diversa sonans septem discurrit ' Visam Britaanos hospitibus feros :' 
in ora, £t viridem /Egyptum nigra vel quia quondam corpora inficie- 
fcecundat arena.' bant Bicuntur * extremi' et ' ulti- 

9 Atpee] Montes snnt altissimi, mi,' quia snnt in extremo terrarum 

quondam imperio Romano salnberri- termino positi. 
roi, qui OaUiam et Oermaniam ab 

Delph. et Var. Clas. Catul. £ 



I 



66 C. VALBRII CATULU 

Cnm Sttis vivat valeatqne moecbis, 
Qaos simul compleza tenet trecentos, 
Nullmn amans vere^ sed identidem omnium 

nia rampens. 
Nec meom respectet, nt ante, amorem, 
Qui illius culpa cecidit ; velut prati 
Ultimi flosj prsetereunte postquam 

Tactus aratro est. 



20 



val€a< cum «nif aeortatotibugy ^tiof parUer treemtin ampUxa habttj nemimeM ez iis 
eineere diligensj $ed ^ * ^ Neque eogitetf tieai prtiw, amorem meum, qtu om vitio 
extinetuM est, tanquamjhe extremi prati, ubi tranteunte aratro vioUttus ett. 



i»<»<»^i»^^>»>»<^i»'^ 



—21 Nostrftm lecl. confimiaiit omDes Stat. codd. in edd. vett. speetety velut 
antef amorem: in marg. lib. cigiudamy speret velut. — 22 Heins. nimia festina- 
tione, pro praHf legi jobet fHiralt, com jam versns est liypermeter. — 2^ In 
nonnuUis edd. vett. UltimMs; sed omnes codd. exhibent uUimi: mox pro 
Taetus Tbuan. habet F^tus; et edd. vett. nonnuUn TVadas: nnde Voss. 
proponit, iSi(r<iliis. 



NOTA 



10 Identidem'] Saepe. Snetonins in 
Domitiano : * Recoperatores ne se 
persuasoriis assentationibas accom- 
modarent identidem admonnit.' Idem 
in Vespasiano : ' Dnmenm identidem 
per contumeliam fratris appellat.' £t 
inferius dicet CatnUus : * Qoi sedens 
adversns identidem te Spectat et an« 
dit/ Cic. in Somn. Scipionis : ' Hanc 
ego admirans referebam tamen ocnlos 
ad terram identidem.' 

OjnntiimJUa mmpsits] Neminemy 
inqntt, Yere amat, sed omnibus utitor 
ad satiandnm Ubidinis sosb indomitas 
immoderatnm appetitnm, iSiimpflis 
vero dixit ez semnlatione, dnm unns* 
qoisqne putat alteram sibi anteponi 
in amore* * Virgtt. ^ Invidia rumpan* 



tur nt ilia Codro.' Vel quia omnibus 
dat, et iUa libidine consumontur. 
< Ilia/ ut scribit PUn. Ub. ii. < ap- 
pellantur arteriae qu«dam qu» inter 
vesicam et alvum sitse tendunt ad 
pobem.' In singulari vero secnndss 
declinationis invenitur. Ptin. I. xxt, 
hoc et medetor et tnssi veteri, inde 
' iUosi' qui morbo iUo laborant, id 
eBtfXayoyoiroia, Sedidentidemomnium: 
in hoc carmine syllaba nna est snper- 
flua, quae abjicltur ob vocalem prio- 
rem subseqnentis carminis, nt Sappe 
fieri novimus ; sic et in seqnenti car- 
mine, prati Vttimi/tos. 

22 Prati Ultimifies'] Elegans com- 
paratioy qua demonstrat Poeta nmo- 
rem snum extinctnm. 



CARM£N XII. 67 



CARMEN xii. 

AD ASINIUM. 

Marrucine Asini, manu sinistra 

Non belle uteris in joco atque vino : 

Tollis lintea negligentiorum. 

Hoc salsum esse pntas ? fugit te, inepte^ 

Quamvis sordida res et invenusta est 5 

Non credis mihi ? Crede Pollioni 

Fratri, qui tua furta vel talento 

Mutari velit : est enim leporum 

Disertus puer^ ac facetiarum. 

Quare aut hendecasyllabos trecentos 10 

Expecta, aut mihi linteum remitte^ 

Quod me non movet sestimatione^ 

Asini Marrueine, nude uieria UBva tua manu p^r Itimm ei vinum ; Dam/iirom 
2ifif ea tncatfttorum. Xx% existimas hoe jocosvm essel Neeeis, h.omo insnkUey qmm 
turjn» At et inurbana ree ilUu Non mihi ftdem habeB 7 Fidem habe germano tno 
PolUfmL qui otpiat etiam taUnto redimi compilationes tuae. lUe namque facundus 
juvenia ^atiartcm, ac venuatatis pleniis est, Itaque aut expecta a me trecentoe 
Phaleucos, aut redde mihi linteum meam, quod me mtntmtf tangit pro pretio sao, 



1 InterceenamyAssini legebat Avant. qnod in Aldd. et aliis propagatam est, 
improb. Mar. et Scal. — 8 Yoss. e Vat. iffert MulctaiH ; sed vulg. praeferenda, 
qoia vel maxime decet fratrem, quovis pretio fratris culpam redimere velle. 
— 9 'Passer. et Yoss. legi volunt Difertua pro Dijfertue; sed primnm hsc 
locntio nque exemplo caret,acno8tra Z^pomm DieeTtua; deinde vix dici posse 
puto in bonam partem leporum Differtus, NonniUli pater pro puer, male, 

NOT^ 

1 Marrueine Anni] Asinius ille, lescentes vocabant, qnamdiu viri non 

fnr linteonim, et * Marrucinns' per erant. Oaarinus legit pater^ 1. e. aoc- 

contemptum, quasi stottdus dictus, tor, inventor facetiamm ; qoodsatis 

frater fuisse dicitur illius Asinii Pol- placet. Forsan Catnllus non scrip- 

lionisy cojus elegantiam in scribendo sit, DiaertuSy sed Difertus, quia vete- 

ita praedicat Quintilianns, ut ei pri- res non geminabant consonantes, 

mas post Ciceronem eloquentiae par- teste Festo : unde Difertus dicebant 

tes tribuere videatur. pro Differtus. Sic Horat. ' Fonun 

9 Disertus puerl Pueros etiam ado- Appii Differtum nautis.' 



98 C. VALBRIl CATVLLI 

Vemm est mnemosyiioii mei godalis. 

Nam sndaria Seetaba ex Hiberis 

Misenmt mibi mmieri Fabnllas 15 

Et Veraniiius. Hasc amem necesse est 

Ut Venmniolam meom et Fabullam. 

$ed €rt nu mu mmdum amorii «0ctt nMt. Nam FclmUuM ei VeranmMM dimo dede^ 
nmt mtAt ex Iberu hac Uniea SeUba, Opartet antem, «f iHud carum kabeamf 
quomodo Veramiium et FabuUium wi 



^»»1»»»^*«»*»» 



jndicante \owJ Doer, — IS Scal. legit, mmemooifmmip coatvt eo4d. fidem.-- 
14 £z corrapta lect Setaba exhibere fecit Vots. Setabe ex Hibera^ nt ait ip- 
•am urbii nomeo. Bed eam plurim» edd. et libri icripti offerant Setaba^ et 
plane eodem modo * Sodartnra Setabnm * dicatnr Carm. xk¥. 7. tenenda est 
noitra lectio. Rectiui aatem per diphthonfom ezhibetur Satabaf qnod ex 
Dommo antiqno ab Antonio Angnitloo memorato Dial. vii. tn qno &firABii 
icribitnr, probatum ivit Drackenb. adSiLltaL iii.374. — 16 AUifqnoi lecnta 
Bip. pro Hac legnnt Hoe, nt referator ad Knlftim : Dreid. habet Hic amm.... 
Et ; in nonnallii edd. qnoqne Et pixi Vt» 

NOM 

IS AfnemoiyiioN] Vocabulum Ore- ficiantar lintea pretloia, qo» ^ Seta- 

cnm, lUfiiiUawovy Latine moiittmaidmty ba' vocant, leu ' Setabina :' eit et 

figmUf et, li dici poteit, memortoZe; amnii in eadem regione Setabii no- 

lintenm enlm iUnd datnm fnertt Ca- mine lecnndnm Strab. Melam, et 

tnllo, tanqnam amorii pignni. Plin. 

14 Sudaria Sattaba'] Urbi eit cite- Hiberie] Iberi innt Hiipani, nt lo- 

riorii Hiipanle apnd Conteitaooi pra vidimni. Lucan. * Si tibi durui 

Setabii appellata, in ctOni agro It- Iber, vel li tibi terga dediiiet Can- 

num naicitor exqniiitam,ex qno con- taber.' 



CARMEN XIII. 

AD FABULLUM. 

CcBNABis bene^ mi Fabulle, apud me 
Paacis^ si tibi Di favent^ diebus, 

ilft Fafrtiffe, n te Di amantf bene ecBnabis domi mern inira aUquot die$ : «t ieeum 
2 VoM. dedit/flfifti pro ' faveriQty' ezantiq. lect./»tii#H>Bprobaote Doer. 



CARMSN Xin. 



6» 



Si tecum attuleris bonam atqne magnam 
Coenam^ non sine candida pnella, 
Et vino et sale, et omnibus cachinnis. 
Haec si, inquam, attuleris, yenuste noster, 
Coenabis bene : nam tui Catulli 
Plenus sacculus est aranearum. 
Sed contra accipies meros amores, 
Seu quid suaTius elegantiusye est : 
Nam unguentum dabo, quod meas puellae 
Donaront Veneres Cupidinesque : 
Quod tn cum olfades, Deos rogabia» 
Totum ut te faciant^ Fabuiie, naaom. 



10 



nppertaDeri» cikM wmUoa et boM * * nec db$qw mero, ruK, et omminu fiieetiii, Si 
ieia, tnfiMim, apportaoeriMf mi jucuHde amice, hene ceenabis mecQm ; mam crumena 
im CatulU r^erta eet araneie» Tu fridiiim rrferee a me ehicerum am&rem^ eaU si 
gtitd aUnd eet JucundiM aut vetnutiue ; etenim corferam tibi ungueuium^ qued 
Gratue et Amoree largiti sunt amica me«. Quando tu iUud odoraberiSf precaberie 
Ccetitee, o FalmUe, ut te totum nuum ^fidant. 



at 8ic penult. contra leges Hendecasyllabi longa est. — 6 FabuUe noeter Ve- 
net. Grypb. et ^liae edd. vett. — 9 In Vicent. Brix. et Venett. meoe ameree; 
et sic conj. Statius : in Ald. 1. Mmr. Voss. et Vulp. tnero«.— 10 8eu ftcod 
malit Doer. improbante Hand. 



NOTiE 



8 Plemu eaccuhu eat aranearum] Sig- 
nificat sibi non snfficere nnde ccenam 
parety cum in raarsupio nihil sit prae- 
ter araneas: juzta illud, Afranius 
apnd Festum, * Jamne arcula tua ple- 
na est aranearum V 

11 Unguewtum dabo'] In coh?iYiis 
veteres nncti discumbebant ; quod 
nobis plnribiit in locis indicant Ho* 
rat. et MartiAUs. Vnde CataUus 



amico proroittit ungnentnm fragran* 
tissimum, tanta elegantia et Tenus- 
tate comparatum, ut olfadeni Deos 
rogabit, nt se totum nasum faciant. 

14 Tatum ut tefitciani naeum'] Tan- 
taenim olfaciendi voluptate detine. 
beris, ut sis optatums totnm corpus 
tttum ad illam consequendam in na- 
sum coAf erti. 



70 



C. VALBRU OATULLI 



CARMEN XIV. 



AD CALVUM LICINIUM. 



Ni te plus oculis meis amaiein^ 

Jucandissime Calve, mmiere isto 

Odissem te odio Vatiniano. 

Nam quid feci ego, quidve sum locutus, 

CuF me tot male perderes poetis t 

Isti Di mala multa dent clienti, 

Qui tantum tibi misit impiorum. 

Quod si, ut suspicor, hoc novum ac repertum 

Munus dat tibi SyUa literator : 

Non est mi male, sed bene ac beate, 

Quod non dispereunt tui labores. 

Di magni^ horribilem et sacrum Ubellum, 



10 



O Caive MavtMtfM, niri ipae diUgerem te phu oeulis mcu, ieipaum h^e too doM 
odieaem odio Vatiniano. Quid enim ego eommml aui quid dixi^ quamobrem me 
maU profiigwree tam mxiUi» poiitia? Superi muUa incommoda i^ferant tno ieti 
eUenti, qui tUfi dedit tot cannina fiagUiota : quod «t, ut conjidoy SyUa Gramma- 
ticua tUn donum iatud mittUt iMwicm, et recens invenium : non male tibi eaty mi 
amice, immo vero hene ac proapere snccedit, quod tua opera non perU. Magni 
CeeUtea perdant hunc horrendum et exeermdum Ubrumf quem tu videUcet dediati 



#»»i^»i*»»i^^»^^i^ 



5 In edd. vett. Ut me tot maUa: Avant. legeret» Ut-m, t. mak: in omnibas 
Stat. codd. Ctir m. t. maUa, — 6 Voss. edidit dant, — 8 Nostram lect. serra- 
bant Stat. codd. in Dresd. pro ac legitur et ; Stat. conj. hoc repertum; Voss. 
oc r^articm, improbantibnt boer. et Hand. — 9 Nonnnlli SuUa; Mnr. et alii 



NOTiE 



2 JtfcimdtMtme Coloe] Fuit iUe Cor- 
nelin8 Liciniai Calvns, cujns meminit 
Qnintil. insignis Orator, item et Poe- 
ta, qni Satumaliornm diebus, qno 
tempore munera sibi invicem mittere 
con8ue¥isBent| Catnllo per jocum mi- 
serat multa Carmina obscnrorum 
quomndam Poetaram. 

3 Odto Vatiniano] Odio qno popu- 
Ins Romanns prosecutns est Vati- 
ninm, quem omnibns odiosum fnisse 



Ciceronis in eum testatur Oratio: 
* Odio enim tni/ inqnity * in quo etsi 
omnes propter tunm in me scelns su- 
perare debeo, tamen ab omnibus Tin- 
cor/ &c. Potest et intelligi odinm, 
qao Vatinius flagrabat in Ciceronem. 
9 SyUa Uterator^ Sylla Grammati- 
cns ; ita vocabantnr olim Po^taram 
interpretes. Vide Sueton. de Claris 
Gramm. cap. 4. 



CARMEN XIV. 



71 



Qaem tn scilicet ad taam Catallam 
Misti, continao at die periret> 
Sataraalibas, optimo diemm. 
NoD, non hoc tibi, salse^ sic abibit. 
Nam, si laxerit, ad Ubrarioram 
Carram scrinia : Caesios, Aqainios, 
Saffenimi, omnia colligam venena, 
Ac te his sappliciis remanerabor. 
Vos hinc interea valete, abite 
Illac, ande malam pedem talistis, 
Ssecli incommodaj pessimi poetae. 



15 



20 



Si qai forte mearam ineptiaram 



«d CatuUwn ttmm, ut toto die perderetur ipsia SatumaUbus dierum au^^atiarimo. 
Non certe, lum hoc tibi ric erii impunef o /acete ; nam rimul atque dtluxerity ego 
percurram omnee tabemoB bibliopoiarumf et coaeervabo CariM^AqiMo$, Suffenumy 
H cmnee peetes, teque compenaabo hac pcena, Interim voe^ o vatee perditissimiy 
hnjas atatis exitia, facesrite hincy et recedite eo^ unde infaustum pedem exportaS' 
tis, * '^ * Si igitur aUquando legetis huus-meos, et non metuetis adhibere manus 
vestras scriptis meis ; * * * 



«#«^^^<#>»V»i»^^#>»^ 



SyUa; in edd. Tett. SiUo^ Tel 5ilo.— 16 Non msdo hoe HM^tentabat Voss. im- 
probante Doer. — 18 £x conj. Tum. Aquxnios; in vett. edd. Aquinos, — 
22 In edd. ante Scal. attulistis, cui lect. nostra debetur. — 24 *• Contra Mss. 
et libb. vett. fidem in nonnallis edd. attexuntur hi qnatuor versiculi Carm. 
XVI. nbi apparent etiam in Bip. Versus quartus, Padicabo, ^c. qui abest in 
libb. vett. debetnr Vossio. Videntur omnino hi versus hirwnrafffjuifrta longioris 
Carminis, temporis injuria nobis erepti, qnos frustra ceteris poetae Carmini- 
bus assnas vel infercias. Incommode certe adjecti snnt Carm. xvi. Nos in 
assignando his versibus loco secuti snmus auctoritatem Mss. ad quam Stat. 
et ed. Cant. provocanf . In versn primo maU legltnr in Bip. qua ; et cui 
vitiose in ed. 1. Mur.' Doer, 

NOTjE 



15 Optimo dtertffn] Optimum die- 
rum dicit Satumalia ; quia his diebus 
omnesy omni cura laboribnsque va- 
cui, jocis et lusibus dediti, genio in- 
dulgebant, et pueri plandentes cla- 
mabant, ^Io Saturaalia, hodie bona 
Saturaalia :' celebrabantor mense 
Decembri, quinque, vel, ut aliis pla- 
cet, septem diebus. Vide Macrob. 

18 Ccestos, il^tntos] Caesins, Aqui- 
nios) et Soffenns videntar fuisse ma* 



lediciy ac mordaces impudicornm 
Carminnm scriptores. 

19 Venena\ Hoc est, mala poemata 
pessimorum Poetaram. 

24 IneptioTum Lectores'] Carmina 
sna vocat ^ ineptias/ ut antea dixit 
* nugas.' * Ineptis' vero maxime 
snnt in obscoenis ; ut jam snpra Carm, 
Ti. 14. ' Ni tu qnid facias ineptia- 
rum.' 



72 C. VALBRII OATULLI 

Lectores eritis, maniisque vestras 25 

Non horrebitis admovere nobis : 
PaDdicabo ego vos, et irmmabo. 



CARMEN XV. 

AD AURELltJM. 

CoMMRNDo tibi me ac meos amores, 

Aureli. Veniam peto pudentem» 

Vt, si quicquam animo tuo cupisti, 

Quod castum expeteresj et integellum, 

Conserves puerum mibi pudice : d 

Non dico a populo : nihil veremur 

Istos, qui in platea modo huc, modo iiluc 

In re prsetereunt sua occupati : 

Vemm a te metuo, tuoque pene, 

Infesto ^ueris bonis^ malisque. 10 

Quem tu^ qua lubet, ut lubet, moveto 

O AwreUf ego Wn commUto miipsum H delidM meaa : hoc beneficium verecim- 
dMM te rogOy «i n deathuuH maUe hm quidpiamy quod appeteree pudicum et in- 
tudmmy tuearie mHU eaete puerum meom. Nouy tiifvam, a vulgo ; uequaquam 
metuimm iitoe, fui detenti negotOe fuw, iiacfic eo, nune iUo traneewU in rta publica; 



11 In codd. vett. deerant verba, ut htbet ; in suo invenerat Stat. Quem tu 
quahtbet ve mavetOf nnde conj. Quem tu^ qualubety ut veUe moveto ; sed prsetn- 

KOTiE 

9 Tuoque pene] Penis caudam a formae pulcliritudinem apti snnt, 
pendendoy led membrnm virile etiam qnam his qui ob deformitatem tion 
significat. Jnvenalis : ' Novernnt sunt ad Hbidinem idonei ; sicot supe- 
Mauri, atque Indi, qnas psaltria pe- rins in Carm. ti. * Quare qnicquid 
nem Majorem/ &c. £t alibi : * An habes boni malique Dic nobis.' 
facile et pronum est agere intra vis- II QMeoi tu moveto'] Qhieift, scilieet 
cera penem/ &c. penem, tu moveto^ ex Ubidine. 

10 Infesto puerie bonis, maUaque'\ Id Qua luhet] Scilicet ratione. 

est, omnibns pueris, tam his qni ob Ut liAet] koc dicit quantAiki ad 



CARMBN XVI. 



78 



Qoantum vis» ubi erit foris paratttm. 

Hmic anum exdpio, nt pnto pudenter. 

Quod si te mala mens, fiirorque vecors 

In tantam impulerit, sceleste, culpam, 15 

Ut nostrtim insidiis caput lacessas ; 

Ah ! tum te misenim, malique foti, 

Quem attractis pedibus» patente porta, 

Percurrent rapbanique, mug^lesque. 

sed haic Hmio « teipto * * * kunc tolum exi$no, et quidem moderie, ut opinor, 
Si% aatem improbut mkimusy et amor intanuB ineitaveru te, o eeeleratey ad tantum 
erimeUf ut impetoM vUam meam/aUaciis tui^ : <iuic verop o te ittfeUcemf et oortia 
n^aueta ! qutm penetrabunt Rapkamy et Mugilet, pedibus adductiSf et cpciia 
janm. 



Ut m\g, nunuto in edd. ¥ett. — ^12 In Stat. codd. tihi pro uhi; ponterios servat 
Maff. 1. — 17 A sine anpiratlone in libb. vett. At te tum mieeri 6r»T. miaeri 
qnoqne tuetnr Corrad. — 18 InCommel. et ed. Vom. airaiie; Mel. conj. arfo- 
Hm, I. e. * arctatia $' in aliti adUricti». 

NOTJE 



modnm^ re\ per quoscumque locMy 
vel qua Inbet hora. 

19 QmmtumfBit] Hoc quantum ad 
mnltitadinem, quasi dicat erebro. 

Uhi eritforit parafttm] Id est, quan* 
do habeblB cztra domum paratuai, 
cnm quo libldinem exerceai* 
- IS Paiteuiipcna] Ut pertraaaeuii- 
tes videre poBsfnt, ftt mijas Aurelli 
dedecus, suppliciam, qaodipai mifia* 



tar Catnllus. 

19 Raphamquey niMgUetpte'] Hic 
erat mos ab Athenienslbus institntus, 
ut quos in adulterio deprehendissenty 
aliave iimiU tnrpitudine, eomm In 
atiam raphanos ant mugileBy mariadt 
pisces, magoo cnm cmciatu per vlm 
immltterent. Unde et Javenai. 
* qnosdam nMechot kt mngUii Intrat/ 



CARMEN XVI. 

AD AURBLIUM BT PURIUM. 

PifiDiCABO ego VOS4» et irrumabo^ 

NOTJE 

1 Padicabo ego vot] Excnsat car* Aurelium et Fnriam,a qnibus scripta 
mmtm snoram lascivlam, et jocose saa tazabanturt p»dic«tvnun minita- 



74 



C. VALERII CATULLI 



Aureli pathice, et cineede Fari ; 
Qui me ex versiculis meis putatis^ 
Quod sint moHiculi^ parum pudicum. 
Nam castum esse decet pium poetam 
Ipsum : versiculos nihil necesse est ; 
Qui tum denique babent salem ac leporem, 
Si sunt molliculi, ac parum pudici, 
Et, quod pruriat, incitare possunt ; 
Non dico pueris, sed his pilosis, 
Qui duros nequeunt movere lumbos. 



10 



* * * 7V Amrelif et tu Furif m mima autum astimaiit ex venilm nuiSf quod 
fmt paulo idlutiores, Par eai qoidem tauctum Poeiam ij^eum per se puHcum 
eue^ led nen eat cput ipaias vereut perinde castos esse, qui tunc maxime eoudi' 
m/euiumhabentetvenuBtalemfCum taicvoi eunt et obteeeni^ o • • Votjeroexit' 



^^>*^«^»»»#»^^^'^>^ 



S In Cant. putattit ; et sic etiam infra, ▼. IS. — 8 In CommeL et Palat. p. 
Si «tiit. — 9 In CommeL potnnt. — 10 In paucis codd. legitar, tur piiotit: in 
quiboAdam impressisy hitpidotit, auctore Avantio ; et sic Oi marg. CommeL — 



NOTiE 



tnr. VerBUs vero HendecasyUabns 
est. 

P^Bdieabo'] Padicabo Terbom est ob- 
sccenom, et com mascalts Ubidinem 
exercere significat. Qaam Jalias 
Hrmicas preposteram appeUat : un- 
de ' peedicones' dicti ; qni Tero libi- 
dinem patiantnr, ' pathici' et ' cinsdi' 
dicontnr. Hi iiwh.rov icufw r^ a28d«ay 
id est, a movendo pudenda, IIU vero, 
vel ab aoristo (hroBoif hajns Tcrbi, «ttir- 
XUf vel a patior, et sic sine aspira- 
tione scribendnm etit. 

6 Cas^ttm poetam] Poetas decet 
esse viros probos, etsi versas eornm 
sant lasciviores. Unde MartiaL * Las- 
ciTa est nobis pagina, Tita proba.' 
Et OTid. * Crede mihi distant mores 
a carmine nostri : Vita Terecnnda est, 
Mosa jocosa mibL' Notum etiam iU 
lud : * LasciTos Tcrsu, mente podicus 
erat.' 

7 Habent takm ac leporem'] Corrup- 
tos mores ostendit hominum, qnibus 
non placerent Tersus, nisi essent 



' moUicnliy ac parum pndici ;' qnod 
etiam testatnr Martial. lib. !• Epigr. 
S6. ad ComeL ' Lex h»c carminibus 
data est jocosis, Ne possint, nisi pm- 
riant, juTare. Quare» deposita seTC- 
ritate, Parcas Insibus et jocis, roga- 
mos, Nec castrare Telis meos libel- 
los.' 

9 Etpottunf] Supplendnm iteram 
< si/ ut sit ordo : Et ti pottunt ineitare 
quod pruriat» Sensus Tero erit^ Si his 
Terbis compositi snnt, ut Venerem 
moTcre posvint : ' pruritus' enim di- 
citur, cum membrum tentigine erigi- 
tnr. 

10 Non dieo puerit] Qnia facile per 
tttatem ad venerem incitantnr. 

SedhiapHowi] Id est,senioribuSyqui 
non nisi cum difficultate arriguntur. 
AHi hiapidotit legunt, eodem sensu. 
*Hispidum' enim asperam dicimns, 
et borridnmyet setosum. VirgU. ^cui 
laterUm tenus hispida nanti Frons 
hominem preefert.' 

11 Nequeunt movere lutiUtos] Sunt 



CARMBN XVII. 75 

VoSy qaod miUia multa baisionim 
Legistis, male me marem patatis : 
Psedicabo ego vos^ et irramabo. 

timaii» wu minua vinm eise, ^itta legittiaplura mtflta oaeulorum. * * * 



^#MJ^»*>*^*»*>*»*»^ 



18 Voa quoi in codd. aotiq. Votque in Palat. p. 91» in marg* Commel. 
Vos, qui Cant. Scal. primus dedit quod Jtx prisca 8criptnrt fiMf, ut * tei' 
pro ' sed/ * haut' pro < haud.'— 14 Vide ▼▼. 11. in Carm. xit. vs. 24. 

♦ NOTiE 

lambi in corpore a cinctura ad nates, igitur ipsa materia,aridi et dnri fiunt 

a qnibns Yenerens liqnor defluit. lumbi, et sic moveri, ut prius, non 

Hinc illnd est in Priapeis : ' Crisna- possnnt. 
bit tibi fluctnante lumbo.' Deficiente 



CARMEN XVII. 

AD COLONIAM. 

O coLONiA^ qnsd cupis ponte laderelongo, 
Et salire paratom habes : sed vereris inepta 
Crura ponticuli assulitantis^ irredivivus 

O Colonta, qius in longo ponte tuo luntare optMy et ealtare praeto ea : aed timea 
tremuli pontia nibUeaa minua ftrmaa, ne irreparabilia praeepa ruat, et in profkndo 



^^^^«»<»^»»«»<#^i^ 



1 In Dresd. et omnibns Stat. codd. qu4B cupia pomte Uedere Umgo ; in Ald. 
Oryph. et Mnr. quem: Voss. pro Umgo dedit Ugneo. Cprrnptnm kedere omni- 
nm codd. et vett. edd. jam Perr. mutavit in Uidere, — 2 £11 habent nonnnUae 
edd. vett. Et Stat. codd.— -3 Scal. ex ingenio dedit, adaulitaniia : omnes 
codd. Stat. et Yoss. exhibent, ac auUia tantia ; D^esd. ae auki tantis ; in Vi- 
cent. Brix. Venett. Ald. 1. Guar. etaliis, stt6Ais(otus: Stat. emend. aaau- 

ViOTM 

1 OColonta] QnaenamhecColonta qne colonornm millibns, Novum Co- 

sit, non-satis liquet : Scaligero dnbi- mnm appellatnm est, Colonia ad la- 

nm non est quin sit Novnm Comum, com Larinm sita. 

quod antea Comnm appellatum. Eo 3 Cmra pontieuli] Columnas lig- 

postea dedttctis a Jnlio Csesare qnin- neas, seu sublicas pontis : id est, ti- 



76 



C. VALBRII OATULLI 



Ne sapinns eat^ oavaqae in palode reeambat : 
Sic tibi boDus ex taa pons libidine fiat^ 
In qao yel Salisabsolis sacra sascipiantar : 
Munas boc mihi maximi da^ Colonia, risns. 
Quendam municipem meum de tuo Tolo ponte 
Ire praecipitem in lutum, per caputque pedesqae : 
Veram totias ut lacus patidaoqae paludis 



10 



lac% mtbiidat : Ua tibi pcns vaUiuB ftat ex twa uidetdia^ ia qw etiam i 
cariMHmia perftcimitur : trUme mtiU Am ben^ficiam, o CoUnda, maxiimijoci, Cti- 
pio quempiam civem meum traiuversum agi per caput et pedee de tuo paute in mp- 
eed eu parte^ qaa eordidietimuM et maxiwie aitum ett baratrum ietim etaguip 



^»»^>»»»S#i^»^l^^<»l» 



Ui tautis ; et Yoss. OMcuUe atantie : unde Hand* (eclUauuUi tactii» Qaid si lega* 
mns aiiuUefractis? In tribus Mel. codd. irredivwii; in Dresd. CommeL et 
Vicent. tii r«dtrtot«, ortnm ex vocis male accept. separatione ; in Rhe^ . t» 
reeUvii : sed tfT«dimoMS agnoscnnt omnes Stat. codd. Heins. tentabat, trre- 
ctdteiw. — 6 In Stat. codd. SaUiubiuUf sive, SaliiubtiU iaera iUicipiant ; et sic in 
Voss. 11. Nostra lect. est ex com. Statii : Voss. proposuit, SflUtt ipiuUi #. 
flUMtptimfo, quem secntus Vulptus : Avant. dedit, SaUaribun, iuicipiantur ;Mnr, 
SaUiubiuU «. «iMCtptttfiftcr, cui snbjungit, < Salisubsulum vocat Martem Paca- 
vins;' sed graviter repreheusus est a*Vos8. ob fraudem loci landati, cnjus 
nec vola nec vestigium extat. In quibnsdam vett. edd. legitur, SaUi, vel 
SubiaUi i. iuscipiant : Corrad. dedit, iii qua vHiaUi iubiiUifiarta iUidpiantur, — 

NOTiE 



mes ne pons totns ita corruat, ut non 
posslt amplins instaurari. 

6 VelSdUiubiuUiiacraiutcipianiur'] 
Sensus est : Ita bonos et validns fiat 
pons iste tuus, ut in eo etiam sacra 
Martis'perfici possint. Mars enim 
veteribos Latinis dictus est ' Salisub- 
sulus.' Ut apud Pacnvium, teste 
Mureto : * Pro imperio sic Sallsnb- 
ittlns vostro excnbet.' Sacra autem 
Martis ita celebrabantnr, nt AncUia a 
Saliis ejnsdem Dei Sacerdotibus per 
nrbem magnis tripndiis et saltationi* 
bns portarentnr. * Ancilia ' porro 
scuta illa erant, quae in templo Martis 
servabantnr, et qne qnando bellum 
erat gerendnm Consnl movebat di- 
cens, < Mars vigila.' Alilcum Scali- 
gero legont, iUicipiuntOf voluntque 
nt SatiittbsuU dicantur etlam Salii 
Sacerdotes ; sed hoc nuUins satis 
idonei testis fide firmatnm reperio, 



solaque pro hac sententia anctoritaa 
affertur Catulli, quam nunc explica- 
rous, queqne Scaligero non favet. 
Salii porro dicti sunt onuies Lndiiet 
saltatoresy qui ad cantum et tibiam 
in sacris Indebant. Hinc ilU apod 
Virgil. ^En. viii. qui ad sacra Her- 
culis saltabant, Salii dicti : * Tom 
Salii ad cantns incensa altaria cir* 
cum Popnleis adsnDt evincti t«m- 
pora ramis.' Pnecipne vero Salii 
appellantnr Sacerdotes Martis a Nn- 
ma Pompilio institnti, qulbus moa 
esset in portaodis Ancilibus saltare. 
Vide Livium et Dionys. Hal. 

8 Municipem'] Idem est, ac si * Ve- 
ronensem' diceret. 'Mnniceps' e- 
nim * mens ' is est, qni ex eodem est 
qno ego som niunicipio. Qni vero 
sint Monicipes declarant Festns, in 
vocabulo illo Municeps, et Aul. Gell. 
lib. XVI. 



cARMjni XVII. 77 

i, maximeqiie est profanda vorago. 
InsolsissimQS est homo, nec sapit pneri instar 
Bimnli, tremnla patris dormientis in alna. 
I^noi cnm sit ▼iridissimo iHipta flore pneUa, 
Et pueUa teneDnlo deUcatior h»do, 15 

Asservanda nigerrimis diligentias avis ; 
Ladere hanc sinit, mt faibety nec piU facit oniy 
Nec se sablevat ex sna parte, sed velat alnas 
In fossa Ligart jacet sappemata secari, 

€i paMis hthdenia. 1$ ett homo ttoUdimnuUf neque tam upltf fuaminfaMdW' 
nm amnorumf qmetceaa t» hracimM iremeatiba» gewUona, Cui quamme napeerit 
adeieaeeninla mgeniieeima aetatis Jlare, qu0 nadHado kado teneriory etudioeinB est 
tuanda raeennie nigerrimie ; ipeamjocari patUur^ ui pfaeety imc tjifam aetimat uniua 
pitiy * * ^ at deeidet tanquam eibme in foeea MJguetiooL bipenni wccua, perinde 



^^^^^ i# # * i#ii^»i» 



15 H^sii liber in ntrg. Iialiet, wmtrie d. in «Im.— 14 In Dread. et eUis cvm 
Vieent. Brix. et Venett. legitar, Cuijoeum, vel Can eitjocuey qaam lect. cn» 
raetro non epta esset, correxernnt Avant. et Oaar. nt in textu nostro, eosqne 
•ecnti sant recentiores. Legeret Hand. Cui Jocua o. n. /. pueUa eet^ tfc. — 

16 Et habent codd. Vt Vicent. Brix. et Venett. Heins. conj. Sit vel Sed ; 
Doer. Ak. Nostra lect. probata est Handio, qni ih Ei interpretatnr ' et qai- 
dem.' — 19 lAgwria in nonnallis ; L^itrt ap. Fest. lAgeria in pancis. Politia- 
nns legebaty expemataf ant «nppeniara ; Avant. et Mur. aeparaia ; sed ap. 
ennd. Fest. eupenutta ; nnde Scal. conj. •ii6permita : in qnlbasdam emperata, 

NOT£ 



V% Mhmdil Per femM dimimifti^ iocna tMrqaeat interprelee. Alii vo- 

«ramy qna mnltnm JelttBtaittr Poeta, innt hac ▼ooe Uguri iAteliigi fomm 

•omitBrqne liic *■ Bimnlns/ pro * Bl- aliqnam in regione Ligastica. Alii 

ttm/ id est, dttornm annomm. dicnnt nomen este proprinm alicBjas 

1€ ifigtrnmiM nvts] Matnfissimis, fossas in agro Veronensi CatoUo cog- 

qnae nempe tonc mmume aont a fari* JiitaSy nebis igQot«e. Alii ▼olvnt bic 

bns cttstodiendai, qnsBqne alinnde ideodici£4igiirt«f«iirt,qnodoptimaBfi- 

nagnosantinaeindisoumim». Vir- eKentteoaiesiaXiignria. Egoqnidem 

gil. ^Matnrisqne jiiaBit metntndns {intem legendnm esse X48vrt....««nir<, 

Jnpiter nvia.' jqnod nampe I«ig«res ad Apenaiaun 

18 Nee aeeMaeat ex Mua parie'] Ip* aiti ligna casdendi peritia praestaveat, 
•e permittit illam moverl, aec ae mo- lignatiaeqne negotiationi inpclmis sta- 
▼et Yicissim sapra illam crissantem, derent. Ut facile intelligitar ex Ter- 
qnemadmodnm nee nayis in fossa bisJnliiCapitoliniinPertinacecap.i. 
Liguri movetnr. Qui Tero exponnnt, iSlMppaniafa [s^panUa] Id est, excisa, 
2V«c«eaii62eoa#,n£hilproTidet,iiihilqne caesa. Commnnem seqnimur lecti« 
consnlit sibi conjogii oneribns op- onem antiqnosqne codices, qoicqnicl 
presso, meaqnidemsententiaPoetas vodferetnr Soaliger, qni Tnlt legi 
aensnm iion percipinnt. sappemala. Qnod tamen non damna- 

19 Irffnrf] Mirum est qnantum bic mos, sed metri rationem servamus, 



78 



C. VALBAll CATULLI 



Tantmidem omnia sentiens, quam si nuUa sit usquam : 20 

Talis iste meus stupor nil videt» nihil audit. 

Ipse qui sit, utrum sit, an non sit, id quoque nescit. 

Nunc eum volo de tno ponte mittere pronum, 

Si pote stolidum repente excitare vetemum, 

Et supinum animnm in gravi derelinquere coeno, 35 

Ferream ut soleam tenaci in voragine mula. 



emieta pereipUn$t quoH iUa nem iU MiplaM; ^uemodi eetmeueiete etujtiiue, uee 

Suiequitm eeimiif nee audU ; ignoret etiam quie it ipee^ an ipee eit oimilMo, neene, 
am ipeum epto pr^eeipitem agere de tuo pemte, ei forte peieet eubito exeutere «wp- 
Hm eegnitiem, et mentem dendem m feetido luto reiinfueref quemadmodum mula 
eoleamferream tn gurgite uligi$ioeo solet reliDqoere. 



<»^^»0»|<»»»<M>»^* 



yel, eeu paraia. — ^90 SUt. conj. ftuut, improbante Ed. Caot.^21 PtMer. 
meiM merueetupor, — ^28 Omnet nttt, et Mnr. codd. habent, auieU; edd. vett. 
ouie eii : Heins. coDiJ. le u quie eitf ▼el, leee qui eit, — 9$ Hune ego eum in 
uommei. et edd. vett. Stat. coiy . Hune eum rolo, nt ett in Palat. p. In non- 
nolUt codd. Nune eum volo me de tuo; nnde Scal. conj. Nune eum vohmee 
Itio.— 24 Si poteet oUdum in edd. vett. aoctore Avant. Emendatio 8i pote eto^ 
Udmn debetur Yictorio. 



NOTJE 



nec inanei metaphorat atiectamnr. 
SuApicio porro Tehement injicitnr ez 
fragmentit Fetti| qniB topertunty co- 
dicet antiqoittimot baboitte, eehper- 
naJta ; qood idem ett ac excitOi et tnc* 
cita. Subpemare enim ett poplitet 
toccidere, et, ot ita dicami toffragi- 
nare, Gratcit hrftafXouowttr^ et imwpi' 
fea^f Oaliice ^arreter, 

21 Meue etupor'] Id ett| ttopidot, 
Vitiom ponitor pro Titioto com intig- 
niter ac tomme vitiotot tignificator. 
Ut cnm dicitnr de perdito cive, qnod 
tit pemiciet et pettit Reipoblicte ant 
patritB. SicapodTerent. ^Ubiiliic 
ett tcelot qni me perdidit P i. e. iUe 



homo teeleratot. Ut com de intolto et 
fatoo apod eondem Terent. in Hean- 
tont. 'In me qnidvit haram reram 
convenity Qn« tont dictain ttnltnm ; 
oandeZf ttipet, atinot, plombent/ 

24 Vetemum'] Lethargut ; Comelin 
Celto ett * inespngnabiiit dormiendi 
necettitat;' licet molti dicant hae 
voce hydropem tantnm tignificari. 
Celto contentit VirgiL * Nec tna reg^ 
na gravi pattnt torpere veterao/ 
Plin. lib. VIII. * Primit diebut tepte* 
nit tam gravi tomno premnntor, nt 
ne vnlneribot qnidem exdtari qne» 
ant ; tnnc mirnm in modom vetenia 
pingnetcont/ 



CARMBN XVIII. 



79 



CARMEN XVIII. 

AD HORTORUM DBUM.t 

HuKG lucum tibi dedico^ coiisecroque, Priape, 
Qua domus tua Lampsaci est^ quaque sylva^ Priape. 
Nam te prsecipue in suis urbibus colit ora 
Hellespontia^ ceteris ostreosior oris. 

O Priap€f dieo tibiy ei addico hnme hteimy sire teneat te dtmiu tuaf qiue Lam- 
peaei est, seu eylvOf qua illic est tibi dicata. Veneratur enim te ingrimie regio 
Helleapentiaea tn jicm oppidie, qnae ostreosier est reliquia Uttoribus maris. 



•0>^>^^0»0>^>^*^<^>^<if^ 



Hoc et duo sequentia Carmina, qase Catnllo tribuenda existimaveront 
W. DD. desnnt in codd. sed leguntur inter Priapeia in Catal. Tet. Poet. 
Scal. c. 85. in Priap. Sciopp. c. 86. et in Anthol. Vet. Lat. Poet. Burmanni 
II. lib. Yi. 85. Tom. ii. pr567. Hoc autem citatur a Terent. Mauro, de 
Metris, inter Oramm. Vett. p. 2444. — 2 Qua dmnus.,„quaque aUva in Bip. 
ApndTerent. Manr. olim vox «ylt» deerat, ut e Mur. et Stat annott. inteliigi 
potest. Pro Qua et quaque Doer. conj. Qw^ et 91101911«. " 

NOTJE 



t Hocce, et qu8B duo sequuntnr 
Epigrammata in Priapum Hortorum 
Deum composita, inter Tirgilii Cata- 
lecta reperiuntur ; Catullo tamen tri- 
buuntur ab eruditis virisi tum prop- 
ter styli affinitatem, tum quod Te- 
rentianus Maurus ipsum tali Carmine 
in Priapum Insisse scribat. Haec 
igitur, nt quasi postliminio ad ancto- 
rem.redeant suum, adscripsimus. 

1 JPriape]PriapusIdberiPatriset 
Veiieris filins, ab antiquls hortorum 
Dens et custos habitns, Lampsaci ad 
Hellespontum Troadis in urbe non 
igttobili nattts est. Priapas etiam 
Strabbni et Plinio urbs est ad Hel- 
lespontam^ a Priapo Deo sic dicta. 



in qua et coli cceptus est. Priapum 
porro Deorum antiquissimum efise, 
eundemque cum sole et Baccbo, 
scripsit Orpheus. 

2 Qua Lampsaei eat"] Lampsacus 
nrbs est Asise minoris ad Hellespon- 
tum inter Oranicnm et Simoentem 
fluviosy in qua Priapus natus est, et 
exqaisitistimis hoBoribas colebatnr. 

Quaque syfoa] Per sylvam intelligit 
vineta uberrima, qnsB in Lampsacena 
et Pariana regiono sunt. 

S Ora HeUeeponiia'] Regtonea ad 
Hellespontum pertinentes prae oete- 
ris Diis Priapum prscipue colebant, 
ntpote qu» hortis amcenissimis et 
vinetts aberrimis abundarent. 



a» 



C. VALBRII CATULLl 



CARMEN XIX. 



HORTOBDM DBUS. 

HuNG ego, juvenes, locam, viUulamqae palustrem, 

Tectam vimiiie junceo, cariciaqae maniplis, 

Qoercus arida, mstica conformata securi, 

Nutrivi, magis et magis ut beata qaotaniiis. 

Hujus nam Domini colunt me, Deumque salutant, 5 

Pauperis tuguii Pater filiasque** 

Alter, assidna eolens diligentia, ut herba 

Dumosa asperaque a meo sit remota sacello : 

Alter, parva ferens manu semper munera larga. 

« 

O piim, ^go Priapat, CQin siai Qvareiu mea, fykrieata «nmi fmUcfom, kmu 
agnaOf et kime nlkin p aM &m fn eoopertmm virgnUie juueiif ei earieie fiu^adief 
ftic/m, «t ektguUe mmie wuigie ae magiefertiHe sit. leHae emm viH» ini^ Umne 
KiUcet coMee babitatows, paUffamUme ei ejat Jl^ me tenenmim', ei kabmi me 
Deum suum ; hornm aUer eeaiimm eedoMiaie Jatiene^ vH herha efnima ei herrida 
ab eede mea abeUf aUer vero perpeiuo miki ejfereue dena moMu Ubertdi : prtmo qui- 



*<»i»^i»»«* i»^# ^»# 



8 Salmas. ad Solin. |M 181. ▼nlt eee^ermaiaf repngnante Vossio, qni lejgit 
fomUaia ex antiq. formidaia, — 4 Nuue iuor magie Scal. Nuiria magu taate 
reccpit Vnlp. ei beaia Hand. i. e. * et qiridem ego beata, mnneribns oblatis, 
qnotannis ; naas/ &c. — 6 Sic in plerisqoe cdd. deficiente nltima ▼oee» hic 
yersns exhibetur. Scal. tentabat, fimequa coUm; \am.JOmegue ieueliue; 
Voar.fixueque pairomtm^ nt referatur ad Paunerie iuguri. Proposuit Hand. 
ipeeJUtolueque.—9 D^Orvillius emend. mami /ereiu ue^, probante Burm. n. 

NOT« 



d Htme ego"] Agria non modo cae* 
dabatnr Priapos afferre foMsnndita- 
tem, in qwbns statnoretnr, et cole* 

' retnr, vernm et fnres aroere pntaba^ 
imr : hoc itaque se prsMtare debare 
pBsedicat, qnod nimjmm nb agalli 

^omiao asaklne ac rriiglose oolator ( 
monat insnper pneros, ne qnid ax isto 
fnrentnr agro, ciyns nempe dominns 
panper est, et ipse diligens cnstosi 
agmmqne Ticinnm indicaty ez qno 
commodins longe aliqnid rapere qne- 
anty cnm hnjns dominns sit diTes, et 
negligentior Priapns. 



S Qumeueanda] PriapaayacnPria* 
pi stataa,ez arboria tmnco Sabat, fiU* 
cam mann tenensi qna ct Itsres «rce- < 
ieat«v«sabi«arftcf«darator. Haoc 
ita deacviblt Horat. f.49at. 8. * OUm 
tranenseram ficnlnus, InntileligBmn: 
Com fabar» incertiia soamnnm iSaee* 
retne Priapnm, Malnit esse Denm. 
Dens inde ego^nmm aviamqne Hax- 
ima formido ; nam fures dextra coer- 
cet,' drc. 

4 Magie, ei magie'] Ita nt assidne 
posterior annns superiorem fertilitate 
vincat. 



CARMBN XIX. 



81 



Fk>rido mihi ponitar picta vere corolla 
Primita^ et tenera virens spica mollis arista : 
Lateae violae mihi, lateamqae papaver, 
Pallentesqae cucurbitaB» et suave olentia mala ; 
Uva pampinea rabens edacata sab umbra. 
Sanguine hanc etiam mihi (sed tacebitis) aram 
Barbatus linit hirculus, comipesque capeHa : 
Pro quis omnia honoribus hsec necesse Priapo 
Praestare, et domini hortulnm, vineamque tueri. 
Quare hincy o pueri^ malas abstinete rapinas. 
Vicinus prope dives est, negligensque Priapus. 
Inde sumite ; semita heec deinde vos feret ipsa. 



10 



15 



20 



^emAoretUe vere daiur mUd oarva corcmt verdcolor, et sertun ex epieU teneriif 
et adnac mreniibu» aHHi», Adduntnr etiam crocea vioUK^ et papavera pmTmreOy 
et cMcvrMto paUid«p, et poma /ragnmHa^ raeemm qaoqae maiwm» ta wibra pam- 
j^inoea mitritMa, Praterea caper harhiger et capra comeie pedilnu imbutmi MtAt 
iitud aliare; $ed hoc eiiebitis; yropter qace mmnera convenit mihi Priapo faeere 
ieta omnia, ae etutodire hortmn wnetumque heri, QuapropteTf o Jmwnct, removete 
binc nuda Testra fitrta. Proximue bortus est abundans^ et ejas cnstos Priapiu» 
incurionui, Exinde rapite; fuee itta via in ipsum voa ducet» 



Schrad. t^ eemper in sape mutavit* Impedimeutam in metro nnllum esse 
affirmat Hand. fatetur tamen se in verbo eemper bae^sisse, ob jejnnum, quem 
prsBbet, sensum; legeret ergo, campt nmnera larga^ — 11 Qnidam Primiti^ 
substitnemnt, teste Mareto. — 12 Vict. et Ald. laeteumfue papaver.^lS Haec 
estemend. Mnretly qnam defendit Bnrm. ii. antea legebatar, Sanguineahae 
••..arBUi; Voss. tamen revocayit hac,,„arma» In Sciopp. et Bip. JaeeMti» pro 
tacebitis, — 16 Barbarue in aliis edd. — 17 In qnibosdamy hec neeeme. — 19 £g« 
gelingiiis corr. mamu a rapiaM.— 20 PrMpt leg i volnit Heins. et Priapum 
I>oer. improbante Hvidio. 

NOT^ 



10 PlorUo nMI Demoostrat hic 
Poeta flornm corollas ex spicis, et ex 
Qvis serta offerri Priapo consnevisse. 

11 Prinwtu'] Hic p^o primo, et ad- 
verbialiter ponitur, nt apud Plautum 
'siinitu/ pro 'simnl^' qni vero, PrU 
vdiiee^ pro Primitu' reposaemnt, ver- 
snm corraperunt. 

15 Sed taeebitia] Habebant antiqni 
Deos roajorum et minorum gentium. 
Hos posteriores 'Semones/ qnasi 
' semitaomines/ vocabant; quos nec 
dignos ccelo ascriberent ob meriti 



panpertatemy nt sont Priapns, Hip- 
pona, Vertumnus; quos veteri religi» 
one non victimis, aut bostiis, sed lac* 
te duntaxat, libo, et frngibus in pa- 
tella appositis placare solebant. Hinc 
Virg. Eclog. VII. <Sinum lactis, et 
h»c tibi liba, Priape, qnotannis £x-^ 
pectare sat est.' Eandem ob cansam 
hoc loco Priapus caote sileri jubet, 
quod villicus ipsi interdum hircum 
aut capellam faceret, ne hunc extra- 
oVdinarium honorem,et insolitum cnl- 
tum, alii Dii iuviderent. 



Delph. et Var, CUu, 



Catul, 



82 C. VALBRII CATULLI 



CARMEN XX. 

HORTORUM DBUS. 

£60 hasc, ego arte fabricata rastica, 

Ego arida, o viator, ecce populas 

Agellalmn honc, sinistra, tate qaem vides, 

Herique viUalam, hortalamqae paaperis 

Taor, malasqae faris arceo manus. 5 

Mihi corolla picta vere ponitur : 

Mihi rubens arista sole fervido : 

Mihi virente dulcis uva pampino : * 

Mihique glauca duro oliva frigoie. 

Meis capella delicata pascuis 10 

In urbem adulta lacte portat ubera : 

Meisque pinguis agnus ex ovilibus 

Ego ipaametf o viatarf en ego neca farfarut co^ormaia ntdi nuanif cutiodio iilum 
ageUimesnguumf qtum tu eemis a Una parte, ei simnl ftradiolum^ $t hortum par^ 
9um teuuia domiuif indeqae repeUo rapaeea mamu prmdonie, Miki datur vem» 
tempore corona muUieohr ; sestate Tero, et ferveuie Sole impoBitnr mihi scrtam 
ex epicie maturia. Antumoe, frondente pahmief dator miki raeemue euaivie ; 
hyerae, rigenie algore, mihi dantnr oirtdej oiHt, Ideo eapra moUeepabuHa meie 
fiasia rrferunt tn oppidum ubera laete dieteuiay et agnue obeeue, et delicatus es 



^'#'»»»'»»»<r«»<^»«^^ 



1 Ego ecee conj. Heins. — 3 Ut nunc legitur h. 1. einiatra ob metri rationem 
nnllo modo potest esse casiis sextus. Sea sive cum Mureto einistra ad popu- 
luM referas, sive cum Livineio accusativum pluralem pro adverbio p^situm 
esse statuas, darissima semper manet h»c lectio. Scai. pro einietra tuie 
▼olebat eimetra anie: Doer. tentabat, JgeUuUm, ad einietram abinde fnm 
videe: Hand. olim coni. AgeUulum kunc einieira et ante quemvidee; postea vero 
voc. hunc dclevit, et legit) ecce populue AgeUuhim einietraf tuie, ^c, — 6 Tueor 
Ald. et Victorius. Quatuor seqq. versns ut spurios damnat Hand. — 9 In 
aliiS) Mihi ghuca dura eocta o,f, in Ald. Mihi g, duro cocta o,f, in qnibusdam 
yett. Mihi glauca duro o. /. Mureto debetur lect. nostra, qni rh eocta^ nt in- 
%erpolationem, repodiavir, et conjunctionem fue, ad versom perficiendmn» 
supplevit. Cum vero Voss. in codd. reperiret, duro oUva eocta, Hand. legi 
jobet, Jlfi ghucu, duro cocta o, /. vel, Mi glaucUf duro oUva cocta frigore* — 

NOTiE 

8 jSSmstra] Id est, e regione agel- tueor, 
loli ad laevam posita. 9 Glauca'] Alii legnnt eoeta ; sed 

5 Tuor] Antiqnitns dicebatur pro^ melias, gUma, i, e. viridis. 



CARMSN XX. 



83 



Grayein domam remittit aere dexteram : 

Tenerque^ matre mugiente, vaccula 

Deum profundit ante templa sangainem. 15 

Proin', viator, hunc Deum vereberis, 

Manumque sorsum habebis. Hoc tibi expedit : 

Parata namqne crux, sine arte mentula. 

Velim pol, inquis : at pol ecce, villicus • 

Venit : valente cui revulsa brachio V 20 

Fit ista mentula apta clava dexterae. « 



ootartM meii remiiHi doimcm peemna plenam manum domini ; et tenera mtvUtf pa^ 
rente ipsins frustra boante^ ^fundit euum cruorem ad anu Deorum» Proindeqitef 
o hospe$f m^uea memetipaum Deum, et manus tiias kinc removebis. latud aatem 
t^ eonvenit facere. Etemm peena tibi praparata est * * * Cupio eerte^ aia^ 
hanc poenam ; aed certe venii colonu» vitUt dominMs, a0u$ dextera apta eat hae 
elava robusto brachio revulaa. 



i^^rfM^^*»*»»»*'^^ 



14 Teneraque io edd. vett. sed Mar. nt metri rationibns consaleret, dedit et 
propagneyit lect. nostram, Tenerque foBminini significatione. Voss. servavit 
Teneraque: D^Onrillins conj. TeneUa, matrey probantibas Doer. et Hand. — 
17 Alii legont auraum, — 18 In edd. vett. erux arte m, itaqne alii fecemnt, 
erux et arte m. alii, crux eat arte m. Optimam hanc emend. aine arte m. 
qnam, omisso nomine aactoris, in* textura recepit Doer. fecit Muretas. — 
80 Pro eui alii legant quoL 

NOTiE 



13 Gravem domum'] Ita fere Virgil. 

* Nonnunquam gravis aere domam 
niihi dextra redibat.' 

14 Tenerque] Pro Tenera, qnod ne- 
mo mirabitur, qui meminerit unum 
ovem, non unam, aliquando veteres 
protulisse : deinde etiam nomina in 
er desinentia veteribus passim com- 
mnnia fuerunt ; ut ' panper/ * celer/ 

* nber/ &c. Nevius de bello Punico : 

* Fames acer augescit hostibus.' 

17 Soraum habebia'] Hoc est^ seor- 



sam habebiSy et continebis, ne qnid 
praeripias : alii tamen legnnt, auraumf 
quia putant fures habere manus in 
sinu demissas consuevis&e. 

18 Parata namque erux, aine arte 
menttda'] Hoc est virile membrum 
tanqaam crucis supplicinm te manet. 

19 Pol] Particula affirmans, hoc 
est, per Pollucem, cujus repetitio 
elegans est, et Joco et irrisioni con- 
veniens. 



84 



C. VALBRII CATULLI 



CARMEN XXI. 



AD AURBLIUM. 

AuRBLi, pater esnritionnni» 

Non hanim modo, sed quot aut faerant, 

Aut sunt, aut aliis erunt in annis, 

Paedicare cupis meos amores ; 

Nec clam : nam simul es, jocaris una^ 5 

Haeres ad latus, omnia experiris. 

Frustra : nam insidias mihi instruentem 

Tangam te prior irrumatione. 

Atquiy si id faceres satur, tacorem. 

O AwreHt parefu UHrUUmum^ nan tantum ittanm^ ud omiiiMm, qummnque vel 
ixtitenmtfVil existMnt^ vel exiatent in anni$ relufuis * * * nee oecuUe; nam cnra 
pnero pariter eajocariif aj/ixus ad latuanihU non tenta»: nequie^uam: tendieuUu 
emim miki parantem te pmngam pner * * * Sed emm m kee eatiatu» agerea^ tiU* 



^X»^»i»«»i»^ 



5 In codd. SUt. Cuj. et Scal. nam a, exjoearU wui, H«reiM.,..«0pmiM : in 
Dresd. Vicent. Brix. et Venett. eimul et jocaris: Stat. conj. «tmvl etjoearie 
ima, et HeBrene^ ifc, Frnt. ante Vos». emend. mmiil ee^ jocarie una. Mox 
Parth. codd. «x}>mrM, qnod confirmat Dresd. Httrene qnoqne confimiatur 
anctoritate Dresd. et edd. Tett. hinc legendam putavit Hand. nam atmnl es, 
j.wM, Haren$,„Meperirie.^S In Dresd. Vicent. Brix. Venett. Ald. I. Mnr. 
et Gnar. priiu; sed oranet Stat. codd. exhibent pnor, defendente Vom. — 
Lect. nostram servant omnes edd. vett. prseter Vicent. in qua est, At qme 
eifaeerea: Pucc. emend. Athacei; omnes vero Stat. codd. Atqueipaifa- 
eerea; nndeiile, Atqueidai; Dresd. habety Atque ipai facerem: Hand. ergo le- 



1 Pater erart^tonum] 'CoensB pa- 
trem' vocabant eum qui 'convivio 
excipiebat. Horat. 'Inprimis Lu- 
canus aper leni fnit Anstro Captus, 
ut atebat Coenae pater.' Quem etiam 
Cicero ' dominnm epnli ' vocat ; No- 
nins et ' dominnm convjvii,' et * do- 
niinum' sine additione ulla vocari so- 
litum admonet. Porro, * esnritio ' 
idem ae * esnries/ nt alibi Catnllns 
posnit/ sole, et frigore,et esnritione :' 
hoc loco tamen pro parva coenula vi- 
detar nsurpariy qno sensn etiam Mar- 



tial. lib. V. Epigr. 78. < Si tri^ti do- 
miccenio laboras, Turani, potes esa- 
rire mecum.' i. e. ' parce coenare/ 

4 ilfeos amorea} Puerum fidei tn» 
commissum. 

5 Nam aimvl €», Jocaria [eajocaria} 
* Exjocari' Scaligero est a ludo ces- 
sare, legitque, experibia^ antique dic- 
tum, ut in mannscriptis, nt Is sit sen- 
sus: Postquam Indo lassns modnm 
feceris, alia experiere. Simplicins 
videtur explicari posse, stma/ «s^oca- 
ria wuLf ludis cum pnero, et omni stn- 



CARMEN XXII. 



85 
10 



Nanc ipsom id doleo, qaod esurire 
Ah ! mens pner^ et sitire discet 
Qnare desine, dum licet pndico : 
Ne finem facias> sed irmmatus. 

rem» Jam vero id agre fero^ quod puer metu, keu me/ diaeet eturiref ae ritire : 
iia^ abeiae dum conceditur tibt intacto, • * * 



i»»A»»»<»<»>»>»<^^'^«» 



Ifendam pnttiwit, Atqui^ipee id faeeres satur, tacerem, — 11 Nostralect. debetvr 
Vnlpio ; laborat tamen metrOy et trocbfeum pro spondaeo ab initio habet. 
Codd. Stat. omnes, Cuj. et Dresd. Me me puer^ quod defendendnm putavit 
Scal. scribens, Ah me me : Commel. Meus me pK^» probante Voss. qaodqae 
In Meus mi mutavit MeL Vicent. Brix. et Venett. habent, Na meutpuer: 
Guar. P. conj. Meusjam ; Pucc. Jom tneiM ; Faem. Ve meue : Stat. Me meu» ; 
Heins. Una meus; Boer. A te mox,ye\ Moxtecum, Statii, Mel. Heins. et 
Doer. emendationes damnat Hand. et legi jobet, quod e, MeUitue puer^ ife, 
Corrad. dedit, Meusmet puer, ^qnod scribitnr nonnonquam Me^met,) et hnne, 
nt fere semper, secntos est Ed. Oott. Scaligeri emend. recepit Bip. Pas- 




wultf et irrwmtus ; Guar. prosed legit ntst. Vulg. defendit Hand. et interpr. 
rh sed per ' at qnidem/ nt ap. JuTenal. x y. 94« 



ISOTJE 



dio ejns pndicitiam tentas: alii, eon- 
tra fidem antiqnomm codicnm, pro 
eajocariSf legunt, etjocarie, 

11 Ahl meue [m« me'] Dnctnm a 
Graeco, ot fjun fun, et & fMi /mm* dicitnr 
et * ve me me.' Ut Catullus ipse in- 
fra ad Manlium : * Qus, ve te, mise- 
ro letam miserabile fratri Attulit.' 
£t infra: 'Ah mel an illa pnella.' 
Sic et Seneca in Apocolpcyntosi; ' vs 



me«' 

12 Dum Ueet pudico'] Veteres voca* 
bant 'Impudicos/ qni sni corporis 
aliqna parte libidinem alienam exce« 
pissent ; ' pudicos ' vero, qni nibil 
tale es^nt perpessi. 

13 Ne finem facias, sed irrumedusl 
Qnamvis te moneam, non tamen ces- 
sabis nisi vrrumaius, i. e. nisi prins te 
irrumavero, finem non facies. 



CARMEN XXII, 



AD VARRUM. 



SUFPENUS iste, Varre, quem probe nosti^ 
Homo est vemistus, et dicax et urbanus, 

O Varref Snffenus iste, quem bene nostif lepidus homo estf facetus, etjestitus ; 



86 



C. VALB&n CATULLI 



Idemque longe plariiiios facit veisus. 
Puto esse ego illi millia aut decem, aut pliuu 
Perscripta : nec sic, ut fit, in palimpsesto 
Relata ; chartse regi», novi libri, 
Novi umbilici» lora rubra, membrana 
Directa plumbo, et pumice omnia aequata. 
Haec cum legas, tum bellus ille et urbanus 
Suflfenus^ unus caprimulgus, aut fossor 
Rursus videtur : tantum abhorret, ac mutat 



10 



ideili tpM wuUUt numermsnwta carmma cowmcnii : ^ nufuor etan habere exarata 
deeem mUHa versauiii, aui etiam pinra. Neqae ea perecrtpta etmt, eicui uea venUf 
meharta deletiHa, Papyri sant regalee, n<m codicee, noei umbilicif corr^gia m- 
ftMy memhrana plumbo directa^ ei cuncta pnmiee compkmata, Cum ncitee kae 
eeripUiy tune iUe ipee Snfenue elegane ac venmetuef conira tibi videtwr eeee capra» 
rtnf aliquie aut •gri foeeoTj adeo ^HeeimiUe ae diwreue u se ipto eet, Quukam 



^>^^^>rf>^^^>^^»i^ 



1 Fnffenue mayolt Mar. Suffenae patiivit Stat — ^6 TresStat. eodd,neeei9f 
Hfias nec eeit ; Vicent. Briv. et Venett. nec eieutftt ; Ald. 1. nec eiCf uiJUf qnod 
toetur Dresd. In Vicent. et Ald. 1. ptditnxfeto; in aliis, paUnapyeio; sed in 
Brix. et Venett. palimpseeio. Mox Heins. pro Helata malit Releiaf probante 
Boer. qui tamen correxit, m palimpeeetwn Relata : atrumqne damnat Hand. 
addens, ' referre' idemest ac * scribere/ ' inscribere:' ac dicunt, *in codice 
referre/ et Mn codicem/ Mn commentarinm referre.' — 8 In codd. Stat. et 
Bresd. Deteda: in Vicent. Brix. Venett. et Mediol. Deucta, Emendatio 
Directa Palladio debetnr ; Stat. malebat Dereeta. — ^9 In omnibus Stat. codd. 
iu pro tum, — 11 Lect. nostram tuentur Stat. codd. Dresd. Vicent. Brix. et 
Venett. Avaotii conj. nutai receperunt Ald. et Mur. Pucc emend. a 

NOM 



6 Chartas regiof] ^ Regise ' pro re- 
gftlibus dictae, et regali sumtu compa- 
ratffi ; opponantur enim * plebeiis ;' 
quo sensu dicuntnr ' Hieratica/ et 
* Angusta.' ' Palimpsestos ' autem 
charta est vilior, ex qua aliquid dele- 
tum CAt, ut aliud denuo scriberetur. 

7 Novi umbilici^ * Umbilicus ' n- 
snrpari solet pro fine ; antiqui enim 
libromm finem signis quibnsdam con- 
cludebant. Martial. ' Jam perveni- 
mus ad umbilicum;' ut et ceteri 
Poetae pa^sim sic sumunt ; ' ambilici ' 
tamen usurpantur aliquando pro cla- 
vicnlis qnibnsdam, aut ceteris ejus- 
modi omamentis, qnsB ▼oluminibus 
|ain absolutis addebantnr. 

Membrana'] 'Membranae/ vel, nt 



aliis placet, ' Membrana ' genere 
nentro, pelles sunt, quibus infectis 
libri tegerentnr : harum nsus Pergaml 
regnante Eumene inventns. Unde 
dictae snnt ' pergamenae/ quod no- 
men ad hanc nsque diem servatnm 
est. 

8 Directa plumbo] * Plumbnm ' il« 
Ind tennis e plumbo lamina fuit, in 
rotandnm formata, Latinis * Praeduc- 
tale ' dicta a pneducendis literis. 

10 Coprtmi^giw] Avis nomen eat 
apud Aristot. de qua item Plin. lib. 
X. cap. 4. hic rasticum significat 
capras mulgentem. 

11 Abhorreif ac muiai'] Alii legant» 
nutatf contra mannscriptoram fidem : 
sedy mutatf neutrum est pro passivo. 



CARMBK XXfl. 



87 



Hoc qaid pQtenras esse ? qui modo scarra, 

Aot si quid hac re tritiQS, videbatur, 

Idem inficeto est inficetior rore, 

Simnl poeinata attigit i neqne idem nnqnam 15 

^que est beatus, ac poema cnm scribit : 

Tam gandet in se, tamque se ipse miratnr. 

Nimirnm idem omnes fallimur; neque est qnisqnam, 

Quem i^n in aliqna re videre SnfFennm 

Possis. Snus quoiqne attributns est error : 20 

Sed non videmns manticee quod in tergo est. 



txistmewntaidetie? i2Ie,^MMb4»rr%(tirfJt qM vldihethtt e$te egereUtUius^ 
idem ipse ineptufr est etolidisdmo quo^is nutico^ MtaUm at^ versue tdHgit : ne- 
^e immum sunipse videtur esse perinde feUxy wt qumtdo tersus eoimp&uit ; adee 
sibi piacetf et admiratur seipse* Neaspe cuofti otfidipamm d ee ip i m u r, Nemo est 
quem non in re aHqua qaeas Suffenum advertere / sua cuique tUia assif^nata smU ; 
sed non respicinms quid manticcB m iergo est. 



i»»»i»«»<»i^«»«#«^<»<^i» 



«nific— IS In omDibiM Sut. codd. Dreiid. Vioent. Brix. Venett. et aliit 
iriflittif ; Pont« corr. trUims; Pacc. «tuioiiw. Lect. codd. defendit Hand. — 
19 In Dread. inajifiwmderf: Hand. conj. tn «ltar«. — ^20 In aonnnllis 
tiecsqmd, 

NOTiE 



qnod Poetis non est insol^s. 

14 Inficetior rure} ' Rus' hoc loco 
•nmtom, pro mstico; nt scelus, pro 
sceleito: alibi snmitor pro rustici- 
Cnte : * pleni mris et inficetiarnm.' 

10 Videre St^emun] * Suffcnnm' 
hic ¥ocat qnemUlMt sna inepte mip 
rantem, nec propria vitia cognoscen- 
iem. 



21 Mantiea quod in tergo esf] AUn- 
dit ad ^sopi Fabnlam, qnae tradit 
liomines duas 'manticas' habere, n- 
nam ante, alteram retro ; in priorem 
aliena vitia mitti, in posteriorem not- 
tra, qutt abscondimusy et videre ne- 
gligimns ; aliena vero semper ob ocn- 
los habemns. 



88 



C. VALBRII CATVLLI 



CARMEN XXIII. 



AD PURIUM. 

FuRi, qnoi neqae senms est, neqve arca, 
Nec cimex^ neque amneus, neque ^nis ; 
Verum est et pater, et noverca, quomm 
Dentes vel silicem comesse possunt ; 
Est pulchre tibi cum tuo parente, 
Et cum conjuge lignea parentis. 
Nec mirum : bene nam valetis omnes^ 
Pulchre concoquitis, nihil timetis : 
Non incendia, non graves ruinas^ 
Non facta impia^ non dolos veneni^ 



10 



O Fkri, fnt nec/anmlum kabi$j nee capsam, nec cimkemf nee araneum, nec fo' 
»ed kabe» et pairem et notereamf ^uerum deniee poeteni etiain tilicem ceme' 
dere; bene tiki eet cum patre tuOf et cum patrii uxore Ugnea* Idque mbrum mm 
eU : nam omnes miio eorpore eetU; bene digerUie cibam ; nibit formidatie ; nea 
d^lagrationemf nec grane» ruuuUf nec improba facinoraf nec fraudea venenif nec 



KOT£ 



1 Funi] Iratas Fario PisaoreDsi, 
qaod is Juventio puero, quem dilige- 
bat, Btapram obtalisset, paapertatem 
illias salsisslmo jucandissimoqae ver- 
su inseetatur; eamqae contra paa- 
periem maltis commodis instractum 
esse facete contendit. * Arcam * por- 
ro non lial>ere, nec 'servum/ apod 
Antiquos paupertatis erat sigoom. 

S Nec cimeXf neque araneus] Id est, 
neque lectas, neque domus : conten* 
tum pro contlnenti. Sic fere Mar- 
tial. lib. X. ' Nec toga nec focus est, 
nec tritns pomice lectus; Nec tibi 
de bibula sarta palade teges.' 

Neque ignis] Summant describit 
paupertatem Poeta : quippe Tibul- 
Ips cum paupertatem a se non depre- 
cetur, hoc tamen excipit, ut sibi * fo- 
cns assiduo igne luceat:' ait enim, 



lib. I. Eleg. 1. vers. ff. * Me mea pau- 
pertas vitse tradncat inerti, Dam 
meus assidao luceat igne focus.' 

6 Coiifuge Ugnea'} Ligneam dlcit 
tennem, OrsBcos imitatos, apad qnos 
graciles et macilenti udanfioi vocaii- 
tur : hinc illad Alexidis Comici, ap. 
Atben. lib. x. 'AKpoXiwapoif rW ^kkXo 
ou/Aa &«'^u\oy. Lucretins quoqne 
pnellam arido corpore et exsocco 
' ligneam ' vocat, propter maciem et 
nimiam corporis siccitatem : ' Ner- 
vosa et lignea Dorcas.' 

8 NibU timetis] Quia nihil habetis» 
quod amittere possitis. Horat. * At 
vigilare metu exanimem noctesque 
diesque Formidare malos fores, 
incendia^ servos, Ne te compilent/ 
&c. 



CARMBN XXIII. 



89 



Non casua alios periculonim. 
Atqai corpora sicciora comu, 
Aut^ si quid magis aridum est^ habetis^ 
Sole, et frigore^ et esuritione. 
Quare non tibi sit bene ac beate ? 
A te sudor abest, abest saUva^ 
Mucusque^ et mala pitnita nasi. 
Hanc ad munditiem adde mundiorem, 
Quod culus tibi purior salillo est ; 
!Nec toto decies cacas in anno : 
Atque id durius est faba et lapillis : 
Quod tu si manibus teras fricesque, 
Non* unquam digitum inquinare possis. 
Hsec tu commoda tam beata^i Furi^ 
Noli spemere^ nec putare parvi : 
Et sestertia, qua^ soles, precari 
Centum desine ; nam sat es beatus. 



15 



SO 



25 



aUM ditenminmn coius, HabeiU certe eorpara aridhra eamu ipeOf aui li quid 
jwctM eaif ab aetUf algaref et fame, Cur non bene haberee ac beatut eeeee 7 Nam 
akett a te eudoT^ abeet eputumf abeet mucue, et molesta naai jrafiitto. Ad hame nnm- 
ditiem oid^unge pvrior^ni, quad tibi culue eaUno mundior eetf nec alvum exonienm 
decem mcibus per totum itniiMfii ; td^iie duriu» eat fabig et eilicibu» : quod n cem- 
prima» numibue et perfrieea^ non tameD queaa it^ere digitoa tuos. NoH igitar, o 
Furi, coniemnere, aut parvifacere hmc bina tam nltiui. Et demm Deos orar« cca- 
f nfli aeatertiaf qua aolea petere ; nam aatia fortunaiu» ea. 



12 Aui qui in mio Stat. cod. ct duobas Maff. II. nnde Stat. legendum 
putavit, Ut quif reclamante Vossio^ — 21 Pro UmUlia Gniiielmns et Hot- 
tomannus legendom esse censebant lupiUia^ — 27 In omnabus Stat. codd. 
aaiiabeaiua, 

SOTJE 



19 Purior aaliKo] « SaUllam/ ▼el 
* Salinnm/ vas in qoo aal servatur : 
aali autem veteres summam parita- 
tem tribuebant. Ovid. * Far erat, ct 
puri lucida mica salis.' Horat, ' Pu« 
rum et sinelabe salinum.' 

24 Hac eommoda'] Qnse bic enume* 
ravit jocose Catollus ' commoda/ 
magna revera sunt incommoda. 

26 Seatertia Cenium^ * Sestertium ' 
in neutro genere, mille ' sestertios ' 



significat : * sestertius * antem dictu^ 
est, qaasi * sesquitertius ;' valebat 
enim duobos assibus sris et semisse, 
idemqoe erat quod nommus, etiamsi 
ntmmque nonnunquam canjnngatur. 
Centum igitur ' sestertia ' sunt cen- 
tena miilia ' sestertiomm/ quomm 
singuli ad Gallicse pecuniae sstimat!'* 
onem redacti valent duodecim dena^ 
riolos Turonicos et semissem* 



90 



0. VALBBII OATULLI 



CARMEN XXIV. 



AD iCVBNTIUM PUBRUM. 

O QUI flosculas es Jayentionim, 

Non horum modo, sed qooC aat ftaerant, 

Aut posthac aliis enmt in annis^ 

Mallem divitias mihi dedisses 

Isti, qaoi neqae servas est^ neqap aroa ; 5 

Qaam sic te sineres ab illo amari. 

Qai ? non est homo bellas ? inqaies. Est : 

Sed bello haic neqae servas est, neqae arca. 

Oquiflo§e$Jwentiontm,fim^Umiumhmruwi, aed airum Hiamj qm vel fuenmtt 
fMeruni postea eaeulis vetUuria: ego maUem^ut largiius esees ope$ irft, qui nee 
famuhm kabet^ nee eapmmy quam eU patererU te ab iOo amari. Qiiar«? Nomu 
e9tkomof9emutu8 7inquie8tn, £»i qnidem ; sedvenustuekiemmkabetfam^ammf 



^<^#<»>*»»»*^^^^^ 



1 Inedd. vett. JmeeniHormm; ArBnteoni.Juvenculorum: sed oranesStat 
eodd. habent JnMiilimiii.— 4 In edd. vett. deliciae m. dedmes, Quam i$H ; in 
Stut, e^d.d%vitiM m, dedieeee IsH ; in Voss. 11. mi dedimeSyvmdefeeityMida 
dedme$. Heins. locam ita constitnit, MaOem delicioB miki dedieoeSf Qmm m» 
<. »^ a. i. iiffiarf, Itio «iit ii. •. e, ii. area, Quidl non est^ ^re.— 6 In edd. vett 
abiato; in Stat. codd. abiUo.^7 Statjegeret, Cui non eet : komo beOm^ iu- 
qutee est : Mel. Hm / noii esi komo bellus^ inquies? est: Scal. QtU? noneH h.b. 

SOTIE 



1 O qui Jloseuius «] Conqneritnr 
cam Jiioeii<to,quod Furinm mendicnm 
pnne bominem potiuimnm elegerit, 
cni letatis saae florem fraendam da- 
ret 

Jico€ii<t0nctn] Romae nobilis fnit fa- 
milia Jnrenltbnan, de qaibas Liviusi 
Plinias, et alii ; qaos inter fuit ille 
M. Juventius Talva^ qui, ut alt Vale- 
rius Maximus, coUega .Tib. Oracclii 
Consalis, cum in Corsica, qualn sabe- 
gerat, sacrificaret, receptis literis de- 
eretas ei a Senatu ob rem bene gen- 
tam snpplicationes nuntlantibus, sdb- 
ita Itetitia mortuns humi jacoit. 

4 MaUem dvntias miki dedisees] Le- 



gunt multi, deUciaSj pro divitiasy gen- 
8u minus recto, et a mannscriptis om- 
nibus alieno ; longe enim elegantior 
sententia est, nt dicantnr convenire 
egenti ' divitiae ' qnam ' deliciae :* nec 
movere debet, qnod, miki, subjunga- 
tur ; sic enim rh miki^ ponunt scrip- 
tores nonnnnquam, cum suum id esse 
consilium significant, et judicinm in- 
terponunt suum. Ut sensos sit: 
Quantnm ad me pertinet mallemi nt 
isti divitias dedisses, &c. 

5 ^e^iie servuSf neque areal Ut in- 
pra jam vidimus, summae fuit signuili 
egestatis non habere tervum nec ar- 
cam. 



CARMEN XXV. 



91 



HsBC ta, qaam lobet^ abjioe elevaque : 
Nec servam tamen iUe habet, neqae arcam. 



10 



me capuM : iu vera ««mfemne, et quaithm voUs extemut vevbis kac qiue dico ; 
iimen iUe necfamuhan Aoief , nee eapiom» 



^l»»»^»»^l|^^»*»^S» 



inquu»?e9i: Sed, tfc. tXu, Cui nil eti, 4r«.— 9 In omoibus Stat. codd. Hoctu 
quamabet ttHee,^c, 



CARMEN XXV. 



AD THALLUM* 

CiN^BB Thalle^ mollior canicali capillo^ 
Vel anseris medallola^ vel imala oricilla, 
Vel pene languido senis, situque araneoso : 
Idemque ThaUey turbida rapacior procella, 

TkaUe impuOke^ ieneriarpUi» cunicuUyauianseri» meduUaf aui in^a aurkuia, 
aui languenie vareire teiuU, ei aUu araneoea: idem ThaUe rapaeioriurtmlenta <aR» 

^»#^»^»»«»>#«*>#<#^^ 

2 In codd. inula morialld, yel, molieeUa, vel, morieuUa ; nnde Stat eonj. 
uuda aauaieUla: i^ qnibogdam edd. vett. tii«te maUieeUa; in Mnr. hinmUa te* 

NOTiE 



1 Cintfdc Tftulfe] Thallom Cinfedum 
monety nt nibi remittatqae surripnit, 
pallium scilicet et andarium; qnod 
xiiai fecerit, fcBde vapnlabit. Versua 
est septenarius, qui fit cnm lambico 
trimetro ndditnr pes aropliibrachys 
cnm duobns trocbseis. Hanc vero ver- 
ans formam alio modo explicat Dio* 
medes cum Varrone, a quo verbis tan- 
tnm, non re dissentimns* 

2 Imula orieiUa], Locus hic mere 
cormptnt est. Alii legant himmbi 
mofliciBa,idque interpretantnr de peU 
le kinnuii puUi cecvini ; alit legnnt. 



tmnZa morUUla; alii, Astmnbi ienella; 
qnod satis probatnr. Nos com ScaU* 
gero legimns tmtila orieiUaf i. e. 'ima 
anricula:' <auricuU' enim, vel 'au- 
ricilla' veteribas dicebatnr 'oricil- 
la;' nnde CatuUus dixit, ianUa ori^ 
eiUaf pro, ' ima/ seu ' in6ma anricn*- 
la;' idquerecte et lepide»cum pro- 
verbinm sit Ijatinorum» * anricula in- 
fima moUior.' Cicero lib. ii. ad 
Qntnt. Fratrem: 'Tuqnemadfflodum 
me censes oportere esse in Rep. et in 
nostris tnimicitiisy ita et esse et fore 
anrlcnla infima scito molliorcm/ 



92 



C. VALBRII CATULLi 



Cum de yia malier ayefl ostendit oscitantes : 
Remitte paUiom mihi meom, qaod iavolasti. 



peiMif ubi mm mwrii proceUa ooei ottmdit oMtlaNlef . Beddi miki, o MwUef pA 



0#^rf»»»#»»^^^»^ 



nella ; in aliis, iUmiiila moOiuUa: Lect. nostra debetnr Scaligero.--5 In Dresd. 
ct nonouUis Stat. codd. Qmk» dtoa midi^ avee ; in cod. Ouar. et aliis Stat 
Ciifn divamMUer aUot: in Palat Cam dwa MaUa navee: Ooar. P. conj. Cum 
dna mari» hyeme aicee, quod recepit Orypli. 2. idem Oaar. et hoc proposnit, 
Cnfli dtva mimer Laeotuu ; Stat. Ctim dtiMi mater aUtes o, oceuuntee: pro osct^an- 
iee, si^e oceinetiiei Faem. offert osdii€iii««, et sic legit Li^ineios. Voss. e lect. 
Palat. effingit. Qiatm cltinas MaUaavei; nnde Heins. Cmn C/totas Maiea aveiOm 
aree naiUiif ve^ Cam deuiai man aUUi o. otaolanlss. Lect nottra debetur inge» 

KOTiE 



6 Cum di viammUer [dira marii hyemt'} 
Nnllus fere Catnlli locns medicam ma- 
ntim magis desiderat. Kos vero lec- 
tionem banc, quse metri servata rati- 
one sensum etiam ezpeditiorem et a- 
pertiorem exhibet,correctiores secnti 
codices retinnimus. Scaliger, etsi de 
hoc loco qoid statoat non habet, le- 
gendum tamen esse pronontiat, Cum 
de via maUer, vnltqne qoamlibet sagam 
significariy qus aoeioitendat oidtantei 
tempestatemy aut alind quidvis prse- 
aagire. AUi legunt, Cwn diva maUer, 
AIU, Cum dia muUer Laoonoi offendit 
oteitanieif voluntqoe intelligi per tftra, 
sen dia muUery Helenam, qose mcte- 
ori species est inimica navigantibus, 
et per Laeonaiy ipsius fratres, Casto- 
rem et PoUucem, qui nautis, nt ait 
Horatius, propitii sunt ; nt sensos 
sit : Cnm Helena offendity id est, in- 
venit fratres snos Lacedaemonios pi- 
gros et otiosos, ita ot navigantibus 
minime prosint, et ipsa saeyitiam ex- 
ereeat. Quod etiam auctoritate Ho- 
neri firmatnr, apnd qnem Helena 
▼ocatur, 87a ywaue&v, Alii per dtiNi 
muUer iotelUgunt Lunam, leguntque, 
CKm diva muUeraUoiOilenditoieitanteif 
nt sensns sit : Redde mihi paUium 
meum, qood fnratus es noctnmotem- 
pore cum dormirem, et Luna osten- 
deret aUos oscitantes in somno. Aiii 
per diva muUer exponi volunt amicam, 



qn» dnm ostendit et fecit me con- 
▼erti ad aUos osoitantes in somnoy tn 
furatus es pallium meum. AUi le- 
gnnty Citm dtoa mii2tcr, alii dtoa mater; 
et baic ad Halcyones referentes sic 
interpretantur : Cum diva muUer, sen, 
matery Halcyone scUicet, quse Init 
olim muUer generosa^ in avem postea 
mutata, oetendit avee oteitantei, L e. 
puUos snos cibum appetentes, qnod 
signnm est Uios jam edncatos esse ; 
nam dum edncantur, summa est In 
mari tranqoiilitas, nti refert Piin, 
lib. X. cap. 18. £t sic Halcyonios 
dies prspteriisse per circoitionem inr 
dicator, saeyamqne imminere j«m 
maris tempestatem. Aiii legnnt, Ciim 
dtva malerf exponuntqne de Tethyde, 
id est, mari; qnod nimirum mare, 
sen aqua principium sit ceterarum 
omnium reram. Sic sensit Thales 
Miiesius; sic et Homerus: 'Oueew^ 
re 9e&r yiroaiVy Kot fairipn Ti}9^y. Alii 
per dtoa muUer interpretantnr Jn- 
nonem, i. e. aerem, cnjus inprimis 
ayes mntationem sentiunt. Omnes 
porro yolni loci hnjns coUigere expo* 
sitione», nt| qoam lector magis pro- 
baverit, eam sequatnr. 

Avei oscitantei^ FnUcas, ant Laros 
yidetur inteUigere, qui semper in 
flnctn deguot marinam spomam hi- 
ante ore pascentes, sed impehdente 
tempestate io Uttns ejicinntori quibus 



GARMBN XXV. 



98 



Sudariumqae Seetabum, catagraphosque Thynos, 
Inepte^ quas palam soles habere> tanquam avita. 
Quse nunc tuis ab unguibus reglutina et remitte ; 
Ne laneum latusculum^ natesque mollicellas^ 
Inusta turpiter tibi flagella conscribillent, 
Et insolenter sestues, velut minuta magno 
Deprensa navis in mari, vesaniente veuto. 



10 



iUm metmy qmi mrripuuHy et Unieum Setabinum, ei catagraphoe Thyno9f qua 
omoia consuevisti pns te ferre, quasi tradita tibi a mojoribus, Qua Jam revelle e 
tuie ungu^ma, et reetitue, ne flagra ii^ftieta signent iiUumeste ddicatula tua lateraf 
et tuas clunes teneUulas ; et ne int^Atate hinc inde agiterie, quasi parva ratis tKler- 
eepta in vasto pelago ventisfurentibus. 



■^'^AA»^!^»»»^^»^»^ 



fiio Scaligeri. — 7 In cod. Sca). et quos vidit Saimas. cyrogrdphos, i. e. cAtro- 
graphos; postea yero maliiit Salmas. eirographoSf u e. cerographos: Mnr. babet, 
catagraphonque linum ; edd. vett. Brix. et Venett. catagraphonque Unon; sed 
codd. habent Thynos, yel Thynon: Voss. exhibet catagraphonqiie Thynoni Vet. 
cod. Avant. eatagraphosque Thynnos. Lect. nostram servant Stat. codd. — 
10 Mur. et al. vett. manusque moUceUas* — 11 Stat. codd. exhibent, Insula,,,, 
eonscribiUent ; onde Scal. Inlusa: emendatio /niMlq debetur Ayantio, et re« 
ceptaest in Ald. 1. Corrad. dedit InsuhUf insolse, ut ait Doer. alii, /fimto^ 
It^ectay Invisa, Pro conscribiUent Stat. conj. conaeriUenty Livin. constrigiUent ; 
aliiy consigiUenty concribiUent, vel, contribiUent, 



NOTiE 



in sicco Tisis^ tempestatem in mari 
esse conjicitor. 

6 PaUium'] Vestis est lata, qoae pa« 
lam, seo foris gestatnr, sob qna toni- 
oa ferebatnr, Orascoromque est indo- 
menti genos : unde < Pailiatae ' Co- 
moedis dictte, qose argumento sont 
Orseco, sicot ' Togatae ' qoae Latino, 
qoia * toga ' Latinorum erat seo Ro- 
maoorom. 

7 Catagraphosque Thynos] Tbyni 
Salmasio sont annolli signatorii sculp- 
turae Bithynicae, magno in pretio ha- 
biti, nt indicant hi versus apnd Isido- 
rnm : ' Nec qnos Tbynia lima perpo- 



livit Annellos, nec iaspios lapillos.' 
Alii legnnt, CatagraphdnqUe Unum^ i. e. 
linteom variis figoris notatom et de- 
pictom ; qood non displicet» 

9 Reglutina'] Libera et solve a gln* 
tino, seo glotine, qoia nempe fores 
glotino et pice manos inqoioatad, 
seo viscosas habere dicootor. 

11 ConscribiUent'] Id est, vibicibus 
signent, et depingant; qood eodem 
modo dixit Plaut; 'Corpos tuom 
virgis inscribam.' Alii legunt, consi^ 
giUent, ut antepenoltima syliaba vitio 
non laboret. 



94 



C. VALBRII CATULLI 



CARMEN XXVI. 



AD FURIUM. 



FuRif villiila nostra non ad Anstri 
Flatus opposita est, nec ad Favont, 
Nec sfiBvi Bore», aut Apeliotae, 
Veram ad millia quindecim et ducentos. 
O ventum horribilem atqae pestilentem ! 



Fwrif rui noUrmm tum ot^eeium ett Auetro renlo, ««1911« Fdvmiio, neque Aquiieed^ 
neque Subeolano ; eed o/tpoeUum eei eimul quMeeim nUUUme ei iuuniie ▼entis. O 
veniumeiroeemei 



»'»»^i#i»<»i»i##»»» 



1 Id codd. Doosce et Voss. et Venett. Briz. et Vicent. uoeiru; et sic lege< 
ret Mar.~4 In quibasdam ducenta. 



NOTJE 



1 AuMtrii Hic notter PoSta com- 
memorat qnatuor yeDtos Cardinales. 
Anster yentns est qniflat a Meri« 
die. 

2 Oppoeeta eeil Lnsns est in yerbo, 
' opponere/ qnod signifieat etiam, 
oppignerare. Videtor Poeta innn* 
ere yillam snam oppigneratam esse 
quindecim millibns, et dncentts H-S. 
idqne Fnrio dixit ; qoi, nt credibile 
esty cum ex Catnllo qnesivisset, cut- 
nam vento esaet oppoeita^ festive 
poeta respondity non qnidein nlli 
ventorom tempestati objectam esse. 



sed proquindecimmiilibns,et dneeB- 
tis H-S. pignori esse * oppotitam.* 
Alii volont de ventis bsec inlelligi. 

Faeont\ Favonios ventns spirat ab 
Occastt : honc Omci * Zephymm' 
nominant. 

S Bereai] Boreas ventns, Latinis 
* Aqnilo/ flat secondom Pliniom, 
Oelliom, et alios, inter exortum £- 
stivum et Septemtriones. 

ApeUoia] Apeliotes yentns^ Lati- 
nis dlctus *Sab8olanus/ aspirat ab 
Oriente, contra Favonium. 



CARMEN XXVII. 



95 



CARMEN XXVII. 

AD POGILLATOREM PUBRUM. 

MiNiSTER vetali^ paer, Falemi^ 
Inger mi calices amariores, 
Ut lex Posthamise jabet magistrae^ 
Ebriosa acina ebriosioris. 

O famuieytmnigiraior veieris Folentt, pcrrige mihi pocula amarulentuiraf ita 
capacia, ui pracipit lex Potihmma magitira, qma erat ebriosior acinis vino unfrK* 



^»^»i^^»«^#i^^<^» 



2 Ingere in codd. et edd. yett. Jungere et Ingue in Voss. 11. HeinsioB 
affert Junge e CDd. Britannico Archiep. Cantnar. Misce insno invenit Boas. 
F. Lect. nostra est ex coujectnra Mnreti.— 4 In omnibus Stat. codd. et edd. 
▼ett. Ebriooa aaua; sed Oeil. Noct. Att. tii. 20. legendam esse monnit, 
Elrioea oeina. 



NOT^ 



1 FaUrm\ Falemnm yinnm, a qno- 

dam Campaniae agro sic dictnm, inter 

ItaliflB generosa yina secnndnm obtt- 

nebat locnm. Ad mentem. CatuUi 

dizit Horat. n. Sat. 3. ' veterisque 

Falerni Mille cadis.' £t alibi, i. Od. 

27. ' Voltis severi me quoque sumere 

Fartem Falerni.' Vina enim yetosta 

lamaritadine qaadaminfe8tantur,<qaae 

qoidem/ ait Cicero, ' amaritndo pia- 

cet/ Unde Poeta dixit, ▼etoli Fa- 

lemi amariores esse ealices et aoste* 

riores, si maxime aqua non temperen- 

tur. Plio. lib. xiii. ^ Vina primo d«l- 

cia ansteritatem aonls accipiunt, et 

rabra fiunt.' Per caiicee amarioree^ 

et meracum, et vetus vinum intelligi 

nihil obstat ; longinquitate enim tem- 

poris vinnm ' meracios' fierl Macro- 

bios tradiL 

2 Inger^ Pro 'ingere/ ^porrige;' 
mt, pro ' mihi/ Unde et Nemesia' 
nnsin Cynegetico : ' Castaliique mihi 
novapocnla fontis alnmno, Ingerit/ 



Alii legunt) infery quod nec displicet. 
Alii, Misce mi coUcei amarioreSf id est| 
^ meraciores.' 

8 Poethumim] CatuUi temporibus 
fnit quaedam mulier yinosissima, et 
ebriosissima, qnae compotatoribus le- 
ge bibendi a se lata, tam magna et 
capacia indicebat pocula, ut amamm 
foret ac difficUe ea uno haustu ebi- 
bere. 

Jubei magieiraf] Veteres talis sor- 
tiebantar, quis e convivis» qaaotnm 
qnisque vini biberet, prsescripturaa 
esset, e( qui primus Venerem jecerat, 
is ^ magister,' et ^ Rex vini' vocab^* 
tur. Horat. i. Od. 4. ' Necregna vini 
sortiere talis.' £t alibi, ii. Od. 7* 
* quem Venus arbitrom Dicet biben- 
diP' Varro ^ Modimperatorem ' ap- 
peUat; Plantoa 'Dictatorem/ qoi 
leges dabat ad potandvm. 

4 Ebrioea aeim ^rtoeioris] Aciua 
dixit in foBnumnOy non» aeino; qoaa- 
qnam alias aeimim aeutro genere 



96 



C. VALBRII CATULLl 



At vos^ qao lubet, hino abitOi lympfaae, 5 

Vini pernicies, et ad severos 
Migrate : hic meros est Tbyonianus. 

ti§: iu vero ofiuiy exitiuM vuUf kinc fncemf qweumqiu fxflueris, ei ad muteroe 
M: uf « mcrw ef# THsfonMiNM. 

NOT/E 



profertar : hoc fecit fonan, nt ad an- 
rem melius soDaret ▼ersus. 

r 7%yoiitaiiiif] Id est» Baccliicns. 
Bacchnt enim dictiu TbyoneaB, yel a 



B{m^ vel a matre ipsiaa Tbyone, qaae 
et S emele dicta est. Unde merue Thy- 
onianua idem est ac merum vinamy sea 
meras yini iiqnor. 



CARMEN XXVIII. 



AD VERANNIUM BT FABULLUM. 

PiSONis comites, cohors inanis, 

Aptis sarcinulis et expeditis, 

yeranni optime, tuque, mi Fabulle^ 

Quid remm geritis ? satisni^ cum isto 

Vappa, fiigoraque et famem tulistis? 5 

O Pisows commlitonee, optime Veramiiy et iu, mt FabuUet comttatus inutitia; 
decommodatis earcinis et paratisy qwu res agitis 7 An abunde tolerastis algorem, et 

NOT^ 



1 Pisanis comites'] Piso ille extre- 
mm aadaciflB homo, ot refert Sallnsti- 
OB, in Hispaniam Qnaestor pco Prn- 
tore missus fuerat, annitente maxime 
Crasso, qnod ipsam Cn. Pompeio in- 
imicom cognoyisset: neqae tamen 
Senatas invitus Proyinciam dederat ; 
qnippe fcednm hominem a Rep. pro- 
tal eese yolebat. Hnnc Pisonem in 
Hispaniam lecati fiierant Yerannias 
«t Faballas amici Catalli, neone cnra 
eo qaicquam lacri fecerant. 

8 Aptis «orctmilif] Jocoae per8trin-< 



git Catullas tennitatem paaperiem- 
que Verannii et Fabnlli, qni carel>ant 
sarcinarnro impedimentis, nec mnltos 
rerom utensilinm fasciculos habe- 
bant. 

4 Cum isto Vappa^ Pisone scilicet 
homine yili ac sordido. < Vappa ' yi- 
nnm est acidnm, cormptam et yitio^ 
sum. Hic sumitur pro ignavo, dege- 
neri, ac probroso homine. Persins : 
* Vappa et lippus, et in tenui farra- 
gine mendax.' 



CARMBN XXVIII. 



97 



Ecquidnam in tabulis patet lacelli 
Expensum ? nt mihi, qui meum secutns 
PraBtorem, refero datum lucello : 
O Memmi, bene me, ac diu supinum 
Tota ista trabe lentus imimasti. 
Sed, quantum video^ pari fuistis 
Casu : nam nihilo minore verpa 
Farti estis. Pete nobiles amicos. 
At vobis mala multa Di Deseque 
Dent, opprobria Romuli Remique. 



10 



15 



tmmim cim Vaippa itto? Qutd huri in veitri» raHmtibut expenMMm paUtl Ut et 
miM aecidii, qui comUatus pratorem meam in tabvUs expensam refero pro qmgetu, 
* • * Verum, ut intdtigOf simiUfortmuifidstie * •" * expete jam Ubutret amicoe, 
At ioeroy tMe^ o RonmU et Remifprobra Reipublic»» etJHet Deee inferant miuUa 
tHeommoda* 



^^^^^^i^^^^i^^^i^ 



8 Heins. tentabat, ratum in lueeUoy yel, daium in tuceUo. — 9 In edd. Mnr. 
ef aliis hic novum Carmen exorditor, sed contra fidem codd. et edd. yett. 
ezcepto cod. Ozdn. nt testantur Stat. Voss. et £d. Cant. Qni lioc Carmeo 
divellunty/NM^ proyWulM in v. 11. et Es fartue pro Farti ettie in v. IS. iovitis 
codd. legant. Heins. modo pro Esfartua vnlt Is fartua ; roodo probat quod 
Stat codd. habent, port fuittu Cagu, et Farti eetie ; modo recte cod. Oxoni- 
ensem ex nno dno Epigrammata facere judicat. — 10 Voss. pro leniue ex vett. 
libb. reposoit ienltu»* 

NOTiE 



7 Secutus Pratorem'] C. Bcilicet 
Memminm, cni Lucretius opos Buum 
ioscripsity qni Romae Praetnra func- 
tns Bitbyniam Praetor obtinnit, quo 
enm secutns CatuUus nihil lucri fecit; 
ut bic et supra Carm. x. conqueritur. 

8 Bjefero iakum \uceUo\ Id quod sequi- 
tur, et quod indignabundus per ex- 
clamationem declarat, quod videlicet 
ab illo irmmatus fnit, ad ipsnm ser- 
monem convertit, dicens, O Memmi, 
tn lentus in seminis emissione bene 
ac din me supinum irrnmasti tota ista 
trabe, pene too, ac membro magno 
et instar trabis. Per circumlocutio- 
nem enim de membro illins loquitur. 

12 NUdiA minme wrpa\ Membro 
virili illins non winiare qnam fuerit 
Memmii videlicet. Verpa enim mem- 
brnm dicitur sine prapntio, unde 



' Verpse ' et < Verpi ' Judei dicti 
sunt, ab inversa pellicnla. Esto alii 
dicant a verrendo podice* Jnvenal. 
Sat. XIV. ' Quflesitum ad fontem solos 
deducere verpos.' 

IS Far^ Repleti; unde farcimi- 
na, qn« et insicia dicnntnr. 

tfoWies amLCos\ Invebitur in li- 
bidinem nobilium et magistratnum 
Romanorom, eornmque carpit mores, 
qni comites ac milites suos neffirio 
flagitii genere contaminarent. 

15 Bjm.uU RemiftK] Romanorom 
proceres, FtomaU ac Rmi dicootur a 
Poetis, ducto nomine ab illis Rma 
conditoribns. Plerique sic locum 
honc interpretantor, nt existiment 
KomxiU Aemt^iie esse in g^nitivo casUy 
nos in vocativo plurali esie pntanrat. 



Pf <p/i. et Var. CUu, 



Catui. 



Q 



98 



C. VALBRU CATULLI 



CARMEN XXIX. 



IN CJSSARBM. 



Qui8 hoc potest yidMe, qais potest pati, 
Nisi impudicns» et vorax, ei aleo, 
Mamunum babere, quod Comata Gallia 
Habebat uncti et ultima Britamiia 1 
CinaBde Romale, haec videbis et feres ? 
Es impndicus, et vorax, et ako. 



kM fUit 9p€dft€t fiiu ptUti fvtty pMd€rqium mfmtuMj H fcalhii, et 
aUai&r 7 Mmmurmm pomdtre ipdeqnid GMa CeUiea^ H extrma orbis re^pa Bri» 
Uamia preUeeam haMmd. RemaU imgiadue ktte oMfuut et paHeri»? Ta impmat 



^»#»^»^^^^»^<*»»i» 



2 Lect. nostraai tueBtHr codd. et eimies fete edd. yett. ktUm dedit Vesft» 

JjDeai seqaitur Bip.-*-4 lo Stat. codd. Habebai eam teei i FeerD. ez eam te 
ecit wieti; pro qoe Stat. ceoj. ent« ; Mar. <mmtf : in edd. vett. et «WMtay v^, 
ewteta et ; nnde Scel. nacliiii. — 6 Heins. hee viiebi», — 6 Hnnc ▼ertam ex* 
punxit VeH. aberatetiam a cedd. Scal. et ed. Cant. sed extat in edd.Orypb. 

NOT£ 



S Mamwrram AoAere] Mamarra ille, 
in qaem Catnlliis tam acriter invec- 
tus est, eques Romanas fait, Formiis 
natus ; Prsefectus Fabroram Jnlii 
Csesaris, cui maxime in deliciis fuit ; 
bunc itaque Caesar spoliis fere totias 
orbis locapletavit. 

Comata GalRal Galliam omnem 
Traosalpinam intelligit, qnamcoma- 
tam vocabant ynlgo Romani, a comsB» 
nt volunt, nutrieodae studio incolis 
ingenito. 

4 Britannial Insnla Enropas longe 
nobilissima, inter Occasum et Sep- 
temtriones, in Oceano Septemtrionali 
posita. Dicitur uttima, quia Britan^ 
ni a toto Orbe divisi in ultimo ter- 
rarum termino sunt positi ; unde 
Hor. I. Od. 35. ' Serves iturnm Cse- 
sarero in nltimos Orbis Britannos/ 
Virgilius : ' toto divisos orbe Britan- 
nos.' 



6 Cimetde RmuUi] Id est, impndice 
Caesar : posait ibi ' Romalum ' pro 
Csesare, quem * Cinaednm * dicit. 
Fuit vehemens fama Caetarem, cum 
adhac esset adoiescens, apad Nico- 
medem BitbyniaB Regem prostravisse 
pndicitiam. Unde Gallico trinmpbo 
milites ejns carrum prosequentes vut- 
gatissimnm illod canebant : * Gallias 
CaesarsubegityNicomedes Caesarem: 
Ecce Caesar unnc trinmphat, qui snl>- 
egit Gallias ; Nlcomedes non trinm- 
phaty qni subegit Caesarem.' Vide 
Sneton. in J. Caesare, cap. 49. cnjus 
quidem vehementer libidinem Catul- 
Ins exagitat, his ipsum verbis compel- 
lans, Cinade Romule» Hoc enim no- 
mine atebantnr in eos, qaos signifi- 
care volebant multam a praestanti 
Romnli virtute abesse. Anctor de- 
clamationis in Cicerooem» qnae tri- 
buitur Sallustio, ' Oro te Romule 



CARMEN XXIX. 



99 



Et ille nuiic supeibus et sQpefflaens 
Pcrambolabit omniam' cubiliay 
Ut albalas columbas, aat Adoneas ? 
Cinaede RomaIe,h8BC videbis et feres? 
Es impadicas^ et Torax, et aleo. 
Eone nomine^ Imperator anice, 
Faisti in altima Occidentis insala, 
Ut ista vestra difiatuta mentala 



10 



e«, H KeUnOf et aleaior, Jamqw iite amgoMf et $vtpmffiium$ perewret cme^o- 
rumleetMj tanquam candiduliu CoUtmbWj aut Adanie. RomnUe innpudieet tMtad 
temee et fiatierie ? Ta huehme ««, et keUw^ et aleatar» Eane ccmsa, unice Impera^ 
torf vermdus e$ ni extrema Occidentis tnroia, ut iite tuue Mamurra detararet tfu- 



^>i»«i»»#<»i»«»^<i»i^>#^ 



Mnr. Onev. et aliis.— 7 Barth. ad Claiid. iv. Cobb. Honor. ▼. ISO. eircumflu-' 
en$. — 9 In nonnallis Stat. codd. et Scal. colunUm» aut idoneue ; in alio Stat. et 
Maff. 1. columbua ault ydoneua ; onde Scal. affirmat se conjecisse, aut Adoneu$f 
cnm idem jam pnblicaverat Statius. Lectio prisca erat, columbuhu DionauCj 
vel, Dumeu$f nt habet Mnr. et hoe qnasi snum venditat Heins. Avant. legt 
jubet, Ui albulue eolumbu$f an idonmu. Voss. pro Adomeut vnlt Aidoneuo*^ 
11 Et $i impudiou$ in nonnullis; nnde Voss. E$t impudicui,'^lA AUi iegunt 

NOTJE 



Arpinas.' Persius: ^Num Romule 
cevesP* Neqoe tamen pro quovis 
RomanOy sed pro eo, qui ita gratia 
populaii valebatyUtregnum tanqnam 
alter Romulus obtinere videretnr. 
Sallnst. in Orat. Lepidi Consnlis ad 
popnlnm, 'Quse enncta ssbtus iste 
Romulus, quasi externis rapta tenet.' 

7 Superjluene] Aliis nihil aliud est, 
quam divitiis abnndans ; alii hoc no« 
mine significari pntant eos, qui con* 
tinere se in sna pelle prm superbia 
non qnennt. 

9 Albuhu columbu$] Alii ita hnnc 
versum legunt, Ut albuhu cotumbuhu 
Diontmu, Qase lectio si retineatur, 
dicendnm est, Cohimbu$ Dtonanis, sic 
a Catnllo ftiisse dictrnn, nt ab aliis 
' pullom Jovis ;' nam apnd Festnm, 
veteres puemm, qnem qnis amabat, 
'puUnm' ejus dicebant. Columbu$ 
lHonau$f id est, Venerens. Venus 
enim, cni sacri snnt Colambi, dicta est 
DioDAa, a matre Dione. Virg. ' Sa- 



cra Dionns matri.' Horat. ii. Od. 1. 

* Mecnm Dionwo sub antro.' Et se- 
cundum hanc lectionem Catullns ele* 
ganter expressit versnm qnendam 
Alexidis apud Athensnm. Qno dici* 
tnr albns Colnmbns Veneris. *0 \tv- 
uhs 'A^poMri}» ffl/il yhp refHm^pos, 

Adoneuil Adonis apnd Latinos di- 
citor • Adoneus.' Plant. * Ubi aqui- 
la catamitnm raperet, ant nbi Venus 
Adoneum.' S^ic et TTlysseam, et A- 
chillenm dicebant. Horat. i. Od. 0. 

• Nec cnrsus duplices per mare tflys- 
sei.' Eodem lib. Od. 16. ' Classis 
Achillei.' Epod. 27. *Laboriosi re- 
miges tJlyssei.' 

12 Imperator uidcel Id est, qni fac- 
tus es unicns Imperator, i. e. belli 
gerendi Magister. Ut apnd Sneton. 
In Othone : *Forti8simnm vimro uni- 
cnm Imperatorem pr»dicantes.' 

13 OceidenHe iMuW\ Intelligit Brl- 
tanniam, quae dicitnr nltima terra- 
rnmy ut snpra vidimus, sicut dicitnr 



100 



G. VALERII CATULLI 



Dacenties comesset, aat tiecenties ? 
Quid est ? ait sinistra Kberalitas^ 
Param expatravit; an param heUuatas est? 
Pateraa prima landnata sunt bona : 
Secunda pr»da Pontica : inde tertia 
Hibera, quam scit amnis aurifer Tagus. 



15 



20 



€eKtie»f aut irecemHe$7 quid hoc est? An iMthae largiiio pernieiosa param tfon- 
mmmiJ Anptmea devoravit? Prima deeoeia etaU bona a pairereUeia: eeemda 
fr^da Poniiea; tertia Ibera^ et pue novU Tague pmae aeiiger, GaUiee eandem 



^^i^»»>#^»»»»>*>*i^>» 



veeeoy improbante Avant. — 16 In codd. Stat. Qind eet: eHit e, L Faern. ex eo 
faciebat, Qictd abstulit ; et Stat. Qatd eei aliud ; (nam aZtd, si^e aUt^ pro oitiul, 
dixernnt veteres^ ; hinc lect. dedernnt Scal. et Vulpias. Scal. et Voss. codd. 
exhibent otl, nnae ScaL conj. ot. Avantii emendationem, an hae e, UberaliiaB 
P. expatravit 7 receperont Ald. 1. Mar. alii, et inter recentiores Bip. — 18 In 
edd. vett. primum: Hadrlannt ante Scal. conj. prima.— 20 MarcU. corr. fiuuii 

NOT^ 



etiam, 'terrammultimaThule.' Bri- 
tanniani subegit Cssar, ut late scrip- 
sit in 8018 commentariia. 

14 Ut ieta veeira d{ffktuta mentuU] 
Mamarram * mentalam ' cognominat 
coitn exhanstam, nti ynlgo etiam in 
contemtam dicere 8o1erau8. Alii, 
qnibos non placet ut solnm Caesarem 
allocotus veeira dixerit, dictionem ex- 
pongont, et veeea substituont, id est, 
parva. Ovid. Fast. < Ut grandia far- 
ra coloni Qaas male crevernnt vesca- 
qoe parva vocant.' £t hinc videtor 
Servios Virgil. illod in Georg. expo- 
soisse: 'Vescas salicom frondes:' 
I. e. siccas et teneras ; nam per hoc 
qnod dicit teneras videtar velle po- 
sillas inferre, qoasi dicat, minores 
frondes, qnae non erunt dune, dandas 
esse. Neqoe enim siccnm nnumqnod- 
qoe dnrom est. Praeterea siccom et 
tenerom non opponontor, sicoti qni' 
bosdam Serviom damnantibus vide- 
tnr : sed tenerum et darom, siccom 
et viride. £go vero, qnod veeira pro 
tua Catallns poetice posoerit, mioime 
offendor, quamvis etiam ad totom ex- 
ercitum respiciens, vestra dicere po- 
tuerit. 



15 Dueentiee'] Id est, dueeiUiee aui 
treeentiee centena millia sestertiom. 

17 Expatravif] Id est, libidinibos 
absumsit. ' Patrare/ verbom olim 
honestnm, in obscoenum intellectnm 
detortnm faisse docet Qointil. lib. 
Tiii. qnod ponfirmat illud Pereii Sat. 
I. ' patranti fractas ocello.' 

19 Secunda prada Pontiea'] Poeta 
tangit omnia bella, qnae Csesari snp- 
peditaveront, unde Mamorram divi- 
tiis comularet. Preeda autem illa 
Pontiea reportata est ex bello, qno 
Phamaeem Mithridatis Ponti Regis 
filinm nnllo negotio et celerrime so- 
peravit ; de quo notnm illad Cesaris ; 
* veni, vidi, vici.' Lege Sneton. in 
Cffesar. 

20 Ht6«ra] Id est, Hispana. Hispa- 
niam enim dictam fuisse ^lberiam' 
ab Ibero flumine supra vidimns. 
Prsdam intelligit, qoam ex Hispania 
retulit Caesar, Petreio et Afranio 
Pompeianamm partinm dncibns in 
Hispania snperatis. Hsec satis nota 
est Historia. 

Tague'] Hispanise fluvius in Ocea- 
num ultra Ulyssiponem prornmpens, 
aqois aareis sen arenis apud veteres 



CARMfiN XXX. 



101 



Hunc, Galliae, timetis, et Britannise ? 

Quid hunc, malumj fovetis? aut quid hic potest, 

Nisi uncta devorare patrimonia? 

Eone nomine, Imperator unice, 

Socer generque perdidistis omnia ? 25 

rrformidani, et firt/aimup horrent, Cwr istumy proh ne/aMf comiyUctimini? Aui 
ftttd potest isley nisi degluiire bana patrinumia ? Aneade ottiM, o nnguktris Im" 
perator, et eocer et gener cuncta evertietia ? 



^^»»»»»»^^^^»^»^'^ 



auxit ; in codd. aatem, qua se amnie^ SfC» unde Scal. dedit, quas et amnis, — 
21 In Scal. cod. erat, Hunc GaUia timetteUus, et Britannia ; ex qao in ed. 
l. finxit, quas et a. a. T. Inundat^ extimm ecce Lusitanue ; in ed. 2. ut spuriiiin 
damDaTit. H, G. timenty timent B. proposnit Avant. quod Ald. 1. et edd. 
optf. receperuDt : H. G. timent et B, in Rbeg. Timentque 6. hune, timent B. 
conj. Torn. In Stat codd. extabat, Hviic G. tintet et B, sic, ut inter 

Terbnm timett et id qnod sequitor, paululam quid deut : itaque Faern. conj. 
timetisy quod reposuit £d. Bip. — 22 Qatd hoc malum fovebis Voss. — 23 Pro 
prisca lect. cicncfa Avant. legi jussit tmc^o. — 24 Eone nomine urbisopulentissima 
in omnibus edd. ante Scaligernm. 

NOTJE 



celebratns. Unde hic dicitur aurl* 
fer, quasi aurum ferens, qnod et in« 
nuit illud Juvenal. Sat. iii. ^tanti 
tibi non sit opaci Oinnis arena Tagi, 
quodque in mare volvitur aurum.' 

21 HunCf GaUid] Id est, Mamur- 
ram tantnm helluonem, qni tot rapi- 
nas, tantamque rapieDdi licentiam 
habebat a Caesare. 

25 Socer generque'] Id est, Capsar et 
Pompeiosy qni Rempnb. omniaqae 



everternnt, nt alter occaparet Impe- 
rium. Unde et Lucan. ' hinc socer, 
inde gener.' Dicnntur antem Cssar 
etPompeius omnia perdidisse, quia 
ipsi causa fuenint beUomm Civiliumy 
ex quibas prsda opima obvenit Ma- 
marne. Sensus itaque est: Eone 
nomine, tv Caesar, et tu Pompei, om- 
nia perdidistls, nt iste Mamurra illa 
devorarety et in voraginem ventrit 
8ui immergeret ? 



CARMEN 

AD ALPHENUM. 

Alphbne immemor^ atque unanimis false sodalibus, 

Alphene ingratey et tnfidelis cot^junctissimis amieis; nunCf o inhumane, non 

NOTiE 

1 Alphene] Alphenas iste Varrus arte Sutoria, qaam in mooicipio soo 
dictnsy Cremona orinndasy abjecta exercaeraty Romam petiit, magistro- 



103 C. VALBRII CATULLI 

Jam te nil miseret, dure, tai dulcis amicali : 
Jam me prodere, jam non dubitas fallere, perflde. 
Nec facta impio fallacum hominum coelicolis placent : 
Qu8B tu negligiSf ac me miserum deseris in malis. 5 

Eheu ! quid faciant dehinc homines, quoive habeant fidem ? 
Certe tute jubebas animam tradere, inique, me 
Inducens in amorem, quasi tuta omnia mi forent. 
Idem nunc retrahis te, ac tua dicta omnia factaque 
Ventos irrita ferre, et nebulas aerias sinis. 10 

Si tu oblitus es; at Di meminerunt, meminit Fides : 
Quse, te ut poeniteat postmodo facti, faciet, tui. 

mUirerUJuemidi mniei tui : mmef o tnfideUi, nom vererit deterere mf , ae fruUran. 
Nec improbafaeimera perfidermn AMitfiMii Die aeeepta eunt ; eput tu eentemnie, et 
me in mea ealamitate iiifeUeem deetituit. Eheu I elequerej qmd agatU hominee 7 
Aui cmnamfidem adkibeant 1 Tu ipee frefeeto cogiibae rae tibi eemmiHere aaeimamy 
faUaeiter me in tni etudium impeUenef tanqvam euneta miki tuta eeeeni in amore 
tao. Ta ^Me jam revocaa te, et paterie auraef et nubee eetkereae cuneta tua verba 
etfacta irrtta rapere. Qum ei tu ol}Utue ee ; at certe JH recordawturf et Fidee ipea 
reeordatur^ quet quidem ^/kiet, ut aUquande pemiteut tefaeinorie tui. 



^«^«^^<#<»i#^'^^^>» 



6 Stat. e Codd. affert dieo^ qaod etiam liabent Dresd^ Venett. Brix. et Vi- 
cent Stat. emend. dehinCf hoocqne aecutns est Vosa. Pontaoo legenti die 
aisentitnr Hand. — 7 In nonnullis edd. yett. Jurabae: Marcil. in membranis 
non Jubebae legit, ted videbae, qn« facile commotari poasinty ob similitadinem 
syU. oi et JM in eodd. antia.^10 Mur. legit, ad nebulae; Stat. ae neMoa.— . 
11 Lect nostram taentar eda. vett. In Stat. codd. nt Di meminerunt ; in opti- 
mo Muretiy at Dimeminerey at m. F. Ouar. P. in notis ad h.l. affert, et memi' 
nit : liinc Hand. legit et interpnngity Si tu obUtue et, (at Di menUnere, at m. 
F.) Qua, te....facti,faeient, tui? 

NOT^ 

que nsns Senrio Sulpitio Jarisconsnl- ut idem Catnl. infra Carm. lxiy. vs. 

to, factns et ipse JnrisconsultnSy et 142. * Qnae cuncta aerii discerpunt 

Ser?ii Sulpitii successor ad Consala- irrita yenti.' Ovid. ' Irrita ventosae 

tum etiam peryenit : cujos meminit rapiebant cuncta procellae.' £t ali- 
Horat. I. Sat. S. * nt AlpheBua yafer ' bi : ' et jubet aerios irrita ferre No- 

omni Abjecto instmmento artis, clau- tos.' 

saqne tabema Sutor erat sapiens 11 Fidee'] Fides etiam foit Dea 

operis.' apud antiquos, maxime vero Roma- 

10 Ventotirritaferre] Id est, pate- nos. Fidei sedes fuit in Capitolio ab 

ris ut tua omnia promissa in vanum, Attilio Calatino consecrata. Cic. iii. 

et frastra sint. Nam qnn dicta sunt, de Natura Deor. ait * Fidem vicinam 

nec ullnm effectum consequuntar, * a Jovi in Capitolio.' Vide Plin, lib. 

ventis et nabibus anferri' dicuntur ; xxxv. Dionya. Hal. lib. ii. 



CARMfiN XXXI. 



103 



CAHMEN XXXI. 

AD 8IRMIOMEM PENINSULAM. 

Pbninsularum, Sinnio, insalaramque 
Ocelle, qaascivnqae in liqaentibas sti^;nis» 
Marique vasto fert aterqae ^eptunus: 
Quam te libentery^^quaMiqae^sBtas inviso ! 
Vix mi ipse cftedens Thyniam att|ae Bithynos 
laqnisse campos, et videre te intuto. 
O quid solutis est beatius fcuris ? 
Cum mens onus reponit, ac^peregrino 
Labore fessi venimus larem ad nostrum, 
Desideratoque acquiescjimus lecto. 
Hoc est, quod unum est pro laboribus tantis. 
Salve, o venusta Sirmio, atque hero gaude : 



10 



O 5inRto, hmen peKUMidarwn, et intMlaruM onmticm, quMtiwt habet in liquidis 
laeulms. et in immetuo moH geminus Neptunus : mumjueunde, et quam gaudens ad 
te wmo, tfix ipee mUd fenuadena me reliqmeee Thfmam^ et agros Bithynosy et te 
emupicere m tranquitta. O quid esf fortmmtku» euri» expedUi» ? Quando anunius 
noster deponit piidue^ et faiigaH tabore peregnno domum noetram adoemnmey H 
qmeeeimusineubiU expedito. letud otiam ett^%quod pro tam magnia arumnii 
unum mibi prttmium est. ^ioe» o puXekra Svrm^\ et lettare domino tao ; vo§ 



^>^«^>^«^^^>^«#»^i^^ 



6 Provett. lcctthioethilMAvant. legi jasMt#ii*o.— 9 Marcil. conj. »«ii- 



NOT« 



1 Peninsularumf Sirmio'] Sirmio est 
oppidiim in peninsala situm ad lacam 
Benacum, Yolgo, Lago di Garda* 

3 Uterque Neptunue] Aliis esse pla- 
cet mare Saperam et Infernm ; aliis 
prababilins inteUigitur et is, qni dal- 
eibosy et isy qni salsis aqnis impemt 
Neptimns. 

6 Thgniam aique Bitkfnoe] Thjmia, 
sive Thynias, insula est jnxta fanees 
PenU, qnam cnm Bithynia eandem 
laeit Clandian. * Thyni Thraees arant, 



quae nunc Bitbynia fertnr.' 

9 Larem ad nosencm] Pro domo, 
igne, foco < lar ' in singnlari numero 
maxime samitor. Colam. ii. cap. 1. 
* Consnescat msticos circa larem do- 
mini, fociimqtte familiarem semper 
epnlari.' 

12 iSbfoe, o venutta] Mos eraf» ut 
qni primnm ii^i^rederentar regionem 
aliquam, religiose eam salutarent ; 
qnod cttiqae loco snnm quendam Oe- 
nium prsesse arbitrabantur. 



104 C. VJLLBRII CATULtl 

Gattdete, vosqae Lydiae lacus andse : 
Ridete quicquid est domi cach&uioram. 



eUam gaudete^ o aqua lacue Lifdia ; efimdiie in rimm igakqM ett mekuumnm 



^^^N^^#^#<»»#^.^»^ 



mtif kwem noeirum, — IB Id noDQuUiB edd. Tett. voequoqmef qaodglots. est lect. 
codd. veeque» LuduB laeue affert Scal. Laritt Uuue Marcil. e membranis; 
et uc Vot». ex opt. Commel. Ayant. conj. Ijydiaf^ vel Uaepida. 

NOTiE 

13 Voeque Ljfdiai] Lydias aquas yo- qnod sit Laens Benacni in ditione 

cat Beoaci Lacns, quasi Benacus, TbuBCorum, qui a Lydia originem 

in quo Sirmio est, arenas anreai ▼ol- dnxere. Thuscornm enim Reges di- 

vat, tanquam HermuB et Pactolus, cnntur Metropolin Mantnam haba- 

auriferi Lydiae amnei ; ▼el potiui isse. 



CARMEN 

AD IPSiTHILLAM. 

Amabo mea dulcis IpsithiUa, 
Mece delicise, mei lepores^ 
Jube ad te veniam meridiatum. 
Quod si jusseris^ illud adjuvato, 

IpsUhiBa, mea euaoie amica, mea voiuptaey meafeeHiriia»yJubef quaeo^ me vemre 
ad te meridiatum, Hoc tt praceperie, id etiam milii praetabief ui nemo occiudat 

1 UiepHUla profert Voss. ex libro ▼et. HypnthiUa Scal. et Vulp.— 4 Gifa- 

NOTiE 

1 Amabo} Voxest blandienti8,qaa B Meridiatum'] Per meridiem dor- 

Couiici frequenter utnntnr ; adjunc- mitnm. Meridiareenim,vel meridiari, 

tum etiam non raro habet accusandi eit somnum capere meridiannm, .vel 

casum. Cic. ad Atticum : ' Cnra, meridiem agere ; nnde * meridiatlo- 

amabo te, Ciceronem nostrum.' Hjyp- nes ' apud Cic. de Divinat. Com. 

eithiUa porro Latine, Graece dicitur Celsus : < Longis diebus meridiare 

i^iBhi, Hypeithea. potius ante cibnm utiie est.' ' Meri- 



CARMBN XXXII. 

Ne quis liminis obseret tabeHam, 
Neu tibi lubeat foras abire : 
Sed domi maneas^ paresque nobis 
Novem continuas fututiones. 
Verum, si quid ages^ statim jubeto ; 
Nam pransus jaceo, et satur supinus 
Pertundo tnnicamque^ palliumque. 



105 
5 



10 



fwf of<n ««i, e( ne /t6i ztmak «« mndemfwoM mrty Hd wurerii domi hut. * * * 

nias in Indice Lucr. vnlt a^Bvheto ; alii, ei jnftelo.— 9 Vulp. tentabat, st ^iitd 
iigOf et explicat, ' si aaid precibns proficio.'— 10 Pro Mlvr Stat. niavalt eelke, 
a Gr. voce trdlhif membmm virile. 



SOTJE 



diabat ' AagaBtos Csesar apad Sae- 
ton. In Aagnsto cap. 78. * Meridiabat ' 
et Csesonia. Sneton. in Calignla 
cap. 38. Jdem etlam Severas Impera* 
tor; Lamprid. in Alexand. Severo. 
cap. 62. 

8 Nevem' conltmtas /iitiiltoNes] No- 
yem sine nUa intermissione coitns. 

9 Si quid agi$] Si venire mevoles : 
▼el, si eiis in aliqna re occapata, cito 
te ezpedias, at possis statim me ad« 
mittere. 

SMim jubeh] Sdlicet, me venire. 

10 Nam prmmujaeeo] £x hoc Ca- 
taUi loco qaidam mirantnr, cnr Ser- 
▼ias in JEn, iv. dixerit apad antiqnos 
in nsa 'prandia' non fnisse, qaod 
falsam affirmant. Qaornm admira* 
tio majori admiratione digna videbi- 
tnr, si exactins rem ipsam considera- 
re volnerimns. Constat enim < prandi- 
nm ' pencs antiqoiores, in nsu quidem 
apnd omnes non faisse. Qaocirca 



apud Martial. in Epigr. de Horamm 
Divisione, nnlla lUios mentio habetnry 
sed militibtts tamen concedebatnr. 
Immo ' prandiam ' ideo dictam fmt^ 
qoia eos ad praeliom paret. Dissoln- 
tiores qnoqae personsB prandebant. 
Hinc liv. de Annibale intra Capnam 
InxnriantOy 'Ccepemnt convivari de 
die.' Apnd Comicos qnoqne * pran- 
dii'freqoentis8ima fit mentio, ntin 
fabnlis palliatis et dissolatioribos 
personis : ita etiam CatnUns ad aml- 
cam scribensy et dissolute vivens, vel 
vivere simnlans, ^prandii' hocloco 
mentionem facit. 

11 Pertwndo UadeemqHe peiUimmqiu\ 
Tanta est tentigOy ut non modo in- 
teriorem» sed etiam exteriorem percn- 
tiam vestem. Ab illo verbo jMrftoido 
dicta est Dea 'Pertnnda/ de qua Ar- 
nobins lib. iv. *• Pertunda Dea, qnae in 
cubiculis prtesto est virginalem scfo» 
bem effodientibns maritis/ 



106 



C. VALBRII CATULLI 



CARMEN XXXIII. 



IN VIBBNNIOS. 



O FURUM optiine balnearionnn, 
Vibenni pater, et cinsede fili : 
Nam dextra pater inqainatiore, 
Colo filius est voraciore : 
Cur non exilium malasque in oras 
Itis? qnandoquidem patris rapinae 
Notse sunt populo, et nates pilosas, 
Fili^ non potes asse venditare. 



O ta Fti6aiiit p&Ur wmxime /wrum baJn€mrionm, et to Fi6ciifii Ai tmftdkf: 
peUr €mm mamt» hmbH imqmimtwreB ; * * * oir noa «Mfi« im exUmm i» mHqmm 
refumei u^eUeei? Siqmdem paHefmria mam^eaia mad toti pieM. * * * 



^^^»»^»»^^'^^^»^ 



S Ez L. Carrioois Antiq. Lect. Commeiit. 1. 16. patet, h. 1. Ita legi in codd. 
fktm dextra pater e$t ve/raewre^ CmU JUius imqmmaHeire; et tic oorrigeikKim pii- 
tavit Haad. Pro n ifiiiiiatiere Gny. conj. mmeimmHare, 



NOM 



1 O fimm epiume] Vibenmos pa- 
trem et fiUom exagitat, alteri fnrtay 
alteri nefanda stnpFa objiciens, pa- 
trem dicit caUidiasimom forandi na- 
gistmmi faraciMimnmqne furam om- 
niom, qni circa balnea yersaatefl, lap 
▼antiiim se vestes snrripere soiereDt 
Qnod sane Catnllns lepide expressU 
vocabolo illOy epHmief nsos, qnasi in 
vitiis bonitas esse possit. 

6 itfalosgttf i» eraa'] Sieut dicimna, 
* in malam boram abi/ qnamyis et in 
orae legitnr absqne aspiratione, in in« 
felices regiones. 



6 Quamdoqmdem} Posteaqnam,qiio- 
niam; rationem enim assignaty cnr 
diseedere delieant. 

7 Naiee jnJosas] Hispidas naieef et 
minime appetibiles. 

. 8 Fifa*] Caans est vocativi. 

Nem paiee «Mdilar»] Freqnenter, 
ttt prins vendere. 

iiise temdHare'] Ne minima qnidem 
mercede condnci jam ad libidinem 
potes ; assem enSm boc loco pro mi- 
nntnlo nnmmo accipere debemns, sic- 
ut et apud Horat. 'Qnem si com- 
miuuas, vilem redigatur ad assem.' 



GARMEN XXXIV. 



107 



CARMEN XXXIV. 



AD DIANAM. 



DiANiB sumus in fide 
PuellaB, et pueri integri : 

Nos pueUa et jnteri incorrvpH tiunu» im tutela Diana : nos ergo pueri e* pueUa 



^^'»<»i»i#>»»i#'»«*>^ 



^ln Bip. et aliis Inscriptio est, Seeulare Carm^ ad IHanoM ; et sic in Sral. 
cod. iniprobante Bentl. qui malit, Hynum» ad Dianam : Avant. leffebat Hyin- 
Jitis Diante. — 1 In edd. vett. twmuaintiBde: Avant. conj. timiil tii jide.— S Hic 



NOTJE 



Ad Dianam [SteeuJare Carmen ad 
Dianam] Secnlnm spatinm annorum 
centum vocamnt Antiquiy dictam a 
sene, qaod longissimum spatium se- 
nescendorum hominum illud puta- 
rnnty nt Romanorum doctissimos 
Varro lib. y. de L. L. memonie pro- 
didit. Hinc appellatnm constat Car^ 
men eeeularey qnod Lndis Secnlaribus 
in laudem ApoUinis et Dianae pro 
salnte totlua imperii Romani cantari 
solabat. Dieti snnt antem Ludi Sa- 
culares, quod nno saBCiilo, hoc est, 
centnm annonim spatio semel tantvm 
a prima origine et praescripto StbyUi- 
nomm versaum fierent Aliquando 
celebrabaatur ad Tiberim, saepius in 
CapitoliOy et in his inter alia observa^ 
tnm esty nt pueri pueUseqne ingenui 
patrimi ac matrimi tribns continnatis 
diebns ac noctibns CarmiBa et Psb* 
anas aocinercnty qnibns popnli Rom. 
imperinm Dis immortaUbns emnmeo- 
daremt. Saerificabant ApoUini bovem 
albnm ; DiansB vero capras albas. Ad 
bos oun PrsBCO populura Lndos invita* 
ret^ad eos uti ad indoaveDireat diee- 
bat, qnos nerao ipsorum antea vldis« 
.sety neiiio esset postmodum visnms. 
Unde Ula ViteUU asientatio Claadio 



Lttdos SsBcnlares ezhibentiSy ^ssppe 
faciat.' Primus hos Ludos Valer. 
PubUcoIa fecit post exactos Reges 
anno ab urbe condita 24S. Secnn- 
di facti sunt ex libris SibyUinis anno 
nndecimo primi belli Pnnici, Clau- 
dio Pnlcbro, et L. Jnnio Brnto Coss. 
ann. Urbis 601. Quintos Angnstus 
celebravit Fumio et Syllano Coss. 
De his noster CatuUus hic agit, de 
qnibns etiam trea hynuKM Insit Ho- 
ratiBS. Sextos Claadias CsBsar aatici- 
patos nec ezpectato legitimo cen* 
tam annoram spatio fecit ; qnod et 
aUos ssepe fectsse comperimos. 

Hajus purro Carminis versns est 
Olyeonius constans spondso et duo- 
bns daetyUs» sed loco spondsi modo 
iambom, raodo trochseumy qnarto 
vero qnoque versa loco oltirai dac- 
tyU spoBdsam, seu trodHeam re» 
cipit. 

1 Dkmm »umm inJUUf] la tatela 
DiansBy qnsB eadera est cam Luna 
aascentiam ortas moderante, paeri 
sant et pueU» ; nnde et CatnUo coo- 
cinit Horat. iv. Od. 6. 'VirgiBam 
primsB, pueriqae elaris Patribos ortiy 
DeU» tatela Dee.' 



106 



C. YALBRIt CATULLI 



Dianam paeri integri, 

Puell£eqiie caoamiis. 
O Latonia, maximi 
Magna progenies JTovis! 
Qoam mater ptope Deliam 

Deposivit olivam ; 
Montinm domina at fores» 
Sylvaramqoe virentium, 
Saltaumqae recondiloram, 

Amniumqae sonaittum. 
Ta Lacina dolentibas 
Juno dicta paerperis : 
Tu potens Trivia^ et notbo es 

Dicta lamine Lana. 



10 



15 



imcarrupia cMnremuB Dianam. O LaiomOf elara §oboU9 prapoteoHi JonSf tn, 
vaam ptarena enixa est ad oieam Dettaeam^ ut esae» prtetet montmmf et sylvarum 
frondeatiam, et aaUuum alfditohim, et Jluminum reeonamtiumf Tu Juno LMcina 
appetiaia e» puerperie laborantibut ; tu magna Hecate^ et Luna appdUAa es lucent 



% ^^^S*»»'»^^^!^!^^^ 



versos debetnr Avaotio, et receptos est io Ald. 1. deest in codd. et edd. vett. 
—8 Prisca lectio erat ilc|io«Mt^;Petrns Victorios primns docnit legendnm 



NOT^ 



8 i}ianampueriintegri, Puettaque ca- 
namut] Ter novem pneri praetextatiy 
totidemqne virgines, patrimi ac ma- 
trimi, Grseca Latinaqne voce carmina 
DiansB atque Apollini concinebant In- 
dis ssBcnlaribnSy ut j am supra vidimns. 
Horat. I. Od. 21. 'Dianam tenersB 
dicite Virgines, Intonsum pneri di- 
cite Cynthium» Latonamqne snpremo 
Dilectam penitns Jovi.' 

6 O Latoniay nuwtmt] Diana dicitnr 
Latonia a matre Latona, quae, nt tra- 
dnntfabulae, ex Jove peperit Dia« 
nam et Apollinem. 

7 Prope DeUam] De Latons partn 
varii Scriptores varia prodidere : 
commnnior sententia est, ApoUinem 
Dianamqne nno partu ab ea editos 
in Delo insnla maris JEgtti inter Cy- 
cladas eminenti, qnae celeberrimum 



habnit Apollinis et.Latonsp templumy 
qnamqne alio nomine veteres dixe- 
mnt Ortygiam. 

8 Depotivit] 'Antiqni/ Priscianns 
ait, ' posivi pro posni protnllsse in* 
veninntur.' Plant. 'Nnnc apud se- 
qnestrum vidulnm posivimus.' Apnl. 
* £t cibatnm eum apposiveront' 

15 l\i\potent TriM] Diana multi- 
plici nomine dicta, multiplici qnoqne 
potestate praedita fingebatur, sed in- 
ter illaomnianominaet munia, 'Tri- 
via/ eademque 'triformis Hecate/ 
quod esse diceretur * Lnna Polo, 
Diana Solo, Proserpina Avemo.' * Ln« 
cina' dictaest, qnodadsit partnrien- 
tibus, et partum in Incem prodncat. 
Unde apud Terent. ' Lndnay fer 
opem/ et apnd Virgil. 'Castafave 
Lncinai toos jam regnat ApoHo/ 



GARMBN XXXV. 109 

Ta cmrsn, Dea, menstmo 
Metiens iter amiaam, 
Rastica agricolaB boDis 

Tecta fragibas exples. 20 

Sis qaocomqoe placef tibi 
Sancta nomine^ Romolique 
Antiqaam^ ut solita es, bona 

Sospites ope gentem. 

aUena luee, Tu etiam, o Dway percwrrena viam ammam carrimlo meadrwy iiaplee 
rusiicaaai damoe igriaiarum viUibuefmetHm», QuaHbei appeUaiiime Tocari vetUj 
augusta m; ei aervea imohcmg», ui eonmetitiif /aventi preuidiia RamiuU ei Anei 
papubm, 

lu !• Deponmi: Avant. legebat DepcrtaioU, — ^22 Lect. nostram •enrant plurimi 
Godd. nnns Stat. habet, AnHqui ; codd. Marcil. AnHquum ; onns Scal. Amiique^ 
unde finxerat Andque^ ob ftimilitodinem litt. i et c in membranis, et haec lect. 
plorimaB edd. invasit. 

NOTiE 

XJnde et Horat. 'Qosb laborantea sic ea Solis, non soo, folgore loceat : 

utero poellas Ter vocata aodis/ &c. aoctor Festos. 

Juno dicitor a ' jovando/ qood poer- 22 UomuUque AniiipuKm [Anekque'] 

peras jovare crederetor. Romolos et Ancns Romae Reges fn- 

Noiko ee Dieta Umine] Com Lu- erunt. Alter ordine primos, alter 

na aliena loce luceat, antiqoi molos qoartos : iinde corom Gens dicitor 

ejos vehicolo dabant; qnod nt molos Populos Romanus. 
nou iuo genere, sed eqoisy creator. 



CARMEN XXXV. 

C^CILIUM mVITAT. 



Po£TiB tenero^ meo sodali^ 
Velim Caecilio^ papyi^^ dicas, 

Ckaria mea, nMnHea veUm CaeiUo Poeim num amico meo^ ut deierene Novi 

NOT/E 

1 Poetie ienero'} Caeciliom Poetam mo Veronam, ipsi qosdam amici co- 
amicom Catollns accersit Novo Co- jospiam utrique communis consilia 



110 



C. VALBllII CATULLI 



Veronam veniat, Novi lelinqiieiis 
Comi moenia, Lariamqne littiu : 
Nam qiiasdam volo cogitadones 
Amici accipiat sni, meiqoe. 
Qoare, si sajMet, viam vorabit, 
Qaamvis candida millies puella 
Eontem revocet, mannsqoe coUo 
Ambas injiciens, roget morari : 
QasB nonc, si mihi vera nantiantar, 
lUam deperit impotente amore« 
Nam, qao tempore legit inchoatam 
Dindymi dominam, ex eo.miseUse 
Ignes interiorem edunt medaUam. 
Ignosco tibi SapjMca, poella. 



10 



15 



Comi mairMyCf LarfKm IdoaiMf Venmamadveniai : eiemm eupio nt excipiai qum- 
dam cmmliafamUiaria «nt «timil et mei. haqae ri frudetu erii^ iter amde aeeelera- 
bU, etd paiekra puella miUiee retardet pirofieiaeeulemy et utramque manum cervid 
ejus in^Ucane precetur ipeum remanere: 4[uee qoidein ei eerta mihi rrferuntuTf 
jam ipim amat inmmo ardore ; ex qno enim legit inceptam Dtndynd pneettdem, 
exinde Jiamma cnmmU uUima meeera, nifHieie pneUte, Sed parco Cttt, o pmettaf 



^»»»^i#^i»i»i»<»«^>» 



IS In Briz. et Vicent. tegit entkeaiam Dindffmi dominam : Mnr. icribit tneo- 



NOM 



commnnicatnms. Variis antem tem« 
poribns Tarii fuere CeciUi, quos in- 
ter duo celebres a Quintil. meaMH 
rantur, alter Rhetor, alter ComicuB, 
Statius dictni, cni primas in Comce- 
dia nonnnlli tribunnt; sed illi tuperi- 
ores tempore fuemnt hoc Csecilio, 
qni Poeta Veronensis fuit, et Catulli 
amicus. 

3 Novi Comi numta] Novnm Co- 
mnm civitas est Galli» Cisalpinfle 
jnxta Larinm Lacnm, a Oallis, Doce 
Brenno, condita, nt Tult Justinns. 
De qoa Strabo lib. v. 

4 Larinmque UttuM'] Lacns Larius, 
Alpibns vicinus, Italis Lago di Como^ 
ad Comum oppidnm, totins ItalisB am- 
plissimus, dictns est a fulicarnm mul- 
titudine ; Adpos enim Grsecis, fidica 



Latinis dicitur. Larinm lacom inte- 
gro libello descripsit elegantissime 
PanL Jovius. LUtue porro hic snmi- 
tur pro ripa ; nam Littus maris tan- 
tnm esse putatur a multis, quanqnam 
Virgilins de fluminibus etiam JUttus 
dixit. 1. Tii. ^lneid. * Quiqne Nnmici 
Littus arant.' Idemque /En. tiii. 
* Tiridique in littore conspicitur sns.' 

14 JHndymi dominam'} Cseciiins ille 
incfaoaverat poema de Cybele Deoram 
malre, cn|us sacra in Dindymo Pbry- 
giae monte celehrabantur. 

16 Sappkicd, pueUa^ Muea doctier] 
AUi alio modo hunc locum interpre- 
tantur ; h»c recta videtnr interpre- 
tatio, nt dicatnr CaBcilii aroica multo 
doctior Sappho illa poetria celebri, 
quod illa Fhaonem ignarnm adoles- 



CARMBt XXXVI. 111 

Musa doctior : est enim veiMiste 
Magna Cascilio inchoata Mater. 

eruMtior Mmm Saipphkay mim ekgarUer incepta e$t a CaciUo nuigna Dewrum pa^ 
renM, 

haiam, — 18 A?aiitiiis legebat, Magna a CeeciUo. 

SOTM 

centemy qai nihil veniute poiset scri- . ceptum opnt ejot de Cybele elegan- 
bere, adama?it; haec Tero non ante ter scriptnm legit. 
Cscilium deperire cceperit, quam in- 



. CARMEN XXXVI. 

IN ANNALES VOLUSII. 

Annalbs Vohist, cacata charta, 

Votum solvite pro mea paella : 

Nam sanctas Veneri, Cnpidinique 

Vovit, si sibi restitutus essem, 

Desissemque tmces vibrare iambos, 5 

Blectissima pessimi poetae 

Scripta tardipedi Deo daturam 

itjMialei Vohaii^ p^ffrue #Jlef» feedata^ mme redditi veimin pro amiea nua ; 
ipoa enhn wmt AnguMtm Veneri et CupitUni $e tradOuram eooe tardigrado Doo ner' 
«tM exquitUieoimoo impuritoimi Poeta ntfauotio Ugnio eoncremandoOf ti modo oibi 

S Livin. coig. ooncte. — 6 In edd. vett. Deditoemque: Avant.conj. Detittem» 

NOTiE 

1 AnnaUt Vohullf} Volusins iHe in- lusii crematuram. 

snlsus Poeta Patavio oriundns A'n- 7 Tardipedi Deo'] VnlcaDet Jevis 

naies versibns scrtpserat; cni quod et Jndonis iiltBS *tardipes' dlcttnry 

Catnllns erat iniquior, Lesbia ejne qnia e Ccelo a parentibus ob defor- 

aimca, nt ipsum sibi iratum reconci- mitatem dejectus est in Lemnnm in- 

liaret, voverat joco se Anuaies Vo- sulam, nbi ab Ettrymeoe Oceani filia 



112 



C. VALBR1I GATULLI 



Infelicibqg astalanda lignis : 

Et hsec pessima se paella vidit 

JTocose et lepide vovere Divis. 10 

Nunc, o coeruleo creata ponto, 

Quas sanctum Idaliumy Syrosque apertos» 

Quffique Ancona, Cnidumque arundinosam 

Colis, quaeque Amathunta, quaeqne Golgos^ 

Quasque Durrachium Adrias tabemam : 15 

Acceptum face/redditumqu^ votom. 



ree<mfiiUaiM$ emrn^ et eestometem in tpiam jaeulan iamboe atperoe, Atque hae 
peetima pudla novit teper bubtm/etlive faeere vetum tttud Dit. Jam tero^ o Dea 
progemta e mari eetndeoy qua habitat Idaliim venerandmn^ et Uriot patentet, et 
Aneonamf et Cnidmn arundinibut abundantemf et AmaihmUaf et Golgoty et DurrO' 
ekium marit Adriatici hotpUiumf tu /ac admittum et tolutum tibi hoe votum, n nan 



^^i^i^^»»>^»^^>#i^»^ 



oiie.-^ Et hoe in Venet. Oryph. et Mar. — 10 JoeoHf Upide omnes Stat. et 
Scal. codd. Joeo te Voba. quem seqanntnr Oott. Bip. et aliaB : Joeo ted tepiio 
conj. Heins. Lect. nostram servant edd. Tott. et Oryi^i. ct Mor. — 13 In 
edd. Tett. Uriotquef qood recepit Bip. Avantii conjectnram Eriotque dedit 
Ald. Stat. conj. C/xiotgiitf/Tamebus Mariotque; Corrtid, Eryeotque ; Heins. 
Uriotque portut. Lect. nostram ex vestigiis antiquornm codd. erait Vossias. 
— 14 Coiehot in omnibus codd. quod in Gplgot primus mutavit Hermolaas 
Barbaros, aliter Petras Bembas.— 16 Alii Durrhachmm vel Dyrrackmm.— 

NOTJE 



et.Thetide enotritus est : qao ex 
casa sibi crus infregisse dicitor, unde 
claudas factas est. 

8 In/eHeibututtulandalignit'] Vete- 
ribus arbores erant aliae felices, aliae 
infelices: prodigia autem et por- 
tenta sic illi pleramque curabant, 
ut ea lignis infelicibas exorerent. 
Macrob. * Arbores/ inqnity * qnas in- 
feram Deorum avertentiamque in 
tutela sunt, eas infelices nominant : 
qnibns portenta, prodigiaque comburi 
jabere oportet.' 

12 Sanetum IdaUum'] Cypri nemus 
et oppidumy in quo Venus colebatnr, 
nnde Idalia dicta est. 

Syrotque lUriotque'] apertot'] Uria^ 
nunc vnlgo Orea, urbs in ora Af^uli», 
seu lapygisBy in plano et edito loco 
sita, post flexum Oargani roontis : 
hujos incolas Catullas C/^iios appellat, 



apud quos 'A^poSfrq&rafrfoxcolebatnr. 
Sunt qai legant JEriot^ ac populos 
Cypri foisse dicant. 

IZAnconam] Urbs est Itali« in Pi- 
ceno sita, 'Ancon/8en'Ancona'dicta. 

Cmdumque] Urbs insignis Coidos 
in extremo corno peninsuln Cariae 
adhaerens, Praxitelis Venere inprimis 
nobilis. Horat. i. Od. 30. < O Venns, 
Regina Cnidi Paphique.' 

14 Amaihwday quaq^e Golffot] Hae 
sunt nrbes Cypri insulae, qu« tota 
Veneri sacra. 

16 Durraehium Adrue tabemam] 
Urbs est in ea parte Macedoniae, qaae 
mari Adriatico incnmbit. 

16 Aeeeptum/ace] Metaphora ducta 
ab argentariis qui acceptam reddi- 
tamve pecuniam facere dicuntar, 
cum in tabulas suas referant cam sibi 
soltttam fuisse. 



CARMBN XXXVII. 



m 



Si non illepidum^ neqqe invenastnm est. 
At vos interea venite in ignem^ 
Pleni ruris et inficetiarum, 
Annales Volust, cacata charta* 



20 



e9t indeeorum et ii^ueundum : vos igUur Atmdles VolutUy papyru» oleto feeduia^ re- 
ferti ruttieiiate et ineptii8f aceedite inftammas. 



^»»»»'^»»'^^»»*»»»»^^» 



19 Pleni turit in edd. vett. et cod. Seal. Palladlas dedit mrtf ex aotiq. codd. 
et sic CODJ. Statius. 

NOTiE 



19 Pleni ruris] Hic Poeta rue pro 
riutlcitate posnit, nt supra dixit, 
* Idem inficeto est inficetior rare.' 
Alii legunty thurie seu turiSf quod vili- 
oribus chartis thos et odores involuti 



darentur emtori. Unde Horat. ' De* 
ferar in vicum Tendentem thns et 
odores.' Martial. * Et tbnris pipe- 
risque sis cacnUus.' 



CARMEN XXXVII. 



AD GONTUfiBRNALBS» 

Salax tabema, vosque contubemales^ 
A pileatis nona fratribus pila, 
Solis putatis esse mentulas vobis ? 
Solis licere quicquid est puellarum 
Confutuere, et putare ceteros hircos? 

O tabema libidinoBaf et ras, o sodoles, nona eohmna pofC fratret piUatot. 



• • 



*>^»»«»V»^^»^»l»l^» 



6 Hunc yersnm non a Catullo conscriptum, sed Tel ab antiquiore interpo- 
latorCy Tel a lectore aliquo libidinoso adjectum esse, arbitrabatur Handius.— 

NOT^ 



1 Taberna] Tabemse RomsB per 
pilas designabantur, nam cnique ta- 
bemsB sua pila opponebatur; hinc 
per pilas tabernae nnmerabantnr, ut 
boc loco Catullos, qoi hic significat 
nonam tabernam a Castoris templo. 

2 A pOeatit nona fratribut pifa] Pi- 
leati fratres erant Castor et PoUox, 
qui Romae habitu Laconico dedicati 
fuerant, pileis tecti. Lacones enim 



fuernnt) qnibns pjMts militare mos 
fuit. Horam templom fuit in foro 
ad lacnm JntorasB, a Castore tantnm 
nominari solitnm ; etsi tnm ipsi, tnm 
PoUuci sacram erat* 

S SeH$ putaitie ette mentulat vobia] 
Vos tantum mentnlati esse creditis i 

4 Quiequid ett puelkumi] Id est, 
omnes pnellas. 

5 Confutuere'] Simul com iliis rem 



Delph, et Var. Clat, 



Catul. 



H 



114 



C. VALBRII CATULLI 



An, icontiii6Dter qnod sedetis insalsi 

Centom^ aot ducaiti, non putatis ausurum 

Me una ducentos irramare sessores ? 

Atqni putate : namque totius Tobis 

Frontem tabemae scipionibus scribam. 10 

Puella nam mea, quse meo sinu fugit» 

Amata tantum^ quantum amabitur nulla, 

Pro qua mihi sunt magna bella pugnata^ 

Consedit istic. Hanc boni beatique 

Omnes aniatis : et quidem^ qaod indignum est^ 15 

* * * Nam HtfiHbm femiattis txafab^faeum MwttabenuB vuint, Nam tmieii 
inM, qum a me diicenil ttmtum diiectaj qwmimm miUa miquam dUigetmr ; pr» 9IM a 
me gravia eunt certamma decertatOf ibi commoraticr. Voi omnee beUi et fwtmmH 

9 Idem Hand. pro namfue contendit legendom jamque. Mox pro teipimubus 
snbstituit tiifcrtp(toiit6iw, et locnra ita interpr. * Pntate me ansammy nna 
dncentos sessores et simnl vos omnes irrnmare. Jamqne ego in vestram 
contnmeliam totins tabemsB frontem epigrammatis et titulis inscribam/ In 
codd. et edd. vett. sct/>tdm6iM ; Gnar. P. metrnm non curans, emend. Jtplkimt- 
bus inaeribam; Voss. soptotit6tcs, vel Jo/Hrtoitt6iM : aliis placet titifmibus^ vel 
«ortpf umt^iis. — 11 Omnes Stat. codd. et Dresd. exhibenty PueUa nam me, ^tur, 
quod recepit Guarinns ; Ald. ex conj. Avantii PueUa lumqucy qua ; Vicent. 
Brix. Rheg. et Venett. Pii«Ua nom modoy qutBf quod placuit Mureto et Voss. 
In nno Stat. qua meo e sinu ; in omnibus aliis ejusdem, nt et in Vicent. Brix. 
Venett. Ald. et Mnr. qua meo einu ; in Rheg. ^tuv e meo «mib Lect. nostra est 
ex ingenio Statii, a Scal Graey. Bip. aliis recepta ; metro tamen laborat, et 
ab Hand. damnata est, qni codd. lect. manifeste corrnptam ita emendan- 
dam putavit, Pudla amaiUy qua meo-einu fugit^ Amata, ifc. — IS Pro qua suut 
mihi in Dresd. Venett. Brix. Rheg. et Vicent. mihi maU est emend. Avantii 
primnm recepta in Aid. 1. Scal. e cod. affert patrdtay (probante Heins.) qood 



NOTiE 



habere. Notandum est in prima sede 
hajus carminis dactylum esse. 

Et putare ceteros hircoe] Id est, 
tanquam kircoa pnellis invisos esse, 
hoc est, habere hircinum et foetidnm 
odorem, qui in alis maxime innasd 
solet, et *■ liircns ' ab animalis foetore 
appellatur. De quo aiibi dicit : * Val- 
le sob alarum trnx habitare caper.' 

6 AUf continenter quod udetie] Con- 
tinenterf adverlMum, sine intervallo 
significat 

InnUsi] Illepidi et invennsti, sine 
sale. 

7 Centum, aut ducenti] Qoasi dice* 



ret, mnltitndine et numero, non viri- 
btts, freti estis. 

8 Sessores] Qui semper in ta1>emis 
sicut opifices et tabernarii sedetis. 

9 Atqui putate'] Sed putate, scill- 
cet, etnobis mentulas esse, et me an- 
flnrum vos irrnmare. 

10 6dfMoiti6iis mribam'] Solebaot 
veteres, eoram, quibas obtrectare 
▼ettent, flediam fores dkterils probro- 
sis pingere, et qnictett carbone ant 
seminsto stipite literis dnctis, qnod 
Plaut. dixit, < implere fores Elogi- 
ornm carbonibns.' 



. GARMBN XXXVTII. 115 

Omnes pusilli» et semitarii oioechi ; 

Tu preeter omBes une de capillatis 

CunicalosaB Cdtiberiae fili^ 

E^ati, opaca qnem bonumfacit barba, 

Et dens Hibera defricatus urina. 20 

amatis iUam ; et quod minus ferendum est^ mlee omne» et vulgareg acortatoreg : sed 
tu pra ceteris, ofili Egnatij une de comati» CeUiberiof eunkuUs pleiup, quem pro- 
Inim ejficit dema barba, et dentes Biepania ktio detersi. 



^^^■*-^^^^S0^^^ 



corrigiyultparafa>* lect. plur. codd. jiiisfiMrfa propagnavit Stat. — IT Qvatuor 
hi ultimi Tersus, quos recentiores edd. huic Carm. adjonxemnt, in Dresd. 
iiOTom Carmen emciunt. Pallad. et Gnar. P. anctore ATantio, post ▼. 9. 
Carm. x^ix. posuerunt. In Vicent. Brix. Rheg. et Yenett. cnm sequeuti 
Carmine conjnnguntur. Vers. 17. 18. afiert Priscian. lib. v. p. 673. 10. et ite- 
rnm vi. p. 741. 24. ed. Putsch. in altero loco pro C«niciiiostf legilnr CeWbe* 
roftf ; unde VosB. conj. CeliMperiMBi sed lect. nostram tuentur omnes codd. 
et ex nummOyUbi sedens cnm oleae ramo mulier et astans cunicnlns, pecoliare 
Hispanise symbolnm, exhibetur, defendit Spanhem. ' Tantnm abest, ut hoi 
qnatuor versas cum Carm. xxxvii. coqjungendos defenderim^ nt ex alio 
Carmine desnmtos, e Capri Gramm. librb, qoos Priscian. ante ocnlos habnit, 
in codd. Catulli receptos, et jnxta Carm. xxxix. simififl argnmenti positos 
existimem.' Hand^ 

NOT^ 

18 CumVttlofts Ct\t%beT%(s\ Pars est lib. iii. 

CeltiberiaHispaniseCiterioriSyinqiia 20 Et d^ns Ibera defricatu» urtna] 

Biibilis et Numantia, qnamque Celti- Refert Strabo, Hispanos adeo viles 

beri popnli, ex Celtis et Iberis misto ac sordidos iiiisse, nt ex lotio diu in- 

noraine dicti, incoloernnt. Unde Ln- ter cloacas coUecto lavacra sibi con- 

can. ' Gallornm Celtae miscentes no- ficerent, et ex eo sibi suisque uxori- 

men Iberis.' Porro Celtiberia cnni- bns intritis purgamentis dentes abs- 

culis et cavemis abnndat. Strabo, tergerent. 



CARMEN XXXVIII. 

AD CORNIFICIUM. 

Male est^ Cornifici^ tuo CatuIIo : 

. Com^fidf agre est CatuUo tuOf agre est certe^ et operose^ qui etiam magisjet 

NOT/E 

1 Comifict] Hic Comificins forte bello Siculo : hnic soror fuit nomine 
fuit eruditissimus ille Poeta, cujns Cornificia^ cujns carmen magiio ih 
egregia opera nsns est Augustna in pretio habitum foit. 



116 C. VALBRII CATULLI 

Male est, mdierciile, et laborioae, 

Et magis magis in dies et hoias : 

Quem ta, quod minimam facillimamqiie est 

Qaa solatos es allocutioiie ? 5 

Irascor tibi. Sic meos amores ? 

Paulum quid lubet allocutioiiis, 

Moestius lacrymis Simonideis. 

magi§ tM die» mecenMeo tibi; UoMe deUciae metu pnernni aecepiHi? Qiim iu ^o 
mUeMMii oflofMto? Quod iamem leviuimMM e$t ei tihi exp ediii t t im M m ; pmwm fwtf- 
jMoai mUe^mi mdkibmitii^ iritiiMi henfwmti$ omtdm Siwmndeit, 



i»<»<»i#>#»*«^»»»^»»ii» 



9 In Mor. Hercule me ; in ?ett. libb. merewle^ ut conj. Stat. et e^idit Corr%d. 
•^ Lect. nostram ser?ant cod. nnus Mnr. aliiqoe vetnsti. Vide infra Carm. 
I.XIV. 87ff. Mwgitqiu gi wuigit in Gryph. Scal. 1. Vom. et Volp. Statim post 
hnnc Teraom sextnm posnit Scal.—- 4 QMfn tentabat Corrad. improbante 
l>oer. — 6 JHe meot ommret Tnlt Heins. improbante Doer. Stat. interpongity 
iS!i> meot wmoret Paulum : ^iiid, ^v.— 7 PaahiJii ^iiid, yel, guody in qoibnsdam 
vett. Paulum quidlibet in Orypb. Mnr. et aliis ; PoiiIimi ptod Juvei Voss. ap- 
probante Heins. * Versnm desidero qoi post honc seqoeretor ; nial al coi 
videtor Mietiiut in Mitittet motandnm.' iSlffll. 

VOTJE 

8 MiBtiiut laerymit Simamdeui] Si- prosecotos est ; ad qoas allodit Ho> 

monides ex Cea insnla oriundos, rat. ii. Od. 1. ' CesB retractes munera 

Lyricns Poeta insignis, ac Bacchili- nsenise.' Testatnrqoe Fabius eom io 

dae Lyrici patrnns condendoram car- tristiom rernm tractatione excellu- 

minum auctor egregins, funebres lau- isse. 
dationes singnlari commiseratione 



CARMEN XXXIX. 

IN E6NATIUM. 

Egnatius, quod candidos habet dentes^ 
Renidet usqnequaque : seu ad rei ventum est 

•^mtfttcs arridet in omm loco et temporef quia h^tei niiidot dsntet : tive ooces- 



^^»»#«^i»^^»^i^^i» 



1 In nonnnllis edd. vctt qua eandidot, — % Pro sni ad vitandom diphtfaongi 

NOTiE 

1 Egnatiu»] loeptiam Egnatii His- spnrcissime parabat, ostentaret, sem- 
pani exagitat, qni ut candorem den- per nnlla etiam occasione ridebat. 
tium, quem sibi crebris urinae lavacris 2 Seuadrei vtntum ett SMb$eUium} 



CARMEN XXXIX. 



117 



Subselliiim^ cum orator excitat fletumj 

Renidet ille : sea pii ad rogam fiii 

Lugetur, orba cum flet unicum mater, 5 

Benidet ille : quicquid est, ubicumque est^ 

Quodcumque agit ; renidet. Hunc habet morbum^ 

Neque elegantem^ ut arbitror^ neque urbanum.' 

Quare monendus es mihi^ bone Egnati : 

Si urbanus esses^ aut Sabinus^ aut Tiburs^ 10 

Aut pastus Umber^ aut obesus Etruscus^ 



8um e$t ad subseUium rei, ubi orator laerynuu commovet ; iamen ipse arridet : aive 
ploratur ad funus boni nctft, quando mater orba unicum filtain plorat ; ipee tamen 
arridety,quidl,ibet accidit^ quocumque in loco est^ quicquid facit^ semper arridet, 
Iiochabetvitium,nequeyUtopinorjfacetumnec venustum, Jtaque iUud monendus 
et a me^ o bone Egnati, si Romanus^ aut Sabinus esses^ aut Tiburtinus, aut obesus 



^^^>|^«^#>#>»|#^^N^ 



elisionem in hoc et qaarto venn Vosb. legit a. — 9 Quare monendus est mihi, 
JSane EgnoH Muretus; Scal. et Voss. legunt es^ sed interpungunt post iiitAt. 
— ^ll In plerisqne ▼ett.parcics Umber; nnde Scal. fecit porcus, quem sequitur 
Bip; ' Ea emendatio npstra confirmatur Lezico P. Danielis, cui parile ego 
'vidi in Monasterio Vindocinensi.' ScaL * Parnm recte Scal. noluit enim 
Catullus Umbros riderey sed potins landare succulenta Umbrornm corpora.' 
i>«vr. Mel. pro Parthus^ quod invenerat in cod. legit/artiis : quidam pinguis* 

NOTiE 



Cnm in jndicium yenit, ut advocati 
munere fnngatnr. Subsellia eniiti 
erant, in qoibns ii jiidices qni Magi* 
atratnm Curulem noo gerebant, con- 
aidebant, et causas cognoscebant : 
quinetiam ii, qui causas agerent, in 
anbselliis erant, cum reis atque testi- 
bas. Aliquando etiam subsellia pro 
ipsis jndicibus- accipinntnr. Martial. 
lib. I. * Sextiliane bibis qnantom sub- 
sellia quinque.' 

10 Si urbanus esses^ aut Sabinusy aut 
Tiburs'] Hic ttrAantts idem est ac Ro« 
manus, qnemadmodnm 'Urbs' «cor' 
l|oX^y dicitur Roma. Sabioi antem 
popoU fnernnt in qnarta Italiae regi* 
one non longe ab nrbe Roma. Hi 
graves habiti foemnt et ansteri. Ho- 
rat. II. Epist. 1. ' Vel Gabiis, vel cnm 
rigidii leqnata Sabinis.' Hburs Ci- 
vitas in Sabinis, crebris fontibna 
irrigua, olim Polystephanos dicta, a 



Tiburto, Catillo, et Corace Oraecis, 
Amphiarai liberis communiter con- 
dita, et a Tiburti soltos noinine Ti- 
bnr, seu Tibors appellata. Tiburs 
etiam idem est ac Tiburlinus, el Ti- 
bnrtius. 

11 Aut pastus [porcus'] Umber'] Um- 
bria Italiae regio dicta iarh rov 6pSpov, 
hoc est, ab imbre, qood Urabri, omni- 
nm Italiae populorum antiqnissimi, 
inundationi terrarum inibribnsque su- 
perfaisse credantur: vel Umbriadic- 
ta est ab nmbra, quod ea regio prop- 
ter Apennini roontis vicinitatem nm- 
brosa sit, cujus incolsB dicti sunt 
Umbri vel Umbrici. Porctis autem, 
Varrone teste, pinguis et obesus ve- 
teribns dicebatur. Alii vero legunt, 
parcuSy sed male ; nam luxus Umbro-; 
rum a multis incessitur scriptoribu» 
idoneis. 

Aut obesus Etruscus] Etmria sive 



118 



C. VALfiRfl CATULLI 



Aut Laiiavinus ater atque deBtatus, 

Aut Transpadanusy ut meos quoque attingam, 

Aut quilibet^ qui puriter lavit dentes ; 

Tamen renidere usquequaque te nollem : 15 

Nam jisu inepto res ineptior nulla est. 

Nunc Celtiber es : Celtiberia in terra 

Quod quisque minxit^ hoc solet sibi mane 

Dentem, atque russam defricare gingivam ; 

Umherf taU pingvU TuicuMj vel Lamniniis niger et deniuMBf vel Tran^jHidamUf «f 
etiam meos aitingam : ti denique quivi» eeaee^ qm pure deniee snos atduit ; non 
tamen concederem te onmt loco et tempore arridere : neque enim qniequam abmurdiuM 
eet rtni intempestivo. Jam vero cum «m Ceitiberf natut m CeUiberia regiane^ nbl 
wmqmque mane eoWkue eet abetergere sibi dentee et rubentee gingivaB eo lotio, 



»o^»^*i»^»^^^ 



— 12 In quibusdam edd. Tett. Lamniue mcer, pro quo legi jnbet Avant. Lanu- 
vinuaacer,-^l7 In Stat. codd. Nune CeUiber CeUtberia tii terra; in cod. Scal. 
Venett. Brix. et Vicent. iViaic CeUiber esr CeUiberia in terra ; nnde Scal. legit, 
N, CeUiber t» CeUiberia terra ; in Ald. Grypb. Mnr. Stat. pneennte Avant. 
JV. CeWberue CeUiberia w terra ; Faem. legendnm putavit, N, CeUiberque, 
Celtiberaque tn terra, improbante Stat. Cant. tentat» N. CeUiber^ et CeUiberia 
in terra^ et expl. * Nnnc cnm sis Celtlber :' Heins. vult, Nwnc CeUiber e CeUi» 
beria terra : Doer. Nimc CeUibery at Celtiberia in f . Emendatio Oorrad. in 
Gott. et Rip. recepta, quamqne nos etiam exhibuimns, vere genuina videtnr. 
In membranis vett. ex et et vix distingui possunt. — 19 Omnes Stat. codd. 
habent ruaam; edd. vett. rt^fam, vel rnisam. Apnl. Apol. i.legit,jmmtc«re 
gingivamf probante Marcil. 

NOTiE 



Tnscia Italiae item regio est, a Latio 
Tiberi, a Liguribns Macro fluvio di- 
visa. Hnjus incolas Etrnsci, Tusci, 
ac etiam Tyrrbeni appellantnr. 

12 LomiotKKS ater] Lanuvii ci?is, 
qnod oppidnm est Latii ad viam Ap- 
piam a Diomede oonditnm. 

18 Tranepadanus] Transpadana re- 
gio ea pars est Italisp, qnae inter A- 
penninnm et Alpes sita est ad Padnm 
flumen, in qua Verona Poelte uostri 
patria. 

14 Piirif«r lavit'] Veteres ' puriter/ 
' protervitcr/ * ignaviter, * superbi- 
ter/ ^temeriter/ Sce, dicebant, ait 
Priscian. Lavit etiam pro kmai : si- 
cnt et lavo, lavas, et lavo, lavis, ve- 
teres efferebant. Horat. iv. Od. 6. 
' Phoebe qni Xantho lavis amne cri- 
Bes.' Virgil. * Lavit improba teter 



Ora cruor.' 

17 Catiber] Alii legnnt, CeUiberue, 
Veriti ne nna syliaba deficiat versns. 
Celtiberi porro popnli sunt Hispaniai 
ad Ibemm flnmen siti, qnornm regio 
dicta est Celtiberia, a Celtis et Ibe- 
ris simul mixtis et habitantibus. Vlde 
Strab. lib< m. Plin. lib. iii. cap. 4. et 
lib. IV. cap. 17. CeUiberia im terra 
dixit Catullns, quomodo * Galliam 
terram,' et *Afncam terram' dixit 
Caesar Comment. de Bell. Gall. et nt 
dixit Gellius lib. ii. cap. 22. < Ven- 
tum qui ex Gallia terra flaret, Circi- 
nm appellari.' 

19 Ruteamdefricaregingivam] Spnr- 
eissimam Hispanonim insectatnr fce- 
ditatem, de qua etiam Apnleius A- 
polog. 



CARMfiN XL. 119 

Ut quo iste vester expQlitior dens est, 20 

Hoc te amplius bibisse prsedicet lott. 

quod minxUf facis indecore renidendo; «i quanio niiidieresnaU isH deniet «tfftrt, 
tanio magis indiceni vos ebibisee plns urina, 

NOTA 

21 LoH] Synfleresis est, pro, hdiif etiam Diodorus Sicnl. lib. v. et Stra- 

qood est non nrina solum hominis, bo Oeograph. lib. iii. qni Hispanos 

sed aliomm qnoqne animalium. Fce- urina et loUo in cistemis inveteratis 

dnm autem hunc Hispanoram morem non tantnm dentes, sed et totnm cor- 

preeter nostrum Catullum notarunt pus lavare cousuevisse scripsernnt. 



CARMEN XL. 

AD RAVIDUM. 



QUiENAM te mala meiis^ miselle Ravide, 

Agit praacipitem in meos iambos? 

Quis Deus tibi non bene advocatus 

Vecordem parat excitare rixam ? 

Anne ut perVenias in ora volgi ? 5 

Quid vis ? qualubet esse notus optas ? 

Eris : quandoquidem^meos amores 

Quanam ie dtra fiKHS, o iftfeUx Radde, pnecipUai in meos iambos ? quis Deus 
mtde invoeaiua a te vuU ineanam movere conteniionem 7 An hoc facis ui in sermo' 
nem hominum venias? quid cupis? An vis notus esse quaeumque possis ratione? 



'^^i^^^t^^^^K^V^^^ 



1 Faera. pro Rawide legendum putavit Raside ; sed Dihil necesse ; postrema 
»yli. a principe snbsequentis versus abenmitar : Avant. legit rppidf, litera 
prima minore. — 5 In omnibns Stat. codd. peneniamus, — 6 Qvta «is in uno 
Stat. cod. nnde illey Q^mAs quahibet esse notus optas: Yofls. Cuivis quatu- 
bet, ^c. 

NOT^ 

1 Quanam te, Ravide'} JEgre ferens S Non bene advoeatusl Hoc est, non 

Poeta noster Kavidum qnendam ob- legitimo ritu placatus. A Dis enim 

sonnun ac vilem homfnem factum iratis mala consilia veteres immitti 

esAe sibi rivalem, minatur se morda- pntabant. Cicer. pro Mil. < Di im- 

ces iambos in ipsnm vibraturamiUt mortalesmentemdedertintilliperdito 

sic iandem notus/et ad infamiam tra- ac furioso, ut il|i faceret insidiasi 

ductiis, evadat infabnlam vulgi. aliter perire pestis illa non poterat.' 



ISO 



C. VALBRII CATULLI 



Cnm longa vohiisti amare pcKDa. 

Erii ; qtumoM aunu e$ awmre meam pmelktm eum eempUemo too utppUeie» 

NOT/B 

8 CiMi Umga vekdiH amare pema'] infamia Ravidi ridebitor, qoamdtii 
Quia nempe tamdio ab bominibos Catolli Carmina legentur. 



CARMEN XLI. 



IN AMICAM PORMIANI. 

An sana illa puella defututa 

Tota 1 millia me decem poposcit ; 

Ista turpicolo pnella naso, 

Decoctoris amica Formiani. 

Propinqui^ quibus est puella curse, 5 

Amicos medicosque convocate : 

Aewu iUa paeila * * * ame poehilamt decem miUia iniegra nnmmomm 1 p«- 
eUa, inqnam, ista muo fnrpt, qusB est amicd illins Mamurne FormiaMi decoctoriaf 
Vos, o cognatiy in giioncm tutwi eet ista ptuUay amicoe vestroe et medicoe adooeate. 



1 In edd. yett. plerisque, Acme iUa; et sic in Bip. in Stat. codd. Anuana; 
unde fedt AcnUf una puella : Scal. in suo cod. invenit A mean ; ande dedit^ 
Ak me, an: Voss. conj. Ain* eana puella: Viilp. secntus est Scal. Lect. nostra 
est ex emend. Corrad. in Gott. recepta, cni^ inquit Doer. egregie respondere 
videtur vs. 7. Passer* qui legit Acme, interpungit post Tota, alii jungont 

NOTiE 



1 An eana lAenUf an'] iUd] Mere- 
tricnlam Acmen, cujus blanditiis fu- 
erat delinitns, insectatnr Poeta, quod 
ab ipso decem millia nummornm pro 
mercede concubitus ausa slt postu- 
lare ; eamque ob id velut insanamy 
phreneticamy et larvarom imaginatio- 
nes patientem traducit ; qoaB nempe, 
cum esset deformisy prorsusque infa* 
mts, ac projectte tnrpitudinis prosti- 
bulum, cuperet sibi tantum pretium 
dari. 

D</iiiu<a liHfututa'] Compositlo 
verbi multitudinem significat, quasi 



dicator pnella a diversis viris snbagi- 
tata. 

2 MitUa] HocaDeroosthenisdicto 
snmitur, a quo cum Lais famosa me-» 
retrix mille drachmas ad concobitum 
petiisset; ipse respondit: * Non emo 
tanti poenitere.' 

4 Deeoctorie Formiani] Decoctores 
dicuntnr ii, qni bonis male consumtis 
gnla ad inopiam redacti fallunt cre« 
ditores. Ille vero, de quohic Catnl- 
lus, Mamnrra est, Formiis urbe Cam* 
panise oriundus, Julii Csesaris Fabrum 
prsfectus, de quo plura postea. 



CARMBN XLi. 



121 



Non est sana pnella ; nec rogare 
Qoalis sit solet hasc imaginosam. 

Nam pneUa ista non est nit compoa ; nee quterite quo mah laboret ; maim ifea 
aueoU imagimoeam raorbum pati. 



cm- 



^'^t**^>i^*^>^'^^^>^^^^ 



Tota mtUta. — 7. 8 Statii codd. exhibent, nec rogare Qualia tit tolety et imagtno' 
sum; vel, nec rogare QuaJlis eit soiet^ nec imaginosum ; in aliis codd. et edd. vett. 
nec regate QuaHs eity aokt hac imaginoium*^ Mur. qai legit, nec rogare QuaU» aU 
aotet ktec imaginoeumy interpr. ' specolnm de fornia sna consnlere non solet.' 
Scal. legit et interpungit, nec rogaie QuaUs eit» SoUt hac imaginoeumf et snp- 
plet ad vocem imaginoeum 'morbum aegrotare/ h. e, Kopvfiatrtfy ppeFert%' 
Salmas. ad Solin. p. 1087. legit, dolet htBc imaginoeumy qnod explicat, yMibreraAy 
^peyvnf* Voss. ut novam inferret obscoenitatem, exculpstt Uiusytiao l^w * kae 
imti^o naeum inepte Tarnebus/ inqnit Doer. at Turnebus ap. Scal. non sic 
legity sed sequitnr Muretnm, et eodem modo interpretatnr : Corrad. dedit^ 
enimagonasumJ coi adbaeret Gott. Doer. proposuit, neerogare QuaUaeiif 
eolet ; en imaginoaam ! h. e. nec in se descendere et quBBrere solet, quam vilis et 
deformis sit ; en qnantnm ejus phantasia valet in fingenda sibi de se formaqne 
aoa imagine ; vel, in eandem sententiam, nec rogarCf Qualia ait^ aolet hae tma- 
ginoaa, * £qaidem lobenter fateor, me nondom a sensu meo impetrare potn^* 
isse, ot in nlla a VV« DD. ad b. 1. allata vel explicationevel emendatione ac* 
qoiescerem. Immo tofum locnm vel plane motilom, vel alia certe medela 
aanandum pnto.' Doer» In edd. vett. Venet an. 1500. Oryph. et aliis com 
aeqoenti Carmine hoc eonjungitur, a quo quidem iilud disjongendnm esse 
monnit Victor. 

SOTJE 



8 Solet hac imaginoaum'] Antiqni 
vtrbOf aolety infinitivom saepins non 
adjungebant. Plaut. ^ QasB cnm vi« 
ris sais prsedicant nos solere.' Catul- 
Ins infra Carm. cxiu. * Consnle Pom* 
peio prtmnm duo, Cinna, solebant 
MoBchi.' SoUre antem imaginoaumf 
est imaginoso morbo conflictari. 
Morbns vero imaginosos estj vel cum 
phantasmata et imaginationes animo 
occnrrunt, vel cum tinnitibus aures 



personantnr. Qni antem hoc morbo 
laborant, insomniis vexantur, et sqepe 
patentibns ocnlis dormiunt. His por- 
ro morbis afiecti dicebantnr olim 
' Corybantiare,' qnod vetostas snper* 
stitiosa imagines illas a Corybantibus 
immitti crederet. Sed forsan dicit 
Poeta imaginosum morbum pati pnel- 
lam, qood nempe ita esset insana 
mente, nt se formosam erederet, cum 
^sset omnino deformis ct turpis. 



m 



C. VALBRII OATULLI 



CARMEN XLII. 

IN QUANDAM. 

Adrstb, hendecasyUabi, quot estis 
Omnes undique, quotquot estis omnes. 
Jocum me putat esse moecha turpis, 
Et negat mihi vestra reddituram 
Pugillaria, si pati potestis. 
Persequamur eam, et reflagitemus. 
Qu» sit, quaeritis ? illa, quam videtis 
Turpe incedere, mimice ac moleste 
Ridentem catnli ore Gfillicani. 



O ▼erans hendecmyUaHy adette huc oume» wtiefmeqnet piotqmei eetie, emnee 
fUBtqwd eetie, qDaQtomvit mnlti. IliSicuhim me kabei fetim «Mcn^ mtqme se 
minme esse reidiitwrem miki veetfme iebettae ; <t ferre vtietie eam imeedemMr^ et 
pmgittaree repoeeamae» An vo» regatie ^fiunMm illa eit 7 iUa ipsa eet, qmm eem' 
efSBitie tmrpiter iacederej kietrumMm mere, et wwleete eaehimmntem ricta emiie Gal* 



^i^^»»^^^^^^^i^ 



4 In edd. vett. noetra, ortnm ex antiq. lect. voetra: in Stat. codd. veetra, 
Catallam scripsisse redditwra patavit Scal. — 6 Mel. conj. eie paH fMtteetie? 
ajii legnnt et diRtingannt, PugiUaria: ei pati poteetiej Pereeftummr, ifc*'— 
8 Vicent Brix. Venett. et alife vett. exhibent, Turpe i. myrmicef quod defen- 
dere tentabat Dons. P. afferenfl ex Plauto ' formicinum gradnm :' in Stat. 
codd. mtrltfup siTe nmrmtre ; in Maff. 1. mtrmtce; nnde Stat. leviter mutans 
legebaty itta f . e. Tarpey si? e Tarpem^ itwederef mimice ac, tfc, probante Scal. 
CcMTad. dedit mnrtc^. Erfaafd. ad Petron. c. 120. conj. ritmice^ qnod sibi 



NOT« 



. 1 UeadecaeyUaht] Carminis genns 
es^ ita dictnm ab undecim, e quibus 
constat, syllabis, alio nomine Phaiae- 
cium sen Phalencinm ab ejus inven- 
tore Phaleaco nancapatum. Hoc 
maxime Catallos excellit Carmine: 
unde ejus opem in sui ultionem im- 
plorat, ut pngillares a meretrice qaa- 
dam sibi sarreptos extorqueat. Pri- 
mum qnidem eam conviciis aggredi- 
tar, qu« cum nihil prosint, tandem 
etiam blanditiis eam demulcere ten- 
tat. 

% Jocmnme putaJf] Sic Propert. lib. 
II. Eleg. 24. 15. < verum Fallaci do- 
minae jam pndet esse jocum.' 



6 Pu^Uorta] < Pogillares ' et <pu« 
gillaria/ dixerunt Antiqni. Tabellm 
erant ligneae, vel cereae, vel etiam 
e))orese, aut ex alia materie, in qnibus 
stylo scribebatur. Dixit autem Ca- 
tnllns, veetra pugiOairiaf alloquendo 
sUos versus hendecasyllabos, qnia ni- 
mirnm his scribendis erant dicata. 

8 Mimice^ Id est, tnrpiter ince- 
dendo gesticulantem. Alii legunt 
mynntce, ut sit ita lento gradn, for- 
micarum more, incedere, ut vix pedi 
pes praeferatar. Plaut. in Menoech. 

9 Catuli ere GaUicam\ Celebrantnr 
apud Veteres e Oallia venaticicanes. 
Ovid. Met. i. * Ut canis in vacuo le- 



CARMRN XLII. 12S 

Circumsisiite eam^ et reflagitate : 10 

Moecba putida» redde codicillos ; 

Redde, putida moecha^ codiciilos. 

Non assis facis T O lutum, lupanar^ 

Aut si perditius potest quid esse. 

Sed non est tamen hoc satis putandum. 15 

Quod si non aliud pote est^ ruborem 

Ferreo canis exprimanms ore. 

Conclamate iterum altiore voce : 

Moecha putida^ redde codicillos^ 

Redde^ putida mcecha, codicillos. 20 

Sed nil proficimus, nihil movetur. 

Mutanda est ratio, modusque vobis^ 

Si quid proficere amplius potestis. 

Pudica et proba, redde codlciUos. 

Uci, Cireumvemte t/Zdm, et codlclllos repoacile. O turpia aduUera^ restitue nrihi 
pugiUareSy restitue mihi, turpis adultera, meos pugiHares» Non eos astinuu umu$ 
a89is ? O ccmumf o prostibuium, aut si quid aliud potest esee faiidiu» et turpius, 
No» tamen astimandum est kocsufficere; quod H quid aUud fieri non poteetf mU 
tem eliciamus ruhorem ex impudenti vuUu LUias cama, RursuB igitur condamaia 
altiori voce ; feetida aduitera, rettitue mihi meos pugiUares ; restitue mihi, feeda 
aduUera, meos pugiUaree. Sed nihil promovemue ; nee flectitur noetris conviciis, 
Mutanda est igitar vobie ageodi ratio, et modtif, ei quid ampluu potestie profieere, 
O casta et hoMOta fnutier^ redde mihi mebs pugUlareM, 



^^^^^^^^^>»i»i»^ 



▼indicat Scal. — 13 In edd. vett. et Stat. codd. Non assisfacis o hUumf lupa- 
nar ; nnde Stat. legendum suspicabatnr, o lutumf o lupanar ; sive, o lutum lupa- 
rum; sive, os Utum htpanar: Ayaot. legi jabet, Assis non oUdumfacis lupanar; 
Yoss. o luium htpanars: Heins. tentat, obUtum o Wipaaugry qaia, teste Voss. oiim 
lectnm sit, ehUium btpanar : alii ex Pianto, o bUtum^ dBobns verbis, i. e. scor- 
tum. — 16. 17 In edd. yett. non aliud potest ruborem Afferre o canis; in Stat. 
codd. non aUudpotest^ ruborem, Ferreo canis : Scal. 2. nil aUud potest. 

soTm 

porem cam Oallicns arro Vidit, et codicilii anmnntnr pro acriptis, qni* 

luc pnedam pedibns petit, ilie saln* bus aliqais ultimam snam Tolontatem 

tem.' Vide etiam Plin. lib. ▼iii. cap. profitetnr. 

40. Ridere porro ore canis Gallicani, 17 Ferreo'] Perditse molieris impn- 

est tnrpiter ac late osinter ridendnm dentiam notat, cajns oa dicitnr ferw 

didacere, nt patalas est rictoa canis ream, quomodo apad Aristoph. iariip 

venatici. ail^povsj Vir ferreuM^ et apnd Ovid. 

. 11 Redde codiciUos'] Codidliorum ' dnri pner oris et aadax.' 

. nomine, hic tabellae seu pngillares ac- . 24 Pudica et proAa] Com nihU coa- 

cipinntar ; sed ab Angnsti Jmperato- vicia profaerint, fictaa etiam Aentat 

rts. iemporibns apnd Joriscoiisttitoa^ adliibere blanditiat». 



124 



C. VALBRII OATULLI 



CARMEN XLIII. 



IN AMICAM FORMIANI. 



Salvb, nec minimo puella naso» 
Nec bello pede, nec nigris ocellis, 
Nec longis digitis, nec ore sicco» 
Nec sane nimis elegante lingua, 
Decoctoris amica Formiani. 
Ten' provincia narrat esse bellam ? 
Tecum Lesbia nostra comparatur ? 
O saeclum insipiens et inficetum ! 



Tu BftboM «u, o jmella, nequi nimio mm, iie^iie elegoMti pede^ neqne nigrit oeMiU^ 
nefue Uugie digitUf neque are eicco, neque cerie eermone nimhm venueiOf o amica 
deeoetori» Formiani, An frovineia firadicai te puichram ei formotam eeu? An 
ec^feriur iecum n/ottra Leefna ? o eaeulumfaiuum ei uuiitaifii / 



^<#«#«tf^#W«#«#<^<#t^ 



1 Sdlvenee nimio ex cod. edidit Scal. probante Heins.— 8 In omnibos Staf. 
codd. tnMpwiu. 

NOT£ 



1 Nee nUnimo [mmto] pueUa naeo] 
Eandem exagitat Acmen Formiani 
amicam, de qna jam Carm. xlii. 
qaamque nnllnm psene nasnm liabuisse 
Umnit. Plures tamen legunt, nec 
mmtmo naeo; sed cnm Scaligero legen* 
dampntamnsyiitmio, cnm alibi Catn]- 
Imi dixerit Acmen esse * tnrpicnlo 
nato;' non enim nasnm immodicnm 
et nimiom diaisset ' tnrpicnlum.' 

2 Nee bello pede] Pedis brevitas et 
elegans forma laudator in pnellis. 
Oyid. Amor. iii. * Pet erat exignos^ 
pedis bsBC aptissiroa forma ett*' 

Nec nigrit oeeUi»'] Commendabatur 
olim apod Romanot, maxime in mu- 
lieribosy oculorum et tnperciliornm 
nigror; qofle enim mnlieres natura 
non habebant nigra superciiiay deni- 
grabant arte^ qnod «ignificat Joyeiial. 
Sat. II. * Ille superciUum madida fn- 
ligine tinctomObliqaa prodocit acn : 



pingitque trementes Attollens oca- 
los/ 

8 Nec longis digiii»'} Longi elegan- 
tesque digiti manunm formam com- 
mendabant. Propert. de Cynthia^ 
lib. II. Eleg. 2. 5. ' Fnlva coma ent^ 
longeque manuS) et maxima toto Cor* 
pore, et incedit vel Jove digna soror.^ 

Nec ore ticco'] Nimia salivae abnn- 
dantia, sputique frequentiiis excre- 
mentum in puellis prtecipne indeco- 
rum est* Juvenal. Sat. vi. 147. * Jam 
gravis es nobis, et sspe emnngerit» 
exi Ocyus, et propera : sicco venit 
altera naso.' 

Ttffi' provtiicta] Provinciam bic 
appeliat regionem Transpadanam, in 
qua et amica Mamurrte, et Catullusi 
cum hSBC scriberet, erant. Tnnc enim 
ibi Mamurra Fabrornin Ctesaris pra- 
fectus versabatur. Ten* autem pro 
iene interrogative et cnm admiratii 



^^ 



CARMBN XLIV. 



125 



NOT^ 



ooe, ut infinitU loeis apbd Plant. et 
Terent 

8 O sadmm ingipienil O homines' 
insipientesy et penitns jadicio caren- 



tes, qai hoc saecnlo viTnnt, tnrpemqne 
et defonnem Mamnrm amicam cnm 
formosa liesbia comparant ! 



CARMEN XLIV. 



AD FUNDUM. 



O £^NDE^oster, seu Sabine/ seu Tiburs, 

Nam te esse Tiburtem autnmant^ quibus non est 

Cordi Catullum laedere : at quibus cordi est, 

Quovis Sabinum pignore esse contendunt. 

Sed seu Sabine^ sive verius Tiburs^ 5 

Fai libenter in tua suburbana 

Villa, malamque pectore expuli tussim ; 

O pnBdimn meumy rite Sabitimn sis, nve TihurHmm ; ii enim, qvibus non piacei 
CahiUum offendere, exisHmani te ease TiburHnum ; ii vero^ qtabua placet iUum 
offenderej quolibet etiam depoAito pignore te este Sabinum contendunt. At vero 
eive sie Sabinum, sive potius Tiburtinumf egregia eadmi alacritaie versatus tum in 
rure tuo suburbanOf et exsereavi moleetam tusaim e meo feeiore^ quam mtAtjio» 



7 Sic h. 1. eorrexeront W. DD. in edd. vett. ez cormpta eodd. lectione. 
Omnes Statiani exbibebant, dliamque pectore expulaue nm; Scal. cod. aUamque 
petere expuUus eum: hinc Si^U fecit, aridamque peetore expuU ; Scal. et Voss. 

NOTJE 



1 O funde'] Agro sao gratnlatnr, 
agitque gratias, quod in eo commo- 
dissime sit hospitatus, et tussi libera- 
tuny quam apnd suum Sextium con* 
traxerat, cum orationem quandam in* 
ter ccenandum audivisset. 

2 Te esse Tiburtem^ Mavult Poeta 
fnndum suum esse Tiburtem quam 
Sabinum, vel qnod agriTibnrtis amce- 
nitas celebrior esset, qnam Sabini; 
yel^forte quod Sabinus ager vectiga- 
lis esset, vel militibus attribntns. Ti« 
bortini porro populi snnt Latii Sabi- 
nis confines, a Tibure sen Tiburte 
civitate sic dicti ; cujus regionis snm- 



ma iiut amflsnitas: nnde et Horat. 
eam sedem senectuti optat snse. ii, 
Od. 6. * Tibur Argaeo positum colono 
Sit me» sedes ntinam senectae.' Et 
poBt pauca : ' Ille terrarum mihi prae* 
ter omnes Angulus ridet.' 

4 <S!a6ifitfm] Ejusdem Latii popnli 
sunt Sabiniy quorum fines erant an- 
gusti, nec procul eztensi : nnde non 
yult Catullus suum agrnm esse Sabt* 
num, sed potius Tiburtinum, cujus 
nempe fines vellet latius protensos, 

7 ViUa'] Dicta est domus msticana 
quasi * vehilia/ qnia illuc fmges, et 
ind^ in orbem vebebantnr. < Snbur- 



lac 



C. VALBRII CATULLI 



Non immerenti quam mihi meus venter, 

Dom snmtnosas appeto, dedit, coenas. 

Nam, Sexlianns dom valo esse conviva» 10 

Orationem in Antinm petitorem 

Plenam veneni et pestilentise legit. 

Hic me gravedo frigida» et frequens tussis 

Quassavit, usqnedum in tuum sinum fugi, 

Et me recuravi otioque et urtica. 15 

Quare refectus maximas tibi grates 

Ago, meum quod non es ulta peccatum. 

Nec deprecor jam, si nefaria scripta 

immerite uhm mea uttutUf cum tenfo eoiivtm fvmtrmn, Cum emm eupetem eeee 
emmca Sextu, reeitavit mihi orationem adversut actorem «aaiu Attium., rrfertam 
vemewo et pestUentia ; t6t me algida gratedo et crebra tuene vexavitf donec tn tuum 
gremium cm^fugi, ae wu curam odmo et urtiea, Staquejam recreatue maximoM tibi 
reftro gratioBf o ▼illa, quod nou puaierie culpam meam, Nec recueo nunc ftctity ei 



maiamque p, expitt.— 8 In edd. vett. Non i, vertitur mihi quam mene; sive, 
verenti,.„mens ; s\yej vertitur.,„men9a ; nive^ meretur„,.mene : in cod. Lambiniy 
voraxventer; in Statianis, fuam intAt tii«ji« ««rithir ; vel, veretur ; veljfertur: 
in Mar. cod. meut vertet ; nnde affirmat se conj. meus venter; sed Ii»c lectio 
Faerno debetnr/non item Mnreto, si Statio lides sit.— 11 In codd. et edd. 
vett. mtnanttnm petttoriim ; in qciibusdam munaeii ; in Ald. 1. 1» Actium petito^ 
rem: Stat. e lect. codd. fecit, w ^inltiun; Scal. tn Attium, — 16 In edd. vett. 
Et me recuravi ocffmoquey vel» ocioque: in nno Stat. cod. Et me curavi ; in aliia 
ejusdem, Et merecuravi otioque: Stat. conj. Et me ne curavi, at ne pro * <|ni- 
dem' dictam sit, breve syllaba. Scal. edidit, £< m« procuraoi octmo^ue, im- 
m^ante Marcil.— 17 Ita legebat Stat. in oronibns codd. prseterquam in 
Pat. in quo erat, qute nen es uUa: Faem. emend. quod non es uUe, nt ad * fnn- 
^nm' rereratar, qaem seqaitnr Vnlpius ; in nonnuUis edd. vett. meoque nsu : 



bana ' vero dicitur qosB non procnl 
ab nrbe est. 

11 Ora<tonan] Mos fnit Antiqnis, 
nt ubi qnid-scripserant, amicos con- 
vocarent, iisqne illnd quicquid erat, 
recitarent, ac ipsomm jndicio subji- 
eerent, anteqoam in Incem ederetnr. 

12 Ptotam veneni] Malediclomm 
nempe qoibas Attitim, alii legunt ^i^- 
fteiim, competitorem snum proscinde- 
bat. ^Petitores' vero dicebantnr, 
qni enndem Magistratnm petebant. 

IS Oravedofrigida'] Capitis morbus 
esty cnm bamor crassior e cerebro iif 
nares deflait, nares ipsas obstrait, 



vocem obtnndit, et tnssim siccam et 
freqnentem movet. 

15 Olto^[octmogne]«ttir<ioa] Alii 
legnnt, otioque, Urtica medetnr tnssi, 
nt scribit Plin. lib. xxii. et Comel. 
Celsns lib. iv. deTassi loqnens : < Ci« 
bns interdnm mollis, nt malva et nr- 
tica.' * Ocimnm ' etiam cnm rosaceo 
aut aceto capitis doloribns mederi 
dicit Plitt. iib, zx. cap. 12. 

17 Quod ncn es uUa] Ad vilfam de- 
bet referri qnse versu pratcedenti de- 
bnit sobaudiri cum dixit, moxtmas tHn 
grates Ago. 



CARMBN XLV. 1ST 

Sexti recepsoy quin gravediiiem et tussim 

Non mi^ sed ipsi Sextio ferat frigus» 20 

Qui tunc vocat me, cum malum legit librum. 

rur$us recepero deteatanda teripta Sextiiy frigus afferai eatharrum et iustimj imr 
miki qnideiD, aed ipti SexHOf qui tum me inwUaty quando nefarium lUfrum legit. 



^>#«»^^^<^^^^^^ 



Miir. dedit, non ea ultu' peccatum, — ^19 'In edd. vett. Sentire eapeo, vel, eesao : 
Avant. conj. Sexti recepaOyUt ent in Stat. codd. Maff. 1. habidt Seati reeepeo : 
Lect. Seeti prseferret Doer. — 20 In nonnnllis edd. vett. Non mihi : A vant. 
l^Si j osftit , Non mt. In qnibnsdam Seetio, 

NOT^ 

19 Reeepao'] Antiqoe dictnm pro, mecnm manns inserit arma :' i. e. 

* recepero.' Sic Cic. lib. ii. de Leg. * jnMero.' 

'Sacrnm flacrove commendatam ai 20 Sextio] Plures astemnt hnne 

gnis clepsit rapsttvey parricida eato :' eundera ease cnm P. Sextio Eqoite 

pro * clcpaerit et rapuerit.' Sic et Romano, pro qno extat Ciceronit 

Virgil. JEn. xi. ^ Cetera qnie jusso Oratio. 



CARMEN XLV. 

DB AOHB BT SBPTIMIO. 



/ 



AcMEN Septimius, suos amores, 

Tenens in gremio» Mea, inquit, Acme, 

Ni te perdite amo^ atque amare porro 

Omnes sum assidue paratns annoSy 

Quantum qui pote plurimum perire : 5 

Solus in Idbya^ Indiave tosta, 

Septimiue compleetena tn ainu Acmen deUeiaa «kim, aitUU: o Aeme mea, ai te 
non amo vehemenHaaime, et paratua non aumjugiier amare te deineepa per atatem 
amnemf qumUum qui maxime amare poteaty ohviua occurram gloMco leoni aohta in 

NOTJE 

1 Acm/en'] Describit Septimii et perennt adolescentes mnlierem.' . 

Acmes meretricis anspicatissimos a- 6 In Libya^ Jndiave toata'] Tertia 

moresy qnasqne blanditias sibi invi- pars totins orbis est, quam et Afri» 

cem dicebant faciebantque, exponit. cam dicimns. Sic antem appellata 

5 Perire] Pro *deperire' dicitnr, < Libya' putatnr, qnodindeLil)sven« 

quod est impatienter amare, et aman- tus flare soleat. India vero regio 

do uri. Plaut. in Trucnl. * Tres unam oricntalis Asi« .termintts est^ qu» 



138 



C. VALBRII OATULLI 



Caesio ▼eniam obyius 
Hoc at dixit, Amor, sinistram ut ante, 
Dextram stemuit approbationem^ 
At Acme leviter capnt reflect^ns, 
Et dulcis pueri ebrios ocellos 
lUo purpureo ore suaviata, 
Sic, inquit, mea vita, Septimille, 
Huic uno domino usque serviamus, 
Ut multo mihi major acriorque 
Ignis mollibus ardet in medullis. 
Hoc ut dixit, Amor, sinistram ut ante^ 



10 



15 



lAhfa mtt /ndia iorrida. StaHm atqut prmnmtuioU itta verba, Cupldo a Utva 
parte stenmiamt prmperum emuensumf ut prhu, Aeme vero retarqueiu lemter 
eervieemf et vuUu iUo ndticuado oecuUUa euavii adole$ceniuU oeulot ebrioe, O mi 
SeptimiUkf inquU illa, vUa inea, ita temper obtequamur loH huic domiino ; quem^ 
aSmdum flamma muUo vehemenHor et aerior mihi fiagrot in tenerit viteeribut, 
Statim atque ▼erba itta dixii^ Cupido a ttna parte ttemuiami felicem contentum 



6 In marg. Bodl. fniot.— 8 In edd. vett. et Stat. codd. timttra, ui aute Dex- 
trOf ttemuit approbatume ; in aliis ttertuit : in Yoss. li. tinittrante anie ; nnde 
fedt, Hoc ut dixU Amor tinitter aiite, Dextram tiemuit approbaiionemfSeth et 
Marcil. legerent, Amorrinittra inantet Dextram ttemuit approboHonem ; Me). 
|>ro ut ante conj. amanti, Lect. nostram produxit Stat. ez Pat. altero. — 
10 In Stat. codd. Ad hanc me^ vel, Ad hac me, in aliis codd. Ad Acme, — 
Id Mel. taviata. — 14 In Pat. utroqne imo, &^aiKwr in aliis iint, tmprobante 

NOT^ 



tam vasta esse perhibetnr^ ut eam 
tradant esse tertiam partem onmiam 
terrarnm. 

7 Catio leoni] Ciesius est color snb- 
TiridiSyigneo qnodam splendore inter- 
micans, qnalem in ieonis ocnlis po- 
tissimnm cemimas : bajnsmodi ocn- 
los Minervae beUorum prsesidi tribne- 
runt Poetfe, ntpote prsferocis animi 
indices. 

8 Amorf «tnw^fam] Licet ' sinistrnm' 
significet * infaustum,' et * inomina- 
tnm/ qnantum tamen ad Deos et an- 
guria pertinet,significat ^prosperum.' 
Cic. de Leg. * Is ave «inistra dictus 
populi magister est' Et illnd Virgil. 
' Intonuit laevum/ &c. Nam quae 
nobis sinistra snnty Diis et Coelitibus 
dextra habemns. Alii ramen aliter 



interpretantnr, ut sensns sit : Amor 
dextra sternuit approbatione, nt ante 
sinistra, i. e. coepit propitins esse, si- 
cut ante fuerat adversns et sinister. 
Sternntationem namqne habebant pro 
signo confirmandi augurii et amoris. 
Propert. 'Anrens argntum stemnit 
omen Amor.' 

9 Dextram ttemuit approbationeml 
Hoc esty propitiam et prosperam. 
In quam sententiam Theocritus |cri- 
bit Simichid» pastori amores sternn- 
tavisse, in bonum auspicii omen. Pe- 
nelope etiam apud Hom. Od; B. e 
sternutatione Telemachi gaudio per- 
fonditnr. 

11 Ebriot oceUot'] Amore scilicet. 
Sic Anacreon *Es 'KoKubv icvfM Ko\vfA$&, 
fieO^y fpwri, - 



CARMBN XLVI. 



129 



Dextram sternuit approbationem. 
Nunc ab anspicio bono profecti, 
Mutuis animis amant^ amantur. 
Unam Septimius misellus Acmen 
Mavult, quam Syrias Britanniasque : 
XTno in Septimio fldelis Acme 
Facit delicias^ libidinesque. 
Quis uUos homines beatiores 
Vidit ? quis Venerem auspicatiorem ? 



20 



25 



taum, ut priw. Jeun vero a proiperU istia ominibua auBpicaH affeetu muiuo amaitf , 
et anumtur^ Septimius if^eUx eoUtm Aemeu pku aimatf fuam oraiies Sjfrim ei 
Britanniat, Aeme eonstan» t» um Septimio amere» snos et votupitati» petiH» 
Quis nnaoam mdit mortake ulka /ertunatieres 7 quU imquaBi Tidit amMtm /«- 
Uciorem / 



Doer. — 17 Scdihl.einiatrapUtante, Destram etemmt e^^prohatUmim ; in aliiSy 
9im$tray ut ante Dextra^ itemiAt approbatione. 

NOTiE 



19 Awpicio bono'] Si&e ftnspicio 
Veteres niliil agebaot, ut Cic. Itb. ii. 
de pi?inat. et Yal. Max. lib. ii. cap. 
1. testantnr. Snnt igitur bona au- 
spicia qufe cogunt res inchoare ; sunt 
mala quae probibent. 

20 Mutui» animie] Summa est in 
amore felicitas invicem aeque amari. 

22 Syrias Britanniasque'] Romanis 
solemne erat provincias plarali nu- 



mero enuntiare ad majorem vim ex- 
primendam. Syria porro est Asiai 
regio qu8B qnasi in medio orbe con- 
stituta dicitur, quo fit, ut nec frigore 
nimio rigeaty nec calore torreatur. 
Britannia Insula est in Oceano Sep- 
tentrionali, omnium quse Europae ad- 
jacent maxima, a Britone rege sic 
dicta, cum prins Albion diceretur. 



CARMLN XLVI. 

AD SB IPSUM DE ADVENTU VERIS.* 

Jam ver egelidos refert tepores, 

Nunc ver redueit nohin tepidam temperiem ; jam ira venti aquSnoetkU» eonH- 

^OTJE 

t Catullus e Bithynia decedens, ubi ipsom ex morbo amisit^ eumque 
ubi hyemaverat, coactus est in Tro- huniavit. 

ade ob fratris valetudiUem subsistere, 1 EgeHdos tepores] Qnia extra fri- 
Delpiu et Far. CUts. CatuL I 



laO C. VALBRII OATULLl 

Jam coeli ftnror aeqiilnoctiali^ 

Jacundis Zephyri silescit anris. 

lanqaantar Phrygii, Catalle» campi, 

Nic8Ba$qae ager aber CBStaosaB. 5 

Ad claras Asice ▼olemos arbes. 

Jam mens preetrq^^idans avet vagari ; 

Jam laeti stadio pedes vigescant. 

O dalces comitam valete co&tas, 

Longe qaos simal a domo profectos 10 

Diverse varise viao repprtant. 

ttwtl Mm^ Jl«lt6«ff FoMiiti. OCiihi(fe,tfeMiYilicrPJbfgiar«fto,e<e<rra/ff^tKf 
Nkmmfenidm^ et «d «rftM Amm iimgme$ adtoUmm. imm mimu$ mens prtfyet- 
Hmm 9pUii exemnre. Jmm pedee mei affeetu alaerei vigeni. Falef e, o Jmemida 
CMBiftMi turbaf pue pearUer prrfeetoepnaU a pairia vmria itinera ad taria loea 
redmwet, 

B Mareil. e yettigio codd. legit, Jueunda z. «. aicra.— 4 Stat conj. Ltfiiaii- 
tur, — 6 Nieemque ager vuber in nonnuIliA edd. ?ett. ii6€r legi jaasit Ayant. in 
qnibnsdam meHnoem, — II In edd. yett. et nonnullis codd. teste Ed. Cant. 
JHvereoe varim mmj quam lect. seryat Vulp. JHveroe varie liber HeiuA. in 
aliis, Diverem vario^ vel, Dtveracs vmrie^ ▼el, JHverem et varim, Lect. nostram 
testantur omnes Statiani. 

SOTM 

gosjamsont, nt cnm egelida dicitnr ad Ascanium lacum, qnam primnt 

imna, cnmincipitcalefieri,etjame8t Antigonns t*bilippi fiiius condidit, 

tepida, nt babet Snetonins in Augnsto Antigoniamque appellavit; postea 

cap. 82. ' Sudabat ad flammam, de- LysimachnSy a nomine nxoris Antipa- 

inde perfundebatnr egelida aqua, Yel tri filia», Nicaeam voloit nominari. 

Sole mnlto calefacta.' Aliquando ve- De bac Plio. lib. y. cap. ultimo. £t 

ro idem est * egelidus' ac'< valde ge- Strabo lib. zii. Dicltnr ' aestuosa' 

lidus/ sicut * edums, * valde durns/ CatuHo, quod ibi aer aestivo tempore 

nt ait Servios ad/En.Tiit. Utramque non sit admodum saluber : uode eti- 

vocabnli significationem nnico versn am nonnnlli volunt a Poeta mttivoem 

complexns est Ovid. * Egelidum Bo« dici. 

ream, egelidumqne Notum.' 6 iidelaras ilsue «olefHMS tir6es] Du- 

3 Zephfri] Ventus est £qninootia« plex est Asia, migor et minor. Sed 
lis tepens et jucundus, qui sub JEqui- rursus in Asia minorl Provincia est 
noctium yeninm ab occasn spirat. * Asia' proprie dicta, in qua hsB qua- 

4 PArygtt eami»] Asiseminorispars tuor nrbes celebres snnt, quasann- 
est Pbrygia, Carise, Lydiae, Mysise, mero * quadrigam Asiae' vocat Pro- 
et Bithyniae contermina, cujns incolas pert. scilicet Ephesus^ Smyma, Colo- 
dicti snnt Phryges. Quidam pro phon, et Miletns. 
litn9uaRfiir,legunt, Liftfoaftiryhoc est, 11 Dtverse oarue vim'] Alii legunt, 
tepescnnt, et glacie dissipata moUI- Diverem variey qnia non nno et eodem 
ores fiunt : quod non improbo. tempore, eademqne ratione erant do- 

5 Nicmmque ager eeetueem'] ^^tcaea mnmredituri: alii,iHino,quianempe 
«rbs est BithyniaB qnondam primariay in varia loca singuli proficiscebantur. 



CARMSN XLYII. 



131 



CARMEN XLVIL 

1 

AD PORCIUM ET SOGRATIONBM. 

PoRCi et Socration^ duas sinistrae 

Pisonis, scabies famesque Memmt ; 

Vos Veranniolo meo et Fabullo 

Verpus prseposuit Priapus ille ? 

Vos conyivia lauta sumtuose 5 

De die facitis ; mei sodales 

Quasrunt in triviis vocationes ? 

O Porci H SocraHonf Ubwb dua PitonU teabies^ et emriea Memmnl an vo$ 
obBeantts iite recutittu pratuUt Verannio meo et FabuUo ? an vtw eplendidas epu-' 
tas de die magniflce instruitiaf daoi famHiaree mei in pUaeia expeetan^ uwiia^ 
tioneel 



^»»^<»«»^ii»>»>»<»i»i» 



2 In Venett. Gryph. 2. et aliis edd. vett Memmiy nt edidlt Scal. ex antiqvo 
cod. Caj. qnod recepenint Graev. e$. Valp. In Statianis mundif vel mtmdi^ 
tuide Stat. conj. Mindi, M. Mindum intelligens, cnjns meminit Cic. in Epist. 
ad Rufum. in codd. Mel. myndi, vel, numdi : in Bip. et aliis recentioribus 
mundi, — S In nonnuUis vett. Teraniolo ; in aliis Veramolo, — 7 Mur. legit, in 
trimo» 

NOTiE 



1 Porci et Socraaon^ dua nnistra'] 
Invehitnr acriter in Porciom et So- 
crationem homines impudicos^ quos 
ob stnpri merita Memmias et Piso, 
Prsetores, Verannio et Fabnllo ho- 
oealia adolescentibns praeposnerant. 

2 Pieonisy ecabiee fameatpie MemimX\ 
His nominibus ezagitat Poeta Pord- 
vm et Socrationem, quod altero Piso 
uteretnr ad volnptatem et libidinem, 
altero Memmius ad avaritiam explen- 
dam. AUi loco MemaA legunt mttiidt, 
qnod nempe isti dno nebulones om- 
ninm bona diriperenty fameUcosque 
omnes redderent. Snnt qui velint 
legiy Pisoiitf mimili, i. e. frugi, quod 
erat Calphamlommy qnorum de gen- 
te erat Piso, cognomen. 

4 Verpu£\ Proprie dicitur Jndaens 
circnmdsaS) qui et ' recntitus.' Un- 
de Martial. ' Delapsa est misero fibu- 
la, verpns erat.' De Memmio snpra 
Catullas. Carm. zxviii. * Sed, qoan- 



tnm video, pari fuistis Casn.' 

6 De die facitia] De die apparare 
convivinm est mature, ac de meridie 
ccenam instmere^ cum sero tantam 
apparari soleret. De nocte porro 
quam de die indulgere geniotolera- 
biUus habebatur ; diem enim agendis 
rebus, noctem curandis corporibns 
animoque exhilarando impendi vole- 
bant. Unde Cato ipse largins ac 
prolixius de nocte invitari Ubenter 
coosnevisse dicitur. 

7 Qtupnmf vocaHoRtfs] Veraimins et 
FabuUus, de qnibus sopra Carm. 
xxviit. in triviis expectantes dnm se 
aUquis ad coenam invitet. * Vocare' 
enim Veteres pro Mnvitare ad cet'» 
nam ' dicebant. ' Unde supra Catnl* 
Ins Carm. xliv. * Qui tnnc vocat me^ 
cum malam legit librum.^ Parasitos 
quidam apud Plant. in Sticho. * Ne- 
gare nulli soleo, si quis me vocat.' 



132 



C. VALBRII CATULLf 



CARMEN XLVIII. 



AD JUVBNTIUM. 



Mbllitos oculos tuols, Juveati, 

Si qois me sinat usque basiare^ 

Usque ad millia basiem trecenta, 

Nec unquam saturum inde cor futurum est : 

Non si densior aridis aristis 

Sit nostras seges osculationis. 



O JnoemHj n f ms paHatur me semper oeeidiKn dmkee ime ociilot, ofcaifarer illos 
Mtque «d trecenta osculoram mitlia ; nec Umen unquam mihi videar inde exea- 
iiandui, etiamsi eegee et multitudo mea bariationit copiaeior eeaet ej^is ticcie. 



^^<^^»#'^^»#»^» 



4 Ita tn Yenett. et noannlli» codd. et sic edidit Scal. in aliis Stat. Nee 
wtmquam inde cor eater futum» ; et aliis ejasdem, Sec nnmquam inde cor saiur 
fnturue; nnde legendam pntavity Nee mt unquam tfideor saturfuturua : in Gryph. 
S. Nec unquam videar eatwrfuturus : £d. Cant. tentat, Nec «a^iMm solKr inde 
ero futurus ; nam in Rlie^. et nonnallis codd. erat» JVec unquam inde ero satur 
futuruSf probante Voss. 

NOTiE 



l JuveiUi] Gentem Jnyentiam in- 
primis claram faisse constat. M. Jn- 
▼entins cam Tiberio Oraccbo Consnl 
fnit. Ex eadem gente M. Jafenting 
Laterensis, qni Plancnm ambitus ac- 
cnsafity quique sibi ipse in Lepidi 
castris mortem conscivit. Javentins 
autera de qno hic Catnllus, is ipse est 
de quo sopra Carm. xxit. 'O qnl 
floscnlns es Jn?entioram !' De hoc 
etiam infra CArm. lxxxi. et xcix. 



'Snbripnl tibi, dnm Indis, melNte 
Jnventi, Saaviolom dolci duleioi am- 
brosia.' 

. S Usque ad ntUlia hasiem treeenta'] 
Ardentem auimi affectumy amorem- 
qne intimnm penitns expresslt. Nam, 
nt ait Plin. ' Ocnlos cnm oscnlamor, 
Imimnm ipsum videmnr attingere.' 

6 Seges oseulationis'] Sie etiam Vir- 
gil. dixit : * Telorttm seges.' 



CARMEN XLIX. 



AD M. T. CICGRONEM. 



DiSERTissiMR Romuli nepotum 

O ilfarcc TuOi, eJoquentissime Romuli posterorum, quotqnot annt, velfuerunt, vel 



CARMEM li./ 189 

Qaot saat, quotque fuere, Marce Talli, 

Quotque post aliis enint in annis ; 

Gratias tibi maximas Catullus 

Agit, pessimus omnium poeta : 5 

Tanto pessimus omnium poeta, 

Quanto tu optimus omnium patronus. 

enmt pottea Ascii/ts veniuris : CaiuUua Poeta ommMm pesnmut agit Hbi tumma$ 
graiias; tanio petsimus ommum Poeiay ^uanio tu opOmua et pnestantissimns et 
mmuan Oraior, 



^^»^^»^«^«^»»^^^1^ 



6 Hic verans in Pat. altero non erat ; etiam in melioribns abesse affirmat 
Voss. qno quidem snblato, nec sensnm turbari idem existimat,cnm ' qnantns, ' 
* qnalis/ et similia pronomina absque relativis poni soleant : id tamen {>arnm 
commode hnic loco accommodari posse videtur Doeringio, qni librariornm 
incnria, ob verborum repetitionem, bunc versum excidisse putat. 

'SOTJE 

S itfoiTe JMUi CiceroniPoetanos- slc scribit : * Ubi hoc omninm patro- 

ter modeste maximas agit gratias ob nus facii, qnid me veterem tnnm, 

patrocininm sibi in aliqoacansa,quam nunc omnium clientem sentlre opor- 

noD lieet divinare, exbibitnm. tet ?' Lucius quoque Antoni^s Marci 

7 Ommum jHdrouus] Yidetur Cice- Antonii frater, quod ejus nominis 
ro vnlgo dicttts esse * omnium patro- laodem affectarit, irridetur a Cice- 
ntts.' Avlos enim CsBcinna lib. viii. rone. 

Bpist 7. ad Faroiliares,ad Ciceronem 



CARMEN L. 

AD LIGINIUM. 



Hestbrmo^ Licini, die otiosi 
Multum lusimus in meis tabellis^ 
Ut convenerat esse ; delicatos 

Hestema Uiee, o lAeini, cnm essemos quietiy muUoaversusper lusum seripsiwms 



^y^^^^y*^^^^^^^'^ 



3 In Pat. altero dedieaios, quod uon improbandum usqoequagne putavit 

NOT« 

l LtcmiJ Fuitis Comelius Licinius fnit C. Licinins Macer^ item Poeta. 

Calvus, Poeta et Orator insignis ; de 3 Delicaios'] DeHcaios, pro 'dedi- 

quo Qnintil. * Inveni qui (3alvum catos ' aliqni dictum putant, sic enim 

praeferrent omnibus.' Huic pater Festns * delicatos ' interpretarl vide« 



134 



C. VALBRII CATULLI 



Scribens versicnlos nterque DostroiD, 
Ladebat niiiiiero modo hoc, modo illoc, 
Beddens mataa per jocam atque vinam. 
Atqae illinc abii, tuo lepore 
Incensus, laciiii^ facetiisqae, 
Ut nec me miseram cibus juvaret, 
Nec somnus tegeret quiete ocellos, 
Sed toto indomitus furore lecto 
Versarer, cupiens videre lucem» 
Ut tecum loquerer» simalque ut essem. 
At defessa labore membra postquam 
Semimortua lectulo jacebant, 
Hoc, jucunde^ tibi poema feci, 
Ex quo perspiceres meum dolorem. 
Nunc audax, cave^ sis ; precesque nostras, 
Oramus^ cave despuas, ocelle, 



10 



15 



M fN^filhritef wteiif ut anaenerai inter nos eae. No$ ambo i^tcir camitfia ear- 
qtdiita eompfmentee hdebawnu nanc isU modo^ mmc t/lo, wMbuL nobis tnvtcein ne^ 
pendeniee in hido et trino, Statim atque dieceeeif tua vennteiate et wrbaniUate ifm 
Mon infiammatutf o LUUUf ut nee eeea wu i^feUcem deketaret, nec eopor ekuderet 
oenloe meos requie: et eeduoMM ieepalientia per ioium caXnle agitarerj exoptane 
diem intueri, ut teeum eo^fabularer, et una tecnm eeeem, Sed posteaquam eorpu» 
meam ineonmiie faiigatum peene exanime recubabat in eubiUf hoe vereue tcripei 
tibif o euame amice, ex quibue angorem meum noeceree, Nunc cide ne arrogame 
eie; tide^ foem^ ne ueta meaeuperdUo tno deepidat, ne Nemeei» a te repetai 



^«»^»^#>#>^>»i#»»»» 



Stat. id damnat Doer. In Bip. et aliii interpun|itar post dHieatot, — 18 In 
Stat. codd. Nunc audax eane^ et, Nunc audax caneru* — 19 In omnibus Stat. et 
ScaL Godd. oetUOf improbante Doer. — ^20 Ne peenat Nemeeit reponat: Aie 
lEet vdiement Dea MeL Vosb. et Cant. ' sed qaiiibet, opinor, valgatam sine 
bsBsitatione prsferet.' Jher, 

NOTfi 



tnr: 'Delicata,' inqnit Festnsy 'di- 
cebant Dis consecrata, qnsB nunc de- 
dicata : nnde adhnc manet delicatns. 
Delicare aatem proprie est, dicendo 
deferre.' Haecille; et esset sensus, 
Catallom» et Liciniam, eo die se lasni 
dedicasse. Alii rh ette ab ' edo ' de- 
rivandam potant, sed male. Nos 
aliter interpungendum esse, et voca- 
bolam, deUcaioe, id est, ezquisitos^ ad 
ff0rstcM<M referendom censemos. De* 



licati vero versus snnty qoi mollicaii. 
Festos verbo 'hilarodos' dixit, ' car- 
men delicatum et lascivom.' Et Cic. 
in Pisonem : * Delicatissimis versibns 
exprimere omnia conviviorom ge- 
nera.' 

16 Poema feci] Accepit bic peema 
pro Epigrammate; nam poemapro- 
prie pars est alicojos operis, ot Tra- 
gcedia: sicot Poesis est conteztus 
totios operis effecti, ut < Uias ' et < i& 



GARMBN LT. 



185 



Ne poenas Nemesis reposcat a te : 

Est vehemens Dea ; tedere hanc caveto. 

nq^pUaum ; Dea illa Mrba es^, timeio iptam dffendere. 

NOT^ 



2(f 



iwU/ * Poetice ' antem seu ' Poetica' 
est proprie ars ipsa ' poemata ' et 
* Cannina' conscribendi. 

20 Nemema] Dea est malefactornm 
nltrixy et benefactomm remnneratriz ; 
•ed quK mazime snperbos perseqni- 



tnr, Dicta etiam eat 'Rhamnnfia/ 
qnod in Rbamnonte Atticae oppido 
templum et simnlachrnm Phidiacnm 
habnerit. Vide Strab. lib. ix. Plnt. 
in Theseo. Piin. lib. zzviii. cap. 2. 



CARMEN LI. 

AD LBSBIAM.t 



/ 



Illb mi par esse Deo videtur, 
Hle^ si fas est, snperare Divos^ 
^ Qui sedens adversos identidem te 

Spectat et audit 

1$ mt/bl Deo timUuappiiret, t^ H ticet dicere^ yidetnr mihi CeeUiee aaUeeeUere^ 
qm reeidaiM eanira ie^ aipicit te ealnnde et auecuUat taamter ridentem, qaod ndki 

NOTJE 



t Hoc Carmen Catnllns mntnatus 
est a Sappho illa celebri Poetria, qn» 
ambo carmina, Oracnm Sapphns, et 
Latinnm CatuUi, inter se comparat 
Janns DonsaF. Oden porro Sapphus 
debemns Rhetori Longino, qni hanc 
in sua scripta transtnlit ; sed cnm ne- 
mo forsan sit, qni non decimam illam 
Mnsam andire gestiat, cjns verba iiic 
adscripsimns : 
^aiperai fu>t i^ros Itros Beottnp 
'%if»i€y Mip, Zaris hojrrtos roi 

aal a* ^waaoieif 
K«t yOkdXs Iputpiw r6 pm *ph9 
Jtapdtaif i» ar^Btaw hrr6affaf» 
*£ki Top 4^ 0'«, 0pox6»s fu ^mifas 

OM)f Ir^ tm i- 
'AAXdi ica^ir 7A6ova hyif \4arop 9 



AJbrbca xp^ ^n^ ^eMpSfujcfPf 
^OwwifTwai» ^ o^hf tpvffu, fioftfiw» 

aw V iucoalfioi' 
Kon^ iSpdiw i^^Xpos X^^f rpSfws Sk ' 
Uourav hrfptty xXwp&rtpa 8i iro(at 
*£/ifil, r^Miaiv V llKiy^ ViScuira 

^oivofua S,irvovs. 
Postremnm tetrastichon a Catnllo 
non expressum, ita conyertit charac* 
tere Catnlliano ludens Janus Don« 
sa F. 
Frigidue tadorftait, horror artu» 
PaUidos kerba magie U per omnee, 
Et paH martem videor morans im 

Umina martiM, 

1 DkmipareeHDeol Beatnm esse 

ait, qnicnmqne LesbisB aspectn et al« 

loqnio frni possit : sed postea se cor- 

rigensy ejnsmodi cogttationes dicit 



136 C. VALBRII CATULLI 

Dulce ridentem^ misero quod omnes 5 

Eripit sensns mihi : nam simul te« 

Lesbia» aspexi, nihil est snper mi 

♦ ♦ ♦ 

Idngaa sed torpet : tenuis sob artos 

Flamma dimanat : sonitusnopte 10 

Tintinant anres : gemina teguntur 

Lumina nocte. 
Otium, Catnlle, tibi molestum est ; 
Otio exultas, nimiumque gestis : 
Otium et reges prius, et beatas 15 

Perdidit urbes. 

Hi^dlia aimU Mmm mentm ; uam HoHm atquM tfectani te^ o LeAia^ ntAii mhi 
amfiiaa MMreit, * * V«niiii liagaa, mea «f Mpet, igaU sabHHM pervadU 
mea wtemiraf aarae mefB ftimtfii profrio reeomaMi^ ocah mei dofUci caiigine ope- 
riimltir. O CataUa^ atiam tibi grave eat, oiio delectarie, eoque pku «aqao latariay 
•ed et oHmu tfffiixit aliqoaodo Primcipeo et/eUceeciviiaie$. 



i»<»>»^>^^»»»<»^^^i^ 



7 In DonoiiNii Stat. codd. eujtrema pro euper mt. Secundae bnjns Stroplies 
nltimoB TerBOB deslderatnr : i» aotem qoi ynlgo legitar, QiMd Unmar amena^ 
non est Catnlii sed Partlienii. Corrad. supplevit, Voee loqueadum; certe tale 
quid postnlat verba Orsca, fipox^t pa ^as Oitiy W l«cci. In Scal. 1. penes 
editorem sic manu expleta est lacuna, mAti eti saper mi in Fauee laqaaUB, — 
• In qnibnsdam tenuee ; inale : nam est in Sapphns Ode XarrUf irvp. — 10 Voss. 
▼nlt «iiqile absohite positnm pro ' sponte/ in qnam rem kiudat Loor. vi. 7SS. 
sed ibl in optt. codd. lecitnr eaa oi.— 11 7%iiitMii« in edd. vett. Lect. nostra 
est ex cod. Scal. — IS ' Apertnm exemplnm interpolationis insnlffm ac stnl- 
tSB. lis. qui aliqnem literarum atque huraanitatis seosnra habent, non multis 
Terbis demonstrandum e8t,quam inepta sit hsrc stropha, pannns in porpnra 

Eositus, ut cum NaeTio loquar. Catullns totnm Sapphus Carmen elegnoter 
Atinis Terbis expresserat, at ultima stropha «eque ac Tersus ootavns periit 
▼el inouria iibrarionim, toI qnouiam verba in codice obliterata legi non pote- 
rant. Lacnna inde facta, librarius nasotus ac nimis otiosus, ne quid codici 
deesset» hos Tersus Tidetur adjecisse, et occasione esse abusus, qua ipse, in 
descrlbendo Catnllo sudans atque otio poetae invidens, mentem suam stupi- 
dam explicaret. Neqoe attendit metri defectionem in verbis Otium Caiulle. 
Credibile enim est, Catnllnm iisdem nnmeris reddidisse Carmen Sapphus, 

Sod ita scriptnm est, nt epitrito secundo Tersns incipiant. - Hoo nno loeo 
miiBis leguBtur trocbsBl, quod, aliorum Latinomm exempla se^uutus, sem- 
per evitasse Tidetur poeta; nam e dnobos Cann. xi. locis, qoi hahent tro- 
cheosy alter cubat in mendo.' HaRd. — 16 In quibusdam edd. vett. simiU et 
beaiae, 

NOTjE 

nasci tantum ex otto, qnod subinde ' Dulce rideat ad patrem.' Horat. 

mnltisregibu8,mnltisque urbibns ex- <Dulce ridentem ^Lalagen amabo.' 

itii eausam foisse significat. Hnjus porro Stropbes deest nitimus 

5 Duke rtdeiilsm] Idem Catullns versus. 
in E[HthaIamio Juiise et Manlii, 16 Otium et RegeiJi Molestus siv, 



CAJRAIBN UI. 



139 



NOTiE 



si boc in loco Reges omneB et civi- 
tatesy qnibus otium fnit exitio recen- 
sere pergam. Illud Jnstini satis sit 
referre : ' Qoos ante Cyrum inyictos 
bella praestiterant, in Inxnriam lapsos 



otium et desidia snperaTit.' Ad men- 
tem CatuUi scribit Ovid. de iEgistho 
de Rem. Amor. vs. 161. ^ QuaBritis 
^gistbus qna^esit factos aduUer ? In 
promtn caiisii est : desi^iosus erat.' 



CABHEN LII. 



AD SB IPSUM DB STRUMA BT VATINIO. 

Qu iD est^ Catulle, quid pioraris emori ? 
' S^n^ in curuli Struma Noaius sedet : 
Per Gpnsulatnm pejer^t Vatiniu^. 
Quid est^ CatuUe^ quid moraris emori ? 

« 

Quid esty o Ct^tuUet ^titd jam mori eimciarU 7 en Struma Noniv$ 9edet in seitU 
0fruliy et Vatinius faleo jurat -per ameulatuni sunm : quid esl, o CatuiHei ^9d 
qHnetari^itLmmori? 



. 1 la Ald. Mnr. et aliis qu$d nmari»; < cigus lectionis patvoeininm iB~ se 
suscepit Vulp, usfic a^ctoritate Cic. qui semper dioere soleat, * qnid, qnad t* 
s^d in oninibqs, qne prodnxit, e^empUs t^ * quod' coi^netivla jnpgitnjr ; e^ 
sic debebat etiam esse moreris : quid multo magis animum concitatioffem 
«xprimit.' Doer, Lect. nostram testantur edd. vett. cnm omnibus Stat. et 
aliorum codd. Hic, et ^ejrsu 4«, Grseviana exbibet amori pro enwrif band dubie 
typoth^taruxii incuria. 

NOT^ 



9 SeUa curulii Propria erat eorumy 
qoi majoribus Magistratibus in Re- 
publica fnngebantur, Consolis scili- 
cet, PraetoriSy et ^dilis : tres enim 
illi Magistratos honoris gratia vehe- 
bantur cnrru, in ^vlo erat sellft ebur- 
nea, supra quam considerent. 

StrumaNonius] Fuit is Praetor, et 



filius Senatoris iUins Nonii, qnem 
Antonins proscripsit, ut haberet opa- 
]um'ejos^ sestertiis Tiginti millibus 
eestimatnm. 

S Vatiniu»] Inqninatissimae vitae 
homo. Pompeii opera Consnl fuit 
dies aliqnot. In hunc extat Cicerp- 
nis Oratio acerbissima. 



las 



C. VALIEIl CATULLl 



CARMEN LIII. 

BB QUODAM £T CALVO. 

Risi nescio qnem modo in corona^ 
Qni, cnm mirifice Vatiniana 
Mens crimina Calvns explicasset, 
Admirans ait hasc^ mannsque toUens : 
i magni^ salapntinm disertum ! 



Nwfir iM emtufarenH ri^ niteh fiM», fni, omi Ctihut amicns wmu mtncm !■ 
iMdmi exponiteet VaHnimM ee^tML^ tf a^pciMy ei meme efftreM^ o iMViii Corfilvf) 
tefHJI, qaaiB de^pume mI^pmKmm/ 



^i»^»»'»»»'^»»»»^»^»» 



1 In Palat. p. Rheg. et codd. ap. Ed. Cant. ek corona ; in Cominel. e eefem^ 

grobante MeL.— t Pro lect antiq. «onmmi legi Jassit Avant. criaiiMi.— 6 In 
cal. cod. nt et in Venett Briz. et Vicent. Mia/niliKm; in Rheg. aolapeiiHiiai ; 
inCommel. «aUiNltciinn; in aliis vett. codd. teste Salmas. mm^m^mm. Lect. 
codd. non prodnzit Statios. Seneca, Controv. iii. 19. de eodem Calvo, h. I. 
■seminit: * Erat enim pairalas statura, propter qood etiam Catollns in Hcn- 
decasyllabis vocat iilam ealapeAiim ditertum f sed et bic libii tarbant. Sene- 
CM codd. teste Stat. exliibaere Tel aaltd|ipiiim, vel, saHiwiliiim ; hinc ille et 
Mnr. legebant ap. Nostrnm «aUcipptiim, qaod placait Hermolao BarbarOy 
lil. Oeraldo, P. Mannt. R. Titio, aliis. Salmas. affirmat solo|»ivtiMi etiam 
legl tam in Tett. codd. Senecae, qaam In codd. Catalli ; unde fecit Mlop|fgtMm; 
alii Seoecm codd. habebant eeixi imliiim, qnod et legi possit salapiiliaiii, et 
▼erm lect. propina accedit« aolaptciUMm affert Avant. ex eodem Senecm loco; 
Tttfn. AdTcrs. xxi. 96. co^j. «aMlafoKMm, sive calaMiMm ; Alciatns Aolopy- 
Alii MlqpwfiMm, eaHkfMwm^ eofieMm^ oolc^AiMm, oalttc^Mm, Meftf 



NOT^ 



1 raltntana] De Vatinio probro- 
sissimo homine jam snpra. 

t Ceixm^ Orator disertissimus, qui 
apud Senatnm Romanum Vatinium 
accnsaTit, caiqne sanctitatem orati- 
onis et jadiclam Quintilianns, Cicero 
vero, prseter jndiciumy doctrinam 
sommamqnc elegantiam, tribnit. 

ff SiliQNiltMm] Sic nutrices vocare 
solebant pneros, cum ▼ellent ipsis 
blandiri; cnm autem CalTus esset 
statnrss perexigi», ut Seneca testa- 
tnr,bomo tlle de tnrbn nescio qnis ad- 
miratns Calvnm recitantem^serio pn- 
tavit esse pnerumy non Tirum : itaque 
ezdamaTit, nntricnm more, salopMlt- 
MMdiifKiMi/ LegnntaliiAokiMcAiiMi; 



qnasi dicas, loltMi cM6lliim, i. e. homl- 
nem cubitalem, ab 8aoi, Mm^ et w^ 
Xvf, cmMIms: legunt alil salid|p|iiiim ez 
Seneca, nomine a ' saliendo in cip- 
pum' Tennste conficto; is enlm In 
controversia quadam, nc propter cor- 
poris parvltatem minas conspicons 
esset, imponi se supra cippnm Jomo- 
rat. Alii denique aiitcr legunt. Com 
autem ad locnm hunc Catnlli obscn- 
rissimum illustrandum* mazime faci- 
ant qnm de CalTO scribit Seneca Con- 
troversiamm lib. m. Contioyersial9. 
ejus verba hic debere me recensere 
pntavi. ' CalTus,' inqnit Seneca, ' qui 
din cum Cicerone inlquiMimam litem 
de principatn cloqnentise habnlti ns- 



CARMBN Lir. 



1S9 



SOTJE 



qae eo violentns aetor, et concitatat 
fait, ot in media actione ejas sarge- 
ret Vatintas reas, et ezclamaret: 
* Rogo vos, Jndices, nam si iste di« 
sertus est, ideo me damnari oportet?* 
Idem postea com videret a dientibas 
Catonis rei sai Pollionem Asiniam 
circamventam in Sorite, imponi se 
iupra cippam Jassit ; erat enim par- 
▼nlns statara, proptei qood etiam Ca- 



tallas in Hendecasyllabis vocat illnm 
MaUeippnmdisertmm; et jarayitsiqnam 
iojariam Cftto Pollioni Asinio accn- 
satori sao fecisaet, se in emn jarata* 
rnm calamniam; nec anqaam poaten 
Pollto a Catone advocatisque ejos, 
aat re, aut ▼eriio ▼iolatus est. Sole* 
bat pneterea ezcedere sabsellia sna, 
et impeta elatos osqae in adTenari* 
ornm partes transcnrrere/ 



CARMEN LIV- 



AD C^SARBM. 



Othonis caput oppido pasiUam^ 
Vetti^ rastice^ semilaata cnira^ 

Si tibi forte non lol>et odisse amma eorum qui tecum^snnt vitia, opUtrtm^ «< 
tHbi saltem et Fuffiiw mm» vetenjtari ditpUceret perexigunm Othoni» rustiei heri 



1 Tret primi Tersas in qoibnsdam editionibos antecedenti Carmini annexi 
sunt. In nonnaUis edd. vett. eppidoest; rh eetf inquit Doer. bauddubie 
intrasum est ab illis, qui neznm Carminis non caperent — 2 Hic versns in 
qnibnsdam edd. post sequentem ponitur ; qoae transpositio debetnr Statioi 
qni legity Heri Ruetiee ; pro qno Oryph. et Mur. Ueri nutice : in ▼etnstipriboSy 
At en ruetieef yel ruetiea : in cddd. Scal. et Voss. Etrif vel Veteriy nutiea 
eemiplataerura: nnde Scal. fecit Peri rustiee^ et Voss. lect. nostram Vetti: 
in aliis Peti. Tvm. si quid mntandnmy iegeret, Heri msiwa et anmUmea emiaf 

NOTiE 



1 Othimie capui\ Hoc Epigramma- 
te Poeta ezagitat quosdam ex decn- 
ria Scribarom CsBsaris ; Othonem 
scilicety et Libonem, et Foffitium, in 
quos et CsBsarem ipsnm amarissime 
inTeliitnr. Hos sane versns, nisi Si* 
byllalegerit,interpretari alium posse 
reor neminem. Lucem tamen quam 
potui densissimis tenebris attoliy pa^ 
ratus meliorem amplecti sensum, si 
quis proposuerit : illud tamen certum 
videtnry insectari nempe CatuUum il* 
lios L, Boscii Othonis exilem inen« 



tem, angnstamque cerebrum et capat, 
qoi Tribunus plebis, Consule Cice- 
rone^ legem theatralem stnltam et 
rationi contrariam tulit, qna cantum 
eraty ut potius fortunamm, quam ge- 
qeriSy honoris, ant virtutis ratio ha< 
beretur, et utPatriciis, aut Equestris 
Ordinis, et Senatoriis viris, summia 
etiam honoribus fonctisy quibus qoa- 
dringentomm sestertiornm censoa 
non esset, spectandi jus in theatro in 
primis quatuordecim gradibns sen 
sabseUiia adimeretor^ sed qoi ditiorea 



140 



C. rALERII CATULLI 



Subtile et leve peditam labonis ; 

Si non omnia displicere vellem 

Tibii et Fnffitio seni recocto. 5 

Irascere iterom mcis iambis 

Immerentibus^ unice Imperator. 

capitif ac pariter crura tqnakntiMfettetmesaefluxiLiboniipedUuM* Tunpdo^ 
o eingularit Imperaier^ qood bec dixerim, rwreM excandeeeee advereut nuoe ian^ 
boe iram tuam «an merentes. 



i. e. brevb qnsdam ▼estiff.—t Stat lent, vaCyrier Ltteiiif.— 4 Sed uem 
Ald. Mar. Stat.— 6 Suffecio, Venett. Brix. Vicent. Gryph. et Mar. in 
codd. SfnfiHo ; sed FujfUio legendam docuit Scal. ez DionCy nbi est «ov- 
4^rMf.— 6. 7 *Hi ▼ertna et in codd. et impressis alieno legnnUir loco.' 
Siat 



NOT£ 



eisenty loca honoratiora occnparent 
De hoc Othone Horat. Epod. 4. * Se- 
dilibasqae magnos in primis Eqnes 
Othone contempto sedef.' De ejas- 
dem Otbonis lege, qusB bonorum pr«B- 
mia diritibua tantnm hominibus saepe 
sceleratis decemebat idem Horat. i. 
Epist 1. 'Roscia, dic sodes, qieUor 
lex, an pnerorum Naenia? qnae recte 
regnum facientibus offert.' Joyenal. 
0at« iu« ' de pulf ino «irgiil eqnestri, 
Cii|iis pes legt non safficit ; et sede- 
ant hie Lenonam pueri qfiocamque 
in fomice nati: Hic plaadat nitidi 
prsconis iilius inter Pinnirapi cultos 
jUveqeSfjuveQesquelanistae. Sic li- 
\kltnm vano, qui nos distinxity Qthoni.' 
2 Vetti, rustiee [Hen rustici] Qui 
nempe adeo male habuit claros, no- 
biles» et virtute praestaqtes ViroSi 
qnibas obscuros et in^ma sorte na- 
tos homines, modo divites, antepo- 
suit. Alii legunt, Pert, i. e. per- 
dite ama, ut Scaliger, qui solus in- 
terpretandum ante nos suscepit hoc 
Epigramma, ceteris eoim visum est 
ineluctabile. Sensus igitur Scali- 
geri hic est : O Rustice perdite ama 
Othoms caput exiguum^ et crura sor- 
4ida et tenues ac fluxQs pedit^s Libor 
nis. Dispeream, nisi velleoi omnia 



tibi displicere, &c. Quis porro fue- 
ritliic Libo, cum plures ea fuerint 
aetate Libones, incertum; constat 
tamen ipsum Cvsari fiimiliarem fa- 



isse. 

4 Si non omnia'] Idem Scaliger pu- 
tat subintelligendum esse, ' dispere- 
am.' 

5 Fuffitio seni recocto'] 'Recocti' 
dicebantur Scribae qui ssepius cum 
Prooonsnlibns in Provincias miBsi, 
exevcitatiores lacti Itierant nsu : mit- 
tebantnr antem qoinqae ▼iri ; qui 
cum rediissent, vendebant de^urias 
scias, qaod si voluissent iternm Ma- 
gistratibns apparere, ^cocti' diee- 
bantnr, quiqqe ssspiiis hoc re&ctita- 
bant, ' recocti.' Horat. ' saepe re- 
coctus Scriba ex Quinqueviro corvam 
delusit hiantem.' 

6 Irascere iterum'] Jaliom Cspsarem 
Jmperatorem alloquitur, quem con* 
stat jam semel fuisse CatuUo iratom, 
pb notam versiculis de Mamurra sibi 
inustam. Qua de re sic Suetonius in 
Caesare cap. 73. ' Valerium Catullum, 
a quo sibi versiculis de Mamurra per- 
petua stigmata iniposlta non dissimu- 
laverat, satisfacientem eadem die ad- 
iiibuit coena, hospitioque patris ejus^ 
sicut consueverat, uti perseveravit.* 



CARMEN LV. 



141 



CARMEN LV. 



AD CAMBRIUM. 

Oramus^ si forte non molestam est, 

DemoDstres ubi siut tase tenebrde. 

Te qusesivimHS in minore Gampo, 

Te in circo, te in omnibas libellis, 

Te in templo saperi Jovis sacrato, 5 

In Magni simnl ambnlatione : 

FoemeUas omnes^ amice^ prendi, 

Quas valtu vidi tamen sereno ; 

Rogiamu te, «i /orMH H tibi grm nxm ett, nt oitenda$ mlhi qmo in ioM «ini# 
Utt^ree Iim*. Inoeatiganimm te in cmnpo mtNor«, te in Ciroof et «i omMnB lA^ 
hrariorHm officinu qitflesiyiiiitts ; te in Mde eaera Jevie exteUif tPi porHcn quo^ 
Pompeii Magni; apprehendi etiam maDU ennetaa pneUaaf ^me tamen antiiNNl- 



«»»^i y ^<»»»»r^»»^»^#i 



Metro laborat hoc Carmen in vers. 1..4..7. 8.9.10. 11. 13. 14. 16. 18. 20. 
22. 23. 31. 32. Ver. 10. tribrachyn habet in regione prima. — 1 OrOf n forte 
m nonnnUis edd. vett. Oramm, tibi forte nt moleatum est Oroliov. ad Liv. 
Tii. 13. Nostra lect. est in omnibus eodd. — 2 In Stat. codd. et edd. vett* 
tenehra; in Scal. cod. et ed. Stat. tabemtBf prpbante Vnlpio ; kdebree Grypb. 
et Mnr. — 3 Scal* et Cnj. edidit, Te eampo qmesUnmus minoref qnem sequitnr 
Voss.— 4 Hunc ▼ersum sic icandiint, Te in eampoy U Vn. In Vicent. Brix. 
Venett. et omnibus codd. HbelliBf i. e. taberbis Ubrariis ; in Akl. 1. Orjph. et 
Mur. tabemi»; in vet* eod. Hetns, pkUeie, Pallad. primus laMit« repiMaiti 

aaera secutus est Stat. in quibusdam tabeUi»; Parth. oonj. loctftftSi— -6 In Ves». 
. gummi Jovi».-^7 In Venet* prahendu — 8 Nostram iect. •errast omnei 

NOTiE 



. 1 Oramti^ Jocose et lepide Came- 
rium puellas nimiom assectantem in- 
crepaty exponitque quantum ipso 
quaeritando sese defatigarit, rogat- 
que eum, ut, sibi, qoo in loco lateat, 
indicet, suosque amores detegat. 

2 TtUB tenebro!] Alii legunt, taher^ 
nce. In tabemis fere perditi homines 
yersabantor. H» Oraecis \4^ai di- 
cebantur : ad qoas scilicet confiibu- 
landi cansa convenirent: tenehra 
etiam antea legebatnr,i. e.tenebrosse 
latebrae. 

3 In vmnore Campo'] Campnm Coe* 
Uum notat, in qno Circenses fiebant, 
cum Campus Martins difaiTio Tiberis 



staioabat. Ovid. Fast. iii. ' C«liai 
accipiet pulyernlentus equos.' 

4 Te tn ctrro] Circom maximnm 
intelligit ; tres enim Circi Rottse fa. 
isse referuntnr. 

IAbMe\ Pcr Synecdochcn pro * ta- 
bernis librariis* nsnrpator. Alii (a- 
heUis legnnt, et * thermas' interpre- 
tantur. Utrumque graves et magnos 
habet anctores. 

6 Te in templo] CapitoHfim dicit 
Jovi consecratnm. 

6 In Magni rimul ambnlaiimie] Po«b- 
peii porticom liqnido indicat, de qna 
Ovid. de Arte Amandi : * Tu modo 
Pompeia lentus spatiare sub umbra.' 



148 C. VALBRII CATULLI 

Ha« yel te sic ipse flagiiabam : 

Cameriiim mihi, pessimae padlao. 10 

QaaDdam inqoit; nadam sinam redacens : 

En hic in roiieis latet papillis. 

Sed te jam ferre Hercalei labos est. 

Tanto te in fiauita negas^ amice. 

Dic nobis, abi sis fataras : ede, 15 

Aadacter committe^ crede laci. 

Nam te lacteol» tenent paeU» T 

Si lingnam claaso tenes in ore^ 

Frnctas projicies amoris omnes : 

Verbosa gaadet Venas loqaela. 20 

tirH eifle UbtnUfaeU ; hu duni ego U iU pMtebaMf o padmafmmktaf red- 
dite mtAt Camerimm meimi. Ite ex ku una witidum retegiM ftiitini, dixii mihi : 



Eeee latiiai hic in noetrie reeeie memdUie, Nune vero arumna eet HereuHe^ queg" 
rere te^ amiee mi, tauta eum arregmUia eelae te. Cedo mihi quo in locofuturue 
eie ; profer ieiud W^ere^ revela te, et trade htei, An te detinent eandiduleB mrgi" 
nee? SiUuguameoutineaefineikKliereperdeeomMemfruetumamorietui. Venue 



^i»»»ii»^^i»»»»^^^<» 



codd. et edd. vett. Quae uuUumage Hdimue eereno Oryph. vKttit v. t. eerenae 
Mnr. — ^9 lo codd. teste Mel. AvelUte, vel AuUte eie ipee, qni inde proposuit, 
Ah vuU in, eie ipee Jlagitabam Camerium mihi: Avant. AveUi einite» In cod. 
Scal. Ah vel te eU^ unde emit lect nostram, Hae vel te eie ; at Voss. mavult, 
Ah aveUUe ipee flagitabam : in marg. libri Heins. Jan^am reddUe eape fiagi- 
laii<i, probante Doer. — 11 In qnibusdam edd. vett. fiifufnm ; sed nudumett 
in omnibns codd. — 12 Vide VV. LL. ver. 23.— 13 8ed te quarerejam HereuUe 
laboe eet in Venet. Mur. et nonnnliis aliis : queerere HereuUe laboe eU Oryph. 
8ed uajamferre Mel. Lect. nostram testantnr codd. Scal. et Voss. cnm aliis 
ap. £d. Cant. et Rheg. — 14 Sic auoque in cod. Scfl. in nonnullis edd. vett. 
Tanto ten' faet^^ improbante Scai. — 16 Totum hunc versnm glossema putat 
£d. Cant. ex cujns lententia locns ita distinsui et legi debet, Die nebie ubi eie 
futurue, ede hoe, Num te lacteela teueni puelkBl Sed non sensit V. D. ejnsmodi 
locos, obi eadem sententia ter et (|i|ater aliis verbis iteratury egregie ezpri- 
mere vebementiorem, quo qoid petitur, animi impetum.' Doer. — 16 In Ve- 
net. Oryph. Mur. Audacter comUi hoc Ubenter ede, vel, licenter ede; in aliis, A» 
eommitte, crede hicet ; in Stat. codd. Audacter, hoc committef erede, Lueet; 
unde conj. A. commiUe, crede, Luci; sed Scal. lucei pro luci antiquo more, cui 
debetor nostra lect. Voss. dedit erede, Ucet, — 17 In cod. Rom. teste Lipsio, 

NOT^ 

10 Cammifiti mtAt] Camerii nomi- pert. * Deinde ubi pertoleris, qoos 

ne Caesarem qoidam intelligi Tolnnt, dicit fama labores Herculis.' 

quem suis amoribns addictum difficile 20 Venue loquela'] Venus hic sumi- 

erat in nrbe reperire. tur pro Amore, qnem loquacitate 

13 Hereuki laboe eet^ Rem ardoam gaodere dicit CatoUos ; contra vero 

et difficiiem Veteres proverbialiter sensit Tibollos, com dixit : ' celari 

dicebant ' Hercolis laborem.' Pro- vult soa furta Venos.* 



C4RMBN LV» 



l^ 



Vel^ si vls^ licet obseies palatam^ 

Dam Yestri sim particeps amoris : 

Non custos si fingar ille Cretam^ 

Non si Pegaseo ferar volata^ 

Non Ladas si ego, pennipesve Perseus, 25 

Non Bhesi nive» citaeque bigas : 

Adde huc plamipedes volatilesque, 

Ventorumque simul require cursum, 

Quos junctos^ Cameri, mihi dicares : 

delMfalnr toquaeiurnuine, Aut, H tis^ ocdudtu BUis os tnnm, per tne Ueetf dumamdo 
cmuciue ego sim amoris tui, Alioquin te noii tiio€iitreiii ; etri flerem iUe procu^ 
rator Creteruium, negue H rapiar volatu Pegaseo, neque ei Ladaeforemf autpen' 
naiuM Perseui, neque ei tam eitus rim quam aUn et ceUree eqm Rhesi. Adljunge 
etiam ad hac pennipedee, et volaticoBf quare pariter velocitatem ventorum, quoo 



*^^ 



lacteola tenent papilke, — 21 Vel eignis lieet obeeres paUdum Tnlt VoaB.-^22 Tn 
omnibns Stat. codd. Dum nostri sis particeps amoris ; sed vostri in noetn muta- 
yerant, qni non meminerant hpxaiKhy esse characterem Catnlli : Ald. i>iwi 
vestri sim egOjjnbente Avant. in aliis, Sis nostri quoque particeps, — 28 Seqiien- 
tes decem vers. adduntnr in Venett. Brix. et Vicent. et in codd. aj^. Ed» 
Cant. Carmini ltiii. cnjas est initinm, Colt, Lesbia nostruy et ita esse in ple- 
riflque codd. affirmat quoque Voss. Quem nunc occupant locnm, eis assig- 
navit Scal. sed Voss. ad precedens Epigramma pertinere ethanddubie deesse 
aliquid putat. Mur. et ed. Grypfa. constituunt eos post versam 12. En hie 
in roseisy $fc, Aptissime hoc ipsom Carmen claudere Doeringio videntur. — 
24. 26 In ed. Mnr. Non n Ladas penmpesve Perseus, Non si PegaseoferarvoUitu, 
Non R, niveis dtisque Ingis, probante Doer. penn\ferve Perseus in Venett. 
Brix. et Vicenf.— 26 Voss. e Mediol. nifert, Citaque big<By litera prima ma- 
jore, quod de curru Medeae, ntpote natse in oppido Cyta, intelligi posse 
aiftumat.'—27 Mnr. habet plicmid^as.— 29 Gryph. et Mur. mihi dicaris, — 



NOM 



2S Non custos si fingar tOe Crdtim] 
Dsedalus Micionis iiUas, Athenis ca- 
pitis judicium efiugiens, in Cretam 
delatus, ingenio suo adeo Minoi ac- 
ceptus fuity ut Atheniensibns bellum 
inferens regni cnstodem ipiam reli^ 
qaerit. 

25 Non LadM si egol Al^andri 
Macedonid cnrsor fause traditar^ 
tanta pedpm velocitatey ot yestigia 
ejus in arena non apparerent. 

Pempesve Perseuji\ Filius Jovis et 
Banaes, qui a Polydecte Magnetis 
fiUo ad Gorgonas missas, a Mercario^ 



qni enm dilexit, talaria et petasam 
accepisse sBstimatur. 

26 Non Rhesi nivea citeBque bigaf} 
Rhesns ThracisB Rex equos habuit 
▼elocissiffios, in quibus Trojanorom 
fata pendebant) quos cam ille ad ip- 
somm auxiUum daxisset^ prima nocte 
ipse cum equis interfectus est. 

27 Adde hue plumipedes'] licet id 
inteUigi pos^it de avibas, rectius ta* 
men interpreteris esse Zethum et 
Calaim Boreae fiUos, qaos alatos fii- 
isfle finxenmt Poetae. 



141 



C. YALERII CATULLl 



Defessus tamen omnibus medullis, 
Et multis langaoribus peresus 
Essem, te, mi amice, quaBritando. 



80 



effi em^tmctw donarea mihi, o Cameriy nihilomintu totia viiceribut fatigatui efMniy 
it gran iu/brmitate cmummtusy teJugiteTf o mt amicef tequirendo. 



^<»#»»»^^»t»i#>»^ 



12 JEtte tn te ed. Voss. miki wmee Venet. Oryph. Mar. 



CARMEN LVI. 



AD GATONBM. 



O REM ridiculam, Cato, et jocosam, 

Dignamqoe aaribas^ et tuo cacbinno. 

Ride^ quicquid amas, Cato^ Catullum : 

Res est ridicula et nimis jocosa. 

Deprendi modo pupulum puellse 5 

Trusantem. Hunc ego, si placet Dionae, 

Pro telo rigida mea cecidi. 

O rem rieu dignam^ et kfidam^ et dignam^ o Cato amice, aurOnu tuia, et riea 
tuo eobUo* Ride igituff o Cato^ queaitum diiigie me Catuihtm tuoai, nam res eet 
prorsoft risu lUgna, et aimodumfaeeta. * * * 



^>*^f>^^^^0^>^*^^^<'^^ 



2 Dignam naribus legendam esse ceuset Scal. — 8 In marg. ed. Gryph. ap. 
Doer. st quid amaa, — 6 Vqss. vult Criasantemy et explicat K§\iiTifovTa, Pro n 
Stat. conj. dc. — 7 Protelo pro adverbio acceperont Stat. Scal. Voss. Vnlp. 
alii, ut sit jngiter eodem tractu et tenore, awr^jws, Cf. Gesneri Tbes. s. v. 
* protelum.' 

NOTJE 



1 Cato] Hie non Uticensis, sed 
ille fnit Vaterius Cato, de qno Saeto- 
Dins Kb. de Ilinstribns Grammaticis 
refert hos Bibacifli versns : * Cato 
Grammatictts, Latitta Siren, Qui so»- 
Ins legit, ae laeit Pogtas.' De eo« 
dem Ovid. qnoqne Trist. )ib. ii. * Et 
leve Cornifiei psrqne Catoms opns.' 
Scripsit Poematien, qnod IMras in- 
seripsity praeter Grammattcos libel- 
ios. 

5 Deprendi modo] Panlo ante in- 
veni. 



Pupuhm'] Pnerumy sic enim anti- 
qnitns ^ pnppos ' pueros, et ' puppas ' 
pnellas dicebant. 

6 Trusantem'] Freqnentativtfm a 
* trodo/ i. e. per vim impelleDtem 
membrnm videlicet virile intra geni- 
talia pnell». Sic IVfal^al. lib. xi. 
Epigr. 47. * Truditar et dlgitlii pan- 
nncea roentnla lassis.' Alil cHsMft- 
tem legnnt, i. e. se in coitu ittoven- 
tem. Sed improprie, est namque 
fQeminamm ' crissare/ sicnt ' cevere' 
vitornm* 



CAltMBN LVll. 



145 



NOT^ 



7 Pro tda] Loco teli :.8icat eniin 
qai Id adnlterio repennntnr telo in- 
terficiuntnr; ita, inqait, loco teli 
Matttla rigida ipsnm cecidi. £t sic 
metapliorice loquitur, et ne videatnr 
in hac re Venerem offendere, 4:am 



de libidine in mascnlnm abominabili 
loqnatur, ideo interponit, n placet 
DiofUB, i. e. Yeneri, de qoa saperias 
diximns. 

IHgida] Tanqnam sabttantiTO nttts 
est,. mentalam significans. 



CARMEN LVII. 

AD MAMURRAM ET Ci&SAREM. 

PuLCHRB convenit improbis cinaedis 

Mamnrrae patbicoque, Csesariqae. 

Nec mirum : maculse pares utrisque, 

Urbana altera, et illa Formiana^ 

Impressse resident, nec eluentnr. 5 

Morbosi pariter, gemelli utrique : 

TJno in lectulo, erudituli ambo : 

Bene congruU flagiliMU emtBdi»r Mamurra nempe patkieOf et Caeari : neque 
id Nooifiii : nam vitia ambdm» simiMa suot ; luee urbieat iiia JFormioMa, heee ka- 
rent infixa, nec delebuntwr, . iS^ii^ eeque fiagUioai, €Bqualea ambOf et velut genUm 



^^#«i^»>^#«^'^i^»^^ 



7 Vulgatam distinctionem post leetulo tollit Mel. et respici potat prover^ 
bium 'uno in lectulo edocti;' ita ut ambo in omnibus 'sibi simillimi et in 
eodem qaasi * lectulo improbitatis' nequiter instructi intelligantnr. Stat. 
conj. UnilectuU ; Avant. ob metrum propoauit, leetululoy absque necessitate. 



NOTiE 



1 Pulekre eonvenW] Hoe mordaci 
Cannine Julium Caesarem et Mamur- 
ram Formiannm exagitat, eorum ne« 
fandas libidines rapinasqne carpens. 

2 Mtanurra] De Mamnrra For- 
miano jam •npra* 

Caearique] Non tantnm Catnllns ta 
J. Csesarem scripsit, sed et Bibacu- 
los, tette Tacito Annal. it. cap. 34. 
* Carmina Bibaculi et CatuUi, referta 
contameliis Cesarum, legontur ; sed 
ipse Divns Jnlius, ipse Divus Augus- 



tns, et tulere ista, et reliquere : haod 
facile dixerim, rooderatione magis, 
an sapientia ; namque spreta exo- 
lescunt, si irascare, agnita viden- 
tnr.' 

6 GemeUi utrique] Qui eodem partu 
nascnntnr ut plarimnm magnam in- 
ter se solent liabere similitudinem. 
Hic * gemellos' dicit . Cassarem et 
Mamurram, propter vitiorum simili- 
tudinem, et scelerum societatem. 



Delpk,etVar.CUu, 



Catul. 



K 



146 C. VALBRII CATULLI 

Non hiCf qoam ille, magis vorax adnlter, 

Bivales socii pueUoIarnm. 

Pulchre convenit improbis cinaedis. 10 



Mnbo BewUioeHf tmd in ledo. Non pluikUeitf ftum ilU, nnrlhrf fnrrfipfi^ tMa 
puttttnm rMff : beM conoeiUhmi mter eeJUigitioei amadu 



**l#WX>»^»^^»iP 



nltimam enim • brevU ett propter •eooentem vocalem.— 8 In Venet. mogio 
vonx et odolter; Stat. tentabat, Non nU quam HlOf magii vorox aduUer RtiMiltt 
ooeiue wuellmlomm: Vott. fmellormm; in aliis edd. ooeii et puellularum ; Doer. 
coig. Rivoleo et tocH fuellarum^ Tel, Rivales eoeiique pueOarum ; sed quid inep- 
tlnt et Hendccaayllibi legibof repognantins ? repoauit tamen lect. 8caL 1. tx 
Bipontina. 



CARMEN LVIII. 

AD CCBLIUM DB LBSBIA, 



C(BLi, Lesbia nostra, Lesbia illa, 

Hla Lesbia, quam Catullus unam 

PIus quam se^ atque suos amavit omnes^ 

Nunc in quadriviis et angiportis 

Glubit magnanimos Remi nepotes. 5 

O CaU^ Leslria mea, Letbia itta, iUa Le^noy quam CatuUus oolam muUo pho 
dilexU quam oeipeum^ et iwe omuee amieoi, nuwc tn eomij^U et angiportU expMti 
fortee fieint paftfrof. 



^S^«i#S#»^>PI»i^>^»^^ 



6 Voss. Tnlt magwadmi Rem. Vide W. LL. ad Carm. lv. 23. 

NOT^ 

1 L^sWa tUa] Pntatar fuisse Clodia tns/ et ' hoc angiportnm / vi9& saot 

soror PubUi Clodii, cajus consneto- in urbibos angustiores, ut platete la- 

dine usus est hic Coelius, pro quo Ci- tiores. In angiportabns vtlissiBw 

cero scripsit Orationem adversus scorta merebant. Horat. Od. i. 26. 

eandem Clodiam. * Flebis in solo levis angiporta.' 

4 Quadrvmi\ Qnadrivia snnt loca, 5 Remi nepotei\ Remi posteros Ro- 

in quibns quatuor vife concurrunt. manos intelligit, qnof ironice vocat 

AugipoftW^ Dicitnr ' hic angipor- nu^giKiiiimof. 



CARMEN LiX. < 147 

. CARMEN LIX. 

VE RUPA ET RUFULO. 

BoNONifiNSis Rufa Rufulum fellat^ 

Uxor Menent^ saepe quam in sepulcretis 

Vidistis ipso rapere de rogo coenam^ 

Cum devolutum ex igne prosequens panem 

Ab semiraso tunderetur ustore. 5 

^ An Rufa tUa BmoniensiB eludit Rufulum 1 an emyux iila Meniif quam epeci^ti- 
msiisfrequenter in bustia surripere tilicernium ex ipso igne, quando appeten» cibitm 
delapsum ejiamma percuteretur a buetuariia semitontie ? 



^l»i^^^^^>^>»S»»^\^ 



1 Priscftm lect. faUat pro feUat reyocavit Scal. R^fa R^fumfeUat in Veoet. 
merurBum fallit in marg. ed. Grypli. ap. Doer.-^^ Vetus scriptora est, Usor 
nemeni; unde Scal. Uxome Meni? ' quem perperam sequitur Bip. uam praeter 
Scaligerum vf^terem illam scripturam nemo reperit, immo omnes codd. qui- 
bus ceteri interpretes usi sunt. constanter servant Uxor Meneni: signnm in- 
terrogandi post Meneniy et in nne, apparet in Cant.' Doer, In Venet. sepul- 
ehris pro sepuleretis, — 3 Mur. carpere e rogo; in aliis vett. rapere e rogo : Stat. 
codd. habent rapere de rogo, — ^5 Ab eemiraso in codd. A eemiraeo in edd. vett, 
tonderetur Voss. ex auctoritate plur. librorum vett. et sic in Gryph. et Venet. 
an. 1500. accipit autem Voss. ' toudere' pro ' vellicare/ * radere/ * lace- 
rare' et ' carptim ferire/ et addit penultimam more antiqno in tonderetw 
corript. 

NOT^ 

1 Btmonienna R^fa fellot [fdUW] ideo sit silicernia Id sepulcretis vo- 

Sententia Epigrammatis est Rufam,*' rare. 

quae nuper tant^ inopia laborab&t, nt 8 Rapere de rogo ectnam\ Extremanv 

e media flamma cibum peteret, nunc egestatem arguit illius Rufae, quaB ez 

8uperb6 fastu Rufuli amantis preces ipsa flamma rapiebat siliceminm, 

eludere. Nonnnlli legunt» foHUdy et quod vorare posset» Nam in sepnl- 

volunt sumi/al^ire antiquum verbum cretis ustrinae erant, quae sepulcnU 

pro falleref eodem modo qno vanare, applicab.antiir, ad quas cuUnaB ecaot 

Attius, ^ Tanta ut frustrando vanans, in quibus silicernium, i. e. fuuebris 

lactans protrahat.' Qaae verba, < va- coena coquetiatnr^ quam gnstare neias 

nare,' ' lactare/ ^ fallare,* idem prope erat : onde tjamen cibos et panes 

significant, id enim est, ' falsa spe saspius pauperes et scortiUa rapie- 

produeere.' Alii legunt, feUaty qnod bant« 

idem est ac ^ exsugit,' quod non male 6 Ab semiraso ustore'] ' Ustores,' 

convenit illi mendicabulo, cut Rufu- seu ' fajustuarii' erant , ii, qui rogis 

lusse tradiderat. combttrendisque cadaveribus operam 

' 2 Uxor MenevA {Uxcmfi Mev^'] Is locabant : erat autem abjectissinuim 

ipse Menius videtur esse, de qno Ho- genus mancipiornm ; nam semirasi 

rat. scripsit paterna atque materna erant qui ad aliqiiod opus pnblicum. 

bona abllgurisse ; ' Meuius^ iit rebus damnati erant ; nt ad molendina, ad 

maternis atque patemis Fortiter ab- remuro, et cadavera efferenda, .qoi 

ffuintis.' Adeo -ut ejus uxor coacta et < vespiUones' dicebantur. 



148 



C. VALBRII CATULU 



CARMEN LX- 

NuM te leaena montibiis Libyssinis, 

Ant Scylla latrans infima ingninam parte, 

Tam mente dara procreavit ac tetra, 

Ut snpplicis vocem in novissimo casu 

Contemtam haberes ? O nimis fero corde ! 5 

An ie Uana aliqna m jugi» lAbyei» frogenuU tam inhumttM animo et tam 
fe(9^ ixni SeyUa latrani ima pubii parte, tU deepectam habere» precanti» «ocm tn 
extrema eaiamlUate ? o Yiram mente minuiiii immiti l 



^i#»»^>»^»^»>»»»i^^ 



In qoibnsdain edd. hoc Carmen cnm snperiori coniangitnry ntin Venet. an. 
1600. Onrpb. et Scal. 1. 2. in Venet. 1. et Brix. ioscribitnr, Ad Came- 
niim.-^l Ita in edd. yett. Ubyetini» Scal. et Voss, — 6 A nimi» in edd. 
▼ett 

NOTiE 



Beest initiom hnjos Epigramma- 
tis, sicot et finis snperioris. 

1 Montibu» Lt6y«fltatf] In montibos 
Libycu immanes ac prsecipoi nas- 
cnntur leone». Libyam porro partem 
esse Africas snpra Tidimos. A Libya, 
Libycns, Libyssnsy et Libystinos de* 
riyantnr. 

S Aut Scylla iairantj Scylla foit 



Phorci fllia, qnae com mntoo Olanci 
amore teneretor, indignata est Circe, 
qoae Glancom deperibat^ hanc sibi 
ab illo praeferriy ac fontem in qno illa 
lavare se solebat, herbis infecit nox- 
iis et ▼enefids, qilarnm yi in canem 
pobfc tenos Scylla commutata fingi- 
tor. 



CARMEN LXI. 

IN NUPTIAS JULIiE ET MANLIl. 

CoLLis o Heliconei 
Caltor, Uranise genus, 

O Hymenae Hymen, o Hymen Hymenae, incola HeHconii monii», flU Uraniay 



^^>^«»^i*«^»^^^«^i^ 



Hoc Carmen inscribitor in edd. vett. Epithalamium, vel Hymenau» ; in 
aliis, nt et in codd. /n nuptU», vel, nuptia» JuUa et iHonZtt, sive, EpUhaiamum 
Julia et Manlii : sed, ot ait Marcil. Julia non prior esse deboit in hrtypa^, 

SOTM 

In nuptia», ^. [JuUa et Jlfan- Torquatns dictos est ex illosfri Tor- 
itt Epithalamium'] Qnsenam hsec Jolia qoatorum familia, de Catollo beoe 
fuerit, obscorom est, sed Manlios meritos. Epithalamium Carraen est 



CARMbN LXI. 



149 



Qui rapis teneram ad virum 
yirginem, o Hymendee HymcD, 

Hymen o Hymenaee : 
Cinge tempora floribns 
Suaveolentis amaraci. 
Flammeum cape : tetus huc 
Huc veni, niveo gerens 

Luteum pede soccum : 
Excitusque hilari die^ 
Nuptialia concinens 
Voce carmina tinniila, 
Pelle humum pedibus, manu 

Pineam quate tasdam. 



10 



\ 



15 



gni addueU moUem pueUam ad maritum suum. Redime caput floribu» amaraci 
fragraittis: aume velum nuptiale, Hue alaeer accede^ ferens candidis peditu» 
caiceamenta crccea* Et evocatua die keto canens acuto eono verau conjugalee^ 
puha pedilm terram, Spineam facem dexira concute. Quippe JuHa benigna 



«»<»«»^^»^^«»^>»\^ 



— l Heliconu in edd. vett. io codd. Heliconei, — ^6 In Scal. 1. O Hymen Hy- 
menae, — 7 In edd. vett. Suave olentiey duobus verbU. — 8 Flameum Mar. — 
15 In Venet. an. 1560. Mur. et aUis«iS^'tieamex emend. Partli. probante 
Berol. ad Apul. sed lect. nostram testantur omnes codd. Stat. Scal. Voss. 

NOM 



« Virginibas decantari solitum, nova 
nupta ad conjugem addncta, et in 
tbalamo collocata ; unde tractum £- 
pithaUmii nomen : hinc nonnuUi ma- 
lunt hoc CatuUi Poema Hymenaumf 
Ticidse Poetae exemplo, appellari, 
quam Epithalamium. Apud Grscos 
primus scripsit Epithalamium ApoUo 
in nnptiis llietidis et Pelei. Apud 
Latinos Epitbalamu primus aoctor, 
cujus memoria Hteris tradatur, Ca- 
tollus noster memoratur. Theocri- 
tus inter Grsecos IdylUum decimum 
octavum ' Epitbalamium Helenae ' in- 
scripsit, Stesichorum imitatus. 

1 Coili» HeUconei'] Helicon Boeo- 
tis, aUi volunt Pbocidis, mons, Apol- 
lini sacer est, et MusiSyquae hinc He- 
Uconides et HeUconiades sunt ap- 
peUate. Pberecratii seu Glyconii 



carminis genus est,cujus etiam gene- 
ris jam supra Oden vidimus. Carm. 

XXXIY. 

4 O Hymenae Hymen] Hymen nup- 
tiarnm Praeses, qui hoc loco dicitor 
UranisB Mnsae filios, ab alUs Liberi 
patris et Veneris fiUus dictus est; 
tradunt alii virum fortem fnisse A- 
thenis natum, qui raptas a praedoni- 
bus virgines oppressis latronibus in- 
tactas patriae restituerit : hinc fac- 
tum, ut boni ominis cauda in nnptiia 
nomen invocetur: a Romanis pro 
* Hymenaeo' * Thalassius' invocatur. 

8 Flammeum cape'] Flammeum ve- 
lum erat lutei colorts, quo novae nup- 
tae facies tegebatur. 

16 Pineam [Spineam} qwUe t<edam\ 
NnptUs faces adhibebantnr ex iis ar- 
boribui quae resinam fenint. AUi le- 



150 



C. VALBRII CATULLI 



Namqae Julia Manlio, 
Qaalis Idaliom coleiis 
Venit ad Phrygiam Venns 
Jndicem, bona cum bona 

Nnbit alite virgo : 
Floridis velut enitens 
Myrtus Asia ramulis, 
Quos Hamadryades De» 
Ludicrum sibi roscido 

Nutriunt humore. 
Quare age^ huc aditum ferens 



20 



25 



pMOa, iaU$9 quaUM Vtmu IdtUwm JuMmi» aeeetiU ad Phfygem ur bii rm m f tum 
fiiMcHnu mibus datur napium ManUo ; tauquam myrtus Ana emvMta uame ver- 
mmHbue, quo$ Hamadrffodes Dwa ad oblectatianem alunt Uquare rorulento. Eia 



^i»^^<»i»«»<^^»^^ 



et Vulp. cam optt. edd. Livin. etiam probata est« — 16 tn nonDoIliA edd. rett. 
Julia MaUio; in omnibos Stat. codd. Jaiata. — 20 lo Stat. codd. Nubet, — 
22 Myrtueagiain Venet. et sic e Plin. H. N. xv. 29. legendum qooqne cen- 
set Ramirez de Prado ad Luitprandi Chron. an. dcxxiii. hagia est in marg. 
ed. Orypb. ap. Doer. — ^26 In edd. yett. Nutriunt tn humore, improbaibte 
Avant. (prima enim in humore producitofy) cojus emendatio, Nutriunt humfore 
recepta est in Ald. 2. Orypfa. Mur. flKat. et recentt. (|oamque etiam testan- 
tnr nonnnlli Stat. codd. in aliis ejusdera codd. ot et m Ald. 1. Nutriunt in 
honore; in marg. ed. On^ph. ap. Doer.' tn odore ; qnae bin« lect. hand dnbie 
profectsB snnt ab anctorlbns, qui spondseom pro dactylo positnm ferre non 



NOT-ffi 



gnot| PliMam, nullo inrommodo ; nam 
ct'pinea8'et< spineas' teedasfuissein 
onptiis adhibitas constat. De ' pineis* 
nibil dubinm. De ' spineis' Plin. lib. 
XVIII. c. 16. * Spina nuptiarom facibos 
auspicatissima, quooiaro inde fece- 
runt pastores qui Sabinas rapiiemnt.* 
Festus praeterea ait, ^ Patrimi et 
matrimi pr^ptextati tres nubentem 
dedocunt: urius, qni faCem praefert 
e spina alba, quia noctu nubebanty 
duo qui tenent nubentem.' Vides 
praecipuam facem nuptialem fnisse 
* spineam/ quae vim habere crede- 
batnr averruncandi mali. Vide Ovid. 
Fast. VI. 

17 IdaUum coUna] ^ldalium est op- 
pidum Insulae Cypri Veneri sacmm. 



Est item nemns in eadem Insula ITe- 
neri dicatnm. 

18 ild PArygtum Judicem'] IUe-est 
Paris Priami filins, ad quem Joim, 
Minerva^ et Venns accessernnt ; ot 
creditum ipsins judicio pomom ao- 
renm harnm pnlchriori adjudicaretnr. 

22 Myrtue Asia'] Asia boc loco no- 
men paludis in Mysia prope Caystrnm 
finvium, a qno vicinos campos ^ Asia 
prata ' Virgilius appellavit. In hac 
regione felicissime provenit myrtns, 
arbor polcherrima simul et gratissi- 
ma. 

23 Hamadryadee'] Nymphae snnt^ 
quae cum arboribus nascuntur, et in- 
tereunt. Hamadryades hic pro Nai- 
adibos vel Napaeis posnit. 



CARMBN LXI. 



151 



Perge lioquere Thespias 
Ropis Aonios specos^ 
Lympba quos super irrigat 

Frigerans Aganippe: . 
Ac domum dominam voca, 
Conjugis cupidam novi, 
Mentem amore revinciens, 
Ut tenax hedera huc et huc 

Arborem implicat errans. 
Vos item simul integra 
Virgines, quibus advenit 
Par dies, agite in modum 
Dicite : O Hymenase Hymen^ 

Hymen o Hymeneee : 
Ut lubentiusy audiens 
Se citarier ad suum 
Munus^ huc aditum ferat 
Dux bonse Veneris, boni 

Conjugator amoris. 



30 



35 



40 



45 



igiturf huc accedens perge deeerere anira Aonia saxi Thegpiiy qua Aganifpe vnda 
desuper frigefaciens humeetat ; et adduc eponeam appetentem novi mariti in dm.um 
ipsiuSy aetringene ^ma animum amoref tanquam hedera inharenSf hac iUac «x- 
tensaf arbarem innectU» Vos etiam puelke intacta, quibus inetat nmiUe dies, 
agedum, canite in numerumy o Hymenae Hymen, o Hymen Hymenae* Ut ipse 
advertena ae vocari ad officium suumf hw promtiue vemiai auctor honeata Veneris, 



■»<^>^^^>*»»»*>^«^»^»^ 



possent. — 29 In omnibQS Stat codd. Nympha^ ut est etiam in edd. vett. — 
81 jld domicm in omnibus Stat. codd. in ead. vett. Ac domum* Stat. conj. Ac 
domua ; Passer. ac domUf pro * e domo/ vel, ^ ab domo/ ut ap. Hor. iv. Od. 6. 
— 34 In edd. vett. hac et hac, quas sequitor Gryph. Mur. et Stat. hue et huc 
in omnibus Stat. codd. — 36 In omnibus Stat. coad. Voeque item ; in Venet. 
Vo$ iterum, — S8 In quibnsdam edd. vett. nondum ve\ Modiim.— 41 In edd. vett. 
Ut l. audiat Se eitarier^.^erens, Dux, Sfc, Marcil. legit et interpungit, Ut L 

SOTJE 



S7 Thitpiai]. Thespias, oppidnm 
Boeotie, five Aoniae, infra montem 
Heliconem conditum, nobilitavit Cq« 
pido Praxitelis, qnem ab eo Glyce- 
rimn meretrix consecnta dedicavit. 

88 Aomoe] Aonia dicta est Boeotia, 
maxime qua parte montana est ; unde 
Mnas dicuntur ' Aonidef.' 

tO FHgeran» Agmippe] Foni est 



Boeottse, Mnsis sacer, qnem Poetae 
fabulantur factnm esse Pegasi equi 
alati ungula. 

36 Voe itemintegrw Virginee] Vir- 
gin^ et pnerof adhiberi nnptiisy ex 
quibus chorus constabat, quem Dra- 
ma vocarant, scribit Hieronymus in 
Cantica Canticomm, et apparet infra 
in Carmine Nuptiali. 



152 



C. VALBBll CATULLI 



Qais D6I1S magis ah magis 
Est petendus amantibast 
Qaem colent homines magis 
Coelitum T O Hyme&SBe Hymen^ 

Hymeo o Hymenaee. 50 

Te snis tremulos parens 
InTOcat : tibi virgines 
Zonula soluiint sinus : 
Te timens cupida novus 

Captat anre maritos. 55 

Tu fero juveni in manus 
Floridam ipse puellulam 
Matris e gremio su» 

et UgUind amms eoncUiator, QuU alins Dni» nMgru, ah magU invaeandu$ ett 
mmmtUmBl qwm Deorum magit komine» venerabunturl O HyntentBe Hymen, o 
Hymen HymemBe, Tremena paier ie aui* implorai; virgines tibi eingulo veatet 
recinguni ; nupta ipsa te nteiueng anBcuUai aitenta aure nova» marUoe, At iu 
ipee vemantemvvrgunculam e unu matris iradis juveni ardenii in poteeiaiem, O 



^>^>^>^>*^^^^^^>^^ 



audiat Se c, a. a, Munm^ huc adUum ferai, Dux„.Mmorie, Qttts, ^f.-^5 Coi- 
jungaior Stat — 46 Qui$ Deua magia amatia in Venett. Brix. Vicent. et omnibiu 
Stat. codd. Stat. cooj. magis a macria, macerrinie inquit Marcil. magis opH- 
mu Avant. qiiem secutse sant Ald. Gryph. et Mur. magia ac magis Passer. 
Marcil. et Voss. i. e. magis magisque, /ioAAoy xai fiaMj>v. *ln Langobardico 
charactere nihil omnino i differt a c, et ?icis8im altera pro altera hic posrts 
sunt : at illo optimo Gallicano, a macia^ scriptom erat, e pro g, ut ver. 68. 
juncier pro Jungier, Scribe igitur magis ah magia, A semper habet etiam 
noster liber pro Ah, * Magis ah magis/ ' nimis ah nimis/miser ah miser' y«te- 
ris elegantis sunt.* Scal,-A7 Expeiendua Stat.-— 51 Te suis Rmnulus, vcl, 
Remulua in Stat. codd. Te ai vU proposuit Avant. — 54 Te i, c, novos C, o. nta- 
rUos in omnibns Stat. codd. et quos vidit Mur. novos et marUos i^pxaXicSs, 
inqnit Stat. pro novus et maritus : idem Hmens in ienens mutaret. Mur. sic 
constituit, iibi virgines„„sinus ; Tetimeni: cupida novos Capiai aure marUua ; 



NOT^ 



52 Tibi virginea Zonula aoluiint'] 
* CinxiaB Jnnonis nomen sanctum ha« 
bebatur in nuptiis, quod initio conju* 
gii solutio fiebat cinguli, qno nova 
nupta erat cincta.' ' fUud autem 
cingulum/ ait Festus, ' factum erat 
ex lana ovis/ quod Herculano nodo 
vinctum vir solvebat ominis gratia. 
Ovid. < Castaque fallaci lona re- 
cincta manu. 



55 Captai marUus [nooos...fnartios] 
Timens, scilicet, ne voto excidat, te 
cupida aure captat. 

56 Tu ferojuveni] Ardenti et im- 
patienter amanti. Sic infra Cann. 
Nuptial. vs. 22. '£t juveni ardenti 
castam donare puellam.' 

58 Matris e grenm} Simulabator 
' rapi virgo ex gremio matris/ ant si 
ea noQ esset, ex proxima^ oecessata- 



GARMBN LXI. 158 

DediSy o Hym^see HymeD, 

Hjrmeno Hymenaee. 60 

Nil potest sine te Venus, 
Fama quod bona comprobet, 
Commodi capere : at potest, 
Te volente. Quis huic Deo 

Comparai^er ausit ? 65 

Nnlla qnit sine te domtis 
Liberos dare> nec parens 
Stirpe jungier : at potest 
Te volente. Quis huic Deo 

Compararier ausit ? 70 

Quae tuis caxeat sacris, 
Non queat dare praesides 
Terra finibus : at queat^ 
Te volente. Quis buic Deo 

Compararier ausit ? 75 

Claustra pandite januse^ 
Virgo adest. Viden!, ut faces 
Splendidas quatiunt comas ? 
Sed moraris, abit dies ; 

Prodeas, nova nupta. 60 

Hymenae Hytnen, o Hymen Hymenae. Venue nUiU hnt valet ahtque ie percipere, 
ijuod laudet wquus kominum sermo ; sed vaUt te annuente, Qum Deo ieti eonferrt 
audeai? NuUa familia potett abaque te legUimoa filioBedere^ nec pater genere 
devineiri : aed id vaUty te favente, QuU Deo wrt a^ieat ee eonferre? Civitae 
qua aaeria tuii primta ritj non potett prtrfectoa regionibue eui$ oonstituere; eed 
poaritf te mmuente. Quis Deo itti eonferri audeat ? Laxate obices janua. Pra- 
rio eet nnnva nupU, ; an aapid» qwmodo tada vibrant crineafuigentea? at acnctortt, 



antiqoe novoa marUua^ pro novua maritua : Voss. Te te Hymen cupida noct»*... 
maritua; quem secnttts est ValpiQs: Bip. sequitur Scal. legentem nooos..., 
marUoa h(0CBSKSn' alii tumena, h. e. Ubidine turgens, i/rySv.— 68 Srirpe «•«««• In 
Venet. Brix. Vicent. et cod. Scal. ut et in aliis codd. ap. Ed. Cant. * In Qaili. 
cano scriptnm fnit jtmcMr, e pro f , nt modo notabamus.' tScal. Vide V V. IX. 
in ver. 40. lectt. dicier et nUier in Ald. et seqnent. edd. debentnr Avantio.-i* 



NOT^ 



dine, «mn ad vimm trabebatar, qnod sides' dicti, qni alicujus loci tntelam 

▼ideUeet ea ret feUeiter Romulo cca- tenent, Tel rectores ab eo qnod pcm« 

■erit^ annt ; hinc fraridea hoc loco nonnallifl 

T2 No% queatdare preuidea] ^ Prv* snnt tatores et defensores fiaiam* 



154 



G. VALBRII CATULLI 



Tardat ingenuus pudor, 
Quse tamen magis audiens 
Flet, quod ire necesse sit. 
Sed moraris, abit dies ; 

Prodeas, nova nupta. 85 

Flere desine. Non tibi, Au- 
runculeia, periculum est, 
Ne qua foemina pulchrior 
Clamm ab Oceano diem 

Viderit venientem . 90 

Talis in vario solet 
Divitis domini hortulo 
Stare flos hyacinthinus. 

huBprmUrii: pnadM^ o imm nv^pta. Vereeundia modeeta renuraiur eam, qtue nikU' 
•fntfii» magie ac magts audiene ploratf qaod vporteai profidaei, At eeeeoMy lax prm- 
ierit; proudae^ o nova nupta. Cetoa piorare : minime tibi perieuUim eti^ o Aunmcur 
IfM, ne aUquapueUa te formoeior eonepexerit Sokm ex Oceano emergentem, ToHm 
me ameuevitfloe Hyacinthi in ameeno horto keri opuienti, Sed eunctarie,fugit tu» ; 



l»»»»»l»«»>i»<»«»l#«i*V»^ 




81 Tardet in Venett. Brix. Vicent Rtie^^. et omnibns Stat. et Scal. codd. 

qaod Scal. et alii antique dictam eue patant pro Tardat^ lect. qaam ezhi- 

bent Ald. Orypti. Mar. et alis. Tardet retinnit Scal. eamque secutns est 
Ed,~ - - - - - .. ^ _ . 

codd. 
temperare 

tamen, Error hinc flnxit, qnod Oallicanam exemplar, nt conjicimus, sine 
diphthongo que pro qud scriptum habuit ; id qood in aliis nobis suboluit.' 
8eaL Qiue exhibent Gryph. Voss. OraBV. Vulp. Quem reposnit Bip. — ^83 In 
Stat. codd. quod ire necesseesty nbi vocalis non eliditur.-^7 In Mur. vet. cod. 
et nonnullis Stat. Aruneuleia ; in aliis Stat. et Scal. Arunculeia ; ' Ita omni- 
no legendum ; meilia autem syll. exteritur, ut in 'singulum.' Scal, Avantii 
emendationcm Hereuleiaf receperunt Venet. an. 1500. Ald. Oryph. Mur. et 



NOTJE 



96 Auruneuieia'] Alii iegant, AruH' 
culeia, alii, Herculeia: sed Auruncu' 
Isitif alterum est Cottamm cognomen, 
ez qna gente h«c Manlii sponsa vi- 
detnr fnisse. Miratur tamen Scaliger 
et fuisse nomen Jnliae, quod forsan 
adoptione contigit. 

88 Ne quafcemina pukhrior'] Noster 
Catnllos antiqaam morem laodandi 
novam nuptam hic diligenter obser* 
vat» Hoc enlm modo fere ipsi acci* 
nebant omnes: < Nolla te hodie fo« 



mina pnlchrior.' 

89 ClarttiR ab Oeeano] In Oceannm 
recipi Solem occidentem, et ex Ocea- 
no emergere orientem putabant Ve- 
teres; quod idem de Anrora habet 
Virgil. ' Oceannm interea snrgens 
Aurora reliquit.' 

93 Floe hyacinthinue'] Hyacinthnm 
florem a Latinis ' Vaccinium' vocari 
scribit Dioscor. lib, iv. 61. Fabula 
porro Hyacinthi in florem matatifose 
narratnr ab Ovid. Met. x. 



OARM£N LXr. 



155 



Sed moraris^ abit dies : 
Prodeas, nova nupta. 

Prodeas^ nova nupta^ sis ; 

(Jam videtur) et audias 

Nostra verba. (Viden' t faces 

Aureas quatiunt comas.) 
Prodeas, nova nupta. 

Non tuus levis in mala 

Deditus vir adultera, 

Probra turpia persequens, 

A tuis teneris volet 
Secubare papillis : 

Lenta qui velut assitas 



95 



100 



105 



proeedas, o nova nupta» Agedum exeat, o nova nupta: (ecce nunc apparei) «1 
tuucuUes nosiros cantue, (An eeimUf ut titda eplendenies mbrant flammarum 
mimes 1) ExeaSy o nova nupta, Non wuariiuM tuue inconeianSf propensus in tmpndt- 
«CHN pdiicem, inhonesta consectans cupiet cubare seorsim a tuojucundo <tmi ; ^, m 



^»»^S#>#i^^>^^^^>^ 



Stat. Statios vero conj. Aruneulea, vel, Hircuieia,—96 Prodeas, n. m. si Jam 
in omDibas eodd. et edd. vett. probante Avant. sed Scal. matayit si in m, i. e. 
age, agednm, et verba Jam vOetur in parentiiesi posuit. Vossius pro«t repo- 
sait st, ut sit nota silentii. Vide VV. LL. ad JuTenal. Sat. i. ver. 161. Ed. 
I>elph. * Sed vereor cnm Volpio, nt hsBC partienla sine yocalis adjnmento 
ftyllabam explere possit.' Doer, Hanc Scal. emend. recepemnt omnes fere 
recentiores. In Scal. 1. penes Editorem mann scrlptnm est, Prod<a«, fioiMi 
smpta^sed Jam videtur,') ut audias.^97 Scal. dedit ui pro d.— 98 Viden' utf. 
in edd. vett. et omnibns Stat. codd. pro qoo legendum pntavit, Vide, ut faces ; 
Bed lect. nostram in textnm recepit. — 103 Lectio nostra debetur Onartno P. 
et probata Marcilio est : in omnibns Stat. codd. Proea turpia persequens ; 
in alioqnodiOn veteri Precatur pia persequens; nnde Stat. conj. Peccat, aut 
^persequens: alii legebant Proqua, i. e. Proca, qnod edidit Scal. e fet. Ubro. 

NOM 



98 Nosira verba'] Cantus nempe 
nOBtros, sen ' carmen Fescenninnm' 
procax, et licentiap. plennm. 

09 Aureas quatiunt comas] Fanstum 
fntnrae felicitatis in conjogio augn- 
riam. 

101 Non levis] Sensns est: Vir 
tnns deinceps non erit vagse Veneris 
▼arietate detentns, sed constans, et 
intra conjngii terminos, a tnia com- 
plexibns non allenabitar. 

In mala Deditus adultera'} Qnod 
nanc dicimoi, ^stndere rei aliciii.' 



Veteres olim dixemnt, ' stndere in 
aliqua re.' Ita Cato : ' Poeticae artis 
honos non erat, si quis in ea re stn- 
debat, ant se ad conviyia applicabat, 
grassator vocabatar.' 

106 Assitas arbores] XJlmos nempe, 
vel popnlos, prope sitas, et jnxta 
plantatas ; vel alia vitinm pedamenta, 
qnae snnt qnasi mariti vitibus. Unde 
Horat. Epod. 2. ' Ergo aut adnlta 
▼itinm propagine Altas maritat po* 
pnlos.' 



1S6 C. VALBRII CATULLI 

Vitis implicat arbores, 
Implicabitai in taum 
Complexmn. Sed abit dies ; 

Prodeas, nova nnpta. 110 

« * * 

« « ♦ 

* « « 

O cnbile, quot [o nimis 

Candido pede lecti] 115 

Qn» tuo yeniunt hero, 
Qnanta gandia, quae vaga 
Nocte, qu8B media die 
Gaudeat. Sed abit dies ; 

Prodeas, nova nupta. 120 

ToUite, o pneri, faces : 



«iMs JUxiUi hmeetU arhon$ m^(imiteU»f immieietur in ttm$ oMpitfanis: eed prt^terk 
iempw»; exea», o nova nupia, * * * O tkalame Manlii, (o vos etiam ejns- 
dem aortis iori beato «iMiiim pede,) pu>i ^tnidta, puun magna sunt gaudia^ qaa 
iua doauna adveniant^ qmibu» obiewra nocie, aique etiam meridie /ruatur: at 
fraterii lux ; exeoM^ nem ntipia. O jtioeiMs, attoUUe iada» : ecce jam eerna op- 



^»»»»!»»»'»^*»»»'^»»»» 



•«-105 In Venet. an. 1500. pofiSMe, metro obstante.— 111 ' Absnnt hic tres 
▼ersicnli ab omnibus codd. sine nlla exceptione ; item ab omnibns vetustiort- 
bns edd.' SeaL Duo qoi snpersnnt hajus StrophaB yersicnli sic legnntnr in 
codd. Stat. O cubiHe ifuod omnUm» C. p, leeti ; in libro Onar. sic, O tmbile fu»d 
kamine Cp^UctuU»; m Marcil. membranis, O e, quodinomnibuOfC» p.teii: 
Marcil. emend* O c. quod omiii6iis C. |». teeiuhuy Qua tibi teniunt bona, CUmdea»f 
tfe» Annd Ald. integra Stropha legitur sic, O e, quot omtne C. lacteo pede^ 
Qam iuti oeniimf bona^ Gaudea»y eed abit diea: Prodea» neva nupta : in ed. Oiyph. 
hoc modo, O c. ^od htnnine C. p. lectuiiaf QutBy ^c. nt ap. Ald. in ed. Mnr. ita, 
6 c. quat omina C. p. kctuUaf Qutty tibi e. dona ? Gratidcas, ^c. ut ap. Ald. 
Scatigerduos versiculos, nt in codd. legnntur, ad sensnm inde extorquendnm 
jnngit et digerit cnm seq^enti Stropha, ut in iiostro teztu. Voss. omissis 
trilnis ▼ersicnlis prioribns et asterisco notatis legit, O c. ^iiol ommfttif C. p. 
leeti, Heins. tental>at, O c. quot omtna, nt ap. Mur. In Scal. 1. penes £di- 
torem sic mann exarata est integra Stropha, O 6cato pticUtila, o ^tiof tnltma 
frieeera Virgo dum moreri» juvent : O eubHef Sfc, nt ap. Scal. — 119 Gatideas, in 

NOTiE 

114 O cii6iic] PrsBter lacnnam, dido, pro * felici' et ' fantto/ hie 

qnss hic apparet, incredibile est, Catnllns posnit. 

qnantnm hspc corrnpta sint, qnss ta- 118 Qius Gaudeat] NonnulU le- 

men facili negotio snmns interpretati. gnnt, GatidMs, sed alio sensn. Porro 



115 Candtdo pede^ Id voeat < pe- * gaudere gandium/ < ridere risnm/ 
dem lecti,* qno fnlcitnr lectus. Ut « servire servitntem,' mnltaqne id 
•upni,^ veteris pedeni grabati.' Can* genns dicebant Antiqni. 



CARMSN LXI. 



167 



Flammeum video venire. 
Ite^ concinite in modum : 
lo Hymen Hymenaee io, 
lo Hymen Hymendee. 
Neu diu taceat procax 
Fescennina locutio ; 
Neu nuces pueris neget 



125 



parere velum nupHale. Agedoni properatey eaHite ad ntinunnii, o Hpnetuee Hy- 
«Mfi, Hymen HymentBe, Et ttatim aniiatur Feecenninum earmen: nee catanittnl 



nonnnllis vett. edd. sed Gaudeai in omnibns Stat. codd. — 122 Lect. nostram 
testantor omnes Stat. codd. videor videre «xhibent nonmille edd. vett. 
videor venire dedit Scal. et ex Graeca loqoendi ratione 8ok» iXB^Tr explicat; 
sed video erat in Scal. cod. non videor, — 124 In qoibosdam edd. fett. O Hf^ 
nun Hymenae, Hymen o Hymenae ; sed lect. nostram obiqoe servant omnet 
Stat. codd. nisi qnod to additnm sit ver. secondo nt etiam priori : Stat. conj. 
Hymen o Hymenae to, Hymen o Hymentee, — 127 Heins. conj. Jocatio, — 128 In 
iino Stat. cod. Necmtces; in reliqois Ne^ qood reposoeront Voss. etVnlp. 



NOTiE 



121 ToUite, fnieri, faeea] Pneros 
intelligit patrimos et matrimos, de 
qoibos h«c Festos : * Patrimi et ma- 
trimi poeri tres adhibebantur in nup- 
tiis, onos qoi facem praeferret* ex 
apina alba, quia nocto nnbebant ; et 
duOy qoi nobentem tenebant.' Tradit 
tamen Plotarchus in problematis 
nnptiales pneros qoinqne, nec plores 
nec paociores foisse. 

127 Feecennina locutio'] Carmen 
erat lascivise et obscoenitatis plenom : 
onde proeax dicitor a Catollo. Hoc 
aotem canebator vel ad arcendnm 
fascinnm, vel per Indnm jocomqoe 
amoris. Heec Festos de ' Fescen- 
nino carmine' habet : ' Fescennini 
versos, qoi canebantor in noptiis, ex 
nrbe Fescennina dicontor allati, vel 
itadicti, qoia fascinom credebantor 
arcere.' Istodqoe carminis genos 
occioentes sponsam mariti domom 
dedocebant. 

128 Neu nuces pueris} Noces in 
noptiis spargi solere testatur etiam 



Virgil. Ecl. viii, ' Sparge, marite, no- 
ces/ Hojns consuetodinis caosam 
apod Servinm Varro hanc esse potat ; 
ot nempe Jovis omine matrimoniom 
celebraretur, et ot nova nnpta ma- 
trona esset, sicnt Jono ; nam niices 
in totela erant Jovis : nnde et ' jo- 
glandes' vocatae, qoasi Jovis glandes. 
Illod vulgare fuisse idem Varro tra- 
dit, idcirco spargi consuevisse noces, 
ot a rapientibos pueris fieret strepi- 
tns, ne poellae virginitatem deponen- 
tis vox posset aodiri. Volont alii, 
ea id gratia factom, ot se poerilibns 
omnibus lodis renontiare, et joveni- 
lia cnncta relinqQere, maritos eo indi- 
cio testaretor. Unde Persios : * £t 
nocibus facimos qoaecomqoe relictis.' 
Morem honc nnces in noptiis spar- 
gendi e Grscis fontibos manasse tra- 
dont aoctores. Nam apod A thenien- 
ses novns sponsos noces joglandes, 
amygdi^las, et alia id genos sparge- 
baty qoae Korax^fuifra dicebant. 



16$ 



O. VALBRII CATULLI 



Desertom domim audiens 

Concubinus amorem. 
Da nuces paeris, iners 
Concubine. Satis diu 
Lusisti nucibus. Lubet 
Jam senrire Thalassio* 
Concubine nuc^s da. 
Sordebant tibi villuli 



130 



135 



fitm&t ip^rgert nMce$ jNMrtf, meeipiau keri «ms dereUctoi eeee delidae, O figer 
ein^det eparge nueee puerie. iMeiati eaiie dudMm mKibue; uunc ptacet dommo 
tao fmmdtri Tkataeeio. O meHce oiitftfe, a ie negtigebar hediema ei heeiema 



^»»*x«^^» #■*»*>»<» 



— 119 In Stat. eodd. Deeerium Deim audienet vel, Deeerium dewumm audiene : 
Stat. vero emend. Defeeiam dominam audiene Concubinu» amore, * In fentt 
scqnenti pro ainorefii atii legnnt amorea; at Voss. valt amore; nec dubitamos, 

3oin recte alianis ' desertoi amore' at ' desertas amicis' dici posait, sed stc 
nre snpplendam est ee ; magis placet conj. £d. Cant. Deeertoe domino cm- 
diene Ceneuinnu» amoreej vel, Deeerium domino audiene ConcutfinuM amorem' 
I>oer.— 196 In Venett. Brix. Vicent. Venet. an. 1493. et edd. MAr. etStat^ 
Sordebani tibi vHUca: Stat. vero non profert lectt. codd. in ceteris edd. fere 
omnibas Ald. Orypb. Scal. Vou. Cant. Vnlp. et Bip. Sordebam tibi viltice 

NOTJE 



ISO Coneubinue'] Meritorii poeri, 
i. e. catamiti, qaibns licenter nte- 
bantur Antiqui : cam a tarpi officio 
removerentur, nuces spargebant ; id 
est, ludum pueritis, ut indicarent 
oronia se puerilia aspemari. ^Con- 
cnbinns' et * puUus' apud Veterea 
pro ' catamito' dicebatur. Vide 
Fest. 

193 Lueieii nucUnu] Pueros olim 
ephebos nncibus ludere consuevisse 
testatur etiam Martial. ' Alea parva 
nnces, et non damnosa videtur, Saspe 
tamen pueri perdidit illa nates.' Sez 
autem ludos nncum apnd Antiquos 
fuisse, ex Elegia de Nnce apod Ovid. 
comperimus. 

134 TkaJtaaeio} Thalassias^ Thalas- 
sns,et Tbalassio dicebatur. Thalas- 
sionem in Festis Nnptialibus Romani, 
sicnt et Graeci snum Hymenseum in- 
vocabant Quod ex eo inoievisse aac- 
tor e8tLivius,qaod in Sabinaromrap- 
to, * Unam longe ante alias specie ac 



pulchritodine insignem a globoThalas* 
sii cojasdam raptamfernnt; multisqoe 
sciscitantibnsy coinam eam ferrent; 
identidem, ne quis eam violaret, Tha- 
lassio ferri, cl«mitatum.' Qoa de 
causa vocem hanc nnptialem factam» 
et ad posteros inde manasse, Plotar- 
chos etiam censet. Nonnullis tamen 
ad lanificiom vocis hojus origioera 
causamqoe referendam esse videtor ; 
in qna sententia fulsse Varronem tes- 
tator Festos. ' Thalassionera/ in« 
qoit, ' in niiptiis Varro ait signom 
esse lanificil. Tlialassionem enim 
vocabant qoasillum, qoi alio modo 
appellator calathos, vas' otiqoe lani- 
ficiis' aptom.' Constat aotem lanifi- 
ciis priscas niatronas valde deditas 
fuisse, praecipoamque his coram, et 
operam impendisse. Servire aotem 
Thalassio, idem est, ac constauti le- 
gitimoqoe oti matrimonio, nec am* 
plios cinaedos sectari. 
136 Sordebani [Sordebamjtibi] Nonc 



CARMBN LXI. 



159 



Concabine^ hodie atque heri : 
Nunc tuum cineraiius 
Tondet os, Miser^ ah miser 

Concubine^ nnces da. 140 

Biceris male te a tuis 
Unguentate glabris marita 
Abstinere : sed abstine. 

die; Jam tibi t<nuor abradii barbam: o infeUx! ah infdix cinade f sparge 
nueea^ Ferunt te, o unete eot^uXf agre temperare valere a tuis imberbibua pallis ; 

ConcMne: in Rbeg. Heins. vet. cod. et alio cod. ap. Ed. Cant. Sordebant tibi 
viUice. * Mihi qnidem in )}oc versu semper suspecta foit vox viUicee yel vUliee ; 
non ¥ideo enim cur concnbinns paulo jam adultior et cinerario mox tonden- 
das * villicas' praecipoe contemserit, ad quas animum potins ille nnnc adje- 
cisse videatur; nec mihi persuadere possnm, concubinum domini dispensato- 
rem in ejus domo fuisse ; male enim fortasse huc traxeris locnm Martial. ii. 
18. 24. seqq. nec denique apparet, cur Catullns, ex cujus persona dicta omni- 
no videntur, Sordebam tibi viUieey concubino sorduerit, vel ab illo despectos 
sit ? Desiderabam vocem aliqoam, qnse, ut magis responderet sequentibus, 
^ primam lannginem ' notaret. Non dubitavi igitur lect. Corradini Sordebant 
iiin viUuHt quod jam in Gott. 2. exhibitam video, in textum recipere. ' ViUu* 
lus' est diminotivum a ' viilus.' ' Doer. — 137 Avant. conj. Aer<r, et interpre- 
tatur, *et ignobiles et nobiles sordebant tibi.' improbante Scal. — 141 In 



NOTiE 



saum catamitum sponsus vocat msti- 
cuniy ipsiqne exprobrat, quod nuper 
deliclas faciens ipsom despiceret. 

137 Hodie atque het^ Graecorom 
est adagium, y^s lu^ wp^v ; hoc est, 
nupemme, 

138 Ctnerartttt] Qni nnnc tonsores, 
* Cinerarii/ et ' Ciniflones* Veteribus 
dioebantur, ab ofiicio calamistrorum 
in cinere calefaciendornm, quibus 
capillos crispabant, De his ita Varro 
lib. XV. de Ling. Lat. 'Calamistri, 
quod bis calefactis in cinere capillas 
omatnr. Qui ea ministrabat, a ci* 
nere Cinerarins est appellatns.' Mu- 
liebre illod videtur apud Antiquos 
pinisterium, ut scribit Sosipater 1. 1. 
Origin. quod et innnit Horat. i. Sat. 
t, < Custodesy Lectica, Ciniflones^ Pa- 
rasitae.' 

139 Tondet os] Hoc est, malas. In 
pu^is tonsio indicium erat emeritas 
sasp libidinosse militia", quod jam pu- 



bertatem attingerent : et apnd Mar- 
tialeni legimus, qnod nova nopta pri- 
mo die quo mariti domum ducebatur, 
capillatos mariti pneros tonderet; 
^ Tondebit pneros jam nova nuptii 
tuos.' Post initnmenim conjoginmy 
et ductam nxorem, meritorii puerl et 
in deliciis habiti dimittebantnr. 

142 Unguentate'] Ungueutatum di- 
cit mollem, eficeminatum, et nngnen- 
tis delibutum. Amatores enim so- 
lent plernmqne jucnndis nti et per- 
fundi odoribus, ut malos et gravesre- 
jiciant. 

Glabris] Glabros appellat imber- 
bes et depiles pullos et catamitoS| 
qood potest vel ad aetatem referri, si 
essent juniores, vel quod se noce 
volsellisque depilarent, si grandiores. 
Cujus etiam dedecoris infamiam snb- 
iit Augustus ; ut scribit Suetonios In 
Atigusto cap. 68. 



IW 



C. VALBRII OATULLI 



lo Hyiiie& HymenaDe io, 

lo Hymen H^rmensDe. 145 

Scimns bsec tibi^ qam hceat, 
Sola cognita : sed marito 
Ista non eadem licent • 

lo Hymen Hymenaee io> 

lo Hymen Hymeneee. IfiO 

Nupla tn qaoqae, qose tnas 
Vir petet, cave ne neges ; 
Ne petitum alinnde eat. ^ 

lo Hymen Hymeneee io» 

lo Hymen Hymenaee. * 155 

En tibi domas at potens, 
£t beata viri tai, 
Quo tibicine serviat, 

«I cmHm ie ab his. O HymeMe Hjfmm^ o Hymen Hymenae, NonmM» ista 
mki Ubi esH notOf ^um permUtwUnr ccelibi ; verwm hac ip$a tibi jam eoi^ngi 
nom amplias permittuiUw, O Hymenwe HywfR, o Hymen Hymenae, Tn etiem, 
9 ^nliay jam ^poiua, vide ne denegee ea, qua maritus tuus a te pottuiabUf ne 
ex oito (oco eei quteeitum. O Hymenae Hymen,'o Uymen Hymenae, Ecce tibi 
adstat fomiia rmiUSy et divee tui cor^ugiaf qua tibi etism vetula /amulabUur: o 



^i»»»^*»»>^^#^^<» 



codd. DicereSf improbante Stat. auod tamen recepit Corrad. — 146. 147 Id 
codd. et edd. vett. Scimwy htec ttbi qum licentf Sola, ifc, legebat Stat. ScinaUf 
hactibi qua Ucent Soli^ cognita sed marito; Scal. qua licent; Passer. ex Meni. 
c. ccelibi SoH cognUOf nnde, si yetaBti alicnjas exempkiriB auctoritate fulciri 
possithiec lectio, Catullum fortasscscripsisse putat Voss. Scimms htBe tibi 
ceeUbi et £Mi eognUa, improbante Doer. vnlgata tamen serrata est a Yoflsio, 
et recte, eodem Doer. jndice. — 156 Heins. conj.domtMtcl|Hifciifl, improbaote 
Do^r. et mox En pro Et, — 168 In Venett. Brix. Vicent. Qua tUfi, sine, str- 
viet ; in Venet. an. 1493. Mur. et Cant. Qucb tibi, sine, oerviat, ex conj. Pon- 



NOTiE 



146 iS^ctmii« hac tibi] Fescennina 
licentia et mordacitate Manlio ex- 
probrantur nefanda paerorum stnpraj 
quae si, nondom ducta uxore nbi li- 
cuisse putaret, quod nolla forsan lege 
Tetabantur ; eadem tamen nunc ipsi 
jam marito amplius non licent. 

152 Cave ne neges] Monet sponsam, 
ne qnid conjugi neget, sed ipsi in 
onmibus conjngalibus pareat. Allu- 
dere porro videtur Catnllns ad ritum 
antiquum, quem fernnt institnisse So- 



lonem, ut nempe sponsa, prinsqnam 
virnm accederet, malum cydonium 
seu cotonenm comederet ; nt signifi- 
caretnr, debere esse grati» et snavi- 
tatts plenum qnicqnid ab ejus or» 
procederet; ipsamque facilem et mi- 
tem esse oportere, ne ab ipsius con- 
suetudine maritns alienetnr. 

156 En tibi domtcs] Gratnlatnr Jo- 
Hse, qnod familiam difitem et nobi- 
lem ingrediatur. 



CARMRH I^XI. 



161 



(lo Hymen Hyinenaee io^ 
lo Hymen Hym^uee.) 
Usque dum tremnlum morens 
Cana tempus anilitas 
Omnia omnibus annuit. 
lo Hjrmen Hymenaae io, 
lo Hymen Hymenaee. 
Transfer omine cuin bono 
Limen aureolos pedes, 
RasUemque subi forem. 
lo Hymen Hymensee io, 
lo Hjrmen Hymenaee. 



leo 



165 



170 



HymeiUBe Hynun^ o Hymen HymetuBt. Donee Umgteva eeneciua trepidnm agUmu 
€apnt enmein eunetit amcedat. O Hymeneee Hymen, o Hymen Hjfmenae. IVinu- 
mitte faueto anefneio formoeoB pUmtae tnae irane Hmen mariti tni, et potitam ejos 
ingredere jamum. O Hymentee Hymen^ p Hymen Hymenae, Intuere inirorettm 



^»#^^<^^*»^^^i» 



tani ; in Rheg. et cod. ap. Ed. Cant. Qua eineftne eermt ; in Maff. 1. et plc< 
risqne codd. ap. Voss. Qua tibi, «tne, eervit ; Ald. 1. Qua tibi eineflne erit, 
Improbante Avant. qni legi jobet, Quam eibi, ctne, eereiaty vel, Fine qua ni»« 
eermaty eodem tempore monens legi etiam, Qua tibi aine fine eerviatf contra 
metnim ; in Oryph. tamen legitor, hand dobie ex hac ipsa conj. Ayantii, et 
non minos contra metrom, Ftne qua tibi eine eerviat : Stat. conj. Qua aeni 
tibi Berviet; et hinc Scal. Qua tibi sene terviety ut eene &f»x<>^' dictnm sit pro 
eeni; sed non video cor Scal. non aliter legens, ita recederet a coni. Stat. 
qaaB potior est, et probata a Broockh. ad Tibnll. i. 7. 88. utramane damnat 
Doer. conjiciens, Quatibi bene serviat; recepit tamen cnm Vulp. emend. 
Voss. Qiio tibieine eerviat. Bip. secota est Scal. — 162 In omnibns Stat. codd* 
emitie eetae. — 163 Avant.- conj. miiiiiiif, improbante Mor. — 171 In Venett. 

VOTM 



162 Cana tempue aniiitael Usqne 
dom senectus habens cana tempora, 
aat cana senectus tremolom agitans 
capnty omnia omnibus annnat. Po* 
suit antem amiiitf subjunctivi modi, 
qnomodo dicitur, * edim/ * edis/ 
' edit,' &c. Lepida sane de senibus 
sententia, quibus ut plorimom albes* 
cens tremolom est capot, ita nt omnia 
omnibns annuere videantur. 

166 Tran^er omine cum bono Limen] 
Diligenter cavebant Antiqui, ne no- 
vse nnptsB sponsi domum ingredien- 
tes pedibns Umen attingerent ; ne, ut 
ait Varro, a sacrilegio inchoarenty si 



depositursB virginitatem, calcarent 
rem Vest», Numini castissimo, sacra- 
tam. Alii volont hoc ita factum, ut 
sponsa, qnasi rapta in domum mariti| 
morem Sabioarum ab Romolo rapta- 
rom significaret. Vel, ut aliis placet, 
hoc facto designare volebant Vete- 
res, nbi flos virginalis esset deliban- 
do8, tonc invitam sponsam mariti do- 
mom ingredi videri debere. Alit 
pntant ideo novam nnptam * transcen- 
dere limen' intactom consnevissey 
quia pntabant Antiqoi, sive exeundo 
sive ingrediendo * limen tangere ^ 
esse ominosnm et infanstnm. Unde 



De^, et Yar. Clae» 



Catui. 



Itt C. VALHRlt CATULLl 

Anpice, intiw ul accabans 
Vir taus Tyrio in toro> 
Totas immineat tibi. 
lo Hymen UymensBe io, 

lo Hymen Hymeneee. 175 

Illi^ non minns ac tibi, 
Pectore uritnr intimo 
Flamma, sed penite magis. 
lo Hymen Hymensee io 

lo Hymen Hymenaee. 180 

Mitte brachiolom teres, 
Praetextate, pnellulae ; 
Jam cabile adeant viri. 

yvoNMNfo Manlias wmnhu hmt de€umbem im cubiU Tyri», tUn» m Ihm «nplesni* 
tmpendeai» O Hymenae Hymem, o Hymen Hymenae, Ipei werimie otfM Hkif 
imtM vieeeri^ mdei ignie; imme ipsi lenge peniiiue. O Hifmenm Hfmeny 9 
Hymen Hymenme, O pairime pner, miMMm/ac brachium ieneUubtm nevte m^Uf* 



^»*i^^»<^»»»»#># 



Briz. Vicent et SUt codd. mm et aeeubanej daobiM exceptis in qaibos erat 
tmiMveltaitiis; ande legendom patavit Stat. tnhu, qaod in plerisqae edd. 
nnnc apparet Scal. reposuit tmifs ; Bartli. Adversar. 1159. conj. aiiclitf ; N. 
Heins. tui««. Salmas. tentat, ildiptctf iiiIks ei accubane Vtr tuue Tyria ut terq, 
ife. — 176 In Stat codd. lUi non minu», ae tibi Pectore urimur intimo ; in ScaL 
cod. /Ut Roii mtmts, ac tXbi Pectore uritur intimo Flammay eed penite magiey 
raore OrsBCoram, irvp Zaierar et sic est in Venett. Brix. Vicent et cod. ap. 
£d. Cant in Ald. Basil. Oryph. et aliis^ IUe non minm atmte tu Pectore uritm 
intimo Flamma, eed penitm magie; et sic Mar. nisi qaod pro penUuM kabet 
penita. — 179 In edd. vett. O Hymen Hymenae, Hymen o Hymemee, Vide 
sopra ad ver. 124. — 183 Leet. nostram testantor omnes codd. cnro Ve- 

NOTJE 

Ovid. Amor. I. 'Missa foras iterom 17S Tyrio in toro'] Hoc est, parpo- 

limen transire memento Caatins, at- reo, qaod nempe lyria esset optima 

qae alte sobria ferre pedem.* Alii pnrpara. . 

deniqae volant sponsas ideo tam di- 182 Pratextate'] Alloquitar pne- 

ligentera ' limine tangendo' abhor- rnm patrimnm sea Paranymphnra, 

roisse, nt evitarent malnm medica- qni novam nuptam dacebat, at di- 

mentnm, amaforiamqoe malefidam, mittat jam manam sponsae, nt cnbile 

qaod magicis artibos incantatores viri adeat. Vocatqae eam pnerom 

novis sponsis parare consueverant ' prtetextatum/ qoia ^ prsetezta' erat 

171 Aepice,intmta accubmu] Alii indntus. * Prastexta ' antem vestis 

legont imiis, quod male exponit et «rat qua poeri nobiles ollm nteban- 

defendit Scaliger ; male etenim dici- ^^9 qnas ssBpias fnit porparea, nt 

tur tmitf, sen * infimus/ qui accubam pudorem in poeris esse debere deno- 

sponss totus dicitur * imminere.' Ve- taret 

teres igitnr sequimur codices, retiiie- 183 Cubile adeant [adeat'] vtrt] Male 

mmqvLe^ Aapice inim m accubamf tfc, nonnalll legunt adeant, com Scali- 



CARMEN LXI. 



16S 



lo Hymen Hymraase iOy 
lo Hymen HymenaBe. 
Vos bonse senibns viris 
Cognitae bene foeminse, 
CoUocate puellalam. 
lo Hymen Hymensee io» 
lo Hymen Hymensee. 
Jam licet Tenias, marite : 
Uxor in thalamo est tibi 
Ore floridulo nitens; 
Alba parthenice velut^ 
Luteumve papaver. 



185 



190 



195 



Ipsa nnne petai lectum meniH sui. O Hymenae Hymen^ o Hymen Hymenae» 
O vo8proba muUeres maritia vetulis unicis /eUciter notay componite novam nuptam 
in toro. O Hymenae Hymen^ o Hymen Hymenae, Nunc tibi eonceditur acce* 
dercy sponse; te expectat in lecto geniali sponsa florido eplendens vuUu^ quan 
candida partheuice^ aut rutUum papaver, Sed tamen formeeus es^ o sponae, ita 



nett. Brix. et Vicent. Avant. conj. adeat, qnod receperunt Ald. Junt. 
Colin. Gryph. Mur. et Vulp.— 186 In edd. vett. Vos unia tedibue bona ; in 
omnibus Stat. codd. Vos bona senibua unis; ex qno fecit4ect. nostram ; ScaK 
postea affirmavit se in suo cod. legisse Vos bene senibus unis Cognite breve 
fenaney et Stat. conj. reposuit, breve tamen legens pro bene in seqnenti versn, 
qnem secuta est Bip. Voss. pro viris mavult bonis, cui emend. favet vs. 19. et 
hnjus epitheti usns per totum hoc Carmen snaviter repetitus. Parth. in 
notis landat, Vos imis sedibus bona; Avant. conj. Vos unis senibus bona, quod 
recepeniot Ald. Junt. Mur. alii ; Gryph. 2. exhibet, Bina tft adibus unm 



NOTiE 



gero, qui vult hoc referri ad mulieres 
pronubas, qui novam sponsam dedu- 
cebant. 

1S6 Vos bona seniinis viris {unis «e- 
itibus bona'] Aliter etiam haec legit, 
et exponit suo more laudabili Scali- 
ger ; qni non advertlt olim in more 
iiiisse positdm, nt boni ominis cansa 
in cnbicnli sella et in lecto geniali 
Hovam nnptam raatronae nnivirv,!. e. 
qnae uni tantum viro nnpserant, col- 
locarent ; quod mnnns iis solnmraodo 
matronis demandabatury tanquam 
castiQribns, quae nnicum tantum ha* 
bnissent maritnm. Signum enim fuit 
intemperantiiB cnjusdam, si qua mu- 



lier post primnm maritum, suscepis- 
set alterum. Unde yirgil. JEn. iv. 
iteratum matrimoninm vocat cnlpam: 
' Hhic uni forsan potui succumbere. 
culpse.' 

191 JamMeet venias, marite'] Hine 
patet morem fuisse, ut prior iret m 
lectum sponsay qnam postea adiret 
maritus in lecto jam collocatam. 

194 Parthenice velui, IMeumve pa- 
paver'] Parthenice seu Parthenion 
herba est, qnae fert florem albi colo- 
ris. Sic insignem Jnlise pulchritndi- 
nem significat Poeta, dicehs eam ni- 
tere albo colore rubro mixto. Pa« 
paver enim luteumi tertium genns 



164 



C. VALERII CATULLI 



At inarito (ita me javent 
Coelites) nihilominas 
Palcher es, neqiie to Venas 
Negligit Sed abit dies : 

Perge, ne remorare. 
Non dia remoratas es. 
Jam venis. Bona to Venas 
Javerit : qaoniam palam 
Qaod capis, capis^ et bonam 

Non abscondis amorem. 



200 



205 



«€ Du a^S^aii; mee U Vewu detqncii : $ed preeterit tempuM; prepera^ ne cune' 
iare, Nvn e» wnerahi» Umgo iempore: kmic wutdo adee: felix et fautta Vemu 
ie a^uverii; qwuidoqindem modo paiam habeo quod optas, nee legitimum eeloM 



^^^^^^<»^<»^s»«» 



CogniiiB bene femmee, — 196 Hiec Strophe olim post seqnentem posita legeba- 
tnr in omnibus codd. et libris impressb ; huc revocavit Scal. eumque secuti 
tnnt Voss. Vulp. alii. In codd. Stat. et Scal. Ad mariium tamen juvenem 
Celites nihiUmUnuM Pulehre re$ ; in vet. cod. Avant. Ad Martem tamenjuve" 
nem; nnde Parth. fecit, At mariia tuum tamen Celiie» nihilaminue Pulchra re»; 
et sic Quar. nisi quod pro Pulchra legit Pulehra : Stat. conj. Admetum juoe- 
nem tamen CeUtea nihUo mtmcs Pulehra res, — 201 In omnibus Stat. codd. remo- 
raia. — 202 Jam Venus, bona te Venua Passer. ex Mem. c. sed in Venett. Brix. 
Vicent. etScal. cod. Jamfoenis, — 20S In qnibusdam anttq. Invenit ; Avant 
conj. Juverii ut est etiam in Mem. c— 204 Quod cupi» eupie conj. Heins. impro- 

NOM 



ett papaveris, qnod mbro sno colore 
pnellarem rnborem recte indicat, si 
maxime floribusalbis, ot Parthenicae, 
conjungatur. Primum igitnr papa- 
veris genus est albnm, et candidum, 
cigus semen tostum apnd Veteres in 
secunda mensa cnm melie edebatur. 
De qno Virgil. Georg. iv. * vescnm- 
qne papaver.' Secunda species pa* 
paveris est nigri coloris, cujus scapo 
inciso lactens succus exprimitnr. 
Tertium genus est, de quo bic Catnl- 
lus noster, quod est flore rufo et lu- 
teo. Familiare admodom est Poetis 
puellarum formam et pulchritndinem 
floribus comparare. Virgil. ^n. xii. 
de forma Lavinise : ' Indnm sangui* 
neo veloti violaverit ostro Si quis 
ebur, vel mista rnbent ubi Hlia multa 
Alba rosa ; tales virgo dabat ore co* 



lores.' Sic etiam Tibnll. inter omnes 
lepidissime lib. in. Eleg. 4. * £t cb- 
lor in niveo corpore purpurens ; t7t 
cum contexont araarantis alba pael- 
Is Lilia ; et antumno candida mala 
rubent.' 

106 At tnarite'] Incredibile est 
quantnm haec sint depravata, qnie 
taroen quisque, prout libuit, emenda- 
vit. 

205 Pdlam, Quod cupie, capUi] Mos 
semper fnit| ut matrimoniam palam 
et publice contraheretur, ut esset le- 
gitimum et honestum. Unde ele- 
gantissime pro more sno Tibnll. 1. u. 
Eleg. 3. * Felices olim, Veneri cnm 
fertur aperte Servire seternos noa 
pudnisse Deos.' 

206 Non abscondis amorem] Conjn- 
galem et bouestum amorem non co^ 



GARM£N LXI. 



165 



Hle pulvis Erythrei, 
Sideramque micantinm 
Subducat numerom prius, 
Qui vestri numerare vult 

Multa millia ludi. 
Ludite^ ut lubet, et.brevi 
Liberos date. Non decet 
Tam vetus sine liberis 



210 



tmorem, Ji, qui cttpit innumera miUia vestrorwn luwum numerarey potiuM enU' 
meret Enfthrtea areme^ et tlellarum ,^entium multitudinem* Ludite nunc, vf 
plaeet, et propediem JUiot proereate, Non convenU gentem adeo antiquam eine 



■<M»^»*>^»^»*>^>^>^»^^ 



bante Doer. — 206 lUe poheris eriiheij ?el pulverit eritei, vel erieei, in libris 
scriptls et antiquiss. edd. pulvie Erythrai, hpxJuUti&s pro pulwris, dedit Ouar. 
quem secutisunt G17ph.Mur.alii: in aliis vett. edd. pulveria Erythngi: 
Avant. conj. pulvia Erythriiy quod legendnm censet Voss. et amplexus est 
Vnlpius : Stat. tentabat primum, lUe pulveris interij \e\,inierimy i. e. ' delicias 
Dostras interim dnm facimns ;' deinde, lUe pulceris Antaiy Antsnm enim terri- 
genam Libyn appellat Statius Theb. lib. tii. denique, pulveris Eretri^ vel 
Erretri, ut prima in Eretri producatur *Ofiii(HK&s» Marcil. proposuit, pulveriB 
atheri, vel, aeri, pro eetherii et omt, *atomos/ sive ' corpnscula in sole' 
intelligens : hoc Heinsio placuit ; sed multo magis Doeringio arrisit ejusdem 
Heins. conj. puiverie Africif quod pulvie secundo casu apud nullnm alium 
acriptorem occurrit, et deinde quod ptilrerts, sivepoloms, constanter servatur 
in codd. et edd. antiquiss. Doer. ipse tentabat, pulveris aridi. Erythrei, quod 
in textu est, dictum volnnt pro Erythrai, ita ut ex diphthongo, metri causa, 
una litera elisa sit. Scal. retiniiit lect. cod. polveria erithn, conj. tamen 
€ftf A^, ut alludi possit ad 'entheos Bellonae' quos ' Bellonarios ' vocabant, 
qni sursnm vim magnam pnlveris subjectabant. Cf. Tibull. i. 6. 54. — 209 Qms 
moetri n. volunt in omnibos Stat. codd. vestri n, vuU in plurimis edd. — 
210 Avant. in vett. libb. fuisse dicit, et Uuum, pro Uuuum, contracte, et 
Ittsus: in omnibus Statianis, MuUa miUia ludere, Et ludite ; nnde Stat. conj. 
ilftitta molUa ludi. At ludite, Sfc, et moUia interpr. irafym* Scal. suspicabatnr 
cod. OaUicanum habuisse ludei pro /tu<i,-ex quo correctores fecerunt ludere, 
qnod erat in cod. sno : Voss. ex ludt, vel, luditef quod in codd. suis invenit,* 
reponit lucta, * Sed quis non prseferat ludi, ob statim sequens et egregie 



NOT^ 



las, qnemadmodum tnrpem cum ci- 
naedis consnetudinem occnltare sole- 
baa. 

206 Pulvia Erythrei] Plures le- 
gunt, Entheif ut posslt alludi ad £n- 
theos Bellonae, quos Bellonarios vo- 
eabant, qnique magnam vim polveris 
excitabant. Alii legunt, aerit ; nos 
Erythrai ; ita ot Poeta significet hoc 
loco enm, qnl velit enomerare lusus 
Manlii et Juliei debere prias stellasy 



et arenas maris Erythr<Bi nnmero col- 
ligere. Erythraeum porro mare, sea 
Rubrum dictum est Orientale. . £U« 
denda porro est metri causa diph- 
thongu&,V?, e1 legendum Erythrei* 

213 Tam vetue Nomen"] Nomen pro 
* cognomine' dixit. Torquatus.enim 
vetus fuit cognonien Manliorom. Pri- 
mns illius gentis Titus Manlius Tor- 
quatas, a torqae hosti OaUo jugulato 
detractO| est appellatas, Nota est 



106 C. VALBRII CATULLI 

Nomen esse: sed indidem 

Semper ingenerari. 215 

Torquatus, volo, parvulus 
Matris e gremio suas 
Porrigens teneras manus, 
Dnlce rideat ad patrem> 

Semihiante labello. 220 

Sit suo similis patri 
Manlio, et facile insciis 
Noscitetur ab omnibus, 
£t pudicitiam suae 

Matris indicet ore. 225 

fim Miare: 0i decet exinde efatim proereari. Cujrio nt fortubu T&rqwiim 
moUet exiemdem mmiM$ e ftmc aum parenttMy bUmde patri amdeat eemikiuleo ere. 
Sit puer euovatri Manlio Mmt/u, ac faeile a cunetie etiam neeeientibua ipsoni 
este ManlJi nliam agnoeeaiur, ettque miUu suo pudico rrferat paremtii euee cojH- 



ir^<»»»»»i»>»i»>»<»>»i» 



respondens ludite?* Doer.— 220 In Venett. Brix. Vicent. et omnibnt codd. 
8ed mihi ante; Avant. emend. Sed mieante ; alii, Sed nieautef fel, hiante. Lect. 
Dostra del>etar ingenio Scaligeri.— 222 Bnrm. ii. ad Antliol. Tom. i. p. 305. 

Nom 

bistoria apud LiTiam. ejns iilias putatnr esse etiam non ag- 

214 Sed indidem Semper ingenerari] nitns. Indeqae ut ait Horat. iv. Od. 

Hoc esty ex eodem loco, et familia 6. * Landantur simill prole pnerpei*.' 

decet liberos procreari, nt longam Mulieresenim pleramque parinntli- 

familis Torqaatomm seriem possint beros similes iis, ex quibos concepe- 

aeternare. rnnt. Sic Julia Angusti filia sehiper 

216 Torqmtue, vo2o, parvuhu] Sic filios Agrippse similes procreaWt : 

apnd Virgtl. Pido optat parvnm M- qood com nonnuUi ejus flagitioram 

neam : * Si qnis mihi parvulos aula et impudicitias conscii mirarentor, 

Laderet ^neas/ festiviter respondit : * Nonqnam nisi 

219 Dulce rideat ad patreml Ita plena navi toilo vectorem.' Qoo or- 
Virgil. in PoUione : * Incipe, parve bane dicto significabat se non prias 
puer, risa cognoscere matrem.' Boni adulteris potestatem soi corporis fa- 
praeterea ominis patabant Veteres in cere, quam ex marito facta esset gra- 
infante esse, si arrideret ad patrem. vida. 

220 Semihianie labello'] Aperto ore, 224 PMdtctftam sticr Matrie indicet 
qoasi aliqoid loqui velit. ore] Sic etiam Martial. lib. vr. Epigr. 

221 Sit euo eimiUe patri] Optat ut 27. < En tibi, qnat patrii signatur ima- 
adeo similis nascatur filins Manlio, gine vultos, Testis maternfe nata pa- 
ut qnlsque etiam nesciens, statim at- dicitiae.' Puerorum namque vultus 
que ipsum viderit, credat omnino similitudinem parentnm referens, a- 
enm esse filium Manlii. Qqi enim pertum est maternae padicitiae testi* 
ore similitudinem patris refert, verus monium. 



GARMSN hXU 



167 



Talis iOias a bona 
Matre laus geniis approbet» 
Qnalis nnica ab optima 
Matre Telemacho manet 

Fama Penelopeo. 
Claudite ostia, virgines : 
Lasimus satis. At, boni 
ConjugeSy bene vivite^ et 
Munere assiduo valentem 

Exercete juventam. 



230 



285 



taiem, Tania ghria eommendet Toranatnli tUiua originem a matre ffrobOf pmata 
tauB evpereet ainguUiris Tdemacho FeneUtpes fiUo ab castiaeima sm parente. 
Oeehidite modo janmm^ o puelke, Jocati smnus aSmnde. Vos vero, o proH eon- 
JMges, fdieiter nna simnl vitam produeUe ; et contnme conjugU offieio Jlorentem 
exereete iwoentutem. 



^9<r»^^m0^^m 



pro/odfe ▼nlt/dde.— 226 Taie Jntiadum e bona Matre proposnit Heins. impro- 
bante Doer. 

NOM 



' 128 Ab optima Matre'] Qnemad- 
Qiodnni Telemacho Penelopes filio 
ingnnt fnit gloria, ob matris casttta- 
tem, qim per vigiDti annos abtente 
marito pndicitiam obserraTit; ita 
ctiam Torqnatns sit matris castitate 
«t pudicitia commendabilif. 

829 Telemacko'] Ulyssis ez Pene- 
Jope filius fuit Telemaciinsy qui apnd 
-matrem reUctns, et absente patre 
multis iiyariis affecton a matris sne 
proeiSy domum tandem reverso patri 
in illis Qlciscendit se prttbnit adjuto- 
rem. 

2S0 Penehpeo'] Penelope fuit regit 
Icarii filia, Ulyttit nxor, mater Tele- 
madii, quBe, ex Homeri prtBdicatione, 
ab omnibnt fere castittima et pndi- 
6ittima dicitur ; nt nomen ejnt, non 
mnlierit jam,ted iptius paene pndici* 
tiee nomen pntetur. Lycophron ta- 
men Poeta Ortecut ait ' Penelopen 



conenbitnm omninm procantium pat- 
tam, et ex eomm iino genuitte filinm 
.Qomine Pana, quod cum a reditn 
cognovittet Ulyttet, ttatim abiit in 
intnlam Cortinam, et ibldem obiit.' 
Qnod confirmat Herodotnt tnb finem 
Ubri tecnndi, tcribent Pana ex Pe- 
nelopc et Mercnrio fuitte genitnm. 
Refert etiam Interpret Theocriti 
Mercnrium in foraumi hirci couTer- 
tnm cum Penelope commitcuitte cor- 
put, ex eaque tutcepitse Pana patto- 
rnm Deum. Notter tamen Catulhit 
eam, qnte pluribut probatur, teqnitnr 
tententiam ; qnod nempe catta foerit 
Penelbpe. 

231 Ckmdite ostia'] Hinc apparet 
contnevitte ▼irginet januam cnbicnli 
noforom tpontomm claudere, dom 
jocit imponeretnr finit, dimitteren- 
turque tponti conjngalibot officiit 
operam daturi. 



/ 



1« 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN LXn. 

CARMBN NUPTIALB»^ 



JUVBNBS. 

Vbspbr adest^ Javenes^ consurgite : vesper Olympo 
Expectata dia vix tandem lomina toDit 

JuvBHSS. Appm^jam Hapenu^ o puerij atimrl Jicf^« ; Hnpent» Coi» «fre 
iemum tiitoUit j^tb» iMfvlMipore demdentum. Nunc kora est exmrgere e con- 



»»»<i^»»^o»*^» 



Hoc Carmeii saperiori pnepotait Comd. ita at, com illo conjanzerit. — 

NOTiE 



t Comieii iVtiptM/e] Hoc alterias 
partis operis Catalliani, qood rnlgo 
trea in partes diriditar, principiam 
e«t. Absolntis enim Lyricis in prima 
parte, altiori stylo carmen heroicam 
in feconda aggredttnr Po^ta, qai 
etiam in tertia feliciter Elegos de- 
cantarit. Hoc Yoro Camieii NupMe 
inscriptam, tire in Juli» et Manlu, 
ftiye alterias nnptiis celebratnm fae- 
rit, a virginibus et adoleiceotibns in 
Amcebaei carminis modom fait r^ci- 
tatom. In boc enim brevi poemate, 
qaod et cd^XAMF, qaalia malta Theo- 
critas conscripsit, potest appellari, 
paellse adolescentesqoe carminis A- 
mcebaei inter se de conjugii comnio- 
4is et incommodis contendentes in- 
trodocnntar, et demam paellae ce- 
dere adolescentibas cogantar. Ado- 
lescentes primi contra paellas ad 
concinendam sese vicissim exhortan- 
tur, ac conjogiom ejasqae commoda 
colhiadant ; puellae vero tempas nup- 
tiale, qaod malta damna inferat, qae- 
relis insectantur. Quid antem sit 
Carmen Hexametmm, notins est, 
quam nt hic a nobis debeat exponi. 

1 Fejp^<id«at,4rc.]$idasillad,qaod 
Astronomis * Venos ' et < stella Ve- 
neris' dicitar, Qraecis *9Hr^6poSfh La- 
tinis • Veapcr,' • Vcsperogo/ ' Hes- 



peras/ et * Lacifer ' appeHatur. 
* Vesper * autem nnncupatar, quod 
qaibusdam mensibns vespere, * I«a- 
cifer,' qnod qnibosdam mane exoria- 
tnr. Dicitor aatem ' Vespera ' apad 
Noninm, ' Vespera exoriente.' Re- 
peritnr et ' Vesper ' neatro geoere 
apad Varronem lib. tiii. de Ling. 
Lat. Cam aatem post Solis occaaam 
statim appareat Vesper, per ejas ex- 
ortom noctis principiam indicat Ca- 
tallas, cui concinit Claudianns in -Ho- 
norii et Mariae Epithalamio: < Attol- 
lens thalamis Idalium jabar Dilectofl 
Veneri nascitur Hesperns.' Virgit. 
Georg. i^ ^ lilic prima rubens accen- 
dit lumina Vesper.' 

O/ffmpo] Sumitur hic Olympas pro 
Coelo, quq sensa saepius usurpatar a 
Poetis, ut a Tibullo, lib.i. Eleg,.6. 
' Hanc Venos ex alto flentem subli- 
mis Olympo Spectat, et infidis qood 
sit acerba monet' Mons porro ho- 
jas nominis est, et Lesbi, et Helles- 
ponti, et Lyciae, sed et Thessaliae qul 
altissimas est et notisstmns. 

2 Expeciata diu /tuRtaa] A noris 
coiijugibas ; lege enim cavebator, ne 
maritas loce sponsae coujongeretnr, 
sed tenebris ; nnde exortn Hesperi 
noyae nuptae in domos virorum per- 
duci 8olebant| ac interim canebatar 



CARMBN liXJI. 



16» 



SuTgere jam tempos, jam ph^foes linqoere mensas : 

Jam veniet virgo, jam dicetor Hymenaeus. 

Ilymen o Hymenase> Hymen ades o Hymenaee. 5 

PUBLLiE. 

Cernitis» innuptae^ juvenes ? consurgite contra, 
Nunirum QBtasos ostendit noctifer ignes. 

vWio, et opimas epulaa dfserere: modo prodibii nova nuptay modo eantabiiur 
Hifmenaus, O Hymen Hymenae^ o ade$ Hymen Hymenae. 

PvELLM, O VirgineSj videtisne Juvenes? simul vos insurgUe adversus eos. 
Enimvero noctifer ostendit ceelestia sidera* Ita sane est. Cemisne qumnodo os- 



■»»#>^X»O^M^^*«^^ 



2 Pro vix ia edd. vett. sua ; Ayant. conj. hue, — 6 Idem Avant. pro Cmit- 
tt«Iegi jubet Cemit in.—7 Nimirum hac eos ostendit noctifer imher in omnibos 
Stat. codd. Nimirum atheriosostendit n. ignes invenit Avant. in cod. Moreti :' 
Nimirum hoceos ostendit n. imber in Scal. cod. ex quo fecit, oceano se ostendit n. 
isnbre; nam vetus scriptura hoceos videbatnr esse hoceaws^ i. e. oceano se: in 
Venet. an. 1500. et aliis vett. Eo^s ostenditn,imbres: Stat. conj. {Eiaas 
cbtendii n, umbreuy vel, umenieSf i. e. humentes; lect. tamen Venet. an. 1500. 
reposuit, et defendit ex Euripide. Ald. Gryph. et Mur. receperunt 4Sthereos 
„.Agnes; hinc Mel. conj. choreas ostendit n. igneas ; et Marcil. (Etao se osten" 
dit n, igne, Lect. nostram produxit Voss. e Thuan. Cf. Virg. £cl. viii. 30. — 



NOTiE 



HymenaBus, ut testatur Poeta : * Jam 
Teniet virgo^ jam dicetur Hyme- 
nfeus.' 

4 Dicetwr Hynunaus'] De Hyme- 
naeo jam snpra dictum initio Epitha- 
lamitJuliwetManliiCarm.Lxi. Ultl- 
nia vero syllaba verbi, dicetur, quae 
brevis est, prodncitur ob sequentem 
aspirationem : quod et fecit in Coma 
Berenices, * Qoa rex teropestate no- 
-via auctus Hymenaeis.' Idem in A- 
riadna : ' Tnm Thetis hnmanos non 
despexit Hymena>os.' Enndem nn- 
mernm celebravit Virgil. ^n. vn» 
* Turniqne canit Hymenaeos.' Item- 
que Mn, yiii. ' Linquens profugns 
Hymenaeos.' Sic etiam Ecl. yi. * llle 
latus niveum molli faltns hyacintho.' 

5 Hymen o Hymenael Vevsus hic 
ett intercalaris, per quem Hymenaeus 
tam ab adolescentlbus, quam a puel- 
Ua invocatur. In hoc Theocritum 
Catolliis est «mulatos: ille enim 



Idyllio xviii. quod * Helenae Epitha- 
bmium ' inscribitor, ita canit : *T^ 
$ TfUvate ydfuf M, r^rSc x<ipc^f • * 

6 Cemiiis, imiuptai] Verba sunt 
pnellarum, quae sese vicissim hortaU- 
tur ad cantandnm contra juvenes in 
ipsas contendentes. 

7 (Etaos IJEthereos'] ostendit noctifer 
ignes'] Idem puells dicunt^ qood ju- 
venes, sed aliis verbis. Hesperus 
autem vocatnr a Catollo *noctifer/ 
quod cum statim post Solis occasum 
appareat, noctem ferre videatur, sic- 
ut idem a lucie ferenda ' Lncifer' 
dicitur. Unde pastores, viso Hes- 
pero, inteiligunt noctem instare. Vir- 
gil. £cl. ult. ' Ite domum saturae, ve- 
nit Hespems, ite, capellse.' Sic etiam 
viso LupiferOy sentiuot omnes adesse 
diem. Idem VirgU. iEneid. 11.8OI. 
' Jamque jugis summae anrgebat Ln- 
cifer Idae, Ducebatque diem.' Mi- 
rum porro e«t, qoam varifi « variii 



170 



C. VAL^RII OATULLI 



Sic certe, viden' ut pemicUer exsilaere t 

Non temere exsiluere : canent quod visere par est. 

Hymen o HymenaBe, Hymen ades o Hymenaee. 10 

JUVBNBS. 

Non facilis nobis, aequales» palma parata est : 
Aspicite, innuptae sccum ut meditata requirunt. 
Non frustra meditantur : habent memorabile quod sit. 

teiiter cmumrexennU? Nen eqQidem ilfi« cmtm e sedibas esmUenmi Jnveiieak 
Ipsi moz emUiibmif fMM decet nos tvpenre, O H$mn H^wtemeef adm • Hfmen 
Hymenme, 

JuYKHBS. O eoddlee, diJIMU» vietana no» rniOMt, CenUCf qemmdie Ftr- 
fiiiet tn memonam revocent qua ftingnlse excogUarmU. Non certe eme emm Ua 
meditmitwr; excogitmvnt enim aliqaid, qnod menmratm tU dignmm, Noeterm 



^^* ^ ^^>** m ^<^^ 



8 Post certe ezcidisse pntat Stat. verbnm estf qnod in nno cod. tres literas 
hic erasas fnisse animadvertertt.— In codd. Scal. Commel. Palat. p. Venett. 
Brix. Vicent. et aliis antiq. ca:eent ifu» vieere parent; inAld.Grypli.Mar. 
canewt quo» tineere par eet, qnod Avantio tribnit Scal. canent qm»d veepere jmr 
eet tentabat Mel. canent ^aod vincere par e»t Cant. ez conj. Marcil. addita 
ezplicatione, 'carmen yictoria dignum:' eanent, qn» vincere par e»t dedit 
Corrad. qood receptum est in Gott. et Bip. 9\ii fCavent qnojwe parent #e. Lect. 
nostram recepit Voss. ex Thuan. — 18 In duobus Stat. codd. Aepicite innupta 
qu4B »eeum ut meditare quarunt ; in alio ejnsdem, Aepicin innupta qua eecum nt 
meditare queeihmt ; unde fecit, Aepicite iimapto qua»o ut fneditata r«gvirviU, et, 
Atpice qu4B innuptaeecum ut meditatarequiruntf vel, ut meditamina quaruntyetf 
Aepidte inm^a quteeo ut ntedUa m ina quarunt ; Gnar. legi posse dixit, mcdtto- 

NOT^ 



legatur hic CatulK yemus.. Alii enim 
legunty Eoo» ootendit n»ct\fer imbre», 
quasi Hespems orientales imbres sig- 
nitlcet. Alii legunt, (Etao», quod ab 
(Eta Hespenim oriri pntarent Unde 
Virgil. * Tibi deserit Hespems (£- 
tam/ Alii legunt, (Etaa» obtendU 
noetifer umbra», Scaliger legit, Ocea» 
no u oetendU noetifer tmfrre, id est| 
mari: ita ut sit ' Oceanus iml>er/ 
at ' Oceanam mare.' Qaod ntrum 
sit accipiendum viderit Lector. In« 
telligit autem Poeta per igne» JEthe» 
rcos, alia sidera et stellas,qua9 secom 
ferre videtur Hesperus. 
. 9 Canentf quod vieere [quo» vincerel 
parjett} Alii legunt, quo vineere par 
ett^ i. e. quo dnce, nempe Hymen»o. 
Alii legunt, caveMt^ boc est, a nobis, 
f t, quo» vieere par eat^ i, e. conyenit iit 



yideamus, quid parent eontra nos. 
Sed meliores sequimur codieea, qni 
hoc ad juyenes mox cantatnros ad- 
yersus yirgines referri significant, 
qiiod sane conteztus ratio satis indi- 
cat. 

11 Non fadU» jmiZiim] Arbor eat 
palma qa&s non cedit ponderi,. sed 
nititnr contra pondns, ideoqne yicto* 
ribns traditnr praemio, qaod non cea* 
serint, sed pertlnaces in bello perstl- 
terint. Inde vulgo yictoria dicltor 
palma. Vide Strab. lib. zv. Theo* 
phrast. lib. V. et Aulum GcU.lib. m. 
6. ubi hsc ez Plut. refemotnr : * lo 
certaminibns palmam signum esse 
piacnit yictorisB, qaoniam ejnsmodl 
ligni ingeninm est, ut nrgentibos op* 
primentibnsqne non cedat.' 



GARMEN LXU. 



171 



Nec miram : tota penitns qnae meDte laborent. 
Nos alio mentes, alio divisimus aures. 
Jnre igitor yincemar. Amat victoria caram. 
Quare nmic animos saltem committite vestros : 
Dicere jam incipient, jam respondere decebit : 
Hymen o Hymenaee^ Hymen ad^s o Hymendee. 

PUELLiE. 

Hespere, qni coelo fertur cradelior ignis t 
Qai natam possis complexa avellere matris. 



15 



20 



ad aUa aiitmoi, ad aUa awrea intindimui, Meriio itaque eaperalrimur ; victoria 
mmqne exigit aliqnam aoUcitudiMem. Qamnobrem jam matnoa oaUem veetroe 
€ompimUe. Canere wmdo exordientur paelln, modo nos reepondere oportehU, O 
Hwnen Hymenae, ades o Hymen Hymentee, 

PuELLA. O Vesper, qtuenam eieUa iii eeeh memoratw immitior quam tn ? 
^ valeaa JUiam abetrahere ab ampiexu matriOf abatrahere^ iDqnamy a motri» 



^■^>^'^t ^ ^>0i^0>^0>^ 



miua quarat : omDen edd. antiqniores habent requirant. — 14 ^ Hnnc yersom 
redozit Vosf. temere ex ejns sententia a Tiris doctis expnnctoni, cnm et ¥et. 
Thnan. et alia exemplaria enm agnoscant. Sententiam certe et orationem 
egregie hic versus jnvat : pro Idborent equidem malim laborant,' Doer. — 
17 Quare non animoe in omnibus Stat. codd. convertite vejfros / Voss. — 
20 ' Quie eedo perperam in qnibnsdam : pro /ertur in nonnuUis extat lueet^ 
qnod hand dnbie ex y, 26. intrnsnm est; sed qnemadmednm in hoc versa 
iueet melins convenit rf jucundiorf ita in nostro versu magis respondet /ntor 



NOTJE . 



15 Noe aUo mentee'] Hic versns 
qnasi locum proverbii obtinnit in 
negUgentes ; qui enim aures dirignnt 
in aliam partem, mentem vero in ali- 
amyneglignnt audire qaae dicdntnr. 
Sic Ovid. de Rem. Amor. 443. ' men- 
tem sectam ' dicit : ' Secta bipartito 
cnm mens discnrrit utroqne, Alterins 
vires subtrahit alter amor/ 

17 Animoa commiiiite} Conjnngite, 
in nninm contrahtte, componite inv i- 
cem animos, nt sic unam rem agen- 
tes, pnellas vincamus : necesse est 
enim^ qni vincere velit, curam adhi- 
beat. His consonat Terent. ' Ubi 
intenderis ingeninm, valet/ 

20 Beepere'] Cantns pnellarum est, 



quae damna conjngii incipiunt enu- 
meraroy Hespemmqne crudelitatis 
arguunt, quod ejus adventu puellae a 
parentibus et a complexu et gremio 
matris abducantur. 

Ignie] Stella dicitur * ignis.* Vir- 
gil. JEn, III. vs. 585. * Nara neque 
erant astrorum ignes/ 

21 Complexu matris] Diximus jam 
supra hoc in more fuisse positnm^ nt 
nova nupta e gremio matris rapi si- 
malaretor, ut marito traderetur, 
quod nempe raptus virginum Sabina- 
rum Romulo bene successisset. Fest. 
' Rapi simulatur virgo ex gremio ma- 
tris, aut si ea non est|ex proxima ne- 
cessitudine.* 



172 



C. VALBRIl CATULLI 



Complexu matrifl retiiieiitem avellere natam^ 
El jayeni ardenti castam donare pnellara ? 
Quid faciant hostes capta cmdelins urbe? 
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymensee. 



25 



JUVSNBS. 



Hespere, qui coelo lucet jucundior ignis ? 
Qui desponsa tua flrmes connubia flamma, 
Quod pepigere viri^ pepigemnt ante parentes» 



Mmpkxu remomUe Jttiam^ wvbrgiium hUt/ttam traden otro ejos «more tncetMol 
Quid axmi kogtea immaniiu im cifriiaie vi expugnaia? O Hymen H^metuBe^ o 
ade$ Hymen Hvmenae. 

JuYBNBS. 6 Vesper^ «[uanam sieUa in ceelo fidgei groHor qaam tn? qtd eom- 
Jtrmce tno Uminc pada coi^gia? Qnod enim komine$ pacti omU, food pareniaa 



^>»«#»»^»#i^»»#»»^»^ 



r^ erudeUor/ Doer. — 22 In hoc loco hsesit Stat. ; 8ed ita erat in omnibut 
codd. — 28 Hic versas snspectns erat Moreto. Quw pepigere viri Passer. ex 
Mem. c. et sic Voss. et £d. Cant. ' sed lect. nostra, qnia est difficiiior, ex 

VOTM 



25 Juveni ardenti] Impatienter 
amanti. Amor enira igni comparatar 
a Poetis. Virgil. JEn. iv. ys. 2. * et 
c«co carpitar igni.' His etiam simi- 
lia de Hymeneeo in Epithalamio sn- 
periore Catallus cecinit vs. 60. ' Ta 
fero juveni in manus Floridam ipse 
pneliulam Matris e gremio sose I)e« 
dis.' 

24 Quid/aciant hocte$,tfe,'] Crudele 
habetttr, qood ubi hostes urbem ali- 
quam vi expugnaverunt, virgines ra- 
piantnr; cnmigitur, Hespero appa- 
rere iocipiente, virgines e matrum 
gremio viris in noptiis rapere fas sit : 
inde * crudeiis * Hesperus a puellis 
dicitur. 

26 Hespere, ^ttt calo lucei] Respon- 
dent juvenes pneilis, Hesperique fol- 
gorem, qui exoriens nuptialia pacta 
confirmet, prsdicautes conjngii com- 
moda recenseut. Carminis autem 
Amoebsei lex haec est, ut qui in se- 
enndo loco dicit, aut aliqnid majus, 
aut contrarium olyectis reponat. 



Qnod hoc loco observat eleganter 
Catullus. 

JueundMT igni$\ Sic etiam Homer. 
Hiad. lib. xxii. vs. S18. *£(nrffpos, h$ 
KtKKufTos hf obpap^ Vrrwrai durHip, Sic 
etiam de Hespero Virgil. JEn. ym, 
vs. 690. * Qnem Venus ante alios as* 
trorum diligit ignes.' 

27 De$pon$aJirme$ connubia'] Maxi- 
me enim conjugium stabilitur et con- 
firmantur nuptise, cum sponsa jnngi- 
tur spoDso, quod exoriente Hespero 
fieri solebat; quasi is esset confir- 
mator et dnx nuptiarum. Hic locus 
Donati firmat expKcationem ad illud 
Andriae apud Terent. ' placuit, de- 
spondi.' * Proprie spondet pnella& 
pater, despondet adolescens.' Verba 
sont Donati, qui haec etiam scripsit 
in Adelph. < Despondet puellam, qui 
petit,' &c. 

28 Pepigerunt ante parentee] Ante- 
qnam nimirum desponderent ; nam 
vlrgo pacta nondnm erat desponsa, 
si Passeratio in hnnc locnm fidem 



CARMBN LXII. 



Nec janxere priQS qiiam se taas extalit ardor ; 
Qaid datar a Divis felici optatias hora ? 
Hymen o HymendBe, Hymen ades o Hymenaee. 



r^ 



90 



PUELLJS. 

Hespenis e nobis, aeqaales^ abstalit onam. 

^* m * 4k 

Namque tao adventa vigilat castodia semper. 
Nocte latent fares^ qaos idem saepe revertens, 
Hespere, mutato comprendis nomine eosdem; 



35 



antea spoponderanty ncn ante copuUmmif quam tuu8 aplendor sese protulit, Quid 
enim a Dis coneeditur beata hac hora jueundiua? O Hymen HymeMeey ades o 
Hymen Hymenae, 

PuELLJZ. O todaJes, Vesper e nolns unam alnipuit, * * * Etenimt te 
exoriente, excubue jugiter vigHee obeunt vicos. Noctu fures occuUantur, quos 
eosdemfrequenter ta ipse redienSy o Vesper^ variato nomine deprehendis. 



^^^^^^^»»1»^^^ 



lege critica praeferenda est.' Doer, — 32 In Stat. codd. Hesperus est nobis 
aquakm abstulit unam ; vel, Hespitus hic nolns ipqualem abstulit unam ; vel, 
Hesperus e nobus aquaU^ abstulit unam; unde Stat. legeret, Hesperus e 
nostris iequaUbus abstulit unam; vel, Hesperus ex nostris aqualem hinc abs- 
iuUt unam: in marg. Oryph. ap. Doer. Hespere, quis nolns tequaUm hane 
aibstulit unam, Post honc versnm septem versns alios desiderari scribit 
Avant. qni spatii tantam in aliqno libro vacare animadvertisset : tantnm 
spatii qndlD|ue vocat in Scal. 1. ' Vohs. omnia recte se habere pntayit; non 
habet tamen, quo referatur .seqaentis versus particala namque; ego banc 
fere sententiam desidero : Hespere, te jnre rapacem vocamus et timemas, 
namque,* Doer. Hesperus a nobis in Ald. 1. ande idem Avant. legi jabet, 
Hesperus e nobis. — 33 Voss. pro namque corrigit nempe, et post vocem custodia 
interpnngit.— 36 Vespere Ald. Mnr. Stat. sed in cod. ScaL et edd. antiquiss. 

NOTiE 



habeamus. Desponsa autem pnella 
noctu tantnm ex lege nubebat : nec 
priua in viri domum, quam illucesce- 
ret Hesperus, abducebatur, ut sae- 
pius jam diximus. 

. 32 Hesperus e nobis"] Conquemntur 
puellae, quod unam e suo ccetn rapu- 
erit Hesperus. Versus hic varie le- 
gitur a^multis : alii enim codices ha- 
bent, Hesperus ah! nobis, aqudles, ab* 
st^it tmam. Alii vero sic, Hesperus e 
nostris iequalibus absiuUt unam» At 
qnanquam varie snnt lectiones; in 
idem tamen fere recidit omnium sen- 
stts. Hic porro sex aut septem ver- 
»ua desiderantur* 



33 Vigilat custodia'] Homines tpsi 

* custodes ' sen ' vigiles ' dicti : unde 
Oraecis cu^odia dicitor ot q>^XaK§s, 
Virgil. ^n. vi. ' Cernis cnstodia 
qualis Ve^tibnlo sedeat?' Festns, 

* Cnstodelani dicebant Antiqui, qaam 
nnnc dicimns.custodiam.' 

. 34 Noctelatentfures] VideturPoe- 
ta hoc l6co fures pro amatoribns po- 
nere.: nnde etiam ' furta ' adulteria 
dicuntnr, Ovid. *• Qnis depren- 
dere possit Fnrta Jovis ? ' Claudian. 
' Gandet amans furto.' Propert. 

* Jnpiter, ignosco pristina furta tua.' 
Ideroque alibi: ' Dnlcia furtajovis/ 
Ipse deniqne Catullus noit^r snpra 



174 



O. VAI^BRIi CATULLI 



JUVENES. 

m * 



At labet innaptis flcto te carpore qnestn. 

Qttid tam si caipont, tacita quem mente reqairant ? 

Hymen o HymeneDe, Hymen ades o Hymenase. 



PUKLLiB. 



Ut flos in septis secretos nascitur hortis, 
Ignotas pecori» nallo contasas aratro» 
Qaem mulcent aursej firmat sol^ educat imber : 
Malti illam paeri, maltcB optavere paeUae : 



40 



JuTBnn. Skd plteH jweSu mcrepan ie nmMlaU giierela, o Vesper. 
€rg9 H te tiMrmiily pum UineD occuUo mtm esopUad ? O Hymeii Hfmemme^ 
adet Hfmen Hymemee, 

PusiXiB. SiaUjloe edeehu tM horH» he»e dtttuie exorUur^ peeudibue ineogniiWf 
et nMBo vomere viofafiM, eed quem fovent Ziepkfri^ roborat Sol^ nutrit pluvia; 
pluree ipeum juvenee, pluree pudUe expetierunt; eed ubi ie ipee flos tenero ungue 



^■#<»^»o»i»i^«»^^ 



Heepere. ^ Hic quoqne deet se qiiaedam yel inde colligo, qnod ▼ersaam name- 
rv»f qoi par este debebat, non constat ; tot enim versibns, quot poellae cecl- 
neraoty ex lege carminis amcebsei respondendam fuit jnTenibns.' Doer,-^ 
S6 Ut^ i. e. ntcumqae, nexus cansa conj. Voss. — 87 QHtd tu eiiH nonnnllis 
edd. vett. taeita fuod in iisdem ; in Stat. codd. quam ; in Cuj^ quem*—A^ Id 

NOT^ 



Carm. Tii. ' Aut qnam sidera multa, 
cfim tacet nox, Furtivos homlnum vi- 
dent amores.' 

55 JtfH^itfo cotnpreiidts nomine eos- 
dem\ Eadem enim stella qnae post 
Solis occasum dicitur * Hespems/ 
ante ejnsdem Solis ortum ^Lucifer^ 
appellatur, sspiusque furee eoedem, 
lioc est, amatores, quia ad exortum 
usque Luciferi morantur apud ami- 
cam, deprehendit. Idem fere Horat. 
II. Od. 9. ' Nec tibi vespero snrgente 
decednnt amores, Nec rapidom fn- 
giente Solem.' 

56 At lubet innuptie'] Hic etiam 
procnl dublo plnres desiderantur 
versus. Manifestum enim est deesse 
finem eomm quae ex lege carminis 
Amcebai debneHint pnellae respon- 



dere. Haec autem jnvenum sant 
verba, qui simulatas et fictaa esse 
puellarum reponunt querelas ; ideo- 
que Lucifero contemnendas, cnm 
tantnm verbis, et non^ex animo re- 
prehendant, qnod tacita mente to- 
tisqne secum medullis exoptant. 
Claudian. * Teneram jam pronnba 
fiamma pndorem Soiicitat, mistaqne 
tremit formidine votum.' 

39 Utfioe in eeptis] Elegans admo- 
dnm et concinoa comparatio, qoa 
pnellas esse fioris instar ostenditnr, 
qui dnm nulla laesus iDjuria viget, a 
plnrimis optatur: ubi vero ungne 
decerptns langnescit, ab omnibus 
negligitur. 

42 MuUi ittum pueri] Hoc Ovid. 
Met. I. III. respexit : ' Multi illnm JO'* 



GARMfiN LXIf. 



175 



Idem cum tenai carptns defloniit ungui, 
Nulli illum pueri^ nuUse optavere puellse : 
Sic virgo dum intacta manet, dum cara suis est ; 
Cum castum amisit poUuto corpore florem^ 
Nec pueris jucunda manet^ nec cara puellis. 
Hymen o Hymensee, Hymen ades o Hym^aae. 



46 



JUVBNES. 



Ut vidua in nudo vitis quae nascitur arvo, 
Nunquam se extollit, nunquam mitem edociat uvam ; 
Sed tenerum prono deflectras poodere corpus, 
Jam jam contingit summum radice flagellum : 
Hanc nulli agricolie^ nulli accoluere juvenci : 



50 



decerptus dtmgmet^ nuXli ipmm Juvenet, nutke puelke expetieruni, Ita pueUa 
qtiamditi manet iUibata, tmc $ui8 eat ditecta; pottquam vero dffiorato corpore 
pudieum amisit florem; tiinc nec jutenibus eat exoptata, nec virginibus dilecta» 
O Hymen Hymenae, adea o Hymen Hymenae, 

JuvENES. Quemadmodum vitis qua nonfidta exoritur in agro incuUo, nusquam 
se erigit, nusquam maturum atit racemum, sed moUem truncum in terram incUnans 
decHoi gramtate tangit radice supremos palmites sarmentorum : istam nuUi colonif 



t^^^0>^^0>0>^^^>^>*^ 



▼etastis membran. Thuan* et Mem. c. convulsus aratro» — 45 In Maff. 1. dum 
intacta manet, tum cara suis: sed, tfc et sic in Ald. Scal. 1. Graey. Bip. aliis : 
* ium cara suis: sed est ex correction^ eonim, qui dum.».Mum concoqnere noa 
possent, et particnlam sed in seqnenti versu desiderarent.' Doer. Lect. 
Bostram agnoscnnt omnes alii codd. cum Venett. Brix. et Vicent. sed etiam 
egregie auctoritate Qnintil. Instit* lib. ix. 3. confirmatnr, quiibid.pro intacta 
legit imitipto^ et alterum dum per ^ quoad/ alterum per ^ usque eo' interpreta- 
tnr. — 50 In Thuan. quam munUeam, unde Voss. coqj. Amineam educat uvam» 
Vide Virg. Georg. ii. 97. — 53 In duobus codd. ap. Passer* et Stat. coluere pro 

NOTiE 



venes, mnltae optavere pnellae ; Sed 
fuit in tenera tam dnra superbia for- 
ma, Nnlli illnm juvenes^ nuilae opta- 
vere puellse.' 

49 Ut vidm m nudo] Apta etiam 
similitndo, qna jnvenes ostendunt 
puellamy quamdin manet intacta et 
integra, persimilem esse viti, qu» 
nnlli adjuncta et adhaerens arbori, 
sed hnmi strata, nullnm fructnm fert 
ntilem, ideoqne negUgitnr; sed sl 
eadem ulmo juncta fuerit, jam dili- 
genter ab agricolis colitHT, frnctum^ 



que prodncit. 'Vidua' antem vitis 
eodem modo dicitur illa, qnae nnUI 
arbori jnncta est, quomodo dicitnr 
illa < niaritari/ quae adjungitnr ar- 
bori. Horat. iv. Od. 6. ^ Et vitem' 
vidnas ducit ad arbores.^ Idemque 
Epod. 2. * Etgo ant adulta vltiam 
propagine Altas maritat populos.' 

52 Summum flageUum'] Summitas 
ramomm non modo vitis sed cnjus- 
libet etiam arboris 'flagellnm' ap« 
pellatur ; vitis ergo qnae non est nl« 
mo conjnncta, flagella radice contia- 



176 



C. VALBRII CATULLI 



At si foite eadem est idmo conjoncta marito, 
Mnlti illam agricote» multi accoluere javenci : 
Sic virgo^ dum intacta manet^ dum inculta senescit ; 
Gum par connubium maturo tempore adepta est, 
Cara viro magis, et minus est invisa parenti. 

At tu ne pugna cum tali conjuge^ virgo. 
Non sequum est pugnare, pater quoi tradidit ipse^ 
Ipse pater cum matre^ quibus parere necesse est : 
Virginitas non tota tua est : ex parte parentum est : 
Tertia pars patri data, pars data tertia matri, 
Tertia sola tua est : noli pngnare duobus, 
Qui genero sua jura simul cum dote dederunt. 
Hymen o Hymenaee^ Hymen ades, o Hymenaee. 



55 



60 



65 



MtHi 6oeet excohenaii : $ednitta tpta vitis ulmo e$i a^umeta, phtree hane eoionif 
pUtres hame bovea exeoUenmi. Ita puella quando manet iUibataf qwando ecelebsJU 
d«M, ab omnibus negligitnr: sed quoMdo eonvenietu eo^jugiam conaecuta ut; 
tvnc longe plue dUecta marUo, ac minu» ett odiosa parenti, 8ed tu, o puetta^ ne 
rernte ^utmodi marito; nonenimpar ett te rendere ei, cnt te pater ipee tnos 
tndidity ipu^ inqnam, tnns pater eimul cum matre^ quibui te obedire oportet, 
VirginitaM tua nom eet tota hw, sed partim parentum e$t: tertia pars ett concesaa 
patrtinOf tertia part ett eoncetsa matri tn«, tertia tantnm part ett tua; noli 
jmgnare cum ambobut parentibos, qui tua jura genero sno una cum dote tradidC' 
nmt» O Hymcn Hymenete, adet^ o Hpnen HymentBe, 



^>^>»<^>»i»«i»'^<»>»»»»» 



acceiueref hic et vs* 55. — 54 Heins. Tnlt, ubne coi^uncta marita, — 67 In Stat. 
eodd. conubium per nnam N, — 58 Sic in omnibus Stat. codd. praeter unnm, in 
quo erat, Cara virgo magit minut ett, * Deesse videtnr hoc loco lri^>Avj^ 
Hymen o Hymenae Hymen adety o Hymenae; qood tamen nnllo in cod. lege- 
bator.' Stat, Hnnc versnm reposoerunt nonnnlli, accedente Bip. — 59 Et 
tuneepugna in Venett. Brix. Vicent. et omnibns Stat. codd. approbante 
Voss. — 63 Sic in omnibns Stat. codd. Tertia part patrit ett^ pars ett data tertia 
matri in Mnr. et aiiis nonnnllis ; Tertiapart matri data,part data tertia patri io 
edd. antiquiss. et Stat. 

NOTiE 



git, Btpote qnae in subltme non assnr- 

git. 

. 54 Uhno co^juncta marito'] Qoasi 
' nlmo maritata :' undeVirgil.Georg. 
!• ' Ulmisque adjungere vites.' Plin. 
lib. xiT. 1. ' Jam in agro Campano 
popnlis nobnnt vites, maritosqoe 
complexae, atqoe per ramos earum 
procacibas brachiis geniculato cursu 
•candentes cacnmina seqnant.' 

59 At tu ne pugna"] Concludunt 
Carmen juvenes, hortanturque novam 



nnptam, nt Inbens viro consentiat, 
parentibns sic jnbentibus, qni jos 
sunm in fili» virginltatem genero auo 
cesserunt. Cum enim ipsa tertiam 
tantum suae virginltatis partemha- 
beat, reliquae vero dusB parentibus 
cedant, aequum non esset com ipsis 
contendere, neque marito resistere, 
in quem parentes simul cnm dote 
potestatem jusque suum transmise- 
rnnt. 
65 Cum dote] * Dos est pecnnia 



CARMBN LXIII. 



177 



NOTiE 



naptiaram causa data/ Varro de 
Ling. Lat. lib. v. ' Dos ' aatem aot 
' dicitor/ aot * dator/ aot * promit- 
titor.' * Dotem dicere ' potest nio- 
Uer, qoe noptara est, aot ipsios mo- 



lieris debitor, ejos jossoy parens mo- 
lieris virilts sexas, ot pater, avns pa- 
temos. ^ Dare ' vero et ' promittere . 
dotem ' omnes possont. 



CARMEN LXIII. 



DE ATV. 



SuPER alta vectus Atys celeri rate maria, 

Atyi veloci luangio delain» jp€r proftmda tBquorafettinato curtu avide pervenii ad 



i»i»^<»^^i#y»i»i»>#«i» 



In Scal. cod. Htolns erat, De Attinefarore percito. Totom hoc Carmen e 
Oraeco qoodam soriptore translatom esse censoit Wartonos : alii, ex Carm. 
XXXV. 17. Caecilio triboendom esse arbitrati sont. — 1 Attia in edd. vett. et 



NOTJE 



1 Super aUa] Hoc Poematis genos 
minime qoidem volgare metrom ha- 
bpt Galliambicom, a Gallis Cybeles 
SacerdotiboSy qoi hoc in ejos Deae 
Racris maxime ntebantor, sic dictiun. 
Versos aotem Oalliambos, de qoo 
plnra Hephaestion, Terentianos, et 
alii, sex constat pedibos. Primos 
aolet esse anapaestos, aot spondaeos, 
deinde doo seqoontor iambi com una 
ayllaba catalectica longa, qnibos ad- 
dnntor rorsom anapapstns et iambi 
dao : nt, * Vice veris et Favoni gla- 
Cies resolvitor.' At interdom etiam, 
nt Tersos celerior sit, in penoltimom 
locom tribrachys pro iambo recipi- 
tnr : ot, ^ Soper alta vectos Atys ce- 
leri rate maria.' Sed et alias Antiqoi 
yariam pedom motationem recipie- 
bant, nihil fere corantes, modo tem- 
porom nomeros retineretor. Alii 
▼ero alio modo Galliambom versom 
metiontor. 

Atys] De Aty varii varia retolere 
Scriptores : de qoo qoidem sic babet 



noster Catolhis. Atys adolescens 
praestanti formsu praeditos, navigio 
delatos in Phrygiam, com in nemos 
Cybelse seo Berecynthiae sacrum per- 
venisset, ejosdem Deae nomine, illios 
amore correptae, versos in fororem 
virilia ipse sibi ampotavit, et Cybe- 
leia instromenta concotiens, comites 
qooqoe soos ot idem facerent exbor- 
tatos, et com ipsis per nemora dis- 
correns, ot mos Sacrorom ferebat, 
tandem domom Cybeles pervenit, obi 
prs nimia defatigatione somno cor- 
reptos est. At mane expergefactos, 
et forore jam liberatos, ot sese sen- 
sit eviratom, conditionem soam coe- 
pit lamentari, et de patria soa repe- 
tenda cogitans, accessit ad littus; 
sed Cybele, immisso leone, enm ita 
perterrefecit, ut inde iternm in ne- 
mora confagiens^ reliqoom ibi vitse 
spatiom in DesB Cybeles famolatu 
transegerit. Hsec tamen CatoIIi nar. 
ratio minime convenit com iis qoae 
alii de Aty tradideront ; sed ne alii 



Delph. et Far. Cla», 



Cattd. 



M 



178 . C. VALBRII CATULLl 

Phrygiam nemiu» citato cupide pede tetigit, 

Adiitqae opaca sylvis redimita loca Deae : 

Stimulatus abi farenti rabicj vagus animi, 

Devolvit illa acuta sibi pondera silice. 5 

Itaque ut reUcta sensit sibi membra sine viro, 

PkrffgiaM mfhaMj H aeeeuit ad umbroia leea Dem Cybeles, nemeinJlme eincta; 
M ralndo fitrore pereUu», mentia tfiop« aheeidU eibi acuminato lapide jmdenda, 
Postquam vero eeneit gapereese eibi eorpa» mne mnUUde^ tmne kam et^fieiem 



^#<»«i»i^>»^»»<^<»#^ 



sic eftt ap. Terent. Manr. h. 1. citantem. — ^9 Phrygiam ni in omnibns codd. 
et edd. vett. etiam ap. Terent. Manr. rh ut delevit Scal. ted senratnr in edd. 
Corrad. et Oott. — 4 In edd. Tett. utfurenH: in Stat. et Scal. codd. tt6i; Cor- 
rad. legit ibi, qnem seqnitnr Qott. sic ut commode servari potest versn se- 
cnndo. — 6 In omnibns Stat. codd. Detolotl, probante Wertb. ATant. tegl 
jiibety Deveivit aibi iaetee aeuta pondera mUce^ metro obstante ; Stat. tentabat, 
DevotiJt ; alii legunt» DkoeUit iUe aeuto «iM nomdere: pro iUa in codd. iiieetus, 
iUetua, Uleta», laeteui, iUecta»^ vel illacta»; onde Stat.conj. icta, et snspicabatur 
rh iUe gloss. fuisse rov DevolvU : Passer. e vet. cod. affert, ipn lacte» tibi pon- 
dereaiHce», et tUice» mntat in eilicU; Voss. ex UectOy quod reperit in Mediol. 
primum conj. iec/o acuto, sed cum nieliora ejus exemp\aria baberent fere Ueta, 
vel kta, sine hapsitatione reponendum censuit lenta acuto ; at sic secunduro 
pedem fecit spondapum, qui iambns esse debebat. Nihilominus V. D. tn 
Obs. Mis. Tom. i. Vol. ii. p. 325. legendum putavit, Devolmt lecta acuta, nt 
legerit silicem acntum, quo opus hoc perageret. Devolvit Ule acuto Oraev. 

NOTJE 

quidem inter se conveniunt. Aliter dejecit pudenda sen virilia. Alii le- 

de Aty Ovid. Fast. iv. et Met. z. gunt lacte» ; nec cnr potius pondera 

Aliter Servius ad ^n. viii. Aliter dicantur genUalia, quam lacte»y video. 

Diodor. Sic. lib. iii. cap. 5. * Lactes ' vero proprie dicnntnr ev 

2 Phrygium nemu»] Ad illam mon- partes per quaa labitur cibus. 

tis Idae partem, quae Dindymus aut Acuto sUice] Samiam testam ionoit, 

Dindymnm dicitur, quo nempe con- qua solebant matris Deommy seu Be- 

veniebantii,qiiiseBerecynthiaeDeae recynthiae Sacerdotes, qui ' Galli' 

eonsecrarant. Maxime enim Cybele dicebantur, sibi genitalia amputare ; 

sen Berecynthia in Phrygia coleba- nec aliter citra periiiciem ; ut ait 

tiir, praecipuumque in Dindymo mon- PWn, lib. xxxv. Hinc etiam Jnven. 

te Phrygise, ubi et ejus sacra cele- Sat. Vi. ' Moliia cui rupta seciut ge- 

brabantnr, templum habebat : unde nitalia testa.' lUa porro testa Samia 

dicta est ^ Dindymene/ ' Idsa ma- cultri vicem praestabat, qnia acuta 

ter/ &c. Virgil. ^n. ix. * Ite per erat ; unde a Poetis * culter Phry- 

alta Dindynw, ubi assuetis biforem gius' appellari solet. Claudian. in 

dat tibia cantnm : Tympana vos bux- Eutrop. ' Inguinis et reliqunm Phry- 

U8que vocat Berecynthia matris I- giis abscindere cultris.' Judeeis quo- 

dapae.' que praeceptum fuit oUm, nt petrinis 

3 Loca Dea] Cybelae sacra^ sylvis sen lapideis coltris circumciderentur. 
opacis umbrosa, quae postea Catullus Josue cap. 5. 

dicit * nive amicta.' 6 Membrasine viro] * Virum ' dixit 

5 DevolvU illa pondera] Amputando eam partem^qua viri swBns^ scn virio 



CARMEN LXIII. 



179 



£t jam recente ferras sola sangaine macnlans, 
Niveis citata cepit manibns leve tympannm, 
Tympannm, tnbam, Cybelle^ tna, mater^ initia : 
Qnatiensque terga tanri teneris cava digitis^ 10 

Canere hsec snis adorta est tremebnnda comitibns : 
Agite, ite ad alta, GallaD^ Cybeles nemora simnl^ 

enure recmUi injiciena Cybeles nnmine qffUita eandidis numibne eamm tpnpanmn 
corrtpMtl; tympanum et bucdnam^ qaae snnt tua sacra^ o mater Cyhelez atque 
pukane mottibiu digiti§ bavii tergara concava mMibuM mtia tremens ecepit uiud 
decantare: Eia^ properate, unapariter, o GalUBf adcdeae Cybeleeeylms; prope» 



^^»#S»^li»'»l^^'^^>^ 



Lect. nostra est ex emend. ScaU— 7 Etiam in Oryph. Mnr. Oraev. et aliU ; 
Etjam in omnibos Stat. codd. maeulani in nonnnlUs. — 8 * Alii breve crotatum 
pro leve tympanum, quod non improbo.' Mur. Hic et sequenti yersn typanum 
le^t Scal. metri causa. — 9 Leve tympanum ex yersu superiort repetit Mur. 

■ 

NOTiE 



lia; ut et Amob. lib« v. adversos 
Gentes : ^ Pinus illa, solemniter qnae 
in matris infertur sanctum Deae, non- 
ne illins imago est arboris, inb qna 
sibi Atys virum demessis genitalibos 
abstulit?' 

8 Citaia cepit manibus teve iympa^ 

n»m] Atyn furore concitatum et evi- 

ratnm foeminino appellat geaere Ca- 

tuUuSy quia jam virilitate privatus 

erat quasi foemlna. 

• Leee tympanum'] Primam syllabam 

in illo vocabulo iympanum corripnit. 

Alii legunt crotalum, Qnod antem 

tympanaxn sacris Cybeles polsaren- 

tur» nemo est qni nesciat. Ovid. 

Faat. !▼• ' Cymbala pro galeis, pro 

scutis tympana pulsant, Tlbia dat 

Pbrygios, ut dedit ante, modos.' S. 

antem Angnstin. de Civ. Dei, 1. vn. 

c. 24. dicit ideo magnam matrem, qn« 

et TelluB, Cybele, et Ops, et mater 

Denm vocabatur, babuisse tympa- 

nnm, ut significaretur eam esse or- 

bem terr», et ob id in sacris suis 

Galli sen Cybeles Sacerdotes tympar 

na solebant pnisare. In sacris porro 

Cybeles quee sonum ederent, qnatnor 

niaxime inveni0| tympannm, cymba- 

hmiy tibiam, et como, quae Lucret. 



lib. li. his expressit egregie verAibus : 
' Tympana tenta sonant palmis, et 
cymbalacircum Concava, raucisono- 
qne minantnr comna cantu, Et Phry* 
gio stimulat numero qoaB tibia men- 
tes, Telaque praeportant violenti sig- 
na fnroris/ 

9 Tua, maier, iniiia'] Sacra ipsa sen 
myateria dicuntur, sed hic sumit tnt- 
Oa pro iis quse in sacris adhibentur. 
Varro de Re Rnst. lib. ii. ^ Ab snillo 
genere pecoris immolandi initium 
snmtnm videtur, cujus vestigiai quod 
initiis Cereris porci immolantury et 
qnod initiis pacis^foedus cum feritnr, 
porcns occi^tur.' Jnstin. etiam 1. ▼• 
* Alcibiades absens Athenis insimu- 
latur, mysteria Cereris initiorum sa« 
cra, nnllo magis qnam silentio solen- 
nia, ennntiavisse.' 

10 Quatiensque ierga tauri] Vocat 
tympanum, ierga taurij quod ex corio 
fiat, et terga dixit pro 'tergora:' 
idem etiam Ovid. Fast. iv. 'iEra 
Deae comites, raucaque terga mo- 
vent.* 

12 GaUte] Cybeles Sacerdotes 
'Gallos' vocari nemo nescit : sed 
hic Poeta ' Gallas * vocat foeminino 
genere, quod amissa virilitate mnlie- 



180 



C. VALBRII GATULLI 



Simul ite, Dindyineiiao domin» vaga pecora, 

Aliena quae petentes^ velut exules, ioca» 

Sectam meam execut»^ duce me; mihi comites tSf 

Rapidum salum tulistis^ truculentaque pelagi, 

Et corpus eyirastis Veneris nimio odio. 

Hilarate her» citatis erroribus animum. 

Mora tarda mente cedat : simul ite, sequimini 

Phrygiam ad domum Cybelles, Phrygia ad nemora Dese, 20 

Ubi cymbalum sonat yox, ubi tympana reboant^ 

Tibicen ubi canit Phryx curvo grave calamo^ 



raU «Ma pariier, o peeudtM emnUei Dea DiMdymena, qua loca peregrma ad» 
ewteM, tanqinam extorree, doctrmim meam c<mseciat€Bf auctore me, miAt contortes 
^gitatum mare tolerastiij et furorem eeqwnie, corpueque vestniin viriUbM» «po- 
Uaatis, nimia in Venerem malevolentiaj animos recreate sonitu tympani concitatis 
arroribus; pigra cunctaHo > mente yestra exeat; venUemecwn, consectamini me 
ad CBdem Phrygiimj ad Phrygios i cilicet Diae Cybeles htcos, uH cymbaiorum 
somius percrepatf ubi tympana personani; ubi Phrygius tibicen inJUxa arundine 



^^^^>»^N^#>»^^»» 



Tympanumj tubam CybeUes Voss. et Stat. — IS Sic legi ingsit Avant vagapec' 
tora in Venett. et aliis edd. vett. — 14 In Stat. codd. Alienaque petentes velut 
exules loca ceUfi; Tel, AHenaque petens velut exules loea celeri; Tel, Alienaqua 
petenies velui exuks loca celeri ; in Ald. l. AHena petentes velut exiiio loca ceiari; 
ex hii Stat. conj. AUenaque petUe pede exiUo hca celeri: Vou. pro celeri rescri- 
lit celere, V. X). in Obs. Mis. I. c. Tnlt, AUena qu€e petenies ea^les loea celere ; 
Corrad. dedit, Alienaque, exules,ite pede loea ceto^*; ingeniose, inquit Doer. 
Wertb. probat, Alienaque petentes exiiio loca celeri, Nostra lect. jam prolata 
est a Guar. et servata in Oryph. Mor. Oraev. Vulp. et Bip. i ed improbata est 
Statio.— 16 Alii pelage, inquit Scal. sed Improbat V. D. in Obs. Mis.— 
IS Hilarale excitatis in duobus Stat. codd. et edd. Scal. Qrsev. Corrad. Gott. 
et Bip. in Maff. c. Hihritate crocitaiis; in edd. vett. Hilaraieare excHaiis; in 
Voss. et Vulp. edd. Hilarate hero citatis, Lectio nostra debetnr Avantio ; 
eamque firmant Victor. Var. Lect. et Ms. Octayii Pantagathi ap. Mur. cni 
etiam snbscribit Werth. — ^21 In nno Stat. cod. Ubi cymbalum sonat nox, 
reclamante Voss. sed probante Werth. Stat conj. cymbaldn, vel Onece 
KvfifidKuy, ut x^^^fi^f^ in codd. Carm. unri. 48. — 2^ Ut capiia propO' 

NOTJE 



res potius essent qnam viri. Martia- 
ouB autem lib. tii. dicit * Oallos ' 
Berecynthiae Sacerdotes dictos fnisse 
a ' Oallo' flnvio Phrygis, de cojus 
aqua potantes reddebantur insani. 
Qnod et asserit Ovid. Fast. iv. ' Cor 
Igitur Oallos, qui se excidere, voca- 
mos ; Cum tantnm a Pbrygia Oallica 
distet bumu9? Xnter, ait, viridem 
Cybelen, altasqne Celsnas Amnis it 



insana, nomine Oallus, aqna. Qni bi- 
bit inde fnrit.' 

IS JHndymena dondnaij Sic dicta 
est Cybele a Dindymo monte Phry- 
gias, tn qno ejus sacra celebrabantur, 
nt docet Strabo lib. xii. * Mons qui- 
dam urbi imminet nomine Dindyma, 
a quo Dindymena dicitur, quemad- 
modum a Cybeleis Cybele.' 

23 Ubi capita Manades] Ilapk rov 



GARMRN LXIII. 



181 



Ubi capita Msenades vi jacinnt hederigerds^ 
Ubi sacra sanota acntis ttlalatibas agitant, 
Ubi snevit illa Diyde volitare vaga cohors ; 
Qno nos decet citatis celerare tripndiis» 
Simnl haec comitibns Atys cecinit notha mnlier^ 
Thiasus repente lingnis trepidantibns nlulat, 
Leve tympannm remngit» cava cymbala recrepant. 
Viridem citns adit Idam properante pede chorns. 
Furibnnda simnl^ anhelans, vaga vadit> animi egeus, 
Gomitata tympano Atys> per opaca nemora dnx, 
Velnti jnvenca vitans onns indomita jngi. 
Rapid» >dncem seqnnntur Gallaa pede propero. 



25 



80 



asperius eantal; uhi Manade$ kedera redimUa magno impetu eapita quatiunt; M 
rem divinam grandi vaciferatione faeiunt ; ubi errabunda ista turba Dea Cybeles 
wiiia est discurrere; quo etiam nos eonvenit festinatis properare eaUationibus» 
Cum Atys reeens foemina sodaUbus ems Iubc dixisset^ staiim Thiasus tremebun- 
dis ektmoribus exubdaiy caoum tympanum reboat, rauca cymbala resonant: cohors 
fettinans eitato cursu petit Idam vireniemf et pariter Atys furenSf afUukmSf erra» 
bunday et mentis inops, tympaiio eincta diseurrit per densds sylvas tanquam bo$ 
indomita servitU pondus rrfugiens, GaUai properantes ducem Atyn eonsectantur 



^^»»»^^»»»»!»**»^'^^» 



snit Stat. sed Ubi est in omnibas codd. — ^26 In nonnnllis edd. vett. duce pro 
Divig, — ^26 Scal. profert e libro sno et defendit,'celebrare tripudiis, accedente 
Bnrm. ad Ovid. Met. iv. S04. — 27 In omnibus Stat. cod. nota, et sic in Ve* 
nett Brix. et Vicent. Ald. notha: in ed. Stat. et cod. Scal. nova, qnod repo- 
•uit Werth.— 28 Thyasis in nonnnllis edd. Tett. Thyasus Avant. Pro trepi- 
iianiibus \oss, ientsibiLt, strepUinaibus yel erepitantUmSy improbante Doer. — 
29 In nonnullis Stat. codd. inerepant, — 31 In edd. antiquiss. antino^fmeii*; 
Avant. conj. animo egens, ut est in Ald. Gryph. Mur. Stat. Scal. Grav. Bip. 
et aliis ; in Stat. codd. oiitiiii geriSf et, Annea gens ; unde Stat. nostram emit 
lect. — ^33 In codd. et edd. antiqniss. juci, — 34 In Pal^t. p. et Commel. 

NOTJE 



fialyctrOat, ab insaniendOy proprie di- 
cuntnr Bacchi Sacrificulee. Gallos 
autem BerecynthiaeSacerdotesPoeta 
vocavit ManadeSy quia, ut Strabo tes- 
tatur, sacra Cybeles et Bacchi erant 
Grsecis et Phrygibus communia. 

28 Thiasus'] Tota nempe cofaors 
ipsa quse Atyn fuerat secuta. Thia^ 
9US autem proprie cborns est, sive 
sacra sodalitas caneotiom,saltantium, 
convivantinm, non solum ad Cybelen 
ant BaGchunif sed et ad alia etiam 
sacra pertinens. 



30 Ftndm adit Idam\ Ida mons 
estTrojae imminens sylvis redimitus, 
cnjus variae partes varia sortitae sunt 
nomina; cnjusmodi est latns illud 
dictum Dindyma seu Dindymus, in 
quo Cybele colebatur: fait et alia 
pars Gargarus dicta apud Hom. Iliad. 
6. In monte porro Ida Paris sen« 
tentiam tulit pro Venere de pome 
aiireo, contra Palladem et Junonea. 

82 Comitata tympano Atys\ Vocare 
pergit foeminam Atyn genitallbus ex- 
cisis eviratom. 



182 



C. VALEHII CATUtLl 



Itaque, ut domam Cybelles tetigere, lassulse 
Nimio e labore somnom capinnt sine Cerere. 
Piger his labantes langaore oculos sopor operit. 
Abit in quiete moUi rabidus furor animi. 
Sed ubi oris aurei Sol radiantibns ecnlis 
Lustravit asthera album, sola dura, mare ferumy 
Pepnlitque noctis umbras vegetis sonipedibus ; 
Ibi Somnus excitum Atjrn fugiens citus abiit : 
Trepidantem eum recepit Dea Pasithea sinu. 



35 



40 



prapenmi€ ewnu. At vero votipmm Cyhdu mdtm tAHgerwU drfeeam ex Ubert 
nmio mmmMm eecpuad me Cerere, Hu inera eommu ekmdit vaeUkmtet kmguore 
oeuioe. Per ploditem vero wMMon ab his dbcedU feame meiifif rofriei. At 
potUpum «ol oMTei tmUuM mieanWm» ocuUb c^uMtramt etmdidum derem^ ooUdam 
terram, et Mmmi pelagut, et fMdie equie fugaxnt tejMbra» moctio^aiua oopor 
Atjfn expergrfaetum deeerem /eetuiut diteettUf Uhmtqut tremeuiem XHmi Patitkem 



properepedem, yel properepeditem ; unde Mel. rescripsit properipedem, receptom 
a Vo88. Ed. Cant. et Vulp. Avant. lefi jussit propero pedoj qnod recepenint 
Orjpb. et alii. — S6 ' Cjfielet Voss. Cyiebe Grsy. ntromqne falsnm ; debet 
esse vel Cffbehe», yel C^Ut,' Doer.— S7 In Pat. Maff. c. et Rbeff. kdmHie 
UmgutTt, probante Doer. in aliis edd. vett. labetdet Umgore ; Avant. legit, in- 
qoit Statios, Piger hit kd>ori nantet oculot ; boc ftlsnm ; Avant. enim legi jns- 
sit, ktbaniet Umgore. — S8 'Lege, Abiit ta quiete moUi rabidi furor ammt; alii 
somiiia scribnnt' AtBant. Hinc in Ald. Orypb. Stat. Grsev. rabuii; Venet. an» 
ISOO. habet rabidU, — S9 In*omnibnsStat. codd. et edd. antiqiiiss. Aortsan- 
reUf vel oru anreit, vel heru aurtU : Avant. dedit, Sed ubi ortut amreut ool; u^ 
certnm, an libromm vett. fidem secutus. — 41 Siclegi jussit Avaiit. in Grypk. 
et nonnnliis aliis PerpuUtque.^% In omnibos Stat. codd. Ibitomnut: in iion« 
nullis edd. vett. Uln tonut; Avant, legi jossit, Tibi tomnut, — 4S Fugientem 
in Mur. et Grypb» qnod Doer. putat gloss. fuisse rov Trepidantem: V. D. in 

NOTJE 



55 Ut domum Cybettet tetigere^ Sa- 
crificia agendo, et per nemora dis- 
cur^endOy cum ad domum Cybeles 
pervenemnt defatigatsB somno cor- 
reptae sunt. 

56 Sine Cerere'] Sine cibo, sine po- 
tn, sine pane, sine ullo Cereris mu- 
nere. Terent. * Sine Cerere et Bac- 
cbo.' 

40 JEthera album, soki dura, ^c.] 
Venustissima et elegantissima posnit 
epitheta, ^xthtra album,toki duray mare 
ferum. Sic Martiali lib. x. dicontor 
* albae luces.' * Albae leone flammeo 
calent luces.' 



Soki dura'] Phrygiae loca aspera, 
Idam scilicet montem, aut solidam 
terram. Afore fenm: Virgil. * Ma^ 
ria aspera juro.' 

41 SompedUmt'] A sonitu pednm 
sic dicuntur equi. Virgil. * Stat so- 
nipesy ac frsena ferox spumantia 
mandit.' Porro Solis equi qnatuor 
numerantur ab O vid. Met. ii. Py roeis, 
Eous, ^thon, et Phlegon : < Interea 
volucres Pyroeis, Eous, et^thon,So- 
lis equi, qnartusqne Phlegon hinniti- 
bus auras Flammiferis implent.'' 

43 PatUhea] NonnnlU legunt, Pa- 
tUheo tinUf omnes Deos continenti, 



CARMBN LXIII. 



183 



Ita de quiete molli rabtda sine rabie 
Simul ipsa pectore Atys soa facta recoluit, 
liquidaque mente Tidit sine quis^ ubiqve foret ; 
Animo cestuante rursum reditum ad vada tetulit : 
Ibi maria Tasta visens lacrymantibus ocuUs, 
Patriam allocuta voce est ita moesta miseriter : 
Patria o mea creatrix, patria o mea genitrix, 
£!go quam miser relinquens^ dominos ut herifugse 
Famuli solent^ ad Idse tetuli nemora pedem : 
Ut apud nivem et fdrarum gelida stabula forem. 



45 



50 



gremio suo excepit, ttaque post pladdMm somnumf ubi ipsa Atyi exira tnMiiuiii 
fwrnirem facta sua anmo revolvH; et tranquiUa menie sendt aine quibus rebutf et 
guo tn loco esset, animo Uerum furenie ad nutre ()ua venerat, reversionem fecit. 
Atqae iUie inunensa aquora lacrymosis ocuUs aspiciens tristi voce natalem terram 
miserahiHter sic est affata : O patria mea mater, opatria mea procreatrix, quam ego in- 
/eUx deserenSf^fuomodo consueverunt fugitivi servi heros relinqiiere, ad Ida tnontis 
syloas Mnt, uJt m mnfrtw, et tn recesiibu» frigidiis heUuarum tminaiiticm^ et ut cunctas 



OIm. Mii. teiltat Trepidiante.»M!MLy tit ' corde/ rel < pectore trepidante/ ¥el 
TtpidanU pro *foTen t e t* in nonnaUis edd. vett. PasUheo; Avant conj. 
Patsthea «JMk— 44 Vom. dedit, rapMa siiie mMe.— 45 In omnibns Stat codd. 
ipss pro ipsa: in Pat. renoMty * qnod probandnm videtnr, nt nltimam solvas 
in doas.' Stat, — 47 In Scal, 1. et Voas. rtcstim iipcB^bcSis pro nirmm ; Scal. in 
Mio eodd. Invenit usum ; in Stat. codd. et qmbnsdatn edd. vett. retuUt: in Ve- 
nett Brix. et Vicent. iliitmo astumitm' usum reditum..,.tetuUt,-'iS Ibi in 
omnibns Stat. codd. UM iu edd. vett. in iiadem oc«U».— 49 In Pat. Patriam 
etdloeuta sst Ua voee miserius mqjestas; in omnibus aliis Stat codd. Patriam 
oMoeuia esi ita voee miseritus m^esias ; Stat legeret, Patriam adhcutus, et se 
tst Ua voes miseritus ; nam codd. ezhibent tpseversa46. in Ald. et Gnev. 
Patriam adioeuia est Ua voee nuesta miserUer ; in Oryph. Patriam aUocuia est 
voee masiukL miserUer ; in Mur. Voss. Cant. et Valp. Patriam aUocuta meesia 
est Ua voee miserUer, Lect. nostram servant Scal. et Bip. — 52 In quibusdam 
vett tetuUf qnod reposoit Grmv,— 4S8 Ut apud (miser) ferarum dedit Scal. e 



NOTJE 



qood nempe Cybele neorum mater 
dicatur. Pasithea porro ana est ex 
tribus Gratiis, quam Juno apud Ho- 
merum uxorem promisit Somno, si is 
Jovem auxiliumTrojanis contra Grs- 
cos ferentem consopivisset Ad il- 
lam igitnr alludens fabulam Catullus 
dicit* Pasitheam recepisse in sinum 
Somnum marltum suum, cum ab Aiy 
recessisset. 

40 MisetUer^l Sic Laberins, ' Mens 
incorrupta iniseriter corrumpitur.' 



Pro * misere ' aut * miserabiliter,' 
sicut pro * pure ' dicit infra * puri- 
ter.' Ita veteres multa, < parciter,' 

< saeviter,' • torviter,' * praeclariter,^ 
&c. 

52 TetuU pedeml AIu legunt re<tclt, 
sed male : veteres enim prsteritum 
* fero,' pro * tnli,' saepe efferebant 

< tetuli,' ut a < pello,' < pepuli ;' ot 
observat Diomedes de Gramm* lib. i. 
Terent. in Andr. ^ Incepi, dum res 
tetolit.' £t il)id. <Si id scissem; 



184 



C. VALBRII CATULLI 



Et earum omnia adirem faribonda latibnla : 
Ubinam, aut qaibus locis te positam, patria, rear ? 55 

Cupit ipsa pupula ad te sibi dirigere aciem, 
Rabie fera carens dum breve tempus animus est. 
Egone a mea remota haec ferar in nemora domo ? 
Patria^ bonis, amicis^ genitoribns abero ? 
. Abero foro, palaestra^ stadio, et gymnasiis ? 60 

Miser ah miser, querendum est etiam atque etiam, anime. 
Quod enim genus figurse est, ego non quod babuerim ? 

• 

earum laiebra» amens luitrarem : o paitria cariBsima, Mmam gentimiif vel qmlm» m 
orif U eeee iitam putem? Hie tUe meas i»ciiitff vuU 9mm in te vtm amoerteref 
denee mibi per tnodtncm temporis intervdkon metu eet eavofarare libera, An ega 
a mea domo abeene per ista» vagabor eyha»? Egone naiaU eolo^ bonisy amuUf 
parentibm» earebo ? Egone privabor epeetaeuH» IvdorMm forenaimn^ pakeetra^ eureu» 
eertaminey et gymmei» ludi»? O me infeUceml eummopere mihi deploranda e»t 
mea eonditiOf o men» mea. Qu^enam enim forma »pecie» etiy quam ego nem obie-' 



SDO cod. rh nivem damnat qaasl commeDtum correctorom. — 54 Sic in tfmiu* 
bo8 Stat. codd. Stat. legerel, Et earum ui onmia adtr«m,4it dott nltimm voc»- 
lea in omnta elidantDr ; Et ut omma earum adirem ScaL Et femkm earum mU- 
rem profert Onar.— 66 In nonnnUis edd. yett. tit quibu» iomr-66 Stat. legit 
puppula.'—67 Heins. conj. dum ad breve tempu».^S In nonnnllis edd. Tett. « 
mM....do}ito Potrta.— 60 Sic4n omnibns Stat. codd. sed Avant. corr.ot^tie g|fm- 
nonto ; alii, »tadioque gynmagii» : prima in gymna»ii» corripitar, nt in tympanmmy 
▼s. 8.-62 In Stat. codd. Qitod emm genuejlgura e»tj numquid abierim; Tel, Quod 
enim genutfigura esty ego tton quod haberim ; vel, Qtiod ontm gemufigura est^ ego 
non (piid abierim : Stat. legit, Qiiod €ittm genuefigura eatf ego numquid abterim ; 
sed pro o^tmm malit o6tmm: in Venet. an. 1600. et Orypb. QtMNi«ii«m 
genu»? figura est? ego nttmgutii aHffrtm? qnam lect. serrat qooqne Werth. 
in Mor. Quod enim gemi» figurte est ? mihi quo vigor abiit ; in Voss. ego wem 
quod adierim ? in Oraev. ego quod nonhabuerim, contra metrom : V. D, in Ob&. 
Mis. I. c. ex qoodam cod. profert, Qiioiiam mihi vetusfigttra, quo tngor abierit ? 
et com io alio cod. deesset quo, legendum exittimat, Qao mi vettu figttra heu 
heu, qtio vigor abiit ? Lect. nostra est ex conj. Scal. et senrata est in Bip.— 



NOT£ 



nonqoam tetnlissem pedem/ 

66 JpsapupuUi] Seo 'popilla/ est 
pars ocoli minima, a qua tamen oco- 
lorom ¥is aot acies omnino pendet, 
qus hic pro ocolis osorpator, ot apod 
Maniliom lib. iv. ' Parvnla sic totom 
pervisit pnpula Coelum.' 

60 Abero foroj pdlastra^ stadio, et 
gymimnis} Omnia enomerat adoles- 
centibos grata (^ joconda, etqoomm 
spectacnlis maxim^ solent gaodere. 
Foro : spectacolis tudorom forensium. 



PaUntrOy Latine ' lucta ' dicitnr, nt 
apnd VirgU. ' Exercent patrias, olco 
labente, palsestras^' Aliqnando an- 
mitnr pro loco in qno fit ejnsmodi 
exercitatio, nt apud eondem VirgiU 
^n. III. ' Pars in gramineis exercent 
membra palsestris.' Stadio : loens 
est stadiom, in qoo corso^ seo cor- 
rendi certamen celebrator. Gymrn- 
»0»: locos etiam proprie est Oymna- 
sinm, sen * Schola/ obl jovenes loc- 
ta, cnrso, et saltatiooe corpora cxer- 



CARMEN LXIII. 



185 



Ego puber, ego adolesoens^ ego ephebtis, ego pner, 

Ego gymnasii foi flos, ego eram decus olei. 

Mihi janase freqnentes^ mihi limifta tepida^ 65 

Mihi floridis coroUis redimita domns erat, 

lanquendnm nbi esset orto mihi sole cubiculum. 

Egone Denm ministra, et Cybeles famnla ferar ? 

Ego Maenas^ egb mei pars^ ego vir sterilis ero ? 

Ego viridis algida Idae nive amicta loca colam ? 70 

Elgo vitam agam snb altis PhrygisB columinibus^ 

XTbi cerva sylvicultrix, nbi aper nemorivagus ? 

Jam jam dolet^ quod egi, jam jamque pcenitet. — 

rim? Ego imdter, ego JuvemSf ego ephetme^ ego pner^ ego fid mnmct ladl 
Jtoif ego palatira honos ; miki/oree erant erebring amiconiin catn jreqMntaia; 
osHa domue meae eoram qui ad me adibant freqnentia coHebemi: mihi eBdoo 
erond fiarei» coronu undiqne oraat^», cmn mHd exorto jom 8oie eubieuio emi 
exewi^iKm» An ego dicar IHvorwn eaericoia, et Cubelee serva? An ego Meetimt 
An ego dtfiitdtttm mei ? An ego komo aieriUs ero? An ego semper lubiiabo I4m 
nemmroaeB regianem nive frigida rigeiUem ? An ego mb excMe PhrygitB «tdmW* 
bu8 tradueam toium viiiB epaOumy M euni tanium cerva etfbrieola, ei apri pir 
nemora vaganieM? Nunc modo me cmeiaiy quod feci : mme medo me facti pndei* 



^^^^^»ii#^»»^^^ 



63 £go muHer in codd. et plerisque edd. vett. Ego inuber legi jubet Demp- 
ster. Paralipom. Antiq. Rom. Rosin. lib. ii. 1. Lect. nostra debetur Scal. et 
aervata est in edd. recent.~64 Stat. legeret gymnaat metri gratia.— 66 In 
omnibus Stat. codd. circuUs pro coroUie; idem Stat. conj. ^loreis pro/ortdu. — 
68 £^011« heu Deum metri causa vnlt V. D'. in Obs. Mia.— 69 In Mem. c. 
vie eieriUe^ probante Passer. improbante A?ant. in nonnnUis edd. vett. ot» 
pro vtr.— 70 Ego vii^dUf ut metro coiualatnr V. D. in Obs. Mis. in Scal. cod. 
Ego viridie algida Ida neamicta loca colam, — 72 Hic versus in Gryph. anteoe- 
denti •prsepositufl est.— 73 In edd. vett. etcodd. SUU Jam jamque ; in noti- 

NOTiE 



cebant. Quod ssepius nudi factita- 
bant. Qaae omnia ludorum et exer- 
cltationam genera apnd Oraecos, un- 
de natus erat Atys^ maxime erant in 

UiU. 

64 JBjgo gymnaeii flos^ deeue oki] 
Primus inter eos qui in gymnasiis nu- 
diy et oleo peruncti» lacta, saltu, aat 
ciina exercebantnr. Solebantenim 
palsBStritn Oraeci maxime oleo ae 
peningere. Unde Horat. ' Psalli- 
nuiSy et luctamar Achivis doctios 
nnctis.' £t Yirgil. ' Exercent pa* 
triasy oleo labente, palsestras.' 

65 iMKina tepida} Sammam «mico- 



rum freqnentiam significat. Calere 
enim dicuntur loca, quse frequentan- 
tur. Ita Cic. PbiUpp. ii. * Calebant 
in interiore aediam parte totins rel- 
publicfB nundinte.' E contrario dixit 
Persius, Sat« i. * Vide sis, ne majo- 
rum tibi forte Llmina frigescanf 

66 GotoUm redimtla domiM] Indioat 
86 mnltos habnisse sui amantissimoa. 
Mos enim foit apnd Veteres, at max* 
ime amicorum aut amicarum poitti 
et domns ornarent sertb et floribas; 
unde libuU. lib. i. eleg. 2. ' Snpplic*» 
com posti florea serta daren/ 



186 C. VALBRII CATULLI 

Roseis Qt huic labellis palans sonitas abiity 

Geminas Deoniin ad aures nova nnntia leferens, 75 

Ibi joncta juga resolvens Cybele leonibns, 

LcBvumqae pecoris hostem stimalans, ita loqoitar : 

Agedam, inquit^ age ferox, i : face ut hinc faroribas, 

Face ut hinc furoris icta leditam in nemora ferat» 

Mea libere nimis qui fagere imperia cupit. ^ 80 

Age, casde terga cauda : tua verbera patere : 

Face cuncta mugienti fremitu loca retonent : 

Vbi vero tpfi Aty vagw damor jmnwreU UArii esiU ; §Uitim Des CybeU d&mi- 
venM jugu kimUnu cnrnim snuiii traheatibns coimeaM, ei ad eonm amree perfereiu 
HM» luu tndMnfy et nniUnm comis soi leonenn ceterarum T^evdum hitUm eti- 
mjde exeUmu $ie ait: Nmie age^ oti, ck, o fera^ freferei^ fae ttf Atys, qm piae 
eatit emdax deeiderai meam doimnatieMm ejfiigeref fae^ imjaamp ut fmiie agita- 
taif et /wrerie metro percitos ietieie t» syJMS pedem r^erat. Agedmm^ o fera, 
eemeute cerfme taum eamda tnay te verbmibu» in fnrorem eotieitaf eflea kt toia 



^^»*i^>*>^'^>^'^>^^^ 



nnllii edd. jam Jam faoqae, metro obstante.— 74 In omDilms Stat. codd. 
Reeeieat kaieiabeUieptdam eonitae adiit ; Mnr. dedit, Eoeeie ai hic labdUe abOt 
eeaiim* ptdam ; Scal. Roeeie ut hieie labeUie palan» eenitue abiit; et Voss. Roeeie 
at hinc paiam iabeUie mniine odtti, improbante Doer. — 75 ' Hic yersns, qni 
omnino salvo sensn abesse potest, jam snspectns fuit Mureto, nunc antem 
plane repndiatns et ejectns est n Werth. Sede tantnm sua motns et post 
seqnentem versnm positns est a Scal. Gewnnae eorwm pro Geminae Deemm 
legente, V. D. in ObA. Mis. tentat, Geminae DeaX, h. e. Cybeles.' Doer, — 
76 Ubi junolaStnt. Wertb. nt nnmeris snccnrreret, pro leonibue rescripsit 
Dondnaferie; pntat nimimm rh leenibue g^lossam fuisse rovferie, qnae imperi- 
tiornm librariornm culpa genninae lectionis locnm occnpaverit : hanc cunj. 
improbat Poer. — 77 Saoum pectorie hoetem Gryph. — ^78 In Stat. codd. Age- 
dam, inauUf ageyferoxfae uk huncfuror; vei. Agedum, inquUf ageferex ut^hune 
furor; Avant. conj. il^edKm, tn^iiti, age ferox, kune agedum aggredereyuroTf 
anod reposuemnt Ald. Junt. Oryph. Mnr. alii : in codd. Voss. nt in uno Stat. 
/eroxfacutkuncfuror; cni soppleri vult Ed. Cant. agUetf yel ejnsmodi ali- 
quid. Werth. dedit, Agedumy veqmty ageferoxy hMMc agedum ojggredere ferox. 
Lect. nostra del>etur Scal. qui invenit in cod. suo et edd. antiquiss. Agedunif 
inquUf ageferox^fdc ut Hunc furoribue, — 79 In Scal. codd. Fac ut huncfuroris; 
in edd. vett. Fac utfurorie, — 80 In Scal. cod. Mea i^era nimie; nnde legit, 
Jlf«a Uber ah nimie. — 81 In nonnnlUs codd. tua verumefera ; in Pat. veruuera ; 
sed in Maff. L t7er6era, — 82 In duobns Stat. codd. loca retonent; in nno ejns* 

NOT£ 

76 Cybele leonibue] Fingitnr Cybe- Hippomenem et Atalantam in leones 
les cnrrns a leonibns trahi ; ex qno convertisse, qnos sno cnrrui snbjuga- 
ipsnm dicit Catnllus leonem, qni Atyn vit. 

reditnm in patriam cogitantem, sor- 78 Agedemi] Verba sunt Cybeles 

temque saam lamentanteih terreret, leonem irritantis, enmqne hortanttt 

nt in sylvam reduceret, emisisse. nt furorem in Atyn exerat, enmqne 

77 Lanmm hoetem'] Ad Invam cnr- in nemora redncat. 
rns sui Junctum. Fingitur Cybele 



GARMEN LXIII. 187 

Ratilam ferox torosa cervice quate jubam. — 

Ait haec minax Cybelle, religatque juga manu. 

Feras ipse sese adbortans rapidum incitat animum : 85 

Vadit, fremit^ refringit yirgulta pede yago. 

At ubi ultima albicantis loca littoris adiit, 

Tenerumque vidit Atyn prope mannora pelagi : 

Facit impetnm. llle demens fugit in nemora fera. 

Ibi s^mper onme yitae spatium famula fuit. — 90 

Dea^ magna Dea^ Cybelle^ Didymi Dea domina, 

Procul a mea tuus sit furor omnis^ hera, domo : 

Alios age incitatos^ alios age rabidos. 

regio tno frementi rugitu personet, et furens quaie robiuia cerviee fulvas coma», 
HtBC dicit ndnaa intentane Cy6e2e, ae reaolmt manu sna juga feranmi. Ipaa vero 
bMia sese condltans rabidiiKm eennApH /Wrorm, ewnit^ y*"^» errcanH cwnu arhuaita 
revelHt, J.t postquam ad extremae erae aetce pervenU^ jwoenemqua Atjfn eonepexit 
juxta maris undas^ irruit in eum. Atys perterritus dijfiigit in tiflvas opaeas* liUe 
jugUer per totum vita mce tempus Cybeles ministra fuit, O JDitMi Cybekj • 
magna DivUy o IHva Dindymi Regina; Umge absit^ o Domina, a meis adibus 
quaUscumque ira tua. O Dea, idios impeUe t» fwrorem istmn, aUos rabie ista 
exagita; sed me libemm dimitte* 



^^»*^»^»^^»^^'^»^^»' 



dem redundent: toca deerat, inquit Avant. — 85 Stat. codd. et Voss. fere 
omnes habebant adorfa/M pro adhortans; in Rheg. adortatus Us; unde emen- 
darunt YV. DD. sese adkortans. ' At Voss. cum Mediol. haberet, ad ora talisy 
et Palat. ipse adertaUs, reposnit ardore taUs, yel arde talis hpxaucias pro ardore^ 
pamm probabiliter.' Doer^-^Qd In omnibns Stat. et Avant. codd. Vadity 
fremity refringit ; et sic est in ed. Parth. Mnr. dedit, Vadit; tremit, r^fringit; 
in edd. Voss. Vnlp. Gott. Werth. Bip. et refringity improbante Doer. — 
87 ' ^f «M /Utmtffa Voss. et ejuscomites: antiqnior et elegantior est nostra 
lecfio.' Doer, — ^91 In Stat. codd. domtM DindymH ; hoc est solnm vestigium 
veteris acriptnrse inqnit Statins ; £ enim longnm per £1 antiqni scribebant : 
in Venet. an* 1500. Dea domina Didymi ; in Gryph. Dea Dindymi domina; in 
Mnr. Dea domma Dindymi. Lect. nostra, jam probata aliis, debetur Sca- 
ligero. 

NOTiE 

8» Toroaa cerviee'] < Tori ' dicuntnr vocatnry qnod nempe Deomm sit ma- 

partes carnis mnscnlos», in qnibns ter ; quam Poeta enixe precatnr ut 

est robnr ; nnde torosa pro ^ robusta' ipsa a se amoveat similem^ qno per« 

et * valida' sumitur. citus fuit Atys, furorem. 

91 Magna Dea] Cybele magna Dea 



188 C. VALBRII CATULLI 



CABMEN LXIV. 

CuM hoc, quod seqaitiir, carmen omniiiin, qaae a Catullo ad nos pervene- 
mnt, longiBsimnm sit nc pnlcherrtmnm, non abs re alienum esse putamos 
panlo lilierins eTagarly et quibns lector monendus esse videtur, faic in nnnm 
locnm, prsefationis more, congerere. Dispiciamus primum de ipso hujns 
carminis argumento, in qno quidem enarrando ita nobis Tersari liceat, nt ea 
simnl, qnae ad pulchritndinem hujus carminis rite Kstimandam pertfnere 
Tidentnr, passim aspergamns, et ad observandam singnlarem plane artem, 
qua in diTcrsis fabnlis inter se connectendb nsns sit poeta Tennstissimas, 
digitnm intendamns. 

Orditur carmen ab Argonantamm espeditione. Nereides, ob insolentiam 
nori naTigii admiratione percnlsse!, subito emergunt ex sequore, Thetisqae et 
Peleus mntuo amore accenduntur. — Mox naptiae apparantur, stemitnr lectns 
geaialis, et totius regionis incols, nnptialem, nt fit, apparatum spectaturi, 
undique confluunt. Inprimis admiratione eos defixos tenet Testis lecto 
geniali tcI pulTinarl instrata, mira arte confecta, et priscis hominum Tariata 
figuris. — Hic sponte accuratius hoc peristroma f^uorhw una cum astantibos 
perlustrandi in animo lectoris snboritur cupiditas ; cui quidem nt satisfaceret 
poeta, exemplum eomm, qui ejosmodi argumenta, Testibns Tel aliis rebns 
intexta, fnsius exponere et Tcrbosis descriptionibus exoraare solent, secntus 
est. (Sic Jasonis chlamydem, Palladis donum, magnifice describit Apollon. 
Rhod. I. 730—65. cf. Heyne ad Virgil. iEn. t. 250—67. Excurs. iv. p. 538.) 
^Jam finge tibi, astare huic ^(iiyiTrV quendam Tel interpretem, qui populo, 
mira aTiditate h»c omnia oculis et animo qnasi deToranti, non solom quas 
textnra exhibet figuras et fabnlas, sed siognlaram etiam cansas et eTCntns 
declaret ; et hinc explicandum censeo illad < ferant,' * perhibent,' et id 
genus alia, quae passim in hac narratione occnrrnnt. — Conspicitur antem in 
illa Teste stragula primum Ariadnes, e Naxi littore, ubi illa deserta ent, 
Theseum in fuga e longinquo oculis perseqiientis, egregie adumbrata iinago. 
Misera puella in illo ipso temporis articnlo, qno primum somno excita se 
relictam sentit, ocnlis in naTcm Thesei plenis Telis aTolantcm conjectis 
* saxea nt efligies bacchantis ' prospicit, haeret attonita et ingenti curarnm 
'«stu fluctuat. — ^Jam, si obserTaTeris, sermoneih hic esse de pictnra, in qna, 
nt praeclare in l4M>coonte docuit Lessingins, nobilissimum et Ir^ryvSvwror 
aetionis momentum exprimi debet ab artifice; qhid, qu«so, efficacius ad 
spectatoram animos dMore et commiseratione permoTCndos cogitari potest, 
quam sic et in hoc potissimum statn descripta Ariadne, qn«e, ab amatore 
derelicta in solitudine deserti littoris, oculis desiderio tabescentibns in mare 
Tastnm prospicit ! Hahet hoc ipsum horroris aliquid, fingere sibi hominem 
ad mugientis maris fluctns in iittore qnerelas fundentem, unde jam Homero 
littus fundendis precibns et querelis locus aptissimus tIsus est. Neqne illnd 
praetermittendum est, qnod poeta summo dolore percussam Ariadnen neqne 
comns sibi eTellentem, neqne pectora tnndentem, neque alia summi luctns 
signa edentem (cf. ts. 223. et 351. seqq.), sed stupore tantom defixam, et 



CARMBN LXIV. 189 

cnltam pnellarein negligenteni^ sapienter exhibnerit, qnod qnidem ipsum 

insigni ejas, qua pnedita fait, formae pnlchritndini (?8. 89. 90*) noYum addit 

lenociniam. Qaod igitur recentioris artis Critici et elegantiores verss 

guliji 1 1 UAi»is spectatores prsecipinnt, pictoribns fictoribosqae imai^innm in 

exprimendis animi pertorbationibus vel maxime cavendnm esse, ne oriatnr 

tarpitudo et deformitas, sed vennstatis et decoris diiigenter habeatar ratioy 

id apprime a poeta nostro observatam esse, non sine Tolnptate animadverti* 

iniiB. Vide qaae ad Laocoontem Lessingii observavit Herderua olim in Shfha 

CriHca voL ii. p. 244. adde Hagedcmu ^ Betrachtangen iiber die Malerej/ 

cet. IX. p. 108. Nec maltnm intercedam, si qnis poetse in hac Ariadnes 

adombranda imagine veram aliquam pictaram yel stataam certe ob ocolos 

▼ersatam esse contendat et sibi persnadeat. Placnisse enim lioc argumentnm 

in antiqnitate artificibas, vel ex iis monamentis, qnoram memoria ad noi 

pervenit, abnnde patet. Inprimis digna est qan conferatnr pictnra In 

Pictnris Hercalanensibns T. ii. tab. 14. cf. Plin. Hist. Nat. xx^v. 11. s. S5. et 

jDnias in Indice Artificnm s. ▼. AriBiidee* — ^Proposita antem hac Ariadiies 

imagine, ipse poeta partes agit interpretis, et ad fabulam de amore Ariadnes 

et caede Minotanri latias explicandam pergit. — Hinc ad locum palcherrimnm 

de yariis animi commotionibosy quibns misella ilia agitatnr, progreditnr ; et 

poflt alia, qu» snmmo dolori conveniant^ dirarnm deniqney qnibus illa capnt 

Thesei devovet, mentione injecta, ad pcenam, qnam mox a Theseo repetierit 

Ji^iiter, transit, fabaiaqne de iEgeo, in marese praecipitante, subortam 

aensim ex Thesei perfidia in animis lectorom indignationem quodammodo 

abatergit. — Errant autem, qni haec omnia telae intexta esse arbitrantar, qnod 

nnllo modo nec e verbis poetae elici, nec, quomodo in peristromate illo com* 

mode exprimi potnerinty cogitari potest ; licet hanc sententiam nuperrime 

exornaverit Doctissinuis hnjus carminis interpres Mitscherlichins in Lecti- 

onibus Catolli p. 41. — His omoibus igitur, quae ad pl^niorem Thesei historiam 

pertinere viderentur, expositis, ad explicationem alterins plctnra?, quae in 

veste illa stragnla conspiciebatnr, poeta convertitnr. (vs. 252.) Bacchnsy 

cum thtaso et pompa Bacchica insulam illam pererrans, ad perditam et animb 

desperantem puellam advolat, ejusqne amore incenditnr. Subit hic quoqoe 

mirari prudeuter poetae institutam rationem, qui, cum inclytas illas Ariadnes 

cumBaccho nuptias, in qnibus describendis ad nauseam nsqne Inxuriat Non- 

nus Dionys. xlvii. uberius persequi, et qnod sequioris aetatis poeta v. c. 

Claudianus ambabus, quod aiunt, arrepturus fuisset, commode jam ad Pelci 

nnptias transferre posset, haec omnia consulto praetermisit silentio, et pneter 

ea, qnae ad pictnram declarandam facere viderentur, ne v^rbulom qnidem 

addidit.— Fortasse in hac quoque pictura ad certum aliquod, quod tum ex- 

taret, artificis monumentum poeta se composuit. Nam cum in hoc argnmento 

pompae Bacchicae parerga scitissime exprimi possent, et Bacchanalinm 

imagines in universum freqnentissime effiogerentur (quod ex infinita fere 

anaglyphorom, gemmarnm, et statuamm, quae hac de re adhnc supersnnt, 

multitudine recte colligere possomns) ; lobentissime sane hoic argnmento 

tractando et exornando operam snam addixemnt veteres artifices. Juvabit 

hic quoqne contulisse tabulam Hercnlanensem in Picturis Hercnlanensibns 

Tom. II. Tab. 16. cf. Bellorii Admiraad. Rom. Antiq. zlviii. et quae e Lip* 



IM C. VALBRII CATCTLLI 

petti DaetyliotlMM Usdavit Jtai Ontlitt Nec pttnltebit «d comparation» 
•MMritateai legieM PUlettratrai Icee. i. IS. p. 786. edit. Olear.; nndey 
qMOtiMi iMtiTa iMMtri poetiB pelchritodo anxie qnmitis plgmeDtfs et oma- 
MBtii antiatety optlnie dlteere poteront tlronea, hamm elegantiamm atndi* 
OM.-^ani poeta a diverticnHs, in qnilnis aimima cnm volnptate leetomm 
liberlot exapatlatiii Inerat, redit ad noptlas Pelei et Thetidos. — Major acena 
adomatnr. — Cedit Dib ad?entantibni ▼lllor spectatoram plebecnla, (ad eos 
enim pertiaet Honsefficnmy Hlad. xx, ISl. xo^m^ ^ <>a&wyta hmpy^Ts,} — 
Sneccdmt tfulamo prlmnm beroeB cnm mnneribns nnptialibns^ deinde reliqnl 
Dii, et menria aecnmbnnt. Et hie e§t conaessns llle angostissimns, qnem 
Plndnma ceiebravit Nem. i¥. 107. 

Afv i^ (sc. Pelens) tfawtf lgr Pffmy^ 

pw h yhos tAr^, 
At eas partca, qns» in his nnpttia a Pindaro (Pyth. in. 158. sqq.) Mnsis et in 
▼eteps mythi ▼estigiia Diis in nnirersnm tribnnntnr apnd Apollodor. iii. c. 
It. p. 9S9. (edlt. Heyn.) M r^Ti^Mr cAmxo^^mfm uMfiwnfriVj egregio invento 
ad Pareas tranatnlit Catnllns. Adsont igitnr genltales Deae (cf. Spanhem. 
ad CaUimach. H. in Dlan. 22. p. 186. edit. Eroesti.) his nnptiis, et magnac 
soboli Inde oritnrse fatalia stamina dedocentes hymensmn canant — Fece- 
rant hoc Parcsp jam in Jovis iraptiis, nt patet ez loco satis diserto Aristoph. 
Avv. TS. 1794. Nec vitto Terti debet poetflB, qnod, qnse de Achille Taticinan- 
tnr, nimis aperta sint, nec tortnosis, pro more ▼aticinlorumy anfractibns im- 
plicita, pnecipne emn ipsis Diis, fntnrafto reram optime gnaris, praesentlbns' 
hsec canerent sorores fatidlcae. — Finito bymenco et carmen finiro poterat 
poeta, sed egregie ad capiendos leetoram animos, sna^issimimi post tot my- 
thoram enarrationcm addero illi placoit epilogum ; tn qoo qnidem si legimnfl^ 
froqnenter adbnc tnnc temporis Deos interfnisse mortalinm ccetilHiSy acele- 
ribtts eoram nondum ab iis alienatos, facilins omninoy hsec omnia eveiiire 
potnisse temporibos herolcis, animns noster persnadebitnr. — Atqne hfec snnt 
qnae de argumento pr«lkrl visnm est. 

Dnplez In antiqnioiibns et recentioribns editt. hnjus carminis circnmlertnr 
inscriptio. Prior et antiqnior illa Argonantica, haud dubie ab exordio car- 
mlnis elBcta, ab nniverso caraiinis argumento quam maxime abfaonrety et 
jnre meritoqne a plerisqne fere jam dln ropndiata est. — Altera, et vnlgo 
nnnc fere recepta, hnjus carminis Inscriptio est Epithalaminm Pelei et 
Thetidos ; qnae tamen et ipsa ab iis, qui totnm hoc carmen ad normam 
Epitbalamlornm^ qnae ex antiqnitate ad nos pervenerinty exlgerent, sae- 
pins jam impngnata et in disceptationem ▼ocata fuit. Sed prinsquam tam 
Ipsam hujns carminis Inscriptionem plane rejicimus, quam totam caraiinis 
ceeonomiam acriter cnm aliis reprehendimns, de ipso, qno lllnd a poeta 
scriptum sity consilio panlo diiigentiiis qnaerendum ▼idetnr. Jam ▼ero 
CatuHum non eo consilio ad hoc scribendnm carnten accessisse, ut nil nisi 
Pelei et Hietidos epithalaminm caneret, eum ex aliis cansis tum ex 
toto canninb habitn et iBtextia longioribns digresalonibuSy qnas respult plane 



GARMEN LXIV. 191 

veri epitimlaniii ratiOy satls C€fte cdlligere possmnns. Qoo^si enim CettiUns 
uni harum nnptiamm argnmento operam dare velnisset, iUi profecto non 
lonfioe fabnlarom ornamenta petenda fuisMnt, sed eidem in hoc ipso per* 
tractando argumento campns, ubi ezultaret ejn« ingenium, patnlsset amplis- 
simiis (vide, verbi causa, complnres ad has nnptias spectantes fabolas In far- 
ragioe iUa «pndTBetsem ad Lycoph. vs. 178. cf. Heyne ad ApoUodor. p.794« 
s<|q.). Sed si oogitamu» nihil aliud spectasse in hoe carmine pangendo 
Catnllum, nisi nt, invitatns celebrandis Pelei et Thetidos nnptiis, alias 
simul, quas aetas OrsMorum heroica et mythica snppeditaret, fabnlas laxiore 
fictionts eujusdam vinculo coanezas et copnlatas verstbns exponeret, et sic 
leotores, per ara«snis8ima Musarum diverticnla dnctos, et aliomm, qn» prse 
eeteris illi arriderent, mytfaomm expo^tione delinitos, varietatis sensn sna- 
viter demtttceret ; Aieile apparet, et ipso poetss censilio ipsnm carmen qno- 
qne dijndicandom esse. Qood quidem sl recte perpensom esset a Viris 
Doctis, magis forsan a vtrgnla illa censoria, qna digressiones hujns carmlnis 
vel ut nimtnm prolixas et copiosas, vel nt parnm inter se aptas et copnlataa 
notarnnt, sibi tenperassent. Sic Dnschius in Ubro vemacnlo Briefe zur BU- 
dnng des Oeschmacks, (Vol. iii. p. 297.) totum carmen male inter se eohse- 
rere et digressionibns longe petitis laborare, multis docere stnduit : cojns 
vestigia deinde legit Degenius in versioflum libello, * Beutsche Anthologle 
der romiscben Elegiker' p. 378. Nec moUio» ipse Magnos Heyne de car- 
miue nostro sentit ad Virgil. Tom. iv. p. 4. — Quanqnam antem huic carmini, 
si a fatidico illo Parcarnm cantu sub ejus finem discesseris, nihil fere insit, 
quod commode ad Epithalamii, proprie sic dicti, genus referatnr, et recte 
omnino *■ parvum Epos ' cum Doctiss. OurUtt nominari queat, idem tamen, 
cum praecipue in honorem noptiamm Pelei et Thetidos compositum sit, haud 
inepte, latiori senso, * epithalamii' nomine insigBiri posse videtur. Cf. Argu- 
mentum ad Carm. in Nopt. Jul. et Manl. — Missis igitur omnibos, qov ad 
pretium bnjos carminis elevandnm in medium prolata sunt, fruamur nitidissi- 
mifl floscnlift, quos nndiqne et ex diaeitis quasi regionibus poetse decerpere 
volope fuit, nec varietate coiornm et odorom bene inter se permixtorum ma- 
jorem nobis conciliari snavitatem indignemnr. — 

Restat alia quaestio, in qna constitnehda multum laborarunt, sed parum 
perfecerunt interpretes. Com enim CatuUum, diligentissimnm Gnecoram 
poetarum imitatorem, hic quoqoe footes eorom in areolas suas derivasse e 
toto poematis colore dilucide appareat, diu mnltumque quaesitum est, quos 
potissimum imitatione sibi exprimendos somserit. Foit Hesiodi hrtBaki' 
luov &5 ni}Xea koX ^iri» a Scaligero jam laudatum ; cf. Heyne ad Apol- 
Ipdor. p. 764. — fuit aUud Agamestoris Pharsalii, e quo nonnnUa profert 
Tzetzes ad Lycoph. 178. Sed neutmm a Nostro exprimi potuit, cum ipse^ 
ttt snpra mpnitum est, noloerit coocinnare epithalamium ; yel, si qusedam 
inde in usnm suum converterit, (qiu>d ex instituta comparatione vs. 25— 27* 
c«m fragmento Hesiodeo probabile fit,) in paucis certe hoc factum, et pliiri- 
ma in .iUa Ariadnes fahula ab aliis potius mntuatus videtnr.-^Extat apud 
Ciceronem in epistoUs ad Atticum viii. 6. fragmentum veteris poetae — 
^6|«ai UoKKk fi/daw KepdMffauf is ¥p» ^fxfytafra, quod cnm egregie respondeat 
versoi iUi de Manotaoro vs. 111., satis probabiU cenjeetwra evspicari possis. 



1112 



C. VALBRII CATULLI 



Gatalliim ia AiImiU de AriadM vetmm iUaniy qnem ifBoraaiu» Imjm frag- 
aenti poeten expreuiase. Omiiiiio antem tatU^fidenter statnere posanmaay 
Catallnm non ad unnm aat alterom taatom poetam imitandi stadiom attem- 
perasae» (qnod fecit in carminibns qailinsdam jmt^ «^ e Sappho et Calli- 
maelm tFanalatis) sed nndiqaey ' apis MatinsB More modoqnOy' per hortaloa 
Grmeoram circnmvolitasse etsaavissimaqusBqae delibasse, id qood ex aper* 
tia, qaas in 1m>g carmine deprebendimasy OrsBeoram poetarum imitatiooibos 
plns satis apparere pnto» Sic ez Homerieo Hymiio in Cererem naperrime 
reperto, plascala nostrnm derivasse prspclare docnit RohnlLenias in pnef. ai 
H. in Cerer. p. 19. sq, Sic e Tbeocriti Idylliis, et inprimls ex Adoniaansis/^ 
loca plnra imitatam esse nostrom passim observavit Valckenarios ad Ado« 
niaa. 1S7. p. 400. 8ic Apolloninm Rbodinm plns qoam viglnti lods a nostro 
mm adnmbratnmy sed vere espremnm uait diligenter docnit Mitscherlichina 
in Lect ad Catnll. Sic deniqae manifesta in vs. 164. deprebenditnr imitatio 
Lycophronis Cass. vs. 1461.» qnem io aliis qaoqae locis ante ocalos babnit. 
In nniversnm antem visos sam mihi animadvertere» prss ceteris nostmm imi- 
tatnm esse poetas Alexandrinosy qnoram, ni sensn nostro falUmnr, geninm 
(cf. Heyne Opascol. Vol. i. p. 92.) totam hoc carmen spirat. — ^lpsnm vero 
Catallam stadiose deiijde imitati sant alii ; v. c. Virgil. io Cir. ; qoem sedalo 
jam cam nottro comparavit Lenains p. 82. — De Epistola Ariadnes ad Tbe- 
aeum apnd Ovid. Heroid. x. lege qass dispatat Garlitt. p. 87. seqq. 

EPITHALAMIUM P£L£I £T THETIDOS. 

Pbliaco quondam prognatae vertice pinus 
Dicuntur liquidas Neptuni nasse per undas 

Pmu8 in fmmie PeHo orta dieuntur oltm enatatae per vaeioe fluetw Nefftumy 



A 



In codd. qaibnsdam Inscriptio est, Efnthakauhm Thetidu et Petei : in 
edd. vett. De Nuptiie Pelei et Thetidos; in aliis, ut et in Marcilii membraois, 
Argonautiea, 



NOT^ 



EpUhalamium [De NuptOs] Pelei et 
Thetidoa] Tbetidos et Pelei nuptias 
celebratnrus Poeta Carmen elegans 
aColchicaArgonantarum expeditione 
ingeniose orditur, describensque re- 
gium nnptiarum apparatum, occa- 
sione data in Thesei et Ariadnes 
amores digreditnr; ac tandem ad 
seopum et rem inchoatam reversns, 
Parcas carmen nuptiale canentes, et 
AchiUis fata prsedicentes indocit. 
Male antem a pluribus inscribitnr hoc 
Poema Argonauticaj cum tantnm Ca- 
tnllus ab Argonantamm navigatione 
exordium duzerity nt conunodius Pe- 



lei etThetidos nuptias decantandas 
aggrederetur. Nonnulli sunt etiam, 
qai hoc carmen Epithalamium dici 
velint; sed alii repugnant, qnod a 
virginom choro, quae hic non compa- 
rent, cani soleret Epithalamiom* 

1 P^iaeo} Thessaliae mons est Pe- 
lion in sinum Pelasgicum incnmbensy 
a quo derivatur Peliacus, De Pelio 
vide Plin. lib. rv. 8. et Diodor. qni 
lib. IV. 4. scribit Jasonem navim Ar- 
go jnxta Pelion aedificasse. 

Pinu»] Id esty navis ex arlMHibna 
pineis confecta; est enim pinnsar- 
bor navigiis aptissima : nnde Virgil. 



GARMBN LXIV. 



196 



Phasidos ad flactus^ et fines ^Eetseos : 

Cum lecti jnvenes, Argivse robora pubis, 

Auratam optantes Colchis avertere pellem^ 5 

Ausi sunt vada salsa cita decurrere puppi, 

ad fluvii Pluuidii ripasy ei ad limUeB JEetaoe: quando juvenes elecHf Argivti 
juventvtis viresy aureum veUua Colchis eripere cupientes, aggresn nait mare 
eahum nave cekri trqjicerey Bukanies ccmUea* undoif remw ex abiete cmrfectiM: 



<»i»<#«i»>^i»^^^»^^ 



3 JEateoef sive JE(etaos, in Donnallis edd. yett. — 4 In qnibasdam Stat. 
codd. laH juvenes; et sic in Scal. 1. et edd. vett. in Heins. codd. ken, In 



NOTJE 



^ Dant tttile lignnm Navigiis plnus.' 
Grsei porro dicunt Poetae ex qnercn 
Dodonea, in qna fnerat Jovis oracn- 
Inm, confectam fuisse istam navim ; 
nnde et sermonis nsnm habnisse di- 
citur, et hinc Val. Flaccns eam fati- 
dicam ratem appel^vit. 

t Phasidas adftudus^ Colchidis flo* 
yius estPhasis, qni ex Armenioe mon- 
tibns nascens in Pontnm Euxinum 
lllabitur. Colchis aiitem regio est 
AsiflBy ab ortu babens Iberiam, a Sep- 
temtrione, Taori montis parteni) a 
Meridie I%asidem flnvium, et ab oc- 
casuy Pontnm Euxinum. Ibi regnasse 
dicitnr ^etas Rex, a quo Colchidem 
vocat Catnllus flnes JEeteeos, Illnc 
Jfasonem cnm Argonantis navigasse 
ferunty Medeapqne filiae regis, qns 
jaionem deperibat, artibus vellns 
sttreum inde retniisse. 

4 Lscti juvenes'} Heroes fnemnt 
nomero qninquaginta, inter quos 
maxime enituit Jason, qui navis et 
expeditionis fuit auctor, nt scribunt 
Val. Flaccus et Diodorns. Dicnn- 
tur autem Argiva rchoTa pubis, hoc 
est, GrsEcae jnventotis flos et vires ; 
Graeci namqne dicti sunt Argivi, sic- 
nt et Achivi, Danai, Oraii, Pelasgi, 
&c, CatuUom imitatns Virgil. JEsi, 
Tii. dixit : ' Dardana pnbes ;' et 
* Agmina densantnr campis^ Argiva- 
qne pnbes/ &c. 



5 Auratam Cokhis avertere peUem] 
De Vellere anreo h«ec vulgo ferun- 
tur. Athamas Thebarum rex ex nx- 
ore Nephele Phrixnm et Hellen sns- 
cepisse dicitur; qni,mortna Nephele, 
Ino snperdoxit uxorem, quae tanto 
odio in privignos flagrabat, ut Sacer- 
dotes corroperit, qui Athamanti ora- 
cnlnm consnlenti responderent opus 
esse ex Nephele genitos Diis sacrifi- 
cari. Quod cum Athamas exequi 
veilet, Nephele, quae jam Dea facta 
erat, filios snos eripnit, et a Mercurio 
arietem velleris anrei impetravit, qno 
in Colchos ad regem iEetam Solis fi- 
lium transveherentur. Helle quidem 
transfretando ex ariete decidens in 
mare periit, a quo Hellespootns di(S 
tns est ; Phrixus vero cum in Col- 
chos pervenisset, ariefem Jovi roac- 
tavity ejnsqoe pellem anream in Inco 
Martio in qnadam quercu, alii volunt 
in templo, snspendit. Qnam ser- 
vante dracone Jason ^sonis filins, 
collecta Argivorum mann, fabricata 
navi Argo, Medeae auxilio et artibus 
snrripuisse, et in OrRciam expor- 
tasse dicitnr. Fabulam hanc apiid 
Oraecos Apoll. R. et Diod. Sic. I. iv. 
apud Latinos Ovid. et Val. Flaccns 
pluribos pertractarnnt. Veilus istnd 
Snidas ait, librom foisse in pellibus 
scriptam, qoo ratio anri conficiendi 
continebatnr. 



Delph,etVar, CUu. 



Catut. 



N 



194 



C. VALBRII CATULLI 



Coerula Terrentes abiegnis seqnora palmis : 

Diva quibus, retinens in snmmis nrbibns arces, 

Ipsa levi fecit volitantem fiamine cnrrum ; 

Pinea conjungens inflexse texta carin». 10 

Illa mdem cnrsn prima imbnit Amphitriten, 

QnsB simul ac rostro ventosnm proscidit a^quor, 

Tortaque remigio spiunis incanduit unda ; 

Emersere feri candenti e gurgite vultus 

per quoi Dta ipsa qua praesi areUnUf in ediHmmis urhium hcit, fnneoB trabef 
centexenM ewrva earina eedifieamt curruM tenui vento volantem, Nac fuit Ula 
navis qne omDinm pruna navigationem doeuit Amphitriten hactenns imexper' 
iam. Quw navis ubi primmm prora agitaium mare ndeafDUj et ftueiu$ remie ver- 
beraii opumiB albeteere cetperuni, ferina efigieij scilicet Nereides marineB ex 



omnibns Stat. codd. et edd. Venett. pnppie pro puhu.-^l Prisca lect. erat 
verientee; Avant. legi jassit verreniee, — ^9 Jpsa sui faeie Voss. e cod. suo, ad- 
dita explicatione, ' ad morem et formam sni carrns, quo in coelo utitnr, quo- 
qne nnbes atqne tethera tranat ;* inepte, ait Doer. Stayern. ad Corn. Nep. 
p. 2$. pro currum tentat cursumy improbante Doer. — 10 Voss. dedit inJUxit, 
nt referatnr ad iUnd, Ipsa euifacie : pro iexta MarcU. maltt ieeia, — It Stat. et 
Corrad. con> primam, improbante Doer. Voss. affert prora ex Mediol. quod 
si omnino retinendnm sit, verba saltem sie inter se concilianda pntat Mitscb. 
Itta prora (in primo qasn) rud* Amphiir, imlndif fiMr, tfc, ant scribendum eursu 
prora, Titins ad Grat Cyneg. vs. 65. p^ro imbuit conj. impuUt, In nonnnllis 
edd. ?ett. Amphitriiem. — 13 Totaque r, s, incandwili in qmnibus Stat. codd. et 
BonnuHis edd. vett. Scat. et alii legnnt, Toiaaue incamdt; in aliis antiq. 
Toriaque : rb incanduk Apollonii A«uKa(^<r0ai et Hom. Xc^aowy 08Mp stabili ri 
posse pntat Mitsch. — 14 Idem Mitsch. yel rescribendnm censet, Emersere 
/reti c, e g, vuUus JEquoreif vel copnlam et post jSBquoreee excidisse ; qn» poste- 
rior ratio probata qnoque fuit Heynio : at Lenz. conj. Emersere feris c. e g, 
fuliiKfife, cui favere videbatur Mosch. Enrop. 114. seq. etCIaud. x. 1$9, idem 

NOT«: 



8 DitOyretinens arcss'] Minervaseu 
Pallas, arcinm tntelam habere dici- 
tnr, utpote cui arces sunt consecra- 
tse. Unde VirgU. Eci. h. < Pallas 
qnas condidit areeslpsa colat' 

VoUtantem curmm'} Metaphorke 
aavis ' currus volans ' dicitnr, quod 
imitatione terrestris currnsy navn 
aqnas percnrrat. 

11 Prima imbuit Amphitriten] Se- 
cnndnm fabukks Catnllns ait navim 
Argo primam maria navigasse, ut 
Lacr. de eadem re scribens, * Inde 
lacessitum primo mare, com mdis 
Argo» Miscuit ignotas temerato ilt^ 



tore gentes.* Amphitriien pro mari 
posnit, qnam rudem, et expertem 
hactenus navigationis dicit. Fuit an- 
tem Amphitrite, nt scribit Hesiod. 
Nerei vel Oceani filia, et Neptuni 
nxor : nnde l>ea maris dlcitur, et pro 
«ari saepius snmitur. Ovid. * Nec 
bracfaia longo Margine terrarum por« 
rexerat Amphitritei' 

12 Roetro] Navis rostrum dicitor 
pars illa prominens jnxta proram, et 
acnta in modum rostri avium ; cnjns 
inventot dicitar Piseus, nt scribit 
Plin. lib. ^ii. 



CARMEN LXir. 

^quoreae monstrum Nereides admirantes ; 
Hlaque haudque alia viderunt luce marinas 
Mortales oculi nudato corpore Nymphas^ 
Nutricum tenus extantes e gurgite cano. 
Tum Thetidis Peleus incensus fertur amore^ 
Tum Thetis humanos non despexit hymenaeos^ 
Tum Thetidi pater ipse jugandum Pelea sensit. 



195 
15 



20 



tilbieantibfu vniia prodierunt, prodigiMm hoc misjneientek, Et tane isto die et 
tdtero hominum oculi conspexerunt Nymphas cequoreas nudia corporibua e maxi 
apumoao tiberum tenua eminewtes, Tunc vero Peleus dicitur captuafuisse ThetidtM 
amore ; nec tum Thetia humanoa Hymenaos contemait, Tunc etiam ipae Nerens 
parena conaenait Thetidi filise Peleum co^jugio ease copulandum, O aetnidei nt- 



tamen de Integritate loci postea non dubitayit. — 16 In omnibns Stat. codd. 
Illa atque alia, nt ultima rov Illa non elidatur ; in edd. vett. lUaque atque a/ta, 
ut legi jnssit Avant. eidem Avantio et altera debetnr conj. lUaque haudque 
iatui, qnam Vossio tribnnnt.— 17 In dnobus Stat. codd. ocuUSf improbante 
X)oer. — 18 In omnibus Stat. codd. et nno Avant. Nutricum tenua; et sic io 
Venett. et Ald. 1. Jam crurum tenua in cod. Scal. et uonnnllis edd. vett. Um-^ 
hiUcum tenuaXoss, quod ascriptum qnoque erat margini ed. Gryph. ap. Doer.. 
— 19 Cui vel Quum qnaedam vett. bic et in doobns seqq. vers..— 20. 21 Unus 
Stat. cod. in utroque versu habet, Tum Thetidi, Pont. mutavit aensit ioMnxilj. 

NOT^ 



15 Nereides] Nymphse marinae, Ne- 
rei et Doridos filiae, primam navim 
Argo, tanquam rem novam et monstri 
similem cum admiratione intueban- 
tnr. 

18 Nulricum tenwf] Mammarum te- 
nns et oberum, quae nntrices dicun- 
tttr^ quod nutriant foetus, eminebant 
e mari Nymphap, ocolisque bumanis 
sese permittebant. 

19 Tum Thetidia Peleus"] Notandum 
Tidde est dnas ejusdem fere nominis 
Deas Marinas sen >fymphas foisse ; 
qnarum tamen nomen vario modo 
scribitur, prima Tethya, prima pro* 
dncta syllaba, et cnm aspiratione in 
seconda, et pery, Coeliet Terrae filia 
fnit, Oceani vero soror et conjnx, ex 
qna et ipso Oceano nata est Doris, 
quae Nereo nupsit, et ex eo peperit 
Tlietida; cnjns nominis prima syllaba 
«spiratnr, et secnnda per t scribitur. 
H«c autem est ipsa de qua hic Ca- 



tnllus, quamque fingit tnm primnn» 
Peleo fuisse adamatam, com in expe|> 
ditionem Colchicam cum A.rgonautis 
proficisceretnr ; cnm tamen secnn- 
dum rei veritatem ipsa Thetis Achil- 
lem Peleo peperisset, inteqnam cnm 
iisdem Argonautis in Colchos naviga- 
ret. Peleus autem ^aci et ^ginse 
fiiius fuit, Jovis nepos, et AchiliiSy 
qui Pelides dicitnr, pater. 

21 Tum Thetidi pater'] Jupiter, vet 
Nerens Tlietidos pater in ejus nuptias 
tandem consensit. Nam cum Jupi- 
ter a Protheo audisset ex Tlietide 
oritnrnm filium, qoi paternam majei-^ 
tatem longe snperaretf Nympham, 
cujus amore ardentissimo flagrabat, 
uoluit attingere, sed nepoti sno Pe<* 
leo docendam concessit : timnit enim 
exemplum, qnod ipse praebuerat, ne 
sicut ipse Satnrnum patrem ejecerat, 
ita aliquando seipsnm fiiii regno eji- 
cerent. Unde Statiost ' Mftgnaniw 



106 



C. VALBRIl GATULLI 



O nimiA optato sa^lonun lempoTe nati 
Heroes, salvete, Deoro genns ! o bona mater ! 
Vo8 ego 88Dpe meo, vos carmine compellabo. 
Teqne adeo eximie taedis felicibos aacte 
Thessalias columen Pelea^ quoi Jupiter ipse^ 
Ipse suos Divum genitor concessit amores. 
Tene Thetis taiuit pulcberrima Neptnnine ? 
Tene suam Tethys concessit ducere neptem^ 
OGeanusque, mari totum qui amplectitur orbem T 
Quas simul optatsD finito tempore luces 
Advenere, domum conventu tota frequentat 



25 



80 



MJKiii /eUei iaeulorwm avo ^tH^ eeiuU^ Dhcrmn eoMes ! o boma nuier/ ego 
«o< frequeiUer interpellabo meie visrnbui, Sed te inprimitf o PeleUf Thesaa&e 
praiidiim et decu», tam feUci coi^ugio vehemeuter omate; cui Jupiter ipoe 
Deorum pater ceeeit suoa amoree, Ante eepiiy o Pelen, Tketit Nepiunine formo' 
«ifftma? An tibi permisit Tethya habere uxorem neptem suami Anidetiam 
concemit OcMHMf,, qui undie snis vniveroum orbem terrarum cingit? Vbi yero 
iliet wuptiarum eicpectati deetinato tempore adveneruntf oumii Thsiialia magno 



^»»'»»^^»^^^»^ 



qnem secuti Mor. Voss^ Valp. et Ed. anon.— 25 In nonnnlUs vett ThetidiBf 
pro quolegi jubet Avant tedii: in omnibus Stat. codd. Thetii.—^S In qni- 
bnsdam JEmathia columen ; haud dubie ex glossa, inqnit Poer. in altis tuta" 
men : nonnuU» v^tt. pro quoi habent cum Tel cui, — SO Oceamuique pater In 
edd. vett. cnm Mur. Oryph. et aliis : in omnibns Stat oodd. Ckeanuiqme mart, 
probante et defendente Mitscfa. — ^$1 Qnt iimul o.f, t, lucii in marg. Venet. 
improbante Mitsch.— S2 Ut venere Voss. Vnlp. et Bach ad Tibnll. p. 289. — 

NOTiE 



mum ^aciden, formldatamqne To- 
nanti PrOgeniem, et patrio vetitam 
Sttccedere ccpio.' 

25 Tadiifdicibuiauete} Qnem ni- 
mlmm tam fortunato connnbio cu« 
mnlarit Jnpiter, ut snoa ipsi amores 
concesserity ut sequentia indicant 
▼erba. 

26 Theaalia [JEnmthiai] Regio est 
qn» et Thessalia et Macedonia dici- 
tur. 

27 DtVKm Gemtor conceait amorei'} 
Thetidem habere tandem permisit. 
0?id. Met. XI. < Nempe senex The# 
tidi Protheus praedizerat udae, Cou- 
cipe ; mater eris jnveni, qni fortibns 
armlB Acta patris yincety majorqna 
Tocabitar lllo. Ergo n« qnicqnam 



mnndus Jove majns haberet, Qnam- 
yis haud tepidos sub pectore senserat 
ignes Jupiter, aeqnoresB Thetidis con- 
jinbia yitat : Inqne sna ^aciden suc- 
cedere vota nepotem Jnssit, et am» 
plexns la virginis Ire marin»,' 

28 Pukherrima Neptummi] Filia- 
rnm Neptuni formosissima. Simile 
est apud Tbeocr. et CalUm. 'QKcoirt- 
ny : et apud Virgil. * Nerine Oala- 
tea.' Hic porro Neptunnm cnm Ne« 
reo confuodit, 

29 Tene iuam Tethya'] Haec Tethys, 
prima productai et cnm aspiratione 
in secnnda syllaba, est nxor et soror 
Oceani, mater Doridis, qnae ex Ne- 
reo gennit Thetidem^ Tethyos et O- 
ceani neptem. 



GARMBN LXIV. 197 

Thessalia : pppletur Isetanti regia ccetu : 

Dona ferunt : prse se declarant gaudia vultu. 

Deseritur Scyros : linquunt Phthiotica Tempe, 86 

Cranonisque domos^ ac moenia Larissaea : 

Pharsaliam coeunt> Pharsalia tecta frequentant. 

eonewfu Pelei regiam adit, ejasqne pdlatiwn latQ amnentu eotnpietur, Regi 
suo numera offerunty et aperte declarant imUu kBtUiam animo conceptam. 
Seyree reUnquiiwr, Phtkiotieu Tempe deoerunt omnes, et Grtgngema» dmmm^ «I- 
que etiam nrbem Lwriuam, Pharsaikm eonveniuntf PhareaUaolpie domoe tan* 



^»*»»<»i»i^»#^»^^^^ 



34 Donaferunt pra se; d.g, tuUue proposuit Laaz. improbante Doer.->ft5 
Phthiotica templa tentat Lennep. ad Colutli. i. 7. — ftd Antiqua lect. erat 
CraMnems: in codd. Stat. et Mar. Gramnmneq^ domoo, nt io exempl. vatmt. 
8U0 invenit Voss. in Vat. Gramnonioque domoa : Marcil. membr. Scal. cod. et 
alii codd. ap. £d. Cant. cum Venett. Brix. Vicent. habent, Grqjugenaaque do- 
mo$: ex libb. vett. CrUoniaque sive Gritoni» affert PaMer. Crmuom$qua 
domoe est ex conj. Petri Yietorii. CorbinelluH, inquit Stat. in codd. fattse 
scribit Gyrtonisque domoe, eamqne lect. confirmari testimonio ApolL R. i« 
Pro ae meenia Lariuaa legitnr in Stat. codd. ac nitene AUuriesUy Yel, ao nitentea 
Alacrisoea, vel, ae nitentie alaeriseaa; in Vat. ae Nicenie aiarieea; ande Stat. 
conj. Ame tenue ae Larisea: in aliifl codd. ac nicems ataerisetty vel LmsmUy nti 
est in VoM. libro.— 37 PkarsaiUm sive PAarMlaiii Pont. Scal. et alii : Phanalm 
tecta in Venett. et alus edd. vett. PharsaUa debetar AvanUo : ScaL etiaai 

NOTJE 

Z^ Deseritur 8cfros\ JEgaei maris Phthla,velaPhtliiotide, qnaeestpart 

est insala Scyros objecta littori Thes- Thessaliie. Horat. i. Od« 7. dixit ; 

salico, ollm * Phoenice ' dicta, Ho- ' Thessala Tempe.' 

meri sepolcro veneranday cnjus Stra- 36 CraoMmsqiue [GrujugenaBque] da* 

bo Ub. IX. et Plin. tib. it. memine- mm] Grseci dicti sunt ' Oraii/ vel 

rnnt. Parissima fiiit propter Achil- ' Grajagenae' a Graio rege. VirgiL 

lis cum Lycomede alfinitateui, et iEn. iu. ' Grajugenumque domos,^ 

propter AcliiUis filium Neoptolemum snspectaqne linquimus arva.' 

ibidem, dnm lateret Acbilles inter Meema LurisseBa'] Plures faeraot 

Lycomedis filias, procreatum et edu- urbes nomine Larissae ; sed hic lo- 

catum. cus de Larissa Thessalin civitate in- 

Phthiotica Tempe'] Tempe locns est telligitury de qua Strabo lib. ix. et 

iii Thessalia amoenissimos, quinque Plin. lib. it. Ab hac dictns * Laris- 

millinm passimm longitndiney et sex saeus Achilles.' . 

fer^ latitudine^ jocnndissimo nemore 37 PharsaUam IPhatseHum'] coemtf] 

coDsitns ad Penenm flavinm. Ne- Pharsalus oppidam Thessalic est ad 

mus uitra viaam hominis attoiienti* Enipei flnminis ripam situm : un4« 

bos se dextra laevaque leviter con- vicini campi ' Phars^lici ' vel * Phar^ 

nexis jngisy mtus sna luce viridante salii ' dicti snnty in qqibos duoram 

allabitnr Peneos viridis calcnio, amoe- ingentium bellorum «ivilium procellai 

nns circa ripas gramine, et canoras detonnerunt : primum inter Caesa- 

avittm concentn. Dicnntnr porro rem et Pompeium, deinde inter Au- 

Phthiotica Tempe ab vrbe vicina' gnstanii et percussores Caesaris Bru- 



108 



C. VALBRII CATULLI 



Rara colit nemo ; mollescant colla javencis : 
Non hamilis curvis pargatar vinea rastris : 
Non glebam prono convellit vomere tauras : 
Non falx attenuat frondatorum arboris umbram : 
Squalida desertis robigo infertor aratris. 
Ipsius at sedes, quacumque opulenta recessit 
Regia, fulgenti splendent aaro, atque argento, 
Candet ebar soliis ; collucent pocula mensis ; 
Tota domus gaudet regali splendida gaza. 
Pulvinar vero Divae geniale locatur 
Sedibus in mediis, Indo quod dente politum 
Tincta tegit roseo concbyli pnrpura fuco. 



40 



45 



tnm ciUhrant, NmUim agroB exereet, renuMhmiur hohut eemice» : imbeetRa vUe0 
fiexM tarctdis non mundantur: terram aratro curvo non proscindunt bote$ : faH" 
ctda putatorum non dhninuit ramorum arborum umbraculum : ferrugineus situa 
reUetu vomeribua obducitur. Sed quacumquc late paiet divee Pelei palaiiumy 
^us atria rutilo micant auro et argento, Atbicat ebur tedibu» ; reeplendeui meuaia 
crateret, Univerta Regia kttaiur magniflcie coruscant opibut, Thalamut autem 
cot^ugaUt Dea ttemitur in mediit icdibut, quem ebore Indico cuHum ei omaium 
aperit attrum purpureo tueco muricit infectum, Itta stragula aHtifuit kominum 



<»'»^^i»<»^«^l<»>^>^V» 



f onj. Phartalicaj aut PhartaH, — 38 Hanc et quatnor seqq. versnt transposait 
Rsimirez de Prad. ad Mart. i. 44. boc ordine, 39. 41. 38. 40. 42.— 40 In Stat. 
codd. gUebam per diphthongum. — 41 Pro Tet. lect. frondatoris legi jubet 
Avant. frondatorum : Lennep. ad Coluth. i, p. 33. hunc yersnm sic emend. 
iVbii fake adtenuai frondator roborit umbramy improbante Doer. — 43 Hnnc et 
•eq. vers. sic re£ngit Heins. Spittiut at tedet quocunque opulenta recettu Regia 
futgenti tplendent auro atque argento, ut sensns sit» * sedes regia in omni ejus 
recessu spissins argento et auro splendet:' tplendent nimirum accipit pro 
* splendens est/ et hoc pro ' sptendet.' Regiafutgenti tplendent conj. Avant. 
—46 In Scal. 1. ment€e, quod recepit Ed. anon,— 47 Polcinar Scal. 1. — 
48 ^dt6iM tnmediit in Venet. an. 1500. etGryph. S.— 49 Ia Venet.an. 150(k 



NOM 



tam et Cassium. De Pharsalo vide 
Strab. lib. viii. et ix. 

38 MoUetcunt coUa Juvencia'\ Quia 
non trabnnt aratrnm ad jngiim jnncti, 
ex quo solent duritiem et callnm in 
collo contrabere. 

45 Candet ehur tohit'] Ita pariter 
Virgil. ^n. vi. * Candenti perfecta 
nltens elepbanto.' 

47 PuMnar] Proprie est cervical 
t plumiS) qiiod capiti sol\|icitnr mol* 



liuscnlttm ; qno etiam nomine lectir- 
lus dicitur, qui qnondam in templi» 
stemi consnevit in bonorem Numinis 
alicnjus : nnde lectisternium nuncu* 
pafnr. Sed bic pnlvinar est torns 
coDJngalis, sen lectnlns genialis, in 
qno nova nnpta cum sponso eubitura 
est. De hoc Hierooym. Epist ad 
Demetriadem : * Cnm jam nnptiamm 
appropinqnaret dies, et fntnro natri« 
nonio tbalamus par^retor,' Scc^ 



GARMGlN hXiyf. 

Hsec vestis, priscis bominum vc^riata figuris, 
Heroum mira virtutes indicat arte. 
Namque fiuentisouo prospectans littore Dias 
Thesea cedentem celeri cum classe tuetur 
Indomitos in corde gerens Ariadna furores : 
Necdum etiam sese, quas visit, visere credit ; 



m 

50 



55 



/4Hjni$ distinela miralnk artijleio. Heroum praelara facmera ripreneniaL Ete* 
nimAriadne revolvene animo dolores inmetoa e Httore procelloeo Dia Insnlae pro- 
cul intuens Theieum fugientem eum veloei eUaee proipicit, neque tum adkue eog- 
notcebai se eeee eam ipeam qua /uerat antCf quippe qute vix jam expergefacta 



Gryph. 2. Mar. et CunUconek^: m Scal. l. conekUis.—SS Varie hic versut 
io codd. legitur ; Stat. affert, Nee dnm etiam oeeeq^ «ai tui u credit ; ande 
COBJ. Nee dum etiam oeee qua ritytum credidit eeee: vetns scriptnra, teste Scal. 
erat, Nec dum etiam sea^ue $ui cui eredei ; vel, Needum etiam eeee quet eit 

viecet eivi credet, ex c|ao formata est, Nec dum etiam seeeque mituiie ereiei: 
upd^ idem Scal. conj, Nec dum etiam eeee qucR eit^ vix et sibicrtiii: in Veuett.. 
Brix. Vicent. Ald. Gryph. M ur. aliisqne, Necdum etiam eeseque sui tum credidii 
esse; CovTud» d^Aity Necdum etiam eeee quo eity viaitf eibi credU ; Lennep. ad 
Coluth. I. 7. p. 34. conj. Necdum etiam aeee oblivisci Thesea credit ; Marcil. 
Necdum etiam aeee qua ait, tum perdita eredit ; Heins. Necdum etiam aeae ipaa 
auam tum eredidit eaae* Lect. noBtra, aliis jam probata, debetnr Vossio. — 

NOTiE 



60 Hacveatia'] Parpnrea stragulai 
in qua miro artificio erant variae ima- 
giaes et figarse Antiqoonim pictse, 
in qoibas Fabula Ariadnes contine- 
batnr. 

$2 Namque fluentiaono Httore Diee'] 
Digrediens Catullus incipit Ariadnes 
Fabalam narrare, prout erat in ilio 
tapete descripta. ' Hic autem re« 
prehendi solet Catallus/ inqoit Se<» 
bastianus Corradas, < quod ad Thesei 
et Ariadnes Fabulam ita digrediatury 
nt propositi oblitus esse videatnr, et 
mehercalein ea digressione ita mul- 
tus est, nt vix defendi possit, uisi 
dlcat aliquis illum Poetas Lyricos 
esse imitatum, qpi cum neque gravia 
neque raagna, sed amores, coenas, et 
alia id genns» profiteantur, longios 
evagari possunt; ut Pindarus non 
taepe modo, sed semper fere facit, et 
prssertim io Pytbiis, ubi caro Arce-» 
silaum pro Demophilp rogare cousti- 



toisset, a re tamen ad nantas iongis- 
sime discedit.' Recte quidem Cor- 
radas ; iongior est enim illa digres- 
sio, quam quae ferri posset in Ora- 
tore; sed Poetarura, maxime Lyri* 
corum, alia est agendi ratio, nt com* 
probat Horat. iii. Od. 11. abi arrepta 
occasione e Fabula de Danai filiarum 
supplicio, digreditor ad saam Lyden, 
quam similes p«nas manere ait, si 
contnmax esse pergat. Dia porro 
dicitnr Naxos insula maris ^gei una 
e Cycladibus, quae etiam dicta fuit 
«Strongyle,' < Callipolis' et 'Diony. 
sias.' Huc cum appulisset Thesens ; 
Minotaoro inlerfecto, rediens e Creta 
Ariadnen, cujus ope victor extiterat| 
et quas eom noctu clam recedentem 
secuta fuerat, dormientem aufugiensi 
et accepti beneficii immemor, ibidem 
dereliqtiit. Cum vero Ariadne som- 
Qo expergefacta sese proditam et de-' 
relictara intellexisset, et deTiiesc» 



300 



C. VALRUfl CATULLI 



Utpote fallaci qii8B tam primnm excita somno 
Desertam in sola miseram se ceniit arena. 
Immemor at juvenis fiigiens pdlit vada remis^ 
InitfL YentossB linqnens promissa proceUee : 
Qnem procul ex alga moestis Minois ocellis, 
Saxea ut eflSlgies bacchantis prospicit Evoe : 
Prospicit^ et magnis curarom fluctuat undis, 
Non flavo retinens subtilem vertice mitram, 
Non contecta levi velatum pectus amictn, 
Non tereti strophio lactantes vincta papillas ; 



60 



65 



S f 110 fueni deetj^af ieft&cem ee videt denUeiam im ktUre deterto. 8ed 
Theaeus JMvaMf AriadMen obUtuB a^fitgiau mare tomeie verberatt reUnquem fro* 
MMM soa MOM mM6oM tempeetoH rapienda. Hune jfroeml Minei» ex nka sm- 
rim laenfwmMtibiu ocntft, ui ttaima M^emadio Evoe exmakmH» imimetmr^ et tNf enH- 
tef eoUeiimdimmm Jimetibm» agitaimr ; mee reHmeme m /lamemti eapito temmem m- 
/UoM, mee kabem» jwmm eomteetmm amdemlo eabtiUf mec emram» tmmiemte» OM- 



•^^^4 



60 Hdns. coii|. «r Mta.->e6 Sttt. invenlt taetemiieia omoibiu codd. preter* 
quam in uno,in qno erat lacemti»: und^ conj. hteemie»: Venett. Ald. Colio. 
et Oryph. exhibent UKtante»: Vicent. laetemie», Isidor. hunc ▼ersnm tri- 
bnens Cinns, legit laetanie» eineta: Mur. et Marcil. Imciantes^ probante 



NOM 



amatorie conqoereretnr : interim sn- 
pervenlens Bacchus illam doxit uxo- 
rem. 

69 Venio»tB proeeUai] Sepius enim 
et qnasi adagio dicuntnr verba effec- 
to carentia a ventis dissipari : nnde 
alibi etiam CatnUus: *Sed mnlier 
cupido qnod dicit amantty In vento, 
et rapida scribere oportet aqua.' 

m MtnMt] Ariadne MinoU Cretm 
regis filia, de qoa etiam CatoUnt in- 
fra : ' qualem Minoidi Inctom Attn- 
lerat.' Atqoe etiam Tiboll. lib. iv. 
Eleg. 7. ' Sic cecioit pro te doctns, 
Minoi, CatuUttfl.' 

61 BaeehaMti» Evoe] Bacchae seu 
Mttnadot, qu» cum fnrore discur- 
rens, et * Evoe ' damansy Baccho 
sacrificabat. Locum hunc expressit 
Ovid. Eplst. Ariad. * Ant ego dlfihsit 
erravl sola capilfls, ttealis ab Ogygio 



concita Baccha Deo. Aot mare pro- 
spiciens in saxo firigida sedi ; Quam- 
qoe lapis sedes, tam lapis ipsa foi.' 

63 Vertice muiram'] Mitra foit ca- 
pitis tegmentum, qno maxime mu- 
lieres ntebantor, nt ait Serv. in JEn. 
iT. mitra vero inter ceteros ntebaa- 
tur Lydi et Pbryges. 

66 Strophki] Strophlom Aiisse fas- 
ciam pectoralem, qua vlrginnm into- 
mescentes mamm» constringeretttnr 
plane hic indicat Catnllns. Be stro- 
phio Nonios : < Faseia brevis est, qnm 
virgioaiem errorem cofaibet papillap 
rom.' 

Lmetamte»] Qoasi pogoantes ae 
strophlnm prse tumore repeUentes. 
Alii legoot, lactemieef lacte plenas, 
candidas, et polchras. Alii laetamt»» 
qnasi per blanditias viros aliiclentesy 
nt apnd Terent* in Andria. 



CARMEN LXIV. 



201 



Oinnia quae toto delapsa e corpore passim 

Ipsius ante pedes fluctus salis^ alludebant* 

Sed neque tum raitraB, neque tum fluitantis amictns 

IUa vicem curans, toto ex te pectore, Thesen, 

Toto animo> tota pendebat perdita raente. . 

Ah inisera^ assiduis quam luctibus extemavit 

Spinosas Erycina serens in pectore curas 

IUa tempestate, ferox quo tempore Theseus 

Egressus curvis e littoribus Piraei 

Attigit injusti regis Gortynia tecta« 



70 



76 



milUis /ascia peeioraU praeingere, Qua omnia e eerpere Ariadnes ift^ecfa 
hine inde ad ^Hu pedes unda marie ideDtidem attingebat. Ipaa vero tum infukB, 
ium amietua flttctuanti» euram aljicieM, de te eoh, Tkeeeu^ totis vieceribusy 
totamente,totoanimoineanacogitabal, Ah quam infelicem Ariadnen coiiHiittM 
fletHnu afiigere dettinamt Erycina, infundem in eju8 cntiimim moletta» amorit 
aoliciJtudi»eei Eo oaeulo, eaque hominum «ttate euperbus Theeeus e einuoeo portu 
Piren Gortffmae domoe iniqui Regie Minois adivit. Ferunt emm qwmdaM 



^^^^<^^^«#>#^^^«4i 



Mitsch.— -66 Oarl. legit tenero pro toto, improlmnte Boer. toto dHapaa malit 
MareiL— 67 In plerisqne edd. yett. aUiddHint ; Avant. conj. adhtdehant, tit 
erat in codd. Stat. at Gesner. ad Colum. iv. 20. mavalt alluduntur, — 68 Pro 
antiqua lect. fluetantia Avant. legi jnssit fluitanti», — 69. 70 In edd. vett. 
ioto te pectore; in Stat. codd. toto ex te pectore; in Ald. 1. tcto te ex 
pectore, Scal. e cod. suo affert, toto te pectore Theseu, Toto animo, t, prodehai 
perdita mente,—:7l Ah miseram in Scal. 1. A miiera Stat. in edd. vett. exte" 
fmamt ;StnU codd. et Ald. 1. liabent extemavit,—7% In codd. Stat. et edd. 
▼ett. feroxqueet tempore; in Ald. 1. Voss. lib. opt. et Scal. 1. ferox, et Im- 
pore, quod reposuit £d. anon. Stat. conj. ferox qua et tempore, ^el^ quo et 
iempore. Lect« nostram toentur Gryph. 2. Mnr. et Cant.— 74 Pyreen Ald. 
1. et Gryph. 1. Pyr<£i in quibusdam aliis. — 75 Heins. conj. vmei.regis; in 
nonnullis vett. Cortynia, vel Cortina, pro quo legi jussit Avant. Gortynia ; In 

NOT^ 



71 liuetibue es^emamJtl Dementem 
fecity extra se posoit^ mente aliena* 
▼it,coiMtemavit,afflixit. Sicotdixit 
infra^ ' extemata malo.' Externari 
vnlgo dicituri qni apud se non est. 

72 Spnma» Eryeina eerena cura»] 
Vennt 'Erycina' dicitor ab Eryce 
SiciUsB monte, in quo colebatnr reti- 
giosissimey nbi et ipsi templum con- 
didit iEneas. Fuit ibidem urbs ejns* 
dem npminis. Ovid. * Avertit vultus 
Erycis quss possidet arces.' 

74 Pirm] Portus Aitt Athenamm 
Ptroiis, Graece n^paws, et nci/Muc^Ty 
muro dnomin mtttium passnam nrfoi 



conjunctus. Be hoc Plin. lib. it. 7. 
Propert. lib. iii. Eleg. 21. < Deinde 
nbi Pirsei capient me littora portns,' 
NonnnUi porro volnnt hic poeUca U« 
centia GatuUum « Piranm' pro ^Pha- 
lero ' posnisse contra hiBtoriss fidem : 
Diodorus enim,Pau8anias,et alii scil- 
buntj^non ex Piraeo, sed ex PbalerOy 
portu solvisse Thesenm. Neqoe enim' 
tunc temporis navale erat Pineni, 
enm Themistocles tn Pirso portnm 
primus constraxerit. Vide Diodor» 
Ub. II. 
75 GoHynia teeta'] DomosCreten- 
l^am Gortyoi sen GortjBa, ci- 



202 



C. TALBRII GATUt.LI 



Nam perhibent olim crndeli peste coactam 

Androgeoneas poenas exsolvere caedis, 

Electos jnvenes simnl et decus innuptamm 

Cecropiam solitam esse dapem dare Minotauro : 

Quis angusta malis cum moenia vexarentur^ 80 

Ipse suum Theseus pro caris corpus Athenis 

Projicere optavit potius, quam talia Cretam 

Fnnera Cecropias ne-funera portarentur. 

Cecropiam wrbem fidite immani pestilentia eoactam luere peeiuu necii Andngeo' 
neefy et tradere eecam Mtnotauro teptem adoteicenteM teleetoB, totidemque pariter 
virginet, florem pueUarum, Quibut incommodit cum Atkena premerentur, Tha- 
teut ipH maluit tuam iptiut vUam pro taa dUecta patria exponere^ quam pati 
nt ^utmodijuvenum pueliarumque corpora Ceeropia lugenda im Cretam drferreniur 



*^#*^******* 



codd. Mel. Scal. et ed. Rheg. Gortfma temptay probante Bach ad TibaU« 
p. 180.— 76. Heins. conj. eoaetot. — 77 In omnibus Stat. codd. Cum Androgf 
nea ; in aliis Quom ; Stat. malit Androgenaa, Lect. nostra debetur correcto- 
ribna in edd. vett. — 78 Avant. anpplevit decut, quod deerat in scriptis. — 
79 Cecropidum tolUum ette conj. Heins. improbante Doer. — 80 In qnibnsdam 
edd. setUauguttOyquQd retioet Scal. sed omnes Stat. codd. ejhibeot angutta : 
pro vexareniur dno vetnBtiores libri ap. Stat. vertarentur.^Z Funera C. mea 

NOM 



vitas fait Cretfle insnl» ad Lethsum 
amnem tita ; de qna Plin. lib. iv. 12. 
ct Strab. lib. x. In hac nrbe dicitar 
fnisse Labyrinthni, jnstn Regis Mi- 
noii ezttractns : nnde dicitur < injnt* 
tut.' 

77 Androgeonea eeedit] Androgei 
interfecti. Filios fuit Androgeos 
major natn Minois Regit, qui, multis 
ineignis palmis, ab Athenientibns et 
Megarensibns ez invidia occisns est, 
In cnjtts ultionem Minos, Niso Me- 
garentinm rege interfecto, Megaram 
evertit. Athenienses acri bello su- 
peravity eosque qnotannis septem 
adolescentes, totidemque pnellas a 
Minotanro devorandos in Cretam 
mittere coegit. Alii scribnnt, ad 
hoc solvendum tributum Athenienses 
peste, fame, et bello vexatos ab Ora- 
cnlo fuisse compulsos. 

79 Cecropiam^ Oppidnm a se con- 
dttum Cecrops a nomine suo Cecro- 
ptam appellavit, quse cum propriejiit 



arx Athenarnm, tamen sumitur vnlgo 
pro tota civitate. Urbs enim Athe* 
UKf sicut et tota regio Attica, dicta 
est * Cecropia,' a primo Rege Ce- 
crope. 

Minotauro] Fabula Minotanri no« 
tior est, quam qnae hic pluribna com- 
memoretur. NultienimnescinntPa- 
siphaen Solis filiam, Minois Cretc 
Regis uzorem, cnm Tauri amore ve- 
hementer flagraret, ope et arte Dae- 
dali intra ligneam vaccam indasam 
voii conipotem factam fuisse : nnde 
natum dicnnt Minotaurum media 
parte hominem, reliqna vero taurum 
referentem. Hoc autem monstmm 
labyriotho inclusum postea Theseus 
Ariadnes ope adjutus dicitur interfe* 
cisse. 

81 Carit Athenit] Patria scilicet» 
qu» semper est dulcis et dilecta. 
Yirgil. Ecl. i. * Nos patriae fines, et 
dnlcia linqnimns arva.' 

8S Funera ne-funera [nrc /unera'] Vt 



CARMBN LXIV. 



203 



Atque ita nave levi nitens ac lenibus auris 
Magnanimum ad Minoa venit^ sedesque superbas. 
Hunc simul ac cupido conspexit lunrine virgo 
Kegia^ quam suaves expirans castus odores 
liectulus in molli complexu matris alebat ; 
Quales Eurotse progignunt flumina myrtos, 
Aurave distinctos educit verna colores : 
Non prius ex illo flagrantia declinavit 
Lumina^ quam cuncto concepit pectore flammam 
Funditus^ atque imis exarsit tota meduUis. 
Heu ! misere exagitans immiti corde furores^ 
Sancte puer^ curis hominum qui gaudia misces^ 



85 



90 



95 



exequiis caritura, Itaque navigio celeri vectus, ac ventis secundis ad fortem 
Minoem acceasit, regiarrique ejtu superbam. H^nc vero uH primum amantibus 
oculis vidit Ariadne filia RegiSy quam castum cubile fragrantea exhaUoM odore» 
in tenero matris sinu fovebat ; quemadmodum ftuviua Eurotas procreat myrtos, 
vel ventorum tepentium flamen jucundum varios alit flores; non antea aJb iUo 
ardentes oculos avertit, quam totia pkin^, visceribus^ amore ejus incensa est, et 
intimis sensibus exarait. Eheu/ o divine pjMr, qui inelementer furiaa amoria 



»^>»<*>^«»'^>^'^^i^^^ 



funera in Venett. Gryph. et Mur. nefunere legit Stat. qui conj. necfunere ; 
sed in duobns codd. invenit ne /unera : Heins. conj. Munera C. aeufunera, vel, 
ceufunera. — 87 Pro antiq. lect. costua Avant. legi jnssit caatua, — 89 In Scal. 
vet. lib. myrtua; etsic Voss. aliique. — 92 In nonnullis edd. vett. toto, qaod si 
admittimns, inquit Heins. versn seqnenti toata pro tota legendum erit : in 
omnibns Stat. codd. cuncto. — 94 In uno Stat. cod. Cum misere; in dnobut 



NOTJE 



Grseci dicnnt &Swpa 8wpa, &x^*^ X^ 
pts, ydfios &ytifjL0S, ir&rpjos Harorfws, &c. 
Sic Cicero dixit Philipp. i. < Inse* 
pnlta sepultura.' Horat. i. Od. 34. 
' Insaniens sapientia.' Funera porro 
dicnntur corpora etectornm juvenum 
mos peritnra, et adhuc viva, et fune- 
ribds caritura. Quo fere sensu Ma- 
tiil. i. V. de Andromeda dixit : ' Vir* 
ginis et vivas rapitur sine fnnere fu« 

86 Virgo Regia'] Filia regis Mi* 
nois Anadne, nbi primum conspexit 
Thesenm, ejus amore coepit incendi. 

89 Quaka Eurotai] Fluvios est La- 
coniae Eurotas Spartam allnens, ri- 
pasqne habens freqneDtibus myrtis 



et lauris consitas, atque in mare sen 
sinum Laconicnm inter Gytheiim et 
Acrtam prorumpens. Familiaris por- 
ro Poetae nostro comparatio est vlr* 
ginis com myrto, ut supra de nuptiis 
Juliae et Manlii vidimns ad illud 
* Floridis velnt enitens Myrtns Asia 
saniulis.' 

95 Sancte puer'] Cupidinem allo* 
quitnr, qni puer a Poetis fingitnr, et 
tanquam potentissimus Deus colitnr. 
Yirgilio Ecl. viii. dicitor, * Improbnl 
ille pner.' Similem omnipo hnic ver- 
sni sententiam protulit Catullus infra 
ad Manlium : ' Qui dnlcem curis niis* 
cet amaritiem,' 



904 



C. VAIiBRfl OkTVLhl 



Quceqae regiB Golgos, qiueqne IdaUiim frondosum, 

Qoalibns inoensam jactastis mente pnellam 

Flactibns^ in flavo siepe hospite snspirantem ! 

Qnantos illa tnlit langnenti corde timores ! 

Qnantnm saepe magis fnlgore expalloit anri I 100 

Cnm saevnm cupiens contra contendere monstmm, 

Ant mortem oppeteret Tbesens, ant pr»mia landis. 

Non ingrata, tamen fmstra, mnnnscnla Divis 

PromittenS) tacito suspendit vota labello. • . • * . 

Nam velut in snmmo qnaticntem brachia Tanro 105 

cxd/OM, mofitiHm kBHtiam mOicihidmUntB totifwiiiu^ Taqne» o Venns, 9«« 
Go^ot maacime H Iddwm oemiM semper vemanM diUgi», 4pumii9 eurarmmJiucHbus 
virgiiiem Ariadnen mnore Tbesei ardetUemt et froiUmo ilio ad^eena frtqaader eua^ 
ptrta faadeaiemy agUeaoiali» / O qmm, magno» Ariadme kmguido p^Btoro paamg 
eet metu»! O quam frequeider auro rutilo fmUidiffr faUaeet! Cum Tkteeu» 
volenB eontra ferum monetrum Minotanriim pugnaref vel morlem tuinre om- 
biretf vel vietoria gloriam rrferre : tunc ipsa fn^omittens dona Dis graiOy sibi 
tamen non profuiuruj eUenJtibu» labri» concepU vota» Quemadmodum enim 
vioknia veniorum proceUa m exeeUo monte Tauro quercum ramo» agiiantem^ 



^i^^i^^^^^^^» 



Heiimta^tfyatlegijnssitMarcil.— 96 Queequeregiy vel, Quique regi»Golgaa^ 
vel Co2cAot Avant. Quiqu» in dnobus Stat codd. et Ald. 1, in ommbos codd. 
Cckho»^ qnod in Goigo» primns mutavlt Hermolans Barbarus. Vlde Camu 
XXXVI. 14. frondo»am volebat Scal.— 07 Quatibet in omnibus Stat. codd. jae' 
iasti» debetnr Avantio.— 100 Quanto »ape Stat. Faern. legendum putabnt, 
Qiiam fion «epe.— 102 Mnr. et MarciL maJint appeteret; in Scal. cod. expete- 
rei; at in omnibus Stat codd. oppeteret, — 104 In dnobus Stat. codd. euecedii; 
tn Scal. et Maff. 11. euecendit; unde fecit »u»cepit^ cni accedit Voss. pro- 
bante Mitsch. Nostram iect. tnentur Venett. Brix. Vicent. Ald. Grypb. 

NOT^ 



06 Queeque regi» Go^of ] ncfN^pcur- 
TotAs Venerem compellat qusB praeci- 
pne apud Golgos et Idalium in in- 
•nla Cypro colebator. De his jara 
Mpra in Aanalibtts Volnsii, et Epi- 
thalamio Manlii et Jnlie. 

108 Non ingratay tamenfru»tra] S%» 
tia qnidem Dis accepta vota, quia 
tervavernnt Thesenm; sed tamen 
Ariadn» frostranea» nihilque profn- 
tora ; qnia aXheseo deserta est. 

104 Su^^endit vota Ubeilo] Qnia 
aon aperte proloqoebatnr, nt qn» 
nott andebat palam et pnblice vota 
facere pro Theseo, cujns amore cap- 
ta erat, contra frMrem Minotanmmy 



ne iptins amor patri Minoi innotesoe- 
rct. Ideo verbaejus labrit anspendi 
et inhsrere videbantur. 

105 Nam velut in eummOf ^c.] Sic 
Hom. U. XVI. Sarpedonem a Patro* 
do interfectnm comparat eom qner« 
eu, popnlo, aut pinu cssis. Horat. 
de Achille iv. Od. 6. < Ille, mordaci 
vclut icta ferro Pinus, ant impnlsa 
cupressus Enro, Procidit late, pD« 
snitque collnm in Pnlvere Teucro.' 
Taums porro mons est totios Asim 
longe maximns, qni ab Indieo mari 
ezsurgens vaste satis attollitur : de- 
inde dextro latere adSeptemtrionem, 
rinistro Meridiem versnt deflectiturj 



CARMEN LXIV. 205 

Qaercum, aut confgeram lAidanti corpore pinum, 

Indomitus turbo coatorquens 'flamine robor 

!ETuit : illa procul radicibus extnrbata 

Prona cadit, lateque et comminus obvia frangens : 

Sic domito seevQm prostravit corpore Theseus 110 

Nequicquam vanis jactantem comua ventis. 

Inde pedem sospes multa cum laude reflexit> 

!ETrabunda regens tenui vestigia filo ; 

Ne labyrintheis e flexibus egredientem 

vel pmvm sHUanti cortiee cono^ feremUmj im^tu eonctdMfu evertUy et iUa 
arbor radicHus undique extirpata praceps decidMt^ et commimu et eminus qnflp.- 
qne sibi ohma comminuit; ita Theeeus in terram crudelem Bifinotaul*!!!!! cor- 
p&ri» ejoK mok prostrata d^eeity frustra eormbus inanes ventos agitantem: aijue 
inde revermis est salms magna cum gloria, regens vagos gressus tenui JUo', qnod ei 
Ariadna praebneraty ne eum ex ambagibus Ub^Mkets exeuntem deciperet ceecm 



i#»»#^.#^^^»»^i^i#' 



Mnr. Cant. etVulp. — 106 Voss. affert ex Mediol. con^e^/am sudanii corpore 
jnmim, i. e. densam, compactam, robnstam ; eumoue secutus est £d. anon. in 
dnobus Stat. codd. sudanti corpore; in uno corttce, uti in Venet. an. 1600. 
Oryph. Mur. Gner. Vnlp. et Bip. crinigero nutantem in vertice tentat Lenz. 
I. e. *in vertice montis:' at duo Colum. codd. et Ezc. Vat. Urs. exhibent, 
conigeramnutanti vertiee pinum, tit et conj. Heins. qnam lect. in textum reci* 
piendam putat Hand. neins. ad Claud. p. 932. alteram profert conj. flui» 
tanti verttce : alii comigeramf improbante Marci1.-^108 In qnibusdam edd. 
vett. radidbus extirpata : in omnibus Stat. et Scal. codd. radicibus exturbata : 
Avant. legi jussit radicitus exturbata, ^uod reposuit £d. anon. Verba, iUa 
procul r. €. Prena eadit uncis includit et m parentbesi dicta accepit Lenz. ita, 
ut seqnentia ad ' tnrbinem' referantur; qnod improbat Doer. — 109 In edd. 
vett. iatequeet comminus emniafirangit, quod minime Catulliannm esse conten* 
dit Stat. qni in duobns codd. invenit, lateque cum ^usobviafrangens, et in alio, 
tt^eque igus obviafrangens; nnde legendum suspicabatury late quacunque sibi o. 
/. et Voss. late quacunvis o, f. hinc late quaeumivis o. /. in ed. anon. Scal. e 
cod. legi jubet, laieque et camminus o. frangens ; at longe antea dederat A vant. 
laieque et comminus o. frangtt.—W^ Lennep. ad Coluth. i. 7. com seBvum sine 
kddito substantivo concoquere non posset, corrigebat, Sie dondtum taurum 
prostravit robore Theseus: Lenz. Sic dondlo scBxvm prostravit corpore taurum 
Necquidquam ventis Jactautem cojmua Tkeseus; ingeniosins, sed nimis sioeva 
mann^ inqnit Boer. Scal. e cod. suo dedit prostemti.— ll^ Inde pedem victor 

NOTJE 

Asiamqae dividit, et in Occidentem Plin. lib. xvi. 10. et 11. 

perpetno jugo vergens, pro varietate 111 Jactantem comua ventis} Fms- 

gentium, lingnarumy ac regionnm, tra percutientem cornibns vibratis 

qnas attingit, varta sortitnr nomina. aerem, et ventos inaneSi quasi contra 

De hoe monte Plin. lib. v. 37. Strabo hos Inctaretur. 

lib. II. Solin. cap. 48. Pomp. Mela 113 Regens temd vestigiafilo'] Sicnt 

lib. I. et alii. doctus fuerat ab Ariadne. 

106 SudanH eorpore^Quia pinns IIA Labyrintheis e flexibus"] Laby- 

arbor est resinam ferens. De qua rinthns domus est eaecai et obscura. 



306 



C. VALBRII CATULLl 



Tecti frustraretar inobservabilis ^rror. — 
Sed qoid ego, a primo digressus carmine, plara 
Commemorem ? ut Unquens genitoris filia vultom, 
Ut consanguinesB complexum, ut denique matris^ 
[Quse misera in gnata flevit deperdita,] lceta 
Omnibus his Tbesei dulcem prseoptarit amorem ? 



115 



120 



domttf emr imxirieabUU, Sed eur ego primaM namitiomm reUngueni piura 
alia rtferam? Quomodo nempt JUia patris conspeetum deterene^ quomodo toraris 
ei demum matrit Pasipbaes, qna meerore con/ecta infelicem JUiam lamentareiMr^ 
eomptexum retinquent, pratuterii omnibut Mt jueundum Theui amorem. Vel ^- 



^^'^^^^^i^*»*»*^ 



ifi edd. yett. et codd. Voss. sed omoes Stat. et Scal. codd. habent, Inde pe* 
dem sotpes; et sic in Ald. I.— 116 Sed quid ego primo in Venett. in aliis ¥ett. 
a primo ; in omnibus Stat. codd. tn primo ; Vosi. ex Mediol. affert, Sed qttom 
primoy unde fecit, Sed quorsum prifiio.— 118 Vt contanguinea compkxum in edd. 
▼ett. et dnobus Stat. codd. in nno ejnsdem, Ut consangvineum eomplexu; unde 
lef^endum censebat, Ut contanguineum camplexum pro^ * consangoineornm :' 
Heins. conj. Ut contanguineaSy compUxumut denique matris, — 119 In aliisStat. 
codd. Qua misera ignara deperdita Ueta; in aliis, Q. m. ignata d, leta; et 
in aliis ejusdem, Q. m. ignata deperdite leta: idem Stat. conj. in gnata 
pro ignaia, vel ignaro„„lectOy sed nihil tentans explere lacunam. Faerni 
cod. exhibnit, Qua misero gnata fieret deperdita hutu; Commel. Qua JxtU 
ingrata misero deperdita lato ; Scal. lib. Qua misera ingrata 
deperdita leta ; nnde ille yerbo vixit laconam explendam esse censens, pro- 
posuit, Qua misera ingrata vixit deperdita tekiy h. e. 'qnae solata est dolo- 
xem snnm tela facienda.' In nonnuUis edd. vett. Qua misera ignaro fieret 
deperdita luctu: in aliis, cum Venet. Oryph. Mur. Cant. et Vulp. ut in Faerni 
codice: Palat. m. habuit agnata; nnde Mel. vnlt, Qua misera agnato fuerit 
deperdita letko : ed. Graev. Qua misera ah gnarafieret deperdita luctu ; in Voss. 
Qua m. gneUi misero d. tefho; in ed. anon. Qua misera ingrato gnati deperdita 
leto; sed unde non liquet: Heins. conj. Va misera, ingrato fieret deperdita 
iuctu ; Lennep. ad Colath. Qua misefa in gnata tabebat perdita lecto ; Lenz. 
denit|ue, Qua mcesto gnatam fiemt deperdita luctu, Nostra lect. ex ed. Bip. 
est.— 120 In omnibus Stat. codd. portaret; in edd. vett. praferret, et sicest 
in Ald. Gryph. Mur. Grsv. Scal. et ed. anon. Lect. nostra est ex conj.Stat. 
postea in cod. suo praoptavit invenit Scal. — 122 In Venet. an. 1500. Ald. 
Gryph. Mnr. Stat. Graev. aliis, dulci pro tristi, < Nullo in cod. erat duki; ita- 
que aut hoc, aut alind ejusmodi verbum desideratur.' Stat, Sed in Scal. cod. 
Irw^, iraprobante Marcil. In omnibus Stat. codd. d^incfom; in Ald. Scal. 



NOTiE 



vianim sinuosis et mnltiiidis ambagi- 
bns implicita. Qnatuor autem prse- ' 
cipne fuisse Labyrinthos tradit Piin. 
lib. zxxvK 13. Primus fuit in ^- 
gypto ante annos tria millia et sep- 
tingentos a Petesucho, sive Tlthoe, 
rege fabricatus. Secnndus in Creta 
a Dacdalo, annuente Minoe rege, 
constroctus ad exemplar- i£gyptii. 



Tertios fuit in Lemno insnla. Qoar- 
tus in Italia a Porsena rege Hetroriae 
sepulcri causa constmctns. 

118 Ut ^onsanguinea] Sororis Pbie- 
dra?, quam etiam secum avexit, et 
duxit uxorem Theseus. Matris Pasi- 
pbaes, quae Solis et Cretae Nymph^ 
filia fuit^ et Mioois regis uxor. 



CARMBN hXllt. 



207 



Aut ut vecta ratis spumosa ad littora Diae ? 
Aut ut eam tristi devinctam lumina somno 
liiquerit immemori discedens pectore conjux ? 
Saepe illam perhibent ardenti corde furentem 
Clarisonas imo fudisse e pectore Toces^ 
Ac tum praeruptos tristem conscendere montes, 
XJnde aciem in pelagi vastos protenderet aestus : 
Tum tremuli salis adversas procurrere in undas 
Mollia nudatae toUentem tegmina surae : 
Atqve haec extremis moestam dixisse querelis, 
Frigidulos udo singultus ore cientem : — 
Siccine me patriis avectam, perfide, ab oris, 
Perfide> deserto liquisti in littore^ Theseu ? 
Siccine discedens, neglecto numine Divum^ 
Immemor ah! deyota domum perjnria portas? 



125 



130 



185 



modo wwU The$ei ad spumantes oras. Insulae Dia appuUa eH : vel quomodo tpon- 
#11« a^fugiens animo ingrato Ulam deseruerit funestum aomnum dormientem, Nar* 
rant eam frequenter fiagranti furore succensam graves ex tnitiiio eorde quere- 
las emisiase ; et eam modo altot montet ascendisse moprentm, unde oeulos inten^ 
deret^ in immensum mare : modo eam in rapidi pelagi contrarios Jluctua excurrieaey 
eubtilia nuda tibiiB tegumenta altiua reducentem, ipsamque graviter dolentem 
magnia gemitibua, et ore madido auapiria languentia trahentemy hcec verba pro^ 
tuliaae ^Qtane, o peijure et p.erfide Tlieseu, a patria abductam dereliquiati me 
in deaeA littorej Itane, o ingrate, me deaerena, coniemto Deorumf per quos 
tnihi fidem jnrasti, numine, in patriam retehia execranda perjuria ? An nihil po- 



i*><r>i»^^>»^»^i#^^.^ 



et aliis detictam, — 125 Clarificaa e cod. suo reposuit Scal. improbante Mar- 
cil. — 126 In omnibns Stat. codd. triatia, — 132 In omnibus codd. abvectam 
sive avectam, ut est in edd. antiquiss. in Ald. et nonnullis aliis abductam : 
Voss. et ed. anon. reposuerunt ab aria, probante Burm. ii. — 134 In aliii 

NOTJE 



132 Sic^ne me patriia avectam, per» 
fide, ab oria] Querelarum est Ariad- 
Bes ezordiumy cujas sane oratio om- 
Bis pathetica, et ad movendum ani- 
mnm compositay brevibus constat 
sententiis, et crebris figurarum ma- 
tationibns, veiut inter aestns iracan- 
dise flactuat. Hano nt elegantissi- 
mam ad verbum pene transtnlit Ovid. 
in Epiftt. Ariadnes ad Tbesenm. 

133 Perfidey deaerlo liquiati tn Ui- 
tor«] Pathos est a loco. TibuU. lib. 
III. Eleg. 6. * Gnoftsia, Theseae qnoa- 



dain perjuria ling»» Flevisti, ignoto 
sola relicta mari. Sic cecinit pro le 
doctus, Minoi, Catnllus, Ingrati re- 
ferens impia facta viri.' 

135 Devota penjuria portaa] Re- 
fers in patriam tecnm perjnria meis 
imprecationibns execrata, et pro qni- 
bus tuum caput diris devovi. Devo- 
tus enim sepius idem est ac votis et 
diris petitus. Tibnl. lib. i. Eleg. 5. 
' Tunc me discedens devotum fcemiika 
dixit/ 



C. VALBRil CATVLLi 



Nullane res potoit oradelis flectore laeiititf 
CoDSiliam ? tibi nQlla fiiit dementia praesto^ 
Immite at nostri vellet mitescere pectns 1 
At non hsec qnonddm nobis promissa dedisti 
Voce : mihi non hoc miserae sperare jabebas : 
Sed connabia l»ta, sed optatos hjrmenaeos : 
Qaae cnncta aerii discerpunt inita venti. 
Jam jam noUa viro jaranti fcemina credat» 
NuIIa viri speret sermones esse fideles : 
Qoiy dum aliquid capiens animus preegestit apisci, 
Nil metnunt jnrare^ nihil promittere parcant : 
Sed simulac cupid» mentis satiata libido est^ 
Dicta nihil metuere, nihil peijaria cur^nt. 



140 



145 



tmkJUtien barhttn tui mM ftnaorihm ? Nuttmi tiU uffittt Aicmantfof ,. «t cnt- 
dde tuam cor mei veUet mhereri 7 Sed hac olim biandis tuis verbia non promi' 
aiiti: non ittud expectare mihi infelici tuadebatt sedjucundas nuptiat et feUx eon- 
jugmm ; quee omnia ut imama et irrita celere» abriphmt venti. Nune vero imlla 
mndier fidem kabeat homini junmH : nuUa foemina eredat promisrionee Amntntf 
cimiacmiMiue ette tineerat et vera», qui quando eornm ment iaiscia ardet detiderio 
tdtquid attequendiy nihU timent iuretre^ nee detittunt quidvit poUieeri, Ubi vero 
mdenti» eomm detiderii eupiditat expleta ett^ juramenta riolttt nikU ommno ti- 



i»»«»^«»»^^i^^»#^ 



negleeto nomine, improbante Doer. — 137 In omnibns Stat. codd. pratto ; in 
«dd. rett. preedo, — 138 Immite ut monttri ex conj. edidit Scal. improbantibns 
Marcil. et Voss. mUetcere in omnibns codd. miteretcere in edd. vett. — 1S9 In 
edd. Partli. Ald. Grypb. Mur. et Orsev. bUmda promitaa; et sic Mitsch. in 
omnibus Stat. codd. vobit pro blanda; in Scal. cod. nobit, — 140 In edd. 
Parth. Ald. Gryph. Mnr.Stat. et Mitsch. miteram; in Stat. codd. miter^, — 
142 In Scal. cod. Qute contra. — 143 Tum jam in edd. vett. Venet. an. 1500. 
Atd. et Scal. Nune jam in Mnr. et Gryph. Jam jam conj. Stat.~145 In 



VOTJE 



143 Jintt jam nuUa tiro juranti/m» 
ntbmcredat^ Decepta a Theseo Ari- 
adne alias ndmooet fceminas, ne Tiris 
jnrantibns fidem adhibeant^ qoi dnm 
aliqnid capiont adipisci, onnia pro- 
mittont, omiiia ae factnros jnrant: 
cnm Yeroy quod cupiebant sontadep* 
tiy fidem frangere non. Terentar. 
Hnnc lecnm imitatos Ovid. dixit: 
* Nunc qnoque nnUa viro juranti fm- 
miiia credat.' 

144 NuUa viri tperet, ^c.] Sic Pio- 
pert. lib. ii. Eleg. 34. ^ Expertus di- 



co, nemo est in amore fidelis,' Virgil. 
iEn. III. * Nusqnam tutafides.' 

145 PrageBtita^itei]VTO ^adipiMu,' 
dieebaot Veteret. L«ictl. 9^* Koo. 
< Vtefi^ efiotians» qood ego te inpruiiis 
Qopere apisci ioteliigo.' l^cret. Ub. 
VI. * Quippe etenim nuHo cessabam 
tempore apisci..' 

148. NihU petjuria imrant} Quod 
Ariadne viris objicit, id quoque viri 
in fo&mioas retorqaent. Sic ipse Ca- 
tiiUas infra. ' Molier copido quod 
jurat amaoti, In veoto, et rapida scri- 



CARMBN LXIV. 






Certe ego te in medio versanlem tuibine leti 

Eripoi, et potias gennanam amittere crcvi, 150 

Quam tibi fallaci sapremo in tempore deessem. 

Pto qao dilaceranda feris dabor, alitibasqae 

Ptseda, neqae injecta tunralabor mortaa terra. 

Qaaenam te genait sola sab rape lecena ? 

Qood mare conceptum spnmantibas exspoit undis ? 155 

Qa» Syrtis, qaae Scylla yorax^ quse vasta Charybdis^ 

menif nec ntto modo faUa juramenta ewrani. Ego tanif U m midio diicrimino 
motiiM conttiiutum oervam ; m^nmque frairem MiDotauriim etaiui poiiMe perdere^ 
mum non adeeee Obi perfido in exirema ▼it« tas keira. Pre quo quicleiii bene» 
ficio beUuie immanibuodevoranda dabor^ ei avibus etca relinquar, iiec faio funeim 
terra mihi impogita humabor, Quanam leana^ o perfide Theseu, ie deeerlo in 
oaxo generavii? Quodnam pelagus te progeniium execreami epumms Jiueiibuel 
Quanam SjfrtiB^ quanam crudelie ScyUa, ^anam immanie Ckarybdis es tu, gni 



^■»<»^^#H»<»i^<»»^»^ 



Stat. codd. Qiitf eum, — 151 In omnibns Stat. codd. et edd. vctt. deme. — 
153 In Stat codd. mtada.— 166 In iisdem codd. pue SetfUa rapax^ accedente 

NOT^ 



bere. oportet aqna.' Sed hoc omni- 
biu amantibos commnne esse testatur 
Ovid. ' Ne jnrare time, Veneris per- 
jnria venti Irrita per terras et freta 
•DBima ferunt.' 

15S KefUa inieeUi tumMborwmtua 
terreil In hoc se miserabilem credit, 
qood poBt mortem «epoltara sit cari* 
tnrayeandemqne sortem habitora cum 
iU, qui, quod eorom corpora inhnma- 
t« jacerenttcentom annos errare dice- 
bantur. Pnlveris aotem injectio pro 
qnodam tepnltnrn genere habebator ; 
et saltem si fieret circa cadavera^ tonc 
eomm animae reqniem capere crede- 
bantur, et paludem Stygiam transire. 
Vide Virgil. ASd. in. 

154 9ubrupeleeBfm\ Cmdelitatis et 
f KvitiaB Tbeseum argnit. Tiboli. lib. 
in. Eleg.4. ' Nec teconceptam seYa 
lesna tnlit.' 

.155 QMod more] Cmdeles homtnes , 
et ab omnl homanitate alienos fingnnt 
Poeta? emari foisse genitos, ant mon« 
tibasy nnt a feris edocatos in ^lvis. 
Ovld. Epist. Ariad. < Nec pater est 



iEgeos, nec to Pittheidos ^thrae Fi" 
lioa; auctores saxa fretomqne toi. 
Te lapis et montes innataqoe ropibos 
altis Robora, te sasvs» progenoere 
ferae.' 

166 Quee SyrtUj ^v.] Ublcnmqne 
sont arenosa loca in mari Servins Syr* 
tes asserit vocari. Syrtes vero max- 
ime dicnntur dno sinus pericnlosissi- 
mi in mari Libyco, magnitudine dis« 
pares ; qnoruro alteram, qui Cartha* 
gini propinqnior est» ^ minorera Syr* 
tim ' vocant ; alter, qoi in Cyrenai- 
cam regionem vergit, ' major Syrtis ' 
dicitiir. Utraqne Syrtis navigantibns 
est pericnlosissima, qnod ibi mare 
vadosum sit, aren» congerens comn« 
los, etbrevia hioc et liine transferens* 
De his vide Sallost. in Jognrtha, 
Strab. lib. in. Plin. lib. v. cap. 4« 
Melam Kb. i. iee. 

Quee SejfUa ra^axy fum vaaia Charyh^ 
dis] In freto Sioulo scopnlos est 
Scylla Charybdi vorticoso gnrgiti op« 
positos, naofragiis infamis, ad qaenH 
iilisiflnctas cannm latratos imitantnr. 



Delph. et Var. Clas. 



CatuU 



O 



C. VALBEII CATUI.LI 




SIO 



Talia qui reddis pro diilci {Hraniiia vita ?^ 
8i tibi noD cordi faenuit conniibia iiOfltra« 
Sasva qaod horrebas priAci praecepta paientis ; 
Attameii in vestrafl potoliti docere sedea, 
Qa» tibi jacoiido famalaier serva labore, 
Candida pennalcens liqaidia vestigia lymphifl, . 
Parpareave tainm constmieDB vette cabile. 
Sed qoid ego ignaris neqaicqnam conqoeror aafis» 
Extemata malo 1 qaas nallis sensiboB aactas 
Nec missas andire qaeont, nec reddere voces. 
lUe antem prope jam mediis versatnr in nndis, 
Nec qnisqaam apparet vacua mortalis in alga. 
Sic nimis insoltans extremo tempore sasva 
Fors etiam nostris invidit questibas aores. 
Japiter cmnipotens, otinam ne tempore piimo 
Gnosia Cecropiae tetigissent littora pappes ; 



169 



165 



170 



ff mmH 9tU ^bi §erwmtMMUm repeadiatHeretiemf 68 
tmm flmuhdty ^fda t^mfMabeM $everiorii tui ptirie dmn aumdafn; mtkihmmae 
eeliempeierwim peirimm bmmmeperimeere^ otpote fw liW UheaiH eanmefmmeOm 
eerxmem^ Mietn aqua mMmia akceoe pedee tooSf aai ttenem eeecmea ^agaJta iec» 
imm iMMi. Aet eur ege mieeriie tfgiieia et hummfrtutra eea^uenr eerdiM veuiie? 
fui miftf eeneihu pradiii. neqee aauHre, neqae rrferre peeemii feerdae a me edUaa. 
Ipee vere 'Hieseat wme /ere eet tii nudio marij neqae nUae keam eenejfidiMr im hoe 
deeerteUitere, Ita fortuna emdeHe ndki nimium inmdimu uUimo vitn die mmn 
etiemfaereiieneganimtrm. O Jupiier prmpeiene^ uiinam nedum etieip imiiio 
reram nauee Ceeropia Gnoeeiae orae aitigieeeni; ueqae peomme nauia veetigalin 



* » <W<i »^^rf^>#^ 



Vofs.— 160 Sic legi Josslt A¥ant. in edd. Tett, Saivaque abhorrebae,— -164 M^ 
fMtfd in qatbnfdam edd. vett. MHfMrw indnobasSUtcodd. — 166 InVenett. 
Brix. Vieent. et Stat. codd. Exienuata: in Ald. Jnnt Grjrph. M«r. 8tat 
SraL allis, Emterwaia, 4|uod legi jnssit ATaot.*— 168 Heins. conj. m aeim^ 
160 In mio SUt cod. Sed ntaUs.— 170 In Sut. codd. carts ^olwws pro «nrcs; 
In oooMillis edd. vett. earas.— 171 In edd. Yett. «^Miim nec; sed in SUt 



NOTiE 



In boc sasnm mnUUm iiiisse Scyl* 
iam Pborci fillam a Circe venefiea. 
Cbarybdin etiam fingnnt fiilsse mnU* 
erem rapacissimam» a Jotc, eom 
Hercnlis boves sarripnissety occisam» 
et io voraginem liaac cooYersam. 
Vide Strab. Ub. ¥i. 

160 Pnsct prmeepia parenitie\ Con- 
nubium inteliigit, qnod vocat, prtsd 
prmeepta pareniie^ boc est, Cecropis 



primi Regis Attic», qoi primas matrl- 
monil dedf t legesy marisque et teni- 
nsB cme^maciXw^ apod Atheoieoses^ 
ot tradit Jastinusy coonoUam coaci* 
liaTit 

166 Emiemaia meU\ Qum nbiiio 
dolore demens facta apnd me noa 
som. 

173 GaMia] Cretensia, ab orbe 
Gnosso, de qoa jam sopm. 



CARMBN LXIV. 



211 



Indoinito nec dira feiens stipendia taoro 
Perfidus in Cretam reUgasset navita fiinem : 
Nec malas bic, celans duld cmdelia forma 
Consiliay in nostris reqoiesset sedibus bospes I 
Nam quo me referam ? qoali spe perdita mtar t 
Idomeniosne petam numtes? at gnrg^ite lalo 
Discemens ponti trocnlentum dividit seqnor. 
An patrisanxiBum sperem, qnemne ipsa reliquiy 
Respersum jurenem firatema casde secnta ? 
Conjugis an fido comsoler memet amore» 



176^ 



18» 



portana Tawro infncto fuMem tQHnmet venuM Cretamf ueque iite eeeleratui advenn 
TlfteteiUy tegeue bhmda $ub specie crudelem animum^ in pairia mea diuiiut imiismmC» 
JStenim fuem in heum me evi^eraml quanam spe ege mieera paeeim euatentariJ 
An Idmae mmdee adibo ? Aet mart amvum vaeto freto dvridit et eeparai patriane 
meam a me. Anparentie ueei «pem expeetare audeam, ^uem etiam ega deeeruif 
wt adoUaeentem eefuerer fratrie cruore madentemJ An meipeam eoiari qWtam 



codd. itltmmi im.— 176 Conmlbm naetrie queeeieeei «MUtea haepee In qm Stat. 
cod. com edd. vetu Venet. an. . 1500. Stat. et Corrad. at ConeiHum noetrie 
requinaeet in alUs Stat. codd. reUqmaaet in cod. ScaUgeri, cni del>etar lectio 
ao«tra.~-<178 In codd. Stat. Scal. et Vou. Idmoneeaaaj vel Heietneeeue ; Qiide 
Stat. /mmonmiie; ScaU latlmoni eoene ; Vom. Idomenioeme; qaod Vulp. ed. 
anon. et recentt. reposttenint ; et Ha est in dnobus Saib. Idaoene ia ed« 
Parth. qnod repoiuit Mur. probante Marcil. Avant. conj. letkmiaicoeme 
petampontm; Ald. et alii habent lethmoneeene: in edd. vett. a gurgite lato* 
MoK in Stat. codd. Diecedene pomtam tuHtuientum uki dioidit eequor ; vel, Dieeur" 
raampontum intcukntum ubi timditeequor; wade cooj. a gurgite vaato IHeemrene 
pontua truculentum ubi clauditur aquor: Scal. legit, ah gurgite tato Diecemene 
pontum truculentum ubi dividit aquor; pro pontum Mor. Graev. alii habent po- 
triam; Voflfl. affert ponii ex Mediol. hinc Vnip. ed. anon. aliiyoA.' gurgite taio 



174 Perftdue in Cretaml Plns satis 
notam est Cretam, qa^e nunc * Can- 
dia' dicitar, esne Insalam raaris Me- 
diterranei inter Africam et ^gaeam 
pelagns sitam, qnae qnoodam dicitnr 
fuisse centum digesta per urbes. 
tJnde Virgil. ^n. iii. ' Centum urbes 
habttant magnas/ &c. 

178 Idomenioane \_Ida!oene'] pftam 
montee] Idam montem etiam esse Cre- 
tae et omnium Cretensinm altissimum 
scribit Strabo lib. x. et Plin. lib. iv. 
cap. 12. Sunt qui legant Idmeneoe 
pro Idomeneo$y id est, Cretenses, ab 
Idomeueo Cretensium Rege Deuca- 



lionis filio, de qno Homems, Dictya 
Cretensis, Diodorus lib. v. cap. 15. 
Strabo lib. x. et Servius in JEu, ni. 
plnra commemorarunt. Alii legunt 
letkmoneoa ; quia pluribnt Isthmis te- 
catur Creta. Ita Scaliger. Sed hoc 
potius videretur intelligi de Isthmo 
Peloponnesiy qui sez millibus patsn* 
nm patens iEgaeam mare ab lonio di- 
vldit. 

181 Reepereumjuveriemfraiemaca'' 
4e] Theseum cruentatum sanguine 
Miootauri fratris mei. 

182 Coif/i^mi/doJTheseinempe 
quem conjugem appellat, qnia polli- 



tis 



C. VAli.BftU CATULLI 



Qnine fagit lentos i&camns gnigite remofl ? 

Praterea littuB^ nnllo sola insnla tecto : 

Nec patet egressns, pelagi cingentibns nndis. 195l 

Nnlla fngae ratio^ nolla spes : omnia niQta« 

Omnia snnt deserta : ostmtant omnia letnm. 

Non tamen ante mihi langnescent Inmina morte, 

Nec prius a fesso secedent corpoie sensns, 

Qnam justam a Divis exposcam prodita mdctam, 190 

CkBlestnmque fidem postrema comprecer hora. 

Quare facta vimm mulctantes vindice pcena, 

Eumenides^ qnibns anguineo redimita capillo 

^moreJUdi ejos tpmuif pd JUxiiet eonim^ue»» peittgo ienaM mffngU ? An pret* 
Urgredkar UHn$ 1 H»c tiMiiia deeertn eet mm nUa dem». Ne^ kim etriinM dlt- 
inr, JineiibnM nuarie nndiqne mn eimmdmMn», Non eei niln» egngH m/odmy wem. 
Mt nUn hinc ezeviMli tfee: cimeto mmi bic Mirta, cimcta amd ieaerta^ amacm deo 
Hiiqna wmrtem m in mn in r» AHanmn aoe fMtw Mnft iiio miki defimeni^ «0911« mAaa^ 
Umgnmdibn» meaabria reeedeni aenana^ qlum ego tic decepta peenam a Dia exarem 
proditori meo debiiam, et CeUiinm anxilinm impiorem exirema vitae meae tem- 
pare. Qnamabrem «of , o Enmanidaa, pnnieniea kamimnm erimina anp^iciia nUriei' 



^^^^'^■^•^^^^^^^ 



Diaeemena panH tmenlenium nbi dhridii «fiMr.— 18S In Stat codd. Bfiilof pro 
ientae unde conj. nenioaa, — 184 In edd. yett. Pretterea iiina; nnUa aoia inamMa 
teeio; in Scal. 1. Prmterea rniao lifw, aoia inania^ teeto ; in Scal. 8. Pneterea 
Utnaaoinm: nnBa inauia, teeto; vel, ProBterea lHnay nMa, aeiainaniayteetOy ut 
erat in Marcil. membranit, qnam lect. Doeringia* falso tribuit Corrad, 
Haschk. coi^. Prmterea lHna, nniio mlamina teeio, — 186 In nno Stat. cod. mtUa 
eatepea,^\9\ lo nno Stat. cod. eomprecer ^x^Aefif-^I^^ Vost. e Mediol. pro-. 

NOTJE 



citns fnerat, si ▼ictor cTaderet, se 
illam uxorem babitnrom. Unde Ovid. 
£pi8t. Artadn. *Cum mihi dtcebas, 
Per ego ipsa pericula juro, Te fore, 
dnm nostnim vivet nterque, mearo.' 

187 Oateniani omnia letwn] VirgiL 
JEn. I. 'Praesentemque viris inten* 
tant omnia mortem.' 

188 Non tamen ante nnkt} Qnerelas 
tuas conclndens Ariadna significatf 
antequam moriatur, se velle precari 
Deos, ut suamqoe nlciscantnr injn- 
riam, Theseique pnniant perfidiam 
pro meritis. 

190 Exposcam prodita mtttc^am] 
Discrimen ponunt Jorisperiti inter 
* fflulctam ' et * poenam,^ nt ' mulcta ' 



sit specialit peccati, ^ pcena ' gene- 
rale omninm delictomm snpplicinn. 
' Mnlcta' est vulgohodie pecnniaria : 
< pcBua ' etiam capitis et existimatto* 
nis* * Mnlcta' ex arbitrio inrogatury 
*p<£naMege. Sic Dido apud Virg, 
.£n. IV. iEnese mala imprecatnr. ^Sol, 
qni terrarnm flammis opera orania 
Instras, Tuqneharnm interpres cura- 
mm, et conscia Jnno, Noctnraisqne 
Hecate triviis ululata per nrbes, Bt 
dirsB nltrices, et Di morientis Elis» ; 
AccipitebaeCy meritnmque malisad- 
vertite Nnnien, £t nostras audit« 
preces.' 
. 193 Enmenidea] Furiae sic dictae 
per antiphrasitt|quod rainlme tint be- 



GARMBN LXIV. 



21^ 



Frons expirantes pmportat pectoris iras, 
Hnc hnc adventate^ meas andito qnerelas, 
Quas ego^ vse miseree ! extremis proferre medaUis 
Cogor inops^ ardens> mnenti cseca furore. 
Quae qnoniam vere nascnntnr pectore ab imo, 
Vos nolite pati nostrnm vanescere Inctnm : 
Sed qnali solam Thesens me mente reliqott, 
Tali mente^ Desd, funestet seque snosque. — 
Has postquam moesto piofudit pectore voces, 
Supplicium saevis exposcens anxia factis ; 
Annuit invicto ccelestum numine rector, 
Quo tunc et tellus^ atque horrida contremuerunt 
JBquora^ concussitque micantia sidera mundus. 
tpse autem cseca mentem caligine Theseus 



195 



200 



205 



bus, quibut daput cincium erinilnu mpereis pra se feri honUnia morieniie dohrei, 
hMC mcc adeate^ meaa attendite querimoniaSf quas ego, hei mihi tn/eltci, egent, fu' 
renSf vesana exeacata rabie cogor ex intinM viaceribus ejfundere; quo! cum vere 
0riantur ab imo corde,ne ainatisvoaJUtus meoe et gemitue irritoe manere et innltos. 
Sed quo animo perfidas TTieeeue me deeeruitf eodem ipao, oro ▼os, o Dtixv, et 
Seipaum et auoa eruentet* Ubi Tero Ariadne debitaa peenaa imprecata diria TheMi 
eeeleribuaf heec verba animo dMenti protuUtf statim Deorum Rex annuit nutu sno 
poftentif quo tune terra vaataque nuaia cohormerunt, Ceelumque ipram aetrafidgen^ 
Ha concuaeit* TheaeuM vero ^se aubiio correptua denea animi cacitate ex animo tm- 



■^»»»*»»»^^»»»!»!*»» 



dadt et defendit poatpertat, — 196 Quaa ego moic misera in Venet. an. 16001 
Oryph. et Mar. Quas ego ve misercB m %dd, vett. Ald. Scal. Stat. et Graer. 
vee miaera in qnibasdam ; ve misera in Stat. codd. pro extremia Valp. dedit ex 
tmw. — 198 Stat. Valp. alii verof, — 204 In daobns Stat. et libb. melioribad 
V0B8. invito, ut Homericnm iUud expresnerit, iuin^ &cicorri ye 0v/i^* qaod re- 
posait £d. anon. Lect. nostram proposnit Avant. et prsferendnm patat 
boer.— 205 Quomodo tmte teUus Voss. ex vett. libb.— 206 Vosb. ex iisdem 
coiwtiiaiMgtie. — ^207 In edd. vett. Venet. ann. 1600. Oryph. Mar. mentea ; io 
codd. Stat. meniey es qao StaL fecit mentem (menttj apicem imponendo. — 

NOTJE 



Bign», mitesy ac benevol». Tres esse 
dicuntnr, Tisiphonei Megapra, Alee* 
tOj-qas? pro crinibns serpentes habere 
dieantnr: nnde .Catttllas snbjangit: 
^Qnibas anfpiineo redimita capilio 
Frons expirantis prssportat pectoris 
tras.' Virgil. Georg. nr, ^ Ceeraleos* 
qae impiexe crinibos angnes Eome* 
fiides.* 

901 Funeatet seque euosquei Fnnere 
inqoinet, contamiueti et poUnat seque 



snamque domnm. 

204 Ceeleatum reetor'] Japiter Ari- 
adnes imprecationibus annuit. Vir- 
gil. ^n. IV. ' Snperam tu maxime 
rector.' 

206 JtfifiMitis] Macrob. Saturnal, 
lib. I. hoc loco ccelnm vult inteiligi, 
Vtrf^l. Ed. IV* ^ Aspice convexo na» 
tantem pondere mnndom.' 

207 IpseautemccBcamentemeailigine} 
Ubi primam Jopiter Ariadnes preci* 



214 C. VAIiKRII OATULLI 



\, oblito dimiait pectoie cimcta» 
Qq» mandata prias constaati mente tenebat : 
Dulcia nec modsto soatollens signa parenti» 210 

Sospitem, et ereptom se ostendit yisere portnm. 
Namqae feronty olim classi com moenia Divm 
lanquentem gnatnm ventis concrederet JEg^ns, 
Talia complexnm jnveoi mandata dedisse :«— 
Gnate, mihi longa jocoBdior onice vita» 215 

Ghiate^ ego qoem in dobios cogor dimittere casos, 
Reddite in extrenue noper mihi fine senectie, 
Qoandoqoidem fortona mea, ac tna fervida virtos 
Eripit invito mibi te, qooi langoida nondom 

MtaMri delml mmm patris pfwcfpta, 9«« anUea temici pect&re tignata reHiM&ol ; 
flMfM expmdenM emidtda veta anxw potri sno mgfd/tcat ee Kiman et iiicoiiimc» 
reviwrc partUM* JHetmt emm am Mgem ventu pumdam eommitterH fUum 
Theteum cam eUme ex «rfte Dea PalUdU in Cretam freMeetiUemf pat t^ m 
cam ettet exeeeMiatu», kae adoleeceati fracepta dediete: O JUi mngewUep mihi 
diMtmiia ammrum tpatie tmige gratier / o^ carissime, reeewter mihi redtUte tub 
termimm teneetatit nitimay quem etgar tn ineerta diterimina mittertf quonimn 
i^fetieitat «mo, tuaque ardent virtut rapit tt mHd retuetantiy eui kuguetitet 



*^»#»»»^>^i^^»^^ 



908 CMiieiiii in edd. uitiqaUt. Avant. cooj. ContUut: in nominUis quaa ae- 
qoitar Bip. deMtii^, ImproiNttite Doer.--f 11 Nostram lect. testantnr Maff. L 
et edd. vett. SotpUem erectum in doobns Stat. codd. unde nonnalU SotpUem 
etereetum; Voss. Sotpitem Ereehteum; et per Ereehteum porfnm intelKgit 
'UttiiB Athenamm ab antiquissimo rege Erechteo sic appeUatum,' qnam 
lect aervat £d. anon. tcd non correcte, habet enim Ereetheum: Hcint. 
postea tentabat, Sotpitem Ereehteot te ottendU vitere portut» — 212 In omnibot 
codd. et edd. Tett. Jattif hpxBiSicws pro ckute, cujns loco substitait Pont. catta ; 
et tic legtt Mar. sic etUm in cod. tuo legitte amrmat Heins. IdemHeint. pro 
tlim elatti conj. Aetaa ottm. — 213 Unqueret etgmUumln Qryph. Stat. et aUit, 
improbante Doer. Lect. nottram terYant omnei Stat. codcL — 217 Sic legi 

NOT^ 

bnt annnit, Thetent illico oblitut ett tem, qnod ab eo ^gtBum appeUatvr. 

mandata patrit, qus ejnamodi eranti 217 Beddite infne tenectaf} Quta 

ut ti victor oociso Minotanro evade- nempe Tbesem ex <£thra Pittbei filU 

ret domum rediens candida vela ex- ^eo natus in Civitate Trcexene» ct 

toUeret, nigrit, qnibns in Cretam na^ apud Pittheum anim edncatut non 

vigabat, omnino depotitit. contnlit se Athenas ad vUendnm pa^ 

213 JEgeut] AthenaramRez,Pan- trem^nt indicant Diodoms et Plo- 

dionis filius ^ Thesei pater, qni mor- tarchns, nUi cum jam adoleYisset, et 

tuum fiUum arbitratus, cum nigrum fortU facinora pngnando cnm pluri- 

velnm navU ^us redeuntU e Creta, bns hostibus edidisset, tnncqne agni- 

quod ez oblivione non amoverat, pro- tns est ab ^geo, cni postea in reg- 

spezittet, in mare se dedit praecipi* aam svccessit. 



Lumina snnt gnati oam mtarata fignra : 
Non ego te gaadooa laetanti pectore mittain, 
Nec te feiie sinam Fortnafle signa secnnd» : 
Sed primnm mnltas expromam mente qnorelas^ 
Gatiitiem terra, atqne infiiso pnlvere ftedans : 
Inde infecta vago suspaadam lintea malo, 
Nostros nt lactas, nostrasqne incendia mentis, 
Carbasas obscara dicat fermgine Hibera. 
Qaod tibi si saneti concesserit incola Itoni, 
(Qaae nostnun genos, ac sedes defimdere fretis 
Annuii^) ut tauri respergas sangnine dextram : 



215 
2S0 



226 



230 



oeuU non adkuc $unt tatioH dUecto fiUi eonxptctu : non ego te hihens et m- 
mo UBto dimittaMy neque te gerere patiar eigna proepera eortisy sed pHuret 
prius proferam ex imo peetore querimoniatf ii^Uiena canos roeos kumo et pul- 
vere ineperoo ; deinde vela nigra sublimi malo extendam ; ut illa tela Jbera at^ 
eolore demonttrent meerorem meumy et ardentem animi dolorem, Quod «t tibi an- 
nuena Dea eacri Itoni /uMtatrix, pue nostram gentem, et pdtriam protegere eolita 
eBt, nutu concedaty ut maiiicfii tuam Mtnotauri cruore petfundaa : tunc fac ui kmc 



^l^it»^»»^^'^'^!» 



jussit Avant. at in Mnr. et aliis vett. Ueddite in extremo, — 231 lo uno Stat. 
cod. Uetanti corpore» — 223 Heins. conj. mutae e. m. querelae, probante Doer. — 
227 In duobas Stat. codd. dieet ; in alio ejusdem decet ; nnde ille ex priort 
fecit dictetf ex posteriori deceat : tiinc V0S8. ob$curata dicet, landans Carm. 
X.V. 29. eumque secnti Vnlp. et £d. anon. improbaute Doer. — ^228 In ono 
Stat. cod. n tanti conceseerit incola Ithini ; in duobus ejnsdem, ei eancti eoncU" 
eerit incola Itkonii, ultimum verbum per geminum tt, slc tamen scriptum nt 
Itkonie esse posslt ; unde ille; si stfncti coneesaerit incola Itoni : in edd. vett. 
Itkjni, vel Itonis ; in ed. Delph. et marg. Gryph. ap. Doer. coii««d«ns. — 
^229. 230 In Venett. Brix. Vicent. Ald. Junt. Oryph. Mur. aliis, ac s. d. suetuy 
(ve) sueta est) Annuerit, t, ut respergas: in duobus Stat. codd. has s. d, freti, 
AnnuUf ut t, respetgas; in alio ejusdem, has s. d. freii Annuit ut t, resperta; 
nnde ille, has s, d,fretis Annuitf vt t, respergas ; Scal. ac s, d, fretis, Sfc, Voss. 

NOM 

222 Fortunes signa secunda} Velnm nonnnlU c«maMnti siut. Virgil. 



candidQmy quod meliori fortons con^ 
gmit. Veteres enim eandida ad boni 
«ataram, nigra aii mali retnlerunt. 
Catnllns jam snpra, ' Fulsere qnon- 
dam candidi tibi soles.' 

227 CarbasusobseuradicatferrugiM 
Hibera'] Ibera dicitnr tfor bonw, qnod 
nempe optima tela ex Iberia sen His- 
pania, qns6 cannabe et lino abnnda- 
bat, afferebantnr. Ftrrugo antem 
ofrsettra hic snmitnr pro ferri nigre- 
dine,'non pro porpnreo eolore, nt 



Oeorg. I. ^ €nm caput obscora nitl- 
dnm ferrngine texit.' 

228 Incota Itom\ Palladem seu Mi- 
narvam intelligit,qu8e etiam dicta est 
^ltonis' et 'Itonias' ab Itpne Bce- 
otite urbe, in qna maxime cnlta fnit, 
habnitque templom antiqnissimnm. 
Pnit et mons in Boeotla ejusdem no- 
minis,et nrbs in Thessalia, ubi etiam 
Pallas templa liabnisse didtur. Vide 
Lilium Oiraldnm Syntagmtt. ii. de 
Minerva, et Strab. lib. %%, 



21<S €. VALBRII OiiTULLI 



Tom vero facito, nt mamMi Ubi condita cMde 

Hm vigeant mandsta ; nec alla obHteret aBitaa : 

Ut, simnlac nostroa invise&t lomina coHeB, 

Fonestam antennse deponant nndiqae vestem» 

Candidaque intorti sustollant vela radentes, S65 

Lncida qua splendent summi carchesia mali : 

Quamprimum ceraens ut tota gaodia mente 

Agnoscam^ cum te leducem aotas prospera sistet*-* 

Hmc mandata prios constanti mente tenentem 

Thesea, ceu pulsie ventorum fiamine nubes 340 

Aerium nivei montis, liquere, cacumen. 

At pater, ut somma prospectnm ex arce petebat, 

Anxia in assiduos absumens lumina fletus, 

Cum primum inflati conspexit lintea veli^ 

Praecipitem sese scopulbriim e vertice jecit» 245 

tamUmH pedon tihi inJUti wunuaiU pnBcepttif neque uUum iempmi ea deleat'; 
mt elatim olfiie nMine mmUee oeuU tni revieent^ aUemut tu» fimerea vela 
midepmpie algietmif et rudetUee immieei expoMdamt evbaea alba ; ui ego pro^ 
emciene lato animo ^uamfrimmm eognoeeam gawdia tna, pumdo te tempme 
/ortUMium reverteuiem uehie preeeentem faeiet, leta preteepta Theeeum de- 
eeruerunt ea memeri knimo antea eertantem^ quomodo nubiki agitata veniorum 
/atu nivoei moniie atkereum vertieem. Sed pater ejus ^gens, cum ex eumma 
aree proepieeret, ocuioe eoUeiioe in laerymae continuae efmtdeney etatim at^ 
Mifl nigra mdii^ eeipemm e eacumine eeopulorum pnecipitamtf nOue filiiim 

ac «. d, Erecktei AdnuUf quod reposaenmt Vulp. et £d. anon. Mitsclu tenta- 
bat, ei i. d. ereti, h. e. ' Thesei, filli mei regnnm ;' Doer. defendere adoreie, 
Verba Quee noetrumy tfc, uaque ad Annuiif in parentbesi posuit Marcil.— 
SiS In daobns Stat. codd. eimui heec ; in nno eimul Aic, quod iUe probat : 
noetroe tua vieent Uniea eoOee conj. Heint.— 2S0 Deest bic ▼ersns in omnibos 
codd. et edd. Tett. qoi ez Catuflo citatur a Nonio Marcello. Faem. primns 
reposuit : Mnr. tamen scribit, se coiyecisae, cum in codd. tantum superesie 
tpatii qnantnm nni Tertui tcribendo tit tatit animad?ertittet, bunc forte 
iptnm Tertnm boc loco desideratom, Enm damnat Doer.^888 In Veoett. 
Brix. Vicent. et Stat. eodd. tfl«t, probante Scal. in Ald. Oiypb. Mur. €t 
Graer. «on.— 24S Pro abeumene in libb. quibutdam vett. conteilene; unde 
Miticb. cooj. Ansia in aeeiduoe eonioUene JamtaajliwlM*— 244 In Stat. cadd. 

VOTJE 

8t4 Aniennai] lignnm In malo na» ▼entit rndere ▼ideanlor* 

▼ii trantversnm, cni Telnm alligatart 349 At pater] Mgaae pater Thesei 

ci^oa duo extrema Virgilio dicantnr protpicient redenntet e Creta filii toi 

* cornoa.' * Cornna valatamm obver* navet, credent Theteom ette iotarr 

timnt aoteonarom.' fectum» cnm oigra vela, qutB amovero 

SSff Rudeniee} Naviom fonea hot oblitot erat, cootpeaittet» ea aita tor- 

nomine appellaolor, qood flantiboi ri io mare te prncipitem dedit. 



GARMSN LXiV. 217 

nim cTedens ioimiti Tb^aea fiito. 
Sic fimesta domos ingressiis tecta patema 
Morte ferox ThesMS, qualrai Misoidi faictitin 
Obtalerat iii§iite iinnieniiori, talem ipse reeepit. 
Qase tom prospectans cedentem moesta carinam> 8S0 

Mnltiplices ammo volvebat s&ucia curas. 
At parte ex alia florens volitabat lacchus, 
Cum Thiaso^Satyromm^ et Nysigenis Silenis» 

■> 

§ 

siiuin theuwn crudeH tmorte periese, Jtaqtie Tkeseus d&mmn paiemam revertus, 
infausta Minotauri %ece eupeHmSy iantum ipse accepit mctrorem, mumtum i»- 
grato sno ammo Minoidi intulerat. Qute nihilomiwue mcerent navem Tbesei rece* 
dentem praapicien$y varioe anxia mente motue agitabat, Sed ex aHa parte laecku» 
eeiaie vigens advolabat eum Satyrorum choro ei SUenis NffsigemSy te qjuaritans. 



^«^^^»»'»»*^^»^»^^ 



inatanii ; in Maff. 1. inJlaH ; Vulp. et Ed. anon. repotnernnt infeeti. — ^947 Stat 
eonj. paienue» — ^948 Marte conj. Marcil. in Dorr. c. et omnibna Statianis 
Minoida ; inde D'Orvill. malit, quaU Minoida bictu.^2&0 Qiur tamen aspedmu 
in omnibns Stat. codd. et edd. Tett. pro quo Stat. legeret, Ques IoiUvm. 
Lect. noiitram serrant Ald. Orypb. Mnr. Stat. et Orcv. qnam rerocandam 
pntarit Doer. Arant. proposnit, Quee tum prospectani cedeniem ; in nonnulUs 
edd. Tett. aecedeniem : Voss. ex rett. libb. imert, Ques tamen adspedans cedeii' 
ieincunetacarinam, — 252 In Venett* Briz. Vicent. et Venet. an. 1500. Ai 
paier exaUa; in Stat. codd. Ac jNitfr^ defendente Voss. sed lect. nostram vin- 
dicat D'Orvill. — ^253 In edd. vett. Nisigenis SUeneis; at qoamvit prima in 
SUeneis anceps siti secnnda nusquam corripitur ; Avant. legi jussit Silenis,-^ 

NOM 

- 848 Minsidi] Ariadna, qnsB nomi* tinm. Satyri fingnntnr acntis anri* 
ne patronymico dicitnr Minois^-idiSy bns, calvl, cnm comicnlis in capite^ 



cnjna nltiraa syllaba in dativo corri* mbicnndafiici6,capripedesyet< 

pitnr, nt in ceteris nominibns Orseciii. hamaan velodBsimi. In nsontlbttl 

S69 Vomabai iacehns] Ex alia nl* Indta», si credas Pllnio lib. yn. habl- 

aiimm.parte iUins stragulae sen ves» tare dicnntnr. Nnnqnaas antem ca* 

tis» qu» lectnm genialem Tbetidis pinntnr nisi senes, ant aegri, propter 

contexeraty depingebatur Baccbns in velocitatem, qnalem unnm addnctnni 

Naxon Insnlam ceieriter superveni- ad Syllam fernnt e bello Mithridatico 

ens^dnm Ariadne de Thesei perfidla vedenntem, ntrelbrt Plntarchns. 

ceiMfnereretnr. Diodoms porro lib. N^fsigenis 6liilnits] Oenitis in nrbe 

V. eap. 12. scribit Bacchnm sen Dio- India9 nomine Nyse, ubi et Baechns 

nyslnm Ariadnes amore captnm, cnm natns et edncatus dicitnr. Sileaas an* 

a Tbeseo virgioem abstnUssety eam tem nntritor fnity seo pedagogns BaOk 

ttxorem dnxisse, eamque praeter mo* ehi^ ejnsque perpetnns comes ; qni 

dnm dilexisse^ asinnm apnd Ovid. Fasl. i. equitave 

28% Cwm TnnsMo Saiffrsfuml Vidi* fingltnr. ' Venerat et pando senlor 

an* Thiasnm esse c<etan et tarbam Silenus asello.^ Inde 'SHani' Bac* 

saltantiaai rebasqne sacris Baechi^ chi comites volgato aomine diettntnr* 

Cybelesy ant alterios Naaunis iracaa* Qalbot etlam MyangaBtar Faaai» Pa* 



«18 



C. VALBRIl CATULLI 



Te qnaerens, Ariadna, taoqae iDoeagus anmre : 
Qui tam alacres pa88ii& lymphala meiite fitTObant» 
Evoe bacchantes, evoe^ capita inflectentes. 
Homm pars tecta qnatiebant cospide fh]rrtos ; 
Pars e divnlso raptabant membra jnyenco ; 
Pais sese tortis seipentibus indngebant ; 
Pars obscura cavis celebrabant orgia cistis^ 



365 



260 



o uAriflAie, tidfiu mdem derideri»: ^ omiies imti wtdemmque fweire eerreUi 
beuekabtuUwrf evoe coneUauaiieif evoe eapita roimiiee, Borum alH tkffreoe ob- 
dkcto foliie muerotte agitabtmi; aitt rapia e boee diUndato frutia diteerpebant ; 
«Kt M cemoolaii» angfdbiu j^egeisegebant ; otti «rfia oceuUa coueaiei» ciMii» cekbra-' 



S65 In edd. vett. Qiiaiiliiiii.— 958 Iii Stat et Scal. codd. e dxeotn raptabant ; 
in Venet an. 1600. Ald. Orypb. Mur. Ortty. et Scal. 1. jaetabaaif qood pro- 
hat Vota. Undant Enrip. BacdL 7S8. seqq.— 960 Pro eekbvabaat twaj. 
Brookh. ffriafcil, iotercodente D'OrTiU. «d Cliarit p. 959. nbi docle de h. I. 



NOT£ 



set, Satyrit SylToni, ceteriqne Di 
«freites. 

966 Etoe baeekamtee] Baediaripro- 
t>rie est Baccbt sacra celebrare ; sed 
qnia ftirentesy discnrrentes, et yocife- 
mntes Orgia sen mysteria illa perage- 
banty inde per traDsIationem dizerunt 
f baccbari' pro 'furere/et 'vagari 
cnm claiQore.' 

Eooef capiia iajtecteuie»'] Capot ro^ 
timtes tanqnam lurilnmdi et fiuiatiei. 
Ut snpra in Aty : ' Ubi capita Msb- 
nades ri jaciunt hederigersi.' 

967 QuaOebaat euepide tk^reoe'} 
Thyrsns hasta est, seu telom latens, 
«i^ns mncro liedera tegitnr. Bfacrob. 
Satunwl. lib. i. cap. 19. qni etiam 
Ub. TU. h»c scribit; ^liber pater 
thyrso ferit per obliquatioiiem cir> 
cninfiissB hedersB latente mncrone; 
qnia non ita profiteri oportet in eon- 
iriTio ceniorem, ut palam vitia casti- 
cet.' 

■ 968 Piri e dimdeo raptabaiii mem* 
brajweeuao'] Bacdianalis tnrba ssipiiui 
folebnt per montesy saltosque discnr* 
ressi vitulos ant juvencos vel forte 



oblatos, vel stndiose ooaqnisitos^ nee* 
non greges et amienta fmstnlatin 
discerpere, camesque cmdas devo* 
rare. Vide Fab. Penthel ap. Ovid. 
Met. III. 

969 Par» ae»e torti» ^erpeiMm'] So- 
lebant Bacchl festa celebrantes seu 
bacchantes, impune serpentes attrec- 
tare, qnibus non modo corpora cinge* 
bant, sed etiam capita coronabanty «t 
refemnt Plnt in Alezandroy Enrip. 
in Bacchis» et Horat. ii. Od. 19. <Ta 
separatis uvidus in jngts Nodo coer* 
cesviperino Bistonidom sinefraode 
crines.' 

960 OrfM ciitts] LatinU < Orgia ' 
tatttnm dicnntor sacm Bacchiy licet 
i^nd Orsecos pro quibuscnmque sa- 
cris et cswimoniis * Orgia' sninantnr ; 
nnde bffidioar idem est, ac quodcum- 
qne festnm celebram. Bicnntnr an« 
tem * obscnra,' quia oceulta et mys- 
tiea emnt, initiatis tantnm nota, in 
arciilis aotem sen eistis viminefs ca- 
paclbns leponebantnr : Usde Tibiil. 
lib. I. Eleg. 7. ' Et levb occultls con- 
scia^istasacris.' 



CARMfiN LXIV. 



219 



Orgia^ qnse frustra cif piant nmike profaBi : 
FlaDgebant aUi:proceiift tjmpana palmiSy 
Aot teieti. temies tinnitns asie debant 
Mnltis rancisonoa ^&ibant oomiia bombos^ 
Barbaraque borribili stiidebat tibia cantn. 
Talibas ampUfice vestis decoiata fignris 
Palvinar complexa sno velabat amictu. 
Qodd postquam cuittde spectando Thessala pabes 
Expletaest^ sanctis coepit decedere Divis. 
Hic qualis flata placidum mare matutino 
Horrificans Zepbyras procUvas incitat undas^ 
Auiora exoriente, vagi sub lumina soUs ; 



SRliP 



370 



bmU, illa nempe orgia ^ma voUmi iMcaamtm OMdirey qui hi$ non gunt initiaiu 
AXtL fmrt femiiebat hngit nutmlm» tpnpamoj vet cmutum ofwmntiB aeuto$ «wi^ 
im$ axeitJwHt ; mMtH nmeie bambii bmeinaM aapbmbanty et karrend» fragere Pkn^ 
gia Jtetnta eenerepabat, H^jnemadi fipBna perietroma magwifiee exomaltam cm^ 
m n Am e eno vHamine tenm geniaiem Thetidii tegAat, Hae antem nbi TheeeaHet 
inmntne amde eanepieiendo aaHata eety ineepit JHe venerandie etdere adTenienti* 
bw, Hie qnemadmodmm Zepkyme agitane tranqniUum- pelaguejlamine nudutinos 
naaeentef eirea primman rapidi eoHe eaurtumy pronae aqmae eommevet ; ignm 



^>^^^^«*»#i^i*>^^^ 



digpatat. — 262 Ptangehant alieBf i. e. Bacchse, in Scal. cod. — ^264 In Stat. et 
Seal. codd. MnUi ; nnde Stat. conj. Jfnttis, dandi caso. In Ald. Gryph. 
et Ifnr. BhUta/fue; in aliis edd. yett. MutH ra uei eomiOf nt in Scal. 1. et OnsT. 
sed in ed. 2. coig. Scal. MnUee nwctaontt, i. e. Baccfaae ; yei, MvXtie rauHeenioe 
cvm Statio : ^Hebani eemuoy i. e. ' per cornua,* Yoss. ex Mediol. improbante 
Doer.— 269 Stat. conj. eenetie ceepit dein eedere: pro JHvie in Heins. vet. cod. 
teetie, — 270 Nec fuoMey yei JEqnalee in Voss. IL nnde ille Ae qmaU, qnod repo- 
tnit £d. anon» ^ melior est noatra lectio.' Doer* — 271 In nonnnllia Yott. pro* 
clwet;— 272 i^nraL u. ad Cland. p. mi. pro taMtaa tenUt itmma.-*274 In 



NOT£ 



261 OrgiayquiBfruetracvpiuntaudire 
profani] ' Profanna' idem e«t ac mys- 
teriis non initiatna : nemini enim iit 
aacris, qui hls non esset initiattts, in- 
teresse licebat. Qnoscumqne yero 
alios his sacris ae immiscentes ejnlatn 
magno fngabanty ant discerpebant» 

264 12att£tsoNos c^6ml ^omaia 6<Mi- 
hoi] In sacris Bacchi adbiberi solita 
esse comna pneter CiitnUnm testia 
eat etiam Persius Sat. i. ts. 99. 
^TorvaMimalloneis implernntcomna 
bombis.* Bombos, imbrices» testas 



inter plansnnm genera nnmerat Soe- 
tonins in Nerone cap. 20. Bombns cat 
proprie coraunm et organorom. 

265 JBarfraraguc horribili etridebat H- 
6ta] Pulaari solitam in Bacchi sacris 
fuisse tlbiam cum CatuUo testatnr 
TibuUus : <£t Tyriae ?estes, et dulci 
tibia cantu.' < Barbaram ' vero dixit 
tibiam, vel qnia ritn Barbarorum fac- 
tam, vcl a Barbaris inventam, a Plury* 
gibus ncmpe, quoa mnlti volunt, 
Onecia maxime, habitoa et dictos 
fuiase 'Barbaros.' 



C. VALBRII CATULLI 



QuflD tafdc priinoiii clovMmli JImmiic pvlw 

Piocedimt, leni reMNMnt ptaogore caduaiii: 

Post, vento creflcente, magu magit increbescont, 

Parpnreaque procnl nantea a Ince lefnlgent : 

Sic tnm vestibali.linqnentes regii tecta, 

Ad se qmsque vago pasaim pede discedebant. 

Qnomm post abitnm, princeps e vertice'Pdii 

Advenit Chiron portans sylvestria dona. 

Nam qnotcnmqne fenmt campi» qnos Thessala magnis 

Montibus ora creat^ quos propter fluminis undas 

Amra parit flores tepidi foecunda Favont» 

Hos indistinctis plexos tulit ipse coroUiSs 



375 



280 



fnmoJhhL wtolH fmkm leiUt MiwitaUir, oe temnnmmmifitmUmi /ngvn: demdg 
mngetceniejlaiuy pki$ pbuque agUendwr, ei and« Uibeatee m Immne pmpm^eo kmge 
reeplemdeni ; eodem modo limc iemporie deteraUet vetiilmium regaUo dommt ditte* 
debmU ab iiiotMM. wmtquitque im dommm mmmi pedUmt mtdepufue vagmUibmt» 



Foei quorum ditceteum primut Ckirom e PeUi mouHt emeumme odneiUomi feremt. 
0grettia mmmora. Quoiquoi emmfioret pirodiuemA agri^ qmttqmti TkeotaUea ierrm 
4af t» miomtibm snU profertj quoiquot justa Jbariorum ripat foaei.tepemiit fkvatd 
/mmemgemiiale: kot itte attuUt imiermutiit eoroUit tmiUeUot^ qmilmt totm regU 



«»>^#»»»^^^#«^»»^>^ 



Scal. ood. Proeedmmif lemi retommU ; nnde in ed. 1. dedit, ProeidMumi 
fmmipUmgore caekimimm^ reclamante hoste mio Marcil. et afferente es nieni» 
bradlii, ProeedmU ; lem retommU pkmgore oadUmmi; at pro levi M arcii. legit kmi; 
eC flic legere dignatus ett Scal. in ed. 9. Ex codd. lect. hvi reeomant ■ntlqai 
correctores fecemnt levUerqme oomami; Lennep. conj. leuique tonamiT pro 
plamgore ma?alt Donsa F. eUmgore.-^i7S ' Lege magie magie inerebeocuni ; 
miii non geminabant miagit/ ATant.-— S70 Purpureaque^ sc. andae, conj. hem^ 
pro mamiet a Imee in nonnaUia milcalM kue ; in aiii$ «ariaiilft JHOt^aod.revoea* 
vit Ast. in Antli. p. 196« probante Bacb ad Tibali. 1. 10.9.— 278 ulirin 
Aid. Qryph. Mar. Stat. Scal. 1. et in nno cod. Stat. sed in doobns ejasdem 
oodd, Ad te, b. e. o&ofc. — 281 Nonnalli legant auoteunque; Lenz. dedit 
qmodcumque, ct sic est in optt. codd. Laarent. et Ricc. probante Bacb ad 
Itbnll. lY. 1. 211.— i64 Hoi tmterttUutit conj. Heins. laadans Stat. SyU, ni. 



KOTJE 



9T4 PUmgore cackUmSi Vndanim 
ionltnm metaphorice '* cacbinnnm ^ 
Vocat ; quasi littas percatiendo, fre- 
mitnmqae ciendoi andsB risnm edere 
videantar. 

279 Vertice Pd«\ Pelias sea Pe- 
lion mons estXbessalie altlsslmas, in 
sinam Pelasglcam incnmbens, In quo 
Cbiron habitabat, abi et genitus est. 



280 Adioemi Ckwom\ Chiron Cen- 
tanrns, Satami et Philyres filins, A* 
chillis pneceptor etinstitutor. Apol» 
lodor. lib. iii. 

28S FwmS\ Fayonios est Zephyms 
tentos ab aBqninoctiali occasa spirans, 
a *favendo' sic dictos. Plin. lib* 
XVI. cap. 25. 



CAiucEN^ jjXinr* 321' 

Quis penniilsa domiis jaemdo fiait.odkire. 28& 

Confestim Peneos adest, viridaoiia'Tem|>0, 
Tempe, qnse sylvie cingiint sbperinipendentes» 
Mnemonidam^ linqueos; doctis criebranda choreis, 
Non vacuus : namqne iUe tulit radicitns altas 

deltMa Mttri odore /rdgrmii» IBieo Ptneus dnefen$ xiemmtia Tempe eelebnmda 
praelarit Neeemidwn ehtfreiSf reUn^uenef iDqoam, T«Niptf, quanetnora euperhmni» 
MMlikl eUmdunt, Mdvem» nenvaeum; tdtnlit emm pieeroi fago$ tam radkikm'^ 



^<»«^>»^^<»i^«»#»»^ 



6. 90. — 285 In daobos Stat. codd. Qno^ pemadaa; in «lio cjosdem, Quadper» 
intilM ; legendom potavit Faern. Qnoy anod valde probandomi inqoit Stat* 
nisi si qois nialit Qiio<,sc. florom. — 286 In nonnoUis edd. vett. odt^; in omni* 
bua Stat. codd. adeti ut mridanticL Tempey vel, Kt inandaniia Tempe ; unde St9t. 
oonj. undantiay laodans Virg. Geor, ii. 437. sed Marcil. ez membranis sois 
affert, peneios adeunt viridantia Tempe ; at pro adeunt legit odt^. — 287 In iisdem 
membr. tuper impendentet, doobos vocibos, ot legi jnssit Avant.— 288. 289 In. 
Venett. .Brix. Viceot. Rheg. et ScaJ. cod. Minotin linquent dorit ; in omnibos 
Stat. codd. Minotim linquent dorit, (nt in Marcil. membranis,) vel» SHnotim 
iinquent cUurit : in qoibosdam codd. teste Mor. Minotium ; et in aliis JlftHOiia* 
ome, vel InoHnque: in Orypb. Nettonidum linquent elarit; in Ald. Mor. et. 
Cant. Nereidnmlinquentclarit: in aliis ^Aratodiuit Unquent Dorit; pro Dorit 
alii habeut vel Chritf vel Cklorit: Avant. conj. iixiMsiim Unquent Dorit, Se* 
qneoti verso Stat. codd. babent, Nonacuat: Namque; ^el, Nonaciet : Namque; 
vel, Non aciet: Namque: Mor. et Marcil. membr, com Venett.Brix. et Vicent. 
Nonacriot, Namque tUe tuUt ; alii codd. Non acuot : Ooar. conj. Non vaeuut^ 
quod receperont Ald. Orypb. Mor. Stat. Grfiev. alii. £x his corroptis lectt. 
Stat. fecit, ilftisantfii (vel Mnemotynof) Unquent doctit e, e» Non vacuut: namqueg 
Ifc» qoem secotae Oott. et Bip. sed Mnemonidum pro Jlficsanfm reponentes : 
Scal. refinxit, ilftiiyastn Unquen» Dorit cc, Cranona. eritonamque^^ tulityife^. 
qa^m videre est inter Variorum Notas. Res est rioical^ et nimis jocosa 1 
Marcil. emend. qua tylva e, t, AerieB, Unquent Dorie e» e» MiSiyadum, Namqua 
inde tuUt : Voss. Xyniati et Unquent Dorit c, e, Bepbiadat, Namque iUe tuUtf qood 

NOT^ 

286 Pinieos adetf] Penens Hiessa* 'Heloria/ ab Heloroamne sieappel* 

liae flovios sopra omnes claros, qai lata. 

ortos e monte Pindo joxta Oomphos, 288 Jlfiieimmtditm [NiMsoniditm], Un^ 

et inter Ossara et Olympnm montes quent^ doetiteelehranda choreit'] Nym- 

nemorosa convalle defloens, qoingen- phamm Nettonidum, qosB sic dicnntur 

tU stadiis dimidio ejns spatio naviga^ a palnde Nettomde, Tempe et Peneo 

bilis, acceptisqoe moltis ThessalisB, flavio vicina. NonnoUi alii legont^ 

amnibns, per Tempe amcenissimnm Nereidnm, sed certo certins est lecti- 

locom ad enimpendam in mare dela- onera nostram esse sequendam, qoam 

bitor. antiqoi codices repraesentanty et op- 

T€iiipe]DeTempeIocoam<enissimO| tima ratio soadet. Constat enim ex 

tantopere apod Veteres decantato, Strab. lib. ix. ploribas in locts Nes^ 

jwn ftupr^ Poematis hojos versa S6. sonidempalodemTempevicinamesse, 

Sed prteter iUa. Tempe Thessalica, in qnam etiam sese effiindit Peneos: 

santetTempeiii&Mtia, 'Tecmessia' mide longe satis et conv^nientius est 

dictaaTecmessomohte; etinSicilia, ut Nymphae Netteeddet choreis cele- 



C. VALUIl CATVLLI 

Fagos, ac racto pfoc^nui tttpitt lawiis, 390 

Non 8106 niitaiiti pliitino» lonlnqne aerove 
Flammati PhaetlMNitia» et aena cvpreaBa ; 
HflDc drciuB aedea late eontotta locavit, 
Vestibnlmn nt nolli yelatnm fironde yireiet 



imlmi, H «Am rccto fmtic* I mKr m p owi mdUtttUi platmmf H^MUi 
tkmitiifiUmimtHfH mtbUmi mipremiu iHa onnia iirm r€gwm wWi f wn yK mwml 
immU funfmmtf «1 fr9^knm.jmmmdm mwtmm fdU» wenmnt, Pmt hmm w^ 



^^»^ » ^»»^^^»»^»^^' 



repoMiit ed. anos. ComMl. FtiMiiii Umqutni Dmmc, e, Nmmima§: nmi^mus 
fiiltl» ac. Tiini. JBmmtUkam Unqmm» Mt c. c. Nmi tigrm; mmm^: Hcinff. 
Htnmominm Unqnim» Dori$ e, e, et metme pro «ffitf : liennep. Dema emm iMmf ae 
tOe, ffe. LenE. JEikerem mamque iMe t»Ui radielbua dttm ; vel, itle nat rmHeihu». 
Nem fMiemm ▼eram etie lect. cetenqne omnit nngas, plane demonttrat non- 
ifullonim codd. tcriptnra ; nam qnid aliod est Norocium, qnam Nd vacno»^ pritco 
more pro Nem «onciif ? Literte n, «, v, in membranit ptBne timilet tnnt : intoper 
contonantet m et n ▼ocalibut, qnat escipinnt, ttepiot imponnntnr. Vide ad ver. 
364. Advenit Chiron, inqoit poeta, vt. S80. portant tylvettria dona; nec Tacnna 
advenit Peneot ; namqne, &c— 291 Pro iwfniifi in Vott. U. bifanfty fiicfaiift, ant 
Zacfaafi ; Vott. inde tospicatur Catnllam tcriptitte Manf t : pro Untaquet qnod 
nonnnlli codd. tine litnra exhibent» Scal. dedit fleta^f improbante MarciU 

SOTJE 

brent Tempe, ntpote ▼icinte et flnW- vm Aa6ifanfet,ef /er^OiMtmaiiiplvttcttfiyt 

ales, quam Nereidee^ qnas remotiores colcnfet, nut uH quid nimi» deprm»m»m 

et marinae. Sic antem tcribit Strabo accedtf ad NeMONtdemjiafiidem,in quam 

lib. iz. Tir^ t^ aeiaiAf ^imfrm y&o^ etiam tem ^ndem» Jluviu» nowit&tf 

/u^v, T^ y«r Ka^Mdfum T^pAvif , iral tV anif tom apta teUuri» ab$amdit» Idem- 

'Otfvor hnax^^i^rm^inrb rov *0\^/u«vv, qne etiam panlo post : Thlt iptufiropa 

Sccl^irfM ra^rp mpbs ^iXeffffa» B HnrtiibSf Xmpia Tpbs r^ *0\6fiTqt «ro* roTs Tdpnwn 

ical &v^^v(c rV X^P^ rabn^, TvoXct- rt^s Tl€Jifaifiods,,„Kai r& rcpl r^ N«<r- 

vcrai V ifms 9 rc Nco^o^wvlf xSpyn M<7di- awtZa Xipjffiv koI "Boifirfia, 

\i9, Kol Boi^b 4\iTrMir iKclnfs, ica2 «Aq- 292 JRammafi P^efbonfie] Arbo- 

aitaripa rp irapcJsiq : Cmm oMtem terra rem popnlum intelligit. Sororet enim 

mofitt AtafMm fede^et^ qm mmc Tempe PhaethiDntit iptiut interitnm deflentet 

(ficifvr, afrmpfa ab Olympo 0$m per eum Deornm miseratione in popnlot con- 

JUofvm Pemeu» in muare «e evolven» sieeau' versae dicuntur ; qoam fntius Fabnlam 

dam pkmitiem prabuit, Reetant tamen prosequitur Ovid. Met. u. Alii vero 

poiude», Neemni» uma magna^ aitera dixerunt eat in alnos esse mntatas. 

Beehei» aUquamto minorf ef or<e martft- * Flammatus ' dicitur Phaethon, qnod 

ma otctRtor. Idem Strabo paulo post incendio fulmiuis fnerit absnmtnt. 

ubi supra. Kal rohs bwoKdfpBivras rm 294 Fes<t6u2icm icf moUt velafnm] 

Htf^cufi&v kot/o^xov Aapiooaioi, ir^notop Die nuptiarum fores coojugum fron- 

phf ohcowrts rov Tliiv€U}u,,„vtp4p.evoi 8^ dibus, floribus, et coronis omari sole- 

rh tbiaifioviarara pjpii r&v irc8£»y, irXV ' bant. Sic apud Virgil. ^o. iv. ' Va- 

^Tc a<i>Sfya icoi?<ov Tfifs rp xipafji ry Nco-- riis florentia limina sertis.' Ovid. 

owvtJii, €U%v Hu(X{tl^vv 6 sr^apas^h/^' Fast. iv. 'Et tegat ornatas longa 

pciTiJTiT^s&poo-ffiov: PerrAff6ortcmre2t- corona fores.' Vide Plut. in Eroti- 

fictaeLartMcetocctcpaoeniiif prope Peiie- co, ubi narrat jaonam novi conjngis 



CARMBM LX|V« 



Post hunc consequitiur soleiti cefde PhHneyMui; 
E&tenuata geieps veteris vestigi^ poedMe ; 
Quam quondam silici lestrictus mmibra catena 
Pecsolvity pendens e verticibus pra^mptis. 
Inde pater Divum, sancta cnm coiyuge, natisque 
Advenit coelo, te solum» Phcebe, relinquens^ 
Unigenamqne simul cultricem montibus Idri : 



399 



300 



sequihtr ingetiio prudenH PrometheuSyferensindicia diminuta prifct suppliciiy quod 
dhn poMiM e$t «i rupem vimeidii reUgatuB eorpore ex dUis et fir«nipH« Cancftsi 
jugie empeneu». Deinde Deorum Paier augueta cum uxere^ et fitiie adett e Cd»^ 
te eokum ibi retmquenSf o Phafbe, pariterque gemeUam taam oororem aylvicolam in 



Ourl. m9Nuit Jlendaquef veiJUhiUque; at prima iD * flebilis' longa eat. — aoi In. 
omnibus codd. erat Idri vel Ydri ; et tic in antiqniss. edd. at Partb. dedit i» 
Brix. mantis Uhtfni ; Pallad. in Venet. an. 1497. moR^t^aM Ida^ qnod aerYatUfla 
eat in Ald. Orypli. Mor. OraeT. Delph. et Bip. Vietoritta, intelligeiia MiBor^ 
vsm, conj. iNDiilts Itom» ; aed jam refutatos est a Mnr. Stat. vnlt mmKtHme 
Hpdra ; Scal. mnmiibuM hydrif h. e, serpentis Pytbonis, et interpr. ' in monti- 
busDelphici?;' Marcil. in cojus membr. erat ydri, tentabat mofilt^tts udis!, 

NOT^ 



et novae nupt» ramis oleae et hedera 
coronari solitam. 

295 Solerti corde Prometheua] Quia 
nempe prudentiasimus ; qui etiam 
inter Deos colebatur. Unde cnm 
iisdem a Poeta nostro fingitnr Pelei 
imptiis et Thetidis interfuisse. 

296 Gerena veterie veetigia pcemB] 
Quod nenipe Jovem decepisset in 
distribnendis camibua^ qnod viros 
mulieresque effinxisset,quodqne clam 
snrripnisset ignem e Coelo mortali- 
busque dedisset. Unde iratus Jupi- 
ter Prometheum per Mercurium ca- 
tena ferrea ad saxum in Caucaso 
monte rellgari jussit, et aquilam ap- 
posuit, quae ejus jecur continuo re- 
Bascens assidne corroderet* Vernm 
cum postea Jnpiter Tbetidia amore 
captus, eam vellet uxorem ducere» 
Parcae fata canentes edixemnt, ut 
qaicumqne Thetidis easet maritus, 
filiniii liaberetpateraa laude et virta- 
te ciariorem. Qood cum Prometlieiia 
vifilai^s audisset, Jovi renuntiavit, 
qui veritas ejosmodi fatum, et ne 



qnod ipsi Satnmo patri feccrat, sibi 
contingeret, Thetidem destitit velle- 
nxorem ducere. Prometheo autem 
roeritam pro beneficio retulit gratin 
am, eumqne vincnlis liberavit, ac 
Thetidis et Pelei nuptiis interesse 
jnssit. Apoll. R. tamen lib. ii. eom 
liberatum narrat ab Hercnle. 

299 Pater Divum^ te aolimi, Phabe^ 
relinquena] Significat Jovem cum^ 
conjnge Jonone, filiis, omnibnsqne 
Dis advenisse de Ccelo, ad Pelel et 
Thetidis nuptias, praeter noum Apol- 
linem sen Phoebum cum aorore Di« 
ana, qui adesse ncglexernnt, bnjus- 
modinuptias asperaati. Hom. tamen 
et iBschyl, Phoebum affuisse scri- 
bnnt, et Carmen Nnptiale Tbetidl 
cecinisse, qno fonesta omnia prflsdi- 
cebantnr. Scite porro Catolloa vide- 
tor ApoUinem et Dianam removiaae 
ab his noptiis, cnm Diana aemper 
caata, conjugio sit infenaa,et fataran» 
esaet, ut Apollo Achillem Pelei et 
Thetidis filium interficeret. 

301 Vnigenamque nmul] Sororem 



C. VALBftll CATULLI 

Pdea nam tecimi pariCer mm aepenmta eBt, 

Nec Thetidia taodas ralait celebrare jagalea. 

Qoi postqQam niveM fleKemiit sedibos artas, 

Laige mnltiplici conatracta) sant dape mensaD ; 305 

Cam interea infirmO: qaatientes corpora mota, 

Veridicos Parc» OGBperant edere cantos. 

His corpas tremalom complectens andiqae qaercos^ 

Candida porporea qoam Tyro incinxerat ora : 

At roseo niveao residebant vertice vittae, 310 

JStemamqae manas carpebant rite laborem. 

Mondtef Ida. SHquidem Diana gemum^ tua una teeum Peleum detpexUf nee 
di$mgU ett faee» nuptiake T%etidi» eelebrare» Qui Di omnes poeteaquam caidida 



earpera im eedtUhu» emnpoeueruniy ntenete statim fuerunt atmndanter pbirimie eibi» 
diierei generia ineirueia. Cum interim ParetB eemmocente» menara snu debiU 
ge»tu inekoaruni eunere dvrina earmina, Hi» aUm veeti» undepuupu etmtegen» 
membra tremenOa purpureo limbo tdlo» vHaverat ; aique etiam in eamm captie 
ro»a» »piranii erani candida tata, eunmque manu» optit eetemum mare suo per- 

Lect nostnim defendit Voss. docens ' Idram' montem esse CarisB.— 802Paf- 
loda nam in Brix.— S04 In Ald. Jant Orypb. Mar. Stat. Scai. et aliis iiitm, 

?aod defendit Mitsch. — 308 Pro corpu» rescribendom pntavit Lena. tempua. 
n Brix. Venet. an. 1500. Aldd. Junt. Grypli. Mnr. Stat. Seal. Ora?. Deiph. 
Cant. Bip. etaliisioidtfVf oes^; in omnibns Stat et Marcil. codd. tmdt^tfe 
pte»tu» ; in prioribus edd. undique quereu», et sic legi jnssit Ayant— S09 In 
daobas Stat. codd. et Marcil membr. purpurea tuo» iniinxerai ; ia Palat* p. 
Commel. et ano cjusdem Stat purpurea Tyro» intinxerat ; in Scal. cod. pur» 
purea Tyrio» extinxeraty et in roarg. extexerat : in Rheg. purpureaque JSfro» 
iniinxerat; in Brix. purpurei» rami» intinxerat ; in Venett purpurea toioe 
intinxerat: Avant. legi jussittiiciiMrmtf probante Mareil. binc in Ald. Or][pli. 
Mar. Orsv. Delpb. et Cant. purpurea talo» incinxerai : Stat. conj. purpuroa 
T)fro» intertinxerai ; Scal. in ed. 1. purpurea Tyrio» exoinxerai ; sed in ed. % 
purjmrea Tyrio» intexerat, quod repc^^uit Btp. in Corrad. parptirfa Tyrio» quam 
inttnxeraiy quod recepit Oott. sed male inipressit, boc modo, ^iuun Tyrioe, 
Lect nostra debetnr Vossio, et r«cepta est in ed. anon. Voss. per Tyro 
intelligit * filiam Salmonei.' Vide Propert iii. 10. S.— 310 Ourl. pro roaeo 
tentat vel raeoy vel tonoo, vel roaea niveo, vel denique Ambrotio nivea; sed h»c 

NOT^ 

gemenam Dianam nno eodemqne si- eantu»'] Dam Jopiter cnm Junone et 

mnl partn editam, qnfc maxime mon- ceteris Dis discumberet, Parcse Car- 

tes Id«o8 colit, nbi venatur. De* men Nnptiale canere cceperant vera, 

■Hmtibas autem IdsBis Cretensibn» rata, et iixa Acbillis fata conttnens. 

debet intelligi Poeta, qnoniam apud Sed antequam Parcamm cantos refe" 

Cretenses Diana prsecipne colebatur. rat Poeta, earum habitnm et opns 

Ovid. in Fast * Pallada Cecropidse, tam scienter et graphice expressiiy ut 

Minoia turba Dianam.' nullus unqnam Pictor nentes mullereir 

S07 Veridieo» Pareef eegpemnt edere tam docte expingere possit. 



CARJIElf LXIVV ^ 39BI' 

liaeva colom motti fatta vettndbat amidtom : 
Dextera tnm lcTitar dednccois fila sapinis 
Formabat digitis ; tam prono in poUice torcpieDS 
libratum tereti yersabat taitnne fasom : 9HL5 

Atqae ita decapeos seqoabat semper opas dens» 
lianeaqne aridalis haDVcbant morsa labellis^ 
QvLBd prias in len foerant extantia filo* 
Ante pedes aatem candentis mollia laiMe 
Vellera virgati castbdibant calatbisd. 390 

Haa tam claiis<ma pellentes vellera Toce, 
Talia divino faderant carmine fata^ 
Carmine^ perfidiae qaod post nnlla argaet setas : 
O decas eximittm» magnis virtadbos aagens» 
Emaihia& .tut^en opis^ clarissime nato ; 325 

a^ebant, Hharmn «iiiiifra mamiB ethm fmUi veUere emuiam ieneM ; dextera yero 
medo memter ierquene etamina digitii iavereie dedueebatJUay modo decUm polUee 
goMpenemn in vehtbUem gynm/ueam fleetebat; ae deinde eannn dentee morea ex^ 
temHa eximenteeJugUerflla kmngabmid, et carptue lanei eieeie earum labrie tnJWr- 
rebani, qid antea m tenuiflio emimurant, Ad earum vero pedee quaeUU vtiittiMt 
aeraabant moUialameia eandidi veUerie, Tnm iUee tnAenteepeneUffueeeneraantee 
eanero maduUmmef eecimeruni hnouemedi fata neridieo vaftdiito, 4fuod nuUumpoeiea 
tempue mendaeii ineiaeuiabit : O P^eu, genere iUaetrieeime^ JEmathia praeuOumy 
magnie cumuUmevirtuiibue ineisftam tuan ghtriam : audi dumum Oraeuhanf quod 



^»^^»»»»^^»^;»»^»» 



est conj. VulpiL— 812 In Ald. Junt. Grypb. Mnr. Graev. et ed. aiioo» omttf- 
lom,— 314 In nonnnUis Ubris antiqnisy prMio tii verticef teate Yosa. aed kct. 
Dostram testantur omnes Statianiw — 316 Vibratum magis plaoet ViUpio.-^ 
318 In Ald. Jnnt. Oryph. Mur. Stat Scal. Grtev. Voss. Vnlp.ed. anon. Gott. 
Bip. aliis, lent ; aed levi ex Venet. an. 1600. revocandum pntavit Doer.-7- 
321 H<BC cum in edd. vett. Faern. leEebat peUentes aera; Stat. pectentee vettera, 
improbante Voss. poUentee veUera neins. — 322 In qnibusdam dtMtiio, impro- 
bante Vos8.> qui ex aliis codd. dedit dtrtaa, et ezposnit de alterao Pareamm 
carmine ; laudavit in hanc remHor. i. Od. 16. 16. Vostinm secutns est £d. 
BJion. — ^323 Vetos scriptura, teste Scal. erat, Carmine p^i^aial.— 324 Haec 
Atropo dantur in ed. anon. In omnibus Stat. codd. et magnie, — 326 Ema- 
thiet eehunen P^eu in Ald. Scal. Grsev. aUis, ' haud dobie ex glossa/ inqnit 

NOT^ 

316 Tereti «erioM tmiiine fueum"] gidulos suigultns;' ^albulns eolmn- 
In orbeBDb etin gyrnm versabat. Ti- bas.' Vocabni« illa Catallo aiMil fa- 
bnll. lib. II. £leg. 1. * Fnsna et appo- miliariia. 

silo pollice versat opns.' 336 £flna<Mia Mamen «pis, [esliimiii 

317 Aridaae heerebaui marealabeaie'] Pekujcharieehnenatolnatu^Hiewmi" 
Propter exbaustam in neado salivam. inr EMalMaproThessalia; qoanqnam 
AriduHty pro < aridis :* ut supra ^ fri» apud oiBBes Anctores, prfttcr Catol* 

Delph. ff Var. Clae. Catui. ^P 



C. VALSBII CATITLLI 



Accipe, qnod leota tibi pandant lnoe somres^ 
Veridicam oiaclnm : sed yos, qiUD f^ta seqmintQ^ 
Cnrrite, ducentBS sabtemma, cumte, fiisi. 

Adyeniet tibi jam portans optata maritis 
Hespeins : adveniet faosto cum sidere conjox, 
Qaae tibi flexanimo mentem perfondat amoie, 
Langoidalosqae paret tecom conjongere somnoSy 
Levia sabstemens robusto bracUa coUo. 
Cunrite, ducentes subtemina, currite, fusL 

Nulla domus tales unquam contexit amores : 
NuUus amor tali conjunxit foedere amantes : 
Qualis adest Thetidi^ qualis concordia Peleo. 
Cuirite, ducentes subtemina, currite^ fusi« 

ItU tre» pmimni Smru kac onMta dU. At vm, o fim^ ex quUms fata pendenif 
eurrite^ ««mte, mnteefia, Aderii tibi «mx HeapenUf afferene «poiuts ^iiod cn- 
pimU : aderit emm /ehei etelta uxar^ pue tUn «imnmi amere juamdo perfimdaty 
atifae apparet teeum Umgueutee eonmoe eondUare^ euppemen» «iifidtf eenncilme 
tms moUU soa 6r«dkia. O /mi, currUe^ curritey newtee fiUu Vobie l uueetm r 



835 



Doer. \hdB Ter. S6. in Stat* codd. tutamen opi» earieeime nato ; Donsa P. 
eoDJ. elariaekne naiu* — ^SM Lennep. ad Coloth. cooj. voce pro Inee.— 827 Pro 
feil oet in Voss. Yett. II. eervoe; nnde fecit «froes, (qood reposmt ed. anon.) 
iinprobante Doer.^M In nonnollis edd. yett. saMejwtM.— 939 HaBcClotho- 
dantorio ed. anon. — SSl In Stat. codd./exo mjii«. — tss Hi qoatoor Tersos, 
qoi JiOchesi in ed. anon. daotary in doobns codd. Stat. nno Scal. nonnnllis 
Voss. et edd. prioribas non erant ; sed legebantnr in Maff. 1. MedioK et aliis 
bonae notse codd. eos rejecit Scal. retlnendos censet Voss. sed, ne cantao- 
tioM Parcarom ordo, ez cojos ratione versos intercalarls Carrife, 4r«. non 
nisi doodecies occorrere debet, torbetor, nncis incloslt. In qoibusaanit edd. 

VOTJE 



fami et Locannm, EmaUtia sit preprie 
Macedqnia, sic dicta ab Emathione 
rege, cujtis, nirefert Jostinas, prima 
▼irlotis esperimenta in illis locis ex- 
tant. Male, me jndice, legitor yuW 
go, Peleo eloristtaie mrto, i. e. Achil- 
le ; isnm tamen legendnm sit, noto, 
hoc est, genere ac natalibos. Adde 
qood noliis ilte, nondom Peleo natos 
erat, qoo tempore Parcss fingontor 
a Catollo hsBC cecinisse. Disertissi- 
me enim postea de Achille novis eon- 
jogibus nasdtoro, ejosqoe praeclare 
factis et vlrtotlbos vaticinantoff Par- 
CSB : ' Nascetur vobis expers terroris 



Acbilles.' 

826 Sororet'] Parcae. Sic Horat. 
II. Od. 9. ' Dom res, et SBtas, et So- 
rorom Fila trium patiuotur atra.* 

828 Carrtle, dMeenles, 4>e.] Versua 
intercalaris, qui sspios interpositus 
repetitor. 

829 Perfatie0|>fotainariltsHes/>encs] 
Soperios docuimus adveniente tan- 
tom Vespero, et post Solis occisom, 
consuevisse novam nuptam apud An* 
tiqoos in mariti potestatem et manna 
venire : unde dicitnr Hespems gau^ 
dia et vota maritis afferre. 



CARMBN LXIV» 



S27 



Nascetur vol^is expers teiroris Achilles» 
Hostibus haud tei^o, sed forli pectore notns : 
Qni; persaepe.vago victor certamine cursus, 
Flammea praevertet celeris vestigia cervse. 
Cnrrite, ducentes subtemina, currite, fnsi. 

Non illi quisquam bello se conferet hetos, 
Cum Phrygii Tencro manabunt sanguine rivi : 
Troicaque obsidens longinquo moenia bello 
Perjuri Pelopis vastabit tertins haares. 
Currite^ ducentes subtemina, currite^ fusi. 

Illius egregias virtutes, claraque facta. 



840 



345 



impamdus AchiUeB, hostilm ntm iergo^ §ed eonskoUi peetore eognUuif qtu eeleri 
fmgna eursua eapiaeme victor prtneniet velocee rapida cerva pedee. O fiuij 
eurrUe, dimie, nentes stamina. Huie nuUua Heroe bello ee eomparabiif quan- 
do PhrygH amnes Teucro aanguine exundahunt, et tertiui hares perfidi Pelo» 
pis diutumo beUo Trqjanoe muros oppugnane arbem Trojam evertet, CurritCy ciir- 
rUe, o/uH, nenteeJUcu Matree in exequiisJUiorum suorum/requenter pradicabuni 



*>^»w^»«#<»ii#»»^#<»^ 



vett. unquam taks,—-^Z9 HaBC Atropo daDtar in ed. anon. — S44 Haec Clotbo 
dantnr in eadem. — S45 In duobus Stat. codd. Cum Phrygii tenero m. s, Teueri; 
in Maff. 1. Cum PhrygH Teucrom,s, teneUf sed tenen ab eodem librario deinde 
mutatum in Teucri, quod probat Vossius : Stat. conj. Cum Phrygii tenero m. 5. 
campi ; vel, Cum Phrygia Teucro m. «. terra ; vel, Cum Phrygii Teucro m. «, 
muri ; nam rtrt nullo modo legendum putavit : in Rheg. et nonnnllis codd. 
trwnd; in aliis teneri: Mitsch. emend. Quam Phrygio tepidim,s, campi; 
Jjenz, Quum rigui Teuero m, s, campi^ sive riot. Lect. nostram tuentnr Ye- 
net. an. 1500. Ald. Junt. Oryph. Mur. Stat. Scal. Oraev. Delph. Yiilp. ed. 
anon. et Bip. — S46 Tiroiaque in ed. anon. — 349 Haec Lachesi dantor in eadem. 

. NOT^ 



SS9 Expers terroris AehiUes'] Orap- 
corum fortissimns celebratur Achil- 
les, qoi liic impavidus et intrepidos 
praedicitor. Ligyron primo dictns 
esty deinde Achilles, quod labra mam- 
mis non admovisset, sed nutritus fu- 
isset a Chirone leonum visceribus et 
aprorum, ursornmque meduilis. 

S40 Hostibu» haud tergo, sed forti 
pectore'] Haec maxima viri fortis com- 
mendatio, qni pectore, non tergo sit 
notns hostibns; indicium enim est 
eom nunqoam fogisse. 

S46 Phrygii Teuero ma}iii5tffi< saii- 
guine rivi] Fluvii Trojani snnt, Xan- 
tbns et SimoiSy qoi, dum Troja a 



Orscis oppngnaretur, sspins Troja- 
norum sanguine a Orocis interfecto- 
rom fluxemnt. 

S47 Perjnri Pelopis tertius hares'] 
Agamemnon intelligitur, Plisthenis 
filii Pelopis filins, qui Dux fuit Orse- 
corum, quique Trojam dicitur post 
longum et diuturnum bellum expng- 
nasse. 'Perynros' Pelops dicitnr, 
quod fidem Myrtillo QEnomai aurig» 
non servaverity sed iUum in mare 
praecipitaverit, qnod ab eo dictnm 
estMyrtonm. Fabnla nota est. Yet 
d^nique dicitnr * peijoros/ qood so- 
cerom soom QEnoraanm perfidiofo 
necarit. Hygin. cap. 245. 



C. VALBRII CATULLI 

SaDpe fatebantur gnatoniiii ia fanere matrefl ; 350 

Cnm in cinerem canM solvent a vertice crines, 
Patridaqne infirmis variabnnt pectora palmis. 
Carritc, dacentes sabtemina, corrite, fosi. 

Namqae, velat densas prostemens caltor aristas, 
Sole sab ardenti flaventia demetit arva, 355 

TNJagenam infesto prostemet corpora ferro. 
Carrite, ducentes snbtemina, carrite, fosi. 

Testis erit magnis virtatibos onda Scamandri, 
QufiB passim rapido diffunditor Hellesponto : 
Quojus iter ccesis angustans corporam acervis, 360 

Alta tepcfaciet permixta flamina ccede. 

ipnuM eximiai tum eorfioriM twm wnmi doUif et inelytufaeta^ cwn a eofitibu» ^f^M' 
dent einere iiupertoe eapiUoiy et mamhae eegriB dbi peetera Utida mamtie iafleknL 
Currite, earrite, o /un dueentee ttamina» Etenim fuemadmodum mmor reteeama 
cojrioeao ^pieat ad oolem ferventem JUmeeeente» agroe proetemit : eic ille munm» 
gladio Tr^anorum eorpora demetet, Curritet currite^ ofuak^ nentee etamina. Aqua 
fluTii Scamandri faiebitur ejue preeehra fitetOj quee tn igetuoeum Helleapontum 
abundanter i^fluit, e^fue qaidem flamijiis aioeuM eoarctatue ocdeorum kommum 
eummtie, prefunda» ^ue aquae reddet tepidae aanguine prrfum. Currite, eurrite, o 



^^I0>0m^^i0^0<0<0i^ 



— S51 ludaobns Stat. codd. Ctim tii civiuM caiiM; inuno ejosdeiD, Ciini incur- 
«iMi eano» ; uade fecit, Cicm incurvo incanoe: ex vet lect. Qiittm cuierem canoe 
Scal. eruit Qinim ctneri uurotiM : in Ald. Grypii. Mar. Stat. et Bip. Cum trc- 
mula tiicaiiM ; Graev. seqnitnr Scal. sed non accnrate, le^ens ctncff , quem 
errorem qnoqne propagaTit Delpli. Lect. noatram toentnr Marcil. membr« 
Voss. et ed. anoo. — 862 Patriaque in qaibnsdamy teste HeiiM. Putidaque ia 
nno Stat. cod. — S64 Haec Atropo dantnr in ed. anon, In Scal. cod. Maff. 1. 
•t qnibnsdam Yom. prtfccmcnc cuUor; in uno Stat prieteriene cuUor; in 
altero ejusdem preetervee euUor, qnod et legi possit prcBcemie^ i. e. preecemens, 
ob siffliiitudinem inter t et c, et v et n, in codd. antiq. Stat inde conj. jw^- 
cier|»ciu ctt/<or: A?ant. legi jnssit pracemene meseor; Venet. an. 1600. Ald. 
Grypb. et Mnr. eshibent, proefemciu meeeor ; Scal. pneetemene cuUor ; Graev. 
praetemene tneseor; Corrad. pr«ccrnenc cv/^or. Lect. nostram senrant Voss. 
Volp« ed. anon. Bip. et recentiores. — S56 In omnibas Stat. eodd. proetemene* 
— S68 Haec Clotho dantur in ed. anon. Pro maguie Heins. vnlt magnif inH 
probante Doer. — S60 Qiuc posfu rapido olim tentabat Mitsch. aed re?ocaTit 
paeeim in Lect. in Catull. p. 151. quod explicat &9p^c.— S60 Pro anguetans 

NOTJE 

568 ITnda Seamandrt] Amnis est siam, ita dictum ab Helle Athamantia 
Scamander ez Ida monte proflneBSy fllia, qa» cnm noa cum Phrixo fratre 
qui et Xanthos dietusest. Hic irri- in Colchicam regionem transfretaret, 
gata Troade in HeliespoBtnm inflnit* in illud decidit. Vide Plln. lib. v. cap. 
Vid. Hom. Iliad. 81. IS. 8tr«b. Ub. ii. et Solfn. cap. 10. 

569 Heileeponto^ Hellespontos est S61 Tep^adet] Syllabam brevem 
marc angustum jnter Thraciam et A- ijD teprfaciet, Ucentia poettca produx- 



GARMBN LXIV. 



239 



CuTiite^ ducentes sabtefinuia, canite, fusi. 

Denique testis erit morti quoque dedita prseda : 
Cum teres excelsp coacervatum aggere buctum 
fbccipiet niyeos perculsas virginis artus. 
Currite, ducentes subtemina^ currite, fusi. 

Nam simulac fessis dedMit fors copiam Achivis 
XJrbis Dardani8& Neptnnia solvere vincla : 
Alta Polyxenia madeiient C8tde sepulcra ; 
Quse, velut ancipiti suceumbens victima ferro, 
Prbjiciet truncum summisso poplite corpus. 
Currite, ducentes subtemina, currite^ fusi. 

Quare agite^ optatos animi conjungite amores ; 



865 



370 



fusi^ neiUe$iiku Tandem eliam Ueti» aderit ipiiuB prada Uto iradiiaf qwmdo eo»- 
structum alto terra tumaio aepuknim ^u candida membra maetat^e Polffxenee 
pirginiB recipiet» CurritefeurritefOfutifnenteefiUL Etemmetatimatpu/ortmia^ 
Gracis heUo fractia^fecerit poteetatem diseoloendi compages muronm tsrbie Darda'- 
nue a Neptuno conotructorum : tune exeeku* AehiUi» tumulus perfundetwr sanguine 
Rolyxenaf qua ut hostia procumbene gladio utrimque aeuto jnrqjieiet inflexo ^enu 
aorpueeapitetruneatum. CurritejeurriieyOfuHynenteeetaMtna, Eia itaque emut 



■»^0^»^»«»^^^^ 



Bnrm. II. marit auguatans ; sed lect. nostram defendit Mitsch. — 863 H«c La- 
chesi dantnr in ed. anon. Pro mMii in qnibnsdam martiy improbante Doer.^ 
364 Ctan terree in Heins. codd. unde ille, Cum Teucroecmeo e, agmine Imetum, 
— 365 In Marcil. membranisp^cNif^; in Ald. Miir. et aliia percueeee, pro^ 
baate eodem MarciL — 367 H»c Atropo dantnr in ed. anoB. NamekmU 
banc in nonnnllia codd. teste Bach ad Tibnll. i. 5. 56. in aliis sore pxofore, — 
S69 In omnibuft Slat. et Scal. codd. madescent; Stat. conj. madideecent. — 
870. 371 Hujus interpunctionis laudem iibi arrogat Doer. at h. I. sic etiam 
ioterpnogitnr in ed. anon.— -373 Haec Ciotho dantur in eadem.— 377 In ed. 



VOTJE 



it. Ovid. ' Sanguine Tlepolemns Ly- 
ciam tepelecerat hastam.* 

363 Morti quoque dedita pradal 
AcbiUi morttto data Polyxena qnail 
pars praede ipsi debitay utpote qaee 
vivo ipsi fuerat promissa: et qnam 
cnm esset ductnms in templo Apolii- 
nis a Paride interfectua est. Uade 
cum Polyxeoa Neoptolemo sen Pyr* 
rho ActaiUts iliot capta jam Troja, ia 
pmdai dfViflioBe obveniswt, iUam ad 
patris toAnlttm mactavitf nt hic de- 
elarat CatnUns. 

365 Perculeee vtrgtaM artue'] Po* 



lyxensB a Pyrrfao ad patris AcbUlis 
sepnlcmm interfectsBy ut ipsius Ma^ 
nibtts casto yirginis sanguine paren- 
taret. 

368 Vrins DardanicB Neptuma vta- 
cla] Qnia nempe mania urbis Troj» 
fuerant a Neptuno et ApolUne tedifi- 
cata, Laomedonte Peonua operam 
cooducente. 

370 Ftcftma ferrol Non taotum nt 
victimay sed et nt hostia vere et pro- 
prie mactata fuit Polyxena, quia et 
hostis ab hoste^ et victa a victoribns 
fttit immolata. 



S80 



G. VALSRII CATI;LLI 



Accipiat conjax felici ibedero Divam : 
Dedatur capido jamdadam irapta marito : 
Carrite, ducentes subtemina, currite, fuai. 

Non illam nutrix orienti luce revisens» 
Hestemo coUum poterit circumdare filo. 
Carrite, ducentes subtemina, curfite, fusi. 

Anxia nec mater discordis mcesta puell 
Secnbitu^ caros mittet sperare nepotes. 
Cuirite, ducentes sabtemina, currite^ fasi. 

Talia profantes quondam^ felicia Pelei 



S75 



380 



jungiie mmve» ammi ardore»; tponm» reeipiaifwrhawtofetdere Deam, lyadaiur 
nooc luror vtro pridem eam eoneupienti» Curritef curriie^ ojwn, nenieajila, £jos 
mrfrtciils priMo mane eam reoweiM, eolkim ejas praeingtre fih hesiema die faeto 
«M mMU, Cwnrite^ earriie^ o fiui, neniee Hamina. Nee ejus moier tolieita at 
tritiiM obJUia diaaeaiienii» eegregem a m euhHamy dennet exoptaios eperare posit' 
roi, Curriie, earriiey ofum^ nenieafiiaK Hae quondam Pare^a eanenie^ji$_pramtn' 




eadem intercBlaris ▼«• S79. rejicitory et omnia Lichesi dantnr nsqne ad ti. 
S82. Vide W. LL. ad ?8. S36. — S8S Pro prnrfaniee ex ed. Passer. profanies 
reposnit Doer. favente ToUio ; docent enim Gronov. el Drakenb. ad LIt. 
xzii. 1. * profari/ non ' prafari/ in signif. ' prsedicendi/ ' vaticinandr acci- 
piendnm esse. At rh prafanie» uturpaTit poeta in tignif. * pronuntiandi/ 
Bon item * vaticinandi/ ita nt Talia prafante» feHeia carmtfia jungerentur ; et 
sic, ni fallor, accepit Scal. qai hoc modo interpnngit, Talia prafantes quon- 
dam feUeia Peki Carmina, divinOf Sfe. pnpterea prima in 'pro^ri/ credo, 
misquam apud poetas prodncitnr. In omnibus aliis edd. et scriptis libris 



NOM 



S78 Hestemo eoOum JUo'] Latius 
coUnm fieri deflorat» virginis, qnam 
Intactae et illibatae putabant Veteres : 
nnde docte et scite snomore CatuUns 
significat Thetidem brevi fore matrem, 
com fotumm sit, nt postridie nuptia- 
rum ejns colinm eodem filo qno heri, 
ut pote breTiori, circnmdari ant men- 
f urari non posset. 

S80 Anxia nee maternuesfa'] Conge« 
ries epithetorum, oiurui, menta^ pro 
anxia et meesta ; quia maternus amor 
mentem consistere non sinit : discor" 
dis; a se dissidentis et discedentis, 
nt solent discordes. Ita ' Tanais 
discors ' dicitur Horatio ni. Od. 29. 
ijuia in duas se findit pftrtes, qnarnm 



altera in Mseotidem palndem, altera 
in Cimmeriom Bospomm excorrit. 
Ovid. < Discordemqne ntero fiEtom 
tnlit.' 

S81 Seeubitu'] Qnod seorsim a se 
cnbet; antea enim una cum matre 
dormire solebatThetis,otsopra vidi* 
mus. 'Quam suaves exspirans cas- 
tos odores Lectnlns in molli com- 
plexn matris alebat/ 

SSS Talia profanies {j^afantetf} 
* Praefari vox est vatictniiy ut * fari r' 
unde ' fatum' dicitur. Concludit igi- 
tnr Poeta, hsec fuisse carmina et pfs»- 
dictiones de Pelei et Thetidls feliei- 
tate a Parcis, qnarum est fatomni 
nrcana reserare, editas. 



CARMEN LXIV. 



SSi 



Caimina divino cecineninl omine Parcfie. 
Praesentes namqne ante domos invisere castas, 
Sabpius et sese mortaU ostendere coeta 
Coelicolse, nondnm spreta. pietate, solebant. 
Ssepe pater Divnm templo in fidgente revisens 
Annua cum festis venissent sacra diebus, 
Conspexit terra centnm procurrere currus. 
Scepe vagus Liber Pamassi vertice summo. 



885 



390 



flnniaie cetlettilnu augpiemfortutuitu Pdeifaia, OUm enim Di, cum nan euet ad' 
knic. caniemta otrhM, conmteverani frequentius jtrteeentee vieUare hominum adee 
crtmsiitf immMneSf et humoMie eeee ceetibus exhibere. Frequenter Deontm Rex homi- 
nes invieens tn temph micanti, cum eua sacra quotannis celebrarentur diebueeolen» 
nibu», spectavit centum rhedaeper terram cancurrere : frequenter errans Baechu* in 



^^»#»»i^^«^>*>^^» 



prcBfauiee : Tide ad Tera. seq. "Pro feUcia in qnibasdani fatalia. — 384 In Onelf. 
2. Yenett. Brix. Vicent. Rheg. Ald. Jnnt;tOryph. Mur. Stat. nliig, divino e, 
pectore : lect. codd. non profert Statius : Scal. ex sno cod. reposuit dtviito c* 
omine, qaem 8e<]uantur Orsev. Pelph. Bip. alii: in Yat. divino c, peetine; unde 
Voss. dedit, divm e, pectine^ quod reposnernut Yulp. et £d. anon. diviHo c, 
cmnia tentat Lennep. hunc et antecedentem vers. sic emend. Lenz. Talia 
oreeeentee quondam felicia Pelei Carmina apud Divoe c. omina Parc<B, — ^386 Ita 
iilc versns legitnr in omnibus fere edd. vett. in duobns Stat. codd. et Marcil. 
membranis, Nereue et eeae ; Scal. ex cod. reposmt Nereue ut eese ; in altero 
Stat. Hereue aeae, iine et ; ex quo Baptista Sigiceilus fecit, Heroum et eeee^ 
probante Marcil. quam emend. recepemnt Yo88. Ynlp. et Ed. anon. Stat. 
conj. Interria eeee et mortaH ; Mel. Veriue et eeee, — ^388 Pont. emend. tetnplo a 
fulgente, — 389 ^lfiaiai ditm in Ald. Jnnt. Oryph. Mur, Stat. Scal. Onev. Yosa. 
Vuip. ed. anon. Bip. alii8 : cum rep08nit Doer. quod te8tantnr Kheg.Heins. 
cod. a marg. et alii codd. ap. £d. Cant.—- 390 In qnibusdam edd. vett.. Cre^ 
ium pro centum, improbante Scal. quod tamen reposuit Oraev. in dnobus Stat. 
coda.percurrere ; in Maif. 1. procumbere, — 391 In quibusdam edd. vett. e mt- 



NOTJE 



S68 Sape pater Divum'] Jovem in- 
Celligit ; enumeratque Peos, qni, non- 
dnm pietate ab hominibus neglecta et 
•bjecta, cnm ipsis quondam versa- 
bantur. 

S89 Annua eum feetie eacra dtefriis] 
Hoc de Lndis Olympicis quidam in- 
terpretantnr, quod qnidem ita esse 
non potcst, cnm Lndi isti non essent 
aBBni, sed qainqnennales. Alii pn- 
taat CataUum hoc loco Ludos Cir- 
«enses attigisse, enm maxime sab- 
jnoyerit, ' Conspexit terra centnm 
procurrere currns.' Sic enim etiam 
Virg iL Georg. iii. < Centum quadri- 



jugos agitabo ad littora cnrrus.' Ubi 
Servius ex Yarrone de Oente PopuU 
Romani: 'Yiginti quinque missus 
ait fieri solitos uno die Circemium :' 
nnde in unoquoqne missn, qoi septtes 
repetebatnr, erant quatuor cnrms, 
Propert. lib. ii. £leg. 25. ' Nec priy^ 
infecto deposcit praemia cnrsu, Sep- 
tima quam metam triverit ante rota.' 
391 Vagua Liber Pamaeei vertice 
eumnMi] £x hoc loco nonnulli volttnt 
ioferre, eundem esse ex CatuUi sen- 
tentia Baccbnm et Solem sen Phoe- 
bum, cni sacer est Parnassns. Sed 
revera fuit Parnassus et Baccho et 



C. VALBRII OATULLI 

Thyadas eflfusis eTantos ciiiubiis ogit : 

Com Ddphi, tota certatim eoL arbe vamifdB, 

Acciperent laeti Divxim famaiitiba& aris* 

Saspe in letifero bdli certamine MaTors, 895 

Aut rapidi Tritoois hera» aut Rhamiiasia yirgo 

Armatas hominum est praosens hertata catervas. 

Sed postquam telhis scekre est imbuta nefando, 

Justitiamque omnes cupida de raente fuganmt : 

Perftidere manus fratemo sangnine fratres : 400 

praetlm aOadne Pamawt agUwrii Thyadoi furetdn disperda eapiHis, eum Dd- 
pM ex mmil ctrtfaie fiiniMitm erumpetdeB Deym gaudentee aUaribus fitmaniu 
tue reHperettt. Frequettter in prttlio mHUuB mori^era Mavors vel Domina Tri- 
tonis rmpidij vel Hkamnmsia puetta pnesens eopias kmwinum armis tnstrwias exeita' 
vit. At vero posteaqmm terra poihOtL est mtfanis flagitHs, et universi homines ex 
mimispaatksmkias eaimnti iaaiiitiMn expmUmMt, fratres germano erwre manus 



^^^^i^^»»»»^»*»'»^» 



Ikf .— Stt Tlkpadas in noimiillis«— S94 Aeeiperent laeti Di»um ^pMmantihus ez 
codd. sQis reposoit Yoss, lacti pro kutef iLpxaXK&s, Vossinni secuti sunt Vulp. 
et Ed. mnon. Acdperent Lieionigenam, ve\ Letoidem aeciperent lcBti^ vel Le' 
temn aeeiperent leeti tentat Heins, Aceiperent tadis Divum fumantibus acres 

NOTJE 

Phcsbo consecrfttns; daplex enim 898 Ciim DeZpAt] Posnitcontinens 

habait JQgum ; quommaltemmPhffi- pro contento. De^ enim est op- 

boy altemm Baccho sacram. Unde pidum sub monte Pamasso clarlssi- 

in eodem monte tnm PhcsbOy tum mnm Apollinis Oraculo, qaod orbis 

JLIliero patri ex aeqno rem dtTinam umbilicum dixerant. 

faciebant. Lucan. lib. ▼. 'Paraas- 894 Aeeiperent Divum fumantibss 

suB gemino petit aethera colle : Mons aris] Ipsnm nempe Bacchum, cni iU' 

Phttbo Bromioqne sacer, cui numine gentem ▼ictimamm copiam immolft- 

misto Delphica Thebanae refemnt runt. 

Trieterica Bacchss/ 896 ikfenors] Mart etiam beUomm 

892 TAyadnf evantes'] ' Baccbas fii<> leiiiporibas eom bemimbaa ▼ersatus 

rentes et eroe clamantes.' Porro est. Hom. Iltad. v. indacU ipsom 

dicitnr Bacchus sacrificnlas suaa e cumPail«depfoTm|am«QontraDie* 

vertice Parnasu egisse, tnm qnia medem stetisse. 

PamafStts ipsi sacer, tnm qnia in 890 Tritoais kera^ aut Rkasmmsia 

montibos Bacchanalia sen Sacm Bac- wirgo'] Trttoo torrena in Bseotia ; pa- 

ehi celel>rab«itttr. Virgil. Mb, I¥. Int, et fluTius ki Africa ; ad qum loca 

* Ubi audito stimolant Trieterica aatam dicunt PaUadem : onde ^ Tri- 
Baccbo Orgia» noetnrnisque vocat lonis' dicta est. ' Rbanmusia ' at- 
elamore Cithmron.' Idem Georg. ii. tem est * Nemesis/ Dea sceleram ul- 

* VirginibiM bacchata Lacsenis TajF- trix^ stc dieta ab Attiem pago, cai 
geta.' Unde manifestom est omnes ^ Bhamno9 ' mmieBy obi Temptan 
fere montes fuisse Baceho saeroa, haboit celt lierriQUim, 

joxti illudy < Bacchttft amat coUei.' 



GABMBN LXy. S3S 

Destitit extifietos guata» lugere pareirtefl : 

Optayit genitor piiinasvi funeia gnati, 

liber nt innapt» potiietar flore novercae : 

Ignaro mater sabstemens se impia goato, 

Impia non verita est IMtos scekarare pomtes : 405 

Omnia fanda, nefanda, maio permixta fiiroie, 

JustifiGam Bobis mentem avertere Deomm. 

Qoare nec tales ^ignantnr visere coetos, , 

Nec se contingi patiantar lamine claro. 



poUiunmt^JOii ce$nawa nwrtim farmUa deflere^ jmier afpeiik nmi ^ 
prim^enUiy «f seounu pelUci» noeerea eUate ftorenti et ferma frueretmr': mOter 
execranda eeipeamjilio neBcienti enpponene et 9uf^ieien$y saerHtg»^ inqiitiiiy mater 
Mon tunuit Deoe Penatea ecelere amtaminare: omnia istajtwto et n^ueta, eiue utlo 
diecrimine impia mentia hutnana vesanta confueaf benignam a notne Deorum vckm' 
tatem abalienarunt, Jdeoque neque dignantur tam aceUratoe kominum cegtus km-^ 
were, neque aperta luee videri votunt» 



^^^>0>^>^>0>^^^>i0>^ 



ittlivult Lenz. — 402 Captavit prfefert Mltsch.— 404 Ignaro mater ae ohtiemena 
Bartb. e Palatt. probante Doer. at 'pudicitiam suam alteri substernere' 
dixit simiir modo Sneton, ^ug, 68. — 405 Scal. ex cod. suo dedit JDnm eceU- 
rare parentee, intelligenB %arrp(fovs BwCs' quod reposnit Bip. sed penates exbi- 
bent omnea edd. vett.— 406 In quibnsdam peraiiMa, improbante Doer. 

NOTiE . 

405 Dieoa eeekrar-e Penatee] ' Pe- Macrob. tib; iir. cap. 4, et Miedaavi 
nates ' Servio dicnntnr Dii omiies Comit. lib. iv. cap. 2. 
qni dbmi coliintar. De his vide 



CABMEN LXV. 

AD HORTALUM. 

Etsi me assido» confeetBm cura dolore 
Sevocat a doctis^ Hortale, virginibus : 

O cariuime Qrtokf quanquam me aoUdtudQ contimuo obaumium nuerore aepac 



^i#»^^»»^<>»» < >»^#' 



1 In qnibiitdaai Vom&i tf^^Mfwm— 2 Senoeat ia Mareik BCBibraiiifl^ atd 

NOTiE 



; 1 £lri «M oiitdaa] Qni CataUiam iiM operia partaBi exordiri valim^ 
laboris monumenta varias io partct kt qoa pMtqMun Elegias qnasdMi 
secant) binc tertiam aitimainque ip- Mexnnetr* pentaawtr»qae veria 



884 C. YALSRII CATULLI 

Nec potifl est dnlces Musaram expromerefoetiid^ 

Mens aniiiii : tantis flactaat ipsa malis : 
Namqae mei nnper LethaBO gnrgite fratris . 5 

Pallidnlum raanans allnit unda pedem ; 
Troia Rhceteo quem subter littore tellus 

Ereptum uostris obterit ex oculis* 
AUoquar 1 audierone unquam tua facta loquentem.? 

Nunquam ego te, yita frater amabilior^ 10 



rmi • d^i$ &ovem pmeUUf nee poietl mimMt mens pn^erre juamdti M% 
fmtm: mU» mmgwumgiMwr 4Uifibm. Eiemm aquad^/kien»mmu LdlutQ mom ite 
ptUem irrigmt pede» fndrig met ptdieMle», ftwM e moetro ewupedu retpitum eniegU 
imrm Tr^imm itb UUore Bkedee O freder, kmge miki tUa jwemidiar, iwt- 



^»^<M^i^^^X»»» 



aon liiie litora ; sic tamen nt ez Testigiis enii potnerit SQugai : in edd. vett. 
Venett. Ald. Jont Giypb. Mar. Stat. Scal. Or«T. OrtaU; in Vom. Vvlp. ed. 
aaon. aliis Hcriak, — S In omnibni codd. Nec potie eet daleie maoarma; in 
marg. Scal. cod. Nee poiu eoi karum daldf, qaod ille probat, sed improbat 
Marcil. expomere affert Voss. pro Ifoetao^ Ma««f vel JUtao in aliis codd. quod 
potterins retinendom censet Voss. et dakeofletuo interpr. 'Elegos:' eom 
s^ntns est Ed. anon.— 4 In qnibnsdam edd. vett. Meno komimmm; Avaot. 
lef i jnssit «mm: Heins. conj. ida mo/is, qnod valde probat Doer. — 5 Leih^ei 
gurgUe in omnibns Stat. codd.-^ Ita in omnibus Stat codd. obtegit affert 
Gnar. obrmU conj. Stat. — 9 Hnnc versnm damnamnt Stat. et ScaL quod 
deerat in codd. soiSy eum qnoqne expnnxit Graev. at extabat in Marcil. mem- 
bnnisy nt et in edd. vett. Vcnct. an. 1600. Ald. Junt. Gryph. et Mur. et revo- 
candom pntavit Voss. quem secoti Vnlp. £d. anon. alii. Pro factain qnibos- 
damfmta; in Venet. an. 1600. Aid. GiTph, et Mor. verba; Marcii» ex mem- 

NOTiE 

correntes docte et ing;eniose more- Oatolli, Calvi, Clmiaey et Memmii 

sno loslt Catollns, eodem carminis Poetamm aeqoalem. 
genere Epigrammata snbtexoit. 4 Meao mmmi] Eleganter dicitnr 

9 HortaU [Orfols] virgimUmo'] Pri- pro «limo simpliciter. Plant. QateD. 

mnm igitnr hoe cx Elegiis Carmen ad Bacchid. et alii passim. Lncr. lib^ 

OrtalomamicomscribitCatanaSyqoo iii. ^Beniqne cnr animi nnnqnam 

se excnsat, qnod dolore ex fratris sui mens consiUnmqne Oignitor. in ca- 

morte snscepto impeditns non potaerit pite.' 

cltOy ot ille volebat, <$os desiderio fa- 5 Letkmo gmrgHe'] Lethe flnviaa 

eere satis. Ab ipso enim postolaverat est Inferornm, qni dicitnr oblivione 

OrtalnSy ot, qnam Grarcam de Coma mortuls indnoere. A^enim Gnece, 



Callimachns Elegiam com^ Latine OMieto dicitnr. Unde Virgil* 
poaneraty veilet ipse Latinam facere ; ^ Longa oblivia potint.' 



qnod cum demnm peregisset, illam 7 Rkoeteo Uitore'] RhoBteom Pro- 

ad Ortalom mittit. ' Qois porro ibe- montorinm est Troadis RegloniSy A- 

rit Ortalns ille ambigitar. Nonnolli jacis^ sepolcro celebre, sioot Sigteum. 

mspicantor ipsom esse qoem alio no« Achillis«u 
llii«o. Hortonsiom . Poetant. vQcanta 



CARAfBN LXV. 



29S 



Aspiciaim posthac ? At certe semper amabo^ 

Semper moesta toa carmiBa m<»te canam : 
Qualia snb densis ramormn concinit nmbri» 

Daalias, absnmti fata gemens Ityli. 
Sed tamen in tantis moeroribas, Hortale, mitto 

fia^c expressa tibi carmina Battiadse ; 
Ne taa dicta yagis neqaicquam credita yentis 

Efflnxisse meo forte putes animo : 
XJt missum sponsi fartiyo munere malum 

Procarrit casto yirginis e gremio^ 



15 



20 



quam €go ie videho in pottenm ? Sed eqmdem te perpetmo diUgam : JMgiierfaeiam 
vemu irisies m obitum tuum, Quemadmodum DauHae deflens nurrtem Ityli extiueti 
nuEstos edit cantue sub opacis arborum umhraeuUa. AttameUf cariesime (MoJf^m 
ianto doUre ad te mitto hos versus Battiada adverbum fere e Qraeco eanveraos; 
neforsiian eredas tua verba ventis rapidis ineassum tradiia e memoria mihi exei- 
disse : sicvt pomum eUmdestino proei dono mtMian decidit e sinu pudico jfueiksy 
quod repositum subter tenui veste vtfeUcis ▼irginis, qua obUia est iliud ibi esse, 



«»«^^^^^»o*»»i»*>^ 



branis affert dtc^a, addens, * snspicati aliqai fnisse, tria verba.'— 11 In edd. vett. 
aceerte; Avant. legi jnssit at. — 12 In omnibas codd. Stat. et Scal. et Marci- 
lii membranis tegam pro eanam; in edd. vett. et Ald. 1. legam^ qaod repo- 
nendnm pntarunt Stat. et Scal. — 14 In Stat. codd. assumpiifaiagemensItuU; 
et sic estin edd. vett. Ald. Gryph. Mnr. et Oraev. absum]^i conj. Stat. lan- 
dans Propert. iii. 10. 10., pro Ityli ScaL cod. habet Prothii; Marcil. membr. 
Itelei, — 16 Hac excerpta in Scal, cod. et Marcil. membranis.. experiasA libb^ 
plur. fidem reduxit Voss. quem secntL snnt Ynlp. et £d. \anon. ' sed- nostra 
lect. accommodatissima videtur, qnam tnentur omnes fere edd. antiqniores.' 
Doer, — 19 Pi\\i legunt sponsesy inquit Paaser. cujus conj. videsis inter Vario- 



NOTiE 



lA. DauUasfata gemefis Itylt] Docta 
eielegans comparatio, qna dolorem 
siHim CatnUos expressit. Dicit enim 
se talibns mortem fratris carminibns 
defletumm, qualibus Philomela Ityn 
ahsumptum conqueritnr, DauUas au- 
tem dicitnr Philomela, a 'Daulia' 
regione Phocidis Attice vicina^ in 
qna nefarium circa Ityn facinus pa* 
tratum est| et hinc 'Daulias avis' 
Poetarum carminibus celebratnr. 
Non enim Tereus Procnes maritns 
regnavit in Thracia, ut Latini tradnnt 
Scriptores, sed in Daulia Phocidis 
prope Atticam, nt scribit Thuc. lib. 
th I^s «item GatiiUo.more £imiliari 



diminntive dicitur 'Itylus.' Terei 
porro Regis et Philomelae Fabulsno- 
ta est Videsis Ovid. Met. yi. 

16 Battiadai] Hoc est, Callimachi ; 
Callimachus enim a Batto Cyrena- 
rnm Rege et conditore originem da- 
cere se testatur apnd Strab. lib. xvii. 
nnde 'Battiades' dicitur Callimachus. 
Pe hoc vide Gell. Noct*.Att. lib. vii. 
cap. ultimo.. 

19 Furtivo munere] Quod nimimm 
clandestine missnm est a procoy. qoi 
hic sponsns dicitnr CatnllOy nt proci 
Penelopes dicnntnr sponsi* Horat. r. 
JBpist. 2. 

SO Ftrg;iiits e gremioX N$c mnlierik 



C. VALERIi CATULLi 

Qaod miser» oUiteB moUi flub vest« locatam, 

Dam adventa m«tris proeilit» excatitur» 
Atque iUttd proao prnoq^ agttmr deoursa : 

Httic manat trurti oottBcias ore ralMMr. 

d^ieiiwr dmm 0d mmtru ad9enkm txmrgU, €f iptumitaHm procUvi prae^ detol- 
mtmr apatio, Inde vMu iritti pnells rubare cuipa ittdke eujftmdiiur. 



^i#«#^^»rf>»i»i#'#»» 



nim NoUs.— SS Ai^ iUme in libb. qaibasdam Voss. At^, iUud pnmoprm» 
eep$ dumagiiur eon}. Doer.— 14 Hiae lcgi jaicit Avtat. certe in «lo Stat. 
ccd. erct, Hine mmwi muta eoneeiue ere ruber, 

NOTJE 

nec gremio credi oportere, prover- com venerint in oblivionem exstlr- 
biomettx qaod malier lcns et incerti gentiam, decidont. 
aBtmi: et tspins in gremio posiUs 



CARMEN LXVI. 



DB GOMA BBRENICSS. 

Ohnia qui magni dispexit lamma miHidi, 
Qai stellaram ortas comperit atque obitus : 

IRe Conon, ipd disqMieii emnee eteltae vaeti eoH, qui cogneeH eiderum ortus 

1 In omnibos Stat. codd. dfspextl ; Bentl. conj. deeeriprit; ntrnmqae im- 
probat Doer. in AM. Orypb. Mnr* et aliis yett. dispesrif : Voss. dedlt mtguia 
nNNidty qaod j«m explosnm e»t a Benftleio.— -2 In daoimB Stat, co«ld. atfU 
habitue; in imo ejoedem nlfHe iMMtf qaod ex aoctoritate vett. libb. deloMiit 

NOT^ 

contigit vt adversns Assyrios expe- 
ditionem sasciperety in qoam cnm 
protfcisceretar, crinem samn Veneii 
vovisse Berenice didtnr, si ad se 
svns coDJax sospes victorqae rediref. 
Cam aatem, re praeclare a PtoYemaeo 
gestn, devotionis sns convictam se 
Deonim jodicio Berenice videreC, 
crinem sunm rite fn Veneris lede ap- 
pendit. Is aatem com postrldie Aoti 
compareret, idqne Rex et Begimi 



1 Onmat qui magnt] Hygimis Itb. 
de SigBis CoelestibaSy abi de Leone 
agiinry hajas Elegiae a CalHmacfao 
Poeta Otkco eompositSBy et a Catnl* 
io nostro Latinitate donatas, argnmeiH 
tnm declarat, qood hnjnsmodi est. 
PtolennenffRex iBgypti, cognomento 
Evergetes, Berenicen seu Beronicen 
PtdleRiflei Philadeiphi fiKam sororem^ 
qne saam daxit axorem. Paaeis ve* 
ro poet Mtom imitrim<»iam diebns. 



CARMEN LXVI. 



S8F 



Flamineiis iit rapidi solis nitor obscmelar, 
Ut cedant certis sidera temporibas^ 

Ut Triviam fartim snb Latmia saxa idegms, 
Dulcis amor gyro devocet aerio : 

Idem me ille Conon coelesti lamine vidit 
E Bereniceo vertice caesariem 



5 



et oceoiui, qai specalatus ett, quomodo apUndor igneui SoU$ f^locU tfdipft«"'^. 
tiaiur, quomodo ceriU iemporum sptaiiB tutra nobU occuUenturf quomodo jucunduo 
amor abUgans Trimam furtiae euAter Latmmm memtem dedueat eam a curm cee- 
Ueli: UU, ioqnam, ipse Conon divina ocuUrum acie vidit me eomam e capite 



i#'^^^>#>^>^^^#«^^ 



Mel. — 6 Vou. in Ubb. Tett. deprehendit eublimiUf et sub Lamia ; at in poste- 
riori acqniesceus jnga QBtae montis intelli|^t, ad ctynt radices urbs < LBtmia^ 
sita fuerit. Lahuia tuentnr omnes libri vett. — In codd. gotero ant giieo' 
dero, nnde Vo8s. fecit clieo, qnod reposnit £d. anon.'— 7 In Stat. codd, el 
edd. vett. Ald. Oryph. Mur. et Stat. cceUeti numine^ fortasae ut sit pro * ma« 
jeitate {' in Venet. an. 1500, et Marcellii Pont. Max. Ubro caUeti munere, h. e. 
*■ dirino beneficio inter stellas fulgentem ;' quod reposuit Bip. Stat. conj. 
nominCf yel kwiine nt ad Cononem referatur, 'divino nnadam ocnlomm ncie' 
prmditnm; c|nod posterius reeeperunt Scal. Gnev. alii: Voss. dedit eerieeti 
tn bauine, a^jecta interpretatione * in coelo tot sideribns relncente ;' enmqne 
secuti sunt Vnlp. et Ed. «non.— 8 Ebore Niceo legebat Nestor in Voeabnl. 

NOT£ 



oMlestisrime ferrent» Gonon Matlie- 
maticQB tunc temporis excelleiis, Re- 
gis gratiam inire cnpiens, persnasit 
vrinem istnm in aetnm Peomm nn- 
mioe sublatumy et in sidus conversum 
foBSse. IUud an tem CaUiraaclMiSy qni 
Ptolemmnm, propter singukre bona- 
mtn artinm stndium, nurainis loco 
habebat,hoc Poemate complexns est. 
Quamvis antem Orseca ipsa Calli- 
machi Elegia, qnod quidem noverimy 
non extet, apnd Theonem tamen Ara- 
ti Interpretem principium illius le» 
gitur. 

5 Trvnam mb Latmia eaxa r^egauM'] 
'Trivia' dicitnr Piana, qnae eadem 
est Lnna, qoae tres faeies habere di- 
citnr^ seu qnia 'trivits' prspesseex» 
isthBatnry sen qnia dicitnr in terra 
'IMaiia,' apiid Inferes ^Proserpina' 
sive ^ Heeate/ et in coelo ' Lnna ' sen 
' Lncina.' Unde Virgfl. < Tria virgi- 
nit ora Dian».' Eleganter antem 
adnmbratur poetico commeirto de- 



feetss LttiMey .qnss cnm obaeiiratQi 
de cttlo descendereJn anplexns En- 
dymionis fingitnr. Endymion vero 
pastor fuisse dicitnr, cujus amore 
Lnoa capta ad eum In Latmo mootil 
dormientcm exoscnlandnm descendit. 
Alu vero dicirator Eadymioncm pn- 
eram fnisse pulcherrimnm, et ob id a 
Lnna adamatnm» cui iUa a Jove im- 
pctravit, ut quicquid optasset conse- 
qneretur. Optavit autem Endymioo^ 
nt perpetnnm dormiret somnnm im- 
iiiortalis perseverans, et senu expers : 
nnde natum est proverbinm Ulod 
apnd Orapcos : ' Endymionis somiram 
dormire;' qnod dicitnr io eos, qui 
diotnrno in otio versantes nnlHs bo^ 
nestis actionlbns vitam exercent. 
Latmia porro eaxa dicitnr mons Lat- 
mus in Cariay in quo dormiisse som* 
nnm snnm Endymionem fingnnt. 

7 iUe Comm] Mathemaiicns fnit 
celebris, cnjas meminit Hyginns et 
Seneca Ub. vi. Qnaest. Nataral. ubi 



C. VAi^Btll VATVhLt 



FolgeDteiii clare : qQam miiltis ffla Deoram, 

Levia protendeDS brachia, poUidta est ; 
Qaa rex tempeitate, novo aactas Hymenaeo^ . 

Vastatam flnes iverat Assyrios, 
Dalcia noctaran portans vestigia rixte» 

Qaam de virgineis gesserat exaviis. 
Estne Dovis naptis odio Venos ? anne parentam 

Frastrailtar &lsis gaadia lacrymolis,^ 
Ubertim thalami qaas intra limina fandontl 

Non, ita me Divi^ vera gemant, jaerint. 
Id mea me maltis docdit regina qaerelis, 

Invisente novo prsBlia torva viro. 



10 



15 



20 



Benitteei Regim detrtctom inter Attni Ucidi nnemtem, quam tpM Berenice, 
ftUidae nuame ad calum eUfxmB, phiribue DHe votU^ quo tempere Rex Ptolemsus 
ejas nupai» et eatOugiofeHeior /aetue iverat depopuJatuM Aeeyriae protineiae, m* 
eumfereneindieimjueundanoetum€epugnet,quam pro epoUie virginalibue tnwrai. 
An Venue odia eet novie nuptie 9 An novae naptae parentum ketitiam vanam red^ 
dunt fletie laerymie, iguae almndanter effundunt intra thori eepta? Non Rane vere 
deUm; eieme Di o^l^iverint, Hoc miht demonetravit Regina Berenice innumerit 
snis laenfmie, dum novue ejoB eoi^ux Ptolemaens Rex/era beUa adirtt, Sed tu^ o 



*»<»<»^i»#«#i» ^ 



EBeremeeo in edd. vett.-— 9 In edd.vett. Venet. an. 1500: Ald. Jnnt. Grypli. 
Mor. et Stat Dearum ; Scal. Vots. Volp. alii exbibent Deorum. — 11 Avant. 
coiy.fiootfimeftf Hyeeeneeie^ qnod reposnerant Ald. Juut. Grypb. et Mar. 
■ed nostram lect. testantnr orones eod. vett. cam Stat. et Scal. codd. mac- 
tue pro auetue reposnit Pna. Dacier. tn notis ad Callim. — 12 In Stat. codd. 
VoMtmm fme ieratj et iverat» — 15 In omnibut Stat. codd. atque parentumf quod 
ille probat.— 17 In dnobns Stat. codd. inira lnjRtfia ; in alio ejnsdem inUr 
kmnnay qaod probabilius ille paut — 18 Inomnibas Stat. codd. Noniiame 
diu V. g, juverini ; vel, Non ita me diu r. g. juveruni ; nnde Stat. conj. Non ita 
me Dif ui v. g, juerint: ATant. propoiuit juerint qaod receptum est in Venet 
an. 1500. Ald. Jont. Gryph. Mor. Stat. Scal. 1. et Cant. sed Scal. ia 
ed. 2. reposoit juvmiit, nt prima syll. sit correpta hpxoXu&s' et sic est in Ve- 
nett. Brix. Vicent. Voss. Vulp. ed. anon. Bip. aliis : Heins. tentat, Non ite, 

VOTJE 



de Cometis. 

8 E Bereniceo vertice'] Berenice 
fuit soror et coiuax Ptolemaei Regis 
iEgypti, qa« caesaricm soam Diis 
pro felici conjogis sui in Assyrios ex« 
peditione et reditu dcToverat. 

11 Novo uuctue HymencMi] Hic in 
vocabolOy novOf o vocaiis non abjici- 
tnr, et longa remanet, et praeterea 
in vocabulo, aaclifs, ultima syllaba 



loDga babetnr ante aspirationis ac- 
centttm* . Ut apud Viri^. ^ Unqiieos 
profugns Hymenaeos.' £t ^Terga 
fatigamns hasta.' 

12 Finee Aeeyrioe'] Assyria^ qoflB 
aliis Syria dicitur, vasta regio est 
Asiae, a mari Mediterraneo ad Tigrim 
et Enphratem, inter Cappadociam, 
Armeniam, Mediam, Peniden^i tt 
Arabiam. protensa. 



cAHMfiN xxvi^ 989: 

At ta non oTbateluxti deserta culnle, 

Et fratiis cari flebile discidium. 
Cum penitas moestas exedit cura meduUas"; 

Ut tibi nunc toto pectore solicitae 
Sensibus ^reptis mens excidU ! Atqui ego-certe .35 

Cognoram a parva. virginemagnanimam. 
Anne bonum oblita es facinus, quo Tegium adepta es 

Conjugium, quod non fortior ausit alis ? 

Berenice, wmfleingH qnasi dereUefa viduum leetumfSed potins trieiemdiieeesum 
dUectifinOrU toi. Quando mariti absentis idesictmum adeo trisies tibi peidtue 
corrodit medMBae^ ut tibi moda ims visceribus anxia aJbiaiis sensHnts animus dtfeee' 
rit / Ego saneie.noveram a tenera atate fortem, An nen recordaris illud eximivm 
faoimiSf jtroj^er quod regeHe canseeuita es.cmKiiJlmm^ quo nuUumfortiusaliMs quis 



^■^^o^y^^i^i^ ^ ^i »^ 



ne Ditif ut veragemanty «tmn^, a ' sino, sivi sii,' improbante Doer.--^21 Et tn 
nan orbum in Venet. an. 1600. Ettuvero orbum Yoss, Cant. Ynlp. £d. anon« 
et Gott. improbaiite Doer. qni proponit, Ut tununeorbum, Lect. nostram 
tiientnr edd. vett. cnm Ald. Jont. Colin. Giyph. Mnr. Stat. Scal. GraeT. et 
Bip. — 22 Ssdfratris in edd. vett. cnm Ald. Jnnt. Gryph; Mnr. Stat. Scal. 
etGrav. £;f yralru reposnernnt Vogg. Vnlp. £d. anon. Bip. alii : inMnr* 
et nonnnllis aliis dissidium, — 2S Quam emend. Bentl. probante Doer^— < 
24 Ui tibi tunc in Scal. et qnibnsdam aliis. — 26 Lect. prisca erat ereciis; nnde 
Vou. fecit e rectisj accedente nemine t Ast ego Gryph. et Mur. Atque ego 
Stat. codd. et Venet. an. 1600. Atqui ego conj. Pont. quod reposnemnt Ald. 
Stat.ScaL Grtev. Cant. Bip. alii: At te ego Vo«s. enmqne secuti Vnlp. et 
£d. anon. — ^27 In Stat. codd. quam regium adeptus; nnde Faem. facieb&t 
^tcifi; sed, nt bene notavit Stat. vett. codd. nbtqne servant ctiinhoc modo 
acriptom; nullibi quum: in Venet. an. 1500. Ald. Junt. Gryph. Stat. et 
Scal. quod, Lect. nostram fiervant Mnr. Grs^v. Voss. Cant. Vnlp. £d. anon. 
Gott. et Bip.--28 In omnibus Stat. codd. quod non fortior aut sit aUSy qnod 

• 

fil Luxttl Pro ' Inxisti,' sed melios tinm interfecisse, reliqnos in fugara 

videretnr lusti ; qnia si media abjici- conjecisse, pro qno etiam CalUmachns 

atur syllaba, xi abjicienda erit : ant .eam magnanimam dixit.' 

fortasse scribendum est, luxsti, 27 Bonum obHta es facinus'\ Ilhid 

26 Magnanimam] Cnr dicatnr Be- nempe, qnod modo ex Hygtno retn- 

renlce 'Magnanima' docetHyginus limus, propter qnod fratrem ipsinft 

Astronom. ii. 24^ ' Hanc,' inqnit,' amore esse correptum significat. 

* Berenicem nonnnlli cnm Callimacho 28 Quod nonfortior Iquo nonfortius'] 

diterunteqnos alere,et adOlympia ausit aiis'] Qno facinore nnllnmYor- 

mittere consnetam fnisse. Alii di- tiiis, ant majoris animi quivis alins 

cunt hoc amplins, Ptolemaenm, Bete- aggredl qneat. Lectionem nostram 

nteea. patrem, mnititudine hostinm seqnnntnr et interpretantnr onmes 

perterritnmy inga salntem petiisse; viridocti. 'Alis enim,' nt ait Pn- 

filiam antem saepe consnetam insiliis- scian. lib. xii. ' veteres pro alins 

le in eqtturo, et reliqnam exercitns protolernnt ;' sicut et dizemnt * alid ' 

copiam conatitnisse et complores hos- pro * aliud.' Charisius etiam lib. ii« 



9M C. VALBAII OATOtLI 

Sed tam moesta yrianm imUenm, qan Terba lociita es ! 

Japiter» at trtsti lamina sope mana ! 30 

Qois te mutayit tantas DeosT an qaod amautee 

Tfon longe a caro corpoie abcMe volnnt ? 
Atqae ilii me ennctifl pro dalci conjnge Diyis 

Non sine taorino sangoine pollicitB es, 
Si sedilnm tetnlisser is haad in tempore longo, et 85 

Captam Asiam JE^ypti iBnibns adjiceretT 

mmpir$ mtdttt, Ai wero fMf fMhiUtii99€m nmiwgmTtmum Refen dimiihiu/ 
O ^^erfpmm/rtqiHaUer tAMtrtmii mcmi fladcnlBs omimi qmiKmm fmm ptiem 
Dmuie ttwirfrimt? Am hoe factvm esty ftim mamUm uthaii Mttmw piietU « 
me «M dUeettL? Sed e fmmH DUe mmmbme eeeitH eem wmMe ermere hikede pre 
lefemm tMyefeiwnodobreeiredireifei AtJemdemeiemmddefet JEgf^gdiietferiei 



«Wk«t#«M«M>M>#>* 



repo m en m t Scal. et Omr. fmed mm^fmrtier emxit eme in Venet^ ma. IMO. et 
Giyph. fmod mem/ertier emant mUe Ald. fee fUNi fertime emeit mUe M nr. ' com- 
mooAMime seae, niai ingrate lepetitio twi fvo ofienderet.' Deer. qmed nom 
feriier emeii aUe Stfttios: Heini. legi jnbeft, fme mem feeiier mmdit avie, u e. 
* fanitior ;' Tel, qme im» ferOer hemnt Haigm ; ntmnMue impreiwt Poer. 
Nostram lect. lerYant Vom. Vnlp. £d. anon. Bip. alii.— 90 Sed cum Vou. 
Sedtmvm qnibatdam* — SO In Ald. et nonnniiia vett. tereti^ nt legi jouit 
Avant. postca vero iiieii pro 'trtTisti' iegendnm potaTtt idcm Arantins, 
<|nod teitantnr omnes Stat. codd.— SS Atqee t6t fre emutie in Maveil. mem- 
branis, Venet. an. 1(600. et Oiypb. At qem iki pre emneti» m Ald. Stat. OrteT. 
et Vou. i. e. inquit Stat. < tociit oonjngit, ^«1, palam omnibiw, ante oiniea :' 
At qem ibi frek eemetie Scal. et Bip. Atqm tM prm emmeiie Mnr. qnltnapica- 
iNKtnr aliqnot ▼ertnt pott lioe ditticiien detiderariy qnibnt Berenieet vota 
eneqoebatnr poeta: At qem ihiy frm cmmetie in ed. aoon. Marcil. conj. scrip- 
sisse Catnil. At qem t6t jNvdiilct «amdtt pro eefitigpei^e Dieie. Lect. nostfa, tn 
Cant. jam receptay debetnr Bentlefco.--^.^ S6 In Stat. codd. cnm Venett. 
Briz. Vicent. et Venet. an. 1600. Si r. teteMeeetf ieaietimt* iomgo C. il. JE,f. 
addiderit: Avant. pro amt leei jnstit hemd ; iiinc Ald. et Coltn. Si r. tehdimett 
is hamd tn t, Umgo C. A» jE*f. addideraty c|uod repotuerunt Vost. Vulp. et £d. 
anon. in Marcii» membFanis, Si r. tetmhaeet te^ kamd im t, longef et C. A, JE,f, 
addiderat; in Orypb. et Stat. Si r. tetvUtiei w, Aaicdin t, Umge C. A, M,f.^ 
adiieeret; in Mnr. jSi r. teteJlieeet w, Aand ia t, Umgo^ et C. A, JE, f, adSiceret: 
Scsl. dedit, Si r. tetmlietet tt, mmt in t, kmgo C, A, M, f, adficeret? quod repo- 

NOTJS 

Ulit' pro ^ailus,' 'atid' pro ^alind' ccret nzoremy iUodqne.fiiitsefiirtint 

dixisseietsiclocutnmetseSallnstiwn et potentiuft angnrismy qned ipmnt' 

demonstraty quod etiam Diomedes conjnginm firmaFC potnisset. Qnem 

Orammaticutconfirmat. Nonnnllita- qnidcm tensnm non improbamna; 



men aliter iegnnt lioc modo : Qmod nem cum oertnm sit in matrimoniit ini 

fertioramxit ame : ut scnsns tit : Qnod dis angnria et anspicia apnd vetcfcs 

non potentiut anspicium' firmare po*' maximeolMervariconsueyisse. 

toit. Qnia nempeprfcclamm fiici. SO Weti IteretH Prc < tcisistl.' 

not, qnod Berenice gesterat, Ptole- Aliilegunty frttf» pro ^trtrisii;* sed 

nueum fratrcm addnxemt nt eam dn- qno meliori sensa non video. 



OARMEN LXVI. 



341 



Quis ego pro factis coelesti reddifo coetu^ 

Pristina vota novo munere dissoluo. 
Invita, o regina, tuo de vertice cessi, 

Invita : adjuro teque tuumque caput : 40 

Digna ferat, quod si quis inaniter adjurarit. 

Sed qui se ferro postulet esse parem? 
Hle quoque eversus mons est, quem maximum in oris 

Progenies Thias clara supervehitur : 
Cum Medi peperere novum mare, cumque juventus 45 

Per medium classi barbara navit Athon. 



gua ipuniam amtigeruHi, tci optoKeroMfego tiia Goma ceeleeH stellarum ehore additaf 
pereolpo novo done antiqua tua.voto. £go qnidem non UtbeHS, o Regina, e tuo 
capiie recesn, non UtbenSf inquaro, recessi : testem te appeUOf iuumque caput, Quod 
si aliquie temere et falao jurarit per taum capat, me non invitam recessisse, 
pee^a» luat petyurio debitas. At quis eperet se poeee resistere ferro ? Nam iste 
etiam mone ferro excisus est, super quem alHssimum Phtkue gens iUustris in oris 
suis transnamgavit, dum Medi nommi iUud pelagus transire festinarent, et dum 
juventus peregrina navi transveheretur per miSum Athon, Quid yero agent 



<#>i#»*«*«>^V#<*\#^#<*>-#^ 



siiit Ed. Bipontinus ; in Grae?. Si r. retuUsset tt haid in t, Umgo, et C. A, JE. f. 
udBiceret ? sed unde non liquet. — 41 Avant. legit adjutarit, — 42 Sed quis se 
ferro conj. Stat. at in omnibns codd. qui, — 43 In omnibas Stat. codd. quem 
maxima m oris ; et sic est in Marcil. membranis, Ald. Gryph. Mnr. Stat. et 
aliis ; quem maxima natUy a ' no, nas, uavi,' Avantius ; quem miixtiRicatt tn orbe 
in aliis teste Mnr. quem maxima m armis conj. Marcil. — 44 Phitue in Stat. 
codd. PhthuB in Venet. an. 1500. Ald. Jont. Colin. Oryph. Mur. Stat. 
Scal. Marcil. Graev. Bip. aliis ; Chftia affert Yoss. et deinde. Thia legen- 
dam esse censet ; qnoa posterius recepernnt Valp. et £d. anon. probante 
Bentleio : pro elara aiii legunt Dara, teste Stat. — 45 Cum Medi propere in 
Marcil. et Stat. codd. rupere in opt. Commel. ut conj. Heins. vide Bnrm. 



NOT^ 



41 Digna feraf] Si qnis capnt tn- 
um inaniter adjurare ausus fuerit, 
dignas violatae religionis poenas Inat. 

42 Sedqui se ferro"] Quanam rati- 
one ego coma tna, quae moilis sum et 
teiiera, ferro resistere potuissem, 
cnm montes etiam ferro exscindantur. 

43 nie quoque eversus mons estj 
Montem Athon significat a Xerxis re- 
gis Persarnm exercituexcisnm. Ya- 
rie porro hic locus legitnr et exponi- 
tnr ; ab aliis hoc pacto : lUe quoque 
eversus mons estf quem maxima natu 
Progenies Phthits clara supervehitur, 
Exponuntque maxima natu PkthiiB 



progenies, d^ populis montis Atho ver- 
ticem incolentibus, qai diatissime vi- 
vunt, unde Macrobii vocantur. Athos 
enim modo Thracise, modo Macedo- 
nis, modo Phthiae, id est, Thessaliae 
tribuitur. Alii clara progemes inter- 
pretantur de Xerxis exercitu. Nos 
autem clara progenies Phthiat popnlos 
ThessalisB, quse et Phthia, unde natns 
erat Achilies, propter cnjus gloriam 
longe clarior fuit populus ThessaiisB 
seu Phthiae, in cujus oris seo finibna 
mons Athos excisns est a Persamm 
exercitu. 
45 CumMedt] Medi snnt Asis po- 



Delph. et Var. Clas. 



Catul, 



242 



C. VALBBII CATULLI 



Qaid facient mnes, com feito talia oedftnt? 

Jupiter, ut Chalybon omne genus pereat : 
£t qui principio sub terra quaerere "venas 

Institit, ac feni fingere doritiem ! 
AbjunctsB paulo ante eomaB mea fata sorores 

Lugebant, cum se Memnonis JSihiopis 



50 



cofUUf pjmd^mdem rn ^jfumoH ferr^ cmiwU ? O JupUer^ wtmtM pereai totum 
gemu CkalMlnim : ei (pdipde iniiio rerum prmuM cetfik inveetigare tntfa teme 
^ieeerafenifediiuu ^wpu demare dwriiaiem, Coma eoreree mea, qa» remanse- 
roDt in cmpite Bereoicet, immIo mUe a me eeparata^ mea dBjUbaai vnforimda^ 



i»>^^»>»i^i»«i#«»#»»»»i» 



ad V«l. Flac. i. S. frofupere in edd. vett. iirrupere conj, Af «nt, qned rece- 
pemnt Ald. Grypli. Mnr. Graev. pepidere conj. Stat. propereitiie Marcil. 
antiquam leetionem properare dedit Scal. nt infinitivns pro definito sit. Leef. 
nostra debetur VoMio, et recepta est in Cant. . Volp. et ed. 8non.-*48 Ui 
omnibns Stat. codd. et edd. antiqniss. eeHcmm; Partb. in Brix. d^dit telo-. 
riMi; in Scal. cod. ieUtma^ (quod et legi possit ceiictiM,) ex quo fecit «uetioiM ; 
qnem Tide inter Variorom Notas ; Politianas prirans ex boe Fragm. CJalllm. 
Zcv vdtrcp, ifs Xa\60Mf xw itx6?iorro y4ros Tot69o» hjn-iKKoirray kok^ ^vrhr, tX fuo 
ffipey, emend. Xa\^fiotrf qaod receptom e^t in Venet. an. 1500. Ald. Gryph. 
Mar. Stat. Grsev, et Vulp. Latino charactere scribi jussit Marcil. Hanc 
tamen emend. Voss. rejecit» et ex celicum dedit Cetttm, quod reposoit £d. 
anon.~60 In Ald. Grypii. Mur. Stat. Scal. Graev. Bip. aliis frongere, — 
51 Abrupta in Scal. cod. sed Al^imeta in plerisqne codd.. teUe MacciL — 

NOT^ 



poli Persis vicini, qnorom magna 
foit mnltitodo in Xerxis exerclto* 
Haec Historla ex Herodoto, PKnio, 
' Jostino, Probo, aliisqoe Scriptoribos 
notissima est. 

48 Vt Chalybon omne gemu] Ver- 
sos bic restitotos est e Scholiis io 
ApoU. R. II. 875. ubi locos hic ex Cal- 
lim. laodator. XaK60»y &s M\oiro 
yiros» ' Chalybes * autem popoli sunt 
Scythiae, vel potius Aslae ad Thermo- 
dontem ita dicti a *Chalybe' filio 
Martis, qui primi ferrnm ferrique 
usom invenemnt Virgil. * India mit- 
tit ebur, mittoot soa thura Sabaei, 
At Chalybes nodi ferrnm.' Is igitnr 
sensns est, omne genue Chdlybum pere- 
at, quia nempe ferrnm invenerimt, 
l^rimique per terraa venas investiga- 
runt. 

62 Memnonis Mthiopis Unigena tm- 



peaen8,i^.J Locns hic diflicillimns a 
Tariis eroditissimis viris varie exponi- 
tur, miramque est, quantnm omnes 
torserit. Nos duas tantum expiositi- 
ones lectori subjiciemus ; si qnis vero 
melius aliqnid protulerit, gratolabi- 
mnr. AUi igitor sic locom honc in- 
terpretantory nt sensns sit: Comae 
sorores, hae nempe quae in Beginae 
capite reinanseranty lugebant meam 
sortem, quod a suo consortio sejoocta 
fbrem, cnm ales equus unigena Mem- 
nonis ^tliiopis commovens anraa tre- 
mebundis pennis obtulit se&e mihi 
Arsinoae Chloridos, &c. Ita ut ales 
equus unigena Memnonis JEthiopie sit 
equus Pegasus filius ejnsdem cnm 
Memnone matris, nempe Aurprae» 
quae dicitnr dono dedisse Jovi Pega- 
sum ; qni Pegasus jussu Veneris ex 
ipsius templo in urbe Arsinoe, crines 



o 



CARMEN liXVI. 

Unigena impellens nutantibus aera pennis 

Obtnlit Arsinoes Chloridos ales eqnas. 
Isque per sethereas me toUens advolat auras^ 55 

Et Veneris casto coHocat in gremio. 
Ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat^ 

Grata Canopaeis in loca littoribus. 

am avi9 egiius CUoridoi fraier Metmumit JEtkMpis derem ogUanB meimUi^ tdis 
i^btulit aese mihi in urb^ Arsinoes, ei ip$e aecurrens per nodis tenebraa ropt^ me^ 
meque poHit in pudico sinu Feneris. Zepkyritis ipsa incola grata Canopiis UttoribuSf 



^^^i^^^XS»»»^»^»^^ 



6S Unigena impellente nataniibus in Mnr. et nonnnllis vett. nietantibus conj. 
Bentl. sed mutanHbus testantor omnes Stat. codd. idem Stat. pro aSira ten- 
tat dere, improbante Doer. — 54 In Maff. 1. OptulU aHneos e locridieos alis 
equos; in uno Stat. cod. Op/tutit asinios e locridicos avis equus; et in alio ejos- 
dem» Optulit assyrio elocritosdUis equoa: Bentl. legi jobet Arsinoes Locridos^ 
qnod nemo veter om memoriaB prodiderit, Arsinoem seo Venerem Chloridos 
cognomine nsam esse; at ' Locridem' Venerem sen Arsinoem eodem modo 
a poeta dici potuisse V. D. antnmat^ quo illa versu 57. 2^epkffritis dicta est ; 
' nam ut Zephyritis a Zephyrio Africae promontorioy ita * Locris' dicetnr a 
gente Locrorom, qui regionem eam tenebant.' In Scal. cod. aUs eqnos; in 
nonnnWis yett, ales equi ; Avant. legi juisit aZ« e^ttM ; Statconj. ObtuUt Ar^ 
sjnoa Locrieos alisequuSfnt 'pedisseqni' vocantnr, pedibus alios qui seqnun- 
tur ; sed mavult ales eques. — 55 Hisque in Venet. an. 1500. Orypb. et qui- 
busdam aliis ; Isque Avant. umbras pro auras, in Stat. et Scal. codd. quod re- 
ceperunt Vots. Vnlp. Ed. anon. Bip. alii ; auras in edd. vett. Brix. Venet an. 
1500. Ald. Mnr. et Orsv. oras in quibusdam.— 56 In omnibus Stat. codd. 
qdvolat in gremio ; unde ille, advokdt grendoy ut nltima in easto non ^idatnr : 
in Marcil. membranis consociaJt t» gremio ; ' metnentes versicnlo minam/ 
inqnit ille, < fecere, conlocat tn gremiOf melius facturi articulo in deleto, conso- 
ciat gremio/ Hoc et pnpcedens dlstichon nonnnlli transponenda monuere. 
— 58. 59 In Stat. codd. Grata Canopicis; nnde ille legendum putavit Canopitis, 

NOT^ 

Berenices ibidctm appensos detnlit in scrlbit Heuod. in Theogonia: 'A- 

coelom, et inter sidera colk»cavit. arpol^ 9 *)iin k^4pMs riu^ Kopr^poHfiois 

A1iibocnondePegaso,seddeZephy- 'Afy^ri^y Z4<fnfpop, Bojp^, «. r. A. 

To interpretantnr, Chhridos dUs eqiaes^ Constat etiam ex Strabone et Athe- 

nwa Chtstidos ales equus. Sedsivele- ntto Venerem dietam fnisse ^Arsi- 

gatnr, dks equeSf ant ales equusj potest noen,' habnisseque templnm in nrbe 

de Zephyro iDtelligi, cnm sit ventns, Arslnoe a Ptolemaeo Rege condita in 

qno Cbloris yehitur. Constat antem Cyrenaica Africae regtone, nt scribit 

Chloridem nxorem fuisse Zephyri, Plin. lib. t. cap. 5. nbi comam suam 

Zephyrnmque apod Eoripidem et Bereniee Veneri appenderat. Videat 

alios dici ' equitem.' Euripides in Lector, an haee ezpositio sensum pla- 

Phffinissis, Zc^^pov wodis fmrc^amr iiiorem efliciftt, qnam qnae de Pegaso. 

cr dbpaaf^. Q«l»d etiam Zephyms fu- 57 8uwn Zephyritis eo fanndum tegU' 

erit Memnonis vmgenoy boe est, eadem -ntf] Zephyritfs bic dicitnr Venus a 

cum' Memhone matre hatns, certnm 'JSephyrio' /Egypti promontorio, in 

est ; cnm Aorora mater Memnonis sit qtK» colebatnr, et Incom et templnm 

etiam ventomm mater et geuitrixi nt Imbnit. Vide Strabt lib. xiv. circa 



244 



G. VALERIt CATULLI 



Scilicet in vario ne soliim Umite coeU 

Ex Ariadoeis aniea temporibus 60 

Fixa corona foret ; sed nos quoque falgeremus 

Devotae flavi verticis exuvise. 
Uvidulam a fletu, cedentem ad templa Deum, me 

Sidus in antiquis Diva novum posuit. 

Uhtefamukm titwm mtMrof, miiitnMi, «i twn ianimm tola e&rona ex Ariadnes eapite 
inter fxaia OBira CeHi poeHa eeruaeanB falgeret^ verwn ui tiof eiiam epnlia jkan 
eapitie Berenices Veneri dedicaia eomeearemue, Dea Venns me madeuiem 
laerymiSy quod a Regina divellerer ad iempla Deerum Unquam luwiciii aeirum inier 

flive CanopiHeit ; \n Aid. Grypli. Mur. et Offlev. Graia Canopais incola ; ia 
nonnullis Gnaia : Vos8. pro incoki reposuit tii hea. Mox pro Scilicei in vario, 
qnod Aervant Venet. an. 1500. Ald. Jnnt. Colin. Grypb. Mnr. Grmv. ed. 
anon. Bip. et aliv, Stat. codd. exliibeot Hydi varioj vel Hidlum ubi vario ; 
at lacnna erat in uno ; alii codd. Hi DU ven ibi vario : ex luen ibi vario Stat. 
primo fecit JuvenUe phaoBf pontea Lwnenuii vario; Murcih Di.benefecerunt, 
ne, ifc. Voss. Sidere ubi variOf qnod reposnit Vulp. totom autem locnro ita 
refinxit Scal. Gnaia Canopii» incola UioribuB Ludii ubi, vario, 8^c. a qiio Volp. 
rh CojioptMarripnit : in Scal. cod. Kmtii^, nnde fecit lumtiif, qood recepemnt 
Marcil. Voss. Vnlp. Ed. anon. et Bip. sed nostram servant Venett. Brix. 
Vicent. Venet. an. 1500. Ald. Junt. Colin. Oryph. Mur. Stat Oraev. aliae. — 
60 Aui Ariadnei» veram esse lect. affirmat Scal. — 63 Nostram lect. testaotiir 
fere omnes codd. et edd. vett. Avant. conj. Uvidulum a fletu iendentem ; in 
Scal. cod. VividuUm aflueiu ; ex quo fecit Vividulo aflatu ; Voss. dedit et ope- 
rose defendit Uvidulum a flueiu ; innni aotem a poeta putat vnlgarem liomi- 
nom opinionem, ex qua animse defnnctomm, anteqnaro ad campos Elysios 
aut sedes snperas penetrarent^ Oceanom transire creditae snnt. Vossinm 

-NOT^ 



finem.Dicitnr autem misisse famolom 
snnm vel Pegasum vel Zephyram, 
qni nempe Deam colebat; sic qni 
colont Deos et venerantur, famuli 
Deornm dicnntnr. 

58 GnitaCaiiopinsIt^/oridiM] Venns 
eoim praecipue colabatnr apnd ^gyp- 
tiofl) maxime vero apnd Temyrenses, 
nt docet Strabo lib. xvii. qn» etiam 
habnit oppidom ad ostinm Mendesi- 
um. CiuiopaeiporropopnliysiveCa- 
nopi incols mollissimi erant, et Ve- 
neri addictissimi. Fuit autem Cano- 
pus civitas iEgypti a Menelao condfta, 
centum viginti stadiis ab Alexandria 
distansy sic dicta a Canopo Menelai 
Oubernatore, qui ibidem obiisse mor- 
sn serpentis dicitor. Ut Qointilian. 
Ub. I. et Serviu8« lib. ii. ^neid. tes- 



tantur. Est etiam Canopos unnm ex 
Nili fluminis ostiis. 

60 Ex Ariadneie] Ne unum nimi- 
rnm sidus esset in ccelo e puellse ca- 
pite decerptum, nempe corona Ari- 
adnesy sed ego quoque enm nnmerum 
angeremi madentem me lacrymls/ 
quas, cum a Regina divellerer, profn- 
deram, in coelo inter astra collocavit. 
Fabnla autem de Corona Ariadnes, 
qnsB inter sidera relata est, nota est 
ex Hygino, Ovidio^ Servio, Mamlioy. 
et plnribns aliis. 

63 Ad iempla Deum} CcBlnm dici- 
tur <Templnm Deornm:' Templum 
enim tribns modis dicitur. Ut Varro 
lib. de Ling. Lat. docet. < Cceli/ in- 
qnit, * convexa etiam templa dicunf 
tur.' 



CARMEN LXVI. 245 

Virginis et saevi contingens namqne Leonis 65 

Luinina Gallisto juncta Lycaonise 
Vertor in occasum, tardnm dux ante Booten, 

Qui yix sero alto mergitur Oceano. 
Sed quanquam me nocte premunt vestigia Divum, 

Luce autem canae Tethyi restituor : 70 

(Pace tua fari baec liceat, Rhamnusia virgo : 

Namque ego non uUo vera timore tegam : 
Non, si me infestis discerpant sidera dictis, 

Condita quin veri pectoris evoluam :) 

aniiqua cnUoeamt, Eteidm ego attingens sidera Virginis et crudelis Leonia vicina 
CaUisto Lycaoniay vergo in o^identem prior aniepigrum Booteny qui tandem agre 
sero mari tingitur, At quamviapede» Deorum videantur noctu me calcaret inte^iu 
tamen annoiia restituor Tethyi, O Diva Rhammuia, faa miki sii ista dicere eum 
tua bona venia: ego enim nuaquam propter metum aliquem celabo veritatem ; neque, 
etiam si astra me diris mdledictis prosdndanif impedient quominus aperiam arcana 



^N#H^<«>^>««#V^^^^>l^ 



seqnimtur Vnlp. et £d. anon. templa Dione in Brix. — 66 CaJlisto justa Ly' 
caoniam cod. Scal. i. e.jturta; imd^ i^c\Xj CalUsto justa Lycaonida^ eumt^ne 
secuti Voss. Cant. Vulp. et £d. anon. juxta Lycaonida tnetur Bip. Lectio- 
nemiiM^a ^eljuxta damnat Doer. quia nempe nnspiam invenerat exemplum, 
ubi ultima tov juxta correpta sit. Nostram tuentur Veuett. Brix. Viceiit. 
Ald. Junt. Gryph. Mur. Stat. Grsev. Delph. aliae. — 70 Lux aut canee Thetyi 
restituem in omnibus Stat. codd. praeterquam in uno, qui exhibuit reatituam; 
uude Stai, LuxmUemcana Thetyirestituat. — Tl In duobus Stat. codd. Pace 
tuafari ticet hic ; in alio ejusdem, Pace tuafari hic Uceat, — 72. T^ Nec sine tn- 
festis in omnibns ejnsdem codd. unde legendum putavit, Namque ego nonnuUo 
V, t, tegam Hac^ si me infestis : Bentl. pro dictis conj. dextris, — 74 Condita qui 
vere pectoris evdue in omnibus Stat. codd. unde conj. CondUa quin vere pectoris 

NOTJE 

65 Vhrginis et savi Leonis"] Indicat deatur occidere ; cum aliae stell» re- 
locum, in quo collocata est Coma Be- motiores citius occidant. Dicitur 
renices, commempratione vicinorum autem mergt Oceano secundum Ve- 
siderum. Virgo autem infra pedes terum raorem, qui stellas et sidera 
Bootae posita est, capite posteriorem occidentta in Oceano mergi existi- 
partem Leonis, circnlum ^stivalem mabant. 

dextra mann contingens. - 70 Tethyi restituor'] Tethys est uxor 

66 Callisto Juncta Lycaonicai] Cal' Oceani, in quem astra mergi dicun- 
Usto fuit filia Regis Arcadiae Lycao- tur, dum occidunt. 

niji, qu» in Ursam conversa inter '^ 71 Rhdnmusia virgo'] Diximusjam 

astra collocata ejst. De hac vide supra Carm. de Nupt. Pelei, Deam 

Ovid. et Hyginum. Kemesim scelerum ultricem vocari 

. 67 Tnrdum dux ante Booten] Bootes f. Rhamnusiam ' a Rhamnunte pago 

qui et Arcturus et Arc.tophylax, dici- AttlcaB, nbicolebatur. Vide Pausa- 

tnr ' tardns' quod cum sit in mininio niam in Attic. 
circnlo circa polum, sero tamen vi- 



246 C. VALBRIl CATULLI 

Non his tam laetor rebus, quam me abfore semper/ 75 

Abfore me a domin» vertice discmcior : 
Qui cum egOj dum yiff^o quondam fuit, omnibus expers 

UnguentiSy una millia multa bibi. 
Nunc vos, optato quas junxit lumine tseda, 

Non prius unanimis corpora conjugibus 80 

Tradite, nudantes rejecta veste papillas, 

Quam jucunda mihi munera libet onyx : 

$mcera menii$ me». Nam tmUum gamUo me AJ«, qnibBA fruor, boniM esse rirmit- 
UUamy qmnhm dtdeo me in perpetmon eepanUum iri a capite RegiiuB Berenices, 
CMM qua ego §ola plmra millia unguentorum exhauMif quanquam, dum virgo fuU^ 
Mmdta earuiU UMgmmlm. Jam voe^ o nov» noptae, quoM/ax nuptialie desideratm 
Imee cepuUmt^ «m aate wmritie eoneordilme corpora veatra permtttite, detegentee 
amietu remeto nmmiOoMy quam ueetra pyx» ontfchina offerat miUU grata dona. 



^^S»^K»i^^ ^^»»^^ 



evoluam.—75* 76 £x membranamm litnris eroit Marcil. guam me ah/oresem' 
per, Ak fore me a domuuB : in Stat. codd. affore utroque loco. — 77 Omnes 
codd. etedd. vett. exliibent omaUbuM expere; Joh. Anratos (D'Orat) conj. 
MiMtt expere probante Pnsser. rfiuM quondam virgo fuU onHnibuM expreMMa £/«• 
irM€iitJt Stat. dum virgo quondamfuU omnibuM aMperea UngueniiM MarciU ««• 
perea Hems. exptene signif. passiva pro ' expleta/ sive * explens se,' conj. 
Doer. expreta vel iidsp«fM alii. — ^78 Ita hie quoqne versus legitnr in omnibns 
codd. et edd. vett. Passer. tentabat, Unguenti AMMyrU, vel Unguenti SurU, pro 
fl^rii ; Voss. Unguentis, murrha, quod avide recepemnt Vulp. et Ed. anon. — 
70 Hic versns ita legifur in Ald. Jont. Gryph. Mnr. Stal. Orflev. et Cant. et 
•ic omnino legi jnssit Avant. Stat. codd. exfaibent quem junxit nt in Marcil. 
membranis, vel quemvihxit : Stat. et Marcil. conj. queiMJunxU; in Scal. cod. 
qu€e junxU ; vide ad vs. 82. alii At vom, optaio qwe JunxU, — 80 In Marcil.- 
membranis» Non poot uno animuM corvora ; in Stat. et Scal. codd. Non poet 
wumindM corpora ; in nounnllis vett. vmcula pro corpora, — 81 In Stat. codd. 
deteetaveMte, — 82 Qwum jueunda m. m. libat conj. Marcil. Qua in Scal. cod. 
cnjus loco reposoit Qua, hnnc et tres antecedentes versns sic disponens, 
Nwnc voM, eptatomuBJ, l, tada Non poMt unanimiM, corpora, co^jugUmM; TradUe 
n, r,v,papiUaM, Qua, tfc, ' Jungi antem debent verba^sic: Nune vos, corpora, 
qua tetda junxU lundne optato coniugUmM non poMt unanimiM, nudantes papUlas 
ujeeta vttte, tradite nnhi mmMfa jnaiiidd, qua onyx mihi Hbet ; hoc sensu t 
NoncpiieUe, quas nnpsistis maritis liaud in concordia permansuris, ciimin 
eo estis, nt cnm Ulis concumbatis, tradite mihi mnnera, nempe unguenta ex 
onyche depromta. Secuti aotem snnt Scaligerum editores deinceps fere 
omnes. Equidem vero hojus loci interpretatione nil vidi ineptius et absur- 
dius : Pnellae primo statim cum novis maritis concobitn placare debent futu- 
ram eoram perfidiam ! Locns igitur mihi rescribendus videtur sic : Nunc vos, 
0. ^iMS. J, l, teeda, Nune poet (vel nos) unanimis c, cOi^ugibus TradUe, n, r. V/ 
papiUaM, Skjuamda, ifc, Nune post, dominse meae exemplo in posterem ; vel 

NOT/E 

83 Ontfx'] Vas nngnentarium ex vasa nngnentaria cavabanti Hlnc 

* Onyche gemma. Onyx antem lapis illud Propert. <Cnm dabitnr Syrio 

est colorem liabens ad nngiiis humani munere plenus Onyx.' 
similitndinem, quem ad conficienda 



CARMRN LXVK 347 

Vester onyx^ casto petitis qam jara cabili. 

Sed qvLSd se imparo dedit adolterio, 
Illius, ah ! mala dona levis bibat irrita pnlvis : 85 

Namque ego ab iadignis prsemia nulla peto.. 
Sic magis^ o nuptas^ semper concordia vestras 

Semper amor sedes incolat assiduas. 
Tu vero, regina, tnens cum sidera Divam 

Placabis festis luminibus Venerem 90 

Sanguinis expertem, non votis esse tuam me, 

Sed potius largis effice muneribus. 

PyxiSy inqnMmfVestra wyelUtut oroninin ve$trum^ua/idem UgUuM thoro servaiit* 
A t fwJVM atfjeetue ebibat ut inania, fetda nmnera iiiiu», quee eeee turpi aduiterio pot^ 
luii ; igo enimmdUi dona quaro ab impudicis, Immo potiua^ o nuptayjugiter eon* 
cordia, amor perpetuuejugiter habiiet domoa veatrae, Sed tu, o Regina^ quando 
respietene attra Deam Venerem eanguinis expertem diebus eolennibua propitiam tibi 
redde$f non votia tantam, sed liberaUbus etiam donisfac apud eam, ut ilerum nm 



j ange post unanimiM, in dnanimitate postero teaipore permansaris. Cni nimis 
aadacter a nie repositum videtur Sie pro Qaani in vs. 82. ille servet antimiam 
lect. Qua» Sed multo aptior est particola Sie, b. e. ' hac conditione^ ciii 
egregie respondet vs. 87.' Doer, — 83 Pro pelUie in Stat. codd. vel quamrititf 
V e\ queritie ; xmde iWe easto quatitia qua jure eubiley laudans Garm. vi. vs. 10. 
Voss. quarit ; in Ald. Junt. Gryph. Mur. eoUtis qua jura eubiH ; sed in Brix< 
petitioqutg jum cubiUf qaod e cod. suo defendit Scal. qnodqoe reposuere 
Onev. £d. anon. Bip. aiiu^^M Sic legi jussit Avant. in qnibusdam. vett. in 
puro dedat.—b5 In duobus Stat. codd. Dliua a nuUa kvia bibat dona inrita ; ii| 
uiio, lUitts a mala levis bibit dona inrita ; in alio» IlUua maJa dona levia bibat 
verita; et in alio, IlHua a nuda donaleviabibat hrita: in Venett. Ald. Gryph. 
et Mnr. lUiua aufa levia ; in qaibnsdam, IlUua mala dona: ex anttqualect; 
reposait Scal. IIUus ah mala d. 2. 6. inrita polvis; eumque secnti sunt recen- 
tiores. — 86 NajR^ tN<%iia<is Voss. — 87 Ad magiain edd. vett. Venett. an. 
1600. Ald. Junt. Colin. Oryph. Mnr. Stat. Scal. Oraev. Delph. Vulp. Ed. 
anon. Bip. aliis, improbante Doer. — ^91 In Stat. cod. non noatria et non vea- 
tria: lect. votia debetur Pontano et recepta est in Brix. Venet. an. 1600. 
Ald. Jnnt. Colin. Oryph. Mur. Graev. et alias : Stat. conj. verbia, probante 
Doer. vet. lect. teste Scal. fnerat non rms, vel iioii vesfris, ex qua formavit 
non siverisj et hoc receperont £d. anon. Blp. et alii,: Voss. dedit, non vertieis 
esae tuam me Si potia ea^ largia ; Bentl. Unguinis expertem ne siveria, — ^92 Eidem 
Pontano etiam debetur effice; edd. vett. exhibent a4/Sc«, quod reposnerunt 

89 Tu veroy regina] Ad reginam 90 Venerem Sanguinis expertem'] AU 

se demnm convertit, suadetqne, ut ludit ad Venerem Paphiam, cigus 

oon otiosis tantum votis ac inanibus, aram sanguine maculati nefas erat : 

sed largis potias mnneribus adducat unde thnre tantom ei floribosqae 

Venerem, nt se e coelo iterum In ca- sacrificabatar, ut Corn. Tacitus et 

put, a quo abscissa faerat, redire pa- Servios assernnt. 
tlatttr. 



248 



C. VALBAIl CATULLI 



Sidera cur retiiieiit?. atinam coma regia fiam : 
ProximoB Hydrodioi fidgeret Oarion. 

iua, Ut fiMd •atem luira nu tenent 7 Di faeianty ni Uenm eoMrin regaU» 
enadam; si hoc fiat, tmic Onm lelUnm Bfdreekoo tempeitatei faeiat. 



^^ ^ »»»**^»»^»»^^^' 



Seal. et Ed. anon. in aliii ajglee, improbante Doer. — ^09 Sidera ewr Uerent in 
Venett. Briz. Vicent Ald. Qrypli. Mor. Stot. 8cal. GraBV. Delph. Bip. aliis, 
nt et in omnibus codd. nisi qnod pro euTf vel ^iiiir, in nonnnllis legitnr eum: 
Stat. cojns codd. pro ntinmn habebant nf, vel nierf conj. Sidera cam iniereant^ 
nt hme cama regiafiam ; Marcil. Sidera eur inter7 Pontano debetnr, Sidera 
enr retinent 7 — 04 Ita hic versns legitnr in edd. antlqniss. et omnibos codd. 
Stat. Scal. et Marcil. (prseterqnam pro Oarion in noiionllis Stat. est Acrion ;) 
et sic extat in Scal. Delph. Voss. volp. ed. anon. aliis ; in cod. antiqniss. 
Politiani^yiiilgrMrft Ottrton ; in Ald. Jnnt. CoUn. et Oryph. Hjfdrochoo fulgeai 
Qarion; in Stat Orssv. et nonnnllls allis, Hydroekoi fulgeat Oarion: het%. 
Areturuefuigeat Erigeeutj qnam amplexns est Mur. Mamllo debetur,at snspi- 
cabatnr Scal. Heins. pro Hi^drochoo conj. Henwdio, In notis ad Ovid. Art. 
II. vs. 56. 

NOT^ 



91 Sidera ewr retinent [iterenf^ Ut 
qnid astra multiplicentnr ex comis, 
seu coronis foeminamm. Antiqni co- 
dices habent, et forsan melios : SUe- 
ra cur retinent? Quid me tenent 
astra, qnominns itemm in capnt Re- 
gin» redeam ? 

04 ProxiwmaHffdrochoifulgeretiHy' 
droekoofuigeat} Oarion'] Aliilegont: 
Proximu» Areturo luceat Erygone ; qnia 
nempe Orion et Hydrochons, seu 
Aqnarinsy snnt dno signa coelestia ab 



invicem dissitissima, unde non pos- 
snnt dici vicina: sed nos vnlgatam 
seqnimnrlectionem, cnjns sensns est: 
Di faciant ut itemm in capnt Regin» 
redeam, et tnnc non cnrabo qoem lo- 
cnm et qnem ordinem inter se sidera 
sortiantur : et utrom Aquarins et O- 
rion, etsi invicem distent, inter se 
conjnngantnr. ' Hydrocboos ' enim 
Oraece, * Aqnarins ' Latine est, et ex 
vocabulo, ' Orion ' Orseci, facinnt 
* Oarion/ qoos sequitur Catnllns. 



CARMEN LXVIL 

AD JANUAM M(ECHM GUJUSDAM. 
CATULLUS. 

O DULCi jucunda viro, jucunda parenti, 
Salve, teque bona Jupiter auctet ope^ 

JAnua, grata cuidam maritOf ejnsqne patri^ eaJva sie, teque etiam JupUer 

'SOTJE 

1 O daict jnctcfida tdrOf tfc.'] Carmi- nisi a paucis, qnibus hae res notSB ^s- 
nis hujtts argumentoffly quod Catnllus, sent, noloit intelligi, conjecturannnc 



CARMBN LXVII. 24i) 

Janua: quam Balbo dicunt servisse bcnigne 

Olim, com sedes ipse senex tenuit : 
' Qnamque femnt rursus voto servisse maUgno, 6 

Postquam est poirecto facta marita sene. 
Dic agedum nobis, quare mutata feraris 

In dominum veteremdeseruisse fidem. 

JANUA. 

Non, ita CaBcilio placeam^ quoi tradita nunc sum^ 

Culpa mea est^ quanquam dicitur esse mea. 10 

oii^ea^ dtotiio suo otm/io, quamferuHt Bdlbo quondam liberaliter /amulatam «Me, 
quando vetuhts itte domum kanc incobtit^ quam dictmi etiam inserviase desideri» 
in^gtudicoy po^eaquam paella hera tua akeri nupgitj mortuo jam vetulo. Dic igi' 
tur nunc nobis qua de eausa dicario mutaia dereHquiase fidelitatem erga antiquum 
herum tuum Balbam. Non titium meum est, etsi fertur esae meum ; sie accepta 



^^■#»#<^^»#^^»^^<» 



4 OUm quum has ades conj. Doiua F. — 6 In Venett. Brix. Vicent. Rheg. 
Venet. an. 1500. Ald. Junt. Colin. Gryph. Stat. aliis, Postquam es pngecto ; 
in Mnr. Postquam est prcjecto^ qaod Parth, interpr. * excluso Balbo ;' in 
marg. Oryph. ap. Doer. provecto ; Stat. conj. Postquam est pnfjeeto funeta 
marita eene ; Voss. profert ex Commel. Postquam est porrecto faeta marita 
soTor; in Stat. codd. etiam est porrecto, probante Hand. Postquam es porrecto 
faeta marita sene Scal. Lect. nostram tuentnr Gr»Y. £d. anon. et Bip. 
— 7 Dic age de nobis in Stat. et Marcil. codd. et nonnnllis edd. vett. in 
aliis Stat. cod. Die age de vobis; in Ald. Grypb. Mur. Graev. aliis, Dic age dic 
nobis, probante Marcilio : Stat. conj. Dic agedum nobis', qnod reposuerunt 
Scal. Voss. Volp. Ed. anon. Bip. et recentiores. — 8 In dominum venerem 
Scal. cod. nt <fomtfitiin sit genitiYns pluralis. — 9 In Maff. 1. piateam, (qnod et 
legi possit placeam ; literaB enim t et cin codd. paene similes sant^ unde 

NOTJE 

asseqni velle stultam esset. Illud igi- ligno\ Janu» verbis nullo tempore 

tur solum compertnm est, Dialogum pudicam fuisse dominam signi6cat, 

esse, qno Poeta noster, ad nefarias ne tum qnidem com Balbo nupta es- 

.cujnsdam mnlieris libidines detegen- set, et pudica audiret. 

das, Januam sediom illins cnm popn- 6 Postquam est porrectOj i^c.] Post- 

laribus aliquotloquentem, easqnein- qnam alteri nupsit, mortuo et elato 

dicantem ipsis introducit. Qnsenam jam Balbo sene. Alludit Catnllus ad 

vero illa fuerit mnlier, qute tam turpia illum morem quo mortuos in vestiba- 

facinora patrarit, quis senex ille Bal- lo efferendos coUocabant ad ipsnm 

bvs, qnis Caecilins, quis invalidns l^* limen, cnjus consuetttdinis manifes- 

lias, aut officiosos pater, quinam de- tissimum apparet vestigium apud 

oiqne ceteri istius societatis Princi- Sueton. in Aug. ' Cujus mortui cor- 

pes, quos ne tum quidem, dum vive- pus a Bovillis Equester Ordo susce- 

renty cogooscere ulla laus erat, nnnc pit, nrbique intalit, atque in vestibnlo 

qosrere noa est nobis opus« domns coUocavit.' 

5 QiMiiiitie ferunt voto serviste HM- 9 Non^ita CaciUio pkfitam] Respon* 



sso 



C. yALftHlI CATCLLI 



Nec peccatom a me quidqaam pote dicere qaicqnam : 

Verom isti populo janoa qnidqae facit : 
Qai^ qaacnmqiie aliqnid reperitar non bMe factiimy 

Ad me omnes clamant : Janna, cnlpa tua est. 

0ATULLU8. 

Non istac satis est ano te dicere verbo ; 15 

Sed facere, at qoivis sentiat et Videat. 

JANUA. 

Qai possam 1 nemo qaaerit^ nec scire laborat. 

CATULLUS. 

Nos volamas : nobis dicere ne dabita. 

«t« CMIm, cmjam «mm wuneipoia : mmo^ pdeii astereremeaUqmd peceamtie ; 
fimitqmm, Jt popMbm ittmm ekdmtyjmim fmdemaqae-crmem admHHti QmiUmmo 
Menmqme imoemtur mUqmid iioii rede metmm^ etmtim mi me emmee voei/ermmtmr ; t> 
portat euipm tmm eti, Nom ttffkit te koe mmieo merbo mMoerere^ vermm faeiemdmm 
ett mt mmeqmtqme tl« ette teatimt me pertpieimt* Qmom ud t vmlemm hoo fiicere, 
si Miait reqmirit^ MfM ahqmit id «tiniKrfini ktbere emrat 1 Noe vero dieere empi- 



i»»^^^>^»<»^»»^.» 



Stat conj. pattam: in nonnollis vett ^t reddiim; in Ald. Oryph. Mnr. Sut. 
OnBV. iSiis, oiiM, vel emi ereditm^ prseonte Avant Nostrmm lect serYant 
Scal. Voss. vnlp. Ed. anon. Bip. et recentiores.— 12 < Hic lacnna in antL- 
qaiss.codd. fuisse videtor, qoam pro soo qoisqne ingenio ezplere stndait/ 
2»9€r. IdSutcodd. K. •fHoo^J.^fe/rcif/inMslr. I. V.ieHpopUj.qmd 
iefeeit ; unde Stat. coqj. K. uiit pnbri J. fmtdque fmeit ; cod. Gaar. habet, F. 
itiifofidoj, qmidrefUit; cod. Scal. F. ieti fopiUJ. ipdtefaeit ; ex quo dedit, 
V, isltpopiiit atfnitf. Qnjirftf, faeU : Avant legi jassit, F. tf<t pepmio demt «wk 
inatta Dei ; binc alii, F. ts<t popnio dt muda mmUaferamt : Mor. anert, F. iethM 
fotimt Jamitor iptefaeitf et V. ietit me ameterem ette faeU popmtmt ; at in teztn, 
Inane spatiam relinqaere satias doxit : Voss. edidit, V. itii popvlo Jamma quid 
faeiatl hlne in ed. anon. F. ieH popidoj, qmdfaciami Lect nostra, ex Onar. 
cod. scriptura et Stat coi^. consarcinata, primnm impressa est in Graer. 
et deinceps in Bip. repetita.^18 Qmim qmiimmque in Ald. Oryph. Mur. SUt 
Grmv. Delph. Qui in Awit. et Scal. oodd. quod reeepemnt Voss. Vnlp^ 
£d. anon. Bip. alii.— 17 Qmid pottmm in codd. Sut. et MarciU QMid possit 
Scal. cod. Qmod poitum in edd. vett. Stat. coig. Qnt potimm? sed sic antea 
legerat Mnretas; Scal. Qiiid potiitf improbante Marcil.— 18 Ncn volumics 

SOTJE 



det Janua sese excnsans, et, culpam 
in Janitorem rejiciens, Jurat per Cse- 
cilium dominam saum. Ad hanc fere 
modum Propert. lib. i. Jannam qnan- 
dam de dominae siAe impadicitiis con- 
querentem indacit. Caeciliotille, de 
quo hlc Janua loquitnr, Tumebo vl- 



detar esse Caecilins Metellos. coi 
Claudia nupserat Unde hoc Carmen 
obscurissimum intelligendam putat 
de Claudia; quse sine controversia 
fiiitLesbiaCatalli. 

15 iVoii iiUc ioltf eti2 Viator ant 
Poeta Januam alloqnitar, quae Iteram 



CARMEN LXVn. 261 



JAN17A. 

Primum igitur, virgo quod fertdr tradita nobis» 

Falsum est. Non iUam vir prior attigerat» 20 

Languidior tenera quoi pendens sicula beta^ 

Nunqnam se mediam siistalit ad tunicam : 
Sed pater illius nati violasse cubile 

Dicitur^ et miseram conscelerasse domum ; 
Sive quod impia mens cseco flagrabat amore^ 25 

Seu quod iners stcrili semine natus erat. 
Et quserendum unde unde foret nervosius illud, 

Quod posset zonam solvere virgineam. 

mttt vohU : noU ambigere nos veram dicere. Primum ergofnisum ett Wmd ipwd 
diciiur, illara pnellam incorruptam mihi commitsam fuiase ; neque enim eam vir 
ntus primuM attigerat * * * * Verumparens^uem&ritiferturJUiiiuitlW' 
rum poUuiese, atque i^felicem domum auam conetupratse ; aeu quia eeeleratus iUius 
animue inaana ardebat Wndine, seu quiafiUus ejas sleriU aemine aegnia et infaeun^ 
dua erai, I4a ut aie aUunde eaaet quarendum wud robuatiua^ quod virginale cingu^ 



«o6if dieera in Stat. et Scal. codd. item in edd. vett. Ald. Jont. Oryph. Stat. 
Scal. et Delph. Noa volumua vofru dieeret nec dubia conj. Stat. Lect. nostram 
tnentar Mnr. Marcil. G«dv. Voss. Vnlp. Ed. anon. Bip. et recentiores. — 
20 In omnibns Stat. et Marcil. codd. Non Ulam vir prior attigeratf quod nos, 
Stat. et Bip. secuti, in textnm recepimas : Namque iUam vir priar attigerai in 
edd. Tett. Ald. Jont. Oryph. Mar. aliis» qaibiis signifer fait Avant. Nduque 
Uiam vtr prjor attigerat OrflBv. Nim qui tUam vir prior aitigerit Scal. qaem 
secoti sont Voss. Volp. Ed. anoa. aKi : Nunquam ittam conj. Doer.— 8d In 
omnibns Stat. codd. auatulii tume iumeam ; onde ille conj. ^^1019041111 ae media 
auatuUt kinc tunUa: Scal. tacite recepit, Nunquam dimtdfom auatutit hanc ioot* 
eam, Nostram lect. senrant edd. vett. Ald. Jant. Oryph. Mor. Stat. Orsev. 
Delpfa. Vms. Valp. Ed. anon. Bip. ali«.~9S In Ald. Junt Oryph. Mnr. 
Stat. OrsBT. Delph. tpsiof «oli; in codd. iUiuanaii: Seal. fecit iU«niioa<t; 
hinc Ed. anon. iUe aui ^oH.— 25 In nonnnllis Stat. tecto pro cioco.-- 27 In 
Stat, et Scal. codd. Et quarendum undeferet; in Brix. et aliis vett. Quaren' 
dumque nec unde faret. accedentibos Voss. et Valp. Ne quarendum atiunde 
faret cod. Avant. qaod receperont Oryph. et Mor. idem Ayant. com. IVoo 
quarendum erat undeforet ; Ald. Nee quarendum aUundeforet ; Oraev. Et qua- 
rendum aUunde feret, qood receperont Cant. et Deiph. Lect. noatra debetor 

NOTiB 

reponit ad honc vennm : Qotpoflsom? Pendenal Qnia.non erecta. 

^e. SficuUH Parva sica : sed membrnm 

21 Qwn] Scilicet marito. virile et mentolam intelligit : sicat 

raMra beta'] Beta herba est hor- etiam Plant. ' machsram militis ' 

tensis, cuj os naturam et genera legito metaphorice : est namqne '«ica bre vis * 

apnd Plin. lib. ix. cap. IS. et lib. xx. gladios, unde * slcarli ' dicti. 



cap. IS. 22 Nunquam ae mediam av^tulit ad 



C. VALBRII CATULLI 



CATULLU8. 



Egiegiam narras mira pietate parentem^ 
Qni ipse sui gnati minxerit in gremium. 



90 



JANUA. 

Atqui non solnm hoc se dicit cognitum habere 

Brixia^ CycnaBaB supposita specul», 
Flavus quam moHi percurrit flumine Mela, 

Brixia, Veron» mater amata mese : 

Ikjii pouet recUigere, Prteclarum qaidem eimmemorae mirahiii preedHum reUgvme 
|Nifr«M, qui ipu mrinam effkderit in einumJUii euL Sed eane Brixia aUa ad Cki- 
naam rt^em noii modo aeeerit gibi iatud eempertum eeu^ Brixia^ inqaam, dileeta 
Verema pairim mea paren», quam turfndue Mela aUuit lenibue aqui», Verum et 



SUtio, et recepta est in Scal. ed. anoo. et Bip. — 80 In uno SCat. cod. im^ 
minxeritf ut con^. ScaL^Sl In Maff. I. Atqui non eolum ee dicit cognitum ; in 
nno Stat. Atqm non eohan eed dicit cognitum ; in alio ejosdem Atgui non eolum 
eeddicit hoe cognitum: in edd. yett. Ald. Junt. Oryph. Mur. Oraev. Atqui non 
eetum kuneee dieil ; in aliis huie ee dieit, Lect. nostra, jam In Scal. Delph. 
Vos8. Vulp. ed. anon. Bip. et alias recepta, est ex eonj. Statii. — ^Sa Brixia 
Chinma euppoatuminepeculain edd. Tett. Venett. an. 1600. Ald. Jnnt. Oryph. 
et Cant. Brixia Ckuueee eufpomta epeeuta conj. Pont. qood recepemnt Mor. 
Stat. Graev. Delph. Brixta Ckineea euppoeUa epeeuta Scal. eumque seenti 
Voss. £d. anon. et Bip. in nonnollis codd. CiekonuBy vel Ckinneaiy teste Zan^ 
ehio ex cajus libeUo de Origine Orobiorom lect. nostram reposuit et de- 
fendere conatus est Volpios. — %% Huoc et seqoentem vers. spurios, qnod non 
soiam Uistoriarum veritati, sed etiam linguae LatinsB proprietati, atque om- 
nino elegantiae CatuUi repugnent, acriter contendit Maff. sed eosdem in fi- 
dem snam recepit, et motas a Maff. difficultates expedire atuduit Panl. 
Oaleardus, in cujus sententiam discedit Vulp. Pro percurrtl in nonnuUis 
preetMrrity improbantibus Wesseliog. et Doer.— 94 Pro meee ScaL.conj. tiur.— 



NOT^ 



tumeaee\ Nooqnam ilU erigebatUT 
mentola, ita ut tunicam elevaret; 
sic etiam Carm. xxxii. 'Pertundo 
tunioamque palliuroqne.' 

29 Egregiem narreui^ Rnrsns Poeta 
aut viator loquitur. 

32 Brixia Cycncea [C&itup«] euppo' 
aita epeculai] Sensos est: Verom non 
.est, quod haec virgo hic vitiata foerit^ 
quia priusquam huc veniret violatci 
fuity non solum a patre sponsi, sed 
etiam Brixi» commislt adulterium 



com dnobus alus, nempe Posthnmio 
et CorneUo, qnod in illa nrbe notissi- 
mnm est. Cetera vero interponnn- 
tur ad describendnm Brixiae sitnm, 
ejusqne cnm Verona conjnnctione et 
amicitia. Brixia porro civitas est Oal- 
liae Transpadanse sen Longobardiae, a 
Oallis Caenomanensibus oUm condita 
ad fluvinm Melam ad radices montis 
Chinaei, seu rupis, quse dicebatorolim 
< Chinaea/ quam Poeta vocat ^ specu- 
lam/ quia oempe ex editis montiom 



CARMEN LXVII. 



253 



Sed de Posthamio, et Cornelt narrat amore^ 

Cnm qnibas iUa ihalam fecit adulteriom. 
Dixerit hic aliquis : Qui tu isthsec, janaa, nosti^ 

Quoi nunquam domini limine abesse licet^ 
Nec populum auscultare : sed huic suffixa tigillo 

Tantum operire soles^ aat aperire domum? 
Ssepe illam audivi furtiva voce loquentem 

Solam cum ancillis hsec sua flagitia^ 
Nomine dicentem, quos diximus : utpote quse mi 

Speraret nec linguam esse, nec auriculam. 
Prseterea addebat quendam, quem dicere nolo 

Nomine, ne tollat rubra supercilia. 



35 



40 



45 



multa refert de Posf Aimiio et de ComeHi ameribuSf quibueemn pnella hera mea 
turpe commiaU adulterium» Sed qui» forsiin reposuerii^ Qummiodo ftc, ojauua, iUa 
cognometi omnia, ciit iiiM^Kaiii fa» e$t deeerere oetium heri tui ; qua neque potes 
populi sermone» audire: eed quae iati» aunexa pottUm», »olummodo eoneuevisti cUm- 
dere aut reeerare tede»? Frequenier iUamffuellam autcuUam eoiam sais anciUi» 
narrantem i»ta »ua eceleray et nomme vocantem eos, ^ iios retuU ; quippe quts crede-' 
ret me neque linguam neque aure» habere. insuper hU, quos nomiDavi, quempum 
adjuugebat, quem non voh nominarey ns rubra efferat aupercilia* Ftr e»t proceruty. 



^^^i^^S»^S»i»^i»^ 



35 Postumii in nonnullis : Poetufiii % ^ ComeW in OrsT. Nostram lect. ter- 
vant omnes codd. com edd. Scal. Delpb. Voss. Vnlp. anon. Bip. aliis. — 37 In 
Stat. codd. Qtttd tu ietluBc, — 38 In Voss. 11. melioribus Ptvum UminCf Voss. 
intelligit Penates vel Lares.— 39 In Stat. codd. hisc sufixa, — 42 In Maff. 1. 
SoUvn eum conciUis ; in Briz. CtsciUi», qnod legi jubet Voss. in edd. vett. 
Solam eonaiUis, nt legi jussit Avant. unde P. Manot. conscioUSf qnam emend. 
aibi yindicat Scal. et reposnerunt Omv. Cant. et ed. anon. Lect. nostram, 
jam in Delph. Bip. alias receptam, testantar Stat. et Marcil. codd. — 44 Nec 
speret Unguam in qnibusdam edd. vett. Speret nee Unguam in Pat. c. et omni« 
bus Stat. Nee Unguam speret dedit Scal. sed neqne Vossium neqne Vulp. 
hiatus post Unguam offendit. Lect. nostra debetnr Pontano^ et recepta est 
in Ald. Scal. Oraev. Delph. ed. anon. Bip. alia8.->45 In edd. vett. ardebat ; 

NOTJE 



jugis prospectus peti potest, licetqne 
illinc longe lateqne speculari. 

33 Flvmine Meki] Mela fluvios est 
Oalliae Transpadanae seu Longobar-- 
disB aut ^miliae, qui ez Brenno mon- 
te ortus Brixiam civitatem alluit, de 
qno Virgil. in Oeorg. * Ant cnrva le- 
gnnt prope flomina Melae.' 

34 Verona} Ejnsdem etiam Oallias 
Transpadanae civitas, nostri Catulti 
patria ; cujns mater dicitnr Brixia, 
vel quod esaet Verona ipsa vetnstior. 



vel quod inde Veronam coloni multi 
commigrassent, vel quod Brixia Me- 
tropolis esset Caenomanorum, in qpi- 
bus est Verona. 

42 Solameum aneUUs] Alii legnnt, 
conscieUsy Manutio correctore ;' sed ve- 
tnstiores codices habent ancitUsy qnod 
quidem huic loco mirifice convenit.^ 
Ancillis enim libidinnm omnium ad- 
ministris uti dominas consnevissey 
mnlta Planti, Tibnlli, Ovidii, Proper- 
tiiy aliommqne testimonia doc^nt. 



254 C. VAJLBBII OATULLI 



. Longnfl hoipo esC miigiiiis qiioi lites iiitelit dim 
Falsum mmdaci ventre piierpeiimii. 

ad fiumdam mwmlahiM pmimftUaH ventre gnmei wmit eemlrovereutt. 



»^^^ 



ted In onuiibns codd. add^mt^ nt legi jnMit Ayant.— 47 In omnibnt codd. 
•t edd. nntiqaiH. fni, ImprolMnte Avnnt. ^ nod Stat. Interpr. * Qni cnni 
nothns etset, et qna volebat matie miaime genttns, magnat, ob id credo, lltet 
sotcepit/ 

KOTJE 

qnae referre fmstranenm esset» cnm 47 LemgMS keme] * Longns homo ' 

ret ipsa sit omnibna nostro etiam dicitnr s«pins stdidns eC blennnt: 

f«cnlo notissima. i«^yte pro inepto et bardo snmitnr 

40 RnAra jMpcretfM] Eleganter ad- apud AristophanenL 

modnm mlnacem excandescentinm 48 Tdbmm ««adad o€alr« pmrperi- 

gestnm et Tnltnm ezpressit ad honc nm] Qnia nempe nothns eraty et qna 



fere modnm Petronins : ' Postqnam Tolebat matre mlnime genhns : nnde 
80 aamii senslt sapercifinm altins mnltas lites coactns est snstinere. 
snstnllt.' 



CARMEN LXVIII. 

AO MAKLIUM. 



QuoD mihi fortima casuqne oppressas acerbo, 
Conscriptom hoc lacrymia mittis epistolium, 

Illud qnidem flnAi/HciDMhMi €t<, gumtdoquidem me tibi puta» mmeumf quod tn 
temeueeue vn/ertmme et imifue/uto eeri^ md me HterulaeJUtibme tnis exmrmtae r ut 



^i#«i»<»#>^»#i^>#^»#^ 



' Ad MauHem, In scribendo hoc nomine librrMu. et edd. Tett. numm 
in roodom discrepant; tcribitnr enim modo JUoltiM, roodo Matfiiii, modo 
MaMiHue^ modo AlUme; eadem hojnt nominit confntio ett in aliit tcriptoribus. 
Vide qnot landat Sant.' Doer, — 1 Qind in quatuor Sant. codd. Qmo in nno 
Vost. otmmqne improbat Doer. — 2 Cemipereum vnlt Schrad. improbante 

SOTJE 

1 Qnod miAt /trtttNa] Manlint, in tos, tibimitteretlegendos. Hacergo 

ci^nt gratiam Epitlialamiom tnperins Elegia elegantittima et politissima 

tcripterat Catnllnty com nxorem Jo- retpondet Catnllns, seqne excosat, 

Uam fato fnnctam amitittet, iptnm qaod ntriqne petitioni facere tatit 

per epittolam rogaverat, ut ad te rainime poMit. Primo namque dicit, 

carmina contolatoria tcrik>eret, et 11- ae dolore ea fratris morte oontracto 

bellot de rebnt amatoriis jncnndit- oppresina^ cnm ipse consolatione in- 

que, dnm junior ettet olim compoti* digeati alios consolari non potse. 



OARMISN LXVIII. 



25S 



NaaCraguni ut ^eotiini «pumaiilibiia «quons xmdis 

Soblevem, et a mortUi Umiue restituam : 
Quem neqo^e sancta Venus molli requiescere sonmo 

Desertum in lecto coelibe perpetitur ; 
Nec veterum dulci scrqitomm carmine Musae 

Obloctant» cum mens anxia pervigilat : 
Id gratum est mibi> me quoniam tibi ducis amicum> 

Muneraque et Musanim hinc petis et Veneris. 
Sed tibi ne n^ea sint ignota incommoda, Manli, 

Neu me odisse putes hospitis officium : 
Accipe, quis merser fortimae fluctibus ipse> 

Ne amplins a misero dooa beata petas. 



10 



ego tibi qnwi luu^raghm ^mm» tpmnmitqMe mwriBjfluetilntsjaeitU nuatrram, 
teque e leti faudiuM erepimn r^ieiam ; te tpum in viduo cubUi dereUetum eaera 
VemtB non patitur relefoari plaeida quUte; quem neque eliam Mum reereant jueun- 
dis priaewum auetcrum UMm; ium auimue tnas nuerens pervigUat; et kae de 
causa quarie a me MMtarum dona et Venerisjoeoe. Verum, o ManH^ ne nuda mea 
tibi sint ineognita, et ne eoeietimee me odime koepitis offieium, audif quUmt ego for- 
tunof adverue proeelUe eim apprestuSf ut poetkac a me infeUei non ^iurras Utta car- 



«odem Doer. Censeriptum hurimis in Mur. Or»v. et aliiA Tett.-^ Nan^ragi 
coiy . HeiDS. ut ad a^nartt referatnr : pro ut in quibnsdara et, — 6 In nonnullis 
edd. vett. thaJiamo ceeUhef improbante Scal. — 8 Stat. legebat cuimeM: in Scal. 
et ed. anon. pervigilet, qnod damnat Doer. — 9 In omnibns Stat. et triginta 
Sant. codd. cnm edd. pr. «m a. t, dieiSf i. e. ' me declaras, me ailoqueris nt 
tunm araicnm in liac epistola.^ Lectio nostra debetur Calph, in Vicent. 
— 10 Muneraque Muearum in Hamb. et Reg. Munera Mumnmque hine petie 
kine FeMTMin Leid. — 11 In nonnullis Stat. codd. ManUu»,-rl2 Sciirad. ten- 
tabat Moefiiis cffieimm ; sed vide vs. 68. — 13 Aopice in qnibnsdam : fiti ia nno 
Mediol. ipdd Nan. quam laudat Crinitns in Vita Catulli : r«rser in alio Me- 



NOT£ 



Deinde testator se de rebus amatoriis 
libros Veronae, quo se ob fratris in- 
teritnm contnlerat, non liabere, sed 
Romae, ubi habitabat, reliquisse. Dc- 
nique ob singularem Manlii in se mu- 
nificentiam, plurimum illi se debere 
fatetnr, eique fausta feliciaqne omnia 
a Diis immortalibus precatnr. 

2 Epi8toUwn\ P^rvam epistolam, 
qno fere modo dixit Pacuvius < pro- 
logium.' £st autero epistola media 
pars dialogi, cni si responsum fuerit 



conjunctum dialognm faciet inte- 
grnm. 

10 Muneraque et Muearum et Vene- 
rts] Carmina scilicet consolatdria, et 
de rebns amatoriis. 

12 HoepUit officium'] Officium nem- 
pe quod hospes tnns factns praestare 
teneor. Namqne Manlius Catnllum 
hosj^tio susceperat. 

14 Dona beata'] Carmina intelligit 
consolatoria, et amatorios libellos, 
quos Manlius petierat. 



OJUS 



C. VALBRII CATUi.LI 



Tempore qno primmn vestis mihi tradita pura est, 15 

J uomdam cxim astas florida ver ageret, 
Malta satis Insi : non est Dea nescia nostri, 

Quas dnlcem curis miscet amaritiem. 
Sed totum hoc studium lucta fratema mihi mors 

Abstulit. O misero frater ademte mihi, 20 

Tu mea, tu moriens fregisti commoda, frater : 

Tecum una tota est nostra sepulta domus: 
Omnia tecum una perierunt gaudia nostra, 

Quse tuus in vita dulcis alebat amor. 
Quojus ego interitu tota de mente fugavi 25 

Hsec studia, atque omnes delicias animi. 
Quare^ quod scribis : Verona turpe Catullo 

Esse, quod hic quisquis de meliore nota 

minam muneru. SatU pbtra cecini illa 4ftatef qua miht primo toga munda data 
e$tf dum Ueium ver adoleaeeittue vigeret, Non eumiUB ignoti Ditee illi, qua suoDem 
eoUdtudimbw temperat amaritudinem. Sed morsfratrie mihi omne studium istud 
doUnre ademit: o curisiime frater, mihi infeUci erepte. O germane, tu decedens e 
frita evertieti amnia bona mea ; tecum simul nottra domut tata ett upulta ; tecum 
pariter ommt latiiia nottra interiit, auam tuamt amicitia tua in mta/ovehat. Ob 
c^jut mortem ego omm ex animo prtpeci itta Mutarum ttudia^ et univertat animi 
deleetaHonet, Itaque, quod tcribit indeeorum ette CatuUo too Verona commorarif 
quia hoe tti Amp quimt nobiUorit etiam conditionit solus tdgidum corput caJUfaeit 



diol. et Bodl. — ^20 Abtddit ex vet. scriptnra Scal. quod recepernnt Oykv. 
Delph. ed. anon. Bip. alii : sed nostram testantiir Tiginti octo Sant. codd. 
cnm edd. vett. Venett. Brix. Vicent. Rheg. Ald. Jnnt. Ck)lin. Gryph. Mnr. 
Stat. et aliis. — 2S Hic versus sic extat in Lotich. Ecl. i. 32. Omnia tecum vna 
fugerunt gau/dia nottra, — 27 In uno Voss. qiUB tcribit, — 28 In Leid. n. IS. 

NOT^ 



15 Vettit mihi iradUa pura ett"] In- 
duebantnr * toga pnra ' viri, qui pro 
ntate ad negotia civilia et rerum 
pnblicarum administrationes idonei 
existimabantur. 

18 Qua dulcem curit amaritiem'] E- 
leganti circumlocutione Deam Vene- 
rem significat; nam, ut inqnit Plan- 
tus, * Amor est melle et felle tcecnn- 
dissimus.' Amaritodo autenk seu 
amarities in amore est dulcis ob a- 
uiantinm cupiditatem. 

19 Sed totum hoc ttudium'] Scriben- 
di nerope res amatorias. 



27 Quodteribit: Verona turpe Caiul- 
ki] Scripserat Manlios Catullo, turpe 
hoc ipsi esse Veronse commorari, cnm 
nobiles omnes et honestae conditionis 
viri parum Veronae sint in amoribus 
felices, utpote qui a Veronensibns 
mulieribus non amantnr. Sed re- 
spondet Catullns se Veronae delici- 
arnm cansa non commorari, sed po- 
tius illuc ob fraternam mortem ac- 
cessisse, et ideo sibi tnrpe non esse, 
sed potios dignnm commiseratione 
asserit. 



CARMBN LXVIII. 357 

Ftigida deserto tepefecit membra cubiU : 

Id^ Manli^ non est turpe ; magis miseram est. 90 

Ignosces igitur^ si^ qaa& mihi luctos ademit, 

Hsec tibi non tribuo munera^ cum nequeo. 
Nam, quod scriptorum non magna est copia apud me, 

Hoc fit^ quod Romae viyimus : illa domus ; 
Illa mihi sedes^ illic mea carpitur aetas : 35 

Huc una ex multis capsula me sequitnr. 
Quod cum ita sit, nolim statuas, nos mente maligna 

Id facere, aut animo non satis ingenuo; 
Quod tibi non utriusque petiti copia facta est : 

intro ego deferrem^ copia si qua foret. 40 

Non possum reticere^ Deae, qua Manlius in re 

Juyerit^ aut quantis juverit officiis : 

Ucto amorihus vaew ; hoe non est Meconm, o Man&, sed poHue mieerahile 
eat, Condonabia itaque mibi n ea tibi non mitto dana qute mnhi dolor etfletu» 
)abttuUt, quandoqmdem non ponsum, Etenim quod mihi nanc non est magna 
aeriptorum copia^ istud in causa eet, quia Ronue viiam deginnta: Roma mihi 
domiciUumf mibi Roma habitatio est, t6t vita mihi irangigitur, In hunc fecttm, 
nempe Veronam, ttntca tantnm e pbirtfrus, qnas habeo, acriptornra cistula me- 
cum venit, Qua cum ita nntj nolim existvneB me malo animo hoc agere, vel 
voikmltate noit soIm liberaiij quod tibi facuttas utriuaque tua petitumi» non est 
eonceasa ;. iittro namque et Ubenter mitterem tibi et llbros et carmina, ai aUquam 
hohim coptmn haberenu O JHvcb^ nequeo tacere, quibua tn rebua mihi opem tulerit 
ManUua^ vel quam magnia me ait proaecutua beneficiia, At ne tempua obfUvioaia 



■^^'^S»^S»y^^<^^N#>'^ 



quiaque; Mur. dedit quiaquam: in Exc. Perr. nota eat. — 29 In dnobns Stat. 
codd. tepefacit ; in Cacc. tepefactat ; in Maff. 1. qnoqne tepefactat, sed supra 
scriptnm tepefacit ; in alio Stat. tepefeeit: in Voss. 1. opt. tepefiant nnde 
Schrad. tepijiat, nimirum quoad membra: in aliis tepeftunt, — 32 Ex quom 
nequenf quod in cod. qnodam et ed. vet. invenerat, fecit Heins. quoi nequeo, 
improbante Doer. — 34 In Collationibns et Exc. qnibusdam quum Honue. — 
35 In Ald. Juht. Gryph. aliis mihi earpitur : ex edd. vett. et omnibns codd. 
mea carpitur reposnit Stat. enmqne secuti Scal. Oraev. Dclpb. Vo8s. Vulp. et 
ad unum recentiores. — 86 Hnc ima e multia in Ald. Oryph. Mnr. Stat. Grasv. 
— 37 £x Venett. Brix. Vicent. Rheg. et omnibns codd. noa revocavit Stat. 
accedente Bip. qnod etiam testantnr plns quam triginta Sant. codd. me ex- 
hibent Ald. Jnnt. Colin. Oryph. Mur. Graev. Delph. Scal. et ed. anon. — 
39 In nonnnllis Stat. codd. potenti ; in aliis cnm Venett. et Vicent. petenti, 
qnod revocarnnt Stat. et ed. anon. petitiin Brix. ex conj. Parth. quera secnti 
sunt Ald. Jnnt. Colin. Oryph. Mnr. Scal. Oraev. Delph. Voss. Vulp. Bip. 
alii : Qttod tibi non priuauaque petenti Heins. pro facta est ex quibnsdam codd. 
poata eat dedit Voss. Vide Sant. ad h. 1.-40 In codd. et edd. antiqniss* 
differrem, improbante Doer. — 41 In ScaK et Marcil. codd. quam aaUua in r^ ; 

86 Capaula] £x ilnnltis librornm convexerat Catullus. 
aot acriptornm capsis, nnam tantnm, 41 Non posaum reticere, I>c<e] Ap- 
eamqne exignam, secum Veronam tissime ad praedicanduui Manlinm 
Delph. et Var. Clas, Catul, R 



C. VALBAII GATULLI 



Ne fagiens sasGlis oUifisGeiitibas mttm 
lllios hoG GaBGa noGte tegat stadiam. 
Sed dicam ▼oIm& Vob pono dicite multis 45 

MilUbos, et fiudte hasc charta loqoator anas. 

« « ♦ 

Notescatqae magis mortons, atqae magis : 

BaaUitJkuni ofMdj t€ndni$ aepeUai tJ9i ui wu oMorm, hanc ego vo6w pradieebo : 
at 9Q$f qa»8o, iimiMMHf deiade mUUbtu fteeiitaltey et ^/ieite id keBe dkoHa eHm 
iuie eelekrei, • • • • Et magi» ae magie paat aaartem 



nnde SctL frn «m AOmeiM re^ iaprolMuitibai MarciL ot nliif : edd. MitiqniM. 
et plaf qnam trigtnta Sant. codd. qaoque exliibent ^iuiiii, qnod ille repdfuit. 
JLect. nof tnun senrant anbo Snlb. cnm Venet. an. 1600. Ald. innt. Colin. 
Oryi^. Mnr. Stat. OraeT. Delph. Votf. Vnl|). ed. eiion. Bip. elis. — 4S Nec 
in Venett. Mnrcil. membranif et septemdecim Sant. codd. qaod, ex Hand. 
sententia, reftitni debet: Ne in Venet. an. IftOO. Ald. Jnnt. Gry^h. Mnr. 
Stat. Scal. Oraev. Delpb. Voh. Vnlp. ed. anon. Bip. aliis.— 44 Ita in omni- 
bof codd. Marcil. conj. wedte teget jMiian.— 46 In omoibof Stat. et pkiiibaa 
codd. hmeeerta; nnde ille conj. eera; Maff. 1. Iiabet etiam eertoy fed fuper- 
fcriptttm ' Tel tkarta:' eed ekarta eft in opt. VaU. «tcenfirmatur imitatione 
Martial. xii. 4. Frut. conj. EtfaeiU hae /ama laquatar amae. AT In Statinnif 
et plerif qne codd. antiqnif f. hic ea t lacnnay qafB in Marcil. membraBia» Pat. 
et octodecim aliif codd. ap. Sant. expleta ef t f ic, OiMiitef ta trime mdgeta;t 
falbala Mfstm; in ScaL cod. a m. foc. Juiifcofi repetet aada remigiMB Aeherantie; 
in ScaJ. t. penef editorem MUiikaa et mtdtiejratrie kme fata Ugaiatar : in cdd. 
vett. cnm Venet. an. 1600. Ald. Junt. Oryph. Mnr. et octo eodd. ap. Sant. 
Oandba» iaqae Ueie eelebretm' fama eepaitL In nno ood. Stat. annotatnm erat 
in marg. ' Deficiebat hoc carmeo in exemplos itaqoe qaicamqne legitnr ver- 
sns hoc locoy nothas is est.' Hinc lacona io Stat. Scal. Gracv. et qaie dein> 
ceps secntaB fant edd. Nobif probabiliof videtar, verfom 46. CatnllianBm 
noo Cf se. sed centnneulam a veteramentarip qnodara cooaarcinatnm^ et asci» 
tum haaa dobie ex h. 1. Carm. lxxviii. 10. * et, qai sis^ fama loquetar anns/ 
utrobiqne enimlegitnryaiiM; quo remoto, locos non amplios langnet» sed 
optime cobaeret» ita, Sed dieam oe6if. Fo» porro dieite aealtie ; Noteeeatque 
magiey {r^c.— 48 Imieteeeatqae in Oud* OmiMiifiM in Leid. C/oivfOBt^tM Mnr. 



NOTiE 



Mosas invocatPoeta,qaippe qoamm 
proprinm mnnus est prMStandnm yI- 
rorum famam ab oblivione et injuria 
raortalitatis asserere. Unde Horat. 
* Dignum laade virum Mufa vetat 
mori.' Sic etiam Tibull. * Quem re- 
ferent Mafe^ vivet, dum robora tel- 
liu, Dum C«elam stellas, dum vehet 
amms aqnas.' 

43 Sacliaobtiviecentibiui] Ne bene- 
fieia a Manlio in me profecta ulla 
nnqaam sstas possit oblivioni man- 
dafe. 



46 Cfmrta loqaatar amai] Annales 
loqut dixit etiam et Macrob. Saturn. 
lih. I. ' Sed et mnltns exercitosy op- 
pidaque hostium, Oalioram, Hlspa- 
nonun, Afrorum, Manrornm, alla* 
rumque gentlumy quas prifci loqaon- 
tur Annales.' Item et Virgtl. in Ciri i 
* yEtemnm sophiae conjunctnm car- 
mine nomen Nostra tuum senibus 
loqueretur pagina saBclis.' . Dixit 
Virgilins, * senibus f asdiff' qoomodo 
dixit Catullus, * cana saecula/ ut in« 
fra dicet, * fama loquetur anua/ i. e* 



CARMEN LXVin. 



259 



Ke tenaem texens sablhnis aranea telam^ 

Deserto ia ManU nomine opas faciat. 50 

Nam, mihi qaam dederit daplex Amatiiasia caram, 

Scitis, et in qao me comierit genete : 
Cam tantom arderem, qaantam Trinacria rapes» 

Lymphaqae in (Etaeis Malia Thermopylis ; 

p€r ora hominumferntur^ et ne imqiiani pendula aranea siamma raa mLbHlia dedu- 
eena laborem exereeat in nomine ManHi prcjecto. Vos enim, o Masae, ecitis quam 
mihi eolicitudinem fecerit uiraque Amathuntia, et quomodo me sibi eul^ecerit ; ita 
Mt tantim inflam$narerp quantum Trinacria rupes, et aqua Maiieneia in (Etaie 



^»^^^^^^«*^>»^^ 



in aliis codd. Note8catque,'~-49 Nec repoHuit Sant* ez auctoritate mviltorQm 
codd. et edd. antiquisB. Doeringio ne postulare videtnr oratio. Vide ad 
vs. 43. — 60 In omniDus Stat. codd. In diaerto ali omine ; in Scal. cod. Jn de^ 
eerto AU iumpuii^ ; in Marcil. membr. In deeerio dUi§ Momtiie ; et sic conj. Sta- 
tina : Scal. dedit, In deeerto AUii nomine; MarciL vnlt, /n deeerto AuU nonmu, 

3nod amplexuB est Vulp. Lect. nostnun senrant Venet. aH. 1500. Ald. 
unt. Gryph. Mnr. Grtev. Voss. ed. annon. Bip. alis : led ride Sant. — 
51 Amatmma in Stat. et Scal. codd. et edd. recent probante Heins. AmU' 
iuHa in Saib. Vall. et Venet 2. Amahmtia in Medic. 1. et edd. anTiqiiiss. 
Amathuntia in Ald. Gryph. Mur. et aliis.— 52 In omnibus Stat. Mur. et 
viginti sex SanL codd. cnm Venett. Brix. Vtcent. Rheg. Ald. Junt. Colin. 
Grypb. Mnr. aliis eorrueritf active pro * prostraverit ;' in quodam vet. cod. 
exhorrueritf nnde exercuerit vult Lambinns ; torruerit in Palat. m. et Commel. 
probantibns Stat. Turn. Scal. Vidp. £d. anon. aliis : Stat. conj. etin quo mi 
corruerit ; Markl. corpuerit pro * corripuerit ;* Heins. torruerit cinere ; Schrad. 
m qua me torruerit venere^ ingeniose, modo in versu majori Amathuda hon 
praecederet, inquit Doer. qui verba sic transponi vult, Sdlie et inme quo cor» 
ruerit genere.—6^ Undaque in uno Vat. pro CEtaie varia in viriis libb. offe- 
runtnr lectionom monstra ; vide Sant Pro MaUa^ qnod servant Brix. Mnr. 

NOT/E 



quaa din et per mnlta sttcnla dnrabit. 

51 Duplex Amaihuda [Amaihuntia'] 
*• Doplex ' dicitnr Venns, qnia dolosa 
et versnta, ut apnd Horat. ' Nec cur- 
%%%8 duplicis per mare Ulyssis/ Vel 
potios ' dnplex ' dicitur, qnia dnas 
Veneres pntabant esse Veteres ; al- 
teram o^pavimf sen ccelestem dictam, 
qnas honestos excitare amores, alte- 
ram ndf^pw^ sen vnlgarem, quas in 
libidinem impellere putabatnr. jliiia* 
thxmHa antem dieitnr, ut vidUnns sn- 
pra, ab nrbe Cypri Amathnnte, in qua 
prascipne colebator. 

58 2Vtiiam« mipe8\ Trinaeria dicta 
est, acilicet a tribus snnunitatibus sen 
pronoBtoriis^ Pacbyno, scilicet, Pe« 



loro, ct LUybseo : hcpa enim Graeoe, 
Latine summiiae dicitnr : unde in Fas- 
tis Ovid. * Terra tribus scopnlis vas- 
tom prommpit in aeqnor, Trinacria 
appositi nomen adepta loci.' TWna- 
eria antem rupea hic est teons ^tna, 
perpetuo ardens, et perpetuas emc- 
tans flammas, de quo Piin. lib. ii. 
cap. 109. et lib. iii. cap. 7. Strabo 
lib. VI. et alii. 

54 /n (EtaAe Malia H^ermopylii] 
a£ta mons est Thessaliae, nt jam sn- 
pra vidimns, qui ad sinum Maliacum 
vergens ad radices habet vallem ad 
mare latam non amplins qnam sexa- 
ginta passns, in qua snnt aquae calt- 
dae, Hercull qnondam consecratae. 



2ew 



G. VALBRII CATULLi 



Moesta neqoe asddao tabescere Inmina fleta 

Cessarent, tristique imbre madere genae. 
Qaalis in aerii pellucens vertice montis 

Bivus mnscx>so prosilit e lapide i 
Qni cam de prona praeceps est vaUe volatus» 

Per medium densi transit iter populi, 
Dulce yiatori lasso in sudore levamen, 

Cum gravis exustos aestus hiulcat agros : 
Ac veluti nigro jactatis turbine nautis 

lienius aspirans aura secnnda venit> 
Jam prece Pollucis» jam Castoris implorata : 

Tale fnit nobis Manlius auxilium. 



55 



00 



65 



TkermopfU»f nee eegsareni trietea oetiU mei kmgueeeere evniimms laerymiSf et genee 
mmeteftHu eemper hrrigareniwr, N4m aeeu» ae fen» hmpidn» in eaaanme montis 
exeeiei ieaturit e eaxo mueeoee, fui quando fugiene per vaUem deeUtem defluxU per 
mediam frequeniie plebie vtom ; estque viaiori feeeo jueundum eelaiium in entu^ 
eum mmiue ealor ierram exeieeatam eeindii, Et ui ventue eeeundue molUus 
qdrani poet invocatam PoUucie et Caeiorie opem nauiie aira tempesiaie agHaiie 



i»^»i»i»>»^'^»*^>»^ 



OrsT. Scal. ed. anon. Bip. et Sant. in quibindam rett. Manlia jprohunte Tnr- 
nebo ; in Stat. et aliis maUUi; Jac. TanrellQfl conj. Lamia, a Lamiaco sino ; 
Voss. DofilJa, improbante Hemftt. ad Lncian. T. i. p. 112. sed Marcil. con- 
tendit ManUe^ hpXBMh pro < Maoli/ esse legendom. — 56 Masta nee in tri- 
bns Sant. codd. et ed. Qrmv, — 66 Ceeearent, neque trieii Orsv.— ^8 In Dat. 
a lapide ; sed nemo non pnefert e lapide. — 69 Sant. olim saspicabatnr, de pwno 
prieeepe eet eoUe,— 61 In MafiT. I. suprascriptnm 'Tel viaiorum ;'in omnibns 
Stat. codd. Baeeo pro lofso, probante Voss. Stat. conj. Dulce viatorum laeee in 
eudore letamen. — 6S Hic veluii nigro in nno Stat. et omnibus fere Sant. codd. 
Htc veluii nigri in aliis Stat. Httc veUiii nigro in tribus Sant. ' sed res ipsa 
flagitat ACf* inquit Doer.— 64 Lemter in Ricc. et in Dat. a m. pr. — 66 In 
Stat. codd. imploratay qnod mntori vnlt in tinplorale, i. e. imptoranie; hinc 



NOT^ 



Ad bas antem fances extructus est 
olim muros contra Thessalotum in- 
cursiones a Phocensibns, poitqnam 
^oUdem incolnenint. Portae antem 
Ibidem extmctsB snnt, quae Omce 
irvXol dieuntnr, et ab aqnis calidis lo- 
cus ille dictus est Thermopylse. De 
Thermopylis audi Livinm de l>eUo 
Macedonico : * Extremos, [Thessali,] 
ad Orientem montes CEtam vocant, 
qnonim qnod altissimnm est Calli- 
dromnm appellatiir, in cnjns valle ad 
Maliacnm sinnm vergente iter est 



non latins qnam sexaginta passns. 
Haec nna militaris via est qoa Iradnci 
exercitns, si non prohibeantor, pos- 
sint : ideo Pylas, et ab aliis, quia ca- 
lidsft aqnas in ipsis fancibns snnt, 
Thermopylae locns appellatnr.' Vide 
etiam Strab. lib. ir. et Herod.Ub. vi. 
Lympka porro MaUa dicitor a loci vi- 
cinitate ; Thennopylse enim sunt ad 
sinum Maliacnm. 

66 Jam prece PoUueief jam Caetorit] 
Quod nempe in extremo pericnlo 
nantes cum nulia superest spes saln- 



GARMEN LXVIIl. 



261 



Is clausum lato patefecit limite campumy 

Isque domum nobis^ isque dedit dominam : 
Ad qnam communes exerceremus amores, 

Quo mea se molli candida Diya pede 
Intulit» ct trito fulgentem in limine plantam 

Innixa, arguta constitit in solea : 
Conjugis ut quondam flagrans advenit amore^ 

Protesilaeam Laodamia domum 



70 



sutfvenii, ifa mihifuit Manlius auxUium. Hle agros angustos mihi spatioaiafinUms 
dilatavit ; ipse mihi domumy ipse miki amicam habere deditf quam commuuibus 
studUs eoleremus; ipse, inquam, domum dedit, quam Dea mea placido gressu 
adiUy et insistens in limine sibi noto collocavit pedts arguto calceo spkndentes ;, 
sicuJt olim Laadamia ardens amwe sipwn sui adiit demum ProtesUaeam perperam 



^^^^.^^>^<^^s^^s^^ 



Jam prece PoUuces, Jam Castoras implorante refinxit Vossins ; Jamface PoUuds^ 
jam Castoris implorata Anonymus ap. Sant. Jamque ope Eldickius : ' implwrata 
sc. aura seconda, in casn prirao. Turba^, qaas in b. 1. excitavernnt Inter- 
pretes, natae sunt ex male intellecta voce implorata, quani perperam in casii 
sexto ad prece retulerunt. Nec ridit hanc fraudem Santenius.' Doer, — 
67 Is laxum ex cod. suo Scal. quem secutus est nemo : nostram lect. testan- 
tur Marcil. et alii codd. — 69 In Stat. codd. communes exercemus ; vel, com- 
munes nos exercemus: nostram lect. exhibet Maff. 1. — 72 In Lips. cod. 
angusta pro arguta: in omnibus fere codd. cum Venett. Brix. Vicent. 
et Kheg, .constituit spfea, qnod revocarunt Stat. Scal. Delph. Bip. alii, 
probante Marcil. constituH m solea in Ald. Junt. Colin. Gryph. Mur. 
Graev. Voss. Vulp. ed. anon. et aliquot codd. ap. Sant. — 73 In decem 
codd. ap. Sant. amoremf improbante Docr. — 75 Incepta in Stat. et Scal. 



NOT/E 



tis, ad vota confugiunt. Castor au- 
tem et Pollux nautis in tempestate 
apparentes dicnntnr esse signa felicra 
et fansta; sicut Helena dicitur esse 
navigantibus pessimum signum. Cnr 
aatem gemini Castor et PoUux feli- 
cem dicantur praebere navigationem 
docet Diodor« Sicul. lib, v. cap. 2. 
atqne.etiam Plin. lib. v. cap, 37. 

68 Isque domum nofris] Pnellam 
quandam Manlins, qnsB ipsi erat in 
delidis, tradidit CatuUo, simulque 
dedit ipsi domnm in qua habitaret, et 
agri partem, qnae vicina erat agro 
Catnlli, ea tamen lege, ut et ManUus 
etiam puella nti posset. 

72 Arguta solea'] Resonanti et cre- 
pitanti, vel arcta et brevi. 



74 ProtesiUteam Laodamia domum] 
Hac comparatione vnlt aroicae suap 
significare magnitudinem amoris, qnt 
tantus in ipsa fnit, quantns in Lao- 
damia, qu% cum Protesilao desponsa 
esset, amoris impatiens ad ipsum ivit 
anteqnam sacra essent Dis facta, nn- 
de mnlctata est, qnta brevi postea 
Protesilans cnm Trojam adiret, pe* 
riit. Cnm antem Laodamia uxor ejns 
mortem accepisset, nmbram saltem 
mortni videre optavit, quam com» 
plexa statim expiravit. Fnit autem 
Protesilaus Iphicli filins qui inter du- 
ces Graecos ad belinm Trojanum pro- 
fectns, omninm primus ab Hectpre 
interfecttts est. 



90» 



C. VALERII CATULLI 



liiceptam frostra, nondom cnm sangnine sacro 

Hostia ccelestes pacificasset heros. 
Nil mihi tam valde placeat, Bhamnnsia yirgo, 

Quod temere invitis soscipiatm' heris. 
Qnam jejuna pium desideret ara cruorem, 

Docta est amisso Labdamia viro ; 
Conjogis ante coacta novi dimittere collum^ 

Quam veniens una atque altera rursus hyems 
Noctibus in longis avidom satnrasset amorem, 

Posset ut abrupto vivere conjugio : 
Quod scibant Parcae non longo tempoie abesse, 

Si miles muros isset ad Iliacos. 



75 



80 



85 



mueeptamj ewn mmdum vieHma detihuta eruore suo ptacaMtei Deo$ iuperos, O 
Rhammuui virgOf nihU tautopere mUd $U cordi quod perperam Die iamtie tuscipy 
aiur, Quauimm altaria victimit vacua expetant dewium koetiarum aanguinem 
didicit ademto eibi co^juge sno LaodamuL^ qucB compuloa est priui ampiexum nooi 
sui eponri deeererCf quam dua hyeme» sequente» per tuas hngaa noctes ejus arden- 
iem satiassent amorem^ ut facilius postea valeret vitam ducere commbio dissehsto: 
cum maxme nen ignorarent Parca non diufore absentem Protesilaunij «t is Hiaca 

eodd. et edd. antiqoiss. Jncepta ut, vel Ineepta et^ vel Aecepta et^ in 
Sant. codd. Inceptum in ano Voss. rh Ineepta Stat. interpr. ' non ac- 
cepta:' in Delph. Acceptam: Eld. conj. lusessam, Lect. nostra del>etnr Tur- 
nebo, eamqne probat Scal. — 76 In omnibns Stat. Scal. et plnrimis codd. nt 
et io Venett. Brix. et Vicent. ceelestis paeificassetf qnod revocamnt Scal. et 
qni deinceps secnti snnt editores ; in Ald. Orypb. Stat. et nonnulHs codd. 
conciUasset, — ^77 In Exc. Perr. jam pro tam : in nonnullis codd. vaUde pro 
valde, — 78 Quam temere Scal. ex cod. soo, qaod testantnr miilti codd. ap. 
Sant. — 79 <^utd pro Quam in pluribns codd. ap. Santonium -, in Marcil. mem- 
branis, duobns Stat. et a marg. Scal. cod. deficeret ; in altero Stat. disgerei ; 
in Rheg. et nno Voss. defideret ; in nonnuUis desugeret : Stat. conj. drfecerit ; 
Marcil. defigeret. Lect. nostram servant edd. vett. Ald. Junt Gryph. Mar. 
Stat. Scaf. Or»v. Delph. Voss. Vnlp. ali», cum nonnnllis codd. ap. Sant. — 
^l In Stat. codd. movit, vel vovit, vel votmt ; io edd. vett. et f redecim codd. 
ap. $ant tioram: Stat. conj. novi. — 84 Posset et in Dat. Poaaf^ oft immpto ez 
nno cod. protulit et probavit Voss.-*85 In Venett. Vicent. duobosStat. et 

NQT^ 



76 Ineeptam frustra'] Quianempe 
temere Laodamia domum adiit spon- 
siy antequam sacrum pro conjugii fe* 
licitate fieri solitnm peractum esset, 
Dique nondum essent proiHtiati. 

77 Rhammuia'] Neraesis, Dea ol- 
trix scelemm et malefactomm. 

79 J<^tMa ara] In qna non fuit 
mactata victima. 

82 Una aique altera hyenu] Ante- 



quam dnoB annos com sponso transo 
egisset. Solent enim Poetse per bye- 
mes, vel etiam aotumnos, ant «lias 
anni tempestates, aonos ipsos inte- 
gros signiScare. 

8S Noeiibusintongis] Utpotehye- 
mali tempore, quo dies sunt brevio- 
res, noctes vero longiore». 

85 Qiiod sc&ant Pareef] Qnia nem- 
pe in fatis eraf, nt qoi primos Or«-« 



GARlffBN LXVIII. 



368 



Nam tam Helen» rapt^ primores AEgiTonim 

CoBperat ad seso Troja cieie viros : 
Troja nefas^ commune sepulcnim EnropaB AsiiBqae, 

Troja viram et yirtatam onmiam acerba cinis ; 90 
Qaffi nempe et nostro ktam miserabile firatri 

Attalit : hei misoro fratmr ademte mihi ! 
Hei misero fratri jacondom himen ademtom : 

Tecam una tota est nostra sepolta domas : 
Omnia tecam ana perierunt gandia nostra, 05 

Quae tans in vita dalcis alebat amor. 



MCMta miks oMrei. Tum €ikSm Tn^ja uu epend^ rafim HeUwa^ caaira $€iamM ixci- 
iare Argiverum Prineipee ; h^aada, inquam, illft Trt^, coamuotte imnuhu 
EurefkB ei Aei^e, erudete sepiderum Uhuirium Aomtmim ei vtrf mIimi omnium. Quee 
a ia m r u m eiiam iaiutU hiKiuoeam frairi meo morfm. O care frater^ mUU fratri 
tao heu iafeUei dvro fato erepie, Eheu ! O graia iux mllii, fratri tuo erepta. 
Teemm eiaeui oaueie naetra domue evereaeei; omaee tecum eimiul deUcia noetrm in- 



i»«»i»»»»^>»^^^<rf«^>^ 



sexdccin Scnt. eodd. eik ieee : bt alttTO Stat. «Uttiw: in altia codd. cam Tenet. 
an. 1590, Ald. Jmit. Colht. Orypb. Mnr. Stat. Scal. Ora^t^. Delph. Vocs. 
Valp. aliis abeese : Sant. pntat adeeee, pro ' adfatnrnmy' SBqno paene jare legi 
posse: non Umge iempue abeeee conj. Schrad. — 89 Aeim Europte^ pratallt 
Saot. plnrUnornra codd. auctoritate commouu; ei sie est in Scal. 1. ct 
l>elph. aed in novem codd. ap. eond. Sant. et omBibtt» fere edd. tmtiqniss. 
est Europat Aeiaque^-^^l In omnibna Stat. codd» Qua veieri id naeiroi iii Scal. 
cod. Qua veiet naetro; in Marcil. membranisy Qua tedei td neetro: Paaser. 
coiy. Qute fiyfer noeiro; Stat* Qu4e veieri noeteo^ t^, vel Qute aeieri dnaina i, 
m, naetroy nt Pnamoa inteUigatar; in Scal. 1. Qimb «• ier neetro; i» Scai 9. 
Qti« (ve ieX naetro ; improbante MarciL qui vnlt Qiem nuna et noetro ; et certe 
in codd. non multnm intereat inter veetei et «mic ; RapheL Quee, veSy veBy ei 
naetro, quod recepit Oraeviua; Voaa. Queemei ei id noetro; quod arripaemnl 
Vulp. et £d* anoB. Va mHd^ fum «t, ve\ Queme eiiem id Heiua. c«i adhaRret 
Sant. qnem vide« Lect noatram aervant Ald. Jiwt. Orjph. Mor. Delpb. et 
Bip«— 04 Tecum uaa naeira eet ioia in uno cod. Voaa. unde Ule, 7eaim cnm 



NOTiB 



comm in terram Trojanoraro deacen^ 
diatetyOcetderetar; qaod Proteailao 
contigit. Unde Ovld. ' Hectorea 
prlmua fataliter haata Proteailae ca- 
db.' 

87 Helenee rapiu'] Raptua Hdeme 
litatoria notior eat et tritior qnam qnaa 
plncibna a nobia referri debeat. Mi- 
rum aane eat, quod tam perditaa fai* 
nae mulier, et infaraia adulteray Aaiaer 
atque Earopae exitii pene canaa fne- 



rit. Unde Propert. 'OHm mirabar 
qaod tanti ad Pergama belli Europae 
atque Aaiae cl^aaa puella fait.' 

89 Commune eepukrum Europa A^ 
eiaque'] Europae, propter Oraecoa; 
Aaiae, propter Trojanoa, qnl in bello 
Trc^ano perienmt. 

90 Aeerba oaaa] Ginia hic faeminui» 
genere ponitnr, «t apod JLiicr* lib. iv, 
* In miembria cinttre nt malta iatet 
obrntua igoia.' 



t 



t 



^ 



^5 



964 G. VALBRll OATULLl 

Qaem nanc tam longe non intet nota sepulcra» 

Nec prope cog^natos compositam cineres» 
Sed Troja obsccena, Troja infdice sepultam 

Detinet extremo terra aliena solo. " 100 

Ad qnam tam properans fertar simal andiqne pnbes 

GrsDca penetrales desernisse focos : 
Ne Paris abdacta gavisas libera moecha 

Otia pacato d^ret in thalamo. 
Qao tibi tam casa, palcherrima Laodamia, 105 

Ereptam est vita dalcias atqae anima 
Conjagiam ; tanto te absorbens vortice amoris 

iEstas in abraptum detulerat barafluram ; 

terwnady ifM» raootf amm iMtif , dnM xvoetta^ fwoihalt, O frater, qmem mmIo •qNittnm 
ita procuif non uUer mmuunaita nobi§ cogfiUaf neque juxta canaangmnuoM propip- 
qnoram r«%Mta«, $ed t» ti^omt Trya^ muera Tr^ twmUahim tegit extrem» in 
eri» regio peregrhuu Ad qnam/eetinamjuventtu Grefca ptitrioB laree reUqaiete 
dieHwr, ut Parie exuUane, rapta Helena adKMeray tUam eecaram in tranfpdtto 
taro nan ageret, Qaa tune belli Trojftni accaeione evenit, o/onRMtaitiRa Jjaodm- 
mta, ut tanm Itfrt vita et anima tjMa iiMtaidtNi eannubium abrupium nt. Tamta 
impetu amorie ardar obruen» te ^nnjecerat in prefuiadam mieerierum voraginem ; 



^i»^<#^i»^i»i»»#^^ 



noitra eet tota tfuita doMMt.— 97 Quee in Stat. codd. Que in plerisqne ap. 
Sant. — 98 Nan in nno Voss.— 99 In qoibusdam Sant. codd. aepuicrum; 
Avant. legi jussit iiffeUee eepuidtruatf qnod reposoemnt nonnolli: MpMttimt 
ezliibent omnes Statiani. — 100 In Marcil. merobranis, omnibas Stat. et plnri- 
bus Sant. codd. cam edd. Stat. Scal. Delph. Vosft. Vnlp. anon. Sant. Bip. aliis, 
DeHnet extremo, qnod probat MareiL exteme conj. Statins : Detinet a nostro 
in Ald. Jont. Oryph. Mnr. et Orsv.— 101 In Ald. Jnnt. Orypb. Mnr. aliis, 
ciimprofwraiif/nftirnMiil-imdtfiicpifdet; in dnobns Stat. codd. tum properan» 
fertur undique pubee ; in ono, tem prop«raM/€rretiir imdi^e pubee: verbometmal 
nt addititiom atque aliennm damnant Stat. et Marcil. at mnltomm codd. aoc- 
toritate stMiil imdtoiie tnetor Santenins : in Marcil. codd. tum properant fer- 
tur unduiue pubee ; ex qoo fedt, Ad quam tuncfertur propera unSque 

et undique pube», addens, * h»c Valerii manns ipsissima ;' Rapbel. ex conj. 
Lipiii, nt pntat Sant. dedit, fertur unde undigue pubea, qnod recepemnt Graev. 
Delpb. Bip. alii ; in ed. anon. Iiim properoiis/erreiiltor undtftiepii]^; Eld. ten- 
tat,/erlttr Ucta undique pubea. — 103 In Stat. codd. penetraUa i^oMr* in non- 
nnllls edd. vett. deof» probantibns Voss. et Davis. ad Cic. N. D. ii* 27. sed 
foeoa testantnr plarimi codd. — 103 Nec in tredecim codd. Sant. Improbante 
Doer. Neu in Commel. et Balnz. qaod ferri potest. — 105 Qiiod in omnibus 
Stat. codd.— 108 Heins. coiy. depukrat, ingeniose, inqait Doer.^109 In pln- 

NOT^ 

108 Barathrum'] Hic ponitnr pro In Ceadan. Barathram autem ex 

voragine : sed proprie locns erat A- Festo locns prseceps dicitnr, nnde 

thenis, in quem scelerati et flagitiosi emergi non possit. 
dejiciebantnr, nt apnd LacedaBmonios 



.GARMBN LXVIII. 265 

Qnale fenmt Graii Pheneiim prope Cylleneum 

Siccare emulsa pingae palude solnm ; 110 

Quod quondam cffisis montis fodisse medullis 

Audit falsiparens Amphitryoniades : 
Tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta 

Perculit» imperio deterioris heri : 
Pluribus ut coeli tereretur janua Divis» 115 

Hebe nec longa virginitate foret. 

qudlU esi UUl fnMgui» terra, quam Graii dieunt exhauttit aqui» prope Penevm CyU 
lenamm exneeariy qaam exeavare aggreuaa eti olim abaeieiie viaeerihue mamtiB 
Awj^hfftrieiniadee faUkparens^ea tempeetate, quajutiu agperiorie domini teUs tndm^ 
iaiii coi^ixii StympkaHa parteniay ui porta eeeli nu^ori Deorum numero eakaretut^ 



rimis codd. sine aspiratione Pendum^ ▼el Pemeum ; Avant. legi jnssit Pheneum 
prope CyUeneum ; Partii. P«ii€tim propter ameenum : codd. fere omnes habent 
CyUemeum, — 110 Siceari in omnibus codd. et edd. Siccaref Schraderi emen- 
dationem, in textnm recepit Doer. pro pingue idem Schrad. malebatpti<r»< — 
111 In nonnnllis Stat. codd. Leid. et nno Saib. fudieae, — 112 Audet in omni- 
1>n8 fere codd. et edd. vett. qnod explicant 'aadebat/ 'ansnsest;' atMHf 
exhibent edd. Gryph. Mnr. et alis. Audii^ ex conj. Palmer. in Spicil. p. 
716. Anpnymi cajaadam in exempl. Gronov. et Santenii, reposnit Doer. — 

NOTiE 

100 Groit Pheneum IPeneum'] prope discessit Olympo Hercnlea gravis 

CyUeneum] Cum ad Stymphalias aves OssA manu, subitsqne ruinam Sensil 

interficiendas Enrystbei juBSu profec- aquae Nereus.' 

tns Hercnles in Thessaliam venisset, 113 i^ympkalia monetra'] Stympha- 

palndem qnandam, quas ex aquis Pe- Ins nrbs est Arcadiae ; nbi etiam et 

nei fluminis coUectis efficiebatur, sic- palns fbit ejusdem nominis, ciron 

cavit,separatisprinsabinvicemOssa qnam Stymphaliae aves hominibns, 

et Oiympo montibns, qni antea con- bmtis animantibns, frnctibusqne ter- 

tigni erant : et cnm ita dedisset exi- ne infensissimae, quas dicitnr Hercn- 

tnm flnvio in mare, hominibqs illins les jussu Eurysthei ant fugasse aera- 

regionis campi ad Penenm feracis- mentonim sonito, autjoztaCatnUui 

Bimi et pingnissimi copiam fecit. De sagittis interfecisse. 

taoc Diodor. lib. v. Cyllenens porro 114 Jmperto deteriori» heri] Jnssn 

dicitnr Penens a CyUene, jnxta iUud Enrysthei, qni HercnU labores et 

Strabonis lib. tiu. ' In medio Chelo- monstradomanda proponebat, ageate 

natas et Cyllenae spatio Peneus ef- Jnnone, licet fortitndine Hercnli lon- 

fnnditnr.' Penens antem efiam flu- ge inferior esset. 

vius Arcadiae, ubi et mbns Cyllene. 115 Pbiribu» ui c«it] Hercules ideo 

112 FaUiparen» Amphiiryoniadea] parebat Enrystheo, ot ipse quoque 

Hercnles qui falso habebatur Ampbi- per labores Deus fieret. 

tryonis filins, cum revera a Jove esset 116 Hebe nec longa virginitate] Hebey 

ex Alcmena progenitus, Ossam ab juventntis Dea, filia Junonis, inter 

Olympo separavit, et sic exitum de- Deos relato Hercoli, et Junoni re« 

dit aqnii. Unde Lucan. ' Postqnam conciliato^ nupsit. 



906 O. VALBRII OATULLI 

Sed toos attu anMnr bmAm fiiit altiof iUo, 
. Qoi tonc indomitam fttie jogom docoit 
Nam oeqoe tam eanmi cooiecto astate paieDti 

Una capot fleri gnata nepotia altt ; 120 

Qoi» com dintiia Tix tandem inventos avitis 

Nomen testatas intolit in tabolaSy 
Impia derisi gentilis gandia tollena, 

SoBcitat a cano voltoriam capite* 



laui «MMTy o LaodaniUi/Mil tfta Imgt fnfnmiiw wtijfam^mm Dimm Heicahai 
dmKU$Mt$Eiatyiimi imp$rimm^ Nm mmm mOm mma JBUttdmti ptMdmrt- 
fiU taM diiminm eafttt mepUia tmdit gnMj «pA cmm mx dtmmm mmudam opifrnf 
mM» mripiu» mt hmrm in tmtmimnte tmtibmB ehmgiwtef qmqiu remmoemi iniquam 
Imtxtiem pr^pmqei dehem^ depeiiii emktmtem ab mm tao eene» NeipmnUmeelUumbm 



i^«i#i»>»^i#i»i»»»<# » 



114 PertnMt ia plvrimit codd.— 118 In Scal. et plaribiM eodd. ap. Saot. Qm 
iMmm dtmUnm; m Vat. Qni diem n daminm; in Rheg. aeptemdectm codd. Saot. 
•t dnobiia Stat. Qni tnnm de mit nm ; in nno Stat. QaifMmi doMMam,*' in altero 
SiDl. QnifMe fMmi doMteM; In Vlcent. Brix. Corr. et Lanib. Qni dienm 
demmmme; in Bodl. et Hamb. Qmfmn; in Comrael. et Balac. Qtriqwe di* 
«km; In Leid. Qmn; in Ald. Qno divnm denumnm; in Mur. et aliis, Qnod 
di i MM dffMtMMM ; in Scal. 1. et 2. RapM. Orttv. Vnlp. et edd. anon. QnocI 
dimon doMtlMM ; explicant nimimm dioMM de Hercule, qni EnrystiKei amore 
irretitns atqne ita domitoa ait : Qni te non diamtnm eadubent Ooar. et fixc. 
Raiuk. QMod doHmn rfniJMMM m Lat Lat. Qni tnne te indtmiinm » anmg- 
Dat. Qni demm tenUbat Pncc Qms teMlwn indamttaM Stat. Qms aondMM 
doaiitaM Fmt. Qmi in oil<i iadoanlMM Voas. Qvt te adeo donttmam Heias* 
Qid iaeiteM ilMilMaM Anonymna qaidamy qoem D^Onrrillum eue suspicatur 
Sant. QmI loMfi IndfMitlaM Schrad. QHt rteam in dOmini te ire rognm doemi 
RM. prodooMil in Mediol. dooMil ; in Voio. dflHmtl ; In Bahis. ot Pahrt. fiolMtl. 
Leet« noatra, jam ia Oott ct Biji. exhibitn, Cmnmd. dabetnr*-^ll» Nmm nm 
emam emmm emrfeeto minte in Man. L os in uno StaA. pro comoo» e qno> iaqait» 
facile fit verbam alteram tam; in aliis ejasdem ^om no^ Iomcomm oarMH.- 
Mardl. aatem ex priscM scriptarae irestigio dedit, Nom neq;ne Iom oacfMMi..'— 
191 Qmi Imm in edd. rett in omnibns Stat codd. Qmi cmm; Scal. coiy. Qat 
qmnm tn, improbante Doer. — ^191 Pro leslnla» Schrad. Tolt cerolar; pro tNlH- 
itl Partb. edidit dflMiil.-^l» hrita deriei Heina. improbanto Doer.— IM In 
noBoaUisSUt. codd.»Sht<ilMfta canot iignwlMriMnfqpirt; faiaMiaej na d cnft i i c ft M la 

NOT£ 

117 Sed tmu aUna aaior] Rarsom ad cnli at tot labores aggrederetar. 

Laodamiam redit, aitque amorem ip- 122 /m lo^Mks] Intelligit testameo. 

sius erga Tiram saami qui Ipsam in tnm in qoacamqae materia scriptoffi. 

proltindam et abraptnm barathram 12S Gailtlit] 'Genttlis' anctore 

detruserat, fuisse profandiorem illo Festo dicitur, qni eodem ex genere 

paladis ad Peneum barathro, quod datas^ et is qui simili nomine appel- 

Bivnm, hoc est, Herculem, docuit latur. Vide Cic. in Toplc. 

ferre jagum Eurysthel heri sen do* 194 S^tlol a cano mUtarinmaifiie\ 

mini; qui nempe prsecipiebat Her* De parro nepote loqaitor, qai ayo 



. CABUEN LXrilf. 2flZ* 

Nec tantam niveo gavisa est ulla cdliimbo 135 

Compar : qiUB^miilto didtar improhiiis 
^OscnIa mordenti semper decerpere rostro ; 

Quanqnam prsecipae maltivola est malier. 
Sed ta horam magnos vicisti sohi farores, 

Ut semel es flavo coDciliata viio : 130 

Aut nihil^ aat paido quoi tam concedere digna» 

Lax mea se nostram contnlit in gremiom. 

cm^imeU cl^ sno e^hmboy pug imige mUwq^trwnHmtfertmr canere Mc fMfro 
mordact, tam deUetata eet^ quam ta, o Laodamia, etei maxime fcmiina tiwoMfaM 
eaf . Equidem tu, o Laoaamia, Umge eaperaeti ingetUei ommee, qmewnqMe alim 
/ufrint, amiOTeey ubi prumm eee^/imcta eefermaea eatffogi tua Prototilao ; «in otl 
mmimevdpaMxiUukm eed&e d&gm omtca mea teu m meum mmm cMycdf ; ctrM. 



<*N»>»<^^^^«»>»»^>^ 



eoiioMlMiitartimtMptft; in Maff. I. 5Wwtla<aMiiotN>lMi<arlimcapth*.* onde Stat. 
oonj. Se eUat a emm miMuriiumeapUe; vei, Se eUat hieamt miUunum eapiH: in 
Mareil* membranis, Sueeitai a earo voUmium eapitif (jm ▼ersnnm seriem tic 
diaposait, 2Vaiit n. I. «acram e, a, pareuHy Uua e.8.gtin. akt: Impia d, g, g, teUene^ 
Suieetat et caro o. eapUif Qui tum d. «• #. i atnlit Nmnenf fr^. Scal. dedit, Suom 
eitai ah eano mdturium emti^ improbante Doer. «qM« ez codd. et edd. pr. 
revocavit Sant. nt sit antiqoa ablatiyi forma in qnam rem landat ille Sanctii. 
Minerv. i. 8. c. 7. p. 197. et ibi Perizon« n. 4. — 185 Pro uOa Vosa. in librosoo 
inTcnerat vnOa, ondo fecitpic0a, improbonte Doer. hanc emend. ampleetitnr 
et confirmat Vulp. laodana Ovid. Her. xv. S7. eoaque secntan est £d. anon. 
— 186 In Stat. codd. quimMlto; in Scal.cod. MafiC 1. et aliia, nt legi jnsatt 
Avant. qum nnuUo : in edd. vett eeu quidquid dicUur, — ^188 QaaiihMi tn Venet. 
an. 1600. Ald. Grypli. et Mur. QMom qua Voas. ez Goojectnra>aceedentibns 
Marl^l. ct Schrad. sed nostram lect. tnentnr Marcil. membr. cnm codd. Stat.' 
Scal. et optt. Sant. m^gtoola conj. Hetns. — 189 Sed ta Jbonmi Mur. et Ra« 
phel. Sed tu o/im, jnngens olim m^giios(ro^ vdkm peYd\ous\ primns ez cod. 
ana doditScal. sed in nnllo cod. ap. Sant. oomparet liaec lect. immo in plnri- 
itti& deprebendit ille Aonony qnod dedimns, vel ttiort M M , qnod aperte ex tu 
et AoriMi confloxit. te oonMi in Commel. Sed tu CAoomoo cofg. Eld. — ^131 In 
qntbosdam paMlwn; in omnibus SanU et Vosa. codd. et nonnnllis Stat tu pra 
tMm, qnod non temere r^iciendnm pntat Voss. tum in uno ap. Stat. tu ia« 
codd. legi possit <u vel <Mm ; ia Leid. Sant. invenlt nime: Stat. eonJL phm^ 
Hnoc versnm ita resoribendum putat Doer. Sioy nihU omI, 4^. vel sequentem 
eorrigtboQmodo,i4Napmciiitcnoi(rmiiMlMlil.--ia8 Cm« initl omeBd. Comd. 

NOTJE 

Mtns In eztremp senio, post signatas nis. At nepos natns, nbi tabnlis avi 

tabnlas, ot institntum hseredem all- nomen intulit^ expuncto gentili, sus* 

qnem in gentiUbus, qni prozimns citat vnlturem, etamolitor a capite 

evat, testamentum delet, sicqne frns- senis. ' Vnlturios ' enim et * corvos ' 

tratnr gaudinm gentilis, qui jam spe vocabant hsereditatdm captatores. 
devoraverat haereditatem, et quasi 187 OieuUt mordenH] Nihil tam im- 

vnltnr imminebat eapiti boni senis, probnm in rapiendis oaenlis llngi po- 

iBortemque ejns avide ezpectabat, test, qnam diountur ipsi eolombi. 
«zpetel^atqno, ttt ipsius fmeretur bo< 



208 C. VALBRII CATULLI 



Qoam diGQmcimaiis fainc iDiiic 8»pe Ciipido 

Falgebat crodiia candidas in tanica. 
Qa8D tamen etai ano non est contenta Catalio, 185 

Rara ▼erecand» forta feremns lieras : 
Ne nimiam simas staltoram more molesti. 

Saepe etiam Jano, maxima CcBlicohim^ 
Conjagis in ciilpa flagrayit qaotidiana, - 

Noscens omniToli plarima farta Jovis. 140 

Atqai nec Diyis homines componier eeqaam est : 

Ingratam tremali toUe parentis onas. 

fmmfr^putiUr ku Wme eanewrmnM CupUe ipleiMfat wleM, t» viiie eroeea ; quce 
ptmifmm iwteriim eeh rao uem eei CatmUe eeiUeniiif attamen moderaia jmdke 
rmrm adaUeria toterahimmi^ ne eimme mmie mere ehtitarmm imeommnodi* Frequenier 
perro Jmmo^ Oeerwm paieeltiuma^ eeuae freqaeniia eoi^agii eai Jome •mma voleaiia 
adaUeriaj ira exareii eaper <^ peeeaiie queiidiamie. Sed Deie nwrtake comperari 
nrfaeeet; remeveigiim-i^dtnpidipairiemeketmmemme, Neqae enim ipea vmxcm 



^»^^»»»<#<»i»»<»^ 



nt habeat, qiio referatiir <««.— 13S Qma eiremnemreame in noDnnllis codd. Saot. 
eireamwereame in qnibntdam ejnsdeni ; hae iliae in edd. vett. et dnodecim 
Sant codd. lune atqme hime in Vat. hie HHe in Leid. lect nostram servant 
omnes Stat. codd. — IS4 In Vat. et Ond. crocea. male ex sententia Santenii, 
cnm eroeinne forma sit rarior. — 136 De tamenetn particnlis conjunctim scri> 
bendia Tide <|^no8 landat Sant. — 136 Rara vereemnde /. /. heri profert Gnar. 
Raia in Orienana, errore forsan typothetamm. — 188. 189 Hos et dnos seqq.' 
Yersns, ut intcrpolatos, rejecit Hand. ijpsa eOam malebat Schrad. vel totnm 
locnm ita refingendnm potabat, Passa «. J. m. C. C. in c, flagraniem : ex nno 
Corr. Valt. marg.^ Vicent. et Briz. JtagMai recepit Sant. fiagramtem in Ve- 
nett. Rheg. et plnrimis codd. flagramte in Palat. Magramiie in Dat. a m. s. 
lect. nostra, in Ald. 1. primnm edita, anctoritate Baloz. confirmatnr. ' Aliam 
dtfficnltatem movet noYa metri ratio in voce ^nolidsaiia, quam prseter Catnl- 
lom nemo Teternm secntns est ; snccnrrere quidem pleriqne stndent scribendo 
eottidiana ; sed hand scio, an boe modo res satis expedita sit, nam codd. Ca- 
tnlli, teste Santenio, servant gmeiidiama : nisi totns hie locns cormptns sit, 
eqnidem in hnjus vods ratione metrica Catnllnm Uoentius potins quam recte 
▼ersatftm esse, affirmare malim ; difficnltatem removere studebant fortiori 
romedio, qno indigere hic locns Tidebatnr, Eld. et Sant.' Doer, Hagramtem 
eamiimei iram proposnit Sant. fagramie reemmdiiaia Eld. Stat. codd. habent ¥01 
Jtagramiem.^^\fragramiem. — ^140 Omntooli iigiiosc€M conj. Heins. — 141 Atqme 
in nonnnllis codd. Atqme mee o dieie in nno Sant. Atq, in nno MedioL Ai 
q^ in altero Dat. cnm Ond. et Ricc. At quee in binis Saib. lect. nostram 
testantnr Stad. codd. componere juetum ese, vel eomponere fae eet in edd. ante 
Calpurniom. — 142 Hic lacuna est in qnibusdam codd. in aliis, ut et in omnU 
bns Sant. et edd. antiqniss. pentameter, quem dedimns, sine litura conspicl- 
tur: enm spnrinm pntarnnt Mnr. et Bronkh. qaemU pro tremuUi tentabat 

NOM 

187 StaUermm nmre'] Stultum enim ejns furta et fraodes possit deprehen- 
mnUis videtnr craciari ad coercen- dere, aot cohibere. Unde Propert. 
dam mnlieris libidinem ; cum nemo ' Tn prins et fluctns poteris siccare 



GARMBN LXVIII. 



sw 



Nec tamen illa milii dextra dedncta patema 

Fragrantem Assyrio ▼enit odore domum : 
Sed furtiva de^it mira mmmscnla nocte^ 145 

Ipsius ex ipso demta yiri gremio. 
Quare illud satis est, si nobis is datar nnus^ 

Quem lapide illa diem candidiore notat. 
Hoc tibiy quod potui^ confectnm carmine muniis 

Pro mnltis^ Manli, redditnr officiis : 150 

Ne yestrum scabra tangat robigine nomen 

H8DC atque illa dies, atque alia^ atque alia. 
Huc addent Divi quam plurima^ qu» Themis olim 

Antiquis solita est munera ferre piis. 

paMa mhi manu dMcta adiit domuMnuam A§mfrii» odoribuB peiftuam ; verum ah 
ipMo vjri sni sur^ens amplexa mihi dena Veneris ekmdesihia dfeewra noete ka^ta 
eet. Ita^e iUnd eufflcit, ei nobie tribnatw edlie iUvd, propter qaed iUa rignet 
diem laniUo meliore, O ManH, ietnd tibi fiiimiiMiilMm eonflBitum ex vereicuUe^ quoe 
poiui nngere, a me tihi exhiJbetur pro innmmerie tnis erga nie henefkOe» Ut 
iethac dieCf et aitera, atque alia non ddealt veetri iiomtiiif memoriam equalenti ob- 
iivionis obeeuritate, Sed praeterea ad hoc DH oilliicient tiuiicmcra dona, qua 



^^<»^<#^»»^>#i^»»^ 



Scbrad. — 148 Voss. cnmin Mediol. invenisflet F«ia f mntfii extcnlpsit inde et 
edidit Veeta tamen. — 144 Flagrantem in quibnsdam ; Fragrane in Commel. et 
Baluz. — 146 In edd. velt. ntgra ; sed omnes Stat. Scal. Marcil. etptnrimi 
Sant. codd. tettantnr mira; Marcil. volebat r^iia; Heins. prtma ; Sclirad. 
nivea, — 147. 148 In Corv. ap. Sant. Q. t. e, eety ei n, idd, nfitf, Quod U iUa 
diee; in tribns Stat. codd.etiam, ein,idd. unie; in Marcil. membranis, Q. I* 
«. eetf ein,ied. unie, Quem l, iUa diee ; Maff, 1. qnoqne exhibet, «t ii. tt d. imt« .* 
Marcil. con^. ei n, id, d, unie, Quum l, iUa dies; Scal. in ed. 1. ein,ie d, ume^ 
probante Ltpsio ; in ed. 2. nostram ydcdit lect. anam Bat. bini Mediol. Palat. 
Commel. dno Gud. Ricc. Exc. Anonymi et Lips. 1. confirmant : quie datur 
ima« legit Dnkernfl. Yide Sant. adh, 1. — 149 In Mnr. miopoiiit; in Mediol. 
quem, — 160 AUi pro ilfanit legit Scal. AuU leffi jnssit Marcil. vide ad vs. 60. 
— 161 Nec in qnibnsdam codd. noiimm in Ald. Mnr. et plnrimis codd. — 

NOM 



marines, Altaqne mortali deligere 
astra mann, Qnam facere nt nostr» 
noliot peccare puelltt/ 

144 /^4i!graiil«m jlMyrio otfore] A- 
momo, et aliis odoribns, qni plares 
nascnntur in Syria, quae et Assyria. 

147 lUud eatU eef] Dicit Poeta sibl 
satis esse» si det ipsi puella illud, quo 
putet diem felicem, et aliis idem non 
faciat. 

148 Iioptde condtciiortf] AliiThraci- 
bus, alii Cretensibus in more posi- 
tum fnisse dicnnt, ut distinctos pro 



experimento civiuslibet dlei calculos 
in umam conderent, ac supremo vi- 
tse die separatos dinnmerare sole- 
rent, ut ita de felicitatis aut miserias 
ratione pronuntiarent. Cupit autem 
Poeta, ut amica sua eodem ritu feli- 
ces dies, et sibi fortunatos numeret. 

149 Hoc tibi, ^Modpofiit] Ad Man- 
linm tandem redit, euinque Carmen 
conclodens optimis, quibus potest, 
▼otis proseqnitnr. 

163 Hicc addetU JDtoi, qua ITItfmis] 
Ultrft boc Carminum munus quod tibi 



CL VALBRfl 0ATULL1 



Sitis felicM et ta Bimid et tiia vita, 155 

Et domM ipsa, in qna liwiHitis, et domina : 
Et qai pruicipio nobia te tradidit, a qao 

Sunt primo nobis omnia nata bona : 

« 

J%gmi$ fNMMliM coMMvtt prtfcit homiiiibni jtiilt vhondUmB cm^citc. aUU twt 
bimii £t f^iiwmHf ht o Mailli, ac parUir lux fna, aiqiu eiiam domtM, t» ^tM «m 
joeaii mmm»f aifim tHmm kttm. Scd niBslaie sit felix, ^trf iM6if 04 dmumi^ 4i a 
ftw jM^tMO nofrtt OMRM M M Mc dg jNwocitcrtMl. At wUd$ jtTo cilcrtj otttff mi feHx 



i»<<*»o#>»*»*»»»i»<» 



li6 FiiicccM<ti H Id iraoSaiit.<tM«Miitq'ModiceoqQtrto.— 16« Yoxtjwa 
deett In onnibes Stat. et •exdecim Sent. codd. unde Stat. oonj; Aifudmmu 
w «M ; in Nen. iptif nt legebef Oetevius Pantagatlins ; Et domus, tnquamit 
humoif H domina correctnM erat in Vall. ipjt ts 9M1 ItuiMKt dt dtMtaa conj. 
Schrad. ipmi est In moltit codd. ap. Sant. — 167. 166 In qnibnsdam Sant. 
codd. ^Mfi^ptit, improbaate Doer. pro valc. ia tradidit in omnibnt Sent. 
codd. itrraM daditf qood refemnt Interpp. ad vt. 67. terrwn d«KI, arftri in 
Sut et Scal. codd. Stat. conj. ItntroM dtdil, oc/trf; TeKtntnMdcdilvac 
ftre ; vel itntroM dedity Afer^ ot ait nomcn preprlnm ; Scal. ia frandtdtl Vfem ; 
ted afnfert in triginta Sant. codd. Venett. 1. S. lUieg» et aliit wtt. olfiic ooa|. 
PartJi. inargo Leid. ezhibet trea glottat onltrt, atWMrc, awgriac, qnamm pn* 
nwin cnm Vota. arripnit Vnlpina ; aed Li|>t* inde volebat te tramdedit atupex ; 
Wettten. ItrroM dtdtl ii6trltM A fiM timl priMo : versnt minor in omnibnt fere 
codd. incipit A qao timl prtMo ; in dnobnt Saib. Vall. Med. Venett. 1. 8. et 
Sheg. A foa eamt prima jam; leet. a ^mo Samt primo mobit tola anctoritate 
Conr. nititnr : dtMiwaM dtdil, a ftit Sami prium Nt6tt in Ald. Orypb. Mnr. aliis ; 



A qamffimo twtl dedlt SciU. ex cod. nda pro maia in BodL et nonnnlUs Stat. 
Iww in omnibns Stat dnolms et Tigintl Sant. codd. Venet %. et Rheg. In 



NOTA 



pro tnis in me meritit mitto, etiam 
opto, ut Dii addant ea omnia qnte 
Jnstitia dabat hominlbns piis in stt- 
enlo anreo, qno omni bonomm ge- 
nere abundabant Ad mentcm fere 
Catnlli Virg. < Di tibi si qna pios re- 
spectant Nnmina, si qnid Usqnam 
jostitin est,et mens sibi conscia recti, 
Prtemia digna ferant' Themis porro 
ex Hetiodo in Theog. fiUa foit CoeU 
et Terrat, et nna de nzoribos Jovis, 
de qna Justitiam, Bonas leges, et 
Pacem florentem natas esse didt 
De Themide sic Festns. Themin 
Deam pntabant esse, qnae prteciperet 
hominibos id a Diis petere, et ab ho* 
minibns, qnod fas esset. 

156 iStiit /cltcet] FoTmula preca- 
tiqnU Dotatione digna. Nihil enim 
frequentins apnd Poetas invenituv 



qnam Qlad votnm, * Sis ieliz.' Virg. 
Ecl. ▼. ' Ipsa tonant arbiitta, Deut, 
Dens ille, Menalca, Sis bonus, o fe- 
lixque tnis.' £t JEn. i. Venerem Br 
neas ita precatur: ^ Sis felix noi* 
tramque leves quaecnmqne laborem.' 
Tlbull. lib. III. Eleg. nlt ' SU feUx 
et sint candida fata tua.' 

167 m «M pnmeipio^ Hks Poeta 
significare videtnr enm, a qno foerit 
prinnmi Manlio commendatut, et per 
qnem in ejns notitiam venerit, et qni 
fherit in cansa cnr ipsi ManUaa tot 
beneficia contnierit, apnd qnem eti- 
am te gratnm et memorem, nt apnd 
ManKnm, prawtare veUe videtnr. 
Qnid tit antem ' tradere ' nemo nescit, 
qni commendatitlas Uteras, maxune 
Ub, xifi. Epist Cic. legerit 



CARBiEN hXlX. 



S7l 



£t longe anto amneB mUn q«UB me earior ipso est^ 
Lox mea ; qua viva Tivere dalce mihi est 



160 



mea anneaf mea vita, qua mihi memetip$o carkr eil, et qm teta eaka et mcokmi 
vUamUdmameit^ 

vfio V08A. et Mediol. totiit Tenss «|>e8t. — 169 Sed hnge Lat. Lat. pro ipte 
offerunt Dat. et Ricc. ipte: tres Saib. MecUc. Yall. Corv. et edd. ante Al- 
d«ni tpM.— IM * Eet m uat. et Ricc. deest. Nobia olin totus locas. mimai 
iii iBodom impeditmi, hoc modo ezpediri fortaise et conslltttl poaie videbatary 
al pro €f IM in vs. 16S. ut iti, et vs, 167« Det fid pro Et qm legeretor ; alti- 
mam aatem difticlion aatecodenti praponeretur aic, Jmie fi&eee «f fo, 4«. 
Et demu» tpaa, ifc, EtUmge^ife, Lax meay tfc, Det^ fat princtptOy tfc, Sini 
prtmo, 8fe, Sed nnnc vix duuto, quin totom diatichon va, 167. 168. a sciolo 
qoodam appictnm siC JOoer* 



CARMEN LXIX. 



AD RUFUM. 



NoLi admirari, qnare tibi foemina nnlla, 

Rofe, velit tenerum suppoisiiisse femur : 
Non uUam rarad labefactes mnnere vestis, 

Aat pellacidnli deliciis lapidis. 

Ne demxrerity o R^e» * * * aut cur ftvOom paeHam corrtanpae dono 
etioea veeti». aut iUeawit gemma peVueenti», TiM uocet makm auidam mdgi 



^<»^^^»i^^^^^^ 



3 In Scal. et nonnnllis SUt. codd. Notittarara; inaliisStat. NotiOa 
ara ; in Ald. Mur. Stat. Orsev. ed. anon. aliis, Noa^ st iUam rara; in Scal. 1. 
Nen ulam rar<B^ qnod repotuit Yoss* Lect. nostra, qnam ex Oryph. 2. re^ 
vocavit Doer. est ex conj. Avantii. Ubefatiat in Briz. improbante Doer. — 



NOTiE 



1 IVbtt 



Vbtfe\ Hoc Epi- 



grammate exagitat Catalloa qaeti- 
dam KMfyan divitem, et male oleotem, 
q«i lleet miuera donaret mnBeribus, 
ab illis tamen non amabatnr : cujns 
rei caasam asserit fuisse teterrimum 
alarum odorem, qnem Orjeci rfMlyor» 
Latini eapirum aut hircum vocant ; cu« 
jus odoris fceditate prs&ter ceteros 
insigni» erat iUe Refu»; unde ipsnm 



hortatur Poeta, nt e dnobns alternm 
fadat, vel qaod tetram illam eaprom 
occidat,malamque boc pacto suffocet 
odorem, vel admirari desinat cnr non 
ametar. 

2 Temerumfemurl Ut cum ipsa co- 
eas, scilicet. 

4 DelieOt lapidi»'] Oemmse namqne 
ad omatnm, ostentationem, et deli* 
ciaa tantum expetuntnr. 



272 C. VALBRU CATULLI 

L»dit te qofledam mala fabala, qaa tibi fertor 5 

Valle Buh alaram tnix habitare caper. I 

Hnnc metamit omnes : neque mimm ; nam mala valde est | 
Bestiay nec quicnm bella puella cabet. 

Qaare aat cradelem nasorum interfice pestem : 
Aat admirari desine^ cor fagiant. 10 

•flrmo, fw dieUMr nmribos amiiUi hirciu Hbi tiabiiiikri mbtir mUarMM twarwm 

MiM« iMfM em ett emm fiM ftnmom j^uMa donmre veUt. Quawnobrem vei «Mule 
•Umi MrNMi pettemf id eetta iemireri qtmre ie emmee r^fugimU. 



^«<»#«<WO<i|» »«»»» 



CARMEN LXX. 

DB INCONSTANTIA PCBMINBI AMORIS. 

NuLLi se dicit malier mea nabere malle» 
Qaam mihi ; non si se Japiter ipse petat. 

Uxer mem agtriMt ee memMi p«itM ^om mt&t nwbere veUe; «egiie etiaiMt 

NOTJ^: 

l NMUi ee dieii] Mnlierum iofideli- maliebribns blanditiis nnUam esse 

tmtem et inconstmntiam snb amicsB adhibendam fidem. 

suae peraona hoc Epigramraate tax- 2 Noti «t ee JupUer ipse petat'] Sic 

are ▼olait Catallos ; significatqne infra ad Lesbiam CatuUns : ' Ncc 



I 



4 la Stat. Ubb. prolncMiiiiJ.— 10 ilitf te admirari derime ewr fagimit cooj. 
Heiiis. 

NOTJE 

6 MalafaMa] * Fabnlam' ▼ocmnt cns in alis.' 
qaicqaid est in ore et sermone po- 8 Besfia] Sic ctlam Plaatas Bmc- 

poliy sIto Teram, sIto fmlsam sit. chid. * Mmfa ta es bestim.' Pisnal. 

6 rmlle eab akuwm trax kabitare ea» * Mmle ego metao milrios ; mmlm bes- 

per] Almmm Tmllem Tocmt mxiUmram tim est, ne forte me mofermt pollam 

recessnm sab brmchils et humeris. toam.' 

Cmper Tero odor est hirclnns, qal itm Interfiee peeteml Qomsi de mni- 

dlcitar mb hirco sea cmpro propter mall sermo esset, fmcete de foetore t 

ejnsdem malmmlis grmTeolentimm et illo tetro loqaitar. Dicit tmmen Ko- \ 

f«torem. De hoc infrm etlmm Cmrm. nins tefeir^lcere et oeddere Veteres eti- 

Lxxi. * Si cnl, Virro, bono smcer mlm- mm de inmnimmtis nsarpasse. Virg. 

ram obstitit bircos.' Horat. Epod. * Fer stabalis inimlcnm ignemy atque 

XII. < Namqne sagaclns nnns odoror, Interfiee messes.' 
Polypnsy an gravis hirsntis cabet bir- 



I 



• CARMfiN LXXI. ; 273 

Dicit: ^ed.iniilier cupido qubddicit amaiiti,. 
In vento^ et rapida scribere oporfet aqua% 

Jupiter eam expetat. Hoc oBserU ; at quodfomina dicU ardenH amaiori icriben' 
dnm eat m venio ei rapidio aquit. 



4 Pro in vento legendiira censet Burm. ii. ad Anthol. Tom. i. p. 541«. In 
vinOf quam quidem lect. jam a Gifanio in Ind. Lucr. p«450. propositam contir- 
mare studet loco ex XeDarchi Titprdff?^ ap. Athen. x. p. 441. "Opicow S* ^^ 
ywauchs tls ohovypdifw sed In vento rem fiignificantins exprimere yidetnr. 

NOT^ 

praB me TeUe tenere Jovem/ Ovid^ possit imprinir; namet aqua jngiter 

Epist. Phsdrae ad Hippol. ' Si mihi iluit, et ventus nihil est alind quam 

concedat Jnno fratremque virnmqne, aer ifluens. Eodem fere modo de foe- 

Hippolytum videor praepositura Jo- mlnei sexus sublesta fide Propert. 

vi.' * Qutcquid jnrarunt ventus et unda 

4 Ih vento, i^c.} Duo lepide conjnn- rapit.' 
gity qus ea sunt natura, nt in iis nihil 



CARMEN LXXI. 

AD VIRRONBM. 



Si qnoi, Virro» bono sacer alamm obstitit hircas» 
Aut si quem merito tarda podagra secat : 

O VirrOf n aHetd unquam homini execrabilis axiUarum caper noeuU^ vei «t 



1 In Scal. cod. Si gua^ VirOf bono sacrorum obstUii; et sic in Rheg. Voss. 
H. et aliis codd. ap. Ed. Cant. in Mediol. Si qua viro se obtti' 

tUhircus; nnde Voss. primum conj. Si quoi viroeus; deinde in nostra lect. 
acquiescit ; quam primns edidit Parth. in Brix. qnamque receperunt Yulp. 
£d. anon. Bip. alii : Si quoijure bono in Ald. Jnnt. Colin. Stat. Graev. mo- 
nente Avant. et hanc lect. servanl nonnulli codd. te&te Stat. Si cut, etrro, 
AofNttti sacer alarum in Gryph. et Mur. Si quoif Virro^ boko ntft, eaeer obstUU 
Marcil. Si ^aoi, Ftrro, domof sacer alarum obsidet tentabat Mel. caper alarum 

NOT^ 

1 Si quoif Virrol Virronem amicnm tnr. Sacer hic snmitur, pro ' execra- 

conaolatury qnod rivalis ejns, qnem bili/ nt apad Virg, ' Anri sacra fa- 

Rnfumy de qno mo:( dictnm est, f uisse mes.' 

verisimile est, si ad ejus amicam va- 2 Tarda podagra'] Quia nimirum 

dat, simnl cum ipsa meritas det poe- homines reddit tardos, inertes, et ad 

nas ; cum haec ejus tetro hirci foetore opus imparatos» 
affligatur, ille vera podagra enece- 

Delph, e$ Var. Clas. CaM. S 



S74 



C. VALBRII CATUVIil 



Mainlus iste tmis, qoi vefltnim exercet amoreiii, 
Mirifice est a te nactiis utminqae maliim. 

Nam qaoties fiitait, toties alciscitar ambos : 6 

Illam affigit odore, ipse peiit podagra* 

Mliniem uun doUr pedmMjm'* torquH; twt iUe rivaliM, qui vettrut ddiciat w- 
tiSi»katmrmmiiimedn»p€rUettmirumqaeu^ • • • 



ebttitii Heini.— 4 In Maff. 1. MiryUe eti a te, probante SUt. qnod etiam ser- 
▼ut MareU. membr. Venctt. Brix. Vicent. Rheg. Ald. Junt. Scal. Grav. 
C«nt. Bip. ali«. MkMce ett actu in Orypli. et Stat. Minflce eU aaim, 
«Ummft dedit Mnr. MvHfice ett tadu conj. Tnm. MinJUe ett^ ac <«^ 
lutffM edidit Vom. cni adliarent Vulp. et Ed. anon. MirifiM ett artt vult 
Marcil. 

NOTiE 

6 PerU podagrd] Qnia ea coitu do- e»t. Ovid. • ToUere nodosam netcit 

lor angetnr. Eit antem podagra do- medicina podagram.' Martial. vero, 

lor et contractio pednm, et in hac * Litigat, et podagra Diodoru», ¥lac- 

dictione ayllaba media indifferens ce,laborat.' 



CARMEN LXXII. 



AD LBSBIAM. 



OioBBAS quondam» solum te nosse Catollum^ 
Lesbia ; nec pr» me velle tenere Jovem. 

OUm atteverabat, o LeMa^ te CaiuUiim tuum «mnni cogneeeere, et nette te 



NOTiE 



i Dicebat quondam] Mimm hoc 
Epigrammate affectum exprestit Ca- 
tullut. Zelotypia enim ductua, quod 
Leibia fidem datam non aervarat ali- 
um amando, dicit te quidem illam 
magit diligere, ted tamen illi minnt 
bene velle. x Unde quid intersit inter 
^amare' et ' bene velle' patefacto, 
cetera perapicna erunt. ' Amare ' 
igitnr latint patet quain < bene veUe.' 
Neque enim ai quii amet, continuo 
Sllnd sequitur, ut etiam bene velit; 
cnm tamen bene velle non queat, niii 



qui amet. Ita taepe tum belluas, 
tum ret inanimas, nt cibum et potuoiy 
slgna, statnas, tabulasque egregii opci^ 
ris amare dicimur ; quibus tamen ne- 
mo sanns nos bene velle dizerit. As- 
serit igitur Poeta se quondam non 
tantum amaivisse Lesbiam, ut vulgns 
amlcam solet, voluptatis nimirum sofle 
cansa ; vernm etiam ut patres liberos- 
generosve amant, qui non delecta- 
tione aliqua aut utiUtate sn4 eos di- 
ligunt, sed totam suam illam betievo- 
lentiam in ipsorum commoda et op- 



CARMBN LXXII. 



275 



Dilexi tum tc^ non tantom ut vnlgus amicam^ 

Sed pater ut gnatos diligil»et generos. 
Nunc te cognovi. Quare, etsi impensius uror^ 5 

Multo mi tamen es viUor et levior. 
Qui potis est? inquis. Quod amantem injuria talis 

Cogit amare magis^ sed bene velle minus. 

Jwem ipsum mihi praftrre, Amaiti te tune iempmriSf non modo qtumtum unusquie' 
fue diligit amieam ; verum etiam quantum purens amaJtJUios ac generos, Jam vero 
te toasque fraad^s nom: undequanquiitmvehemenHus ardeo tn\ amore ; nikUominu» 
Uange miki deepeetior ee et indignior* Quomodo hoc potest fieri 7 ais, Quia quS' 
modi if^wria compeUilt amatcrem plus dUigere, aJt minus bene veUe. 



^^V»S»S»«*«i^»»^^»^^ 



6 In Stat. codd. MuUa ita me nec viUor ; yel, MuUo ita nec me rt/ior ; in 
Venet. an. 1493. MuUo ita tu nune me ; antique aotem me pro mUii positum 
esBe observat Parth. MuUo Ua ne mi tu vUior in Ald. 1. MuUo Ua me nec tu 
vUior in Ald. 2. Stat. et aliis. Lectio nostra in Scal. Oraey. Voss. Vnlp. ed. 
anon. et Bip. jam recepta, Gnarino P. debetnr. — 7 In Maff. 1. Qtd potia est^ 
ut legi jussit Ayant. in aliis Stat. Qui potia es; nnde ille conj. Qui pote sic, 
inquiOj yel Qui potis hoc ; in nonnuUis vett. Quis potis est: pro Quod Stat. 
codd. habebant Quam; ille conj. QutB ; vel^ta, sic^ Quipotishoc, inquis, quia 
amantem, — 8 Cogat in Grypb. Mur. Voss. et aliis ; sed nostram lect. seryant 
omnes Stat. codd. cum edd. Ald. Stat. Scal. Graev. Vulp. anon. et Bip. In 
Gryph. 2. cum hoc Carmine conjnngitur Carm. lxxxv. Odt et amo^ Sfc. 
Stat. putat, aut simul cum his, aut statim post hos, legendos esse versus 
Carm. lxxv. 6. Nunc est menSf ifc, usque ad finem ; et deinde illos, Odi et 
amo, ifc, In edd. Venett. hoc cum sequenti Carmine conjunctum exhibi- 
tum est 

NOTJE 



portonitatem refernnt; tam nempe, 
cum ipsius blanditiis inductns in fran- 
dem, se quoque vicissim ab ea amari 
crederet. At ex quo eam levem fal- 
lacemque cognoverit, dicit se qui- 
dem nihilominus eam amare, aliquan- 
to etiam magis ; sed tamen deposu- 
isse ex animo veterem illam benevo- 
lentiam intimam, qua eam complecti 
coBsneverat. 

2 VeUe tenere Jovem'} Idem fere 
supra Carm. lxx. * Non si se Jupiter 
ipse petat.' 

6 Etsi impensius uror"] Qnamvis 
majori amore tui accendar, habeo te 
tamen viliorem et leviorem quam 
prias, postquam cognovi tuas falla- 



cias et perfidiam. 

7 Qttod amantem ir^uria] Responsio 
Catulli est, quia talis injurla, qualem 
mihi fecisti alium amando, cogit a- 
mantem magis amare, sed minns be- 
ne velle. ' Amare' et ' bene velle' 
ideo differre dicunt Philosophi, quia 
amor pertnrbatio est; velle antem 
est voluntatis et rectse rationis : unde 
Cic. Tnsc. Quaest. iv. ^ Volnntas est 
qua qui desiderat cum recta ratione 
desiderat.' £t ideo amator, qui sibi 
alium videt praeferri, majore amoris 
perturbatione afficitur, et acrius in- 
cenditur ; non vult tamen amicae bene 
velle ; immo nlcisci desiderat. 



276 C. VALERII CATULLI 



CARMEN LXXIII. 

IN INGRATUM. j^ 

Dbsinb de quoquam quicquam bene velle mereri> 

Aat aliquem fieri posse putare pium. 
Omnia sunt ingrata : nihil fecisse benigne est : 

Immo etiam tsedet, taedet obestque magis : 
CJt mihi» quem nemo gravius nec acerbius urget 5 

Quam modo qui me unum atque unicum amicum habuit. 

Deftne ciip«re atifiiam oltfiitd heM facere, vel eredere quempiam poeae fieri 
henefiM aeeeiti wumorem. Omnee hommee ewni ingraH. NtkU prodeft oitM bene. 
feeiese. 8ed centra poHue nocet, Idque certo certiue couataty mihique moximc, 
quem nuUuB acriue nepie aaperiui proaequitwr et vexat, quam iUe qui nuper me uno 
et eeio amico uau$ eti. 



i»<^»i*>#»^^»»^#N»^ 



I 



1 Hic incipit tetrastichon /n Hnnfum^ inqait Avant. /n Alphenum, inquit ' 
Mar. Pro ^uidquam^ qaod exliibuit unns vet. cod. ap. Stat. in aliis eju,sdem | 
leguntur quuquam et quemquam* — 2 Pro ptum, qnod testantnr Marcilii mem- * 
branae, edd. vett. Ald. Jnnt. Oryph. Itfur. Stat. ali» habent tuum, — 3 In 
omuibns Stat. codd. eet deenit, ut et in Venett. Oryph. aliis. — 4 In omnibus 
Stat. codd. ut in textn nostro, praeterquam in nno^ qui exhibnit, Immo etiam 
ttedet, stai magii atque magie ; m Marcil. membranis, Imo etiam tadetf etet 
magieque magieque; nnde coni. Immo etiam tadet, et magis aique magis ; Oui. 
nihil/ecieee henigne Prodeat: tmo etiam tadet obeaique magia; in Bodl. ap. EUl. 
Cant. Prodeat: aed teedet jam magia atque magia; Lect. nostram testantur 
Guarini codd. et alii codd. ap. £d. Cant. servant etiam Ald. Jnnt. Mur. Stat. 
Grttv. Voss. Ed. anon. Bip. alii. — 6 Ftf mihi in Vulp. Ve milu Scal. in Mar- 
cil. membranis Ut mehe i^pxB^&i pro me. 

NOTJE 

1 Deaine de qu»quam\ Continent hi putem dissentire. 

▼ersns commnnem qnerelam de perfi- S Omnia aunt ingrala\ Postqnam 

dia ingratoque animo eornm, qui se dehortatns est Poeta seipsnm a be- 

amicos simulantycumreveranonsint. neficiis in alios exhibendis, ex nimia 

Sed res est ita nunc usitata, et de ea iraqnndia non tantnm homines, sed et 

lam frequentes sunt sapientium ho- omnia ingrata esse asserit. 
minum querels» ut neminem Catullo 



CARMfiN LXXIV. 



277 



CARMEN LXXIV. 

IN 6BLLIUM. 

Grllius audierat^ patraum objai^are solere, 

Si quis delicias diceret^ aut faceret. 
Hoc ne ipsi accideret^ patrai perdepsnit ipsam 

Uxorem^ et patranm reddidit Harpocratem. 
Quod voluit, fecit : nam^ quamvis irrumet ipsum 5 

Nunc patruum, verbum non faciet patraus. 

Didicerai GelUus pairman suain conmevisH increpare quemcumquey n loque^ 
returoMifaceretdeKciae. * • * 

3 In codd. et edd. vett. perdeepuii: cnidam V. D. cnjtts meminit Stat. 
'debetnr lectio nostra, non antem Scaligero, qni omnem ejns laudem sibi 
arrogat: Livin. conj. perdeeuU, — 6 Hunc ex uno cod. protulit et probavit 
Stat. 

NOTiE 



1 Gettiusaudierat^ Gelliura infandae 
libidinis patratorem insectatnr. Est 
autem iile Oellius homo impnrissi- 
inus, quem Cicero Oratione pro Sex- 
tio tam vehementerexagitatyetquem 
Oratione in Vatinium * seditiosorum 
hominum nntriculam ' vocat. 

2 Si quisdeUcias dtceref^ ' Delicias 
facer^ ' Lambino idem est ac * deli- 
cate jocari :' at Muretus pntat, ' de- 
licias facere/ interdum esse ' irri- 
dere/ ut apud Plantum in Menaech- 
niis. Interdum idem est qnod * fa- 
cere nequam/ i. e. indulgere libidint^ 
quo sensu hic sumitur a Catullo. 

3 Hoe ne tpst acciderel:} Ne objnr« 
garetnr a patruo. 

Pairui perdepsuii] Eam nimirum 
subagitando : * perdepso ' namque 
verbnm in obsccenis est. Alii legunt 
perdespuitf u e. neglexit, contemsit ; 
sed male. 

Iptam Uxerem'] Qnam comprimebat 
scilicet. 

4 Ei pairuum reddidii Harpocraiem'] 
Fecitipsum tacere: fuitenimHar- 
pocrates vir iEgyptins, qoi digito sa* 



Intari siientinm indicebat in comitatu 
Isidis, * quia capitale erat/ ut inquit 
Beatus Augustinus lib. xvi. de Civit. 
Dei, ' dicere Isim et Serapim homi- 
nes fuisse: nnde Deus silentii ap- 
pellatusy quod ab ^gyptiis colitur.' 
De quo fusios Plut. in oratione de 
Serapidis Numine, de quo et Ovid. 
Met. IX. nbi de Isidis comitatu lo- 
quitnr intellexisse videtur, * Quiqne 
premit vocem digitoqoe silentia sua- 
det.' Hunc Capitolio prohibitum, 
meminit Tertnllianns in Apologetico. 

6 Quod ooluitf fecU'] Id est^ Jam in 
domo patrui omnia qnaecumque vole- 
batyiaciebat : quasi dicas, Sub hac si- 
mulatione liabnit rem cum uxore pa- 
trui, et ille tacebat. 

Namy quamioie vrrumet ipsum'] Li- 
cet etiam patruum ipsum irrumaret, 
tamen ille ne verbum quidem diceret : 
vel sit sensns, Qnamvis boc tempore 
etiam patmum ipsum irnimet, tamen 
ille ne verbum quidem facit ; et sic 
erit * faciety' tempus pro tempore : 
nisi legerimiis verbmm nonfacii et jm« 
tnm. 



278 C. VALBRII CATULLI 



I 



CARMEN LXXV. 

AD LESBIAM. 

NuLLA potest molier tantam se dicere amatani 

Vere, quantum a me^ Lesbia^ amata^ mea» es. 
Nulla fides allo fait onqoam foedere tanta, 

Qaanta in amore tao ex parte- reperta mea est* 
Nonc est mens addacta taa, mea Lesbia, culpa» 5 

Atqae ita se officio perdidit ipsa pio : 
Ut jam nec bene velle queam tibi^ si optima fias» 

Nec desistere amare, omnia si facias. 

LtMm mea^ mdU/tnima. pottit oMmert te tmn vere diieeiamfidtte m qao- 
qnmiD, «laai a aw dileda et. NuUo wifiMfii infeedere Uudafidt Jiddito»^ qiuatfa 
a me Hln tervata eetintao amere, Jam yero oaMM* meae Ime perfidia tua addaetue \ 
ett, o LetUa mea^ et adeo tete eet^ixii eati erga te Jide udegra ; mt ueque poteim 1 
nune tiU bene eupere^ quammtflat optimmf neque eettare te d&gerey qmequid agat. ' 

1 * Hofl qnatoor vers. priores in antiqq. codd. poit Carm. lixxxvi. collo- 1 
catoti Iwc rcvocavit Scu. qnem, qnia egregie ilU com qnmtnor poAterioribas ^ 
coBspirant, pleriqne recentiornm lecnti tnnt. Inprimii Vulp. mirifice Imc 
nomme extollit acnmen Scal. et littc qnatnor dlsticha vel mb ipso Catnllo ita 
conjnncta et compotita fuiste, vel certe poetam, li ab inferit excitetnr, banc 
indnstriam Scal. non deprecatumm exittimat. Et tane qnatnor posteriores 
recte integri poematii AirMnnKrfulTMr liaberi poterant.' D^.— 4 Qiuaifiiai tn 
aaior« «mo in Stat. et aliit ; Quania in amore euo in Oryph. et Mor. tuo exlu- 
bent omnet Stat. codd. — 6 1Xn« ett ment dedueta in Venett. Gryph. et* Mnr. 
Lect. nottram ez cod, tao prodnxit ScaL eomqne tecnti Voss. £d. Cant. 
Vulp. Oott. et Bip. 

NOT^ 

1 NuUa potett wmUer] Fidem tuam titi captiqne rant, ai pnellm biub ali- 

prttdicat hoc Epigrmmmate Catnllns um qnoqne altqnem placere aentinnty 

in Leibiam, quam in amore minime eo acrint incendnntnr: nnde cam 

■ibi fnitte fidelem argnit : nnde ait perditte ninlieres aliqnem in mmore 

non posse se ei l>ene velie, qnamvit volnnt retinere, rivalem aliqnem op- 

non potsit eam non amare, qnicquid ponnnt. Hac arte nsam fnisse Lea- 

faciat. Fnisse videtur Catnllns ez biam hoc loco apertiisime ni^cmtQr. 
iis, qniyUt semel amoris laqneis irre- 



QARMEN LXXVI. 



379 



CARMEN LXXVI. 



AD SB IPSUM. 



5 



Si qtla recordaiiti benefacta priora volaptas 

Est homini^ cum se cogitat esse pinm, 
N ec sanctam violasse fidem, nec fioedere in uDo 

Divam ad fallendos nmnine abusmn homines : 
Multa parata manent in longa sstate^ CatoUe^ 

Ex hoc ingrato gaudia amore tibi. 
Nam qusecumque homines bene quoiquam aut dicere pos- 

SUttty 

Aut facere» haec a te dictaque factaque sunt ; 
Omnia qu» ingratse perierunt credita mentL 

Quare jam te cur amplius excrucies ? 10 

Quin te animo obfirmas, tequ^ istinc usque reduci3> 

JSt, Dis invitis^ desinis esse miser ? 



Si aUqua voinpfas ett vtro remhiaeenii miieaeiorum ben^faetarvmy quando ae 
reputai eeee pium, neque memmU te eacram temeroisejidfm, neque uUa in paetione 
se maU utmn ee$e Deerum teetimonie ad decipiendoe hominea ; pbtrea tibiy o CatuUif 
eemparut4B aupersunt in Umginquumtempue fSotuptatea^x ittoingrato Lesbi« amore, 
Quicquid eniim homine§ euiquam aut dicere hene, uut bene facere pasmnt, hoe et 
dixiati etfeeiati Lesbi» tusp. Quod totum m animum ingratum male eollocahmi, 
f^erditum eat. Quamobrem eumam te nunc ampUua torqueaa? Quidni potiua me»- 
Um obdunUf et te proraua ab iato amore LesbiaB retrakiay atque etiam Superia 

11 In omiiibas Stat. codd. Qui tu ammo ajftrmaa, atque inaiinetoque reducia; 
in Scal. cod. Quin tu animo affrmana atque inatructoque redueia; in MarciL 
membranis Qtttn^ antfno affirmaa, atque inatinctoque redueia: Stat. conj. Qntn 
tu anmum offirmaa atque iatine uaque redueia; Scal. Qntn tu animu' (pro ont- 



NOTiE 



1 iSS fum rceordkmK) Perfidnm et 
ingntom Lesbiae animnm ▼ideni Poe«. 
tayseiptnm integritatiB suae conscien- 
tia consolatnr, deinde hortatnr se ad 
■ejns araorem projiciendnm ez animo. 
Cum antem Tiz hoc hnmana ope fieri 
possit, Deos enixe precatnr, nt tan- 
4lefls a tetro illo amoris morbo eoroa 
ansilio libaretnr* 

S EssepMim] Pietas pars est jostt* 



tiasy qnsB adversos parentes exhibe- 
tur. 

11 IV^ tsHno tiS9M6 rsdiictt] Qnin 
te revocas ab amore perfidafe mnlieriSy 
qnse tamdin te tam perfide delnsit 

12 Dia unitial Proverbium esse 
▼idetury quo nsus Poeta diait : * Hen 
nihil invitis fas qnenquan fidere Dl- 
▼is/ 



380 



C. VALBRIl CATULLI 



Difficile est longam subito depooere amorem : 

Difficile est : Teram hoc qaalabet efficias. 
Uoa saloB baoc est, hoc est tibi pervincendam. 

Hoc facies^ sive id non pote^ sive pote. 
O Diy si yestnim est misereri, aut si qaibas anqaam 

Extrema jam ipsa in morte talistis opem ; 
Me miseram aspicite, et si vitam pariter egi, 

Eripite hanc pestem pemiciemqae mitii, 
Qa» mihi sabrep^is imos> ut torpor^ in artas, 

Expolit ex omni pectore laetitias. 



15 



20 



ndeiUihui €€$$m am i^filix ? Dij/UUe ett et ardaimi repenU mtfieere diutwmam 
amorem* Id eqvideiii aniiiiMi eti; eed itiud qMoeum^ vohiieria jmcIo, /«ciat. 
Vuica HH miperett ieta eakUit mm: ithid igitnr ett Hln eompUmdwm: atqne iU 
ilhid ^/kietf the iUud poifit, fiee mmi pottUJieri. O Skperi^ ti vetirwm eti mim- 
reKcrei vd ti pttd nUu vnfiMiii Jkofiiiiii6i(fl min^eimiiii oiixiltiifii pralmutit in ipta 
mtrUf oeulat im ma i^fdUem ctmcertiief me «i mtmmjutie et pie duxi, depelUte m me 
ittmm tuem et cmtamitmiem: qucB miH Imieuier irrepent im intimm membrOf tpuai 
terpor,/ugmvit ex ioto mmmo mco gomdim. Non peio tumc itiud, ut Letlrim me nunc 



aiiMi) tfirmmt Um^^ intirucioaue redacUl sed dedit in textu Qata ie; Sfarcil. 
placebat QiiiM iu oinaiiaii ohfirmat itaque, ta gyrum reducUl Mel. Qaia iii caii- 
MMai oft^lniNaic tnjlrMdwai atquc atquc reducU? h. e. celerrime retrahii ; Voes. 
Qai» iu aataiaai ojgUmat^ atque itiinc ie redueU? Guar. et Grypb. ezhilMDt 
Qaiale oaiaio affUmaty iequc inttinciuque rcducU? Mnr. QHta ie mnimo ajprwm», 
teque attringitque reducitquc. * Nostram lect. haud certe incommodam offe- 
rnnt edd. Raphel. Gnev. Cant. Gott. et Bip. nist qood cjfirmat pro e^rmn 
dcdimns ; et sic in Sil. Ital. xii. 668. pro ' affirmans ' cum N. Heinsio iegen* 
dum videtnr < offirmans/ ' I>oer. — 14 In Veoett. veraai koe quod hibei efidet, — 
16 Hioc face tU tive cooj. Scal. Hoc faeUo Voss. et Vnlp. — 18 lo Venet. an. 
1500. ^psaai.— 21 In omnibns Stat. et Scal. codd. Seu mUu tubrepent imot ui cor- 
pore ia ariut; in Voss. vet. 1. Qua mihi ntlrrepent imot velut anguU in mriut, 
qnod interpolatum putat Doer. Stat. conj. Heee mihi tubrepent Unmt i» corpo' 
rUariut; MeU Heu mihi tubrepent Unot^ ut iorpor, in artutu Nostram lect 
vett. libromm tam scriptomm qnam excusornm auctoritate niti testatur £d. 
Cant — 22 Expulii ex omnU hpxoSicmt pro omaes conj. Stat. exsomats Passer. 



NOTiE 



16 Sive id non pde^ tive poie'] Etrc 
B^yarop, cfrc &5^ar^r iart, Pote enim 
est id qnod ficri potest ; non pote, 
quod fieri non potest. Potis antem 
et pote in quolibet gencre dicitur. 
Lttcret. in communi genere posuit, 
nt, ' Quis potis est dignum palanti 
pectore carmen Condere.' In neutro 
Catnllns jam supra : * Qui potls est ? 
inquis.' Lucret. * Nec potis ett cer« 



ni, quod cassom Inmine fertur.' 

20 jEr^e hanc petiem] * Pestcm * 
yocabant Antiqui^ qnicquid rem ali- 
quam sire animatam sive inanimam 
pessumdaret, et quasl prosteraeret. 
Saliust. ' £t si pesUs certa adeiset, 
mansnrnm potinsy' &c, Virg. Tocat 
pestem navium, ignemy qui navea 
combureret : * Servatae a peste eari* 



CARMBN LXXVir. S^l 

Non jam illud qaaero^ cbntra ut me di%at illa, 
Ant> qnod non potis est, esse pudica velit : 

Ipse Talere opto^ et tetnim honc deponere morbum. 25 

O Dt^ reddite mi hoc pro pietate mea. 

€x opponto redamet: vel, quodfieri tum potest^ ut velit eue caxta, Ego Tero eapio 
Momufleriy et triHem hanc deponere pestem. O Superi, hoc mHU comcedite pro mea 
advemu vo$ reUgione» 



i^i^^»^i^s#«^>^>^«#^#s» 



pro Uetitia» offemnt Voss. 11. d«/tcia«.— 28 In Stat codd. contra me nt,^ 
26 ODihocredditeAvdnU 



CARMEN LXXVII. 

AD RUFUM. 



RuFfi^ mihi frustra ac nequicquam credite amice ; 

Frustra ? immq magno cum pretio atque malo : 
Siccine subrepsti mi, atque^ intestina perurens^ 

Mi misero eripuisti omnia nostra bona ? 
Hripuisti. Heu^ heu, nostrae crudele venenum 5 

Vitsd, heu, heu, nostrae pestis amicitiae ! 

O Ritfey mihi eredite incMsum et temere amice. Ituastum? quinimmo grandi 
cum impensa ae damno, Itane latenter te in meamfamitiaritatem insinuaetiy atque 
mihi vieeera inflammans rapuisti mihi it^felici omnia mea bona? Eheu t o diVtMH 
ioxicum vita nostra, Eheu /. o nostrte amicitia pestis. 



<^<0>*^0<i*'0>^<^^^'^>^^ 



l In Gryph. Scal. et qnibusdam vett. cognite amice ; sed in omnibas Stat. 
Godd. et Ald. 1. credite quod jam vindicatnm est a Mur. cogmte^amco in 
Ald. 2. nec qmcquam cognite amice in aliis. — 3 In Scal. cod. meL.,jperwre8 
ii(txoXKws pro me;*.perurens (perur^) : Voss. tacite h. 1. ita constituit, Sican^ 
sidfrepsti ; meque intestina perurens Mi misero eripuisti ; omnia nostra bima Eri- 
puisti, — 4 Sic misero Parth. Oryph. Mnr. — 6 In voss. 11. et ed. ParUi. pectus 
amicitia, nt sit vel ironice snmendnm, vel ' olim' sive 'quondam' subintelli- 
gendnm ; ' sed qnis dnbitet de vera lect. pestis^ cum oefiemiiii prsecesserit.' 
Doer* — ^Hiiie Carmini invitis omnibns codd. vv. qnatnor postremos Seqnentis, 
jS^iI wmc id d/okOf t^c, conjnnxit Scal. approbante MarcU. 

NOT^ 

1 Bsifef mihi /rustra'] In hircosnm mant enim nbiqne amatores «e in 

iUnm Rnfnm invehitnr Poeta, qni se mmica omnem spem, omnes cogitl^ 

in ipsina familiaritatem latenter insi- tioues, omne stndlnm, omnem meib' 

miarat, nt ipsl pnellam eriperet. tem reponere; existlmant oamqiie 

4 OiimHi nostra bom] Amlcam nl- omnla ab ea peodere, et qnod vivaBt, 

minutt, qn» est omnia amanti* CUi« ejqsdem mnnerls esse» 



282 



C. VALBAII CATULU 



CARMEN LXXVIII. 



DB GAIiLO. 



Gallus habet fratres, quorum est lepidissima conjuK 

AlteriaSf lepidos filius alterius* 
Oallus homo est bellus : nam dulces jungit amores, 

Cum puero ut bello bella puella cubet. 
Gallus homo est stultus, nec se yidet esse maritom^ 

Qui patruus patrui monstret adulterium. 
6ed nunc id doleo, quod purae impura puellas 

Suavia conjunxit spurca saliva tua. 
Verum id non impune feres : nam te omnia ssBcIa 

Noscent^ et, qui sis^ fama loquetur anus. 



10 



Skmi Go/fo ^emumt, quonm witiw uxor ett iwkAemma, ef oHeriM» fitHMM eH 
vemuiui, GjBtu$twfinwomietit^ethtmgfmey9mm€Bem^ * * • 

GdUnM eai kamo/aiunif neque cegUat ae ee§e eonjugem^ qui patruue oetendat aduUe» 
rium patruL Jam vere iUud meleete /eroy quod iumunduM et aordidum tuum 
^ptrtnm eeiHMpureamt eeeula muuda culta pueUee. Sed kdc neu/eree in^uue : euueta 
emm emeukk te ceguaaeentf et/ama lengtBva et aenex vulgtdntf qualia tu eia. 



'*<^^^*«#»*'^^»^^^ 



6 Pro atuUua in ed. Parth. heOuaf errore forsan typoUietaniiii.— >7 In Ve- 
net. Brix. Vicent. et aHU edd. vett. pmw pwrm^ q«od reposmt Scal. Hanc 
et tren •eqq. Tersos Scal. cmn eos diMimilis argumenti esae existimaret, 
inyitia codd. omnibiu ab hoc epigraminate loxayit et cum superiore con- 
junxit. De iisdem, an loco sao positi essent, iam dobitayerat Statias. Hinc 
facile ab ingenio sao impetrare potnit Corrad. at eos Carmini xci. assaeret. 
Sed Voli>ias egregie eos cnm hoc Carmine cohserere palchre docoit. — 8 Sa^ 
vim cemminxit in Scal. 1/ex conjectura ; ' sed quis verbum inhonestius prsferat 
honestiori? qnisye novam Catnlli CanninHnu obsccenitatem importare sns- 
tineat?' Doer, 

NOTJE 



1 GaOMS M«e frtireel OaUnm 
qnendam nt nefariam inter saos li- 
bidinis administrom insectatar, qai 
se bellnm patabat hominem esse, dam 
filiom fratris cmn nxore alterios fra- 
tria amoribns conjongeret ; cnm ta- 
men revera stultus essety qnia non 
animadyertebat idem .quoqne posso 
stbi eyenire. 

3 ffoma eat bOhui] * Belti homines' 
aliqoando et ssBpins dicnntar, qi^ 
aliis UbeBter obseqnuntary et qoos 
Aristot. de MoribnSy llb. lu. vocat 
i^Kovsj qoiqQe ae ad aliorom qnasi 
natus accommodanty qaod qnidem 



ett animi pnsilli, et abjecti. Uiide 
Martial. * Bellus homo atqae idem 
magnns yis, Cotta, videri; Sed qoi 
bellos homo est, Cotta, pnsillus homo 
est' 

^ 8 Suavia eei^uMxit efurea soKtMi] 
Impuri homineft, ot Rofos, saUyaa 
oris inyicem miscere solebant osca- 
lantes, rogabantque amicam saliyam 
aibi inyicem facereat Lncret. 1. iv. 
* Jangantque salivas Oris, et inspi- 
rant preesantes deatibas ora.' 

10 i^Vnna Uq^iuiur «ms] Ut snpra 
dlxit : * Cbarta loqaetar aans.' 



OARMEN LXXX. • 263 



CARMEN LXXIX. 

IN LESBIUM. 

liESBius est pulcher : qmdni ? qoem Lesbia malit> 

Quam te cum tota gente, CatuUe^ tua. 
Sed tamen hic pulcber vendat cum gente Catullum, 

Si tria notorum saavia repererit. 

GeUiu est lepidus, Cwr nou 7 quem scilicet Leabia peitiu» eUgat quam te, o 
€!€auUef cum omni eoguaiione tua. At vero ntAtiomtmw vemmdet Catiutum cum 
mmnfamUia ma, n tria ad samiBKm imienerit amicorum 08cula. 



^»»^^^'^^^'^^»^^» 



1 £886 qwbnsdam in codd. affirmant, GeUiu» est puicker: in Scal. cod. 
CtfliiM. Sed omnes codd. Stat. et Voss. nostram tnentnr lect. et sic est in 
edd. Parth. Oryph. Mar. et Cant. — 4 In Scal. cod. Venet. Brix. et Vicent. 
natorum, qaod Ayant. interpr. * dejare trinm natorum/ et Vo88.*de claris et 
nobilibas Romanis :' ScaL mntayit in notorum, snbjongens^ ' Nota/ 4 ^^^i 
▼el potins ^ 4p»fiiyri* notorum igitnr, * amicoram :' in Ald. Jnnt. Gryph. Mur. 
aliis amatorum: Heins. legit^ Si tria amat^um eavia surpuerit, 

NOM 

1 l>s6tiis [GeUttw] e»t pmlcher'] 6el* possit reperire notos, sea amicos, qai 

Jinm riyalem ab amica sibi praeiatom yelint ipsnm agnoscere^et at amicam 

tanqaam obscuram, imporam, ami- oscalari. SignificatGelUometsipal- 

coram ihopem, et indignsm insecta- chnun, ita tnrpem et impuram h»> 

tur. beri, ut omnes eam oBcalari refage* 

4 jSS <rta notorum «tiaoia] Si tres rent. 



CARMEN LXXX. 

AD 6ELLIUM. 



QuiD dicam^ Grelli^ quare rosea ista labella 

Hibema fiant candidiora nive^ 
Mane domo cum exis, et cum te octava quiete 

£ molli longo suscitat hora die ? 

Vis ut dicamf o GeUiy cur hac tua rubicunda lahra nive hyemaliflant palHdiora, 
quando mane egrederis ex adibm tm», et quaxdo h»ra «daoa diebu» cMvi» te 

m 

4 Et moUi» e cod. sao dedit Scal. Lect. nostram seryant alii codd. cam 



S84 



C. VALERlf CATULLI 



Nescio qiiid certe est. An Tere fama susarrat^ 
Grandia te medii tenta Torare viri ? 

Sic certe clamant Virronis mpta miselli 
Ilia, et emulHo labra notata sero. 



exeUtii € mmm pUMBf Ne9ei$ frtfecto ftKSdk^eett, ei wtrmmvenmfama obmnr- 
J0fii«hr: • • • 



^^»»^^^^^»»»»»» 



onmibiif edd. — 5 In cod. Paiser. ven; nnde cooj. «crox.— 6 Inqnibaidam 
codd. tkenm.—7 In Scal. ood. Sed eerte elammit ; nnde fecit Sie cerie : eis- 
maiil ; quod reposnenint Voss. Vnlp. £d. anon. Oott. et Bip. qnodque ihm 
etiam dedimos, snblata tantum interpnnctione : 9ie certe eet in Ald. Jont. 
Griri|li. Mnr. et Stat. Si eerte ett in edd. Partb. et Orsev. pro Ftrroittf in 
multis edd. Vtctorii, in nonnnllis Unetorief improbante Mnr. Farrmits rupia 
ViaeUi ex inffenio dedit ScaU— 8 In Stat. codd. lOe te wnOf, yel lUa U mMleo ; 
Anmtk legi inssity lUa tetmdeeUAra motare: in Venet. an. 1600. Ald. Orvpli. 
Mnr. aliis, IUa dmmleo ; Valeriano, slve Faemo debetnr lect. noslra ; hmc 
Stat, legendnmpatavity /KafiM et nnds», vel lUaqpu et imi/le. 

VOTJE 



6 Tenia vorare^ Virilia membra. 
Horat. ' TenUqne rnmpit.' Et Dio- 
medes Orammaticns sic inqnit, ' Et 
quia cacophaton videtnr Deorum 
▼ehicnlnm tensom dixemnt, non ten- 
tum, ne verbnm turpe sonaret in Sa- 
cris.' 

JlMti vvri] Qoia in medio est mem- 
bmm virile. Martial. ' Lambebat 
medios improba lingua viros.' 

7 Sie eerte] Primo dubitavit an 
vera esset, an falsa fama, modo affir- 
mat ita esse, et addocit testimoniom 
Virronis. 

Clamani'] Com qoodam velnti cla- 
mpre indicant* 



rtrronis] Ficiorts alii legont : qno- 
modocnmqoe sit, est nomen proprium 
viri illins, cujus Gellius fellator erat. 

Bapta lUa] Latera qntB coitu dia- 
rampnntnr. Juvenal. * Quod lateri 
parcas.' Est igttnr sensus : Miselli 
Victoris ilia consumpta clamant la- 
bra tna esse signata spermate, quod 
demnbnm ez ipso in labris tuis inn- 
rait. 

lUa] Aliqni legnnt, IHa denuJao, 
sed cnm sensus et ordo illepidntf sit, 
priorem lectionem m^gis probo. 

EmiiZso i€ro] Metaphorice sper- 
mate, qood emulges ex illius mem- 
bro. 



CARMEN LXXXI. 



AD JLUVBNTIUM. 

Nemonb in tanto potoit popnlo esse^ Juventi» 
Bellas homo^ quem tu diligero inciperes^ 

O Jweniiy tm nuUua eeee poimi formoeae vbr tn iania popnii Romani mmUir 



J90TJE 

1 Nemone'] tnvidia forsan ductns Poeta Jnventium adolescentem re« 



CARMBN LXXXII. 



285 



PrdBterquam iste tuns moribunda a sede Pisauri 

Hospes^ inaurata pallidior statua ? 
Qui tibi nunc cordi est, quem tu pr»ponere nobis 5 

Audes. Ah! nescis, quod facinus facias. 

tudme, quem fv amare inckoareMy niei unue vte tuua kotpee ex urbe mor&oM Pieauro, 
detmraie pattidior eimulacro ? Qui modo tibi aeceptue eet : quem tu non duhiias 
nobie preferre, Aet ignorae quodnam ecebu admittae» 



^<>^^«^>^^>^^^#s^ 



'■% Mel. cam pro a eede Palat. m. baberent ad eede et Comrael..a& eede, 
legendam cenaet ah ! eepe^ explicana de dentibas senio cariosis et cadayero- 
ais ; nimis argate, inquit Doer. — 6 Qui tibi nunc cordi, quem legit Avant»^ 
6 At nescie in edd» vett. Ald. Oryph. Mar. Stat. et Qrsey. Ah / neecia tacite 
recepit Scal. qaem secuti saul Cant. Voss. Vulp. £d. anon. Qottk Bip. et 
recentiores. « 

NOTiE 



prebendit, qaod Pisaarensis cnjas- 
dam bominis pallidissimiy spretis re- 
liquis omnibos, amore detineretur. 
Qais autem faerit ille Jnventios dic- 
tum est Carmine xltiii. 

S A eede Pieauri] PismanUyfen Pi- 
saurum, urbs est Umbri» maritima, 
ad flumen ejusdem nominis^ ob aSris 
insalubritatem apud omnes male au- 
diens: unde vocAt «am Catollas 
< moribandam.' 



4 Inaurata pallidier etatua'] Anram 
snapte natnra pallidnm est. Cujus 
rei cansam rogatam aliqaando Dio- 
genem respondisse femnt: Aurnm 
non immerito pallere, cnm tam mnl- 
tos ondiqne habeat sibi insidiantcs. 
Porro de paliore anri CatuUo fami- 
liaris est loqnendi modus, ut supra : 
' Qaantum siepe magis falgore expal- 
loit anri !' 



CARMEN LXXXII. 

AD QUINTIUM. 

QuiNTi^ si tibi vis oculos debere Catullum^ 
Aut aliud, si quid carius est oculis ; 

O Quinti, H eupie CatuUum oculoe soos tibi debere\ ault quidvie aliudt ei akquid 



1 Quineti In quibusdam edd. — 3 Eripere hei noli Avant. sed ei monosylla- 

SOTJE 

1 QutR/t» st tibi msJl Lepide Ca- itaqne enm admonet, et leptde, nt ab 
tullns agit cum Quintio, qui sibi incepto desistat, si ipse quoqae volt 
amicam praeripere cupiebat. Jocose amari. 



386 



C. VALBRU CATULt.1 



ei noMy multo quod carius illi 
Est oculis^ si quid carius est ocuUs. 

ui ocMHi cariMi; noHiimrapere idquodlmge ipii eariui eopud eat oeuH» caritu, n 
oHquid eii oeaUi Mftnf . 



^■^^>»^A 



bam est per Bynsretin.— 4 Statio debetur d fwd, qnein prcter Voha, et 
Vnlp. neminem secntnm esse miratnr Doeringias : mk, h. I. notans ' Tel siy" 
qaod tettintnr omnes codd. com Venett. Brix. Vicent. Rbeg. Venet. an. 
IftOO. Ald. Junt Orypb. Mnr. Scal. aliis, revocandum putat Bach ad Tiball. 
p. 67. Vide TlbnU. u. 4. 4S. Propert. ii. 96. 99. Lacbm. ad ii. l. 51. et 
Pers. Sat. i. 67. Doer. hunc nsnm rvo sen non videns, ita scribity * sl qoid 
jam est malto carins ocnlis, qni, qustso, adjici potest sm f Htd oortas eff oem ; 
vt taceam, particnlaa oeu non ^md, sed ^fnsd in hoc orationis nezn pos- 
tttlare?' 

NOTiE 

9 Qmd earioM iUi] Noli eripere il- ipsis carins, si quid est etiam oculis 
Ind qnod est carios eo qnod cst ocnlis carins. 



CARMEN LXXXIII. 

IN MARITUM LRSBIiE. 

Lbsbia mi^ praesente viro, mala plurima dicit : 

Hoc iUi fatuo maxima laetitia est. 
Mnle, nihil sentis. Si nostri oblita taceret, 

Sana esset : quod nunc gannit et obloquitur, 

LeilfkL^ Qitmie et ipeeimUe mmiio mo, tmncmtfra maUdicta congerii in me, 
litud itidto UH tngem dat gandimn. NikU smsn peretpk, ofatne: si Lesbia mei 
immem or de me ^erei, ab amore bene vdleret: sed quia jam bhterai ef ohlairaif 



3 In qaibusdam Stat codd. MuUe; in Pat. et vet. cod. ap. Passer. NuUe 
\ki ienhif i. e. ' meo judicio merns es stopor.'-^ Sama Tel Samia in Stat. 



NOTJE 



1 Ltibia miy priBiente mfo] Lesbiss 
maritnm deridet, qni cnm ipsam mnl» 
ta de CatuUo irato animo dicere vi- 
deret, gaudio exultabat, ratus ez his 
maledictis snam sibi postea Lesbiam 
totam forOf neque amplius Catnllo 
datnram delicias, quem jam tanto- 
pere exosnm haberet. At Catulltis 
longe altter rem se habere dicit. Si 



Lesbia, inquit, mei amorem serio de- 
posoisset tum me ne nominaret qui« 
dem ; nnnc antem cum tam ssepe mi- 
hi maledicat, hoc ipso indicat ita se 
uri, nt tacere non possit Quod sane 
de Lesbia bic dicit Poeta, iilud abso- 
Inte de toto ejusmodi mulierum ge- 
nere potest affirmari. 
9 Afal^, niAt/ sailis] Mulashicsu- 



CARM£N LXXXIV. 287 

Non sokim meminit ; &ed, quae multo acrior est res^ 5 
Irata est: hoc est^ uritar et loqnitnr. 

1I4NI mode mei reeardaiur^ vervm etiamf quod Umgep^ui eti, vrata eet^ id etf, amore 
mei ardetf et, quod eam deseroerim, mtAt male dicit. 



^>^^^<#'^^^^i»>#^ 



codd. ande conj. iSimiia, qood irrisionem significat : gamat in Stat. codd. qnod 
reposuernnt Scal. Otky. Yoss. Cant. Vulp. Ed. anon. Bip. alii : garrit in 
Brix. Venet. an. 1500. Ald. Jant. Gryph. et Mnr.— 6 Heins. conj. uritwr ei 
coquiturf et sic legit jam Lips. ap. Dous. F. ' sed quis hoc ferat ob yersum pri- 
mam et qnartam ? ' Z>oer. 

NOM 

mitur pro fatuo : nnde miilos omnino mnlam at nomen propriam yiri ac« 
ipsot non dnbitem fuisse qai h6c loco ceperant. 



G4RMEN I.XXXIV. 

DE ARRIO. 



Chommoda dicebat^ si quando commoda vellet 

Dicere^ et hinsidias Arrins insidias : 
£t tum mirifice sperabat se esse locutnm^ 

Cnm, quantnm poterat^ dixerat hiifsidias. 
Credo sic mater, sic Liber avunculus ejus, 5 

Sic matemus avus dixerit^ atque avia. 

Arriue prtmuntiabat ehomtnoday si cuperet interdum proferre iJhtd voeahulumf 
commoda, ac ineidiaa efferebat ut hinsidias ; ac tune putabat ee mirdbiUter dixiejte^ 
quando totie viribus aspirando pronuntioMraty kinsidias. Vt puto, ita parene ijui'f 
ita lAber qfue avmteulue, ita amts matemue, et avia ipskt» pronuntiaverit, At post- 



i*V»#<^i»^»i»<#«i»>^^ 



2 In Voss. II. Aretim, unde ille Mtiu» fortasse scribendam patat. — S. 4 Hoc 
distichon in ed. Partb. post ys. 10. Cum eubUo, ^c. transpositum est. — 6 In 

NOT^ 

1 Chommoda dicebaJtl Arrium qaem- Caasis Lingnse Lat. lib. i. tfap. 45. 

dam dictionibus qnibusdam, qaibat Plures inyeniantar olim fuisse apod 

opas minime erat, aspirationem ad- Romanos nomine Arrii. Qointi Ar- 

dentem carpit : is namqne chommoday rii meminit Pasdianus argomento Ci- 

hvmdiasy Hionios floctos praeter osom ceronianae Declamationit. 
Orammatices cnm aspiratione pro- 6 Uber awuncubts ijusl Cognomen- 

nonliabat. De hoc aotem Epigram- to < Liberi' dicti sont apnd Roma- 

mate yide Angelom Politianom lib. nos, qni exsecto matris otero editi 

Misccllan. cap. 19. et Scaligerom de sunt in locem, si fides adhibeatur Ter- 



386 



C. VALfiRII OATULLI 



Hoc miMo in Syrianif reqaieraot omnibus auretf» 
Audibant eadem basc leniter et leviter. 

Nec sibi postiUa metaebant talia Yerba, 
Cnm sabito affertar nuntias horribilis, 

lonios fluctas, postquam illuc Arrius isset, 
Jam non lonios esse, sed Hionios. 



10 



^uoM m Skffiam mittuM ut a Senata, immibut mnret etnquUverant, itia etdem ok- 
diebmdf bod aspere, ted mtOUerei tine atpinHtme: ne^ pott tttad temimt tUn 
timebmtt ab ^utmodi vocubuHt a^irutit ; pumdo hMrendkm repende. drfertwr mpi- 
liiMi, ImdMm More « temftre pyt Arriut per iUud trtmsittet, mm mHpHmt diei 
IttdMm^ ted Hwmum, 



.#'^^>^^^^«^«^«^^«^ 



edd. vett. Ubery litera prima ininore : ' eos falli pnto, qoi Uber ceiuent nomen 
esse gentii vel familiae ; significat enim spnrium, qni patrmun non habnerit 
libenun, atqne ideo nec patrem.' Patter. Marcil. conj. Iber ; Heins. Cim- 
ber, — 6 In Brix. Venet an. 1600. Ald. Jont. Oryph. Mnr. Stat Gnev. aliis, 
dixerat : sed ScaL ex antiqna scriptnra reposnit dixerit^ qnod interpr. 
«froro &r, iKi^mo tar non enim affirmabnndos hoc dicit : cf. Propert. i. 20. 
4. 'Janns Meleacer male in hoc qnoqne disticho qnflerit aspir^tionem, 
illndqne iiic legendnm opinatar^ Credo tic mather^ tie Liber hammcMluteii 
ettj Sie matkemut havut dixerit, atque havia,* Doer.— -7 /ftc In Stat. codd. 
unde conj. Htiic. 

VOTM 



tnlliano lib. de Anima. Conftat an- 
tem gentem foisse apod Romanos, 
cnjus esset cognomen < Liberi.' 

7 Hoe mitto in Spiam'] Cam Ar- 
rins a Senatn vel ab alio esset ib Sy- 
riam missns reqnieverant omnibus 
anresy qn» illa aspiratione amplios 
non offendebantnr. 

Pottilki] Postea. Terent. Phorm. 
' Neque postiUa nnqnam attigit.' 
Plant. Cnrcol. ' Sed enm, qui mihi 
▼endidit illam, Nnnqnam postilla W- 



di.' Veteres antem tribns modis 
prsepositionem < post' composuernnty 
* postea^' ' postillaV ' postinde.' 

11 lomot Jhctutl Mare lonium il- 
lod eat qnod Or»ci in Sicnlmn et 
Creticnm dividnnt, at Plin. lib. iv. 
cap. 2. docet. Servins antem in JE- 
neid. iii. dicit loninm mare dividi in 
Adriaticum, Achaicumy Epiroticum 
et Sicnlum. Hujus Epigrammatis 
meminit Quintil. Instit Orat. lib. i. 



OARMEN LXXXVI. 389 



CARMEN LXXXV. 

DB AMORB 8U0. 

Odi et amo. Qaare id faciam^ fortasse requiris. 
Nescio : sed fieri sentio, et excracior. 

Odio habeo, nmulqw qaandam paellam diligo. Cur ego hoe agm^ fonM 
me^aris, Ignoro; foerumhf^eeueoeiUiOfettorqueor. 






1 Hoc diBtichon io edd. Gaar. Ald. 2. Oryph. 2. et Stat. hic praBtermiMom, 
et Carm. lxxii. aiuexam eit: nde ibi Var. Lect. pro Qnare 8 tat. legit q$UL 
re divisam. 

NOT^ 

X Odi et oMo] logeniam et morei Sabidi, nec possom dicere quare : 

Lesbi» dlcit le odisse ; amare aatem Hoc tantom poMom dicerOy non ano 

formam iliias et veoastatem. Hoc te.' 
fere imitatur Martial. < Non amo te. 



CARMEN LXXXVI. 

DB QUINTIA BT LB8BIA. 



QuiNTiA formosa est multis: mibi candida, longa, 
Recta est ' Hoc ego.: sic singola confiteor. 

Totom illud, formosa^ nego : nam nuUa yenostas, 
Nnlla in tam magno est corpore mica salis. 



. tfiitta jfhaHme vUetur pnleJkra, mtM vero ml jda» prM«ra, recta vUteiut. Id 
c|ro non infieior* Ita/aieor eiMgula, At ietmd totmny puldiraf ii^ior, NuUum 
emm lepo9fWMapukkritudOf nuUa ett miea eaUt ta tam procero eorpore. Leebia 



^>^»^»^^^ ^»»»*! 



1 Q«tiicfta ex vett. monumentis reposait Stat vide ad Carm. ixxxii. — 
2 Recta eet: haeego eie in Marcilii membranis et edd. vett. et sic legi iasiit 
Avant. sed ScaL ez antiqna lect. dedit, Reetaeot: hoeego: $ie e* eoi^Ueor ; 
qood recepemnt Cant* Voss. Volp. Ed. anon. Bip. aliL 

NOTJE 

L QuiMtia /emooa eefi Qaintiam sic Qaintise comparat, nt non eam 
qnandam, etsi satis bene conformato tantnm ipsi, sed omnibos etiam aliia 
corpore, formosam esse negat ; qood anteponat. 

insipldasitetinsolsa. Lesbiamvero A Nutta eet miea eoHt'] Picitario 
Delph. et Var. CUu. Cahd, T 



O. VALBAII CATULLl 



Lesbia fonnosa est : qaas cum palcbeirima tota est, 5 

Tom omnibus una omnefl surripuit Veneres. 

pMn tat; qua fHMtoai tit Ma fermmmmti, ewctoi ameiii mMHmbui lofa 
abduUi VemreB. 

SOTJE 



iiifacetoi,fatvot,etitopidoB : ntenim 
* tal ' primuD, mazimeqne commuDe 
coodimciitum est, metapborice etiam 
de omni vitm lepore et hilaritate di- 
cltnr. Atqne etlam'hincL * inalsa' 
,dicitnr oratio, qnae nilill habeat lepo- 
rit, et * ittinlsns ' homo, qni moribns 
ett inelegantibnt. Contra vero ' sal- 
tnm' dicitnr dicterinm, qnod acri- 
monia qnadam mordeat, et 'saies' 
▼ocati festiviter et «rfnte dicta, non 



sine qnadam illecebra mordacitatis* 
Seneca Tero non vnlt * talct ' Dottros 
esse deatatot. 

6 OmiMt snrrijnitl Ve»ert$] Omaem 
leporem ; cnm omnb gratia in nnica 
appareat Leabia,omnibnt ceterit om- 
nino mnlieribns omnes sorripnit ye- 
nnstates. Sic Fab. Qaintil. lib. ii. 
Isocratem omnes dicendl veneres 
consectatnm fuiste dicit 



CARMEN LXXXVII. 

Vide Var.' Lect ad Carm. uxt. 



CARMEN LXXXVIII. 

IN GBLLIUM. 

QuiD facit is, Gelli, qni cum matre atque sorore 

Prurit, et abjectis pervigilat tunicis ? 
Quid facit is, patruum qui non sinit esse maritnm ? 

Ecquid scis, quantum suscipiat scelerist 

* * * O GelHj q^MnamugUUUf qui tm permittU patnmm eman em^em 
e$u? Nwnqmd scts, qmim nugmim erimen cemmittiU 7 Tantmn erimen eemnUttii, 

VOTJE 



1 Qmd /aeit ie^ Getti] Interrogans 
OelUnm tanqnam de tertia qnadam 
persona, ipsnm mordaciter tazat, qui 
rem cnm matre, et cnm sorore, et 
cum patmi nzore habebat. 

a PrurU] Coit pruritn stlmnlatns. 

PervigUat} Non donnit^ sed ad coi- 



tnm vigilat 

Aijjeeiis tvnieie'] Quasi diceret nu- 
duSfUt ad Venerem magis sit idonent. 
Alii accipinnt ob membmm extensom 
levatit ▼estibns. 

S Qnid faeU u] GMum intec- 
tatnr prodigiosa admodnm libidine 



GARMBN LXXXIX. ' 291 

Suscipit, o GeOi, qaabtum n6n altiina Tethys, fi 

Non genitor Nymphannn abluit Oceanus. 
Nam nihil est quicquam sceleris, quo prodeat ultra : 

Non si demisso se ipse voret capite. 

• GMy qmmhm me Mm Tefkyoi aqum mee Oeetmui Nffmfkamm pater ppeiU ekiere, 
Nomemmalmderimeneitf^wdittideuperet. • • • 



^^■^^>#>^>^#i^»»^i>» 



5 Tethis in nonnjDlUfl ; in Grtev. Thetis contra melri rationem.— -6 Nee ge- 
«ilorin Stat. codd. sed gravhis repetitur iVon: pro abhtit in Ald. Jant. Qryph. 
M or. Oraev. aliis, abluat ; sed iUud ex ▼eteri sc^iptura defendnnt Scal. et 
Vo88. utmmqne recte dici putat Doer. — 7 In Scal. Voss. et Bip. ftiod prp- 
deaty sed qao est in edd. Parth. Grypb. Mur. Cant. Grsev. Vulp. anon. el 
Gott. 

NOTJE 

infamem, ntpote qui matrem, soro- 8 Non si demiseo] Non etiam si se- 

rem, patrni nxorem, patrnumqoe ip- ipsnm fellaret. 
8um, aliasqne cognatas pneUas, nnns l>«misto ca|nie]UtadfelIandum,ant 

contaminaret. ad se necandnm, quod maximnm est 

5 Non uUima Tethys] Tam infan* scelns seipsnm occidere. Unde Virg. 

dnm et execrabile scelus est, ut om* * Vitamqne peroii Projecere animas.' 

nibus omnino aqnis Oceani bob possit DeliiB autem qni seipsoo interimnnt, 

ablni. Putabant enim Veteres cri- vide Macrob. lib. i. de Somnio Sci- 

mina marinls aqois expiari : qood pionis, Augustinnm, lib. i. de Civi- 

etiam indicat Cic. Orat. pro Sext. tate Dei, et Jos^pfanm, lib. iii. de 

Roscio. Euripides : OcC^cunra icX^ci Bello Judaico. Melius tamen de fel- 

ardbTa rdv h>6^&inw Koitd : Mortalium latione intelligitnr. 
molaomiisa abktit mare. 



CARMEN LXXXIX. 

DB GELLIO. 



Gbllius est tennis : quidni T quoi tam bona mater 
Tamque valens vivat, tamque yenusta soror, 

GelUue ett macer: eur nem? eur Ufe eeeearet eese maeiientue et tenmOf cui 
oeUiUt udeo benigna paren» sst^ et adeo robusta, et lepida soror, atque adeo ftttmana» 

NOTiE 

l GelUus est tenuis'] Hnjus Epi- et attenuato sit corpore, qui ez ini- 

grammatis argnmentnm ex superiori modico Veneris nsn maeiem non con- 

manifestum est. Dicit enim Poeta trahere non possit. 
miraBdnm non esse, si Gellins exili> 



C. TALIEII OATULU 



Tamqae bonns patmas, tamqiie oimiia pleoa 

Cognatis : quare is desinat ease macer ? 
.Qai ut nihil attingat, nisi quod fieui tangere non est, 5 

Qnantamyis qaare.sit macer^ inyenies. 

§t UbtmUi p<inwi, m amcU dnipiii dto «Brf nfkU fmmimit prtpmqin» 1 Qm 



ptfituntnif cwr w MMilfRfMf • 



^»»^<>#>»»»#>»»»^ 



s Scal. legi Jiiatit tkk^fit^ qvod reponimiit Vom. Cant. Ed. anoii. Gott* 
otBip. 



CARMEN XC. 



IN GBLLIUM. 



Nascatue Magos ex Grelit matrisqae nefando 
Conjagio, et discat Persicam araspicium. 

Nam Magas ex matre et gnato gignatar oportet, 
Si vera est Persaram impia religio. 



JtfinfM •rwrfiff* tx GdUi ^JMBpte wmtri» ineaitMo 
idUctst, N€M9porUtiUmagugemaireHJUi» 



iOf H PeriAeaM driiipl- 
, H veru ett mrftada 



^^^»»^w^^^^»#>pi 



1 Hoc Cami. coigaiictim ciiiii raperiore legitar in Brix. Orypli. et aliis ; 
scd sponte apparet, separatiin illnd a Poeta in Gellinm comporitnm este. — 
S In Orjrpb. One?. ed. anon. aliis mMliir Qporiet, 



NOTJE 



l ffeeeeiwr Magn»\ Hoc qnoque 
Epiframmate, qnod qnibnsdam in li- 
bris cnm snperiore connexnm legitnr, 
"deteBtatur nefariam Oellii cum matre 
et sorore libidinem ; dicitqne ez eo- 
rnm concnbitn magnm aliqnem nasci 
oportere ; si Persamm religio vera 
sit ; qui ejnsmodi corpomm commis- 
tiones licitasesse pntant; adeoqne 
bonnm magum non posse ezistere, 
niti qnem a filio compressa ediderit 



mater. Magi Persarnm lingna fai 
sunt, qnos Orted Pliilosopbos, Oalli 
Pmidas, iEgyptii Prophetas, nos 
Sapientes appellamvs. 

2 PcrsiciiM «nupiciiim] Amspiciam 
dicitnr extomm inspectio : nnde a« 
raspex ex hara et specio. Dedarat 
quomodo nascatnr magns apud Per- 
sas, et qnodnam sit ejus officinm, 
scilicet omento et carmine Nnmtna 
placare. 



CARMBN XCI. 



293 



Gnatas ut accepto veneretor carmine Divos, . ft 

Omentam in flamma pingae Uqaefaciens. 

rdigio Penanm ; iii ra U/cm tdxtu» gmto carmtjie J)«of vmirehtr otMiUwn 
•AeJiim igm Uquefaciena. • 

NOT^ 

6 Omentum m^mma] Ritns erat omento et adipe operirent, ut faci'* 
et consaetodo Veteram in sacrificiis, lios arderent, pingoedine ignem a* 
nt qnai hosti» partei adolerent, eas lente. 



CARMEN XCI. 



IN 6BLLIUM. 

NoN ideO; Gelli^ sperabam te mihi fidam 

In misero hoc nostro^ hoc perdito amore fore ; 

Qaod te cognossem bene, constantemve putarem, 
Aat posse a tarpi mentem inhibere probro : 

O GeUty noH propierea confidebam ie mHd futwrtan eaoe fidelem in isto noetro 
infeUci et eakmdtoeo Lesbiae amore; quod te probe novissem, et te crederem' eeae 
eanttantem, vel te poeae aiumiim eohibere ab infami patrando /ncinore : verum quia 



^^^^#«#»^»^»^#>^>^ 



2 In mtMro hoe nostro perdito in Ald. Jnnt. Gryph. Mar. Scal. Grsv. hoe 
perdito in antiqnioribos, qnod reTOcarnnt Stat. Voss. Vulp. £d. anon. Bip. 
alii. — S. 4 Qui te eognoeaem in cod. Scal. Qitod te non noecem Avant. Quin te 
Mnr. eonetanterque putarem Haud posse a turpi legi jussit Ayant. et sic est in* 
plnrimis libris tam scriptis quam impressis ; sed malto aptior et orationi 
convenientior Doeringio visa est lectio nostra, qnam servant Orypb. 2. Vnlp. 

NOTiE 



1 ^on tdeo, GeU£] Prssclari hnjns 
Epigrammatis, et mirabili qnadam 
sd odinm concitandum arte facti sen- 
sns hic est: Non ideo, inqait, spera- 
bami o Gelli, te mihi in misero hoc 
meo in Lesbiam amore fidnmfnta- 
rnmy qnia te constantem esse pnta- 
rem ; sed potins quia illam paellam, 
cujus amor me consumebat, neqae 
matrem tibi esse, neqne sororem vi- 
debam $ qnia cnm in matrem et soro- 
rem Ubidine tua abatereris, in alias 
vero 4«mpera&tem te fortatie eredt» 
derim, nihil a te milii metwmdom 



esse arbitrabar ; et licet me magno 
tecnm amicitias nsa conjunctum co- 
gitarem, non tamen id safficere pn* 
tavi, nt inde tibi satis magnam fa- 
ciendsB mihi injariae causam esse du- 
ceres, qui nullnm in te nisi palma- 
rium scelus snsciperes. At tu, ne 
nllam aliqnando scelerate agendt 
occasionem praetermisisse videreris, 
nostram ipsam amicitiam idoneam 
satis ad scelus tibi causam pntasti ; 
ntpote cui summum sit semper gau* 
diom in qoacnmque culpa plena sce- 
leris. 



394 C. VALBRH CATULLI 

8ed quod nec matrem^ nec germanam esse videbam 6 

Hanc tibi, quojus me magnus edebat amor. 

Et quamvis tecum multo cbnjungerer usu ; 
Non satis id causaD credideram esse tibi. 

Tu satis id duxti : tantum tibi gaudium in omni 
Culpa est, in quacumque est aliquid sceleris. 10 

MMftMi iUn mm etie mafrejn, neque aororem iaiam paellaniy e^jua ingffn wrthai Me 
MM»r, «t qamiquam Imiga tecum eram vereatuB conauetuditUyWm tameu puiaveram 
k$e tibi viffieere^ irt ecelae etiam in me admUteret. Sed tukoc eufieere exiatimadip 
tmUa tiki vokiptaM eet i» quocumque deHeto eat aUquidJlagitiL 



i»^^^^^^>#>»^i^*i 



ed. aooo. el oonnoUi codd. ap. Stat. — ff Sed ne^ue quod in Briz. GraeT. Yoss. 
ed. anoQ. aliis ; ' sed malto coDciDniorem orationem reddit nostra lecC. a 
Oaar. prolata, et a Statio aliisqoc probata.' Poer.— IJi oatie induxti in Briz. 
et onuiibos fere Stat codd. — ^IO Culpa esse legi jussit Ayant. 

NOTiE 

6 Edebai asiar] Vlrg. qoi passim doros amor crodeli tabe peredit.' £t 
Catollon imitatary ait ; ' Hic qoos alibi : < £st moUis flamma medollas/ 



CARMEN XCII. 

VB LBSBIA. 



Lesbia mi dicit semper male^ nec tacet unquam 
De me ; Lesbia me^ dispeream^ nisi amat. 

Leabiajugiter miki obirectatf ueque «sfMaM nlet de me. At peream, st Leebim 



^*«*i<»i^^<»«^»>»«»>» 



3 In Venet. an. 1500. Ald. Jont. Colin. Orypb. Mur. OrsBv. alilSy diepe" 
reamf me ntn LeMa amat; sed nostram lect. testantar omnes Stat. et Scal. 
codd. * motatos ille in edd. vett. ▼erborom ordo haod dobie profectos est ab 

NOTA 

1 Leabia mi dicif] Est ejosdem psene enim ipse de Lesbia assidoe male di- 

argamenti hoc Epigramma cnm illo cit, et ipsam perpetoo yidetor exe- 

soperiore nora. lxxxiii. < Lesbia mi crari ; vehementer tamen illam de- 

pnesente viro.' Hic porro Catnllas perit. Sic etiam licet Catollo male- 

iram et convicia in maliere signam dicat Lesbia, ploriniam tameo illam 

amoris esse docet, qood per seipsam diligit. Idem, qaod Catallas, asserit 

verom esse confirmat. Qnanquam Propert. * Niminim veri daatur mihi 



GA9MBN XCIII. 395 

Qao signo T quasi non totidem mox deprecor iUi 
Assidae : verum dispeream^ nisi amo. 

me lum dSHgii. Q^tmam istad tn nosti tiuttcto 7 inqnis : ipuM vero wm Bimper 
Mdem makdieta in ipMm regero: nikikmiim tomen pereamf n ipsam wm amo. 



^«^>^>^»»«#>^'^V»^'^>^ 



aliqao, qui ▼ellet numeronim rliythmo consnlere/ Doer, — S Cute^, ovoft 
eadem in codd. et edd. Parth. et Ald. Quo ngno? quan eadem in Gryph. et 
Mur. Quo signo 7 eadem ioiidem in aliis ap. M ur. Quo eigno qua sin toiidem in 
cod. Gellii ap. Stat. in alio cod. Gellii ap. Scal. Quosigno? quarinontoiidem: 
quod reposnerunt Vulp. et recentiores : Stat. conj. Quo signo, quari enim loH- 
dem: Voss. ex Mediol. profert, Quo rigno? quiamnt totidem mea^ (scil. male.- 
dicta), depreeor iUam Aendue: verum, Sfc. Passer. Asridne refert ad amo : Vulp. 
leg^t deprecer * nescio unde, sed fortasse rectius/ inquit Doer. 

NOT« 

MgtOL caloris ; Nam sine amore gravi • spuere/ et ' ezecrari :' quod quidem 

foemina nulla dolet.' non probatnr. Dicit enim Catnllus 

3 Deprecor"] Aulns Gellius lib. se quoqne ▼icissim Lesbiae male di- 

Yi. cap. 12. verbum illud, depre' cere, et tamen illius amore flagrare. 
cor, interpretatur, * detestari/ ' de- 



CARMEN XCIII. 

IN C^SAREM. 



NiL nimium studeo^ Csesar^ tibi velle placere^ 
Nec scire^ utrum sis albus^ an ater bomo. 

CaeaTf non curo fi6t nimM placere veUe, neque noese aniuvirrie candidus an 
niger, 

i*>^>^»#<»>^^^>^^i#«^ 

2 Necriorem, uirum ria enhnuanaUer homo in Brix. Nee ri ore in Voss. II. 
antiq. ODde conj. Nescio ore ttfn(iii,^c. sed Voss. legit, A^escto uimmm, ^. 
in Rheg. Ne ri orem; in marg. cod. Heins. ap. £d. Cant. Nec curo 
vtrum, et sic plaeet Bondano Var. Lect. p. 126* Nec scio te e Commel. probat 
Mel. * Conjungitur hoc distichon cum sequenti in Brix. et Grypb. probante 
Scal. sed non video, quomodo inter se conciliari queat insignis sententiarum 
dissimilitudo.' Doer» 

NOTJE 

1 NU nimium gtudeo'] Caesarem in 2 Albui, an aier honui] Mirum sibi 
mares ita pronum, ut sola allocutione Caesaris contemtum his verbis esse 
ezarderet, carpit, cui se nolle pla- significat Poeta. Hunc porro locum 
cere aflBirmat. Qnintil. lib. ii. laudat his verbis : 



296 



C. VAL8RII CATULLI 



NOTiE 



<Neg«V inqvity <ie mgni facere 
aliqoit PoeUmniy otniin C»Mr nt 
alhui an ater homo/ Proverbialiter 
aatem hoc dictnm est etiam a Cic. 
Philip. n. ' Et qnidem/ inqnit, < W- 
de qnam te amarit is, qni albnt ater- 
•e fberis ignorani fratris fiiinm pne- 



teritt/ Sic etiam Plant. Piend. 

* Qnem ego hominem nnllins coloris 
novi.' PhsBdr. in Fab. * Unde illa 
scivit nigra an alba nascerer?* D. 
Hieronymns lib. contra Helvid. 

* Qnare balbntis et ernbescis i Al- 
bns, nt ainnt, ateme sis^ ncscio.' 



CABMEN XCIV. 



IN MBNTULAH. 

Mbntula moechatar: moechatar mentula certe. 
Hoc est, qaod dicmit : Ipsa olera oUa legit. 



*>»»»^»i»ii»<»«#»»'^«^ 



2 * Ipm •Urt Mif€eU dedit ez aliis, nt ait, ezemplaribns Voss. sed cnm nemo 
alins hanc lect. commemoraverit, finxisse eam ▼imm doctam doctrtnae os- 
teatandm cansa, facile tibi persnadeas ; nam translatnm ille patat ab ollis 
Orseomm, ^nse in Anthesteriis circumdncebantor, in onas comportabantnr 
omnis generis olera, qnse tamen nemo degostaret; at brcyiter dicara, Vos- 
sitts Catnllnm existimat Mamnrram snb obsccena imagine comparasse oUse, 
qnsB solo sacra fadat olere 1 ' Doer, 

JSOTJE 



l JfsnMe NMMMMr] Hocestyper 
se sperma effnndit, et iisdem yerbis 
id ita esse affirmat. 

9 Hoe e§tf ipiod dtomi] Id est, quod 
est in commnni proverbio. 

/ipaa okra otts <f*f] Id est, sine 
ope aliena 'olla legit olera;' quia 
* olora ' conveniant ' oHse.' Pro- 
Terbium est contra eos, qai ad scelns 
aliqnod incUnati snnt, ita ut non pos« 



siot facere qnin peccent. Ideo faoc 
loco Poeta contra Jnlinm Csesarem 
proverbio nsns videtnr, qnia ita fait 
ad libidinem in mascnlos proclivisy 
nt per se sola allocntione semen ef- 
fnnderet. ^ Simile qnidam cam hoc 
proverbio habent id qnod hodie qno- 
qne vnlgo a nostris dicitar, ' per se 
messem colligit.' 



OABMBN XtY. 



297 



CARMEN XCV. 

DB SMYRNA GINNiE POBTJB. 

Smyrna mei Ciimse nonam post deniqd!e messem, 
Qaam coepta est, nonamque edita post hyemem : 

MiUia com interea quingenta Hortensius uno 

♦ * m 

Smyma cavas Atacis penitus mittetur ad undas, 5 

Smymam incana diu saecula pervoluent. 
At Volus! annales * ♦ * 

Et laxas scombris saepe dabunt tunicas. 

Smynw timdem sodalis mei Cimue emiua esi in lucem poet novem eeelttiAe»^ et 
poet nevem hyemee, «ptam inchoata est^ dum interim Hortenaiue uno comiste^s in 
pede rnctat quingenia miUia carminani. Ai Smyma penetrdbit neque ad aqaa» 
profunda» Atrada flaxn, Tempora perpetua Smymam Cinnae vohdabunt, Sed 
VolutU Annaie» intra nrbem ipsam Padaam.peribnnt, et fiequenter priBbebunt 



■»^^^^>^^^^#>^^ 



1 'Zmyma rectiai ex mente Vouii, ad libroram fetnstatemy nnmmos, et 
inscriptiones provocantis, tcribitur; Oraeci tamen scribnnt ^fAOfmpi. Vide 
VerheylL ad Ant Lib. p. 299.' I>o«r.— 2 In nonnallis vett. hiemen.—Z In 
Briz. ViUa cnm. — 4 Hunc Tersnm, qai in omnibus codd. deest, sapplevit 
Parth. ita, In pede efpu Jixo earmina ruetai hian» ; alias ap. Mar. sic, ilcdptl 
oaihctiiiio v«rsuttm ab Aniimacho. — 5 iShiitfnia cavas Atrad» in valgg. sed, ot ob- 
senrat Heins. nec flnvius est < Atrax/ nec prima syll. in Atraei» corripitnr : 
liivin. defendit Ataei»^ probante Doer. in aliis ap. Wix. Atheai»: Smyma aiba» 
Ataei» in vet. cod. Heins. ap. £d. Cant. Zmyma cataa haraihri in Voss. 11. 
vett. nndeille reponit * * • caooj barathri; nam,nt addit, non tantum quar* 
tns hujns Carminis versicnlas deest, sed etiam initiom quinti, quem, nt ei 
saccnrrerent librarii ant intempestivi correctores, e sequenti versn snpplere 
conati snnt. — 6 Smyma incana diu stfciik pervohtU in plerisque Stat. eodd. ia 
aliis ejusdem codd. Smymam cana diu ateada pervoUtet, i. e. pervoluenif qnod 
ille probaty landans Martial. lib. ix. Epigr. 80. 2.-7 < Hajns quoqne versos 

NOTiE 



1 iS^ynia nMt Ctmitf] CinnsPoe- 
inay qnod per totos novem annos ela- 
boraverat, et * Smyrnam' inscripse- 
rat, Catallns commendat, Annalibus- 
que Hortensii et Volusli longe i^nte- 
ponit. Hanc vero Cinnam in tnmal- 
tn iUo, qnem contra Csesaris inter- 
fectores concitaverat Antonins, occi- 
snm fnisse plnres existimant. 

2 Nonamqne po»i hyemem'] Id est, 
novem post annos. Sicnt est Horatii 
prseceptnm, ' Nonnmqne prematnr 
in aiuraitt/ Qnlntil. etiam ^Cinn» 



Smymam ' novem annis compositam 
fuisse testatar. Poette enim vulgo 
anni temp^states, ut ver, hyemem, 
messem ponunt pro annis integris: 
nt videre est hoc loco. 

6 Ataei» {Atraei»] mittaiur ad unda»'} 
Atraxoppidnm est et fluviusThes- 
sali» ; de qno PUn* Ub. nr. cap. 2. 
etS. 

6 Ineana aaeuU] Annosa et valde 
cana. 

8 Sembri» ddbmii teiNMt] Involn« 
cra et tegnineBta; sic et Martial. 



C. VALBRII OATULLI 

Parva mei mihi siint cordi momimeiita * ♦ ♦ 
At populiis tamido gaudeat Antimacho. 10 

ItUM vut€9 9ewmbfu. PoMca ieripta mei CUam mki pktceKt. Twrha vero 
ddeeUtuTf qaaDttim Yolaerity uiflaie AMUmaeko, 



*^>»<»»»^»0*»»»'» 



reliqiia pan in ▼eteriboa ttbris detideratnr/ Jfnr. alU legont, At Vehai an- 
nalee Paduam tmrieatwr ad ipeam; in Stat. codd. qnoqne PadMaMf at pro eo 
firit alind, qnod scribB ita cormpemnt, nt eoniectnram facere ▼annm sit ; 
in Scal. cod. potfiMsi parteatm' ad ipeam ; nnde ijle apiMwi perfemtur ad ipeam^ 
ob similitndinem inter t, c, et g in codd. antiquis ; rd eiwam interpr. piscicn- 
Inm, qnem mnriaconditnra chartia ineptit amidre solebant: ia Brix. et aGis, 
Paiam marieniwr ad «rtem, qnod reciperet Mnr. si Yett. codd. testimoiiio nite- 
retnr ; CapiMm morieatwr ad ipeam conj. Passer. Admm merieatar ad ipeam 
Voss. prolMnte Heins. Adaam enim scribit flnvinm esse Oalltsi Cisalplnap, 
qni ez Alpibns in lacnm Larium se ezonerat : Gadliim porfeirtiir ad ipsam Cor- 
rad. — In codd. Stat. eiiU pro «wU; in omnibns Mnr. Voss. et (^usdem Stat. 
codd. hnjns ▼ersns abest ?erbnm nltimnm ; codd. Petri Victorii et ScaU 
eahibent moimiiifltfaiadortf, quod reposnernnt Scal. Ed. anon. Delph. Bip. alii : 
ez W. DD. conjectnrisy eodalief et peeta^ et trUmm, tox eodaUe arridet Mu* 
reto et Doer. 

VOTJE 

* Scombris tnnicas dabis molestas.' bannm exorses esset ▼iginti et qna- 

Hoc antem ezitinm carmlnibns snls tuor yolomina confeclt, antequam 

minantnr omnes fere Poetse: Per- Duces Thebas doceret. 'Tnmidns' 

stos; ' Nec sconsbros metnentia car- porro vel ob stvlnm, vel ob operis 



014 



mina, nec thtts.' magnitudinem oicitor CatnUo, qui 

10 Gaadeat AniiaeaM] Antuna^ videtnr Volnsinm 'Antimachi' oo^ 

ehns Orammaticns fnit et Poeta Co- mine appellare ob garrolitatis simili- 

lophonius, ut testatnr Snidas, enjus tndinem : nt ob po^matis similitadi- 

etlam meminit QnintiL Instit. Orat. nem se Romanum yocavit Callima* 

Ub. z. Hunc etiam Horatins in Art. chnm. 
Poet. notarit ; qni cnm bellnm The« 



CARMEN XCVL 

AD CALVUM DE QUINTILIA. 



Si qnicquam mutis gratum acceptumque sepuloris 
Accidere a nostro^ Calve^ dolore potest> 

Caivef ei dUquid ex meerore nostro poteet evenirejucundum vel euave riUntUnte 

NOTifi 

1 Siquie^mm'} Calvi PoetsB offici- tili»pneUas, qnam vivnm amaferat, 
om pietatemqne in deploranda Quitt- pfSBmatura morte, commendat; ait* 



CARMEN XGVII. 399 



Qao desiderio veteres renovamiis amores, 
Atque olim amissas flemus amicitias ; 

Certe non tanto mors immatura dolori est 
Quintiliae^ quantum gaudet amore tuo. 



moffiiortifii Mambui, dum votis prisHnas integramtta amkiHas, amoreique qwmdam 
depwitos bigemua; profecto Qmsitiui ii<m tam doiet pramatMrum obihm suum 
quam ketatur tuo in se ardore. 



«»<»^»»^»^l#VN»l»^»» 



3 Qiiom vel Ciim in A4cl. Jant. Grypli. Mar. Stat. Grsev. aliis ; sed lect. 
nostram ex codd. et edd. antiqaiss. dedit Scal. — 4 Atque oHm misdos in Brix. 
Ald. Jant. Colin. Oryph. Mor. Stat. Scal. Delpb. GraY. Bip. aliis ; sed lect. 
ooatram reposnit Voss. e codd. suis et aliquot Statianis : Vossium secuti snnl 
Vulp. et £d. anon. 

NOTiB 

qne, quod si ex dolor^ nostro, seu ex 6 Mora immatura'] Immutura mori 

lis qutt hic geruntor, mortuis gratum et acerba dicitar, qu» ante diem fktiy 

aliquid potest accidere, non tantum vel natnras adYenerit. Tribus enim 

Qaintilia doluit de priematnra morte, ex Servio vita continetur humana : 

et acerbo ioteritu suo, quantum lae- natura scilicet, fato, fortuna. Na« 

tata est, qaod tam impense a Calvo turse ultra centum et vifinti solsti- 

amaretur, qni dolorem etiam suura tiales annos conoessum nihil est. F»* 

Klegiis testatns est Hac ipsa de re to vero nonaginta annfy hoc est, tres 

Propert. Ub. ii. Eleg. oltima : * Hoc Saturni carsus dantur ; nisl forte 

etiam dpcti confessa est pagina Cal- stellarum aliarum beniKnitas Saturnl 

vi, Cumeaneretmisera; funeraQuin- superet cursum. Unde Ulud Hora«i 

tilitt/ Muta porro sepukra sumit tii : * Te Jovis impio Tutela Saturao 

bic CatuUus Kotra trwtiiBoxfty pro mor- refnlgens Eripuit, volocrisque falf 

tuis silentibus, seu pro silentio mor- Tardavit alas.' Ad fortunam seu ca-* 

tuorum, sicut infra Carm. ci. ' £t sum omnia pertinent, quae extrinsecus 

mntum nequicquam alloquerer cine- sunt, ad ruinam, incendia, naufragia, 

rem/ venena, &c. 



CARMEN XCVII. 

IN ^MILIUM. 



NoNy ita me Di ament, quicquam referre putavi, 
Utrumne os an culum olfacerem JSmilio. 

Nra existimam aUquid interessey Hc me Superi juoentf au os an nates odorarer 



^«^■»«<»*S»l#<»»»^>^>» 



I In Di ament vocalis non eliditur, sed correpta legitur. — 2 Utrum ot a» 

NOT^ 

1 NoHf ita me Di amenf] ^milium rivalem, quem in «more sno satis felip 



C. VALBRII CATULLI 

NO immimdiiiB hoc, nihiloque immandius illud. 

Venmi etiam ciilas muidior et melior : 
Nam sine dentibufl est Hoc dentes sesqnipedales, 5 

GingiTas vero ploxemi habet veteris : 
Prnterea rictom, qualem diffissus in aestu 

Meientis mulse cunnus habere solet. 
Hic fiitoit multas, et se facit esse venustum ; 

Et non pistrino traditur atque asino T 10 



JBmak; «Oil «iilMfte mrdiihu mtt i^piircMW ntrisq^ JEmiUi pvrHbui. /i 
wtf mmM tju» tMt fmrior^ tt iermtr; em-et enim denUim. Ot mttem ^m A«M 
4«tdm mdm fidU cmm iimiiief et mmmm ctftm gittgimLf, • • • 



^^»»»»^^^»^'^^!^*^ 



te omvlbM SUt. codd. Qt ijU. «m aon eUdator, quod freqaens est ep. CatnlL 1 
Uirwmm mm^ legit Ouar. r. oood ▼eram esto vett. codd. scriptoraoi tettatus ' 
ett Moretoi : Avant. legi juiisit, Uinan m «1 aihm ipee oifaeerem,-'t In Stat. 1 
codd. NikUt wnmdiut hot mMtqut MMtudtMa iUmd ; vel, JtfwidiM luec mkU ett^ \ 
fMdiflfiie JMMMMfiiii ittMl ; oiide Stat. iVtftiio MMJidiiw hoc ntbis quamy ot Nikilt 
▼ox ait dissyUaba: in Venett Briz. Vicent. et Rheg. Jfimdti» Aoc iiiAif e sf , 
mhitqut iM M tw dt ai iUmd probante Statio ; in Palat. p. NihU mmuiimt hoc^ 
mbitqtit immtmdimt iUitd; in Coinniel. iiioc pro iXttd: in Ald. Jant. Colin. 
Oryph. Mor. Stat, Henr. Or»v. et Volp, Nil imMwidii» ftoc, nikilett tMMioi- 
diiis iflo ; sed Vnlp. yolt, NU iMMnndiitf Jkoc, niAti ore immimdtMS : itto Vemm 
etiam cnlut mundior et Mc/tor. ^ostram lect. ex codd. commendat Scal. quem 
■ecati sont Voss. Cant. Ed. anon. Corrad. Oott. et Bip.-«-5 Hic dentes ez 
codd. snis probat SUt— 6 Avant. legi jassit, ploximi ; alii legunt ploxeiiiy 
▼el plMBtni, qnod rectios scribi ostendit Voss.— 7 In Venett. Brix. Vicent. 
et omnibns codd. mudtm dtfenm» in ^ettum, improbante Doer. ^ viiIeM de- 
ftetut in 0ttn in Ald. Jont. Colin. Gryph. Mur. Henr. et Oraev. Lect. 

NOTiE 

cem yidebat, lelotjrpia dnctns Poeta mnlsB cnnnus inversns, qoando min- 

exagitat, ejnsqne oris foediUtem et git. 

graveolentiam insectatur. QuaHem] Scilicet rictum. 

6 PloxsMi mieri»] Quintil. Instit 8 Jlfeieiilie] Id est, mingeatis in 
Orat. lib. i. vocabulnm boc a CatuUo sestUy qnia tnnc laxior solet esse. 
circa Padum dicit inventam ; qnia 9 Htc] Scilicet fmilins. 
scUicet CatuUns ipse de regione esset FutuU imillas] Scillcet mnlieres. 
Transpadana Veronensi : sed tamen £1 se facU ette vennstaM] Id est^ 
qoid significety non aperit. Festos jactat se esse palcbrom : ex eo qnod 
autem ait ' ploxemum ' veterem esse cam mnltis rem babeat, postea ex in- 
capsnlam ; ei ita £milu gingivas com- dignatione infert. 
parablt CatuUus capsm veteri a tineis lO £1 non pisfrino traditm''] Onasi 
corrosse et exesse. diceret, dignior esset qui asinnm in- 

7 Praterea richiM] Rictos est cnm cltaret ad versandam pistrini rotam. 
os apertum -tenemns, vel propter ri- Interrogative autem hoc proferri de- 
snm, vel aliam ob cansam. Horat bet, et sermo ipse habet mixtamv ro« 
* £rgo non satis est risn diducere ric- prebensioneraf 
tnm.' Rictusy inqulty £mUU videtnr 






GARMBN XGVIII. 301 



aem si qua attingit> ndn illam pof 
jSSgroti culam lii^;ere cainificis ? 



^^<^»«#*»i^«^^>»^^ 



nostray jam Vossio et Doer. probata, debetnr Statio.— 12 AgraU, vel ArgUi 
conj. Stat. 

NOTiB 

11 Qwm^i qua qHingit'] Nonmodo lentodio haberi. Sed ad mAjorem 

JEmniam laceraty sed etiam mulieres illarom detestationem * segroti^ ad* 

iUas, qnse sai ^milio copiam facie- . didit. Nam segroti semper im« 

bant ; adeo nt illas dicat etiam * pos- mondiores esse solent, et mazime 

se lingere cnlnm cami6cis aegroti/ qnia pharmaca snmere coguntur, qni* 

^oae possnnt .£mi]iom oscnlari. bns inqnlnatior redditnr cnlas. 

Ifi CatmJieUH Camifices enim so- 



CARMEN XCVIIL 

AD VETTIUM^ 



In te, si in quenquam, dici pote, ptitide Vetti^ 

Id quod verb.osis dicitur et fatuis : 
Jsta cum lingua, si usus veniat tibi, possis 

Cnlos et crepidas lingere carbatinas. 

Vecti feeiide, n guid centra te preferri poiett ; iUud maxime fuod dieUur 
hquacUm et stuUia. Tu possis lambere iUa tita lingua podieea, et eakeoa rustiewrum 

1 In tey si m quenquam \ep jnssit Avant. In te st quiequam Scal. Poas. P« 
alii ; et sic est in Venett Bnx. et Vicent. Vieti In iisdem edd. qnod reposuit 
ScaL Veeti in Ald. Jnnt. Oiyph. Mnr. Henr. Gnev. Bip. alils : Vetti ex 
antiqno marmore omnino scribendnm esse ostendit Statius, enmqne secnti 
•mit voss. Cant. Vnlp.Ed. anon. et Oott.— 4 In Brix. earfotiua»; in Oryph. 
€aipatkia$ ; in Mar. ex codd.*fide, trcptdas Ungere eereoUpa»y L e. ohscoenas yiri- 

NOT£ 

1 Jji ttf si ts quenquam'] V^ttmn tem continnet ^hnile aliqnid est 

hofflinem pntidam et maledicum gra* apnd Terentinm in Heantont. . * In 

▼iter iasectatnr, cnjus linguam mor- me quidvis hamm rernm conTenil 

dacem dignam esse dicit, quse crepi- Qnas dicta snnt in stnltum.^ 

daSyCt aUa fceda et pntida lamliat^ 4 Crepidae earbatiniui Aliilegnoti 

eoniqne admonet, si familiares snos earpatnia»; Snidas scribit carboiium. 

pfl|»es interficere Teliti nt garralita* Pomr * carbati&B ' sunt raiticQfi 



C. ▼ALBRII OATVLLI 



Si II08 omniBo vis ornnes pefderei Vetti, 
Dicas : omniiio, qaod cupis. 



Meretre fmdaio$9 d tibi inie aliqna ceiUmgai vHSiae* Si 
froJMgwref Uqiure^ o VeeH^ei p re r mu MHMfiierif t^ fmd viii 



6 






*i»i»«#i*>*»*>#«»»*»» 



les partet, ficto ez * caoda' et ' pfainredine ' Tocabnlo ; trepidae expUcatnr e 
Pers. yi. 79. Lectio Dottra debetnr Politiano.— 6 Htaeat ex codd. aois dedit 
Vosa. qnod repotnit Ed. anon. probantibna Hand. Bronldi. in Anecdotiay lao- 
dante Clc. Phil. ii. 49. et Bach ad Tibnll. p. 129. Dieae in Ald. Jnnt Gryph. 
Mnr. Stat ScaL Onew. Delph. Bip. aliU, pneennte ATantio; Dkete in 
Bris. 

NOTJE 



calceamentnm a Caribns popnlia in- 
▼entnin, nt Pollnx et Snidas affir- 
nant. Aristoteles Tero de Animal. 
lib. II. ait * cabatinis ' camelos cal- 
ceari. * Carbatine ' antem et * cre- 
pidft' snnt dno nomina snbstantiTa 
qnae sine copnla per appositionem 
ideo ponnntnr a Catnllo» qnia mstici 
immnnda et foeda semper balient cal- 
ceamenta, cnm in stabnlis Tersentnr. 
6 Dieee: qued eupie efieiee] Hic 



jocns cst Epigrammatia et ▼eaiistas* 
Si nos, inqnit, onmes yIs perdere, 
nnllo negotio potescffieere. Loqnere 
tantnm, et si semel sermonem tnnm 
andiamns, asseqneris et efficies qnod 
cnpis. Tanta est enim oris tni ffl&. 
dissimi spnrcitia et tnrpitndo, nt si- 
mnl atqne loqni cfleperiSy nos omnes 
andientes contagione perdas et infi« 
cias. 



CARMEN XCIX. 



AD JUVBNTIUM. 



SuRRiPUi tibi» dani lodis, mellite Javenti» 
Saavioliim dalci dalcias ambrosia. 

O me gi is ia i e JweiUi^ dem chUeUrerie ettgkratue em tiin oeetdum 



NOTJE 



1 Swrripui tibi] Vennstissimo hoc 
Epigrammate et lepidissimo Jnven* 
tinm, de qno jam sseplns snpray lenire 
conatnr Catnllnsy qoi cnm^ipsi sna* 
▼iolomseu oscnlnm snrripniaset, ve- 
bementer 'fuerat iratus ; nnde Poeta 
apQd ipsom se excnsans promittit in 
posterum se nunqnam ejnsmodi pec« 



cati genns peccatnmm. 

2 Dukme em^breeiu] 'Nectatre' et 
'ambrosia' Tcsci Dees anctor est 
Homerasy qnem reliqnl secntl snnt 
Poetae. Utram Tero sit clbns, an 
potns, incertnm est. Alcman Lyri- 
cns et Sappho 'ambroeiam^ potam, 
< nectar' cibum affirmant. Notan- 



. GARHEK XGIX. 80S 

Venim id non impune toli ; namqne amplias horam 

Saffixnm in samma me memini esse cruce ; 
Dnm tibi me pargo, nec possam fletibus uHis 5 

Tantillum vestrae demere saeyitise. 
Nam simul id factum est, multis diluta labella 

Guttis abstersisti omnibus articalis : 
Ne quicquam nostro contractum ex ore maneret^ 

Tanquam comminctae spurca saliva lapae. 10 

Praeterea infesto miserum me tradere amori 

Non cessasti, omnique excruciare modo : 
XJt mi ex ambrosio mutatum jam foret illud 

SuaTioIum tristi tristius belleboro. 
Quam quoniam pcenam misero proponis amori, 15 

Non unquam posthac basia snrripiam. 

» 

ambrono nectare ; sed hoc non eine pcena feci* Reeordor enim me fiiisee affixnm 
aUissimo piUibido plusqmm per horam ; cum apud te me exeuso^ nec foaleo quibuseum^ 
que lacrywM vestneduritia tantuhim eximere, Ubi primiim enim id evenit, digiiis 
amnibus detersisti labra tua muUd- aqua abiuta; ne aUquid n^esset inductum ex 
are meo, quasi sordidum esset ^utum aUc^jus meretiicis putida, Insuper non desti- 
tisti infeUcem me dedere iitfenso amort, et qmeumque raltione me torquere; ita ut 
bamolum iatvd eonteramn ex nectare mihi esset amarius verairo^tristi, Quando» 
qmdem autem constUuis ^usmodi iftfeUci meo ardori suppUdumf nusquam in posterum 
aseula tibi suffurabor. 



^>»«^<»i»>»»»«»<»>i*«i» 



8 In Venett. Brix. Vicent. et nonmillis codd. Abstersi guitis; in Ald. Jnnt« 
Orrpfa. Henr. aliis, prseilnte Avant. Abstersti guitis; Mnr. ex vett. libhi 
deditGuitisabstersistifprohutkXt Statio; Voss. Qvttis abstersti,'-lO In SUt. 
codd. comnnncta-etcor^uHeta^pnuB Scaligero, posterins Statio placet; com- 
mixta in Brix. Ald. Gryph. ahis ; commista in Mnr. qnod legi jnssit Avant. 
Tanquam committe spurca saliva gutta in Mediol. nnde Voss. commictas»s. 
guke; sed rh committe legi possit in codd. commlctey i. e. commincta. — 13 In 
Venett. Brix. Vicent. Ald. Jnnt. Gryph. Henr. Scal. OrsBV. Cant. Bip. aliis, 
ambrosia: lect. nostram servant Stat. et Voss. codd. cnm edd. Mnr. et 
anon.— 16 Nunquam jam pesthac in Brix. Ald. Jant. Oryph. Mur. Stat. 
Graev. aliis ; Jom abest a prlscis libris ap. Scal. qni legi jussit, iVoii unquam 
posthac, 

NOT^ 

dnm antem his etiam nominibns qnic- odoris, nt ait Serv. in Mn, iii. 
qa|d est gratnm jncnndnmqne signi- 12 Omnique excruciare modo] Nnl- 

ficari. lnm modnm pr^termisisti ad me ex^ 

10 Spurca saUva lupof] Lnpa snmi- cruciandnmy in vindictam oscnli per 

tnr hic nt et saepius pro muliere per- vim rapti, nt illnd mihi prius ambro* 

dita sen meretrice^ ob similitudinem sia dnlciusyfieret heUeboro amarins. 



ao4 



C. VALBRIl CATULLI 



CARMCN C. 

DB COBLIO BT QUINTIO. 

CcELius AafileQum» et Qaintins Aufilenam, 

FI08 Veroneiisiiim depereuiit juveDom ; 
Hic fratrem» ille sororem. Hoc est, quod dicitur, illud 

Fratemum vere dulce sodalitium. 
Quoi faveam potius ? Coeli^ tibi : nam tua nobis • 5 

Perspecta exigit hoc unica amicitia, 
Cum Tesana meas torreret flamma medullas. 

Sis felix, Cceli, sis in amore potens. 



^— .... AMamM^ me QpMilitif AmfUemtm pet4H€ oiMni, ambo liecw Vertmeiui» 

jwoniaii». uteqiddtmdepentfnUremfUUwerogeniuaum: Uaeettoaetaeqw 

verejmemie dieUm: Cmumm mHbenm fmseaml Hfrty o CeM^ tmm emm eebu 

mmar m wm wuki eemperhu pimrn fmi^ emu igme inmmit medMu meae exmtrd, 

O CmHf eie ^ene/erimmimf eijim iu mmre veH eempee. 



^^#N#i#^^#^#^#»#»#^ 



9 

I CMu et CaUm prpmitcae in Tett. montimeBtis teste Stat et tic promis" 
ene qaoqoe ezliibetar hoc nomen in edd. GeUnu in Voss. U. ^ii^eiiam 
legendam potavit Stat reclamante Vom.— >2 In tocc FeriNieiimiiii Syniaesit 
eadem est, qnse in "* confinia mensium' ap. Ovid. Fast. y.187. — 5. 6 I^tio 
▼olf • est, fum iM noWi Per^peda exigUm' ; ' pamm, opinor, Latine : Per/eda 
eei tgiimr^ re\ Pef/tcHa^ aique exigUm' in codd. Stat. jam im mbie Peifeeia eei 
igiiar in Voss. 11. aui Jam igiimr pro < jam tam' czplicat. Eqoidem jam olim 
pro exigitm legendum eeee suspicabar exigU Aoc, qnam qnidem lect cnm 
sponte flla sc commendct facilltate sna, et, ut nnnc ▼iaeoy a Mur. jam eihibita 
•it, non dubitari in teztam recipere.' Doer, 

NOT£ 



1 Cerfnif ili(^Oemuii]CceUon etQnin- 
tinm Veronensesy qnoram alter Aufi- 
lennmyalter Anfileni sororem deperi- 
baty celebrat Catnllns, eoramqoe re- 
censet amores ; maxime yero C<eIio 
optatln amore feUcitatem. 

4 Fraienmm eodaliiiim'] ProTCr- 
bialiter dici solet ad indicandam in- 
tlmam amicornm fiuniUaritatemy est 
inter eos sodalitinm fratemnm : hoc 
mt^ sant qaasi dno fratres. Ideo 



Poeta jocatari qaia com frater amet 
fratrem, alter Tcro aororem, Tidentor 
fratenMB ▼olontatis babere reTcra 
similitndinem, et merito de ipsls Pro- 
verbium potest asurpari. 

6 ExigU hoe imtea oMteKia] Nam 
toa constans et firma amieitia mihi 
cognita, cnm insano amore arderem, 
a me nnnc ezigit, seu a me nonc in 
hoc ezigitnr, nt tibl, o Cmliy faTeam^ 
potias qaam Qaintlo. 



GARMBN CI. 



^m 



CARMEN CI. 

INFERliE AD FRATRIS TUMULUM* 

MuLTAS per gentes, et multa pet aequora vectus 

Adveni bas miseras, frater, ad inferias^ 
XJt te postremo donarem moneire mortis, 

£t mutum nequicquam alloquerer cinerem: 

O Germane carissime, ego delahu per variM naliones et longa per maria aeeesH 
ad ista» tnas infortunatas InferiaSf quo tUn supremos funerii honores darem, ac 
frustra verbis compellarem reliquias tuas mutas ; quoniam mifu Jemetipsumfatum 



^*^s*s*«*v*s*>.^>#>*>^ 



. 2 Advenio in Venett. Brix. Vicent. Rheg. aliis, cnm codd. omnibus ; Adveni 
debetiu* Statio, quod reposuernnt Vnlp. et Doer. quia ad norroam loqnendi 
yix recte dicitm* * advenio, ut te donarem ;' nisi quis dicat, quod Cortiiis ad 
jSallust. Cat. c. 44. et Ruhnk.ad Vell. Paterc. i. 9. 1» p. 32. monent, non esse 
omnia, praecipiie ap. poetas, ad leges gramniaticas revocanda. — 4 In Maif. 
1. altero Pat. et Voss. II. mu^am ; et sic supra Carm. lxviii. 90. * acerba cinis.' 



NOT^ 



1 MuUas per genteR\ Amissum fra- 
.trem, ac in Trojanolittore extinctum, 
ut supra vidimus, cum ad ejns sepul- 
i;mm longa navigatione pervenisset, 
Epigrammate praesenti deflet Catnl- 
liis, ejnsque Manibns solvit Inferias, 
ac nltimum valere dicit. 

2 Adveni [Adventol Adveni, reor 
esse legendura : concinnior enim sen- 
sus est; Advenif ut donarem^ qnam 
adcenioy ui donarem. 

Infenas] Inferiae Sacra sunt raor- 
tnornm, qnae Umbris et Inferis sol- 
vnntur, quseque in exequiis ad hono- 
rem vita functornm celebrantnr. Haec 
antem sacrificia constabant liqnorl- 
bus praecipne ac victiniis. Liquores 
erant, aqua, lac, vinum, sangnis, et 
unguentum. Quae Inferis libabatnr 
aqna, * Arferia,' seu * Arferial * di- 
cebatur, teste Festo, qui etiam ' vi- 



num 



* merum' 



his in Sacris nsnrpari solitum 
fuisse refert. Lactis et 
sangninis meminit Virg. iEneid. iii. 
* Inferimus tepido spnmantia cymbia 



lacte, Sangninis etsacri pateras,'&c. 
Ungnentorum meminit Propert. lib. 
iii. Eieg. 14. * Afferet huc unguenta 
mibi, sertiflque sepulcrum Ornabit 
custos ad mea busta sedens.' Vide 
etian| Ausonium Epitaph. Carm. 
xxxvi. 

3 Ut te postremo donarem fRunm] 
Dicit ' postremnm mnnus ' Poeta 
noster exequias, qnas Virgil. JEn. xi. 
lib. vocat, * suprema munera. ' ' £- 
gregias aoimas, quae sangnine nobis 
Hanc p^^riam peperere suo,decorate 
supremiii^ Muneribns.' Quod sane 
potest recte quoqne dici de monu- 
mentis et sepulcris. In Hispania 
enim Citeriore ejnsmodi extat mo- 
nuraentum : 

C. JOL. FABIAN. 

ANN. XIX. 

FABIA. FAULA. 

, AMITA. 

MUNUS. 

8UFRBMUM. 

4 Et mutum aUoquerer cinerem'} Al« 



Delph, et Var, Clas. 



Catul. 



V 



SM C. VALERII CAtULLI 

Qiiaiidoqiiideiii fortana mihi tete abstalit ipsnin : 5 

Hea miser indifiie frater ademte mihi. 
Nimc tameo interea prisco qa» more parentnm 

Tradita sant tristes manera ad inferias» 
Accipe, firatemo mnltam mananiia fleta : 

Atqae in perpetanm, frater» ave atqae vale. 10 

trifmi : • i^fdix genmme mki iamenio erepie. Vermmiamen miM etieeipe dmm ^ 
mllertimfreUnnM l/eerjfm» «ftfiailM, 9«« mfiyii* ma^emm nostrorom ritu, ineiiietm 
eraii mi bfgwbree iaferiu celebraDdas ; et ni ^ermum eeibBe^freUr^ ei veie. 



— S In omnibns Stmt Vom. et Murcil. codd. ie oMtdif, biante svIUba : Mar- 
cll. conj. ied* abetuiii. — 6 Heif tmieere indigne/raier edempie miki .' Voss. Valp. 
Ed. anoo. alll ; ▼ide Eleg . ad Manl. vt. 98. sed mieer coostanter toentar libb. 
vett— 7 Medlol. ezblbet Heee tu taterea; in Venett. Briz. et Vicent. H^ae 
iemen inieree : in MarclL membranli, Nunc iamen inierea ktee prieco de merep» 
T. ««iil trieii mmneri ad ii^eriem Aecepe^ ^c. nnde conj. Heee iamen inierea, priecQ 
dewLp.T. nmnc trieiee owneni ad itiferiae Aeeipe, tfCk pro inferiae in nonnoUU 
edd. vett. exeeqmae* — 10 In Ald. Jont. Oryph. Mar. Scal. Voss. Vnlp. Delph. 
ed. anon. Bip. ailia, ave ; In Stat. et Grvv. have ; ^ antlqoi libri et lapides sia- 
tnnt banc vocem In bae IbniHila aspiranteoi.' Deer, 

NOTJE 

locntlonea hnjotmodi Tocantnr ab Eu- Hlnc ortnm eat, at etiam maledicti 

ripide vpeafifyfietra in Troad. Mag- signlficationem interdnm vale obti> 

nom enim apnd Vetcres solatiom vi- neat, ot Terentios ; valeant qni inter 

debatur iippellare saepios nomina non nos dissidiom volnnt ; boc est, ita a 

responsora. Tiboll. lib. 11. Eleg. 8. nobls recedaot, ot nnnqoam ad nos- 

' Illias ad tumnlom faglam, sopplez- trom revertantor aspectom. Ergo 

qoe sedeboy Et mea cam mattf fata com mortno vale dicitiiry noo etymo- 

qnerar cinere.' ' ' logia consideranda est, sed consae* 

10 Ave atque vatel Mortuis in to- tudo, qaod nollis vale dicimns, nisi a 

mnlo composltls, Veteres solebant in- qoibus recedimas.* Solebant aatem 

clamare, ^Salve, et vale;' vel eti- ad postremom ^ vale,' pleniroqoe 

am iUud ' vale' ter repetere. Virg. sabjongere haec verba: nos te or- 

JEn. XI. ' Salve aetemam mlhi max- dine, quo natura fermiserit, sb- 

ime Palla, JEtemamqoe valo.' In quemur. Ita vetos Inscriptio : 

qoem locum Servios ait : * Varro in vale. et. salve. anima. o. oppub» 

libris Logistorlcis dicit, ideo mortuis feliciss. nos. eo. ordinb. quo. 

salve et vale dici, non qnod aat va- natura. permiserit. te. sbquemur. 

lere, aot salvl esse posslnt, sed qnod yale. mater. dulcissima. 
«b bis recedin)U9 eos nns<|aam visnri. 



I 
I 



CARMBN CII. 



307 



CARMEN CII. 



AD CORNBLIUM. 

Si quicqnam tacito commissam est fido ab amico^ 

Qaojus sit penitus nota fides animi ; 
Me nnum esse invenies illorum jure sfikcmtttm^ 

Comeli, et factam me esse pata Harpocratem. 

iSK quid nnqaam ab amicoiJideH crediium eU alteri amico taeetUi arcana sibi 
commiasa, c^ub Jldditas amnU Hi plane cognita : O ComeU^ me etiam reperie» 
iHarum religiiua esae eoiuecratumf aique existima me esse factum Harpocratem, 



^^^^(O^^i^t^^^wr 



1 In Brix. Stat. codd. et Marcil. membranis Si quicquam tacito ; Stat. conj. 
Si quoiquam tacitumf nempe kir6p^o»y arcanum, tacendnm ; vel, Si quidqvLid 
taciii ; Marcil. iSii faic^tiam tacitOf commiesum est sub fide amice; alii ap. Mar- 
cil. Si qmcq[uim taciti^ quod vult qnoqne Heinsins : in plnribus edd. vett. 
iacUe, — 3 Meque esse inventes in Venet. Brix. Vicent. Rlieg. cod. Scal, Marci). 
raembranis, et nonnullis Statii ; quod reposuit Scal. et probavit Marcil. qut 
interpr. que per * qnoqne :' Atque essejuvenes in aliis Stat. codd. Stat. conj. 
Me, quem ipse a^jures; yelfAut quem ipse a^jures ; vel, Me, quem ipse invenias» 
lUo eumjure sacratum, Comeli: Voss. Me aque invenUs, improbante Doer. 
stfciitas tamen illnm est Vulp. Me quoque, nt hiatns relinqnatnr, vel Me eerte 
juallet Doer. < lUo tibi jure sacratum in codd. Italicis Heins. ' manet tamen, 
quamcnraque lectionem seqnaris, dnra et inconcinna in hoc disticho oratio; 
sequi enim debebat ' et pntabis ;' interim dedimus lect. quam edd. Mur. 
Oryph. Henr. et aliae exhibent.' .Doer, — 4 In qnibnsdam Voss. codd. deest 
esscy cni nec hiatns nec correpta nltima in puta dbpKcet. 

NOT^ 



l Si quicquam tacito"] Cornelio fi- 
dem snam spondet, invictamque adeo 
tadtnmitatem, ut nnnqnam arcana 
flibi commissa sit revelatnrus. 

9 Jure sacratum] Id est, qnasi Sa- 
cramento Religionis adactnm. Ver- 
bo mystico CatuUus ntitnr, quia agi* 
tnr de silentio, qnod mysteriomm 
est proprinm. Sic primis Ecclesiae 
sacolis inter Christianos ii diceban- 
tnr < Sacrati/ sen * Initiati' et Sig- 
nati/ ^iiibns Cracia signacnlum Chrii* 



mate fuerat in fronte prenotatnm. 

4 Hitfpocratem2 Apnd £gyptios 
Harpocrates Deus silentii habeba- 
tur; cnjus simulacrnm in Templis 
Isidis et Serapidis erat, quod digito 
labiis impresso videbatur admonere 
silentinm esse servandnm, Huic Deo 
mense Mesori, hoc est, Angusto, le- 
gnmina offerebant. De boc porro 
silentii symbolo jam snpra Catull.ns : 
* £t patranm reddidit Harpocratem/ 



906 



G. VALERII CATULLI 



CARMEN Clll. 



AD SILONBM. 



Aut^ sodes, mihi redde decem sestertia^ Silo, 
Deinde esto qaamyis saevus et indomitus : 

Auty si te nummi delectant, desine, quseso, 
Leno esse, atqne idem sdevus et indomitus. 



O SUOf vel re«lthM miAt, 91UM0, deeem seateriia, et fntstea eigfenu et implacahiii» 
^iiaiilMiii voiuerie ; vd f t te inaiimi ohlectant, eeesa, oro, eeae leno^aique etiam nunax 
etferox. 



1 Pro decemin nno Stat. cod. tuo, QDde Faern. fecit duo : in nonnQlIis Voss. 
codd. Syllo vel SiUo,—% At, n te nwnmi in Pat. mnitiim pro aiumm in non- 
nuUis SUt. codd. 

NOT« 



1 Aut, oodes, Siki] Monet CatuUos 
Silonem, coi decem sestertia mntno 
dederat, ut sibi mntnatam pecnniam 
jeddat, ae pottea qnautnm volnerit 
ferocins nummos reposcenti intermi- 
netnr ; aot si reddere nolit, dosinat 
saltem lenocinium facere, ferocire et 
interminari. Silones porro, Nonio 
Marcello teste, a soperciliis promi- 



nentibus ita dicti fiiere. Plores an- 
tem legnntor familiae bnjnsce cogno- 
minis apnd Romanos fnisse, maxime 
▼ero in gente Sergia, Antonia, Pro- 
pedia,&c. Sodesy pro * si aades,* alii 
▼olnnt esse verbum, nt Priscianns ; 
adlverbium alii exhortatiQnem roga- 
tiooemve denotans arbitrantur. 



CARMEN CIV. 

AD QUENOAM DE LESfilA. 

Credis, me potuisse meaa maledicere vitae^ 
Ambobus mihi quaa carior est oculis ? 

Ptttaene me valuisee maledicere amias mea, qua miM longe carior est geminie 



1 Pro maledieere Scal. conj. valedieere, improbante Marcil. — 4 lo Stat. et 

NOTJE 

l Credie, me potHiaee maledicerei JE- famam vnlgaverat in populnm, Les- 
mulus CatuUi quidam com Tappone biam inter et ipsum discordias agi- 



CARMEN CV. 



ao9 



Nec potui ; nec^ si possem^ tam perdite amarem : 
Sed ta cum Tappone omnia monstra facis. 

ocdUt? Non equidem vdlMi hoc facere; neqtUy si quid ejasmodi wdertm^ eam 
taMoj^e deperiremM At tu cum Tappone ommafaeiM monttra. 



Scal. cod. : cvm tappone; unde Scal. lect. nostram defendit: mentionem 
* Valerii Tapponis' facit Liv. xxxvit. 46. §. 11. ubi vide Drakenb. in Zanc. 
et Maff. 1. cum tapone ; in Pat. cvm tripone ; unde Stat. conj. Sed tu cum turpi 
ore : in nonnnllis Voss. 11. 8ed tu cuncta pone ; in alits ejusdem, Sed tuta pone ; 
unde conj. Sed tua, Coponi, omina (vel crimina) nostra facis: Vossinm secutus 
est Vulpius : in Brix. Vicent. an. 1500. Ald. Junt. Colin. Oryph. Mur. Henr. 
Grtev. aliisy Sed tu cum caupone^ hoc sensu, nt, qnisquis ille fuerit, saepius 
In caupona versatus, cnm ipso caupone perpotasse, et monstrosa cum illo 
mendacia finxisse et sparsisse videatur ; alii vero legunt, Sed dum cuncta 
probas, 

NOTiE 



tariy enmque Lesbiae ' maledixisse,' 
seu, ut alii legunt, [vaUdicere'] * vale 
dixisse/ alioque amorem transtulisse; 
quod verum esse negat noster Catul- 
Ins. 

4 Cum Ti^pone owoAa manetra fade"] 
Tappones sen Tappi familiae foerunt 
coguomines Romae in gente Valeria, 
et in gente Villia, T. Livius Ub. xxv. 



et XXIX. et XXXV. Alii Codices ha- 
bent, ctcDi Caupone ; alii vero legunt ; 
Sed dtifft cuncta probaa omnia manstra 
facie, ' Monstra ' antem ' facere ' hic 
nihtl est aliod, quam incredibilia qne- 
que et turpia confingere, et nimia 
loquacitate prodigiosa et portentosa 
commenta narrare, quod Oraeci r^m- 
ToSeW, seu rtpvrdKayiw dicunt. 



CARMEN CV. 



IN MENTULAM., 



Mentula conatur Pimplaeam scandere montem : 
Musse farcillis pra^cipitem ejiciunt. 

MentvHa jittftnr aeeendere Pin^laum mmtemy sed Mum deorsum furcis eum 
agunt pTiBcipitem, 



1 Avant. legit pipkum scandere ; |n Voss. 11. scindere in signif. nescio qua 
obscoena. 

NOT^ 



1 MetUula Pimpkeum'] Ineptum ho- 
minem et indoctum, quem alii For- 
mianum illum, de qno jam saepins, 
nlii alinm hoc nomine in contemtnm 
ita appellatnm intelUgunt, versns fa- 
cere tentantem, et Poeticn facalta- 



tislaudes affectantem irridet Catul- 
lus, utpote quem rejiciant Mnsae, tan- 
qnam sit genio sinistro, et pingui Mi* 
nerva, hoc est, ingenio crasso et ad 
versus componendos minime idoneo. 
Mons autem Pimplaeus locns est He- 



310 



0. VALBRII OATULLI 



NOM 



liconi vicinoty * Piinpla' dictns, et 
Mniis a Tbraciboi, qni Bceotiam in- 
colnernnt, consecratni. Snnt qni boc 
Eplgramniate Tolnnt eonfiteri Poe- 
tun obtcoena se scribere Tolniase, 
sed a Mttsis, qnominns id faceret, fu- 
isse se prohibicnm. 
9 PwrdUiMl A <forca' dndtnr 



<furcilla.' Alii vero a TOcabQle, 
* far/ et Terbo * ciUerey' qnod est 
movere, ' fnrdllas ' qnasi * fardllas ' 
did volnnt. Snnt enim ^fnrcillas' 
instmmentay qnibns fmmenta ad ven- 
tnm a rasticis jacinntnri sic dicta^ 
qnod his frnmenta dUent. 



CARMEN CVL 



DB PUBRO BT PR^GONB. 



CuM paero bello praBConem qui videt esse, 
Qoid credat, nisi se vendere discapeie ? 

QaMWNfM urmt jnvMRm jngiter versari cnm fHkfcro odoleiceiiie, q}ad puiei, 
n iptnm vtkmmiier •apspfore se vendtrtl 



•^^•^^^^^^•^^^**^ 



1 Ita bnnc versum legi jusiit Avantius : puero 06eKoinomnibusStat. codd« 
pd videi ip»e in Maff. I. probante Voss. qui videt ipeum dedit Vulp. * qna mu- 
tatione omnis, qnam sibi pepererunt Interpp. sublata est difficnltas/ Deer, 
Sed etee testantor omnes alii codd. et edd, Tett. 



NOT^ 



1 Ckjh picero 6eUo pr«ooiiemy ^e.] 
Cnm prsecones vendendis in auctione 
rebns adbiberi maxime solerent apnd 
Romanos, Poeta formosnm quendam 
pnernm a pneconis consnetndiue re- 
vocare cupiens, ait,homines,qni tam 
frequenter eum cnm prflecone vide- 
ant, nihil aUnd posse cogitare, qoam 
ipsum velle pudicitiam suam ei, qui 



pluris eam Uceatur, addicere. 

2 Fenderedtsctfpere] Mangones Ro- 
msB quondam pneros exsectoa etin 
Venerem fractos venSere erant soliti. 
MarUal. Ub. i. Epigr. 69. <MiUia 
pro puero centnm me mango popo- 
scit.' Diicupere, valde cnpere; sicot 
* dispudet ' pro valde pudet. 



Ci.RMBN CVII. SU 



CARMEN CVII. 

AD LESBIAM. 

Si qnicqnaiii cupido optaniique obtigit imqaain, et 
Insperanti, hoc est gratum animo proprie : 

Qnare hoc est gratqm^ nobis qnoqne carios auro, 
Quod te restituis, Lesbia, mi cupido, 

Restituis cupido, atque insperanti ipsa refers te 5 

Nobia. O Ittcem candidiore nota ! 

SH quid aUquando caipiam mm expeetttnti^ empienii tamen et deiideranti contigH, 
iUnd est animo verejucundum: quamobrem istud est imAt jucundMm, atqne ipso etiam 
auro cariusy o Lesbiaj quod te mi valde exoptanti reeonciUas, Ip$a ie reconeiUoM et 
reddu mtAt dioeupientiy nec id expectanti, O diem meUore calcuio notaiiclam ! 



^^^^■»>^i^«»i#>»»»>» 



1 Si quicquid in Stat. Godd. Si quiequam cupido optantique obtigii unquam Jk- 
speranii in Venett. Brix. Vicent. Rheg. aliis ; in Ald. Scal. 1. et ed. anon. 
eupidoque^ opiantique obtigit unquam Inaperanti; in Pat. obtkUt unquam, pro- 
iMinte Statio ; in Vosa* 11. optt conHgit ; Avant. legi jnssit, cupido optantiqae et 
comtigii unquam inoperanti: Voss. volt cvptdif, improbante Doer. post unquam 
/deest et in plnribus «dd. Marcil. deniqne conj. Si quiequam cupido mi optan' 
tique obtigit unquum, et Insperanti. Lect. nostra, Viilpio jam probata, extat 
In Gryph.— 2 Ineperati emend. Heint. * et sane, nisi et post tm^iuim ponitnr, 
necessaria «st haec emendatio.' J>oer.>-8 ' Durius, qnam Catnilianae conve- 
niat elegantias, flio6ts ^iio^ve: legendom forte, nobiaque hoc cariua: tametsi 
eupido optantique 4yut»s ante dixerit.' Siat. Quare hoc eet gratum wUne, quin 
earuu auro; vel, Quare hoc est gratum nobia quoque, carior auro, nt carior refer- 
atur ad Les^ta in versu minori, legeret Doer. landans Tibull. i. 8. Sl. Marcil. 
conj. contra quoque carius auro,-r-6 In Stat. et Scal. codd. et Marcil. membr. 
Nobis luee ; in aliis Stat. Nobis, tucem : in Brix. Venet an. 1500. Ald. Junt. 
Oryph. Mur. aliis, O mtAt cara magis candidiore nota ; quod Marullo debetur, 
«t putat Scal. Marcil. legit, Bettituis cicptdo atque ineperanti : ipsa refers te 

NOT^ 

1 Si quiequenn'] Jactatis «Itro citro- jufenis, cni laevia fulgent Ora, nee 

<|ue jurgiis discordisB Lesbiam inter amplexus aspera barba terit.' 

et Catullnm intercesserant ; hoc au- 6 Insperanti referiie Nebisl Ut prae- 

tem Epigrammate gratnlatar sibi Ca- sente nobis, et absente nobis apud 

tuUus de reconciliato sibi Lesbiae Comicos. Tibull. lib. iii. Eleg. ^ 

«nimo ; idque eo sibi jncundins esse '^ Perfida, nec merito nobis inimica 

ait, quo minns speraverat fore ; quo merenti ; Perfida, sed qnamvis per* 

tandem facto negat esse quenqnam fida, cara tamen.' 

inter homines, qui sit seipso felicior. 6 O lueem eandi^Uore nota] Sicut di- 

3 Coriifs aiero] Hoc qnasi Prover- citnr, ' vir magno ingenio ;' vel sic, 

bio dicebant, quod sibi gratissimum ' O lucem candidiore nota dignam/ 

cariftsimnmque esse significabant. Xi- vel * signandam.' Qnod pre nimio 

|i>ull. lib. I. Eleg. 9. * Carior eat auro affectu Poeta perficere non potuit, 



313 



C. VALBRII OATOLLI 



me uno vivit felicior, aat magis hac quid 
Optandam vita, dicere quiB poterit 1 

fiiii Mtf imo hitiwr vtiam dueii 7 QmM ttt qui vaUbU dieere, quU tivit fdidvr 
pum €§• «olaiffy mI quu ett wuforhmatior in vUdl 



^«»^>*«»i»^i^»^^i» 



NMt: •hiMm, tfc — 7. 8 In Marcil. et sonnnlUs 8tat. codd. avl mi^me 
€tt OptmidMt vitm; in nlii* Stat. mage wte ett Optendus vita ; ande Stat. cooj. 
emt magi* mt eete OptmidMm in vtta, dieere quid poterit, improbante Marcilio, 
qai ▼olty Qiitt ute tmo vtvti fdieiorJ Aut magi* me eete Optandum vitam dieere 
fuiepeterit? in Scal. cod. Venctt. Brix. Vicent. Rlieg. Venet an. 1500. Ald. 
acal. Oraev. Voif. Delpli. ViUp. Bip. aliii, aut nmgit ett m« Optandut vita, 
dieere f«u poierit 1 improlMinte Doer. cni indigna plane Catullo Tidetur baBC 
Latinitas : Dousa P. emend. oMt magit iita kae Optandam vifimi dieere qait 
poterit 1 nee male, inquit Doer. hinc Ed. Cant. aaii mage noetrakac Optandam 
vitmn dueere quit poterit? probante eodem Doer. £d. axton. aut magit bac.nd 
Optandam vita dieere quit peterit ? alii aut magit ett mi Optandum in vita. Lect. 
oostramy ex Qryph. et Mar. transcriptam, probavit Doer. 



NOT« 



alladit ad Cretenainm mores, qai 
dies felices et iKtos albis lapilli^ sea 
calcalisy nigris vero tristes et infeli- 
ces notabant. Ciyas ritos meminit 
PUn. lib. VII. cap. 40. Horat lib. i. 
Od. S6. 'Cressa ne careat pulchra 
dies nota.' Persins Sat. ii. * Honc, 
Macrine, diem numera meliore lapil- 
lo, Qni tibi labentes apponit eandi- 
das annos,' Quodctiam est imitatas 



Martial. ' Hanc lacem lactea gemma 
notet.' 

8 Optandnm {Qptandut'] vita'] Alii 
legnnt, Aut magit ett mi optandum in 
vita, Nostra porro lactio HeUeoismns 
est, quomodo dicitar, * beatus vita, 
potens divitiii/ poKiipios tqv fitov, Sic 
in Cnlice. * Quis magis optato queat 
esse beatior aevo ? ' 



CARMEN CVIIl. 



1N COMINIUM. 



Si^ Comiiii, populi arbitrio tua cana senectus 
Spurcata impuris moribus inteieat : 

O Cominif st tua aiba teneeta^mfikue ftagitiit contami$i$ta Judieie pMnt, cni 



^^>^»^«»^i»^«^^>^^ 



1 In Scal. et nonnaUis Stat. codd. Sic homini populari arUtrie ; in aliis Stat. 

NOTiE 

1 Siy C^ntnt, ^rc.] In Cominiam invehftnr, qni si jadicio popnli, eni 
honiinem maledicam et flagitiosam propter mfiledicedtaam invisus eat. 



CABHBN CIX. 



313 



Non equidem dnbito^ qnin primuin inimica bononim 
lingna exsecta avido sit data Tulturio : 

Effossos oculos voret atro guttare ccnrTOS, 
Intestina canes, cetera membra lapi. 



tsntopeM inTisa est, pereai ; wm mm mdngo^ qmn Umgw tua tm$Um» btma in- 
f€mn^nb§eU»airodahtrtuUmfmm$lico^ qnin mvus iiin erut0§ oeulo$ mgrisfmtabm 
dewretf viicera tua caneo diripianty relifmB mtm tms Impi discerpant» 



»»»«»<#'«#«» i»**»»^^ 



Sie Aamtn ; Avant. legi jussit, Si, Commt, arhiirio popvSiy quod reposnerant 
Ald. Jmit. Colin. Grypfai. Mur. Henr. Oney. alii ; hinc Voss. Si, ConiMt, 
arbiirio popuUari eana aeneduBf qnod in vett. codd. se invenisse testatus est. 
Iiect< nostra est ex conj. Statii, post Avantii emendationem. — 4 lAngua 
exeerta in codd. Stat. et libris vett. Vossii. — 5 In 'PeX*gurgiiey probante Vulp. 
In Voss. U. exiera memkra, 

NOTiE 



intereat ; ait fore nt a feris et volu- 
eribas dilanieinr et absamatur. Fnit 
antem Gominins rabnla quidam de 
foro, et bonis omnibus invisns accu* 
sator, cujns et Tulliui Cicero et As- 
conius Orat. pro Cornelio, et pro 
Cluentio meminerunt. 

4 Sii data vuliurio'] Avis est rapa- 
cissima, quse cadaveribns pascitur. 
De qua Plin. x. cap. 6. 



6 Voret airo gutture corvuOy ifcJ] 
Simile est apud Horat. lib. £pod« v, 
vs. 99. < Post insepnltamembra differ 
rent Inpi, £t £xquilinae alites.' Si- 
mile etiam Ovid. in Ibin. ' Sive pere- 
grinae carpent mea membra volucres, 
Sivemeo tingent sanguine rostra lupi, 
Unguibus et rostro tardns trahet ilia 
vnltur, £t scindent avidi perfida cor- 
da canes.' 



CARMEN CIX. 



AD LESfilAM. 



JucuNDUM^ mea tita^ mihi proponis amorem 
. Hunc nostrum inter nos^ perpetuumqne fore. 



O mealuXf 



prmUiie amerem Mte» nmtru m etmmm iieBip«r uder noi et 
NOT£ 



1 Jueundum^meavita'] Lesbia cnm 
in graltiam rediiaset enm Catalla^ 
pollicebatnr amorem inter ipfos jn- 
emidaia jam et p erpetaom faturom : 
ande Poe|a Dees orat, laciaiity nt 



Lesbia sincere et sine fictione pro- 
aiittaty etluineamods ooBJosctionem 
firaiam et illcsam ombo per totafli 
¥kam «oam posaifttfrofogare.' 



314 C. VALBRII CATULLI 

Di magiii» facite, at yere promitteTe posait ; 

Atque id sincere dicat et ex animo : 
Ut liceat nobis tota prodacere vita 

^temum hoc sanctao fcedns amidtiaB. 



pertimmfiiiunm* O DM wmgidf ^gUUif «I mmure wOegt pMeerif ei ot ilM 
vertekef dkeif et emeera weenie; ut rne pntum u wmhuM eeeri ietme emerie eem-- 
eeriiemperemetevitmtumtxm^ftiiimnpTeiemiere. 



^^t^i^^»^^^^^^^ 



6. e In BriXf Ald. Jont Oryph. Mnr. Henr. Vow. OrsT. aliU, ieia perdeL' 
eere tiim AUermm; led noetram leet. tettantur omnea Stat. codd. probaate 
UTin. 

NOTJE 

e JBtermme [AUermme\ kee emeetml cidnm Folgeiites ocnlof et.bene ma- 

AIU legant, JEtermmn^ nos AUenmm^ taia Fidom pectos amoribas.' Iden 

id eity 'mntanm/ proponimos. Ut Epod.XT. ' Dum pecori lapasydcc. 

Poeta noster jam iopra dizit : ' Mo- Intonsotqne agitaret Apollinta aora 

toia animis amant, amantur.' Ho- capiUoSiForehoncamoremmataani,' 
rat. u. Od. 11. < Me Tolait dicere la« 



CARMEN CX. 

AD AUFILBNAM, 



AupiLBNA, bonas semper laadantnr amicos : 
Accipiunt pretiam> quse facere institunnt. 

Tu quod promisti mihi, quod mentitay inimica es, 
Quod nec das, et fers ssepe, facis facinus. 

O An^Uenay emiem fidm jegUer pradieamtur ; qme nempe vohmt yere pr^eetere 
id, ci^icf preiim» reetpumt. Tu tero inviea mihi ee, quia mmfeeUii id ^iiod mahi 
promieieti ; frequenter aotem ecelue idem odmti^, qui»non prabee id, ctf^ue empe 



^«»«»^^<#<»^S#^«»i» 



8 In codd. vett. Passer. miki et quod; onde iUe legit et interpongit) Tu 
qwtd promietiy mi et quod, — 4 Quod nec dae, nec fere Titiose in Stat. et Scal. 

« 

NOT^ 

1 At^Uena} Fraodis et perfidisB erat poUicita, non pnestiteraty sed 

argait Aufiienam prostratae penitos- promissa fefellerat. 

qne perditae padicitise mulierem, : 9 Quod promieH] Pro ' promisisti/ 

qusB id, qaod ipsi pretio accepto fu* nt ' prdmi^se/ pro ^promisisse.' • 



CARMBK CXU 815 

Aut facere mgenaad est, aut non promisse pudicae» 5 

Aafilena^ fait. Sed data corripere 
FraadandOy efficitat plas quam meretricis aTaraB^ 

Qaae sese toto corpore prostitait. 

pretimm aceipU. At vero^ o Ai^Uetuif vd deeH ingemmm meMerem etiimiffere qnod 
promisit, vk firebam et eaetam deeuit nen fuieee potfidlam. Venm m ue qm 
dantwr cemdendo et promieeafEiUendef pUu nuM admittiturf qaam eeorti rapaeie 
internt^ fnod aeee toto proetituit corpore. 



codd. Lectio nostra debetnr Oiuiriiio. — 5 Proposuit Avant. mU «oii promieea 
pmdicee AMenaftdt Sedaba eorripere* — 7 Frandando ^ecit in Scal. et nonnnUit 
SUt codd. nnde Scal. efexit ; in aliii Stat.codd. egieit, itaqne le|^endanijiuta- 
▼it efieitwr ; syllaba enini finalis ter, vel <iir, sspini in codd. itmplici t cnm 
apice representatnr : in Voss. 11. ^eadt, nnde ille reposnit ejfexti; in Marcil. 
membrania in litnra t0kit, ex qno raceret ojfiemm ; Tollins ad Anson. p. 270. 
conj. FnmdmidOf eet facinae: sed Stat. emend. confirmat Brix. qoam sequnn* 
tur Ald. Junt. Oryph. Mur. Henr. Orvv. Cant. Vnlp. aliae. 



BS 



CARMEN CXI. 

AD AUFILBNAM. 



AuFiLBNA, Viro contentas vivere solo, 

Nuptarum laus e laudibus eximiis. 
Sed quoivis quamvis potius succumbere fas est^ 

Quam matrem firatres efficere ex patruo. 

O Ai^Uena, imter preecipnae kmdee mqftamm mnliemm eamma gloria eet eas 
viiam degere contentae nno suo marito, At enilibet homini non propinqno potine 
convenit te proatituere, tpuminm vobierie, quam'mairem generarefratree ex patmOf 
ut tu facis. 



^^^»!^»»»^'^^^»^^ 



1 In Brix. Venet. an. 1600. Ald. Junt. Colin. Gryph. Mur. Stat Henr. 
GrsT. aliis, eontentam ; in Rheg . et Scal. cod. contenta eet ; et hinc lect nos- 
tram exscnlpsit Scal. — ^2 Nupiamm ktue eet laudibue eximiie in Brix. Venet. an. 
1500. Ald. Junt. Colin. Oryph. et Stat. codd. onde Stat. conj. Nuptarum eet 
iaue e iaudUme extmtts; Mnr. tacite recepit, Nuptarum una eet e laudibue exi» 
mOe: lect. nostra, quam omnes nnnc servant recentiores, debetur Scalige- 
ro» — S In Voss. U. Sed cuivie potiue ; unde Voss. Sed cuhrie cuivie potiue, pro- 
bante Volp. 

NOTiE 

l AuflUna'] Eandem insectatur Au- vocantnr patruomm filii : unde iidem 

filenam, ejusqne carpit tncestos con- Aufilense et filii et ' fratres patmeles' 

cubitusy quia se patroo prostituerat, erant. Ajax Achillem ex patrao na- 

ez eoqne filios genuerat. tum vocat ' fratrem/ apud Ovid. Met. 

4 Frairee} Patraelei enim ' fratres * xiu. * Frater erat, fraterna peto.' 



816 



C. VALBRII CATULLI 



CARMEN CXIL 



IN NASONBM. 



IIULTUS homo es, Naso ; nam tecam multus homo est, qpi 
Descendit : Naso, maltns es et pathicus. 

O Aiifo, «I mmUui homo €ti ifle, ^ d €$ ee nd U 7 wudhu emm komo em tUn 
vUerie. O N«fo» mMi» homo ««, et eima4m. 



*»»i*»»»^»»*^»#»#»»»#' 



\ M,K ee N«ao : ncc ieam ». JbMMfMc OetMndtf Nom, ^T^. ib Mel. codd« 
M. 4. Cm, N«fo, Nam tecwM m. AmmJ eei fM HMMNdtl 7 ^om, 4*« in Scsl. cod. 
Af. k Mf , ^Toio, MdM «ec«M m, Jk. fnt Hceemdif Vom. Af. 4. etf, iVdfo f mm 
team wLk.e$)qui Deeeeniit? Valp. Af. k, e$f Naeo^ nee teetm m. knmo: ee< 
fMt Te uaeendit : Noto, 9fe, conj. Mel. M. k, ee, Noeo iwm teeum m, k. est, ^ici 
DeteetM? vuU Salmaii. M. k, ee, Noeo, iiefiie fecMM m. Aomo, aed DeecendU, 
JVoeo, tfe, io Brix. Venet tn. 1600. Ald. Junt. Colin. Orypb. Mnr. Stat. 
Henr. Gnev. alili ; ilf. k, ee, iVoeo ; nam iecMM mi. i^ ee fHi Deeeendie: Naao, 
m, ee, ot patkicui In ed. anoo. Not dedimns lect. Scal. mutata tantum com 
Dactero interponotione ; et sic ezhibitnm jam est hoc Carm. in Gott. et 
Bip. 

NOTiE 



1 MMtfnf JkoMio ee] Minim est qnan- 
tnm hoc obscnrissimnm Epigraauna 
Catnlli torserit Interpretes, qai va- 
rias, nt hnic Inmen afferrent, com- 
menti snnt expositiones. Dnas no- 
bis referre snfficiet; qnam volnerit 
Lector eliget, si qnid mellos non ha" 
buerit. Vocabnlnm itaqHe MiMttNe, 
▼el hie abiolnte dicitnr de eo, qui in 
unaqnaqne re rooltns est ; ita nt pro 
severo tetricoque et moroso, odioso 
et importnno, qnem Graeci ^opruebv 
dicnnt, snmatur; ot apnd Noniam 
Afranins ait : ' Multa es ac molesta 
mnltnm.' Sicque hoc Epigramma 
hune reddet sensnm : Mnltus es, 
Naso, et moleitns et morosus et arro- 



gans. An vero tibi videtnr mnltns 
bomo esse, qni desoendtt et pathicns 
est ? Mirum enim est, nt homo cinae- 
dus, etqui omnia omnibus obsequltnr, 
idem qnoqoe atvogans sit, saperbns, 
asper, ac difficilis. Alii volont, nt 
MiMttMe Aoflio, hic idem sit qni et vir 
est et mnllebria paUtnr. Ita edim 
et vir et faemina qnasi simnl est, at- 
qVie adeo certe niHtfMe komo, Aliis 
MHttHeftaHio est qnasi procerus et mag- 
nse statnrae, qui tamen descendat et 
ioclinetur ad libidinem, unde et pathi- 
cns dicitnr, jnxta illnd Jnvenal. Sat. 
z. vs. 824. < Qnot discipnlos inclioet 
Hamillus.' 



CARMBN OXIII. 317 



CARMEN CXIII. 

AD GINNAM. 

CoNSULB Pompeio primum duo, Cinna» solebant 
Moechi : illo facto Cohsnle nunc iterum^ 

Manserunt duo : sed creTerunt millia ip unum 
Singula: foecundum semen adulterio. 

O Ctnna, Pompeio frimum creato Contmle, duo tantnm aduUeri consueveratit 
etse Romae ; at ipso jam rursuafaeto Cautulef remanserunt adhnc tantnni duo : 
sed postea in quemtibet amborum aingula miUia auccrecerunt ; adeo ferax eet 
semen adulterorum. 



«^■^^»^»»»»»^^^^^^ 



1 In Stat. et Scal codd. toiebant ; in Brix. Venet. an. 1500. Ald. Jnnt 
'Colin. Oryph. Mnr. Stat. Henr. GraeT. et aliis, eedebant ; et sic legendum 
putavit Doer. vel locum ita rescribendnm esse, C. P,p. d. C. aolebant Meeehari; 
atfaeto C. n. t. ManBerunt cfMo.— 2 In Stat. codd. MecUiafaeto ; in cod. Scal. 
Moech* iW a ; nnde ille, Mcechi^ iUi, ah faeto ; in Voss. U. optt. CaeUio facio ; 
MceehaHa^ at faeto in Briz. MceehiUayfaeto in Ald. Jnnt. Gryph. Mnr. Henr. 
MachiUiyfaeto in Graev. ex conj. Tnrnebi : Mcechulei ynlt Passer. Lect. nostra 
debetnr Statio.->4 Sia^fubtm in Pat. et Scal. cod. qnod probat Scal. et alla- 
tis qnibnsdam exempHs docet, mediam vocalem recte in bac voce prisco 
)nore extmdi posse ; ^ed iSiiif^iiki testantnr Marcil. membranae : tn «ntcm in- 
terpr. cls h^a licofrroy. 

NOTJE 

1 Constt/e Pompeio] Ad Cinnam verbo, * solere,* ntebantor : ut snpra 

Catnllns inscribit hoe Epigramma de CatuUus : ' Solet hsec imaginosnm.' 

mirando Romae moechonim incremen- £t Plautnj) : ' Quse nos praedicant 

to ; invehitnrque in iUa corrupta tem- cnm viris suis solere.' 

pora, qnibas innnmera patrabantnr 3 MiUia in umm Singuia'\ NonnnUi 

adnlteria, quomm rarltatem ad se- legunt Singttfam, mediam exterendo 

enndnm Pompeii Consolatum fnisse syUabam, non SinguUif nt Plantns ia 

significat cnm dno tantnm essent ali- CHteUaria. ' At at Bingalnm video 

eni lecti Romae tnnc temporis inses- vestigium.' Varro : ' Hoc erat in- 

sores, qni postea in immensam istins commodi, qnod nesciebamns semel 

infamite segetem, qua CatnlU aetate nnnm singnlnm esse.' Noslectionem 

Roma flagrabat, snccrevernot. communem non mutamus, qua signifi- 

' 2 Maehi] Miram certe est qnan- cantnr, qnidnotantumerantaduUeri, 

tum hic correetoram vnlgus debac- in totidem postea miUia snccrevisse, 

bhatnm sit ; alii enim legunt, mceehi- et sic de dnobus facta fuisse duo 

Ha : alu, nueeharia ; aUi mceehiUi ; aU- milUa. 

ud aUi quod piget referre, sicut et 4 Fceeundum semen'] Nonnnllis hoc 

lUnd qnod hallucinantnr in postremnm Epigrammate Caesar et Mamnrra no« 

▼ersns prsecedentis vocabnlnm, nbi tari yidentnr, tanquam moechoram 

legnnt audabant, cnm legendnm sit w- sen adolterorum primipiU, quoram 

2e6antymore Veteram, qni in iis in semen CatuUus exchimat mirum in 

quibns volebant verbnm reticere, solo modum esse prolificum. 



818 



C. VALBRII OATULLI 



CARMEN CXIV. 



IN MBNTCLAM. 

FoRMi^NO saltn non falso Mentala dives 
Fertar ; qui qaot res in se habet egregias ! 

Aacapia omne genas, pisces, prata, arva ferasqae. 
Neqaicqaam : fractas samtibas exsaperat. 

Qaare concedo sit dives^ dam omnia desint. 5 

Saltnm laademas, dam modo ipse egeat. 

JltaMm F^nummm pntdhan tnnm vert dieitur epwUnhm^ quod m ae iam 
iMitta b9iM centinHf tmwm nerape Mnof tones e^jiuaimque tpeeiei, fieeee^ tnreta, 
MMOM, «c beUaae fereeee. Sed fnutra saltos tnns bec habet: longe enlm 
pr»wiiliii illiiis impenaU tnis mtperas. Qwmmbrem eweenHefeeiU nt eH opaUntMm 
Formiannm tnnm ; dwmmied» tibi cmuia d^fiioMii pnedieenmM prtfdiaim tnnm ; 
dmmModo tu nikU heibenM. 

1 InStatcodd. Finmmmi aahna ; et Firmamu «Km, qnod babent etiam 
Brlx. et cod. Scal. Hnmmiif eaUua legi jnssit Avant. qnem seqnitnr Blp. 
FermMiiNt solhw Scal. qnod reposnit Ynlp. improbante Boeringio, ob Scali- 
fferl andadam in ▼•. 4. et 6. flrmaiio taltu in Ald. Jnnt. Mur. Stat. Voss. 
Ormv. Cant. et ed. anon. Lect. nostram ex Mur. codd. rcposuit Doer. 
FormioM per synaeresin est vox trisyllaba.— 2 In Venett. Brix. Vicent. 
Rheff . Venet. an. 1600. Ald. Jnnt. Colin. Gryph. Mur. aliis, qui M ; in omm- 
bns Itat. codd. 9«t fuot ; in Scal. cod. quts quot : « quot mehus sane admira- 
tioni inservit.' M>oer,—9 In StaL codd. slc distinctnm, Aucupia, onme gemu 
pieeie; in Brix. Oryph. Mnr. Henr. aliis, ilnctcpticm omne gemte, />mcm.— 4 Ne 
madquam fructue In Stat. codd. Nee quicquam fructue », exmperat in Orypli. 
Stat. aliis ; Nequicqmm; /. «. exuperae Scal. exuperet Voss.— 6 SaUum UheAe- 
«w, dwn tamen ipee egeaa legi jnisit Anmt. diun tamen ipee egeat in Ald. 
Jnnt. Grypb. Mnr. ed. anon. Bip. aliis ; in Brix. et Stat. et Scai. codd. daai 
iMdo tpte egeat; Scal. legit, dum modo ipae egeaa ; quod recepit Delp^. 

NOT^ 



1 FormiaiioMttii [FormtonussattiM] 
In Mamurram Formiis in Campania 
natnm, qni Catnllo ob insignem libi- 
dinem Mentuladicitnr, hoc Epigram- 
ma vibratur, qnod magnos proventns 
prasdii, quod habet pulcberrimum, 
formosissimnm, et locnpletissimum, 
immensis suis sumtibns, et insanis 
profnsionibusyita longe superet, utin 
tot tantisque divitiis,perpetuo tamen 
omnibns indigeat. Nonnnlli porro 



legnnt, Ftnnaiio aaltu; alii Ftnnajii 
adltu8y alii Ftnnaat» aaltua ; nos vero 
genninam lectionem retinuisse nemo 
non videt, qui jam supra saepins Ma* 
mnrram Fonntaaicm et Mentnlam a 
Catullo dictum meminerit. 

6 Sattum laudemual Lepide irridet 
Mamnrne insaniam, qni, locupletissi- 
mis praedii fmctnosissimi proventlbus 
libidine absumtis, nihil babeaty sed 
seroper rebus omnibus indigeat^ 



CARMRN GXV. 



m 



CARMEN CXV. 



IN MBNTULABl. 



Mentula habet instar triginta jugera prati> 

Quadraginta arvi : cetera sant maria. 
Car non divitiis Croesam sqperare potis sit^ 

Uno qai in salta tot bona possideat ; 
Prata, arva, ingentes sylvas, saltasqae^ paladesque, 5 

Usque ad Hyperboreos et mare ad Oceanam ? 

Mentulu pomdet irigintdjugera prati aatis magnaf quadraginta agri cuZft, reH- 
qma nmi 4Bquara, Quidni pauit ia vineere CreBnan opi6i», qni f oiUim dAvttia» habeat 
wdeo in pradio ? In qna prata^ agri euUi, grandia nemora, pradiaf et lacus pahutres 
uaque ad Hffperbereo» populos et ad mare Oceammn, Omnia ista qnidemma^iM 



CoDJnnctim boc Carm. cnm antecedenti exbibetar in Brix. et Gryph. — 
I Pro instar, qaod testantar omnes Stat. codd. in Mnr. noater ; Passer. conj. 
noetra ; Stdt, Jueti ; ScaX, juetat pvo juxtUf qood interpr. iyyh, — 2 In Zanc. 
extera mnt maria, — 4 In Brix. Zanc. et nonniillis Stat. codd. tot modo; in Pat. 
et aliis Stat. tot modaj quod recepit £d. Bip. in Scal. cod. iotmoday nna voce^ 
qnod reposnernnt Yulp. et ed. anon. Yolpios tanqnam compendio ab antiquis 
Latinis pronnnciatnm explicat pro * tot commoda :' lect. nostrai in Aid. 
Jnnt. Colin. Orypb. Mar. Henr. Grsey. Cant. aliis jam recepta, Ayantio 
debetnr. — 6 In Fat. et mare Oceaiittm, recte ex jadido Valpii. — 7. 8 In Stat. 



NOT^ 



1 Mentula habet inatar [juita'] Non- 
nttlli legnnt tnslar, ntsitsensns, Menr 
tnla instar prati.babettrigintajngera, 
et instar aryi quadraginta jngera, re- 
liqna Mentnlae spatia snnt maria. 
Hoc etiam porro Carmine Catollas 
Mamorram exagttat, negatqne enm 
fieri plnris ob divitias debere,caro bo- 
minis nomine indignns nibil babeat, 
praeter obscoenae partis magnitndinem 
enormem, qnod in aliqno nnmero 
baberi possit. 

3 IKrtlJts CroMiMi] Crcesns Rex 
fiiit Lydomro, cvjos opes et divitisB 
tants dicnntnr fnissey nt tanqnam 
roortalinin ditissimns apud omnes ce- 
lebrttnr. Ipsius Historiam vide apud 



Herodotnm. 

6 Hyperboreoa'] Scy tbias nltim» po« 
pnli snnt ad Aquilonem in Uttore O- 
ceani Septemtrionalis poslti. Stra- 
boni lib. i. Hyperborei sant 'qoi 
maxime sant omnium Septemtriona- 
les.' De bis Plin. N. H. lib. iv. * Pone 
eos montes ultraqne Aqnilonem, gens 
felix, (si credimns,) qnos Hyperbo- 
reos appellavere, annoso degit sevo, 
fabulosis celebrata miracnlis.... Regia 
aprica, felici temperie, omnt afflata 
noxio carens : domns iis nemora Inci^ 
qiie, et Deornm cultns yiritim gre* 
gatiroque, discordia ignota, et aegri* 
tndo omnis.' Vide etiam de Iiis Me- 
laiik 



dSD t. VALBftll CATULLl 

Omnia magna hsec snnt : tamcn ipse est maximus oltor, 
Non homo, sed vere Mentula magna minax. 

9Mni, dtamen ipu Umge ett maximuB uUor, non Uk hmo minUalrtmdtUf ted iUa certe 
grandie ipthti menitUa, 

codd. O. m. h. tmUf t ipte ti maximut vttor, N. h. t. vero m. m, minaxy quod 
probat Stat. motato r^ ti in hie ; in Brix. O. m. h. tuHt: iamen ipte ett max- 
imvt uUor, N, h. t. vere m, m, minax; ei sic in Scul. cod. nisi qnod pro vere 
exliibet vero ; hinc Scal. ipte ett maximu* luttrOf Non h, ted vere m. m. mimaXy 
probante Vulpio, ut hutro slt, * qui sectatnr meretrices in lustris prostantes z' 
maximut horum,„.nimu legi jnssit Avant. tamen ut tint mttctma, et uUra^ N. 
homoj ted vere m. m. nimit in Ald. Jnnt. Gryph. Mar. Henr. aliis : maximut, 
ultro Voss. et ed. anon. 

NOTiE 

7 Maximut uUor'] Nonnulli legunt, est mentnla. Virg. JEn, yrii. Her- 

id^ro, alii uUra, Nos lectionem anti- culem * maximnm ultorem ' etiam di- 

quam retinemus, nt sensns sit : Ipse cit : * Nam maximus nltor Tergemini 

quk tot opes snas jactat, gravissimns nec Oeryonis, spoliisqne superlnM 

nltof iUatamm sibi liijnriarum^ non Alcides aderat.* 
est homo, sed vero minax et enormis 



CARMEN CXVI. 

AD GBLLIUM. 

S^PE tibi stadioso animo yenanda requirens 
Carmina uti possem mittere Battiadae, 

Ego fnpunter inquirOf o GelU, qumnodo pottim ad te milter^ vertut BiMiada 



. 1 In Venett. Brix. Vicent. Stat. codd. melioribns ««fiaiUeregiiir^s; inVe- 
net. an. 1500. et Orypb. venante requirit ; in Scal. cod. vemam dare quaret ; 

^OTJE 

1 SUepe Hhi] Ultlmum hoc Epigram- cogitasse se dicit quttdam carraina, 

ma seribit Catullns ad GeUiun\,qnera quse ez Gallimacho ▼erterat, ut ipsins 

snpra tanquam perdit» libidinis tax» animum mitigaret, ad eum mittere ; 

averat, qniqne propter impositas sibi qoem laborem cnm sibi fmstra snmp- 

Catnlii versibus notas, coeperat ipss tnm nnnc yideat, intelHgatqne nvUis 

quoqneTicissiro CatuUum qnacnmqne blanditiis Oellium posse leuiri, ipsom 

ratione po^erat laedere : qnam Catul'- irrideoa ait, quod «jns tela bnjns sint 

lus ut a se molestiam depeUeret| ssppe generis, qnae facile possint solo amictn 



CARMBN CXVl. 



821 



Qtiis te lenirem nobis, nea conarere 

Infestum telis icere^ musca, caput : 
Hunc yideo mihi nunc frustra sumtum esse laborem, 5 

Gelli, nec nostras hinc valuisse preces. 
Contra nos tela ista tua evitamus amictu : 

At fixns nostris tu dabi' supplicium. 

dUigenii cwa invesiigandoSj quibua te mihi placarem, efficeremqoe «^ tanqqam 
mueca non attentares aculeia mihi caputtibi inviaumferire; modo eognotco tandem 
istwn mihi laborem incdssumfuiase susceptumy neque circa hoc aliquid valuisse mea 
vota. Ego igitur solis vestibu» decUnabo istas tuas sagittas ; tu vero meis telis 
conjhnu meritam temeritatis luee pcenam. 



^^»X^^v»^^^«^^y» 



nnde ille venanda requirens. — 3 Qui te lenirem in Stat. codd. meUoribus ; Qua 
te knirent in Brix. Queis te lenxrem^ no6a neu^ ifc. in Ald. Junt. Grypb. Mur. 
et recentioribns, nisi qnod recte post lentretn snblata est interpnnctio, prae- 
ennte Scaligero. — 4 In Stat. codd. melioribii^, Telis infesta tntc teremusque 
eaput ; hinc ille, Telis iftfestans nu icere musca caput ; in Scal. cod. Telis 
it^estum iicere; nnde refinxit, Telis infesto mi icere, musca, caput, quod 
reposoenint Delpb. Ed. anon. Bip. alii; mittere musea caput legi jnssit 
Avantius ; Tela infesta meum mittere in usque caput defendit Mur. Telis 
infestans icere mi usque caput in Graev. Tdis it^estum mUtere musque eaput 
in Marcilii membranis ; nnde conj. Telis ii^estum icere mi usque caput, et 
infestum Interpr. * infestatum :' I^festa in nostrum mittere telacaput ex vet. cod. 
profert Voss. ' et sane, nisi turbatus verbonim ordo aperte correctoris ma- 
num proderet, lubenter in hac lect. acquiesceremns.' Doer. Ii^estum telis 
ieere mi usque caput ex codd. legi jnssit Heins. Lect. nostram servant Brix. 
Gryph. aliap. — 6 In Venet. an. 1500. Mur. et Graev. huc valuisse ; in Gryph. 
et recentioribus hinc valuisse ; , Bondanns in Var. lect. p. 124. conj. nostras 
evaluisse ; Doer. hacy vei id valuisse, — 7 Quare nos tela tacite recepit Mnr. 
evitabimus anUca ex melioribus codd. affert Voss. unde tentat evitabimus hamis. 
— 8 AdfixuSf vel AffixuSt i" ^^^* ^ett. Atfixus in codd. Scal. et Voss. alii le- 
gont, Affixusque dabis tu mihi supplicium. 

NOT^ 



vitart; at illa, quibus Ipse Gellium 
fixit, eam vini habere dicit, nt apnd 
oranem posteritatem nefarias Gellii 
libidines propalatura sint, nnde te- 
meritafis subp, quod CatuIIum voln* 
erit laedere, poenas gravissimas sit 
datnrns. 

2 Carmtiia Battiadai] Iqcertnm ea- 
ne Carmina sint, qnae de Coma Bere- 
nices e Cailimacho transtulit Catul- 
iu8, an alia Gellio instanter petfenti 
mittere instituerit. Unde porro Cal- 
limachns dicatur * Battiades ' a ' Bat- 
to ' parente jam snpra diximns abun- 
de. 

7 Contra nos tela ista tua'] Jocose 
Gellinmderidendo asserit Poeta, qnod 



tela, qnae se missnrnm minabatnr, 
amictu solo evitabit, veste nempe 
capnt obtegendo, qnod levioris sint 
momenti. 

8 Tu dabV] Abjicitnr <, in fine 
dictionis, dabisy in scansione, qnod a 
Priscis fieri consnevisse mnltis patet 
exemplis. Q. CatuUus' apud GelU- 
nm : ' Ibimns quaesitum : verum ipsi 
ne teneamnr Formtdo : quid ago ? dat 
Venu» consilinm.* Idem apud Lncr. 
* Cnm nihil omnino fieret ex omoibns 
rebus.' Sed nonnulli hanc eiisionem 
evitare volentes, sic extremum hunc 
Catqlli versum legere maluerunt : 
Affixusque dabis tu mihi suppHeiuM, 



Delph, et Var. Clas. 



Catul. 



PERVIGILIUM 

VENERIS, 



EX RECENSIONE JO. CHRIST. WERNSDORF. 



'KA8 AMBT, QCI KUNQUAM AMAVIT ; QUIQUE AHAVIT, 
URAS AMBT. 

Ver novQnt, ver jam canomm, ver renatas orbis est. 



^^«^»»'»^^^»!^»^^»^ 



Titulum praefert Salm.cod. PervigUium Veneris, Trochaico meiro: surU vero 
versm XXII. librarii errore pro XCII, nt putat Riv. Aliter inscrlbitur, 
Ver; vel De Vere; vel Carmen de Vere.—l Hunc versum posi quartura 
collocavit Riv. pro amet in principio et in fine versus amctf reposuit Sanad. 
snbjungens, ' sic lego : nec sane amet cum eavete^ vs. 34. convenire potest.' 
Sanad. porro multa alia in hoc Carmine audacter mutavit, versus alios trans- 
posuit, aHos rescindit plane, quasi ab aliena manu assutos, singulos autem 
dlvisit in dno8.>~2 In Pith. cod. ver natus orbis est; unde ille, ver juveniua 
o. e$t ; vel, ver renatus o. esf , probante Lips. vel, vere natua o. est, quod etiam 
placttit Lipsio : in Salm. cod. vere natus orvis esty hpxoXic&s scriptnm pro or6if 
est ; vel, vere natua aovis est: unde scriptum fnisse-putavit, vere natvsjoviaest: 

NOT^ 



2 Ffritorufit]HpcPoematium,quod 
nomiulU De Vere inscribunt, sive Ca- 
tulli, sive cnju8curoque alteriiis sit, 
merito Pithoens Medicorum p^eris ac 
manibas commendavit, cnm valde cor- 
mptnm ac maltis' partibns mutiluro, 
vnlneribudqne hactenns immedicabili- 
bns laborare visum sit viris eruditis. 
Illitts antem cicatrices panlo coaluis- 
Be^beni^namque .Ssculapti opem sen- 
sisse, eruditus lector hie animadver- 
let. 

Ver renatu» [vere natus] orbia esf] 
Orbem nalam fuisse yere ezistimat. 



Quod etiam affirmat Virg. Oeorg. ii. 
S36. * Non alios prima crescentis ori- 
gine mondi Illnxisse dies, alinmve 
habnisse tenorem, Crediderim : Ver 
illnd erat, ver magnus agebat OrbiSy 
et hybernis parcebant flatibns Enri»' 
Panegyristes ad Maximian. ' O feliz 
beatuinqne ver novo partu ! O tem* 
pus, quo merito omnia nata esse cre- 
dantnr )' Celebris est porro qnsestio 
tam apnd Philosophes, tum Theolo* 
g09, utrum vere an antumno mondoa 
fuerit eonditns, aliis in hanc, «liis in 
rttam seateotiam abeonttbot* 



324 



PERVIGILLUM VENSRIS. 



Vere concordant amoresy vere nnbant alites, 

Et nemus comam resolvit de maritis imbribns. 

Cras amorum copulatrix inter umbras arborum 5 

Implicat casas virentes de fiagello myrteo. 

Cras Dione jura dicit fulta sublimi throno. 

CraSAMBT, QUI NUNQUAM AMAVIT; QUIQUE AMAV4T, 
CRAS AMET. 

Tunc cruore de supemo, spumeo Pontus globo» 
Coerulas inter catervas, inter et bipedes equos, 10 

Fecit undantem Dionen de maritis imbribus. 
Cras amet, qui nunquam amavit ; quique amavit, 
cras amet. 
Ipsa gemmis purpurantem pingit annum floribns. 



^^<»>#>*<^«#^»#>#<^«i» 



Scriv. coiij. ver renatu» amtua e«l.— *S Iq Pitb. cod. mtbint ; Lips. conj.^ ini&uii^, 
qood fimiat cod. Salm. pubentf i. e. vernaot, legit Pootanns. — 4 Riv. malit 
xonam re$olvit; pro de Sanad. legit E, contra codd. fidem. — 5 In Pitb. cod. 
mnoremj qiiod ille in amcrum 'mntavit« — 6 Implicat gazas in Pith. et Salm. 
codd: easa» reposuit Pitb. (approbantibns Lips. et Salm.) Iaadan« ex Tibdllo, 
* Lndit, et ex viri^is extniit arte canas.' Pro defiageUo Sanad.Iegit EfiageUo. 
— 1 Riv. conj. dieet^ nt infra vs. 60. sed codd. exbibent dktt : Casaub. ad Sne- 
ton. lib. II. p. 145. LipA. alii, invitis codd. legerent tora pro tJiroMo, quod im- 
probant Pirh. et Riv.— 9 In Pith. cod. Tuno quiuore detuper kuc simmeopont' 
de glouo ; unde conj. Tunc Uquore de aupemo, spumeo ponti e globo ; idem Pitb. 
hanc etiam dedit emend. Jum rore de eupemie, teste Lipsio, qiii legit, Tunc 
cruore de eupemo ac spumeo ponti e globo ; hinc Riv. Tunc Jovie tiro supemOf ac, 
ifc, et, Tunc ealore de eupemo, ac »p. ponti globo : in Salm. cod. Ttfnc cruore de 
euperbo »pu$neo pontu* globo, qiii |ii-o mperbo reposuit »upemo;Scf\s, tentavit, 
Tum cmore de eupemo opumeum ponti globum, — 11 FecU undanlem Pume in 
Pith. cod. approbantibus Scriv. et Riv. sed pro F^ctiScriv. conj. Excit; pro 
iHone Lips. legi junsit Dionem; in Salm. cod. Dionen: pro de mariti» Riv. 
preferret, de marini»; Sanad. legit, in moHni» fluctibu», — 13 In Pitb. cod. 

NOTJE 



5 AmoruM eopukUrix] Venns ma« 
ter Amorum circnmfnsa umbrae ne- 
bula obcriHre nolet ; veloque suo 
favet furti»« Hmantium, pavidosque 
tegit amaiores. 

6 DeflageUo] Sic de flageltis Isido- 
ros lib. XVII. cap. 105. * Sunimitates 
vitinm ac frnticiim fl.i^ella nuncn- 
pantnr, eo quod fl.ttu agitentur.' 

7 Dione'] Miier est Ven^ris ; sed 
hicpro Veueie ipsa siiinitiir. 

9 Spumeo Pontu» gtobo"] Venns ex 
jnari concepta dicltur; quod ex ha«' 



mida natura consnrgit coeoiidi avi- 
ditas. 

10 Bipede» equo»"] ^Bipedes' diban- 
tur equi Neptuni, qni posterioiibui 
pedibus carent» priores tantum ba- 
bentes, quibus pontum legunt et na- 
tant. 

\l De mariti» imbribu»] Maritoft im» 
bres eleganter appeliat spnmaiii et 
sanguinem. 

13 Purpurantem pingit aaaujft] Ver 
mnndi dicitur * pictor/ quia gemmu- 
lis, coloramqa^ ftc fiorum varietate 



FBRV16II.IirM YBNERIS. 335 

I^sa surgentes.papillas.de Favont spirita 

Urget in notos penates. Ipsa roris lucidi, 15 

Noctis aura quem relinquit, spargit humentes aquas. 

Lacrymse micant trementes de caduco pOndere : 

Gutta praeceps orbe parvo sustinet casus sups : 

Hinc pudorem florulentas prodidenmt purpuras. 



gmmM ; ande ille conj. gemmaBf i. e. fremmanSf qnod Bnchnero et Rivino 
arridet ; Lips. gemmeitf probantibus Weitz. et Scriv. in Salm. cod. gemmi», 
Ante hnnc versnm versnn 23. 24. posnit Riv. et post enndem inseruit intei^ 
calarem, Cras amet^ ^c. Vide ad vs. 23. 24.^14 In Pith. cod. Ipaa eurgeniee 
papillae de Fabotn paritu Urguei in totoM pentea ; in Salm. cod. Ipaa aurgentea 
p. de Favoni apiritu Urguet ia notoa penaiea : Pith. conj. Ipaa furgentea p, de 
Favoni apiritu Urguet in ioroa atupentea, probante Lips. qui pro atupentea malit 
iepentea ; Salm. toroa parentea ; Scriverii amicnn quidam, Urget in nodoa tena- 
ee$ ; unde Scriv. ipse, Urget t» nudoa penatea ; Weitz. Unguet in toroa tepentea; 
Riv. Ipaa aurgentea p. de F. ap. Turget tn toroa tepentea ; et postea, Ipaa aurgeui'^ 
iea fafnUaa de F. ap, Urguet tn focoa tepentea; vel, Ipaa turgente» p. de F. ap,' 
JtttUget in feetua latentea ; ipaa roria laetei^ ifc, Sanad. deniqne, Ipaa turgentea 
p. de F. sp. Mulget in toroa tepentea, — 16 Lips. legeret quom reliquit ; Wou- 
werins ad Apul. quum reUquitt probante Scriverio ; quem reliquit Rivinns, 
qui post hunc versum intercalarem inseruit. — 17 Hic et quatuor sequentes 
versns exulant in ed. Sanad. de quibus haec notat : * Interpolatio inntiliSy 
intricata, nihii seqnentibus constans, infelicissime andax, et Jam dicta vel 
dicenda inepte iterans.* In Pith. cod. Et me canat lacryme trementea detadum 
pondere ; Lips. emend. Et mieantt et sic erat in Salm. cod. qui legendum pu- 
tavit Emicant ; in ejnsdem cod. de caduco ; Lernutius conj. decadtoo, una voce ; 
Weitz. dcctdtvo; Riv. de roaarum pondere ; yel^ vitium devulnere; yeif deque 
iectum pondere: Lectio nostra debetnr Scriverio, improbante Rivino.—- 
18 Riv. post hunc versnm posoit vs. 58. cum intercalarl, sed ibid. pro ducat 
legit ducit,^l9 In pudorem in Pith. cod. In pudore in Salm. cod. qui legit 

NOT« 

mnltiplici tellorem illustrat, ac deco- etiam B. Hieronymns Epist. 26. ad 

r^t. * Pammachinm. ' Qnis/ inqnit, * par* 

14 Surgentea papiUaa'} Hic ^papil- tnrientem rosam, et papillatum co- 

le ' sunt rosarnm alabastri, ac prima rymbum, anteqnam^in calathnm fun- 

germina, seu rosarum calyces non- datnr orbis, et tota rubentium folio- 

dnm dehiscentes, et patentes, convo* rum pandatnr ambitio, immatnre de- 

lotis foliornm pannicnlis conniventes. messnm aeqnis ocnlis marcescere vi- 

De his rosarnm ^papillis' Plin. lib. deat?' Quem Plinins 'alabastmm' 

XXII. cap. 4. < Rosa nascitur et ger- dicit, * papillatum corymbom * Yir 

minat granoso cortice, quo intnmes- sanctns appellat. 

cente et in virides alabastrcrs fastigi- 15 Urget] Propellit, effnndit in 

ato paulatim rnbescens dehiscit ac folia. Hoc Maro * tnidere ' dixit 

sese pandit, in calycis medio sni com- Oeorg. ii. 'Sed trndit gemmas, et 

plexa Inteos apices.' * Alabastros' frondes explicat omnes.' 

hos Plinianos noster Anctor designat 17 Lacryma micant'} Eleganti tra- 
per8urgenteapapmaa,hocetit,neLBcen' ' lationc^ roris guttas' vocat Macry^ 

tes, gerininantes, crespentes. Pe hia mas.' • 



PBRTIGILIVM VBIIBRIS. 



Hniiior iUe, qaem aereBis astra roraot noctibas, 20 

Mane virgines papillas aol¥it hmiienti peplo. 
Ipsa jusnit, mane nt ndn viiigiiies nobant Rosae. 
Facta Cypiis de crtiore, deqoe Amoris oscolis, 
Deqoe gemmis, deqoe flammis,-deqoe solis pnrpims^ 
Cias ruborem, qoi latebat veste tectns ignea, 25 

Unico marita nodo non podebit solvere. 

CrAS AMBT, QUIMUNQUAM AMAYIT; QUIQUB AMAVIT, 
CRA8 AMBT. 

Ipsa njnmpbas Diva loco jossit ire myrteo. 

It poer comeS poellis. Nec tamen credi potest. 



»^»»*«#«*>»»#i^^>» 



\: pro pfWMbnml Pith. ooaj. fndienmt ; biac Scriv. /« pmiarm 
Ewmm pnii e r m Hi . — ^90 In Pith. cod. Umor: integer vertas ap. A&nm 
My thol. ita legitnr, HaaMr dlgtmBj fvm «ercnu mdra mtdmii neetAma ; nnde 
Riv. H i w ir n^fnu, f . s. c plmmmi. — ^Sl In Pith. ood. vhrgimeQa pajjnUm*, 
mmmmH ; Pith. lips. Dous. iegnnt, virgmee pepiUme s. kemtemtiy et sic erat in 
ood. Salm. pro kemiemii Riy. ezoptaret emide^ Tel «mIi\ vel mdmnti, £t hic 
ctiam internlarem insemit.-*>8S Ipimeeii mmme ime in Pith. cod. nade emend. 
JpeejmmU ; in Salm. cod. Ipee jmetU mmmei imie ; Lect. nostra debetnr Donsae. 
<—SS Fweim prime de crmmre, deque mmmie •emlie in Pith. cod. Fmtm (vel FVsocr) 
mpnmm de cnmre emend. lips. improhante ScriT. qui ex lect. cod. Salm. Facf a 
jvias, dedit Fneta Cfprie de ermmre in casn gifnendi ; quod Rivino etlam arri- 
det,sed tamen in casn rvcto; Riv. Fmee quoque legelidnm pntaTit: defui 
emmrie aeemUe in Salm. codt nt conj. Pithaeos ; defuc Amerie effmHe ; vel, dm[me 
mmmrie peemHe; vel, de mmriefme pecmiie tentabat Rivinns; Fmem mprmgmmde 
smMV, Atqme Amnerie eeemHe in ed. Sanad. Vide ad vs. IS. — 24 Hunc et duos 
seqnentes versns rejecit Sanad. — ^S6 Long. igmemm ; sed oodd. testantnr vncn. 
— ^26 Umica muaite modo nempmdent in cod. Ptth. qui conj. Unico marite nedo nen 
pmdeint ; Dous. nMarttt-nodo, ut sit ^v. Unica martta nodo in cod. Salm. nnde 
scribendom pntavit, Unice, maritay nodo : propu(/eMl>Long. pmdektmt. — 28 Ipaa 
Nie^ae Diva leee in Pith. cod. Ipea nytirfae Diva tmce in cod. Salro. incos 
jmeeit ire megrteee ia ed. Sanad. Lect. nostra debetur PitboBo.— 29 Et pmer in 



NOT^ 



21 Hamentt peplo] Lutatius ad Sta« 
tiiTheb. lib. x. 'Peplum,' ait, «est 
vestis randida, aureis clavis picta, 
sine manicis, qnod simnlacris fiebat. 
Sed peplom primom ab Atheoiensi- 
bos est institntnm, qnod roatronae 
snis msnibus faciebant/ &c. 

23 Facta Cyprie de crmore] Hic C$- 
prxB genitivnft est, neqoe vult hoC loco 
Cjpprtn seu Venerem ortam ex san- 
guine rotae, sed rosara ex Yeiierifl * 
cmore ortam seu pnrpuratam. 



Difme emerie occn/ts] Nonnnlii k- 
gunt, deqme Adomie eeemUe, 

25 Cras ni6or«m] De rosis quas 
praecedttot omnia sunt inteUigenda, 
quas Venus e virgiiiibns maritas fieri 
voloisse dicit ; boc est, ex clausli et 
tectis, ut erant in calycibns snis, a- 
periri et expandi : CroSi^inquit, o ro* 
sa marita, qu« antea virgo fneras,noii 
pudebit te rmberem, qui veste ignea 
calycis tectus latitabat, uoico nodo 
•olvece, et m aiiortnm paodere. 



PfillVlOItllTM VENBIIIS. 827 

Esse Amoiem fi^atam, si sagittas vexerit. 30 

Ite nymphse ; posuit arma : feriatns est Amor« 
Jussus est inermis ire, niidas ire jiissas est ; 
Nea quid arcu, nea sagitta, nea qoid igne laederet 
Sed tamen, nymphae, cavete, qnod Capido pulcher est : 
Totus est in armis idem^ qaando nndas est Amor. 35 

CrAS AMBT^QUI NUNQUAM AMAVIT; QUIQUE AMAVIT, 
CRAS AMET. 

Compari Venns pudore mittit ad te virgines : 

TJna res est, quam rogamns: Cede Virgo Delta ; 

TJt nemus sit incraentum de ferinis stragibus. 

Ipsa vellet te rog^e, si pudicam flecteret. 40 

Ipsa yellet ot venires, si deceret vii^nem : 

Jam tribas choros yideres feriantes noctibus, 

Congreges inter catervas, ire per saltas tnos ; 

Floreas inter coronas, myrteas inter casas. 

Nec Ceres, nec Bacchus absunt ; nec poetaram Deas. 45 



ir«»^»^«»»i^<»»^^i^ 



Pith. cod. il conj. Pith. «t sic erHt in cod. Salm.— ^O Mearsii in ora libri 
texerit pro veaterit, — ^31 tte Nintfa in cod. Pith. iie nywfa in cod. Salm. 
pnidt arma Sanad. Post hunc versom Riv. intercalarem posnit. — &2 In Pitb. 
cod. dufUB tre ; in cod. Salm. mdoe ire ; Pith. conj. nudtt», probantibos Lips. 
etSalm. ScaU ediditiwrtur. — S4 Sed t. eac^e Nimf^B^ q. Cjmlcerest in cod. 
Pith. Sed t, nymfa, cacete in Salm. cod. Salm. distini^nit Sed t, N, ca»ete ; 
quod C. pulcher est, Toftts, ^c, — 85 Toiue est inermit idem in Pith. et Salm. codd. 
nnde Pith. fecit tn armis; Sciiv. conj. amiiihu, quod reposnit Sanad. vel, 
Neuiiquam eet inermia idem ; vel, Est in armie totue idemy iquod nec Salmasio 
tiec Sanad. displicet; Riv. denigoe, Ti^tus kaud inermtB idem. — S7 Ctmpari 
Scriv. — ^39 A ferinia Sanad. — 40 riic versns abeftt a cod. Pith. at in Salm. 
cod. ita legitur, ipaa veUit eregare n, ^c. qui correxit ut in textu nostro : enm 
rejecit Riv. — 41 Post bonc versnm. intercalarem inseruit Riv.' — 42 In cod. 
Pith./mirfu, unde ilte/ertoiM, meliuB factnnis si legerit feriatis, i. e. /maii- 
tii hpxaXK&s pro feriantes, ut legit Scriv. — 4S Riv. in Dotis laudat, tre per lucss, 
— 44 Post hon*b intercalarem inseruit idem Itiv. — 46 Quataor elegantes tro* 
chbicos, qoosy praeter Lipsium, Barth. Lib. LV. c 5. ejnsdem Auctoris Pmi- 
gitii esse credidit, statim praecedaneo huic ita aubjuBgendos putat Riv.^ 
Nee Ceres, mc, Bmxkus absuntf nee psetarum Deus : Bic Aj^Uoy deiniU Idber hic 
videtur ign^fer ; Ambo sunt Jkumnis creati, prssatique ex ignibus : Ambo 4e comis 
ealoremy vite^ radio conserunt : Noctis kic rumpit tenebraSf kie tenebras-^peetoris,'^ 

NOTiE 

4S Congreges'] Contribulis, gentilis, earnium/ tnonit, * et potus vinly V6n« 

et ' eongrex, -gis, idem snnt. trisqne satnntas, seminarinm libidinis 

44 Nee Ceres, nee Bacckusl Hiero« est.' Unde et Comicns : * Sine Ce- 

sjm. adversos Jovinian. lib. n. ' Esns rere et Baccho friget Venns.' 



838 PBRVIOILIUM VBNRRIS. 

De teneDte tota aox est perviglanda canticis. 
Regnet in sylvis Dione : tu recede Delia. 
Cras ambt^qui nunquam amavit; quiqub amavit, 

CRA8 AMBT. 

Jossit Hybla&is tribnnal stare Diva floribus. 

Ptedsea ipsa jara dicet, assidebunt Gratiee. 50 

Hybla totos funde flbres^ quotquot annus attulit, 

Hybla florum super nt exstet, quantns Ennse campus est* 

Ruris hic erunt puellsB, vel puellae montinin, 

QnaBque sylvas, quaeque lucos, quaeque fontes incolunt : 



^>»>^^^^»»«»<»«»#><» 



46 DeimeHi in cod. Plth. nnde Lips. Ditument; in cod. Salm. De tinenU, 
nnde lect. nostram erait ; Deeimmif vel Tinimatit Riv. Te rinente, toia Mon. 
•t Sanad. penigUa ea$Uieis in cod. Pith. unde pervigU a eanticia Lips. pem- 
gianda eanttciB in vet. cod. Weits. perviclanda canticie in cod. Salm. pervigi- 
Jaia eetntUms Riv. Pervigiianda eaniilm$ Sanad. — 49 Hibiene in cod. Pith. 
Post bonc versum posuit Riv. vs. 61. et 52. et post eos intercalarem. Idem 
aUbi locnm ita constitnit, Jnetii HybleeiBy ifc, PreBue ipta, ife. Et reeeniHm», 
ife, Hybiaietoe,^, Hfblajierumy Spc-^iO In codd. Preeeepe^ vel Pnesensi.j, 
dieitf adsedenmi, Lectio nostra ScaU et Dous» debetiir. — 51 In Pitb. cod. 
pndfuid annie adiniit ; nnde conj. anfiiis, vel Emuu: io Salm. cod,fundet quid' 
qmd amui adiuHt^ ubi rh fwee exulat. Mox in cod. Pith. Hibta Jierum nuii- 
pHtti etptOM^ eihne eof^-^ et in Salm. cod. Hibia florum a^pereetem quantus £t- 
fur campua eet ; Pith. conj. mmipe veetee quantue Mtna campu» eet ; vel, mmp^ 
reetee quaMiu» Ennee eampu» eeii Piin. enim ' allii restes' dixit : rumpe veetee 
fUOMtue Ennee campue eet Lips. et Weitz. Lipsius etiam proposnit fromevesiemy 
landans Matth. xxi. 8. 'O M vAiilirras 5xAm, n, r. X. eparge vesiem quantus 
Ennet campue eet Salmasins : Scriv. uti novus Alexander, nodnm hnnc Gor- 
dinm, trajectis ita hemistichiis, solvi posse autumavit, H, t. f.f. quantue Ennee 
eampus eet, H.f, eubde meseemf quotquot annus adtvUt; hinc Sanad. Qwmtus 
JEtnee campus eet: Hybla /. rumpe veetem, Quoiquot annus pariurit : Riv. deni- 
que, ^uaiqluoi Ennas adtulit: Hybla odorum rumpe messemf <[uantMS Mtnee; ve| 
la priore versu, amcquid Enms tuUt,>^b% Ei pueWe fontium Sanad.— 64 Qua- 
que prata conj, idem Sanad. Scriv. et Riv. legunt queeque fontea ffico/wit— 

VOTJE 

46 Perviglanda'] Pro pervigikmda. Proserpinam a Plutone raptam fouse 

.60 JsndtfdNiie Gratuv] Scribit Pbor- fabiilantur. 
nntns Venerem adsidentes sibi sem-^ 5S RMriehieeruntpueUee'] Nympha- 

per habere Oratias, et Snadelam et rum alias credidernnt antiqui terres- 

Mercurium. Apud Apuleinm lib. ii. tres, alias cotlestes, alias fluvialesy 

▼I. et X. Venus Oratianim Choro sti- alias marinas, alias stiignorum, aliaa 

patur, totoque Cnpidinum populo co- agrorum prsesides. Quae sylvis prae- 

mitatnr. erant ' Dryades,' et * Hamadryades/ 

61 Hybia iotoefundejleres'] Hybla, q«ae montibus ' Oreades,' vel * Ores- 

seu Hyble, Sicili» mons est, thymo tiades,' qnae pascuis et floribus ' Na- 

florumque copia abnndans. paBie,' quae stagnisy et flnviis * Nai- 

EnMa Campus'} Ille Ennae campns ades/ qnae mart ' Nereides/ diceban- 

est in Siciliae nmbiUco positus, in quo tnr. 



PBRV161LIUM VBNBRIS; 829^ 

Jnssit omnes assidere pueri Mater alitis. SS 

Jussit et nndo puellas nil Amori credere. 
Cras ambt» qui nunquam amavit; quiqub amavit, 

CRAS AMET. 

Et recentibus virentes ducat umbras floribus. 

Cras erit quo primus ^ther copulavit nuptias. 

Ut pater totis crearet vemus annum nubibus, 60 

In sinum maritus imber fluxit almse conjugis ; 

Unde foetus mixtus omnes aleret magno corpore, 

Ipsa venas atque mentem permeante spiritu 

Intus occultis gubernat procreatrix viribus, 

Perque coelum, ^ erque terras» perque pontnm subditum 65 

Pervium sui tenorem seminali tramite 

Imbuit, jussitque mundum nosse nascendi vias. 

Cras amet, QUl nunquam amavit; quiqub amavit, 

CRAS AMET. 

Ipsa Trojanos nepotes in Latinos transtulit^ 

Ipsa Laurentem puellam conjugem nato dedit; 70 

Moxque Marti de sacello dat pudicam virginem ; • 



68 .Ip pod. Pitb. aUtaSf'qai correxit dUiis; et ita leg^tar in cod. Salm.-^O la 
cod. Pith.' ti«2io ; in cod. Saloi. nudo, ut conj. Pitli. — 58 In cod. Pitli. Ei rt- 
gpUUms verg^entia ; incod. SaUn. Ei rigentibus virentea : Pith. correxit reeeii- 
tibnB virenteSf probante Salm. Cra» rigentiinu vigentee Sanad. Ducet in ed. 
Sanad. Yide ad vers. 49. — 59 Cras erit qui in cod.^itb. qni conj. Cras eritquo; 
Sanad. dedit FeriileBqui primus ; alii Cras is et qui, — 60 Ut pat^ tatie erearet 
vemis in cod. Pitb. qni conj. Ut pater roria erearet vemut; in Salin. cod. Ut 
pater totum creavit vemie; unde couj. Et pater totis creavit vemus; Long. Utpa^ 
ier toiumcrearet vemis. — 61 In cod. Pith. Jbutus alma et conjugis; Hitb. conj. 
Jiuxii abna co^jugis ; et sic erat in cod. Salm. fiuxus Lips. missus atm^g coi^ugis 
' l4i>ng. — 62 Ut fletus immixtus omnis aleret in cod. Pith. nnde fecir, Ut seius 
immistus omnes aleret : in cod. Salm. Unde JUius mixtus . omnis aleret ; binc 
ilie, ^Unde feetus mixius omnes alerei ; Long. Aleret ut fetus omnes immisius 
magno. Post bnnc versnm Riv. insernit intercalarem. — 63 Ipsa vemas in cod. 
Pitb. nnde ille Ipsa venas : Salm. legit permeantis spiritus ; Scriv. ipsa venas 
aque amantum permsanie spiritu ; Long. periiMaoti.— -64 Salm. legitprocreo^t*.^ 
iS{i. 66 Scriv. legit et distinpnit, perque pontum subditum* PerviOf in sui temh 
remfSemmaU, — 69 In cod. Pitb. tn Latino : pro nepoies Riv. et Sanad. penates, 

NOTiE 

70 Laurentem puiOam'] Laviniam am Sylviam Vestalem dicnnt iUam 
scilicet, filiam Regis Latini, qui Lau- ' ▼irginem, ex qua Mars genuit Remnm ' 
i-entl regnavit. . et RomnlaQi. 

71 Moxpa MariQ Iliam seuRbe* 



PSftTIOIUtril VBNBftl«. 

BomnleaB ipsa fecit cmn Sabinis naptiaB; 

Unde Ramnes et Qnirites, proque prole poBteraili 

Romuli, Patrcm crearet et iiepotem C«BarBm. 

CrAK AMKT, QUi NUNQUAM AMAVIT; QUIQUB AlfAVIT, 
CRA8AMBT. 75 

Rura roeciiiidat voluptas, rura Venerem sentiiuit. 
Ipae Amor puer Dion» riire natua dicitur. 
Hunc a^ery cum parturiret ipsa, suscepit sinu ; 
Ipsa florum delicatis educavit osculis. 
Crass ambt, qui nunquam amavit; qviqcb amilVit^ 
cras ambt. 80 

Eccey jam super genistas explicant tauri lafus ! 
Quisque tutus, quo tenetur, conjugali foedere. 
Subter umbras cum maritis, ecce, balantum greges. 
Et canoras non tacere Diva jussit alites. 
Jam loquaces ore rauco stagna cycni perstrepunt : 85 

Adsonat Terei pudla subter umbram populi ; 
Ut putes motns amoris ote dici murieo, 
Et neges queri sororem de marito barbaro» 



•—71 Riv.pott Imiic ▼enimi potvtt iBterealar6Bi.«--7S RMialMli tecit Pltli. 
dtd pi^lieum vtrgmem^ Rommbmque : cum SaHmB ifea/Mi mptia» corremit Serir. 
«*7S CMtf Rtmetet Qmuitee in cod. Pitli. qai correxit Ramme»: in co4.Seim. 
IMff aamme» ei pariUe ; ez qiio fecit, Umie eamguie et Qidnies perpu prakm 
petieram; sed codd. Pitb. et Salm. in lect. preqaeprelepecieram conientiont: 
fitefu preie peeUra Sanad. — 74 In codd. RomoH matrem^ ifc, Lipsiiii vult Jio* 
flndt patrem ; Salm. peryiie praiem peeieram Roamli, Mater creaoit ; Sanad. fMo- 
tera RmmUj Pairee creamtf Et wepeUa Ctfaarrf.— T6 Reta fecamUi JHem 
Sanad. in notit : Fen«rifM ram eeoHmt Scriv. Rm^ Amarm Mcaiimii Ri?.*** 
77 JNaiMi Sanad.— 76 Hmie ager^ cam partarieeet ipm^ Lipsia« ; Hwm ager 
iwa parf Mfirft, ipM in vnlgg. — 70 Ipee in Sanad. ot ad ager referatar. — 61 Im 
Pitli. cod. exfiicaiaetiU kttue, Qais^Me tmefw teaeittr; Pith. praposnit, Q aiiy— 
Mifnf «Mitacliir cM|fa£vlt fmdere. Ecce^ jam euper getmtae escpuiaeii iamri lahA 
Sabter ««i6r«i, ift. Idem pro aoiiii dedit etiam iMiilon ; Lip«. correxit, fjpplirturf 
agmi talai, improbaate Salm. qui in ood. sno invenit taimt, unde fecit «iirj» 
L e. tamri ; liter» enim N et R Mepe permntantur : Sctiverii amicns qaidna 
eoaj. expUemi vaeea UAae; Barth. et Taiibiiian. legimt Aam. Mox in Salm» 
cod. Qaii9«i tHtni, f 110 tMilar; nnde Scriv. Quttftii it mdue; Lmg* tMMiUl 
etii lin^liir.— 8SI Long. amftra. Hunc versnm post vs. 81. posuit Sanad. et 
RiT. post vs. 6S. iotercalarem inseruit : ceternm idem Riv. hic etiam snli* 
jnngi et connecti pntavit triga illa trochaicornm, ab Hieronymo Oroslotio 
Donse commnnicatomm ; Ecce paeeeres salaeea, eece rauci turturee Hac euper 
tiretUe myrto noe amorie admoneni. Cum putUie dulce inire vesti-^^oniubermuuu^ 
66 jidsoaiml oifrii puetta eubter in cnd. Pitb. nnde ille ^diiaime Terei pueOa; 
in Salm. cod. jidioaol ToriipneUa; Sanad. dedit ^doonol TerHpuiam imter^ 
S7 C/ilpMtaiincod.Pith. |wleiPlth.Lipa.Sdtt.RiT.6tjtaWMi^*^&m««i 



PBRTfeiLlUM YBMERIS. 



flia caatat : nos tacemtis. Quando ver Yeiiit meufla t 
Quando faciam ut chelidon, ut tacere desinam ? 90 

PeMidi Musam tacendo : nec me Phoebus respicit 
Sic Amyclas, cnm tacerent^ perdidit silentium. 
Cras ambt, qui numquam amavit; quique amavit, 

CRA6 AMBT. 



^^H#^^«^i#V^^«#>i^«^ 



fueri »9roriSy vel £1 neges ^eri sorori Riv. ntg<eit Lonf . Post iiiiBC vcrsiim 
iatercalarem posait Riv. — 89 liia eatUtU^ nes tucemma Pitli. IUac«uti4i:m§ 
Uuetmu Salm. ilk cantatf nec taeemue; Meque Phcebu» re$pieit Saoad*— * 
90 Quandofaciam ut celidon^ ut taceret desinam in cod. Pitli. unde ille, Quando 
Jiet muta chelidon ; in cod. Sdlm, Quando Jiam ut ceUdon ; ex qno fecit, Quando 
egofiam ut chelidon ; hinc JLong. Quando e^ofaciam ut Chelidon ; Weitz. Qikiii- 
djoJUt muia cheUdon, et tacere deeinan* ? Riv. Quandofaciam par, aiedont ut ; vel^ 
Quandofiet mnta aedon ; vel, QiuiimIo fie» muta, Aedon: ut iacente te ccmam ? vel 
deniqne, Quandofado mutumj Aedon : ut tacente te eanam 7 Sauad. Quandefeci 
piod Chetidon, Ni tacere desinam^ Perderem Musam tacendo^ Quando ver eenit 
novum, — 91 Riv. malit, nec me Afotlo reapicit. — 92 Erasroiis hunc versum citat 
ita, iS^ AmycUu dum tacebanty probante Riv. qui ultinium verstim sic Tegi jas» 
sit, Caete ametp qui nomftfifi amacit; quique amavitf easte amet. 

NOT£ 



91 AnlyclasperdidU nUwtium'] \my* 
c\k civitas dicitnr fnisse in Italia in* 
ter Caietam ac Terracinam, a Laco- 
nilras condita; cnjus cnm cives ez 
Fythagorae precepto ab esu camium 
et animalinm caede abstinerent, ser- 
pentesque ex vicinis palndibus natas 
occidere nefas pntarent, ab iisdem di- 
cimtnr interemti. Alii vero Tolimt 



* Amyclas tacendo periisse/ quia cnm 
saepius aliqoando hostium adventns 
fiilso nnntiaretnr,Iegibns cantum est, 
fie qnis hanc famam spargeret ; unde 
postea ex improviso capt» snnt ab 
hostibns Araydtt; nnde natnm est 
proverbiiiin, * Amyclas tacendo peri* 
isse.' 



VlNDICI^ ClRIS CaTULLIAN^. 

Qffu hs iM^se vacnse occorrerent, visns sum mihi non iDgratnm Lectori 
liwtiinis, si hic appoaerem Raphaelis Eglini Iconii Tignrtni ViNDiciAt Cxius 
Cawumlhje adversus Josephum Scaugervm, qni Cirin hanc edidit in Ap* 
pOBdice P. Virgitii Maronis, Virgilioqne ascribit. Rationes Scaligeri, qao« 
aiam in omoiimi mairibiis versantvr ejns Note, hic addere supersedebo. Per« 
gam itaque ad BgliDnm, qaa oon ita abvins4 cujns simt hsec verba: 



Miraberis, sat iciOy Nobilissime en tibi vicitfsim accessiooem ad 

et Ceiisultissime Ooldaste, perpan- dem hand ezignam, quam tai iaeio 

oamm carmiaum delectu lae Peetam jndicii : Girim Virgilio attribatam (at 

ymmAuimm delmnbame. Venmi q«o viDdica? Joteplm fiicaligaro. 



RAPHABLI6 BOLINI 



PriflMmim Prineipc,) mutro Catnllo. 
Ncque •ddDci poMum, ot non Idem 
voloiiwey valoisie, credem Scaligenim. 
8ed ti id taceret, perentlt de eodem 
jodicium eleveret. Iteqoe melait 
VlrKilio, coi parens aras statolt. Ve- 
rnm non ideo de ponte dejiciendns 
Catnllns, prssertim civb civi, in co- 
Jos imitatione vel ipse Maro palma- 
rinm quesivity reperit. Age igitnr, 
■fe ad calcolos sedeamos; snmmam 
rationem ejns snbdocamus. ' Hojos 
poHtissimi Poematis aoctorem esse 
Virgiliom, vel nna/ inquit, ' ratio 
vicerit, versos hic crebro repetiti, qoi 
pMfim in /Eneide et in OeorgiciA at- 
qne Bncolicis legnntor.' At enim et 
in Vlrgilianis legnntnr ex ipso Catnl- 
lo identidem depromti, quornni par- 
timmeminjt Macrobins. llludcerte 
e ' Coroa Berenices ' planissime ex- 
pressum JEn, vi. * Invitns, Regina, 
tno de littore cessi.' Pro quo Catul- 
Ins multo ante, *, Invitns, Reglna, ^no 
do vertice cessi.' 

Jam si ratio valet, contra Scalige- 
rom valet, verba, versnsy lemmata 
•Bbinde in Ciri agnoscentem eadem, 
qnrn in Argonaoticis Catullianis, sive 
Noptiis Pelei atque Ariadn» legnn- 
tnr. Quidni igitur ad Catullnm Ci- 
rim referas? Sed addit Scaliger: 
* Quod si propterea Virgilii non est, 
ut dicebat amicns noster, qni pntabat 
Virgilinm pleraqne ex hoc Poemate 
desnmsisse, et snis operibos inseru- 
isse; atfidem/ inquit, 'feceritunns 
versicnlns : Ut vidi, nt perii, ut me 
maltts abstulit error! Negari enim 
non potest/ inqnit, 'qnin eum ex 
Tbeocrito vertertt Maro, qoi omninm 
Romanornm primus Theocritum La« 
tine expressit. Conseqnens ergo, ut 
iUins versicnli anctor secundnm alios 
qooqne versns vindicias postulot.' 
Hactenns Scaliger: sed consequenti 
nuUo. VerteritenimprimusRomano- 
rnm Maro Theocritnm integrum, aut 
maxima ez parte ; ideoo(B conseqnitnr/ 
mwm atq^e alteram, adeoqne-' hnnc 



• ipsnm verslcnlnm^qnem Ciris praefert, 
primom vertisse ? Ant nemone ante 
Virgilinm proraus Theocritnm ulla ex 
parte adiit? Non sinit Catdllns. 
Qnippe ex Syracusanarom Dialogo 
Venerem Golgicolani cum llieocrito 
vocat. Id qooii Benibns hand scio 
an observans Graeca sic expressit: 

* Quae Golgom Regina colis Venns 
Idalinmqiie/ Pro qooCatulliu, * Qaae 
sanctum Idalinm, quaeque Golgon.' 

Qttid vero, quod Plin. Nat. Uist. 
lib. xxviii. srribens, * Hinc,' inquit, 

* Theocriti apud G raecos, Catnlli apnd 
nos, proximeqoe Virgilii iucantamen- 
torum amatoria imitatio?' An cui 
dnbinm,si Piiniocredimiis, Catollom, 
qui et Graecos stndiosissime colult, 
et nomen docti hand scio alinndene^ 
aptus, Theocritnm non soliim ante 
Virgilium, et qiiidem in similis argn- 
menti imitatione, adiisse, sed Maronl 
ad Theocritum in pharmaceutrlis ex- 
primendnm viam praeivisse^ facem 
praetulisse ? Hinc illa versuum cre- 
bra in ^neide, in Georgicis, in Bu- 
CQlici8,adeoqife hujus ipsius versicnli, 
' Ut vidi, nt perii, nt me malns abstu- 
lit error,' repetitio, nempe ex Ciri 
CatnUiana desumtomm. 

Qnaeenim alia ante Maronemin-. 

cantameutorum amatoria imitatio Ca-. 

tulli, nisi haec in Ciri ? Proinde hojns 

et reliqnornm versnnm germanus anc- 

tor CatuUus secundnm Cirim vindi- 

cias postulat. Vis vi Maroni erep- 

tam? Scyllam Nisi jam in Sileno 

agnovit Virgilius.- Qoomodo igitur 

in Ciri demum coofictae postBncolica 

novns auctor, ut illa jactatur, potest 

haberi ? Prsetereo cetera, ne in spe- 

ciem qnidem probabilia, nempe Ma- 

ronem in Ciri Mnsas conqoiescere vo- 

loiase, ut Philosophiae primum initia-. 

retnr scUicet, . qui tameu .£neida, 

emendaturus secessit ; langnorem ve- 

ro nactos, eam absolvere non potnit. 

Apage hos languores, ac vide sis Ca- 

tuUiun, qni ab omni cnra post fratcis> 

obUomBe vindicarevoteiu^inhiDiriai